1

1.0. Kemahiran Saintifik

Kemahiran
Saintifik

Kemahiran
Proses Sains
(KPS)

Kemahiran
Proses Sains
Asas

Kemahiran
Manipulatif
(KMS)

Kemahiran
Proses Sains
Bersepadu

1.1. Kemahiran Proses Sains Asas

Mengelas

Berkomunikasi

Memerhati

Kemahiran
Membuat

Proses

Inferens

Sains

Meramal

Asas

Mengukur dan

Menggunkan

Menggunakan

perhubungan

Nombor

ruang dan masa

1.1.1. Memerhati

Guna deria penglihatan,

Tidak melibatkan

pendengaran,rasa,bau dan

interpretasi @ tafsiran

sentuhan untuk mengumpul

berdasarkan pengalaman

maklumat tentang objek

atau fenomena
Hasil
pemerhatian
merupakan
Boleh dibantu

MEMERHATI

fakta sains

dengan

yang boleh

penggunaan

digunakan

alat

untuk

pengukuran

melakukan
KPS asas yang
lain.

Jenis Pemerhatian

Pemerhatian

Pemerhatian

Pemerhatian

Kualitatif

Kuantitatif

Perubahan

Penggunaan organ

Melibatkan jumlah

Pemerhatian ke atas sesuatu

deria yang tidak

atau ukuran secara

fenomena yang mengalami

melibatkan

perbandingan

perubahan fizikal atau kimia

pemerhatian dalam

anggaran atau

melibatkan pemerhatian

bentuk jumlah

menggunakan alat

kualitatif dan kuantitatif.

atau ukuran.

pengukur.

# warna merah.

# Panjang 1.5 cm

# berbentuk sfera

# 2 kali lebih panjang

4

# warna air bertukar merah

#saiz gula-gula semakin kecil

1.1.2. Mengelas

Boleh mengumpul
Proses mengumpul

objek-objek dalam

objek atau peristiwa

pelbagai cara

mengikut

Penyusunan dibuat
berdasarkan logik
dan bermakna

persamaan atau
perbezaan

Mengelas
Pembahagian

Boleh menggunakan

dimulakan dengan

kriteria lain untuk

ciri yang lebih

mengumpul

umum dan diikuti

Jenis

objek-objek

dengan ciri yang

lebih spesifik

Sistem Siri

Sistem Binari

Objek disusun

Suatu set objek

mengikut sifat

dibahagi kepada dua

tertentu.

subset berasaskan

Contoh :Pelajar

sama ada objek-

disusun mengikut

objek mempunyai @

ketinggian.

tidak sifat-sifat
tertentu.

Sistem Multilevel

Mmembentuk
beberapa peringkat
Pengelasan Binari
Kepada satu set objek
dan dilaksanakan
kepada
subset seterusnya

1.1.3. Mengukur dan Menggunakan Nombor

Proses membuat pemerhatian secara

Alat Piawai

kuantitatif menggunakan alat piawai

Pembaris,

sebagai unit rujukan

Pita Pengukur,

Boleh

Silinder Penyukat

mengenali pola
di dalam

Boleh mengira dan

jadual-jadual

membandingkan

nombor

bilangan item di
dalam kumpulan

Membanding

yang berlainan
Menggunakan

Mengukur dan

objek-objek

Menggunakan

menggunakan

Nombor

nombor

nombor untuk
merekodkan

Menggunakan alat

fenomena

dengan betul

Membanding
masa, jarak,luas

Mengira

dan isispadu

dengan mudah

dengan unit yang

Mencatat

berlainan

bacaan
Mencatat

Menentukan

unit dengan

kejituan

betul

ukuran

Memilih dan

tertentu

menggunakan

Menggunakan
skala dan
menerangkan

unit yang

nisbah

piawai

Pengukuran

Masa

Isipadu

dengan tepat

Panjang

Jisim

Jarak
6

Tinggi

Suhu

Lebar

1.1.4. Membuat Inferens

Membuat Inferens

Membuat kesimpulan awal untuk menerangkan sesuatu peristiwa

berdasarkan sebab-sebab atau alasan tertentu dan membuat
perkaitan dengan apa yang dilihat secara terus dan apa yang
telah diketahui dari pengalaman yang lampau.

