Zhvillimi i ideve

Kur studentve u krkohet t shkruajn nj

ese pr nj lnd universiteti, ata shprehin
dy ankesa:
-Skam gj pr t thn
-Kam ide, por sdi si ti shpreh

 T fillosh t shkruash duke shkruar

Komento

-brja e pyetjeve dhe prgjigjet e tyre

N gazetari ekzistojn gjasht
pyetje:

KUSH?
FAR ?
KUR?
KU?
PSE?
SI?

Brja e pyetjeve mund t jet

nj strategji e dobishme n
procesin e t shkruarit,
veanrisht tek studentt
Brja e pyetjeve dhe dhnia e
prgjigjeve sht nj mnyr
q prqndron vmendjen
tuaj
Shpesh, sapo bni nj pyetje,
merrni prgjigje t papritur

 Nj student n nj seminar bn nj krkim

pr nj tem :
- shtje madhore shtrohet n kt studim?
- Cila sht metoda kryesore n hulumtim?
- metod vzhgimi sht prdorur dhe a ka
qen ajo e kufizuar n nj mnyr apo tjetrn?
- Si prkufizohet mostra e vzhgimeve?

- Listzimi
Ashtu si brja e pyetjeve dhe dhnia e
prgjigjeve, edhe listzimi sht nj mnyr
pr t krijuar ide
Listzimi mund tju ndihmoj edhe t qartsoni
idet q ju duken amorfe (pa trajta)
Filloni t shkruani duke listuar ngjajshmrit dhe
pastaj duke listuar ndryshimet, ose filloni ti
shkruani t dy listat n t njejtn koh (n
kolona paralele)
5

 Listzimi mund tju ndihmoj t krijoni e t

zhvilloni ide
- mund tju ndihmoj edhe t gjeni nj
tem mbi t ciln doni t shkruani
Po paraqesim nj shembull me 4 pika pr
shkrimin e nj eseje mbi prdorimin e
torturs

PRO
1. N rastin e nj bombe t
kurdisur, dihet se kushdo
do t ishte dakord q pr
t shptuar mijra jet
njerzish pr t
parandaluar, pr shembull,
nj 11 shtator tjetr- do t
ishte e pranueshme t
torturohej nj person n
dijeni t planit dhe q do
ta zbulonte at n koh
pr t shmangur
katastofn.

KUNDRA
1. Por a do t ishte dakord
do njeri? Dikush mund t
thoshte se ka gjra q ne
nuk i bejm n fardo
rrethane, edhe nj prej
tyre sht tortura.
Tortura sht dika q
ne e supozojm n
diktatur , JO n
demokraci.

PRO
2.

Rrethanat duhet t ishin t

skajshme dhe procedura do t
duhej t autorizohej n nivel t
lart, nga gjykats madhor ose
punonjs t qeveris. Do t ishte
e nevojshme q disa njerz t
mbanin prgjegjsi; ata smund
t thoshin thjesht se e krkonin
rrethanat ose se thjesht po
zbatonin urdhrat. Meqnese
ata do ta dinin se do t jepnin
llogari, ne mund t supozojm se
(a) ata do t autorizonin
torturn n raste t rralla dhe se
(b) kjo do t ishte e vetmja
zgjidhje.

KUNDRA
2. Mir , sa e skajshme sht dika e
skajshme? Ta zm se vetm nj
jet njeriu do t humbte ajo e
nj politikani, pr shembull? A do
t ishte normale t torturohej nj
person - q sipas mendimit ton zotronte informacionin e
nevojshm? Dhe a do ta pranonin
prgjegjesin gjykatesit e Gjykat
Supreme ose antart e kabinetit
pr t autorizuar torturn?
Ndoshta e gjith kjo pun e
lidhur me bombn e kurdisur
sht fantazi. A ka ndonj rast
q nj person t jet kapur,
sepse ka pasur informacion nga i
cili do t shptoheshin jet
njerzish?
8

3. shtja konkretisht nse

3. shtja e bombes me sahat
sht tortura nj prgjigje e
sshte me vend ktu. N kto
pranueshme ndaj
raste askush sshte kapur
terrorizmit sht
prpara incidentit. Dhe ka nj
jashtzakonisht e
shumic njoftimesh t rreme
rndsishme dhe duke
pr rrezikun aktual. (N fund
pasur parasysh masakrn e
t fundit, disa zyrtar
11 shtatorit, bombat e
besonin se Iraku zotronte
vetvrassve n Izrael dhe
arm t shkatrrimit n
vniet e bombave n
mas , por kjo sishte e
Madrid dhe Londr ajo
vrtet). Po sikur autoritetet
nuk sht thjesht
t torturonin gabimisht nj
hipotetike, por reale.
njeri t pafajshm? A sht
kjo norale n nj vend t
liris ?
9

4. A sdo mendonte sot

4. shtja lidhur me
kushdo se do t kishte
Hitlerin ktu shyn fare.
qen krejtsisht e
Ne po flasim pr
pranueshme t kishin
prdorimin e torturs
vrar Hitlerin pr t
pr t parandaluar
shptuar nj numr t
vdekje n t ardhmen,
pafund jetsh njerzore
jo pr t vrar nj
q m pas humbn
njeri fajtor.
pr shkak t tij?

