Digitalna slika

Dejan Koji

Sadraj Istoriski razvoj digitalne slike, Digitalna slika, prednosti i mane.

Vektroska grafika, Rasterska grafika , Formati rasterske grafike, Digitalizacija
slike, uvanje i arhiviranje, Nepravilnosti digitalne slike

Kljune rijei CMOS, CCD, Bitmap,CPI, PSD, BMP, TIFF, JPG,

JPEG, GIF, DSLR, SLR, LCD, scanner, SD

I. UVOD
literaturu dostupnu na internetu, nisam uspio da pronaem neku
itajui
opte prihvaenu definiciju, ako se tako uopte moe rei. Naime, sve se
svodi na uporeivanje digitalne slike u odnosu na analognu. Definicija koju
sam uspio izvui, iz dostupnog internet sadraja bi bila da je digitalna slika
digitalni zapis, na digitalnoj povrini. ta bi to znailo? To znai da je
digitalna slika binarni zapis odnosno skup 0 i 1 zapisanih na memoriji.
Dananji raunari su vrlo dobri u skladitenju i manipulaciji binarnim
zapisima 0 i 1, tako da moete koristiti raunare za arhiviranje, ispitivanje,
mjenjanje, prikazivanje i prenos digitalne slike.

II. ISTORISKI RAZVOJ DIGITALNE SLIKE

Krajem 60-tih, zapoela vojna upotreba digitalne fotografije. CCD i
CMOS senzori koriteni kao optiki senzori.1969. Predstavljen prvi CCD
(Charged Coupled Device), senzor sa nizom elektrinih fotoosjetljivih
jedinica, spojenih u redove, koji je mogao zabiljeiti sliku i prenjeti je do
procesora za obradu slike. Osmislili su ga Willard Boyle i George Smith .
1975. Steven Sasson (Kodak) - prvi pokuaj razvijanja digitalnog fotoaparata
koji koristi CCD senzor. Fotoaparat je bio teak 3.6kg, snimao je crno bijele
slike na CCD, imao je rezoluciju od 0.1 megapiksela i trebao je cca 23
sekunde za snimanje jedne slike. Taj prototip fotoaparata je predstavljao
eksperiment, koji nikada nije bio namijenjen produkciji.

III. DIGITALNA SLIKA

Digitalna slika, za razliku od klasine, ne koristi film ve sliku "vidi"
preko elektronikog senzora kao skup binarnih podataka. To omoguava
spremanje i ureivanje slika na raunaru. Danas su digitalni fotoaparati
prodavaniji od klasinih. Osim snimanja fotografija, oni esto omoguuju
i snimanje videa i zvuka.
A. Prednosti
Digitalni fotoaparati omoguuju pregled snimaka na licu mjesta (bez
razvijanja), to znai da fotograf moe lako uoiti greke kod snimanja i
ispraviti ih dok jo nije prekasno. Poto se slike mogu i brisati, moe se
snimati mnogo uzastopnih slika s malim razlikama, izbrisati loe i sauvati
samo uspjene. Kod klasinih fotoaparata to bi bilo preskupo. Moete i
odabrati samo neke fotografije koje ete ispisati na papir (ako ih uope elite
ispisivati). Ako imate raunar sa tampaem, nije potrebno slike nositi u
foto-studio one se mogu ispisati i kod kue. Takoer, slike se na raunaru
mogu i obraditi te poboljati (npr. pootriti, kontrolirati kontrast, svjetlou,
intenzitet boje...).
B. Mane
Klasini aparati su jeftiniji od digitalnih.Digitalni aparati jako troe
bateriju, pa je potrebno ili esto puniti bateriju ili esto kupovati nove
baterije.Filmovi velikih ISO osjetljivosti daju manje zrnatu sliku nego
digitalni senzori iste osjetljivosti. Zatim, filmovi imaju mnogo veu