Kesimpulan yang dibuat munasabah tetapi tidak semestinya betul

Untuk menguji kebenaran inferens,eksperimen perlu dijalankan

Menggunakan maklumat daripada pemerhatian untuk membuat

kesimpulan awal yang munasabah

Membuat pelbagai tafsiran yang mungkin daripada

satu pemerhatian

Mengenal had-had inferens

Menguji kejituan inferens dengan pemerhatian tambahan

Menggunakan inferens sebagai alat menentukan

pemerhatian tambahan
7

1.1.5. Meramal

Meramal

Membuat jangkaan tentang sesuatu peristiwa yang akan berlaku

berdasarkan pemerhatian dan pengalaman yang lalu
@ berdasarkan databersama pengetahuan sains @ inferens

Menggunakan bukti yang lepas @

Mengesahkan satu kenyataan

ketika itu untuk menyatakan

Mengenai apa yang berlaku @

Apa yang mungkin berlaku

ditemui berdasarkan bukti

@ pengalaman yang lepas

Membezakan
ramalan daripada
meneka

Petunjuk Meramal

Menentukan hasil
yang mungkin
daripada sesuatu

Secara eksplisit

tindakan

menggunakan pola
sebagai bukti bagi
membuat unjuran
Berwaspada dalam
Mengekstrapolasi

Yakin

dan menyisipkan

dengan

sebagai alat

kejituan

membuat ramalan

ramalan

membuat anggapan
bagi sesuatu corak yang
melampaui bukti yang
didapati

1.1.6.Berkomunikasi

Menyampaikan idea atau

Proses menerima,menyebar dan

infomasi kepada orang lain

berkongsi infomasi dan idea.

secara lisan atau bertulis

Berkomunikasi

Langkah-langkah berkomunikasi

1.Bercakap,mendengar @ menulis
untuk menjelaskan idea @ makna
kepada rakan.
2.Merekod maklumat daripada kajian.
3.Melakar dan membuat nota.

Merekod infomasi daripada

pelbagai sumber

4.Menggunakan dan menerangkan

makna simbol.

Menterjemah infomasi

5.Menggunkankan carta,graf,peta,

kepada bentuk lain seperti

jadual,rajah,model,gambarajah

carta,graf,jadual.

untuk menyampaikan maklumat.

6.Menyoal dengan jelas.
7.Menggunakan bahan rujukan.
8.Menulis laporan eksperimen supaya

Menyebar dan
menyampaikan

orang lain boleh mengulangi

Infomasi melalui

eksperimen berkenaan.

pelbagai bentuk dan cara

1.1.7. Menggunakan Perhubungan Ruang dan Masa

Perhububungan
Ruang dan Masa

Kebolehan untuk

Menjelaskan perubahan

menjelaskan arah,

dalam parameter

susunan dalam ruang,

terhadap masa.

gerakan dan laju,simetri

Ia melibatkan bentuk dan

dan kadar perubahan.

gerakan terhadap masa

Kenapa Perlu Menguasai

1.Menyedari tentang perubahan berlaku ada hubungan deangan masa.
2.Membantu menyusun peristiwa dalam urutan yang sesuai.

Telah Menguasai Kemahiran ini Apabila Boleh

1.Memperihalkan kedudukan lokasi dengan masa.
2.Memperihalkan perubahan arah terhadap masa.
3.Memperihalkan bentuk terhadap masa.
4.Memperihalkan perubahan saiz terhadap masa.
5.Menyusun peristiwa secara kronologi.
6.Menentukan perubahan dengan menggunakan kadar perubahan.
7.Menentukan kedudukan objek dan menghuraikan kedudukannya
di dalam ruang.
8.Menghuraikan rupa bentuk objek apabila dilihat dari kedudukan yang
berlainan.
9.Menerangkan perubahan di antara masa dan jarak objek yang
bergerak.

