TME VE EKME

SSTEMLER
HAZIRLAYANLAR
NLHAN GLL
ZGE ZER

1.
2.

retim kontrol sistemleri genel olarak iki snfa

ayrlr .
tme Sistemleri
ekme Sistemleri

malatlarn ou, retim izelgelerini talep tahminlerine

gre hazrlamaktadr.
retim izelgelerine gre i emirleri atlyelere verilir.
ler ncelik srasna gre yaplr.

Bu sistemde ;
izelge zerinde gerekleen, planlanan retim
miktarlar kontrol edilir.
Sapmalar belirlenir.
Belirlenen sapmalar minimize etmek veya ortadan
kaldrmak iin aratrmalar yaplr.

Snrl miktarda stok tutulur.

Malzeme hareketi gerek kullanm oranna gre
ayarlanr.
Envanter dinamik yapdadr.

Malzeme htiya Planlama sistemi,

Envanter yatrmlarn minimize etmek, retimi ve etkenlii
arttrmak ve alcya yaplan hizmeti gelitirmek amacyla
kullanlan bir ynetim izelgeleme ve kontrol tekniidir.

MRP sistemi eksiksiz bir planlamay, etkili bir malzeme

kontroln ve meydana gelebilecek deiikliklerde planlarn
yeniden dzenlenmesini salamaktr.

Kanban sistemi, ekme sistemi iinde her bir aamadaki

retimin zamanlamasn kontrol eden bir sistemdir.
Kanban, iki retim aamasnda bir iletiim arac olarak
kullanlan kartlara verilen isimdir.
rne tahsis edilmi kanban sistemlerinde retim talep
tarafndan tetiklenmektedir.

retim

tme
Gelecekteki talep tahminine gre
ynlendiriyor.

Her proses iin retim izelgesini

yenilemek ok zor veya imkansz
Talepteki nemli
olacandan muhtemelen bu
deiiklikler
deiiklikler ar stoka ve l
stoklara neden olmaktadr.

Stok

Uygulamalar

kacak hatal ve eksik paralar

karlamak amacyla emniyet
stoklarnn tutulmasna raz
olunmaktadr.retim izelgesi bu
stoklar da ierecek ekilde
hazrlanmaktadr.

ekme
Mevcut talebe gre
ynlendiriyor.

Sonraki prosesten ncekine

artarak geer.

stenmeyen i stok
birikimini ,problemler veya
hatalar ortaya kmadan nce
ok sayda hatal parann
retilmesini engelleyen
yntemlere sahiptir.

Malzeme htiya Planlamas (MRP ) Annda retim (JIT just in

malat Kaynak Planlamas (MRPII ) time)

tme Sistemleri

ekme Sistemleri

Haftalk bazda hazrlanan Ana retim Programna, Gnlk olarak sabitletirilmi Ana retim
rn aacnda yer alan bileenlere gre i emirleri Programndan elde edilen son montaj izelgesine
ve satn alma emirleri retilir.
gre retim balatlr.Son montaj izelgesinde,
gnlk olarak retilecek modeller karma olarak
sralanr ve son montaj istasyonuna tek bir i emri
verilir.
emrine gre gerekli malzemeler talep edilir ve
ekilir. Tekrarl retime sahip firmalarda, son
montaj izelgesi srekli olarak tekrarlanr. Her
emri atlyeye verilirken, i paralar sonraki
gn ayn rnlerin ayn miktarlarda retimi
ilemin durumuna bakmadan atlye boyunca itilir. gerekletirilir. Bu nedenle, her istasyon kendinden
ekilen malzemelerin ayn miktarn yeniden
retecektir. Bunun anlam retim tahminlere gre
deil, imdiki talebe gre balatlmasdr.
Standartlarn baarlmasdr ve standarttan Bir taraftan bilgi iletiimi salanrken, dier
herhangi bir sapma olmamas iin srekli bir geri taraftan retimin kontrol kendiliinden yerine
besleme faaliyeti ile merkezi kontrol uygular.
getirilecektir. retim Kontrol sonucunda geri
besleme ortadan kalkacaktr.

tme sisteminde verilerin doruluu, sistemin

baar ile almas iin gerekli bir unsurdur.
ekme sisteminde ise stoklarn byk oranda
azaltlm ve retimin ise tekrarl ve
dzgnletirilmi olmas nedeniyle yksek
miktarda veriye ihtiya duyulmaktadr.

retim srecinde meydana gelebilecek

gelimeler zamanla retimde dalgalanmalara
ve eitli darboazlara neden olacaktr.
tme sisteminde ise, bu tr gecikme ve
darboazlara kar gvenlik stou
bulundurulur.
ekme sisteminde ise, retim srecinin uyum
iinde almas istenir ve bylece retimde
dalgalanmalar olmamas iin gerekli nlemler
alnr.

