Bartal Glossarium Mediae Et Infimae Latinitatis Regni Hungariae PDF

GLOSSARIUM MEDLE ET INFI1VLE LATINITATIS
REGNI HUNGARY
TYPIS SOCIETATIS FRANKLIN I AN ^5 BUDAPESTINI.
GLOSSARIUM
MEDLE ET INFI1VLE LATINITATIS
REGNI HUNGARLE
JUSSU ET A U X I L I I S
ACADEMIC LITTERARUM HUNGARICJE

CONDIDIT
ANTONIUS gARTAL
SOC1US ASCHJPTUS ACADKMLE LITTERARUM HUNGARICiG
LIPSLE.
GERMANY
IN ÊDIBUS B. G. TECBNER1
[BIDAPESTJN1, SUMPTIBUS SOCIETAT1S FRANKLIM/E]
MCMI
DE! A V X I L I o
O P V S HOC
T l B l , PAT R I A,
LVBENS DEDICO.
Sis FELIX, VlGEAS.
F!AT.
I.
LINEAMENT A LATIN ITATIS REGNI HUNGARLE MEDIAE ET
INF1M/K /ETATIS.
Senlenlia vulgar! inaionnn noslrorum: ((Extra llum/ariam mm est vita, si est vita, non
est ila, (jiiod proverbium pnecipuum exemplis variis vila' publica' el privake probalum, illuslratuni
demonslralumque exbibenl monumenla diversa bislorica, labuhr publica 1 , annales, fasli, commenlarii,
indices, ediela, decrela, slalula, inseripliones, disserlaliones, varia inslrumenla lilleraria, fabulae denique novella 1 , qua* vocanlur Komanlica', recenliorum, imprimis Maurilii Jokai cl Joscli Eolvos; verbum
illnd volucrc non soluni ad aclioncs vila', sed cliain ad caruin imagines in spcculo a n i m i cl scrmonis
nvlloxas, ropra'scnlalas pcrlincl cl opporlunissime alTerliir ad Lalinilalom llungarorum vcre commodc(|iic argucndam, significandam, quasi compcndio comprchcndcndam cl nolandam.
Populus Hungarorum inlra nationcs ix-cidcnlis localus cl divcrsis pcr|>cluis commcrciis cum cis
conucxus mores suos gcnlilcs cullura 1 accomodarc, cull lira insiliva imhucrc cl Icmpcrarc cd'pil.
Maiorcs noslri Slo Stephano a poulifico Romano corona rcgia sancla a|)oslolica ornalo cum fide
(Mirisliana cliam scrmonem Lalinum rcccpcrunl, adoplarunl cl amplexi sunl, qui hrevi in omnibus
regni inslitulis condilionibusquc vilte divulgalus cl propagalus esl.
Sa'culis prolabenlibus cullura commcalibus, coniunclionihus cxlcrnis auclis, hospilibus extraneis
rcccplis, lilleris classicis rcnalis provccla csl cl cum ca cliam lingua Lalina promola, peregrinilalc
all'ecla cl variala csl. Inlcr varias nalioncs rcgni ha^c cral copula, vchiculum commeandi, communicandi, unde scrmo Lalinus saluralus csl eliam vocibus a variis indigcnis, vcrnaculis poj)ulis vcl colonis
rcgni ascilis. Memoria (lignum csl, (|uod Lucius DC rcgno Dalmalia 1 scribil: Ab anno vero 1200 sicuti
in Croatia et Dalmatia variae mutationes evenere, ita Croati cum Da limit is moribus et lingua
misceri coeperunt indeque qaaedam Croatorum verba laline profari et qaaedam Latina Slave
pronunciari coepere. Hinc lingua Latina corrupla ad instar Italicae promanamt, quae Latina
vulgaris did potest; in scripturis tamen Latina servabatur, purior el corrupt tor pro temporum diversilate et scribentium intelligentia.y> Non soluin in rebus ad rcligionem cl ad ccelum
lidelium perlinenlibus, nee Ian turn in scbolis vigebal sermo Lalinus, sed eliam in comiliis regni,
iurisdiclionibus, iudiciis, comilalibus, magislralibus, labulariis civilale esl donalus el novis indieiis
novarum reruni dilalus. lino procercs el nobiles noslri eliam in officiis urbanis, conversalionibus,
consueludinibus, colloquiis, commerciis lillerarum aliisque coniunclionibus vila' familiaris, socia'
(|iiolidiai)9e, hac loquela eonfabulabanlur el sermocinabanlur, bane pro genuina, indigena, genlili,
ingenua, palria habebanl el colebanl, buius perilia nobiles a vulgo, viros a feminis diflerre, dislingui
posse exislimabanl. Sed auclore J6KAI eliam feminaj urbamc el lilleralie buius lingme sludiosa% cl
doclse, iuris vel medicinae perilaj frc(|uentcr occurrunl; unde sermo ille inquinalus el euriosus facele
stilus curialis el culinaris vulgo appellalur.
VllI
Ltneumeita latlnitatis regni Hungarise mediae et infiino) uetatis.
Notiones, species, res a lungaris pro ingenio, moribus, inslilulionibus patriis genti peculiar!bus
producUe el multiplicalse, latine adumbranda?, nova noniina, singulares formaliones et construclioues
verborum exegerunt, poslularmt, protulerunt, quibus lalinitatem asperserunt. Quae cum ita sinl, facile
perspicere el mente consequi fossumus sermonem purum Latinum vicissiludinibus aetatum, ingenio
locorum, moribus et inslitulis incolaruin accomrnodatum, confusionibus, mixluris linguarum inquinalum, conlaminalum diversa; el graves mulaliones subisse, varias vesles, colores induisse, variis
saporibus lemperatum, mirablibus vocabulis, formis Cethegis et Scaligeris non exauditis
locupletatum el obrutum esse.Hac ralione linguae classic* Lalinae quasi nova species, dialectus evoluta, producta, longinquo usu [ipprobala el posleris tradita est, qua1 iure Latinitas Regni Hungariae
appellari polesl el quae cullurti millennaris cursum momenla el fruclus repraesental el exponit. Temporibus procedenlibus el mori)us mutatis mulala sun I el verba. Verba superiorum aelatum vetustate
oblila, obsolela, generation]' siccedenli iam obscura vel prorsus ignola exstiterunt. Aetale noslra in
locum Latinse. lingua vernacuh nalionis rcstiluta est; sermo latinus ex usu recessit, ut a nepotibus
hodie iam pro aliena habeatur negligalur el ignoretur. Qui monumenta versare cogunlur, diffieultalibus olTendunt. Operae preliun est, necessilns el. sludia, com mod a lilerarum ])ostulanl, ut gran a ilia
per varia monumenta dispera et sepulta ex annalibus pris(;is eruanlur, colliganliir, observenlur,
cognoscantur, in vilam revoceitur. Iam apud avos nostros observamus desidei'ium, studia el conarnina vocum harum consignanlarum, conservandaruin el posleris Iradendarum.
Scriplores nonnulli vocef rariores explicatas texlui inserunt, operibus suis commenlarios, indices
vocum adnectunl. Quos secutasunt singula collegia, quse ex officio vocabula ad usum necessaria congeri iussenmt, quae omnia proprimordiis, rudimentis Dictionarii completi Lalinitalis Regni Hungariae
haberi possunt.
Anno saeculi praUerili 1737. premium centum aureorum proposilum est molitori el instilutori
colleclionis huiusmodi vocabuorun^, quse inscribenda erat: aGlossarium mediae et infimae Latinitatis Hungaricae Ewlesiastco-Historico-Diplomatico-Iuridico-Oeconom
gico-lieale.j> Quo proposito cuistitutum est, ut verba aliena forma latina vestita vel alio sensu usurpala eongerantur, Gerinanice, Flungarice et Slavice explicenlur, posteris et nationibus externis conserventur et cum iis communicertur. Sed hoc pium desiderium erat. Rudimenla ilia praecursorum indigcnlia praestanlissimariim vocim etiam in glossariis celeberrimis desideratarum laborant. H?ec indigentia slimulabal, ut hae in (;ngerie disperse reliquiae contrahantur et in unum corpus cogantur.
Huius necessitalis litlerariae et publics explendse desiderio, studio el cura philologi noslri ex longo
sollicilabanlur, sed variis dificullalibus relenli negotium rei aggrediendae el perficiendae differre
coacli sun I. Tandem consilio 'ocuin colligendarum et in unum corpus redigendarum a principibus
philol()gi;e, D. AEMILIO THEWRIWK DE PONOR, D. HENRIOO .FINALY et D. ALEXANDRO IMRE, D. STEPHANO
HEGEDUS, conceplo, proposilo 3t delineate hortatuquse et cura eorum ab Academia Litlerarum Hungarica approbalo el promote anno 1894. ineunte opus hoc conficiendum infrascripto est mandatum,
qui molem monumentorum literariorum hoc fine pervestigavit el admnctis primitiis nonnullorum
philologiae studiosorum coigeriem, vim magnam vocabulorurn oblivione tectam resuscilavit et coacervavil illaque inlerpretatione dassica Latina et Hungarica et ubi necesse erat etiam Italica,
Gdllica, Gervnamca, Slavic^ illustrala loco auctoris allato confirmata in ordinem alphabeticum
redegil. Quae colleclio pro sup^lemenlo glossariorum Du CANGH, FOIICELLINII el DIEFENBACHH habenda
el non solum doctis, sed elian officialibus huius generis diclionario indigenlibus commode usuique
Lineamenta latinitatis regni Hungarian mediae et inlimsfi
retails.
IX
fulura esse censetur. Societas Hungarorum historica colleclionibus monumentorum publicorum et

privatorum tabulariis indagandis, aclis eruendis, ordinandis et in lucem proferendis, publicandis slrenue incubuit, quae oinnia abundant dispersis-vocabulis apud lexiographos desideratis et ignotis. Vis
magna librorum, scriptorum, operosa cura adhibita perpetuo labore impenso inspicienda, perlegenda
emendanda, conferenda erat inspectis et observalis medii aevi lexicis el linguis novellis non solum
Romanis, sed etiam nonnullis aliis, consultis etiam libris, qui notitias singnlarum artium, institulionum, mercium, aetatum continent. Non possum non debitis laudibus prosequi summa cum cura el
diligentia cornposita Monumenla Croatica et Saxonico-Transilvaniea, quae permagnuin numerurn vocabulorum hide Glossario suppeditarunt.
In patria nostra hospitaliler recepta sunl voeabula peregrina varia, ex diversis regionibus, linguis accersita, imprimis ex sermonibus populorum intra fines regni degentium sociorum, ex sermonibus vicinorum eonterminoruin, praeterea ex aliis antiquis et novellis. Magna vis est vocum, ([iiibus
nationes culta? communiter uti consueveranl, in Latinitalem induclarum.
Nurne.rus niagnus vocum depromptus est ex ipso sermone Latino classico et medii aevi vel intelleetu varialo, extenso aul reslriclo vel formis productis, multiplicalis, eonglutinatis.
Nota^ praecipua 1 Latinilatis Regni Hungariae sunt: exuberantia synonymorum el homonymorum, copia formarum, diversitas sensuum, usus et licentia analogiarum more Italoriim, etymologia, quae dicilur popularis, niiraî composilionis,bina verba, attribula, praedieata nuda el sola, cumulatio suffixorum, sesquipedalia sonore cadentia verba, qualium etiam H. HEINE mentionem faeil
(Memoir. 57. wo sie das Latein nock lateinucher Ming en lassen wollte), eontraclio enuneiatorum,
circumscriptionum in singula verba etc.
Etiam e corruptelis discere iuvat. Observationes praecipua1, leges consequents deduci possunl
ex mendis variis, lapsibus calami vel lingua?, illusionibus aurium collectis et comparatis. Scriptores,
scriba?, typograpbi cerla ratione, melhodo errare comperiuntur, qui errores saepius recurrentes in
usum transeunt et analogias gignunt; (!. gr. salus conductus (salvus c.), cult or (culler), publicanus
(pro: pelicanus), pantomia (pro pantomimia), respectiva (pro: perspectiva), filagranum (filigran),
stratagemma (stratagema), impetio (impelitio), automania (pro: autonomia).
Magna pars vocum per metatheses, permutaliones, confusiones lilterarum, vocum, sonorum similium transformata esl. Ssepe occurrunl variae pronunliationes eiusdem vocis e. g. artigleria, artellaria,
artelleria, artilleria, artolleria, altelleria, artegleria, atteleria etc. quae formae omnes aeque usitalse sunl. Omissis illis teneris subtilibus discriininibus, coloribus, quibus voces duarum linguarum,
nationum eundein sensum, notionem significanles inter se differunl nee fide verti possunt (cf. Abel:
ami et Ffeund, Steinthal: frater et Bruder): Latinitas Regni Hungariae ralione semasiologiae divergit,
discrepat a sermone non solum classico, sed etiam medii aevi el nalionum Romanarum. Leclor auctore
Jokai frustra inspiciet lexica sensus specialis definiti, fixi huius vocabuli: Administratory> cognoscendi causa.
Apud nos atiud significat haec vox: cultura atque apud classicos vel lexicographos medii
aevi; .culturay> dicitur nobis: ccmerx)). Aliud notal: laicus alque apud scriplores ecclesiasticos et litleratos; laicus = socius, sodalis, liro opifici magislro adiunclus Gesell, tdrslegdny, alias: tovarista.
Aliud designat: dynasta scilicet: dominum terrestrem. Aliud porta sc. fundum; aliud significant:
comes, comitatus, curia, curtis, dicasterium, domus, (conclave), gerundium (fuslis), salva guardia (fundus nobilis), iuratus, nota, portio (tributum), tabula (iudicium), libertas (monetain aeream);
Hartal A . : Gloss. Lat.
Lineamenta latinitatis regni Hungarise mediae et infimse setatis.
cruciger (miles cruce signalus), primipilus, primipilatus (nobililas siculorum); aliud gladiator (sc.
faber armorum).
Apud Hungaros sensum peculiaris saporis habel vox: wrtits, qua3 lesle JOKAI commode fide
vereque exprimi, adumbrari nequil, lanlummodo eircurnscribi vel exemplis illuslrari.
Vis magna vocum etiam cum aliis lexieographis el linguis, nationibus communium commutata
forrna ab illis discrepat. Armadiay> dicilur pro: armada, arm a la (maims), monasteria, a' pro monaslerio, banderia (vexillum) pro bandiera, dissenter la pro dysenleria (ad indicium aurium voce dissenliendi deceplarum), laquearium (pro elecluarium, Leckwaare); (juai analogia conliimatur, exlendilur, producilur, evolvitur: adiuncteria, iurateria, huncuteria eh'.
Fonles, ex quibus haec magni momenli maleria hauriebalur, sunl numerosi, quos cum accommodalis in brevius conlraclis signis sub Cap. Ill.emimero. Has fontes non praecedunt, sed sequuntur verba auctoris allata. Sed quum verissimum sil verba lanluin rnovere, exempla vero Irahere,
prodeal ipsum opus, ex quo el modus Iraclandi el ipsa lexici forma apparebil.
Firma me spes lenel me hoc rnagme difficullalis opus non fruslra confecisse, alque viris rempublicam litlerariam capessenlibus gralum munus exhibilurum eorumqiu: el favorcm el adiumenlum
milii concilialurum esse.
Butlapeslini, 1900 mcnse Novembri.
ANTONIUS BAHTAL.
II.
DE LATINITATIS REGNI HUNGARY INDOLE
NATURAQUE.
Lalinitatem Regni Hungarian describonti ba*c duo rospicienda sunt: Unde voeabula sumanlur
el quomodo formentur, quaruin qvuvstionum allera ad maleriam, allera ad form am voeum perlincl.
Quaeslionem priorcm invesligando in vocum patrias natales ducimur, fonles peregrin a tionesque earum
cognoseimus.
Fonles huius promiscui sermonis sunl,: Hebraica, Grseea, Lalina anliqui el medii awi, Ilaliana,
Gallo-Franca, Germanica, Tureica, Croatica, Dalmalica, Polonica alireque Slavica1, lingua? el inter
gcntes uationesque vulgariter usilata (quae dicuntur inlernationalia) voeabula, ut caffe, coquus, Kokusnuss; et ipsa lingua Hungarica o. g. arany forintones, Goldgulden, hidegstitium (inducise tcmporo frigoris). Sod non sola maleria haurilur ex Hungarico sermone, verum ipsorum verborum significaliones vertunlur in Lalinum sermonem servililer, e. g. exassare ingenia = kisiilni az agyukal
(die Kanonen abfcuern).
Voces peregrine, exlerna; nut sine suffixo asciscunlur, ul:-basa, aga, ded (atavus), robat
(laboralura, gravamen), (juarum magna pars in aliis quoque linguis sine suffixo reperilur et editioni
recentissimae Du Cangii inserta esl.
In secundam classem ea referunlur voeabula, quse simpliei suffixo (us, a, um, o) inslrucla
Latin am vestem induunt ut: b anus' (a si. ban), spanus (der Sehaffer), prica (die Pricke, ors6hal),
hentelerus, henteller (melzger), bladum (Gal. ble), curuco, onis, kurucz (cruce insignitus miles),
byro, onis, biro (iudex).
Turn sequunlur voeabula suffixis Latinis vulgaribus, usitatis, aut novis, Celhegis inaudilis,
formata.
Sed ante omnia observandum nolandumque est sermonem nostrum Lalinum imprimis supplere,
redinlegrare sermonem classieum et defectum eius, nam processum voeum formandarum a .classic-is
seriploribus et ecclesiasticis palribus quasi interruptum provehit, continual, ad finem perducil. Sic
e. g. cuncta verba, quse in are exeunt et apud classicos orba sunt derivatis, propagat, supplel
novis formis, substantivis in suffixa atio, -tor desinentibus per analogiam plerurnque eas formas,
quas neque apud scriptores ecclesiasticos, neque in latinitate medii sevi facile invenias. Praeterea
ralione semasiologise continuatur, loeupletatur, mutatur sermo classicus; materia vocum ex linguis
alienis hausta auget thesaurum vocum non tantum classicarum, sed etiam medii aevi; non tantum
formas rationales, sed etiam apud classicos non occurrentes explicat mira varietate, imo respeclu
SCTISUS, significationis locupletat et restaurat interne linguam. Adeo libere, eopiose format voces, Ihematibus adiungit nota et usitata suffixa, adeo profuse conspergit variis formis sermonem, ut cum
lingua Italica conferri possil, quse etiam ratione semasiologiae, iranslalionum, associationum simililudines, analogias praBbet. In eo quoque convenit cum sermone Italico, quod suffixa qusedam studio
b*
XFT
De latinitatis regni Hungarise indole naturaque.
praefert aliis. Ita e. g. suffixum entia (Ital. enza) creberrimum esl scriptoribus nostris: inhabentia, cadentia, comedentia, car entia, restantia, animadvertentia, complacentia, incidentia,
inslantia, efftorescentia, deflorescentia; ita pro: oscitatione oscilantia.
Fere ex omnibus classicis verbis formantur derivatae formae auxilio suffixorum: -tio, -tor, -trix
et aliorum; ex omnibus adiectivis substantiva in -itas desinentia, ex omnibus substantivis adiecliva
in -alls, -arius, -osus exeuntia; ex omnibus substantivis verba in -are, ex adiectivis in -fl.care desinentia; ex omnibus subslanlivis, quae munus, officium significant, suffixo -atus nomina munerum,
status, conditionis: iobagionatus, incendiariatus, evictoralus, familiariatus.
Adeo copiose et libere coniungit cum vocibus praefixa quoque. Negandi causa unicuique vocabulo prsefigilur m-privativum.
Frequentissime occurril neo- voci praefixum. Scriptor classicus est in formis eonslans, anliquilalis studiosus, fidus cuslos consuetudinis et usus Iradili, conservator more rigidi iurisconsulti, anxia
cura abstinel a simplicissimis formationibus, no vis formis. Severa diligentia et pertinacia sequitur
praeceptum Horatii: Si volet usus, quern penes arbitrium est et ins et nor ma loquendi, respiciendo usum in libris stabilitum, probatum, thesaurum vocum, rigidam stabilitalem lingua? el elociitionis. Sic. e. gr. scriptor classicus recusat ex assistere, assistentiam formare, horret ex -igni igneitatem (natura- ignis) et verbum reigniri (naturam ignis denuo assumere) fingere, quod lêlbarlus
nosier formare a usus est.
Scriptor latinus patrius e contra negligit has angustias, temere format voces et suffixa acervat
facillime, consequenter per analogiam ad indicium aurium, (juod linguis novellis imprimis Hungari'cae
adscribendum est, quae scriptoris aures etiam latine scribentis et loquejitis circumsonal.
In sermone Hungarico ex unoquoque verbo potest substantivum formari, quod in -as, -es desinil
e. g. aludni (dormire), alvds (actus dormiendi), iitni (percutere), iites (actus p.crcutiendi) et ex omni
substantivo adiectivum suffixo -6s, -i, e. g. harag (ira), haragos (iracundus); hegy (mons)^ hegyi
(montanus).
In lingua classica structure quaedam syntacticae usum nominis actionis superfluum reddunf,
scriptor classicus adiectiva suffixo -alis formata substituto genitive evitare potest e.g. electio Palatini
pro: electio Palatinalis; contra scriptor novellus patrius suffixuni suum frequentissimum -as, -es,
-sag, -seg, quo nomina abstracta, et -os, -es, -i, quo adiectiva formantur, in sermone latino servat, reddit suffixo -atio, -itas; -alis, -osus. Ita uni ; ejdemque themati, quod apud classicos unam
tantum habet formam, suffixa, quotquot sunt, adiungit; vocem unicam derivatis inultiplicat, fami-liain grammaticarn auget a classicis inchoatam, neque tamen ad finern productam formationem continual atque perficit. Id non solum ad suffixa, formas vocum pertinet, quin et ad sensurn, quern quoque propagat, variat; notionem generaleni et fundamentalem omni ex parte exhaurit. Themata classica aut aliena, extern a suffixis instruens et significationem abslraclam, generalem ad singulos casus
applicans, conditionibus accommodans eo progreditur, ut eidem uni themati duplex, triplex suffixurn
adiungal saepe cum praefixo, quern inorem Hanel hac voce ficta: potentionabilitudinalitatum illudil
et irridet. Hue pertinent: modalitas, formalitas; caliginositas, certitudinaliter, potentionaliter,
consuetudinaliter, hungaricalis, obligator!alis -etc,
Themati per suffixa mulato cohortes vocum derivalarum, notione singulis casibus accommodanda
sensus varii, saepe remoti, secundarii adjunguntur. Brevius |ter per exempla: Apud classicos forma Sola
(.(.acquirerey> occurrit. In Italico, sermone plures formae ut: acquistare, acquisizione, acquistamentof
l)e latinitatis reghi Hungarian indole naturaque.
XIII
acqiiisto, acquistato, acquisito. Scriplor patrius liheralior esl, ul demonstrant, forma 1 : acquirere,
acqiiisitio, acquisilor, acqaisitrix, acquisitorim, acquisitionalis, acquisilitins, acquisilum,
acqumbilis, acqu/isitionalista, acquisilfilitas, acquisibi liter. Turn in composilis: coacquisitor,
coacquisitrix, coacquirere, coacqidsitio, neoacquirere, neoacqnisitio, neoacquisitorius, neoacquisticus.
In sermone classico sine derivalis oceurril <ireluo. Ilali hoc verbum non asciverunl, loco eius
riscatta, ricatlare esl in usu. In Inlinilale patria ex hoc verbo quoque inullw forma1, orla1 sunt, Tit:
reluitio, reluitor, reluibilis, rduibiliter, reluitionalis, reluitorius, reluitorio-liquidatorius-.
Significatio vocis classics Kevin cur e (evictio) applicala est ad notionem spondendi; ex hac
voce formatae sun I apud nos voces: evict or, evictionalis, evincendus, evict or atus etc.
Apud classicos laiitum descendere, descensio occurril. Nostri scriplores hac voce: condescensio
ad signandum singularem casum, causam iuris, termino lechnico utunlur: condescensio ctmsae (depositio, collapsio causa1) respicienles illain significalionein classic! verhi descendendi (indignum ali<|uid suscipere, valami meltatlanba ex kedvetlemtdbe bocsdtkoziti, leereszkedni).
Imprimis vero hac voce notatur origo communis (descenders = generatus, genilus), turn deversorium, deverticulum, praecipue vero hospitatio, castra mililum (descensas).
A classico adieclivo invalidus ha> ibrmae ort suni: invalidare, invalidatio, invalidator,
inualidatorius, invalidatorium, invaiidabilis, invalidabiliter, invalidabilitas, invaliditas. Jn
Ilalico sermone occurril lanluin : invalido, invalidare, invaliditd. Respiciamus vocabulum notissim u m : Arenda, quod F. Molnar (in Palvarista novilius)) inscripto lihro) ex dronadom ant e\
Hispanico arendar (locare) derivat. In sermone Italico exceptis yoeibus arrendamento, arrendatore, potius affitto <aappalto usurpatur; apud nostros hae formip inveniimlur: arenda v. arrenda,
arendare, arendator, arendatio, arendalis, arendatorius, arendaloria v. arendatoriae (sc.
liltera1), arendatilius, exarendare, exarendatio (>tc.
Quam libere, quanta licentia et consequenler formentur.voces ad analogiam alius vocis, demonstrat evidens illud exemplum Andreas Pannonii (in Libello de virtutibus Matthia1, Corvino dedicato)
cum scribal: ,Nam fides omnium bonorum est nunciativa, finitiva el, plantativa, fides cordium
vivificativa, fides menlium illuminativa, viarum Dei ostensiva el dubiorum omnium mamfestatiwi,
fides est spirilualium lenebraruin el sordium purgativa, virtus creaturarum omnium effectiva
omnium contentiva el conservatives, omnium prowisiva.D El ila traclanl eliam alia suffixa, alias
voces; os auresque nunieros modosque sentire et sequi videntur.
Modo ubertalis fungorum propagala sunt suffixa originis Graecce, ul sunl: -hare, -ista, -ismus,
([tia^ hodie quoque apud genles cultas non desinunl multiplicari. Nostri delectantur his: betyarismus,
vitiligatismus; ex novellis: impressionalista, secessionisla, sociaUsla. Qui termini technici inter
gentes velut Qommunes voces (Volapuk) diffusi sunt, uti: optimismus, pessimismus, idealismus,
quorum etiarn Poll meminil curn dicat: .allerhand verrufene -ismenv.
In sermone Latino medii aevi et Italico verba in --are desinentia multiplicata et vulgala sunl:
utlagare (expellere, szdmuzni), pipare (fumum haurire, pipdlm), taxare (a^stimare, taksdlni).
Eundem usuin experiri el observare possumus etiam apud nostros. Scriptor patrius, si aclio exprirnenda sit, non dubilal ex quocunque formare verbum in -are desinens. Apud antiqniores scriplores
nostros I.extus Hungaricns referlus est verbis auxilio suffixi -dln'i ex latinis thematibiis formatis ul:
currentdlni (currenlare), invagidlni (invagiare), pracHcdlni, coUationdlni, conferdlni. Haruin
XIV
De latinitatls regni Iluncjarise inclole nadiraque.
voeum sonus resonat in aurilms el in scnnonc Latino, velulsi Gcnnani ex verbis in -iron exeunlibus
verba Lalina in -are desinenlia formarenl.
.,
Talia verba sa;pe occuiTunt in litteris ducum Guruczoneni Hungarico ori aceommodala, u t :
bombarderozni, commander oz, munderomozni. Suffixum Germanicum rcspuil, negligil el suffixo
Hungarico vocein instruit, ul hodiernum: telegrafirozni, zsenirozni. Huic procedendi inodo respondel el ipse eius aMatis senno latinus, ul: marchirare (marschieren, masirozni).
Vox Lalina classica aut peregrina iain derivala pro ihemate sumitur (sicul cliam in sermone
llalico) luinque suffixis inslruilur: in sernione Latino sermo Hungarieus, in Hungarico Lalinus sermo
vesligia relinquit. Pro voce: iusdicere viget ex iurisdictione promanans: iurisdictionare, iurisdictionatus; in locum vocis: protegere substituitur a protections profeclum: protectionare. Pro
fungiy) adhibetur officiare pro ((efficerev dicilur el adhibetur: adeffectuare.
Thema potest esse ipsa forma coniugata, uti: vidimare (subscribere, probare, Idttamozni); quin
el vocabula in unurn conlracla, aul conipendio abbreviate, ul: deutrum = de eo utruin; deulralis;
iudlium = index nobilium, incattus = in causam attractus.
Hungaricum: hdtrdlni, retirdlni (lerga dare, se recipere) sonat apud Bercsenyiuin: megtergdlni, quasi a verbo tergare forniatum. Quomodo verba sarcianlur, augeanlur exemplurn singulare
potesl legi apud Bercsenyiuin, qui pro: <.(inire dicil: ineaJni, qui, si latine hanc vocem redidis
sel, consuelo sono ducluin os eius sponte sua pro inire dicturum essel ineare; nain a novo Ihemate:
ine progredilur novam vocem formando.
Idem Bercsenyius scribit: collationdlni el non conferdlni el revera scriplores nostri laline
scribentes dicunl plerumque collationare pro: conferre servala significalione; mulala enim voce,
mutalur et sensus, significatio eius. In allato exemplo vox collationare sumi polesl vel sensu philologico, aut ecclcsiaslico, aul iuridicio, <{uum lamen memoralum conferdlni (conferre) adhibilum
reservalum sit ad exprimendam nolionem: colloqui, erlekezni. Ila quoque verbi derivali: pensionare
(pensioniren) a pendere, pensare, pensio significatio ad casum singularem expriniciidum reservala esl.
Actus.ralioque sarciendi, augendi conpicua esl in llalico sernione in formis: essere, posare aul
in Hungarico: otet (ot, eum); aztat (azt, ilium) -tol ota (tol, inde ab).
Pro torta (a torquendo) in lalinitale palria tortata usurpalur, quasi a verbo tortare orta esset
cf. pasta, pasteta. Vesligia viscjue huius Ilalici suffixi possunl agnos(;i in hisce formis lalinitatis
n os tree: strata, mascarata, pomata, pomada, rata, vecata (veka, modius), levata, prohibita,
appellata, bloquata etc.
Exemplo vocis superius allaUe: inedlni dicilur: pingdlni, ({uod laline pingare audirel pro:
pingere, uti exemplum vocis: ponare a ponere ortse ct deformalse docel et demonstrat, ut in hac
enuncialione: aponata fuit summay) pro: locata; quocum conferendum Hungaricum: pondlni,
quo Poeta nosier Pelofi ulilur, cum dicat secunddba pondlni (eine ungeniigende Classe erhalten).
Idem dicendum de forma: usuare ad normam Italici: ausarey) pro: uti (gebrauchen).
Sermo nosier latinus saturalus el conlaminalus esl vocabulis arlificiose fabricatis, vitiatis, fucalis, ({uorum mulla iam usu rccepla aures non Isedunl, quamquam inepte et insulse facia. Voces latinilalis noslrae per exlernam el inlernam analogiarn ad iudicium aurium sponle sua nascunlur, mulliplicantur facetiarum modo elymologiis popularibus iisque insulsissimis; e multis sinl exempli instar:
Bansolman, Bansolmora, Bansulusmora (Bano pendendum taibutum in marduririis pellibus e
De latinitatis regni Hungarise indole naturaque.
XV
slav. Bani zolozma), Ferrlpolmm (dies solis v. dominica), quod veleres Himgari hac die incrcibus
ferreis negoliali cssenl (Hung, vasarnap).
Vocabula derivala, aul ihcinala ex classlco aul, peregrine scrmone sumpla pro radicihus habenl.ur el suffixis usilatis rite inslruunlur. Ill si qui pro adare, donarev dical,: dationare, donalionare.
Tenebras signiiicaluri 11011 vocem elassicam (.(callgoy) eligunl, sed ex adiectivo (.'allglnosusy>,
quod suffixo substaritivi ornant, vocem : caliginositas. Idem fit cum subslantivis in suffixum -bilitas
desinentibus, qua; substantiva a verbis ex ali(|uo themate auxilio suffixi -are formatis el suflixo -biMs
in adieetiva mutatis derivala legionem efficiunl. Qua; ratio formandi eum regula generali Scaligeriana
conferri potest, qua duce in sermone Grseco verba composita formaluri primum nomina composita
lingimus, ({u lum in verba Iransformamus ul: r/)Ae + ftakka> Trjfaftokog, TtihsfiokeM, (<>y()acjpog,
'(<)y()a(jpecd, TrêyQacpoc,, TTjfoyQccqpecd ef. primum capere, prlncipium, princlpiare; initium,
iniliare. Cum seriplor patrius pro: aiusdicere)), alurlsdlctionarey) pro: conferred, .collatlonarey>
dieat, facile potest coniici, qua; sesqtiipedalia vocabula hoc modo nascanlur.
Cum adieclivum ex substantive, adverbium ex adiectivo formetur, [>ro classicis vocibus: certo,
eerie, forte, cam, consuete ba>c vocabula oriuntur: certitudo, certltudinalis, certUudinaliter,
casualiter, consueludinarie etc.
Sermo latmus el sermo Hungaricus priorum sa;culorum certabant inter se, et invicem afficiebantur. Huiusmodi exempla prrebeni: astultusy) cui respondet .stultitlosus (balga, balgalagsagos)
(.(copiay) el acopiositasy) (boseg, bosegesseg).
Hanc ralionem formandi vocabula sequitur Italus, Gallofrancus el patrius seriplor lalinus. Hac
arle proferunt nostri scriplores ex anliquis Latinis aut aliis peregrinis, barbaris thematibus minislerio
veterum suffixorum nova vocabula, circa centrum thematis conglobatas novas fonnas; hac arte j>ropagantur e veleribus significalionibus novae signiiicaliones, genera in species conslringendo el species in genera transferendo; ila prodeunt ex slirpe vocis principalis, ex ilia velusla arbore, novi recentes.rami, pullulanl nova? virga;; ila glomerantur circa nolionem generalein quasi circa forum noliones
singulis casibus accommodate. Hoc modo orta esl copia uberrima el varietas formarum el significalionum.
Voces circa idem cenlrum circumaggeraUe eonstiluunl familiam, categoriam. sub diversumque
oblulum cadunl. Possunt enim observari respectu alicuius suffixi ul e. g. -orius; sint exeinplo ba^c
vocabula: repositorius, possessorium, rectlficatorlus, moratorms, acquisitorius, areiidatorlus,
reambulatorius, reexecutorlus, certiflcatorius, continuatorius, cassatorius, relaxalorio-continuatorius, interpretatorius, foeneratorius, dormitorium, purgatorium, sllvorlum, dorgatorimn, plpatorlum.
Sed voces eliam alio respeclu in classes dislribui possunt, ut iain supra fecimus, cum enumeravimus el inlerprelali sumus formas vocum acquirere, arenda, valldus auxilio diversorurn suffixorum formalas. Hoc eodem modo voces respectu significalionis in calegorias referri possunl. E. g.
tributum exprimilur synonimis: berna, census, collecta, contrlbutio, consuetudo, datium, dica,
tallla; atque-hsec synonima noirnumquain idem valent, et inter se permutari possunl, iam pro genere,
iani pro specie usurpantur.
Ad exprimendam unani nolionem plerumque oceurrunt plures voces, ut: copiator, copista;
serviens, servitor; poltura, poUurarius, polturacus; molendlnarlus, molitor, molendinator,
XVI
De latlnitatis regni Hungariee indole Tnaturaque.
ex quihus usilalissiina ralione Darwini eligitur, mil diverse format ad nolandas diversas species,
dislim'J.iones adhibenlur.
Ad dassem purgatorii, quod eius sensum atlinet, infra proferendae significationes pertinent,
qua* ita circa illam notionein generalem, abslractatn collocanlur, ut exempla, species, casus singulares, ul corolla filo conserla; sub purgatorio eniin (heologus ignein purgantem; ordalista indicium
Dei (ignis el aquae); inoralista: (elides esl spirilualiuni tenebrarum el, sordium pnrgativa; iuris
con sul lus iuramentum piirgatoriiim = iusiurandum, quo quis sc purgal, se insonlem esse affirniat .; medieus remedium, medicamenlum vi purgandi pnedilum, quodque Heine la.mrium nominal:
reslhelicus Katharsin; Itali praeterea grande lonnenlum, gran tormento, crucialum, poenani inlelligunt.
Scriplores in fonnandis vocibus ita grassantur, ut Itali, qui vocein Gra?cani 7i(>a/ô/// in parol(( nt contrahunl retenla tamen, sed alia significatione, voce aparabolai).
E vocabulo parola cum consuetis suffixis nascuntur formse: parolajo, parolina, parolone,
parolozza, parlare, pavlata, parlatore, parlatrice, parlatorio, parlevole, parlatura, parlottare,
parlamento, parlamentare, parlamentario, parlatina.
I t exJiis exemplis videmus : rami novos rarnos producunt, laciniie lacii'iiis assuintur.
Magnus esl numerus formaruiu sccundariaruin, mullis modis variatarum, qua 1 scriploruin hyesilationein produnl in eligendis fonnis. Coniunclionein sermonis Ilalici et nostri patrii cum classi<-o
illuslrant ha?c (juoque exempla: (coltivare), caltivare (colere) ; cultivator (cultor) ; copiare, copi ositas a copia; meliorare (migliorare) , quae derivata eiusdem generis sunt, ac, si quis pro: jr>ermittere, permissionarey) dicat, j>ro <acedere, acessionarey), pro ((incipere (ipmncipiarev, j)ro
Verurn quidem esl in talibus formis sa?pissme ct signilicationem inutari, ut in pendere el pensionare, stipendiare. In voce quoque <.(cessionare ipsa forma actum cedendi exprimit ratione iuris
el iurisconsulti, el qnasi substilula est enunciation]': iure cedere. In hoc casu forma ipsa termini
lechnici paries epitbeli agit, monelque inter iurisconsultos d.e re iuridica agi ; ipsw hac circumstanli* et condiliones singulari colore afficiunt hanc form am, ita, ut epilheton mre v. <.<sensumridico
supertluum evadat.
Via lores escendere vel descendere de curru et in deverticulum intrare cupientes el inter se
laline loquentes sub voce: ((.desceusmy) idem inlelligunt quod F. Molnar in libro inscripto: Patvarisla novilius)) scilicet deversorium, deverliculum, hospitium, ut status rerum ferl; faina belli vaganle
Iribunis jnililum laline colloquenlibus, honoratioribus, ephemeridibus de bello tractantibus sub nuda
voce: descen.ms non exposito epilheto, omissa definitione: m castra, militum v. amiadaev
profeclio in caslra iiilelligitur; palronis causarum, scribis, iurisconsullis ofiiciurn suum persequentibus in causa hereditaria sub descensu origo, cognalio, sub adescendentibus)) genera ti, geniti, sub
ascendentibus generariles intelliguntur oniisso epithelo, ul apud Georcb : e lumbis descendentes ;
idem valet de voce: defectus sub quo, sub certis conditionibus defectus seminis inlelligendus esl.
Cum modii aevi scriplor Slavonicus de acensu)) loquitur, non ignoramus hoc loco censum
mardurinalem inlelligendum esse, nain ea ablate, ea regione epitheton hoc: mardurinalis in voce
census)) la let.
Sacerdole in templo, iudice pro tribunali, medico in clinica purgatorium memoranle ex condilionibus, rerum slatu, statirn inlelligitur, quid purgatorium signilicet; ipse rerum status, tempus,
l)e latinttatis rejnl Humjarife iiuloto iiaturaqtic.
locus, circumslanlia', laeila 1 deliniliones sunl el epilhela necessaria oceulla ; h;ee quoque v o x :
aac-timis) lanUiininodo turn polesl rede inlclligi, si epilhelon cam coinilalur in forma, persona mercaloris, negolialoris, civis sufl'ragia ferenlis, do'cloris, grammalici, viri praclici an I. crediloris.
Locus, lempus, condilio, persona, m u n u s , callus, erudilio clc. ha>c saul, quasi pronomina demonslraliva, epilhela, deliniliones.
Audila aul, lecla vocc: aoperalioy) varia eogilarc possumus, scd pereeplo epilhelo c n a l u r a
loci, lemporis, condilionis, persona 1 sumplo, si c. g. a (luce quodam ved a medico quodam expressam audimus, percipimus, desinit ambigua, dubia et obscura esse, notio abslracla delinilur,
forma expletur.
Superfluum est discipulis in classe tabulam uberius labulam scliolae vel scriplorkwi nomiuarc,, iudieibus tabulam atabulam iudicialem inter se vocare, 11011 ignoranlibus, (jua de tabula
agalur, ilaque epithela oinitti, negligi possunl.
Superttuum est Italicis convictoribus epulanlibus inensain tavola da mangiare nominare, pro:
questa tavola v. la tavola etc. Idem valet etiam de sodalibus cehalibus, apud (jiios Magister Tabulae,
Tafelmeister, noiniuatur, folegeny (apud sartores).
In officina scribaruin ita dicta cancellaria, sufficit epithelon ad speciem designandain, subslanlivum epithelo adiungendum omitti poles!, cum ibidem tantuin de lilteris agalur.
Tales sunl e. g.
1. Armales sc. Lilteme Armales. Armalla (charla) Memes level, czimeres level (Adelsbrief).
2. Ablicentiales sc. Litters Ablicenliales. Ablicenttails (charla). Szabadsagos level. Szabadsagra
bocsalo level. Felszabadilo level (Abschied).
3. Cambiales, Campsoriales, Yaltolevet (AVechselbrief) etc.

Hanc vocem: (degitima)) solam legenlibus oinnia, qua 4 ad leges pertinent a n i m o obversanlur;
ilaque difficile esl subito rectum sensum huius ambigui lalius speclanlis e|)itheli, (|iiod s u b s l a n l i v i
vices agit, inlelligere; sub hac enim voce inlelligi j)olest: legithna (sc. uxor), legilima (sc. vox),
legitima (sc lilia), legitima (poena), legitima (poleslas) etc. Sed cum inter cos versamur, qui de re
hereditaria tractant in facie loci, sub hac voce hereditalem intelligimus, et cum de fralribus bona dividenlibus agilur (condivisionales), subslantivum hoc pro epilhelo suminimus eiusque indolem primitivam restiluiinus et hoc niodo vocem redintcgramus: legitima (pars Iiereditatis), qu;e redinlegralio
vocis in rerum stalu lalel, tempus, locus significationem lacile subministrant eannjue superfluam
reddunt. Legitima igitur est: pars hereditatis competens, lege pra^scripta.
Vocabulo portales lecto ha'sitamus, variie res imagines(|iie obversanlur animo, sed cum hoc
vocabulum tempore belli Guruconurn ex ore dueis percipimus, qui de rustieis dieil: ket nap kelharomezer propter portales eloall,)) slalim comprehendimus hoc loco portales designari satellites, qui
alioquin portales hajdones vocantur.
Ilaque locus, leinpus, munus, condilio, persona, eruditionis status etc. epilhela singulares casus,
species notantia supertlua reddunt. Omnia tacite inlelligunlur, in rerum statu l a t e n l ; aul vero epithelon, species, maleria, res concrela (obligatorialis, legitima, purgatorium) exponitur et abslractnm negleclum et omissum (litterae, hereditas, iuramentum, medicamen), locus, tempus, j)ersona etc, t.aeile monendo signant, ubi lillerai, medicamina invenianlur.
Hungari hodie quoque pergunl formare ôces inodo el arle scriplorum superioris sevi. In ephemeridibus inscriplis: Pesli Hirlap 1896, 8,'Febr. hwc leguntur: Ii, qui ita dicendo gratis ;edi(iBartal A.: Gloss. Lat.
XV1I1
De latinitatis rerjrii Hungarian iiidole naturaque.
cant vias ferreas in usuni regionis propria v , legati vicinalcs sunl. Qui il,a aulilicaiH, ul ox ois commoda el, fruclus percipianl: legnti vidnatiores sunl. li, vero, qui ila moliunlur, ul permulla el pormagna luora el commoda adipiscantur ol 5(3 socles occupant in administrandis viis forrariis, reelores ae administrators: ii sunl vicinalissimi legali)).
Ha>c vocabula in nienlem rovocanl anliquiorum iurisconsullorum noslrorum artem voces formandi, (jui enuncialiones graves tali inodo (raclabanl, quorum sermo ila diclaru Iravesliam sapil. Si
soriptor prioris untiqui wvi ciiismodi cnuncinliomhus ulerelur ul: viemails legatus, jDiiIluin dosudareums in sensu huius cnigniatis explicando. Huiusinodi excinpluin illuslrat satis superque difficullatem terininoruin iuris declarandoruni.
Talia vocabula form aba nlur a scriptoribus noslris simpliciler, bona h'de, puerili ingenio, ul
multa vocabula facetias, sales semulentur. Soriplores nostri classicoruin peritissimi sunl; linguam
lalinam docfe traclant, sed vi reruni geslarum, necessitate conditionum hisloricariu)) slaluque rerun)
t'oaeti evilare J)OJ) potuerunt, quin sermonem Latinum resarciant, veste insolila induela varienl, ad
aliud quoddam idque ridiculum detorqueant. Abstinere non potuerunt a novis inventis, institutis,
inulationibus, progressibus, sludiis, alienis, exlernis exemplis recipiendis.
Sermo Lalinus esl vita1 gradalini so evolventis, aetatis usui el, genio accominodandus; cuinquc
scnptores noslri generales lingua? leges psychoiogicas, iogieas, anaiogias, genium seqvranVuv, mviJtis
facete dictis et bonis vocabulis locupletant sermonem Latinum olassicum, quo secus eleganter quamquam phrseseologia iam parata, machinaj inslar utuntur; exemplo sin 1: Defluus, vinicola, paclfragium, caerulescere, sacrifer, funifex, restiarius.
Necessitas historica cogit eos propriis rebus studere, nova producere, indoleni genlis sequi.
Notiones novellas, recenliores, notionum varies colores vocibus classicis exprimunt, itaque respectu
significationis quoque augent vocabula classica; e. g. discumbere' mensae adsidere, prandere;
cams sagax, Spiirhund, vizsla; praetoriani, konigliche Leibwache, testorok, denarius tribunus,
Obrist, ezredes, commoditas, Kulsche u. Ablrilt, kocsi es drnyekszek, septemviratus, die konigliche Septemviral Tafel, hetszemelyes tdbla.
Qua? lanluin lieri possunt variationes, combinaliones,eas producunt voces ex classicis ihemalibus
classicis suffixis ornando, pra?terea auctores liunt innumerabilium compositarum vocum, graecas voces
Latino colore tingendo, cuiiis rationis progrediendi exemplaria apud Romanes viderunt.
Haec ipsa copia forrnarum sufficit vocabulario complendo, ([uamquam haec lanluin minor pars esl
vocabulorum novorurn, quorum pars altera ex linguis alienis est ascita. Lingua; novella? libere, sine
reslrictione materiam mutuantur. Iain apud classicos invenimus materiam imporlalam, ut sunt:
arrha, arrhabo (Hebraâ), mapalia, magalia (Punica), gnza (Persica), framea (Germanica). Scriptores nostri haee vestigia premenles obruunt sermonem nostrum Lalinum vocibus ex maleria aliena,
barbara suinplis, sed in formam Lalinam 1'edaclis. Idem experimur in talibus formis, quod et in
lingua Hungarica. Sa^pe vox aliena ascita, ne suffixo quidem acconimodalur sermoni Latino; exemplo
sinl: sinkordn, sincoran (= chien couranl). Materia e diversis linguis el ex sermone inter gentcs
communi haurilur, congeritur, ul: thea, caffe, colera, tulipa, opera, eldorado, minister, ministerimn, dilettans, Donquixotianus, caricatura, calif a, concurrens, loyalitas, impertinentia,
correspondentia etc.
llic j)raH'ipue observandum nobis videlur a scriptoribus nostris multa eiusmodi vocabula in sermonem Lalinum recepla esse, qiue in vocabularies rnedii et iniimi am fruslra qua3ras, vocabula forle
be latinitatis regni Hungarise indole naturaque.
XIX
recenlioris originis (cum iam gentes alia? sermone Latino non ulcbantur) attamen notissima sunt ct
inter gentes usitatissima, vulgaria, Irila, usu, consuetudine ubique locorum usurpata. Talia vocabula,
ul e slavico: pletka, polka, ubrussarius scriplores nostri in lexluin recipiunl, lalina forma ins trim nl
u t : bureaulis (a gall, bureau), buchhaltericus (a germ. BuchhaLler), Laidinantius (a gall, lieutenant),
Caftanus (lure, kaftan), barrausticus (gall, barrcau) etc.
Quomodo vocabula, enunciafiones no vis condilionibus, locis, rnuneribus, rerurn statui accominodentur, luculenlissimum pra>benl exemplum pnrcepla, qua? F. Molnar palvarista 1 pra?scribil, quomodo lillera? ad portam fulgidam Ottomanicam millenda? concinnari debeanl; inonet enim vocabula
Latinitatis Hungarica? propria uti: fudlium, Birsagium vilanda el vel classieis verbis, vel voce Tureis etiam nota et inter gentes communiler usitata exprimenda esse.
Verba eius in libro Palvarista novitius)) inscriplo p. 40 hjec siinl: ((Inter Stylum luridicum et
Polilicum discrelam subinde pone distinclionem! nam stylus Politicus sen Publieus ea expressione et
talibus terminis instruendus est, ut generaliler omnibus nationibus dali termini communes sint. Male
idcireo exponeres in Politicis scribendo exg. in Turciam hoc modo: In pra\scili ollomanicse Porta?
Subditi birsagiatione Tripartitali Decreto sancita, perque Judlium nostrum exacla non minus peccassc; quia in Turcia aul alibi Gentium id inlelligi minus posset; proinde dicendum essel: In pa i na
publics Regni lege sancita perque Comitatensein vel lurisdiclionatum Provincial noslrae ludicem
eidem indicia et exacta.
Hsec omnia,qiue adduxeram, satis superque probanl et demonstrant ingenium nalurainque Latinitatis Regni Hungaria 1 .
Budapestini, 1900 mense Novembri.
ANTONIUS BARTAL.
III.
FONTES.
Abeles, Simeon Abeles : Chorea St. Posonienses. Anni MDCCXV. Posonii. Ex
Bek. Pil. A pilisi apdtsdg torte'nete
Viti. Budse 1837.
typographia J. Mich Landerer. Artie. Diaet. 1541184 4-. Irta Bekefi Remig dr. Pecsett,
Abelles, J. Abellcs. De morbis aetatum Poson. Anni MDGGXXI1I. Artie. Diaet. Poson. 1892. Masodik kot. 11841544. 4894.
vitae humanae. Pestini. 1831).
Anni MDCCXXIX. Artie. Diaet. Poson. Anni
Bel. Calv. Bellum Joannis Calvini
Ac. Com. Sopron, Acta Comitialia MDCCLI.
et Jesu Christi Nazareni Dei et Hominis . . .
Himgarica Soproniensia. Anni MDCLXXX1.
Art. Jaz. Articuli Jazygum et Cu- autore M. Alberto Gravvero. Scholae CassoAckerl, /. Ackerl: Castoreum. Pest. manorum Posonii.
viensis Reclore. Bartphae. Imprimebat Jacobus
4840.
Art. Jur. Thav. Articuli Juris Klos. Anno 1597.
Bell. Cell. Christophori Cellarii :
Act. et Doc. Rakoczy, Actes et Do- Thavernicalis olim post tristem amissse
cuments pour servir a I'histoire de 1' alliance Budae omniumque antiquissimorum Juris Tha- Latinitatis liber memorialis inlerpretatione
de George Rakoczy . . . Publies par A. Szi- vernicalis Monumentorum cladem recollect! Germanica, Hungarica et Bohemica locupletatus a Math. Belio 1777.
lagyi. Budapest. Maurice Rath Libraire-editeur Posonii.
Asp. Ph. Chr. V. Rak. On. Francisci
Bel. Comp. Geogr. Gcogra,phia.
1874,
Act. Synod. Ada Synod alia collecta II. Confessiones ct Aspirationes Principis Perillustri Generoso ac Nobilissimo Domino
Christiani. Budapest, 4876.
Paullo Jeszenak etc. dedicat Auctor. Scribeper P. Horanyi. Temesvar. 1859.
Austr. Aust. Austriaca Austeri- bam Posonii die XXVII. mensis Julii A. 0. R.
Adelm. de orig. Turc. Conradus
Adelman. De origine, ordine et militari tas . . . Authore Anonymo . .. Venetiis. Ty- MDCCXXXXVIII. Erudito Lectori S. P. D.
disciplina Magni Turcae domi forisque habita. pis Fratrum Veracii, Constantini et Speracii. Matthias Belius ... Posonii Anno MDCCXLIX.
Austr. Auster. Palma. Justi de Compendium Hungariae Geographicum editio
(liely es ev nelkiil). Qu. 485.
Akad. Ert. Akademiai Ertesito. Szer- Palma Florentini Austriacae Austerita- tertia 4779.
tis eiusdemjjue Continiiationis Confirmatio.
Bel. Prod. Mathias Belius Pannonius.
keszli Szily Kalman.
Adelsberg, E. Adelsberg Chlorium Hoc est absurdissimse Eviscerationis Austria- Hungariae anliquae et novae Prodromus cum
cam Clementiam depraedicantis Refutatio . . . specimine, quomodo in singulis operis partiAntiphlhisicum. Pestini 4831.
bus elaborandis versari constituent. NorimAlexy, L. Alexy. Animalia medicinalia. Anno 4673.
Bajzath Veron. Bajzdth de Piszak. bergft 4723.
Buds; 4838.
Bene Med. Francisci Bene: Elementa
Amad. Amade Laszlo versei. OIcso Veronica. Drama ex original! Germanico senariis latinis reddita. Pestini 1858.
Medicinae Practicae e praelectionibus illitis
konyvtar 4892.
Balassa Cas. Steph. Fr. Balassa. publicis edita per Fran. Bene jun. Tomi IV.
An. Brand. Brandl. Glossarium bohCasulae S. Stephani regis Hung, vera Pestini 183334.
morav. Briinn. 4876.
Bene Pol. Franciscus Bene: Elementa
An. Coronenses. V. Kronstadt. . . imago et expositio. Viennae 1754-.
Barczay, A Heraldika kezi konyve. Irta Policiae Medicae, Budse 1807.
Annales Coronenses.
Beng. Ann. Er. Coenob. Nic. BenAn. Sc. Analecta Scepusii sacri et Rdrczay Oszkar. Budapest; 1897.
Batty. Ger. Sancti Gerardi episcopi ger. Annalium JSremi-Coenobiticorum
profani. . . collegit et notis illustravit Carolus Wagner. . . Vienna? Pars. I. II. 4774-. pars chanadiensis scripta et acta hactenus inedita ordinis fratrum Eremitarum S. Pauli R. R. P.
cum serie episcoporum chanadiensium. Opera Vol. II. Posonii 1743.
III. 4778.
Benko Im. Nat. Sic. I. Benko.
Andr. Pann. Abel J. Irjodalomtorte- et studio Ignatii Comitis de Battydn episcopi
neti Emlekek I. k. K6t magyarorszagi egyhazi Transylvaniae. Albo Carolines. Typis episcopa- Imago inclytae in Transilv. Nattonis Siculicae. Cibinii 1791.
iro a XV. szazadbol, Andreas Pannonius libus MDCCXC.
Batty. Leg. Leges ecclesiasticae regni
et Nicolaus de Mirabilibus. Bpest 4886.
Benko Top. Misk. Sam. Tte.nk6. lnApor Metam. Trans. Apor Meta- Hungariae et provinciarum adiacentium opera pographia oppidi Miskoltz historico-medica
et studio Ignatii Comitis de Battydn Epi- auctore Samuelo Benko. Denuo edita per Jos.
morphosis Transilvaniae. Pest 1863.
Arch. Rak. Archivum Rakoczia- scopi Transsilvaniae collectse et illustrates Szathmary. Miskolczini 4818.
Benz. J. H. Christiani Augusti Beck...
num. II. Rakoczi Ferencz leveltara. Elso Osz- Claudiopoli anno MCCLXXVII.
Bek. Debr. foisk. tory. A debre- Jus publicum Hungariae cum notis autotaly. Had- es Beliigy. Szerk. Thaly Kalman.
Pest 4873. I. k. 47034706. II. Rak. Per. czeni ev. ref. foiskolo, XVII. es XVTII. sza- ris et observationibus Josephi Benzur. Vienfejed. leveleskonyvei, leveltaranak egykoru zadi torvenyei. Irta Bekefi Remig. Lev. Tag. nae. Apud Joh. Paul. Krause 1790.
Beszt. Levt. Beszterczebdnyai Lelajstromaival. II. kot. 47074709. III. k. Budapest. Kiadja a magy. tudom. Akademia.
veltdr.
47401742. Pest 1877.
4899.
Bek. Kozokt. Arpddkori kozoktaArch. Ver. Sieb. Archiv des VereiBeszterczb. ag. gymn. ibrt. Besznes fur siebenbiirgische Landeskunde. In tdsunk es a veszpremi egyetem letkerdese, terczebdnyai dg. gymnasium Ertesito.
Hermannstadt. 184-390. 28. kot.
irta Bekefi Remig Dr. Budapest. 4897. KozBet. J. Com. J. Bethlen CommentaArchseol. Ert. Archaeologiai Erte- oktatas 4898.
rii de rebus Transsilvanicis Viennae 1778.
sito.
Bek. Maros. A marosvdsdrhelyi ev.
Bethl. G. Lev. Bethlen Gdbor fejeArgenti, D. Argenti. De Cephalalgia. ref. iskola XVII. szdzadi torvenyei Bekefi delem kiadatlan politikai levelei. Szilagyi SanPestini 4836.
Remig lev. lagtol. Budapest. 1900.
dor. Budapest, 1879.
Arp. Ok. Arpddkori okmdnytdr. V.
Bek. Paszt. A zirczi, pilisi, pdsztoi es
Bizarus de bello Paiiiionico.
Cod. Dipt. Arp.
szent-gotthardi cziszterczi apatsagok torte- Bizarus P. Pannonicum bellum sub MaxiArt. D. Articuli diaetales.
nete. Harmadik kotet. A p;isztoi apatsag tor- miliano II. Basileae 4573.
Art. Disct. .Pos. Articuli Diaetales tenete 11901702. Irta Bekefi Remig dr.
Boc. Hung. M. Joan. Bocatii Poe'tae Lau-
Bod. Hist. Eccl.
Chr. Monac.
Def. Bon.
reali Caesarei Hungaridos libri poematum V.

Chr. Monac. Chronicon Monacense. resolutipnum Ctesareo Regiarum in materia
Bartphae. In flue epistolae: MDXC1X.
Miincheni vagy Jaszay-kddex. (Nyelvemlektar commissionis ecclesiasticaB. . . usque annum
Bod. Hist. Eccl. Historia Hunga- \. kot.) Budapest, 1874.
inclusive 1785. Tom. I. II. Pestini.
rorum Ecclesiastic a, inde ab exordio novi
Chr. P. Vind. V. s. M. Flor. Font.
Comen. Joh. Amos Comenii Janua lintestament! ad nostra usque tempera ex monuChron. Dubn. V. s. M. Flor. Font. guae latinae reserata aurea. Debreczini Anno
mentis partim editis partim vero ineditis, .fide
Cod. Camb. Merc. Codex Cambio 1729.
dignis collecta studio et labore Petri Bod de Mercantilis pro Regno Hungaria> partibusque
Comm. Hist, de Reginse Hung.
Felso" Gsernaton V. D. ministri M. Igeniensis eidem adnexis in tres paries divisus. Posonii. Cor. more. Commentatio Historica de
et synodi generalis reformatorum in Transyl- Typis. Franc. Jos. Patzko 1802.
vetere Reginas Hungariae coronandi
vania notarii. Edidit L. W. E. Rauwenhoff.
Cod. Dipl. And. Codex Dipl. Ande- more conscripta ab E. C. M. V. C. P. G. Anno
Theol. doct. prof, in Academia Lugduno Ba- gavensis. Monum Hung. Historica. Ma- MDCCXCII.
tava, adiutante Car. Szalay philol. class, prof, gyar Tort. Eml. Kiadja a Magy. Tud. Akad. Comp. Jur. Compendium juris ciin gymn. ref. Budapestino. Lib. VJ. T. III. tort, bizottsaga I. oszt. Okmanytar. Szerk. vilis in usum civitatum ac Sedium SaxonicaNagylmre. Anjoukori Okmanytar I. k. (1301 rum in Transylvania collectum. Impressum in
Lugduni Batavorum 1888.
Bod. Hist. Un. Trans. Petri Bod. 1321). Bpest 1878. II. k. (13221332). 1881. inclyta Transylvania? Corona anno 1544. Auct.
Historia Unit, in Trans. Bibliotheca Ha- HI. k. (133339). IV. k. (13401346). Hontero.
(ôn. Max. Constitutio Maximiliani
gana. Amstelodami et Lugduni Batav. Anno 1884. V. (13471352). 1887.
1766/67.
Cod. Dipl. Arp. Codex Diplomaticus II. Rom. Imperatoris ac H u n g a r i a e . . . ReBonfin. A. Ascoli Bonfini. Rerum Hun- Arpadianus. Vol. I-XII. Pest 186074.
gis . . . juxtam quam Sylvte, Nemora, et Salgaricarum decades quinque et Libellus de CorCod. Dipl. Arp. Cont. Codex Dipl. tus Civitatum Rogni Hungariae Montanarum ...
vinae domus origine. Primum ed. Basileae an. Arpadianus continuatus. Arpadkori uj ok- ca;di, foveri propagarique debeant. Anno
1543. et 1568. Posonii 174-4. et ab Andr. manytar. WenzelGusztav.I. kot. 10011235. MDLXV.
[s. End,
Bel. Lipsiae 1771.
Pest. 1860. II. kot. 12341260- Pest. 1861. Cone. Bud. Concilium Budense. V.
Br. Ilesp. Brevis et perspicua respon- III. kot. 12611272. Pest. 1862. IV. kot. Consc. Sumpt. Conscriptio sumsio ad malcdicam et futilem Apologiam Mar- 12721290. Pest. 4862. V. kot. 12901301. ptuum. Sine loco et anno.
tini Wagneri... Instituta a Gaspare PiL.io Pest. 1864. VI. kot. (a masodik folyam I. kot). Corn. Dan. Cornides. Commenlalio
Waraliensis Ecclesiae Marcivillanae in Scepu- 8901235. Pest. 1867. VII. kot. 1235de Religione veterum Hungarorum. Vienna;
sio Pastore. 1591.
1260. Pest, 1869. VIII. kot. 12611272. MDCCXCI.
Bre/ny. Leges schol. Schemn. (Masodik folyam 3- kot.) Pest. 1870. IX. kot. Corp. gram. Corpus grdmmaticoBreznyik J. A selmeczbanyai ag. ev. Lyceum 12721290. Pest. 1870. X. kot. 1290. Pest. rum, Lingua; Hungarica? veterum. Fr. Toldy.
Ertesildje: Leges scholae schemniciensis 1873. XI. (Harmadik folyam I. kot.) Pest. Pcsthini 1866.
Cortes. De virt. Math. Corv. Aleab inclyto senatu et amplissimis dominis scho- 1873.
larcbis recognitse et ad praesentem eius faciem
Cod. Dipl. Briiss. Burg. Magjar xander Moden. Cortes. De Malthiae Corvini
conformatae. Anno MDCLII. A selmeczbanyai torteneti okmanytar a briisszeli orsz. leveltar- Regis Hungariae laudibus bellicis. (Epos) Obag. ev. egyhaz es Lyceum tortenete 1883.
bol es a burgundi konyvtarbol. Osszeszedte sopaeus 1568. utana Zsamboki Basiliae.
Bruniier.T. Brunner. Femina respectu Hatvani Mihaly. I. kot. 14411538. Pest,
Csapl. Nucl. Nucleus Plani Tabularis
pathologico considerata. Budae. 1838.
1857. II. kot. 15381553. Pest. 1858. III. sive synopticus Decisionum Curialium ExtraBrut. Ung. R. Brutus Jan. Mih. Ma- kot. 15531608. Pest. 1859.1V. kot. 1608 ctus. A Joanne Csaplovics de Jeszenova, Hongyar Historiaja. 14901552. Kozli ToldyFer. 1652. Pest. 1859.
thensi. Edilio secunda auctior Posonii 1817.
III. Pest, 18631867. III. k. 1876.
Cod. Dipl. Lond. Magyar torteneti
Csurgo ref. gymn. Ert. Csurgoi
Buny. Var. tort. A vdradi piispok- Okmanytar. Londoni leveltarakbol. Szerk. Si- reformatus gymnasium ertesitoje.
seg tortenete alapitasatol a jelen korig. Irta monyi E. Pest. 1859.
Cyn. Jur. Hung. Bipartita cynosura
Bunyitay Vincze, a varadi piispokseg konyvCod. Dipl. Pat. Codex Diplomaticus juris ungarici. Jaurini 1749. (Auctor. PauPatrius Tom. I. II. Studio et opera Emerici lus Szentkercszty).
tarosa. 1III. kot. Nagyvarad 1883.
Buriaii Blandr. Dissertatio historico- Nagy, Joannis Paur, Caroli Rath et Desiderii
Czir. de Ord. equ. Aur. A. Czirdky
critica de dupplici ingressu in Transilvaniam Veghely. Jaurini 1865.
De Ordine Equitum auratorum Hungarian
Georgii. Blandratae . . . Recensente MiCod. Ep. Pet. Paz. Codex Epistola- Pestini 1792.
chaele Burian archidiacono Cathedrali Anno ris, Petri Pdzm any. Frankl. W. I. 1605
Czir. Jur. Com. Antonii Moysis CziDomini 1806. Albo Carolina?. Typis Conventus 1625. Budapest. 1873.
rdky .. . Ordo Juris Civilis Hung. Pest.
Csikiensis.
Cod. Evang. Codex evangelicorum 1794.
Calep. Bcrgomatis Ambrosii Calepini utriusque confessionis in Hungaria et TransylCzvit. Dav. Czvittinger. Specimen HunDiclioiiar. Vcnetiis 1516.
vania diplomatics . . . Public! juris fecit An- gariae literatae. Francofurti et Lipsiae MDCCXI.
Can. Eccl. Canones Ecclesiastici ex dreas Fabo Vol.1III. Pestini Sumtibus Caroli
D. Raczk. Diplomatarium Raczkeveteribus qua Hungaricnsibus quA Transilva- Osterlamm 1869.
veiense. Raczkevei Okmanytar. Kiadja Magniensibus in unum collecti . . . Claudiopoli.
Cod. Fames. III. Pal Papa es Fames dies Istvan. Szekesfehervar 1888.
Ex officina Nicolai K. de M. Totfalu. Anno Sandor bibornok Magyarorszagra vonatkozo
Danko Yet. Hymn. Eccl. Vetus
1698.
diplom. levelezese. 15351549. 6vari Lipot. Hymnarium ecclesiasticum HungariCar. Bel. De archioff. Car. And.Pest. 1879.
cum. Budapestini 1893.
Bel, De archiofficiis regni Hung. Lipsiae
De rebus Turc. Dial. B. J. Herold.
Cod. Com. de Sztara. Codex DiCIODCCXXXXIX. (1749.)
plomaticus Comitum de Sztara. A nagy- De rebus Turcicis Dialogus.
Carl. Log. Sigism. Carlowszky. Lo- mihalyi es sztarai grof Sztarai-csalad oklevelDe Turc. succ. J. M. Silva. De Turgica. Cassovia? 1815.
tara. Kiadja gr. Sztarai Antal. Szerkeszti Nagy carum successibus.
Cat. Libr. S. Ivanics. Catalogus Gyula. I. II. kot. Budapest. 1889.
Deak. Magy. Holgy. lev. Dedk m.aLibrorum in Bibliopolio Nob. Sigism. Ivanics
Cod. Dipl. Com. Zichy. Codex gyar Holgyek levelei. Budapest, 1879.
Debr. Com. Ladislai Debreczeni
Budae 1810.
diplomaticus domus senioris Comitum
Cathol. Johannes Balbus de Janua. Zichy de Zich et Vasonkeo. Liberalitc comi- Commentarius super auri praxim. AutoSumma, que vocalur Catholicon Venetiis tis Caroli Zichy senioris gentis public! iuris graphum circa an. 1530. in Archive Transil1487.
fecit societas historica Hungarica. Tomus pri- vaniensi.
Cel. Bel. app. Cellarii Belli ap- mus Opera Emerici Nagy, Johannis Bapt. Nagy
Dec. Bar. Barovius, Jo. Decius Synpendix.
et Desiderii Veghely. Pestini 1871.
tagma institutionum imperialis ac Ungarici
Cher. Jus. Eccl. N. J. Cherier. EnCod. Telek. Codex Telekianus, grof Claudiopoli 1593.
chiridion Juris Ecclesiastici cum singular! Szeki Teleki-esalikl okleveltara I. II. kot. BuDef. Bon. Defensio bonorum ecclead alienas confessioncs attentione. Pestini dapest. 1895.
siasticorum, quam adornavit Stephanus Ka1839. II. k.
Coll. Collectio Benignarum norrualium tona . . . Hisloriographus. Anno 1811.
Oiar. Com.
Dial*, Com. IMarium Comitiorum
Rcgni Hungarian 1792.1796. Posonii MDCCCII.
Magyarorszag kozgyuleseriek jcgyzokonyvc.
Dobrpvszky. Budapest, 1888.
Dief. Diefenbach. Novuiii Glossarium.
Frankfurt a. M. 1867.
Die/.. Dicz. Klymologisclies Worterbuch
dor romauischen Sprachen. Bonn 1874.
Diosz. fiiv. Dioszegi Sandor cs Fazekas
Mihaly. Fiiveszkonyv. Dcbreczen, 1807.
Dip]. Alv. Diplomatarium Alvinczianum. Alvinczi Peter Okmanytara, kozzetetle
Szilagyi Sandor. I. k. 16851686. Pest, 1870.
II. k. 16861688. Pest, 1870.
Dipl. rel. rei. Rag. Diplomatarium Relationum Reipublicae Ragusianae cum Regno Hungarian Budapest, 1887.
Diss. de ierro candenti. Dissertatio Politico. Antiquaria de Ferri candentis Ordalio sive de ritu controversias in
iudiciis publicis per ferrum candens decidendi
Aevo Medio apud Hungaros sub variis Serenissimis Hungarian Regibus usitalo . . . Josephus Torkos Jaurini 1744.
Du C. Du Gauge. Glossarium mediae et iufimae latinitatis. Venetiis 1737. et Editio nova
aucla a Leopoldo Favre. Niort. 1883.
Duff- Fcilj. Dugonics Andras Fotjegyzesei. Ifj. Szinnyei Jdzsef (olcso konyvt.) Budapest, 1883.
Dugonics Jol. Szer. Joldnka 12.
Pozsony es Pest 18034. Szerecsenek 2.
konyv. Pozsony Pest 1798.
Egri Levt. Egri Leveltdr.
Egyet. Phil. Kozl. Egyetemes Philologiai Kozlony.
End. Rerum Hungaricarum monumenta
Arpadiana. Edidit. Stephanas Ladislaus Endlicher, Sangalli. 1849.
Ep. Matth. Epistolae Matthiae Corvini regis Hung, ad Pontifices, imperatores,
reges etc. Cassovia 1744. Tyrnaviae 1746.
Epist. Pastor. Epistola Pastoralis
ad Difficesis Agriensis Clerum et Populum.
Agria;.
Epist. Proc. Epistolae procerum
regni Hungarian Pars I. complectens epistolas
ab anno 1490. ad 1531. quas Georgius Pray
Cathedralis Ecclesiae Magnovaradiensis Canonicus collegit atque Francisci II. Romanorum
electi ac Austriae hsereditarii Imperatoris honoribus dicavit Adamus Reviczky de Revisnye . . . Vienna. Typis J. v. Degen. 1805. Epistolae procerum Regni Hungarian Pars II.
complectens epistolas ab anno 1531. ad 1554.
Pars III. complectens epislolas ab anno 1554.
ad 1711. quas Georgius Pray cathedralis ecclesiae Magno-Varadiensis Canonicus coliegit Posonii 1806. Ex Typographeo. G. A. Belnay
AA. et. Phil. D.
Erd. Fisc. Levt. Erdelyi fiscdlis
Leveltdr (az Orszagos Leveltarban).
Erd. Okltar. V. Tag. Erd.
Ereky. Ereky Alfons. Mertek-, Suly- es
Penzisme. 1881.
Erot. Erotemata de communicatione
idiomatum, hoc est proprietalum Divines et
Humanae naturae in una individua persona
Christi. Authore Severino Sculteti Paslore
Ecclesiae Bartphensis. Bartphae David 'Guttgesel excudebat. An. desideratur.
Eszt. okm. Az esztergomi fokaptalan fekvo s egye"b birtokaira vonatkozo ofemdnyok lara. Pest, 1871.
Euch.
Ha/. Okl.
Euclt. Eucharisticon Magna; Mario; riatcU sunl. Proposiluin a Revcrcndo patrc

Thcresiae dictum ab Atlamo e. L. B. Patachich Martino Szentivany socictalis Jcsu Theologo.
de Zajczda . . . Budi. Typis Rcgiau Universi- Tyrnavim. Typis Academicis. Anno 1707.
Fuilda David. J. N. J. Fundn Dalalis 1780.
Exam. Aet. Examen aetiolug-ias M. vid-is contra Goliath . . . proiecta a Davide
Johannis Kircheri . . . quo rationes migra- Constant?, Milite Gregorio Vorona latino.
lionis oius in Synagogam Papalein.. . . falsas Anno Hungaria; Falali MDCLXXVI."
Gal. Mar. V. s. Galeoti.
ac Icviculas esse ostenderunt.. . Paulus et
Galeoti, Galeoti Martins. Salomon Hunadamus Kyssii, Paulus Lochmannus, Samuel
garicus vcl de Malthiau Corvini Hung. Regis
Czcrnak . . . Pannonii. Anno CIOIOCXLII.
Exeinpl.Rec. Exemplar Reconcilia- sapienter, egregie, fortiler et iocose d;ctis ac
tionis cum Hungaris facto; 23. Junii Anno factis. Cassovia! 1611. Vienna; Austria; 1723.
1606. nec-non Conditiones Pacis Turcicae.
Gazd. Tort. Szem. Magyar gazdaPatakini. Typis illustrissima; Principis. Anno sdg torteneti szemle. Szerkeszti Paikert
Alajos. I. evfolyam 1894. 45. fiizet. Buda1653.
F. Forg. Coinm. Forgdch F. Rerum pest, 1894.
Georch. , Ert. Georch Illes TorveHungaricarum sui temporis Commentarii.
nyes targyu Ertekezcsei Pesten. Nyomtatta
Posonii 1788.
Fafoer Jur. Met. Principia Juris Me- Landerer. 1833.
tallici Hungarici. Antonius Faber J. U.
Georch. H. Honnyi Torweny. OszvcD. in Regia scientiarum Academia Posoniensi szedegette Ettre-Karchai Georch Hies, Tekinstatistical et Juris Metallic! Professor. Posonii tetes Zagrab Varmeg; cnek es Neines VajkaSzeknek Tabla-Biraja, Fel-eskiidt Ugyesz, es
1824.
Fabo Moil. Ev. A. Fabo. Monu- KirallyiOklato. IV. kotetben. Pozsony, 1804
menta, Evangelicorum. Aug. conf. in 1818.
Hung. V. IIV. Pest, 186173.
Georg. Sirni. Szenhni G>/orgy II.
Fabr. Urk. Urkundenbuch der Ge- Lajos es Janos k:r. hazi kepe. Emlekirat Maschichte des Kisder Kapitels. . . von Karl gyarorszag romlasarol. 14811543. Kozli
Fabritius . . . Hermannstadt. 1875.
Wenzel Gusztav. Pest, 1857.
Falud. Arch. Collectiones MathematiCce
Greg. Aesth. Michael Greguss. Comex Architectura Militari R. P. Franc. Fa- pendium Aestheticae. Cassovia; 1826.
ludi. Graecii 1739.
Gros. H. Ph. Univcrsa historia PhyFej. Fejer Georgius. Codex Diplomati- sica regni Hungariae. . . Auctore JoanneBapt.
cus Hungaria; ecclesiasticus ac civilis. 11 Vo- Grossinger.... Posonii et Comaromii.
lumina in 40 partibus. 3 Volumina indices et 1793., 1794. IIII.
8 Volumina Supplementa. Buda; 182944.
Gyoii. A gyongyosi szotiir loredeke ;
Fej. Jur. Lib. Jurium ac liberta- kora 15401550. Kiadja a tud. Akad6mia.
tum religionis et ecclesia3 catholica? in Rogno 1898.
Gyulafr. Iêst. Magyar tortenelrni evHungaria; partibusque adnexis codicillus diplomaticus scripsit Georgius Fejer . . . Budie. konyvek es naplok a XVIXVIII. szazadbol.
Typis regioa scientiarum universitatis Hunga- Gyulafreg Lestdr foljegyzesei. Kozli Szabo
rica3 1847.
Karoly. Monumenta Hunuariae historica II. oszt.
Fej. Per. Nom. G. Fejer. De pere- V. XXXI. urn.
H. M. Sz. V. s. Hiv. Miisz.
grinis nominibus Magyarorum avitarum seHajiiik Perjog. A magyar birdsagi
dium indiciis. Pesthini 1837.
Fer. Moil. SI. Monumenta spectautia szervezet es perjog az Arpad es a vegyeshistoriam slavorum Meridionalium. Volumeu hazi kiralyok alatt. Irta Hajnik Imre, m. tud.
decimum octavum c o l l e g i t . . . P. Fr. Eusebius akad. rendes tag. Budapest, 1899.
Hajn. Extr. Leg. Extractus legum
Fermendziu. Zagrabiaa 1887.
Fin. B. Final]/ Henrik. Beszterczei szo- de slatu ecclesiastico Catholico in Regno Ilunszedet. Latin-magyar nyelvemlek a XV. sza- ! gariai latarum 1792. In titulo libri calamo ha;c
zadbol. Budapest, 1892.
adnolata: Auctor huius Josephus Hainoczy...
Fjp. Anon. Bela kiraly nevtelen jegyzo- ob Revolutionem, quam moliebatur una cum
jenek konyve a magyarok viselt dolgairol. quatuor complicibus suis 20. Marcii 1795.
A kezirat olvasasat ko/li Fejerpataky Laszlo. Budae capite plexus est.
Budapest, 1892.
Hajn. Sub. publ. De divers .'s s-ubsiFjp. Szam. Magyarorszagi varosok regi diis Publicis dissertatio. 1792. Cerusa :
szdmaddskomjvei etc. kozli Fejerpataky Hajnoczy.
Laszlo. Budapest. Kiadja a m. tud. Akademia. Hani. Grad. Cons. De gradibus
1885.
consanguinitatis et adfinitatis in MatrimoFore. ForcellinL Totius latinitalis le- nio. Scripsit Mart. Hamaliar. Neosolii 1803.
xicon. Londoni. 1839.
Han. Hist. Eccl. Ev. Historia
Fr. Lib. Rat. Fragmentum libri Ecclesiarum Transsylvanicarum IV libris
rationarii super erogationibus aulae regis delineata. Auctore M.
Georgio Haner . . .
Hungaria; Ludovici II. 1526. Ed. Chr. Engel Francofurti et Lipsia1. Apud Job. Christoph.
in Monumenta Ungrica Viennae 1809. p. Folginer Anno 1694.
Han. Mon. Jur. Monumenta histo187236.
Frak. Mat. lev. Maty as kiraly le- rico Juridica Slavorum meridionalium . . .
velei. Kiilugyi osztaly. Elsfi kotet 1458 opera Prof. Dris J. J. Hanel Zagrabiac 1877.
1479. K6zze"teszi Fraknoi Vilmos. Budapest, V. I. II.
Haz. Okl. Hazai okleveltdr. 1234
1893. Kiadja a magy. tud. Akademia.
For. Scr. Forum Scrutarium anti- 1536. nehai gr. Dessewft'y Lajos hazaflas aldoquarum Hteresum, ex quibus nostri temporis zataval, kiadja a m. lortenelmi tarsulat. Budahaereses inconcinne et distorsissime consarci- pest, 1879.
XXIV
Heyse.
Heyse. Dr. Joli. Christ. Aug. Heyse.

Fremdvorierbuch. Hannover. 1879.
Hist, a Cutheis. V. s. Thorn. Arch.
Hist.
Hist. Nal. Elemenla Historiae Naturalis in usum scholarum Gramma tica rum el
Gymnasiorum per regnum Hungaria' cl provincias cidem adncxas. Compleclens regnum
animale. Buda; 1779.
Hist. Zerm. V. s. Zerm.
IIiv. Miisz. Hivatalos Muszotdr. Kia<lla a becsi Cancellaria. Bees, 1845.
Hor. Mem. Nova memoria HungaroI'um el Provincialium scriplis edilis nolorum,
quam excital Alexius Hardnyi. Pars I. Peslini
MDCCCII.
Hunnias, Hunnias sive Huunorum e
Scythia Asiatica egressus . . . Promolore R. P.
Francisco Kazi. Tyrnavise 1731.
Huszti Or. Gymn. Origo Incrementum el Facies hodierna Trium in Transilvania
Illuslrium Gymnasiorum Reformalorum in
memoriam Anni Jubitei Augustissimse ConfessionisAuguslanaeA. 1730.Die25. Jun.Auclore
Andrea Huszti, Ungaro SS. Theol. ut el Juris Utriusque Sludioso. Francofurti ad Viadrum.1731.
Hypercrit. Georg. Szklenar Hypercriticon examinis velustissimi M. Moravia;
silus el vindiciarum Anonym! Bete Regis Scri1)33. Posonii 1788.
Illesh. Diar. Gr. Illeshdzi Istvan, nador Foljegyzesei 15921603 s Hidvegi
Miko Ferencz hisloriaja 15941613. Kozli
Kazinczy Gabor. Pest. 1863.
Imre Phil. Imre Philosophia. Peslini
1834.
Iiiit. Cass. Initia Gassoviensis Societatis Jesu ab anno 1601. ad annum circiler 1611. per R. P. Joan. Bat. Akai e S.
J. . . dicata 1743. Cassovhe Typis Academicis
Soc. Jesu.
In stit. Arithm. Institutiones Arithmeticae. Buda; 1785.
Iiistr. Jos. II. Instructio seu Norma
Manipulationis in usum fororum Judiciariorum Regui Hungarian, vulgata a rege et imperalore Josepho Secundo, impressa Vienna;
typis Josephi Nobilis de Kuszbek. Annus desideratur.
Instr. f*3iC.Instrumentum Pads 1699.
inter . .. Leopoldum . . . el Sullanum Muslaffa Han . . . conclusa; 1718. inter Carolum
Roman. Imp. et Sultanum Ahmed Han, inler
Auguslissimum, serenissimum et potentissimum, principem acDomin. Carolum Romanorum Irnperalorem ab una . . . el Seren. ac
Potent. Princ. et Dom. Mahmud Han Otlomannorum ac Asia? et Gratia; Imperatorem etc. ab altera parte Anno 1739. ad Albam
Grsecam seu Belgradum in Servian Regno conclusa;.
Irodt. Kdzl. Irodalomtorteneti Kozlemenyek.
Isthv. Nicolai Isthvanffi Pannoni Historiarum . . . libri XXXIV. Colonise AgrippinaB
1622.
Her Oec. Iter oeconomicum, quod
Joannes Lyczei Prividiensis emerilus praefeclus . . . ad urbaria . . . exacle formanda insliluit. Tyrnavia;. Anno MDCCXIII.
Jan. Pann. Poem. Jani Pannonii
Poemata. Duse paries Traiecii ad Rhenum
apud Earth. Wild MDCCLXXXIV.
M. Jogt. Eml.
Kronsf.
M. Jogt. Eml. Magyarorszdgi jogKatona Hist. Reg. Hitloria Crilica

lorteneti emlekek. A magyar lorvenyha- Regum Hungarian Stirpis Mixlie . . . a Sleph.
losagok jogszabalyainak gyiijlemenye. I. kot. Katona Tomulus I. Ordirie VIII. Buda;.
Az erdelyi lorvenyhalosagok jogszabalyai. MDCCLXXXVIII. Tomulus II. Ordinc IX. BuOsszegyiijlottek, felvilagosilo, osszehasonlilo dae. MDCCXC.
es utalo jegyzelekkel ellallak. Dr. Kolosvari
Kaz. Kev. Kuzinczy Ferencz LeveSandores.dr. ()vari Kelemen kir. egyelemi lezese. Kozzelelle dr. Vaczy Janos. 1. k.
Tanarok Kolozsvarlt. I. II. 1. 2. Hl.k. IV. k. Bpest. 1890.
Budapest, 1885-98.
Kazin. Tud. (iyiijt. Kazinczy. TuJokai. Hab. H.:Rab Hdbi; Regijo do manyos Gyujtem eny.
Tb.: Regi jo Tdblabirdk. Eppur : Eppur
Ke. Or. Panegyrcs el Oraliones revcse muove. Karpati: Kdrpdti Zoltdn. Debr. rendissimi Palris Fralris Joannis Kery, OrdiLun.: Debreczeni Lunatikus.
nis S. Pauli Prim! Eremita; Prioris GeneraJos. Repr. Josephi II. bina ad Regnum lis . . . Vienna;, Typis Leopoldi Voigl . . .
Hungarian et paries adnexas . . . rescripla cum Anno MDCLXXV...
colleclione Repraesentationum perfali ReKecsk. P. Otv. Kecskemeti W. Pegni. . . Zagrabia; . . . 1790.
ter Otvoskonyve. Bevezelessel es glossariumJuriev. Jur. Met. Institutiones Ju- mal ellalta Baliagi Aladar. Budapest. 1894.
ris Metallici Hungarici, quas conscripsit
Kelem. Inst. Jur. Pr. InatitutioJosephus Jurievich de Tuol, J. U. D. Statisti- nes Juris Hung. Privati, quas elucubracs el Juris Melallici in Regia Scienliarum Aca- lus esl Em. Kelemen Libri IIII. Buda;
demia Zagrabiensi Professor P. o. Juralus 1818.
Causarum Advocalus Facultalis Juridica; in
Ker. Nap. Kerrsztesi Jozsef. Egykoru
Universilate Pestiensi Commembrum etc. Za- eredeli Naploja. Pesl, 1868.
grabia? MDCCCXXH.
Kereszt. Res. Mil. De veleri insliJus. Flandr. De Jure Flandrensi. luto rei militaris HungaricaB ac speciatim
Disserlatio, quam publice defendit Job. Georg. de insurrectione Nobilium. Auctore Josepho
Schasser. Cibinii. Typis Marlini nob. de Hocli- Keresztury de Szinerszek. VindobonaB Typis
meister 1822.
Josephi Nobilis de Kurzbek. MDCCXC.
Ka. O. Codex Diplomaticus comilum KdKnauz. Kortaii. Budapesl, 1877.
rolyi de Nagy Karoly. Sajlo ala rendezle GeKiiauz M. E. Str. Monumenta Ecresi Kalman. I. kol. 12531413. II. kot. clesiae Strigoniensis, quse ordine chro14141489. III. kol. 14901600. IV. kol. nologico disposuit, dissertalionibus el nolis
illuslravil Ferdinandus Knauz. Slrigonii. To16001700. Budapesl, 188387.
Kandra Reg. A Varadi Regestrum. mus I. 1874. Tomus sec. 1882.
Erlelmezi Kandra Kabos. Budapesl, 1898.
Kol. Am. Adami Francisci Kollarii
Kaprin. Eloq. Steph. Kaprinai. In- Hislorise iurisque publici Regni Hungaria:
stitutio Eloquentiae SacraB generatim Tom. Amoenitates, Vindobona; 1783.
Kol. Cod. Kolozsvdry Codex cgy
II. Cassovia; 1758.
Karolyi Mat. Tent. Materia Tenta- XVI.szazadbelichemiaikeziral. Kiadja Herzfelminis ex Jure Natural! et stalislico theore- der Armand Dezso. Budapest, 1896.
tica. Comes Georgius Kdrolyi. Pesthini 1819.
Kol. Kov. Chroii. Tempi. Gabr.
Kass. Ench. Enchiridion seu extra- Kolinovics. Senquicziensis Chronicon Milictus benignarum normalium ordinationum ... laris equitum Templariorum. Edidil Mart.isecundum malerias serie chronologica et ornus Georg. Kovachich. Pestini. LillerisTrattdine alphabet} digeslus, privata induslria Igna- nerianis. Anno 1789.
lii Kassics, ad excelsam curiam regiam agenKoller. Hist. Episc. Quin. Histolis causarum advocati. Tomi I. II. III. Peslini ria Episcopatus Quinqueecclesiemis coll.
1825.
Koller. 1796.
Konek Egyn. Konek Sandor. EgyKass. P. P. Kassics Ign. Praxis Politica Civilis el Stylare Politicorum Lalino-Hun- hdzjogtan kezikonyve. Javitotta es a VII.
garicum. Posonii 1851.
kiadast sajto ala rendezte Dr. Anlal Gyula.
Kass. Prax. Praxis Juridica Civilis Budapesl, 1894.
Kov. Carm. Alexandri Kovdsznai Carcl slylare Jurislarum lalino-hungaricum complectens in se normam peragendarum diver- mina exequialia
Trajecli Balavorum
sarum functionum juridicarum conficiendo- MDCCLXXXH.
Kov. Form. St. Formulae Solenrumque desuper instrumentorum Litleralium
ad prascriptum Palria? Legum Curialium de- nes Styli. Marl. Georg. Kovachich. Peslhini.
cisionum Altiorumque ordinalionum Regiarum MDCCXCIX.
Kov. Jura Tavern. Codex authenlivigenlis item usus et consuetudinis elaboralum ab Ign. JZassics. P. I. II. Edilio secunda cus Juris Tavernicalis Slalularii CommuPeslhini 1835. Ign. Kassics. Appendix ad nis Compleclens Monumenta vetera et recenedilionem secundam operis Praxis Juridica cl liora parlim anlea vulgala elc. Edilus induSlylare Juristarum in se complectens Lexicon slria Marlini Georgii Kovachich. Budae 1803.
Kov. Oec. Oeconomiae ruralis comTerminorum Juridicorum Latino-Hungaricum
Juxla Slylum Hung, anliquiorem el recenlio- pendium, quod in usus auditorum conscripsit
rem confeclum.
Gabriel Kovdts-Martiny. Posonii 1843.
Kormocb. forealisk. Ert. KorKatona Hist. Due. Historia Crilica
primorum Hungaria; Ducum ex fide Dome- mocbdnyai foredliskolai Ertesito.
sticorum et Exlerorum Scriplorum concinnala
K6Vy. Elementa Jurisprudentia; Hungaa Stephano Katona Pestini. MDCCLXXVIII. ncss. Edita per Alexandrum Kovy'S. Patakini
Historia Critica Regum Hung. Stirpis Arpa- 1823.
Kronst. Quellen zurGeschichte der Stadt
d i a n a ? . . . A Sleph. Katona. Tomulus I.
Kronstadt. IIII. Bd. Kronstadt. 188696,
Peslini MDCCLXXIX,
Kub. Cod. Arj).
Mako.
XXV
Olia Itaclim.
media; et intima; Latinitatis. W. H. Maigne

Nic. de Mir. V. Andr. Pann.
Nill. Symb. Symbolae ad illustrandam
D'Arnis. Paris 1866.
Mako. Pauli Mako .. . Elegiacon. Buda;. historiarn ecclesia; orientalis in terris corona;
MDCCLXXX.
S. Stephani maximam parlem nunc primum ex
Mall. In nomine Jesu solidissimus coelestis variis labularibusRomanis Austriacis, HungaVeritatis Malleus., quo Zephyrium Sambario- ricis,Transilvanis, Croaticis societatis Jesu aliDebredianum ovum M. Johannes Fabricius, isque fontibus accessu difficilibus eruta; a Nigymnasii Cassoviens. Catholico-Lulherani Re- colao Nilles S. J. Patrocinantibus almis H<mctor . . . concussit, contrivit et disiecit. Cas- garica et Rumena literartim academiis edita;
sovia;. Typis Erici Erich. An. desideratur.
I Vol. I. II. Oeniponte. Typis et sumptibus FeliMar. Heg. Dalm. V. s. Mem. Pauli. I ciani Ranch 188i1885.
Marc. Chr. M.arci Chronika ed Toldy. .i Not. rel. Brevis notitia religionist et
ecclesia; Christiana; in usum tlieologica; iuvenPestini 1807.
Martonf. Martonfalvi Imre deak em- | tutis lycei episcopalis unghvariensis. . . conlekirata. Monumenta Hungariae historica. II. cinnata, anno 1852. Cassovia;.
oszt. Vol. XXXI. urn.
| Nov. (âl. Novum Calendarium ad
Maty. I. .Mdtyus Istvtin, Med. Doct. j annum a Nativitate Salvatoris Nostri Jesu Chr.
Diaetetica. Kolosv. 1762.
\ 1795. Buda; Typis Regia; Univenitatis.
Maty. kir. I ,ev. V. Frak. Mat. lev. \ Numi Hung. Numi Hungariae.
Melich. Melyik nyelvjarasbol valok a ; Hactenus Cogniti, quos delineatos ac e monumagyar nyelv regi nemet joveveny szavai ? ! mentis historico-numariis illustrates exhibet
Jacobus Rupp. Adexc. cameram r. hung, auliirta Melich Janos. Budapest, 1900.
Mem. Pauli. a) Obsidionis Jadrensis j cam Arcliivi Officii Judicans. Periodus Mixta.
libri duo. b) Menwriale Pauli de Paulo Pa- Buda; 1846.
Ny. Sz. Nyelvtorteneti szotdr. 1'.}.
tricii Jadrensis. c) Appiani Alexandrini Rom.
Hist, de bellis Illyricis. dj Regum Dalmatian et kot. Budapest, 189093.
0. L. D. Orszdgos Leveltdr,
Croatia; Gesta a Morio Marulo Spalatensi
Obs. Jadr. Obsidio Jadrensis. V. s.
Patricio Latinitate donata. Amstelodami
MDCLXVIII.
1 Mem. Pauli.
Mich. Mad. de Barb. Historia eriita | Olah. Cod. Ep. Nicolai Oldh . . . CoI .eges schol. Schanm.V. s. Brezny. per Michaelem, Madii de Barbazanis de j dex epistolaris MDXXViMDXXXVIII. ReSpaleto, de gestis Romanorum Imperatorum et | censuit Dr. Arnoldus Ipolyi. Budapestini
Lehoczky Stemmatograhia.
Regni Hung, etpartium eideni adnexarum qua- summorum Pontiticum pars secunda; partis de j MDXXXLXXV.
tuor status et ordines seu nobilium familiarum anno dmni MCCXC. Amstelodami MDCLXVIII. | Olcsavszky Serin. Sermo de sacra
Mol. Sis. Molimen Sisyphium hoc occidentalem inter, et orientalem Ecclesiam
stemmatographia serie chron. e diplomatibus deducti et hist, polit. notationibus illustrati est frustraneitas conatus istius, quo G. B. E. Unione, quo M. M. Olcsavszky Episc. Rossen2. vol. Lehoczky. Posonii 1796.
V. P. S. S. C. R. M. C. C. reformatos in Un- sis, iVlunkacsiensis, Maramarossiensis etc. occaLexer, Lexer. Mittelhochdeutsch.es Wor- garia non esse conl'essionis Helvetica; probare, sione sua; cum Regie Decreto Visitation is, Coterbuch.
instar Sisyphi saxum frustra volventis, frustra mitatus Szathmariensis populum per SaraLjub. Moil. Jur. Monumenta Histo- contendit. Ostensa per Georgium Nicolai Thy- baitam quendam, qui Sophronium se nominarico-Juridica slavorum Meridionalium Pars sanodem. Theopoli Hypozygiodae. Anno 1672. bat, ad Schisma concitatum et relapsum Anno
I. Vol. III. opera prof. Simeonis Ljubic. Za- Moln. Patv. Patvarista Novitius cum MDCCLXI. ad reassummendam Sacram Uniograbise 18823.
Principali, de rebus politico-civili et statistico- nem exhortatus est. Tyrnavia; 1764.
Olt. Act. Synod. P. Oltvdnyi. Acta
Ljub. Moil. SI. Monumenta spectan- moralibus in gratiam inclyta; Juventutis Hunlia historian! slavorum meridionalium edidit garica; dialogice inductus, authore Francisco Synodalia. Temesvar, 1859.
1. Opiii. Dep. Opinio Deputationis
academia scientiarum et arlium slavorum me- Molndr Agriae 1762,
Moln. Rat. Rei Schol. Joan. Mol- regnicolaris in cameralibus ordinatae. Claudiridionalium Zagrabiae 1868.
Lop. Mon. Slav. Monumenta 67a- ndr. Ratio Rei Scholasticae et Studiorum opoli. Typis Martini Hochmeister. 1804.
2. Opiii. Deput. Opinio DeputatioôrwmXX-ikkot.Radoslav Lopatfican. 1889. Institutis Literariis prasertim altioribus Temporibus Reformationis propria. Pestini 1818. nis Regnicolaris in politicis ordinata; circa
Zagrabiae.
Mon. Com. Trans. Monumenta Co- publicam administrationem Claudipoli. TyLuc. Keg. Dalm. Joannis Lucii cle
Regno Dalm.atiae et Croatia; libri sex. mitialia Regni Transylvaniae .. . Szer- pis Lycei Regii 1810.
3. Opin. Opinio de venationis regulakeszti Szilagyi Sandor. IXIV. kot. Budapest,
Amstelodami. MDCLXVI1I.
tione et restrictione. Fol. 117. Opinio de
Lukacsi. Magyar szamvetesi feladatok, 1875.
irta Lukdcsi Gyorgy. Nagybanya, 1894.
Nad. Flor. Hung. Florus Hunga- histrionibus et funambulis et aliis eiusmodi
Lzb. Cod. Med. Codex Sanitario-Me- ricus sive Rerum Hungaricarum Compen- inutiles quaestus exercentibus. Fol. 122.
4. Opin. Deput. Opinio deputations
dicinalis. Hungarian Tom. II. quern congessit dium. Auctore Johanne Naddnyi. Amsteloregnicolaris systematical in Cammeralibus et
M. D. Franc. Xav. Linzbauer. Budse 1852. dami anno 1663.
M. Flor. Font. Fontes Historian HungaNagy Erno Magy. Kozj. Nagy Commercialibus ordinatae circa promotibnem
rica; domestici. Pars I. Scriptores. I. Vita Erno Magyar Kozjog. 4. kiacl. Budapest, architectural, manufacturarum, commerciique
Sanctorum Stephani regis et Emerici ducis. 1897.
Transylvanici deprompla, 1795.
Ed. M. Florianus. Quinqueecclesiis 1881. II.,
Nagy Hier. Hierolexicon Polymathi5. Opin. Deput. Opinio excelsae reChronica Hungarorum. 1. Magistri Belae cum Latino Hungaricum . . . irta Nagy Nep. gnicolaris deputationis motivis suffulta, pro
regis Notarii. 2. Magistri Simonis de Janos. Szombathelyen. 1845.
pertractandis in consequentiam Articuli 67 :
Keza Gesla Hungarorum. 3. Chronicon piNagy. Jus. Trans. Sax. Jus Trans- 1790/1. elaboratis systematicis operatis artictum Vindobonense. Quinqueecclesiis 1884. silvanico Saxonicum. Auctore Ladislao culo 8. 1827. exmissae, circa obiecta ad Depu4. Chronicon Dubnicense. Quinqueeccl. quondam Nagy. Editum per Leopoldum Nagy. tationem Juridicam relata. Pestini 1831.
1884. IV., Chronica Minora. 1. Chr. Poso- Claudiopoli, 1845.
Orth. Boh. Slav. Orthographia
niense. 2. Magistri Rogerii Carmen MiNagy Orod. Ladislai Nagy de Peretsen. Bohemo-Slavica. Pestini. Typis Junioris M.
serabile. 3. Adnotationes histories. 4. Du- Orodias. Magno-Varadini 1804.
Landerer de Fuskiit 1795.
cum ac Regum Hungariae Genealogia triplex.
Oszterh. Jos. Oszterhueber. PropoNan. Pharus. Pharus Hungarico5. Petri Ranzani Epitome rerum Hungari- Batava Musarum Hungaricarum exstructa a sitiones ex universa Physica. Pestini MDCCCX.
carum. Bpest. 1885.
Stephano Nanasi . , . Lugduni Batavorum.
Otia Bachm. Otia Bachmegyeiana.
Maigne. Xexicon Manuale ad scriptores MDCCLXXVIH.
Tyrnaviae 1733.
Kub. Cod. Arp. Codex ciiploniaticus

Arpaditmus. Arpadkori oklevelek 1095
1301. Kozzeteszi ifj. Kubinyi Ferencz. Pest,
1867.
Kubinyi D. Hoiit. Diplomatarium
Hontense. Oklevelek Hontmegyei leveltarakbol. Kozzeteszi Kubinyi Ferencz. Elso resz
12561399. Budapest^ 1888.
Kuk. Jura. Jura regni Croatia;, Dalmaliaj et Slavonian edidit Joannes Kukuljevic
aliter Bassani de Sacchi. Pars. I. Privilegia et
libertates regni Croat. Dalmat. et Slavon.
Zagrabiae 1862. Pars II. Articuli et Constituliones Diaetarum seu Generalium congregationiini regni Croat. Dalm. et Slav. Zagr. 1862.
Pars 111. Constitutiones Comitiorum regn. Cr.
Dalm. el Slav.
Kuuu Kelat. Hung. Relationum
Hungarorum cum Oriente gentibusquc
orientalis originis Historia antiquissima. Scripsit Comes Geza Kuun. Vol. I. Claudiopoli
1892.
I,ah. Tab. Dissertatio cle cultura Tabacae Hungarica; . . . Concinnata a R. P. Joanne
Labos . . . Vienna; . . . 1789.
' Lampe Hist. Eccl. Historia ECclesiae Reformats in Hungaria et Transylvania . . . . a Frid. Adolpho Lampe. Trajecti
ad Rhenum, Apud Jacobum van Poolsum.
MDCCXXVIII.
Bartal A. : Gloss. Lat.
XXVI
Otrok. Ant. Hung. Hel.
Poor Zsebsz.
Scliaffr. Electr.
Otrok. Ant. Hung. Rel. Antiqua

Poor Zsebsz. A sziiksegesb orvosi Gyorgy es az curopai Diplomaczia. Budapest,
Hunyarorum Religio . . . tradita . . . per mu'szavak magyar-deak-nemet Zsebszotdra. '1875.
Franciscum Foris Otrokocsi. Tyrnaviae. An. Szerk. Hackelt Endre es Szirtey Gyorgy. KiRak. Oil. Rakoczi Tar. Oneletrajza.
170G.
[pest. adta Poor Imre. Pest. 4863.
Kiadta a inagy. Tud. Ak. Tort, bizottsaga.
Pr. Pr. Protocolhtm Praetoriale. Budapest, 1876.
Pallas. A Pallas Nagy Lexikona. BudaPallas Debr. Pallas Debrecina seu Beszterczebanyai Leveltarban.
Raiizani. V. s. M. Flor. Font.
Carmina metr. latina et Hung, ab alumnis colPrsed. De praediis praedialibusque
Rausch. Eleni. Elementa architeclegii H. C. Dcbrecinensis ex occasionibus con- Andreani commentatio. Scripsit Mart. Resch- tui'ce ad strucluras oeconomicas applicata?. . .
scripta . . . Accedunt P. Nemethi et Sam. Szi- ner. Cibinii. Typis Mart, de Hochmeister conscripta . . . per Franciscum Rausch . . .
lagyi superintendentis Juvenilia Curante Jo- !1824.
Budae 1799.
Pray dextera et vita S. D. Steph.
sepho Peczeli. Debr. 4828.
Reg. Mil. Decreta seu -rescripta CaesareoPallya. Oratio. Habita a A. P, Stephano Dissertatio Historico-Critica de sacra dex- Regia vulgo Regulamenta Militaria parlim
Pdllya. Clerico Regular! dum in Claudiopoli- tera Divi Stephani primi Hungariae Regis pro Provincia Transylvanica partim pro Regno
tana Cses. Regia Universitate AA. LL. Scientia- a Georg. Pray. Vindobonse. Typis Joannis Tlio- Hungariae sonantia . . . Claudiopoli. Typis Acarum Studia solenni Auspicio Instaurarentur mse nobilis de Trattner 1771.
demicis Societatis Jesu. Anno MDCCXLIX.
Pray Hist. Historia Regum HungaReg. Tur. Pra^t. Regulamentum
Anno ScholasticoMDCCLXXIX. Claudiopoli.
Pankl. Compendium ceconomiae ruralis... rian stirpis Austriaeae a Georgio Pray . . . pro Regio-Hungarica Nobili Turma PraetoBudte 4799.
riana. Viennae 1795.
conscripsit Mattaeus Pankl. Budae 4797.
Pri. SaBC. Prima quiuque saecula
Reg. Urb. Benigna Instructio pro Ma, Papai foisk. Ert. Pdpai fdiskolai
regni Mariano-Apostolici den no ethice adum- gisiratibus Urbarialem Regulationem
Ertesito.
Par. Pap. Diclionarium . . . Olirn Stu- brata Cassoviae. Typis Academicis Societatis exequentibus deserviens. Magyar es olah nyelven. (F. 78.)
dio Albert! Molnar, Francisci Pdriz-Pdpai et Jesu. Anno 1745.
Presc. Slov. Pre*pursky Slovnik.
Reg. de Varad. V. s. End.
Petri Bod . . . Opera Caroli Eder. Cibinii et
Latin cseh szojegyzek a XIV. sz. vegerol.
Rel. Dep. Relatio Deputationis regniPosonii 1804.
Pril. Abact. Opusculum qusestionum colaris Posonii. 1830. Pestini 1831.
Patr. Const. Patris Constantini a
Rep. Cast. Balasfi Thomse. E. Episc.
Passione Domini e clericis regularibus schola- cum subnexo circa eosdem discursu de Pecorum piarum epigrammatum moralinm, Aeni- rum et pecudum abactionibus seu Abva- Bosnensis Prsepos. Poson. Repetitio Castigmatum etc. Libri VII. Tyrnavise. Typis Aca- giationibus . . . connotavit Paulus Pri- gationis et destructio destructionis Petri P.
leszky dc eadem Posonii. Typis Joannis Pauli Alvinci Calvinista? Cassoviensis Praedicantis...
demicis Societatis Jesu 4745.
Viennae 1620.
Pauer Athen. Pauer Athenaeum. Royer. Anno MDCCXXXV.
Prin. Ang. Princeps Angelicus sive
Res. Ges. Res gestae . . . annis 1667.
IVIII. Budapest, 4892. s. kv.
Pazm. Dial. Petri Cardinalis Pdzmdny Vita S. Emerici ducis Hungariae. Paucis elogiis Steininger. Cassoviae; sine anno.
Resp. P. Responsio Pastorum ac
Dialectica, editio Steph. Boenar. Budapestini expressa a Stephano Tarnoczy. Viennae Austriae. Anno 1680.
Ministrorum ecclesiarum in Transylvania, quae
4894.
Pris. Pristaldus ex antiquitatibus iuris quum Deum patrem Christi et Jesum Christum
Pel. Sermones Pomerii fralris Pelbdrti
dc Themeswar divi ordinis sancli Francisci Hungarici interpretatione critica restitutus a fllium Dei crucifixum unumque amborum Spide Sanctis. Incipiunt feliciter. Sermones Po- Jac. Ferdin. de Miller. Pesthini apud Josephum ritum confltentur ad Melianas propositiones
disputationis Czengerianse destinatas, quibus
merii de Sanctis comportati per fratrem Pel- Eggenberger 1805.
Prise. Serv. De Priscis Servienti- ille commentitius cum extravagante Spiritu debartum de Themeswar professum divi s. Franc,
impressi ac diligenter revisi per industrium bus regiis et reginalibus in Hungaria parti- fenditur. Claudiopoli Anno 1570.
Henricum Gran in imperial! oppido Ha- busque eidem annexis in genere in specie vero
Rev. Lat. Joannis Nicolai. Revai, cleriei
genaw; expensis ac sumptibus providi Jo- de Alike Regiae familiaribus disquisitio Pauli regularii scholarum piarum provinciae hungahannis Rynman. Finiunt feliciter : Anno ab Kiszel de Benedekfalva. Posonii. Typis Simo- rica? Latina. Jaurini 4792.
incarnatione domini millesimo quingentesimo nis Petri Weber et fllii. 1813.
Rev. PI. N. Revai Planum erigentlae
Proj. saiicti. cnm.Projectum San eruditae societatis Hungaricae. Viennae 4790.
primo ultimo die Septembris.
Pelcz Geyza. Ilungaria sub Geysa... ctionis criminalis. Claudiopoli. Anno 1810.
Reych. Chor. Trans. Reychersdorff
Probst Comitiol. Comitiologia Hun- (Georgius) Chorographia Transylvaniae.
a Joanne Pelcz . . . Anno MDCCLXIX. Typis
garica Semproniensis . . . Scripsit Suae Ma- Viennae 1550.
Joannis Josephi Siess.
Pest var. Levt.Pest vdrosiLeveltdr. jestatis Aulae Secretarius Joannes Probst.
Rit. expl. \er.Ritus explorandae vePesty Szor. Pesty Frigyes: A szorenyi Vindobonae. Anno MDCLXXXII.
ritatis, quo hungarica natio in dirimendis conProp. Heip. Propugnaculum Reipu- troversiis ante annos trecentos et quadraginta
bansag es Szoreny varmegye tortenete. Bpest,
blicae Chrislianae in Hungaria . . . Adumbra- usa est et eius teslimonia plurima in Sacrario
1878. IHI. kot.
Peterfi Con. Hung. Peterfi Sacra tum . . . Promotore R. P. Francisco Cserno- summi templi Varadiensis reperta. Colosvarii
Concilia Hungariae. I. kiadas. Posonii vics . . . anno 1725. Tyrnavise. Typis Acade- 1550.
micis per Fridericum Goll.
47-4442. 2. kiad. Vienna; 4742.
Roger. V. s. M. Flor. Font.
Prot. inq. Protocollum inquisitioPiahl. Jus Georg. Caroli Pfahler.
Rozsny. Dav. Rozsnyay D. az utolso
Jus Georgicum Regni Hungarise. Keszthely, nis (4276-bol) super vita, conversatione et torokdeakmaradvanyai. Szilagyi Sandor. Pest,
miraculis beatse Margarithae virginis, Belse IV. 1868.
4820.
Phil. Call, de reb. Vlad. Toscanai Hungarorum regis filiae, sanctimonialis monaRu. Pann. V. s. Schesaei Rui. Pann.
S. de Kz. Chr. V. s. M. Flor. Font,
Callimaco Fiilop vagy Callimachus Geminia- sterii virginis gloriosse de insula Danirbii, ornensis. De rebus ab Vladislao Polonorum at- dinis Praedicatorum. Veszprimiensis dtecesis.
Sacr. Cor. De sacrae coronae regni
que Hungarorum rege libri III. et de gestis Monumenta Romana Episcopatus Veszprimien- Hungariae ortu, virtute, Victoria, fortuna. BreAtilae regis primum 4549. Augustse Vindelico- sis. Budapest, 1896.1. kot. 163383.
vis Commentarius Petri de Reva. Tyrnaviae
Quell. Sieb. Quellen zur Geschichte 1732.
rurn turn a Schwandtnero ed. Viennse 4745.
Siebenbiirgens aus sachsischen Archiven.
(Scrip tores re rum Hungar.)
Sal. Bud. tort. Salamon Ferencz
Phil. Musz. Philosophiai Muszotar. Erster Band. I. Abtheilung. Rechnungen. Her- Budapest tortenete. 1878.
mannstadt. 1880.
Buda, 4834.
Samb. Tyrn. Sambucus TyrnavivnPinx. Apod. Andrese Pinxneri CibiRac. Mon. SI. Monumenta spectautia sis. Difflciles aliquot et insolentiores voces,
niensis Transylvani Apodemia ex Transylva- Historiam Slavorum Meridionalium etc. Vo- qua3 in priscorum Hungarorum Regum Decrenia per Pannoniam etc. Wittenbergae Typis lumen septimum . . . collegit. Dr. Fr. Racki. tis et in jure Hung. Steph. Werboczy passim
Kreusigianis 4694.
Zagrabise 1877.
occurrunt. 1581.
Piszter Szt.Bernat. Szent Berndt,
I. Rak. Gy. I. Rdk. Gy. es a porta.
Schaffr. Electr. Leopoldi Schaffrath,
Clairvauxi apat, elete es m u v e i . . . I. II. kot. Beke A. es Barabas Samu. Budapest. 1888.
cleriei regularis . . . de Electric.itate CoÎesti
Irta Piszter Imre dr. Budapest. 4899.
II. Rak. Gy. Szildgyi S. II. Rakdczy Disserlalio. Pestini 1778.
Schesaei Rui. Pann.
Szalay Var. tort.
Tract. Com.
XXVII
Schesaei Rui. Pann. Ruinae Neoterici quidam Theologi et Philosophi hoc Ant. Hungaria in parabolis sive commonPannonicae libri quatuor. Addita.est histo- tempore in Belgio, Hungaria et Transylvania tarii in adagia et dicteria Hungarorum. Edidit
ria de bello Pannonico Solymanni imperatoris Scholas et Ecclesias turbant, ex propriis ipso- G. Kovachich. Budae 1804.
Turcorum ultimo, Julae et Zygethi expugnatio- rum scriptis collectus cum succincta ad illas
T. J. M. V. s. Tiszt. Ir.
Tab. Conscr. Tabula conscriptionis
nem continens. Autore Christanno Schesaeo animadversione Authore Joh. Posahdzi. A.
Mediensi Transsylvano. Witlebergge. Anno D. 1685.
animarum Episcopalis civitatis Agriensis. Sine
MDLXXI.
Szalay Var. tort. Szalay Jozsef. anno.
Schlag. A ScMdgli magyar szojegyzek. A vdrosok Tortenete. Budapest, 1878.
Tag. Erd. Magyar erdeszeti Okleveltar.
A XV. szazad elso negyedebol. Az eredeti kezSzam. Tin. Apats. Szamota Tihanyi Magyarorszag ezred6ves fennallasanak emleiralbol kozzetette, bevezetessel es magyaraza- Apdtsdg. Budapest, 1895.
kere . . . Szerkesztette . .. Tagdnyi Karoly.
Szamosk. Szamoskozi Istvan Torte- II. kot. 17431807. Budapest, 1890.
tokkal ellatta Szamota Istvan. Budapest, 1894.
Schlag. Hort. V. Schldgl.
. nelmi maradvanyai. Szilagyi Istvan. IIV. kot.
Taurini Stauromachia. Taurinus
Schm. de Ins. Martini Schmeizel de Budapest, 187677.
Stephanus. Stauromachia id est CruciatoSzaz. Szdzadok.
Insignibus vulgo Clenodiis Regni Hungarian
rum servile Bellum. Viennas Pannoniaa. Singreut et ritu inaugurandi Regem Hungarian ScheSzegedi Rubr. Rubricae sive Syno- nius 1519. et Engel Mon. Ung. Viennse 1809.
diasma Historicum. Jena3 MDCCXIH.
pses Titulorum, Capitum et Arliculorum UniTel. 0. V. Cod. Telek.
Schonw. Not. Hung. Schonwisner versi Juris HungariciillustrataeperR. P. JoanTeut. Schulord. Die siebenbiirgischSt. Notitia Hunicae rei numarise ab origine nem Szegedi e Soc. Jesu. Tyrnaviae. Anno sachsischen Schulordnungen . . . von Dr.
ad prsesens tempus cum 368. iconibus. Budse 1734.
[nika 1538. Friedrich Teutsch erster Band. 1553--1778.
1801.
Szek. Kron. Csiki Szekely Kro- Berlin A. Hoffmann et Comp. 1888.
Sehroer Arch. Gr. et Rom.
Szek. Okl. Szekely Okleveltar. KiTh. Vet. Mon. Vetera monumenta,
Archaeologia Graecorum et Romano- adta a Magy. Tort. Tars. kolozsvSribizottsaga. historica Hungariam sacram illustrantia. . . Ab
rum T. G. Schroer. Posonii 1843.
Szerkesztette Szabo Karoly. IIV. kotet, Ko- Augustino Theiner. Tomus primus . . . .
Schroer. Synt. F. G. Schroer. Syn- lozsv. 1872.
12161352. Roma;. MDCCCLIX.
taxis lalina. Posonii 1929.
Szekely udv. ref. col. firt. Szekely
Thok. Diar. Kesmarki Thokbly Imre
Schwandtner. Schwandtner. Scri- udvarhelyi reformdtus collegium Erte- Napldja an. 167678. Torma Karoly an. 1689.
ptores rerum Hungaricarum veteres et genuini. sitoje.
Thaly Kalman an. 16931694. Nagy Imre.
Szekesf. iogymii. Ert. SzekesfeherThorn. Arch. Hist, a) Presbyteri
Tyrnavise 1763. Vindob. 1766.
Diocleatis Regnum Slavorum. b) Thorn. ArSch\vartn. Scul. De Scultetiis per vdri fogymnasium hrtesitoje.
Hungarian! quondam obviis. Commenlatus est
Szendr. Misk. tort. Miskolcz varos chid> Spalat. Historia Salonitanorum PontiMartinus Schwartner. Budse MDCCCXV.
tortenete es egyetemes helyirata harmadik ko- flcum atque Spalatensium. c) Historia edita per
Series. Ban. Series Banorum Dai- tet. Okleveltan Miskolcz varos tortenetehez. Micham Madii de Barbazanis de Spaleto, de
ma to, Croatia?, Sclavonic . . . oblata ab . . . 12251843. Kozli dr. Szendrei Janos. Mis- gestis Roma'norum. Imperat. et sum. Pontiflcum pars secundas partis de anno dmni MCCXI.
RhetoricaTyrnaviensiper . . . Antonium Hell- kolcz. 1890.
Szentiv. Cur. Curiosiora et sele- d) Summa Historiarum Tabula a Cutheis
mar. Anno MDCCXXXVII. Tyrnavise Typis Acactiora variarum scientiarum Miscellanea in De gestis Civium Spalatinorum sub brevitate
demicis per Leopoldum Berger.
Serm. Cat. Seraph. Bossdnyi. Sermo- tres partes divisa, quarum prima conliuet cu- compilata ex diversis Chirographis. Amstelones Catechetici P. P. missionariorum alma; riosas dissertationes Physico-Mathematicas. dami MDCLXVIII.
Thury. Tor. Magy. Tort. Eml.
Provincial Hung. Ord. Min. S. P. Francisci Altera Curiosas Ephemerides ac Curiosas ReConventualium iuxta Catechismum Romanum. rum variarum obseryationes. Tertia diversas Tor ok magyar tort. Emlek.
Tihanyi codex. Budapest, 1877.
Synopses Chronologicas. Authore P. Martino
-Agrise 1764.
Tiszt. Ir. A tisztbeli irds modjanak saSeverini. Severini Ivan. Philosophia Szent-Ivany. Societatis Jesu sacerdote. Tyrjat szavai. Pest, 1826.
rationalis. Schemnicii 1789.
navise anno MDCLXXXIX.
Tit. Austr. Imp. Commenlatio de
Sim. Num. Innocentii Simonchicz cleSzer. Not. Notitia veteris et novi Carici regularis scholarum piarum in gymnasio pituli Ecclesiffi Albensis Transilvaniae. Eruta Titulo Ha;reditarii Austriae Imperatoris
Tattensi rhetorices professoris Dissertatio de per Antonium Szeredai de szent haromsag a Nobili Hungaro Anno 1804. concinnata .. .
.Numismatica Hungarian Diplomatics; acco- capituli Ecclesise Cathedralis Albensis Transil- Pestini. Typis Matthias Trattner. 1810.
modala. Vienna} MDCCXCIV.
Tkal. Mon. Civ. Z. Monumenta Hivanise Prsepositum Maiorem infulatum. Alba3
storica libera; regia; civitatis Zagrabiae ...
Sim. Sim. Simonis Simonii Lucen- Carolina;. MDCCXCI,
sis primus triumphus deMarcello Squarcialupo...
Szerd. Celebr. Celebriorum Hunga- Edidit Joannus Bapt. Tkalfic. V. I. (Diplo'Claudiopoli Transylvanorum CIOIOXXCIV.
rise Urbium Celebriora Historico-Geographice mata 10931299.) Zagrabia- 1889.
Sopr. okl. Soproni okleveltar.
descripta et comprehensa . . . Promotore . . .
Tkal. Mon. Ep. Monumenta histoStar. Starine na sviet izdaje Jugosla- Gabriele Szerdahelyi . . . Tyrnaviae Typis rica episcopatus Zagrabiensis sa;c. XII. et
venska Akademija znanosti i umjetnosti u Academicis per Joannem Hormann III. XIII. edidit Joannes Bapt. TkaUic. Vol. I.
Zagreba 1874. etc. 29. kotet.
1701702.
II. Zagrabia! 18731874.
Stat. Statuta alma; dicecesis TransilvaniSzered. Ser. Episc. Antonii SzereTomts. Adami 'Tomtsdnyi Dissertatio
C33 Anno 1822 . . . in Synodo Dicecesana pu- dai . .. Series antiquorum et recentiorum de Theoria Pha;nomenorum Electricitatis Gal.blicata . . . Claudiopoli.
Episcoporum Transilvanise. A. Carolina? vaniana;. Budas 1809.
Stat. Statuta Candidi et Canonici ordi- Anno 1790,
T6k. Lev. Grof Tokoly Imre Levelei.
nis Prsemonstratensis Renovata Luxemburgi
Szil. regrmagy. Kolt. T. Szilddy Deak Farkas. Budapest. 1882.
MDCCXXVI.
Regi magyar Koltok Tdra. IVI BudaTop. Anthr. Topinar AnthropoloStat. Jur. Statuta iurium municipa- pest, 187796.
gia. Budapest, 1881.
lium Saxonum in Transsylvania; Opera MatTor. Tar. Magyar tortenelmi Tar.
Szilady Tor. Magy. Tort. Eml.
thiee Fronii revisa locupletata et edita. Cum Tordk-Magyar-kori Tortenelmi Emle- IXII. kot. Pest, 185563.
gratia regia et Privilegio Decennali. 1581.
kek. Els6 osztaly. Okmanytar. Szilddy Aron
Torvtd. Msz. Tgrvenytudomdnyi
Suhayda de nat. Poes. Lud. Su- es Szilagyi Sandor. Pest, 1863.1VIII.
Muszotdr. Kiadta a Magy. Tud. Akademia.
hayda. De natura Poeseos. Schemnicii.
Szirm. Gloss. Magyarazattya azon Pest, 18431847.
Tract. Com. Tractatus Commercii
Typis Franc. Lorber 1851.
szoknak, melyek a magyarorszagi polgari es
Supp. An. Seep. Supplementum torvenyes dolgokban elofordulnak. Szirmai et Navigationis inter Augustissimum, SerenisAnalectarum Terra; Scepusiensis . . . . Szirmai Antal Csaszari es Kiralyi Udvari Tana- simum et Polentissimum Principem ac DomiLeutschovise. MDCCCII. Pars II. collegit Michael csos. Sive Glossarium vocum in Politicis, ac num Dominum Carolum ab unaetseren. atque
Juridicis negotiis Regni Hungarige occurren- Potent. Principem et Domin. Domin Sultanum
Schmauck. Szepesvaralljae 1889.
Ahmed Han ab altera parte prope PossaroviSyll. Pos. Syllabus Asserlionum, The- tium. Cassoviae. 1806.
Szirm. Hung, in parab. Szirmay zium initus.
ssium et Hypothesium illarum e multis, quibus
d*
XXVIII Turkovics Corp. Gram.
Vita S. Steph.
Zsiym. Hist.
Turkovics Corp. dram. V. s. Corp. Gnoseologia, quam scripsit Jos. Verner. Pestini Inclyti Kegni llungarkb, a Magistro Stephana
de Werbocz Jussu Regio olim compilatum,
1835.
Gram.
Yita S. Steph. Primi Hungarorum Re- Duorum et, quod excurrit, Seculorum usu roThuroczl. V. Schwandtner. T. I."61.
UjMagy.Muz. Uj Magyar Muzeum gis Apostolici S. Stephani vita e pervetusto boratum: nunc primum in Paragraphos distin1853. III. folyam. IV. Ffizet. 177204. lap. codice M. S. celeberrimi Monaslerii Mellicen-r ctum et Notis ac Observationibus Juridicis, in
Az angol alkotmany fejlfidesenek elemei s a sis excerpta. Posonii ex typographia Patz- usum praesertim Tyronum illustratum Tyrnaviae, Typis Academicis 1740. Werboczi Istvan
koiana. Sine anno.
nagy szabadsaglevel. Hunfalvy Janostol.
Urb. Keg. Idea Urbarialis RegulatioYjestnik. Vjestnik kr. Hrvatsko-Sla- Harmas konyve. Az MDXVII. eredeti kiadasra
nis Consiliarii J. Hlavacs. sine loco et anno. vonsko-Dalmatinskoczemai iskokarkiva. Ured- iigyelve magyarul kiadta a Magyar Tudos Tar(Mjog. F. 59. Akademiai konyvlar.)
juje Dr. Ivan Bojnicic Kninski. Kr. zemalski sasag Pesten, 1844.
llrk. Sieb. Urkundenbuch zur Ge- arkivar. Zagreb 1899.
Wacjn. Wagner. Index diffusior vpcurn
schichte der Deutschen in Siebenburgen.
Vucli. Jur. Feud. Elemeiita Juris barbararum. Universe phraseologiee latime
Hermannstadt 1892.
Feudalis conscripsit Mathias Vuchetich J. corpus Tyrnavise 1750. fiiggeleke.
Yect. Gen. Vectigal Generate uni- U. D. Juris Civilis, Romani, Criminalis et
Wenzel Magyarorsz. MezoversarumHungaricarum hae.reditariarum ditio- Feudalis in Regia Scientiarum Universitate dazd. tort. Wenzel
Magyarorszdg
num. Viennse 1788.
Hungarica Professor Publicus, Ordinarius. Mezogazdaxdg tortenete. Budapest, 188^.
Yect. Ret. Vectigal regium reforma- Buda; 1824.
Zalani. okl. Zalamegyei okleveltdr.
tum Viennae Austria, apud Cosmerovianos S.
Vuch. Leg. Crim. Mathia; VucheZerm. Historia rerum gestarum inter
C. M. Typographise aulicse hseredes. Anno tich. Conspectus legum criminalium apud Ferdinandum et Joannem Ungarite reges.
MDCCXI.
Hungaros ab exordio eorum in Pannonia usque Auctore Joanne Zermegh. Amstelsedami.
Verancs. Verancsics Antal, magy. kir. ad hodiernum diem conditorum. Cassoviie apud Jacobum I.epidium 1662.
helytarto esztergorai ersek osszes munkai; sumptibusFrancisci Landerer de Fiiskut. 1805.
Zilahi ref. coll. Krt. Zilafd refnrkozli Szalay Laszlo (IVII.) es Wenzel GuszWallaszky. Conspectus Reipublica? Lit- mdtus collegium Ertesitdje.
tav (VIIIXIII.) kot. Pest, 185775.
teraris in Hungaria ab initiis Regni ad nostra
Zsigm. Hist. Historia Hungaria;,
Veriier. Psychohgia Empirica, quam usque tempora delineatus a Paullo Wal- quam in usum scbolarum conscripsit. Sam.
ediditJosephus Verner Jaurini 1827. Philo- laszky. Ed. altera. Budae 1808.
Zsigmonili/. Posonii 1829.
sophia Moral-is, quam scripsit Josephus
Werboczi. Werbdczius Illustratus sive
Verner. Pestini 1835. Metaphysica sen Decretum Tripartitum Juris ConsueUulinarii
Ab obseqniis, munere fungens; szol- abalienari potest; elidegenithetoseg. Proj.

A pro : de ; -rol, -rol. (Fjp. Anon.) 106.
implevit d e u s . . . propheciam, quam cecinit gdlatban leva. Reg. Turm. Praet. 17. Postre- Leg. Civ. 232. Superius iam ad Articulum
Moyses... a filiis Israel dicens: Et locus, , mis antepaschalis Iiebdomada3 diebus, qui ab 27-um insinuatum est, bona nobilitaria avita,
obsequiis erit Praatorianus, frameam funebri ultro etiam penes antiquissimam, conservaquern calcaverit pes vester, vester crit.
A convertibili, contra; ellenkeztileg. modo gestabit.
tion! familiarum innixam consuetudiuem guPril. Abaci. 70.
Ab utrinque, ab utraque parte. Praep. bernanda esse, unde consequitur nee illorum
A lacte, subrumus (vitulus); szopos. ab tantum ad efferendum adverbium et ad liberam abalienabilitatem stabiliri... posse.
Abandonium, (ap. Du C. Abandum,
Han. Mon. Jur. P. I. 200: vitulos... qui vim ac signiflcationem eius conflrmandam
erunt a lacte.
adhibita est. Ita Icgitur ex undique apud Habandonum) de bonis mobilibus et immobiA longe, procul, eminus; tdvolrdl.Wngn. Forcellinum. Mindket felol, mmdket resz- libus in pignus datis littera ; 1. szerzodes;
A longo tempore, iamdudum, pri- rol Rak. On. II. p. 182.1. 58. Opin. Deput. 2. kotelezveny, zdloglevel. Gall. Garantie.
dem ; hosszu idd ota, regota. Wagn.
41. Super iis demum, qua? ab utrinque ad- Nagy. Hier.
A potiori, potiss;mum;./o&?>df^ legin- ducuntur . . . . clarum e s t . . . .
Abantea, antea, ante hoc tempus; azkdbb. Arch. Rak. IX. 530. A nep a potiori
Abacinare, (Du C.) coecare, oculis pri- elott. It. avanti. Cod. Dip. Pat. VI. 154. 106.
inasbul es morvai totbul allo recruta.
vare; megvakitani, szeme vildgdtol meg- ac sub eisdem metis et terminis, in quibus
A remo homo, remex; evezd's. Ljub. fosztani. It. abacinare. Par. Pap.
abantea limitate fuerant. . .
Abarium, i, alias Avaria, orum, faculMon. Jur. P. I. V, HI. 421. an. 1450.
Abacista, (Du C.) compulator; szdmA responsis, qui dat responsa principis; veto. It. abbachiere, computista. Par. Pap.
tates, bona (Du C.) joszdg. It. II avere. Veki a fejedelem kepeben szol. Gyon. 1948. Abactio, actus abigendi, depellendi; rancs. Hist. I. 84. principio passim discurrere,
A servitiis oeconomicis, villicus; marhdkelhajtdsa. Georch H. T.I. 61.elhaj- abaria ac pabulum qua3rere, loca discere,
gazdatiszt, ispdn. Severin. Prapf. Matth. tas peres helyrol. Torvtd. Msz. Moln. Patv. 24. postea omnia obvia igne consumere, praadam
Schutt, Illustr. Famil, Comiturn Kohary a ser- Abactio et invagiatio est impulsio pecorum agere etc.
Abatis, (Du C.) pro: a batis (ut a secrevitiis oeconomicis.
ad loca prohibita et Jurisdictionem alienam
A Trattato, expressio sermonis mercan- facta. Dip. Alv. I. 114. 130. Kovy El. 573. tis) a bato dictum, species mensura, qua
tilis ab Italis ascita; latine: a tractatu ; intezAbactor, (Du C. 2.) qui abigit pecora mensuratur praabenda avenas, qus datur equis
venyezett. Cod. Camb. Merc. 15. ita Indossa- V. s. v. Abactio., elhajto fel, elhajto, be- in Abbatia. Gyon. 14.
Abatium, i, pro: Abbatia. Szaz. Vllf.
mentum proprium suis requisitis instructum hajto, beterelo. Art. Diset. Pos. 65. nisi PeGiratario jus tribuit Literas Cambiales ad corum Invagiator vel Abactor super iisdem 78. Item dedit fratri Georgio pro laboribus
quemcunque girandi aut summam cambialem ad manus Judicis resignandis Judicialiter ad- organi ad abatium trium fontium fl. 5.
Abaudire, (Du G.) contemnere, non auadveniente Termino a Trattato exigendi.
monitus fuerit.
A Xenophoiite ad Moelibeum, a
Abaculus, i, (dimin. ab. abaco) parva dire; fiile mello'l elereszteni, szdndekosummis negotiis ad campi pecorumque custo- tabula; tdbldcska. Leges Schol. Schem. 13. san nem hallani. Nagy. Hier.
1. Abba, pater (Du C.); apa. Serm. Cat.
diam ; legfensegesebb foglalkozdstol a me- ut discipuli... quod didicerunt... veluti vasa
zok es barmok orzeseig. Arch. Ver. Sieb. pretiosiora in memori* abaculis ad futurum 367. Accepistis Spiritum adoptionis flliorum
in quo clamamus: Abba Pater.
VIII. 1, 416.
usum et profectum ampliandum reponanl.
2. Abba, pani species; pannus albus crasAbacus, abacus lavandi supellectilem conAaga, v. aga. Tor. Tar. 1892. p. 461.
Ab: mensis Hebrseorum, cui corrcspondel tinens (Du C. al. s.) mosdo . . . Magy. Tor. sus ; aba posztd. Arch. Rak. VIII. 314. Albae
Julius; Julius honap. Szentiv. Cur. Misc. II. 9. Tar. XX. 170. Cista in qua conlinetur parvus Abbae ulna? 15.
Abbacialis, e, (Du C.) ad Abbatiam
Ab antique, antiquitus; regota. Wagn. abacus argenleus id est Pelvis cum malluvio.
Abaddon, alias: asmodseus, extermi- pertinens ; apdtsdgi. V. Abbatia. Cod. Dip.
Ab estis pro: ab extis, intestina bestiarum aspiciens edula; belvlzsgdlo. Gyon. 27. nans ; sotetseg angyala, haldlkovet, elet- Arp. Cont. VI. 515. Abbacialis atque Capituli sigilli munimine in perpetuum roboratas
Ab extus, extrinsecus ; kivulrol. Kass. olto. Nagy. Hier.
Absestimare, aestimare; folbecsulni. (litleras).
P. P. I, 277.: aAb extus : Cancellario meo
Kass. Jur. Civ. I. 88. i. Ad abaestimationem
Abbacomites, (Du C.) dicti Comites ac
Regio Hungarico-Aulico Comiti N.
ac indultu Art. 58. 1625. Tit. item 30. nobiles laici, quibus dataa erant a Regibus AbAb immemoriali tempore, post
hominum memoriam ; emberemlekezet ota. Partis 3a. Dec. Trip. Dominio Terrestrali fun- batiaa et Ecclesise iure beneflcii, sive, ut aiunt,
apdturak.
Kass. P. P. I. 328. in cuius reali usu et pos- dos sub iurisdictione sua dominali existentes in commendam; apdtgrofok,
sessorio ab immemoriali tempore consti- abaestimandi usibusque suis applicandi fa- Nagy. Hier.
cultatem tribuentis erga persolvendorum perAbbalis, e, ad abbatem pertinens; apdti.
tuta fuerit.
Hajn. Extr. L. 113. Pralatis inhabilibus, abbaAb initio mundi, post homines natos, solutionem Domino adiudicare dignaretur.
post hominum memoriam; vildg kezdete
Absestimatio, actus aistimandi; fol- libus ... indultum fuit, u t . . . loco sui singuota. Wagn.
becsiiles, folbecsultetes. Pfahl. Jus. Georg.69. lus equitem mittat.
Abbas, coenobiarcha, monasterii antistes;
Ab initio rem repetere, a capite, Abaestimatio vel Exaestimatio Fundorum
ab ultima aetate, memoria, altius rem arces- urbarialium vel a) pro proprio Domini ter- Vox syriaca, quae patrem sonat (Du C.); apdt.
sere ; ab origine, primisque causis rem repe- restris usu vel b) causa (culpa) Colonorum Abbas infulatus; keresztes apdt, suveges
apdt, skofiomos apdt. Abbas titularis, tisztere ; kezdetetdl elbeszelni. Wagn.
locum habet.
Ab intestate, sine testamento ; vegsu
Abaestimationalis, ad absestimatio- teletbeli v. czimzetes apdt. Wagn. S. de
rendeles nelkul. It. ab intestate. Tiszt. Ir. nem pertinens;/o6ecsw/e'si. Pfahl. Jus. Georg. Kz. Chr. II, 3, 2. Isthv. VIII. 117,
Abbas commendatarius, V. s.
Torvtd. Msz.
292. adeoque facto hoc Parte A. ad erigendum
Ab intus, intrinsecus; intus; belulrol. abaestimationalem Processum omni cum Commendatarius.
Abbatia, 33, (Du C.) ecclesia parochialis,
Arch. Rak. VIII. 351. Catharellus argenteus fundamento provocata.
ab intus deauratus.
Abalienabilitas, proprietas rei, quae etiam dominium et possessiones ad abbatiam
1
Bartal: Gloss. Lat.
Abbatialis
Abdicatorium
AMacio
pertinentes; apdtsdg, apdtursdg. S. de Kzf

lus, Idibus Julii, imperio abdi- 298. Ad Fur turn spectant ceu species....
Chr. II, 3, 4.
4. Abigeatus, crimen hoc sola quantitate difAbbatialis, (Du C.) ad Abbatiafl^perti- ' Abdicatorium, (Du C.) locus aptus ad fert a furto, nam qui unam ovim surripit, furnens; apatsdgi, apdti. Cher. ,Jtf.'fieri.'II, abscondendum; kedvezo rejtohely. Gyon. 22. turn, qui vero integrum gregem ovium abigit,
105. Consecralio Episcoporitm
elr Petfedictio
Abdomada et Ebdomada pro Heb- crimen abigeatus committit.
y
Abbatialis.
Abigens, (Du C.) abactor; etiam fur
domada; het. Quell. Sieb. I. 346. an. 1501.
Abbatiare, (D>j *{X1 -friunere Abbatis ligna reformaverunt in tribus abdomadis. pecorum; marhaelhajto; marhatolvaj;
marhalopo. Art. Diajt. Pos. 65. Citra etiam
fungi; apdtoskodni .'od. Arp. Con 1. XI. 23. ibid. 347.
apud Sclavos %inimiro regnante, Petro in
Abdomitum, unguedo inclusa in ossi- omnem annutum ipsius Invagiantis Abigentisve dum et quando superinde requisitus fuMon asteriO; A bbatiante.
bus; veld. Schlag. Hort. 2141.
Abfeatisare, (Du C.) munus abbatis
Abdonatio, donalio; elajdndekozds. erit, extradabit. Torvtd. Msz.
Abigenus pro: Abigeus, (Du C.) fur
gerere; apdtkodni, apdtoskodni. Nagy. Fej. Jur. Lib. 102 : abdonatio bonorum.
Abeatur, (habeatur) flat; legyen. Knauz. pecorum; marhalopo. It. abigeo. Schlag. 658.
Hier.
Abigere in latus, seorsum abigere;
Abbatissa, (Du C.) antistita Sacrarum M. E. Str. 1.133.115. a solucione tributorum
Deo virginum; apdtasszony, foapdcza, feet decimarum abeatur immune.
felre hajtani. Kronst. III. 107.
jedelemasszony. Wagn. Torvt. Msz.
Abecedaria, 33, Classis VII. nunc Cl. I. Abigeus, i, (Abigerus, Abigevus),
Abblandere, blandiri, favere ; hize- Teut. Schul. I. 313: In dieser Classe wird den latro fur iumentorum et pecorum ab abigendo
legni, kedvezni. It. abblandire. Cod. Dip. allerersten Anfangern die Kenntmss der Bueh- (Du C.); marhalopo, marhaelhajto. Szamosk. I. 60. Inde enim velut e lustris, non tarn
Lond. 136. Nihil nobis abblandentes vel res staben beygebracht.
nostras supra id, quod sunt, ulla in parte attolAbecedarista, puer elementa prima bello quam latrocinio et furtis, velites, pradolentes.
discens ; abecestanulo; dicitur et de homines, abigei omnia loca circum infesta faAbbreviare, (Du C.) notis compendia- nibus, qui in aliqua re tirones sunt. Rozsny. ciebant.
Abigifacere, abigendum curare; elriis uti; megroviditeni. It. abbreviare. Wagn. D. 260.
Abecedarium, liber prima elementa hajtatni. Sz6k. Okl. III. 246.
Abbreviate, notis compendiariis; roviditve. Wagn.
discendi continens; abeczeskonyv. Egri Levt.
Abiicere, demoliri; ledonteni. Kronst.
Abbreviatio, onis, nolae compendiarise,
Abecedarius, i, (Du C.) elementarius II. 34. an. 1527. famulis, qui tectum . . . . abcompendium ; rovidites. Cod. Dip. Arp. Cont, puer, tyro ; abeczestanuld. Wagn.
jecerunt seu demoliti sunt.
Abelitse, (Du C. Abeliani, Abelonii et
Abiionus 3, abiegnus ; fenyu fa. Lzb.
XI, 37. Et quoniam longum esl omnia que vobis dieenda sunt presenti abbreviationi com- Abeolitas) ab Abele Adami fllio sic dicti, quod Cod. Med. T. II. 705. Baccarum abiionamittere.
ilium se imitari iactitabant. T. S. Augustino rum . . . . qu33Stul
Abinare, incipere; megkezdeni. Ljub.
Abbreviatores, (Du C.) offlcii no- coniuges erant, nee tamen coniugali consuemen in Cancellaria Apostolica. Abbreviatores tudine utebantur, sed puerum et puellam ado- Mon. SI. XVII. 39. an. 1420. non potestis vos
septuaginta duo numerantur, e quibus duode- ptabant, qui mortuis eadem conditione succe- impedire de illis processibus, qui iam forent
cim sunt de parco maiori et Prselalorum derent; Abel utdnzoi. Nagy. Hier.
abinati vel intromissi per nostros advocatomore vestibus utuntur violaceis. His libellos
Abellanse pro: avellanae (sc. nuces); res . . . Inlelligendo, quod potestis sindicare
supplices distribuit CancellariaB Praefectus, tum- mogyoro. Gyon. 29.
omnes rectores.
que per se aut substitutes Bullarum exscribunt
Abemere, demere; elvenni. Arch. Ver. Abiriceps, (Du C.) deinceps; azutdn,
ettdl fogva. Thuroczy. 207. Post haec reminutas seu primas perscriptiones, quae ad Sieb. XXVI. 112.
libelli supplicis calcem summatim collects haAberemurdrum v. eberemurdrum, gina3 ingrato hospiti valedicto, regalia, unde
bentur et inde vocis etymon. Viginti duo ab- (Du C.) Homicidium manifeslum ; nyilvdnos exierunt, intraverunt ad palatia: abinceps
breviatores dicuntur de parco minori, quo- emberoles. Gall, meurtre avere. Nagy. Hier. novas a Carolo circa se res geri spectantes.
rum est instrumenta, quibus contrahi permitAbexequi, restituere, tradere; kiszolAbinde, (Du C.) deinde, ab eo tempore;
titur in gradu prohibito perscribere et in com- gdltatni. Germ, ausliefern. Kass. Jur. Civ. I, onnan. Cod. Dip. Arp. V. 208.
mentaries referre. Ceteri Examinatores ap- 174. quod Portio Possessionaria . . . . Parti A.
Abinvicem, mutuo (Du C. al. s.); kolpellantur, quod eorum sit Bullas ad exemplar sorte Divisionaria obventa subin Liti involuta csonosen. Szek. Okl. III. 141.
Abire (mortem), evitare; kikerulni (haconferre et recognoscere. Et hi laici esse pos- et Familia3 T. per totam Curiam Regiam adla"lt). Georg. Sirm. I. 319. quod jam absoluti
sunt et uxores ducere; pdpai fogalmazok, dicta et abexecuta sit.
Abfodere, fodiendo tollere; dsdssal el- fuimus Germanos propter sollennem diem Naroviditok. Nagy. Hier.
Abbreviatura vel Abbreviatio, tdvolitani. Kronst. III. 95.: quod tutores tivitatis Domini abierunt mortem.
Abitio, onis. (Du C.) abitus; elmenetel.
(DuC.) nota? compendiarise; rovidites.Wagn. campi vias versus pratum tendentes abfoCod. Dip. Briiss. Burg.. 216. OlahCod. Ep. 19.
Abcessio, cessio, loco decedere; tdvo- derunt.
zds. Prot. inq. 280 : respondet: quando erit Abglomerare, (Du C.) abripere, avel- Regina Anna parabat cum liberis suis abitiodies abcessionis tuaa ?
lere; elszakitani. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. nem ad Aenipotentem.
Abitus serierum, profectio ordinum;
Abcturium, (Du C. alias abcdarium)
Abhominare, (Du C.) monstrum parLiber Sacramentorum Gregorii M. ubi de Or- turire; szornyet szulni. Arch. Ver. Sieb. a sorok, a csapatok elvonuldsa. Regul.
Turm. Praet. 43. Si tota Turma Praetoriana in
dine ad Ecclesiam dedicandam: Deinde inci- XXVI. 112.
pit Pontifex de sinistro Angulo ab oriente, Abhorricatio, (Du C.) internus hor- corpore in servitio eggredietur, Capitanei Loscribens per pavimentum cum, cambuca ror ; belsd remilles. Nagy. Hier.
cumtenentis erit, serierum abitum, prosua Abcturium usque in dextrum anguAbhortare pro : abhortari; lebeszelni. gressum, framearum nudationem et ad
vaginal repositionem (die Abmarsche,
lum Occidentis. (A gratis et latinis signis Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112.
alphabet!, qua? Pontifex in pavimento cinere
Abhortari, dehortari; lebeszelni. Nagy. Aufmarsche, Sabelergreifen uud Versorgen)
uno verbo omnia, quse occurrent, mandare.
consito ab oriente ad occidentem describit sic Hier.
Abiudicari, (Du C.) plecti, luere, damdictum, quo actu significatur orientalem et ocAbhortatio, actus dehorlandi; lebeszenari. V. s. Rasta; lakolni.
cidentalem ecclesiam in Christo corpus unum les. Nagy. Hier.
Abiarius, i, aviarius, qui aviticam habet
AbiudicatoriaB (sc. litterae), damnaefficere); betilzet, abeczezes. It. abici. Nagy.
Hier.
hasreditatem; osi oroksegben reszesulo, Han. tionem continentes; eliteld level. Nagy. Hier.
Abderologus, i, (Du C.) nugator, qui Mon. Jur. II. 115. fratres abiarii.
Abiugiter, assidue, sine intermissione;
frivola atque inepta blaterat; szoszdtydr, feAbiaticus, (Du C. aviaticus quoque) folytonosan. Fej. VIII. 3. 363. cum per eos
csego, sz6h6s. Nagy. Hier.
ex fllio nepos ab avo oriundus; unoka. Nagy. temporalis Ecclesia precioso sanguine Christi
Abdicare olficium, (Du C.) abdicare Hier.
decorata et in eadem abiugiter famulantes.
se munere publico; lemondani hivatalrol.
Abigeatus, us, (Du C.) crimen gregis
Abiuratio, actus abiurandi (Du C.); elWagn.
abacti; marhalopds.WeTb&Mi. 549. De Abi- eskuvesjevtannak iinnepelyes elhagydsa.
Abdicari imperio, privari imperio; geatu seu furto pecorum. Vide plura apud Gall, abjuration. Nagy. Hier.
megfosztatni hatalorntol. Szamosk. I, 186. 'Civilistas ff. de Abigeis. Cher. Jus. Eccl. II.
Ablacio, actus auferendi, eripiendi; el-
Ablactare
Abluelnatio
Absinteum
veves. Pesty Szor. III. 224.. rerum el bonoAblucinatio, (Du C.) lucis alienatio'> vardzsige; Bene Med. I. 260. ut per amurum ablacio.
vildgossdgnak elvetele. Gyon. 63.
leta collo suspensa, quibus inscribitur abraAblactare, ab ubere matris depellere,
Abluere lustricis undis, baptisare; cadabra. J6kai Kfiszivii emb. f. IV. 120. abradesuescere (Du C.); elvdlasztani az emld- keresztelni. Series Ban. p. 2.
kadabrdl kibctiizte.
tol. Bene Med. II. 329. Szentiv. Cur. Misc. II. Ablutio, expurgatio, lemosds, megAbracax v. Abracadabra. Par. Pap.
259. Ablactati vituli.
tisztitds. It. abluzione. Wagn.
Abradicure, (DuC.) evellere, eradicare;
Ablactatio, (Du C. al. s,) ablaktdlds, Ablutio sacri baptismatis, sacrum gydkerestiil kitSpni, Nagy. Hier.
forrasztds. (V. Pallas s. Ojtas.) Kov. Oec.lavacrum ; szent keresztseg. Rak. On. 6.
Abrahamilai, szombatosok. Not. rel.
Ablutor, qui vestimenta abluit; (ruha)- II. 253: Abr. an. 1781. o. orti fidem Abraha3
66. Ablactatio peragitur dum arbor emendanda in vicinitatem melioris fuerit transplan- moso. Fej. I. 393. tornator unus, veslimen- se sequi dicenles circumcisionem observabant.
JoscphusII.Imp.eos,si unam exapprobatisrelilata, et ex hac ramulus fissure prioris insera- torum ablutor unus, cerdo uniis.
Ablutorium equorum, locus ad la- gionibus sequi nollcnt, in finibus Transilvaniae
tur, quin a matre rescindatur. Ubi vero concrevissent, quod ex situ verticali ramuli in- vandos equos oportunus; lousztato. Pinx. inter militares legiones dislocari mandavit.
Apod. p. 163 : equorum ablutorium (RossAbrasio, actus abradendi, v. cancellatio;
serti cognoscilur, hie a matre separatur.
kivakards. Torvt. Msz.
Ablaqueare, (Du C. al. s.) propagare, schwemme) conspicitur.
Abluvium, colluvies, eluvies; moslek. Abrenunciare,renunciare, se abdicare;
traducere vitem; homlitani. Germ, ablegen.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 34. Abla- Lzb. Cod. Med. T. II. 112. abluvium ne in lemondani. Beng. Ann. Er. Coenob. 250. Cod.
Dip. Briiss. Ill, 10. Mates suse violencia mediqueantur quandoque plantae hoc est: supre- plateas... effundatur.
Abmutungare, impetrare; elnyerm. ante eiusmodi literas dare coactaj sunt non
mse radicis caput aperitur ac refoditur. Ne
scilicet durior ilia summae radicis portio hu- Juriev. Jur. Met. 77. et si per errorem suorum tamen, ut regno omni tempore abrenunciamore nimio computrescat et ut vitium radicis officialium absque tegitima mutungatione ob- rent. P. 12. non quod regno abrenunciaret.
ieclum montanislicum colat, aut legitime colAbrenuiiciatio, actus eiurandi; ellcninfinite, si quod est, iuvetur.
Ablaqueatio, actus propagandi, tradu- latum praescripta ratione in statu cultivabili mondds. Nagy. Hier.
Abrenuntiare,(DuC.)abrenuntiarediacendi; homlitds, hdntds. Szentiv. Cur. Misc. non conservet, id ei per quemcunque abmubolo et pompis eius. Formula usitata in BapDec. III. P. HI. 34. Porro haec ablaqueatio tungari i. e. ab alio impetrari potest.
Abnegatio sui, animi moderatio; re- tismo: eiurare; ellenmondani. Nagy. Hier.
utilior fit ineunte Novembri. Nagy. Hier.
Abreptio, actus abripiendi; elragadta1. Ablatio, actus auferendi; lopds. Szek. rum humanarum contemptio et despicientia;
tds. Nagy Hier.
Okl. II. 155. Aclus potenciarius in ablatione onmegtagadds. Hor. Mem. 87.
Abreptitius 3, (Du C.) furiosus; ordonAbnoctare, pernoctare; ejjelezni. It.
equi.
2. Ablatio, via remotionis, negationis id pernottare. Leges Schol. Schem. 311. nee un- gos. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 354.
Quando dicitur intrasse Satanas in Judam, non
est removendo a natura Dei quidquid perquam extra scholam abnoctato.
feclum non est (Nota Batty.); a tagadds, Abnormitas,(DuC.)l.enormitas;2.mon- significari eum abreptitium factum, sed da3eltdvolitds modja. Batty. Ger. 139. ablatio strum; 1. szabdlytalansdg;^. szorny,rend- monem pravis ilium suggestionibus sollicitasse.
ellenesseg. Nagy Hier. Bene Med. II. 161.
Abreyiacio capillorum, actus tonoptima.
Abnymphare, virginitatem alicuius vi- dendi capillos; hajnyirds, megnyirbdlds.
Ablegare, aliquem legatum mittere; koolare; sziizessegtol megfosztani. Nagy Hier. Szaz. XIII. 171.
vetsegbe kuldeni. Torvt. Msz.
Abocellus, caecutiens (Du C. caucus); fel- Abrogalis: abrogans; kdros. Cod. Dip.
Ablegatus, (abablegare, subs tan tivi loco
usurpatum) legatus ; kovet, kuldott. Kass. szemu, vaksi, vakoskodo. Nagy Hier. Par.Pcip. Arp. V. 46. nimio dolore replemur cum audiAboeulare, caBcare, oculisprivare; meg- mus aliquos vel sentimus ad illius (sc. fidei)
Prax. I. 26. Generalibus Comitatuum congregationibus ius est... exmiltere Deputationes, vakitani. It. abbagliare. End. p. 367. (Deer. depressionem qualicunque malignitate satagere
eligere Deputatos sive Ablegatos ad Regni Colom. 53.) fur inventus in iudicio culpabilis vel dampnabilibus ipsam depravando reprehenComitia, eosdem instructionibus providere etc. aboculetur. Pfahl. Jus Georg. XL. profugus sionibus... abrogalibus derogando.
Abschiedes, exauctoratus (miles); biivero oculos amisit seu uti stylo curiali illius
Rak. On. 284.1. 1314.
csuleveles p. o. katona, obsitos. Torvt. Msz.
Ablegatus absentium, in locum Djvi dicebatur, aboculabatur.
Abolim, (DuC.)iam diu, iam pridem;
Abscindere reditum,annonam,
absentium missus legatus, tdvol levok kulreceptu, commeatuque aliquem intercludere; eldottje, elmaradtak kovetje. Torvt. Msz.
regdta. Cod. Dip. Arp. V. 189.
Ableguruere, abligurire; lenyelni. Abolitio, litura; torles az irdsban. zdrni, elvdgni a kozlekedest. Wagn.
Cod. Dip. Arp. V. 157.
Abscissio capillorum idem quod
Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112.
Abominabilis, abominandus, detesta- abreviacio c.; hajvdgds. Bene Pol. 137.
Ablepsia, (a -f pUma) coecitas, sumitur sensu proprio et translate pro impruden- bilis; utdlatos. Tor. Tdr. 1891. p. 333. pro Absconsa, ae, (DuC.) caeca laterna, qua
illicito abominabili incestu.
potissimum Monachi utuntur in obeundis Dortia ; vaksdg, eloreldtatlansdg. Bell. Cell.
Abominabilitas, fo3ditas, immanitas; mitoriis; vak Idmpa. Blendlaterne. Nagy Hier.
Ablicentiare, commeatum dare; szaAbsconsor, qui abscondit; elrejto.
badsdgolni. Germ, beurlauben. Proj. Leg. fortelmesseg. Pel. (de s. Ladislao s. I. c. 2):
Civ. 293. Commissi per milites ablicentiatos Ingressus in hunc mundum habet tres praci- Cod. Dip. Arp. Conl. I. 39. et aeterna remuneExcessus, qui pro crimine non habentur, per puas proprietates scil. abominabilitatis etc. ratione ut absconsor unius talenti carebit.
Abominalis, abominandus, deteslabilis,
Absentacio, aclus prohibendi, vetandi,
locales superioritales vindicari et pro demeexsecrabilis; szornyu, irtozatos, fortelmes. ne quo quis accedat (Du C. al. s.); eltiltds,
rito condigna poena plecti possunt.
tdvoltartds. Sz6k. Okl. III. 217. sive a facie
Ablicentiatio vel Licentia, libertas dtkos. Wagn.
Abominamentum, (Du C. idolum); Juris et Justicie absentacionem.
migrandi; szabad koltozkodes. Georch. Ert.
Absentaneus 3, (Du C.) qui se semper
60. a Szolga Biro altal a Foldes tir akaralja res abominanda, undoksdg. Nagy Hier.
Abominatio. (DuC.)res detestabilis,ex- absentat; a ki magdt gyakran elvonja, elellen a koltozkodesre adott engedelem nem
elbocsata'snak (manumissio) hanem Licentid- secratio; iszonyodas, utdlds. It. abomina- el marado. Gyon. 101.
Absentare se, recipere se, abire, subdunak, AblicentiationakmonA&loli. Jogt. Eml. zione. Wagn.
Aboris, homo aperte et palam nequis- cere sese; magdt idôZtorfam.It.assentarsi.
1.32.
Ablicentiatus miles, miles, qui est simus (ab; ab et os.) ; haszontalan ember, Fej. X,I. 482. mox idem Nicolaus a facie iuris
in commeatu; szabadsdgos katona. Torvl. orczdtlan. Cod. Telek. X. 37.
se absentando, in presentiam Judicis Curie
Msz.
Abortire, (Du C.) (pro: abortare Varro) amplius non venisset. Wagn. Chr. Dubn. p. 95.
Ablicentionales seu Ablicentia- partum abigere, abortum facere; It. abortire,
Absentium, absinthium; urom. It. astionales, litters, perquas subditus vel miles idetlent szulni, ideje elott sziilni. Wagn. senzio. Schla'g. 878.
dimittitur, cui commeatus datur; szabadsdAbortus teudorum,V.Feudastrum. Absida, (DuC.)Iatiorparsaedificii; ahdzgos level. Torvt. Msz. 4.
Abra, w, (Du C.) ancilla nobilior, pedise- nak oldala, melyrol vildgossdg jo. Gyon.
Abliguritor, (Du C.) prodigus, qui ab- qua; udvari ledny, szobaledny. Nagy Hier. 104.
ligurit; elfecserlo. Szentiv. Cur. Mis. Dec.Gyon. 119.
Absinteum, absinthium ; fejer iirom.
Abra-cadabra:(DuC.)verbunimagicum; It. assenzio. Schla'g. 2148.
II. P. 1. p. 138.
I*
Al)sis
Absque
Accastum
Absque, praeter; kivul, ausser. End. p. tani. Juriev. Jur. Met. 47. Cursores offiAbsis, (Du C. absis et absida) 1. arcus,
fornix; 2. pars aedis sacrae interior, in qua 86: Monroth uxores alias sine Enelh perhi- cinae
qui
et scorias deciduas
allare collocari solet; 3. interdum Episcopalis betur habuisse, ex quibus absque Hunor ct abrvliunt.
sedes, quod in medio absida collocari solet; Magor plures lilios geueravit. Chr. Dubn. 20(5.
Acacia, a;, (gr. dxaxia). innocentia; dr4. Feretrum, in quo Sanctorum reliquiae con- Nemroth uxores alias sine Enoch habuisso pcr- tatlansdg, reteknelkiiliseg. Nagy Hier.
linentur; 5. Sacra umbella, quae aut supra Ss. hibetur, ex quibus absque Hunor et Magor
Acaciis 3., (gr. axaxoq) purus, innocens;
Sacramentum aut supra Ss. Corpora erigitur plures lilios generavit. Batty. Leg. T. II. 18 : drtatlan. Gyon. 136.
Gall. Baldachin; 6. orbita, circulus rotae ; absque filio al us genitus non est. Fjp. Anon. Acadeniia Istropolitana, a Matthia
bolthajlds, kerekdeden meghajtott resz, 2 b. absque Dario ... nulla gens ausa fuiU .. rege Posonii fundata; pozsonyi Akademia.
kerekpad. Par. Pap.
in terrain illorum intrare.
Szaz. VIII. 4.
Absolere, (Du C.) ab usu recedcre; elAcademia nietallurgica, ac. metalAbsque eo scivi, alioquin novi; ugy
is tudtam. Wagn.
szokni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
lica; bd-iiydszati akademia. Wallaszky 329.
Absolutio, (DuC.)induIgent;a, a peccatis
Absque velle, nolente illo; invilo illo;
Acadeniia Naturae Curiosorum,
remissio,facta criminum venia; a biinoktol valo akarata ellenere, a nelkul hogy akarta. ccetus inquisitorum rerum natura?; termeszetfeloldozds. It. assoluzione. Nagy. Hier. Wagn. Marc. Chr. II. 38 ; II. 51; II. 58; II. 66. ipsum rajzi tdrsasdg. Hor. Mem. 34. Academiae
Absolutioadreiiicidentiaiii,quum avunculum suum cum tola familia sua absque Naturae Curiosorum Sodalis.
Academia Montana, Ac. metallica;
quis ea conditione a poena absolvitur, ut, si reus velle compulit baplizari.
promissis non staret, denuo poenae subiiciatur;
Abstemius 3., (Du C.) non modo qui a bdiiydszati akademia. Faber Jur. Met.47...
V. Reincidentia; felteteles eliteles.
potu sedetiam,qui a carnibus abstlnet; 1. bor- Academiae Montanae.
Acalife, (gr. dxalfaT] et axaMxpij) urAbsolutio in fine matutini, (DuC.) nemisza; 2. hust nem evd. Nagy. Hier.
in Ecclesiastici officii Rubrica est deprecalio Kronst. II 551: misi dono famulo . . . ab- tica urens Linn; csaldn. Arch. Ver. Sieb.
brevis, quae dicitur tinitis psalmis uniuscuius- stcmio seu Bornemisza.
XXVI. 112.
que Vigiliae Terminum seu finem denotat;
Abstentus 3., (Du C.) a divinis prohibi1. Acana, se, cuniculus; akna Ger. Stolviradati befejezes. Nagy Hier.
tus; az egyhdzi szolgdlattol eltiltatott em- len. Tor. Tar. 1893. p. 24. Salisfodinas,quse
A^bsolutio in matutina,?dem quod ber. Par. Pap.
Acana vocantur Fej. III. 1. 423.
in fine mututini; viradati feloldozds a
Abstergere, averlere; elforditani.
2. Acana, virga decem pedum; rdf, oszzsolozsmdban. Nagy. Hier.
Arch. Ver. Sieb. X. 1. 323. quod astripotens ton. Gyon. 137.
Absolutioiiales nude pro: litterae abstergat.
Acanonicum, (gr. dxavovixov) non
absolutionales ; acceplilatio, apocha ; felAbsterrire, pro: absterrere (Du C.) pe- canonicum,extra ordinem et regulam; szabdlymento level. Opin. 1802. c.
nitus terrere ; egeszen megijeszteni, elret- ellenesseg. Nagy Hier.
Absolutionis dies, (Du C.) feria quinta tenteni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112.
Acanonista, 33, (Du C. acanonistus) qui
ante Pascha (vulgo lejeudi absolu) qua PoeAbstersorium, (Du C.) Pannus linens, contra Canones aliquid facit, vel qui Canones
nitenles absolvi solebant;/etoWozd nap(Nagy quo utitur sacerdos dum Missam celebrat ad \gnora\,;jogsertd,jdratlan a jogban. Nagy
csotortok). Nagy. Hier.
extergendos sibi digitos post attrectatam san- Hier.
Absolutissime,omnino;wiM<iewdrow. ctam hostiam; torlo kendo. Gall, purgatoire.
Acaptare,accipere (Du C. accaptare); elTor. Tar. 1887. p. 160. absolutissime scribo. Nagy. Hier.
venni; Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112.
Abstinencia, se, (DuC.aslinentia) induAbsolutista, 33, lyrannus, studiosus
Acaris alias: acharis, (gr. &%aQiq) non
tyrannidis; absolutista,kenyu,rtiszteld. Szaz. ciae : fegyversziinet. Magy. Tor. Tar XI. 28. gratiosus; nem kedves, izetlen ember. Gyon.
Abstinentes, (Du C.) Gnosticorum pro- 146.
X. 709.
Absolutist!cus 3, adsummam potesta- genies tertio saeculo, qui matrimonium pecAcarpia, se, (gr. axaQTtla) sterilitas; tertem pertinens; onkenyuralmi. Szaz. XXIX. catum esse docebant; ridegek, sziizeskedok. meketlenseg. Gyon. 149.
103.
Nagy. Hier.
Acarpos, 3., (axaQnoq) sterilis ; haszAbsolute rium, litterae testimonium dc
Abstollere, (Du C.) auferre; elvinni, ndlatlan, termekeilen. Gyon. 148.
absolute cursu academico; sententia absolu- elhordani. Nagy. Hier.
Acatalepsia, 33, quod mente, intellitoria (Du C. al. s.); felmentveny, latogatdsi
Abstractive, subtiliter, acute; elvon- genlia comprehendi non potest; megfoghabizonyitvdny/elmentd, felszabadito itelet. tan. Pazm. Dial. 515.
tatlansdg. Nagy Hier.
Abstractions 3., vim abstrahendi hafelmento level. Nagy. Hier. Torvld. Msz. 5.
Acatalepticus (axKra^meo)) qui non
Absolutorius 3. ad actum absolvendi bens ; elvono. Pazm. Dial. 515.
intelligit, non comprehendit; a ki valamit
pertinens; feloldd. Cher. Jus. Eccl. II., 348.
Abstucia, a? pro : astucia. V. s. Incor- eszevel fel nem er. Vern. Log. 180. Alii
Senlentia definitive subdividitur in absoluto- reptus; csaldrd eljdrds.
demum opinabantur nee inventam esse nee
riam, condemnatoriam et criminis declaratoAbundabilis, abundans; bo, boseges. inveniri posse veritatem ideoque de omnibus
riam.
Obs. Jadr. 404. Ex contrariis minus sex, sed dubitandum esse et quidem sine ulla spe ex
Absolutum, per absolutum, sine abundabilis copia sauciatorum.
dubio emergendi. Earn ob causam dicti sunt
conditione; foltetlenul, kereken, hatdro1. Abusio, onis,abusus (Du C. al. s.); Acataleptici id est Incomprehensores.
zottan. Arch. Rak. VIII. 382. per absolutum visszaeles. Kuk. Jura 1.189. Batty.Leg. III. 545.
Acatalepton, intellectum superans; eszel categoricc resolvalta magat.
2. Abusio, (Du C.) deceptio, error; kigu- halado. Nagy Hier.
Absolutus 3., nullis terminis circum- nyolds, kijdtszds. Thurocz 145. Theutonici Acatega Aquatica, nux aquatica, cascriptus; korldtlan,hatdrtalan. It. assoluto. vero quasi gigantes obstabant in equis arduis stanea aquatica; sulyom. It. castagna d' acqua.
Kass. Prax. I. 49. Ducibus, qui Ducatuum suet optimis ; in superbia et abusione insultan- Ger. Stachelnuss. Sc'hlag. 1564.
orum absoluti Domini sunt.
Acatholicus, i. V. Evangelicus; protes impetebant Hungaros.
Absolvifacere, absolvendum curare;
Abusive, per abusum, minus proprie; testdns. Bel. Comp. Hung. Geog. 27. Augustanam confessionem profitentes, euangelici profeloldoztatni. Kov. Form. St. 370. me ad visszaelve. Wagn.
hoc non citato et non consentiente defactoabAbusivus 3, abutens; visszaelo. M. Jogt. testantes et nunc etiam acatholici vocantur.
solvissetis et absolvifecissetis in gravamen Eml. I. 150.
Accalvaster, V. Accalvus. Gyon. 176.
Accalvus, i, (Du C. accalvaster) ab anmeum non modicum.
Abvagiare, pecora abigere; marhdt
teriore parte calvus; elol kopasz. Gyon. 174.
Absonanter, absone; rosszhangzd- kdrbol behajtani. Pril. Abact. 33.
suan. Misstonend. Gyon. 106.
Accaptare, (Du C.) capere etincludere;
Abvagiatio, actus abvagiandi; v. VaAbsonare, (Du C.) dissonare ; rosszul giare; marha elhajtds}marhalopds. Pril. fogni. Ger. einfangen. Kronst. II. 255. 620.
accaptare equum.
hangzani. Misstonen. Gyon. 106.
Abact. 82.
Accasamata, se, ab It. accasare; aediAbsorptio mundi, intentus mundi; viAbvectio, (ab avehendo), vcctura ; elIdg vege. Ger. Weltuntergang. Kronst. II. 237. vitel, elszdllitds. Kass. P. P. I., 241. Expon- ficia secundaria; mellekepulet. Germ. Zubau.
Abspes, (Du C.) sine spe (dnslMiCfov); derato salis quanto et per distractorem pro ab- Eszt. Okm. p. 187. an. 1279. cum omnibus
domibus, Curijs, Accasamatis, Fundis etc.
remeny ndlkul valo, remenytelen. Nagy. vectione recepto.
Hier.
Abvehere, avehere; elvinni^ elszdlli-,
Accastum (accasium = schle. [Schlehe
Accedula
Acceptuarla
Accipere
Dief.); kokeny. It. prugnola, prugnolo. Schlag.

Acceptuaria, a?, thurarium cymbium, veti a fot, a toldalek a derekat koveti.
2164.
turibulum; tomjenezo. Pa>. Pap.
Torvt. Msz.
Accedula, acedula (Du C.al.s.) Dief. Icrch.
Accessorius 3., accedens ; esetleges,
Accersio capitis, actus capitis sennachtogal. grassmuck fors. idem quod acrc- tentiae intenfandse; Feje'n-kereses. Par-Pap. hozzdjdrulekos. It. accessorio. Kass. lur.
dulo; csalogdny.ATC\\. Ver. Sieb. XXVI. 112. Accersire, accersere, arcessere; elo- Civ. 1. 6. Sic alii sunt Processus civiles, alii
Accelerarifacere, accelerandum cu- hivatni. Fr. Lib. Rat. I. 47. ad Waradinum criminales . . . alii acccssorii, uli Ingestionarare ; Kiettetni. Szek. Okl. III. 202.
me accersiri fecit.
les el Eviclionales
Acceleratorium vel PromotoAccerula, demin ad acerram ; tarto. Accidens, lorluitus; per accidens, forriuni mandaluni causa; accelerandae; siet- Arch. Rak. VIII. 355. Accerula argentea tuilo, forte ; tdrtenetcs, esetleges ; tortenetteloparancsolat. Georch.H. T. IV. 263. Torv. Nro 1.
bo'l. Torvt. Msz.
Msz.
Accessio, augmenlum ; szerzcmcny; Accidentale, is, res minus necessaria,
Accensare, locare, dare ad censum; ki- noveles, toldomdny. Nagy lus. Trans. Sax. res minoris momenti; mellekes dolog (ellenberleni, berbe adni. Gall, acenscr, donner a^ 65. Accessio est modus acquireudi (dominii), lele: derek dolog). Ker. Nap. 291.
cens. Nagy Hier.
quo vi et potestate rei nostrae aliam acquiriAccidental es persona^ judiciAccensator, locator, qui in censum dat, mus; estque naluralis, artificialis vel mixta. ales, persona; secundas paries agenles in
local; kiberlo, haszonbe'rbeado. Nagy Hier. Ilia fit solius naturae operatione, ista solo laborc iudicio ; perbcn reszes mellekszemelyek,
Aceeiisibilis, qui accendi potest; meg- humano, haec utroque. Torvt. Msz. Gcorx:h II. perlekedo mellekszemelyek. Torvt. Msz.
gyujthato. Tomts. 204. corporaque liumida, T. II. 27.
Acciden tales prove ntus, reditus
natura tamen accensibilia.
Accessio industrialis, augmenlum extraordinarii ; tdrtenetes,mcllekesjovedelAccensio, actus accendendi; Idngra opificiis et arle orlum; igyekezetbeli sza- mek. Torvt. Msz.
lobbantds. Pel. Pom. L. VI. pars II. Art. 1. porodds, emberi munka szillte v. szorAccideiitalia domini iura, iura
Sexto ratione accensionis, quia aque maris galmi nevekedes, ipari szaporodds. Torvt. extraordinaria d. ; joszdg-urnak melleksitim accendunt cum bibantur.
Msz.
igazai. Torvt. Msz.
Accensor, (Du C.) acolylhus, cui ineumAccessio naturalis, augmentum naAccideiitalia feudi, a huber esetbit cura lumina accendendi in ecclesia; gyer- tura enascens; termeszeti szaporodds.TorvL legessegei. Vuch. Jur. Feud. 35. Ilia denique
tyahordozo, -gyuj'togato. Nagy Hier.
Msz.
feudi attribula, quas nee in esscnlia feudorum
Accensuare, censum exigere, dare;
Accessio per vim f luminis, aug- nee in legibus fundanlur, sed arbilrio contramegadoztatni. Fej. VIII. 2. 105. Plebem menlum vi fluminis procrealum: vizszakaszArchiepiscopi Strigoniensis accensuavimus... tds dltal valo gyarapodds. Torvt. Msz.
Accidentalitas, res fortuita ; mellepro dictis decem ct octo marcis.
Accessista, a;, proxime alicui successu- kesseg ; tdrtenetesseg. Torvl. Msz.
Acceiilnare, cum accentu pronunciare, rus in munere publico; ingyenes gyakorAccideiitaliter, casu; esetleg. It. acciefferre aliquid; hangsulyozni. Corp. Gram. nok, jdrulnok, tisztbejdro, vdromdnyos. dentalmente, a caso. Cod. Dip. Arp. Conl. XI.
042.
Molnar Patv. 66. Reg. Mil. p. 46. Kass. P. P. 287. et Iruncaciones mannum accidentaliter
Acceptabilitas, (Du C.) .meritum et I. 10. Opin. 1802.
orirentur.
gratia Christi apud patrem ; kedvesseg alkal1. Accessoria, munus adiunclum; mel1. Accidentarius 3. idem quod accimas volta. Pel. De S. Nicol. s. I. c. 1.
lesle.g valo kotelesseg. Ger. Nehenpflichl. denlalis. Pazm. Dial. 241.
Acceptamentum, alqm dominum Georch. H. T. III. 114.
2. Accidentarius, Flacii sectatores ita
agnoscere ; urnak elismeres, uralds. Cod.
2..Accessoria, litlerse fasciculo adjunc- appellabant illudendo alios ; veletlenes. Szaz.
Dip. Arp. V. 108. Ljub. Mon. SI. I. 181.
la:; csatolmdny. Szaz. VI. 510.
XXIX. 341.
Acceptaiis: V. s. Campsarius; elAccessorialis, ad aliquid supplendum
Accidentia, orum, reditus exlraordifogado. It. accettante, accettatore. Ger. An- addilus II. accessorio ; toldalekos. Art. Diset. narii, forluili ; mellekjovedelem. Ger. Accinelimer, Acceptant.
Pos. 42. Senlenlia Judicis contenti esse debe- denzen. Lzb. Cod. Med. P. II. 275. AccidenAcceptatio, actus accipiendi, recipiendi; bunl neque illam appellare poterunt: Si ta- tia, ex quibus hoc collegium majorem provendfogadds. II. accettazione. Cher lus. Eccl. men praeter ilia vel respeclu Accessorialium turn sperare possil, sunt. Szaz. VIII. 700.
II. 138. Si vero acceptatio Ecclesise desit, deposito Juramento non comprehensorum alAccidia, te, (DuC.) acerbitas, taedium;
votum simplex est.
lerulra Pars convincatur et aggravelur. Torv. keseruseg,jora valo restseg. Tkal. Mon. Ep.
Acceptatio honoris gratia facta, Msz.
II. 34. an. 1340. ne eum inflammel accidia,
(in Camb.); nevbecsiilesbeli elfogadds(\a\(6). Accessorialiter, alias: accessorie; ex qua procedunl malicia, rancor. Gyon. 255.
Ger. Ehrenacceptation. Art. D. 1840. p. 67.
mellesleg, mellekesen. It. accessoriamenle.
Accidiare, pro : accidiari (Du C. acidiari)
Acceptationales tabellse, tab. in Gal. accessoiremenl. Kass. lur. Civ. I. 9. quin stomachari, tristari ; szomorkodni, rossz
quibus res aceeplae notabantur; betuddsi si prater principalem petitionem sint etiam kedvunek lenni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112.
lajstromok. Torvt. Msz.
aliqua accessoriales v. g. si pelantur accessoAccidiari, (Du C. acediari) indignari ;
Aeceptatum, i, V. Imputatum; be- rialiter removeri aut rescind! quivis obices restelkedni. Gyon. 192.
szdmldlds. Ger. Zurechnung. Tisztb. Ir. In et quams obstacula ea3 quoque Leges provoAccinatum v. accinum rectius :
sortem imdosita? acceptatum vel imputatum; candse qua? similem accessorialiter adductam acinalum = lora, vinalium ; csiger, lore,
a kivetett ado fejebenlett beszdmldlds.
petitionem admittunt. Kelem. Insl. lur. Pr. III. mdslds. Gyon. 181.
Acceptaturia, a;. (Du C.) Cymbium, 277. Georch H. T. III. 224. Csaplov. Nucl.85. In
Accinax, axivaxrjq, acinaces,-is; gorbc
quo in Ecclesia asservantur mica; thureae; tom- processu novae divisionis non polest accesso- szablya. It. sciabola. Thok. Diar. II. 327.
jentarto. Gall, navette. Nagy Hier.
rialiter eliam aliquorum minus substantia- Unus accinax, corio obductus, argenteus
Acceptio personarum, discrimen lium errorum correctio postulari. Torv. Msz. deauralus fl. 15.
inter homines; vdlogatds az ember ekkozott. Accessorie, (Du C.) per accessionem;
Accinum, vinacea, orum ; bortorkoly.
Wagn.
mellesleg. Georch H. T. III. 23.
Ger. Weinresler. Egri Levl.
Accepto, elfogadorn. Ger. ich accepAccessorium, quidquid causae adven1. Accipere, capere occupare (Du C. al.
tire. Cod. Camb Mon. 23. Trassatus Literas titium et.extraneum est, appendix, quod ad rem s.) elfoglalni. An. Sc. II. 203. an. 1529.
cambiales mox post earum Praesentalionem pertinet; res, causa extraordinaria, accidens; Herbeslein . . . accepit Tokay. Caslrum . . .
sex ante abitum Poslae horis acceptare idque jdrulek. Arcb. Rak. I. 21.. .. Passuales et. rediit ad Caslrum BoMogko, quod accipere
per cxpressam vocis accepto Cambiali fac- Accessoria generosorum G. 0. et. P. in Tran- non potuit, ubi prius Cassovienses . . . jacutam insertionem declarare aut vero eorum sylvania ... Examen Danielis G. cum aliis erunt. Georg. Sirm. I. 38. arcem . . . accepit
acceptalionem denegare debet.
accessoriis de casu Veseniensi institutum Bod. difficile. Arch. Ver. Sieb. XI. 365.
Acceptorius, acceplus, gratus; ked- Hist. Eccl. HI. 81. accessorium enim a prin2. Accipere, capere, rapere (Du C.
ves. Pel. Pom. L. VII. P. II. Art. I. Tanto opera cipal! dependet. Wagn.
emere) ; elfogni, elrabolni. Kronsl. III. 100,
bona sunt magis meritoria etDeo acceptoria, Accessorium sequitur suum 271. Marlino . . . misso causa equorum, quos
quanto sunt ab inquinamento peccati elongata principale, membrum, pars pertinet ad- Zwnyokzegienses acceperunt a Czay-bus.
et munda.
totum: a jdrulvdny fejet koveti, a tag koAccipere ad aquam, liquefacere ;
Accipere ad trufandum
Acco
Accuratia
olvasztani. Ljub. MOD. SI. VIII. 71. an. 1530: pendix ; melleklet. Dip. Alv. II. 335. pro bo- Er. Ccenob. 544. Quae inscriptio dein per acconsensum Regiae Maiestatis roborala.
quicunqueslronzaveritvel ad aquam accepe- nis meis in praedicto accluso specificatis.
rit aut alio . .. modo malitiaverit ducatos.
Acco, onis, mensura liquidorum et ari- Accopiare, transcribere; lemdsolni.
Accipere ad trufandum, in iocum dorum, vox e Slavico derivata ; ako. Cod. Dip. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 162. an. 1418 :
convertere; trefdra venni a dolgot. Georg. Arp. Cont. II. 25. tenentur dare de bono fru- paginam de verbo ad verbum accopiavi. Kuk.
Jur. I. 199.
Sirm. I. 72. Quum sensissent Turcum iam ad mento ad sexcentos accones.
&ccolitus,V.Acolythus. Tor. Tar. 1887.
Accorda, ae, pactum, faedus, capitulafaciem eorum stetisse, non acceperunt ad
tio; egyesseg, szerzodes, alku. Arch. Rak.
p. 187. albe parve pro accolitis.
trufandum.
Accipere aliquid male, aegre, mo- Accomandatarius, i, socius extra- 135. sub deditione arcis fienda celebratae Acleste ferre aliquid; rossz neven, zokon neus ; kultdrs, kiiltag keresk. Germ. Com- cordae punctualis Recapitulatio. I. 32.
manditar. Cod. Camb. Merc. 56. Quod pleni- Accorda sive Capitulacio punctorum arcis
venni. Wagn.
Accipere in capillis, involare alicui potentiarius seu Accomandatarius operam, Tokajensis. Thok. Diar. II. 370. Amad. III. 4.
Cernis quanta corda
in capillum V. s. Praeconceptus; ustdke- ipsum nomen, ac totale negotialionis exerciSint sine accorda,
tium, aliquando vero etiam quampiam pecuniae
nel fogni.
Desperata sors.
Accipimus, incedimus; neki indu- partem conferat.
Accordalis traditio, pacto facia tr.;
lunk (neki fogunk). Knauz M. E. Str. I. 57. Accomandita, ae, killtdrsulat, fioktozs, fiokkereskedes. It. accomandita. Ger. megegyezes,szerzodes szerint valodtadds.
25. accipimus usque ad vineas.
Accipiter, equus magnae velocitatis; Kommandite. Cod. Camb. Merc. 52. Ipsa Arch. Rak. I. 213.
Accordare (Du. C.) pacisci cum aliquo,
autem Improtocollatio distincto huic in flnem
gyorslo, bedenia. Schla'g. 2153.
Accisa, ae, vectigal pro eduliis penden- servando Libro inferenda clare perhibere de- transigere, consentire, convenire; kialkudni,
dum, vectigal eorum, quae consumuntur, vecti- bet a) nomen Negotiatoris et negotiationis vnegegyezni, egyezkedni. It. accordare. Arch.
gal in res venales impositum, praestatio; ele- speciem, b) aetatem illiusauthenticodocumento Rak. VIII. 247. sed neque Titulum Imperatoris
lemvdm, fogyasztdsi add, illetek. Gal. ac- comprobatam, c) investitum negotiationi fun- Suae Czareae Maiestati invidere, quern forte
cise, Jokai Uj f. 4. a bor accisa ala esik Cod. dum. d) omnes accomandantes ac eorum Rex Galliarum occasione Tractatus sui, Czareae
Alv. I. 9. Kelem. Inst. Jur. Pr. 263. Victualia, Institorem, si in accomandita sit, si autem Maiestati dare el accordare vellet. IX. 2(5.
vinum, cerevisium etc. pro propria Nobilium tacita, omnes socios, tarn apertos, quam tacitos. Monm. Comit. Trans. VI. 194. Wagn. Austr.
Accomandans, socius exlraneus, V. Aust. Palma ref. H. 3. 1: veluti hoc ipsum
domestica necessitate, citra ullam praestatioex punctis accordatis elucescit.
nem (accisam) erga tamen consvetam Con- s. Accomandita.
Accordatio, pactum: egyezkedes. Han.
Accomere, ornare ; folekesiteni. Nagy
sulis Schedam. Molnar Patv. 26. Accisaeque
Mon. Jnr. P. I. 80. regimen habeat libertatem..
praestationum tricesimalium elevatio. Art Diaet. Hier.
Accommunicare, (Du C.) Sanctum faciendi accordationem.
Pos. 86.
Accordatus, us, pactum; egyesseg.
Accitare, (pro: excitareX commovere; Dominici corporis Sacramentum alicui dare;
vlkit megdldoztatni. Gall, communier. Nagy Besztb. Levt.
felinditani. Gyon. 194.
Accordium, (Du C.) paclio, conventum;
Accitus integer, gyillekezo. Reg. Hier.
Accomodabilis, e, qui accommodari egyesseg. Ljub. Mon. SI. IX. 2. an. 1409
Turm. Pra3t. 122 Singulis dominicis et festivis
diebus hora media nona pulsalur per Turmae potest, accommodus, accommodatus; illd, al- capiendo bonam spem accordii cum nostro
Praetorianae Tympanotribam prima vice Hora kalmas. It. accomodabile. Thok. Diar. II. 335. dominio.
Accordus, i, pactum (Du G. accordum);
precum, turn in instanti, qui a servitiis est Duo frusta similis laboris cum corallis pro huszerzodes. Rak. On. 30. amicabilem accorTubicen, canit accitum integrum, ganzen merali muliebri accomodabilia fl. 5.
Accomodare, 1. (Du C.) commodare. dum.
Ruf.
Acclamatio, conclamatio; felkidltds. mutuum dare 2. acquirere :/. kolcson adni, Accostare, coniungere se V. s. ScanRestauratio per Acdamationem; felkidltds 2, szerezni. End. p. 371. Lex Colom. 2. Si dulare (DuC.) iungere, applicare; csatlaChristianus Judeo aut Judeus Christiano dua- kozni. Ljub. Mon. SI. I. 148. an. 1290: acdltal valo tisztujitds. Torvt. Msz.
Acclamationis condicio, servitus, rum vel trium pensarum precium accomodare costabunt se cum eorum ligno . . . alicui
idem quod praeconis condicio ; hirdetoi szol- voluerit, mutuator. Georg Sirm. 1. 20. Quis Cod. Dipl. Arp. V. 109.
Accrescentia, incrementum; novekegdlat. Cod. Zi. III. p. 476. Quod ... nostritalis vir est, qui precederet istum latronem,
milites.. . tres possessiones... scilicet pos- mox accomodaret sibi unam arcem cum pro- des, szaporulat. Ger. Anwachsen, Lzb. Cod
sessionem Bakta vocatam..., in qua Castren- ventibus suis. Si mihi accomodaveris Rex Med. T. II. 582: acrescentia animarum
Arch. Rak. II. 187.
ses acclamationi condicioni annexi reside- que dixisti, ego experiabor cum te.
Accomodari, omnibus necessariis inAccubere pro : accumbere ; aludni.
rent. . . ipsis dari et conferri postularunt.
Acclavare, clavis firmare; felszegezni. strui; elldtva lenni. Arch. Ver. Sieb. XI. 136. Arch. Ver. Sieb. XXVI, 96.
a provisore ... summa cum reverentia accepAccubita, (Du. C.) 1. triclinium, in quo
Kronst. III. 482 : solea ferrea acclavata.
ad mensam accumbitur; 2. prandia ac conviAcclavatio, actus clavis affigendi; oda- tati, optimeque accommodati sumus.
Accomodarius, i, qui se accommodat; via ipsa; 4. ebedld, 2. vendegseg. Nagy Hier.
szogezes, kiszogezes. Kass. Jur. Civ 1, 138
Accubitalia, -ium (sc. stragula), Velum
num videlicet certificatoriae Incatto personali- alkalmazkodo. Arch. Rak. IX. 138. Nos in
lecticarium; dgysuperldl. Ger. Himmcl am
ter vel medio jurisdictionati vel per acelava- omnibus accomodarios velle.
Accomodatitius 3., accommodatus; Bette. Par. Pap.
tionem, afflxionem ad Fores domus seu ut dici
Accubitor, accumbens (Du C.) praefeamat de domo habitations prsesentatae aut hozzdalkalmazott. Kaprin. Eloq. I. 297. Denique datur sensus accomodatitius cum vectus sacri cubiculi; asztaltdrs. Szek. Okl.
transmissae sint.
Acclimatisatio, accomodatio ad coe- rus a Spiritu Sancto intentus scripturae sensus IV. 254. et quod unius mensae accubitoribus
lum, tractum; meghonosodds. Top. Anthr. alteri simili vel prope simili rei accomodatur. temperanter et frugaliter sufficiat.
Accomodative,accommodando,accomGloss.
Accubitus, accubatio; hozzdfekves,
Acclitus 3. pro: aclitus (gr. axhroq) modate; hozzd alkalmazottan, illoen, meg- ebdd. Wagn.
Accularius, i, (ab it. acculeare,
erectus ; hajthatatlan, egyenes. Gyon. 197. felelden. Luc. Regn. Dalm. 98. nee alicuius
Accludere, adiungere; hozzdcsatolni, spei futurae beatitudinis collectivas inveniens acculare : in angustias, in arduum redigere)
mellekelni. Arch. Rak. VIII. 187. Groffeinek eis modo exceptis quae Deo et electis eius miser; szegeny. Ljub. Mon. SI. XI. 108. an.
es Vetesnek szollo leveleket accluddltam. quasi accomodative quia centies duplicate 1324: de averc communis dentur acculario
Dip. Alv. II. 335. omnium bonorum extractum redient commendatae etc.
ypp-1.
Accumulator, qui accumulat; folhie accludo. Torvt. Msz.
Accomplire, complere, perflcere; beAcclusa, ae, res adiuncta, scriptum ad- tolteni. kiegesziteni,teljesiteni.Ga\\. accom- halmozo, rakdsra gyujtd. Tor. Tar. 1891.
iunctum, clausula epistolae; melleklet, level- plir. Dip. Alv. II. 158. pro accomplienda p. 541.
zdradek. Arch. Rak. IX. 4. 97. in acelusis integrali summa .. . deberent addi 9595. fl.
Accuratia, cura, observatio; pontosAcconsensus, consensus, assensus, sdg. It. accuratezza. Reg. Turm. Praet. 97.
I. 34. VIII. 425.
Acclusum, scriplum adiunctum, ap- assensio; beleegyezes. It. assenso. Beng Ann. Kass. P. P. I. 149.
Acctirsus
Achates
Acoiythus
Accursus idem quod missus, delega- comite, lectio mendosa pro : Achatem. VeAcidi dentes, obtusi denies; megvdstus, qui advenit. Fej. V. II. 36. devocioni tue rancs. X. 32. Nee enim alia causa achateralM lalt fogak. stumpfe Zahne. Schlag. 2157.
districte precipimus, quatenus prefato Mocie coniunxeram, quam ut adolescentia tua et state
Acidiosus 3., gr. &xrjdia, incuriosus ;
Raynaldi seu accurso Bonasi de Aabitatore adhuc immatura et rerum imperita sustenta- lelkilegrest;gondatlan,hanyag. Pel. Dom.
Salerni nomine predictas uncias auri. . . retur.
II. Adv. s. I. c. 6. 0 vos acidiosi maledicanostre Camere soluere el exhibere procures
Achates, comes, familiaris ex Verg. Aen; mini.
et recipias ab eodem accurso de hys que de- kiserS, tars. Beng Ann. Er. Coenob. 60. GeAcidiusculus, paullum acidus; saderis apodixam restituendam postmodum per orgium Lubomirskium, supremum Regni Mar- vanykds. BeneMed. II. 290. radices acidiuste discrete viro A.
schallum fidum alias aulae achatem. Sza- culas I. 278.
Acidulae, arum, aquae acidse; savanyu
Accusa, 83, (Du C.) accusatio ; kereset. mosk. III. 174. solum Bectam passam Achatem suum, cum exignis Turcarum satellitibus viz. Szerdah. Celebr. II. p. 33. Trencsinium
Ljub. Mon. SI. II. 108.
acidulis passim affluis.
Acedia, oe, acidia, negligentia, incuria penes se haberet.
Acidularis, ad acidulas pertinens; saAchazita3, ita dicti Hobbesi discipuli,
(&xrjdid); restseg, hanyagsdg. Bell. Cell.
qui ut Achaz, israelitarum rex, ecclesiam juri- vanyu. Hor. Mem. 396.
805.
Aciedo V. Pomatum ; almaviz. It. vino
Acencus, i, acervus; halom, koteg. bus civilibus subiicere satagebant; Achaz
di mele, sidro. Gal. cidre. Apfelwein. Schliig.
Tor. Tar. 1887. p. 104. a KecskemStiensibus kovetdi. Nagy Hier.
ingentem acencum velleris ovinse extorquet.
Acherontinus V. Capularis senex; a 2156.
Acies galea3, conusgales; sisak orra.
Acephali v. acephalitae, (Du C.) qui sir szelen dllo. Szamosk. 1.19. instructissima
nullum caput agnoscunt, quum pauperes sint expeditione Maximiliano bellum intulit, quo Szaz. XXVII. 311.
Acimen, acinus v. acinum; szoloszem.
v. quod neminem suae haeresis auctorem agno- iam extrema senecta gravis ac plane Acheronscunt ; vezernelkuli tevelygo'k. Nagy Hier. tinus, rebus suis, quas unquam pra3dare ges- Gyon. 253.
Acephalos, dxtyafog, duce, capite ca- sisset, extremum fastigium imponeret.
Acinas Damascenus, ensis damarens; fo nelkuli. It. acefalo. Gall, acephale
Acheropoeta, alias: achiropictos scenus ; domoczki penge. Wallaszky 268.
Acionichita3 seu Stantes, qui semper
Ger. ohne Oberhaupt. Kat. Hist. Reg. I. 31. (Du C.) quod v.
ecclesiam initio Hungaricam fuisse prorsus
Achllea argumenta, invictae vires; stantes orationes fundebant genu flectendo
Acephalon.
gyozhetetlen erdsseg. Tor. Tar. 1881. p. 483. vero orare peccatum ducebant; dllva imddAcephalus, i, (Du C. al. s.) amens, deAchiles, homo fortis, heros; vitez, hds, kozdk. Nagy Hier.
mens, lemerarius ; vakbuzgo, esztelen. Urk. Gall, heros. Held. Szamosk. IV. 73. Moritur
Acis, is pro : acer, eris ; j'uhar, ihar,
Sieb. II. 397 an. 1372. ne universitates pro- invictissimus heros vereque Achiles Hunga- jdvor. It. acero. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 420.
pter aliquos acephalos in sseviores dissensio- ricus Ladislaus Gyulaffi in vico Udvarhely.
postea in uno nemusculo sub arborc ads seu
nes suscitentur.
Achironticus, depravatus; megekte- juhor est meta.
Acerare, commiscerercondensare; poly- leniilt. It. depravato. Schlag. 2154.
Acleros (gr. ftxtypog) hsreditate privdval vegyiteni. Kronst. II. 33 : pro polea ad
Achiropictos (Du C.) Vox hibrida pro vatus ; joszdgdbol kitagadott. Gyon. 297.
acwandam argillam.
&%iQoitoi%ro<;. Ita appellabant quasdam DeiAclides (rectius: aclys, idis) gr. dyxvMg
Aceratus, acere mixtus; polyvdval ve- parse imagines, quas divinitus nee arte humana iaculum; tollas buzogdny, ddrda. Gyon.
gyitett. Kronst. III. 412 : aceratum lutum. pictas putabant; csudarajz, csudafestmeny. 298.
Acerere, oblusum fieri; megvdslani. It. Nagy Hier.
Acme, fastigium, evolutus morbus, (a gr.
allegare dente. Gal. agacer. stumpf werden.
Achis, pannus Aquensis;aac/iem poszto.
; virdgzds, teto'pont. Bene Med. I. 61.
Schlag. 2151.
(Vect. Ref.) L. 2 : De Petia panni Achis.
Acmotheton (gr. &x/u69-erov) incudis
Aceri confector, (Du C. acer et acerAchriogelos, (gr. axQeioyekwg) sine subex, incudis lignea basis; utdvas tokeje.
rum = chalybs) faber chalybarius ; aczel ke- causa ridens ; hahotds, ok nelkul kaczago. Par. Pap. Gyon. 300.
szitd. Pest. Var. Levt.
Gyon. 247. Par. Pap.
Acne, lubercula parva et callosa in iuveAc.erbatus 3., exacerbatus; elkesereAchromaticus 3., sine colore, (c?-f num facie enascentia ; bibircs. Bene Med. II.
dett, haragos. Chr. Dubn. p. 10 : Detricus xgiofjM; szintelen. Greg. Aesth. 89. Respectu 403. Acne vocatur etiam Jonthus, Varus,
acerbatus exivit contra hunos.
colorum pictura est achromatica, farblos se manifestat per tubercula parva, segregata,
Aceronitus, i, (a gr. (Hxfoiog) moro- monochromatica, polychromatica . . .
quae initio nee dolorem, nee pruritum excitant.
sus, difficilis ; mord, magdnak valo ember. Achronismus pro: anachronismus.Luc.
Aco, -onis et Ako, chibrio; ako, csobor.
Gyon. 229.
Notae. 446. ut necis occasionem in hac Maruli End. p. 617. Deer. Andre III. an. 1291: 11.
Acersecomes, itis (gr. dxepffexouyg) historia relatamjsalvaret, in evidentem achro- Item nullam collectam, vel acones aut descenintonsis capillis Juven 3, 123); nyiratlan, nismum incidit.
sus super ipsos nobiles et Saxones. . . recipi
ustokos hajas. Gyon. 236.
Achyrosia, ae, (gr. AxvQtaaiq) actus pa- faciemus. End. p. 624. Andrea} III. libertas
Acervus eiectamentorum iodi- leandi; bepolyvdzds, sdrgyuras. Gyon. 258. an. 1291: 2. Ordinamus . . . ut de vineis...
iialium ; hdnyo. Ger. Halde. Besztb. Levt.
Acialis, acutus; hegyes, szeles. scharf, antiquis . . . nullum debitum, scilicet nee akoAcervus scoriarum; salakhdnyd. spitz. Kronst. I. 620.
nes qui vulgariter chibriones dicuntur . . .
Besztb. Levt.
Acicula, (ab acu) acus, spiculum, spina, solvere teneantur.
Acetosa, ae, herha acetosa ; soska, It. et quidquid pungit; tu, tovis. It. ago, pungello. Acoemetse, (dxoi/tqrog, Du C. acoeacetosa. Gall, oxeille. Sauerampfer. Schlag. Vern. Psych. 60. quemadmodum fere aciculae meti) insomnis; dlmatlan, eber. Szentiv.
2165.
acumen in manu dolorem excitat, neque ta- Curios Misc. HI. 462. Const antinopoli Studius
Achaini (cervi). Szentiv. Cur. Misc. Dec. men aciculae ipsi dolorem inesse quis arbi- vir clarissimus in honorem S. Joannis Baptists
HI. P. IV. 62. Cervi, qui vocantur fel habere trabitur.
Monasterium condit, ad quod transfer! Monain cauda.
Acicula capitata, acus orbiculo or- chos Acoemetas quasi insomnes, qui in tres
Achantis, pro: acanthis, fringilla car- nata ; gombostu. Stecknadel. Par. Pap.
partes distributi noctes atque dies Divinas
duelis Linn.; tengelicze. Gyon. 244.
Acicularis, ad acum pertinens; tu. Laudes occinerent. Nagy Hier.
Achanzius, miles Turcarum sine sti- Wallaszky 400.
Acolicatus (Du. C. acolytatus) officium
pendio militans; zsold nelkuli katona. Nad. Aciculariter, in modum acus; he- acolythi; gyertydszi kisebb rend. Szek Okl.
Florus Hung., L. HI. C. IX. p. 163. Refe- gyesen. Arch. Rak. VIII. 318. Tres flores filis 1.78.
runt. . . Bassam cum universis Romanise co- argenteis aciculariter elaborati.
Acolithatus, us (Du C.) officium acopiis et Achanziis (qui sine stipendio miliAcicularius pulvinulus, pulv. acu- lyti; gyertydsz tiszte. Konek Egyh. 133.
tant) et Genizeris missum esse.
arius; varro pdrndcska. Nadelkissen. Par.
Acoiythus, acoluthus, proximus hypoAcharis, ingratus; hdldtlan. Nagy Hier. Pap.
diaconatui gradus, ex , gr. dxohov&oi sunt
Acharistia, ae, animus ingratus; hdldtAciculatus 3., acicula elaboratus, acu- enim veluti famuli ecclesiastic! utpote qui vilipictus; himzett. Arch. Rak. VIII. 338. Sca- oribus Ecclesise ministeriis deputantur, ut celansdg. Nagy Hier.
Acharistus, V. Acharis.
pulare aciculatum.
[Vergette. reis deferendis etc. (Du C.) V. Accensor.
Aciculus (Du C. dolabrum). V. s. v. kiserd, szolga, seged (egyhazi). Cod. Dip.
Achatera, ab Achate Aeneae socio et
Acqnisi tionalista
Arp.-Cont. VI. 85. quia olim Archiepiscopalis dum ad usum ; si penes acquisiiionales, vi 24. Habet suu.m Archivum etRegestraturam seu
curia quinque Canonicis, Presbytero, Diacono, divisionis, uterque sexus ingressus est posses- Conservatorium actorum publicorum.
Sacristse, Acolytho per totam hebdomadam sorium.
Acta Registraturse, tabute, literas R.
alimenta prsebere tenebatur. Beng. Ann. Er.
Acquisitionalista, se, qui bona acqui- iktatoi ugyiratok. Registratur-Akten. Instr.
Coenob. 497. Verancs. IX. 260.
sivit; szerzeme'nyes, szerzett vagyomi. Jos. II. p. 34. . 94: Scripta exhibita, quse
Acomandisia, se, tulela; gondozds, Torvt. Msz.
partibus, aut Foris nequaquam restituuntur,
vedelem. It. accomandagione. RaC. Mon. SI. Acquisitor, qui acquirit, auget rem fa- quemadmodum et judicialia Acta, postquam
XIII. 22. an. 1348: fuerunt confess!... sese... miliarem; kereso. Tor. Tar. 1888. p. 177. jo Expeditio exarata fuerit, in Registratura reponentur, quse exin Registraturae Acta norecepisse . . . ducatos,. .. quos habcnt in gazda 6s acquisitor.
deposito et acomandisia.
Acquisitor literarum Cambia- minantur.
1. Actare, instruere, ornare; ellatni.
Acomentamentum, principium, ini- liuni: V. s. v. Collybista.
tium; kezdet. Gall, commencement. Prot. inq.
Acquisitum, i, comparatio; szerze- Ljub. Mou. SI. XI. 113 an. 1324 : debeat se
fornire et actare omnibus oportunis.
244. XXIII: fuit de magnis penitentiis in aco- meny. Tor. Tar. 1891. p. 503.
2. Actare, frequenter agere ; gyakorta
Acratocothon,homo vinosus; borcsimentamento pueritie sue.
Aconcium, pactio; egyezkedes. Ljub. szdr} boriszdk. Calepin. axgaroq enim me- dolgolodni. Gyon. 280.
Acte,aclsea spicata Linn.sambucus.jBofZza.
Mon. SI. II. 313. dux posset esse mediator de rum est, xcb&wveq autem inter pocula numeGyon. 311.
aconcio inter serenissimum . . . regem Hun- rantur. Gyon. 308.
Actenus, haclenus v. sub herbaliter.
Acretus 3. gr. ftxpyroq, purus, vegyigarise.
\. Actia, se, V.Kuxa.
Acone,(gr. axovij] cos; fen-,koszdruk6. tetlen, tiszta. V. s. v. .Roselinse!
2. Actia, se, 1. pars pecunise in aliqua re
Acribia, se. (Du C.) frxQifcia, diligentia ;
Gyon. 302.
collocate; 2. syngrapha, tessera, qua cavetur
Aconzare, coniungere, pacisci; egyez- milgond, pontossdg. Nagy Hier.
Acridare, apud fide dignum aliquid de- de pecunia societati alicui credita ; reszveny.
kedni. It. accozzare. Ljub. Mon. St. II. 190
an. 1343: studeant de aconzando se cum... ponere; rdbizni, vkinel letenni. Fej. V.Nagy Hier. Opin. P. II. Sec. II. actiis seu anVIVII. t. 8. Vagnolus... assignavit m i h i . . . ticipationum ratis.
comitibus.
Acticus 3., strennus; sereny, tevekeny.
subscripta acta in mea absentia coram eo
Acorus, i. V. Atirum.
Chron. Rhythm, temp. Ludov. I. Engel. Mon.
Acosmus, (gr. &xoa^toq) non ornatus acridata VII. 82. 52.
ornatu carens; ocsmdny, rut, rendetlen. Acrimoniosus 3., (Du C.) fortis; con- Ungr. Bees 1809. p. 10. Hie adieus operibus.
stans ; dllhatatos. Gyon. 265.
Actio, ius persequendi; torvenyes keGyon. 306.
Acrimosus 3., animosus, fortis; eros. reseti jog, kereset, vdd, vddlevel. Comp.
Acquabrius 3., sequarum lancium;
L. IV. Z : Actio autem nihil aliud est, quam
egyensulyu. Szaz. II. 158. libram acqua- Gyon. 220.
briam, pondera, mensuras et ulnas in hospitio
Acrisia, se, iudicium erroneum (Du C. ius persequendi in iudicio, quod sibi debetur.
ac Bolta seu Camera pro usu liabere debeat. acrisia pro aorasia gr. tioQaaia, coscitas) Actionum genera sunt duo : in rem, quse
Acqusesium, simul, una comparatum balhit, az iteletre void keptelenseg. Pel. dicitur vindicatio, et in personam, quse conbonum; egyiitt keresett jo. Gemeinbesitz. dc S. Petro s. I. 6. Milites vigilantes erant dictio appellatur. Georch. H. T. I. 162. III.
Par. Pap.
acrisia coecitatis pereussi. Nagy Hier. Schlag. 115. Kass. Prax. I. 2.
Acqusestus, us (coniugum), (Du C. Ilort. 2163. (Dief. starblind.)
Actio Accessoria, mellesleges keacquestus) acquisitum ; hdzassdgi-, kozkeAcrissime pro accerrime. Kuk. Jura. reset. Kass. Jur. Civ. I. 8. Accessoria demum
resmeny. Nagy Hier.
Actio est ilia, quse ex adhibito quopiam Juris
1.74. an. 1264.
Acquetare, placare; nyugtatni. It.
Acrissimus, inusita'a forma pro : acer- remedio, oppositionis videlicet aut Repulsioacquetare. Ljub. Mon. SI. I. 214 : acquetata rimus. Cod. Dipl. And. V. IV. p. 264: in acris- nis vel Novi Judicii enascitur et bine dein voet pacificata.
simis intidelitatibus continue procedendo.
catur Actio Opositionalis, Repulsionalis vel
Acquiescentia, se, tranquillitas, animi
Acrocolia -orum; ludaprdlekja. Ger. Novi simplicis aut cum gratia.
securitas, sequitas animi; megnyugvds. It. Gansel-Junges. Par. Pap.
Actio ad superinscriptionem,
acquiescenza. Vern. Phil. Mor. 345. Qui spe- Acrodryum, i, acrodryon, a gr. axpo- actio in negotio amplius numeratae v. numerare potest, fontem adquiescentiae in semet SQVIOV, jede Frucht mil holziger Schale. Rost. randse pecunise ; feliilfizetesi kereset. Torvt.
ipso habet. Wagn.
Handw. Gr. Sp. csontdrgyumolcs. Bel. Comp. Msz.
Acquirere, causam-litem alicui inferre; Geogr. 605. Profert regio fertilis. . . frumen- Actio Admonitorio-Liquidatobeperelni. Cod. Zi. Vol. V. p. 21.: ut quicunque tum, oryzam, fabas, poma citrea, aurantia, ria, intd-felszdmolo kereset. Kov. Form.
Wguch acquirers vellent, extunc . . . Bene- pcrsica, pruna, aliaque acrodrya.
St. CLXXXVIII. Actio Admonitorio-Liquidictus ipsum teneatur . . . expedire.
Acronicus 3., quasi sine tempore; idd- datoria ex bonitate Juris per Dnum TerresAcquiribilis, quod acquiri potest, para- nelkill valo. Gyon. 267.
trem ratione fundi in sua possessione habiti
bilis; megszerezheto, utolerheto. Vern.
Acronyctus, gr. dxQovv/oq, alkonyi. erecta.
Psych. 261. si facile acquiribiles voluptates Szentiv. Curios. Misc. 79. Alius item ortus
Actio Amonitoria, into kereset.
ultra modum venemur.
syderum est vespertinus verus seu acrony- Kov. Form. St. CLXXXI. Actio Amonitoria
Acquisiticius 3., acquisilus; hozzd- chus vel rectius acronyctus dictus. Estque ad liquidandam summam investitam et remilszerzett. Fej. VIII. 2. 194. Possessionum ad ascensus syderis supra Horizontem orientalem, tenda Bona cum minori onere instituta.
fluvium Budrug adiacentes acquisiticiarum. illo momento, quo sol descendit infra occidenActio eambiaria, ac. cambialis; vdltoCod. Dip. And. I. 196. 215. I. 561. 615. II.talem.
kereset, vdltofogi kereset, vdltokeresetle31. 40. possessio acquisiticia. Cod. Dip. Acronycus, idem quod acronyclus. ve'l. Wechselklage. Torvt. Msz. ^
Actio Cameralis, actio serarii publici;
And. Vol. V. 18. 36.
Szentiv. Curios. Misc. 46. Pernox sive AcroAcquisitio, actio, petitio, criminatio; nycus- dicitur Planeta, quando in principle kamarai, kincstdri kereset. Kass. Jur. Civ.
I. 8. Hue. spectant etiam Actiones Camerakereset. Cod. Zi. Vol. V. p. 36. 21.: in totali noctis oritur et in fine ntfctis oceidit.
premissa actione et acquisitione forent innoAcrotophorium, idem quod acrote- les ex indultu Legum contra nonnullos pra3centes et immunes.
rium, dfcus, flos sc. poetarum (in Siras enim varicatores. v. g. Salis aliorumque objectorum
Acquisitio Fisci, citatio ; a kirdlyi urbe Persise celeberrimi poetse Hafiz et Saadi Fodinalium aliosque excedentes.
ugyeszseg ele valo idezes, kirdlyi ugye'sz- nati sunt); ekessege, diszvirdga 1. i. a kolActio Civilis, polgdri kereset. Kass.
segi kereset. Staatsanwalts-Vorladung. Funda t6knek. Kat. Hist. Reg. 1. Praf. Quum igitur Jur. Civ. I. 7. Actio alia est Civilis alia CrimiDavid. H. 2. Alioquin si deprehensi fuerimus et frequenter et eleganter carmina pangeres, nalis alia denique Fiscalis Magistratualis. Cimin uno vel altero puncto, illico acquisitioni eruditorum ilia socielas, quse nomen ab Arca- lis Actionis objectum constituunt res qua3vis
Fisci, hoc est Notae Infidelitatis subjace- dibus habet, dignum Te censuit quern suum humanse acta item et facta nullam poenalitatcm
lubens in coetum cooptaret ac Sirasium Acro- criminalem post se trahentia.
bimus.
Acquisitionales, Instrumenlum em- tophorium appellaret.
Actio compatibilis, actio, quse conciptionem, comparacionem alicuius rei continens;
Acta publica, tabula? publicae; ugyira- liari potest cum alia; osszeferhetd kereset.
szerzemeny-level. Kovy. El. 197. Attenden- tok, aktdk. It. atto, Gal. Acten. Kass. Prax. I. Torvt. Msz.
Actio condescensoria
Actio iurti
Actiorialia Corpora
Actio eondescensoria,ac. quae tran- vel reflexorie Judici praesentatur v. g. si demorActio privata, magdnos kereset,
sit ad alios v. g. haeredes; dtszdllo, leszdllo tuorum Incattorum in lite stantium successores magdnos kereseti per. Privatklage. Torvt.
kereset. Tort. Msz.
essent continuative in Processum evocandi. Msz.
Actio Condescensorio - Conti - Torvt. Msz.
Actio privatoria, megfosztds iigyi
nuatoria, dtszdllo-folytatolagos kereActio iurti, actio- ad furem puniendum kereset. Vuch. Jnr. Feud. 221. Actio qua doset. Kov. Form. St. CLXXXIX. Actio Con- mota . . . V. Condictio furti: lopds nieg- minus ius suum adversus vasallum persequitur
descensorio Continuatoria dura primus bilntetesere inditott kereset.
vulgo actio privatoria dicitur alii conditioActor demoritur et fllius continuare vult cauActio generica, ac. generalis; dlta- nem causa data, causa non secuta dicere
sam.
Idnos kereset. Torvt. Msz.
malunt.
Actio Continuatoria, folytato keActio incompatibilis, ac. quae cum Actio propter delictum quodreset es vadlevel. Kass. Jur. Civ. 1. 8. Fun- alia conciliari non potest; osszeferhetlen ke- piani, vadlevel. Klageschrift. Torvt. Msz.
damentalis est ilia, quae statira in limine causae, reset. Torvt. Msz.
Actio publica, kozonseges kereset,
Continuatoriavero et Reflex oria qua? subinde
Actio indebita, ac. iniusta; helytelen, kozkereseti per. Oeffenliche Klage. Torvt.
continuative vel reflexorie Judici praasentatur meltatlan kereset, patvarkodds. Jogt. Eml. Msz.
v. g. si demortuorum Incattorum in lite stan- T. II. 1. p. 177.
Actio quaBstoralis, Text v. a. Appretium successores essent continuative in ProActio indeterminata, ac. ambigua; hensor; kereskedoi kereset.
cessum evocandi. Georch. H. T. III. 238.hatdrozatlan kereset. Torvt. Msz.
Actio querulosa, panaszlo kereset,
Torvt. Msz.
Actio Legitimatoria, ac. ad nobilita- vddkereset, vadlevel. Kov. Form. St. CLXXX.
Actio contraria, ac. mutua, reciproca; tem demonstrandam; nemesseg igazolo ke- Actio querulosa sen Violentialis ratione Poviszont-per, viszonos kereset; Georch. H. reset. Kass. Jur. Civ. 1. 8. Ad Politicam per- tentiariae Invasionis, sepium destructionis, ac
HI. 211. Torvt. Msz.
tinent Actiones Urbariales ad exigentiam B. Combustionis cum assumptis perpetrataB.
Actio Criminalis, fenyito kereset. Urbarii et Resolutionum Regiarum confectse
Actio realis, erteki kereset, vagyonKass. Jur. Civ. I. 7. Civilis Actionis obiectum Legitimatoriae Nobilitatis iterum iuxta nor- beli kereset. dingliche Klage. Torvt. Msz.
constituunt res quaevis humanse acta item et mam altiori Loco eatenus praescriptam.
Actio Reflexoria, emlekezteto kefacta nullam poenalitatem criminalem post se
Actio Liquidatoria, felszdmoldsi reset. Erinnerungs Klage. Kass. Jur. Civ. 1,
trahentia. Criminalis vero delicta criminalia kereset. Kov. Form. St. CLXXXI. Item alia 8. Fundamentalis est ilia, quae slatim in limine
per legem pro talibus declarata pcenamque Actio Liquidatoria ad Liquidationem Summae causae, Continuatoria vero et Reflexoria quae
publicam secum trahenlia. Torv. Msz.
et remissionem Bonorum cum minori Summa subinde continuative vel reflexorie Judici praeActio cumulata, ac. diversas causas instituta.
sentatur v. g. si demortuorum Incattorum in
continens; tetezett vadlevel, halmozott keActio Liquidatorio-Condescen- iite stantium successores essent continuative
reset. Georch. H. T. III. 92. Torv. Msz.
soria, leszdmolo kereset. Liquidations- In Processum evocandi.
Actio Divortialis, ac. in negotio di- Klage. Kov. Form. St. CLXXX. Actio LiquiActio regressualis, viszkereset-levortii; vdloper. Kass. Jur. Civ. II. 8. Hue datorio-Condescensoria contra Successores vel. Regress-Klage. Art. D. 1840. p. 78.
spectant etiam actiones Camerales ex indultu deflcientis mota.
Actio rei persecutoria, ac. ad rem
Legum contra nonnullos praevaricalores v. g.
Actio Marcalis, girds kereset, bir- repetendam inslituta ; joszdgkdvetelo kereSalis aliorumque obiectorum Fodinalium alios- sdgos kereset. Kov. Form. St. CLXXXV. Actio sct,dolognakkdvetelokeresete. Torvt. Msz.
que excedentes; nee non Actiones Divortia- Marcalis ad restitutionem invagiati Equi et
Actio reluitoria, zdlogvdlto kereles A. et. H. Conf. addictorum sensu B. Paten- desumendam ob ultratridualem eiusdem de- set. Pfand-Einlosungs-Klage. Proj. Leg. Civ.242.
Debonis eommunibuset indivisisperCongenetalium in re Matrimonii editarum concinnataB. tentionem statutam prenam.
Actio Evictionalis, szavatos keActio mixta, actio diversas causas rationales celebrati pignoris per unum e conreset, szavatos level. Kass. Jur. Civ. 1. 8. complectens; elegyes kereset. Torvt. Msz. divisionalibus ad primaevum pignus non influEvictionalis denique ilia dicitur penes quam
Actio noxalis, actio ad sarciendum entem, absque specifica ad initos Contractus et
Incattus Evictorem suum ad semel evincendum damnum mota; kdrteritesi kereset. Nagy. annorum conditiones reflexione facta confirevocat.
Jus. Trans. Sax. 173. Si itaque quadrupes matio, actioni reluitoriae per eundem conActio Evocatoria, ac. citationis; contra naturam commota, pauperiem fecerit, firmantem subseque iustitutae non obstat.
Actio Repositionalis, ac. in negoidezd kereset. Vorladungs-Klage. Kov. Form. competet adversus eius dominum actio noxaSt. CLXXX. Actio Evocatoria Evictorum.
lis, ita dicta, ut vel damnum refundat vel ani- tio in jura et bona reponendi; (birtokdba,
jogaiba) visszadllitdsi, visszahelyezesi
Actio ex neglecta prsemoni- mal, quod nocuit, dedat.
tione, elmulasztott megkindldsban gyoActio Oppositionalis, ellenszegu- kereset. Kass. Jur. Civ. 1, 8. Hue spectant
kerezett kereset. Klage wegen Vernachlassi- lesi kereset. Bestreitungs-Klage. Kass. Jur. et Summariae Repositionales violenter
gung der Mahnung. Torvt. Msz.
Civ. 1, 8. Accessoria demum Actio est ilia, eiectorum ad praescriptum Legum et B. NorActio exploratoria, kemlelo ke- quse ex adhibito quopiam Juris remedio, Op- malium confectae.
positionis videlicet aut Repulsionis vel Novi
reset. Nachforschungs-Klage. Torvt. Msz.
Actio Repulsionalis, V. s. Actio
Actio ex prseiudicio, serelmi ke- Judicii enascitur Actio Oppositionalis, Re- oppositionalis; visszaveresi, visszaiizesi
pulsionalis vel Novi simplicis aut cum gratia. per. Abweisungs-Klage.J
reset. Beleidigungs-Klage. Torvt. Msz.
Actio extensoria, mdsra kiterjeszto
Actio penes breves Articulos,
Actio Successorio Liquid atokereset. Kov. Form. St. CLXXXIV. Actio causae, quae brevi litis processu tractandae ria, utod felszdmoldsi kereset. Kov. Form.
Extensoria vi cuius recens denominati Suc- erant; rovid folyamatu kereset. Jogt. Eml. St. CLXXX. Actio successorio Liquidacessoris Debitores ad Processum evocandi ur- T. II. 1. p. 99.
toria vi cuius oppignorantis Deficientis Fragentur.
Actio personalis, szemelyet er- tres ad reluitionem procedunt.
Actio f amiliae erciscundse, a dekld keret, kereset. personliche Klage.
Actio Urbarialis, jobbdgyi pdr,
joszdg elosztdsa ugyeben valo kereset. Georch. H. T. III. 218. Torvt. Msz.
jobbdgyi intezetbeli per. Urbarial-Klage.
Comp. L. IH. X. 3. Cohseredibus volentibus a
Actio pigneratitia, zdlogkereset, Kass. Jur. Civ. 1. 8. Ad Polilicam pertinent
communione discedere familiae erciscundae zdlogper. Pfandklage. Stat. Jur. L. III. p. 66. Actiones Urbariales ad exigentiam B. Uractio constituitur.
qui dolo vel culpa rem pignore acceptam de- barii et Resolutionum Regiarum confectae.
Actio Fiscalis, fenyito per, iigyeszi teriorem fecerit, pigneratitia actione tenebiActio violentialis, hatalmaskokereset. Kass. Jur. Civ. 1. 7. Fiscalis demum tur, ut talem restituat, qualis fuerit tempore ddst tdrgyazo keret. GewaltthatigkeitsActionis objectum sunt delicta politica pcenam obligationis.
Klage. Georch. H. T. III. 242.
attamen criminalem haud exigentia. Georch.
Actionaiia Corpora, kereset alatt
Actio possessoria, qua quis dominii
Ert. 62. Torvt. Msz.
sui restitutionem intendebat; birtokkereset. levd tdrgyak. Proj. Leg. Civ. 216. Processus
namque metalis ex indole sua ultra particulaActio Fimdamentalis, anya kere- Jogt. Eml. T. II. 1. p. 39.
set. Kass. Jur. Civ. I. 8. Fundamentalis est Actio principaliter directa, derum, a suo Corpore avulsarum, reapplicatioilia, quae statim in limine causse, Continuatoria rek keret, kereset. directe Klage. Georch. H.' nem extendi nequit. Contrarium igitur obtinet,
si doceatur,acfo'<maKa Corpora: id est colovero et Reflexoria qua3 subinde continuative T. III. 23. Torvt. Msz.
2
Bartal: Gloss. Lat.
to
Actionalis
Actor theatralis
ActiaH}
Actor theatralis, actor scenicus, 74. agnosces Principem huius mundi, qui est
nias seu prtedia ex terreno illo, cuius mela;
homicida et mendax, actuasse horum pectora.
quaeruntur, avulsa et post tempora impetratio- histrio; szinesz. Pest Var. Levt.
nis, in distincla corpora efformala esse.
Actoratus, ius, conditio, facultas, offiActuarisans, scriba; jegyzo'. AmtsActionalis, ad actionem pertinens; ke- cium, causa actoris ; felperesseg, perelhetd- schreiber. Nov. Calend. 166. Actuarisantes
reseti. Torvt. Msz.
seg. Jokai Rab R. T. 268. a vadlonak az ac- Cancellislse D. Adamus Kotska, D. Ivannes
Aclionaliter. (Fore, habet adj. actio- toratusa sines mega"llapitva. Cod. de Delict. Schwartz.
nalis, qui inique agit. Du C.: actionalis male, qui 31(5. Ne circa Actoratus competentiam ulla
Actuarius, i. V. Notarius; jegyzff,
inique agit.) In nostro codice : violenter, hosti- supermaneat qiuestio.
tollvezetd. Hist. Eccl. Ev. 241. et postremo
Actoratus persoualis, szemelyes tempore Actuarium quoque, quern NotaIRer cum res ad manus et pugnam venit; eroszakosan. Fej, VIII. 3. 449. cuius si quidem kereset. personliche Klage. Georch. II. T. III. rium appellare magis solemne est. Kass. Prax
Stephani similiter devotis inslanciis benignius 26. 47. 231. onnon-nevekben locndfi kereset, I. 37. Habet praeterea quselibet civitas suos
inclinati ad praecludendurn imposterum viam (actoratus personalis.)
notarios, Actuarios, Fiscales, Perceptores,
actionaliter malignandi... hoc privilegium
Actoratus realis, velds kereset, a Camerarium etc.
kereset valosdga, erteki, vagyonbeli felconfirmamus.
Actuarius Tribunalis CambloActionaria socielas, societas quoe- peresseg, dologbeli, tdrgybeli felperesseg. mercaiitilis, vdltougyi torvenyszek
stuaria; reszvenytdrsasdg. Actien-Gesell- thatliclie Beleidigungsklage. Georch. H. T. III. jegyzoje. Cod. Camb. Merc. 22. Si Trassatus
289. Mivel tehat a felperes a rajta lelt sere- prima Postae die nee respondeat, nee acceptaschaft. Torvt. Msz.
Actionarius, socitis consorlii; reszve- lembol eredett veld's keresetet (actoratus tam Copiam cum insinuationc delegati Solutorealis) ugyis nemessegdn gyokerezi. Tisztb. ris Possessor} Originalis remittat, idem Posnyes. Torvt. Msz.
sessor Actuarium Tribunalis-CambioActione convenire aliquein,litem Ir. Torvt. Msz.
Actoratus ruit, actoralus condescen- mercantilis aut in huius defectu aliam fidemovere contra aliquem; keresetbe vagy fenyitekbe v. vddldsba huzni vlkit, meg- dit; felperessege semmis. Gsaplov. Nucleus dignam personam accedet eidem originalem
porolni, porbe vonni. Torvt. Msz.
p. 85. Condividentis ideo ad novam divisio- cambialem exhibebit.
Actionetenus, ut actio continet; kere- nem procedentis, quod eidem certa bona avitica,
Actum est mecum, actum est de
set szerint. Kass. Jur. Civ. 1, 160. Quibus quse ipse ex indultu patris revindicavit, occa- me; vegem van. Wagn.
Actuositas, efficacitas, assiduitas, proinhaerendo si quidem la'sio Partis A. substan- sione prima3 divisionis erga oblationem invetialis taliter ad oculum prodiret, petit in Bonis stiturarun) in ratam impatata sint. actoratus prietas rei actuosae, activitas; munkdssdg,
tevekenyseg. It. attosita. ImrePhQ. 197. uniActionetenus speciflcatis tarn mobilibus quam ruit.
et immobilibus stabilito prievie actoratu, noActoreus, ad actorem pertinens; fel- versim actuositas ilia quam essentia Spiritus
\am in sensu prsecitatarum Patria- Legum Divi- peresi. Kass. Jur. Civ. I. 154 eandem qua continue deposcit, nulli enti materiali potest
contumacem ad prascriptum art. 32: 1723. vel divinitus tribui. Vern. Met. 11. Psych. 97.
sionem adinveniri.
Actioni simpliciter cedere, a in totali acquisitione actorea (vel in onere Greg. Aesth. 30. in quo adprehendendo imperrCl egeszben lemondani. die Klage ein- actionis) solitjsque non venientiae poem's con- primis libera phantasiae actuositas elucescit.
fach einstellen. Georch. H. T. IV. 190.
vinci.
1. Actus,us, (Du C.) actio, officium; cseleActisteta3, qui negantcreationem mundi;
Actorius 3., ad actorem pertinens, ac- kedet, tetemeny, cselekmeny, foglalatosteremtetlenkedok. Nagy Hier.
toris ; felperesi. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 397. sdg. Tort. Msz.
Actitamentum, i, causa ac(tila)la,tra- Ego Magistcr Gregorius Traguriensis, sindicus,
2. Actus, us; szabad hajtdsijog. Nagy.
ctatio. Ha3C vox formata est a verbo aclito; actor et procurator domini Tregnani Dei gratia Jus. Trans. Sax. 69. Actus est jus agendi
tdrgyalds. Unterhandlung. Fej. XI. Vol. Unio. Episcopi Traguriensis sindicario, actorio, iumentum vel vehiculum per alterius fundum,
nostram . . . venientes in prsesentiam, exposi- procuratorio nomine ipsius peto . . .
ad utilitatem fundi sui, itaque qui habet iter,
tisque pra3missis eorum contenliosis actitaActorizare, actorem esse; vadolni, actum non habet, sed qui actum habet et iter
mentis super praemissis inter eos existentibus. perelni. Knauz M. E. Str. I. 65. 31. actori- habet eoque uti potest etiam sine iumento.
Activisare, auctoritate ornare, pote- zantibus episcopis Fabiano, Cosma ...
Actus fidei, iudicium ita dictae inquisistatem alicui facere, facullatem dare aliquid
Actorum rotulus, actorum fascicu- tionis hisp. auto-da-fe. Not. rei. II. 121. secutum est judicium assidentibus sex vel septem
efficiendi,procurandi;/eZ/ia<aw?aznl It. auto- lus ; periromdnyok csomoja. Torvt. Msz.
rizzare. Gal. autoriser. Kass. Jur. Civ. Lex. 1.
Actrix, quae causam agit, qua? alicui actio- Consiliariis, quorum unus Dominicanus erat,
nem intendit; felperesno, novddlo, vddlono. sed prssente Episcopo celebratum quod Act us
Nagy Hier.
Activisatio, data alicui potestas, aucto- Werbficzi 368. Nobilis vero ducentos florenos fidei Hispanis auto de Fe vocabatur.
ritas; felhatalmazds. Nagy Hier.
solummodo Actori \&\Actrici solvere tenetur.
Actus maioris potentia3, violenActivisatus, cui potestas data est; fel- Kov. Form. St. 120. Cod. Dip. And. V. III. p. tia, vis alicui illata; czegeres hatalmaskohatalmazott, megbizolt. Torvt. Msz.
66. nobilis puella actrix.
dds, eroszakoskodds. Georch. H. T. III. 48.
Activitas, industria, navitas (Du C.);
Actrix Theatralis, scenica, artifex Tisztb. Ir. Jokai Regt jo Tbl. II. 58. Egy ilyen
tevekenyseg, cselekvdseg. It. attivita. Tha- scenica ; szineszno. Pest Var. Levt.
flatal ember, ki magat actus maioris potentigkeit, Activitat. Vern. Met. II. 41. lex
Actu fit, modo, re ipsa lit; jelenleg, tiae-\el belyegezte meg, ennyire rehabiliautem antagonism! docet actionem cum re- tettleg. Wagn.
talja magat, hogy szinte kiszorit minden mas
Actualis, (Du C.) re ipsa existens; teny- tekintelyesebb, feddhetlen eletuferflt agentidiactione esse semper conjunctam proinde activitatem et passivitatem nunquam unila- leges. Gall, actuel. Szaz. VIII. 260. In hac. bol} a kinek tulajdonkepen silentiumot kelteralem sed semper bilateralem esse. Greg. ipsa Armada . . . in actuali publico Regni lett volna kapni s per te s tu van valamennyi
servitio.
ffihivatalnokkal.
Aesth. 23.
Activum debitum, cui opponitur pasActualitas, res ipsa; valosdg, tenyleActus minoris potentise V. Viosivum ; koveteles. Forderung. Torvt. Msz.
gesseg. It. attualita. Gall, actualite, realite.Vern. lentia; ero'szakoskodds, kisebb hatalmasActivus 3., navus, solers, industrius; Met. 27. Modalitas suppeditat possibilitatem, kodds. Torvt. Msz.
tevekeny, cselekvo, munkds, hato, tehetos, actualitatem et necessilatem. Pazm. Dial.
Actus potentiarius, violentia, vis;
hatalmaskodo v. erdszakoskodo cselekealkalmas. It. attivo. Gal. actif, Wagn. Torvt. siquidem existentia est ipsa actualitas.
Msz.
Actualiter (Du C.), re ipsa; mostan- det. Werboczi 373. Item, si Capitulum vel
Actor sequatur Forum Rei, in sdg, tenyleg. Georch. H. T. II. 445. Arch. Conventus collectivo nomine pro actibuspoterritorio, loco, in quo res degit, actio locum Rak. IX. 79. beneflcia actualiter conflrmanda. tentiariis majoribus vel minoribus quohabet. Cod. Camb. Merc. 80. Causae e naviga- Arch. Rak. VIII. 31. actualiter az Regiment- cunque sententiarum generc condemnatur.Czir.
tione fluviali enatae ad commune illud prin- nel jelen Iev6k.
Hist. Jur. 94.Patratores novorum actuum po-?
cipium, quod Actor sequatur Forum Rei.,
Actuare, ad eflectum perducere, agitare; tentiariorum seu laesionum per vim alteri
megvalositani, izgatni. It. attuare. Fabo contra ius illatarum.
reducantur.
Actori proba incumbit, actoris est MOD. Evang. II. 29. Quis ilium purioris latiniAcuarCj acuere; elesiteni. Fr. Ration.
probare; felperesnek kell bebizonyitani ke- 'tatis corruptorem patietur, qui verbis: autho- 209. 214. Item fabro pro ferramentis acuanrizare, critizare, actuare utitur. Otia Eachm. dis 100 et 8. den.
resetet. Georch. H. T. IV. 157.
Acuarius
Acuarius, i, opifex, artifex qui acus facit;
tukeszito, tumives. Nadler. Tab. Conscr.
Acuate, acutis armis; dies fegyverrel.
Tor. Tar. 1887. p. 556. universisque christianorum armis in nostram protectionem semper
parate et acuale stantibus.
Acuatio, actus acuendi; elesites. Fr.
Lib. Ration. 224. Item fabro solvimus pro
acuatione ferreamentorum.
Acucies (Du C.) acumen, cuspis; elesseg. Gyon. 278.
[elesites. Gyon. 290.
Acucio (Du C.) actio vel passio acuendi;
Acuenus 3., acutus, acie munitus; meghegyezett. Ljub. Mon. SI. III. 294 : baliste
duo acueno cum veretonibus.
Aculeate, aculeo pungendo; szuron,
hegyesen, elesen. Verancs. III. 292. Verum
dum ad eius insolentias respondemus, non
audemus aculeatius agere, sed quanto modestius possumus,rem commissamnobisgerimus.
Aculeolus, i, dimin. ab aculeo; kis
fuldnk. Pair. Const. 18. Gestat aculeolos
apis herba3 provida.
Acuncula, dem. ab acu. (Du C. acucula); kis tu, tucske. Gyon. 320.
Acunula, se, parva acus comaloria; kis
hajtu. Mon. Com. Trans. V. 480 an. 1607.
Ut neque Saxonicarum puellarum inaures in
auribus, neque acunulas in capitis velamine
mulierum reliquerit (Turca).
Acupedius, i. Castor: acupedis, (oxtirtovq; hod. Schla'g. 2161.
Acupictor, artifex, qui acu pingit, acupicturas facit; aranyhimzo. Goldsticker. Tor.
Tar. XX. 165. Tab. Conser. Gyon. 317.
Acupita, &, vestis acu intexla vel ornata.
(Cath: Acupicta veslis acu intexta vel ornata
vel picta.) (Du C.acupicta, acupita) himzett ruha. Gyon. 285.
Acus, i, piscis; vdgohal. Szentiv. Cur.
Misc. Dec. III. P. If. 152. Acus sic dictus piscis ab acu sutoria (eo quod sit longus ac tenuis).
Acus contentiva, acus; varrdtu.
Heftnadel. Poor. Zsebsz. 189.
Acus Magnetico-Nautica, pyxis
nautica acu magnetica instructa; hajo-mdgnestu. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 253.
Cur. Misc. Oct. Synops. Chron. X. acus magnetico-Nauticaper Flavium a Gloria Melfensem adinventa an. 1303.
Acus muscata (Dief. Kranicli, Storchschnabel.) Arch. Ver. Sieb. XXVI. 94.
Acus oneratoria; urtu. Ger. Raumnadel. Besztb. Levt.
Acus polaris,Acws magnetica; mdgnestu, It. ago calamitato, compasso. Pair.
Const. 197. Tua mens, acus sit polaris. Mens
tua dum vivis sit acus magnetica.
Acus probatica, acus exploratoria;
probatu. Probirnadel. Thok. Diar. II. 250.
Joannes Frangus fatetur esse apud se 4 marcas cum 15 lotonibus argenti et acu probatica, item bilances duas de cupro, 12 circiter libras.
Acus sutoria, subula; hegyes szerszdm, dr. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II.
152.
Acuta, febris acuta; forro Idz. Gal. fievre
aigue. Vita S. Margarets Hungaricae num. 53.
Rex Ladislaus cum pluribus diebus acutam
continue passus fuisset.
Acutare, acuere; elesiteni. Georg. Sirm.
I. 24. equos foverent et gladios acutare facerent.
Acutela
Ad primum
11
Acutela, 33, (Du C.) acumen; el. Cath. Cod. Dip. Briiss. IV. 156. haec cum literarum
ad invicem scriptarum et interceptarum testi
Gyon. 288.
Acutim, (Du C.) acute; elesen. Gyon. monijs.... Wagn.
Ad iactum sagittse V. ictus Sagit289.
Acutor, qui acuit; elesitd mester. Gyon. tae; nyil lovesnyire. Cod. Dipl. And. V. IV.
p. 509.
291.
Acutus 3, eminens; kimagaslo. Urk.
Ad limina, dicebantur servi, qui ad
Sieb. II. 475. an. 1377. in collo cuiusdam atrium et aditum excubabant; kilszobdr. Gj on.
413.
acuti mentis.
Ad pro: adversus V. s. Devotio; irdnt. Ad longius, summum ; legfolebb, legAd pro: cum; -val, -vel. Tkal. Mon. Civ. keso'bb. V. s. Fallum.
Zag, I. 173. an. 1344 : Quicumque . .. vulne- Ad longum, diffuse, copiose, uberrime ;
hosszadalmasan. Wagn.
raverit ad periculum alicuius membri.
Ad pro : in ; (Du C.) -ban, -ben. Batty Ad maius, summum, ad summum; legGer. 48. Cecidit refuga cum suis de ccelo ... folebb. Wagn.
Ad meam fortunam, forte, fortuna;
remanentes vero flrmati ad statum suum.
Ad pro : iuxta; szerint. Batty Ger. 50. ad szerencsemre. Wagn.
Ad men tern, e sententia; ertelmeben.
rationem considerationis.
Ad pro Dativo, more Italorum; -nak -nek. Germ, im Sinne, zufolge. Kass. P. P. I. 171. ul
Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 205. Et si aliquod ad mentem Resolutions... in naulis, trahomo de Almissio fecerit dampnum ad aliquem jectibus, furibus severe invigilari faciant.
Ad minimum, minimum'. legaldbb.
Raguseum. God. Dip. Arp. Cont. VI. 8. Ad sa[lev. 437.
cerdotes detur pro anima mea centum capita Wagn.
Ad minus, saltern ; legaldbb. Beth. G.
de peculio.
Ad pro : in; -on, -en. Han. Mon. Jur. P. Ad minutum, minutim; kicsinyben.
I. 86 : si non habuerit unde solvere frustetur Ljub. Mon. SI. XI. 148. et passim.
Ad multos annos, in annos nmltos;
palam ad equum super platea.
Ad cum Accus. fpro simplici Accus. Pel. sok evig. Wagn.
1. Ad oculum, (Hungarismus) in speHiem. 17. f. Christus exemplo suo in omnibus
nos ad salutem felicitatis sternse edocuit (sa- ciem; szemre ne'zve. It. in apparenza. Germ,
nur zum Schein. Nill. Symb. p. 263 : Unionem
lutem edocuit).
Ad cum Accus, pro simplici genitivo ; Pel. esse factam tantum ad oculum.
2. Ad oculum, oculorum indieio; szemHiem. 31. d.: Cur Cristus voluit in navi periculi tempore dormire ? Ad quod secundum mertek szerint. Ger. nach Augenmass, Han.
Mon. Jur. II. 272: non audeant... vendere...
doctores dantur rationes (cuius etc.)
Ad acta, per literas; Apud acta, edos, agnos ad oculum /scilicet vendant ad
verbo; irdsban, szoval. Nagy. Jus.Trans, pondus.
Ad oculum demonstrare, aperSax. 90. Judiciale est, quod fit apud acta idest
ore ten us coram iudice aut coram eius deputa- tissime demonstrare; szemmel lathatolag
tis; vel ad acta idest, quod in scripturam kimutatni. Wagn.
Ad ordinem, iussu, aliquo iubente; paredactum et a testatore subscriptum offertur
rancs szora. Han. Mon. Jur. II. 282: habeniudici aut eius deputato,
Ad alia vota transire, dcnuo nu- tes boves aratorios... veniant ad ordinem.
Ad parolam loqui, signo dato loqui,
bere ; Text v. s. Caduca bona.
Ad animam meam, ne vivam, ne hadi jelszora beszelni. Szilady Tor. Magy.
sim salvus, male mihi sit, si; lelkemre, bei Tort. Eml. VIII. 287. quidam miles mihi relulit in confidentia se in Porta cum quodam
meiner Seele. Wagn.
Ad assem privare, omni argentospo- Transylvanorum ad Parolam locutum fuisse.
liare ; utolso fillerig megfosztani. Verancs. Szaz. VI. 239.
VI. 144. et jam omnibus bonis ad assem priAd partem, ad partem, gradatim ;
vatum, facilius progressum proposito facinori lepesrol lepesre. Ljub. Mon. SI. IX. 98. an.
1410; s i . . . non possent ambasciatores concompare!.
Ad coram, prsesenle aliquo; negyszem cludere cum ipsa summa, vadant postea ad
kozt. Arch. Rak. II. 145. Ezekrfil plura ad partem ad partem... usque ad sum mam
coram.
ducatorum C.
Ad dextram et sinistram sedeAd pensum, pondere; suly szerinl.
re, accumbere supra, infra ;jobbrol es bal- Han. Mon. Jur. P. I. 200: amittendi totum
rol, jobb es bal felol ulni. Wagn.
panem, qui non esset ad pensum.
Ad diem prsefixum, ad diem, ad
Ad pilum (Hungarismus) hajszdlig,
diem dictum, ad statum diem; kituzotl napra. liaarklein. Austr. Aust. p. B. 3: omnia ad
Wagn.
pilum usque verissima invenies.
Ad laciem stare, oppositum esse;
Ad placitum (in Camb.) It. a piacere;
szemben dllni. It. in faccia. Georg. Sirm. 1. tetszesre. Art. D. 1840. p. 69.
69. ex utraque parte ad faciem steterunt et
Ad plenum, perfecte. plene; Wagn.
Ad pondus, pondere; mertekszerint.
impetum habuerunt.
Ad instantiam, alterius gratia, altero V. s. ad oculum. 2.
Ad prsesentiam alicuius venire,
urgente, postulante, deprecante; kerelmere.
in conspectum venire ; vkiszine ele jdrulni.
Wagn.
Ad inter, intra ; -ba, -be, koze. Georg. Verancs. VI. 104. Quum et Mailadus difflsus
Sirm. 1, 3. Mox parvulus Ladislai fugit ad in- innocentiaB suse,ad praesentiam regis venire
noluerit.
ter ianuas satrapis.
Ad interim, interim, inlerea; egy idore. Ad primum, ad secundum, ad
tertium etc.: primum etc. eldszor. stb.
Arch. Rak. IX. 635.
Adinvicem, inter se, invicem; viszont. Beth. G. lev, 173.
2*
12
Ad reccssum eanero
Adsequatio
Adductus
epen ugy. Arch. Rak. VIII. 281. adni instrucAdcognitare, (Du C.) notum vel cognitiot adaequateaz dolgokhozakovetnek.Pazm. tum facere; tudatni, tudtul adni. Nagy Hier.
Adcola, 83, accola; szomszed lakos;
Ad Rovass, fide (emere) quod ad diem Dial. 250. Rak. On. II. p. 46. 1. 2628.
Adsequatio, compensatio; egyenlites, honpolgdr. Szaz. IV. 566.
solvatur; hilelre, rovdsra (rords, talea.
Adcommodabilis, qui adcommodari
Ger. Kerbholz.) Kereszt. Res. Mil. 220. Et kipotolds, kiegyenlites. Torvt. Msz.
in tanta necessitate fuit propter hoc, ut a BuAdtequatus 3., conveniens; kimeri- potest; megfeleld, illd. Faber. Jur. Met. 30.
densibus lanionibus ad Rovass omni die por- tett, kimerito, egyenlitett. Torvt. Msz.
multa hodiernal aetati parum adcommodatarent carnes ad culinam suam.
Adseratio servitiorum eques- bilia prolixe prosequitur.
Addatum esse, afflxum esse alteri,
Ad sanumintellectum, scite, clare; trium, penzzel raid megvdltdsa lovasvildgosan. Han. Mon. Jur. P. I. 163: volu- sdgi szolgdlattol. Vuch. Jur. Feud. 172. Mo- liaerere lateri; ragaszkodni. Wagn.
m u s . . . quod ... nostrum mandatum intelli- dus ipse militiam redimendi pecunia, adaeraAddemum, ad ultimum; veglegesen.
Cod. Dip. Arp. V. 241. estimatores accedant
gatur ad sanum intellectum.
tio servitiorum equestrium dicitur. .
Ad semi-usum, It. mezzo uso ; szokds
Adagia, 1. obstetrix, 2. ad agendum pa- super faciem dicte possessionis Nycolai et Lafelere. Art. D. 1840. p. 69. ad semi-usum rata, opta ; 1. bdba, 2. munkdra alkal- dislai Jelev vocale videndo et considerando
utilitates addemum estiment eadem cum utivel multiplicem usum.
mas. Gyon. 345.
Adagonista, ae (Du C.) incitator, cer- litatibus et pertinenciis suis universis iusto
Ad similitudinem, ad exemplum;
pelddjdra. Wagn.
modo.
tator; izgato, ingerld. Gyon. 323.
Adamas Bohemicus,crysta|lum BoAddephagia, 33, voracitas; szilntelen
Ad sub urbem, suburbium; kulrdros.
Georg. Sirm. 1, 389. Precepit ut ista tria ge- hemicum; cseh gyemdnt. Kecsk. P. Otv. 140. eves. Par. Pap.
Addextratores, (DuC.) Papalis MiAdamas Hungaricus, crystallus
nelodia lingue nacionis irruerent ad sub urmontanus; kesmdrki gyemdnt. Kecsk. P. trae delatores; quia ipsi ad Papa? dexteram inbem eiusdem civitatis.
cedebant, quando equitabat ad visitandam aliAd summum, summum, quam pluri- Otv. 155.
Adamascus, pannus Damascenus; da- quam Ecclesiam ; a pdpdtjobb oldalon kimum; legfolebb, legfeljebb. Germ, hochtens. A Irenes, olv. cz6h. atir. Egy. Kta>. quod masz, sdvolyos szovet. Tor. Tar. 1889. p. sero'k. Nagy Hier.
Addictio, studium alicuius, voluntas in
nullus Magistrorum possit et debeal lenere nisi 189. Idem portavit Adamascum gariofili coad summumtres famulosettresapprodianos. loris ulnas.
aliquem ; haj'lam. Tok. Lev. 19. szeretetemAd usum, It. a uso; szokdsra. Art. D. Adamatio, aclus amandi; bensoleg nek, addictiomnak je!6t.
1840. p. 69.
vald szeretes. Pel. De sctis int. pasch. et
Additamentalis, ad Additamentum
Ad yelam venire, vela facere; velifi- pent. s. III. 2.: Justi homines bona adama- pertinens; potlek... Faber. Jur. Met. 88.
Co-Urburarii cuiusvis MetallifodinaB admensas
cari; vitorldzva jonni. Ljub. Mon. SI. XI. tionis felicitantur.
Adamicus 3., ad reliquias in aqua pu- ratas additamentales rite pendentes, in par53. an. 1313 : viderunt... barcusium ... renientem ad velam.
trefactorum cadaverum, et aliarum materia- tes fodinales, quas Retardatum subivere, jure
Ad velle, ex voluntate, qua? vult; aka- rum pertinens; rothaddsba ment testek ma- prerogative et prioritatis polleant.
rataszerint. Han.Mon. Jur. P. 1.16. an. 1265. radvdnydhoz tartozo. Tor. Tar. 1888. p. Additamentalis syngrapha, (Jus
v i r . . . possit extrahere de rebus... mobili- 164 terra rubra adamica mineralis in auri- met.); potlevel. Ger. Zubuszzettel. Torvt. Msz.
1. Additamentum, faex; maradek,
bus ... ad suum velle.
fodinis prope aureum minerale praesertim in
iilledek. Ger. Lech. Opin. in montanisticis
Ad verba dedere, data fide dedere ; Oifenbania.
adott szavdra dtadni. Verancs. VI. 104.
Adamitae, haeretici, qui nudi aderant 9. 2. crudiores auro et argento minus fertiles
ffi, in crudum elaborate, idest cum primam
His peractis et conventu dimisso mox ad op- conciliis, et dissolutis moribus vivebant V. s.
fusionem subivissent, si pyritaceae sint,
pugnandas arces Balassae missae copied ac tor- Picarditae; meztelenesek.
Adamitismus.doctrina adamitarum. additamentum quidem sic dictum Lech remen ta. Michael a Zombor praeerat arci Almas,
quam, vix conspecto milite intra brevissimum V. Adamitae. Akad. Ert. 1897 marcz. p. 132. linquunt.
Adanimatio, exhortatio,excitatio; buztemporis spatium ad verba dedidit.
2. Additamentum, potlek, Zubusse.
Juriev. Jur. Met. 151. Estitaque AdditamenAd veterem formam, vetere forma; ditds. Magy. Jogt. Eml. I. 389.
regi forma szerint. V. Sequaciter.
Adapertilis, quod aperiri potest; meg- tum certa per Curatorem Fodine determinata
Ad vires (cum gen.), summa ; erejeig. nyithato. Gyon. 340.
atque ab officio montano regulata pars necesKass. P. P. I. 226. ad vires florenorum X., I.
Adaptare, conciliare; cgyesiteni. Ljub. sariorum sumtuum fodinalium, quam quilibet
228. Si N. sufflcientem ad vires pratensionis Mon. SI. III. 3.
Courburarius pro numero partium suarum fo1. Adaptio, rcfeclio, sartura; tatarozds. dinalium conferre tenetur.
rccurrentis acceptabilem cautionem praeslare
G. Reparatur. Kronst. II, 56, 61, 70,128, 141. 1. Additio, accessio, additamentum; tolnollet.
2. Adaptio, kikesziles. Ger. Appretur. dalek. Wagn.
1. Ad visum, Idtra. Ger. sogleich auf
Sicht od. nach Ansicht des Wechsels. Art. D. Vect. Gen. F. . 29. Fine adaption-is possunt 2. Additio, consilium adjunctae; kisebb
1840. p. 62. Cambiales ad visum (a vista) extraneae merces induci.
tandcs. It. Giunta. V. s. Sapiens. Ljub. Mon.
Adaquatio, aquatio ; itatds. Kronst. II. SI. XVII. 92. an. 1421: in consiliis rogatorum
editas.
et additionis.
2. Ad visum, iudicio oculorum; szem- 289. adaquatio equorum.
Adartica, Orion; kaszdscsillag. Schlag.
mertek szerint. It. a occhio. Germ, nach dem
Addititia pecunia, collibus, i. V. s.
Augenmass. Kass. P. P. 1, 241. Arbifraria sen 71. adartica = kaszahugy.
addititius; felpenz, rdfizetes. Ger. Agio.
Adaugma, -tis (Du C.) augmentum;
ad visum seu alia quacunque mensura salem
Additium, Additum, additamentum;
divendere.... prohibitum est.
oregbitmeny. Nagy Hier.
tolclalek. It. addizione (lega di metalli). Kecsk.
Adaugmeiitare, augere; novelni. P. Otv. Gloss. 435.
Ad vivum exprimere, scite, miro
artificio exprimere; It. dipingere al vivo, elet- Knauz M. E. Str. I. 40, 14.: possessiones at- Additiuncula, diminutivum ad addique honores adaugmentaverimus.
tionem ; potlekocska. Batty. Leg. T. I. p. 160.
huen. Wagn.
Adblandiri, blandiri, hizelegni. Cu- privilegium ... una cum additiuncula.
Ad vocem, quod attinet aliquam rem ;
Addititius 3. additus; hozzdadott.
megyjegzendo. Jok. Epp. I. 177. et passim. rios Misc. 360. Verum ha?c eorum ostentatio
Ad volum, ex sententia, ad volunla- fortiludinis, qua adblandiuntur oculis, esl Kronst. II. 65, 510, 579, 603, 691: addititia
omnino inanis.
tem ; kivdnsdga szerint. Wagn.
pecunia.
Adductus, us, m. g. (ad -f- ductus),
Adcalculare, calculis subductis adjiAdaccidere, accidere; tdrtenni, megesni. Ljub. Mon. SI. XI. 156. an. 1344. : si :ere, adjungere; hozzdszdmitani. Germ. alveus fossa, agger; meder, drok. Cholinzurechnen. Kass. Jur. Civ. I. 236. ab hac rographia Transilvaniae, Reychersdorff p.
casus adacciderit.
Adactivus 3., cogens, adigens; keny- autem summa iuxta ductum pag. Processus T. 794. Hie geminaa pariter tolluntur ad asthera
alculum subtrahenda veniant adhuc Debita ac- rupes, Saxaque preruptis cautibus atque rigent.
szerito. Jogt. Eml. I. SOB.
Adsequate, (ab adaequando) convenien- tiva inexigibilia sub N. denotata et sub L. Rivulus hinc cursu fluit inter utramque rapaci.
ter, accomodate; ita, ut aliqua res alteri adae- ad ratam Maternam Matris Partis A. adcal- Aureus hinc nitidis excipit amnis aquis, Perpicua est ipso adductu, que sumitur unda,
quata sit; megfeleloen, illoen, egyezoen, ulata.
Ad recessum canere, receptui ca-
nere; hdtrdlot fujni. Wagn.
Adeeimaro
Ad<jcuicularo
Adiudicativus
13
Adimpendere impendere, tribuere;