10

11

1.2.Kemahiran Proses Sains Bersepadu

Kemahiran Proses Sains Bersepadu

Mendefinisi
Mentafsir

Secara

Maklumat

Operasi

Mengawal

Membuat

Pembolehubah

Hipotesis

Mengeksperimen

12

1.2.1.Mentafsir Maklumat

Mentafsir Maklumat

Proses memberi penerangan

Kepentingan Mentafsir Data

yang rasional tentang objek,

peristiwa @ pola daripada
data yang dikumpul

Mendapatkan sebanyak
mungkin maklumat daripada
jadual,graf dan gambarajah.

Data yang dikumpul

boleh berbentuk
Kualitatif @ Kuantitatif

Melihat hubungan antara

pembolehubah yang terlibat.

Jenis-jenis Data
Membuat rumusan
Gambar

Jadual

Graf

Carta

Gambarajah

Histogram

13

1.2.2 .Mendefinisi Secara Operasi

Mendefinisi Secara Operasi

Proses member definisi tentang sesuatu konsep atau

pembolehubah dengan menyatakan apa yang boleh dilakukan
atau diperhatikan.
Huraian prosedur untuk mengukur sesuatu pembolehubah.
Apa yang diperhatikan dan bagaimana ia diukur.
Pengkaji yang berbeza mungkin menggunakan definisi
operasi yang berbeza bagi pembolehubah yang sama.

Tujuan
Memberikan konsistensi dan ketepatan
dalam penyelidikan saintifik

Digunakan untuk mendefinisikan pembolehubah

@
Fenomena yang tidak dapat diukur secara langsung.

14

1.2.3. Mengawal Pembolehubah

Pembolehubah
Faktor-faktor,keadaan dan perhubungan yang boleh
Mengubah @ diubah dalam satu peristiwa atau sistem

Mengawal Pembolehubah
Mengenal pasti semua pembolehubah yang terdiri daripada aspek
yang boleh mempengaruhi hasil sesuatu eksperimen.
dan menjalankan eksperimen dengan memanipulasikan hanya satu
pembolehubah dan menetapkan pembolehubah
yang lain sebagai malar.

Jenis-jenis Pembolehubah

Pembolehubah

Pembolehubah

Dimanipulasi

Bergerak balas

Faktor atau keadaan yang

Hasil eksperimen yang

diubah untuk menguji

bergerak balas @ bertindak

kesannya ke atas

terhadap satu faktor .

eksperimen.

Pembolehubah Dimalarkan
Pembolehubah yang dikawal
atau ditetapkan dalam
eksperimen
15

1.2.4. Membentuk dan Menguji Hipotesis

Kenyataan umum yang difikirkan

benar tentang hubungan antara
pembolehubah dimanipulasikan
dengan pembolehubah

Perlu dibuktikan
benar dengan
menjalankan

bergerak balas

eksperimen.

Hipotesis

Langkah menguji kesahihan Hipotesis

1.Mengenalpasti pembolehubah.
2.Merancang aktiviti @ eksperimen yang akan dijalankan.
3.Menguji hipotesis.
4.Mengenalpasti maklumat @ data.
5.Membuat kesimpulan mengenai hipotesis.

16

1.2.5. Mengeksperimen

Dirancang dan dijalankan

Kesimpulan dibuat berdasarkan

untuk menguji hipotesis

hipotesis yang dibuat

Mengeksperimen

Proses pengumpulan

Bahan dan radas yang sesuai

dan pentafsiran data

digunakan dan cara

dilakukan.

penyusunan radas dirancang.

Langkah-Langkah Menjalankan Eksperimen

Mengenalpasti masalah
Membuat hipotesis
Merancang eksperimen
Melakukan eksperimen

Mengumpul data
Menganalisis data
Mentafsir data
Membuat kesimpulan

Membuat laporan
17

18

2.0. Kemahiran Manipulatif

Kemahiran psikomotor boleh

Mengawal

melaksanakan kerja-kerja amali

@ Kebolehan

yang melibatkan perkembangan

menggunakan sesuatu

koordinasi mata-tangan dan

dengan mahir

kebolehan mengendalikan projek.