razluivost od digitalnih fotoaparata. Procijenjene ekvivalentne vrijednosti

su:
35mm film ~ 19 megapiksela
120 lm ~ 69 megapiksela
121 veliki format ~ 1135 megapiksela
Za usporedbu, moderni kompaktni digitalni fotoaparati imaju 4-7
megapiksela, profesionalni digitalni SLR aparati 6-17 megapiksela, a
ekstremni i vrlo skupi digitalni aparati imaju do 297 megapiksela. (uzmite u
obzir da je nemogue precizno usporediti film i digitalnu sliku)Slike na
filmu su pouzdane za dokumentaciju.

IV. VEKTORSKA GRAFIKA

Vektorska grafika ne koristi pixele, ve radi sa geometrijskim primitivima
kao to si take, linije, krive i poligoni, a bazirana je na matematikim
formulama koje ih reprezentuju. Grafiki elementi u vektorskoj grafici zovu
se objekti. Svaki objekat je entitet sam za sebe, koji ima svoje atribute: boju,
granicu, spoljanjost i veliinu koje su ukljuene u njegovu definiciju.
Objekti raeni u vektorskoj grafici mogu lako da menjaju veliinu bez
gubitka na kvalitetu. Vektorsku grafiku sreemo u nizu programskih paketa
za crtanje koje nam omoguavaju crtanje razliitih oblika. Vektorska grafika
je idealna za ilustracije i 3D modelovanje gde proces dizajna zahteva
manipulaciju nad pojedinanim objektima. Vektorske grafike su nezavisne
od rezolucije. Ovo znai da kvalitet crtea na izlaznom mediju zavisi od
rezolucije izlaznog ureaja (printer, monitor). Slike pravljene pomou
vektorske grafike zauzimaju mnogo manje memorije od rasterske, jer nije
potrebno pamtiti informacije o svakom pixelu, ve samo o linijama ,
krivama, debljini i boji.
V. RASTERSKA GRAFIKA
Bitmap-s (ili rasterska grafika) je bazirana na pixelima. Bitmap-s se sastoje
od taaka na ekranu koje se kombinuju da bi formirale sliku. Za razliku od
vektorskih grafika, gde se konture sastoje od niza matematikih linija i
krivih koje lako mogu menjati veliinu bez gubitka na kvalitetu, rasterske
grafike imaju fiksiranu rezoluciju. Drugim reima, rasterske (bitmap-s)

grafike izgledaju najbolje kada se prikazuju ili tampaju u originalnoj

veliini. Uveanjem ovih grafika, imamo utisak uveanja pixela, koji ine da
grafika gubi na kvalitetu i jasnoi. Umanjenjem se gube pixeli da bi se slika
prikazala u novoj veliini , ime se takoe gubi na kvalitetu slike. Kako se
rasterska grafika kreira kao kolekcija (niz) pixela, njeni delovi ne mogu
pojedinano da se menjaju, jer na njoj nema objekata koje bi grupisali.
Meutim, zato moete raditi sa malim detaljima, intenzivnim efektima
(digitalne fotografije, obrada starih fotografija). Svaki pixel je pojedinano
ofarban pa se mogu praviti fotorealistini efekti. Kada radimo sa rasterskom
grafikom, kvalitet izlazne slike zavisi od odluke koju ste napravili u vezi
rezolucije tj. veliine slike na poetku procesa. Rezolucija se odnosi kako na
kvalitet tako i na veliinu slike.
VI. FORMATI RASTERSKE GRAFIKE
Kod rasterske grafike postoji mnogo formata namjenjenih razliitoj upotrebi.
Ve je spomenuto da je rasterska grafika veoma osjetiljiva na bilo kakve
promjene zbog mogunosti degradacije kvalitete. Iz tog je razloga potrebno
paziti pri izradi formata za smjetanje datoteka rasterkse grafike.
A. CPI
Core PHOTO-PAINT datoteke podravaju sve dubine boja, sve vrste slika,
spremanje slika u slojevima, ali zauzima mnogo mjesta.
B. PSD
Adobe Photo datoteke podravaju sve dubine boja, spremaju slike svih
drugih datoteka, do 100 slojeva slika u jednoj datoteci.
C. BMP
Standardni format za rasterske slike na svim PC. Zauzima po prilino
prostora na medijumu.
D. TIFF
Veoma prihvaen format velikih mogunosti rairen i na PC i MAC
platformama.Podrava sve dubine boja.Optimiziran za procese tampe.