Candidulus scrupeos fundus et imus habet.
Adgeniculare, (Du C. adgeniculari) ad
Pa>. Pap.
genua provolvi; terdre borulni. Gyon. 384. nyujtani, Szek. Okl. III. 203. Extunc illis
Adecimare, pro: addecimare (DuC.)
Adgratiari, impunitatem, veniam dare; reclusis ad limitationem dampnorum huiusdecimam accipere; tizedet kapni. Arch. Ver. megkegyelmezni. begnadigen. Kelem. Hist. modi per hos quorum interest, Satisfaccio
Sieb. XXVI. 96.
Jur. Pr. 428. Malefactorum dimissores amis- adimpenderetur.
Adeffectuare, ad effectum perducere; sione privilegiorum et refusione damnorum
Adimplere, explere, implere, perflcere;
regrehajtani. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. puniantur ; adgratiandi facilitate soli Regiae teljesiteni. Wagn.
VII. 516. ac proinde antelalum Beldium et Maieslati reservata.
Adimpletio, patratio; teljesites, elkoAdgratulari, alicui de prospero eventu, vetes, teljesules. Szenliv. Cur. Misc. Dec. II.
Csakium eo allaborare, ut factiones, quibus
diurnis nocturnisque laboribus adeffectuan- cui iam gratulabantur ceteri, gratulari; gratu- P. II. 15. Impia est promissio, quam sequitur
das Austriacorum intentiones promovere Idlni. Fej. T. XI. V. Unici. 55. Eugenius PP. sceleris adimpletio. Vern. Psych. 115.
IV. Alberto Romanorum regi electo adgratupossint.
Adinere, inire vet exire aliquem pati;
Adens, praesens; jelenlevo. Ra6. Mon. latur.
ki- v. bebocsdtani. Gyon. 406.
SI. VII. 16-5 : adentibus istis: (sequuntur no- Adgravari aliquem, punire victum; meg1. Adinvenire, invenire; taldlni.
bilntetni, terhelni, birsdgolni. Not. J. Arch. Rak. VIII. 224. modusque omnino cermina).
tissimus adinveniatur.
Adentia, praesentia; jelenlet. It. pre- Samb. Tyrn.
senza. Gall, presence. Germ. Gegenwart, AnAdhabere, habere, possidere; birto2. Adinvenire, velle, optare; ohajwesenheit. Luc. Regn. Dalm. 97. Ut autem hoc kolni. Kub. C. Arp. I. 100. an. 1277 : resti- tani. Fej. Vol. VII. 188. 151. Cum in multiaffirmative stabiliatur illud in audientia et in tuimus (sc terram) iterate pacifice adha- tudine plebis robur Regum et gloria attendatur
adentia praelibatorum astantium Regaliter bendam.
et adcrescat, merito regalis adinvenit subliauctorizo.
Adhserens, substant., res adhaerens, mitas, ut populus sibi fines et numero et viriAdeptus, artibus initiatus. aurifaber; quod adhaeret alcui rei; jdrulek. Pazm. Dial. bus augeat.
nyertes, bolcskoves. Phil, Musz.
175. Ratio : nam ilia praedicantur in quid, quae
Adinvencio, ritus, mos. (apud Du C.
Adespotus 3., sine domino ; ur nel- conveniunt subieclo nee significantur per mo- acquisitio); szokds, hitbeli meggyozodes.
kul vald. Kelem. Inst. Jur. II. 45. Plerasque dum adhaerentis seu adiacentis nee adhaerent Chr. Dubn. p. 60: Permiseruntque eos (sc.
res etiam in peculiar} et private Regnicola- subiecto.
paganos Hungaros) secundum desideria cordis
rum dominio existere ; reperiri tamen etiamAdhserentia, (ab adhaerendo), 1. ad- eorum, ut irent et perirent in adinvencioninum posse aliquas, quae tali privatae proprie- haesio, 2. appertinentia, 3. propensio, inclina- bus antiquorum patrum suorum.
tati nondum addictse sunt, ideoque adespotae tio animi; i. tapadds, 2. tartozek, 3. von- Adinventio, onis, machinatio; incselvel vacantes dicuntur.
zodds. Andr. Pann. 275. Cod. Dip. Arp. Cont. kedes. Dipl. Andreae II. Cum Simon B a n u s . . .
Adessenarii, Lutheri circa annum VI. 559. Pel. De S. Magdal. s. II. c. 2.
novo et inaudito genere iniquitatis et nequitiee
1761. orti sectatores, qui prseseritiam corpoAdhamare, incurvare; meghorgasz- adinventionibus . . . . mortis . . . . Gertrudis
ris et sanguinis Christi in Eucharistia varie tani. Gyon. 388.
Dominas Reginae... particeps exstitisset. Cf.
interpretabantur; jelenzok. Nagy Hier.
Adheraiit pro: aderant. Kub. C. Arp. Jogt. Eml. T. I. p. 4.
Adessentia, ae, praesentia, jelenlet. I. p. 7 5. a. 1270.
Adipiculus, i. (Du C.) dem. ad adeps =
Imre. Phil. 520. Jmmensitas seu OmniAdherens, tis, assecla, fidelis; hive. parva pars adipis; kicsi koverseg, veto.
praesentia est illud attribulum, quo Deus Magy. Torv. Tar XI. 31.
Gyon. 400.
nullo spatio limitatus neque ullo loco concluAdipocereus 3., adipatus; zsiros.
Adhortatiuiicula, dim. ab Adhortasus ubique et omnibus adest, non extensione tione ; egy kis intelmi beszed. Brezny. II. Ackerl 8. materia adipocerea.
Adiposus 3., adipatus; hdj'as, kover.
aut essentiae multiplicatione sed vi efficaci suae 13. idiomatis germanici ignarus latine instiHist. Nat. 58. dorsalis vero vel una (pinna)
naturae infinitae omnia penetrando, indagando. tuit adhortatiunculam de concordia.
movendo, Numinique suo praesentissima haAdhortatorius 3. hortativus; into., vel duse vel tres saepius absque radiis adiposa
aut spuria nominata.
bendo. Unde perfectio haec etiam substantialis intelmi. Pazm. Dial. 50.
Adire coeluni, usque ad coelum porseu operativa indistantia vel adessentia
Adhuc semel, iterum; meg egyszer.
rigi; eg fele nyulni. Jan. Pan. Poem. P. 1,344.
Wagn.
aut ubiquitas Dei barbare dicta est.
Adhucusque, usque ad hoc tempus; Ilia ego, quae recto coelum modo vertice adiAdextus, foris; ki-fele. Coll. II. 95 :
omnes pecuniarum adextus ... transpositio- eddig. Kass. P. P. I. 149. iuratae obligation! bam Arbor, humum pronis verro cacuminibus.
Adirectare, (Du C. attingere) viam monomni accuratia adhucusque satisfaciendo.
nes severe . . . vetantur.
Adiacentia, ae, 1. res quae adiacet, per- strare; utat mutatni. Arch. Ver. Sieb.
Adfamulare, adiuvare; segedkezni.
Moln. Patv. 14. si vero ea necessitas le Princi- tinet ad possessionem, 2. regio, i. tartozek, XXVI. 97.
Atljaculatio, iactantia; nyegleseg, hetpali tuo non retrahit vel in domo aliena id mellette fekvoseg, 2. kornyek. Fej. II. 268.
cum theloneis duobus, qui vulgo muta vocan- venkedes. Jan. Pan. Poem. P. II. 39: ad
contigerit, ei continue adfamulator.
Adf erruminatio, actus ferruminandi: tur, cum omnibus adiacentiis et rebus ad ista contorquens animam inspectatio et velut
adjaculatio turpiludinem habet.
odaforrasztds. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 67. eandem terram pertinentibus.
Adjeniculatus 3. pro : adgeniculaAdiaphorismus, indifferentia, in rcquod variis modis perflcitur : Inclusione, adferruminatione,inie\lttra, pictura, scriptura, ligione; kozombusseg valldsi dolgokban. tuK = promplus, paratus; kesz. Gyon. 383.
Otia. Bachm. 33. Melanchthonem nonne vos
Aditiculus, i, dem. ad aditus; parvus
inaedificatione etc.
Adfilare, cducillare; divendere liquo- ipsi Calvinism! Adiaphorismi ac Synergismi adilus ; kis ajto, osveng. Gyon. 439.
Adjudicacio, sententia; itelet. Cod.
res ; huzni,kimerni. Ljub. Mon. SI. XI. 123. accusatis.
Adlaphorista, ae, (Du C.) Inter evan- Dipl. Pat. P. I, p. 288: iuxta adjudicacioan. 1322 : nulla tabernaria, que vendat vinum
ad minutum debeat adfilare in instrago, in gelicos dicti sunt, qui paulo post inceptam, uti nem viri magnitici.
Adiudicari factio, adiudicatio per
quo vendet vinum.
[Ker. Nap. 158. vocant, reformationem, indifferentes quosdam
Adfiliatio, adjunctio; hozzdkapcsolds. ecclesiae ritus retinere posse censebant; ko- alium vel alios ; odaiteltetes, megiteltetes.
Adfirmativus 3., afflrmans; erositd, zonydskodo. Szaz. XXIX. 233.
Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara Vol. II. 241.
dllito. Severini 37.
Adiaphoristes, kdzonyoskodo, koAdiudicata, ae, sententia, litterae senAdfusum, i., dilutum ; oldat. Bene Pol. zdmbos. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. tentiam continentes; itelet, odaitelo level.
120. Adfusum acidum sacholacticum prae- 124. Obit quoque Philippus Melanchthon Adi- Arch. Rak. IX. 16. mollyet az varmogye delicipitatum.
aphoristes.
beratiojaval es az adjudicatdval mogbizoAdgenerare, producere; letre hozni.
Adicere, velle; akarni. Knauz. M. E. nyithatok es az Regius Consensussal is.
Andr. Pann. 170 tamen voluntas potest impe- Str. I. 411. 535. Non adicientes paternita- Deak. Magy. Holgy. 200.
rare appetitui sensitive moderando passiones tem vestram pluribus occupatam diucius reAdiudicativus 3., per iudicium alicui
huius circa fugienda vel prosequenda et ex his tinere.
addictus, attributus; biroilag odaitelt. In
actibus potest derelinqui et adgenerari quiAdimentum, ademptio; elveves. Knauz Corp. Juris: adiudicatoriae literae. Cod. Dip.
dam habitus, qui potest dici virtus.
M.E. Str. II. 191, 173.
Hung. And. Vol. V. 41.8, 42.14, 75.26
Adiudicatorise
Adjutans
Admissor
iuxta continenciam et formam literarum ad- Faber. Jur. Met. 125. Reg. Turm. Prat. 80. cesimis... cameris et quibuscunque officialibus
iudicativam sentenciam vestram exprimen- adjuta aliqua e fundo Turma? resolvenda est. in arendam administrative ... liberam diAdjutans, antis, adiutor castrensis; sponendi facultatem modo consueto habemus.
tium.
Administrator ladae fraterniAdiudicatorise, literse sententiam ad- seged. Arch. Rak. I. 11. Georch. H. T. IV. 69.
Adjutantius, i: Adjutans q. v.; had- tatis, curator fisci collegii; tdrslddajestverdicentem continentes; odaitelo' level. Georch.
seged, segedtiszt, seged. It. ajutante. Arch. Iddagondnok. Besztb. Levt.
H. T. II. 153.
Administrator Massao, sequester;
Adiudicatorise Sententionales, Rak. VIII. 392. Szirm.
Adiuvamen, auxilium, adiumentum; csodtomeggondnok. Kass. P. P. I. 191.
sententiam addicentem continentes litterae;
Administrator pfficii Supremi
edaitelo, hatdrozatot tartalmazo level. segitseg. Georg. Sirm. I. 95. venerant ad
adiuvamen rogare mensionariam eorum a Comitis ; fdispdnyi helytarto. Kass.
Pesty Sz6r. III. 410.
Adiudicatorialis, adiudicans; Held Rege.
Prax. I. 24. Is qui Comitatui iure gubernalioAdlaterare, adjungere; (Du C. latus nis praesl vocatur Supremus Comes, Fois(level). Szek. Okl. III. 209. literis adiudicategere); oldalhoz csatolni. Pest Var. Lev. pany, qui vero huius vices subit. Administratorialibus.
Adlaterari, lateri adiungi; oldala tor offtcii Supremi Comitis. FoispaHyi
Adiudicatorius 3., adiudicans; odamellett lenni. Kass. Jur. Civ. I. 270. in Co- Helytarto....
iteld. Knauz M. E. Sir. II. 557, 868.
Adiudicatum, i, res adiudicata; oda- mitiva Domini NN. Jurati... adlateralique
Administratoratus, us, officium cuitelt dolog. Cod. Dip. Bruss. IV. 118.
mihi Tabularis cancellistse Nobilis Alexandri ratoris districtus; helytartosdg. Ac. Com.
Sopr. 172.
Adjuncteria, ae, dignitas et munus eius, N. adpellens. Nagy Hier.
Adlerholti, lignum nobile, species geAdmiiiistratorialis, adminislratoris,
qui alicui adiutor datus est; segedi hivatal. Germ. Adjunctur. Szilady A. Irodtort. neris arborum, qua? vocantur aquilaria, qua- ad administratorem pertinens; helytartosdgi.
Kozl. VI. evf. I. f. 102. hogy keritsek valamely rum ligno suavis odoris incolaj Orientis vim Hist. Eccl. Ev. 192. die 31. Oct. 1747 tradimedicatoriam adscribebant. Unguentis ex hoc derunt libellum supplicem, quo singulatim arj<5 Adjuncteridt.
Adiunctio, actus adiungendi; hozzd- ligno confectis cadavera mortuorum ungeban- gumentum Rescript! Administratorialis d.
tetel, huzzdtartozds. Nagy. Jus. Trans. Sax. tur, aetate hac chinenses eo pro sufflmento et 20. Junii 1747. recensenl.
Administratrix, quaeadministral; ke67. De Adiunctione est regula rqusecunque remedio adfirmanda hepata utunlur. Conficiunres alterius rei ita iungitur, ut vel pars eius tur ex eo etiam res scriniariae. Bel. Geogr. X. zelo(no). Kov. Form. St. 422. altera Procufiat vel sine ea ut fundamento suo esse non 659. Ager eius scatet... ligno nobili quod ratrix et Administratrix victualium earundem Sanctimonialium. Nov. Calend. 321.
possit, cedit ei, cui iungilur, ut purpura vesti, Adlerholti vocatur.
Admiralis, (ab arab. amir al bahr) dux,
Adlinire, lenire; megengesztelni,megsedificium solo, scriptura chart*. Exceptio est
nyugtatni. Germ, besanftigen. Chr. Dubn. prsefeetus classis; lengernagy. Wagn.
in piclura ob praestantiam artis.
Admiralius, i, Admiralis q. v. Tor. Ta"r.
Adiunctus, i, minister, adjutor; seged. p. 65 : Hys itaque verbis Bela adlinitus cum
1890. p. 453. an. 1650.
J6kai Kdrp. Z. 379. adjunctusok vagy/w- omni familia sua venit ad regem.
Admirande, adv. ab admirandus, adratusok, segedek. Juriev. Jur. Met. 38. in Admanuare, dare in manus, tradere;
specie sint officiales urburariales: Fodina- reddere; kezbesiteni,dtadni.K6vy. El. 6il. mirabiliter; csuddlatra me'ltoan, bdmularum Directores, Cassirii, Scribse, Spani. Ap- Judicialis scripta admonitio fit vel personaliter, tosan. Rak. On. II. p. 364.1.1619.18.:...
pertinentiarum fodinalium ac operariorum Ma- cum admouitoria ipsi admonito admanuatur quid est mundanarum deliciarum et illecebragistri horumque Adiuncti et Subadiuncti. vel de domo. Knauz M. E. Str. I. 565, 728. rum, quod gustare non permisisti, quid amaAdmanuatio, actus tradendi, in manus rum, quod non potasti tarn admirande
Nov. Cal. 106. Kass. P. P. I. 9.
Adiurare, ad sacramentum adigere; dandi; kezbesites, dtadds. Magy Jogt. Eml. miscendo baec illis, ut nunquam illecebris
defuere a m a r a . . .
megesketni. beeidigen. Kit. exp. ver. H.: qui I. 492.
Admirare pro: admirari; csoddlni,
Admaturatio, actus admaturandi, macum missi iurare Varadinum parati essent
iurare, prenominati adversarii confessi sunt turatio; siettetes. Germ. Beschleunigung. Cod. bdmulni. Hoc verbum scriptor noster in alieos terram habere ad tria aratra nee adiura- Camb. Merc. 95. Forma libellatoria adoptata, quot locis forma activa usurpavit pro forma
verunt eos. Opinio Deput. 30. ut in posterum ut haec fini suo quippe causarum admatura- deponenti. Rak. On. II. p. 39.1. 34.3.: Admirabam mentis Vesuvii celsitudinem . . .
Advocati tantum coram Curia Regia et Tabula tioni respondeat. Dipl. AIv. I. 379.
Admentum, (Du C.) pro: Amentum, Admirationem habere, mirari;
Banali examinentur et adiurentur.
Adiurgare, obiurgare, verbis castigare; lorum, quo iacula contorquebantur; meta- csoddlkozni. Ljub. Mon. SI. XVII. 157. an.
phorice vero : validius argumentum. i. a 1422: nostra dominatio maximam admiramegfeddni, megdorgdlni. Nagy Hier.
Adiurnare, (Du C. adjornare, ad- hajito ddrda szija, 2. erosebb ok. Nagy tionem habuit.
Admiratus, i, pro: admiralis, praefectus
jurnare) diem dicere alicui. citare, in ius vo- Hier.
Adminiculativus, 3. fulciens, oppor- classis; tengernagy. Ljub. Mon. SI. V. 167.
care; hatdrnapot kituzni. Gall, adjourner.
tunus, secundus; kisegito. Arch. Ver. Sieb. an. 1409 : magnum admiratum Turchorum.
Nagy Hier.
Adjustamentum, sequa composi- XXVII. 124. singularitatibus adminiculativis Cf. Fej. X. 1, 96.
Admissalia, orum, (Du C.) merces pro
tlo; jogos kiegyenlites. It. aggiustamento. ein indicium tale quale conslituieren.
Adminiculator, (Du C.) ab adiuvando missis celebrandis ; misedij. Nagy Hier.
Jogt. EmI. T. III. p. 308: in partibus procesAdmissibilis, e, qui, qua, quod adsus suum consequi debeat adjustamentum. dictus. Hie septimus erat ex Officialibus Ro1. Adiustare, componere, exa3quare; mans Ecclesise, pro viduis, pupillis el ege- mitti, concedi potest; megengedheto. It. amkiegyenliteni, eligazitani. Reg. Mil. p. 34 : nis procurabat; quod munus hodie paupe- missibile. Verancs V. 130. Verum, clementisQuodsi... differentiae evenirent,... tales ad- rum advocatus facit; szegenyek iigyvedje. sime imperator, non desunt etiam contraria
argumenta, qu diligentius pensitata videreniustandae... erunt. Csaplov. Nucleus p. 86. Nagy Hier. Par. Pap.
2. Adiustare, (Du'C.) adaptare; kidlAdminiculatorius, 3., auxiliarius; tur esse admissibilia, quodque hosti possunt
litanij felkeszitni. adjustiren. Pest. Var. segito, seged. Piizm. Dral. 45.
concedi aliqua, nunc rebus nostris ita lanLev.
Adminiculum, sensu translato : per- guentibus.
Adjustatio, exasquatio; kiegyenlites, spicillum ;pdpaszem. Jan. Pan. Poem. II. 101. Admissio, amissio. Text. v. s. Adgraeligavitas. Arch. Rak. VIII. 83., mely dolog- urn hebetatis jam luminibus sine adminicu- tiari.
nak adjustatiojdban stb. Csaplov. Nucl. 21. lis legere jam non potero.
Admissionales, (Du C.) qui introduMagy. Jogt. Eml. 437. Proj. Leg. Civ. 212. Administer Sequestri, sequester; cendi ad imperatorem hominibus prsfecti sunt;
Per proporlionem colonis nihil decedere po- zdrgondviseld. Kass. P. P. I. 190.
ajtondlldk, komornik. Gyon. 427.
test atque ideo, ubi Colono Fundus extravillaAdministrarifacere, administranAdmissor, qui admittit; engedd. Art.
nus in adiustationem intravillani daius est. dum curare; elinteztetni. Szek. Okl. II. 56.
Diaet. Pos. 43. Quemadmodum Causas quoque
Adiustitio, alias: adiustatio, restitutio
Administratiorialis, ad administra- contra Turbatores et non Admissores Judidamni; megterites. Szaz. XXIX. 735.
ionem pertinens; kezelesi. Szaz. VI. 510. ciariarum Executionum Protonotarialium ac
Adjuta, : subsidium, supplementum.
Administrative, via procurationis; Bonorum per ipsos Protonotarios executorum
V. Caristialis Adiuta; drdgasdgi potlek. hivatalos uton. Fej. XI. V. Unic. 246. de tri- Reoccupatores motas et movendas.
Admittere
Adolescens nobilis aulicus
Adsemel
15
Admittere, praetermittere; Nota Batty. niarum, quod prsestatur per feudatarios vi- folekesites. Pel. In cena Domini s. IV. c. 8.
se nullum habuisse in hoc opere praevium, delur dici ab adunatione; unde etiam Do- Decimus fructus communionis dicitur adorquern sequeretur; elhagyni, melldzni. Batty. hana vel Doana. Gall. Douane; penzbeli natio.
Ger. 2. Fateor... me quemquam in hoc, quod egyezkedes. Vuch. Jur. Feud. 172. Redemtio Adornator, qui adornat; diszitd, renexaminandum postulasti, minime admisisse. servitiorum militarium generatim dicitur Ado- dezo. R6v. PI. 56. Agentem communem et
Admodiatio, actus speciem, ornatum ha. Versilberung der Lehendienste. Schwart. Adornator em praecipuum.
conciliandi alicui rei; elkeszites, beavatds. Scult. 140. Sculteti scilicet curabant proven- Adperceptivus, 3., percipiens; felGerm. Appretur. Opin. Deput. 39. Ad merces tus dominicos, iudiciis adhaec vacabant, mo- fogo. Severini 39.
sub pactatis conditionibus recipiendas vel lamque regebant frumentariam; has autem
Adplacidare, probare, ratum esse
tradendas, si hse sub ipsis nundinis accordatae fere hominum classes, leges domesticae, prout iubere, sancire; helyeselni, jovahagyni.
vel subarrhatae, aut illarum ad nundinas Gallorum quoque, aevi intermedii ad mililan- Nagy Hier.
admodiatio stipulata fuit, et in nundinis in dum in persona non compellunt: ut adeo vel
Adplacidatio, confirmatio, compronatura prsesto sint erectse. Cf. Faber. Jur. fratres filiosve, vice villici, secutos castra batio; jovd-, helybenhagyds. Nagy Hier.
fuisse vel cum hoc onus aere quod Adoham
Adplantare, coram plantare; hozzdMet. 44.
Admodiator, qui praeparat; keszitd. ab hung, add ? Europae populi vocabant rede- ultetni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 292.
Lilia rosis adplantata melius crescunt.
Lzb. Cod. Med. III. 603: medicamentorum misse aliquando putandum sit.
admodiator. Cf. Opin. 1810 in re sanitaria
Adolescens nobilis aulicus, puer
Adplicabilis, q. applicari potest; alTit. II. 1.
regius; aprod. Edelknabe. Diar. Com. 45.
kalmazhato. Faber. Jur. Met. 26. particulaAdmodire, (Du C. Admodare) accomAdolescentes Regiae Majesta- ria statuta, quatenus hodiernis adiunctis admodare, moderare; simttani, modositani. tis, aprod. Germ. Edelknabe. Prise. Serv. plicabilia sunt.
Nagy Hier.
p. 39 : Adolescentes Regiae Majestatis
Adpromptare, adaptare; felkesziAdmonitorise (scil. litters) admoni- erant, qui modern! Edel Knaben quales in teni. Pest Var. Levt.
tionem continentes; int6 level. Pesty Szor. fragmento Engeli Monumentis Ungricis p. 226.
Adproximare, adpropinguare; kozeHI. 280.
nominantur.
ledni. Tor. Tar. 1891. p. 306.
Admonitorius 3., V. Pulsus; figyel- Adolescenciari, luxuriare (Du C. adoAdquin, pro : atqui (n. additivum in fine
meztetd'.
lescentium more vivere); bujdlkodni. Gyon. vocis); sot inkdbb. Gyon. 481.
Admonitorio-Certificatorise, ad- 463.
Adquisitionalis, quod acquiritur; kemonilionem et citationem continentes Litterse;
Adolescenticula, ae, femina adole- resmenyi, szerzemenyi. Opin. Deput. 41.
into-idezd level. Kass. Jur. Civ. II. 6. Si scens; ifiu ledny asszony. Gyon. 452.
In quorum igitur nexu sequitur, quod illud
nihilominus Admonitoriae essent insimul etiam
Adolescenturire, 1. modo adole- nee in po3nales Causas e. g. Vinculi adquiCitatoriae, ut dici consuevit Admonitario- scentium vivere, 2. in adolescentiam redire. sitionalis, nee in discussionem damnorum
Certificatoriae.
(Laber. ap. Non. 74,15.) i. ifiusdg erkolcsei semet immittere valeat.
Admoratus, Admiralis q. v. tenger- szerint cselekedni, 2. ifiusdgra terni. Adquisitivus, 3. ad actum acquirendi
nagy. Ljub. Mon. SI. XXI. 91. an. 1436 : am- Gyon. 464.
spectans; szerzesi, szerzemenyi. Cher. Jus.
. bassiator... domini admorati regi bei.
Adonidis horti, apud graecos hiber- Eccl. II. 112. Extraordinarii modi, quibus ius
Adnasci,nasci in .. .rajta keletkezni. nacula plantarum brevi tempore virentium; patronatus acquiritur sunt privilegium et praeSzentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 39. Aliqui- Adonis kertjei. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. scriptio adquisitiva.
bus arboribus viscus adnascitur.
P. II. 134. Adonidis horti. Applicatur haec Adquisitum, res adquisita, acquisita;
Adnata (sc. tunica oculi); szemheja. paraemia rebus leviculis parumque frugiferis et szerzemeny. Georch. Ert. 112. Es illyen akar
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 201. Exad brevem praesenlemque duntaxat volupta- eredetileg ugyan vite"zseggel (sago) akar kequibus (tunicis) prima et extima est: Adnata, tem idoneis.
sfibben tudomSnyi erdemmel (Toga) kir. adoquae maximam partem oculi circumtegit et
Adoptare, (Du C.) omni voto optare, de- nicinynal fogva szerzett fekvo joszag mondavocalur etiam a colore Alba.
siderare ; vdgyva vdgynl. Batty. Leg. T. II. tott kezdetben torvenyes ertelemben vett adAdnexive, adnectcndo; hozzdcsatolva. 82. an. 1075 : adstruere ecclesiam adoptavi. quisitumnak.
Georch. H. T, II. 87. igy lehet a^ keremeny p.
Adrepartire, assignare, dividere; beAdoptare in Senatum, cooptare;
osztani, felosztani. Juriev. Jur. Met. 180.
o, magvaszakadas es kirally igazsaga erejevel vdlasztani, felvenni. Wagn.
Adoptativus, 3., adoptans; orokbe- Judicia Districtualia cum adrepartitis sibi
(titulo defectus adnexive cum Jure Regio).
Adnexum, i, scriptum annexum, ad- fogado. Pesty Szor. III. 80. Adoptativa fra- Substitutionibus omnes et solas illas lites coiunctum; fuggelek, toldalek, melleklet, ternitas.
gnoscunt. Kass. Jur. Civ. I. 268. hanc in aequacsatolmdny. It. annesso. Kass. P. P. 1, 206.
Adoptiani, (Du C.) Haeretici, qui aucto- les quinque partes adrepartiatur.
Adressatio, actus delegandi ad monescopo publications praetitulatis Dominationi- ribus Felice et Elipando in Hispania Episcopis
asserebant: Christum secundum naturam hu- tam solvendam; utalvdny. Art. D. 1840. p. 83.
bus Vestris in adnexo transmittitur.
Adressatus, qui iubetur pecuniam solAdnihilitare, ad nihilum redigere, de- manam nonnisi adoptione et gratia Dei esse
lere, exstinguere, tollere ; megsemmisiteni. Dei fllium. Damnati sunt in synodo Francofur- vere; utalvdnyozott. Art. D. 1840. p. 65.
It. annichilare, annientare. Fejer. X. 1. 685. tona sub Carolo M. anno Christi 794. Jezus- Adriastica sors pro: adrastea sors,
et wille Rewth vocatarum destructe essent et fiusitok. Nagy Hier.
sors dura ; balszerencse. Gyon. 483.
adnihilitate:
Adorare, (Du C.) in sacris literis et
Adrumare, (Du C.) rumorem adferre;
Adnigrati, (DuC.) prostrati, subacti,vili- apud scriptores ecclesiasticos saepe pro hono- zajgdst tenni, hirt beszelni. Gyon. 490.
ficati; levereitek, lenyomottak. Gyon. 453. rare et venerari; imddni, tiszlelni. Nagy Adscititius, flctus, ascitus; dl, hamis,
Adnodare, firmare; lekotni. Ljub. Hier.
it. ascitizio. Art. Diaet. Pos. 64. scienterque et
Moh. SI. 1. 93 : scripturae vinculo debeant ad- Adorator, sacerdos; pap. Georg. Sirm. temerarie in adscititio nomine et Persona
nodari.
1, 51. Et ista coram Deo altissimo in me- perseveraverint.
Adnullatio, actus in nihilum redigendi; mencione faciebant viri adoratores et sic Adscribere in charta, in codicem,
megsemmisites. Batty. Ger. 205: Huic... amplius unus comparuit.
commentarium referre; beiktatni, bevezetni,
comparantur impii, quo illorum quanto sit proAdormitare, obdormiscerc, somnus bejegyezni. Wagn.
futura adnullatio, patenler omnibus inno- opprimit aliquem; elszunyadni. Prot. inq. Adscriptitius gleba3, (Du C.) servus,
tescatur.
237. XX. et quando claudebatur chorus, ibat qui terrae adhaeret, qui neque testari neque
Adobrutus, 3., obrutus ; megterhelt, ad labium claustri et frequenter tantum orabal aliter de rebus suis disponere potest, nisi conelhalmozott, eldrasztott. I116sh. Dialog. 305. ibi, quod ego me adormitabam.
sentiente domino; roghoz kotbtt. Kol. Am.
nunc nova fallacia manibus pedibusque pro- Adornanientum, ornamentum; ekes- II. 110.
movenda est, quae animum meum adobrutum seg, disz. Beng. Ann. Er. Cttnob. 308. in
Adsecundare, favere, obsecundare;
adstante curarum fluctu pristine tranquilitati adornamentum Marianae statuae Remeten- kedvezni. II. Rak. Gy. 325.
restiluat.
sis monile aureum ... pio dono contulit.
Adsemel, uno eodemque tempore, loAdornatio, actus ornandi; diszites, tus ; egyszerre. Juriev. Jur. Met. 56. Vox
Adoha (Du C.) omne servitium pecu-
Adsertivttg
Aduncare
Aediculse puteaies
Advivere, (DuC.) adhuc vivcre, superSchicht in cultura metallica varias habet signi- tia ipsorum invalescendo quo adunacione
stitem esse ; meg elni. Gyon. 521.
ficationes: in Ustrinali cultura denotat mas- consueta facta et in finale externium etc.
Aduncare, (Du C. unco illigare, trahere)
Advitalitas, usura, ususfructus; hasam, quae adsemel exuritur.
szonelvezet. It. usufrutto. Beng. Ann. Er.
Adsertivus, 3., asserens; erdsitd, dl- curvare ; horgasztani. Gyon. 527.
lito. Kaprin. Eloq. II. 22. Unde modus iste
Adurgere, urgere; surgetni. Jos. Repr. Coen. 529. facto cum eodem contractu pro
asserens vel ut vulgo dicitur assertivus com- 22 : sedes Restauratorias adurgere.
cedenda advitalitate...
pellatur.
Adursio, (ab adurgeo) instigatio ; heves
Advocare, in causa defendere ; vedeni.
Adsessor, assessor; ulnok.Prise.Serv. surgetes, zaklatds. Rdk. On. p. 292.1.32 Han. Mon. Jur. T. I. 13. an. 1265 : advocati
p. 28 : Adsessores erant in Tribunalibus par- 33. (33.):... accesserat me supremus Im- debeant eligi, qui debeanl advocare.
tim supremis partim subalternis Praetori additi perii Cancellarius cum nova adursione et inAdvocata, ae, fern, ad Advocatum;
vitatione ... Magy. Jogt. Eml. I. 428.
Judices. Ulad. Deer. VI. art. 3.
ugyesznd. Fej. X. 4, 523. quam in GlorioAdsignilicare, signiflcare; jelenteni.
Adursorium, i, actus urgendi; sur- sissima saluatoris nostri genitrice eiusdem
Corp. Gram. 129.
getveny. Pest. Var. Levt.
regni nostri Protectrice et singular! Advocata.
Adspergillum, aspersorium (Du C.), Advagire, eiulare sicut parvuli solent,
Advocatia, ae, opera forensis; V. Sculvas sacrum ad adspergendum, inslrumentum, vagire ; nyoszorogni. Jan. Pan. Poem. I. 59: tetia; ugyvedelem, tigyvedseg. Wagn. Vuch.
quo aqua lustralis adspergebatur a sacerdoli- Hyanteos jam nunc sine reptet ad amnes Par- Jur. Feud. 54. et s. v. Feudum Advocatise.
bus; vizhinto, szentelo ecset, borosta. Cher. vulus, et Phoabo velit advagire canenti.
Advocatiae nomine interdum significatur
Jus. Eccl. II. 147. Nagy Hier.
Advalvare, valvis afflgere; ajtora szo- omnimoda iurisdictio et aliorum quorumvis
Adspergo, inis, pulvis ad inspergen- gczni. Moln. Patv. 21. Postquam hsec flnita iurium, inde saepe factum est, ut advocatis
dum usitatus; hintelekpor. Slreupulver. Poor sunt, Sessio ab Excellenlissimo Domino Co- non tantum defensio, sed et iurisdictio alta
J. Zsebsz. 74.
mite Regni Palatino indicitur per schedam por- exercenda concredita fuerit. Prist. p. 92. text.
s. v. Homo regius. Schwart. Scult. 14. s. v.
Adspoiidere, promittcre ; igerni, biz- tae Domus Regnicolaris advalvandam.
tositani. Ke. Or. Spir. S. A. 3. 4 : Tales
Advectio, actus advehendi, vectura; Sculletus.
Ethesias... nostra expectabat conditio . . . szdllitdSjfuvarozds. Tor. Tar. 1889. p. 607. Advocatia3 jus, jus iura, bona et faquae periculoso e portu rerum humanarum so- pro Advectione ladularum vulgo Windladen cultates ecclesiae tuendi; egyhdzvedjog. Kon.
[vena; idegen. Gyon. 499. Egyh. 122.
luturis . . . cursum secundae navigationis ad- aurigis.
Advocatialis, ad advocatum, procuraspondeant.
Advenlicius, i, pro : adventitius, adAdstatio, adiumentum, opera; tdmoAdventualis, (Du C.) ad adventum per- lorem pertinens; ugyvedi. Kass. P. P. 1.153,
advocatiali examine. Kass. Jur. Civ. II. 183.
gatds. Ger. Beistehen. An. Sc. I. 386. an. tinens ; ddventi. Rak. On. 231.
1587: ne . . . per . . . nocivam Proteslanti adAdveiitus, us, (DuG.) Adventus Domini, deposito Juramento Advocatiali.
Advocator, (DuC.) advocatus, patrostationem ... iuribus . . . videatur derogare. tempus ante sollemnia Christi nati; Ur jovenus ; ilgyesz. Ljub. Mon. SI. XI. 164. an. 1344.
Adstrictorium lorum caliga- tele. Georch. H. T. I. 92.
Advocatura, ae, munus procuratoris;
rum, lorum braccas constringens; nadragAdverbiascere, mulari in adverbium;
igehatdrozovd vdlloztatni. Corp. Gram. ugyvedseg. It. avvocatura. Kass. P. P. 1.230.
kotd. Ger. Hosenriemen. Par. Pap.
Adtinere, advenire, clerkezni. Fej. VI. 631. similiter fit cum multis aliis adiectivis in Studiorum Directionibus intimatur, ne Profess terminatis, quae vulgo per geminum ss ad- sores public! alia privata offlcia gerant aut ad148, 150.
vocaturam exerceant.
Adtltulare, ascribere, in album referre, verbiascunt u t : hamissan, iiressen.
Advocatus pauperum, vir pauad titulum Ecclesia? promovere ; bejegyezni,
Adversaria, Protocollum; jegyzdbeczimezni, beavatni valamely egyhdzba. konyv. Wallaszky 475. denique quovis exe- peribus defendendis; szegenyek iigyvedje.
End. p. 352. Synod. Strigon. 18: nullus ha- unte mense, adversaria (Protocollum) in quse Stat. 196 : Advocatus pauperum, qui debeatur in clero, qui non est adtitulatus negotia, ad rem litterariam spectantia, in com- creto Fori paupertatem suam legitimantibus
alicui ecclesiae.
missione referenda sunt, Maiestati Regise pro adsislere gratis sit obligatus.
Adtitulatio, actus ad titulum Ecclesiae statu notitiaa submiltere.
Advogaria, ae, officium procuratoris;
promovendi. V. attitulare; beigtatds, beAdversipedes, Antipodes; ellenldba- ugynokseg. It. avogaria; avvocaria. Ljub.
Mon. SI. II. 181. an. 1343.
avatds. Nagy Hier.
sok. Bel. Geog. 22.
Aduch,pro: adhuc;weV7.Thok.Diar.488.
Advolutum, i, appendix; melleklet,
Adversitas, res afflictae, res adversae,
tamen aduch gratiore litlere Celsitudinis Ve- casus adversi, res turbida?, asperae, fortuna csatolmdny. Kass. P. P. I. 194. in advoluto
strae videbit. .. Aduch interrogavit me: Quot adversa, calamitas; szerencsetlemeg, baleset, fine publicationis communicatur.
Adynamicus, invalidus, debilis; erdthomines apud se princeps habet. Resposui: akaddly. It. avversita. Wagn. Fej. IV. 2, 93.
Habebit aduch sua Celsitudo cum universis et III. 114.
len. Bene Med. I. 25. status adynamicus.
Aeacidinse minse. Szentiv. Cur. Misc.
singulis millia et quingenlos, p. 489. quia sunt
Adverteiitia, ae, (Du C.) observatio,
70 dies, postquam discessimus et aduch post nota, animadversio; meggondolds, megfon- Dec. II. P. II. 121. Aeacidinae minae. Accitolas, figyelem. Pel. De s. Andrea s. II. c. 2. pitur pro atrocibus et superbissimis minis.
nos veniunt aliquse copiae.
Adulanter, per adulationem,modo adu- Si hoc facial ex intentions seu advertentia
Aebes = hebes, stupidus; tompa elmeju. Gyon. 545.
latorio ; hizelgdn. Verancs VI. 46. Haec a me scandali.
Advertentiam habere, animum adAebetare, pro : hebetare; tompitani.
adulanter profecta ne existimes velim.
Adulatorculus, i, parvus adulator; vertere; figyelni. Ljub. Mon. SI. XII. 271. an. Gyon. 546.
Aeconomicus, oaconomicus. Molna>
kisded hizelkedo. Gyon. 816.
1418.
Adulterascere, frequenter committere
Adverucat, (pro : adveruncat V. Du C.) Patv. 64.
Aeconomicus, pro: oecumenicus;
adulterium; gyakorta hdzassdgot torni. multum verum facit; sok igazat, bizonyt
koz,... egyetemes. Tor. Tar. 1888. p. 574.
teszen. Gyon. 506.
Gyon. 518.
Adulteratio, destructio; megrongdAdviare, moristrare, instruere. V. s. in aeconomico consilio Tridentino.
Aedes topiaria, aedificium speculariIds, hamisitds. Jogt. Eml. T. II. 2. p. 42: Bruscare; utasitdst adni.
Statuitur, quod si quis in ejusmodi pontium
Advicinus, vicinus; toszomszed. Kass. bus continuis instructum; iiveghdz. Kov.
Oec. 58 : Aedes topiariae, Glashauser, meadulteratione delatus . . . merit... Kass. Jur. II. 87.
Ench. III.
Advigilium, (Du C.) Laudes quae matu- lius ac pulvini plantis serviunt.
Aedesiola, ae, (Du C.) sacellum, parva
Adunare, colligere, in unum cogere, tinum, seu Vigiliarum offlcium per tria nocturna
congregare, glomerare; egyesitni. It. adunare. divisum claudunt; dicsdito zsolozsma. Nagy ecclesia. Gall, chapelle; egyhdzacska, kdpolna. Nagy Hier.
S. de Kz. Chr. I. 2, 1.: pracones in castris ad Hier.
exercitum Hungaros adunabant. II. 1, 16 :
Advisamentum, avisamentum q. v. Aediculse puteales, kalit. Faber.
Jur. Men. 166. Dominium terrestre in omni
exercitum ... se adunavit, sicut apes. II. 1, Ljub. Mon. SI. IX. 199. an. 1411.
18. Francia et Germania in unum adunati.
Advisatum lacere, attentum facere, casu obligalur admittere, ut in suo fundo culAdunatio, adiunctio, consociatio; egye- monere aliquem; figyelmeztetni. Frak. Mdt tura Metallica et quae necessarium cum ea
nexum habent, exerceantur; proin acervi misites. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 471. Poten- lev. II. 81.
icare
Aemulabilis
Aera
17
nerales efundantur, aediculae puteales vium coepissemus trajicere, alii Turcae occur- pretium aequare vel pretio aiquare; ertekben
(Kauen) struantur, via3 et semitae parentur.
runt, inter quos unus erat caeteris habitu ve- egyezni, egyenlo ertekunek lenni. Sim.
Aedificare, (Du C.) exemplum praebere, slituque amplior eteos quinque Aegyptiiâos Num. 20. Atqui fere aequilibrantur ad asdocere, instruere; epuletesse tenni. Batty. nunc Ciganos sive Cinganos appellamus, una sem omnes bene conservati aurei, cum nostris,
Leg. III. 633. an. 1498: cuius doctrina me- eadem catena collo vinctfet ordine tracti seque- prout hoc plerique omnes Scriptores Numisrito populum aedificare valeat.
bantur.
matici dicunt.
Aedificatio, (Du G.) exemplum bonum;
Aemulabilis, aemulatione dignus, saepc
1. Aequilibrista, ae, pitaurista ; sulyepules. Batty. Leg. III. 619. an. 1498.
ut substantivumadhibetur; utdnzdsramelto. egyenlitd. Phil. Musz.
1. Aediiicatorius, 3., (DuC.) utilis ad Jan. Pan. Poem. II. 21. Nam aemulabile nee
2. Aequilibrista, Indifferentista; aszapietatem; epuletes, szivrehato. Nagy Hier. honestum ex turpi nascitur.
badakarat egyensulydt vitato. Imre Phil.
2. Aedificatorius, 3., ad aedificandum
Aenigmaticus, alviyftanxdq, obscu- 356. Indeterministae in duas classes abeunt.
pertinens. (Du C. al. s.); epite'si. Szdz. XIII. rus, arcanus, detegendus, explicandus; rejte- Nempe aliqui tanta religione tuentur liberta684. de re aedificatoria.
lyes. It. enigmatico. Vern. Psych. 448. Dec. tem, ut earn in perfecto voluntatis aequilibrio
positam velint et omnimoda quadam ad ratioAedilis, qui rebus in schola invigilat; is- Bar. Praef. XLIII.
kolai tdrgyakra, e'piiletekre felugyeld.
Aeolibarbitum: a pcetis Aeolis, quos nes quascunque et elateres indifferenlia; ila ut
Szaz. XXII. 563.
et Horatius laudat; eoli hdrfa. Aeolsharfe. voluntas a nulla ratione seu externa seu inAedita, Aeditis, Aedo, etc. pro Edita Greg. Aesth. 27. denique tonus aeolibarbiti terna ullo modo moveatur, absit ut necessiteetc. Gyon. 561. etc.
tur, el hinc Aequilibristae vel Indifferennonne aliquid divini continet.
Aedituus, 1. doctor, magister; 2. osAeolia lyra, Aeolibarbitum, ita no- tistae nominantur ...
Aequilibrium votorum, aequalis
tiarius, gradus ecclesiasticus, cui aedis sacrae minata a pcetis Aeolis lyricis celeberrimis.
custodia incumbit (Du C.) 1. tanitdj 2. egy- Vern. Psych. 209. qui ingenium hoc per suam numerus suffragiorum; voksoknak egyenldhdzfi. 1. Teut. Schul. 5. et 349. 2. Cod. Dip. irritabilem facileque excitabilem nervorum lu- sege. Szirm.
Arp. Cont. VI. 65. Szirm.
Aequiparantia, ae, (Du C.) proprietas,
sum aeoliae lyrae, quae ad levissimum ae'ris
Aedon (gr. &Tj6(ov) luscinia; filemile. afflatum caelestem tonum elicit, non absimile conditio rei, quae aliam rem aequiparat; aequiGyon. 559.
paralio; osszehasonlito tulajdonsdg. Pazm.
esse, expertus esl.
Aeginea, orum, magnum onus rerum
Aephonotrophium, (Du C.) pro: Dial. 373.
venaiium ; bdl marhdk. Par. Pa~p.
Aequipollentia, ae,valor idem; egyen'EKvqxavoTQoyiov. Locus, in quo.aluntur CanAegloga, ecloga; pdsztori dal. Gyon. tores ; enekiskola. Nagy Hier.
ertekuseg, egyenertek. Pazm. Dial. 406.
564.
Aepolium (urbs Sarmaliae ad ripam ulte- Magy. Jogl. Eml. I. 481.
Aegomasta alba, fehfr kecskecsecsu rioris Istri) non recte pro: Aepolus ad Hygin.
Aequipollere, tantundem valere, eiussz6H6. Weisse Gaistutten. si. Koze. Czeczky. Astr. 2,1. caprarum rex. Hyg. caprarius. Gyon. dem prelii, momenli esse; egyertekunek
lenni. Pazm. Dial. 442. Wagn.
Kov. Oec. 73. Aeg. al. baccis oblongis, qui diu 601.
servari possunt.
Aequivalens, res eiusdem prelii, moAequaliare, aequalem facere; egyenAegomasta rubra, fekete kecske- I6ve tesz. Magy. Jogt. Eml. I. 143.
menli ; szint annyit erd (joszag), egyenercsecsu szolld. Rothe Gaistutten. Kov. Oec.
Aequalibra, ae, iuste, aequo pondere; tek. Georch. H. P. HI. 184.
73: Aegom. rub. durabilis et magis nigra egyenld mertek. Fej. X. I. 403. recensitis et Aequivalenter, aaquo prelio, aequaliquam rubra uva.
mature in animo nostro reginali aequalibra ler; egyenertekuen, eggenlon. F. Balass.
Aegogropilse, aegagrobilus Plin.; bel- praemetitis multifariis fldelitatibus et praeclaris Casul Steph. App. Bonae fidei possessor non
gecs. Gemsenkugel. Gros. H. Th. I. 185 : Non innumeris obsequiis et laude dignis sinceris tenelur reslituere nisi rem et fruclus formaliler vel aequivalenter exlanles. Fej. IV. 2,
desunt in ovibus Aegogropilae seu globuli et famulatibus...
lana et pifis condensati.
Aequalista, ae, aequalis conditionis stu- 109. iurando aequivalenter sibi obligalo.
Aequivalere, pretio exaequare, tanlunAegophonia, vox tremula caprae; diosus; az egyenlosegi jog veddje. Tor.
kecskehang. Bene Med. II. 53. per stetho- Tar. 1887. p. 663. Angli fortiter se gerunt, dem valere; egyenertekunek lenni. It. equivascopum sub loquela aegri percipitur vox tre- iam represserunt aequalistas id est eiusmodi lere. Gall, equivaloir. Vern. Met. 38. Totum
mula aegophonia, 1.36. Cf.Pectoriloquium. fatuos, qui omnem politicam subordinationem aequivalet omnibus suis partibus simul sumtis. Wagn.
Aegrippella ars, ars medendi, aegri- voluerunt eversam.
Aequivocatio, ambiguitas nominis;
tudinem pellendi. Boc. Hungar. p. 165 :
Aequanimiter, aequo animo; nyuketertelmuseg. H. equivocazione. Vern. Phil.
godtan, egykedvun. Wagn.
Quern rursum baud merito imbecilliorem
(Ut rumor mini dictabat ore,
Aequatria, ae, pro aequabria, lanx Mor. 368. lamen id per deliberatum falsiaequa et libramentis paribus; egyensulyu loquium seu mendacium huiusque species pula:
0 mendace) iterum artis aegrippellae
mertek. Szaz. II. 158. sed ad pondus et aequivocationem, reservationem menlalem
Usurpare domi cibos putaram.
Aegrire, aegrotare; betegeskedni. Series mensuram civitatis recurrat, dempta aequa- recte nonnunquam fieri posse negamus. Wagn.
Ban. p. 53: Supersunt literae... Reginae, quae tria, in qua pecunia seu denarii ponderantur
Aequivpcatum, i, subst. res sensus
duplicis, ambiguum; ketertelmu dolog. Pazm.
aegriente Ludovico publica negotia procu- et mensurantur.
rasse videtur.
Aeque-4antum, tintundem; ugyan- Dial. 233,
Aequivocus, 3., (Du C.) vagus, hoAegritudinarius, 3, aegrotus; beteg, annyi. Wagn.
passio aegritudinaria: aegritudo, betegAeque tot, totidem; ugyanannyi. monymus, improprius, ambiguus; ketertelmu,
s6g. Cod. Dip. Arp. V. 72. nobis taliter retu- Wagn.
ketes. Severin 30.
lerunt, quod licet predictus Michael passione
Aequidiale, Aequinoctium; e'jnapAer, generis neutrius; Batty Ger. 49. reaegritudinaria laboraret, tamen mente sa- egyen. Gyon. 624.
feramus gratias Crealori, qui coelum Angelis,
nus. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 210.
Aequidicus, 3., veridieus; igazmon- aer volucribus dedil.
. Aegylos, (apud Calep. an. 1609. Aegi- do, igaz. Cjvit. Spec. 168. Eunomia eondire Aera, tempus, aetas, temporis cardo,
lops) ascensus (Calep. abscessus) inter nares, meos persaepe labores sum solitus; Mysta hinc nota; korszak, II. era. Curios. Misc. 434.
per quern pituita destillat; az orr porczo- dicor et Aequidicus.
Epocha sive Aera nihil aliud est quam megoja. Gyon. 563.
Aequidistantia, ae, distantia aaqualis; morabile aliquod Tempus, a quo ob insignem
Aegyptia, ae, vales cingara; javas czi- egyenld koz, egyenlG tdvolsdg. Szentiv. rem aliquam in eo gestam annorum series, ordo
gdnyasszony. Hor. Mem. 651.
Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 3.
el Numerus deducitur. Hinc variae sunt Aerae
Aegyptiaca servitus, crudelis, dura
Aequidistare, aequaliter distare; sive Epochae : i. Aera Mundi, quae incipil
servitus; egyptomi, sulyos szolgasdg. egyenld tdvolsdgban lenni. Curios. Misc. ab ipsa crealione Mundi. 2. Aera diluvii
Mpnm. Comit. IV. 75. ad eiusmodi labores 80. Eaedem duae extremae spirae et omnes reli- Universalis, quae a Diluvio sumil initium.
minis, mulcta seu yerberibus eompellere prae- quae intermediae appellantur Parallel! Solis hoe 3. Aeraurbis conditae, quae ab urbe Roma
sumant et aegyptiaca servitute crucient. est circuli aequidistantes aequatori a Sole condita. 4. Aera Graecorum, quae a principio regni graecorum. 5. Aera Christi, quae a
Aegyptius, Cingarus, Zingarus; czi- descripti.
gdny. Veranes. Hist. I. 303. Ubi autem fluAequilibrare, aequilibrio congruere, Christi nativilate. 6. Aera Austriaca, quae a
Bartal: Gloss. Lat.
Aerameti
Aes 'mntualiciuttli
Afferartf
Rudolpho I. Imperatore. 7. Aera Constanti- Messing. Tomts. 98. Zincum, Plumbum, Stan- ac tenore, quo scriptum est, enarravit et prenopolitana, quae a condita nova Roma seu num, Arsenicum, Aes flavum, Cuprum etc. sentibus literis aeternari fecit.
dedicatione Urbis Const, deiparse facia. 8. Aera
Aes mutuaticium, quod mutuatur;
Aetides: &erog, aetites (Plin.) saskd.
Arabica seu Turcica sive Hegira, quae a kolcsonpenz. Verancs. IX. 293. Cuius expec- Adlerstein. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1.
fuga Mahometis . . . sua sumunt exordia Cu- latione tamdin tractus, illud quoque me excipit p. 183. Aetides in nidis Aquilarum invenitur.
rios. Misc. 435. 9. Aera Juliana, quae ab damnum, ut interim victitans aere mutuati- Aquilae hos lapides nidis reponunt sive, ut serinstitutione Calendar!! per Julium Caesarem. clo, totam fere aut maiorem eius partem ab- pentes et venenatos animantes fugent sive, ut
iO. Aera Gregoriana, quae ab instauralione sumant mihi foenera.
facilius ova parturiant, nam et alias foeminis
eiusdem Calendarii per Gregorium XIII. 44.
Aesculeatus, 3. glandibus pastus; applicatus partum accelerare creditur. KecsAera Philippica, quae a morte Alexandri makkal hizlalt. mitEicheln gemaslet. Kronst. kem. Otv. 171.
Magni. 1%. Aera Consulum, quae ab inehoa- I. 377.
Aetiologia, gr. ahio).oyia}c,ogmlio conUoneConsulumRomanorum. 43. Aera OlymAesophagus, i, oesophagus; nyeld- ditionum morborum (Du C. aethologia); okpiadum, quae a prima inceptione Ludorum gege, tor ok. Maty. 21.
adds. Bene Pol. 229.
Olympicorum sua sumunt exordia.
Aesthesis, gustus, sapor cultus; izles.
Aevum, i, Aeternum; in Aevum = in
Aeramen, (DuC.) aes. It. rame Cf. Ra- Jokai Regi jo Tbl. 1, 83. S. Benk6 Top. Misk. perpetuum ; ordkkevalosdg. D. Raczk. p. 6 :
men ; ercz, rez. Magy. Tor. Tar. IX. 37.
II. aesthesis in indutu exquisita.
in aevum duximus eximendos.
Aearandantur, (Du C. aearadando,
Aestima, loca umbrosa, in quibus per
Afebrilis, sine febri; Idztalan. Poor
aeradare) fors. legendum : aeradantur vel arean sestatem vitatur solis ardor; drnyekos, bur- J. Zsebsz. 111.
tur, (ex area) triturare fruges; csepelni. kos hely. Gyon. 671.
Affactura, 33, vel afflactura, reliquiae
Gyon. 1918.
Aestimabilitas, prelium; a tiszte- navis fractae; res, quas ventus in mari afflat;
Aerarialis, ad eerarium pertinens; letre valo erdemes volta. Szentiv. Cur. Misc. hajotoredek. Ljub. Mon. Jur. P.I. V. III. 212:
kincsldri, penzugyi. Ger. serarisch. Faber. Dec. III. P. X. 69. Hoc autem augmentum si navilium ... inveniret aliquam affacluJur. Met. 41. Ut cum venditione tam aeraria- beatitudinis accidentale est ex eo genere ram ... unam partem habeat... navilium.
lium quam privatorum frustorum mineralium additionum, qu ex essentia sua habent aestiAlfamentum (DuC. Affamen) svavitas
procedendum. Kass. P. P. I. 294. ast potius mabilitatem praecipuam ab eo, cui superad- loquendi, affabilitas; kegyes, Idgy, nydjas
proventus aerariales exinde resuHantes in dunlur.
beszed. Gyon. 735,
annum singulum minorare.
Aestimalis, in quo cst aliquid pretii,
Aifanise, arum, fabulae pueriles, ineptiae;
Aerarialis Domus, domus aerarii pretiosus, cams; becses, drdga. Cod. Dip. haszontalanmendemonda.Exam. Aet. c.2.
publici; kincstdri hdz. Pest. Levt.
Pat. V. 219, 316. Extunc pro ipsius servicys
Allangare, inquinare; bepiszkitani.
Aerarium Cinicum, Aer. Zinci; on et efusionibus sanguinum ducentos florenos It. affangare. Prot. inq. 258. XXX : aliquando
tdrhdz. Szaz. XVII. 799.
auri sine rerum estimalium eidem Anthonio habebat vestimenta sua affangata usque ad
Aerarium ecclesiasticuni, V. aut prolibus suis deponere debeat et teneatur. genua.
Fundus religionis. Nill. Symb. 671: exhausto Tor. Tar. 1888. p. 566. vestis aestimalis de AHannum, labor, cura; munka, baj}
aerario ecclesiastico. Religionsfond.
veluto dupplato.
gond. Dip. rel. reip. Rag. 190.
Aerarium Regium, kirdlyi kincsAestimare, opinari (Du C. aestimatio,
Aifatomia, se, vel Affatimia (Du C.)
tdr. Bel. Geogr. 499. Aerarium Regium in opinio); velekedni. Batty. Ger. 58.
1. traditio, 2. donatio, 3. statutio. 4. dtadas,
Hungaricam et Metallicam Cameram distinctum,
Aestimare ad (marcam) pro ablative ; 2. adomdny, 3. beigtatds a birtokba. Nagy
bonorum, redituum atque iurium regiorum becsiilni -ra, -re. Hor. Mem. 350.
Hier.
curam habet.
Aestimationales, lit. pretium, valoAHectanter, ardenter, intimo animi
Aerarium scholasticum, area rem continentes; becsus level. Georcb. H. sensu ; buzgoan. Maty. kir. lev. I. k. p. 19 :
scholae; iskolai penztdr. Beszterczeb. ag. T. III. 365.
Quare vestram landabilem serenitatem....
gymn. Ert. 187576. 29.
Aestimatioiialis, ad aistimalionem confldenter et affectanter requirimus.
Aerarius, prsefectus aerarii; kincs- pertinens, aestimationale pretium; becsdr.
Afiectatus homo, alieni moris imitarto. Szilady Tor. Magy, Tort. Eml. IX. 7. Su- Pfahl. Jus. Georg. 268. Potest tamen emtor tator infelix vel inscitus; szenvelgd, kenyespremus Aerarius sive Tefterdar. Olah. Cod. fundos seu potius meliorationes eorum supra kedo', affektdlo ember. Wagn.
Ep. 525.
pretium aestimationale et investitum
Afiectionatus, affectionis plenus;
Aerea campana, tormentum ca- emere. Kass. Jur. Civ. I. 197. Kovy. El. 437. studiosus, inclinatus, gratus; ragaszkodd,
strense ; tdbori dgyu. Hist. Sig. 729.
Art. D. 1840. 26. valor aestimationalis.
szereto, It. affezionato. Szilady for. Magy.
Aeriani, Aerii heeresiarchae discipuli,
Aestimaticius, 3., aestimationalis; Eml. VI. 482. Celsitudini Vestrac affectionaquos ecclesia circa an. 360. excommunicavit, becslesi. Opin. P. III. Sec. V. . 4. p. valoris tissimus famulus J. A. Benenotus. Verancs.
quia inter episcopos et sacerdotes nullum dis- aestimaticii.
IV. 45. quoniam erant ipsi fldeles et affectiocrimen interesse asserebant; Aerius pdrtAestimatrix, quae aestimat; meltd- nati omnino ad excelsam portam nostram.
hivei. Nagy Hier. For. Scr. p. 26, 27. Not. nyos itelo. Euch. p. 40 : Augusta Maria TheAlfectionem alcuius habere,
rel. I. 238.
resia rerum hominumque aestimatrix.
esse in amore, diligi- ab aliquo; kegyeben
Aerilaber, eerarius (faber); rezmtives.
Aestimium, (Du C.).aestimatio; be- lenni, szerettetni. Wagn.
i
Egri Levelt.
csules. It. stima. Vern. Psych. 255. In nonnulAllectuose, valde, vehementer, graviAeromanta, qui ex statu aeris vatici- lis liominibus celerrime compa&s\o,aestimium, ter. S. de Kz. Chr. prooem.: cum vestro cordt
natur; legjoslo. Nagy Hier.
inclinatio oriuntur. Funda David. A. 2.
affectuose adiaceret Hungarorum gesta coAeromantia, ae, vaticinatio ex ae're
Aestivalis, aestivus; nydri. Thok. Diar. gnoscere. Sidon. ep. 4, 11.
(Isid. Orig. 8, 9.) legjoslat. Nagy Hier.
II. 351. Una chlamys nova, ex panno Angli- 1. Aff ectuositas, (Du C.) affectus; vonAerometria, ae, mensura aeris; leg- cano aestivalis nigra. Szentiv. Cur. Misc. 50. zalom. Pel. Pom. de S. Joan. s. 1. c. 5. loanmeres. Ger. Luftwagekunst. Rev. PI. 16.
Aestuarium, (Du C.) sudarinm, hypo- nes excessit alios discipulos ratione affeetuo Aeruminosus, 3., aerumnosus; bus, caustum ; izzaszto furd6. Quell. Sieb. 1.126. sitatis.
faradalmas, bajjal teljes. Verancs VIII. 80. an. 1486. acstuarium pauperum.
2. Af iectuositas, (Du C.) affectus, conaZolnokensis vero non contentus miserse et
Aetatem, apud. Calep. pro diuturno et lus; tb'rekves. Batty. Ger. 66. cum omni
aeruminosae plebiculae solitis muneribus... continuato tempore, diu ; sokdig. Gyon. 678. affectuositate blasphemus.
Aerumna, Unirotum, q. v.
Aeternalis, aeternus. It. eternale; orok.
Alfectuosus, 3., affeclu plenus (Macr.
Aeruscare, pecuniam colligere; penzt Wagn.
Tert.); szeretetteljes. It. affettuoso. Cod. Dip.
gyujteni. Gyon. 658.
Aetemaliter, (Du C.) in aeternum; Arp. Cent. IV. 4. et ob hoc ipsam tam affecAes conducticium, auctoramenlum; orokke. Sup. An. Sc. II. 23. an. 1303. tuosis monitionibus prevenimus volentes, ut.
toborzo dij. Werbegeld. Arch. Rak. IX. 79. Schwart. Scult. 147.
Affectuosa imago, ad ingenerandam
loco aeris conducticy pro uno eiusmodi
Aeternare, posteritati commendare pietatem idonea; kegyeletes kep. Wagn.
(Du C.) megorokiteni. Rit. exp. ver. G. Aflerare, 1. ircumducere ferro (DuC.
Equite Hungarico Imperiales seu Talleri 6.
Aes flavum, orichalcum; sdrgare-z. 3-2: pristaldo premissam caiisam eo ordine alio sensu), 2. equo inducere soleas ferreas;
Afferatio
Affinatura
Agarium
i. megvasalni, 2. m egpatkolni. 1. Kronst. coquere; /mom'tani. Magy. Tor. far. IX. 37. megfejteni. Batty. Ger. 30. Tres pueri...
II. 618. 2. III. 66 : soleas afferavit equo.
Ljub. Mon. SL I. 297.
eliguntur ad confessionem atque fornacem,
Afferatio, actus ferro circumclucendi;
Affinatura, SB, purgatio mctalli; fino- quorum sacratissimum hymnum omni nube
megvasaldx. Kronst. II. 554. affe.mtio ro- mitds. Ljub. Mon. SI. IV. 288. an. 1391. sol- involutum affurcilare desideramus.
larum.
vat ducatos ... officialibus getti pro affinaAffuturus, 3. futurus; jovo, legkozeAfferrumiiiare, ferruminare; oda- tura. Magy. Tor. Tar. IX, 38.
lebbi. Kass. P. P. I. 214. modo proin proviforr.asztani. Tomts. 252. Per medium armaAffirmanter, affirmando, aftirmans; sorio usque ctffutura quippe Rogni Comitia
turae... transit filum metallicum ... eidem erositve, dllilolag, igenloleg. It. affer- clementer nominare dignata est.
armaturae hermetice afferruminatum.
mando, Veraucs XI. 4. Quantum aulem hoc sit
Afium, opium; mdkony. Tor. Tar. 1890.
Affiaium idem quod Affisum, arma- verum, quod tarn affirmanter scribimus.
p. 278, 305.
Affirmative, vere, re vera, re ipsa;
menta navis ; hajokotelek. Fej. V. II. 282 :
Afixare, affigere; odafilggeszteni, (t. i.
Item quod idem Dominus Rex commodabit valoban. Tor. Tar. 1888. p. 551. quod el pecsetet). Georg. Sinn. I. 83, Mox celeriter
dicte Universilati Sibenici unam galeam muni- factum affirmative.
cucurrit etdisposuit aureis lilteras Cesariscum
Affirmatoria, a;, Litter* afflrmatio- sigillis quattuor consiliariis suis et quintum
tarn affialis et corredis ad navigandum sine
nem continentcs; megerosito levet. Cod. suum in medio ajlr-atam et in pargameno
hominibus usque ad finem dicle guerre.
Af ficcio, reclius afflictio = castigatio; Dipl. Pat. T. II. p. 269.
subtili.
testkinzd*. Cod. t)ip. Arp. Cont. VII. 540. Affirmatorius, 3., ad affirmationem
Africa, fabrica, officina. Text. v. s.
Aliter vero Deum nullatenus reverentur per pertinens, ei inserviens ; erdsito', erositesi. Mataeologia.
ieiunia et oraciones t afficciones vel alio Fej. T. X. V. Um 79. Universas etiam litteAfrutabulum, (DuC. affrutabulum) vasquoque niodo. sicut debet facere homo, qui ras tarn iudiciales quam affirmatorias reli- culum; edenyke. Gyon. 755.
Deum credit esse.
quit nostro in conspectu.
Atja, dignitas apud Turcas = dux, pra3Affictare, (Du C.) locare ; lerbeadni.
Affissum, res adhterentes; czokmok. feclus (Du C.) Dip. Alv. I. 354. II. 200. adIt. affictare. Ljub. Mon. SI. III. 3.: pennittat Anhangscl. Rac. Mon. SI. XIII. 36. an. 1348. duxerunt again. Isthv. XI. 183. Sziladi Tort.
ipsum domos suas affictare et disfictare civi- barcam... cum coredis, paramentis et affissis. Magy. Em. II. kot. Fiigg. Aga. Tulajdonkep
bus vel habitatoribus ladrse.
Affisum idem q. Affissum. Fej. V. II. csak parancsnok. A jancsarok parancsnoka =
Affictitius, commentitius, fictus; kol- 283 : reslituent... galeas cum affisis et cor- jancsar aga. E czim adatik a varparancsnokoktott, koholt. Wagn.
redis et aliis guernimentis eque bonis.
nak is. Hasznaltatik a katonai es udvari tiszAf iictus, us, (Du C.) Jocatio, census;
Affixattis, 3., aflixo prseditus; rag gal tek czimeiil, mint effendi a polgari hivatalnoberbeadds, bcrbevetel. Ljub. Mon. SI. IV. elldtott. Corp. Gram. 159. vox affixata.
kok czimzesere. Az ocs agha-nak cziniezj
Affixio, (Du C.) Modus publicandee sen- batyjat. Vegre agha-knak nevezik eunucho21. an. 1360.
Affidacio, fides data, conventio per tentiae in aliquem latse, vel ad valvas ccclesia- kat is. Verancs. III. 355. aggam janizarorum.
fidem; biztositek, biztositds, adott szo. rum affigendo; iteletkifuggesztes. Nagy Hier.
Aga Janitzarorum, prajtor militum
End. p. 628. Andre* III. Libertas an. 129i: Affixorium, fibula; kapocs, tu. Cod. prsetorianorum apud Turcas; janicsdrok palisdem hospitibus Austriacis, pro ferri fabricis Dip. Arp. Cont. VII. 411. viginti septem mar- rancsnoka, janicsdraga. Bel. Geogr. 547.
loco Eisen-Uurczel cum affidacione in lias cas persolvens de argento, aureos mantelli Verancs. III. 355. Szil. Tor. Magy. EmI. III. 396.
terras Ultrasilvanas vocalis . . . concedimus. taxillos, sertum et affixorium., duos anulos de
Agabo, (DuC.) qui negotia pracedit pro:
1. Aflidare, (Du C.) fidem suam alicui auro et chorlinam.
Agazo; gondozo. Gyon. 761.
obstringere, certum facere, probare; bizAfflanientum, affumentum, DornAgaga vel agagula, 39, (Du C.) lenotositani. Szek. Okl. IV. 59. mercatores et hecke. Dieff.; csipkebokor. Schla'g, 2168.
cinator, pantomimus ; kerito, csdbito. Nagy
forenses homines atque viatores quosiibet
Afflatura, 33, merces ab. it. affiasare; Hier.
serie presencium affidamus, cerlificamus taldlo dij. Ger. Finderlohn. Ljub. Mon. SI. Agalar, kormdnyzo, vegrehajto. Tor.
et assecuramus. Reg. Turm. Prat. 18. Cod. XI. 8. an. 1306 : debeat.., presentare ipsum Tar. 1892. p. 431. Sequunlur etaga sen agaDip. Fam. Com, de Sztara Vol. II. 11. Rak. sc. Spariverium domino comiti die illo ... quo lar =. gubernatores seu executores supremi
officiates, qui in publico divan = senatu etiam
On. 143.
invenerint ilium et habebit afflaturam.
2. Aflidare, despondere; eljegyezni.
Afflictivus, 3., vim affligendi habens; sedes suas habent, sed tamen senatum ingredi
Han. Mon. Jur. P. I. 109 : affidare in . .. sujto. It. aiflitu'vo. Pfahl. Jus. Georg. 286. pcena non admodum necessario coguntur; loco illouxorem aliquam puellam.
quoque corporis afflictiva dictari potest. rum alios seu eorum provisores mittere negotiaque illorum curare licet.
Affidatia, sponsio (Du C. affidatio Kass. Jur. Civ. II. 67.
Affluxus, affluentia; csodiiles, odaAgalarung, plur. genit. pro agalarum,
sponsalia); biztositds, igeret. Arch. Rak. II.
166. a ki altal nagy particularitatu affidatid- folyds. Szentv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 6. sicut capiczilerung pro : Capiczilerum. Tor.
Propter uberem humorum affluxum.
Tar. 1892. p. 431.
kat teltiink az bavarusnak.
Affodillum, albugo (Du C. albumen in
1. Affidatio, asseveratio, confirmatio,
Agamia, se, coelibatus, vita Calebs;
notlenseg. Nagy Hier.
fides data (Du C.); dllitds, biztositds. Opin. ovo) ; tikmonyszek. Gyon. 736.
Agamus 3., caelebs (Hieron. adv. Jovin.
P. I. . 13. Arch! Rak. I. 30. VIII. 215. Fej. Afforestarc, silvam in forestem, viX. 2. 407. In cuius affidationem ct assecu- varium ferarum convertere (Du C.) Uj Magy. I. 15.) notlen. Nagy Hier.
rationis testimonium praasentes eis duximus Muz. III. 200. Omnes foreste, que afforestate
Agape, eleemosyna, refectio pauperum
concedendas. Tor, Tar. 1887. 556.
sunt tempore nostro, statim deafforesfentur (Du C.); szeretetbol valo kozalamizsna.
Decret S. Steph. Regis Hung. lib. 2. cap. 17.
2. Affidatio, (Du C.) locatio; berbe- et ita fiat de ripariis.
adds. Ljub. Mon. SI. V. 183. an. 1409. cum Afforis, extrinsecus; kiviilrol. von
Agapeta^ erant virgines aul viduse, qua3
affidiis, affidationibus, molendinis.
Aussen. Arch. Rak. Vlil. 456. Aurei annuli specie coalibatus ac virginitatis nuptiis nuntium
Affidia, SB : (Du C.) fides data, promissio afforis encausto vulgo Zomanczio nigro ornati. miltebant et cum clericis in eadem domo haper fidem ; adott becsiiletszo. Thurocz. LaAfforismus, i, (DuC.) foramen in navi, bitabant ac, ne qua pravi consortii suspicio
disl. reg. c. 63.
unde remi emittuntur; hajo evezdinek lyuka. esset, sese invicem dilectas ac dilectos appellabant vel etiam fratres et sorores. DuC.
Affiduciare (Du C. fidem dare) hortari; Gyon. 738.
bdtoritani. Gyon. 734.
Afforus, quidam pisciculus (Du C.); ha- Par. Pap.
Agareni, (Du C.) Sarraceni, qui scilicet
Affigibilis, e, qui affigi potest; oda- lacska. Gyon. 739.
szogezheto, ragaszthatd. Corp. Gram. 401. Affronitum, spuma nitri (Du C. gr. vox se existimant ortos ex Ismaele filio Agaris
Affiliare, (DuC.) Gall, affilier; eccle-siffi corrupta ex aq/QOVirgov); szek tajtekja. et Abrahami. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
X. 136. Item quot in orbe sunt Judaei, quot
matri adiungere; fiokegyhdzzd tenni, ledny- Gyon. 742.
egyhdz gyandnt csatolni. Beng. Ann. Er.
Affulare, 1. leviter tangere, 2. assentire, Agareni seu Mahometan!, quot Pagani, GenCeenob. 861. Eidem Conventui S. Petri af- obedire; i. konnyen illetni, 2. engedni. tiles et Infldeles.
Agarium fors. idem quod agaricum;
filiata est Ecclesia B. Maria? Virginis de Gyon. 756.
Affurcilare, (Cathol. suspendere) hoc csehtaplo. It.agarico. Germ. Blatter-, ZundorCorona. Cod. Evang. V. III. 25.
Affinare, (Du C.) raelalla purgare, ex- loco: explicando excutere magyardzva Schwamm. Vect. Ref. F.
3*
20
Agasonum magister
Agentura
Agibilis
Agasonum magister, summus sta- Agentura, ae, procuratura; ugyvivdseg. Aggravatio, geminatio (Du C. al. s.);
buli magister; fdlovdszmester. Marc. Chr. II. Jokai R6gi jo Tbl. II. 144. a bremai agen- kettdztetes. Corp. Gram. 637. aliqui scribunt
71. Cod. Dip. And. V. 134. 5.
turakbol felso Sileziabol nem kellettek neki edgy, aliqui eggy, aliqui etiam egygy; quae
Agasonus, i, agaso, onis; lovdszinas. a telepitv^nyesek.
etiam geminatio vel aggravatio... videtur
Thok. Diar. II. 74. Conventio Egregii Joannis
Agerculus, (Du C.) ager parvus; kis supervacanea esse.
Rimay, agasonorum nostrorum magistro, mezd. Gyon. 777.
1. Aggravatorius, 3., idem ac aggracuius annus incipit die 15 Mart. Conventio
Agere, actionem instituere, lege agere; vans; terhelo'. Batty. Leg. T. I. p. i66. aggraEgregii Andrea3 R6pasy agasonorum nostro- pert inditani. End. p. 576. Synodus Buden- vatoria excommunicationis sententia.
rum magistro.
sis an. 1279: 25. Inhibemus ne persone ec2. Aggravatorius, 3., ad repetitam
Agaszi, V. Szpaoglan aga = prae- clesiastice agant vel respondeant.. . coram et itcratam excommunicationem pertinens, exfectus equitum; a lovasok elsdranguve- iudice seculari.
comminicationem continens; sulyosbitd, kizere. Tor. Tar. 1892. p. 431.
Agere Canem, turpiler, indecore se kozosito'. Cher. Jus. Eccl. II. 377. Quodsi
Agates, agathes, achates (Plin.); agatko'. gerere; ebelkedni. Corp. Gram. 237.
quis in contumacia post latam sententiam perIt. agata, Achatstein. F. Forg. Comm. 246. Agere Ciganum, more Cigani fraudu- severet,expediuntur litterae aggravatoriae ac
duos stapedes argento obductos ac duas patel- lenter agere; czigdnkodni. Corp. Gram. 237. reaggravatoriae jussu Sacrae Sedis ac parila s ex agate dono dat. Tort. Tar. 1890. 369. Agga, idem ac Aga. Adelm. De orig Turc. ter per Dioecesim publicantur.
Agazo Aulicus, curator equarius re- 6. Secunda est uxor Capitanei Janicariorum
Aggravium, molestia, aggravatio, gragis; udvari lovdsz. Diar. Com. 45. Agazo- qui dicitur Agga.
vamen, onus, vexatio; It. aggravio. teher,
nes Aulici. Einspaniger.
Agga idufegziarum, tufekci aga = megterheles, serelem, baj, ado. Fej. HI.
Agazonatus, us,conditio etofficium aga- magister fabrorum armorum; a fegyverko- Praef. Idem Honorius Fratres Teutonicos in
sonis, seu curatoris equarii, seu praefecti sta- vdcsok fonoke. Verancs V. 244. Ex eadem terra Bozza contra iniusta Episcopi Tranbuli; lovdszmester tiszte, hivatala. Batty. pecunia dati sunt. . . aggae idufegziarum silvani aggravia tuetur. Bod. Hist. Eccl.
Leg. 1.595. Articuli in opp.Hatvan. eel. a 1524. tympanistis ac tubicinibus. .. tall. 108.
III. 81. Kormocb. ffirealisk. Ert. Bpest 1895.
Universa officia . . ., ut sunt Cubiculariatus,
Agger Perlinianus a Perlinio Urbi- p. 114. absque omni publici et privatorum
Ta vernicatus, Pincernatus, Dapiferatus et Aga- nate exstructus. Nad. Florus Hung. L. IV. C. aggravio. Dip. Alv. II. 279. 283. Ut nullos
zonatus .. . Hungaricae nationis homini- X. p. 293 : Sinan Perlinianos aggeres,([uos milites in aggravium Comitatuum congreb u s . . . conferantur.
Nicolaus Perlinius Urbenas urbium propugnan- get. Magy. Jogt. EmI. I. 415.
Agazonia, ae, offlcium agasonis; lovdsz- darum artifex, oblongos et denum pedum crasAggredula3, ranae parvae in agro moranmesteri hivatal. Haz. Okl. 244 an. 1344. in sos exadverso portee struxerat, foedo hostis tes, in Cathol. Agredula, quae in agris inveofficio agazoniae.
metu occupavit.
nitur. (Du. C.) alauda. Placidus ap. Maium
Agelaster, agellastus, (gr. ttye'AaAggerosus 3., cumulosus (in Cathol. ranae parvae, multum in sicco morantes; a
aroq) qui nunquam ridet; ki soha nem nevet. quoque.); halmos, dombos. Gyon. 784.
mezdn lako apro bekdk. Gyon. 840.
Gyon. 773.
Aggeus (Du C.) ex graeco ftyysMos
A.ggregarius 3., (Du C.) gregatus V.
Agellarius, i, rusticus (Du C. agrestis). factum agellus et inde aggeus quod idem Collectivus; osszesereglett. Thurocz. 232.
Gyon 774.
sonat ac nomen prophetae. Gyon. 786.
amicorum auxilio et milite aggregario adAgenda, 33, (DuC.) offlcium divinum;
Agglomeratio, actus agglomerandi et iutus.
isteni szertartds. Szaz. XVIII. 34. Agenda res agglomerate; gombolyitds,gombolyag, A-ggregatus Colonellus, spe sucsive Exequiale sacramentorum.
halmozat. Vern. Met. II. 4. Neutonus id so- cedendi tribuni militum adiunctus; alezredes.
Agenda, orum,offic 'a; teendo'. It. affari lum asserit se materiam ut minimarum partium aggregirter Oberst. Arch. Rak. VIII. 123.
Geschaft, was zu thun is t. Kass. P. P.I. 30. agglomerationem considerare, quae iterum
Aggregatus Legionis, legioni adreliqua agenda inter Vice-Notarios actuales materiales et extehsae sint et nonnisi per igno- iunctus ; az ezred tiszteletbeli katondja,
et honorarios distribuit.
tam quandam vim arctissime inter se cohae- dem Regiment aggregirt. Reg. Mil. p. 37.
Agendarius, i. liber baptismalis vel be- reant.
Aggressio, actus aggrediendi, impetus;
nedictionis; matrikula; anyakonyv. Szaz.
Aggratiare, (Du C.) veniam, impunita- megrohands, tdmadds. Curios Misc. 395.
XVIII. 446. 1596-iki Agendariusban a hdza- tem dare alicui; megkegyelmezni. It. aggra- Agressiones siquidem urbium et fossarum
suld feleknek a pap altal valo copulalasa iratik ziare. Fej. X. 2. 396. An. Ch. 1396. in bono- ab hoste non fiunt per apertas vias.
le. Tor. Ta>. 1889. 598.
rum amissione aggratiati.
Agressive, aggrediendo; tdmadolag.
Agens, (DuC.) actor, procurator; ugy^
Aggrationalis, V. Litterae aggra- Kovy El. 569. Si itaque usus est dubius et via
nok, ugyesz, ugyvivS, ugyviselo, ugytiszt, tionales, lit. veniam continentes; kegye- facti sive aggressive sive defensive uti placeat.
It. agente. Tract. Comm. 5. V. s. v. Vice- lem level.
Aggressor, qui aggreditur, oppugnaConsul; Molnar Patv. 68. Juratus Agens
Aggratulari, alcui ad bonum eventum tor; tdmado. It. aggressore. Kovy. El. 569.
Causarum Cameraticarum. Kass. Prax. I. cim: suscepti sui gratulari; vmihez szerencset eo minus posset agere aggressor silvae verad Excelsam Cancellariam Regiam Hungarico- kivdnni, gratuldlni. Fej. X. I. 567. Col- beratus. Vern. Phil. Mor. 381. Si nee haec proAulicam agenti. Szilady Tor. Magy. Em. IV. lucius Florentiae Cancellarius de victoria re- desse aut adhiberi possent, eliam caede iniqui
109. quod non tantum ineptus et imprudens portata Regi BosniaB aggratulatur. Dip. Alv. adgressoris vitam nostram defendere licet.
Valachiae Vaivoda litteris ad agentes suos II. 167.
Aggropare, cilicium conficere; csompraemissis divulgavit, sed etiam ex ipsa TranAggratulatio, salutatio; udvozles, bdkba osszekotni. It. aggroppare. Prot. inq.
silvania ab ys procul dubio. Cod. Dip. Brass. szerencsekivdnat. Ac. Com. Sopr. p. 188: 244. XIIII. ipsa colligebal rotundatas (que
Burg. p. 258. Secretarium et agentem Comitis Imperatricem . . . cum aggratulatione pro tagabanlur de vestibus) et msimQ\aggropabat
Scepusiensis.
Coronatione praemissa brevi oratione demisse eas et de illis iungebat se ad carnem subtus
vestes.
Agentia, ae, (DuC.) munus, officium; invitant. Hor. Mem. 258.
ugyvitel, hivatal, iigy, foglalatossag, ugyAggratulatorius, 3., ad gratulationem
Agiamoglanus, i, tiro legionarius
vivdseg. It. agenzia. Agentschaft, Agentur. pertinens; felkoszonto. Hor. Mem. 480. Szaz. apud Turcas; torok katona ujoncz. F. Forg.
J6kai Mire Megv. III. 99. mikor a legelso" agen- II. 316.
Comm. 347. Ferhat bassa urbis praefectus
tidt kaptam, uradalmi fiscalatus allomasdban.
Aggravamen, querela, molestia, dam- inlerea legionarios tirones(agiamoglanos voR6gi j6 Tbl. II. 58. s. v. Actus maioris p. Kass. num, injuria vel quodcunque onus, speciatim cant) specie delectus in supplementum janiciaP. P. I. 239. eo suapte intellecto, quod is mox vero tributum; panasz, vdd, teher, ado. rorum, qui in bello occubuissent, extra urbem
cum aditu offlcii huius cunctis privatis agen- Cod. Dip. Arp. V. 14. Ecclesiam ipsorum
amandaverat.
tiis renunciare obligatur.
nedum aggravamine homicidiorum petito,
1. Agibilis, quod agi potest, quod effici
Agentialis, ad facultatem agendi perti- verum eciam ab omni iurisdiccione duximus potest (Du C. al. s.) teheto, megtehctd.
nens; ugynoki. Hist. Eccl. Ev. 274. titulo eximendam. Fej. 1.100. Non valemus taminiu- Andr. Pann. 26. Nihil enim execrabilius desubsidii Agentialis nonaginta Florenos, Ca- stum aggravamen sustinere.
speratione, quam qui non devitat et fidei
thedratici vero sex supra viginti annis singulis
Aggravascere Ha ap. Calep. pro: constanliam perdit et in omnibus huius mundt
pcndere tenerentur. Ker. Nap. 349.
aggravescere. Gyon. 808.
agibilibus impotens erit. Dip. Rag. 340.
Agibilis
Agminis Coactor
Agulha
2. Agibilis, agilis (Du C.'al. s.); konyAgminis Coactor, lictor militaris; morte luctari; pugnare; haldltusdt vini,
nyen mozgathato, gyors. Szentiv. Cur. porkolab, Profos. Reg. Turm. Prat. 15. Pro harczolni. Obs. Jadr. 408. Sed mirabilius
Misc. Dec. III. P. V. 101. Quia alas musculis aresto apud Agminis Coactorem perpesso agonizant Veneti in prima acie navis S. Demollibus quidem et agibilibus vertebris sed huic, pro aresto autein in Cubili suo perfe- metrii.
bene firmatis praeditas habent.
rendo Prostrati (Adjutanten) 45. Xrorum
Agonizeta, ae, victor (in Cathol. quo1. Agilis, est litulus allocutionis, qui Taxam punitus persolvet.
que); gy8z6. Gyon. 834.
hominibus inferioris gradus tribuitur; szabaAgmonia, ae, agrimonia; apro bojtorAgonyclitae, alias Agonistici == Dodos, ndnemes, felnemes. Torvt. Msz. Szirm. jdn, parlo, kisded fii. It. agrimonia, Germ. natistarum secta, qui, quod sedes firmas non
16. Agilis. Felnemes. Providj et Agiles. Gon- Odermennig. Schlag. 891.
flgerent et vagarentur Circumcelliones et
dos 6s sere"ny gazdak. Titulus p. 190. Reg. Mil. Agna, orum, agnascentia q. v.
circuitores nuncupabantur; koltozkoddk.
Agnascentia, inutilia membra; hidba- Curios. Misc. III. Catalogus VIII. Haeresiarp. 63. Georch. H. T. 271. a nemes anyatol
izfilt, de nemtelen atydtol nemzett felnemesek valo tagok. Gyon.
charum et Haeresum prajcipuarum Octavi Saagiles.
Agnaticus, 3., agnatus; atyai agon culi. Agonyclitae, Christianocategori.
2. Agilis, Liberlinus, fundo, non astrictus; rokon, fidgrokonsdgbeli. Kelem. Inst. Jur.
Agoreus, i, nundinarius, rusticus pleszabados, mozgo. nem dllando tulajdo- Pr. 383. HaBC (tutela) rursus Agnatica aut beius ; sokadalomba jard paraszt; koznos. Hajn. Subs. Publ. 212. Kovy. El. 68. Cognatica; pro eo, alque earn gerunt perso- ember. Gyon. 825.
Libertini alias Agiles vocantur, quod libere ns per lineam masculinam vel foemineam, cum
Agotia, ae, V. Agocium. Ljub. Mon. SI.
abire possunt quo volunt; si in Fundo Do- pupillo, et parentibus eius, nexum sanguinis II. 175. Nabula autem agotiam et alie
minali habitent, intuitu eius subsunt Domino habentes. Vuch. Jur. Feud. 139. Torvt. Msz. expense solite et soldus famulorum solvantur
verum si illius Judicalum in Personalibus et
Agnativus, 3., ag-natus, unde cum per commune.
aliis cum fundo Dominali nihil commune ha- -ivus sufflxo derivatum est: agnativus et
Agraifa, ac, fibula; csat. Ger. Agraffe.
bentibus agnoverunt, recidunt ad Classem Co- significat id quod ad nascendum pertinet, Szaz. XXVII. 258.
lonorum.
quod alicui de ortu suo debetur; sziiletessel
Agralis, ad agrum pertinens; foldi.
Agiliter, (Du C. facile) motu agili; moz- jdro. Fej. VII. Ad lect. XIII. Nota. Nos Andreas Sup. An. Sc. II. 466. an. 1578: telonium . . .
gekonyan, gyorsan. It. agilmente. Vita S. Steph. HI. ad regni Hungarian summos apices, secun- aqualicum . . . pontale, agrale.
51. et in abscondendis in sinu pauperum ele- dum jura agnativa et naturalia provecti.
Agrammatus, i, (DuC.) illiteratus;
mosinis agiliter et ylariter transigere solebat.
Agnecten, (Du C.) vox. Belgica signi- tudatlan. Gyon. 842.
Aginare, ab ago (Du C.) 1. negotiari, flcans munera dare die festo S. Agnetis. AgnesAgratiatio (Du C. aggratiatio); meg2. ducere, 3. explicare, 4. agere, 5. fugare. ajdndek. Nagy Hier.
kegyelmezes. Proj. sanct. crim? P. II. Tit. VII.
4. kompoldrkodni (kcreskedni), 2. vezetni,
Agnellina3 pelles, agni p. (Du C.); bd- Art. II. Jus aggratiandi quod consistit in
3. kiteriteni, 4. cselekedni, 5. tdvoztatni. rdnybor. Kov. Form. St. 452. nemo negotia- condonatione poenae mortis, vel amissionis
Gyon. 700.
torum pelles quascunque Agnellinas scili- bonorum, aut poenae severioris relaxatione, et
Aginari, vilia negotiari (ap. Calep.); cet et ovinas sive ferinas ... emere praesum- mitioris substitutione, Principi competit.
apro kereskedest uzni, szatocskodni. mant. Tort. Tar. 1889. 381. subam agnelliAgravamen, V. Aggravamen. Dip.
Gyon. 798.
nam.
Rag. 65.
Aginator, mercator, qui rem suam agiAgniglossa, a?, (agniglossum, hundesAgravis pro : aggravis = aggravans ;
liter vendit. (Du C. aurigae, qui ludis circeusi- zunge, schaffzunge. Dieff.) bardnynyelv, sulyos. Tor. Tar. 1892. p. 384. animadvertens
bus se exercebant); kalmdr, ki marhdjdt egerfark. Schlag. 2169.
se ex ilia se agravi aegritudine eluctari.
hamar eladj'a. Gyon. 799.
Agnisperma, (Dief. salvianblelter) zsdAgredere pro: aggredi. Chr. Dubn.
Agio grapha,ae, sanctascriplura; szent- lya. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112.
p. 10. Malrinus. . . Hunos ... agredere forirds. Gyon. 793.
Agnoetse, (Du C. agnoitae) qui Dei midans.
Agiographus, pro: Hagiographus; omniscientiam et omnipraesentiam negabant;
Agresta, ae, (Du C.) omphacium; egres,
szentirdsiro. Gyon. 797.
gondviseles tagadok. Nagy Hier.
eretlen szolS. It. agresto. Ljub. Mon. SI. XI.
Agiomachi, ayioq ftd%o(tai, impugnaAgnoita3, (DuC.) V. s. Themisteani. 3. an. 1306: nulla persona audeat vendere
tores sanctorum tempore Sti. Epiphanii;
Agnus dei, V. s. Argenteus.
agrestam natam in ortis.
szentek ostromloi. Nagy Hier.
Agocium, necessariae res, victus; keszAgrestus,3.,gr.^^^(TTog, kopdr. Cod.
Agiosymandrum, (Du C.) instrumen- let, elelmi szer. Ljub. Mon. SI. I. 150. an. Dip. And. II. 102.112. simul cum terra inculta
tum ligneum, quo campanae loco Christiani in 1292. IV. 354 : possit expendere ducatos . . . et aggresta.
Turcia degentes, nos vero et recentiores graeci non intelligendo de nabulis navigiorum, scorAgri inspector, chorepiscopus, in loin hebdomade cruciatuum Christi utimur; ke-. tis et agociis equorum.
cum episcopi substitutus; mezei piispok.
Agolus, i, baculus pastoralis; a pdsz- Kon. Egyh. 304.
repelo, toka, faharang a gorogoknel. Nagy
tor istdpja. Gyon. 826.
Hier.
Agricolatio, agricultura (Du. C. al.
Agon, (Du C.) mortis hora, certamen; sensu); foldmiveles. Szek. Okl. IV. 187.
Agitatio equorum, cursus, curriculum, certamen equorum; loverseny. (Du C. haldlkuzdelem. Pel. Serm. Aliqui licet essent Mon. Com. Trans. II. 97. Bel. Geogr. 128.
sancti, tamen morti appropinquantes in ipso
al. s.) Brut. Hist. II. 222. 2.
Agrifagita, ae, cyclops; monoculus; felAglena, ae, Travatia, tentorium, quod agone maxime trepidaverunt Hiem. 7. g.; szemu orias, egyszemu ember. Gyon. 850.
Trana, seu subjectis rotis loco mover! potest; Quidam frater iuvenis . . . pleno ore risil in
Agriminia, (Du C.) Vigiliae, agronno
kerekeken j'dro sdtor. Fej. V. II. 412. Item agone. Hiem. 8. p. II. Rak. On. 17.1. 2729. enim est: yigilo. Voees corrupt* ex gr.
Agonalis, ad agonem pertinens; haldl- dygvTtvia, vigiliae et &yQvnvt<o, vigilo ; 6rtentorium meum magnum: Travatiam videlicet sine Aglenam et aliud tentorium mi- tusa ... Beng. Ann. Er. Coenob. 521. in ul- nap. Nagy Hier.
nus cum coopertorio vendantur per execu- timo scalarum gradu agonali correptus lanAgrinionium, agrimonia. v. s. Agtores.
guore in genua procubuit.
monia. Schlag. 907.
Agonia, supremus morientis conflictus,
Agleria, Travatia a turcico Aglari quod
Agripennus, qui non sunt plene agrf.
tribunes militum denotat; katonai sdtor. luctamen mortis, extremum periculum; haldl- (Du C. rectius: Agripenna idem ac araKnauz E. M. Str. II. 72. 54. Item tentorium tusa, agonia, haldlos aggodalom. Jokai pennis Gall, arpent), modus agri; termerd
meum magnum, Travatia videlicet sive agle- Mire Megv. III. 85. Obs. Jadr. 415. dum ipsi egyseg, darabfold. Gyou. 852.
riam relinquo.
praBtores et caeteri eorum consentanei ac Urbis
Agudum (cardo) uncus, clavus; ajtdAgloma, (Du C.) victima, hostia; os- suae fldeles in tanta essent agonia positi, quod sark, kapocsvas. It. ago. Ljub. Mon. SI. V.
tya, dldozat. Nagy Hier.
huius vitae taedium iam habebant. Wagn.
243. an. 1334: pro agudis operatis ad portas.
Agonitheta, dycavo&er^q (Du C. athAgula, se, leaena ; tenyeszto oroszlan,
Agminatim, gregatim, per agmina, in
agminibus; seregesen, csapatonktfnt. Ve- leta); viadal-rendezd. Andr. Pann. 39. Cer- non recte, nam in Du C. agagula lenocinator,
rancs. VI. 198. Huszti. Or. Gymn. 3. undi- tatur sub iudice, sub lege decernitur agoni- kerito, itaque lenam eadem notione adhibuit
ut leaenam. Gyon. 855.
quaque wittebergam agminatim accurrentes thetis.
Agulha, ae, (Du C.) apex turris ecelesiaj
studiosi. Cod. Dip. Lond. 170.
Agonizare, (DuC.) animam agere,cum
Akologia
Albalorium
Gall, aiguille; torony csucsja, -pupja. nes aliarum vinearum ac quoddam fenetum Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 123. Alas
eidem Nicolao cessissent in porciones.
reddere. Significat in spem bonam erigere. :
Nagy Hier.
Akologia, a gr. &xoq, &xf.oq doctrina
Alastor, diabolus, daemon. Init. Gas.
Agynii, (Du C.) Haeretici circa a. Chr.
694. a carne et connubio abstinebant, Deum de instrumentis, quibus medici vulnera sanan- p. 74. D a t a . . . opera, qua menlibus stygii
utriusque auclorem infltiati. A yvvfj mulicr da tractant; sebeszi miixzertan. Instrumen- alasloris I'allacia depravatis jeterna; veritatis
tenlehre. Poor Zsebsz. 156.
lumen accenderetur.
et a privalivum ; nogyuloldk. Nagy Hicr.
Agyos, sine terra, quasi coeleste; in CaAla Propiigiiaculi, (Du C.) latus;
Alatus, 3., alis prteditus; szdrnyas.
thol. sub voce Agios, ut vult Hugot. ab a quod erod oldala. Bolhvercks Streich. Plane. Fa- Gyon. 870.
est sine et (yij) quod est-terra, szcnt. Gyon. lud. Arch. 21.
1. Alba, V. Chartabianca : kotclezo fejer
785.
Alae continualio, (DuC.) oldal foly- level, fejer kotelezveny, puazta papiros.
Agyrta, ae, gr. dyvgryq, homo vagus; tatdsa. Falud. Arch. 21. Alae continuutio, Arch. Rak. VIII. 119. Georch. H. T. IV. 67.
csavargo. Lib. Cod. Mod. III. 70.
verlangle Slreich. Lc Plane prolonge. Est linea Kelem. Inst. Jur, Pr. II. 578. Illud, quod in
Agzaz, genus mediocre nobilium Siculo- ala3 in directum acliecta terminata lalere mul- Scripiuram redactum sen per Debitorem datis
rum, dg-szdz. Verancs. II. 287. Siculi. In tanguli exterioris.
eatenus litleris recognoscebatur. Scriptura ista
summum mediocre et infimum genus dividunAla secuiida,mdsodik oldal. Falud. vel Formalis Obligatio, vel Alba, seu Chartatur. Nobiles superiores... genus mediocre, Arch. 22. Ala cortinae vel Ala secunda. bianca esse potest. Kovy El. 442. Jogt. Eml.
quod lofew et agzaz, ut singuke sedes habent Germ. Wall-Streich. Gall. Second flanc. Est T. II. I. p. 445.
sua nomina talia, a primis avis suis, populis pars cortinae inter stringentem et ligenlcm
2. Alba, (Du C.) vestis saccrdotalis linea
scytbis deducta, tali nomine appellati sunt,
inlercepta.
et slricta, qua3 Camisia dicitur; miseruha,
Alabarda, 03, It. alabanla, labarda, miseing. Fabo. Mourn. Evang. II. 116. Alba
Agzyamoglanus, i, jan'zarus tiro;
novende'k jancsdr. Verancs. III. 136. Maie- alabdrd. Gal. hallebarde. Hellebarde. Curios apud nos Hungaros dicitur linteum illud industas vestra fel;cissima valeat nosque sciat ad- Misc. III. Oct. Synops. Chron. XI. Alabardam mentum, quod ministri sacra peracturi superiohuc, ut prius quietos et incolumes esse, licet Longobardi invenere, unde dicta quasi Lom- ribus vestibus suis injicere solent. Szirra. 16.
una cum civitate timuerimus agzyamogla- barda. Verancs. VIII. 42. a tergo per costas
Alba PaschiB, Albse Paschales,
norum insurrectionem in huiusmodi tumul- alabarda transligitur.
prima Dominica post Pascha: Dominica Quatibus fieri solitam. 180. iussit eliam scribi duo Alabarthes, (Du C. alabarches) salis simodo; Husvet utdni elso vasdrnap.
millia novorum/cm/zarorttm ex agzyamog- praefectus; so-bdnyaiupdn; mdglyds. Gyon. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 84. quod debito
873.
lanis.
tenebant dare optimum prandium Canonicis
Alabaster, i, Alabastrum, (Du C.) sancli Domnii in secunda feria in Albis PaAhenarius, faber serarius; rezmiiues.
G. Kupferschmied. Opin. P. II. Sec. II. Cap. V. genus marmoris albi et vasa ex eo facta; ala- schae. Thorn. Archid. Hist. Sal. 363. die Jovis
bastrom}alaba^tromedeny. Bel. Geogr. 495. in alb is Paschalibus. Knauz N. Korlan. 166.1.
C. c. Tort. Tar. 1890. 380.
. Alienulus dem. ad ahenum; kis iist. profert ager Hungarias magnetem, asbestum,
Albanenses, Hserelici iidem, qui Almarmor varii coloris, alabastrum etc. Bel. bienses ab Albiensi civitate ita nuncupati.
Kronst. II. 380.
(Du C.) V. s. v. Agonyclte ! For. Scr. p. 39.
Ahenum braxatorium, ahenum ce- Cell. 806.
Alabrum, (Du C.) instrumentum circa Altera Ofticina sit Albanensium ... Christum
revisiae coquendae ; serfozo tist. Par. Pap.
Ahorus, (Du C.) qui rapitur immatura quod volvunlur fila et cuius ope in arbes glo- ex Beata Virgine carnem non sumpsisse, sed
morte, a graeco acoQoq, quod non fit suo merantur; aspa, motola. It. aspe, Haspel attulisse de co3lo ... nullum esse liberum artempore ; kordn elhalo, idetlen. Nagy Hier. Schlag. 2170-2114. Opin. P. III. Sec. II. . 3. bitrium ... Juramentum omne Christianis ita
Alabia, innocentia; drtatlansdg. Gyon. esse prohibitum, ut illo uti nunquam liceat...
Ahtiiama, ae, (vox Turc.) privilegium ;
szabadalom. II. Rak. Gy. 624. concessit 878.
Nullum esse peccatum originis... Baptismo
Alacrimoiiia, (Du C.) laetitia, gaudium, vim nullam inesse ... Sacramentum altaris nlipsis mittere Privilegium vel Ahtnama.
Aini, naves (Du C. Ainu, naves fern. gen. alacritas; mddmsag,gyorâsag. Gyon. 882. hil esse ...
Aini in Glossar. ex cod. regio 4778), hajok. Aladta, Magy.Tor. Tar. XX. 177. MateAlgagenge, genus hcrba? ;papmonyar
Gyon. 862.
ria tenuis variegali coloris A!adla dicta.
fti. E magyar nevet 1. a Nytrban mora/al. II.
Al-Aga, proaga, qui agse vices subit, 869. Priponya al. is u. o. II. 1229. Fiiveszi
Aiiiklingh, V. s. Frainca non elaborata; csiszolatlan hard.
vice agse fungitur; alfonok. Verancs. VI11. 71. neve Physnlis Alkekengi v. Alkekengi. L.
Ajoute mendum pro ajoncs. Ajones uti non ita pridem attigit Al-Aga, qui co!o- Onomoto'l. botan. 1775. VII. 23. Judenvero sunt prima lineamenta, fundamenta rudi- nos meos in Tallya multa vit llorenis millc.
kirsche. Plinius N. II. 21. 31. Halicacamenta literarum. (Du C.) elso kezdcte, kiserAlaj Beghus,legionispra'feclus; ezred- bus, gor. ahxaxaftov. Afrika partjan Caca+
lete, csirdja a tudomdnynak. Rally. Ger. parancsnok. Szamosk. II. 68. Primorcs Tur- bos neven ismertek. Calepin. Cacabos lingua
187. Possum vero multa dicerc, si ad gene- carum Gemlieni, Besliani, Aglue, Alaj Beg hi, Poenorum Solanum somniferum, apud Dioscor.
sim reflectimus lumen, ut de ajoute sit ralio. Janciar Aghaa, ubi res perdilas vidissent... IV. 74. Cacabwhtm.Atengerenfd'P.g, Agj-at
Sensus auctore Ralty. Possem mulla dicere, interfecti sunt.
N. Gorogorszagba es Italiaba Halicacabus
si oculos ad genesim rcflectamus, ut priAlalagmus, (Du C. Alakigma.) Cla- neven terjedt es az arab gyogyszereszek utjan
morum lineamentorum et fundamento- mor Iseti toe t iubilationis; drdmr-iadal,taps. Nyugat-Europaba hozott noveny Alkakengi
rum ratio habeatur.
Nagy Hier.
(ferdilett) nevet nyert. L. Fuchs De hist, stirp.
Aiuctorium, auxilium ; segitseg. Rac.
Alamasia, crematum; pdlinka. J6k. 691.1. Magyar neve tulajdonkepen Pdponya;
Mon. SI. XIII. 10. an. 4348.
Epp. II. 145.
1. Dioszegi 1807. 175. I. Gyon. 954.
'. Aiuvani, hserelici, qui negant esse unius
Alapisare, (Du C.) alapas dare; arczul
Albanezus, janizerius. Magy. Tort. T6r
substantiae trinitatem. Gyon. 863.
iitni. Pel. In Parasceve s. I. e. 3. Christus . . . XVII. a lergo unicuilibet janizerio seu Alba. Akana, cuniculus, fodina. V. Acanu. alapisatur.
nezo dictum fluvium Rabae tranassent.
akna. It. Mina, cunicolo. Mine. Fej. HI. 374.
Alapisatio, actus alapa3 iiifligendae;
Albare, dealbare; feheriteni. Kol. Cod.
et salis fodinas quae Akana vocanlur sufficien- arczulcsapds. Pel. In Parasceve s. I. c. 15. 10. ad albandum mulieres.
tes ad illas duodecim naves, libet ubicunque Quartus dolor Christi dicitur alapisationis.
Albarium, opus gypsatum; gipszmdrvoluerint, eisdem concessimus in perpetUum p. Quel. Sieb. I. 429.
vdnymunka. Rau. Elem. p. 27: calamis
423. salis fodinas etiam, quse Acana (Akna)
Alapizare, alapas dare. (Du C.) arczul arundineis filo ferreo nexis inducitur teclovocantur.
verni. Gyon. 889.
rium, in quo mirae. arlis adornantur albaria
Akatium, Verancs VII. 224. panni opAlapus, i, est ille, qui alapas patiendo aut picturae.
timi ulnas 38, akatii ulnas 16. damasci ul- aequirit victum ; |Du C.) ki arczulveressel
Albator, qui linlea apricatione et aqua
nas 12.
keresi eletet. Gyon. 890.
superfusa candefacit (Du C. qui coria dealbat.)
Alaria, a?, alarium, crates ferrea; ros- vdszonfeheritd. Fjp. Szain. p. 196. an. 1424
Ako et Aco voc. Hung. mensura species,
mensura vinaria et frumentaria; akd. Cod. Dip. tely. Ger. Brandeisen, Rost. Kronst. III. 480. Albatorium, locus linteis insolandis
Hung. And. Vol. V. 390. 14. 390. 37. item melioratio alariae vu.go Brantert. II. 440. vdszonfeheritd hely. Fjp. Szam. p. 163. et
akones trium vinearum eidem Michaeli et akoAlas reddere, remenyre ebreszteni. passim.
- '
Albatus!
Album Academism
Aiienitas
Albatus, 3., albo colore distinctus; feAlburn Academise, catalogusa.; dk. mella; lombik. It. lambicco. cucurbita. Helm
herre ekesitett. Tor. Tar. 1890. p. 564. nevkonyv, nevlajstrom. Tor. Ta>. 1888, oder Blasenhut in der Scheidekunst. V. s. a.
habens crucem in medio albatam.
p. 201. Wagner : Immatriculatus = in album Capitellus. Vern. Met. II. 15. Kecskem. Otv.
Albedo, inis, color albus; feherseg. academiae relalus.
158.
Wallas2ky 161.
Alem, vexillum. V. s. Emir alem ;
Album militare, liber recensus;
Albergaria (Du C. Arbergaria); szdl- mustrakonyv, szemlekfJnyv. Par. Pap.
zdszlo.
Ids-, vendegber. Vuch. Jur. Feud. 176. SoAlcaydus, (DuC.) ita iudices civilatum
Alemonia, 33, malum citrum; czitrom.
lent etiam feuda constitui sub lege certas vocabant Saraceni Hispanici; biro. Nagy Hier. Ger. Limonie. Kronst. II. 362.
praestationes vel singulis annis vel in casibus
Alceus, (Dief.) Althaea officinalis Linn.;
Aleo, onis, qui assidue ludit cum eis;
determinatis domino solvendi; inde non de- zilis. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112.
jdtfkosok tdrsa. Gyon. 931.
Alciona tempera, tranquiliitas niasunt exempla, vasallos servitiorum loco ad
Aleum, allium (Du C.); foghagyma.
praestandum domino iter facienti bospitiurn et ris; csendcs itlo, szelcsend. Szenliv. Cur. It. aglio. Schliig. 930.
annonam, quod Albergaria, Azung, Corre- Misc. Dec. III. P. V. 128. Halcyon sive AlAleuiiiJTe, ignis faluus. Germ. Irrlicht a
dum, Procuratio dicitur ad cibum potumque cyon nidiflcat in ipso mari at verosimilius in gr. a).?]; bolyongas, error. Jokai Magy. Nab.
cerlis temporibus eidem exhibendum, ad sol- saxo ... Quo tempo re (cetificat, placatur mare. 401. Lidtrke = Elf. Lidercz = Erl. les
vendum annuum censum pecuniamve in sacco Hinc Alciona tempera pro pacalo ac qui- Aulens aleumse; nem alnus, nem Erie
eto tempore per proverbium accipiuntur.
nem eger.
offerendam.
Alcoraims, (Du C.) liber, quo ReligioAleuromantia, ae, vaticinatio ex fruAlbergator, (Du C.) caupo, a Germ.
Herberge et Ital. albergo, albergatore (Gast- nis Turcicae praecepta continentur, liber Maho- mentis; gabnajo&lat. Nagy Hier.
Allainus, i, genus ligni; iharfa. Gyon.
wirtb). vendeglos, fogados. Knauz E. M. Sir. metan* legis ; alkordn, kordn. It. alcorano.
Vern. Phil. Mor. 50.
1080.
H. 96. 78.
Alcumysticus, 3., ad artem alcheAlfita, ae, polenta, farina, alflla ex recenAlbicans, fors. idem quod Dominicanus ab alba veste ita dictus; feherbarrit. misticam pertinens; aranykemlcti. Kat.tibus ordeis torrefactis, DuC. (das erste reife
Arch. Rak. IV. 92. nekem egy pater Bolius Hist. Due. 501. an tamen Ovitlianum et alcu- Korn. Dief.) porga. Scbla'g. 1001.
myxticum artificium, quod Verino tribuit ipsi
Alfoldismus, genus dicendi in Hunnevo albicctnsom vala koztok.
Albilicare, lintea insolare ; feheritem quoque non conveniat, quum ex Deiux et De- garia inferiori usitatum ; alfoldi nyelvjdrds.
(vasznat), bleichen. Fjp. Szam. p. 285. an. \\lr per miras ambages Geisa-Ur exsculpere Turkovics Corp. Gram. 706.
Algedoii, cruciatus; gyotrelem. Gr.
1428: emit.. . sindones . .. albificatos. Lib. conatur, penes lectores arbitrium esto
Aldamas, dldomds. Kuun Relat. Hung. a),yrjdu>v. Gyon. 953.
Rat. 255. 282.
Algemo, Calep. Algema, dolor; fdjdaAlbificator, qui linum, telam perfuso j V. I. p. 177 : De Hungarorum sacrificio Belae
flumine albam reddit; vdszonfeherito (mun- regis notarius baec narrat: more paganismo lom. Gyon. 950.
Algenia (Du C.) fors. idem quod Algekas). Lib. Rat. 281. 282. Item 50. non signa- occiso equo pinguissimo magnum aldamas
tum cepit ab albificatore.
fecerunt et. p. 222 : Voc. dldomds in medio ma, dolor ; fdjdalom. Gyon. 947.
Albigenses, Haerelici ila dicti ab AI- 33vo etiam Germanis notum erat, vid. apud
Algorismus, i (Du C. arithmetica);
bigensi civitate in Occitania, ubi mulluji in- Haupt. Zschrft 5. 413 : almasium seu mer- szdmveto tudomdny. Gyon. 1079.
Algoristaj ae, (Du C.) idem ac Abacista
valuerunt Philippe, Augusto et Ludovico VIII. cipolus winkouf tibi signat et apud Dieffenregnantibus (Du C.) V. s. v. Pickarditae. For. bacli: almasium almeys lichawff p. 25. Cf. q. v. ab. It. Algorismo = supputandi el calScr. p. 45. Altera Haeresis famosa saeculi duo- phrasin AlmescMrinken apud Saxones culandi peritus; szdmfejto. Par. Pdp.
Aliagenus, 3., (Du C. alienigena) extradecimi fuit Albigensium orta anno 1176. in Transilvaniaa, qua forma ex dldomds conneus ; idegen.Kass. P. P. T. 134. verum aliatracta esse videtur.
Tolosana Provincia Galliae.
- Albitrium, pro : arbitrium. Ljub. Mon.
Aldamasium, mercipolus; dldomds. genas quoque seu extraneas nationes.
SI. XI. 270. an. 1347 : quod in albitrio sit Almeschtrinken. Cod. Dip. And. II. 194. 213. Alianca, 33, (Du C. alliancia) foedus,
domini comitis.
et fratres sui dederunt mercipotum et alda- pactum; szovetseg, kotes, szerzodes. Gal.
alliance. Tor. Tar. 1887. p. 103. Elector BavaAlbocapuciatus, Ordo albus Canoni- masium.
corum regularium ordinis sancti Augustini;
Aldinium (Du C. Gall, echalotte), allium riae cum aula nostra aliancam statuit.
feher csuklyds. Olah. Cod. Ep.571. Si vero, ascalonicum Linn. Ger. Eschlauch, Slialotte; Aliatus, tederatus; szovetseges. Gal.
quod Deus avertat, aliquo domus austriacaB in- mogyoro, m'etelo hagyma. Arch. Ver. Siebj alli6. Arch. Rak. VIII. 221. propositiones
Aliatorum acceptasset... II. 589. 588.
fortunio, vicini vestri albocapuciati modica XXVI. 112.
Aldomasium, Aldamasium. Jogt. Eml.
Alibrum, (DuC.) alabrum; motola,'foarrepta occasione vel morte unius ex vobis,
quae est, ut alia omnia noslra in manu Dei T. I. p. 526 : Conclusum est, ut siquis equum ndltekero.Gfon. 963.
Alica, as, potio; ital. Gyon. 996.
sita, Hungarian! rursus non modo invaserint emere volet... emat sub Aldomasio.
Aleare, alea ludere Text. vid. sub TaxilAlicarius, i, potionis confector; italsed occupaverint.
keszitd. Boh. lekar. Gyon. 997.
Albogalerus, i, pileum capitis; suveg. lare; szerencsejdtekot uzni.
Alienatio feudi, a huber elidegen\~
Aleatorium, locus, in quo alea luditur;
Gyon. 916.
te.se. Vuch. Jur. Feud. 178. Alienatio feudi
Alboragium, praestatio pro navibus jdtszo hely. Gyon. 930.
Aleatorius contractus, periclitans, generatim est non tantum translatio dominii
facienda offlcio portus; kikoto dij. Ljub.
Mon. S1.-V. 40.
[113. dubius contractus; koczkdztato szerzodes. utilis in alterum sed etiam constitutio cuiuscunque iuris realis in feudo, uti pignoris, serAlbuga, ae, albugo; szemfejer. Schlagli Torvt. Msz.
Alebra, (Du C.) quibus quis alitur; ta- vitutis etc.
Albugineus, 3., albumini ovi similis ;
Alienationis splenitas, az idegetojds feherje-fele. Szentiv. Cur. Misc. Dec. karmdny. Gyon. 940.
II. P. I. p. 201. Jam vero ex humoribus oculi
Alebria, bene alentia (Fesl.); hizlald nites formalitdsai, idegenre valo dtruhdzds. Vuch. Jur. Feud. 45. Quod res eccleintimus vocatur crystallinus . . . proximus tyukok, ludak, drtdnyok. Gyon. 1078.
huic est vitreus sive1 albugineus; quia albuAlec, pro: halex; hering. Tor. Tar.siasticae in feudum dari possint nullum est
gini ovi similis est. '
dubium b) dummodo praescriptae alienationis
1889. p. 373.
Albulse, acini albi coloris (Du C. al. s.);
Alectorius, Alectoria, lapis in yen- solenitates observentur, iusta adsit alienandi
feherszinii szolo. M. Bel. Prodr. 173. Pro- triculo galli nascens; kakasko. Kecsk. P. Otv. causa, utpote necessitas, aut alia manifesta
Ecclesiae utilitas infeudatipnem deposcat.
xime abhis Tumidulis sunt Albulae, die Weis- 153.
Alienator, qui alienat; elidegenitd.
sen, procul dubio a colore acinorum ita nunAlectriomachia, 33, certamen gallocupatae.
rum; kakasviadal. Barczay.
Aiienitas, immunitas, penuria ; menAlbum, i, libellus memorialis, vel in
Alectromantia, as, vaticinatio ex
quern nomina hominum referuntur; emlek- cantu gallorum ; kakasjoslat. >fagy Hier.
tesseg, hidny. Pel. Pom. L. X. P. II. Perkonyv, nevtdr. Verancs. X. 30. Semper ante
Alembicum et AlembicMs, (Du C.) aureum vestimentum significatur gloria beate
te, Nicasi, et amavi et in eo albo habui, in cassis, pileus, quo ars materias resolvendi in Virginis summa pre ceteris sublimitas, lumiquo et doctos et mei amantissimos consuevi. experimentis suis utitur. V. Stillatoria cucu- nositas, et ad christi gloriam conformitas, qui
est sol iustitie, nee non omnis corruptionis pugnam invocant. (Du C. Allah.) Szil. Re"gi nibus idem Dyonisius Palatinus tale fecisset
Magy. K. III. 459. Incipiunt omnes Alia boare indicium.
alienitas.
Alientia, ae, foedus, pactio ex. It. al- suum. Brut. Hist. VIII. 364. 30.
Allegative, exponendo, disputando, proAllagallia, (Du C. allegallicum. Dief. ferendo; eldaddlag, vitatolag,felhozva} hileanza, lega (lat. ligare) quod coniunctionem,
amicitias cum aliquo coniunctas significat; allogallica.) Gentiana Linn. Ger. Enzian ; tar- vatkozva, szdvdltva. Kass. Jur. Civ. I. 214.
frigykotes, szovetseg. Gall, alliance. Bund. nics. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
iuxta allegative inductas quaestiones authentica
Allare, festinare (Du C. ire, a gall, aller) ; Fassione neutiquam arcente. Pfahl Jus. Georg.
Szirm. 16.
Alietas, (Du C.) diversitas, differentia; repulni, sietni. Georg. Sirm. I. 16. Et Michail 305. si quas contra testes habent exceptiones
killdnbdzSseg. Pel. De S. Trinit. s. IV. c. 5. Zilagi cum aspexisset, uiox allavit ad manus reflexiones in Processu allegative inducendae.
Mirabile est alietate personarum in essentiae Cesaris.
Kovy El. 508. non item si allegative tantum
Allator, qui devehit, adfert; elhozo. nominentur.
divinae imitate.
Alietus, i (Du C.) merillus, similisaquilae; Knauz. E. M. Str. I. 94. 65. Kereszt. Res. Mil. Allegatum, i, assertio (V. Assertum)
74. Praeter hos diversos conditionarios cum argumentatio, sententia; dllitds, erosites. It.
saskeselyu. Gyon. 975.
Alifani, (Du C.) calices poculorum ; po- liberos cum servos eidem Monasterio addixit, allegamento. Kassi P. P. I. 330. Partes collitiquos inter censebantur. . . 12. Salis allatores gantes circa qualitates testium pro et contra
harak. Gyon. 984.
disceptassent suisque allegatis inhaesissent.
Aligorica (Du C. algorica. algarica) de ultrasilvanis partibus.
Alleluia, ae (Du C.) vox hebraica, quae
atropa mandragoras Linn. Ger. Alraun. altato Allatura, ae, dos (Du C. al. s.) ; hozomdny. Georch. H. T. II. 218. es Eloszo Mol- laudate Deum vel potius Dominum signinadragulya. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Alika terms, aliquatenus; valahogy. nar Patv. 26. Allaturae sunt res, quas sponsa ficat. Szaz. XVIII. 33. Cod. Alv. I. 84. et pase domo patris tempore nuptiarum ad sponsum sim.
Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 257.
Allemonia ae, alimenta, cibaria; elelmiAlimen,nutrimentum, (in Cathol. tantum) affert ; vel Paraphernum sunt res sponsae
per sponsum obligatae. Kovy El. 231. Allatura szerek. Quel. Sieb. I. 138. an. 1494. allemoeledel. Gyon. 978.
Alimentaria proyisio feudalis, in genere significat res omnes, quas uxor ad nia recepta a relicta.
huberi etellel valo elldtds. Vuch..Jur. Feud. maritum adtulit sive illae avitae sive acquisitae
Allemonium, Lemonia q. v. czitrom.
Kronst. III. 1. Allemonii lagenae.
208. Inter debita feudalia subsidiaria refertur sive mobiles sive immobiles fuerint.
Allaturalia, res ad allaturam pertiAllevatio, levamen ; konnyebbites.
quoque alimentariaprovisio feudalis quidquid ex feudo alteri in vitae subsidia ex spe- nentes ; hozomdnyi dolgok. K6vy El. 232. Opin. P. I. Sec. II. . 2. curarum fatigiorumavita vero allaturalia ad congenerationales que . . . allevatio.
cial! ratione praestandum est.
Alimentatio, (Du C.) alimentum, actus defuncte devolventur.
Alleviamen, levamen ; konnyites, sealendi, nutriendi; elelmezes. Gal. alimentation. Allaturalis, dotem concernens ; hozo- gely. Kass. Pr. P. I. 209. Ut in allevlamen
Kass. Prax. T. 1.25. statutio tyrpnum, disloca- mdnyi. Csaplov. Nucleus p. 78. Kass. Jur. gravi hac calamitate afflictorum subsidium chatio militiae eiusque alimentatio, contributio Civ. I. 31. allaturalia iura. Kov. Form. St. ritativum in sui gremio colligendum.
etc. Arch. Rak. VIII. 35. Art. Diaet. Pos. 69. CLXXXIX. allaturalium rerum.
Alleviare, allevare, levare, leviorem redRak. On. 205.
Alleces, halices (Du C. alecium) quae vox dere. It. alleviare; megko'nnyiteni. Verancs.
Alimonia, (Du C.) alimentum; eleseg. tres pisciculorum, qui sale condiuntur, species X. 99. et podagra catarrhoque nonnihil alleviaTort. Tar. 1892. p. 295. Georg. Sirm. I. 56. complecti solet, nempe Harengos Gall, ha- tus Posonium petam. Cod. Dip. Arp. Cont.
Iste latro quidem nil curabat de nobilissima rangs ; Sardinas Gall, sardines et Lycosto- VII. 99.
arce Nandor-Albensi ut edifficium faceret de mos Gall. Anchois ; apro tengeri hal. Kronst.
Alleviatio, (Du C.) levamen, laxamentum, lenimentum, exoneratio; megkonnyites,
coperturis, aut de victu alimoniarum aut III. 365.
pixides abundaret in ea nihil.
Alleetamentum, illecebrae; edesge- konnyebbites. Arch. Rak. IX. 22. Epist. Proc.
;
Aliquadan terms, aliquatenus,. ali- tes. I. Rak. Gy. 783. verborum allectamentis. p. 11. Pel. De s. Franc. I. c. 4. pro alleviaty&m\,Q-,valamennyire,nemileg. It. alquanto.
Allectivus, 3., alliciens (DuC.) ille- tione navis.
Czvit. Spec. Praef. Nihilominus tamen inopiam cebrosus; igcn kecsegteto, csdbito. Tor.
Alliancia, ae (Du C.) ab It. allianza, tehancce meam ahquadantenus sublevaturus Tar. 1892. p. 400. gratiis allectivis. Szek. dus, societas; szovetseg. Par. Pap.
illorum etiam nomina aliqua in censum retuli Okl. I. 154.
Alliatum, (Du C.) pulmentum allio conAllectorius, 3., a gr. titexrotQ, gallus ditum ; foghagymds etek. Gyon. 1002.
eruditorum.
Aliqualis, aliquis, alicuius generis; va- -per paronomasiam cum verbo allicere con- Alliatus, socius,fo3deratus; szovetseges;
lamellyes, neminemu. Monm. Comit. II. fundendo ; vonzo, csdbito, bilbdjos. Pel. De It. alleato. der Alliirte. Epist. Proc. P. III. p.
361. Bod. Hist. Un. Trans. 448. Cavete ne S. Vincent, s. c. 5. Leo pertimescit gallum al- 521. et rejecta hactenus immensis Alliatorum
fraus aut dolus aliqualis accedat. Kass. P. bum propter lapidem quendam sc. pretiosum, sumtibus sustentata Domus Austriaca.
qui vocatur allectorius.
P. II. 232. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 369.
Allibescere,. (Dief. albibescere) salulem
1. Allegare, actis inferre (DuC.) ; jegy- propinare; egeszsegre inni. Arch. Ver. Sieb.
Aliqualiter, (Du C.) ex parte quoXXVI. 113.
dommodo; reszben. Tor. Tar. 1887. p. 178. zdkonyvbe igtatni. Batty. Leg. T. II. 13.
2. Allegare, memorare, proferre, allecasula debisso aliqualiter rubeo.Andr. Pann.
Alliga, ae, alga (Hanel non recte : linum,
gare librum, anthorem : adhibere testimonium quo pisces alligabantur); fattyumoh. Han.
258.
Aliquantitulus, 3., aliquantulus; va- libri, laudare hunc vel ilium auctorem ; idezni, Mon. Jur. P. I. 204. nee praesumat vendere
lamicske. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 296. inde felhozni, perben felelni, allegare. It. Vern. pisces mixtos cum herbis, seu alliga.
per eundem fluvium vadit superius per spacium Met. II. 54. certe nulla causa solida allegari
Alligancia, ab alligare, tedus, coniuncpotest cur. Wagn. Severin 25. idea est dis- tio; szovetseg, osszekottetes. It. allianza.
aliquantitulum.
Alisorium, (Du C.) cultellus sutoris; tincta, quae notas res dare repraesentat (alle- Gal. alliance. Cod. Dip. Lond. p. 149. et quigat). Cod. Dip. Arp. 'Cont. VI. 457. Rubinuslibet pro tempore suo teneatur huiusmodi
varga kes. Ger. Ahleisen. Gyon. 1081.
Alitrix, quae alit, nutrix; ndtdpldld, repetebat ipsam terram sub nomine iuris sui alligancias solenniter et publice in personausui proprio allSgando earn per generacio- rum nobilium et authenticarum presencia
dajka. Szilady Irodt: KoZl. VI. 3. 379.
Alitrophagi, (Du C.) corrupte pro nem suam olim populasse et coluisse.
iurare, ipsaque renovare etc.
Allegata, ae, assertio ; elQadds, szovdlanthropophagi; emberevdk. Nagy Hier.
Alligare, non absolvere onfitentem
Aliturgicus dies, dies, quo hostia tds. Tisztb. Ir. Allegata etProbata. E16ada"s es (Du C. al. s.) Cher. Jus. Eccl. 1.114. Nam allinon consecratur, sed tantum antea consecrata Bizonyitas, Georch. H. T. IV. 41.
gare idem est ac peceata retinere.
immolatur ut. v. g. dies memoriae Jesu Christi;
Alligati, (Du C.) excommunicati; kiko*
beszed, bizonyitds. Allegation. Cod. Dip. Arp. zositettek. Nagy Hier.
dldozattetlen nap. Nagy Hier.
Alkhimia, aranykemlet. Kol. Cod. 7. Cont. VI. 190. in quorum siquidem vos prae- Alliyelare, metiri, ad libellam exigere;
Alkhimia est ars ab Alchimo duche greco sentia constituti post multas disceptationes kimerni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 422.
inventa. Alkhimia enim greche est metallorum et allegationes hinc inde saaiori usi consilio petunt, quod... domos... in burgo ... a
transmutatio.
taliter convenistis. Cod. Dip. Arp. Cont. XI.
muris... allivellari possit ad mensuram . . ,
Alia, deus Mohamedanorum, quern ante 293. Auditis ergo partis utriusque allegacio- pro una domo.
Aiio
Alphabetum intercidere
Allo, (sljp-steyn (Schleifstein) Dief.) signif.

Allubere, (Du C. annuere, ratum habere.
Alocipicia, lege: alopicia; It. alopecia.
idem ac : cos ; koszoru. Sehlag. 2182.
Dief. verborten); helyeselni. Arch. Ver. Sieb. kopaszsdg. Sehlag. 2177.
Allocare, conducere, locare (Du C. al. s.) XXVI. 113.
Alodiatura philosophica, disserkiberelni. Chr. Dubn. p. 97. 98. Galeas quo- Allucinare, svadere, quasi luci vici- tatio de rebus allodiatura?; ertekezes gazddque Venetorum et naves solidans et allocans nare; inteni, vildgossdghoz kozeliteni. szati, majorsdgi dolgokrdl. Szentiv. Cur.
pccunia maxima exereitum copiosum in Apu- Gyon. 1095.
Misc. Dec. III. P. VII. 177.
liam destinavit. Marc. Chr. II. 67. Galeas quo- Allucitse, ab allucinari' (Du C.) somniaAlogi (Du C.) igetagadok. Not. rel. I.
que Venetorum . . . allocans pecunia maxima. tores; dlmodozok. Gyon. 1070.
139. Alogi vel Alogiani evangelic Joannis,
Allodialis, ad allodium seu liberum prseAlludio, onis,secundse res,demulsio (ab et Apocalypsi relictis, negabant Christum esse
dium pertinens; szabad huberi. Kass. Jur. alludiare) palpatio; kedvezes, czirogatds. Adyog sen Deum. For. Scr. p. 11.
Civ. I. 65. quin imo illos ad aratra sua mcrce- End. 554. Ladislai III. an. 1279. alludione Alombicus, Alembicum q. v. Szaz.
naria applicitos in Allodiali Oeconomia sua celestis grade pullulante.
VIII. 634. alombici duo pro destillandis aquis,
in Possessione T. et Comitatu hocce habita de,
Allumen, pro: alumen; timsd. Arch. mzszuro edenyek.
prasenti etiam usuaret.
Ver. Sieb. XXVI. 113.
Alomonium, (lege: alimonium),alimenAllodiarius, villicus (Du C. al. sensu);
Alluti pelles, aluta tenuiter confectse tum; elelmiszer. Nahrungsmittel. Kronst. 1.84.
majoros. Kronst. III. 31. 57. allodiarius pelles ; kordovdnbor, szattydn. Quell. Sieb.
Alonge, augmentum Cambialium: toldat
vulgo Meirer.
I. 449. an. 1506. pro ... pellibus alluti. (valid). Art. D. 1840. 63.
1. Allodiator, qui praedium habet hereAllutum, ruber color cutis ; vorosbor, Alopiriosus, i, rectius: alopiciosus
ditarium ; a kinek majorja, szabad nemes voros szin. Sehlag. 2178. Jegyz. Capitur pro (Du C. alopeciosa ab. Alopecia morbo aream
oroksege van. Monni. Comit. II. 155. Item ut rubro colore.
nudam capitis reddente) calvus; kopasz. Gyon.
omne genus hominum, libertini scilicet ac ser1105.
Allutus, falco; solyom. Sehlag. 2171.
vitores, Judices, Gereby, villici, Kenezy, ValaAlluvio, vizhordalek. Nagy. Jus. Trans. Alosa, 33. Clupea (Du C.) piscis marinus
chy, presbiteri, Molendinatores et allodiato- Sax. 65. Alluvio est incrementum latens, quo a gr. A? ; garda. Gall, alose. Szentiv. Cur.
res soluant ut supra. Batty. Leg. T. I. 500.
quid agro nostro paulatim ita adiicitur, ut in- Misc. Dec. III. P. II. 153.
2. Allodiator, curator familiaris; gazda. telligi non possit^ quantum quoquo temporis
Alpestris, e, montanus, montuosus; heQuel. Sieb. I. 487. an. 1507. allodiatori in momento adiieiatur adeoque nobis acquiritur. gyi. Verancs. IV. 214. propter penuriam et
hospital! ratione servitiorum.
Alluvius ager, quern paullatim fluvius defectum iumentorum, cum quibus iam antea
Aliodiatrix, villica; majorosno}gazd- alluendo in agrum reddit: vizmosdsu fold. rustic! profugerunt, et itineris seu viarum iliaasszony. Arch. Rak. VII.. 358. vaccae mulgi-Gyon. 1072.
rum alpestrium summam difflcultatem, debiles seniores, a quibus ab una quaque prseAllux, (Du C.) pollex pedis; Idbhuvelyk. cem vel duodecim bombard* amissa? fuerint.
stat Allodiatrix justas butyri viginti.
Alpha, (Du C.) principium, initium ; kezSehlag. 404. Gyon. 1068.
Allodiatura, V. Terra indominicata . . . Almanach, fasti, ephemerides (Du C.) det. Vern. Met. II. 443. Ego sum Alpha et
prsedium immune nobile,fundus ad domum no- napok szdma, kalenddriom. Szaz. HI. 33. Omega, Principium et finis. Ego sum Alpha
bilem pertinens, immunis, liber, hsereditarius ; Almanach nova plurimis annis Venturis in- et Omega, Primus et novissimus. Principium
sajdtfdld, majorsag, nemes telek, udvar- servientia.
et finis.
hdz. Allodialur. Szirm. Kuk. Jur. II. 85.
Alphabetaria methodus,secundum
Almarium, (Du C.) armarium ; szekAllodisatio, appropriatio. V. s. v. Con- reny. Ker. Nap. 197.
ordinem literarum docendi, disponendi ratio ;
solidatio feudi; tulajdonnd valo tetel.
Almasium, (pro aldamasium) ab : dl- abeces modszer. Wallaszky 3.
Allodium, a Germ, al-od (totum, pro- domds, h. 1. idem significat ac Hung, bekeAlphabetarium, libellus elementa priprium) alii deriv. ab Adel-god, prsedium nobi- pohdr. Cod. Dip. Pat. Hung. t. VII. 430. Prima discendi continens ; abeoeskdnyv. Leges.
lium immune, non modo ab omni prsestatione mus nuncupatur Michsel de Schars, qui alma- Schol. Schem. 42. Unde tirunculi ad cognitioliberum, sed et a quolibet servitio reali et per- stwmbenedixit. Et p. 430, Sspedictus comes nem et compositionem et ipsam lecturam dusonali immune, licet illius possessor dominum Johannes bibit almasium cum prefato do- cuntur, alphabetarium pro filo habemus.
agnosceret, a quo illud tenebat in feudum ho- mino.
Alphabetice, serie, ordine alphabetico;
noratum (Du C.) secundum Sambucum : res
Almatica, pro: dalmalica. Arch. Ver. abecerendben. Leg. Schol. Schem. 24. vocapropria sed vectigalis ; nemesi birtok, sa- Sieb, XI. 346. duo Rubia almatica et
bula, quse occurrunt, notabiliora philologice et
jdt fold, majorsag, nemes telek, udvar- serica almatica.
grammatice, parallela ex foro Romano explihaz. Cf. Nagy Erno Magy. Kozjog 99. Pfahl.
Almificus, 3. (Du C.) gloriosus, sancti- centur, alphabetice per singula composita et
Jus. Georg. LVI. Allodium vel Alodium tateceleber; dicso. Batty. Leg. HI. 215. an. decomposita deducantur.
opponitur Feudo seu Feodo et significat stricte 1369. Cod. Dip. Avp. Cont. VI. 321. ad honoAlphabeticus, i, discipulus qui eleterram, quam aliquis non iure feudali sed pleni rem . . . almifici Regis. Tkal. Mon. Civ. Zag. menta prima discit; elemi tanulo. Leges
dominii possidet. Deriv. ex articulo germanico I. 240.
Schol. Schem. 15. Infimus ordo esto alphaAlmitas, (Du C.) 1. sanctitas; 2. paterna beticorum et literas primum cognoscere inan, en i. e. ein et substant. lot. i. e.Loos,
significatque terram, quam quis sorte in divi- bonitas; 1. szuzesseg, szeplotlensdg ; 2. cipientium.
sione terrarum armis et viribus communibus atyai josdg. Nagy Hier.
Alphabeticus ordo, literarum ordo;
Almucia, species vestimenti. Fej. IV. 2. abecerend. Inst. Arithm. 203.
occupatarum obtinuit. Jus. Fland. 31.
Allogium, habitaculum, ab. Ital. allogio; 278. Almucias de pellibus secundum modum
Alphabetum, literarum notse vel forlakds. Cod. Telek. XI. 37. pro precio nostre eorum (Sc. Tartarorum) attulerunt.
maa; abece. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 320.
domus videlicet Allogij inter Budam et sancAlmucium, et Almutium (Du C.) ami- Wagn.
tum Paulum penes viam Nyek situm et con- culum, amictus, quo Canonici caput humerosAlphabetum intercidere, (Du C.
structum, quod Allogium dicta domina Eli- que tegebant; vdllpaldst, bdr v. poszto nyak- Chartse per Alphabetum intercisse eae dicebanzabeth inhabitat. Urk. Sieb. II. 363.
vetd ruha. Nagy Hier. BaVezay. Bek. Pil. I. 32. tur, quarum duo exempla prorsus eadem, et
Almugaea, (Du C. almugea) vox pbi- inter utramque Iittera3 maiusculse describebanAllopecia, at, capillorum defluvium; hajhullds. Par. Pap.
losophis arabicis accepta, qua coniunctionem tur ea parte, qua secari et dividi debeant huAllophilus,Allophylus (Du C.) alie- planetaB cum sole designant; locus cum Pla- iusmodi instrumenta, ut unum uni, alterum alnigena. Vox gr. ab &Moq et <pv).ov gens, kul- neta suas personas gerit, seu videt facie tcri contrahentium traderetur. Per medium
foldi, idegen. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 265.
ad faciem. Curios. Misc. 86. adeoque Plane- igitur litterarum sic exaratarum membrana seetcalceamentumsuum extendisset inldumffiam, tarum Almugaea combustiones, gaudia, car- cabatur ad vitandam fraudem. Exorta enim lite
ul ei allophyli subderentur et oves suas quae penta, exilia, detrimenta, dignitates, Personae, componebantur exemplaria. Si cohaarebant litde hoc ovili non erant adduceret. Nagy Hier. termini etc. sunt mera flgmenta et nuda sine tera3 majores decisae, nulla falsitas timenda,
Gyon. 1058.
sin autem, statim retegebatur.) kozepen dtre vocabula.
. Allotriologia, immixtio alienarum reAlmum, i, somnus; dlom. Bonf. I. 9. vdgott betiik. Eszt. Okm. p. 126. an. 1421.
rum in sermoneui; mdsbeszed,mdstanitds} 131. Quare Almus hinc editus ab almo, quern literas ... sigili nostri munimine roboratas alelteres. Phil. Mfisz.
Unni somnum dicunt, nomen accepit.
phabeto intercisas ... duximus concedendas.
Bartal: Gloss, ât.
Aitaniini
Alteiaria
Alumneunl
Altaniim, solarium (Du C. al. s.) er- bori; felizgatni. Jokai Magy. Nab. 91. ege- Altetitulatus, aestimatissimus; magas
kely. It. altana. Allan. Wagn.
szen alterdlva,exaltalva,fatigdlvavagyok. tiszteletii. Art. Diaet. Pos. Praef. Hinc pari
qua Altetitulatus felicissimaa recordationis
Altanus, 3., (Du C.) auster; deli. Ra6. Tok. Diar. 119.
Mon. SI. VII. 25. an. 995. piscaciones: una in
Alteraria, ae, arlilleria, tormenta; tii- olim Josephus imperator etRex... sollicitudine
atque dementia ductus.
insula . . . altera in valle... ex parte altana. zerseg. Tor. Ta"r. 1887. p. 103.
Batty. Ger. 284.
Alteratio, mutatio; irritatio, febris; vdlAltigradus, 3., alte gradiens, vel qui
Altar, generis masculini pro: Altare. toztatds, valtozds, vdltoldz. It. alterazione. est in alto gradu ; fenjdro, fenvalo helyen
Szaz. IV. 677. ante altarem.
Pfahl. Jus. Georg. II. 18. ut ita Liber ad versus levo. Gyon. 1125.
Altile, (Du C.) quod alendo saginatur;
Altaragium, (Du C.) obventio altaris; omnes alterationes tutus reddatur. Opin. Deoltdrra tett adomdny. Vuch. Jur. Feud. 46. put. 7. Kuk. Jur. I. 455. Tok. Diar. 18.
szdrnyas. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII.
Censu feudorum Ecclesiasticorum adnumeranAlteratrix, icis; izgato. It. alteratrice. 195. Hinc in millio sylvestria altilia a cortur sic dicta Feuda Altaragii, Altarlehen. Cod. evang. T. I. p. 193. alvus soluta, et fa- ruptione diu conservantur.
Usurpantur triplici sensu I. denotat altara- cultates ventriculi alteratrix et detentrix,
Altilitas, ipsa res, qua? alitur (Du C.)
gium munus serviendi altari et cum hoc mu- dejects, argumento sunt, miserum non procul hizlalt allot. Gyon. 1022.
Altiloquus, alle loquens (Du C.) fennere nexa bona et reditus pro intertentione abesse a termino vitas.
servientis. II. Jus altaristam nominandi. III.
Alteratus, 3.: aeger; beteg,ldzas.Szaz. szolo. Gyon. 1018.
Jus reditus e bonis altari funuatis percipiendi. VII. 612.
Altimeter, (Du C.) instrumentum. quo
Altare portatile, altare temporarium;
Alter cativus, 3., adi. verb, ab alter- metiuntur allitudines ; magassdg, melysegcari, qui v. quo quis altercatur; osszefelel- mero. Gyon. 1023.
hordozhato oltdr. Wagn.
Altaria, ae, dignitas altaris, quacum non- geto", kotekedo. Cod. com. Zichy v. III. p.
Altipotentia, titulus honoris. Ljub. Mon.
nulla emolumenta ut decimae coniuncta erant; 180. ... eorum altercativis obieccionibus SI. II. 279. intellexi veslram altipotentiam
oltdrtisztseg. Tor. Ta"r. 1890. p. 149. digni- eedem partes... se per nos transmitti postu- caslra metalam esse.
tas, personatus, canonicatus, prsebenda, al- larant. Urk. Sieb. II. 92. an. 1353.
Altirelia, arma (Du C. artelaria) fegyAlterificatio, mutatio; megmdsitds. verek, hadi szerek. It. artiglieria. Artillerie.
taria.
Altarise, (Du C.) decimae ecclesiarum; Fej. 1.176. Servatas etiam in eodem et uno Dip. Alv. I. 420. Ibi invenerunt magnam quanoltdrjavadalmak. Szaz. XXX. -10. 294.
Christo naturas divinitatis et humanitatis, uni- titatem Altireliae.
Altissime, summo loco; legmagasabb
Altariolum, parvum altare (Du C.) kis tas quidem unione secundum hypostasin sed
oltdr. Beng. Ann. Er. Coenob. 210. solse res non confusas substantias alterificatione.
helyrdl. Kass. P. P. I. 168. Schema Eccl.
sacrae, ut erigere altariola, adornare cunas
Alterisabilis, 2.: a verbo inusitato, vel Taxarum pro Ecclesia Orientali Altissime deChristi nascentis. .. ipsi fuerunt in amoribus. rectius etiam non exsistenti alterisare, quod fixum.
Gyon. 1111.
Altissimus, Deus; tribuitur hie titulus
eandem signiflcationem haberet, ac alterare,
Altarista, 33, (Du C.) sacellahus, minis- mutare qui alterari, mutari potest: muta- honorarius etiam hominibus ad excellentiam
ter templi, presbyter certo altari praepositus; bilis; megmdsithato, vdltozekony. Rak. eorum declarandam ac dignitatem; legfenseoltdrfi, egyhdzfi, templomatya, egyhdz- On. p. 255. I. 36. p. 256. 1. 2. 255., 3738.gesb. alto, hoch, hochst. Verancs IV. 97. Venagy, templombiro, oltdrdr. Verancs V. postquam his (sc. HoIIandiae et Angliae) per rum soluti hac sollicitudine laudetur Altis329. Liceat etiam ei de quartis statuere, qua? bellum finitum gravis et is necessarius, alteri- simus ... S. de Keza Chr. II. 5. 1. in virtute
iurisdictionem decimarum episcopalium se- sabilis esse cessassem, promissiones mihi a altissimi confldens.
Altista, ae secundae vocis cantor. V. s.
quunlur, ita tamen uti parochis et altaristis Regina Angliae et Statibus Generalibus facta?...
Discantista; melyfenhangos. Ger. Altist.
et caeteris ecclesiasticis personis liberae eorum eludebantur.
Altitronus, sublime sedens. Altithroquartae relinquantur. Vuch. Jur. Feud. 46. Szer.
Alteritas, alter modus existendi; mas
modon void letezes. Pel. Pom. L. V. P. VII. nus; magasan uralkodo. hochthronend.
Not. 137. Szil. Regi Magy. K6H. T. I. 320.
Altaristicus, 3., ad altare pertinens; Art. II. c. III. Cum fllius dei in mundum mitti- Cod. Dip]. Pat. T. II. p. 124. altitronus ille
oltdri... oltdr ... Beng. Ann. Er. Coenob. tur, non fit in deo aliqua mutatio, sed nature dominus omnium largitor bonorum. Tkal. Mon.
59. Novam praeterea fundationem altaristi- humane assumptio; quia ipsius mitti non est Civ. Zag. I. 238. an. 1371.
Altricare, pro: altercari; czivakodni,
cam in mille florenis Rhen. a Magnifico D. C. ibi esse, ubi ante non fuit, sed aliter ibi esse,
R. comparavit.
quam prius fuerit. Et hee alteritas non est ex Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 247. an. 1375. cum
Altarium, altare; oltdr. Schlag. 2175. parte eius, qui est, cum sit immutabilis, sed capitulo . . . altricassent.
Altrinsecus, alibi (Du C. circumquaAltea, 33 (Du C.) althea, planta medicina- ex parte eius, in quo est.
lis; malyva. It. altea. Schlag. 2180.
Alterius iuris, obnoxius alicui; mds- que, ubique); mdsutt. Batty. Leg. T. II. 204.
Deer. Col. p a r s . . . Israelitarum villam emigret;
Altelatus, compositum ad formas voca- tol fuggo. Georch. H. T. I. 26.
bulorum: altenatus altecinctus (Fore.) idem
Alternare, (Du C.) mulare, variare; ki- sicque altrinsecus sedeant.
ac revereiidissimus, serenissimus, celsissi- cserelni, vdltoztatni. Soos. Doc. qlternare Altriplex, (DuC.) duplex, animo duplex, dolus ; dlnoksdg. Gyon. 1026.
mus; melyen tisztelt. Bod. Hist. Eccl. III. et a se alienare possessiones.
Altum tacere, silentium altum tenere;
Alternatim, in vicem, per vices; fel357. Arch. Rak. IX. 83. Altefata Maiestas
melyen hallgatni. Knauz M. E. Sir. I. 204.
vdltva. I. Rak. Gy. 387. Fej. V. HI. 440.
Sua Sacratissima. Dip. Alv. II. 301.
Altus, sonus altus, vox alta; mely f e l Altelibatus, supra memoratus; folebb
Alternatio, (Du C.) vices, vicissitudo,
emlitett. Bek. Pil. II. 496. an. 1697. sub au- per vices varialio; felvdltds. Gall, alternation. hang, der Alt. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P.
thentico altelibatae suas maiestatis... sigillo. Cod. Evang. V. III. p. 13. ordine alternatio- I. p. 262,
Alimmaticum, pensio in alendos alumAltelleria, Artolleria, Artilleria, res nis ita exigente.
tormentaria; pattantyussdg, tuzfrseg. Arch.
Alternativa, (Du C.) facultas ex duabus nos a beneficiatis et curatoribus ecclesiasticis
Rak. VIII. 384. 385.
datis rebus alteram eligendi; kettos eset,vagy praestari solita ; papnevelo intezeti dij. Coll.
Alte-Potens, titulus honorarius; ha- vdltakozat. Gal. alternative. Torvtd. Msz. I. 199.
Alumnatus, seminarium, educatio, statalmas. Instr. Pac.Praef.: et Alte-Potentium Georch. H. T. I. 69. Szinle igy be"csuszott neordinum Generalium unitarum Belgii Provin- mely varosokba ama alternativa nev alatt tus vel domus alumnorum ; novendekseg, neclarum Illustrissimus ac Excellentissimus Do- ismeretes felvaltas, mely szerent a kozonse- veles, papnevelo intezet. Kass. P. P. I. 202.
miuus Jacobus Comes de Colyers.
ges hituet (Catholicus)mas vallasbeli (Evange- In Academia Nobilium T. unum Hungaricae
Alter, is, massa plumbea (Calep. afa^y); licus alterutrius confessionis) es ezt viszont Nationis Alumnatum per unius egressum
cum fine currentis anni scholastic! vacaturum
darab on. Gyon. 1114.
amaz valtja fel.
1. Alterare, temperare; mersekelni, Alternativus, alternus; egymdst fel- esse ... Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. p.
vegyiteni. Lzb. Cod. Med. T. II. 454. pare- vdlto. It. alternativo. Cod. Evang. III. 12. Vice- 76. Kov. Form. St. CLIV.
Alumneum, institutum, ubi discipuli
tur . . . lixivium, mediante quo aqua alteretur. caneellariatus m u n u s . . . debebat esse alteraluntur, alumni educantur; elelmezo', tdp' 2. Alterare, (Du C.) mutare; meguji- nativum.
tani, meg vdltoztatni.Kr oust. II. 387.
Alternitas, abalienatio, (Du C. al. s.) intezet. Orationes in Lyceo Schemnic. recita3. Alterare, commoveri animo, pertur- elidegenedes. Dip. rel. reip. Rag. 408.
tae. 1836. Expuncto typi deblto fructus ven-
Alumnia
Amaricium
Ambo
27
dendorum exemplarium cedet alumneo, hoc poenitentiando aut amaricando eosdem. bagiosa fuga, pecunia fallaciose emuncta, plus
anno adiuvando. Kormoczb. forealisk. Ert. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. '
labis Sigismundo . . . quam delrimenli RoBpest 1895. p. 63.
Amaricium, (Du C.) unguenlum; jo dolpho inflixil.
Alumnia, at, schola, ubi discipulis pacto illatu kenocs. Gyon. 1167.
Ambasciator, legalus; kdvet. Ambaspretio victus praebetur; elelmezo, tdpintezet.
Amaricosus, 3., plenus amaritudine sadeur. Cod. Dip. Arp. Conl. VII. 251. Raynerio
Szekelyudv. ref. koll. Ert. 1894/5. 112.
(Du C. Amaritosus) keseru. Gyon. 1177.
Geno el loanni do, Canali, ambasciatoribus
Alumnis, is, alumen, inis; timso. Monm.
Amarilicus, amarus faclus; elkesere- suis dilectis et Jidelibus salutem et dileclionis
Comit. Trans. V. 197. Ab unoccnt. Alumnis. dett. Fej. VII. 356. Et licet alia familia hoc affeclum.
F. 40.
percipiendo vicinisque el aliis hominibus in
Ambasiata, at, ab Ambacto, voce GalloAlumuista, ts, alumnus, discipulus alum- plalea lurbalo corde el amarifico animo prae- Lalina, quae servum signif. (Feslus); kovetseg,
nii, convictus ; tdpintezeti novendek. Csur- missa innotuissel.
kuldottseg, megbizdx. It. ambasciata. Gal.
goi ref. fogymn. Ert. 1894/5. passim.
Amarulenter, subamare; kesernye- ambassade. Luc. Regn. Dalm. 235. Tandem
Alumnium, domus, ubi discipulis (pacto sen. Verancs. VI. 32. His enim amarulenter nos el lola Communilas veneliarum poslquam
pretio) victus praebelur; elelmezo,, fozo hdz. me proscindis praeler naturam et consueludi- plures Ambaaiatas facias hinc el inde honoKer. Nap. 391.
nem luam.
rabiles viros. . . transmisimus ad Ludovicum
Aluniimhis, i, parvus alumnus; kis
Amarulenlia, amarilies, amaritudo; Ungariae Regen.
novendek. Olali. Cod. Ep. 487. Verum ego elkeserede's. Szamosk. IV. 518. 0 amaruAml)assaria, ae, legatio, Ambasciala;
Epistolas Heroiduin non mitto, quod Diebus lentia ardens Kendi 1 Tor. Tar. 1888. p. 766. kovetseg, It. ambasceria. Gal. ambassade. GeAmarusca, (Du C. amarosta, amarusla, sandtschafl.Fej. V.I.255.elseruilia, quae nobis
singulis eas alumnulis Legam meis.
Alutarius, i, (ab alula) coriarius; ti- amaruscus, herbacanum) amaracus, sampsu- el regno noslro maxime in noslris legalionimdr, borgydrto, kordovanybor-keszito. chum Plin. Origanum majorana Linn. Maj'o- bus el ambassariis eundo exlra regnum...
1'riv. Cell. 1781. Magistri Alutarii Pestien- rdnna. Gall, marjolaine. Arch.Ver. Sieb. XXVI. et alias impendit. Knauz M. E. Sir. I. 597, 769.
113. Schlag. 867. 2185.; ebkapor, savanyu Ambassata, Ambassaria. It. ambasciala.
ses. Bpesli Varosi Leveltar.
Alutarius, 3., ad alutam perlineus; alma.
Knauz M. E. Sir. II. 745, 851.
Amasco, (Du C.) amare incipio; keztimsos borbol valo. Consc. Sumpt. ex corio
Ambassiator, ab ambassiare vel amalutario.
dek szeretni. Gyon. 1175.
basciare idem ac legatus, nuntius; kdvet,megAmasia, arnica, amicula, fern, ad ama- hatalmazott. Batty. Leg. T. I. p. 488. Syn.
Aluteus, 3., alutarius 3. q. v. kordovdnybol valo. Schroer. Arch. Gr. et R. 75. sium (Du C.); szereto, kedves. Kov. Form. Regia sub. Uladislao I. a. 1444. Magy. Tor.
Alutrix, (ab alendo), altrix, nutrix; daj- Si. XVIII. Si vis ad Amasiam telus inlroire Tar. XXIII. 37. 42. et pass.
ka. Schlag. 226.
Noli manu vacua ostium aperire. Vern. Psych.
Ambassiatus, us, Ambasiala. Dip. rel.
reip. Rag. 15.
Alveolus catapultarius, sclopi al- 292. Georg. Sirm. I. 206. Gyon. 1181.
Amathorea pro: amatoria (sc. ars). Tor. Ambasszador, legatus. Arch. Rak. 1.
veolus ; punka serpenyoje. Ger. Zundpfanne
an der Flinte. Par. Pap.
Tar. 1888. p. 574. P. Ovidii Nasonis Ama- 313. Az Hollandiai Ordinarius es Exlraordinarius Ambasszador ok, jiittenek Parisbiil VerAlviiius, i, (Calep.) qui et lyentericus thorea.
dictus, quod alvo languescat; haskoros. Gyon.
Amatistinus, 3., ad amelhystum per- szalyban.
1032.
linens V. amatistus; violako.
Ambaxator, Ambasciator. Cod. Dip.
Amatistus, amelhyslos; violako. Tor. Arp. Conl VH. 380. Cum Commune Ragusie
Alvulus, i, parvus alveus; hasacska.
Gyon. 1031.
Tar. 1890. p. 369. lapidem ex amatisto . .. fuerit sequestralum per Ambaxatores et litAlzare, tollere, elevare ; felemelni. It. cum lapidibus amatistinis . . . annulos cum leras Communis Ancone elc.
Ambaxiata, ae, nuncium; jelanleit.
alzare. Prot. inq. 201. et quando erat lutum amatisto.
Amatula, (DuC. amatilla, amantilla.aman- Magy Tor. Tar. XI. 101. ambaxiata sua prcalzando sihi vestes, et sic serviebat.
Ama, llama, Hamula, (Du C.) vas offer- lillia) Valeriana Linn. Ger. Balclrian. Arch. Ver. dicata nobis sapienter exposila.
Ambigena, le, (Du C.) Androgynus,
torium idem quod ampula; csuporka, am- Sieb. XXVI. 113.
pohia. Nagy Hier.
Amaturio, cupio amare ; kivdnok sze- hermaphrodilus ; utriusque generis, sen sexus;
noferj, ferjno. Nagy Hier.
Aniagistrare, docere, instruere; ok- retni. Gyon. 1189.
Ambiloquus, bilinguis; (Du C.); haAmatus, us, aclus amandi; szeretes.
tatni. It. ammastrare. Prot. inq. 232. XVIII:
zug. Gyon. 1215.
rogabat.. quod deberet ipsam amagistrare, Gyon. 1190.
Ambiotica, niedicamenta depellendo
qualiter posset servire.
Amaxobius, in plaustris vitam degens;
Amamen, amameiitum, (Du C.) koci>iban,szekerben lako. Luc. Regn. Dalm. fetui; gyermekvesztd orvossdg. Par. Pap.
Ambidexter, utraque manu utens;
amatio ; (szerelmes) szerelem. Gyon. 1154: 282. Magno numero caeduntur Amaxobii
Amanare, (Du C.) extra manare; ki- illi (id est qui plauslris loco aedium ulunlur) mind a ket kezzel jdrtas. Princ. Ang. p.
multi capiuntur.
51: Hie te ambidextrum, mi flli, volo Pedo
folyni. Gyon. 1160.
Amazonicus, 3.,amazonius (Par.Pap.): Paslorem, Seep Iro Regem.
Amansio, mansio, emansio; kimaraamazonhoz valo, illo. Szamosk. II. 167.
dds. Teutsch. Schulord. I. 74.
Ambitare, ullro cilroque commeare;
Amaiiticula, parva amatrix; kis sze- Ipse Rex sublimis amazonicam securim jdrni kelni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 261. an.
dextra sustinet. Vern. Phil. Mor. 411. quia 1528. negotialores . . . sunt liberi in regno
reto. Gyon. 1188.
Amanuensis, scriba; iro dedk; se- item natural! quasi instinctu mariti uxores nostro ambitare-eam omni pace.
ged. Moln. Patv. 6. Ex huius itaque nominis non uxores maritos quaerunt, legunl, domum
Ambitiuncula, parva ambitio; kis
explanatione iam assequi poles, quis sit Patva- suam ducunt el Amazonica ilia coniugia, dicsvdgy. Verancs. VI. 99.
risla, eliam si longius non explanaro, si quod quibus mulierum imperio viri subesse debeanl,
Ambitorium, ambilus, dislriclus; kePatvarista eousque dicalur quis, donee a tolius orbis consensu irregularia alque ex- rulet. It. circuitOj distretto. Ger. Bezirk,
lalere Principalis sui existens, adeo se quali- orbilanlia pulanlur.
Distrikt. Jogl. Eml. T. II. p. 108: inlra ambificatum et in necessariis quibusque perfecAmbacta ab ambactus, servus con- toria islius comilalus.
tum reddat, donee ad manum quoque sive ad duclilius V. Feuda ambacta.
Ambiturire,caplare velle favorem,amoea negolia,quaePrincipalibus ipsispropria sunt,
Ambages, submissae, fldeles personae rem. Textum v. sub nupturire.
applicenturettunc famum Amanuensis, quasi quibus callida plenaque ambagibus consilia
Ambitus, us, (claustri): cemeterium
ad manum exislens, nominator. Kass. Ench. 1.8. commitlipossunl. (DuC.); meghittemberek. (Du C. perislylium); temeto. Szek. Okl III. 91.
Amarellus, (Du C.) avis aquatica; vizi Thurocz. in Maria Reg. Hung. cap. 4. Et amAmbitus hortorum, adminicula,
maddr (szdrcsa, gem). Barczay.
bages, ut suasionibus regem femineum erga orum ; kerites. Tag. Erd. II. 307. pro ambiAmarere,amarusfleri(lantum in Cathol.); populum sprelum redderent, cunclas regni ad tibus hortorum vulgo spallier . . . adhibenkeseru leszek. Gyon. 1168.
paries mitlil.
dae sunl juvenes fagi.
Amaricare, (Du C.) exasperare, exaAmbagiosus, 3., ambagibus plenus
Ambizare, bombum facere; (Du C. bomcerbare; megkeseriteni. Bally. Leg. III. 634.(Du C. circulosus); tekervenyes, keriUo. It. bicare) dongni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 11?.
an. 1498: in locis devolis collocandi non ambagioso . . . Szamosk. IL 115. Haec am1. Anibo, ambonium, (Du C.) pu!-
Ambo
Amelioratio
Amiralus
pitum Ecclesia?, ad quod gradibus ascenditur;

Amelioratio, reditus ad valeludinem, nibus et personis, que etqualia amicarentsen.
szoszek a templomban. Par. Pa"p.
commodior valetudo ; javulds. Argenti 7. e inimicarent alteri Communium predictorum.
2. Ambo, onis, (Du C.) gradus (digni- subitaneaameKorawme,qua?resuscitationem Ljub. Mon. SI. I. 305. 454.
tatis), meltdsdg. Gyon. 1217.
morborum suppressorum aut retentorum subAmicari, 1. adulari, 2. amicum sibi OOBAmboleum v. ambolagium, (Du C. ana- sequilur.
ciliare (Du C.) i. nydj'askodni; 2. bardtbolagium) lineum tegumentum, quod caput
Amen, flat, certo, vox Hebr. Obs. Jadr. jdvd tenni. Gyon. 1249.
tegit; fej-} vdllkendd. Nagy Hier.
399. unanimiter cum jubilatione clamaverunt
Amicatio, amicilia, familiaritas, gratia?
1. Ambro, (Du C.) leccator, qui benescit dicentes Amen.
conciliatio; bardtsdg, bardtkozds. It. cameiudicare de sapore ciborum ; Lyboszo, szagAmendare, (Du C.) abscondere, extra rata. Pel. Pom. de S. Andr. s. IV. c. I. Terlia
ldlo,ki zamatos etket tud fozni, inyencz. commendare; elrejteni, titkolni}kikuldeni. honorificalio S. Andrea? est divina amicatio.
Gyon. 1097.
Gyon. 1233.
Amicativus, 3., amicitia, amore dig2. Ambro, (Du C.) consumptor (Dief.
Amenium, locus pulcher et delectabilis; nus; szeretetremelto. Pel. Serm. Homo naguise deditns); torkos. Schla'g. 2243.
gyonyd'ruseges hely. Gyon. 1242.
turaliter est animal amicativum et misericors
Ambrosianum, i (Du C.) hymnus ecAmerca (Dief. amireca, amorca, amurca) ac sociale. Aest. 11. n.
clesiasticus Te Deum laudamus, ab Ambrosio, Ger. Oliventrester. Baumol hefen. olajsonkoly.
Amicia, amicitia. Knauz. M. E. Sir. II.
cpiscopo Mediolanensi sseculo JV. compositus. Arch. Ver. Sieb. XXVL 113.
419. 434.
Ker. Nap. 213.
Amerciamentum, mulcta pro delicti
Amicillum, genus vestis, quod instar
Ambrosianus hymnus, cantus modo et qualilate in reum decreta. Gal. en- pallii humeris circum iniicitur; felso' ruha,
sacer ab Ambrosio, episcopo Milanensi, ssec. merciment (Du C.); penzbeli buntetes. Uj. paldstocska. Gyon. 1253.
4-to, qui incipit: Te Deum laudamus. Beng. Magy. Muz. III. 202. Omnes fines, qui iniuste
Amicinum, utris pediculus, ex quo viAnn. Er. Coenob. 496. decantalo... Ambro- et contra legem terre facti sunt nobiscum, et numdiffundilur. Fest. atomlonek a csapocssiani hymni jubilo pro sanitate recuperata. omnia amerciamenta facta iniuste et contra kdja,kirdl a bor kiontetik. Gyon. 1254.
Ambulaise pro Hor. Ambubaiae; le- legem terre.
Amiclari, adminiculari: suffragari, fader asszonyok. Gyon. 1231.
Amerciare, decretam mulctam impo- vere; i.sjdpolni. Fabr. Urk. 44. an. 1423. deAmbulare in dorso canceri, nere (Du C.); penzbeli buntetest szabni, canus . . intencionem suam sufflcienter funlente progredi; rdk hdtdn lovagolni, las- penzbirsdggal biintetni. Uj Magy. Muz. III. davit, turn per testium deposiciones, turn quod
san menni, haladni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 196. Liber homo non amercietur pro parvo et semifama eidem amiclatur.
658. an. 1529. omnes dicunt, quod Koczianer delicto, nisi secundum modum delicti et pro
Amiclus, i, (Du C.) fascis pectoralis;
in dorso canceri ambulat.
magno delicto amercietur secundum magni- mellkoto. Gyon. 1266.
Ambulare in unum, a?qualiter de- tudinem delicti. . .
Amictualis, ad amictum pertinens; ru~
currere; egybejdro (kupa). Szaz. XI. 804. una
Americanum speculum, specu- ha-, oltozet. Art. D. 1840. p. 5.
qua?dam in unum ambulans argentea deau- lum, quod femina? in dorso gestabant; ameAmictuare, frequenter vestire; gyakrata et. formosissima kuppa.
rikai tiikor, melyet a nok hdtukon visel- ran oltoztctni. Gyon. 1256.
Ambulare (per se) se ipsam secludere; tek a mult szdzad vegen. Ker. Nap. 224.
Amicttis, us, humerale; vdllkendd.
magdtol nyilni.' Tor. Tar. 1888. p. 566.
Amestari (amoestus), tristari; szomor- Szaz. XXVII. 682.
Item una cuppa deaurata per se ambulans. kodni. Gyon. 1245.
Amictus militaris specierum,
Ambularie, ambulando, spatiando; seAmestitus, lapis pretiosus, unus de 12. ornatus vestitusque militaris; katonai cgyentdlva. Verancs. IX. 287. non aliter per urbem Gyon. 1243.
ruha. Kass. Ench. I. 11. Amictus militaris
viennensem ambularie sese venditavit.
Amfractus, suffocalio aqua?, ubi terra specierum vulgo Mondour.
Ambulatio, reambulatio; hatdrjdrds. imbibit aquam vel aqua terram; orveny.
Amiliaris, (Du C. amiliarius) lapis miCod. Dip. And. II. 17.19. tenentur metas. . . Schlag. 2186.
liarium ostendens; merfoldmutato ko. Gyon.
reambulare, facta ambulatione octavo die
Ami, (Du C.) dicuntur vigilia?, custodia?; 1273.
nobis recitabunt.
vigydzatok, 6'rizetek. Gyon. 1262.
Amillif ex, icis, amyli confeclor; kemeAmbulatoria, a?, intelligitur ligula;
Amianthus, d/aiuvroQ (ap. Du C. al. nyitdkeszito. Starckmacher. Tab. Conscr.
jdro szalag. Bene Pol. 53.
sensu) asbest vagy amiant, zoldes k6. CuAmilum, gor. ftitvlov, kemenyitd. It.
Ambulatoria scenica societas, rios. Misc. 202. Unde hoc ipsum habeatur, amido. Tomts. 229.
grex errans ; kobor szinesz-tdrsasdg. Oltv. quod Asbestus seu Amianthus aut res ex
Aminare, minari; fenyegetni. Han.
Act. Synod. 31.
illo confecta? ab igne non consumantur.
Mon. Jur. II. 142. si quis manum contra aliAmbulatorius 3., usu vigens; jdraArnica, a?, idem ac compositio, pactum; quem ... levaverit et aminaverit.
tos, szokdsos. Pfahl. Jus Georg II. 122. in bardtsdgos kiegyenlites, egyezkedes. Cod.
Aminea, Amina?i Italia? sunt populi, unde
Silvis pascualibus instituendarum decennalium Camb. Merc. 101. arnica inter easdem Partes Aminea? vites. Vilis tarn albam quam nigram
ambulatoriarum Tonsurarum penitus ex- tenlabitur. Fej. VI. 127. 128. Kass. Ench. III. uvam ferens (Du,C.) M. Bel. Prodr. 173. Uti
clusis.
14.
vero Tumidula, quam supra'descripsimus, cum
Ambulatorius Princeps, p. qui
Amicabilis Compositio, amicum maiori Italorum Aminea apprime comparari
suo loco moveri potest; helyebol elmozdit- pactum; bardtsdgos kiegyezes, egyesseg. potest.
hato fejedelem. Tor. Tar. 1888. p. 517. Juriev. Jur. Met. 202. Gravissimas lites per- Aminestari, contristari (a maestus);
sed quern Porta pro libidine vel etiam Catilina- sa?pe amicabili compositione sopiri mul- szomorkodni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
rum conspirantium suggestione vi et armis tiplex experientia docet; est autem amicabiAminiculari. adminiculari, iuvare; tdregno imposuerit, is iani debeat a Transylva- lis Compositio conventio, per quam iura mogatni, segitni. Fej. X.2.418. 419. Christo
nis mancipiis agnosci pro suo Principe tanlis- quftdam dubia et litigiosa aut gratis, aut ali- aminiculante. Cod. Telek. X. 455.
per donee eodem etiam identidem ambula- quo dato, retento vel ppomisso inter Partes
Aminiculum,adiuvamen,auxilium,ops;
torio Principe vel potius Porta? servo pro litigantes determinantur.
semper ita, non adminiculum scriptum legitur;
lubitu excusso etc.
[Par. Pap. Amicabiliter, pro: amice, amicissime; tdmasz, segitseg. It. amminicolo. Fej.X.2.418.
Ambulitare freq. exambulo; jardogalni. bardtsdgosan. S. de Kz. Chr. II. 3. 1. An- 419. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 432. 438.
Ambulus, i, (Du C.) cursor; folyar, dreas, Bela . . . a Misca amicabiliter sunt re- Non sine ipsorum flliorum ope et virtuoso amifutdr. Gyon. 1098.
cepti. Wagn.
niculo coronatis in nostris expeditionibus
Ambus, i, (Du C.) ab ambiendo : servus;
Amicaliter, amice; bardtsdgosan. studuerunt prodesse. Fragm. Chron. Rythm.
szolga, ki koriilveszi urdt. Gyon. 1200. Jokai Rab R. T. 19. a ket ur pedig a modi temp. Ludov. I. Engel. Mon. Ungr. Bees 1809.
Amcianus, i. Cf. Antianus; nemes; hint6ba lilt ossze amicaliter conversalni.
p. 26.
elokelo a hivatalban. It. anziano. Gal. anAmicare, (Du C.) conciliare amicitiam;
Aministrare, pro: administrare, at-,
cien. Verancs. Hist. I. 346. Rectoribus, magi- bardttd tenni, kiengesztelni. It. amicare. beszolgdltatni. Soos Doc.
stratibus, Municipalibus, Communitatibus, Bur- Cod. Dip. Arp. Cont. X. 72. Promittentes ad inviAminosus, 3. metathesis pro: animogimagistris, Pretoribus, Amcianis} Consuli- cem ipsi Sindici unus alteri, nomine ut supra, sus, fortis, strenuus; bdtor. Beth. G. lev. 302.
bus, Officialibus, Theloneariis.
amicare et inimicare quibuscumque CommuAmiratus, j : Admiralis (Du C.) Luc.
Amissibilitas
Ammonttorium
Amplexatrix
Regn. Dalm. 275. miles Amiratus noster n?aAmmonitorium, mandatum admoni- tii nisi corde recesserit humor. Non id amoritimus.
tionem continens; intes, intd, megint6,meg- ricremo Numinis igne flagrat.
Amissibilitas, stalus, quo alicuius rei kindlo parancsolat. Kov. Form. St. XCIV.
Amorose, plenus amore, amore plcno
iacturam pati possumus; elveszthetes. Pel. De Exhibitorium, Ammonitorium, Evocatorium modo ; szeretetteljesen. It. amorosamentc.
quacunque virg. s. c. 3. Alia assignatur ratio et Certificatorium.
szeretocn. Pel. Pom. De S. Andr. s. IV.
quoad castitatem ser\andam fragilitatis sive
Ammunitio, apparatus bellicus; hadi c. 6. Sic amorose nos vocaret Christus ad
amissibilitatis.
keszlet. Tor. Ta>. 1888. p. 346. veluti 24. crucem posnitentise. Fej. VI. 74. Jadralini et
Amissor, qui amittit alqd ; cserbcnha- tormenta, ammunitionem omnem. ib. 354. Sibenzani quiete et amorose vivant ad ingyo. Art. Diset. Pos. 12. Nee non malitiosi
Amnestialis, (sc. charta) litters am- vicem.
Amissores et Traditores Castrorum finitimo- nestiales, lit. gratiam continentes ; kegyelmi
Amorosus, 3. (Du C.) amoris plenus;
rum Regni.
level. Arch. Rak. I. 402. a Pels. Regens szeretettel teljes, drdgaldtos,kedvesse'ges.
Amistides, amelhystus; amethyst. Eleonora Csaszarne maga kegyelmes Amne- Pel. Serm. Venit Christus ut nos homines amoGyon. 1274.
stialisdt kezemhez kiildven, visszajuttem Ha- rosa sua charitate altraheret Hiem. 1. a. 0
Amitinus, i, nepos ; unokabdtya v. zamba.
ergo amorose deus quantum deberemus te
bcs, bdtydm es nenem gyermekei. Kovy
Amnestialis Gratia, oblivionis ve- reamare Hiem. 35. q. Gyon. 1315.
El, 82. Szirm.
nia ; bunbocsdtd kegyelem. Benkfi. Im, Nat.
Amorrca, (idem quod Gal. amorce),
Amittei, fustes; dorongok. Gyon. 1270. Sic. 83. Ad estremum bello Rakocziano a. 1711. cibus ad fraudem positus ; csaletek. Arch.
Amittere,relinquere; elhagyni. Georg, exstincto publicataque Amnestiali gratia, Ver. Sieb. XXVI. 113.
Sirm. I. 84. Et ibi Jacobum amisit Banffy Miles omnis Siculus ad ceconomiam colendam
Amorrhseus, V. Cinganus.
propter avariciam suam.
dimissus.
Amortisare, abolere; enyeszteni,
Amittere praelium, (Germanismus)
Amnesticula, se, iniuriarum oblivio; megsemmisitni, torleszteni. It. ammortizvinci, superari in acie ; a csatdt elveszteni, az igazsdgtalansdgok elfeledese. Sup. An. zare. Gal. amortir. amortisiren. Kass. Prax. I.
megveretni. An. Sc. II. 112. an. 1538. nostri Sc. II. 206. an. 1417. sententiam in causa... 199. casu deperditas litteras erga utriusque
praelium amiserunt.
renunciatis omnibus amnesticulis, ferri po- partis petitum pro amortisatis declaratas
Amittere cum sicco etiam viri- stulantes.
esse prsetitulatis Dominationibus Vestris comdia, omnia promiscue tollere; a furdorel a
Amnicus, 3. fluvialis; folyoi. Ranzani mitti : ut . . .
gyereket is kionteni. Verancs. IX. 228. 345. Quo fit, ut maxima abundet copia piAmortisatio, abolitio ; enyesztes,semQuorum res non alia causa videturin discrimen scium amnicorum.
misites, torlesztes. It. ammortizzazione, Gal.
venisse, quam Pace cum Persa facta, ne in belAmnis salutifer, aqua lustralis; ke- ammortissement. Ammortisation. Kass. Prax.
lum nos vel hoc ipso anno incidissemus, quo resztelo viz. Kov. Carm. 82. quern dum rigat I. 199. Publicatio Amortisationis.
fortasse cum sicco etiam viridia amisisse- amne sacerdos Rile salutifero.
Amotio, abffistimatio causa Coloni facta ;
mus.
Amnystiales, litters gratiam, amnes- elmozditds. Pfahl. Jus. Georg. 70. AbsstinaAmitula, dim. ab amita (soror patris); tiam continentes ; kegyelemlevel. Art. Diast. tio causa Coloni vocatur amotio vel eliminenike. Kov. Form. St. 113. ipsaque eorun- Pos. 72.
natio eiusdem in specie et locum habet, si
dem Avum Amitulas visitare intenderet.
Amnystialis, ad Amnystiam, veniam Colonus fundum debite non colat, urbarialibus
Amma, avis noctua (Du C. ama, bubo); peccatorum pertinens. Fej. XI. V. Un. 481. et publicis praestationibus aut satisfacere non
bagoly. Gyon. 1147.
Amnistiare, oblivion! tradere; fele- possit.
Ammalatus, 3. agrotus, invalidus; desnek dtadni. Kass. Jur. Civ. I. 228. et li- Amovibilis, (Du C.) qui amoveri pobeteg. It. ammalato. Prot. inq. 224. domina nea3 Metalis excisio sensu Art. 34. 1791. pro test ; elmozdithato. Kon. Egyh. 263. hogy a
Elisabeth... fuit isto anno in tantum amma- amnistiata et annullata considerari debeat. lelkeszek nutu amoviblles.
lata, quod credebat mori.
Amnites, gemma similis vitro (Du C.)
Amphibologia, d^t/9oA/, ambiguiAmmanuensis, scriba V. amanuen- Gyon. 1280.
tas ; ketertelmuseg, ketseg. Amphibologie.
sis ; irodedkja (valakinek). Opin. 1802.
Amodo, (Du C.) postmodum, deinceps. Vern. Log. 97. Potest vero terminis quarRr. 2. . 135.
artorov vvv. (Hieronym VitaHilar51. Amodo tus irrepere 2-do. Per amphibologiam seu
Ammetaiieus, flnitimus; hatdros. videre desiderans, quos horrebat audire. Inde si terminus aliquis in una pramissa sumatur
Cod. Dip. Arp. V. 160. Qua quidem terra Kor-modernus ap. Priscianum et Cassiod. Diez. in sensu proprio in alia vero in translate!
tuelus ab occidente ibi sunt ammetdnee terre 216.) ezentul, ezMfein.Marc.Chr.il. 50. num- Wagn.
Kwzoget, terra Cheton...
quam amodo regem Hungarum... hedere atAmphimallum, (Du C.) gr. &ij.<pi^\Amministrare, more Italorum pro ad- temptaret.
Aos,ex utraque parte villosum feminarum induministrare; kezelni. Fej. X. 3. 199. ab antiAmcenare, amo3num reddere (Du C. re- sium ; gerezna, ketszer gerezna. Jogt. EmK
quo per ipsos iure ipsius castri ammini- creare, oblectare); kedvesse tenni. Pinx. T. I. p. 258. Bel. Geog. 497. Opiliones amphistrata et amministrare debenda.
Apod. p. 50. Omnis terra... consita pomis, mallum ex pelle ovina induunt.
Amministratio, administratio; keze- aut amoenata lucis.
Amphisterbum, fortasse : rudens ;
les. Szaz. XIII. 226.
Amoliri, (auctore Baltyano idem signi- hajokotel. Ljub. Mon. SI. II. 40. pro vellis,
Ammochrysum, (Du C. ammocrisis) flcaret quod manus extenders, admovere) amphisterbis et antenis.
genus gemma3 arenis et auro intermixtum ; mea sententia vero puto hie verbum mollire
Amphitapa, se, (d^'irdTttjq) ex utraaranypor. Bel. Geogr. 635. Abundat Tarta- latere, quod eClextus desiderat. Batty. Leg. T. que parte villosa lodix ; mindket oldalon szoria Russica . . . in fossilibus, metallis, minera- II. 93. an. 1093. Cujus Confessionis profes- ros takaro. Szamosk. I. 57. amphitapas pro
libus, ammochryso ramentisque auri, quae sionem amoliti (Legendum -puto : C. confes- thoracibus.
flumina secum vehunt.
sionis professione emolliti) et publicse satisAmphitetum, mind ket oldalon dllAmmonicio, Dies Ammonicionis.: factionis poenitentia contenti.
hato csesze. Szamosk. I. 234. decem phiate,
dominica proxima ante fest. B. Mathei Apost.
Amolum, (Du C.) flos farinse tenuis. argentea3 eximiae, auro illustratse operculis in
Magy. Tor. Tar. XII. 30.
quasi a mola egestum ; lisztldng. Gyon. 1308. se coeuntibus, qua? ad usum bipartito dividi
Ammonitio, (Du C.) admonitio, ad norAmona, (DuC.) calamus, mensura; merd poterant, amphitheta vocantur eo, quod utromam. It. ammonizione; megintes. Vita Steph. istdp. Gyon. 1310.
libet fundo substituas consistunt.
47. in quo fldeliter et diligenter verbis euro
Amonitorius, 3. admonens; megAmphorisma est foramen, per quod
ammonitionis spiritalis alloquitur.
intS. Szek. Okl. III. 264.
exit sudor, porus ; apro likak az testen,
Ammonitorio Evocatorio
Amonitus, us, admonitio, monitum; melyeken a veritek kij6. Gyon. 1353. A gr.
Certiiicatorise, literae admonitionem, in- intes. Marc. Chr. Angelico amonitu propovitationem, renunciationem continentes; intd, suit conslituere monasterium.
Amphron, funis iugi vel cornuum ; jdmeghiv6,ertesitolevet. Kov. Form. St. XCV.
Amoricosus, 3. amore plenus; rakva, rom v. szarvkotel. Par. Pap.
Ammonitorio Evocatorio Certifica- teljes szeretettel. Gyon. 1178.
Amplexatrix, quae amplexatur, obsertoriae in Curiam Regiam super levanda pecuAmoricremus,3. amore ardens; sze- vat ; elvdllalono. Fej. III. 2. 445. quod se ad
retettol egie. Patr. Const. 201. A madido vi- iugum obedientjse, cuius, sub lege posita mania et remissione Bonorum.
30
Amplcxim
Ampullosus
Analogismus
rilali, absque ipsius praeiudicio amplexatrix ne quid ante tempus ampullosius ampliusque vitam in solitudine ducere; magdny eletei
extiterat, non arctaret.
tibi arroges.
elni, remeteskedni. Nagy Hier.
Amplexim, coniunctim; egyuttesen.
1. Ampullosus, 3. amplus, magniflcus;
Anachronisticus, 3. ad anachronisnagyszabdsu, keresett, nagyzo, dagdlyos, mum pertinens ; kortcvesztcsi. Szaz. XVII.
Gyon. 1338.
Amplexionaliter, in amplexu, am- It. ampolloso. Gal: enfle. Verancs. VI. 34. Etenim KK),
plectendo ; olelve, amplexionaliter tenere; avertimus ilium a nobis qua dando qua polliAnaclyterium, (Du C. anacliterium)
olelve tartani. Chr. Dubn. 159. 167. Caput cendo nonnihil etiam terrendo ampullosinri- pars lecti, ad quam pulvinum ponebant sustisuum inter brachia sua amplexionaliter te- bus apparatibus noslris, si modo tanta bellua nendo capiti; nyoszolydcska. Gyon. 1372.
nenli dixit rex.
exiguitate nostra terreri possit.
Anadol del terdar, asiatici serarii praeAmplexus, us, orgia (mensura); ol.
2. Ampulosus, 3. superbus{Du C. am- fectus; s^zsia kincstdrore. Tor. Tar. 1892.
Klafter. Cod. Dip. And. V. HI. 380. Fej. VII. pulose); kevely. Gyon. 1352.
p. 431. Vocatur autem secundus illorum con330. Fej. V. II. 306. cuius quidem terrae quan- Amula, (DuC.) (ab ama), vas vinarium, siliariorum praesidis camera Anadol deftertitas cum funiculo viginti (\\ialnoramplexuum quo offertur oblatio ex devotione; boros dar seu Orta defterdar, medius et thesauraexceptis quinque amplexibus (61) lerram kupa. Gyon. 1354.
rius Asiae. Tertius'^vero Kuczuk seu Rumeli
quinque funiculorum dicta . . . continere.
Amussitate, bene, sine errore, ad amus- defterdar, inflmus et thesaurarius Graecifie seu
Amplexus regius, orgia regia, ad sim; jol megtanulva, pontosan. Leges Europae.
quam cseterse orgiae examinantur et redu- Schol. Schem. 24. diebus Jovis et Veneris praeAnagallus, anagallis; piros tikszem.
cuntur; kirdlyi ol. Cod. Dip. Arp. Wenzel. cepta Theodorici rhetorica ila tractentur, ut Ger. Gauchheil. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
sufficienter percipiantur, amussitate recitenAnaglypha, (Du C.) Avayhxp^, vas orIV. 349.
Ampliatio, actus augendi; noveles, ter- tur et annuatim absolvantur.
natum, caelalum ; vesett diszedeny. Schroer
jesztcs, nagyobbitds. It. ampliazione. Cod.
Aniusus, 3. a/jiovooq, rudis (Du C. al. Arch. Gr. et R. 20.V.s.v. Opera caelata. Szamosk.
Dip. Arp. Cont. HI. 91. Princeps Catholicus s.) tudatlan, durva. Pair. Const. 90. In Mir- I. 25. Eorum latcra et apices praster anaglyet in ampliationem Chrisliani nominis stu- milianum amusum.
phas florum caelaluras undiquaque emblemadiosus.
Amygdalatum, emulsio ex amygdalis tis insiticijs gemmarum luculenta varietas ilAmpliative, in universum, ex toto, vul- facta; mandolatej. Mandelmilch. Par. Pap. lustrabat.
go; dltaldnositva. Burian. Blandr.p. 36. ergo
Amystide bibere, propinare; duskdt
Anaglyptes, sculptor; farago mester.
.constitutio aliter intelligi nequit quam ampli- inni, huzomost inni. Ger. zutrinken. Par. Pap. Gyon. 1373.
ative, id est: ubicunque sint tales refellendi,
Ana, iDu C.) aiqualis ; egyenlo. Par. Pap.
Anaglyptites, ars sculpendi; farago
sciant refutare.
Anabaptismus, i, doclrina sic dicto- mesterseg. Gyon. 1374.
Ampliativus, 3. lalus, amplus, vim ex- rum anabaptistarum; keresztsegismetlo'k taAiiagriostium, (Du C.) vvayvwarixov
tendendi habens ; tdgito, tdgas. Kaprin. Eloq. na, Pauer Athen. VI. 2. p. 277.
Grarcis id omne est, quod legitur aut recitatur;
II. 282. Vel certe panis dicitur, non quod re Anabaptistae, alias Clancularii dicti. olvasmdny. Nagy Hier.
ipsa nunc panis sit, sed quod paulum ante fue- Ha'retici sic dicti, quod infantibus baptismum
Anagogia, ae, interpretatio ad vitam
rit, sensu quod Philosophi aiunt ampliativo negent, hosque, cum adoleverint, rebaptizan- aeternam pertinens; epuletes magyardzat.
sacris etiam lileris usitato, quo caeci vident clc. dos censeant. Anno Christi 1524 in Germania Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 325.
Amplicare, pro: applicare (Du C. al. s.) Thomas Munzerus, Anabaptistarum dux primus
Aiiagogicus, 3. magasabb felfogdsra
csatolni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 141. et magister, suis deliriis rusticorum mentes vonatkozo, lelekemeld. Szentiv. Cur.
quicunque . . . fecerit homicidium . . . bona ip- pervertit.(Du C.) ujrakeresztelok, ujkeresz- Misc. Dec. II. P. II. 324. Anagogicus sensus
sius amplicentur in communem.
tenyek. For. Scr. p. 46. Hujus sectse sc. Al- est quando verba Scripturae praeter sensum
Amplissimus, titulus honorarius. Ne- bigensium errores fuerunt: Ajebant se non literalem significant aliquid pertinens ad vitam
mes. It. lodevole. tres-louable. loblich. Kass. P. leneri fidem suam profileri. Hunc errorem aeternam seu Ecclesiam triumphantem. Kaprin
P. I. 49. Ad Civitates Liberas Regiasque : Am- amplexi sunt illi Anabaptistae, qui dicuntur Eloq. I. 297. Triplex est sensus. 1. Allegoricus
plissime Magistratus ! Amplissimum Judi- Clancularii. M. Bel. Geog. 502. Anabaptistae res credendas ac Ecclesiae militantis expricium ! Nemes varosi Tanacs aul Torvenyszek! seu Menonitae in agro Posoniensi.
m i t . . . 2. Anagogicus ad res sperandas et
Anabata, ae (Du C.) Velum tegendis collo, triumphantis Ecclesiae proprias refertur.
Amplitas, ampliludo; terjedelmesseg.
pectori et humeris; vdllkendo. Nagy Hier.
Gjon. 1345.
Anagrammatismus, (%v.&vayQauAmpliter, ample; gazdagon, bd'ven.
Auabathrum, (gr. dvdfia&Qov (Du C.) âriofA,6q) ratio scribendi, qua? in litterisperTor. Tar. 1881. p. 404.
gradus,pulpitum: felso garddics.Gyon. 1365. mutandis consistit; taldnyirds, titkosirds.
Amplitude veslra, titulus honoraAnaboladium, v. Anabolagium v. Tor. Tar. 1888. p. 199.
rius. Tor. Tar. 1881. p. 487.
Anabolarium, Amboleum q. vide.
Analabus, (Du C.) Vestis monasticae speAmplivagus, 3. quod in amplum vagaAnabotrum, cortina vel velum anaba- cies vulgo scapulare q. vide. Nagy Hier.
tur; szejjel bujdoso, vdndorlo. Gyon. 1344. trum (UmhangDief)so29orMi,, karpit. Schlag.
Aualecta Numaria, collectanea nuAmplula, 33, inflatio aquse; bubtirek, 2193.
morum ; penzek gyujtemenye. Numi Hung.
fityemonya. Gyon. 1346.
Aiiabs, (Du C.) dubium fors. legendum ; 150168.
Ampluster, (Du C. amplustre) navisgu- anceps. ketseg. Gyon. 1367.
Analepticus, 3. recreans; erosito,
bernaculum; dalevezo. (kormanylapat). RuAnacalypterium, (Du C.) Gracce &va- ildito. Gal. analeptique. M. Bel. Prodr. 187.
derschaufel. Schlag. 768.
xa).vnrrjQiov. Dies festus post nuptias, quo Unde facile est colligere spirituosam hanc vini
Amplustra,ae,ampluster; evezo. Schlag. sponsa velo deposilo et facie retecta prodibat; partem causam esse durationis conservationis
2187.
leleplezo nap. Nagy Hier.
atque analepticde vini efficaciae.
Anacephaleosis, dvaxs<pa).c(i<oaig,
Ampularius, i, laminarius, ampularum
Analia, pugna; harcz, viadal. Gyon.
confector; bddogos. Ger. Klempner. Vect. tartalomismetles. Kaprinai Eloq. I. 444. cum 1413. pro: amilla.
anacephaleosi p. 538.Rerum repetitio graecis
Analis, ad anum pertinens; alfel.. Hist.
Gen. Gg. 2.
Ampullatse Thoraces, lati thoraces; &va%(pa).aia)oiQ, Latinis enumeratio, qua; Nat. 58. Pinnae a situ vel ventrales vel pectobo, tdgas melleny. Szamosk. II. 15. Horum res per causam dispersas colligit ac in sum- rales vel dorsales vel anales.
Italorum instinctu vestimenta quoque exotica mam redigit.
Analogatum, i, res ad analogiam perAnaceluni, anelhum male olens Linn. tinens, quae cum aliis confertur; hasonlitott
concinnari curaverat, follicatas caligas, cancellatos calceos, tunicas multifariam lancinatas, ebkapor. Schlag. 859.
dolog. Pazm. Dial. 252. Aiunt enim omnia
thoraces ampullatas, quibus indulus, quo
Anachoresis, (Du C.) secessio, reces- analoga significare rationem quandam reperteclius falleret, extra intraque urbem Italorum sus; magdny, remetelak. Nagy Hier.
tam in omnibus analogatis.
Anachoreticus, 3. V. Eremiticus; resodalitio immixtus saepe divagabalur.
Analoge, simili modo; hasonlon. Fr.
Ampullose, (Du C.) arroganter, fasti- mete. Beng. Ann. Erem. Coenob. 7. aliosque Balassa Casul. Stephan. App.
diose; dagdlyosan, kevelyen, begyesen. It. plures anachoreticae vitae sludium... in diAnalogismus, gr. dvaXoyiOfia, similiampollosamente. schwulstig. Verancs. X. 143. versis Pannoniae solitudinibus consectantes. tudo ; hasonsdg. EOT. Mem. 221. de morboExemplo monemus te Sanctorum aelatis tuae, Anachorilari, v.anac/ioru-are_,(Du C.) rum et naluree analogismo.
Anaiogiis
Ancsestis
Analogue, 3. analogicus, avdtoyog, siAnca^sus, 3. Ancaesa vasa. V. Ana- ves ... plazam tribuerent vel scalaticum
mills ; hasonlo. K6vy El. 752. Continuanlur glypha, vasa caalata; vesett edeny. Szamosk. nee M . . . plazam vel scalaticum vel ancorationes legalibus analogae.
I. 24.
raticum.
Analphabetus, 3. (DuC.) gr. dva).<p&Ancuba, 8e, succuba daemon (Du C.) paAncesa, pro: ancaesa, vasa (quod caelata
friroq, illiteratus ; a ki irni s olvasni nem appellamus Fest.) iratos edeny, tdl. Gyon. rdzndlkodo ordog. Gyon. 1410.
1400.
Andabata, 33, avrfa/?tiT^?,Andabata;
tud. Nagy Hier.
Analysare, resolvere, explicare; eleAncha, (Du C. anca) coxendix; csipd. szeleburdi, handabanda. Severini 93. Anmezni. It. analizzare. Leges Schol. Sehem. 38. It. anca. Prot. inq. 253. LXXXVIII. malum dabatarum more depugnare; handabanDie Lunae mane. Pars aliqua capitis ex Corn. descenderat per renes meos ad anchas et per ddzni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 132.
Andabatarum pugna. Signif. absque omni iudiNep. analysatur in ordinem naturalem redi- coxas usque ad genua.
gitur.
1. Anchona, ae, snmma pars coxendicis; cio lemerarium ausum. Bel. Lib, Mem. 807.
Andalago, inis (ap. Du C. s. AndelanAnamartesia, ae, innocentia; vetek- a csipd csontfelso vege. It. ancone.Ger. Lennelkuliseg. Nagy Hier.
den. Ljub. Mon. SI. XVII. 252. an. 1423. iura- gus); kezbesites. Vuch. Jur. Feud. 83. In ritu
Anamnesticus, 3. monens; emie- verunt ad sancta del evangelia supra ancho- inaugurations usitatissimum olim fuit, ut vasallus inermis in genua procumbens complicakeztetd. Abelles 8.
nam et (iguram ..: Jesu Christi.
Anarchia, dcvapxla, (Du C.) ubi nullius
2. Anchona, a?, forma, in qua includitur tas manus in manum domini ponens iuramenest potestas; fejetlenseg. Vern. Phil. Mor. imago ; keret. Ljub. Mon. SI. II. 419. ancho- tum diceret. Eo ritu Berengarius, Italia? Rex,
434. Democratica facile in Anarchiam abit. nam ... argenleam ... capsulam sive soci- ab Ollone M. Regrium suscepit. Dominis vicisAnargyri, (Du C.) dicti SS. Cosmas et neum de argento... item bussulum de ar- sim affectus testandi causa solemne erat, osculo
Damianus, quod gratis medicinse artem exer- gento ... capsulam de rubeo sanito cum fri- Vasallum excipere. Unde formula, belehnen
cerent. Pecunia carentes; penznelkulozcik. sitis ... listam de piloso et plavo acsamito mit Hand und Mund, turn per manuplicam, per andalaginem, per andalangum,
Nagy Hier.
[Prodr. 148. item toaliam super altarc.
Anasarca, bydrops; vizkdrsdg. M. Bel.
Anchora sacra, portus vilse; az eJet voces barbaras, e Germanico in Handen IanAnastasimus, i, Pascha, festum resur- vegkikotoje, vege. Verancs VI. 75. quum res gen composite, explicationem capiunt.
Andalangum, V. Andalago.
rectionis; husvet, feltdmadds nnpja. Nagy eius in extreme iam cardine aguntur atque ad
Andare, (Du C.) ire, proficisci; menni.
Hier.
sacram quod dicitur anchoram perductae
It. andare. Prot. inq. 332. LXXIII. et ilia ferrea
Anastasis, is, actus exsurgendi, resur- sunt.
gendi; feltdmadds. Beng. Ann. Er. Ccenob.
Anchorare, (Du C.) anchoras figere, per se aperiebatur, quod ego poteram andare.
Verancs. HI. 272.
3(50. gloriosam anastasim prsestolalur.
csigdt kotni, erositeni. Gyon. 1409.
Aiidata, ae (Du C.) iter; menet, It. anAnastrophon, (Du C.) pro voce graca
Anchoraticum, V. Ancoraticum; Cod.
data. Ljub. Mon. SI. XI. 117. an. 1324.
avaGT(>o<prj, inversio, subversio; beszed-, Dip. Arp. Cont. XI. 113.
Andelago, (DuC. andelangus,andilago,
tagforditds. Nagy Hier.
Anchoratus, ancora instructus, signaAnatffi, annuus census vacantis beneficii tiis; horgonyos, horgonynyal jeldlt. Numi andalagus), seu harundo (arundo); ndd. Batty.
Leg. T. I. p. 404. investituras e cespite per gnaEcclesiastici (Veneroni.) Ap. Samb. Tyrn. ana- Hung. 33.
Ancise, pro: antias, muliebres capilli in sonem, andelaginem.
t33, pensiones ; egyhdzi ado, romai rovds.
Aiiditus, i, porticus (Du C. via, platea),
fronte demissi: nok hosszu iistoke. Gyon.
It. annata.
folyoso. It. andito. Ljub. Mon. SI. II. 309.
1. Anathema, lis, (Du C.) donarium 1573.
Deo velSanctis dioatum (gr. dvd9ijua) szentAncidere, delere, circumcircacidere; an. 1346. q u o d . . . possint... carcerati pro
aj'dndek. Coll. I. 384. pretiosa anathemata. megsemmisiteni. It. ancidere. Ljub. Mon. aliquali leviatione... venire in andito car2. Anathema, interdictum pontifieis; St. XI. 160. an. 1344. instrumentum . . . de- cerum. Hon. Mon. Jur. II. 198! si aliquis hab e t . . . fenestram super anditum ... non de
egyhdzi dtok. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. Id. beat . . . ancidi. cassari. Gyon. 1402.
Cher. Jus. Eccl. II. 377. et pass.
1. Ancilla,filia; szolgano, rab&zolgand, fenestra proiicere super anditum.
Andrago, mulier animum virilem babens;
Anathema maranatha, V. Mara- Georg. Sirm. I. 10. cito vocare fecit ad se
natha; kidtkozds borzaszto formdja. Kon. Rex, dixit ancille sue : Deer. S. Steph. L. III. ferfi bdtorsdgu asszony. Gyon. 1390.
Androcraticus, 3. dvyp +. xQareo),
Egyh. 416.
c. 26. 27. S. Lad. I. c. 2.
2. Ancilla, fors. idem quod gr. dyxvty, ferfi-uralom. Vern. Phil. Mor. 435. formam
Anathemabilis, (Du C.) anathemale
feriendus, dignus; dtokra melto. Nagy Hier. lorum; szij. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. regiminis ... androcraticam, si potestas su
Anathematismus, excommunicatio claims de saja, pellicia de leporinis et ancilla. prema uni viro, Gynaecocraiicam, si fcemiAncillarius, 3. servilis; szolgai. Pel. nae concessa fuerit.
solemnis, execratio, anathema ; dtok. Kaprin.
Pom. Lib.II.T.III.Art.II.c. 1. SidixissetMaria:
Androlepsia, 33, delentio viri, dvdpog
Eloq. II. Praf.
Anathematizare, a gr. dvd&riftK, pro- Magnificat anima mea deum, suam humilitatem + hijipig, szemelyletartoztatds. Torvtd.
Msz. 22.
scribere, excommunicare ; egyhdzi dtokkal ancillariam lacuisset.
Ancingise, Ancinga, Andecinga, modus
Androna, ae (Du C.) murus; fal, rejsujtani, szdmkivetni. Vita S. Steph. 126.
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 92. Si quis vero hoc agri (Du C.) darab szdntofold. Cod. Dip. Arp. tek hely. Batty. Ger. 101. non enim latrones,
testamentum infringere temptaverit, a Deo Cont. VI. 23. similiter et decimas proprii la- fures amici enim et cives... ideo non necesse
patre anathematizetur etRegalem incurrat boris omnium dominorum quoquomodo labo- habent per^wdnmasincedere.Nota Batty.^wi
iram.
rancium et croacarum, bovariarum, jugerum, enim pone murumpergunt, latere volunt,
Anathordus, idem quod ap. Du C. ana- coloniarum, nemorum, saginatorum, sischalie, non eunt per medium, sed lateraliter vel
cardus; elefdnttetu. Ger. Elefantenlaus. Arch. merescacie, brolii, ancingiarum et decimum latenter.
nummum pascinaeii.
Andropolis, (Du C.) coemeterium; teAnatocismus, i, dvaroxiauos; kaAnclabria, vasa menss ministerialis; met8. Nagy Hier.
matos kamat. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 588. oltdr asztalhoz valo edenyek. Gyon. 1406.
Anecdoton, facete, lepide dictum; adoNagy. Jus. Trans. Sax. 130. Anatocismus est Anclabris, mensa ministerialis, divinis ma. Jokai Regi jo Tbl. I. 153. csipds anecdoactus illegitimus, quo usurae usurarum exigun- offlciis apta ; oltdrnak valo asztal. Gyon. tonnd van ontve.
tur, seu est quando usura sorti vel capitali 1405.
Anecdotos, i, pi. Anecdota, orum:
siunmae coniuncta alias usuras parit.
Anclidia, 33, (Du C.) rota haustoria; quod in lucem non prodit; kiadatlan; adoAnatomia, 33, explanatio, explicatio; vizvono kerek. Gyon. 1407.
ma. Bel. Cell. 807.
elemzes. Fej. V. II. 26.Continet Anatomiam Ancoiia, 33, v. Anchona. 2. Ljub. Mon.SI. Anechon, Us, qui conservat a gr. dvexw,
Confessionis reformatorum in negocio scholae. I. 225. an. 1309. Ancona minor ligni circum- fentartd. Szamosk. III. 102. Dii anechontes
Anatomizare, diligenter examinare; data foliis deauratis.
haec porlenta averruneate.
Anemo, anemona,anemone (Dief.rotman,
reszletesen bonczolni,fiirkeszni. Tor. Tar. Ancoraticum, (Du C.) tributum, quod
1888. p. 510.
pro facultate figendi anchoram in portu solvi- roceman;) fco/cormw.Ger.Windroschen. Arch.
Ancabulum,pro: ansabulum; eketarto. tur; horgonypenz. Ljub. Mon. SI. I. 26. an. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Schlag. 979.
Anensa, calendula (Linn.) Ger. Ringel1208. sic esse... stabilitum, ut nee R. ci-
Anepigraphug
Angariaritts
Angulus determinans aiairi
blume; peremer, gyuruvirdq. Arch. Ver. Arp. Cont. VI. 25. qui quasi pupilke Domini anchoris et inslrumentis reliquis navium veSieb. XXVI. 113.
angariantur, exterminantur, excaecantur. hendis sit apta (Du C.) Obs. Jadr. 419. quernAnepigraphus, 3. sine inscriptione; Monm. Comit. IV. 60. compulsi vel angariati dam angromagulum Jadra? pyratarum inifelirat nelkul valo. Numi Hung, 13. Species fuerintadmaiores labores. Jogt. Eml. T. I. p. 3. mici inane ceperunt.
XIV. Rex sedens Agnus paschalis Anepi- oppressionibus per pociores angariabantur. Angromagus, idem ac Angromagugraphus.
Angariarius, subditus, servus, domino lus. Obs. Jadr. 402. Mandavit sex suos anAneta, (Du C.) anas; kacsa. Arch. Ver. obnoxius, opus debens; szolga, adozo. Fej. gromagos sursum ligneis tegi tabulis.
Sieb. XXVI. 113.
II. 118. mihi quoque et successoribus meis triAnguiger, anguifer; kigyohordozo.
Anetarius, i, (DuC.) anas mas; kd- butarii aut angariarii ne sitis. End. p. 379. Jan. Pan. Poem. I. 95. Angmger ... Philipcser. Arch. Ver. Sieb. XXVI. H3.
Angariatim, omni trimestri, particula- pus ... lacessebat furialibus improbus armis.
1. Anetum, Anditus q. v. Ljub. Mon. SI. tim; evnegyedenkent, reszletekben, fizetes Cf. I. 138.
I. 153. an. 1292. Actum in aneto seu profello negyedenkint. Arch. Rak. VIII. 43. hogy
Anguilla Hungarica, Galeoti. 14.
palatii.
Prseses, Conservator 6s angariatim ott leendfi quern Hungari Ccelestem piscem menykal,GQr2. Anetum, anethum graveolens (Linn.) Consiliarius uraimek. II. 110. Jogt. Eml. T. II. manice (Olruppen et Quappen in Sax. yocitant)
kapor. Ger. Dill. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.1. p. 408. in terriculamentum et exemplum ali- nos vero nunc anguillam Hungaricam diAnlibolus, i, (DuC.) vestis equipillosa; orum angariatim singulis centum baculis... cemus.
csabrdg, pokrocz. Gyon. 1420.
pulsandus.
Anguiromagus, idem ac angromaAnfringere, conterere; osszetorni.
Angaricalis, ad angariam i. e. quartam gulus. Obs. Jadr. 403. et ipsos lembulos lymGyon. 1421.
partem anni pertinens. Magy. Tort. Tar. 1.172. pha offuscaverunt suosque anguiromagos
1. Angaria, angor; szorongatds, szoAngaridius, i, angaria, praestatio; Ljub. fortiori coeperunt studio custodire.
rultsdg. Sacr. cor. p. 6. acutis ejus loco hue- Mon. SI. XI. 220. an. 1347. iuravit... faAngulacio, -onis, V. Angulatio, szogelusque grassantibus calamitatibus, ita, ut Un- cere ... omnes angaridios et factiones.
les. Cod. Dipl. And. V. IV. p. 164. metam tergariam non omnino abs re Angariam, quod
Angarium, (nodstall Dief.) statumen, ream . . . unam in angulacione dicte vie.
illam perpetuo angorc agi oporteat, quidam cancelli; lokaloda, korldt. Schlag, 1301.
Angulare, is, fors: limbus denticulatus;
alius dixerit. Szegedi Ruhr. Pars. I. 148. AnAngarius, 3. coactus V. s. Monstra- csipke. Tor. Tar. 1887. p. 174. ymago beate
gariam vocant ab angendo perpetuam sub- tor viarum; kenyszer .
virginis filium in gremio tenens et cum suis
iectionem quam, sublata in pcenam transmiAngarizare, (Du C. iniuste exigere) eru- angularibus et pallis... ornamentum virgugrandi libertate, subire compelluntur.
ciare; kinozniyterhelni. Ljub. Mon. SI. II. latum ... carens uno angulari.
2. Angaria, se, praestationes agris aut 243.
Angulare, fulcire; tdmasztani. Batty.
personis impositae (Du C.) robot. Monm. CoAngastaria, ae, lagena angusti colli; pa- Leg. T. II. 54. Lib. St. Steph. ut tua dilectione
mit. IV. 216. quomodo item sint per gratuitas laczk. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 140. an- angulati semper Regali dignitati adhereant.
et coactas colonorum operas, quas vocant an- gastarias vini.
Angulari, flecti in angulum; szogelleni.
garias munienda. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 39.
Angelicalis, ad angelum pertinens (an- Fej. V. II. 597. ibique ipsa via transit prata
3. Angaria, quarta pars anni (Du C.) tri- geli); angyali. It. angelicale. Pel. Pom. L. I. P. parum vadit et ibi angulatur, in quo loco
mestre Ecclesiasticum; fizetes negyed, resz-, I. Conclusio. Quarta congruentia angelicalis sunt tres metaB lapideae. Cod. Dip. Arp. Cont.
negyedev. Kass. Jur. Civ. I. B. quod nonnisi nunciacionis. In. Nat. Dom. S. V. c. 1. suavi- IV. 248.
prima Angaria per eundem deposita summam tas angelicalis.
Angularitas, figura anguli; szogelles.
restantem ... ne vel imprsesentiarum persolAngelici, Hseretici, "qui angelos ut Deos Cod. Dip. And. I. 505. 561. et in ilia angulavere velit. Jogt. EmI. T. II. 1. p. 211. Arch. colebant (Du C.); angyalimddok. V. s. v. ritate facit metam terream.
Rak. II. 43. Wagn.
Millenarii.
Angulariter, in angulum, in angulis;
4. Angaria, jumentorum vel plaustrorum
Angelicus, 3. ad angelum, nuncium szogben, szogleteken, sarkokon. Fej. IV. 1.
praestationes et quidem per viam directam, op- Dei pertinens ; angyali. Pair. Const. 2. An- 478. Angulariter ad silvam vicinatam prposilum Parangaria. V. Jus angariae; sze- gelicas pingit gratia tanta genas ; Cod. Dip. iudicet. Eszt. okm. 179. Plateae angulariter
kerezesi kotelezettseg egyenes uton. Reg. Arp. Cont. III. 92 Angelicae potestates.
vicinantur.
Mil. an. 1726. p. 19. angarias vulgo Vor- Angelo-latra, adorator angelorum; anAngulatio, angulus; szogelles. Cod.
spann.
gyal-imddo. Otia. Bachm. 233.
Dip. Pat. VI. 93. 135. Cod. Dip. Hung. And.
(in) Angaria, minutim; reszben, kicsiAngelorum dies, dies S. Michaelis; Vol. V. 119. 10. accessissent adfaciem quaben. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 489. quandoquidem szt. Mihdly napja. Knauz. Kortan. 136.
rundam particularum terre et loca piscaturamisera plebs ... violentias dominis terrestriAngelulus, parvus angelus ; angyalka. rum in duabus angulacionibus vulgo Zygelh
bus, tempore illo, quo ipsi etiam epocilatio Arch. Rak. VIII. 332.
vocatis. Cod. Dip. And. I. 390. 434.
vini, vi urbarii etiam indulta habetur, quasi doAnger, (Du C.) armiger, spatarius; fegyAngulatus, 3. angulos habens; szoglemini terrestres in angaria eadem educilare verviselo. Gyon. 1424.
tes. Vern. Met. ll. 75. formam iam rotundam,
non possent... inferre audeant...
Angerona, Dea tacendi. inde dictum : iam oblongam, iam angulatam habuisse diAngaria mortualis, angaria quae post incidere in Angeronam, obmutescere ; elhall- cuntur atomi.
mortem solvitur; haldl utdn jdro fizetes, gatni, elnemulni. Verancs. VI. 276. equi*
Angulosus, 3. in angulos flectens; szogrhaldlnegyedi fizetes. Torvt. Msz.
dem in Angeronam, quod dici solet, incide- letes. Greg. Aesth. 40. Probabiliter ob nisum
Angaria quatuor temporum,tri- bam. Oltv. Act. Synod. 15. si eo non obstante phantasiae ad inflnitum et summam varietatem,
duana ieiunia singulis annis quater celebran- Angeronam illam gentilium vel Harpocratem quin tamen unitas evanescat, praeferimus rectitur; egy otodik kdntorbojt. Knauz. Kortan. labii suppressione imitemur.
lineis et angulosis flguras rotundas et teretes.
247.
Angire, (Dief. engisten) angere; ij'eszAngulus centri, Falud. Arch. 23. anAngaria persica, a lovasok gyors teni,zaklatni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. gulus centri; kozepponti szog. Germ. Mittelfutdsa. Szamosk. IV. 368. Angaria persica
Anglopapistse, ita dicti quod, cum Cal- Punct-Eck. Gall. Angle du centre. Angulus hie
est cursus velocissimus equitum, haud dubie vini doctrinam sequerentur, catholica? religio- ad centrum comprehenditur duobus radiis per
ab Agdr deductum idest canibus venaticis.
nis regimiais exterpam formam servarunt; an- angulos multanguli proximos duos ductis.
Angarialis, ad Angariam pertinens; golpdpalkodok. Nagy Hier.
Angulus circumferentise, vdrKuk. Jur. III. 86. ac Regestorum quoque suorum Angonia, 3?, angor; aggodds. Ljub. pont-szog. Falud. Arch. 23. Angulus circumAngarialium paria eideni General! Admini- Mon. SI. IV. 35. an. 1361.
ferentise vel figurae; Ger. Kehls-Punct,Kreysstratori fldeliter assignare sint adstricti.
Angorium, angustiaa, res trepidse; szo- Punct, Vestungs-Punct-Eck.
1. Angariare, (Du C.) compellere; in- rultsdg. Georg. Sirm. I. 61. Et Stephanus BaAngulus decussationis, sive deditani. Kuk. Jura I. 48. an. 1218. non monitu logh predictum direxit cum duo milia hominum fendens ; vedd szog ; kebel szog. Schutznostro angariatus.
ad vadum recuperandum in Abad ob ango- Winckel. Angle de Tenaille, angle flanquant
\ 2. Angariare, injuste premere, oppri- rium Chanad.
exterieur. Falud.Arch. 23. Hunc angulum duae
mere, eogere, astringere, compellere; elAngromagulus, idem ac anchiroma- stringentes se invicem secantes componunt.
it nyomni, kenyszeriteni. Cod. Dip. cus, navis species sic dicta, quod celeritate sui
Angulus determinans alam, ol-
Anihilaro
Aiiniliilnll
33
dalt hatdrlo szog. Der Streichen-Mass-WinAnihilare, delere; elpusztitani. Sz6k, primi anni reditlbus dimidiam partem airario
Okl. III. 30.
pontificio inferre debebant, in Hungaria minduckel. Angle forme flanc. Falud. Arch. 24.
Angulus faciei et alse, oldal- es
Anima pulnionum, crocus; sdf- xit. Molnar Patv. 26. Annata, redemptio Bullae
Pontificiae. Cher. Jus. Eccl. I. 188. In Hungaarcz-szog. Der Winckel von der Streich- und rdny. Maty. 256.
Animadversiuncula, parvi moment! ria quoque viguisse Annatarum solutionem
Gesic.hl'Lini. Angle du flanc et de la face.
animadversio; apro figyelmeztetes. Mall. cum Episcopi nco-nomiuati confirmationcm a
Falud. Arch. 23.
Angulus propugnaculi, bdstya H. 3.: Mendacissimis Animadversiunculis sede Romana impetrabant, elucet ex Art. 14.
szoge. Falud. Arch. 23. Angulus propugnaculi, ipsorum fidem ne habeto; passim enim vilu- 1550. In Germania, Belgio, Gallia et Hisp. Anangulus de/iemm'.Bollwercks-Eck, oder Win- periorum sputis impudenter maculant, quod natffi pendcbantur ab omnibus beneficiis, qua;
R. Pontifex extra consistorium conferebat,
ckel. Gall. L'angle Flanque. Angul. isle a dua- refutare non potuerunt.
Animal, (Du C.) pecus ; barom. Deer. consistebantque in media parte proventuum
bus Faciebus comprehenditur.
Angulus stringentis et alse, Col. I. c. 77. Nemo aliud animal prater bo- unius anni. Verancs VII. 235.
Aimati'um, fors. anas; recze. Cod. Dip.
erinto es oldalszog. Der Winckel aus der ves masculos extra Hungarian! vendere vel
Arp. Cont. XI. 278. Et bocha non debeat porStreich-Lini und der Streiche. Angle de la flan- emere audeat.
Animalculum, bestiola, dllatocska. lari post sponsam et oxerium gallinarum vel
quanle ct du flanc. Fatud. Arch. 23.
Angulus stringentis etcortinae, It. animalcolo. Wagn.
o variorum vel annatrorum.
a kozepsdncz es a vedo oldal Altai kepeAiiimalitas, natura animalis; dllatiAnnatuli, ab anate, anaticula; kis rezettszog. Der Winckel, so aus der Cortin sdg. Obs. Jadr. 398. conclusionibus expresse czek. Arch. Rak. VIII. 360.
Annatus, 3., ( D u C . ) primogenitus;
und Streich-Lini gemacht wird.Angle flanquant attestantur animalitatem rationalitatemque
interieur. Falud. Arch. 23.
fore essentialiler hominis. Vern. Psych. 159. elsoszulott. Nagy Hier.
Angulus visorius, angulus opticus, Gyon. 1462.
Annexia, 03, appendix; fiiggclek. ZiIdtoszog. Curios Misc. 48. Ratio huius etiam
Aiiimare aliquem, (Du C.) incendere, lahi ref. Koll.Ert. 1894/5. Leges Scholae Zilahipetitur a radiorum refractione, qua3 fit in ro- hortari, concitare; lelkesiteni. It. animare. S. anse renovate et mine quibusdam annexiis
rido vapore, quorum incurvatio angulum vide Kz. Chr. II. 1. 15. animant eum, ut suc- denuo aucUe.
sorium amplificat, ut constat ex optica.
currat civitati.
Aiinexive, adiiciendo, annectendo; utoAnguria, se, cucurbita graeca : gorogAnimarum dies, dies commemora- lagosan. Kovy El. 42. eliamsi adoptio vel
dinnye. It. anguria, cocomero.Verancs.IX. 174. tionis defunctorum ; halottak napja. Knauz. Testainentum in effectum non abeat sed Jus
Misi pepones per Kery bonos numero 51, item Kortan. 137.
Regium annexive collatum, ipsam quidem
1. Animatio, infusio aninue; lelekbe- pryefectam, si necesse esset, nobilitarct.
alterius generis, angurias scilicet numero 12.
Angustarium,angustuminsigne; czi- ontes. Pel. Pom. L. IV. P. II. Art. I. c. 5. Alio Anni Hegime, annus arabum. Curios.
mer. Magy. Tor. Tar. IX. 116. pro signo et modo pro ipsa animatione, id est quando Misc. 441. Annas Arabum seu Hegirae
lilulo insignij galealis formam angustarij vul- anima infunditur et corpori unitur.
cum annis Cliristi combinare. Annus Arabum
2. Aiiimatio, incitatio, (Fin. al. s.) lel- Turcarum et Mahometanorum Civilis fit mere
gariter timer dictam.
Angusterium, augstarium, angster kesites, buzditds. Lop. Mon. SI. XX. 214. an. Lunaris, dierum 354 . . . Quod anni Hegirae
(Dief.),gutturnium; szuknyaku erfe'nj/.Schlag. 1702. instigationes, clandestinse animationes. seu Epocha) Turciae Arabics et Mahometame
1120.
Animatorius, 3., incendens animum; computari ccjeperint civiliter a prima Pliasi seu
Angustiare, premere, afflictare occur- lelkesito. Cod. Dip. Briiss. IV. 261. atque a Novilunio die 16. Julii anno Cliristi 622.
rit etiam Angustare; szorongatni. Wagn. verba animatoria mihi date . . .
Annibus, pro : annis. S. de Keza Chr. I.
Georg. Sirm. I. 283. Et iani obsidi fuimus et Aiiimetta, (Du C.) palla, qua3 calicem le- 41. in ipsa insula paucis annibus dimoranundique angustiati fuimus. Cod. Dip. Arp.git, quod quasi anima in corporali plicato in- libus.
Cont. ILL 54. 89. ilia miserabilis regio depressa cludatur et conservetur; kehelyfodo. Nagy
Annichilare, auctore Battyano pertinet
iacet diris angustiata flagellis... et diversis Hier.
inter portenta Verborum, videturque ex Hunangustiis angustatum pectus nostrum.
Animiculator pro: adminiculator, ad- garico desumptum semmive tenni, ad nihiAngustiari, (Du C.) in angustiis versari^ iutor ; segito. Quell. Sieb. I. 342. an. 1501.
lum redigere. Batty. Leg. T. II. 113. (Deer. St.
Animitus, (Non. 147. 27.) ex intimo Ladisl.) etsi vidua idem fecerit, alterum ocuszorult helyzetben lenni. Ra"k. On. 54.
Angustiatio cordis, cardiajgia; sziv- corde, ex animo; szivbol. Act. et Doc. Ra- lum perdat et. . . cum partesua annichiletur.
szorulds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 280. koczy p. 18. optatissima quque audire nobis Cod. Zichy. I. 601.
Angustrium, amphora angusto ore; contingat animitus conprecamur. Ac. Com.
Annicirculus, i, alias: curriculum anni
szuknyaku korso. An. Sc. I. 128. an. 1330. Sopr. p. 5. Wagn.
vel revolutio a n n i ; egy ev leforgdsa. Szek.
Animositas, (DuC.) inimicitia, simul- Okl. I. 223.
tria angustria argentea.
Angnsturium, est vitrum angusto tas, ira ; hevesseg, gyiilolet, ellensegeskeAnnicitare, (Du C.) cum palpebris incollo ; szuknyaku edeny. Fej. VIII. 3. 508. cles. It. animosita. Kass. P. P. I. 271. ut qui- nuere; beleegyezoleg szemct himyoritani.
.tria angusturia argentea, unum magnum, busvis animositatibus aut aggressionibus re- Gyon. 1475.
duo minora et quartum illis minus ad fun- ciprocis et arbitrariis campus pro futuro effiAnnicularis, idem quod annalis; Gyon.
caciter prsecludatur.
dendum aquam.
1489.
Animotenus, ex animo; szivbol. Batty.
Aiigvardia, primum agmen, frons agmiAuniculum, fors. pro adminiculum,
nis; eloved. It. avanguardia. Gal. avant-garde, Leg. III. 151. an. 1314. nos ipsorum devolio- auxilium ; segitseg. Obs. Jadr. 419. Profecto
nem animotemis altendentes.
Arch. Rak. I. 144.
existimabant Jadertini non tantum ab homiAnimula, dem. ad anima. Irodt. Kozl. num comitiva et praesidio verum etiam a disAnhelpsus, 3. anhelans, anhelitibus respirans; pihego. Bene. Med. II. 18. respira- VI. IV. 473.
positione supernorum fore derelictos cum in
Anisare, anisum admiscere, auiso ad- mulla clade morentur. Jam eorum anniculum
liones anhelosue.
Anhor, a gr. dvo'îog, immaturus; idet- mixto temperare. Bene Med. I. 314. ut spiri- pollicilum remolius prolongatur.
len ember. Otia Bachm. Praef. quid de tarn tus cornu cervi simplex, succinatus, anisaAniiicus, i, parvus annus ; kisded eszblaspheme Anhore sentiendum, ingenue fa- tus, lavendulatus vel vinosus I. 125.
tendo. Gyon. 1476.
Anitergium, (Du C.) vox ficta ut faciteare.
Annihilare, pessumdare, perdere;
Anices conf ecti, anisum saccharo con- tergium; segtorlo. Hinterwischer. Nagy Hier. tdnkretenni. Kronsl. II. 1530. 207. pro equo
ditum ; czukros anizs. Szaz. VI. 364.
Annari, annum transigere; az evet dt- in via annihilate.
Anichilarifacere, irritum aliquid esse elni. Bin Jahr durchleben. Kronst. I. 622.
Aniiihilatio, eversio, dissolulio; megiubere; semmisnek nyilvdnittatni. Szek.
Aiinata, reditus annuus pontificis. V. semmisules. II. Annichilazione. Ger. VerJus inthronisticum. Zsigm. Hist. 156. Inter nichlung. Vern. Mel. 109. Creatio et annihiOkl. III. 144.
Anicius, (gr. dvtxyzoc;) inviclus; gyd- hsec Joannes XXII. Pontifex Ecclesiarum Hun- latio simpliciter sibi invicem opposita: conlra
garicarum provisionem sibi, bona Caroli regis formatio et solutio necessario invicem conzetlen. Gyon. 1449.
Anjculosus, 3., ridiculosus (ab anus); venia a 1317. reservavit, imo et annatarum iuncta sunt.
vectigal, quo beneficiis ecclesiasticis praefecti e
Annihiluit, pro: annihilamt, megnev&Ueges. Gyon. 1451,
Bartal: Gloss. Lat.
Annuentia
Aiiogalum
semmisiteni. Fej. Jur. Lib. Suppl. 41. (Anno. continentes; helybenhagyo, beleegyezo, Annupciacio, collocatio filise; kihd17lO.)Pseudo Apostolorum authoritatem an- jovdhagyo level. Kov. Form, St. CX. LVIII. zasitds. Magy. Tor. Tar. XII. 28. desponsanihiluit.
Annuentia super confectione sigilli pro Comi- cionem et annupciacionem puelle Clare
Annilitas, idem quod annitas; venseg. tatu.
enutricionemque et sustentationem predictoGyon. 1480.
Annuentia permissiva, permissio, rum fratrum suorum.
Annimissarius, (Du C.) Presbyter, qui venia, potestas; rdhagyds, engedely. Szaz.
Annus Deutralis, Deutralis Anper annum quotidie Missam celebrat pro de- XI. 605.
nus, q. v.
functis; gydszdldozdr. Nagy Hier.
Annuentiales, liters comprobationem Annus discretionis, iusta et legitima
Annitas, vetusta seneclus (Du C.) ven- continentes; jovdhagyo level. Tor. Tar. 1890. aetas ; erett kor, nagykorusdg. passim in
seg. Gyon. 1470.]
478. annuentiales et donationales.
Codicibus.
Annonaria, ae, (DuC.) vel DomusAn- Annuentionalis, e, ad annuentiam,
Annus Domini, annus post Christum
nonaria, locus ubi frumentum congeritur; ele- consensum, approbationem pertinens; hely- natum; passim in Codicibus.
lemtdr, magtdr. Provianthaus. Arch. Rak. benhagyd. Szek. Okl. IV. 190. litters Annu- Annus emortualis, annus, quo quis
entionales.
VIII. 88. 398.
vita excessit; elhaldlozdsi ev. Dug. Folj.94.
Annonaria provisio, cura annona3;
Annuleum sigillum, signum, quod
Annus Gracie, annus post Christum
elelmi elldtds. Magy. Tor. Tar. VIII. 104.
annulo signatorio insculptum est, cf. Hiv. Miisz. natum. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 6. anno graAnnonarium, tributum annonae; ga- sigillum regium annulare, kiralyi gyurupecset, de Mo ducentesimo tricesimo quinto.
bonaadd. Jokai Rab. R. I. 45. Kilencz forint et in Corp. Jur. Hung, legitur, sigillum annuAnnus in cruce pendentis, V.
contributio csak a katonatartasra, ha"t az an- lare, quod rex suo pro usu habet; pecset- annus Domini.
gyuru. gyurupecset ... Cod. Dip. Hung.
Annus incarnatse Deitatis v. innonarium egy nagyszombati merfi biiza.
Annonarius, 3.. ad annonam perti- And. V. 369. 32. predictas literas annuleo carnationis, V. annus Domini.
Annus Jubilaeus, bucsuev. Curios.
nens; elelmi. Kelem. I. 434. item Tentoria, sigillo eiusdem domini regis consignatas de
Currus praeterea Annonarii et pro Casu Belli verbo ad verbum transseribi fecit.
Misc. 432. Altera similis Periodus Annorum
Aimuliger, annulum gerens; gyurm, fuit apud eosdem Hebraeos 50. annorum, quae
etiam Onerarij.
vocabatur Jubilaeum, quorum ultimus diceAnnonarius, i, (Du C.) erogator,dispen- gyuruviselo. Numi. Hung. 78.
sator annonae; gabonatiszt. Tor. Tar. 1889. 1. Annullare, ad nihilum redigere, tol- batur Jubilaeus annus ab ipsius Dei institup. 611. per magistros fori aut annonarios lere, abolere, delere; auctoritate privare, re- tione.
solvantur.
scindere; megsemmisiteni. It. annullare. Art.
Annus liber, szabad esztendo. Opin.
AnnonaB magister, V. annonarius. Dia3t. Pos. 28. ut Processus tales ... pro casin montanisticis E. liberi anni qui in sensu
satis et annullatis habeantur.
legis totalem proventuum regalium relaxatioTor. Tar. 1890. p. 91.
2. Annullare, annullo despondere; el- nom et per consequens Monetarum excusionis
Annonata Camera, camera annonae
convehendae, congerendse. Cella penaria rei gyurilzni, eljegyezni. Mem. Pauli 436. So- valori commensuralam auri et argenti boniflpublicae; orszdgos gabonatdr. Fej. Jur. Lib. ror M. disponsata et annullata fuit in Abba- cationem exigerent.
tissam.
289.
Annus nativitatis Domini, V.
Annullaris, annularius, annulo similis; annus Domini.
Annosas pectere arbores, inanes
res tractare; kutydt fesulni. Verancs. IX. gyurunemu.H. anulare. Gal. annulaire. Vern. " Annus Platoiiicus,magnus Annus q.
89. Lucam et succentorem dudum tradidi Re- Psych. 37.
v. Curios. Misc. 427. Annus Platonicus est
Annullator, coagmentator; osszekap- revolutio omnium syderum ad idem punctum,
verendissimae Dominationis vestrae pectini,
sed vereor, quod annosas pectet arbores. csolo. Batty. Ger. 211. cujus annullator di- quae revolutio iuxta Tabulas Alphosinas requiAnnositas, (Du C ) multorum annorum vinissimus Paraclitus totius Trinitatis glute- rit mille Jubileos seu 49.000. Solares annos :
series; sok ev lefolydsa. Batty. Leg. T. II. 311. num demonstratur.
qui ob id Magnus Annus nominabatur; putaAnnullorum conf ector,faber annu- bant autem Platonici tune omnia iterum innoan. 1217. propter diulurnam lemporum annositatem.
lorum; gyurukeszito. Pest Var. Lev.
vanda non solum quoad speciem sed quoad
Annua solennia, annuum praemium,
Annullus auricularis, inaures. ipsa etiam Individua.
laudis insignia; evenkenti tiszteletdijak. fulbevalo, fiilgyuru. Vern. Psych. 82. Non
Annus Sabbathicus, nyugalmi-,
Szaz. XIII. 544.J
possum silentio praelerire usum annullorum ugar ev. Curios. Misc. 431. Cycli et Periodi
Annuales Iitera3, V. Litterae an- auricularium, quibus lobulus auris irritatur vocantur certi annorum Numeri in orbem renuales.
nullatenus probari posse.
deuntes. Cuiusmodi primo erat apud Judaeos
Annualis, e, annuus; evi. It. annuale
Annulus desponsatorius, annulus Periodus septem annorum, quorum ultimus
Anonym. Gest. Hung, vectigal annuale. Kass. pronubus, in (idem coniugii datus ;jegygyurti. Annus Sabbathicus dicebatur, quo cessare
Prax. I. 251. fora annualia libera prout et Tor. Tar. 1890. p. 599.
debebat Terra ab omni cultiira.
hebdomadalia.
Annulus obsignatorius, quo litteAnnus salutis, V. annus Domini.
Annualis revolutio, annuae commu- rse obsignantur; pecsetgyuru. Verancs. II.
Annus tractilis, annus decurrens; fotationes; evfordulat. Doc. Fam. Soos. Sec. 14. 219.
lyo ev. It. Anno corrente. Gal. cette anne. Jogt.
Annualiter, (Du C.) singulis annis ;
Annulus piscatorius, (Du C.) sigil- Eml. T. II. 1. p. 488. Decisum est, ut vas seu
evenkint. Pel. De S. Georg. s. I. c. 4.
lum, quo romanorum ponliflcum brevia obsig- dolium vini Gonczi dictum a medio anno
Annuatim, per singulos annos, quotan- nantur ; haldszgyuru (papai jelveny) Kon. tractili et non ultra venui exponatur.
nis; evenkent. Schwart. Scult. 173. Beth. S. Egyh. 244.
Annus verbi incarnati,V. annus
Annumerabilis, qui adnumerari po- Domini.
Lev. 174. '
Animations, 3. (Du C.) annuatus, an- test; hozzdszdmithato. It. annoverevole.
Annus Virginalis Partus, post
nuus ; evenkenti. Lib. Ration. 432. de hiis Pel. Pom. De S. Th6m. c. 4. MartyriumChristum natum ; Krisztus szuletese utdn.
dantur 10 fl. annuatino pro censu.
ThomaB sit inter gloriosa martyria annume- Magy. Tor. Tar. VI. 40. in anno virginaAnnue, idem quod Annualiter. Knauz. rdbile.
lis partus millesimo quadringentesimo
Annunciatip,iudicium; hirdelesjneg- nono.
M. E. Str. I. 129. etc.
[1513.
1. Annuentia, affirmatio, approbatio, jelentes. Szilady A. Irodtort. Kozl. VI. evf. I.
Annutare, annuere; rdhagyni. Gyon.
Annutus, us, assensus, consensus, conconcessio,consensus (ab adnuendo) capitis nutu f. 77. misi Viennam novam operis annunciaassensio; fejbillentessel void rdhagyds, tionem. Cod. Dip. Arp. X. 191.
sensio; rdhagyds, jovdhagyds. Fej. X. I.
helybenhagyds. Cod. Dip. Kar. I. 208. 334. Annunciativus,annuncians. Pel. Pom. 286. absque annutu Wenceslai baud coroBod. Hist. Eccl. II. 322. Cod. Dip. Fam. Com. L. I. P. V. Art. I. C. 3. Nam salutationes in nandum spondent.
de Sztara. Vol. II. 353, Dip. AIv. II. 236. Cod. scriptura quedam inveniuntur salutis optaAnodia, (Du C.) medicamenta, quae doDip. Hung. And. Vol. V, 235. 31. G. Fej. X. tive . . . quedam pacis annunciative.
lores ad praesens mitigant, non sanant; egy
I. 282. 293. 573. inductione et annuentia ac Annunciator, spiritus Sanctus; szent- idore csillapito szerek. Gyon. 1509.
beneplacita voluntate.
lelek. Batty. Ger. 26. invocato sanctissimo Anogalum, idem quod anagallus, q. v.
Arch. Ver. Sieb.XXVI.il 3.
2. Annuentia, ae, litterae annuentiam annunciatore.
Anoloyium
Ante brevi
35
Anologium, (Du C.) lectorium, pulpi- tar. Szekelyudvarhelyi ref. koll. Ert. 1894/5.
Anteheri, nudiustertius; tegnapelott.
tum supra quod legitur; olvaso szek. Gyon. 144. rendelesek, mellyeket legottan protocol- Wagn.
1505.
laltatni, kihirdetni, observaltatni 6s a jo rendAnte-hesternum, nudiustertius; teg~
Anomia, ae, iniquitas ; rosszasdg, tor- nek tovabbi fentartisa vegett magokat a ren- napelo'tt. Szaz. VI. 253.
venytelenseg. Gyon. 1514.
Aiite-janualis, ajto fiiggony. Gall,
de!6seket az ante-actak soraba behelyeztetni
portiere. Arch. Rak. VIII. 330. Cortinae paAnoniiani, (Du C. Anomoniani). Hae- kotelesseg^nek esmerje.
retici sic dicti a graeco v6(to<;, lex et privaAnte brevi, paullo ante, aliquanto ante; rietibus affixse, ex simili materia majores nro
3. minores quatuor, cum cortina una ex simili
tivum. Viventes sine lege; torveny nelkiil kevessel eldbb. Wagn.
Ante iudicem vocare aliquem, materia ligno appensa ante-januali nuncuelo'k. Nagy Hier.
Anomcpi, (Du C.) Arianorum secta, qui in iudicium vocare aliquem; perbe, torvenybe pata.
Anteinsinuare, supra memorare; felverbum caro factum dissimile patri esse doce- hini vkit. Wagn.
Anteambulo, onis; eloljdro, hopmes- jebb emliteni. Szaz. XVIII. 19. praeter antebant; az atya es fiu egylenyusegenek tater. Hofmeister. Szamosk. I. 23. Georgius insinuatam theologiam scholasticam docebigadoi. Nagy Hier.
Anorexia, gr. dvo(>|/a,fastidium, nau- Apaflus, e vetus.ta Abae Regis genere oriuntur praeprimis dogmatica seu positiva.
dus Regalis Aulae Magister, quern AnteamAnteiujigere, (equos currui) iungere;
sea; etel-utdlds. Par. Pap.
Anphora, amphora. Szaz. XVII. 637. bulonem d i c u u t . . . . Olah. Cod. Ep. 550. befogni (lovakat). Tor. Ta>. 1886. p. 611.
anphora plombea magna, anphora cuprea Nempe candor, ingenii canities, humanitas, equos currui anteiungendos.
venustas, gravitas, quae te heroi afflnem facit,
Antela, ae. (Du C.) corrigia ab anteriori
mosdo.
Anquina, ae, (Du C.) funis navis; hajo- quibus omnibus veluti anteambulonibus et parle cingens pectus equi; pectorale; sziigykotel. Gyon. 1515.
pedissequis quibusdam uteris familiariter.
elo, kentereng. Schlag. 2190. Gyon. 1538.
Alisa, ae, nassa (Du C. al. s.) varsa, vesz. Antecambialis, ante cambium exi- Quel. Sieb. I. 520 an. 1509.
Fischerreuse. Szaz. XXII. 230. Cod. Arp. I. p.stens; csere elotti. Kovy. El. 391. Bona qua; Antelatus, 3. memoratus, antea prola1. circa an. 1097. In danubio ... dux conces- dederat suo iure reposcente adeoque cambio lus ; elobb emlitett, felhozott. Kassics. P. P.
s i t . . . illud, quod caperetur in amis, Sancti illique superinducto consensu evanescente, res I. 238. et pass. Art. Diaet. Pos. 49.
Aniani abbas haberet.
ad statum antecambialem reponi adeoque
Antelectulus, i, fors. munimentum ante
Aiiserinus, idem ac Aucarius; ludas. is Bona accepta dimitlere et recambiare non lectum positum; dgykdrpit. V. s. ArchiWerboczi 342. Unde justo Dei et humane iu- debeat.
scamnum.
Antecedaneus, praecedens; el6z6. It.
dicio quilibel fidefragus et periurus, quern nos
Antelucare, ante lucem vigilare ; hajcommuni vocabulo Aucarium hoc est Ludas antecedente. Beng. Ann. Erem. Ccenob/36. His nal elott virrasztani. Gyon. 1543.
appellamus, acriter est puniendus. Ex voce praeliminariter uti promiseramus in supplemenAntemalum, (DuC.) malum praeteriHung. Oke sive Eoke, qualiter Anseres in qui- tum annorum antecedaneorum enarratis. tum; mult baj. Gyon. 1546.
busdam Regni partibus, ad pabulum vocantur Bod. Hist. Eccl. II. 29.
Antemontanus, 3. ante moritem siinde vulgariter Ludas id est: Anserini dicti
Antecedenter, antea, prius, praevie; tus ; eldfoku. Tor. Tar. 1881. p. 332.
ob garrulitatem et lubricam fidem.
eldbb, eldlegesen, megelSzoleg. Ac. Com.
Aiitemurale, (Du C.) murus exterior,
Anstrustio, onis, apud Du C. antrussio Sopr. p. 38. Supplicalio ... antecedenter quo caetera urbis, castelli moenia cinguntur;
est, qui fldelis domino, qui ei iuramento fide- jam ... communicata. Pazm. Dial. 438. Jogt. keritesfal. Ger. Zwinger. Kronst. II. 148,
litatis obligatus est, vel in ejus ministerio oc- Eml. T. II. 1. p. 281.
149, 151, 159, 643.
cupatus; csatlos. Pfahl. Jus Georg. VII. Sed Anteceniuni, (Du C. anteccenium) ciAntemurale et clipeus Christiiam praeterlapsis saeculi VIII. decenniis primis bus, qui ante ccenam sumitur; ozsonna. Gyon. anitatis, regnum Hungarian; vedbdstya.
5. ambitis Anstrustiones inter principes nu- 1532.
Magy. Tor. Tar. IX. 79. pass.
Antemuralis, e, ante murum situs;
merari, in bello magno stipari comitatu.
Antecessor, praefectus (ap. Du C. et
Ansula, dimin. ad ansam; kis fogantyu, Fin. alio sensu); eloljdro. Szek. Okl. I. 208. faleWtti, vedobdstya. It. antimurale.Verancs.
nyel. Arch. Rak. VIII. 351. Collare pro Cani- similiter Comites in eorum directores et an- IV. 106. Erat olim Hungaria omnibus sane
Cristianis regnis quod multae memorant historiae
culo ex serico et aureis filis intertextum cum tecessores elegissent specialiter.
ansula ex argento, opere encaustico vulgo
Antecessor ferculorum, dapifero- murus et antemurale propugnaculum.
Antena, antella, antilena, quae vide ap.
Zomancz adumbrata. Verancs. IV. 52.
rum regiorum duo ?ic nominati sunt. In Hiv.
Anta, ae, anas; kacsa. Kuk. Jura I. 219 Musz. desideratur. Fr. Lib. Rt. II. 8. 16. 93. Du C. Quomodo ab antella derivatum sit,
an. 1481. de pullis et antis.
ad manus Gregorii Zopchylh antecessoris fer- demonstrat postella, postilena, postena; significat autem cingulum quoddam, quo equi pecAntacseus, acipenser huso (Linn.); viza. culorum Regie Maiestatis dedi.
Bell. Cell. 807. Antacaeus, i, m. der Hausen,
Antecontumacialis, eldveszteg- tus cingitur; kentereng, sziigyelo. Chr. Dubn.
zdri. Ger. Vor-Contumatz. Lzb. Cod. Med. T. 147.133. Corrigiarum cinguli etfrena ac similia
Viza, Wyza. Geogr.. 495.
Antaceus, piscis Cartilagineus ; tokhal. II. 388. antecontumacialis static vulgo: alia cum antenis et postenis serice substanEine Vor-Contumatz.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 157.
cie contexta fuerant.
. Antaeus, i. V. Antaceus. Vect. Gen. Gg.
Antecoronationales articuli, ar- Antenati, maiores; 5s, elod. It. anteAntalcida3 pax, pax fraudulenta; dl- liculi, qui priusquam principi diadema et reg- nato. Kass. Prax. II, 88. maiorum et antenanok szerzodesu bekekotes. Torvt. Msz. 23. num deferrentur, edebantur; korondzds elotti torum. Kass. Pr. I. 56.
Antapocha, (Du C.) contraquietantia, czikkelyek. Ker. Nap. 322.
Antennula, V. Tentaeulum. demin. ad
dvTano%ij, ellennyugtatvdny. Kelem. Just.
Antedictus, antea memoratus; eldbb antennam, tapogato, faldm. It. antenna,
Jur. Pr. III. 165.Privatorum ibidem instrumen- mondott. Cod. Dip. And. III. pass.
corno. Gal. antennule. Germ. Fuhlfaden. Hist.
torum diversa csse possunt genera : ChirograAntediluvianus, 3. obsoletus; viz- Nat. 62. Palpi, qui etiam tentacula vel antenphum super contraclu unilaterali; Syngrapha ozon el3tt valo, osdi. Hor. Mem. 200.
nulae a quibusdam nominantur, fere numero
super bilaterali confectum; quietantia Apocha,
Aiitelassionalis, ante fassionem exi- quatuor in oris lateribus sunt positi.
quam dat Creditor Debitori de solutione prae- stens ; vallomds elott valo. Kovy. El. 390.
Antepagmenta, orum (Du C.) valvastita; ContraquietanliaAnfopocfra_,quam De- redit enim res ad statum antefassionalem et rum ornamenta; ajtoknak, kapuknak dibitor Creditor! reddit.
pecunia ita debebit considerari, ac si in rebus szessegei. Gyon. 1567.
Antarium, (Du C.) bellum, quod ante deficientis mansisset.
Antepaschalis, husvet elotti. Hist.
urbem geritur; vdros elott valo harcz. Gyon.
Antefenarius, i, pro: antiphonarium, Eccl. Ev. 159. Cognilores hi die 23. Martii,
1528.
liber antiphonas continens. Rac. Mon. SI. VII. die Jovis antepaschali. (Viridium die) Olassii,
Antarta, (DuC. Antartes), 1. rebellis 2. 181. ad fin. saec. XI. Incipit nota librorum : Pastore Klesch immerito vinculis detente, Terntyrannus; i. Idzado; 2. zsarnok. Nagy Hier. in primo misalum... et duo antefenarios ... plum per vim occuparunt.
Ante, pro: corarn,idiolismus Hungaricus; collectarium ... luminarium ... salterium.
Antepenulus,pro: antepenultimus, qui
elott. Batty. Leg. T. II. 126. an. 1133. ante...
Antelixa, quae ex opere figulino tectis est in secundo loco ; mdsodik az elso melaffiguntur sub stilicidio ; eszterha alatt valo lett. Gyon. 1554.
Archiepiscopum litigium renovavit.
Antepositus, i, praepositus; eloljdro,
AUte-acta, tabularium, archivum ; irat- csatorna. Gyon. 1534.
5*
36
Anteprovidere
Anttse
f6. It. Anteposto. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. morphismi et Anthropopathiae seu An- fluntin obsidionibus putei nonnihil obliqui tan263. Jurabunt autem et Comes et antepositi thropopathismi vitia committantur. Est tse profunditatis, ut infra fossam Propugnatores
nempe Anthropomorphismus ea cogitandi devenire per eosdem possint.
in aliquo Officio civitatis.
Anteprovidere, instruere aliqua re; loquendique ratio, qua corporis humani figura Antidsemoniaci, Lutheri et anabapelldtni. It. provvedere. Gal. pourvoir, munir. aut membra vel actiones in Deum transferun- tistarum secta, orta 1545. qus dsemones esse
Ger. versorgen. Brezny. 125. quos nos secun- tur, sensus vero et cupiditates affectusque hu- negabat; ordogtagadok. Nagy Hier.
Anlidico-Marianitse, (Du C. Antididum formam et ritum S. Cathol. Ecclesiae ab- manos eidem tribucre, Anthropopathismus
comaritae); Maria szuzesseget tagadok.
solvimus et conflrmatos in vera religione, an- est.
Antise, collarium (ap. Du C. crines capi- Not. rel. I. 237. An. Mar. Beatae Mariae perteprovisos expensis, cum videremus eos egere
pacata ut etiam fassi sunt eorum conscientia, tis posteriores). Magy. Tor. Tar. XX. 184. Col- petuam virginitatem abnegarunt, docentes earn
domum remiseramus.
larium seu Antiae gemmis et adamantibus plures ex Josepho suscepisse proles.
Anteris, idis, columna, fulcrum (Vitr.) distinctae.
1. Antidorum, (Du C.) apud graces
oszlop, tdmasz. Def. bon. p. 50. videamus...
Antianus, Antiani apud Genuenses et panis est benedictus, qui vice Eucharistian daquibus aedificii tui Philosophic! debilitatem an- in aliquot Italiae oppidis dicli patricii, nobiles, tur iis, qui ad sacram communionem accedunt.
teridibus fulcire coneris.
qui aetate auctoritate et honore caeteros inco- Conflcitur autem Antidorum ex eodem pane,
Anteritas, antiquitas; regiseg. Gyb'n. 1las praecellunt, atque adeo ipsi magistratus qui ad sacriflcium offertur, ex quo desumit sa1556.
Ag%iyQovTq Primates ordinum seu decuriae cerdos particulam cruce signatam, reliquo quiAnterminus, iuxta terminos positus; Primi (DuC.) Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 480. qua- busdam precibus benedicto, plebique reserhatdr mellett valo, Gyon. 1555.
tenus ad Civitatem predictam te personaliter vato ; dldott kenyer. Nagy Hier.
Antes, sunt lapides et maceriae ante vi- conferens, Potestatem, Antianos, consiliarios
2. Antidorum, gr. dvri6a)Qov, donum
neas positae; kdrakdsokaszdlok elott. Gyon. et commune prefatos ex parte nostra moneas mutuum, reciprocum ; viszonajdndek. Eszt.
1557.
Okm. p. 35. Deer. Andreae 1291. antidora
et inducas...
Antescribere, litteris aliquid iam prius
Antiaphoristse, Lulheri doctrinae sedeo debita.
consignare ; eldbb emliteni. Antescriptus, veri sectatores 1560. kozonyelleniek. Luth.
Antidotarius, (DuC.) liber contra vielobb emlitett. Cod. Dip. Hung. Arp. V. III.tandnak szigoru kovetoi. Nagy Hier.
tia et morbos; ellenszerveket tartalmazo
86.124. ad fluvium antedictum et metam anAnti-Apologeticus, ad defensionem konyv. Gyon. 1577.
tescriptam...
adversam pertinens; ellenvedelmi. Irodt.
Antidotum, remuneratio, donum viAiitesedile, pulpilum ; elopad. Probst. Kozl. VI. IV. 446. Anti-Apologeticum Re- cissim datum (Du C. al. s.); ellenszolgdlat,
Comitiol. p. 113. Palatinus autem S. Regni sponsum.
viszonzds, forbdtolas, viszontadomdny v.
Coronam pulvinari impositam, in throni anteAntibibliuni, (Du C.) pignus mutuo szolgdlat. Knau/. M. E. Sir. I. 503. 656. dosedilis a latere sinistro statuit.
datorum librorum ; a kolcsonadott konyv- nalarius donatori naturaliter est obligatus ad
Antesumtio, a mi bizoriyitds eldtt nek zdloga. Gyon. 1579.
antidota. Fej. X. I. 64. ut dicta civitas nostra
igaznak vetetik. Nagy. Jus. Trans. Sax. 190. Antica, as (Du C. propylaeum); eldud- maiori antidotum praemio donetur et decoPraesumtio autem quasi antesumtio quando var. Gyon. 1580.
retur.
nempe ante legitimas probationes aliquid pro
Antifebrilia, medicina febrim depelAnti-Camera, atrium; conclave extevero sumitur.
rius ; eldszoba. Gall, anlichambre. Arch. Rak. lens; Idz elleni szef. Par. Pap.
Antifrasis, sensus contrarius; ellenAntetriduum, nudiustertius; hdrom VIII. 342. In Anti-Camera Commendantis.
nap elott. Arch. Rak.VIII. 202. Antetriduum
Anticatechetica, orum, medicina san- kezoertelem, ellenmondds.H. anlifrasi.Gal.
16. Februarii ad me datas lit.
guinem purgans ; vert jobbito orvossdgok. antiphrase. Gegensinn. Obs. Jadr. 408. fundunt
Ante-Verboczianus. Kov. Form. St. Par. Pap.
vasa sordida tabe et foetibili stercore, quod adFormulae solennes Styli in cancellaria curiaque
Antichir, pollex; hiivelyk. It. pollice. versario ex suavi aromate per antifrasim
regum foris minoribus ac locis credibilibus, Kaprin. Eloq. II. 77. Pollex princeps digitus est reprimunt. Chr. pict. Vind. 206.
aulhenticisque regni Hungarian olim usitati, manus nostrae, qui a graecis antichir (tivrlAntigrapheus, i, contrascriba; ellenquas in subsidibus Diplomatics ac veteris Ju- %eiQ) sive altera vel adversa manus compellari or. Reg. Mil. p. 46. antigrapheo seu cancelrisprudentiae Hungarics potissimum practical solet.
listae.
Ante-Verbd'czianae e coaevis codicibus maAntigraphiarius, i, contrascriba, qui
Antichronismus, avazgoviofjioq,
nuscriptis collectas edidit M. G. Kovachich.
peccatum in temporis ratione admissum ; idd- rationes subscribit; elleno'r. Faber. Jur. Met.
Anthologion, Horilegium, Liber eccle- csere}kortevesztes.\t. anacronismo. Carl. Log. 43. Antigraphiarius. Contra-Scriba. Ansiasticus praecipuorum Sanctorum vitam con- 132. si reperiantur antichronismi, si qui ter- tigraphiarius Gegen-Schreiber. Elenchos
tinens; szentek eletet tartalmazo konyv. mini serius usitati.
collatorum metallicorum operum, prout penes
Nagy Hier.
Anticipando, ante solvendo, dando; singula eorum participantium personarum, cuAnthropolatra, (Cod. Just. 1.1. 5. 6.) sumitur etiam pro substantia et sign, summam stodit. Torvt. Msz. 23. Juriev. Jur. Met. 150.
adorator hominis ; ember imddo. Nagy Hier. ante datam; elolegesen, eldleg. Jokai R6gi
Antigraphus liber, in quo contraAnthropolatria, cultus hominis; em- jo Tbl. I. 41. az anticipando kiflzetett 6 bot. scriba rationes observat; ellenkonyv, ellenberimddds. Nagy Hier.
Jokai Rab. R. T. 38. tiz arany anticipandot. o'rzo konyv. Torvtd. Msz. 23.
Anthropomorphismus, V. s. v.
Anticipationalis,ad aclum anticipandi
Anti-jesuisticus, 3. inimicus jezuiAnthropopathismus; istentestesites.
pertinens; elolegezesi. d'anticipazione. Kass. tarum ; jezsuita-ellenes. Szaz. VII. 109.
Anthropomorphyta, (Du C.) a gr. Jur. Civ. I. 268. Schedis nimirum partim re- Antila, ae, antilena. Fr. Libr. Rat. II. 28.
&v&()(t>7td(40Q<pog, qui res ad spiritum, ani- luitoriis partim vero Anticipationalibus ef- et passim : pro attinentiis ... selle, antilis.
mam pertinentes humana forma flngunt; in fective et ex integro ad manus meas consiAntilena, (Du C.) cingulum, quo pectus
specie Audiani haeretici asseclas. Vern. Met. gnavit.
equi tegitur; szilgyelo. Tor. Tar. 1888. p.
II. 446. Refellitur his error... 3. AntropoAnticipative, anticipando ; eldre, el6- 566. Primum una postilena vulgo farmetrijng
morphytarum haereticorum, qui ex perversa legezve, elolegesen. Rozsny. D. Diarium471. et media antilena zijghelew.
divinarum litterarum interpretatione Deo cor- Dip. Alv. II. 231. Farina menstruatim antici- Antilnimica, orum, remedia pestis;
pus et organa sensoria tribuebant,
pative administrabitur.
pestis ellen valo orvossdgok. Par. Pap.
Anticipate, anticipando; elolegesen.
Antilogia, ae, dvrdoyla, contradictio,
Anthropoparesta, aurae popularis
captalor; kedvvaddszo. Nagy Hier.
Arch. Rak. VIII. 17. anticipato penz ki fog (Du C. antilogium, altercatio); ellenmondds. Kat. Hist. Due. 689. post. tot. PolonicoAnthropopathia, V. Anthropopathis- adatni. Tort. Tar. 1890. p. 43.
mus.
Anticuniculus, ellenakna. Curios. rum scriptorum antilogias tuto credi potest.
Anthropopathismus^'stewfemfeert Misc. 399. Anticuniculi suntfornices ducli se- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 312. Br.
fr-zessel felruhdzo tan. Imre Philos. 454. cundum facies propugnaculorum, per quos con- Resp. p. 15.
Antiloquus, (Du C.) qui primo loquiIn formatione Ideae divin* summopere ca- tra hosliles Cuniculos agitur. Quia vero hon ex
vendum est, ne dum quaepiam a natura hu- omni parte Mo3niorum habentur parati huius- tur ; eldl szolo. Gyon. 1586.
Antilutherani, Secramentarii. Szentiv.
m a n a ad Deum transferuntur, Anthropo^ modi fornices, ideo ad impediendos Cuniculos,
Apaleclizare
37
Cur. Misc. Dec. II. P. III. 144. For. Scr. p. 15. narium n., ejjeli karenekes konyv. Cod.
Antitactici v. antitactae (Du C.) HaeMelch. Hoffmann Antilutheranus...
Dip. Arp. Cont. VI. 49. librum passionum relici exgnoslicorumporlenlosa senlenlia supAntilytron, dvTttvrQov, pretium re- Sanctorum I. Antiphonium nocturale I. pullulanles, peccalum adeo non malum esse
demptionis ; vdltsdgdij. Bod. Hist. Eccl. I. psalterium I.
agnoverunl, ut eliam praemio dignum stalue351.
Antiphrasis, contradictio; dictum, ubi renl; ellenelvesek. Nagy Hier.
Antiminsium, Portatile; hordozhato voci contrarius sensus supponitur ; per AnliAntitrinitarismus, secla anlilrinitaoltdr. Nill. Symb. p. 801. Omnes sacerdotes phrasim : ironice ; ellenertelemben, guny- riorum circa annum Chrisli 1570. exorta, qui
debebunt a nobis habere portatile sive anti- boL Knauz. M. E. Str. I. 77. 50. Benedictus tres Personas Divinas una in Personalitale
minsium novum. V. notam 1. * Avnpivaiov, autem, per antiphrasim dictus.
subsislere docebanl. Szilady Irodt. Kozl. VI.
dvriftqvaiov, antimensium, graecis dicitur
Antiporta, porta anterior; eldkapu, 3. 275.
quod Latinis altareportatile seu viaticum, It. antiporta. Gal. anti-porte. Beng. Ann. Er.
Anti-Trinitarius, hoc voc. idem sign,
ul loquitur Bonifacius P. P. VIII. cap. ult. de Camob. 565.
ac Unilarius i. e. seclatores doctrinae unius
Antiportus, i, cortina porla3; kulsd Dei, quibus opponuntur Trinilarii, qui unum
privileg. Lalinorum antimensia seu altaria
portatilia sunt fuereque semper lapidea, grse- kdrpit ajton. Gall, portiere. Szdz. VIII. 16. Deum in Iribus formis se manifeslanlem docorum non item; inilio quippe conficiebanlur Item antiporti vulgo cortine ante portam cum cenl; szenthdromsdgtagado. II. unilario.
eorum antimensia e segmentis mappas illius, flguris 2.
Czvit. Spec. 25.
qua altare cooperiebatur in die consecrationis
Antiqualia,orum,maceria3, ruins (DuC.
Antitypon, nonnulli SS. Pa tram euchaecclesiae, quamque postea in paries dividebat antiquaria) rom. It. anticaglia. Gal. antiquailles. ristiam ita appellant, antiquum sacrificium novo
Episcopus distribuebatque presbyteris, ut de- Thurocz. Chron. Hung. I. cap. 24. in quodam opponentes: ellendbrdzolat. Nagy Hier.
fectu altaris consecrati illis uteretur ad s. li- oppido... cuius Antiqualia hunc usque in
Antonomastice, a gr. dvri et ovopa
turgiam celebrandam; nunc etiam absolute ex diem durant. S . . de Keza Chr. I. 1. 2. Kov. permulatis nominibus, cum e. g. species ponipanno consecrantur.
Form. St. 268.
lur pro genere Heyse; nevcserevel. Fej. II.
Antinomi, (DuC.) Joannis Agricolae diAntiquare, (DuC.) delere; eltorleni. 380. vocal eos antonomastice Christianos,
scipuli an. 1537. qui legem divinam inutilem Diar. Com. 88. Maiestatem Regiam decla- sc. Palarenos.
esse docebant; tdrvenydaczolok. NagyHier. rasse, nullo mutuae fiduciae genere semel vinci
Autrorsum, (ab anle et versus ad anaAntipapa, papa aliipapae oppositus; el- passuram esse ; Status proinde ac Ordines spe logiam retrorsum) pronus; elore hajlottan.
lenpdpa. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 228. certa duci posse, quod iure assidendi, suffra- Abeles 9. Caput iam antrorsum, iam postCher. Jus. Eccl. I. 50. . Fej. XI. V. Un. 343. giique ferendi Episcopis hisce iam nunc delate, rorsum, iam laleraliter cadit.
Antipelargesis, (Du C. antipelargo- Cancellariam illam lllyricam sit effectu ipso
Antrosus, 3. anlrorum plenus; barsis) talio gra3. tivTimlaQyuxjiq, beneflcii ac- antiquatura.
langos. It. groltoso, anlroso. Kass. Prax. I.
cepti remuneralio ; forbdtolds, jotet viszonAntiquatus, exsolescens, obsolescens, 197. intra antrosas silvas.
zdsa. .Nagy Hier.
obsoletus; avult, kopott. It. antiquato. Knauz.
Antrustio, (Du C. Anlrussio) a Trustis,
Antipendiolum,parvum antipendium; M. E. Str. I. 440. 574. super lapidem anti- fides a Germ.
Trost, Trust. Troost, solamen;
kis kdteny. Arch. Rak. VIII. 332. Flava An-quatum et discoopertum. Szirni. 18.
huberes. Vruch. Jur. Feud. 69. Is cui feudum
tipendiola nro 2.
Antiquissimus, 3. valde senex; igen, constiluilur seu in quern ulile feudi dominium
1. Antipendium, praecinclorium; ko- dreg. Fabr. Urk. 227. an, 1548. tempore Ju- a domino direclo Iransferlur, Vasallus a) inteny. Vortuch, Schiirze. Arch. Rak, VIII. 332. ventutis... habuit Antiquissimum Avum. lerdum eliam homo, miles, cliens, fidelis,
Antipendia muliebria ex albo falyol. 5. Thok.
Antiquitus, 3. antiquus; regi. Rafi. antrustio, quod idem ac fidelem denolat, gerDiar. II. 336. 337.
Mon. SI. XIII. 211. an. 1358. secundum anti- manice Lehnmann vocalur.
Anualis, annuus ; eves. Georg. Sirm. I.
2. Antipendium, i, velum ante altare quitas consvetudires.
pendens, pallium quo altare prsetexitur; oltdr
1. Antiquus, senex; dreg. Arch. Rak. 362. Jam ad Reginam cum filio suo infanle
kdrpit. (Wagn.) Beng. Ann. Erem. Ccenob. VIII. 360. Equa3 antiquae.
anuale, quasi angusliassel eciam Budam.
Praef. Ciborium insignis elegantiae ac prelii, An2. Antiquus, 3. magnus; dreg, nagy. Anuleus, annularis, sigillum annuleum,
tipendium ut vocant summae arae de cuso Batty. Leg. III. 404. an. 1427. pro pullo anti- annulare sigillum; gyurupecset, pecsetfabrefaclum argento. Ac. Com. Sopr. 23.
quo solvantur den. (Nota Bait, pullus antiquus gyuru. Cod. Dip. Arp. V. 237. iidem vero
Antipetasma, pannus altaris, qui olim magnus intelligatur. Hungaris enim dreg, idest Zoda el Bors pro se el pro ipso Nicolao comcrucibus dislinguebalur; oltdrposzto. Nagy anliquus, senex dicitur id quod magnum est. parenles exhibuerunt quasdam lilleras sub
Sic ecclesia maior loci, dreg templom, anti- duobus sigillis anuleis in hec verba.
Hier.
Antipetus, i, lorica, pluteus; mellved. quum templum vocatur et magna Missa, dreg
Anullacio, actus lollendi, abolendi;
megsemmisites. Szek. Okl. I. 132.
Ljub. Mon. SI. XII. 192. an. 1414. super...tnise, antiqua Missa audit.)
Antirevolutio, seditio seditioni adAnungarus, alienigena, non Hungarus;
muro flant merli et antipeti.
Antiphatum, donum, munus nuptiale; versa ; ellenldzadds, ellenpdrtutes. Torvtd. nem-magyar. Corp. Gram. 331.
jegyajdndek. Nagy Hier.
Anvalles, ium_, circum vallala, secrela
Msz. 24.
Antirevolutionalismus, paries, loca ; bekeritett, titkos helyek. Gyon. 1607.
Antiphona, (Du C.) ex gr. dvrlyxovog
in canlibus ecclesiasticis mutuae responsio- consilia, studia seditiosorum conlra alios sediAnxiatio, (Du C.) anxietas; felelem,
nes, qua? inter sacerdotem et chorum per vi- liosos ; ellenpdrtossdg. Torvld. Msz. 24.
retteges. Pel. De sclis inil. Paschal, el Pent.
Antiroyalis, adversarius regi: kirdly- s. I. 5. Reprobrorum prena probalur ex poenali
ces, in vices cantantur. Gall, antiphone Vita S.
doloris anxiatione.
Steph. 88. Hymnus. ExAntiphonis et Respon- elleni. Gal. anliroyal. Torvtd. Msz. 24.
Antiroyalista, adversarius regis: kiAnxiatus, 3. anxius; aggodalmas.
soriis. Beng. Ann. Er. Coenob. 63.
Antiphonare, V. Antiphonarium. Cod. rd/yeênes.Gal.antiroyaliste. Torvld. Msz. 24. Fabo. Monm. Euang. II. 237. Verecundalus el
Antismicus, (Du C.) urbanus; nyd- anxiatus sum nimis haec referre.
Com. Zichy Vol. V. p. 248. unum bonum antiphonare.,. bona domini Mathie plebani de- j'as, kegyes. Gyon. 1593.
Anxiierius, 3. (Du C.) maeslificus;
Antispiritus, daemon; drddg. Nagy megszomorito, keserito. Gyon. 1614.
predando et asportando.
Antiphonarium, (Du C.) liber anti- Hier.
Anzianus, V. Antianus; elokelo, ne*
phonarum; karenekes kdnyv. It. antifonario.
Antistes, (Du C.) Apud Chrislianos an- mes. Magy. Tor. Tar. XI. 53.
Cod. Dip. Arp. Cont. I. 40. IV. Nocturnales, lisles idem est, qui episcopus. H. 1. summus
Aorum, aurum. Szdz. IV. 687. fl. tria miIV. Antiphonaria, IV. Gradualia etc.
episcopus, pontifex. papa; ersek. Isthv. IV. lia in aoro hungaricali.
Antiphonarius liber, Antiphona- 47. S. de Kz. Chr. I. 4. 2. Leonem Romanum
Apaggia, fors pro: apanagia bona, quorium. Ranzani 334. Sacram cuius est antistes antistitem ad Ethelam transmiserunl,
rum pars proventuum alicui annue penditur;
aidem ditavit pretiosis turn sacerdotum vestiAntistitor,anlestator (Du C. anlistilare), evpenzreszolgdlo birtok. Pesli Szor. III. 345.
bus turn argenteis vasis, libris praeterea magnis, ellenkezd. Gyon. 1563.
dicla Bona appagia Bonorum apaggia vocaquos vocant graduarios et antiphonarios, Antistrophe, (Dn C.) reciproca conver- lorum.
Apalectizare, calcibus invadere; sarkomni ex parle adeo mire exornatos.
sio, quando totum Responsorium convertitur.
kal megrugddlni. Gyon. 1632,
Antiphonium nocturale, antipho- V. s. v. Metastrophe,
38
Apanagiatiis
Apopulari
Apanagiatus i, a gall, apanager, ele- ras confessionem continentes ; f'tibontani a V. II. 36. predictas uncias auri nostre Camere
lempenzt adni;. az elsoszulottol kifizetett valid levelet. Par. Pap.
solvere et exhibere procures et recipias ab
atyafi. Par. Pap.
1. Apertio, actus aperiendi; felnyitds. eodem accurso de hys, que dederis, apodixam.
Apanagiiim, (DuC.) evi jdradek. It. Curios. Misc. 153. Praecepta enumerata circa
Apodium, fulcrum ; tdmasz. Ger. Sliiappanaggio. Gal. apanage. Kelem. Inst. Jur. emissionem sanguinis per apertionem venae tzen. Kronst. II. 183 : pro clavis ad tecturam
II. 396. Quoniam bona fldei commissa indivi- etiam in sacrificationibus, applicationibus cu- apodii portae superioris.
dua sunt, nee ex iis Minores sive Cadetii Fa- curbitarum servanda sunt.
Apodus, 3., sine pedibus ; Idbatlan. It.
milise quidquam participant, quaeri semper
2. Apertio, initium, exordium; megnyi- apodo. Hist. Nat. 53.
audivi, an ex reditibus saltern apanagium id tds. It. aprimento. Eroffnung. Epist. Proc.
Apolreta, a ferendo poma corbis ; szaest: Portio provisionalis ad congruam susten- P. III. p. 155. In ipsa autem Concilii apertione tyor. Gyon. 1690.
tationem, illis debeatur ?
decretum est.
Apogseum, gr. dnoyaiov (ap. DuC.
Apanamentum \.apanagium (DuC.)
Apetum, Gossypium, lana vel lanugo xyli. inoysiov); fold tdvola. Curios Misc. 46. Dequod ad victum et in alimentum secundo geni- Tor. Tar. 1887. p. 782. exportatio Apeti seu scendentes vero dicuntur Planetae, vice versa,
tis praestatur et conceditur a parentibus ; ele- bumbasi.
vel quando latitudo eorum Borealis minuilur
lem. Gal. apanage. Nagy Hier.
Apex Cardinalitius, (DuC.) apex et augescit australis vel quando ab Apogaeo
Apanare, (Du C.) Panem ac cibum por- est pileum subtile, quo sacerdotes gentiles ute- descendunt ad Perigaeum. Gyon. 1690.
rigere ; elelmezm. Nagy Hier.
Apogaeus, 3., gr. dnoymog; foldtol
bantur appellatus ab apiendo i. e. a ligando;
tdvoli. Curios. Misc. 46. Apogaei dicuntur
Apateca ae, dnod-qxy, medicamentaria; papi suveg. It. mitra. Verancs. IX. 89.
gyogyszertdr. Arch. Rak VIII. 125.
Aphesis, remissio, condonatio; tcljes Planetae, cum moventur per orbitam sui Coeli
Apatecarius, i. Gr. dnodrtxtj, medica- bunbocsdnat. Syll. Pos. 3., mirum estquantam remotissimam a terra.
mentarius; patikarius. Arch. Rak. VIII. 107. tragoadiam excitarunt novatores distinclione
Apoliticus, 3., alienus a prudentia;
Apathes v. apathetae, sic dicli anacho- duarum illarum vocularum Aphesis et Parhe- meggondolatlan; It. impolitico. Austr. Aust.
retse vagi, qui corpus minus affligebant quam sis ajentes fideles Vet. Testamenti Parhesin D. 1. Dum autem is . . . vel penitus non videt,
veri anachoretse; koborremetek. Nagy Hier. tantum peccatorum habuisse, id est (ut varie vel hominis Apolitici et insipientis esse exiApecula, apicula, parva apis; mehecske. ipsimet explicant praeteritionem, transmissio- stimat . . .
Apolizia, ae, scheda; czedula. It. polizza.
Gyon. 4642.
nem, dissimulationem, conniventiam);Novi auApedibus, satelles (a pedibus) trabant. tem Testamenti fldeles habere ipsam Aphesin, Ljub. Mon. SI. XI. 85. an. 1323 : omnes hoTaurin. Staurom. I. 206. Engel. Mon. Ung. id est, remissionem plene et propric dictam. mines . . . scribantur . . . in apoliziis et mitBe"cs 1809. p. 175. et apedibus nitidus, duo Aphthardocita3,(Du C. Aphlhartocitae) tanlur omnes in uno sacho, et quicumque exisigna, secures. Hinc atque inde gerunt.
Haeretici ex Eulichianorum secta pullulantes : verit de sacho, teneatur custodire.
Apellabilis, in quo locus datur appella- Servatorem nostrum corpus a conceplione
Apollinarista3, (Du C.) Haeretici sic
tioni; felebbezhetd. It. apellabile. Gal. appel- immortale habuisse comment! sunt. V. s. v. dicti ab Apollinari Laodiceae Episcopo, qui . . .
lable. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 415.
Talmudistae.
primum docuit hominem a verbo susceptum
Apellata, appellatio, felebbezes Arch.
Apiaster, apium magister (apiarius); fuisse sine anima,deinde animam quidem Christo
,mehesz. (Gyon.) 1649.
Rak. VIII. 105. 107. apellata.
dedisse, non vero mentem, cuius loco Deum
Apiciosus, 3., calvus (Du C. scr. puto verbum fuisse autumabat. V.Dimeritae. Curios.
Apellationalis (iudex); appellations,
ad apellationem pertinens; folebbezesi, fel- legendum alopeciosus) ab Apica, kopasz. Misc. III. 373. Concilio Romano damnantur
szeki biro. Kass. Prax. I. 39. quorum su- Gyon. 1653.
Apollinaristae sicut et Antidicomariani,
premus et apellationalis Judex est in Causis
Apides, adeps, adipes, per metathesin ; qui Mariam post -Christum editum, a Josepho
hdj. Arch. Rak. VIII. 347. Latera Laridi Nro cognitam pulabant ac denique etiam Collyricivilibus Regni Palatinus.
Apellatorius, V. s. v. Litterae appella- 12. Apides vero Nro. 5.
diani, qui eandem virginem colebant ut Deam.
toriae.
Apinarius, (Du C. a gr. aTtfjvrj, currus)
Apollion, a graeco &np)J.v(ju, extermiApellitae, (Du C.) ab Apelle haeretico quo- auriga; kocsis. Batty. Leg. P. II. 71. an. nator, vaslator, qui perdit ; irto, pusztito. It.
dam sic dicti angellum quemdam Deo superio- 1055. sunt subulci duo, Apinarii duo Fej. I. esterminatore. Beng. Ann. Er. Coenob. 185.
rem, quern Deum igneum appellabant, Israeli- 392.
iam Regem super se habent, angelum abyssi,
Apissimum,(Du C.) otium largissimum; cui nomen apollion, quod Latine extermitarum legislatorem fuisse asserentes, Christum
verum Deum esse negarunt; Apelles hivei. nagy, boseges hivalkodds. Gyon. 1657. nans est.
Aplistia, ae, superfluitas, saturitas, craNagy Hier.
1. Apologista, defensor; vedd . . . .
Apennitus, us, alapae acutae fors. apen- pula; fdlosleg,zabdlas, toltozes. Gyon. 1666. Cher. Jus Eccl. 1. 318. Id non solum Christianae
Apoca, pro: apocha; nyugtatvdny. Religionis Apologistae celeberrimi . . . denus, quod ap. Isid. conj. 19, 19 acutus signimonstrarunt.
flcat; kemeny, eros arczulveresek. Gyon. Gyon. 1669.
Apocalypsari, revelare (V. DuC. s.
1633.
2. Apologista, ae, qui est a rationibus,
calculator ; szdmtarto, szdmveto. Reg. Mil.
Aperibilis, quod aperiri potest; fel- Gemma); kinyilatkoztatni. Gyon. 1670.
Apocalypseus, 3., in Apoealypsi occur- p. 46. Apologistae seu supputatori.
nyithato. Coll. I. 244: Cista ita adaptetur,
Apoluciuni, locus luxuriandi in balneis
ut ad eandem reserandam duae indispensa- rens ; Szt. Jdnos Jeleneseibeli. Beng. Ann.
biliter Claves requirantur, in quarum alterius Er. Coanob. 184. Accepi tuas hyperaspistes, (Du C. locus ubi vestimenta abluuntur) ; padefectu aperibilis non sit. Arch. Rak. VIII. imo meas correptiones, quibus blande admo- rdzndlkodo hely a furdohdzban. Gyon.
337.
dum perinde ac scorpius Apocalypseus com- 1700,
Apopeius, hircus vel equus emissarius :
Aperire feudum, (Du C.) a huber primis, humana facie ludis.
iiresede'sben van. Vuch. Jur. Feud. 227. Ut
Apocalypsis, anox<jt).vyiq, declaratio, pro : apompeius (Cath. quod equi emittuntur
consolidation} in specie locus esse possit feu- enunciatio, actus manife^tandi (Du C. revela- ad equas ad coilum); kos} menlo. Gyon. 1710.
dum ante domino aperiatur, necesse est. Ape- lio); kijelentes. Arch. Rak. II. 217. Hat nem Apophoretum, (Du C.) donum; ajdnriri feudum dicitur, quando cessante nexu igaz Apocalypsisom ? Verancs XI. 5.
dek. Szamosk. I. 80. ne sine apophoreto
Apocalypticus, 3., ad Apocalypsim discederent, accepto donativo recesserunt.
feudali, utile feudi dominium ad dominum redit.
Aperitio, actus aperiendi; felnyitds. pertinens; kinyilatkoztatdsi, kijelentesi,
Apoplecticum iulmen, apoplexia ;
Ljub. Mon. SI. XXII. 187. an. 1461: publica- (Szt. Jdnos jelen^seire vonatkoz6.)Kaprin Eloq. gutautes. Magy. Tor. Tar. VI. 99. apoplectico
II. 445. utrique suis se meritis inseruit, Angelo fulmine prosternere.
tion} et aperitioni. . . praesens interfui.
Apernus, 3., ferus, asper, ab apro; persimilis apocalyptico, qui sic unum in terra
Apoplexicus, 3, ad apoplexiam pertifene vad. Gyon. 1759. antiquitus : aprugnus. flxerat pedem, ut alterum in mare porrigeret. nens ; gutautesre, szelhildesre vonatkozo.
Aperta, ae. Patentes litlerae ad normam
Apodix, soda (Du C. meretrix); tdrsnd. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 111. medicamenta flovocum : indebita, coperta, prohibita, procla- Gyon. 1679.
rentina apoplexica.
mata etc.; nyiltlevel, patens. Szaz. XXII.
Apodixa, ae, Apodixia, ae, cautio de
Apoplexio, onis. apoplexia ; szelhiides.
656.
accepta pecunia V. sub. Quietantia a gr. Isthv. IV. 48.
Apertam adscribere, reserare lite, acceptilatio; nyugtatvdny. Fej.
Apopulari, frequenlare ; benepesiteni-
Aporiare
Apostolicus Rex
Appellata
39
Ljub. Mon. SI. IV. 310. an.. 1393: ut civitas Papa? appellatio postmodnm soli summo pon- germ, anpappen; peppel odaragasztani.
melius apopuletur.
tiflci adscripta legitnr; papai. Chr. Dubn. p. 20. Kov. Form. St. XII. Initio statim in pagina
Aporiare, (Du C.) ad paupertatem, ege- S. de Kz. Chr. 1.4. 2. Arianorum Archipraesul, tabulae appapata sequentia veteri manu instatem reducere; sanyaritani, szegenyiteni. qui contra sedem apostolicam fecerat elevare scripta sunt.
Nagy Hier.
XII Cardinales. A. 2., 1. A. 2., 2. ut volebat
Appar, (Du C.) Appares vocant inferioris
Apospasmatium, a gr, dnoGituafta, Apostolicus A. 2., 3. Audiens. . . apostoli- saaculi scriptores Epistolas generales, quae uno
partes incondite ; darab, vdzlat. It. schizzo. cus clamorem. A. 2. 7.
exemplo paucis mutatis ad diversos mittuntur;
Lampe. Hist. Ecc. Praef. p. 4. Hoc ipsum est, 2. Apostolicus Rex, Titulus Hunga- tndsolat, hasonmds. Nagy Hier.
quod me impulit, ut apospasmatia haec re- rise Regis; passim, quo titulo Maria Theresia
Apparacio, actus muniendi (sigillo);
rum ad Ecclesiam Hungartcam pertinentia . . . quoque a Clemente XIII. o. papa ornata erat. hozzdillesztes, nyomds. Szek. Okl. IV. 5.
publieae luci exponere . . . constituerim.
Fej. Jur. Lib. 394. majestatem tuam apostoli- literas ratas habentes et acceptas de verbo ad
Aposphragismus, (Du C.) sigillum; cam, tanquam Hungarian Reginam, tuosque in verbum presentibus insertas auctoritate prepecset, pecsetnyomo. Nagy Hier. .
illo regno successores, titulo, nomine apo- sencium per apparacionem dupplicis sigilli
Apostare, aliquem speculari (Dn C. al. stolici Regis, harum vi literarum, in forma nostri duximus conflrmandas.
s.); lesni. It. appostare. Ljub. Mon. SI. IV. brevis ornamus, honestamus, condecoramus,
Apparamentum, (DuC.) apparatus;
317. an. 1393: vos estis dispositi ire ad insignimus.
ktszlet. Tor. Tir. 1S86. p. 359. de ecclesiaapostandum eum in aquis Manfredonis, quia
Apostolisticus, 3., apostolicus; apo- sticis apparamentis. Thok. Diar. II. 330:
habetis quod debeat illuc capitare.
stoli. Knauz M. E. Sir. II. 496. 524.
apparamenta pro equis.
Apostasia, (Du C.) defectio (a fide); el1. Apostolus, V. Jesuita. Fabo Monm,
Apparementum, (DuC.) apparatus,
szakadds, elpdrtolds,hitelhagy&s. Szentiv. Evang. II. 190. In. Italia et Hispânia vocan- id omne, quod bello inferendo necessarium
Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 104. Vern. Phil. tur theatini, in Navarra adpellantur innigistae est; hadi keszlet. Szaz. XIII. 234. pa"nczel:
Mor. 255. Hist. Ecc. Ev. 60.
ab Innigo sive Ignatio Loyola, in Portugallia cum omnibus apparementis praeter BanbuApostatans, monachus vagus, planus; nominantur Apostoli et in reliquis regnis sium.
csavargo. Batty. Leg. HI. 629. an. 1498 : In- jesuitse.
Apparenter, (DuC.) probabiliter, in
telligitur autem apostatans omnis frater, qui
2. Apostolus, i, tcnoareMa), idem ac speciem; szinleg, Idtszolag. Tor. Tar. 1888.
sine licentia . . . Superiorum . . . per terras litterae transmissoriae vel transmissionales. p. 682.
iverit vel vagabundus fuerit extra nostram fa- Nagy. Jus. Trans. Sax. 204. Post appellationem 1. Apparentia, (Du C.) ostentalio; felmiliani.
interpositam appellans debet litteras trans- tiinoieg. Rak. On. 112. Casualis fuit et nulApostatare, (Du C.) nuncium remittere missorias seu transmissionales seu apo- lius apparentiae Commissio.
Religioni, eiurare saeraj deflcere a fide Chris to stolos extrahere hoc est postulare, accipere et
2. Apparentia, 33, species; tiinemeny,
data; elpdrtolni, hitet elhagyni. It. aposta- reddere.
latszat, kulszin. It. apparenza. Wagn. Vern.
tare. Fabo Monm. Ev. II. 220. Wagn. Hist.
3. Apostolus, i, ad colligenda tributa Met. II. 19. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 548.
exmissus ; addbehajto. Par. Pap.
Eccl. Ev. 295.
Non est magne apjsarencieexercitus TartaroApostatrix, a vera religione aberrans.
Apotactitse, (Du C.) Haeretici ita appel- rum, qui omnes simul et congregati incedunt
quae desciscit ab aliquo ; elpartolo, hiteha- lati, quod bonis omnibus renuntiarent, quasi ita, quod acies mille Tartarorum quingentorum
gyott. Kat. Hist. Due. 665. et ad gentem dicas Renunciantes Encratitae i. e. ab- apparenciam non habebit.
apostatricem nunquam redire. Fej. IV. L. stinentes; lemondok. Nagy Hier.
Apparentior, 2., gr. compar. ab. appa116. contra gentem apostatricem roboratus.
1. Apotecarius, i, medicamentarius, rens part, verbi appareo, adiect. more adhiApostatuS, i, speculator; kem. V. s. gyogyszereszjpatikus. Cod. Dip. Bruss II. 50. bito qui magis apparet, magis evidens est;
Treonte.
Mauricio Apotecario D. 100.
ertheWbb, vildgosabb, Idthatobb. Cf. T. I.
2. Apotecarius, librarius; konyvtd- M. p. 43. apparentia bona: latszo, tetszo jaApostela, a?, posterior pars capitis; fej
hdtso resze. Gyon. 1699.
ros. Tor. Tar. 1889. p. 383. ordo librariorumvak. Cod. com. Zichy v. III. p. 470. . . .
aparenciores m e t a s . . . pro parte domini
Apostillse, arum, dorso petitionis in- seu; apotecariorum.
Apotheca speciarise, (Du C.) taberna Episcopi vidissent aparte possessionis loca,
scriptum responsum; a kerveny hdtdra irott
medica; gydgyszertdr. Ljub. Mon. SI. 182. aparte vero possessionis Maysa aparenciores
felelet. Par. Pap.
pro magistro ladislao vidissent.
Apostolare, (DuC.) officio, munere an. 1345.
apostoli fungi; apostoli hivatalt viselni. Apothecarius, (Du C.) confector mediApparitio, 1. actus apparendi, imaginaCod. Dip. Arp. Cont. XI. 23. Et hoc aposto- cinarum,pharmacop03us; gyogyszeresz,pati- tio, phantasia; 2. (Du C. epiphania) 1. dbrdndkdrus. Knauz E. M. Sir. II. 715. 809. Serm. kep, tunemeny, %. megjelenes. It. apparilante Gregorio Septimo Papa.
zione. 1. Vern. Psych. 120. Imaginarium tale
Apostolaris, ad Apostolum pertinens; Cat. 156.
Apothecula itineraria, medica- objectum, phantasma, phantasiam, apparitioapostoli. Pel. In divis. Apost. s. c. 2. apomenta viatoria: uti kis gyogyszertdr. Arch. nem vocant. 2. Fej. X. 2. 147. Datum Sabstolaris missio . . .
Apostolicalis, aposlolicus; opostoli. Rak. VIII. 344. Apothecula itineraria cum batho proximo post festum Apparitionis
Pel. Pom. De S. Steph. s IV. c. 1. Primum vitrellis cristallinis et pixidibus staaneis.
Beati Michaelis Archangeli.
Appagare, solvere (numos); kielegitni, Appartemens, conversationes aulicaa
privilegium S. Stephani est conformis gratiae
apostolicalis.
kifizetni. It. appagare. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. Textum vide sub Saltus festivus.
Apostolicare, apostoli munus gerere; 382. Argentum namqueprsefatumtaliter appaAppeli, orum, literae provocationem conapostolkodni. Batty. Leg. T. II. 76. an. 1059. gdbitur; quarta pars dabitur Domino Duci etc. tinentes; felebbezo level. Sup. An Sc. II.
Appagiare, purgare, desquamare; tisz- 227. an. 1427: appelos idest litteras super
Apostolici, (DuC. Apostoli) Haeretici
quidam, hoi; sibi nomen sumentes, quia nihil titani, lepikkelyezni. Prot. inq. 259: et appellatione.
propriam possidentes,nequaquam recipiantali- coquinam faciebat et appagiabat pisces.
Appellabilis, (Causa) in qua appelAppanagium,(Du. C. apanamentum, lationi est locus; folebbezhetd. Art. Diset.
quid in hoc mundo possidentes. V. s. v. Millenarii.
apanagium) ab apanare, panem et cibum Pos. 47. omnes Causas appellabiles.. . . apApostolicitas, apostoli jelleg. Cher. porrigere; elelmezes, evijdradek. Gall, apa- pellentur Cher. Jus. Eccl. I. 215. Magy. Jogt.
Jus Eccl. I. 85. Characters Ecclesiae verse... nage. Vuch. Jur. Feud. 136. Appanagium Eml. I. 415.
statuuntur sequentes I. Unitas, 2. Sanctitas dicitur pensio, quam primogenitus vel qui de
Appellabilitas, natura causas, in qua
3. Catholicitas, 4. Apostolicitas, qua earn eius familia est, ultragenito, eiusque heredibus provocatio, appellatio conceditur; felebbezteneat fidei morumque doctrinam, quam apo- praestat. Sapit stricte alimentationem, quam hetoseg. Art. Diset. Pos. 46.
stoli a Christo et Spiritu S. edocti tradiderunt. primogenitus ultragenitis pro conditione status
Appellata, ae, appellatio provocatio;
1. Apostolicus, (Du C.) Apostolicus civilis et amplitudine redituum cum integram folebbezes. Cher. Jus. Eccl. I. 215. Georch.
nom. adiect. et nom. subst. Apostolica sedes, successionem capiat, praabere obligatur et hinc H. T. I. 63. 163. Kass. Jur. Civ. 1. 247. Appelidem ac nostrum apostoli (papai) szek. Olim appanagium non debet confundi cum sic lata est Remedium Juridicum, quo per Sentenuniversim Episcopi omnes Apostolici dicti, dicta Legitima iuris Romani.
tiam inferioris Judicis gravatus Causam maapostolorum successores, sed sicut
Appapare, agglutinare alq alicui rei a turioris revisionis gratia ad superiorem Judi-
40
Appellatio
Appelibilitas
Appressio Sif/illi
cem provocat et referri vel transmitti intra vel