Kemahiran Manipulatif

Kemahiran Psikomotor
Membolehkan pelajar menguasai:

Jenis dan unit

Melukis gambarajah dan

pengukuran

alatan dengan tepat

Penggunaan dan

Pembersihkan peralatan

pengendalian alatan sains

sains dengan betul

Pengendalian spesimen dengan

Penyimpanan alatan sains dan

cara yang betul dan cermat

bahan dengan betul dan selamat

19

2.1. Jenis dan Unit Pengukuran

Pengukuran Masa

Pengukuran Panjang

Jenis dan
Unit pengukuran

Pengukuran Isipadu
Pengukuran Suhu

Pengukuran Arus Eletrik

/ Voltan

Pengukuran Jisim

20

2.1.1. Pengukuran Panjang

Pengukuran Panjang

Pembaris

Pita Pengukur

Ukuran terkecil 0.1 cm.

Angkup Vernier dan Micrometer Screw Gauge

Ukur panjang objek,
Diameter luar objek berbentuk sfera @ silinder,
Diameter dalam paip,
Kedalaman lubang

21

2.1.2. Mengukur Masa

Mengukur Masa

Masa boleh diukur menggunakan alat seperti jam atau

sebarang alat yang mengalami gerakan secara berkala.

Jam Randik
Mengukur julat masa yang pendek.
Alat yang sensitif dua @ tiga bacaan perlu diambil dan
masa purata dirakam.

Jam Randik Analog

Jam Randik Digital

Mengukur masa dalam

Bacaan lebih tepat.

julat 0.1 saat

Mengukur masa dalam

julat 0.01 saat

22

2.1.3. Mengukur Isipadu

Bikar

Kelalang Konikal

Senggatan adalah anggaran tidak

Senggatan adalah anggaran

boleh digunakan untuk

Tidak boleh digunakan untuk

mendapatkan ketepatan

mendapatkan ketepatan

pengukuran

pengukuran

Mengukur Isipadu

Isipadu ialah jumlah ruang yang diisi.

Diukur dalam unit liter dan mililiter

Silinder bersenggat

Picagari

Pipet,Buret, Flask Volumetrik

Pengukuran lebih tepat

23

2.1.4. Mengukur Suhu

Mengukur Suhu

Suhu ialah darjah kepanasan dan kesejukan sesuatu objek

Termometer Raksa

Termometer Klinikal

Merkuri dalam bulb mengembang apabila dipanaskan.

Pengembangan menolak ke atas benang merkuri dalam tiub kapilari.

Bulb diperbuat daripada kaca yang nipis supaya haba dapat

dikonduksikan dengan cepat kepada merkuri.

Batang kaca berbentuk silinder bertindak sebagai kanta pembesar

supaya suhu boleh dibaca dengan mudah.

24

2.1.5. Mengukur Jisim

Mengukur Jisim

Jisim adalah kandungan jirim sesuatu objek.

Unit jisim ialah kilogram dan gram

Neraca Tuas

Neraca Spring
Jenis-jenis
neraca

Neraca Digital

Neraca Mampatan
Neraca Tiga Palang

Membanding jisim yang diketahui dengan jisim

yang tidak diketahui. Ianya tidak dipengaruhi
oleh gravity.

Palang Pertama

Palang Tengah

Mengukur jisim

Mengukur jisim dalam

0-10 gram

julat 100 gram

Beam Akhir
Mengukur jisim
dalam julat 10 grams

25

2.1.6. Mengukur Arus Elektrik / Voltan

2.1.6.1. Ammeter

Ammeter
Mengukur jumlah arus elektrik,disambung secara bersiri
dengan litar elektrik,alat yang sensitif.

Langkah Berjaga-Jaga
Elak kerosakan ammeter

1. Ammeter mempunyai julat yang sesuai untuk mengukur arus

2. Jika arus diukur adalah lebih besar daripada pesongan maksimun skala.
Arus berlebihan akan mengalir melalui ammeter dan merosakkanya.

3. Bila menggunakan ammeter ,penting dimulakan dengan julat yang tertinggi

4.Sambung ammeter dengan cara yang betul untuk menggelakkan

Kerosakkan bila jarum penunjuk bergerak dalam arah yang salah.
Terminal positif ammeter disambung dengan terminal positif beteri
@ punca kuasa,Begitu juga dengan terminal negatif.