tme Sistemleri

ekme Sistemleri
deal olan bir birimlik retimin
Parti bykl hesaplamalar,
yaplmas ve bir birimlik stoun
temin srelerinde emniyet
ilemler arasnda tanmasdr.
srelerinin byk olmas sonucu
Hazrlk srelerinin byk lde
partiler gereinden fazla byk
ksaltlmas kk partilerle
hesaplanacaktr.
allmasn mmkn klmaktadr.
rn bazndaki bu fazlalk, rn
Sfr stokla retim
aacnda alt kademelere gidildike
amalanmaktadr.
bileen paralar iin daha etkili
retim ortamnda doabilecek
olacak ve ar miktarda bileen
aksaklklara kar tutulan veya
para stokuna yer aacaktr.
retimdeki gecikmelerden ve
planszlklardan doan retim ii
stoklardan kurtulmak gereklidir.

tme Sistemleri

ekme Sistemleri

Belirsizlikle baa kabilmek iin, en

kt durumlar dikkate alnarak, Ana Ana retim Programnn kararll
retim Programnn hazrlanmasnda
nedeniyle talep deiiklikleri
gereinden fazla temin sreleri
karsnda esnekliin dk olmasna
kullanlr.
karn bu sistemin gerek esneklii,
Temin sresinden nce tamamlanan
temin sresi ile llebilmektedir
rnler ise retim sisteminde ekme sisteminde ise temin
gereksiz stok olarak bulunur.
srelerinin ksal ok nemlidir.

retim
Sistemi

retim Tipi

Kapasite

tme Sistemleri
tme sisteminde veri taban sistemdeki
tm paralarn ve makinelerin i
srasnn bilgilerine sahiptir. Bu hazr
bilgiler, yeni rotalar ve hcreler elde
edilmesinde kolaylk salayacaktr.

ekme Sistemleri
Grup teknolojisine dayanan hcresel
yerleim dzeni gereklidir. Yeni
yerleimin gerekleebilmesi,sistemdeki
tm paralarn ve makinelerin i srasnn
bilinmesi gerekmektedir.

Sipari veya stok iin allan ve

kesikli parti tipi retim yapan atlye
sistemleri iin uygundur.

ounlukla tekrarl retim yapan

iletmeler iin uygundur.

Snrsz kapasite varsaymndan hareket

edilerek oluturulan programlar
gerektiinde kapasite ihtiya planlamas
varsaymndan hareketle oluturulan
programlar bu aamada dzeltilmektedir.

yklerinin belli bir zaman boyunca sabit

olmas nedeniyle ayrntl kapasite
planlama faaliyeti gerekmekte, kapasite
KANBANlarla denetlenmektedir.
Ayrca iilerin birden fazla ile eitilmi
olmalar, kapasite ihtiyalar karsnda
esneklik salamaktadr.

tme Sistemleri
ekme Sistemleri
Tm paralarn retim
Parti bykl sorunu zlmtr.
aamalarndan belli byklkteki
ekme sisteminde makine hazrlk
partiler halinde getii
srelerinin dntrlmesiyle, bu
varsaylmaktadr. Dolaysyla itme
srenin parti byklnn
sistemlerinde kullanlan yazlmlar,
belirlenmesinde nemli bir faktr
eitli parti bykl kurallarnn
olmaktan karlmas amalanmakta,
kullanlmasna olanak tanmaktadr.
bylece ok byk partiler halinde
Ayrca, son ilem iin hesaplanan
retim gerekleebilmektedir.
parti byklkleri dier ilemlerde
retilecek parti byklklerini
belirlemektedir.

tme Sistemleri

ekme Sistemleri

Baml talebi, bamsz talepten

ayrmak suretiyle talepteki
belirsizlii azaltlmas amalanr.
Sistemin ileyebilmesi iin ana
retim program, en azndan rn
yapsnn en alt dzeyindeki
paradan son montaja kadar uzanan
sreteki birikimli retim ve satn
alma temin srelerine eit
uzunluktaki bir dnemi iermelidir.

retim sresini ksaltmak iin baml ve

bamsz talepler belirsizlii
giderilmelidir.
ekme sisteminde, itme sisineminde
olduu gibi, ana retim program
kullanlarak baml talep
belirlenmektedir.
ekme sisteminde planlama dneminin
itme sistemine gre ok daha ksa olmas
nedeniyle ana retim program hemen
hemen ak siparilerden olumaktadr.
Dolaysyla ekme sistemi ile tahmin
hatalarnn olumsuz etkilerinden
korunmak mmkndr.

tme sistemi retim fonksiyonu yannda, finansal

planlama, mhendislik, pazarlama gibi dier
fonksiyonlarn planlanmasnda da yardmc bir ara
nitelii ve tm fonksiyonlar btnletirme zellii
tamaktadr. Bu da itme sisteminin, ekme sistemi
karsndaki stnln oluturmaktadr. Sistemlerin
baars iletmenin rn eidi ve iletmede kullanlan
retim srecinin tipi itibariyle farkllk gstermektedir.
ekme sistemi, dzgn ve kararl bir talep gerektirmesi
nedeniyle, itme sistemi hem stoka hem de siparie gre
alan retim sistemlerinde baar salamaktadr.

KAYNAKA

retim kontrol sistemlerini kyaslayc bir benzetim almas

Koray ALTUN, Adem GLE
Altun ve Gle, Erciyes niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi, 27(2): 200-207
(2011)
tme ekme Sistemleri