Appetibilitas, proprielas rei, quae apAppodiamen, V. Apodiacuii. (Du C.
extra Dominium postulat.
petitionem movet; kii^dnatossdg. Pazm. Dial. Appodiamentum). Gyon. 1740.
Appellatio, provocatio ad curiam; ker- 461.
1. Appodiare, (Du C. appodiari) inniti,
ddre vetele az pornek. Not. I. Samb. Tyrn. Appetitivus, 3., appetens; kivdnd. fulciri (a novq noSog); tdmaszkodni, leAppellatio ab abusu, jus contra Pazm. Dial. 211. Andr. Pann. 32.
ereszkedni, oda Idbolni. Pel. (De S. Elis. s,
abusum ecclesiasticse potestatis appellandi,
Appetitorium, potus appetilum cibi I. c. 8) Dum prae debilitate appodiasset in
egyhdzhatalom visszaelesei ellen felebbe- movens; etvdgygerjeszto. Jokai Karp. Z. gremium ancillaa, Schaffr. Electr. X. Religiosum
zest engedo jog. Kon. Egyh. 127.
446. Azonkozben hozzanak ebbol a regi sil- Operarium fenestra appodiatum . . . Pel.
Appellatorium, iudicium appellatio- voriumbol appetitorium vcgett. Magy. Nab. serm (Hiern. 36. sz.) vinea solet appodiari
num; f'elebbezo torvenyszck, Nov. Calend. 366. Kelt az appetitorium (oszibaraczk- ligneo Palo.
291. Suprema Armorum Caesareo-Regiorum szesz).
2. Appodiare, navem appellere; kiAppigiiorare, ad 4- pignorare. Non kotni. Georg. Sirm. I. 274. Et supra Budam
in Generalatu Carolostadiensi et Varasdinensi
prsefectura .. . Appellatorium. Prases, eodem sensu legimus hoc verbum, ac in Glos- insulam Sancte Margarete appodiaverunt
sario Due. sc. pignori capere, verum contra- sese.
assessores. . . Bellici Judicii actuarius etc.
Appolissa, documentum, scriptum; okAppellum, actus citandi: torvenybe rio, i. e. pignori dare, oppignerare ; zadllitds, bevddlds. IIj Magy. Muz. III. 202. logba vet, elzdlogoxit. Rak. On. p. 128. many, okirat. Dip. rei. reip Rag. 23. 24.
Apponere, ponere; valamibe helyezni
Nullus capialur nee irnprisonetur propter ap- I. 2529. (28.) Sed longo discursu opus
pellum femine de morte alterius quam viri sui. fuit, ut equi darentur mihi ab ultima posta. valamit. S. de Kz. Chr. I. 4. 1.: in quibus
Appendeiitia, orum, Appendentia sunt ubi via regia deserta ad urbeculam Podolinez, iuxta suae opinionem fldei spem maximam apaediculac sacra, quae ab ecclesia maiori pendent; tredecim oppidorum e Hungariae regno rei- ponebat.
Appoiiillia, ae, appositum; toldalek,
szent mellekepulet. Marc. Chr. It. 53. Totam publicas Poloniae olim a divis regibus appignoIt. apponimento. Zusatx. Ljub. Mon. SI. XI.
enim ecclesiam illam ceteraque aedlflcia et ap- ratorum, deflectendum fuerat.
Applacidare, approbare; tetszctelni, 156. an. 1344 : f i a n t . . . conventions, ut in
pendc,ntia repentina flamma corrlpuil.
Appendicitim, (DuC.)V. Pertinentia; jovdhagyni. Ger. applacidiren. Kass. Prax. I. quadam apponillia... slavonesca conlinetur.
appendix, res adiuncla; fuggelck, jdrulek, 76. id quod petitur, resolvitur, aliaa negaliva;,
Apposicio (sigilli), alias Appensio;
tartozek. Fcj. II. 85. quam dederat ei in uxo- si id quod petitum est, non applacidatur. pecseteles. Magy. Tor. Tar. VII. 250.
Appotiare, (Du C.) potandum prabere;
rem cum omnibus appendicii* predii. Luc. Reg. Turm. Prset. 17. Opin. P. I. Sec. II. . 4.
Regn. Dalm. 103. Sclilag. 2194, Cod. Dip. Applaiiare, complanare; kiegyenli- itatni. Knauz. E. M. Sir. I. 122. 102. rex veArp. Cont. HI. 1. (DuC.) autore Battya"no in teni, egyengetni. Arch. Rak. IX. 533. azonneno appotiatus a fratre suo.
Appryetiare, aestimare; megbecsillni.
chartis medii aevi solenl significare mansiones, restantiat exolvaltassa s dpplandlja kegyelArch. Rak. VIII. 203. et notifico R. D. Vra
agros, priBdiaque rustica majori alicui pradio, metek.
Applaiiatio, actus planum reddendi; iam appraetiata vina per manus assignata et
domui ecclesiae adnexa. Hoc loco sumi debet
pro accessoriis; hozzajdndek. Batty. Leg. cgyengetes. Kass. Jur. Civ. I. 197. Appla- deducta esse.
Apprecatio Salutaria, salvum iuT. II. 231. an. 1138: cum appendiciis suis natio horti T. ut. sub e foveis et fossalis
bere; egeszsegkivdnds. Cod. Dip. Briiss.
constantis iuxla sub Nro I. ajstimata ad fl. I.
tarn mobilium quam immobiliuni rerum.
Applauda, furfur ; korpa. Gyon. 1674. Burg. p. 368. Jndicavi huic principi nomine
Appendium, appendix, idem ac ApApplausibilis, applaudendus, applau- Matis vestra salutariam apprecationem et
pendicium. Fej. X. 4. 147. cum omnibus Civitatibus, castris, munitionibus, oppidis, villis dendo dignus ; tapsra, helyeslesre melto. novitates exposui, qui devolissime gratias egit
pro salutari apprecatione.
pertinentiis, coh&rentiis et appendiis qui- Verancs. IX. 137.
Apprecatorise, (littera) lit. omina conApplaustrare, in plaustrum aliquid
buslibet.
Appendix, assecla, socius (Du C. socia); imponere; megrakni. Kronst. II. 60., 69., tinentes ; koszonto. Gratulations. Kov. Form.
St. CVIII. Apprecatoriae. Novi Anni p. 130.
tdrs, mellekes. Irodt. Kozl. VI. IV. 480. homo 644.
Appreciatio census, aestimatio;
Applaustratio, V. applaustrare;
appendix.
megbecsles. Szaz. XI. 769.
Appensio, aclus annectendi, annexio; fclrakds. Kronst. II. 69.
Apprehendere, aegre ferre; rossz
rdfuggesztes. Batty. Leg. 1.382 : corrigiae...
Applicabilis, ad applicandum idoneus;
alkalmazhato. It. applicabile. Pel. Pom. L. neven venni. Arch. Ver. Sieb. VI. 1. 135.
appensione iussimus signari.
Appensorium, (chlamidis) catella, qua VIII. P. III. Art. 3.: Plura alia si vis miracula Contractus internes initiprelo submissionem...
dicta Hung, mente in collo nectitur; mente- multa applicabilia habes infra in tractatu de nonne Sua Maiestas . . . apprehenderet ?
Apprehensio, indignatio, actus in makoto. Wallaszky 427.
miraculis. Kass. Jur. Civ. I. 228.
Applicabilitas, natura rei qua} appli- lam partem accipiendi; nehezteles, zokonAppersonaliter, adv. comp. ab ad -fpersonaliter, nonnunquam divisim scriptum cari potest, habilitas; alkalmazhatosdg. It. veves. Arch. Rak. VIII. 381. Epist. Proc. P.
personaliter et: cum respectu personae; sze- applicabilita. Vern. Met. 32. Quare categorise III. 533. Jokai, Regi jo Tbl. II. 61. s ha egymelyesen. Cfr. Torvt. Musz. p. 48. citatio ad intellectus nonnisi intuitu obiectorum expe- szer valamelyik holgy konyoriiletbSl vagy appersonaliter comparendum: szemelyes megje- rientiai habent realem signiflcationem ac apprehensio-b6\ felvaltja e minden napszam kozott legunalmasabb szakmanynal.
lenesre meghivo idezes. In Cod. com. Zichy v. plicabilitatem.
Apprehensivus, 3. vim apprehen1. Applicatio, (Du C. al. s.) munus,
HI. p. 613. Capitulo Budensi appersonahter
pro nobilibus de pomaz Ladislaus... pro do- praeflciendi actus in aliquod munus; alkalma- dendi i. e. cognoscendi habens, alias cognitivus,
minabus Nicolaus . . . in octauis sancti Georgy zds, alias, hivatal. Reg. Turm. Prat. 18. rationalis; megismer6,felfogo. Andr. Pann.
Applicatio Pratorianorum in statu civili ab 245. potentia cognitiva sive appr&hensiva.
et octauo die ad Judicem.
Appersonare, (DuC.) sub persona eorum qualitatibus et ab eo proul se gesserint Pazm. Dial. 423.
1. Apprehensor, qui apprehendit (fuinaugurare (installarc); bevezetni, beigtatni. dependebit.
2. Applicatio, indusfria, sollertia; szerem); elfogo. Kass. Jur. Civ. I. 97. res porro
Nagy. Hier.
Appertinentia, a?, (DuC.) appendix, renyseg, szorgalom. It. applicazione. Wagn. mobiles universae velut facile occultabiles iuxta
res adiunctae; hozzdtartozando, tartozosdg.
Applumbarius, (Du C.) qui summo- Art. 138 : 1647. per apprehensores et deIt. pertinenza, attenenza. Georch. H. T. II. 31. rum Pontificum bullis plumbum aptat; bolla- tentores sub iuramento revelari.
2. Apprehensor, occupator; elfogKass. Prax. 1. 207. possessionem T. cum ap- pecsetlo. Nagy Hier.
pertinentiis.
Applumbatura, ferruminatio; hozzd- lalo. in Besitz-Nehmer. Kov. Form. St.
CLXXXVII. Actio quaestoralis, vi cuius CreAppertinentia3 extra villanse, forrasztds. Ger. Anlothung. Par. Pap.
kiiltelki hozzdtartozosdg. Kelem. Inst. Jur.
Appodiaceus, 3., a voce : appodiare, ditor Mercium Summam in Executionem pro
Pr. 447. Appertinentias extravillanas appoggiare, se reclinare, niti, sustentare, ad- Parte sui sumptam per novum Fundi appre(ipse dare debet) sive agros et prata.
miniculari; tdmaszto, tdmogato, tdmlds. hensorem depurari adurget.
Appetiare, resarcire; kijavitni. It. ap- Arch. Rak. VIII. 326. Sella appodiacea.
Appressio Sigilli, obsignatio; b4petiare. Prot. inq. 241. XXI. ego aliquando Appodiaculi, fulcimentum; honalj td- lyegezes}pecsetutest nyomds. Kass. P. P. I.
appetiavi sibi dictas [sc. laceratas] vestes. maszok. Gyb'n. 1741.
215.
Appretiare
Approporciar6
Aptiludtnabilitas
\. Appretiare, pretium dependere, sol- Chr. I. 4. 2. Post ha3C Ravennam approbet seu quamlibet per devastationem bonovere (Du C. pretium imponere); a dijt meg- plans.
rum ipsorum seu ipsarum et eorum omnium
fizetni. An. Sc. I. 90. an. 1513: nisi sua
Approporciare, iusta ratione, propor- et singulorum mobilium et immobilium ubisponle . . . vel per... scholasticos appretiati tions describere ; ardnyba hozni. Kuk. Jur. cunque reperitionem captionem sequestratiohuius modi tabulam seu mensam . . . elargiri II. 151. pro futura etiam Salariorum Militarium nem seu aprestationem seu quamcunque
viribus et potestati miserae Contrihuentis Ple- aliam occupationem et detentionem authoritate
non teneantur.
nostra et potentia brachii secularis procedatis.
2. Appretiare, pretio conducere, in pre- bis approporciandorum necessitate.
Aprillis, pro : Aprilis, sicut naturallis.
tio habere; berelni}zsoldba fogadni,becsulApproportiatio, actus conformandi;
Kol. Cod. 40.
ni. It. soldare, apprezzare. Gal. apprecier. Kat. ardnyos felosztds. Kass. Jur. Civ. I. 28.
Aprimis,primum; eldszdr. Georg. Sirm.
Hist. IX. 598. Fej. IV. 2. 411. Wagn. Kov. Jur. Approportioiiare, accommodare;
Tav. 249. volunt fabri pro iure habere, ut ardnyositani. Coll. I. 333 : numero Cleri . . . I. 46. Rex dederat, et episcopatum aprimis
famulum sive sotiamappreciatum, cui solent approportionandum Scminarium erigalur Agriensem, posthec strigoniensem.
Aprocha, ae, lorica; futo drok. Laufad singulas hebdomadas vel menses... sol- Urb. Reg. 87. Kass. Jur. Civ. I. 28.
Appropriabilis, quod alicui attribui graben. Gal. approche. Nill. Symb. p. 1047:
vere . . . nemo audeat tenere.
Appretiatio, aestimatio; megbecsules, potest; valakinek tulajdonithato, betud- Consolatorem samiorum militum intra loricas
becsbentartds, becsesseg. Pel. Pom. L. X. hato. Pel. Pom. L. I. P. VII. Art. I. c. 3. Nam seu aprochas .., obsessa3 Budaae... cum
P. I. Art. III. Sexto martyres honoraverunt unaqueque operatio divina magis est appro- gaudio conspexit.. .Dux Lotharingiae Carolus.
Aprodianus, iuvenis, qui regi minisexta ratione scilicet appretiatione tali. Pel. priabilis alicui persone etc.
Appropriare, (Du C.) rem propriam steria facit. In nostro sermone apr6d, quod
(De S. Margar. s. II. c. 1.) Vect. Ref. I.
Apprimere, imprimere; odanyomni. sibi facere; in suos usus convortere; sajdttd vocabulum idem significabat ac puer. Fr.
Szek. Okl. 1. 31. secretum annulum nostrum tenni. Batty. Leg. HI. 625. an. 1498. Eszt. Lib. Rt. I. 53. II. 10. 35. 78. III. 195. eodem
die aprodianis et ruthenis Regie Maiestatis
eisdem apprimentes.
Okm. 148. Chr. Dubn. 92.
Appropriate, (Du C.) singulariter, ad usum ipsorum dedi.
, Approbanter, approbando ; helyesloAprodinus, i, puer nobilis a ministeleg. Kuk. Jura I. 123 an. 1351: permissio- proprie ; kivdltkepen, tulajdonkepen. Pel.
De S. Margar. s. II. c. 1. Ifec autem ecclesia riis principis; puer paedagogianus; aprod.
nem . . . approbanter pr<ebere.
Szaz. XVII. 537.
Approbata, Httera3quibusaliquid appro - canit appropriate de castitate.
Aprodio, onis, apud nos puer, qui in
Appropriatio, actus appropriandi V. s.
batur, codex Juris Municipalis Transilvaniae;
aula regia aut apud Magnates proceresque
jdvdhcugyo level. Cod. Alv. I. 8. Hogy Er- v. Consolidalio Feudi.
dilyben az 4. recepta religlok az Approbata
Appropriator, sajdtjdt vedo'. Batty. servitium peragebat; aprod. Cod. Telek. XL
6s azon Approbatdban irott unio conditidi Leg. HI. 626. an. 1498: appropriates ...318. Quia nos in causa inter Franciscum de
szerint valo szabados exerciliuma megtartas- locorum dicuntur, quibus cum datur obedientia Pok aprodionem nostrum et Fratres suos ab
sk. Szegedi Ruhr. Pars. III. p: 17. Jura- recedendi de loco, procurant earn per preces una et G. K . . . ex altera in facto occupacionis
mentum et conditiones suscepli Principatus sa'cularium revocari; vel qui alios de non suis Bonorum eiusdem F. coram vobis mota.
Aprologina, 33, ab: aspriolus, sciurus,
ab hoc Rakoczio et Bathorio videri possunl in locis, seu quos alienos reputant subditos sive
Codice Juris Municipalis Transilvania3, quern Prselatos secum nolunl habere sive paciflce evet; pelles sciuri, evetbor; Cod, Dip. Arp.
Cont. XL 500. Item super facto mardurinarum
Approbata vocant.
sustinere.
Approximare, appropinquare; kdee- ac aprologinarum recurretur ad privileApprobatalis; ad approbationem pertinens; jovdhagyo. Opin. in montanisticis C. ledni. It. approssimare. Arch. Rak. IX. 58. Em> gium populorum de Thwroch pelles mardurinas
lex approbatalis.
dem iam senio confectum mortique approxi^ et aprologinares seu censum pro eisdem
soluere consueverunt, eadem consuetudo ob1. Approdianus, i, V, Aprodianus. mantem. Wagn.
1. Approximatio, appropinquatio, ac- servabitur inter ipsos.
Szaz. XI. 797.
Aprologinaris, ad aprologinam perti2. Approdianus, discipulus, puer; ap- cessus; kozeledes. It. approssimazione. Pazm.
nens. Text. v. s. Aprologina.
rod, inas, tanulo. Kov. Form. St. 440. Ma- Dial. 341. Wagn.
Aproportionalis, pro portione; ard2. Approximatio, species insitioriis:
gistri ipsius artis sive Approdiamim conventos seducere prsesummat. Pesti otv. czehsz. copulatio. It. approssimazione. Oszterh. 21. nyos. Szer. Not. p. 113 : divisio decimarum
1529. quod nullus magistrorum possit et de- Arbores noslra fructifera3, quoniam e semine maiorum aproportionalium ... habitorum.
Apropriare, appropriare q. v. Pesly
beat tenere nisi ad summum tres famulos et surgere nequeunt, propagari debent 1. per
tres approdianos. Pel. Pom. De Innoc. s. I. Insitionem, 2. Inoculationem, 3. Approxima- Sz6r. III. 227, 228.
Aproximiare, appropinquare; kdzec. I. Pater ministros approdianosque voluit tionem, 4. Merges, 5. denique surculos.
Approximativus, 3., obiter, circiter tedni. Magy. Jogt. Eml. I. 446.
sibi adunare vel sociare.
Apsus, desertus V. s. Mansus; elhaAppromissio, promissio, sponsio; initus; megkozelito. Art. D. 1840. approxi*
gyott.
megigeres, egyiittigeres, fogadds, kezes- mativus calculus.
Aptagia, 33, iudicium, sententia; itelet.
seg. Rak. On. p. 292. 1. 2526. Dip. Alv. II. Appulsare, (Du C. advocare) frequent,
151. Super qua appromissionepro... summa ab : appellere ; hajszolni. Knauz. E, M. Str. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 377. Et judicatum
II. 232. 212. indebitis citationibus appul- est ut Comes non auderet recipere aptagias
me fideicessione liberavit.
super nullum clericum nisi Episcopus vel si
Appromtare, instruere; folkeszitni, sati.
Appunctare, consignare (Du C. al. s.); ibi Episcopus in civitate non fuerit, hanc pofolszerelni. Magy. Jogt. Eml. 305.
Appromptatio, necessariarum rerum feljegyezni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI. 400. testatem Archidiaconus habeat, tollendi aptaeomparatio ; elokeszulet, intezkedes, folke- an. 1420 : omnes appunctati in quaternibus gias super quemlibet clericum.
Aptagus, fors. lata sententia (p. capere)
sziiles. Arch. Rak. VIII. 93. Ruk. Jur. II. 208.communibus pro aliquo delicto.
Appuntuamentum, (Du C. appunc- hatdrozat. Ljub. Mon. SI. XL 7. an. 1306 :
93. Sua Excellentia Banalis, negotio moram non
paciente, prsemissam Militiam hactenus jam ad tuamentum) pactum; szerzodes, egyesseg. omnes aptagi, qui dantur in magna curia
Castra expedivisse et circa futuram eatenus It. appuntamento. Cod. Telek. X. 193. omnia et quam in parva, scribantur in quaterno per canappromptationem necessaria jam dispo- singula capitula sive appuntuamenta inter zellarium . . .
Aptamen, refectio, sartura ; tataroz&s,
te, et venerabilem fratrem nostrum Thomam
suisse se declaravit. Kronst. III. 568.
helyredllitds. Ljub. Mon. SI. IX. 85. an.
Appromptuare, instruere, in ordinem Episcopum Bononiensem.
redigere, reficere ; felszerelni, rendbehozni. Aprecari, pro : apprecari: precari; 1410: pro reparatione et aptamine ... paKronst. III. 152: fabro, qui kutschy appromp- kivdnni. Tor. Tar. 1889. p. 438. paterae lacii.
Aptare, ornare, reficere; ekesiteni.
tuavit 166 : qui cultros tonsorios appromp- aprecatur, Pater suus.
tuari fecit. 173 : tympana. Cod ... de Sztara Apreciare, appretiare, pretio condu- Prot. inq. 166: ipsa puella dabat magnam
cere ; folberelni. Georg. Sirm. I. 234. Et sic (diligentiam) ad aptandum altaria.
Vol. II. 394.
Aptitudinabilitas, status, quo quis
Appropiare, (Du C.) approximare, ap- velle nolle Turcum apreciaverat Rex loannes.
Aprestatio, separatio; elvdlasztds. ad aliquid aptus fieri potest. Text. v. sub
propinquare. Gall, approcher. In veteri et novo
tcsjdmento occurrit; kozeledni. S. de Kz. Fej. X. 4. 264. et eorum seu earum quemli- Transcendentalitas.
Bartal: Gloss, Lat<
Aptitudinalitei*
Aqua giutinata
Aquiliana stipulatio
Aptitudinaliter, apte; alkalmasan, Aqua glutinata, a. glutinosa; enyves

2. Aquagium, sententia lata in negotio
huen. Pel. Serm. Sicut speculum licet sit viz. Leimwasser. Kecsk. P. 6tv. 145.
aquaeductus; vizfolyamatrdl valo itelet.
mullo inferioris naturae quam homo: tamen ab
Aqua lustralis, aqua sacrata; szentelt Pdr. Pip.
artifice fit ad hunc finem ut representet ima- viz. Diar. Com. 30. Primas Regni crucem exAqualianus, 3. pro: aquilianus, (a iuris
g'nem hominis aptitudinaliter. Aest. 5. i. cet. osculandam porrexit et aspersa lustrali aqua consulto Aquillio Ciceronis amico) ad damnum
Aptitudo, habilitas; alkalmassdg, bene precatus fuit.
resarciendum pertinens; kdrteritesi V. aquiugyesseg. Wagn.
Aqua Marina, V. Lapis Lazuli; kekkd. liana stipulatio. Ljub. Mon. SI. I. 153. preApua, Clupea Encrasicholus. Linn. Kecsk. P. Otv. 153. <
cedente aqualiana stipulatione.
szardella: Ger. Sardelle. Vect. Gen. Gg.
Aqua inetallica, vitriolum; gdliczviz.
Aqualilera cappa, (DuC.) vulgopluApud, pro : in ; -ban, -ben. Batty. Ger.Zementwasser. Bel. Geogr. 495.
viale, ornamentum Ecclesiasticum; kar84. apud Galliam constitutus.
Aqua omnium f lorum, aqua cutem paldst. Chormantel. Nagy Hier.
Apud animum statuere,persuasum emolliens et purgans ; minden virdgok vize. Aqualitus, alvus est, ubi sordes defluhabere; magdt eltokelleni. Knauz M. E. Sir. Maty. 511.
unt; konyha csatorndja. Gyon. 1778.
I. 72.
Aqua reginse Hungariae, Zsigm.
Aquamaniale, (Du C. aquamanile) est
Apud aures aliquem tenere, Hist. 296. Pari modo pervulgata ilia medicina, vas, super quod cadit aqua, qua abluunlur diauribus aliquem tenere; fulenel (fogva) tar- quae Aqua reginae Hungariae vocatur, in giti saeerdotis, post susceptionem corporis
tani vkit, Wagn.
Hungaria invenla fuit.
Christi; csesze, mosdo. Gyon. 1776.
Apudesse, praesentia; jelenlet. Ger. Aqua roseatica, aqua rosacea; rozsaAquarii, (DuC.) Haeretici dicti, quia
Beisein. Arch. Ver. Sieb. XXV. 375. an 1787.viz. Szaz. XVII. 642.
aquam solum offerunt in Calice sacramenti;
Aqua sanitatis, V. aqua soteria.
juramentum ... in Apudesse singulorum devizzel dldozok. Gyon. 1773.
posuisses.
Aqua soteria,aquae medicatae,salutares,
Aquariolus, i. (Du C.) serviens mereApudixa, ae, apocha gr. dnodEi&q (DuC. medicae; gyogyviz. Lzb. Cod. Med. HI. 52. tricis, qui crebro defert aquam ad earn munapodixia). Ljub. Mon. SI. v. 36. an. 1404: de
Aqua vitis, idem ac Aquavita. Szentiv. dandam et venustandam; vizhordo szolga.
hiis, que sibi solveritis, recipiatis... apu- Cur. Misc. Dec. HI. P. VII. 192.
Gyon. 1777.
dixam.
Aqua viva, expressio e sacris literis
Aquarius, (DuC.) qui portal aquam
Apugenarium, career subterraneus (a sumpta; elteto viz. Belebendes Wasser. (Hydroparastates); vizdldozo. Nagy Hier.
gr. vnoycuov); foldalatti tomlocz. Burg- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. p. 29.
Aquaticum, praestatio pro pecoribus
Verlies. Szek. Kron. His actis, mortuo Zoltano,
Aquae, (frigidae iudicium) una ex purgatio- adaquandis; (Du C.) ius utendi aqua; itatdsi
ab Andrea Regnum divisum est, et regem no- nibus vulgaribus, quas indicia Dei appella- illetek. Fejer II. 330. ut nemo aliquid ab ipstrum Belae natu minorem, ducem Ultrasilvaniae bant: qua criminis alicuius suspectus, vel de sis fratribus... pro herbagio vel aquatico
in suo apugenario custodiebat. 1049.
gravi aliquo facinore delatus in aquam demer- seu lignis siccis aut pro plateatico ... aliquid
Apunctatura, 83, conscriptio; ossze- gebatur ita, ut si supernataret, nocens ac reus, aliquatenus exigere praesumat.
irds; feljegyzes It. appunlatura. Ljub. Mon. contra si in irnum delaberetur, innocens iudiAquavita, ab It. aquavite, vinum aduSI. HI. 269.
caretur Du C. Decret. Ladislai regis lib. I. 28. stum,sublimatum, Crematum;pdJmfca. BrantApyrasta, ae, carbunculus (Calep. an. lib. HI. c. I. Heec iudicia praesentibus ecclesia- wein. Szentiv. Cur. Misc. Dec HI. P. VII. 192.
1513.); drdga ko'. Gypn. 1766.
sticis patrata esse demonstrant haec verba. Stat. Tok. Diar. 511.
Aqua ardens,spiritus,Mercurius;.szm. Colomanni Reg. Hung. lib. I. Judicium ferri
Aquebibus, i. qui saepe bibit aquam;
It. spirito. Vern. Met. 11. 15. Si itaque vinum et aquae in aliqua Ecclesia fieri indicimus, viz-issza. Gyon. 1807.
in alembico ponatur et ignis admoveatur, te- nisi in sede Episcopi et maioribus praeposituris.
Aquelicium, (Du C. aqualicium) guttanuem primum et inflammabilem liquorem emitAquae, (fervidae iudicium) seu examen, torium, per quod aqua elicitur ex alveo cum
tit, quern spiritum aquam ardent em sive quo quis de crimine suspectus, quo se purgaret, aqua pluviatilis remediis quibusdam elicitur;
mercurium adpellant.
manum in aquam ferventem nudato brachio orvossdgnak valo vdlasztott esdviz. Gy6n.
Aqua benedicta, (Du C.) aqua lustra- immittebat, atque, si illaesam extraheret, inno- 1789.
lis, consecrata; szentelt viz. Wagn.
cens, si contra, reus pronuntiabatur.
Aqueus, ex aqua constans, ad aquam
Aqua calcis, a. calcaria; meszviz, Aquae Roselinae, fat kovesito viz. pertinens; viznemu, vizes. Vern. Psych. 84.
meszoldat. Kalkwasser. Tomts. 105.
Szerdah. Celebr. II. p. 14. Passim affluit aquis Porro tres etiam liquores aut humores in oculo
Aqua caldaria, aqua fervens; forro vulgo Rffselinis
vocatis, in quibus certa ligni distiguuntur, aqueus nimirum crystallinus et
viz. V. s. v. Campiones.
species rdurescit in lapidem.
vitreus. Pel. Pom. L. VIII. P. HI. Art. 1. c. 2.
Aqua chalybata, a. ferrata; dsvdnyAquaeductile, via, per quam aqua agi- celum aqueum.
[Gyon. 1801.
viz. Ger. Stahlwasser. Vern. Psych. 156. Te- tatur et ducitur de loco suo ; drok, csatorna, Aquilanus, i. nasu adunco; sasorru.
pida balnea, hordeum, avena, lac, quies etc. cso. Gyon. 1782.
Aquilega, ae, idem quod aquilex, qui cufibrillas humectant; labor, balneum frigidum,
Aquaeductor, (Du C.) qui adducit, ad- ram habet aquarum; vizvivd mester. Lzb.
china, aquae chalibatae firmiores reddunt. fert aquam; vizhordo. Kronst. I. 714.
Cod. Med. T. II. 634. carnium inspectorem
Aqua cypria, czementviz. Besztb.
Aquseductus, vizvezetesijog. Nagy. comitatensem, Aquilegam... abrogamus.
Levt.
Jus. Trans. Sax. 70. Aquaeductus est ius Aquilegium, receptaculum aquarum;
Aqua ferraria, aqua ferro candenti re- aquae ducendae per fundum alienum. Ex his fa- vizgyujtd. Juriev. Jur. Met. 72. Mutungari pofrigerando; edzo viz. It. Aqua di tempera, das cile intelligentur defmitio et natura aliarum test... denique 7-o loca et spatia pro Molis
Loschwasser, Stahlungswasser. Kecsk. P. 6tv. quoque servitutum rusticarum.
conlusorio lotoriis, Malleaturis, ustrinis aliisGloss. 135.
Aquaehaustus, haustus aquae; vizme- que Fabricis nee non Aquilegiis, aquaeductiAqua lervens, probationis litis unum rites. Nagy. Jus. Trans. Sax. 69. Servitutes bus caeterisque Appertinentiis fodinarum.Eszt.
genus. Pri. S33C. II. p. 85. Alia huic proxima praediorum rusticorum sunt quae rusticis prae- Okm. 112. 1854. aquilegiis e marmoreis taprobatio litis Juit aquam ferventem manu diis debentur, ut: iter, actus, via, aquaeductus, bulis compacto. Besztb. Levt. Gyon. 1786.
ingredi, nee amburi; procul dubio ex veteri aquaehaustus, pecoris ad aquam appulsus,
Aquilienses, (sc. Nummi) Numi Hung.
lege devoluta, sed nee ubique praeter Varadi- jus pascendi, calcis coquendae, arenae fodiendae. 152. Denariorum exterorum variae in monunum et majores Praeposituras permissa, nee
Aquaemanile, (Du C.) vas manuale, mentis nostris historicis commemorantur spesine vanis superstitionibus usurpata; quare quo manus lavantur; mosdo edeny, tdl. cies, utpote : Aquilienses quorum 160 marsublata hac judicii ratione et constitutis Regum Nagy. Hier.
cam constituebant, iidem erant cum Frisaticis.
decretis Carolus praesentem liligandi methoAquaevomus, 3, qui vomit aquas; viz- Bapka dicti in Silesia et Bohemia currentes
dum e Gallia haustam intulit.
hdnyo. Gyon. 1802.
denarii, septem = uno lato grosso fuerant, usu
1. Aquagium, (DuC.) aquaeductus; viz- eorum anno 1526. In Hungariam introducto et
Aqua Fragrarias, syrupus ex fragorum
baccis pressus; eperle. Curios Misc. II. 273. vezetek, csatorna. Szegedi Ruhr. Pars. III. usque annum 1548. perdurante.
At vero aestate Haustus ex Albo vino cum p. 53. De Aquagii Danubialis, secus Jaurinum
Aquiliana stipulatio, (DuC.) est
aqua Fragraria diluta ... Stomachum op- praeterlabentis perCommissariosrevisione con- promissio, quae novat contractual. V. Aqualianus.
stilnenda. Decret Mathiae II. 1618.
time recreat.
A quilt utn
Arangifl
Arbor ttucuhi
Aquilium, (Du C.) summa pars capitis; moniis fieri solitis, voce public! araldi et tuArbitrationalis, ad arbitrium pertia fejnek felsd resze. Gyon. 1797.
bicinibus, editisque diplomatibus pontificis nens ; velemenyes. Cod. Zichy I. 498. .
Aquilla, ae, fors mendum pro: ang- diplomata et acta annuitant.
Arbitrative, ad arbitrium; beldtds,
villa. Fjp. Szam. p. 491 an. 1439: pro
Araiigia, ae, (Du C.) pomum auranlium. akarat szerint. Cod.Dip. Fam. Com. de Sztara
aqwillis ad piscinam civitatis.
V. s. Confectio zuecari, narancs. It. arancia. V. II. 171. Quidquid nobiles viri... arbitraAquilo, occidens, solis occasus; nyugat.
Arany-Forintones, aurei floreni tive ponerent, hoc ambe partes acceplare teIt. Ponente, occidente Cod. Dip. Arp. Cont. VII. (nummi), ex Hung, arany forint. Sim. Num. nerentur.
243. girando seu circucundo per septemtrio- 77. Hos, ut ita dicam. Arany-Forintones
Arbitrativus, 3., ad arbitros pertinens;
nem, aquilonem, orientem et meridiem.
in Hungaria successu temporis, Germani et vdlasztott, bekebiroi. Cod. Com. Zichy Vol.
Aquilonarius, aquilonaris, aquilonius; Slavi Ducatos adpellabant, usu termini hucus- V. 157. cum ipsi arbitralores in ipsa arbitratjszaki. Cod. Dip. Pat. V. 133. 175. Inde que retento e. c. Kremnizer Ducalen, Slavice tiva compositione consedcrent. Cod. Dip. Pat.
(meta) ad plagam aquilonariam pergendo Kremniczky Dukat.
V. 258. 395. exordinativa composicione atque
duas metas terreas erexisset. Cod. Com. Zichy.
Arapapare, (Du C.) effodere vel scul- arbitrativa adiudicatione. Kovy. El. 602. A
Vol. V. 540. versus partem aquilonariam. G. pere; hidsni, kimetszni, faragni. Gyon. sententia arbitrativi Judicii appellata non
datur.
1826.
Pejer. X. T. HO.
Arbitrator, (Du C.) arbiter amicus; vdAquiminile, (DuC. Aquamanile) vas
Arare, fodere; dsni. Kronst. II. 494.
lasztott bekebiro. H. arbitratore.Cod.Dip.Arp.
super quod cadit aqua, qua abluuntur digiti arare in fossa.
sacerdotis post sumptionem corporis Christi;
Ararifacere, arandum curare; szdn- Cont. VI. 534. et de omnibus causis, quas hakis tal, medencze. V. s. Archiscamnum. tatni. Szek. Okl. IV. 13.
berent vel habere possent, tanquam in arbitros
Aquimola, ae, (Du C.) molendinum aquaAratorculus, i, parvus arator. Gyon. compromissarios arbitrators seu amicabiles
1841.
tieum ; vizi malom. Gyon. 1806.
compositores.
Arbitrens, mendum pro: arbitrans. Cod.
Aquimolium, aquimola, molendinum
1. Aratorius, 3. ad actum arandi peraquaticum, aquaria mola, Gr. vSôfiv/.^, (aquae- tinens, qui arari potest; szdnto . . . . Fej. V. Dip. Pat. VI. 120.81. Herborto fratre eiusdem
molus, aquamilina DuC.); vizimalom. Cod. III. 199. Terras et possessiones suas cum ter- Herrici et Hermano de Herman ex parte Guge et
Dip. Arp. Cont. VI. 179. Ecclesiam Sanctse ris araiori^pratinis, piscinis, vinetis etvir- Dugus predictis arbitrentibus in talem pacis
Mariae in Salona cum molendinis, aquimoliis gullis dedisse et tradidisse in concambium. titulum convenerunt.
et omnibus pertinentiis suis.
Arbitrix, fern, ad arbilrum. Fej. V. I.
Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 368.
2. Aratorius, 3., ad actum arandi aptus; 127. elegimus et assumsimus pro parte nostra
Aquipotus, aquae potor, qui aquam bibit;
vizir6. It. bevilacqua. Vern. Psych. 230. De- szdnto. Magy. Tort. Tar. XI. 137. bos ara- mediatricem arbitricem et amicabilem comnique pro diversitate potuum, quibus utimur, torius.
positricem serenissimam Dominam etc.
diversam quoque esse nostram cogitandi et
Aratro iaculari, sajdt kdrdval mdArbor de cerasis, xepaaog, cerasus,
agendi rationem, vel ex discrimine opinionum sokat sertegetni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. i, cseresznyefa. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 426.
et ingenii, quod inter aquipotas et vinipo- P. II. 145. Aratro iaculari. Id est: qui suo et transeundo earn ad duas arbores de ceratas intercedit nostra imo et anliqua iam aetate magno incommodo alterum laedunt.
sis vadit ad montem ad metam sub arbore nuobservalum fuit.
Aratrum regale, constans e 150 ju- cum p. 455. et per eum vadit superius usque
Aquisiticius.quod esl de numero eorum, geribus regalis mensurae. V. Quadrata ulna, ad metam sub arbore cherasorum X. 134.
quae acquisita sunt vel acquiri sclent, ad acqui- kirdly eke mertek. Georch. H. T. IV. 178. arbor cerasi. Cf. Wenzel Magyarorsz. Mez6sitionem pertinens ; szerzett, szerzemenyi.
Aratura, a:, (Du C.) aratio agri; szdn- gazd. tort. 210212=
Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 247. Diclus ma-tds. Szek. Okl. II. 44. araturam et semenla
Arbor dumi, dumus; bokor, csalit.
gister Jacobus asseruisset, quod de possessio- facere. Gazd. tort. szem. I. 209. cespitis ara- Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 91. deinde progredinibus suis emticys et aquisiticys duas posses- tura.
tur ad arborem dumi.
Aralurse Locus, limes; mesgye.
Arbor erulea, alnus; egerfa. Cod.
siones dedisset. Cod. Dip. Kar. 1.
Arabic!, (Du C.) haerelici dicti ab Ara- Pesty. Szor. III. 303. locum araturae vulgo Dip. Fam. Com. de Sztara V. II. 528. inter arbores eruleas eggres dictas esset quoddam
bia, in qua sunt orti docentes animam et cor- mesgen.
Arbiter, kirdlyi biztos. M. Bel. Geog. pratum.
pus simul mori, simul resurgere. Gyon. 1822.
Arbor falcata, lignum falcatum: vdArabicus, 3. Aralica (ars), varie 523. Praeesl utrique (Tabulae Superiori, Tabumixtus; arab-disz,arab-e"k.Arabesco. Greg. lae Inferiori) Principis nomine Arbiter seu gott fa. M. Bel. Prodr. 77. arboris huius quam
Commissarius Regius, qui propositiones nos falcatam ad vulgi imitationem dicimus.
Aesth. 89. arabica grottesk etc.
Arabismus, relig:o, vita, mores Arabo- regias, Ordinibus regni, ritu exhibetsolemni.
Arborirondosa, frondes. Kuun Relat.
Arbiter parocbitanus, arb. comi- Hung. V. I. p. 170. In domum supremorum
rum. Szentiv. Cur. Misc. Dec. H. P. II. 314.
capitaneorum et judicum tamquam signum offlArachiuncula, parva aratio sive sul- tatus ; megyei bekebiro. Szciz. VI. 76.
Arbitracio, onis, actus arbitrandi; ite- cii et dignitatis more praedecessorum)) arbor
cus (Du C. araciunculae, fossae parvae ad instar
sulci aratri); (erechelez), bardzda. Schlag. letkozatal. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. 209. usque frondosa (frondes) deducebatur.
diem diey arbitradonis.
Arbor Iructuum, arbor fructifera;
2197.
Arbilracionalis, arbitrium continens gyumolcsfa. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 423.
Arachnoides, idem ac Arachnoideus
3. Vern. Psych. 85. Tenuissima denique si- (sc. littera), velemenyes. Cod. Com. Zichy T. abinde descendit versus villain in quodam
mege et agros circa arbores fructuum promulque pellucida membrana crystallinus humor I. 498.
Arbitramentum, (Du C.) arbitrium; cedendo pervenit ad villam. Ibid, et pervenit
ipse vestitur, quae arachnoides vel aranea
itelet, eldontes. It. arbitraggio. Fej. IV. 3. trenseundo circa arbores fructuum ad aliam
vocatur.
Arachnoideus, 3.: &Qa%voei6tfQ, ara- 356. quae per hoc arbitr amentum debent viam.
Arbor genealogica, slemma, stirps;
neae, araneo similis; pdkhdldnemu. Voces, eidem Ordini S. Augustini remanere. Eszt.Okm.
quae in -ides, -ideus (tiS^q) exeunt et idem p. 50. omnem ... differenciam... arbitra- ve'rseg, szdrmazds, nemzetseg fdja. It.
significant ac: -formis vel similis, saepe occur- mentofidelium... submisissent.
albero genealogico. Germ. Stammbaum. Kat.
Arbitranter, arbilrando, iudicium pro- VIII. 143. Unde haec arbor genealogica
runt, imprimis apud scriptores medicos. Vern.
Psych. 33. Desumpta meninge prima mem- ferendo; biroilag, iteletileg. Cod. Dip. And.nascitur.
brana media seu arachnoidea in conspeclum I. 582. 635, unde nos indices auditis asser- Arbor ilicea vel ilicia, \\wi,tdlgyfa,.
venit.
ciones parcium arbitranter adiudicantes de- Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 475. 518.
Arbor Kerky, quercus; tolgi/fa. Cod.
Aracimcula, an, (Du C. araciuncula) crevimus.
fossa parva instar aratri sulci; apro verem.
Arbitrarius, 3. incertus; bizonyta- Dip. Arp. Cont. X. 134.
Arbor nucifera, nux; did fa. Cod.
Gyon. 1823.
lan, telszesszerinti, gondolomra valo. It.
Araldus, i, nuncius, praeco; hirnok, arbitrario. Gal. arbitrage. Kass. P. P. I. 241. Dip. Arp. XI. 77.
Arbor nucum, nucis, nux; diqfa.
hirdeto. It. aia!do. Gal. heraut. Herold. F.Forg. Arbitraria seu ad visum seu alia quecunque
Comm. 440. At caesar cum statibus ronlani mensura salem divendere distractori per ex- Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 426. et transeundo
earn ad duas arbores de cerasis vadit ad monitiiperii per edictum publicum observatis cere- pressum prohibitum est.
6*
Arbor pomi
Area celiaiis
Archi-confraternitas
tern ad metam sub arbore nucum. p. 445. quos Arcae dicuntur signa flnalia per posses- capitibus suberant, Presbyteri Archipresbyteet venitur ad arborem nucis.
sionum extremitates constituta sive construcla ris, Diaconi Archidiaconis, Subdiaconi ArchiArbor pomi, arbor pomiferi, arbor (Du C.). Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 540. item subdiaconis, Acolythi denique Archiacolythis;
pomifera, pomus; almafa. Cod. Dip. Arp.terra ad arcam, que esl septem ureten et fdgyertydsz. Nagy Hier.
Cont. VII. 468. et exhinc super quadam via tertium prope terram domini Stanne Munii ab
Archiaconatus, pro archidiaconatus q.
venit ad arborem pomiferi que est iuxta occidente etc.
v. Szaz. VI.379.Kemej diu fuit Archiaconatus
eandem viam p. 470. in quo sub arbore
Area cehalis, area collegii ; czehldda. Agriensis Dicecesis a Tibisco usque Hortobdgy
pomi sunt mete terree.
Zunfllade. Opin. P. II. Sec. II. Cap. IV. art. 20. extensus.
Arbor populi vel. A.populea, popuArcanorum Secretarius,regi a se- Archi-Antistes^ V. Archi-Presul. Beng.
lus ; nydrfa. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 328. cretioribus epistolis ; titkdr. Diar. Com. 98. Ann. Er. Canob. Praef. Tu Princeps Archi376.
Arcasi, sagittarii ; ijdszok. Szaz. XV. Antistes Celsissime Magni Patris et Pra3sulis
Arbor pudica, alias arbor sentiens vel 574.
Augustini verus imitator.
viva; aliter Mimosa sensitiva vel pudica ; ne1. Arcella, demin. ab arx ; kis ero'd. Obs.
Archi-aper, aprorum primus; f8 vadnyulj hozzdm. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. Jadr. 417. et nondum large ab arcella in ter- kan. V. Text, sub Archi-lupus.
P. III. 42.
ram saltum fecerant.
Archibibliopola, f6 konyvkiado.
Arbor pyry, pirus; kortefa. Cod. Dip.
2. Arcella, as, (Du C.) dem. ad arcam: Batty. Ger. XLIX. sumptibus viri ArchibibliArp. Cont. X. 134.
arcula ; szekrenyke. Rac. Mon. SI. VII. 124.polae.
Arbores sacrivi,(Du C.) quas ul sacras an. 1076. in candelis candeolisque in ... arArchibuserius, i, miles fistula ferrea
colebant pagani. Diu post Chrisli inductam re- cella maiori.
instructus; szdmszerigyes, puskds. It. arArcenas, atis, Arsena q. v. Ljub. Mon. chibusiere. Gal. arquebusier. Biichsenschutz.
ligionem arborum cullum viguisse in Hungaria
constat ex Decret. Sti Ladislai regis. Hung, SI. XI. 36. an. 1313. Marangan, qui slat in ar- Verancs. Hist. I. 104. aderunt et Hispani et
cap. 22.
cenate fuit confirmatus.
Germani pedites a Romanorum rege missi, alii
Arbor sentiens, V. arbor pudica. Arcenses, incolse, custodes arcis ; vdr- hastatores, alii ut nunc dicimus archibuserii,
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 42. In India beliek. Olah. Cod. Ep. 145. ne illis manum utrique milites pugnacissimi. Monm. Comit. I.
est planta, incolis satis nota, quam Lusitani conserentibus civitatenses et arcenses erum- 237. peditum Archibuseriorum.
arborem sentientem alii arborem vivam pere et nostros rem cum hostibus habentes inArchibuserus, Archibuserius. Kuk.Jur.
appellant ea de causa, quod ad accessum ho- tercipere possint.
III. 43. vel servitia se conferat et in numerum
Arcensis, ad arcem perlinens ; vdrbeli. Cataphractorum vel Archibuserorum et Kominis vel animalis flavescat, seseque contrahat ac claudat.
Rak. On. 124, 14 18. vexillifer arcensis zakorum se conscribendum curet. Gyulafl Lest.
Arbor sorbelli, sorbus; berkenyefa. custodiae. Arch. Rak. VIII. 356. In cellario 112.
Arcensi.
It. Sorbo. Cod. Dipl. And. V. III. p. 450.
Archibusiiis, V. Archibusus. Verancs.
Arcera, 33, Cf. Cell. XX. 1. 25. vehicu- VI. 308. Hie enim Gallus cassidem, loricam,
Arbor tremulea, populus iremula
(Lin.) nydrfa. It. tremula. Gal. tremble. Espe. lum viatorium coopertum ; ponyvdval fodott ocreas, Germanus piccas ac secures, Hispanus
Cod. Dipl. And. V. HI. p. 435. venit ad unam uti kocsi. Kronst. III. 258. pro laminis ferri ad archibusiosj veruta Italus et spatas ambo
arborem tremuleam vulgo nyarfa vocatam. meliorandas arceras civ. vulgo dy Renn Wa- punctim ferientes.
gen Cf. 260. 352.
Arbor viva, V. Arbor sentiens.
Archibusus, fistula a3nea, tormentum
Arcerius, (Du C.) Sagittarius ; ijdsz. It. manuale; szdmszerigy., puska. It. archiArboragium, tributum pro facultate
concessa erigendi malumnavisin portu (Du C.) arciero. Ljub. Mon. SI. V. 304. an. 1356.
buso. Gal. arquebuse. Biicbse, Arquebuse.
Luc. Regn. Dalm. 202. se obligaverunt eidem Arcesslre, pro : arcessere ; eldhivatni. Deriv. ab arcu et it. bugio perforatus. Alias:
annuatim et in perpetuum solvere duo millia Arch. Ver. Sieb. XXVI. 1 13.
Archibuzus. Brut. Hist. VIII. 373. 19. erat
1. Archa, pro: area. V. s. Veges, Idda. Janizerorum delecta manus, qui fossa et vallo
librarum et pro pedagio portanrin civitatis
2. Archa, navis ; bdrka, Arche, Barke. muniti, flstularum crebris ictibus, qua? manualia
eiusdem, pro piscaria pro macello, pro arboragio porli et pro transitu Barchanei lib. 60C. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 236. Sicut omnes, tormenta archibusi vulgo milites vocant, in
Fej. VII. 38. 18.
quos extra archam invenit diluvium,perierunt. eo militia; genere maxime exercitati efficiebant,
Archaeus, &Q%cuoq, vildg 6s lelke. ne ... Verancs. III. 275.
1. Arborare, malum exstruere: vitorla
rudat feldllitani. Ljub. Mon. SI. V. 261. an. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. VII. 239. Sunt Archi-camerarius, (Du C.) princeps
1334. pro arborundo galeam.
qui ad intelligentiam seu animam mundi quan- familiarium aulae; fdkamards. It. arcicameri2. Arborare, arboribus consererje,: fdsi- dam universalem seu Archaeum recurrunt. ere. Num. Hung. 46. Zsigm. Hist. 202. pro quitani, fdval beiiltetni. Gyon. 1851.
Sed id pro fabula habendum est, nullus siqui- bus totam marchiam Brandenburgicam cum
Arboraticum, praestalio a navibus por- dem datur talis Archaeus.
electoris et archicamerarii dignitate accepit.
Archanus, arcanus (Du C. al s.) tittum inlrantibus ; kikoto dij. Ljub. Mon. SI.
Archi-Cancellarius, fokanczelltir,
1.20.
kos. Tor. Tar. 1892. p. 400.
It. archicancelliera. Oberkanzler. Beng. Ann.
Arboretum, (Du C.) locus arboribus obArchare, sagittare ; ijjazni. Rac. Mon. Er. Co3nob. 363. Georgius Albrechtus Donhoff,
situs ; befdsitott hely. Hor. Mem. 34.
SI. XIII. 265. an. 1359. ad ballistrandum et Episcopus Cracoviensis, Dux SeveriaB ArchiArbosus, 3., locus arboribus consitus vel archandum,
Cancellarius Regni etc.
obductus; fas. G. Fej. I. 114. et inde tendit
Archetus, i, arcus (Du C. al s.), boltiv. Archicantor, (Du C.) primicerius schometis interpositis ad vallem arbosam.
Bogen. Rac. Mon. SI. XIII. 203. an. 1357. ad Ia3 Cantorum; foenekes, karmester. Nagy
Arbusta, 33, arbustum. fdkkal beulte- castrum hedificatum in mari . . . . revolvi de- Hier.
tett hely, csalit. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. beant archeti pro coretoribus murorum . . .
Archi-Capellanus, summus Capella134. hinc vero refleclitur ad arbustas quas- Revolvi debeant archeti super modioribus. nus; fokdpldn. It. archicapellano. Cod. Dip.
dam procedens...
Archi-Abbas, summus Monachorum Arp. Cont. VI. 5. Cher. Jur. Eccl. I. 292. CleArbustare, arborare 2. q. v. Gyon. prafectus ; fo'apdt. It, arciabate. Gal. archi- rici his prafecti dicebantur Capellani el eorum
1857.
abbe, Erzabt. Beng. Ann. Er. Coenob. 403.
primus Archi-Capellanus, qui Capellanorum
Arbustulum, deminutivum ad arbuscausas ecclesiastical dirimebat. Fej. I. 186.
tum, pafvum arbustum ; kis cserjes, kis liget. zia. Ranzani. 432. Ipsum vero monasterium teArchicapitularis, ad Archicapitulum
Forma arbustulum etiam error typographi- nent monachi ordinis beati Benedicti, Archi- pertinens; fokdptalani. Szerdah. Celebr. II.
cus esse potest pro arbusculum, quod idem abbatia appellatur ab Hungaris.
p. 37. Reliqui lares sunt partim civium, partim
significat, ac arbuscula, parva arbor; el6Archi-Abbatialis, ad archiabbatiam Archicapitularium sacerdotum.
fdcska, kis fa. Rak. On- II. p. 339.1.3637. pertinens ; foapdtsdgi. Beng. Ann. Er. Ccenob.
Archi-Capitulum, erseki kdptalan,
(36.):.. non esse arbustulum, quod avi- 403.
fdkdptalan. Erz-Kapitel. Fej. I. 303. Item
culam refugientem ad se non defendat pro
Archiacolythus, (Du C.) Cumin Eccle- exemplari, quod ad preces Stephani Bartok,
posse suo.
siis Cathedralibus qualuor essent canonicorum Abbatis de Pecsvarad transumsit Archi-Ca, Area, ae, Area, Arcella, Arcatura, voces ordines Presbyterorum scilicet, Diaconorum, pitulum Strigoniense.
gramaticis et agrimensoribus familiares, apud Subdiaconorum et Acolythorum ; quilibet suis
Archi-confraternitas,summum con-
Archidaplfer
Archiepiscopatus
Archi-Presbyleri Urbis
tubernium sacerdotum, fratrum, monachorum;

ArchiepiscopatuSjeVse&segr.It.archi- Hungarian HuBgari baronatus vocant, commenfdegyesulet, fo szerzetestdrsulat. OH. Act. episcopato, archivescovado. Gal. archeveche". tatio.
Synod. 106. prout a Confratribus el Consoro- Erzbisthum. Kass. Prax. II. 1. De collationibus
Archiota, (Du C.) <Jêwr^$, Cf. Digest.
ribus Archiconfraternitatis sub eodem ti- Archiepiscopatuum,Episco\)<iAQ\im item tarn 50. 4. archivorum custos; leveltaros. Nagy
tulo in collegiata Ecclesia S. Marise.... fieri dioecesanorum quam et titularium : az Ersek- Hier.
solet.
se"gek megyes es czimzeles Puspoksegekr51
Archiparaphonista, (DuC.) archiArchidapifer, (Du C.) magister eorum, szolo Oklevelek. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. Rozs. cantor q. v.
qui dapinant, dapes administrant, idem ac Ma- D. 479. Archiepiscopatus Strigoniensis.
Archi-Pastor, pontifex ; fdpap. Otia.
gister Dapiferorum; fdetekfogo, fotdlnok, Archiepiscopium, (Du C.) archiepi- Bachm. 612. nee parcent grogi, nisi optimus
foasztalnok. Fej. IV. 2.107. Archidapifero scopatus ; foersekseg. Nagy Hier.
Archi-Pastor ingressum illorum vel clemenJauriensi.
Archiepiscopus, Cf. Cod. lust, sum- ler prsecaverit.
Archi-Pecus, (in convicium dictum);
"Archidiaconalis, ad archidiaconum mus episcoporum; ersek. Brut. Hist. I. 9. 12.
pertinens ; foesperesi. G. Fej. T. XI. V. Un.
Archierarchus, (DuC.) Pontifex maxi- fobarom. Erz-Vieh. Irodt. Kozl. VII. I. p. 86.
411. ipsumque Plebanum... ab Archidiacono- mus, totius Hierarchic princeps; papa. Nagy nunc truculentius Pannonii Saltus ArchiPecus.
rum seu archidiaconali iurisdictione exemi- Hier.
Archiperacita, 33, (Du C. archipheremus. Szer. Not. p. 123.
Archierosina, 33, (Du C.) archiepiscocita) princeps interpretum; fd'tolmdcs. Nagy
Archidiaconatus, us, (Du C.) officium patus; pdpasdg. Nagy Hier.
et regio (districtus) Archidiaconi; esperesArchiflamen, (Du C.) archiepiscopus, Hier.
Archiphilax, (Du c. archiphylax) Prise'g,fd'esperesseg. It. archidiaconato. Szentiv. summus sacerdos; fopap, ersek. It. archiflaCur. Misc. Dee. III. P. II. 35. Cod. Dip. Arp. mine. Obcrpriester. Luc. Regn. Dalm. 90. in marius custos, Quardianus; fddr. Nagy Hier.
Archipoeta, 33, princeps poetarum ; a
Cont. III. 66. 67. Brezny. 103. Archidiaco- Melropoles vero Provinciarum, ubi eranl Arnatus Hontensis.
chiflamines, Archiepiscopos censuit statu- koltok elseje, kivdloja. Jan. Pan. Poem. I.
543. Est quidam nostri, qui se vocat archiArchidiaconatus Cathedralis, endos.
szekes v. pilspoki fdesperesseg. Verancs. II.
Archigetes. summus dux, &Q%I + yye- poetam temporis.
Archipota, 33, (Du C.) magnus potator;
224.
ofiai, fdvezer. Ranzani 324. Etenim haud seArchidiaconus, V. Archiacolythus, mel audivi, cum vel a Domino nostro Clemen- nagyitalu ember, borban baclarius. Gyon.
foesperes. It. archidiacono. Gal. archidoyen, lissimo, Ca3sare Ferdinando, Christianorum 1877.
Erz-Dechant. Nagy Hier. Tisztb. Ir.
Archigeta, Parente tuo, in consilium adhi- Archiprseco, pra3co princeps; fd-kihirdeto. Kol. Am. II. 64. Czir. Jur. Hist. 69.
Archi-Diaconus Cathedralis, sze- beris.
kesegyhdzi foesperes.
Archi-Gymnasium,/i9<7ymn<m'ttm. Pfahl. Jus. Georg. XXVII. Magistratus qui populo Castri praerant, hi fuerant... ArchiArchi-Diaconus Ruralis, megyei Ober-Gymnasium. Hor. Mem. 120.
foesperes; Cher. Jus. Eccl. 1.257.... primus
Archi-leo, leonum primus; foorosz- praeco, qui pra3conibus Castri prafuit, unde
et Major Praeconio aliter nominatus; horum
inter Diaconos, qui in lemporalibus potissi- lany. Text. v. sub Archi-lupus.
mum negotiis et in causis iudiciariis Episcopo
Archileviticus, i, archidiaconus; fo- vero obligationis erat, mandata Regis et Comitis per comitatum in locis nundinarum proerat adiutorio, ArchiDiaconus dictus est. esperes. Batty. Ger. 147.
Erant etiam duplices cathedrales et ruraArchilogus, i, (Du C.) princeps in ser- mulgare.
Archipraesul, archiepiscopus; ersek.
les. Hodie Archi-Diaconorum, ubi adhuc vi- mone; foszonok. Gyon. 1875.
gent, potestas in sequentibus consistit I. ArchiArchi-lupus, luporum primus; fo far- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 233, eius
diaconatum suum assumto notario quopiam kas. Auster. Austr. Palma. Ref. p. 136. Hsec et Ecclesias Archipraesul. S. de Keza I. 42.'
Archi-Prsesulatus, us, ersekseg. It.
lustrant et relationem desuper Ordinario pra- alia gravissima scelera ... vos exturbarunt,
stant.
non Proceres Evangelici, quos Tu lupe ovium arcivescovado. Beng. Ann. Er. Canob. 141, ex
' Archidioecesanus, ad archidioecesim Christi infensissime cum tuis Archi-lupis, qua postmodum ad Wesprimiensem et demum
pertinens; fdmegye's, e'rsekmegyei. Nagy Archi-apris, Archi-leonibus lupos inique ap- adArchi-Psaesulatum Colocensem ascendit.
Archi-prsesuleus, 3., erseki. Beng.
Hier.
pellas.
Archi-Dioecesis, aQ%i-diolxriGic,, reArchilutheranus, fo lutheranus. Ann. Er-Coenob. Pra3f. qua? cunctis in Orbe
Pannonico altior est, Primatialis et Archigio, ditio, territorium, districtus Archiepiscopo Szilady A. Irodtort. Kozl. VI. evf. I. 91.
subiectus; fomegye, erseki megye. Beng.
Archimagirus, V. magirus; prasfectus Praesuleae Strigoniensis Sedis Tyaram suAnn. Er. Ccenob. 499. stat in Archi-Dioecesi coquorum; fo szakdcsmester, fokonyha- blimatus, implesti fama, meritis, virtutibus
orbem.
Gnesnensi. Serm. Cat. Prsef. Archi-Dioecesis mester. Nagy Hier. Bell. Cell. 827.
Archipresbyter, (Coronensis sacerArchimandria, 33, dignitas archiman-Strigoniensis.
dos, quern archipresbyterum vocant Fore. 1.1.)
Archiducalis, ad archiducem perti- dritae; foapdtsdg. Ron. Egyh. 377.
nens ; fo'herczegi. It. arciducale. Kass. P. P. I.
Archimandrita, Archiabbas; Cf.Sidon. primus inter presbyteros (Du C. torn. I. ArchiDatum in archiducali civilate Nostra Vienne. Ep. 8. 15. foapdt. Irodt. Kozl. VII. I. p. 90. presbyteri dignitas alia fuit prioribus ssculis,
Archiducatus, us, fdherczegseg. Ger.
Archimarescallus, Archimar- alia posterioribus. Olim quippe Archipresbyteri
Erzherzogthum. Tor. Tar. 1888. p. archidu- scallus, Archimarschallus (Du C.) summus dicti, qui in ecclesia cathedral! episcopi quocatus Austria?, Moravis? etc.
dux ; princeps equisonum; fotabornagy. II. dammodo Vicarii erant. Archipresbyteri deinde
Archiducissa, fdherczegnd. It. arci- Rak. Gy. 617. Tort. Tar. 1888, p. 412. 1891.
dicti, qui hodie Decani rurales Archidiaconis
duchessa. Gal. archiduchesse. Szentiv. Cur. p. 190.
subjecti.) H. I. signif. sacerdotem; fd'dldozdr.
Misc. Dec. II. P. II. 236. Archiducissa Austria?.
Archimarscalcus , fotabornagy. Isthv. XII. 198. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 188.
Monm. Comit. I. 60. Principissa Hispaniarum, Gal. archimarechal. Frak. Mat. lev. II. 81.
Verancs. II. 233.
Archiducissa Austria?, Ducissa Burgundia?.
Archimista, 33, dispensator mercedis;
Archi-Presbyteriurbis, urbicaArchidux, foherczeg. It. archiduca. Gal.
oq, berfizeto. Quel. Sieb. I. 199. rii. Archi-Presbyteri rurales, Cher.
archiduc. Erzherzog. Kass. Prax. I. 45. 46. an. 1495.
Jus. Eccl. 256. Archipresbyteri duplices
pass. Archidux Austriae.
Archimystes Purpuratus, ersek, erant, alii quippe urbicarii alii rurales.;
Archielectus, Electus in Archiepisco- biboros ersek. It. arcivescovo, cardinale.Beng. illi Ecclesia? cathedrali inserviebant. Munus
pum (Du C.) vdlasztott ersek. Fej. III. 2. 28. Ann. Er. Coanob. 451.
Archi-presbyteri olim conferebatur presbyThomas Agriensis qua Archielectus StrigoArchintica, (fors. architheca) fo'dru- tero illi, qui in cathedrali Ecclesia ordinationiensis mortuus est. Cod. Dip. Arp. Cont. X. hdz. Tor. Tar. 1888. p. 746. magnam domum nis antiquitate vel alia aliqua ratione inter re316. Luc. Regn. Dalm. 147. Tkal. Mon. Ep. I. mercatoriam, Archinticam vocant.
liquos primus erat. Officium eius fuit tempore
10. an. 1200.
Archio3nochus, &Q%t + olvoxooq. eo, dum Episcopus e dioecesi sua absens erat,
Archiepiscopalis, ad archiepiscopum Magister a cyatho regis; fo'pohdrnok. Nagy absolvere loco eius Missarum solemnia, publice poanitentibus invigilare aliasque sacra s
pertinens; erseki. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. Hier.
J47. G. Fej. I. XI. Vol. Un. 142. 143. in dicta Archiofficium, summum officium; fo- functiones peragere. Modo munus Archipresbytisztseg. Car. Bel. De Archiofficiis Regni teri urbicarii pra3primis in Dioecesibus extravilla Archiepiscopali...
46
Archlpresbylerafus
Arcliitflc crepitaculiim
Ardosia
neis in Decanum Capituli translatum est. Ru- Cur. Misc. Dec. II. P. II. 343. III. 31. filiam bant sacramenta, dicentes incorporalia iron
rales Chorepiscoporum loco successere.
Jaijti Archisynagogi. Cf. Lampr. Alex. Sev. posse per corporalia communicari; foangyalArchipresbyteratus, us, (DuC.) Di- 23. Cod. Theod. 16. 8. 13.
istenitdk. Nagy Hier. Curios. Misc. III. Castrictus archipresbyteri ruralis; fodldozdrArchitae crepitaculum, Szentiv. tal. V.
sag. Nagy Hier.
Cur. Misc. Dec. II. P. II. 145. Archta crepita- Archontologia, historia procerum;
- Archipresul, archiepiscopus, pontifex ; culum. In hominem garrulum et in risum so- tisztviselok tortenete. Magy. Tor. Tar. XI.
fopap, ersek. It. arcivescovo. Gal. archeveque, lutum.
238. megyei archontologia.
Erzbischof. Chr. pict. Vind. 116. Post hec Ra- Architalassus, Vide Archithalassus.
Arcicula, 33, arx parva; kis vdr. Gyon.
vennam dum venisset Arianorum archipresul, Comen 122.
1890.
qui in ipsa civitate contra sedem apostolicam
1. Architectare, (Du C.) ffidificare, deArcieri Ungari, It. arciero, Sagittaduodecim cardinales fecerat elevari.
lineare; epiteni. It. architettare. Obs. Jadr. rius ; magyar ijjdszok. Szaz. III. 294.
Archi-Pseudo-Propheta, princeps 404. confeceruntque plus quam XV. trabuclios
Arcifinius, i, limes naturalis; termevalum falsorum; fd hamis prof eta. Otia. in vallatione civitatis architectant multos szetes hatdr. Pfahl. Jus. Georg. V. et hae per
Bachm. 486. consideres ArchiPseudo-Pro- spingardos in gyro Civitatis.
fluvios aliosque limites naturales arcififetae praedictam cum subsequo eventu pcenam.
2. Architectare, machinari, struere nios invicem secreta3. Cf. Orig. 15, 13.
Archirebellis, dux, princeps eorum, (Du C. al. sensu); vetni (cselt). Tor. Tar. Arcites, Sagittarius; ijdsz. Gyon. 1877.
qui seditiones concitant; foldzito. Dip. Alv. 1887. p. 70. architecture dolum.
Arcola, fors. mendum pro areola, parva
II. 334. Archirebellis ... pene ... TransylArchitectpneus, i, architects: epi- area. Beet; dgy. Arch. Rak. VIII. 337. Liber
vaniam pervaserat.
tdsz. Archsol. Ert. 1897. febr. 15. Nicolaum continens formulas pro arcolis hortorum.
Archirector, rector primus; fdigaz- C. architectoneum et lapicidam.
1. Arctitudo, inis, onus. (Maigne: arcgato. Cod. Telek. X. 512. Regia auctoritate et Architectonica, architectura; epite"- titudo negoliorum, moles onerum); szukosmunificencia in Archirector em constituimus szet. Szaz. XVIII. 8.
seg. G. Fej. VII. 103. Incolae eiusdem civitatis
facimusque et sublimamus.
Architector, (Du C.) architectus, faber, nostraB propter arctitudinem terrarum arabiArchirectoratus, munus rectoris qui facit tecta ; dpite'sz. Kronst. I. 696.
lium seu usualium agriculture officium exercere
:primi; foigazgatosdg. Kov. Form. St. 550. Architectorius, ad architecturam per- non valebant.
Quamobrem cum binis Privilegiis noslris rem linens; epiteszeti. It. architettonico. Pel.
2. Arctitudo, accuratio; helyesseg,
publicam vestram Archirectoratus dignitate Pom. De S. Thoma s. I. c. I. In arte archi- pontossdg. It. accuratezza. Gal. exactitude.
-et Cera Rubea Sigillandi auctoritate honoris tectoria foret principalissimus magister.
Fej. III. 2.199. In huius itaque rei nolitiam et
causa determinavimus.
Architectus militaris, tormenta- arctitudinem firmiorem prasens scriplum
Archiregnuni, Hoc nomine illustratur rius; tuzmivesz,pattantyus. Tor. Tar. 1888.super hoc confectum ... ostenditur.
.HungariaB Regnum in Joannis Troester epi- p. 163. Architectural militarem rei pyroArcualis, arcus formam habens; ives,
stola ad Wolfgangum Torchtenaver Csesaris boliffi gnarum vulgo feuerwerker nalione ivalaku. Pel. De s. Francisco s. V. c. 6. Et
scribam, apud Raimundum Duellium Miscell. Hispanum.
erant recurvala clavorum acumina adeo prolib. 1. pag. 232. Aut (fugiam) sub humani doc- Archithalassus, praefectus classis; minenter, quodintra recurvationem arcualem
tique viri quadranle, qui quomodo, quibus ar- tengernagy. Pray. Hist. p. IS.
ipsorum digitus immitti valeret.
mis Archiregnum Ungarorum a feris Turcis,
Architriclinus, i, lestis sponsaliorum;
Arcuarius, V. Balistrarius; ijdsz. Obs.
.animosorumque Bohemorum insimul collectam ndsznagy. Schlag. 254.
Jadr. 409. fuerunt balistrarii et arcuarii, qui
retineatur, Stellas metitur, Ladislai Regis AsArchivariatus, us, tabularium; leve'l- in detrimentum Urbis venerant octo millia.
tronomus. (Du C.)
tdrossdg. It. archivarialo. Moln. Palv. 68. ArArcubius, i, (Du C.) miles arcis custos,
Archi-Rex, Summus Rex. Series Ban. chivariatus cameralis Regius. Kass. Prax. P. I. qui cubat in arce; vdrban alvo. Gyon.
p. 75. majorem in modum gloriari Matthiam 152. Regni Archivariatus et Regni Cassa- 1907.
dicereque solitum accepimus: qui obnoxium rum Perceptoratus.
Arcufex, telorum opifex; fegyverkesibi haberel Regem, se Archi-Regem esse.
Archivarius, tabularii custos, prafec- szito. Verferliger von Schiesswerkzeugen.
Archiscamnuin, cathedra supina; tus; leveltdros. It. archivista. Tisztb. Ir. Ar- Kronst. I. 13. Fjp. Szam. p. 122. an. 1412.
dreg karszek. Groszvatersluhl. Rac. Mon. SI. chivarius Leveies. Tar. Mester. Wagn. Kass.
Arcularius, i, faber lignarius, inlestiVII. 26. 27. an. 999. artatikio serico I... Prax. I. 24. Habel quilibet Comitatus suum narius; asztalos. Tischler. Tab. Conscr.
lisica I... pirestres XX... antelectulos HI. Archivarium.
Arcum, secretum vel curvum aliquid.
capilectulo I . . . racinas II. frixorias maiores
Archivium, (Du C. Archivum) locus, Gyon. 1901.
II... urceo hereo cum aquiminile, casnastras ubi asservantur chartae publicse. It. archivio :
Arcuma, chiromaxia, chiromaxa, pabo;
II. deuteras II. archiscamno, I. bussedo I. leveltdr. Szaz. XV. 316.
kezzel vono talyiga. Ger. Schubkarren. Par.
macinaspario I. turobulo hereo I. stagniolo I.
Archivoltum, fornix, arcus; boltoza- Pap.
Arcbi-Seraphinus, summus angelo- tos dtjdrd. It. archivolto. Han. Mon. Jur. P. I. Arcupar, confector arcuum ; ijjkeszito'.
rum. Serm. Cat. 15. vos invoco o supremi an- 107. liceat facere . . . pro aditu de domo ad Magy. Tor. Tar. IX. 171.
geli Tutelares meorum auditorum una cum domum archivoltum lapideum.
Arcuparator, arcupar, qui conficit arvestro Archi-Seraphino S. Michsele.
Archivum, tabularium rerum gestarum; cus. Erat artiflcium speciale Hungaricum. IjjArchispatus, idem ac archispatha- leveltdr. It. archivio. Cf. Tert. Apol. 19. adv. keszito. G. Fej. VIII. 2. 502. Quod Paulus Arrius; fokardvivo ,-hordo. It. archispadajo. Marc. 4. 7. Kass. Prax. I. 24. Comilatus habet cuparator fllius Pauli de Supronio fidelis
Oberschwerttrager. Luc. Regn. Dalm. 83. hsec suum Archiium et Regestraturam. Wagn. noster ad nostram accedens presenciam.
controversia finemhabuit, cum imperahte eo- Szamosk. I. 76. Bina eorum millia ab Lelezo,
Arcuparius, idem fuisse videtur quod
dem Monomaco,DominicumContarenum Ducem quod opidum incendio deleverant, solo ar- est arcuarius. Cod. Dip. And. II. 65. 73. Item
Patricii et Imperialis Archispati titulo insigni chivo, quod Capitulum vocant, incolumi.
magister Benedictus arcuparius et Michael
turn reperiatur.
Archizupanus, (Du C.) comes supre- servientes magistri Pauli.
Archisterium, (Du C.) monasterium, mus, princeps, Knezius; foispdn. Luc. Regn.
Arcus, us, ternio. Ger. Bogen; drkus,iv.
asceterium; kolostor, monostor, remete Dalm. 271. Stephanus etiam Neemania Domi- Szend. Misk. tort. III. 306. an. 1654. in simlak. Nagy Hier. Gyon. 1880.
nus Servia3 ante Regni investituram Archi- plici papyro et uno arcu sive ternione. Recon.
Archistrategus, summus dux, impe- zupani vel Megaiupani lilulo usus est. Nad.an. 1609. p. 99. si in duobus... arcubus parator; fovezer. Kaprin. Eloq. II. 134. Est vita Florus. Hung. L. II. C. XIV.
pyri conscriptse fuerint.
hominis militia qusdam, cuius si ArchistraArchonium, (Du C.) cumulus manipuArdere, (Du C.) comburere; egetni.
tegum quaeras, est Deus. Szenliv. Cur. Misc. lorum ; kalangya. Schlag. 2208. Gyon. 1889. Kronst. III. 271. quod pratum arserunt.
Dec. II. P. II. 188. Beng. Ann. Er. Ccenob. 467. Archontiaci, v. archontici, (Du C.) Ardores sempiterni, V. Caminus
Archisynagogus, prsfectus Synago- Valentini sectalores quidam sic appellati, quod ignis; orok tuz.
ga3, praBSul; zsinagogafo, fopap. Cher. Jus. mundum universum a Deo condilum opus esse
Ardosia, 33, lapis flssilis ; palakd. Gall,
Eccl. I. 141. Synagpga autem provisa erat Ar- &Q%OVT(OV sen Principum somniarent. Nega- ardoise. Comen. 89. scandute ac ardosiae,
chisynagogo, Senioribus et Ministris. Szentiv. bant resurrectionem carnis, divinaque abiicie- e'geteit kereg.
Arduentior
Arendator
Argentum
47
Arduentior, maioris moment!; fonto- dam villam,... quam more feudali seu prediali loquus); kedvesen szolo, rectius: fenhidzdan
sabb. Dip. Rel. Reip. Rag. 337.
arendative conlulisset.
szolo. Gyon. 1350. 1935, 1946.
Arduitas, arduum, difficultas. Cf. Varro
Areum, area; szeru. Schlag. 962.
Arendator, (Du C.) conductor, qui locat
R. R. 2. 10. 3. meredekseg, nehezseg. It. vel conducit; berlo, haszonberld. Schwartn.
Arga, ae, cucurbita; tok. Gyon. 1955.
arduitade, arduila. Fej. X. 3. 235. causaeque Scult. 114. Georch. H. T. I. 246. Numi Hung. Argalas, vox Hung, salarium annuum
ipsorum arduitatem ad octavas scilicet festi 164. Kass. P. P. I. 277. quod ab arendato- equitum in Caransebes. Pesly Szor. II. 219.
Beali Joannis Baptista3 tune venturas...
ribus regalium beneficiorum judaicis nimiArganum, (Du C.) gruis species, machina
Arduissimus, 3. pro: maxime arduus; opere premantur.
architeclonica levandis oneribus. Geronium;
folotte nehez. Ljub. Mon. SI. IX. 183. an. Arendatoria seu Arendatorise, hadi gep, csiga. Ljub. Mon. SI. XI. 29. an.
dicuntur literse ad conductionem, locationem 1313. arma communis ... exceptisjpa/cmc/ii's
1411. cum facta . . . sint arduissima.
Area ustrinalis, locus urendis mine- pertinentes; haszonberlevel. Arch. Rak. IX. et arganis non possjnt preslari.
634.
Argata, orum, fors: mola; in qua masris; porkolo ter. Besztb. Levt.
Arealis, (Du C.) ad aream pertinens;
Arendatorium registrum, elen- sae aeneas exlendunlur, unde fila melallica duterulet... Pfahl. Jus. Georg. II. 106. Occa- chus, index res ad conductionem pertinentes canlur; sodrony gydr. Ljub. Mon. SI. 8. an.
tioneExecutioniscoramLegali Testimonio per- continens; berleti jegyzek. Arch. Rak. I. 7. 1306. homo non debeat secare in civilale...
Arendatorius, 3., ad arendam perti- lignamen de seca de argatis.
agendse, Tabella Juris Montani arealem exlensionem vinearum cuiusvis possessoris, ex nens. Arendaloriae (litter*). Kov. Form. St.
Argatium, a lombardico: arga, res minoris pretii inutilis; lim-lom. Cod. Dip. Arp.
Libro Funduali desumtam el admensam ei quan- cxxx.
Arendatorius Decimarum Fi- Cont. VI. 564. vineae Gionchello cum omnibus
titatem Juris Montani complectens etc.
Areator, qui aream purgat; szeru tisz- scalium, conductor decimarum aerarii; dl- suis perlinenliis et butlaa el caratelli et butilami tized berloje. Cod. Alv. II. 278. ac celli el barilli el scamna el banzi el reliquum
tit6. Gyon. 1917.
Arena vaga, ar. volatica; futo ho- Decimarum Fiscalium Arendatorii ubi- argatium el lignamen, quod est in domo, in
mok. Flugsand. Kov. Oec. 19.
que supremo Domino et benevolo colendissimo qua manemus, cum eadem domo delur eidem
Arenantia, sicca, arida ; szdraz, aszu. in Fogaras.
monaslerio et illud argatium maneal in eadem
Gyon. 1927. secur: arentia, (areo). V. 6.
Arenga, (Du C.) oratic publica, declama- domo.
tio, contio; nyilvdnos beszed. It. aringa. Gall,
Argentse, Argenleria q. v. ezust ke'szCandicantia 3691.
Arenarium, locus arena stratus; /ot>- harangue; Hisp. arenga. Szaz. XX. 767.
let. Kronsl. II. 456. 460.
nyes hely. It. arena, luogo arenoso. Schlag.
Arengator, orator; szonok. Han. Mon.
Argentarium, locus in quo argenlea
Jur. II. 34. an. 1312. unus arengator aren- vasa deponunlur, aerarium; kincstdr. Brut.
2203.
Arenda, locatio, conductio; ber,haszon- gando non dicat id, quod alius dixit.
Hist. VII. 293. 10. distraclum sacrum argenber. It. arrendamento. Arende. Szegedi Ruhr.
1. Arengum, concio (DuC.) nyilvdnos tarium sc. ab avaro milile.
Argenterese, arum, vasa argenlea;
Pars. I. Arenda, ab Hispanico arrendar, lo- beszed. Ljub. Mon. SI. II. 94.
care: vel propius, et probabilius ex Ungarico
2. Arengum, (Du C.) conventus publi- ezust edenyek. Baity. Leg. III. 419. an. 1434.
dron-adds, datio vel locatio pretio facta ut cus; kozgyules. Ra6. Mon. SI. XIII. 239. an.
Argenteria, ae, vasa argentea, instruCivilistse loquuntur aul ex dron-add, pretio 1358. statutum conflrmalur per arengum.
menta argentea; eziistkeszlet. It. argenteria.
dedit. Molnar Patv. 27. Georch. H. T. I. 247.
Arenidus, 3., ad analog, nitidus, fulgi- Arch. Rak. II. 427. Szirm. Rak. On. p. 31.1.
Kass. P. P. I. 98.
dus, arenai similis ; homokos, ikrds. Szentiv. 26.
Arendacio, locatio, conductio; berles, Cur. Misc. Dec. III. P. II. 136. Ovum piseium Argenterius, 3., argenteus; ezust.
est arenidum, ita ut appareat quasi unum, Tor. Tar. 1889. p. 595. passim. Item paria
haszonber. Cod. Dip. Briiss. II. 26.
Arendacionalis, ad arendacionem quod lamen fit ex pluribus aliis velut ex parvis fibularum argenteriarum deauratarum. Fr.
pertinens; haszonberi. Cod. Dip. Briiss. II.arenis compositum. In parvis tamen pisciculis Lib. Rt. I. 43. argenteria et vasa aurea duels
Corvini. II. 47. HI. 230. pro cuslodiendis
207. quorum arendacionalis summa regi- nihil aliud apparel nisi duo ova arenida.
nalis maiestas aliunde contenta est.
Arenula, 33, granum arenas; homok- rebus argenteriis sue Maiestatis lempore
Arendalis, ad arendam, locationem per- szem. Curios. Misc. 5. Et quia Statuimus unum cene.
linens ; haszonberi. Kass. Jur. Civ. II. 113. granum Papaveris continere arenulas 10000.
1. Argenteus, i, monela argenlea agno
Usitalissimae Contractuum species sunt: Con- Complectelur eadem Sphaera arenulas dei ornata; ezustpenz. Kronst. III. 470. argenteus agnus dei, ut nominant.
tractus emptionales, venditionales, Cambiales, 640.000,000.
Areopagiticus, ordinum Belgii ExleArendales, Sociales, Matrimoniales, Aediles.
2. Argenteus, i, vetus apud Francos
Kov. Form. St. CLVII. pensnm arendale. gatus. Szilady Tor. Magy. Eml. IV. 105. ut nummus, oclo argenlei uni sojido aureo revestra Serenitas Toldalaghi proximo die ab ac- spondebanl (Du C.) Cod. Dip. Arp. Conl. VI.
Numi Hung. 159. arendalis siimma.
Arendare, (DuC.) locare, conducere, ceptis litteris in Portam specie ordinarioram 52. Ibidem comparavimus vineam a presbitero
certo pretio vendere redimere et colligere; negotiorum ableget, concredilis eidem pleni- Sancto Maximo pro I. pli. et II. argenteum
berbe adni, berelni, botsbe adni. Not. J. potentialibus litteris simul et seorsim per eun- pro fine. Cod. Dip. Ar$ Cont. VI. 59.
dem Areopagitico, (azaz Ordinum Belgii ExleSamb. Tyrn.
Argenteus aureus, V. Cusi.
Arendatarius, i, (Du C. arendalor) qui gato) plenipotentialem suam fidem committat.
Argenteus Byzantius, Sim. Num.
locat vel conducit; btrld. Tor. Ta>. 1881. p. Arestans, tis, captivus in carcerem duc- 44. Valebanl nempe iidem argentei byzantii,
tus, inclusus, in custodiam datus, vinculis man- duas paries e tribus Floreni aurei, valenlis
392. Magy. Jogt. Eml. I. 401.
Arendatarius, 3., ad locationem, con- datus; fogoly. Szirm. 19.
olim Julios 15.
ductionem pertinens; haszonberi. Beng. Ann.
Arestare, (Du C.) occupare, potiri aliqua
Argenticus, 3., argenlum continens;
Erem. Coenob. 66. et certain census portionem re, sequestro dare, ponere; lefoglalni. Frak. ezust. Arch. Ver. Sieb. VII. 1. 406. Sunt foarendatariam ex fundis Monasterii in re- M^t. lev. II. 187. si... ex urbe abscedet, nos dinas argentice.
cognitionem iuris pendere adpromiserint.
omnes proventus sue ecelesie arestari facieArgentilaber,faber argentarius; ezustArendationales, sc. Iittera3 arendam mus. Kronst.1. 511. 514. 571.
muves. Pesl. Levl.
concernentes; haszonb&r-level. Kov. Form.
Arestatorium, (sc. scriptum.) ArestaArgentifodinarii, sunl operarii, qui
St. CLXXII. Arendationales vi quarum certa toria, litteraa in negotio carceri includendo- in argenli fodinis laboranl; ezustbdnyaPars Praedii ad arendam ex rationibus intro- rum emissse ; letartoztatdsi parancs. Kov. munkds. Cod. Dip. Hung. Pal. 156. In lerra
Form. St. CXXX. Arestatorium propter li- arabili el silvis pro opere argentifodinarioscriptis modo intro notato elocatur.
Arendatitius, 3. ad locationem perti- quidum Debitum CXLVI. Arestatoria propler rum receperal lerram.
nens.conductitius; haszonberi.Kass. Jur. Ciiv. homicidium. XCV. Arestatorium ratione deArgentina, Muslela Erminea (Linn.);
1.127. Aliqua Bona possident Sure proprietatis biti in Polonia. Magy. Torv. Tar. XV. 150. holgymdl. Par. Pap.
Argentum, (DuC.) pecunia argenlea;
alia iure improprio v. g. tutureo, uxoreo, arenArestum, (Du C.) career, custodia. vindatitio. Cher. Jus. Eccl. II. 236.
cula ; foghdz, borton, tomlocz, fogsdg. It. ezustpenz. Numi. Hung. 150. Analecla Numaria. Argentum cui serius Aurum accesArendative, locando ; berbeadds ut- arresto. Szirm. 19.
Arethalogus, (Du C. aretalogus, magni- sit usitatissimam ac initio unicam in patria
jdn. Cod. Com. Zichy Vol. V. 119. ad quan-
Argentum foliatlle
Armator
nostra cudendae monelae materiam constiluit. tius Blandrata medicus homo italus et .aria- eos summffi dignitatis inunus est ct Zlattam,
unum ex aulicis satellitibus, quos Armas
Incusum, praeter illud, quod pro monela desli- nismi auctor.
Arianus, Unitarius. Tor. Tar. 1888.vocant, prudentes et experientes viros.
nutum, et Comiti Camerae cusoriae tradendura erat iam usuale vel utensile, iam p. 538. secta stylo vetef i Arianus, stylo novo 3. Arma, viri armati; fegyveresek,
mercimoniale dicebatur. Ponderatum quod Unitarius fuit.
Thuroez. in Prologo ad 2 partem Chr. Hung,
irreflexe ad denariorum numerum iuxta bilanArichstetus, locus piscatus ex germ, qui redeuntium fuerint capitanei, ac quantus
cem examinabatur, quale eliam Staterale Laichslatte corruptus; haldszat helye. Cod. numerus Armorum in exercitu illorum fuefuisse \idetur Finum idem erat quod probum Dip. Arp. Cont. VI. 3. cum agris, pratis, cul- rit etc. Ibid. c. 2. Uuiversum co3tum Armotis et incultis, arvis, locis piscationum, qua3 rum, quern ducebant, in 7. exercitus diviseseu a heterogeno metallo depuratum.
Argentum f oliatile, arg. foliaceum; diutisce arichsteti vocantur.
runt.
Ariditudo, ariditas; szdrazsdg. Gyon.
levelezust. Arch. Rak. VIII. 352.
4. Arma, -orum, (Du C.) nobilitatis inArgentum iulminatum, arg. ful- 1921.
signia ; czimer. Tor. Tar. 1888. p. 87.
minans; durrano ezust. Fjp. Szam. p. 94.
Aries, fulcrum, cui barbata pixis imponeArma Broia, verutum, pugio mililaris;
Argentum granulatum, arg. gra-batur; talp, melyre a szakdllas puskdt szurony. Kuk. Jura II. 155. an. 1749. Arma
nosum ; ezust szemme torve. Thok. Diar. II. tdmasztottdk.Kfomi. II. 148.
Broia seu Bajonnet.
Arietta, 33, dimin. ad Aria, parvum can- Arma tormenlatia, rectus: tornementalia;
253. Wenceslaus Zsolnai fatetur quatuor saceulos granulati argenti ex manibus Jelenik ticum ab it. aria; kis enek. Hor. Mem. 567. lovag- harczjdtekhoz tartozo. Gal. Armure
Arietulus, i, parvus aries; kis kos. de tournoi. Turnierwaffen.
percepisse Dominum Adiutantem.
Argentum pustulatum, arij. pu- Gyon. 2006.
Armaasch, Armaassus, i, (ab
Ariganum, eringium, erigeron pro: ori- Hung, armds latro) pra3dator. Tor. Tar.
rum; finum ezust. It. argento fino. Kecsk. P.
ganum ; szazfu. Schlag. 876.
Otv. 147.
1888. p. 61. Circa 27. Aug. penes ClaudiopoArimannia, ae, banderium (Du C. Heri- lim milites, quos drmaasch vocant multa peArgentum tocatum, ttindendo diductum arg. ab. it. toccare; vert ezust. V. mania). Pfahl. Jus. Georg. X. Fuit quidem mo- cora abigunt, quos peregrini cum eosdem arris iam ante, ut ditiores liberi (Obere) armatam maassos insequuntur, adoriuntur.
Tocatus. Szdz. XX.
Argentum tractum, fllum ex ar- intertenerent manum Arimanniam (HeerArmabilis, ad arma pertinens; fegyvemannschaft) vocatam, verum quam alebant ar- res. 1Magy. Tor. Tar. IX. 116. in armabiligento ductum: vont ezust. Tor. Tar. 1888.
matorum catervam, Banderium, domini ban- ftu.s processibus et expedicionibus regni...
p. 566.
Argentum vivum, (Du C.) Hydrargi- deriali distincta ab ilia fuit.
Armada, se, armata manus; sereg. Szaz.
Aringus Arengus, Arenga q. v. Mem. VIII. 260. In hac ipsa Armada.
rum ; keneso, konoso, higany. It. argento
Pauli. 432. Die 15. Martii expuli a sibenico
Armadia, 33, (armala, armada, armati),
vivo, mercuric. Kecsk. P. Otv. 153.
Argia, agger, moles fluclibus opposita; duos Spalatenses populares praedicta auctori- exercitus ; sereg. Szaz. VI. 511.
toltes, gat. Cod. Dip. Kar. I. 203.132. in quo tate vid. quemdam Stephanum et Mulum PilliArmales, czimerlevel, nemeslevel.
tres rotae volvebantur cum sua argia, quod zarium et hoc sine aliqua publicatione in arin- Benz. J. H. 222. Armales decuntur Liter
go. Die 16. Martii per pub. arengum ban- Regiae, seu Diploma, quo nobilitas confertur,
gath dicitur ungarice.
Argillator, operarius, qui argillam nivi S. Micliselem filium Stephani.
ab armis gentilitiis, quae in illo exprimuntur.
tractat; agyagos munkds. Fjp. Szam.
Ariomaiiitae, Arriani sic dicti, quod Unde.sic nobilitati audiunt Armalistae quern263. Item argillatoribus libantibus solvimus Arrii (jtavla sive furore correpti essent. (Du C.) admoilum in Germania Nobiles DiplomaFej. I. 53. et hsec omnia propter iniquam at tici.
den. 10.
Argirocopus, i, argentarius; otvos que execrabilem haaresim Ariomanitarum.
Armalista, nohilis armalis, insignibus
Ario-Sabelliani, haBrelici ab Ario instriictus; czimeres nemes. Jogt. Eml. T. II.
mester. Gyon. 1998.
Argirologus, i, quaestor; ezust ke- etSabellio dicti. Bod. Hist. Un. Trans. 331. 1. p. 78, Georch. firt. 49.
resd,.-vdltd. Gyon. 1999.
Ario-Sabelliani, qui negant Patrem Domini
Armandia, idem quod Herimani a
Argumentare, in animo hab'ere, mo- Jesu Chrisli.
Germ. Heer et Man familia militaris.
liri; kieszelni. V. s. duodecimo, manus.
Aristare, (Du C. arestare) delinere; le- V. Jus Armandia3.
Argumentator, qui argumentatur; tartoztatni.Gal.wrvter. Tor. Tar. 1891. 38.
Armarellum, dem. ex armarium,
ervelo, bizonyito* Nic. de Mir. 444.
Aristocratismus, mores, genus vi- kis szekreny. Szaz. VIII. 138. lamina pro
Argumentum, (Du C.) fraus, dolus; vendi sic dictorum aristocratarum; fourias- armarello.
ars, qua quis fallitur; csdbitds. Batty. Ger. kodd*. Szaz. XVI. 547.
Armariolum cordis, dem. ad ar290. Vitia omnia et peccata divino spiritui
Aristophorum, (Du C. aristophorium) marium. parvum armarium (Du C. al. s.)
contraria spiritus daemoniorum dicenda, dia- discus vel scutella ; tdl. Gyon. 2020.
kamrdcska, szekrenyke, sziv szekrenye.
boli enim argumento exagitata.
Aristoria, 33, aristolochia; radix; gyo- Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 12. et pass. Hoc igiArgus, 3., prudens, sagax, vigilans, cir- ker. Schlag. 2206.
tur pensantes ex animb hoc Regali moderacumspectus, ut quondam Argus; szemes, eber. Arithmantia, 33., vaticinatio ex uume- mine in cordis nostri revolventes armariolo.
Verancs. VI. 283. Argus itaque sis, si erisris; szdmjoslds. Nagy Hier.
Armarium Scriptorium, (Du C.)
Arithmetista, 33, arithmetica? pcritus; bibliotheca; iratokra valo szekreny. Arch.
mercalor. VII.'p. 8. coactusque sum et Argum
szdmnlo, szdmtudos. Patr. Const. 315. Rak. Vllt. 327. Armarium Scriptorium inagere et auritius caput m i h i . . . attingere.
Argutator, sophista; furfangos okos- Arithmetistae. Addidit ipse suos annis cre- star Pulpiti inauratum.
kodo. Wagn.
scentibus annos Nunc cita postremam sublraArmarolus, i, faber armorum ; fegyArha, deductio pecuniae; tiszti levonds. hit hora diem.
vcrcsiszdr. Ljub. Mon. SI. XXI. 326. an.
elopenz ; szent Miklos penze. Opin. 1802.
Arithmographia, ratio compu- 1450. armarolus, qui est... aptus . . . pro
tandi, szdmaddsi mod. Hor. Mem. 275. Ar. aplandis armis.
. 73. Y.
Arha connubialis, vestis sponsse Biblica.
Armata marilima, copia3 navales;
Ariuna, 33, fors. mendum pro arvina; hajohad. Szaz. XV. 143. Barones Regni vodata; jegyruha. Szirm.
Arhalis falcidia, deductio pecuniae zsir. Magy. Tor. Tar. I. 96. Item de mensura cali ad armatam maritimam.
pro munere capessendo ; tiszti levonds. V. 6. plumbi, ferri, cupri et ariunae supra dicto
Armati, (Du C.) cataphracti; vertes kamodo tributum censum exigendum.
Taxa Characterialis.
tona. Batiy. Leg. T. II. 78. an.
1. Arma, 33, pro : arma, orum; fegyver.
Arianicus, 3., ad doctrinam Arii, qui
Armatio,actus armandi,adarma vocandi;
Christum S33C. 4. hominem esse docebat, per- Han. Mon. Jur. P. I. 25. an. 1265. si pas- hadi keszulet. Szilady. Tor. Magy. Eml. VI.
tinens ; Fej. I. 78. qui cum Arianicae factio- tor ... percussisset aliquem de petra vel de 179. quibus in locis propter dirissimas Arniasita vel de aliqua arma.
tionum perturbationes vexilla tricesimatoria
nis essent.
2. Anna, 33, satellites aulici; udvari exponi non potuerunt. Han. Mon. Jur. I. 192.
Arianismus, doclrina Arii. Szentiv.
Cur. Misc. Dec; III. P. I. p. 169. F. Forg. csatlosok, testorseg. Szamosk. HI. 179. duos armatio galeae.
Armator, instructor navis; hajo felComm. 457. et ad decrepitam vergenns setaleni patres ad Mosem legal... Emmanuelem Zuarianismum acerrime propugnavit. 461>Ter- leger stabuli principalis magistrum, quod apud szerdo. hajomester, hajotulajdonos. ka-
Armatura
Armilla
Arrendalis
Idzkapitdny, kalozhajos. Gall, armateur. quod thoraci superinduitur (Scapulare); leArnensia, 33, idem quod Arnesium v.
Mem. Pauli. 427. expedivimus alteram nostrara beny, lebentyu. Nagy Hier.
Armegiare.
galeam S. maiorem cuius patronus seu armaArnesium, (DuC.) supellectile, armaArmilla, (schulder blat Dief.) (ornamentor extitit S. Blasius de Soppe.
tum brachiorum Du C.); ingvdll. Schlag. 1166. tura ; keszlet. Ljub. Mon. SI. I. 114. arnesia
Armatura, ae, (Du C.) exercitus; serey.
Armillum, (DuC.) vas vinarium in sade lecto.
Tor. Tar. 1888. p. 787. Et in principem sumitcris; dmpolna, boros edeny. Gyon. 2047.
Arnexium, (DuC.) Arnesium, correarmaturam.
Armilustrium, lustratio, recensio, ludum : armatura, sarcina?; keszlet. Ljub. Mon.
Armatus vir, ad scopum propositus vir strum militare, delectus, census rnilitum; ka- SI. XII. 204. an. 1415. navim ceperunt et omnrm.;czeltdbldnakszolgdlokatonaifigiira. tonai szemle. Vuch. Jur. Feud. 173. Ubi evo- nibus ... arnexiis sive corredis... derobaKronst.II.406. pixidariis noslris ad armatum cati comparuissent vasalli, armilustrium runt.
Arnixium, milites lorica, thorace invirum (ut nominant) sagittantibus. ib. 415, eral, Heerschau, solebant autem domini prater
militiam feudalem etiam proprios subditos struct!, armati; verteskatonasdg. Dip. Reip.
428.
Rag. 374.
Armegiare, armare; felszerelni. Ljub. ad arma evocare. Wagn.
Arnoglossa, 33, agniglossa, Plantago
Mon. SI. XI. 152. an. 1344. arnensiam... et Arminiani.alias Remonstrantes, quoque
nuncupati a supplici libello remonstrantia maior (Linne); bdrdnynyelv. Schlag. 2169.
armegiare et disarmegiare faeere.
Arobare, expilare, spoliare; megraArmelini, (DuC.) pelles hermellinae; dicto et 1610. statibus Holland!* oblato.
bolni. Ljub. Mon. SI. XI. 73. an. 1322. aroholgyprem, holgybor. It. armelini. Szaz. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 152.
VI. 370. armelinos ducentos.
Armipar et armiparus, faber ar- bati,... de tantis mercationibus et rebus.
Aroma, Us, myropolium ; fiiszerkeresArmelinus, 3, Hermelinus = muris morum, qui arma conficit; fegyvergydrto.
pontici; hblgymenyet. Fejer. II. 93. d e d i . . . Fr. Lib. Rt. I. 89. armiparibus dati sunt fl. I. kedes. Ac. Com. Sopr. p. 65. et subinde pecunias quoque, aromatibus et quartirio1. textorem... armelinas pelles, electrinas 73. duobus armiparis regiis dati sunt fl.
inaures.
Armipolitor, gladiorum armorumque r u m . . . mutationibus a misera plebe extorArmellum, (Du C.) 1. vas sanctorum, artifex; csiszdr. Fr. Lib. Rt. II. 10., 94., 151. quere intentarint.
2. vas vinarium; 1. szenteknek tartdja, eodem die servitoribus armipolitoris Regiae
Aromacopola, (ad normam PharmaMaiestatis. .. dali sunt.
copeia) pro : aromatopola ut Calep. V. Aro2. bornak valo edeny. Gyon. 2056.
Armelus, i, (Du C.) humeros tantuin teArmistiales, pro: Armistitiales, scilicet ma tarius. Gyon. 2071.
Aromatarius, i, odoratarius; fuszegens vestis; iimegh, ingvdll (firis). Gyon. litterae; fegyvernyugvdsravonatkozo level.
2059.
[2204. Arch. Rak. HI. 25. Gabriellis Tolvay, qui cum resz. Tab. Conscr. Cf. Insc. Orell 114 et
Armen, interpres; tolmdcs. Schlag. Armistialibus suae Mattis Sse expeditus 4064.
Aromalica^ res, cond'imenta, aroArmeni, Armenian! V. Arminiani. Re- fuerat.
monstrantes, Calvini sectatorum soboles, qui
Armistitium, induciae ; fegyverszii- mata ; fuszerek. Tor. Tar. 1889. p. 383.
Aromatizare, condire; fuszerezni.
nomen ab Arminio (Harmensen) ducebant. net. Ac. Com. Sopr. p. 4. Quia vero ArmistiFor. Scr. p. 37. Altera Offlcina ... sit Arme- tium ad flnem decurrit. Rak. On. p. 170.1. 27. Gall, aromatiser. (Du C. thus adolere.) Wagn.
norum. Q u i . . . Deum mendacii insimula- Dip. Alv. I. 37.
Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. Cf. Vulg. Sir.
Armizare, armare; elldtni. Ljub. Mon. 24., 20.
b a n t . . . Humanoarbitrio peccatum nullo modo
adscribebant, sed soli Daemon!... Peccatum SI. IV. 115. an. 1378. supercomitus ... armiArpa, as, sermone Turcico hordeum;
Originale negabant... Negabant matrimonium zatus cum duobus ferris in aqua et duabus drpa. Tor. Tar. 1892. p. 433.
Arpa emir, hordei ac pabuloram prseesse Sacramentum.
palumbi:riis ad scopu'.um ...
Armenica, orum, rectius: armeniaca;
Armizum, armamenta, rudentes; haj'6- fectus; elelmi szerek fonoke. Tor. Tar.
kopasz baraczk. It. Persica, Gal. abricot. kotelek. Ljub. Mon. SI. XXI. 86. an. 1435.1892. p. 433.
Arpalice, (fors a gr. dpnatioq) suaviPfirsich. Gal. Mar. p. 15. Proverbium esse venerunt... cum zopolis etbarchis et artniter, animi recreandi causa; mulatozva, kelHungarorum: Nihil esse pejus caseo. Negan- zum ipsius navigii inciderunt.
tibus id quibusdam, quando quidem cucumeArmomancia, (DuC.) divinatio quae lemesen. Fjp. Anon. 20 a. ducem Arpad in
res, armenicaque... caseo esse longe pe- fit in armis id est in scapulis bestiarum ; az silva Turobag arpalice ambulantem invenedllatok sodardbol valojoslds. (A gyongyosi runt. Cf. Harpalyce: Hygni fab. CXIII. Conj.
jora maaifestum est.
Annenium, color armenius, lazur- barat itt megbotlott, a mennyiben armus-l Szabo : Arpadice: in modum Arpadi.
Arpe, falx sive ensis falcatus; sarlo.
festek. Lasur-Farbe. Kecsk. Otv. 157.
arma-nak vette es igy forditolt: fegyverben
Gyon. 2072. Ov. Met. 5., 69. harpe.
Armentariolum, demin. ex armen- valo javaslds. Gyon. 2050.)
Armoniacum, Armoniaca sal pro : 1. Arra, ae, collybus, arrha; Cf. Gel. 17.,
tarium ; kis fegyvertdr. Gyon. 2036.
2., 21. foglalo penz. Rac. Mon. SI. XIII. 80.
Armentarius, i, qui fingit equos; 16- ammoniaco sale. Kol. Cod. 12., 14., 16.
Armonizare, concinere; osszehang- an. 1349. E t . . . foliar us sit nomine arrarii
idomito, lovdszmester, idomdr. It. Cavallerizzo. Car. Bel. De Arch. 47. In Agasonibus zoan zengeni. Pel. Pom. L. X. P. I. Art. 3. secundum formam statuti, quod loquitur de
enim fere censebantur armentarii imtodi- Hodie virginem beatam celi susceperunt le- arra. Han. Mon. Jur. I. 15. si quis ... deded&oxc&oi, qui curabaut equos et ad usus om- tando, archangeli iubilando, principatus ar- r i t . . . unum denarium pro arris, mercatum
monizando.
nes exercebant.
sit firmum.
Armoracia cochlearia, torma, 2. Arra, terra culta (mihi videtur hie loci
Armentum mactabile, bos ad cultrum emplus; vdgomarha. Kronst. II. 574. It. Armoraccio. Cf. Colum. 6., 17., 8 Vern. mendum esse et quidem arra pro area quod
Armiductor, (DuC.) capitaneus; ka- Psych. 194. homo et cochlearia armoracia et textus desiderat); szeru. Han. Mon. Jur.
pitdny. Pesty. Szor. III. 189. belliger Armi- (vulgo nasturcium) contrita maxime mordent. P. I. 100. si quis vero laboraret vel laboraductorum Ladislai Regis.
Armorum pictor, pictor insignium verit terras vel vineas tenealur vocare patroArmigatus, modulatus (Du C.) (a gr. nobilitatis; czimfestd. Szirm.
num ad arram seu ad chaciam. Ibid. I. 118.
dûo^to]; osszhangzo. Gyon. 2058.
Armorum suspensio, induciaB; laborator... tenetur patrono reddere ... par1. Armigerare, arma ferre ; fegyver- fegyversziinet. Beth. G. lev. 166.
tern ... de musto ad chatiam, de blado vero
viselni. Rak. 6n. 59. armigerans plebs.
Armuca, as. raphanus; retek. Andr. ad arram iuste et aperte consignare.
2. Armigerare crapulis, onerare vino; Pann. 210. nee ideo armuca cum oleo con- Arrabare, despondere; meggyuruzni.
lereszegiteni. Obs. Jadr. 402. circaque ter- funditur, quia eodem preli pondere expri- Gyon. 1821.
Arrarium, arrhabo. V. s. Arra. i.
tiam vigiliam noctis tenebrosae eiusdem Jader- muntur.
lini quosdam eorum crapulis decore armigeArrativus, 3, ad arandum pertinens;
Armum, (Du C. armus) scapula, humerus
szdnto. V. s. Livellus.
ratis ac cum quadam magna gallea ... audac- v. s. Joppa; vail. Tor. Tar. 1888. p. 566.
Arrenda, locatio et conduclio, alias:
ter transfretaverunt.
Arnaldistse, (Dn C.) Haeretici ab ArArmigeratio, administratio belli, bel- naldo Brixiano Clerico appellalionem nacti. Arenda ; berbeadds. Kovy El. 437. Si bona
lum. Epist. Proc. P. III. p. 520. quid enim no- Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 27. Eo- immobilia locentur et conducentur, vocatur
bis profuit Gallica armigeratio.
mani Arnaldistae seu Politic! Hssretici dicti Arrenda.
Arrendalis, Arendalis. Kovy El. 435.
Armilausa, ae, (Du C.) signum militare, aperte in Papam rebellant.
Bartal A.: Gloss. Lat.
Arrendatitius
Ars autolyca
Arsenal
Etiam, cum summse arrendalis capitale ad 3. alienare; i. felforgatni, 2. kiszaggatni, zosegi tudomdny. Kov. Form. St. Prasf. VI.
semel depositum est.
cuius duplicis duntaxat generis monumenta ex
3. elidegeniteni. Gyon. 2170.
Arrendatitius, idem ac Arrendalis
Ars autolyca, ars furandi (ab Autolyco, antiquitate supersunt Ars Notarialis et ForKovy. El. 435. anni vero arrendatitiipautio- filio Mi-rcurii, celeberrimo latrone sumptum); mularia. Ars Notariatus medio eevo tanti
res essent.
tolvajldsi muveszet. Opin. 1810 de domicil. habebatur, ut in earn velut in alias disciplinas
Arrendator, conductor. Kovy. El. 437. Zingar. A: artis autolicae celeberrimi, ut academicas, Publicse Lectiones in Universitanon nocet Domino, verum arrendatori.
vix non oculos furentur. Cf. Ov. Met. 11., 313. tibus haberentur.
Ars obsidionalis, hadi megszdllds
Arrengare, verbis sollicitare; Idzito Plaut. Bacch. 2., 3., 41.
beszedeket tartani. Gall, haranguer. Ljub.
Ars barbitonsoria, ars tondendi; mestersege. Belagerungskunst. Szilady Tor.
Mon. SI. I. 318 an. 1320. nulla persona... borbelymesterseg. Szaz. XXI. 47.
Magy. Tort. Eml. IX. 212.
audeat arrengare vel dicere contra predictas
Ars Ophtalmica, doctrina de morbis
Ars barchanica, ars panni linoxylini
ordinationes.
conflciendi; barchet keszito mesterseg. oculorum; szemgyogydszat. Wallaszky 554.
Cf. Mart. 8., 74.
Arrengatio, promulgatio; kihirdetes. Szaz. II. 160.
Ars pictoria, pictura, ars pingendi;
Han. Mon. Jur. II. 271.
Ars cerdonica, opificium coriariorum;
Arrepticius, daemoniacus, (malis timdrmesterseg. Kov. Form. St. 442 : quod festeszet, kepiro muveszet. Imre Phil. 315.
daemonibus actus), (ap. Du C Arreptus), nemini sutorum liceat artem Cerdonicam Schroer. Arch. Gr. et. R. Prsef. V.
Ars Polycletea, ars statuaria; szobrdordongos. Besessen. Curios. Misc. 185. An exercere.
scilicet sint arrepticiae et illusionibus diaboli
Ars conversandi, ars erudite dispu- szat. Tor. Tar. 1892. 406. Cf. Stat. Sil. 2.,
tandi, colloquendi; tdrsalgds mestersege. 2., 64.
obnoxiaB. Cf. Aug. Civ. Dei 2., 4.
Ars quaestuaria, mercatura; keresArrescare, mendum pro: arrestare. Gall, Arch. Rak. VIII. 328.
Ars coquinaria, ars coquendi; sza- kedes, kereskedelem. Georeh. Ert. 111.
arrfiter; retinere abstinere; visszatartozkdcsmesterseg. Regul. Turm. Prat. 157. Cf. Ars Rasoria, ars tonsoris ; borbelytatni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
mesterseg. Kov. Form. St. 453. Quod noArresta, , custodia, vincula ; actus in Gael. Apic. inscr. libri.
Ars delineatoria, ars delineandi; strain accedentes in prasentiam circumspecta
carcerem includendi; (DuC. mora, obex).
univcrsitas Magislralis artis Sartoriae et
elzdratds. Quel. Sieb. I. 514. an. 1509. rati- rajzmesterseg. Re"v. PI. 55.
Ars digladiatoria, digladiandi; vivo- Rasoriae nostra in civitate prsfata . . .
one arrestae per Bernardum ... factaa.
Arrestacio, career, vincula ; beborton- mesterseg. It. scherma. Vern. Phil. Mor. 304. Ars Restiaria, kotelgydrto-mesterQuod ars diglatiatoria, iaculatoria, ars na- seg. Ger. Seilerkunst. Priv. Ceh. Sailer Artizes. Dip. Rel. Reip. Rag. 105.
1. Arrestare, comprehendere, custodi- tandi non tantum ad agilitatem, flrmitatem culn 1724. Bpesti Varosi Leve"ltar.
Ars Sartoria, vestificina; szabomesbus tradere, in custodiam, vincula dare ; el- sanitatemque corporis pariter conferant.
Ars discurendi, V. Ars conver- terseg. Kov. Form. St. 453. Universitas Mafogni, bebortonozni. Gall, arreter. Wagn.
sandi ; tdrsalgds, diskurdlds mestersege. gistralis Artis Sartoriae et Rasoria3 nostra
Dip. Rel. Reip. Rag. 105.
in civitate.
2. Arrestare, (Du C. detinere); lekotni. Arch. Rak. VIII. 328.
Ars sculptoria, sculptura, ars signa
eintabuliren. Fjp. Szam. p. 82, an. 1386. . . Ars falconaria, ars venandi; solyarrestavit ducentos florenos . . . super do- mdszat. II. falconeria. Gal. fauconnerie. Falk- fingendi; szobrdszat. Imre Phil. 315.
Ars Scutaria, ars scutorum fmgendomum . . . ita ut sit primus in solutione super nerei. Hist. Nat. 48. Falcones . . . species
quasdam complectuntur, quse ad artem falco- rum; paizskeszites mestersege. Numi
eandem domum.
Arrestator, qui negotio carcerandi fun- nariam instruct* regiaa venationi serviunt. Hung. 28. Cf. Plaut. Epid. I. 1. 35.
Ars glyptica, agr. ykvqxo; veso muArs sutoria, ars sutrina : varga-mesgiter; letartoztato. It. arrestatore. Art. Diffit.
Pos. 13. ut poena Actus maioris potentiae . . . veszet. Schrfler. Arch. Gr. et R. 18. Glyptica terseg. Tor. Tar. 1889. p. 378.
Ars tonica, musica; zene. Greg. Aesth.
contra nobilium sine justa et legali Causa quse ffique in dura materia figuras ope caeli
Arrestatores, vel Detentores
obser- aut scalpri, grabstichel vel exculpit, vel in- 93.,Locus II. De artibus tonicis seu muscalpit.
sicis.
vanda.
Ars tornatoria, ars tornandi; eszterArrha, dos; jegyajdndek. Georch. H.
Ars Hippocratica, medica; orvosgdlyos mesterseg. Thurocz. 157. fecit illam
T. I. 82. mindazonaltal csakugyan elesik a bu- tudomdny. Hor. Mem. 601.
Ars hortensis topiaria, topiaria; includi per artem tornatoriam in flasconem
nosnek talalt fe"! a jegy-ajandektol, a jegybeli
lekotestol (arrha), etc. Cf. Paul. Dig. 33., miikerteszet. It. giardinaggio. Greg. Aesth. coronam.
103. Ars hortensis topiaria. (LandschaftsArs Veteramentariorum, gr.
2., 38.
naKaio()&<poq, ars centonariorum; foltozo
Arrhabo Siplmius, bika penz. Ger. gartenkunst).
Ars iaculatoria, ad iaculationem, szabo, vargamesterseg. Tor. Tar. 1888.
Stiergeld. Par. Pap.
iaculatorem pertinensV. Text. sub. Ars digla- p. 109. Ars Veteramentariorum audit a
Arrhare, V. Arrabare. Gyon. 2080.
Verulamio.
Arringare, V. Arrengare. Ljub. Mon. tiatoria.
Ars Rei Veterinarise, ars veterina- *
Ars incisoria, chalcographia; (rez)
Jur. P. I. V. HI. 400 an. 1420: si quis... ausu
ria; marhaorvostudomdny, baromgyotemerario ... in consilio arringaverit, bal- metszes. Rev. PI. 55.
lottaverit.
Ars latomica, Gr. harofuxog, scul- gydszat. Regul. Turm. Prat. 65.
Ars vexilla rotandi, zdszlojdtek.
Arriragium, restantia, ex Gall, arrive" ptura ; kofarago mesterseg. Kat. Hist. VIII.
i. e. pecunia residua, per sufflxum: agium, 655. Sanctuarium ... columnis duris basibus Fahnenspiel. Sziz. XVIII. 9.
Ars Vitraria, ars vitri conflciendi; uvesermoni It. et Gall, proprium, formatum; hdt- et epistiliis mirifice fabricatis, arte latomica..
ges mestersege. Arch. Rak. VIII. 329.
ralek. Cod. Dip. Briiss. II., 154. nee non de-et cum gloriosa testudine inchoavit.
Arscanum, lege: artanum. V. Artana.
Ars liquatoria, ars liquandi; ars fubito ac arriragys seu restantijs duorum Misoria; olvaszto mesterseg. Wallaszky 384. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 564, Et post morlium florenorum Rhenensium.
Arritio, mendum pro: attritio; dorzso- Metallurgies, Docimasiaa, Sc arti Liquatoriae. tem meam detur Sancto Jacobo navicula et
les. Ker. Nap. 246. bogy a tubakot 6rl6 ma- Ars Musiva, mozaik muveszet. capsella et arscanum et retia.
Schroer. Arch. Gr. et R. 23. Ad picturam
Arsana, Arsena q. v. Ljub. Mon. SI. XI.
lomnak orsoja ex arritione tiizet kapvan.
Arrivare, a gall, arriver = venire, per- quoque pertinet ars Musiva (Mosaik, litho- 8. an. 1306.
Arsanatus, us, Arsenatus q. v. Ljub.
venire ; erkezni, jdnni. Bocat. Hung. p. 453: straton, opera testacea, tesselata, vermiut... ad tui praBsentiam arrivare cogar. Han. culata) ex minutissimis gemmarum, vitri, Mon. SI. XI. 8. an. 1306.
marmoris, et argilte partibus varii coloris
Arseda, se, (Du C.) stella valde splendens;
Mon. Jur. I. 216.
igen fenyes csillag. Gyon. 2122.
Arrudes, (Du C.) edentes, circumseden- composilffi imagines. Cf. Inscr. Orelli 3323.
Arsena, (Du C.) armamentarium ; fegytes ; evdk, korululd'k. Gyon. 2158.
Ars nigra, necromantia; fekete buveArrugia, ae, cuniculus Plin.; bdnya- szet, garaboncza, vardzslat. Schwarzkunst. vertdr. Ger. Arsenal. Ljub. Mon. SI. I. 150.
tdrna. Ger. Stollen. Cell. Bel. Lat. lib. Mem. Tor. Tar. 1888. p. 543. Daemonem arte an. 1292 : facial fieri unum arsena.
35.
nigra semel suscitatum.
Arsenal, armamentarium; fegyvertdr.
Arruncare, 1. evertere, 2. eradicare,
Ars Notarialis, Notariatus,/<3#y- Gal. arsenal. Tor. Ta>. 1892. p. 433.
ArseShatus
Artes Humaniores
Arugo
Arsenatus, us, idem q. arsena. Ljub. me transtuli p. 308. profugum Vajvodam Va- tis ; haldlora. Sterbestunde. Cod. Dip. Arp.
Mon. SI. 1.150 an. 1292 : et provideatur iliis... lachiae artibus graecanicis et per obtrusum V. 56.
pro faciendo dicto arsenatu.
Articulus provisionalis, art. depalpum exccecavi. Cf. Varro L. L. 10., 3.,
fendens; gondoskodo, vedo czikk. V. s. v.
Arsenicum, lapillus venenosus, signi- 178. . 70.
ficat et fucum, medicamen coloris rubri, auriArtes Humaniores vel Humaniora Forum triduale Saxonicum.
Articzoka, 33, Articoca. Curios Misc. II.
pigmentum ; mireny, egerkd, rusika, ros- sludia V. HumanitaCis studia. Gal. humanites.
225. Ut Cardui hortenses(v\i\goArticzokae)
nika, szin es festek, aranyglet. Kecsk. It. lettere d' umanita. M. Bel. 503.
Artes mechanical, artes sordidae, sint grati odoris. Ne mures corrodant Carduos
Otv. 169. Cf. Plin. 34., 28.
Arseverum, vestis muliebris rubei co- illiberales; mestersegek. It. arti meccaniche. Articzokas.
Artif ex f renorum, qui frena conficit;
loris ; Asszonyembernek valo veres szok- Handwerke. Cod. Dip. Arp. Cont IV. 13. vel
quod deterius est nolentes fodere, artes zabola-csindlo. Magy. Tor. Ta>. IX. 171.
nydja. Gyon. 2124.
Artifex manuaris, opifex; kezmuArsicon, lege: Arsenicon, Arsenicum. mechanicas nescientes, quarum commercio
vitam ducant, ad furta latrocinia et sacrilegia ves. It. artigiano. Gal. ouvrier. Handwerker.
Kecsk. Otv. 169.
Monm. Comit. Trans. II. 178. Rectiflcatio artiArsilia, ium, res, necessarise ad bellum, convertuntur. Cf. Firm. Math. 6., 31.
Artesis, artuum morbus (Du C. arthesis, ficum manuarium per dominos Saxones ad
arma ; hadi szer. Han. Mon. Jur. P. I. 195 :
commissionem dominorum regnicolarum expeordinabimus patronis . . . arsenatus, quod eis arthritis); a>uz. Gyon. 2129.
Arthemo, velum modicum (artemon); dita.
provideant.. de arsilibus.
Artificiare, artificio producere, arte
Artabe, (Du C. Artaba) mensurae spe- vitorla. Schliig. 2201.
cies populorum orientalium; kobol, veka,
Artholeria, ae, Artellaria. Arch. Rak. facere; mestersegesen kesziteni. Nic. de
Mir. 431. Pazm. Dial. 47 Logicam habitualem,
szapu. Gyon. 2125. Cf. Rhemn. Ran. de ponder. VIII. 405.
Articoca, ae, Cinara cardunculus, carduus; acquisilam vel artificiatam.
Artabilis, quod coartari potest; osszeArtilleria, Artellaria, res tormentaria.
szorithato. Gyon. 2135.
articsoka. Gal. arliehaut. Gartendistel, ArtiArtallaria, ae, lege: Artellaria. Magy. schoke, Cynara. Curios Misc. II. 224. Semina Arch. Rak. I. 27. Inventarium Artilleriae
Tor. Tar. XV. 72.
maiora et sicca uti sunt ex. g. semina Arti- seu Munitionum Arcis. Thok. Diar. II. 7.
Artillericus, i, ad Artilleriam pertiArtana, a; gr. d^rdvri, rudens; kotel. cocarum, Cucumerum, Cucurbitarum, PeObs. Jadr. 408 et invalescentes ipso agone ponum etc. macerentur prius in aqua, antequam nens. Arch. Rak. I. 7.
Artimesia, artimesiurn, artemisia ; feper horam tertiarum particula pontis illius terra? inseranlur.
quartae classis applicatur in artanam, in quo
Articula, ae, (Du C.) dem. ab arte; mes- kete ilrom. II. artemisia. Gal. armoise. Schlag.
880.
ultima octo homines simul impugnabant ho- tersegocske. Gyon. 2096.
Artimonus, i, velum maximum, acastes in humum praecipitavit.
Articulare, (Du C.) articulatim seu noArtare, (Du C.) compellere, cogere, obli- minatim exprimere; nevszerint elmondani. cium; fovitorla. It. artimon. Ljub. Mon. 81.
1. 144: artimoni pro galliono octuaginta regare: rdszoritani, kenyszeriteni. Szek. Batty. Leg. III. 98. an. 1309.
Okl. III. 206. et pass.
Articulare Malum, arthritis; kdsz- morum.
Artiplex, Atriplex (Linn.); laboda,
Artatikium, (a gr. &QTOC, et rixrw) veny. It. podagra. Fabo. Monm. Evang. II.
alveus pani pinsendo V. s. Archiscamnum; 329. an. 1629. non malo articulari, quod libatopp, maglapel. It. atrepice. Schlag. 911.
kenyersuto eszkoz.
podagricum adpellant, cui accesserit ignis artiplex, istdr.
Artista, (Du C) liberalium artium periArtavus, i, (Du C.) cultellus scriptorum sacer.
ab artare; apro kes, tollkes. Gyon. 2126.
Articularis determinatio, sen- tus ; miivesz. Tor. Tar. 1889. p. 385.
Artisticus, 3. artis, ad artem pertinens;
Artefactum, miikeszitmeny. It. arte- tentia secundum leges lata; czikkelyes hatdmuveszi, mesterseges. It. artistico. Gal.
fatto. Artefact, Kunsterzeigniss. Pazm. Dial. rozat. Szaz. VII. 186.
1. Articulariter, per singulos articu- artistique.kiinstlerisch, artistisch. Greg. Aesth.
580. Vern. Met. 70. Proplasma vero proprie
est opus quoddam seu artefactum (remek- los; tagoltan. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. 73. unde quid sit artistica pulchritudo, naturali opposita (Kunst-Naturschones) baud aagre
pelda, Muster, Modell) secundum quod artH V. 121. loqui articulariter discunt.
fex similia operatur.
2. Articulariter, vigore articuli; tor- intelligitur.
Artegliaria, artelliaria, Vide Ar- venyszerint. Fej. Jur. Lib. 337. ubi articu- Artitus, 3. (Du C.) bonis artibus instructus; jo boles mestersegre tanittatott.
tellaria. Magy. Tor. Tar. XI. 167. pecora pro lariter concessum non est.
Artegliaria Ib. XXIII. 92. XI. 168.
Articulatim, per singula capita; czik- Gyon. 2107.
Artocopus, (Du C.) dulriarius pistor;
Artelarius,i, miles qui canones, sclopos kelekkint. I. Rak. Gy. 122.
1. Articulatio, voces articulatim, dis- (czukor) silto. Gyon. 2133. Cf. Firm. Math.
tractat, tormenta bellica administrat; tuzer,
pattantyus. It. artigliere. Gal. artilleur. Artil- tincta voce exprimere ; izenkent valo kiej- 8., 20.
Artocreas, caro cruslata; pdstetom.
lerist. Illesh. 305. Dialogus.: Praun, Prsefectus tes. Rak. On. 30. verba interrupta articulaPar. Pap. Cf. Pers. 6., 50. Orelli Inscr. 4937.
Comaromiensis, Gall, magister artelariorum tione prolata.
2. Arliculatio, actus, quern sic dictus
bellicorum.
Artolatra, ae, cultor panis; kenyerArtellaria, 39, tormenta bellica, ars tor- articulator (quod vide) exequatur procurat; imddo. Nagy Hier.
menta administrandi, milites a tormentis; szdmadds. Jogt. Eml. T. I. p. 156.
Artolatria, ae, cultus panis; kenyertuzerseg, pattantyusdg. It. artiglieria. Gal.
Articulator, (Du C.) calculator, qui tri- imddds. Nagy Hier.
artillerie. Verancs. V. 349. generatim instru- buti summam, Proventus qnolas convenientem
Artolleria, Artellaria. Arch. Rak. VIII.
menta omnia ad artellariam attinentia ho- elucubrat, constiluit; szdmtiszt. Jogt. Eml. 107. Art. Diaeel. Pos. 120. Generalem Artolneste commissariis nostris exhibeat. Arch. Rak. T. I. p. 156.
leriae.
VIII. 107.
Articulatus, 3. in articulos divisus;
Artopta, 1., mulier, quae coquit panem,
Artellericus, Vid. Artillericus. Arch. tagolt, tagositott. It. articolato. Gal. articule. 2. instrumentum, in quo panes torrebantur;
Rak. I. 15.t
gegliedert. Hist. Nat. 62. in capite antennas i. pekno, 2. serpenyo. Gyon. 21402141.
Arteria, detortum ex gallico Artillerie, gerunt, quas vel manifeste vel saltern obscure
Artotyra, (Du C.) formajada dicta ab
tormentum bellicum; dgyu. Epist. Proc. P. articulatae sunt.
arto quod est panis, et tyrus caseus. V. TyII. 36: ad classem tantus fuit strepitus Arte1. Articuuis, i, species alimenti; elelmi rolaganum.
riarum, ut vix dici queat victor quantum de czikk. Ger. Artikel. Kass. Prax I. 35. ut magaArtotyritse, (Du C.) Haeretici in Galatia
malo nostro gaudeat.
secundi saeculi sic dicti, quod panem et caseum
zina his articulis constanter provisa sint.
Arterizare (ab arteria) (Dief. arterire
2. Articulus, caputlegis; torvenyczik- offerant in sacriticiis; kenyer es sajtdldoarlherisare), venam incidere; eret vdgni. kely. It. articolo. Gal. article. Artikel. Kass. P. zok. Nagy Hier.
Artox, (Du C.) pro: atrox, malus, reus ;
P. I. 342 per Regnicolarem Deputationem artigonosz. Gyon. 2150.
Artes Grsecanicse, Ulyssei doli, articulo 8. nupernas Diaeta? exmissam.
Artuosus, 3., membratus; erds, izflciosus astus; gordg cselek, fortely. Illesh. Articulus fidei, Caput doclrinse Chrimos. Gyon. 2147.
[Gyon. 2164.
Dialog 306. vel eas absque precio Ulysseis do- stiana? ; hitczikkely. Wagn.
Arugo, (Du C. aurugo) morbus regius.
Articulus mortis, momentum morlis et artificioso astu atque licaonia fraude in
Arundinatio
Ascendentes
Asicurare
Arundinatio, actus arundines secandi; dent. Verwandt in aufsteigender Linie. Ham. insanientes potibus; hordot korzo eretnenddlds. Pfahl. Jus. Georg. 148. Circa Arun- Grad. Cons. 10. Linea est series personarum kek. Nagy. Hier.
dinatio-nem . . . hsec sunt tenenda: Colon! per generationem cum stipite iunctarum seu
Ascola, Allium Ascalonicum (Linn.); moin locis illis, quorum territoria silvis carent series cognatorum, eaque ascendens in quan- gyorohagyma. Gall, echalote. Ger. die Schaarundine tamen abundant, indultu Domini tum consideratur procurrens a generatis ad lotte, Schlag. 933.
Terrestris ilia in vicem lignorum frui solent. generantem: descendens, contra. Cf. Paul. Dig.
Ascoliasmus, Schroer Arch. Gr. et R.
90
9 Q
Kuk. Jura III. 492.
ZO., Z., Do.
39. Non defuerunt gratis ludi pueriles... TaArundinetalis, (ab arundinetum) ad
Ascendentes, parentes, generantes: les fuerunt . . . 2. Ascoliasmus, quum altero
locum arundinibus obsitum pertinens; nddas- nemzdk. Georch fot. 33. H. T. I. 106.
solo pede ad metam subsiliunt. Artiasmus,
hoz tartozo, nddas ... Cod. Dip. Arp. Cont. Ascendiculum, locus editus; magas- quo quis nummos manu inclusos tenens diviII. 25. Illud predium circumdatur aquis arun- lat. Kub. D. Hont. I. p. 55. (an. 1303) in nare socios iubet numorum numerum.
dinetalibus.
quodam ascendiculo sunt due mete.
Ascopa, 33, (Du C.) vas est aquaticum
Ascensarium, (Du C. Ascensorium) utripensile. V. Ascopera ; vizhordo tomlo.
Arundinositas, arundinetum, locus
Gyon. 2211.
arundine obsitus; nddas. Cod. Dip. Ka"r. I. scalse; hdgcso. Schlag. 831.
Ascopera, a?, (Du C.) idem quod ascopa,
Ascensio domini, Christi reparatoris
436. 268. cum omnibus suis utilitatibus et
pertinencys quibusvis necnon iobagionibus in coalum ascensus, dies ascendenti in coelum marsupium; borcsobdn, borkupak. Nagy
sessionibus terris arabilibus campis pascuali- liberatori hominum Christo sacra, dies memo- Hier.
Ascripcio, actus scripto transfundendi
bus aquis pratis et arundinositatibus.
ria triumphalis Christi in ccelum reditus celeArundo, in. C. Dipl. Hung. Pat. T. VII. berrima ; Krisztus mennybemenetele, 61- in aliquem; dtiratds. Szek. Okl. I. 283. a
idem signiflcat ac arundinetum ; nddas. Cod. dozo csiitdrtok. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 301.vendicione Ascripcione et quovis sub colore
Dip. Hung. Pat. t. VII. 366. 383. Cum. omni-dabit in octavis Ascensionis Domini decem alienacione.
Ascripcius i, servus; roghoz kotott
bus utilitatibus ... fenetis arundinibus ven- marcas. Verancs. V. 385. festum ascensionis
szolga. Tkal. Mon. Ep. II. 25., 26. an. 1340:
Domini.
didissent.
Ascensorium, stapes; kengyel. Steig- qui ex prescripcione triginta annorum vel ex
Arvatus, agrestis, non cultus; miveletsua professione voluntaria ad quedam certa
len, mezei, meg nem mivelt. Cod. Dip.biigel. Schlag. 1391.
Ascesis, &oxijaiq, exercitium, exercita- (munera obligati sunt) qui ascripcii vocantur,
And. I. 202., 221. (quod) ostendisset quendam terminum per terram arvatam seu non tio; gyakorlds. Vern. Phil. Mor. 5. ethica et quidam originarii (sc. servi), qui ex scrimethodica seu ascesis. p. 488. etc.
pticiis nati sunt.
cultam.
Ascripticii, dicti coloni, agricote, vilArvinare, arvina ungere (ap. Du C. alio Asceta, 33, tiaxyrfg (Du C.), Monachus
sensu); szalonndval bekenni. Kronst. II. qui virtutem, continentiam excolit, signif. et lani, qui aliande orti in aliorum dominorum
564. currus civitatis iuvit arvinare et 629. scriptorem rerum asceticarum. Vern. Psych. villas et pradia pergunt, ibique eorum licenArvinosus, 3., crassus; kover. Gyon. 283. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 17. tia sedes suas figunt et in album ascribuntur
Ascetica, daxrjnx^. Vern. Phil. Mor. ita ut perinde et ii distrahi et transferri queant
2156.
Arvinula, 33 (Du C.) demin. ad arvina; 459. Ascetica est cognitio systematica modi, una cum ipsis pradiis, unde et pro servis glebaa
quo viam offlciorum nobis faciliorem et plani- habentur. (DuC.) roghoz kotott. Cod. Dip.
kis hdj. Gyon. 2157.
Arviolum, parvum arvum; kis mezo. orem reddere possumus; in hac enim nos non Arp. Cont. VII. 417. ut omnes liberi homines
Gyon. 2165.
repere sed expedite currere oportet; currere capituli supradicti predictarum coloni et inArzentum, argentum; Ljub. Mon. SI. I. vero non poterimus nisi fuerit plana et facilis habilatores villarum, earn libertatem habeant,
nullisque obicibus impedita.
114. an. 1278.
que ascripticijs sacre Cracoviensis sedis inArzerius, i, Sagittarius; ijdsz. It. arAsceterium, Du CJ&axqTfoiov, do- dulta esse dinoscitur ab antique et per nos
mus Ascetarum, Claustrum; zdrda. Kat. Hist. eciam postmodum roborata. Cf. Cod. Just. 11.,
ciere. Ljub. Mon. SI. XVII. 65. an. 1421.
Arziepiscopus, V. archiep. Magy. Tor. IX. 199. Beng. Ann. Er. Ccfinob. 150. Schwart. 47., 6.
Tar. XXV. 390. Arziepiscopus Strigoniensis. Scult. 74. Cf. Cod. lust. I. 3., 33.
Ascultare, conferre, examinare, inspiAscetico-Scriptoristicus, ascetica cere (Du C. al. s.); osszevetni, megvizsAsapius, Nazadista, V. Asapus. Verancs.
VIII. 125. in ditionem vestram cum suis mer- scripta continens; erenyes tartalmu. Curios gdlni. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 80. Ego macibus profectus fuerat. In quern asapii sive Misc. II. 2. Ephemerides ascetico-Scripturi- rinus Barbadico presens scrivo in meam presentiam fldeliter ad autenticum ascultavi et
nazadistae quidam vestrse dominationis inci- sticae.
dentes in campo Machia vocato . . . cum om- Asceticus, 3., rigidus; erenyzetes, szi- quia utrumque concordari inveni manu mea
nibus mercibus suis spoliaverunt p. 126. quod gorkodo. II. ascetico. Beng. Ann. Er. Coenob. testis subscripsi. Ego Petrus Mero presens
Asapos vestrae magnifies dominationis hara Praf. ita nimirum in Asceticis virtulum exer- scriptum in mei presentia fldeliter autenticacitationibus . .. omnes coaemulos anteibas.
tum ascultavi et quia utrumque concordari
mias dicere auderet.
Asciare, ascia casdere, fabricari; bdr- inveni, me in testem subscripsi.
Asapus, dolgos, napszdmos a torok
Ascultare consilys, consiliis aurem
hadseregben. Szamosk. II. 176. Quaterna dolni. It. asciare. Torvt. Msz. 29.
Asciarius, faber tignarius; dcs. Pest praebere; tandcsra hallgatni. Chr. Dubn, p.
Turcarum et asaporum millia ad agendum
90. Geysa audiens imperatorem pervenisse
cuniculum destinat. Asapi sunt operas rusti- Levt. Opin. 1810. De limitatione 3.
Asciolbere, ientaculum; reggeli, It. Waciam . . . iussit... demulcerepatriarcham...
canae ad omnia belli onera, qua3 usus expeditionis postulat obeunda in helium contracti. asciolvere. Ljub. Mon. SI. V. 268. an. 1334. cuius consilys imperator plurimum asculMagna pars Christiani sunt et quia non fidunt expendit... in carne, vino, pane in uno tabat.
Aseitas, (a-se-i-tas: qui a se stat) indeillis, inermes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. asciolbere magistris.
Ascissio, actus abscindendi; levdgds. pendentia V. s. v. Transcendentalitas; fugHI. 356.
Asatura, pro: assatura. v. s. cerculus Tor. Tar. 1888. p. 549. membrorum putrido- getlenseg, ondllosdg. Imre Phil. 514. Independentia seu vocabulo barbaro Aseitas
(Du. C.) caro assa; pecsenye. Pesty Szor. rum a corpore politico aScissione.
Ascites, cavum abdominis; hasureg. est tale attributum Dei, vi cuius Is rationem
III. 68.
sufficientissimam, cur sit et maneat, in se ipso
Ascarotum, pavimentum picturae arle AbeJles 9.
Asciticius, 3., ascitus; idegen, kol- habet, absolute per se subsistit et ita neceselaboratum, sic dictum, quod verri non debeat; mesterse'ggel alkotott, megirt pagi- csonvett. It. ascitizio. Szamosk. II. 374. Unga- sario existit, ut Ipsum non existere impossimentom. Gyon. 2179.
ros Transylvanos antiquato gentilitio habitu et bile sit.
Ascella, ae, locus sub brachio (Du C.); novo asciticioque vestitu indutos. II. 112.
Asellatus, 3., sine sella; nyereg nelkiil
honallja. Gyon. 2193.
Taurini Praef. ad Stauromachiam Ed. Engel. valo. Georg. Sirm. I. 214. Et iterum unum
Ascellula3, (Du C.) parvse pinnae, p. 116. ascititioque rerum decore inumbra- equum asellatum duxerunt, et ego supersedi.
squammae; pikkelyek. Gyon. 2194.
tum.
Asellus, salpa; tokehal. Stockflsch..
Ascendens, masculi: supra agnati;
Ascodrogitse, v. ascetae (Du C) Hare- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 155. Cf.
foeminae: infra cognati (Du C. al. s.); fel- tici in Galatia, qui utrem inflatum ponunt et Varro L. L. 5., 12., 23.
.szdllo agon rokon. It. ascendente. Gal. ascen- cooperiunt in Ecclesia, et circumeunt eum
Asicurare, certum reddere, cautelam
Asms
Assa columba
Assertor sylvartim
praestare; biztositani. It. assicurare. Tor. Tar. Assa columba, assata c.; suit gaAssaturarum volutor, nydrsfor1890. p. 222.
lamb. Arch. Rak. II. 174. tandem per ventos gato. It. girarroslo. Gal. tourne-broche. BratenAsilis, secus: asiles, (asilos, asilus Plin.) asset columba venit.
wender. Fej. V. 1. 227. nee non Gregorius de
Tabanus (Linn.); dongolegy. Bremse. Arch.
Assa maza, sartago panibus bis coctis Gormoth, assaturarum volutor et custos
Ver. Sieb.) XXVI. Id3.
V. maza; ketszersillt siito. Ljub. Mon. SI. Kokyne cum aliis conditionariis . . . moliunAsininus color, cineraceus color; XI. 18. en. 1313 : receperunt infrascriptas res: tur in regni nobiles aggregari.
szurke szin. Tor. Ta>. 1887. p. 177.
Assatus, porcellus lactans; verd-malacz.
caldere I. melroza I. torni fornici II. mascelAsitus, poculum; pohdr. Szaz. XXVII. lum I. ... assa maza I. scarpellum I.
Szaz. XV. 99.
321.
Assaltus, us, (Du C.) impetus; ostrom,
Assecla mundi, rerum mundanarum
Asmodeus, daemon malus apud Judaaos; megrohands. Gal. assaut. It. assalto. Per. Mon. cultor ; vildgfi. Rak. On. 128.
gonosz szellem. Pel. Pom. S. de Temp. Dom. SI. XVIII. 366. an. 1737 : tentarunt munitioAssectare, pro : ad-assectari; kovetni.
II. Adv. s. III. c. 4. Venite luxuriosi in turma nem . . . per assaltum capere.
Asmodei.
Assaporatio, actus degustandi; megAssecurare, (Du C.) certiorem facere,
Asocia, (Du C. asotia), 1. vita dissoluta, izleles. Pel. Pom. L. X. P. IV. Art. 2.: In securum reddere, praestare ; cavere alteri. It.
2. popinatio, 3. luxus; i. fertelmes elet, ipsa (Maria)... fuerunt hec tria, videlicet: assicurare; biztositani. Ac. Com. Sopr. p.
2. tobzodds, 3. bujasdg. Gyon. 2224. Cf. Gel. illuminate mentis in deum elevatio, et verbi 7. Wagn. Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara V.
10., 17., 3.
christi intenta auditio atque suavissimi dulco- II. 11.
Asophus, indoctus, ineruditus; tudat- ris degustatio et assaporatio.
1. Assecuratio, asseveratio, conflrmalan. It. ignorant. Rep. Cast. p. 53: te AsoAssapus, i, V. Asapus. Brut. XIV. 453. tio, fides data; kirdlyi biztositds, hogy a
phum aut Assotum sine irrisione et recte Adelm. De orig. Turc. 12. Assapi vero sunt torvenyeket s jogokat megtartja. Szciz.
dixerim.
milites gregarii minus exercitati ac precio con- XIV. 301.
Asos, offa = particulum (Dief.); falat, ducti, quorum aliqui sunt pedites aliqui vero
2. Assecuratio, cautio, fides de damGal. morceau. Schlag. 1865.
equites Aii etiam classem maritimam intrant nis reddendis data, danda; biztositds. AsseAspectare, exspectare; vdrni. Arch. habentes pro stipendio viritim aspra quinque curanz. Lzb. Cod. Med. T. II. 410: assecuraVer. Sieb. XXVI. 262. Radul Vajda lev. an. per diem gregario simpla solda.
tio incendialis.
1528. De quibus omnem relationem aspectaAssare, assatus 3. torrere, ab asso,
Assecuratorise, litterae cautionem conmus.
assum reddere; aszalni, aszalt. Georg. Sirm. tinentes; biztosito level. Magy. Tor. Tar. VIII.
Asper, genus minoris Turcicae monetae, I. 27. et I. 70. Et ficum assatum asserunt, 258.
denarius Turcicus, qui est quinquagesima comedere solebat. S. de Keza Chr. II. 1., 11. Assecuratorie, certe; biztosan. Arch.
imperialis pars. Verancs. V. 24-1. aspros 23. plures germanicos assari fecit super feru.
Rak. VIII. 170. scribet assecuratorie ad suam
Bel. Geogr. 549. Isthv. XIV. 242.
Assassatio, lege : Assatio, ab assando, czaream Maiestatem. Illesh. 102. Quod ne
Asperare, acuere; elesiteni. Arch. Ver. inscriptio alicuius partis corporis ferro cande- fieret, articuli superinde assecuratorie editi
facto; tuzes vassal valo megbelyegzes. et per suam Mattem Confirmati abunde teSieb. XXVI. 113. Cf. Tac. Germ. 46.
Aspergillum f abrile, instrumentum, Srandmarken. G. Fej. T. XI. V. Un. 407. stantur.
Assecuratorius, 3. de damnis penquo flammae per os furni metallici erumpentes Bela . . . poanam causa? refricatae in assassadendis spondens ; biztosito. Opin. P. II. Sec.
asperguntur; locsold szerszdm. Debr. Com. tione consistentem mitigat.
Assassinaria, ae, caedes per insidias II. Accl. (c). bancae assecuratoriae fidejusan 1530.
Asperiolus, i, (Du C.) sciurus; evetke. facta ; orgyilkossdg. Ljub. Mon. SI. IX. 100. sorise cambialis.
Gyon. 2247.
an. 1410.
Assedarius, qui onera molitur, promoAspernare, pro aspernari; megvetni.
Assassini, alias Bateni seu Carma- vet; korcsolyds. Tor. Tar. 1889. p. 383.
tiani. Kol. Kov. Chron. Tempi, p. 62 : Assas- Assedarii seu impositores vinorum vulgo
Aspersio, baptismus; keresztseg. Kon. sini quorum multoties Scriptores Historiae korcholas.
Assentse lista, index continens nomina
meminerunt Musulmannorum secta erant, dicli
Egyh. 446.
Aspersorium, (Du C.) Vas, in quo Bateni seu Carmatiani (sub hoc nomine tironum militiae idoneorum; ujonczozdsi
aqua est benedicta, qua plebs in ecclesia asper- noti sunt) latitabant, et ex occulto vitse prin- lajstrom. Lzb. Cod. Med. T. II. 762. manugitur; szenteltvizhinto. Tor. Tar. 1886. p. cipum insidias struxerunt et complures inter- alis pecunia Assentae listis ... accurate in562. Gyon. 2236.
[2228. fecerunt, quin eorum sa3vitiam effugere potue- seretur.
Assentare, Assentatio, investiAsperulus, dimin. ad asper. Gyon. rint, quia vero Batenis istis non alia erant
Asphedalus, lege: asphodelus, Al- arma, quam pugio in sinu vulgo Hassilins gando approbare, assentire tirones militiae
butium. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. eorum lingua dictus, noslri Scriptores Assa- idoneos esse; delectum habere (Du C. al. s.):
226. Sues a peste prseservat asphedali (Hun- sini derivarunt, nee non Assassinorum prin- ujonczozni. Ger. Assentiren. Lzb. Cod. Med.
garis okorfark, Bohemis Zlatochwost, dictae cipem, senem mentis dlxerunt, nomen, quod T. II. 761. Reg. Turm. Praet. Formulare V.
ipsi in Arabia tribuebatur ad literam interherbae) radix.
Assentatio, actus milites scribendi;
Aspicere, vergere; nezni. Cod. evang. pretantes.
sorozds. Assentirung. Molnar Patv. 29. AsAssassinium, orgyilkossdg. It. assas- sentatio est equorum coemptorum et ReT. I. p. 275 : cujus domus frons in plateam
Szent-Gyorgy-utcza vocatam aspicit. Cf. Co- sinio. Proj. sanct. crim. P. I. Tit. IV. Art.crutarum sive novorum militum Commissalum. 8., 8., 2. Tac. Agr. 24.
VIII. .. 1. assassinium est homicidium riatica revisio et acceptatio. Reg. Mil. an.
Aspidus, 3., amarus ; keserii. Georg. ex praevia alterius conductione pro mercede 1728. p. 29.
Sirm. I. 42. et erat confectio dulcis et pueri peractum.
Asserculum, parvus asser; deszgaudebant taliter oblectamentis. Sed aspiAssassinus, homicida, sicarius pretio kdcska. Brut. Hist. XIV. 455., 29. Cf. Cato
dum fuit eis demum.
conductus: orgyilkos. It. assassino. Gal. assas- R. R. 12. et. 152.
Aspiratio, suspirium ; dhitds, fohdsz. sin. Cher. Jus. Eccl. II. 290. Eius (homicidii)
Asseria, lignum pro axi navis; hajo
Rak. On. 381.
species sunt: 2. assassinium quod commit- tengely /a/a. Ljub. Mon. SI. I. 219. 238.
Aspis, tormenti bellici species; sugar titur dum pretio conductus quempiam ex insiAssericius, ex asseribus constans, condgyu. Par. Pap.
diis vita privare conatur. Assassinorum no- Structus; deszka... Verancs. III. 361. suggeAsporus, Azporus, Asper q. v. Geld- men ab Ismaelitis Ciliciae vel Phosniciae incolis stus quosdam assericios prae aedibus singuli
stuck, Asper. Kronst. I. 197. 476.
Muhamedanismo addictis, qui assassini a opere tumultuario construunt.
Aspriolus, i, (Du C.) sciurus; mokus, voce arabica Haschischins dicebantur, oriAssertive, (Du C.) certo, affirmando,
evet. Urk. Sieb. II. 451. an. 1376. mercator gin em trahit.
asserendo ; biztosan, oalosdggal, hatdropelles aspriolorum.
Assatum, caro assa, tosta; suit. It. ar- zottan. Pel, De comm. defunct, s. IV. 5.
Cod. Dip. And. V. IV. p. 587. Gyon. 2262.
Asprologionaris, ab aspriolus, sci- rosto. Braten. Schlag. 1936. 1937.
urus, ad sciurum pertinens ; evet-. Cod. Dip. Assatura, ae, caro assa; pecsenye. Bra- Assertor, (Du C.) advocatus, causidicus;
Arp. XI. 500. an. 1261. pelles asprologio- ten. Kronst I. 353. Cf. Vopisc. Aur. 49. Apic. ugyvivd, iigyved. Tor. Tar. 1889. p. 335.
Assertor sylvarum, V. Magister
7, b.
nares.
Assertorium
Assignabilis
Assumtuosius
sylvarum. Con. Max. H. ij. an. 1565: syl- Batty. Leg. T. II. 221. Deer. Col. Deinde rever- Assisteiilia fiscalis, officium patroni
varum Magistri seu assertores.
titur juxta viam magnam et venit assidue ad causae; iigyeszi pdrtfogds. Tisztb. Ir.
Assertorium, i, iusiurandum asserens, nemus.
Assistentiam dare, idem quod Pricui opponitur promissorium; dllito hit.
Assignabilis, qui assignari potest: staldam dare, quod vide.
Georch. H. T. IV. 151. Cher. Jus. Eccl. II. utalvdnyozhato, kijelolheto'. Diar Com.
Assisterium, (Du C.) asceterium, mo140.
H. 89.
nasterium ; kolostor. Gyon. 2326.
Assertorius, vim asserendi habens;
Assigiiataria militaria, pecuniam
Assistrix, quse assistit, v. auxiliatrix;
dllito, erosito. Carlow. Log. 33. Serm. Cat. militise delegantia mandata. Tiszt. Ir. Diversis segito . . . It. assistitrice. Verancs. X. 41.
294. Cher. Jus Eccl. II. 140. Jusiurandum est assignatariis militaribus (flzetest rendelo Idcirco misericordia coelestium alumna et
actus religiosus, quo quis assertura aut pro- utasitiisok mellett a katonasaghoz tartozoknak supremi luminis assistrix turpiter expulsa
missum aliquod cum provocatione ad Deum kiflzettetett).
nostras sedes reliquit. Beng. Ann. Er. Ccenob.
contestatur; unde in assertorium et proAssignatarius, alicui in pignus datus, 423.
missorium dividitur.
addictus; qui assignat; utalvdnyozo, kijelelAssociare aliquem, comitem sibi
Assertum, assertio, sententia, lestifica- tes, utasitvdnyos. Art. Diaet. Pos. 79. Anni adjungere (Du C. al. s.); tdrsul venni. Prot.
tio, confessio ; dilitds. It. asserto. Kass. P. P. porro 1712 seu novissime praeterili Hiberni inq. 240. XXI. ego hoc vidi, quin sepe assoI. 325. Documenta in quibus partes probas Restantise, tanquam suis Assignatariis ali- ciabam earn, sicut socia sua. 260. 316.
suas radicarunt et quibus asserta sua fulci- unde non provisis effective deputatae complaAssolatus, 3., ab assolare (Du C.) ad
verurit. Cf. Marc. Capell. 6. p. 195.
nari debeant. Reg. Mil. 53. Arch. Rak. VIII. solum deductus; a foldre tetetett. Gyon.
Asservator, idem ac Conservator 430. Torvt. Msz. 30.
2321.
Sacr. Cor. p. 51. quod vide.
Asstipulatio, stipulatio, pactum; szerAssignation em lacere pecuni se,
Asservalorium, (Du C.) receptacu- delegare pecuniam; penzt utalvdnyozni. zodes, megdllapodds. Tor. Tar. 1881. p.
lum ; tarto ; Walltiszky 429.
633. asstipulationem et promissionem coWagn.
Asses, idis, asser; deszka. Ljub. Mon.
Assignative, ex mandato; kijeloles, ram Muffti.
SI. I. 213: centum assidibus platonum de megbizds szerint, ertelmeben. Cod. Dipl...
Assuefactio, assuefaciendi ratio vel
larisse.
de Sztara V. II. 307. Signiflcare curavit. . . modus; alkalmazkodds, kozeledes. Pel.
Assessinus, i, V. Assassinus. Han. quomodo universe litere . . . per ipsos assi- Serm. Joannis baptisma . . . erat quedam
Mon. Jur. II. 157: si aliquis percuti fecerit gnative haberentur.
significatio, preparatio et assuefactio ad bapaliquem per ... assessinum.
Assimilabilis, (Du. C.) qui fieri potest tismum Christi. Iliem. 13. z.
Assessionarius, 3., idem quod ses- consimilis; hasonithato, hasonulhato.
Assuetudinalis, assuetus, solitus, usisionarius. Szend. Misk. tort. III. 49. an. 1356. Pazm. Dial. 372.
tatus ; szokdsos, szokott. Knauz. E. M. Str.
quatuor loca assessionaria.
Assimilafoilitas, proprietas rei, quae II. 210. 229. G. Fejer. T. XI. V. Un. 415. Eszt.
Assessor, collega in iudicio; iilnok; alicui rei similis reddi potest; hasonlithato- Okm. 29. Deer. Ladisl. 1380. assuetudinakozbiro, tdblabiro, birotdrs. M. Bel. Geogr. sdg, hasonulhatosdg. Pazm. Dial. 358.
lis decencie.
500. Comitalus Hungarian provinc olae sunt
Assula, ae, dem. ad asser (Du C.) fragAssimilative, circiter, prope; koriilsuis limitibus detinitae et in duos pluresque beliil, hozzdvetoleg. Cod. Dip. Fam. Com.mentum; forgdcs. Kronst. II. 291: qui assuDistrictus divisee, qua3 Comitis, vice-comitis, de Sztara ,V. II. 64. Anno assimilative quasi las terebratorum canaliumintrinsecusexcussit.
et Assessorum providentia, auctoritate nihi- XXXVI. o vel citra.
Cf. Plaut. Merc. 1., 2., 20. et Plin. 9., 15., 18.
lominus regia, quod civilia et aeconomica neAssultorius, infestus, aggrediens ; tdAssimilativus, 3., (Du C.) qui reddit
gotia peculiaria . . . per provincialia comitia similem ; hasonlovd tevo. Pel. De S. Cathar. mado, megrohano. Curios Misc. 412. ut
seu congregationes administrare solent. Cf. s. HI. c. 2. Castitas est divinae pulchritudini hostem arceant a quolibet transitu sed tantum
Paul. Dig. 1. 22.
per gratiam assimilativa.
a transitu assultorio et a figendis loco opAssis, idis, (Dn C. tabula sectilis) assercu- portuno Batteriis contra Urbem.
Assessor primatialis, in tabula
septemvirali, vices pr.matis gerens assessor; lus; deszkadarab, le.cz. Prot. inq. 251. [ven- Assultus, us, (DuC.) impetus roham.
a kirdlyi tdbldndl a pnmdst kepviselo tus] portabat unam assidem plenam de terris It. assalto Szaz. VI. 564.
ket iilnok. Kon. Egyh. 267.
ad furnum, coopertam de una toalida.
Assumere, destinare, mandare, susciAssessor regni, judex causarum, qua?
Assisinus, i, praebendarius ; javadal- pere; elovenni, folvenni, felole felelni,
flsco moventur ; orszdg iteleteben iilo ta- mas. (Du C. al. s.) Tkal. Mon. Ep. II. 33: vdllalni. Not. I. Samb. Tyrn.
ndcs. Not. J. Samb. Tyrn.
Assumere laborem, laborem capere
Prebendarii nostre ecclesie, qui alias vocanAssessor Septemviralis, iudicii lur porcionarii vel assisini.
operam sumere; fdradtsdgot elvallalni,
regii septemvirorum assessor.; hetszemelyes
Assisius, beneficialus (in corpore iuris venni. Batty. Leg. III. 205. an. 1358: praetdbla iilnoke. Molnar Palv. 72.
canonici); javadalmas, javadalmazott. dictum laborem assumpsimus propter boAssessoralis, ad assessorem pertinens; Nagy Hier.
num pacis.
ulnoki. It. d'assessore. Cher. Jus Eccl. 1.,
1. Assistens, adjutor; seged. Brunner
Assumere se seorsum, decedere ;
278. Quamvis vero alias quoque species iura- 1. primarius medicus assistens in nosocomio elvonulni. sich entfernen. Chr. Dubn. p. 73:
mentorum uti assessorale in Comitatibus et civium Pestinensium ad S. Rochum. Et passim. Geysa. . . sicut erat prudens . . . cum duobus
S. Sede Consistoriali. . . deponant.
2. Assistens, assessor; ulnok,, tdbla- fratribus . . . assumpsit se seorsum in parAssessoratus, us, ofh'cium iudicum; biro. It. assessore. Kass. Prax I. 9. Consta- tes Polonie.
ulnokseg, tdblabirosdg. It. assessorato. bat (Cancellaria) attune ex 4 assessoribus
Assump mere, mendum pro: assumere.
Assessorat, Assessur. Kass. Prax. I. 235. De- etiam assistentibus dictis.
Magy. Tor. Tar. VI. 44.
cretum Officii assessoratus Tabulae Septem1. Assistentia, (Du C.) pra?sentia et
Assumptio, (Du C.) dies mortis Sancti
viralis et Statu Prselatorum.
auxilium, praesidium, subsidium, ministerium alicuius, quo scilicet eius anima in coalum
Assexualis, sine sexu; here. Alexy 25. assistentis ; jelerilet, seg'edkezes, segitseg. assumitur. Proprie vero dicitur transitus b.
Assidei, occupati in officiis dei; isten- Bene Med. I. 54. assistentia medici est op- Mariae, ut ait Durandus lib. 7. Ration, cap I.
szolgdlatban foglalatosak. Gyon. 2290. tima euthanasia. Pfahl. Jus Georg. 289. qui numer. 19. Frodoardus in Leone IV. Tandem
Assidela, ae.Assidelse mensa3 vocantur. Domino terrestri adiutorium (assistentiam) clara dies reginae adsumptio coelis RegiparenFestus; asztal. Gyon. 2288.
prabere debet. Imre Phil. 403. assistentia ditis adest. It. Assunzione; boldog szent anydAssidens, idem quod Assessor; iilnok. vina. Vern. Met. II. 296.
nak mennybemenetele, nagy boldog aszLzb. Cod. Med. T. II. 304.
2. Assistentia, vis, alias brachium, po- szonynapja. S. deKz. Chr. II. 1. Stephanus...
Assidio, invado (Du C. assidere); meg- testas magistratus ; erohatalotn, karhata- in die Assumptionis beatee virginis migravit
tdmadni. Gyon. 2326.
lom. Georch. III. 324. Jokai, Regi jo TW. II. ad dominum.
Assidivus, 3., assiduus; folytonos. Cod. 94. Egyes egyedul jon, braehium es assistenAssumtuosius, avidius V. Papias :
Dip. Arp. Cont. IX. 335. Ex suscepte servitu- tia nelkiil, egeszen fegyverteleniil, meg csak assumptor, glulo, eluo; mohobban. begehrlitis oflicio sollicitudine pulsamur assidiva.
egy botot, meg csak egy prokatort sem ho- cher. Chr. Dubn. p. 146. Lodovicum .. . de
Assidue, directe, recta via; egyenesen. zott magaval.
tota Italia rectores civitatum . . . ut ad ipsos
Assumptus
Astire
Aticabulum
transiret de Hungaria assumptuosius invita- Misc. 66. Quid et quot sint constellationes seu
Asturcones equi, V. astura; spabant.
Asterismi Stellarum Fixarum ? Asterismos nyol 16. Bel. Geogr. 68.
Assumptus, i, socius, adiutor; seged. sive Constellationes Stellarum Fixarum nihil
Astutio, onis. Videtur mendum esse pro:
Georch. H. T. III. 295. Mid6n a hatalmaskodo aliud esse, quam certum Stellarum numerum, astatio q. v. Cod. Dip. Kar I. 426. 259. iuxta
maga ugyan szemelyesen jelen van, de szcin- quae situ suo certam aliquam imaginem alicuius continentiam litterarum Domni Nicolai de
dekjanak eszkozlesere magat eldgtelennek animalis vel alterius rei praeferunt.
Zeech pridem similiter palatini prorogatorilenni gondolja, masokat vesz maga melle seAstire, pro: ascire, una scire (ex ad et arum super facto contradiccionis astucionis
gits6giil: e"s ezeket nevezzfik melleje veil se- scire) Dief.; egyiitt tudni. Arch. Ver. Sieb. possessionis Vezend vocate in octavis festi
gSdeknek (assumpti).
XXVI. 113.
beati Georgy martiris movere habebat coram
Astitor, oris, qui alicui negotio astare. nobis.
Assusurrare, insusurrare; besugni,
Astutiose, astute ; ravaszul. Fej. X. I.
bizalmasan megsugni. Verancs. VI. 250. ita debet id est comparere coram tribunali itidiut quibusdam apud vos summo loco et summa cum sive testis sive reus; tanu. G. Fejer VIII. 279. astutiose regnum nostrum subiit et subdignitale viris assusurraverim paucos in 3. 157. pro eo ipsi Magister Nicolaus comes intravit.
Asula, ae, fibula; csat. Ljub. Mon. SI. II.
Polonia, pauciores ne dicam paucissimos esse Posoniensis et Judices nobilium eosdem in
420: asulas fusas plevas . . . deauratas.
debitos astitores termini commisissent.
in Hungaria, q u i . . .
Asulse, (Du C. assula) asserculus; zsinAssymbolum, insanes res ; keptelenAstocrea, lege: artocreas, caro fictiseg. Unsinn. Curios. Misc. 176: Cholerici colo- tiva, symbolica ; alhus,jelhus. Szamosk. III. dely. Ra6. Mon. SI. VIII. 45. an. 1040; dedi
res flavos . .. pugnas et alia qua? bilis nature 102. Fruantur illi hac sua astocrea, hac illi casa asularum . . . et dedit michi in
scamparaccione per se per XX. solidos.
sunt assymbola somniant.
placenta ac vescantur.
Asylans,ad asylum confugiens; oltalomAstabulum, fors. pro: ad stabulura. Ljub.
Astonii, homines qui carent ore; szdjMon. St. VI. 17. an. 1461: duos famulos nelkilli emberek. Szentiv. Cur. Misc. Dec. kereso. Kass. Ench. I. 17. Asylantis crimen
astabula, sex equos.
an sit lege exceptum nee ne ? Processus inforII. P. l . p . 333. Cf. Plin. 7., 2., 2.
Astacio, = V. Astatio. Magy. Tor. Tar. Astorgia, ae, a gr. daropyta animus maticus formetur, neque tamen Ecclesiastic} in
III. 222. astacionis falsi termini et exhibi- durus, impietas; szeretetlenseg. Lampe. probas intrinsecas Criminis, Curiae saeculari
cionis falsarum litterarum.
Hist, Eccl. p. 101: adamantina .. . astorgia competentes, semet immittant. Norm. Ordin.
Astanca,, 33, apud Du C. AstaneaH Kat. in verbum Dei.
an. 1765. 2. May.
Hist. Due. 374. pannum altaris diarodinum
Atalabus, Dief. rosskeffer. B-ben: chereAstraba, ae, (Du C.) tabella, ubi pedes
pro Byzanteis octo ; ostiales tres pro Byzan- requiescunt; zsdmoly. Gyon. 2388.
beth; ganajbogdr,kekszarvasbogdr. DuC.:
teis tredecim; astancas duas pro Byzanleis
Astragalizare, ludere talis; vorfolyet et locusta brucus nascitur, Cum autem alae
octo, pulvinaria serica pro Byzanteis decem. jdtszani (koczkat j.) Par. Pap.
crescere coeperint atelabus dicitur. Schla'g.
Asians, testis; tanu. Luc. Regn. Dalm.
Astragulus, talus, tessera; vorfely, 1710.
97. illud in audientia et in adentia praelibato- koczka. Funda David. K. 2. 82: Sed noviAteula, ae, Sim. Num. 132. Et quidem
rum astantium Regaliter auctorizo.
mus . . . iuramentis ludere ut pueri solent primo eius (Attilae) esse censentur a quibusAstantia, praesentia, testiflcatio; jelen- astragulis.
dam illi argentei, quibus nomen Ateulae inUt, tanuskodds. Cod. Dip. Briiss. 11., 212.
Astrigera aula, ccelum. Hunnias p. cisum est, sed de his acutissimus censor Eckel
quam si earn per se. fecisset aut personali sua 19 : Has procul, Astrigerae pestes ut viderat sic commentatur p. 77. Post Mediobarbi oraaulae culum passim nummi similes Attilae Hunnorum
astantia conflrmasset.
Astaphidium, et astaphida, pro: asNuncius, indigna commotus clade, supremi Regi tribui sunt soliti at non occultavit Begetaphis, acinuspassus,uvaepassae; aszalt szdld,
rus scrupulos. Ateulam hunc hominem esse
Jussa refert Patris.
malozsa. Kronst. II. 446., 448., 550., 586. Cf. Stat. Theb. 10., 828. Claud. Bell. Get. 245. Gallum potius quam Attilam coniiciens nihil
Astar, linteum subsuendo ; beles kelme;
Astripotens, astrorum dominus, Deus; tamen ultra progressus. Nostra hac aetate iam
asztar. Opin. P. II. Sec. II. Acclus (a) 2: a csillagok ura. Arch. Ver. Sieb. X. 1., 323. non dubitamus similes nummos esse Gallicos,
lintea turcica Musselin et Astar nuncupata. quod astripotens abstergat.
quod metallo, volumine, fabrica, typo Gallicis
Astare, se conformare alicui; alkalmazAstrognosia, astrologia, astrorum sci- sunt simillimi, nihilque iis cum Rege Hunno
kodni. Batty. Leg. III. 15. an. 1308 : si vel-entia; csillagisme. Csurgo ref. fog. Ert. negotii. Ateula vero esse nomen Gallicum
let... astare et parere super his eius ordina- 1894/5. 80. Astrognosia. Summarium Tro- comprobat lapis prope Nanceium efossus in
tionibus.
pologiae.
quo occurrit Ateula. Salli. etc.
Athenaeum, i, societas doctorum, paAstarea, Astaria, ae, (Du C.) ora maAstrolabium, (Du C.) mensa ad experitima, campus planus mari adiacens; tenger- rimenta astronomorum facta; csillagdsz- laestra litterarum; tudos iskola vagy tdrmellek. Ljub. Mon. SI. XI. 9. an. 1306 : que- asztal, mero asztal. It. astrolabio. Torvt. sasdg. Gall, academic de savants. Beng. Ann.
libet persona debeat. . . mundare vias, que Msz. 31.
Erem. Ccenob. 301. Maturescentibus vero anAstrologico-Chiromanticus, as- nis ad sacratiorisMinervae^/iewaewm Divino
sunt apud vineam suam... et comites astaree
teneantur . . . facere, quod predicta comple- trorum interpres; csillagjos. Curios Misc. inflammante spiritu evocatus. ibid. 110. de
173. Ipsi Astrologico-Chiromantici in dis- instituendo domestico Theologiae Athenaeo.
antur.
Astati, (Du C.) Haeretici Sergii cuiusdam, tribuendis Planetarum conflniis et dominatio- Cf. Aur. Viet. Caees. 14.
qui sub initium sseculi IX. imposturas Mani- nibus inter se non conveniunt.
Athlasium, pannus sericus densior et
chseorum instaurabat, sectatores a Micheele
Astromantia, vaticinatio ex astris, si- collustratus; atlacz. Tor. Tar. 1890. p.
Curopalale severissimis edictis coerciti, cum deribus ; csillag j 6 slds. Torvt. Msz. 31.
368.
prius sub Nicephoro immensum crevissent.
Athnama, athnamus, litterae assecuraAstronomicalis, ad astronomiam perA graeco ftararog, instabilis dicti sunt; dll- tinens; csillagtani. Tor. Tar. 1886. p. 571.toriae imperatoris Turcarum V. Atnam. torok
hatatlanok. Nagy Hier.
cum flguris astronomicalibus.
zultdn biztosito levele. Tor. Tar. 1887. p.
Astatio falsi termini, quum suppoAstrosia, (Du C.) tenuitas corporis; 752. II. Rak. Gy. 65. 624.
sita persona iudicio adstat, hamis perben testi gyengeseg, szerencsetlen csillagzat
Atlmame, V. Atnam. I. Bet. Com. II.
alias. Hajnik Perjog. 441. Vuch. Leg. Grim. alatt sziiletett (metaphorice). Gyon. 2377. 56. si porta Ottomanica literas fideius32. Deer. Ludov. I. an. 1351. art. 9.
Astruere, se instruere, praeparare ; sorias, athname ipsis dictas de non auAstericus, i, nota instar stellulae (pro : keszulddni. Thurocz. 187. Quae quidem, dux gendo annuo tribute, non oceupandis regni
asteriscus) (Du C.); csillag (jegy). Gyon. et domini Venetiarum, negarunt: et astruen- limitibus, conservandisque eiusdem libertatites se opposuerunt et resistere decreverunt bus iuxta athname Sultani Solimanni de2369.
derit.
Asterides, lapis stellae similis; csil- regiae maiestati.
Athomus, i, ens (Du C. al. s.); leny.
lagko. Gall, asterie. Szentiv. Cur. Misc. Dec. Astura, fprs idem quod equus dextrarius
II. P. I. p. 186. Asterides. Adversus pestem ab Astur Hispaniae populo; spanyol 16. Batty. Ger. XXXVIII. Athomus quam nos pro
et venenatos morbos plurimum valere dicitur. Taurin. Staurom. I. 216. Engel. Mon. Ung.ente sumi existimamus. Ib. 53.
Aticabulum, mendum pro: stivabuAsterismus, sidus; csillagkep. It. aste- 1809. p. 126. Ipse (Rex.) suum natum . . .
lum ; eketarto. Schlag. 978.
rismo. Beng. Ann. Er. Ccenob. 124. Curios. positum super astura . . . jussit obire.
Atimus
Atrici
Attlscere
Atimus, 3., ignobilis; tisztesseg nelkul melancholiam humorum omnium pessimam

Atteleria, (ap. Du C. arteleria). Szilady
valo, genyedt ember. Gyon. 2441.
generant.
Tor. Magy. Eml. VI. 458. ubi tota infanteria
Atirum, rectius: acirum (DuC. acirus,
Atrici, qui excubabant ad atrium et ad nostra unacum Atteleria constiterat. It. 458.
acira, asphodelus, aapotieloQ) (Dief. atiria, limina ; ajtondllo. Gyon. 2421.
Attendentia, ae, (Du C.) attentio, solliactara) acorus ; turbdn-liliom. Arch. Ver.
Atrocia, atrocitas; kegyetlenseg. Gyon. citudo, cura V. Superintendentia. Szek.
2424.
Okl. I. 1. ceterisque Sympresbiteris nostrae
Sieb. XXVI. 113.
Atlas, telamon, rsKafjLwv, anta, ligamen,
Atta, appellantur, qui propter vitium cru- attendentiae (Laurentii episcopi).
ab Atlante, qui ccelum sustinet; columna, ful- rum aut pedum plantis insistunt (Festus);
Attendere, idem quod auscultare;
crum ; szij, tarto, tdmasz. Numi Hung. 12. csuztatva jdrok, csibertesek. Gyon. 2454. tartozni. (Du C. al. s.) Sup. An. Sc. Ib. 438.
Inter primes qui scutis telamones (seu atlanAttabernalis, socius in (aberna ; rean. 1571: possessiones ad Golnicz attendetes) addiderant, refertur Joannes T. Series szeges^tdrs. Gyon. 2430.
bant.
Ban. p. 128. Iliyrii praefectum Petrum Erd<5- Attachiare, occupare, capere a Gall,
Attentare, aggredi, invadere; megtddium iussit, unicum fere, cui tuto labantes ilia? attacher (Du C.); lefoglalni, elfogni. Uj madni. Tor. Tar. 1888. p. 691. audet PasMagy. Muz. III. 197. liceat vicecomiti vel bal- quillalor attentare universes.
Provinciae inniterentur, Atlantem.
Atterare, terra replere (Du C. al. s.);
Atlascus, V. Athlasium. Tor. Tar.livo nostro attachiare et imbreviare catalla
1889. p. 596. ex rubro Atlasco, casula ex defuncti inventa in laico feodo ad valentiam folddel befodni. Ljub. Mon. SI. II. 356: cum
dicatur, quod . . . erat. . . puteus, de quo,
atlasco.
illius debili per visum legalium hominum.
Atleta, propugnator; harczos. Magy.
Attacus, Arraxos (Dief. wybel, wosbil) nisi esset corruptus . . . inimici. . . possent
Tor. Tar. XI. 10. sincere Christianitatis atleta bombyx, apis terrestris; selyembogar, posz- habere dextrum, facimus vos provisos . . .
ipsum atterari.
et verus paeis promotor.
meh. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Attenticus, 3., authenticus. Pesty Szor.
Attsediatio, taedium, fastidium ; megAtmatertera, 33, amita magna; 6s
unas, untatds. Pel. De Sctis inter pascha et III. 205. sigillo attentico.
nagynene. Ger. Urgrosstante. Barczay.
Atterzare, usque ad tertiam partem oneAtnepos, Atneptis, nepos in quarto pent. II. c. 6. Duodecimus fructus . . . est
rare ; harmadreszben megrakni. It. attergradu ; negyed izen valo unokdm fidnak melodia sine attaediatione.
fia. Torvt. Msz. 31.
Attsediativus, 3., taedio subiectus, ob- zare. Ljub. Mon. SI. XXI. 161. an. 1442:
Atnain, vox Turcica in lingua Latina inde- noxius ; a megundsnak kitett. Pel. Prolog, mandamus . . . u t . . . debeatis . . . atterclinabilis instrumentum publicum apud serm. de Stis: Sensus auditus inter omaes zare . . . bene . . . ambas . .. galeas, vosque
fulcire panatica.
Turcas, quo sultanus (imperator eorum) prin- sensus est maxime attaediativus.
Attalica, 33, pannus sericus densior et Attestabilitas, actus attestandi, testicipes Transsylvaniae in regno suo contirmare
solebat. Hung, quoque atnam6. Rdk. On. collustratus; atldcz. Ger. Atlas. Magy. Tor. monium ; tanubizonysdg. Pel. Pom. L. VIII.
p. 11.1. 3132. (31.) . . . instrumento pu- Tar. XX. 168. Toga ex materia sericea attalica P. I. Art. 3.: Tertium mysterium hie declarandum dicitur attestabilitatis.
dicta.
blico quod illi (sc. Turcae) atnam vocant.
Attalica vestis, vestis praetextata:
Atonicus, a gr. arovia; bena. Olah.
Attestatio, actus attestandi; erosites,
Cod. Ep. 237. Facinus tarn atrox et inopina- pampas (atlasz) ruha. Schm. de Ins. 16 : bizonyitds. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. IX.
tum socerum uxoris patrem ita perculit, ut to- Nobis igitur Pallii nomine nihil aliud venit 443. credat litteras huius et attestationes
tus factus sit atonicus.
quam Attalica ilia vestis, quae ipso inaugura- esse expiscatorias. Cf. Macrob. Somn. Scip.
Atonsus, detonsus; leborotvdlt. Rac. tionis actu Regi . .. adaptatur.
2., 9.
Attestatorius, 3., attestans; bizoMon. SI. VII. 209. an. 1063. iniquum presby- Attalici panni, sericei panni omnis
terum . . . atonso capite. . . carcere detrudi generis coloris. Szamosk. I. 234. undecim nyito, bizonysdg . . . litterae attestatoriae;
iussit.
amphoras argenteas, Turcici operis et formse bizonysdglevel. Bod. Hist. Eccl. I. 439. Cod.
Atpatruus, propatruus ; apai osnagy- totidem pateras, insuper attalicos pannos Dip. Pat. V. 198. 284.
holosericaque texta artificiosi operis preciobdtya. Barczay.
Attestatum, testimonium; bizonyitAtra bills, quam Grseci Melancholiam saeque maleriee.
vany, bizonysdg. Reg. Mil. p. 60.
vocant; fekete sdr (betegseg). It. malinconia. Attalicum album, panni species.
Atticista, atticae seu graecae linquae culV. Attalica. Arch. Rak. VIII. 309. ex albo tor; gorognyelv kedvelo. Hor. Mem. 438.
Kecsk. P. Ot. 146.
Atrabiliaris, e, atra3 bilis; epekoros, Attalico.
Attilani aurei. Sim. Num. 132. Haec
Attamen, (Du C.) inquinamentum, labes; Byzantinorum aureorum per Europam authobuskoros. It. atrabiliario. Gal. atrabilaire. S.
ritas, quos sola potentia Imp. Orientis invexit
Benko. Top. Misk. 94. atrabiliarem nervo- szenny, mocsok. Nagy Hier.
Attamcjius, i, Accangius ; onkenytes alienis provinciis, apud illos Principes saltern
rum irritabilitalem.
Atramen, nigredo; feketeseg. Gyon. katona. Adelm. De orig. Turc. 11. 12. Sunt vix ultro recepta fuit, qui confisi maiestati suae
ilaque diversa genera militum i. Thimarci, nullius in se iura, quoquo modo intellecta
2414.
Atramentarium, vas liquoris scrip- Janizari, Assappi et accanc/ii. . . militant ad agnoscere volebant: qualis certe fuit Terror
torii; tintatarto, kalamdris. It. calamajo. fortunam sine agris et sine stipendiis, quin- orbis idemque Hungarus Attila. Porrigit itaque
Vern. Log. 151. Sic. e. g. describo famulo meo tam partem prede imperatori dantes et, si qui hie locus mihi occasionem qaerendi non sine
atramentarium meum: est vas ligneum, in strenui apparuerint, Thimarci vel alterius digni- caussa Attilanos aureos sed altum silentium
undique et ignotum Nummothecis nomen, spem
tabula stans, liquorem nigrum continens, tatis nomen et gradum sortiuntur.
Attava, mater aviae. Gyon. 2444.- Cf. eos inveniendi fere omnem eripit.
aptum lineis et litteris formandis. Cf. Vulg.
attavus 2399. Paul. Diac. p. 13., 18. ita inAttinencia, ae, vel Attinentia, res, quae
Ezech. 9., 2.
aliquo pertinet, appendix; hozzdtartozo
Atramentarius, 3., ad liquorem scri- terpretalur: ata avi.
Attediari, taedio afflci; unatkozik. Pel. tdrgy.Kmm M. E. Str. I. 552., 721.: vendidit
ptorium pertinens. Arch. Rak. VIII. 346. Cistula atramentaria et nuce desuper auri- Serm. Qui die festo licet ecclesiam intrent, ta- Castrum cum omnibus utilitatibus ... et attimen in sermone vel missa jattediantur . . . nenciis. Cod. Dip. Arp. V. 76. Marc. Chr. II.
calceis ornamentis adumbrata.
lOS.ipsam etiam Zeuryn cum suis attinentitis.
Atramentum sutorium, Cf. Chal- Hiem. 20. h.
Attediatio, taedium; beleunds,unalom.
Attinens, (Du C.) propinquus, cognatus;
canthum, Lapis atramentarius; varga
Pel. Serm. Secundus defectus sequitur . . . hozzdtartozo, rokon. Frak. Mat. lev. II. 63.
tenta. It. vitriolo. Kecsk. Otv. 181.
Attinentia, 33, (Du C.) res necessariae i
Atramentum sympatheticum; attediatio. Hiem. 32. o.
Attegium, (Du C. Attegia) Aedicula hozzdtartozo dolog. Ger. Zugehor. Arch.
titkos ereju tinta. It. tinta simpatica. S.
Benk6. Top. Misk. 57. quae mangonizatio de- ab adtegendo quod est napaxaMnTeiv; tetd. Ver. Siel. XXVI. 619. an. 1528. accepimus
Verancs III. 20. Jnducti ad consessum passae, duo magna bombarda, sed nullus eorum
tegitur atramento sympathetico dido.
Atrare, nigrum facer e; megfeketiteni. qui in loco tapetibus late strato intra sua ten- attinentiam habet.
Attiscere, attinere; vonatkozni. Arch.
Gyon. 2411.
toria sub quercinis attegiis cum sangzacchis
Atribilarius, 3., atrae bilis: epekorsd- quatuor et militiae suae aliis insignioribus du- Ver. Sieb. XXVI. 629. an. 1529. nihil omittegos. Curios. Misc. 128. Euronoli humores cibus per directum a dextra et sinistra ordinem mus, quod ad commonefaciendam devotionem
commovent, hinc morbos atribilarios ac in cathedris nostro more sedebant.
tuam attiscet.
Attitlnari
Auca
Aucupeta Acupicta
57
Attitinari, ticiones ad ignem admovere;

Auca, 89, (Du C.) anser; lud. It. occa. Fjp. causas litigantium et omnia iura intra limites
felhdnyni az iiszokot. Gyon. 2462.
Szam. p. 554. an 1442: pro pollis et aucis. dictarum Civitatum habita per literas iudicare,
Attlacium, Attlasium, V. Athla- Gyon. 2500.
conflrmare . . . debeant.
sium. Tor. Tar. 1888. p. 566. Vestis de
Aucaria lex, lex in periuros lata, qua
Auctoracio, data potestas, facultas,
Attlacio.
bonis privantur, contumelia notantur, vestitu auctoritas agendi; felhatalmazds. Cod. Dip.
Attolentia, actus extollendi, amplificatio, rustico vagari cogun'tur ; hamis eskiivok el- Arp. Cont. IV. 255. Regie congruit Maiestati,
amplitude ; felmagasztalds, oregbites. Kat. len hozott torvenyek, mely 6'ket javaiktol rite negocijs ordinatis secundum faciendum
Hist. VIII. 504. pro attolentia nostri regalis megfosztja,gyaldzattal belyegzi,paraszt- beneplacitum atque votum, Regalis auctorahonoris ac incremento coronae nostrae regiae ruhdban koczkotellel ovezve bolygani cionis muniflcenciam impertiri, ut dignitas
kenyszeriti. Szaz. XIII. 582.
maiestatis.
Excellencie principalis racioni consentanea
Aucarius, i, perjurus; ludas, hire- approbet et acceptet.
Attractivus, 3., contagiosus; ragdAuctorameiitum, i, incrementum
lyos. Lzb. Cod. Med. T. II. 360: decumben- szegett. (auct. Battyano Castigandus hie rurtes in morbis attractivis.
sus est imperitus ille notarum in ius Hungari- (Du C. al. s); nbveles. Fabo. Monm. Evang.
Atlractorium, vehiculum attractorium; cum consarcinator, qui ait aucarios ex voce 52. sed etiam vitas felic.itatisque auctoraadiectivum attractorius hoc loco substantivi hungarica Oke, sive Eoke, qualiter anseres in menta ibidem fuerit consequutus.
locum obtinet nullo adiecto nomine. In nostro quibusdam Regni partibus ad pabulum vocanAuctorare, augere, promovere; nosermone, ut hie locus libri demonstrat, attra- tur, inde vulgariter Ludas, id est: anserinos veini. Vern. Phil. Mor. 153. vel vult prsemictorium thekeruen; tekerveny. Fr. Lib. Rt. dictos. Vox Auca, ex hungarico nunquam pro- ando universim bonas in aliis promovere actiI. 162. attractoria vulgo Thekeruen ad manavit, sed Occitanis Auc, Auco, Italis Occa ones et hoc respectu praemium, quod elargiSegniam misimus.
anser dictus ... Aucare inquit Henricus Spel- tur, auctorans dicitur.
Attractus in causam, (Du C.) reus, mannus in Gloss. Archaiol. reperitur pro:
Auctoritas,(DuC.)epistola; level. Batty.
cui lis intenditur. Incattus ; in ius vocatus; attrahere). Batty. Leg. T. I. p. 6356. Wer- Leg. T. II. 35. auctoritate mandavi (Hie
alperes ; torvenybe idezett. Werbocz. 356. b6czi 220.
auctoritas uti saepius in Romanorum PonfiIta : ut si in causam attractus fuerat, caput
Aucatus, pro avocatus; elohivott. Sza- flcum scriptis epistolam sonat).
suum eliberabit et se ab impetitione Actoris mosk. I. 75. Nam indigene Ungarorum proceAuctoritative, (Du C.) cum auctoritate;
salvabit. Ro&sny. D. 196. Cod. Dip. Fam. Com. res, in quibus plus aliquanto spei repositum tekintelylyel, hathatos modon. Pel. De S.
de Sztara V. II. 7.
fuerat fcedam barbariem remorandi, in supe- Andraea s. III. c. 3. remissio peccatorum
Attrahere horologium,horologium riorem Ungariam a Maximiliano caesare edicto auctoritative.
Auctoritativus, potestatem habens,
intendere; az or at felhuzni. Stat. 81: aucati fuerant.
Campanatores . . . horologium . . . quotidie
Auchindi, orum, milites voluntarii sic potestativus, quod auctoritatem affert, magni
dicti apud Turcas ; onkenytesek. Pray Hist, momenti, auctoritate publica pollens; ervehora meridiei attrahant.
Attrahi bills, ad trahendum aptus; ma- p. 146 : Auchindorum, volonum id nomen... nyes, kozhatosdgijoggal biro,hatalmas,
gdhoz vonzhato. Pel. Pom. L. IX. P. I. Art.millibus.
kenyszerito. G. Fej. 1. 268. cum et priora
Aucipula, rete aucupatorium ; maddr- sint Salisburgensibus et ideo auctoritativa
2.: Quod autem maior substantie, est minor
vel auctorabiliora: quae conditio testimonii
in actu; hoc facit subiecti conditio, contrarii fogo szerszdm. Gyon. 2501.
Aucleum, mendum pro: Auteum, in quo etiam apud secularia iudicia viget et praevalet.
coniunctio, motoris. minor attractio, que tamen attractio semper in actu esset, si ex parte historiae Davidis et Abigailis acu- pictse erant. Kat. Hist. Due. 543. Fej. 1. 388. iussu autoVerancs XI. 320. Item eidem Ecclesise strigo- ritativo edixit (sceptrifer Andreas).
attrahibili impedimentum non staret.
1. Auctorium, perspicilli genus, quo res
Attrisio, actus atterendi; ledorzsoles. niensi lego mitram unam et baculum meis
Szend. Misk. tort. III. 398. an. 1701.1iteras... expensis factum ac duas historias aucleo- augeri videntur; nagyito tiveg. Szentiv.
Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 248. Certius est
ob attrisionem . . . corruptioni et fere ille- rum David et Abigail.
Aucta, as, augmentum, supplementum; Microscopium seu auctorium novum esse
gibilitati approximates.
Attristare, contristare, tristem reddere; kibovites, potlds. Kass. P. P. I. 158. Diploma iuventum, quo res parvae imo et minimae ac
pass, attristari, maerere; busitani, busulni, super aucta armorum cum novis coniuncto- qua? alias aciem visus fugiant ut magnse repraesentantur et usque ad stuporem angentur.
szomorkodni. Rak. On. p. 177. 1. 3435 rum elargitum.
2. Auctorium, augmentum; potlek.
Auctariuni, augmentum, additamentum;
anxiabar ac attristabar de regni... sorte.
1. Attritio, actus atterendi; dorzsoles. gyarapitvdny, rdadds, toldalek. Tor. Tar. Arch. Ver. Sieb. X. 323. societas . . . auSzentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 237. Rur- 1888. 551. auctarium tributi. Olah. Cod. Ep. ctorio decenti... plebano deberet subvesus per hunc sonum editum ex attritione 550. Ad hoc mare felicitatis, tanquam qu^dam nire.
auctaria, adfluunt felicissimse dotes, quas in
Auctorizabilis, qui auctoritate confirae'ris.
2. Attritio, Kaprin. Eloq. I. 351. pneni- ista generosa mente deprehendi p. 567. Sed mari potest (Du C. receptus); jovdhagyhato,
tentia, verus sincerusque dolor de admissis nostrae tarn plenae mensurae voluptati deest tekintely gyandnt elfogadhato. Luc. Regn.
Dalm. 97. Ut autem sic auctorizabile, ut dicpeccatis, in quo inest antefactorum improbatio auctarium quoddam.
Auctini (crescenter) augendo ; noveke- tum est, teneatur, horum legitimo astantium
et tedium de multitudine et turpitudine peccatestimonio verissimaque approbatione corrotorum. Cum hoc sincere dolore coniuncti sunt doleg. Gyon. 2486.
Auctio pigneris, V. Auctionales boratur.
alii molesti motus animi: tristitia, pudor, metus.
Auctorizare, authoritatem tribuere,
Adpellantur hi motus uno verbo Contritio, no- Contractus; zdlog-toldalek, toldalag.
mine desumpto ex *F. 51. 19. 2. Distinguunt Pfanderhohung. Torvt. Msz. Tiszti Ir.
authoritate firmare; felhatalmazni. It. autoetiam attritionem a Contritione, illam ex pAuctionales Contractus; zdlog- rizzare. Gal. autoriser, Wagn.
nse metu, hanc ex dilectione ortum ducere ; toldaleki szerzodes. Pfandvertrag, Proj. Leg.
Auctrix, quae auget, exaggerat; tulzo.
toredelem, biinbdnat. Reue, Busse. De pec- Civ. 242. Auctionales contractus super bo- Thurocz 45. Invidia auctrice Jordanus hac
catis dolor excitatur vel a turpitudine pec- nis pignoratiliis, stantelite, seii ad reluitionem ducitur sententia.
cati vel a timore pcenarum a Deo infligi soli- seu ad invaliditionem Conditionum pignoratiAuctuare, publice vendere; eldrvetarum ac turn dicitur attritio. Si vero ab tiarum suscitata initi, velut in elusionem acto- rezni. Fjp. Szam. p. 86. an. 1398 : Paulo ...
amore Dei offensi ortum trahat, vocatur con- ris tendentes illegales sunt.
equus moriebatur, quern auctuat pro 15 flor.
tritio. Otia Bachm. 523.
Auctionalis, ad auctionem pertinens;
Auctuarium, quod super mensuram
Attune, ad illud tempus; addig. It. fin potlek . . . Diar. Com. II. 96. Quantum Au- est; rdadds. Gyon. 2487.
allora. Kass. Prax. I. 9. Constabat attune ctionale. Cf. Ulp. Dig. 27., 3., 1., . 3.
Aucupabilis, (Du C.) res apta ad aucuCancellaria Regia ex uno Cancellario . . .
Auctionatio, auctio, publica venditio; pandum; fogdsra alkalmas. Gyon. 2503.
Aucupacio, occupatio; elfoglalds.Sz&k.
Atypicus, 3., sine regula, lege, specie drverezes. Wagn.
constant!; jelleg nelkul valo. Bene Med. I. Auctiquare, augere; emelni. Kov.Okl. I. 50.
Aucupalis, ad aucupium pertinens; ma239. febris intermiltens atypica, vaga, ano- Form. St. 21. mox inter alias libertates Cimala vocatur, dum typum mutat, ut jam quoti- vium suorum huiuscemodi Privilegio aucti- dardszo. Szil. Regi Magy. K. T. III. 441.
quabat, quod earumdem Civitatum Judices Aucupeta Acupicta, tegumentum,
diana, jam tertiana, jam quartana sit.
58
Aucupium philosophlcum
Auditor causarum Generalis
Aulseum
capilis acu pictum muliebre; himmel var- quandam sententiam per. . . . custodem Cano- Fej. 1. 449. De auguratoribus et incantatrirott, varrott csepez, fejkoto. Schlag. 1174. nicum . . . et causarum Auditorem . . . cibus et maleflcis.
prolatam . . . infirmavimus.
Augustse, augusztusban ero szdlo.
III. 91.
Aucupium philosophicum, disAuditor eausarum Generalis, M. Bel. Prodr. 173. Tertiae notae vites sunt
sertatio de avibus ; ertekezes a madarak- vices episcopi gerens litibus diiudicandis; fo Augustae materia et foliis albicantibus sed
rol. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. 91.
et gemmis rubicundis dignoscuntur. Primo
torvenyszeki iilnok. Stat. 8.
Audacitas, audacia; vakmeroseg. Cod.
Auditoratus, us, officium iudicis Mili- omnium maturescunt mense Augusto unde et
Dip. Arp. Cont. XI. 47. feroci lyrannide haec taris ; hadi birosdg. Auditorial. Nov. Calend. Augustas incolis Augster nuncupantur, Vistatuta violare audeat ct sua audacitate cor- 277. Caesareo-Regia Generalis et Stabalis sulis Romanorum similes.
Augustalia, Palatium ; kirdlyipalota.
rumpat.
Auditoratus Officia. D. N. Riedt, Generalis
Bonf. 1. 3. 50. miro quoque modo augustaAudiaiii, Haeretiei ab Audio archihaere- Auditoratus offlcii Actuarius.
tico sic dicti, alias antropomorphitae q. v.;
Auditores iuris, medicinse, qui lia et tabernacula sua disposuit.
Audius kovetdi. Nagy Hier.
Augustalis, ad principem pertinens,
studet iurisprudentiae, medicinse; joghallAudibilis, quod exaudiri potest, clarus; gato, orvostanhallgato. It. auditore, stu- augustus. Thorn. Archid. Hist. Sal. 315. Itaque
hallhato. Nil). Symb. p. 826. fldei confessio- dente. Kass. P. P. I. 179. Theatrorum . . . in diversis mundi partibus iussit Imperator ob
nem audibili voce secundum formam prae- frequentatione omnibus studiosis nee quidem Augustalem memoriam multa aediflcia erigi.
Szilady Tor. Magy. Tort. Em. IX. 106. throscriptam emisimus.
iuris ac medicines auditoribus exemtis.
Audientes, (Du C.) Cf. Tert. Poen. 6.
Auditorialis, e, iudicialis; biroi. Cher. nus Augustalis et Caesareus.
Augustana confessio, dgostai hitdicti scriptoribus Latinis Ecclesiasticis, qui Jus. Eccl. II. 340. Solet autem erga Mandatum
Graecis xarrjôvf^voi vel quod antequam ad Episcopate vel Auditoriale quod Conpulso- vallds. Augsburger Confession. Corp. Jur.
Baptismum admitterentur, fldei Christiana rium dicitur a secularibus cum iuramenlo ab an. 1681. Art. 25. et. 1687. Art. 21.
Augustinianus, monachus canonicus
erudirentur mysteriis, vel, quod, priusquam Ecclesiasticis autem in puritate conscientiae
regularis. Ordo hie an. 1256V ab Alexandro
sacra fleret Liturgia, scriptores audirent. Eidem praestari.
disciplinse erant subiecti Poenitentes quoque;
Auditorium, (Du C.) locus in ecclecia, IV. pontifice conflrmatus est; Agoston rendu
udvirat hallgatoi. Nagy Hier.
in quo consistebant audientes; szentegyhdz- kanonokok. Magy. Tort. Tar. XVII. 10.
Audiencia, ae, praesentia; (hallatara) ban a szoszek mellett levo hely. Tor. Tar. Augustre, cantharus, poculirm (maius);
kancso^pohdr. G. Fej. T. XI. V. Un. 440.
jelenlet. Fabr. Urk. 122. an. 1500: Gravis 1891. p. 585.
Auditus, us, auditio, rumor; hallomds. lego et relinquo augustria argentea, unum
culpa est, si quis in audiencia secularium cum
Eszt. Okm. p. 222. (an. 1536) fldeles sunt ex magnum duo minora et quartum illis minus
aliquo contenderit.
ad fundendam aquam. (lege : angustria.)
1. Audientia, ae, sermonis aditus, vel auditu et publica voce et fama.
Aula, ae, domus regia; (kirdlyi, fejeconveniendi alterius potestas ; kihallgatds. Auferibilis, quod auferri potest; elIt. audienza. Audienz. Kass. P. P. 1. 278. viheto. Tor. Tar. 1888. p. 687. a solo Deo delmi) udvar. Kass. P. P. 1. 206. inter
Inslantiae ad Suam Maiestatem Sanctissimam ipso non a populo esse auferibilem.
aulam archiducalem Mutinensem.
Aufklarista, reformatus, illuminatus;
Aula summa, porticus, ubi equites
directae et via Cabineti vel in publica aut
convenire solent; lovagterem. Rittersaal.
privata Audientia Eidem suae Maiestati felvi lag o suit. Irodt. Kozl. VII. I. p. 21.
Aufugare, (Du C) pellere; eluzni. Kub. Szaz. XI. 719.
Sacra tissimae personaliter prsesentata?. Verancs.
D. Hont. II. p. 31. (Ladislaus IV. an. 1287) de
V. 237. Wagn. Audientiam habere.
Aulse Familiaratus, conditio aulae
2. Audientia, uti auditorium: tribu- possessionibus ipsorum sunt aufugati. Fej. familiarium; udvarnoki tisztseg. Kov. Form.
St. CXLVIII. Collatio Aulae Familiaratus.
nal, judicium; torvenyszek. Batty. Leg. T. II. X. I. 368.
Aufurare, furari, furtum facere; ellopni.
Aula^ Iamiliaris, aulicus; udvarnok.
311. an 1217.
Audientiam facere, ad colloquium Irodt. Koz. VII. 2. p. 248. Si quid aufurasti, Szaz. XVII. 537.
Aulse iuvenis, V. Aprodianus; udadmittere ; kihallgatdsra bocsdtani. Epist. ad canistrum pone.
Augaria, ae, V. Angaria; oppressio; el- vari aprod. Szaz. XIV. 69.
Proc. P. III. p. 412.
Aulse magister, praefectus famulitii
Audire erga aliquem, oboedire ali- nyomds. Szirm. Hung, in Par. 33. in eamque
cui; engedelmeskedni. Epist. Proc. P. II. (nationem) crudeliter ssevire coepit. Ungaria aulici; udvarmester, hopmester. Tor. Tdr.
p. 208: Imperator Turcorum regnicolis. . . est Augaria: ergo debet augariari. Unde 1892. p. 461. primi vesirii aulae magistro.
Aulse magistra, femina nobilis a renunciavit, ut nemo eorum erga Dominum The- Augariam successive etiam vocarunt Ungari
saurarium audiret.
ab augendo perpetuam Colonicalem obligati- gina; udvarholgy. Tor. Tar. 1890. p. 598.
Audire missani, interesse rei divinae; onem post seditionem Cruceatam colonis Gynecaeo aulico praeerit aulae magistra, cui
inserviet una pedissequa.
miset hallgatni. It. ascoltar la messa. Messe impositam. Ulad. Deer. 7. art. 14.
horen. Wagn.
Aulse Mareschallatus Officium,
Augariare, V. Angariare et Augaria;
Audire non possum de hac re, opprimere; elnyomni.
officium praepositi sacri cubiculi; hopmesteri
respuunt hoc aures meae. Wagn.
Augerium, i, fors. ab Augia derivatum, hivatal. Art. Diaet. Pos. 31.
Auditivus, 3., ad auditum pertinens, quod campum palustrem amni adiacentem deAulse notarius specialis, notarius
qui audit, auditum habet: hallds . . ., hallo. notat; mocsaras videk. Georg. Sirm. I. 37. aulicus ; kulonos udvari jegyzo. Szaz. XIII.
Piizm. Dial. 221.
E converse Rex robore castorem suam ob 174. (IV. Laszlo kpraban.)
1. Auditor, iudex militaris; hadi ugyesz, augerium posuit, ac ordinavit robore in
Aulse Officialis, muneri aulico prahadbiro. Nov. Calend. 277. Regia Solutoria tantum.
fectus ; udvari tiszt. Diar. Com. 29.
Militaria Offlcia. Caesareo Regia Generalis et
Augmentare, (Du C.) augere; noAulse supremus prsefectoratus,
Stabalis Auditoratus Officia. D. Mich. Allen, velni. Gal. augmenter. Wagn. Cf. Firmic. munus summi praefecti aulici; foudvarmesStabalis Auditor. Georch. H. T. IV. 69. Arch. Math. 5., 6.
teri hivatal. Tag. Orsz. Lev. ism. II. 5.
Rak. VIII. 392.
Augmentativus, 3., augens; oregAulse Regise Cancellarius, vel
2. Auditor, iudex ecclesiasticus ; szent- bito. nagyobbito. Pel. De s. viduis s. c. 2. Regius Aulae Cancellarius. V. Cancellaszeki bird. Kovy. El. 35. Forum, quod Sacra Talis honor nedum est malus, sed et paenae rius Regni. Cod. Dip. Arp. Cont XL 149. Cod.
sedes vocatur, constituit Episcopus Dicecesa- infernalis augmentativus.
Dip. Arp. Cont. IV. 9. venerabilis patris ArchiAugmentator, qui auget; gyarapito. episcopi Strigoniensis, tune temporis aule
nus vel Auditor aut Vicarius. (Indigena, Ulad
4. 35.) cum Capitularibus aliisque Gonsistoria- Batty. Leg. I. 452. rectae conservationis aug- Regie Cancellarij. M. Bel Georg. 499. Exc.
libus Assessoribus per Episcopum nominari mentator. Vita S. Stephani 107.
Cancellaria Hung. Aulica a Regio Aulae
solitis.
Augumentatio, augmentum, addita- Cancellario dirigitur.
Auditor causse, (Du C.) inquisitor, iumentum; nagyobbodds. It. aumentazione.
Aulse regise miles, stipator regius
dex, qui de rebus controversis delegabatur ad Luc. Regn. Dalm. 251. statusque et persona- ac satelles; kir. udvari testdr. Szaz. VIII.
earumdem veritatem detegendam, auditisque rum ac Regni praesertim Hung, augumenta- 238.
testibus causam referebat. Szer. Not. 95. quod tionem omnimodam peroptare.
Aulseum, tapes, paries mobilis, versatinos ex delegata a Sede Apostolica postestate
Augurator, augur; j6s. It. auguratore. lis; szdnyeg, spanyol foil. Arch. Ra"k. VIII.
Aulea
Aureale
Auricularis confessio
326. Aulaeorum Hollandicorum antiquo- ris hoc nomine praecipue veniunt litterae ab rentini, dein Ducati Veneti (Zechini ac
rum vulgo niederlanderische Spalier frusta Andrea II. rege anno 1222. aureis sigillis mu- Czikini dicti) In anni 1346. diplomate tenore
maiora quatuor.
nitaa, quibus jura et libertates a Sto. Steph. cuius Stephanus (Duscianus) rex Bosniae, SclaAulea, ae, pro: aulaeum; szonyeg. Tor. constilutas restituit. Cf. Pallas.
voniae etc. Imperatoris axioma usurpat, haec
Tar. 1890. p. 368. unam auleam cum filis
Aureale, (Du C.) parvus cussinulus eo, occurrunt: ducenta perpera grossorum Veneaureis, habentem imaginem beatae \irginis cum quod sub aure ponitur; kisded vdnkos, ticorum, duodecim pro quolibet perpero comfilio suo parvulo.
fejalj. Gyon. 2620.
putatorum. Perpera, Perperum, Hyperperum
Auledus, i, qui tibia canit; hegedus, Aureato-cupreatus, 3. auro et aere iuxta Du Fresne erat moneta Byzantinorum
sipos. Gyon. 2594.
inductus; aranyfemezett. Magy. Tor. Tar. Imperatorum sic appellata, quasi ex auro exiAulegenosus, 3., (Du C.) crassus, pin- XX. 170. gladium vaginam aureato-cupre- mie rutilo et recocto confecta esset.
guis ; kovei\ Gyon. 2607.
atam habens.
Aureus Csesareus duplex, Inst.
Aureatus, 3. (DuC.) inauratus, auro Arithm. 221. Tabula V. Monetarum exterarum,
Allies, etis, qui cum cannulis cantat;
intextus ; megaranyozott. Ljub. Mon. SI. IV. cum domesticis comparatarum. Aureae. Aureus
sipos. Gyon. 2593.
Auletrix, .mulier tibia canens: kurtos 303. an. 1393.
Caesareus Duplex = Flor 8. Cr. 40.
asszony, vigassdg tevo asszony. Gyon.
Aureax, (Du C.) equus solitarius; egy
Aureus Csesareus simplex. Inst.
2601.
magdnak valo 16. Gyon. 2627.
Aritm. 221. Tabula V. Monetarum exterarum
Aulicaster, assentator aulicus; udvaros
Auregentum, pro: argentum; eziist. cum domesticis comparatarum. Aureae. Aureus
(udvari hizelgo) Ger. Hofschranze Par. Pap. Arch. Ver. Sieb. XI. 344. XV. marcas de Caesareus simplex Flor 4. Gr. 20.
Aulice, aulicorum modo; urbane, mo- auregento.
Aurei Bohemici, Aurei Hollandeste ; udvari szellemben. Szaz. III. quod
Aurei Velleris Eques, arany- dici, Aurei Hungarici, Instit. Arithm.
gyapjas lovag, vitez. Gold. Vliesz-Ritter. 221. Tab. V. Aureus Hollandicus=Flor. 4.
nimis aulice conscripserim.
Aulices, pro: aulici. Kuk. Jura I. 76. Molnar Patv. 59.
Cr. 18. Sim. Num. 73. Illud vero ne ambiguum
an. 1264. nobiles et veri aulices Regales.
Aurei Velleris Equitatus, turma sit, quod Bohemici aurei cum Hungaricis
Aulici, in capitulo muneribus functi; equestris aureo vellere insignis; aranygyap- non discrepent; quamquam satis confirmatum
aulikusok a kaptalanban az iroda-igazgato, jas lovagrend. Molnar Patv. 59. Aurei Vel- putem ; hinc etiam adparet, quod suos plane
piispoki titkar, ceremoniarius, leveltarnok s leris Equitatus a Philippo Bono Burgundiae aureos, hungaricos vocent, ob auri in se
egyeb tisztek neveztetnek igy hazankban. Kon. et Brabantise Duce seculo XIV. institutus.
spectati excellentiam.
1. Aureola, Chrysalis; hernyobdb.
Egyh. 303.
Aureus Kremnicensis, kormoczi
Aulico-bellicus consiliarius; Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VIII. 241. Primo arany. last. Arith. 65. Aureus Kremnicensis
udvari hadi tandcsos. Ger. Hof Kriegsrath. enim primordium ponitur ab alio simili insecto fl. 4. cr. 22. = crucig. 262. = Denar. 4362/s.
Szaz. I. 288.
vel ab ipso vivente animali cui inest, vel casu
Aureus Numerus, = Numerus in
Aulico-Hungaricus Cancella- aliquo defertur; ex hoc dein fit exiguus ver- (Calendariis) fastis aureo charactere descripriatus, offlcium cancellariae aul. Hung.; ma- miculus, ex vermiculo dein insectum aliquo- tus ; aranyszdm. Curios Misc. 428. Ubi et
gyar udvari kancellaria. Szaz. VIII. 712. modo imperfectum, ex hoc demum tit chry- illud observandum elapsis 19 annis recurrere
Aulicocia, ae. exta, quse in ollis coque- salides sive aureola ac demum perfectum Novilunia et reliquas Lunationum partes, ad
bantur; a fazekban megfott bel. Gyon. insectum.
eosdem omnino dies, unde promanavit celeber2. Aureola, (DuC.) proemium merito rimus ille Cyclus, seu series numerorum
2599.
1. Aulicus, 3., ad regiam pertinens; deditum ; feny-, dicskoszoru. Gall, aureole. ab unitate usque ad numerum 19. inclusive
udvari. Rev. Lat. Or. 175 : et fuit Mariae Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. X. 70. Quid sint in perpetuum revolubilis, cuius beneficio inTheresiae ita iucundus (sc. honor.), ut hos, animarum beatarum Aureolae ? Nomine telligeretur, quo die Mensis cuiusque fleret
quibus ita confideret, non illo voluerit veteri aureolae hie intelligi accessorium quoddam Novilunium. Qui proinde cum tantae utilitatis
nomine Aulicos, quod servile aliquid putabat illudque peculiare proemium, quod a Deo peeu- esset, Aureus Numerus est dietus solebatsonare, sed alio sane amiciore Aulae Fanti- liaribus quibusdam operibus excellentibus que in calendario aureis characteribus describi.
constitutum est. Vocantur proemia Aureolae, Aureus Salisburgensis. Inst.
liares compellari.
2. Aulicus, 3., adulator, urbanus; hi- quasi parvae coronae aureae, coronae quia sunt Arithm. 221, Tabula V. Monetarum exterarum
cum domesticis comparatarum. Aureae. Aureus
zelgo. Szaz. XIII. 580.
proemia victoriae.
Aulites, aulicus (Du C. aulates) ; kir. Aureorum filorum Crispator, Salisburgensis = Flor 4. Cr. 20.
Aureus Turcicus, torok arany.
udvardhoz tarlozo. Tor. Tar. 1893. p. 21. aurum lanse modo nens; arany fono, aranyVerancs. III. 256.
Aulo-bellicum Dicasterium(Ex- fonalereszto. Goldspinner. Tab. Conscr.
celsissimuin), udvari hadugyi korAures, Homo fractis auribus ; veszekedS
Auriale, idem quod Auriculare. Kov.
mdnyszek. Tor. Tar. 1888. p. 743.
ember. Szentiv. Cur. Misc. Dec II. P. II. 128.Form. St. XIX. Auriale (fewal) dicitur auriAumacium, rectius: aumatium, dici- Homo fractis auribus. Ille dicitur, qui est ale quod supponitur auri.
tur locus secretus, sicut in theatris aut circo rixosus.
Auricalceus, 3.; sdrgarez . . . Arch.
(Festus); titkos hely. Gyon. 2608.
Aures et cauda f oras eminent, Rak. VIII. 346.
Auranteus, 3., pro: aurantius; na- omnia in patulo sunt. Austr. Aust. Palma. Ref.
Auricalcarius, fusor aerarius; erczrancs . . . Arch. Rak. VIII. 312. Aurantei L. 2. Videsne jam, ut Hungarico dicitur Pro- onto. Kronst. III. 574.
coloris cortina Damascena.
verbio, foras eminere et aures et caudam
Auricalcharius,pro aurichalcarius;
Aurantia, (sc. mala vel poma); na- mendacissimi Tui. . . patrocinii ?
sdrgarezmives. Giirtler. Pest Var. Lev.
rancs. It. arancia. Pomeranze. Bel. Geogr.
Auresa, ae, (fors.aurifex); aranymiives. Auricambsor, Auricampsor, ne579. Procrescunt in ea . . . amygdalae, mala RaC. Mon. SI. XIII. 30. an. 1348.
gotiator argentarius ; mensarius, trapezita ;
citrea, granata, aurantia, gossypium, aloe.
Aure us, florenus; forint, slav. zlaty. penzvdlto. Szaz. XXI. 54. Mon. Comit. Trans.
Aurantiacus, 3., luteus; narancs- Tor. Tar. 1893. p. 21.
I. 240.
szinu. Ackerl. 6.
Aureus Bavaricus, Inst. Arithm.
Auricella, lacca musica; lakmusz; it.
Aurarius, i, (DuC.) Aurae popularis 221. Tabula V. Monetarum exterarum cum oricello. Ljub. Mon. SI. 1.204: pellem de auricaptator ; dicseret-vaddsz. Par. Pap.
domesticis comparatarum. Aureae. Aureus cella.
Aurata, ae, Salmo Fario (Linn.); pisz- Bavaricus =. Flor 4. Cr. 18.
Auriculare, pulvinar, pulvinus vel
trdng. Kronst. III. 265 : 25 vivas auratas
Aureus Byzantinus, Numi Hung. auricularium (Du C.) Gal. oreiller; vdnkos.
151. Inter aureae monetae species iam antiquitus Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. Quatuor linteavulgo fdrren.
Aurea Bulla, arany-bulla. Vuch. Aurei Byzantini stabilem in regno cursum mina, lecti auriculare.
Auricularis, digitus minimus; kis ujj.
Jur. Feud. 10. Constitutio Caroli IV. Imp. An. habuerant et a Caesaribus, sub quibus cusi
1356. sancita ab appenso sigillo imperiali sunt, Manuelati, Michaelati, Romanati etc.dice- It. dito auricolare. Ohrflnger. Schla'g. 403.
Auricularis confessio, (Du C.) fulaureo nomen Aureae Bullae veluti proprium bantur. Erant ii aureis nostris initio graviaccepit, praeter diversa iuris publici capita ores, serius tamen liga peiores et pondere le- gyonds. It. confessione auricolare. Fabo.
malta de feudis Imperii R. G. definiens. Hunga- viores. His successerant primum Aurei Flo- M'onm. Evang. II, 135.
60
Auriculatenus
Aurifossor
Auro-argenteus
Auriculatenus, usque ad aures; fulig. vivo. Kov. Carm. 123: pretiosus ob undas
Aurilotor, aurum purgans; aranymoso.
Regul. Turm. Pr#t. 88. Crines laterales auri- aurifluas. Cf. Prud. ap. Symm. 2., 604.
Pesty Sz6r. 1. 446. Verancs. VI. 56.
1. Aurifossor, aranydso. Goldgraber.
culatenus scindantur.
Aurilotorialis, ad auriloturam perAuricusor, bractearius, bracteator; Kronst. I. 93.
tinens ; aranymosdsi. Faber. Jur Met. 126.
2. Aurifossor, operarius; munkas, in argumento causarum aurilotorialium.
aranyvero', aranyfilstmives. Goldschlager.
1. Aurilotura, auri purgatio ; aranyTab. Conscr. Kol Cod. 41. Arch. Ver. Sieb. der fiir Gold arbeitet. Kronst. III. 413. Guldner.
VI. 182.
mosds. Goldwascherei. Juriev. Jur. Met. 100.
Aurif ovea, aurifodina ; aranybdnya. Aurilotura objective sumpta est minimarum
Auridatores, homines regii, qui in auro
pendebant terragium; aranyadok, kiraly Gyon. 2652.
particularum auri vei argenti, sabulo vel glebae
Aurifricatus, aurifrisatus, auri- inhaarentium medio aquae suscepta separatio;
emberei (udvarnici) kik aranyban fizettek a
foldbert (terragium). Tor. Tar. 1893. p. 21. frisaatus, 3., ad opus auro pictum perti- Aurilotura vero subiective considerata est
Pfahl. Jus. Georg. LX1X. In Scepusio plures nens; aranyhimzo. Tor. Tar. 1887. p. 190. ius minimas auri vel argenti particulas sabulo
erant Hospites, qui titulo census Regibus Fer- in filis aurifricatis depictas ymagines flo- vel gleba3 inhaerentes, ope aquaj a cseteris
tonem auri unde auridatores dicti praesta- rum et. 189. 191.
particulis hasterogeneis separandi et pro raAurifrisia, ae, aurifrisium(Du C.) (imbria tione particularum metallicarum iam auri, iam
bant. Schwartn. Scult. 115. Agri modo et
inutili antea Dominis glebae admensus census aurea, limbus aureus; opus acupictum; arany- argenti, iam etiam slanni Loturae proprie voiste vulgo de mansis (sessionibus, laneis) himzes. Tor. Tar. 1887. p. 186.
cantur, sed consveludo omnes has species uno
singulis fertonem seu florenum annuum red- 1. Aurifrisium, (DuC.) fimbria aurea, general! termino auriiotura compellare praedebat: non tarn ipsum ilium fertonem auri, limbus aureus; aranypaszomdnt. Tor. Tar. cipit.
Auripendiurn, insigne aurium; fiilbequi auro ad stateram, signandi vero auri 1886. p. 554. Knauz. M. E. Str. I. 78. 109.
2. Aurifrisium, frontale alias : anti- valo. Magy. Tort. Tar. XX. 169. Unum par
compendio, a Carolo I. Rege introducto suauripendiorum aureorum.
binde numo in specie tali pensabatur aurum- pendium; oltdrelo. Szaz. XXVII. 682.
Aurifrisor, aurifex. G. Fej. T. XI. Vol. Auriphrygiatus, 3., (Du C.) aurifrisio
que vere passim pendentibus aliis, auridatoornatus, limbo acupicto, auro plerumque argenrum agnomen conciliabat non ineptum. Cod. Un. 262.
Aurifrisum, acupictura aurea; arany- to ve distinctus; aranynyalhimezett szalagDip. Hung. Pat. VII. 253. 263.
Auridatorius, 3., ad auridatores per- himzes. It. frisato d'oro. Cod. Dip. Arp. Cont. gal elldtva. An. Sc. I. 347. an. 1472: milra
tinens. Cod. Dip. And. IV. 502. aliquas pos- I. 40. Indumenta sacerdotum . . . ex quibus aurip hrygiata.
sex sunt aurifriso parats . . . suptilia sunt
Auripigmentum, aranylet, aranysessiones . . . haberent auridatorias.
Aurifaber, (Du C.) 1. aurifex, 2. ope- VIII. ex quibus est unum aurifriso paratum. sik, aranysdrga festek. It. orpimento. Ger.
Aurifusium, idem ac aurifrisium Operment. Kecsk. P. Otv. Gloss. 137. 138.
rarius, i. aranymuves; 2. munkds. Kronst.
III. 413. Fr. Lib. Rt. I. 71. III. 192. Cod. Dub. quod fimbriam auream denotat; arany- Auripigmentum sulphur miscere memento.
rojt. It. frangia d'oro. Fej. II. 138. dono . . .
1. Auriquestor, operarius; napszd185. 201.
Aurifabra, ae, uxor aurifabri i. e. auri- unicuique altari Clericum unum, unam casu- mos. V. Aurifossor 2) Ger. Goldner. Kronst.
ficis; aranymuves felesege. Fjp. Szam. 627. lam cum optimo aurifusio et gemmis or- II. 333. auriquestoribus vulgo goldneren,
Aurifabri Montis Grecensis, natam.
qui ... vetera canalia eiecerunt ect. 434.
Auriga publicus, alias: auriga pro2. Auriquestor, qui auro quaestum
aurifices Zagrabias; zdgrdbi otvosok. Szaz.
XI. 795.
vincialis; berkocsis. Vect. Ref. I. 2. opera facit; aranykereskedo. Goldverkaufer. Kronst.
Aurifabrilis, ad auri fa'brum pertinens; publicorum aurigarum Landkutschi dicto- I. 129. Kronsucher.
aranymestersegi, otvosi. Knauz. M. E. rum.
Auriquestura, mercatura, negotiatio
Auriga reipublicse litterarise, auri; aranykereskedes. Goldhandel. Kronst.
Str, 1. 372. 479. in arte aurifabrili fidelibibliopola; konyvkereskedo. Wallaszky 186. I. 627. Goldgrube ?
ter servivisset.
Aurigaria res, vectura; fuvarozds. Aurisare,obsidere aures; fiilelni. Corp.
Aurifabrina, fabrica, offlcina ubi aurei
numi cuduntur ; aranypenzvero (muhely). Arch. Ver. Sieb. XXVII. 558. lani textores... Gram. 57.
Sim. Num. 13-4. Attilam magis Imperatorem quibus . . . permissa sit ruricultura et res
Auriscalpiuni, instrumentum, quo
auro el argento cuso abundasse quam ut aurigaria.
aures purgantur; fulvdjo. Gyon. 2658. Cf.
Aurigatio, vectura, munus aurigae; Mart. 14., 23.
aurifabrinae erigendae curam suscipere debuisset.
fuvarozds; Kass. Ench. II. 13. Aurigatio
Aurisia, 33, (Du C.) cacitas; szemfenyAurifica, 33, aurifrigium ad crines cri- Judseis quoque absque ulla restrictione admit- vesztes. Gyon. 2656.
spandos; aranyos pdrta. Schlag. 1188. titur. Norm. Ordin. an. 1785. 31. Mart.
Auristria, unguentum auris; ftilnek
aranparta.
Auriginosus, 3., aurigineus, arquatus; valo ir. Gyon. 2705.
Aurificare, inaurare; megaranyozni. felle, bile suffusus; folyosos, sdrgasdgban
Aurisutura, 33, idem quod aurifrisia;
Fej. II. 93. dedi monasterio . . . III. casulas szenvedo. Gyon. 2643.
aranyhimzes. Tor. Tar. 1887. p. 186.
Aurigraphia, aurea scriptura; arany
ffMri/icatas,quarumduaegemmis ornatas sunt.
Auritexta, ae, aurotexta, ae, fimbria
Aurificina, aurificis taberna; arany- irds. Gyon. 2650.
auro texta; aranyszovetu szegely. Tor.
muhely. Gypn. 2635.
Aurilavacrum, i. locus, ubi aurum Tar. 1887. p. 180. Ornamentum Episcopi. . .
Aurif icium, (Du C.) ipsum opus aureum; legitur, purgatur; aranymoso telep, me- habens auritextam latam et preciosam.
aranymu. Gyon. 2646.
dencze. Reych. Chor. Trans, p. 796. plures
Auritextor, textor aurarius; aranyAurificus, V. Aurifaber. Cod. Dip.denique eo loco chrysplapides in opulentis szovd. Szaz. VIII. 423.
ac crebris chrysoplisiis id est, aurilavaArp. Cont. VI. 54.
Auritextum, textum aureum, aurea
Aurifilare, is, aureis et argenteis fllis cris inveniuntur.
acupictura ornatum ; aranyhimzesu szovet.
ornatum, intertextum opus, flligrana; sodAurilegium, (Du C.) locus, ubi reponi- Thok. Diar. II. 326.
ronymu. Kov. Form. St. 208. Item quicun- tur aurum, sdlicet thesaurus: ubi legitur, id
Auritraccio, bractearum confectio,
que auricusor magistrari voluerit, probet artem est, colligitur aurum; kincstarto hely, kin- aurum tundendo in tenuissimas laminas disuam manu sua propria cudendo et dilatando cseshdz, tdrhdz. Gyon. 2651.
ducere; aranyveres. Magy. Tor. Tar. IX. 72.
Aurilegulus, (Du C.) qui aurum e fo- in offlcio cimenti et Auritraccionis.
aurum et argentum sub debita latitudine ab
antique consueta et aurifilare cum auro et dinis eruit; aranyatgyujto, -szedo. Opin.
Aurium abscissio et incisio,
argento secundum verum et rectum modum 1810 de domicil. Zingar. A: e r a n t . . . qui ad (Du C.) fuit olim inter poenas a legibus receripas fluviorum aurivehorum . . . fulvam ptas; nam templorum et rerum sacrarum spoapprobare quanto prius potest.
Auriflamma, 33, vexillum ex Sancti auri arenam legendo, unde aurileguli dicti. liatoribus aures findebantur.Decret. S. Stephani
monumento, cui appensum erat, desumptum Cf. Cod. Theod. 11., 19., 9.
reg. Hung. lib. II. cap. 40.
(Du C.) ; a martirok oltdrdrol levett
Aurilotio, actus auri purgandi; aranyAurivehus, 3., aurum vehens, aurifer
zdszlo. Gal. Oriflamme v. Barczay 306. Par.mosds. Jogt. Eml. T. III. p. 408: tempore, v. s. Aurilegulus; aranyatvivo'. Opin. 1810.
Pa>.
quo ad laborem aurilotionis ... proficisce- de domicif. Zingar. A.
Aurifluus, 8., aurum vehens; aranyat rentur.
Auro-argenteus, 3., auro et argento
Auroclavatus
Auscultatorise vigilise
Authoritas
61
ornatus; arany-ezust. .. Magy. Tor. Tar.Ger. Schultheis. Schulze. Sculteti sub Casimiro annum, diem, mensem prae se ferre... AusXX. 174. Capistra auro-argenteis aciculis Magno ad praesidium rusticorum contra nobi- zug semiplenam probam faciet.
Auszugale debitum, Kelem. Inst.
ornata.
les, qui in plebem rusticam nimium sibi usurAuroclavatus, 3., auro clavo ornatus; pabant, introducti. Schwart. Scult. 198. Origo Jur. Pr. II. 594. Debitum Auszugale. Unde
aranyszegelyes. Verancs. Hist. I. 114. ac nominis illorum (Scjiltetorum in Polonia) vel ex hoc nomen et quid notat? Auszugale a
numerosa lanea, sericea atque auroclavata latino Sermone Auscultatores vel ex italico Germ, vocabulo Auszug vel potius eius dimiveste.
simpliciter Scultatores . . . tribuendo etiam nutivo Ausziigel, extractum consignationemAurora, a;, (DuC.) missa ad auroram iisdem villarum et agrorum locatoribus iurisque signiflcante, dictum est: Debitum per
dicenda, sacra antelucana; hajnali mise. dictionem, quo rem familiarem curando agros merces vel operas vel utrasque sinul, crediFjp. Szam. p. 263 an. 1428: plebano solvi- colonis dividerent, censum ab eis exigerent, tas contractum, et ex libris mercatorum oping us ex parte aurorae.
iustitiam cooptatis sibi ex villarum incolis ficumque deductum ac suo modo solvi praetensum.
Aurorare, (Du C.) illuminare; ara- (duobus) Scabinis administrarent.
Auszugales, index rerum emendarum
nyozni. Gyon. 2624.
Auscultatorise vigilise, excubiae;
vel venditarum; hiteljegyzek, vdsdrldsi
Aurorarius, qui sacra antelucana obit; V. s. Scutarius; or. Ger. Schildwache.
hajnali mi set mondo. Fjp. Szam. k. 207., Auscultatorius, 3., exploratorius; lajstrom, drjegyzek. Kass. Jur. Civ. I. 91.
233., 252: Item Domino Nicolao aurorario kemlelci. De Turc. succ. 621. multi nostro- Kass. P. P. I. 222.
solvimus 850 den. ex parte aurorae.
rum militum dum auscultatorias sive sentiAuszugalista, ae, qui in indice, in
Aurula, ae, demin. ab aura; szellocske. nellas sive ut Germani eas vocant scutarias extractu continetur ; hiteljegyzekes, hitelBocat. Hungar. p. 323 : blanda aurula. Cf. vigilias obeunt.
rovatos. kivondsos. Kovy. El. 466. Postea
Tert. Anim. 25. Hieron. Ep. 34.
Auscultatrix, silentium observans (mo- sequuntur Auszugalistae non privilegiati et
Aurum, Unde usque hodie denarii XI. nacha); hallgato (apacza). Magy. Tor. Tar.non intabulati et qui damna non intabulata
numero aurum appellantur, non quod sint XIII. 66.
praetendenda habent et demum titulo lucrative
aurei, sed quia denarii XI. argentei valebant
Ausczugales, (Sc. litt.) V. Auszuga- venientes, quorum scilicet praetensio ex mera
byzantium unum. Aurum byzantium =XL. deles. Kov. Form. St. V. Ad depurandum Debi- debitoris liberalitate fluit v. g. Donatarii.
narii argentei; arany (p6nz). S. de Kn. Chr. tum ex Ausczugalibus liquidum evadens
Autentia, ae, summa potentia, arbiII. 4., 1.
coram ludlium.
trium; teljes hatalom. An. Sc. I. 8. an.
Aurum album, platina; feher arany, Ausczugalis, V. Auszugales; rovdsbeh 1412: nobis . . . Fraternitatem . . . per suas
platina. Kol. Cod. 39.
(adossdg). Kass. Jur. Civ. 1., 180. Ad per- autentias . . . firmabit.
Aurum arenarium; porarany. It. solutionem Debiti Ausczugalis.
Autepsa, a gr. afaoq et nsaao),
oro arenario. Kecsk. Otv. 166.
Auserit, pro : ausus fuerit. V. s. Ra- Cic. Rose. Amer. 45., 333. Authepsa.
Aurum bollatum, V. Bollare; aureo matum.
tepsi, samovar. Arch. Rak. VIII. 345. Una
sigillo munitus ; aranyos pecset. Cod. Dip. Ausio, ausus, ausum (Calep.); meres. cuprea autepsa vulgo tebszi pro pinsendis
Arp. Cont. VI. 315. Ego Cumanus Clericus Gyon. 2513.
tortatis.
Communis spalatensis Juratus Notarius ut in
Ausprughatum vinum, V. Aus- Autheani, Lutheri asseclae quidam, qui
authentica Regia bulla de auro bollato vidi. bruchatum; Beng. Ann. Er. Ccenob. 454. tantum unum Deum credentes filium et spiriAurum filatum Florentinum, mox vinum nobilissimum sed ut vocant Aus- tum sanctum deum esse negabant; istent
aurum in flla deductum. Aurum filatum prughatum seu de passis uvis pro more magdnyositok. Nagy H!er.
Mediolanense, Aurum filatum earum partium praeparatum dilaudavit.
Authentia, av&evxla, auctoritas, fideVenecianum; font arany. Tor. Tar. Austancia, 33, pecunia residua, restan- dignilas ; hitelesseg, igaz eredetuseg, azo1889. p. 377.
tia; Germ. Ausstand; hdtralek. Cod. Dip.nossdg. Georch. H. T. I. 5. Kass. P. P. II. 160.
Aurum finum, au. purum; finom Arp. Cont. IX. 224. cum omnibus utilitatibus Bod. Hist. Ecd. II. 302. 319.
arany, ^k kardtos arany. Kol. Cod. 5. et pertinencijs suis, appendicijs et austanAuthenticse, Leges posteriores JustiAurum foliatum, aurum in foliis, au. cijs universis.
niani. Par. Pap.
foliaceum; level, kepiro arany. Blattgold.
Authenticare, (Du C.) auctoritate,
Australes, ium, derivatum ab Austria
Kecskem. Otv. 157. Arch. Rak. VIII. 352.
idem ac incolae Austriae, qui in lexicis Austri fldedignitate confirmare; hitelesiteni. Georch.
Aurum fulvum; sdrarany^ sdrga vocantur; osztrdkok. Cod. Dip. Arp. Cont. H. T. I. 239. IV. 143. Cod. Dip. Arp. V. 54.
arany. Das gediegene Gold. Kecsk. Otv. 170. II. 223. propter continuos iusultus AustraAuthenticatio, actus auctoritate, fide
muniendi, firmandi; megero'sites, hitelesiAurum obryzum, purissimum, ad lium et 313.
obrussam expurgatum (Par. Pap.); finum
Austrare, madefacere (Du C.) nedve- tes. Arch. Rak. VIII. 26. Pel. De Cathed. S.
arany. It. obrizzo . . . reines Gold. Kecsk. P. siteni, harmatozni. Bocat. Hungar. p. 385. Petri s. c. 4. Fej. VII. 215. 163.
Otv. 147.
Faux praeclusa viam vix ac vix edere vocem
Authenticatorius, 3. auctoritate praeAurum, quod per se crevit; Indulsit, fluidoque austranda liquore fuis- ditus; hiteles. Pfahl. Jus Georg. II. 135. an
termes arany. Bruchgold. Thok. Diar II. sent. Gyon. 2676.
aliquis eorum et in quo Diverticulo fundorum
373. Unum frustum auri, quod per se crevit, Austriga, ostrea; osztriga. Maty. 206. suorum intravillani agrorum et pratorum
ponderans aureos 19-a, fl. 66.
Austrinatus, 3., (Du C.) macer i. e. authenticatoriam Remensurationem inAurum streperum, aurum tremu- vento austro corruptus ; megszdradt a deli stitui.
lum ; pillango lemez. Flittergold. Arch. Rak. szel miatt. Gyon. 2678.
Authentice, cum aucloritate, fide
VIII. 312. vestes comicae . . . auro strepero 1. Austrum, (Du C.) purpura, ornamen- summa; hitelesen. Wagn.
obductae . . . 311. Quatuor frustella auri tum sellae regalis; Ostrum; a kirdly nyeregAuthenticitas, auctoritas, veritas;
streperi diversorum colorum.
nek barsony oltozete. Gyon. 2683.
hitelesseg. Szaz. X. 407.
Ausbruchatum, vinum uvarum pas2. Austrum, radius rotae; kerekkullo. Authenticum, i, scriptum quod habet
sarum V. Passum. aszubor. Ger. Ausbruch. Gyon. 2677.
fidem, auctoritatem; hiteles okirat. Jokai
Benko. Top. Misk. 45., 46. hac ratione ibidem Austucium, lege: auspicium ; kedvezo Rab. R. 1., 274. Cf. Paul. Dig. 22., 4., 2.
vinum ex ordinario ausbruchatum con- jel. Knauz M. E. Str.II. 308., 311. felicissi- Authographum, codex manu authoflciunt.
mis exultamus austutiis prosperari.
ris scriptus; eredeti kezirat. Wagn. Cf.
Austur, (Du C.) Idem quod Astur. Ljub. Symm. Ep. 3., 11.
Auscultans, tiro; gyakornok. Auskultant. Instr. Jos. II. p. 12. . 22 : Auscul- Mon. SI. IV. 461. an. 1402: detulit. . . pro
Authorisabilis, (Du C.) auctoritate
tantes extra Consessum per Referentes pro parte regis unum roncenum (equum) et unum praeditus; qui potest legitime confirmari;
tekintelyesito. Konek Egyh. 181.
austurem.
subsidio quidem laborum adhiberi possunt.
Auscultare, esse alicuius (Du C. al. s.);
Ausustum, aes ustum; rezhamu. Authorisare, confirmare, probare ; hitelesiteni. Arch. Rak. VIII. 226. authorisatartozni valakihez. Ger. gehoren. Sup. An. Kupferaschen. Kecsk. P. Otv. Gloss. 138.
Auszug, extractus; kivonat. Kovy. El. tum subscriptione Dom. C.
Sc. II. 436. an. 1571: vicinae possessiones
Authoritas, testimonium, sententia,
448. Extractus etiam seu Auszug debet sinad oppidum Golnicz auscultabant.
Auscultator, Scultetus: falusi biro. gillative speciem merciam cum pretio item dictum auctoris ; mondds. It. autorita. Georg.
Authrix
Avantazare
Avulsio
Sirm. 1. 382. Ezrea wit quemquem docere ista vinum, quia erat filia regis, irascebatur et no1. Avisanientuni, (DuC.) prudenlia,
authoritas: Quidquid agis, prudenter age, lebal recipere.
consilium; beldtds. It. Avvisamento. Ljub.
respice finem.
Avantazare, augere, augmentare; elo- Mon. SI. IX. 64. an. 1410: cum bonopensaAuthrix, quae auclor est (Du C. autrix); mozditani. It. avanzare. Ljub. Mon. SI. V. mento et avisamento super hac materia.
szerzo ... It. autrice. Otia. Bachm. 185. Tra- 151 an. 1409. avantazando commune no- 2. Avisanientuni, Avizamenditio sibi praelenditur authrix, consuetude strum, quantum melius poteris.
tuni, nuncius, actus cerliorem reddendi, inconflrmatrix, et fides observatrix.
Avanlazium, avantagium q. v. Ljub. structio; tudositds, utasitds. Dip. Reip. Rag.
Autificatius, 3., augens; novelo, Mon. Jur. P. I. V. III. 219.
388. Cher. Jus Eccl. I. 66. quia ex avisaoregbitd. Arch. Ver. Sieb. VII. \., 36. vis
Avanzare, idem quod avantazare. Ljub. mentis Constantientibus anni 1416. intelligiautificatia.
Mon. SI. V. 263.
mus Corpus Juris Canonici tune temporis ex
Autochtonia, conditio aboriginum;
Avarea, ae, (e hollandi. havery. Hafen dictis libris constitisse. Szek. Okl. I. 239.
oslakos volta. Szciz. XXIV. 595.
Gall havre. Hafengeld) kikoto penz, tenger
1. Avisare, referre; tudositani, beAutochtonismus, status, conditio dltal okozott kdr. Ger. Haverei. Ljub. Mon. richten. Kronst, I. 621.
aboriginum; oslakos volta, sajdt regibb SI. XI. 17. an. 1312. nihil solvere debent . . . 2. Avisare, (Du C.) monere; figyelmezottletel. Szaz. XXIV. 595.
de avarea.
tetni. Chr. Monac. c. 40. Avisatus dux per
Autocratrix, imperatrix; kenyurno.
Avedaticum, praestatio agraria in avena regis ianitorem, brevibus verbis, videlicet:
Inst. Pac. Prsef. Anna, Russorum Autocratrix. solvenda ; zabban fizetendo add. Ljub. Mon. Si vitam optas, accipe gladium.
Avisatio, nuncium ; tudositds. Bericht.
Automania, pro : autonomia, libertas; SI. IV. 14. an. 1359: imposuerunt colectam
dnkormdnyzat.Szaz.VI.lS.Jasautomaniae. et avedaticum de florenis sexcent's.
Kronst. I. 328.
Automatarius, horarum faber; oraAvisionalia, admonita; meghagyds.
Avehatio, aclus avehendi, vectura;
mures. Pinx. Apod, in fine libri ignoti manu elszdllitds. Arch. Rak. VIII. 2. puri musti Tor. Tar. 1889. p. 71. Me vero suo inslinctu
scriptum.
tempore avehationis.
id expedire posse non secus, ac si scribam
Automatum, veru sponte se movens;
Avella, nux, avellana arbor; mogyoro avisionalia.
Aviso, Litera? Inviatoriae; tudositvany,
magdtol forgo nydrs. Her Oe. 45. Quia bokor. G. Fej. VIII. 3. 400. ibi est renovata
triplex est ciborum genus Assum nimirum, antiqua meta terrea, in qua est dumus avel- utalvdny. Cod. Camb. Merc. 9. quia longiore
consuetudine invaluit, ut Trassato, mox conElixum et tostum, ea de causa cuivis generi larum.
sunt proportionata instrumenta. Ilia sunt:
Avellanus, avellana = corylus, coryle- cluso Cambio, medio Cursoris publici literae
Rudicula, Clunaculum, Automatum, Crateu- tum. Cod. Dip. Pat. VI. 132. 88. sub dumoinviatoriae, alias Aviso dictae per Trassantem submittantur.
terium . . . Verraculum . . . Creacentrum.
avellani.
Avisuni, nuntium, significat'o ; tudosiAvere, (Du C.) fortunae, copiae; vagyon.
Autopyrus, (Du C. al. s.) fermentum;
kovdsz. Gyon. 2694.
It. avere. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 102. solvere tds, utalvdny. Gall. avis. Beth. G. lev. 438.
Aviticitas, ius hereditarium bonorum
Antorculus, demin. ex autor. Boc. debeant duanam scilicet XX. solidos pro cenHungar. Epist. Ded. 3 : remuneravit autor- tenario libr. den. de dictis mercacionibus; de ab avis acceptorum ; osiseg. Georch. H. T. I.
avere autem et mercacionibus Apulee tracten- 279. Kovy El. 561. Kass. Jur. Civ. I. 32.
culo ad se vocato.
Aviticum, i, praedium ab avis receptum;
Autorisabilis, (Du C.) auctoritate prae- tur predicti Ragusini Ancone, ut hactenus est
6si szerzcmeny. Tor. Tar. 1891. p. 503. mi
ditus vel qui potest legitime confirmari; consuetum.
ervenynyel birhato. Batty. Leg. T. II. 77. Avers, pars numi adversa, obversa, in legyen a harasztosi kohazhoz valo aviticum
1059. ut autem sic autorisabile, ut dictum qua signum expressum est; keplap, elolap es hogy az aviticum-lol mikeppen distingu(penzen). Avers. Sim. Num. 47. Et quidem : altassek az acquisitum.
est, teneatur. Gyon. 2702.
Aviticus, avitus, a maioribus traditus,
Autoritativus, 3., fide dignus; hite- Avers refert eius protomam cum inscript. Cales. Betl. G. lev. 271. autoritativusfoember. rolus Dei gratia ; revers antem Leonem his occurrit etiam in Corp. Jur.; osi. Cod. Dip.
Autquin, quin potius; so't inkdbb. circumscriptum Romanorum et Bohem. Rex. Pat. V. 237., 374. Rak. On. p. 29. 1. 25.
Aversio, restitutio ; visszaterites. Reg. Cod. Dip. Hung. And. V. 532. 15.
Gyon. 2695.
1. Avius, i, (Du C.) avus. Cod. Dip. Arp.
Autum, (Du C.) secretum aut remotum; Turm. Prset. 79. quibus idcirco quotannis 50.
floreni per aversionem e Cassa Tarmse sol- Cont. VI. 54. Et emi terram a Prasizo, quae
elvdlasztott. Gyon. 2696.
fuit avio meo Michaza.
Autumnale, Autumnalis, satio vuntur.
2. Avius, apacs, apacso, apacsu. NetzAversionale pretium, pretium meauctumnalis Col,; o'szi (vetes). Arch. Rak.
VIII. 360. In terras allodiales inseminati Au- dium ; dltaldnos dr. It. prezzo medio. Torvt. stange. (Ball, apacsin = das Ruder.) Schla'g.
827. avius = haloistap.
Msz. 34.
tumnalis mixti cub. 24.
Avocamentum, relaxatio animi; szoAversionalis, generalis, universalis;
Auturgia, manualis operatic; kezi dorakoztato eszkoz. Car. Bel. de Arch. 47.
dltaldnos. Torvt. Mszt. 34.
log. Gyon. 2693.
Auturgus, i, artifex; mester. Gyon.
Aversionalis summa, pecuniae, qui- nam erat hoc in more Regum Hung, positum,
bus satisfit alicui; dltaldn. Ger. Abfindungs- ut pacis temporibus baboriosis hisce avoca2692.
mentis tanquam belli progymnasmatibus
Auuczi bassi, praefectus venatorum; Geld. Art. D. 1840. p. 21.
a vaddszok fonoke. Tor. Tar. 1892. p. 431. Aversionaliter; dltaldban, egyre- oblectarentur.
Avogaria, 33, officium venetum e tribus
Auxiliatrix, fern, ad auxiliatorem, qua mdsra, dltaldn fogva. Torvt. Msz. 34.
auxiliatur; segito (no). Beng. Ann. Er. Coenob.
Aves canaria?, ex insulis Canariis, advocatis communis constans ; ugyvedi hi415. Vern. Psych. 187. Cf. Cassiod. Ep. 2. 40. Fortunatis allatae; kandri maddr. Bel. vatal. Ljub. Mon. SI. II. 131.
Auxilla, ae, (Du C.) olla vel urna vel Geogr. 734.
[XVII. 545. Avolare, evaporare; elpdrologni.
mensura; pinty, bormertek. Gyon. 2602.
Aviceptor, auceps; solymos. Szaz. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 39. quia
Auzugales, V. Auszugales. Szirmai.
Avicia, aves (Dief. vogil folek); szdr- humore abundat, qui propter uliginem avoAuzugales libri.
lare non potest.
nyasok. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Avagari, aberrare, decedere; elterni. Avicinari, avicinare, i. e. accedere.
Avtoptes, testis oculatus; szemtanu.
Verancs. VII. 254. et semper sui argument! (DuC.); kdzeledni, szomszedossd lenni. Severini 74.
memorem nusquam ab eo indecenter avagari Rdk. On. p. 337.1.17. Principes ChristianiAvulsio, actus avellendi; elszakasztds,
judicem.
tatis ... ditionibus suis hanc potentiam (sc. elmosds. Nagy. Jur. Trans. Sax. 65. Avulsio
Avania, ae, damnum, iniuria; bdntalom, Turcarum) avicinari aegre ferent...
est cum vis fluminis, partem praedio meo
kdr. It. avania. Gal. avanie. Dip. Rel. Reip.
Avigerulus, i, avem gerens ad ven- detractam, ad vicini praedium appellit, earn taRag. 336.
dendum ; maddrdrulo. Gyon. 2579.
men meam permanere dixit Justinianus impeAvantagium, (Du C.) favor, emolumenAvinum, (Du C.) quasi extra vinum, rator, quodsi autem longiore tempore pars
tum ; elony, kedvezes. Gall, avantage. Prot. id est, aqua mix turn ; vizes bor, lore. Gyon. detracta fundo vicini adhaeserit, arboresque,
inq. 168 : cum sorores quandoque vellent sibi 2581.
quas secum traxit, in eum fundum radices
facere aliquod avantagium dando sibi maAvis cohortalis, volatilia; volatile egerint, ex eo tempore videntur vicini fundo
iorem mensuram vel meliorem, vel melius pecus; baromfi. Kov. Oec. p. 9.
acquisitae esse.
Avultura
Ayda
Bacchiferite
(53
Avultura, se, fors. cutis cruda, villosa:

