SRPSKO VIZANTIJSKI

STIL

1282.godine na srpski
presto stupio je kralj
Milutin koji je
irenje srpske drave
usmerio prema jugu,
ka oslabljenoj
Vizantiji. Novi srpski
kralj je na elu svoje
vojske osvojio dobar
deo vizantijske
teritorije, dospevi do
Egejskog mora.

Ovaj ratni pohod direktno je

uticao na razvoj umetnosti i
kulture u Srbiji. Kada se
Milutin oenio vizantijskom
princezom Simonidom, 1299.
godine, vizantijski uticaj u
Srbiji naglo je porastao. Tada
poinje drugi period u
umetnosti srednjevekovne
Srbije,

SRPSKO VIZANTIJSKI
STIL.

Kralj Milutin je bio najvei ktitor u Srbiji.

Za sobom je ostavio preko 167 manastira
koje je, ili podigao nove ili obnovio stare.
Ovi manastiri i crkve nisu se nalazili samo
na teritoriji srednjevekovne Srbije, vec i na
teritoriji vizantijskog carstva. U umetnosti je
u potpunosti prihvatio vizantijski uticaj, tako
da su crkve imale plan upisanog

grkog krsta i jednu ili pet kupola.

Graevine vie nisu jednobojne kao u rakoj koli. Po

ugledu na vizantijske crkve, fasade su ukraene
kombinacijom razliitih graevinskih materijala - crvena
opeka, sivi ili ruiasti kamen i spojnice od belog maltera.
Fasade su tako dobijale vrlo ivopisan izgled, koji je
dodatno istaknut postavljanjem ukrasa od opeke specijalnog
oblika pa su nastajale are nalik na riblju krljut, meandre,
ahovska polja, reetke.

Najuvenije Milutinove zadubine su :

1. GRAANICA, oko 1320.godine
2. KRALJEVA CRKVA u Studenici, oko 1313.godine
3. BOGORODICA LJEVIKA, oko 1307.godine

4. BANJSKA, oko 1317.godine

5. STARO NAGORIANO, oko 1318.godine

6. HILANDAR, oko

1293.godine

Graanica je
petokupolna graevina
koja u osnovi ima
udvojeni upisani grki
krst. Zahvaljujui
takvoj osnovi dobijena
je stepenasta silueta
manastira. Sagraena
kao u jednom dahu,
nemirnih oblika, sva
podreena visini,
Graanica je sa
razlogom remek delo
srpskog i vizantijskog
graditeljstva.

GRAANICA, oko 1320.godine

Bogorodica Ljevika u Prizrenu

Staro Nagoriano

Kralj Milutin je podigao novu crkvu Hilandar,

na Svetoj Gori, na mestu gde se nalazila stara
zadubina Stefana Nemanje.

Milutinovi naslednici
nisu bili tako veliki
ktitori, kao on. Stefan
Deanski je podigao

VISOKE DEANE,

Car Duan, Lesnovo

car Duan je bio ktitor

manastira SVETIH
ARHANELA, a car
Uro V crkve
MATEI.

Jo za vreme kralja
Milutina srpska vlastela
poinje da gradi svoje
zadubine. Najlepe su
ostale iz vremena
vladavine cara Duana :
LESNOVO, zadubina
despota Jovana Olivera,

BELA CRKVA
KARANSKA, zadubina
upana Brajana i
PSAA, zadubina
sevastokratora Vlatka.

Car Uro V, Psaa

Crkvu Svetih Arhanela u Lesnovu sagradio je despot Jovan Oliver

1341. godine. Ova raskona i velika vlastelinska zadubina najbolje
pokazuje koliko je porasla mo visokog plemstva u Duanovoj Srbiji.

Sevastokrator Vlatko sa porodicom, ktitorska kompozicija, Psaa

Nov polet u slikarskom stvaranju za

vladavine kralja Milutina sreno se
podudario sa poetkom renesanse Paleologa
u Vizantiji. Nova shvatanja vrlo brzo su
prihvaena u srpskoj sredini. Umesto
monumentalnog stila, tipinog za raku kolu,
u srpsko-vizantijskom stilu prevagu odnosi
pripovedanje, odnosno NARACIJA. Slike se
smanjuju, ima vie uesnika i poinju da se
prikazuju i druge scene osim velikih
praznika (ciklusi ivota svetitelja i
Bogorodice, starozavetne kompozicije, 365
scena kalendara itd.).

Kralj Milutin je, po

ugledu na evropske
vladare imao svoje
line slikare. To su
bili MIHAILO
ASTRAPA i
EUTIHIJE.
Njihovo najlepe
delo je slikana
dekoracija Starog
Nagoriana.

Kralj Milutin, Graanica

Jaka dramatika, estok pokret i mimika smenjuju dostojanstvo i spokoj slikarstva

rake kole. Nemirne, vrsto modelirane figure, siroviji kolorit, jai kontrasti svetlo
tamno i produbljen prostor slike, uz narativnost i dramatinost, osnovne su osobine
slikarstva Mihaila i Eutihija.

Sa stotinama pojedinanih figura i preko dvadeset

ciklusa, slikani ansambl manastira Deani se
smatra pravom enciklopedijom biblijskih dogaanja.
Na deanskim freskama, na mnotvu detalja, iskri i
oivljava stvarnost - jer su slikari, najverovatnije sa
srpskog dela Primorja, prikazali verno odeu, nakit i
alatke svojih savremenika. Za razliku od umetnosti
XIII veka, proporcionalni odnos ljudskog lika i
sredine koja ga okruuje postaje mnogo realniji.
Graevine, pred kojima se radnja dogaa, imaju
sloene arhitektonske oblike, a umesto jako
umanjene vegetacije pojavljuje se drvee naslikano
dosta verno. Jedan od slikara greni Sr ostavio
je u Deanima svoj potpis.

BLAGOVESTI, Visoki Deani, 1340.godine

RODJENJE HRISTOVO, Visoki Deani, 1340.g.

KRTENJE HRISTOVO, Visoki Deani, 1340.g.

CVETI ULAZAK U JERUSALIM, Visoki

Deani, 1340.godine

RASPEE HRISTOVO, Visoki Deani, 1340.g.

ANASTASIS VASKRSENJE, Visoki Deani, 1340.g.

PREOBRAENJE, Visoki Deani, 1340.g.

HRIST PANTOKRATOR, Visoki Deani, 1340.g.