E. JPG ili JPEG

Format koji sliku smanjuje metodom kompresije. Svaka slika smjetena u
datoteku .jpg gubi svoj prvobitni kvalitet ali i svoju veliinu. Ovaj format
nije prlikladan za grafike namjenjene za tampu.
F. GIF
Format datoteke koji sliku prikazuje sa samo 256 boja . Nije preporuen za
slike sa puno tonova, ve crtee . Nipoto se ne koristi kao format slike
namjenjen bilo kakvom obliku tampe.
VII. DIGITALIZACIJA SLIKE
A. Skeniranje slike
Skener (scanner) je ureaj koji slui za digitalizaciju fotografija, crtea i
transparentnih medija (npr. negativ filma, dijapozitiv, prozirnica itd.).
Skeniranje je postupak kojim se slika pretvara u oblik pogodan za obradu,
pohranu i prijenos pomou raunala. Obino je rije o slikama na papiru
koje treba unijeti u raunalo. Digitalizirana slika se upotrebljava primjerice
u dizajnu, stolnom izdavatvu (DTP) ili raspoznavanju teksta ( OCR).
Tri su osnovne vrste skenera, rotacijski skeneri (drum scanners) koji se
koriste samo u profesionalnoj upotrebi i imaju veliku rezoluciju (od 2400 do
9600 dpi). Ova vrsta skenera izlazi iz upotrebe i zamjenjuju ih stolni
ploni skeneri (desktop ili flatbed scanners) velike kvalitete. Ovi skeneri su
pak manje rezolucijuod rotacijskih (do 1200dpi). Trea vrsta skenera su
runi skeneri (hand-held scanners) koje esto moete vidjeti npr. u
trgovinama na kasama (barcode skeneri). Rezolucija im je do 400 dpi.
B. Fotografisanje
Fotografija je tehnika digitalnog zapisivanja prizora iz stvarnosti na sloju
materijala koji je osjetljiv na svjetlost koja na njega pada. Rije dolazi od
grkog phos ("svjetlo"), te graphis ("crtanje"), koje zajedno znae otprilike
"crtanje pomou svjetla". Fotografiranje je jedan od dva naina digitalizacije
slike, a koristi se kada je materijal veeg formata. Kod fotografiranja
slikovnog materijala najvanije je kvalitetno osvjetljenje.
Danas na tritu postoji veliki izbor fotoaparata za razliitu namjenu i u
razliitom cijenovnom rangu. Postoje mnoge vrste fotoaparata, neki od njih
su: Kompaktni fotoaparati, DSLR i SLR fotoaparati I Fotoaparati sa LCD
ekranom.