Ayda, se, auxilium; segitseg. It. aita Batty. Leg. III. 71. an. 1309 : si ad azardum
nyers bdr. It. avvoltura. Szdz. VI. 372. emi Gall. aide. Ljub. Mon. SI. V. 1241.
sive ad taxillos publice ludunt.
Azem defterdar, thesaurarius. V.
4 pelles de avultura.
Aydo, hajdo; hajdu. Szil. Regi Magy.
Avuta, se, pretium solutum ; megfizetett K. T. HI. 420. cataphractos et quatuoreentum Defterdarlar.
Aziamoglianus, V. Agzyamoglanus.
ertek. Torvt. Msz.
Aydones eo expediet.
Axalis, ad axem pertinens; tengelyi.
Aymichos, fofs. idem quod apud Du C. Verancs III.213. summiseruntillinovos janizeOpin. 1802. a 2. r. salin. currus axalis:
ayma = mensurse liquidorum et siccorum ros ex aziamoglianis.
Azima, se, azymus panis q. v. Tkal.Mon.
Axamithum rubrum, pannus holp- species. Vetus hollandica mensura 155 literosericus (Du C.); piros bdrsony, axamit. rum ; tonna. Ger. Aam. Magy. Tor. Tar. VII. Ep. II. 23. an. 1300 duas azimas ... duos
[2724.
Szaz. VIII. 689.
247 de quolibet curru Aymichos dicto me- pullos.^ ^
Axerbus, i, species piscis. Han. mon. dium tributum.
Azirius, iracundus; haragos. Gyon.
Azafare, arripere; elragadni. Han.
Azoch, medicina omnibus morbis inserJur. II. 186 : axerbum pro tribus denarys;
escogo pro duobus denarys.
Mon. Jur. P. 1. 217 : si aliquis arriperet, id viens. (Du C.) Par. Pap.
Azora, se, species mensurse liquidi; meAxillae, (Du C.) aves minores; apro est azafaret . . . carnes.
madarak. Gyon. 2712.
Azalia, ium, fors: bipennis ab it. azza ; szely. Ger. Halbe. Szek. Okl. I. 261. ab uno
Axioma, atis, dignitas (Du C.) V. s. vivo bard. Ljub. Mon. SI. VI. 149. an. 1457 vase vini. . . plus quam octo Azoras vel
Ministrissimus ; meltosdg.
conducendi infidelibus de lignaminibus, azali- quatuor pinta hoc est eijthel exigere non
Axiomatic!, (Du C.) munere fungentes bus, ferramentis.
audeant.
magistratus; tisztsegbeli emberek. Par. Azalina, se, (ab. it. azza) bipennis;
Azuraum, color cseruleus; azurkek
Pap.
vivo bard. Ljub. Mon. SI. XXII. 432. an. 1469 festek. It. azzurro. Ljub. Mon. SI. XI. 171.
Axiopistia, se, auctoritas, fides; hite- azalinas, sclopetos . . . bombardellos.
an. 1345.
lesseg. Not. rel. I. p. 34.
Azappus, i, (a turc. asab sub Murado II.
Azymista, se, qui pane azymo utitur ;
Axiosi, (ab ago) factiosi, strenui; sere- a quodam Asabita nominatus incompositus kovdsztalanos. Szil. Regi Magy. Kolt. T. I.
nyek. Gyon. 27 IS.
miles, qui a tribute liberatus pugnabat terra 320.
Axstare, pro: adstare, adesse V. s. marique) Asab. Lop. Mon. SI. XX. 416. an. Azymita3, pane non fermentato utentes
Cochimus; jelen lenni. Tor. Tar. 1890. p. 1552 : sunt Turcorum azappi, qui in naza- in Co3na Domini; kovdsztalan kenyerrel
223.
elok az fir Vacsordjdndl. Par. Pap. Fej.
dis pugnant assidue.
Axuiigialis pensa, merces pro axunAzardum, (Du C.) alea, tessera (ab arab. I. 374.
gia ; kocsikenesfrt jdro fizetes. Kass. P. P. sehdr, sdr: tessera; cum articulo: asseAzymus Panis, panis non fermentatus;
I. 201. pensis demum axungiali et bibali hdr, assdr v. sa/wmx:=splendere); koczka- kovdsztalan kenyer. Olcsavszky Sermo 31.
penes modernam emensionem relictis.
jdtek, hasardjdtek. It. azzardo. Gal. hazard. Cf. Scribon. Compos. 133.
B
Babata, babatum, ferrum, quo equi calBabca, ae, nummus Bohemicus, obolus;
Bacalarius sancte pagine, bac.
ceantur; patko. Schlag. 1300.
babka, filler. Magy. Jogt. Eml. 61. Not. J. theologise; sz. irds tudora. Ljub. Mon. SI.
Babatare, verbum a nomine: babatum, Samb. Tyrn.
IX. 288. an. 1412.
Babelicus, ad arbem Babylonem perBacar, (Du C.) urceus; korso. Barczay.
ferro munire ahquid, calceare equos; megBaccalarius, ludi magister; iskolavasalni, megpatkolni. Fr. Lib. Rt. I. 109. tinens, ubi Deus turres ad coelum erigere
113. ad babatandos equos curriferos dati studenliumsermonemconfudit, inde: confusus; mester. Szaz. XVIII. 38.
Baccalaureus, iuvenis, tiro prima lauziirzavaros. It. pieno di babilonia. Vern. Met.
sunt fl.
Babatio, actus ungularum equorum ferro II. 354. fabellis romanensibus juventutem in- rea donatus; baberkoszorus, ifju tanito.
muniendarum; patkolds. Hufbeschlag. Kron- nutritatam babelici philosophise campi ex- Kronst. II. 1527., 45. baccalaureo ... schostadt I. 87.
cipiunt vocum ut plurimum mente cassarum lastico.
Baccellus, idem quod bacillus dem. ex
Babatisare, soleam ferream clavis affl- fumo pascendam.
gere; megvasalni, megpatkolni. Kronst.
Babiger, (Du C.) stultus; iompa el- baculus (Du C.); pdlczdcska. Pril. Abaci.
14. virgis aut baccellis . . . castigentur. Ac.
meju. Gyon. 2745.
HI. 115., 125., 565.
Babilus, babirrus, ineptus, stultus; Com. Sopr. p. 9. Nobiles . . . ex bonis suis
Babatum, (Du C.) solea ferrea equi;
uno porrecto baccello ejiciebantur.
patko. Kronst. II. 374., 606., 688. Fjp. Szam. oktalan. Gyon. 2748.
Babka, se, V. Babca. Monm. Comit. III. Baccellus Cerse Hispanica3;
p. 20.
Babatus, Baba idiomate Hungarico 81. Nummi quoque illi, qui in Moravia cudun- frustum laccse signatorise; spanyolviasz-rud,
-darab. Arch. Rak. VIII. 332. Rubrse cerae
significat vetulam, itaque hsec vox thesaurum tur, quos Babkas vocant.
a majoribus olim reconditum videtur indicare;
Babkones, ex serm. Bohemico monetse Hyspanicae crassioris baccelli Nro 3.
Du C. autore vero significat ferrum quod an- species valentes unum Vs crucigerum ; aproBacchanalia, orum, hilaria, liberalia,
nectit faber equo cum gumpho. Epist. Proc. P. penz. 3 babka (filler, Pfennig) tett egy kraj- quibus diebus bacchatur hominum effrenata
II. p. 240: meo... consilio, melius ut Vestra... czart. Tor. Tar. 1893. p. 7.
licentia et temulentia, dies, quibus prom esse
majestas levet babatum et sic pceniteat...
Babtismalis ecclesia, matrix; in licentiam homines et difluere in luxum ac
Babba, circum axem rotans phalanga; anyaegyhdz. Kon. Egyh. 340.
lasciviam solent et quibus peractis quadrababa = sajdt tengelye korill foroghato
Babtisterium, vas ad sacrum lavacrum ginta dierum solenne ieiunium, ferias esuriales
henger; koborafa,gogorafa. Obs. Jadr. 480. aptum ; keresztelo edeny, medencze. Cod. instituunt, et prsesertim carnis usu se abstiturris, ex qua procedebat maximus pons ultra Dip. Arp. Cont. I. 40. III. Babtisteria. Cf. nent, unde ferise hse etiam Carnevale dicuntur; far sang. It. baccanella. Bacchanalien.
cubitorum sexaginta nee non aptarunt in Sid. Ep. 4. 15.
duobus ex prsedictis plathis ad invicem firBabulum, pro: pabulum. V. Bagaczia; Szirm. 23. Bacchanalia. Farsang.
miter connexis unicam turrim eminentis sta- elelmi szer. Szilady Tort. Magy. Eml. II. 185. Bacchania, ye, furor (Du C.); duh;
turse sed minoris altitudinis cubitis duobus, peditavimus babulum ex siligine.
Gyon. 2750.
turris Jadrse sitse in angulo ad babbas adhuc
Baburrus, (Du C.) V. Babburrus.
Baccharia, panni linoxylini tenuissimi
et restabant ipsis coaptare propugnacula in esztelen, botor. Nagy Hier. Cf. Sid. Orig. species. Vect. Ref. N.De Petia Pattjolath Baccharia.
10. 31.
malis eorum galearum.
Bacchif eria^, Bacchanalia; Bacchiferise
Babylon, turba, mundus ; zajlo vildg,
Babbarius, i, qui soleas adiungit equo;
vildgi zaj, nagyvdrosi zurzavar. It. babi- ultimse ; farsang, utolso farsang. Szilady
patkolo ember. Gyon. 2735.
[Pap. A. Irodlort. Kozl. VI. evf. I. f. 89. venturusne
Babburrus, pro: baburrus, (Du C.) stul- lonia. Rak. On. 31.
Bacalareus V. Baccalaureus; Par. es ad nos his Bacchiferiis ? Szirm.
tus, ineptus ; bolond. Gyon. 2736.
Bacchinal
Baculai'ius
Bairanum
Bacchinal, (Du C.) torcular, presso- baculo V. s. v. Purgrecht; nyeles Idmpa. ligatura Bagaria Germanice Jucht, praarium; sajto, bornyomo sutu. Gyon. 2762. candela cerea, quam eandeliferi in templo de- stantiori Teletinczki vocata. Thok. Diar. II.
Bacchipitisare, vinum bibere, potare; ferre solebant. Fr. Lib. Rat. II. 8., 77. 100 332. Magy. Tor. Tar. XX. 174.
bort pityizdlni, inni. Obs. Jadr. 4-20. nee et III. 189. 228. emere feci candelas bacu- Bagas, stultus; bagi. Szentiv. Cur. Misc.
Dec. II. P. II. 131. Constitit ut Bagas. De
de micis de mensa cadentibus divitis cupiebat lares magnas penes sepulcrum arsuras.
Bacularius, baccalaureus. Georg. Sirm. homine stupido et attonito apte dici potest.
rcfici et lympha purissima loco bacchipitiBagassia et Bogasia, pannus tenuI. 59. Et erat bacularius Ikrakoviensis et
sant.
Baccilifer, V. Bacciniferi. Cod. Dip. erat furibundus.
ior linoxylinus; finom gyapot, bagazia.
Pat. Hung. V. 3., 6. Bacciliferi duels.
Baculisalio, actus pulsandi, caedendi Quel. Sieb. I. 274. an. 1500.
Bagatella, ab ital. bagatella, minutiae
Bacciniafereiites, V. Bacciniferi. Cf. baculo; botozds. Jogt. Eml. T. III. 324.
cum Archiv fur I. Lexicogr. 1.1. p. 247. Cod. Baculizare, baculo caedere; botozni. nugae ; aprosdg, cseke'lyseg. Par. Pap.
Bagatinus, (DuC.) monetae species apud
Dip. Pat. Hung. V. 3. 17. Udvornicos omnes Jogt. Eml. T. II. 1. p. 354.
1. Bacillus, signum scriptural: irdsjel, italos. Glossarium ital.: Bagattino moneta
et populos ducis, qui Bacciniaferentes divesszo, vonal, ronds. Kass. P. P. II. 121. imaginaria, che vale il quarto d'un quattrino,
cuntur.
Bacciniferi, a baccino, bacchino i. e. ipsi demum Provocatorum baculi propor- e si chiama anco un denario, e picciolo:= duourceo, pelvi ita appellati; reztdl, medencze; tionate, ut videlicet numeri protocollares ad- denarii ; filler, batka, a denar 12-ik r6sze.
tdladok, medenczeadok. Tor. Tar. 1893. necti possint, exponi debent II. 121, et si Batty. Leg. III. 155. an. 1316: solutio redemBaceolla, se, poculum maius; bokdly, plures in una eademque Referada occurrant ptionis singularum huiusmodi literarum pro
serleg. Pokal. Par. Pap.
provocationes tune sub initium numeris expri- nobis debet denariorum Banalium quadraginta,
BaceoIIe, (apud Du C. bacile, pelvis); mendum est, quot baculis quodvis provoca- quorum singuli valeant duodecim parvulos Bagatinos.
medencze. It. bacino, bacile. Fej. III. 2. 125. tum signatum sit.
Bagazia, ae, pannus splendidus caerulei
2. Bacillus, laterna praaflxa baculo; nyeAltaria his decoravimus ornamentis: videlicet
29 casulis, dalmaticis 19, albis 50 ... can- les Idmpa. Szaz.XXI. 56. Baculi coratoribus, coloris ; V. Bagassia, bagasia. Szaz. XXII.
argentei, 538. iszler bagazia Arch. Rak. VIII. 314.
delabris 6, calicibus 11, baceollibus 12, ur- Baculi vel Candelabra cirophonariis
Navicula S. Petri de lap:de argento circum- Mon. Comit. Trans. V. 197. Thok. Diar. II.
ceis 5.
331. caarulea bagazia.
Bachaiialia, V. Bacchanalia; far- data.
Bagibarias,nomen montium.Luc. Regn.
Bacillus astronomicus, apud arasang. Kovy. El. 653. Ultimi dies Bachanaliorum usque ad Dominican! primam quadra- bes mizan = iugum, quo tres slellae in Orione Dalm. 45. Chrobati vero .tune habitabant ultra
notantur. Jakobsstab. Jakob pdlczdja. jtayLparfziaq ubi nunc sunt Belochrobati.
gesimae.
(Bagibarias) Bagibarias enim vocabulum slaBacheria, Buchardio, onis vel Bu- Par. Pap.
Baculus choralis, (Du C.) quern de- vum est graece detortum id est /?/fe/ dgsia
charius, (auctore Maigne (Lex.) a Gall, bache:
truncus, bucha, ae; bacherus, bucharius : qui fert Abbas in choro, seu cambuca ; pdsztor- (babia oria) id est Babii monies, Slave Babie
Gore id est Vetulae vel Vetularum monies, quo
caedit arbores; favdgo); (aliis minister a po- bot,puspokbot. Tor. Tar. 1886. p. 566.
culis; pohdrnok) h. 1. fa-szdllito hivatal. Baculus pastoralis, (Du C.) pasto- nomine Carpatii monies Poloniam ab Ungaria
Szaz. XXIV. 218. Bacheria in monasteriis ris i. e. antistitis; pdsztori pdlcza, egyhdzi disterminanles . . . vocantur.
Baglia, ae, (Du C.) idem quod balia =
balia seu praeposilura, qua3 circa lignationem kormdnybot vagy puspokpdlcza, pastorale. Torvl. Msz. Verancs. XI. 320.
mandalum; parancs. Gall, bailage. Ljub.
ad monachorum usus versatur.
Badalatius, i (exitalico) velitatio (Du C.); Mon. SI. II. 194.
Bachiola, 33, bibo, onis; torkos reszeges. Gyon. 2760.
csetepate, apro csata. It. badalucco, Gall,
Baharia, lela lenuissima; patyolat.
Bacile, (Du C.) pelvis V. s. Ottone; me- escarmouche. Scharmulzel Obs. Jadr. 395.Szaz. XXII. 538.
dencze. It. bacile.
Porro quia constitutionem ipsius sticati seu
Bahen, (Du C.) a baca: ornamenlum
Bacillarius, V. Baccalaureus. Par. bastids usque ad eius remotionem nullus fere colli ex annulis aureis confeclum. Gor. ftaivij;
Pap.
prateribat dierum, quin inimici mixtim Scara- arany karikdkbol szerzett Idncz. Gyon.
Bacilletum, (Du C.) cassis, galea in mutias seu badalatios copficiebant.
2769.
modum bacini; lapos sisak. Barczay.
Badile, (Du C.) batillum v. batillus; ligo;
1. Baia, (Du C.) palma; pdlma. Nagy
Bacilo, magna pelvis, polubrum V. s. lapdt. Ljub. Mon. SI. XVII. 199. an. 1422. Hier.
Bazile; nagy medencze.
fecimus consignare badilia pro qualibet galea,
2. Baia, porlus (Du C. sinus); kikoto.
Bacinellus, i, pro : bacinetum : cassis, zaponos XXV. et totidem vanqas. Ljub. Gyon. 2770.
galea; sisak. Ljub. Mon. SI. XI. 80. an 1323. Mon. Jur. P. I. V. III. 110. an. 4472.
Bailia, ae. polestas (Du C.); hatalom.
panceria et CCL scancherias et CC baciBadilis, Badile, q. v. Ljub. Mon. SI. Mem. Pauli 428. S. Andreas ac ego Paulus de
nellos offerunt se velle dare.
Paulo creati sumus provisores super facto
IV. 255.
Bacolle, idem quod Baceolle; mosdo
Badizare, ire; elmenni. Gyon. 2767.
Pagensium cum plenissima auctoritate et
medencze. Batty. Leg. T. 1. p. 380. an. 1015: Baler, (Du C.) grossus, agrestis; go- bailia concessa nobis per generate conAltaria Jiis decoravimus : 29 casulis . . . 6 ca- romba, vad. (Gyon.) 2768.
silium.
licibus, 11 bacollibus.
Bagactianus, Bagatinus q. v. G. Fej. Bailus, (Du C.) legatus Venetianus ConBactere, pro: battere, cudere; verni. VIII. 3. 343. persolvant annuatim domui slanlinopolim missus V. Residens Venelorum;
RaC. Mon. SI. XIII. 10. an. 1348 : moneta ar- nostre scilicet libras decem pernorum Vene- velenczei kovet. II. bailo. Szilady, Tor. Magy.
genti debeat bacti.
torum vel Bagactianorum in festo Nati- Eml. VI. 481. Expeclalus etiam Bailus id est
Bactiniuni, vas aquarium (Du C.); viz- vitatis Domini. Forma usitatior erat: Baga- Residens Venetorum. Verancs. III. 129. II.
ede'ny. Kit. exp. ver. D. 2 : Ministeriales Re- tinus.
Rak. Gy. 585. Bailus sive legatus.
Bajonetum, ab il. bajonetta; szurony,
gis, quorum offlcium est Bactinia portare,
Bagaczia, 83, impedimenta, sarcinse;
conquesti sunt super comitem. End. p. 660. mdlha. Gal. Bagage, Gepa'ek. Szilady Tor. ba'ionelte. Par. Pap.
Baiphoron, dies dominica palmarum;
Regestum de Varad 83.
Magy. Eml. II. 185. Tertia demum . . . exBactroperatse, (Du C. alias: vactro- cellmi Dni Heysler bagacziae in fine mensis... pdlma-, virdgvasdrnap. Nagy Hier.
Bairanum, Festum Turcarum, elquidem
periti) Ita Philosophi appellati, quod bacu- peditavimus babulum ex siligine metretas
lum et peram deferrent; zsdkbotosok. Nagy nro . . . cum bagaczia Excellmi Dni Karafa magnum i. e. Irium dierum finilis ieiunii lemporibus el parvum i. e. qualuor dierum vel
Hier.
Eperjesinum ascendisset.
Bagage, (Du C. bagagium) supellex, sar- Kurbaan Beiram diclum septuagesimo die
Baculare aliquem, (DuC.) baculo ca3cina idem ac Bagaczia ; butor, holmi, pod- posl magnum celebralum ; Beiram unnep.
dere, ferire; botozni. Wagn. Gyon. 2759.
Verancs. IV. 320. Verum ad hanc etiam petiBaculariare, aliquem examini subcicere gydsz, kaczat. Torvt. Msz.
ad facultatem; tanitovd kepesiteni. Arch.
Bagagia, bagasia, V. bagaczia; td- lionem noslram quum omnino siluissent per
triduum, duximus esse excusandos ob celebriVer. Sieb. X. 1. 167. examinatores Bacula- bori eszkozok, mdlha. Par. Pap.
riandorum.
Bagaria, corium Russicum bubulum; ba- lalem bajrani, quod feslum summum et fere
Bacularis candela, laterna prsefixa garia. Germ. Juchte. Vect. Ref. C. De. una unicum tolo anno habere consveverunl.
Baiulator funerum
Balaxus
Ballistarius curulls
65
Baiulator funerum, qui funus effert

Balaxus, (ap. DuC. balascus) carbunBalistaris, 2. ballistarius, sagitta balnobilium: lecticarius ; pauperum : sanda- culus V. Balagius, Balascus. Knauz E. M. Sir. listaris, sagitla cum ballista eiecta. Ap. Du C.
pilarius; halottvivd. Tor. Tar 1888. p. 44. 1., 280., 326. annulum cum lapide balaxo ballislarius el balislarius arcus. Cod. Dip. And.
vespiliones vel funerum baiulatores.
paratum.
[2789. II. 4U6. 465. vulnus perlulil sagitta balistari.
Baiulia, districtus baiulise apud TemplaBalbicus, 3. balbutiens; hebego. Gyon.
Balistarius, i, pro: ballistarius Cf.
rios ; kormdnyzoi keriilet a templariuBalbuties, haesftantia linguae; hebeges, Vegel. Mil. 2; 2. Ammian. 16, 2. qui arcu
sokndl. Cod. Dip. Fam. Com. de Szlrira V. II. dadogds. Gal. balbuzie, Wagn.
baleari uliluv in proeliis (Du C.) magister
176. Per quern religionis nostre prioratibus,
Balcianus, 3. albo colore notatus; lormenlarius ; I'etogepesz. It. balistero. Szaz.
baiuliis, preceptoriis et domibus delrimen- feher petyes. It. balzano. Szaz. IV. 674: VI. 291.Kronsl. 1.495. Geschiilzmeisler. Thur.
tum facientibus . . . celeriter providere vale- equum emi bajum clarum balcianum in qua- Chr. C. 50. Marc. Chr. II. 56.
amus.
tuor pedibus.
Balistrare, (Du C.) sagiilas millere arcu;
1. Baiulivus, (Du C.) minister, servus;
Baldachinum, (Du C. Baldakinus) teg- nyilazni. It. balestrare. Obs. Jadr. 403. Sex
szolga. Fej. III. 2. 234. nihil omnino repe- men pensile (ab urbe Baldach i. e. Bagdad viri pugnatores et probiores primis ibidem
tent a nobis, nee a nostris subditis aut Baiu- in Asia, ubi pretiosa aulsea conficiebantur ita balistrantes. Ljub. Mon. SI. XI. 226. an.
livis, sed penitus condonantes remiserunt.
dictum); mennyezet.Tor.Tar. 1889. p. 597. 1346.
2. Bajulivus, alias Ballivus (Du C.) Unum velum pro Baldachino. Benger. An.
Balistum, i, balisla, ballisla, baleslrum,
judex, praetor, gubernalor; biro, kormdnyzo. Er. Co3nob. 508.
machina iaculatoria (Du C.); szdmszerij. Cod.
Batty. Leg. T. II. 327. an. 1231.
Baldachinus, pannus e sericis et au- Dip. Arp. Conl. XI. 196. Volumus quoque el
1. Baiulus, i, alias ballivus, cui justi- reis filis textus (Du C.); aranyos selyem- mandamus, ul omnia Aestra balista, que
tiffi in provinciis et majorihus civitatibus ad- szovet. Fej. III. 22. quod GeorgiusfratcrSanin. habelis, sine omni dilalione nobis dirigatis.
ministrandae cura a Principe demandata erat; Rodominus et Goianus ei de ultra marinis parBaLivus, iudex, procurator; biro,gondtartomdnynagy. It. bailo. Gal. bailli. Ljub. tibus redeunti quinque Baldachinos (pannos nok. Endl p. 287. constituerunt canesios
Mon. SI. II. 343. an 1346. Fej. HI. 2.232consli- e sericeis et aureis (filis texlos) duo examita idcsl balivos, qui iusliciam facerenl. Roger.
tuimus, ut nullus banus, nullus Comes, nullus (pannos holosericos) etc. . . . per violentiam 315. Batty. Leg. HI. 57.
vel baiulus nee aliquis alius in ducatu nostro abstulerunt.
Balla, fasciculus, ligatura, sarcina V.
Sclavonic descensum ... vel aliquod tributum
Baldaginum, V. Baldachinum. Diar. Bal; koteg, gongy, veg, bal. It. balla. Bala praedictis fratribus praesumal exigere.
Com. 1796. p. 4.
len. Kronst I. 39. Eszt. Okm. p. 29. (Deer.
2. Baiulus, i, (Du C.) idem ac Bailus.
Baldeza, 33, humilitas; aldzatossdg. Ladisl. 1380.) Mon. Comit. Trans. V, 194.
Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 481. Expectatus Ljub. Mon. SI. IV. 41.
Fej. V. III. 414. quod de pannis colorat's de
etiam Bailus i. e. Residens Venetorum . . .
Balducta, (Du C.) lac pressum, a sero quorum petiis quadraginta ab omnibus aliis
Bajulus tamen ipse cum altera navi recta scilicet mutata et dicitur balducta quasi mercatoribus sine caussatione aliqua soluilur
iter suum ad Constantinopolim continual.
valde ducta; nyomott tej (savo). Gyon. 2785. marca una, verum omnes praedicli Cis-RheBaiulus litterarum, qui perfert,
Balea, 33, funda (Du C.); parittya.Gyon. nenses de ligatura vel balla una quolcunreddit litteras; levelhordozo. Frak. Mat. lev. 2786.
que conlineal pelias elsi cenlum nituntur quaII. 145.
Balester, ballista. Gall, arbalele a galet; darn praesumtione ebele singulari solvere tanBaiunula, (Du .) lectus, qui in itinere golyos szdmszerij. Szaz. 1896. IX. fiiz. 830. lummodo pondus unum dum suas sarcinas
baiulatur; szent Mihdly lova, gyalog dgy. a balester nem egyeb, mint vagy egy olyan sive ballas pannorum lalium apud civilatem
Gyon. 2773.
szamszerij, a melybol ko, dlom, vas vagy agyag Strig. non disliganl.
Bajus, 3. (Du C.) ab it. bajo i. e. coloris golyol lottek, vagy egy a rendesnel nagyobb
Ballantia, 33, Irulina, slalera ; merleg.
rufl et spadicei, badius; barnavoros; pej. szamszerij, a mely utobbi korulbelo"! ugy vi- II. bilancia. Han. Mon. Jur. II. 51. an. 1312.
braunrolh. Szaz. IV. 674. Et alium equum emi szonylott a kozonseges szamszerijhoz, mint a teneatur omni mane ponere unum par balbajum clarum balcianum in quatuor pedibus. galpuska a kezi puskahoz.
lantiarum cum pesa ferrala... Iribus charBakachinum, (fors. ex Hungarico BaBalestare, balestro aliquid proiicere; mis longe a beecharia.
Ballata. 33, spec;es carminis ; ballada.
gacsiri) tela colore tincta. An. Sc. I. 336. an. parittydval dobni. Gyon. 2802.
1450 : de Bakachino griseo. Tor. Tar. 1887. Balestrarius, Sagittarius; ijdsz. ij- It. ballata. Greg. Aeslh. 127. Ballata lyricum
p. 186.
lovesz. It. balestriere. Luc. Regn. Dalm. 198. inleresse jungit cum epico atque iam magis
Bakami sericum, tela sericea; se- Thurocz. 193. castrum Zewrin . . . adiflcavit iam minus accedit ad popularem canlici lolyem. Seidenstoff. Kronst. II. 172.
gente armata, brigantiis et balestrariis num.
Ballisare, vallo munire (a vallo); sdnBal, fascis, sarcina, ligatura, V. Balla. Anglicis, custodiam castri muniendo in polegongyoleg, csomag, veg, koteg. Gal. balle. state sua reservavit.
czolni. Sze"k. Okl. iis, quorum operi el officio
ein Ballen. Cod. Dipl. Pat.'T. I. p. 403. emantur
Balestrum, funda (in Calhol.); pa- incumbil, ipsa fossata ebellare el Caslrum,
unum Bal panni Gerlicher. Monm. Comit. rittya. Gyon. 2791.
demta possessione alioquin ul Lwhfew libera
Trans. V. 196. ab uno bal fili plani f. 150.
Baleta, ae, signum mercis; drujegy. et in armis exerciluanle bene munire, balliBala, 33, Bal, Balla. Kov. Form. St. 303. Torvl. Msz.
sare noverinl.
duas balas de pannis Any ligatas ... misisset.
Balia, Bailia, adminislratio rerum et
Ballismus, a Germ. Ball sallus ionicus,
Balagius, Balascus, (Du C.) carbun- bonorum, lulela (Du C.) praefectura; bdrmely Chorea S. Viti; Veitlanz. Bene Med. V. 173.
culus cuius rubor et fulgor dilutiores sunt; dolog kezelese, gydmsdg, kozigazgatdsi Chorea Si. Viti vocatur Galeno scelolyrbe,
balassa, rubint pallds, torpk rubint. It. e's torvenykezesi keriilet, hatosdg. Cod. Theophraslo Paracelso chorea lasciva seu chobalascio. der Balass. Kecsk. Otv. 168. Pesthi Dip. Arp. Conl. XI. 319. Ljub. Mon. SI. I. 58. rea meretricum. Senuvagisio scelotyrbe inslaG. Alibi: balast, balazsrubinl, rozsarubinl.
Uj Magy. Muz. III. 201. Nos amovebimus peni- bilis, Plonquelo choreomania, J. Frank morbus
Balassius, Balagius, Balassus, rubinus tus de baliis parenles Gerardi de Atyes quod gesliculalorius, Swediauero ballismus.
apud Du C. Balascus = carbunculus. Kat. Hist. de celero nullam baliam habeanl.
Ballistseus, i. V. Ijjaszones. . . ijdsz,
Reg. I. 61. in corona Hungarian contineri
Balibecus, i, pro: valibecus, procuralo- falas. It. balestrajo. Szirm. Hung, in Par. 67.
sapphires 53 balassios seu rubinos 50. Tor. ris in provincia vices gerens. Magy. Tor. Tar. Quia vero obligationis eorum (Ijjaszonum) eral
Tar. 1890. p. 369 annulum cum balasso XXIII. 137.
non solum sagiilas in hosles dexlre iacere, sed
magno.
Balinca, V. Crematum; Textum sub el muros baliislis perfringere, Hungari eos
Balastare, balista iaculari; parity- Vinum ustulatum; pdlinka.
Falasok, Lalini primum Ballistaeos a baltydval hajigdlni. Gyon. 2802.
Bali n us, Cyprinus Ballerus; balin, szdp. listis dein depravala voce Philisteos \ocarml,
Balaster, i, (Du C. balascus) V. Bala- Ger. die Zope. Schlag. 803.
qualiler eos et Regni Decreta el Sigismundi ac
gius. Tor. Tar. 1888. p. 566. Annulus cum
Balista, (DuC.) Sagittarius amis; ij. Malthiai Corvini Diplomata nominant.
lapide balastro.
Schlag. 624.
Ballistarius curulis, lormentarius
Balatura, ae, stega, constratum navis;
Balista grandilera, tormenlum cur- curru ulens ; szekereszeti pattantyus. Tor.
hajo fodozet. It. baladore. Ljub. Mon. SI. V. tissimae formae; taraczk. Ger. Haubitz. Fal. Tar. 1888. p. 744. deficienlibus balhstariis
Arch. Mil. 148.
229. an. 1334 : pro scalis et balaturis.
lormenlorum curulibus nilralo pulvere.
9
6(5
Ballistator
Balsamare
Banchus
Ballistator, qui sagittis iaculatur; I6v6, interpositum. Balniator non nomen, sed viri
2. Banalis, tritus, trivialis, insulsus;
lovesz. Schwartn. Seult. 156.
munus significat, quod quo magis credas loci kozonseges, durva. Jokai Mire Megv. III.
Ballivus, i, V. Bali\us. ex Hal. balire, quoque nomen afferam. Locus, de quo sermo 85. banalis trefa.
balisco, quod idem est ac administrare, pro- est 6-Buda est, juxta quam fluit Danubius.
Banatus, us, ditio et regio bani; gubercurare, educare inde it. balio, educator, cura- Cod. Dip. And. II. 50. 58. quod domina Eli- natus, principatus provincia?; bdndt, bdnsdg,
tor, procurator, administrator officii muneris sabeth relicta Georgii condam balniatoris It. banato. Torvt. Msz. Cod. Dip. Arp. Cont. IV.
alicuius; gondnok, ugyvivd, tisztviseld, ki- nunc vero censors Michaelis.
179. Cod. Dip. Kar I. 211. 340. in banatum
ralyi tisztviselo, ki biroi s kirdlyi kincsBalsamare mortuos, (Du C. balsami- regni Sclavonic. Instr.Pac. Art. VI. in Banatu
tarra vonatkozo ugyekkel foglalkozott. zare) condire mortuos; bebalzsamozni. Temesvariensi. Verancs. II. 231. Banatus
Uj Magy. Muz. III. 192. Cod. Dip. Arp. Cont.Wagn.
maritimus.
IV. 138. et Nobiles, Potestates, Rectores, Bal- Balsamum Hungaricum, M. Bel. Banausus, i, (Du C. mechanicus illibelivos, Consilia, Communia, Universitates.
Prodr. 77. Ex isto ligni (falcati) genere oleum ralis) gr. {Idvavaoq, artifex, qui apud ignem
Ballotta, ae, (Du C.) suffragium, globu- (vulgus Germanorum Krumholtz vel Slavicum operatur; tuzzel dolgozo mester. Gyon.
lus, calculus ad ferendum suffragium; szavazo Koszodrevvinovvy oley vocat) idque rudi arte 1817.
golyo} szavazat. It. ballotta, voto . . . Bal- parant agrestes.. . inter doctos Balsami
Banbacum, bombasium, tela bombasina;
lota dicitur et herba quedam, fekete Pesz- Hungarici nomine satis notum Cf. Hor.selyem. Rac\ Mon. SI. VII. 181. ad fin. ssec.
tercze. Fej. X. 3. 113. miserunt eorum bal- Mem. 196.
XI. tertia de banbaco sc. planeta . . . uiium
lottas, in bussola rubea, del non, omnibus
Balta, se, (Du C. balza) rupes; kdszirt. pannum inpintum.
dictis consiliarys videntibus. Cod. Dip. Arp. It. balza. Ljub. Mon. SI. XXII. 50. an. 1455 :
Banbusium, (ap. Du C. Bambasium,
Cont. IX. 417. Ljub. Mon. SI. I. 207.
optamus. .. quod fiant tales cavationes de Bombax) tela gossypina facta ex bambace. It.
Ballottare, suffragium ferre per globu- marina ad baltam, quod crescentibus aquis bambogino ; gyapj'u szovet. Sza"z. XIII. 234.
los; golyocskakkal szavazni. Ljub. Mon. marilimis intrent. . . baltam et decrescen- panczel: cum omnibus apparementis praBter
SI. XI. 180. an. 1345.
Banbusium.
tibus exeant.
Ballotula, fasciculus ab it. balla, kis
1. Banca, ae, (DuC.) scamnum, sedile
Balteriare, (Du C. baltheare) cingere;
csomag, koteg. Magy. Tor. Tar. XI. 53. ovedzni. Gyon. 2812.
ligneum longius; pad. It. banca. Bank. Knauz.
ballotulas albas et nigras.
Balteus, (Du C.) cingulum ornamentum E. M. Str. II. 698. 789.
Ballum,V. Balla,quod secundum DuC. dependens a Singulo, vel singulis militaris
2. Banca, (Du C.) srarium; bank. Ger.
est fascis sarcinarum; in sermone Italico dictus pro eo, quod signa ex eo dependent ad Bank. Cod. Camb. Merc. 88.
balla, ap. Gallos balot; veg vdszon. Cf. Dietz: demonstrandam Legionis militaris summam
Banca fidejussoria, mensa publica,
Etym. Worterb. p. 38. s. v. Balla. Fr. Lib. Rt. 1. VI. D C. ex quo numero ipsi sunt unde non ubi sub pignoribus accipiuntur mutuse pecuqui panni erant ballorum decem I. 43.
tantum quod cingitur, sed etiam a quo arma nise; zdlogbank. V. s. assecuratorius.
Balnea animarum, pro pauperibus dependent, Balteus dicitur; ov, vdllsallang,
Banca nationalis, serarium, mensa
gratuita; szegenylelekfilrdok. Seelenbader. vdllheveder. Regul. Turm. Praet. 12:. balteus publica ; nemzeti bank. Cod. Camb. Merc. 88.
Szaz. VIII. 635.
cum theca (Bandelier und Ladung) humeris
Bancalis, e, ad mensarium pertinens
Balnea stuba, balnearium, balineum; iniectus gestabitur.
vel eius mensam; bank.. .penzcsarnok. Gal.
furddszoba. Badslube. Kronst. I. 227.
Baltheatus, balteo cinctus. Fej. III. 328. de banque. Beng. Ann. Er, Coenob. 573. BanBalneales, (sc. nummi) numi in balneis, Clamyde laxa indutus et fere totus baltheatus. calis Collegii Director.
balinis solvi soliti, balneaticum ; fiirdopenz.
Baltheus, idem quod Balteus. Szaz. VI.
Bancalis Scheda, genus pecuniae,
Badegeld. Fjp. Sz.am. 303. 362. Item famulis 672. unum Baltheum argenteum, unum cri- nota certi pretii ex charta confecta et ab aerabalneales fl. Item notario balneales. fl.
nale etc.
rio publico edita. Voc. ex It. banca, banco,
Balneare, madefacere; dztatni. Han.
Balustrium, (DuC.) ubi sunt multa quod scamnum, mensam, et locum, porticum,
Mon. Jur. P. I. 93. balneando linum vel ber- balnea ; fiirdS helyek. Gyon. 2815.
offlcinam, ubi pecunia litteris collybisticis pernestram.
Balvarda, propugnaculum. Szaz. XXIX. mutatur, rationes in tabulas referuntur
Balneatorius, balnearius; furdd. .. 410. Bollwerk, bouleward, bulwark = skan- significat; bankjegy, banko. It. banconota.
Arch. Rak. VIII. 348. Cf. Marc. Dig. 33,7.17.dinav szo: fatorzsekb6l alkotott munka; bastya; Banknote. Szirm. Torv. Msz.
Balnerium, V. Bannerium: insigne ; palank.
Bancalitas, argentaria, mensa argenczimer. Chr. Dubn. p. 13 : Balnerium quoBambalio, (Du C. Bambalo) a gr. j}a,u- taria; penz-vdltohdz. Szaz. 703. ex banque regis Atyle, quod in suo scuto gestare
blatero; dadogo. Ger. Schwatzer.calitate assignare ream es successorimra
consueverat, similitudinem aasturis in capite Par. Pap.
200,000 frt.
habebat cum corona.
Bambarda, ae, sclopetum; puska. Ger.
Bancarda, as, species numorum; egy
Balneum imbrium, embrocatio; Donner-Steinbiichse. Quel. Sieb. I. 246. an. penznem. Fjp. Szam. 202.194. Emimus groscsepegd filrdo. Ger. Tropfbad. Lzb. Cod. 1497.
sam telam 29 ulnis, .quamlibet pro 6. banMed. III. 423.
Bambasium, tela ex bombace; gya- cardis.
Balneum Marise, Smaria, Sancta M., potszovet. Fej. IV. 2. 265. Veniunt eis telse
Bancarotus, i, bonis dirutus, eversus;
mercurio temperatum; higanyos, kenesds de bambasio.
tonkre jutott, bukott. Proj. sanct. Grim. P.
viz. Kecsk. Otv. 173.
Bambax, bombyx; finom gyapju- I. Tit. VIII. Art. VIII. Fraudulent! Bancaroti
Balneum paschale, perfusio aqua szovet. Han. Mon. Jur. II. 21. 1312: una seu fallitae dicuntur, qui contracto grandiori
tempore Paschali in Hungaria solita; hus- cedula de bambace scribatur.
sere alieno, dein status sui activi periculum
veti ontozes. Teutsch. Schulord. I. 59. cum...
Bambilius, guttus; kotyogos uveg. mentiuntur, fraudulenterque occultata aliqua
consuetudines iniquissinwe . . . irrepserint, ut Ger. enghalsiges Glas. Par. Pap.
vel majori facultatum parte reliquam subditurn Studiosi, turn adolescentes, ratione introiBambusium, vestimentum ex bombace; vision! inter creditores sub falso juramento
tus in hanc Scholam et Balnei paschalis se apud Dief. bombasium = Wamms. V. Joppa ; exponunt, quae subdivisio Crida appellari
invicem excoriarint, pro introitu florenum dolmdny, korszovdgy, ujjas melleny. solet.
unum, pro balneo denarios septuaginta quin- Schlag. 625. Cod. com. Zi. III'. 164.
Bancha, ae, (Du C.) sedes in tribunal!;
que exposcendo.
Bampnum, pro: bannum, prohibitio ; torvenyszek. Ljub. Mon. SI. 1.179. an. 1313:
Balneus, 3. ad balneum pertinens; tilalom. Ljub. Mon. SI. V. 256.
inquiratur de comiltentibus contra inhibifurdd. V. s. commodus.
1. Banalis, ad banum pertinens, de- tionem lignaminis et Ferri de cundalis, et
Balniare, lavare, abluere; fureszteni. narii banales : quos banus signari iussit; partem habeant et banchas.
Prot. inq. 168: et faciebat eis balneum et ban Altai veretett dendrok. Cod. Dip. Banchum ponere, milites scribere;
Hung. Pat. t. VII. 328. Obligavit se solverc ujonczozni. Ljub. Mon. SI. II. 224.
balniabat eos.
Balniator, balneator. Si codicis edito- partim in denarys banalybus dando sex
1. Banchus, aerarium mercatorum, mensa
rem audimus, balniator hoc loco est nomen pensas pro marca. Cod. Dip. Pat. VI. 244., publica ; penzcsarnok, bank. It. banco. Ger.
proprium (FfirdSs Gyorgy); at huiusmodi 338. Fej. XI. Vol. Un. 445. Szaz. XXI. 591.Bank. Szaz. P7.681. Missi Imbrum (Emericum)
explication! repugnat vocabulum condam Banales Verecenses; verSczei banalisok. hungarum ferrarim cum litteris de bancho
Banchus
Banovstina
67
domino meo Reverendissimo. Ib. 686. Item die

Banderium Regia3 Domus, ex romszori kihirdetes. dreimaliges Aufgebot.
predicto bude dedi domino Jacobo de Zacharis Praelatis, Baronibus ac Nobilibus composita Par. Pap.
flor 2 milia et pro auro pro floreno denarios militia Praetoriana; kirdlyi drsereg. Ker.
Bannalium ius, ius domini terrestris;
foldesuri igaz, uri jog. Torvt. Msz.
5 et pro bancho denarios tres, in toto faciunt Inst. Mil. 427.
floreni 2 milia centum et sexaginta pro qaiBanderium Regium, V. Servientes Bannaria niolendina, szabad mabus dederunt litteras ad banchum de fucharis Regis.
lom. Schwartn. Scult. 37. molendinum libein urbe, ut Reverendissimo.Domino meo hypBandi, fines territorii; hatdr sze'le. Ger. rum sive molendina et braxatoria libera pospolito estensi solverent fl. duo milia.
Bannlinie. Han. Mon. Jur. P. I. 110. bandi, sidebunl (Sculteti G. et. F.) et omnes ibidem
2 Banchus, i, (Du C.) scamnum ; pad. confinia, g a d e s . . . incipiendo a civitate usque commorantes, in molend'nis ipsorum. ex neBank. Ljub. Mon. SI. I. 409.
ad vallem.
cessitate molere tenebuntur (molendina
Bancum, tribunal, torvenyszek. Fej.X.
Bandimentum, nunciatio; kihirde- bannaria) et in braxatoriis ipsorum braxare.
3. 202. Per rectorem et suos iudices pro tri- tes. Han. Mon. Jur. II. 19. an. 1312: per Bannatus, i, banus, gubernator; ban.
bunali sedentes ad solitum eorum iuris ban- precones . . . publice bandiatur et in bandi- Hist. Sig Epit. 736. Nicolao Zrinio Croatiae,
cum positum in palatio Communitatis Trag. mento dicatur, quod . . .
Dalmatiae et Slavoniae Bannato elc.
Bandire, alta vocenuntiareV. s. Bandipro intrascripta sententia proferenda senten1. Bannire, (Du C.) in exsilium mittere
tiatum fuit.
[dal. It. banda. mentum ; kihirdetni.
proscribere; szdmuzni. Ljub. Mon. SI. II.
Bandita, miles raptor, praedo, grassator, 113 : banniatur perpetuo de Venetiis.
1. Banda, ae, latus V. s. Condura; ol2. Banda, se, turma (Du C. al. s.); csa- qui in bannum missus est; orvcsapatbeli
2. Bannire, publice vendere (Du C. auct.
pat. RaC. Mon. SI. XIII. 157. an. 1356 : ho- rabid, bandita. It. bandito. Torvt. Msz. Cod. bannum vini est ius vini sui certo tempore
mines stagni tarn ab una banda quam ab alia Evang. V. III. p. 370.
vendendi) hirdetes. Fjp. Szam. p. 38. an.
venire debeant.
Bandizare, proscribere; szdmuzni. 1403 : iudex de lozunga el vino bannito .. .
Bandare, (fors. ab ital. bendare) alli- Beth. G. lev. 236.
dedit rationem.
gare, praeligare ; felkotni. Tor. Tar. 1890. p. Bandum, V. Bannum; ab it. bandire,
Bannisatio, actus aqua et igni inter221. Philipovius misit orologium, quod secum bando i. e. promulgatio. edictum, interdictum, dicendi, in exilium mittendi; szdmuzes. Par.
portabo, est enim singulare, sed d.ficile ad relegatio. Hue pertinent bandita, contrabanda Pap.
bandandum, juxta suum caput fecit.
etc; kihirdetes, rendelet, tilalom, szdm1. Bannitus, a verbo bannire: evocare,
Banderarius, i,(Du C.)signifer; zdszlo- uzes, kitiltds. Ger. Bann. F. Forg. Comm. edicere, promulgare, miles scriptus; tobortarto. Ljub. Mon. SI. III. 306.
399. ideoque contra omnes, qui Condensi zott katona. Illesh. Dialog. 312. euo sub iniBanderasius, i, vexillifer; zdszld- auxil'um tulissent, Viennae bandum uti vo- tium huius belli consilia svadentium ad contarto. Torvt. Msz. 35.
cant imperiale solenni ceremonia edicit p. 440. ducendum et aliis pariter nationibus militem
1. Banderia, ae, (Du C.) vexillum; pontificis diplomata et acta annullant et in- velut Italis et Hungaris, irrita reddidi ac astute
zdszlo. Banner. Rac. Mon. SI. XIII. 270: ban- valida pronunciant adjecta pffina bandi im- elusi, ut Papa non legiones militum et copias
derias de syndone. Szaz. VI. 368.
perialis.
Bannitorum sicut in animo habuit sed exer2. Banderia, ae, pro: banderium. Ljub.
Banerium, vexillum, signum bellicum; citum pecuniarum duntaxat nUteret, elaMon. SI. II. 66. an. 1340: due banderieeqm- insignia. Vox ex Gall, banniere formata; boravi.
tum. Ker. Nap. 229, Magy. Tor. Tar. IX. 32. zdszZo.czt'mer,It.bandiera. Banner. Marc. Chr.
2. Bannitus, 3. excommunicatus, procaput trium banderiarum equitum.
I. 4. Banerium quoque regis Atylae, quod in scriptus; szdmuzott. Magy. Tor. Tar. XI. 33.
Banderialis, e, ad banderium i. e. suo scuto gestare consveverat, similitudinem assass : norum, bannitorum.
turmam militum sub uno signo coacervatam austuris in capite habebat cum corona. S. de
1. Bannum, poena (Du C. mulcta). Kuk.
pertinens ; zdszloali, danddri. Torvt. Msz. Keza I. 2., 2.1. 2., 6. II. 4., 5.
Jura I. 147 an. 1381: absque banno sive
Banderialista, V. Banderista. Kuk. Jur. Banestrerium, (fors. a gall, bane) V. poena. Cod. Dipl. Arp. Cont. XI. 492 debitum
II. 203. sed dum per oblatam hactenus nume- s. Palamarium; szatyor, gyekenykosdr. sive bannum.
rosam earum statulionem tarn colonos, quam
Banicetum, idem quod bacilletum.
2. Bannum, (DuC.) exilium; szdmBander ialistas ita exhaustos esse conspi- Barczay.
kivetes. Ljub. Mon. SI. II. 116: banniatur ...
cimus.
Bani locumtenens, in locum bani et incipiat term'nus sui banni.
Banderiatus, sub banderiis seu vexil- substitutus; ban helyettese, helytartoja,
3. Bannum, (Du C.) edictum publicum,
lis, signis bellis adesse obligatus, baro ; zdsz- zdgrdbi piispok. Szaz. III. 315.
publicatio ; kihirdetes. Batty. Leg. III. 475.
Baniius, i, Officialis minor Ballivo, quasi an. 1450. Torvt. Msz. Kass. Jur. Civ. Lex. 4.
16s ur. Banderiati, zaszlos urak. Szirm. 23.
Torvt. Msz. Pelcz. Geisa p. 61. Uladislai Deer. Viceballivus. Ballivus, Ballius, Bajulus, Guber- Kelem. Inst. Jur. Pr. 316.
I. art. 18. D. Praelati et Barones bande- nator; Balio Italis. Cod. Dip. Arp. Cont. XL
4. Bannum, vexillum, it. bandiere;
riati. . . ultra metas regni.. . inviti non 96. et nullus Banus vel Banilus vel aliquis zdszlo. Szaz. III. 245.
ducantur. Kelem. Inst. Jur. Pr. I. 247.
alius in Regno noslro descensum vel aliquod
5. Bannum, (Du C.) ius quod domino
Banderista, 33, eques sub vexillo; ban- Iributum vel collectam vel liberos denarios feudi competil;.Mfee'run jog. Fej. I. 1,95. Ad
sive marturinas vel denarios ponderis . . . Petoniam Ecclesiam cum decima et duas partes
derista. Ker. Nap. 259. 276.
1. Banderium, vexillum; zdszlo. presummat exigere. Tka.1. Mon. Ep. I. 21. an Civitatis cum bannis et theioneis et ponte etc.
Schwartn. Scull. 60. sub proprio vexillo ban- 1209.
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 3.
derio ; hung, zaszlo, ex. szaz et 16, centuria
Banissa, 33, uxor bani. Ljub. Mon. SI.
Bannum imperiale, V. Bandum.
equorum seu equitum. Thurocz. 232. bande- XXII. 310. an. 1464.
Bannum nuptiale, denunciatio Maria sive vexilla.
Banizare, mulctam imponere; meg- trimonii ecclesiastica; hdzassdgi kihirde2. Banderium, turma, cohors militum birsdgolni. Ljub. Mon. SI. I. 132 an. 1282 : tes. It. bando nuziale. Cher. Jus. Eccl. II. 188.
sub uno vexillo, signo coacervatorum; zdszlo, possint. . . expendere . . . denarios, quos sen Matrimonium praecedat accidentalis qua3zdszloalj, danddr, banderiom, tdbori accipient de bestiis banizatorum alienis.
dam solemnitas consistens in denuntiatione
zdszlo banda. Molnar Patv. 26. Banderium
Bankus, i. taberna macellaria, laniena; Matrimonii subinde contrahendi, quse al.ter
ex Italico Bandiera, signilicat certum miii- meszdrsze'k. (Fleiseh) Bank. Fjp. Szam. p. nomine Bannorum nuptialium venit.
tum numerum per Regnicolas sub Bandiera 444. dedit de uno banko.
Bannum sanguinis, ius vitae et
sive vexillis staluendorum. Zsigm. Hist. 209.
Bankus salis, (Du C. Bancus) crassum necis ; elet es haldl folotti jog. Pfahl Jus.
Rex ipse declaravit se sumtibus suis bande- frustum salis ; nagy darab so. Vect. Ref. P. Georg. LXVII. Jurisdictionem quidem sanguirium regale, certum stabilis militise genus... De uno Banko Salis.
neam seu criminalem quam dicimus (superiad regni confinia constituturum. Sed si militia
Banna ecclesiastica, edictum, pro- orem, altamque vocarunt antiqui Jurisperiti,
regia hosti repellendo par non esset, mandavit mulgatio coetus sacri; egyhazi kihirdetes, oppositam quasi priori, ideoque bassae comut Praelati Banderia sua educerent.
haromszori kihirdetes (hazassagnal). Torvt. pellatae) Dominus exercebat Banno sanguiBanderium regale, cohors regis Msz. Georch. H. I. 146.
nis gaudens communiter ter intra annum sub
mille equitum. Pri. ssec I. p. 151: regale ban- Banna tria nuptialia, promulgatio nomine Paretae.
derium mille equiles numerabat.
terna de futuris desponsatorum nuptiis ; haBanovstina, bano pendenda tributa;
9*
68
Bansolman
Baptlsatus
Barbatus
Barba buccalis, gena? pilosae, hirsute;

bdni ado. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 170: pro lavacro perfundit; keresztelo'. Georch. H.
barko. Ger. Backenbart. Slat. 35 : barbam
collectis banovstina et marturinarum.
T. I. 116.
Bansolman, alias bansolmora, ban- Baptisatus, (DuC.) sacro lavacro per- buccalem . . . nemo natriat.
Barbacanum, (Du C.) propugnaculum
sulusmora, deriv. a bani zolosma, quod fusus infans ; megkeresztelt. Geord. H. T.
exterius, quo oppidum aut castrum, praesertim
praeslationem bano dari solitam denotat i. e. I. 116.
Baptisma, atis, Baptismale lavacrum eorum ports aut muri muniuntur; kulsd
marturinarum pensionem, quam a Colomanno
rege primitus inductam decent Decreta An- sacrum lavacrum, aqua sacrata, a Gr. fidmeiv, erdd loresekkel. It. barbacane. Ljub. Mon.
drea? Regis an. 1222. cap. 22. Marturinse iuxta i. e. immergere; keresztseg, keresztelo viz. SI. XII. 192. an. 1414 : turris sit. . . extra
consuetudinem a Colomanno Rege constitu- Cod. Dip. Arp. Cont. HI. 91. renasci fonte muros... castri, sed tamen intra girlandam
tam solvantur. Decreta Ludovici Regis Hung, baptismatis . . . qui ad baptismale la- barbacani.
Barbanus, i, (Du C.) avunculus, patruus;
an. 1351. cap. 12. Nee ratione collect* mar- vacrum pervenerunt. (passim apud Scr. Eccl.)
Baptismales, (sc. litters): qua sa- nagybdtya. It. bnrbano. Ljub. Mun. SI. IV.
turinarum Bansulusmora vocatarum amodo
et in posterum inolescerent. Not. J. Samb. crum lavacrum testantur; keresztlevel,szent- 358. an. 1396. et XXII. 184. Gyon. 2834.
mosdds level. Torvt. Msz. Szirm.
Barbarica pavimenta, pavimenta
Tyrn.
Baptismalis, ad sacrum lavacrum per- subtiliter ornata, quaa et subtegulamen voBansulmora, V. Bansolman. Kuk. Jur.
III. 3. an. 1351. Nee ratione collects mardu- tinens; kereszteleshez valo. It. battesimale. cantur; megtegldzott hely. Gyon. 2844.
rinarum, Bansulmora vocatarum, amodo, et Pel. Pom. De S. Nicol. s. II. c. 2. Manus vel Barbaric! textores, artifices linteae
vestis, qua ex auro et coloratis filis effigies
imposterum molestentur. Magy. Tor. Tar. HI.pes aspergatur aqua baptismali.
Baptismo initiatus, sacra aqua per- hominum et animalium exprimuntur; keppel
223. Hajn. Subs. publ. 3.
szdtt vdszon. Gyon. 2847.
Banum, prohibitio ; eltiltds. Batty. Leg. fusus ; megkeresztelt. Torvt. Msz.
Barbarinus, Barbarus; Berberorszdg.
III. 82: Vaivoda . . . potentiam habente . .. Baptismus, sacrum lavacrum; keresztipsos conservandi in bano (retinendi vel exi- seg, szent mosdds. Torvt. Msz. S. de Keza Cod. Dip. Arp. Cont X. 102. qui de partibus
Chr. II. 4. 1.; A. 1., 1.; A. 2., 1.
ultramarinis et barbarinis . . . venient.
tum prohibendi).
Baptismus flaminis et sanguiBarbarisare,corrumpere, contaminare,
1. Banus, dominus,gubernator (Du C. dignitas notissima apud Dalmatos et Hungaros). nis; vdgy- es verkeresztseg. Kon. Egyh. in corrumpendo sermone Barbaros sequi; elrontani a nyelvet. Vern. Psych. 180.
Car. Bel. De Arch. 27. Vocabuli Banus . . . 447.
Baptismus fluminis, puriflci roris
Barbarismus, religio et consuetude
etymon G. Rattkay ex vernaculo idiomate,
barbara, mores barbari; barbar sajdtsdg,
quod proclive factu est, derivat, quasi Boian perfusio ; vizkeresztseg. Kon. Egyh. 447.
Baptistans, tis, baptista, baptizans; szokds. M. Bel. Prodr. 3.
i. e. timendus, dicatur . . . Non contraeo homini docto: sed ita mihilominus reor, libera- keresztelo. Sim. Num. 39. (florenus) reprae- Barbarizare, barbara lingua uti; barbalius aequiusque hoc facere, qui honoris earn sentat S. Joannem Baptistantem, capite ra- rorum modo agere; gorombdulszolni, cselekedni. Gyon. 2838.
adpellationem, a Slavonico Pan et latina ter- diato .. .
Barbaro-latinus, barbdr latin.
Baptisterium, (Du C.) sacellum vel
minatione Panus sive Banus, quod herum
Dominumve significat, arcessunt. Edelspacher pelvis sacri lavacri; signif. et librum huius re- Vuch. Jur Feud. 20. Ad ius feudale intelligencontra contendit id ab avarico Baj&n, prin- gulas continentem (ad anal, psalterium); ke- dum plurimum facit cognitio linguae, qua illud
resztelo kdpolna; sekrestye keresztelo scriptum est. Hunc in finem necessaria est I.
ceps originem duxisse. Szaz.
2. Banus, Pro Rex. Probst. Comitiol, p. medenczevel; keresztelesre vonatkozd Cognitio idiomatis barbaro-latini praecipue
aevo medio vigentis.
53. Devota amplectuntur gratiarum actione, konyv. Fej. I. 301. Cf. Sidon. Ep. 4, 15.
Baptizalia, orum, praestatio pro bapBarbarostomus, i, (Du C.) qui verba
datum sibi Pro-Regem, sen Banum.
Banzalusmaya, Descensus Bani V. tismo pendenda; keresztelo dij. Teutsch. barbarismis plena profert; goromba beszedu. Gyon. 2841.
Bansolman, ban zsolozsmdja, ban zola- Schulord. I. 25.
Barbarus, Du C. affirmat barbaros etiam
zinaja. Tor. Tar. 1893. p. 27. Fej. IX. 2. 43. 1. Baptizare, proprie immergere, sacra
aqua perfundere (infantem); megkeresztelni. appellatos esse, quotquot religionem RomaAn. 1351.
S. de Keza Chr. I. 2., 1.
nam non profiterentur; pogdny. S. de Kz.
Banzo, navis; hajo. Cod. Dip. Arp.
2. Baptizare, denominare, vocare; el- Chr. A. 2. 7. Ex illis captivis hie scribilur et
Cont. VII. 380. dolo et machinatione adhibita a prenominato Sergio et sociis seu ma- nevezni, elkeresztelni. Kat. Hist. VIII. 318. traclatur solummodo, qui ex gente Christiana
rinariis de Ragusia dicti banzonis seu navis villa . . . nomine proprio ab impositoribus fuere captivati; de illis autem, qui de populo
erant barbaro, Papa nichil dicit.
prout allegabat taliter esse probatum. Ibid, Kobak nunc est baptizata seu vocitata.
Baptizmatio, actus sacro lavacro perBarbata, 33, species tormenti bellici; szaquas is ab illo habuit in recommandicium in
luendi; kereszteles. Fej. V. III. 71. atque kdllas dgyu. Kuk. Jur. III. 126. Praesidia vero
banzone tergii de Raguseo.
Banzolusmaia, V. Bansolman. Szam. infantes baptizmatione carentes emigrave- Colapiana, tormentis Bellicis, mortariis, falconibus seu Barbatis, globis et pulvere pyrio
Tih. Apats. p. 20: 1351. Nee ratione collecte runt.
Baradum, pro: barradum a barra muniantur. Verancs. V. 338.
marturinarum Banzolusmaia vocatarum.
quod teniam distinctioni aptam denotat. Haec
Barbata dimidia; szakdllas dgyu.
A. 3.
Banzonum, species navis; Ljub. Mon. itaque vox significaret: distinctionem ; sza- Ger. Hackenbiichse. Tort. Tar. 1890. p. 377.
Barbata pyxis; szakdllas puska.
SI. 1. 113. cum .. . banzono caricato de fur- kasz, disz. Fej. X. 4. 374. Scutum campi
aurei vel coloris crocei et in eo unum gruem Hackenbiichse. Epist. Proc. P. II. p. 151: Nimento.
Banzus, scamnum, sedes; pad. Cod. coloris proprii, in uno tantum pede stantem, hil enim ipsis profuerunt loca rariora, quae
Dip. Arp. Cont. Vl. 564. vinee Gionchetto idemque scutum duobus Baradis . .. nigris Germanis Fortel hellyek nominantur, neque
sagittationes ingeniorum, pyxidum barbacum omnibus suis pertinentiis et buttae et ca- a posteriore parte eiusdem Gruis.
Baralis, ab it. pariglia, Pasch im Wu'rfel- tarum ac etiam sepificatio germanica ex
ratelli et buticelli et barilli et scamna et banzi
spiel, alea ; koczkajdtek. Georg. Sirm. 1. 20. ipsis hastis facta. Kronst. II. 367. 370. Tort.
et reliquum argatium et lignamen.
Bapka, as, obolus, idem ac Babca, Babka. Gumque baralim ludebant in taxillo tentorio Eml. XXX. 303, 304.
Regie Maiestatis, sepe interdum lucrare cepeBarbatissa, (Du C. Barbatista) qui vel
V. s. v. Aquilienses!
quse cantat barbito; lantos, sipos. Gyon.
Bapko, onis V. Babka, 83. Monm. Comit. rat Regem.
III. 199. alibi vero duo de narii bcemici vulgo Baratare, (Du C.) permutare; kicse- 2852.
Barbatium, ponitur pro barba; szaBapkones vocati, pro uno denario hungarico relni. It. baratare. Ljub. Mon. SI. VI. 12. an.
recipiuntur p. 211. similiter ut denarii Bohe- 1441: non possit aliquem . . . equorum . . . kdllas. (Gyon.) 2832. A latin f6nevnek inmici vulgo babkones appellati, terni pro uno vendere vel baratare. Han. Mon. Jur. II. 71. kabb e forditas felel meg: szakdllossdg, bdBaraterius, 3. ganeo, homo pravus; szakdll.lgj. App. Met. 5. p. 162., 21. csak
crucifero exponantur.
Bapta, se, pro: Lapta, Pila, ignea pila; tekozlo, rossz erkolcsu. Han. Mon. Jur. II. barbitium.
tiizes lapta, golyo. Georg. Sirm I. 189. et 71: baraterii et homines male et dissolute
Barbatus, i, tormenti species; szakdlcum igneas baptas de bombardis emisse erant. vite.
[belendes. Gyon. 2828. las dgyu. Magy. Tor. Tar. III. 72. pixides et
Baptisans, sacerdos, qui infantem sacro
Baratro, luxuriosus (Calep. barathro); barbati.
Barberla
Barchan
Baro
69
Barberia, se, ars tonsoria; borbely

Barchan, pedagium; kikoto'vdm. Fej.
Bardocucullus, tegumentum capitis;
mesterseg. Han. MOD. Jur. P. I. 131: artem VII. 178. et pedagium Barchan vulgariter siiveg, csuklya, bardtkdpa; havasi lasbarberiae.
nuncupatum.
nak. Bel. Geogr. 497. agrestes gausape lacerBarberius, i, (Du C.) barbi tonsor;
Barchaneum, locus in quern cuncta nis pileo Cumano aut bardocucullo, ocreis
borbely. Ljub. Mon. SI. IX. 152. an. 1411. navis commercia ad littus portantur, a gall, item aut peronibus utuntur.
unus speciarius, unus barberius. Szek. Okl. barcane; elelmisferhajok
kikoto'helye.
Bardus, (Du C. al. s.) Numi Hung. 152.
III. 206.
Luc. Regn. Dalm. 202. se obligaverunt eidem Bardus, Bardo (seu Lombardus) moneta
Barbetonsor,lonsor; borbely. It. bar- annuatim et in perpetuum solvere duo millia Lombardica aetate Sigismundi regis passim
biere. Fr. Lib. Rt. II. 99. I. 85. eodem die librarum et pro pedagio portarum Civitatis in cursu fuit ; horum duo unum grossum
Melchiori barbetonsori Regie Maiestatis ad eiusdem, pro pisceria, pro macello, pro arbo- minorem et initio 100. postea 72 ac plane
racionem serviciorum suorum dati sunt.
ragio porti et pro transitu Barchanei lib. 38. duntaxat unum florenum aequabant; curBarbire, barbam promittere; szakdlt 600. Ven. par.
rebant et recipiebantur iuxta computum Ponovelni. Gyon. 2850.
Barchanicus, 3. ad pannum, qui Bar- seganum ac Cassoviensem. Albertus rex suo
Barbitondum, (Du C. barbitondium) channum nominatur, pertinens; barchet. Anni 1439. Deer, eos extra cursum posuit.
tonstrina ; borotvdlo hely. Gyon. 2853.
Szaz. II. 160.
Baretalis, (a barattare, fallere) occulBarbi Tonsor, (Du C. tonsor, barbasBarchanum, i, pannus linoxylinus. tans ; csalfa, teveszto. Batty. Ger. 145. setonsor) scribitur et: Barbitonsor; borbely. Haec vox Italics originis est et forma eius motus stylus sulcum insidentium adgrediatur
barbiere. Szilady Tor. Magy. Tor. EmI. III. Italica, baracdne, quod vocabulum pannum glebarum, quo de baretalibus cespitibus
473. Barbi Tonsores.. . . Pel. Serm. Hiem. e pills caprinis textum significat, ut demon- omnibus amotis zizaniis, paleis cum pala ex21.1.
strat Dietz in Etym. Wort. p. 41.; barchet, cussis nobilem cererem legamus. Nota Batty.
Barbitonsoria ars, ars tonsoria; perkdl, felpatyolat. Barchent. Fr. Lb. Rt. I. Baratales cespites suntfalsi cespites. qui
borbely mesterseg. Sza"z. XXI. 47.
177. barchanum et telum pro ioppis facien- viriditate sua cespitem mentiuntur, et
Barbitonsorius Magister, tonsor; dis II. 105. sartori Regie Maiestatis pro precio profundam aquam vel lutum continent.
borbely mester. Szaz. XXI. 48.
Barginus, 3. alienigena, peregrinus et
barcani . . . Quel. Sieb. I. 7. 132. Fjp. 85.
Barbota, Barbo (Du C. al. s.); harcsa, Szam. 297.
barbarus ; joveveny. Gyon. 2860.
It. siluro. Wels. Schlag. 786.
Barcharolus, i, nauta V. s. ConducBarhanista, textor panni linoxylini ;
1. Barbuta, (Du C.) cassis; sisak. It. tura; hajos.
barchet szovo. Tor. Tar. 1887. p. 782. barbarbuta. Thur. Lud. R. Hung. c. 16., 21., 29.
Barcheta, se, V. Barceta. cymba; cso- hanistae seu magislri et artifices barhanni.
2. Barbuta, ae, (Du C.) miles casside nak. It. barchetta, barque. Mem. Pauli 425. Bariauum, i, sollemnia Turcarum ; bajinstructus; e'rczsisakos katona. Kat. Hist. et certi nautae cum barchetis fugiebant in ram-unnep. Verancs. III. 145. V. 245.
IX. 614. et quotidie armati Teutonici soldati terram.
1. Barilla, ae, a baris i. e. cymba; csoLodowici de Tarento circa trecentas barbuBarchicare, barchizare, barcha vel nak. Verancs. X. 181. Turcasque adeo afflixetas (milites cassidibus instructos) de civitate navi vehere; hajon szdllitani. Han. Mon.runt, ut quatuor barillas amiserunt et 8000
inopinate exeuntes.
Jur. P. I. 61. an. 1214: non . . . presumat Turcarum occiderunt, ceperunt ac in mare
submerserunt.
Barbutus, 3. idem ac Barbuta, miles barchicare vinum forense.
barbuta, tegumento capitis munitus. Ljub.
Barchosius, i, parva navis; kis hajo. 2. Barilla, (Du C.) cadus, dolium V. s.
Mon. SI. II. 273: 283 ... IV. 60. Chr. Dubn. Ljub. Mon. SI. II. 259.
[SI. III. 69. botta.
185.
Barcosia, 33, barca; bdrka. Ljub. Mou. 3. Barilla, species piscium. Mon. CoBarca, ae, (Du C.) species navis; bdrka. Barcosum, Barcussius, navis species a mit. Trans. V. 201. A 100 piscibus barilla
Cod. Dip. Arp. V. 110. Cf. Isid. Orig. 19,1.19. barca (Du C.) Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 564. vocatis f. 50.
Barillus, (DuC.) cadus, dolium, amBarcagium, naulum; hajo vitelber. Et post mortem Dobroslavas barcosus venLjub. Mon. SI. V. 251.
datur et pretium eiusdem detur pro anima- phora ; It. barile, baril ; kdd, hordo, kancso.
Barcagnum, species navis; bdrka. bus nostris. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 177. Cod. Dip. Arp. Cont. VI, 564. vineae de GionLjub. Mon. Jur. P. I. V. III. 265.
cum
transiret in quadam barca ab chetto cum omnibus suis pertinentiis et buttae
1. Barcaneum, V. Barchaneum. Mich. Ancona versus Piscairam, homines de Spa- et caratelli et barilli et scamna etc.
Barilus, It. barile, vas ; tonna. Szaz.
Mad. de Barb. 373. et congregate exercitu lanto et homines qui dicuntur esse Cacicii
venit cum exercitu ante Civit. Jadrae supra existentes in uno barcoso in conlrata ilia in XXIV. 300. V. s. v. Gorna.
Barlitum, (ap. Du C. Barlettum) dobarcaneum ad Ecclesiam S. Jacobi.
mari scilicet supra montem Ancone.
2. Barcaneum, ei,Cf. Du C, Barchaneum,
Barcosus, i, species navis; nagy liolum ; kis hordo. Gall, barilles. It. barilotto.
G. Fej. VII. 38. 18. soluere . . . pro transitu bdrka. Ljub. Mon. SI. I. 33. an. 1224. et Szaz. VIII. 689. An. 1397. civitas tenelur
novem flor. auri ad faciendum seu compabarcanei lib. 600 Ven. par. VI. 182., 178. passim.
randum Barlitum.
Barcanista, magister, artifex Barchanni,
Barcula; kis csonak. Gyon. 2856.
panni linoxylini; barchet keszitp. Ger. Bar- Barcusa, 33, species navigii idem quod Barnabitse, Clerici S. Pauli, a Clemente
chentverfertiger. Szaz. II. 160.
barcosus. Ljub. Mon. SI. I. 101. an. 1265. VII. papa an. 1533. approbati nomen a mediBarcella, 33, (DuC.) parva barca: kis
Barcusium,species navis deriv.a barca. olano templo, quod in honorem Barnabae exgdlya. Gyon. 2857.
Luc. Regn. Dalm. 260. Vranam obsedit dedi- structum et an. 1545. horum monachorum
Barceta, piscina lignea; haltarto, hal- tioneque accepit et 30. armigeris Regis Ladis- curas commissum erat, duxerunt. Barnabas
bdrka. Batty. Leg. HI. 366. an. 1399 : bar- lavi in uno barcusio supervenientibus prae- szerzetesek. Curios. Misc. III. Octava Synops.
ceta aut rectius barcheta naviculam sonat... sidio flrmavit.
Chron. VI. De initiis Ordinum Religiosorum.
hie videtur barcha esse instar arcae construcBarcussius, idem ac Barcusium. Clerici S. Pauli, vulgo Barnabitae 1526.
tum navigium, in quo pisces conservant pisca- Thorn. Archid. Hist. Sal. 348. et invaserunt
Baro, onis, haec vox occurrit primum an.
tores ad forum deferendos.
quatuor Barcussios Spalat. qui erant missi 1195. auctore Diezio : barone, hsp. varon,
1. Barcha, 33, parva navis, actuariolum, ab exercitu ad aliud insulae caput.
vfr. ber, est vir, fortis ; barones priscis temlenuneulus; bdrka. Batty. Leg. T. II. 364. an.
Bardesanitse, (Du C. Bardesanista?) poribus proceres, qui vexillum proprium in
1243. Ljub. Mon. SI. I. 7. et passim. QueL Haeretici simili dementia ut Valentiniani aber- bellum efferebant, soliti sunt nominari ; bdro,
Sieb. I. 3.
rant, qui inter caetera execranda mysteria zdszlos, szabad ur, szabad bdro. Szirm.
2. Barcha, 33, fors. idem quod area; Christum cceleste corpus habuisse affirmant, Verb6czi 189. Fej. V. III. 5. Ker. Inst. Mil.
Idda. V. s. Stanga.
nee adsumsisse camera de Virgine, sed per 38. Primis Hungariae temporibus Magnatum
Barchacia, a?, species navis, navicula ; earn quasi aquam per flslulam transisse deli- titularium nomen ignotum fuit, Barones enim
bdrka. Ljub. Mon. SI. III. 209. barchacia rant. Bardesanes koveto'i. Nagy Hier.
tantum illi vocabantur, qui primas in Regno
onerata pannis.
Bardocucullatus; kapuczinus. Tau- dignitates sustinebant. Car. Bel de Arch. 7.
Barcham, pannus linoxylinus; barchet. rin. Staurotnaeh. II. 87. Engel. Mon. Ung.Ita vero . . . Barones vel drtb rtfg paQ&tyroq
Ger. Barchent. Arch. Ver. Sieb. XI. 427. unum Bees. 1809. Bardo-cucullatis caput olirn a h. e. gravitate dicti sunt ideo, quod munus
barcham pro . . . et Orth.
fratribus hausi.
eorum fuerit non modo ut strenue militarent
Barones Liberi
Barridus
Bastida
Barridus, 3., (Du C.) superbus; kevely. Provinciales Piaristarum, Praedicatorum

sed etiam quibus belli, quibus suberant, de
G}6n. 2892.
Basilitarum.
casibus belli gravissimis consulerent.
Basilla, basilicam; bazsalikom. Arch.
Barrire, elephantes dicuntur barrire.
Barones Liberi; szabad zdszlosok.
Fcstus Cf. Spart. G. 5. harczogni. Georg. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Freiherren. Georch. Ert. 75.
Basiolum, dem a basium; csokocska.
Baro nattiralis, natus baro; szule- Sinn. I. 31. Ne amplius habeamus talem dominum de quo semper jecor noster barrit ac Rev. Lat. L. II. 121. Nequicquam reduci sutett baro v. zdszlos iir. Torvt. Msz.
spiro occurrere Patri, atque pium dextrae flgere
Baro Palatinus; Nddor Ispdn. tremit.
Barro, onis, baro. Pesty Szor. III. 241. basiolum. Cf. Petron. Sat. 85. Appul. Met.
Szirm. Baro Palatinus. Nddor Ispdn quasi
Barsaniaui, alias Barsanuphitae a 10. p. 248. 35.
magni Hungarorum Domini Locumtenens sive Prorex. Nagy ur ispdnnya.
Barsanupho egyptio monacho ita nuncupati
Bassa, (Du C.) praefectus Imperatoris
Turcarum, praefectus provinciae vel urbis;
Barones Regni, optimales: orszdg- V. s. Agnoetae; fdnoktelenek.
Bartholomilse, regulare consortium scribitur et Pasa, torokbasa. Bod. Hist.
nagyok,az orszdg zdszlos urai. fdzdszlosai, szabad zdszlosai. Werboczi 189. Praeter sacerdotum, instilutum a Bartholomaeo Holz- Eccl. I. 158. Isthv. VII. 93. Brut. Hist. XI.
hie recensitos (Palatinus, Judex Curiae Begise, auler a. 1040. et sancitum a XI. Innocentio 237. 33.
Bassari, bassarum more grassari; basdsRegn. Dalm. Croat, et Sclav. Banus: Wajvoda papa 1680.; Bertalanosok. Nagy Hier.
Barula, ae. (Du C.) parvataenia; kis,kes- kodni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 642. Extra
Trans) Iv. el Siculorum Comes. Banus Zewriofficium suum bassatus est.
nienxis c) nam Machoviensis Banus per keny polya. Barczay.
Barunculus, i, (DuC.) parvus baro;
Bassaris, (Du C.) ovis pinguis; kover
Turcas nostro jevo deletus cst. Item Thavernibdrdny. Gyon. 2900.
corum, Janitorum, Pincernarum, Dapiferorum, kis bdro. Gyon. 2894.
Bas aga, summus aga, princeps eunuchoBasseus, i, Bassa vel Passa. Bonfln. III.
Agazonum, Regalium et Reginalium magistri;
nee non Themesiensis et Posoniensis Co- rum. Szilady Tor. Magy. Em. II. Fiigg. Bas 5., 442. Basseum- cum innumero propediem
mites sunt etiam Barones regni; Cubicu- aga. MOD dak a magyarok pasa agdnak is in Daciam traiecturum exercitu, rumores diffe.lariorum et Curia? Regis Magistri: nescio qua- az eunuchok fonoke (Hamm. Gesch. d. o. R. VI. runt; post imperatorum apud earn gentem
k. 585. I.) Bas aga tulajdonke"p = f6aga. Bassei supremum locum tenent et ubicunque
liter isthuc omissi.
Barones Regni temporanei; Agaknak nevezven az eunuchokat is, kiknek agant, Imperatoriam potestalem gerunt.
Bassista, ae, gravi ima voce canens;
egy ideig tarto fourak. Ker. Just. Mil. 420. foparancsnoka Kizlar aga, bds aga az elso
alhangu enekes. It. basso. Bassist. Leges
Barones liegni temporanei, sive qui su- eunuch.
Bas csaus, Summus ciausus apud Tur- Schol. Schem. 34.
premas in Regno dignitates ad personam,
1. Bassus, 3., (Du C.) humilis; alaut dici solet, sustinuerunt, uti Palatinus, Judex cas, imperator Janicerorum. Szilady Tor. Magy.
Eml. II. Fiigg. Bds csaus (szoszerintfocsaus) csony. Ljub. Mon. SI. XVII. 106. an. 1421:
Curiae Regise, Magister Tavernicorum. etc.
Baro tabulae, baro iudicii regii; kirdlyi a 196 janicsar szazad 5-ikenek parancsnoka. ubi murus erit bassus.
2. Bassus, inferior; al.. .,also.It.basso,
itel&tdbla bdrdja, tdblabdro. Torvt. Msz. Ezenkiviil 6 avatta fel a janicsarcsapalba beBaro a tavernatu fodinarum: lepteket olyforman, hogy fiilon fogta es pofon Gal. has. Schwartn. Scult. 47. iurisdictio iniitotte. Ez hajtatta vegre az alaja rendelt ket ferior seu bassa. Pfahl. Jus Georg. XXI. Maty,
Cammer-Gravius V. s. Tavernatus.
Barocca, crines asciti, artiflciosa capil- mas janicsar csaussal a biinteteseket, mert a kir. lev. I. k. p. 157. facinus quod iam toti
litia; paroka, dlhaj. It. parruca. Perriicke. janicsarokat sajat tisztjeik fenyiletlek, a jani- fere alamanie alte et basse . . . intonuit.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 264. Alter csarok divanjat 6 hitta ossze s abban ulese
3. Bassus, vox gravis, depressa; melyabusus hoc sa3culo est in Baroccis seu Ca- volt. A divanban 6 nyujtotta be a kervenye- hang, alhang. It. basso. Szentiv. Cur. Misc.
pillicijs peregnnis, haec primo ex Gallis ket. Rangja mintegy ezredesi volt, melybol az Dec. II. P. 1. p. 262. Wagn.
Bastaga, (DuC.) onus, sarcina. teher.
prodiere et primo quidem necessitati inservie- altabornoki rangnak megfele!6 szamszundsiPar. Pap.
bant jam vero et pro ornamento habentur.
basi tisztsegre emelkedhetetl.
Baseologia, doctrina substructionum;
Barodium, v detur a gal. Barreau
Bastangarii, (DuC.) bajuli, qui principiftus onera, sarcinasportabant;j3ogrgydszesse formalum tribunal V. s. Judicancella- alapzattan. Nagy Hier.
Basha, 83, bascha, caput dux, praefectus; vivdk. Par. Pap.
rius; torvenyszek.
Baronatus, (Du C.) dignitas baronum Basa. Tor. Ta"r. 1888. p. 521. Satrapae sive Bastarda, ae, longum tormentum; hoszszu dgyit. Par. Pap.
dico magnatum, virorum nobilium; bdroi Bashae Silistriensis.
rang, meltosdg, bdrosdg. Kass. P. P. I.
Basilianae, Kat. Hist. Reg. 169. Fuisse
Bastasia,orum, naves frugibus portandis;
225. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. 1.230. G. autem huius metropolitan! monasterii de valle teherhajo. Han. Mon. Jur. P. I. 127: con,Fej. T. XI. V. Un. 246. Praelati et Barones Veszprimiensi incolas moniales Graecas ex dncentibus bladum . . . dentur bastasia et
duas dignitates, honores, baronatus scilicet orientis partibus accitas et regulam Sancti magazeni.
seculares et ecclesiasticos simul tenere non Basilii, monasticae vitse in Oriente auctoris
Bastasius, i, (Du C.) baiulus; horddr.
sequutas, proinde Basilianas non ex vano Ljub. Mon. St. XI. 53. an. 1313: portarius...
valeant.
bastasius.
Baronettus, i. medium locum inter ba- coniidmus.
Basiliani, Cher. Jus. Eccl. II. 48.10. Bastassiza, ae, (DuC.) navis species;
rones et equites occupans; baronet. Bel.
Geogr. 113. ordines civiles Angliae trifariam Basiliani Graeci Ritus Catholici. Horum Fun- hajo. Ljub. Mon. Jur. P. I. V, III. 151. bardispescuntur . . . in Popularium serie, Baro- dator erat S. Basilius Episc.opus Caesariensis chas vulgariter bastassizas.
in Cappadocia, qui anno Christi 379. Monachis
Bastaxius, et Bastazius (Du C.) banetti Equites, Armigeri, Nobiles, Gives.
Baronia, ae, bdrosdg. It. baronaggio, ba- vivendi regulam praescripsit. Hi apud nos pri- iulus : horddr, czippelo. Ljub. Mon. SI. V.
ronia. Fej. X. 3. 182. Episcopatibus, Abbatiis, mum invaluerunt anno 1360, quo Theodoricus 263. an. 1334. bastaziis, qui dishoneraverunt
Pr ncipalibus, Ducatibus, Comitatibus, Baro- Keriatovich ipsis Monasterium in Monte Cser- lapides. Bastaxiis, qui portaverunt lapides.
niis . . . Schwartn. Scult. 59. Comites illi, qui nek prope Munkacs exstruxit.
Bastaya, ae, propugnaculum; castellum;
olim perpetui, liberi et maiores dicti sunt,
1. Basiliscus, magHa, longanavis (Du C. bdstya. Bastei. Fjp. Szam. p. 510 an. 1440:
pro opum amplitudine insidentes castrum, al. s.) Par. Pap.
glebatoribus de quatuor bastayis.
2. Basiliscus, tormenta basilisco simiquod Baroniae (Domino) nomen dabat,
Bastellus, (Du C.) campanae clava ferrea;
unde, velut de specula, villis dominabantur lia ad oppugnationes apla; ostromdgyu. De harangnyelv. Gal. battail v. battant. Nagy
reb. Turc. Dial. 650.
subiacentibus.
Hier.
J&a.roiLissa,,%;bdrdkisas*zony,bdr6nd.
Basilita, Basilios magnus, pater eccleBastia, (Du C.) munimentum, propugnaIt. baronessa. Kass. Jur. II. 284. 2-do Magni-siae grseco catholicae, natus anno 329 Caesareae culum; bdstya. It. bastia. Epist. Proc. P.
flcae natae Comitissse v. Baronisme. Arch. in Cappadocia, 370 episcopus, mortuus 379. II. 148: trabibus ac etiam bastiis erant muRak. VIII. 342.
disciplinae ecclesiasticae praecipue vilae monita. Georg, Sirm. I. 98. et insuper fluvium.
Baroscopium,
Barometrum, quo mu- nachae regenerator, quare monachi et mo- Ister disponere fecerat Rex tres bastias.
j
tationes athmospha rae ope indicis in circulo nachae, quae hodie quoque in ecclesiis ritus
Bastida, ae, propugnaculum; bdstya,
in gradus diviso ostenduntur ; legsulymero. graeci non uniti eius regulas sequuntur, basi- agyuhaz. It. bastita. Katona Hist IX. 458.
F. Balassa. Casul Steph. App.
litae appellantur. Oil. Act. Synod. 7. ministri Luc. Regn. Dalm. 223. Venetique audientes
fiastillia
Batere
Beatiflcatio
apparatum victualium pro adventu Regis sti- Prot. inq. 202. tollebam virgas et batebam
Battire, idem quod batere. Prot. inq.
catum sive Bastidam ex Orientali parte Jadrse illam.
247 : rogavit me, quod ego battirem earn
ad fonticulum positam, altioribus propugna2. Batere, cudere V. s. Cecha (Du C. fortiter et satis et ego turn tantum battivi
culis flrmant. Erat enim Bastida ex ligna- tundere); verni. Ljub. Mon. SI. IV. 44. an. earn, quod ego stanca i. e. fatigata fui.
mine a tribus lateribus constructa longitudi- 1362.
Battologus, mera verba captans, loquax
nis passuum fere 200 . . . in orientali parte
Bateria, Batteria, tormenta bellica (Du C. a (laTToKoyza); fecsego, haszontalan sz6cuius erant turres X. in Occidentali lotidem. al. s.); dgyutelep, dgyuuteg. Batterie. szaporito. Can. Ecc. XLIX.
Bastillia, arx, career; Gall, bastille. Arch. Rak. VIII. 402.
Batyko, onis, pater, paterculus sacerKer. Nap. 262. nem egyeb mint bastillia
Batilollum, (Du C.) turris lignea quam dos ruthenorum lingua; atyuska,pap. Jogt.
vagy kozonseges correctoria haz lett volna. Berfredum vocabant; bdstya torony. It. Eml. T. II. 1. p. 233: Quia multae querelae
1. Bastina, ae, aediflcium V. s. desitum batifolle. Gal. bastion. Obs. Jadr. 416. ipsoque fuerant in aures comitatus nostri contra
esse; epulet. Gall, Mtiment. Ljub. Mon. SI. die quoddam Batifollum cum monos machina Batykones Ruthenorum allatae.
ultra postum, ubi primitus extitit, sticatum
XXII. 325. an. 1465.
Baubare, in modum canum latrare;
2. Bastina, ae, propugnaculum; erdd. reaedificarunt.
ugatni. babukolni. Gyon. 2917.
Batilleum, palus; hard. Ljub. Mon. SI.
Ljub. Mon. SI. XXI. 85. an 1435 : bastina
Baucalium, Batiolus q. v.; Pokdl.
III. 294: batillea III. de acutis.
Baulare, latrare (Du C.) ugatni. Gyon.
in cacumine montis.
Bastio, on Is, propugnaculum, bastia;
Batillus, (Du C.) cochlear ferreum ; vas 2923.
kaldn. Gyon. 2914.
Bavara, ae, (Du C.) Gall, bavette. Hisp.
bdstya. Beng. Ann. Er. Coenob. 545.
Bastiola, turris parvum propugnaculum;
Batinderium, fors. pistrinum; kolyu Bavadero, Pectorale linteum est ab aure ad
kis erdd. Epist. Proc. P. II. p. 38: In una malom. Ljub. Mon. SI. V. 183. an. 1409. aurem mento subtensum ad excipiendam in
infantibus bavam (salivam), et ad colli et
bastiola . . . sacci aureorum . . . ad manus molendinis, batinderiis.
Batiolus, poculum maius : bokdly (ser- pectoris nuda in virginibus praesertim Dei
perfldas pervenerunt.
sacris decenter obtegenda. 1. dllkoto; 2.
Bastiona, ae, Bastia; er6d, bdstya. It. leg). Ger. Pokal. Par. Pap.
Batitare, battere a Gall, battre ex Lat. apdczafdtyol. Nagy Hier.
bastita. Par. Pap.
Bastire, munire; (Du C. aedificare); ki- battuere, verberare, plagas inferre; verni, Bavarizare, indolem, morem Bavarokovezni. Batty. Ger. 150. Pedatum de va- utni. Georg. Sirm. 1., 224. sed ad caput rum induere ; bajor modort felvenni, utdstissimo advenientibus Dei orbe bastientes. frangere debeat, donee potest seipsum bati- nozni. Arch. Rdk. I. 331. Copiae Csesarese
Nota Batty. Ex toto hoc contextu patet, tare de angulo ad angulum.
nunc Gallizantur et Bavarizantur.
Bayse, palmarum folia (Du C. palma).
quod dum haec scriberet Sanctus, is mos
Batologia,/9TToAoyft>,ambages, loquain Pannonia invaluerit, ut munitas ha- citas; fecseges, csacskasdg,sokbesze'duseg, Gyon. 2774.
Baxameta, ab ital. Basso & meta ; bugo
berent vias publicas et undecunque ad- Otia Bachm. Prsef.
ventantes militiae adscribebantur et noBatrachites, j}u.TQa%oq; varasbeka sip. Apor. Metamor. Trans. 331. Baxametdtis militaribus distinguebantur.
forma drdgako. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. nak hire sem volt.
Baxis, Bakhschisch dicitur Persis geneBastita, V. Bastida. Cod. Telek. XII. 42. P. 1. 184. Borax seu Batrachites alias
Et ipsi Bastitas guerrarum temporibus supra Lapis Bufonius dicitur. Eo quod in capite ratim donum, speciatim idem ac Bibale;
Danubium aut alibi erectas distrahant et an- Bufonis reperiatur. Est stellatae vel haemi- ajdndek, borravalo. Tok. DJar. 557. 606.
Bayda, ae, Wayda; vajda. Kronst. II.
nullant. Magy. Tor. Tar. XI. 33. Ljub. Mon. sphaericse figurae coloris varii potissimum cinerei vel subnigri. Cf. Plin. 37, 10. 55. Isid. 466 : sartor percepit a Bayda Egiptio.
SI. .II. 277.
1. Baylia, ae, nuncium; uzenet. Magy.
Basto, onis baculus; bot. It. battone. Orig. 16. 8. 20.
Batrausticus, mendose pro: barrau- Tor. Tar. XI. 71. cuius baylie, mandati et
Prot. inq. 365 : vidi earn, et intravit ecclesiam
in pedibus suis, tune cum uno bastone in sticus (a gallico barreau, forum iudiciarium) commissionis tenor talis est.
signiflcat igitur: a jurisconsultis usitatus. Funda
2. Baylia, magistratus, potestas, V. Bailia.
manu.
Baston, bastonium, career; foghdz. David. B. 2. dum vera dicerent, poena 100 Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 546. atque volentes
florenorum seu Imperialium (pro Emenda Lin- quod si per eos vel aliquem ipsorum fuerit in
Stockhaus. Par. Pap.
Bastonada, ae, V. Fustigatio; botozds. guae ut batrausticus in Hungaria stylus ha- aliquo contrafactum, licentiam, libertatem,
bayliam et potestatem auctoritate propria,
It. bastonata. Brut. Hist. Praef. LXIII. Sunt bet) mox mulctabantur.
Batris, genus vasis longioris manubrii; capitulis, statutis ordinamentis seu consuetudiqui dicant, ab inimico quodam sup Transylvano nobili et locupleto, fustigationem hosszunyaku serfozo' sajtdr. Gyon. 2906. nibus alicuius civitatis ipsos personaliter capiBatta, ae (Du C.) cymba ; csonak. Ljub. endi ducendi et detinendi.
(Itali bastonadam vocant) et pene lumbiMon. SI. XI. 15. an. 1312.
Bazariota, 83, mercator (a pers. b^sar,
fragium esse passum.
Battalio, V. Batalio. Dip]. Alv. I. 419. forum) kereskedo. Han. Mon. Jur. P. I.
Bastonus, i, (DuC.) sceptrum, penes
quern est summa belli; vezerbot. It. bastone. Uno battalione militum iterum excitavil con- 198: civitas sine . . . bazariotis stare non
potest.
Ljub. Mon. SI. XXII. 100. an. 1456. quod sitflictum acerrimum.
Battallia, ae, It. battaglia, conflictus, proecapitaneus. . . et sibi designari facere vexilBazile, pelvis (Du C. bazili); medencze.
lium, pugna; csata, utkozet, harcz. Szirm. Ljub. Mon. SI. XI. 216. an. 1347: asportavit...
lum .. . et unum bastonum.
Batadura, as, fors. idem quod verbera 128.
furtive : unam tovalliam ... unum bazile et
Batteria, tormenta in aggere disposita duo bacilo de ramo.
caedes a batare; veres, dies. Ljub. Mon.
V. Bateria; dgyutelep,tuztelep,dlgyusdncz.
SI. 193. an. 1301; de furtis, bataduris.
Bealitas, (Du C.) pro: Beatitudo. Nagy
Bataglia,(DuC. batalia) pro3liam,pugna, It. batteria. Szilady. Tor. Magy. Tort. Eml. IX. Hier.
conflictus; It. battaglia; utkozet,csata. Arch. 444. Curios Misc. 368. Batteriae seu sug- Beanazates, urn, novelli agri, novellae
Rak. IX. 518.
gestus alii sunt offensivi alii defensivi. Defen- coloniae a beanus: novellus; uj telepitveny.
Batalio, onis, alio loco Batalium, qua- sivi sic construuntur 1. Numerus tormento- Batty, leg. T. II. 366 an. 1247 : damus... tertuor centuriae, quarta pars Regimenti vel gre- rum, quse in suggestum subvehenda sunt, mul- rain . . . cum Beanazatibus.
gis miliarii militum, ab It. battaglione ; zdszlo- tiplicetur per 12 perductum dabit in pedibus
Beanus, 3., (Du C) animal nesciens vialj. Gal. Bataillon. Arch. Rak. VIII. 72.129. longitudinem suggestus. Dip. Alv. I. 419. tam studiosorum, novellus; tudatlan, taBatellus, (Du C.) cymba V. s. Pariscal- Disponendo unam Batteriam viginti tormen- pasztalatlan, uj. Exam. Act. 6. 3.
torum. Batteriam formare seu erigere.
mus; csonak. It. batlello.
Beatilicare, beatorum numero addere,
Batelum, parva navis; kis haj'6. Rac.
Batteriatim, in modum aggerum; dgyu- beatum reddere, canonizare; boldogitni,
telepek modjdra. Tor. Tar. 1888. p. 745. szentte avatni. Wagn. Cher. Jus. Eccl. 1.173.
Mon. St. XIII. 286. an. 1359.
cum pyrobolariis quorum auxilio acceleratum Cf. August. Trin. 14. 14.
Bateni, V. sub Assassini.
Batera, (Du C.) genus paterae; nagy laborious complementum, perfecti suggestus
Beatificatio, laudatio; actus beatum
tormentarii Sped batteriatim Badensis, reddendi, in numerum beatorum referendi,
.kupa. Gyon. 2908.
. 1. Batere, (Du C.) pro : batuere, plagas retro quern regimen comitis A. castra meta- canonizatio; dicsSites, magasztalds, boldogitds, szentte avatds. Pel. Pom. L. I. P.
inferre, verberare; utni, verni. It. battere. batur.
72
Beatista
Bellum llterarlum
IV. Art. II. c. 4. Heccine est lingua in beati- 130. Marc. Chr. II. 83. et sepultus est in ec- szep asszony. Kat. Hist. Due. 705. Certe veficationem ventris et uberum tuorum et par- clesia beatae Virginis in insula Budensi in loco nustas eius (Saroltae) formae, quam et Turotzius
tus tui. Clier. Jus Eccl. I. 173. Szentiv. Cur.Beginarum.
commendat, et a Slavis inditum Belekneginae
Misc. Dec. II. P. III. 195.
Beghardi, (Du C.) V. Begvardistae. seu pulchrae dominae nomen indicat earn proBeatista. Stal. Praera. Capitulum Prov. Not. rel. II. 109 : Fratres et sorores liberi cis non caruisse.
Westph. an. 1039 declarat in abbatiis et Prse- spiritus, alias Beghardi, Beguini, DulciBelerbegus, Beller Begus, Belposituris virorum leneri Abbates et Praeposi- nistae omnia clamoribus et tumultibus com- lerbeius, V. Beghlerbegh ; Brut. Hist. XL
tos inditate augeri eo usque numerum sacer- plentes, omnemque ecclesiae potestatem et 189. 3. XI. 239., 21. Dec. Bar. 40., 41., 45.
dotum, ut tr a quot die sacra sine omissione disciplinam spernentes. His affines fuerant
Belfegor, (Calep. Cathol. belphegor) sicelebrentur. Eiusdem Prov nciae Cap. an. 1721. Fratricelli ex Franciscanis strictioris obser- mulacrum ignominise; pellenger. G\ on. 2939.
tria haec sacra nomn bus Missarum Maluti- vantiae enati, qui mendicando et vestitu lacero
Belial, satanas, homo perversus, princeps
nalis, de Beata et Summae intelligenda propo- incedentes, omnem Pontiflcis et Praepositi ge- malorum daemonum. Mom. Comit. I. 424.
nit: Sacrum Matulinale pro defunctis fratribus neralis auctoritatem reciciebant.
Cristo cum Belial, luci cum tenebris nulla posororibus, benefactoribus, fundatoribus; de
Beginagium, v. Beguinagium, (Du C.) test esse consociato. Obs. Jadr. 412. Inspecto
Beala pro Praelalis et Congregationibus iis conventus v. institutum Beguinarum; 1. hoc Jadertini talem dolum et perditionis concommissis et Summam ad intentionem ordi- apdczalak; 2. apdczasdg. Nagy Hier.
spirationem perfldorum Athletarum nee non
nis mandat. Sacerdos, qui legit Missam MatuBeglerbecus, V. Beglerbegh. Tor. Tar. Stephani Bornensis Bani belialis alumni in
tinam vel maturam, dicitur Maturista, qui 1881. p. 154.
multa stupefactione cordis commoventur.
celebrat Missam Summam, vocatur Summista, Beghlerbegh, praetor apud Turcas,
Bella, ae, (Du C. acus) campanella, quae
sacerdos denique Missam de Beata legens est imperator provinciae princeps, cui plures cola's ovium vel equorum appenditur ; csonet dicitur Beatista.
beghi subiecti sunt et qui gradum bassse attin- getyu. Gyon. 2962.
Bellaria, res belli aptae; hadhoz valo
Beatitude, Beatissimus ; (Du C.) titu- git et ante quern tres caudae equinfe feruntur.
lus Papae, romani pontificis; szentseges atya. In Hungaria tres beghlerbeghi erant: Buden- eszkoz. Gyon. 2957.
Cod. Dip. Lond. 299. dolorem, quern inopi- sis, Temesvariensis, Canisensis; beglerbeg, Bellaticus,3.,bellicosus; (idem. Cathol.)
nato quodam vestrae Beatitudinis infortu- bejler bej, fobej. Adelm. De Orig. Turc. 7. harczias. Gyon. 2953.
Belli Commissariatus, curatonio concepimus, cohibere. U. o. Nos equidem, Post quern sedit magistratus duumviratus,
Beatissime Paler, dum vestrae Sanctitatis qui dicitur Beghlerbegh id est Princeps presi- res rerum ad bellum gerendum necessariarum;
dum. Hii presunt presidibus provinciarum. hadi biztos tiszte. Kriegscommissariat. Reg.
breve . . . legeremus. Frak. Mat. lev. II. 1.
Beatus, Apud Chrislianos scriptores Szilady Tor. Magy. Em. II. Fiigg. Bel. Geogr. Turm. Praet. 119.
Bellicare, bellare, cerlare; hadakozni.
beatse memorise vir dicitur, qui pie vita fun- 547. diversj Duces belli, Vezier, Praetores,
ctus est (Fore.) Ut beatitude, beatus etiam ti- Beglerbeg, Praesides Bassa, Prsefecti San- Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
tulus honorarius, quo compellantur episcopi; giack etc.
Bellicose proficisci, in bellum inboldog emlekezetu; It. beato. S. de Kz. Chr.
Beghus, Begus, Beius, Bekus, gredi; hadat inditani. Szek. Okl. III. 139.
II. 2., 3. Beatus Gerardus Chenadiensis Epi- hie gradus et titulus apud Turcas superior est
1. Bellicum, res militaris, bellica; hadi
scopus.
quam Effendi, sed inferior quam.Bassa. Begi szolgdlat, katonasdg. Arch. Rak. IV., 137
Beccaria, se, (DuC.)macellum;me's2.dr- sunt prsetores, principes minorum provincia- es noha ketszer keredzett mar az Bellicumszek. It. beccara. Ljub. Mon. SI. I. 216. an. rum, quibus Sultanus unam caudam equinam tol, de nem akarjak elereszteni; es 160.
1307 : dummodo carnes reperientur ad bec- tribuit honoris causa. Suffectus alicuius regi2. Bellicum, i, nude positum pro Concariam ad vendendum. Cod. Dip. Arp. Cont. onis, dux Imperatoris; beg, bej, bek. Brut silio bellico ; becsi fo'hadi tandcs. Tor. Tar.
X. 105.
Hist. V. 62., 31. Becramfeeuts IX. 54., 8. Lu- 1887. p. 114.
Beccina, 33, orbis aereus, instrumentum phtibeus IX. 53.17. Kti\begus XL, 189., 3.
Belliductor, dux, imperator, ap. Brumusicse apud Turcas; reztdnyer (torok mu- Bellerbeius XIV. 441., 19. Arczlanbecws. tum legitur: bellidux; hadoezer. Fr. Lib.
zsikanal). Ger. Becken. Szamosk. I. 139. Ne Verancs V. 67.
Rt. II. 16. Nicolao Zkender belliductori doautem fuga eius manifestis indicijs proderetur,
Beglerbegatus, dignitas Beglerbcgi; mini Pauli Thomori pro subsidio dati sunt.
iussit tubas, beccinas, tympana, classica, tor- beglerbegi tisztseg. Verancs. IV. 240. VII. Belliductus, belli administratio; hamenta aliaque id genus machinamenta, quibus 187. budensis beglerbegatus.
dakozds. It. guerra. G. Fejer. P. XL Vol. Un.
militum animi ad rem gerendam concitari soBeglerbegus, magister equitum apud 318. Rex Budam fuit reversus, caduceatores
lent, ex adversa arcis parte e regione hostihum Turcas; lovas fonok. F. Forg. Comm. 216. Polonos, qui toto belliductus tempore ibi
castrorum intendi.
Amhat begum magistrum equitum (begler- haeserant, auditurus.
Becharia, se, (Du C.) laniena V. Becca- begum vocant) Anatolise, suppetias praemitBellidux, idem ac belli dux; est comria ; Mem. Pauli. 426. combustae fuerunt 4. tit. Isthv. VII. 93.
positum ad formas vocabulorum : bellifer, belstationes iuxta bechariam.
Begvardistse, (DuC.) Beghardi, Bege- liger, belligerator. Brut. Hist. XL 222. 11. et
Becharius, i, (Du C. beccarius) carni- hardi,Beguini, Begnin33,Haeretici exorti primum XII. 319. 2.
fex (macellarius); meszdros. Ljub. Mon. 81. in Alemann.a, qui vulgaritef Begehardi, quoad
Belliferox, bellicosus, turbulentus; hdXI. 16. an. 1312: becharius teneatur ven- viros, et Beginae quoad feminas... dictos pu- borus. An. Sc. II. 232. ssec. XVI: belliferodere illius persone, que primo petit capud be- tant a Saxonico Beggen, mendicare. For. cibus . . . temporibus.
stie cordam, mazam et flgatum.
Scr. p. 53: Altera Offlcina Haeresum hujus
Belligeratio, administratio belli; haBechus, i, haedus; kecskebak. Bock. decimi quarti Sacculi Begvardistarum.
dakozds, hadviseles. Rak. On. 6.
Ljub. Mon. SI. III. 2 : capre vel bechi.
Beguini, V. s. Beghardi.
Bellosis, profanatio; utdlatossdg. Gyon.
Becmot, lege: Behemoth, Beelzebub
Bei, praefecius; fonok. Tor. Tar. 1888.2972.
Satanas. Batty. Leg. III. 249 an. 1370: per p. 287. Quidam Tartarorum bei ut vocant seu
Bellum cruciatum, bellum cruce
invidiam, quam Becmot exercet (Nota Batty.: praefectus captivum nobilem Polonum libere signatorum; keresztes had, kurucz had.
vel si mavis Beemal aut Beemoss).
dimissum regi serenissimo referre iussit. V. Torvt. Msz.
Becula, ae, iuventa; tino. Gyon. 2981. Beghus.
Bellum cruciferorum, expeditio
Becus, bechinae earnes sc. capri, hirci;
Bekus, Beghus q. v. Szamosk. IV. 470. pro causa Christiana suscepta; keresztes
kecskebakhus. Ljub. Mon. SI. HI. 2.
Ita factum bassa multis promissis bekum hadjdrat. Sz^z. VI. 440.
Bedallus, i, pro: bedellus, servus animat.
Bellum defensivum, bellum defenapparitor; szolga. Fjp. Szam. p. 234. an. Bek Ogli, filius Beki, Beghi; bek, beg sionis causa gerendum; vedelmi harcz.
1427.
fia. Tok. Diar. 411.
Torvt. Msz.
Begardus, alveare; meh-kelencze. Belbus, i, (Du C. hyaena) noster: ani- Bellum intrinsecum, bellum inteGyon. 2936.
mal ; lelkes dllat. Gyon. 2969.
stinum,civile; belsd polgdri haboru. Wagn.
Begense, Beginse, ordo monacharum
Bele, mens (id. Cathol.); elme. Gyon. Bellum literarium, polemia; tollde quibus fusius disputavit Du C. Urk. Sieb. I. 2932,
harcz. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III.
464. an. 1334. Fr. Lib. Ration. II. 94. 117. Beleknegina, ae, alba, pulchra domina; 148.
Bellum mortale
Beneficlalls
Beneficium minus
73
Bellum mortale,. bellum ad inter- Rak. On. p. 361. 1. 3435.: Non cogit te munis; kozhaszonvetel, kozos jdszdg.
Torvt. Msz.
necionem; haldlos tusa. It. lotta. Thurocz. misericordia Dei ad beneficiendum.
Beneficium compatibile, quod
272. Instauratur ergo mortale bellum.
Beneficialis, ad beneficium eccles. praeBellum offensivum, bellum aggre- bendam pertinens; javadalmas. It. Kovy El. conciliari potest cum aliis beneflciis; osszediendo susceptum; tdmado had., harcz. 34. Bona beneficialia, quae possident, pro de- egyeztethetfi javadalmak. Kon. Egyh. 154.
Beneficium competentise, ben.
Torvt. Msz.
bitis ipsorum auferrl et adimi non possunt
quod alicui competit; illeto resz. v. joteteBellum rusticum crucesignato- (Ecclesiastici.) . .
rum; keresztes porldzadds. Verancs H.st.
Beneficiare, (Du C.) beneficium eccle- meny, illendo tartds jotetemenye. Torvt.
l.,9. Porro imprimis bellum rusticum, quod siasticum conferre; javadalomban reszesi- Msz.
Beneficium curiale, nobilium usus
crucesignatorum appellabatur, totum re- teni. Pel. Serm. Dicere officium tenenlur
beneficiati et etiam non beneficiati reli- fructus: nemesi haszonvetel, udvari jusok.
gnum sa?vitia concussit.
Belues, (Du C.) egestas, quae solet con- giosi Aest. 7. e ; Dupliciter beneficians Pe- Torvt. Msz.
Beneficium ecclesiasticum cutingere per vastationem belluae ; baromtette trum cum suis adiuvantibus scilicet dando piscium multitudinem. Aesl. 8. i. cet. Cod. Dip. ratum seu curatise, (DuC.) cui ad,kdr, szukseg. Gyon. 2966.
nexa est cura animarum ; papi kotelessegii
Benca, sedile, sella episcopi, Faldistorium; Arp. Cont. VI. 3.
haszonvetel, lelki gondviselc'sseljdro haBeneficiarii, V. s. Ministeriales.
puspoki szek. Nagy Hier.
Beneficiarii Reginales, V. s. Servi szonvetel. Torvt. Msz. Kon. Egyh. 153.
Bene, bonum, peculium, beneflcium; jaBeneficium ecclesiasticum ssevadalom. Jokai Rab. R. 16., 17. Hanem hat Regales.
Beneficiarius, Fore. 1.1. Beneficiarius, culare, saecularibus sacerdotibus competens
ez Truzsinka kisasszony bene'je; ez az 5 javadalma ; ebbfil fedezi a toilette sziiksegleteit. qui beneflcium accepil. In militia beneficiari benef. vildgi papokat illeto haszonvetel.
dicuntur, qui ad militarem aliquem gradum Torvt. Msz.
Bene fit, benigne fit. Wagn.
Beneficium ecclesiasticum
Bene sonantibus, vinolentus; aut commodum beneficio tribuni, praetoris,
ebrius. Jdk. Epp. II. 198. a mult ejjel ismet proconsulis aut consulis alternive magistratus simplex seu non curatum, (Du C.)
bene sonatibus keriiltem haza (azaz magya- promoti sunt. Dicebantur etiam beneflciarii, cui cura animarum non est adnexa; lelki
riil: jol beriigva). rectius: bene sonanti- qui militaris muneris vacationem praemii ac- gondviseles nelkiil valo haszonvetel. Torvt.
bus gallis, kakaskukorikuldskor (sub galli ceperunt. (Du C. 1.1. Apparitores, satellites, Msz.
Beneficium eccl. vacans, ben.
ministri magistratuum.) Ap. Isthv. cliens vel
cantu.)
eccl. vacuum; meguresult egyhdzi joszdBenedicta cera, sacrata, consecrata subditus, alattvalo. Isthv. X. 150.
cera ; szentelt viasz (gyertya). Wagn.
Beneficiarius aulicus, qui est prin- gok vagy hivatalok. Torvt. Msz.
Beneficium electivum, quod quis
Benedicta Virgo, beata, coelestium cipi, regi a largitionibus ; udvari alamizssecundum canones electus prasvia confirmamunerum affluentia nobilis, insignis; szent, ndr. Ger. Almosenier. Rak. On. 190.
dldott, boldog szuz. Wagn.
1. Beneficiatus, i, praediis, bonis, fru- tione superiorum acquirit; melyek kdnonBenedictine, benczds apdcza. Kat. ctu annuo condonalus, prascipue sacerdos sa- szeru vdlasztds es az illeto egyhdzfonokHist. Reg. 1. 169. Quibus Basilianis circa an- cerdotii opulenti, qui vulgo canonicus dicitur; tol valo megerdsites utjdn szereztetnek
num 1109. Benedictinae Latinum in sacris javadalmas, jdradekos, egyhdzi java- (vdlasztekos javadalom). Kon. Egyh. 153.
Beneficium exspectationis; ben.
ceremoniis ritum regulamque S. Benedict! dalmas, egyhdzi haszonvevo, jotetemesequutae successisse videntur.
nyes, kirdlyi adomdnyos pap, kaptalan- cum spe acquirendi; vdrakozdsi joteteBenedictini Monachi, Benedic- beli kanonok. It. beneficiato. Torvt. Msz. Kass. meny. Torvt. Msz.
Beneficium extraserialitatis;
tini ; bencze'sek. Cher. Jus. Eccl. II. 45. 4. P. P. II. 3. Pel. Pom. De S. Joanne s. I. c. 5.
ben. extraordinarium; soronkiviil valosdg
Monachi benedictini. His initium dedit S.
2. Beneficiatus, V. Vasallus.
Benedictus Comes Nurciensis in Italia circa
3. Beneficiatus, discipulus benefieio jotetemenye. Torvt. Msz.
Benelicium incompatibile, quod
annum 529. In Hungaria Dux Geysa an. 996. affectus; jotetemenyes tanulo. Beszterczeb.
cum aliis beneflciis conciliari non potest;
in monte Pannonise domicilium pro ipsis in- ag. gymn. Ert. 187576. p. 53.
choavit, quod continuavit Filius eius StephaBeneficio cedit, 1. commodo est; 2.ab- ossze nem egyeztetheto javadalmak.
nus et ibidem an. 1001. Abbatiam S. Martini dicare se beneficio ; i. javdra van v. vdlik. Kon. Egyh. 154.
Benelicium inventarii; joszdg2. lemondani a haszonvetelrdl. Torvt. Msz.
fundavit. Oltv. Act. Syn. 3.
1. Benedictio, beneflcium; j'avadalom.
Beneficiorum sublatio, privatio lajstrom jotetemenye. (He}se : die RechtsRac. Mon. SI. VII. 64. an. 1065 aliquam be- beneficiis;j6tetemenyek eltorlese, haszon- wohlthat, kraft welcher ein Erbe, derrechtzeitig
ein Nachlassverzeichniss gerichtlich eingereicht
nedictionem dono pro redempcione anime eltorles. Torvt. Msz.
1. Beneficium, (Du C.) muneri eccle- hat, fur die Nachlassschulden nur in so weit
mee.
2. Benedictio, (Du C.) fausta Sacerdo- siastico convenientium bonorum et potestatis zu haften brauchl, als der Nachlass hiezu hintis precatio; dldds. Wagn. Cod. Dip. Arp. usus; egyhdzhivatalhoz kotottjavadalom reicht.) Torvt. Msz. Vuch. Jur. Feud. 199. ceCont. III. 8. Cf. Sulp. Sev. de Vila S. Martin. s az azzal jdro egyhdzhatalom gyakor- terum successoribus feudalibus beneficium
Idsa. Kon. Egyh. 152.
inventarii prodest, ne teneantur ultra vires
2. 12.
Benedictio episcopalis, (Du C.) 2. Beneficium, 1. usura, ususfructus, utriusque patrimonii, allodii et feudi.
consecratio episcopi; puspok felszentelese, 2. beneficium, 3. reditus; i. haszonvetel, Beneficium iuris, gratiae locus, quam
felavatdsa. Tor. Tar. 1886. p. 569.
2. jotetemeny, 3. jovedelem. Torvt. Msz.
ius praebet; torveny jotetemenye, jogkedBenedictio nuptialis, (Du C.) ben. Benelicium adha3sionis, si e plu- vezes. Torvt. Msz.
matrimonii; menyegzoi dldds. Georch. H. ribus in eadem causa litigantibus tantum unus
Beneficium legis, gratise locus, quam
T. I. 92.
appellatione utitur et causam obtinet, reliqui lex praebet; torvenykedvezes, torveny joBenedictionale, (Du C. benedictio- quoque flunt huius beneficii participes. Kon. tetemenye. Torvt. Msz.
nalis liber) Liber Ecclesiasticus, in quo Bene- Egyh. 408. Elhet a felebbezesi joggal a feles Beneficium maius, praelaturae, didictiones, quae ab episcopo et sacerdotibus alperes, hogy ha a tobb peres tars koziil csak gnitates; kulonos kormdnyhatalommal
flunt, continentur; dlddskonyv. Nagy Hier. egy is ezen perorvoslattal el, az altala kivivott osszekotott egyhdzjavadalmak; egyhdzBenedictionalis, ad benedictionem gyiSzelem a tobbi tars javara is szolgal (bene- meltosdgok. Kon. Egyh. 153.
Beneficium manuale, seu victupertinens; dldds. Tor. Tar. 1886. p. 571. ficium adhaesionis).
libri benedictionales.
Beneficium cleri, praarogativa sacer- alia (Du C.) 'quorum distributiones quotidianae tantum residentibus tribuuntur; az
Benefactorius, 3., beneficus; jol- dotum ; egyhdzi kivetel. Torvt. Msz.
tev6. Gy6n. 2978.
Beneficium collativum, ben. quae adomdnyozo kezeto'l illetfileg kegyetdl
Benefactrix, mulier beneflcii (orum) quis, cui ius datum est, donatione acquirit; fuggven az Altai bdrmikor visszavonauctor, parens; quae bene de aliquo merita szabadekosjavadalmak,melyek az arra hatok (elelmenyi javadalom). Kon. Egyh.
est; jotevdnd. Szaz. XXII. 609. Beng. Ann. jogositottnak adomdnyozdsa alapjdn 154.
Beneficium minus, sine potestate
nyeretnek. Kon. Egyh. 153.
Er. Coen. 59.
Beneficium commune, usura com- ecclesiastica; egyhdzjavadalmak, egyhdzBeneficere, benefacere; j6t tenni.
10
Beneliclum naturae
Bene-patrocinium
Bersalium
hivatalok, melyekkel kulsd egyhdzkor- erdemes, erdemteljes. Isthv. XII. 191.(DuC.) gubernator infantium, pauperum et
orphanorum ; kisdedeket ovo. Nagy Hier.
'mdnyhatalom nem jar. Kon. Egyh. 153. Torvt. Msz.
Bephotrophica, quas custodit brephoBeneiicium naturae, ben. a natura Bene-patrocinium, rectum, bonum
datum ; termeszet adomdnya. Torvt. Msz. auxilium; helyes pdrtfogds. Verancs. II. trophium; drvanevelo n6, dpolo. Gyon.
Beneficium non curatum vel 287. quod si bene patrocinatur et scite cau- 2998.
simplex, (Du C.) cui non est adnexa ani- sam tractare noverit, tune etiam post obitum
Berbex, (Du C. berbix) vervex; uru,
marum cura ; melyekkel tulajdonkepi lelkeszet suis liberis adhaBrebunt parentes ob bene- berbecs. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 84. et duos
nincsen osszekotve pi. kanonoksag. Kon. patrocinium patris defuncti, idem ab eodem optimos berbecos trium annorum et duos
Egyh. 153. Szaz. XVIII. 11.
expectantes, ut qualis parens, talis et filius agnos perfectissimos et duas galletas de bono
Beneficium ordinis; sortartdsi existat.
vino.
kedvezes. Torvt. Msz. Georch. H. T. II. 227.
Beneplacere, placere (Du C. Cathol);
Beregrinus, 3., peregrinus; idegen.
a ferj felesegeert es viszont az asszony ferje- jol tetszeni. Gyon. 2985.
Rak. On. 150.
ert: illyen esetben illeti ugyan az asszonyt a
Beneplacitum, i, (Du C.) venia, conBerengariani, Sacramentarii quod
sortartds (beneficium ordinis): azaz nem sensus, favor; beleegyezes. Tor. Tar. 1890. vide. Lampe. Hist. Eccl. p. 50: Nee potest
tartozik addig fizetni, mig az ura vagyonabol p. 427. Marc. Chr. II. 19.
ostendi ex historia Ungarica, quod inde a temkitelik.
Beneplacitus, 3. benevolus; joakaro. poribus Geysffi et S. Stephani, Fides ChriBeneficium patronatum vel iu- Soos Mon. beneplacita voluntas.
stiana impiis dogmatibus vel Arianis . . . vel
ris patronatus, (Du C.) quod patronus
Benequidem, adv. compos, ex bene et Sacramentariis senBerengarianis... fuerit...
prsesentat; kegyuri javadalom. Kon. Egyh. quidem semper una-voce scriptum, nonnun- adulterata.
quam interiectionum more adhibitum; jol
153.
Beretta, biretum, birretum, tiara; negyBeneficium perpetuum, in perpe- van, legyen, hagyjdn (ugyan). In cod. Zi. szdgu suveg. Text. v. s. Repraesentatitius.
tuum concessum, quod nee adimi nee abalie- vol. III. p. 21., 524., 525. Pag. 21
si
Bergam, Perkan, Berkan, species panni;
nari potest; melytol ajavadalmas torve- veniret ad premissam possessionariam expe- teveszorszovet, perkdl, felpatyolat. Gamenyes ok nelkiil meg nem foszthato s me- dicionem et de predictis Judicys quindecim lot. Szaz. VI. 368. emi 4. petias de bergam
lyektol az tetszese szerint vissza sem marcarum sibi et parti aduerse satisfaceret de rubeo panno.
lephet (orokos javadalom). Kon. Egyh. 154. benequidem, alioquin in ipsa causa finem
Bergatus, 3., (RaCki: fors berbecina i.
Beneficium prorogationis,gratise faceret prout requireret ordo Juris.
e. ex pelle berbecina. Berbix, berbis aries,
Jocus, qua3 prorogatione litis conceditur ; perBeneventare, ital. benvenuto, qua voce ovis, inde bergarius . . . Cf. DuC.) ego opinor:
halasztds jotetemenye. Torvt. Msz.
venientem salutare solent; udvozolni, fo- virgatus ut infra striatus. Ra6. Mou. SI. XII.
Beneficium regale, ususfructus re- gadni, Arch. Rak. V11I. 189. beneventalni. 181. ad fin. ssec. XI. duo planete : una bergales; kirdlyi haszonvetel, javadalom. Jokai Mire Megv. I. 78.
gata . . . alia purpura.
Torvt. Msz. Kass. P. P. I. 277. quod ab ArenBeneventatio, salutatio; ildvozles.
Bergha, 33, mons; hegy. Ger. Berg. Sup.
datoribus regalium beneftciorum iudaicis EOT. Mem. 259.
An. Sc. I. 126 an. 1273 : in minimo Bergha
nimiopere premantur.
Beneventationis poculum, pocu- est meta terrea.
Beneficium regulare, in usum molum hospitale ; dldomds, bardtsdg pohara.
Bergmesterius, a germ. Bergmeister,
nachorum institutum; melyek szerzetesek Kass. Ench. II. 15. Beneventationis pocu- rei metallicse prsefectus; bdnydszmester.
szdmdra alapitvdk. Kon. Egyh. 153.
lum vulgo Willkums-Trunk compellatum, Jogt. Eml. T. II. p. 407.
Beneficium reservatum, quorum tamquam abusus relate ad Opiflcum Sodales
Berillus, (Du C.) speculum cristallynum;
conferendorum jus tantum pontiflci autmetro- tollatur. Norm. Ordin. 1781. 5. July.
tukdruveg. Fjp. Szam. p. 93. an 1397 : ad
politae eonvenit; a pdpdnak vagy metroBenevola fassio, voluntaria fassio; faciendum . . . berillum ad pixidem corporis
politdknak fentartott oly javadalmak, szabad vallds, onkentes vallds. Torvt. Christi.
melyeknek betoltesere a puspoknek Msz.
Berlina, se, (Du C.) palus ignominiosus;
semmi vagy csak kijelolesi joga van.
Benevolisare et Beiievolizare, bitofa}pellenger. It. berlina. Ljub. Mon. SI.
Kon. Egyh. 153.
quaerere, quaestionem habere de aliqua re, IV. 37. an. 1361 : positus ad berlinam.
Beneficium sseculare, quod sacer- inquirere; faggatni, vallatni. Jokai Mire
Berlingagium, (DuC.) Feria quinta
dotibus laicis tribuitur; melyek vildgi papok Megv. IV. 49. hadd benevolizdlja azt is s az- ante diem cinerum Italis berlingaccio; koszdmdra alapitvdk. Kon. Egyh. 153.
tan vigye el mellekletiil sub stria. Nagy Hier. ver-, zabdlo csotortdk. Gal. jeudi gras. Nagy
Beneficium speciale, ben. proprie
Benevolum examen, voluntarium Hier.
concessum ; kulonos jotetemeny v. igaz. non coactum exam.; szabad v. dnkenti valBerna, vox Bohemica, quas tributum,
Torvt. Msz.
latds, onkentes vallomds. Torvt. Msz.
collectionem publicam significat; ado. LudeBeneficium territoriale, ususBenevolus auditor, voluntarius aud.; wig. Rel. Mss. T. I. pag. 509 in Privilegio Mofruclus domini; foldteruletbeli jotetemeny onkenytes hallgato. Torvt. Msz.
nasterii Dobrilucensis indulto a Matthia rege
uradalmi v. foldesuri haszonvetel. Torvt.
Benignare, (Du C.) mitigare, sedare ; Bohemiae et HungariaB: Ab omnibus stewris,
Msz.
szeliditeni, javitani kegyeles Altai. Nagy exactionibus, collectis precariis, bernis exiBeneficium unius calami, auxi- Hier.
mere dignaremur. Cod. Telek. XI. 267. Tallium unius scribe. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 424-: Benignissimus-Gratiosissimus, liam seu collectam qua? vulgo berna voob molem plurium negotiorum beneficio unius tit. honoris; kegyelmes. Kass. P. P. I. 45... catur.
calami . . . protocollationis opus decurrere Serenissime... Princeps Domine D. BenignisBernabos, (Du C.) fors. mendum libradeberet.
sime ! I. 46. Domini Benignissimi Gratio- rii pro: Gubernator. Thurocz. in Ludov. Rege
Benegratus, 3. pergratus; igen ked- sissimi kegyelmes Uram es kegyes Uraim. Hung, in Prsefat. Fata in reges altos dominosves. Szaz. XIII. 695. nostram benegratam Benigniter, benigne. Olah. Cod. Ep. que mundi sic fulminant et habenas Principum
executurus voluntatem. Verancs. V. 111.
511. Quod vero tarn benigniter offers ani- Bernabos (?) ille omnipotens sic temperat.
Benelinguatus, i, eloquens, facundus; mum bene merendi promptum. Cf. Titinn. ap.
Bernestra, 33, linteamen V. s. Balneekes beszedii es nyelvii. Gyon. 2984.
are; fehernemu.
Non. 510, 13. Prise. 1010.
Benememoratus, ad normam: beneBenivole, benevole; kegyesen. Pesty
Berneta, (Du C. BernacaB). Szentiv. Cur.
meritus ; kedvesen emlitett. Art. Diset. Pos. Szor. III. 234.
Misc. Du II. P. 1. p. 307. Sunt in Britania
46. Benememorata sua Maiestate SacratisBenivolentia, benevolentia. Szaz. XIV. Aves, quas Bernidas seu Bernetas, com163. Andr. Pann. 184., 185.
sima clementer annuente.
muniter vocant, anseribus similes, aliquanto
Benemeritus, Fore. t. I. Benemerens
Benzoinare, miscere, implere Benzoe tamen minores. Has alii ex quodam fructu
et bene merens partic. verbi benemereor, quod i. e. resina quadam. Tomts. 283. argilla ben- arboris in mare decidente, alii ex vermibus
raro admodum coniunctum scribitur, si hoc zoinata.
computrescentium lignorum generari existiexcipias, adiectivorum more usurpatur. EiusBepho, (Pyedog) puer. (Cathol.) fiu. mant.
Bernida, Berneta q. v.
dem originis est benemeritus, quod in Inscr. Gyon. 2992.
ap. Grut. 1056. 1. scribitur benemeretus;
Bephotranus, lege: Brephotranus
Bersalium, (ab it. bersaglio) domus
Bertescha
Blblicus
Judis iaculatoriis instituta; lovd-hdz. Ljub.

Bestiarius, venator bestiarum; vaddsz. pestistiil tartott jonak). Kecsk. W. P. Otv.
Mon. SI. VI. 26. an. 1461: Et debeant. . . Szaz. VIII. 680.
54.
ballistarii accipi ad bersalium pro habendo
Bestius, 3., (Du C.) crudelis; kegyetBezoaris, V. Lapis bezoardius: bezolen, vad. Gyon. 3008.
sufficientes.
drkd, bezoard. Verancs. IX. 222. Ut autem
Besuncus, i, cui cura canum venatico- retineas apud te mnemosinon, fuisse me in
Bertescha, ae, (Du C. berthesca) castellum ligneum, quo castella et oppida munieban- rum demandata est, canifer; peczer, foldes- Turcia et ibi tui meminisse, misi tibi tapetem,
tur; faved. It. baltresche. Ljub. Mon. SI. IX. uri kutyatarto. Lakhelyok: Szepesben: Bezoarem vero ipsemet manu mea exhibebo.
162 an. 1411 de lapidibus, quam de lignamine, Csary (Hundsdorf) Sup. An. Sc. I. 359. an.
Biada, idem ac Blada, It. biada. Pfahl.
1293: Caniferis . . . quos vulgaris (slavica) Jus Georg. 135. qui sive de vinis sive de fruberteschis et omnibus reparationibus.
Besacia, ae, (DuC. besaccia, besacia) locucio Besuncus appellat. Nota edit, ex gibus et biadis (synonimon frugibus) ipsomantica duas habens peras; dltalveto. Gal. verbo Bezim, quod currere significat derivata; rum in diaecesi quorumcumque dominorum
besace. Ljub. Mon. SI. XI. 118. an. 1324: ego vero censeo potius ex voce Pes = canis Praelatorum... Decimas soluerint. Batty. Leg.
debeat satisfacere . .. filio . . . de III. tavati, derivandum esse. Tar. Tar. 1893. 5. Szaz. I. 548.
uno flasscono, uno cingo . . . II. paribus de VI. 678.
Biangulus, 3., (Du C.) duos angulos
Besvetia, fors. a besses, quod Arvernis habens; ketszogu. Gyon. 3020.
besaciis, II. camisciis . . . uno pari de
usactis, II. cinturis.
Lemovicisque pascua denotat; itaque; leBiarchia, ae, (DuC.) munus, officium
Beslia, tolvajok hadnagya. (Par. P.) gelo, legendum puto : Bessesia; Cod. Dip.Biarchorum V. Biarchus. Nagy Hier. Cf. Cod.
Szamosk. II. 290. Beslias . . . acciri iubet. Arp. Cont. VI. 59. ad hec emi terras . . . pro Constant. I, 31. 1.
Erant lii equites a Michaele instituti ac Turcico VI. sol. pro fine et medium besvetie coram
Biarchus, (DuC.) annonae seu militum
cognomento donati peculiare Stipendium sin- his testibus. Rac. Mon. SI. VII. 132. an. 1080 commeatus praefectus, fiioq enim Graecis angularibus tantum equis merenlp's. Besliarum habet: medium besvetie.
nona seu victus dicitur ; elelmezesi fonok.
ductor St. Petnehazi erat. Molnar Patv. 27.
Beta, homo mollis, a beta, qua? ventrem Nagy Hier. Cf. Hieron. adv. Joan. Hier. nro
Besliae, qui sunt Duces facinorosorum art. emollit et corpus imbecille reddit (Du C. al. s.); 19. Imp. Leo Cod. 14. 20. 30.
46. Ulad. D. 7. Szegedi Rubr. P. I. p. 151. puha ember. Maty. 139.
Biauritus, 3., duabus auribus praeditus.
Besliae facinorosorum duces, sic dicti ex
Beth, (Du C.) mola olearia ; olajorlo Hist. Nat. 18. Corde biloculari, biaurito. sanTurcico Beslia, et originaliter fors a Bessis, malom. Gyon. 3010.
guine, rubro calido . . . lactantia.
Thraciae populis, quos tamen iura nostra pasBethleem Hungarise, Tyrnaviae reBibale, Bibales, congiarium, munusim Rascianos voeant. Verancs V. 161. in gio. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 144. sculum ; borravalo. Gal. pour-boire. Trinkmutationibus praefectorum, spahyorum et be- Ob copiam frumenti, quod in Tyrnaviae terri- geld. Szilagyi S. Szaz. IV. f. 341. Magistris fostorio ac vicinia crescit, Bethleem Hunga- soribus fl. 18. Portariis Bibalia fl. 1. Kov.
sliarum.
Beslianus, i, Besliae praefectus. V. Bes- riae seu Panis domus merito passim dicitur. Jur. Tav. Ind. Bibalia sodalium opificum defilia. Szamosk. II. 68. Primores Turcarum
BethlehemitaB, Stelliferi (Du C. Beth- gunt Magistri. Cod. Dip. Briiss. II. 50 Fr.
Gemliani, Besliani, Aghae, Alaj Beghi, Jan- leemitae) monachorum secta, quorum habi- Lib. Ration. I. 56., 57. II. 107., 121. Kronst.
ciar Aghae, ubi res perditas vidissent. . . tus similis erat habitui Praedicatorum. Signa- I. 89. Kass. Ench. I. 23.
interfecti sunt.
tur autem cappa eorum in pectore quadam
Bibalis pensa, V. Bibale; Kass. P. P. I.
Beslianus Agha, Dux besliarum. Dec. Stella rubra 5 radiis crinita, in cuius medio 201. pensis demum axungiali et bibali penes
Bar. 316. Primores quique Barbarorum cum quaedam rotunditas est aerei coloris, propter modernam emensionem relictis . . .
Gymlianis elBeslianis Aghis, Alay Begis, et stellam, quae apparuit in Bethleem nato DoBibax, qui multum bibit; nagyitalu,
Janzer Aghis in aggere cum suis. cohortibus mino ; csillagos bardtok. Nagy Hier.
boriszdk. Gyon. 3022. Cf. Cell. 3. 12.
obtruncati fuere.
Beticus, animal, cuius pellis lanata vel
Bibellus, (Du G.) bipennis (Dief. bibelis)
Beslius, Adelm. De orig. Turc- 12. Sunt saetosa (est a beta pellis lanata) gyapjas dl- alabdrd. Ger. Hellebarde der Landsknechte.
praelerea quidam milites prodigiosarum virium, lat. G. Fej. I. 217., 218.
Gyon. 3045.
qui contra quinque pugnare perhibentur, sti- Betyarismus, betyari dicebantur apud
Bibentare, lege: bidentare, bidente
pendium quoque pro quinque mililibussumunt, Hungaros iuvenes rustic! servi feroces et arro- fodere; kapdval dsni. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
quos Besli voeant, numero CC. vel circa ex gantes, qui oppressi et efferati e vinculis vitae 113.
socialis sese expediverunt et per avia ruris
Stipendio vivunt.
Bibere sanitatem alterius, libare
1. Bestialia, 33, animal, bestia (Du C. errabant persecuti a satellitibus, et latrunculo- alicui poculum, libare alterius saluti; vkinek
bestialia, orum: pecudes); marha. Ljub. rum more dominos divites spoliabant; inde egeszsege're inni. Wagn.
Betyarismus : insolentia, arrogantia, ferocia,
Mon. SI. 1.240.
Biberes, una aquam bibendi tempus;
2. Bestialia, ae. Erat locus septus ubi audacia, petulantia etc. Vern. Phil Mor. 306. kozos vizivds. Bek. Pil. P. I. 61.
pecudes congregabantur, nine signiflcat et Decentiae contra modestiaeque neglectus aut
Biberius, bibo, onis. Text. s. Biconmultitudincm pecudum; marhadllomdny. naevi ei repugnantes, uti betyarismus effec- gius.
G. Fejer VIII. 2., 298. et dolendo intravit tus e diametro oppositos habent.
Bibile, (Du C.) Tton/ôv, quod facile bibi
Betyaro, onis, homo libere vagans; be- potest; konnyen megitathato. Gyon. 3029.
campum Spalati et depredavit totam bestialiam Spalatensium. Et: Ex tune Spala- tydr. Kass. Ench. HI. 58. Betydrones con- Cf. Cffil. Aur. Acul. 2. 11.
tenses occurrerunt cum exercitu suo obviam scribendi et ad amplectendum servitium, vel
Bibitio, (Du C.) potatio, perpotatio; ivds.
G. Georgio usque Salonam el ultra causa di- ad figendum domicilium stringendi. Norm. Wagn.
fendendi bestialiam.
Ordin. an. 1794. 21. Mar.
Bibitionis victima, venditio; dldoBestialis, brutus, inhumanus, bruto con- Bever, biber, luter, lutra, fiber, (beuer mds. Ger. Kauftrunk. Szaz. II. 242.
veniens; baromias, vad, durva. It. bestiale. Dief.); vidra. Schla'g. 1660.
Bibiturire,saepepotare; ihatnek.Corp.
Wagn.
Beverina, (Du C.) pellis beveri; vidra- Gram. 239.
Bestialitas, 1. proprietas bestiae ferae, bor. Schlag. 1661.
Bibix, (Du C.) pugna inter duos litigan2. libido cum bestia peracta, 3. nefas ultimum,
Bezestanus, vox orig. Turcicse, porti- tes ; ket ember kozt valo harcz (pdrbaj).
quo humanitas exuitur; dllatokkal valo ko- cus, emporium ; vdsdrcsarnok, vdsdrhely, Gyon. 3024.
zosules. Proj. sanct. Grim. P. I. Tit. VI. Art. It. bazarro. Verancs. HI. 362. Hi autem beze- Bibleus, i, (Du C.) biblei et biblii dicunII, sub nomine Sodomiae... non tantum com- stani II. sunt porticus quadratae, sed in plures tur instabiles et qui reparant libros; dllha^mixto cum Brutis, quae proprie et Bestiali- testudinatas cryptas, pilis crassioribus quan- tatlan. Gyon. 3039.
tas vocalur. Torvt. Msz. And. Pann. 169.
quam minuto lapide structis sustentatas diBibliaticus, 3., ad bibliam pertinens,
Bestiamen, bestia ; allot. Ljub. Mon. stincteque, obtinent urbis emporium, in quo biblicus; bibliai. Fej. IV. 3. 179. librum
SI. IX. 101. an. 1410: damna . .. inferunt quicquid opum rerumque pretiosiorum pos- bibliaticum monasterii. . . obligasset.
in bestiaminibus.
sident etiam privali homines, servatur et repoBibliator, (Du C.) venditor librorum ;
konyvkereskedo. Gyon. 3040.
Bestiarium, inscriptio libri doctri- nitur. Verancs. IV. 74.
nam de bestiis eontinentis, dUatismertetd
Biblicus, 3., (DuC.)adbiblia pertinens;
Bezoardicus Pulvis, remedium pekonyv.
stis; bezodrko pora (melyet V. Kdroly is bibliai. Leges Schol. Schem. 30. vesperi cubi10*
76
Bibliographus
Bienniaris
Bllateralls
turn iluri caput biblicum legunto. Oltv. Act. nostrorum, ut dicimus, bacchanalium; ket utdn tenyleg kotott hdzassdgi frigy. Kon.
utolso farsang napja. Prot. inq. 243: Egyh. 140.
Synod. 20. Studii Biblici Professor.
Bibliographus, librorum peritus; interrogata, de quo mense fuerunt praedicta,
Bigamia successiva, iterum initum
konyvismero. Torvt. Msz.
respondit: inter epiphaniam et carnis bi- matrimonium; mdsodizben kotott hdzasBibliopolium.taberna libraria; konyv- duum.
sdg. Kon. Egyh. 138.
kereskedes. It. libreria. Catal. Libr. in BibBienniaris, biennis; keteves. Szek. Okl.
1. Bigamus, qui duas uxores habet;
liopolio Nob. Sigism. Ivanics. Budse 1810.
III. 125. duas vaccas bienniares.
ketfelesegu. It. bigamo. Torvt. Msz. Cod.
Bibliothecarius, i, (DuC.) curator,
Bifaciatus, 3., (Du C.) duarum intentio- Arp. Cont. XI. 425.
custos librariae, praefectus bibliothecae; konyv- num pi. Bif. missa; ketszdndeku mise. Nagy
2. Bigamus, i, iterum uxorem ducens;
tdros. It. bibliotecario. Cf. Front. Ep. ad M. Hier.
mdsodnos. Corp. Jur. Scti Lad. Deer. I. cap. 1.
Caes. 4, 5. Szirm. 24. Bibliothecarius KonyBigamus interpretativus. Cher.
Bifariatio, divisio in duas partes, aclus
veshdz Gondviselo'je.
bifariam discindendi; ketfele szakitds,kette- Jus. Eccl. II. 11. big ami interpretativi qui
Bibliothecomania, effusissimum li- oszlds. Torvt. Msz. Proj. Leg. Civ. 216.cum vidua aut corrupta persona in matrimobros coemendi studium; konyvtdr-duh, ol- Neutra partium privativum suum usum, sed nium iunguntur.
vasdsviszketeg. Vern. Log. 272. Contra utraque simultaneum in plaga controversa
Bigare, bigis vehi; ketfogatu kocsin
Bibliothecomaniam et illimitatum legendi edocente, bifariatio ex articulo 20: 1635. jdrni. Batty. Leg. HI. 623. an. 1498; fratres
pruritum dignus est notatu locus Senecae.
prascripta, habita ratione situs, aliarumque euntes in via non bigent, neque quadriBibliotliecula, parva bibliotheca, li- circumstantiarum pro commoditate et conve- gent.
brarium; kis konyvtdr. Czvit. Spec. Prsef. Cf. nientia partium lite agentium suscipienda est.
Bigarius, (Du C.) qui bigas regit; szekeres. Kronst. II. 388.
Symm. Ep. 4, 18.
Kass. Jur. Civ. I. 228,
Biblire, (Dief. geren, glucksen.) fermenBifariatus, in duas partes divisus; ket
Bigens, (Du C.) duabus gentibus natus:
tare; pezsegni, bugyogni. Arch. Ver. Sieb. ret>zre osztott. Numi. Hung. 10. scutum bi- ket nemzetbol szilletett. Gyon. 3073.
XXVI. 113. olla bulit, vinum biblit, cervisia fariatum.
Bigenus, bini generis; (Calep.) ketblutit. Cf. Festus : biblit amphora.
Bifax, (Du C.) duos habens obtutus ; ket nemii. Gyon. 3075.
Biblista, as, (Du C. qui bibliam audilori- orczdju. Gyon. 3057.
Bigermen, (Du C.) seges vel legumen
bus suis explicat) hoc loco, acatholicus. Exam.
Biffidus, more Italorum pro bifidus\ ex duobus germinibus commixtum : ketfele
Aet. C. 3., Studia. Biblistarum (sic vocat ketfele hasitott. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III.magbol elvegyitett bocsu. Gyon. 3077.
eos, qui a Synagoga Romana exiverunt, ut P. IV. 62.
Bigina, 33, mulier alicui ordini dicata,
solos Pontiflcios non esse Biblistas h. e.
Bificus, bifidus ; kettemettetett. Gyon. quae dicitur: tertiaria; apdcza. It. beghina.
Scripturaa sacrae non adhaarere testetur.)
3065.
Prot. inq. 361. XCVIII. soror Misa bigina,
Bibo, onis, (Du C. bibonius) potator Firm.
Bifinium, (Du C.) divisio inter duos filia quondam Cefe de Slrigonio iuravit.
Matth. 5. 4.; borissza. It. gran bevone. Sau- fines ; ket hatdr kozott fekvo. Gyon. 3067.; Bigoncius, Bigontius pro: bicongius.
fer, Saufaus. Boc. Hungar. p. 225. Cur toties ketfele szakasztatott.
(Du C.) mensura liquidorum septuaginta libras
madidos intersis, quaeso, bibones ?
Biflorenus, i, kettds forint. Bel. Comp. contmens ; mercze,voddr. It. bigoncia. Ljub.
Biccellare, (a bicello, hastula amentata) Hung. Geog. 31. Moneta in Hungaria sequens Mon. SI. I. 30 an. 1211: Marinarius portabit
bicello miscere ; keverni. Kol. Cod. 16. Ac- est in usu: g) Unciales seu duplicati floreni secum ... unam buticellam vini continentem
cipe plumbum et liquefac in crucibulo, post- (bifloreni) Joachimici alias ut et solidi tha- duos bigoncios . .. et dropos ad sufficienquam liquefactum fuerith, biccella ipsum cum leri dicti.
ciam. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 382.
sale communy, tamdiu movendo cum uno baBifurcari, in duas partes discedere;
Bigotteria, nimia et superstitiosa rekettedgazni. It. biforcarsi. Cod. Dipl. And. ligio ; imdncsisdg, szenteskedes, dlbuzgoculo crucibulo, quousque ipsum pulvis flth.
Biccellus V. Bicellus. Bonflnio: Bi- V. III. p. 128 : ubi dicta vallis bifurcatur. sdg. It. bigotteria. Vern. Phil. Mor. 259. SiCod. Dip. Arp. Cont. VII. 297. ubi due vie ad nistra seu inordinata religiositas Bigotteria
ckel.
seu immodicum variis praesertim externse reliBicellum, (DuC.) quod et biclinium modum crucis bifurcantur.
Bifurcatus, 3., (Du C. Bifurcati cano- gionis exercitiis, citra veram interuam solidamdicitur, est domus, sub se habens duas cellas,
sicut domus mercatoris ; ket pinczeju hdz. nici. Ita canonicos appellabat Wikleffms, hae- que animi pietatem ac probitatem incumbendi
Gyon. 3044.
reticus in Tril. 10. ex eorum pileis); ket- studium.
Biguna3, alias Beguins (Du C.) sorores
Bicellus, (Du C.) pugio, parva quaedam szarvu (siiveg). Gyon. 3064.
Biga, apud scriptores aureae aetatis usur- tertii ordinis S. Francisci; apdcza. Batty. Leg.
species hastaa; malleus bellicus, hasta amentata;
csdkdny, hajto szijas tor. Torvt. Msz. Kat. patur in plurali numero saepissime, apud scri- III. 109. an. 1309.
Biheres, (Du C.) duos habens haeredes;
Hist. VIII. 631. Deer. Sigism. R. Hung. 1435.ptores med. et inf. aet. in sing, numero ; biga
Thur. Car. R. Hung. 96., 97. Marc. Chr. II. est vehiculum duabus constans rotis. Ital. ket oroksegu. Gyon. 3080.
102. Not. J. Samb. Tyrn. bicelli, hastulae, biga; taliga. S. de Kz. Chr. II. 3., 4: Gerar- Bihorium, spalium duarum horarum.
bolides. Hajnik Perjog. 430.
dus episcopus de Chanad in Pest per Hunga- Cod. Ev. V. III. p. 365. Bene Med. I. 96. Fabo
Bicongius, duos congios continentem ros de monte submissus in biga. Schla'g. Ad Monm. Ev. II. 366.
Bikla, panis salsus. Jokai Mire Megv. II.
cyathum uno haustu exhauriens; reszeges, parvas bigas thaliga pro laboracione Karyka
iszdkos. Ke. Or. Reg. imago A. 3., 4: qui et thengel dedi ferra syn was 1518. 0. L. D. 56. nagy mohdsaggal tomve szajaba (Moczli
fiakker) valtogatva egy nagy darab veres hurscelestissima Biberiorum, Bicongiorum, 26184.
Tricongiorum ex turba, rationem, Divinitatis
Biga bombardarum, pegma tor- kat, meg egy m6g nagyobb darab sos kenyeret, melyet diak muny^lven fetfeZd-nak nementi; dgyutalp. Kronst. III. 581.
simulachrum .. . evertit.
Bicruciger, Sim. Num. 138. ex Ferdi- Bigama, quae duos viros, coniuges ha- veztek a contemporaneusok.
Bilafa,arbor nondum adulta, tenuior.Tag.
nandi I. constitutione 1561. adparet eum er- bet ; ketferju. Torvt. Msz.
Bigamia, coniugium, in quo vir duas Erd. II. 835. decussio tenuiorum... arborum
rare cum enim iubet inter ceteras species
,etiam Bicrucigerosx sive Duarios cudere uxores vel uxor duos habet viros; ketneju- vulgo bilafa nominatarum.
Bilancia, 33, trutina, libra; merleg. Rak.
monet: ut kr. 155 /2 Marcam Coloniensem seg, ketferjuseg. Torvt. Msz. Benko Top.
Misk. 11.
On. 34. a iustitiae bilancia pendent.
efficient; atqui Pragensis 168Va adpendit.
Bigamia interpretativa, coitus,
Bilanx, lanx, statera ; merleg. It. bilanBicus, i, idem qui bechus q. v. Ljub.
quern quis cum sua adultera coniuge sciens cia. Arch. Rak. VIII. 239. 344. Dip. Alv. I.
Mon. SI. I. 44. an. 1227.
Bidellus, (DuC.) apparitor; administer exercet; pardzndlkodo feleseggel tudva 229. Justa bilance pensitatura sit exemplaria.
fori litterarii; poroszlo ; akade'miai, isko- folytatott testi kozosules. Kon. Egyh. 138. Cf. Marc. Capell. 2, 42.
lai gyalog szolga. It. bidello. Wagn.
Bigamia similitudinaria, quum
Bilanx commercialis v. comBiduanus, 3., duarum dierum; (Du C. clericus neglectis votis castitatis matrimonium mercii; kereskede'sbeli alkalmaztatds,
biduana, bidui jejunium); ket napi. Gyon. init; valamely szerzetes vagy egyhdzi sze- kereskedesbeli egyengetes, kereskedesi
3059.
m&.y Altai az iinnepelyes fogadalom, merleg v. sulyegyen. Torvt. Msz.
Bid uu in carnis, duo dies extremi illetoleg a felsdbb rendfokok felvetele Bilateralis, mutuus, reciprocus; ket
Bileda
Binatim
Biscus
77
reszrol valo, ketoldalu. Kass. Jur. Civ. II.

Birsadium, V. birsagium. Cod.Dip.Hung.
Binatim, (Du C.) bini, duo simul: ket111. Bilaterales Contractus seu onerosos, tesevel. It. a due a due. Georg. Sirm. I. 30. And. Vol. V. 150., 30., 455., 16. et passim.
quando utriusque mulua obligatio adest, ve- unatim, binatim de arce Visegrad festinanter
Birsagialis, ad birsagium i. e. mulctam
lut in Emptione et Venditione. Torvt. Msz. descenderunt.
pertinens, occurrit etiam in forma: BirsagioKovy El. 376.
Binda, se, (Du C.) instita, limbus, fascia; nalis; birsdgi. Cod. Dip. Pal. V. 197., 283.
Bileda, bleta; laboda. Schlag. 909.
szalag. Binde. Prot.'inq. 207 : quandocunque
Birsagialis poena, mulcta; penzBiliard lusus, ludus tudicularis; bili- bindam grossam recipiebat a servitialibus et birsdg. Moln. Patv. 24.
drd jdtek. Kass. Ench. I. 24. Biliard dictus portabat illam in capite. Han. Mon. Jur. II. Birsagialis processus, causa mulcta
lusus in Domibus Coffeariis, popinis, aliisque 166 : bindam . . . muciam seu infulam.
mota ; birsdgos per, ugy. Torvt. Msz.
ejusmodi locis Dominicis et Festis diebus usBingola, fors. idem quod. Bungellusapud
Birsagiare, mulcta afficere; megbirsdque horam pomeridianam 4-tam interdicatur. Du C. anglis : Bundl; szalmdbol vetett dgy. golni. Fr. Lib. Rat. I. 33. Magy. Jogt. Eml. 130.
Norm. Ordin. an. 1772. 7. Decemb.
Georg. Sirm. I. 99. Jacobus recte exposuerat
Birsagiatio, mulcta; megbirsdgolds.
Bilio, pro: bibio, animalcula, qua? in usque ad iemen feslo Gregori pape in bin- Molnar Patv. 41.
vino nascuntur ; borfereg. Schlag. 1734.
gola vigilavit.
Birsagiensis, ad birsagium pertinens;
Bilizna, ae, Cyprinus Leuciscus. Linn.;
Binodus, duas habens ligaturas; ket birsdgi. Kub. D. Hont. I. p. 176: birsagienkeszeg. Bohem. bilice. Ger. Weissflsch. Dick- csomoju. Gyon. 3103.
sem. . . portionem . .. nobis relaxare.
fisch. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 135. JupriBinomen, V. Binomius. Gyon. 3100.
BirsagionalisV.birsagialis. Magy. Jogt.
nus dentosum ... trillas... grongus, bilizna
Binomius, (DuC.) binominis, cui ge- Eml. I. 35.
seu cherbla ... pisces scamalas . . . pulpes ... minum est nomen; ketnevii. Kat. Hist. Due. Birsagium, mulcta ; birsdg. Werboczi
salpa .. . lighna. Omnes autem pisces, qui 91. vel. Et et Edemen binomii fuerint. Gyon. 248. primo quidem ad solutionem onerum
sunt crilatqui, scilicet: psovina, ploscnacha, 3099.
judicialium, qua3 communi et usitato vocabulo
calatnina, canina.
Binula, lunula ; ndi ek, kosontyu, ko- Birsagia nuncupantur. Moln. Patv. 24. BirsaBilochus, missus, exmissus a rege; bi- sontyilkoto. Schlag. 1193.
gium . . . ilia poena pro Birsagio (birosagh)
log. It. bailo. Hajnik Perjog. 4. Szaz. X. 338.
Biothanatos, (Du C.) V. Biothanatus; qua3 in media vel tertia parte Judicious cedit.
Bilochus Regius. Kol. Am. H. p. 46: eroszakos haldl. Gyon. 3105.
Sim. Num. 17. Verboczy ait P. II. tit. 86. BirHujus munus atque officium fuit publicse secuBiothanatus, (Du C. Biothanati) sagia vox solis hungaris nota, ex radice Birsag
ritati inservire, pubiicas scilicet vias a lalroni- vulgo dicuntur, qui mortem sibi ipsis con- seu mulcta et poena iudiciaria desumpta est.
bus, castrenscs vero et castri Jobagyones a sciscunt, aut qui violenta morte pereunt. Prae- Szegedy autem in Tyrocinio Juris P. II. p. 517.
furibus reddere secures. Prise, serv. 23.
sertim vero ab ethnicis Christiani ita appellati, ait Birsagium ex Hung, birsag sic dictum
Bilocus, V. Bilochus. Fej. III. 275. Fu- quod ultro et sponte morti se opponerent est onus seu mulcta et iuridicis et saspe aliis
res et Latrones biloci Regales discuciant.
dura martyrium ambiebant; eroszakos ha- gravaminibus a Jure tamen determinatis exorta.
Biloquus, bilinguis ; ket beszedu, ket Idlt vdlaszto. Nagy Hier. Funda David. J. 2. Fej. VII. 136., 166.
kulacsos. Gyon. 3086.
Birsagium legale, mulcta ex lege;
Biothanati, qui Molenta morte propter
torvenyes birsdg. Pril. Abaci. 107.
Bilotus, V. Bilochus, de pagana origine, Christum necati fuerunt.
Birsagium marcale, mulcta in marnomine huius muneris v. Ipolyi. Magy. Myth,
Bipalmaris, bipalmis, duas palmas lonp. 478. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 35., 76. End.gus vel magnus; ket arasznyi. Pazm. Dial. cis consistens; girds birsdg. Pril. Abaci, 107.
Birssagium, V. birsagium. Pesty Szor.
p. 450. Pfahl. Jus Georg. XXVI. Magistratus 249. Isthv. XV. 26.
qui populo Castri praaerant... Tandem BiloBiparus, (Calep.) qui v. quse bis peperit; III. 157. et passim.
Birsus, pro : birrus gr. nvppoq: rufus ;
tus (Bilochus) cuius officium ita exprimitur ketszer szult, nemzett. Gyon. 3110.
a. 5. . 2. 1222. Fures et Latrones Bilochi
Bipedanus = bipedalis (Calep.); ket veres (barna). Gyon. 3120.
Bisaccus, i, (Du C.) mantica duas peras,
Regales discutiant, ad pedes tamen ipsius Co- Idbni/i. Gyon. 3113.
mitis.
Birbilius, calceamentum laicorum ; ver- seu duos saccos habens; tarisznya. Ger.
Bilose, iracundc ; epesen. Wallaszky 15. pecs, bocskor (Cf. Mikl. Etym. Wb. 384. sub Mantelsack. It bisaccia. Opin. P. II. Sec. II.
Cap. V. (dd.) 2.
Bimarcia (Cathol. bimartia), bigamia; Verp). Gyon. 3123.
Bisacia, ae, (Du C.) V. Besacia ; Altaiketnejiiseg. Gyon. 3104.
Birethum, birotum, currus, vehiculum
Bimare, duplicare (Cathol.); ketsze- duobus rotis constans. Batty. Leg. III. 647. an. veto. It. bisaccia. Mantelsack. Rac. Mon. SI.
XIII. 252. an. 1358: par bisaciarum.
rezni. Gyon. 3093.
1505.
Bisacramentarii, qui tantum duo
Bimartus, pro: bimaritus, bigamus
Birex, (Du C.) rex duorum regnorum;
sacramenta : baptismum et communionem do(Cathol. V. Bimarica); ketneju, Gyon. 3087. ket orszdgu kirdly. Gyon. 3132.
Biribits lusus, birbics. Ger. Marian- cent ; ket szentseget hivok. Nagy Hier.
Bimestralis, bimestris. V. s. v. Se.nestralis; kethavi. Torvt. Msz. bimestralis ex- del-Spiel. Kass. Ench. I. 24. Biribits dictus
Bisacutus, anceps; ketelu. Obs. Jadr.
tractus, computus. Molnar Patv. 29.
lusus in Mensula cum expressione inibi picta- 409. in multa elalione cordis sunt erecti ignoBimeta, meta vel lapis terminum desi- rum nonnullarum figurarum, et superinde de- rantes frameam bisacutam.
gnans duplex; kettos hatdrkd. Kass. Jur. II. mittendo globulo pares figuras referente pas- Biscetum, It. bischetto : dolgozo asz87. et quidem si duo territoria concurranl, sim in nundinis exerceri solitus, interdicitur. tal. Werktisch. Ra6. Mon. SI. XIII. 220 an.
erigi solent Bimetae, si tria Trimetse etc.
Norm. Ordin. an. 1775. 25. Oclob.
1358 : fiat in chastello .-. . murus de tuffis,
1. Binare, duo et duo coniungere (Du C.);
Birotum, carpentum funebre; halottas ubi stabat prius biscetum.
pdrositani. Gyon. 3097.
szeker. Par. Pap.
Biscia, ae, (Du C.) coluber, anguis; kigyo.
2. Binare, (Du C agrum secundo proBirous, est vox Hung, idem ac iudex ; Barczay.
scindere, vineam iterum fodere); mdsod- bird, alias : bijro, onis. Hist. Brut. XII. 314. Biscoctus, panis bis coctus; keiszerizben felszdntani, felkapdlm. Arch. Ver. 12: Jam nostri Albam advenerant et de totius sult. biscotto. Zwieback; piskota; siitolt
Sieb. XXVI. 113.
belli gerendi ratione consultabant Albse magi- durva rozskenyer. Schlag. 1850. Maty. 114.
Binarius, 3., bis factus, duplex; bina- stratu prsesente, quern Ungari biroum vocant.
Biscota, as, V. Biscoctus; species dulrius numerus V. Dualitas; ketszeri, kettos
Birretum, (Du C.) Pileus Magistrorum, cium bellariorum, crustulorum: piskota. Maty.
szdm. It. binario. Pfahl Jus Georg. 289 aut quadratum capitis tegmen V. Beretta; papi 114.324.
illos, ad quos, pertinent, binaria admonitione suveg, biretom. It. berretta. Gal. barrette. Biscottum, (Du C.) V. Biscoctus. Ljub.
(prsemonitione) mactare non licet. Torvt. Msz. Wagn. Par. Pap.
Mon. SI. I. 144.
Binarius, i, a binare, iterum fodere;
Bisculcus, 3., pro: bissulcus, ungulas
Birrosus,birratus, birro indutus (Du C.);
scissas habens ; ket paldju. Gyon. 3127.
kettos bardzda. It. binario. Cod. Dip. Arp. siiveges. Gyon. 3115.
Biscus, 3., fors. idem quod Bisus, Bisius,
Cont. XL 604. inde procedit in eodem cacuBirrum, idem ac Birretum. Par. Pap.
Cinericius apud Du C. a Gall, bis; hamumine per frequentes binarios metarum terreBirrus, sinus ; kebel Gyon. 3122.
arum. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 404. que (via) Birsa, a% (Du C. corium bovis) noster szinu. It. bigio. Monm. Comit. Trans V. 196.
ducit ad Worosd ibique in metarum binario praeterea: cloaca (al. Burca); oko'r bdr, ab una pecia cameloto Venetiano vulgo czomollyot vocato f. 150. De bisco f. 1.
terminatur.
drnyekszek. Gyon. 3119..
78
Bisdenarius
Bivaria
Bloquada
Bivaria, 33, pellis beveraria V. s. ParaBlasphemare, (Du C.) impias in Deum

. Bisdenarius bis decem, viginti; ketvoces mittere, scelesta lingua deum lacessere ;
szertizes. Obs. Jadr. 402. de quorum numero tura; hodprem. It. bivaro.
Bivira, (Du C.) qu secundum habet vi- alterius famam dictis Isdere, vituperare, damnon exccssil numerus bisdenarius, qui gladio
rum : ketferju. Gyon. 3143. Cf. Non. 79. 21. nare, culpare, infamare ; It. biasimare ; istent
tune occubuerunt.
Bivitas, vidua, qua) duas vitas habuit, kdromolni}rdgalmazni, gdncsolni. V/agn.
Bisecare, secare, dividere in duas paralteram coniugalem, alteram caelibem; ozvegy S. de Keza chr. II. 1. 15. Cf. Tertul. adv.
tes; kettevdgni. Fal. Arch. Mil. 132.
Bisextilis, diem intercalarem conlinens; ember. Gyon. 3142.
Jud. 13.
szokdnap, Mdtyds ugrdsa. It. bisestile, bisBlasphemator, qui deo maledicit;
Bixis, buxus semper virens (Linn).; pussexte, Schalttag. Szamosk. IV. 75. Cum ante pang. Ger. Buchsbaum. Arch. Ver. Sieb. istenkdromlo. Gall. blasph6maleur. Fej. I. 93.
eadem ilia Synodus blasphematores Spiritus
quadriennium ipsius instinctu quatuor decem XXVI. 113.
primarii proceres Transvluanise a Sigismundo
Bizantii Saraceni, nummi aurei Sul- S. dicentesque eum creaturam esse subvertit.
Blasphemia, (Du C.) vituperatio, inprincipe essent trucidali die Martis tarn illi tanorum Iconensium; arany. Batty. Leg. T.
quam Josika, ita ut in eadem hebdomade coin- II. 256 an. 1165.
sectatio; gyaldzas. Batty. Leg. T. II. 398. an.
ciderint hi dies bisextilis ratione. Cf. Isid.
Bizantius, (DuC.) Byzanlius nummus 1263 : blnsphemiae et intolerabiles injuria3.
Orig. 6, 17. 25.
aureus ab imp. constantinopolitanis Constanti- Cf. Hieron. Ep. 62. nro 2. et August passim.
Bis-Malvse, (Du C.); ziliz. Gall. Gui- nopoli, qua3 olim Byzantium, unde monelae
Blasphemus, 3., (Du C.) maledicus, qui
mauve. Diss. de Ferr. Cand. . 120. Rep. Suc-nomen. Cod. Dip. Arp. XI. 247. Predicta vero deo maledicit Text. v. s. Homuncionistae;
cum Bis-Malvae et albumen ovi et semen questio ita intelligatur a quinquaginta bizan- karomlo, istenkdromlo. Cod. Dip. Arp. IV.
60. Illesh. 103. Cf. S. Patres.
Psilli et calcem et pulveriza et conflce.
tiis et infra.
Blatea, 33, (Du C.) lutum ex itinere in
Bisoldius, 3., duos solidos aureos vaBizinellus, pugio; fors. idem quod bilens (Racki: Reiskii commenlarii p. 805: quae ceHus; tor. Ljub. Mon. SI. XL 7. an. 1306 : calceamentis collectum ; a sarurol levakart
haberet appensam bullam h. e. capsulam ro- habere debeat unusquisque spatam, scutum, sdr. Cf. Slav, blato. Gyon. 3166.
Blatera, (Cathol. sonus ranarum) (Du C.
tundam auream cum cera eique impressa im- bizinellum.
peratoris imagine, cuius bulte aurum sequaret
Blacera, fors. idem quod Blatera. Gyon. blaterea); sonus vespertilionum; denevercziczeges. Gyon. 3150.
pretium et pondus unius, 2., 3., 4. solidorum 3151.
Blactare, fors. anhelitum ducere; piBlateratio, actus blaterandi; fecseges,
aureorum.) Rac. Mon. II. VII. 416. Ad hoc
hegni. Gyon. 3152. rebegni, tdnturogni, mendemonda. Arch. Rak. VIII. 154. blatebulla aurea est bisoldia.
ratio publica.
Bispulus, 1., (Du C. bispilus) lectus, Blactat equus pinguis.
Blactire, blatterare; fecsegni. Tor. Tar. Blava, 33, (Du C.) idem quod bladum;
ubi mortuus portatur pro : Bi spell io al. Vespillo ; halottvivo (agy), szcnt Mihdly lova. 1888. p. 786. Se esse legatum ubique blactit. gabona. Gall. ble. Ljub. Mon. SI. XL 2. an.
Blacus, V. Valachus. Benko Im. Nat. 1306: nulla persona debeat . . . trahere de
Gyon. 3128.
Bissse, (Cathol.) octo uncise; nyolcz un- Sic. 38. hicque Blacos (quos iam Valachos Ragusio . . . blavam nisi bullatam. Cod. Dip.
Arp. Cont X. 102.
vocamus) et horum commilitones fregit.
czia. Gyon. 3129.
Blaveus, 3., (Du C.) coeruleus, a Germ,
Bissancium, pro : bissaccium V. Bi- Bladaria, 33, frumentum; gabona. Ljub.
saccus ; mdlha, dltalveto. Schlag. 2213.
Mon. SI. VIII. 63. an. 1530: teneantur . . . blau, ke'k. Szaz. IV. 621. falkonis aurei. . .
Bissecularis, duorum saeculorum; ket- facere inventarium cuiuscunque generis mu- vulgo Solum . . . babentis distentas blaveas
alas. Tor. Tar. 1887. 173. Schlag. 1247.
szdzados. Szaz. XXXI. 3- p. 231. bissecularis nitionum tarn bladariae quam aliarum.
Blax, (Calep.) (DuC. Bias) stolidus;
Bladum, (Du C.) frumentum, annona ;
memoria.
gabna, elelem. It. biada. Gal. ble. Cod. Alv. do're. Gyon. 3155. Par. Pap.
Bissextilis, V. Bisextilis.
Bissinus, 3., ex bysso; gyapotbol II. 322. VIII. 84. Luc. Regn. Dalm. 252. Die Blectacium, bleta gr. fatrov; istdr.
19. pradictorum anni et mensis defenderunt Schlag. 910.
valo. Tor. Tar. 1887. p. 182.
Bissomum, (a lat. bis et gr. acoâ) Jadren. bladum, carnes et cameras alias res. Blenniare, (a blennus) scurrilia agere,
sarcophagus duobus corporibus sufflciens V. Szegedi Rubr. P. I. p. 119. Vina, blada, ani- ioca agere ; bohoczkodni. Arch. Ver. Sieb.
Quadrisomum. Par. Pap.
maliaque, solutis Tricesimis e regno educere XXVI. 113.
Blepharo, onis, homo magno superBistopia, (Du C.) stopia, stapes; ken- possint et vendere. Pel. Serm. 33st. 61. o.
Blsesia, (a bksus) stultilia ; bolondsdg. cilio ; nagy szemdlddkii. Pdr. Pap.
gyel. BfigeJ. Par. Pap.
Blela, bleta, mangolt (Mangold) Dief.
Bistardu.s, i, (Du C. bistarda) avis larda; Gyon. 3177.
Blancus, 3., (DuC.) albus; fehe'r. It. B.-ben laboda ; cze'kla. It. bieta. Schlag. 921.
tuzok. It. altarda. Gal. outarde. Trappe. Schlag.
1750.
[Monos. bianco. Kat. Hist. VIII. 536 volentes . .. eun- Diosz. Fiiv. 59. fejes Mangolt (Blitum CapiBistetras, octo. Obs. Jadr. 419. V. s. v. dem insignire . . . cristam, inferius descri- tatum.)
Bletra, fors. idem quod gr. ^XQOV ofBitalapsum, vestigium in luto (Cathol. ptam, qua vulgo Tzimer dicilur, in forma
bitalassum. Du C. bithalassium, vestigium in (avis) scilicet falconis aurei habentis distensas fendencia pra3sertim pedes; kapocs, eszkdba.
luto impressum vel concursus duorum marium) blancas alas, sub quibus folia deaurata in mo- Gyon. 3173. Idbnak utkozeti.
Blevus, blavus V. s. Asula.
bimaris; ket tenger kozotti hely. Gyon. dum herba3 Luhere dicta3 pendent. Arch. Ver.
Blictri, Pazm. Dial. 428. Ratio est:
3136.
Sieb. XL 347.
Bitare, (Du C. bittit). Dief. bitare, bicare
Blandicellus, (Du C.) aliquantum blan- quia voces ex impositione habent ut signifiPlaut. betere, ire proflcisci; menni, utazni. dus; nemileg nydjas. Tor. Tar. 1888. p. cent et ita, si nulli rei sint imposits, nihil
signiflcabunt, ut blictri nihil signiflcat.
Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. Gyon. 3138.
672. Absolonem verbis blandicellis.
Blictrum, a blictrire, ebullire ; a mi kiBitidus, (Du C.) (Cathol.) biformis; ket
Blandicus, 3., pro : Blandidicus, qui
forr, pezsgo hab. Gyon. 3161.
dbrdzatu. Gyon. 3137.
blanditur; hizelgo. Gyon. 3173.
Blitira, fors. idem quod gr. {MfatiQa V.
Bituligo, (Du C.) vimen minutum, quod
Blanditiosus, blandus, blanditiis plein bitumine crescit; pilisznye. Cf. Mikl. Elm. nus ; nydjas, behizelgo.Al. blando. Fej. X. Clista; dobdlo, hajito.
Blitteus, 3., (Plaut. bliteus) quod est
I. 280. tanquam sororem carissimam suavibus
Wb. 250. Gyon. 3139.
Bituminare, (DuC.) compingere, gluti- verbis et blanditiosis affectibus, ipsa corona inutile acnullius pretii; haszndlatlan,semmi
ero: Gyon. 3176.
nare ; enyvezni. Gyon. 3146.
proditorie privavit.
Blitus, (Fin. blileus) stolidus; buta. Ger.
Biulus, i, sparganium ; hdporja, (haBias, V. Blax (Du C.) stultus, inde blateblode. Exam. Aet. d. 3.
rare; esztelen. Nagy Hier.
portya, bekasas). Schlag. 954.
Blodse, frumentum, V. Bladum. Not. J.
Blasmus, i, (Du C. Blasma) reprehensio,
Biusca, 33, (fors. a germ. Busch) crista;
forgo, kocsag. Ljub. Mon. SI. V. 245. an. obiurgatio, vituperatio ; feddes, pirongatds. Samb. Tyrn.
Bloquada, obsidium, conclusio diutina;
1334: pro biusca posita super galeam.
It. biasimo. Prot. inq. 178: ipsa virgo MargaBivalvis, duarum valvarum ; ket kagy- retha cepit rogare Deum, quod scamparet earn megszdllds, ostromzdr. Ger. Blockade. Arch.
Rak. IX. 150. Militias nostra3 in Bloquada
lojuj heju. Gal. bivalve. Hist. Nat. 71. domun- a tali blasmo.
Blasonia, SP, descriplio annorum genti- Csabragiensi Capitaneo. Wagn. Cod. Alv. T.
culae lestaceorum vel univalves sunt vel bivallitium; czimerltirds. It. bla.sone. Barczay.
354.
ves vel multivalves.
Bloquatio
Boeranatus
Bolonderia
79
Bokaschinum, pannus linoxylinus niBloquatio, obsessio, circumsessio a gall, onis; bojdr,olAhneme.s. Szamosk. III. 179.
bloquer ; megszdllds, korulzdrds, oslrom- His ita expensis, Radul ne in consilium boe- tidus ex Armenia et Persia; sdja barchet,
rum relata, duos e suis feriendi fcederis et bakacsin. It. bocassino. Gall, boucassin. Arch.
zdr. Magy. Tor. Tar. VI. 242.
Blungus, lege : blandus ; nydjas. Tor. concordise patres patratos ad Mosem legat p. Ver. Sieb. XI. 355. dalmaticas... subducte
Tdr. 1888. p. 779. Nunc territum verbis blun- 181. Pro cuius rei fide et testimonio hos duos cum albo bokaschino.
gis erigunt.
Boeres nostros... atl te misimus p. 181.
Bokosia, 33, V. Bagassia. Quel. Sieb.
Blutire, (Dief. geren als das bier) fer- Boyerum autem epistola XII. eorum sigillis I. 320. an. 1503. bokosiae stuck 112.
mentare ; forrni V. s. Biblire.
munita, in bane sententiam erat scripta p.
Bokreta, 33, bokreta. Arch. Rak. VIII.
Boarius, i, (Du C.) praefectus bourn pa- 185. Joannes, unus e boyeribus Radulianis. 332. Lemnisci seu Bokretae frustilla pro
stor V.Volar; okresz, dkorpdsztor. marha- Szamosk. IV. 404. Simeonem avare impoten- ornamento capitis teminei nigra Nro 26.
kcreskedti. It. boaro. Gal. bouvier. Kass. Jur. terque dominantem ferre boerones non posBolanch, fors. idem quod ap. (Du C. PoCiv. I. 118. assumtis ad latns suum N. N. Haj- sent.
gesia qu33 est eiusdem valoris ac picta, quarta
done N. N. auriga N. N. Boanis N. N. coloBoeranatus, us, status, conditio Boya- pars unius denarii.) Batty. Leg. III. 201. an.
rorum. Jogt. Eml. T. I. p. 169.
1553. singulus unus Bolanch de quolibet
nis. Illmi Domini Comilis irruerit.
Boero, onis, nobilis apud Valachos, agno. Nota Batty, dicitur apud du Cange de
Boatus, mugilus; bd'ges. Wagn. Cf.
alias Boer. Szamosk. II. 252. Eodemque Juris singulis ovibus dandas esse singulas Pogesias;
Apul. Met. 3, 130. 17.
Bobinare, (Du C.) conviciare, clamare ; iurandi sacramento decem primores suos Boe- Bolanch itaque est certa pars pecunia3 et eiusszidni,kiabdlni. Arch.Ver. Sieb. XXVI. 113. rones, sic gentili eorum lingua Valachorum dern valoris ut Pogesia. Hajn. Exlr. L. 92.
Boldtstuckh, indecl. pannus bilix IHBobita, 33, ornamentum capilis muliebre; nobilissimi vocantur, obstrinxit.
Boeticus, 3., fuscus. Color boeticus, dia3 orientals alias: Bolzas; kelet-indiai ket
fokoto, fejkoto, konty, bobita, bub (bibesbubos menyecske: Dugonics Szer.) Hauben. bardt-szin. Ger. Capuciner Farbe. P;ir. Pap. nyustu szdvet Arch. Rak. VIII. 336. Tria
Arch. Rak. V1I1. 324. 337. fila a3rea pro boBoga, 33, (Du C. bogia) compes, aut tor- frustella ex materia vulgo Boldtstuckh. Unum
bitis conficiendis.
ques damnatorum, quasiiugum bovis; bilincs; fruslellum rubri Boldtstuckh. Item alia quaBobus, i, pro: bos. Tor. Tar. 1889. p. 374. beko. Prot. inq. 321. et ligati sibi fuerunt tuor frusta quasi sub-Boldtstuckh.
Item bobus magnus gebewl diclus pinguis.
manus et brachia post tergum cum quibusclam
Bolemia, 33, placenta fungis farta; gomBoccale, poculum V. Deauratura; corrigiis et posite sibi fuerunt due boge ad bas beles. Ger. Schwamm-Kuchen. Par. Pap.
serleg. It. boccale.
pedes;... et extraxit sibi unam bogam de
Bolerbita, 03, genus herba3, qua3 nomen
Bocha, 33, (Du C. Bauca, boca) vasis spe- uno pede cum ocrea et alteram ego fregi.
a pulice duxit. Vocabulum ad normam concies ; ecleny (mero). Ljub. Mon. SI. XI. 279.
Bogachin, alias: bogaczin. Dipsacus suetudinemque, qua German! et Hungari in
an. 1347. nulla persona . .. possit... extra- fullonum (Linn.) ex hung, bogdcs. Ger. We- herbis denominanclis uluntur compositum
here . . . de furmento . . . intra quatuor bo- berkarbe. Vect. Ref. D. 2. E. De vasculo Iela3 et formatum. Suffixum vocis Italicae originis
chas. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278.
Bogachin.
est.; csombor, bolhafu. It. polio, puleggio.
Bogardi, ordinis S. Francisci laici socii Gal. pouliot. der Polei, das F16hkraut. Schla'g.
Bochale, al. Pochale, V. Boccale
(Du C. bochalus.) Szaz. VI. 388. Item unum sic dicti Tertiarii; cseri, sziirke bardtok 884.
pelvim cum uno bochale de argento piano.
harmadrendii tagjai. Nagy Hier.
1. Boleta, (Du C. Bolidus), fungi species,
Bocharius, i, promus condus (Du C. al.
Bogasi, -y, -y, -ia, Bogacsin ; gi/apot. qua3 nascilur in arboribus. (Fore, boleta),
s.) kulcsdr. Par. Pap.
Kronst. II. .219., 410., 417., 427., 511.
gilva. Schlag. 957. Kov. Form. SI. XXVII.
Bogasium, Bogass, Bogassia, Bo- Fungus boleta, gomba. Pel. Serm. Aest.
Bocherana, idem ac boquerannus, bticaranum tete subtilis species, bissus. Gall, gasya : tela gossj pina melioris nota3; finom 19. m.
bougran, bouqerant. Cod. Dip. Arp. Cont. gyapju szdvet. Bin feineres Baumwoll- oder
2. Boleta, 33, tessera, signum mercis, al.
VI. 126. Supra . . . a de bocherana larga et Linnenzeug. Kronst. I. 21., 27., 57., 215.
Baleta ; drujegy. It. bolletta. Kov. Form. St.
Bogdanus, Moldavus, Danus, signif. a 496. nee non f ricesimatoribus Tributariis ac
nova.
Bociolina, Buciolina, dem. ab it. deo datus. Verancs. Hist. I. 127. Non itaque Theloneorum, Gabellarum et Boletarum
boccia : lagena ; palaczk. Han. Mon. Jur. II. ut quidam recentiores habent; Dani dicendi exactoribus. Torvt. Msz.
274. galela . . . . in qua inlrent bocioline. sunt Moldavi, sed Bogdani a Bog, quod est j Boletria?, tractum (Apic.); serpenySbe
XXXII.
Deus etDan: datus unde Deodatus nomen. \ rdntott gdmbolyii pdnkok. Ger. Krapfen.
Bogierones, V. Boer; bojdrok. Cod. Comen. 64.
Boculus, pro : buculus, parvus bos ; kis
Bolis, (Du C. bollis) appellant nauta3 masDip. Briiss. II. 355. Bogierones habito conokor. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Bodemeria, fenus nauticum, usura ma- flictu cum Mircha Wayuoda Victoria potilos. sam plumbi, quam submittere solent in mare,
ritima ; hajoskdlcson, hajozdlog. It. cambio 356. ad me venerunt duo Bogierones ex ut experiantur profunditatem maris, /9oA<?;
vizmero golyobis. Comen 75. profunditatem
maritlimo, bomerie. Gal. pret a la grosse. Bod- Transalpiensi terra.
merei. Vern. Phil. Mor. 393. Prsecipuae spe- Bognona, 33, morbi species; (fors. ab bolide explorare solent. Gyon. 3191.
cies aleatoriorum contractuurn onerosorum ang. bog: locus paludinosus) malaria; moBolla, 33, (Du C.) sigillum ; pecset, jelsunt... Bodemeria dum pecunia dalur in csdrldz. Prot. inq. 342. LXXX. habeo quern- zes. .Ljub. Mon. SI. XI. 28. an. 1313. Jualiquam navim ea conditione, ut navi pereunte dam puerum meum, qui per septem annos fuit nius . . . factus est super bottom panis.
Bollandistse, ita appellati Jesuita; a
pereat etiam pecunia salva autem ad portum infirmus de scabie et bognonis et quasi de
veniente lucrum conventum habeat creditor. omni infirmilate.
Johanne Bolland, qui operis, quod inscribitur:
Boianus, i, V. Banus. Series Ban. 2. Acta Sanctorum primus auctor erat, natus
Boebodus, Voivoda ; vajda. Kat. Hist.
Due. 37. Hos tribuum prafectos Turotzius ca- Car. Bel. De Arch. 28. Hos Regnum distri- an. 1596, mort. an. 1665. eiusque vestigia
pilaneos Porphyrogenitus boebodos appellat. buisse in cenlurias constituisseque Tribunes sequendo hoc opus, quod vitam sanctorum
Boedobus, idem ac Boebodus (per me- quos Boianos primum seu formidandos, continet ab an. 16431794. Antverpia3, Brutathesim) voivoda. Kat. Hist. Due. 37. Nam mox contraction vocabulo Banos gens adpel- xella3, et Tongerlos et ab an. 1846. Bruxellse
ediderunt. Szaz. XIII. 15.
ut Hungari tribunes militum voce patria f5- laverit.
Boiaro, onis V. Boeroiies. Monm. Comit.
Bollare, (DnC.)Bullam seu sigillum litehadnagy vel ex Latino caput detorta kapitany
vocamus, ita per Constantini boedobum belli- Trans. II. 107. Verancs Hist. I. 89.1. 139. ris, epistola3 aut diplomat! apponere V. Aurum
Bojarus, nobilis. Magy. Tor. Tar. I. 57. bollatum; pecsetet rdnyomni.
dux signiflcatur.
Bolletarius, tesscrarum editor et colBoemi iratres, indocti prssertim ex Proceres vero et Bojari Russia1.
Boieri, V. Boerones. Islhv. XVIII. 221. lector : drujegy-kiado. Kov. Form. St. 214.
opiflcibus collecti ha3retici, qui postea Lutheri
Boit'us, legatus. V. s. Besidens.
Comitatuum et Locorum Rectoribus Judicibus
Calvini et Zwinglii doctrinam amplexi sunt:
Boira, Boreas, aquilo. It. bora; ejszaki et Villicis nee non Tricesimaloribus Tributacsehtestverek. Nagy Hier.
Boemicalis, Bohemicalis, Bohe- szel. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 205. Et si riis seu Theoloniatoribus, Bolletariis et Gamus. Cf. Hungaricalis; cseh. Cod. Dip. And.ligno extraneis steterit in Zaro cum Austro beJlariis nee non pontium eipassuum cuesset salvus. Et si steterit in Malonto cum stodibus... gratiam.
II. 347., 393. II. 361., 416.1. 575., 629.
Bolonderia, ad analogiam jurateria,
Boer, is V. Boierus Boyer, Boero, boira esset salvus.
80
Bolonini
Bombasium
Bona Meyerdingica
adjuncteria etc. significat nugas passim apud Ger. Karlatsche. De Bel. Pann. M. Soiterus. pis ; koronai javak; korona-joszdgok.
Hungaros : bolondsdg.
592.
Torvt. Msz.
Bombasium, (Du C.) gossipium, lana
Bolonini, Numi Hung. 153. Bolonini
Bona coronalia reginalia, bona
Romani species pecunias Pontificia3; horum vel lanugo xyli; gyapot. Kronst. II. 172., privata reginae; kirdlyneknak koronaanno 1465. tres valorem unius floreni Huuga- 218220., 222., 226. Quel. Sieb. I. 294. an. joszdgai. Torvt. Msz.
Bona donationalia, dono data; adorici habuerant. Roller. Hist. Episc. Quinq. IV. 1500. Gyon. 3230.
Bombex, pro: bombyx,selyembogdr. mdnyi javak. Torvt. Msz.
p. 143.
Bona dotalitia, in dotem data; hdBolta vel Boltha, pilum, camera, ar- Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Bombilare, (a bombo) crepitare; zassdgi joszdg ok, hitberi javak. Torvt.
cus (T)u C.), testudo, fornix; bolthajtds, boltozat. It .volta. Gal. voute. Kov. Form. St. 368 zsongni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. Msz.
Bona ecclesfa3 communia, egynoctu infracta testudine sive Boltha. Fjp. Szam. 198. apis vigilans.... bombilando excitat
hdzi kozjavak. Vuch. Jur. Feud. 45. Con209. Item solvimus carpentariis, di (qui?) universas.
Bombus, i, (Du C.) crepitus, hoc loco : suelum est res Ecclesiasticas sensu stricto
boltam paraverunt ante valvam. Kronst. I.
pyrobolus ; bomba. Tor. Tar. 1888. p. 744. sumtas ilerum dispercere in bona ecclesiae
234., 476.
communia et mensalia seu dotaha, ilia
Boltarius, tabernarius; boltos. Hajn. pyrobolis (bombos vocant.)
Bombylius homo, beszedes (em- communiter conservandis Ecclesiis, haec autem
Subs. Publ. 69.
Bolus Arnienus, argillae mollis spe- ber). Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 145. sustentationi personarum Ecclesiaslicarum decies ad sigillandum apta; pocsetes agyag, Homo Bombylius, id est: verbosus, seu inutilis. stinata sunt et iam mensalia iam tituli aupocsetfold. It. bolo, argilla da sigillare. SieBomolochus, malitiosus ex eniolu- diunt, prout a maioris vel minoris ordinis perge'erde, lemnische Erde, Fettthon. Verancs. mento iuris interpres; csalfa biro. Par. Pap. sonis Ecclesiasticis possidentur.
Bona ecclesise mensalia, seu doIV. 57. De bolo Armeno, terra sigillata
Bona acquisita, bona, quse quis ac.
sive Lemma non est quod labores.
quirk; szerzemenyi j'ogok, szerzemenyek, talia. V. Bona ecclesiae communia; egyhdzi
Bomba, pila ferrea pulvere nitrato farta, szerzemenyi v. keresmenyi joszdgok, ja- javadalmak a szemelyek fentartdsdra.
Bona emtitia, emplione parata; vett
bolides igneae, globus igneus, aeneus, qui ex vak, szerzett joszdg. Torvt. Msz.
Bona actionalia, bona, quae liti sub- javak. Torvt. Msz.
tormentis bellicis emitti solebat; tuzgolyo,
tuzgomb, bomba. Torvt. Msz. Rak. On. 13., sunt; keresetbeli joszdg. Torvt. Msz.
Bona extradonationalia, bona ex1112. Magy. Tor. Tar. V. 222.
Bona ad Carmedam, V. s. v. Bona tra dotem parata ; adomdnykiviili javak,
adomdnyon kiviil szerzett joszdg. Torvt.
Bombarda, ae, (Du C.) pixis manuaria; Meyerdingica.
kezipuska. Donnerbuchse. Szaz. VIII. 633. Bona adespota, bona sine domino; Msz.
Bona leudalia, huberi javak. Torvt,
bitang joszdgok. Torvt. Msz.
An. 1545. Kronst. I. 156. Torvt. Msz. Pel.
Serm. Aest. 20. g.
Bona adventitia, bona ab alio acqui- Msz.
Bona f iscalia, ad regem devoluta bona;
Bombarda barbata, V. Barbata. sita ; mdstol nyert joszdgok, tulajdon keftskdlis javak, ura veszett joszdgok, koHist. Zerm. p. 28. exploduntur ex arce dictae resetbeli vagyon. Torvt. Msz.
Bona allodialia, majortelki birtok. rondra szdllt joszdgok, kobzoi joszdgok.
bombardae, quas barbatas vocant, tertia
Vuch. Jur. Feud. 35. Feudis opponuntur in Torvt. Msz.
manuaria paulo post exploditur.
Bona iundationalia, bona fundatioBombarda manuaria, kezipuska. sensu general! bona allodialia seu ilia bona,
nis ; orok hagyomdnybeli ertek, alapitBeng, Ann. Er. Ccenob. 435. Nam primo qui- quae in nexu feudali non sunt.
dem gemini milites bombardas suas manuaBona avita v. avitica, ab avis haere- vdnyi javak. Torvt. Msz.
Bona fungibilia, bona, quae absumere
rias plumbo bene fartas in dorsum flectentis ditate accepta; osi joszdgok, orok joszdg.
Ger. Stammgut. Torvt. Msz.
licet; elkolthetd javak. Torvt. Msz.
eiaculantur.
Bombardalis, ad bombardam spectans.
Bona beneficialia, bona ecclesiaBona hsereditaria, bona haareditate
Ru. Pan. L. 3. Deflceret pulvis cum bombar- stica ; egyhdzi joszdgok, egyhdzi javak, accepta ; orokos javak. Torvt. Msz.
Bona immobilia, bona non movendalis Amalho, Bassa Anatolinus veniens, ali- egyhdzi hiratali joszdgok, papi joszdgok,
egyhdzhoz tartozo foldek. Torvt. Msz.
tia ; ingatlan, fekvo javak. Torvt. Msz.
menta ferebat.
Bona caduca, quae recidunt ad domiBona impignorata, bona pignori
Bombardarius, 3., ad bombardam
pertinens; puska... Dec. Bar. 233. Eo expe- num feudi, haeredibus morte absumptis; data ; elzdlogositott javak, zdlogos joszddite, cum bostes bombardario pulvere de- magvaszakadtakjavai, visszaesett joszdgok. Torvt. Msz.
gok. Ger. riickfallige Gflter. Torvt. Msz.
Bona lassitica, Bonalatica, berbe
stiluti duntaxat nostros inspectarent.
Bona Cameralia, Bona Came- adott joszdg. Vuch. Jur. Feud. 32. Dantur in
Bombardarius, (DuC.) pyrobolarius;
bombaveto. It. bombardiere. Kov. Form. St. ratica, praedia principis, aerarii; kamarai Germania plurima bona, quae cum feudis affiLV. Szilady Tor. Magy. EmI. III. 472. Cod. Dip. javak, kincstdri joszdgok. Molnar Patv. 69. nitatem quandam habere videntur . . . Bona
Colonaria ... Bona Meyerdingica . . . Bona
Bruss. III. 44. Lop. Mon. SI. XX. 418. an. Torvt. Msz.
Bona cambiata, non a ramo, pecu- latica lassitica titulo locati conducti con1552.
Bombardelia, (Du C.) dem. ad bom- niae scilicet addiiione, sed a radice et origine cessa, ut quocunque tempore a domino revobardam, tormentum minoris modi. V. s. Mas- acquisitions aestimantur; a felcserelt joszdg- cari possint, nee non hona, quae vulgo Sattelnak dllapotja nem a keszpenzbeli tolda- hofe vel Sattelfreye Giither dicuntur.
cherare; kis loszer, kisebb dgyu.
Bombardicus, 3., ad bombardas per- lektol, hanem a szerzemenynek gyo'keBona libellaria, irdsban biztositott
linens. Verancs. Hist. I. 28. bisque bombar- t6l hatdroztatik meg. Georch. H. P. III. 191. javak. Schwartn. Scult. 80. provinciae equidem
dico pulvere alioque tormentorum genere
Bona castrensia, virtutis bellicae pre- Scepus Scepusiensiumque nomen e Slavico
ad disrumpendas et disiiciendas sedificiorum mio acquisita; hadi erdem Altai szerzett Spis, libellum scriptum denotante, enatum esse
contenderem ; quod nimirum Germani isli vemoles comparato infarctis. Kronst. II. 253., javak. Torvt. Msz.
Bona civica, bona civium; polgdri teres, in umbris montium Tatur considentes,
363.
1. Bombardista, V. Bombarda. Don- joszdgok, vdrosi joszdgok. Torvt. Msz.
hue vel libello scripto essent vocati, vel quod
Bona coacquisita, bona una cum alio advenoe bona, quae libellariorum nomine
nerbuchse Kronst. 214.
2. Bombardista, V. Bombardarius. Fr. acquisita; kozszerzemenyii javak. Torvt. veniebant, acceperint possidenda vel vero in
universum, quod privilegiis scriptis ultra coloLib. Rt. I. 159. Stephano bombardiste dati Msz.
Bona colonaria, V. s. v. Bona Meyer- nos regionis vicinse indigenas ceteros donati
sunt.
fuerint.
Bombardistarius, i, miles, qui bom- dingica; telkes birtok, joszdg.
Bona colOnicalia, bona agricolarum;
Bona liberse dispositionis, pecubardis utitur; bombaveto. Gall, bombardier.
jobbdgyi javak, paraszt vagyon. Torvt. lium castrense; szabad rendelkezesu jaBiichsenmeister. I. Kronst. 653.
vak. Not. J. Samb. Tyrn.
Bombardula, ae, parva Bombarda; kis Msz.
Bona Meyerdingica, V. Bona lapuska. Tor. Tar. 1890. p. 379.
Bona concambiata, bona commutica Vuch. Jus. Feud. 32. Dantur in Germania
Bombardula carrata, pyxis secto tata; cserelt javak. Torvt. Msz.
ferro et pulvere pyrio repleta; kartdcs dgyu.
Bona coronalia, bona privata princi- plurima bona quae cum feudis affinitatem quan-
Bona mobilia
Boncompagnonus
Bosdoganum
81
dam habere videntur, sed feuda non sunt veBoncompagnonus, sodalis; paj- tes, eadem re cunctis velut culpandam Dei
luti bona colonaria seu praedia colonis iure tds. It. buoncompagno. Gut.-Gesell. Szentiv. creatu-'am demonstrant; lustos tuddkosok.
haereditario fruenda concessa ut annua merces Cur. Misc. Dec. II. P. HI. 128.
Nagy Hier.
vel opera, nee non onera fuiido imposita praeBordatus, (Du C.) margine vel limbo
Boncsokones, cauda equi, qua vexilla
stentur pleno dominio penes concedentem Turcarum ornabantur; boncsok. Szilady Tor. cinctus ; rdmds, szegeli/ezett. Btirczay.
mancnte, bona Meyerdingica seu praedia Magy. Tort. Eml. VIF. 128. praesenlis PrinBordessa, 33, crepido ; pdrtdzat. Einrustica iure dominii minus pleni ita concessa, ceps cum quadraginta sex Vexillis Militum. fassung. Rac. Mon. SI. XIII. 207. an. 1358.
ut domino prsestationes exhibeat, nee fundum Vexillo itidem Imperatoris et Regni, ut et fiat in capite muri pena I. de muro. Item . . .
sine eius consensu alienet; bona ad Carme- duobus Boncsokonibus, quae cum magna so- fiant bordesse ad muros.
dam, ubi domino ius est ex haereditate coloni lemnitale et pompa per duos Boyerones effeBorea, ae, boreas. aquilo ; ejszaki szel.
rem aliquam singularem sibi deligendi, quod rebanlur.
It. bora. Ljub. Mon. SI. V. 251. an. 1334. dequidem ius etiam mortuarium aut ius maBonificare, restituere, refundere (dam- dit. .. solidos... quos expendiderat in connus mortuae vocatur...
num); w.egteriteni, kipotolni. Torvt. Msz. cio domus salinarum ... quando fuit ilia magna
Bona mobilia, bona, quse moveri pos1. Bonificatio, actus boni faciendi; borea.
sunt; ingo javak. Torvt. Msz.
jotteves. Pel. De Apostolis s. I. c. 2. Inter
Borgella, conspiratio, seditio (Du C.);
Bona neocquisita, bona, qua? quis Christum et suos fideles contracta est bona osszeeskiives. Obs. Jadr. 415. factusque suae
de novo acquisivit; uj szerzemenyi javak. amicitia ratione bonificationis.
patriae pnblicus proditor et conspirator de
Corp. Jur. an. 1723. Art. 19., 103. an. 1741. 2. Bonificatio, (damni vel sumptuum) cuius saltu sublime hortamen generosi ConArt. 21.
reslitutio, compensatio, refusio ; 4. megtcri- cives contra quos erat facta borgella, sumBona nobilitaria, bona nobilium; tes, kipotlds; 2. kdrtalanitds, kdrtalan- pserunl illud vulgus in Senatum.
nemesi joszdgok. Torvt. Msz.
sdg,visszaterites,helyrehozds,javazds...
Borkules, spelta ; borholes. Batty. Leg.
Bona non fungibilia, quae consu- Art. Diset. Pos. 7(1 Jogt. Eml. P. II. I. 4-26. III. 167. an. 1328. alterius milii vulgo Bormere non licet; elkolthetetlen javak. Torvt. Kass. P. P. I. pass. Torvt. Msz.
kules dicti. (Nota Batty.: Cum in frugibus deciMsz.
Boniformis,bene moratus; erkolcsos. mae obnoxiis recenseri soleat eliam spelta,
Bona notoriorum, bona prodito- Batty. Ger. 154. Boniformis vero relucens ad videlur spelta vulgo Borkules dicta, apud
rum ; hutlenek javai. Torvt. Msz.
sua... animus ... quod jumentorum est ju- Ludovicum Regem Borkeles.)
Bona patrimonialia, bona hseredi- mentis tribuit.
Bornatus,3.. limbo circumdatus (Du C.)
tate a patre accepta; nemzetisegi javak, Bonitas Juris, fundamento, veritate szegelyezett. Gal. borde. Georg. Siriu. 1.53. et
atyai ordkseg-joszdgok. Ger. eigenthiim- innixum ius actoris; felperesnek gyokos- cum gemmis, aureis indutis, et aliis variis
liche Erbgiiter. Torvt. Msz.
sege. Georch. H. P. III. 229.
cum bornamentis et decem kolas et quadrigas
Bona pecunia, ita appellabatur floreBonitus, i, (gr. pcovlrys) caro bubulina; aureatas et bornatas.
nus auri oppositus communi pecuniae. marhahus darabfdle. Batty. Leg. eccl. T.
Borovina, ae, iuniperus; boroka. Han.
Fjp. Szam. p. 345. de bona pecunia.
III. 325. Item succentor alias singuiis die- Mon. Jur. P. I. 235. p e r . . . ofliciales datij
Bona politico - f undationalia, bus de cellario domini archiepiscopi habuit borovinae dantur licentiae'... in tanta copia,
bona publice fundata; orbk hagyomdnybeli duas pintas vini et sex bonitos.
quod consumitur insula.
ertek vagy joszdgok, kozhagyomdnyi joBonomodo, adv. comp. ex bono et
Borozon, onis, pincerna; borhozo.
szdgok, polgdri kegyes hagyomdnyi jo- modo, semper una voce scriptum bene; V. s. Botla.
szdgok. Torvt. Msz.
jol. Cod. Zi. vol. III. p. 17. 525. 546. et pas- Bortaga, ova acipenserum; halikra.
Bona privata principis, fejedelmi sim. Pag. 17. quia huiuscemodi reambulacio, Ger. Hausenrogen. Vect. Gen. U. C.
magdn birtok. Vuch. Jur. Feud. 47. Sed po- revisio, eslimacio et divisio absque hominibus
Bos in lingua, okor a nyelven. Gros.
test insuper Princeps inslructus esse bonis, nostris fieri nequiunt bonomodo, igitur ... H. Ph. I. 133. Bos in lingua nimirum pecuquae qua privatus vel ipse acquisivit vel haeBonorum director, curator, rector nia, cui olim bovis effigies incusa fuit, quae
reditate obtinuit, quseve bona privata prin- bonorum; joszdg igazgato. Jokai Rab. R. Causidicos saepe aut disertos, aut penitus elincipis, chatoulle Gilter, vocantur.
1.6.
gues reddit.
Bona profectitia, locatione acquisita
Bonula, orum, parva bona, pecunia; kis
Boschovichianus, 3., sectator Jos.
bona ; haszonvetelbol lett gazdagodds, osi vagyon. Arch. Ver. Sieb. XXVII. 77., 553. Rogerii Boschovichii, qui cogitaliones philojoszdg jovedelmebol szerzett ertek. Torvt. arcam... cum contentis bonulis, privileges... sophicas scripsit ad theoriam de immediate
Msz.
custodiant.
corporum contactu pertinentes. Hor. Mem. 61.
Bonus, 3., magnus ; nagy,jokora. Cod.
Bona pupillaria, bona orphanorum ;
Boscida, ae, bovicida, q. v. Gyon. 3189.
drvdk javai. Torvt. Msz.
Dip. Earn. Com. de Sztnra. V. II. 133. terras
Boscua, ae, nemus; liget, bozot. It.
Bona quasicastrensia, virtute ci- arabiles bonum spatium gradiendo. Cod. Dip, bosco. Barczay.
vica acquisita bona; polgdri erdem dltal Arp. Cont. VII. 73.
1. Bosculus, (Du C. Bosclius) parva
szerzett javak. Torvt. Msz.
Bonus Grossus, Sim. Num. 35. Bo- silva; cserje. Numi Hung. 104. catenulae NaBona sexus masculini, bona ad nus Grossus (gute Groschen) valet 5 Gre- varrae, pali Arragoniae, bosculi Lusatiae, lilia
filios descendentia; ftudgot illeto javak, schlas unde haee apud Bohemos et nostros item Franciae ac Scalae Vasconiae.
ferfi dgra szdllo joszdgok. Torvt. Msz.
Slavos Patak hoc est quinarius vocatur. Et
2. Bosculus, parvus bos; kis okor.
Bona Solaria, szabad huberi bir- quoniam 1/s boni gros&i, aequalis sit V* nostri Gyon. 3229.
tok. Vuch. Jur. Feud. 36. Existit in Germa- grossi, mirum non est Imperialem Gross. 24
Boscus, i, (Du C.) silva, nemus, ligna ;
nia peculiare bonorum genus, de quorum in- aequalem esse noslro Tallero, she gros. bon. erdo, fa. It. bosco. Cod. Dip. Arp. Cont. III.
dole non convenit, num bonis feudalibus aut 24 = 30 grossis nostris sequati.
141. cum terris, pratis, vineis, nemoribus,
allodialibus adnumeranda sint, in quorum nuBonus gustus, elegantia et venustas usuagiis et pascuis in bosco et piano . . . Uj
mero sunt sic dicta bona Solaria, Sonnen- sentiendi; jo izles. Gal. bon gout. Rev. PJ. 85. Magy. Muz. III. 198.
lehen. Extra omne dubium positum est bona
Borago, borrago officinalis; borics. Ger. Bosdoganum, clava; buzogdny. Ger.
solaria esse bona allodialia, qu33 possessori- Wohlgemuth. Gurkenkraut. Gall, bourrage. Streitkolhe. Magy. Tor. Tar. III. 65. Omnes
bus eorundem pleno iure et independenter ab Pel. Serm. Quedam semina delectant sapore vero reliqui obviam ivimus D. Gubernatori,
omni nexu feudali competunt. Nomen suum ca- calefaciendo ei cor letificando; ut patet de cui obvii facti sumus ultra Brassoviam, via qua
piunt a Sole tamquam symbolo libertatis et a so- grano sinapis, piperis, crocoque et boragine. veuitur ad Transalpinam, qui superior!
lenni ritu inaugurationis,quo libera asserta sunt. Hiem. 40. X.
brevi veste, quam Mantene appellant Turci,
Bona virtualia, bona in spe recupeBorboritse, (Du C. Borboriani). (Ex aurea indutus. inferiori vero de comoca chesranda; remelheto droksegi javak, vd- gr. ftaQjioQoq, caenum) malis concupiscentiis mesino, saluaria quoque de veluto nigro
rando javak. Torvt. Msz.
servientes, non sperant iudicium futurum, aureo brochato, equitas pulcherrimum equiBonarium, munus (Du C. al. s.) eld'ny, sed potius carnalem sseculi concupiscentiam um 500 florenorum habuit bosdoganum diadomdny. Teut. Schul. I. 115. Bonariis laudant. Hi itaque in caenum euntes, et inde tissimum, ad sellam slaphas et calcaria omobliti caeno facies et membra sua deforman- niaque ornamenta.
quibusdam excitetur.
11
Bosschus
Bovaria
Brando
Bosschus, i, silva ; erdo. Ljub. Mon. Bovaria, ae, (Du C.) praedium rusticum. Diaet. Pos. 49. in. Processibus BrachialiSI. XI. 120. an. 1322.
V. s. Pascinacium; haszonberles. Gall, bus.
Bossequus, bubulcus; okor pdsztor. ferme.
Bracchialiter, vi; erdhatalommal.
Gyon. 3224.
Boves urere, impressa, inusta litera Jokai Mire Megv. III. 167. A te sziviigyed
Bostangius, vox a Turcico bosztandsi Comilatus signare (apud Siculos); okroket liquidum debitum, harom nap alatt brachiaderivata et mutata custos hortorum (prse- siltni (szekelyeknel). Szek. Okl. II. 128.
liter exequalhatod a jel/alogosodat.
sertim leguminosorum) et postea sedium imBovicida, ae, (Du C. boviscida) qui mac- Brachiarium, brachium; sing. Ljub.
peratoris apud Turcas; kertor, palotaor, tat boves; meszdros. Gyon. 3233.
Mon. Jur. P. I. V. HI. 136 : volumus, qod sit
bosztandsi. Rak. On. p. 302. I. 3235.
Bovillum, ubi mactantur boves; me- ab hinc . . . de duobus brachiariis unus pas(33.):... in eggressu domus jam equo con- szdrszek. Gyon. 3220.
sus pro muro edificando.
scenso ipsummet Bostangiorum Passam
Boyarissa, Boyaronissa, matrona nobiBrachigraphia, scribendi modus, quo
aedificiorum et hortulanorum Sultani supre- lis apud Rumenos ; boj'drnd. Kronst. III. 256., verba corripiuntur, contrahuntur; i. szorovimum inspectorem ... obvium h a b u i . . .
260., 568.
dites, 2. gyorsirds-ismeret. stenografia.
Boyaro, Boyero, V. Boe'ro. distingue- tachigrafia. Torvt. Msz.
Bostar, (Du C.) stabulum bourn, ubi boves stare consveverunt; baromdllo hely. bantur in antiquiores seu originarios et recenBrachionister, ftpaxiovianjQ armilla;
Gyon. 3221.
tiores: Boer; bojdr. Jogt. EmI. T. I. p. 169. knrodon valo ekesseg, karperecz. Gyon.
Boyaronissa, ae, uxor boyari; bojdr- 3253.
Bostrix, bostricus, (Firm. Math. 4.,
12. bostrychus adject, crispatus) crispala nd, nemesno. Kronst. II. 620., 624.
1. Brachium, (Du C.) (mensura) ulna,
Boza, potio ex milio et aqua; boza. Bel. cubitus; r6f. V. sub Brunetum. Ljub. mon.
caesaries ; hajbokor, ustok. Gyon. 3223.
Bostrus, i, gr. fioryvq, uva; szdloge- Comp. Hung. Geog. 8. Cumani ex milio aqua SI. I. 226.
rezd. Szaz. XXII. 659.
potiones Bozam vocatas conficiunt.
2. Brachium, polestas, vis, magistratus
Bota, ae, (Du C.) lagena maior, dolium ;
Brabeum, V. Bravium. Kronst. II. 291. civilis ; hatalom-kar, hajdu-kar, erdhatahordd. Ljub. Mon. SI. V. 248. an. 1334 : ex- cuppulae deauratae... pro brabeo datae et. lom, karhatalom. Torvt. Msz. Arch. Rak.
IX. 72. Jokai Regi Jo Tbl. II. 94.
pendit... denarios . . . in una bota de pi- 36. S. de Keza. Chr. II. 1. 19.
3. Brachium, a bracha=lana; gyapnella donata. Fejer IV. 2. 278. botas seu bu- Bracatus, 3., sursum directus (cuneus)
cellos.
felfele forditott ek. Barczay.
juszovet. End. p. 494. Belae IV. an. 1255 : 7.
Bracca, (Du C.) femoralia, vestis species, statuimus, ut solvant... de brachiis, de panBotamen, calceamenta (a bota: ocrea);
varga porteka. Ljub. Mon. SI. II. 265 : de qua crura teguntur. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. nis lineis.
botamine seu laborerio botarum.
126. Quatuor paria camisiarum, et totidem
4. Brachium, Bosphorus. Ljub. Mon.
Botargium, ova acipenserum sale con- braccarum.
SI. III. 402.
Braccarium, lumbare ; gattya. Gyon.
dita; halikra. Gros. H. Ph. III. 15 : Itali caBrachium Militare; katonai hatalomkar. Molnar Patv. 26. Brachium
viar, Russi ikari, Latini garum aut botargium, 3238.
Hungari ikra nominant.
Bracciale, ferreum brachiorum muni- Seculare vel Militare, dum contra potentes
Bothor, pustulae in ore orta3; szdjon mentum; karvas. Barczay.
agitur, agendum est ad sententiarum Judiciavalo fakaddsok. Mundausschlag. Par. Pap.
Brace, V. Brasium 1. (Du C.) materia riarum Civilium vel Criminalium cum auxilio
Boto-onis, orbiculus vesti colligandae aut cerevisiae. Dee. Bar. 209. et totidem avenae Militari; intuitu sententiarum autem sacrae Secubulos maiores, mediumquecubulum braces, dis, cum auxilio et brachio seculari.
ornandse; gomb a kontoson. Par. Pap.
Botrifer, uvas ferens ; gerezdtermo, ita ipsi Siculi vocant materiam cerevisiae,, solBrachium regale, vis regia; kirdlyi
erohatalom. Torvt. Msz.
furttermd. Hor. Mem. 461. vitis botrifera. vere teneantur.
Bracearii, pro, Bracarii, qui bracas
Brachium seculare, gladius civilis
Botrus, pars machinse bellicae. Falud.
Arch. 141. Partes reliquae minores, turn robo- conficiunt; berhe, gattyavarrok. Gyon. ad exequendum. Not. I. Samb. Tyrn. vildgi
randae turn ornandae machinse causa addun- 3244.
hatalomkar. Torvt. Msz.
Bracellum, (Du C. bracellus) brachiale,
Brachium sinistrum fluyii, situr; sunt vero sequentes : Botrus, die Traube
efficit, ut machina iustum pondus habeal et armilla ; karperecz. Gal. bracelet. Barczay.
nistra pars fluminis. Brachium signif. etiam
facilius dirigi possit.
Bracera, ae, culler venatorius; vaddsz- mare, ubi ex oceano per medias terras variis
Botta, ae, bottus: dolium; hordd. Tonne. kes. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 125 : nullus sinibus se effundit. S/abo K. verlit; tengerGeorg. Sirm. I. 228. Et in hospicio Regi homo deferat arma ... madam ... burdo- kar. Arm eines Flusses. Wagn. S. de Keza
Joanni ad unam bottam porlauerant borozo- wem,manariam, cacetam, matatam,fcmceraw?. Chr.
nes. p. 223. Et erat in arce Paulus heremita
Braceum, (Du C.) vadum et dicitur a
Bracile, etBraci7tts=cingulum (Du C.);
jacens Buden. sub una botta cum uno here- Brachys, quod est breve; kikelet (gdzlo). bardtov. Series Ban. p. 10. et. 11: dedi III.
Gyon. 3242.
paria de bracilo e t . . . I. pario de bracili.
mita. Ljub. Mon. SI. I. 226.
Brachse, arum, chlamides demissae ac
Braciolarius i, mensurae species, cubiBottecha, taberna tonsoris; borbely
muhely. It. bottega. Han. Mon. Jur. P. I. fluxae (Du C.); diszkopeny. Batty. Ger. viri tus (a brachio); rdf. Han. Mon. Jur. II. 242 :
152 : concesserunt... magistro . . . domum illi vincti cum brachis suis et tiaris et calcea- stateras, braciolarios et mensuras.
Bracteolum, bracta, bractea = plech
sibi facere vel bottecham.
mentis.
Bottones, hamatae vel unciatae fibulas Brachatus, bracca munitus; haris- Blech, diinne Platte, inde brachteola = arme
schine, ArmschieneDief.; karvas. Schlag. 576.
(Du C. al. s.); csattok. Gall, boutons. Batty. nyds, sarus. Barczay.
Branare, occare a si. brawo,occa; boroLeg. T. II. 435. an. 1279 : bottoms seu fibuBrachia f errealia, manica ferre'a, ferreum brachiorum munimentum; karvas. Arch. ndlni. Tkal. Mon. Ep. II. 23. an. 1300: aralas aureas.
Botyllus, parvus botrus; kis gerezd. Rak. VIII. 315. Duo paria Brachiorum fer- turam facient et earn branabunt.
Branca, ae, (DuC.) pars extrema sive
realium vulgo karvas argento exornata.
Gyon. 3228.
Boufians, tis = vestis turgens; pofesz
1. Brachiale, mandatum vim adhiben- crurum sive brachiorum in feris et avibus raruha. Bauschkleid. Gall, bouffante. Lzb. Cod. dam continens ; erohatalmat rendelo pa- pacibus; az oroszldn Idbafeje. Barczay. Arch.
Med. III. 283: compressione ferrei Boufantis, rancsolat. Georch. H. T. IV. 268.
Branchiatus, 3., branchiis instructus;
2. Brachiale, (Du C.) dicitur nodus, quo
unde sanguis in caput semet effudit.
Bourn signatura, okorsiites. Szek. brachium coartatur; hotel (szalag) a kar kopoltyuval elldtott. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
III. P. H. 152.
Okl. II. 96., 100. Siculi ab omnibus contribu- megszoritdsdra. Gyon. 3252.
Brachialia, (Du C.) armilla ; ornamenBrancia, branchiae; halkopoltyu. It.
lionibus exempti haberentur, dempta bourn
signatura (sic enim appellant) ad quam tene- lum brachiorum ; karperecz. Magy. Tor. Tar. branchia. Gal. branchie. Schlag. 819.
Brandeum, (DuC.) linteum, quo martybantur, quolies Rex aut coronaretur aut nup- XX. 179. Unum par brachialium ex chalyrum corpora involvebantur. Par. Pap.
tias celebraret aut prole aliqua augeretur ... bibus.
Brando, (DuC.) fax, taeda, funale a
quod boves dati continue signantur per imBrachialis executio, -procespressionem signi, quod repraesentat primaro sus, etc. vi adhibita executio; hatalomka- Germ. Brand; szovetnek, fdklya. Nagy.
literam Comitatus, in quo exiguntur.
ros vegrehajtds; per. Torvt. Msz. Art.Hier.
Branticius
Braxicium
Brigaderius
83.
Branticius, mendum pro: Brigantius foglalkozo. Gal. brasseur. Magy. Jogt. EmI. Breviare crines, idem quod Abbreviare q. v.; hajat nyirni. Szaz. XIII. 171.
q. v. Chr. Dubn. 230., 200. Rex noster... 247.
1. Breviarium, paucis comprehensa
exercitum suum cum branticiis fulciens... conBraxicium, V. Brasium, 1. Schlag.
historia ; rovid osszefoglalo tortenet. Pesly
1510., 2215.
ducere procuravit.
Brascatorium, cum metathesi pro
Braxilium, cerevisia, vinum adustum Szor. II. 515. Breviarium rerum HungaricaBraxatorio Fej. X. I. Balneum unum cum sex peioris notae; mrics (sornek, palinkanak el- rum.
2. Breviarium, et Breviarius (Du C.)
domibus et duo Brascatoria murata cum seje.) Gyon. 3270.
sexingentis cubulis brasi et unum ortum.
Brazalo, brachiale; karvas. It. bracciale Locus ubi aliquid continetur abbreviatum unde
Braseatorius et brasiatorius = ce- Armriistung. Ljub. Mon. SI. II. 42 : V. paria quidam liber, in quo est totum officium diurnum et nocturnum, dicitur Breviarius, liber
revisise eonficiendse inserviens. Molendinum brazalo.
Brazeatorius, idem ac Braxatorius. Ecclesiasticus ofticium compendio complectens;
braseatorium; serfozd. Cod. Dip. And. II.
papi imakonyv. Prop. Reip. 212: Refor407., 468. cum terris arabilibus cultis et incul- Cod. Dip. Pat. VI. 249. 345.
Brazularium, mensura duorum cubi- mato breviario hseretici didascali concitatis molendino braseatorio.
Brasiare, braxare;sertfdzni. Par. Pap. torum ; 2 singnyi mertek. Ljub. Mon. Jur runt plebem, quod vi rubricarum Archi EpiBrasiator, (Du C.) cerevisae confeclor; P. I. V. III. passus communis esse debeat duo scopi jam omnes dies labori forent expuncti.
brazularia sive quatuor cubitus communis Cod. Dip. Arp. Cont. I. 40.
serfozd. Fjp. Szam. 21. et passim.
Breviculus, (Du C.) indiculus, comBrasiatorium, locus seu sedes, in qua i. e. civitatis.
cerevisia conficitur ; serfozd hdz. Fjp. Szam. Brebiarium, pro : Breviarium. Ser. pendium, in quo variantia festa notabantur et
populo publicabantur ; rovid jegyzdkonyv.
Ban. p. 3. Dedi Brebiarium unum.
p. 168.
Brentianus, assecla Job. Brenzii. Is re- Nagy Hier. Nagy Jus. Trans. Sax. 5. Cf. Cod.
Brasice, es, V. Brace. Est grani species
ex quo cserevisia conficitur. Brasices domus formator svevicus natus an. 1499. oppugnator Just. 1., 7. tit. 44.
Brevigerulus, i, (Du C.) bajulus et
braxatorium, locus seu axles, ubi ccerevisia ita dicti interim patrio solo cedere coactus
conflcitur; sordrpa. G. Fej. VIII. 3. 131. do- mortuus est an. 1573. Hor. Mem. 480. Enco- portator brevium ; a pdpai leiratok vivoje.
Gyon. 3275. breviar viselo ? Nagy Hier.
mium ubiquisticum contra Brentianos.
mum Brasices et molendina.
1. Brevis, (DuC.) chartula continens
Brasitorium, Brassatorium; szalad
Brephotropheum, (DuC.) gr. 8$eotto hdz. Gyon. 3266.
<poT()6<piov. A.edes in qua infantes, recentes- indicem, seu summarium rei cuiusdam ; jegy1. Brasium, (DuC.).apud Dief.: molt que partus expositi, aut egentibus parentibus zek. Reg. S. Ben. 32. 7 : Ex quibus abbas
(Malz) gerend pier (giihrendes Bier), bier-met- natialebantur; gyermek menhely. Lzb. Cod. brevem teneat ferramentis v. rebus domus.
Brevis floreiius; kurla forint. Bel.
wurze; virics, szalad, maldta. It. malto. Med. III. 435. Cher. Jus. Eccl. II. 152. Cf. Cod.
Comp. Hung. Geog. 31. Moneta in Hungaria
Schlag. 1509., 1510., 2215. Gyon. 3265.
Just. 1., 8., 42. . 9.
2.Brasium, polenta; drpadara. Szentiv.
1. Breve, (Du C.) summorum pontiflcum sequens est in usu: 10. Thalerus... Est autem
Cor. Misc. Dec. II. P. VII. 193.
epistola ; pdpalevel. Kon. Egyh. 27. Torvt. ille triplex. Primus quidem cruciferos 49 et
medium valet ab Hungaris brevis florenus.,
Brassiatorium, V. Brasiatorium. Sup. Msz.
An. Sc. II. 18. an. 1292.
2. Breve, liber ecclesiasticus prsescripta, Kurta forint vocalus.
Brevis octava, Festo Epiphania3 et JaBratri, collectitius et gregarius miles regulas ritiium totius anni continens. Szaz.
cobi celebrata brevia judicia; rovid nyolHusitarum, qui varias Regni partes deprada- XXVII. 347.
bantur et vastabant. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
Breve testatum, bizonyito level. czad. Hajnik Perjog. 210.
Brevium, V. Brevia; rovid octava,
II. P. III. 326.
Vuch. Jur. Feud. 95. In iure feudali LongoBravada, magniloquentia, ostentatio; bardico mentio fit brevis testati, unde non- rovid per-iddszak. Torvt. Msz.
Bria, se, (Du C.) mensura; mertek.
kerkedes. Gall, bravade. Arch. Rak. IV. 246. nulli originem literarum feudalium deducere1. Bravarius, i, opilio ; juhpdsztor, volunt. Verum breve testatum non esl con- Gyon. 3283. Cf.3 Arnob. 7., 235.
Bricha, a , contentio; czivakodds. It.
-gazda. Ljub. Mon. SI. III. 149. an. 1349.
fundendum cum literis investiturse : brere te2. Bravarius, i. et braverius, sicarius, statum est instrumentum datum vasallo de briga. Ljub. Mon. SI. XI. 282. an. 1347 . . .
grassator; orgyilkos. It. bravo. Ljub. Mon. peracta inveslitura, testiumve subscriptione non debeat. . . se intromittere de ofh'cio nee
SI. II. an. 1345 : bravarii homines ... vilis munitum. Vuch. Jur. Feud. 96. Breve hie de bricha cecche.
Bricocolum, fors. idem quod Cotoneo
condicionis et nihili.
substantivi, Testatum autem adiectivi loco
Bravarus, i, V. Bravarius 1) Rac\ occurrit. In signiflcatione hac substantiva oc- pomum; birsalma. Curios Misc. II. 217.
Mon. SI. VII. 98. an. 1065. Cod. Dip. Arp.currit haec vox, et in codice Justinianeo. Te- Insilio pomi in persicum aut bricocolum vel
statum est hie adiectivum et denotat docu- pyrum et harum iterum in pomum, admirabilem
Cont. VI. 54.
Bravium, prsemium, /?pa/?aov, victorise mentum coram testibus confectum aut robora- gustu et aspectu fructum profert.
Briga, 33, discordia, lis, dolus, machina
premium; jutalom. Beng. Ann. Ccenob. Erem. tum. Etiam annunciationes defunctorum, quas
31. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 17. volentes proMonachi unius eiusdemque ordinis sibi invicem (Du C.); viszdly, csiny. It. briga. Fej. X. 1.,
receptis commodis ab ipso monasterio et uti- communicant, brevia mortuorum audiunt. 654. scilicet quod prefatus Doniinus Rex Politalibus et adhuc in futurum recipiendis meriBreves brevium, brevissima iudicia ; loniae ullas Brigas neque guerras contra Retos remunerationis bravio propensius re- legrovidebb utja a perlekedesnek, roi'id gem Hungariae ac subditos suos moveat nee
spondere p. 19i). et sub observantia mandalo- torveny, rovid nyoJczndi torvenyszek, movere incipiat quoquam nisi prius signirum eius in stadio huius vite currentibus bra- unnep-nyolezadirovid torveny szek. Torvt. ficatis Domino noslro Miricio Woiewode et
eius consilio singulis earundem Brigarum
vium glorie repromissit.
Msz. Hajnik Perjog 212.
Braxa, se, V. Brasiatorium; sorfdzd. Nov.
Brevi maim, breviter; rovid uton, seu guerrarum qualitatibus.
Calend. 170. In. Temesvariensi Braxa Ca- rd'id kezzel. Torvt. Msz.
Brigada, as, (Du C. brigata) caterva, mamerali.
Brevia, rovid folydsu per. Szegedi nus ; damldr. Gall, brigade. II. Rak. Gy. 218.
Braxare, (cerevisiam) (DuC.) coquere Ruhr. Pars I. p. 128: evocationes super oc- et 12 brigadarum peditum. Reg. Turm.
cerevisiam ; sert fdzni. Schwartn. Scult. 37. cupationibus factse in brevibus judicentur Prset. 20.
Wagn.
Brigadatim, catervatim; danddron(Scilicet judiciis, sic dictis) turn propter terBraxatio, cerevisiae confectio; serfozes. minum, turn propter processum etiam brevi- kent. Arch. Rak. IX. 465.
Bod. Hist. Eccl. HI. 92. Kass. P. P. I. 277.
Brigaderiatus, us, officium brigaderii
orem, quam in Octavalibus generalinm judiciBraxator, zylopoaus; serfozd. Arch. orum fieri soleret. Deer. UJad. Regis 1495. i. e. prajfecti, duels corporis militum; danddrvezer tisztxege, osztdlyrezerseg, brigadeRak. VIII. 3S7. Cubiculum Braxatoris cum Kovy El. 22.
Camera. Arch. Rak. I. 23. Tab. Conscr.
Brevia mortuorum, V. s. v. Breve rossdg. Arch. Rak. IX. 561.
Brigaderius, Brigaderus, BriBraxatorium, V. Brasiatorium;
testatum in fine.
Schwartn. Scult. 37. 147. Kass. P. P. II. 97.
Breviar, aris, breviarium; zsolozsmds gadier, Brigadierus, prafeetus cohortis; danddrnok, veze'rdrnagy. Nov. Calend.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 201. braxa- kdnyv. Tor. Tar. 1892. 567.
Breviare, is, breviarium. Tor. Tar.294. Arch. Rak. III. 689. VIII. 296. Torvt.
torii colluvies.
Msz.
Braxatorius, Braxator; serfdzessel 1887. p. 176. idem habet unum breviare.
84
Brigaderius Generalis
Brochus
Bubius
Brigaderius Generalis; danddr- szovet, arany-, ezustvirdgu kelme. GoldBrunetus, 3., subrufus, subfuscus;
vezer. It. brigadiere. Kuk. Jur. 1., 462. Gene- brocat. Magy. Tor. Tdr. HI. 65.
barna. It. brunetto. Fej. V. II. 413. quod pelralalus autem Banalis ibidem Constitutum BriBrochus, i, (Du C.) amphora, diota; les meas de ventre variorum sub clamide brugaderium Generalem exraittere.
kupa. Gall. broc. Ljub. Mon. SI. XXII. 53. an. neta relinquo Decano. End. p. 596. Synodus
Brigantes,Forc. vermiculi. In Chr. Dubn. 1455 : providimus . . . quod omnes poneren- .Budens. 1279.
quoddam genus armatorum signiflcat idem tur ad solutionem ducati, modii, brochi et
Bruneus et Brunus, spadicei coloris;
quod brigantii. Chr. Dubn. 166. 159. Fecit sochi.
barna. It. bruno. braun. Bene. Med. I. 25.
residenciam cum soldatis et brigantibus uniBrodium, (Du C.) carnium elixarum ius; S. de Keza II. 4. \.
versis. 167., 159. Prsecipiebat brigantibus. leves. It. brodo. Prot. inq. 247: cecidit in niBrunum Flandrense, pannus spaBrigantius, Brigantus, (Du C. Bri- vem et parum de brodio sparsum fuit super dicei coloris ; flandriai barna szovet. Cod.
gancii, Brigantini vulgo Scriptoribus nostris brachia sua. Pel. Serm. (Aest. 76. c.)
Dip. Arp. Cont. VI. 126. Seinoretus clcricus,
Brigans Gloss. Lat. Gall, veles: Brigant, c'est
Broium, ii, Du C. habet brolius et bro- qui mecum erat, amisit duos mantellos unum
une maniere, de gens d'armes courant et lium : est silva vel nemus.; erdo, cserjes. G. irridem et alium de bruno Flandrensi, amapert, a pie. Postmodum prsedatores ita ap- Fej. VIII. 1. 544. Saliendo earn inter bro- bos cum pellibus cuniculinis.
pellati nostris) konnyu gyalogos. It. bri- ium facit metam terream.
Brusata, 33, frumentum ; gabona. Ljub.
gante. Thurdcz 193. castrum Zewrin .. .
Broja arma,idem quod Baionnette,^M- Mon. SI. XI. 5. an. 1306 : perdat. . . lignum,
aediflcavit, gente armata, brigantiis et ba- gio militaris; szurony. Kuk. Jur. II. 155.cum quo portaverit blavam sive brusatam
leslrariis Anglicis, custodian) castri muniendo ut pro neoerigendis Regiminibus Sclopi, Arma in platea.
in potestate sua reservavit. Kat. Hist. IX. 612. Broja seu Bajonnet et nova Tormenta ex
Bruscare, (Du C.) igne purgare, exurere;
Szaz. HI. 294.
armamentariis suis... ab serario suo suppedi- kiegetni. It. bruscare. Ljub. Mon. SI. V. 268.
an. 1334 : expendit in vino... quando fueBrigentinus, (Du C.) celox; hadi na- tentur.
Brolium, V. Broium (Du C.) silva, ne- runt bruscata galia et galionus et magistris,
szdd, sebes kis hajo. It. brigantino. Brigantine. Mem. Pauli. 435. Capitaneus quinque mus, sallus, in quo ferarum venatio exercetur, qui 'adviarunt.
Brutalis, ad animalia bruta, feras pertigalearum et unius Brigentini eiusdem Do- maxime vero silva muris aut sepibus cincta, a
Gr. nQt^6hov; vaddszati ter. Cod. Dip.nens, ferus, crudelis; oktalan, durva. Gal.
mini Regis etc.
Brigosus, 3., (DuC.) litigiosus ab. It. Arp. Cont. VI. 23. similiter et decimas proprii brutale. Vern. Psych. 209.
briga, iurgium, rixa pugna; czicakodo. It. laboris omnium dominorum quoquomodo laboBrutalitas, inhumanitas; baromiassag,
brigoso. Kat. Hist. IX. 103. in quamdam bri- rancium et croacarum, bovariarum, jugerum, embertelenseg', durvasdg. Jdkai KSsziv. II.
coloniarum, nemorum, saginatorum, sischalie, 154. brutalitas. Rak. On. p. 130. 2930.
gosam discordiam devenissemus.
Brutenus, (Dief.) pannus cocco tinctus;
Briliantinus, ab It. brillare i. e. splen- merescacie, brolii, ancingiarum et decimum
dere,fulgere,dicitur de lapidibus pretiosis prae- nummum, pascinacii decimamque omnium ani- skdrldt. It. scarlatt(in)o. Schla'g. 1238.
Brutinare, (Du C. brutire, more brutocipue de adamantibus; ragyogo, fenyes malium.
Bromatologia, doctrina, in qua de rum agere). (Dief. dutin, lucken); orditani.
fenykobol, ragyogo gyemdntbol valo. It.
brillante, di brillante. Kass. Jur. Civ. II. 235. cibis agitur; elettudomdny. Torvt. Msz.
Bronco, fors. idem quod ap. Du C' emi- Brutire, (DuC.) more brutorum agere;
Alteram auream pariter Adamantibus Briliantinis ornatam in tesseram inlimi amici nentior pars gutturis gr. ppoyxog; gege. baromkodni. Gyon. 3306.
Gyon. 3298. tumor magnus, nagy dagadds.
1. Brutus, V. Bruchus. It. bruco. Fej.
affectus Excellent. Dmno Comiti C.
Brosella, Bruxellse, arum; briisseli VI. 1. 220. Gens Tartarica diu manens ut bruBrincza, se; brinza (sajt). Per. Mon.
SI. XVIII. 283. an. 1670. ex larido, buliro, (csipke, szovet) opus reticulatum bruxellense. tus multiplicatur.
brincza et caseis.
S/az. XX. 261. Regi Ungarie Stamen de Bro- 2. Brutus, 3., immundus, spurcus, sordidus (DuC. al. s.); piszkos,mocskos,csunya,
Brisa, vinacia; torkoly. Pfahl. Jus Georg. sella.
Brouwnistse, cujus sectse autor erat rut. It. brutto. Prot. inq. 216 : scapularium,
117. Resolutionis vero Regiae circa materiam
hane elargitse colonis facultatem exurendi cre- Robertus Brown natus in Northhampton anno quod erat brutum 220: Mater, si Tartari venirent, ego truncabo mihi nasum, ut sim turpis
matum ex propriis racemis (fecibus, brisis, 1549. Lampe. Hist. Eccl. p. 384.
Bruchus et Brucus, (Du C. exlocusta et bruta.
vinaciis) vel aliis fructibus in propriis ollis et
Brwnaticus, fuscus; barna. Arch. Ver.
pro usu domestico vel quaastu competere. Cf. brucus nascitur, cum autem alae crescere caeperint, atelabus dicitur); sdska, hernyo, bogdr. Sieb. XI. 355. subducti cum cindato brwnaColum. 12;, 39., 2.
Brisca, (Du C.) favus unde mel elicitur; Schlag. 1709. Roger. 307. et sagiltae sicut tico.
Brybekus, i, V. Pribecus; pribek. Szil.
Up. Gall, bresche, rayon de miel. Gyon. 3284. locustae et bruchus congregatim vadunt
R6gi Magy. K. T. III. 426.
Brissa, a?, (Du C. brisa gr. PQVTUX vini- per ae'ra volabant. Szamosk. III. 64.
Brykes, pannus Brugis paratus; briigBruderliero, a Germ. Bruderl i. e. fracia, lora) noster: uva; szdlo (15re). Gyon.
ter, socius, tovarista; pajtds. Magy. Jogt. gei poszto. Tor. Tar. 1889. p. 379. De panno
3290.
brykes pro ulna seu brachio.
Brissare, exprimere Cf. Brisca; ki- Eml. 160.
Brumaticus, 3. lege: Brunaticus
Bryton, cerevisia hordeo cocta; drpanyomni. Gyon. 3290.
Britenneum, pro: britaneum (Du C.) Magy. Tor. Tar. XI. 134. Item subam bru- ser. Ger. Gersten-Bier. Par. Pap.
deambulatorium marmoratum; mdrvdnykd- maticam subductam cum variolinis. Schla'g.
Bubalse vaccse, bivalytehen. Arch.
bol rakatott folyoso. Gyon. 3281.
Rak. VIII. 360.
2216. Gyon. 3315.
Brocardicon vel Broeardicum,
Bruinescere, (Cathol. brumeo) pruina
Bubalinus, 3., bubulus; bivaly...
okor ... Verancs. VII. 99. stupiditatem plusBrocardica, Brocardium, sententia albicare ; megderesulni. Gyon. 3313.
brevis, dictum ad ius pertinens a Brocardo
Brunaticus, 3., (Du C.) fuscus, subni- quam bubalinam. Monm. Cpmit. Trans. V.
Juris consulto ssec 11. sic dictum ; torvenyes ger, punicei coloris a ger. braun; barna, 193. A 100 cutibus bubalinis f. 5. Knauz.
kozmondds, jogi kozmondds. Moln. Patv. szurke. An. Sc. I. 358, an. 1496 : lego tuni- M. E. Str. I. 94.
32. Cum autem habeatur tritum illud Juris cam brunaticam. Tor. Tar. 1888., 566. coloBubare, ventilare; rostdlni, szelloztetni. It. buffare. Rac. Mon. SI. XIII. 265. an.
Brocardicon sive quaedam regula, quod; ris brunatici vulgo zewrke.
Brunda, 33, (DuC.) caput vel cornucervi; 1359: facti fuerunt officiales supra bladum,
qui nequit aare, solvat pelle; si quis iuxta hoc,
quod extrahetur de fontigo, ad bubandum
pcenam Civilem pecunia redimere nequeat, ba- szarv, szarvas fo. Gyon. 3311.
Brunescere, colore spadici, castanese ipsum.
culis pulsari solet. Pfahl. Jus. Georg. XXXVIII.
Torvt. Msz.
similem esse; barnulni. Bene Med. II. 337. Bubere,V. s. Gratitare; sivitni, ordiBrunetum, (Du C. Bruneta, species tani. Cf. Auct. Carm. Philom. 42.
Broch, V. Brochus. Ljub. Mon. Si.
Bubius, i, venator bubulorum ; bivalyXVII. 133. an. 1424 : captum, quod rectores... panni non ex nativi coloris lana confecti sed
non absolvant aliquem a servitiis . . . neque quavis tinctura imbutus) barna szovet. Fej. vaddsz. Car. Bel. De arch. 44. Comes veV. II. 413.item in camera habeo viginti brachia natorum Bubalinorum inter aulica refertur
a solutione scoch et broch.
Brochatum aureum velutum, de optimo bruneto. Knauz. M. EC. Str. II. offlcia. 'ludex erat venatorum bubali seu
(Du C. brocat) pannus auro conlextus ; him- 27. 11.
bubiorum hoc est lixarum et calonum Re-
Bubona
Bueellus
Bulla canouisationis
Budun beglerbeg, dominus Buda3;

giorum qui bubalos Regies in nemoribus cu- Arp. Cont. VI. 84 : omni anno debeant...
monachi reprsesentare Canonicis 50 bucella- Buda ura. Tor. Tar. 1892. p. 435. Budun
rabant.
beglerbeg Budae in Ungaria habet zanchagos:
Bubona, ae, bubo, morbus venereus; tos optimo pane.
dob, bujamirigy. Szamosk. I. 181. ApoBucellus, V. Bota; Fej. IV. 2., 278. 1. Babocz. 2. Visegrad etc.
stema putridique humoris collectio sub axillis botas seu bucellos attulerunt,
Buffo, onis, (Du C.) scurra; bohocz.
Bucentaurus, .species navis. It. bucin- It. buffone. Gal. bouffon, Cher. Jus. Eccl. II.
artuumque iuncturis, sed maxime circa inguina
tumores, quos bubonas vocantoriebantur. toro, ex qua navi Dux Venetorum quottannis 40. Quare vetanlur Clerici exercere offlcium
Bubones, (Calep. Bugones) a graecis demisso in mare anulo id sibi despondebat. carniflcis, macellarii, tabernarii, buffonum seu
mimorum, agyrtarum etc.
dicte sunt apes quoniam ex bove putrefacto Ljub. Mon. SI. IV. 109. an. 13. 1375.
Bucentes, (Calep) tabanus a pungendis
nasci perhibeantur ; mehek. Gyon. 3361.
Bugancius, idem quod Brigantius;
Bubonicus, ad bubonam pertinens. bobus; okorlegy. Gyon. 3348. apro szu- Chr. Dubn. p. 188 : gente armata bugancijs
Bene Med. I. 192. pestis orientalis bubonica. nyog.
et balestrarijs anglicis custodiam castri muBucentrum, fiovxevrgov, stimulus; niendo.
Bubsequa, bubulcus; hajcsdr. It. boBuggia, Bugia, 33, candelabrum ansaaro. Rep. Cast. p. 105. a; Bubsequa Bosz- okor osztoke. Gyon. 3349.
Bucerio, (Du C. bucer) (Papias bucera) tum, quod in memoriam antiquitatis, cum
nensis non valet ova duo. Gyon. 3322. Cf.
bourn armenta; barmok csorddja. Gyon. enim missa in catacombis celebraretur, rem
Appul. Met. 8., 201., 13. Sidon. Ep. 1., 6.
3347.
divinam facientis episcopi missali apponitur.
Bubulare, V. s. gratitare; huhogni.
1. Bucha, as, fretum (Du C. al. s.); ten- (Du C. al. s.); kezi gyertyatarto. Gall, bouBubulcitare, bubulci offlcio fungi;
gerszoros. It. bocca. Ljub. Mon. SI. IV. 86. gie. Nagy Hier. Szaz. X. 519.
pdsztorsdgot tenni. Gyon. 3324.
Buca, 33, cavea (Du C. al. s.) vdjulat. It. an. 1366.
Bugiarius, candelifer; gyertyavivo.
2. Bucha, vas vinarium ; csutora, ku- Nagy Hier.
buca. Ljub. Mon. SI. XII. 192. an. 1414 : elBuillus, iudex idem quod Bilotus; biro.
largetur. . fovea in tantum, quod sit lata in lacs, veresgyurka. Kat. Hist. I. 603.
1. Bucharius, butharius, pincerna Batty. Leg. HI. 460. an. 1446. Magister Builbuca pedibus XI. pro majoridefensione castri.
(Du C. lignator); pohdrnok. Knauz. E. M. lus ... accepto iuramento citet, ut pelitur et
Bucala, iuvenca; tin6,tulyok. Par. Pap. Str. I. 193., 184. undecim libertines de Szol- iustitiam facial.
Bujurdia, vox lurcica : mandatum. V.
Bucaratus, Buccaratus, us, offl- nok buchariorum seu pincernarum officio
Pallas lex. Bujuruldu,parancs. I. R;ik. Gy.
cium prsefecti buccae; re'vparti kapitdny. addicit. Cod. Dip. Pat. VII. 46., 71. Cod. Dip.
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 121., 184. tempore Arp. V. 106. Szaz. XVI. 314. pincernarum qui 870. Kegyelmes uram, ez includdlt vezer bujurdia commissiojanak az pariaja et 870. az
Grubenae Comitis et in BucaratufiliiCar- bucharij appellantur.
2. Bucharius, i, minor offlcialis civita- vezer nekem kiildott bujurdit elvitte maneuli boc actum est.
Bucardio, qui bucas i. e. arborum trun- tis, cuius erat in possessionem ducere acto- gaval.
Bulare, (Du C.) ferro candenti reos inucos caedit, lignator. Cod. Dip. Arp. Cont. II. rem, qui ius obtinuit; kisebb rangu vdrosi
16., 22. In predio Thuno hec sunt nomina bu- tisztviselo. Han. Mon. Jur. II. 61: actor ... rere; be'h/egezni. V. s. Frustare.
Bulbitare, (a bolbitum) puerili stercore
cardionum. In eodem predio est una man- mittatur per bucharium in tenutam Cf. p. 49.
Bucharus, servus, tiro ; inas, szolga. foecare ; gyermek szarral bekenni. Gyon.
sio buchardionis 22.
3360.
Bucca, 83, (Du C.) portus, ostium; ki- Par. Pap.
Bulbus vitreus, hydrometrum ; vizBuchhaltericus, i, ad rem rationa
kotd, torkolat. It. bocca. Magy. Tort. Tar.
XI. 62. quantum est super iuribus buccarum riam pertinens a germ. Buchhalter; szdm- mero. It. idrometro. Gal. hydrometre. S. Benko
vivo. Faber. Jur. Met. 50. nee minus specialis Top. Misk. 58. Aqua delibuta vina nascuntur
in dicta pace contentarum et nominatarum.
Buccaranus, i, tela subtilis (Du C.) inspectio in re rationaria, (Buchaltericis) et ope hydromelri seu bulbi vitrei, qui aliquobissus; finom vdszon. Gal. Bougran, bouque- Cassali, eiusque revisio intra ambitum sui ties in asquali pondere aqu33 pura et vini ordinarii demergitur.
rant. Fej. III. 23. Quod Georgius . . . Rodo- Districtus iis concredita est.
Bulga postalis, (Du C.) saccus scorBucia, 33, mensura vinaria; mertek,
minus et Goianus . . . ei duo pallia, quinque
carpetes (stragula villosa) quinquaginla et tres kancso. Han. Mon. Jur. P. I. 69. an. 1214: teus cursus publici; postatdska. It. bolgia.
buccaranos (telas subtiles)... per violentiam mensura seu bucia... diminualur in tanlum, Opin. P. II. Sec. II. Cap. V. dd. 2. Gyon. 3373.
Bulimia, vel Bulimos, nimia fames; farabstulerunt.
quod in quolibet modio intrent due bucie
Buccatus, 3., insolens iactator; szd- p l u s . . . videlicet, ubi primo intrabant in quo- kasehse'g. Bene Med. I, 27. an fames non sit
jas. It di bocca grande. Chr. Dubn. p. 167 : libet modio bucie triginta due ... intrent tri- nimia, animi deliquium inducens (bulimia).
Benko. Top. Misk. 37. Maty. 260.
Cadebant enim buccati teutonic! in equis ginta quatuor.
suis ante faciem hungarorum, sicut boves in
Bucica, ae, vasis potorii species; kan1. Bulla, (Du C.) sigillum. Magy. Tor.
cso. Han. Mon. Jur. II. 273: tabernarij nullo Tar. XL 68. bulla plumbea pendens.
macello.
Buccha, 33, (Du C.) apertura fluvii ex qua modo faciant spumas in bucicis.
2. Bulla, Bolla q. v. offlcium, ubi signaBuckarius, V. Bucharius 1. Pfabl. bantur panes ; jelzd hivatal. Ljub, Mon. SI.
derivantur omnes; torok, torkolat. Ger.
Miindung. It. bocca. Magy. Tor. Ta>, XI. 14. Jus. Georg. XXX. Qui in aula stride serviebant XI. 34. an. 1313 : supra bullam panis.
Rex Hungaria3 dicebat bucchas fluminum Hofdienerschaft erant: Pelliparii, Tornatores,
3. Bulla, (Du C.) diploma bulla munitum;
Gulfi ad se spectare et pertinerc.
Tavernici, Pistores, Sutores, Stratores, Aga- bolla, onpecsetii level. Kon. Egyh. 27.
Buccinare, (Du C. exstimulare, animos zones Curriferi, Buckari, Vinitores, PulsaBulla aurea, litters sigillo aureo obaddere) celebrare laudibus; nyilvdn ditores.
signat33, hue pertinet formula a Carolo IV.
cserni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Bucia, stragulum, storea ; gyekeny dgy. Ca3sare descripta; aranyfuggopecsetes, araBuccosus, 3., buccis inflatis; kevely, Matte, ein Belt aus Binse. Par. Pap.
nyos pecse'tes level, aranybulla. Brut. Hist.
gogos. Austr. Aust. Palma. Ref. I. 3. . 12:
Buco, tubicen ; trombita fuvo. Schla'g. VIII. 411., 15. Comm. Hist, de Regina? Hung.
quod autem arroganter depraedicas Buccose 2220.
Cor. Mor. 39. Bullae aureae duplicis geneScommista...
Buctinifer, lege: buccinifer, acinum ris erant: alias cavffi, ex lamellis aureis coagBucella, 33, (Du C.) morsella panis; su- ferens; szolo bogyo-vivo. End. p. 660. Re- mentatae alia3 solidae, instar bullae plumbae
teme'ny. Ljub. Mon, SI. XI, 126. an. 1323: gestum de Varad: 83. unus pro omnibus Pontificeas. Czir. Hist. Jur. 51. Andreas II.
nulla persona audeat... in aliquo ligno po- buctiniferis portato ferro combustus est.
Rex apud Hungaros . . . . insuper a Bulla
nere in quantitate panis vel bucellarum ... Buda, a ger. Wud, donum strenarum Ka- aurea seu Decreto ob sigillum aureum sic
perdat panem seu bucellatos.
lendis Januariis dari solitum; ujevi ajdndek. dicto, perennem sui recordiationem ...
Bucellarius, (Du C. Buccellarius) qui Fjp. Szam. p. 40. an. 1373 : Buda constitit
Bulla aureaTrisoldia,V.BisoIdius.
patroni panem edit, parasitus ; torkos, za- centum libras etc.
Kuun Relat. Hung. V. I. p. 216: PorphyrogeniBudella, 33, intestina (Du C. budellus); tus, qui partim ex relationibus cum chakano
bdlo. Gyon. 3334.
Bucellatus, i, (Du C. bucellatum) pa- bel (disznobol etc.) It. budello. Prot. inq. Chazarorum, ad quern bullam auream trisolnis ad usus diuturnitatem coctus V. s. Bu- 268: quedam inflrma desiderabat habere bu- diam... mittebat... de Hungaris... scire potuit.
Bulla canouisationis, in qua de in
cella, sutemeny, apr6 pog&csa. Cod. Dip.dellas de porco ... Cf. 292.
86
Bulla cerea
Bullitio
Bursa
sanctorum numerum relatis agitur; szentte