10

 N kt rast lista prmban m shum

se nj tem . Pas ktij listezimi jemi m
afr draftit t nj eseje.

11

- skematizimi
Skematizimi sht i ngjashm me listzimin,
por ndryshon pr nga forma vizuele. Idet
ktu nuk kan form vertikale. Zakonisht
fjalt ose shprehjet kye vendosen n mes t
nj faqeje pastaj shnohen fjal t tjera si
na vijn n mendje.

12

-shkrimi i lir
E kemi vshtir ti hedhim fjalt n letr, sepse gabimisht
mendojm q punn duhet ta prvijojm , rishikojm dhe
redaktojm n t njejtn koh . Kto procese jan t
ndara dhe prpjekja q ti bjm t gjitha prnjeher
mund t jet paralizuese.
Shkrimi i lir ndihmon studentt q e ndiejn se kan ide,
por sdin si ti hedhin n letr, pra sht nj strategji q u
mundson ti harrojn rregullat pr pak koh dhe thjesht t
fillojn t shkruajn.
Pr t filluar procesin e shkrimit t lir , gjithka q duhet
t bni sht ti vini duart mbi tastiere ose t merrni nj
laps dhe t filloni t shkruani. Nse nuk u bie ndrmend
fjala e duhur, shkruani dika t prafrt ose lini nj hapsir
bosh dhe vazhdoni.
13

- Fokusimi
Mendimi kritik: subjekti, tema, teza
Pr t shkruar nj ese universitare nuk mjafton
t zgjedhesh nj subjekt dhe t kesh ide mbi t ,
por duhet q ktyre ideve tu japsh nj far
prqndrimi.
Prandaj brenda subjektit duhet t prcaktoni nj
tem.
Iden tuaj mbi temn duhet ta paraqisni n
formn e nje teze (nj argument, ide e
prmbledhur).
14

Gjetja e nj teme
- do detyr krkon q t ngushtoni subjektin,
sepse vetm ashtu mund ta trajtoni at
trsisht n kohn dhe hapsirn e caktuar.
p.sh.
Jo pr Migjenin(subjekti) por varfria n prozat e
Migjenit (tema).
nj rregull e prgjithshme pr gjetjen e nj
teme: ndiqni prirjet tuaja: prqndrohuni n
dika specifike brenda subjektit q ju intereson

15

 Po supozojm se keni detyr t lexoni Librin e

Ruthit n Biblen Hebraike dhe t shkruani nj
ese prej 500 deri n 1.000 fjalve.
Nse filloni me nj tem t till : Libri i Ruthit
nj rrfenj e mrekullueshme do t bnit
gabim.
duhet t bni?

16

 Prqndrohuni n dika q ju ka ineresuar,

befasuar n kt libr.
P.sh. Personazh q motivon Ruthin sht
Naomi Motivimi i Naomit.
Ky shembull prbn nj tem n kritikn
letrare, po nse interesimi juaj do t ishte
fjala vjen , ekonomia, politika, sociologjia,
tema juaj do t mund t ishte:
17

 Motivimi ekonomik n librin e Ruthit

Statusi i grave n librin e Ruthit
Qndrimi ndaj martess brendafisnore n Librin
e Ruthit
Mos harroni se detyra juaj ishte t shkruani mbi
Librin e Ruthit, prandaj duhet t bjm nj fjali
hapse dhe mbyllse mbi librin e Ruthit.
Prilli I Thyer i Kadares (gjakmarrja/subjekti)
(Lidhmria me Kanunin/tema)

18

 Zhvillimi i nj teze tez sprov. sht nj

hipotez e mundshme; sht e
diskutueshme.
Teza sprov - do tju ndihmoj t ruani
prqndrimin
Teza sprov na orienton q t mbshtetemi
n : citimet, faktet, statistikat, arsyet,
prshkrimet, ndodhit ilustruese
Teza sprov mund t na oj edhe tek nj
ndryshim i ndjeshm i tezes son . P.sh.

19

 Personazhi i Naomit sht m interesant se ai i

Ruthit, sepse sjellja e saj sht m e komplikuar.
Por n nj faz t mvonshme, kjo tez sprov
mund t rishikohet duke marr kt form :
Megjithse veprimet e Naomit tregojn interesimin
e saj pr nusen e djalit, ato zbulojn edhe
egoizm.
Veni re se si teza sprov , ashtu edhe teza e
rishikuar, jan te diskutueshme.
20

 Idet mund ti mbshtesim dhe zhvillojm

nga leximi, mendimi, mbajtja e shnimeve,
brja e pyetjeve dhe kujtesa, t cilat jan si
procese t t shkruarit.

21

 N qoft se keni prdorur nj ose disa nga

strategjit t theksuara n sllajdet e
siprshnuar
N qoft se keni filluar t zhvilloni nj bosht
n lidhje me nj tem brenda nj subjekti
m t gjer .
Do ti jepni nj kuptim se pr far bn fjal
eseja juaj.
Tani sht koha t shkruani draftin e par .

SI T FILLONI ?

22

Uluni dhe
filloni t
shkruani

Filloni me
dika m t
leht

Planifikoni t
pushoni s
shkruari

Provoni t
shkruani
lirisht

Rishikoni m
von

23