5. Sebelum menggunakan ammeter, pastikan jarum ammeter berada dalam

kedudukan sifar. Dengan melaraskan pelaras sifar di bawah jarum.

26

2.1.6.2. Volmeter
Voltan ialah tenaga yang
diperlukan untuk mengalirkan

Alat menyukat voltan.

satu unit cas dari satu titik

Unit sukatan

ke satu titik lain dalam

volt ( V )

suatu litar elektrik.

Volmeter

Terminal positif

terminal negatif

pada voltmeter mesti

pada voltmeter mesti

disambung pada terminal

disambung pada terminal

positif bateri

negatif bateri.

Volmeter perlu
disambung secara
selari kepada dua
titik untuk mengetahui
voltan antara dua titik itu.

27

2.2. Penggunaan dan Pengendalian Alatan Sains

2.2.1. Mikroskop dan Stereoskop
Mikroskop Cahaya

Stereoskop

Mikroskop ini membenarkan

Alat yang menggunakan kanta dan cahaya

penglihatan binocular untuk

untuk membesarkan objek.kanta

melihat objek yang lebih

membiaskan cahaya untuk membuatkan

besar.

objek nampak lebih dekat.

Bahagian
Kanta mata
Kanta objek
Klip pentas
Pentas
Diafragma
Cermin
Pelaras kasar
Pelaras halus

Fungsi
Membesarkan imej daripada kanta objek.
Memfokuskan dan membesarkan objek.
Memegang slaid pada kedudukannya.
Menyokong slaid sisip kaca
Mengawal kuantiti cahaya yang memasuki kanta.
Memantulkan cahaya ke dalam mikriskop.
Menyelaraskan ketinggian salur mikroskop untuk fokus kasar.
Menyelaraskan ketinggian salur mikroskop dengan lebih perlahan

Kondenser
Salur badan
Lengan
Tapak

dan tepat.
Monolong memfokuskan alur cahaya ke atas specimen.
Memegang kanta mata pada jarak yang tetap dari kanta objek
Menyokong salur.
Menyokong mikroskop.

2.2.1.1. Langkah-Langkah Penggunaan Mikroskop

Langkah-Langkah Penggunaan Mikroskop

28

Letakkan mikroskop di tempat yang terang

Halakan mata ke kanta mata mikroskop.

Selaraskan cermin dan diafragma

supaya cahaya yang cukup dapat
masuk ke dalam mikroskop.

Letakkan slaid di atas pentas dan klipkannya

Turunkan kanta objek sehingga hamper

menyentuh specimen tanpa memfokus.

Gunakan kanta objek kuasa rendah dahulu

untuk memerhatikan slaid diikuti dengan
kanta objek kuasa tinggi jika perlu.

Putarkan pelaras kasar diikuti dengan pelaras

halus pada arah lawan jam supaya dapat
menaikkan kanta objek untuk memfokuskan.
objek

2.2.1.2. Langkah-langkah Pengendalian Mikroskop

Gunakan kedua-dua tangan untuk
mengalihkan mikroskop
denganbasahkan
satu tangan memegang
Jangan
lengan
mikroskop dan satu lengan
mana-mana
yang lain
menyokong tapaknya
bahagian
mikroskop.

Letakkan mikroskop
dengan berhati-hati di
29

atas meja
yang stabil dan rata.

Langkah-langkah
Pengendalian

Elakkan mikroskop

Mikroskop

daripada terhantuk
di atas permukaan
yang keras.

Gunakan sehelai kertas

Jangan tonggengkan

pembersih kaca mata

mikroskop kerana kanta

untuk membersihkan

mata akan tertanggal

kanta-kantanya.

keluar.

Mikroskop mestilah sentiasa

dijaga dengan bersih serta
kering supaya tubuhnya tidak
berkarat dan kanta tidak
berkulat.

2.2.2 .Penggunaan dan Pengendalian Bahan Kimia

2.2.2.1. Penggunaan Bahan Kimia

Bahan kimia
berbentuk cecair
30

disimpan dalam
botol reagen.