Bullitio, (a bulliendo) coctura ; buzgds, domino praestat; bizonyos meghatdrozott
felavatds bolldja. Kon. Egyh. 27.
forrds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. adozat, melyet az, ki vdrhelysegben telBulla cerea, signuum eereum ; viasz- 193.
ket birt, urdnak evenkent fizetett. V. s. v.
pecset. It. bolla cerosa. Cod. Dip. Arp. Cont.
Bullosus, bullarum plcnus; buborekos, Socagium.
IV. 38. privilegiumque sub nostra bulla ce- holyagos. Bene Med. II. 180. efflorescentia
Burgensatica, 3., (Du C.) praedia, quse
bullosa.
rea ...
a burgensibus possideri poterant; vdrlakok
Bulla consistorialis, bulla, cui pontiBullus, i, Cyprinus Tinea (Linn.) Cf. birtoka. Ljub. Mon. SI. IV. 465. an. 1402 :
fex et oirines cardinales nomina subnotant; a Du C. Bulones, cetarii, qui diversa genera bona . . . burgensatica et feudalia.
consistoriumban ugy a papa mint az piscium vendunt: czompo. Gyon. 3367.
Burgeiises, (Du C.) municipes, urbium
osszes bibornokok dltal aldirt bulla
Bumammse, uvae magnae forma1; okor incolae; vdrbeliek, bugricsok. Pel. Serm.
(szentszeki bolla). Kon. Egyh. 27.
csecsii szolo. M. Bel. Prodr. 174. maxime Aliam quoque filiam ex avaritia genuit (djaboBullse dimidise, a nondum inaugurate praecoces Duracinas, Bumammas et si prae- lus) usuram, quam tradidit civitatensibus et
pontifice subscripta bulla ; a meg nem ko- sunt genera iucunditate saporis et specie no- burgensibus Hiem. 25. p. Cod. Dip. Arp. Cont.
rondzott romai pdpdtol kiadott bulldk. bilia conferant.
VI. 384. Fej. II. 158. Eszt. Okm. p. 34. Tor.
Kon. Egyh. 27.
Bumba, pyrobolus; bomba. Arch. Rak. Tar. 1893.
Bulla nonconsistorialis, V. Bulla IV. 131.
Burggravia, comitis caslri uxor; vdr-,
consistorialis. Kon. Egyh. 27.
Bumbachius, 3., et Bunbachius 3., e orgrofne. Burggrafin. Gen. Reg. Hung. 769.
Bulla pontificia, litterse a pontiflce bombace seu gossypio confectus; gyapot,
Burggravius, comes castri; vdrgrdf.
obsignatae, diploma Ponliflcium; fuggopecse- pamut. It. di bombagino. Gal. bombasin.Burggraf. Gen. Reg. Hung. 769.
tes level, pdparendelet. Wagn.
Knauz. E. M. Str. I. 280., 326. purpura bum- Burgimagister, (Du C.) praefectus ciBulla privilegialis, immunitatem, bachia propuncta. Fej. III. 2. 270.
vitatis, urbis; polgdrmcster. It. borgomastro
privilegium continens; kivdltsdgot ado
Bumbarda, ae, bombarda, tormentum ; bourgmestre. Biirgermeister. Veranes. Hist. I.
bulla. Georg. Sirm. 1. 41. ego onmes tibi do- bombarda. Arch. Rak. IV. 131.
346. Rectoribus, Magistratibus, Municipalibus,
nabo per bullas privilegiales cum sigillis
Bunda, ae, (Du C. al. s.); bunda. Gros. Communitatibus, Burgimagistris. Pretoripendenlibus.
H. Ph, I. 181: ex villosis ovium pellibus vebus etc. (Arch. Ver. Sieb. XL 77.
Bullare, (Du C.) sigillo munire, obsig- stem consarcinant ruricolae et opiliones, quaa
Burgrabius, Burggrafius, Burgnare, signare; fuggo pecsettel elldtni,pe- instar pallii vel penulae usque ad talos ab hu- ravius, fotiszttarto, vdrgrof; porkoldb.
csetelni, be'lyegezni. It. bollare. siegeln. End. meris dependet. Bunda illi nomen.
It. burgravio. Burggraf. Kass. P. P. I. 205.
p. 558. (Articuli Cumanorum an. 4279.): sic
Bunesta, alias: Bumasti. Bunesta dicitur Supremo Burgrafio Pragae. Veranes. Hist. I.
redacta et bullata legato trademus. Cher. uva magna habens grana ad similitudinem 169. In crastino post acceptionem civitatls
Jus. Eccl. I. 106. Rescriptum gratia? bullatur mammae vaccarum et caprarum; kecskecse- Janczaraga signiflcavit burgrabio castri,
fllo sericeo rubeo. Cod. Dip. Arp. Cont. HI. csu szolo. Schlag. 2221.
quod sub amissione capitis portam castri ape151. Ljub. Mon. SI. 1. 156.
Bunievczi, bunevdczok. Lop. Mon. SI. riat. Dec. Bar. 195.
Bullarium, (Du C.) collectio, corpus XX. 190. an. 1700: catholicii Valachi alias
1. Burgum, castellum; vdr. Burg. Fej.
Bullarum; bullagyiijtemeny, bullatdr. Cher. Bunievczi.
III. 312. supplicavit: ut in Burgum eiusdem
Jus. Eccl. 1. 59. Magnam iuris novissimi par- Buphalis, bubalus; bivaly. It. bufolo. castri earn liceret de nostra permissione. Cod.
tern constituunt Bulla) seu constitutiones atque Gal. bufle. Biiffelochs. Olah. Cod. Ep. 230. octo Telek. XX. 102.
Brevia seu Epistolse Romanorum pontificum, millia bourn silvestrium, quos buphales vo2. Burgum, (Du C. burgus) suburbium;
quae post superius attactas decretalium collec- cant.
elovdros. Maty. kir. lev. I. k. p. 115: subtiones frequentissime prodiere. Ex his collecBupima, a gr. nlvca et fiovq magna sitis; urbium denique sive burgum.
tionem more veterum facere caperunt non- nagy szomjusdg. Gyon. 3385.
3. Burgum, (Du C.) rates; tutaj. It.
Burclus, i, species parvse navis; kis piatto, platum.Obs. Jadr.403. quarum galearum
nulli ac Bullarii nomen ei indiderunt. Beng.
hajo.ll burchiello. Ljub. Mon. SI, XVII. 220. sex erant labulis tectae.., ac cum quadam
Ann. Er. Ccenob. 3(51.
Bullata3 nugse, tumidse, vanse, bullis an. 1423 : debeas ... mittere cum galeis Ve- turre lignea operata fabricatione in quodam
similes ; felfujt ures pletyka. Szamosk. III. netias retinendo burclos cum uno capite pro carabolato fere cubilorum octo quam Italici
36. aut ex aurium incerto sensu, quod bul- uno quoque burclo.
Burgum seu Platum vocant, Manluanum
latas nugas vendentium est, referimus.
Burdo, onis, (Du C.) baculus, a burdo- praefixa versus Cathenamadinfringendamipsam
Bullati, stigmat^sati; megbelyegzettek. nibus seu asinis aut semimulis, quos inquieta- se direxit.
Szaz. XXIV. 486. praterea Beneflcia Ecclesia- bant ita diclus ; bot. V. s. Bracera.
Buriscos, fors. legendum: Bousicos,
stica Bullati acceptare non valent nisiilli, quiBureaulis (numerus) (a gal. bureau) ad magna flcus; nagy fuge. Gyoii. 3384.
bus per patronos ipsarum ecclesiarum ipse munus, ofticium pertinens ; irodai, hivatali. Burnedus, V. brunetus; szederjes. It.
Kass. P. P. I. 326. in dexlra exposito numero brunetto. Schlag. 1240. et 1237. brutenus =
ecclesie conleruntur.
Bullator, qui iitleras sigillo munit; pe- protocollari et bureauli nee non annotatione skarlat.
csetdd, pecsetor. Luc. Regn. Dalm. 206. prae- anni currenlis scribilur Exlractus.
Burnete vel Burnetum, pannus ex
Burenda, ae, caseus: brinza, sajt. Gros. lanatincta confectus. V. Brunetum; barnaszosenlibus sapientibus el discretis viris... LeoH. Ph. I. 124. et. 175: Caseus... ligneis vet. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. Mantellum
nardo bullatore bulla; plumbeae D. Ducis.
Bullatus tapes, bullis ornatus; gom- vasculis ingestus vulgo Brinza aut Burenda de burnete cum pellibus de conillis. Capa de
bos szonyeg. Szamosk. 11. 24. Neve quid ad nominatur. Arch. Rak. VIII. 346., 360. Pr. Pr. burneto cum pellibus de ovibus.
Burrum, (Du C.) rufum et nigrum gr.
honorem captivitatis illi deesset, bullatis ta- 20. 1763. Besztb. Lev. a caseo seu burenda
ntifrpoq; veres, piros. Gyon. 3380. Cf. Fepetibus, aulaeisque elaboratissimis fuliginosos solvitur.
Burex, (a burrus rufus, nv$p6s=vdrds, slus 26.
parietes vestivit.
1. Bursa vel Bursa, (Du C.) ex gr.
Bulleta, bullita, 33, (Du C.) schedule, Idngvoros) betula, alnus = egerfa. Cod.
QOG, crumena; erszeny. It. Borsa. Borse.
syngraphum ad rei cuiusdam indicium; bdr- Dip. Pat. VI. 340. 2.45. 'alicubi arboribus pomorum cerasorum Ilicum et alicubi arboribus Marc. Chr. II. 39. Wagn. Szegedi Ruhr. Pars.
cza. Ljub. Mon. SI. II. 89.
Bullelinum, 1. testimonium ; 2. edicta Buricum, que vulgo Nirfa et egurfa vocan- II. p. 222. ex propria bursa. Vect. Rect. C. Pel.
in singulos dies edita ; i. bizonyitvdny; 2. tur sunt connexe.
Serm. Hiem. 42. t.
2. Bursa, ae, Publlca Mercatorum Curia ;
napi ertesito. 1. Ljub. Mon. SI. VI. 145. an. Burga, ae, simultas, discordia ab. ital.
briga. (Du C. al. s.) kellemetlenseg, vi- borze, penzcsarnok, tozsde, kereskedd1402. 2. Torvt. Msz.
Bulletum, index; jegyzek. It. bulleta. szdly. Knauz. E. M. Str. 1.441., 574. propler hdz, alkuhdz. Cod. Camb. Merc. 86. In UrLjub. Mon. SI. IV. 272. an. 1389.
discordie eliminacionem cum Strigoniensi ec- bibus illis, in quibus publica Mercatorum
Bullire, (Du C.) aqua ferventi mollire, clesia et burgam evitandam.
Curia seu Bursa pro quotidianis Negotiatoalutam conticere ; cserezni. Fej. IV. I. 241. Burgagium, (Du. C.) Certum et anrum conventibus erecta et juxta praestaiilita
De coriis eorundem bullitia sibi arma levia nuum vectigal, quod Burgensis seu burgi in- atque alibi vigentia principia regulata exstitecoaptarunt.
cola pro domiciliis, quaB in burgo possidet, rit, Proxenetae tarn Cambiales quam et com-
Bursa
Bussulum
Byssinum linum
87
merciales quotidie . . . in eadem publica Mer- veder. It. bussola. Fej. X. 3., 113. et missa vibrabant; ostromlo torony. V. s. Coredoparte ad bussolos et ballottas per Suptum D. rium.
catorum Curia . . . adesse . . . debent.
3. Bursa, 500 aureorum summa apud Vicarium et Judices quod Sindici facti causa
Butiglarius, i, (Du C. buticularius) peTurcas; zacsko mint penzosszeg. Beutel. mittendi ad D. D. regem Bosnaa pro subiu- nes quern Buticularum seu potus cura demanSzilady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 471. vi- gando dictam civitatem Tr. ut prefertur idem data est; pohdrnok. Ljub. Mon. SI. II. 307.
gintique millia tallerorum idest quinquaginta Ser Lucas et Micatijis eius (ilius miserunt
Butina, vasis species (Du C. alio sensu);
bursas. Thok. Diar. 449., 200. contentus es- eorum ballottas in bussola rubea. Ljub. Mon. kdd, dezsa. Ger. Biitte. Barczay.
sem uno csiflik Ires quatuor bursas impor- SI. I. 318.
Butinum, (Du C.) prseda; zsdkmdny.
Bussulum, pixis. V. s. Anchona. 2.
tant! . ..
Gall, butin. Ljub. Mon. SI. II. 338 an. 1346:
Bustare, (Du C. hurno condere) sepe- solvant denarios butini.
4. Bursa, proventus, sumptus ; koltse'g.
jovedelem. E propria bursa = suis sum- lire v. cremare mortuos; egetni, temetni.
Butisia, ôv&vaia, butbysia, magnum
ptibus; sajdt zsebe'bol, sajdt koltsegen. Gyon. 3395. Nagy Hier.
sacrificium ; nagy dldozat. Gyon. 3401.
Bustarius, alias bustuarius, qui corpora
Ker. Inst. Mil. 484.
Butta, ae, (Du C.) vas vinarium ; tonna.
5. Bursa, ae, (Du C.) coslus, societas; cremat et sepelit; sirdso, temeto. Gyon. Gal. boute. Rac. Mon. SI, VII. 18. an. 918:
una butta de vino.
tdrsasdg, egyesiilet. Bek. Kozokt. 25. Re- 3392.
Busticeta, qui vel quae sepulcra struit
gestrum Bursae Ungarorum Ci'acoviensis.
Buttelarii, Butticularii, V. ButtiBursa S. Adalbert!, gazophylacium (Du C. sepulcra antiqua, ubi Antiqui mortuos niferi.
a Pazmanio Tyrnaviae a 1624. institutum; incendebant. Sepulcra in agro); koporsoButtiniferi, lege: Bucciniferi. Prise.
rako. Gyon. 3393. Cf. Arnob. I. p. 24; 7. Serv. p. 31 : Buttiniferi, Buctiniferi, Butkincs, penztdr. Fej. Jur. Lib. 160.
ticularii vel Buttelarii erant seque pincernaB
Bursa nigra, literarum studiosorum p. 222.
Bustifragus, qui frangit bustum, se- Regis, quibus potus Regii cura demandata
sodalitii area pecuniae; coetusnak, tanulo
ifjusdgnak
mint testuletnek penztdra. pulchrum ; koporso-toro. Gyon. 3394.
erat. Bel. appar. Dec. I. Mon. V. p. 212.
Busus, i, rima (Du C. al. s.); hasadek.
Szaz. 31., 3. p. 252.
Butto, (Du C. Butro), 1. vas lampadis
Bursale, ad bursam pertinens. V. s. v. It. buso. Ljub. Mon. SI. XI. 183. an. 1345: 2. vas vinaceum; i. Idmpaedeny; 2. putporte et busi obturari.
tony. Nagy Hier.
Linguagium.
Buta, 33, labrum; tonna. Gal. boete. Ljub. Buttubata, nugatorius et nullius valoris
Bursare, (Du C. nummos demittere in
bursam); penzt a tdrczdba tenni. Arcb. Mon. SI. VI. 11. an. 1441: nullus civis... (Naav.) ; semmirekello. Gyon. 3400. Cf.
audeat... emere... navigium forensium a Festus 29.
Butyraceus, butyrum continens; va1. Bursarius,owrsafor, lutearius, sarci- mille butis infra.
Butellia, as, lagenaa species; palaczk. jas. Kov. Oec. 98 : magnus sestus et magnum
nator coriarius (ap. Du C. alio sensu.); erszeny, zacskocsindlo. Ger. Taschner. Kronst. It. bottiglia. Inst. Arithm. 216. Quidam 100 frigus impedit, quo minus flocci butyracei
vini Tokaini butellias coemit 62 Imperia- coalescant.
II. 137., 353.
Butyrarius, 3., ad butyrum pertinens;
2. Bursarius, (Du C.) offlcium monasti- libus.
Butharius, V. Bucharius \. vasorum vajas. Comen. 65. Lactaria in lactaria cella e
cum penes quern est bursa seu pecunia monasterii: penztdros. V. s. Literae Bankae. vinariorum et lagenarum lignearum faber; kd- cremore seu flore lactis, butyrum conflcit, in
ddr. Kat. Hist. VIII. 601. populos, ohm Bu-clava butyraria condensans.
Bek. Pil. P. I. 69.
Bursator, 1. praafectus serarii; 2. sec- tharios, et per reges condam Hungariae de
Butyrinus, 3., ex butyro, lenis, tenellus;
tor zonarius ; 1. penztdros; 2. zsebmetszo. dicta buthariorum conditione ad servitia vajas, Idgy. Tort. Tar. 1888. p. 541. verba
1. Kassaverwalter, 2. Beutelschneider. Kronst. regalis venationis translates, in Nemethi, S. blanda, butyrina verba .. .verba oleo molGallo et Chepel constitutes venatui regio ne- liora.
I. 307., 604., 631.
Burssula, dem. ad bursa, marsupium ; cessarios agnovisset.. Butariorum nomine,
Buyuk emir achor, fo'istdllo mespenztdrcza. Borse. Fjp. Szam. p. 622. an. hie ego censeo venire vasorum vinariorum et ter. Tort. Tar. 1892. p. 431. Sequuntur duo
1434. Hem in beraitschaft in bursula. . . lagenarum lignearum (Hungaris fa-palaczk, stabuli magistri. Et vocatur primus buyuk
flor.
tsobolyo. legely, veresgyurko) fabros, quales emir achor aut; achor; Alter vero Kuczur
Burto, verruca; sz6morcsofe.Schlag.958. etiam nunc Vesprimii propter opportunitatem emir achur. Signiflcat hoc vocabulum dominus
1. Buscagium, i, silva, silvula. (Du C.) idoneorum, e vicinis Bakonyiensibus silvis stabuli vulgus ilium jambrahor bassi nominal.
s. v. Boscagium, erdo, liget. It. bosco. Cod. petendorum lignorum egregii dantur.
Dip. Arp. Cont. VI. 488. Est eciam supra GraButica, butina,buttinium,(DuC.)
Buzulatus, i, (Du C. bucellatum) panis
nam quoddam buscagium, de quo dictus Pre- urceus aquarius ; legely, vizkorso. Wasser- ad usus diuturnitatem excoctus. Ljub. Mon.
positus habebit tantam par tern, quantam alii krug. Par. Pap.
Jur. P. I. V. III. 181: quaelibet domus civitaButicella, vas vinarium; boros edeny. tis . , . teneatur dare . . . ripariis unum panem
duo homines debent de alia.
2. Buscagium, (Du C.) praestatio pro palaczk. It. botticella. Cont. Dip. Arp. Cont. vel unum buzulatum.
buscis seu lignis, qua3 in urbem inferuntur; VI. 362. Marinarius vero quilibet portabilBuzellacus, bucellatus q. v. Ljub.
fajzdsi ado. Knauz. E. M. Sir. I. 273. 310.secum in navi tantum quatuor staria inter pa- Mon. SI. XI. 2. an. 1306 ; nulla persona audeat
Busgana, Busguna, clava; buzo- nem et farinam et unam buticellam vini con- emere buzellacos neque . . . panem occasione
tinentem duos bigontios et alia victualia.
gdny. Streitkolben. Kronst. I. 5., 36.
revendendi.
Buticellus, V. Buticella, Cod. Dip. Arp.
Businus, us, ex germ. Busen, sinus,
Bybor, pannus cocco tinctus; Tor. Tar.
gremium ; kebel. Georg. Sirm. I. 368. Et Ce- Cont. VI. 564. vinese de gionchetto cum om- 1889. p. 377. una pecia bybor sive bissi.
sar videns illam scedulam, mox arripiens de nibus suis pertinentiis, et buttse et earatelli et
Byczak, idem quod pugio; tor.
buticelli et barilli etc.
businu pueri et fecit Cesar perlegere.
bicska. Tor. Tar. 1889. p. 191. portaverunt
Buskinus, 3., dumeto obsitus; cserButicularius, a butica: lagena, cella- unum sablya cum vagina argentea et unum
jes. It. boscoso. buschig. Cod. Dip. Arp. Cont. rum principalium magister; pinczemester. byczak.
IX. 369. terras et possessiones suas cum ter- Szaz. III. 147. Camerarii, Senescalci, ButicuBylokius, i, V. Bilochus. Magy. Tor..
ris aratoriis practinis, buskinis, vinetis et vir- larii, Comites Stabuli.
Tar. III. 215.
Butifer, i, qui in lagenis maioribus vigultis.
Byro, judex; bird. Cod. Telek. X. 254.
Busloman, circumcisus; kortil met- num fert; borvivo. Car. Bel. De archioff. A Kovacs byronis.
Byrrhus, byrrus, stragulum e villoso
szett. Adelm. De orig. Turc. 9. nee possunt Pincernarum. ergo Magistris mandata accipieprsesidere huic magistratui, nisi qui ab ori- bant Tunnarii, Butiferi, Doliarii et qua? hue gossipio confectum ; bozontos gyapju takaro. Kronst. II. 480., 481. pro ... byrrho,
gine Thurcus fuisset i. Busloman vel circum- pertinuere ministeria reliqua.
Butifredum, (Du C.) machina bellica byrris vulgo kochyn, koczyn.
cisus.
Byrsagium, V. Birsagium. Decret SiBussedo, runcina poliendo, levigando lignea in modum excelsioris turris exstructa
serviens; simito fa. V. s. Archiscamnum. variis tabulatis, coenaculis seu stationibus con- gism. Reg. Hung. an. 1435.
Byssinum linum, a bysso, tela prestans, rotisque quatuor vecta. In ccenaculis
It. bussetto.
Bussola, Bussolus, capsa ; rakaszt, collocabantur milites, qui in hostes continua tela tiosa, imprimis in Aegyplo; selyemfele szo-
88
Byssus
Bytel
Caduca bona
vet. II. bisso. Bel. Geogr. 599. Illorum ita- szoret a regieknel. It. bisso. Thok. Diar, II. Byzaiitius, aureus : quadraginla argenque arte elaborantur: au/aea Bahylonica peri- 35'3. U/ia logn muliebris ex bysso atlrita fl. SO. I lei denarii. Sim. Num. 43. Byzantius valet
stromata, linum byssinum, xilinum, et bom- hid. Grid. 19.. "11., 4.
I duas paries unius Floreni. Thurdcz. 113. S. de
bycimim.
Bytel, (a Bohcm. pylel) saccus ; zsdk. j K6za Chr. II. 4., 1. Be/a ... byzantios curByssus, (Du C.) muscus, panni species, Tor. Tar. 1893. p. 2. de singulis oneribus cu- rere fecit,
tela preliosa veterum; finom selyemfele mulorum qui Bytel vocantur.
C
Cadaverifer, 3., putidus; buzos, dogCabala, ars, dolus, fraus, a germ. Ka
Cacabus ustorius,ahenum vino adusto
bale; dakdlodds, cselszoves, drmdny, ra coquendo ; egettborfozd list. Par. Pap.
veszes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 92.
vaszsdg. Torvt. Msz.
Cacangelici, nomen Lutheri asseclorum Sajpe sub veste odorifera, latet anima caCabalista, qui tentat Babylonios nume- quorundam, qui aiebant sibi cum pravis an- daverifera.
Cadax, (Du C.) cadivus, qui ssepe cadit;
ros (a hebr. kabbalah: fabula a parcntibus gelis commercia habuisse; oppositum Erantradila ab arab. kdbdl: recipere: doctrina gelicus; rossz angyal tdrsuak. Nagy Hier. sdnta. Gyon. 3442.
Cadentia, 33, modulatio carminis, recurarcana Judffiorum); rejtemenyfejto. Rak. On.
Cacanusca, idem ac Cacalia; vad kb122. Cabatistarum ligmentis sciendi curi- meny. Schlag. 868. Cacanusea ebkapor. sus vocum similiter sonantium; rim, rigmus.
ositas. Kaprin. Eloq. I. 49.
Diosz. Fuv. 463. Cacali albifrons, fejerhdtu Debr. Lun. 13.
1. Cadere, perfugere; menekulni, beleCaballa, equa; kaczola, kanczalo. kdkolya.
Caceta, se, culler venatorius V. s. Bra- toppanni. End. p. 335. (Deer. S. Ladisl. II.
Torvl. Msz.
2. an. 1092): Si servus fur inventus fuerit,
Cabatus, vestis mililaris, lorica -pdnczel. cera; vaddszkes. It. coltello de caccia.
(Cf. Du C. Capatus. calceus.) Cod. Dip. Pat. Cachare, (Dief. ergern) bilem movere; non possit precio commutari nasus eius, nisi
ceciderit in ecclesiam vel in curiam regis vel
VI. 43., 29. dabunt nobis unum panceratum haragitani. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Cachetes, (gr. xa^xT^q) malus mos; ad pedes episcopi.
habentem hastam, cobatum, galeam, faretram
2. Cadere, lucre; bunhodni. Ljub. Mon.
et cetera ornamenta apta panceratis. Fej. IV. rossz szokds. Gyon. 3425.
Cachologia, xaxotoyia, maledictio; SI. VIII. 70. an. 1530 : si quis castellanus ...
1., 295. Homines castri, qui nobis in cabati
audebit. . . permittere inlrare castellum, caservire consueverant pro eo, quod ydem tern- atkozo, szidatmas beszed. Gyon. 3430.
Cacochima, xaxo%v(tla, superflua hu- dat de XXV. libris.
pore perseculionis Tariarorum personas et
Cadesa, (Du C.) aHebr. kadesch, scortum,
res in observatione castri Trenchen exponere miditas corporis; rossznedviiseg. M. Bel.
merelrix; kejholgy. Nagy Hier. Gyon. 3444.
Prodr. 137.
nullatenus dubitarunt.
Cacodoxia, 33, (Du C.) gr. xaxoSo&a aldvesztett.
1. Cabella, (Du C.) pro : gabella q. v.
Cadetius, generatim signiflcat fralrem
Ljub. Mon. SI. IV. 54. an. 1363. Fej. V. II. 36. prova opinio ; bal vele.rn.eny. Nagy Hier.
Caconium, fors. Catonium; inferna; natu minorem, speciatim vero iuvenem, qui
2. Cabella, se, equa; kancza. Haz. Okl.
298. an. 1372. cabellam et poledrum. Kov. malorum domicilium ; gonoszoknak, latrok- rei militari studet, deditus est. Capdets, vonak barlangja. Gyon. 4148.
cis etym. a cap, quod est caput, deducendum
Form. St. 269. Kuk. Jur. I. 218.
Cacodoemon, daemon; gonosz szel- videtur, ita ut dicti sint quasi minora capita
Cabellotus, i, (Du C.) exactor porlorii;
vdmszedd. Ljub. Mon. SI. I. 55. an. 1363. lem, ordog. Verancs. VII. 13. nescio quo respectu primogenitorum, qui Capmas vocabantur; kadet, hadaprod. It. cadetto, cadet.
Cabinet, Cabinetum, sanctuarium cacodaemone instigatus in meam necem.
Cacoethes, male moratus a gr. xaxorf- Kass. P. P. I. 330. in eodem pedestri regi.principis, cubiculum principis secretius; elkulonitett szoba, kabinet. Karolyi. Mat. &ijq; rossz erkolcsu. Vern. Phil. Mor. 2.mine qua cadetius assentatus. Reg. Turm.
Tent. 17. De regiminis occupationibus: Hse Hinc euethes, id est: bene moratus; cacoethes Prat. 120.
Cadi, (DuC. t. II. Cadi, Cadiam, Cadiarevocantur ad Conclave secretum (Cabinet) id est: male moratus, originem trahunt.
Caco-Evangelici, non veri Evange- nus) iudex prafectus apud Saracenos et TurMinistcrium Administrationes et Systema ordinis politic!, qua; iterum in suos ramos abeunt lici. For. Scr. p. 50. Lutherani dicuntur a cos ; biro. Islhv. XIV. 243.
Cadilescherus, i, Cadileschier, CaKass. P. P. I. 278. Instantia) ad Suam Maiesta- Catholicis: non Evangelic! sed Caco-Evandilescher, praatorianus iudex apud Turcas;
tem Sanctissimam directa3 et via 1Cabineti gelici.
Cacogerus, sen ex vita? maleflciis perac- torok biro. Kelem. Hist Jur. Pr. II. 502.
Eidem S. M. personaliter prasentata .
Cabineti Kegii ac Conferentia- ta3; rossz eletu dreg. Szamosk. II. 344. sa- Collegamque Turcici nominis, quern Cadilerum Minister, qui omnium consiliorum erdotum luorum quos Calogeros verbo a gra- scherus, pratorianus Judex, nominaverit
principis, regis particeps est; udvari belso tis mutuato vocant, rectius cacogeros di- Islhv. XIV. 242. Szilady Tor. Magy. Eml. HI.
eendos.
396. Vezirius cum Janitscharis Muffthi et Catitkos tandcsos. Diar. Com. II. 84.
Cacoges senex (Du C.) morosus, diffici- dileschieri optimam contraxit amicitiam.
Cabineti Regii Secretarius InCadiscus, i, demin. ad cadum ; kisded
tinius, scriba cubicularius ; udvari belso is ; zsembes, turelmetlen. Pel. Serm. Senes
tilkdr. Ger. Cabinetssecretar. Diar. Com . II. sunt cacoges. Est autem cacogia in deterius negely. Gyon. 3459.
jxlimare vel suspicari omnia. Aest. 47. s.
Cadivus pons, pons ductilis; felvono
87. Kass. P. P. I. 139.
Cacogia, at, (Du C.) morositas; zsem- hid. Ger. Fall-, Zugbriicke. Kronst. II. 642.
Cabinetum lectionis librorum,
Cadone, carduus (Dief.); bogdcs. Ger.
conclave libris legendis ; olvaso terem. Kass. bessey. V. s, Cacoges.
Ench. III. 64. Cabineta lectionis librorum Cacosomium, (Du C.) domus leproso- Distelkohl. It. cardone. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
113.
(Lese-Cabinet) in omnibus Regio Hajreditariis 'um; belpoklosok korhdza. Nagy Hier.
Cacosus, (Du C.) homo leprosus, homo
Cadopassio, (Dief.) vulgo : cardopacia,
ditionibus illico sufferantur. Norm. Ordln. an.
miseranda; sortis ; belpoklos. Nagy Hier.
cardopatium; seproruta, abrutiirom. Ger.
179-<. 9. Oct.
Cadaver redigere (in) occidere; Eberwurz. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
Cabiscola, (Du C.) caput scolas (cantus);
megolni. Thurocz. 251. ac omne, quod ipsum Cadrans, quadrans; terem. It. quarliere,
fodalnok, enekmester. Nagy Hier.
Cabus, i, mensurse species; kdbdl. Gyon. per fugae remedium declinare nequivit, aut in sala, Quartier, Saal. Schlag. 1129.
mtdam aut in cadaver redegit.
Cadriga, quadriga?; mdzsa, (mertek,
3423.
Cadaver vivum, jdro hulla. Gal.kocsi). It. quadriga (negy egymas mellett allo
Cacabarius, (a gr. xaxdc^) flgulus;
roue. Wiistling. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. loval. . . kocsi) Schlag. 1326. Cadriga =
fazekas. Gyon. 3426.
II. 125. Vivum cadaver. Pro homine mazsa. Curru Masa vocato 1288. Knauz
Cacabrum, testa ; cserep. Arch. Rak.
VIII. 343. Fornax ex antiquis Cacabris com- wluptatibus sensuum immerso.
M. E. Str. II. 239. Curru oneralo, qui vulgo
posita.
Cadavereus, 3. ad cadaver pertinens; Masa dicitur 1312.
Cacabus, i, calix sacer ; szent kehely. hulla. Pair. Const. 235. cadavereum maCaduca bona, magvaszakadt birBeng. Ann. Er. Coenob. 311.
ihina corpus erit.
tok. Proj. Leg, Civ. 178. In casu vero, si pa-
Caducari
Cserulescere
Calatnina
89
ter absque solatio masculi haeredis decesserit,

Cserulescere, cseruleum esse; zo Ides- tur, ut Cainum, a quo nuncupati, Core, Dafilias in Capillis existentes cum Matre aut etiam nek, szurkesnek, kekesnek lenni. Hist. than, Abiron, Sodomitas et maxime Judam prohac ad alia vota transeunte vel decedente Nat. 28.
ditorem. Innnmeros fingebant Angelos conusquedum emaritate fuerint, possessorio caCsesa, sodalitas; czeh. Text. v. s. Caesa- spicuos flagitiis, ut haberent, quos imitarenducorum bonorum patris sui immanebunt. lista.
tur. Kain (Kajdn) tisztelok. V. s. v. ArchonCsesalista, se, - Cehalista, confrater tiaci.
Caducari, prsecipitari; elesem. Gyon.
3454.
Cehae. Kov. Form. St. CLV. Instantia ad seCajanus, Chagaaus V. Caganus. Szentiv.
Caducarius, i, (Du C. 2.) cui caducae natum, qua exponitur, quod propter uxoris Cur. Misc. Dec. II. P. III. 261., 594. Chagaha3reditates contingunt; oroksegnek birto- Propagationem tenere in suspicionem per nus seu Cajanus Hunnorum Dux cum AvaCaesalistas assumptam sit Instans de Caesa ribus et Sclavis Istro trajecto Thraciam inkosa. Gyon. 3449.
vadit.
1. Caducitas, interitus gentis, gens de- eiectus.
Csesarea, aurum purum; aranyok kiCajcanus, piscis; (indiai) hal. Szentiv.
flcientibus posteris cxstincta, alias Defectus SeCur. Misc. Dec. HI. P. II. 168. Inter miranda
minis; magvaszakadds. Moln. Patv. 84. rdlya, tiszta arany. Kecsk. P. Olv. 140.
Csesareaiii, Csesarei, cui opponi- piscium Cajcanus piscis, qui et reversus diCaducitas seu Defectus Seminis in Honis
absque solalio Haeredum ab intestato seu abs- tur Tokolianus et Turca ; csdszdri (katona) citur est referendus; hie enim tantae docilitaque testamentaria dispositione decedentium... labancz, szemben Tokoli vitezeivel s a torok- tis est, ut eo Incolae Indi non aliter ac nos
kel. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 286. canibus per campos, ita illi venatore hoc pisce
Art. Diset. Pos. 84.
2. Caducitas, (DuC.) V. Investitura de Wallaszky 286.
alios pisces capiant.
1. Csesareus, i, caesaries, coma, qua?
(âinitse, Caiani. Curios. Misc. III. 144.
feudi caducitale; alias Caduca bona, res caduca; ilresedes, hdrulandosdg; kiholt caedi solet; nagy haj, iistok. Thok. Diar II.
Cainiticus,3.,Kainiindolemexhibens=
ragyon. Georch. Ert. 35. akar keresmenyi 323. et capillum more germanico utrinque pro- saevus, sceleratus; kajdn. Funda David. K. 2.
ura kiholt (caducitas, res caduca) vagyon- missum gerere velle, cum uno solum humero 85 : Cainitica haec mens est atque cogitatio.
hactenus, sed late pendulum gerat, quod
nak tartvan.
Cala, ae, (gr. xa).ov) fustis, truncus (Du C.
Caducitatis lus, Caducitas; magva- ego prima vice ob latiludinem caesarei non al. s.); dorong. Gyon. 3478. Cf. Serv. Verg.
szakadds igaza. Torvt. Msz.
observavi.
Aen. 6., 1.
2. Csesareus, Csesarea avis, csdCaduitus, 3., lapsus, spe destitutus;
Calabus, locusta (in lat. med. aevi: cakiesett, bukott. Rac. Mon. SI. XIII. 352. an. szdrmaddr. It. gallinella terrestris. Pfahl. Jus landra, calandrus); sdska. Arch. Ver. Sieb.
1354. qui habuerit minus baloltas, habeatur Georg. 121. ut cervos, damulas, lepores ve- XXVI. 113.
nari et apros, phasianos, perdices et atagenes
Calafatus, i, (Du C.) qui navem picat
pro caduito.
Cadula, orum (Du C.) guttoe, qua? ca- (Caesareos csaszar madara) aucupari. Ve- reficit; hajo iszkdbdzo. It. calafate. Ljub.
dunt ex pingui carne, cum assatur; kover rancs. XI. 254.
Mon. SI. V. 241. an. 1334.
Csesaropapa, dignitas Russorum impecseppek. Gyon. 3452.
Calamarium, (Du C.) atramentarium ;
tentatarto. Rac. Mon. SI. XIII. 354. an. 1335.
Csecutire, connivere, oculos claudere, ratoris ; csdszdrpdpa. Nagy Hier.
Cafetan, V. Caftanus. Rak. On. 290.1.
non videre, coecum esse; szemet hunyni,
Calamentum, (Dief. camaleuca, camavaknak lenni. Verancs III. 227. a cuius ca- 57.
lunca) carduus; bogdcs. Arch. Ver. Sieb.
Caffa, ffi, faba Arabica et potus ex ea con- XXVI. 113.
lumniosis intemperiis velut a Scylla et Charybdi est declinandum; adeo etiam oratores fectus; kdve. It. caffe. Kaffee. Vox ex lingua
Calamistrare, crispare; fodpritani,
plus hie caecutire et tacere oporteat quam arabica ascita. Vern. Psych. 49. Omnia incen- czifrdzni. It. increspare. Kecsk. P. Otv. 447.
videre et loqui. VIII. 203. multi adhuc caecu- siva condimenta cibos et potus, uti: caffam,
Calamitare, calamitate affligere; nyotiunt Christiani. Cf. Varro ap. Non. 35., 4., vinum, crematum . . . angue pesteque peius morusdgot tenni. Gyon. 3466.
86, 12.
fugeris.
Catamites, urn (Du C.) genus ranarum
Csehales articuli, regular in articulos
Caffea,V. Caffa. Beszterczeb. Ert. 1875 quoniam inter arundines vivunt; nddi beka.
redacts Collegiorum, Contubernioruni Magi- 76. p. 61.
Szenliv. Cur. Misc. Dec. III. P. VIII. 247. Est
strorum opificum; czeh czikkelyei. Torvt.
Calfese surrogata, quod vicem Caf- et aliud genus rubetarum, quod Calamitum
Msz. 42.
feae exhibet; potkdve. Kov. Oec. 61.
dicitur, cuius illud naturae inditum est ingeCaffearia coclearia, cochleariaparva nium, ut pluvias praesignet. Gyon. calamita
Csehale privilegium, libertas contubernio opificum concessa ; czehbeli kivdlt- ad potum ex fabis arabicis confectum apta ; 3470. Cf. Plin. 32., 10. 32.
sdg, Torvt. Msz. 42.
kdves kandl. Kass. 'Jur. Civ. II. 229. lego
Calamizare, (Dief.) (DuC. laeta canCsehatus, us, societas, contubernium sex paria cultrorum argenteorunij undecim tare) ; vig dolgokat enekelni, fuvoldzni.
opificum ; czeh. Szek. Okl. IV. 177.
Coclearia similia minora unum item maius Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. Gyon. 3468.
Cselibalis, caelebs; no lien. Kass. Jur. iucurvatum, sex Coclearia caffearia arCalamus incendiarius, funiculus
Civ. 1.157. huncautemdocenle eiusdem Eccle- gentea.
incendiarius, fomes tormentarius; kanot, kaCalfearius, i. qui caldam Arabicam ve- nocz. Lunte, Ziindruthe. Par. Pap.
si* Testimonio sub Nro 6-to nullo relicto post
se hserede Anno T. in statu caelibali deces- nalem habet; thermopola; kdves. Diar. Com.
Calamus sepiam negat, Cal. recuII. 90. Pest. Var. Lev.
sisse.
sat scribere. Szerdah. Celebr. I. p. 35 : CuncCsemeterium, cimeterium; temeto.
Caftanus, vestimentum regale, chlamys tatur Calamus, et sepiam negat, dum ad
apud Turcas; kaftan. It. caflfettano. Kaftan. Anamantiam urbem stylus appropinquat.
Szaz. VII. 296.
Csenaticum, (Du C. coenaticum) pastus, Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 322. litterse per
Calan, V. Calatus.
refcctio V. Mansionatica; elldtds. Batty. vestrum novum Kapichiaja ad nos venerunt
Calandse, ad pias causas sodalitates;
et secundum antiquum morem investivimus egyhdzi jokban valo tdrsasdg. Cf. CaLeg. I. 484.
Csephalieum, Csephalica, remedia ilium Caftano seu vestimento Rogali, veteri lendarius.Not.S. Samb. Tyrn. V. Dissert. Ad.
caput corroborantia; fejerosiW szer. Otia vero Kapichiaja habendi facultatem dedimus. Majlath in Szaz. 1879. p. 344. et Lindner in
Bachm. 37. Adhibebimus si placet cordialia,
Caganus, (DuC.) Chanus, imperator; Erdelyi Muzeum.
caephalica, nervina, spiritus, Balsamos et avar khagdn. Szaz. X. 359.
Calare, (DuC.) demiltere, laxare; lequicquid latius Medicorum culina prsesidiorum
Cahimachanus, Caimachama, szallitani (az art). Rac. Mon. SI. XIII. 149.
habet.
Cainiechainus, Cahiimachanius, an. 1356 : captum . . . e s t . . . de calando
Cseremoniarius, in regiaritibuspera- i, (Kaim makam ab arab. kdim: stans et salem ad grossos III.
gendis prsefectus; szertarto. Ger. Ceremo- makdm : locus) locum tenens, praesertim in
Ca'lari, fors. caldarium. V. s. Cochimus;
nienmeister. Diar. Com. 30. Caeremoniario Turcia vezirii; helytarto, helyettes titkdr. ust. Tor. Tar. 1890. p. 223.
item et Capellano Aulico.
Tor. Tar. 1889. p. 707. Szilady Tor. Magy. Calaria, ae, (Du C.) navis, quae ligna porCseruleati, testorseg. It. guardia del Eml. IV. 105., 108., 113., 323. VI. 480.
tat; fahordo hajo. Gyon. 3471.
Calaris, coralium; kldris. Ger. Koralle.
corpo, garde du corps. Leibwache. Szamosk.
Caiani, alias Cainitae, (Du C.) homines
I. 136. Peditatui praetoriano, qui ab habitu inter Gnosticos perditissimi, qui perditissimos Tor. Tar. 1892. p. 561.
Calatnina, (boh. klat, klatnice) Coitus
caeruleati appellantur.
quosque vita functos summo cultu veneraban12
Bartal A . : Gloss. Lat.
90
Calatrum
Calcei genuales
Calendarlum pictum
Calcei genuales, ocrea; Idbpdnczel. tas, quae prius . . . Jesuitas infra mortuos cuGobio. V. Bilizna; fejes hal. Ger. KaulTor. Tar. 1889. p. 378.
piebat amandari, calculo reducto coeperit
kopf.
Calchare, tundere; verni, gyomo- hos magis in dies . . . complecti.
Calatrum, vas; bodony. Ljub. Mon.
Jur. P. I. V. III. 184. debitor in caseo . . . szolni. It. calcare. Ljub. Mon. SI. IV. 276. an.
Caldar, is, (ap. Du C. Caldara) ahenum,
sententietur in solidos quinque . . . pro quo- 1390: strazie in quantitate pro calchando lebes; ust, serpenyd. It. caldano, caldaro.
ipsas. Szaz. XXIV. 300.
Fjp. Szam. 246. 376. 483. reformavlt callibet calatro.
Calcharia, 83, calcaria; meszgodor. dar. in albatorio . . . de emendalione caldaCalatus, sporta piscaria e lignis confecla
(ap. Du C. Calatum) ; halkosdr. Kov. Form. Ger. Kalkgrube. Han. Mon. Jur. II. 198 : poris in albatorio. Schlag. 1890. caldar magnum
St. XXVII. Calatus sporta. Estque Calan li- testas teneatur facere duas calcharias pro vulgo wsth. Kronst. I. 251.
hedificando muro.
Caldaria, ae, (DuC.) lebes, V. Caldar;
gnum, dicitur inde Calatus.
Calciamentum, calceamentum; Idb- Vita S. Steph. 30. quo non invento ceperunt
Calca, seeus: caltha, Calendula officinaiis (Linn.); peremer, gyiiruvirdg. Arch. Ver. beli,saru. Itcalzamento. Monm. Comit. Trans. quidam iussu regis aquam in caldarias arII. 179. Szaz. VI. 297.
genteas et dolia effundere.
Sieb- XXVI. 113.
Calciare, (Du C. 2.) calceare, calciamenta
Caldarista, ee, faber aenarius; ustmiCalcalingum, canilingum, cynosglosves, kolompdr. Kronst. III. 69., 114.
sum, hundeszunge (Dief.); egerfark, eb- induere; sarut felvenni. Gyon. 3484.
Calciarium, receptaculum calceorum
Caldarium, Calidarium, (Du C.)
nyelv. Schlag. 918.
Calcaneum, stimulus; inger. Magy. (Du C. al. s.); sarutdr. Reg. S. Ben. 55. 1. ae'num vas maius ex a?re caldario seu fusili
confectum; katlan. Tor. Tar. 1893. p. 27.
Tor. Tar. IX. 129. rebellions calcaneo ducti. De vestiario el calciario fratrum.
Calciatio, actus calceandi, pedes calci- Cf. Vitr. 5., 10.
Verancs. IX. 267.
1. Caldarius, i, (Du C.) qui prsebet calCalcaneum osteiidere, sarkdt bus muniendi; folsaruzds. Pel. Pom. De S.
mutatni, hdtat forditani. Szentiv. Cur. Thoma s. II. c. 6. Frustra est calcintio, cuius dariam ; f&to. Kronst. I. 711.
2. Caldarius, i, V. Caldiparius. Quel.
Misc. Dec. II. P. II. 129. Calcaneum osten- non est ealceamentum.
Calcifex, (Du C.) sutor; varga. Cod. Sieb. I. 199. an. 1495.
dit .In ilium dicitur, qui in conflictu fugit.
Calcans, qui folles organi pede calcat, Dipl. And. V. III. p. 34 : calcifices seu su- Caldeator, qui calefacit; futd. Fjp. Szam.
p. 186.
premit; orgonafuvo, -taposo. Leges. Schol. tores.
Calcina, 33, mortarium, calx praparata ; Caldere, ahenum; katlan. V. s. Assa
Schem. 34.'
Calcare, calce dealbare; megmeszelni. habarcs, vakolat. Han. Mon. Jur. P. I. 22. maza.
Caldiparius, i, faber aenarius; ustan. 1265 : si aliquis hedificaverit domum . . .
Gyon. 3486.
miives. Ger. Kessler. Quel. Sieb. I. 344. an.
Calcarifex, faber calcarium; sarkany- cum calcina. Ljub. Mon. SI. II. 318.
tyumives. Sporer. Tab. Conscr. Pest. Var.
Calcinacium, fovea coriis macerandis 1501.
instituta; csdvagodor. It. calcinajo. LohCaldon, (it. caldaro, calderone) ahenum,
Lev.
Calcaripar, calcarifex q. v. Fr. Lib. grube. V. s. Callegarius.
ae'num, lebes; list. Szaz. VI. 289.
Calcinatio, actus calcinandi (de metalCaldor aquale, caldarium, lebes, aheRt. I. 83. calcariparibus dati sunt fl. Tor.
Tar. 1889. 381.
lis) acidum cum metallo coniungere; mesze- num aquaB calefaciendae; vizforralo ust.
Calcarium, calcar; sarkantyu. Magy. sedes, meszites, meszsze vdltoztatds. It. Debr. Com. an. 1530.
Tor. Tar. XX. 163. tria paria calcariorum calcinazione. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. Calefactio, actus calefaciendi; melegiargenteorum unciarum 8.
III. 3. Patet id ex plantarum resolutione, quse tes, futes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II.
Calcarius, 3., alias tophaceus, topazius fit per expressionem, distillationem, calcina- 279. V. s. v. Salgamum. Cf. Arcad. Dig. 50.,
(Plin) (a sanscr. tapus = ignis) topaz. M. Bel. tionem aliosque his similes modos. Tomts. 4., 16.
Prodr. 135. Idem praeterea lapis tophaceus 298. M. Bel. Prodr. 136. Kol. Cod. 7.
Calef activus, 3., calefaciens; melegito.
sive calcarius igne fortiori subactus seu calCalcinatus, in calcem ustus V. s. Cal- Curios Misc. 189. Ignis est Elementum calicinatus colorem rutilantem amittit.
carius; meszsze egetett. It. calcina to. M. dum seu calefactivum. Wagn.
Calcator, triturator; nyomtato (mezei Bel. Prodr. 135.
Calefactor, servus, cuius munus erat
munka). Art. D. 1840. p. 44.
Calcinosus, 3., calcis plenus, calce ligna super foco ponere et accendere, conclave,
Calcatorius cadus, ad torcular permixtus; meszes. Bel. Comp. Hung. Geogr. 20 vaporarium calefacere; futd, iskolai futo,
tinens cadus; taposo kdd. S. Benko. Top. aqua multum calcinosa.
szolga. Kormoczi forealisk. Ert. Bpest 1895.
Misk. 45. Cadi calcatorii fundo foramen
Calcionatus, 3., V. Calcinatus., 3.,; p. 60.
adest.
calciondlth. Kol. Cod. 11., 12. tartarii calciCalefactor Cancellarise, iroda1. Calcatura, 33, arva cessata; ager nati partem. 14.
futo. Nov. Calend. 280.
requietus, novalis ; nyomds v. veto; hatdrCalcisa, 33, calx; mesz. Ljub. Mon. SI.
Calefactorium plantarum doosztdly, fordulo, dulo. Kass. Jur. Civ. I. 87. IV. 383. an. 1396: flat calcisa necessaria micilium, hibernacula plantarum speculatarn agri quam prata sessionalia . . . a Tenu- pro aplatione murorum.
ribus instructa; meleghdz. Treibhaus. Vern.
tis Dominalibus allodialibus exscindantur et in
Calcographus, chalcographus; rez- Psych. 214. Homines, qui per non observatam
convenientes calcaturas subdividantur. Pfahl. metszo. Kupferstecher. Tab. Conscr.
in cultura mentis gradationem non secus ac
Calculare, (Du C.) calculos subducere, calefactoriiplantarum domiciliiplantae
Jus Georg. 38. Adeoque intuitu agrorum non
est adstrictus ad systema communiter recep- computare ; szdmitani. Art. D. 1840. p. 83. ante tempus maturescunt.
tum calcaturarum, Dreyfelderwirthschaft, Cf. Prud. nepl orey. 3., 131.
Calefactura, as, calefactio (ad calefaretinendum. Szirm. Gazd. tort. szem. I.
Calculatio, calculus (Du C. in Jure Hun- ciendum); futes. Fjp. Szam. p. 495. an 1439:
208. Jogt. Eml. P. III. p. 781. Iter Oec. 168.garico testium inquisitionis examen); szdmi- pro lignis ad calefacturam.
Calegarius, i, (DuC. sutor) coriarius
2. Calcatura se, (Du C.) navem picare, tds, a feleletnek forgatasa, vallatds. Tor.
v. Callegarius ; varga, timdr. Ljub. Mon.
reficere; iszkdbdlds. Ljub. Mon. Jur. P. I. Tar. 1881. p. 464. Not. J. Samb. Tyrn.
Calculator, (Du C.) compotista; szdm- SI. V. 229. an. 1334.
V. III. 211. si damnum... eveniret in merciCalendariographia, fastorum conbus . ... navilii. . . propter malam calcatu- vevd. Torvt. Msz. Cf. Ulp.'Dig. 38., 1., 7.
Calculus, nota diligentiam et mores di- fectio, scriptio ; naptdrirds. Wallaszky 212.
ram.
Calcearius, 3., ex calce consistens; scipulorum designans (Du C. al. s.); osztdly- Szaz. VII. 328.
Calendariographus, scriptor fastomesz. Oszterh. 16. terrae argillaceae, cal- zat, erdemjegy. Szilady A. Irodtort. Kozl.
ceariae.
VI. evf. I. 110. latta a calculusomat s prarum ; naptdriro. Czvit. Spec. 93. Kecskem.
Calcearius faber equorum, faber clarumom van. Torvt. Msz.
Otv. 60.
Calendarista, scriptor fastorum, napCalculos dare, suffragium ferre; szaferrarius soleas ferreas equo inducens ; patvazni. Nill. Symb. p. 311. ordinem instituet... tdriro. Curios. Misc. 110.
kolo kovdcs. F. Forg. Comm. IV. 97.
Calcedonius, lapis achates chalce- ut singuli singillatim calculos dent.
Calendarium diplomaticum, in
donius; kalczedon. Szentivanyi Cur. Mis. Calculum reducere, sententiam mu- quo instrumenta publica continentur; okleveDec. II. P. I. p. 186. Calcedonius. Atraa bili tare ; velemenyet vdltoztatni. Init. Gas. p. leszeti naptdr. Torma Jozs.
et melancholicis affectibus mederi dicitur.
31. tanta commutatio incessit, ut potior civiCalendarium pictum, Gal. imagini-
Calendarium Titulare
Calipha
Calvare
91
bus distinctum; kepes kqnyv. Szaz. XVII.

Calogerii, (Du C.) Monachi prsesertim
2. Calipha, se, dominium et regio pro799.
vincia caliphse; kalifasdg (tiszt es tarto- senio ei aetate venerandi. Ap. Islhv. praesertim
Calendarium Titulare, Gal. indi- many). Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 151. Monachi Graeci. Isthv. VII. 99.
cem nominum continens; czim naptdr. Szaz. Diviso Saracenorum Imperio, quod maximam
Caloierus, i, (Du C. calogeri) monachus
XIV. 732. Szirm.
partem Asise, Africse et Europs complecteba- graeci ritus ; kalugyer. Ljub. Mon. SI. XXI.
Calendarium Tychonicum, Sztiv. tur in varias ditiones-, quas illi caliphas nun- 194. an. 1444: metropoliti... ponebant preCur. Misc. Dec. III. P. IX. 301. Sive Jam po- cuparunt.
sbiteros et caloieros in ecclesiis.
stea hoc Calendarium correclum per ProteCaliphus V. Calipha. Vern. Psych. 416.
Calongia, 33, gelima, acervus frugum
stantes appelletur Calendarium Julianum cor- Arabes suum Caliphum infallibilem esse per- (Du C. prsedium); kalongya, kalangya.
rectum sive Tychonicum.
suasi risu explodunt stupidam credulitatem.
Szaz. IV. 664. Calongiam unam vel geliCalendarius, ab hung.; kaland, ad
Caliscatio, a calice in coana sacra usi- mam.
Calophanta, derisor; csufolo. Gyon.
calandas pertinens; kalandos. Epist. Proc. tato in memoriam Christi, qui discipulis calip. 186: anno 1526. die 24- Aprilis venerunt cem circumdedit his verbis usus: Bibite ex 3519.
ad comitia confratres, quos Hungari vocanl hoc omnes, hie calix est novum foedus sanCalopif ex, qui facit calopedia ; kaptafa
Calendarios. Hi sunt 200 prsecipui conjurati guine meo sancitum etc. Collectio crucigerorum keszito. Gyon. 3580.
in hoc sacramento dicebatur Caliscatio; ur~
Calopodia^, forms sutorum dictae;
in Kecskemet.
Caleptra, 33, (Du C.) mitra tegens ca- vacsorafiller. Brezny. 269. 1797-ben az egy- kaptafa, sdmfa. Gyon. 3561.
put; siiveg. Gyon. 3513.
haz a tobbi tanitoknal is a cantatiokat, festiCalpar, dolium; ccgenus vasis flctilis
Caleta, se, (fors. idem quod apud Du C. vatiokat, nevnapi vagy menyegzoi felkoszon- (Festus); kdd. Gyon. 3573.
caleptra) mitra; sipka^suveg. Tor. Tar. 1890.teseket, prsebendatiot, caliscatiot (CommuCalugeras, V.Calogerii. kalugyer, monachus Graaco-Catholicus. Bod. Hist. Eccl. I.
p. 367. duas caletas ex veluto nigro.
nionspfennig) megsziintettetni kivanta.
Caletha, se, V. caleta Pel. Serm. Lusor
Calista, V. Kalicha. Cod. Dip. Arp.472. Mon. Comit. Trans. V. 171.
de caletha tres excipiens taxillos proiecit VIII. 329. an. 1270.
Calumiani, Calviniani. Bell. Cal. a 2 :
octo puncta Aest. 9. x.
Calixlinus, (Du C.) pars aristocratica Sacramentarios multo verius Cilumianos
Caletripa, (Dief. calcatripa, calatripa, Hussitarum, cui episcopus Pragensis Rokyzana quam Christianos appellari ostenditur.
calcatrippa.) idem quod Cadone. Arch. Ver. prsefuit. Aliter Utraquistae. Qui ea lege, si
Calumnialis, e: (a calumnia; patvarSieb. XXVI. 113.
sibi ccena sacra sub utraque specie (panis, vi- kodds, V. Hajnik Perjog. 437) litigans; perCalibatio, actus acuendi cum chalibe; num vel calix) uti concederetur, se ecclesiam lekedo. G. Fej. VI. 163., 150. ne tamen moelesites. Kronst. II. 480.
catholicam sequi promiserunt. Quibus oppo- dalitate compositionaria unionis partium dispoCalibeum, prastationis genus officinaB nuntur Taboritse pars democratica Hussita- sition} renata calumnialis cupiditas nova
ferrarise V. s.. Malleus calibeus; hdmor rum. Zsigm. Hist. 206. Quare cum Pragensi- valeat in posterum litigia generare.
illetek.
Calumniosa causa, falsa causa, nulli
bus seu Calixtinis (a calice, quern postulaCalibs, chalybs; aczel. Stahl. Kronst. bant, ita dicti) transigere c o e p i t . . . p. 207. fundamento innixa ; dlkeresetu ugy. Torvt.
I. 34.
postquam Calixtini cum Hussitis Pragensem Msz. Cf. Ulp. Dig. 38., 2., 14.
Caliculatus, marginatus; galleros, arcem oppugnarunt.
Calumniose, falso, litigiose, percalumpdrkanyos, pdrtas, karimds. Diosz. Fuv.
Calla, se, ligatura (Du C. al. s.); gongy, niam; patvarkodva, patvarosan, hami23. 18.
koteg. It. callo. Gal. colis. End. p. 607. Ladislai san. Torvt. Msz.
Caliditas, calor; meleg. It. caldita. III. Declaratio an. 1288.
Calumpnia, 33 V. calumnialis. Magy.
Georg. Sirm. I. 219. Ipse bonus vir dedit
Callegarius, coriarius; timdr. Lohger- Tor. Tar. I1L 222. in pena calumpnie.
Calumpnialiter, false, iniuriose; hacaliditatem, dedit comedere et bibere ad ber. Ljub. Mon. SI. XI. 8. an. 1306: nullus
unam ebdomadam.
Callegarius ... audeat... colare . .. son-misan, igazsdgtalanul. Haz. Okl. 6. an.
Caliga, femoralia (Du C.); gatya, nad- ciam neque sepum neque conzare ... nisi de 1237: udvornicos condempnantes, pro eo
rdg. Batty. Leg. I. 456: aCaligam plerique foris portas civitatis . . . salvo, quod pos- quod calumpnialiter proposuerant accionem.
ocream existimant fuisse, quod mihi non pro- sit habere calcinacium in civitate et non pos- Calumpniare, (Du C.) accusare, actiobatur ; fuit illud indumenti genus, quod etiam sint facere aliquod conziamentum de pel- nem intendere; bevddolni. Kuk. Jura I. 134
femoralia dicimus etapud nos Hungaros a calo libus suis.
an. 1362 : si aljquis super equo vel bove capedum caligae diets ad femora usque ascenCallere, callum ducere. V. Durire. lumpniaretur ab aliquo.
.(Du C. al. s.) Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113.
dunt.. Kronst. III. 55.
Calumpniatrix, qua3 falso accusat;
Calliare, colligere; szedni. Tkal. Mon. rdgalmazo (no). Cod. Dip. Arp. Cont. X.
Caligaris, (Du C.) clavus, sine quo calciamenta consul non possunt; saru czovek. Civ. Zag. I. 110. an. 1324: vinum vel bla- 235. absque strepitu Judicij alicuius calumdum . . . nunquam calliabimus nee ullas un- pniatrix habeatur.
Gyon. 3531.
Caligarius, i, Callegarius q. v. Ljub. quam collectas pro hiis vel dacia exigemus.
Calumpniose, calumpnialiter. q. v.
Calligarius, i, V. Callegarius. Rac. Haz. Okl. 6: N e . . ' . calumpniose possit
Mon. St. V. 241. an. 1334.
Caligatio, debilitas visus, caligo oculo- Mon. SI. XIII. 340. an. 1332: omnes calli- infestari.
rum ; szemnek elhomdlyosoddsa, gyenge- garii debeant custodire de mense Augusti et
Calumpniositas, calumnia; fondorsege. Verancs. IX. 246.... delapsi iam in se- Septembris.
sag, furfangossdg, drmdnyossdg, cselnium defectu virium, oculorum caligatione,
Calliscere, callum fieri; megtemerke- szoveny. It. calunnia. Cod. Dip. Arp. Cont.
surditale aurium, imbecillitate stomachi. Cf. dodik a bo'r. Gyon. 3552.
X. 127. et nos iniquorum fraudulenlas caCalmandria, (calamenta, calmenta, lumpniositates equitatis tramite retundere
Plin. 29., 6., 38.
Caliginositas, caligo; sotetseg. Knauz. Dief.) kiilonfele fiivek nevei. It. calamandrea. cupientes.
M. E. Sir. II. 635. Fej. VIII. 1. 425. quod eius Schla'g. 923. calmandria; naddlyfu.
Calumptita, fistuca; malleus ligneus;
memoria caliginositatis ignorancie nebula
Caloda^mon, genius; nemtd. It. genio sulyok. Chr. Dubn. 170., 163. Ludovicum reper rerum varietates lapsu temporis obfuscatur. tutelare. Schutzgeist. Bonf. Prsef. Praterea non gem in capite ictu letali cum malleo ligneo vel
Caliopides, (gr. xa),ontii).a) solea, cre- modo curandis varijs rerum generibus diver- calumptita i. e. Swlyok concusserunt.
pida; saru, (solya). Tor. Tar. 1889. p. 378.sas Angelorum prefectures imposuit et suum
Calupes, calopes = holtscho (Holzschuh)
unum par ccdiopidum seu solya bene dispo- cuique homini Calodaemona dedit.
Dief.; faldb. Stelzfuss. Schlag 459.
Calodion, xakwS.ov, funiculus; kis
situm.
Calus, vas vimineum, per quod musta
Calipatus, caligis utens; gatyds. Ger. hotel. Gyon. 3586.
colantur. (Calep. colum. Du C. 6. cola); bdr
Der Nieder-Kleider tragt. Par. Pap.
Caloergodrus, 3., ex gr. xafoyepuv szuro kas. Gyon. 3599.
Calipha, se, ab arab. chalifa = successor, ad calogerios pertinens. Dec. Bar. 239. ad- Calva bovis, cervi, cornua bovis,
vices gerens; magistrates, administratores misso equo in proximas sylvas evasit, inde in ceryi cum cranio et auribus; szarv koponydsupremi in negotiis civilibus et ad religionem quoddam Caloergodrum (Calugyeros ipsi vaJl es fulekkel. Barczay.
Calvare, (Du C.) calvum facere; kopapertinentibus; kalifa. It. califfo. Carlow. Log. nomine ex graeca lingua corrupto vocant.) Moszitani. Arch. VTer. Sieb. XXVI. 114.
nasterium reficiendi sui causa divertit.
XLVI.
12*
92
Calvaria
Camararius salium
Cambiator
Calvaria, Theatrum Passionis Dominicae; Camarariis Salium Camarse nostrse I. prae- solvenda est; hdzas vdltdk. Ger. domicilirter
Golgatha; bucsujdro domb. Gall, calvaire. sentibus scil. et futuris.
Wechsel. Torvt. Msz.
Beng. Ann. Erem. Coenob. 91. Theatrum
Camararius salium, salium prsefecCambiales falsoe, syngrapha apoPassionis Dominicae seu mons Calva- tus, sotiszt. Szaz. XV. 388. Camerarius crypha ; hamis vdlto. Torvt. Msz.
riae ibidem situs. Rak. On. 134.
salium partium Transilvanarum.
Cambiales formales, syngrapha legi
Calvaster, calvus; kopaszfeju. Lampe.
Camaratus, 3., reconditus; bepakolt. conveniens; formds penzvdlto levelek,
Hist. Eccl. p. 663: Quia vero D. Sztarinus eingepackt. Ljub. Mon. SI. II. 14. an. 1337 : rendszerinti vdltok. Torvt. Msz.
calvaster erat. . . cum .. . de node i p s i . . . panis cdmarati in saccis.
Cambiales formales proprise,
domo egrediendum esset, hanc observabat
Camarda, se, canalis, aquseductus for- magdt lekotelezo vdlto. Cod. Camb. Merc. 31.
cautionem (siquidem adversarii ut plurimum nicatus. It. camara; boltos vizvezeto drok. Cambialis formalis propria ilia est, cuius
insidiebantur vitas ipsius) priusquam egredere- Han. Mon. Jur. II. 196: nullus presumat po- editor solutionem seu pro pecunia seu ctiam
tur domo, cucurbitam palo afflxam protende- nere camardam iuxta vel sub muro burgi.
pro pactato mercium valore in tertio loco
Camarichalis, cameralis, ad cameram ac termino prsestandam spondet adeoque se
bal per januam, ut insidiatores eluderet. Cuad rcditum publicum pertinens, kamarai. ipsum solutorem in eadem Cambiali delegat.
rios. Misc. II. 270. calvastri.
Calvinarius, (Calep. colluviaris) por- Ljub. Mon. SI. IX. 86. an. 1410: decem milia
Cambiales in giro, syngrapha circumcus, qui cibo permixto ex colluvie hienie modiorum salis . . . camarichalis.
missa ; forgo vdlto. Torvt. Msz.
nutritur; moslekkal hizlalt diszno. Gyon.
Camarinam movere: proverb, a
Cambiales irregulares, regulse non
3594.
lacu Camarino in Sicilia ex magnis fo3toribus conveniens s. rendkivuli vdltok. Torvt. Msz.
Calvinianus, sectator Calvini; kdlo- noto : simultates movere; a budos vizet felCambiales litters, syngrapha, 1.
mista, kdlvinista. It. calvinista. Keformirter. kavarni, zavarni. Olah. Cod. Ep. 252. Quid valid-level, 2. csere-level. Torvt. Msz.
Calvinist. Cod. Dip. Bruss. IV. 156. malle inutilius quam ineptis versiculis lacerare ScaliCambiales nuiidinales seu reHungariae solum ferarum agminibus relinqui, gerum et earn movere camarinam, quam gulares, syngr. regufe conveniens; vdsdri
quam ut Lutheranis Calvinianisque haereti- satius erat non tangere.
vagyis rendes vdltok. Torvt. Msz.
Camarine loqui, bdtran es komoCambiales post visum, syngrapha,
cis accolatur.
Calvinicola, cultor, sectator doctrinae li/an beszelni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. tessera cognita; Idt utdni vdlto. Ger. Wechsel
Calvini. V. Calvinianus. Beng. Ann. Er. Coenob. II. 126. Camarine loqui. Illi dicuntur: qui nach Sicht. Art. D. 1840. p. 63.
audacter et severe loquunlur. Par. Pap.
227.
Cambiales prsescriptse, syngrapha
Calvinismus, doclrina Calvini; CalCamarlengus, i, (Du C.) aerarii quae- vetustate infirmata; elevult vdlto. Torvt. Msz.
vin hitvalldsa. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 2. stor; It. camerlengo. szdmtarto. Ljub. Mon.
Cambiales prima3, syngrapha prima;
SI. XI. 186.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 149.
elo-vdltok. Torvt. Msz.
Calvinista, V. Calvinianus ; kdlomista, Camaura, se, mitra auribus tegendis
Cambiales reciprocse, syngrapha
(Du C. camaurum) fulsuveg. Nagy Hier.
mutua ; riszonvdltok. Torvt. Msz.
Cod. Dip. Bruss. IV. 231.
Camaurum, (Du C.) mitra papalis,
Calviiiisticus, 3., auctoris Calvini. Dec.
Cambiales secunda3, syngrapha seBar. 167. religio calvinistica. Szentiv. Cur. pdjja-, tornyos foveg. Nagy Hier.
cunda; mdsodvdltok. Torvt. Msz.
Cambellanus, praepositus cubiculi. Gall,
Misc. Dec. III. P. X. 139.
Cambiales siccse seu a depoCalvinomastix, flagellans Calvinum; chambellan. kamards. Magy. Tor. Tar XXIII. sito, syngrapha de pecunia ad merces emendas soluta; szdraz penzvdlto-levelek, szdCalvint ostorozo. Rep. Cast. p. 82. a: Ve- 38. Galieto de Layes Cambellano.
Cambellarius apud Du C. Cambera- raz vdltok. Ger. Deposito-Wechsel. Torvt.
rum est, vibrabant parricidae ensem, ast capulum eius a longe tenebant, cuius vos Calvi- rius, kamards; It. camerlingo. Fej. X. 2. Msz.
478. nobiles et egregios viros... courtiambles,
nomastiges non minima pars fuistis.
Cambialibus quidpiam superCalvum vellere, inanes res tractare; milites et cambellarios.
inducere, syngraphae aliquid inscribere;
Cambiale iudicium, tribunal cam- vmit a vdltora vezetni,irni. Torvt. Msz.
kopaszt borotvdlni. Exam. Act. 181.
Cambialiter, commutando, permuCalvus, (Du C. calvae) nuces avellanae; biale, cambio-mercantile; vdlto torvenyszek.
Torvt. Msz.
szdritotl mogyoro. Kronst. III. 190.
tando, per commutationem ; csere utjdn. It.
Cambiales a dato, a prssenti die cambiando. G. Fej. X. I. 581. nova? nostra)
Calyptra, ae, (DuC.) xaMmQa, tegumen, velamencapitis; csuklya, fokoto. Patr. sonans syngrapha; mdtol valo vdlto. Torvt. donationis titulo cambialiter dedimus. Kass.
Const. 107. In Naevolum leviter ornatum. Msz. Cod. Camb. Merc. 17.
Jur. Civ. I. 95.
Cambiales a piacere, tetszesre
Cambialium proprietarius, posNaevole, te bombyx Inda lanugine velat,
valo vdlto, tetszetrei vdlto. Torvt. Msz. Cod. sessor syngraphas; vdltotulajdonos.WechselCrispato capiti sola calyptra deest.
Camb. Merc. 17. Cambiales a piacere, qua- inhaber. Torvt. Msz.
Cf. Fest. p. 36.
Calyptratus, 3., calyptra munitus; rum praesentatio arbitrio possessoris relinquiCambians, permutans, commutans; csetur, quin Trassans hanc interpositam temporis relo, csere-ado, csere-vdlto fel. Torvt.
csuklyds, sapkds. Barczay.
Msz.
Cama, ae, (Du C.) lectus brevis ct circa moram illi vitio vertere possit.
terram (a gr. -/dfta) rovid dgy. Gyon. 3595.
Cambiales a uso, divatrai vdltok.
Cambiare: (DuC.) permulare pecuniam
Cf. Isid. Orig. 20. 11. 2.
Torvt. Msz. Cod. Camb. Merc. 17. Literae litteris collybisticis : 1. cserelni, 2. vdltani,
Camacion (Dief.) carduus; bogdcs. Cambii formales tarn propria3 quam et tras- It. cambiare. Gal. changer. Torvt. Msz. Kass.
satse ad diversos terminos expediri solent; P. P. II. 232. relate ad supra attacta bona inter
Camale, (DuC.) humerale, vdllkendo. sunt nempe a) Cambiales a uso, quarum so- se et praefatum comitem N. N. cambiata.
Gall, camail. Nagy Hier.
lutionis diem consuetude et observantia loci
Cambiaria obligatio, debitum ex
Camamilla, chamomilla; szekfii. It. determinat; b) Cambiales a piacere etc.
syngrapha; vdltoi, vdltojogi kdtelezes, vdltocamomilla, camamilla. Camille, Mutterkraut.
Cambiales a visis seu a vista, beli tartozds. Tb'rvt. Msz.
Idtrai vdlto. Torvt. Msz- Cod. Camb. Merc.
Cambiarius, 3., mensarius; vdlto...
Schlag. 854.
Camara, 33, (Du G.) Camera, kamara. 17. c) Cambiales^ tnsta, qua3 spectala vocis Cod. Camb. Merc. 7. ut iuxta plerosque CodiKov. Form. St. 50. memoratamque Camaram Etymologia si nullum terminum in se conti- ces cambiarios Europseos nee quidem actio
Regalem pro dictis novis monetis cudendis neant, visis seu Trassato exhibitis literis Cam- collybistica e literis talibus competat.
in aliquo loco apto . . . conslrui facere volue- bialibus citra dilationem solvi debent.
Cambiarius debitor, trassans, qui
rit. . . Schlag. 1054.
Cambiales cum ordre, syngrapha alii argentum perscribit; intezo, vdltolevel
Camaralista, ad cameram monetariam adpraeceptum; rendeletrei vdltok. Torvt. Msz. kiadoja, tukmdlo, vdltokiado v. kibopertinens. Kormocb. forealisk. Ert. Budapest,
Cambiales aliens seu trassatse, csdto, vdltoados. Torvt. Msz.
1895. p. 73. A katholikusok (kamaralis- syngrapha aliena; killdo penzvdltok, Cambiatio, pecuniae permutatiofjpmz)tdk) ovast emeltek a tanacsnak ezen tilalma idegen, intezett vdlto. fremder Wechsel. vdltds. Numi Hung. 158. Cambiatio fiebat
ellen.
Torvt. Msz.
per Campsores ac Numularios vel MonetaCamararius, Camerarius, (sobdnya)
Cambiales domiciliatse, syngrapha rios etc.
grof. Kov. Form. St. 493. nee non Nobilibus, quaa non in loco ubi scripta, sed in alio exCambiator, argentarius, collybista, tra-
Cambiatum
Cambium purum
Camera macellaris
93
pezita; vdltos. It. It. cambiatore, cambista. Phil. Mor. 391. Cambium est contractus lyot, csemelet, habos szovet teveszorbol.
Wagn.
onerosus, quo pecunia cum pecunia commuta- Monm. Comit. Trans. V. 196. Ab una pecia
Cambiatum, i, praedium permutatum, tur, aliud est manuale, dum pecunia per- cameloto Venetiano vulgo czomollydt vocserebe dltaladott joszdg, elcserelt jo- mutatur in eodem loco ob aliam speciem mo- cato. p. 150.
Cameluca, (Dief. camelauca, camelunca)
szdg. Georch. H. T. III. 191. II. 417. etc.
netae ; aliud trassatum, seu stride tale, dum
Cambiatura, locus, ubi cqui cursus pecunia alicui ita da'tur, ut is illam pro certa carduus; bogdcs. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Camelus, 3. coloris camelini; tevepublici permutantur; lovdlto hivatal. Pferde- mercede alio in loco certae person* solvi curet.
post. Nov. Calend. 316. Temesvariensis Postae
Cambium purum, quum idem pro szinu. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 294. Misi
Prsefocturatus Offlcii ac simul Cambiaturae eodem mutatur ex. gr. possessio pro posses- aulem ad praasens in signo parva3 recordatioDistrictus.
sione. Georch. H. P. III. 184., hanem csak jo- nis examita duo, episima dupla, unum est ruCambiaturista, ae, 1. campsor, 2. qui szagot cserel joszagon es ezt nevezziik tiszta beum et aliud album et camelum unum.
Camelus, i, (Du C.) funis nauticus. Gal.
cambiaturae praeest. i. valtouver, %. lovdlto cserenek (cambium purum). Torvt. Msz.
chable. hajokotel. Gyon. 3606.
hivatalnok. Torvt. Msz. Nov. Calend. 317. potlds nelkiil valo csere.
Camenata, caminata, Kemnada (Dief.)
Postarum magistri el Cambiaturistae. 319. Cambium redolet
naturam
Postarum Magistri Bacsiensis simul Cambi- cambiati, acceptum bonum naturam dati Kamenale =ein mil einer feuerstatte (Kamin)
aturista.
habebit, quia illius surrogatum est; a csere- versehenes Gemach (Lexer); tuzhelylyel elCambicio, actus cambiandi i. e. mu- joszdg megtartja az elcsereltnek tulaj- Idtott szoba. It. camminata. Schla'g. 1051.
tandi a verbo cambire: csereles, vdltds. donsdgdt. Torvt. Msz. Kovy El. 388. Georch. camenata: kemenyes.
Camenum, caminus (Wagn. kemencze,
Monm. Comit. III. 4-41. quod vetus moneta H. T. III. 191.
Cremniciensis non sumitur ubique secundum
Cambium siccum, V. Cambium for- tuzhely, kurto, szenelo) kemeny. It. cammino.
superioris anni aliorumque constituciones, sed male ; szdraz vdlto. ein trockener Wechsel. Gal. cheminee. Ger. Kamin. Schla'g. 1052.
1. Camera: (Du C.) conclave, cella, cuin partes inferiores infra Cassoviam nona tan- Torvt. Msz.
tum Cremniciensis sumitur, in cuius cambiCambium simulatum, permutatio biculum; kamra, szoba. It. camera. Fej. V.
11. 413. item in camera habeo viginti brachia
cionem in singulos florenos hungaricos ali- Beta; ftzines csere. Szaz. XXIV. 58.
quando octenos, novenos et denos denarios
Cambium sincerum, Cambium ve- (ul) de optimo bruneto. Inst. Arithm. 193. parum ; ralosdgos csere, igaz csere, szinJes rietes cuiusdam camerae longae 24 uln. Cod.
superaddere cogimur.
Cam bio-mercantile iudicium nelkiil tett vagy valo csere-vallds. Torvt. Dip. Arp. Cont. VII. 273. dictum privilegium
in camera Ecclesia? nostrae fecimus conservel tribunal, iudicium cambiale; keres- Msz.
kedoi iteloszek, vdltokereskedesi torCambium temporaneum, cam- vare.
2. Camera, cellarium; eleskamra,pinvenyszek, vdltotorvenyszek, kereskedok bium ad tempus; ideiglenes csere v. cserecze. Batty. Leg. 60. an. 1308.
iigyet itelo tdrvenyszek.T6r\i. Msz.Tisztb.Ir. vallds. Torvt. Msz.
Cambio-Mercantilis, ad argentaCambium trassatum, V. Cambium 3. Camera, salium fodina, salinae; sobdnya. Verancs. VI. 145. Praeterea ut ipsi
riam pertinens; vdlto-kereskedesi. Opin. manuale.
Depul. V. Codex Cambio-Mercantilis, eius(In) cambium dare, permutare, el- capitanei accipiant in manus suas omnes salium fodinas, quas cameras vocant, omnes
demque ordo processualis.
cserelni. Georch. H. T. III. 184.
Cambivum, i, cambium; Einwechse- aurarias vectigaliaque ac caeteros proventus
Cambire vel Cambiare, permutare peregios.
cuniam litteris collybisticis aut argentariis, re- lung, Kronst. I. 293.
4. Camera, (DuC.) aBrarium, kincstdr.
dimere aliquid pretio; bevdltani. S. de Keza
Cambsio auri, alias: Campsio, permutaChr. II. 4. 1. Kronst. II. 363. Batty. Leg. II. tio; bevdltds. It. cambio, Gall, change. Monm. Torvt. Msz.
227. an. 1136.
Comit. Trans. VI. 382. Cum in hoc regno
5. Camera, Kamera, ae, fiscus, ofliCambium, (DuC.) permutatio pecuniae, nostro Transilvania3 ex quibuscunque mon- cina monetaria; penzvero intezet. Kol. Cod.
collybus, pecunia implicita cum aliorum pecu- tanis fodinarum seu minerarum per montani- 12. Mykoron vez te aranyath keth rez es
niis et cohserens; csere, joszdgcsere; vdlto. stas quoslibet elaborati auri Cambsio fldelem ezwstolh 1 rezth facith extra cameram karat
It. cambio. Wechsel. Wagn. Cod. Dip.nostrum generosum Petrum Flistik de Colos- 17 intra kameram karat 17V2, 18.
Camera apostolica reverenda,
Arp. V. 202. Cod. Camb. Merc. 10. Cambium var, praefectum auri camerae nostra, in ratio(quod pro ipsis Literis cambialibus hoc loco nem eiusdem camera? seu coanlenti nostri Co- (Du C.) ad quam spectat cura pecuniarum ac
thesauri ecclesiaa Romanse V. s. Collector;
sumitur) in genere est scripla stipulatio seu losvariensis concernat.
contractus, quo auctor illius legitimo eius posCambuca, (Du C.) clava (ferrea), alias apostoli kamara, mint felebbviteli torvenysessor!, certain pecuniae summam, determi- cucuma; buzogdny, futykos, bunko. Fej. V. szek mukodik oly egyhazi iigyekben, melyeknate tempore et loco per se vel alium exsol- II. 426. cambuca percutere. Torvt. Msz. Wer- ben valamely penziigyi kerdes tiszta per utjan
boczi 432. Ideo damnabilis quaedam abusio hozza masod- vagy harmad folyamodasban
vendam sub vigore iuris cambialis obligat.
Cambium a dato V. Cambiales a dato. inter nonnullos litigantes hinc emersit: quod felebbeztetik. Kon. Egyh. 255.
partem in causa triumphantem et victricem in
Torvt. Msz.
Camera3Apostolic8eDebitorum
Cambium a piacere V. cambiales a sententia; executione, evaginatione gladii vel Collector, exactor tribuli apostolici in Popia. Torvt. Msz.
ensis nudati ostensione repellere nolunt, sed lonia; apostoli kamara lengyelorszdgi
Cambium a uso V. cambiales a uso. astutia excogitata baculo ligneo vel cambuca adoszedoje. Magy. Tor. Tar. IX. 127.
Torvt. Msz.
ferrea interdum minis. . . repellunt.
Camera Aulica, udvari kamara.
Cambium a vista V. Cambiales a
Camea, ae, gemma sculpta tiguris emi- Ger. Hofkammer. M. Bel. Geog. 500. Camera
vista. Torvt. Msz.
nentibus; ectypa; dombnru vesetu drdgako. Regia Metallica, cuius sedes est Cremnitzii...
Cambium domiciliatum V. Cam- Gal. camee. Tor. Tar. 1890. p. 799.
Excelsae Camerae Aulicae Viennensi
biales domiciliatae. Torvt. Msz.
Camelaucium (Du C. camelaucum, subest.
Cambium formale, Cambiales for- camelaugum, camelausium) capitis teguCamera cementationis, camera,
males, valdsdgos vdlto. Cod. Camb. Merc. mentum, et pilei genus ex camelorum pilis con- officium commulando auro, argento; penz10. Dividilur vero Cambium in formale et fectum = quadratum q. v. negyszogu fo- vdltdsi kamarai hivatal. Arch. Ver. Sieb.
siccum; si nempe dator Cambii designates veg. Nagy Hier.
VI. 1. 313. an. 1552.
pecuniae summam in alio, quam ubi extradaCamelot, Camelotum vel Came- Camera censualis, censui obnoxia,
tum fuit, loco solvendam disponat, erit Cam- lotus, i. pannus ex pilis camelorum textus ad censum pertinens; add-kamara. Cod. Dip.
bium formale; secus vero, si solutio in illo (DuC.) teveszor szovet. It. cammellotto, Gal. Arp. Cont. X. 144 domus Balduyni cum curia
ipso, in quo Cambium emanavit, loco, prae- camelot. Germ. Kamelot. Hist. Natur. 23. Vect. et camera censualis in ordine camerastanda est, Cambium siccum nuncupabitur. Ref. D. 2. Fej. HI. 23. buccaranos (telas sub- rum.
Camera ecclesise, sacristia; sekCambium in giro, Cambiales in giro. tiles) . . . quinquaginta et duos camelotos
Torvt. Msz.
(pannos ex pilis camelorum textos) per vio- restye. Tor. Tar. 1889. p. 407.
Camera macellaris, taberna macelCambium manuale seu colly- lentiam abstulerunt.
Camelotus Venetianus, czomoly- laria; meszdrszek. It. macello, beccheria.
sbus, kezrdl kezre valo penzvdltds. Vern.
Camera mercimonialis
Camerse lucrum
Camilafeum
Jogt. Eml. T. I. p. 179: Magistri Lany . . . CaCamerse lucrum, lucrnm quod fisco marai} kincstdri tiszt. Numi Hung. 159.
meras Macellares facere teneantur.
obvenit; kamarai nyereseg. Sim. Num. 55. Szegedi Ruhr. Pars I. p. 160: quod CameCamera mercimonialis, taberna Quantum Camerae lucrum profecto non rariis non sit licitum pro se fodinas excomercenaria ; kereskedM kamra, csarnok. cresceret, hoc est non efficeret unam pensam lere (offlcialibus Camerae Cremniciensis et
Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 127. quandam do- ex Marca, nisi altera daret a singula uncia Rivuli Dominarum vulgo Nagybdnya). Conmum nostram lapideam, sitam in vico Lalino- unum Grossumboc est 8 Grosses, qui adcurate stit. Conventus Bacsiensis 1519. Faber. Jur.
rum Strigoniensium, habentcm introilum ct pensam denotant. . . quod sicut modo, ita Met. 19.
3. Camerarius, Tavernicus; kincsexitum ante cameras mercimoniales et olini etiam ad rationem instrumentorum et
oonterminam vico, qui de dictis cameris Camerariorum semper certa summa ex vero tdros. Tor. Tar. 1893. p. 7.
4. Camerarius, cubicularius, cubiculi
mercimonialibus ducit ad Ecclesiam Sancti Marcae valore detracta sit pro lucro. V. Luminister, praefectus; komornok, kamards.
crum camerae.
Nicolai.
Camera Metallica Regia, iudicium
Camerse Regise Prseses, olim It. cameriere. Kammerdiener. Slav, postelnik ;
causis metallicis cognoscendis; bdnydszati Supremus Camerarius vel Thesaurarius; ka- Luc. Regn. Dalm. 96. Tort. Msz. Molnar,
kamara. M. Bel. Gcog. 499. Aerarium Re- mara-elnnk, kincstdri elnok. Kammerprasi- Pat. 53.
Camerarius Supremus, V. Tavergium in Hungaricam et Metallicam Came- dent. Numi Hung. 159.
ram distinctum, bonorum, redituum, atque
Camerse primarius, praefectus cubi- nicorum Magisler: fokincstdrnok, tdrnokiurium regiorum curam habet. Ib. 500. Ca- culi; szobafonok. Szekelyudvarhelyi ref. koll. mester. Car. Bel. De Archi off. 41. Certe in
mera Regia Metallica cuius sedes est Cre- Ert. 1894/95. 99. Camerae Primarius judicibus Regni priscis iam turn temporibus
mnitzii, in montanis urbibus, sub prasidio Patremfamilias in suo contubernio agatoportet. habebatur. Quid, quod ob proventus Regios
Comitis aerarii metallicirei metal!urgicaB, reique
Cameracensis, officialis camerae, aera- cum fide administrates nunc Thesaurarium
nummariae, per Hungarian! curam habet et rii; knmaralista. Beszterceb. ag. gymn. Ert. nunc Supremum Camerarium dictum reexcelsae Camerae AulicaB Viennensis subest.
1875/76.25. et postea cum oppressione legum perias.
Camera monetaria, moneta; penz- ex manibus nostris licenliosis illis temporibus
Cameraticus, 3., ad cameram, aerarium
vero hivatal. Numi Hung. 24. reliquis no- violenter duclu cameracensium partim per pertinens, kamarai. Molnar Palv. 68. Causamine Banorum Sclavonic, quibus camerae milites, partim alias nocturno etiam tempore rum Cameraticarum. Art. Diaet. Pos. 22.
monetariae fuerant elocatse, cusis, ad cata- erepta sunt.
aliosque Bellicos et Cameraticos Officiales.
logum numorum provincialium spectantibus.
Camerale Dicasterium, iudicium Molnar Patv. 51. Advocali, Officiales DominaEpist. Proc. 83.
metallicis causis cognoscendis ; kamarai les et Cameratici potiores.
Camera montana, camera metallica; birosdg. Molnar Patv. 70.
Camerclarius, quaestor, camerarius;
Bergkammer. M. Bel. Geogr. 500. Camera
Camerales, res ad a3rarium pertinen- szdmtarto. Ljub. Mon. SI. IV. 20 an. 1360:
Regia Metallica, cui sedes est Cremnitzii . . . tes ; kincstdri iigyek. Wallaszky 551. porro mittebat presbiterum . . . camerclarium ...
rei metallurgies reique nummariEe curam ha- Politia et Scientia Commercii, Reique Aerarias pro emendo . . . iocalia.
bot (per Hungarian!) etExcelsae Camera Aulicae vulgo Camerales dictae.
Camergraffiatus, us: Caesareo-ReViennensi subest. Suffragantur ei reliqua3, quae
Cameralis, e, ad cameram pertinens; gium Supremum Camerae Comitis Officium;
Schemnitzii, Neosolii, in Scepusio atque Uj- kamarai. G. Fej. T. XL V. Un. 159.180. 185. kamara-grofi hivatal. Wallaszky 382. Jubanae prostant camerae montanae.
Ex archive earnerali. Kass. P. P. I. 139. riev. Jur. Met. 13. Kov. Form. St. CXIX. MolCamera Regia, magyar kirdlyi ud- officia cameralia.
nar Patv. 70.
vari kamara vagy kintses tdri tandcs.
Camergravius, i, V. Camerae GraCameralis Ofiicialis, officialis aeraKonigl.Kammer. Szirm. Cameraregia. Eddig rii; kamarai tiszt. Arch. Rak. 1.27. Came- fius. Cod. Dip. Briiss. II. 34. Monm. Comit.
felsegesnek neveztek, de tsak magat az ural- ralis officialis Schemniciensis.
Trans. V. 248. et talem culturam deinde
kodo Felseget illeti es a Deakban is Excelsa
Cameralis status, officiates camerae peculiari miner arum praefecto aut canem t6szen Felsegest, azert T. Pesth Var- aerarii; kincstdri tisztek. Kormocb. forealisk. mergravio nostro, ut vocant, committant.
megye szerent: Nagymeltosagu Magyar Kiralyi Ert. Bpest, 1895. p. 107. absque Camerali Camerina, camera; kamara. Fej. X. I.
Udvari Kamara vagy Kineses tari tanacs. Bel. statu (nem szamitva a kameralista osztalyt) 638. sed se sub cautela iniquitatis in suis latiGeogr. 499.
bulis et camerinis occultando . . . Domino
a lakossag szama.
Camerse Regise Magister, MareCameralista, V. Cameralis status. S. C. satisfacere non curavit.
schallus Curiae; kir. foudvarmester. Szaz.
Camerinam movere: V. Camarina.
Cameraliter, a Camera, per Cameram,
XVII. 535.
a flseo regio, publice; kamarailag, kamara Verancs. IV. 221. Nos camerinam huiusCamera Salium, salinae; sdhivatal. Altai; penzilgyi hatosdgtol. Ac. Com. Sopr. modi non existimamus alios movisse. Verancs.
Cod. Dip. Bru'ss. II. 158. necnon Marmarusium p. 10. Kass. P. P. I. 198. Cameraliter ad IX. 123. Nonne dixeram tibi, ut eiusmodi eacum Cameris Salium.
florenos T. cruciferos T. aestimatani. Diar. rn erinam ante tempus non mover es et caCamera (Tormenti). Falud. Areh. Com. II. 93. cameraliter defixa congrua.
veres diligentissime, ne quid manifestae simul140. Tormentum bellicum. Germ. Stuck, groCameraria, ae, (Du C.) pedisequa; ko- tatis cum Michaele inires.
bes Geschiitz, habet paries tres: Par's po- morna. Rak. On. 8.
Camerium, (a camerare: boltozni) bolt.
strema, quse funda et camera tormenti
Camerariatus, offlcium cublcularii, It. bottega. Kov. Form. St. 452. nee non Pandicitur. Germ. Boden-Stuck, continet farturam magistri admissionum; kamards, aranykul- therinarum subas quascunque et mastrucas
sive pulverem pyrium et globum geminoque csos tisztseg. Fej. X. 4. 808. et sigilli nostri eodem modo quoscunque nostros tantummodo
anaglyptico opere (Friesen) intercipitur.
Camerariatus Officii jussimus appensione in hospitiis et Cameriis libere vendere quaCamerse-Graf iatus, offlcium pra3fecti muniri.
litercunque permittimus.
fodinarum ; bdnyagrofsdg. Faber. Jur. Met.
Camerlingus, i, camerarius; komorCamerariatus Officium, munus
16. His accensentur : c) Ordinatio S. Came- camerale, cerarii; kamarahivatal. Pest Var. nok. It. carmerlengo. cameriere. Kammerdierae- Grafiatus de 9 Julii 1753.
ner. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. Jordanus
Lev.
Camerse Grafius, praefectus fodinaCamerariatus Salium, offlcium sa- camerlingus meus mantellum denarios et
rum; bdnyagrof. Kammergraf. Faber. Jur. linarum; sokamarai hivatal. Verancs. II. quedam alia ibidem amisit.
Met. 18. Caroli Andegav. rei montanae ad me- 263. cogaturque abdicare se omnibus publicis
Camilafeum, bireltum, gr. K<X/M)MVliorem normam reducendse studium. Decreti officiis iis prscsertim, quae arbitratu regis et %iov, xafjLi).avMov, suveg, kalap. Nill. Symb.
eius de anno 1342. . 12. 16. . . . queis Ju- consilii ad tenopus dabantur, ut thesauriatu, p. 862: Et biretto, quod Graeci Camilafeum
risdictio Camerae Grafii in monetariis de- Budae castellanatu, salium Camerariatu.
appellant, nullatenus careant. V. notani 1.
flnitur, perbibent.
1. Camerarius, provisor, officialis; Ductum videtur vocabulum dnd xa/jrj).ov
Camerse Inspector, curator serarii; intezo, tiszt. Batty. Leg. T. II. 443. ann.%ul av'/dvog, ut adeo ex notatione sua pileum
kincstdri felilgyelo. Beng. Ann. Er. Ccenob. 1279: administrators, cameram seu offl- demonstret e camelorum pilis confectum,
230. Cuius cum mens esset, ut aliqui e patri- ciales.
cooperiendis cervicibus destinalum. Latini plebus Budam ad Illustrissimum Excelsaa Camerae
2. Camerarius, (DuC.) officialis Came- rumque transpositis literis scribunt calamanInspector em mitterentur . . ,
rse, qui fiscalium redituum curam habet; ka- cum vocemque sic formatam varie ac mire
Camlor
Campagnia
Campi Mareschallus
explicant, ut fusius exequitur Du Cane Gloss. tribus magistris de Apatfalva, qui ligna dispoCampanus, 3., ad campanam pertinens,
lal. pp. 4748. edit. Paris an. 1842.
suerunt per dictum campagna, quia omnia harang. P. Bizarus De Bello Pann. p. 694.
Quamobrem sub gravi et severa pcena omnibus
Camior, is, camphora; kdmfor. Kol. erant pudrida.
Cod. 10. Ad faciendum camforem.
1. Campagnia, centuria ; szdzad. Gal. mandavit, ut Viennae, quibusdam certis horis
Camicia, (Du C.) interula linea; ing. It. compagnie. Tor. Tar.. 1888. p. 729. Cam-prsescriptis, ad campani aeris sonitum, sincamicia. Prot. inq. 218: incepit rogare me, pagnia mosquetariofum et duodecim vexilla guli, genibus flexis, Deo supplicarent.
Camparius, i, (Du C. Camperius)
peditum.
quod tollerem sibi camiciam suam.
2. Campagnia, ab It. campagna, ex- custos agrorum; mezdorzo, cso'sz. Gyon.
Caminarius, i, purgator caminorum,
fumariorum; kemenysepro. Rauchfangkehrer. peditio; tdborjdrds, tdborozds. Feldzug. 3624.
Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. IX. 219. aesti- Campasca, 33, parvum horologium, fors.
Tab. Conscr. Par. Pap.
Gamine, idem quod caminus: via,, iter; vosque turbines sedat hybernalis tranquilitas a Compass; zsebora. Kronst. II. 525 : dedit
dono . . . unam parvam horam seu camut. Georg. Sirm. 1. 253. Extunc jam Cesar et sic istius Campagniae finis. Par. Pap.
erat in Erdiod prope Ister flui in camine
Campalnator, pro: campanator. Arch. pascam.
Campenses, (Du C.) qui in agris et
Ver. Sieb. XL 354.
rippa.
Campamentum, castra, castra posila campis degunt. Hasretici IV. saeculi alias mon1. Caminus, i, (Du C.) iter, via; ut. It.
cammino. Ljub. Mon. SI. III. 63.: in casu . . . vel ponenda, figenda, stativa; tdborutes, td- tenses, quod in montibus et rupitarii, quod
borozds. It. campamento. Kuk. 'Jur. II. 186. in rupibus degerent; mezokalandosok. Nagy
quo caminum non esset tutum.
2. Caminus, (DuC.) idem quod cami- quovis praetextu occasione formandi eatenus Hier.
Campestralis, e. campester; mezei.
nata, conclave, coenaculum, in quo caminus nefors campamenti educillare ausit
exstat; kandallo. Gal. cheminee. Szaz. XI. Szirm. 29. Molnar Patv. 71. Inter pro educilli G. Fej. T. XL V. Un. 318. Hungari vero ex
arendatione competentes cseleris paribus po- longa campestralis hospilii mora toedio
720.
Caminus ignis, infernus. Kaprin. tiores Kneziatus sive communitates aliique affecti lupo proclamato . . . abierunt.
Eloq. 1. 365. Alii vocant Gehennam, cami- extranei Arendatores, quivis in proprio conCampestria, (DuC. sub Campestranum ignis alii; sunt qui terram miseriae, finio privati etiam Campamenti tempore tus) succinctoria, quibus ii, qui in campo constagnum sulphuris ignem devorantem, occasione vero generalis penes sui conflnii tendunt, genitalia tantum oper'mnl', jdtekhoz
valo femural (koteny). Gyon. 3623.
ardores sempiternos tristibus profecto no- compagnias pretio iuxta qualitatem vini.
minibus compellant.
Campestrianus, 3., quod capi et
Campana, (Du C.) aes campanum, hacomprehend! potest; konnyen felfoghato.
1. Camisa, (DuC.) supparum, subucula; rang. It. campana, Wagn.
ing. Prot. inq. 166: puella involvit. . . unum Campana urinatoria, testa urina- Cod. Alv. II. 285. Super variarum militia} insolentiarum compositione campestrianis ac
cilicium et posuit in dorso super camisam. torum, buvdrharang. Phil. Musz.
2. Camisa, ae, vestis sacerdotum; kdmCampanae horarum, cam. horas rationabilibus argumentis propositarum et
zsa, ing. It. camicia. Chorhemd, Capuce. Cod. indicantcs; ordtjelzo harangok. Szaz. XVII. illustratarum.
Campestris Capellanus, castrenDip. Arp. Cont. XI. 61. et quinque tele de 771.
sagis habentes unaquaque viginti cubiti et
Campanarius, campanarum agitator, sis sacerdos; tdbori pap. Feldpater. Regul.
quatuor bela et novem camisae et una racana etc. qui campanas pulsat; harangozo. It. campa- Turm. Pra?t. 71.
Camphora, (ab arab. kafur, sansc. karCamiscia, ae, (Du C.) interula; tunica naro. Kol. Am. II. 127. (Registr. Varad. .
interior V. s. Besacia. ing. It. camiscia.
142.) alterum (ilium . . . d e d i . . . ecclesiae in pura, hebr. kopher = resina) acris saporis et
odoris de arbore, qua3 dicitur camphora in
1. Camisia, tunica mulierum pellicea, Campanarium.
testhez simulo noi behecs. Szaz. XIII. 234. Campanarum Fusor, harang- Japonia; kdnfor. It. canfora. Vern. Psych.
273. et passim.
2. Camisia, ae, (Du C.) vestis sacerdota- onto, Glockengiesser. Tab. Conscr.
Camphoratus, camphora mixtus. Bene
lis eadem, quae Alba dicitur; kdmzsa. End. p.
1. Campanator, (DuC.) Pulsator; ha566. (Synodus Budensis an. 1279.) habeant... rangozo. Fej. II. 422. campanatore, pa Med. I. 126. spiritu aromatico vel camphocamisias albas sive rosetas. Cod Dip. Arp. store et servitore Ecclesiae non dicatis. Cod. rato calido immersis.
Campi Capitaneus, rei tormentarias
Cont. 36. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. j Ep. Pet. Paz. I. 247. Quod schola catholicis
Camisia parva, soccus p. sdrga kap- nimirum cantore, rectore, organista et cam- praifectus; tdborszernagy. Feldzeugmeister.
Cod. Dip. Briiss. IV. 261. Stephanus Horvath
cza, tegecz. Szaz. XXIV. 340. 342 C'amisiam panatore careat.'
magnam, camisiam parvam vulgo sarga
2. Campanator, ludimagister; rek- substitutus electaa Regise Matis Campi Cacapczatb theghez prius etiam fuit dictum.
tram, kosta, iskolamester. Szaz. XXVII. pitaneus.
Campi Castellanus, i, praefectus
Camisol, subucula; melleny. Gal. cami- 426.
sole. Camisol, Jacke. Arch. Rak. 348. Unum Campania, (Du C.) V. Campagnia, 2. campi; vdrnagy. Arch. Rak. IX. 452.
Camisol ex tela alba, foemineum. Unum Ca- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 413. Sicque Campiductor,(DuC.)capitaneus, hadCampania huius anni finita. Dip. Alv. I. nagy, hadvezer. II. Rak. Gy. 413. 566.
misol inconsutile.
Camisus, Alba q. v. Cod. Dip. Arp. Cont. 313. I. 373. Thok. Diar. 449. Arch. Rak. II.Szaz. VI. 441. Gyon. 3633.
Campiductus, expeditio; hadjdrat.
VI. 126. quatuor paria camisiarum et totidem 589.
braccarum, camisum unum de fustanico albo.
Campanella, dim. a Campana, tintinna- Feldzug. Regul. Turm. Prat. 57. Kass. P. P. I.
Cammer-Gravius, V. Camerae- bulum; csengetyu. Kat. Hist. Due. 461. Ac 330. Quod intra decursum huius temporis 11.
Eberhardus comes primitias tollens de torqui- campiductibus et prater occurrentes alias
grafius. Rak. On. 54. 56.
Cammerlengaria, se, aerarium; szdm- bus aureis, qua? sunt ornamenta colli et tintin- minores velitationes, 7 in Ms campiductibus
tartoi hivatal. Rentmeister-Amt. Ljub. nabulis id est auri campanellis in immis locum habentibus pugnis decretoriis interMon. SI. XL 7. an 1306: pecunia . . . que vestium dependentibus tres libras auri ad fuerit. Diar. Com. 1796. p. 6. Magy. Tor. Tar.
XX. 147.
data fuerit in cammerlengaria ... in custo- faciendum calicem . . . dedit.
diam.
Campigeni (Cf. Du C. Campigenare)
Campanifusor, V. Campanarum fusor,
Cammitus, communis porticus (ab It. harangonto'. Egri leveltar.
antesignani; vexilli cuslodes; zdszlovedo,
cammino), kozos folyoso, jdrohely. Han.
Campanile, (DuC.) trabium compages, -tarto. Gyon. 3634.
Mon. Jur. II. 219 : quicumque habuerit andi- in qua companae suspensse sunt. V. s. Uulta.
Campi Mareschallus, Campi
tum vel cammitum cum alia domo.
harangldb. It. campanile. Knauz M. E. Str. Marsallus, supremus belli dux; hadi fovezer, tdbornagy. Gal. marechal de camp.
Camoca, (DuC,) panni serici vel pre- II. 215. etc. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 446.
tiosi species finom szdvet. Kamuka. Art
Campanista, idem ac Campanator, Tort. Tar. 1891. p. 38. Reg. Mil. an. 1726. p.
eines Kostbaren seidenen Zeugs. Kronst. 1.19. Pulsator. Fej. II. 102. Haec sunt nomina Cam- 11: Nos Carolus . . . Nostris Campi Mareschallis, Generalibus Equitatus, Supremis rei
Camoeus, gemma sculpta flguris exstan- panistarum . . . Knauz M. E. Str. I. 93.
tibus, ectypa, gemma caelata. Gamahoko.
Campanula, tin tinnabulum;csmgrefa/t<. tormentariae Praefectis, Mareschalli Locumtenentibus, Supremis Campi Vigiliarum Praefectis.
Ger. Camee. Par. Pap.
Tor. Tar. 1887. p. 190.
Campagna, campus, ager;mezo, teruCampanulatus, formam campanulas Tribunis, eorumque Locum tenentibus: Supremis Vigiliarum Praefectis, Equitum Magistris,
.let. It. campagna. Szaz, IV. 675. Item dedi referens ; harangforma. Diosz. Fu'v. 15.
96 Campi-Mareschalli-Locumtenens
Campualis
Cancellaria
Campualis, campestris; mezei. Kub. D. Mon. Jur. P. I. 233 : navigio existente in caCenturionibus eorumque locumtenentibus:
Signiferis, Vexilliferis, Castrorum Metatoribus, Hont. 11. p. 125. (an. 1339), super terris nalia.
Vigiliarum Magistris, Armiductoribus, Hospi- campualibus.
Canalicola, ae, ardelio, homo nihil
tiorum Designatoribus salulem.
Campum tenere, vincere, superio- agens forenses homines pauperes dicti, quod
Campi - Mareschalli -Locumte- rem discedere. csatdt nyerni, Wagn.
circa canales fori consisterent Festus. 35. a
nens, supremi ducis vices gerens; altdborCampusculus, dimin. a. campo. Fej. piacz csatorndi mellett dllo szegeny kiilnagy. Arch. Rak. IX. 3.
V. III. 24. Inde transiens per campusculum foldi emberek. Gyon. 3657. Par. Pap.Ptacz
hazugja.
Campi Roncalici, V. Campi runcati. vadit ad arborem Nyrfa.
Vuch. Jur. Feud. 11. Fontem Libri feudorum
Camsa, Camisa, Camisia ; kdmzsa. Fej.
Canalis fodinalis, ad fodinas perticonslituunt observantiae in Curiis Feudalibus III. 2. 125. Altaria his decoravimus ornamen- nens canalis; bdnyai vizvezetek. Torvt. Msz.
Italise usitatae, nee non leges Imperatorum tis: videlicet 29. casulis, dalmaticis 19, albis
Canalisatio, (aquarum), derivatio fluConradi alici, Lotharii II. et Friderici I. in 50, camsis de pallio 10 et aliis 15.
minis aquarum fossa facta; csatorndzds.
Campis Roncalicis latfE . . . Imperatores
Camuca, ae, (Du C. Camoca) panni pre- Art. D. 18iO. p. 52.
Germanise una Reges Romanorum comitia po- tiosioris serici species, drdga selyem kelme
Canalium, via3 locus, quo accelerandi
puli in Italia passim in Campis Roncalicis inter neme. Tor. Tar. 1887. p. 173. Inventarium itineris causa equi cursuales pra3mittebantur ;
povtalo-vdltohely. Par. Pap.
Placentiam et Cremonam . . . celebrarunt, in super peciis camucarum. A. 1429.
quibus omnem rem clientelarem usu maxime
Camucatum, V. Camuca. Tor. Tar. Canapa, 1. cellarium; 2. vestiarium.
et sapientumiudicioconsistentem legibus etiam 1887. p. 173. Una pecia de camucato varii (Du C. canava.) i. bor-pincze; 2. ruhaordinare slatuerunt.
tdr. It. canava. Batty. Leg. III. 648. an. 1505:
coloris super campo blaveo.
Campi runcati, V. Campi Roncalici.
Camuka, V. Camuca. Tor. Ta>. 1890.in cellario vel canapa. III. 622 : possunt tamen ... duobus uti habitibus, ita tamen, quod
Vuch. Jur. Feud. 11. Campi Roncalici a p. 565. Casula viridis ex Camuka.
vetusto verbo latino runcare Campi roncaCamuletum, idem quod Camuca. Tor. unum reponatur ad canapam.
lici seu runcati dicti, quod idem denotat Tar. 1887. p. 174. ornamentum altaris partim Canaparis, ad cannabim pertinens;
kender . . . Ljub. Mon. SI. IV. 84. an. 1366.
ac amplam planitiem excultumque terrarum, de purpura alba et partim de camuleto.
tractum.
Camur (Du C. Camyrus)curvus; gorbe, litteras... in corda canapari sigillo plumbato
Campi Scriba, scriba castrensis; had- horgas. Gyon. 3641.
roboratas.
irodai irnok. Archiv. Rak. IX. 452. Beng.
Camus, i, 1. fiscella, 2. funis, corrigia,
Canaparius, i, cellarius (Du C. canevaAnn. Er. Coenob. 209. Pater illi Carolus Por- quibus alligantur damnati: 1. rovid fek, koto- rius); pinczemester. Batty. Leg. III. 648.
tenberger officio functus Campi scribae, ut f e k ; 2. beko, Idncz. Gyon. 363839. Cf. an. 1505 : s i . . . venerint ad canaparium,
detur eis per eundem unum pucarium vini.
vocant.
Vulg. Ps. 32. 9.
Campio, onis (Du C.) in certamen singuCanape, xavanstov, conopeum, lectus
Can, divinator, princeps apud Tartaros;
lare descendens; pdrbajt-vivo. It. campione joslo, fejedelem. Fej. IV. 2.271. Can est slragulo stratus; kanape. It. canape. Kass.
Diss. de Ferr. Cand. . 12. Fuere vero po- nomen-dignitatis, quod idem est qui divina- Jur. Civ. II. 229. l e g o . . . sex sellas flavo
tissimum (Judicia Dei Vulgaria) sequentia: tor et ibid, principes dicuntur Can.
panno obductas cum simili Canape, duas
Duellum et Campiones, Ferrum candens,
1. Cana, ae, (DuC.) Canamelhe, Scriptori- aequales in minori Cubiculo existentes Lecticas.
Vomeres igniti, Aqua frigida,Aqua fer- bus Arundines, unde elicitur zacharum seu zucCanaphus, nodus; bog. Ger. Knauf,
vens sive Caldaria, Crux, Corsned sive carum vel uti a plerisque nuncupatur, mel sil- Knopf. Tor. Tar. 1887. p. 186. aurisutura ex
Buccellas panis hordeacei sortes, caetera.
vestre; unde a canna et melle dictam Cana- canaphis seu nodis habens in se corporalia
Campizare, armata manu vagari; fegy- mellam putant. Est autem Canna, apud graces ( c a p s a ) . , . sudarium cum nodis seu canaphis
veres ero'vel barangolni. It. campeggiare. GvQiyS, dicitur, unde nostri Canelle effinxerunt, aureis.
Ljub. Mon. SI. XII. 77. an. 1413. possint casiam Judieam ita vocantes quod ex cannis
Canapum, Canapus, cannabum v.
cantpizare et campizent damniflcando terri- eruatur. Monm. Comit. Trans. V. 198. ab uno cannabis ; kender. Knauz. E. M. Str. I. 496.,
643. Szer. Not. p. 102. Schlag. 1003. Kronst.
toria.
sacco canae fl. 50.
Camposus, 3., campis plenus, abundans;
2. Cana, 33, (Du C.) mensura agri Canna I. 628.
szdntofoldekben bd'velkedo. Tkal. Mon. Ep. dicta, quod in agrorum aliarumque rerum meCanator, canum curator (Du C. al. s.);
I. 143. an 1269 pervenit ad camposam tationibus arundo fuerit adhibita. Ljub. Mon. kutyaor. Fejp. Szam. 20: dedit 4 gros. pro
51. HI. 173: fabricetur (sc. monasterium) inter commestione canatori regis.
terram.
Canavus, i, fors. idem quod funis; hoCampsarius, utalvdnyozo. Vern. Phil. menia civitatis ... non obstanle constitutione
Mor. 391. In hoc possunt quatuor diversse de numero canarum, qui esse debet inter tel. (Leine.) Ljub. Mon. SI. I. 144: duo capersonae occurrere 1. Campsarius, qui pe- monasterium ordinum mendicancium, cum navi pro ligno magno ad tenendum in acquam.
Cancar, nobilitas; nemesseg. Kat. Hist.
cuniam dat alibi exolvendam. 2. Campsor tola civitas non sit longitudinis et latitudiqui pecuniam accipit. 3. Acceptans, qui penis ad dictum canarum numerum pera- Due. 116. Patzinacitse vero_, qui Cancar olim
cuniam in alio-loco exolvit. 4. Praesentans, plendum.
cognominabantur (nam hoc nomen Cancar
cui pecunia missa exolvitur.
Canabacum, (ab Hal. canavaccio) pan- apud ipsos nobilitatem et forlitudinem signiCampsio, actus permutandi; vdltds. nus spissiore bombyce textus; (kanavdsz), ficat) armis contra Chazaros sumptis victi terArch Ver. Sieb. VI. I. 180. qui in huiusmodi himszovet. Ger. Brocat. Vect. Ref. D. 2: peram suam deserere et Turcarurn regionem inargenti emptlone et moneta3. . . campsione tia Canabaci fini.
colere coacti fuere.
Cancellare, (Du C.) scripluram inducse ingerere presumpserint. Numi Hung. 164. Canabetum, pars agri cannabim proCampsor Regius, trapezita publicus; ferens; kenderfold. Pfahl. Jus. Georg. 57. tis cancellatim lineis obliterare et ita delere :
kirdlyi penzvdlto. Prise. Serv. p. 35: adeoque etiam pomaria, pruneta, lupuleta, ca- rostelyosan keresztiil huzni az iratot, torolni, vakarni. It. cancellare. Cf. Ulp. Dig.
Campsor Regius erat permutator Pecunia- nabeta. Kovy El. 118.
Canabeus, 3., canabinus; kender . . . 28. 4, 2. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 37. privirum. Sigism. Deer. II. anno 1495. art. 19.
Campsoriales, litterae ad permutatio- Batty. Leg. 1.585 : zona canabea. Fej. XI. V. legium . . . non rasum, non cancellatum non
nem pecuniae pertinentes; vdlto level, penz- Un. 369.
abolitum . . . Kass. P. P. II. 238. litteras non
vdlto level. Georch. H.T.III. 167. Torvt. Msz.
Canabis, funis, restis; hotel. Ru. Pan. abrasas, non cancellatas. Werboczi 315.
Cancellaria, a cancellis, tabularium
Szirm.
L. IV.
Sive minor fuerit, seu conditione supremus, sanctius, ubi publica3 litleraB asservantur;
Campsorialis, ad campsorem pertinens; penzvdltoi. Torvt. Msz.
Illius astrictum frangatur canabe guttur.
kancellaria, iroszoba. It. cancelleria. Cher.
Campsorialis domus, taberna arCanabum, cannabis; kender. Batty. Jus. Eccl. I. 224, Nobis Cancellarius nuncugentaria; penzvdlto hdz. Tb'rvt. Msz.
Leg. I. 441. an. 1092. Pristaldus Episcopi ca- patur a Cancellaria, cuius negotiis curandis
Cainpsorius, 3., ad campsorem perli- nabum ... accipiat.
atque expediendis prffificitur. Porro Cancellanens, vdlto ... Diar. Com. 110.
Canale, is, tubus; cso. Kronsl. I. 718. ubi ria vox barbara signiflcare solet locum, ubi litCamptio (auri) (DuC.) permutatio, canalia terebrantur.
terae publicae a Scribis Principium et Magistra(arany)bevdltds. Tor. Tar. 1891. p. 431.
Canalia, at, canalis; csatorna. Han. tuum conflciuntur. Wagn.
Cancellaria apostolica
Cancellarius Dapiferorum
Canelia
Cancellaria apostolica, locus ubi cellista. Cher. Jus. Eccl. I. 224. Cancellarii mensae; asztal gyertyatart6. Magy. Tor.
epistolse, bullae, pontiflcis obsignantur et edun- nomen a cancellando seu delendo ... nam Tar. XX. 172.
tur; pdpai bulldkat kibocsdto iroda. Kon. Cancellarii et Scribae nomen antiquitus
Candelaptes, (Du C. Candelapta) vox
Egyh. 256.
promiscue usurpabantur, secundum alios vero hibrida ex candela et gr. ama> accendo:
Cancellaria bellica, senatus res mi- Cancellarius etymon nominis a Cancellis traxit, qui candelas seu lucernas accendit. Sacristalitares curans; udvari hadi tandcs. Ger. intra quos. qui hoc munere fungebantur, po- nus; sekrestyes. Nagy Hier.
Hofkriegsrath. Arch. Ver. Sieb. VII. I. 42.
pulum audiebant, ne ab huius frequenlia con(ândelator, is, nom. verbi inusitati
Cancellaria Hungarico Aulica, culcaretur.
candelare sign, famulum ecclesiasticum, qui
Cancellaria Hungarico Aulica ; Kirdllyi
Cancellarius Dapiferorum, Ma- in tempto candelas accendit; gyertyagyujto
Magyar Fo Udvari Tandcs. Georch. H. gister Dapiferorum ; asztalnok mester. Fej. (egyhazfi). Vocabulum hoc invenitur in nova
T. IV. 69. Prise. Serv. p. 81. M. Bel. Geog. V. HI. 213.
editione gloss. Du Cangii, sed solum in plur.
499. Excelsa Cancellaria HungaricoCancellarius personalis prse- numero, nullo tamen exemplo allato; candelaAulica, quae sedem Vindobonae habet et a sentise regfse; V. Personalis; sze- lores: Qui deferunt candelas. In cod. com.
Regio Aulse Cancellario dirigilur, edicta Regis melynok. Hajnik Perjog. 41.
Zichy v. III. p. 335. Ibi inciperet continuari
in civilibus, sacris et iuridicis negotiis per
Cancellarius regius aulse, qui terre condam flliorum Johannis flly Both viHungarian! innexaque Croalise Dalmatian ac principis aulam sequebatur; kir. udv. fdkan- delicet Nicolai et Both, nunc autem Nicolai
Slavonian regna, expedit.
czelldr, udvari magyar fotanacsos, f6'- Candelatoris.
Cancellaria major, kirdlyi na- kanczellarius. Kir. korlatnok. WerbSczi.
Candellarium (Du C.) oblationes cangyobb kanczellaria. Szegedi Ruhr. Pars I. Torvt. Msz. Nota J. Samb. Tyrn. Szek. Okl. delarum; gyertydkbol dllo adomdny. Ljub.
p. 63 : Major Cancellaria est AulaeRegiae. II. 68.
Mon. SI. XXII. 185. an. 1461: fiant candeMolndr Patv. 66. Torvt. Msz. Hajnik. Perjog 59.
Cancellarius Regni, orszdgos kan- loti pro missis maioribus ... et pro candelCancellaria minor, kisebb kanczelldr. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. T. lariis in processionibus.
czellaria. Szegedi Ruhr. Pars I. p. 63 : Mi- 229.
Candelotus, i, (Du C. candelottus) cannor Cancellaria est Archi-Episcopi StrigoCancellarius summus, regis per- dela crassioris formae; vastag, dreg gyerniensis, Palatini, Judicis Curiae, verbo Judi- sons praesentia, Archicancellarius; kir. fo- tya. It. candelotto. V. s. Candellarium.
cum regni ordinariorum. Molnar Palv. 66. per kanczelldr. Not. J. Samb. Tyrn.
Candeolum, candelabrum; gyertyaMinorem Cancellariam ordinariorum Regni
Cancellati calcei, reticulati calcei; tarto. V. s. Arcella 2.
Judicum Cancellarias intellige. Torvt. Msz. reczes Idbbeli. Szamosk. II. 15. Horum ItaCandes, (Du C.) vasa flctilia; fold-, cseHajnik Perjog. 59.
lorum instinctu vestimenta quoque exotica repedeny. Gyon. 3699.
CancellariaRatiociniorum, cane, concinuari curaverat, follicatas caligas, can- Candi, Tzuckercanthum ; Maty. 230.
a rationibus; szdmvevoi iroterem. Reg. cellatos calceos, tunicas multifariam lanciCandibalum, est instrumentum braxaTurm. Prat. 114.
natas.
torum, quo brasium et braxilium agitant;
Cancellaria Transilvanica (ExCancellatio, actus abolendi, tollendi, serkeve.ro lapdt. Gyon. 3697.
celsa), qua3 per Provinciam Principis expe- delendi (Du C. al. s.); torles. Werboczi 315.
Candibalus, 3., (Du C.) (Cathol.) padit edicta, Viennae est, nullumque in publicis Item privilegiorum ac literarum in nominibus rum candidus; valamennyire feher, fenegotiis expediendis seu cum Hungarica seu vel cognitionibus personarum aut possessio- nyes. Gyon. 3695.
cum Austriaca, Cancellariis, nexum habet. Bel. num in eisdem contentarum et expressarum
Candicarius, i, (Du C. Candidarius)
Geogr. 523.
abrasio aut cancellatio. i. e. deletio : Ex pelliparius, qui coria facit alba ; bo'rfeherito.
Cancellarise expediter, pra3fectus Italico: cancellare, delere.
Gyon. 3694.
c.; irohdzbeli kikeszito; az irohdz v. iroCancellista, scriba iuratus, V. AntigraCandidandus, i, candidatus: j'elolt.
tisztse'g igazgatoja. Torvt. Msz. Tiszt. Ir.
pheus ; leiro hites Irasz, irnok, irodedk. Tor. Tar. 1887. p. 148.
Cancellarise iuratus notarius, Cancellist. Kass. Prax. I. 9. Constabat attune
Candidare, designare (Du C. al. s.); hiirohdzbeli kites jegyzo. Torvt. Msz.
Cancellaria ex ... tribus Nolariis simul can- vatalra jelolni. candidiren. Molnar Patv. 60.
Cancellariatus, us, offlcium Cancel- cellistis. Georch. H. T. IV. 16. Cher. Jus. Fabo Monm. Evang. 115. Torvt. Msz.
larii. Fej. X. I. 609. quod idem Dominus Joan- Eccl. II. 317. Moln. Patv. 65. Cancellista... Candidata, ae, quse destinata est ad
nes A. Episcopus maiore Cancellariatus in Cancellaria R. H. Aulica.
monacham; monacha futura; apdczajelolt.
nostri fungebatur honore. Kuk. Jur. III. 54.
Cancerator, qui captat cancros; rd- Magy. Tor. Tar. XHI. 86.
Offlcium Cancellariatus bene merits alicui kdszo. Schlag. 808.
Candidatio, actus proponendi ad elipersons conferatur. Szaz. XXII. 930.
Cancionale, liber cantiones continens; gendum, ad munus designandi; jeldles (hiCancellarissa, uxor cancellarii; kan- enekes konyv. Jokai Rab. R. I. 100.
vatalra). Szaz. XIII. 203. Pfahl. Jus. Georg.
czelldrnd. Beng. Ann. Er. Coenob. 499. et
Cancrenatus, a forma vocabuli gan- 342. De Candidatione et Electione Judicum
Domina Dorothea Sienno Cancellarissa graena (ydyygcuva) inusitata cancrena, quse Localium et promontorialium ac simul horum
Regni Poloniae.
inest in lingua Italica. Cancrenatum vulnus = et iuratorum obligationibus. OpinioDeput. 11.
Cancellarista, 33, cancellista, iam tabu- cancrenum vulnus, .cancer, gangraana ; rdk- Cher. Jus. Eccl. I. 275. quod tamen postrelarii praefectum, iam scribam, cancellistam si- fene, rdkseb, Rak. On. p. 243. 1. 5.: . . . mum ius electionis in ius candidationis ...
gniflcat; iro dedk. Thok. Diar. II. 253. Joan- vulnus pedis, quod cancrenatum repertum conversum est.
nes Milko cancellaristae Thokoliani cistam fuit, inflammabat.
Candidatus seternitatis, mortis
apud Nicolaum Feja reperiri posse. Tor. Tar. Cancrinus, 3., cancri, de cancro; damnatus; haldlra itelt. Pinx. Apod. p.
1888. p. 49.
rdk ... Thok. Diar. II. 380. Cancrinus pes, 107: Non procul hinc domum videre licet,
1. Cancellarius, i, (Du G.) tabularii argento circumdatus fl. 3.
dictam ab inquilinis der Schraan, 83diflcium
sanctions prases, custos, magister scriniorum,
Candarides, cantharis, idos (Dief.) h. sane est elegans, in quo sontes et aeternitaqui ad cancellos cubiculi procerum assistit. I. Lampyris Noctiluca (Linn.); Szt.Jdnos bo- tis Candidati ducuntur.
Etiam tribunalia habebant cancellata septa, gara. Ger. Johanniswiirmchen. Arch. Ver.
Candidatus iuris, qui iuri addiscendo
quibus excludebantur turbse atque iis praepo- Sieb. XXVI. 114.
incumbit; torveny gyakorlando v. tanusiti item cancellarii dicti. Cancellarii dicti poCandela bacilaris, laterna praefixa ba- lando. Torvt. Msz.
tissimum, qui ad cancellos forenses seu iudi- culo; nyeles Idmpa. Fej. X. 2., 163. in festo
Candidatus matrimonii, matricum stabant et notariorum munere fungeban- S. Michaelis Archangeli pro luminaribus prse- monii appetens; hdzasjelolt. Heirathskanditur. In regum palatiis idem munus gerebant, dictaa Cathedralis Ecclesia? Strig. viginti qua- dat. Bene Pol. M. 23.
administrabant regumque praecepta describe- tuor lucernas seu candelas bacilares sin- Candus,(Du C. Candys) indumentum Perbant. Archicancellarii seu Referendarii erant gulas quinque marcas ponderantes ...
sicum totum purpureum ; kirdlyruha. Gyon.
summi Cancellarii seu Gust odes sigillorum reCandelabrulum, parvum candela- 3698.
Canelia, se, cinnamonum, cinnamum,
giorum ; kanczelldr, korldtnok. Isthv. VII. brum ; kis gyertyatarto. Arch. Rak. VIII.
cassia; fahej. Han. Mon. Jur. II. 276 : zucha102., 27. Cf. Cassiod. Var. 11. 6.
319. Duo candelabrula.
g. Cancellarius, scriba, idem ac CanCandelabrum Meusuale, Cand. rum, canella et omnes species. .
13
98
Canine
Canon cusionis
Canem capere, impingere. Szirm.

Canine, instar canis; ebut. Corp. Gram. rando ; kenderdztato. Ger. Hanfroste. Pr. Pr.
Hung, in Par. 27. Kutyat fogni, canem ca- 134.
Nro 1112. an. 1786. Besztb. Levt.
pere in Hungarico significat impingere...
Caiiipa, 33, taberna (Du C. promptuaCannabum, cannabis; kender. B6k.
50. millia Hungarorum hoc proclio csesa fuisse rium); korcsma. Ljub. Mon. SI. XXI. 348. Pil. II. 326. an. 1583. cannabum... in ...
memorant et tune in proverbium ivit apud an. 1450 : vinum forense vendi non possit in stagno macerandi causa positum . . . manibus
maiores nostros : Kutyat fogtunk: canem ce- canipa ad spinam, sed vendi possit ad me- armatis irruissent.
pimus.
diam quartam.
Cannale, is (Du C.) pro : cannalis; csaCanepa, cella vinaria; bor pincze. Han.
Canipatia, SB, lintea canabina ; kender torna. Magy. Tor. Tar. XII. 51. molendigyap.ljub. Mon. SI. XXII. 84. an. 1456. nis . . . tarn ad lacum, quam eciam ad CanMon. Jur. P. I. 115. vinum de canepa.
nale ...
Canesius, (Du C.) idem quod Kenezius merces, linum, canipatias et laboreria lini.
Canis Gallicus, V. Sinkoran; vizsla.
Cannalieium, -itium, aqua3 ductus;
vel Maior. V. Balivus. Schwartn. Scult. 7. Rogerius Destr. Hung, per Tart. c. 35. Canesios Gal. chien-courant. Arch, Rak. VIII. 360. et vizvezetek. Kronst. II. 434., 654: in prajparatione cannalitii iuvantibus.
idest Balivos, qui iustitiam facerent et eis Canes Gallici vulgo Sinkordnt.
Cannaliculum, tubulus; kutcsd. Ger.
Canis Hungaricus, V. Kommondor;
equos, animalia, arma, xenia et vestimenta
utilia procurarent et sic procurator meus de Szirm. Hung, in Par. 12. Canis Hungaricus Brunnenrohr. Kronst. II. 239.
Cannetum, locus cannis obsitus; ndistis Dominis erat unus et pene mille villas re- Juhdsz Kutya etiam probabilius cum Hungaris in Pannoniam venisse videtur et est ar- das. It. canneto. voller Rohr. Szamosk. II. 366.
gebat et erant Canesii fere centum.
Canestrus, i, canistrum ; kosdr. Rac. gumentum pro eo, quod Hungari ex Asia sep- Siculi non ffigre imperata facluri, proxime Albam obtruncates in cannetum quoddam proMon. SI. XIII. 247. an. 1358. duos canestros temtrionali venerint.
Canis Indicus. Szentiv. Cur. Misc.turbant. Szamosk. 1. 46.
uvarum.
Cannicia, orum, a3diflcia e cannis conCaneva, (Du C.) canabis; kender. It. Dec. III. P. IV. 57. qui ex cane et tygride nastructa; nddhdzak. Gyon. 3652.
canapa. Prot. inq. 251. XXVII. et feci cum ea scuntur, canes Indici dicuntur.
Cannicium, i, canna, arundo: (Du C.
Canis laconicus, canis bigener, ex
unam cordam de caneva.
Canibarbus, 3., canescente barba pr33- cane et vulpe nalus; kopo. Szentiv. Cur. cannicia locus palustris); ndd. Gyon. 3651.
Cannon, nis (DuC.) tormentum belliditus; deres szakdlu. Boc. Hungar. p. 227 : Misc. Dec. III. P. IV. 57. Laconicae Canes
cum ; dgyu. F. Forg. Comm. 500. et duas
vulgo leporariae parere solent octo.
Canibarba Conors vale.
Canis Leporarius Leporaticius, triremes colligarant cannonesque octo imCanibuca, ae, (Du C.) pro : cambuca;
posuerant.
puspoki pdsztorbot. Tor. Tar. 1886..p. 562. (Du C.) V. Canis Laconicus.
Canis pastoralis, (Du C.) qui pastoCanodium, (Dief. canalum, canotum);
Canicse, arum, afurfures de farre a cibo
canum vocata3 (Festus); lisztkorpa. Gyon. rem comitatur; juhdsz kutya. Szentiv. Cur. Zedvaria. (Linn.); czitvor. Ger. Zittwer. Arch.
Misc. Dec. III. P. IV. 58.
3717.
Canola, sn, (Du C.) capsula reliquiis adorCanis credat, apud Horatium Credat
Cani-caput, homo capite canino ; kutyafejii ember. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. Juda3us Apella; Eb a ki hiszi. Kov. Form. St. nata; ereklyetok. Nagy Hier.
P. I. p. 332. Hominum Cynocephalorum seu 330. Aut, vel, sin, seu, sive, nam, namque, 1. Canon, onis, genus tormenti bellici
Cani-capitum meminerunt nonnulli... qui ceu, neve, quippe, nempe idem sunt. Canis ad pilas igneas in hostes mittendas aptum.
aiunt in montibus ad Indum Fluvium protra- credat.
Deriv. a Canna (calamus, arundo) quod in
Canis in prsesepi, est is, qui nee ipse Germ, quoque sermone etiam flstulam fen-earn
ctis, degere homines canino capite, sermone
eos nullo uti, canum tantum more latratum fruitur re quapiam, nee alios sinit frui; canis significat (das Rohr: ndd, sip, csd, puska).
enim in prasepi nee ipse comedit fcenum, nee Sufflxo quod vim augendi habet in serm. It.
edere . . . carnibus eosdem crudis vesci.
Canicida, pecus morticinum deglubens; equum sinit ad illud accedere. Szentiv. Cur. ex voc. canna formatum: cannone, quasi
kutyapeczer; gyepmester. Fjp. Szam. p. Misc. Dec. II. P. II. p. 102.
magna fistula, dgyu. Kanone. Szirm. 128.
180. an.^1419. Egri Lev. Kass. Ench. III. 70. Canisatus, us, a verbo canisare, iter Curios. Misc. 373. Charthauna et Canon
Canicius, (Calep. canatius) pro : clara flectere, flexus (Du C.) kanyarulat. Cod. Dip. idem significant...
voce ; tiszta (beszed.) Gyon. 3714.
Arp. Cont. VII. 329. Cuius terre prima meta 2. Canon, Is, (Du C.) xavibv, regula,
Canicula, 33, parvus cantharus: kis incipit in canisatu ab occidental! parte.
norma, lex ecclesiastica, index ; szabds, szakorso. V. s. Malvendula.
Caniscere, canere incipere; enekelni bdly, torveny, egyhdzi szabdly, lajCanicularis supplicatio, mense kezdeni. Gyon. 3704.
strom. Cod. Dip. Arp. V. 156. Torvt. Msz.
Augusto solita eleemosynarum collectio ; auCanisterium, saccus; zsdk. Cons. Cf. Isid. Orig. 6. 15 et 16.
gusztusi keregetes, segelygyujtes az os- Sumpt. Canisterium pabulatorium e tela li3. Canon,in extremis artubus cervi et equi
koldra. Ker. Nap. 4.
nea, vulgo Zwilch.
existentia ossa canon dicta; Top. Anthr. 49.
Caniculus, parvus canis; kis kutya,
Canistrum, modius; veka. Schlag. a kezkozep es a labkozep csontok szama a
kutydcska. Arch. Rak. VIII. 351. Collare pro 1021.
vad diszno vegtagjaiban 4,a szarvaseban ketto,
caniculo.
Caniter ambulare, malum habere, a loeban pedig csak egyetlen egy s ebben a
Canifer, (Du C.) occurrit plerumque in infortunium ferre; kutydul, ebul, porul ket utobbi esetben ezt a reszt canon newel
plur. Caniferi: quibus canes regis cura sunt, jdrni. Georg. Sirm. I. 271.
is jelolik.
qui canibus venaticis prssunt; ebeszek, pe1. Canna serea, tormentum bellicum
4. Canon, annua pensio; urado. Georch.
czerek. Fej. III. 376. Agazones, Caniferi et (ap. Finaly alia signif.) Boc. Hungar. p. 28:
H. T. Ill, 42. V. s. v. Emphyteusis... et 3.
Falconarii non prssumpmant descendere in
Emphyteutam a canone solvendo nee steriliNi faciant, eversurum se glandibus arcem, tas
villis Servientum. Knauz. M. E. Str. I. 234.,
nee interitus partis pradii excusat, quia
Aerea
quas
nitri
pulvere
canna
iacit.
251. Cod. Dip. Arp. IV. 231. An. Sc. I. 188.
ex fructibus non accipit mensuram, potest
2. Canna, mensura, <}ua pannos metimur, enim consistere in re minima v. g. in danda
an. 1254
1. Canina, fors. mendum pro : Janina, Hebr. keneb. unde gr. x'uvva. It. canna, octo una gallina. Cf. Spart. Sever. 8; Lampr. Eleg. 27.
Albula cserulea. V. Bilizna; gyongyhal (Bal- palmarum (Du C.) Cod. Dip. Arp. Cont. VI.
5. Canon, censura, excommunicatio;
lagi); pettyegetett pisztrdng (Hunfalvy). 125. Scarlali optimi due canne et dimidia dtok. Knauz. M. E. Str. I. 266., 293. aliqui in
Ger. Blauling, Bleihes Blaufolchen. Boh. ja- valent ultra tres marcas.
canonem inciderint sententie promulgate.
3. Canna, , (Du C.) canalis, tubus;
nek.
Canon aimuus, annua certa pensio;
2. Ganina vel Canina litera, R. li- csd. Fjp. Szam. p. 292. pro laboribus ad can- evi urasdgi-, urado. Pfahl. Jus. Georg. 28.
tera. Kol. Am. I. 45. Mogores quidem ab Euro- nas alias ron.
Emphyteusis, Erbzinscontract, est contractus,
4. Canna, 33, (Du C.) mensura archi- quo dominium utile prsdii pro certa pensione
pffiis appellantur Mogoles; sed id Sinensium
pronuntiatione, qui canina ilia litera careant, tectonica; hosszmertek. Haz. Okl. 82. an. annua canone annuo, in recognitionem diet illius loco literam / usurpent, factum est. 1278: latitude protenditur spacio triginta recti prsstanda conceditur.
M. Bel. Prod. 70. sedem hanc Cyrpser Land et trium cannarum communi canna muratoCanon concilii, (Du C.) sententia
mox oniissa canina Zipser Land nominatam rum.
concilii; gyulekezet vegzese. Torvt. Msz.
Cannabetum, locus cannabi maceCanon cusionis, merces cudendae mofuisse existimem. Cf. Pers. I. 109.
Canones ecelesise
Canonic! maiores
Cantatio
netae; pdnzveresi dij. Ger. Schlagsatz.

Canonici maiores, V. Canonici caCanonisatio, sanctio, approbatio, conpitulares.
Besztb. Levt.
firmatio, processus, quo quis post mortem
Canones eeclesise, canones sacri;
Canonici minores, V. Canonici ca- sanctorum catalogo annumeratur; al'as Canoegyhdzi torvenyek, szent kdnonok. Torvt. pitulares.
nizatio ; szentesites, szentte avatds, szenMsz.
Canonici libfi, libri sacra scripture tesltes, szentek sordba iktatds. Knauz. M.
Canon librorum, index sacrorum fide digni; szentirds hiteles konyvei v. be- E. Str. I. 114. Torvt. Msz.
librorum; szentirds konyveinek lajstroma. vetetett konyvei. Torvt. Msz.
Canonissa, , (Du C.) sanctimonialis
Torvt. Msz.
Canonicus, (Du C.) sacerdos collegii ad exemplum Canonicorum Canonic* saeculaCanones sacri, Can. ecelesise. Torvt. sacerdotum, canone i. e. lege, regula ordinis res seu Domicella; appellabantur; szekes apdMsz.
obstrictus; kanonok. Batty. Leg. HI. 249. an. cza, karapdcza. Rak. On. 42. Capitulo CaCanon sacrae scripturse, Canon 1370 : Canonici dicti sunt a Ganone. Canon nonissarum numero adscripta.
librorum. Torvt. Msz.
nam grace sicut scribit Isidorus latine regula
Canonista, 33, canonum, legum, Juris
Canonacus, i, canonicus; kanonok. nuncupatur.
ecclesiastici peritus, consultus, doctiis ; egyLjub. Mon. SI. XI. 263. an. 1347. canonaci Canonicus, 3., pvoprie ad canonem hdzi torvenytudo, egyhdzi jogtudos. Gal.
ecclesise.
spectans; apud script, eccles. fidelium ordo, canoniete. Cher. Jus. Eccl. I. 64. Vern. Phil.
Canonia, se, (Du C.) canonicatus, praj- quos etiam Clericos vocant; szabdly szerint Mor. 405. Torvt. Msz. 46. Verancs. IX. 212.
benda, dignitascanonici; kanonoksdg. Batty. valo, torvenyszerii ; egyhdzi. S. de Keza
Canonisticus, 3., ad canones, leges,
Leg. III. '258. an. 1370. Tor. Tar. 1889. p. Chr. II. 2., 3. episcopus canonica severitate regulas ecclesiasticas pertinens, ecclesiasticus;
Mi.
regem corripiens.
egyhdzi szabdlyokra, torvenj/ekre vonat1. Cauonica, se, in numerum. seriem
Canonicus a latere, canon, episcopo kozo. Beng. Ann. Er. Coenob. 287.
scriptorum canonicorum relata epistula; soro- a secretioribus; piispok benso tandcsosa
Canonizare, approbare, confirmare. V.
zatbeli czikkezetes level. Andr. Pann. 194. kdptalanban (oldalkanonok.) Kon. Egyh. Canonisare. Decret. S. Ladislai Regis Hung,
dicente beato Jacobo Apostolo in sua Cano- 303. Szirm. Torvt. Msz.
lib. I. cap. 37 : In hac sancia synodo a venenica : Omne datum optimum et onine donum
Canonicus cathedralis, ecclesia? rabili rege Ladislao statulum cst. et universis
perfectum de sursum est.
cathedral! adscript!; szekes egyhdz kano- episcopis collaudalum et canonizatum, ut
2. Canonica, habitatio canonicorum; nokja. Torvt. Msz.
Vigilia3 celebrentur B. Stephani Regis. Otia
kanonok lakdsa. Batty. Leg. T. II. 453. an.
Canonicus collegiatse ecclesise, Bachm. Prsef.
1279 : statuimus, quod omnes in eodem Mo- tdrsasdgi egyhdz kanonokja. Torvt. Msz.
Canonizatio, V. Canonisatio. Otia.
nasterio vel Regular! Canonica ... moranCanonicus Magister, magisterio Bachm. 175. tandem ab Rcclesia collectione et
t e s . . . uno ct eodem vestiario induantur.
functus canon.; tanitd kanonok. Torvt. Msz. desuper solenni tcstimonio dato id est: Ca3. Canonica, as, doctrina canonum, le(Canonicus prebeudatus, can. prse- nonizatione mulla disseris. Maty. kir. lev.
gum : torvenytudomdny. Phil. Miisz.
benda utens; karkanonok. Eszt. Okm. p. 93. I. k. p. 13. integerrime vite viri canonizatio.
Canonica confirmatio, Approbatio an. 1396: disponimus quod dictus Rector Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 167. canonizatio
secundum Canones ecclesiasticos. v. s. Jus sive Magister sit et esse debeat Canonicus votiva.
Patronatus; kanoni megerosites.
prebendatus.
Canopus, i, (Du C.) cannabis; kender.
Canonica nionitio, ecclesiastica
Canonicus regularis, szerzetes It. canape. Mon. Comit. Trans. II. 181. Quomon.; egyhdzi intes. Ron. Egyh. 417.
kanonok. Cher. Just. Eccl. I. 262., 297. Cum niam et canopus sic crudus ex regno efferCanonica visitatio, visitatio eccle- vero omnes huic prsescripto se baud confor- t u r . . .
siarum ; piispoki megyemzsgdlat, egyhdzi marent, enati sunt duplicis ordinis Canonici,
Canova, se, cella vinaria; borpincze.
Idtogatds. Torvt. Msz.
regulares, qui vitam communem et pauper- It. canova. Prot. inq. 240. XXI. si petebant
Canonicalis, e, ad canonicum perti- tatem sectabantur et saeculares, qui partem bibere . . . statim ibat ad canovam.
nens ; kanonoki, kdptalani. It. canonicale. bonorum sibi retentam a bonis Episcoporum
Canpana, sonus campanse ; harangszo.
Cher. Jus Eccl. I. 270. Collegium Canoni- seiungere, in corpus aliquod ab Episcopo di- Ljub. Mon. SI. III. 255 : debeat... convenire
cale debet sufflcientibus individuis constare stinctum confluere, proventus e bonis inter se ad canpanas et horas ordinatas.
et quidem numerum eorum quinarium esse partiri, et in distinctis sedificiis habitare et
Cantale, v. cantoreolum, cantare anoportel. Torv. Msz.
vivere cceperunt, D quo tempore peculiaribus niversaria festa pro defunctis; evi gydszCanonicare, (DuC.) canonicum creare; prserogativis et iuribus pnpprimis Canitula mise. Na^y Hier.
kanonokkd tenni. Knauz M. E. Str. I. 236., Cathedralium Ecclesiarum donabantur. Torvt.
Cantantina, 33, carmen musicum variis
252.
Msz.
modis et numeris composition, ex serm. ItaCanonicatus, us. (Du C.) sacerdotium
Canonicus ssecularis, vilagi kano- lico cantata; karenek. Hor. Mem. 565.
opulentum, amplum; munus, dignitas canonici; nok V. s. Canonicus regularis.
Cantare, (DuC.) ut subst. Cantale q. v.
kanonoksdg. It. canonicato. Stiftspfriinde.
Canonicus scholasticus,V.CanoniCantaro, onis, fors. ab in oriente usitala
Cher. Jus Eccl. I. 269. Wagn. Fej. X. I. cus Magister ; oskolds kanonok. Szirm. Cis- mensura Kantdr dicta ponderis 50 usque 2;iO
535., 621. Cod. Dip. Arp. V. 125.
terc. Rend. Szekesf. fogymn. Ert. 1894/5. p. klg.; mdzsa. Kronst. II. 252 : duxit regis
Caiionice, ex canone, ex prsescripto ca- 7. olvasd s eneklo kanonok allott az intezet maiestati unum cantaronem piperis.
nonum ; egyhdzi szabdly szerint. Ker. elen, kinek segedei voltak : az alolvaso vagy
Cantarus, cyathus, ex 6etyr i. e. quatNap. 31.
mesterkanonok (Canonicus scholasticus) az tuor (Mikl.); csesze. Schlag. 1520.
1. Canonici capitulares aut in almester Vicemagister,azeneksegedek(SucCantata, se, karenek, kantdte. It. canfloribus. 2. Canonici domicella- centor). Torvt. Msz.
tata. Greg. Aesth. 134. Dividuntur vulgo melores aut in herbis, (Du C.) i. rendes
Canonicus theologus,V. Canonicus dramata in seria et comica ; priora in mythica,
kanonok; 2. tiszteletbeli kanonok. Cher. Magister. Torvt. Msz.
historica, romanlica. Quas vocant Cantatas
Jus Eccl. I. 262. Canonici illi, qui ex instiCanonicus Titularis, vel supernu- (oratoria sunt religios* cantata?) sunt potissitute ad Capilulum Cathedralis vel collegiatse merarius aut domic.ellaris; tiszteletbeli mum poemata lyrica, nee forma semper draalicuius Ecclesise speclant, proventusque oriii- k. Szirm. becsuletbol valo k. Torvt. Msz.
matica, musice et non mimice exhibenda et
narios trahunt, dicuntur Canonici maiores, Canonisare, 1. sancire,approbare(Du C. plerumque minoris ambitus.
ordinarii capitulares, in floribus, qui canonizare) 2. in numerum sacrorum recipere,
Cantatio, dicitur illud institutum vel
autem supra numerum sunt aut ordinaries reconsecrare ; szentesitni ; szentte avatni. V. mos, quum discipuli, a scholae magistro ad
ditus non percipiunt minores, supernu- Canonizare. Proj. Leg. Civ. 299. Si moderna consortes fldei mittuntur, singulas domos canmerarii, titulares, in herbis aut domicel- Regnicolaris Deputatio Colono_, qui pure tan- tando adeunt et prseceplori slipendium menlares compellantur.
turn usufructuarius est, fundi per se usuati dicant. Cf. Recordatio. Festivatio. kantdCanonici coluninares, quatuorpri- usufructuationis venditionem libere cuicunque czio. Hist. Eccl. Ev. 73. Cantationes, qua3
ma3 classis c. negy elso dllomdsu kanonok, demum excepto solo Domino suo Terreslri partem redituum Magistrorum Evangelicorum
oszloposok, kdptalan nagyjai. Kon. Egyh. faciendam canonisavit. Torvt. Msz. Szentek efflciebant, d. 20. Jul. 17C9. prohibitse. Teut.
Schul. I. 106.
koze" sza"mlalni.
303. Torvt. Msz.
13*
100
Cantator Theatralls
Cantionale
Capclo
Cantator Theatralis, cantor sceni- 119. Versuum genus in qualibet lingua facilli- merus, pausae, cantus mollis vel durus in
cus ; enekes szinesz. Pest. Levt.
mum deposcunt cantica ; quo spectant praete- musica.
Cantatrix, cantrix; enekesno'. Irodt. rea Cantio romantica Italis Canzone et SoCantus mollis, moll. V. Cantus duKoz. VII. I. 98.
netta lyrica est enim etiam didactica.
rus.
Cantatrix Operarum TheatraCantionale, liber cantiones sacras conCanulus, videtur mendum esse pro clalium, cantatrix dramaiica; operaenekesnd. tinens ; enekes konyv. Szaz. XXVII. 344.
vulus cf. Schrancus. Fjp. Szam. k. 379 :
Pest. Levt.
Cantiuncula plebea, carmen a po- laboratoribus el carpentariis in albalorio el
Canteriatus, 3., canteriis firmatus; pulo cantatum ; nepdal. Rak. On. 128.
pro lignis, canulis et ceteris.
lecz rdcsra feleresztett. Cf. Colum. 5. 4. 1.
1. Canton, (Du C. canto) regio; kdrCanupa, ae, cell a vinaria ; borpincze. It.
Kov. Oec. 70: Canteriatae (sc. vites) qua? nyek} kerulet} megye. It. canlone. Torvt. canova. Ljub. Mon. SI. XI. 15. an. 1312: vicanteriis et parietibus in hortis et circa fe- Msz. 46.
num ... ponatur in canupa de Lacroma.
nestras affigunlur et plurimos botros sed ma2. Canton, onis, angulus (Du C. lapis
Canus, i, V. Chan, Chanus, Rex atque
lum vinum ferunt.
angularis); szoglet. It. Canto. Ljub. Mon. SI. Princeps Tarlarorum; fejedelem. Bel. Geogr.
Canterifusor V. Cantrifusor. Rak. XI. 262. an. 1347: habere d e b e t . . . chastrum 647. Celeri in ulraque cis el Irans mare CaOn. 82. 139. Magistro Luce ca,nterifuson, quatuor turres, unam in quolibet cantone spium, Tartaria, Reges atque Principes, Cani
prout in regestro mercatorum habetur, soluti chastri.
vocali, vel Mugalorum atque Russorum imsunt fl.
1. Cantor, quarta pars anni ita dictum a perio subsunt vel liberi ac independenles, in
Canterium, a cantharide, signif. em- quatuor anni partibus, in quibus per tres dies Hordas lamen divisi vivunl. Vires Tarlariae...
plastrum e cantharidibus paratum (Du C. al. ex institute cath. religionis ieiunia servantur; in Cadischam Imperalorem, Padschah Reges
s.); holyaghuzo tapasz. Thok. Diar. 452.
az evnegyedresze, kdntor. Tor. Tar. 1881. magnos aliosque Canos id est Regulos miCanterum, Canlarum, vas cum ansis; p. 368. Anno domini 1630. die 2. Julii lelven nores divisae.
fules korso. Tor. Tar. 1889. p. 895. cante- el az szakacsoknak cantorok, mostan egy
Capa, Cappa coralis, (DuC.) V.
rum argenterium.
cantor p6nzeket asszonyunk 5 felsege ez sze- Cappa; vdllkopeny. Tor. Tar. 1887. p. 183.
Cantes, (Du C.) (Calep. Canthas)^ flstu- rint megadatta az foszakacsnak Vinci Marlon Cod. Dip. Arp. Conl. VI. 126.
Iffi, quarum tonus musicen edit; organi fistu- mesternek flzetese per annum fl. 100. leven
Capacitare, convincere, persuadere;
moslani egy cantor penze leszen fl. 28 d.
megertetni, meggyozni, fejebe verni. II.
lae; orgonasipok. Gyo'n. 3748.
Canthar, -TO, -thnaro, -thuaro idem 2. Cantor, eneklo kanonok. Bally. Leg. capacilare. Torvl. Msz. Burian Blandr. 37. Kass.
quod Ccmtaro. Kronst. II. 284., 288., 327., III. 286. an. 1370: Canlor ... oblinel locum P. P. I. 231. Kass. Jur. Civ. I. 135. de rei ve462., 633.
in Choro dexlro circa Praepositum . . . et vo- rilate capacitatus. Torvl. Msz.
Cantharellus, parvus cantharus; kan- cem in Capitulo immediale posl Lectorem, hie
Capacitas, 1. facullas inlelligendi, comcsocska, kantdcska. Arch. Rak.. VIII. 381. praeesl omnibus minislris in divino officio, prehendendi; 2. spatium, amplitude interna
Cantharellus argenteus abintus deauratus. quod canendo publice in maiori ecclesia expe- vasis; i. fogekonysdg, foghatosdg; 2.
Thok. Diar. II. 339. Unus cantharellus vi- dilur. Tkal. Mon. Ep. II. 80.
belso tdgassdg, kiterjedes. Torvl. Msz. Cf.
treus, argento deaurato obductus.
Cantor capituli, V. Canlor 2.; kdp- Gaj. Dig. 31. 55.
Cantharulus, dimin. a cantharp, par- talan enekloje. Torvl. Msz.
Capacitas cambiaria, poleslas dandi
win vas vinarium; kis boredeny, kis korso.
Cantoralis, quadragesimalis; kdntor alicui syngrapham; vdlto kepesseg. WechselSzaz. VIII. 138. Cf. Arnob. 6. 209.
(nap). Szaz. 1887. febr. 18. p. 130. diebus fahigkeil. Arl. D. 1840. p. 55.
Cantharus, i, (Du C.) lucerna oleo lu- cantoralibus.
Capacitas cambiaria activa, Cacens; mecs. Par. Pap.
Cantoratus, us, offlcium canloris in pacitas cambiaria passiva; cselekvd
Cantheriatus, 3., cantheris munitus; Capitulo; kdptalanbeli kdntorsdg. Verancs. vdltokepesseg, szenvedo vdltokepesseg.
szarufds. Barczay.
V. 378. Szer. Not. 104. Kov. Form. St. 883. Arl. D. 1840. p. 56.
Cantheriolus iidiuni, iugum con- universas dignitales Ecclesiaslicas personalus
Capacitas successionis, facultas,
tendendis nervis fldium; hegedu v. koboz el beneficia videlicet Lecloralum, Cantora- adiumentum, liberlas, ius, lilulus succedendi;
palloja. Ger. Slimmer, Sleg. Par. Pap.
tum, Cuslodiam ac universes Canonicalus el orokosodesi kepesseg. Vuch. Jur. Feud. 107.
Canthnaro, onis V. Cantaro; mdzsa. praebendas Rectoratus.
Capacitas successionis in feudo generaKronst. III. 98., 121., 182., 169.
1. Cantoria, (Du C.) dignilas Canloris lim nititur in omnibus illis subiectivis qualita1. Canthus, i, (gr. xav&oq) circulus fer- in Ecclesia ; kdntorsdg. Knauz. M. E. Sir. II. tibus, qua? requiruntur, ut quis vi determinati
reus; kerekvas, rdf, sin, sinyvas, pant. 773., 888. Cantoria ecclesie Scipiensis. Cod. alicuius tiluli iuris succedere possit.
Tor. Tar. 1881. p. 829. Dmno N. emittimus Dip. Arp. Conl. VI. 831. cantoria vero vaCapacitas testandi, jus, polestas
40. Canthos. Kecsk. Otv. 172. Cf. Pers. canle.
testandi; rendelkezhete.se (az intezo sze8. 71.
2. Cantoria, ae, cantus. canlilena. Endl. melyeknek). Georch. Ert. 157.
2. Canthus, (Du C.) gr. %av96g, oculi p. 224. Wallhere edissere mini quis islius meCapacitatio, aclus persuadendi, convinangulus; szemszogelet. Szentiv. Cur. Misc. lodie cantus sil, qui meam cantoria sua ces- cendi; megertes, meggyozes, rdbizds.
Dec. II. P. I. p. 201. singuli oculi binos angu- sare compellil leclionem. Bally. Ger. 338.
Pfahl. Jus. Georg. 259. Si vero conlroversi
los habent, quorum qui inlernus vocatur Canet difficultates quaedam, quae superari capaCantoriolum, V. Canlale.
thus ad nares positus continetque glandulam,
Cantriffusor, pro: cantrifusor q. v. citatione partium non possunl, enascerenlur.
qua humor e cerebro diffluens excipiatur.
Kovy El. 641. Szirm. Elmenek megnyugtaTor. Tar. 1889. p. 381.
Canticalis, ad cantica seu psalmos perCantrifusor, stannarius; ononto, kan- tdsa.
tinens; enekes . . . Tort. Tar. 1886. p. 873.nagydrto. Ger. Kannengiesser. Kronsl. I. Capaculus, 3., (Du C.) aliquanlum caUnus canticalis liber Recolite.
pax; valamennyire eles elmeju. Gyon.
479. Quel. Sieb. I. 449. an. 1506.
Cantilare, modular!; enekelni. It. moCantrus, i, (Du C. cajnlrum) urceus, hy- 3788.
dolare. Bel. Geogr. 660. Sermo Chinensis quern dria; korso. Fjp. Szam. p. 210.
Capana, ae, (Du C. Cappana) tuguincols cantilando pronunciant... Cf. Appul.
Cantualis, ad canlum perlinens ; ene- rium, vilis casa; szegeny gunyho. Gyon.
Met. 4. 146.
kes. Tor. Tar. 1886. p. 573. libri Cantuales. 3756.
Cantilena carnalis, i, voluptates veCantucha, ae, feminarum brevis lunica;
Capax, 1. qui facile intelligit, iuris titulo
nereas excitans; erzekies szerelmi dal. rovid szoknya. Par. Pap.
praedilus, 2. amplus; i. fogekony; kepes,
Szil. Regi Magy. Kolt. T. I. 330.
Cantura, as, canlus; enek. Batty. Ger. jogkepes, 2. tdgas. Kass. P. P. I. 230. Torvt.
Cantio choralis et figuralis, cho- 331. Waltherus aulem preeral illis in can- Msz. Cf. Paul. Dig. 34. 3. 29.
rus et artificialis cantus ; kar- es milveszies tura.
Capax bonorum, facullale bonorum
enek. Kormocb. fSrealisk. Ert. Bpest 1898. Cantus, us, coelus canlorum ; kdntus, impetrandorum praeditus ; birhatdsi joggal
p. 93.
enekes ek. Jdkai Debr. lun. 76.
biro. Kass. P. P. I. 230.
Cantio Marsieliensis, marsaillesi
Cantus durus, dur. Greg. Aesth. 44.
Capax iudicatus, qui in iudicium atindulo. Gall. Marseillaise. Szaz. XIII. 88.
In rerum tamen exlernarum venuslale ple- trahi polesl; birdlhatos. Torvl. Msz.
Cantio romantica, dal. Greg. Aesth. rumque forma exprimil argumenlum veluti nuCapcio, expugnalio, occupalio; elfogla-
Capecia
Capellanus
.'Capi
101
Ids. Knauz M. E. Str. II. 77., 59. in capcwne Jus. Eccl. I. 291. Capellani nomen a Capella
Capere crin<sr" ttstokenel megraCastri Posoniensis.
vel capa S. Martini Turonensis Episcopi origi- gadni az alkalmatls7&Mi\f.Mr. Misc. Dec.
Capecia, Capetia, Capetiae; kepe, kepe- nem ducit, ilia iuxta aliquos erat tentorium, II. P. II. 129. Capere crins.>*)4est oc,easionem
csomo, kereszt, kalangya, boglya, ko- quod antiquitus e pellibus caprarum construc- oblalam arripere.
pecze. Szegedi Rubr. Pars. I. p. 89: Capecia, tum, tempore bellicae expeditionis cclebrandae
Capere linguas (german^mjft)%Tabarbare dicta ex Kepe, est acervus aliquot missae deserviebat et iuxta Durandum in Ra- cere; szdjdt fogni, hallgatni. MagyalÔf-t.00,
crucum frumenti. Fej. VIII. 283. Molnar. Patv. tional! Divinorum offlcioruml. 2. c. 10. Capella} Eml. XXX. 328. an. 1553. placet, quo'dV.^.
27. Schliig. 964. Szirm. Torvt. Msz. An. Sc. I. nomen obtinebat. Capa autem S. Martini erat equites . . . in reditu linguas capere nite-'
opertorium, in quo servabantur S. reliquiae, rentur.
274-. an. 1280. Szaz. IV. f. 340.
Capeciare, in capecias, acervos colligere; item sacra vasa et paramenta pro Missae sacriCapere sutoreni, (hugarismus) labi,
csomokba gyujteni. An. Sc. I. 274. an. ficiis reclusa fuere ipsa aedificia capella3 dicta errare; csizmadidt fogni. Bock schieszen;
1280: permittat. . . messes falcatas, mani- sunt,-Clerici vero eius custodes capellani vo- V. s. Capuerunt.
cabantur.
pulatas et capeciatas in agro persistere.
Capere partem, (Du C.) decernere,
2. Capellanus, servus. Ac. Com. Sopr. statuere ; elfiatdrozni. Ljub. Mon. SI. I. 129.
Capecium, vel Capetium, pretium redemptionis a captivitate; fogsdg vdltsaga. p. 17 : Humillimi Capellani, fidelesque et et passim.
perpetui subditi. Passim in subscriptionibus.
Caperle, Capparis (Plin.); kaporna,
Par. Pap. Torvt. Msz.
Capellanus domesticus, hdzi kdpri. Ger. Kappern. Quel. Sieb. 1. 438. an.
Capedulum, (Du C.) veslimenlum cakdpldny, udvari pap. Hauskaplan. Kov. 1506. uva passa, flcus. caperle et vinum.
pitis ; fejkoto, suveg. Gyon. 3761.
Capedimcula, ae, scutella coffeae; kd- Form. St. Prat. Andr. Melczer, S. Sedis PriCapernaitice, V. Capernaiticus. Fabo.
ves tdl. Debr. Com. an. 1530. Cf. Cic. Nat. D.matialis Notarius et Emin. ac Celsiss. Cardi- Monm. Evang. 40. verum corpus Christi et
nalis Principis Capellanus domesticus.
3. 17.
sangvinem in s. caena vere adesse et eadem
Capellanus Ducalis, cap. aulae; ud- ab omnibus tarn dignis quam indignis ore non
1. Capella, (Du C.) aedicula sacra, sacellum, sacrarium; kdpolna,imahdz. It. capella. vari, herczegi kdpldn, pap. Luc. Regn. quidem Capernaitice sed sacramentaliter
Dalm. 96. nam in supradiclis Privil. iuveniun- sumi.
Kapelle. Torvt. Msz. Wagn.
2. Capella, eeclesia filia ecclesiae matri tur subscript! Camerarius primus . . . CavallaCapernaiticus, 3. (Du C.) a veritate abadiuncta; lednyegyhdz, fiokegyhdz. Cod. rius, Curialis Comes, Capellanus Ducalis horrens. Prima vocis origo estHebraicum CaDip. Arp. Cont. VII. 387. . . . de matricepostea Regalis Curia?, Armiger etc.
phar = renuntiare : nine capher eidem Meeeclesia dimidium ferlonem et de capella tria
Capellanus episcopalis, pilspoki nagio sumitur pro eo, qui fidem catholicam
kdpldn. Baity. Leg. III. 46. an. 1308: Capel- ejuravit; hamis. Br. Resp. p. 20 : Cum vero
pondera .. . recipiant.
3. Capella, capella sa3pe pro ipso integro lanorum Episcopalium, qui etiam discipuli dicitur corpus Christi dari sive exhiberi cum
caparum ecclesiasticarum apparatu sumilur i. e. Episcoporum teste Alkuino audiebant, magnus pane Ore manducandurn piis et impiis, ista excapa, tunica, dalmatica etc. Capella, minisle- et honor et numerus erat adeo, ut concilium plicatio prorsu? Capernaitica est explicatio.
ria ac vasa sacra, quce sacerdoti ad sacra per- Coloniense anni 1260. de illorum gradu cano- Capetenencia, 33, officium capitanei;
agenda necessaria sunt. Kat. Hist. Reg. I. nem sanciendum duxerit.
kapitdnysdg. It. capitanza. Rac. Mon. SI.
Capellanus maior exercitus, alias XIII. 87. an. 1349: electus fuit capitaneus
97. Per capellam, cuius hie mentio fit, Desericius intelligit cappam operimentum capitis Vicarius Apostolicus Castrensis; apostoli maris . . . qui fuit ad capetenenciam die.
S. Martini referentem. 98. Hums nominis ety- tdbori helyettes. Kon. Egyh. 357.
Capetia, V. s. v. Sexagena. Sim. Num.
Capellanus praBlatus, egyhdznagy 23. Cum igitur Capeti* 14. uno auri 2floreno
mologiam anonymus Cisterciensis Monachus
eruit ex gemma, ubi haec habentur: Antiqui kdpldn, fopapi kdpldn. Verancs. V. 329. contineantur. Singula = lis erat, vel 7 /n den.
mobiles ecclesiolas in itinere de pellibus caCapellare, (Du C.) capello tegere ; su- vel 15 obolis. Sicut autem floreni auri 1/i*
Capetia; ita eiusdem Vis Bazen germ, quasi
prarum facias habebant, quas inde capel- veggel befedni. Gyon. 3764.
las vocabant. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 537. Capellaria, ae, patronatus capellae; kd- a Capecien orta est; amant enim germani ex
debent ducere equos, qui portant Capellam polna kegyurasdga. Szek. Okl. 1. 294.
peregrinis ultimas retinere syllabas e. g. SarAbbatis.
Capellarius, qui curam gerit capellae, lottam Lotti, Christianam Tini, Nepomukam
Capella mortuorum, capella, in qua capellanus; kdpolna-6r. Kronst. I. 717. Cf. Muki compellantes, sic ex Capecen Balzen
ortum esse puto.
exequiae celebrabanlur; kdpolna, hoi a ha- Dominus ad Capellam.
Capellina, (Du C.) sertum precatoriorum
Capetia^, Capeciae q. v. Innoc. HI. PP.
lotti szertartdst vegeztek. Szaz. XI. 246.
globulorum alias: Rosarium; olvaso. Na'gy Hier. 1. 5. Epist. 7 ad Coloniensem Episc. Inhibent
V. s. v. Cornarium.
Capella regia, archivum regium; kiCapellum, pileus ; sapka. Ljub. Mon. sacerdotibus ne recipiant capetias aliquas vel
rdlyi leveltdr az Anjouk idejeben. Hajnik. SI. I. 317: ponantur . . . ballote vel cartuline cubulos vini a Regis et Regina3 conditionaliKiralyi konyvek. (Akad. Ertekezesek tort. tud. in uno capello.
bus, qui vulgo regales servi appellantur. L. m.
Capellus, (Du C. 3.) arbor extruncata; Decret. Colom. Regis Hung. 1. I. p. 28. et.
VIII. 3. szam. 16. lap.)
Capellanatus, conditio, gradus, offl- torzs fa. S. de Keza Chr. I. 3., 1.: Erat enim Mathia3 Regis an. 1481.
cium Capellani; segedpap dlldsa, tiszte, inter utrosque exercitus fluvius discurrens
Capetialis, ad capetias pertinens; kakdpldnsdg, udvari papsdg. Kov. Form. St. tarn parvissimus, ut si capellum in ipso quis langya.. . Szek. Okl. 118. simul cum pecunys
XLHI. Donatio honoris Capellanatus Aulae iactasset fluvii piano cursu vix poterat inferius capetialibus, ut vocant agnorum, deinde et
removeri.
Regiae Maiestatis.
apum decimis.
1. Capellania, ae, (Du C.) munus et
Capeneka, a?, pallium; kopenyeg. Quel.
1. Capetium, capecium V. Capet;
officium capellani; kdpldnsdg. It. capella. Gal. Sieb. I. 310. an. 1500: ad emendas capene- fogsdg vdltsaga. Torvt. Msz.
chapellanie. Kapellenpfriinde. Cher. Jus Ecc. II. kas.
2. Capetium, capistrum; fejkdto. Batty.
72. Unde Beneficia manualia, qua? ad lubitum
Capera, as (a ger. Kaper), Capparis (Plin.); Leg. T. II. 203. (Deer. Col.)
dantis revocari possunt, uti: capellaniae, kaporna, kdpri. Vect. Ref. E. 2: De . . .
Capetria?, redemptiones pecuniarias;
missa; fundatae alicui Presbytero ad tempus centenario . . . Caperarum.
fogsdg vdltsaga. Dec. Bar. 210. In honis
concessae, vicariae temporales etc. veri nomiCaperato naso suscipere, morose. autem (ut vocant) ustione acquisitis in decimis
nis Beneflcia dici nequeunt.
orrfintorgatdssal fogadni vmit. Szamosk; item earumque pecuniariis redemptionibus
2. Capellania, (Du C.) capella, fanum, III. 75. Fertur Michael nonnibil caperato (quae apud eos Siculos Capetriae vocantur)
sacellum; kdpolna. Knauz. M. E. Str. II. 727. naso literas et monita Pontiflcis suscepisse.
patrius ipsorum mos et prassens consuetudo
Capellaniee Iaica3, laicis imo pueris
Caperatulus, 3., morosus, gravis a observetur.
et fo3minis ea conditione concessae, ut munera verbo caperare. Bocat. Hungar. p. 477 : Nun- Capheticus, i, species mensurae. Cf.
ecclesiastica per ad id idoneos sacerdotes obe- cios caperatulos amanti.
capetiae. Ljub. Mon. SI. I. 201.
unda curent; vildgi segedhivatal. Kon.
Caperatus, severus, morosus; komor, Capi, orum, pedites Turcarum levioris
Egyh. 155.
duzzogo. Otia Bachm. 53. Caperatam ex- armaturaB; konnj/u gyalogsag a torokok1. Capellanus, (Du C.) adiutor curionis hibes frontem! cur nutas capite ? Cf. Varro L. nel. Bel. Geogr. Comp. 547. Ceteroquin robur
exercitus in peditatu, ex Christianorum liberis
sacri; segedpap, papseged, kdpldn. Cher. L. 7. 6. 101.
102
Cap!-,
Capillaris pulvis
Capitaneatus
parte maiore videtgf. Capi 'namque pedites jus, jdrandosdg, hajadoni jog, v. igaz. penz, nlagpenz. toke. Torvt. Msz. Wagn.
Georch. H. T. II. 6.
pariter atque equit&s^pshi levioris sunt arma- Torvt. Ms/,.
Capillaris pulvis, pulvis crinalis;
2. Capitale, aestimatio rei furatse; a loturce.
Capi-, 'Caputerfjium, (DuC. Capi- hajpor. Arch. Rak. VIII. 354. Una charta ca- pott joszdg drdnak foresze. Han. Mon. Jur.
I. p. 22. ille cui furtum factum fuerit, habeat
tereff-iujn) aphis amiculum ; suveg. Quel. pillaris pulveris albi.
Capiliariimi,reticulum; hajhdlo. Arch. suum capitale et aliadividantur per medium.
Sieb. l.,W*., 277., 329. an. 1508.
^Gap'i-Aga, aulije prsefectus apud Turcas Rak. VIII. 317. Reticula seu Capillaria mu3. Capitale, (Du C. 1.) pulvinus, cervinostris: mareschallus (a turc. kapu, kapi = liebria germanica vulsio fokototu ex pra- cal ; vdnkos. Reg. S. Ben. 55., 25. Stramenta
porta et aga pra'fectus); fdkomornik. Bel. stantissimis timbrys cum dependentiis Nro 10. autem lectorum sufflciat matta, sagum, et lena
Geogr. 547.
Capillatura, crines ficti, adsciti; al- et capitale.
Capicerius, (Du C.) Primieerius, capita- haj, paroka. Wagn.
Capitale fixum, pecunia, bona fixa;
neus; alfonok, kisfonok. Nagy Hier.
Capillis existere (In), permanere in fekvo v. leszegzett tokevagyon. Torvt. Msz.
Capichichaia, V. Capicziler kihaya. ccelibatu, viro non nubere; hajadon maCapifale in mutuo, pecunia mutuo
Szilady. Tor. Magy. Eml. VI. 314. Reverlitur radni. Cod. evang. T. I. p. 110. sive eae data ; kolcsonben levo tokepenz. Torvt. Msz.
ad vestram Celsitudinem Dominus legatus cum emaritatae sive in Capillis exstiterint AuguCapitale mortuum, pecuni* otiosse;
Capichichaia post tantos labores.
stanam Confessionem sequanlur.
holt v. henye tokevagyon, hevero toke.
Capicia, a;, V. Magister curia? ianitorum;
Capillitium, capillus, csesaries; haj, Torvt. Msz.
fokomornik. Verancs. III. 359. el ille nolhus iistok. Cf. Gels. 4. 2. Appul. Met. 2. 115.
Capitale otiosum, V. Cap. mortuum.
creatus est magister curiae ianitorum Verancs. VI. 200.
Torvt. Msz.
quos capicias vocant.
Capillitium artiiiciale, caliendrum,
Capitale parati seris, pecunia nuCapicium, (DuC. Capitium 1.) os tu- galericulum, crines ascili; vendeghaj. Bene merala; tokepenz, magpenz, derekpenz,
keszpenzi toke. Torvt. Msz.
nica, capitis foramen in veste, unde caput Pol. 137.
immittitur; szoknydnak, kontosnek a
Capillitium artificiosum V. Ba- Capitale passivum, alieno aere obrunyaka, szovendek. Gyon. 3783. Schlag. rocca.
tum capitale; szenvedoleges toke. Torvt. Msz.
Capitale productivum v. iructi2222.
Capillorum artif ex, capillorum conficans, pecunia fructum ferens; tenyeszto
Capiczi bassilar, fd kapuor. Torvt. cinnator; fodrdsz. Pest. Var. Lev.
Tar. 1892. p. 431. Sequuntur et capiczi bas- Capirillum, barba capra, hirci; kecske- v. gyumdlcsdzo toke. Torvt. Msz.
silar, quorum plerique sex esse solent. Sunt szakdll. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Capitalis, is, urbs prsecipua, princeps,
pra3fecti Supremi capiczilerung = janitorum
Capis, idis, (Du C.) capsa; alamizsna- caput regni, provincias; fovdros. Art. Dia3t.
quorum singuli sub se 40U capicziler =jani- szekreny. Ger. Opfer-Kasten. Lzb. Cod. Med. Pos. 113. Utpote in Croatia versus Carniolam
et Styriam: Capitalis Carlostadium, ^cum
tores habet, sunt quasi camerarii extra muros, III. 149.
Capischola, idem quod Cabi scola. Filialibus Novigradecz Babnarecz. Rak. On. I.
quotidie et in absentia imperatoris aulam custodientes.
Nagy Hier.
134. 36. Marc. Chr. I. 5.
Capitalis Lista, elenchus principals;
Capicziler, janitor; kapuor. Tor. Tar. Capi-scolus, caput scholae; iskola feje.
Szaz. 1897. 126.
folajstrom. Grundliste. Reg. Turm. Prast. 32.
1892. p. 431.
Capicziler kihaya, a kapudrok foCapisoldum, Capusoldum, caCapitalis orgialis merces, mernoke. Tor. Tar. 1892. p. 431. Capicziler pisolidum: capitalis solidus, qui ex pretio rei ces summa pro orgia solvenda ; fdszakmdny.
kihaya prsefectus supremus capiczilerung, venditse domino exsolvitur idem quod Laude- Ger. Hauptgeding. Besztb. Levt.
Capitalis summa, summa, caput, soomnium janitorum. Huius officium requirit et mium; fojutalek. Han. Mon. Jur. P. I. II. 52.
lidum, pecunia; magpenz, toke, kapitduna et simul cum czausz bassa in divan, se- an. 1312.
1. Capisterium, (Du C.) alveolus li- /is..Werboczi 372. Recuperando nimirum sumnatu publico coram vezirio supremo astare,
baculum argenteum in manibus alias sceptrum gneus; kut medencze, tekno. Kronst. II. 386. mam Capitalem (sive Magp6nz) Et neglectum
nominatum gerens, qui supplicantes homines cap. adaquationis equorum ; itato vdlu. 286; legale interesse (sive Kamatat) si tamen in litein quo ferrnentatur; kenyersuto teknd, 480; ris obligatoriis eius menlio facta est.
in senalum ad vezirium introducere solent.
Capiczilerung, plur. gen. pro Capiczi- manuale, mosdo 480: piscium, haltarto
Capitalista, qui caput, sortem pecunia?
435., 538., 559. Bek. Paszt. III. 516. an. habet in foenore positse; derek v. tokepenlerum. Tor. Tar. 1892. p. 431.
Capidula, pro : capidulum (Festus: ge- 1668. quicunque iverit ad dominum abbatem zes. Torvt. Msz. Kelem. Inst. Jur. Pr. 303.
Capitaliter, capitis poena; fejvesztesre,
nus vestimenti, quo caput tegitur) noster: necatarus et caput capisterio impositum eidem
haldlra, Tor. Tar. 1889. p. 447. sententioabbati missurus.
parva caj is; kisded edeny. Gyon. 3789.
2. Capisterium, (Du C.) vannus, ven- nati capitaliter.
Capifacere, capiendum curare; elfoCapitan basa, praefeclus maris; tentilabrum; szoro lapdt. Wurfschaufel. Kronst.
gatni. Ljub. Mon. SI. HI. 155.
Capigiaga, nomen magistri ianitorum I. 305. Mon. Comit, Trans. I. 579 : habeant... gernagy. Tor. Tar. 1892. p. 430. Dengirbeapud Turcas : foajtondllo, fokapus a toro- ligones, capisteria . . . ad construendum ne- glerbegh = dominus dominorum per mare.
Nominatur etiam a Turcis Capitan Basa.
koknel. Isthv. XV. 266.
cessaria. Cf. Colum. 2. 9. 11.
Capisterium ductile, cribrum e fllis Moderna state hoc officium a Czigali Oglu guCapigitassius,V. Capigiaga. Cod. Alv.II.
201. placuit supremo vezerio victoriam bane metallicis confectum, (Cf. Du C. 1.); drot bernatur. Maris autem Capitanei Officium per
per suum Capigitassium honoratum Domi- rosta. Debr. Com. an. 1530.
Saban bassam locumtenentem Czigali guberCapisterium lavatorium, cribrum natur.
num Mahemed Aga ipsi communioare p. 184.
Ha az mint az kapikihdnak ele hoz.
lavando aptum ; moso rosta. Debr. Com. an. Capitaneale oppidum, op. princeps,
caput; fovdros. It. metropoli capitale. Beug.
Capilectulurii, fors. idem quod cervi- 1530.
cal ; vdnkos. V. s. Archiscamnum.
Capistrium, (Du C. Capisterium) pro : Ann. Er. Ccenob. 273. qui dum in festo ScaCapillamentarius, qui crispat crines capistrum: funiculus, qui de,collo pendet ad pularislicaB Matris Beatissima3 ad Capitanevel qui vendit crines falsos; parokds, fod- aliquid portandum; teherhordo heveder, ale Oppidum Czestochova . . . excurrens.
rdsz. V. s. v. Magister Capillamentarius. Cher. szatyor. Prot. inq. 242: in collo suo in caCapitanealis, ad Capitaneum pertinens;
kapitdnysdgi. Kuk. Jur. III. 194. Judicium CiJus Eccl. I. 289. Fornices. nihilominus Capil- pistrio portabat carnes ad coquinam.
Capistrum, kantdrfej. Reg. Turm. vicum ac Districtuale e quinqueadintegritatem
lamentariorum usque horam 9 antemerid.
tonsorum autem apothecse et balneatoriae do- Praot. 88. insuper minores habena3 Capistro Judicii necessariis Judicibus Rectoribus, uno
quippe Capitaneali et quatour Communimus sine restrictione aperta? tolerentur. Tab. (Hauptgestell) tegantur.
Conscr.
Capitain-Bassa, summus Thalassi- tativis componetur.
1. Capitaneatus, ducis officium sub
Capillare, involare alicui in capillum archa apud Turcas; tengernagy. Bel. Geogr.
(Du C. al. s.); hajba fogni, ustokenel meg- 547.
capitaneatu,duce; vezerlet. Batty. Leg. T. I.
fogni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 148. si 1. Capitale, alias Capitale pecunise caput, 601. an. 1524 Nobiles sub capitaneatu Vice
quis capillaverit aliquem, solvat.
sors pecuniae, summa in foenore positse; debitse Comitis venire teneantur.
Capillare jus, ius \irginis; hajadoni pecuniaB caput. (Du C.); tokepenz, derek2. Capitaneatus, magistratus praafec-
Capitaneatus cieneralis Regni
Capttaneus spiculatorum
Capituli Magister Can onicus \ 03
tus copiis militaribus; kapitdnysdg, vdr- cus Orelich S. R. 1. Eques, una Provisor Sani- It. capilolo. Vita. Steph. 104. Incipit capitukapitdnysdg. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. tatis et Capitaneus Portus.
lare I. de observanda catholica fide.
Capitaneus spiculatorum, prse469. Verancs. V. 315. ad castellanatum et ca2. Capitulare, liber, codex, corpus lepitaneatum Agriensem.
fectus vigilum; ornagysdg. Kat. Hist. VIII. gum ; torvenykonyv. Torvt. Msz.
Capitaneatus generalis Regni, 577. in numerum et collegium nobilium servi3. Capitulare V. Capitulum; kdptaofflcium capitanei summi rogni; orszdgos fo- entium regalium perpetuo translate, quern calan. Torvt. Msz.
kapitdnysdg. Diar. Com. II. 95.
pitaneum ipsorum spiculatorum, quern Sci4. Capitulare, commissio vel instructio
Capitaneitas, officium capitanei; ka- licet vulgariter E6r-nagysag dicunt.
(Du C. al. s.); utasitds. Ljub. mon. SI. I. 25.
pitdnysdg. G. Fej. VIII. 2., 627. cum dicta
Capitaniaria, ae, Capitaneria q. v.; 207.
gente nostra cuius capitnneitatem gerebat. kapitdnysdg. Ljub Mon. SI. II. 295.
5. Capitulare, (Du C. 2.) capitulis aliCapitaneria, a, (Du C.) oflicium triCapitare, advenire (Du C. al. s.) V. s. quid distinguere; fejezetekkint elosztani.
buni, capitanei; kapitdnysdg. Ljub. Mon. SI. Apostare; erkezni.
Gyon. 3854.
6. Capitulare, de conditionibus tractare,
I. 360.
Capitatim, per singula capita ; fejenCapitaneus, 3., praecipuus, principalis; kent. Monm. Comit. Trans. II. 75. nimirum pacta in certa capita referre; alkudozni,
fd. Szcnde Misk. tort. III. 36. an. 1325. perve- nobiles viritiw seu capitatim insurgere de- alku mellett megadni magat, szego'dni
nit ad unam metam capitaneam.
bebunt. Cod. Alv. I. 43. Capitatim felvetett katondnak. Torvt. Msz. Wagn.
1. Capitaneus, dux, praefectus copiis egyhaz adorol 1685.
Capitulares, omnes parochi unius dimilitaribus; kapitdny. Gal. capitaine. S. de Capitergium, idem quod Capitegium strictus; keriileti plebdnosok osszesege.
Kr. Chr. I. 2., 1.: Capitanei seu duces; I. (Du C.) capitis amiculum, fascia qua con- Quel. Sieb. I. 449., 525., 544.
4., 11. Isle (sc. Andreas) terram sanctam secrandi episcopi caput redimitur, quum sacro
Capitularia, acta et negotia ad Capituvisitavit, ubi per omnes principes Christiano- chrismate inungitur; fejszalag, fejkendo. lum pertinentia ; kdptalani ugyek. Szaz. XI.
rum Capitaneus ordinatur. Et passim. Marc. Nagy Hier. Kronst. I. 6.
686.
Capitiha, se, Kapitiha, Capichichaia
Chr. I. 3.
Capitularia et Conventualia
2. Capitaneus, V. Castellanus, vdr- Kapichiaja: adiutor praefecti portse, ianito- Loca v. Loca credibilia. Tor. Tar. 1888.
megye kapitdny a, hadnagya, vdrnagy. ris sultani; szultdn ajtdndllojdnak se- p. 98.
Kass. Prax. I. 34. Ad munus Castellani qui in gedje. Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 322.;
1. Capitularis, hoc loco videtur proaliquibus Comitatibus nomine iam Capitanei j 117., 314.
ceres denotare; fonemes. Pesty. Szor. .II.
iam vero Locumtenentis varmegye kapitanya, i Capiti laviuni,!. lotio capitis. 2. (Du C.) 241. in medio Barronum et Capitularium.
hadnagya, porkolab, varnagy nomine veniunt. dominica palmarum, quia tune moris erat la2. Capitularis, 2., ad Capitulum pertiCapitaneus arcis, arcispraefectus: vandi capita infantium, qui ungendi erant. nens ; kdptalanbeli, kdptalani. Torvt. Msz.
vdrkapitdny. Verancs.V. 319. F. H. ac. J. Z. i. fejmosds, 2) virdgvasdrnap. Nagy Hier. Capitularis homo, kaptalan embere. Arch.
in castellanos et capitaneos arcis Agriensis
Capitis sestimatio, census capitis; Rak. IV. 91. Templum capitulare.
adscivisse.
i fejbecsu, fejbecs. Torvt. Msz.
Capitularis, is, canonicus ; kdptalanCapitaneus Aulicus, udvari ka- | Capitis emenda, pretium redemptio- beli, kanonok. Ger. Capitular, Capitularherr.
pitdny, udvari hadnagy. Car. Bel. De arch. i nis capitis; fejvdltsdg. Torvt. Msz.
Kass. P. P. II. 3. His subiungitur intimatio seu
53. Gaeterum oblitterato pridem Magni SeCapitius, i, ianitor apud Turcas ; torok praeceptum paritionis seu obedientiae et reveneschalci titulo, iis partibus Magistratus ab- kapus. Adelm. De orig. Turc. 11. Sunt et ia- rentiae per Capitulares ceterosque beneflciasolvebatur, quibus in Palatio Imperial}, Aulae nitores qui etiam ex ianizaris creantur, quorum tos erga nomiuatum Praestilem observanda.
Mareschalli dignitas adhuc solet deflniri. numerus est CCC Capita vocantur; hii etiam
Capitulariter, in nomine Capituli (Du C.
Quare Udvary Kapitdny h. e. Aulicus Ca- vivunt ex stipendio.
al. s.); a kaptalan neveben. Szer. Not. p.
Capitius-Passa, summus dux prsefec- 123 : Nos Capitulum . . . memorise commenpitaneus, singular! honoris vocabulo dixere
baronatum eum Hungari; non quod interna tus ianitorum ; foajtondllo. Magy. Tort. Tar. damus, quod die hodierna Nobis capitulariilia negotia Auto adtrectarent Curiae Regiae XVII. 262. inter quos Summi Vezerii Capitii- ter ab una, nee non venerabilibus Dominis...
Magistri, sed quod et decus et pompam procu- Passae Secretarius est.
ab altera pariter congregatis . . . Cher. Jus.
rarint Palatii.
Capito, piscis; Schla'g. 793. capito, varja; Eccl. II. 96. omnibus capitulariter congreCapitaneus Drabantoruni, appa- kophal. Kronst. II. 351. Szentjv. Cur. Misc. gatis constituuntur Ires e collegio, qui suffraritorum publicorum praefectus; rendo'r fo'- Dec. III. P. II. 159. Quern Pisciculum nos Ca- gia reliquorum colligunt, scrutatores dicti.
nok. Krpnst. I. 728.
pitonem dicimus, et Hungarice Kophal nun1. Capitulatio, tractatio de conditioniCapitaneus Civitatis, (Du C.) prae- cupamus, eum Aldrovandus Gobionem vocal. bus, pactum conventum, pacta in certa capita
fectus civitatis; vdrosi kapitdny. Pest. Var. Nomine vero Capitonis fluviatilis caerulei, ilium relata, deditio; hadi alku, alkti mellett
piscem indigitat, quern Germani Bratfisch, maga megadds, kapituldlds, evkotes (kaleveltar.
Capitaneus exercitus, dux; fd- Hungari Czompo, Illyrii vero Jessen vocant tondkndl) idokotes, katondk szegodese,
hadnagy. (XVI. szazadban.) Szek. Okl. 1. Capito est capite magno, lato, et depresso. egyezkedes, vdrfeladds stb. V. Accorda;
Cf. Auson. Mosell. 85.
159.
Vuch. Jur. Feud. 10. Capitulatio vocatur
Capitosus, 3., contumax; fejes. It. capi- pactum inter Imperatorem atque Electores,
Capitaneus Laib-Guardise, dux
custodum corporis; kir. testorseg kapi- toso. Wagn.
quo ille statim peracta electione, ante coronatanya. Szaz. IV. 342.
Capituare, occupare; elfoglalni. Szek. tionis solennia, ad certum administrandi ImCapitaneus Lajdinantius, capita- Okl. 1., 50. possessionem Veychake vocatam,, perii modum iureiurando se adstringit. Arch.
nei vices gerens; alkapitdny. Arch.. Rak. totalem esse ipsorum hereditariam et per sicu- Rak. IV. 160., 191. Cod. Dip. Bruss. II. 211.
los nunc velle capituari.
VIII. 392.
Ac. com. Sopr. 184.
Capitaneus-Locumtenens, capiCapitula Episcoporum, corpus le2. Capitulatio, stipendium militare;
tanei vices gerens; alkapitdny. Reg. Turm. gum ab episcopo in usum dioacesanorum sa- iusta stipendia certis militiae annis descripta ;
PraBt. 37. Paria nihilominus penes Turmam cerdotum; egyes pilspokoktol egyhdzme- kapitulaczio. Rel. Dep. Qui tertiam Capiconservanda Capitanei Locumtenenti. gyejok szdmdra szerkesztett torvenygyuj- tulationem suscipiunt, illis Sua Mtas Sac.
Capitaneus NobilisPrsetoriana3 temenyek, fejezetkek. Kon. Egyh. 51.
signum aliquod distinctivum indulgere dignaCapitulana, ae, sententia; tartalom.lL bitur.
Turmse Hungaricse; a nemes testSrseg kapitanya. Kapitan der Noble-Garde. capitolo. Ljub. Mon. SI. XVII. 7. an. 1420: ad
Capituli Cantor; kaptalan enekldje,
Kovy El. 38. Officio Barones alias Regni Baro- exponendum iuxta commissiones sue capitu- kdntor. Tisztb. Ir. Szirm.
nes . . . hodie sunt: Palatinus, Judex Curiae, lane.
Capituli Gustos; kaptalan kincsCapitulans, miles exauctoratus; ki- tartoja, Tisztb. Ir. Szirm.
Banus Croatiae, necnon Tavernicorum, AgaCapituli Lector; kaptalan felolvazonum etc magistri, Capitaneus Nobilis szolgdlt katona. Pest. Var. Lev. Capitulantes emeriti, kiszolgalt katonafc. Diar. 1802. p. soja. Tisztb. Ir.
Praetorianae turmae Hungaricae.
Capituli Magister Canonicus;
Capitaneus Portus, portus praefec- 101.
tus; revkapitdny. Nov. Calend. 256. D. Mar- 1. Capitulare, (Du C.) caput; fejezet. tanitd kanonok. Tisztb. Ir.
104
Capitulum
Capona
Oapuceum
1. Capitulum, collegium Canonicorum. ris Thurcarum, qui iam anteaillinc recesserat,

1. Capsa, ae, vehiculum fossorum. Text,
Textum v. sub Praepositus major; kdpta- isthic cum pompa et apparatu magno adfuerit, v. s. Capsarius. Germ. Hund.
lan. Torvt. Msz.
capochiasque octodecim ipsorum more ve2. Capsa, ae, (ap. Du C. capsarium) in
2. Capitulum, congregatio; gyules. stitos secum habuerit.
qua recondebantur sanctorum reliquiffi;
Batty. Leg. T. II. 392 an. 1256 : capitulum
Capona, capo et capus (vox graeca) qua ereklyetarto. Batty. Leg. III. 270. an. 1372.
sive congregationem.
gallus gallinaceus castratus signiflcatur, voca3. Capsa, 33, pendens saccus instrumen3. Capitulum,literarum conservatorium, buli capona forma ab Ital. cappone sumtis, documentis asservandis; Posoniensis caarchivum. Szer. Not. p. 195: Sublato Capitulo pta Cf. Grober, Vulgarlat. Substrate roman. pituli documenta hodie quoque in capsis cuAlbensi retinebatur nomen Capituli sine re, id Worter. Wolfflin Archiv 1., 542. Miklosich 34. stodiuntur; irattdri zsdk.
est sine personis Capitularibus uncle is ... kappan. Cod. Dip. Arp. Cont II. 258. de Capsa f ramealis, seu saccus frameaa;
invaluit error, hodiedum perdurans inter igno- singulis mansionibus pro decimis singulas kardhuvely. Sabel-Tasche. Cons. Sumpt.
rantes, ut ipsum literarum conservalorium, binas caponas persolvant; fors. legendum:
Capsaces, (Du C.) vasculum, olei vas;
seu Archivum, vel etiam Requisitores et Expe- capecias.
olajkorso, olajos negely. Gyon. 3832.
ditores literarum, homines sseculares nuncuCaporalis, (Du C.) decurio; kapldr,
Capsarius, i, Juriev. Jur. Met. 45. Fospati fuerint, nuncupenturque etiam de praesenti fonok. It. caporale. Ljub. Mon. SI. II. 242.
sores Metallic!.. . 4. o. Capsarii Hundlaufer
per nonnullos: Capitulum.
Cappa, rectius capa (DuC.) est indumen- qui in patente Capsa, Hund, mineras erutas
4. Capitulum (Du C.) Sanctiones et de- tum laxius, quod reliquis vestibus superindue- versus orificium fodinaa promovent, ut inde
creta, quod per capitula digesta sunt. hatdro- batur et inde dicebatur ab Isidore Capa, quia ultro transponi valeant.
zat. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 102. semper ta- totum hominem capiebat; kdpa, vdllkopeny.
Capsella, capsula; kis tdska. Kov. Form.
men salvis capitulis et ordinamentis Corn- Batty. Leg. T. II. 272. an. 1185/Prot. inq. 375. St. 457. singulis vertimentis scilicet pallio,
munis Ancone.
Cappale, V. Cappa (DuC.) Batty. Leg. pileo, baculo, pera, capsella, lagena.
Capitulum Canonicorum, colle- III. 190 an. 1350.
Capsula cordis, ventriculus cordis;
Capparus, i, capparis; kdpri, kaporna. sziv szekrenye. Andr. Pann. 233. in capsula
gium, senatus Canonicorum ; kdptalan. It. capitolo, Capilel, Stift. Wagn.
It. cappero. Kaper. Monm. Comit. Trans. V. magnih'ci cordis tui repone misericordiam.
Capitulum cathedrale, cap. cathe- 197. ab uno cent. Cappari f. 40.
Capsularum Conlector, doboz,
dralis ecclesiae; piispoki v. szekes kdptaCappellanus Regie Cappelle, szekrenycsindlo. Keismacher. Tab. Conscr.
lan. Torvt. Msz.
qui prseest regise capella? V. Capellanus. Cod.
Capsus, (Du C. Capsum 3.) carruca unCapitulum collegiatum; tdrsasd- Dip. Arp. Cont. XI. 34. Ego frater Simon de dique contecta, quasi capsa ; beboritott, fegos egyenlo tagu v. szektelen kdptalan. Leontino Regis Friderici confessor, Magister, dett taliga. Gyon. 3831.
Torvt. Msz.
Cappellanus Regie Capelle.
Captatus, 3., opportunus; alkalmas,
Capitulum dare, obiurgare ; leczket
Cappizia, 38, ianitor apud Turcas. V. Ca- kindlkozo. Frak. Ma"t. lev. II. 129 : dominum
adni, megleczkeztetni. Einem das Capitel pizi, Capuzius etc.; ajtondllo. Verancs. VII. nostrum captato tempore hortari velit et
lesen. Wagn.
353. Quo miriflce offensus parens ter ad eum orare.
Capitulum facere, habere consilium; per janitores suos, quos Cappizias vocant,
Captencula, pro: captensula: subgyulest tartani. Batty. Leg. III. 253 an. nunciavit, ut Amasiam tandem proficisceretur. tilis verborum deceptio, ut sunt sophismata;
1370 : convocare Canonicos, facere CapituCappo, onis, capus, i; capo, onis; kap- boles szoldsokkal valo csaldrdsdg. Ger.
lum.
pan. Tor. Tar. 1889. p. 373.
Trugsehluss. Gyon. 3843. Cf. Marc. Capell. 4.
Capitulum Monasterii, locus reCappuciari, cappa indui; kdpdba 61- p. 135.
prehendendis erratis destinatus. Religiosi cce- tozni. Nagy Hier.
Captio, occupalio, expugnatio (Du C. al. s.);
tus senaculum. tandcsterem. Wagn.
Cappucini, a cappa sic dicti an 1525. a elfoglalds. Ljuc. Mon. SI. XVII. 3. an. 1419:
Capitulum provinciate, concilium Mathaeo Baschi instituti V. Capucini; kdpds significastis captionem castri.
prov.; tartomdnyi gyules. Lzb. Cod. Med. bardtok. Nagy Hier.
Captiosa interpretatio, ars, dolus
III. 16: capitula provincialia . . . celeCapredum,fors.idem,quod apud DuC. in interpretatione, artificium; agyarkodo
brari. . . volumus.
caprinum : pra?statio ab iis, qui capras tenent fogds, fogdsos magyardzat. Torvt. Msz.
Capitulum religiosorum, conven- exsolvenda; kecske add. Ljub. Mon. SI. I.
Captis, capus, (Du C.) avis pradatoria seu
tus monachorum; szerzetesek gyulekezete. 127 : habeant certas iurisdictiones... de vino falco ; kaba. Schla'g. 1766.
Torvt. Msz.
et capredis . . . de sceleis et coniglis.
Captiyalis, ad captivitatem pertinens;
Capreolinus, ad capreolum pertinens; elfogatdsi. Fjp. Szam. p. 611. an. 1439:
Capitulum religiosorum generale, conventus generalis monachorum; vad kecske. Vect. Rect. Ref. C: De centum dummodo quis captivatur super captivalem
szerzetesek orszdgos gyulekezete. Torvt. pellibus Capreolinis, vulgo Gamsen.
sententiam.
Msz.
Capreolus, i, clavicula, pampinus;
Captivare, captivum facere, capere.
Capitulum religiosorum locale, szolokapocs, kacs. It. viticcio. Galeoti 67. captivum reddere; elfogni. It. cattivare. Cf.
conventus localis monachorum; szerzetesek Nascitur enim ibi aurum ad similitudinem vir- August. Civ. Dei I. i. Vulg. Rom. 7. 23.
helybeli gyulekezete. Torvt. Msz.
gulti simile asparago. Nonnunquam vero, sicut Thurdcz 182. S. de Kz. Chr. I. 4., 2.; II. 3.,
Capizibassi, Capuzius, Capudzi, ca- capreoli circa truncum vitis intorti ad magni- 2.; II. 5., I.; A. 1. 16.
pochia, Capitius q. v. Szilady Tor. Magy. tudinem plerunqne duorum cubitorum quod
Captivatio, actus captivandi: el- v. beTort. EmI. VIII. 89.
nos vidimus ssepe : sed ille aureus asparagus fogds. Torvt. Msz.
Caplanatus, us, conditio, offlcium Ca- sive capreolus iuxta vites natus non est auri
Captivator, qui aliquem capit, captivum
plani; kdpldnsdg. It. capellania. Georg. Sirm. valde puri.
reddit, in vincula iacit; a ki elfog, fogsdgba
1., 200. ego volo ire ad Nagh Ida, quia doCaprettus, Capretus, hsedus; go- vet vkit. Beng. Ann. Er. Coenob. 144. Cf.
mina condam Prini Stephani fecit vocare ad dolye. It. capretto, capretta. Cod. Dip. Arp.August. Ep. 199.
caplanatum.
Cont. VIII. 84. pro yrco triginta solidos, pro
Captivatoria, (sc. charta) mandatum
Caplum, (DuC. Calep.) nodi genus in agno vel capretto X solidos.
captivandi continens; elfogato parancs, lefune, quo indomita animalia capiuntur; huCapreus, ex capra, caprineus; pellis tartoztato p. Kov. Form St. CXLV. 108,
caprea ; kecskebo'r. Gyon. 3770.
rok, hisp. lazo. Gyon. 3840.
captivatoria.
Capnicum, (Du C.) Datium solvendum
Caprisans, pulsus (Du C.) dicitur meCaptivatorium, Captivatoria q. v.
pro quolibet camino seu habitacione a gr. dicis, qui incipiens a velocitate ante digitorum letartoztato parancsolat. Georch H. P. IV.
x&nvrj, qu caminum significat (fumagium); percussionem videtur cadere, et post move- 269.
fiistpenz. Nagy Hier.
tur in complexa dilatione ad similitudinem
Captivitas manualis, caudex; kezi
Capnomantia, vaticinatio ex fumo; capreoli; kacskaringos uteres. Bene Med. kaloda. Ger. Strafklotz. Jogt. EmI. T. III. p.
fustjoslds. Nagy Hier.
I. 35. pulsus caprisans.
572: in captivitatem manualem kezi
Capochia, ae, Capuzius, Capudzi, ianitor
Caprunculum, vasfictile(Festus) quod kaloda vocatam, in medio foro existentem,
et tabellarius apud Turcas: ajton dllo. Mon. capax sit; foldbdl alkotott edeny. Gyon. injicialur.
Comit. Trans. III. 110. quod legatus imperato- 3859.
Capuceum, (Du C.) Caputium idem quod
Capuciatus
Caputeum
Carbonum Ustorium
105
Caputeum, capitis tegumentum. Text, It. crivello, cribro. Schlag. 1127. Duas tantaCapitium, capitis legumentum, quod capae assutum erat. Hist, a Cuth. 382. desuper ince- v. s. Jupparellum.
ras vulgo zythath emi. 1521. 0. L. D. 37179.
Caputium, V. Capuceum, Capucium
Carasia, species panni. Kardsiaposzto.
debat indutus capa sum capucco largo.
Capuciatus, 3., caputio ornalus, in- kaba. Vuch. Jur. Feud. 82. Frequens etiam Magy. Tor. Tar. XVIII. 210. Mon. Comit. Trans.
structus ; csuklydval elldtolt. Batty. Leg. I. fuit investitura per pileum, biretum sive Ca- V. 194. ab una balla Carasiae f. 10.
putium.
398: tunica capuciata monachorum.
Carat, ceratium (pondus); karat. It. caCaputularium, i, foedus, littera fo3dus, rato. Karat. V. s. v. Liga.
Capucini, Patres Capucini; kdpds
bardt. It. capuccino. Cher. Jus. Eccl. II. 47. No- pactum continentes; szerzddes, szerzddesCarata, Caratus, Carat q. v. Sim.
tandi sunt P. I. capucini, hi ex ordine S. Fran- level. It. capitolazione. Kapitulation. Cod. Dip. Num. 47. Et sint legae 24. Caratorum, micisci per Matthaeum Bascchi an. 1525. origi- Arp. Cont XI. 321. Kiviil: Caputularium nus quarta parte unius Caratae, uno Floreno
nem ducunt. Nomen vero ab acuminato Capilis translatum de Slavonico in Latinum de pacto, Imperial! pro 13 Grossis computato.
Caratellus, dolium; antat; hordocska.
tegumento, quod capucium dicitur, traxere et quod habemus cum Rege Servie Vladislavo.
in Patria nostra art. 96. anni 1723. inseri Capuzius, Capuzi, Capudzi, Ca- It. caratello. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 564.
meruerunt. Beng. Ann. Er. Co3n. Prsef. V. pudsi, a Turcica voce Kapudsi, ianitor et ta- vineae de Gionchetto cum omnibus suis pertibellarius, qui litteras Sultani portare solet; nentiis et buttae et caratelli et buticelli et
Fratres Franciscan!.
1. Capucium, V. Capuceum, Caputium, kapus. Rak. On. p. 278. I. 7. urgebat iter barilli etc. Ljub. Mon. SI. IV. 113. an. 1376.
duo caratelli manovaxie.
Capitium. Arch. Rak. VIII. 331. Capucium Capuzius. p. 273. 1. 3233. (32):
legatus Sullani Capuzi Bassa... Tulonium
Carats ch, V. Schaeda Caratsch.
ex materia sericea.
1. Caratus, i, (fors. ab arab. Kharadsch)
2. Capuciunijfimbria; czafrang. Schlag. advenerat; p. 289. 1. 3536. (35):... a
duobus Capudzi Bassa seu Janitoribus ap- tributum in singula capita impositum; fejado.
1273. Ny. T. Sz. Capitium : czafrang.
Capuerunt, pro: ceperunt.Georg. Sirm. prehensis brachiis, ad interiorapalatii inductus Ljub. Mon. SI. XVII. 139. an. 1340: Carati,
fui... p. 268. 1. 35. p. 269. 1. 2. (268. qui ad presens tenentur per nobiles Catarinos,
1.49. Et mox iterum suttorem capuerunt.
Capula, ae, (Du C. 1.) parva capa; kis 38.) (Illosvaius) . . . retulit mihi, se . . . prae- qui vacabunt de cetero, distribui debeant per
missum esse, ut adventum venientis legati cedulas inter nobiles.
czafrang. Gyon. 3869.
Capus, i, (Du C.) avis praedatoria ; falco; ex ordine Capudsi Bassarum seu Janito2. Caratus, gradus; fok. Numi Hung. 26.
solyom, kaba. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114. rum (qui nonnisi cum literis ipsiusmet Sultani ut moneta eius aurea sit 16. caratorum graexpediri solent) denunciaret.
duum; argentea vero quintae combustionis.
Schlag. 1766. captis. Barczay. Gyon. 3863.
Caravana, ae, (Du C.) xenodochium, ag1. Caput, causa; ok. Bek. Pil. II. 512. an. Caputum, toga cucullata; kabdt. It.
1712. m e a m . . . inslantiam ex eo capite maie- cappotto. Ljub. Mon. SI. XI. 205. an. 1346 : men mercatorum una commeantium; vendegfogado, egyutt utazo kereskedok, karastas vestra . . . placidare non est dignata,quod. asportavit... pelles, caputa, camisiam.
Capy-aga, summus ostiarius apud Tur- vdn. It. carovana. Gal. caravane. Ljub. Mon.
2. Caput, aliquid iuxta suum caput facere,
(Hungarismus) ex suo ingenio flngere; feje cas; foajtoor, kapus a torokoknel. F. Forg. SI. an. 1394. Verancs. Hist. I. 315. Nee aliis in
Comm. V. 105. At in proximo divano ingres- aedificiis molestiorem curam ponunt, quam
szerint csindlni. V. s.: Bandare.
Caput bonorum, castellum ; joszdg sis ad se veziris, summo ostiariorum (capy- templorum, balneorum, pontium et publicorum
dereka. Szaz. XIII. 106. A caput bonorum agam vocant) accersito iubet, quid fieri velit. hospitiorum, que Kervan Zarai vocant,
Carabin, Carabina, ae, sclopetum quasi caravanarum palatia, contenti in relirendszerint egy var volt.
Caput damnatum, V. Caput mor- equestre; karabely. It. carabina. Szaz. VIII. quum ab cosli tantum iniuriis tutos esse.
138. Unum carabin. Thok. Diar. II. 382. Una
Carbas,
Charadrius
Bimantopus;
tuum.
Caput Dicarum, Molnar Patv. 27. Ca- carabina deargentata fl. 6. p. 387. Cara- gyongyver maddr. (Tihanyi codex szerint.)
Pel. In nativitate Dom. s. II. c. 3. In avibus
put Dicarum est. Rovds nyele ar. 6. ejus- bina ex Breshiano.
Carabinerus, i, eques gravioris arma- carbas avis de arbore hyberna nasci claret.
dem Deer. Griff des Kerbholzes.
Carbassa, carptura; tepet. Charpie.
Caput frangere, idem ac caput rum- turse sclopeto armatus; karabelyos. Arch.
pere. Mall. I. Si caput frangeres . . . de- Rak. III. 689. . . . regiminemque prseterea Poor Zsebsz. 178.
Carabinerorum intraturum.
Carbatina, (gr. xaQ-rcorLvrj) calceamenmonstrare non posses.
Carabolatum, (Du C.) stega; hajo tum rusticum de recentibus coriis ; bocskor.
Caput habet bonum, ingenio est
acri, docili; jo feje van. hat guten Kopf. fodelzet. It. carabottino. Ger. Verdeck. Obs. Szamosk. I. 139. Dum portis furtim exit, ne
Jadr. 403. cum novem galeis mirabiliter prae- ferratae equorum calces sonitu fugam prodeWagn.
Caput in galea tenere, galeam in paratis, quarum sex erant tabulis tectae prout rent, carbatina e crassis lodicibus consuta,
capite gerere; sisakot fejen viselni. Fjp. saepius expressimus ac cum quadam turre plantas eorum calceavit. Cf. Catull. 93., 4.
Anon. 26.
lignea operata fabricatione in quodam caraCarbona, (Dief. Du C. Corbona), gazoCaput mortuum, terra elementum; bolato fere cubitorum octo, quam Italici Bur- phylacium ; persely, szelencze. Gyon. 3888.
fold, mint elem. Vern. Met. II. 15. Chymici gum seu Platum vocant, Mantuanum praelixa
Carbonarius, i, qui carbones facil,
tria elementa statuunt. Mercurium videlicet, versus cathenam ad infringendam ipsam se urit; szenegeto. It. carbonajo. Szirm. Tor.
sulphur et salem: his adiiciunt alia duo inertia direxit.
Tar. 1881. p. 376. Cf. Plaut. Casin. 2., 8., 2.
Carabus, (Du C.) Croat. Korab, cymba
tamen ac solum passiva, terram nimirum
Carbonatus, 3., in carbonem versus;
vel caput mortuum sive damnatum et parva scapha; csolnak. Gal. Canot. Cf. Isid. egett. Bene Pol. 109. carbonata calx.
aquam vel phlegma resque omnes ex elemen- Orig. 19., 1., 26. Obs. Jadr. 405. Sed quia
Carboniformis, forma carbonis. M.
tis eiusmodi componi arbitrantur, si vinum in Carabus seu Cymba erat ille Mantuanus Bel. Prodr. 188. Capitis mortui Carbonialembico ponatur et ignis, admoveatur... plathus, in quo constructa erat turris. Gyon. formis.
extrahitur phlegma, sulphur... Extracto de- 3877.
Carbonista, ae, (Du C.) carbonarius;
mum sale superest aridus pulvis omnem vim
Carachia, ae, species navis onerariae; carbones coquens ; szenegeto. Fjp. Szam. p.
ignis eludens, quern caput mortuum vel ter- teherhordo hajo. It. caracca. Ljub. Mon. SI. 97. an. 1338. .
ram vocant.
Carbonozus, i, sannio (carbone tincXII. 266. an. 1418. XVII. 143 an. 1430.de
Caputrumpere, (hungarisinus) aliqua equis captis super duabus carachiis de bestiis. tus); bohocz. Ljub. Mon. SI. XI. 80. an. 1328.
Caracterizatus, laudatus, memoratus; nulla persona audeat... facere se carbonore scrutanda, rimanda fatigari; fejet torni.
Den Kopf zerbrechen. Mall. F. Nam etsi om- jelzett. Arch. Rak. 183.
zum vel se transfigurare vel Judeum facere.
Caragulhane, 6'rhdz. Instr. Pac. Art. Carbonum mensurator, carb. menes Sophists sua capita rumperent, solidam
I. quotquot erunt vigiliarum domus, Cara- tator; szenmerd. Besztb. Levt.
rationem adferre non possent.
Carbonum Ustorium, locus carboCaput singulars, homo ineptus"; ku- gulhane et munimenta dicta Schanz turresnibus urendis; szenegeto hely. Faber. Jur.
loncz. It. uomo singolare, originale. Sonderling. que, Palankae, et arces.
Caragus, (Du C.) sortilegus, praestigia- Met. 72. proin non modo venas fibrasque meVern. Psych. 211. Nee cum eo ingenium seu
caput singulare (Kiiloncz) confuderis, eo tor, qui characteribus magicis utitur, unde tallicas, sed et Ustrinas, Auri et Scoriarum
quod opera huius irregularia, haec aulem a vocis etymon ; vardzslo, buvesz. Nagy Hier. mineralium loturas, Sylvas et Carbonum
Caranta, Tantara, cribrum; szita. Ustoria etc. etc.
regulis libera sint.
14
106
Carcare
Caregare
Carmasineus
Carcare, (Du C.) onerare; terhelni,