VIII. UVANJE I ARHIVIRANJE DIGITALNE SLIKE

Fotografije koje nainimo digitalnim aparatima obino uvamo samo na
svojim raunarima. Na hiljade slika je u naim raunarima, no ta se deava
kada se raunar pokvari ili zakae hard disk? Nita! Porodine i druge vane
i drage fotografije su doivele digitalnu nirvanu i vie ne postoje.
Dobra vest: Postoje servisi koji rade izvalaenje podataka sa pokvarenih
hard diskova.
Loa vest: Postoje servisi koji to rade ali nema nikakve garancije rezultata
tog rada, to znai da e neto od fotografija zauvek nestati .
A. Jedino reenje je pravljenje kopija ili backup podataka.
Optiki mediji CD i DVD diskovi su najjeftinije ali i najmanje pouzdano
reenje u smislu trajnosti i sigurnosti kopija. Hemijske komponente ovih
diskova e poeti nakon par godina da se razgradjuju. To neemo znati sve
dok ne pokuao da proitamo podatke sa njih. Ipak,kao najbolje reenje
ostaje da odmah prekopiramo nae fotografije na neki eksterni USB ili
Firewire hard disk ili bar na neku USB ili SD karticu.
U sluaju nekih nezgoda i mehanikih oteenja, najbolje je imati jo jednu
kopiju negde na nekoj udaljenoj lokaciji ili online zakupiti prostor na
serveru koji e uvati sve nae dragocene fotografije. Na taj nain dolazimo
do zakljuka: jednu kopiju (koju obradjujemo) imamo na raunaru kojeg
trenutno koristimo, drugu na nekom uvek dostupnom eksternom hard disku.
Trea kopija bi trebalo da bude ili online na nekom udaljenom ali sigurnom
serveru ili fiziki udaljena od kue.

IX. NEPRAVILNOSTI DIGITALNE SLIKE

A. um slike
um drastino pojaava zrnatost, karakteristina za primjenu visokih
"osjetljivosti filma", koja se oituje u pojavi tamnih "kvrica" na izvorno

mirnim povrinama. Izrazitija pojava uma ukazuje na slabiji kvalitet

fotoaparata. um se ublaava softverskom obradom koja "ujednauje"
usamljene "stree" pixel-e s okolinom, traei kompromis izmeu
smanjenja uma i gubitka finih detalja i nijansi slike.
B. Rubne nepravilnosti
Otre granice pokazuju svojevrstan efekt solarizacije, tj. oko tamnih crta
ili povrina javljaju se svijetli rubovi kojih nema u prirodi. Pojava je jae
izraena kod slika u "komprimiranom" JPG formatu, osobito pri
prekomjernom softverskom pojaanju otrine. Te su nepravilnosti manje
izraene u memorijski zahtjevnijim slikovnim formatima kao TIFF i BMP.
Pojava se suzbija zamuenjem slike ("blur") kojim se trai kompromis
izmeu otrine slike i suzbijanja pojave.
C. Mrtvi pikseli
Pojava bijelih piksela u slici koji tamo ne spadaju. Moe biti posljedica
greaka CCD zaslona, ali je osobito uestala na video snimkama, kao
posljedica greaka u prijenosu informacija prilikom konvertiranja snimke iz
jednog filmskog formata u drugi. Na fotografijama se retuiraju runo, a
mogu se uklanjati i softverski.Spomenute mjere za ublaavanje navedenih
nepravilnosti uvijek idu na tetu bogatstva nijansi ili detalja ili otrine, ali
rije je o perfekcionizmu koji uglavnom zadire u podruje profesionalne
prakse.

Literatura
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]

http://sh.wikipedia.org/wiki/Digitalni_fotoaparat#Obrada_digitalnih_fotografija
http://sh.wikipedia.org/wiki/Fotografija#Pojava_digitalne_fotografije
http://www.scribd.com/doc/231469613/78/HSV-HSI-i-HSL-modeli-boja
http://www.rideau-info.com/photos/whatis.html
http://dsp.etfbl.net/students/ceko.pdf
http://beogradfoto.rs/2013/02/16/cuvanje-i-arhiviranje-digitalnih-fotografija/
http://bs.wikipedia.org/wiki/Vektorska_grafika
http://www.am.unze.ba/pzi/2011/Sabanovic_Arminka/Razlika%20izmedju%20vektorskih%2
0i%20rasterskih%20slika.html

ABSTRACT
Ako je rad napisan na srpskom, obavezan je Abstract na engleskom jeziku
na kraju rada, kao i naslov rada na engleskom i imena autora.
Digital photo
Dejan Koji