Bahan kimia yang

meruap dan
beracun disimpan
dalam kebuk
wasap

Bahan-bahan kimia
disimpan dalam
bekas-bekas
berlabel di tempat
yang selamat.
Makmal Sains

Bahan kimia yang mudah

Spatula bersih

terbakar dan beracun disimpan

digunakan untuk

di dalam almari @ tempat

mengambil bahan kimia

berasingan yang berkunci

yang berbentuk pepejal

Menuang larutan dari botol reagen ke tabung uji

Teknik betul diperlukan
untuk memindahkan bahan
kimia dari satu bekas ke
bekas yang lain.
1.Baca label pada botol reagen supaya bahan kimia yang betul diambil.
2.Pegang botol reagen dengan tapak tangan kanan. Pastikan label
menghadap ke arah anda untuk mengelakkan label dikotori oleh
lelehan larutan pada tepi botol semasa menuang larutan .
2.2.2.2.2. Langkah-Langkah Menuang Larutan
3.Pegang tabung uji dengan ibu jari dan jari telunjuk tangan kiri.
4.Pegang penutup botol dengan jari kelingking dan tapak tangan kiri.
5.Condongkan tabunu uji perlahan-lahan untuk membolehkan larutan
mengalir mengikut bahagian tepi tabung uji.
31

6.Tutup semula botol reagen dan letakkan di tempat asal.

-Gunakan sebatang rod kaca untuk menuangkan larutan dari botol reagen
ke bikar atau dari bikar ke bikar.
-Gunakan penitis atau salur kaca untuk mengambil larutan kimia yang
berbahaya.

2.2.2.3. Pengendalian Bahan Kimia

Pengendalian Bahan Kimia
32

Jenis

Contoh

Sifat-Sifat

Mengakis

Teknik Pengendalian
-Gunakan sarung tangan
dan kendali di dalam
kebuk wasap.

Cecair bromine,

Memusnahkan

-Guna salur kaca untuk

semua asid dan

tisu

memindahkan larutan ke

alkali pekat

kulit.

dalam bekas.
-Elak daripada terkena
badan.
-Simpan di dalam minyak

Mudah Meletup

paraffin.
Natrium,

- Sangat reaktif

-Gunakan kuantiti yang

kalium dan litium.

di air dan udara.

sedikit.

Gas hidrogen

-Meletup apabila

-Gunakan forsep @ pisau

terbakar di udara.

untuk memindahkannya.
-Gunakan penghalang
plastik semasa
melakukan eksperimen.
-Pastikan tiada sumber

Mudah Terbakar

-Menghasilkan

api berdekatan.

Alkohol dan

wap yang mudah

-Simpan di tempat yang

pelarut organik.

terbakar.

sejuk dan pengudaraan

Fosforus..

-Membakar
apabila terdedah
di udara.

Pengendalian Bahan Kimia

33

yang baik.
-Simpan dalam air.

Jenis

Contoh

Sifat-Sifat

Merangsang

Hidrogen sulfida,

Mempunyai bau

Gas klorin,

yang kuat dan

Wap asid dan

sengit..

ammonia.

Teknik Pengendalian
-Jalankan eksperimen di
dalam kebuk wasap.
-Elak gas-gas daripada
berkumpul dengan
mengadakan
pengudaraan yang baik.

Beracun

Toksid sekiranya

-Simpan bekas bahan-

Merkuri,

teresap ke dalam

bahan di almari berkunci.

Sianida,

badan

Azida

-Jangan merasa
sebarang bahan kimia.
-lakukan eksperimen di
dalam kebuk wasap.
.

Radioaktif

Membunuh sel

-Simpan dalam bekas

Hidrogen-3,

dan menyebabkan

Plastik atau plumbum

Karbon-14

barah .

yang tidak ditembusi oleh

Sinaran radioaktif.

2.2.3. Penggunaan dan Pengendalian Alatan Elektrik

Pastikan semua kabel
elektrik dalam keadaan baik
34

Pastikan litar tidak melampaui

beban. Penyambungan yang
dibuat perlu betul
M
E
L
U
K
I
S
R
A
J
A
H

Jangan sentuh peralatan

elektrik yang disambung
pada punca dengan tangan
yang basah

&

Ambil langkah-langkah
pencegahan untuk
mengelakkan tumpahan ke
atas alatan elektrik.