Caregare, (Du C.) V. Cargare (gall, caricosis paludinosisque impedimentis obmegrakni. It. caricare. Gal. charger, beladen, charger) onerare ; megrakni.. Ljub. Mon. SI. sessa.
belasten, laden. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 102. XI. 37. an. 1313: debeat car eg are coredam...
Caricum, (Du C.) onus; teher. It. casi disscarcaverint suas raercaciones in Ancona que mittetur pro ... frumento.
rica. Ljub. Mon. SI. I. 42: nullus h o m o . . .
Carenientrannus, v. carempnium, audeat facere caricum legnaminis.
et deinde carcaverint, ad arboraticum aliquod solvendum minime teneantur.
(Du C.) a gall. Coaresme entrant. Dies geCarinarius, i, nauta (ap. Fin. alia noCarcassa, ae, globulus incendiarius; nialis; hushagyo kedd. Le mardi gras. Nagy tione); hajos. Fej. V. 3. 350. Fej. VIII. 3.,
bomba. It. carcassa. (Art Bombe.) Arch. Rak. Hier.
56. carinariis, seu nantis. Fej. X. II. 37. SigisCarena, 33, quadragesimale ieiunium mundus, Rex Hungarise, Carinarios et nauIX. 199. Par. Pap. mozsdr dgyu.
Carcassus, carcassa q. v. Dip. Alv. I. (Du C.) deriv. a carendo (Spieser), defectus, tas de Pesth ad prsestandum pro salibus de421. mortaria ad proiiciendas bombas et car- inopia, ieiunium aliquot dierum, absentia, ab- vebendis tributum stringit.
stinentia; nagy bo'jt; nehdny napi bdjt
Carinatim, ad similitudinem carinse;
cassos.
Carcellare, in carcerem includere; be- kenyeren s vizen. Gyon. 4001. Nagy Hier. hajo hasonlatossdgdra. Gyon. 3929.
Carinator, (Du C.- s. Carina) convibortonozni. It. carcerare. Ljub. Mon. SI. V. Kov. Form. St. 84. ob hoc nos eidem mulieri
septem carenas pane et aqua commisimus. ciator, maledictor; boszanto, dtkozodo.
242. an. 1334.
Career animse, vita humana. Szentiv.
1. Carentia, ae, (Du C.) inopia, defectus, Gyon. 3929.
penuria, absentia ; hidny. It. carenzia, manCarinta, veru; vasnydrs. Schlag. 1889.
Cur. Misc. III. P. X. 24.
Carceralis, carcerarius, ad carcerem canza. Wagn. Ac. Com. Sopr. p. 195. Ve- Cariofolum, (gr. xaQvoyvMov) gapertinens; barton... Kat. VIII. 160. si regu- rancs. IX. 8. Est et militum deflcientia, quse ryophyllum; szegfubors, -szeg. Tor. Tar.
laris pro tanla inobedientia. carcerah custo- propter carentiam solutionum ... in dies 1889. p. 376. Una libra Cariofoli. Fr. Lib.
diae condemnatus . . . Chr. Dubn. 170. Bene. etiam fltmaior. Fej. V. I. 159. propter mala- Rat. II. 29. etc.
Cariofolus V. Cariofolum. Arch. Ver.
Med. I. 90. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 10. Cf. ciam seu ventorum carentiam.
2. Carentia, havi levonds a nyug- Sieb. XXVI. 114.
Prudens. negi ar<p. 5., 269.
Cariopholus, V. Cariofolum. Gyon.
Carceratio, actus in carcerem inclu- dijra. G. Carenztaxe. Opin. 1802. Y. S. 73.
dendi; bebortonzes. It. carcerazione. Obs. Qui salaria officiis adnexa non de pleno sed 3971.
Carisa, (Du C. lena vetus et litigiosa, anJadr. 404. quorum maleficorum carceratio- cum aliquali falcidia sub titulo Archae et Canis ipsi Veneti penitus ignorabant.
rentiae percipiunt.
cilla dolosa fallax); ven keritono. Gyon. non
Careta, se, Karatus q. v. Kov. Form. recte: ven tenyeszo oroszldn, quasi scripCardeta, parvus clypeus; kis paizs.
(Cf. it. targeta.) Quel Sieb. I. 186. an. 1495. St. 19. eandemque Monetam in ipsis tlorenis turn esset: vetus lesena. 3936.
comiti... cardetam in Brassovia elabora- sedecimse caretae et in dictis Grossis ac BaCarisia, fors. camisia. Verancs. IX. 192.
nalibus nee non obulis quint* Combustionis... et vestivit se rubea carisia.
tam pro honore.
Cardinalatus, us, dignitas cardinalis;
Caretta, currus, (Du C.) V. s. v. CariaCarisma, gratia, favor ex graco /dgig,
biborosi meltdsdg. It. cardinalato. Gal. gium ; biga. Gall. Charette.
%aQiG(o; kegy, adomdny. It. carisma. Cod.
cardinalat, Cardinalswurde. Fej. IV. 2., 192.
Cargare, onerare, obserere, suffundere ; Dip. Arp. Cont. IV. 60. quis igitur hec et alia
Cardinalatus tui dignitas. Szentiv. Cur. megterhelni, ellepni. It. caricare. Prot. inq. largitatis Divine carismata infra pectoris
Misc. Dec. III. P. X. 123. Isthv. VI. 90. Pel.182: quod erat tota cargata pediculis; et claustra debita et frequenti meditatione reDe S. Bonaventura I. c. 3.
233: videbam faciem eius cargatam lacry- volvens.
Cardinaleus, 3., ad cardinalem perti- mis.
Caristeum, (Du C.) marmoris genus
nens ; bibornoki. Szamosk. II. 15. Quia vero
Cariagium, vectura cum carro, quam dictum, quod gratum sit sculptoribus; zold
ex Caesarese commendationis spe cardinalea quis domino prsestare debet. Gall. Chariage mdrvdnyko. Gyon. 3969.
dignitate se propediem ornatum iri persua- (Du C.); szekerezes, fuvarozds carettdn =
Caristia, (Du C.) annonse caritas; drdserat.
kocsin szekerenjdrds. Uj Magy. Muz. HI. gasdg. It. carestia. Wagn.
Cardinaliani, asseclse Cardinalis; bi- 198. Nullus vicecomes vel ballivus noster vel
Caristialis, (adjuta), ad Caristiam perbornok kovetoi. Tor. Tar. 1889. p. 35. Anno aliquis alius capiat equos vel carettas alicuius tinens ; drdgasdgi potlek* Theuerungszu1599. Andreas Cardinalis a Mich. Vaida csedi- liberi hominis pro cariagio faciendo nisi de schlag. Faber. Jur. Met. 125. Invalescenlibus
tur ad Cibinium, ubi perierunt bis mille ex voluntate ipsius liberi hominis.
Schedis Bancalibus, cumque valoris earum
cardinalianis.Caricare, idem ac Carcare ab it. cari- subcessiva defectione rerum quarumvis ad CulCardinalis, (Du C.) bibornok. Not. rel. care ; onerare, confirmare. Knauz. E. M. Sir. turam montanam necessariarum caritate inII. 73 : Nomen Cardinalis omnibus clericis II. 300., 300 q u e . . . censuit idem dominus tensa laborantem Culturam montanam, per reministeriis alicuius ecclesise perpetuo iure ad- archiepiscopus caricare sic viribus firmitatis. solutas idemtidem clementissime adjutas, ita
strictis et incardinatis proprium fuit, ut distinCaricatum, res prseter modum defor- dictas Caristiales, per exsolutionem partis
guerenlur ab aliis solum ad tempus ecclesiae mis, vultus in peius flctus; torzkep. It. ca- pretii relutionalis in moneta Conv. reliquse
alicui servientibus, circa illos enim populus, ricatura. Greg. Aesth. 65. Dum turpe tarn vero in duplum auctaB, adjutum ibant.
Caritative, (Du C.) ex charitate, ex
sicut ianua circa cardinem parieti afflxum vol- hyperbolice exhibetur, ut exinde quasi oppovitur. Hinc Cardinalis. Episcopus ante sse- situm idealis existat, ridiculum Cumulatum animo, humaniter; szeretettel. Pel. De S.
Steph. s. III. c. 6. Caritative... redarguit
culum 11-um fuerat ipse Pontifex Romanus, nominatur Caricatum, Karikatur.
Caricatura, idem ac Caricatum ab it. percutientem.
Cardinales vero Presbyter! et Diaconi fuerant
caricare, exaggerare ; torzkep. Vern. Psych.
Caritativus, 3., (Du C.) humanus, ex
Presbyteri Roma? curse animarum expositi.
Cardinalis presbyter, V. s. Cardi- 295. Quodsi comicum ex compositione hetero- caritate procedens; szeretet,... emberszegeneorum prorsus obiectorum, qua tamen retd. It. caritativo. Cod. Dip. Arp. Cont. IV.
nalis. Tor. Tar. 1892. p. 32.
Cardinalis lex, lex fundamentalis; repugnans secum esse videtur, coalescat, id 6. ut quo solidius viguerit inter vos ca,ritagrottesco-comicum seu absurdum vocatur v. tive unitatis integritas.
sarkalatos torveny. Torvt. Msz.
Cardinalis titulus, titulus prsecipuus; g. si flgurse hominum et animalium cum floriCarium, (Du C.) earrus, carrum; tarbus et frondibus ita inter se perplectantur, ut goncza, kordely. G. Karren. Kronst. II. 172:
fo'ok, foczim. Torvt. Msz.
Cardinalitius, 3., ad cardinalem per- regnum animalium et plantarum, quasi in caria turcalia.
Carlostadiani, Carlstadius kovetoi.
tinens, cardinalis; bibornoki. Verancs. II. unum concrevisse videatur. Contra si id ex
228. eundem cum Martino Modi secretario hyperbolica obiectorum expositione emergat Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 489. Hi LutheRomam destinavit ad cardinalitiam digni- quo sic ea in summo gradu risui et sibilo rani enim vix orti statim cceperunt dividi in
tatem sibi procurandam.
obiiciantur: caricatum el ipsa exhibitio ca- Anabaptistas, Confessionistas et rursum
Cardineus, 3., ad Cardinalem perti- ricatura nuncupatur.
singular Sectse in alias atque alias ut sunt:
nens ; biboros. Ru. Pan. L. II. Cardineus
Caricetum, humus turfa; zsombek. Interimistae, Carlostadiani, Brentiani.
Torvt. Msz.
quoque testis apex, baculusque verendus.
Bibliotae, Antitrinitarii ita, ut fere centum
Cardinum, (Calep.) nasturtium; torma.
Caricosus, 3., carice obsitus; sdssal sectse prodierint ex uno Lutheranismo.
Gyon. 3913.
bendtt. Szamosk. 1.61. cum tota castelli regio
Carmasineus, 3., purpureus; kar-
Carmasinus
Garmula
Carpsum
107
mazsin, skdrldtszin. Archiv. Rak. VIII. Carmula, 33, (Du C.) seditio; Idzadds. Carnositas, copia carnis; husossdg.
Ger. Sc'harmutzel. Szaz. XVI. 113.
350.
An. Brand. 39.
Carmasinus, 3., coccineus, in sermone
Carnulentus, 3., (Du C.) plenus carCarmus, carmus, tarmus, made (Dief.)
Italico : carmesino ; karmasin pirossdgu B-ben ; nyu. It. larva, verme. Made. Schla'g. nibus; kdpczbs, testes. Gyon. 3974. Cf. Prudent. TieQl are<f). 10., 372. Solin. 2.
czipo. Dug. Jol. I. carmin, carmesin. Fr. 1723.
Carolei Carolini, V. Floreni ImpeLib: Rt. III. 195. de coreo carmasino emi.
Carnalis frater, ddetyoq Gagxixoq,
Carmasius, 3. V. Cremesius, et Carma- genuinus, uterinus, proprius frater; ver sze- riales.
Carolinus grossus, Sim. Num. 52.
sinus. Monm. Comit. Trans. V. 193. A 100 rint valo testver. Marc. Chron. II. 97. S. de
cothurnis Carmasiis fl. 4.
Keza Chr. A. 1. 3. Tisztb. Irasm. Carnalis fra- Grossos primus in Hungarian! induxit Carolus
Carmatiani, V. sub Assassini.
ter : attydrol testver, Uterinus frater : any- I. R. H. sic dictos a grossitie, licet enim prius
etiam crassiores nummi cusi sint etiam, alio
Carmatisso, fors. pro: chasmatisso, mo- nydrol testver.
Carnalis homo, libidini, voluptatibus tamen gaudebant nomine, nempe solidorum
tum terrae ciere, quo chasma oritur; egi hdaut maiorum denariorum. Et ha3c peregrina
borut tdmasztani, mi Altai a fold meg- deditus ; erzekies ember. Wagn.
reped. Gyon. 4050.
Carnalis soror, soror genuina; apa- compellatio me convincit, ut credam monetaCarmelitse, ordo Monachorum; kar- notestver. Torvt. Msz.
rios huius temporis, ex Italia fuisse evocatos,
melita szerzetesek. Curios. Misc. III. Oct. SyCarnalitas, (Du C.) libido, amor, ami- consequenler Marca Florentina usos fuisse.
nops. Chr. VI. Oltv. Act. Syn. 3. Cher. Jus. citia ; erzekiseg, szeretet, bardtsdg. It. car- Exstant in Brogr. Medicorum Hung. Cl. VesEccl. II. 47. 6) Carmelitae, hi orti sunt a nalila. Thorn. Archid. Hist. Sal. 345. neccon-premi Tom. III. aliquot Carolini Grossi.
Berlholdo quodam Calabro, qui in lerram sanc- sulendo sinceriter ad vestoe respicient utilitaCarolin Bavar, Palat. et Witlani profeclus, in eo montis Carmeli loco, tis profectum, sed ad suse Carnalitatis af- temberg Integra, Carolin Bavar. Paubi Elias propheta quondam moratus fuisse cre- fectum.
lat. et dimidia. Ins I. Arilhm. 221. Tabula
debatur, lugurium et Sacellum sibi exslruxit
Carnaliter cognoscere, stuprare; V. Monetarum exterarum cum domesticis comac cum sociis ibidem vitam eremilicam duxit. fajtalansdggal meggyaldzni. Batty. Leg. paratarum. Aureaa Carolin. Bavar. Palat.
His dein Albertus Palriarcha Jerosolymorum HI. 658. an. 1507 : Qui monialem carnaliter et Wittenberg, integra = Flor. 8. Cr. 52.
anno 1209. regulam prascripsit. In Patria cognoscerent. S. de Kr. Chr. I. 4., 4.
Carolin. Bavar. Palat. et Wittenberg.
nostra iam anno 1272. florentes art. 96. an. Carnarium, ossarium (ap. Du C. cime- dimidia = Flor. 4. Cr. 26.
Carpatinoe, V. Carbatina. Gyon. 3978.
1723. insert! sunt, hodiedumque Jaurini exi- terium); csonthdz. Ger. Beinhaus. Szaz. VIII.
684. roman izlesben epiilt carnarium.
Carpentagium, vectura onus, quod
stunt.
Carmelita3 Calceati, calceis usi;
Carnarius, 3., ad carnem pertinens; vasalli domino exolvebant; fuvarado. Tor.
sarus karmelitdk. Art. Diset. Pos. 107. Pa-hus... Eszt. Okm. 57. Deer. Maximilian! Tar. 1893.
riter et religiosi Ordines Capucinorum, Fra- 1565. macella carnaria. Kronst. III. 482. se- Carpentaneus, 3., ad carpentum pertinens, carpenti; szekeres. Cod. Dip. Arp.
trum Misericordia?, Servorum Beatse Virginis curis carnaria.
Maria;, nee non Carmelitarum CalceatoCarnelevarium, (Du C. carneleva- Cont. VII. 372. similiter et a Carnis privio
rum et Discalceatorum et Paulanorum, ita men) bacchanalium dies; farsang. It. carne- usque ad festum Sancti Johannis Baptiste duo
et duo per singulas hebdomadas in opere caret Societatis Virginum Ursulilarum... in re- vale, carnaval. Prot. inq. 211.
Carnerium, i, macellum; meszdrszek. pentaneo servire Monasterio tantummodo
gnum Hungarian recipiuntur.
tenebantur.
Carmelitse Discalceati, ordo Car- Tor. Tar. 1889. p. 375.
Carpentare, (Du C.) opus carpentarii
melitarum reformatus a S. Theresia, moniali
1. Carneus, carnosus; hus... Szentiv.
in Hispania, qui iuventutem docebant et opera Cur. Misc. Dec. III. P. II. 146. Non desunt ta- exercere; Acs mivet tenni, bodndrkodni.
misericordise exercebant; sarutlan karme- men pisces, quibus palalum carneum est lin- Gyon. 3983.
1. Carpentarius, (Du C.) qui carpenta
litdk. Unbeschuhte Carmeliter. Art. Diset. Pos. gua loco. Cf. August. Serm. 344.
107.
2. Carneus, 3., voluptatis appetens; er- conficit; faber lignarius; kocsikeszito. It.
carpentier. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 7. Fej.
Carmelitanus, 3., V. Carmelita. Beng. zeki. Rak. On. 200. carneus homo.
Carnevalium, V. Carnelevarium. 1. 297. Cf. Tarrunt. Dig. 80., 6., 6.
Ann. Er. Coen. 158. Diva Virgo Carmelitana.
2. Carpentarius, i, qui vecturas facit;
Carmeliticus, 3., ad Carmelitas perti- Prot. inq. 343.
nens. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 171. Carni, V. Carvi: komeny. Gyon. 3975. fuvaros. Knauz M. E. Str. I. 54., 25. decem
domus carpentariorum.
Carmen aggratulatorium, C. ciminum; bodzavirdg.
Carpentator, (Du C.) Carpentarius, qui
gratulatorium; koszonto vers. Hor. Mem. Carnifex, (Du C.) lanius, qui carnes
vendit et facit; meszdros, hentes. Fleischer. facit carpenta; dcsmester, kocsigydros,
480. Szaz. II. 316.
Carminans, remedium flatus ventris Kronst. I. 180. Batty. Leg. HI. 242. an. bodndr. Gyon. 3982.
Carpenticus, 3., ad carpentum, cursolvens, dissipans; szelet eloszlato orvos- 1370.
Carnificari, in frusta secare, concidere; rum pertinens ; kocsihoz tartozo. Fjp. Szam.
sdg. Maty. 489.
429. Item pro lignis carpenticis.
1. Carminare, (Dn C.) commentare, felkonczolni. Par. Pap.
Carpentura, ae, actus conticiendi vel
facere carmen ; verset szerezni. Gyon. 3951. Carnificatio, mutatio in carnem ; hu2. Carminare, (Du C.) incantare ; bu- sulds. Bene Med. II. 63.
reparandi, sarciendi, reflciendi currus; kocsiCarniprrvium, i, (Du C.) ieiunia an- keszites,javitds.F]^. Szam. 329. Item Lisvolni. Gyon. 3973.
Carminativus, 3., Carminativum, niversalia ; bojt. It. carnevale. God. Dip. Arp. neru pro carpentura ...
Carminativa, (Du C.) dissipativum; belleg- Cont. VI. 438.
Carpes, itis, av).aia, aulaeuin, i, straguCarnisbrevium, pro: Carnisprivium; lum villosum ; kdrpit. Georg. Sirm. I. 255.
hajtoszer. blahungtreibendes Mittel. Bene
Med. IV. 235. Nee tamen pneumatosis omnis hushagyo. Cod. Com. Zichy T. I. 523., 588. super terram proslrata erat cum purpureo et
Carnisbrivium, pro: Carnispri- cum variis palpetis carpitebus usque ad Cetherapiae anti-phlogisticse cedit: ssepe enim
character morbi est asthenicus, et tune stimu- vium. Fjp. Szam. p. 40. an. 1364.
sarem papilionem. Fej. III. 23.
lanlia, qua3 in genere carminativa vocantur,
Carpit, aulaeum; kdrpit. It. cortina.
Carnis debitum ex.olvere vel
reddere, mori; meghalni. Cod. Dip. Arp. Georg. Sirm. I. 93. scortizabant cum puellis
indicata sunt. Poor J. Zsebsz. 14.
Carminatus, colore rubro, purpureo Cont. IV. 206. Kub. D. Hont. I. 72.
Regine, quas duxerat secum de Germania sub
Carnis privium, (Du C.) ieiunia an- scamno et sub carpit.
tinctus. Arch. Ral. VIII. 326. In uno vasculo
niversalia ; bojt. Kub. C. Arp. I. p. 40. Capi- Carpocratiani, Carpocratis hseretici
49. ligature lini carminati.
Carminice, metrice, ligata oratione; tulum Jensinense 1261 : a carnis privio ... S83c 11. sectatores. For. Scr. p. 9. Carpocrausque ad revolutionem eiusdem carnisprivi tiani, qui 1. vetus Testamentum repudiabant.
versmertekben, versesen. Wagn.
2. Jesum Christum ex Joseph natum esse doCarminif ex, carminum faber; verselo, tenetur redimere. Kronst. I. 83.
Carnis via, carnis viam introire : e vita cebant. Nagy Hier.
versgydrtd. Boc. Hungar. p. 242 :
Carpolus, parvus carpo; kis ponty.
Carminifex quod carniflces non flagrat, ho- decedere; meghalni. Marc. Chr. I. 10. do[nesti. minum suum demonstrans universal carnis Quel. Sieb. I. 306. an. 1500.
Carpsum, liber regulas rituum ecclesiaviam introisse.
Est ratio: at doctus dignus amore yir est.
14*
108
Carrajjo
Cartellsxi Commissarius
Caselarius
sticorum totius anni praescribens; egyhdzi i. fogolycsere; 2. kihivds. Ger. Cartel. Arch. X&QOV) carum carvi (in bot.); komenymag.
szertartdsos konyv. Szaz. XXVII. 347.
Rak. IV. 172.
Ger. Feldkummel. Quel. Sieb. I. 316. V.
Carrago, (Du C. cariagium) vectura rum
Cartellse Commissarius, curator Garni.
curru; szekereszet. Gall, chariage. II. Rak. redimendorum captivorum; fogolycserere
Caryopon, (Calep.) nucis succum signi429. tormenta maiora 14, minora 8, cum kikiildott biztos. Szaz. XXIX. 738.
flcal; did olaj. Gyon. 4004.
multa carragine, item vexilla et signa. Bonf.
Carthalium v. Carthallum, (Du C. Caryta, carica; fiige. Kronst. II. 255:
I. 2., 36. Cf. Trebell. Gallien. 13 Veget. Mil. cartallus) cophinus vel canistrum; szatyor, medium cantharonem Carytarum seu ficuum.
3., 10.
kosdr. Gyon. 3996.
Casa armata, vinea, testudo, muscuCarrata, ae, currus (Du C. onus curri.);
Carthauna, ae, tormentum bellicum lus; vedfodet. Szaz. VI. 418.
szeker. Karren. It. carretta, carrata. Magy. maximi modi; mozsdrdgyu. Karthaune
Casabundus,3., crebro cadens; botleTor. Tar. IX. 70.
kos. Gyon. 4017. Cf. Varro L. L. 7., 3., 91.
Szentiv. Cur. Misc. 373.
Carratum, carrus, birota; talyiga. It.
Carthesia, ae, V. Cortesia; titulus. MolCasale, villa; fahi. It. casale. Batty. Leg.
carro, carrotto. Gal. charette. Karren. Cod. Dipl. nar Patv. 46. In puncto Titulorum et Carthe- T. II. 255 an. 1165: quatenus prope...
And. V. III. p. 34: fruges... cum plaustris et siarum debite cuivis et competenter aptan- Jerusalem turcarum fines, terra, vineae, cacarratis... per vectores adducuntur.
salia emerentur.
darum . . . etc.
Carrecta, ae, kordely. It. carrinola. Kat. Carthophilacium, (Du C.) scrinium,
Casamata, deriv. ex It. casamatta, quod
Hist. IX. 404. et paratis carrectis (curribus in quo libri et scripturse reponuntur; szek- compositum est ex casa, domus, casa et matta,
stragulum, lectum; boltozatos vedmu, dgyuk
duarum rotarum) et forgiis (fornaculis) reny. Gyon. 3997.
Carthophilax, V. Cartafilax; Kass. elhelyezesere, laktanya, katona-borton.
igneis carnificibusque appositis in eisdem praefatum Terlicii comitem... in altera poni man- Prax. II. 20. Carthophilaci seu Cancellario. Jokai Regi jo Tbl. I. 88. a casamatakban
davit.
Nov. Calend. 52. Venerab. Capilulum Cathedr. gobolyoket hizlalnak. Curios. Misc. 397. ex
Carriarius, V. Currifer; fuvaros. Kat. Eccl. Magno Varadinensi Graeci Ritus Catholi- casamatis hostis directo ictu etiam tormentis impeti potest et ab ascensu cortinarum arHist. VIII. 544. quo Carolus hoc anno lites in- corum : Cartophilix seu Cancellarius.
Carthusianus, monachus sic dictus a ceri ac repelli.
ter Andream praepositum Ecclesiae Budensis et
Casamaticus, ad Casamatam pertinens.
Cartusianis montibus. Auctor huius ordinis
Carriarios (al. curriferos) composuit.
Carrocium, (Du C.) currus quondam erat Bruno Episcopus; karthausi v. nema Curios Misc. 406. immissis intra muros turn
vexillum ferens; zdszlot hordozo szeker szerzeles. Kat. VIII. 102. Crenobium Carthu- Cortinae, turn ate, munire (Casamatas), una
sianorum in lapitle refugii aedificatur.... quidem externam Casamatici muri faciem,
(hajdan). Par. Pap.
altera internam stringente, ac sic Casamalae
Carrota, biga ; taliga. Gyon. 4007.
Cher. Jus. Eccl. II. 56. Verancs. II. 316.
Carrucharis, (Du C. carrucharius) ducCartifoliorum pictor, chartarum abunde secure erunt.
Casamentum, (Du C.) casa, domus;
tor carruca3; kocsis. Gyon. 3921.
lusariarum piktor ; jdtekkdrtya-festd. Pest.
Carta alba, alias Carta bianca, charta Levt.
hdz. Knauz. M. E. Str. II. 93. 77. cum omnipura, qua quis se solo nomine suo subscripto
Cartipholia, Cnrtae lusoriae; kdrtya bus Domibus, Curijs ac casamentis fundis et
ad aliquod officium obligat vel alicui potesta- (jdtek). Arch. Rak. VIII. 355. Argenleae pa- areis.
Casarma, castra, habitacula militaria;
tem, facultalem agendi, auctoritatemconcedit; tenulae quadrangulares in usum lusus Cartikotelezd level, felhatalmazo level. Kat.pholiorum cum floribus elaboratae.
kaszdrmja. It. caserma. Pfahl. Jus. Georg. 84.
Hist. VIII. 315. Banus petit, ut ei deturcarfa.
Cartonum, tegumenlum e charta den- pro reparatione viarum, pontium, contubernioalba el facere et scribere possit, quiquid vult sata; tdblapapiros. It. cartone. Pappen- rum (casarmarum) et hospitiorum militade dicta civitate.
deckel. Ljub. Mon. SI. XII. 21. an. 1412: ex rium nee non pro ollis crematoriis.
Carta bianca, Obligatoriales; kotelezd' libro cartarum 66. cartono cohoperto in
Casarmista, 33, caupo castrensis, mililevel. Georch. H. T. III. 107. cartabianca... quarto existente.
taris; laktanyds, kantinos korcsmdros.
CartophiLax, cancellarius (ap.gr. cath.); Arch. Ver. Sieb. XXIV. 150. quod commercium
chartabiancse.
Carta pads, literae, in quibus pacis con- kanczelldr v. korldtnok a kdptalanban vini et carnis casarmistis competat.
ditiones perscript* sunt. (Salvus conductus); (gorogoknel). Kon. Egyh. 303.
Casatichum, (Du C. casaticum) praestaoltalom-, ved-level. Ljub. Mon. SI. XVII.
Cartua, V. Carthauna. tormentum bel- tio pro casa; hdzado. Ljub. Mon. II. I. 13 an.
124. an. 1428.
licum mortario simile; mozsdr dgyu. Feuer- 1187 . de thesauro et casaticho et de omni
introitu.
Cartacei, dicuntur ii praedicatores, qui morser. Par. Pap.
Casatus; lako helylyel biro. Pfahl.
Cartula, (Du C.) parva charta, schedula;
orationes, prsedicaliones legunt; apredikdcziot leolvaso. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 367. kdrtya, czedula. Verancs. IX. 7. in valore Jus. Georg. XVIII. Praestationes Liberorum acCartse, charta, scida lusoria-; kdrtya (ja- 3390 florenorum, uti patet ex cartulis eidem curate determinate censu praecipue absolvebantur unde et mansi illorum tributales (Zinsassignatis.
tek). Rdk. On. 228.
Cartula arendationis, charta, scrip- giiter) mansis vestitis (bestiftete Dienstgiiter)
Cartafilacium, (Du C. Chartophylacium) labularium, archivum ; leveltdr. Fej. X. turn ad conductionem et locationem perti- oppositae nominabantur. Servi stride tales vel
nens ; berlesi czedula. Verancs. IX. 7.
Casati erant (Kosaten, a latino casa, vel
2., 510.
Cartulina, ae, scheda, scida, bolela; anglo saxonico kot) peculiaribus domibus et
Cartafilax, (Du C. Chartophylax) archivi et charlarum cuslos, dignitas ecclesia- czedula. Ljub. Mon. SI. V. 243. an. 1334: fundis (manso vestito) praediti vel non casati, Familia, gasindi, communiter appellati,
stica; kdptalan kanczelldrja. Torvt. Msz. pro ... salario offlcii cartulinarum.
Carunca, ae, annulus catenae (hoc sensu qui in domibus dominalibus habitabant. Illi
Cartago,a carduo; szamdrtovis. It. tribolo. Sehlag. 920.
non invenitur in maioribus lexicis); ka- vel propriis instrumentis iumentisque mansum
Cartalis, ad chartam pertinens, scrip- rika, Idnczszem. Pel. Serm. Peccator cepit colebant.
Caseale, locus caseis conficiendis (ap.
tus ; irdsbeli. Fej. I. 388. Unde itaque Chri- compungi et Here et videbatur quod ad eius
stianissimus sceptrifer Andreas iussu auctorita- lachrymarum irrigua una carunca de catenis Du C. al s.); sajtkeszitd hely. G. Kaserei.
tivo sub cartali testamento huius Privilegii solvebatur et sic ad quamlibet lachrymam ca- Opin. P. I. Sec. II. S. 14 : praemissa oves trarunca cadebat, donee totaliter catena soluta ctandi methodus... aboliatur, et ubique locoexarari edixit.
Cartallus, i, cophinus (Du C.); kosdr. fuit. Hiem. 41. i.
rum casealia communia introducantur.
1. Carus, i, pro: carrus; szeker. Tor.
Batty. Ger. 26.
Casearium, species cibi ex farina et
Cartalus, i, armarium catillis condendis; Tar. 1890. p. 223. Sex Cares cum barbatis lacle confecti; bdlmos, vajas teszta. Par.
tdnyerpolcz. Kronst. II. 480.
in uno quique ad minus .
Pap. Add.
Cartare, chartse foliis ludere. Text. v.
2. Carus, koros mely alow. Bene Med.
Casearius, i, qui caseis vendendis et
sub Taxillare; kdrtydzni. It. giuocare a carte. V. 250. Carus vocatur, dum somnus ita pro- conficiendis quaestum facit; sajtkereskedo.
Cartarium, tabularium ; leveltdr. Fej. fundus est, ut aeger nequidem clamore fortiori Tab. Conscr.
IV. 2., 163. E cartario Capituli Poson.
excitari possit, respirationem habeas simul
Casei confector, qui caseos conflcit;
Cartella, ae, 1. pactio de permutandis stertorosam.
sajtkeszitd. Pest Var. Levt.
transfugis, captivis; 2. litter* provocatoriae;
Carvi, cuminum (arab. karwija e gr.
Caselarius, i, inquilinus; berbenlako.
Casetta
Cassa publica
Castellanus
109
gydmolito-, venseg-gyd- reddendas prsecipiens mandatum; vegrehajLjub. Mon. SI. V. 229. an. 1334. recepit a blevandis senibus;
sorore . . . caselarii.
molito penztdr:, gydmpenztdr. Torvt. Msz. tdst semmisito s visszateritest rendelo
Casetta, ae, parva casa; 6rhdz. It. casetta.
Cassa publica, aerarium publicum: parancs. Torvt. Msz.
Ljub. Mon. St. XI. 225 an. 1347 : facere . . . kdzpenztdr, kozkincstdr. Torvt. Msz.
Cassatorium, edictum, iussum, quod
Cassa quarterialis, pecunia in ho- sententiam rescindit, tollit; itelettorld pacasettam, ut custodes possint stare de node
ad custodiam.
spitia eroganda; lakGeripenztdr. Diar. Com. rancsolat. Georch. H. T. IV. 267.
Caseus plexus, tuszdr turd, fonott II. 91.
Cassatorius, 3., tollens, ad nihilum
sajt. Beszterczeb. ag. gymn. Ert. 187576.
Cassa universalis, aerarium publi- redigens, rescindens; megsemmisitd, eltorld.
cum ; orszdgos penztdr, kozonseges penz- Kovy El. 717.
p. 61.
Caseus secundarius, serum ; zen- tdr. Torvt. Msz.
Cassavisitatio, recognitio aerarii;
dicze (zsendicze). Ger. Molken. Par. Pdp.
Cassa vidualis, aerarium sublevandis penztdrvizsgdlds. Jokai Rab. R. I. 37.
Casilium, Casillum, vas, in quo ca- viduis ; ozvegy-gydmolito penztdr. Torvt.
Casselata, ae, navis species; hajo
seus servatur; sajttarto. Schlag. 1443. Octo Msz.
neme. Han. Mon. Jur. II. 184: nemo conduCassabies, fors. praestalio a casis; hdz- cat barcham vel casselatam ... ad ... vinum
casilia vulgo themle 1404 Pel. 0. 1. 298.
Casius, ad capsam pertinens; casia ado. Tract. Comm. 3. A Mastarie, Cassabie portandum.
fistula = utriculus ; duda. Ger. Dudelsack. aliisque impositionibus et iuribus autem
Cassia, ae, cista; Idda. Ljub. Mon. SI.
Tor. Tar. 1881. p. 175. casia fistula tall. 1.omnimode immunes sint modusque isle re- II. 204.
Casma, (Du C.) gr. xda/aa, hiatus terra; spectu mercatorum utriusque partis observelur.
Cassibia, fasx aeris; ercznek alja,
tdtongo nyilds, hasadds. Gyon. 4045 et
Cassacio, Cassatio (DuC.) actus re- sepreje. Gyon. 4039.
4060.
scindendi, dissolvendi, tollendi; megsemmiCassidilis, (Du C.) pera pastoralis;
Casnastra, ae, canistra; kosdr. V. s. sites, eltorles. Fej. X. 3. 142. sub poena re- pdsztori tdska. Gyon. 4038.
Archiscamnum.
Cassilis, rete ; halo. Gyon. 4055.
vocacionis, annullacionis et cassacionis huiusCasoma, (Du C. Casona) acus muliebris, modi litterarum.
Cassiodolabrum,bipennis;ate6drd.
qua mulier caput scalpit, a cado dicta, eo,
Cassse contrectatio, peculatus; Gyon. 4045.
quod cadere facit immunda; fesu. Gyon. penztdr meglopasa, illetese. Torvt. Msz.
Cassiodolus, medicus; orvos. (Cf.
4051.
Cassse diarium, aerarii commentarii Du C. Cassini, doctores Turcarum.) Gyon.
Cassa, (Du C.) aerarium privatum vel pu- diurni; penztdri naplo. Reg. Turm. Praet. 4046.
blicum, capsa, ubi pecunia asservatur; penz- 165.
Cassirerius, i,alias; Cassarius, cassirius:
tdr. It. cassa. Casse. Kass. Prax I. 35. perCassse perceptor, exactor vectiga- pecuniarum curator, praefectus, administrator
cassae, ex Germ. Cassierer; penztdros. Arch.
eeptores... cassas sibi concreditas fldeliter lium; adovevo, adoszedo. Torvt. Msz.
custodire tenentur. Wagn. Cod. Dip. Arp. Cassse viceperceptor, exactoris Rak. VIII. 125.
Cassirius, V. Casirerius. Kass. Prax.
tributorum vices gerens; al adovevo', mdsoCont. XI. 279.
I. 39. Pereeptores et Cassirii manipulant
Cassa Bellica, serarium militare; dik adoszedo. Torvt. Msz.
Cassse visitatio ; penztdrnak meg- cassas... Cod. Camb. Merc. 84.
hadi penztdr. Tisztb. Iran. Molnar Patv. 79.
vizsgdldsa. Ger. Scontrirung. Torvt. Msz.
Cassis, Falud. Arch. 56. Cassides seu
Jdkai Rab R. I. 40.
Cassalis, e, ad cassam, aerarium perti- Semilunae. Media luna est moles terrea,
Cassa cameralis, aerarium publicum;
kamarapenztdr. Kass. Prax. II. 14. percen- nens ; penztdr . . ., res cassalis, penztdr- revelino vel parmulse fere similis, sed ilia mitualem quottam pro fortiflcatorio cassae ca- ugy. Kass. P. P. I. 29. urbarialium, cassa- nor et versus munimcntum ad Inns similitulium, rcvisionis rationum neutri est integrum dinem excavata et propugnaculo obiecta.
merali inferendam.
Cassona v. Casoma. Gyon. 4060.
Cassa cameratica, liberarum civita- in Sedibus Dominalibus Praesidem vel CoiudiCastaldio v. castaldus, (Du G.) villae
turn aerarium privalum; sz. kir. vdrosok cem agere. Faber Jur. Met. 50.
hdzi penztdra. Orsz. Levt.
Cassare, (Du C.) irritum esse iubere, re- procurator, praefectus; hdzfelilgyelo, falusi
Cassa contributionalis, v. Cassa scindere, tollere, delere, ad nihilum redigere; ispdn. Nagy Hier.
Castaurus, (a gr. xdooa: meretrix)
bellica; hadi adobeli penztdr. Torvt. Msz. megsemmisiteni, eltorleni. It. cassare,
Cassa dicecesana, aerarium dioece- cassiren. Georch. H. T. IV. 172. Fej. X. I. 181. homo libidinosus, peni deditus; kurvdlkodo.
omnes alias litteras... praesentibus cassa- Teut. Schul. I. 155 an. 1736: Dum vident
sis ; Megyebeli intezet. Georch Ert. 44.
Cassa domestica, serarium privatum mus, revocamus. Not. I. Samb. Tyrn. Cf. Cas-Nobiles, Scholares nostros ... ebrietatibus,
vestiumque omnis generis variegationibus cum
comitatus, magislratus ; hdzi penztdr. Opin. siod. Var. 5., 14. Cod. Just. I. 2., 16.
1. Cassarius, pecuniarum exactor; levissimis quibusve castauris et morionibus
Deput. 51. In Foris tamen Formatis, ubi Taxse
hae ad Cassam domesticam inferendae erunt. penztdros. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 500. certare, ut non indignarentur et ad converJokai Rab. R. I. 40. Georch. Ert. 74. Tisztb. 2. Cassarius, i, qui casses, retia confi- tendos eiusmodi sanniores et ulennios ad
cit; halo-koto. Gyon. 4054.
strictius vitae genus excitarenlur.
Irm.
Cassarma, V. Casarma. Art. Diaet. Castellanaria. ae, (DuC.) offlcium
Cassa extraserialis, aerarium extraordinarium; renden kivul valo penztdr. Pos. 46. Reg. Mil, an. 1726. p. 12. in habi- arcis praefecti; vdrkapitdnysdg. Ljub. Mon.
taculis militaribus sic dictis Cassarmis.
SI. VI. 152. an. 1476.
Tisztb. Irm.
Cassatio, actus delendi, abrogandi, muCastellanatus, us, (DuC.) offlcium
Cassa monetaria, aerarium monetae;
penzverd intezeti penztdr. Tor. Tar. XX.nere privandi; eltorles, megsemmisites; castellani; vdrnagyi hivalal. Tor. Ta"r. 1890.
hivataltol megfosztds. Torvt. Msz.
p. 482. Castellanatus castri nostri Mun159.
Cassatorio-Continuatorium, vel kacs.
Cassa Parochialis, idem quod cassa
charitativa V. s. Charitativus. Lzb. Cod. Med.Praeceptorio-Continuatorium, mandatum
Castellani, idem ac Castrenses; vdrT. II. 690: Cassae Parochiales prosancto et sententiam tollens et continuationem litis nep. Vuch. Jur. Feud. 61.
pio institute adiuvando.
praecipiens; iteletet torlo es folytattato
Castellanus, pr^fectus Castelli, arcis
Cassa parochorum, alias: fundus re- parancsolat. Georch. H. T. IV. 267.
vel carceris, alias: Castri Maior; vdrnagy,
ligionis; valldsalap. Kon. Egyh. 212.
Cassatorio-Inhibitorium, senten- kastelynagy, szobamester, porkoldb. It.
Cassa parsimonialis, aerarium, in tiam tollens et inhibens mandatum; itelet- caslellano. Gal. concierge du chateau. Schlossquod conferuntur peculia usus-fructus gratia ; torlo es tilto parancsolat. Georch. H. T. IV. vogt. Kol. Am. II. 52. Kass. Prax. 1.24. Habet
takarekossdgi penztdr, takarekpenztdr. 266.
praeterea quilibet Comitatus suum... ExactoTorvt. Msz.
Cassatorio-Reexecutorio-Invia- rem, geomelram, Castellanum, Commissarios
Cassa particularis, aerarium provin- toriuni, executionem tollens et invians diversos. I. 34. Ad Castellani munus, qui in
mandatum; itelet-torlesztessel visszafog- aliquibus Comitatibus nomine iam Capitanei
ciae; jdrdsbeli kassza. Torvt. Msz.
Cassa pauperum, idem quod Cassa lallato es utasito Parancsolat. Georch. iam vero Locumtenentis Varmegye kapitanya,
hadnagya, Porkolab, Varnagy nomine veniunt.
charitativa. V. Charitativus. Lzb. Cod. Med. H. T. IV. 267.
Szirm. 42. Castellanus: varnagy, porkolab,
T. II. 691.
Cassatorio - reexecutorium
Cassa provisionalis, aerarium su- mandatum, executionem tollens et res tomlocztarto.
110
Castellanus Bombardariorum
Castrainotatio
Casuistic us
Castellanus Bombardariorum, Comes Castralis vel Dux exercilus nostri Castri Jobagiones seu Castri Jopraefeclus pyrobolariorum; tuzer kapitdny. non possil violenler descendere.
bagyones, regii mililes; vdrjobbdgyok.
Verancs. II. 315. Tertiam autem proventunm
Castrametatio, aclus caslra metandi; Fej. III. II. 263. Kol. Am. II. 77: H i . . . castri
Episcopatus partem idem Episcopus medio tdbormeres, kijeloles. De Bell. Pann. M. Jobdgyones sive regii mililes alii quidem
eranl Jobbagyones nalurales S. Regis, alii
provisoris sui Rationista nostro conscio ad Soil. 588. Dip. Alv. I. 222. 245.
solutionem alterius Castellani BombardaCastrametator, flnitor; tdbori mer- aulem de caslrensibus exemli. Jobdgyones S.
riorum, equitum et peditum aliorumque nok. Curios Misc. 380. Unde oportet Castra- Regis eranl ii, quorum Majores lerras Regias
custodum in arce servientium fldeliter dari fa- metatorem scire ante omnia, quam multse sub condilione mililiae a S. Slephano jure hecial.
sint res, pro quibus locus in Caslris assignari reditario possidendas acceperanl, qui bane ob
causam eliam naturales Jobagyones vocaCastellanus Castri, arcis, caslelli debeat.
praefectus; vdrnagy. Ger. Burgvogt. Kronst. Castrare nasum, succidere; orrat bantur: de castrensibus autem exemtierant,
megmetelni. Szamosk. III. 200. alter Con- qui lerras quoque Regias, el jure quidem heI. 716., 717.
Castellanus vel locumtenens stantinus erat e Vajvodarum genere natus, cui redilario, ab aliis lamen Divi Stephani succescomitatus, capitaneus comitatus; a vdr- Michael Vajvoda, cum oppresso Andrea cardi- soribus oblentas colebant.
megye porkoldbja. v. hadnagya, v. kapi- nale Transylvaniam occupasset, Alba? invento
Castri maior, V. Castellanus; vdrac ne se tyranno subducere possel, gravi va- nagy. Prise. Serv. p. 23. Roll. Am. II. 53.
tdnya. Torvl. Msz.
Castellare, (Du C.) castella seu munilio- leludine impedilo nasum cast raverat; Pfahl. Jus Georg. XXVI Castellanus, (Varnes exstruere castella munitionibus sepire; eundemque postea in boyerum suorum contu- nogio) i. e. Castri maior seu prsefeclus, qui
tornyokkal elldtni. Barczay.
bernium cooptaverat. Castratio autem nasi arcem fidei suae commissam, rerum Castro neCastellatura, 33, (Du C.)caslellani di- fit ex infima eius parte frustillo vix apparente cessariarum et terrarum eiusdem curam habuil
gnitas; vdrnagyi tisztseg. Doc. Fam. Soos. deseclo. Id solel fieri Vaivodarum genere natis, el in caslrenses Jobagionesque Castri eius
Sec. 14. castellatura sermone Polonorum. qui se clam vel palam eius principatus candi- causa iurisdictionem exercuit.
Wlglova.
Castri praefectus, Castellanus; vdrdatum gerunl. Hoc corporis delrimento ila
Castellensis, 2. adj. a castellum, ca- prolinus animos submittunl adeoque se capite nagy. Torvt. Msz.
stellanus; rdrbeli. Rak. On. p. 123. 1. 12. diminuunt, ut vix unquam amplius ad eum maCastrimargia, (Du C.) pro: gastri(2.)... rogavi igitur centurionem, ut mihi gistratum aspirare ausint.
margia,g\\lsei concupiscentia; torkossdgnak
vestes similes vestibus desultoriorum CaCastratio nasi, V. Castrare nasum; kivdnsdga. Gyon. 4081. Nagy Hier.
stellensium fieri curaret...
orr megmetelese.
Castro, onis (DuC.) caslronus (Dief.)
Castelletum, (Du C.) castellum, parCastratinus, 3., (DuC.) vervecinus; vervex, aries caslralus; uru. It. castralo,
vum munimentum. Magy. Tor. Tar. IX. 52.
uru... Ljub. Mon. SI. XI. 138 an. 1343: carnes Schla'g. 1427. Cod. Telek. XI. 377. Ljub. Mon.
Castellianus, 3., ad caslellumpertinens, castratine.
SI. HI. 144: pro ove el castrone solvere
in castello habitans, cqmmorans; Castellanus;
Castrattus, (Du C. castratus) vervex; debeat.
vdrbeli, vdr... Rak. On. p. 124.1. 57. (7.): uru. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Et spon- Castrorum metator, finitor V. s.
Injunxi praeterea ei, u t . . . civibus custodibus sus eo die, quo nupcie fiunt de eo, quod mit- Campi Mareschallus; tdbori mernok.
1. Castrum, (Du C.) urbs, eredetileg csak
diceret, se esse officialem legionis Castelli- tebatur, sicuti de castratto nihil debeal milvdr, kes6bb vdros. Tor. Tar. 1893.
anae.. . Dip. Alv. II. 281.
lere sponse vel sponsa sponso.
2. Castrum, provincia, parochia, comiCastifer, (DuC.) qui flagellum portal.
Castratum, i, (Du C. castratus) vervex;
ostorviselo. Gyon. 4065.
uru,berbecs. verschnitlener Hammel. Kronsl. lalus ; vdrmegye. Szaz. VI. 446. Tor. Tar.
1887. p. 516.
Castilicatorius, 3., castum efficiens, 1. 690.
Castrum doloris, (DuC.) suggesius,
purgans ; tisztdvd tevo, szeplotlenul meg-,
Castratus, ad delicias canlus eviralus;
funebris, ferelrum; gydszravatal. It. catatarto. Pel. De s. Agn. c. 7: septimum herelt. It. castrato. Wagn.
privilegium est castificatoriae suffragaCastrenses; vdrorseg, vdrnep. Pfahl. falco. Series Ban. p. 147 : ul vero cadaver
lionis.
Jus. Geogr. XXV. Milites ad tuendum Castrum, Templo illalum esl, suaeque mensae (CastrumCastigativus, casligans, castigatorius; eius presidium (Besatzung, garnison) conslitu- doloris dicimus) imposilum, inferias antistes...
biinteto, fenyito. Imre Phil. 533.
entes (milites prassidiarii) Castrenses, Mili- peregit.
Castula, (Du C.) precinctorium muliebre;
Castitia, (Du C.) palronus clauslri; kla- tes castri castrensesque sensu stricto vocastrom szoszoloja. Par. Pap.
banlur eliam Gives, Civiles, Burgenses koteny. Gyon. 4082. Cf. Varro ap. Non.
d. Castor, (DuC.) aries caslralus; uru. (Burger) Urban i et improprie Servientes Ca- 548. 30.
Castus, i,caslralus (DuC. al. s.); herelt.
Tor. Tar. 1889. p. 374. Castor seu vervex stri. Wuch. Jur. Feud. 61. II. Feudum Caslri
erew nominalus.
Burg, vel Schloslehen, quo castrum in feudum Ger. der Beschnittene. Mon. Com. Trans. 1.,
2. Castor, is, castrum V. s. Augerium; concedilur. Solebanl nempe domini conducere 156. an. 1542, Beglerbeg... dimisi una cum
tabor.
viros slrenuos, ul adessenl ad custodian! eius suis castis.
Casualis, 2., forluitus; esetleges torteCastorinarius, i, castorum venalor; et defensionem ; unde et ipsi castellani aut
hodos, hodokat fogo. Ger. Biberfanger. castrenses dicti sunt. Interdum eliam Sess- netes. It. casuale. Torvl. Msz. Cf. Cod. Just.
Hazai Okl. 438. an. 1272. Castoriani, qui Lehn vocalur, quia residere in castro vasallus 6., 27., 6.
Casualitas, quod fortuito fil (Du C. al.
hudaz dicunlur.
debel Cf. Sup. An. Sc. I. 63.
Castoriolus, V. Castorinarius. Haz.
Castrensiani,V.Caslrenses.Prisc.Serv. s.); tortenetesseg, veletlenseg. Torvt. Msz.
Okl. 21. an. 1251: Villam ... Beka ... in qua p. 20.: Caslrenses vel Castrensiani minislri. Casualiter, (DuC.) casu, fortuito, forte;
quondam noslri castorioli residebant.
eranl caslrorum el aulse Regiae iidem, qui Ju- esetleg, tortenetesen. Kub. D. Honl. I. p.
Castos, (Calhol. Caustos) xavoroq, indices vel Praefecli Caslri. Bel. appar. ad Hisl. 112: q u i . . . casualiter de .. . combuslione
evasissent. Cf. Sidon. Ep. 9., 41.
censum; egekeny, megegett. Gyon. 4220. Hung. Dec. I. Mon. V. p. 196. et 227.
Casubula, v. Casula (Du C.); misetemjeny.
Castrensis, 2., ad castrum, arcem perCastra, ae, navis species; hajo. Obs. tinens; vdr.. . vdrbeli, caslri incola vel ruha. Nagy Hier.
Casuista, a casus cum suffixo isla,
Jadr. 407. navium composuerunt eliam inexti- miles praesidiarius; vdrlako, vdror. S. de
mabilis pulcriludinis quamdam radam, quam Keza. Chr. A. 2., 1. quid sinl udwornici philosophus, qui omnia casualia esse et casuaIlalici nuncupanl Madium seu Castram, in castrenses.
liler evenire affirmal; esetleges, veletlensequa erant slabilita queedam lignea el ingens
Castrensis capellanus, sacerdos, get kutato tudos. Rak. On. 162., 2527.
lurris.
(26.): Legunl hi (sc. peccalores) Principes
caslr.; tdbori pap. Torvt. Msz.
Castralis, Castrensis. Cod. Dip. Arp. Castrensis superior, summus cura- casuistarum libros, sacras quoque scripluras,
Cont. VI. 496. Fej. III. 2. 489. quod prsefala tor sacrorum castrensium; tdbori fdpap. sed libros morales,lanquam insipidos, tsdiosos,
curia esset sila super terrain castralem.
Szirm. 32.
plerumque seponunl.
Castralis (comes), qui caslello, arci
Castri attinentia, terra castri, comiCasuisticus, 3., a casuisla scriplus, dopraefeclus esl, Castellanus; vdrnagy. It. ca- tatus ; vdr folde, vdrmegye. Torvt. Msz.
clrinam casuum in se continens; esetlegesstellano. Burgvogt. G. Fej. T. XI. V. Un. 543. Castri Capitaneus, V. Hodnogio.
seget vitato. -tanitd. Rak. On. p. 24. I.
Casula
3638. (36.):. .. per casualem libri casuistici lectionem de variis impudicilise speciebus
edoctus, de malo suspicabar, sed edoceri
timebam.
Casula, 03, (DuC. 3.) supremum omnium
tegumentorum et csetera omnia interius per
suum munimen tegit; misemondo ruha. Gal.
chasuble. Kasel. Oltv. Act. Synod. 97. Fr. Balass.
Casul. Steph. 19. Casula est vestis cucullata,
dicta per diminutionem a Casa, quod totum
hominem legal quasi minor Casa, unde et Cuculla, quasi minor est Cella. Sic et Grseci planetas dictas volunl, quia oris errantibus evagantur, nam Grsecum Planetes erronem latine
reddimus.
Casus casualis, c. res fortuila; torteneti eset. Torvt. Msz.
Casus conscientise, quaestiones de
moribus, de officiis hominis Chrisliani, res ad
Chrislianum offlcium pertinentes; lelkiismeretbenjdro dolog. Torvt. Msz.
Casus contingens, V. Casus Casualis. Torvt. Msz.
Casus iuris, res ius spectans; jogeset.
Torvt. Msz.
Casus merus, ipse casus forluitus;
mero eset, csupa torte.net. Torvt. Msz.
Casus inixtus, casus, res dubia; elegyes eset, ketseggel vegyes eset. Torvt.
Msz.
Casus iiotorii, c. defectionis; hivsegtelenseg esetei, hutlenseg esetei. Torvt.
Msz.
Casus purus ; indoktalan eset. Casus impurus; indokolt eset. Imre Phil.
51. Casus est tails eventus cuius ratio sufflciens vel non adest vel adesse ignoratur, unde
alter est purus alter impurus. Casus purus esset talis eventus, cuius absolute nulla
ratio sufficiens adesset adeoque rationatum sine
ralione sufficiente..., casus autem impurus esl eventus veram sed lalenlem nobisque ignotam habens causam.
Catabaptista, a voce Grseca xara^cntriCfi), sicuti ab auctore ipso, Petro Bod dicitur,
qui infanlum Baptismum negant. Ritus baptismi
apud eos, quod baptisandus penilus sub aquam
mergitur. Bod. Hist. Un. Trans. 291. Confusionem Catabaptistarum negantium infanlum Baptismum excitavit.
Catabreta, V. Polimita; veslis diversis
coloribus distincla : tobbszinu ruha. Schlag.
catabreta 1158. DuC: Mantellos catabriatos.
Catabulum, (Du C.) xaT&fioXov, stabulum iumenlorum; clausura animalium; istdllo. Par. Pap.
Cataclistus, 3., (Dn C.) a grsc. xaraxtelo(j.ai, include, inlexo. cataclistae vesles^
vesles opere Phrygio adornate; befoglalt,
himzett. Nagy Hier. Cf. Appul. Mel. 41. p.
261., 21. Terlull. Pall. 3.
Castaclytum, locus concavus ab aqua
cadente. Az vizcsepegestol megvdfott hely.
Gyon. 4110.
Catacumba, se, (Du C.) calacomba, sepulcrum ; sirbolt. Catacombes. Par. Pap.
Catafronicus, a gr. xaTcupQovyTixot;,
contemptor; megveto, megutdlo, Gyon.
4095.
Catalepticus, 3. (Du C.) xarahjitnxog,
epilepticus; .nehezkorsdgos. Bene Med. I.
240. febris cataleptica.
Catalogista, e, fdljegyzo. Teutsch.
Catallum
Catecheticus
ill
Schulord. I. 71: Catalogistam... qui ne- ad oculi suffusionem perlinens; sziirke hdglectus leclionum et officiorum consignel.
lyog. Poor. J. Zsebsz. 67.
Catallum, (Du C.) chalel, catel, Capitale;
Catarrhalis, ad piluilam pertinens; huugyanaz a mi capitale vagyis minden rut, hurutos. Bene Med. I. 46. incipiente
ingo es ingatlan vagyon, mi t,em nem hyeme catarrhalis est constitutio.
szabad joszdg, sem nem huber; a catalCatarrhosus, pituitosus; hurutos.
lum personate = ingq vagyon ; catallum Bene Med. I. 154. inflammatio catarrhosa.
reale = fekv6 vagyon. Uj Magy. Muz. III. 494. Catarrhus suffocativus, distillatio
Nee nos nee ballivi noslri seisiemus terram suffocans, destillalio humorum, Epiphora.
aliquam, nee reditum pro dobito aliquo quam- Wagn.
diu catalla debitoris sufflciunt ad debilum
Catarus, surdus; suket. Schlag. 325.
reddendum.
Catasta, c?, compedes (ap. DuC. alio
Catalogus, V. calastrum (Du C.): index sensu); bihncs. Kronsl. II. 339 : ad seras...
nominum; nevsor, nevjegyzek, lajstrom. ferrearum catastarum vulgo poyen.
Torvt. Msz. Cf. Hier. Ep. 83. Macrob. Sat.
Cataster civium, (DuC." catastrum)
5. 15.
index civium, census, deriv. a capilaslro;
Catalyma, (Cathol.) xard^.vâ, refectio^ jeggzek. Kelem. Inst. Jur. Pr. 267. Catalogo
diversorium; vendegfogado. Gyon. 4119. (Catastro) Civium inscribalur.
Cataneum, (fors. ab. it. cattare: agere
Catasticum, tabuke publics censoriae,
cum aliquo; petere) actio, pactio; alkudozds. liber, quo fines agrorum descripli sunt; adoMagy. Tor. Tar. XI, 28. durantibus ipsis tren- konyv, telekkonyv. It. catasto. Ljub.Mon. SI.
gis, cataneis, statu vel abstinenciis, donee II. 103. IV. 104. an. 1372.
pax flrmata esset per Gulfum navigare.
1. Catastrophe, xaraaT^<pa>, vertere,
Catapanus, Calipanus, principis vices fors, vices, mulalio fortunse; fordulat, forgerens (permelalhesimpro Capitaneo); hely- dulopont, szerencsevdltozds, donto, elhatarto. Rac. Mon. SI. VII. 69. an. 1067. Batty. tdrozo pont. Verancs. III. 133. res nondum
Leg. T. II. 80. an. 1069 : Protospatarii idest ad catastrophen pervenerunl. Cf. Petron.
corporis Custodum principes mittebantur ab Sat. 54. 3.
imperatoribus Grsecis ad regendas provincias
2. Catastrophe, finis, exitus, conclusio;
vocabanturque Catapani idest prsefecli Pro- befejezes, veg. Verancs. VI. 237. Verum ne
vinciarum: Pan dominum notal kata autem epistolse desit sua catastrophe, addam, bene
post: alter nimirum post dominum.
vale alque oplime.
Cataphora, (Du C.) xara(fOQa; dlomCatastrophe f abulse; szomoru forkorossdg, dlmossdg. Bene Med. V. 250. So- dulat, gydszeset. Szenliv. Cur. Misc. Dec. II.
por vocatur eliam propensio ad somnum mor- P. II. 136. catastrophe fabulae: Id esl:
bosa cataphora, ille status morbosus, sub subila rerum laitarum commutalio in Irisles.
quo seger tempore diverse inconsueto somno
Catastrum, (Du C.) index (nominum),
index civium, census, Iribuli, V. Calasler;
obruitur.
Cataphracta, ae, (Du C.) thorax ferreus; lajstrom, nevjegyzek, telekkonyv, adovasderek. It. catafralla. Panzerhemd. Bel. Cell. konyv. II. calasto. KasSi Praxl. 56. atque Catastro Nobilium Aposlolici Regni Himgaria?
811.
Cataphractorum Tribunus, iri- inseri promerear. Torvl. Msz. Opin. P. II. S.
bunus equilum loricalorum ; vasasok kapi- II. Cap. III. Arl. 60.
tdnya. Szaz. XXI. 466.
Catathema, (DuC.) vox qua? anatheCataphruges, V. Montanistae. Fej. mali inlerdum coniungilur, quasi illius aggra1. 39.
vandi causa: sit catathema et anathema
Cataplectacio, (Du C. Catapleclalio) cum Patre et Filio; dtok. Nagy Hier.
convicium, obiurgalio ; szidalmazds. Gyon.
Catavera, x, exculor; vegrehajto,
4104.
porkoldb. Ljub. Mon. SI. II. 129: quam penam
Catapulta de, collo pendula, catavere inlegraliter executere leneanlur.
sclopelum equestre (Du C. al. s.); karabely.
Catechesis, (Du C.) xar^/rjaiq, inslruGer. Carabiner. Par. Pap.
clio, aclus docendi, hie speciatim de doctrina
Catapultarius eques, eques sclopeto Christiana dicitur, per qua3sliones el responsa
armatus: karabelyos. Ger. Carabiner. Par. doceri solita; kdtetanulds. Gal. calechese. Leg.
Pap. Szirm. toltseres, karabelyos.
Schol. Schem. 42.1. Sacra. Catechesis Seileri,
Catapultarius tubus,tormentum bel- ilem hisloria biblica explicalur. Ollv. Acl. Synod.
licum ; dgyu. Szerdah. Celebr. II. p. 18: In- 59. Catecheses frequenlanlibus. Cf. Hier. Ep.
gressus Christiano exercilui paluil per porlam 61. 4. Cf. Catechista.
catapultorio tubo eiectam.
Catecheta Gymnasii, calechista;
Cataputa, pro: Catapulla, signif. phare- elementorum doctrina? sacra praeceplor; hitIram, arcum, sagillam ; puzdra, nyil. Schlag. tandr. Wallaszky 485.
619.
Catechetica, as, Catecheticus, 3.,
Cataracta, (Du C.) oculorum suffusio ; doclrina religionis Christian* per quaestiones
sziirke hdlyog. It. cateratta. Vern. Psych. el reponsa docenda?; kdte. Leges Schol. Schem.
93. Subtili huic sensui multa quidern mala sed 36., 37. Catecheticam Dieleriei peculiaribus
vel maxime cataracta el amaurosis fera- nolis illustratam . . . qussliones catecheticas
lem inlerilum minitanlur. Orilur aulem cata- iisdem proposuil.
racta (der graue Slaar), dum lens cryslallina
Catechetice, per quaestiones et readeo obscuralur obdensalurque, ut nullis am- sponsa; kerdesek- s feleletekben. Kaprin.
plius solis radiis penetrari possil.
Eloq. II. 94. Ila Segneri Catechetice exposiCataracta molaris, deiectus aqua ad turus gravitalem blasphemia3 ducla partitione
molam duclus ; malomzugo v. zsilip. Torvl. I. Ab obiecto peccali blasphemise, qua3 admillilur.
Msz.
Catecheticus, 3., ad calechesim pertiCataractalis, ad calaraclam perlinens,
112
Catechisatlo
Categorice
Cathegorizare
nens; kdte. Teut. Schulord. 1. 75 : cateche- ridban nem tartatik azon had : magunk ma- porum in ecclesia dein professorum: hemicygunkat Igen szepen elpusztitjuk.
clium; piispoki szek} tandri sze'k. Ron.
ticas preces recitent.
Catechisatio, institutio facta per quseCategorice, difinite, absolute, sine con- Egyh. 282.
stiones et responsa in rebus fldei; hitokta- ditione; kereken, hatdrozottan, tartozko3. Cathedra, officium, munus doctoris,
tds, Teut. Schul. I. 229.
dds nelkiil, foltetlenul. Arch. Rak. VIII. praeceptoris, magislri scholae; tanitoszek.
Catechismus civis et hominis, 382. per absolutum et categorice resolvalta Torvt. Msz. Auson. Profess. 10., 1. Sidon Ep.
quaestiones liberae saeculo praeterito exeunte magat. Torvt. Msz. Vern. Met. 28.
7., 4.
a Gallis accersitae ad officia civis et hominis
Categoricum, i, iussum; hatdrozott
4. Cathedra, potestas, politia Ecclesiapertinens; polgdr s ember kdteja, Szaz. parancs. Tok. Lev. 117. ha oly categoricu- stica; egyhdzi hatalom. Syll. Pos. D*. Omnem
XIII. 4-9.
mot nem hoztak az portarul jott atyafiak.
itaque Cathedram idest potestatem et PoliCatechista; valldstanito, hitoktato, Catellare, (a catulus) gemere modo ca- tiam ecclesiasticam in Novo Testamento neIt. catechista. Gal. catechiste. Katechet. Raprin. tulorum; nyoszorogni. Arch. Ver. Sieb. gare.
Eloq. II. 4. Catechesis est eiusmodi Didaclicse XXVI. 114.
Cathedra concionatoria, suggedictionis genus, quod in explicanda fldei moCatenula menti, cat. maxillaris; all- stum sacrum ; cathedra sacra ; szoszek. Tor.
rumve doctrina Christiana occupatur. Dicitur adzd. Kinnkette. Regul. Turm. Praet. 88. fre- Tar. 1890. 567. Olt. Act. Synod. 64.
graece: xar-fj-îjoiq sive instructio, a graeco num et minores habenas (Slangen und TrenCathedra delineatoria, docendi
verbo : xaTr)%it,<o id est instruo, proin xarrj- sen) pro eo atque necessarium erit fibulet et munus artis delineandi; rajztandri szek.
ZiGTyq sive in rebus fidei instructor, communi menti catenulam (Kinnkettchen) quoque suo Szilady A. Irodtort. Kozl. VI. 6vf. I. 82. Ego
nomine apud latinos dictus est Catechista, in loco applicet.
anno futuro scholastico transibo iam ad occuipsa autem instructio Catechesis compelCatervare, (a catervo) (Du C. aggregare, pandam Cathedram delineatoriam.
letur. Cf. Hier. Ep. 60., 1.
colligere); osszegyujteni. Arch. Ver. Sieb.
Cathedra ferrea, area ferrea; vas
Catechislicus, i, V. catechista; vallds- XXVI. 114.
Idda. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 279. Item gelCathalogus, i, V. catalogus; lajstrom, leta plena aqua et cathedra ferrea et pellis
tanito. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 189,
Catechizare, (DuC.) prima sanctions jegyzek. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 167. ipsam montanea hactenus fieri non debeant.
doctrinse rudimenta tradere, imbuere fidei dignemini cathalogo Sanctorum ascribere.
Cathedra pcenitentiaria, cathedra
mysteriis pueritiam; vallds elemeit, kdtet
Cathaphrygse, et Cataphryges; Bsere- audiendis confessionibus; gyontato szek.
Par. Pap.
tanitani, kikerdezni. Wagn. Cf. Stos Patres. lici phrygii saec. II. V. s. v. Samosateni.
Catechresis, xar&xQtoiq, non proprio
Cathaplasmare, (DuC. calaplasmare)
Cathedralis, adi. a cathedra subst.
sensu verborum usus; szohaszndlat sajdt- cataplasma adhibere; kenocsot, flastromot more usurpatum = ecclesia cathedralis. ternlan ertelemben. Kat. VIII. 153. Cuius autem alkalmazni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114. plum, Sacrarium. Sacellum ; szekesegyhdz,
reginse M. tavernicorum idem Beke. non Co- Cf. Coel. Aur. Acus. 2., 19. Vegel. 5., 2., 2. templom, kdpolna. Torvt. Msz. 10. Catheposchus, ut Timon habet, fuerit, incertum est;
Cathari, (Du C.) Haeretici Novaliani... dralis ecclesia, szekesegyhdz. Arcense canisi per catechresim ille quoque, quod prius propter munditiam ita se nominaverunt: glori- thedrale templum, sacrarium, sacellum arcis ;
illud munus gesserit, idem axioma retinuerit. antes enim de suis meritis, negabant paeniten- vdrtemplom, vdrkdpolna. Rak. On. 130.,
Catechumenus, i, (Du C.) discipulus tibus veniam, viduas, si nuberent, tanquam 34. (4.). Monstrabatur mihi in arcensi
prima elementa doctrinse sacrae discens; adulteras damnabant et mundiores aliis se cathedrali Stephani Bathorii sepulchrum.
Cathedralis ecclesia, episcopalis
kdtetanulo. It. catecumeno. Cod. Dip. Arp.pradicabant; tisztdlkodok. Nagy Hier.
Cont. VI. 271. Chrisma vero et oleum cateCatharma, atis, a gr. xd&aâ, mon- eccl.; szekesegyhdz}puspdki egyhdz. Torvt.
chumenorum et infirmorum singulis annis strum; szornyeteg. It. uomo malagurato. Msz.
in coena Domini fieri... concodimus. Cf. Ter- Bocat. Hungar. p. 345.
Cathedraticum,(Du C.)mediae decimae,
tull. Praescr. 4d. Hier. Ep. 69., 2.
Omnibus horrendum, quasi triste catharma, quae olim Episcopo quotannis exolvebantur in
Categorema, Aristotelis categoremata
misertus
signum subiectionis a sacerdotibus exceptis
sunt nomina substantiva, nomina generica, Te pavi medicis coctilibusque cibis.
monachis, tempore congregationum provinciconceptus universales, quos in 10 praedica- Otia Bachm. Praef.
alium; item certa pecuniae quantitas, qjiam
mentis comprehendit; dllilmdny. Vern. Met.
Catharricus, 3., catarrho, sanie, pitu- episcopi recens ordinati dabant episcopis, a
27. Formae intellectus sunt duplicis generis: ita infectus; hurutos. Verancs. 267. IX. tumor quibus ordinati erant, partim clericis. Praeformae originarae el derivativae: illas catego- catharricus.
terea ex episcopi decimis eiusdem coatus sacri
remata seu categorias per eminentiam noCatharrosus, pituitosus ephora, ca- parocho, atque ex ad diaecesim spectante terminamus. Ad categorimata spectant: Quan- tharro oppressus; ndthds. Curios Misc. 323. ritorio decimarum archidiacono obveniens
titas, Qualitas, Relatio et Modalitas.
Sic etiam Lunatici, catharrosi et podagrici quarta aut octava pars. Magy. Gazd. Szemle.
Categorematice, a gr. xar^yoôrjua; vehementius sentiunt suas affectiones, excre- IV. 17. Ron. Egyh. 282. An. Sc. II. 208. an.
dllitmdnyilag. Pazm. Dial. 199. Aliqui exi- scente Luna.
1532.
stimant illas particulas: quidam, aliquis etc.
Catharrus, Catarrhus, pituita; natha.
Cathedraticus honor, docendi munus, provincia; tandri szek. Beng. Ann.
sumi posse categorematice et hoc modo Cell. Bel. 812.
idem significare quidam homo ac si dicas sinCathastrophe, V. Catastrophe. Szilady Er. Coenob 405. Unde assentientibus libenter
gularis homo eo quod significet.
Tor. Magy. Eml. VI. 425. Cathastrophe Superioribus primum ibi Cathedratici honoCategorematicus, 3., xaT^yoQtjaa- magna nobis imminet.
rem ex nostris obtinuit.
nxoq, ad categoremata seu categorias pertiCathechismus, Catechismus elementa
Cathegeta, ae, V. Catecheta. Magy. Tor.
nens; dllitmdnyi. Pazm. Dial. 199.
doctrinae sacrse prima in quaestiones et re- Tar. XIII. 72. praedictae scholae cathegeta.
1. Categoria, obiectorum praedicata, quae sponsa digesta ; keresztenyi oktatds, kdte, Cathegoria, V. Categoria. Rass. P. P. I.
in originaria facultatis cognoscendi actuosilate katekizmus, hitlan elemei. It. catechismo. 157. ut familiae nobiles subseque e statu
fundantur, originarise repraesentationes, quse Szirm. 171.
equestri exemtae ad statum ac cathegoriam
Cathechista, Catecheticus, V. Cate- Baronum vel Comitum seu Magnatum Regni
ad objecta cognitionis velut criteria referuntur ; dllitmdny, osztdly, faj, minoseg, el- chista. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 19. Hungarije evectae.
Catheceta, pro: Catecheta. Diar. Com. Cathegorica resolutio, animi inmeszabds. Vern. Met. 31. Categoriae Intelductio; egyenes, feltetlen, elszdntelhatdrolectus nil aliud sunt quam subiectivae mentis 1796. p. 28.
Cathecismus, V. Cathechismus; kdte. zds. Ger. fester Entschluss. Rak. On. 263.
nostrse determinationes inluitu suae formae cogitandi obiective cogitatae. Greg. Aesth. 37. Szaz. XV. 149.
24. Arch. Rak. VIII. 166.
1. Cathedra, ae, (Du C.) aedes, ecclesia;
Cathegprice, V. Categorice. Cod. Alv. I.
Torvt. Msz. Cf. Isid. Orig. 2., 36., 1. Sidon.
templom. Cod. Dip. Brass. II. 312. Regia 108. Rak. On. 263., 24.
Ep. 4. d.
2. Categoria, numerus, classis; osztdly. Mstas indixit generalem dietam hungaris in
Cathegoricus, Categoricus, definitus;
hatdrozott. Arch. Rak. IX. 140. Ultima CaArt. D. 1840. p. 6. categoria Invalidorum. Cathedra Petri proxime ventura Posonij.
3. Categoria, disciplina; fegyelem. 2. Cathedra, ae, (Du C) proprie est se- thegorica Resolutio Obsidentium.
Arch. Rak. IX. 620. hacsak nagyobb catego- des seu sessio honestior et augustior episco- , Cathegorizare, (Du C. categorare, ca-
Cathena
Cattillare
Caurus
H3
tegorizare) prsedicare ; pre'dikdlni. Arch. hominibus generosis obiiciebatur.si qui proCaucha, species navis; haj6. Ljub. Mon.
Ver. Sieb. XXVI. 114
vincias arnicas populi Romani exspoliassent* SI. IX. 195. an. 1411: caucha cum toto caCatheoa, portum claudens catena ; ki- (Feslus); idegen hdzndl valo keringes. rico.
kdtd-zdr. Mem. Pauli 431. Die 22. men. Madii Gyon. 4111.
Cauculatores,(Du C.) circulatores,pra3de mane dicta Chocha exivit Cathenam sive
2. Cattillare, -(a catta) felus edere; stigiatores ; vardzslok, kuruzsldk. Gaukler.
portum Jadra. Obs. Jadr. 402., 403., 404. macskdkat elleni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. Par. Pap.
Jusserunl ab Architectoribus fabricari quan- 114.
Cauda, 33, crales dissimili forma cordam Cathenam tignorum, similis confectioCatillus, infundibulum molse; malom- bium disposit33; farkallo vedmu. Brul. Hisl.
nis prioris sed compositionis debilioris . . . garat. Comen. 63. Mola?... ubi mela el ca- XI. 247., 5 : locare lormenla loco idoneo ad
ipsamque in sequore flgere mandaverunt et tillo molunl.
verberanda moenia iubet, cralibus humo referCatinia, apud nos dicilur adolescenlia, et tis dissimili corbium forma, quos caudas
eadem bora fere quinque trabuchos ab defensionem ipsius Cathenae tensos versus ipsas est nomen; ifjusdg. Gyon. 4145.
vulgo milites vocant.
Catipanus, i, (Du C.) capitaneus, prsegiraverunt.
Cauda exemptilis fistulse cataCathenula, catella ; kis Idncz. Magy. ses, praefectus; kapitdny. Kuk. Jura I. 15. pultarise, farsutu a puskdban (td-, farTor. Ta>. XI. 134. res aureas puta Annulos, an. 1069. imperialis protospatarius ac locius srof). Schwanzschraube. Par. Pap.
Cathenulas, Nasfa aliaque talia ornamenta. Dalmacie Catipanus.
Cauda equi sylvestris, V. ColipenCato Tertius, zsembelodd. Szenliv. dium. Thok. Diar. II. 329. Cauda equi sylCatherus, (pro canlharus) urceus aquarius, hydria ; korso. Magy. Tor. Tar. XI. 134. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 141. Terlius Cato. In vestris sive colipendium pro equo cum arItem pelvim cum cathero argenteam.
viros ingenio letricos atque alienae vitaB cen- genteo deaurato nodo fl. 6.
Cathetoplateus, 3., lateribus com- sores.
Caudacus, 3., suavis, mansvetus; edes,
pressus ; oldalt lapos. Hist. Nat. 56. Corpus
Catone hoc content! sumus,,/o4 szelid (farkcsovalo). Gyon. 4170.
vel est oblongum vel sphsericum vel subglobo- folyik a dolog. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. Caudalis, ad caudam pertinens, caudaa;
sum iam lateribus compressum seu catheto- P. II. 129. Catone hoc conlenli sumus. Hoc fark-, farki. Hist. Nat. 42. penn caudales
plateum, iam dorso plane compressum seu est: in hoc slalu res bene fluunt.
rectrices audiunt.
plagioplateum.
Catogeum, domus, habitalio sub terra;
Caudam rotare, C. circum agere;
Cathezizare, (Du C. catezizare) pro : foldalatti hdz. Par. Pap.
farkat forgatni. Reg. Turm. Praet. 109. Calcatechizare, in rebus sacris inslruere ; hitCatolice, V. Catholice. Szaz. XXX. 5. cari vero equi novitii nunquam punganlur ne
tanra tanitani. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114. 469. Catolice et exemplariter vixit.
secus calcilrandi el caudas rotandi eis ansa
Cathinea terra, qua? in ass converliCatoptromantia, valicinatio ex spe- prabealur el huic assueflanl.
tur; fold, ki erczcze vdltozik. Gyon. 4144. culis ; tukorjdslds. Nagy Hier.
Caudica, (Du C.) amnica navis, ex uno
Cattavera, 33, V. catavera Ljub. Mon. ligno facia; egy torzsbol vdjt csonak, lelekCatholice, more calholico, catholics religioni, doctrinae etc. convenienter ; katho- SI. III. 418. an. 1282 : Et cattavere commu- vesztd. Ger. Seelenlranker. Gyon. 4163.
likusan. Cod. Ep. Pet. Paz. 1. 164. ita argute, nis teneantur illam, sc. penam, exculere sicul
Caulescere, crescere ; novekedni, lecilius polerunt el. 427: Cattavere facient veledzni. Gyon. 4192.
ita dextre, ita catholice se gessit.
Catholicismus, i, xa&ohxoq i. e. ge- apprendi bona eorum.
Cauletum, horlus caulium, hortus olitoneralis, communis fides, religio, doctrina,
Cattinus, 3., glaucus; macskaszinu, rius; kdposztds. It. orto a cavolo. Urb. Reg.
disciplina, res catholica ; katholiczizmus, szilrke. Barczay.
pass. Pomaria et Lupulela ulilesque Horti
It. cattolicismo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P.
Cattivellus, (ab It. catlivello) misellus Cauletorum el Viridariorum. Egri Levt.
homo ; nyomorult, szegeny ember. Szaz.
III. 170. Fabo Monm. Evang. II. 88.
Cauliferum, locus caulibus plantandis;
Catholicitas, universalitas, generalitas ; IV. 682. dedi uni currifero de cori, qui porla- kdposztds heart. Jan. Pan. Poem. I. 117.
egyetemesse'g, katholikus hit, egyhdz. It. vit Franciscum cattivellum a buda ad agriam
Caulis capitalis, fej'es kdposzta. Ger.
cattolicita. Cher. Jus. Eccl. I. 85. Characteres fl. 2.
Hauplelkraul. Magy. Tort. Eml. XXX. 261. an.
Ecclesiae veras et visibili competentes staluun1. Cattus, (DuC.) catus, felis; macska 1550. caules capitales cum uno curru de
tur. sequentes. 1. Unitas ____ 2. Sanctitas. (kandiir). Gall. chat. It. galla, gatto. Bene Pol. horto . . . accepissent.
Cauma, -alis gr. xatfta, aslus ; h8seg.
3. Catholicitas sen Universalitas ex xara et 133. canum, cattorum.
2. Cattus, i, (Du C.) vinea. Catli sunl Maty. kir. lev. I. k. p. 357 : promptissimi in
1. Catholicus, tidem catholicam profl- vines sive plutei, in quibus miles in morem Turcos ipsos nullo algoris caumate delerriti.
tens ; katholikus. S. de Kz. Chr. I. 4., 2. II. felis, quern Catlum vulgo dicimus, in subses- Batly. Ger. 23. Cuperem longius dicere, bora
sis aul insidiis latet; vedfodel, ostromfodel. autem non expectal el cauma... conlurbal.
4., 1. II. 5., 1.
2. Catholicus, proprie universalis sed Curios. Misc. 360. Ad accessus hostium dete- Cauno, (DuC.) negotiator; dros ember.
apud scriptores ecclesiaslicos pro orthodoxus gendos in propugnaculis mediocris alliludinis Gyon. 4199.
reperitur (Fore.) ;igazhitu. H.I. pro refor- excitari posse lormentorum tribunalia, qua?
Caunus caballus, vilis equus; (fors.
matus occurrit, qua voce Calvini sectatores Cattos vel Cavalliers vocant militares Archi- legendum caurus gr. xavQoq = xaxoq); hitnominantur. V. Calvinista. Bod. Hist. Un. tecti. Kat. Hist. IX. 465. Obsid. Jadr. 407.
vdny 16. Gyon. 4200.
Catula, 33, capsa; katulya. Tor. Tar. Cauponaria, 33, caupona; italmeres.
Trans, p. 301.
Cathologus, V. Catalogus vel Cata- 1889. p. 597. quinta catula violacea.
Probst. Comitiol. p. 55. Prafectum... caupostrum. Torvl. Msz.
Catulicio, quum canes coire cupiunt; nariae exercitio incolis gravem, coercenCathona, 33, (fors. mendum pro catena ebeknek koslatdsa. Gyon. 4159. Cf. Plin. dum esse. Rep. Cast. p. 65. a.
quod fodinam (salis) denotat) ; (so) akna. 16., 25., 39.
Cauponatim, adulteratim (solent enim
Ljub. Mon. SI. XII. 211. an. 1415 : scriba teCatulire, coitum maris appetere ; himet caupones admiscere aquam vino) hamissdgnere debeatunum quaternum, in quo scribat . . . kivdnni. Gyon. 4158. Cf. Varro. R. R. 9., gal, csaldrdsdggal. Gyon. 4206.
quantitatem salis . . . faceat bulletinos extra- 9., 11.
Cauponatio, actus cauponandi: szahentibus sc. salem, ... qui bulletinos superCatunus, i, 1. villa, pradium; 2. villa- tocskodds, kereskedes, italmeres. Szamosk.
stiti cathone portare debeant.
nus ; 4. tanya; 2. tanyabeli ember. Ljub. III. 287. Pueri, puelte, mulieres promiscue inCathus, idem ac Callus i. e. vinea, plu- Mon. SI. XXI. 82. an. 1435 : petebal... de- ler mililes cauponatione proul libido ferebat,
teus ; vedfodel. Obs. Jadr. 407.
spotus catunos Cernagore sibi consignari. per castra passim distracti.
Catigera, 33, (Du C.) doctor, praeceptor ; Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 95. an. 1435. Cod. Cauponatus, us, popina, laberna; csapTelefc. I. 268. an. 1398 : Brayk Merucich ola- szek. Obsid. Jadr. 401.
tanito. Nagy Hier.
Caureolus, i, (Du C.) capriolus; kecskeCatilio, (DuC. calillo) gulosus ; zabdlo, chus magislri Pauli filii Karuli comilis Corbavie cum suo catund lalrocinaliler super ipsum bak. Ljub. Mon. SI. I. 44. an. 1227.
torkos. Gyon. 4138.
Catiliosus, gulosus, avidus ; torkos, Johannem el catunum eius irruendo. Cf. Mik- Caurus, vox Turc. sign if. fere idem
quod Romanis: barbarus ; nomen fidelium
losichEtym. Worl. 113.
zabdlo. Gyon. 4139.
Cauca, Caucus; (DuC.) poculum;pohdr. Chrisli apud Turcas; gyaur. De Turc. Succ.
1. Catillare, per alienas domos gyrare
605.
(spoliendi causa) cccalillatio grave opprobrium Par. Pap.
15
Causa
Caussans
Causa tridualis, quae tribus diebus

1. Causa, (Du C.) res, lis; ok, pdr, iigy. net ; hosszas v. negy huzamii, per, hosszu
poru iigy, hosszu folyamatu per, hosszu peragebalur in casibus minoris negotii; hdrom
Torvt. Msz.
2. Causa, ae, (Du C. res ipsa) hi. natura; perlekedesii iigy. Torvt. Msz. Hajnik Per- napos perek. Jogt. Eml. T. I. p. 56.
Causa urbarialis, actio in negotio sic
mivolta. Batty. Ger. 33. Omnes ... Ecclesiae jog. 212.
Causa majoris potential, hatal- dicti urbarii mota; urbdriumot erdeklo per
Doctores, Angeli Veritatis, causam denunmaskoddsi per. Szegedi Rubr. Pars I. p. v. iigy,jobbdgyi szabdsirdntinditottper,
ciantes tidelibus optime admittendi Divini.
3. Causa, res, Gal. chose; tdrgy. tra- 112 : Causae majoris potentiae sic dictae, urberi per. Torvt. Msz.
dere cum omni causa, tenetur venditor quod a Majoribus Judicibus, ad tabulam scilicet
Causa? condescensio, lapsus et demerces, ita, ut sunt, tradere; Georch. H. T. Regiam judicentur. Sunt autem hae causae: positio causae; utodlds,perletetel. Not. J.
HI. 496. tartozik az elado fel a portekat (cum Invasio domus, Occupatio possessionis, De- Samb. Tyrn.
ten tio, Verberatio, Vulneratio, Interemptio Noomni causa) a vev6uek ugy altaladni.
Causse meritum, i, e. summa status;
Causa activa, actio, accusatio; felpo- bilium. Caeterse autem violentiae dicuntur Actus iigy veleje, erdeme, dereka; pernek sarrosseg, felper. Tisztb. Ir. Causa activa et minoris potentiae, quia a minoribus Judicibus kalata. Not. J. Samb. Tyrn.
passiva; Fel- es alper. Georch. H. T. I. 55. discutiuntur.
Causaliter, causa; oKadatolva, okoII. 347.
Causae Octavales, V. Octavalis; nyol- zatosan. Tor. Tar. 1888. p. 542. Cf. August.
Causa articularis, v. Causa diaetalis, czadui.y, iinnepnyolczadi torvenyszekek 1., 1., 5. fin 6. 5.
causa comitia regni attinens; torvenyczik- iigye. Kony. El. 608. Ad Tabulam Regiam qua Causans, actor; torvenykezo, ugyes,
kelyes iigy,orszdggyillesiiigyv. per. Opin. forum primae instantiae pertinent causae olim peres, panaszos, perlekedo. Torvt. Msz.
Octavales dicta? in quibus 1. Caput et bona
Causarum Regalium Director,
P. 11. de ord. lud. Sec. II. C. VI. Torvt. Msz.
Causa auszugalis, V. Auszugalis; 2. vel caput vel bona 3. ubi non quidem caput cognitor et defensor regius reipublicae; kiszdmlakivonati per. EgriLevt.
ast omnia bona 4. ubi vita civilis in periculo rdlyi jogugyek igazgatoja. Benz. I. H. 200:
Causa forevis evocationis v. li- versatur 5. Causae in quibus discussio valoris C. Regalium Director vel sacrse Regni Huntis, brevis actio; rovid folyamatu per. aut iuterpretatio privilegiorum subversatur.
gariae coronaa Fiscalis, qui in Tabula Regia
Torvt. Msz. Hajnik Perjog. 212.
Causa passiva, pars accusata, causa Judiciaria sedet, ut pro flsco respondeat et
Causa camhialis, actio ex syngrapha; partis accusatte ; alper, alporosseg. Georch. Regis iuribus invigilet. Georch. H. T. I. 55.
vdltoper, vdltoiigy. \Vechselprocess. Torvt. H. T. II. 439. Tisztb. Ir.
Causarum regalium director et
Causa peremtoria, lis, quae dilatio- saerse coronse f iscalis,kirdlyi iigyek
Msz..
Causa compromissoria, causa ad nem non patitur ; halasztdst nem szenvedo igazgatoja es a szent korona ilgyesze.
arbitros delata; igazldtoi per, vdlasztott per. Torvt. Msz.
Torvt. Msz.
Causarum regalium Directoraiteldszekbeli per, vdlasztott birosdgi per. Causa perjurialis, actio in negotio
perjurii mota ; hamis eskiivest, hitszegest tus, munus, officium cognitoris et defensoris
Torvt. Msz.
regii reipublicae. kir. kincstdri jogiigyi
Causa convocatoria, Processus con- erdeklo per, ludas per. Torvt. Msz.
cursualis et convocatorius; egybeidezteto
Causa privilegiata, actio, in qua est igazgatosdg. Nagy Ern6 Magyarorsz. Kozj.
locus gratiae; kiilonos kedvezessel biro iigy, 167. A fiscus nalunk a magy. kir. kincstari
per. Torvt. Msz.
Causa eriminalis, lis capitis; bun- kiilonos torveny-folyamatu per, torveny- jogugyi igazgatosag altal jar el, ennek alaja
teto per, fobenjdro per, fenyito v. foben- kiveteles v. szabadekos per. Torvt. Msz.
rendelt kir. kincstari iigyeszsegekkel az 1848
jdro ugy; buntetti ugy. Torvt. Msz.
Causa productionalis, causa in ne- elott fennallot Causarum regalium direcCausa dioetalis, V. Causa Articula- gotio nobilitatis demonslrandae; nemesseg- toratus helyett.
ris; orszdggyulesi per v. ugy. Torvt. Msz. bizonyito per. Kass. P. P. I. 327. Extractus
Causarum transitio, in rem judicaCausa extraserialis, extraordinaria; causae productionalis seu nobilitatis legi- tam i. e. adjudicatum; odaiteltetett. Not. I.
soronkivuli iigy, -per. Jogt. Eml. T. II. 1. timatoriae a revisione Consilii R. H. pendentis. Samb. Tyrn.
Causa redundat v. condescenCausalitas, causa; iigy, per. Kass.
p. 8.
Causa iacti honoris, actio, causa dit, causa labitur, deponitur; utodldsnak Jur. Civ. I. 37. similium vero causalitatum
proptcr violatam existimationem ; becsiiletet van helye. Hajnik. Perjog. 169.
cognitio et discussio Foro Tabulari competeCausa repositionalis, actio m nego- ret. Kass. P. P. I. 294. in disquisitione autem
erdeklo per, becsiiletben jdro per. Torvt.
tio restituendi mota; visszahelyezesi per. causalitatum id se evolvisset.
Msz.
Causa feudalis, complexus obliga- Kass. P. P. I. 328. Extractus Causae Reposi- Causapearius, (a Gausape) pellifex;
tionum et iurium feudum coocernentium ; a tionalis a Revisione Cancellariae R. H. A. pen- szurszabo. Priv. Ceh. Copia Privilegiorum
pro parte Civium et magistrorum Causahuberi kotelezettseg osszege. Vuch. Jur. dentis.
Feud. 157. E constitute feudo vi contractus Causa serialis, causa, quae recto ordine peariorum Pestien. die I-ma Mens. X-bris
feudalis oriuntur iura et obligationes persona- traclatur; sorozatos iigy. Germ, der Reihe 1775. emanatorum. Bpesti Varosi Leveltar.
rum feudo comprehensarum; eorum funda- nach entscheidende Falle. Jogt. Eml. T. II. 1. 1. Causare, (DuC.) efficere, afferre e. gr.
dolorem, damnum; okozni, eloidezni. Wagn.
mentum positum est partim in natura et es- p. 8.
Causa Tabularis, C. ad tabulam Re- Torvt. Msz. Vern. Met. 68. scintilla incendium
sentia feudi, partim in contractu feudali, partim denique in iure et observantia feudali. Ipsum giam pertinens; tdblds ugy, felsobb tor- causans.
vero complexum harutn obligationum et iurium, venyszeki per. Opin. Deput 56. Occasione
2. Causare, (Du C.) litem movere vel
qua? domino et vasallo intuitu constituti feudi Coordinationis Curise Regiae sub Carolo Vl-to querulari; pert inditani. Not. I. Samb. Tyrn.
adinvicem competunt, feudistse causam feu- agnoscimus quidem Tabulam Regiam duplici Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara V. II. 236.
hac sua activitale extraordinarie gravatam viCausarius, pragmaticus, qua voce apud
dalem nominant.
Causa fiscalis, causa, actio ex offlcio deri non potuisse, quamvis enim primis post Graecos ii notantur, qui res forenses callebant
mota ; fenyito per, tiszti vagy hivatalbeli neo-ordinatam Excelsam Curiam Regiam Tem- (Du C.); iigyesz, jogtandcsos. Advocat.
per, fenyito ugy, fiskdlis per, koziigy- poribus Causae Tabular es omni anno in Bod. Hist. Un. Trans. 467. Joh. Sarosi, Caucirca 100 novae levabantur.
sarius Fiscalium Sua3 Celsitudini.
vedo'i per. Torvt. Msz.
Causa testamentaria, actio in neCausativus, efn'ciens; okozo. Wagn.
Causa f ori sacri, actio in senatu sacro
gotio testament! mota; vegsd intezetet ermola ; szentszeki per v. iigy. Torvt. Msz.
Causatum, effectus, factum e causa conCausa impensionaiis, V. Impen- deklo per, vegrendeleti iigy v. per. Torvt. sequens; okozat. It. effetto. Georch. H. T. III.
sionalis processus. Jogt. Eml. T. III. p. 284: Msz.
134. Vern. Phil. Mor. 85. Et de hoc aclu obCausa transmissionalis, feljebb tinet illud notum: qui est causa causae, est
Repraesentatae s u n t . . . propter quasdam exceptiones in causis impensionalibus cau- via per. Szegedi Rubr. Pars. I. p. 152: Per- eliam causa causati.
satae injuriae... intuitu quarum ... statum, sonalis Praesentiae Regiae Majestatis semper
Causon, (Du C.) ardens febris; forrd
non obstante eo quod in similibus causis Budae maneat causasque transmissionales Idz. Gyon. 4196.
impensionaiibus a sententia interlocutoria (ex minoribus IribunaHbus ad Tabulam Regiam
Caussans, causas agens, litigans; pertransmissas) continue judicet. Decret. Ulad. lekedo'. Ker. Nap. 344. Cf. Pacuv. ap. Non.
non detur appellatio.
89., 12.
Causa lonyse litis, actio, quae diu te- Regis an. 1514.
Cautela
Oautio fideiussoria
Cavillum
115
Cautela, (DuC.) prudentia, cautio, cir- ria ; szavatossdg, irott ovds v. nyugtato, lis sive cavalerii partem earn, qua3 ab sepcumspectio ; dvatossdg, ovadek. It. cautela. jotdllo v. Evictio. Torvt. Msz.
temtrione est ... perficiendam curabo.
S. de Kz. Chr. II. 5., 2: propter cautelam Cautio fideiussoria, actus cavendi
Cavalerius, i, comes, socius (Du C.
memoratam retraxisse suum velle. Cf. Appul. spondendo; kezessegi bdtorsdgositds. Torvt. eques) ; tars. Ljub. Mon. SI. VI. 10. an. 1441 :
Met. 5.
non possis tecum conducere pro cavalerio
Msz.
Cautela iuris, legilima intercessio;
Cautio iuratoria, actus cavendi iura- seu socio aliquem.
torvenyes ovds. Torvt. Msz.
Cavallarius, i, (Du C. cavallerius) pramento inlerposito; eskuvesi bdtorsdgosi1. Cautelosus, 3., (DuC.) cautus, pru- tds. Torvt. Msz.
fectus stabuli ; folovdszmester. Benz, I. H.
dens,plenus cautelis; teljes okossdggal,naCautio legatorum servando- 160: Regnum Croatia suos etiam officiales
gyon ovatos. Gyon. 4227. Szaz. II. 156.
rum, Chirographum de exsolvendis le- habuisse legitur, inter quos memorantur : Ca2. Cautelosus, 3., dolosus, astutus; gatis ; hagyomdny kifizeteserol adott bd- merarius primus, secundus, tertius, Palatinus,
fortelyos, ravasz. It. cauteloso. Cod. Dip. torsdgositds. Torvt. Msz.
Cavallarius . . . Scutobajulus. Rac. Mon. SI.
Arp. Cent. XI. 428.
Cautio literaria, scripto data securi- VII. 16. an. 892. Luc. Regn. Dalm. 96.
Cavalleria, (Du C.) equitatus, Cavaleria;
Cauteriare, (Du C.) stigmata inurere; tas ; Chirographum, quo debitor cavet de acmegbelyegezni. Kronst. III. 402: ut boves cepta et reddenda pecunia; irott kezesseg. lovassdg. Arch. Ral. I. 437. IX. 166. Art.
cauteriatos custodirent. Cf. Paul. ad. Timoth. Georch. H. T. III. 362.
Diast. Pos. 159.
Cavallerus, nobilis aulicus ; gavaller.
1., 4., 2. Novatian. de Trinit. 29.
Cautio litis sumptuum, actus caCauteriator, qui stigmata inurit; be- vendi de exsolvendis sumptibus litis; perkolt- Ger. Cavalier. Vect. Ref. I. 2. magnates, calyegzo. Kronst. III. 402 : bourn cauteriato- seg megteritese felol adott bdtorsdgosi- valleri ac civitates.
ribus.
tds. Torvt. Msz.
Cavalliero, eques, nobilis aulicus ; gaCauteriatus, 3., (Du C.) Cauteriata
Cautio nude promissoria, promit- valler. It. cavaliere. Tor. Tar. 1889. p. 33.
conscientia, depravata cui quasi cauterii nota tendo cavere ; puszta igeretbeli bdtorsdgo- Szamosk. IV. 466.
inusta est. Occurrit ap. Marten, torn 2. Mura- sitds. Torvt. Msz.
Cavalliers, V. Cattus.
tor t. 3. Scriptor. Hal. p. 430. col. 1.; meg- Cautio pignoratitia, vel cautio reCavallierus, i, eques ; lovag, cavalliero.
belyegzett lelkiosmeret. Marc. Chr. II. 62. alis, actus cavendi pignore dato ; zdlogadds Magy. Tor. Tar. V. 231.
Salamonis autem cauteriatam conscientiam. dltali bdtorsdgositds. Torvt. Msz.
Cavallus, (Du C.) ab It. cavallo ; 16.
Cautio subjective sumta, actus Batty. Leg. T. I. 410. an. 1072.
Thurdcz. 130.
Cauterisare, inurere (Du C. cauteriare), intercedendi; ovatolds. Torvt. 31sz.
Cavana, 33, (DuC.) recessus cavus ; vdrdsutni, belyegezni. It. cauterizzare, marCautionales, cautio literaria q. v.; julat. Rac. Mon. SI. VII. 76. an. 1069 . pacare, brandmarken. Fabo. Monm. Evang. II. jotdllolevel, kezesseglevel, ovolevel, kezes vimentum cum cavana turris.
419. nisi prius iuramenti huius depositione level. Torvt. Msz.
Cavata, ae, cavatio ; vdjds. Ljub. Mon.
Cautionalis, ad cautionem pertinens; SI. I. 397.
conscientiam suam cauterisaverit. Cf. Veget.
biztositdsi. Art. D. 1840. p. 86.
5. 1., cauterizare.
Cavatorium, culter, quo sculpitur, ca3Cautionalis summa, pecunia ca- latur; horlo, horny old. Einschneidemesser.
Cauterisatio, actus ferrum candens
vertici capitis applicandi; belyegzes. Bene vendi causa deposita ; ovalombeli somma, Kerbemesser. Schlag. 1319.
bdnatpenz. Torvt. Msz.
Cave, potus ex fabis arabicis confectus ;
Med. V. 169.
1. Cauterium, stigma, ferrum, quo noCautulose, caute; ovatosan. Ljub. Mon. have. Arch. Rak. VIII. 344. duffi scutellute
ta3 inuri solent; belyegzd vas, belyeg. Ve- SI. IV. 25. an. 1360 : cautulose dixit.
pro sorbendo Cave 365.1nstrumentum a3reum
rancs. VI. 277. omnino Tamen damnari miCautulosus, a cavere, providus; ova- pro coquendo Cave.
Cavearia, 33, taberna, in qua calda aranime possum, quum quse alii veluti cauterio tos. It. cauteloso. Kov. Jur. Tav. 16. Contraquodam, tanquam putrida, haec exserabant rium vero facientes, rerum omnium ac (C. et) bica venditur ; kdvehdz. Kass. Ench. III. 97.
severius, ilia carpebant mordentius. Cf. Veget. bonorum, sub huiusmodi clauculosa (C. cau- Cavearii, qui caldam Arabicam. coffeam
venalem habent ; kdves. Coffee-Sieder. Tab.
1., 14., 3.
tulosa) collusione.
2. Cauterium. ulcus. vulnus; folyoCava, 33, (Du C.) cella; pincze. Ljub. Conscr. Pest. Var. Lev. Kass. Ench. III. 97.
seb, genykutacs. It. cauterio. Gal. fontanelle. Mon. SI. XI. 37. an. 1313 : debeat investire Cavella, equa ; kabola, kancza. Kov.
Fontanell. Verancs. IX. 267. Cauterium etiam, omnes denarios, quos habet in continenti in Form. St. 269. Item cavella cum poledro
masculino ad II. Marc.
quod mihi aperuerunt medici propter tumo- grossum in cava bona.
Cavellenus, 3., ad cavellam pertinens,
Cavalcada, (Du C.) expeditio militaris,
rem quemdam catharricum in clavicula pectoris iuxta iugulum, Jam positum extra peri- hadjdrat. Szilady Tort. Magy. Tort. Eml. IX. femininus, generis feminei ; nosteny . . .
452. hanc cavalcadam ex nulla malitia in- Kov. Form. St. 269. Item cabella cum poledro
culum.
Cautinum, catinus; olvaszto edeny. trasse.
cavelleno ad IV* marcas. Item cavella cum
Cavalcata, 33, equo mereri; a caballo, poledro masculino ad II. Marc.
Ger. Schmelztiegel. Magy. Tor. Tar. IX. 154.
si moneta indebite cuderetur... numerusque It. cavalcata; lohdton valo szolgdlat. Vuch.
Cavena, 33, taberna, in qua calda Arabica
ultra sex aut septem denarios frequenter in Jur. Feu<t 170. Quum antiquitus feuda maxime paratur, venditur ; kdvehdz. Wallaszky 579.
una marca excresceret, extunc ipsi singuli et militia3 causa concederentur, hinc inter prae- Popina? Cavenaeque diets ac suspecta qu33universi denarii ad cautinum debent reponi. cipua servitiorum genera reputabatur, equo vis hospitia ac conventicula similiter interdi1. Cautio, (Du C.) pecunia cavendi causa mereri (idque venit nomine cavalcatae aut cuntur. Kass. Ench. III. 97.
deposita ; ovdspenz. D. Raczk. p. 222.
scutagii, der Edle Kriegsdienst a) adeo, ut,
Cavense arendator, thermopolii con2. Cautio, poena, animadversio, (DuC. qui prsdium sub militia; lege baud possidebat, ductor ; kdvehdzberld. Pest Var. Lev.
al. s.); biintetes. Batty. Ger. 35. si mortua feudum rectum habere baud vicleretur.
Cavens, V. Fideiussor. Kass. Jur. Civ.
est fides, et ille vivere non potest, cujus
Cavalcator, qui equos domat; lovdsz- II. 174. Persona talis Jure nostro Fideiusfides mortua est; dura cautio, qua etiam, qui mester, idomdr. It. cavalcatore. Szamosk. sor vel Cavens compellatur.
alicujus momenti sunt, plectentur.
IV. 76. Petrus Angelus senex, cavalcator,
Cautio damni infecti, contra immi- hyppodamas id est equorum domitor.
Szend. Misk. tort. HI. 15. an. 1246 nee umnens damnum actus cavendi; fenyegetd kdr
Cavaleria, vel Cavalleria, equitatus, equi- quam ipsam terram . . . cavillose recipere coirdnt valo bdtorsdgositds. Torvt. Msz.
tes, equitum turmse; It. cavalleria. Cavalerie; narentur.
Cautio de dolo, actio cavendi contra lovassdg. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII.
Cavillosus, 3. cavillatione plenus ; furdolum; csalds ellen valo bdtorsdgositds. 287. Cavaleriae Generalis Colonellus.
fangos, fogdrd, fortelyos. It. cavilloso. Fej.
Torvt. Msz.
Cavalerium, moles portus Italis: molo, X. I. 280. et in tanlum per suas cavillosas
Cautio de pretio restituendo, a molibus seu crepidinibus, quarum objectu machinationes tacite et palliata malitia laboChirographum de pretio restituendo; joszdg maris atrocitas frangitur et retunditur. Ve- ravit.
drdnak visszafizeteserfil adott bdtorsd- rancs. VIII. 256. Jam facio fieri portam, qu Cavillum, i, ars, calumnia, cavillatio;
ducit ad exteriorem arcem ab interiore, eaque jogcsavards, fortely, csiny, patvar. It.
gositds. Torvt. Msz.
Cautio expeditoria, Cautio litera- ponetur in fundum usque fossa?; simulque mo- cavillazione. Gal. chicane. Cod. AIv. I. 23.
15*
Cavitas
Cehales articull
Celsitudo
Cavitas, cavum, i; cavus, i; caverna ;

Cehales articuli, ad Ceham perti- Scilindria, tigna, lignum ad aediflcandum per
uregesseg, ur. It. cavila. Gal. cavite. Vern. nentes leges, regulse; czehczikkdyek. Priv. fabros tignarios fabricatum, lignum fabrile;
Psjch. 32. Cerebri nomine venitmollis ilia sub- Ceh. Articuli Cehales Piscatorum. 1776. dcsfa, epuletfa. Fjp. Szam. 217., 386., 400.,
stantia, quse ossese illius solidseque capsuke octo Bpesli Varosi Leveltar.
491.
flrmis ossibus per suturas inter se connexis
2. Celindra, navis piratarum; vizi tolCehalis, ad Ceham pertinens; Cehales
conslantis cranium vocalse cawitatem explet. Opifices: in Cehamasciti; czeh... czehbeli vajoknak hajoja. Gyon. 4326.
Cavitates, fodina; bdnya, eves. Ger. mesterember. Art. Diset. Pos. 94. Kass. P. Cella, se, (Du C.) abbatiola, monasterium
P. I. 175. In objecto cehali.
minus; kis kolostor. Batty. Leg. T. II. 77.
Zeche. Besztb. Levt.
Cavolus, i, brassica; kdposzta. It. cavolo.
Cehalista, sodalis, socius, censors Cehse; 214. an. 1059: cum... pratis . . . et loci eius
locis omnibus quin et Cella, quse in eo est.
Ljub. Mon. SI. XI. 113. an. 1324: aliqua per- czeh tagja. Erd. Fisc. Leveltar 3.
Cella monastica, cubiculum, conclave
sona a u d e a t . . . emere cavolos, porros ...
Ceharum Magistri. Fogotmesterek. Szaz. XL 810.
monachorum; szerzetes czelldja.Vfagn.
finiclos, spargios.
Celararius, i, V. Cellarius. cui potus et
Cella pulveraria, horreum pulveris
Caxalengus, 3., semper domi morans;
szoba 6'rzo. It. casalingo. Stubenhocker. Ljub. escse cura est, qui cellse vinarise et escarise pyrii; puskapor-tdr. Kaprin. Eloq. II. 722.
Mon. SI. IX. 200. an. 1411: nostri fldeles mo- prseest, promus, xeAAapioe, ragtag; (DuC.) quarum (pilarum) una in cellam pulverarantur cum magno incommodo, quia sunt ho- sdfdr, pinczer. Coil. Dip. Arp. Cont. VI. riam feliciter. .. impulsa.
Cellariolum, corbis lagenis recipien53. Andres presbiter et Dretillo celararius
mines caxalengi.
dis; pinczetok. Arch. Rak. VIII. 344. FlaCayba, se, lacunar; tdblds padlozat. testes.
Celare ab aliquo, pro : celare ali- scones pro uno cellariolo vulgo : pinczetok
Plafond. Ljub. Mon. 81. XI. 171. an. 1345 :
pictor facit manifestum . . . quod se obligat... quem; eltitkolni. Frak. Mat. lev. II. 110: scissi cristallini Nro 7. Moln. Patv. 17.
Cellarium, (DuC.) cella, locus subterpingere totam caybam, que est super salam Quod si ita est, rogamus, ut maiestas has inraneus, ubi vinum deponitur et servatur, cella
digentias... non velit celare a nobis.
novam communis.
Celarista, ae, cellarius, promus condus; vinaria, pincze. It. celleraria. Keller. Arch.
Caza, se, (Du C.) catinus; olvaszto tegely. It. cazza. Schmelztiegel. Rac. Mon. SI. pinczemeater. Georg. Sirm. I. 279. Et ibi Rak. VIII. 356. In cellario Arcensi, quorum
XIII. 348. an. 1333: tinas saldas et sanas, latro Christoph claviger ac celarista Regie- nisi unicum fornicatum, inventa sunt vasa vini
tatis.
etLorse. Fej. VII. 159., 202. Kronst. I. 143. Cf.
tres mastellos II. cazas de ramo.
Celarium, cassis; sisak. It. celata, Scsev. Dig. 32., 39.
Cazamata,V. Casamata. Arch. Rak. VIII.
Cellariiim lagenarium, cellario386. A pinceket es cazamdtdkat maga jarta Sturmhaube. Ljub. Mon. SI. III. 306: manicas,
lum q. v.; pinczetok. Verancs. IX. 177. Tacelarium.
meg Brigaderos.
Celebrare missam, facere, sacris men cum ibi non haberet bonum vinum, misi
Cazun, placentae species caseo condita casata dicta; turus lepeny. Batty. Leg. T. II. operari, Sacriflcium facere, hostiam coaleslem ei dono vinum uno cellario lagenario.
Cellarium portatile, borkosdr.
287. an. 1193. Tkal. Mon. Ep. I. 5. an. 1193:immolare ; miset tartani, olvasni, unneGer. Flaschenkeller. Vect. Gen. U. F.
d e . . . victualibus, que vulgo Cazun nuncu- pelni. Wagn.
Cellarius, (Du C.) promus condus; qui
Celebrum, (Du C. cerebrerium,) species
pantur.
1. Cecha, se, pars fodinalis; bdnyaresz. cassidis, qua tegitur capitis pars superior prseest cellse vinarise et escarise; pinczemester. Kellermeister. Kronst. I. 108. Szaz. XXIV.
Faber. Jur. Met. 220. De suffocatis submersis vassalap. Schlag. 561.
Celere, pro: celeriter; gyorsan. Eszt. 217.
Cechis seu partibus fodinalibus; 221. de
Cellatrix, quse cellse seu promptuarii
Cechis seu partibus fodinalibus et mensuris. Okm. p. 176. (Steph. de Werbewcz an. 1530):
2. Cecha, contubernium opiflcum ; czeh, quia sua maiestas celere hoc exequi. . . curam habet; pinczehez Idto ledny. Gyon.
4307.
nequit.
egylet. Zeche. Magy. Jogt. Eml. I. 435.
Cellerarius, i, (Du C.) pro: cellarius.
Celerimeter, 3., celeritatem metiens;
3. Cecil a, moneta ; penzvero intezet.
Ljub. Mon. SI.' IV. 44. an. 1362. Cum antiquigyorsasdgot mero. Hor. Mem. 272. globo Tkal. Mon. Ep. 1.132. an. 1266.
Cellerista V. Celerista.
noslri se non delectassent in faciendo magnum celerimctro non nisi prope libellam depreCelliola, dimin. a cella; kamrdcska.
lucrum monete, que bateretur in nostra Cecha. hendisset celeritatem tribus sequalem pedibus.
4. Cecha, se, numus; penz. Ljub. Mon. Celerista, se, nauta, qui salem devehit, Zelle, Kammer. Thorn. Archid. Hist. Sal. 359.
SI. V. 175. an.. 1409 : comes ... Scutari fecit salis nauta ; sohajos, sotutajos, czeller. Op- mox in Monacorum celliolas irrumpentes dicudi unam cecham ... propter quam causam pidi Des Archivum an. 1456. Erdeszeti Okltar ripiebant sarcinulas.
Celliota, se, (Du C.) gr. xs^norrjt;, cameI. 27 ad an. 1592 ipsis celeristis in portu
fecit banniri omnes grossos.
Cechalista, ita dictse cehae socius V. s. oppidi... Sibo . . . ibid. Vos autem . . . ne- rarius, cubicularius apud imperatores ConPaszport. czehember.
gotiatores celeristas. Tort. Tar. 1887. 807., stantinopolitanos; komornok. Nagy Hier.
Cellula, (DuC.) dimin. a cella. Magy. Tor.
Cechin, aureus (ab. arab. sekkah, in- 808. Cf. Szaz. 1887. VIII. fiiz. 66.1.
strumentum, quo monetse signantur), Ger.
Celestes, ni fallor h. 1. subintelligendi Tar. XX. 184. in quadam cellula fl. 40.
Gellulanus, (Du C.) concellaneus, conZechine. Per. Mon. SI. XVIII. 264. an. 1659 : sunt arcus coelestes; (egi\ boltok. Gyon.
tubernalis ; czellatdrs. Nagy. Hier.
unum aureum vulgo cechin solvunt.
4311.
Cellularis 2. Cellularia lila, celuCeleumanaticum, pro: celeusmatiCecoiiia, lucifuga (DuC. Cecua, Cecuma, Cecunia, noctua); pupdenever, cum prseceptum, enunciatum; igaz dllitds. losus ; tunica cellulosa ; sejtszovet. Ger. Zellengewebe. Vern. Psych. 33. Est hsec tunica
szdrnyas eger. Gyon. 4249.
Fej. Jur. Lib. 55.
Cedria, se (Du C.) gumma cedri; mezga,
Celeusma, xztevfffta, iussum, edictum, pellucida, tennis, in adultis crassior et Firmula
gyanta. Theer, Wagenschmiere. Abelsb. 6.
prseceptum ;parancs, meghagyds. Cat. Libr. cum dura meninge ope vasorum et cum pia
matre ope fllorum cellularium (Zellgewebe)
Cedula, (Du C.) schedula, scidula, oyi8ri\ S. Ivanics. 298.
czedula, lap. It. cedola. Billet, Zettel.Fej. X.
Celiaci, (Calep.) qui jentris fluxum pa- connexa.
Celnich, celnicus, minor officialis super
I. 276. Cod. Dip. Arp. Cent. IX. 304. Monm.tiuntur; fosok. Gyon. 4319.
Celibatus, conditio, vita caBlibum; not- paslores civitatis constitutus; csdsz. Han.
Comit. Trans. I. 219.
Cedulma, 03, pro: cedula, Ljub. Mon. lenseg. It. celibato. Colibat. Cod. Dip. Brass. Mon. Jur. P. I. 47. Nullus Celnich, polschich,
SI. XXI. 61. an. 1433 : habet duas cedulmas Burg. p. 206. neque ducat uxorem sed in pudarius nee alter officialis super . .. bravaCelibatu flniat dies suos.
manu ipsius. Fr.
rios vel pastores.
Celidoniatus gladius (Du C. ChelidoCeha, V. Cecha 2. Art. Diset. Pos. 94.
Celones, genus quoddam navium veloCeha Sartoria, consortium Sartorum; niacus gladius) ferrum latum, cuius duplex cissimum; gyors hajok. Marc. Chr. II. 56.
szaboczeh. Kuk. Jur. II. 82.
mucro ac bifurcus in modum caudse hirundi- Thurocz. Sal. c. 50.
Ceha3 Magister superior, Cehse nese formatur, unde et ehelidoniacus dicitur;
Celsissimus, titulus honorarius; foMagister inferior, fdczehmester, al- szeles vasu tdr. Gyon. 4294.
meltosdgu. Torvt. Msz.
czehmester. Ober-, Unter Zunftmeister. Priv.
Celidrus, (DuC.) ornatus mulierum;
Celsitudo, titulus honorarius; herczegCeh. Sailer Articuln 1724. Bpesti Varosi Le- asszony dllatoknak ekessege. Gyon. 4320. seg, fenseg. Torvt. Msz. Epist. Proc. P. II. p.
veltar.
1. Celindra, Celindria. Silindria, 372. Szilady Magy. Tort. Eml. VII. 157. Marc.
Celte
Cenolentus
Census
117
2. Censura, posna ex lege canonica subCenolentus, (Cu C.) renovatus; megChr. II. 37. Cf. Cod. Theod. 6., 26., 8.; 8.,
eunda; egyhdzfenyite's. Kon. Egyh. 414.
ujittatott. Gyon. 4351.
5., 23.
3. Censura, 02, (Du C.) datio ad censum,
Cenomia, xoivf/ (tvTa, communis musca;
Celte, Celtes, coelum, instrumentum
pensio census \addtdrlesztes. Zinsabstatlung.
ad cselandum; veso. It. scarpello. Gal. ciseau. kozonseges legy. Gyon. 4354.
Cenophegia, recte: scenopegia, festum Kronst. I. 632.
Meissel. Schlag. 1320.
4. Censura, 33, rima, fissura; hasadek.
Cementaneus, 3., ius auri permulandi Tabernaculorum : sdtoros unnep. Ger. LaubThurocz. 93. Veniens autem usque ad portam
habens ; aranyvdlto joggal biro. Arch. Ver. hiittenfest. Gyon. 4360.
Sieb. VII. 1. 405. Sunt fodinae argentice . . . Cenopus, (xnvonovq) chenopodium; talem ictum et censuram in ipsa porta fecisse
perhibetur.
cum . . . quatuor villis Cementaneis.
ludldb. Gyon. 4356.
Cenovectorium, (Du C.) instrumenCensura advocatialis, examen adCementaria, se, lacus (Du C. al. s.);
tum, quo portatur cenum; sdrhordo sa- vocatorum ; prokdtori kemeny vizxgdlat,
meszverem. Kronst. II. 245. Kalkgrube.
ugi/veddi probatetel, ugyeszi birdlat.
1. Cementarius, V. Aurifaber; otvos. raglya. Gyon. 4447.
It. oreflce. Comm. sup. auri prax. L. Debr. Censionarius, i, qui censum solvit; Torvt. Msz.
Censura ecclesiastica, (Du C.) iuVII. 1. non solum de lucri summa, verum etiam addfizetd. Arch. Ver. Sieb. XI. 77.
Censitus, pro: census; becsulni, art dicium ab episcopo prolatum; egyhdzi fede bonitate aureorum cogitur Cementarius
szabni, megadoztatni. It. censuare, tassare. nyitek, fegyelem. Torvt. Msz. Georch. H. T.
reddere rationem.
2. Cementarius, calcarius (ap. Du C. Verancs. VI. 145. Pro stipendiis eorum cen- II. 278.
siti sunt coloni nobilium, quique, ut dicunt,
Censura legis, poena lege decreta;
alio sensu); meszegeto. Kronst. II. 62.
torveny fenyitek. Torvt. Msz.
Cementarius regius, caementarius, portatim in denarios LXV.
1. Censor, qui libros typis editos inspifaber murarius, structor murorum ; kirdlyi
Censura librorum, actus libros iudikomuves. Szaz. XXVII. 658.
cere et approbare vel reprobare, reiicere candi; konyvvizsgdlds. Torv. Msz.
1. Cementatio, Cimentatio, actus solet; konyvvizsgdlo. Szirm. 34.
Censura oralis, examen verbis instipurgandi, alienis admixtis partibus liberandi;
2. Censor, in scholis, qui notabat mores tutum; szdbeli vizsgdlat. Szilady A. Irodlort.
et profeetus scholarium ; felugyelo. Szekesf. Kozl. VI. evf. I. f. 94.
czementeles. Kol. Cod. 23.
2. Cementatio, actus, negotium auri fogym. Ert. 1894/5. p. 14. a jobb tanulok koziil
Censura rationum, rationes excupermutandi; penzvdlto iigyelet. Arch. Ver. Censorokat vagy Decuriokat vagy Prae- tere; szdmadds-vizsgdlds, szdmbirdlat.
Sieb. VII. 1. 404.
torokat nevez ki.
Torvt. Msz.
d.Cementum, massa alienis partibus
Censor cerealis, investigator, perCeiisuralis, ad censuram, examen perigne purgata; cziment. It. cemento. Cement. scrutator ccrealium ; gabona vizsgdlo. Bene tinens ; vizsgdlati. Schwartn. Scult. 188. Pro
Comm. Sup. aur. prax. L. Debr. VII. 1. Kecsk. Pol. 100.
expensis censuralibus, spano parochiali, stiCensores pulpitarii, V. Conciona- pendiis Haidonum dominalium, deportatione
Otv. Cibinienses consueverant ex uno quoque
Cemento numnium unum aureum quasi speci- tor, in ludibrium monachorum usitatum. Olah. Decimaa archiepiscopalis, utensilibus inslruCod. Ep. 532. Mihi crede nunquam nebulones mentis culinaribus... tempore adventus Domen totitis summae in senaturn accipere.
2. Cementum, auri permutatio; arany isti vestri censores pulpitarii, qui in pati- minorum Compossessorum vel censurae vel
rdltds. Arch. Ver. Sieb. VI. 1. 173. an. 1527. narum con tern platione non Christi vitae, in sedium dominalium praestari solitis.
auri permutatio, quae Cementum appellatur. ventrem et nates creverunt ut cucurbitae.
Censuralis sedes, tribunal ralioniCementerium, i, ambitus claustri
Censualis, is, qui pendet censum,, censui bus dispungendis; szdmvevo szek, szdma kolostor kornyeke. Szek. Okl. HI. 91.
obnoxius; addfizetd. Verancs. V. 117. S. de addsvizsgdlo szek. Torvt. Msz.
Cemmentare, alienis admixtis parti- Keza Chr. II. 1 19.
1. Censurare, a censura valorem
Censualis pes, pretium nummorum; ac pretium alicuius rei statuere, censere; megbus liberare, purgare; czementelni. Kol.
Cod. 39.
kamat merteke, dllapotja, kamatldb. becsiilni, megbirdlni. Rak. On., p. 318. 1.
Cemmentarius, i, qui auro purgando Torvt. Msz.
17.
occupatur; aranyfinomitdssal, czemente2. Censurare, exagitare, perstringere ;
Ceiisualista, vdltsdgos, vdltsdgfizeto.
lessel foglalkozo, czementelo otvos. Kol. Kelem. Inst. Jur. Pr. 430. Kereszt. Res Mil. gdncsolni, becsmerelni. It. censurare. tadeln,
Cod. 39.
426. Quo pacto Libertinorum numerus vehe- kritisiren. Chr. Monac. 64.
3. Censurare, examinare, expungere;
Cemmentum, V. Cementum, czement. menter adauctus est. Sed iam hodierno aevo
Kol. Cod. 37. 39.
plurimi eorum ad statum colonicalem vel ad megvizsgdlni. Tor. Tar. 1881. p. 373. raCeiiatorium, (coanatorium) SemvtjT^- annuum Dominis suis pendendum censum re- tiones censurare.
Censuratio, census, actus censendi, cenQIOV; coenaculum; ebedloterem. Gyon. 4335. ducti, mutato nomine, alibi Taxalistae, alibi
1. Cendalum, Cendatum, (DuC.) Censualistae appellantur. Pfalil. Jus Georg. sio ; becsles. Art. Diaet. Pos. 84. neglectaque
tela subserieia, vcl pannus sericus; selyem 293. Causa Fisci Dominalis Dominii Toplika ad summum intra bimestre spatiurn pravio
szovet. It. zendada. Gal. cendal. Fr. Balass. contra montanistas et censualistas praefati modo earundem Censuratione demortuis,
Caasul. Steph. 25. Cendalum vero seu Cen- Dominii etc.
tali in casu, onus ne fors emergendum non ad
datum sindonem nonnulli ibidem interpreCensualisticus, censui subjectus; ado- hspredes Perceptorum ... derivabitur.
tantur vel telam subsericam sive ex grseco koteles. Pfahl. Jus. Georg. 293. Causa B.
1. Census, praestatio in pecunia; penz2iv6a>v sive ex arabico Candal (folium tenue) Reizner ... qua Censualistis Dominii B. ex ado. Schwartn. Scult. 114. Erant autem comderivatum sit sindonis vocabulum.
publico ordinati assislentis Fiscalis contra Co- moda Dynaslarum, quibus coloni serviebant,
2. Cendalum, fascia cassidis; sisak mitem Georgium D. ad correctionem Execulio- stabilia alia certaque, alia a casu magis penszalag. Barczay.
nis in Processu abaestimationali Censualisti- debant, fluxaque erant et minus constantia.
Cenobates, axoivofidryt;, funambulus; corum Tenutorum per eundem Comitem I. Stabilium numero continebantur Census
kotelenjdrd. Gyon. 4340.
(Geldzins) et Munera (Naturalzins). Numi
moto.
Cenodocharius, i, caupo, tabernarius;
Censuarius, 3., (Du C.) vectigalis, sti- Hung. 157. Census ac munera a personis
sdfdr, vendegfogado, tavernds. Gyon. pendiarius; addfizetd. Frak. Mat. lev. II. 28 : Ecclesiasticis, item a civibus ac regiis hospiti4349.
Quis... non detestetur et doleat Romanum bus praestari solita. Sub Carolo I. prseter.comCenodoxia, 33, (DuC.) inanis gloria gr. pontiflcem illis adherentem socium ... dici, petentem regi tertiam deeimae Ponliticiie parxevodo&a; hiu dicsdseg. Gyon. 4345. Nagy qui Christian! nominis hostibus... censuarii... tern Archiepiscopi ac episcopi quottannis in
Hier.
existunt... Ljub. Mon. SI. V. 56. an. 1406. die strenarum (novi anni) certam summam
Cenodoxium, Xenodochium, publica
Censuarius allodiatis, qui tantum dependebant; Strigoniensis et Colocensis 200
domus pauperum ; szegenyhdz. Fej. 1., 311. censum allodialem solvit. Jus Fland. p. 21: episcopus quilibet 50 marcas argenti. Civitas
Cenodoxus, (Du C.) inanis gloriae cu- Exemti a jure feudali proprio propterea, quod Budensis Regi ac Reginae aeque die strenarum
viginti et unam marcam argenti utensilis in
pidus gr. xevoSogoq; vildgi hiu dicsoseg- sunt censuarii allodiales.
nek kivdnoja. Gyon. 4344.
1. Censura, examen rigorosum ; vizs- vasis nempe et scyphis offerre fuit obligala.
2. Census, (Du C.) tributum; ado. Vuch.
Cenofactor(ia), qui operatur de coeno; gdlat, szigorlat. J6kai Karp. Z. 318. letette
Jur. Feud. 58. Vocabulo census denotantur
a censurdt praeclarummal.
fazekas ember. Gyon. -4353.
118
Census
Centurio seu Centenarius
annul reditus personis privatis aut vi con- Jus Georg. 164. Prasstationes rerum veniunt n e u s . . . Centuriones (Centenarii, Centtractus foenebris aut vi alterius tituli pen- nomine Census, Census Fundualis, Terragii grafen) qui Centuriatibus (Centurionatibus,
dendi; speciatim autem illa3 prasstationes, quas (Grundzins) et consistunt vel in productis Centenis) hodie districtus, in quos comitacolon! glebaeve adscripti pendere obligantur. osconomias ruralis vel in pecunia. Schwart. tus divisus est, praserant. Tkal. Mon. Ep. I. 21.
3. Census, reditus; jovedelem. Zins. Scult. 188.
an. 1209.
Arch. Rak. I. 5. Annuus census dominii.
Census Hussarengeld. Pfahl. Jus
Centesimalis, in centum gradus diviCensus Akonalis, prasstatio, nona, de Georg. 168. Pecuniam titulo fideiussionis seu sus; szdzfokos, szdzas. Abelsb. 13. centesifrugibus et vino dari solita; ako illetek, securitalis de non profugiendo a Colonis sol- malis thermometri.
dezsma. Iter Oec. 86. nomine Akonum su- vendam ; Pra3Stationem item onerum quarteCentesimalita s, pars centesima, promilur Census loco Nonas de Frugibus et vino rialium ac Census Hussarengeld et Mon- portio, ratio pro centesima parte computata ;
szdzadresz. Arch. Rak. VIII. 73.
dari solitus, tempore Uladislai II. anno 1490 tirungsgeld dicti (. 15.).
Census s. Martini, Census die St.
Centigradus, 3. in centum gradus diviinductus ut patet art. 49 ... In nonnullis partibus Comitatus Honthensis Census Akona- Martini in recognitionem terras a Saxonibus sus ; szdz fokra osztott. Abels 13. thermolis pro Nona exigitur. (Ako, mensura; quas in denariis solvendum. Jus Fland. p. 15. 18 : metrum centigradum.
Lucrum cameras festo St. Martini solvendum
Centralisatio, actus ad unum centrum,
continet medias 64 mensurae Posoniensis.)
Census asperorum, Cf. Asper. tri- appellatur census seu taxa ordinaria in literis caput referendi, redigendi; kozpontositds.
butum civitatis e singulis civitatis partibus exigi privilegialibus tabularii nat. Sax: Mathias re- Szekesf. fogymn. Ert. 1894/5,p. 38.
Centralista, as, assecla eius, qui omnia
solitum; vdrosi ado, mely egyes vdrosre- gis commissionales anni 1469 super relaxaszekbol behajtatott. Oszpora. Kronst. II. tione tertias partis census ordinarii s. Mar- ad unum caput redigere nititur; kozpontotini. V. Civitas libera Regia. Mon. Com.sitds hive. Jdkai Mire Megv. I. 171. torte53., 54 an. 4528.
neti-conservativ, democrat-centralista.
Census capitalis, pecunias fenus, Trans. I. 80. an. 1542.
Census Molaris, merces pro molis
Centralisticus, 3., aliquid in unum
usura; tokepenz kamatja. Torvt. Msz.
Census caponalis, tributum in forma pendenda; malompenz. Pfahl. Jus Georg. cogens; kozpontosito. Szaz. VIII. Ap. 10.
Centrare, flstucare; . taposni, verni.
caponis prasstandum; tyukado. Pfahl. Jus CXXIV. Census Claris (Muhl-zins) stabilitur
Georg. 168. Velut magis noti (Census) Cella- ita, ul a singulis molis cochlearibus unus fiore- Ger. stampfen. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Centrix, (DuC.) a centum vel cento, merialis qui a Cellariis et Caponalis, qui in renus solvatur singulis annis.
Census Montirungsgeld, tribu- retrix, multivira ; kurva. Gyon. 4446 uta
luitionem Caponis a fundis etiam urbarialibus
prasstari solebat... Aliud est si census hi con- tum pro ornatu et vestitu militum. V. s. Cen- veteot.
Centuale Interustirium, quod pro
tractualiter sint stipulati vel Census Capo- sus Hussarengeld; felszerelesi ado.
Census Pecuniarius, Census centenis nummis solvitur; perczent, szdzanalis a terris censualibus vel emtis desuNaturalis, penzbeli, termeszetbeli add. lek. It. percento. Gal. pour cent. Kass. Jur.
matur.
Census Cathedraticus, V. Cathe- Pfahl. Jus Georg. 164. Prasstaliones rerum ve- Civ. II. 178. Super Finis T. quos infrascriptus
niunt nomine Census, Census Fundualis, Ter- titulo 6 per Centualium Interusuriorum
draticum. Fabo. Monm. Evang. II. 95.
Census Cellarialis, tributum pro ragii (Grundzins) et consistunt vel in produc- a Capitali suo T. apud N. N. elocato pro primo
cellariis solvendum ; pincze ado. Pfahl. Jus tis osconomias ruralis (Naturalibus) vel in pe- semestri anni T. obvenientium ab eodem DoGeorg. 168. (sc. Census). V. Census capo- cunia. Hinc Census vel est pecuniarius mino ... levavit.
nalis.
(Geldzins) vel naturalis (Naturalzins).
Centumpatres, vdrosatydk. Dip. Alv.
Census quarterialis, V. s. v. Sal- I. 154. Totum collegium centumpatrum
Census Cunicularis, census pro
Civitatis Cibiniensis. Cod. Alv. I. 56.
usu cuniculorum solvendus; tarnadij. Stol- gamum ; lakber ado.
Census Schedalis czedula penz.
lengebiihr. Juriev. Jur. Met. 93. Obligatur
Centunculus, (cenduclum) a gr. xev(Cunicularius) aliis Urburariatibus promotio- Pfahl. Jus Georg. CXXIV. Domini terrestres dovxkov, thorax, lorica e lana aut vestibus
nem minerarum per suum Cuniculum ... ad- ius habeant a glandinatione sabellicorum et coactilibus facta. Kuun. Relat. Hung. V. I. p.
mittere, non tamen gratuito sed erga mode- quidem a sabellico magno 12, a mediocri 9, 193: Non modo vero ipsi armis tecti sunt,
ratum Censum Cunicularem, si convenire a parvo 6 X-ros titulo census; titulo vero sed equorum etiam, quibus nobiliores venon possunt, auctoritate quoque Judicis mon- Schedalis (Zettelgeld) 3 X-ros non plures huntur, anteriores partes aut ferro aut [denso]
exigendi.
tanistici determinandum. Beszt. Levt.
centunculo (cenduclo) muniunt.
Census, de niansis, telekado, Census \italitius,holtanapjdigval6
Centuplicare, centies plicare; szdzSchwartn. Scult. 115. Agri modo et inutili an- fizetes, elelempenz, holtig valo .ber. Vern. szorosan retelni. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
tea Dominis glebas admensus census iste, Phil. Mor. 394. Census vitalitius, dum quis 114. Vita S. Steph. 60.
vulgo de mansis (sessionibus, laneis) singu- pro certa pensione quotannis usque ad dies
Centuplex, centipellio, centum pellis
lis fertonem seu florenum annuum reddebat. vitas solvenda, suas pecunias tradit. Torvt. Plin. H. N. 289. a kerddzok bendSje. Schla'g.
Census depositorialis, merces hor- Msz.
416.
Centasimalitas, centesimas (tributum);
rei; fekber, pdhopenz, rakhelyber. Ger.
Centuplicitas, atis, numerus centuszdzadresz (illetek). Arch. Rak. VIII. 73.
Lagergeld. Kass. P. P. 1., 241.
plex; szdzszorossdg. S. Steph. vita p. 41:
Centaurus, urus; boleny,bolenybika. Tandem misericordia Dei dignus centupliciCensus domalis, conlributio asdium,
tate retributionis bravio, tactus febri.
vectigal in redes impositum; i. fustpenz, 2. It. uro. Schla'g. 1634.
Centenaria, as, Centenarium q. v.;
Centura, as, cingulus; ov. Gall, ceinture.
hdzber, uri hdzado, epiiletado. Torvt. Msz.
Pfahl. Jus. Georg. 96. v. s. v. Salgamum. mdzsa. Tor. Tar. 1889. p. 381.
Ljub. Mon. SI. I. 206 : dedit notario pro piCentenarium, (Du C.) pondus centum gnore ... centuram unam argenteam.
Opinio Deput. 12.
Census dominicus, (Du C. c. domi- librarum ; mdzsa, Ger. der Centner, Zentner.
Centuria, as, seculum; evszdzad. Szanicatus) qui ad dominum pertinet; uri ado. Kass. P. P. I. 241. ut Centenarium salts in mosk. II. 197. Sequitur a salutifero natali DoSchwartn. Scult. 114. inconstantes fuere pro- VV. a T. finis T. xris in minori vero quantitate mini decimas sextas centuriae annus penultiventus dominici reliqui, cuiusmodi erant mulsi pondus P. libras non superat... Kronst. mus, qui Transylvaniae pene ultimus fuit.
Centuriator, dux, princeps, primus;
ctas pecuniarias maioris duas terlias, subsidium III. 1,92.
1. Centenarius, Centenarium; mdzsa. csapatvezeto, kezdemenyezd. Prop. Reip. p.
porro Dynastas militanti interdum asre datum,
quasque recentiori tandem asvo accesserunt Inst. Arithm. 65. 1. Centenarius, 100 Li- 12: Petrus Revajus Centuriator Historias
complura alia. Eminuit istos inter fructus, bris. Szegedi Rubr. Pars III. 163.
Hungarias.
2. Centenarius, i, (Du C.) qui centeCenturio seu Centenarius, szdCensus dominicus, isque pecuniarius (collecta virgalis).
nis praserat, iudex minor, qui per centenas zados. It. centurione. Kol. Am. II. 71. Erat
Census emigrationis, el-, kikol- ius dicebat et comiti suberat V. Centurio; vero centurio centum militibus prasfectus
tozesi ber. Kass. P. P. 1.229. sine depensione szdzados. Cod. Dipl. Arp. Cont. VI. 97. Pfahl. Slavicis populis vocatus Szotnik; omnes enim
seu gabellas hasreditarias (Abschluss) seu Jus Georg. XXVI. Magistratus, qui generatim Castri Jobbagyones i. e. mililes per centurias
vero Census emigrationis (Abfahrtsgeld). populo Castri (provincialibus) praserant, hi erant divisi. Prise. Serv. p. 22: Centuriones
. Census Fundualis, telek add. Pfahl. fuerunt. . . comes Castri... Castri Capita- seu centenarii erant centum militibus pras-
Centurionatus
Geraunus
Ceroma
119
fecti, Kollar Amcen. II. p. 7. In Judiciis vero

Ceraunus, i, pro: cerameus,
Cerevisia secundaria, utoly ser.
erant judices minores, qui per Centenas jus figulus ; fazekas. Gyon. 4414.
Ger. Nachbier. Par. Pap.
dicebant et Comiti suberant. Bel. appar. Dec.
Cercare, quserere (Du C. al. s.) keresni.
Cerevisia spumans, pezsgd ser.
I. Mon. V. p. 213. S. de Keza Chr. II. 2., 2. It. cercare. Ljub. Mon. SI. V. 91. an. 1407. Plutzerbier. Kov. Oec. 143.
II. 4., 12.
Cercator, scrutator; kutato. Ljub. Mon.
Cerevisianeus, 3.. ad cerevislam perliCenturionatus, us, Centurialus, di- SI. XI. 12. an. 1312: cercatores armorum nens; ser... Jogl. Etnl. T. II. 1. p. 98 : Hem
slrictus Comitatus; szdzadkerulet. Pfahl. Jus in lignis.
labernse cerevisianeae ultra horam noclis
Georg. Centuriones... qui Centuriatibus (CenCercellus, i, iDu C.) parvus circulus; fil- nonam omnino inlerdicantur.
turionatibus, Centenis) hodie districtus zer. Gal. cerceau. Ljub. Mon. SI. IV. 319. an. Cerevisiaria taberna, caupona cein quos Comitatus et populus eiusdem divisus 1393: quatuor paria cercellorum perlarum. revisiaria ; serhdz. Schwartn. Scult. 37.
erat. pra3erant.
Cerciorare, (Du C. Certiorare) certioCerevisiarium poculum, poculum
Centuritelium, centaurium; ebtej. It. rem facere; tudositani. Knauz M. E. Sir. cerevisite bibendoe... soros pohdr. Arch.
euforbio. Schlag. 894.
II. 250.
Rak. VIII. 334. Poculum Christallinum cereCentus, 3., pro ; centum; szdz. Georg.
Cercioritas, atis, aliquid certi de re- visiarium scissum cum operculo.
Sirm. I. 13. cum centis equis equitaverat.
rum statu; bizonyossdg. Episl. Proc. P. II.
Cerevisiarius, 3., ad cerevisiam perCenula, parva coana; kis vacsora. p. 306 : exspectat responsum et rerum certi- tinens ; ser... Kat. Hist. IX. 166. unam tuneloritatem.
Kronst. III. 608: pro cenula exposui.
lam cerevisis aul qualuordecim cubulos braCeparium, ubi csepae seminantur; hagyCerculus, i, libum in circuli formam sii (grani cerevisiarii) et duos cubulos humdskert. Gyon. 4371.
coctum ; korfonatu kaldcs. Pesty Szor. HI. m u l i . . . dare tenebunlur.
Cepe, csepa ; hagyma. It. cipolla. Schlag. 67. duodecim ova cum tribus cerculis et:
Cerevisioneus, 3., idem ac Cerevisia929.
tres verres et tres cerculos cum una asatura. neus vel Cerevisiarius; sor ..., sorhoz valo.
Cephalia, ae, xf<pa^, caput; fej. Kat. Cerdo, onis, coriarius, coriorum confec- Magy. Jogl. Eml. 98.
Hist. IX. 383. ad Andream natum Caroli, retor; timdr, borgydrto, borkeszito. Lederer.
Cerevisorium, caupona cerevisiaria;
gis Ungarorum, regem Sicilian, sed nondum Tab. Conscr. Egri level!
serhdz. Opin. 1810. Sec. HI. Til. 2. k.
regalem tyaram in cephaliis portantem.
Cereagius, (Du C. Ceragius) pistor, qui
Ceriarius, (Du C. cerarius) ceroplasla;
Cephalica, remedia caput corroboran- ad modum cera agit et deducit pastam; ke- viaszkeszito, gyertyacsindlo. Bally. Leg.
tia, antispasmodica; fejerSsitdszerek.Vern. nyer sutd. Gyon. 4429.
Eccl. TÎ. p. 376. an. 1015. Fej. I. 297.
Psych. 156.
Cerealium, domus, ubi panes dispoCerida, (D.'ef. hornbloser) cornicen; gr.
Cephalus, (Du C.) capito (piscis); fel- nuntur ; sutd hdz. Gyon. 4430.
xQazavKr]q; kurtos. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
szeguszo tengeri hal. Barczay.
. Cerebellum, cerebellum; kis agy. 114.
Cephas, (Du C.) caput; fo. Obs. Jadr. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 94. Post Cerimoniarius episcopi, i, Cere415. Sed ne dum eiusdem diei hora bis tertia dies quatuordecim pullus conspicitur plumis moniarius q. v.; puspoki szertarto. Torvl.
consumatur cephas quidam plebis de eorum vestitus; cerebrum ac cerebellum calvaria Msz.
conditione inter principalissimos et capilales occludunlur, pipit pullus, ac tandem fracto
Cerinda, (Du C. Cernida, lignum supra
et tarn diri seminalor facinoris suis relictis putamine excludilur.
quod ducilur laranlara, qui discernil pollinem
gazis cum suis afflnibus a Civitate refugit.
Cerebellaris, ad cerebellum pertinens; a furfure) (Calhol. esl inslrumenlum cuius
Ceppenich, paludamentum; kopo- agy... Bene. Med. V. 260. apoplexia cerebralis percussione granum defluil inler molas monyeg. Magy. Tor. Tar. HI. 73. ut depositis vel cerebellaris.
lendini.); szitdlo rdma. Gyon, 4438.
statim armis ceppenich circa se indueret.
Cerebrinus, ad cerebrum pertinens;
Cerinthiani, Cerinthi haBretici seclaloCeppus, pro ; Cippus. Tor. Tar. 1893. agy. Vern. Met. II. 186. Sceretio liquid! subti- res, iidem qui Chiliasta3 q. v.; Cerinthus
Cepurica, xrinovgixa, hortensia olera; lissimi cerebrini et nervosi pendet ab ap- kdvetoi. Nagy Hier.
kerti vetemenyek, zoldseg. Gyon. 4391.
pulsu sanguinis ad capul, per vim cordis.
Cernere, in animo habere; szdndeCer, cerevisia. Schwartn. Scult. 38. cereCeremonia processionalis, ritus, kozni. Arch. Ver. Sieb. VI. 1. 187. illam provisia ... quod ab Hungaris, retenta sola prima qui in supplicatione, pompa sacra observan- yinciam eciam cernit recipere, si possunl.
syllaba, Cer seu Ser dictum esse crederem, tur ; kormeneti szertartds. Tor. Tar. 1886. Cernibilis, quod oculis cerni polesl;
nisi Turcorum Scherbet suaderet aliud.
p. 531.
Idthato, szemlelheto. Bally. Ger. 116. De
Cera Hyspanica, lacca signatoria;
Ceremoniale, ritus, sollemnia; szer- sole ... ex usu cernibili hoc non polesl dici.
spanyol viasz. It. cera di Spagna. Arch. Rak. tartds. Ger. Ceremoniel. Diar. Com. II. 27.
Cernui, (Du C.) socci sive solea; kapcza,
VIII. 332. Cod. Dip. Alv. I. 72. sigillo... quod ob brevius Ceremoniale iidem primum solya. Gyon. 4442.
super cera rubra hyspanica impressive com- hora 8-va semet in stationibus suis sistendos
Cernuus, 3., (DuC. magnus, infmilus);
munitse p. 96. sigillis super cera rubra du- habebunt. Szaz. XI. 18.
nagy, magas. Gyon. 4440.
ctili impressive communitae et roboralas.
Ceremonialia, him, caarimonise; szerCeroferale v. Ceroferalium, (DuC.)
Cera sigillatoria, V. cera Hispanica. tartds. Instr. Pac. Art. XVII.
candelabrum, quod cereum ferl; gyertyaTorvt. Msz.
Ceremoniarius, i. 1. in Capitulo ri- tarto. Nagy Hier.
Ceralia, opus pistorium ; crustula ; su- tibus sacris peragendis praeposilus, 2. rituum
Ceroierarius, (Du C.) addeporlanda in
temeny. Ger. Geback. Quel. Sieb. I. 469. an. ac morum aut solemnium admissionum ma- Sacriticio lumina deslinalus; qui cereos in
1507. pro ceralibus et vino.
gister;. i. szertarto, 2. szermester. Kon. ecclesiaslicis cerimoniis aul qui luminaria ecCeraptuni, v. cereaptum (Dn C.) in- Egyh. 303.
clesiee accendil, Acolylhus; gyertyagyujto.
strumentum cereo incendendo aptum ; gyerCeremoniosus, 3., sollemnis, permul- Wagn. Par. Pap. Nagy Hier. Gyon. 4427.
tyagyujto pdlcza. Nagy Hier.
tas cerimonias amans; szertartdsos. It. cereCerographia, nolilia de insignibus el
Cerarius, i, (Du C.) qui facit vel vendit monioso. Hist. Zerm. Cobencz. p. 107: Viden- sigillis; pecsettan. Magy. Tor. Tar. VI. 176.
ceram ; viasz drulo. Gyon. 4410.
tur magis ceremoniosi quam nos catholici. Sim. Num. 93.
Cerascus, cerasus; cseresznyefa. Cod.
Cerenum, culpitrum (Du C. cervelleCeroma, (DuC. al. s.) Bovem ad ceDip. Hung. Pat. t. VII. 39. Venitque ad arbo- rium) species cassidis, qua tegitur capitis roma; okrot lovagldsra tanitani. Verancs.
rem cerasci crucesignatum.
pars superior; salap. Slappe. a Gall, cervel- VII. 28.
Quod de paroemia : ,Bovem ad ceCeratum, (DuC.) unguentum e cera liere. Szaz. XXVII. 311.
roma( scire voluisli, signiflcare ait Erasmus
confectum ; viaszkendcs. Poor Zsebsz.
Cereolum, (Du C. cereolus) glomus filo- indocilem docere, ad id muneris quempiam
196.
rum ceratorum ; viasztekercs. Bene. Med. asciscere, ad quod obeundum minime sit idoCerauneus, (Du C.) cerauneus est lapis III. 295.
neus, ingenio repugnante. Nam ceroma unflammeus a calore diclus, invenitur, ubi fulCerestatum, (Du C. cereostatum) can- quenlum quoddam eral olim apud veleres ex
mina cadunt; meteorko. It. meteora. Heyse: delabrum, in quo cerei slant; viaszgyertya- oleo el cerlis lerras generibus, quo alhlela?
Keraunia: Blilzsteine. Thurocz. 52. Lapides tarto. Series Ban. p. 3. (Dedi) duo cerestata. cerlaturi ungebantur, putabanlque eo unguenlo
etiam pretiosos, crystallum videlicet ac cerauCerevisia lupulata, Cer. e lupis corpora eorum forliora el firmiora reddi ad-.
cocta; komlos ser. Ger. Hopfen-Bier. Par. Pap. versariis; quod autem ad cerlamen allinet, quid
neum cseruleo corruscantem colore.
120
Ceromia
Certiorare
Cetegus
ineptius aut pigrius bove ? Is igitur mittit boCertiorare, (Du C.) certiorem facere; seres kenyer, (czibere). Ger. die Ma'hrte.
vem ad ceroma, qui slipitem philosophiam bizonyossd tenni, tudtdra adni. Arch. Rak. Gyon. 4457.
docet. Hue pertinent: oleum et operand per- VIII. 222. Torvt. Msz. Wagn. Epist. Proc. P.
Cervix prseopposita, animus obstinatus, contumacia ; nyakassdg. Urk. Sieb. II.
didi. Apud fimum vapores odorum spargis.
HI. p. 292.
Ceromia, (Du C. Ceroma) tabula cerata;
Certioratio, (Du C.) actus certiorem 82. an. 1351. si obstinanti et cervice praeviaszos tdbla. Gyon. 4415.
reddendi, argumentatio ; bizonyitds. Fej. IV. posito in excommunicatione... per triduum
Ceropherarium, (DuC. ceroferale) I. 204. Quod certum est, certioratione non perhoraret.
candelabrum, quod ceram fert; gyertyatarlo indiget.
Cesegus, Cetegus, cyprinus leuciscus
istdp. Gyon. 4508.
Certitudinaliter, (Du C.) certe, procul (Linn.); keszeg. Schlag. 822.
Ceroplasta, 33, cerarius; mezes kald- dubio; bizonyosan. Andr. Pann. 113. Pel. Cesendelum,species lampadis; lampa.
csos, mezes bdbos. Cher. Jus Eccl. I. 289. Pom. Dom. I. Adv. s. II. c. 4. Batty. Leg. HI. Ljub. Mon. SI. II. 218. an. 1344: comes ...
Dulciariis denique et ceroplastis cerae et 20. an. 1309. Cod. Zichy I. 453.
et futuri... debeant... manutenere continue
dulciarium distractio fmitis divinis libere adCertitudinarie, certe, Certitudinaliter; de nocte in palatio communis unum cesendebizonyosan, biztosan, bizonysdgoskepen. lum accensum suis expensis.
mittatur. Egri leveltar.
Ceroplastica, ars eceraflngendi;viasz- G. Fej. VI. 163., 150., Cod. Com. Zichy T. I.
Cespitare, (Du C.) Japsare, vestigium
festeszet. It. pittura encaustica. Gal. peinture 534.
fallit; megbotlani. Rak. On. 56. cespitante
en encaustique. Wachsmalerei. Greg. Aesth.
Certitude, certum responsum, certi ali- equo quasi fulgure tactus corruit. Dec. Bar.
89. Denique respectu modi mechanic! pictura quid; bizonyossdg, biztos dolog. Wagn.
289.
est encaustica (eingebrannt) eoque spectat
Certocertius, anndl biztosabban. Cespitis aratura, actus exarandi ceetiam ceroplastica (Wachsm.) et lignatoria Ger. urn so mehr sicher. Cod. Dip. Pat. VI. spitis ; a gyepnek felszdntdsa. Gazd. tort,
(Schmelzm. Email); musiva (Mosaik) etc.
242., 172. Nos itaque pro tot et tantis servi- szeml. 209. ubi quis primam cespitis araCertamentum, certamen; harcz. cys dicti Mykud bani, maxime, cum per rela- turam faceret, eandem terram quasi pro sua
Szend. Misk. tort. III. 231. an. 1563. ille tionem omnium baronum et nobilium Regni reputaret.
multa certamenta et militias c u m . . . Turcis nostri nobis certocertius constitisset.
Cespitosus, cespite obsitus; gyepes,
exercuit.
Cerugia, Chirurgia, ars vulnera, ulcera pdzsitos. Wallaszky 584.
Certificare, (DuG.) certiorem facere, tractandi; sebeszet. Cone. Bud. 1279. c. q.
Cessalia, a germ. Kessel, sartago; sernunciare; tudositani, hiriil adni, bizo- Nee illam partem Cerugiae exerceat, qua ad penyd. Kol. Cod. 41. cum igitur circa festum
nyossd tenni. Chr. Dubn. 70. Torvt. Mszt. ustionem vel industionem inducit.
Caterine cessalia remensa fundebantur.
Knauz M. E. Sir.. 1. 284.
Cerulei, satellites, milites praetoriani;
Cessio, engedmeny. It. cedizione. Gal.
1. Certificatio, (DuC.) citatio, in ius testorok. It. guardia del corpo. Leibwache. cession. Juriev. Jur. Met. 162. Quaevis partium
vocatio, testimonium, probatio, fides; bizo- Szamosk. IV. 521. Et suos equites passim di- fodinalium abalienatio Cessio generatim vocanyitds, hitelesites, perbehivds, irdsbeli misit Peditatum quoque praeire iussit vix tur; proprie vero nomine Cessionis partium
bizonyitds. It. certificazione. Torvt. Msz. quinquaginta ceruleos liquit.
fodinalium venit Emtio-Venditio earumden.
Kovy. El. 649. Citatio ad Tabulam Regiam
Cerumen aurium, aurium sordes; Jokai Karp. Z. 90. Qu'est que diable que cela
mandato mediante peracta vocatur Evocatio fulzsir. Bene. Med. II. 22.
ez a cessw) ? A cessio olyan torve"nyes
utraque vero tarn Citatio, quam evocatio comCerusa, se, stilus ex cerussa factus; ce- actus, minelfogva valaki valamely birtokhozi
prehenditur sub certification, quse itaque ruza, iroon, rajzon, olomka. Regn. Turm. jogait egy mas idegenre ruhazza at. Tisztb. Irm.
Actionem vel in se continere vel advolutam Prat. 13. oportet exmittendum Prsetorianum
Cessio litis, actus renunciandi, renundebet habere. Jogt. Eml. T. I. p. 107.
pugillari et cerusa provisum esse. Torvt. Msz. ciatio ; keresetto'l valo eldllds, perrol le2. Certificatio, nunciatio, nuncium;
Cerusea arbor, cerasus, xsgaaaoq; mondds,per-elhagyds. Torvt. Msz.
tudositds, hiriil adds. Knauz M. E. Str. I. cseresznyefa. Cod. Dip. Hung. And. Vol. V. Cessionales, (sc. litteras); enged332. Torvt. Msz.
421., 30. et ibi sub quadam arbore cerusea meny-level, dtengedo level. Georch. H. P.
Certificatoria3, (sc. litterae) (DuC.) et uno lapide est meta terrea.
HI. 66. Arch. Rak. VIII. 308. Kov. Form. St.
1. scriptum testimonium ; 2. citationem conCerusicus, chirurgus. Rac. Mon. SI. CXXXIII. Kass. Jur. Civ.. II. 176. Cessionatinens ; i. tudosito v. bizonyossd tevo le- XIII. 23. an. 1348.
les extradare solent ii, qui Jus suum in alio
vel, 2. idezo level. Kov. Form. St. CVIII.
Cerussa in bacillos redacta, praebabitum omni eo Jure, quo se concerneCertificatoriae p. 128. Torvt. Msz. Kass. iron. Ger. Bleystift. Vect. Gen. U. C.
bant, cum vel sine conditione aliquali in terJur. Civ. I. 13. in forma Certificatoriarum.
Cerussse Coniectores, stili cerus- tium aliquem transferunt.
Certiiicatorise patentes, citatio- sati c. (plaibasz) ironkeszito". BleystiflengiesCessionalis, ad cessionem pertinens;
nem continentes; nyilt idezS level. Jogt. ser. Tab. Conscr.
dtengedo ... Juriev. Jur. Met. 163. Ut ConEml. T. II. 1. p. 271: quia rustici seu coloni
Cerveler, (Du C. cervellerium) cassi- tractus Cessionalis Libro Contractuum monplerumque ex hujusmodi patentium certi- dis species, quae superiorem capitis partem tanorum inseratur.
ficatoriarum modalitate continentias eorum- operit V. s. Slapus, sisak. It. cervelliera.
Cessionarius, qui cessionem suscipit;
dem perlegere ... dignoscuntur.
Cervica, (Du C.) alapa vel potius cola- engedmenyes, dltalvevd. Georch. H. T. I.
Certif icatoria3 Reflexoria3, tudo- phus; arczul veres. Gyon. 4463.
14. Kass. Jur. Civ. I. 108. Tisztb. Ir.
sitva emlekezteto irat. Kov. Form. St.
Cervical, pulvinar (Du C. al. s.); fejalj.
Cessio natum, i, res, quae alicui cediCLXXIX. Certificatoriae Reflexoriae dum vdnkos. It. guanciale. Kopfkissen. Schlag. tur ; dtengedmeny. Torvt. Msz.
ludex penes exmissionem sedrialem procedit. 1144.
Cestratus, 3., clatus; vesett. Schroer.
Certificatoriae Reflexoriae, dum deliberaCervicositas, (DuC.) contumacia, per- Arch. Gr. et R. 63. Ratio veterum pingendi
tive prafixus Terminus differtur.
tinacia; nyakassdg. Moln. Patv. 9. Reg. encaustica et cestrata quse imprimis labente
Certilicatum, testimonium; koteslap Turm. Prat. 15.
iam arte in orbe romano invaluit.
kotesbizonyitvdny, kotjegyzek, bizonyito
Cestrum, instrumentum, quo cavatur
Cervicosus, 3., (Du C,) pertinax, obstiirds, level, bizonyitvdny. Torv. Msz. Cod.natus ; nyakas, megdtalkodott. Chr. Dubn. ebur; csontvesd szerszdm. Gyon. 4484.
Camb. Merc. 87. et super quovis taliter con- p. 143: o feminarum iniquissima . .. contra
Cesuratum, (Calep.) cesuratum vas apcluso negotio pro securitate concernentium Deum cervicosa. Wagn. Gyon. 4467.
pellatur cesim orificatum; feliil metszett
Partium, iis etiam non petentibus, TestimoCerviglossa, herba fors. Dictamnus al- edeny. Gyon. 4485.
nium seu Certificatum (Schlusszeltel) cum bus (Linn.); szarvas nyelv, isten oldala
Cetaceus, i, xr/rog, bala3na,cetus; bdlna,
cet. Isthv. VI. 91.
accurata folii et numeri sub quo negotium fiive. Gyon. 4479.
Diario insertum est provocatione, citra deCervisa, Cervisia ; ser. Curios Misc. III. Cetarise, locus, ubi pisces capiuntur, salsumendam hoc titulo taxam extradare obliga- Oct. Synops. Chron. XI. Potum ex hordeo santur ; halfogo hely. Gyon. 4514.
bitur.
ive cervisam excogitavit Liber Pater seu
Cetarius, i, (Du C.) piscator; halasz.
Certionare, (Du C.) cerciorare q. v. Dionysius.
Gyon. 4515.
Fej. X. 1. 403. et incunctanter fide digno teCetegus, Cesegus q. v.; keszeg. WeissCervisia, 33, cerevisia. Szaz. VI. 303.
stimonio exinde certionati latius didicimus.
Cervisianum, intrita panis e cerevisia; fisch. Schlag. 822.
Ceterim
Challendse
Character! sticus
121
Ceterim, ceterum ; egyebirdnt. G. Fej. ducitur ignis (pyrites); kova, tuzkd. Gyon. Bel. Geogr. 562. Regimen Tartariaj Europeae,
VII. 378., 3.
4536.
quod clientele nomine, inde ab anno 1584.
Cetex, (Dief. segex, serex, sysex.) (Du C.
Challendse, Kalendae; ho elsd napja. Tartarorum Imperatori subest a Principe,
cetes avis ignota). Fringilla spinus (Linn.) ; Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 191. challendas Chan cognominato. Ibid. Vires Tartarorum
csizik. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Aprilis. Magy. Tor. Ta>. IX. 15.
usqueadeo succreverunt: ut etiam Chanus
Cetula, ae, scheda ; czedula. Ljub. Mon. Challum, fors. idem quod apud Du C. belli tempore Imperatorem Turcorum... cum
SI. XVII. 26. an. 1420. cetulas sen bullas.
Caulagium, praestationis genus ex salinis quinquaginta equitnm millibus in castra comiCevetes, molles, obscoeni ; termeszet proveniens; so illetek. Han. Mon. Jur. II. lari soleat.
Chanderia, infamis, turpis; czandra,
ellen eldk. Gyon. 45204522.
280: de sale vero, quod receperit et vendideChabia, ae, fors. idem quod ga\\.chabeau : rit... habeat de challo quinque pro cente- si. swandra. Georg. Sirm. I. 64. Magnifice dorudens (Du C. chaablis.) ; huzo hotel Mem. nario.
mine, nihilominus ei credamus, quia chandeChalybare, chalibare, indito charia es^ hoc est effeminatus homo est.
Pauli. 431. et latitude ipsius chochae erat
Channa, ae, V. Canna mensura longivargorum meorum 13. et arbor eius desuper lybe ferrum durare, adiecto chalybe duritiem
coopertoria, circundat palmis 12. Chabia ferro inducere; aczelozni. Monm. Comit. tudinis.
autem eius per Crucem erat palmorum 13. et Trans. II. 182. securim magnam ad chalyChanona, (a gr. %aiu>v, Gerstenkuchen)
medio.
bandum vendant d. 12. Kronst. II. 532. an. placenta ; beles, lepeny. Gyon. 4556.
Characatus, 3., (a char ax = palus
Chacanus, magnus Dominus, Chaganus ; 1538. III. 420 : secures . . . chalybavit.
nagy ur. Nad. Floras Hung. L. I. C. VII. p. 1. Chalybs, retinaculum pyritae; kakas Colum.); karozott. Kov. Oec. 70 : Characa25. donee a Chacano quern Turcorum mag- a puskdn. Reg. Turm. Prat. 109. ulterave tae sc. vites, quae palis alligantur, atque non
num interpretamur Dominum Justiniani avo vice chalybs quoque in sclopo attracta dimit- multos quidem botros sed nobile vinum minidevicti . . . ferioribus imbuti sunt animis.
tatur...
strant.
Charactare, (Du C. Charaxare), scriChacia et Chatia, via per quam agun- 2. Chalybs, acuendis cultris; aczel
tur pecora ad pascua, area ante vineam. V. s. koszoriilesre. Moln. Patv. 14. Mensalia splen- bere ; irni. Gyon. 3881.
Arra 2.
1. Character, idem ac littera. Vox Graeca,
dide teneto, cultros acuito, orbes mundos ei
Chaganus, imperator Turcarum et Ava- chalybem ad manum habeto, sedesque ap- | qua signiflcatur instrumentum illud, quo norum. Chacanus q. v. Benko. Im. Nat. Sic. 5. plicato.
! tae quaedam alienae rei inscribuntur sive imZsigm. Hist. 11. Hunc populum . . . dominans
Cham vel Cam, nomen imperatoris el primuntur. Ap. grammaticos dicitur flgura litgentis Turcicse chaganus profligarit. Facto dei apud Cumanos; khan. Fej. IV. I. 429. terarum (Fore.); betii. It. carattere. Gal.caraccum Longobardis foedere hos contra gepidas Tartari Deum vocant Itoga, sedCumani Cham lere. Germ. Charakter (Buchstabe). Isthv. XI.
iuverunt et Daciam ductu Baiani chagani a. i. e. imperatorem ilium appellant. Thur. Salom. 171., 43. Arabicis Characteribus.
2. Character, titulus, gradus, status,
565. occuparunt. 12. Quartus fllius cum suis 511.
Avarum chagano se subiecit.
Chamata, ae, (Du C. chomatum) agger; honor, munus, conditio ; alias, rang, czim.
Chajmecham, Chaimechanius q. v. toltes. Ljub. Mon. SI. II. 288 : mittetur ligna- It. carattere. Kass. P. P. I. 49. Personis sinMagy. Tor. Tar. XX. 108. ad Vezerium chaj- men necessarium . . . pro bastita . . . mantellis gularibus dari debet competens Dignitatis,
mecham latarum minuta.
et chamata.
honoris, characteris et offlcii titulus, qui
Chaimechanius, ChaimochaChambaletum, alias: camelotum = optime ex schematismo Regni Hungarian
nus, vox ex turcica lingua mutuata maxima pannus e camelorum pilis confectus; cseme- eruitur.
Character Cyrulicus,figuraelitteradignitas apud Turcas (ab arab. kdim : stans let, chermeleth, habos szovet teveszoret makdm: locus) quae dignitatem Vezirii bol. Tor. Tar. 1887. p. 173. una pecia de.
rum a Graecis ascitse et apud Slavos auctoribus
Cyrillo et Methodo civitate donatae; cziritlsequitur. Chaimechanius in absentia Vezirii chambaleto viridi cum virgulis croceis.
vicarius eius est et summa rerum gerendarum
Chambelottum, Chambaletum q. v. betuk. Bel. Geogr. 553.
administratione fungitur ; kajmakdm. Rak. Tor. Tar. 1889. p. 597. Antipendium album Character et insignia militaria,
ordo, gradus, honos militaris; hadi tiszti
On. p. 280. 1. 3133. (32.) Instructus fuit ex chambelotto albo.
Papaius ad adventum meum Chaimechanio
Chameleon, ontis, dolosus, malitio- rang es czimerjelek. Torvt. Msz.
Character indelebilis, signum, quod
in absentia Vezirii rite denunciandum . . . Tor. sus, malignus; dlnok, rossz indulatu.
deleri non potest; letorulhetetlen jegy.
Tar. 1886. p. 677.
Verancs. III. 142.
Chalafatus, i, qui naves picat, reficit ;
Chamemellum, Matricaria Chamo- Torvt. Msz.
Character moralis, mores; erkolcsi
hajo iszkdbdlo. Ger. Kalfaterer. Han. Mon.milla (Linn.); szekfu. Gyon. 3612.
Jur. P. I. 226 : carpentarijs . . . chalafatis.
Chamera, (Du C.) pro : Camera. Tor. jellem. Torvt. Msz.
Character nationalis, ingenium,
Chalazion, crithe, hordeolus ; drpa, Tar. 1890. p. 596., 597. praefectus chamerae
suae majestatis.
natura, mos nationis ; nemzeti jellem. Torvt.
mely a szemen kel. Par. Pap.*
Chameunise, (Du C.) gr. â^vvia, Msz.
Chalcanthum, i, Vitriolum, %cdxdv&q,
xdkxav&ov, yâkxavQ-i^ gdliczko'. Szamosk. humi cubationes; folddgy, foldon valo hdCharacteres, (Papias) synodiae, id est
II. 184. quarum omnium aqua medicamentosa Ids. Nagy Hier.
communes locutiones ; kozonseges dltaldnoest ob naturas metallicas sulphuris, aluminis
Chamozza, (Du C. camoca, camucum) san elfogadott beszedmod. Batly. Ger. 111.
et Chalcanthi, per quorum venas emanaL panni serici vel pretiosioris species. Kamuka. per solem Christum Redemptorem potentes
Bel. Comp. Hung. Geogr. 21. Vitriolum, quod Ljub. Mon. SI. XXII. 183. an. 1461: plane- non unquam volunt in characteribus cathoGraeci chalcantum nominant.
tarn . . . cum dalmatica viride de chamozza. licis, per lunam vero Ecclesiam. Nota Batty.
Chalcedonix, achates Chalcedonius ;
1. Chamus, i, Cham, Can, imperator, Magni doctor es volunt communi locuhdjogko'. Kecsk. P. Otv. 152.
rex tartarorum; a tatdrok fonoke. Rak. tione apud catholicos vigente per solem
Chalcographicus, 3., adaerariiscalp- On. II. p. 283.1. 811.
etc. designari.
toris, caelatoris seris artem, ad chalcographiam
2. Chamus, i, frenum; dladzo era's fek.
Characteristica nota, singularis,
pertinens ; rezmetszesi. Benk6 Im. Nat. Sic. Gyon. 4532.
propria nota; ismerteto jegy. Torvt. Msz.
56. articulus . . . typis chalcographicis manChan, locus depositarum mercium ; raCharacterisare, notare, describere;
da tus.
kodo hely. Tract. Comm. Art. XV. Mercato- jellemezni. It. caralterizzare. Vern. Met. II.
Chalibatio, actus calibandi ; aczelozds. ribus Caesareo-Regiis, ut dissidia et inconve- 54. Imre Phil. 374. Libertas characterisat
Kronst. II. 480. an. 1537 : pro chalibationenientiffi, quae plerumque diversas inter natio- hominem. Bene. Med. II. 167.
securium.
nes exoriri solent, evitentur, ad imponenda et
Characterisatus, 3., titulo, gradu hoChalifa, ae, (Du C.) ita appellabant Sara- conservanda sua mercimonia praestito consueto norario, munere praeditus, ornatus; tiszti
cenfsupremos suae gentis principes, vocabulo censu unus proprius et commodus locus vulgo ranggal biro. Magy. Jogt. Eml. I. 439.
Characteristicus, 3., ad naturam,
Arabico Khalifah v. Khalafa, quod successo- Chan dictus a porta Ottomannica ad instanrem vel haeredem significat. Principis vicem tiam Ministri Caesarei apud eandem existentis genus, indolem alicuius rei pertinens; jellemzetes. It. caratteristico. Kass. P. P. I. 280.
gerens ; helytarto. Hor. Mem. 143.
assignabitur.
Chan, Chanus, (Du C.) V. Chamus. personalis descriptio secundum notas chaChalix, %ah.} lapidis genus, ex quo de16
122
Char acteriza tu s
Charta charitatis
Chesmesinus
racteristicas et signa cognoscibilia in Pas- valid, vdltdlevel. Monm. Comit. Trans. IV. gula diminulivum blandientis a Drago, quod
est charum, qua ex re, si latinis licet, Chasualibus adumbretur. Greg. Aesth. 140.
178.
Charta charitatis, elsdrendi alkot- rulus dici deberet.
Characterizatus, 3., dignitate ornatus ; tisztseggel kituntetett. Arch. Rak. VIII. mdny (szeretet-level). BeL. Pil. P. I. 39. Az
Chasmaticus, terrae motu attonitus;
239. Concurret tamen Fidelitas Vestra in di- 1201-iki nagy kaptalan a szeretet-level (charta foldrengestol megboditott. Taurini Stauromachia HI. 347. Ed. Engel. Mon. Ung. Bees.
rectione quoque horum, qua Minister noster charitatis) olvasasat is elrendeli.
primarius et characterizatus.
Charta exploratoria cserulea, 1809. 155.
Chastratus, i, castratus, vervex; iiru.
Charagma, tis, ^payâ^cselatura mo- charta lacca musica infecta; kek lakmusLjub. Mon. SI. XI. 135. an. 1343: p r o . . .
nelse; veret a penzen. (Du C. character, papir. Poor J. Zsebsz. 92.
Charta lusoria, Cartae q. v. (jatek) presenta chastrati... et duas vigetes vini.
imago). Knauz. M. E. Str. II. 794., 924. Regiam
Chatena, pro: Catena. Eszt. Okm. p.
imaginem in charagmate gestientem. Gyon. kdrtya. It. carta da giuoco. Spielkarte. Vern.
46. (Deer. Ludovici 1523.)
3882
Psych. 62. folia chartae lusoriae.
Charts marmorisator, papyri
Chatenacius, 3., ad catenam pertinens;
Charanga, a?, Szentiv. Cur. Misc. Dec.
III. P. V. 93. A fortiori autem charangae seu marmorarius ; papirmdrvdnyozo. Ger. Pa- Idncz... Ljub. Mon. SI. V. 245. an. 1334. pro...
clavi et chatenacio stale.
grandines illae in ovo nulla vi plastica pol- pir-Marmoriser. Tab. Consir
Chathus, a gr. foxarooav, milites vaganlent, Totum siquidem illarum munus est memChartae pariculse, V. Pariclae.
branas albuminis vitelli membranis devincire:
Chartacea pecunia, nota pecuniae ab tes, expilantes; bitangolo katona. Ger.
Hinc si hae grandines scindanlur illico albu- aerario edita ; papirpenz, banko. It. banco- Nachziigler. Magy. Tor. Tar. XXIV. 87. rapine
nota. Banknote. Kass. P. P. I. 272. hsec semper vel furta, que per chathos et martoloczos fieri
men a vitello separatur.
Charatellum, parvum dolium; hor- pro valuta Viennensi seu pro current! charta- solent.
Chaucha, V. caucha, Dip. Rel. Reip. Rag.
docska. Ljub. Mon. SI. XI. 219. an. 1347. ceapecunia intelligenda erit. I. 272. concessiCharaxare, (DuC.) V. Charactare. mus, ut in cunctis ad seriptum redigendis con- 318.
Chausius, i, nuncius apud Turcas, alias
tractibus stipulationes seu ad conventionalem
Gyon. 3884.
Chardakus, i, croat. fat-dak, casa vigi- aut aliam legalem monetam auream vel ar- Chauzius, Chauzus: hirnok a torokoknel. Verancs. V. 358. chauzio. Dec. Bar. 22.
lum; o'rhdz. Kuk. Jura II. 184. an. 1758: genteam seu chartaceam pecuniam.
pro pontibus, vigiliarum speculis seu CharChartsef olia lusoria, Charta lusoria; in omnes extemplo regiones, quam late fines
dakis.
imperil Turcici protenduntur, nuncios, quos
kdrtya. Opin. P. III. Sec. IV. . 7., 1.
Chartsef oliorum Conf ector, char- Chausios ipsi vocant. Szilady Tor. Magy.
Charisma, gratia; malaszt. Pesty.
Szor. III. 123. charismatum et spiritualium tarum lusoriarum artifex ; kdrtyafesto. Kar- Eml. III. 10. Imperatoris Turcarum Chauzum.
Chauzus, Chaus, Chiansius, V.
tenmahler Tab. Conscr.
bonorum.
Charisma Coeleste, gratia coeleslis;
Chartarium, (Du C.) V. Cartarium. Chausius, q. v. Tor. Tar. 1881. p. 65., 71.,
egi malaszt, kegyajdndek. It. Carisma ce- Fej.X. I. 352. Ex original! Chartarii Sarvar. 74. presbyteri turcici et chauzi.
Chartarius, Chartapoeus, qui chartam
Checha, 33, V. Cecha 2. Quel. Sieb. I.
leste. Otia Bachm. 465.
Charisteum, (Du C. caristeum) mar- conflcit. (Freund. Papierhandler); papiros 220., 543. an. 1509. chechis, quffi cum pixidibus iussae sunt sagittare.
moris dictum genus, quod gratum sit sculpto- csindlo. Par. Pap.
Charteca, ae, pyxis secto ferro et pulChelidonius, lapillus, quern gignit hiribus ; zold mdrvdnykd. Gyon. 3969.
Charistia, idem ac Caristia i. e. Carilas vere pyrio repleta; kartdcs. It. carloccio. rundo ; fecskeko. Schwalbenstein. Kecsk. P.
annonae; drdgasdg. Magy. Jogt. Eml. I. Kartatsche. Beng. Ann. Erem. Coenob. 372. Sed Olvos M. 146.
dum hi (Pyrobolarii) ex siccandis chartecis ac
Chelis, lutana (gr. yi1.vc) ; lant. Szaz.
443.
Luten.
Charistium, annona3 caritas; drdga- pulveri nitreo aliquantum humefacto intenti XVII. 861. Chelis koznyelven
sdg. Quel. Sieb. I. 428. an. 1506: ob cha- minus caute versantur cum igne.
Chelonites, a gr. x^vrl (chelonitis);
Charthesia, (Cathol. Carchesid) sum- bekakfi. It. chelonite. Krotenstein, Chelidonit.
ristium tcmporum.
Kecsk. P. Otv. Gloss. 139.
Charitative, (Du C.) ex animo, ex camus malus; arboczfa teteje. Gyon. 3893.
Chelonium, faXwviov) concha; bekaChartibulum,(DuC. caslibulum) mensa
ritate; szivesen, szeretetbol. Pel. Serm. Votekno. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VI. 175.
luit tamen Christus tangere eundem lepro- quadrata ; negyszogu asztal. Gyon. 4008.
Charticeus, 3., ex charta; papirosbol Testa tesludinis, qua turn in dorso turn in vensum charitative, quern scivit peccatorem
valo. Olah. Cod. Ep. 167.
tre (quse proprie chelonium appellalur) muniesse. Hiem. 28. d.
Chartif olium, compositum ex charta et tur, pariter est durior.
Charitativus, 3., (Du C.) caritate,
Chemismus, ^3?//e/, mixtura elemenamore sincero plenus: szeretetbdl credo", folium, charta, charta lusoria; kdrtya, jdtekkegyes. It. Caritativo. Pray. Dext. et vita D. kdrtya. Chartif oliorum lusus: kdrtyajd- torum, complexio materiarum, coeca aclio viSteph. p. 145. Lzb. Cod. Med. II. 689. casa tek, kdrtydzds. Rak. On. p. 31. 1. 37. p. 32. rium naturalium; vegytani termeszet, vecharitativa. Pel. Serm. Hiem. 36. n.
1. 2. (32. 1.)... tempus diurnum consume- gyules. Bene Med. III. 170. chemismus,
Charivarium, (Du C.) Ludus turpis batur somno et amplo prandio, quod charti- galvanismus ac magnetismus. Vern. Met. II.
tinnitibus et clamoribus variis, quibus illu- foliorum lusus et ad vesperam... coana 46. organismus est technicismus naturae supra
merum mechanismum et chemismum exaldunt iis, qui ad secundas convolant nuptias; subsecuta est.
macskazene. Gal. Charivari. Nagy Hier.
Chartophagus, tempus edax rerum, tatus. Imre Phil. 176.
Cherasa arbor, cerasus, cseresnyefa.
Charoneus, 3. vis neeem adferens; 61- chartarum; irat-. papirpuxztitd, emeszto
dokld hatds.M. Bel. Prodr. 109. Salutari huic (idd'). Peterfl Con. Hung. P. I. 787. Fingamus Cod. Dip. Pat. VI. 256., 182. et inde iungitur
fonii vicinus est acidularum alter. Sed charo- licet Saturnum chartophagum, grassatum in ad meridiem et ibi est arbor cherase et ibi
neam quoque habet eius naturae ut noxiis Hungariae tabularia.
sunt due mete. Kol. Col. Id.
Chartophylacium, (Du C.) V. Car- Cherbla, idem quod Bilizna; feher
halitibus aves transvolantes... enecet.
eziist keszeg.
Charontis januam ingressus, tofilacium. Gal. Verancs.'Hist. I. 341.
Cherienses, V. Fratres Bigoti.
szomoru dolog. Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. Chartophylacius, (Du C. cbartophyP. II. 150. Charontis januam ingressus. Dici- lax) cancellarius; leveltdror. Fej. Jur. Lib. Cheridon, malluvium. Szaz. XVII. 862.
tur de re vehementer tristi et luctuosa.
431.
'
Lavatorium vagy (a mint a nep nevezi) CheChartopoeus, Chartarius q. v.
Charta-bianca, ae, charta alba i. e.
ridon mosdo edeny.
vacua, pura, sine scriptione, litters quibus aliChartularium, (Du C.) tabularium in
Cheritismus, (Du C.) xaigtria/xos, saquis plena agendarum rerum potestate instrui- clauslro, scrinium; leveltdr, levelgyujte- lutatio, Annuncialio Deiparse Virginis; udtur, quibus aliquis se ad aliquod officium obli- meny. Szaz. XIV. 102. Torvt. Msz.
vozlet. Nagy Hier.
Chervisia, corevisia; sor. Eszt. Okm.
gat. Alias Charta alba; felhatalmazvdny,
Chartularius, Chartulatorius,
kotelezd iratlan level. Sziris. 34. Art. Diaet. prffifectus tabularii; leveltdros. Batty. Leg. p. 32. (Deer. Ladisl. 1280.)
Pos. 55. extradatae Chartabiancae. Molnar T. I. p. 320. et 321.
Chesmesiiius,(carmesinus) color ostriCharulus, 3., carus; kedveske, ked- nus, purpureus; bibor szinu. It. chermisi.
Patv. 25.
Charta cambii, V. Litterae Cambiales; ves kis. Verancs. Hist. I. 127. Sic esl Dra- Magy. Tor. Tar. HI. 65. V. Bosdoganum.
Chianzius
Ghiromanticus
Chorea
123
Chianzius, V. Chausius. Magy. Tor. Tar. consideratione variarum linearum, monticulo- 'ChonialUs, cricetus; horcsog. 3fagy.
rum et similium, quse in vola praecipue manus Tor. Tar. I. 34. vescuntur Chomalis (HamIII. 78. post discessum Chianzii Turcici.
Chiaussius, V. Chausius. Szilady Tor. hominis visuntur, coniecturandi ratio. Vern. ster) et susolis (Zieselmanse).
Chonus, i, signum, forma; jelzo eszMagy. Eml. III. 7. De Chiaussio bene trac- Phil. Mor. 254.
tando facial Dominatio Vestra . . . Verancs.
Chiromanticus, 3., ad chiromantiam koz. Prdge. RaC. Mon. SI. XIII. 155. an. 1356.
pertinens; qui ex lineis manuum vaticinatur; officiales, qui erunt supra cecham, debeant teV. 240. V. 17.
Chibrio, mensura liquidorum, praeser- kezj6sldsi,kezjos. Gal. Chiromancien.Curios. nere ipsimet ponponos, cum quibus fueri(n)t
lim vini, a Slavico Ceber, ctsrB unde: cso- Misc. 170. Quaenam lineae et partes manus choni.
bor} cseber. Germ. Zuber formatum. Cod.praecipue observentur a Chiromanticis ?
Chopertum, = copertum, operculum;
Dip. Arp. Cont. II. 153. cum vineis, de qui- Czvit. Spec. 160. prognosticon... chiroman- fodel. Ljub. Mon. SI. III. 221. an. 1351. scibus chibnones nobis debitos eis indulsimus, ticum.
phum ... cum choperto.
ne persolvant.
1. Chironomus, i, coquus; szakdcs.
Chorales, in ordine stanles et canenChibro, onis, Chibrio q. v.; csobor. Taurini Stauromachia II. 139140. Engel. tes monachi; karban eneklo szerzetesek.
Magy. Tor. Tar. XII. 6-4. tinas seu chibrones. Mon. Ung. Bees. 1809. p. 140. Chironomus Par. Pap.
Chifra, ae, (Du C.) pro : cifra q. v. Tor. structor quadras dispensat iniquas.
Choralis, e, ad chorum pertinens; kar.
Tar. 1890. p. 646.
2. Chironomus, i, pantomimus; nema- Beng. Ann. Er. Coenob. 600 nunquam vero a
Chihaia, ae, vices gerens; helyettes. II. jdtekos. Szamosk. I. 231. Aderant funambuli, nocturnis Cftoralibus vigiliis abfuerit.
Rak. Gy. 646. Chihaiae Supremi Vesirij.
gladiatoves, pugiles, pelauristae, chironomi, Choralista, us, discipuli, qui in templo
Chiliarcha, Iribunus militum ; ezredes. ferarum ad lusus cicuratarum productores etc. cum caniore canlant, festis autem per singulas
Mar. Reg. Dalm. 305. Dux erat nomine Bar- Chirotheca, 33, tegumentum manuum, domos evangelium legentes mendicant; eneris, quern nos Caesarem possumus dicere, sub digitale, manica; keztyu, ujj. Schm. de Ins. kes szegeny tanulo, mendikdns. Brezny.
eo Chiliarchae Praefectique.
18. Monent Chirothecae Candidas Regem. ne 311.
Chiliarchse locumtenens, qui ad- subditorum bonis inhiet. Bel. Geogr. 498.
Choraliter, medio carminis cantici;
iutor datus est praefecto legionis; alezredes. Ensis S. Stephani Regis eiusque Paludamen- karenek mellett. Fej. Jur. Lib. 498 : offictum
Ger. Oberstlieutenant. Szaz. XIV. 57.
tum, chirotecae, Calceamenta . . . Cod. Dip.divinum choraliter decantari procuretur.
Chiliasmus, strictiore sensu opinio de Arp. Cont. VI. 277. Wagn.
Choralius, alias: chorarius (Du C. chofuturo mille annorum Regno Dei cum Christo
Chirt, meta; hatdr. Thai. Mon. Ep. I. 84. ralis) qui interest vel canit in choro; karredivivo et redituro in lianc terram deliciarum an. 1245. intrat unum Chirt et per eundem enekes. Batty. Leg. HI. 257. an. 1370: in
et gloriae plenum. Opiuio haec nititur Apoca- iens minime intrat unum Struzec.
Missa maiori... debent esse constituti Cholypsi Johannis 20., 4. Text. v. sub Sabbatharii.
Chirurgicus, i, (Du C.) chirurgus ; se- ralii de Canonicis senioribus.
Status beatus piorum mille annos durans ; a besz. Szaz XVII. 559.
Chorare, psalmos canere ; zsolozsmdt
szenteknek, jdmboroknak ezer evig tarto
Chirurgus, i, vulnerum medicus ca- enekelni. Sup. An. Sc. II. 376. an. 1543:
boldogsdga a szombatosokndl. Egyet. Phil. strensis ; tdbori seborvos. Tab. Conscr.
primam horam chorabit... intonando et
K. VII. 187.
Chitrapos, -/vrQonovq, olla, quae pedes versiculum cum collecta dicendo. Batty. Leg.
Chiliastse, V. Millenarii. Curios. Misc. habet; serpenyo, Idbas. Gyon. 4594.
III. 313. an. 1397.
III. Oct. Synops. Chron. VI., IX. Chiliastae
Chlaena, ae, (DuC.) foaiva, toga pelChorator, fors. idem quod ap. Du C..
choreator: saltator; tdnczos. Tor. Tar.
an. 130.
licea; suba. Slav, halena. Par. Pa"p.
Chiliasticus, 3., ad millennium pertiChlamydatus, chlamydem gerens; 1889. p. 596. quatuor bacilli argentei pro chonens ; ezredeves. Szaz. XXX. 10., 936.
kurta mentet viselo. V. s. togatus. Cell. ratoribus.
Chimserice, vane, inaniter, absurde; Bel. App. 813.
1. Chorda, ae, (-/o^rog) pabulum; taagyrem szerint, fondkul. Imre Phil. 30
Chlamidula, dimin. a chlamyde. Arch. karmdny. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII.
Chirager et chiragricus, qui chiragram Rak. VIII. 310.
201. Fertilis censetur villa ilia, quae pascuis et
habet; gorcsos, keze fdjo. Gyon. 4558.
Chlamys, idis, vestis pellibus duplicata; pabulo abundat idest foeno, chorda, stramine
Chiridota, Chirodota, 33, (Du C.) bekecs. Teut. Schul. I. 335.
silis quin et Braxatorii colluvie.
2. Chorda, ae, funis, filum ; szij, kotel,
vestis, dalmatica manicata; hosszu ujju
Choaccio, vis, coactus ; -kenyszer. It.
mente, ujas kamoka. Par. Pap. Nagy Hier. forza. Zwang. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 17. zsinor. It. corda. Monm. Comit. Trans. V.
quod ipsi voluntarie et nulla choaceione me- 201. A centum maioribus chordis fl. 50. (De
Cf. Capitol. Pertin. 8.
Chirocleus,i, (Du C.) Liber quidam par- dicante...
funibus).
Chocha, ae, V. Chaucha; navis species; 3. Chorda, ae, kinzo eszkoz. Kov. Jur.
vus, dictus, quod clausa manu possit teneri.
Nam /sty, manus. xtelw, claudo dicitur grsece; hajo. Rac. Mon. SI. XIII. 267. an. 1359.
Tav. Ind. Chorda genus torturae olim in Itakezi-, zsebkonyv. Nagy Hier.
Chochliarius, cochlear. Szaz. IV. 679. lia usitata.
Chirographarius, a gr. âô'ypa- Pro duodecim chochliarijs de argento cum
4. Chorda, ae, coli dolor; belkdszveny,
<pov, chirographum, creditor, qui penes se ha- aliquantulum de auro, que ponderat marche miserere. Bene Med. IV. 12. saepe labia urebet debitoris chirographum ; be nem tdbld- tres.
thrae evadunt magis tumida ac rubra et per
zott hitelezd. Slat. Jur. L. L. III. p. 64. Kovy
Chochonus, i, species bellicorum in- inflammationem ad corpora cavernosa extenEl. 465. Post In tabulates veniunt simplices strumentorum; operculum, quo pulvis pyrius sam penis spasmodice contrabitur atque inChirographarii idest: creditores non in- operitur in tormento ; fojtds. Ljub. Mon. SI. curvatur, quas curvatura sub erectione impritabulali, iuxta aetatem non emanalionis obliga- IV. 276. an. 1390.
mis conspicua frequentius deorsum tendituret
torialium, verum vi D. 13. p. 156. creditae peChochus, i, carpentum, pilentum; ko- dicitur chorda vel blennorrhagia chordata.
cuniae... p. 466. Ad simplices Chirogra- csi. Ger. Kutsche. Batty. Leg. T. I. 600: pediChorda montanistica, funiculus
pharios referuntur etiam vitiose intabulati. tes in personis eorum non in curribus, chochis. montanus; mertizsinor. Besztb. Levt.
Chirographe, 1. Chirographum; 2.
Chocolada? Confectores, chochoChordarum prseparator, (Du C.);
Contractus ; 4. kezirat, tulajdon kezirds; latae, caldaj cacaotica? conf.; csokolddekeszito. intestinorum pr. hur keszito. Bene Pol. 152.
Chocolademacher. Tab. Conscr.
2. metszett oklevel. Torvt. Msz.
Chorea, ae, nude positum signif. choream
Chirographius, notarius; leveliro.
Choeredus, heres, socius heredis, cohe- St. Viti, gall, choree ; vida tdncz. Abeles 8.
res ; tdrsorokos. Cod. Dip. Pat. VI. 16., 10. Morbus hie a veteribus minus notus, minus
Gyon. 4560.
Chiromancium, chiromantia vatici- Ne igitur ex serie huius tenoris per quempiam dare descriptus et ut videtur cum aliis morbis
natio e lineis manuum ; joslds. Tor. Tar. 1888. choeredum illorum processu temporum pos- confusus variis sub denominationibus in mep. 574. chiromancii doctrina Var und Weis- sit exoriri calumpnia.
dicorum invenitur scriptis. Galeno dicitur SceChoja, fors. idem quod Chihaia q. v. lotyrbe, Theophrasto Paracelso Chorea lasciva
sagungen.
Chiromantia, -/eiô-âvrsla, ars e Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 53. Et ego fusius seu chorea meretricum ; Plonqueto Choreomemanuum lineamentis fulura praedicendi; kez- cum suo Passae Choja Lac de re conferebam. nia ; J. P. Frank morbus gesticulatorius, Swejoslds. Chiromancie. Curios. Misc. 169. Divir Cholera, ôAos, stomachus, bilis; epe, dianero Ballismus; aliis Epilepsia saltatoria.
Omnia haec nomina a syraptomatibus maxime
natio et chiromantia est ex inspectione el harag.. It. Coljera. Gal. colere. Wagn.
16*
124
Chorea gladiorum
Chrismatio
Chrohographus
praedominantibus originem trahunt. Recentio- satorum et confirmatorum nomina literis man- ponitur Ladislaus de gratiosa christiformiribus temporibus Chorea St. Viti, Chorea St. dabat; nevjegyzd. Nagy Hier.
tate.
Christigenus, Christianus; kereszModesti. Orchestromania, Gall, choree Angl.
Chrismatio, V. Confirmatio; unctio
St. Vitus' s Dance Germ. Veitstanz, Modesli- (Du C. Baptismus); kenet, bermdlds. Cod. teny ... Szdz. VIII. 166. Christigenumque
tanz, St. Guytanz. Szt. Vitus tdnczoldsanun- Dip. Arp. Cont. VI. 275. Perfrontis chrisma- sophos vere sancteque revelas.
Christocratia, regnum Christi; kecupalur, cuius denominationis ortum paucis tionem manus impositio designatur. Cher.
exponam.
Jus. Eccl. II. 120. Olim hoc Sacramentum fre- resztyen-uralom. Cher. Jus. Eccl. 1., 131.
Chorea gladiorum, pyrrhicha; fegy- quentius Chrismatio a Chrismale vel etiam Unde cum nulla ex formis regiminis civilis
vertdncz, Schwerttanz. Kronst. I. 415.
manuum impositio dicebatur, quam Confir- Ecclesiaa applicare queat, nihil obstat, quominus
Chorea larvata, saltatio personata; matio, quo nomine apud veteres nee occurrit. dicamus Ecclesiffi a Christo formam regiminis
Chrismatorium, (Du C.) vas, in quo propriam inditam fuisse, quam Christocradlarczos bdl. Opin. P. III. Sec. IV. . 7., 3.
Chorea sanatoria, saltatio ; tdncz. sacrum chrisma reponitur; a kenet edenye. tiam dicimus, cum alioquin forma reipublicae
Judaicae fuerit Theocratia.
Tor. Tar. 1887. p. 320.
Gyon. 4599.
Chrismologia, signorum christianoChristolegus, (Dief. christologus) aduChorepiscopus, (Du C.) (TOV XOQOV
fniaxoTtog), ruris Episcopus; tartomdny-, rum notitia; keresztyen jegyismeret. Torvl. lator; fuzelgo'. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Christolitae, hasretici, qui docebant
tdrspuspok. Cher. Jus. Eccl. I. 255. Chor- Msz.
Chrismon, a gr. xyiaâ, unguentum, Christum Deum in cjclum ascendisse, hominem
Episcopus ex gr. %<aQitia%oTtos formatum
loci vel station is inspectorem seu ruralem nota sacro oleo capiti illito data (Du. C. noin terra mansisse; Krisztus osztok. Nagy
episcopum significat. Kaprin.Eloq. I. 26. Aucto men christi abbreviatum ad instar monogram- Hier.
Christolygse, idem ac Christolitae;
fldelium numero, cum Sacri Antistites tantse matis); keresztenyi jegy. Torvt. Msz.
Chrisoplisium, (ZQVOOV + n).vv(o); Krisztust ketfele osztok. V. s. v. Agnoita3.
baud sufficere possent multiludini, instituti
Christotecon, (ex xîarog et rtxzsiv)
sunt Chorepiscopi, ideirco hoc nomine com- aranymoso hely. V. Aurilavacrum.
Christa,ae, crista; forgo, kocsag. Georg. (Dief. christotocus et christoceton) mater
pellati, quoniaoi villarum quasi Episcopi fuere
vel certe ruri minoribusve locis Episcoporum Sirm. I. 364. et dedi ei etiam vestem purpu- Christi; Krisztus anyja. Arch. Ver. Sieb.
Vicarii exlitere, quorum vice animarum curam, ream deaurealam et unam christam valde XXVI. 114.
Christus, i, (Du C.) oleo perunctus;
ut nunc fere Sacri faciunt, Curiones illic exer- bonam exhornatam.
Christallinus, 3. Crystallinus, pelluci- folkent. Vita S. Steph. 107. et humano die
cebant. Cf. Cod. Just. I. 3., 42.
Choreutica, ars saltandi. V. Orchestica; dus; kristdly. Thok. Diar. II. 380. Unus inlerdixit reprehendendos esse per David deia gr. xoQtvnxoq. Greg. Aesth. 97. Legibus fiasco christallinus, auro circumdatus, rubi- ficum regem : nolite tangere christos meos.
dramatica3 poeseos subest etiam sallus mimicus nis et adamanlibus ornatus fl. 200. Una am- Chritomantia, 33, vaticinalio ex hor(mim. Ballet) cuius ars vocatur orchestica seu phora christallina auro circumdata fl. 100. deo ; drpajoslat. Nagy Hier.
Christiades, um, Christi filii, fldeles;
Chronalgia, (a gr. '/Qovoq &).yo$) sechoreutica mimica.
1. Chorista, monialis; apdcza, Par. keresztyenfiak, hivek. Bajzath Veron. VIII. nectus; venseg. Gal. age senile. Otia. Bachm.
Illesh. 313. Christiadum orbis apex.
575. antequam Jonas meus praj sua chroPap. Cher. Jus. Eccl. II. 62.
Christianisare,christianum fieri (Du C. nalgya animam agat.
2. Chorista, a?, (Du C.) symphoniacus
Chronica, 33, (Du C.) pro: Chronica,
ad sacra; karenekes. Teut. Schul. I. 239. catechumenum facere); keresztenynye lenni.
orum, 1. Annales,historia temporum contexta ;
Gyon. 4585.
Nagy Hier.
Christianizare, (Du C.) christianum 2. Commentarii annorum; i. idoszer, ido'Chorizare, (Du C.) choreas agere; tdnczolni. Pel. In Epiph. s. IV. 2.
facere, baptizare ; keresztelni. Corp. Gram. szak, evrajz; 2. idoszaki tortenet, idorajz. Torvt. Msz. Wagn.
Chorographia, ae, locorum descriptio; 672.
Christiano-Evangelicus, 3., chriChronicon, Chronica, Cronica,
helyrajz. It. corografla. Verancs. II. 220. Cat.
stianus evangelicaeconfessionis ; evangelikus- in inscriptione S. de Kz. Chronicon HungariLibr. 420.
Chorographicus, 3., tabula ehorogra- keresztyen. Moln. Rat. Rei Sch. XI. Sacra cum. Chronicon apud scriptores medis jElatis
phica, tabula geographica; ter . . . Land .. . Secularia in memoriam Reformation!, Eccle- plur. tantum : Chronicae, arum. S. de Kz. I. 4.,
Szerdah. Celebr, I. p. 4. Hungarian tabulam siarum Christiano-Evangelicarum, tertium 1. ut canit Cronica veterorum.
Chronicus morbus, inveteratus;
Chorographicam subiuncturi.
redeuntia, modo, quod id ego, concelebratuChoroides, (XOQIOV), corio similis; bdr- rus etc.
idtilt betegseg. Gal. maladie chronique. M.
Christianositicus, 3., christianus; Bel. Prodr. 138.
nemu. Vern. Psych. 84.
Chorus, i, (Du C.) pars Ecclesiae, in qua kereszteny. Tor. Tar. 1881. p. 238. et gen- Chronista, 33, scriptor chronicorum,
clerus consistit ac cecinit; szentely, kano- tis meae Hungarica3, suo Christianasitico annalium; evkonyvek irdja, kronikds. It.
cronichista. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II.
nokszek. Szaz. XXVII. 426. Cod. Dipl. Arp. more et subsidio dementia non deerit.
III. 82. IX. 407.
Christiano-Tureicus, kereszteny- 86. Luc. Reg. Dalm. 60. .
Chronographia, Chronologia, tempoChorus musicus, symphoniaci, ca- torok. Curios. Misc. II. 276. Ephemerides
rum descriptio; ido'tan. Curios. Misc. 419.
nentes; zenekar. Kormocb. forealisk. Ert. Christiano-Turcicae Dec. II. P. II. 151.
Bpest, 1895. p. 63.
Christicida, Cbristi persecutor; ke- Cum Chronologia seu Chronographia etper
Chrida, 33, Crida q. v. hirdetes. Ljub. resztyen-ulddzo', -old. Funda David. F. 57., se iucundissima et scitu digna pars MatheMon. Jur. P. I. V. HI. 236. talia instrumenta 58. Vetus et haec . . . cantilena est, omnibus seos sit.
requirunt chridam praconis.
Christicidis perquam usitata.
Chrpnographice, tempus notando,
Chriptographia, 39, Criptographia, ars
Christicolens, (Du C. Christicola), cum iudicio temporis ; idot jelzoleg. Beng.
arcanis signis scribendi; titkos irds. Torvt. christianus ;. kereszteny. Urk. Sieb. II. 390.Ann. Er. Coan. 430.
Msz.
Chronographicpn, scriptum, nota
an. 1372.
1. Chrisma, Us, (Du C.) unctio, sacro
Chrislifidelis, Christi cultor; keresz- tempus indicans; idot -jelzo felirat. Beng.
oleo perunctio; kenes, kenet. Cod. Dip. Arp. teny hivo. Szek. Okl. I. 136.
Ann. Er. Ccen. 431.
Cont. XII. 13. atque a suo Episcopo Chrisma Christiformis, formam Christi haChronographicum, Chronographiaccipiendum.
bens, similis Christi. Pel. Pom. Lib. VII. P. I.con. V. Chronostichum ; azesztendo szdmdt
2. Chrisma, tis, munus, donum baptis- Art. II. c. 3. Nee indiguit Maria signo recor- jegyzo mondas, idojegyzesi jegy. Torvt.
male; korosma, kolosma, a keresztsziilek dationis sensibili, que semper Christiformis Msz. Beng. Ann. Er. Coen. 218. Unde illius
kereszteleskor adni szokott ajandeka. Szilady fuit secundum sensum et deiformis secundum gratia tale in nummis cudebatur annum curRegi Magy. Kolt. T. II. 460.
intellectum. Pel. Pom. De S. Steph. s. II. c. rentem exprimens Chronographicum : Vt
Chrismarium, (Du C.) 1. Vas, in quo 2. primus honor S. Stephani est christifor- M o X . . .
sacrum chrisma reponitur ; 2. theca reliquia- mis patientise.
Chronographus, (ôVoe-fypd^to),
rum. i. Kegyolaj tarto; 2. ereklye tarto.
Christilormitas, similitude cum Chri- chronista; kortudos, idoveto, kronikds.
Nagy Hier.
sto ; Krisztushoz void hasonlosdg. Pel. De Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. p. 67. Kat.
Chrismarius, notarius, qui olim bapti- s. Ladislav s. II. c. 1. In exemplum nobispro- Hist. Due. 43.
Chronologia
Cicatrisare
125
Chronologia, descriptiones et ordines

Claims, Ciausius, Ciauz, V. ChauChyamus, V. Tuluk. Mustulus. Verancs.
tcmporum ; iddrend, iddtan. It. cronologia, III. 355. De hoc nuncio perferendo delegati sius. Verancs. III. 293. Brut. Hist. X. 158., 2.
Chronologie. Wagn.
sunt et per provincias ac loca potiora plures Tor. Tar. 1889. p. 33.
Chronologice, secundum ordinem tem- alii nuncii, qui hanc laetitiam subditis quoque
Ciauspassy, dux agminis apud Turcas;
porum ; az ido'rend szerint. Torvt. Msz.
annuncient, iique mustulus chyamus szakaszvezeto. Verancs. V. 244., 269. Venit
Chronologicus, 3., ad temporum or- tuluk, hoc est a strenis, quas illis ex more vi- ad eum praefectus ciaus passy nominatus.
dinem composilus; ido'rendi. Gal. chronolo- ritim omnes porrigere solent, appellantur,
Cibalia, orum, alimenta, fercula; etel.
gique. Vern. Log. 149. Quare methodus hoc quando principes Turcarum salvi et victores a Moln. Patv. 15. Quoad cibaliorum accomosignificatu vel est astronomica aut geogra- bello revertuntur.
dationem et ordinationem in mensa flendam,
Chyanzus, V. Chausius.Tw. Tar. 1889. consuetudinem Dominae attende.
phica vel chronologica, synchronistica,
quae evenluum ordinem, qui certis periodis
Chyawsus, V. Chausius.Veranes. HI. 51.
Cibare, cibo alere, nutrire; etetni, vensibi successerunt, cum comitibus suis exhibet. p. 32.
degelni. (Du C. comedere.) Georg. Sirm. I.
Chronologus, i, temporum rationis
Chybrio, V. Cibrio; Pelcz. Geisa. p. 92: 188. Et me laute susceperunt el cibaverunt
perilus ; iddszdmolo, evtudos. Torvt. Msz. Charta Capituli Ecclesire S. Michaelis de Castro et etiam potaverunt. Cf. Colum. 8., 10. Suet.
Chronostichon, Chronosticon Ferreo Ann. 1316: notum facimus... quod... Tib. 72.
Cibaria jejunia, cibi tempore abstivel Chronosticum, i, versus annum iu- relicta . . . dimidietalempossessionis... simul
dicans; az esztendo szdmdt j'egyzo vers. cum Chybrionibiis, sive tribute vinearum... nentiae carnis concessi; bojti etel. Georg.
Sirm. I. 227. Erat sexta feria et magnum luIt. cronogramma. Jokai Pol. Div. 1. 38. Beng. filio dedit. Cod. Dip. And. II. 365., 439.
Chybrium, i, V. Cibrio. Cod. Dip. Arp. ceum unum emenlem decoquere fecerunt more
Ann. Er. (ken. 172. Torvt. Msz.
Chronotaxis, ('/govog + rdgiq), tem- Conl. VII. 17. terram cum quatuor vineis, Hungaricali ad cenam, et alia cibaria ieiunia
porum computatio, ordo, series temporum ; nemoribus, chybriis a singulis vineis in terra et hornaverant unam mensam.
idorend, idorendezes. Torvt. Msz. Kat. Hist. sitis eadem de patria consuetudine annuatim
Cibativus, cibum, victum praebens; tdpDue.'398. Ita difficullates, quae circa baptismi persoluendis.
Idlo. Pel. Serm. Secunda virtus dicitur cibachronotaxim utrimque moventur, in nostra
Chyko, onis, piscis genus; csik. Ger. tiva. Nam verbum dei cibus est animae. Hiem.
sententia locum non habent. Fej. III. 2., 485. Wettergrundel. Schlag. 805. Jegyz. Piscibus 40. u.
et Chykonibus 1515. Ka 0. III. 93. Tor. Tar. Cibicilla, mensa orbiculata, magida; keKuun Relat. Hung. V. I. p. 12.
rek asztal. Par. Pap.
Chrusca, cerasus; cseresznyefa. Ljub. 1889. 373. una pinta Chykonum.
Mon. Jur. P. I. V. III. 356 : quia chrusca non Chylificatio, Chyli paratio; tdpnedv
Cibista, ae, discipulus, qui praeceptori
est, posita fuit crux, eundo usque ad gomilam. letrehozdsa. Pinx. Apod. p. 59: Cibum non private pecuniae loco cibum praebebat; etellel
Chrysendeta, (Du C.) gr. -/Qvaevderog, lignum, verum stercus bovinum calefacit et ad fizeto. V. s. Nummista.
inclusum auro; aranyba foglalt. Szaz. XVII. chylificationem aptum efflcit.
1. Ciborium, (Du C.) umbraculum altaCliylinder, serpens a gr. xvhvdea), ris, quod quatuor columnis, iisque praealtis
636. nulla domi gemmata pocula, nee chrysendeta. Cf. Mart. 2., 43.; 6., 94.; 14., 97. serpo. Obs. Jadr. 414. nee sunt nutriti inter atlollebatur, et in fastigiatam formam eductum
Chrysobolum, V. Bulla aurea. Cod. horrendos tigres et venenosos chylindros.
totum altare contegebat. Pray. Dext. et vita D.
Dip. Arp. Gont. VI. 278. Subsignat autem Im- Chyma3ricus, 3., imaginarius, absur- Steph. p. 139 : ciborium arte mirabili supra
perium meum ad securitatem chrysobolum dus ; agyrem ... It. chimerico. Otia. Bachm. mensam Christi erectum.
suum, quod nunquam ab Ecclesia Romana et 123. Chymaerica erit ilia tua Ecclesia et vel
2. Ciborium, a gr. xifiwQiov, poculum
ab Aposlolica Sede, principe Apostolorum nulla vel denique in concavo Lunae vel in ad formam fabae Aegypliae factum, unde et
Petro ipsum videlicet Imperium meum disce- Utopia.
vas, ubi panis consecratus, Venerabile dictus,
d e t . . . Et ut praesens chrysobolum Imperii
Chymeletum, Chambaletum q. v. servatur; alias Monstrantia; szentsegtarto.
It. ciborio. Gal. ciboire. Vita S. Steph. 19.
Tor. Tar. 1887. p. 179.
mei ratum et flrmum habeatur.
Chymicaster, i, pharmacopeia circum3. Ciborium, (Du C. Ugot.) vas ad cibos
Chrysobulla, ae, (Du C.) xyvoofiovKAog, bulla aurea; unnepelyes oklevel. Tor. foraneus ; kuruzsolo,javos. Lzb. Cod. Med. deferendos; etekhordo tdl. Gyon. 4608.
Cibosus, 3., (Du C.) cibo plenus; megH. Chymicastri vagabundi.
Tar. 1891. p. 541.
Chrysoplites, aurilegus; aranyozo.
Chyrographarius, i, V. Chirogra- rakva etkekkel. Gyon. 4609.
Cibrio, ab Hungarico csobor, mensurae
pharius. Szirm. 35. Moln. Patv. 25. ChyGoldwascher. Par. Pap.
Chrysopoeia, ae, alchymia, ars aurum rographarius dicitur Creditor, qui pecuniam species, deinde: tributum vinearum; szoloproducendi; aranycsindlds, aranymives- pro certorum Bonorum cautione mutuare solet. dezsma, cseberpenz, hegyvdm. Cod. Dip.
Chyrographum, chirographum, co- Pat. Hung. V. 10., 15. Pelcz. Geisa p. 46.
seg. Bel. Geogr. 686.
ChrysopOBUS,^vffo7totO(S, Alchymista dex manu authoris scriptus, litterae manu au- Andreas II. art. 29 : Comites iure Comitatus
et Auri faber; aranycsindlo, aranymives. ctoris scriptae; tulajdon kezirds. It. chiro- tantum sui fruantur, cetera ad Regem pertinentia, scilicet cibriones, tributa ... Rex obVern. Log. 203. Sic quidam dum audiunt vel grafo. Szirm. 35.
Chyrotheca, involucrum, theca (Du C. tineat et p. 92. Erantvero Cibriones illud sinlegunt verba, quae ipsis videntur elegantia, etsi
eis hand magis illorum significatio ac Chry- al. sensu); tok. Kronst. III. 510: chyro- gillatim tributi genus quod ex vinearum protheca ad falcones.
ventu ... per exlraneos inter cives, seu dosopoeis lapidis philosophici sit perspecta.
Chrysoprasus, species Chrysoliti;
Chyrotecarius, i, digitalium opifex; mestici sanguinis degentes, vineas habentes,
arany agdt. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. Pars. keztyumives. Handschuhmacher. Tab.Gonscr. conferebatur et a Germanis Pergrecht vocabatur. Th. Vet. Mon. I. 110. an. 1233.
I. p. 182. Chrysolitus, si nimio auri splendore Pest. Levt.
Chysargirum, Curios. Misc. 27. Sub
fulgeat, viriditatein tamen aliquam admixtam
Cibula, caepulla; vereshagyma. si. cibula.
habeat, vocatur Chrysoprasus.
Vespasiano ab Urina et dein Constantinopoli Schlag. 2094.
Chulaquii, species monetae; Szaz. XXI. sub aliis Imperatoribus et ab Urina et a fimo
Cibulus, i, idem ac Cibula. Schlag. 938.
tarn hominum quam Brutorum vectigal exige592.
Cibum, i, panis parvus orbiculatus siligineus ; czipo. Tor. Ta>. 1889. p. 196. singuChuna, ae, (Du C. cuna, cuva) locus sub- batur, dicebaturque Chysargirum.
Chytra, ae, %vroa, olla ; cserepfazek. lariter per diem ciba.
terraneus, sacellum inferius et subterraneum;
foldalatti epitmeny. Ljub. Mon. SI. XVII. Gyon. 4593.
Cibutum, (Du C.) area cibaria; etek
Ciaa, V. Chihaia q. v. Verancs. IV. 11. tarto. Gyon. 4610.
266. an. 1424. ire debeat murus apud eccleCiacana, ae, securis cuspidata militaris;
Cicadus, apud Dief. cicades = huswrcze
siam sancti Stefani post chunam ipsius ecclecsdkdny. Szamosk. II. 78. protinus trucidan- (Hauswurz), quod hung, fulfil, borsos szaka
sias.
Chusita, Chus, Chusan, proprie dum curavit, captivi cuspidata securi militari, dicitur. Schlag. 881. cicadus, gyopdr.
Cicarda, ae, Cicadus q, v. Roger. 320.
signif. fusci coloris, aethiops; hunn-magyar quam ciacanam npstri vocant, tanto impetu
impacta, ut ea vertici impressa derepente et caeteri, malna, cicardis et cicutarum radicifaj (ormeny nyelven). Sza"z. IV. 708.
bus utebantur.
Chustack, 3?s Polonorum, quorum tres momento irrumperet.
Cicatrisare, cicatrice obducere; beheCiatizare, xva&ltfiv, de ciato bibere;
quinque Grossis Caesarianis; duodecim, flogeszteni, behegedni. Bene Med. I. 110.
reno Rhenensi respondent. Bel. Geogr. 399. uvegbo'l inni, poharazni. Gyon. 4603.
126
Gtcatrisatio
Cilindrium
Cingaricus
(Cicatrisatio, obductio cicatrice; hege- bdl szott. Kol. Kov. Chron. Tempi, p. 21:
Cimiterium, Cimterium,
(Us. Bene Med. I. 294.
Sacco in cilicino Jerosolymam ingressus.
sepulchretum; temetd. Cod. Dip.
Cicerpisum, cicer; csicserborso. It.
Cilindrium, scandula, scindula. V. Sci- Fam. Com. de Sztdra VI. 194. Cod. Dip.
cicerchia. Ziser-erbse. Schlag. 1008.
lindrium ; zsindely, le.cz. It. scandola, Schin- Arp. Cont. VI. 505. et inde vadit ante cimiCicida, Parus silvaticus (Linn.) Ger.Holz-, del. Schlag. 1087. '
terium ... Szaz. X. 428.
Tannenmeise. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Cilindronum, i, Cilindrium, q. v.
Cimula, ae, a Cima, (Du C.) Cima dicitur
Cicilium, capillus, cincinnus; hajszdl. Duobus milibus ciUndronorum ac sexaginta quasi coma, est enim sumitas olerum vel arSchlag. 284.
vulgo Laetz dictis. 1423. Sopr. 0. II. 75.
borum ; a kdposzta csimdja. Verancs I. 52.
Cicindula, (Du C.) Cicindela, scarabaeoCillaba, (Du C.) xMifiaq mensa ccena- Nos enim hie neque forum rerum venalium
rum species, dicta, quod volans candet, lucet; toria, quae flnita comestione removetur; mensa neque coquinam habemus. Nam ssepe nos sola?
Szt. Jdnos bogara. Ger. Johanniswiirmchen. portatilis; hordhato asztal. Gyon. 4658. cimulae caulium in lectum componunt.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VIII. 266.
Cf. Festus 34.
Cinamona, cinnamonum; fahej, cziCicinus, i, pro : cycnus; olor ; hattyu.
Cilones, (Du C. Calep.) quorum capita met. It. cinnamo. Fr. Lib. Rt. II. 178. HI. 495.
Gyon. 4624.
oblonga et compressa sunt (Festus); lapos emere feci de cinamona libram unam.
Ciclas, (Du C. cyclas) pannus sericus den- fejiiek. Gyon. 4671.
Cincia, Cynthia, Novilunium, luna nova ;
sior et collustralus; atldcz. Ger. Atlas. Tor.
Cima, ae, (Du C.) summitas; csucs. Gal. ujhold. Schlag. 56.
Tar. 1887. p. 178. Item septimura ornamen cime. Barczay.
Cincinabulum, B. tintinabulus; apro
turn de ciclade vulgo Atlatz brunei coloris.
Cimbra, ae, fors. ex gr. xwofiogd, lo- bojtorjan ; csengetyuke. Schlag. 895. cinciSzered. Ser. Episc. 167. an. 1476. Pluviale ex cus, silva venationi apta, in qua canes regum nabulum, ebtej.
ciclade.
alebantur; inde Cimbriones, custodes canum
Cincipota, Parus (Linn.); czinege. It.
Cicunia, ae, (Du C. Cicumea) fulica; regiorum ; cserjes, erdo, cziber. Ger. Hunds- cingallegra. Schlag. 1795.
szdrcsa, vizi maddr. Gyon. 4634.
zwinger. Cod.Dip. Arp. I. 152. Cum casalibus, Cinctorium, (Du C.) cingulum; heveCicurare, ab adjective: cicur, domare; terris, vineis, nemoribus et cimbris.
der, szorito. Giirtel. Kronst. I. 6.
szeliditeni. Sacr. Cor. p. 69: agent, quod
Cimbriones, custodes canum regiorum;
1. Cinctura, sepes (Du C. cingulum);
Agazones solent, qui equos cicuraturi ... kirdly petzeri. Par. Pap. Nota J. Samb. kerites. Art. D. 1840. p. 36.
froenum initio durius non admovent. Cf. Varro Tyrn.
.2 Cinctura, V. Spira.
L. L. 7., 5., 98.
Cimeliarcha, ae, V. s. Sacrista.
Cindator, magus, incantator. Du C. leCicurris, (Du C.) domesticus sus ; por- Cimeliarchium, armarium sanctius; gendum putat cinerator, quae vox maleficum
cus natus ex apro et domestica porca ; hdzi aranymives lada. Par. Pap. Cf. Cod. Just. denotat, qui sortilegia sua in cinere facit;
7., 72., 20.
diszno. Gyon. 4641.
buvesz, kuruzslo. Deer. Steph. R. Hung. L.
Cidendus, 3., pro: csedendus. Fjp.
Cimeliarchius, i, (Du C. Cimeliar- 2. c. 31.
Szam. p. 288. an. 1429 : pro lignis cidendis. cha) thesauri et cimeliorum custos; kincsCinerarius, (Du C.) qui ex herbis desicCiecla, beta nigra ; czekla, veres repa. tdror. Beng. Ann. Er. Ccenob. 536. Quorum catis in nemore cineres conflcit; cinerum claBene Pol. 103. beta ciecla.
prior ad Cimeliarchium Marianum die 10. vellatorum confector; hamuzsirfdzo szalajCienticen, instrumentum, quo ayes ad Jan. exmisit vasculum quoddam instar calicis. kdr. Diar. Com. II. 122. Cinerarii et Salisviscum vocant (mendum pro: cicuticen);
Cimeliotheca,thesaurarium;/cmcsMr. nilri coctores. Hajn. Subs. Publ. 32.
Wallaszky 268.
kidlto sip. Gyon. 4642.
Cinereo-rufescens, colorem cineris
Ciierarie, in niodum cifrarum i. e. cha1. Cimentare, a vocabulo Arabico: cum rufo colore mixtum referens; sziirkesracterum occultorum ; titkos betukkel, je- cimentum, fundamentum fundare, confirmare, voros. Hist. Nat. 33.
gyekkel. Szilady Tor. Magy. Eml. III. 394. corroborare; alapit, megerosit, megszildrCineres clayellati, (Du C. cin. claCum literis ordinariis Venetianis accepimus 4. dit. Rak. On. p. 307.1. 69. (9.) : Postquam vati) qui ex fece vini siccata et combusta conJulij binas Itteras Regis Friderici ad III. Vram adorabilis providentia tua occidentalem am- ficiuntur alias : sal alcalinus; hamuzsir. Ger.
spectantes, qui in nostris ab eodem ad nos pliavisset et stabilivisset Ecclesiam, quae di- Potasche. Tag. Erdesz. Oklt. II. 97., 103. comexaratis inclusae atque apertae fuere_, quas aper- vorum apostolorum Petri et Pauli sanguine mercium cum calcinalis seu clavellatis cineribus. ib. II. 138., 188. Cinerum clavellatas denuo describere supplementumque cife- cimentata...
rarie adiungere voluimus.
2. Cimentare, V. Cementare; cze- torum exustio, hamuzsirfozes.
Cinerescere, colorem cineris referre
Cilfus, axixpog. (DuC.) scyphus; serleg. mentelni. Kol. Cod. 23.
Cod. Dip. Pat. VI. 10. 7. Preterea dedit ec- 1. Cimentarius, lapicida; kdfarago. (Du C. in cinerem redigi); sziirkulni. Bene
clesie ... ciffos argenteos ponderanles VII. It. tagliapietre. Steinmetz.Fjp. Szam. 174. An- Med. I. 337.
marcas. Kronst. I. 472.
dreae cimentario dedimus.
Cinericeus,3., colorem cineris habens;
Cifra, ciflra, characteres occulti, qui2. Cimentarius, qui disponit funda- hamuszin. It. cenerino. Thok. Diar. II. 350.
bus arcana et quae ab aliis ignorari interest, menlum ; alapito, alapmegveto. Cod. Telek. Una tunica antiqua ex panno Anglicano cinericei coloris fl. 3.
solent perscribi ac significari. (Du C. ciphra); X. 186.
titkos jegy. Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 253. Cimentarius Auri, aranyhiteleCinericium, status cineris; hamu
Item quae fuerunt in literis fratris sui et Cor- sito. Gold-Bunzierer. Nov. Calend. 213. Pri- alkat. V. s. Reducare. Kol. Cod. 17.
Cineris iavilla, in cineris favillam resini, quae sine cifra non censuit scribenda. marius auri Cimentarius D. F. G.
Cif rare, ornare; czifrdzni,ekiteni. Arch.
Cimentum, V. Cementum et com- digere, in cinerem amburere; hamuporrd
egetni. End. p. 530. (Stephani V. Privilegia an.
Rak. VIII. 332. Speculum antiquum parvum menlum; cementh. Kitt. Kol. Cod. 23.
Cimerarius, Camerarius; Magy. Tor. 1271.) in cineris favillam redegissent.
cum lista cifrata, deaurata.
Cif us, thuribulum; tomjenyedeny. Knauz Ta"r. IX. 118. czimernok ? komornyik: a
Cin g anus, V. Ciganus, Zingarus. Lampe
Zimmer ?
Hist. Eccl. 300. Cinganis autem seu AmorE. M. Str. I. 280., 326. et. II. 210., 188.
Cimerium, (Du C.) 'imposita summae rhaeis, quia Verbi et Sacramentorum contemCiganes, V. Zingari; czigdny, muzsikus. Szamosk. II. 349. Hos sequebantur galeae figura ; czimer. It. cimiero. Ljub. Mon. tores s u n t . . . etc. Verancs. Hist. I. 303. Ubi
decem citharaedi, ex eius gentis centuria, qui SI. HI. 306 : cimerium, lantiam et targam. autem fluvium capissemus trajicere, alii Turerrones Aegyptii vulgo Ciganes vocantur, Barczay.
cae occurrunt, inter quos unus erat caeteris
Cimeterium, (Du C.) asylum circum habitu, vestituque amplior et eos quinque
modulatores, ut in ea barbaric non indecori
pedibus Vajvodam proximo subsequentem prae- ecclesiam ; templomkerites. Szaz. XIV. 52. T. Aegyptii; quos nunc Ciganos sive CingaCiminile manicatum, apud DuC. nos appellamus, una eadem catena collo vincti
cedentes.
Giganus, Cingarus, Zyngarus; czigdny. Cimiline ex aquimanile abbreviatum, vas et ordine tracti sequebantur, lamentabiles voPel. De S. Thoma s. IV. c. 2. Quamvis etiam aquaticum ad abluendas manus ; edeny kez- ces edentes et egestatem excusantes.
cigani se meliores indicent.
mosdsra. Thorn. Archid. Hist. Sal. 323. Fecit
Cingaricus, 3., ad Zingarum pertinens;
Ciliatus, 3., (Du C.) ciliis prasditus; etiam urceum magnum et alium parvum et ci- czigdny... zigeunerisch. Rep. Cast. p. 31. a:
minile manicatum, calicem et capsam, Ne domestica quidem tua, fcecunda ilia infanszemszffros. Diosz. Fiiv. 17.
Cilicinus, 3., ex cilieiis confectus; szdr- uncum Pastoralem.
toria, si per Sagas et Aegyptias sive Cinga--
Cingatorium
Cipus
Clrculatio
127
ricas veneficas vel conceptum non impediat

Cipus, (ap. Du C. Ciphus), Scyphus; cse- rurgo) probante contra attractum aprobatum
etc. cingarica gens. llor. Mom. 109.
sze, findzsa. Szaz. XIII. 234. unum pecca- fuerit.
Cingatorium, cingulus; ov. Quel. Sieb. rium argenteum cum cooperlorio et unus ciCircuens* circumiens. Cod. Dip. And. I.
Ib. 274. an. 1500. ib. 276., 279.
3., 3. usque ad quoddam fossatum circuens.
pus cle Mazalino habens pedem argenteum.
Cingularius, zonarius; ovgydrto. Pest.
Cirada, 83, ornamentum, a germ. Zierath,
Circuitor, qui circumit, custos agroLevt.
Zierde ; czirada, czifra, ek. Arch. Rak. VIII. rum; keriilo. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 736.
Cingulator, (a cingulo germ. Gurt) ar- 330. Armariolum cum superficie deaurata- Merces Impellentis, quam pro publicis agrotifex serarius; rezmiives. Giirtler. Fjp. rum ciradarum. VIII. 326. Abacus ... cira- rum etc. custodibus (Circuitoribus) Comitatus
Szam. p. 213. an. 1426: cingulator tulit dis adornatus. Bek. Paszt. III. 56.
solent determinare, in quibusvis impulsionibus
den. 23. pro laboribus pelvium ad glavium
Circa, 33, (Du C.) vigili*, excubia3; czir- persolvenda.
ecclesise s. Aegidii p. 218. Cingulatori sol- kdlds. Ljub. Mon. SI. II. 215 : capitanei teCircuitus, us, avia devia; tevut. Batty.
Ger. 289. Spiritus daamoniorum, qui mittunt
vimus den. pro pelvibus ad construendum no- neantur facere dream.
Circa, pro: ante; elott. Batty. Leg. III. terram in circuitum.
dum ecclesiae. Arch. Ver. Sieb. XI. 345.
Circulare Dioecesanum, litteras in
Cingulum ephippiarium, cing. 475. an. 1450: circa solemnitates Matrimodioecesi per orbem mittendaB; egyhdzmegyei
sellae equestris; nyeregov. Schwartn. Scult. niorum.
Circa, pro: contra ; ellen. End. p. 323. korlevel. Oltv. Act. Synod. 57.
171.
Circulare mandatum, in orbem
Cingulum laqueatum, cingulum la- (Deer. S. Steph. L. II. 17.): si quis circa requeis seu lorulis distinctum; gydszkotelek, gis salutem . . . conspiraverit.
missum mandatum; hirdetdparancsolat, v.
Circa, pro: iuxta (Du C ) ; szerint. Batty. koridjdro. Torvt. Msz.
f'ekete gydszszalag. Szaz. III. 387. Barczay.
Cingus, cingulus. V. s. Besacia; ov. Ger. 1. circa virium robur. ib. 3. et passim.
Circulare, circumdare (Du C. al. s.);
Circa, cum ace., ratione. respectu, de; abroncsozni. Rac. Mon. SI. XIII. 79. an.
It. cinghia.
Ciniger, cinerem gcrcns ; hnmwedert korul, tekinteteben, ugyeben, illetoleg. 134-8: emantur tine ad aquam ... mastoch
vivo'. Bocat. Hungar. p. 412:
It. circa di. Kass. Prax. III. pass. I. 22. ut XX. item situle cum manicis de ligno circuNon Cygniger, ciniger vates Titana querellis circa militiam dislocandam et intertenen- late circulis ferreis. Item manarie XXX. cum
dam regulamentum militare observandum ac manicis longis.
Plorabo nostri nunc obiisse soli.
Circulares, (sc. littera) in orbem misCinobrium, cinnabaris, minium; hig- circa quasvis alias prastationes militia in
pir, cinnober. Kol. Cod. 14. Mon. Com. vecturis, naluralibus et parato aere faciendas I. sa3; korlevel. Czir. Jur. Hist. 84... CircuTrans. V. 198. Ab uno cent, cinobrii 35. prsscriptas periodicas relationes circa lares potius esse ad dicatores Comitatuum et
exactores Lucri Camera? dimissas, quibus inrestantias Comitatui exhibere.
fl. BO.
Cinomia, cynomya, hundsfleug, HundsCirca, prope ; mellett. Chr. Dubn. p. 99. struuntur, quomodo ea, qua3 in Comitiis consedit circa regem.
stituta fuerant, exequi debeant.
fliege Dief; eblegy. Schlag. 1720.
Circada, ss, pensio eorum, qui ecclesias
Cinopodium, fulcrum lecti; dgyldb.
Circularia Ordinatio, edictum per
visitabant ab it. cercare, invisere.Par. Pap.
Bettstellen. Par. Pap.
provinciam, regionem litteris promulgatum;
Cinquecenti, Numi Hung. 76. En priCircare facere, indagandum curare; korrendelet. Opin. de histr.
mum in re monetali Hungarian vestigium nu- koroztetni, kerestetni. Mon. Com. Trans. I.
1. Circularis, e, ad circulum, territomorum maioris moduli mnemonicorum, pro 86. an. 1542. S i . . . quisquis non surrexerit rium, regionem pertinens; keruleti, keriiletcelebranda ad omnemque posteritatem peret non venerit, dominus Vaywoda circare beli. Torvt. Msz.
2. Circularis, nummus currens ; czirferenda regum; virorumque illustrium memo- faciat et puniat.
ria signatorum: qui cum sa3Culo quinto et
Circaria, 83, districtus; kerulet. Pas- kdlo penz. Kov. Form. St. XXVII.
3. Circularis, famosus, celeber; hires.
sexto supra decimum in Italia fabricari ccepe- sim apud regulares Canonicos.
rint, Cinque centi nomine veniunt, notabiCircator, i, explorator, investigator, in- Baity. Ger. 177. Denique et lapides nominanlemque olim pro eorum, quibus similia in deli- dagator; vizsgdlo. Monm. Comit. Trans. I. tur siderei, et sancti lapides non timide circiis fuerant, commodo, genus commercii con- 87. an. 1542. Coated Coloni omnes, qui non culares perhibentur.
stituebant.
Circularis iiotarius, not. circuli,
consurgerent et non venirent ad levationem
Cintis, (fors. ab ital. cinta) zona, cingu- offlcialium Domini Locumtenentjs, extunc Cir- districtus ; kerilleti jegyzo. Ker. Nap. 277.
Circularis sessio, congressus, eonlum ; ov. Tor. Tar. 1887. p. 187. velum de cator Domini Locumtenentis suspendat talem
tela gegleer dicta blavei coloris cum liliis, figu- et res apud eum reperiendas... et pecunias gressus, concilium ex toto circulo, lerritorio
congregatorum; kerilleti tiles. Torvt. Msz.
ris piscium, cintibus (?) et aliis armis per auferre valeat.
Circavicinus, circumjacens, vicinus;
totum auro sutis.
Circularistse, civis circuli, districtus;
Cintura, Cinctura. V. s. Besacia; ov. szomszed. Dip. Rel. reip. Rag. 65.
keruleti-, korpolgdr. Ger. Ringbiirger.
Circellus, circulus; korocske. Numi Besztb. Levt.
It. cintura. Gall, ceinture.
Cinus, lege: Tinus, species viburni; Hung. 9. F. Balass. Casul. Steph. 6.
1. Circulariter. circulatim^ circumCirchare, circumire; czirkdlni. It. cer- circa, in orbem; korben, koroskdrul. It.
galagpnya. Cod. Com. Zichy Vol. V. 430 :
secus ipsum fluvium quedam arbores salicum, care. Ljub. Mon. SI. II. 266: custodes... circolarmente. Pazm. Dial. 454. Wagn. Obs.
merasiorum et cinorum.
circhent.
Jadr. 396. Pel. Pom. In nat. Dom. s. III.
Circinus, forum; kerek piacz. Ring. c. 6.
Ciocolada, se, more Ilalorum scriptum
et pronunciatum signif. potum dulcem; cso- I. Kronst. 264., 341.
2. Circulariter, per singulos circulos
koldde. Bene Med. I. 326. illis prius potum
Circinorum conf ectores, circulo- i. e. regiones ; keriiletenkent, keruletileg.
calidum vel coffeae vel ciocoladae cum lacte rum opiflces; czirkalomkeszito, korzdke- Torvt. Msz.
vel jusculum ... concedimus.
szitd, muszerkovdcs. Zirkelschmied. Tab. 1. Circularius, i, erro, homo vagus;
Cipha, 33, patina; tdl. Szaz. XIII. 234.
Conscr.
csavargo. Kronst. II. 63. an. 1528.
Ciphus (DuC.) V. Cipus. Szaz. XXII.
Circitendo, circum eundo; koruljdrva.
2. Circularius, i, circuitor; czirkdlo.
139. Ciphis vel aliis vocalibus (rectius : po- G. Fej. VI. 150., 158. et eandem (sc. curiam) (Fej. csavargo ?) Fjp. Szam. k. 174. Item circalibus) argenteis ultra duas marcas argenti ad plagam meridionalem circitendo girati culariis dedimus de tractibus den.
singulariter ponderantibus.
rursus.
3. Circularius, annulorum, orbium
1. Cippus, (Du C.) fidicula, instrumenCircitor, (Du C.) custos militaris, qui confector ; csatos.Ringelschmid. Tab. Conscr.
tum, quo reorum pedes constringuntur ; ka- circuit castra; czirkdlo. Ger. Streifwache.
Circularius, 2., per ambages, incirloda. It. gogna, berlina. Ger. Strafklotz, Fidel Szirm. 35. Cf. Veget. Mil. 3., 8. Hieron. Ep. cuitu situs; keriilo. Vest. Ref. R. 2: per vias
apud Saxones Transylv. Torvt. Msz. Jogt.Eml. 61. Nro. 7.
insolitas, circularias.
T. I. p. 333. Fcemina ebria i n v e n t a . . . . in
Circitor nocturnus, vigil noctur1. Circulatio, valor, cursus; devenire in
communem usum; forgdsa/kerengese (a
nus; ejjeli o'r. Wallaszky 580.
cippum includatur.
2. Cippus, alamizsna gyujto' toke.
Circologus, Chirurgus. Kov. Jur. Tav. penznek). Opin. P. I. Sec. II. 10: pecunise
Ger. Opferstock. Batty. Leg. HI. 623. an. 1498: 148. et de ipso vulnere seu vulneribus parti- circulatio. Arch. Rak. VIII. 422.
2. Circulatio, decorticatio; lehdmo-,
cute ossium exierint, quod circologo (Chycippi vel trunci pro recipiendis pecuniis.
128
Circumamlctare
Oircummeatus
zds. Tag. Erd. II. 306 : decorticatio, atque ut inde affectiones quoque et passiones anima3 koriilfuto, keruleti. Cod. Dip. And. Vol. V.
vocant circulatio arborum plurimum sylvis uti aer circumambiens sunt partiales causa3 371. 2. 371. 28. V. III. 253.
exitio esse solet.
somniorum.
Circumf erentialiter, in orbem(Du C.
Circumamictare, induere; bepalds- al. s.); koroskorul, korben. Schwartn. Scult.
Circulatio bonorum, transitus bonorum ab altero ad alterum; javaknak vagy tolni. Cod. Dip. And. Vol V. 165. 14. volens 42. Fej. X. 4., 369. in loco et per ambitum
joszdgoknak forgdsa s kezre szdlldsa. ut bonus paterfamilias temporalia et spirilua- seu circuitum per Gives ipsius ad hoc eligenTorvt. Msz.
lia circtimamictans refundere el graciose dos circumferentialiter cingi volumus.
Circulatio capitalium, transitus pe- retrihuere.
Circumlerrare, ferro circumdare;
cuniffi ab altero ad alterum; to'kevagyonnak
Circum-Cassovianus, 3., ad Cas- koriilvasalni. Kronsl. II. 533. an. 1538: ad
forgdsa s kezrol kezre szdllitdsa. Torvt. soviam habitans; Kassa videki. Corp. Gram. bigas circumferrandas.
Msz.
625. pronunciatio Circum Cassoviana: adi, Circum ferratlo, actus ferro circumCirculatio monetse, circulatio pecu- mondi, tapadi.
dandi; korulvasalds. Kronst. II. 535. an.
niarum. Arch. Ra"k. \. 23.
Circumcelliones, Circumcelliones 1538.
Circulatio pecuniarum, usus pe- dicti sunt, qui circum villas vagantur: solent
Circumflexuatus, 3.. accentu circunise frequentior; penzforgalom. Opin. De- enim ire hac atque iliac; usquam habentes cumflexo signalus. Orlh. Boh. Slav. 9. u
punt. 38. Nundina praecipuum sunt pecuni- sedes. Etiam dicti heeretici quidam insano circumftexuatum ponitur in Derivatis geniarum circulations vehiculum.
amore martyrii semel ipsos perimente, ut tivis et Dativis Pluralibus.
Circumfpraneus, i, koborlo, hdCirculator, circuitor q. v.; kerulo. martyres vocentur. (Du C.) Curios, Misc. III.
Torvt. Msz.
zalo. It. merciajuolo ambulante. Gal. colporteur.
Catalogus V.
Circulator fori, agoranomos; vdsdri
Circumclavare, circum clavis adactis, Ger. Hausirer. Pfahl. Jus. Georg. 162. qui
felitgyelo. Pr. Pr. 628. an. 1754. Besztb. claudere ; koriilszegezni. Lzb. Cod. Med. T.cum mercibus sericeis . . . commercium exerII. 723 : cooperculum fortiter circumcldvari cenl minoribus mercatoribus (Kramer) et
Levt.
Circulatus panis,fors.rotundus panis; curent.
circumforaneis (Hausirern) merces suas
kerekded kenyer. Magy. Tor. Tar. XII. 81. Circumclusio, actus circumcludendi; quas e fabricis et depositariis vel secus e
unum caponem et duos fortes sive circula- korulzdrolds. Magy. Tort. Eml. XXX. 329.prima accipiunt manu. Torvt. Msz.
tes panes magnos nobis hie in capitulo sol- an. 1553.
Circumforaneus quaBstor, merCircumcola, perioecus, qui sub eodem cator. V. circumforaneus; hdzalo keresvere leneantur.
Circulosus, 3., tortuosus. implexus; meridiano et oppositis climatibus habitant; kedd. Torvt. Msz.
tekervenyes. Batty. Ger. 2. nee declinandum korullakok. Bel. Geog. 22.
Circumgingere, circumcingere; koquamlibet circulosum.
Circum cudere, metallo munire; meg- rulvenni. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 83. Que
Circulum absolvere, a dolgot vasalni. It. guarnire. Gal. garnir. Ger. be- terra his metis el terminis circumgingitur.
tokeletesen, teljesen elvegezni. Szentiv. schlagen. Thok. Diar. II. 381. Duae venatorea3 et concluditur.
Cur. Misc. Dec. II. P. II. 147. circulum ab- capsulffi argento circumcussae fl. 36.
Circumgirare, circumfluere, circumsolvere. Id est: rem omni ex parte perflcere.
Circumcursitatio, vagi errores, dis- ire ; korulkerulni, korulfogni. G. Fej. VIII.
1. Circulus, i, territorium, regio; kor, cursus ; bolyongds. Pinx. Apod. p. 56 : Mar- 2., 97. cuius fluxus crepidinem circumgikerulet. It. circondario. Ger. Bezirk, Kreis. garetha oppidum vineis nobile, at per circum- rando descendit in fluvium N.
Kass. Prax 1., 23. Quilibet Comitatus divisus cursitationes Tartarorum mira et dira . . .
Circumincessio, (alias: circumcessio)
est pro ratione suse extensionis in plures vel sustinuit. fata.
trium divinarum personarum* connexus : a
pauciores Districtus, Processus, Jdras; hi rur1. Circumducere, in orbem ire; kdrom isteni szemelynek egymdsbanvalo
sus in Circulos Numeros, keriiletek. Torvt. sorra menni, egymds utdn m. Batty. Leg. letezese, egymds dltal valo dthatdsa. Pel.
Msz. Tor. Tar. 1892. p. 295. Opin. P. I. Sec. III. 213. an. 1364: dignitas ipsa circum- (De s. Trinitale t IV. c. 5.) Tertium mirabile
II. . 14.
ducta consummatur. (Nota Batty.: Istam (in s. Trinilate est) de circumincesionis
2. Circulus, i, panis lacteus circuli for- circumductionem Capitula GermaniaB Tur- qualitale.
mam habens, lortus; kaldcs. Schla'g. 1841. num appellarunt; et re ipsa, ordine, prout
Circumire, familiarilale uli; tdrsa3. Circulus, i, circinus; czirkalom, se invicem consequuntur, solent Canoniei et logni. Arch. Ver. Sieb. XXV. 376. cum juvekorzo'. It. circolo. Kecsk. P. Otv. 142. Pesthi debent ad actus fide dignitatis exmitU, ut sin- nilibus hominibus ... lu circumis.
Ga"b. Nomencl. sex ling. 1550.
guli et in laboris, et mercedis veniant conCircumjacentia, 33, ambilus, loca,
4. Circulus, cingulum ferreis clavulis sortium.
qua3 circumjacent; kornyek. Arch. Rak. IX.
instructum (genus tormentorum); (kinzo) ov.
2. Circumducere, cingere, circum- 577. hogy Selymeczrul s tobb circumjacenProt. inq. 292: portabam unum circulum de dare : bevonni, koriilvonni. Magy. Tor. Tar. tidirol conflualt ellenseg.
ferro, qui sustineret budellas meas. Cf. 301. XX. 176. pileus cosacicus pelle lyncea circumCircumlamiare, lamina circumdare;
5. Circulus, (Fin. kor, gyurii, karika); ductus.
bddoggal, plehhel korulvenni. Kronst. II.
abroncs. Eszt. Okm. p. 118: (Capitulum Eccl.
1. Circumferentia, 03, orbis circui- 46. an. 1527.
Strigon. 1290:) datores circulorum . . . tus; kor kerulete. circonference. Werboezi
Circumlamiatip, actus lamina circumpro nostris tunellis.
315. Nee non sigilli impressio vel appensio dandi; plehhel valo korulveves. Kronst. II.
Circulus horarius, orakor. Heyse: ac circumferentia et superscriplio. Torvt. 149. an. 1529.
Circulus horarius Stundenkreis. F. Balass. Ca- Msz. kerevetjpdrkdny, kerulet.
Circumlectitius, 3., ad leclum cirsula Steph. App. Quid, circuli horarii Stun2. Circumferentia, 33, regio, tractus, cumtegendum faclus; dgy kdrul, dgy kore
den-Scheiben et in quibus fodinis adhibeantur. circuitus, loca, qua circumjacent; kerulet, valo. Arch. Rak. VIII. 316. Frusla corlinae
Circulus Imperialis, sedes et do- kornyek. Arch. Rak. VIII. 290. ex aliis quo- circumlectitiae anliqua duo, ex rubra simmicilium imperil; birodalmi kozpont. Rozsny. que eiusdem circumferentiae locis. Jogt. pliciori tafotta.
D. 259. Gyakrabban, mikor a fovezerseg de- Eml. T. II. p. 425. oculate revideant quot doCircumlimbare, limbo eircumdare;
bilis, a Princeps genetii habilis, ki is in cir- mus cum suis circumferentiis reperiunlur szegelyezniy korulszegni. G. Fej. I. 67.
culo Imperiali szokott lakni.
conflagrate.
Item dedi unam cortinam de pallio circum3. Circumferentia, 33 limbus; sze- limbatam cum bisso.
Circulus Osculator, c. tangens;
gely. Arch. Rak. VIII. 312. Unum tegumen- Circumlocutio, circuitio verborum,
erinto kor. Hor. Mem. 557.
Circumad jacere, circumiacere^ circa- tum vulgo Paplan rubrum cum floribus ex circumscriplio, mQiffQaotq; korulirds .Wagn.
vicinum esse; kdrulfekudni, koroskorul auro, Circumferentia ex fiava tafotta.
Circumlocutiyus, 3., omnibus nuszomszedosnak lenni. Marc. Chr. II. 41. II.
Circumferentia circuli, extremi- meris absolulus; teljesen koruliro, kime52. omnium ceterarum nationum circum- tas; kor szele, kerulete. Wagn.
rito. Pel. Pom. Lib. I. P. III. Art. c. 6.: Dico,
adiacentium.
Circumf erentialis, e, adcircumferen- quod hoc nomen gratia plena ila circumCircumambire, circumire, circum- tiam perlinens, circumferentialis, is ; subst. locutivum est proprii nominis beate virginis
dare; korulmenni, korulszallni, korul- nude positum signif. scriptionem, literas, quae et persone ipsius, quod nulli allii convenit.
futni, koriilvenni. Curios. Misc. 178. De- in peripheria sigillorum insculpta sunt: kijrbe,
Circummeatus, us = circumiectus,
Circummetaneitas
Circumstantionalis
Cirurgla
129
quse circum iaccnt; kornyek. Per. Mon. SI. ergo illi, qui mendacissimo stylo de divisione szerszdm. It. correda. Han. Mon. Jur. II.
XVIII. 337. an. 1727: cocus . . . cum cir- rerum superiorum scripserunt, falsi sunt, di- 178: in molendinis cirida non auferatur.
Cirius, cinus, kriechbom (D!ef.); krieche,
cammeatu sufflciens pro domibus.
vinas operationes vanissimis aestimationibus
Circummetarieitas, termini circum- circum s tantiantes.
pflaumenschlehe (Lexer); kokeny (fa). Schlag.
iecti, situs undique conflnis; koroskorul
Circumstantjonalis, circumstantia- 1562.
valo hatdrossdg. Fej. III. 138 et amodo per lis, ad circumstantias pertinens, plenus, per- Cirogia, ae, chirurgia; sebeszet. Ljub.
eundem fluvium Bakoyk incjpil tenere circum- fectus; koriilmenyes, reszletes. SziladyTor. Mon. SI. XI 63. an. 1322: expertum mediMagy. Eml. II. 206. circumstantionalem cum in cirogia.
metaneitatem cum Nekche.
Circumornatus, 3., ornamentis cir- informationem.
Cirogrillus, (Du C.) %oiQoyQvD.os,
Circumstantionatus,circumcinctus,1 chcerogryllus, chirogryllus, cyrogrillus, cirocumtectus ; koruldiszitett. Andr. Pann. 97.
Circumpes, (DuC.) famulus, minister, stipatus, circumdatus; korulvett. Pel. Pom grillus, 1. erinacius; 2. cuniculus; 1. sunL X. P. III. Art. II. (Maria) potestatum am- diszno; 2. tengeri nyul. Arch. Ver. Sieb.
pedisequus; aprod. Par. Pap.
Circumpugnare, pugnare; megut- plexata plausibus, virlutum girata honoribus, XXVI. 114.
kozni. Sup. An. Sc. I. 259 an. 1235: circum- cherubin circumstationata hymnizationibus.
Ciroiocus, i, chirurgus. Rac. Mon. SI.
Circumsylvosus, 3., silvis cinctus; XIII. 366. an. 1336.
pugnando cum eo, ipsum interfecit.
Circumquaque, idem ac circa vel cir- erdo'vel keritett. Szamosk. II. 332. Erat a
Cirolicus, i, chirurgus. Szaz. VTII. 491.
cumundique; mindenfeldl. S. de Kz. Chr. II. tergo vajvodanorum castrorum collis modice magister cirolicus.
5., 1. Boemicum exercitum convallando cir- editus, Fractus, circumsylvosus et dumetis
Ciroiocus, i, chirurgus; cirilickus
cumquaqu . Cf. Aur. Viet Orig. gen. Rom. confragosus.
Calep. 1584. Ljub. Mon. SI. XI. 88. an. 1323.
Circumtabulare, sepire, obsepire;
Cirophonarius, pro: cirophorarlus,
17., 6.
Circumrotatorius, 3., in orbem cur- asseribus circumdare; koruldeszkdzni. qui cereos gestat; fdklydtvivo. Szaz. XXI.
rens, vertiginosus ; korulforgo. Bene Med. Kronst. II. 389. an. 1535. III. 479 : postes 56. Baculi vel Candelabra cirophonariis
V. 175. Caput ipsum subinde continue rota- ad circumtabulandam latrinam.
argentei Navicula Sancti Petri de lapide artur, dicitur chorea circumrotatoria.
Circumtabulatio, actus asseribus cir- gento circumdata.
Circumrotundus, 3., oircumcirca cumdandi, muniendi; bedeszkdzds. Kronst.
Cirosicus,i, chirurgus. Ljub. Mon. SI. V.
rolundus; koroskorul kerek. Pel. de S. II. 1527. 33. fabro lignario pro circumtabu- 265. an. 1334.
latione (embladung) caldaris.
Ciroteca, rectius: Chirotheca, (Du C.)
Cathar. III. 6.
Circumscriptibilis, qui potest verbis
Circumvallatio, locus aggere ambi- tegumentummanuum pelliceum; karmantyu.
circumscribi; korulirhato. Fej. 1., 176. Duas tus, limes extimus, circuitus, munimenta ca- It. manicotta, manichino. Gal. manchon. Muff.
enim voluntates in Christo non minutas, quia strorum; korulsdnczolds. It. Circonvalla- Kov. Form. St. 451. Excipimus tamen inde
et dua3 operationes: eundem passibilem et zione. Wagn. G. Fej. X. 1. 755. circumvalla- Irharios videlicet Cirotecas sive sine subinpassibilem, corruptibilem et incorruptibilem; tiones et sepes cuiusdam orti ipsius Domini ductura et bursas facientes. Cod. Dip. Arp.
circumsriptibilem et incircumscriptibilem. Johannis destruxisset.
Cont. VI. 126. Sex cultelli cum vaginis, octo
1. Circumscriptivus, 3., pluribus
Circumventio, actus circumveniendi; paria cirotecarum. Knauz M. E. Str. II. 240.,
verbis exponens; koruliro. Corp. Gram. 569. dolus, fraus; eldmitds, elaltatds, korul- 215.
Ciroteca lerrea, vaskeztyu. Schlag.
2. Circumscriptivus, 3., cautus, coer- veves. Torvt. Msz. Thurocz. 113 : unus quiscens; ovatos, korldtozo. It. circonscritto. S. que vendebat et emebat sine iniuria et cir- 583.
Ciroycus, i, V. chirurgus. Rac. Mon.
Bel. Comm. III. 133. Qua3 suae maiestatis resolu- cumventione. Cf. Hermog. 4., 4., 17. Aug.
SI. XIII. 144. an, 1352.
tio conditionalis quamvis valdeque circum- Civ. Dei 22., 22.
Cirratus, (a cirro), longis capillis, criniscriptiva videretur.
Circumveiitio dolosa, aclus per
Circumsedens, vicinus; szomszed. dolum circumveniendi; elaltatds, dmitds, tus; hosszu haju. Schlag. 285.
Cirrhatus, Cirratus, q. v. Bene Med.
megkerites. Torvt. Msz.
Kronst. III. 679.
Circumvicinus, vicini omnes circum II. 341. subinde capilli in circulum gyrali sunt
Circumsedere, a e sidere; ulnoknek
lenni. Fjp. Szam. p. 37. circumsedentes prsedium; korulte levo, szomszedos. Chron. (plica caput medusae cirrhata).
Cirrhus, cirrus (Plin); clavicula, pampifuerunt.
Dubn. 199., 229. Isthv. XVII. 306. Batty. Leg.
nus. Diosz. Fiiv. 28. Kats v. Fogodzo v.
Circumsitatio, lege: circumcursitatio T. I. p. 613. an. 1547.
1. Circumvolutio, actus circumvol- Sundorgd (Cirrhus). Az a czerna forma kiq. v. Pinx. Apod. p. 150: At, quod dolendum,
pessime vivitur. . . non infracto studiorum vendi; korulforgds. Curios Misc. 50. Qunn- noves nemelly kapaszkodo plantakonn, melly
labore, scd circumsitationibus, solita huic tum temporis Sol insumat in hac sui circa a szomszed plantakra es egyebekre tekergddzik, katskaringodzik p. o. Szfilo, Borso, Tok.
aetati lascivia . . . tempus conterunt lurpis- proprium centrum circumvolutione ?
2. Circumvolutio (a circumvolvendo),
Cirrus, i, crines in nodum collecti; hajsime.
Circumspeccio, titulus honoris; Te- flexura ; tekerveny. Szentiv. Cur. Misc. Dec.fonat, cibak, cojf; fodoritotthaj. Germ. zopf.
kintetesseged. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 64. HI. P. II. 148. dedit iis intestina angustiora et Regul. Turm. Pra3t. 87. Anterior crinium pars
an. 1291. quod vestra bene novit circum- pluribus circumvolutionibus et anfractibus trifariam implexa ad duos sub cervice pollices
implicata.
speccio. Szek. Okl. III. 59.
cum cirro (Zopf) colligetur. Schlag. 286. Cf.
Gircumspectus, titulus civium; erCircus, mercatus, forum ; piacz. Markt- Varro ap. Non. 94., 21. Martial. 10., 83. Judemes, okos,szemes, becsiiletes. Jokai Regi platz, Kronst. I. 652.
ven. 13., 163.
jo Tbl. I. 86. circumspectus polgarok. Szirm.
Circus capitalis, circulus; abroncs.
Cirrus baculi, tania bac.; botbojt.
GIos. 35. et. 190.
It. cerchio. Monm. Comit. Trans. II. 181. Reg. Turm. Prset. Form. II.
Circumstantia, ae, circuitus; kerti- (Vietores) Octogenarium non carius quam 1.
Cirrus de framea pendens v.
let. Th. Vet. Mon. I. 440 an. 1309 : in cuius quadragenarium vero d. 50. vendere debent Iramea3, ta3nia de gladii capulo pendens;
sigilli circumstantia erant lictere.
et de unoquoqae circo capitali vel simplici- kardbojt. Reg. Turm. Prset. Form. II.
Circumstantialis, diligens, accura- ter juncto ad vas vinarium in cellario positp
Cirrus tuba3, tsenia tubas; trombitatus; reszletes. Tag. Erd. II. 137. an. 1753 :solvantur d. 2.
bojt. Reg. Turm. Praet. Form. II.
circumstantialem informationem . . . sub- Ciretecarius, i. digitalium opifex;
Ciruga, ts, lege : Virga q. v. Sup. An.
mittere.
keziyus. Quel. Sieb. I. 449. an. 1506. pro Sc. I. 181. an. 1440: de uno laneo cmethonali
Circumstaiitialiter, fuse lateque: pellibus . . . a ciretecariis receptis.
solvitur decima manipularis, et per quot cirukorulmenyesen. Arch. Rak. IX. 35. circumCiribotrus niger, fekete bakar. gas conopatim.
Cirugicus, i, Chirurgus. Ljub. Mon. SI.
stantialiter informare. Torv. Msz. . . .
schwarze Zierfahnler. Kov. Oec. 73: Cir.
II. 447.
Jogt. Eml. T. II. I. p. 426. Tok. Lev. 51.
nig. dulcis et sapida uva.
Ciruichus, i, chirurgus ; sebesz. Ljub.
Circumstantiare, circumdare ; cirCiribotrus viridis, zold bakar,
cumstantiis deflnire; korulvenni, korulme- grune Zierfahnler Kov. Oec. 73. Cir. vir. om- Mon. SI. V. 245. an. 1334.
Cirurgia, 33, opera manuum ; foglalnyekkel meghatdrozni. Batty. Ger. 254.nium dulcissima uva.
Omnia opera Dei iucomprehensibilia sunt.. Cirida, 33, molendina supellex; malom kozds, ugy. Batty. Ger. 267. potius se excr17
130
Cirusia
1. Cisura
Cltharida
centes in prsfecturis, quam in propriis cirur- szekreny. It. cassetta. Germ. Putzkastchen. ita citatur, ut ipse debeat pro se apud indices
giis. Sensus: in propriis et ad eosspectan- Thok. Diar. II. 387. Una cistula galante- respondere ; szemelyes idezes. Torvt. Msz.
tibus operibus.
riaca.
Citatio primaeva vel principa1. Cisura, 33, sectio; actus secandi; vd- lis, V. citatio fundamentalis ; pert kezdo
Cirusia, 33, chirurgia; sebeszet. Han.
Mon. Jur. P. I. 151. artem cirusiae et bar- gds, fureszeles, dcsolds, bdrdolds. Fjp. idezes, fo'idezes. Torvt. Msz.
beriffi.
Szam. p. 445. an. 1437 : laborabit... in ciCitatio principalis, fd v. elso izben
valo idezes. Kovy El. 650. Citatio est porro:
Cis-Danubianalis, cis Danubium si- sura asserum.
2. Cisura, 33, segmentum, ramenta; le- alia principalis, qua mediante causa incamitus, iacens; Dundn inneni. Szentiv. Cur.
vdgott darab. Ko). Cod. 39. an. 1543. Fi- natur et inchoatur et qua quis prima vice citaMisc. Dec. II. P. III. 377.
Cisdanubianus, 3., Cis-Danubialis. num aurum facit marcas 160, pesetam, ita ut tur : alia Reflexoria vel ad Continuationem v.
Kat. Hist. Reg. I. 91. Comites supremi comi- marce due essent purgamentum et peseta ne- gr. vel Judex mutatus vel Incattus est mortatuum Cisdanubianorum 14 enumerantur, scio quot, sed in uno deceptus est, cum enim t u u s . . . vel si causa derelicta iacuit.
cisuras fundens marcas 50, pesetam, tegell;/
Citatio realis cum captura, cit.
Isthv. XVI. 283.
Cisdravianus, 3., cis Dravam situs; fractus est; remanserunt in cineribus marcum comprehensione coniuncta; befogdssal
egybekapcsolt idezes. Torvt. Msz.
Drdvdn innen fekvo. Batty. Leg. HI. 152. C33 26.
an. 1314.
Cisuralis, scalprum librarium ; tollkes.
Citatio reambulatoria, citatio ad
Ciserit, pro : caeserit. Fjp. Szam. p. 445. Tor. Tar. 1892. p. 560. Ket ezust penna, egy fines obeundos; hatdrjdrdsi idezes. Torvt.
Msz.
an. 1437 : et quidquid aliis hominibus ciserit eisuralis, aranyas az nyele.
sc. asseres.
Citadela, 33, citadella, 33, arx urbis Citatio reflexoria, Text. v. s. Cita1. Cisio Janus habet, facetum di- cervicibus imposita ; erod. It. cittadella. Ljub. tio principalis; emlekeztetd, figyelmezctum, denotans in Januario esse festum : cir- Mon. Si. XVII. 99. an. 1421. Dipl. Alv. I. 190. teto idezes.
Citatio simplex, egyszeru idezes.
cumcisionis. Szaz. Ill, 35. Cisio Janus haCitadellum, castellum, quod arcis loJogt. Eml. T. II. 1. p. 21. Cum mala consuebet azaz bogy januar elso napja legyen a Cir- cum oblinet; fellegvdr. Wagn.
cumcisio vagyis kiskara"csony unnepe.
Citadinatus, 3., civitate donatus; pol- tudine introductum s i t . . . ut nimis tarde pro2. Cisio, ita inscribebatur olim Calenda- gdri jogged felruhdzott. Ljub. Mon. SI. IV. grediantur ab initio caus33 per simplicem citationem...
riumLeutschoviense, nunc usurpatur prolibro, 87. an. 1366.
qui vaticinationibus inservit; napok megCitadinia, 33, ius civitatis \polgdrijog. Citatio ultralis, cit. qu33 qualicunque
modo, aut simplici aut insinuatorio modo fit;
szdmldldsa. Szaz. VI. 690.
Cisium, carrus; talyiga. Nagy Hier.
Citare ex officiolatu, cit. publica mellekes idezes, akdrmikep teheto ideCisma, 33, Cismae, arum : cothurnus ; auctoritate, publice ; tisztviselesbol idezni, zes, (akar egyszerun, akar megjelentessel).
csizma, csidma. Szaz. VI. 373. Dedi Aloisio valakit ugy mint tisztviselot idezni, hi- Torvt. Msz.
Citatio verbalis, sz6val,szobeli ideplacentino pro una camisia etpro cismis fl. 1. vatalbol id. Torv. Msz.
den. 10.
Citareda, 33, citharista; hegedos. Szaz. zes. Kovy. El. 650. Alia est citatio verbalis
qua? semper est personalis v. gr. in Diaata
Cismarinus, qui cis mare habitat vel XI. 733.
situs est; tengeren inneni. Fej. IV. 2., 76.
Citari curans, qui citat aliquem; idez- aliisque Processibus summariis, alia Literatoria per exhibitionem citatoriarum vel iliaprseceptori domorum hospitalis Hierosolymi- tetd fel. Torvt. Msz.
tani in partibus cismarinis.
Citalio, (Du C.) 1. actus citandi, in ius rum tvansmissionem de qua nunc statim egimus.
Citationis condescensio, actus reCismontanus, 3., qui cis monies ha- vocandi; litters, quibus reus in ius vocatur;
bitat vel situs est; hegyen innen lako. Gal. 2. actus proferendi, laudandi; i. torvenybe vocands citationis; az idezesnek leszdllimontin. Fej. IV. 1., 448. In partibus cismon- idezes, idezveny; 2. eld- v. felhozds. tdsa. Torvt. Msz.
tanis. Cf. Plin. 3., 12., 17.
Citationis exhibitio, actus tradenTorvt. Msz.
Cisor lapidum, lapicida ; kdfarago.
Citatio accessoria, cit. simul alii di cit.; idezes megaddsa, idezo levelnek
Tor. Tar. 1889. p. 383.
kezhez addsa Torvt. Msz.
adiuncta ; mellekes idezes. Torvt. Msz.
Citatorise, (sc. litterae) quibus quis in ius
Cistella atramentaria, vas liquoris
Citatio edictalis, sententia lata de in
scriptorii, atramentarium ; tintatarto. Magy. ius vocatione; osszehivo vegzes. Torvt. Msz. vocatur; idezo level. Rak. On. 117. Hajnik.
.Tor. Tar. XX. 171.
Citatio ex officiolatu, cit. publica Perjog. 207.
Citatorialis, litlerss vel charta,qua reus
Cistercienses Monachi, alias Ber- auctoritate, publice facta; hivatalbol valo
nardini; szesztrdkok, czisztercziek. Cher. idezes. Torvt. Msz.
in ius vocatur; idezveny. Torvt. Msz.
Jur. Eccl. II. 46., 5. Monachi Cistercienses
Citatorium, Citatoriae, q. v. Jokai
Citatio fundam entails, prima in
qui an. 1098. a nobili Roberto Molismensi ius vocatio; elso idezes, torzsok-perbeli Karp. Z. 151. fogja kend ezt az irast: ez idezo
Abbate Benedictino in Galliis instituti et a idezes. Torvt. Msz.
level citatorium a meltosagos grof ellen
loco ita dicti, sub Apostolica HungariaB corona
Citatio gradualis, (ius can.) cit. per Magy. Holgy. 348.
Topliczae in Croatia sub an. Christi 1135. gradus ; lepcsdkent valo idezes. Torvt. Msz.
Citatorius, 3., irritans, stimulans ; izAuctore Bela II. substiterunt. Hodie autem
Citatio insinuationalis, qua actio gato, siettetd. Pel. De s. Francisco s. I. c. 2.
apud nos exislunt in Abbatia B. M. V. de causis specifice enumerates instituebatur; er- Christus misit b. Franciscum cum stigmatibus
Zircz, Pilis et Paszto unitis.
tesitoleges idezes; perkijelentessel tett assimilatum propter iudicii citatorium terGistercium, (Maigne a cisternae: lo- rovid folyamatu perbeli idezes. Jogt. Eml. rorem.
cus humilis et paludinosus, ubi stagnat aqua) T. II. 1. p. 21. Torvt. Msz.
Citatum, i, locus auctoris vel legis allaalii a Cistel, locus arundinosus. B6k. Pil. P.
Citatio literatoria, cit. per litteras; tus; idezet, hivatkozds. Pazm. Dial. 134.
irdsbeli idezes. Jogt. Eml. T. III. p. 535. Torvt. Msz.
1.9.
Cistibiscaiius, 3., cis Tibiscum ia- Torvt. Msz.
Citatus, i, qui in ius vocatur; idezett
cens ; Tiszdn inneni. Kat. Hist. Reg. I. 91.
Citatio officiosa,-Cit. ex officiolatu q. fel. Torvi. Msz.
supremi comites Comitatuum Cistibiscano- v.; hivatalos idezes. Torvt. Msz.
Citeria, 33, effigies quaBdam arguta et lorum 10 enumerantur. Bel. Geogr. 471.
Citatio peremtoria, cit. moram non quax ridiculi gratia, qu33 in spectaculis trivialiCisticula, 33, dem ad cista; szekreny- patiens; haladek nelkul valo idezes, vegso' bus nugas, fabulam agere solet et filis ferreis
ke. Fjp. Szam. p. 508. an. 1440 : pro cisti- ideztetes, halasztdst nem szenvedd ide- movetur; sodronybdb, bdbjdtekos, It. macula literarum.
zes, harmad napra valo meghivds. Torvt. rionetta. Cell. Beli. App. 813. Cf. Fest. p. 45.
Cistifel, rcceptaculum fellis (ex : cistis -f- Msz.
Cithara, 33, tetitia, delectatio; orom.
fel); epezacsko. Pel. Serm. Dolore ... ut di- Citatio per v. medio jurisdictio- Thurocz 98. Confestim quoque lotius cithara
citur ab expertis etiam cistifel rumpitur vel natum, cit. quse fit per potestati obnoxium; Hungaria? versa est in luctum.
Citharida, a?, modulator, poeta, vates,
crepet ac fel per os exitum petit vel aliunde. hatalma alatt Iev6 embere dltal idezds.
citharoMus; lantos. Tor. Tar. 1888. p. 574.
(Aest. 76. c.)
Torvt. Msz.
Cistula galanteriaca, cistula rerum
Citatio personalis v. de perso- Sebastianus Citharida, lantos Sebestyen.
ad mundum pertinentium; diszdrti, ekszer- na, Citatio verbalis q. v. (Du. C.) cum quis (Tin6"di).
Cltharizare
Civilis
Clamis
131
Civitas Personalitia, szemelynoki

Civilis, civis incola castri; polgdr.
Citharizare, cythara canere; cziterdzni. It. ceterizzare. Obs. Jadr. 410. pluri- It. civile. Ker. Inst. Mil. 24. Exteri in Regno vdros, kir. szemelyes helytartoi vdros.
maque musicorum instrumentorum genera Hungarian domicilium adepti, universim Ho- Kovy El. 59., 60. Civitates alia? Tavcrnicacitharizant. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.spites, illi vero, qui in Arcibus vel circa Ar- les alia? Personalitiae ali* etiam MontanaB...
X. 115. Kaprin Eloq. 1.247. Cf. Nep. Epam. 2., 1. ces collocati fuere, Cives aut Civiles appellari 60. Alise vero personali et Sedi Persona!itia3
non ex ablegatis earum verum ex viris per
Citharula, ae, dim. de cithara; czite- consueverunt. Fjp. Anon. 10. b.
Civilisare, artibus expolire, erudire; ki- Personalem selectis constanti subjacent.
rdcska. Fej. IV. 2., 266. Tenens citharumivelni, polgdrositani. Jos. Repr. 22. ultra Civitas Tavernicalis, tdrnoki vdlam in manu.
Citra, adv. refertur ad tempus et ponitur modum cum dispendio virtutis civilisari geros, tdrnokszeki szabad kir. vdros. Kovy
El. 59. Ex illis civitalibus alia? sunt Tavernipro: antea, azelott. G. Fejer VII. 191., 152.stit... passim.
Civilisatio, humanitas, cultura, mores cales idest Tavernicorum Regalium Magistro
a longis temporibus citra Fratres dicti Ordin i s . . . . exercuerunt huiusmodi inquisitionis culti; mivelodes, polgdrosodds, csinoso- in Judicialibus subsunt. Torvt. Msz.
Civitatensis, (Du C.) urbanus, ad cividds. It. civilizzazione. Torvt. Msz. Vern.
officium.
Citra, pro : contra. Hist. Zerm. p. 12: Hie Psych. 158. Jokai. Magy. Nab. 75. Fej. X. tatem pertinens, ad commune civium spectans ; vdrosbeliy kozsegi. Torvt. Msz. Kass.
Deus, qui me ad hoc fastigium extulit, si ejus 1., 13.
Civilisator, humanitatis, culture pro- Jur. Civ. I. 127. Olah. Cod. Ep. 115. Pel.
voluntas fuerit, potens est me citra omnem
crudelitatem in eo retinere. Mon. Com. Trans. pagator ; miveltseget, polgdrosoddst ter- Serm. Hiem. 25. p.
Civitatula, ee, parva civitas; kis vdros,
I. 557. an. 1556. Citra voluntatem meam. jesztd. Szaz. XI. 21.
Civilisatus, i, cultis moribus ornatus; vdroska. Rak. On. 92. civitatula Bethlehem.
Citra, pro: sine. Georch. H. T. IV. 77.
Civites, cives, castrenses ; foldmivelescitra viam novi. Ac. Com. Sopr. p. 35. citra polgdrosult, mivelt. Torvt. Msz.
Civilista, 1. homo profanus, vulgaris op- sel es vdrmunkdval foglalkozo vdrnepe.
ullam moram = sine ulla mora.
Citra, pro ultra; felul. Batty. Leg. III.positus sacro ; 2. civis oppositus militi; 3. iu- Szaz. IV. 513.
Cizimba, x, (Du C. zizypha) genus mi637. an. 1498: capsam unam quatuor clavi- ris consultus (Du. C.) 1. vildgi ember (ellenletben az egyhazival); 2. polgdrfi (ellen- noris pruni. V. s. confectio zuccari; czukbus vel citra.
Citradanubialis, Cisdanubianus; Du- lete a katonanak); 3. torvenytudo. Molnar rozott szilva. Gall, prunclle.
Clabula, 33, bacillus; bot, pdlcza. Barndn innenvalo. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 400. Patv. 23. Torvt. Msz. Kelem. Inst. Jur. Pr.
czay.
Ducisse tocius Sclauonie et Gubernatrici Par- II. 9.
tium Citradanubialium.
Clacula, Clancula, V. Investigator B.
1. Civilitas, (DuC.) urbanitas, hurnaniCitrinus, 3., proprietatcm citromali retas, mores culti, alias civilisatio ; modisdg, vezsnek; clancula vieznik (presp. Slov. 458.);
ferens, colorem citromali habens; czitrom- polgarisdg, udvariassdg, miiveltseg Toi'vt. vizsla, Spiirhund. Schlag. 1474., 1469.
1. Clamare, (Du C.) notum facere, proszeru, czitromszin. Bene Med. I. 29. an sit Msz. Brezny. 314. Civilitas morum... Szaz.
mulgare; hirdetni. Ljub. Mon. SI. I. 226. et
urina limpida, coloris diluteflavi, citrini vel VI. 689.
2. Civilitas, (DuC.) civium conventus, passim.
straminei.
2. Clamare, (Du C.) publice accusare;
Citron, malum citreum; czitrom. V. s. cives ipsi; polgdrsdg. Ljub. Mon. SI. IV.
310. an. 1393 : si-forenses irent alias habita- nyilvdnosan panaszt emelni. Tkal. Mon.
confectio succari.
Citronatum, liquor ex citromalo con- tum, sint extra ... civilitatem. In civilita- Ep. I. 2. an. 1163. Hanc iniustitiam passam fufectus; czitromle. Limonade. Poor J. tem assumere, aliguem civitate donare; isse . . . iobagiones clamabant.
Lzb. Cod. Med. T. II. 288.
Clamare post aliquem, clamore
Zsebsz. 21.
Civiliter, (Du C.) more civium, secun- aliquem consectari, requirerc ; valaki utdn
Citronium, a Ger. Citrone, malum citrum, pomum citreum; czitrom. Vect. Ref. dum Jus civile, secundum leges; polgdri- kiabdlni, hini. Wagn.
Clamari ab aliquo, contumeliaafflci;
kepen, torvenyesen, torvenyes ertelemE. 2.
Citrulla, 33, cucumis; uborka. Kronst. ben. Torvt. Msz. Georch. H. T. III. 366. II. 3. szidalmaztatni. Fabr. Urk. 122. an. 1500:
II. 352. an. 1534. pro citrullis vulgo kra-Molnar Patv. 31. Fej. IV. 1., 40. Nagy. Jus. si quis in ilium, a quo clamatus e s t . . . maczewycz.
Transit. Sax. 59. Ex his rebus corporalibus ledicta . . . invexisse deprehensus fuerit.
Clamarosus, Clamorosus, clamoCitrulus, citrullus, kychern (Kichererbse) immobilibus quaBdam natura tales sunt, ut res
Dief.; bagolyborso, bagolcsa. Schlag. 1009. soli, agri, fundi etc. qusedam fictione iuris, ex ris plenus; zajos, Idrmds. Ser. Cat. 317.
Cittadella, dimin. a civitate, arx, V. Ci- iure civili, prout et ex partium contractu, quam- magna clamarosa venatio.
Clamatio, (Du C.) actus nuntiandi; protadella; erod, fellegvdr. It. cittadella. Kat. vis natura sua sint mobiles et vocantur civimulgatio; hirdetes. Ljub. Mon. SI. II. Ill:
Hist. IX. 622. qui per cittadellam transiens liter immobiles res.
Civissa, 33, civis femina ; nopolgdr. Fr. compareant... dies proximos post clamacum mille galeatis equitavit.
Civa, se, civis femina. Jok. Epp. I. 9. a Lib. Rt. I. 83. dum cives et civissas hospitationem.
Clamator, (Du C.) praeco (Fin. al. s.);
civa jelent polgarnot, szabadon forditva vit. Kuk. Jura I. 192. an. 1434.
Civitanus, 3., ex civitate, civitatis; hirnok, kikidlto. Fjp. Szam. p. 41. an. 1373.
civis-bol foemininumra.
Civeria, orum, instrumenta ad res ma- kozsegi, vdrosi. G. Fej. VI. 180., 174. Civi- Clamator Nundinarum, Praco
ioris ponderis transferendas ; emelo eszkoz. tanus nuncius et preco Communis retulit mihi. nundinarum ; vdsdrhirnok, kikidlto. Jogt.
Civitas, comitatus;' vdrmegye. Szaz. Eml. T. I. p. 445: Ad priorem Cottus (comitaIt. civiere. Ljub. Mon. SI. IV. 255.
tus) determinationem, ut in Nundinis publicis
Cives castri, vdrpolgdr. Prise. Serv. XIII. 107. Tar. Tor. 1887. p. 516.
Civitas libera Regia, szabad ki- ubivis... Clamatores Nundinarum denop. 22. Cives castri erant, qui oppidum castro
subjectum incolebant. Bel. appar. Dec. I. Mon. rdlyi kulcsos vdros. Kol. Am. II. 152 : op- minantur (fors: denominentur) sub poena 24
pidum ipsum liberae Regiaeque civitatis ictuum baculorum Vdsdrbironibus infligenda,
V. p.^223.
Cives Regii, Saxones in Trausilvania ; et liberae quidem, quia a castri dominatione qui dum a Patronis Nundinarum constituuntur,
et jurisdictione exemtum; Regiae autem, eolum iisdem significandum erit, quod demurn
szdszok Erdelyben. Bel.. Geogr. 523.
Cives Sionis, Cives Ecclesiae, praecipue quia soli Regi, in recognitionem territorii Re- pro quavis exclamatione pecorum aut aliarum
quibus custodia Ecclesi commissa est. Lampe. gii, conditione pendendi census, qui census S. rerum damniflcatorum abExponentibus stipenHist. Eccl. p. 458 : Ego ... nee diu nee node Martini appellatur, fuere obligati. Torvt. Msz. dium habere possunl.
Clamatus, 3., maledicta dicens; szitcesso, Classicum ubique cano et Cives Sionis Kass. P. P. I. 34.
Civitas libera regia montana, kozodo. Fabr. Urk. 123.'an. 1500 : tres corad sacrum hoc bellum voco.
Civicus, 3., urbanus; vdrosi, vdros- Civitas metallicis habitata; bdnyavdros. Torvt. rectiones in capitulo denlur et tres dies in
Msz.
pane et aqua ieiunent. Clumatis vero una
polgdri, cibil. Torvt. Msz.
Civilicus, civilis; polgdri. Pel. Pom. Civitas libera regia personali- dies et una correctio superaddatur.
Clamdim, clam, secreto ; litkon. Cod.
L. I. P. I. Art. II. c. 1. Quarto probatur ex tia, civitas sic dicti Peraonalis praesentiae, i. e. Archiepiscopi Strigoniensis iuris- Dip. And. I. 226., 245. vel materiam litis palege civilica.
Civiens, civis eiusdem civitatis; pol- .dictioni subjeeta; kir. szemelyes helytar- lam aut clamdim suscitaret.
toi vdros. Torvt. Msz.
Clamis, (Du C.) Chlamys; diszkopeny
gdrtdrs. V. s. Treonte.
17*
132
Clamor divinus
Clarificare
Glaudatus
Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Clamis de szurni. Clarifaceretur pro : clarifleret. Sza"z. signa ad progressum discipulorum pertinentia;
sciarlato.
VI. 305: emi unum vas vini in oktoros ut cla- osztdlyzat. J6kai Debr. lun. 76. Kormoczb.
Clamor divinus, 1 ex divina; isteni rifaceretur in cellario ante adventum suae foreal. Ert. 1895. 131. et passim.
szozat,parancs. Batty. Ger. 232. nulla di- Maiestatis.
Classificatio diverticulorum, in
vini clamoris sugillatio.
Clarificare, (Du C.) clarum reddere, una linea sitorum agrorum in classes disperClamorosus, 3., (Du C.) pro : clamo- declarare ; vildgossd tenni, megvildgitani, titio, aestimalio; dulo'k osztdlyzata. Torvt.
sus, clamoris plenus; zajos. Bene Med. V. megmagyardzni. Andr. Pan. 1.
Msz.
135. convulsio clamorosa,
Clarificari, clarum fieri, patet; vildClassificatio Glebse, aestimatio terClamose, magno clamore; zajosan. gossd lenni, kitetszeni. Jos. Repr. 151. an. ras ; foldbecsles. Pfahl. Jus. Georg. 64. QuanWagn. Cf. Quint. Inst. 11., 3., 45.
1790 : clanficatur id ex . . . rei... natura. titas unius Jugeri relate ad agros dependet a
Clamosus, 3., grandiloquus, loquax,
Clarificatio, (Du C.) declaratio ; meg- Classificatione Glebae, aliter etiam Diveroris pleni, gloriosus ; nagyszdju. Szirm. 36. vildgositds, megfejtes, magyardzds. It. ticulorum dicta, quae a Classificatione Locorum
Clamydatus, 3., chlamide indutus; ko- chiarificazione. Torvt. Msz. Vern. Psych. 212. probe distinguenda est.
penybe burkolt. Teut. Schul. I. 159.
Kass. P. P. I. praef. et passim.
Classiiicationalis, ad classificatioClancula, cam's sagax; vizsla. It. bracco,
Clariiicatorius, 3., illustrans, ad liqui- nem pertinens ; be,csld',osztdlyozd, rendezo.
Spurhund. Kov. Form. St. XXVII. Clancula dem perducens; felvildgosito. Germ, auf- Pfahl. Jus. II. 19. Dum Examina ad 9 Puncta
Vis'la Silvens et velter molosus clancula klarend. Kuk. Jur. III. 196. in sequelam huiusce et Conscriptiones locorum in Deputatione
turper.
clarificatoriae et modificatoriae legis pro Classificationali referebantur.
Clancularii, (Du C.) ex Anabaptistis continuatione ad legale Tabular Banalis Judi1. Classis, discipuli; osztdly (iskola),
illi dicuntur, qui fidei confessionem minime cium illico transponantur.
tanulosdg. Jokai Debr. lun. 9. Ki van a
Clariscenter, a verbo: claresco, evi- Klaszszis et passim apud scriptores.
necessariam iudicabant. V. Anabaptistse; alatdenter; vildgosan. Cod. Com. Zichy Vol. V. 2. Classis, Dioecesis. Can. Ecc. XXXIII.
tomozok. Nagy Hier.
Clanculario, clam, in occulto; titkon. 53 : litteras... sub a n n o . . . die ... clari- proventus ille per suum Seniorem, assenliente
Cod. Dip. Briiss. IV. 83. verendumque est, ne scenter confectas.
Classe seu Dicecesi. .. ei adimatur.
Clariscere, patefieri, innotescere, apclanculario et per dolum in Christianitatis
Classis agraria, agricultores; foldparere ; nyilvdnvalovd lenni. Reg S. Ben. miveldi kar, foldmivelok osztdly a. Torvt.
malum quippiam suscipiatur.
Clancularius, 3., clandestinus, occultus; 62., 16. Quod si nee sic emendaverit clari- Msz.
titkos. It. clandestine. Gall, clandestin. Cod. scentibus culpis, proiciatur de monasterio.
Classis industrialis, artifices, negoDip. Briiss. IV. 79. ut indigna hsec et hostilia
Clarissa, Ordo Stae Claras, quse anno tiatores ; muveszi kar, muveszek osztdlya,
clanculario conatu non pertentent. Cod. Alv. 1193. Assisii nata auctor erat in Monasterio iparoskar. Torvt. Msz.
Classis inferioris humanitatis,
I. 224. clancularius hostis. II. Rak. Gy. 683. S. Damiani prope urbem Portiunculam huius
Clanculatorie, clam, secreto ; titkon. ordinis, qui regulam patrum minorum sequi- (rhetorica); alsobb muveltseg, szonoklatMagy. Jogt. Em. I. 472.
tur. Szaz. XVIII. 298. C7<mssa-nenek po- tan osztdlya az iskoldban. Marosvasarh.
Clanculatorius, 3., clandestinus; zsonyi zardaja. Szaz. IV. f. 368. Fej. X. 265. gymn. Ert. 1894/5. p. 33.
alattomos. Szer. Not. p. 189 : In clancula- Clarita, 33, clara voce promulgare ; hir- Classis infinite grammaticse,
toriorum damnorum illatione ... hunc arti- detes. Ljub. Mon. SI. XI. 6. an. 1306 : quod alias: prima classis gymnasii; also nyelvtan
aliquis... non possit facere claritam ad ven- osztdlya. Marosvasarh. gymn. Ert. 1894/5.
culum esse... necessarium.
p. 33.
Clanculosus, clandestinus. Text. v. dendum.
Classis media3 grammaticse,
s. Cautulosus.
Claro-obscurus, 3., fenyhomdlyos.
Clandestinarius, 3., clandestinus; It. chiaroscuro. Vern. Log. 24. Absoluta non- alias : tertia classis gymnasii. Marosvasarh.
nisi claritas et absoluta obscuritas sibi invi- gymn. Ert. 1894/5. p. 33.
titkos. Torvt. Msz.
Classis mercantilis, mercatores;
Clandestinatus, 3., secretus, clande- cem ut duo exlrema opponuntur; illud clarostinus, occultus ; titkos. Marc. Chr. II. 56. ro- obscurum clair-obscur per infinitas grada- kereskedoi kar, kereskeddk osztdlya.
gaverat Bissenos per clandestinatos nuniios. tiones locum habere potest.
Torvt. Msz.
Classis superioris humanitatis,
Clandestine, occulte, secrete, abdite, la1. Classiarius, ii, nauta, miles classiatenter. Ap. Fore. adj. clandestinus; titkon. rius; naszddos Szirm. Classiarius iure no- alias : sexta classis gymnasii (poe'sis); hatodik osztdly,poezis. Marosvasarh. gymn. Ert.
G. Fej. X, I. 280., 488. ac nos in exilium re- stro Nasadista. Csaikas.
digi clandestine decrevit.
2. Classiarius, ii, discipulus unius clas- 1894/5. p. 33.
Clandestineitas, occulta, furtiva con- sis; osztdlytanulo. Teutsch. Schulord. I.
Classis supremae grammaticse,
silia, dolus; alattomossdg. Georch. H. T. 80: Lectionibus omnibus praeceptorum Clas- (synlaxis); alias : quarta classis gymnaI. 97.
sii, sj/wtem.Marosvasarh. gymn. Ert. 1894/5.
siarii intersint.
Clandestinitas, proprietas clandestini,
Classicitas, proprietas classic!; jeles- p. 33.
arcana tecta consilia, pacta_, clandestinum ma- seg, remekseg. Torvt. Msz.
Classista, ae, gymnasii classes frequentrimonium ; alattomossdg, titkossdg, alat1. Classicum, i, nude positum pro clas- tans; osztdlytanulo. Szekelyudvarh. ref. koll.
tomos szerzo'des, hdzassdg. Torvt. Msz. sico opere vel carmine; remekmu. Szilady firt. 1894/5. VII. Contubernales neque togaSerm. Cat. 240. Kelem. Hist. Jur. FT. 94.
los, neque Classistas nisi discendi causa
Irodt. Kozl. VI. 3., 325.
Clandestinus ingressus, titkos
2. Classicum, hymnus, canticum; enek. domo frequenter abesse patitor. Bek. Debr.
behatolds. Juriev. Jur. Met. 140. Est autemV. Promulgatio. Batty. Ger. 78. in ... Clas- foisk. torv. 139.
clandestinus in alienam fodinam ingressus sico de cunctis Dei virtutibus.
Clastr um, (Du C.) claustrum; klastrom.
actus, quo quis fodinam, in qua nullas ratas
Classicus auctor, optimus, praestan- Pesty Szor. III. 190. Sacristia Clastri de Kapossidet, nullumque offlcium fodinale gerit, tissimus quisque scriptor.; remek-iro. Torvt. ransebes.
insciis Urburario ant eius Officialibus fodinali- Msz.
Clatrare, clatrato vitro munire; rdcsos
bus dolose et fraudulenter subintrat.
Classificare, in classes distribuere, or- iiveggel elldtni. Kronst. II. 490. an. 1537.
Clangosus, (Du C. clangorosus), clan- dinare; rendbeszedni, elrendelni, osztd- fenestrse... clatratae sunt vulgo sein vergens : hangos. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. lyozni, rendsorozni, rendezni. Torvl. Msz. glost. Cf. Plaut. Mil. Glor. 2., 4., 26.
V. 105. Pavones per nocturna silentia clan- Georch. H. T. III. 146.
Clatrata galea, clalhris distincta, orgosam saepius vocem reiterantes ...
1. Classificatio, distributio in classes; nata galea; rdcsos, rostelyos sisak. Kass.
Clapantia, ae, concentus vocum, rhyth- rendezes. osztdlyozds. Torvt. Msz. Vern. P. P. I. 136. cui insistunt duae galeae sibi
mus crepitans. Klappreim. J6kaiK0sziv II. 154. Log. 40. Genera et species interdum classes oppositaa coronatae clatrataec/ue seu aperta
Klapancziait.
et eorum in certo systemate exhibitio, classi- purpura suffultae.
Claridius, clarius; fenyesebben. Arch. ficatio nuncupatur, in qua efformanda mens
Clatrum pavere, obicem, impedimenVer. Sieb. X. I. 324. claridius et plenius a nostra certis se legibus accomodat, quse prin- tum metuere; akaddlytol felni. Batty. Ger..
229
cipia classiftcationis vocantur.
peccatoribus... famuletur.
Clarifacere, vinum defaecare; megClaudatus, 3., claudus; sdnta. Ljub.
2. Classif icatio, aastimatio, .census et
Claudellus
Clausulse titulorum clonationis
.133
Mon. SI. IV. 35. an. 1361. equi mei sunt clau- mentum, quo quis exceptionem suam tuetur;
Clavicellus, fors: capellanus; kdpldn.
dati et fessi et non possunt peditare.
mentd kikotes,igaz-fentarto kozbenvetes, Szend. Misk. tort. III. 123. an. 1490. de colClaudellus, i, parvus clavus; kis, apro ovo v. mentd-zaradek. Torvt. Msz. Opin. latione... rectoratuum capellarum... nullaszeg. Ljub. Mon. SI. I. 144.
Deput. 30.
tenus ingerere et te intromitti facere.. . proClaudere, (Germanismus) facere, iunClausulas titulorum donationis cures et praidictum clavicellum per te contra
gere, conciliare; kotni. Ger sclilieszen. An. characteristicse, additamenta singularia illos subductum et animatum.
Sc. II. 97. an. 1439: pro claudenda pace. tit. don.; adomdny czimeinek sajdt zdraClavicordium, clavicymbalum,
Claudere circulum, in orbem con- deki. Torvt. Msz.
instrumentum musicum, clavichordium; zonsisterc ; bezdrni a kort. Wagn.
Clausula usque revocationem, gora (klavicordiom). Pdr. Pap. Szaz. XXII.
Claudere epistolam, obsignare; additamentum, quo quis eius vim, usque id 861.
bezdrni, lezdrni a levelet. Wagn.
revocaret, tuetur; a visszahivdsig valo kiClayicula, parva clavis; kis kulcs.
Claudicitas, vitium hominis claudi; kotes. Georch. H. T. IV. 48.
Arch. Rak. VIII. 321. Cistula ex auricalco cum
Clausula3, arum ; az irdlymod kulon- clavicula.
santasdg. Bene Pol. 206.
Clause, secrelo, abdite, latenter, clam; bozdsege. Tor. Tar. 1886. p. 683. Varietates Clavicularius, i, (Du C.) qui claves
elzdrva, titkon, rejtve. G. Fej. X. I. 500. formularum styli diplomatum (clausulas vo- facit: kulcs csindlo (lakatos). Pest. Levt.
aliam sc. litteram vero honorabilis Capituli camus) in curia.
Tab. Conscr.
Clausulatio, clausula, exceptio ; zdraEcclesiae Waciensis clause emanatam super
Claviculatse fimbrise, f. reticulatae;
dek. It. Clausola. Art. Diaet. Pos. 127. quia csipke, Ger. Spitzen. Lzb. Cod. Med. T. II. 227:
legitima... stalutione.
Clausilis, qui claudi potest; elzdrhato. tamen Causa turn propter culpam Procurato- sine fimbriis claviculatis, vulgo Spitzen.
ris, turn etiam invitis iisque illegalibus modis
Alexy 19.
Claviculus, dimin a clavus ; i. czoClaustralis, ad claustrum pertinens; subinductorum nonnullorum Contractuum, vek, 2. szogecske. G. Fej. VII. 270. 357. in
klastrovni, szerzetesi, kolostori. Andr. Juri Contrariantibus Clausulationibm, Re- signum suse innocenlia?... quemdam ligneum
Pann. 239. observantia claustralis. Cod. Dip. media scilicet et Juris Beneficia adeoque ipsum claviculum vulgo Chewek vocatum coram
legitimum Juris Cursum... enormem Isesionem nobis porrexit Causatori. Hajnik, Perjog 163.
Arp. Cont. VI. 528.
Claustralis, is, monachus; szerzetes. remederi neque praeiudicii sui quam maximam Szilagyi S. Szazadok IV. f. 341. Ad novum
Georg. Sirm. I. 56. quotquot habebant pa- ruinam involventis quaarere quivissent.
Castellum navis empta fl. 2. Fodulas ad eundem
rochos et claustrales.
1. Clausum, (Du C.) septum, inclusio fl. 1. Claviculos, sendel et leecz fl. 2. Fr. Lib.
Claustralium Coetus, V. Confrater- olim Clus, in sermone mediae aetatis Italico Rat. I. 85.
nitas ; szerzetesek tdrsasdga, gyiilekezete. idem signif. ac Hungar. rekesz gyepil. Akad.
Claviger, i. (Du C.) cellarius, qui celBeng. Ann. Erem. Coenob. Praef.
Ert. 1897. Jan. p. 48.
laB curam gerit; sdfdr, kulcsdr. Schlag. 1098.
2. Clausum, i, idem quod claustrum, pi- Georg. Sirm. I. 279. claviger ac celarista
Claustrari, in claustro vitam degere;
szerzeteskedni. Cod. Dipl. And. V. III. p. scaria clausa ; vejsz. Szaz. VII. 623. quatuorRegiestatis. Thok. Diar. II. 126... Pauer Athen
166 : fratres memorati in ipsa Veszprimiensi claut>a videlicet vez vocata.
VI. 2. p. 264. de oskonomo, de clavigero seu
1. Clausura, inclusio, claustrum; re- ministro publico (in Schola).
dioecesi claustrati.
Claustri Vitrici, Confratres. Szek. Okl. kesz, zdrlat, korldt. Torvt. Msz. Wagn.
Clavigeratus, us, thesaurarium, 33ra2. Clausura, (Du C.) septa monasterii; rium; kincstdr. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 499.
I. 342.
Claustrum, i, (Du C.) domus clausa, zdrlat. Ron. Egyh. 376.
Que quideiri terra sessionalis totaliter eisdem
habitaculum separatum, ubi homines deo de3. Clausura, fibula (Du C. al. sensu); fratribus nostris, ut prediximus, per nos pervoti vivunt; kolostor, klastrom, szerzet- csatt. Kronst. III. 122: pro novis argenteis petualiler assignata, olim ad clavigeratum
hdz. Torvt. Msz. Isthv. XI. 173.
clausuris ad novum rubrum registrum. Szaz. ArchiepiscopatusStrigoniensis spectabat. Eszt.
Claustrum ossarium, ossuarium; XI. 807.
Okm. p. 77. (Lodom. Strig. Archiep. 1280.)
Clausura piscium, piscina; tanya, Knauz. M. E. Str. II. 228. 249.
domus, cui ossa defunctorum includuntur;
tetemhdz. An. Sc. II. 141. an. 1522 : multa rekesz. Kass. Prax. I. 219. aquis fluviis pisciClavis, 1. mensura, 2. modus, quo quid
aedificia ... restauravit, una cum Claustro nis piscaluris pisciumque clausuris. Cod. explicatur ; i. mertek, 2. kulcs. Torvt. Msz.
Dip. Arp. Cont. VII. 470. Cod. Dip. Arp. Cont. Clavis dicalis, ratio tributi repartiOssario, Tabula altaris ...
1. Clausula,ae, est terminus exceptio- XI. 578. et venit ad clausuram ipsius aque, endi; rovatali kulcs, adokulcs. Torvt. Msz.
Clavis Imperii, claustra imperii. Wagn.
nis expositorius; kikotes, feltetel. Not. J. ubi pisces capiuntur.
Clavis promontorii fodinalis.
Clausurse, cancelli; rekesz. Con. Max.
Samb. Tyrn.
2. Clausula, ae, appendix, additamen- G. 111. an. 1565 : ad clausuras seu positos Juriev. Jur. Met. 92. Metallifodinffi, quibus
tum: zdradek. Torvt. Msz. Georch. H. T. I. 16. Cancellos qui Germanis Rechen dicuntur.
Cuniculus haereditarius succurrit, eximia ab
Clausula assecuratoria, V. s. v.
Clausurata, operculum; fodel. Arch. eodem accipiunt beneficia: nam, cum finis eius
Rak. VIII. 354. Item alter flascunculus ex Cri- struendi sit, ut aqua medio eius e fodinis deDinumeramenta 2.; biztosito zdradek.
Clausula codicillaris, (in testa- stallo major prsecedenti pariter cum clausu- rivetur, dein aer lethalis allata recente aura
mento) qua declaratur, ut Testamentum si non rata argentea inaurata.
procurataque eius maiori circulatione, e foditeslamenti, codicilli saltern vim habeat; vegClausus, 3., occultus, secretus; titkos. nis efferatur (tempestas procuretur) fit, ut
intezeti zdradek. Torvt. Msz.
ope eius integrum saepe promontorium fodinale..
Clausula commissoria, additaClava butyraria, vas butyro faciendo. ad statum cultivabilem ponatur... praecipuum
mentum, quod pacti conditionem continet; el- V. Butyrarim; vajas kopii.
vero emolumentum id praestat, quod ope eius
dllhatdst fentarto kozbevetes. Torvt. Msz.
Clavsef ormis, clavae formam referens; minerae ex magna profunditale educi possint,
Clausula derogatoria, additamen- buzogdnyalaku. Bene Med. II. 341. plica quas machinis educere vel nimis grave vel
tum, quo quis contra detrimentum imminens longicauda clavaeformis.
sumtuosum, interdum ob aquae fodinalis revocem suam interponit. WerbSczi 268. Quia Clayarius,faber clavorum, (DuC. al. s.); dundantiam et copiam prorsus impossibile foprius emanavit privilegium alterius B., quod szegcsindld. Ger. Nagelschmied. Par. Pap. ret: quare ob insignem hanc eius utilitatem
non potest tolli per posterius, etiam cum clauClavatura, claustrum (Du C. al. s.); zdr. Clavis promontorii fodinalis recte appelsula derogatoria.
Dip. rel. reip. Rag. 273.
[vellati. latur.
Clausula jurium declarativa, v.
Clavellatus cinis, V. Cineres cla- Clavis cantionum, signum, quo vocis
declarators a, additamentum, quo quis ius
Clavellus, pro: clavulus; kis, apro genere utendum sit; zenekulcs. Teutsch.
suum vindicat; just kifejezd kikotes, jog- szeg. It. chiavello. Prot. inq. 244. ego juvi Schulord. I. 11. Studiosis... ostendere cannyilvdnito zdradek. Torvt. Msz.
earn facere scophonos, in quibus apponebat tionum claves.
Clausula justificatoria, additamen- per quosdam clavellos parvos de ferro acutos.
Clavis iurtiva, clavis adulterina; dl~
tum, quo quis causam suam probat; igazsdClavesignati, (DuC.) milites Romani kulcs. Teutsch. Schulord. I. 44.
gosito kikotes, kozbevetes, zdradek. Torvt. ponliflcis, sic dicti, quod in vexillis vestibusClavis generalis, clavis adulterina ;
Msz.
que claves ecclesiae depictos gererent; kul- tolvaj kulcs. Ger. Nachschliissel, Dieterich.
Opin. 1810. Sec. III. Tit. 2.1: fabri serarii...
Clausula salvificatoria, addita- csos vitezek. Nagy Hier.
134
Clavis taxa
Clericalls hierarchia
Clinici
claves generates ignoto homini conflcere Msz. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 13. privilegio Clerus minor, Clerus inferior; alpapclericali.
sdg. Torvt. Msz.
non ausint.
Clerus regularis, ordo monachorum;
Clericalis hierarchia, imperium saClavis taxa, canonici custodis redilus;
szerzetes papsdg, rend. Torvt. Msz.
kulcs-dij, o'rkanonok javadalma. Magy. cerdotum ; papi uralom. Szaz. X. 120.
Clerus secularis, ordo sacerdotum
Clericare, (DuC.) clericum facere;
Tor. Tar. XIII. 15.
Clavus cochleatus, srof. Schraube. pappd tenni. Kov. Form. St. 86. Item notan- sacularium; vildgi rend, egyhdzi vildgi
Instr. Jos. II. p. 59. . 50. ut Deposit.a... dum est, quod nullus servus absque licentia papsdg. Torvt. Msz.
Clerus superior, Clerus maior; fotuto asservari possint... Praeses... amplam... domini sui poterit clericari et ad gradum
papsdg. Torvt. Msz.
pavimento clavis cochleatis firmiter aslri- procedere sacerdotii. Verancs. VIII. 96.
Clibanaria, ae, pistrix, qua3 coquit panes;
1. Clericatus, us. sacerdotium, munus
c t a m . . . ferream arcam collocabit.
Clavus foratus, kaldnfuro. Szel. sacerdotis; papi pdlya, papsdg. Verancs. kenyersutond. Han. Mon. Jur. P. I. 89:
Okl. 1. 287. ut ipsi ad molendinum G. Fabrii XI. 216. Nam ubi primum habebit ordines, clibanariae seu fornariae. a gr. xttfiavoq,
per tres clavos foratos, ut vulgo dicitur kala'n vestemque sumet et insignia clericatus, mit- Cf. si. chleb, panis.
Clibanarius, i, (DuC.) eques catatemus eum Romam. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 14.
furu, mittant aquam ad molendinum
2. Clericatus, us, status alumni sacerdo- phractus; ex gr. xlifiavog, quod vas aeneum,
Clebsidra, (DuC. clebsydra), infundibulum ; toltser. Schlag. 1117.
talis; kispapi alias. Klerikerstand. Nill. fornacem et loricam significat.; vasas katona,
Cledonismus, vaticinatio ex certis Symb. p. 359 : Graeci requirunt pro clericatu vertes, It. corazziere. Gall, cuirassier. Ger.
temporibus et casibus occurrentibus vocibus; 20, pro Diaconatu 25, pro Sacerdotio 30 Kiirassier. Cell. Bel. App. 813. Cf. Lampr. Alex.
Sev. 56. Ammian. 16. 10.
annos.
szojoslat. Nagy Hier.
Clibanus, i, (Du C.) (*A//9ai>oe),furnus,
Clericellus, i, sacerdos subsidiarius;
Clementina, a Clemente V. pontiflce
an. 1265 eonsilio habito cum cislerciensibus seged pap, kdpldn. Rac. Mon. SI. XIII. 360. fornax; kemencze. It. forno. Beng. Ann. Er.
abbatibus emanatae regulae, quibus cistercien- an. 1335, unuspresbiter, qui teneatur celebrare Coenob. 211. Non Fratrem Joannem, ille enim
si in clibanum iusseris, ibit. Schlag. 1060.
sium constitutio denuo reviviscit. V. Kele- divina officia ... cum uno clericello.
men papa ugyleveleinek gyujtemenye.
Clerici minores, Minontae q. v. 1061. Kronst. I. 162. Cf. Tertull. adv. Marc.
szabdlyozott papok egyik rendje. Kon. 4., 30. Sulpic. Sever. Dial. 1., 18.
Bek. Pil. P. I. 114. Kon. Egyh. 76.
Cliciarius, i, cuius erat vinum regi praeClenodia, se, (Du C.) thesaurus, res Egyh. 361.
Clerici parochiani, sacerdotes rura- bere ; bort szolgdltato, kik a kiraly pinczepretiosa; kincs. Magy. Tort. Eml. XXX. 4-33.
jeben (clicium, clycium) bort adni kotelesek
an. 1563. cZmodios intra et extra castellum ... les ; mezei lelkeszek. Kon. Egyh. 340.
repositas.
Clerici Regulares,s2erzefese/c.Cher. voltak. Tor. Tar. 1893. p. 13. Fej. IV. 3,207.
Clicium, mensa regia; kirdlyi asztal.
Clenodia armatica aut insignia, JusEccl. 1.297. 3. Clericorum Regularium,
generis insignia; czimer. Ger. Wappen.Kecsk. horum finis est institutio iuventutis literariae, Eszt. Okm. p. 24. (Ladisl. an. 1273. Deer.) ad
P. Olv. 152.
restitutio disciplines ecclesiasticae et emenda- mensam Regiam; seu clicium regale de Buda...
Clenodia regni, res pretiosse regni; tio morum ; hue spectant Barnabitae, Jesui- Cod. Dip. Arp. Cont. VIII. 262.
orszdg drdgasdgai. G. Fej. VII. Ad lect. tae, et Piaristae.
Clicius, dapifer. Cod. Dip. Kar. I. 161.
XVIII.
107. Hungarie memorie commendamus, quod
Clerici S. Pauli, v. Barnabitse.
Clenodialis, e, pretiosus, ad res inClerici Teatini, alias Cl. Theatini. magister Thomas dictus Tyuk comes clicisignes pertinens; drdga, czimeres. Sze"k. Cl. regulares, quos Clemens VIII. papa appro- orum nostrorum. Tor. Tar. 1893, p. 13.
Okl. 11. 24. clenodiale sigillum. Brezn. II. bavit. Curios Misc. III. Oct. Synops Chron. VI. 1. Cliens, signif. etiam rugticos, qui in
114. res clenodiales.
De initiis Ordinum Religiosorum. Clerici dicti alicuius territorio habitabant eius beneficiarii
Clenodium v. Clinodium, (Du C.) Teatini fundati sunt a S. Caietano 1524.
ac subditi erant; jobbdgy, vedencz, keornamentum, res quaevis pretiosa ; ekesseg, Clericulus, i, dim. a Clerico ; kispap. gyencz,pdrtfogolt. Torvt. Msz. Isthv. VI. 81.
ekszer, ndsfa. Schm. de Ins. 4: Atque haec Fej. IV. 2. 277. quidam Hungari, qui erant
2. Cliens, Drabans, q. v.
quae in praesens consideramus Regia xei^ha, clericuli.
Clientele pactum, pactum ad tuenGrsecis alio nomine dicuntur mxQdafjfta, GVÎClericus, a xliJQoq, sors, alumnus sacer- dum factum ; otalmi v. pdrtfogoi kotes.
poXa, "'enlarjfMx, Latine vero ornamenta, et dotalis, qui cultui divino in ecclesia Catholica Torvt. Msz.
1. Clientelaris, 2., ad clientelam attibarbara medii aevi Clinodia sive, ut alii reper sacros ordines addictus est, in sortem scictius scribunt, Clenodia. Torvt. Msz. Haz.licet domini vocatus; nevendek-pap, kis- nens. Torvt. Msz. Begnum Clientelare; otaOkl. 412 an. 1447 clenodia vulgo nasfa. pap, egyhdzi szemely. Torvt. Msz. S. de lom alatt dllo orszdg. G.Fej. X. I. 652. Russiam Rubram clientelari iure ad Hungarian)
Clepsedra, (Du C.) pro clepsydra ; ho- Keza Chr. inscriptio.
mok ora. Sanduhr, Kronst. I. 589.
Clerogamia, 33, connubium sacerdoti- pertinuisse... .Diplomata producta decent.
2. Clientelaris, cliens; jobbdgy, huClepsydra, Horarium ex aqua, ex gr. bus graeci ritus concessum; papi nosiilhetes
xXsnra) et vS<oQ ita dictum, quod aqua e (a gorog kath. s a keleti egyhdzban). Kon. beres, vedencz. It. cliente. Fej. X. 3.167. Ste[v. Sortilegium. phanus Dabissa rex Bosniae regni Hungariae
Clepsydris sensim perfluat et quasi furtim sub- Egyh. 150.
Cleromantia, x^Qoa+itavreia.. V. s. clientelaris Goikoni Marnavitio servitiorum
ducatur, inde dictum i Pecunia3 per clepsydram
veniunt i. e guttatim; csoppenkent. Verancs.
Clerus, i, (Du C.) ordo sacer, sacerdo- merito Plemescinium confert.
Clientulus, i. qui, quae causam suam
VII. 141. Vina el frumenta erunt mihi, qua? tium, sacerdotes. It. clero; papsdg, egyhdzi
in diem sufficient, pecuniaeper clepsydram rend, egyhdzi Germany. Cher. Jus. Eccl. I. patrono credit defendendam. V. s. Vasallus.
Clima, tis, (Du C.) regio; videk. clima.
veniunt.
294. inde ab origine Ecclesiae Christianas usus
Clere, (DuC.) 1. servire, 2. claudere, viguit, ut et status Ecclesiasticus seu persona? D. Raczk. p. 20 (an. 1438) diversa climata.
3. ferire, 4. gloriari; i. szolgdlni, 2. be- cultui Divino, muneribusque sacris per ordina- Regni nostri perlustrando. Cod. Dip. Arp.
zdrni, 3. utni, 4. dicsditeni. Arch. Ver. tionem specialem destinatae et status civilis di- Cont. VII. 174. regnorum climata.
dingo- onis, species monelae. Jogl. Eml.
Sieb. XXVI. 114.
stincto nomine adpellaretur, ille videlicet no1. Clerica, vestis qua3dam sacerdolis mine cleri a xPJjfpo (sors) exprimebatur, vel T. II. 1. p. 117: Statutum est, ut Clingones
(DuC. al. s.); papi ruhadarab. Rak. On. qui de sorte Domini est vel quia teste S. amplius hie in Comitatu non accipiantur.
p. 137. I. 1922. (19.)... sequenti diluculo Hieronymo ipse Dominus sors seu pars CleriClinica, ae, medicina practica; gyakorclerica sacerdotis indutus Comes ipso pa- corum est. Torvt. Msz. S. de Keza Chr. I. 4., 2. lati orvostudomdny. Bene. Med. I. 1. Merocho comitante in vicinam urbeculam StudeClerus inferior, sacerdotes inferioris dicina practica seu clinica quae docet prinnam nuncupatam ... deducitur.
ordinis ; alpapsdg, alpapi rend, egyhdzi cipia scitu necessaria morborum in specie
2. Clerica, 33, (DuC. al. s.) status, con- alrend. Torvt. Msz.
(Pathologia seu Nosologia specialis) et pro
ditio ecclesiastica, sacerdotis - papi pdlya.
Clerus junior, alumni, futuri sacerdo- perficienda cura illorum (Therapia specialis)
Nil). Symb. p. 663: resolvi me ad cleri- tes ; nevendekpapsdg, kispapsdg. Torvt. est inter onines paries scientiae medicae anticam.
Msz.
quissima.
Clericalis, ad alumnum sacerdotalem
Clerus maior, ordo praslatum; fSpapClinici, (Du C.); nyoszoldsok. Funda
pertinens; nevendekpapi, kispapi. Torvt. sdg, fdpapi rend. Torvl. Msz.
David. J. 2: Clinici, qui non libere sed melu
Clinicum
Cmethonalls
Coseternus
135
Coadjutor curator, subsidiarius, admortis in lecto baptisati valetudine recuperata

Cmethonalis. ad Cmethones pertiminus laudabantur. Konek Egyh. 138.
nens. Schwart. Scult. 35. Sex longi et largi iutor apparitoris ecclesiastici; seged egyClinicum, (institutuin) nosodochium; lanei cmethonales Theutonicales, duodecim hdzfi. Ker. Nap. 105.
korhdz. Ger. Das Klinikum. Bene Med. I. 8. aliis (Polonis, vulgaribus) equivalent. Sup. An.
Coadiutrix, femina, quae simul adiuvat;
Poor.jT. Zsebsz. 100.
segitdtdrs. Vita S. Steph. regina celi et terre,
Sc. I. 169. an. 1440.
Clmicus, Lectularius q. v.
Cmethones. (Du C. Cmeto) voc. orig. imperatrix et coadiutrix inclita.
Clinodiatus, 3., insignis; drdga, czi- polonicse a voce : Kmet, colonus, ad normam:
Coadiuvare, adiuvare, una cum aliquo
meres. Haz. Okl. 406. an. 1443 : pro maiori lovaszones, hajdones, pandurones, boiarones, adiuvare; kdzremukodik, segit. It. coadjuroboramine presens litera sigillo nostro clino- boncsokones, zomoghones, uzkokones, hus- vare. Nagy. Jus. Trans. Sax. 5. Luc. Regn.
diato esl consignata.
sarones, ivones, fickones, curucones, arany- Dalrn. 96.
Clipeator, qui clipeos conflcit; pajzs- forintones etc.fictum; parasztok, jobbd- Coadlaborare, adiuvare; kozremukeszitd. Magy. Tor. Tar. IX. 171. Kronst III. gyok. Schwart. Scult. 200. Et Vladislaus kodni, segiteni. Dip. Alv. 11.135. quanto Zelo
444.
Jagiello eos aequiparat colonis, quos noslri promovere exoptet... suppeditandas coadlaClipeatus, clypeo praeditus; paizs ..., Cmetones (Cmethones) vocant. Cum Sculte- borare.
paizsos. Hist. Nat. 62. infra clipeum seu vetus inquit vel Cmeto de agro seu haereditate
Coadministratio, administratio comrius infra thoracem reconditum (caput), cli- absque culpa Domini fugerit... Sup. An. Sc. munis ; kozos vezetes, kormdnyzds, igazpeatum.
II. 122. an. 1356.
gatds. Art. Diaet. Pos. 20. Corregimen et
Clipeipar, opifex, confector clipeorum ;
Coabbas, (Du C.) Collega abbatis; tdrs- Coadministrationem Haereditarii huius Hunvaizskeszitti. Kov. Form. St. 448. tota uni- apdt. Fej. IV. 3., 91. eiusque coabbatibus gariae Regni.
versitas artes Arcuparum, Clipeiparum, Cor- salutem el benedictionem apostolicam.
Coadministrator, collega administrarigiatorum, Sagittiparum, Pharetriparum ac
Coacquirere et substant: Coacquisi- toris ; igazgatotdrs, kormdnyzo tars. Tor.
Selliparum exercet.
tio : actus simul, unacum aliquo acquirendi, Tar. 1892. p. 467.
Clipeum armateum, insignia, arma acquisitio communis, res communiter acquisiCoadorare, similiter atque uno modo
gentilitia vel signa gentilitia; czimerpaizs. tae; egyutt szerzes,kozos szerzes^kozszer- adorare; egyenlo modon imddni. Fej. T.
Ger. Wappensehild. Kecsk. P. Otv. 152.
zes, kozszerzemeny. Georch. H. T. EI6szd. 129. prasdicantes Dominum nostrum Jesum
Clisea, ae ? (fors. a gr. xfa'&tv = lavare) Kovy El. 215. Torvt. Msz. Kass. Jur. Civ. 1.236. Christum ... unum esse sanctae et consubmalluvium vel pelluvium; mosdotdl. Verancs.
Coacquisitor, qui communiter acquirit, stantialis Trinitatis et coadorandum et conXI. 319. Item habeo res aureas et argenteas qui una cum aliquo acquirit; kozos kereso, gloriflcandum Patri et Sancto Spiritui. Cf.
non ad maximam summam se extendentes, keresd tars, egyutt szerzS. Kovy El. 295. Ambros. Spir. 8., 3., 12., Cod. Just. 1., 1., 4.
annulos scilicet, margaretas et lapides in uno aliam vero medietatem tarn illis quam per
Coadquisitio, coacquisitio; kozos kepocali; item sculellas. cantharos, pocula, cup- coacquisitorem maritum ex alia uxore sus- reses, szerzes. Proj. Leg. Civ. 261. aut nihil
pas, pateras, cliseas, coclearia et alia quali- ceptis communiter addixit. Torvt. Msz. Kass. prorsus adferenti lex in amplissima quoque
acunque ea sint.
Jur. Civ. I. 160.
adquisitione, coadquisitionis jus tribuit..
Clitella3, pondus, quantum equus clitellaCoacquisitrix, quae communiler acquiCoadquisitor, Coacquisitor; kozris porlare potest; loteher. Kronst. II.- 688 rit, socia acquisitoris; kozos szerzo (nd). keresok, kik ketten vagy tobben azon egy
an. 1540.: cum duobus ponderibus seu cli- Kovy El. 214. verum cum insertione nominis kozos czelra egyesitett erovel igyekezven akar
tellis piscium.
uxoris acquisivit maritus, in illis vocatur Co- semmibol valamit szereznek,r akar a mar volt
Clitellarius, i, actor equi clitellarii; ac(pmn'a?etmedietasadillam spectat. Arch. erteket gyarapitjak. Georch. Ert. 105.
teherhordo lohajto, tdbori kocsis. Kronst. Rak. IX. 65. Kass. Jur. Civ. I. 221.
Coadquisitrix V. Coacquisitrix. Proj.
HI. 350 Clitellario vulgo Zomer. Szirm.
Coacquisitum,i,res communiter acqui- Leg. Civ. 194. atque adeo ante horum exolutioGlos. 37.
sita ; kozszerzemeny. Georch. H. T. II. 228. nem coadquisitrici successio in iisdem non
Clivius, i, clivus; lejtd. Cod. Dip. Arp. Torvt. Msz. Fej. VIII., II. 226.
com petit.
Cont. VI. 558. ab eo autem loco vergit versus Coactio, alio sensu ac apud veteres, acCoadunacio, coniunctio (Du G. congreseptemlrionem per quendam clivium, qui tus cogendi, coactus, us, actus compellendi; gatio); egyesites. Tor. Tar. 1888. p. 80.
vulgo Cuesbere appellalur.
kenyszerites. It. coazione. Ger. Zwang. Vern. coadunatio duorum fluminum. Cf. Cod. Just.
Cloacarum purgator, lazanorum, Phil. Mor. 85. Hinc operatic vel actus ille, qui 5., 12., 31.
foricarum purg.; drnyekszektisztito. Bene spontaneus est, dicitur expers, immunis aut
Coadunatio Camporum f odinaPol. 152.
lium, osszecsapds, bdnyabirtok egyesiliber coactione.
Clocca, ae, (Du C.) gall, cloche. Germ.
Coactive, cogendo; kenyszeritoleg. tese. Juriev. Jur. Met. 144. Fodina? perforatae
Glocke = campana. Par. Pap. Barczay.
Mall. I. 3. XXIX. Habuisse enim Paulum pote- possunt Coadunationem petere eamque faClopernizare, dicitur de larvis sign. statem iudicandi Petrum directive et moraliter cile impetrare. Est autem Coadunatio (Zuidem ac : tumultuari; kopogni. Ger. poltern, coactive, ut Collegam, consequenter fuisse in sammenschlagung) duarum aut plurium perklopfen. Georg. Sirm. 1., 51. Et post mortem iurisdictione Ecclesiastica ipsi parem.
foratarum fodinarum sublatis metis facta unio.
ipsius suspensa erat anima usque ad annum
Coactivus, 3., cogens, vi extortus; Besztb. Levt.
integrum, quia nocte dieque multa pulsnbat et kenyszerito. Fej. Jur. Lib. Suppl. 43. subCosemulus, aemulus; versenytdrs.
ollas frangebat ac clopernizabat.
scriptio coactiva. Vern. Phil. Mor. 131. Cher. Beng. Ann. Er-Coenob. Praef. ita in stagyracis
Clossus, sciurus; mokus. It. scojattolo. Jus. Eccl. I. 315. potestas coactiva.
disciplinis omnes coaemulos anteibas.
Fej. Per. Nom. Hung. 20 obi capiuntur zobolae
Coactor, 1. socius actoris; 2. lictor miCoa3qualis, aequalis, eiusdem aatatis;
et sciuri pretiosissimi, qui nunc dicuntur Clossi litaris ; i. felperes tars, vddtdrs, kozos fel- kortdrs. Wagn. Cf. Petr. Sat. 136., 1.
et sunt quatuor genera sciurorum.
peres, iigytdrs; 2. kenyszerito',porkoldb,
Cosequalitas, abstractum ab adiectivo
Cluere, (Dief.) obedientem esse (v. cliens) sereghajto a katonasagnal. Torvt. Msz. Georch. coasqualis (Fore.) aequalitas; egykorusdg,
(Du C. protegere); hallgatni valakire, H. T. IV. 89.
egyenldseg. It. egualita. Gall. coe"galite. Ger.
fuggni valakiWl. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114. Coadsequare, coasquare, exaequare; Gleichheit. Bod. Hist. Un. Trans. 279. coaeClusia, 33, canalis; csatorna. Con. Max. kiegyeriliteni, osszeegyeztetni. Cod. Dip. qualitatem agnoscimus. Cf. Modestin. Dig.
F. 11. an. 1565 : clusias sive canales.
Fam. Com. de Sztara Vol. II. 514.
27, 1., 8.
Cluzarus, i. clusarius, exactor portorii, Co-Adiunctus, socius Adjunct]'; tdrsCoa^taneus, aequalis, eiusdem aetatis,
qui ad clusam seu ad aditum sedet (Du C..Clu- seged. Nov. Calend. 210. Adjunctus D. B. Sch. temporis, coaevus, kort drs. It. coetaneo. Wagn.
sarius); adobehajto. Cod. Dip. Arp. Cont. Co-Adjunctus D. F. Sch.
T6rvt.Msz.Nic.de Mir.454.Cf. Apul. Met. 8., 204.
Coadjutor, (Du C.) dictus, qui episcopo
Coseternus, 3., simul cum alio asternus,
VI. 54. coram Osrizzo podsuppo et Togedrago
cluzaro et Villana bravaro. Ra6. Mon. SI. VII. etiamnum vivente, ad eius ecclesiam promo- eiusdem naturae ac aeternus; orokkevalo.
vetur episcopus, illius futurus successor, ut An dr. Pann. 17. Fej. I. 353. totamque in Tri132. an. 1080.
Clyeium, thesaurus; kincstdr. Cod. munia episcopalia obeat propter alterius epi- nitate Deitatem eoessentialem et consubstanDip. Arp. Cont. VIII. 30. et hec omnia tenen- scopi infirmitatem corporis; erdfogyottpus- tialem, coaeternam, omnipotentem. Cf. Tertul. adv. Herm. 11. Hieron. Ep. 16., 4.
tur portare in Warod in clycium Ecclesie. pok iddleges segedje. Kon. Egyh. 309.
136
Cosevus
Coassessio
Coctaneum
Cosevus, 3., eiusdem setatis, am, seqtia- Budensis arcis propinquitate quae illi imminet kolds. Funda David. L. 2., 89 : Coccysmus
lis, coaataneus; kortdrs. Torvt. Msz. Wagn. et fluminis proximitate tutum satis videbatur, hie taediosus est turpis obtrectatoris.
Cocha, 33, (Du C.) navigium ; hajo. Gall,
Cf. August. Sermo 38. Prudent, Cathem. 12., non muro ccementitio sed craticeis ligneisque
137.
parietibus ac tabularum coassationibus con- coche. Ljub. Mon. SI. IV. 289. an. 1391. peCoafflictus, 3., socius mceroris; baj- septum potius quam munitumest. Rauch. Elem. tie . . . debeant bullari de una bulla, que.sit ad
tdrs. Pel. Pom. L. VII. P. II. Art. III. c. 11 : p. 19 : ex trabibus coagmentatus paries crati- formam unius coche.
Cochimus, \, fors. idem quod coquus;
(Maria) miseris et afflictis coafflicta condolet tius vel coassatio audit, ap. Vitruv. .. coaxatio.
szakdcs. Tor. Tar. 1890. p. 223. Post rumoet subvenire non pigrescit.
Coassessio, sessio una cum aliis; rem mortis quidquid axtans patine calari et
Coagitare, cogere, stipare, condensare ;
osszetomni, megtomni. Cod. Dip. Arp. Cont. egyutt ules. Pel. Pom. L. X. P. IV. Art. 3.: mape servietesul a cochimo ibi meo serviVII. 133. ut devoti laboris et fldelitatis meri- Quintum gaudium dicitur coassessionis . . . tore accipere, ne vendet.
Cochina, 33, (Du C. cocha) viatorium
tum coagitata et supereffluens mensura re- quia est in eodem throno cum Domino
navigium; jdrmu. Ljub. Mon. SI. XII. 204.
compense!. Cf. Apic. 2., 1., 4., 3., Marc. Jesu.
Coassessor, socius iudicis: birotdrs, an. 1415 : patronus cochine.
Empir. 8.
Coagulabilis, qui coagulari polest; ulnoktdrs. Kass. Jur. Civ. I. 123. In Judi- Cochius, currus; kocsi. Magy. Tor. T^r.
megolthato. Bene Mecl. II. 219. lympha coa- ciaria sede Pestini die P. mensis T. celebrata HI. 69. equites fere omnes et pixidarios in
gulabilis.
IN. N. Ord. Judex cseterique Coassessores ibi- equis et cochij.
Cochlseus, 3., mucosus ; takonypocz,
Coagulativus, 3., coagulans; meg- dem. Szaz. II. 688. Hajnik Perjog. 80.
olto. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 60.
Coassidens, adnexus; mellecsatolt. It. moccicone. Rotz-Loffel. Otia Bachm. 34. CiviCoagulum, pera ; uti tdska, sziityo, Kass. Jur. Civ. I. 87. Pfahl. Jus. Georg. 259.tatis Halensis scribam, Diabolum, stercorarium
Processus (in crudo maculatorio) per coassi- Episcopum etc. Cochlaeum,einen Ratzloffel
zajda. Kronsl. HI. 54., 65.
Coalescere, convenire; megegyezni. dens Legale Testimonium Sedi Judiciaria Co- intitulabat.
Cochlea, Cochlea torcularia,
Opinio. Deput. 11. Ut debita in numero Judi- mitatus concernentis referatur.
cum inter Fora primae Instantia; et appellatoCoassistentia, auxilium; segitseg. srof. Ger. Weinpressschraube. Kecsk. Otv.
ria gradatio sit, Regnicolaris deputatio in eo Kronst. II. 1530. 201: dederunt in coassisten- 174.
Cochlearculum, dem. ad cochlear;
tiam . . . pixidarios.
coaluit.
Coaliti, socii; szovetsegesek. Torvt. Msz.
Coassumere, adiungere; magdhoz kis kandl. Grps. H. Ph. I. 590.
Coalitio, fcedus, pactum ; megegyezes, venni, csatolni. An. Sc. I. 19. an. 1474 : caCochleatim, per cochlearia ; kanalanpitanei... coassumptis iudicibus.
kent. Bene Med. II. 45.
szovetkezes, szovetseg. Torvt. Msz.
Coaltuni, cauta (ebkapor). Ny. Sz. calCoastrophilus, socius eius, qui deCochonus, i, (Du C.) It. coccon, opertha (vizi viola) csapo; kapor, kaporna. lectatur doctrina de astris; csillagdszldrs. culum. V. Chochonus; fojtds. Szaz. XXIV.
Curios- Misc. 133. Qua? omnia Praesagia et alia V. s. v. Gorna.
Schlag. 863.
Coangulare, coagulare, coire, concre- his plura quidam meus Coastrophilus in
Cochus, cocus, coquus; szakdcs. It.
scere; osszesuriteni. Kol. Cod. 35. an. 1571. Academia Tyrnaviensi in Aphorismos et qui- cuoco. Germ. Koch. Cod. Dip. Bru'ss. II. 53.
cineris soluty vel coangulati 2 paries.
dem Rhytmicos elegantes construxit.
Mgro Paulo cocho D. 83. Magy. Tor. Tar. XI.
Coangulatio, surites. Kol. Cod. 7.
Coauctor, socius auctoris; tdrsszerzd- 110.
Coangulatio est rem liquorose ad solidam (tdrs). Vern. Phil. Mor. 161. Dicitur autem Cociens, quotiens; Szaz. VI. 293.
massam per humiditalem extractione reductio. facti auctor aut solitarius aut partialis socius
Coclea, (DuC. Cochlea) Isidor. 1. 15.
Coangustatio, actus in angustum re- coauctor, prout uni aut pluribus simul facti Orig. cap. 2. Cochleae sunt altae et rotunda;
digendi, coarctalio. Pel. Pom. L. X. P. Art. existentia debetur.
lurres et dictas Cochleae, quasi Cycleae, quod
III. Nam Amana mons cecilie (fors: Ciliciae)
Coauctores delicti, socii sceleris; in eis lanquam per circulum orbemque conest et secundum Hieronymum interpretatur buntdrsak. Torvt. Msz.
scendatur. Verancs. Hist. I. 315. Templis dumcomprimens eum coangustatio eius, et ideo
Coauctores delicti intellectua- taxat ornata est turcicis et eminentibus eorum
signiflcat in angustia positos.
les, socii delicti, qui id mente concipiunt; columnis, cocleis, qua? in campanilium nostroCo-Apostolus, socius apostoli; terito- buneszkozolteWk, gonosztettnek elmebeli rum morem evectas eminentius, praebent spetdrs. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 210. tehetseggel kozremunkdlo kozos szerzoi. ciem urbibus non indecorem ... Nee frontem
in conversione Cumanorum in Hungaria co- Torvt. Msz.
templorum hoc est sanctuaria orient! sed meapostolus.
Coauctores delicti pactitii, socii ridiei opponunt cocleas Africo, qua? est plaga
Goaquisitionalis, quod una, simul delicti pacto inito ; szovetkezett buntdrsak. inter meridiem et occasum; csigalepcsSs
torony.
acquisilum est; kozszerzemenyi, kozkere- Torvt. Msz.
t-eti. Kov. Form. St. CLXXXIX. Actio ad Con- Coauctores lortuito concurrenCoclea Margaritilera, concha marsecutionem allaturalium Rerum et Bonorum tes, socii delicti casu facti; tortenetbdl egye- garitarum (Plin.); mytilus margaritifera
Coaquisitionalium stanle Matrimonio com- sult buntdrsak. Torvt. Msz.
(Linn.); gyongykagylo. Ger. Perlenmuschel.
paratorum.
Coax, ranarum vox; coaxare ; brekeges. Vect. Ref. F.
Coarbiter, qui cum arbilris aliis arbi- Pel. Serm. Linquo coax ranis, era era corCoclear, cochlear; kandl. Szaz. XXIV.
tralur; birotdrs. G. Fej. I. 328. et coarbitris vis. Aest. 17. r.
340. coclear de argento. Kronst. I. 445. Cod.
non resignavit, quibus nunc usus est coram
Coaxatio, aclus coaxandi; brekeges. Dip. Arp. 40. Serrae argenteae cum cocleanobis I. 330. Coarbitrorum ipsius manu Olah. Cod. Ep. 476. Qui his coaxationibus ribus.
sibi magis, quam tibi oberunt, odiumque omCocliar, cochlear, cochleare, (Du C. copropria publicavi et signum feci.
Coaretativus, 3., coarctans, coactus; nium bonorum non in te, sed in se ipso conclear); kandl Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Coco, nux indica; kokuszdio. Szentiv.
kierdszakolt. Batty. Leg. T. 1. 553. an. 1498 : citant.
Cobalus, i; daemon metallicus; bdnyai Cur. Misc. Dec. II. P. I. 59. In eadem Zebut incharitativum potius quam coarctativum subtorpe ember (hegyi mano). Germ. Kobold. sula arbor est cognominata Coco, fructus eius
sidium petere.
Coarctator, qui coercet, circumscribit; Par. Pap.
peponum instar grandes sunt, succum continel
megszorito. Batty. Leg. I. 44. Colomannus... Cobula, a>, mensura frumenli; kobol. pingvem, qui vertitur in oleum quod superquern coarctatorem ecclesiasticae iurisdictio- Ger. Kiibel. Magy. Tort. Eml. XXX. 301. an. fusum aquae Sacchari prasbet dulcedinem.
1553. metretis sive cobulis.
nis torvo commemorant vuliu.
1. Cocta, ae, cantharus ; kanta. Szaz. XI.
Coca, ae, coqua. Kochin. Kronst. I. 81.
804. tres vini coctas.
Coartare, (Du C.) cogere, adigere, vi
Coccus, i, nux indica> gall, coco; kdkuscompellere ; kenyszeritni, szoritni. It. coar2. Cocta, (Du C.) Kocke = breitgebautes
tare. Cod. Bru'ss. 1.16. atque ad illius solutio- dio. Bel. Geogr. 625. Ferunt regna h?c (In- Schiff etc. Lexer; kerekded hajo, kok. Schlag.
nem vos coartare et compelli facere.
dia) in vegelabilibus, aromata, zingiber, piper, 758.
Coassatio, asserum solidata coniunctio, oryzam, ficus, cardamomum, coccos, gummi
Coctaneum, coctanum,kuttin (Quilten)
conslructio; deszkdkbol osszeszerkesztes. laccae, sacharum, opium etc.
Dief.; birsalma.'H. cotogna. Gall. coing.Germ.
Szamosk. IV. 414. et parte Danubiana quia et
Coccysmus, gr. xoxxvofAoq; kukori- Quitte. Schlag. 1538.
Cocianiim
Cognati
137
Coctanum, V. Coctaneum (Du C. al. s.); denuo me commendes velim, quum primam sak. Batty. Ger. 25. ad satisfactionem coesbirsalma. JSchlag. 2225.
commendationem homini puto non inhaesisse sentium.
Coctura martialis, cerevisia; mdr- aut fortasse nimis est codus sui, quum me Coessentialis,eiusdem naturaa, homoucziusi fozet (ser). Besztb. Levt.
promum videt vel lua culpa intercessit.
sios; egylenyegu. It. coessenziale. Fej. 1.353.
Codax, idem quod caudex : truncus; faCoeca dies, Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. totamque in Trinitate Deitatem coessentialem
torzs. Juriev. Jur. Met. 116. Molse tusorise P. II. p. 140. Coeca dies et oculata dies. et consubstantialem.
et Ustrinse lamdiu pro desolatis non habentur, Pro die qua non numeratur praesens pecunia
Coetaneus, 3., Coaetaneus, aequalis. Verancs. X. 14.
neque possunt a Judice montano mutunganti et qua numeratur.
Co?citandus, coacutiens; megvakitott
conferri, quamdiu ferreus annulus et codax
Coetus sacer, ecclesia ; szent gyiileaxi inest, item axis in suo loco iacet,nisi pr':o- (szenvedelytfil). Batly. Leg. III. 139. an. 1309: kezet, egyhdz. Hist. Eccl. Ev. 125. Historia
res Urburarii e Regno discessissent, sicque Ladislaum coecitandum amice fralerne ro- Coetuum Sacrorum Augustanse Confession}
eas expresse ad publicam notorietatem dese- gandum ... duximus.
addictorum.
Coevictio,evictio (cautio) communis, soruissent.
Coecum verber, ultio cum decore;
Coderonus, i, fors. ludus talarius; vakon ute's (megszegyenilve valo boszuallas). cia ; koz^zavatossdg. Torvt. Msz.
koczkajdtek. Han. Mon. Jur. II. 170: ludere Verancs. VII. 64. Scis, quam clandestinis ullio- Coevictor, socius evictoris (sponsoris);
ad azardum vel ad coderonum vel ad alium nibus delectelur, quamque multos coeco ver- szavatos tars. Torvt. Msz.
ludum taxilorum.
bere, ut Hungaris est in proverbio, pulsare
Coexecutor, (Du C.) 1. eiusdem rei cum
aliis curator; 2. socius effectoris; i. gondCodex, libri legum, corpus iuris; tor- soleat.
Coelesta, qui decode est; eglako. Gyon. noktdrs; 2. vegrehajto tars. 1. Batty. Leg.
venykonyv. Torvt. Msz.
Codex cambialis, corpus iuris cam- 4277.
III. 62. 2. An. See. I. 373. an. 1522.
bialis; valid torvenykonyv. WechselgeselzCoelestinus, 3., (Du C.) coelestis; kekCoe'xistentia, una esse cum aliquo;
e'gi, e'gszin. Arch. Rak. IX. 6. scutum coele- egykoru letel, egykorusdg, egyutt valo
bucli. Torvt. Msz.
Codex canibio mercanlilis, cor- stini coloris, fundum illius viridi latepatenti let. It. coesistenza. Vern. Psych. 125. Torvt.
pus iuris cambialis; vdltotorveny, kereske- Campo interoccupante super quo Rundella Msz.
doi vdlto-torveny konyv. Torvt. Msz.
etc. Thok. Diar. II. 326.
Coexistere, una existere ; egy iddben
Codex Maximilianeus, Faber. Jur.
Coelum Empireum, tpitvQoq, igni- letezni. Wagn. Torvt. Msz. Vern. Psych. 126.
Coexmissus, socius delegati; kiktilMet. 10. Leges Universales (Metallicae) sunt: tus, ccelum supremum ; legfelsobb eg. Cur.
a) Ordinatio Montanistica Regni Hungarian seu Misc. 31. huic (Coelum Sydereum) teste Scri- dott tars. Pfahl. Jus. Georg. II. 136. Itaque
Codex Maximilianeus, a Maximiliano II. ptura supereminent aquae Coalestes. Aquis vero primum remensurala est per coexmissum
Imperatore et Rege anno 1573 editus et Re- CoBlestibus, Coelum Empireum, quod est infrascriptum magistratualem Geometram terra
arabilis.
scripto eiusdem de 16. Febr. e. a. ad VII. Mon- sedes Beatorum.
Coementitius, 3., ex caamentis factus;
Coexul, socius exilii; szamiizott tars.
tanas Civitales cum adnexis eidem Dilucidationibus promulgatus.
tort kobdl valo. Szamosk. IV. 414. non Tor. Tar. 1888. p. 553.
Cofea, (Du C.) tegmen capitis; suveg.
Codex mercantilis, codex accepti et muro coementitio sed craticeis ligneisque paexpensi in mercatoris laberna; kereskedoi rietibus ac tabularum coassationibus coseptum. Barczay.
konyv. Torvt. Msz.
Cof ianus, corbis; kosdr. It. coffano.
Cf. Vitr. 2., 4.
Codex rationarius vel Codex perCoena Domini, (Du C.) dies sacer coe- Ljub. Mon. SI. II. 201 : duos coffanos cum
ceptionum, nude : codex; szdmviteli, szdm- nae Domini, epulum divinum, sacrum; ur- panis.
Coffea nigra, calda nigra arabica ; feaddsos konyv. Verancs. V. 339. ac sibi nu- vacsora, szent vacsora. Wagn.
mero eodem, qui in codicibus perceptionum
Coensesthesis, xoivr] ai'a&qaig sensus kete kdve. Bene Med. V. 238.
Coffea tosta, porkolt kdve, gebranncontinetur, exhiberi iubeant. Atque alios red- communis; kozerzek. Bene. Med. 1. 37.
Coenobiale Eremitoriuni, vel ter Caffee. Poor Zsebsz. 148.
ditus cunctos, quocunque vocabulo adpellenCoffeaceus, 3., ad potum ex fabis Aratur eosque ipsos codices rationarios a pro- Claustrale Er., collegium, contubernium et havisore et officialibus per autographa seu in bitaculum hominum sacratorum deo devoto- bicis confectum pertinens ; kdves. Bene Med.
rum vitam solitariam agentium ; kolostori I. 96. vasculo coffeaceo porrigimus.
specie in manus suas poscant.
Coffeacea phiala, scutella caldae AraCodicillus, i, appendix testamenti ;fiok- remeteseg. Beng. Ann. Er. Coenob. 149.
Cosnobiarcha, ae, princeps coenobji, bica1 sorbendse; kdves csesze. Bene Med. III.
rendelet- fiokvegintezet, ve'gsointe'zeti toldalek, vegrendelet-potlek. Moln. Patv. 25. claustri; kolostorfd'. Beng. Ann. Er. Ccen. 301. 323.
Coenobiolum, i, parvum coenobium;
Coffeaceum cochlear, cochlear parTorvt. Msz. Georch. H. T. II. 325.
Codificare, in codices referre; tor- kis kolostor. Beng. Ann. Er. Coenob. 149. vum ad potum ex fabis Arabicis sorbendum ;
vdnykonyvbe iktatni. Jokai Rab. R. I. 175. Coenobita, Coenobitae dicuntur, qui in kdves kandl. Bene Med. I. 135.
eodem simul loco sub iisdem legibus vivunt
Cof ia, se, (Du C. cofea) alias cuphia, leget passim.
Codificationalis, ad leges in unum (Fore). Est vox Graeca a Koivoq fiioq; szer- men capitis; kuba. kupsog. Nagy Hier.
corpus redigens ; a torvenyeket czikkelyek zetes, bardt. It. cenobita. S. de Kz. Chr. II.
Cofinus pro Cophinus, alvearium,
1., 17. Not. rel. I. 200. Gf. Hieron. Ep. 22.
szerint rendezo. Passim.
alveare ; mehkas. Cod. Com. Zichy Vol. V.
Coenobiiiin, (Du C.) 1. sacra domus et 390: Dicitur... centum et tredecim cofinos
Codificator, auctor corporis iuris, qui
leges in unum corpus redigit; a torvenyeket 2. career ; 4. kolostor., 2. borton. Brut. Hist. apum Sufferri.
osszeillesztd. Passim.
XIV. 430., 22. Marc. Chr. II. 21., 29. S. de
Cof iuni, aureum vel argenteumfllum,quo
Codificatorius, a, um: in codices re- Keza Chr. II. 1., 17. etc, Cf. Hieron. Ep. 22. nendis preliosis vestibus utebantur. V. scoferendus vel relatus ; torvenykonyvbe iktaCo-Episcopus, collega Episcopi; piis- fium; skofium. Tor. Tar. 1892. p. 561.
tott. Passim.
poktdrs. Olcsawszky Sermo 28. Cf. Hieron.
Cogitabilitas, proprietas rei cogitubiCodivisio, divisio socia ; tdrsfelosztds. adv. Lucif. 9. Sidon. Ep. 4., 25.
1's; gondolhatosdg. Germ. Denkbarkeit.
Carlow. Log. 159. Eiusdem divisi divisiones
Coequitare, una cum aliquo equitare ; Vern. Met. 101. unde possibilitas logica cogie diversis fundamentis ductae, codivisiones egyutt lovagolni. Fej. X. IV. 261.
tabilitas quoque vocatur.
appellantur ; subdivisiones, si quodvis memCoercitivus, 3., vim coercendi, cogendi
Cogitamen, (Du C.) sensus, cogitatio ;
brum dividens iterum dividas.
habens; biinteto, kenyszerito, korldtozo. gondolkodds. Ljub. Mon. SI. XII. 107. an.
Codrias, aedificia in usum egentium slu- It. coercitivo. Cher. Jus. Eccl. I. 120. poteslas 1413. Cf. Tertul. Trin. 6.
diosorum exslructa; szegeny tanulok hdza. executiva aut coercitiva, qua ecclesia socium
Cogitare se ipsum, in animam induPinx. Apod. 110 : Studiosis, quorum opes in- delicti ecclesiastici accusatum et convictum a cere; meggondolni magat. V. s. Spacium.
Cogitativus, 3., (Du C.) multum cogiopes existunt, curlaque esl rei nummarise su- participatione iurium Ecclesiae... excludere
tans; gondolkozo. Pazm. Dial. 562.
pellex, hie certa sediflcia sunt (codrias vulgo possit.
Cognati, a matris stirpe descendentes ;
Crerulosis, cyanosis, morbus coeruleus.
dicuntur) delegata.
anyai reszrdl rokonyok. It. cognato. Georch.
Codus, pro : com modus ; kenyelmes, Germ: Blausucht. Bene Med. IV. 144.
Coessentes, sodales, socii (Du C.); tdr- H. T. I. 105.
magdt kimeld. Verancs. VI. 26. Honthero
18
138
Cognaticus
Cohomo
Cokokus
Coinquinamentum, (a coinquinare)
Cognaticus, 3., a matris slirpe descen- quern ; visszatartani. Frak. Mat. lev. II. 30:
dens; anyai agon rokon. Ham. Grad. Cons. dignetur... cohibere suis, ne ... talia fa- inquinamentum; szenny, mocsok, piszok.
Asp. Pr. Chr. p. 390. 1. 13 U
aspice
I. Kelem. fast. Jur. Pr. 383.
ciant.
Cohomo, inis, qui eadem lege mecum fragilitatem meam, et fac, ne sit gulaB coinCognatio agnatica, Agnatio cogn. ex
parte patris ; ferfidgi atyafisdg. Torvt. Msz. natus est; alter; emberidrs.Akad.Ert. 1897. quinamentum, quod corporis deberet esse
alimentum.
Cognatio cognatica, cognatio ex jun. p. 6. Szirm. 97.
Coinquinatio, actus coinquinandi conparte matris ; anyai rokonsdg. Torvt. Msz.
Cohonestatio, a cohonestando, actus
Cognatio spiritualis, baptismi nepro honesto declarandi; torvenyesites. It. le- taminandi; bemocskolds. Szentiv. Cur. Misc.
cessitate iuncti; komasdg, lelki rokonsdg. gittimazione. Kass. Prax. I. 317. Legitimatio Dec. III. P.X. 47.
Torvt. Msz.
seu Cohonestatio Prolis ex illegitimo thoro
Coinspectio, promiscua cura ; egyiittes felugyelet. Tag. Erd. II. 39. an. 1747 :
Cognationalis, ad cognationem per- susceptoe.
Cohopertura, se, (Du C.) tectum; tetd. coinspectio sylvarum non per aliquem ex selinens ; rokon. Cod. Dipl. And. V. HI. p. 428:
fratribus uterinis quam patruelibus et cogna- Ljub. Mon. SI. XVII. 122. an. 1428. coho- natu deputandum, verum per ipsum iudicem...
exerceatur.
tionalibus participandos.
pertura palatii.
Coinspector, socius curatoris, custoCohorrere, cohorrescere; megborCognationis arbor, familia? origo et
dis; feliigyelo'tdrs. Torvt. Msz.
propagines ; atyafisdg fdja. Torvt. Msz.
zadni. Irodt. Kozl. IV. 468.
Cointelligenter, probante, consenCohospes, eiusdem domicilii; egyuttCognatus, Titulus magnatum qui principis Titulo gaudent. V. Text. s. Protectio- lako, polgdrtdrs. Szaz. II. 161.concives seu tiente aliquo, consensu alicuius ; egyeterto'natus.
cohospites vestri. Fej. X. I. 152. Sup. An. leg} egyetertve. Lzb. Cod. Med. T. II. 109.
cointelligenter cum comitatensibus militia...
Cognitio, procuratio (Du C. al. s.); gon- II. 78. an. 1330.
Cohypothecarius, socius hypotheca- illocanda. Torvt. Msz. Ker. Nap. 239.
dozdsa, igazgatdsa valaminek, feliigyeCointelligentia, consensus; egyetlet stb. Verancs. VII. 199. Ceterum quod atti- rii; hitelzdlogtdrs. Szend. Misk. tort. III.
ertes. Rak. On. 53. habitaeum plebe cointelnet ad castellum Putnok, cuius cognitionem 459. an. 1755.
Coiematorius, 3., a conire comilia- ligentia. Arch. Rak. IX. 118. Reg. Turm.
maiestas vestra in me reiecerat... etc.
Cognitivus, 3., qui comprehendit, colis, congregatorius sacerdotum senatus; gyti- Prat. 40. Epist. Proc. 187. Dipl. AIv. II. 288.
gnoscit; megismero. Andr. Pann. 245. Pel. lekezeti. Szamosk. II. 11. Et cum tails esset, Kuk. Jur. II. 168. bona harmonia et cointelliPom. L. P. I. Art. II. c. 1. potentia cogni- lamen statim, ubi Romam rediit, bona Pontifi- gentia.
tiva.
cis gratia in coiemalorium patrum senatum
Cointelligere, consentire, concordare;
Cogniventia, 33, conniventia, consen- est allectus numerumque sacrosanct! ordiuis egyeterteni, egyezni, egymdst erteni. Dip.
Alv. II. 287. si commissarii.... se tempestive
sus ; elnezes, beleegyezes. Cod. Dip. Arp.uno et ipse galero auxit.
Cont. XI. 334. Ljub. Mon. SI. I. 64.
Coimpetrare, communiter impetrare; et mutuo cointelligunt.
Cointeressatus, consors, socius illius,
Cognomen, sensu adiect., eiusdem no- egyuttesen kieszkozolni.Ko'vy El. 428. Prominis (DuC. al. s.); ugyanazon nevu. Knauz cessus vel clari et simplicis pignoris nulla fors qui in aliqua re quoddam commodum qua?rit,
M. E. Sir. I. 67. Acham Palatinum Regni Hun- probabili ratione coram Tabula R. movendus exspectat; erdekelt tars, reszes. Arch. Rak.
garise genuisse filium cognominem.
censeatur, quod item licet pignoratarius lem- IX. 26. Brezny. II. 34. Lop. Mon. SI. XX. 220.
Cognoscibile, quod cognosci potest, pore coimpetratae Novse Don. Jus. R. laan. 1703. Torvt. Msz.
Cointeressentia, 33, communia comquod cognitionem habet facilem; megismer- tuisse, ut debet, probet.
heto. It. conoscibile. Wagn.
Co-Incattus, correus, socius accusati, moda, communitas commodorum: erdekCognoscibilitas, proprietas rei, qua? appellati una, cum aliquo in causam attractus; kozosseg, kozos erdek, kozreszelkedes.
cognosci potest; megismerhetoseg. It. rico- alperestdrs, vddlotttdrs. Kovy El. 195. Et Kass. Jur. Civ. Lex. 6. Torvt. Msz.
Coinvestitus, gregarius, vulgus; koznoscibilita. Pazm. Dial. 23. Vern. Phil. Mor. ad sequalilatem iuris per feminas agitur atque
47. Met. 11., 102.
si aliqui ex Co-Incattis Juri sexus feminei nep. Vuch. Jur. Feud. 143. Is qui feudum possidet dicitur Vasallus principalis seu vaCognoscitivus, 3., cognoscens; meg- inhsreant. Kass. Jur. Civ. Lex. 6. I. 136.
sallus possessor, reliqui coinvestiti, samtismerti. Imre Phil. 296. vis animae cognosci- Torvt. Msz.
tiva. Vern. Psych. 27. ab activo cognoscendi
Coincidentia, 33, (avâatq, rb ovft- belehnte, Mitbelehnte, Gemeine.
Co-Judex, socius, collega Judicis; tarsmunere intellectualitatis seu facultatis co- fidv, avfjt-^rjxoq), casus, qui simul cum alio
gnoscitivae superioris nomen. Pazm.Dial. 33. casu accidit; osszeeses, eset. It. incidente. biro. It. cogiudice. Mitrichter. Epist. Past, ad
Dioec. Agr. 1. excelsa3 item Tabute Septempotentia cognoscitiva.
Gall, coincidence. Czvit. Spec. 5.
Cohabitare, simul habitare; egyiitt
Coincidere, simul incidere, evenire, viralis Co-Judex. Oltv. Act. Synod. 80.
lakni. S. de Kz. Chr. II. 4., 2 :-Salomon ... concurrere, con venire, congruere, tantundem Instr. Jos. II. p. 12. . 21. Torvt. Msz. Hajnik
rediit ad reginam, cum qua dies aliquos coha- valere; egyszerre tortenni, osszeesni, Perjog 151.
bitans. Cf. Auct. de Prog. Aug. 23., 26. egyezni, osszevdgni.Ko\y El. 788. (Manda- Coiudicatus, us, munus coiudicum;
tum) Relegatorium coincidit cum Declina- egyiitt valo iteles, tdrsbirosdg. Kovy El.
Hieron. Ep. 101. Augustin. Ep. 12.
Cohabitatio, acus una habitandi; torio... Pazm. Dial. 51. Torvt. Msz. Batty. 609. Tavernicorum R. Magister ... cum suo,
quern nominaverit, Vicario, et Jure coiudicaegyiitt lakds. Torvt. Msz. Cf. Augustin. Ep. Leg. I. 63.
Coincola, se, eiusdem loci incola; pol- tus in Tabula Septemvirali.
137.
Coiugatus, coniugem habens; nds.
Cohabitator, socius domicilii (Du C. gdrtdrs, egyuttlako, szomszed. Pril. Abaci.
21. commune cum coincolis beneflcium ha- Pest. Var. Lev.
al. s.); lakotdrs. Pesty Szor. III. 276.
Coiurisdictionatus, i, qui una cum
Conserentia, 33, pars ad rem (Du C. bent. Otia Bachm. 582.
Coindicare, Coindicatum, i, si- alio iurisdictioni alicujus subiectus est; alattappendix); jdrulek. Fej. IV. 3., 80. possessiones cum omnibus cohaerentiis, appen- mul demonstrare, quid in morbis sit facien- valo tars. Opinio. Deput. 7. experientia porro
dum ; id, quod demonstratf quid sit faciendum constat, Causas Colonorum et Jurisdictionadiciis tenuit et possidet.
Cohedium, lege : congedium, dimissio adhibendum, quod in morbis iuvat; eloirni torum dominalium inter se ac etiam per extraexauctoratorum militum ; szabadsdgolds, el- (betegs^geknel), eldirt dolog. Bene Med. I. neos contra eosdem molas, cumprimis circa
bocsdtds. It. congedo. Abschied, Urlaub. Dip. 53. Sspe tamen unum indicatum non sufficit, Successiones et liquida Debita decurrere casque
rel. reip. Rag. 372.
alia simul in auxilium voeari debent, qua? vo- vel per Coiurisdictionatos vel plerumque
per incolas advicinantium possessionum, proCohercio, (Du C.) coercitio; megszo- cantur coindicata.
ritds, fenyites, buntetes; hatalom biinte- Coiniantiatus, ab infantia simul edu- moveri.
tesre vagy eroszak haszndldsra. Cod. Dip. catus ; egyiitt nevekedett. Nagy Hier.
Coiutor, adjutor; kisegito. Ljub. Mon.
Coinf idelis, infldelitatis consors; czin- SI. XI. 77. an. 1323 : duo coiutores addentur
Arp. Cont. X. 142. nee ullam nacta occasione
aliqua exigere collectam debeant nee audeant, kostdrs, hiitlensegben tars. Cod. Dip. And.fundachariis.
nee in eos iurisdictionem seu cohercionem I. 243., 262. contra Joannem et Nicolaum ceCokokus, i, vel dittographia pro coquus
aliquam exercere.
terosque fllios Omodei ac coinfideles seu vel: socius coqui; segedszakdcs. Georg.
Cohibere alicui, pro : cohibere ali- complices eorundem. G. Fejr VIII. I. 184. Sirm. I. 44: Et cokokus saltum fecerat.
Cola
Colirida
Gollationale decretum
139
Cola, ae, cribrum (DuC. al. s.) szita. cum nodo argenteo inaurato, ornamentum colli; quaa transversa linea aliquem contingit; oldalKronst. III. 54., 55., 68.
nyakek 16 szdmdra. Thok. Diar. II. 326.
dgi orokosodes. Torvt. Msz.
Co-lsetltia, la'titia communis, soda,
Colirida, colyrida, opus pistorium, cruCollateralitas, oldalossdg, mellemntua; kdzos orom, reszvet oromben. Mit- stulla (DuC. collyrida); sutemeny. Kronst. II. kesseg. Gall, etat collateral. Kovy El. 688. Hinc
freude. Vern. Psych. 281. 356. Ex repraesen- an. 1557 370., 371., 480.
qui Inquisitionem collateralem in Processu
tatione fortunae aliorum ortum gaudium coColla farinacea, gluten farinaceum; producit, imprimis parte altera collateralitalaetitia seu gaudium sympatheticum, contra csiriz. Par. Pap.
tem subsumente petat terminum pro authenCollabismus, szemkotosdi. Schrfier. ticatione praefigi deliberative quamvis autem
voluptas ex defectus alicuius revelatione aut
infortunio alterius percepta gaudium ex damnp Arch. Gr. et R. 39. Non defuerunt Gratis prae- pars adversa collateralitatem fassionis non
ter haec cerlamina ludi pueriles ad iocum et subsumat.
aliorum nuncupatur.
Colafi/are, (Tertul. colaphizare) cola- risum compositi. Tales fuerunt: Collabismus,
Collateraliter, ad latus; oldala melphos incutere, alapas dare (apud Du C. alapi- cum obvelatis oculis quis divinare iubetur, a lett. Anonym. Gest. Hungar.
zare): pofon iltni. It. colaflzzare. Obs. Jadr. quo vapularit.
Collaterare, (Du C.) ad latus alicuius
1. Collaborator, (Du C. socius laboris; esse v. sedere; valakinek oldala mellett
416. et verberibus eos colafizarunt. Beng.
munkatdrs. It. collavoratore. Gall, collabora- iilni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
Ann. Er. Coenob. 382.
Colana, 33, torques; rendldncz. It. f ollana teur. Germ. Mitarbeiter. Fej. II. 100.
1. Collatio, non solum actum conferendi,
(a collo). Ger. Ordenskette. Diar. Com. II. 2. Collaborator, collega, coadjutor sed jus etiam condonandi significat, quod ius
17. et Equites Aurei velleris, si qui aderunt, magistri scholae V. Conrector; rektor se- ex legibus habebat rex Hungarorum, quum poscum Colana Ordinis Equis insidentes.
gedje. Brezny. 345. A meghivoban Beckert sessiones infldelitatis causa nonnullis ereptaa
Colapin haurire, aqua mergi (Colapis arra is kerik, hozzon magaval notum aliquem sunt, aut possessores sine herede decesserunt;
fluvius Pannonios : Kulpa) ; vizbefulni. Ke. et idoneum collaboratorem vel coadjutorem. adomdnyozds. Cod. Dip. And. I. 396. 442.
Or. Erd. A. B. terga vertentes haurire Cola- Szaz. XVIII. 47.
possessiones nostre collationi pertinentes I.
pirn galeis.
Collacionale munus, donatio, ado- 372., 412. II. 87., 91. et passim: possesColarum Fabricator, (DuC., 1. va- mdnyozds. Szek. Okl. III. 37.
siones ad nostram manum regiam et collasculum, 2. prelum) vasculorum confector;
Collare foemineum vel mu- cionem devolutas.
edenykeszitd. Pest Var. Levt.
liebre, tegumentum colli; nyakkendd.
2 Collatio, (DuC. 2) sacrorum libroColastorium cribrum, V. Cola. Arch. Rak. VIII. 332 Collare Muliebre larum lectio ; sz. irds olvasdsa. Reg. S. Ben.
Kronstadt HI. 54.
bore reticulate confectum et rubris fimbrys 42., 2. Mox surrexerint a cena, sedeant omnes
Colastrum, colum; szurd. Kronst. circumquaque obductum.
in uno et legal unus collationes vel vitas
III. 54.
Collare Hungaricum, Arch. Rak. patrum.
Colastrus, 3., ad percolandum idoneus VIII. 325. Collare viaticum, ex rubra tafotta,
3. Collatio, (litterae collationem continenV. s. szurd. Pannus colastrus.
Hungaricum, in duobus finibus quinque or- tes); adomdnylevel. Kov. Form. St. It. CXL
Colateralis, (negotium) quod quis horis dinis argenteo scoflo acu pictum.
VIII. Collatio Archiabbatiae S. Benedict!.
subsicivis gerit; mellek... Opin. P. II. Sec. II.
1. Collarium, collar(e) nyakravalo, 4. Collatio, (ab It. colazione, colezione)
Cap. V. . 7 : colaterale negotium.
nyakkoto, galler. Reg. Turm. Prset. 14. Col- ientaculum ; reggeli. Friihstiick, Vesperbrod.
Colatorium, (DuC. sub Colum 3) est lariorum rigidorum, limbo circumdatorum, Rak. On. 21. quadragesimalis collatio.
vasculum quoddam subtilissimis foraminibus quae penes universum Exercitum prsescripta
5. Collatio, (DuC.) convivium, epulae,
ab imo fundo perforatum, per quod vinum ex sunt, in Turma quoque hac Praetoriana usus vendegeskedes. Kronst. III. 362: collatio
amulis in calicem perfundebatur; szurd. Gal. erit; alia limniscis (Maschen) ornata gestare ilia nocturna eodem vesperi ex piscibus, vino...
couloir. Nagy Hier.
perinde cautum sit atque pectoralia umbili- apparata.
Colatrix,cultrix; fenntarto, dpolo(nd). cotenus patentia . . . non tolerabuntur.
6. Collatio, actus decollandi; lenyakaHist. Sig. 740. Colatrix, culicis, gibbosi
2. Collarium, iugum equinum, tegimen, zds. It. decollazione. Gall, decollation. Germ.
terga cameli deglutis, rectum quod libet esse quo collum equi munitur; lojdrom. It. collare. Enthauptung. Fjp. Szam. 220., 264., 269. feria
putas.
Gall, -collier. Germ. Kummet. Schlag. 1337. sexta ante collationis Johannis aug. 27.
Colatura, 33, sucus percolatus, flltratus; Columbar hamut 1338. colarium, idem. Tor.
7. Collatio, (Du C. al. s.) ccetus, societas
szurtnedv. Bene Med.1.124. Cf. Coelius Aur. Tar. 1888. 566 et collarium vulgo nyagba- exercitationibus literariis institutus ; onkepzo
Tard. 5., 3.
kor. Bek. Debr. foisk. torvt. 18 et. 87. In
wethw. equi.
Coleda, 33, collecta, collectio eranorum;
3. Collarium, (Du C.) collare, armalurae unamquamque collationem octo ad minimum
penzgyiljtelek, (az egyhazban). Kon. Egyh. species, qua scilicet collum militantis tegitur; colleges ingenio et profectu, quantum fieri po567.
nyakkoto, nyakved. Ger. Halspanzer. Kronst. test, pares, itemque Concordes adsciscuntur.
Colendinum, societas V. Kalendae; II. 82 an. 1528 pro expolitione collariorum.
Collatio libera, actus conferendi liber
tdrsasdg, czeh, Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 253. Collaterals, quod praecedit (Du C. ai. (Du C. al. sensu); szabad adomdnyozds.
an. 1377 : a parte una est vinea colendini sensu); eldleges. Kon. Egyh. 402. A tanuk Kon. Egyh. 167.
sutorum.
vallomasa ketfele, eloleges azaz megelozo (u. n.
Collatio feudi super expectatiColendissimus, titulus honorarius; collateralis) es hiteles (authentica). Torvt. vam, huberadomdnyozds vdrandolagoNagyon tisztelt, Fotiszteletu. Kass. P. P. I. Msz.
san. Vuch. Jur. Feud. 148. denique IV. non
47. Inclyta Tabula Regia. Districtualis JudiCollateralis, (Du C.) assessor, qui est est inconsuetum feudum non tantum in casum
ciaria, Domini gratiosissimi,peculiariter Colen- ad latus alicuius; ulnok,seged. Batty. Leg. T. aperturae sed et in casum defectus expectativa
dissimi. Tekintetes Keruleti Ite"16 Tibia, Ku- II. 343. an. 1233: cum uosiriscollateralibus gaudentium conferre, tali modo factam collalonosen tisztelt Uraim. Molnar Patv. 48. Re- iuris peritis.
tionem feudi super expectativam nominare
ligiosus e Mendican libus: Venerandus in Christo
Collateralis inquisitio, oldalagos placet.
Pater Colendissimus.
tanuvallatds. Opin. P. II. de ordine Jud.
Collatio necessaria, actus confeColera rubea, bilis rubea, sucus rubeus. Cap. XX. Sec. II. . 1 : Collateralis inqui- rendi necessarius (DuC. al. sensu); szuksegAndr. Pann. 39. V i n u m . . . virtutem corpori sitio est; quae extra iudicium peragitur. Et est kepeni adomdnyozds. Kon. Egyh. 167.
administrat, coleram rubeam cum sudore duplex vel... a) peragitur... per actorem...
Collatio specialis, kulonos adomdet urina evacuat, coleram nigram temperat. pro .-.. melius instruenda actione sua, per nyozds. Faber. Jur. Met. 52. Collatio speColica, ae, species morborum, tjuae Graece reum... vero pro elidenda in responsione sua cialis. Si Imperans Regale Minerale in parte
xatiov nominatur. Apud Fore, colfce legitur, actoris intentibne vel b) vero ... pro futura territorii cedat incolis, ut ii Officiales suos
qua voce medicamenta ad coli dolores addita cautela. Priorpraeparatoria, posterior vero montanos constituere el Jura ex Regali minesigniflcantur; hascsikards, kolika.li. colica. provisoria est, seu ad perpetuam rei memo- rali promanantia (regalia minora) exercere
possint, specialis Collatio dicitur.
Gall, colique. Ger. Kolik. Bod. Hist. Un. Trans. riam. Kass. P. P. I. 328.
Collateralis linea, linea transversa; Collation ale decretum, V. collatio342. Ubi morbis aliis, uti colica, syncope
nales officii. Arch. Rak. VIII. 49. Vice colooldaldg. Torvt. Msz.
concurrentibus defecit. Bene Med. I. 28.
Collateralis successio, haereditas, nellussagra valo collationale decretum..
Colipendium, cauda silvestris equi
18*
Collationales
Collectaculum
Collationales, (sc. litlerse) collationem scente altera anno ad finem iam vergenle, unins fertonis, quam racione lucri camere
continentes V. s. Collatio 3. Faber. Jur. Met. vulgo integer, die S. Martino, gaudiorum (an- nostri cxigi ordinavimus, exigere nullatenus
#4. quidcunque sit, id speciatim et expresse serum et vini iamiam maturescentis) largitori, presumatis.
collationalibus contineatur oportet.
Collectrix, fern, ad collectorem; gyujto
sacra, Sculteto quaestori pendebatur, ab hoc
Collationales oificii, instrument, Dynastae.
(n6). Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 196.
quo alicui officium, munus defertur; hivatalCollectura, ae, collectio ; gyujtemeny,
Collectaculum, conquisitio, delectus
adomdny, tisztlevel. Torvt. Msz.
militum; katonaszedes. Molnar Patv. 71. 82. dsszegyiijtes. Fjp. Szam. 613. Item pastores
Collatioiiare, conferre, donare, inve- Diar. Com. 1796 p. 23. V. s. v. Transenna. praesentaverunt nobis de collectura animastire; adomdnyozni, passim.
Transportus. Juriev. Jur. Met. 23. Immunitas tium seu gregium ... 500 den.
Collationare rem, (Du C.) recogno- a Collectaculis et statutione militari.
Colleda, ae, strena annua ; ujevi adoscere exemplum ; a mdsolatot az eredetivel
Collectam lacere, (Du C.) preces, many, egyhdzhivek adakozdsa. It. colletta
osszevetni, osszehasonlitani, egyeztetni. precationem facere; imddkozni. Wagn.
ecclesiastica. Gall, collecte ecclesiastique. Hist.
Wagn.
Collectanea, collectio; gyujtemeny. Eccl. Ev. 252. Mandatum Principis Georgii
Collationes, liber locorum communium It. colletta, collezione. Olah. Cod. Ep. 578. Sebastiani Lubomirski, quo strena annua
comparatorum sacrae scriptures alias Concor- Mitto iam, magnifice domine ac patrone sin- vulgo Colleda dicta in veterem restringitur
dantia ; szentirdsi helyek mutato konyve, gularis, ista remediorum collectanea e diversis morem.
egyezetessegi szotdr. Cod. Dip. Arp. Cont. libris ac schedis tuo iussu hie in unum conColleganica, ae, fedus (a colligando);
I. 40. II. Libri Sermorum 1. Collationes II. gesta.
szovetseg. Dip. Reip. Rag. 329.
Passionales.
Collectare, (Du C.) tributum colligere; Collegantia, societas; tdrsasdg. It.
Collationes secretae, conferentise; adot gyujteni. Arch. Rak. VIII. 85., 430. colleganza. Han. Mon. Jur. II. 101: si quis
titkos tandcskozdsok. Mill. Symb. p. 195 .
Collectarium, (DuC.) idem quod Col- acceperit pecuniam in collegantiam seu so1. Collator, donator; adomdnyozo. It. lectaneum, liber ecclesiaslicus, in quo col- cietatem.
collalore. Cher. Jus. Eccl. II. 108. Meminerinl lectae ad quaevis officia dicendae continentur;
Collegare, consociare (Dief). V. Collega,
eosj G'oHaforesbeneficior.)mortaliterpeccare. kozimddsdgok, esdemenyek konyve. Nagy collegium; osszekotni. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
Beng. Ann. Er. Coen. 411.
Hier. Batty. Leg. III. 314. an. 1397. Tor. Tar.114.
2. Collator, (Du C. qui confert tributa, tri- 1886 p. 573.
Collegatarius, i, socius legatarii, cobutarius) hoe loco: tributorum exactor. V. s.
Collectatio, colleclio tributi vel subsidii haeres; oroklotdrs. Kovy El. 343. Inter extracomes Castri; adobehajto. Hor. Mem. 81. bellici, fructuum; jdrulekszedes, adoszedes, neos a sanguine D. 7 : p. 120. non est nova
perpetuus Supremus Comes ac Collator in termekgyujtes. Arch. Rak. VIII. 426. divisio v. gr. Condonatarii, Collegatarii si
provinciae Weszprimiensis praedio.
I. 108. VIII. 51.
quid diviserint, ad invalidationemdebentagere.
1. Collecta, (Du C.) 1. collatio monaCollectator, qui colligit tributum colCollegatum scutum, scutum e duastica; 2. frugum fructuumque collectio; 3. lectas, collector, exactor; beszedS, adoszedo. bus vel pluribus partibus compositum ; osszeoratio, quse flnito Offlcio velut omnium astan- Arch. Rak. VIII. 426.
tett czimer. G. Fej. Tom. XI. V. Un. 330.
tium vota et preces in unum colligens, recita
Collectio contributionis per ac- Locus Sigilli Reginae : scutum collegatum in
tur ; 1. alamizsna; 2. szedemeny; 3. koz- cisam, colleclio tributorum ex rebus mobi- rubra cera.
imddsdg. Nagy. Hier. Par. Pap. Collects, libus; kozadonak ingo joszdg dltal valo
Collegialitas, necessitudo, concordia
collegarum; testuleti szellem. Jokai Pol. Div.
arum. Eszt. Okm. 105. (Paul. Strig. Archiep. beszedese. Torvt. Msz.
1528.)
Collectio contributionis per II. 8. Bizonyos neme a collcgialitdsnak ta2. Collecta, 33, pensum Regi solvendum; stigmata publica, collectio tributi sigil- madt idojartaval kozottiik.
kirdlyi ado. Batty. Leg. T. II. 90. an. 1091; larii; kozadonak kozbelyegek dltal valo
Collegialiter cum aliquo vivere, pro
per diversos collectarum exactores.
beszedese. Torvt. Msz.
sortis necessitudine cum aliquo vivere ; tdrsa3. Collecta, ae, terragium; tributum,
Collective, omnino, prorsus; osszesen, san, testuletileg, bardtsdggal elni. Wagn.
Collegiata Ecclesia, (DuC.) occurquod domino terra pendebatur; her, szer- osszesseggel. Torvt. Msz.
penz, melyet ajobbdgyok afoldesuraknak
Collectivus, 3., collectus, scriptus; rit etiam collegata ecclesia, in qua collegium
flzettek, foldber. Szaz. XXVII. 7. XXIV. 39. osszeszedett, toborzott. It. colettivo. Thu- est canonicorum; tdrsas egyhdz. Cher. Jus.
4. Collecta, (Du C.) collectio, exactio; rocz. 235. ex collective milite Hungarico vi- Eccl. II. 143. Collegiatae Ecclesiae sunt, in
szedes. Szaz. XIII. 236. de collecta septimam delicet et Bohemico, quorum praeda animi erat, quibus Canonici Cathedralibus inferiores functiones suas peragunt et Domino iugiter famupartem rerum popularium concernenti per nos ingenti manu conflata.
Collector, (Du C.) exactor, coactor; lantur, dicuntur alias Insignes. Cod. Dip. Hung.
vestrae dicationi et exactioni reconmissa.
5. Collecta, (Du C.) elleomos-ynarum col- adoszedo. Kronst. III. 602 : electus sum in Arp. V. HI. 54., 81. Tisztb. Ir.
Collegiatus, us, ccetus alicui collegio
lectio; alamizsna gyujtes. Ker. Nap. 33. u'n- collectorem. Fej. III. 380 et passim.
nepi collectdk tilalma.
Collector altilium, qui gallinas ven- adscriptorum; tdrsas testulet. Szaz. XXII.
6. Collecta, pecunia pro expensis iudi- dit,venditat; tyukdsz. Lzb. Cod. Med.III.258. 599. solennes exequiae in collegiatu.
cialibus solvenda; koltseg penz. Hajnik PerCollector Camerse Apostolica3,
Collegium, (DuC.) 1. coetus, 2 seminaqui pecuniam colligit thesauro Ecclesise Ro- rium; i. czeh, ugytdrsasag, gyiilekezet,
jog. 71.
Collecta marsupialis, col. sacculo manae tradendam ; pdpai adoszedo. Pray. 2. anyaiskola, kollegyom. Hist. Eccl. Ev.
tinniente; perzselylyel valo gyujtes. Stat. Dext. D. Steph. p. 28. Dipl. Sigism. Sigismun- 64: Nulli extraneo Acathplico conferatur ius
100: Collecta marsupialis nunquam sub dus Dei Gratia Rex Hungarian... Cam ere civitatis aut collegii (Zunft.) Torvt. Msz.
Collegium Societatis Jesu, scholae
apostolice in Regno Hungarise collectori geConcione ... fieret.
Jesuitarum; jezsuita tdrsasdg iskolaja.
Collecta marturinarum, vel mar- nerali . . . vel sub'collectori etc.
Collector chybriorum, collector Bel. Geogr. .518. in quo Societatis Jesu
durinarumvelnude Collecta: tributummustelinarum pellium; nyest ado. Cod. Dip. Arp. vini in vasibus, quibus chybrio nomen erat; Collegium et gymnasium Evangelicorum
Cont. XI. 129. ita ut nullus homo Bani ad col- csoborborszedo. Batty. Leg. T. II. 358. an. aetate nostra florent.
Collegium Pazmannianum Viligendas marturinas transmissus super pre- 1233: praecipientes collectoribus Chybridictas C mansiones de populo iam dicti decani orum, quod ncc Chybriones, nee aliquid aliud ennense Clericorum; Pdzmdneum.
descendere aut collectam marturinarum vel nomine Chybriorum audeant... recipere. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. 1. p. 131. funde cetero exigere praesumat. Cod. Dip. Arp. Collector denariorum, exactor pedatum ab Eminentissimo Cardinali Pazmanno
Cont. VII. 153. Fej. V. II. 569.
cuniarum; penzbeszedo. Cod. Dip. Arp. V. Archi-Episcopo Strigoniensi.
Collecta virgalis, Census seu terra- 267.
Collegii Sylvanalis rei Assesgium de singulis sessionibus, mansis, laneis.
Collector unius fertonis, collector, sor, erdSszeki ulnok. Faber. Jur. Met. 45.
Pfahl Jus Georg. LXVIII. Schwart. Scult. 115. coactor pecuniarum in usum lucri camerae. Collegii Sylvanalis rei Assessores pro diEminuit istos inter fructus, Census dominicus, Kub. C. Arp. I. p. 181 (an. 12901301): versitate proprietatis sylvarum prseter Gameisque pecnniarius (collecta virgalis, Anal. collectoribus unius fertonis in comitatu rales et Urbani sunt.
Seep. I. 444.) Cuius pars altera anno adole- Zothmar constitutis salutem . . . Collectam
Collegium utriclariorum, porli-
Collerium
2. Compendium
Colonna
torum coetus; reveszek tdrsulata. Szaz. 2. colare ; i. nyjikldncz, nyakek, 3. nyakCollutorium, aqua ad os colluendum;
XVII. 164.
kotelek. Bene. Pol. 138. Tor. Tar. 1886. p. szdjviz. Bene Med. II. 32. in cavum oris comCollerium, (Du C.) collare; galler. 554.
mendamus collutoria et vapores emollientes.
Roller. Schlagl. 575.
2. Collipendium, quod diebus solem- Poor Zsebsz. 162.
Collibare, convictu gratuito cum aliquo nibus accolitis supra humeralia solet apponi;
Collybista: (Du C.) mensarius, trapeuti, unacum aliquo commesssari; (Dief. al. s.) nyakfiiggo, lebeny. Tor. Tar. 1887. p. 189. zita (xoKKvftiaTrjq); penzvdlto. Cod. Camb.
(a con et libare); valakivel egyutt lakoColliquamentum,humortransparens, Merc. 11. Qui toti negotio cambiali occasiomdzni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114.
cui fetus paulo post conceptionem et sui nem praebet et porro receptis cambialibus liteCollibrare, (Du C.) se conferre alicui, formationem innatat; nedii (anyamehben). ris Valutam prasstat, stylo Collybistarum,
se comparare cum aliquo; megmerkozni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 94. Tertia Rcmittens seu Prenditore, alias vero CrePray Hist. p,. 3: Sero observaverat... facul- die praementionati circuliampliantur ad magni- ditor seu Acquisitor liter arum cambiatates suas... vix suffecturas, ut cum Ferdi- tudinem diametri nucis avellanae, tandemque lium appellatur.
nando potentia collibrari possint.
in tenuissimam membranam abeunt, qua cryCollybistes. Collybista. Cell. Bel. App.
Colli capo, panni crassi vulgo Aba stallinus et limpidissimus liquor (quern colli- 814. De hac voce S. Hieronymus: Collyba
dicti confector; csapos. Szalay. A var. iort. quamentum alii vocant) continetur.
dicuntur vilia munuscula (tragemata) e> gr.
146.
Colliquatio, liquatio, fusio, actus lique- fricti ciceris, uvarum passarum etc. quae pro
Colliculum, colliculus, parvus collis faciendi vel liquefiendi ; olvasztds, olvadds, usuris Collybistae accipiebant.
In vocabulariis: colliculus et collicellus ; dom- sorvadds. Bene Med. IV. 252. Stadium terCollybisticus, ad collybum pertinens;
bocska. Cod. Dip. And. II. 477., 561. et per-tium (atrophiae) nempe colliquationis sub vdltougyi. Cod. Camb. Merc. 7. ut iuxta plevenit in collicula quamplures arbores silicum. quo corpore nimium emaciatio febris depa- rosque Codices cambiarios Europaeos nee quiColligatio, (Du C.) foedus, pactio ; ko- scens evadit continua.
dem actio collybistica, e literis talibus comtott szovetseg. It. alleanza, lega. Arch. Rak.
Colliquativus, 3., colliquescens ; ol- petat.
VIII. 252. nova Alliatorum Colligatio cum vado. Bene Med. II. 54. in fronte et collo erumCollyridianus, Colliridianus. q. v.
Rege Sveciarum. Cod. Alv. I. 373. Arch. Rak. pit sudor colliquativus.
Colnucearius,(a slav. kolo) qui vectuVIII. 182. Buny Var. tort. I. 260. Fej. X. 7., Colliridianus, rectius : Collyridianus: raspraestat; szekeresz. Fej. IV. 3. 54. pro
810.
[VI. 688. (Du C.) Collyridiani haeretici dicti, quod in sacri- atiis colnuceariis. (conditionariis), de villa
Colligatum, i, fasciculus; kdteg. Szaz. flcio uterentur collyridis. (Collyrida vero e st pa- Lethkes dixerunt. Cf.Knauz.M.E.Str.I.461.
Colligatus, (Du C.) consocius, consors, nis modicus ettriangulus coetus etfrictusdeterColobium, (DuC.) tunica, dalmatica
confoederatus; tars, frigytdrs,szovetseges: sus) B. Mariae Virgini tanquam Dea? offerebant absque manicis ; ujjatlan bormelleny. BarIt. alleato. G. Fej. X. I. 14i. notoriorum reb- fceminaa, quae iis erant loco sacerdotum. Hist, czay. Nagy Hier. Cf. Cod. Theod. 14., 10.
bellium nostrorum Stephani condam Wayvode Eccl, Ev. 300. Sic enim Epiphanius contra ColCologireta, ae, calogerus, probe seneet colligatorum suorum. Ljub. Mon. SI. IV. liridianos scribit de beata virginc. Not. rel. scens ; jdmborul oregedo; kalugyer.
148. an. 1381. Thok. Diar. 491.
I. 237.
Kronst. I. 423.
Colligurgurus, i, (fors. a collis et
Collitigare, litigare cum aliquo, litem
Colonella, (Du C.) dem. ad columna;
gurgulio) colli incola Cf. DuC. Gurgulio; habere, iudicio conflictari, contendere ; per- acervus; rakds. Rac. Mon. SI. VII. 176 an.
hegyi, domblako. Kronst. I. 25. 704. Item lekedni. Kass. P. P. I. 329. Paries colliti- 1096 : colonellas sive acervos... ubi prius
Colligurguri importaverunt pro fl. 53.
gantes nihil n\eritorii ad processum induxis- steterunt, erexerunt.
1. Collimare, collineare, ictum dirigere; sent . . . Kass. Jur. Civ. I. 7. 2-doPropositione
Colonellatus, us, officium colonelli;
czelozni. It. collimare. Gal. viser. Wagn. et Allegatione rationum et momentorum, qui- ezredesseg.li. grado di colonello. Arch. Rak.
Isthv. IX. 145. 44. XVI. 285. 42.
bus collitigantium quilibet causaa sua? Justi- IX. 561. Monm. Comit. Trans. V. 154. Ac.
2. Collimare, conferre, comparare; tiam evincere contendit. Opin. de Foris Jud. Com. Sopr. p. 100.
ardnyozni, hozzavetni. Torvt. Msz.
P. I. . 1.
Colonellus, i, (DuC.) chiliarchus, tribuCollimatio, compai'atio; aranyozds, Colliutus, 3., lege : collutus : bepiszki- nus militaris; ezredes. It. colonello. Reg. Mil.
osszehasonlitds. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 131. tott. Ljub. Mon. SI. XI. 61. an. 1322 : omnes p. 34. Torvt. Msz.
In quse omnia producta certum quoddam se- carnes exceplis omnibus, carnibus colliutis
Colonellus Aggregatus, chiliarchus
dulumque examen et collimationem insti- possint vendi.
in spe, nulli legioni adhuc adscriptus; vdrantuimus, superindeque extractum quendam conCollocutor, alias : prolocutor, dlver- dos ezredes. Arch. Rak. VIII. 123.
cepimus.
sus ab advocate, qui parti litiganti in tantum
Colonellus Locumtenens, Tex1. Collimative, comparando, confe- aderat, ut eum formas iudiciales edoceret; tum v. sub Dragon; alezredes. It. tenentc
rendo ; ardnyozya, hozzdvetve, hozzdveto- szdszolo. Passim in iure hungarico.
colonello. Germ. Oberstlieutenant.
leg. Torvt. Msz.
Colonicalis, ad colonum pertinens;
2.Collimative, ab ital. collimare,diri- colaphis csedere.) H. 1. capite privare, quasi jobbdgyi. Kovy El. 55. Extranei posteaquam
gere in alqm locum; iranyzolag, egyenesen. collum praescindere ; lenyakazni. Arch. vel civilem vel colonicalem Conditionem amKov. Form. St. CXVI. Correspondent^ Ano- Ver. Sieb. XXVI. 114.
plexi sunt. Art. Diaet. Pos. 124. Ignobiles
nymi cum civitate (collimative) CremniColloquium, elogium, nuncupatio ; ki- autem liberi vel manumissi, si in Bona aliquocziensi.
fejezes. Batty. Leg. III. 141. an. 1309 : flde- rum Dominorum terrestrium condescenderint
Collimitaneus, 3.,, conflnis, contermi- litatis colloquium devoto animo innovantes. et Colonicalem vel Centualem aut Inquilinanus, flnitimus; hatdros. Fej. V. III. 74. SuColloquoda, xoKoxw&a, colocynthis, riam Obligationem assumpserint. Kass. P P. I.
hayda De natura Poe's. 11. mundus idealis coloquintida ; Cucumis colocynthis (Linn.) ; 199Desertae colonicales sessiones. Pfahl. Jus.
poeticus collimitaneus sane mundo rationali gombolyu tok. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114. Georg. CXXVII.
religioso et morali. Torv. Msz.
Collubrium, idem quod Colobium gr.
Colonicalis iundus, colonicalis sesCollimitatio, confinium; kozhatdros- xokufitov, subueula, tunica absque manicis ; sio ; jobbdgytelek. Torvt. Msz.
sdg. lorvt. Msz.
ujnelkuli also ruha. Pel. (In divis Ap. s. c.
Colonicatus, us, status, conditio coloni;
Collimitium, i, (DuC.) confinia; ha- 4) Bartholomews . . . in purpureo . . . collu- jobbdgyi helyzet^jobbdgysdg. Kelem. Hist.
tdr. Bel. Geogr. p.. 442. in adversa Vagi brio Christum legitur secutus.
Jur. Pr. 456. et sublato perpetuo colonicatu,
ripa et Arvensium collimitio. Comp. Hung.
Colluctatio, certamen ; tusakodds. liberae migrationis omnibus concessos norma
Geogr. 18. Car. Bel. de Archioff. 13.
Torvt. Msz.
describitur.
Collinum, i, lapsus calami, pro CollyCollustrabilis, qui collustrari polest ;
Colonienses. kdlnipenz. Nurm'Hung.
rium gr. xoUvoiov, quod medicamen, un- megvildgithato. Vern. Psych. 43. praesentis 153. Colonienses denarii Saxonibus sub Bela
guentum quoddam oculorum sanandorum sig- quaestionis solutio ad mysteria naturaB mentis HI. et Andrea II. in usu fuerunt. Schonv. Not.
niflcat; szemir. It. collirio. Cod. Dip. Arp. acie haud collustrabilia referenda erit.
Hung. etc. p. 168.
Cont. VII. 211. qui oculos Tobie per colli- Collustratio urbium, luminibus feColonisatio, coloniarum deductio ; testis sub noctem accensis urbes lllustrare ; vd- lepites, gyarmatositds. Szdz. XIV. 856.
num ex felle piscis illuminare dignatus est.
Goloiina, columna; oszlop. It. colonna1. Collipendium, 1. monile, phalerae, rosok ejjeli vildgitdsa. Torvt. Msz.
142
Colonus
Columba
i. Combustio
Batty. Leg. I. 404: investitura per colon- ratis potuisset... lumultum sedare. Fal. Arch. ferre, coniungere, copulare, connectere, coagnam.
Mil. 141. Isthv. IV. 50. Epist. Proc. III. 95. mentare, conciliare; osszehasonlitani, osszeColonus, (Du C.) qui domino operas Brut. Hist. XIV. 442, 30.
egyeztetni, dsszevetni, osszekotni, osszevectigalcs praestat, operarius colonus;/o66d(j(|/Columba, ae, (Du C.) locus, in quo sacra szerkeszteni,fontolgatni. Wagn. Jogt. Eml.
gazda, jobbdgy, paraszt. Georch. H. T. I. hostia3 asservantur; vas in columbae speciem P. II. 1. p. 421. Opin. Deput. 50. V. s. v. Com228. Kass. P. P. I. 34. Pfahl. Jus Georg. \. Colo- efficlum, in quo pyxis, ubi Dominicum corpus binalorius.
nus autem est civis regni, qui fundum alte- ad infirmorum viaticum asservari solet. Par.
Combinatio, (Du C.) coniunctio, copulatio. Text. v. s. Combinatorius; osszekotes.
rius civis regni qui proprietatem illius do- Pap.
Columbar, (DuC.) genus vinculi, a Combinaison.
natione principis vel alio titulo perennali nacCombinationalis, ad comparationem
tus est et ideo dominus terra seu ut commu- collo, quod sitaptum collo; hamut, lojdrom.
pertinens ; osszeveto. Szaz. XXVII. 539.
niter terrestris, terrestralis dicitur, (aut pro- Schlag. 1337.
Columbiliter, columbarum more; gaprietarius) colit.
Combinative, complicando, coniunColonus ablicentiatus, idem quod lamb modra. Batty. Ger. 199. columbili- gendo; osszefoglalva. Nagy. Jus. Trans.
Colonus licentiatus quod vide. Jogt. Eml. T. ter conversantes.
Sax. 203. Hunc -um si liceat combinative
Columna, 39, sensu translate de viris; cum -pho 6o huius tituli summere.
II. \. p. 53.
Colonus licentiatus, subditus qui oszlop, haza oszlopai. Szaz. VII. 702.
Combinatorium, vel Combinatorium
deposito terragio alio migrandi facultatem,
Columna Capituli, dignitarii Capi- Instrumentum; osszevetesi okmdny. Pfahl.
licenliam obtinuit; szabados jobbdgy. Jogt. tuli: Praspositus, Lector, Cantor, Gustos; a Jus. Georg. 224. II. 82. Combinationem inter
kdptalan oszlopa, fdkanonok. Fej. Jur. obligationes et iura, quae secundum pra3scripEml. T. II 1. p. 29.
Colophonem nequitise impo- Lib. 525 : sexta vero rata ea ratione inter tum iuris (Urbarium) Colonis incumbunt et
iiere, (Du C.) Urbis Colophon equites ex eo quatuor dignitarios seu columnas- Capituli competunt ac ilia, quae ipsis Contractibus imerant memorabiles, quod nimia dexteritate fa- dispescetur, ut duas quartas Praepositus, unam ponuntur et pollicentur non tantum instituere,
cile pugna? finem facerent. Unde in proverbium quartam Lector, residua? quartae duas tertias sed illam etiam in scriptum redigere tenetur
venit: Colophonem addere, alicui negotio Cantor, et unam tertiam denique Cononicus quod dein nomine Combinatorii venit.
finem facere. Hoc loco : gazsdgdnak hire- Gustos sortiatur.
Combinatorius, 3., coniungens, cosebb veget vetni. Szamosk. I. 10. HI. 202.
Columna inlamis, Berlina q. v.; pulans; osszeveto. Gal. Combinatoire. Curios.
Colophonius, 3., ultimus; vegs'6, pellenger. Szirm. 38.
Misc 189. Tot sunt Elementa quot sunt posColumnalis,prsecipuus, principalis; fo. sibiles combinationes utiles qualuor primarun?
donto. Ger. entscheidend. Probst. Comitiol.
p. 87. Comitia secundiore auspicio resumen- Fej. Jur. Lib. 525. nisi Parochus unum ali- qualitatum: tales vero ,combinationes sunt
tur, si unanimis Vester consensus, et coloquod e primis quatuor, sic dictis columnali- tantum quatuor, ut manifestum est ex arte
combinatoria, iuxta cuius regulas quatuor
phonium suffragium, praesentia terminaverit. bus Stallis teneret.
Columnares, V. s. Stylitae.
1. Color intentionalis. 2. Color
res, sexies tantum diversimode possunt comrealis. i. vdltozo szin, 2. valodi szin.
Columnariter, columnarum modo; binari et invicem transponi et mutari. SeveSzentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. p. 213. quotu-oszloposan, hasdbosan. Torvt. Msz.
rin 29.
Columnula, parva columna; piczi
Comburari, comburi; megegetni, felplex est color ? Duplex. Alius siquidem est
realis}a\ius intentionalis ; realis est, qui ex oszlop. Curios. Misc. 122. e cuius directo egetni. Cod. Dip. Kar. I. 469., 283. omni
commixtione primarum qualitatum in corpore dextram versus sub columnula cf iuvenies eorum sine culpa occupari, desolari, depredari
et comburari ac anihilari fecissetis.
resullat, ut albedo in nive, nigredo in pice. Mutationem aeris.
Colurnus, 3., (a colare) ad cribrandum
1. Comburere, in iudicio ferri candenColor vero intentionalis est, qui in eodem
corpore pro diversa incidentia luminis diver- aptus (ap. Du C. alio sensu); szuro, dtszitdio. tis damnare; elitelni. Rit. exp. ver. I. 2. Vitasimode nobis apparet, uti est ille, qui a lumine Kronst. II. 437 an. 1536 : pro duabus crati- lis portato ferro confugit ad Ecclesiam dicens
per vitrum polygonum vel trigonum refracto bus colurnis, vulgo Kurd, ad sabulum aren* se esse combustum} prsedictus itaque Vrman
aut certe per vitrum coloratum transmisso secernendum.
vendidit Vitalem.
Colya, 33, colerium, collare ornamentum
eernilur.
2. Comburere, vel Coquere monetam.
Coloratio, actus colore inducendi; be- colli (Du C.); nyahek. Georg. Sirm. I. 198. V. Combustio. End. p. 438. (Andrea? II. iurafestes. Fjp. Szam. p. 490. an. 1439 : de co- Habebant sex colyas, de rubro panno horna- mentum an. 1232): 8. argentum . . . quod . . .
verant cum aureis pomis.
loratione hostii (pro, ostii).
persolvetur, erit in bonis frisaticis vel in arColorator serici, infector sericorum;
Colymbus, (xoXvôq) mergus; buvar- gento, cuius decima pars comburetur. End.
selyemfesto. Ger. Seidenfarber. Tab. Conser. maddr. Gall, colymbe. Hist. Nat. 43.
p. 638. (Constitutiones prelatorum an. 1298):
Coloreitas, proprietas rei "colore inComanda, ae, (Du G.) a commandando, 30. Statuimus... ut per lotum regnum una
imperium; parancsnoksdg. Kuk. Jur. II. regalis et Celebris sit monela, quinqualitate
fectae; szinesseg. Pazm. Dial. 180.
Colorius, virgultus pannus varii coloris; 198. Ut pro Domo Comitatus Crisiensis, ubi combustum, ad duos annos, in reliquis vero
tarka poszto. Schlag. 1244.
congressus suos celebret, Archivum et Carce- annis, ex argento decime combustionis conColorosus, 3.. piclus, coloratus; festoi, res Magistratuales habeat, assignetur seu ve- fecta, per omnes regni chitates et villas, fora
szines. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 149. Per-tus seu nova Comandae Crisiensis Domus. r.ontinens valorem certum currcre debeat.
venit ad aliam viam subtus siluam colorosam
Comandamentum, edictum, jussum,
Comburium vivi, (Du C.) combustio
et iuniperiosam mixtim.
commendatio; parancs. Szilady Tor. Magy. vivi; elevenul valo elegetes. Not. rel. II. 120.
Colossalis, e, colosseus, colossicus; Eml. VI. 176. Ideo prodiit hoc meum Excel- Combustibilia(-um), alimenta ignis;
roppant, nagyszeru, oridsi. It. colossale. lentissimum Comandamentum et iubeo.
tuz tdpldleka, anyaga, gyujto anyag.
Vern. Psych. 290. Si quod magnum est, magni- Comara, csolnak, sajka, hajo. Tor. Pel. De s. Barlholomaeo s. I. c. 3. Ignis nuntudine sua solitam rerum eiusdem generis Tar. 1887. p, 347. Comara Graecis lembum quam dicit sufficit, quia ex appositione comsignificat.
mensuram migrat, colossale vocatur.
bustibilium crescit virtus eius.
Comatulus, qui raras comas habet vel
Colplms, sinus maris; tengerobol. It.
Combustibilis, qui comburi potest;
qui comit comas. V. s. v. Comptulus.
golfo. Golf. Dip. Rel. Rag. 678.
megegetheto. Curios. Misc. 197; rei inflamColta, ae, (DuC.) tributum; ado. Ljub.
Combibare, una bibere ; combibere ; mabilis et combustibilis. Tomts. 291. MetalMon. SI. IX. 56. an. 1410: posuerunt coltam egyutt inni. Szaz. XV. 558. Cf. Seneca Ep. lum ex alcali vegetabili obtentum videtur minus esse combustibile.
suis subditis de uno ducato pro igne. XVII. 123.
60. an. 1420.
Combibatio, avftrtoaiov, compotatio;
1. Combustio, vegyitek, proba, az
Colubrarius, 3., colubrifer; kigyos. egyutt valo was. Szaz. XV. 558.
ercz azon sildnyabb resze, mely a tisztdSzentiv. Cur. Misc. Dec. 11. P. 1. p. 59.
Combibator, gr. av/^nooiaar^, com- hoz adatotl. Numi Hung. 151. Combustio
Colubrina, a?, (Du C.) tormentum bel- potor; egyutt ivo tars. Szaz. XV. 558. Com- et Coctio monetae pro: Liga olim usitata nolicum a colubro dictum; sugdrdgyu. Gal. bibatores Regales conditionarii vulgariter menclatio fuerat; constituit illam metalli viliocoulevvrine. An. Sc. IV. 41 : ne dua3 colu- Regus dicti.
ris partem, quaa metallo puro misceri solebat,
brinae seu FalconnetaB erant, quibus exoneCombinare, (Du C.) comparare, con- ut sic expressio : acombustio tertia vel mo-
2. Combustio
Comercarius
Comes Curise Parochianus
143
Comes aurifodinarum, praefectus

Comercarius, i, V. Commerciarius
neta quintalitate combusta designet: hanc
tertia vel quinta sui parte vile metallum conti- (Du C.) Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 320. Et co- fodinarum, rei metallicae; bdnyagrof. Numi
nere; gradu proindc combustionis antiquae ad mercarius vester stet apud nos et a nobis Hung. 160.
modernam in 16 probitatis gradum divisam nullum scandalum habeat. Ljub. Mon. SI. I. 58.
Comes Bacciniferorum, deriv. a
igam reducto,
clarum
fit:
combustionem
terbaccino,
magister eorum, qui scutellas ferunt,
Comercium
solvere,
pro
mercibus
tiam 402/8, quartam 12, 2quintam 12*/s, solvere; kereseti dijat fizetni. Han. Mon. mensam exstruunt cibis, epulas administrant;
octavam 14, decimam 14 /s lothonum ar- Jur. II. 220.
tdlmester, tdlnok, etekfogo mester. It. bagento correspondere. End. p. 524. (Stephani Comercium, depositorium mercium; cino, bacin. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 380. M.
V. Libertas 1271.) Numi Hung. 151. Frequens tdrhdz, Ljub. Mon. SI. XI. 6. an. 1306 : qui- Comes Agasonum et Bacciniferorum noin monumentis historicis I. Periodi occurrit bus erit datum sal communis ad vendendum strorum. C. Arp. I. p. 132. (Ladisl. IV. 1284.)
Combustionis mentio; in Andre* II. A. de comerclo ipsi vendere debeant...
Comes Bakonyensis, Pfahl. Jus.
Comercus, i, Comercarius q. v. Cod. Georg. XXXI. Comes Bakonyensis, qui sil1233. ac Belse IV. A. 1256 diplomatibus de
argento 10. combustionis in Stephani V. Dip. Arp. Cont. XI. 329. Et tuus Comerza- vee Bakony ad Reges condam spectantis venaprivilegialibus A. 1274 Saxonibus Scepusien- rius stet in nostra civitate cum omni direc- toribus siiua3 cuslodibus et pastoribus, cocis
sibus datis, de moneta 5 Combustionis in tura, donee tibi placuerit, sicut stetit diebus avi quoque Regiis prseerat.
Literis Ladislai Regis A. 1285 et 1287 de el patris sui et si in alium locum ilium posueris,
Comes Bochariorum regis v.
reginse, magister pincernarum ; a kirdly
marcis 10. combustionis sermoest. Anni 1268 nos non tenebimus tenere comercum.
Comerzarius, idem quod comerca- v. kirdlyne pohdrnokainak grofja v. isart. 37 ordinatur, ut per totum regnum una
regalis sit moneta quinqualitate combusta rius. Ljub. Mon. SI. I. 59. Cod. Dip. Arp.panja. Torvt. Msz.
ad duos annos, reliquis vero annis ex argento Cont. XI. 328.
Comes Bubulcorum Regiorum,
decimae combustionis (Kovachich Supl. ad
1. Comes, Fej. V. III. 4. Comites apud praefectus armentariorum r.; kir. pdsztorok
vestig. Comit. 1. p. 132.) Carolus I. Decretis eosdem Romanes et Germanos audiebant, qui ispdnja.Tor. Tar. 1887. p. 341.
Annorum 1323 et 1342 monetam suam ter- Principem suum sectabantur stipabantque vel
Comes buccariorum, buchariotiae, Ludovicus I. quintae ac tertiae com- qui Legates Principis, Magistratus et Judices rum, regis v. reginse, Comes Bochariorum
bustionis esse voluit (Kovachich, Formulae Provinciarum sequebantur iisque assidebant. q. v. End. 449. (Belae IV. Conditiones an.
Solenn. Stili p. 19., 20.) Serius probitas mo- Ex horum ordine quum plerumque sumeren- 1240.) solvant comiti buchariorum unum
nets adeo decrevit, ut in J. Hunyadi moneta, lur, qui ad provincias regendas mittebantur pondus. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 445. Tor.
una tertia argenti duntaxat (5V8 lothonum);
(inde Missi per Francos nuncupati) factum est, Tar. 1893. Batty. Leg. II. 383. an. 1252.
in Ladisl. posthumi denariis iam Va iam 3/t ut Rectores hi deinceps Comites 1'orent non
Comes Camerse Cusorise, praeargenti;
in Mathiae I. numis autem initio iam Principis, a quo aberant, sed provinciae, fectus monetse; kamaraigrof,penzmester,
1
quam moderabantur. Apud Francos sane Co- Numi Hung. 159. Comites Camerae Regite.
plane k argenti pars contineretur.
2. Combustio, onis, coctura, destillatio mites erant Judices ordinarii, qui ius per paComes camerarius monetavini; boregetes. Brantweinbrennen. Fjp. Szam. gos dicebanl et Grafii apud Teutones nomi- rum, comes camerae cusorise. Tor. Tar. 1887.
385. pro ollis pro combustione seu sublima- nali. Hoc domi quoque nostrae usu venit. Inter p. 694.
ipsos Comes Palatii, Comes Curiae, Cotione vini den. 7.
Comes Camerarum, comes cameCombustio laterum,lateraria; tegla- mes Capellae, Apocrisiarius vel Cancellarius rae eusoriae q. v. kamaragrof. Ger. Kammergydr. It. tegolaja. Ziegelbrennerei. Cod. Dip. secus diclus, praecellebant.
graf. Szaz. XIV. 244. Comes Camerarum
Arp. Cont. VII. 457. et inde per binas metas
2. Comes, iudex; biro. Schwart. Scull. in Kremnicia.
versus meridiem venit ad combustionem 60. Comitis nomen pro illo, qui potestate iudiComes Camerarum SaliumKelaterum.
cwria instructus erat, late admodum aliquando galium, praefectus; kir. sobdnya fonok,
Combustio cimenti, coctio calcis; patuit. Georeh. Ert. 64. Ispanynak nevezem grof. Ger. Salzkammergraf. Szek. Okl. III. 24.
meszegetes. Szaz. XXIV. 341.
pedig Comes Hectort, mert az akkorban szam- Kronst. I. 698.
Combustor, incendiarius, qui combu- talanszor (meg a mostani grofokenal is gyakComes supremus Cammergrarit domos ; gyujtogato. Mon. Comit. Trans. rabban) elofordult Comes nevezet nem mos- fius in re montana, summus praefectus
I. 88. qui fures, praedones, combustores do- tani grofi czimet, hanem Ispdnyi azaz Biroi rei metallicae ; bdnydszhivatalban fo'kamorum Comitatibus Comitatus extradare de- hivatalt jelentett.
mards vagy kincstdri grof. Kammergraf.
beant. Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara V. II.
3. Comes, His, prsefectus comitatus; fd- Szirmai s. v. Comes V. Administrator.
353.
ispdn. Kass. Prax. I. 23. qui Comitatum guComes cancellarise regis vel reCombustor cimenti, calcarius; bernabant, Comiies, alias Judices Castri vel ginse, praefectus can. r. kirdly vagy kimeszegeto. Fjp. Szam. p. 174. an. 1418.
Parochiae, Ispan, Varispan nominabantur. Cod. rdlyne kanczelldridjdnak grofja. Torvt.
Combustus, in iudicio ferri candentis Dip. Arp. V. 39.
Msz.
adustus ; megegett. Hajnik Perjog 257.
4. Comes, Burgravius; vdrgrof, BurgComes capellse regise, prsefectus
Combuxit, pro: combussit. Ljub. Mon. graf. Szaz. VI. 460.
cancellariae regies; a kirdlyi kanczelldria
SI. I. 263.
5. Comes, prsefectus urbis ; a vdrosok (kapolna) is-pdnja. Hajnik Perjog. 59.
Comedentia, a verbo comedere ad fejei es comesek 1317. Tor. Tar. 1887. p.
Comes Castri, supremus Comes; fonormam : conseientia, excellentia, etc. signifi- 341. Magistri Joannis comitis de Besztercze. ispdn, vdr grofja. Burggraf (Schwart.) Ker.
cat: alimenla, cibum, escam, bellaria. Verbum
6. Comes, iudex fiscalis, iudex curise; inst. mil. 14: Comes Castri (supremus Coapud Hungaros quotidiano usu receptum et orszdgbiro. Tor. Tar. 1887. p.3 40.
mes) dictus, prsefectus fuit, cuius auctoritas
notissimum.
7. Comes, ponitur pro Vicecomite in sese non modo ad Castrum ipsum, sed ad uniComedialis, ad comoediam pertinens; scriptis Comitatus Sirmiensis ; alispdn. Szo- versam Provinciam, castro circumfusam, seu
Irodt. Koz. VII. I. p. 81. aclus comediales, renym. okleveleiben. Pesty Szor. I. 309.
Comitatum extendit. Pfahl. Jus. Georg. XXVI.
tragoBdiales.
Comes agasonum regiorum, ma- Magistratus, qui generafim populo Castri proComediasta, ae, histrio; szinesz, ko- gister agasonum; kir. lovdszok ispanja, vincialibus praeerant, hi fuerant: Comes Camedids. It. commediante. Otia Baehm. 368. grofja, v. birdja. Torvt. Msz.
stri, Comes Parochianus et eius vices gaquse criteria habes, quibus veram fidem ab
Comes arcis, castri, civitatis, domi- rens comes Curialis. Schwart. Scult. 51. Prise.
imaglnatione discernes conscius huius doli, nii, districtus, comitatus, fluvii, loci, ter- Serv. p. 20: Castrorum Comites census
infernalis Comediastae. Apostolus ille gen- rae, praefectus arcis etc.; uradalmakgrofja. Regios exigebant, Regisque serario inferebant.
Horvath, Hist. Hung. Politica. T. II. p. 65.
tium, non frustra Fidem se habere prsetenden- Tor. Tar. 1887. p. 694.
Comes confiniorum, ita nominavit
Comes armigerorum regiotes inclamat.
Comentum, pro Commento more Ita- rum, prsefectus, magister arm. reg.; kirdly Ladislaus Sanctus marchionem; orszdg islorum (comento) pronunciatum; koholmdny. fegyvernekeinek, fegyvereseinek grofja, panja. Tor. Tar. 1887. p, 341.
Comes Curise Parochianus, V.
Nie. de Mir. 404.
ispanja v. birdja. Torvt. Msz.
Comes astarea3, praefectus ast.; Comes Parochialis. Kelem. Hist. Jur. Pr.
Comenum, cuminum; komeny. It. cp43., 2. Judiciaria, vi cuius lites Populi castrenmino. Schlag. 862.
tengermellek fonoke. V. s. Astarea.
Hi
Comes Curise Regise
Comes Falconariorum regis
Comes Stabulariorum
sis per se vel Comitem Curiae Parochia- maneant. (Hie erroris vitandi causa addendum: Jus. Georg. XXXI. Qui his praefecli erant (Udnum, leviores autem ad pedes suos per Bilo- in Hungaria eiusmodi comites non tantum fisci vornicis) vocabantur Comiles vel Magislri v.
chos dirimebat.
sed etiam comitatus omnium redituum Va par- g. Comes Palatinus, eui in specie iudex
Comes CuritB llegia?, (Du C.) Judex tern accepisse.) V. 6. Decret. Colomanni Regis eral omnium Jobagionun aulicorum. Bel.
Curiae Regiae; kir. udvari bird. Szenliv. lib. I.: De tributis autem et vectigalibus sicut Geogr. 499. Excelsum Consilium Regium LoCnr. Misc. Dec. III. P. I. p. 217.
Comilibus terliam partem dari decrevimus. cumlenenliale, quod Posoiii esl cum praeside
1. Comes Curialis, kirdlyi, kirdly- Quae quidem vecligalium tertia pars ius Co- Comite Palatino et 22. Consiliariis.
noi a. herczegi udvarbiro. An. Sc. I. 117. mitatus dicitur in Decretis Andreae Regis
Comes Parochialis, (Du C.) dicilur
an. 1300 : Comites Curiales ii sunt, qui ho- . 24 : Comites iure Comitatus sui lantum proprius regionis cuiusqie pra3fectus, qui a
die Aulae praefecli; adeoque Judices Aulici fruanlur; caelera ad Regem perlinentia . . . et rege cum consilio PraelaUrum el Baronum ex
probe a Comitibus Curiae, seu Aulse Regiae iu- duas paries castrorum Rex obtineal.
illis de eodem comilalu sligitur. Illius Vicadicibus, quiapud Andream II. Decret. An. 1222.
Comes Falconariorum regis, rius esl Vicecomes, qui eligitur a Comile ex
Art. 6 per Excellenliam Comites Curiales praefeclus fal. r.; kir. solymdszainak is- potioribus nobilibus el Judex Nobilium dicilur;
dicunlur, sicut et a Comilibus Parochianis, vel pdnja v. birdja. Torvl. Msz.
qui ambo iudicare el prcmulgare sedes, seu
Parochialibus, qui Comitatuum erant Praesides
Comes fodinarum, praefeclus fodina- assisias, in suo comila.u possunl. Decrel.
ibidem Art. 5. distinguendi.
rum ; bdnyagrof. Sup. An. Sc. II. 433. an. Andreae Regis an. 1222. . 6. Nol. J. Samb.
2; Comes curialis, (Du C.) idem ac 1571.
Tyrn.
comes curiae. H&c dignitas a regihus CroaComes interimalis, alias: admiComes Parochianus, idem ac Patia? ducit originem, in quorum Palatiis prgeci- nistrator, qui comilis vices gerebal; ideig- rochialis, Supremus; fospdn, vdrmegye
puum locum obtinebat. Id probat Creseimiri lenes ispdn. In iure hungarico.
igazgatoja. Georch. H. T.I 54. Prise. Serv. p.
Regis diploma anni 1067 apud Lucium lib. 2,
Comes leporariferorum, praefec- 24 : Parochiani Comites eranl Comilatuum
cap. 8. Cod. Dip. Arp. V. 100. Cf. Charta Co- tus venatorum. V. s. Leporarifer.
Supremi Comiles, Paroctia enim diclrictus
lomanni Regis Hung. ann. 1111 apud Joh.
Comes liber, (Du C.) szabad ispdnok. Judicis (S. Ladisl. lib. III. rap. 16.) hinc, qui in
Lucium lib. 3. de regno Dalmat. cap. 4 et in Jogt. Eml. T. II. 1. p. 14. Not. J. Samb. Tyrn. uno dislriclu seu comilalu Jurisdiclionem exerHis.. Salonitana Thomae Archid. cap. 39. ubi comiles liberi, ut Ursini, Frangipani, Crupani. ecbal: Comes seu Judex Parochialis dicebacomes curiaa inter Proceres curiae Hungarian
Comes limitaneus, marchio; hatdr- lur. Bel. appar. Dec. I. Men. V. p. 270. Pfahl.
recensetur. Pris. Serv. p. 14: Curialis Co- orgrof. Kelem. Hisl. Jur. Pr. 46. Quia vero Jus. Georg. XXV. Pris. p. 71. Hajnik Perjog. 8.
mes . . . qui et Judex Curiae dicitur Or- semper salubrius esl hostem a limilibus arcere
Comes parochionalis, parochialis
szdgh Bird. Trip. P. I. Nro 30.
quam dein propulsare, ul suum regnum adver- dicilur regionis cuiusque praefectus ; foispdn.
3. Conies curialis, vicarius judex cosus inimicorum incursionem tulum redderet, Ger. Obergespan. Szaz. WI. 212. Deer. Anmitis vice comitatus; alispan. Kol. Am. II. limitum cuslodiam Marchionibus commisit, dreae Regis an. 1222. . 6.
40 : Appellatus is fuit comes curialis, quasi qui etiam eomites limitanei audiebant. Tor.
Comes perpetuus, (Du C.) cum didicas, judex comitis aulicus; nam aula vulgo Tar. 1886. p. 72.
gnitate natus, qui solius rtgis iudicio nilitur ;
turn appellata fuit curia . . . Curialis autem
Comes Lucri Camera, V. Comes dro'kds foispdn. Szirm. Hot. J. Samb. Tyrn.
comitis fuit, leviores populi castri causas co- cusionis. Numi Hung. 159.
Comes pincernarum, Magister pingnoscere et sententia sua finire ; graviores vero
Comes magnus, In Georg. Pray Hist, cernarum ; fopinczemesttr. Tor. Tar. 1893.
ad comitis cognitionem referre. Pris. Serv. 72: regum Hung. parl. I. Budae 1801. p. 3. in vila
Comes Prseconum Domini ReComitem Curialem, quern nunc Vice-Co- S. Stephani legi, quae sequunlur: Exemplo e gis, V. Archi-Praeco. praafcctus pr. a kir. hirmitem dicimus.
Germania accersilo primum palatio prsefecit detdinek ispdnja. Kelem Hisl. Jur. Pr. 43.
4. Comes curialis, judex magnorum Comitem, qui Palatinus et Magnus comes po- quo in genere a Praefeclo Caslri (Varnagy)
dominiorum; nagyobb foldesuri udvarok- stea dictus. Palatini in Deer S. Ladislai crebra ilem Archi-Praecone seu Ccmite Praeconum
ban mukodo udvarbiro. Hajnik Perjog. 11. fit menlio. In germanicis documenlis subLadis- Domini Regis, reliquisqu? Praeconibus acliuComes curialis castri, a vdrme- lao posthumo dicilur Gross-graf; hinc corrup- vabalur. Torvl. Msz. Ril. e;pl. vcr. P. 2.
gyei ispdn udvarbirdja. In iure hungarico. lum illud : nadur ispan, in Nagy Ur verlendum
Comes principalis, alias: Comes
Comes curialis major, Palatinus. est. S. d. Kz. Chr. A. 1., 16 : Quia cum eorum supremos. In iure hungarco.
Batty. Leg. T. II. 394. an. 1158.
generatio cum quodam Magno Comite pro
Comes provincise, Graflus ; comes
Comes Customs Moneta3 et Ur- iustis et certis causis conlinuo dimicaret. De- parochiani/,s q. v. Schwai. Scult. 52.
burarum, prsefectus monelae; bdnyagrof. inde: ubi praefalus Magnus Comes iugulatur.
Comes provincialis. Comes paroArch. Ver. Sieb. VI. I. 183. Numi Hung. 159.
Comes naturalis, ipse rex esl comes chianus, q v. foispdn. Fej. II. 253. voluIpsa rei monetalis administratib passim cum naluralis cuiusvis comilalus, quae dignilas sede mus esse libera ... ab onni iurisdiclione el
cultura fodinarum iuncta, cusio videlicet mo- comilis comilalus vacante ad ipsum regem re- polestale Comilis nostri, qii pro lempore exnet33, urburarum ac lucri Camera exactio, cer- labilur, ul ea alium ornet; termeszetes ispdn. literil palatini, proul eliara a noslris Comilitis quoad singulos districtus individuis con- In iure hungarico.
bus provincialibus smpcrochyanis. Bally.
credebatur, qui antiquitus Comites de Bdnya, Comes nobilium decem lan- Leg. T. 11.277. an. 1190.
dein Comites cusionis monetae et Urbu- ceatorum, (de Scepus), praefectus lurmae
Comes Quartanamm, in cuius posrarum, Comites et Magistri Gamerae nobilium decem lane.; Idndzsds szek neme- sessione sunl decimae quarianae. Szer. Not. p.
Regiae, Comites lucri Camerae, Came- seinek foispdnja. Szaz. VI. 673.
49: Cui quidem ordinatidni ct disposition!
rarii, Praefecti Monetales dicebantur; his
Comes Octavalis, nyolczados tor- Nobiles et Comites quarianarum personasubiecti erant Cusores Monetae, Monetarii, venyszek birdja. An. Sc. I. 119. an. 1319: liter consensum et assensun praibuerunt.
Numularii, Dicatores, Exactores, qui omnes Gomites Oktavales apud Hungaros dicebanComes salinarius, salinis praefectus.
sub Thesaurarii vel Supremi Camerarii dilur, qui in Octavis cerlorum festorum, qualia (Art. XXIV. 1222.); kama>-a ispdn, sotiszt.
potissimum eranl D. Gecfrgii, el Divi Martini; Par. Pap.
rectione fuerant consliluti.
Comes curialis regis, V. Judex Divi eliam Michaelis, liliganles in ius vocaComes salium, rei salinarifle praefecaulae regia?; kirdlyi udvarbiro. Hajnik Per- banl, eorum causas cognoscebant el iusliliam tus ; soispdn. Fjp. Szam. p. 195: dedimus
jog. 9.
demum ex aequo adminislrabant.
comiti salium.
Comes de tertio denario, (Du C.)
Comes Palatii et Curise, (Du C. Comes Saxonum, pra^feclus SaxoAppeJlabantur comites, quod reditus pars Comites Palatini^; palotagrof. Ger. Pfalz- num in Transilvania; szdswk grdfja. Hajnik
tertia Comitatuum ad illos, qui iis donati graf. Kass. Prax. I. C.: ac Curiae quidem suae Perjog 129.
erant a Principe, pertineret. Otto Prising. De Judices Comites Palatii et Curiae dictos,
Comes servorum, prafeclus servoGestis Friderici lib. I. cap. 3. describens Hun- his vero Comiles seu Judices Parochiales alios- rum ; szolgafonok. Tkal. Mon. Ep. II. 26 :
gariam hsec dicit: Hinc est, ut, cum praedictum que Magislratus praefecisse...
Comes servorum consuevit vocari, qui eligiregnum per 70 vel amplius sit divisum comiComes Palatinus, vel Palatii; kir. tur ex nobis eodem die quando et decanus.
tatus, de omni iustitia ad fiscum regium duae palota v.- kir. udvar ispdnja v. grofjn,
Comes Stabularicrum, (Du C.) V.
lucri paries cedant, cetera tantum comiti re- nddor v. nddorispdn. Torvl. Msz. I'fahl. Agazonum Regalium Magiiler. Car. Bej. De
Comes Supremus
Comes vicecurialis
Comitia Regni
Arch. 46. Ad Agazonum Regalium Magislrum erralicum aut silvescens pecus aut indagine
Comitativa, (littera?) (Du C. comitatus);
pergimus. Idem hie est magistrates, qui alias clauderent, aut Venabulo dejicerent. Hinc ea kiserd level. Ger. Begleilungsschreiben. Kov.
Stabuli Praefectus, Comes item Stabula- Ministeria. Bel. Appar. Dec. I. Mon. V. p. 236. Form. St. XLVIII. Nr. 97. A. 1552. Comitariorum dicitur.
Comes vicecurialis, idem ac C. cu- tiva p. 69. Ferdinand. Fidelibus noslris uniComes Supremus, alias C. Parochia- rialis, Vice-Comes-; alispdn. Cod. Com.
versis dominis Praelatis, Baronibus et Salutem
n u s ; foispdn. It. conle supremo. Germ, der Zichy T. I. 81. Nos Comes Stephanus vice- et Graliam misimus Agriam pro conservatione
Obergespan. Kass. Prax. I. 24. Is qui tali Co- curialis comes de Zobouch.
illius areis certum numerum globorum tormitatui iure gubernationis praeest, vocatur
Comestabilis, (DuC.) comes stabuli, mentorum bellicorum qui, ut secure vehi posSupremus Comes, Foispany. Georch. H..T. I. qui regiis stabulis et equorum curam gerit; f<5- s i n t . . . eosdem in locis suspectis usque ad
50. Supremus Comes Varmegyenek orokos lovdszmester. Gall, connestable. Cod. Dip.loca tutiora securo comitatu deducere ...
Fo-Igazgatoja.
Arp. Cont. VI. 260. Art. Diaet. Pos. 155.
1. Comitatus, (DuC.) provinciolae suis
Comes Tavernicorum, V. Magistcr Comestablus, i, Comestabilis q. v. limitibus definitse et in plures dislrictus divisae,
Tavernicorum; tdrnokok Ispdnja, grofja Kat. Hist. IX. 597. specialiter D. Johannis de qua? Comitis, Vice-Comitis et Assessorum provagy birdja. Szlem. Tdbornokok Ispdnja. Sursonio et alia tria comestablorum (comi- videntia per provincialia Comitia seu CongreTorvt. Msz.
tum stabulorum) corporalium seu nobilium ap- gationes adminislrari solent; megye. It. coComes terrestris, torzs es nemzet- portavit.
mitato. Kass. P. P. I. 24. Hodie nomine Comisegi nemesek vdlasztott birdja. An. Sc.
Comestabularius, V. Comestabilis tatus venit Collegium seu Universitas PraelaI. 50. an. 1417 : Comes terrestris Terrse q. v. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 258. Unde misi torum, Baronum, Magnatum et Nobilium intra
Scepus, vel Comes Saxonum de terra Scepus ad te bonos homines et fideles Imperatoris, ambitum sui territorii ad praBscriptum Patriae
item Comes Terranorum Saxonum etc. patria Sergium Comestabularium et Constantinum legum, publicam exercens iurisdictionem, quae
lingua Landgravius erat ille, cui summam re- Presbyterum.
in objectis ad politicam Administrationem
rum apud se Saxones Scepus. in XXIV CivitaComestibilis res, cibaria, edulia. V. spectantibus direction! Consilii Regii Locumtibus, seu oppidis Regalibus, et ditione ad ea s. necessitari; elelmiszer. G. Esswaare. tenentialis, in Judicialibus vero Cancellariae
pertinentecommiserunt administrandam :Non- Opin. P. II. Sec. II. Cap. V. . 7.
Regiae Hungarico-Aulicas immediate subest.
nunquam Judex Regius vocabatur. Tor. Tar. Cometaneus vel commetanei, Quilibet Comitatus divisus est in plures di1887. p. 688.
(Du C.) sunt contermini, quorum territoria et strictus, Processus Jaras, hi rursus in CircuComes Tricesimarum, pnefectus agri eadem mela iisdemque lerminis distin- los, Numeros, Keriiletek. Bel. Geogr. 500.
trie.; a harminczadokfd'ndke.fej.X. I. 152. guuntur; hatdros szomszed. Not. J. Samb.
2. Comilatus, us, dignitas comitatensis;
Rambusculo, Comiti nostrarum tricesima- Tyrn. Szek. Okl. II. 62.
megyei meltosdg. Tor. Tar. 1893. p. 14.
rum vel suis hominibus rebelles et contumaComicia, orum, Concilium ordinum, V. Bulla aurea de a. 1222.
ces existerent ac reperirentur et vos exinde Comitia Regni; orszaggyilles. Isthv. HI. 43.
3. Comitatus, us, (Du C.) dignilas coidem Comes Tricesimarum vel homines
Comicia, 33, Advocatia. V. s. v. Feu- mitis ; foispdn meltosdga, tisztje. Fej. I.
sui requisites habuerint...
dum Jurisdictionis; tartomdnyi ugy- 317. quumque affatim universa huius vitae utiComes trium generum Siculo- vedkedes jog a.
litati, dignitalique gratia Dei concessa, scilirum, foemberek, lofok es gyalogok isComicum sannionum, bohosdg, cet Regna, Consulatus, Ducatus, Comitatus.
panja; harom osztalyrendii szekelyseg is- furfang. It. comica d'arlecchino. Vern. Psych. Ponliflcatus celestesque dignitates.
panja. Szek. Okl. I. 48.
295. Comicum Sannionum, (Harlekinade)
Comitatus castri, districtus milLtaris;
Comes Udyornicorum, (regis) in- quod olim in theatris dominibatur postmodum vdrmegye. Tor. Tar. 1887. p. 522.
dex aulicorum regis; kir. udvarnokok is- autem sibilo exceptum delectationis caussa
Comitatus de Castro, Castrum; vdrpdnja v. birdja. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. plebi reiictum est, inprimis ad hoc comici ge- ispdnysdg. Szaz. VII. 91.
30. quod Andreas Centurio de Gamas pro se nus spectat.
Comitatus liberi, privatorum comiet pro Peturne Comite Udvornicorum . . . Comissa, se, uxor comitis; grofno. I. tum bona ; magdnyos grofok birtokai.Jor.
quod cum prefati udvornici de Jord ac Co- Rak. Gy. 386.
Tar. 1887. p. 689.
mes et Centurio eorundem super quodam
Comitatus provincialis, dictrictus
Comissarialiter, per commissarios;
fenili movissent accionem.
bizottsdgilag. Kuk. Jur. II. 194. idque usque civilis; vdrmegye. Tor. Tar. 1887. p. 522.
Comes Urburarum, prafectus rei ultimam Mensis huius Januarii teneantnr, hie
Comitellus, (DuC.) parvuscomes; fiametallic; bdnyagrof. Berggraf. Fjp. Szam. Varasdini Comissarialiternssenlan&os, hinc- tal grof. Arch. Rak. VIII. 334. Szilady Irodt.
p. 625. an. 1444. Fejer. X. 2. 107.
que ultro expediendos...
Kozl. V. IV. 469. Thok. Diar. II. 322.
Comes venationum, summus venaComissariaticus, 3., V. CommissaComitia, ae, comitium, comitia. Pluralis
torum magister; fovaddszmester. Car. Bel. riaticus. Kuk. Jur. II. 193. Quod ego in con- habetur pro feminino, sicut: opera, ac vel in
De Arch. 44. Earn ob rem ministeria habebant formitate datae mihi ex publico Instructionis it. la foglia, maraviglia etc.; orszdggyiiles.
Dapiferorum Magistri curatores altilium, in- Comissariaticae, Universa et Singula Confi- Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. VII. 294. qui
primis autem Venationum Comiles, qui niaria emolumenta . . . fideliter administrate. sua Excellentia post Comitias ibit ibi. Ego
saltlbus et vivariis praeerant atque tantum
Comissarius, i, hadi biztos. Rak. On. mittam meos famulos et equos in sede Bistriquotidie pro anni t empestate ferarum Regiae 65. Comissarii vocabantur ii, qui Iustra3 militias ciensem, quatuor dragones accepi quoque peculinae praestare debebant... quantum a Da- in campum egredientis vel in hiberna redeun- nes me. Mon. Com. Trans. I. 565. an. 1556.
piferorum Magistro iubebantur.
tis et computibus exolutionis eius praepositi Ad Comitias iter capiemus.
Comes Venatorum, Comes Vena- ftierant cum authoritate querulantibus satisComitia provincialia, V. Congretionum q. v. Prise. Serv. p. 30. Comes Ve- faciendi, sed hoc quoque harpyarum genus gationes; megyegyules. M. Bel. Geogr. 500.
natorum, huius Dignitas praecipua fuerat in concurrebat in ruinam gentis.
Comitatus HungariaB provinciola, quae Comitis,
Palatio Regum Hungarian, sicut apud Francos
Commissarius transportus, vir Vice-Comitis et Assessorum providentia auctoquatuor principales Venatores Regii. Bel. ap- commeatui, comitatui praepositus, curator com- ritate nihilominus regia... per provincialia
par. Dec. I. Mon. V. p. 247.
meatus ; szdllitvdnyi biztos. Lzb. Cod. Med. Comitia seu Congregationes administrare
Comes Venatorum Bubalino- T. II. 150.
solent.
riim, praefectus ven. bubal.; boleny- foComissus SecuruSjSafea guardia, Comitia Regni, alias Dia3ta; orszdgvaddszmester. Car. Bel. De Arch. 44. Prise.Salvus conductus q. v. D. Raczk. p. 2.
gyules. It. dieta. Gall, diete. Kass. Prax. 1.26.
Serv. p. 30 : Comes Venatorum BubalinoComitantia, consecutio. (Du C.) comi- eligere Deputatos sive Ablegatos ad Regni
rum inter Aulica referebatur Officia. Judex tatus, comitiva; kiseret. It. concomitanza. Comitia eosdemque instructionibus provierat Venatorum Bubali seu Bubiorum h. e. Wagn.
dere ... Bel. Geogr. 499. Administrate Hunlixarum et calonum Regiorum, qui Bubalos ReComitatensis, (Du C.) ad Comitatum garia cum potestate Regis turn consilio et
gios in Nemoribus curabant. Fiebat enim fre- pertinens ; megyei. Germ. Comitals . . . Kass. auctoritate Optimatum per Comitia Regni,
quenter, ut aberrarent ab armento bubali fle- P. P. I. 33. et pass, ut chirurgi pharmacopolse Cancellariam Hung. Aulicam etc.... Comitia
rentque diuturno ejusmodi errore prorsus sil- et obstetrices Comitatenses obligationibus Regni, quae Diaeta vocantur, quolibet anno
vestres. Ergo Venalorum opera opus fuit, ut suis .satisfaciant.
tertioPosonium perlitterasRegales cogi solent.
19
146
Comitiola
Commanslonalis
Commendare
Comitiola, dem. ad comitium; kis gyu- maradds, egyiittmaradds. Pel. De ascen- in commendam conferre (Du C.) pradia ac
les. Tor. Tar. 1887. p. 532. Bretia (lege: bre- sione Dom. s. II. c. 4. Nociva nobis fuisset beneficia ecclesiastica saecularibus aut aliis flduvia) comitiola ordinata sunt ad diem 16. prae- sua commansio post resurrectionem in hoc ciario iure concedere ; egyhdzi javakat visentis.
mundo.
Idgiaknak bizomdnyos joggal adomdCommansionalis, qui mansioni alte- nyozni. Ljub. Mon. SI. IX. 74. an. 1410:
Comitiologia, dissertalio de comitiis
actis. Probst. T. Comitiologia Hungarica rius vicinus est, aut qui in eadem mansione non est de more nostri dominii... quod . . .
habitat; egyiittlako. Cod. Com. Zichy Vol. conferantur in commendam alique prelaSempronienses.
Comitiolum, demin. a comitium. Cod. V. 350: in predicta possessione sua com- tive et beneficia.
Evang. V. III. p. 260: Vaneczius pastor . . . mansionali.
2. Commenda, 33, administratio, cura,
Commansionarius, i, commansio- auctoritas (DuC. al. sensu);parancs, vezenyoves nunquam deseruit, sub tumultibus iterum
illocatus templo, sacris operabalur, quod per nalis q. v. Fej. III. 338. Volumus quoque, lit let. Gal, commandement. Tor. Tar. 1891. p.
constitutiones comitioli szecs^nyiensis... unicuique civium domus sua sit pro munitione 259. Miles vero germanicus pedestris ordinis
et commansionariis suis et cuilibet fugienti itidem Commendam totam sibi vindicat, nee
illud romano catholicis cedere debuit.
a me aut officialibus meis verum Leopoldopoli
Comitissa, ae, illustrissima uxor vel vel intranti domum.
Commansor, commansionalis q. v. suam habet dependentiam. Arch. Rak. VIII.
fllia comitis; grofnS, <jrofkisasszony; It.
conlessa. Arch. ML VIII. 307. Szilady Tor. Jogt. Em. T. I. p. 177. Quod si quisquam ex 198. Commendam Excellentiae Vestra traMagy. Eml. VI. 313. Anna Bornemisza par- nostris commansoribus aliqua nota infamie... ditam. Thok. Diar. 534. Cod. Alv. II. 277.
3. Commenda, ae, (Du C.) tributum e
tium Regni Hung, domina et Siculorum Co- reperiretur convictus. Fabr. Urk. 47. an. 1438:
pradiis ac beneficiis ecclesiasticis saecularibus
mitissa. Wagn. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II.ville commansor.
Commarginare, noarginibus instruere vel aliis flduciario iure concessis V. Pensio
P. III. 167.
Comitiva, (Du C.) comitatus ; kiseret. (pontes); szelekkel elldtni (hidat). Fej. ecclesiastica; egyhdzi javadalom.
4. Commenda, aucloritas, arbitrium;
Arch. Rak. I. 218. comitiva militum. Ac. Per. Nom. Magy. 55. prodigiosae forms et
Com. Sopr. 189. Pro comitiva. .. sacra} pandi, ut bipedes existimes bestias vel quales teljhatalom. It. piene faculta. Gall, comcoronse... equitum turmae.. . comparent.
in commarginandis pontibus effigiati sipi- mande. Ger. Vollmacht. Maty. kir. lev. I. k. p.
Comitum servientes, familiares tes (lege : stipites) dolantur incompte.
31: cum . . . Johanne preposito ita dispensare
Commassare, (Du C.) in unum corpus (lege: disponere) dignetur, ut dictam abbacom.; beres, cseled. Batty. Leg. III. 7 : comitum servientes seu familiares, quos nunc redigere, partes diversas, diversos agros in tiam gubernare possit in commendam.
conventionatos dicimus, ex quibus aliqui pro- unum cogere ; osszesitni, tomegitni, tagoCommendabilis, laude dignus, qui
prios fundos habent, et sicut nunc loquimur sitni. commassiren. Pfahl. Jus. Georg. II. 61. commendari potest; dicseretes, ajdnlhato.
in serie domorum habitant.
Excisio vel ita instituitur, ut tenuta urbarialia Passim.
Coniitus, i, (Du C.) prafectus navis; omnia in unum coadunentur (commassentur).
Commendabilitas, laus, excellentia;
sajka mester,kormdnyos. It. comito. Ljub. sublatis metis eadem ab invicem prius'distin- jelesseg, kitundseg. Pel. Pom. L. V. P. II.
Mon. SI. II. 335 : captum est in maiori conci- guentibus. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 427. Omnes Art. II. c. I.: Secundo (probatur nobililas Malio, de supracomitis, comitis et naucleris.
tenentur suas portiones ad statum primae divi- riae) ratione commendabilitatis.
Commaculatio, a commaculando, stu- sionis reducere et in sua integritate Massae
Commendabiliter, commendabili
prum; bemocskolds, beszennyezes, meg- denuo inferre (commassare) demptis ser- modo ; ajdnldsra melto modon. Cod. Dip.
gyaldzds. Nagy. Jus. Trans. Sax. 211. adul- vando non servabilibus.
Hung. Pat. t. VII. 118. Cod. Dipl. Pat. T. I.
terium est violatio sive commaculatio thori
Commassatio, actio in unum corpus p. 23 : in Rakus . . . commendabiliter dialieni.
redigendi; osszesites, tomegites, tagositds. micando novem suscepit vulnera. Szek. Okl.
1. Commanda, ae, saepius occurrit Com- Pfahl. Jus Georg. II. 61. vel vero sine comma- I. 10.
mando, imperium ducis; vezenylet. Arch. satione pravia perficitur (Excisio) Kelem.
Commendamentum, mandatum;
Rdk. IX. 553. sub Commanda Generalis- Inst. Jur. Pr. II. 427. si portionum redinte- parancs. It. commendamento. Epist. Proc.
Vigiliarum-Prsefeeti. Arch. Rak. VIII. 205., 223. gratio (commasatio) ob eorum statum valde P. III. p. 43 : non discedas . . . et commen2. Commanda, ae, (Du C.) depositum; alteratum et varias involutiones impossibilis damenta nostra ... omnibus illis dominis
bizomdny. Ljub. Mon. SI. XI. 7. an. 1306: evasit.
demandabis.
pecunia... debeat... custodiri ad utilitatem
Commendans, gubernator, imperans,
Commasticare, (Du C.) commandueorum, quorum fuerit posita in commandam. care,mandere; megrdgni,majszolni. Wagn. dux, qui dat mandata; parancsnok. Arch.
Commandans, imperator, dux; pa- Cf. Aemii. Macer 2., 15 ; 4., 8.
Rak. I. 11. Additamentum instructionis comrancsnok. Gal. commandant. Tor. Tar. 1891. Commater, (Du C.) testis baptism!; mendantis. Cod. Alv. II. 41. Superioris Hunp. 36.
komaasszony. Batty. Leg. III. 269. an. 1372. gariae Generalem Commendantem II. 15.
a commendante Zathmariensi. Ra"k. On.
Commandaria, a?, (Du C.) praestatio Fej. I. 250.
pro tutela; bizomdnyi hivatal. Ljub. Mon.
Commatisare, versificare, incidere; 170. 24.
Commendans arcis, prafeclus arSI. XI. 70. an. 1322: Andriolus... factus vdlaszto jelekkel elldtni. Irodt. Kozl. VI.
cis; varnagy, vdrparancsnok. Torvt. Msz.
f u i t . . . precocommunis, qui iuravit... bene... IV. 479. gracos versus commatisare.
Commendans Citadellae, praefectus
exigere officium commandarie.
Commembrum, (Du C. commembris)
Commanderizare, imperare, man- eiusdem corporis membrum; tagtdrs. Diar. cit.; erod parancsnoka. Tor. Tar. 1888.
dare, ordinare; vezenyelni, rendelni. Ger. Com. 5. non lantum fidele membrum Regni p. 471.
nostri, verum tanquam commembrum. Batty.
Commendans-Colonellus, tribucommandiren. Arch. Rak. VIII. 392.
nus imperans ; vezenyld ezredes. Arch. Rak.
Commanderizatus, 3.: ordinatus, Leg. T. I. p. 441. an. 1092.
aliquo missus; kirendelt. Arch. Rak. VIII. Commemorialis, (littera), lit. in me- VIII. 52. IX. 295.
Commendans-Generalis, summus
392. Commanderizati Lajdinantii, Vexilli- moriam revocantes; emlekeztetd level. Werferi, Vigiliarum Magistri, Furirii, Corporales etc. b6czi. 295. Item quod exlunc disponatur unum dux ; generalis parancsnok. Arch. Rak. IX.
Commando, imperium ducis, mandata; Sigillum, in quo sit signetum crucis, sicut si- 154.
Commendantalis, ad prafectum pervezenylet,parancsnoksdg, vezenyszo. Ger. gnetum Regni Hung, et illud Sigillum servetur
Commando. Arch. Rak. IV. 135. sub Com- in civitate Budensi, ut querulantes habeant sub tinens; parancsnoki. Kuk. Jur. II. 189. etsi
ipso Sigillo literas necessarias et commemo- antiquafoeniliacommendantalia sufficientem
mando Illustrissimorum Dominorum.
Commando Militare, prafectura riales et procedatur iustitia mediante secun- fceni provisionem modernis quoque Dominis
militum ; katonaiparancsnoksdg. Ger. Mi- clum quod decet usque ad coronationem Regis. Commendantibus subministrant. II. 186. in
1. Commenda, ae, 1. beneflcium eccle- Conflnio vero Dubiczensi per quadrimestre
litarcommando. Diar. Com. II. 23.
Gommandum, delecta manus; kikiil- siasticum, cuius usus-fructus sede vacante Jus educilli commendantale merito reputari
ddtt csapat. Diar. Com. II. 23. Camera Pra- etiam laico conferebatur, 2. beneficium Equi- posset.
Commendare, imperare, ducem esse
ses ... monetas, tectus Militari Commando tis Templarii (Du C.); javadalom, egyhdzi
adomdny. It. commenda. Ger. Kommenthu- (Du C. mandare); vezenyelni. commandiren.
proiicit.
Commansio, actus una manendi; meg- rei. Frak. Maty. lev. II. 52. Verancs. IX. 48. Tor. Tar. 1888. p. 749.
Commendare nudltati
Commensart
Comminister
Commestibilis, quod edi potest; eheto.

Commendare nuditati, nudum re- szolgalati viszonyban volt s annak koltse"linquere; pusztdn hagyni. Batty. Ger. 29. ge"n e"lt.
Tor. Tar. 1889. p. 373.
N i l . . . sestimes nuditati commendatum in
Commensari, eadem mensa uti, una Commestio, actus comedendi, coena ;
Sanctissimis vociferationibus. Nola Batty, nil cum aliquo rem familiarem curare; egyutt eve's. Fej. IV. 2. 127. hospitibus ipsis in comnudum mysteriis relictum in sacra scri- gazddlkodni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 114. mestione immediate collateraliter considentes.
ptura.
1. Commensurare, metirj, mensuram
Commetacio, coniunctio flnium, limiCommendatarius, (DuC.) benefici- sumere, agere; megmerni. It. misurare. Pazm. tum, confinium; hatdrosszeeres. Cod. Dip.
atus; egyhdzi javadalmas. Cher. Jus. Eccl. Dial. 413. Obs. Jadr. 403.
Arp. Cont. XI. 608.
I. 274. Notandi sunt insuper abbates Com2. Commensurare, accomodare, conCommetalis, conflnis, accola, vicinus
mendatarii, cum etiam illi ad Synodos ec- formare ad vel cumdativo ; hozzdmer,hozzd- flnitimus, commetaneus;hatdros,kdzos mesclcsiasticas vocati partem in legislatione ha- szab. It. Commensurare. Kass. P. P. I. 272. gyes. G. Fej. X. I. 510. commetaneis et ombeant. Dicti autem sunt a voce commendo, delicto commensurata legalis pcena irremissi- nibus commetalibus praedictse piscina terqua? alicui aliquid concredere significat. Com- bililer decernatur.Vern. Psych. 171. Sit mate- minos circumisset.
mendatarii autem sunt viri ex ordine cleri- ria cognitionum individui excolendi horizonti
Commetanealitas, confinium; szomcal! aut religiose, qui Praelaturae cuiuspiam Re- et efficientiae eiusdem ambitui commensu- sze'dsdg. Prit. Abaci. 50. Possessio locorum
gularis rediluum parte fruuntur non sine qua- rata.
in aliorum commetanealitate adjacentium.
darn honoris prffirogativa. Re"v. Lat. II. 111. Commensuratio, mensura; meres.
Commetanealiter, finilime, in finiCommendatitius, 3., commendation! Gall. Mensurage. Cod. Dip. Bruss. HI. 27. pra- bus ; szomszedosan, hatdrosan. Cod. Dip.
accomtnodus, ad commendationem spectans; ter illas legitimas (exact;ones),quas quotannis Kar. I. 302., 193. ad facies predictarum posajdnlo, ajdnldsi. V. Litterse Commenda- Malas eius regia habet ex cerevisia et com- sessionum parcium utrarumque se commetatitiae.
mensuratione triticj.
nealiter contingencium.
1. Commendator, Ordinis Teutonici
Commensuratus, 3._, proportionatus,
Commetaneari, adiacere, contermiCommendans; fovezer rendvite'zeknel, szer- aequabilis, accommodatus, conveniens; ard- num, finitimum esse; hatdrosnak lenni.
zet fonok. Ger. Commenthur. Szentiv. Cur. nyos, hozzdmert. Pel. Pom. L. V. P. HI. Art.Cod. Dip. Arp. V. 220. Ubi eadem possessio
Misc. Dec. III. P. I. 78.
II. c. 3. Item mentum eius (Mariae) erat decens, Bogartelke commetanearetur cum posses2. Commendator, Commendans; ve- commensaratum secundum aliquid ad qua- sionibus Inaktelke etc.
zenylo, parancsnok. Arch. Rak. VIII. 392. draturam tendens. Vern. Psych. 171.
Commetaneitas, confinium, vicinitas,
Commendatorise, (sc. litters);
Commentariolus, i, dem. ad. com- communitas terminorum, limitum; hatdrosajdnlo level. Kov. Form. St. CVIII. Com- mentarius (Du C. al. s.) kis foljegyzes.HoY. sdg, szomszedsdg. Werb6czi 408. Quiasanmendatoriae discedenlis Sodalis Lanionum. Mem. 295.
guinis et parentelse propagatio, vim adhuc et
Cod. Dip. Briis. V. 366.
Commenlarista, interpres; magya- virtutem vicinitatis ac commetaneitatis taCommendatrix, fem. ad. commenda- razo, magyardzatiro. Molnar Patv. 35.
lium Bonorum etiurium possessionariorum hator; ajdnld. It. commendatrice. Carlow. Log. Commentatiuncula, (e, dimin. ad bet atque reprasenlat. Fej. VIII. II. 239. Cod.
XLVI. Superstitionem cum lacte materno hau- Commentationem; kis ertekeze's. Tor. Tar. Dip. Hung. Arp. V. III. 85., 123.
stam coecae fidei commendatricem.
1881. p. 483.
Commetaneitatus, us,idem ac Com1. Commendatura, a?, imperium; kaCoinmentum, i, cemmentum. Kol. Cod. metaneitas. Cod. Com. Zichy T. I. 561.
tonai parancsnoksdg. Ger. Commandantur. 37. an. 1572. Salis una tantum pars, lateris Quasdam possessiones... in commetanviSzaz. XIV. 166. Commendatura Ujvariensis. autem due partes summuntur sicque simul tatu sancti Ladislai.
2. Commendatura, se, 1. domus Ordi- comiscentur et mediocriter madidantur et
Commetaneus, 3., finitimus; hatdnis Teutonici; 2. beneficium eccles.; i. szer- illud dicitur commentum vel vulgariter cem- ros, szomszed, mesgije's. Torvt. Msz.
zethdz nemely rendvitezeknel; 2. egy- mentum.
Commetari, conterminare, contermihdzi adomdny. It. commenda. Ger. Kom- Commercialis, ad mercaturam perti- num esse; hatdrosnak lenni. Cod. D;p. Pat.
menthurei. Olah Cod. Ep. 1-44. Petri a Mont- nens; kereskedelmi. Diar. Com. II. 112. VI. 188., 263. Fej. VII. 160., 206. ubi regnum
nostrum pra3dictis terris eorum commetatur.
fort negotium_, quantum in me est, nunc ago in objecta commercialia.
Commendatura.
(ômmerciare, mercatum facere ; ke- Tkal. Mon. Ep. I. 196. an. 1278.
Commetatio, contactus metarum, locus
Commendatus, us. praefectura, sta- reskedni. Karolyi. Mat. Tent. 20. Relate ad
tus Commendantis ordinis sacri equitum, Teu- commercium est quidem Mon. Austria, multis ubi metae inter se contingunt, confinium ; hatonici ; fdvezerseg, komtursdg. It. com- nalura beneficiis dotata, non habet tamen na- tdrosszeeres. Cod. Dip. Pat. Hung. V. 48., 86.
Commicari, indecore, immodeste lomenda. Gal.commanderie. Kommenthurei.Maty. turalem ilium situm, quern commerciantes
kir. lev. I. k. p. 404. accepimus litteras com- maritima? Potential.
qui; illetleniil beszelni. Arch. Ver. Sieb.
Commerciarius, i, mercator; keres- XXVI. 114.
mendatus Prutenorum.
Commendatus, 3., et Commenda- kedo. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 43. Actum est Commiles, ilis, commilito, onis. V. s.
tus, i, aliquo missus; vezenyelt, vhovd ren- hoc in civitate Jadera ... Martino Commer- v. Evolutio militaris; katonatdrs, bajtdrs.
ciario teste etc.
delt katona. Szaz. IV. 33.
Cf. Inscript. apud Murat. 819., 4.
Commendo, idem ac Commanda i. e. Commercium activum, aktiv,kulCommilitas, atis, commilitium; /cajussum, imperium ducis, mandatum ; veze'ny- kereskedelem, kivitelikereskedelem. Opin. tonai czimbordskodds. Ger. Kriegskameradlet, parancsnoksdg. Arch. Rak. VIII. 401. Praaamb.: commercium activum dicitur, ubi schaft. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 247. Et si
1. Commensalis, discipuli hospitales, abundantia in promptu existens cum lucro ad aliquis nostrum est in aliqua commilitate et
quieadem mensa hospitis utuntur; kosztosok. exleras dislrahitur evehiturque regiones.
conspiratione vel aliquo ordinamento ad adiuIt. commensali. Brezny. III. 310. a kosztosok
Commercium passivum, passiv, vandum aliquem vel nocendum etc.
(commensales vagy domestici) 8 frtnyi bel-, bel- fogyasztdsi kereskedelem. Qpin.
Commilitio, lege: commilito; harcztandijat flzessenek.
Pra3amb. passivum commercium ... est tdrs. Pel. De undecim millibus virginum e.
2.Commensalis,(Du C.) convictor,con- coemtio invectioque rerum peregrinarum.
2. Regina suis commilitionibus secreta revivator; asztaltdrs. It. commensale. Cod.
Commercium
exportativum, velat.
Dip. Arp. Cont. III. 148. Prise. Serv. p. 68: Commercium activum. q. v.; drukivivd
Comminatoria, se, oratio, comminaCsapy Andreas de Palanka, quern Rex Sigis- kereskedes, kulkereskedes. Torvt. Msz.
tionem continens ; fenyegeto beszed. Kaprin.
mundus in Armalibus Aulicum et Familiaris
Commercium importativum, Eloq.II.784.In comminatoriis sententia? usurRegia3 Societatis Draconicse Collegam dome- commercium passivum q. v.; drubehozo pantur comminantes, quoe minas et pcenas in se
sticum et continuum commensalem vocat. kereskedes. Torvt. Msz.
complectuutur. Pel. De S. Thorn, mart. s. c.
Lehoczky Stemmatogr. P. II. p. 2.
Commercium transiens seu 4. Rex autem comminatoriis directis inde
Commensalitium, i, usus eiusdem oeconomicum, mercatura rerum alio de- eundem deturbavit.
Comminatus, us, comminalio ; megmensse et familiae; asztaltdrsi dllapot. Kon. vehendarum ; transito kereskedes ; drut
Egyh. 138. 4. ratione familiaritatis vel com- hazdn dthordo v. gazdasdgos s szdllito fenyegetes. Torvt. Msz.
Comminister, collega ministri (V. Mimensalitii, ha a jelolt 3 even at a piispoknel kereskedes, Torvt. Msz.
148
Commiseratlvus
1. Commissarius
Commissio sanltatis
Commissarius provincialis
nister.) tars. Fej. I. 88. Sufflciunt quidem director, praefectus curatorum rerum ad
scripta Damasi comministri nostri dilecti et bellum gerendum necessariarum; tartomdnyi substitutus, curatoris provincial vices gehadbiztossdg foigazgatoja. Torvt. Msz.
rens; tartomdnybeli mdsodbiztos, keriimagnae Romae Episcopi.
Commiserativus, 3., misericordia
1. Commissarius, rector. Josefus II. leti albiztos. Torvt. Msz.
Commissarius Regius, kirdlyi
captus, commotus; szdnakozo, reszvevff. Ac. regnum Hung. Croat, et Dalm. in decem cirCom. Sopr. p. 15 : Posteaquam . . . commi- culos divisit. singulis circulis directores vel biztos. M. Bel. Geogr. 523. Praeest utrique
serativi Regii a n i m i . . . sensu, nihil beni- commissarios praeposuit, comitibus supre- (Tabulae Superiori et Inferior!) Principis nomine, Arbiter seu Commissarius Regius,
gnius...
mis amotis. Ker. Nap. 94.
Commissalis, cui aliquod negotium
2. Commissarius, Pristaldus. Kereszt. qui propositiones regias ordinibus regni ritu
committitur; megbizptt. Han. Mon. Jur. II. Res. Mil. 42. Pristaldus vulgo Commissarius exhibet solemn!.
78 : teneantur... commissales facere inven- partibus litigantibus adiungebatur.
Commissarius sanitatis, curator
tarium de bonis defunct!
3. Commissarius, i, quaesitor, cura- valetudini publicae; egeszse'giigyi biztos.
Commissariatica, res ad commissa- tor rei, cui negotium quoddam curandum com- Torvt. Msz.
Commissarius Securitatis, curaries pertinentes; hadbiztossdgi (iigy). Kass. missum est; biztos, megbizott. It. commesPrax. I. 25. Objecta... 2., commissaria- sario. Comissar. Rak. On. 65., 14. Wagn. tor securitatis publics; csendbiztos. Ger. Potica v. g. statutio tyronum dislocatio militiae
4. Commissarius, (angelus) legatus lizeicommissar. Kass. Prax 1., 35. In quolibet
eiusque alimentatio I. 22. Negotiorum de- angelorum (arch angelus); megbizott, ktil- Comitalu sunt constituti Securitatis Compartemenla... ecclesiastica, religionaria, lit- dott. Pel. Serm. Quomodo tune... angelus missarii secus etiam persecutionales Comteralia, commissariatica, contributionalia. commissarius loquitur anime christiane re- missarii dicti.
Commissarius Stabalis, curator
Commissariatica assignatio, probe obiurgando earn et exprobrando. (Hiem.
7\
mandatum prseceptum commissarii: biztosi QJ, L.)
prsetorii; torzsbiztos. Arch. Rak. VIII. 377.
Commissarius traiectus; cui cura
kijeleles, kirendeles. Torvt. Msz.
Commissarius Annonarius, praeCommissariatice, ex praecepto man- feclus annona3. Commissarius Alimen- portus et riparum commissa est; revbiztos.
dato ; meghagyds utjdn. Molnar Patv. 30. tationalis. Commissarius Contractio- Torvt Msz.
Commissariatice vel per Comissarium, vel nalis; elelmezesi biztos, elesmester. Kass
Commissarius transennalis,
per Commissariatum. ibid. 82.
Prax I. 35, in illis locis, ad quae stativans utazo katonasagra iigyelo biztos. Kass.
Commissariatico - Bellico- Pro- militia illocatur et magazina annonaria et Prax I. 35. illi vero qui in locis sic dictis Iranvincialis, curatores rerum ad helium per- alimentationalia pro hac destinata existunt, sen nalibus con?tituti sunt, vocantur trantinentium in provincia degentes; tartomdnyi constituli sunt Commissarii sic dicli Anno- sennales Commissarii. Tisztb. Irm.
hadi biztossdg. Molnar Patv. 80. id in sin- narii, Alimentationales secus etiam ConCommissarius viarum, viarum
curator; uti biztos. Kass. Prax I. 36. Vigulo Computu Semestrali sive Hyemali vel tractionales compellati.
Hybernali, etaestivali Commissariatico-BelCommissarius Armatura3, cura- arum Commissariis . .. (Uti biztosok) et
lico-Provinciali, vi quietantiarum Ettapa- tor et praefectus armalurse; hadiszer-biztos. rationes super laboribus tarn iugalibus quam
lium, transennalium, computualium ac simi- Arch. Rak. VIII. 48., 76.
et mannalibus materialibus item accurate dulium aliorum conclusorum, Perceptor accepCommissarius Aulicus, legatus cere obligantur.
tari et in quantum ordinarium miserae plebis aulae : udvari biztos. Tor. Tar. 1881. p. 171. Commissio, (DuC.) (a committendo) 1.
imputari curat.
Commissarius Belli, Bellicus, mandatum, praeceptum ; 2. collegium eorum,
Coimnissariaticum, negotium ad Conquisitor, curator rerum ad bellum necessa- quibus negotium aliquod curandum committiCommissariatum pertinens; hadbiztossdg- riarum ; hadi biztos. Molnar Patv. 82.
tur, 1. rendelet, meghagyds, megbizds;
beli iigy. Kass. Jur. Civ. Lex. 7.
Commissarius Cameraticus, V. 2. bizottsdg. Szer. Not. p. 44. Georch. H. T.
Commissariaticus, 3., ad offlcium Recuperator; kamaraibiztos,megbizott. II. 322.
commissariatus pertinens; hadbiztossdgi. Fabo. Monm. 78. per Stephanum Kalmanczey
1. Commissio, (litterae commissionem
Molnar Patv. 29. In Militaribus et commissa- Commissarium Cameraticum, quern La- continentes); megb-'zo level, meghagyo leriaticis hi termini occurrunt: Semestralis, tini recuperatorem appellant. II. p. 42. per level. Kov. Form. St. CXLVI. Commissio pro
gitimos recuperatores quos commissarios desumendo liquido debilo.
Bimestralis etc. V. s. v. Proiectum.
Commissariatus, us: officium com- adpellamus iis fuerunt adsignata.
2. Commissio, consultatio; (DuC. al.
missarii i. e. curaloris, procuratoris, cui negoCommissarius Campestris, cui s.); tandcskozds. Szered. Ser. Episc. 235.
tium aliquod delegatum est; biztos tiszte. agrorum cura commissa est; mezei biztos. an. 1759. Consultationi, quam vulgo Commissionem vocamus, Praeses datus.
Molnar Patv. 30. Dip. Alv. II. 278., 292., Tisztb. Irm.
Comissio articularis, viri articulis
Rak. On. 51., 2324 (23.). '
Commissarius Centralis, kdzCommissariatus Annonse, offi- ponti biztos. Ger. Centralcommissar. Kass. fldei componendis exmissi; hitczikkbeli bicium sitarchi, praefecli annonae; elelmezesi P. P. I. 34. Centralis Commissarius in iis zottsdg. Fej Jur. Lib. 329.
biztossdg. Passim.
solum Comitatibus solet constitui, in quorum
Commissio ecclesiastica, viri rebus
Commissariatus bellicus, officium ambitu maiores sunt L. R. civitates et hae una ecclesiasticis regendis; egyhdzi dolgokra
curatqrum rerum bellicarum; hadi biztos- cum Curia Comitatensi in via regia transennali ugyelo bizottsdg. Torvt. Msz.
Commissio generalis Studisdg. On. Rak. 51., 2324. Kass. P. P. I. 21. situantur.
Commissarius Contractionalis, orum, viri universis (summis) studiis pra?Commissariatus Gubernialis
Maritimo-cameralis. Kass. P. P. I. 40. Commissarius Annonae q. v. Tisztb. Ir. fecti; egyetemes tanulmdnyi bizottsdg.
Gubernium Regium Fluminense ac totius Lit- Contractionalis Commissarius. A megye- Wallaszky 468.
Commissio juridica judicum,
toralis Hungarico-Maritimi habet Commissa- ben fekvo" katonasagra iigyelo Biztos.
Commissarius magazinalis, cui mandatum iudicum ex lege; birdknak torriatum gubernialem maritimo-camecura horreorum commiss'a est; pdhoi, csur... venybeli meghagydsa. Torvt. Msz.
ralem.
Commissio neo-acquistica, viri
Commissariatus Provincialis, raktdri biztos. Torvt. Msz.
Commissarius Oeconomicalis, juribus neoacquisitorum bonorum diiudicandis
tartomdnyhadbiztossdg. Ger. Provincial
Commissariat. Kass. Prax. I. 21. ut in cointe- cui rei familiaris cura commissa est; gazda- instituti; uj szerzemenyi bizottsdg: jogoknak ujonnan valo megvizsgdldsdra
ligentia Bellici Commissariatus per Pro- sdgi biztos. Arch. Rak. IX. 666.
vinciales Commissariatus fovenda conCommissarius persecutionalis, kirendelt bizottsdg. Molnar Patv. '27. Commissio neo-acquistica instituta est Anno
tributiones aerario bellico inferantur... Tisztb. Comm. Securitatis. q. v.
Commissarius politicus, curator 1715. per Art. 10. ad investiganda iurium
Irm. Keriiletbeli Tartoma'nybiztossa'g. Bel.
Geogr. 500. Cui (Camerae Regise Hung.) Regia disciplinae publicae; kozrendre iigyelo biz- possessionariorum fundamenta.
Camerae Administratio, Cassoviae et quoad tri- tos, rendori biztos. Torvt. Msz.
Commissio sanitatis, collegium vibuti exactionem octo Commissariatus ProCommissarius Provincialis, cu- rorum sanitati explorandae; egeszsegiigyi
rator provinciffi; tartomdnybiztos. Arch. bizottsdg. Ger. Sanitats-Commission. Lzb.
vinciales adiecti sunt.
Cod. Med. T. II. 70.
Commissariatus provincialis Ra~k. VIII. 293.
Commlsslo Scholastlca
Commodans
Communlcativus
149
Commissio Scholastica, viri scho- res solids invicemmiscentur, qua?, si utriusque szekreny. Fjp. sza"m. p. 326 : de labore cornlis praefecti; iskolai bizottsdg. Wallaszky 468. vel omnium voluntate sit facta, corpus vel modi apud balneam stubam.
Commissio studior um, scholarum; acervum communem facit. Si casu vel altero
Commodus frater, commodi studiotanulmdnyi bizottsdg, tanugyi bizottsdg, ignorante contigerit, dabitur utrique rei sua3 sus; piger; deses; kenyelmet szeretd,
tudomdnyokra iigyelo bizottsdg. Szekesf. vindicatio, cuius forma quidem non est mu- renyhe ember. Sziladylrodt. Kozl. VI. 3. 325.
fflgymn. Ert. 189495. p. 26. Tisztb. Irm.
tata, sed tamen quia singula grana difficulter
Commolestare, gravare, negotium
Commissio Systematica, viri ad vindicari posssunt, quisque excommixto acervo facessere; terhere lenni, zavarni. It. moaliquod negotium constituti; rendszeresitd partem capit.
lestare. Gal. molester. Fej. V. III. 410. et nullus
bizottsdg. Georch. Ert. 25. jegyzetb6l Idtni,
Commodans, kolcsonzd. It. comoda- eosdem venientes audeat commolestare.
hogy a mely 6ria"si munka"t sem a quadri- tore. Vern. Phil. Mor. 387. Qui dat, nominatur
Commonef actio, commemoratio, mopartitum ke"szit6i sem a Commissio Syste- commodans, qui accipit commodatarius.
nitus ; figyelmeztetes, emlekeztetes. Jan.
matica vegre tok61letesen nem hajthatott,
Commodatarius, debitor, nexus ob Pan. Poem. II. 89.
ebeli dicsSseget csak a jelen szazadnak tar- BBS alienum ; ados, haszndlo. Kovy El. 438.
Commonitorium, (Du C.) commototta fen 67., 68.: 1791. 8.: 1827. es 6.: 439. Commodatum est contractus gratuitus nitio ; intes, intelem. Wagn.
1830.
realis, quo usus rei non fungibilis alteri datur
Commonstratio, actus monstrandi;
Commissioner!! dare, dare nego- ea lege, ut post determinatum tempus et usum mutatds. Szaz. X. 740.
tium, commiltere causa? cognilionem; meg- eadem in specie restituatur... Si rem elapso
Commotio, (apud Fin. tantum sensu
bizni valami iigygyel, meghagyni. Wagn. determinato lempore in casu vero precarii ne translato) hie: commotio corporis, ambulatio;
Commissionalis, ad commissionem quidem ludicialiteradmonitus reddat, commo- testmozgds, seta. Maty. 59. pass.
pertinens; bizottsdgi. Magy. Tort. Tar. XVIII. datarius. vel conductor, fit violentus. Georch.
Commovere se, ambulare; testmoz195., 197. ac scommatibus in publicis com- H. T. HI. 38.
gdst vegezni, setdlni. Maty. 111.
missionalibus actis in dies magis magisque
Commodatio, mutuatio; kolcsonzes,
Commune, (Du C.) Incolarum urbis vel
proscindit... ubi acta commissionalia flnita haszonkolcsonzes. Torvt. Msz.
oppidi universitas rege concedente; kozseg.
et relata fuerint.
Commodato dare, idem ac commo- Marc. Chr. I. 3. et passim.
Commissionaliter, mandate, per dare; haszndlatra kolcsonozni. Kronst.
Commune placitum, sententia a
mandatum; utasitds utjdn. Thok. Lev. 273. II. 356 an. 1534: dedimus commodato unum iudicibus regis nomine lata; a kirdlyi kulcommissionaliter parancsoltassek meg. Arch. equum.
dott s a grofok Altai tartott torvenyszek,
Rak. VIII. 17. Art. Dial. Pos. 119.
Commodator, creditor; hitelezd. vegzes. Uj Magy. Muz. HI. 196. Communia
Commissionare, committere, dele- Torvt. Msz.
Placita non sequantur Curiam nostram, sed
gare ; megbizni. It. commeltere. Gall, cornCommodatum, Mutuum; kolcsdn. teneantur in aliquo loco certo.
metre. Germ, auflragen. Kass. Jur. Civ. II. 101. Vern. Phil. Mor. 387,'Cher. Jus Eccl. II. 257.
Commune Veneciarum, (Du C.)
quatenus pro tune ac ibidem sub incurrenda prsecipuaB species alienationis sunt 1. Mutuum... incolarum V. universitas; velenczei kozsfy.
secus posna legali personaliter vel medio Ho- 2. Commodatum seu contractus, quo res Szaz XXIX, 307. Ljub. Mon. SI. passim.
minis sui eatenus commissionandi compa- non fungibilis alicui gratuito traditur ad cerCommuni (in), in proverbio; kozmonrere dignetur.
tum tempus, ut habito usu res ipsa resti- ddsban, peldabeszedben. S. de Kz. Chr. I.
Commissionarius, i, (Du C.) negotii tuatur.
4., 6. unde vulgus ad hue loquitur in comcurator ; ugynok. Pest Var. Levt.
Commodiose, commode; kenyelme- muni.
Commissionarius Magnarii, cu- sen. Sup. An. Sc. I. 416 an. 1255: si... comCommunicabilis, qui communicari
rator m.; nagykereskeddi ugynok. Pest modiose sustentari non possent.
potest; kozolheto. It. comunicabile. Vern.
Levt.
Commodiqsus, 3., commodus; al- Psych. 211.
Commissionatus, i, (DuC.) delega- kalmas, kenyelmes. Cod. Com. Zichy T. I.
Communicabilitas, proprietas retus, qui mandatum seu commissum alterius p. 277 : pontes et naves ad transitum aptos rum, qua3 communicari possunt; kozolhetodefert; megbizott ugynok. Art. D. 1840. p. et commodiosos servare ... teneanlur.
seg. Pazm. Dial. 81.
40. Pfahl Jus. Geor. 314. Opin. Deput. 41.
Communicantes, (Du C.) Inter ana1. Commoditas, locus habitationis;
Pest. Levt.
lakdSj alkalmatossdg. Lzb. Cod. Med. T. II. baptistas ii dicuntur. qui more veterum Nico1. Commissum, (ap. Finaly alio sensu) III. in commoditate sibi assignata . .. cum laitarum omnia habent communia; kozosen
mandatum, negotium; megbizds, megha- omnibus suis domesticis constanter se conti- eldk. Nagy Hier.
gyds. Germ. Auftrag Ac. Com. Sopr. p. 38: a neat.
Communicare, (DuC.) ad sacram
2. Commoditas, vehiculum, currus; synaxim, mensam, panem ccelestem accedere,
Sua Majestate in commissis iam haberet
(mandata...)
alkalmatossdg, alkalom, kocsi. Ger. Ge-divino epulo pascere ; urvacsordt kiszolgdl2. Commissum, (Du C.) prseda, dire- legenheit, Fuhre. Opinio Deput. 33. Diurnum tatni vagy urvacsordhoz jdrulni. Serm.
ptio; bonorum mulctatio; zsdkmdny. Szcgedi Personarum capitularium et Conventualium Cat. 119. Hinc ipsi apostoli sub una specie
Ruhr. Pars. I. p. 108 : Aurum et Argentum nee non hominum Regiorum et Palatinalium panis communicabant populum. Kronst.
non cusum ex Regno non efferatur, alioquin in toto, etiam cum scribis, prater intertentio- I. 87.
cedat in commissum (i. e. in prsedam et dinem et commoditatem 4 fl. C. M. absque
Communicatio, commeatus; kozlereptionem ejus, qui deprehenderit) Decret. victu et commoditate 6. fl. C. M.
kedes. Ger. Communication. Arch. Rak. VIII.
Uladislai Regis 1492.
Commodosior, ius; illdbb, alkal- 187. Vetesnek szdllo leveleket accluddllam 6s
Commitatio, (Du. C. comitatio) co- masabb, kedvezobb. Cfr. in nov. ed. gloss. vagy az francia papok vagy kalmarok altal az
mitatus; kiseret. Ljub. Mon. St. HI. 132: de- Du C. voc. commodosius: commodius. In cod. parizsi communicationak hogy megcsinalja
beat habere commitationem decentem.
com. Zi. vol. III. p. 368.... taliter concordas- utjdt.
Committens, qui aliquem delegat ad set, ymmo ipso presbiterio de Rayeh ipsam
Communicative, promiscue; kozomunus aliquod perficiendum; kuldo, meg- concordiam pro suo commodosiori statu sen. Germ, gemeinschaftlich. Faber. Jur. Met.
bizo. Diar. 1802. p. 87 cum tamen SS. et 00. et dicte sue ecclesie fructuosiori commodo 55. primum fit potissimum occasione collanon suam solum, sed Commitentium quo- benivole ac liberaliter assummente et acce- tionis Regalis mineralis superioris Ordinis, in
que suorum Personam reprssentent.
ptante, u t . . .
qua Dominus Feudi directus qua3vis Domino
Committere, 1. pactum inire, consenCommodosus, 3., commodus, aptus, montium competentia Jura vel aequis partibus
tire; 2. dimittere (Du C. al. s.); i. meg- idoneus ; illo, alkalmas, kedvezd. Cod. Dip. vel deflnita parte reservat, in hoc casu cum eo
egyezni, 2. elbocsdtani. Soos Doc. diligen- Hung. Pat. t. VII. 428. Terram nobis utilem communicative agit, quare commune Offiter decernendo taliter commitimus in iudi- ac comodosam ad requisicionem constantem cium montanum existit, cuius officiates a poscando. Dominam nunquam molestarent sed et amonicionem sedulam nostri Culminis si- sessor! bus Regalis communicative denomiliberatam committerent, prout nunc etiam mul cum castris suis oblulit. Cod. Dip. Hung.nanlur et solvuntur.
commiserunt.
And. V. V. 516. 9. utilitas commodosa fide- Communicativus, 3., facilis, commodus accessu ; kozlekeny. Ger. mittheilsam.
Commixtio, osszevegyites. Nagy Jus. Hum civium ...
Trans. Sax. 67. Commixtio est cum plurium
Commodus, v. um, area Gal. Commode; SzMdy Tor. Magy. Eml. IV. 105. Ex alia parte
150 Gommunicatorio Expositorise
Communitativus
Comparieticus
Supremi Visirii morbus diuturnus, turn natura servituti maiorum et seniorum non sit sub- vivum seponat, compacturas sigillo suo muminus communicativa ... effecernnt.
iecta.
niat.
Communicatorio Expositorise,
Communitativus, 3., a communitate
2. Compactura, se, artificium libros
(litterse) communicationem continentes; kozld-, delegatus; kozsegi. Kuk. Jur. III. 194. V. s. v. conglutinandi, compingendi; kotes (konyv).
kifejtd level. Kov. Form. St. CL. 11.
Capitanealis. 1.
Irodt. Kozl. VI. IV. 472. Tor. Tar. 1881. p. 474.
Communicatum, quod cum aliquo
Communius, communis sive publicus.
Compaginare, (Du C.) coniungere, cocommunicatur; kozlemeny. Torvt. Msz.
Chr. Dubn. 5., 9. In communium servicium pulare, compingere; osszeilleszteni. Magy.
Communio; (Du C.') sacra mensa, di- immisericorditer tradebatur. 7., 13. quod si- Tor. Tar. XIII. 234. lineam flavei coloris trivinumepulum; urvacsora. It. comunione.Gal. gnum hungari... in exercitu semper com- bus imaginibus liliorum compaginatam Szaz.
communion. Ger. Abendmahl, Communion. munium geslavere.
XV. 223. Cf. Ammian. 21., 2. Prudent. TCSQI
Serm. Cat. 119. et toties quolies homo sen- Commutare, idem quod componere. orecp. 10. 889. Aupustin. Serm. de temp. 211.
sit in se teporem, languescere in se adver- V. s. cadere.
1. Compagnia, (Du C.) societas, contit devotionem, statim ad S. Confessionem et
Commutatio linguae, mendacium, iunctio ; tdrsasdg, pajtdssdg, czimboraSS. Communionem properet et mox in se periurium; nyelvvdltsdg. End. p. 341. (Deer. sdg. Opin. P. II. Sec. II. Cap. V. (bb) 2: Mapiam devotionem et ani'inse quietem innovabit. S. Ladisl. III. 1.) s i . . . periuri invent! fuerint, gister cum sodali suo in Compagnia, id esl
Communio rerum, (Du C.) commu- pro commutatione linguae decem pensas erga dimidiam laboris mercedem. opificium
nis rerum possessio ; vagyon v. jdszdg ko- solvant.
exercens fl. 10 est puniendus. Cod. Dip. Arp.
zdssege. Torvt. Msz.
Commutative, invicem, per vices; Cont. VII. 529: non faciet compagniam cum
1. Communis, Du C. accessu et affatu felvdltva, vdltolag, felcserelve. Torvt. Msz. ullo corsario.
facilis, qui cum omnibus communiter versalur.
Commutativus, 3., quod in aequilibrio
2. Compagnia, ae, (Du C.) centuria ;
leereszkedo', bardtsdgos. Chr. Dubn. p. 12: dati et accepti situm est, mutuus; kolcsdn, szdzad. It. compagnia. Arch. Rak. I. 17. VIII.
Amabatur ... ab extrema nacione, eo quod csere. Imre Phil. 533. Kelem. Inst. Jur. Pr. 392. Jogt. Eml. III. p. 394. Kuk. Jur. II. 187. Ut
esset liberalis et communis. S. de Keza Chr. 123. justitise divisio... In Commutativam, Knezyatus pro possibilitate regulentur sive ad
I. 2., 6.
Distributivam acVindicativam. Andr. Pann. 76. aequalitatem reducantur, numerus eorum suc2. Communis, servus; szolga. S. de
Commutator, qui merces permutat; cessive diminuendus erit, ita videlicet, ut peKz. Chr. I. 2., 1.1. 2., 6.1. 46. unus nobilis cserekereskedo. S/az. II. 155. mercatores, nes duas compagnias unus sit Knezyus et
alter ignobilis diceretur, nisi victus per tales inslitores et commutatores.
tali ex miserabilioribus unus detur spanus.
casus communis haberetur. In num. plur. 1.2.,
Comoca, (Du C. camoca) panni serici vel
3. Compagnia, comitatus; kiseret.
1. detrudi in communium servitutem. Com- pretiosioris species; kamoka, drdga se- Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 565. Et carte, quas
munes ; koznep.
lyem kelme. Magy. Tor. Tar. III. 65. V. Bo- habuit Damianus frater meus in compagniam
Communis homo, plebeius, de plebe; sdoganum.
suam et meam sintin potestate filiorum suorum
nem nemes, kozonseges ember. Szaz. VI.
Comodales, (fors. a comodio, cubicu^ Vallii et Jacobi.
144.
lum v. Du C.) habitationis merces ; lakber.
Compana, campana; harang. Cod.
Communis manus, a joszdgnak Fjp. Szam. p. 493. an. 1439 : comodales pro Dip. Arp. Cont. XI. 277., 280.
kozosen valo addsa huberul. Vuch. Jur. vigili turns p. 503: comodales pro notaCompanatores, (Du C.) Haeretici, qui
Feud. 86. Et haec est ilia investitura simul- rio Cf.. p. 347: Wenczel dedimus pro hau- asserunt panem cum corpore Christi remanere
tanea iuris Germanici novi, quam communis szins.
in Altaris Sacramento; urkenyeresito. Nagy
manus, Gesamtbelehnung, Belehnung zur geComodose, commode, kenyelme- Hier.
samten Hand, ipsum autem feudum tali modo sen, elegsegesen. Eszt. Okm. p. 90. (RabinCompania, cenluria militum ab It. comacquisitum feudum coniuncta manu sus- steiner iudex Pestiensis a. 1393): in casu pagnia ; szdzad. Arch. Rak. III. 689. Praetoceptum nominal)!... Communis manus, autem, quo pretactam domum . . . desolari riana? militias nostrae equestris ordinis unius
gesamt Hand, inde forsitan dicta, quod quid- contingeret adeo, ut sepedicti proven tus exinde companiae Capitaneus... Tor. Tar. 1889.
quid unitis et communibus viribus acquiritur, comodose porrigi non possent.
p. 521.
aut effectum dicatur, mil gesamter Hand unlerComredia intricans, callidum frauComparago, (idem quod ap. Du C. comnommen aut inde quod simultanee invesliti dum concipiendarum artificem inducens co- paragium) i. e. societas plurium unius praedii
symbola invesliturae manibus tangere manus- mcedia; cselvigjdtek. It. commedia di intrigo. dominorum. Cod. Dip. And. II. 298., 336.
que suas manibus domini simul junctas impo- Greg. Aesth. 132 quod fatum et providentia tanto.. . quanto alta principum sublimitas
nere debuerint.
est in tragoedia, hoc est casus petulans in Co- indurabilis potestatis comparagine subditoCommunis pecunia, florenus vul- moedia, ad quern in comoediis sic dictis in- rum purse fidei constancia solidatur.
garis valoris 60 denariorum. -Fjp. Sza"m. p. tricantibus (Intriguenstiicke) accedit intriConiparamen, compositiva divisio;
345 et passim.
calio propria seu nodus ab ipsis personis agen- szerzodeses felosztds. Cod. Dip. And. I.
Communitas, (Du C.) idem est quod tibus nexus.
577. 631. tali comparamine inter paries adCommune, incolarum urbis aut oppidi univerCompa, se, (ab Hung. voc. komp) quod hibito.
sitalis, domino vel rege concedente, sacra- est ratis ex duabus partibus iongioribus latere
Comparator, (Du C.) emtor, qui commento invicem, certisque Icgibus astricta; (e tabulis) instructa, cui orbiculus imponitur paral, acquirit alquid ; szerzo, keresd, vevo,
kozseg. It. comunita. Kass. P. P. I. 35. S. de fune autem ab altera ad alteram ripam extensa vdsdrlo. Art. Diaet. Pos. 68. Bonorum ComKeza Chr. I., 2., 1. Marc. Chr. I. 3.
el super orbiculo traducta hue illuc ducitur ra- paratores. Cf. Paul. Sentent. 2., 17. Cod.
Communitas libertina, civitas im- tis. Cod. Dip. And. 1. 58., 65. prima meta estTheod. 10., 33.1.
munitate donata; szabados kozseg. Torvt. locata aque compa.
Comparcum, locus septus in sylvis
Msz.
Compactata, orum (Du C. compacta- (Du C. comparcus, clausus); mulato erdd.
Communitas nobilitaris, univer- tum) pactum, foedus ; egyseg, szerzddes. It. Ger. Park. Batty. Ger. 203. quoddam videlur
sitas nobilium incolarum; nemes kozseg. compatto. Ger. Vertrag. Zsigm. Hist. 208. No- comparcum ex densissimis sylvis scripluTorvt. Msz.
biles et Calixtini. . . Ecclesis Romanse ite- rarum.
Communitas privilegiata, Com.rum conciliati sunt et ipsis articulis, qui comComparicio, Comparitio, aclus
libertina; szabados kozseg, kivdltsdgos pactata dicuntur, in Comitiis 5 Jan. an. 1434. comparendi se, sislendi alicui, megjelenes.
kozseg. Torvt. Msz.
Pragse habitis subscripserunt.
Cod. Dip. Kar. I. 281., 187. Kass. Jur. Civ. 9.
Communitas rustica, universitas
Compactio libri, (Du C.) actus in unum Diserle exprimi debel in Actione modus Comincolarum rusticorum; parasztkozseg. Torvt. volumen congerendi librum; konyv bekotese. paritionis Incalli an videlicel hunc ad perMsz.
Tor. Tar. 1881. p. 474.
sonaliler comparendum et iuristandum vel soCommunitas Siculorum, egenCompactor, biblopegus, concinnator lum ad personaliter comparendum . . . citatum
tioris conditionis nobiles et ignobiles siculi; librorum; feonyi'/idifo.Buchbinder. Tab. Conscr. habere velit.
kisebb ragyonu es tekintelyu lofo es koz- Ker. Nap. 3. Lop. Mon. SI. XX. 23. an. 1695. Comparieticus, 3.. (DuC.) vicinus,
rendu szekelyek. Jogt. Eml. T. I. p. 3. ordi1. Compactura, ae, fascis; csomag. quasi unum eundemque parietem habens;
natum est, ut Communitas Siculorum Tor. Ta>. 1888. p. 806. ponderatum argentumszomszed. Bally. Leg. I. 372.
1. Compars
Compater
1. Complacentia
1. Compars, pars soda; egyhez tarCompater, (Du C.) testis baptism!; Ids. EOT. Mem. 61. ut in corporum conflictu
tozo resz. Curios Misc. 397. Dicendum estin koma. Batty. Leg. III. 269. an. 1372: Cod. compenetratio sequi debeal.
oppugnationibus propugnaculum potius impe- Dip. Briis. II. 165.
Comperare, (DuC.) comparare, emere;
tendum quam Cortinam : Turn quia hsec est
Compaternitas, (Du C.) cognatio spi- venni, vdsdrolni, szerezni. It. comprare,
fortior reliquis partibus, turn quia a pluribus ritualis; komasdg. Thur. in Geyza R. c. 66. comperare. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 194.
compartibus defend! potest.
Luc. Regn, Dalm. 2'68.
quod nullus Veaetus neque forinsecus per se
2. Compars, Us, particeps; reszes.
Compati, commoveri, capi, affici miseri- vel eius nuntium audeat comperare de rePazm. Dial. 325.
cordia, dolere casum,, vices alterius , egyutt bus vel mercibus Ragusiensium ... Et qui3. Compars, confinium, vicinia ; szom- szenvedni, szdnni, reszvetet erezni, ko- cunque compertus fuerit habere vel compeszedsdg. Batty. Leg. I. 372. an. 1008: vil- nyorulni. Szentiv. Cur, Misc. Dec. III. P. X. rasse de mercibus ipsorum de illis....
lam . . . sitam in comparte ... civitatis.
114. Wagn. Cod. Dip. Alv. I. 311. Cf. Tertul. 1. Competens, competitor; vetelytdrs,
Comparticipare, una cum aliquo par- adv. Prax. 29. Coel. Aur. Acus. 2. Augustin. pdlyatdrs, kero'tdrs. Gal. competiteur. Mitbewerber. Wagn.
ticipem esse alicuius rei; vkivel egyutt re- Ep. 40., 29.
Compatibile, conveniens, quod com2. Competens, congruus, conveniens;
szesulni vmiben. Pel. De S. Mathia s. II. c.
6. christianus cum Mathia comparticipabit poni, conciliari cum altero potest; osszefer- megfeleld, illetekes. S. de Kz. Chr. I. 2., 6.
hetd, osszeegyeztethetd. Wagn. Proj. Leg. Elhela... suo corpore competentis fortituseptem modis varias felicitates.
dinis habebatur. Pass.
Compascuum, pascuum commune; Civ. 297.
Competenter, respondens, convenikozlegeld, kozos legelo'. Kass. Jur. Civ. Lex. Compatibilitas, quum quid conciliari
potest cum aliqua re; osszeferhetdseg. Torvt. enter; megfelelGn, kelldn, eUgge. Tor. Tar.
7. Torvt. Msz.
1887. 175. Arch. Rak. IX. 628. Cf. Ulp. Dig.
Compassibilis, ad misericordiam pro- Msz. et passim.
pensus; resztvevd. An. Sc. I. 211. an. 1358: Compatienter, animo misericordi, con - 24., 3., 22.
animo compassibili. Cf. Tertul. adv. Prax. dolescente; reszvettel. Cod. Dip. And. II.
Competentes, (Du C.) baplismi candi155.; 172.
dati, qui baptismum postulabant; a ker. hit
29.
Compatrina, ae, fsem. ad compater; tanaiban kelloleg eldkeszultek. Kon. Egyh.
Compassibiliter, (DuC. via, per quam
441.
transiri potest) hoc loco; compassibilis est, komaasszony. II. Rak. Gy. 20.
Compatriota, ae, (Du C.) popularis, gen1. Competentia, as, tribunal compequi compatitur, qui condolet, hinc compassitens; illetekesseg, birosdg illetosege.
biliter, compatiendo, condolendo ; reszvettel. tilis; foldi. Gal. compatriote. Wagn.
Compatronus, socius patroni; tdrs- Georch. H. T. IV. 80. Opin. Deput. 44. in
G. Fej. VIII. 1. ,121. flevit compassibiliter
quantum illi, qui per factum hoc damniflcati
super illam (Bulla Bonif. VIII. pro Carolo a. kegyur. Kon. Egyh. 188.
Compendialiter, (Du C.) breviter; sunt, cum eo, qui causa damni fuit, amice con1303.)
. Compassio, (Du C.) misericordia, com - osszefoglalva, foglalatban, roviden. Kov. venire non possent Judicium nundinale
miseratio; reszvet. It. compassione. Gall, Form. St. CLX. Testimonials super facta Ar- Partes ad suam competentiam inviabit. Kass.
compassion. Germ. Milleid. Vern. Psych. 255. malium publicatione, tenores ipsarum Littera- P. P. I. 35.
In nonnullis hominibus celerrime compassio, rum publicatarum compendialiter in se com2. Competentia, ae, stipendium, tribusestimium, inclinatio oriuntur. p. 282.Wagn. plectentes ex General! Congregatione ema- tum competens; illetek,jdradek,jdrand6natae.
sdg. Pfahl. Jus. Georg. II. 56. Deservit autem
Cf. Tertul. Resurr. earn. 4.
Compassivus, 3., condolens, commi1. Compendiare, (Du C.) brevi circum- eo,ut sciatur Competentia urbarialis cuiusque
seratus, misericors (avftjta&ixog); egyutt- scribere, colligere, abbreviare ; kivonatolni, Coloni reflexe ad qualitatem sessionis per
erzd, resztvevd. Pel. Serm. Mulieres sunt roviden osszefoglalni, roviditeni. Ac. ipsum possessae.
3. Competentia, certamen ; versencompassive et pie ac misericordes Aest. 2. s. Com. Sopr. p. 105: Et haec erant... puncta...
Beng. Ann. Er. Ccen. 143.
ex corpore Gravaminum compendiata. Ca- ges}vetelkedes. Arch. Rak. IV. 639. fe!6:
Compassuales, Compassus q. v.; tal. Libr. S. Ivan. 232. Compendiata Historia competentia ne legyen kozottiik.
Competere alicui, deberi (Dul. al.
megkeresd level. Cher. Jus. Eccl. II. 396. Gentis Slavse, de Regno Regibusque Slavorum
Juriev. Jur. Met. 165. Emtor pretium emtio- compendiavit G. Fandly. Cf. Tertul. adv. s.); illeti 6t,jar neki. Ger. ihm zukommen.
gebuhren. Kass. P. P. I. 157. cui exclusivum
nale intra stipulalum tempus obligator vendi- Marc. 4., 9.
tori deponere, alias enim cpram Judieio mon2. Compendiare, numerum restrin- competit ius.
Cpmpilare, fingere. comminisci; kilano actione venditoris ad id persolvendum gere, imminuere; kisebbre szoritani. Pril.
koholni. Georg. Sirm. I. 27. Isti magnates
compellitur, si vero emtor alterius sit Juris- Abaci. 18: Pecora compendiari deberent.
Compendiarie, brevi negotio; rovid compilaverunt, quod aulici et cubicularii indictionis, executio summse debit* a competenle Judice impetratur Compassualibus. uton. Kill. Symb. p. 271: unum videri su- ter se habuerunt rixam propter contumeliam.
Compassus, Litterae requisitoriales, peresse, quo Causa ecclesise unitse compenCompilatae constitutiones, Transsilvaniae collectae leges ; Erdelynek osszelitterae, quibus iudex alium iudicem interpellat; diarie perflci... queat.
Compendiatus, 3., compendio con- szedett rendelesei, rendeletei, torvenyei.
megkeresd level, az itelet vegrehajtdsdt
eszkozld level. Tisztb. Irm. Faber Jur. Met. summatus^perfectus, totus; dsszefoglalt,tel- Torvt. Msz.
161. si vero hi pecuniam malunt, partesque jes. Thok. Diar. 472. quod praedecessorum
Compilatio, complexio, comprehensio
fodinales deprecanlur (quod communiter Me- omnium veziriorum compendiatam virtutem (ap. Finely alio sensu); osszefoglalds. Ac.
tallifodina in deperdito constitula obtinet) turn in ipso spectet etc.
Com. Sopr. p. 36: solita General! Gravamidebitum vel per Judicium montanum. si hoc
Compendiose, compendio, breviter et num compilatione, quamprimum assumpta...
Debitoris personalis Jurisdictio est, Casu vero commode, lucro; rdviden}eldnyosen. It.com- quae... intimata fuere pertractent.
in contrario, per competentem eius iudicem, pendiosamente. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 61.
Compitus, 3., compitalis; vdlaszto
medio Litterarum requisitorialium vulgo exurgant ad salutis suse compendium et illam uthoz tartozo. Knauz. M. E. Sir. I. 460 : per
compassus, via executionis desumitur.
brevis laboris pretio compendiose mercentur. compitam viam.
Compassus iacens, pyxis magnetica Cf. Sidon. Ep. 7., 10.
Complacatio, conciliatio, placatio;
metallicorum iacens; irdnytu. It. compasso
Compendiosus, 3., compendio com- megnyeres, kibekites. Dip. Alv. II. 29.
F. Balass. Casula Steph. App. quid compassus prehensus ; rovid ftiglalatu. Torvt. Msz. Cf. omnia complacationis media.
Appul. Met. 11. p. 268.
jacens der Setz-Compass dictus.
Complacatorius, 3., permulcens, plaCompassus pensilis; bdnyaCompenetrare, cogere, in unum pe- cans; engesztelo'. Tor. Tdr. 1888. p. 528.
irdnytu. F. Balass. Casul, Steph. App. quid netrare pass, coalescere; egymdsba hatolni. muneribus complacatoriis.
compassus pensilis Germanis Heng-gruben Vern. Met. II. 3d. Elementa enim absoluta cor- Complacendi studium, placendi
porum compenetrari mutuo nequeunt, secus studium; tetszeskorsdg, tetszvdgy. Torvt.
Oder Berg-Compass dictus.
Compastum, compassus q. v.; omnis extensio tolleretur et corpus quodvis in Msz.
Complacens, studens placendi; tetirdnytu. It compasso. Compass. Arch. Rk. merum punctum reciderel.
VIII. 323. Una nigra cistula, in eadem argen- Compenetratio, mutuus concursus; szekeny. Torvt. Msz.
1. Complacentia, ae, (DuC.) offlcium,
kuldnos behatoldSj egymdsba valo hatoteum horologium solare et compastum.
152
2. Complacentia
Complete
1. Compositio
facilitas, mores faciles, comitas, obsequium; completo frequentativi a compleo praedilus; rum semel furtum commiserit, reddat furtum
kedveskedes, szivesseg, keszseg. It. compia- vmivel elldtott, vmivel biro. Rak. On. p. el componat nasum quinqueiuvencis, si pocenza. Gal. complaisance. Arch. Rak. VIII. -196. 247. 1. 35. ( 5 ) . . . habebis in me originem test, sin aulem, abscindatur. Vita S. Steph.
Cod. Dip. Briiss. Burg. 17. Cod. Dip. Fam. sat illustrem et in patrise meae historiis cele- 118. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 22.
Com. de Sztara V. II. 284. Maty. kir. lev. I. p. bratam amatam et possessione bonorum comCompoiiibilis, quod componr, comparari potest; osszevethetd, hasonlithato. Pel.
456. Vern. Phil. Mor. 357. Complacentia pletatam.
Complete, plene, perfecte; teljesen. Pom. L. I. P. I. Art. I. c. 2. Bonavenlura ibiest propensio suam voluntalem alterius voIt. completamente. Cod. Dip. And. 1.72., 79. dem concludit, quod si esl ponere exlrema
luntati accomodandi.
componibilia, ergo et medium, quod compo2. Complacentia, se, approbatio, as- Cher. Jus. Eccl. II. 347.
1. Completio, actus complendi pera- nitur ex terminis. Kaprin. Eloq. II. Pr.
sensus; helyesles, tetszes. Bod. Hist. Eccl.
gendi; teljesites. Vita. S. Steph. 31. post
1. Componista, ae, musurgus, qui ad
1. 170.
Complacitatio, (Du C.) placitum, pa- completionem officii sacri monachus in an- arlis musica) leges cantiones concinnat; zenectum initum inter quosvis; egyezkedes. Szaz. gulo domus pannum expandit. Cf. Just. Inst. kolto. Gal. compositeur, Componist. Wagn.
2. Componista, arbiter; bekebiro.
3., 23. August. Ep.. 161.
XVI. 96.
Complacitive, pacto; egyezkedes
2. Completio, complementum, supple- Georg. Sirm. I. 346. Ideo precipio tibi Petre
mentum ; kiegeszites, potlds. Arch. R3k. Marce, quod statim conslituas componistas
utjdn. Szaz. XX. 694.
Complanare, componere, sedare; ki- VIII. 14... gyalog ezernek completiojdra. ad scrutandum PhilisteoSj et inter Cumanos.
egyenliteni. Ger. Ausgleichen. Kass. Prax. I.
Completorium, (Du C.) Completa,
Compopularis, qui est eiusdem civi89. seu amicis pactis (differentias limitaneas) Complendae. Officium Ecclesiaslicum, quod tatis; polgdrtdrs. Kuk. Jur.11.283. Omni vero
caelera diurna ofticia complet et claudit, unde laudum encomio maiores esse iudico : Excelcomplanare. Cf. Senec. Provid. 5.
Complanatio, 1. actus componendi, dicitur sub noctis initium; zdr-,vegzsolosma. lentissimos atque Illustrissimos viros, Domi2. aclusperficiendi; i. elegyenlites, elegyen- Nagy Hier. Georg. Sirm. I. 62. Fej. II. 359. nos Compopulares nostros, tarn illos, quos
getes, elsimitds, 2. megegyeztetcs, elinte- Serm. Cat. 406. Szil. Regi Magy. Kolt. T. I. hie praesentes veneramur quam etiam absentes.
344. Reg. S. Ben. 16. 12. et 42. 37.
zes. Torvt. Mszt.
1. Comportabilis, qui referri potest;
Complanator, qui complanat. compoComplex, icis, socius scelerum, eodem felveheto. Tor. Tar. 1887. p. 97. ipsos a
nit; egyengeto, a ki egyenesse tesz. Ve- scelere una cum aliis implicitus ; czinkostdrs, jobbagionalu castri predicli eximendos duxirancs VI. 307. et quae novo fortasse cuidam buntdrs, tdrsczimbora. It. complice. Arch. mus quod de cetero de domo regia in nuXerxi, monlium complanatori, commodius Rak. VIII. 108. Torvt. Msz. Marc. Chr. I. 9. S. mero servienlium regalium comportabiles
debebat reservari. Cf. Appul. Apoi. 277.
de Keza Chr. I. 4., 2. Cf. Arnob. 3. p. 123. habeantur.
Complatacio, V. complacitatio. Szaz. Ambros. Off. 3., 4.
2. Comportabilis, qui comportari poComplexio, (Du C.) constitutio corpo- test; ossze-, egyiive hordhato. Pazm. Dial.
XVI. 96. inter L. et P.
Complecti, (a cum et plecti) una poanas ris, humorum temperamentum,, corporis habi- 333. lapides, qui cumulum faciunt, comportaluere; egyutt biinhodni. Arch. Ver. Sieb. tudo; testalkat, vermerseklet. Gal. com-biles ad fjnum locum.
XXVI. 114.
plexion. Wagn.
Comportare, conferre (DuC. ila se
Complexivus, 3., brevis, compendio- habere) comparare; dsszehasonlitani,megComplemendus, 3., complendus,
complementum ; teljesitendo. Cod. Dip. Arp.sus ; rovid, kivonatos. Art. D. 184-0. p. 34. ferni, osszeolvasni, egyengetni. Arch. Rak.
Cont. XI. 356. de Complemendis et servan- Complexum, i, quod in aliqua re con- IX. 384. Quod praesentes in omnibus punctis
dis omnibus, que in predictis vel aliis circa tinetur; summa; osszesseg, foglalat. Pazm. et clausulis veris suis originalibus comportata consentiunt, praesenlibus attestor. Torvt.
predicta per eosdem facta fuerint etc.
Dial. 33.
Complicabilis labor, opus discri- Msz.
Complementarius, i, reditibus exigendis el computandis praefectus; szdmtarto. minale; fuzo's mil. Ger. Nestelarbeit. Szaz.
Comportatio, actus conferendi, comXI. 807. labor complicabilis, fuzos mu.
paratio : osszehasonlitds. Georch. H. T. IV.
V. s. Institor. Torvt. Msz.
Complicatior, (a partic. complicatus 119.
Complementizare, salutare, gratuComportator, qui comportat, congelari, assentari; koszonteni, tiszteletet tenni,, comparativus) pro : implicitus ; bonyolulrit; gyujto. Kov. Form. St. LX. Mandatuni,
bokolni. It. complimentare. Thok. Diar. 239. tabb. Abelsb. 78.
Complicitas, eiusdem criminis societas; ut praefectum viclualium comportatorem
Compiementum, blanda compellatio,
salutatio, officium; bok, hizelges, szolgdlat. bunreszesseg, czinkossdg, bUntdrsasdg. iuvent.
Comportionalitas, communitas parGer. Compliment. Arch. R^k. IV. 60. Moln. Gall, complicile. Funda David. H. 2. III. Hist.
Patv. 13. Si quern autem aliquando te digni- Eccl. Ev. 163. Jokai Rab. R. 1.119. Tisztvise- licipum, pars participis, rata pars ; reszesse'g,
orem salutaveris, complements) et reveren- loink egesz folfele meno lanczolatban mind ardny. Kuk. Jur. I. 335. aliisque ibidem conditia modeslissime praemissa, ad duos vel etiam complicitasba vannak keveredve azokkal a visionalibus ac legitime comportionatis, iuxta
ramum Genealogiae et .Comportionalitatis
tres passus illico recede. Cod. Dip. Arp. Cont. nepnyomorgatokkal. Torvt. Msz.
Complicius, i, complex: buntdrs.Cod. eorundem successoribusque et posteritatibus
VI. 458.
Complementum Justicie, (DuC.) Dip. Arp. Cont. VI. 154. Ubi vero analhema- ipsorum utriusque sexus. Pril. Abaci. 18. Si
facere dicitur judex aut litigator, qui quidquid tisavimus omnes sectas haereticorum et eorum quis ultra comportionalitatem plura intersequum est et leges postulant ad litem flnien- complicii contra Sacrosanctam Romanam Ec- teneat.
Comportionaliter, una; egyuttedam complet ac perh'cit; teljes igazsdgszol- clesiam et ejus doctrinam oblatrantes.
Complimentum, i, salutatio, honor sen. Ac. Com. Sopr. 159: in aliis vero mixtis
gdltatds, igazte'tel. Szek. Okl. II. 313. per
nos in praemissis Juris equitatem Justicieque verborum, officia humanitatis; bok. Kaz. Lev. et per utriusque Religionis Dominos comportionaliter possessis.
I. 309. sine complimentis. Wagn.
complementum elargiri. Torvt. Msz.
Compona, 33, 32 libras casei continens Comportionatus,Compossessor,conComplementum stringentis.Falud Arch. 22. Complementum strigentis. mensura; 32 fontot tevo turo mertek, a mit a sors possessionis, possessor particeps porGall. Complement de la ligne de defense. Germ. majorok hasznalnak s azzal flzetik azon juhos tionis; reszes birtokos. Pfabl. Jus Georg.
Oberrest von der Defensions-Lini, wenn man gazdakat, a kiknyarantajuhaikatrajokbizzak. 53. Hinc eliam polior Dominus terrestris CoKompona, kompolnacska, merleg Harom- lonos Compossessorum (Comportionatoden Streich-Winckel weg thut.
rum) a "beneficiis pascui, lignationis etc....
Completare, complere, replere; po- szeken. Szaz. XXII. 657. Rak. Gy. 498.
tolni, betolteni. Kass. Jur. Civ. Lex. 8.
Componencia, paries, quibus aliquid excludere non potesl. Torvt. Msz. Kass. Jur.
Completatio, supplementum, comple- continetur; alkoto resz. Eszt. Okm. p. 114. Civ. Lex. 8. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 387.
mentum ; potolds, teljes szdmban valo Zosymas Episc. Waradiensis an. 1264): omne
1. Compositio, redemtio; vdltsdg,
fenntartdsa (a seregnek). Diar. 1802. p. compositum in sua componencia resolvitur. megvdltds, megalkuvds. Pfahl. Jus. Georg.
63. Ut. Capitulatio respectu Legionum Hun1. Componere, (Du C.) pecunia v. aliqua LXX1V. Aevo medio nullum tarn atrox era!
garicarum constabiliatur earundemque Com- re redimere, delictum transactione luere, piare; crimen, quod, uli in Hungaria, ila in reliqua
pletatio Population! Regni accomodetur.
kivdltani, kiegyezni, megbekelni. End. p. etiam Europa non redimi pecunia posset, quse
Completatus, part. pf. verbi irmsilati 322. (Deer. S. Sleph. L. II. 6.) Si quis servo- redemtio compositio vocabatur. Vita S. Steph.
2. Compositio
Compossessoratus
1. Compromittens
153
126. Torvt. Msz. Vuch. Leg. Grim. 5. (Deer.sessionis; birtokostdrs. Ker. Nap. 24. Cf. Ter- Comprehensio, ambitus, circuitus,
S. Steph. Ars. II. . 2.) Si autem idem Comes tul. Idol. 14.
orbis, territorium; kerulet, terulet. S. de
ibidem occubuerit sine compositions iaceat.
Compossessoratus, us; societas Kz. Chr. I. 1., 5. Sciticum enim regnum com2. Compositio, ornatus ; oltozet. Reg. possessorum; kozbirtokossdg. Ger. Com-prehensione una cingilur, sed in regna tria
Turin. Prset. 123. Turn inspectio superiorum possessorat. Kass.- Jur. Civ. II. 139. Torvt. dividitur.
Officialium erit, qui ne minimum quidem relate Msz. Proj. Leg. Civ. 210. Proportio commu- Comprehensorius, 3., ad prensioad compositionem (Adjustirung) silentioprse- nium Territorii beneficiorum relate ad com- nem pertinens V. Mandatum comprehensotereant.
possessores fere idem est, ac inter sanguine rium; elfogato.
Compositionem facere, transi- iunctos diyisio, per quam videlicet ea, quse
Comprensare, retinere; lefoglalni.
gere, pactionem facere ; egyezkedni. End. p. Compossessoratus in communi tenet, inter Cod. Dip. Arp. Cont. X. lOo. si aliquis ipso356. (Synod. Strigon. 52): si quis sponsam singillativos compossessores non quidem serum einerint de Introitibus Communis excepto
rapuerit alterius, si ilia non consensil, red- cundum aequalitalis principia sed a proportione de beccaria seu cresta, debeant partem sibi
dalur proprio sponso, raptor vero, si nobilis raise, quam quisque actu possidel, subdivi- contingentem de ipsis XL libris in ipsa emest, compositionem canonical!) facial.. . duntur.
cione comprensabunt et computabunt.
peniteat.
Compossessorium, possessio com- Compressive, comprimendo, cogendo;
Compositionales, scil. lilterse ad munis; kozbirtokossdg, kozos-tdrsbirtok, osszenyomolag. Vern. Met. II. 31. Ergo alia
pactumpertinentes; egyezmenyt tartalmazo egyutt valo birtok.'fdrvi. Msz.Georch H. T. quaedam adhuc vis movens adsit ne".esse est,
level. Magy. Tar. Tar. VI. 27. Pesly Szor. III. III. 322. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 19. Plu- quse modo vi repulsivae contrario proinde
387.
rimum a Condominio differt simultanea in compressive agat h. e. qua3 caussa sit approComposilionalis, pacticius, composi- eodem loco possessio, noslratibus Compos- pingualionis partium materiae seu corporum.
tionem continens; egyezkedo, kiegyenlito, sessorium, illud enim plurium in eandem rem
Comprivignus, i, censors privigni,
bekes. Cod. Com. Zichy Vol. V. 158.: ipsa indivisam actuale ius significat; istud vero, privignus matrem et patrem spectando ; moscompositionalis concordia minime fieri itidem plurium in unum aliquod corpus, quod toha rokon, mostoha atyafi. Mit-Stiefsohn.
valuisset paries inter predictas.
tamen ila iam in suas partes pro rala cuiusque Torvt. Msz. Ham. Grad. Cons. 26.
Compositionaliter, per compositio- distributum est, ut singuli suas portiones priComprobamentum, comprobatio;
nem; egyesseg utjdn, megegyezes szerint, vative, separalimque possideant. Huiusmodi megerdsites. Fej. X. 3. 222. in huius comegyezkedoleg. Kat. Hist. VIII. 625. quasdam Dominos leges nostrse compossessores vocant. probamentum.
possessiones... pro me per flrmam (formam)
Compromere, excitare; kelteni. G.
Compossibilis, qui esse, fieri potest
iudiciariam coram D. rege requisitas, compo- una cum alio ; mdssal egyutt leheto. Pazm. Fej. T. XI. V. Un. 341. qua? invidite vel odii
sitionaliter mihi appropriatas. Knauz. M. E. Dial. 143. Sicut enim frigus et calor in gradu rabies a furore compromitur ?
Sir. I. 580. Fej. VIII. 3. 509. T. XI. V. remisso se ipsis sunt compossibiles in eodem
Compromissarius, i. arbiter; vdUn. U.
subiecto absque nova potenlia.
lasztott biro, bekebiro. It. compromissario.
Compositionaria reformatio,
Composta, se, decoctum; befott. Ljub. Wagn. Tisztb. Irm. Cher. Jus. Eccl. II. 97.
reconciliatio vel restitutio transactione et com- Mon. SI. IV. 106. an. \ 374: barilia sex com- Electio Canonica per compromissum fit., dum
positione (compositio = egyezkedes cf. ap. postarum.
Capitulares omnes sponle negotium electionis
Du C. s. v. componere) facta. Reformare
Compotaciuncula, se, parva compo- sive uni sive pluribus pure aut sub quibusdam
enim est etiam reconciliare, restituere, red- talio; kis ivotdrsasug, duska, dozsnap. conditionibus deferunt, qui negotium electionis
dere cf. ap. Du C. s. v. reformare. Cod. Olah. Cod. Ep. 236. rediit mulier sabbato tertia aliis deferunt, compromittentes, qui suscipiunt,
Dip. And. V. 16. 17. preposuerunt, quod ipsi die Augusti deducentibus earn aliquot cogna- compromissarii audiunl. Knauz. M. E. Str.
nostri palatinatus reformandi auctoritate im- tis et propinquis, quos maritus accepit hilari II. 495. Cf. Callistr. Dig. 4., 8., 41.
petrata prius et obtenta, compositionariis compotaciuncula.
Compromissarius, 3., concilians,
reformationibusb&ronum regnique nobilium
Compotista, 03, (DuC.) computator, intercedens ; egyezteto. Batty. Leg. T. II.
intervenientibus, ut amodo et deinceps litigio- qui conpotum docet; a szdmolds tandra. 371. an. 1247. coram arbitris compromissanarie quescionis discolositas racione dicte Ger. Rechenlehrer. Thur. in Carolo Rege cap. riis. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 172.
possessionarie divisionis inter eos exorta so- 97: quorum Walachorum numerum ibi per
Compromissionale judicium,
piretur et evanesceret robur valeret obtinere. Hungaros occisorum subtilis solummodo in- arbitrium, arbiter; vdlasztottbirosdg. Torvt.
Compositionarius, 3., pacticius; fernalis compotista collegit. Marc. Chr. II. Msz.
egyezkedo, szerzodesbeli (ap. Fore, com- 103. compotista sublilis modo collegil.
Compromissionales, Littera? transpositicius, compositivus, compositarius).
Compotizare, potiri, compotem fieri; actionem continentes; egyezkedo level. VerCod. Dip. And. II. 184.,, 204. per formam bimi. Rac. Mon. SI. VII. 155. an. 1091. nemi- gleichs-Brief. Kov. Form. St. XCI. Comprocompositionariam Cod. Com. Zichy III.nem estimans compotizari hereditati sua missionales seu Transactio super litium
pretermissa coniuge.
13., 87.
condescensione et non prosecutione.
Compotus, i, (Du C.) computus, valor,
1. Compositor, (DuC.) arbiter; irenCompromissionalis, e, ad arbitrum,
archus, qui controversias amice componit; pretium, computatio ; ertek, szdmitds. Cod. arbitrium pertinens; vdlasztott birosdgbeli.
bekebiro, bekito, vdlasztott biro. It. arbi- Dip. Fam. Com. de Szlara Vol. II. 20. Dicitur... Kovy El. 642. Porro vel summarius (proeestratore. Gall, arbilre. Germ. Schiedsrichter. quomodo ab eodem iobagione viginti octo flo- sus) in quo formalia non observantur, verum
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 534. tanquam in renos compoti Cassensis in prompta pecunia tantum substantialia et essentialia (idest: ut
arbitros compromissarios, arbilratores, seu abslulissent.
citetur quis et audiatur) ut est comromissioamicabiles compositores... Cod. Dip. Arp. Compra3dicans, socius prsedicandi; nalis, ubi nonnisi de merilo causse quseritur.
Cont. IX. 140. Szaz. VI. 79.
predikdlotdrs. Amtsbruder. Rep. Cast. p. 38.
1. Compromissum; vdlasztott bi2. Compositor, dispensator; oszto.
Comprses, edis, socius vadis; kezes rosdg, megbirdlds, birosdgban lett megBatty. Leg. T. II. 53. (Lib. S. Steph.) divini tdrsjjdtdllo tdrs. Nagy Hier. Cf. Fest. p. 31. egyezes, kenybirosdg. Gal. compromis. Kovy
Sacramenti compositores et datores.
Comprsestare, una cum aliquo prse- El. 601. Extraordinarie vero competentia Fori
Compositrix, quse componit (litem) stare; egyutt nyujtani-, adni. Bally. Leg. enascitur: IV. Ex Compromisso: si scilicet
Fej. V. 1. 127. elegimus et assumsimus pro I. 538: victualia, quae nos... per universes... litigantes arbilros elegerint, quod in Fiscaliparle nostra mediatricem, arbitricem et ami- accolas compraestari et congregari fecera- 1ms, Matrimonialibus itemaliisque publicis non
cabilem compositricem serenissimam Domi- mus... abstulerunt.
habet locum ut nee in metali inter duos ComitanamE.
Comprsestari, una praesto esse; egyutt lus. Georch. H. T. IV. 184. Tisztb. Irm.
2. Compromissum, (Du C.) cum disCompositum, compositio, constitutio; megjelenni. Batty. Leg. T. 1. 538. an. 1492:
szerkezet,szervezet. It. composto. Gall, com- accolas compraestari et congregari fece- sidentes electores transferunt po testa tern
:
eligendi tribus vel pluribus iuramento adslripost. Germ. Zusammensetzung. Vern. Met. ramus.
37. anima pars essentialis est in humano comComprandinare, (a cum et prandium) ctis; megbizdsbol valo vdlasztds (kanonposito, digitus integra'lis. Pazm. Dial. 216.
una prandere, edere; egyutt ebedelni. Arch. jog). Kon. Egyh. 177.
Compromittens, qui electionem per
Compossessor, socius dominii, pos- Ver. Sieb. XXVI. 114.
20
Compromittere
Computrelactio
Concatenatus
compromissum faciendam alicui cedit; biro- quum foret ab ea, qua detinebatur, egritudine
Concambialiter, per pactam permuvdlaszto, kozegyezetes fel, megbizo fel. liberates, ad ipsum procederet expurgandum, tationem ; szerzddeses csere utjdn, csereTorvt. Msz.
sed in recipienda purgatione procedere noluit, kepen. Cod. Dip. And. I. 64., 71. Cod. Dip.
Compromittere, promittere, se ob- turn quia collega eius tune temporis erat ab- Fam. Com. de Sztara V. II. 39. Fej. XL V.Un.
stringere; igerni, kotelezni. Ger. versens, turn quia unus de compurgatoribus erat 185. possessionem sub mutua evictionis causprechen. Ril. exp. ver. L. 2: caslrenses re- egrotus.
tela Jure perpetuo concambialiter permutavit.
conciliati s u n t . . . compromiserunt enim
Computreiactio, actus putrefaciendi;
Concambiatio, commutatio; kicsereKelemen et Forces, quod receptos liberlinos elporlasztds, elrothasztds. Szentiv. Cur. le's. Beth. G. lev. 176. concambiatio et persuos in inferiorem condicionis ordinem non Misc. Dec. III. P. III. 41.
mutalio diplomatum.
reprimerent.
Computrescentia, ae, putredo; rotConcambilium,idem ac Cambium,perCompromittere aliquem, aliquem hadds. Tag. Erd. II. 231. an. 1764: minu- mutatio; csere. In concambilium dare, csealicui rei implicare ; laedere ; tdrgyul mast tiora (sc. ligna) pro computrescentia ad rebe adni, folcserelni. Cod. Com. Zichy T. I.
kitenni, zavarba ejteni, ketes helyzetbe cumulos componant.
151. Quos . . . ab alienacione et in concamhozni. Torvt. Msz.
Computualis, e. ad computum, compu- bilium dacione prohibuit.
Comprovincia, comi talus (megye) cum tationem pertinens : szdmvevdsegi. Kovy El.
Concambium, permulatio; csere,
alio comitatu contermino vel etiam cum pluri- 438. Molnar Patv. 80. Kass. Jur. 1., 6. Sic. drints. (Not. J. Samb. Tyrn.) Kass. Jur. Civ.
bus vicinis comitatibus ab eodem comite (fo- alii sunt Processus Computuales, Rationa- II. 143. Cambium alias Concambium est
ispan) administratus. (Du C. comprovincialis.) rii etc.
Contractus, quo quis Fundum suum immobiCod. Dip. And. I. 391., 435. Cosmas parvus Computus, computatio; szdmvetes, lem pro alio itidem Fundo immobili commodinobilis comprovincie de Byhor.
szdmla,koltsegterv. It. compute, conto. Arch. tatis causa in alium transfer!.
Comprovincialis, (Dn C.) eiusdem Rak. VIII. 53. Georch. H. T. HI. 111. Kass. P. Concampsare, permutare, cambiare;
provincial, vicinus, ex eodem comitatu; foldi, P. I. 32. (Judfium) Adiunctus Jurassor ordina- kicserelni. Prasd. p. 17 : existimo : quod praeszomszed. Kit. exp. ver. C; Comprovin- rius qui ipsi adiutorio est Computibus et dia jam saspe fata comites illi Saxones, anticiales novi castri... impeciere homines. Cod. conscriptionibus Communitatum ille interest. quissimi possessores inde a Sec. XIV. cum
Dip. Arp. Cont. III. 73. G. Fej. T. XI. V. Un. Cf. Firm. Math. I. 12.
aliis Possessionibus Vajvodatus concam252., 301. a vicinis et commetaneis ac noComputus Ecclesiasticus, calcu- pserint.
bilibus comprovincialibus. Tkal. Mon. Ep. lus ecclesiasticus; egyhdzi szdmitds. Curios.
Concanonicus, i, (Du C.) collega, soI. 114. an. 1256. Cf. Sidon. Ep. 7., 7.
Misc. 435. Praxes quaedam chronologicae. cius canonic!; kanonoktdrs, tdrskanonok.
Compsallere, una cum aliquo psallere; Praxes hae communi nomine Computus Ec- Fej. III. 417. eodem Praposito cum quibusegyiitt enekelni. Batty. Leg. 1.370. an. 1006. clesiasticus vocantur et nihil aliud sunt, quam dam suis Concanonicis in praafixo eis terComptulus, 3., dimin. a compto, cri- Regular quaedam practice facile iuveniendi mino propter hoc ad sedem Apostolicam accespatis capillis, coma calamistrata; cziczomd- omnia ea, qua? ad Calendarium Ecclesiasticum dente. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 487.
zott. Szentiv. Cur. Misc." Dec. II. P. II. 88. spectant, suntque sequentes 1-ma. An annus
Concapitularis, is, alias ConcapitulaComptulus et comatulus idem plerumque propositus sit Bissextilis aut quotus post rius, cui cum sodalibus idem ius est suffragii.
et sordidulus. Princ. Ang. p. 184. Cf. Hier. Bissextilem iuvenire. Praxis 2-da Aureum Nu- (Du C.); kdptalanbeli. Cod. Ep. Pet. Paz. I.
Ep. 128. no. 4.
[computare. merum dati anni iuvenire 3. Dati anni cyclum 336. uli praedictum D. Abbatem, vel vero medio
Comptura, ae, valor; ertek. V- s. Ex- solarem iuvenire etc.
duorum eorum Concapitularium coram me
Compulsatio, (campanarum) pulsus;
Computus gravis. Computus sponderent.
(harang) szo. Diar. Com. 30.
levis. Schwart-Scult.121. Eratergo pro varieConcaptivus, i, socius captivi; fogolyCompulsivus, 3, compellens; serkento, tate marcarum varia quoque fertonum seu tdrs. Szilady Tor. Magy. Tor. Eml. IX. 66.
indito. Bod. Hist. Eccl. III. 45.
florenorum sestimatio (Scepusiensis 12 grossis Beng. Ann. Er. Coenob. 144. Rak. On. HO.Cf.
Compulsoriale mandatum, com- constabat; Mantissa Nro III.), qui equidem flo- Hier. Ep. 112.
pellens : nogato irds, kenyszerito level, reni,ob currentem monetam, retento quamvis
Concare, reparare ; kijavitani. It. conparancs. Kass. Jur. Civ. II. 79. sub. dato T. nomine antique, continuo in deterius, magno ciare. Ljub. Mon. SI. V. 255 : p r o . . . conSeptembris anni T. e minori Cancellaria ema- cum creditorum damno, versam, in florenos dempnacione, quia non fuit ad concandum
natum mihique praeceptorie sonans et direclum gravis levisque ponderis divisi. moxque gravi, molum.
Compulsoriale Mandatum die T. et anno mox levi iterum computu soluti sunt; cuius
Concarnalis, carnalis frater uterinus.
T. ad Possessionem T. I. Comitatui T. ediacen- quidem generis computus ille quoque fuerit, genuinus; edes testver. Cod. Dip. Pat. V.
tem exivissem.
qui nostra adhuc aetale floreno ideali ru- 146., 200. Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara V.
Compulsoriales litterse, V. Com- stico (Bauergulden) inter Scepusios non am- II. 47.
pulsorium mandatum; nogato v. kenysze- plius 33 polturis... pretium tribuit.
Concassare, collidere (apud Du C. conriW level, vallatdsi iromdny. Torvt. Msz. Computuum Ductor, labularius, census : collisio); osszeverekedni. G. Fej. X.
Compulsorium, V. Compulsorium rationarius; szdmvivo. Ger. Rechnungsfiihrer. I. 418. per bellica eorum ingentia certamina
mandatum; vallattato parancsolat, tanu- Regul. Turm. Prat. 49.
concassando necis interitu nonnullos ex eisvallato parancsolat. Georch. H. T. IV. 135. Conari, sitire, appetere; szomjuhozni; dem feriendo.
IV. 264. Arc. Rak. VIII.
torni vlmire. Ljub. Mon. SI. XVII. 67. an.
Concatenare, catena vincire, coniunCompulsorium mandatum, man- 1421. conabantur nostrum sanguinem.
gere; osszekapcsolni, osszekotni,fuzni.lt.
datum, quo quis citalur, compellitur; vallato
Conatus, 3., (a cona : angulus, clima); concatenare. Gall, enchainer. Germ, verketten.
v. vallatdst rendelo parancs. Cher. Jus. czikkes, gerezdes. Barczay.
Thok. Diar. 11.330. Aliud frontispiciumruptum,
Eccl. II. 330. Ad mandata autem ConsistoConcambia, st, permutatio. V. Concam- Turcici laboris argenteum deauratum, concarium compulsoria omnes sub poena legali bium. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 341. in per- tenatas rosas reprsesentans, quarum rosarum
comparere tenentur.
mutalionem seu concambiam predictarum unaquasque contiuet quinque lapillos liirkes
Compunctio, dolor de peccatis; lelki terrarum. Bek. Paszt. III. 272. an. 1390. In fl. 6. Cf. Lactant. 3., 17. Minul. Felix. 17.
furdalds. It. compunzione. Wagn.
concambiam possessionis.
Concatenatio, connexus, coniunctio,
Compunctivus, 3.; dolorem faciens,
Concambiales, scil. litters ad permu- catena; Idnczolat, kapcsolat. It. concateexcitans; fdj'dalmat okozo, szuro, furdalo. tationem pertinentes; vdltolevel. Magy. Tor. nazione. Gall, concatenation. Suhayda. De nat.
Pel. (In. parasc. s. IV. c. 2.) Hoc quod quaeris Ta>. XII. 64.
Poes. p. 11. Fictus ille rerum, qui in utroque
a me, est compunctivum.
Coricambialis, e, ad permutationem casu, ope poeseos panditur ordo; nova ilia et
Compunctus, dolens; lelkifurdaldst pertinens ; csere . . . vdltds . . . Werboczi melior, quam somniamus, rerum concateerz6, bunbdno, kesergo. Wagn. Cf. Sulp. 153. Verumtamen si Fassio absque clausula natio. Cf. Tertul. Apol. 19. Augustin. Civ. D.
Sev. Dial. 3., 13.
praenotata celebrabitur sive in mutua et con- 3., 30. Gael. Aur. Tard. 3., 2.
Compurgator, (Du C.) testis, qui una cam biali bonorum aliquorum permutatione
Concatenatus, catenatus, simul vincum reo iurabat; eskiit tevd tdrs. Fej. III.sive alia perennali collatione. Fej. V. 1., 94. ctus, connexus; osszekapcsolt, osszeldn41. et alius coepiscopus scripsit illi, quod super concambiali donatione X. 1., 220.
czolt. Wagn.
Concessare
Conclave Satellitum
158
Concathedralis, e, honoris seu ca- hangverseny. Rak. On. 40. spectaculorum et