A
L
A
T
A
N
D
E
N
G
A
N

Jangan gunakan
bahan-bahan logam
@
barangan kemas bila bekerja
dengan alatan elektrik

T
E
P
A
T
2.3. Melukis Rajah dan Alatan Dengan Tepat
Gunakan kertas
Berikan

kosong yang

tajuk

mempunyai

Lukisan
anda

35

banyak ruang

Gunakan
pensel
Labelkan

yang

bahagian-

tajam

bahagian objek

Lukiskan apa
yang anda
Gunakan pembaris

nampak sahaja

melukis garisan.
Jangan merintangi
garis yang berlabel
Lakar rajah
yang besar dan
mudah

Jangan melorek

Lukis menggunakan

skala yang betul dan

Mewarnakan

sesuai

rajah.

2.4.Pengendalian Spesimen Dengan Betul dan Berhati-hati

Benda hidup yang dibawa ke

Perlunya habitat khusus dibina di

bilik darjah perlu dijaga

kawasan lapang di luar bilik darjah

dan penjagaan yang berkala.

untuk
tempoh masa
tertentu. Dengan
36
Pengendalian
Spesimen
Betul dan Berhati-Hati

Kebersihan dan keselamatan apabila mengendalikan spesimen

Penjagaan yang lebih kepada

Membasuh tangan dengan

spesimen yang memiliki ciri yang

sabun dan air selepas

boleh membahayakan pelajar

mengendalikan spesimen.

Peringatan!
Dilarang merasa @ memasukkan
apa jua ke dalam mulut.

Kecederaan yang disebabkan

perlu
2.4.1. Pengendalian Bahan-Bahan Biologi oleh haiwan yang dikaji
Luka
perlu sembuh
Alatan kaca dan
dirawat menggunakan
sepenuhnya sebelum
Sebarang
Serangga dan haiwan kecil
slaid mikroskop
antiseptik dan rawatanmula bekerja.
tumpahan atau
harus diletakkan di dalam
perlu dibasmi kuman
selanjut perlu diberi. Penggunaan
Semua
aktiviti yang
kemalangan
perlu
sangkar atau akuarium
sebelum diguna semula. Pengendalian
filem,video,computer
melibatkan tangan ke
direkodkan
37 Biologi
Bahan
sesuai untuk aktiviti
muluttiada
perlu dielakkan.
walaupun
kecederaan

pembedahan.

2.4.2. Pengendalian Tumbuhan

Lakukan
Jangan buang spesimen ke
pemerhatian
dalam tong sampah 38
di lapangan

Pulangkan
semula
Jangan kendalikan
spesimen
lapangan
tumbuhandiyang
beracun

Pengendalian Tumbuhan

2.4.3. Pengendalian Haiwan (Serangga)

Pengendalian Haiwan / Serangga

Lepaskan
serangga selepas
aktiviti

Perhatikan serangga di dalam

Balut luka sebelum

piring petri yan tertutup

aktiviti
untuk langkah
keselamatan

2.5. Membersih Alatan Sains dengan Betul

Bersihkan alatan/radas kaca dengan
menggunakan
bahan cuci, bilas dengan air
39

dan keringkan.

Semasa proses pengeringan alatan

kaca dalam keadaan berdiri,digantung
atau dibiarkan kering di atas rak atau
papan pengering.

Selepas menggunakan alat

@ radas,pastikan ianya
bersih sebelum disimpan.

2.6. Menyimpan Alatan Sains Dan Bahan Dengan Betul Dan Selamat

Alatan yang besar dan bekas

40 kimia yang besar seharusnya

disimpan pada rak yang bawah.

Bahan perlu disimpan

pada suhu yang sesuai

Jangan letakkan bahan

yang bahaya dalam
bekas yang tidak stabil.

Racun perlu dikunci

di dalam kabinet

Simpan semula bahan kimia yang

aktif dalam
bekas yang gelap

Asid dan bahan yang mengkakis

perlu disimpan di dalam kabinet
bukan logam dan berlubang

41