Concio iestalis, C. diebus festis habita;
thedrae socius; tiszttdrs.CoA. Dip. Arp. Cont. concertuum magnificentissimis spectaculis de- unnepi beszed. Szciz. VII. 139.
VI. 279. Multas inclinationes et magnas preces tentus.
Concio Paraphrastica, sermo, oradomino et gloriosissimo et concathedrali
Concessare, concedere; engedni, lio inlerpretans ; magyardzo beszed, preApostolicae Sedis.
megengedni. Geerg. Sirm. I. 220. Demum dikdczio. Kaprin. Eloq. II. 115. Concio PaCoiicausa, (Du C.) simul causa; ok-, divus Rex sacer Ladislaus, qui est eflcax, non raphrastica est, quae Evangelium vel Epistougytdrs. Nagy Hier.
concessavit ei domum pacifice perfrui.
larn Dominico aut festo die legi solitam vel
Concessibilis, qui concedi, permitti alium quemcunque Scripturae Divinae locum
Concavitas, caverna, cavum, forma rei
concavae ; (ful)ilreg ; uregesseg, homoru- potest; megengedhetd. Verancs. IX. 152. oratorieexplical et inlerpretatur. IIaâ<f>Qd^<a
sdg,dblosseg. It. conoavita. Germ. (Ohr) Hohle, Cuius si arendationem concessibilem immo enim componitur ex Hagcc et (pg&Cfu quod
runde Hohlung. Kat. Hist. Reg. 403; et conet promulgationem suo tempore intellexsi- idem est ac iuxta loquor sive loquor iuxta ea,
quae aKus dicit ac eius orationis veluti vestigiis
cavitates aurium eius plumbo obturavit. semus.
S/entiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. 195. Cod. Concessio, a concedere, adventus; el- insisto. Vel ccrte cum eodem sermone uli latius aliquid et explicatius eloquimur ac inlerDip. Briiss. Burg. 246. Curios. Misc. 3:'. con- jovetel. V. s. Nummularius.
1. Concha, (DuC.) vas concavum acsu- pretamur. Unde ita^d^ccaig est interprecavitas Lunaris Co3li. Cf. Coel. Aur. Tard.
perius patulum instar conchae; kagylo, cse- tatio.
2., 1., no. 14.
Concionatorius, 3., concionarius; ad
Concavum, caverna coeli, xolkov; (eg) sze. Arch. Rak. VIII. 355. Sartago argentea ...
sacras orationes pertinens ; szent beszedekre
boltozat. Curios. Misc. I. 31. Sublunaris de- Argenleae Conchae Nro 2.
2. Concha, Navigii species in Conchae vonatkozo. Kaprin. Eloq. I. 64. Tobiae Lohner
nique (Mundus), quern nos incolimus, dicilur is,
qui omnia quae intra totius Coeli concavum formam effects ut sunt gondolae veneticae. et Vincentii Houdri Bibliotheca Concionato(Du C.) Luc. Regn. Dalm. 240. distinatis quam ria, ubi amplissima partitionum ac probatioreposita sunt, complectitur.
Concedere, mutuo dare; dtengedni, pluribus Usseriis sen galeis grossis, Conchis num supellex praebetur.
kolcsonozni. Fjp. Szam. p. 36 : fecimus ra- aliisque navigiis.
Concipista, ae, scriba, concipiens, qui
3. Concha, se, cella. Pri. saec. I. p. prototypum scriptum,primores tabulas exarat;
tionem pro illis hominibus, qui concesserunt
pecuniam ipsorum ad civitatem.
103: pulchrior Belse IV. filia vix triennis in fogalmazo. Ger. Concipist. Kass. Prax. I. 9.
Concellaneus, i, socius cel.se; lako concham coenobii se recondidit.
constabat attune Cancellaria ex ... uno Expetars. Par. Pap.
Conchas leg ere, Szentiv. Cur. Misc. ditore simul Concipista. Molnar Patv. 65. SziConcellare, pro : concludere; kotni. Dec. II. P. II. 120. Conchas legere. Id est: lady Irodt. Kozl. V. IV. 481. Fej. II. App. Arch.
Tor. Tar. 1888. p. 428. Cum igitur pacta olio tempus terere.
Ver. Sieb. XXIV. 105. Concipista bellicus.
Conchula, dimin. a concha, xoy/rj;
et foedera publico consilio ad supremi legiConcitadinus, i, eiusdem civitatis;
timique magistratus authoritatem ineantur et kagylocska. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. polgdrtdrs. It. concittadino. Han. Mon. Jur. P.
concellantur (sic) baud scio.
p. 308. Patr. Const. 7. kagylocska. Arch. I. 201.
Concensere, una cum aliis censere ; Rak. VIII. 353. Nodus argenteus inauratus la- Concite, cito; (Du C. concito); gyoregyuttes velemenyt mondani. Cod. Dip.pidibus Tiirkis exornatus cum tribus Con- san, azonnal. Batty. Ger. 49. duce concite
And. I. 74., 82.
chulis, similibus lapidibus exornatis.
ad sequentia pervenire optamus.
1. Concium,refectio, sartura; V. s. BoConcentrare, conferre in centrum,
Conciliabilis, qui conciliari potest;
rea; javitds, tatarozds.
coniungere in centro, contrahere, connectere; megengesztelhetd. Ker. Nap. 168.
osszpontositni, egyesitni. It. concentrare.
Conciliare, c. ace. consilium dare; ta2. Concium, status, conditio; dllapot.
Kass. Prax. I. Preef. commune eorundem de- ndcsolm. Georg. Sirm. I. Ib.Quum qui erant It. concio. Ljub. Mon. SI. IX. 89. an. 1410 :
siderium in eo unice concentratum fuisse... Hungari conciliabant eum, ut donaret arcem debeat turres... reparari... in tali... orRak. On. p. 17. 1. 2325.
pro eo Nandor-Albam I. 22. et Turcus conci- dine et concio.
Concivilitas, ius civitatis, civitas, soConcentratio, actus in unum locum liavit, ne spaciaret in palacio sed festinaret
cielas civium, nexus civis; polgdrjog, polcontrahendi, cogendi; osszevonds, osszehu- sub tentorio suo.
zds, kozeppontositds, kozepites. Torvt. Msz.
Conciliatio, actus ecclesiam scelere ali- gdrtdrsasdg. Faber. Jur. Met. 216. Jogl.
Concentricus, 3., ad idem centrum quo pollutam iterato consecrandi et aqua be- Eml. P. I. p. 464. Kov. Form. St. CLVII. Beszpertinens, commune centrum habens ; kozos nedicta aspergendi; templom szenteles. Fjp. terceb. ag. gymn. Ert. 187576. 51. Postquam concivilitati huius 1. r. m. civitatis me
kozpontu. Gal. concentrique. Numi Hung. 9. Szam. p. 575. prae conciliatione ecclesise.
inter duos circulos concentricos. Geom. 57.
Conciliatorius, 3., concilians; meg- adiecissem. Art. Diset. Pos. 17. ne vagabundi
area annuli inter duas peripherias concentri- nyerd, bekitd, egyezleW. Inslr. Pac. Praef. ad Concivilitatem recipiantur.
interveniente Regis Christianissimi turn conConcivilitatis jus, civitas; kozpolcas comprehensi.
Conceptibilis, qui concipi potest, qui ciliatoria opera, turn fldeiussoria vulgo Gua- gdrsdgi jog, polgdrjog. Germ. Biirgerrecht,
Civilrecht. Kass. Prax. II. 74. InfrascriptusHofacile comprehendi potest; felfoghato. It. rantia dicta ex utraque Parte requisita.
Concilium, (Jus can.) (Du C. ccetuscle- ropaeus petit sibi ius Concivilitatis et Maconcepibile. Pazm. Dial. 334. Otia Bachm.
269. Deus sensibus noslris conceptibile fa- ricorum); egyhdzi gyulekezet, szent gyu- gisterii isthic in loco concedi. Torvt. Msz.
lekezet, zsinat. Torvt. Msz.
cit id.
Concivis, civis, municeps; polgdrtdrs.
Concilium dioecesanum, megye- It. concittadino. Torvt. Msz., Wagn. Cf. Tertul.
Conceptor, autor; szerzd. Obs. Jadr.
416. Tale enim crudele commissum ipsi ini- beli gyulekezet, egyhazmegyei gyulekezet adv. Marc. 5., 17.
qui conceptores dccreverant effectui produ- v. zsinat. Torvt. Msz.
Concivissa, ae, civis ; tars polgdrno.
Conciliumoecumenicum, (Du C.) Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 270. an. 1378.
cere.
Conceptualis practicans, fogal- cone, universale vel generale, cui adesse posConclavare, clavis adigere; szegezni.
mazo gyakornok. Ger. Conceptspraktikant. sunt et ad quod evocanlur totius orbis epi- Szil. Regi Magy. Kolt. T. I. 344. Hora sexta
Torvt. Msz.
scopi; kozzsinat. Konek Egyh. 375.
Jesus est cruci conclavatus.
Conceptus, us, primores tabujae, proloConcilium provinciale, coetus ecConclave, (DuC.) locus, ubi coe'unt
typum scriptum ; fogalmazvdny. Concept. clesiasticorum in provincia congregatorum; Cardinales ad eligendum summum Pontificem;
Kass. Prax. I. 34. paratosque cum original! tartomdnyi egyhdzi gyulekezet, kerilleti pdpavdlasztoterem. It. conclave. Olah. Cod.
eonceptu conferre.
egyhdzi zsinat. Torvt. Msz.
Ep. 533. In conclaui cardinales omnes pridie
Concernere, conc'ernens, speConcilium Regale, kirdlyi tandcs. iduum octobris intrabant.
ctare, pertinere ad aliquid vel aliquem; illetni, Pfahl. Jus. Georg. XXXI. Hi (Comites, maiores
Conclave Satellitum, Concl. stipailleto'. It. concernere. Kass. Prax. I. 35. et Ministri Regis) simul Concilium Regale, torum corporis; a testdrok szobdja. Reg.
pass, de tempore in lempus pro faciendis opor- Senatum S. Stephani et Regum quorundam Turm. Pra;t. 135. Adhaec Vigiliarum Praefectus
tunis dispositionibus Relationes concernenti subsequentium constituebant.
occasione quorumvis Cultus Divini aulici obJudlium aut Vice-Comiti praestare. Cod. Dip. Concinnator Ephemeridum, qui sequiorum se cum Vigiliis suis stanti in conFam. Com. de Sztara V. II. 8.
concinnat, curam habet eph.; naplovezeW. clavi satellitum (Trabantenzimmer) seriei
adiungat.
Concertus, us, certamen musicum; Rev. PI. 34.
20*
156
Conclear
Coneordantise Bibllcse
3. Concurrentla
Conclear, cochlear. Arch. Rak. VIII. 351. Concordantia vero est lexicon, in quo loci (Deer. Col.) F u r . . . sine manuum secatione et
Conclearia argentea.
congrui unius vel plurium librorum continen- ignis concrematione teneatur.
Concremator, is, qui concremat, qui
Concludere, cingere; kdritlzdrolni. tur, qui vel in verbis (verborum concorFej. Jur. Lib. Suppl. 16. Bethlen 1619): Vien- dantia) vel iu sententiis (rerum concor- incendia parat, incen.iiarius; gyujtogato,
nam conclusimus.
dantia) inter se congruunt. Biblise talem ver- folegetd. G. Fej. VIII. 3., 427. confractores
Concludere a baculo ad angu- borum et sententiarum concordantiam edidit et ecclesiarum concrematores.
luin, perverse concludere (desumptum a Erasmus Schmidt (1638); iterum recognoConcrete, re vera, ratione et respectu
proverbio : baculus stat in angulo : ergo vit Bruder (1876); Smaller (1868) et materice, species ad res singulas applicando ;
pluet). Austr. Aust. Palma. Ref. 9., 3. . 3. Buchner (1882); szentirdsi egyezetessegi osszeruen. Pîzm. Dial. 182.
Concretive, coniunctim; dsszekapConclusi mecum, certum est mihi szotdr. It. concordanza. Kaprin. Eloq. I. 311:
deliberalumque; elhatdroztam magamban. Conceplum igitur facturus Orator videat ope csolt, vonatkozdsban levd. Pel. Pom. L. I.
indicis Bibliorum autConcordantiarum}<\aa& P. VII. Art. III. c. 6 : Ex quibus patet, quod
Wagn.
Conclusio, lata sententia ; hatdrozal. sententia similem vel saltern affinem assumpto tali unione fa eta est communicatio idiomatum,
ut que dicuntur de deo, dicantur de homine,
Jos. Repr. 129. an. 1790: Legum et conclu- argumento sensum habeat.
Concordantise Biblicse, Index voet econverso ; saltern concretive.
sionum Diaetalium manutentio.
1. Concretivus, 3., concretus; osszConclusio matrimonii, actus concum parallelarum omnium in sacris paginis;
iungendi, conciliandi matrimonii; hdzassdg- szentirdsi helyek mutato konyve, egyeze- szerii, konkret. Pel. In Vigil. Nat. s. c. 5.
tessegi szotdr, concordanza. Wagn.
2. Concretivus, 3., coalitus, mixtus;
kotes. Ral. On. 42.
Concordare, fcedus cum aliquo inire, elegyes, vegyes. It. concrete. Orth. Boh. Slav.
Conclusionalis, finem faciens, adduccns, extremus, concludens; zdro, befejezo, ferire ; pacisci, convenire; egyezni, meg- 3. Composite (vocales) quarum aliae sunt firveg. Pel. In divisione Apost. s. c. 6. De ho- bekulni, egyeterteni, kibekulni, ossze- mae: ay, ey, oy, uy. Concretivae: la, fe, \i, 10,
nore apostolis exhibendo sit pro documento bekiilni, egyezkedni. S. de Keza Chr. II. 1., iu, 8, ocultae: a, e, j, y, 6. li. Concretiva
18. Torvt. Msz. Cf. Papin. Dig. 48., 5., 11. . 11. valet ie et u valet uo.
conclusionali.
Concordare se cum aliquo, tranConcretum, i, res concreta; egybelet,
1. Conclusive, modo decretorio: veglegesen. Ger. endgiliig. Hist. Zerm. p. 72:sigere, decidere cum aliquo; egyezkedni. oszveseg, oszveleg. Pazm. Dial. 120. Torvt.
His datafacultas de pace conclusive cum Fer- Frak. Ml. lev. II. 86. Cod. Dip. Arp. Cont. Msz. (In) concrete, re vera; egybe, oszveseggel. Torvt. Msz.
XI. 553.
dinando agendi.
Conctus, i, subduetio,.ratio ; leszdmoConcordative, concordiler; egyes2. Conclusive, conjiciendo, conjecturam faciendo; kovetkeztetve. It. per conclu- segben, bekesen}egyertelmuleg. Cod. Com. Ids. It. conto. Rac. Mon. St. XIII. 27. an.
sione. Epist. Proc. P. II. p. 315 : Conclusive Zichy Vol. V. 507 : concordative vel paciflce 1348: electi fuerunt officiates ... super conctum cere.
emittere seu non mittere.
videtur scire, quid cogitem.
Concordator, qui. concordiam restiConcubinalis, concubinus; dgyas.
Conclusum, decretum, conclusio; hatdrozat, hatdrozmdny, vegezmeny, befe- tuit, pacificator, ad normam: mediator; egyez- Beng. Ann. Erem. Coanob. 400. non unum
jezes, zdradek. Torvt. Msz. Kass. P. P. I. teto, be'kelteto, kozbenjdro. Cod. Dip. Hung. Herodem a concubinali thoro absterruit. Cf.
23. Conceptus Expeditionum iuxta Consilii con- Pat. t. VII. 430. Qui huius rei et cause con- Sidon Ep. 9.,
Concubinarius, in concubinatu vicordatones (pro concordatores) et mediatones
clusum formantur.
vens ; dgyastarto, torvenytelen hdzassdgConclusuni disetale vel dietale, (pro mediatores) fuerunt.
1. Concordatum, pactum, composilio, ban, dgyassdgban eld. End. p. 516. (Belae
decrelum conventus ordinum regni: orszdgos vegzes, hatarozat, orszaggyulesi ha- transactio, conventum; egyezkedes, egyez- IV. Libertas an. 1269 : 16.) Concubinarios
seg, egyezet, alkukotes. Concordat. Bel. publicos ab officio suo deponimus. Torvt. Msz.
tdrozat. Opin. de Venat. Torvt. Msz.
Concognoscere, cognoscere; meg- Geogr. 552. Torvt. Msz. Cod. Dip. Arp. V. Concultor, qui una colit; egyutt miismerni. It. conoscere. Pel. Pom. De S. 226... taliter concordatum extitisset inter veld, mivelo tars; muvelo bdnydsz. Fjp.
Szam. p. 89. au. 1388. Szaz. VIII. 608.
Andr. s. II. c. 4. Qusecunque concognoveris paries.
Concupiscibilis, quod concupisci po2. Concordatum, pactum inter romaobservantem timorem Domini.
Concomitanter, itaque, nine; quas num pontificem et principes regnorum in ne- test, licet; a mit kivdnni szabad. Andr.
quum ita sint; kovetkezeskepen. Tag. Erd. gotio ecclesise ; a romaipapa mint a kath. Pann. 34. temperantia... consistit in concuegyhdz souveraine feje es az dllamhata- piscibili.
II. 192. an. 1762.
Concurbita, cucurbita; tok. Arch. Ver.
Coucomitantia, 33, (Du C.) connexio; lom kozt az annak aldrendelt orszdg es
egyesiiles. Gall, concomitance. Pel. In corp. tartomdnyok egyhdzi viszonyainak ren- Sieb. XXVI. 115.
1. Concurrentia, apud (DuC.: conChristi s. I. c. 3: Continetur In hoc sacra- dezeserekotott egyezvenyek. Kon. Egyh.34.
mento aliquid per concomitantiam immeConcordialis, ad concordiam perti- currentes) est supercrescentia unius diei vel
diatam.
nens, concors ; egyeterto, egyezo. Kuk. Jur. plurium supra 52 septimanas vel plurium, et ab
Concomitari, comitari; kiserni. Opin. II. 9. utrumpremissamconcordiatemcompo- illo incremento originem habent concurrenP. I. . 11. Cf. Plaut. Mil. Glor. 4., 3., 10.
sitionem intra ipsos... stabih'tam et ordina- ts. Alii deinde formantur uno addito sic taConconiitiva, se, comitatus; kiseret. t a m . . . velint observare. Fej. X. 4., 459. men, quod septennarium numerum non excedant, unde scias, quod primus annus cycli SoFjp. Szam. 600. dedimus domino iudici cum concordiahbus voluntatibus.
sua concomitiva.
ConcordiarejConsentirejmegregryezm. laris habet unum pro Concurrente, secundus
habet 2, tertius habet 3, quartus habet 4,
Concommissarius, collega, socius Szek. Okl. III. 115.
commissarii; biztos-tdrs. Beng. Ann. Er.
Concordilis, lege: concordialis, con- quintus habet 6 propter bissextilem, sextus
Coenob. 127.
cors; egyezo. Cod. Com. Zichy Vol. V. 299 ; habet 7, septimus habet 8, et sic procedendo
usque ad 28 annos invenitur, qui postea reConcordabiliter, congruenter; meg- concordili tractatu. Cf. Firm. Math. 6., 32.
egyezoleg. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 172. Concordium, i, ^Du C.) concordia; vertitur ad caput procedendo sicut prius;
faciam scribi concordabiliter cum aliis qua- egyetertes. Ljub. Mon. SI. I. 100: concor- unde et appellatur Circulus Solaris sive Conternis.
dium et conventum tractare.
currentium. Si autem vis scire quantus sit
1. Concordantia, ae, consensus, conConcordius, 3., concors; egyetertd. annus Concurrentium, adde annis Domini 9
centus, convenientia; egyezes, osszeegye- Ljub. Mon. SI. I. 89: concordium robur ... annos et a lotali summa subtrahe 28, quoties
zes. tl. concordanza. Kass. Jur. Civ. L. 8. firmitatis.
poteris et quotus sit annus cycli Solaris quod
Torvt. Msz. Wagn.
Concreditor, qui fidem suam interpo- residuum fuerit demonstrabit et, si nihil re2. Concordantia, (DuC:) Anno 1244. nit, spondet pro aliquo ; kozhitelezd. Torvt. manserit, ultimus annus erit. Pray. Dext. D.
His temporibus floruit vita et scientia venera- Msz.
Steph. p. 148.
2. Concurrentia, se, concursus credibilis dominus Ugo Cardinalis, frater PraedicaConcremacio, actus concremandi. V.
torum ordinis, qui doctor eximius doctrina Siccatio; elegetes. Cf. Fulgent. Myth. I. 15. torum; cs6d. V. s. Deperdita. Diar. Com.
sana et preelucida totam Bibliam postillavit,
Concrematio ignis, inustio stigma- II. 94.
3. Concurrentia, 33, aemulatio mercatoConordantiarum Bibliarum primus auctor fuit. tis; belyegsiites. Batty. Leg. T. II. 205.
Concurrentia venarum metallicarum
Condecoratio
2. Condescensio
157
ria, certamen mercatorum ; osszetodulds, ke- centiam status et honoris sui, poterit earn t6dik, hogy az Condescendensek nemcsak
reskedesi verseny. Torvt. Msz.
k6ptelen gazdalkodassal, de nem illendS veemaritare.
Concurrentia venarum metalCondecoratio, ornamentum; ekesi- ctura-adassal is emlitett varotokat terhelik.
licarum, venarum met. concursus ; bdnya- tes,ekesseg, disz. G. Fej. T. XT. V. Un. 429. Condescendentia, 83, origo, ortus,
erek osszejovese, erese v. iitkozese. Scha- prabere consensum in eo, quod ad S. Matris genus, stirps generis ; verseg, leszdrmazds.
rung. Torvt. Msz.
EcclesiaB condecorationem special,
It. discendenza. Georch. H. T. III. 103. Kovy El.
Concurrentialis, ad petitionem conCondecore, digne, decore ; illdn,tisz- 52. Vuch. Jur. Feud. 127. Prise. Serv. p. 76.
iunctam pertinens; pdlydzdsi. Germ. Mitbe- tessegesen, ekesen. And. Pann. 74.
1. Condescendere, cedere, concewerbungs... Kelem. Hist. Jur. Pr. 476. PromitCondelectabilis, mutuo dilcctus; ko- dere ; dtengedni. Cod. Dip. Briiss. Burg. p.
titur satisfaclio Jurisdiclionibus, tarn iis, quae zosen elvezheto. Pel. Pom. L. X. P. II. Art. 3 : 12. ipsam domum nostiam montana et fodinas^
pro militiae sustentatione, erga slipulatum fo- Secundo prefelicitata est Maria super omnes in villas et omnes possessiones ipsi I. Thwrso
condescendatis.
rense pretium, commealum suppedilarunt; beatitudinis condelectabili iocunditale.
Condelegatus, i, socius delegali; ki2. Condescendere, (DuC.) sicut pasquam, quse imperante Josepho II. ad concurrentialem et deperditalem fundum, summas kuldott tdrsa. Cod. Dip. Hung. Arp. Cont. sim ap. Script, cedes, eadem notione qua obtemperare, obsecundare; engedni,rddllani,
II. 117. Horv. Csalad. Memoriale 276.
pecuniarias contulerunt.
Condemnative, condemnando; el- beleegyezni. It. accondiscendere. Marc. Chr.
1. Concurrere, certare (ap. Du C. et
Fin. alio sensu); versenyezni. Opin P. I. a : marasztalolag. Mall. I. 3. XXIX.: Quia Adu- 59. Condescensurum petition} eorum se
latores Pontificum neganl eos propter scelera promisit.
concurrere cum exoticis mercibus.
3. Condescendere cum aliquo,
2. Concurrere, afferre aliquid ad tri- condemnative a quoquam iudicari posse.
Condemnativus, 3., condemnans; (DuC.) in alicuius sententiam transire, eius
butum, contribuere ; hozzdjdrulni. It. concorrere alia spesa. Kass. P. P. I. 159. verum elitelo, elmarasztalo, kdrhoztato. And. volunlalibus obsequi, vel mitius, indulgentius
insuper ad intertentionem eiusdem in una oc- Pann. 71. Ille etiam est mitis, qui nee de om- alquem liabere ; engedni, kedvere jdrni,
tavalitate concurrent...
nibus cupit vindictam, nee in tantum deficit tenni, kesznek, hajlandonak lenni, leConcursuale judicium, iudicium, a punitione, quod nullo modo velit alios pu- ereszkedni. Wagn. Schwart. Scult. 192.
in quo creditorum causae aguntur; csodbiro- nire, sed est condemnations et punitivus
4. Condescendere, iure titulo hseresdg. Torvt. Msz.
secundum ordinem rationis.
ditatis transire, derivari; oroksegkep szdllni
Concursualis, ad examen publicum Condemnatus ad navium attrac- vkire. Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara. V. II.
candidatorum pertinens; pdlydzati. Cher. tionem, ad triremes datus, damnatus; 110. Monm. Comit. IV. 469. deinde illis defiJus. Eccl. II. 108. In Austria pro Beneficiis hajovontatdsra itelt. Lzb. Cod. Mod. III. 80. cientibus in filios et haaredes caesaris Caroli
curatis quibuscunque adipiscendis subeundum
Condempiiare, condemnare. Magy. devolvatur et condescenrfa^devolutumque et
est examen concursuale.
Tor. Tar. XII. 85.
condescensum habeatureo facto etc. Georch.
Concursualis causa, causa in reliCondenare, condemnare; megbiin- Ert. 154.
ctis creditoris bonis ; csddper. Kass P. P. I. tetni. It. condennare. Ljub. Mon. SI. XVII.
5. Condescendere, cadere, pro nihilo
129. an. 1433: debeant facere condenatio- pro non facto habere; leszdllani, leszdllit191.
Concursualis massa, relicta debi- nes contra omnes, qui condenandi de nocte tatni, ertekebol veszitni, ervenyesseget
toris bona, quibus creditoribus satisflat. V. reperirenlur.
veszitni. Georch. H. T. III. 297. Jogt. Em. T.
Massa; toduldsi vagyon, csddlettomeg.
Condenatio, eondemnatio; megbiin- II. 1. 100. Cher. Jus. Eccl. II. 354. Unde causa
Torvt. Msz.
tetes. V. s. Condenare.
talis in Foro spirituali Condescendere diciConcursualis Processus,lis,causa,
Condensatio, actus condensandi; osz- tur, si qua non obstante exceptione feratur in
in qua creditores ruina debitoris facta convo- szesurites, osszeszorulds. Gal. condensation. tali causa sententia, hsec prorsus nulla evadit.
cantur; csodpor. Germ. Concursprocess. Vern. Psych. 66. Obs. Jadr. 417. Cf. Coel. Condescendit insuper causa ex actoris inhaTisztb. Ir. Concursualis Processus. Hitelezo- Aur. 3., 13.
bilitate aut si in citatione error substantialis
ket osszehivo per.
Condependentia, ae, appendix; fiig- circa personam citatam aut locum tempusque
Concursus, ruina debitoris et concur- gelek, jdrulek, tartozek. G. Fej. T. XI. V. committatur.
sus creditorum; csod. It. concorso. Germ. Un. 505. cum cunctis utilitatum integritatibus
Condescendifacere, causam, litem
Bankerott. Kass. P. P. I. 191.
deponendam curare; pert letetetni. Szek.
et condependentiis.
Coiidepositor juramenti, qui ali- Okl. III. 294.
Concursus Litterarius, examen rigorosum ; szigorlat. Nagy Orod. p. 219.
quid cum allis v. alio deponit; plerumque de
Condescendit, reprobalur, rescindiConcursus Regnicolaris, comitia; iis dicitur, qui iuramentum coram iudicio eodem tur, reprobatum vel. rescissum est. Georch. H.
orszdgos gyulekezet. Diar. 1802. p. 112. tempore v. una deponunt; eskutdrs, egyiitt T. 239.; a birosdg hehitelennek, iltetekConcussio oyorum, usu receptus lu- eskuvo. Cod. Dip. Hung. And. V. 314. 31. K.telennek iteltetik. (condescendit.) Georch.
sus die festo Paschatis ovorum contundendo- Cod. com. Zi. vol. III. p. 317. In quibus ipsum H. T. IV. 3. de, ha helytelen a perfolyamat:
rum; husveti tojdsok osszetorese (szokas Juramentum per ipsum magistrum Ladislaum foganatlan annak a vege. Sokan csak akkor
cum suis condepositoribus Juramenti loco veszik eszre elkovetett hibajokat, minekutana
Dunantul). Szaz. XI. 539.
Concustos, socius custodis; drkodo et termino supradictis rite et legittime deposi- tobb esztendeig torvenykedven es lobb szaz
tum extitisse comperimus. Doc. Fam. Soos. forintokat elkoltven, vagy a Birosdg, vagy
tars. Teutsch. Schulord. I. 81.
Condam, defunctus; boldogult; It. Ssec. 14. Hajnik. Perjog. 337.
iigyelet vagy vddlevel stb. leszdllittatott
quondam. Szdz. VI. 43. viri condam Mathaei
Condeputatus, i, socius legati; kd- (condescendit). Tisztb. Irm. Condescendit
Comitis.
vettdrs. Diar. Com. II. 64. Jogt. EmI. T. II. 1. Judicatus. A birosdg helytelennek itelCondamnatorius, vim condemnandi p. 429. Kuk. Jur. II. 313.
tetett.
Conderivare, transferre, derivare;
habens; elitelp. Cher. Jus. Eccl. II. 348.
1. Condescensio, concessio, indulSententia definitive subdividitur in absoluto- hdritani. Fej. Jur. Lib. 296 : Onera... in gentia ilia divina dem'ssio, qua Deus infirmiriam, condamnatoriam et criminis declara- Clerum conderivantur.
tati nostrse sese attemperat; engedekenytoriam.
Condesceatus, us, condescensus; szdl- seg, elnezes, leereszkedes. It. condescenCondaxon, species vestis forensis; uri Ids. Szek. okl. III. 212. Quaslibet habitaciones denza. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 293.
kontos. polon. kondus. Ljub. Mon. SI. V. 258. civium intra autefatos muros residencium a et tamen etiam cum hac tanta conniventia et
an. 1334 per una condaxon de veze de Do- condesceatu et hospitatu quarumlibet Gen- condesccnsione ac rigoris remissione a paumencgo pelizer.
cium et cuiusvis Exercitus duximus eximendas cis observatur. Pel. (De S. Andr. s. III. c. 4.
Condebitor, socius debitoris; kozados, et supportandas.
condescensio misericordise. Cf. Cod. Justin.
adostdrs. Kelem inst. Jur. Pr. II. 615. nee
Condescendens, -tes, milites inaliquo 5. c. de S. Tririct.
alterius Condebitoris onus ferre tenentur.
2. Condescensio, militum per hospiloco stativa habentes (DuC. al. s.); valahol
Condecentia, se, decus, decor; illen- megszdllo katonasdg. Arch. Rak. VIII. 63. lia dispositio ; katonaszdlldsolds, szdllds.
ddseg, tisztesseg. Werbficzi 540. Si autem Iratott 16"csei es kezsmarki Commendansoknak, Szaz. XXX. 2. f. 105. 1. Rustici Pressuram
res paternaB extiterint, tune pater iuxta conde- hogy emli'tett varosok Ablegatusai altal .erte- quarteriorum importabilem suslinent, Con-
158
3. Condescensio
Oondescensoria sententia
1. Conditorium
3. Conditio, munus, dicitur etiam posidescensiones et veclurse indesinentes loca missionale) parancsolal nelkiil allallyaban
tio. Jokai Karp. Z. 151. micsoda conditio,
obvia exhauriunt. Jogt. Eml. T. II. \. p. 377. meg nem engedtelik a fellyebb vitel.
3. Condescensio, declivium; lejtdCondescensoria sententia, sen- hivatala van ?
Conditionales,
vel Conditionarii
seg. Batty. Leg. II. 77. an. 1059 : in conde- lentia,,qua aliquid irritum, declaralur; leszdlscensions collis.
(DuC.) v. s. Udvornici.
lito, aldszdllito itelet. Torvl. Msz.
Condescensorius, 3., ad condescen(>onditionales villse, conditionibus
4. Condescensio, (DuC.) haeredilalis
concessio, alienatio; orokseg dtszdllitdsa. sionem perlinens; leszdllito. Cher. Jus. Eccl. et oneribus servilibus obnoxise. (Du C.) ThuSzek. Okl. I. 106.
II. 358. Excepliones abeuril in diversas clas- rocz. in Bela Coeco cap. 64. Ch. Dubn. 99. Et
Condescensio actionis, (Du C.) ses : stml nempe i. dilatoriae seu conde- sic omnes ville condicionales donaciones
actio irrita, deposilio et collapsio causa?; a scensoriae 9. quibus Reus convenlus contra regum nominantur. Marc. Chr. II. 69.
vddleve'l leszdllittatdsa. Georch. H. T. III. externam Processus formam ante Lilis conteConditioiialis, Conditionarius q. v.
Conditionalis absolutio, sub lege,
80. hogy az alperes a torvenyes megkinalds- slalionem agil eamque everlere conatur.
Coiidescensus, us, oslium fluvii; be- conditione aliqua data : folte'teles fololdds.
nak elmulaszlasa miatt a vadlevelnek lesziUliltatasdt (condescensio actionis) foganatosan omles, szakadds, torkolat. Cod. Dip. Arp. Verancs. IX. 212. Quamquam solent excommuCont VI. 362. Decimum predium est, quod vo- nicalis conditionalem quandam absolutiosiirgelhetne. Samb. Tyrn.
Condescensio ad castra, actus ca- calur Fizeg, super ripam Danubii in conde- nem dare canon:sta?.
Conditionaliter, sub condiiione; felstra sequendi; tdborba szdllds. Monm. Co- scensu ipsius fluminis in Danubium, in quo
teteleven. Werb6czi 424. Et, si successor ipse,
mit. Trans. 1.419. quod ad condescensionem ipse locus suum sumpsit vocabulum.
dominorum nobilium ad castra pcrtinet.
Condicionarius, qui sub cerlis con- vigorc huiusmodi contraclus, qui naturam,
Condescensio bonorum, bonorum ditionibus operam naval; beres. Knauz. M. E. vimque Donationis conditionaliter sapit et
concessio, alienatio; joszdg dltalszdllds. Sir. I. 329. cum suis servitoribus condicio- habet elc. Szegedi Ruhr. Pars. II. p. 160. Nobiles Profugi in liberis Civitalibus domos emere
nariis.
Torvt. Msz.
Condescensio Causse, (DuC.) deCondicionatus, 3., condicionalis; fol- conditionaliter possunt. Cf. Gaj. Dig. 25.,
posilio et collapsio causa? (Not. Samb. Tyrn.). te'teles. Knauz M.E. Sir. 1.407., 530. deusnon 1., 17.
Conditionare, conditionem dare, proCitatio irrita vel litis in alios translatio (Moln. omnia facit potenlia ordinala sed condiciponere; feltetelt szabni. Cod. Dip. Bru'ss.
Alb.); perletetel. Cher. Jus. Eccl. 354. Causa onata.
Condictare, pro: condicere, conferre, IV. pass.
condescensio et iudicis recusatio, Evenire poConditionarii, lavernici, custodes rei
tesl, tit sententia in Foro Ecclesiastico lata non disceptare de aliqua re ; ertekezni. G. Fej. T.
semper subsistat. Si quippe causa talis in eodem XI. V. Un. 320. qua?cunque per diclos oralo- cellarias; pinczemesterck. Urk. Sieb. I. 102.
assumalur iudicanda, qua eorsum non special. res noslros condictata. Iractala, conclusave an. 1268. Conditionarii nostri, scilicet lavernici noslri, qui vulgariter kurmis tarnuc diWerboczi 457. Quod Causarum Condescensio fuerint.
Condictio, Vox Ulpiano el Jurisconsultis cunlur. (kurmis cerevisia? genus e zea coclse)?
duobus modis fieri solet: Primo quidem per
Judicem, quando scilicet Judex causa? perlecta Nota, quam sic exponil Festus : Condictio, in Conditionarius, i, servus, qui aliqua
aclione el acquisilione acloris simul el evo- diem cerium ejus rei, qua? agitur, denuncialio. servilii seu servilulis condiiione obligalus eral;
calione inde subsecula bene calculala, lale vi- Du C. V. Actio; bevddolds, kereset, panasz, cseled, udvari szolga, udvarnok. Pfahl.
lium vel errorem in lileris ipsis Evocaloriis szemely ellen valo kereset. Slat. Jur. L. III. Jus. Georg. XXII. Qui nexu feudal! adslricli
deprehendet, quo prsepediente sententia ac p. 92: Condictio vero furti ei demum com- erant Servientes vocabanlur; illi vero nexu
ministeriali ligati communiler Jobagiones, pasiudiciaria deliberatio debito modo ex huius- pelil, qui dominium habel, vel hseredi eius;
Condictio furti; a lopott joszdg sim vero eliam Conditionarii, Ministri (S
modi aclione pronunciari non poleril.
Werboczi 463. Secundo modo Causarum Con- ugyeben inditott kereset. Nagy Jus. Trans. Ladisl. L. HI. C. 21.) Ministerialesque comdescensio vel Depositio fit per Actorem cum Sax. 168. Actio furti el condictio furti pellabanlur. Szaz. XV. 553. kiralyi, kiralynei
onere sex Marcarum minoris ponderis seu ilaque differunl inler se 1. Condictio fur- udvarnokok (udvornici) es cseledek (condilioulpula florenos auri facienlium in duabus Ju- tiva ipsam rem cum fructibus lam perceplis, narii) kulonfele osztalyaival, milyenek: lardici (coram quo his ipsa mola fuerit) in terlia quam percipiendis, omnique inleresse vel si nokok, aszlalnokok, poharnokok; szakacsok,
vero Parlibus; in causam attracto persolven- res inlerieril, seslimalionem eius, quanli ea lovaszok, szekeresek, vadaszok, peczerek, solydarum: Bum videlicet Actor suam aclionem repelit, actio aulem furti poenam saltern per- marok, madaraszok, halaszok, kovacsok, kardhordok, igriczek (zeneszek).
et acquisilionem ex sua negligenlia vel scri- sequitur.
ptoris vilio aul alio quocunque errore occurCondictio indebiti; a nem tartoConditionarius vel Conditionarente, male el indebile positam ac declara- zott penz utdn kereset. Comp. L. III. V. 3.: lis Regis vel Reginae V. Servi fiscales.
lam cernil el obesse polius quam prodesse Si quis indebitum ignorans solvit, condiCoiiditionate, ea lege, sub condiiione,
sibi consideral; anlequam discussio illius cere polerit.
alias: condilionaliler; dllamdnyosan, felcausa? fiat, perse vel suum Procuratorem,
Condilectio, amor mutuus; kolcsonos te'telesen. Georch. H. T. II. 126. Pril. Abaci.
earn, cum onere el gravamine pra?notalo szeretet. Pel. Pom. L. X. P. IV. Art. III.: 64. Wagn. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. X.
sponle deponi sopirique et condescend! facil. Quarta.ralio condilectionis; tanlus est enim 9. Cher. Jus. Eccl. II. 375.
amor beate virginis ad quemlibet, eliam miniConditionatus, 3., condiiione nixus ;
Cf. Hajnik. Perjog413.
Condescensio citationis, irrila ci- mum gloriosum, quod omnis a m o r . . . quasi foltett'les. Cher. Jus. Eccl. II. 139. Denique
adhuc esl votum conditionatum, vel absolalio ; idezes leszdllitdsa. Torvl. Msz.
punctus centri ad firmamenlum.
Condilectus, 3., dileclus; szeretett. lutum.
Condescensio judicatus, V. s.
Conditor, oris, dulciarius ; czukrdsz.
condescendil; birosdg leszdllitdsa, aldszdl- Pel. De s. Margar. s. I. c. 2. Minislram voluil
Chrislus Marlham et condilectum discipu- Lzb. Cod. Med. T. II. 242: Conditoribus,
lasa. Torvl. Msz.
labernariis . . . prohibealor . . . ne pulviCondescensio levatse, irrila causa lum sc. Joannem.
CondinientariusJ 3., ad condimenla sculis . .. elecluariis ... pra?paralis, mosellis,
mola; per folvetelenek aldszdllitasa, v.
szdlldsa. Torvt. Msz.
perlinens; fuszer. Kronst. III. 3., 283: tabulalis ad farmacopolas... perlincntibus
Condescensio
prosecutionis marsupia condimentaria. Cf. Plin, 19., 6.32. qusestum exerceant. Cf. Hor. Sat. 2., 2., 49.
Condirector, socius direcloris, ludiConditor sachari, pistor dulciarius;
causa3, litis in alios translatio ; a pornek
valakire szdllitdsa. Torvl. Msz.
mag\s[ri,(isk) igazgatotdrs.Kormocb. foreal- czukrdsz. Bene Pol. 108.
1. Conditorium, scrinium vestimenioCondescensoria, sentenlia conde- isk. Ert. Bpest. 1895. p. 117.
scensionem insliluens; leszdllito itelet. Kass.
1. Conditio, ignobilitas (Du C.) obnoxi- rum reponendorum et servandorum ; ruhaJur. Civ. I. 7. exceptoriae seu condescen- alio; alattvalosdg, alattvaldi kotelek. Tor. szekreny. It. guardaroba. Gall, garde-robe,
armoire. Car. Bel. De arch. 49. Proximum
soriae. Georch. H. T. IV. 164. Ez illyen Ite"- Tar. 1893. p. 21.
2. Conditio, (Du C. al. sensu) institulio huic muneri (Cubiculariorum) et illud fuit, ul
leleklol (kiveven a jobbagyrol igazsagot szolgaltalo impensionalis pereket, mellyekben a privala ; magdntanitds. Teul. Schul: I. 269: vesies regias mundas adservarent, posila a
leszallilo Condescensoria il61elet fellyebb Conditiones ... seu informaliones privatas. Rege in conditoria referrenl. Cf. Ammian.
18., 9.
viheti, a Felperes fellyebb vitellelo" (Trans- Nill. Symb. p. 660.
2. Conditorium
Condominus
Conferentiarum minister
l
159
2. Conditorium, feretrum in quo reli- uradalom. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 18. E Paschale); mihi videtur a processione nomen
quiae sacrae reponebantur; ereklyetarto. Condominium rursus dividuum aut indivi- duxisscV. Germ. Conduct. Szaz. VII. 328.
Batty. Leg. Eccl. T. I. p. 398. Cf. Inscrip. duum.
datum in conductu Paschatis.
Orelli no. 2473.
Condominus, (Du C.)ejusdem dominii
Conduit-Lista, morum censura; maConditura, ae, (Du C.) conditio ciborum; socius; birtoktdrsr. Condominus imperil; gaviseleti jegyzek. Kass. Ench. II. 31. Confuszerezes, becsindlds, befozes. Wagn.
uralkodotdrs. Rak. On. p. 283. 1. 3133. duit-Lista semper adjiciatur sententiis contra
Condividentes, socii divisionis; osz- (32.). Quamvis enim Supremus Vezirius ... delinquentes ad navium attractionem condemtdlytdrsak. Proj. Leg. Civ. 165. Kovy El. pro condomino imperil habeatur,in re non- natos latis. Norm. Ordin. an. 1786. 12. sept.
290. Prater proelendens ob dubios natales a nisi Sclavus et primus servus Sultani est.
Condura, se, (gr. XOVTOVQK. Racki:
Divisione exclusus, via Ingestionis in procesCondonanter, ignoscendo, condo- xovvrskdq unde vend; gondola, xovtcq
sum successionalem ex defectu alterutrius nando, patienter; megbocsdtolac, onmeg- brevis fKAq navis) (Cf. Du C.); hajo. Rac.
condividentium enatum non proficiet. Pel. adon. Pel. De s. Andr. s. I. c. 2.. Crux pce- Mon. SI. VII, 298. Ljub. Mon. SI. IV. 38. an.
Pom. In. nat. Dom. s. VII. c. 1. factus est fra- uitentiae... debet assimilari Christo in pa- 1361.
ter noster condividens nobis hereditatem tiendo condonanter.
Conestabilis, ex Comes stabuli (Du C.)
suam.
Condonatarius, qui particeps, socius summae rei belljcse praefectus in Gallia; tdCondividere, inter se dividere, com- est donationis, socius Donatarii; adomdny- bornagy. Gall, connetable. Pray Hist. p. 36.
Confalonus, i, (Du C. confalo) vexilmuniter dividere; kozosen megosztani, tdrs. Csaplov. Nucleus p. 101. Kovy El. 343.
osztozkodni. Kass. Jur. Civ. I. 190.
Condormientes, (Du C.) Haeretici l u m ; zdszlo. Rac. Mon. SI. XIII. 270. an.
Condivisio, haereditatis divisio; drdk- saec. 13 in Germania. A Toletano quodam se- 1359.; confalonum ad modum penoni de
segfelosztds, osztozkodds. Cod. Com. ZichyductiLuciferiimaginemadorabantin loco prope syndone lorto ... cum arma . . . regis HunVol. V. 77 : possessionem ... fratrum con- Coloniam responsa accipientes. Sine discri- gar ie.
divisionalium eisdem per viam .. . frater- mine aetatis sexusque somnum capiebant;
Confaveiicia, favor. V. textual sub
nalis condivisionis eorum cessam et de- egyuttalvok. Nagy Hier.
confovencia; kedvezes. Cod. Dipl. And. V.
ventam.
1. Conducere, postulare; igenybe IV. p. 348.
Condivisionalis, divisionis particeps; venni. Germ, in Anspruch nehmen. Chr. Dubn.
Conleccio, Confectio, dulcia cruosztdlyos, reszestdrs. Pfahl. Jus. Georg. 22. p. 46 : Quia vero illud grande opus inceptum stula ; hoc vocabulum eandem habet vim et
Nam uxor in rebus per maritum suum stante multos annos conduxerat etc.
significationem, ac confezzio in sermone Itaconiugio conquisilis semper particeps eicondi2. Conducere, vehere; fuvarozni. It. lico; csemege, czukros siitemeny. Fr. Lib.
visionalis efflcielur. Fej. 1., 117. et passim. trasportare. Gall, voiturer, Monm. Comil. IV. Rt. II. 119., 124. emere feci de diversis conCondivisionalitas, ius, conditio con- 654. ac insuper de singulis quatuor fumis, de feccionibus. Ljub. Mon. SI. IV. 293. an. 1392:
divisionalium, divisio haereditarium bonorum, virgultis Currum unum dare et conduci et habebit valde gratum, si presenlabitur de zuiuris et sanguinis communio ; (testueri) osz- preslari debeant p. 656. Isti prescripti omnes charis et confectionibus. Szaz. VI. 364.
tdlyossdg, osztozkodds. G. Fej. T. XI. V. debent ire tarn ad conducenda ligna, quam la- confectiones emi... fontas decem. Pel.
Un. 500. Werboczi 115. Quoniam contractus boratores daudos ad Byhach.
Serm. Hiem. 40. u.
Conduclio, postulatio, invitatio; fblipse vim fraternalis condivisionalitatis
Confectio /uccari, opus dulciarium
in bonorum successione non tenet. Kelem. szolitas, folkeres. Cod. Dip. Fam. Com. de aut fructus saccharo conditi; czukor siiteInst. Jur. Pr. II. 528. Collaterals iuxta pro- Sztara. V. II. 27.
meny, czukros befStt. Rac. Mon. SI. XIII.
pinquitatem gradus, consanguinitatis et conConductio lignorum, vectura ligno- 296. an. 1360 : de dando ambaxiatoribus libr.
divisionalitatis atque classis bonorum. rum; fafuvarozds. Monm. Comit. IV. 654. CI. de confectionibus zuccari et aliarum
laboratores huiusmodi et Conductionem maneciarum . . . arangias, lumon et ciKovy El. 407. Kass. Jur. Civ. I. 22.
Condocefieri, una doceri, discere; lignorum ac virgultorum ad fortiflcacionem tron .. scattulas de cmmbecum melle... duodenas IV. guantorum pictorum. CC. de doegyiitt tanulni. Leges. Schol. Schem. 16. dare debeant.
Conductio militise v. militum, pleriis ... XX. de piperata.
literas minusculas et maiusculas, sententioConfectum, (Du C. confectae, arum)
lasque morales in tabula prsescriptas apta et, conquisitio, delectus mililum mercede; kabellaria, opera mellita; csemege. It. confetto,
quoad possunt, conveniente pictura reprae- tonafogadds. Torvt. Msz.
Conductitius servus, pretio condu- Confect. Arch. Rak. VIII. 343. Diversorum
sentare condocefiant.
Condolenter, condolescens, condo- ctus servus: berszolga, beres. Cod. Dip.generum confecta in vitris Nro 74. Arch.
Rak. I. 298. Vect. Ref. E. 2. Thok. Diar. 585.
lescendo, miserens, miserendo; reszvettel, Briiss. II. 309.
Conductive, conducendo, per conduConlectus, 3., condilus, saccharo temszdnva. Arch. Rak. VIII. 161.
Condolentia, dolor animi in malo al- ctionem ; kiberelve, berbeveve. G. Fej. X. I. peratus; czukorral befdzott. It. confetto.
terius, aegritudinis societas ; fdjlalds, szdna- 375. et alienaverim conductive predict as ca- Szaz. VI. 364.
meras et utilitates.
Coniederativus, 3., ad foedus perlikozds, reszvet. Condolenz. Wagn.
Conductor, comes, deductor, obser- nens; szovetsegi. Szek. Okl. HI. 165. confeCondolere, casu alterius commoveri,
dolere vicem, doloris esse participem; saj- vator, inspector; kisero, felvigydzo, vezeto. derativa concordia.
ndlni, fdjlalni, szdnni, reszt venni. Wagn. Tisztb. Ir. Torvt. Msz.
Conferentia, consultatio, deliberatio;
Condolium, condolentia q. v. Dip.
Conductor transportualis, qui tandcskozds, ertekezes. It. conferenza. Gall,
Alv. II. 187. neque parvo sufferimus concomitatur commeatum; szdllitdsbeli kiserd, conference. Epist. Proc. P. HI. p. 450: In his
szdllitds kiseroje. Torvt. Msz.
dolio.
Comitiis Poloni cum Suevis habuerunt confeConductura, (Du C.) vectura ; szeker- rentiam. Dip. Alv. I. 83. Torvt. Msz. Rak.
Condolmatica, ae, crampe: (Krampf,
spasmus Dief.); verruca ; gores, szomolcso. rel v. hajoval valo behordds. Rac. Mon. SI. On. p. 170. 1. 3537. Teut. Schul. I. 225.
Schlag. 1983.
XIII. 113. an. 1350: barcharolus uti prius haConferentialis, consultativus, delibeCondomesticus, cui cum mini domus bebat pro portatura et conductura de quo- rativus; tandcskozo. Kuk. Jur. II. 151. Litcommunis est; hdzbeli. Wagn.
libel stario bladi follaros.
terae, quas ex Conferentiali suo Congressu
Condominium, dominium commune,
1. Conductus, i, miles mercede con- sub 20. praBterlapsi Mensis Julii celebrato ...
posse ssio cummunis ; tdrsbirtok. It. condo- ductus, stipendiarius; zsoldos katona. Marc. ad me dederunt.
minio. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 18. Ratione Chr. II. 51. Ducem quoque Bohemorum ...
Conferentialis Consiiiarius,copossidentium, si Dominium unicae physicae mercede conduxit et confidebat in multitudine ferentiarum minister q. v. Art. Diaet. Pos.
personse competal, Solitarium, sin pluribus conductorum.
119. Aurei Velleris Equitis Sacrae Cassareaa
in eandem rem simul, Condominium est.
2. Conductus, us, sub conductu capi- Regiaeque Maiestatis Actual-is Intimi ConVuch. Jur. Feud. 85.
taneo, duce capitaneo; vezerlet Frak. Mat. ferentialis Consiliarii invitatione.
Condominium dividuum, Con- lev. II. 105.
Conferentiarum minister, qui a
dominium individuum, possessio
Conductus paschatis, dominica principe adhibelur in consilium; qui omnium
communis, quss dividi et quae dividi non po- Palrharum (Du C. conducto ait nundinas consiliorum principis, regis particeps est;
test; oszthato es fel nem oszthato koz ipsas significare, aut idem esse quod Clausum belso titkos tandcsos. Hor. Mem. 361. S. G.
160
Conferentiallter
Confessor
Confiscator
R. Q. Maiestatis Actualis Tntimus Stains Con- qui Christum confess! et carceri mancipati tuendis; hatdrdr, veghelyi katona. Torvt.
ferentiarum Minister.
nondum susceperant in quaastione tormenta. Msz.
Conferentialiter, per congressum, Cf. Lactant. Mort. Persec. 35. Sidon. Ep. 7.,
Confinitas, confinium. Fej. X. 2., 47.
deliberationem ; ertekezletileg, Kuk. Jur. IT. 17. passim ap. script, ecclesiasticos.
de domo Stephani filii Beer hospitis in conti257. ut sua Maiestas Sacratissima Benignas
2. Confessor, Confessarius, sacerdos, gua confinitate balnei.
Regias Resolutiones Suas, per Dominos Status qui est alicui a confessionibus; gyontato.
Confirmabilitas.affirmatio, probatio;
et ordines conferentialiter etiam congregan- Cod. Dip. Arp. V. 41.
bizonysdg, meger6sites. Pel. Pom. L. VIII.
das, excipiendas elargiri dignetur.
Confessus, i, qui confessus est peecata P. I. Art. III. c. 8. Septima Stella est rationum
Conferentiarius, i, prafectus, pra- sua; bunvallo. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 55.theologorum confirmabilitas.
ses, praeposilus Conferentise; az ertekezlet omnibus vere penitentibus et confessis pleConfirmacionales (Regis), (sc. litteelnoke. Gall, conferencier. Cod Alv. I. 50. nam suorum peccaminum veniam indulgemus. ra?) confirmationem continentes; megerosito
Confestio, dulciaria; czukros siite- level. Pesly Szor.III. 124.
A csaszar levelet es az ministereke^t is ki kell
vinni az conferentiariusok resolutiojaval... me'ny. It. confetto. Szaz. I. 383. Item duo
Coiifirmandus, (Jus. can.), catechuConieribilis, quod conferri potest vel vasa de argento magna pro confestionibus menus ; avatando, bermdlando. Torvt.
modo raguseo facta et laborata.
donari; adomdnyozhato. .Proj. Leg. Civ.
Msz.
Coiifibulare, (Du C.) fibulis connectere;
Confirmans, qui chrismate ungens con166. Donatio per eventualem defectum impetrata, velut Bona nondum caduca, adeoque osszecsatolni. Obs. Jadr. 394. ex tredecim fert robur baptisatis; be'rmdlo. Georch. H.
non conferibilia pro obiecto habens, non tignis ad invicem ferro connexis ac confibu- T.I. 117.
valet. Kuk. Jur. II. 117.... per Dominos Sta- latis.
Confirmare, s-olenni ritu baptisatum in
Confibulatio, (Du C.) connexio, actus coatiim christianorum recipere; megerdsitus et Ordines non modo sit conferibile (offifibulis connectendi; osszecsatolds. Fej. V. II. teni, megbermdlni. Torvt. Msz.
cium Capitaneatus). Burian Blandr. p. 96.
Conf eribilitas,proprietas rei, qua? con- 454. in commutabili animo disponentes con1. Confirmatio, (Du C.); megerdsite's,
ferri potest; adomdnyozhatosdg. Proj. Leg. fibulationis huius vinculum indissociabiliter bermdlds, konfirmdczw.il. confermazione.
Civ. 168. ut hac mensura limitatum Jurisdictio- observare.
Gall, confirmation. Germ. Confirmation. Cher.
Conficere, condire, saccharo tempe- Jus. Eccl. II. 120. Confirmatio est Sacranis Sacrse Regni coronae exercitium primo
Regni Magistratui attributum arctioribus ali- rare ; czukrozni ; becsindlni, czukorral mentum, quo baptisatis confertur robur turn
quando terminis constringatur et ad calculum befozni, besozni. einmachen. It. confettare. ad fidem firmiter tenendam turn ad ipsam inmathematicum exigatur, communis sensus in Szaz. VI. 364.
trepide profitendam. Torvt. Msz. Cod. Dip.
Confidentialis, V. Simonia confi- Arp. V. 43.
eo coaluit, ut conferibilitatis mensura, re
late ad quanlitatem compellatione et numero dentialis. Kon. Egyh. 427.
2. Confirmatio,(lilterae confirmationem
Configere, equum clavo male impacto continentes); megerdsito level. Kov. Form.
inlegrarum Sessionum designetur.
Conferimentum, donatio; adako- debilitare.; megnyilazni. Equus solea con- St. CXLIX, Confirmatio Facultatis libros
flxus; megnyilazott 16. Ger. vernageltes censurandi.
zds, adomdny. Ljub. Mon. SI. VI. 72.
Conf erruminare, ferruminare; osz- Pferd. Par. Pap.
Confirmatio extrema, unctio exConfiguratio, forma externa; alaku- trema ; utolso kenet. Szek. Okl. I. 149.
szeolvasztani, osszeforrasztani. Germ, zusammenlothen. Tomts. 119. si binas quasvis Ids, alak. It. configurazione. Curios. Misc. 108.
Confirmationaliter, confirmando;
lamellas una sui facie penitus conferrumi- sed in singulis constellationibus alias et alias mcgerositve. Bek. Paszt. III. 644. an. 1700.
configurationes Planetarum cum Stellis a sacratiss'ma maiestate confirmationaliter..
nemus. Cf. Plin. 27., 3., 45.
Conf essare, confiteri; bevallani. Nagy. flxis fieri. Szaz. XVI. 157. culturalis configu- impertitum.
ratio.
Jus. Trans. Sax. 183.
Confirmative, confirmando; megeroConfinalis, e, confinis; hatdros. It. sitdleg. D. Raczk. p. 68: continentes in se
Confessarius, i, (Du C.) conscientise
arbiter, moderator; qui est a sacris confes- confinante. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 175. confirmative similiter litteras Privilegiales.
sionibus, arcanus iudex ; gydntato. Oltv. Act. quandam particulam lerre culture unius aratri Szek. Okl. IV. 17.
Synod, 58. Otia. Bachm. 198. ita sequitur, sufficientem terre sue confinalem. Cf. Auct.
Confirmator, curator; biztos. Knauz
ad illos, quiinlernum hominis cuiusvis habitum de limit p. 310. Goes.
M. E. Str. I. 75., 48.
noverunt, ad. Confes>>arios videlicet, facultaConfinans, confinis; hatdros. It. conConfirmatoria, litter* approbationem continentes ; megerosito level. Haz. Okl.
tem lectionis sacrae Scriptures concedendi per- finante. Dip. rel. reip. Rag. 337.
linere. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 21 2. Confinare, finibus terminare, confinem 338. an. 1407.
Confessatum, confessjo ; Auslr. Aust. esse; hatdrolni, hatdrosnak lenni. Dip. Confirmatorium privilegium,
Palma. Ref. P. 3. . 6: Contraria autem ex rel. reip. Rag. 337.
confirmationem continens pr.; megerosito
parte cum ex confessatis luis manifestum
Confinarius, 3., conterminus, finiti- szabadalom. Sz6k. Okl. I. 35.
Confirmatorius,3., confirmans; megevadat.
mus; ad confinium habitans; szomszed,
1. Confessio, (Du C.) oratio, qua? a voce szomsze'dos; hatdrsze'li. Rak. On. 260. erosito. Knauz M. E. Str. II. 770. V. Littera
conflteor vulgo incipit. Marc. Chr. II. 55. et in 3738.. .. Secundum morem Port* ad con- confirmatoriae.
Ymnis et confessionibus benedicebant Deum. finarium Passam Hotinensem relegatus . . .
Confirmatrix, qu;e confirmat; meg2. Confessio, 1. religio; 2. qua delicta
Confinatio, actus intra limites coe'r- erosito. It. confermatrice. Otia. Bachm. 185.
Traditio tibi pra'tenditur authrix, consueludo
Deo profltemur (Du C.) 4. vallas, hitvallds; cendi ; hatdr koze szoritds. Torvt. Msz.
Confinatus, 3., confinis; hatdros. confirmatrix et fides observatrix. Cf. Terlul.
"2. gyonds. Torvt. Msz.
Cor. Mil. 4.
Confessio Auricularis, confessio Ljub. Mon. SI. III. 170.
peccatoris sacerdoli in aurem dicta ; ftilgyoConfinianus, 3., confiniarius; hatdr...
Confirmatus, i, in fide servanda el
nds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 494. Tor. Tar. 1886. p. 663. militum confinia- profitenda corroboratus, a sacerdote confirConff ssionale, sella, cathedra audien- norum.
matus; megbermdlt. Georch. H. T. I. 117.
dis confessionibus; gyontatoszek. It. confesConfiniaria Linea, linea confinium,
Confiscabilis, quod fisco addici posionale. Serm. Cat. 174. Quia in poenam pec- limitum ; hatdrvonal. Act. Diaet. Pos. 83. qui test ; elkobozhato. Opin. 1802. I. 2.
cati ita a D. Deo ordinalum est, quod illud de- prescript! Terreni ocu!ari Revisione pra'sente
Confiscare, bona alicuius publicare,
beat manifestari vel sponle in Confessionali etiam FiscoRegio necessitatem et quantitatem proscribere, in publicum conferre, fisco addicoram uno Dei vicario vel in die judicii coram Lineae Confiniariae cognoscent.
cere; elkobzani, elzsdkmdnyolni, elfogtoto mundo.
Confiniaria Militia, mililes finibus lalni, lefoglalni. Gall, confisquer. Wagn.
Conf essionistse molles, (Du C.) sic tuendis imposili; hatdrorseg, veghelyi ka- Torvt. Msz. Olah Cod. Ep. 618. D. Raczk. 65.
dicti Lutherani, quorum princeps erat Melanch- tonasdg. Szaz. XI. 60. Torvt. Msz.
Cf. Svet. Calig. 16. Domit. 12.
ton ; lanyha hitvallok. Nagy Hier.
Confiniarius, 3., in limitibus constiluConfiscatio, addictio in publicum v.
1. Confessor, (Du C.) qui confiletur fldem tus; limitaneus; hatdrvideki. Tor. Tar.fisco; elkobzds. Tor. Tar. 1886. p. 130. Cf.
vel peecata; hitvallo, valldstevo, gyond. 1886. p. 499. confiniariorum irrupliones. Flor. 3., 9. 3.
Torvt. Msz. Funda David. J. 2: Confessores
Confiniarius miles, miles finibus Conliscator, qui aliquid in publicum
Conflatorium
Confortatio
Congaudere
161
fisco addicit; hivatalos elkobzo. Szaz. VIII. cere; erositni, megerdsitni, megszildr2. Confraternitas, reform, esperes377.
ditni, uditni, vigasztalni. It. confortare. seg. Ger. Seniorat. Ker. Nap. 104.
Conflatorium, i, (Du C.)offlcina venis Marc. Chr. I. 61. Confortatum est regnum
Confraternium, conlubernium, collemetallicis excoquendis; olvaszto hdz. Szil^gyi in manu Geysas Regis. Fej. HI. II. 371. Szentiv. gium, Confraternitas; tiszttdrsasdg, szellemi
Szdz. XXX. 838. officinae sive Conflatoria se- Cur. Misc. Dec. II. P. II. 287. Curios. Misc. II. testverseg. Gal. confr^rie. Jokai Debr. lun.
parantia argentum a cupro vulgo Zagerhwthen 239. Confortare crocum dixerunt exhila- 94. et passim.
nuncupatam. Schlag. 1063. Cf. Vulg. Prov. rando. Cf. Vulg. Carm. 71. Lactant. 4., 15.
Confricatio, actus confricandi; dorConfortatio, actus recreandi, roborandi; zsoles, surolds. Maty. 370. Cf. August. Conf.
27., 21.
Conflictus, ad conflictum venire: proe- confortandi, erosites, udites. Curios. Misc. 4., 8.
lium committere. Vopisc. Car. 10. (Du C. exer- II. 273. Odores ad Confortationem Cordis
Confrontare, componere aliquem cum
aliquo, conferre,; szembedllitni, szembecitus dissipatio); iitkozet, osszeiitkozes. pracipue utiles sunt.
Confortativus, 3., corroborandi, h'r- sitni, osszehasonlitani. Jokai Rab. R. I.
Gall, conflit. Marc. Chr. ad conflictum non
audentibus sc. Bohemis venire II. 54. Sim. de mandi vim habens, recreans; megerdsito, 190. Torvt. Msz. Rak. On. 113., 38. 114., 1.
Keza Chr. I. 3., 1. Cf. Pacat. Paneg, ad. Theo- felbdtorito, udito. Pel. Pom. L. I. P. IV. Art. (113., 38.) Kovy El. 684. Arch. Rak. IV. 225.
I. c. 3., 0 verbum dulce, o verbum spei concum fassione confrontata.
dos. 34.
Confrontare par cum original!,
Confluentia, ae, confluvium; dssze- fortalivum. In parasceve s. I. c. 4.
folyds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 148. Confortator, qui flrmat, corroborat; comparare transcriptum cum exemplo; part
tdmogato. Batty. Leg. III. 504. an. 1455.
osszeegyeztetni, osszehasonlitani Torvl.
Cf. Macrob. Sat. 7. 4.
Confortatrix, qua flrmat, corroborat; Msz.
1. Conlluxus, us, V. Confluentia. G.
Fej. T. XI. V. Un. 407. usque confluxum erdsitd(no). Szilady Irodt. Kozl. VI. 3. 379. Confrontatio, 1. aclus confronlandi;
Confortum, corroborate; biztositek. 2. comparalio, collatio (Du C.); i. szembeamnium.
2. Confluxus, i, concursus; gyuleke- Ljub. Mon. SI. IX. 17. an. 1409 : informentur allitds, szembesites; 2. egybehasonlitds
zes, todulds, csodule's. Torvl. Msz. Rak.provisores... pro suo conforto, quod mitti- (cum originali). Tiszlb. Irm. Torvl. Msz. Georch.
On. p. 224. 1. 2931.
H. T. IV. 139.
mus eis . . . lignum.
Confoederare, (DuC.) foedus icere, soConfovencia, as, (a Catulliano confoConfrontatio libellorum, collalio
cietatem inire ; szovetkezni. Act. et Doc. Ra- vere) favor; meleg pdrtolds. Cod. Dip.labularum publicarum censoriarum; adokoczy p. 23: diligenti. . . resolvimus animo, And. V. IV. p. 348: non noslrorum adver- egyeztetes,adokdnyvegyeztetes. Torvl. Maz.
quam sit dubium .. . quamque saepe periculo- sariorum contra nos et dictam ecclesiam noConfrontator, Iributum pro reditu slasum cuique tractare et confoederare cum stram litigancium declinatoria instante confa- biliens ; adokonyv egyeztetd. Par. Pap.
Regibus. passim ap. script, ecclesiasticos et vencia, sed libramine equitatis el mere iusticie
Confrui, frui, uti aliqua re cum celeris ;
confovencia.
egyutt elvezni, haszndlni. G. Fej. T. XI. V.
ap. Oros. 2., 4.
Confoederati, foedere iuncti; frigyeConfovere, fovere; pdrtolni, dpolni, Un. 531. quo fideles Gives el hospiles nostri
sek. Torvl. Msz.
kegyelni. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 3. fa- confruuntur.
Conf oederatio, (Du C.)foedus;i, osz- vendo Ecclesiis, ipsarum libertates et iura nee
Conf ugibilis, ad aliquem confugiens ;
szeszovetkezes, frigykotes; 2. szovetseg, non el ministros Dei, personas ecclesiasticas valakihez fordulo. Pel. Pom. L. XII. P. II.
szovetkezet. Gall, confederation. Torvt. Msz. confovendo. Cf. Afran. ap. Non. 523., 17. Arl. HI. Quia beala virgo confugibilibus et
Verancs. V. 238. Gallorum, Venetorum Polo- Appul. Mel. 8. p. 204. Hieron. adv. Ruf. 8. sibi servientibus famulis indubilanter auxinorumque Conf oederatio. Cf. Hieron. Ep. 22.
Confraccio, aclus violandi, rumpendi liatur.
(ap. Du C. alio sensu); tores. Szek. Okl. I.
Coiifusaneus, 3., (Du C.) confusus;
nro 35.
Confcederationalis, ad foedus, pa- 210. quomodo exlunc nos propler non ipsius zavaros. Tor. Tar. 1888. p. 529. confusaneo
ctum pertinens; szovetsegi. Rak. On. 170. conlraclus observalionem in fidei nostre chri- eodemque convenlu.
confoederationale obligamen.
Confusibiliter, confundendo; confuse,
stiane confraccionem ac honorum et humaConf cederatus, foederatus, socius; szd- nilatum amissionem convincamur.
ordinibus dissolutis; cum dedecore; szegyenvetseges,szovetkezett. It. confederate. Wagn.
Contractor, (templorum) praado, viola- letesen, gyaldzatosan. Chr. Dubn. p. 150:
Torvt. Msz. Verancs. V. 256. hos confoe- tor; templomtoro', -rabid. Cod. Zichy I. regales autem fugam capienles confusibiliter
deratos suos ipse in ralificaloriis suis in- 105. confractores ecclesiarum.
recesserunl el p. 157: armis eos spolialos
cludet.
Confractorium, (Du C.) dicitur in abire confusibiliter compulil ad omnium
Conlormis, conveniens, accomodatus, Missali Ambrosiano ilia oratio, quas sequitur confusionem soldalorum. Pel. Serm. Hiem.
congruens ; ills, megfelelo. Pazm. Dial. 593. fraclionem Hosliaa; kenyerszego imddsdg. 3.1.
Confusionis opprobrium, ignomiCf. Sidon. Ep. 4. 12.
Nagy Hier.
Confragium, locus ubi venli concur- nia; meggyaldztatds. Bally. Leg. T. II. 212.
Conformistse, Bel. Geogr. 114. Religio Reformata in Anglia . . . in Episcopalem, runt ac sese frangunl. (Du C. confrages); szel- an. 1222. ei confusionis opprobrium infePresbyterianam et Puritanam distinguitur. In toro hegy v. szikla. G. Fej. VII. 236., 184. ralor.
qua, qui cultum numinis ad liturgiam confor- protenditur usque ad confragium, quod vulConfusum, i, res confusa, lurbida; zamant Anglicanam, Conformistae; qui vero gariler Wimprech (Windbrech) dicilur et ab varos dolog. Pazm. Dial. 183.
non conformant Non Cowformistae adpel- eodem confragio, quod Wimprech dicitur. Ibid.
Confusus, idem ac fusus, stratusque,
Wimprech: Windbrech, Windbruch.
lantur.
viclus ; megvert, vereseget szenvedett. S.
Conlormitas, 33qualilas, convenientia
1. Confrater, socius eiusdem ordinis, de Kz. Chr. I. 4., 1. In monlanis pervenitlansimilitudo, congruentia; egyenloseg, egy- collegii, contubernii,claustri, ecclesiar, szerze- dem Aquilegiam, cuius magnitudine circumformasag, illdseg, megfeleloseg, hasonlo- testdrs, tiszttdrs. Gal. confrere. Jokai Mire specta stupefactus se confusum reputabal, si
sdg, egyezo'seg. Torvt. Msz. Pazm. Dial. 430. Megven. III. 117. hyberni konfraterek. Oltv. dictam civilalem inexpugnalam reliquisset.
Fej. X. I. 279. Rak. On. p. 356.1. 2124. Synod. 106. Ker. Nap. 243.
Congassus, i, moneta? genus temporiConformiter, squallier, congruenter,
2. Confrater, membrum Cehas; czeh- bus Ra"koczianis (Germ. Kongassen, a kongo,
convenienter; egyezo'leg. Torvt. Msz. Fej. X. tdrs. Kov. Form. SI. 442. sed in omnibus ser- sonans); kongo penz. Pro. Pr. an. 1708.
I. 478.
vitiis ... cum eisdem Confratribus teneatur 8-va maji Seynd in die Stadlwag soviel LiberConformus, 3., conformis; Magy. Tor. esse unilus.
liner Oder Kongassen gelifert worden. . . .
Tar. XV. 104.
1. Confraternitas, (Du C.) Ceha, So- Besztb. Levt.
Gonfortabilitas, confirmatio; felbuz- dalilas; czeh, tdrsasdg, egyesulet, testillet;
1. Congaudere, una cum aliquo gaudilds, bdtoritds. Pel. Pom. L. XII. P. II. Art. szerzet,szerzetesseg^ Gal. confralernite". Kov. dere, una gaudere; egyutt oriilni. Fej. II.
3. Circa tertium mysterium, scilicet conforta- Form. St. 442. medietatem dicti Magislri Cer- 37. infirmis compatiens, benevolenlibus conbilitatis.
dones devolionis Zelo instigati sibi in Con- gaudens. Cf. Tertul. adv. Gnos. c. 13. CiConfortare, (Du C.) fortem reddere, fraternitatem eligere cupivissent. Wagn. prian. Ep. 50.
passim ap. sequiorisaaviscriptoresLact. Hiero- Oltv. Oct. Synod. 28. Claustrorum et Confra- 2. Congaudere,gaudio salutare; ordmmel udvozolni. Ljub. Mon. SI. XVII. 121. an.
ny;n. Vulg. Interpr. flrmare, corroborare, refl- ternitatum.
21
162
Congaudium
Congregatlo comitatus generalis
Conludex
1422: pro congaudendo de creatione re- stini sequuntur. Auctor earum erat P. Fourier, praetextu congressus simulati Rencontre
gis... eligatur... ambassiator.
qui eas circa flnem saec. 16. fundavit apud nos dicti Duellantes, aeque capitis poena puniantur,
Congaudium, Ia3tatio, gratulatio; or- in Hungaria an. 1765 receptse Posonii educa- et qualiter similes congressus prspediantur,
vendezes, orom. G. Fej. T. XI. V. Un. 295. tioni sexus sequioris semet impendunt.
pra3scribitur. Norm. Ordin. an. 1752. 7. Aug.
per eorum medium suum assensum celebri
Congregatio comitatus generaCongrua, tributum ecclesiasticis compecongaudio nobis fecit patefieri.
lis, convenlus omnium com.; nagy gyules, tens, conveniens, portio congrua ;illetek,jdCongellus, 1. (syncellus) (Du C. pro vdrmegye kozgyulese. Torvt. Msz.
randosdg (papi). Cher. Jus. Eccl. II. 239.
Concellaneus) 2. Hieros., patriarchs viventis
Congregatio consistorialis, a Congrua Pastorum animarum. Summa prodesignates successor; i. lako tars; 2. seged Sixto V-to papa ex 812 cardinalibus conventuum ad pastorem animarum intertenenatyaersek. Nagy Hier.
stans concilium ; V. Sixtus papa alapitotta dum requisita portio congrua aut simpliciter
Congeneratio, afflnitas, consanguini- 812 bibornokbol dllo osszegyulekezes. congrua nuncupatur.
tas, afflnes; rokonsdg, nemzedek. G. Fej. Kon. Egyh. 252.
Congrua viduse, pecunia viduse alenX. I. 320. et ipsorum proximis et congenera- Congregatio de propaganda da?, sustinendae data, destinata ; ozvegy tartionibus.
fide, hitterjeszto szek. Not. rel. II. 130: tdsa. Art. D. 1840. p. 29.
Congeiierationalis, eiusdem gene- Gregorius 15. us an. 1622. illustrem de pro- Coiigrualis, ad congruam pertinens;
ris, agnatus el cognatus, consanguineus, propaganda fide congregationem, qua? ex 13 papi illeteki. Oltv. Act. Synod. 19. quotta
ximus ; ver szerint valo atyafi, testver- Cardinalibus, 2 Presbyteris, uno Monacho et congrualis.
atyafi, ugyanazon nemzetseghez tar- scriba constat, inslituit et magnis proventibus
Congrue, congruenter; egyezon}osszetozo. Torvt. Msz. Fej. VIII. I. 530. Csaplov. auxit, cuius institutum esset religionis Chri- illoen. Wagn.
Conhospes, socius hospitis ; vendegstians propagationem per universum orbem
Nucleus 82. Fej. X. I. 235.
Congentilis, ejusdem gentis; ugyan- dirigere. Ex hac congregatione Missionarii tdrs. Fej. V. 1., 81. Si vero aliquis ex ipsis
hospitibus discordiam moverit cum conhosazon nemzetsegii. Kuk. Jur. II. 113. Cf. ad remotissimas gentes mittuntur.
Congregatio Generalis Palati- pite suo.
Inscr. Orell. Nro. 2491.
Coniacere, una cum aliqua re iacere;
Conglomeratic, Congestio; ver nalis, nddori torvenyszek, birosdgi gyuosszetorlddds. Regul. Turm. Prat. 89. quse les. Benz. J. H. 266 : Judiciorum Criminalium egyutt fekiidni. Fej. X. 2. 386. possessioremedia sint contra sanguinis sub maxilla con- conditio hsc est: Regnante Mathia Corvino n u m . . . in dicto Comitatu Pilisien. existenglomerationem (Mauseln)..,
Palatinus Regni quotannis singulos Comitatus tium in contigua commetaneitate coniacenConglomeratum, i, congeries, strues; peragrare, et de malefactoribus sub dio super tium.
Coniectare, (Du C.) decernere (tribugyulveny, halmozat. Gall, conglomerat. colliculis iudicium administrare solebat, quod
Judicium generale seu Palatinale, nee non tum); kivetni adot. Mem. Pauli. 431. creati
Szaz. VI. 541.
Conglorificare, (Du C.) similiter atque Congregatio Generalis Palatinalis appel- fuerunt quatuor coritatores et exactores conuno modo laudare, eandem laudem et gloriam labatur. Propter abusum vero an. 1478. subiectus qui deberent coniectare dictos 5. mill,
tribuere alicui, coadorare; kozosen dicsoi- lata et Comitibus supremis, aut Vice-Comitibus vel pignora aurea.
Coniectator, qui tributum solvendum
teni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. X. 114. potestas data est, reos criminis puniendi, ita
Fej. I. 129. Cf. Tertull. Resurr. Cam. c. 40. ut conventus peculiares habeantur, quos Se- describit; adokiveto. Gall, repartiteur des
des Judiciarias, contracte Sedrias appel- contributions. Mem. Pauli. 431. Die Martis 3.
Cod. Just. 1., 1., 4.
eiusdem mensis idem conieclus fuit et cepit
Conglutinosus, 3., glutinans, glutini lant. Hajnik Perjog. 13.
similis; enyves. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. Congregatio Mariana, sodalitas, exigi per ipsos coniectatores.
Coniecturaliter, coniectura, (Du C.
P. VII. 178. Cuius ratio desumitur ex dicto sodalitium, conventus Maria? honoribus instilentore seu humore tenaci conglutinoso. Cf. tutus ccetus ex litteraria iuventute collectus, coniecturative); gyanitolag, hozzdvetoleg,
Veget. 2., 12., 2.
conflatus ad Divins Matris honorem sodalitium kovetkeztetes utjdn. Torvt. Msz. Otia Bachm.
Congnis, cuneus; ek. It. cogno. Ljub. scholastica? iuventutis Virgines Matris nomine 50. Curios. Misc. 182. II. Rak. Gy. 437. Cf.
Mon. SI. XXII. 28. an. 1454: vallicella . . . congregalum; Boldog Asszony tiszteldi Sidon. Ep. 9., 11.
Coniecturari, (Du C.) coniicere, congyiilekezet, iskolai kor, tdrsasdg Maria
intra hos congnes.
iecturam facere; hozzdvetoleg kovetkeztetni.
Congradare, fors. contrahere, convol- tiszteletere. Wagn.
vere; osszegongyolgetni. Obs. Jadr. 405.
Congregatio PP. Piarum Scho- It. conghietturare. Gall, conjecturer. Cod. Dip.
Sed Sagulare> in quo erat, congradat et con- larum, Pianists; piaristdk szerzete. Bruss. Burg. p. 248. Et quia nee orator nee
Curios. Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. mercator invenitur, necesse est coniecturari
flxus recedere non sinebat.
Congratulanter, gratulando; ko- Congregatio PP. Piarum Scholarum eum speculatorem vel alium quempiam id generis esse. Tor. Tar. 1890. p. 436.
szontve. Marc. Chr. II. 52. plebs autem tota approbata a Gregorio XV. 1621.
congratulanter afflrmabat.
Coniecturative, (Du C.) coniectando;
Congregatio Rituum, concilium vel
Congratulative, modo gratulantis; consilium Patrum Purpuratorum sacris ritibus hozzdvetoleg. Pel. De transflg. Dom. s. III.
koszontdkepen. Pel. Pom. L. I. P. V. Art. I. sanciendis constitutum ; szent szertartdsok c. 6.
c. II.: Sive enim accipiatur ut angelus dixerit szentesitesere atakult biboros gyiilekezet. Coniectus, us, (Du C.) tributum; ado
(kivetett). V. s. Coniectare.
istam salutationem narrative, sive ut optative, Wagn.
Coniglus, i, V. Conillus et Capredum.
Congregationalistse, Independensive ut congratulative.
Coniicere aliquid sicco calamo,
Congratulatoria, ae, (epistola) gratu- tes in Anglia et Scotia q. v. Kon. Egyh. 115.
Congregationes religiosse, con- sine calamo, sine scriplione communicare;
lationem continens ; szerencset kivdno level.
Tor. Ta>. 1889. p. 304. Congratulatoria fraternitates simplicibus sed perpetuis votis irdsnelkiil kozolni. Verancs. VII. 231. si
Regis Ungaria? ad Christianissimum Regem adslricta?; egyhdzi testveruletek, melyek- quid modo non subsitaliud, quod conjici sicco
nek tagjai orokos ugyan, de csak egyszerii fo- etiam calamo facile potest.
Francis. Bethl. Gab. Lev. 185.
Conillus,cuniculus; tengerinyul.GoA.
Congratulatorii (oralores): congra- gadalmakkal vannak leketve. Kon. Egyh. 360.
Congregator, qui congregat, accunm- Dip. Arp. Cont. VI. 126. Mantellum de burnete
tulantes; szerencsekivdno. Verancs. VII. 217.
Exspectantur oratores congratulatorii ab lat; csoportba gyujtd, halomra gyujto; cum pellibus de conillis ...
halmozo. Luc. Regn. Dalm. 178. qui profecto Coninteressatus, socius iuris, emoluomnibus christianis principibus.
Congregatio, Sedes Judiciaria (Du C. non destructor, sed potius constructor, non ment! alicuius ; erdekelt, erdektars. Horv.
al. s.); megyegyules. Szegedi Ruhr. Pars. dispersor, sed congregator, nee raptor erit. Csalad Memoriale 264. minthogy ahoz tobb
III. p. 136 : Sedes Judiciariae seu Congre- Cf. Arnob. 6. p. 199.
coninteressatusok is vannak.
Congressus, 3., exercitatus in certagationes,
Conjobagio, socius subditi operas vectiCongregatio Canonissarum de mine singular!; gyakorlott (bajnok). Hajnik gales prastantis; jobbdgytdrs. Haz. Okl. 29.
nostra Domina, Notredami apdczdk. Perjog. 267.
an. 1255. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 397. ceteCongressus simulatus, fortuito ris conjobagionibus.
Cher. Jus. Eccl. II. 60. 3. Congregatio Canonissarum de nostra Domina (Notre oblatum certamen siagulare; veletlen parConiudex, (Du C.) socius iudicis, assesDame) nuncupatarum, qua? regulam S. Augu- baj. Gall, rencontre. Kass. Ench. I. 56. Sub sor ; birotdrs. Haz. Okl. 4. an. 1237.
Coniugari
Conligatus
Connumeratop
163
Conligatus, foedere iunctus; szovet- nis de Turgonia etalia tria connestabulorum

Coniugari, coniugem ducere; meghdzasodni. Verancs. VI. 350. Et si fortasse seges tars. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 154. Corporalium seu Nobilium apportavit.
Connexe, continenter; osszefuggessel,
spiritus Dei iusserit, oblemperabo, non tamen an. 1388.
Conlutinare, malthare, ferruminare osszefuggoen. Ger. im Zusammenhang. Torvt.
coniugabor in Polonia, ubi honestius scortatur, quam uxor ducitur. End. p. 374. Synod. (con et lutum);. osszeragasztani, ossze- Msz. Cf. Marc. Capell. 4. p. 117.
Connexio, syllaba; szotag. Corp. Gram.
Strigon. II. 10. ut nullus coniugatus presbiter foglalni. Kronst. HI. 454 : stupa ad lapidea
8. Cf. Charis p. 1. P.
scamna conlutinanda.
aut diaconus altari deserviat. Torvt. Ms/.
Conmactare, concidere; osszevagConnexio juris et sanguinis, neConiugata, as, coniuncta, coniux ; feledalni. Cod. Zichy I. 465: quod filium petri... cessitudo iuris et affinitatis; osztdlyos verseg. Wagn.
seg,jogi s veri atyaftsdg. Torvt. Msz.
Coniugata, vocabula eitisdem originis decolorasset et conmactasset.
Conmagister, socius magistri, collega;
Connexitas, (Du C.) connexio, necessislirpis, radieis; ugyanazon gyoku szok.
Kaprin. Eloq. I. 186. Coniugata sunt, quae mestertdrs a czehben. Pozseg. 6'tv. szab. tudo ; osszekottetes, kolcsonos kapocs. Fej.
ab uno eodemque primitive verbo varie deri- lev. 1761. X. ne tales ab alio conmagistro VII. 453. Sane contracta feliciter inter nos
vata communi significatione veluti jugo, con- quavis arte aut dolo sub poena arbitraria . . . iam pridem alternas connexitatis idemtitas
sic revera est inexstinguibiliter in nostris raiunguntur. Ut Christus, Christianas, rex, re- avocare seducereque prassumat.
Conmater, V. Commater. Tor. Tar.dicata praacordiis.
gnum, rego.
Conniventer, colludendo, consentiendo
Coniugati, coniuges; hitvesek. Szentiv. 1889. p. 437.
Conmeliorare, emendare et corrigere; cum aliquo ; egy kezre jatszva, elnezoleg
Cur. Misc. Dec. HI. P. X 74.
Coniugicidium, occisio, casdes coniu- megjavitani. Kov. Form. St. 359 et sapientias osszeertoleg. Torvt. Msz.
Connivere vitse, parcere vitas; meggis ; hitvesoles. Cher. Jus. Eccl. II. 218. Cri- via salubri reformentur restringenturque et
kegyelmezni valaki eletenek, eletben
men duplex continet impedimentum dirimens: conmeliorentur.
Conmessalis,conmensalis,conviva,con- hagyni. Bod. Hist. Un. Trans. 421. Ecce acadulterium et Coniugicidium. Georch. H.
T. 1.135. Ketfe"Ie a gonosz tetemeny (crimen): victor; asztaltdrs. Cod. Dip. Pat. VI. 273., cusatores apud principem suppliciter instant,
a hazassagtores (adulterium) es a hitvesoles 196. capellani conmessalis dilecti et fldelis ut vitae Davidis Francisci connivere velit.
nostri.
Connoissanciam erigere, consue(coniugicidium). Torvt. Msz.
Connietaneus, Commetaneus, Con- tudinem iungere cum aliquo; ismeretseget
Coniugista, as, qui regulas sic dietas
kotni. Arch. Ver. Sieb. XXV. 376. boni amici,
coniugationis discit; igeragozdst tanulo. finis ; hatdros, szomszed. Torvt. Msz.
Zilahi ref. koll. Ert. 1894/5. CCX. lap Con- Connaturalis, naturalis, naturae conve- cum quibus si connoissanciam erigeres.
Connotare, scriplo mandare, notare,
scriptio Togatorum anno 1815. die 5, Decem- niens, cum natura congruens, eiusdem natura3,
bris ... Poetarum ... 18 ... Rhetorum... congenitus, naturalis ; termeszetenek meg- adnotare; significare; feljegyezni,jegyezni,
15. Syntaxistarum veteranorum... 16. felelo, termeszetes. It. connalurale. Szentiv. jelezni. Rak. On. p. 152. 1. 35. Pazm.
Syntaxistarum novitiorum... 17. Gram- Cur. Misc. Dec. III. P. V. 122. Vocem quoque Dial. 177. Deinde forma abstracta nullum supmatistarum ... 32. In Anno 1816 accesse- sibi connaturalem multifarie mutant. Kass. positum connotat vel subiectum sed solum
Jur. Civ. I. 234. Pazm. Dial. 94. Szentiv. Cur. nomen abslractum significat ipsam formam.
runt.
Misc. Dec. II. P. I. 176.
1. Connotatio, verb, a connotare, conConiugistarum .... , , 24.
Connaturalitas, naturalis coniunc- scriptio; feljegyzes, osszejegyzes. Rak. On.
Declinistarum .... ~~ .... .... 46.
tio, communitas naturae; termeszeti kozos- p. 318. 1. 1518. (18.): Prselatus enim ilie
Elementistarum.. , ., 51.
Coniuncticus; Classis coniun- seg. Pel. Pom. L. I. P. II. Art. II. c. 4. Quam- bonus, non esse illud opus compositum ad
ctica, V. Coniugista. Szelelyudvarhelyi ref. vis visio intellectualis ex se sit melior corpo- lucem edendam, sed privatas solummodo p!ekoll. Ert. 1894/5. 130. (Classis) Coniunctica rali, tamen utraque simul efficacior est, quam tatis connotationes, Torvt. Msz. Batty. Leg. T.
post meridiem ab hora 2 usque 5. Rhetorica altera propler connaturalitatem humane I. p. 427. existimo hanc connotationem in
iisdem Archivis exstare.
6. Grammatica 7. Synt. Josephus Magyarosi cognitionis ad sensum.
2. Connotatio, significatus affinis; jelenConnaturaliter, secundum insitam
Paedagogarcha.
Coniunctive, una; egyutt, kozosen. naturam ; termeszetenek megfelelon, ter- tes, rokon jelentes. Pazm. Dial. 440. sed in
Gall, conjointement. Faber. Jur. IVIet. 14. ex meszetesen. Pazm. Dial. 563. Curios Misc. I. voce possunt duas propositiones per connoquibus apertum est: legislatorem ad ordina- 10. Quia videtur inconcepiibile, quomodo tationem coniungi.
Connotativus, 3., qui aliud quippiam
tionem suam etDeclarationes Coniunctive se naturaliter ordo, quern de facto habent Partes
Principaliores Mundi possit inverli scilicet ita, significat; jelento sz6. Pazm. Dial. 245. Conreferre utrasque observari voluisse.
Coniunctura, condilio, circumstantia, ut terra non sit sub aqua, haec sub aere, aer sub notativum vero a concrete differt, sicut et
relatio, commercium, status, conditio ; viszo- igne vel verius asthere et hie sub Casio Luna ; absolutum ab abstracto.
Connovitius, i, socius alumni; nonyok, osszekottetese, korulmeny, allapot. nee quomodo Stellas et Corpora tolestia, alio
Rak. On. 175. 1315. Arch. Rak. VIII. 382.modo situentur, alioquin autem haac annihi- vendek paptdrs. It. fratello novizio. Nill.
de feles lovas is rendeltetven ezen prsesidium- lari vel etiam ex toto corrumpi non possunt Symb. p. 662: jejunium quod reliqui connohoz, kellett Felse"gednek az mostani connaturaliter; Ergo vi solius concursus Dei ordi- vitii inviti... amplexi sunt.
iuncturdkranezve oly fot rendelni ide. Epist. narii possunt connaturaliter durare in
Connubus, i, maritus duarum sororum ;
ket testver hitvese. Torvt. Msz.
Proc. P. III. p. 521. quisquis universas con- aeternum.
iuncturas Europasas perpenderit.
Connatus, 3., concretus, innatus; oszConnuentia, as, (a connuendo) capitis
Conjungere, pervenire aliquo; jonni, szeforrt. Diosz. Fiiv. 32. Hist. Nat. 67. Hue inclinatione significata consensio, assensus,
erni valahova. It. giugnere. S. de Kz. II. 1., etiam referuntur quibus elytra connata. Cf. approbatio ; igenlo fejbolintds, beleegye16. II. 4., 4. II, 5., 1. Marc. Chr. I. 7. con- Tertul. adv. Valent. 2. Inscr. Orell. nro 5013. zes, jovdhagyds. Cod. Com. Zich. V. III. p.
iunxit se mari Adriatico.
Connectere, calceare equos, ferrum 226.
Connumerare, computare; annumeConiurator, (Du C.) qui una Jurat; equis annectere cum gumpho ; patkolni. It.
mdssal egyutt eskuvd, eskutdrs. Mitschwo- ferrare. Gall, ferrer. Germ, beschlagen. Schlag. rare, referre in numerum; egybeszdmldlni,
osszeszdmitani, hozzdszdmitani, koze
rende. Tor. Tar. 1893. p. 20.
1303.
Connestabilis, V. Conestabilis. Epist. szdmldlni. Wagn. Torvt. Msz. Cf. Paul. Dig.
Coniuratrix, qua3 simul sacramento firmat ; az eskut egyutt letevo. Cod. Dipl. And. Proc. P. II. p. 83 : v o l u m u s . . . ut per Gal- 1., 5., 14. Ammian. 25., 4. Arnob. 2., 137.
Connumeratio, computalio; dsszeV. IV. p. 621: postquam . . . domina abba- liam vadatis, praemittite tamen aliquem...
tissa cum suis coniuratricibus suum sacra- a d . . . Dominum Connestabilem. F. Forg. szdmolds, felszdmldlds. KovyEl. 345. fundi
Comm. XIII. 248. Momorancius connestabilis enim, quos quis ex communi cespite occupavit
mentum actualiter deponere voluisset...
Collaborator, socius laboris; mun- magister equitum vivus cessit in potesta- et impopulavit, connumerationem intravillatem ugonotorum.
norum non ingrediuntur. Torvt. Msz. Fr. Lib.
katdrs. Knauz. M. E. Str. I. 92.
Coiinestabulus, V. Conestabilis. Rat. I. 20. cuius connumerationis summa
Conlateraliter, ad latus; in orbem;
sorjdban, egymds mellett. Fjp. Anon. 19 b. Kuk. Jur. L, 120. vexilla Ducis Vernellii, Do- fecit fl.
Connumerator, computator; osszemini Philippi, dicti mali spiritus, Domini Joanin palatio ... conlateraliter sedendo.
21*
164
Gonnumerosus
Conpucclo
Consecratorius
ird, osszeszdmold. Haz. Okl. 426. an. 4459:

Conpuccio, computatio, ratio, ratiociConregnare, simul regnare. Passim
connumerator. . . . contribucionis. Cod. nium ; szdmadds. It. compute. Dip. rel. reip. occurrit; egyutturalkodni.Marc. Chr.II. 57.
evang. T. I. p. 55. Kereszt. Res. Mit. 199.Rag. 234.
Conregnatio, actus una regnandi;
Mon. Com. Trans. I. 641. Szek. Okl. IV.
Conpungere, (ap. Fin. sub compun- egyiitt uralkodds. It. conregnazione. Pel.
109.
gere megszurka"Ini, atv. ert. serteni); impin- Pom. De S. Thoma mart. c. 1. Tertio commenConimmerosus, 3., frequentissimus; gere ; bele utodni. Frak. Mat. Lev. II. 194: datur Thoma de caelesti conregnatione.
valde magnus; igen szdmos, nepes. Cod. omnes imperil principes et ipse cesar videre
Consacerdos, collega sacerdotis; papCom. Zichy T. 1. 160 : satis connumerosa incipient, in quern conpungerunt (pro con- tars. Fej. I. 52. ut omnia, quae de Consacerpotenti gente nobis... occurrens.
punxerunt).
dotibus nostris vel dixerunt vel scripserunt,
Connurus; mdsmenyem. Tort. Msz. Conpurgator, socius defensionis in iu- praesentes possent convincere.
Conoidicus, 3._, conicus, forma cono dicio; vedelmezo, tisztito tars. Werbflczi
Consacraneus, 3., (Du C.) ovîar^q,
similis ; kupalaku. Szentiv. Cur. Misc. Dec. 353. Coniuratorem Canonistae vocant Con- eorumdem sacrorum particeps; vallds-, hitIII. P. III. 16.
purgatorem. Hajnik Perjog 337.
tars. Nagy Hier.
Conopseum, 1. Conopoaum q. v. Arch.
Conquaestor, qui una quserit, acquirit;
Consanatio, sanatio, curatio; gyogyiRak. VIII. 309. Conopaei duo frusta ex tela egyuttszerzd, -kereso. Kelem. Inst. Jur. Pr. tds. Jos. Repr. 59. an. 1790; consanatio
delicata.
II. 229. Dantur etiam alias Coacquisitionum lethalium ... vulnerum
Conopalis, ad canapam, cellam vina- species, uti inter fratres indivisos aut etiam
Consanguineitas, sanguinis coniunriam perlinens; pincze..., bor... Sup. An. Sc. divisos vel penitus extraneos: Condonatarios, ctio, cognalio ; verseg, verseges atyafisdg,
I. 170. an. 1440: decimam manualem et co- simul Adoptatos vel Praefectas, conquaesto- rokonsdg. Cod. Dip. Hung. And. V. 136. 9.
nopalem pro mensa Episcopali.
res etc. fraternalis, socialis etc.
Chr. Dubn. 69., 88. Torvt. Msz. Cod. Dip.
Conquambium, pro concambium; Hung. Arp. V. III. 147., 242, Tisztb. Irm.
Conopatim, per canapas, per cellas vicsere. Kub. C. Arp. I. p. 80.
narias; pinczekkent. V. s. Ciruga.
Coiisanguineitatis arbor, cognaConquerela, ae, conquestio; panasz. tionis arbor, stemma; rokonsdg fdja. Torvt.
1. Conopceum, gr. xwvconeTov legmen
pensile ; aulaeum ; mennyezet (finom szovet- Pesty Szor. III. 61.
Msz.
Conquestor, conquerens; panaszolb61, mint a pokhalo, keszult). Diar. Com. 15.
Consanguineosus, 3., consanguiQuos inter progress} in Conspectum Suae Ma- kodo. Torvt. Msz.
neus. Georg. Sirm. 1., 11. Erat consanguiConquestrare, ap. Du C. conquestare, neosus unus magnus Hungarus nomine Peiestatis Regiae in Tabulate ad unum gradum
exaltato sub Conopoeo stantis pervenerunt. bello et armis aliquid acquirere; meghodi- trus Zobi de matre sua.
2. Conopceum, alias Canape q. v. tani. It. conquistare. Chr. Dubn. p. 23 : conConsanguis, inis, idem ac Consangrabatus ; Icctulus. Ger. Canapee. Magy Tor. questrantes... Pannoniae regionem. Thurocz. guineus. Pro adjective usurpatur nomen conTar. XX. 167., 168. Conopoeum ex materia 83. Marc. Chr. I. 10. II. 19.
cretum. Cf. nostrum; vereink, ver, verroConquestratio, (Du C.) actus vincendo kon. G. Fej. VIII. 3., 81. dicto Nicolao consericea.
Con-ovicula, socia parvae ovis; kis aliquarepotiendi; meghoditds. It. conquista, sanguini eorum.
juhocska tdrsa. Otia Bachm. Praef. quorum s. Gall, conquete. Thurocz. 78. Post haec
Conscholaris, socius ludi, scholae;
Pastores Lupi rapaces, qui non parcunt gregi autem Hungaris de novo regno Pannoniae poti- iskolatdrs, tanulotdrs. Vern. Psych. 146.
tis in conquestratione eiusdem iidem Siculi, Szirm. 168. Szekesf. f6gymn. Ert. 1894/5.
te Con-oviculam inclamantis oviculae.
Conpagniam facere, societatem eandem ipsius regni, quam antea propriis pro p. 81.
inire, coniurare; dsszeeskiidni. Han. Mon.sedibus elegerant, Hungaris volentibus partem
Conscientialis, ad religionem pertiJur. V. I. 5. an. 1265: qui fecerit conpa- sortiti fuere.
nens. Conscientiale Juramentum; lelkiConquiescentia, ae,, animi securitas, osmereti esku. Kass. Jur. Civ. II. 61. quod
gniam contra honorem civitatis. . . perdat
caput.
animi conflrmatio; belenyugvds. Opin.Deput. iam praevie corporale vel conscientiale JuGonpagnius, i, ab it. compagno, socius; 52. Saeculari experientia teste Lex haec, arti- ramentum deposuerit.
tars. Szaz. VI. 373. Ludovico conpagnio pro culus nempe 35: 1729. conquiescentiam
Conscientiam sibi lace re, religion i
Regnicolarum eo modo emeruit.
Pantoflis den. 25. An. 1507.
sibi aliquid ducere; lelkere venni. Wagn.
Conquistare, acquirere (DuC.) Idem
Conparochianus, ad parochiam, coeConscientias exponere, peccata
tum sacrum pertinens; egyhdz hive. Fej. VI. signiflcat conquestare, conquestrare. Hisp. sua sacerdoti confiteri; gyonni. Fer. Mon.
I. 339. litem diremit inter conparochianos conquistar, bello quaerere. It. conquistare. Gall, SI. XVIII. 281. an. 1670: neque ullum . . .
exortam.
conquester nunc: conquerir; elfoglalni, sacerdotem . . . habent, cui conscientias
Conpater, V. compater.tor. Ta"r. 1889. meghoditam. S. de Kz. Chr. II. 4., 5. Hoc suas exponere possent.
p. 437.
ergo facto et regno Dalmatiae conquistato.
Conscientiose, religiose, sancte, pie,
Conpaternitas, cognatio, quae inter
Conradium, (Du C.) Conredium, cibus, diligenter; lelkiosmeretesen. Tor. Tar. 1889.
conpatres intercedit; atyafisdg. Thurocz. in mensae apparatus, alumnium, convivium; adag p. 373. Szek. Okl. I. 195. Thok. Lev. 142.
Geysa r. Hung. c. 66. Marc. Chr. II. 70. Con- (etel). Nagy Hier.
Conscribens, tis, qui populum conscripaternitatis vinculo sociatur.
Conrectator, (Du C. Correlarius) pro- bit; neposszeiro hivatalnok, megbizott.
Conpervenire, advenire, comparere; xeneta, intercessor, arbiter; alkusz, kozve- Pest Var. levelt.
megjelenni. Tkal. Mon. Ep. II. 19. an. 1340: tito. It. mediatore. Gall, courtier. Ger. VermittConscriptio, actus conscribendi; index,
quod si ... non conpervenerit sic citatus. ler. Mem. Pauli 429. Die 9. Febr. facti fuimus commentarius (Du C. a. s.); (actus} osszeConplenipotentiarius, i, collega, Damianus de Nassis et ego Paulus conrecta- irds, (res) jegyzet, osszeirat. Torvt. Msz.
socius Plenipotentiarii. felhatalmazott tdrsa. tores. 16. Feb. inter Ecclesias Ecclesiasticos, Tisztb. Irm.
Kuk. Jur. I. 365.
nobiles, populares, et districtuales Jadrae, quse
Conscriptionalis, e, ad conscriplioConposicionarius, 3. reconcilians; pecunia dari bebet D. N. A. pro rehabitione nem pertinens; neposszeirdsi. Pest Var. Lev.
egyezkedo, bekelteto. Cod. Com. Zichy T. I. Insulae Pagi.
Conscriptor, conscribens. q. v. nepConrector, V. Collaborator; collega osszeiro hivatalnok, megbizott. Pest Var.
245; lit. . . conposicionariam ordinacionem . . . privilegii munimine roborare digna- rectoris scholae; oskolai aligazgato. Torvt. levelt.
remur.
Msz. Kormoczi f6real Ert. 1894/5. 17. ConConsecatio lignorum, caedes lignoConprecari, precari v. Tex turn sub rectorrol meg alig van emlites a 16. sz.-ban, rum, materiae; olfa-vdgds. Art. D. 1840.
animitus.
ambar Iehets6ges, hogy a rectorok oly tiszti p. 21.
Conpredialis, nobilis in Slavonia, qui segedje, ki 6t sziikse'g eseten helyettesithette
1. Consecrator, sacerdos consecrans;
una cum aliis quasdam possessiones ab aliquo es vele a felsobb fokon a tanitasban osztozko- folszentelo. der Weihpriester. Nill. Symb.
sacerdote principali acceptas possedit obliga- dott, mar 1571-ben volt az u. n. collabora- p. 161 : Collaudavit consecrator.
tione feudal!; tars praedalistia. Cod. Dip. tor-ban. Leges Schol. Schem. 39, In classe
2. Consecrator, qui regem oleo inunHung. Pat. t. VII. 92. Cum Marcello curiali grammatislarum minorum. Docens : Andreas git; folkenS. Diar. Com. 55. Praeibat Concomite suo et cum conpredialibus suis roga- M. conrector. Kormoczb. f8recil. Ert. 1895.secrator cum Clero.
vit nos,
p. 45V 58, V, s, v. Primanus.
Consecratorius, 3., ad actum con-
Consenciose
Conservamentum
Consiliuni
168
secrandi spectans; felszenteld, szentelesi.

Conservamentum,
conservatio; dam dum consideremus pariter ; .. iniuriam.
Cher. Jus Eccl. II. 102. Antequam autem epi- megtartds. Dip. rel. reip. Rag.
1. Consignare, 1. notare; 2. tradere
scopi nominati Bullas: confirmatoriam nempe
Conservatio, victus, alimentum suset consecratoriam obtineant, professionem tentatio ; fentartds, gondviseles; tdpldlds, (Du C.); 3. signare ; i. fel v. osszeegyezni ;
fidei coram Nuncio apostolico Viennensi et elelem. Act. et Doc. Rak6czy. p. 27: 60 mil- 2. dtadni; 3. bepecsetelni. It. consegnare.
lia vel honestam et condignam conservatio- iibergeben. Torvt. Msz. Kass. P. P. I. 222. Reeius Delegate deponunt.
gio Taxatoratus Officio Hung. Aulico consiConsenciose, concorditer, uno animo; nem sicut decet principi. Torvt. Msz.
Conservator, praefectus labularii (Du C. gnandum.
egyeterto'leg, egyezdleg. Cfr. ap. Fore, con2. Consignare, (Du C.) assignare; persentienter (adv. a consentiens): consentiendo. al. s.); leveltdror. Magy Tor. Tar. XIII. 20.
scribere; pecuniam alicui attribuere ; utalvdCod. Com. Zi v. III. p. 33. ydem ad causam at- Hajnik. Perjog. 60.
Conservator regiorum insig- nyozni. Ljub. Mon. SI. XVII. 10. an. 1420:
tracti consenciose coram nobis paciflco iure,
quendam angulum possessionalem ipsi Georgio niorum, custos; koronadr. Kronhiiter. fecimus tibi consignare ducatos.
Consignatio, 1. adnotatio, 2. actus
Sacr. cor. p. 40.
et filys suis assignarunt.
Conservator Styli; irattdri 6r. It. tradendi, 3. index; 4. feljegyzes, 2. dtadds,
Con-Senior, collega senioris, vicearchidiaconus; al-esperes. Hist. Ecc. Fv. Praef. archivario. Kov. Form. St. XVII. Accedit, 3. jegyzek, osszejegyzes. Tisztb. Irm. Torvt.
XV. Seniores. Con-Seniores. Oratores. Actu- quod huiusmodi Styli Codices in Cancellaria Msz.
Regia conscriptos et asservatos fuisse, ut praeConsignibilis, quod consignari potest;
arius. Fabo Monm. Evang. 7.
Consensuales, nude positum, signif. missum est, historice constet, quorum plures osszeirhato. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 426.
Consignificativus, 3., idem signifilitteras consensum regium exprimentes; ki- hodiedum extant et ipsa muneris Notarii Slyli,
rdlyi beleegyeso level. Georch. H. T. II. Conservatoris Styli denominatio id aperte cans; mdsnak jelentesehez kotott. Pazm.
Dial. 429. conceptum syncategorematicum
101. Kov. Form. St. CXXXVI. Pest Var. indicet.
1. Conservatorium, (DuC.) tabula- existere non posse in mente separatum a conLevt.
Consensualis Contractus, V. Sub rium, sacristia ; leveltarto hely, sekrestye. ceptu categorematis eo, quod habeat signifiContractus. Kovy El. 377.
Magy. Tor. Tar. XIII. 8. Tor. Tar. 1891. p.cationem alteri annexam seu ut ait 0. ex
Consensualiter, consentiendo vel 357 iu sacrystia seu conservatorio sive natura sunt consignificativa cum aliis.
consensum praebendo, concorditer; megegye- prolhocolo istius ecclesiae. Pesty. Szor. III. 371. Consignum, signum; jel, aldir&s.
zon. egyetert6n. G. Fej. VIII. 3., 313. beni2. Conservatorium, receptaculum; Ljub. Mon. SI. IV. 161. an. 1381. meum contdrhdz. Arch. Rak. VIII. 350. In Conserva- signum consuetum apposui.
vole et consensualiter presentibus.
Conseiisuare, consentire; meg- torio inferiori, ubi extraneorum cistae conserConsiliaratus, us, officium Consiliarii.
egyezni. Vuch. Jur. Feud. 199. Hinc manat vantur. Tor. Tar, 1881. p. 373.
alias Consiliariatus; tandcsosi rang, tiszt.
ilia debltorum feudalium intuitu sui tituli di3. Conservatorium, area. Sacr. Cor. Kov. Form. St. CXLVIII. Collalio Consilivisio I. in legalia seu debita feudalia, natura p. 87: Ipsa vero sacra Corona, sacro Con- aratus,
sua talia, qua? in legis dispositione vel obser- servatorio obsignato et aurato tegumento
Consiliariatus, us, V. Consiliaratus;
vanlia suum habent fundamentum et conven- superinducto triumphali currui regis imposita. tandcsosi hivatal, tandcsnoki tisztseg. Tor.
tionalia seu consensuata, qua? fundantur in
Conservatorius, 3., ad conservato- Tar. 1891. p. 511.
consensu eorum, ad quos feudum devolvitur. rium,, locum credibilem pertinens; hiteles.
Consiliarius, i, a consiliis regis; taConsentientia, 83, idem ac consensus. Urk. Sieb. II. 107. an. 1355. auctoritate di(B- ndcsnok, tanacsos, udvari tandcsos, ki(Du C. consentia): megegyezes, egyetertes. cesaua et conservatoria ratificamus. Knauz. rdlyi tandcsnok. Georch. H. T. I. 35. Torvt.
G. Fej. VIII. 1., 256. de consensu, consilio et M. Str. II. 763., 872.
Msz. Kass. P. P. I. 9. Constabat Cancellaria
consentiencia quatuor Judicum et universoConservitores, qui in conservitio vi- ex 5. Consiliariis, ex quibus duo simul Rerum Nobilium de Zathmar.
vunt, socius servi; egyutt szolgdM, szolga- ferendarii erant.
Consequentiarius, i, temere alicuius tdrsak. Knauz. M. E. Str. I. 92., 65. Fej. II.
Consiliarius actualis intimus
status, vel Actualis Intimi Status Consiliauctoritatem sequeno ; vakon koveto. Vern. 100.
Log. 294. Homunciones (consequentiarii
Consessiuncula, demin. a consessio arius, qui est a consiliis regis intimis ; valovocantur) quibus iste argumentandi modus accubitus mensae. Bocat. Hungar. p. 462: frons sdgos belso titkos tandcsos. Torvt. Msz.
arridet, varias adhibent machinationes, ut sal- et nobiscum ad mensam consessiuncula, Kass. P. P. I. 213. et. pass.
Consiliarius aulicus, a consiliis
tern adversarium in vitae et famae discrimen non hoc polliceri videbantur.
adducant. Carlow. Log. 144. Quos autem
Consessus, us, actus in loco aliquo regis ; udvari tandcsos. Torvt. Msz.
Consiliarius cameralis, a consiturpis cupiditas inflammavit, in personam ar- considendi; letelepedes. Ger. Niederlassung.
mantur, neque iam sententiam oppugnant, ve- Olah. Cod. Ep. 88. Tres habuisse eosdem in liis camerae; kamarai tandcsos. Torvt. Msz.
rum aucloris opes, famam vitamque ipsam in- bonis Turzonis consessus, vel potius deConsiliarius Montanus, a consivadunt. Quales sunt consequentiarii, qui ex scensus.
liis montanis ; bdnyatandcsnok. Faber. Jur.
adversarii assertionibus ridicula vel periculosa
Consessus capitularis, conventus Met. 47. Constant (Offlcia Montana) praeter
scita student deducere. Burian. Blandr. p. 17: canonicorum ad deliberandum; kdptalanules. Praesidem certa numerp Assessorum . . .
Noto interim a supra laudatis Cl. Historicis Torvt. Msz.
Schemnicii plerique Consiliari montani, in
Consequentiariis adnumerari, sed evident! Consessus Collegatus, conventus quibus et 4 Professores Academiae Mon I. Fitestimonio ... statup.
professorum ad deliberandum ; tandri erte- scalis quoque Cameralis Assessor.
Consequibilis, quern consequi potes; kezlet. Sz6kelyudvarhelyi ref. koll.Ert. 1894/5.
Consiliatio, consilium; terv. Pel. Pom.
elerheto. Imre Phil. 64. Sapiens si operatur 143. Professori gyiileseket (Consessus Col-L. I. Divisio : Pars prima (agit) de divine inoperi suo finem consequibilem praeflgit.
legatus) indical.
carnationis consiliatione.
Consequium, eventus, consequenlia;
Consessus litterarii, consessus
Consiliativus, 3., consulere, consikovetkezmeny. Erfolg. Jogt. Eml. T. I. p. collegatus; q. v. tandri tandcskozmdnyok. lium dare; tandcsado. Pel. Serm. Senes sunt
492 : Maternam ... Regiae Majestatis... sol- Szekesf. fflgymn. Ert. 1894/5. p. 28.
consiliativi Aest. 47. s.
licitudinem ... agnoscimus consequio.
Considerabilis, speciosus, magnus
Consiliator, Consiliarius. Cod. Dip.
1. Conserva, a3,(DuC.) foaderataB na- (Du C. spectandus. laudabilis); tetemes, ne- Arp. Cont. VI. 173. Ego Dominus Secundo
ves, qua3 eundem cursum tenentes sibi mu- vezetes. Opin. P. I. . 2. considerabile com- Judex. Ego Henricus Navigajoso Consilituam opem promittunt; szemmel tarto, ol- mercium.
ator. Cf. Plin. Ep. 4., 17., 6. Phaadr. 2., 6.,
Considerativus, 3., qui considerat; 2. etc.
talmazo hajo, hajofodozet. Gall, conserve.
Ljub. Mon. SI. XI. 22. an. 1313: omnes barce... tekintetbe vevd. Andr. Pan. 13.
Consiliosus, 3., consilii plenus; boles
debeant ire in conservam usque Duicinum.
Considere pariter (auctore Battyano tandcsado. II. Rak. Gy. 395. virtuosus, belli2. Conserva, ae, condita et reposita ali- hie cubat idiolismus dum dicit secum domino cosus, quod magis consiliosus. Cf. Pronto
menta; tartalek, konzerv. It. conserva. Ljb. Rege et caeteris consedisse pariter, ex Hunga- Ep. ad Ver. 1. Gell. 4., 9., 12.
Consilium, consiliarii; tandcsnokok.
Cod. Med. T. II. 238: electuaria, conservas rico nimirum; osszeulnenk), una sedere.
et confectiones... nullatenus... confidant. Batty. Leg. T. II. 500. an. 1295. ad iudican- Magy. Tor. Tar. XI. 53.
166
Consilium Aulse Bellicum
Consistorium domesticum
Consilium Aulse Bellicum, con- Hue special 1. Consistorium Cardinalium ad Consortia Aulica (Aparlemenls) clesilium regis, in quo de rebus bellicis discepta- seu co3lus prseside Ponlifice ad traclanda ne- menlissime concedere dignata sil.
Consortium, collegium, coelus; kor,
tur; udvari hadi tandcs. Ac. Com. Sopr. gotia Ecclesiaslica coactus.
p. 107.
Consistorium domesticum, pres- zdrt kor, zdrt tdrsulat. Ger. Klub. Reg.
Consilium credential, consilium se- bylerium; egyhdzkebli tandcs a reformata Turm. Prael. 36.
cretum (nota Haneli: in Italia ita nominabatur egyhdzban Kiralyhagon lul. Kon. Egyh. 339. Conspectio, conspectus, cura; felConsocialis, socius, sodalis; tars. It. ugyelet, gondozds. Tag. Erd. H. 630: depublicus civium conventus de rebus publicis
deliberandicausacoactus); titkos tandcs.Han. compagno. Knauz M. E. Str. I. 92. Villa Lingu cernilur, ul regias ac monlanae civilates etiam
cum aliis consocialibus suis debent dare vi- sylvarum conspectionem habeant.
Mon. Jur. II. 34. an. 1312.
Conspectus, gr. avvoyiq, operis ralio,
Consilium dequadraginta; negy- ginli cubulos marcii.
Consocius, i, socius, censors; tars. It. species ; dtnezet, elo'rajz. Torvl. Msz.
ven tagok tandcsa. Ljub. Mon. SI. IV. 126:
compagno, sozio. Olah. Cod. Ep. 274. Quibus
Conspicillium, inslrumenlum ex vilro
an. 1381.
Consilium Oeconomicum, sena- exspiratis meus consocius fuit in bonis caplus confeclum oculis applicandum; szemuveg.
lus fficonomicus; orszdgos kozgazdasdgi et crucialus. Cf. Impp. Diocl. Maxim. Cod. 10., Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 248. Vern.
Psych. 92.
2., 3., Firm. Mathes. 3., 13. nro 4.
tandcs. Szaz. VI. 601.
1. Consodalis, sodalis apud opificem;
Conspuitio, actus conspuendi V. s. DeConsilium regis, alias: audientia
regis, v. auditorium nostrae maiestatis, legeny (meslernel). Kronst. II. 131133. an. pilatio; megkopdoses.
Constabilimentum, confirmatio, staiudicium ipsius regis; a kirdly kozvetlen 1529. Opin. P. II. Sec. II. Cap. II. Art. 46.
birosdga. In iure Hungarico.
2. Consodalis, sodalis, socius scholse; bililas ; megszildrditds. Fej. Jur. Lib. 457.
Consilium Regium; kirdlyi ta- tanulotdrs (az egyelemeken). Verancs. VI. an. 1790. constabilimentum civilis
ndcs. Bel. Geogr. 499. Administrate Hun- 201. El si non vererer iniuriam offerre conso- unionis et concordise. Coll. I. 68. Diar. Com.
garia cum potestate Regis turn consilio et au- dalibus, nobilissimis adolescenlibus, quibus- II. 93.
Constabilire, conflrmare; megerdctoritate optimatum per Comitia Regni, Can- cum incumbit una litleris, equidem maiora ab
cellariam Hungaricam Aulicam, Consilium eo, quam ab iis sperare non perlimescerem. siteni. Opinio Deput. 11. Oppida ordinalis
Consolare, pro consolari; vigasz- Magistralibus provisa, quas in usu causas inRegium, Cameram Regiam, comitatus item et
talni. Reg. S. Ben. 4., 12. In Iribulalione colarum forma processuali inslilulas iudicandi
Civitatum Regiarum Senatum.
consliluunlur, in prsevigenle hac aclivilale pro
Consilium Regium Locumte- subvenire, dolentem consolare..
Consolatio intestiiiorum, levamen futuro quoque constabiliuntur. Cf. Plaut.
nentiale Excelsum; magas kir. helytarto tandcs. Bel. Geogr. 499. Excelsum intestinorum ; belek megkonnyitese. Maty. Capt. 2., 3., 93. Ter. Ad 5., 1., 9. Tertul.
Consilium Regium Locumtenentiale, 258.
Adv. Valent. 39.
Constabilitio, actus firmandi; megquod Posonii est, cum prseside Comite PalaConsolatrix, qua; consolalur; vigaszszildrditds. Diar. Com. 100. Cselerum res ad
tino et duobus atque viginti consiliariis, ne- talono. Szilady Irpdl. Kozl. VI. 3., 379.
gotia civilia publica, quae seu legibus patriis
Consolidatio, actus solidum reddcndi; Deputotionem in Commercii constabilitione
sancila seu cum iis consentanea sunt, auctori- osszeforrasztds, megszildrditds. It. con- laboranlem perlinens.
tate regia in Hungaria innexisque regnis pro- solidazione. Torvt. Msz. Fej. IV. 3., 317. usu Constabularius, angl. conslabler. cocurat.
fruclu per consolidationem proprietalis as- mes stabuli (DuC.), officialis disciplinae civilis;
Consilium rogatorum, cons, sena- sumendo. Cf. Ulp. Dig. 7., 2., 3. Jusiin. Inst. kirdlyi lovdszmester, neha kisebb keriltorum; senatus; tandcsnokok tandcsa.L]ub. 2., 4.
let birdjdt teszi, akkor osszeesik a balliConsolidatio feudi; a huber egye- vussal; mosl a conslabler: rendfiri tiszt. Uj
Mon. SI. IV. 126. an. 1381.
Consilium status, viri a consiliis in- sitese, megerositese. Vuch. Jur. Feud. 227. Magy. Muz. III. 197. Nullus vicecomes contimis regni; dllamtandcs. Torvt. Msz.
Esl aulem Consolidatio in sensu latiore stabularius, coronalores vel alii ballivi noConsimilitudo, consensus; dssze-, ulriusque dominii direcli el ulilis in una per- slri leneant placila corone noslre.
Constantia, se, evidenlia, quod conslal;
megegyezes. Batty. Ger. 118. In Evangeli- sona coniunclio eaque, proul haec coniunclio
stis, de quorum consimilitudine modicus sa- vel in persona domini fit vel vasalli, in con- vildgossdg. Bally. Leg. T. II. 335. an. 1231.
tis adjacet sudor. Nota Batty. De consensu solidalionem in specie el appropriationem ad majorem hujus rei constantiam el observantiam.
Evangelistarum, de quo tot praeclara seu allodisationem dividitur. Torvl. Msz.
Constantinati, Sim. Num. 125. Sed ad
exstant opera.
Consolidativus, 3., qui consolidat,
Consistentes, (DuC.) dicti illi poeniten- flrmat, durat; erosito, szildrdito. Szenliv. Byzanlios redeamus, ne aliquando in Diplomales, qui cum aliis fidelibus stantes orabant; Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 201. huic (cor- turn aut Historic leclione impediamur: de his
egyuttdllok. Nagy Hier.
neae) continuatur ea Tunica, quae reliquum id quoque notandum esse iudicavi: quod pro
Consistorialis, e, ad consistorium per- oculum investit et ab insigni duritie sclerodes ratione imaginis Imperatorem referentis colinens; szentszek, egyhdzi tandcsi. Knauz. seu sclerolica hoc esl dura el consolidativa gnomen lulerint: Sic a Constanlino Duca
Constantinati; a Michaele Duca, prioris filio,
M. E. Str. I. 151., 129. Ben. Ann. Er. Crcnob.nuncupatur.
422. decretum Consistoriale.
Consolidescere, solidum, compactum Michaelati, a Manuele Comneno ManueConsistorialis sedes, V. Consisto- fieri; megszildrdulni. It. consolidarsi. Hisl. lati el denique a Romano cusi Romanati
rium. Torvt. Msz.
dicti sunt; usus eorum communis erat usque
Nal. 18.
1. Consistorium, (Dn C.) magistratus
Consonantia, consensus, paclio: megad Florenorum exordia et ut dicamus necessiaut consessus episcoporum et canonicorum, egyezes, osszebeszeles. It. consonanza. Gall, tale inductus.
qui pro emergente quadam causa congregan- accord. Ger. Uebereinstimmung. Cod. Dip.Constatus, us, partes, secta; felekezet.
tur; szentszek. Hor. Mem. 385. Vacise in Briiss. Burg. p. 260. Dical qualem consonan- Bod. Hist. Eccl. II. 7. Potius cum con-statiEpiscopali Magistratu, quern Consistorium tiam fecerunl Venetijs, dum hoc iler aggredi bus divers* religionis in pace vivere malunt.
1. Constellatio, (Du C.) siderum silus,
vocant. Torvt. Msz.
voluerunl, in casu si caperentur, quid dicluri
2. Consistorium, curia; vdroshdz. essenl.
slalus; csillagdllds. Gall, conslellalion. CuKronstll. an. 1537. 345., 353., 359., 367.
Consoror, (Du C.) Virgo mulierve, quse rios. Misc. 102. Aller Astrologus , . . adven3. Consistorium, universitatis ad nese suaque^ vel sallem bonorum suorum par- lum Messiaa a Judaeis exspeclari reiiciebat ex
gotia cum aliis magistratibus in negotio studi- tem aliquam oblulerat Ecclesiaa seu mo- astrorum constellationibus anno posl chriorum pertractando corpus ; az egyetemnek naslerio; testver. Ollv. Acl. Synod. 196. di- stum 464. Sim. de Keza Chr. II. 5., 1. Cf. Amminden hatosdggal szemben kepviselo" slribuendo videlicet unicuique Confralrum el mian. 29. Capitol. Gord. 20. Spart. Ver. 4.
testillete. melyet a kiralyi kinevezeslfil fuggo consororum Confralernilatum huiusmodi re- Augustin. C. D. 5., 7.
elnok es kari igazgatok kepeztek, tanulmanyi, spective unam horam Orationis assidue per2. Constellatio, status rerum; a doigazgatasi iigyek vezelesere. Szaz. 31., 3. p. agendae.
log dlldsa, kdrnyiildllds, korulmenyek
233.
Consortia A.ulica, conclave; udvari alakuldsa. Arch. Rak. II. 116.
Consistorium Cardinalium; bi- termek. Reg. Turm. Pra3t. 132, Cum aulem Consteria, ae, Htus maris; tengerpart.
bornokok tandcsa. Cher. Jus Eccl. I. 213. sua Maieslas Sacratissima Praelorianis aditum It. costiere. Ljub. Mon. SI. XI. 9. an. 1306 :
Consternate
Constitutio regni
Consul
167
Constus, i, pro : Contus q. v. ad conleprosi... dcbeant stare in consteria supra

Constitutio regni, leges et instituta
ecclesiam.
regni; orszdg alkotmdnya, dllamalkot- turn. It. a conto ; Ljub. Mon. SI. V. 26. acConsternate, cum trepidatione: le- mdny. Constitution. Kass. P. P. I. c. Torvt. cipere denarios ad constum.
sujtva. It. con costernazione. Epist. Proc. P. Msz.
Consubiicere, subiicere, sub iugum
II. 112 : Redditae sunt nobis... litters...
Constitutio verbalis; iigyvedi val- mittere, domare; aldvetni. tt. sottomettere.
quibus consternate scribitis.
lomds (ut actio), iigyvedi vallomdny (ut Verancs XI. 6. De modernis hoc solum dicere
Consternativus, 3., consternationem res). Kovy El. 636. Constitutio procura- possumus, quod carni frsena laxarunt; quam
movens; megdobbento'. Arch. Ver. Sieb. XI. toria, quae fit coram Judice causse, inservit et vetera et nova sacrarum litterarum monu132. consternativa dies.
illi uni vel pluribus quidem sed coram illo menta latissime clamant mortificandam et in
Constipare, circumdare; bekeriteni. tantum Judice movendis Causis, vocatur ver- servitutem spiritum Sancti esse consubiicienKronst. II. 1533.292: mercenariis, q u i . . . balis seu, ut olim scribebatur, cum nostris dam et redigendam.
fontem... argilla constiparunt, ac ligna (Judicum testimoniis) durat donee causa terConsubscribere, una cum aliquo subquerna apposuerunt, ne curribus fons adiri minetur.
scribere ; egyiitt aldirni. kozosen alairni.
possit.
Constitutionalis, instilutis conveni- Kass. Jur. Civ. 222. taliterque Testatrice Anna
Constipatio, a constipando, alvus ens, legitimus ; alkotmdnyos. Diar. Com. 3. N. Vidua Thomae N. in Contractu et Transastricta; dugulds, szorulds, hasrekedes. leges nostras constitutionals. Opin. De- aclione praeprovocala perinde consubscripta.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P.I. p. 193. Thok.put. 49.
Consubscriptio, actus una cum aliquo
Constitutionalista, ae, qui leges et subscribendi; egyuttvalo aldirds. Ger. MitDiar. 68.
Constipendiare, mercedem numerare, instituta regni defendit; alkotmdnyhu, al- unterschrift. Proj. Leg. Civ. 261. ilia enim, si
stipendium exsolvere; dijazni, fizetni.Kronsl. kotmdnyvedo. Torvt. Msz.
matrimonium praecedunt, in allatura, quae eoII. an. 1537. 516.: constipendiavi ad unum
Constitutivum, (alicuius rei) res, pars tum necdum praefuit, hypothecam obtinere
mensem drabantes 664., 688.
ad constitutionem pertinens; a dolog mi- non poterant, qua vero sub matrimonio conConstituens, qui aliquem in locum sui volta, dllomdnya,alkotoreszei, tartalma. tracta sunt, culpa creditorum, quod consubconstituit, potestate faciendi, agendi instruit; Torvt. Mszt. Vern. Met. II. 22. elementorum scriptionem uxoris procurare intermiserint.
derek szemely. Georch.H. T. IV. 45. A meg- quae sint omnis compositionis corporea3 intima
Consubstantiaiis, eiusdem naturae,
hatalmazott kepviselo" tellyes hatalommal bir, et absoluta principia et constitutiva.
ingenii; egylenyegu. consubstantiel. Andr.
hogy a derek szemely-nek (constituens)
Constitutivum feudale, res feudum Pann. 17. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 314. Spikep^ben aka"r torveny elfitt... mindent mint constituentes ; a huber alkoto reszei. Vuch. ritum Sanctum sibi patrique consubstantimaga a dere"k szemely tehessen.
Jur. Feud. 226. In diiudicandis casibus singu- alem misit in apostolos. Fej. I. 109. eorum,
Constituere, spondere pro aliquo ; jot laribus obtinent sequentes regulffi I. realis qui tradiderunt per hanc vocem consubstandllani, szavatolni. Comp. L. III. V. 3 : Con- interitus obiecti feudalis, tune tantum qua talis tialem nil aliud significari quam similem. Cf.
stituere est pro eo, quod alius debet, se so- esse dignoscitur, si Constitutivum feudale, Tertul. adv. Herm. 44. Augustin. de musica,
luturum promittere.
Stock und Stamm absque culpa vasalli interit. 6., 17.
Constituere feudum; a Hubert
Constitutivum Sessionale, quod
Consubstantialitas, eadem vis, namegdllapitani. Vuch. Jur. Feud. 37. De sessionem constituit; telekdllomdny. Ger. tura, idem ingenium; egylenyeguseg. Gal.
feudis praedicatur, quod constituantur et Bestand der Session. Pfahl. Jus. Georg. 57. In consubstantialite". Fej. I. 77.
acquirantur. Feudum constitui dicitur, si do- Banatu plaga3 silvosse seque in Constitutivum
Consubstantiatio, unitas naturae;
minium utile conceditur seu si feudo sua de- Sessionale imputabantur.
lenyegegyseg. Bod. Hist Eccl. I. 42. In venetur existentia.
Constitutum Feudale; huber alap. rabili ccenae Domini sacramento non novit CaConsitutio debiti, actus spondendi Vuch. Jur. Feud. 60. Constitutum Feudale rolus trans-aul consubstantiationem Can.
pro debito ; vdllalds. Georch. firt. 119. H. T. Ictis Lehnstamm, Lehensquantum dictum, la- Ecc. LIX.
Consubstantiatores, idem qui ComHI. 33. Kulonbozik a kezesse"gt01 (fideiussio, tissimse est significationis. Generatim denotat
Biirgschaft) azaz oly biztosito kotes, melynel quantitatem pecuniae, qua3 vel ex feudo vel panatores q. v.
Consuetatus, 3., consuetus; haszndfogva a vallalo ugy lekotelezi magat, hogy ha intuitu feudi soluta est, aut solvi debet. Hue
a foados bizonyos meghatarozott id6re nem refertur 1. pecunia ex vendito feudo percepta latos, szokdsos. Cod. Dip. Pat. VI. 119., 80.
fizet: legottan a vallalo tartozzek tuslent fl- 2. pecunia ad comparandum feudum destinata secundum mensuram regni consuetatam.
Consuetudinalis, consuetudine rezetni a nelkiil, hogy azon idfinek eltolte utan 3. pecunia supernatans ex distracto ob debita
a hitelezfinek magaval a fSadossal perbe szdl- feudo 4. pecunia successoribus feudalibus e ceptus; szokdsos, alias: Consuetudinarius.
lani kellene, a vallalonak leendven tovabbi feudo prsstanda 5. pecunia pro litteris inve- Andr. Pan. 187.
Consuetudinarie, ut mos est, pro
gondja kara mentet6set a ftfadoson kovetelni. stitura? vel taxis feudalibus solvenda. Sensu
Constitutio Feudi; huberadomd- strictu Constitutum feudale est quantitas consuetudine quotidiana, solito modo ; szonyozds. Vuch. Jur. Feud. 37. Notiones hae pecunis, vi pacti specialis in casu successionis kds szerint, szokott modon. Anonym. Gest.
sunt eorrelatae: constitutio feudi Lehens- ex feudo alicui solvenda veluti cohered! feudali Hung.
Consuetudinarius, i, (DuC.) idem
verleihung, pertinet ad dominum et acqui- ex pacto divisionis.
Constrictivus, 3., constringens; ossze- ac Breve vel Carpsum vel Ordinarius etc.,
sitio primitiva Feudi Lehenserwerbung perhuzo, dermeszto. Szentiv. Cur. Misc. Dec. liber ritualis, in quo officiorum divinorum ritus
tinet ad vasallum.
Constitutio Proeuratoria, qua II. P. I. p. 67. Cf. Coelius Aur. Tardus 2., 3., formulaeque describunlur; szertartdsos
quis negotium alterius in se suscipit et spon- id. Acut. 2.13.
konyv. Szaz. XVII. 347.
Consuetudinarius, 3., non scriptus,
det se omnia ex sensu constituentis acturum
Constructorium, asdicula, recessus in
esse ; ugyved-vallds. Georch. H. T. III. 27. pariete, zothecula; fulke. Fej. Jur. Lib. 330: sed consuetudine, usu receptus et approbalus,
A biztossag alatt 6rtunk olyan kote"st, melly- Sanctuarii constructorium, ad formam fene- consuetus ; szokas, haszndlat szerint valo,
nek erejevel valaki masnak dolgeit (a meny- strellaa reponendis sacris liquoribus aptum.
szokdsos. Faber. Jur. Met. 5. Jus Metallicum
Constructura, ae, aedificatio ; epitke- rite dispescitur in : 1. Jus Metallicum scriptum
nyire tisztesse"ges) annak megegyezesevel ingyen maga"ra vallalja es magat legottan lekote- zes. Gal. structure. Fjp. Szam. 492., 498. ex- seu positivum. 2. Non scriptum seu Conlezi, hogy azt tulajdon szeme"lye"ben az eleibe posita communia pro utilitate et constructura suetudinarium. Kass. P. P. I. C. consuetuadott szabds szerint veghez viszi stb. Neme civitatis.
dinaries rectionis (Regni) fundamenta. Szer.
ezen kote"snek az ugyesz-vallas Constitutio
Construx, (Du C. castrus, costrus, Not. 144. lex consuetudinaria.
Procuratoria.
chosdrus, dux, rex apum, dux examinis, api- Consuetudines, tributum, portorium,
Constitutio procurators cum astra) Dief.; meh kirdly. Arch. Ver. Sieb. vecligal; ado, vdm. Georch. firt. 30.
nostris, viva voce facta ante iudices fassio XXVI. 115.
1. Consul, Dux legionis in Dacia ; feje
de in se suscepta sponsione V. Constitutio
Constudens, condiscipulus; iskola- a legionak Ddczidban. Szaz. XII. 574.
2. Consul, 1. (Du C.) qui praeest civitati,
verbalis; szobeli ugyeszi vallds, eldszo- tdrs. Pel. De S. Bernardino s. c. 4. Nullus
val tett iigyvedi vallds, biro elo'tti iigy- constudentium clericorum coram eo dicere alias Scabinus; 2. qui in emporiis, seu portubus mans mercatorum jura acmerces tuentur;
auderet verbum inhonestum.
vedi vallds. Torvt. Msz.
168
Consula
Consumtio
Contentum
i. polgdrmester, 2. konzul, revparti v.

Consumtio, tabes, tabitudo; elsorvaContemporaneitas, (Du C. contemkereskedesre ugyeW biztos. Kass. Jur. Civ. dds, elaszds. Bene Med. Id. IV. 237. Mar- poreitas) quod eodem tempore fit; egyidejuLex. iO. Verancs. Hist. I. 34-6. Torvt. Msz. cores seu emaciationes, consumtiones, seg. Batty. Leg. I. 99.
Cod. Dip. Briiss. Burg. 1.12. Bel. Geogr. 500. morbi consumtivi, morbi labidi vocantur
Contemporaneus, i, coaevus, asquaCivitates liberae regise peculio regio adscriptae in genere illi morbi chronici, quorum sym- lis; kortdrs. Torvt. Msz.
peculiaria adaeque in Regis et regni commo- ptoma praecipuum est emacialio corporis conContemptibilia, orum, res conlemdum negotia per Senatum, cui Praetor plerum- spicua.
nendae; megvetendo' dolgok. End. p. 238 :
que cum Consule praeficitur, regia procurant
Consumtio interna, merces, quae in dilexit deum propter se, mundi contemptibiregno cousumuntor; belfogyasztds, Opin. lia propter deum.
auctoritate.
Consula, 33, in consulam, probando ; P. I. . 18.
Contemptive, contemptim; megveto"megerfisitve (egyetemesen). Kronst. II. 83.
Consumtionaleportorium, vecti- leg. Thok. Lev. 130.
flor. quos dominis senatui eodem die in sum- gal pro eduliis pendendum; fogyasztdsi vdm.
Contemptuosissime, cum maximo
contemptu; a legmegvetenddbb modon.
mam redigebant et domini eosdem in con- Opin. P. III. Sec. H. . 12.
Consumtionalis, ad consumendum, Arch. Rîk. IV. 58.
sulam quittos et absolutes reddiderunt.
Contemptuosus, 3., contemptus pleConsulatus Maris, (DuC.) munus pertinens ; fogyasztdsi. Opin. P. III. Sec. 1.
consulis, qui mercatorum iura tuetur in empo- Commercium passivum seu consumtionale. nus ; megveteses, megveto. Arch. Rak. VIII.
Consumtivus, 3., tabidus, tabificus; 268. contemptuosa repudiatio.
riis et portubus; tengeri konzulatus, tigyContemtibilis, contemtione dignus;
vivoseg. Kass. P. P. I. 40. Gubernium Regium sorvaszto. Bene Med. IV. 237.
Consuticius, 3., acu pictus; kivarrott. megvetendd. Thurocz. 135. Erat autem haFluminense ac totius Littoralis HungaricoMaritimi habet. . . et consulatus Maris End. p. 567. (Synodus Budensis an. 1279.) bitu corporis contemtibilis.
Contenementum, quod cuique ad
Forum I-mae Inslantiae e Praeside, Assesso- 2. prohibemus ne prelati... manicas deferant
consuticias nee togas sive guarnacias seu suam sustentationem necessarium est. Gall,
ribus et Actuariis constans.
entretien. (Du C.); elhetesi koltseg, vagyon,
Consultivus, ad consultationem perti- supertunicalia.
Conta, ae, (Du C.) species navigii; komp. mib61 becsiiletesen elelhet. Uj Magy. Muz. III.
nens; tandcskozo, tandcskozdsi; evocationes consullivae; tandcskozdsra hivds. Cod. Prot. inq. 269. XLV. nee ire poleram, nisi 196. Liber homo non amercietur pro parvo
Dip. And. II. 338., 382. nobilibus viris con- aliquis portaret me in quadam conta ad se- delicto, nisi secundum modum delicti et pro
magno delicto amercietur secundum magnitudisultivis conaminibus inducere nequientibus. pulcrum dicte beate M.
Contages, contagium ; ragdly, metely, nem delicti, salvo contenemento suo etmerFej, X. I. 4-87. et quia evocationes consultivas talibus in processibus iuxta regni consue- dogvesz. Isthv. XV. 247. Cf. Lucr. 3., 734.; cator eodem modo salva mercandisa et villanus eodem modo amercietur salvo wainagtudinem legitime facias tune forenses sequi 4., 337.
deberent proclamationes. Cod. Dip. Kar. I.
Contantes, (Du C. contantus) numerati gio suo.
denarii; keszpenz. It. contante. Ger. baares
Cpntentamentum, satisfactio; ki276., 181. Cod. Com. Zichy III. 590.
Consultor Rationum, prsefectus Geld. Ljub. Mon. SI. XI. 285. an. 1347 : offi- elegites. Cod. Alv. II. 300. Ad evitandas conrationum; szdmvevo tandcsos. Ger. Rech-ciates ostenderunt recepisse contantes.
fusiones et ut militia sine defectu suum habeat
1. Contare, numerare; megszdmldlni. contentamentum.
nungsrath. Molnar Patv. 67.
Consumaliter, perfecte, absolute; tel- It. contare. Ljub. Mon. SI. IV. 418. an. 1399 : Contentare, (DuC.) contentum redjesen. Magy. Tor. Tar. XVIII. 159 lartoznak contati ducati.
dere, satisfacere; kielegiteni. Rak. On. 31.
refundalni mindezekben ha defectust tenne2. Contare, contari (a contus), conto Cod. Dipl. Fam. Comit. de Sztara. V. 2. 70.
nek 6s consumaliter praestalni nem akarnak pisces in retia urgere ; turbikdlni ruddal a et passim.
halakat. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 115.
az varra valo gondviselest.
Contentari, aliqua re contentum esse;
Contectalis, (Du C.) sub eodem tecto megelegedni. Pel. Serm. Tertia (regula peConsumatio, interitus; folemesztes,
regrini) . . . contentari necessariis et non
tonkrejutds (Du C. al. s.) Dip. Alv. I. 159. habitans; lakoldrs. Nagy Hier.
oculis aspeximus segetum . .. consumatioContegnum, contentio; veszekedes. se superfluis onerare. Pasch. 7. n. Cod.
nem.
Ljub. Mon. SI. II. 293. an. 1345 : magnum Dipl. Fam. Comit. de Sztara. V. 2. 364. et
Consummacio, perfectio; tokeletes- contegnum et altercationes existunt inter passim.
seg. Ger. Vollkommenheit. Chr. Dubn. 92. Om- vos.
Contentatio, (Du C.) satisfactio, actus
nes enini noverant ipsum esse vestitum consuContemperare, accomodare; alkal- contentum reddendi; kielegites. Cod. Dip,
mazni. Jos. Repr. 29: spem nostram non Briiss. IV. 119. cui interea usque totalem finamacione virtutum. Marc. Chr. II. 62.
Consummare et Consumare : per- parum adauxit illud, quod Maieslas vestra per- lemque decisionem et contentationem de reflcere ad flnem adducere; bevegezni, vegre- charam nostram Linguam Hungaricam pro ve- sidentia competent} Onus Bethlen et Provinhajtani, vegbevinni. It. consumare. Torvt. hiculo suae Benignitatis contemperare di- cia providere teneantur. Rozsny. Dav. 193.
Msz. Cod. Dip. Briiss. Burg. 57. matrimonium gnita sit.
Thok. Lev. 38.
per copulam consumare. Ceorch. H. T. III.
Contemplabilis, quod contemplari poContentio, contentatio q. v.; kiele242. Kass. P. P. I. praef. opus . . . consum- test ; megfigyelhetd. Curios. Misc. 117. Indi- gites. Beth. G. lev. 373.
mavi.
ces (dies), qui contemplabiles et internuncij
Contentiosus, 3., contention!, controConsummatio vel Consumatio : nominantur, qui crisim septenario futuram in- versiae obnoxius, controversus, litigiosus ; peperactio, perfeclio, complementum; beveg- dicant, suntque nuinero tres: quarius, undeci- res, vitas. Fej. VII. 262., 342. contentiosa
zes, vegrehajtds. Torvt. Msz. Cod. Dipl. mus, et decimus septimus. Contemplabiles particula terrae. Cod. Dip. Fam. de Sztara V.
appellantur, quod ex eorum contemplations II. p. 239.
Briiss. Burg. 57. Consumatio Matrimonii.
Consummatum matrimoiiium, crisis futura soleat provider!, ideoque etiam
Contentivus, 3., qui continet, contiperfectum, legitimum matrimonium; teljesi- Internuncy nominantur et frequentius indices, nens; magdban foglalo, tarto. Andr. Pan.
tett, elhdldst ert, torvenges, helyes es quod indicent et praenwicient diem futurae 10. virtus creaturarum omnium effectiva, omerett hdzassdg. Torvt. Msz.
criseos.
nium contentiva et conservativa, omnium
Contemplatio, (Du C.) respectus, met provisiva, omnia implens. Poor J. Zsebsz.
Corisumo-merces, merces ad consumendum apta3; behozatali druk. Kelem. contemplatio, me respiciendo; irdntam 104. Pel. (In convers. S. Pauli s. II. c, 1.) vas
Inst. Jur. Pr. II. 276. In tres autem series to- valo tekintetbol. Frak. Mat. lev. II. 357.
contentivum divinae gratiae.
Contemplativus, 3., contemplans,
tum opus est divisum, una continet Con1. Contentum, i, Contenta, orum,
sumo-, altera Essito-, tertia Transito- contemplation} deditus, pius; szemlelodo, argumenlum, sententia ; tartalom. Pesty Szor.
merces.
djtatos. Marc. Chr. II. 41. Thurocz. 97. con- III. 130. Cod. Zi. V. 30.
Consumptibile, cibaria, ciba; elelmi templativam vitam perageret. Andr. Pann.
2. Contentum, pax, approbatio, satisszer. Ger. Esswaare. Kuk. Jura I. 401.
267.
factio, animus contentus; kielegites, megConsumptibilis, qui consumi potest;
Contempna, antenna; alattsdg. Kov, nyugtatds, megnyugvds, elegultseg, megfolemesztheto'. Ser. Cat. 166: lignum per Form. St. XXVII. Contempna vel antempna. elegedes, tetszes. Arch. Rak. VIII. 381. mindignem consumptibile.
alathsdg.
nyajunk contentumdval hitit letotte. Ac. Com.
Contentum
Contiguari
ContrabandaJis
169
Sopr. 39. Cum ... negotium cum contento hozzdero'n, hatdrosan. Fej. V. III. 379. Continuatoria, idem ac continuatoria
Evangelicorum promovissent. Arch. Rak. VIII. Cod. Dip. And. V. 17., 231.
citatio; folytato ideztetes. Georch. H. T.
Contiguari, contiguum, vicinum esse; IV. 66.
26. Thok. Diar. 5. Megjovin emberem az angliai
Continuatoria citatio, citatio quaB
oratortul is, nagy contentuwmal vette az hatdrosnak, tdszomszednak lenni. Cod.
Dip. Arp. Cont. XI. 573. Thurocz. 51. Knauz. continuatur; folytatolagos idezet. Torvt.
kedveskedest, insinuatiokat es raliokat.
Msz.
3. Contentum, i, litterse solutionem M. E. Str. I. 536., 697.
Contiguatus, 3., (Du C.) contiguus;
Continuatorium vel Resuscitalestantes, apocha; nyugtatvdny. Cod. Alv.
II. 159. alioquin ez kiadott restantiardl con- tdszomszedos. It. contiguo. Cod. Dipl. And. torium, mandatum, quo causa continuatur
V. III. p. 84 : ipsis contiguatis et vicinatibus, resuscitatur; perfolydsba hozato parantentumot kell tenni.
csolat. Georch. H. F. IV. 266.
Conterizatio, onis: terricula; meg- (lege: vicinantibus).
Conlinuatorius, 3., ad continuatioContiguitas, vicinia, vicinitas contigua
ijesztes. It. terrore. Fabo. Monm. Evang. II.
29. Quis ilium purioris latinitatis corruptorem (Du C. al. s.); egymdst eres, toszomszed- nem pertinens, continuus, perpeluus, provepatietur, qui verbis: authorizare, critizare, sdg. Torvt. Msz. Szekesfeh. fogymn. Ert. hens, provectus; folytato, folytatolagos.
actuare ulitur, qui conterizationes, spinozi- 1894/5. p. 61. in contiguitate horti et sacelli Kass. Jur. Civ. I. 8. Civilis praBterea subdividitur in Actionem fundamentalem, continualates, possibilitatcs tanquam inadaBquatam lac- est domus.
Continent, pro: continentur. Szaz. toriam, reflexoriam et accessoriam.
tucam meliori latinitati obtrudit.
Continuatum, res continuata; folytaConterminalis, (Du C.) vicinus, con- VI. 358. marchas argenti 52 et quibus feci lafinalis; szomszed. Knauz M. E. Str. I. 431., borare 26 tondos et in quolibet continent tott dolog. Pazm. Dial. 317.
Continuitas, tenor, perpetuitas; folydue marce.
562.
Continentalis, ad terram continentem tonossdg. Gall, continuite. Szaz. XI. 786. Cf.
Conterminari, finitimum esse, adiaVarro L. L. 7., 6. 101. Plin. 8., 30., 44.
cere; hatdrosnak lenni. Haz. Okl. 20. an. pertinens ; szdrazfoldi. Szaz. X. 744.
Continuum, i, perpetuitas; folyto1. Continencia, vel Continentia,
1251.
Conterminium, conflnium; hatdros- (Du C.) contextus, quod aliqua re continetur, nossdg, folytonos dolog. Pazm. Dial. 320.
sdg. Torvt. Msz. Cod. Dip. Hung. Arp. V. III.contentum, argumentum, materia ; tartalom, Continuus orator, legatus perpetuus;
foglalat, szoveg. It. continenza. Knauz. M. dllando kovet. Beth. G. lev. 38. continuus
79., 116.
Conternari, (Du C. conternare) tertium E. Str. I. 602., 775. iuxta suarum continen- orator a portan.
Conto, V. Auszugales; (ex computo, comannum agere; harmad fuvesnek lenni, ciam litterarum. Verancs. I. 65. Torvt. Msz.
harmadik evbe belepni. Arch. Ver. Sieb. Kub. D. Hont. I. p. 338. an. 1391. Cod. Dip.putamento contractual), signif. ratiocinium ;
XXVI. 115. Hygin de Limit. 191. Gees. Hieron. Pat. T. I. p. 322. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. indicem, quo pretium mercium continetur, ra173. Kass. P. P. II. 246. Arch. Rak. IX. 634. tionarium; szdmvitel, drjegyzek. konto.
Jesaia 5 : 15., 5.
Torvt. Msz. Szirm. 52. Kereskedok hitelezo
Conterraneus, 3., (Du C.) popularis, Cf. Macrob. Somn. Scip. 2., 12.
compatriota, comprovincialis ; foldi. It. con2. Continencia, habitus corporis; kulso konyvei (i. e. Rationalia).
terraneo. Verancs. IV. 19. Olah Cod. Ep. 284 magatartds. Gal. contenance. Georg. Sirm. Contoales, charta rationaria, computaI. 100. Et erat adhuc adolescens in conti- tionis, rationum; szdmviteli lap. Art. D.
Czvit. Spec. Praf. Cf. Plin. H. N. Prsf.
1840. 136. Torvt. Msz.
1. Contesseratio, actus tessera hospi- nencia sua.
Contophorus, miles hastatus; kopjas
1. Contingens,accidens,fortuitus; esettati iungendi, amicitia mutua; kozos bardtsdg
jele. Pinx. Apod. p. 51: Saxonibus et Hunga- leges, tortenetes, eld nem latott, veletlen. vitez. Gall, piquier. Par. Pap.
Contoralis, V. Conthoralis 1. Chr.
ris infarcta est, flrma inter se concordia ani- Vern. Met. 110. Contingent universe est,
morumque contesseratione iuncti. Cf. Tertul. quod etiam non esse aut secus se habere quod Dubn. 195., 224. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII.
adv. Hser. 20.
itaque non esse et pluribus modis determinari 428., 450. 2. Kronst. I. 511. Ehegatte.
Contorniatus, circum tornatus; kd2. Contesseratio,(Du C.) actus ineundse potest; adeoque mutabile est. Torvt. Msz.
rdskdriil simitott. Ger. rundgeschliffen.
amicitiae; vendegbardtsdg. Tort. Tar. 1887. Georch. H. T. III. 296. Severin 35.
2. Contingens, rata pars, (szesz etc) Schrder. Arch. Gr. et R. 62. numi omnium
p. 68. domini meiamicitiam fraternam et conaetatum et diversi valoris, aurei, argentei,
tesserationem sanctam...
kontigens. Passim.
Contingenter, casu;. esetleg. Per. aBnei... praBterea rotundi, quadrati, contorContestabilis, (Du C.) (a comes stabuli) prsefectus ; fdnok. V. s. Judicancellarius. Mon. SI. XVIII. 337. an. 1727. si... haBre- niati, serrati.
Contra, in, -ra -re. Han. Mon. Jur. II.
Contestamentarius, i, socius testis des . . . contingenter... in vicinia eorun13. an. 1312: rogamina contra clericos...
testamenti, testamentarius; vegrendeleti dem . . . f u n d o s . . . pro se procurarent.
Contingentia, aB, casus, eventus; ese- nullatenus extendantur.
tanu,, tars. An. Sc. I. 373. an. 1522.
Contestatio, (Du C. contestari; admo- meny. Cod. Dip. Bruss. II. 170. In istis ta- Contra, aB, censor; ellenor. Fov. Lap.
nere) admonitio; figyelmeztetes, intes. men omnibus contingentys Matas sua non 1896. szept. 9. Seniornak, kontrdnak,
apparitornak, vigilnek, pdpdnak, kurBatty. Ger. 72. qui aregno coelorum sunt exclu- quievit.
Contingere, attingere; propinqui, qui sornak, primatiusnak kiveszese mind
dendi... quibusve prohibemur a perfectorimagis aliquem contingunt = qui maioribus megannyi re"gi iskolai meltosag, magaval
bus sub omni contestation misceri.
Contestativus, 3., contestatus; bebi- propriaquitatis vinculis cum aliquo coniuncti rantotta a diligenczidk, sedesek, sedriak
zonyitott, megprobdlt. Beng. Ann. Er. sunt; kozelebbi rokonok. End. p. 413. An- fogalmanak elpusztulasat is.
Contraagens, Controller, Conlrascriba,
Coenob. PraBf. ut Te peculiari prorsus ac su- dreaB II. Deer. 4. an. 1222.
Contingibilis, quod accidere, contin- quirationes subscribit; ellen6r,ellenugyel6,
premo affectionis honorisque contestativo
gere, evenire potest; eshetd, tortenheto, viszontvigydzo. Gall, controlleur. Faber. Jur.
insigniret charactere.
Contestis, testis socifls; egyezfi tanu, esetleges. Otia Bachm. Prajf. futura quoque Met. 45. in quibus functionibus (UstrinaB Magister) in maioribus Officiis adiunctum habet
tanutdrs. It. contesti. Beng. Ann. Erem- contingibilia me melius praBvidet.
Coenob. PraBf. Contestem aget et altera Tui
Contingnare, (Du C. contignare) tigna Contraagentem et Perceptorem et Scribam
quondam PraBsuIatus Ecclesia Veszprimiensis. coniungere ; szdlfdkat, gerenddkat ossze- UstrinaB constituit. Art. XL. 0. M. Torvt.
Msz. Nov. Calend. 107.
Contextus, us, contentum q. v; folya- kotni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 115.
Contrabanda, 33, (a contra bannum,
Continium, (Du C.) gratuit ad fines
mat, tarlalom, foglalat, szoveveny, szovedek, szoveny, szoveg. Torvt. Msz. Jokai muniendas opera? et mililum submissio. Samb. i. e. mandatum) 1. mercatura vetita, merces
Continuative,perpetuo,continuocursu, prohibits, fraudatio ; 2. suppressio ; 1. csemRab. R. I. 178. ott az eger kiragta a confluxu ; folytatolag, folytonosan. Kass. Jur. peszet, tiltott porteka, avval valo kerestextust. Passim.
Conthoralis, (Du C.) maritus, coniux; Civ. I. 42. Torvt. Msz. Georch. H. T. IV. 240. kedes; 2. tiltott porteka elvetele (a vdContinuativus, 3., continuans; /<%- mon), odmbirsdg, lefoglalds, elkobzds.
ferj es feleseg. V. Contoratio. Charta Lud.
Jogt. Eml. 1.1. 341. Art. DiaBt. 25. Urb. Reg.
Regis Hung. v. Ludewig. Rel. Mss. tomv5. pag. tatolagos. Severini 37.
Continuator, qui continual; folytato. 245. Torvt. Msz. Kelem. Hist. Jur. Pr. 428.
494.: Juxta continentiam dicti Domini Regis
G. Fej. T. XI. V. Un. 137. Reditum illius con- Contrabandalis, ad merces prohibiconthoralis nostri. Thurocz-passim.
tas, vetitas pertinens ; csempeszeti. Opin. P.
Contigualiter, contigue; osszeeron, tinuator sic attingit. Batty. Leg. I. 167.
Barlal A. : Gloss, Lat.
22
170
Contrabandare
Contractus aleatorius
Contractus tontinse
III. Sec. V. . 4. (0) 2: contrabandalis 2. conventio, 3. obligatoriales; i. kotes tractuum valde multse possunt esse species,
poena. Kass. Ench. HI. 123. contrabandales (actus) szerzodes, tukma, 2. (res) kotott quffidam, cum frequentius occurrant, habent
pecunise.
egyezes, 3. kotelezo level. Georch. H. T. III. certa nomina et vocantur contractus nomiContrabandare, committere in publi- 3. Torvt. Msz. Comp. L. III. 0. 3. Contractus nati; alii innominati, hi omnes sunt reales
cum, conflscare; lefoglalni, e//cobozm'.Kelem. est conventio, quse ultro citroque parit obliga- idest ante traditionem rei non ineuntur, prout
Inst. Jur. Pr. II. 271. res ademptas confisca- tionem. Cf. Ulp. Dig. 50., 15. Sev. Sulp. ap. etiam aliqui ex nominatis v. gr. mutui, comlas, contr abandatas. Par. Pap.
Gell. 4., 4., 2. Papin. Dig. 24., 3., 20.
modati, depositi. Consensuales solo conContrabandum, Contrabanda. Kuk.
Contractus aleatorius, incertus sensu perficiuntur dantque actionem ImpleJur. II. 184. et absque extradanda Schseda, contr. bizonytalan egyezes, szerencsejdte- ment! v. gr. emptio, cambium. Torvt. Msz.
ullraque revelandum Capitum Numerum sub kos egyezes. Torvt. Msz. Vern. Phil. Mor. 393. Georch. H. T. III. 25.
contrabandi ipso facto incursu ad glandines Contractus aleatorii seu tales, quibus super
Contractus Oblationalis, contr. in
impellere licitum erit.
alea hoc est incerto eventu, qui lucrum aut negotio bona voluntate concessarum donatioContrabannum, V. Contrabanda. damnum adferre potest, utrinque convenitur. num fit; jd akaratbol void adomdnyozo
Ljub.Mon. SI. IV. 12. et passim.
Kovy El. 482.
szerzodes. Cod. Dip. Alv. I. 154. 6s minden
Contrabanti poena, elkobzds, leContractus annuitatum, cont. de javoknak nagyobb securitdsara az eddig mutuo
foglalds biintetese, vambirsdg. Kuk. Jur.in certis annuis ralis partibus solvendis pecu- fennforgolt oblationalis contractusoknak
II. 186. sub cassse publics; indemnisationis niis ; esztendei reszfizetesi egyezes. Torvt. tenora szerint ujabban assecurdljuk p. 153.
aut contrabanti poena.
6 kegyelmek is mi irantunk mindenekben toMsz.
Contrabelare, perambulare; hatdrt
Contractus arendatitius, berleti keletes hus^geket, szereteteket es igazsagokat
bejdrni. Ljub. MOD. Jur. P. I. V. III. 137 : si szerzodes. Nagy. Jus. Trans. Sax. 158. Simi- azon eddig mutuo fennforgott oblationalis
quis laboraverit terrain ... que contrabelata lis est location! conduction! arenda sive contractusok tenora szerint sancte et illibate
fuerit per curiam.
contractus arendatitius, per quern quilibet fenntartva.
Contrabont, vetitse merces; csempe- realis bonorum possessor bonum suum pro
Contractus onerosus, C. bilateszet. It. contrabbando. Tor. Tar. 1891. p. 699. certa quolannis pendenda summa, certis sub ralis ; terhes kotes. Torvt. Msz.
Contracambium, mutua permutatio; conditionibus, pro certo tempore, ad utendum
Contractus permutatorius, contr.
ellenesere. It. contraccambio. Ljub. Mon. SI. fruendum alten tradit.
in negotio rerum permulandarum factus; erXVII. 134. an. 1424. XXI. 441. an. 1452 :
Contractus bilateralis, C. one.ro- tekcserelo kotes, csereszerzddes. Torvt.
quod, s i . . . ville . . . occuparentur ... daretur sus, cont. qui utramque contrahentem partem Msz.
debitum contracambium.
ad aliquid prsestandum obligat; ket reszt koContractus pignoratitius,V. conContracappatus, 3., qui contra gerit telezd szerzodes, ketoldalu, viszontkote- tructus pignoris ; zdlogi szerzodes. Nagy.
cappam ; felforditott ek. Barczay.
lezo szerzodes, terhelo v. ketoldalu kotes. Jus. Transil. Sax. 145. Pro coronide huius
Contracho, onis. V. Contraso ; Pfahl. Torvt. Msz. Georch. H. T. HI. 25.
tituli notandum est, ex contractu pignoraJus. Georg. 214. Contrachones (subaltern!
Contractus bonse fidei, cont. titio oriri actionem pignoratitiam, comsalis officiorum regiorum) in fundo dominali aequus, moderatus; johiszemu szerzodes, jo- petentem debitori sive oppignoranti eiusque
degentes a robotis in natura prastandis zan ertelmu kotes. Georch. H. T. III. 25. hsredibus adversus creditores eiusque hsereabsolute eximuntur.
Torvt. Msz.
des, debito integre soluto.
Contractare, una consultare; egyiitt
Contractus conditionatus, V.
Contractus pignoris. Vern. Phil.
tdrgyalni. Ker. Inst. Mil. 98 : diebus non Contractus Restrictus; felteteles, meg- Mor. 394. Contractus pignoris vocatur, quo
paucis contractantes.... nullum valebant szoritott kotes. Torvt. Msz.
debitor vel eiusdem loco tertius aliquis rem
consilium concorditerstabilire.
Contractus consensualis, V. Man- oppignoratam, si mobilisest, reapse tradit, quse
Contractatio, (DuC.) transactio, pactio, datum; c. qui solo consensu perflcitur; egyez- res in specie pignus vocatur, immobilem vero,
tractatio, Contractus; alkudozds, alku, segi szerzodes, megegyezesbeli kotes. qua? in specie hypotheca nuncupate, rite
egyezkedes.lL contrattazione. Cod.Dip.Briiss. Nagy. Jus. Trans. Sax. 160. Mandatum est obligat.
Burg. p. 264J et quia ipsi desyderabant rem contractus consensualis, quo quis negotium
Contractus prsesumtus seu
gratam facere Regi praesertim Christiano, ut committentis gratis gerendum suscipit. Torvt. quasi-contractus, contr. qui interprecontractatio sibi remaneret libera.
Msz.
tationi est obnoxius; magyardzatbeli koContractilitas, proprietas rei, quse
Contractus fenebris, cont. in quo tes. Torvt. Msz.
contrahi potest; osszehuzhatosdg. Bene Pol. foenus pendendendum continetur; kamatos
Contractus restrictus, contr. con74.
hitelezes, uzsordskodds. Torvt. Msz.
ditionibus obnoxius; felteteles kotes, megCoiitractio, (Du C.) contracti morbus;
Contractus innominatus, qui no- szoritott kotes. Torvt. Msz.
gores. Bene Med. III. 237. Contractio seumine caret; nevezetlen kotes, nevtelen koContractus Socida3, (ab it. soccita)
spasmus frequenter retentiones provocat et tes. Torvt. Msz. Georch. H. T. HI. 25.
contractus societatis, .quo conductori invensustentat.
Contractus invalidabilis, contr. tarium dominii, praacipue pecorum sestimatione
Contractio niilitaris, 1. castra; 2. qui tolli, deleri potest; megerotlenitheto ko- facta, traditur, i. e. has res emit; vas kotes,
congregatio militum; 3. actus milites per ho- tes. Torvt. Msz.
baromberles. Kelem. Just. Jur. Pr. II. 562.
spicia disponendi: i. katona-tanya. 2.
Contractus litteratorius, litteris Pactum vel Contractus Socidae, usitatur
katonasdg osszegyujtesev. vondsa; 3. ka- mandatus contr.; irdsbeli szerzodes. Torvt. praBcipue cum gregibus ovium. Torvt. Msz.
tonai szdlldsolds. Torvt. Msz.
Msz.
Contractus sponsalisticus, Cont.
Contractuales, contractus, pactum
Contractus lusorii,jdtekbeli egye- sponsorum; hdzassdgi kotelezes, eljegyconventum, litterae pactum continentes; szerzes. Torvt. Msz. Vern. Phil. Mor. 394. Con-zesi szerzddes. Proj. Leg. Civ. 249. Si in allzSdeslevel. Arch. Rak. VIII. 308.
tractus lusorii, dum inter ludentes ita con- quo alio contractu, certe in malrimonio vel
Contractualista, ae, szerzodeses. venitur, ut determinatum quoddam lucrum sit maxime necessarius est liberrimus partium
Pfahl. Jus. Georg. 5. Coloni vero quibus Con- eius, ex cuius parte extiterit certa qsedam con- consensus, ex cuius defeclu funestissimse ssepe
tractus (Urbaria particularia) normam ponunt, ditio. Hi contractus pro foro externo sunt sequela? enascuntur, eapropter praeprimis incontractualiter tractari dicuntur; Coloni ipsi liciti.
terest praestabilire, quod contractus sponsahis respectibus Urbarialistae (urbariales) et
Contractus mandati, cont. quo quis listici ad ineundum matrimonium non obContractualistae (contractuales) appel- aliquod mandatum suscipit; ugyfelvdllalds ligent.
v. megbizds. Torvt. Msz.
lantur.
Contractus strict! iuris, contr. seContractualiter, per contractum, paContractus metalis, cont. in nego- verus, qui ad literam adimplendus est; szoctionem, literas pactum continentes, litteris tio metarum factus; hatdrkotes (szomsze- ros magyardzatu kotes. Georch. H. T. III.
pacticiis ; szerzo'desileg. It. per contralto. dokkal). Georch. H. T. II. 452.
25. Torvt. Msz.
Kass. Jur. Civ. I. 88, seque ad persolvendam
Contractus tontinse, Contr. in negoContractus nominatus, talis consummam Contractualiter obligaverit.
tractus, cui a re nomen inditur; megnevezett tio redituum, qui suppeditant victum, dum aliContractus, us, 1. pactum, obligatio, kotes, nevezett kotes. Kovy El. 378. Con- quis vivat (ab It. tontina, auctore Halo no-
Contractus unilateralis
Contraindicare
Contrascrlba
171
Contraindicare, contrarium indicare;

mine Lorenzo Tonti saec. 17. o.); holtig valo
Contrapositio, actus contraponendi,
elelmet kotelezd tdrsasdgos kotes, elet- ellenkezo eljdrdst javasolni. Bene Med. I. oppositio ; szembetetel, ellentet. It. contrapjdradeki szerzodes. Ger. Leibrentenvertrag. 52. Dum indicationem (morbi) construimus posizione, antithese. Carlow. Log. 51. Vern.
Torvt. Msz.
mente, statim attentionem nostram dirigimus Log. 72. Contrapositio vero ea est iudicioContractus unilateralis, v. gra- ad contraindicantia.
rum relatio, per quam subieclum unius in altuitus, puszta v. egyoldalu 'kotes, egyContraindicatio, medicis est indica- tero fit praedicatum et praedicatum unius fit
reszt kotelezo kotes. Kovy El. 378. Con- tionum contradictio, quae impedit, quod a subieclum alterius sed ita, ut novum hoc stibietractu unilateral! seu gratuito tantum una prima indicatione suggeritur; ellenjavallat. ctum negatione afficiatur ac demum de hoc
pars, bilaterali seu oneroso utraque pars Gegenanzeige. Bene Med. I. 97. Poor J.praedicatum novum regetur e. g. omnis homo
ad aliquid praestandum obligatur, secundum Zzebsz. 36.
est animal rationale)) id quod non est animal
haec: do ut des, do at facias, facio ut des, faContrainquisitio, inquisitio ex con- rationale non est homo.
trario inslitula; ellenvizsgdlat, ellennyocio ut facias. Torvt. Msz.
Coiitraprobator, contraspeculator;
Contrada, Contrata, (Du C.) regio, mozds. Gal. contre-inquisition. Cod. Ev. V. probaellendr. Opin. in montanisticis S. 2.
traclus ; utcza, ut; tdjek. It. contrada. Tor. III. 20. Torvt. Msz. Fabo Monm. Ev. II. 168.
Contrapra3tensio, ius adversarii, adTar. 1893. p. 23.
Contraliltera, ae, antapocha; ellen- versariae partis; ellenigeny. Ger. GegenanContradictio, res adversae; szeren- nyugta. Ljub. Mon. SI. I. 289. an. 1316. spruch. Kass. Jur. Civ. I. 181. hinc itaque
csetlenseg. Rak. On. 465. afflictio, contra- XXI. 418. an. 1452.
Parlem I. ad legitimandas contrapraeten-'
dictio, crux.
Contrallor, contrascriba; ellenor. Opin. siones suas provocat.
Coiitradictio Reclamatoria, (lil- 1802. K. 2. Torvt. Msz.
Contraquietantia, 33, antapocha; elterae contr. reel, contin). Kov. Form. St.
Contralorisaiis, contrascriba; ellen- lennyugtatvdny. Tor. Tar. 1881. p. 165.
CLXXV. Contradictio .Reclamatoria Mo- or. It. controllore. Nov. Calend. 169. Provi- Coll. I. 246. Kovy El. 455.
ris contra immaturum ac illiberum actum sor D. Petrus Bateglia. Contralorisans D.
Contrare, (Du C.) repugnare, resistere;
ellenszegiilni. Chr. Dubn. p. 149: subito
Sponsalisticum Tutelati sui exhibita coram Joannes Lenhard.
Contralorisare, rationes subscribere; transivit... per terminos venetorum imperConventu.
Contradictor, (Du C.) oppugnator, qui elllenorizni. Nov. Calend. 112.
territe, male contrantibus venetis.
Contramandare, (Du C.) contraria
contradicii; ellentmondo. Pesty Szor. III. 49.
Contra-Reversales, obligatio reciContradictor Evocator. Kovy Elem. 109. mandare, revocare; visszavonni (rendelest). proca, antapocha ; viszon-, -ellenteritveny.
Cf. Ulp. Dig. 40., 11., 27. Callistr. ib. 15., 3. It. contrammandare. Cod. Camb. Merc. 9. Gall, contre-reversales. Kass. Jur. Civ. II. 178.
Trassanti integrum sit easdem propter non ob- De Reversalibus et Contra-Reversalibus.
Ammian. 31., 14.
Contradictorie, oppugnando; elle- tentam valutam, non obstante facta iam ac- Reversales prout et Contra-Reversales sunt
nezve. Pesty, Szor. III. 364. Pazm. Dial. 419. ceptatione contramandare, earumque ex- scriptae recognitiones super receptione rei alicuius, quae tradenti rursus in specie restitui
Contradictorium judicium, dies, solutionem prohibere. Szaz. IV. 34.
terminus constitutus tractationis.contradictoContramandatum, (Du C. contra- debet etc.
Contrariare, Contrariari, repurias; az ellentmonddsndl tdrgyaltatdsi mandamentum) praeceptum monitumve mutatum ; ellenparancsolat. Ker. Nap. 166. gnare, obstare; ellenkezni, ellenwondani.
hataridd. Torvt. Msz.
Contranaturalis, qui contra naturam Gall, contrarier. Ac. Com. Sopr. p. 151: proContradictorius, 3., oppositus, repugnans; ellenmondo. Pel. Pom. L. XI. P. fit, naturae inconveniens; termeszetellenes, partionali... limitation! frumenti... nullaleII. c. 4 : Nam quedam erant conlraria et con- nem termeszetes. Kass. Jur. Civ. 1.235. Vern. nus contrariaturos. Cod. Dip. Briiss. III.
Met. II. 140. Contranaturale vero est id, 223. illud tractui inter nos inito quam maxime
tradictoria inter deum et verginem.
Contradictrix, femina contradicens; cuius in entis natura non tantum non est ra- contrariatur.
tio, ut eveniat, sed potius ratio in ea contineContrarietas, (Du C.) dissensio, actus
Cod. Dip. And. I. 16., 20.
Contradistinguere, distinguere, contur, ut non eveniat. Sic contranaturale est repugnandi, adversandi, contrarium ; ellenketraponere, discernere; megkulonboztetni. corpori humane et igni illud in ardentem ro- zes, ellenzdseg, ellenmondds, ellenszegules. Gall, contrariete. Cod. Dip. Arp. Cont. VII.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 213. Igitur gum iniici et non aduri.
Contranee, ex adverse; ellenkezo 529. Rozsny. D. 260. Torvt.Msz. Fej.Jur.Lib.
albedo et nigredo contradistinguuntur a
lumine. Pfahl. Jus. Georg. 298. Pazm. Dial. 5. irdnyban. Szend. Misk. tort. III. 42. an. Suppl. 14. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 140. Vern.
Contrados, visszontjutalom, viszo- 1338, venit iterum ad virgultum contranee. Psych. 129. lex contrarietatis Cf. Macrob.
nyos jegyber. Kovy El. 219. Georch. H. T. II. Contra-Ordo, imperium mutatum ; el- Somn. Scip. 2. 4; 15. Sidon. Ep. 4., 12.
210. Kass. Jur. Civ. I. 97. Proj. Leg. Civ. 180., lenrendelet. Gall, contre-ordre. Arch. Rak.
Contrariose, contra; ellenkezokepen.
181. Contrados seu summa per sponsam IV. 139. quali exaggeratione vix non lachry- Tkal. Mon. Civ. Zdg. I. 69. an. 1291. super
occasione matrimonii sponso obligate, quae tan- mantibus oculis, immixtis multis ratiocinatio- facto f u n d i . . . contrariose allegati litis matum in scripto Contractu fundata privilegio nibus et Patriae nostrae imminentis periculi teria mota.
dotis legalis non gaudet. Szer. Not. p. 184. declaratione infestare non destiti, tarn diu, doContrarotulariatus, us, cura omCod. evang. T. I. p. 148. Cod. Dip. Briiss. nee sua Excellentia Contra-Ordines mit- nium; ellendrzes. Arch. Ver. Sieb. VIII. 1.,
tendo ex Austria militiam revocaverit.
Burg. 58.
117. Judex pagensis seu villicus politiae curam
Contrapars, pars contraria, adversa- atque pontium viarum territoriumque custoContralacere, deformare; eltorzitani, megcsufitani. Cod. Dip. Arp. V. 113.ria ; ellenfel. Molnar Patv. 44. Torvt. Msz. diam general! termino Contrarotulariatum
Contralactor, qui contra nititur, re- Art. Diaet. Pos. 32. Opin. Deput. 39. Cod. tenet.
luciatur; valami ellen cselekvd. Szaz. XXVII. Camb. Merc. 98.
Contrarotularius, (DuC. contraroContra-passio, ellendllds. Vern. Met. tulator) qui praeest adversis rationibus; el654. contrafactor aut transgressor.
Contralatus, 3., imitatus (ab ital. con- II. 157. Ex his patet impium Hobbesii de co- lenor. Opin. 1802. c. 2.
traffare); utdnzott. Tor. Tar. 1890. p. 369.gitationum natura systema non subsistere.
Coiitrascarpa, Controscarpa, ae,
annulum ex argento deauratum cum lapide Caussa sensionis, ait, est externum corpus sive agger in adversum situs ; ellenlejtek. It. conobiectum, quod premitunius cuiusque organum trascarpa. Falud. Arch. 52., 82. Par. Pap. Tor.
contrafato.
Coiitrafe, effigies; kep. Gall, contrefait. proprium vel immediate, ut in sensu tactus et Tar. 1888. p. 745. Insuper triplex receptaGer. Konterfei. Thok. Diar. II. 391. Egy con- gustus vel mediate, ut in visu, auditu, olfactu : cula in fossae parte moenibus adversae (controet premendo mediantibus nervis et membra- scarpajvocant, cui vetustaturis (lege: vetusta
trafe 44 gymanttal fl. 80.
Contra-fusio, adversa partium con- nis continuum efflcit motum introrsum ad ce- turris) Kara Mustafa incumbitDanubium versus.
iunctio; ellen-egyesules. Passim.
rebrum et inde ad cor: unde nascitur cordis
Contrascriba, scriba, qui rationes obContrahibilis, qui contrahi potest; resistentia et contra-passio seu drnrvnia servat, Contrarotutarius ; elleniro, viszontsive conatus cordis eliberantis se a passione vigyazo, rendvizsgdld tiszt. Verancs. II.
osszehuzhatd. Pazm. Dial. 120.
314. Torvt. Msz. Prise. Serv. 38. ContraContraindicans, quod contrarium fa- per motum tendenlem extrorsum.
Contrapondium, contrarium pondus; scribae erant adjunct! Tricesimatorum, qui
ciendum esseindicat; az ellenkezotjavallo.
per art. 13. 1681. amoti fuere.
ellensuly. Rak. On. II. 167.
Bene Med. 1. 52.
22*
172
Contrascribatus
Contrematio
(Contrascribatus, us, officium con- megtapogaids. Pel. Pom. De S. Thoma 130. et in uniuscuiusque psalmi fine veniam
trascribae ; elleno'r hivatala. Art. Diaet. Pos. s. II. c. 1. Videtur commendare S. Thomas de cum cordis contritione a deo postulabat.
30., 113. Siquidem Sacratissima Sua Maiestas corporis gloriosi (Christi) contrectamento. Otia. Bachm. 523. Cf. Lactan. 7., 12. August.
Contrematio, a contremendo, terror, Conf. 7., 7. Vulg. Jerem. 30., 15. Ps. 14., 1.
superfluarum Tricesimarum Contrascribatnum non secus et Siccorum Teloniorum trepidatio ; megijjedes. Sz^z. XV. 229.
Contritio cordis, animus ad yitam
Contremiscentia, 33, a contremi- emendandam paratus; toredelem. Rak. On. 4.
Sublalionem ... cum eodem onere ad GameControlleria, ae, rationes contrascriram Hungaricam fiendam applicalionem cle- scendo, tremor; osszerezzenes, reszketes.
Bene Med. V. 21. ut strepitus eliam minor benda? v. contrascriptae, subscriptae; ellendrmentissime resolvisset.
Contrascriptum, quod contra scri- provocet contremiscentiam totius corporis. seg, ellenilgyelet, ellendrzes. Kass. P. P. I.
ptum est; antigraphum ; ellenjegyzes, ellenCoiitribuens, qui tributum solvit; 14. Torvt. Msz. Kass. Jur. Civ. Lex. 11.
Controllerisans, contrascriba, conadozo. Contribuent. Kass. P. P. I. 22. ut
irat. Torvt. Msz.
Contrasentire, secus sentire (contra- quanti Contributionalis aequa proportione fiat trascriptor; ellenor. Gall, controleur. Kass.
sentiens tantummodo apud Fore, occurrit, quae inter Contribuentes.
Jur. Civ. Lex. 11.
Controllerisare, rationes subscribere,
forma est participii absolute adhibita, qui contra Contribulare, (Du C.) affligere, contescntit); ellenkezdleg erezni. Brut. Hist. XI. rere. Marc. Chr. II. 70. contribulato corde. contrascribere; ellendrkodni. Torvt. Msz.
Controller, Controlor, contra209., 15. XI. 209., 33.
Ci. Vulg, Sir. 35., 22. Ps. 50., 18.
Contraseratura, ellendr-zdr, ellenContribulis, (Du C.) de eadem tribu, scriba ; zdrtarto, viszontvigydzo, ellenor.
zdr. Ger. Gegensperre. Reg. Turm. Praet. 166. de eadem generatione, consanguinens; ver- Torvt. Msz. Ker. Nap. 189.
Turn ultima cuiusvis mensis die alios illos duos rokon. Tor. Tar. 1893. Cf. Inscr. Fr. Arv. ap. Controloria, se, idem ac. ControlleTurmae praepositos contraseraturam haben- Marin. p. 43. Inscr. Grut. 373., 4. Sidon. Ep. ria; ellenorzes. Opin. P. II. Sec. II. Cap. V.
. 6: pro ... controloria seu colaterali intes accersiri facial. Torvt. Msz.
8., 13.
Contribulus, i, tribulis, consors con- spectione.
Contrasigillum, (Du C.) sigillum siControversa meta, meta sub lite;
gillo contra appositnm ; ellenpecset, ellen- spiratus ; azon egy tdrsasdgbol valo, czehbelyeg. Magy. Tor. Tar. XI. 60. Gomm. Hist, beli tars, czinkostdrs. It. compagno di kerdest szenvedo v. poros hatdr. Torvt.
de Reginae Hung. Cor. more 50., 59.
corpo. F. Forg. Comm. 544. Sic enim saltern Msz.
Controversialis, controversiam moContrasignare, una nomen subscri- ostendendo vires, nulla conscrendi manus
bere, signare; ellenjegyezni. Ger. contra- data copia, cunctando in utramque partem, vens; vitatkozds aid eso. Batty. Ger. 121.
signiren. Lzb. Cod. Med. T. II. 107.
Turcas pariter et Lupinae factionis contribu- Tu ... ne innitaris quisquiliis, ne quid suffoContrasignatio, subsriplio nominis; los non solum remorari, sed prohibere ab ceris arislis et controversialibus culmis,
ellenjegyzes. Lzb. Cod. Med. T. II. 107.
immo immensa divini dicti apposita simpliciingressu poterit.
Contrasignum, signum; jegy, jel. Contributarius, 3., ad contributio- ier sume. Cf. Sidon. Ep. 7., 9. et 8., 11.
Numi Hung. 130. Siglae: Castellum et mono- nem spectans ; exactio contributaria; adoControversio, differentia, lis, controceros in parmula, infra F. et G. ad pedes Sancti fele, ado . . . adobehajtds. Chr. Dubn. p. versia, dissensio. Ap. Du C. in plurali: conloricati parmula oblonga crucem duplicatam 200 : Hungaria ... in casus infelices cepit re- troversiones ; villongds, vita, perlekedes.
coronae insistentem (contrasignum civitatis flecti... propter continuas contributarias Cod. Dip. Pat. Hung. V. 258., 395. Nonnulle
Dantisci) exhibens. Ljub.Mon. St. XXII. 218. unius floreni exactiones. Chr. Dubn. 200., lites differencie seu controversionis materie
an. 1462.
230.
orte et suscitate diucius protracte fuissent et
Contraso, servus, qui relictas fodinas
Contributio, tributum; ado, adofize- extitissent. Fej. XI. V. Un. 526. Pesty Szor.
custodit et salium fares insectatur; kontrds, tes, kozado. Kass. P. P. I. 22. Torvt. Msz.
III. 157. discordias, lites, controversiones.
ellenor. (Dicasterialis stilusi barbarlatin szo,
Contributio a consumtione, ve- Bek. Paszt. III. 277. an. 1403.
jelent sobanya koru'l alkalmazott szolgakat, ctigal pro eduliis pendendum; elelemWl s
Controversista, ae, disputator, orator
kik a soskutakat, sotelepeket, felhagyott ba- fogyasztdstoljdro kozado. Torvt. Msz.
polemicus; vitazo, hitvitdzo. Otia Bachm.
nyakat orzik, kfisot vago csemp^szeket flldoContributio a facultatibus, tribu- 212. Ne videlicet Disputatorem et magnum nezik). Szaz. XXII. 650. Opin, 1802.1. Par. Pap. tum, quod ex censu confertwr; tehetsegtol s scio quern Controversistam te in me repeContrastare, (Du C.) resistere, adver- vagyontoljdro kozado. Torvt. Msz.
risse crederes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
sari; ellendllni, vedeni, szembedllni. It.
Contributio regia, tributum quod II. 15.
contrastare. Obs. Jadr. 403. immo quilibet re- regi debetur; kirdlyi taksa. Schwart. Scult.
Controversisticus, 3., controversus;
pertus in ipsa sub crudeli succumberet gladio: 163. taxas seu contributiones regias.
vitatas alatt lew, vitas. For. Scr. p. 62 :
sed Jadertirii, in quantum divina permittebat
Contributionale Quantum, pars Observo Acatholicos in disputationibus de
gratia, potenter contrastabant ipsosque ma- rata tributi; adomennyiseg, kivetett ado- materiis controversisticis cum Catholicis,
leflcos sub duro detruserunt carcere. Anonym. resz. Diar. Com. II. 52.
nunquam manere in eadem materia.
Contributionalis, ad tributum pertiGesta Hung.
Controversisticus Interpres, inContrata, (Du C.) V. Contrada. Knauz. nens; ado . .. Kass. P. P. I. 22. negotiorum lerpres controversiarum ; a vitas kerdesek
M. E. Str. I. 599., 773. contracta II. 138., departementa utpote fundationalia, contri- fejtegetoje. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
111. Cod. Dip. Arp. Copt. X. 144.
butionalia. Art. Diaet. Pos. 79. Contributio- II. 17.
Contra venientia, repugnantia; ellen- nales Restantiae.
Controversisticus liber, controkezes. Ac. Com. Sopr. p. 18.
Contributionalis cassa, aerarium versias continens ; vitazo konyv. Otia Bachm.
Contravenire, repugnare, obstare, ad- vectigalium ; adopenztdr. Kormoczb. f6real- 134.
versari, ex contrario agere; ellenkezni, ellen- isk. Ert. Bpest, 1895. p. 109.
Controvertere, resistere, adversari, in
kezoleg cselekedni. Pel. Pom. L. X. P. III. Contributiones coronales, in sti- controversiam adducere; ellenzeni, kerArt. 1: Hoc non contravenit autoritati scrip- pendium custodum S. coronaB facta3 exactio- desbe venni, kifogdst tenni. Torvt. Msz.
nes ; koronaorok szdmdra fizetendo add. Knauz M. E. Str. I. 125.
ture. G. Fej. VII. 100., 66.
Contraventio, actus contraveniendi, Jogt. Eml. T. III. p. 66 : Quod quia ... comes
Contubernarius, i, contubernalis;
resistendi, repugnandi; ellenszegules, ellen- palatinus pro administrandis coronalibus Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 101. Zagrabiensem
kezes, ellendllds. Bod. Hist. Eccl. HI. 40. contributionibus sa3pe ssepius comitatum recomitem nomine Vanleginum contubernaRak. On. p. 83.1. 3334. Fabo Mon. Evang. quisiverit.
rium Banconis Bani fecimus introduci.
II. 296.
Contristatio, actus contristandi; megContubernia cleri, domus commuContraventor, oris, qui impedit; meg- szomoritds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. nes clericorum ; papi kozlako hdzak. Torvt.
akaddlyozo. Tor. Tar. 1887. p. 646.
X. 69. Cf. Tertul. adv. Marc. 2., 11. et 5., 12. Msz.
Contraversia, controversia. Nagy. Jus. 1. Contritio, sensu proprio, actus conContuberniales,ad ceham, societatem
Trans. Sax. 144.
terendi; osszetores. Kol. Cod. 7.
pertinentes; czehbeliek. Priv. Ceh. 1775.
Contrebande,V. Contrabands Torvt.
2. Contritio, V. Attritio. (Du C.) actus Bpesti vaiosi Iev61tar. Articuli Cehales.
Msz.
Contuberniorum Memoriales,
conterendi cor conscientia peccatorum, poeniCoiitrectamentum, contrectatio ; tentia ; toredelem, bunbdnat. Vita S. Steph. V. Protocollum. Fabo Monm. Evang. 4. quod
Contubernitas
Convalescentia bona
Conventionatus
173
non mihi ex genuinis documentis et libris udules, Idbadozds. Tor. Tar. 1888. p. 531. Conveniuntur, pro: conveniunt.
Vener. Contuberniorum Memorialibus, Ljub. Mon. SI. IV. 23. an. 1360: auxilio medi- Tkal. Mon. Ep. I. 51. an. 1222 : ubi uterque
quos Protocolla appellamus, cerium prius corum sum in Convalescentia. Cf. Symm. Ep. fluvius in unum conveniuntur.
3., 11. ad flnem.
fuerit atque exploratum.
Conventicula, se, (Du C.) conventicuContubernitas, communitas, affiniConvalescejitia bona, valetudo lum secretum, clandestinum; conventio prava;
tas ; kozosseg, rokonsdg. Batty. Ger. 203. flrma ; jo egeszseg. Batty. Leg. III. 3. dum titkos gyiiles. It. conventicola. Georg. Sirm.
1. Contubernium, Ceha; czeh. Priv. adhuc in bona Convalescentia esset.
I. 33. Inter se aliquam conventiculam cito
Ceh. Sailer Articuln 1724. Pest. Levt.
Convalius, 3., ab omnibus partibus clau- habuerunt et calumniam incitaverant. Epist.
2. Contubernium, Sacra Societas; sus ; minden oldalrol zdrt, meg ki nem Proc. p. 70. Buny. Vdr. tort. I. 414. convenszent tdrsasdg. Fabo Monm. Evang. 5. Prse- nyitott. Thok. Diar. II. 372: Unus flos ad for- ticulas quasdam celebrare.
terquam enim, quod sacrae Societates, quae, mam lilii convalii adamantibus ornatus fl. 60.
Conventiculista, 33, coetus clandestini
nunc Contubernia appellantur, fuerint conConvalliculatus, 3., collabens be- particeps ; titkos osszejovetelekben reszes.
melyedo. Pel. Pom. L. V. T. III. Art. II. c. 3. Ker. Nap. 336., 335. A mi idehaza Biharstitutae.
3. Contubernium, szobapajtdssdg. Item mentum eius (Mariae) erat decens . . . et megyet illeti a gr. Teleki repudialtatasatdl
It. camerata. Regul. Turm. Praet. 8. Ubi alte- convalliculatum per medium.
fogva sziintelen valo fermentatioban voltak itt
rum signum Tympano datum erit, turn omnes
Convasallus, socius vasalli; huber- az urak. A papistak a reformatusok, ezek pead unum idemque Contubernium (Kama- tdrs. Vuch. Jur Feud. 222. Committitur quasi- dig azok ellen torzsonkodtak a viceispant
radschaft) spectantes Praetoriani apud con- felonia ... II. Proditione Convasalli.
Pechy urat nehezen nezhettek, a papistak
cernentem Secundarium Vigiliarum Ma1. Convasare, in vasis colligere, furari viceispansagara vagytak; conventiculumokat
gistrum convenient.
(Du C.) ; hordokban osszehordani, elhor- tartottak; a dietara ment ablegatus urak inContubernium militare, V. Ca- dani, ellopni. Szamosk. I. 13. Cum enim structiojaval ellenkezo punclumokat irtak;
sarma.
Balassa Zatmaro egressus, ad diripiendam az ilyen Conventiculistdk kozt nevezetesek
Contumacia, 33, locus valetudini spe- convasandamque vindemiam Tokaiensem voltak consiliarius Ferdenyi, Tokodi.
ctandae designatus ; vesztegzdro hely. Gall, animum intendisset.
Conventiculum, clandestinus ccetus;
quarantaine. Lzb. Cod. Med. T. II. 8. et passim.
2. Convasare, commassare q. v. Fa- alattomos gyiilekezet. Torvt. Msz.
Contumacia ex non defendit, ber. Jur. Met. 109. Si Urburariatus plures
Conventio, 1. (Du C.) pactum, 2. conquum quis contumaciter negat defensionem in Campos fodinales possideat, Jure metallico tractus; tdrvenyes egyezes, i. szegodes
causa ; makacssdg a vedelem elmulasztd- haudquaquam sufflcit unum cultivahilem con- (aktus), egyesseg, megegyezes, alku, alkusdban, vedelemmulasztdsi makacssdg. servare, aliorum vero Cultivationem differre, kotes. 2. (res) szegodmeny, Contractus
Torvt. Msz.
verum singuli Campi in cultivabilitatis statu Arch. Rak. II. 43. jagermesternek is preebenContumacia ex non venit, quum conservandi sunt; exceptio est: si Campi per daja conventioja szerint. Georch. H. T. III. 3.
quis coram iudice ex contumacia non compa- Culturam commassati seu convasatifuerint. Torvt. Msz. Tisztb. Ir. Pro Conventionibus
ret; makacssdg megjelenes elmulasztdConvasatio, (a convasando) actus in servitorum. A berert szolgalok fizetesekre.
saban, meg nem jelenesi makacssdg. unum corpus redigendi; egygye csoportosi1. Conventionale, is, litterae convenTorvt. Msz.
tds. Faber. Jur. Met. 109. Effectus Judicialis tionem, pactum conlinentes; szerzodes (irat).
Contumacise locus, domus, do- Commassationis. Convasationis Judicia- Thok. Diar. II. 65. (Thokoly Udvartartasa.)
mus spectandae valetudini; veszteglo hely, liter admiss33 effectus est: quod commistse Conventionale Dominorum Aulicorum, Pro
veszteglo hdz, napolo v. negyvenedhdz, mensurae unico labore montanistico et opera- Parte Celsissimi Principis Domini Domini Emeegeszsegkemlohdz. Torvt. Msz.
rum numero cultivabiles conservari et uno ra- rici Thokoly etc. Inse.vientium etc. in et pro
Contumacialis, e, ad contumaciam tiocinio absolvi possint.
Anno Domini 1683 reformatum.
pertinens ; makacssdgi. Kass. P. P. I. 225.
Convectio, actus convehendi ; befuva2. Conventionale, quod alicui pacto
latam sui in disfavorem contumacialem rozds, beeszdllitds. Pfahl. Jus. Georg.i 88. convenit, debetur ; szerzodesi illetek. Szaz.
ex non venit sententiam. Kass. Jur. lignorum orgialium pro Domino terrestri sectio XXII. 158. An. 1659.
Civ. I. 201. sententiae contumaciales.
et convectio.
1. Conventionalis, vo^y, usu receContumacista, qui in loco, qui diciConvector lapidum sterilium; plus ; kozmegegyezesi, szerzodesi, beveft,
tur contumatia, detinetur; vesztegzdros. bdnyataligds. Juriev. Jur. Met. -45. Fosso- kozszokdsban levo. It. convenzionale. Vern.
Lzb. Cod. Med. III. 759.
res Metallic!... 7-o. sunt Convectores lapi- Psych. 294. Nativum (Naiv) consistit in natu1. Centura, 33, (fors. cingulum); szo- dum sterilium (Berglaufer) qui lapides ina- rali ilia simplicitate, quae conventionali corito, ov. Ra6. Mon. SI. XIII. 182. an. 1357 :nes ad distinctum acervum seu cumulum con- gitandi et agendi rationi adversatur. Cher. Jus.
Ladice VI. couture IV. tace VI. de argento.
vehunt.
Eccl. II. 284.
Convenabilis, conveniens; HIS. Gall,
2. Centura, ae, locatio ; dare ad contu2. Conventionalis, pacto conveniens;
ram, locare ; berbe adni. Han. Mon. Jur. II. convenable. Cod. Dip. Brass. Burg. 8. justius szerzodeses. Szaz. VII. 36. udvari conventio215: si aliquis dederit. . . barcham ad conest ac convenabilius, quod illud lucrum, quod natus szolgarend tabellaja, Conventionalis
habent alij, nos habeamus.
turam.
fizetes. Cf. Pomp. Dig. 45., 1., 5.
Conturnix, pro : coturnix ; furj. Arch.
Convenientia, ae, (DuC.) pars, quae
3. Conventionalis, litterae conventioVer. Sieb. XXVI. 115.
alicui competit; illendoseg, illetoseg. Torvt. nem, pactam continentes; szerzodesi level,
Contus, i, (a computus) ratio (Du C. al. Msz.
szegodeslevel. I. Rak. Gy. 103.
s.); It. conto; szdmadds. Ljub. Mon. SI.
1. Convenire, conducere mercede aliConventionalis moneta, pecunia,
XI. 182. an. 1345.
quem (Du C. promittere, stipulari); fogadni, nummi ex pacto publico signati v. melioris
Contusor, pinsens, contundens ; zuzo. berelni. Kronst. II. 10: conveni famulum Mar- notae; banko-, kenyszerforgalmi penz.
Szaz. XXI. 54. aurifodinarum praefecti, provi- tinum ad annum 1527. Fjp. Szam. 192. an. Art. D. 1840. p. 25. Oltv. Act. Synod. 72 :
sores, contusores.
1419 balneatores convenerunt balneum pro non in conventionali sed valutali pecunia.
Contusoria, ae, sc. officina, pistrinum ; son.
Torvt. Msz.
zuzo; kotyumalom. Magy. Tort. Tar. XX.
2. Convenire, concedere, assentiri;
Conventionalis tabella, index pa202.
megengedni, helyeselni. Batly. Ger. 79. ctum continens ; szegodesi lajstrom. Torvt.
1. Conucula, (Du C.) colus; guzsaly. ut autem verius conveniam, non tantum mor- Mszt.
Barezay.
Conventionalista, qui pactum, contales laudandi.
2. Conucula, ae, parvas acervus (Du C.
Convenire lite, in ius vocare; inten- ventum iniit; szegodmenyes. Tor. Ta" r.
al. s.) ; kis halom. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. dere litem alieui; porrel megtdmadni. 1881. p. 376. Az penzvero hazhoz tartozd
III. 137 : nulla venditrix debeat manere ad fi- Torvt. Mszt. Hajnik Perjog 216.
conventionalistdk speciflcatiojok.
Conventionaliter, ex pacto et conlandum in foro ... et nuncii teneantur rumConvenit aliquem, pro: c. alicui;
illik valakihez. Reg. S. Ben. 6., 12. Nam ventione; szerzodes szerint. Szaz. VII. 37.
pere conuculas.
Conventionatus, servus pactus cum
Convalescentia, ae, (Du C.) recreatio loqui et docere magistrum condecet, tacere et
domino certa mercede, conditione; szegodott,
ab adversa valetudine; sanitas restituta; fel- audire discipulum convenit.
174
Conventionatus servus
Con versa! io
Convocatorise
beres, berlelt, szegodott szolga. Torvt. megfordulni. Batty. Leg. T. II. 244, an.
Convicinarius, 3., vicinus; szomszed.
Msz. Georch. H. T. I.' 223. Kass. Jur. Civ. I. 1156: In parochia... quia prope est et Pesty Szor. III. 180.
126. conventionatorum, uti sunt: villici, Archiepiscopus ibi ssepius conversatur. Cf.
Convicineitas,vicinitas,vicinia;sz0mvinicolse, ephsebi, aurigas, huszari dominales. Sen. Ep. 41. etc.
szedsdg. Cod. Com. Zichy. T. I. 537: in
Szirm. Glos. 54.
1. Conversatio, commercia sermonis convicineitate predicte possessions.
(Conventionatus servus, is qui ex (Du C. al. s.) tdrsalgds. Gall, conversation.
(ônvicinari,finitimumesse, contermipacto servit; szegodmenyes, berert szol- Regul. Turm. Praet 1. iuventuti occasio pronum esse; hatdrosnak, tdszomszednak
gdlo, szerzodott szolga, berszolga. Kovy. curetur se in Linguis, variis scienliis, gymna- lenni. Cod. Dip. And. I. 496. 552. Cod. Dip.
El. 497. Servi conventionati si verberentur sticis Exercitiis nee non in Moribus et Con- Arp. V. 220. prima enim meta incipit ex plaga
a Dominis, non habent Actoratum, licet sint versatione excolendi. Vern. Psych. 322.
occidental!, ubi convicinatur cum possesnobiles.
2. Conversatio, conversio ad frugem sione eiusdem domini.
Conventor, (Du C.) Conventores sunt, bonam, correctio vita3, resipiscentia, reductio,
Coiivictio, 1. condemnatio, 2. persuaqui invicem de re quapiam conveniunt, paci- reditus ad doctrinam Christi (Du C. al. s.); sio; 1. elmarasztalds, 2. meggyozodes.
scuntur; szerzddo'. G. Fej. VIII. 1. 141. sed megterites, keresztyen hitre terites. S. de Torvt. Msz.
plebano vel conventori lam present!, quam KezaChr. A. 1., 1.
Convictionale onus, damnatlo, consuccessoribus suis in nullis serviciis sint obConversi, (Du C.) In Monasteriis dicun- demnatio ; elmarasztalds. Art. D. 1840.
ligati. Et: facultatem dedi habendi et tetur laici Monachi, laicis exercitiis et Mona- p. 47.
nendi tres Capellanos liberos a me et con- chorum obsequiis addicti vulgo Freres conConvictionalis, ad convictionem, conventore,
vers ; vildgiak szerzetesek szolgdlatdban. demnationem, adiudicationem pertinens ; rdConventuale testimonium, test, End. p. 596. (Synodus Budensis an. 1279); elmarasztaldsi. Art. DiaBt. Pos. 43: convia conventu seu societate religiosa editum ; 61. Salva distinctione ... inter monachos sive ctionalis sententia. Werboczy 375: convicklastromi bizonysdg. Torvt. Msz.
canonicos et converses.
tionalis summa.
Conventuales, ad conventum, ccetum
1. Conversio, idem ac Conversatio 2.
Convictivus, 3., condemnans; elmonachorum pertinentes, collegii eius fratres ; (Du C.) accessio ad sacra doctrine Cristianse. marasztalo, eliteld. x\rt. D. 1840. p. 20.
szerzetesek. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. Text. v. s. Exortus: megterites.
Kass. Jur. Civ. I. 67. et passim. Kovy. Elem.
I. p. 122. olim fuit Abbatia Benedictinorum, 2. Conversio, V. Transubstantiatio; 426: sententia convictiva. Kov. Form. St.
postea transiit ad Conventuales. Cher. Jus. dtlenyegules. Kaprin. Eloq. II. 277. sed opor- CLV1II. summa convictiva.
Eccl. II. 47. Notandi sunt a) Mendicantes. Hos tet, ut panis desinat esse panis, aqua desinat
Convictor, qui beneficio public! conviinter : a) Dominicani... $ Franciscani, a S. esse aqua ac turn demum substantia una in ctus fruitur ; konviktusban resztvevo, BeszFrancisco de Assisio Italo fundati an. 1223. alteram commutata ex vero afflrmari poterit: terczeb. ag. gymn. Ert. 187576. p. 52.
vivente adhuc Fundatore Agriae domicilium panis est caro, aqua vinum. Et haac mutatio a
Convictorise (litterse), convictivaj
fixerunt. Successu quidem temporis huius or- Philosophis dicitur Conversio a Christi vero lit. quibus aliquis debitum solvere iubetur ;
dinis viri diversas dispensationes a Pontifl- Ecclesia in Altar is saBramen to peculiar! nomine elmarasztalo level. G. Fej. T. XI. V. Un. 357.
cibus R. impetrarunt; at Bernardus Senensis... Transubstantiatio appellatur.
Idem Capitulum contra eundem debitum non
dispensationum laxitatem impugnavit et inte3. Conversio, onis, comilium; orszdg- solventem convictorias edit.
gritatem regulse S. Francisci restituit. Hinc gyules. Pesty. Szor II. III. 51. in curia regia
Convictrix, puella, eui pacto pretio vialii vocabantur Fratres minores strictio- scilicet in novissima conversione regnicola- ctus praabetur; kosztos ledny. Magy. Tor.
ris observantiae alii Fratres de obser- rum Pestiensi.
Tar. XIII. 46. Coll. II. 209.
vantia, alii denique Conventuales aut Mi(ônvictualista, convictor; egyutt
Conversive, convertendo; megfornoritae.
ditva. Pazm. Dial. 455. Quarta potestas est ebedeld tars. Csurgoi ref. fogymn. Ertes.
Conventualis, e, ad conventum per- conversive colligendi, quod tune fit, cum praa- 1894/5. 32.1. azert is ebeli fogyatkozasokat a
tinens ; tdrshdzi. Cod. Dip. Arp. V. 199. sibi missis concessis, consequentia negatur.
Convictualistdk es alumnusok magok erextradari supplicavit authenticas litteras testiConverse, e converse, contra; el- szenyebol tarloznak kipotolni.
moniales sigilli nostri conventualis muni- lenben. Dip. rel. reip. Rag. 15.
Convictus, contubernium; caenaculum
mine roboratas.
Conversor, qui bommes ad religionem publicum academicum; nevelohaz, konviConventualiter, a conventu; kdpta- Christi convertit; terito. It. convertitore. ctus. Kelem. Hist. Jur. Pr. 447. Eodem salulan dltal. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. 1. Otia. Bachm. 573. 0 vos infelices Converso- tari fine, Contubernium (convictum) Nobip. 140. Conventualiter electus.
res, quot lachrymse, quot imprecationes vestris lium Juvenum Tirnaviae instauravit.
\. Conventus, us, congregatio Canoni- imminent capitibus.
Convictus, judicio damnatus; elitelt.
corum : kdptalan. Ger. Convent. Buny. Var.
Convertibilis, (Du C.) qui converti Hajnik. Perjog. 257.
tort. I. 126.
Convillanus, eiusdem villse civis;
potest, immutari potest, valtoztathato ; dtala2. Conventus, 3., constitute, pactus; kithato, valamive fordithato. Tag. Erd. II.ugyanazon falubelij polgdrtdrs. Knauz
szerzo'dott, szerzodesben megdllapitott. 230. in pecuhiam convertibilia ligna. Vern. M. E. Str. I. 241., 260. Cod. Dip. Hung. Arp.
Kovy. El. 438. Processus s u n t . . . 5. Ad de- Log. 55. ae'r per vivum halitum in sonum Vol. HI. 163., 269.
sumtionem census aut mercedis conventae intelligibilem convertibilis. Jogt. Em. T. II.
Conviiiciiiare, Coiiviiicinatus,
coram Judice debiti.
1. p. 454. Kass. Jur. Civ. II. 13. Werbficzi convicinatus,, confinis, contcrminus. Fej. X. 3.,
Conventus authenticus, locus au- 419. rerum mobilium ... facile in pecuniam 18. ad possessionem dictorum Michaelis et
thenticus, in quo instrumenta, documenta fide convertibilium.
Gregorii Apathi vocatam ipsis convincinadigna asservabantur; kites szerzetes gyuleConvertibiliter, e converso. Lampe. tam, ipsam penitus et per omnia devastaskezet, hites konvent. Torvt. Msz.
Hist. Eccl. p. 145; Sequiter igitur ista duo sent.
Conventus Generalis, Comitia Re- convertibiliter esse vera.
Convitare, (Du C.) invitare ; meghini.
gni; orszdggyules. It. dieta. Reichstag. Kass.
Convertim, iunctim oppositum : divi- Gall, convier. Rac. Mon. SI. XIII. 260. an.
P. P. 1. 343. Generalem conventum seu sim; egyuttesen. Batty. Leg. III. 606. an. 1359. captum f u i t . . . de mittendo . . . ad
Diastam pro feria quarta, quae dominicam deci- 1495.
convitandum comitem.
mam quartam post Pentecostem sequitur.
Coiivertita, aa, qui nova sacra ampleCoiivivare, convivio excipere; megConventus jure, in causam attractus; xus, qui sacra mutavit; proselytus; dttert. vendegelni. Tor. Tar. 1887. p. 320.
perbe ideztetett. Torvt. Msz.
Ger. Convertit. Lzb. Cod. Med. T. II. 406:
Coiiviviolum,dem. ad convivium; szeConventus Requisitor, visitator convertitarum autem praecipua cura habenda. reny lakoma,muri. Teutsch. Schulord. 1.58.
collegii monachorum; a Convent (kolostor) Tor. Tar. 1887. p. 177.
Convocator, qui convocat (ap. Du C.
megvizsgdloja. Hor. Mem. 423.
Conviciatio, actus contumelia, ignomi- de Canonicis); osszehivo. Opin. P. II. Sec. II.
1. Conversari, (Du C.) vitam proflteri, nia afflciendi; gyaldzds. Fej. Jur. Lib. 174.Cap. III. art. 54: convocator cehalis.
vivere; elni. V. s. Cumanice. Chr. Dubn. p. (Pazmany.)
Convocatorise, dicuntur littera con107.
Conviciator, calumniator; rdgalmazo. vocationem continenles; osszehivo level.
2. Conversari, versari; tartozkodni, Torvt. Msz.
Arch. Rak. 1., 20.
Convocatorius
Cooperator
Ccnia ordinata
175
Convocatorius, 3., V. Lilterse convo- quorum cooperatione publica negotia mani- frumentum)... rando star III. ad plus ct cocatorise V. Pulsus.
pulantur. Cf. Quintil. Decl. 16. fin. Vulg. Sirac. pellas II. ad minis.
Convocatorius processus, V. P. 51., 8.
Copellus, , mensura aridorum. Ljub.
concursualis; hiteleztiket osszehivo per, Cooperator, (Du C.) capellanus; kdp- Mon. SI. I. 121. an. 1279. copelli de fruTorvt. Msz.
lan, segedpap. Nagy Hier. Oltv. Act. Sy-mento. RaC. Mon SI. VIII. 164. an. 1356:
Convolucrum, i, volumen, fasciculus; nod 19. Cf. Hieron. Ep. 143. nro. 1.
pro coctura de ccpello panis.
tekercs, csowo, gongyeleg. Kass. P. P. I.
Cooperatura, se, munus subsidiarium,
Coperimeitum, tegumentum; ta278. supplices libellos contentorum in hoc vicarium; segedhivatal. Nagy Hier.
karo. Irodt. Koz.VHT. I. p. 79. coperimenCooperta, ae, tegumen, stragulum ; tatum corporis.
convolucro extractuum cum benigna signatura exmitlere I. 279. Post hc si plures in karo. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. cooperta 1. Coperta, se, involucrum epistolse. It.
coperta. levelbo-itek. Kass. P. P. II. 135.
de viridi vel de bruno, Kaz. Lev. I. 313.
uno convolucro continentur instanttse.
Convolutio, volumen, fasciculus; mat- Cooperticuluniji, involucrum, mappa; Archiepiscopis scibitur in Integra philyra coring, pdszvna, gombolyag. Cod. Dip. Fam. boritek. It. coperta. Fjp. Lib. Ration. 270. pertae includeno II. 135. Cunctis reliquis
scribitur in parvi charta cum coperta offiCom. de Sztara V. II. 450. Viginti quatuor Vide rationem infra in cooperticulo.
Coopertorium (altarium), (Du C.) cial! ... Torvt. Ma.
convolutiones flli aurei.
2. Coperta, Cuberta, 33, (Du C. coConvolvulum, vel Convolvulus, cooperculum, cooperimentum, tegumentum,
i, insecta, qua? folia vitis convolvunt (Du C.) operculum; (oltdr) fedo, takaro. Cod. Dip. perta) tabulatum navigii; hajo fodelzete.
szololevelet osszetekero bogdr. M. Bel. Arp. Cont. 1., 40. Lintea, coopertoria alta- Ljub. Mon. SI. XI.190. an. 1343 : nulla merProdr. 165. Convolvulum hoc loco nomi- rium sunt XVII. Deer. Steph. Reg. Hung. II. cantia possit pon super copertam... De
nasse sufficiat, inimicissimum vitibus vermi- 34. Vestimenta vero corporalia et cooperto- mercantia, que inienietur super cubertam.
Coperta cuipse, idem quod Coperculum quoque Latini vocant etymi ratione eo ria Rex ecclesiis provideat.
relata, quod in pampinii folio intortum sese
Coopertorium equi, (Du C.) stragu- torium 2; kupaedo. Szaz. IV. 678.
Coperta eqii, stratum, instratum; 16implicet... Szamosk. III. 64. Feruntur e con- lum, quo equus insternitur; (16) pokrocz.
takaro. Szaz. IV.376.
voluuli ovis nasci transformata specie, quod Tor. Tdr. 1888. p. 566. Kronst. I. 644.
Coperta sele turcalis, stragulum,
genus natalium insectis p?ene omnibus a na1. Coopertura, ae, (Du C.) operculum ;
tura datum est. Cf. Calo R. R. 95., 1. Plin. fedel. Tor. Tar. 1888. p. 566. Arch. Rak. ephippium; nyergtakaro. Szaz. VI. 374.
1. Copertorum, linteum, stragulum,
21., 5., 11.
VIII. 353.
2. Coopertura, involucrum epistolae; quod culcitis indwtur; cziha. Szaz. II. 158.
Convovere, una vovere; egyutt fogadni. End. p. 240: idem .. . iter convo- levelboritek. Ger. Couvert. Vect. Ref. N. 2. 2. Coperto'ium Copertum, i,
operculum ; /"erfo.szaz. IV. 678.
ventes . . . Ladislaum sibi. . . ducem . . . De Coopertura, membrana.
Copertura, ae, (Du C. Copertura) tepecierunt. Cf. Senat. Gons. de Bach. Festus p.
Cooppidanus, (DuC.) incola eiusdem
33. aConvoti iisdem festis obligatU
oppidi; ugyanazon vdrosbeli. Fej. X. I. 265. ctum sediticii; teh, tetozes, hdzteto. Eszt.
Okm. p. 84. Chaiadinus Strigon. Archiep.
1. Conzare, coria sufflre ; cserezni, ki- nostro cooppidano.
csdvdlni. V. s. Callegarius.
Cooptura, tegumentum; takaro. Kronst. 1337. ipsam Eccleiam et in copertura et
2. Conzare, (Du C) reparare, sarcire; II. 554. an. 1538 : pro resarsione coopturae statu Canonicorun cupientes reformare . . .
Georg. Sirm. I. 56.et 62.
javitni. Ljub. Mon. SI. V. 266. an. 1334: currus; et. 555.
Cophia, t33nif (Cell. Bel. Haube. fejkoto.
pizolos ... in agudis ad conzandum seratuCoordinare, (DuC.) simul ordinare,
ram carceris.
decernere vel praescribere, redigere cogere in capec) integumenum capitis sacerdotum;
Conziamentum, coriorum suffitio; ordinem, sequiparare, adiungere; rendezni, papi fejkoto, sui?g, fo'veg. It. cuffia. Cod
cserzes, kicsavdlds. V. s. Callegarius.
rendbeszedni, elrendelni, egyenloiteni, Dip. Arp. Cont. I. !9. Indumenta sacerdotum
Conzium, sartura; javitds. It. concia. melle rendelni. Pazm. Dial. 79. Torvt. sunt XLI. cum omnbus, quse intus necessaria
sunt, ex quibus sessunt aurifriso paratse ponLjub. Mon. SI. I. 133. an. 1282 : quod lignum Msz.
Coordinatio, ordinatio, constitutio, tiflcum ac abbatun ordinibus congrua inter
debeat remanere ibi, et tenere in conzio ad
expensas illorum.
composilio, aequiparatio; rendbeszedes, szer- qua3 cophiam pecbralemqne crucem et annuCoobligare, communiter obligare, una kezet, szervezes, elintezes, egyenloites, lum etc.
Cophium, mtra ; (Du C, Cophia) teobligare ; egyutt, kozosen kotelezni. Kovy egybesorozds, mellerendeles. Bene Med.
El. 219. se coobligare. Kass. Jus. Civ. I. 89. I. 221. coordinationes publicse. Hist. Eccl. gmen capitis ; suvq. Szered. Ser. Episc. 182.
se in solidum coobligare. Kass. Jur. Civ. Lex. Ev. 86. Coordinatio rei Scholasticae. Torvt. an. 1512. Mitra, seiCophium pretiosum cum
Msz. Kass. P. P. I. 9. prima restauratio nova- gem mis.
ll.Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 221.
Cophossis, xtxporyq, surditas; suketCoobligatio, actus se una obligandi; que coordinatio Cancellaria3 Regiae intercessit 1690. Opin. Deput. 8. Quod coordinatio- seg. Bene Med. I. 28.
egyutt lekotelezes. Torvt. Msz.
1. Copia, vox Hung., signif. idem quod
Coofficialis, socius offlcii V. textum nem Sedium dominalium adtinet.
Coordinatio Archivorum, actus hasta; kopja. Cd. Telek. XI, 574. Nunsub Debitor liberorum denariorum.
Coomnipotens, eiusdem natur* acom- in ordinem redigendi arch.; leveltdrrendezes. quam mihi de ClipeB, Scindolis et claviculis
ulterius scripsit autlntimavit, nisi tantum de
nipotens; mindenhato tars. Fej. 1. 353. Szaz. VI. 512.
Coordinatus. 3., alter alteri apposi- Arcubus, Sagittis elhastis wulgo copia, que
Verbum Dei a3ternaliter natum ante omnia
tempora de Patre, consubstantialem coomni- tus et adiunctus, sequiparatus; egymdsmelle hie et in alijs locis de noctuque parari facio.
potentem et coaequalem Patri per omnia in rendelt. It. coordinato. Vern. Met. 73. Causs33
2. Copia, (Du C) descriptum, exemplum ;
coordinatae dicuntur, quarum nulla est mdsolat. It. copia. Inauz M. E. Sir. 1.120., 96.
Divinitate.
1. Cooperare, cooperire, contegere; caussa caussae alterius.
Verancs. V. 310. Tfrvt. Msz. Kelem. Inst. Jur.
bevonni. Szaz. XX. scutum in exterioribus au1. Copa, se, Coppa q. v. (Du C.) Ljub. Pr. III. 165. Non-(yiginalia (instrumenta),
Mon. SI. IX. 108. an. 1413.
si publica auctorital; solenniter transcribantem partibus argento tocato cooperatum.
2. Copa, ae, acervus (a si. kopa). (Hanel tur per personas vl Loca credibilia, Tran2. Cooperare, una agere, adiunare ;
kozremukodni. It. cooperare. Vern. Met. 73. non recte: navis); asztag, halom. Han. Mon. sumpta authentica dcuntur et quidem JudiCaussse cooperantes sunt, qua? tantum simul Jur. P. I. 42. an. 1214: si quis derobaverit cialia aut Extraiudicklia, prout penes Processum in Curia Regia 'el sine lite in aliis Locis
cum caussa primaria agunt. Szentiv. Cur. Misc. vel combuserit... copam vel metam bladi.
Dec. III. P. X. 113. Ergo a fortiori pramiabun- Copartura, se, (Ex verbo copare, quod fide dignis efformanlir sin absque competenli
tur et omnes sensus, qui immediate coope- alligare adnectere significat. Italis copipare) publica3 Jurisdictioni functione transferantur,
fasciculus; kotet. Georg. Sirm. I. 71. Ipsi mox Copiae pra3cise vocntur.
rati sunt anima3, ad meritum.
Cooperarius, operis socius; munka- concesserunt et portaverunt magnam copar- 3. Copia, 33, syropsis, argumentum; tartdrs. Bod. Hist. Eccl. I. 443. Kronst. II. 133. turam et scripserunt quilibet nomina sua sub talom, f'oglalat. (od. Dip. Fam. Com. de
Sztara V. II. 93. ... tenorem seu copiam
sigilis pendentibus.
an. 1529.
Copella, ae, mensura aridorum. Ljub. earum (litterarum).
Cooperatio, opera, auxilium; kozreCopia ordimta, exemplum confirmamUkodes. It. cooperazione. Kass. Prax. I. 37. Mon. SI. XI. 10. an. 1312: dividatur (s. c,
176
Oopia simplex
Copulare
Corda
turn ; igazlott, hitelesitett mdsolat. Torvt.

Copulare, 1. coniungere. 2. matrimonio
Coramen, inis, (Du C.) res e corio facta,
Msz.
iungere; i. osszekapcsolni, 2. osszeadni corium, coria; bdrozet, bormunka. Cod.
Copia simplex, exemplum auctoritate hdzasulandokat, esketni. Torvt. Msz.
Dip. Arp. Cont. X. 101. Iteiri quod predict!
carens: puszta mdsolat, hitelesitetlen mdl.Copulatio, actus matrimonio iungendi, Ragusani possint et valeant venire et stare in
solat. Torvt. Msz.
Georch. H. T. I. 94. de ezen esetre az oszve- portum et in civitatem Ancone libere et abCopia vidimata, exemplum auctoritate adds (copulatio) eldtt le kell tenni hiteket a solute cum singulis infrascriptis rebus et mercacionibus Romanic scilicet: coramine, coriis
flrmatum; hiteles mdsolat, Idtomozott jegyeseknek.
2. Copulatio; pdrositds, oltds. Kov. domesticis et silvestribus etc.
mdsolat. Torvt. Msz.
Coramisans testis, affirmans testis;
Copiales, libri, in quibus copiae conti- Oec. 66. Copulatio. Ramuli tenerae arbunentur; mdsolatokut tartalmazo konyv. sculae oblique interscinduntur et ramuli melioris erosito tanu. Torvt. Msz.
Coramisare, praesentia testari, fidem
Kov. Form. St. XVI. Notarii nimirum styli et arboris eiusdem prorsus crassitiei et aeque
alii, quibus Instrumentorum expeditiones in- oblique interscissi prioribus ita imponuntur, ut firmare testimonio subsignato; jelenletelcumbebant, priusquam ea Partibus impelranti- vulnus vulnus tegat et cortex cortici incumbat. lel bizonyitani, elottemezni. coramisiren ;
bus extradarent, si ab aliis antea expeditis Ramuli fllo dense cirrumvoluto iuncti brevi Georch. H. T. IV. 128. Kass. Jur. Civ. Lex. 12.
Cod. Camb. Merc. 105. Pfahl. Jus. Georg. 300.
diversa erant, in librum quempiam quales Co- concrescunt arborem feliciorem daturi.
Coramisatio, actus fldei confirmandae
Copulative, copulando, coniungendo;
piales vocant, retentis, aut exmissis personakapcsoloan, egybefoglalva. Nic. de Mir. testimonio subscripto, subsignandi auctoritas;
rum et locorum nominibus.
Copialiter, in transscripto, in exemplo; 386. Dicit enim copulative: Odit impium et eldttemezes, jelenlettel valo bizonyitds.
Georch. H. T. IV. 142. Pfahl. Jus. Georg. 221.
mdsolatban. Arch. Rak. VIII. 219. Kuk. Jur. impietatem suam.
Copulativus, 3., copulans, copulatus; Prassentiam suam vero recognoscit TestimoI. 4-17. tenore etiam hie copialiter annexarum
benignarum Patentalium Nostrarum. Rak. On. kapcsolo. Kaprin. Eloq. I. 448. copulativus nium Legale subscriptione Contractus, ut cosyllogismus. Vern. Log. 70. Judicio copula- ram se initi, quam speciem subscriptionis CoII. p. 29. 1. 1013.
Copiare, (Du C.) exscribere, transcri- tivo affirmanti opponitur disiunctivum negans ramisationem vocamus. Kass. Jur. Civ. II.
bere; lemdsolni. It. copiare. Gall, copier. et copulative neganli contradicit disiunctivum 152.
Coramizare, confrontare; szembesiGer. copiren. Kovy El. 699. persona authen- affirmans e. g. Cicero fuit et bonus Orator et
tica documentum . . . in forma solenni copiari bonus Philosophus; huic sequens contradicit: teni, signiflcat etiam: coram obiurgare, reet extradari fecit. Torvt. Msz. Funda David. Cicero vel non fuit bonus orator vel non bo- prehendere ; kerdore vonni, feddeni, dorgdlni. Thok. Diar. 506. et pass.
nus Philosophus.
D. 33.
Coratia, 33 idem q. coracia. Ljub. Mon.
Coquatus, i, decoctum ; fo'zet. Prot. inq.
Copiari, abundare (a copia); bovelSI. 1.297. an. 1317 : arma : coratie multe . . .
kedni. S. de Kz. Cher. I. 1., 4. erbis, lignis, 335.
Coquina, 33, culina (Da C. cibaria cocta); quareli... decem mille . . . falsatorum quinvolatilibus, piscibus et bestiis copiatur. End.
konyha. It. cucina. Gall, cuisine. Cod. Dip. que mille.
p. 86.
1. Corator, curator; felugyelo. Ljub.
Copiatae, (Du C.) Vespillones, gr. ve- Arp. Cont. VI. 438. Preterea udvornici deXQO&&TCTKI, qui mortuos sepeliunt; sirdsok. bent administrare ligna et aquam ad furnum et Mon. SI. XI. 53. an. 1313 : Nicoliza m i s i t . . .
It. beecamorli v. becchini. Nagy Hier. Par. Pap. ad coquinam preter balnea etc. Verancs. III. coratoribus.. . tres pecias de pane. Rac.
Mon. SI. XIII. 272. an. 1359.
Copiatio, aetus transcribendi; mdso- 362.
2. Corator, (DuC.) iudex, a cora, statuCoquinarius, (DuC.) famulus culinaIds. Ger. Copiren. Wallaszky 402.
Copiatum, i, exemplum; mdsolat. Art. rius, coquus ; kukta, szakdcs. Batty. Leg. T. tum consuetudo, iuxta quam lites iudicantur;
biro. Szaz. XXI. 56. Baculi coratoribus . ..
II. 71. an. 1055. HI. 622. Fej. I. 392.
D. 1840. p. 59.
Coquinula, 33, dem. ad coquinam; Baculi vel Candelabra cirophonariis etc.
Copiola, ae, agmen, parvus exercitus;
maroknyisereg. Verancs. IX. 150. Poslremo konyhdcska. Rac. Mon. SI. VII. 125. an. Coraules, auloedus,choraula, choraules;
tandem, quum in aclem erit omnibus prode- 1076: cum puteo ac coquinula e t . . . cu- fuvolds. Verancs. IX. 283. Cavebisque diligenler, ne te sic dedices ac devoveas illi, ut non
undum, nostrae quoqe copiolae iungentur Co- riola.
Coquor, oris, coquus, Cod. Dip. Pat. VI. orator, non philosophus, non physicus, non
mitatui.
jurisperitus, sed coraules, utricularius et cyCopiositas, (Du C.) copia, abundantia ; 195., 138.
bo'seg. Magy Tor. Tar. IX. 122. populorum Coquus, i, nux indica; kokuszdio. tharedus in patriam revertere.
Corbamen, corbes; kosdrfelek. Rac.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 246. Nucopiositas.
Coportura, 33, Coperta: involucrum epi- ces indicae sunt nuclei fructuum, quos Indi- Mon. SI. XIII. 272. an. 1359 : captum f u i t . . .
de dando arbitrium ... posse invenire focastolae. Georg. Sirm. I. 80. Et optime ad octa- gene Cocos sive Coquos appellant.
Coquus hortulaiius, olitor : kony- men, corbamen et totum lignamen necessavum diem preparare fecerat et statim una corium pro 1 galea.
porturam edduxerunt et statim scripsit unus hakertesz. Tor. Tar. 1881. p. 367.
Corbifex, corbium, fiscellarum textor;
Coracerius, i, loricarum opifex; vertnotarius nomine Fabricars sacerdos.
Coppa, 33, cyathus (Du C. al. s.); serleg. ke'szitd. It. curazzajo. Kurassschmied. Rac. kosdrfono. Pest. Levt. Tab. Conscr.
Corbis ambulatorius, corbis gestaIt. coppa. Ljub. Mon. SI. XI. 111. an. 1324 : SI. XIII. 53. an. 1348: mittatur pro uno matorius; gyaloghinto, kolya. Bene Pol. m. 53.
presentetur... regi in ... coppis de argento. gistro coracerio.
Corbis coclearia, corbis cochlearibus
Coracia, 33, (Du C. coratium) thorax ferCod. Dip. Arp. Cont. XI. 7.
Coppus, i, legula ab it. coppo ; tegla. reus ; mellvert. It. corazza. Ljub. Mon. SI. II. reponendis ; kandltarto. Irodt. Koz. VII. 2.
p. 214.
Luc. Regn. Dalm. 208. Kat. Hist. VIII. 448. 144.
1. Corboiia, 33, (Du C.) gazophylacium;
Coracinus, cyprinus carassius; kdquod homines Tragurienses possint sine datio
penzszekreny. Teutsch. Schulord. I. 17:
extrahere de Venetiis lignamen, lapides co- rdsz. Barczay.
Corallus, i, coralium, curalium, xogd- pro corbona eleemosinaria fl. 100. Szentiv.
ctos et coppos (tegulas) pro eorum domibus
et conducere Tragurium. Ljub. Mon. SI. I. 223. hov, xovgdfaov; veves kldris. It. corallo. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 321. Cf. Hieron. Ep.
Coprire, cooperire, it. coprire; befedni. Gall, corail. Germ. Koralle. Thok. Diar. 11.351. 27., 14.
2. Corbona, ae, offlcialium reditus exlraCor alii pro collo, intermixti unionibus in uno
Szaz. VIII. 16. ad copriendum fenestras.
Copta, libum papavere conditum; md- fllo, succinei, globuli, nigri, filo inducti, inter- ordinarius pro transcribendis documents etc.;
a hivatalnokok magdnjovedelme hivatakos beles. Ger. Mohnkuchen. Par. Pap. Cf. mixti gemmis.
Coram, in> adversus, contra; ellen. Szaz. los mdsoldsok utdn etc. 0. L. an. 1785 nro
Martial. j4., 68. Pelron. Sat. 40., 4.
1. Copula, (Du C. 2. Cupla) par ; par. VIII. 623. qui coram iuralo evaginat gladium. 4416. sz. Udv. Kanczel.
Corbuculum, corbula; kosdrka, It.
Gall, couple. Cod. Dip. Arp. Wenzel. I. 25. X Coram visibus suis, praesentibus;
copule equorum.
in conspectu alicuius; szemiik Idttdra. corbellino. M. Bel. Prod. 183. muslum lixivium
2. Copula, as, conjugii inauguratio (ap. Georg. Sirm I. 400. Quia coram visibus suis aut statim recta -in culleos aut purum in corbucula tantum defluat.
Du C. Finaly alio sensu). Ac. Com. Sopr. p. jugulabant maritos suos.
1. Corda, ae, cor (Du C. al. s.); sziv. V.
10: In multis locis Copulae, Baptismata, aut
Cora ma, 33, coria ; bornemuek. Ljub.
s. Becharius.
Introductiones non peractae.
Mon. SI. I. 195.
2. Corda
Cordio
Cornipetus
177
2. Corda, SB, (Du C.) modus agri, terrae; Knauz. E. M. Str. II. 344., 342. scutum cordi- surde in Senec. Apocoloc.: Cecidit pulcre corcsapds. Gall, corde. Sup. An. Sc. II. 179. an. forme.
datus homo, quo non alius fuit in tola fortior
Cordio, (a corda, chorda); tekervenyes urbe. H. 1. pro fortis ; bdtor, lelkes. S. de
14-12: tres cordae, quae facerent quatuor juiv. Szaz. VI. 289. Thekerween arcus sive Kz. Chr. A. 1., 3: Posl haec venil Hunl el
gera terra3 arabilis cum dimidio.
Pazman duo fralres carnales, milites coridati
Corda monastica, cingulum; zsi- cordio.
Cordis, is, corda; zsinor. Kronst. II. orli de Suevia A. 4., 8. Allmann miles corinor,madzag, ov. It. corda. Gall, corde. Thok.
Diar. II. 375. Unus cingulus ad formam cor- 563. an. 1538 : pro corde, corrigiis et ligis datus.
Coridorium,porticus,ambulacrum;iordae monasticae fl. 190.
vulgo nestel.
Cordo, onis, (Du C.) cingulum, vitta; ndcz, folyoso. It. corridore. Ljub. Mon. SI.
Corda montanistica, V. Funiculus
ov. Ljub. Mon. SI. II. 420 : cordonem ... de XXII. 130. an. 1458.
montanisticus.
Corigea, as, pro: corrigia. V. MilitaCordare, V. Accordare. Cod. Com.argento cum duabus fliberis.
Cordon, praesidia in finibus disposita; res. Szaz. VI. 293.
Zichy. T. II. 152: Omnia mala, quae verlissent,
Corintus, lege: Corytus. pil koker
orvonal, zdrovonal. der Cordon. Bene Med.
pariter cordaverunt et satis fecerunt.
Cordarum confector, restio, restia- I. 221. In locis illis, quae ob salutem aliorum (Pfeilkocher) (Dief.) pharelra; puzdra. Schlag.
rius ; hurkeszito. Saitenmaclier. Tab. Conscr. cincti sunt per sic dicta Cordon, administra- 613.
Coritator, (apud. Du C. coraterius)
Cordatus, 3., fortis; lelkes, bdtor. tio publica debet sollicitudinem summam imidem ac coniectator, quod vide. Mem. Pauli.
Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. IX. 429. cor- pendere.
Cordowanum, corium Cordubense; 431. creati fuerunt quatuor coritatores et
datus miles.
Cordia, se, (Du C.) concordia ; egyezseg. kordovdn. Arch. Rak. VIII. 317. In una ci- exactores coniectus, qui deberent coniectare
Ljub. Mon. SI. 119. an. 1324. si non fuerit in stula rubra Cordowano obducta . . . perizo- dictos S. mill. due. vel pignora aurea, argentea etc.
cordia cum eo . . . habeat solvamentum et mata 5.
Corduellus, carduelis (Dief.); tengeCorium Carmesiimm, karmazsin
repressalias super ipsum.
Cordiacus, 3., cordis, ad cor pertinens licze. Ger. Stieglitz. Arch. Ver. Sieb. XXVI. bor. It. corio carmesino. Bel. Geogr. 600.
(Du C. cordiacus = morbus cordis); sziv-, 115.
Illorum itaque artis elaborantur: autea Baszivbeli. Pel. (De S. Margar. s. II. c. 5.) Mar1. Cordula, parva chorda, ligamen ; zsi- bylonica, linum byssinum . . . 'corium cordugarita valet contra cordis passionem, unde nor. Fej. V. I. 140. Sigillum simul cum cor- bense et Carmesinum ferrum item Damamedici faciunt de ea elecluarium, per quod dula, per quam appensum fuerat, per eosdem scenum.
cordiaca passio curatur.
Latrones detractum fuisset. Cod. Dip. Arp. (Corium Cordubense, kordovdny.
Cordiale Cordialia, remedia cor ro- Cont. XI. 23. appensio cuiusdam sigilli magni It. cordovano. Bel. Geogr. 600.
borantia; szwerosito. It. cordiale, ristora- rotundi cum cordula sirica crocei et rubei coCorium Mensale, corium mensse
vestiendse; asztalbor. Arch. Rak. VIII. 31(5.
tivo. Gall, cordial. Germ, herzstarkend. Otia loris.
Bachm. 37. Adhibebimus, si placet, cordialia,
2. Cordula, ae (dem. a corda), funiculus
Corium silvestre, cortex; faker eg,
C33phalica, nervina, spiritus, Balsamos, et quic- incendiarius, fomes tormentarius; kanocz fahej, ham. Germ. Rinde. Cod. Dip. Arp.
quid latina Medicorum culina praesidiorum Szaz. VI. 289. Cordule pro incensione bom- Cont. X. 101. possint et valeant venire et
habet.
bardarum.
stare in portum cum singulis infrascriptis reCordialis, intimus, amicns; benso, sziCordum,foenumauctumnale (Plin.) chor- bus scilicet: coramine, coriis domesticis et
velyes, szives. It. cordiale. Gall, cordial, auf- dum (Cato) (gr. %oQToq) ; sarju. Kov. Comm. silvestribus.
richtig. Cod. Dip. Lond. 188. Vestre domina-7 : pratum ... ob perpetuam rigationem ...
Corivalis, rivalis; versenytdrs. Szentiv.
tionis Cordialissimi Amici. Cod. Dip. Fam. cordum pene nunquam denegans. Urb. Reg. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 131.
Com. de Sztara V. II. 488. cordiales referi- II. quoad haec vero per falcastra cum expresCorizare, (Du C.) saltare, (achoro) chomus gratiarum acliones. Pel. Serm. Hiem. sione ubi cordum falcatur vel non falcatur con- reas agere; tdnczolni. Chr. Dubn. p. 162:
17. c.
scientiose emetiendo. Festus: corda frumenta, spoliatis eorum cappis iussit eos corizare indecenter per plateas civitatis. Georg. Sinn. I.
Cordialis iiiimicus, iuratus, infestus qua? sero maturescunt, ut fenum cordum.
in.; eskudt ellenseg. It. cordiale inimico.
Coreaceus, 3., coriaceus, ex corio; 93. corizabant, simphonizabant, scortizaLjub. Mon. SI. IX. 27. an. 1409 : inimico suo bor . . . Arch. Rak. VIII. 354. Unus flascun- bant cum puellis Regine. Kronst. I. 416.
cordialissimo et capitalissimo.
culus in Theca nigra coreacea.
Cormanista, 33, navis gubernator, in
Cordialiter, medullitus, animitus, ex
Coredoriuni, porticus, lorica; folyoso. nostro sermone: kormdnyos. Fr. Lib. Rt.
animo ; szivbol, bardtsdgosan. Jokai Rab. It. corridore. Ljub. Mon. SI. HI. 202 : facial II. 26. ad quas naves conduxi quatuor cormaR. I. 118. cordialiter nyujta kezet. Jokai, construi apud . . . coredoria aliqua buti- nistas.
Regi Jo Tbl. II. 148. megszorita cordialiter freda.
Cormitare, cornucare, cornu canere
kezet Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 37. Coretor, ambulacrum, porticus. V. s. ar- (Du C. cornuare); kurtolni. Arch. Ver. Sieb.
Nemo ita cordialiter sentit Passionem Chri- chetus ; torndcz, folyoso. Gall. Corridor.
XXVI. 115.
Coreum, (Du C.) corium : bor. Ljub.
sti: sicuti cui contigerit similia pati.
Cornare, (Du C.) cornu canere; kurCordiana passio, affectio cordis; Mon. SI. XXI. 213. an. 1439. Kronst. I. 348. tolni. V. s. Gonella.
szivbaj. Olah. Cod. Ep. 355. et nescio qua Arch. Rak. VIII. 357. . . . una scheza dilaceCornarium, Carnarium; kdpolna
cordiana passione et febre statis tempori- rata, ab intus rubra Rasa obducta, semitecta, also resze, csonthdz, felso osztdlydban a
desuper vero nigro coreo. Monm. Comit. halotti szertartdst vegeztek. Szaz. XI. 246.
bus urgebatur.
Cordibus, pro: cordis, a corda. Fjp. Trans. I. 241. ut connumeratori imam palmam Cornetta, ae, ab It. cornetta, vexillum;
coreorum unam manticam videlicet Izsak et zdszlo. I. Rak. Gy. 40., 46. cornetta equiSzam. p. 391. an. 1438.
tum.
Cordicitus, (Du C.) penitus, intime; unum heveder dare debeant.
Coriaceus, 3., ex corio factus; bor ...
szivbol. It. di cuore. Vern. Metaph. Priaef.
Corniculare, (Du C.) cornu inflare,
cordicitus intonando: sit tibi terra levis. szij ... Verancs. IV. 51. scyphos coriaceos, bucinare; kilrtot fit (v. 6. kornyikal ?) Pel.
Beng. Ann. Er. Ccenob. 64. omnia bona a Deo Turcis vulgo Zomacchos appellatos. Fej. X. III. Serm. Demones duo cornuaignibus plena aurioptimo tibi cordicitus apprecor. Ac. Com. 216. ligamine coriaceo pendente. V. s. v. Go- bus eius apposuerunt et corniculari cepeSop. p. 1. cordicitus optamus. Cf. Sidon. Ep. sypiaceus.
*"
runt. Aest. 42. i.
Coriaceus scyphus, corio obductus,
Corniculatus, 3., forma corniculo si4., 6.
Cordifer, 3., foenum, cordum ferens, alias Vasculum coriaceum, Turcis vulgo milis ; szarvalaku. Curios Misc. 62. Cur viproferens, producens; sarjutermo'. Urb. Reg. zomacchus appellatum; szomak. Verancs. XII. cissim cum est infra solem videatur falcata et
corniculata? (Venus.) Cf. Appul. de Deo
77. num cordifera vel noncordifera sint. 52. IV. 51.
Coridati, pro: cordati. Cordatus, pru- Socrat. in it.
Cordiflexivus, 3., animum movens;
Cornipetus, (Du C. cornipeta) ferus,
szivindito. Germ, herzbewegend. Mall. D. 3.: dens, sapiens, qui sollertia multa pollet et inRefutat vis eius cordiflexiva, quae in multo- genio. Enn. ap. Cic. Tusc. 19. Lad. 3., 20. qui cornibus petit; szaruaival tdmado. Tor.
rum conversione eluxit.
Item fortis, animosus. Hoc sensu enim acci- Tar. 1888. p. 557. pro hircis cornipetis sive
Cordiformis, cordisimilis; sziv forma. piendum esse putat Andr. Borich neque ab- rebellibus.
23
178
Cornolium
Coronse Conservator
Corporalis possessio
2. Coronator, angl.: coroner (Du G.)

Cornolium, (Du C.) cornus; som. Bar- mosddott s tompa szogletes kiillokkel vette
magdt koru'l. Cf. Senec. Qu. Nat. 1., 2.
iudex placitorum coronse; hajdan a koroczay.
Coronse Conservator, custos co- ndt illetd perek eligazitoja, most rendCornu bullatum, utriculus; duda.
ronse regise; koronaor. Germ. Kronhiiter. 6ri tiszt. Uj Magy. Muz. III. 197. Nullus
Ger. Sackpfeife. Barczay.
Cornu Lehelianum, Lehel kilrtje. Fabo. Monm. Evang. 55. Petrus de R6va, Sa- vicecomes, constabularius, coronatores vel
Kat. Hist. Due. 453. Nihil derogare velim ve- crse regni Hungarian Coronae Conservator. alii ballivi nostri teneant placita corone
lustse traditioni, quse Lehelianum fuisse hoc
Coronse Conservatoratus, offi- nostre.
cornu perliibet... quod Jaszberenyii diligen- cium Coronse Conservatoris; koronaor tiszte. Coronatum, i, Opus Coronatum; koter asservatur non aliud esse, quam quo Le- Kov. Form. St. CXLVIII. Collatio officii Coro- ronaalaku ero'dites. Falud. Arch. 62.
nae Conservatoratus.
helius Conrado vitam eripuerit.
Coronatus, i, species monetse; koroCoronse membrum, omnis nobilis nds taller. Ger. Kronenthaler. Verancs. V. p.
Cornua erigere, fastidire ; audax, insolens fieri. V. s. Officiositas; valakinek Regni Hungarian; Verbficzi Tripart. I. 4. . 24. Cod. Dip. Briiss. II. 154. controversial
szarva no.
1., 9. . 4.
nonnullse molse fuissent, ratione Ducentorum
Coronalia bona, ad coronam perti- Millium Coronatorum ipsi Sermae Sorori...
Cornua demittere, demittere se, modestum, humilem esse; dolyfet letenni, meg- nentia; koronajoszdg. Ger. Krongiiter. ex causa Dotis. Brut. Hist. VIII. 413., 7.
aldzni magdt. Verancs. IX. 287. Belgium Comm. Hist. de. Reginse. Hung. Coron. More
Coronerare, assentire Coronensibus v.
bene ab Hispanis castigatum cornua demi- 19. Atque hoc ipsum, quod ex bonis ad regi- partes sequi Cor.; brassozni, a brassoiaknatum pertinentibus nullum ius reginse babe- kal tartani. Teut. Schul. I. 92 : alter delegasit, silere cospit etc.
Cornupeta, (Du C.) cornu appetens rent aliis quidquam conferendi, certo argu- tus Coronensis coronerat.
Coronica, se, pro: chronica; evkonyv.
bos; szarvval tdmado okor. Arch. Ver. mento est, eas sacro diademate, inde enim
bonorum coronalium origo est, insignitas Tkal. Mon. Ep. II. 2. an. 1334: Chr. Dubn.
Sieb. XXVI. 115.
Cornutum opus, szarvalaku ved- fuisse.
2425.
Coronalitas, ius coronse; koronajog.
Coronis, idis, a gr. xopovlq, conclumu. Falud. Arch. 58. Cornutum opus est
munitio externa longius in campum duobus Kass. Jur. Civ. I. 37. Actio Fisci Regii funda- sio, finis ; zdradek, veg. It. coronide. Cziraky
reetis lateribus procurrens ac bina dimidiata mento Coronalitatis Bonorum et ex defectu De Ord. eq. aur. 29. Libet eum (ritum) pro
propugnacula hosti obiiciens.
Statutionis... Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 131. coronide paucis describere. Cf. Mart 10., 1.
Corolla Mariana, V. corolla pre- Si tamen, vel hodie, bonum quodpiam a nexu
Coronula, se, dimin. a Corona; korocaria. Pray. Dext. D. Steph. p. 99 : sub Lita- Coronalitatis eximeretur, et private cuipiam ndcska. Sim. Num. 39. B. autem prsefert Floniarecitabituralterna voce Corolla Mariana. conferretur, quod fieri posse innuitur... sane rentinum lilium, cum inscriptione prsemissa
Corolla precaria, V. Rosarium ; oleo casu, prseter titulum Juris Regii clari, vix coronula.
vaso. It. rosario. Gall, rosalre chapelet. Germ. ullus alter adplicari posset.
Corosna, Corozna, corbis, sporta;
Rosenkranz, Paternoster. Fabo. Monm. Evang.
Coronare, regis insigni ornare; koro- font kosdr. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 160. an.
II. 159. sed etiam rari pretii corolla preca- ndzni. S. de Keza Chr. II. 2., 1. II. 4., 5., 51. 1343. de singulis coroznis piscium . . . duo
ria donavit.
Tor. Tar. 1891. p. 29. Celebre proverbium : denarii p. 182. de singulis sportis, que in slaCorollatus, 3., corolla instructus; ko- Ugocsa non coronal. Cf. Pallas XVI. p. 482. vonico vulgari korosnya nuncupantur. Tkal.
ronas, koszorus. Numi Hung. 3.
Coronare in regem, reginam, Mon. Ep. II. 21. an. 1340.
Coromellus, (Dief. carduelis); tenge- V. Coronare; kirdlylyd kirdlyndve koCorotrophium, gr. xogoTQoyta), pselicze. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 115.
rondzni. Sztiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 380. dagogium; gyermeknevelo intezet. Lzb.
1. Corona, se, (Du C.) pars capitis in orCoronarium, koszoru dij. Sim. Num. Cod. Med. HI. 600. Kass. Jur. Civ. X. 236.
bem tonsa sacerdotum, vertex tonsus ; pilis, 124. Coronse aurese Ducibus, qui rem prseclare
Corpora, dicuntur collegia sacra; szent
kornyeset, papkoszoru. It. tonsura. Gall, gessissent, dabantur. Bum igitur munitio ali- testuletek. Gall, corps. Not. J. Samb. Tyrn.
tonsure, couronne. Germ. Tonsur. Schla'g. 299. qua devicta est, pro corona Ducis victoris hoCorporale, (Du C.) palla, qua sacrifi2. Corona, se, munimentum formse semi- stile aurum colligebatur et hoc proprie coro- cium contegitur in altari; ostyaabrosz. Batty.
circularis; felkerek alaku vedmu. Curios. narium erat. Deinde Principes, Provincial Leg. III. 270. an. 1372. Oltv. Act. Synod. 96:
Misc. 372. Quomodo urbes flumini adiacentes atque Urbes foedere iunctse aureas coronas sub ciborio semper sit substratum corporate.
sint muniendse. Et pra3terea si fluminis lati- Imperatoribus sua sponte offerebant. Denique Szered. Ser. Episc. 187.
tude ictum sclopeti non excedat, ad alteram vectigalium naturam induerunt ita, ut pro coCorporale iuramentum, (DuC.)
fluminis ripam fiat Ravelinus maior aut di- rona certam argenti summam pendere tene- quod prsestat protensa manu tactis sive inrentur, quse ideo Aurum coronarium ad- spectis sacrosanctis evangeliis. Verancs. V.
midiata stella seu corona.
309. tune tempore talis consecrationis deposui
3. Corona, 33, idem ac diadema regium pellabatur.
Coronati Veneti, velenczei koronds. corporate juramentum, quod in ipsa bulla
(Brut. I. 82., 5.) sive sacrum diadema (1.83.,
3.) Corona regia quoque legitur (V. 32., 15.) Verancs. IV. 12. Freti itaque spe duorum il- consecrationis expressum est in hsec verba :
De corona aurea v. Du G. s. v. corona aurea, lium millium aureorum, quos maiestas regia Ego Antonius Verancius etc.
Corporalis, decurio; kdpldr, Corpoubi illam dicit coronam auream, qua Roma? a curavit nobis Venetiis numerandos, scripsitque
summo pontiflce donatur tamquam Imperator. toties eosdem nos dudum iam accepisse arbi- ral. It. caporale. Arch. Rak. VIII. 392. Diar.
Coronam a Bruto allatam Silvestrem II. papam trari se a Zacharia Scaramella 2399. corona- 1802. p. 97.
Corporalis, e; valoban letezo". Molnar
regi nostro Stephano I. donasse constat; kir. tos Venetos ad eius summse rationem sumPatv. 33. Si vero dici audiveris: Jus Familise
szent korona.
psimus.
Coronatio, actus corona ornandi, redi- T. Jus possessionarium, Jus Nobilitare ; non
4. Corona, 33, convivia mechanicorum ;
ea jura, de quibus in prsemissis locutus sum,
iparosok ddridoja. Teutsch. Schulordn. I. miendi. Text. v. s. Aggratulatio.
Coronationale templum, corona inlellige ; quia apud Legistas etiam Bona pos44: qui convivia mechanicorum, qua coronas
vocant, frequentaverit. (366 : Corona ist die redimiendi destinatum temp.; korondzdsi sessionaria nomine Jurium solent appellari;
Uebersetzung des sachsischen Ausdrucks Kryn- templom, budavdri Mdtyds templom. adeoque Jura taliter intellecta vocantur corporalia, quia significant ilia corpora Bonozeln=Kranz!en, ursprunglich Zusammenkunfte Szaz. VII. 730.
Coronationalis, e, ad actum coro- rum, quse realiter existunt, ut sunt: Oppida,
der Madchen zu Spiel u. Tanz.)
8. Corona (signatum), coronas formam nandi pertinens ; korondzdsi. G. Fej. X. I. Curise, Arces, Prsedia.
exhibens cauterium (Brassovience); suto vas, 454. Idem Sigismundus titulo coronationaCorporalis possessio, actu, opere
belyeg (korona alaku). Kronst. II. 693. an. lis doni possessiones Nyerges Ujfalu . . . ipso, re vera, prsesens possessio ; actus vero
1540. quod coronam signatum videlicet fe- confert. Numi. Hung. 106.
et sollemni ritu in possessionem mittendi;
cit, quo modii ac octoalia signantur.
1. Coronator, qui caput corona redimit; valosdgos, tenyleges birtokba vetel, bir6. Corona, (Du C.) V. Aureola.
korondzo. Beng. Ann. Er. Cosnob. 511. Inte- toklds. Kub. C. Arp. I. p. 102. (Ladisl. IV. an.
7. Corona, in astronomia. Bel. Geogr. rim Excellentissimus Prsesul Coronator, in- 1278.) in possessionem corporalem predi30. J6kai Kosziv. V. 172174. Perhelia, censata Icone Parthenia, genuflexus inchoavit etarum viltarum fecimus introduci. Cod. Dip.
napudvar, koronaf halosz. A nap tanyeia el- in cantu hymnum.
Arp. Cont. III. 79. in corporalem possessio-
Corporalis Ticia
Correator
Correspondens
179
Correator, coriarius; timdr. Arch. Haereditarii huius Hungariaa Regni . . . oblunem Archidiaconatus et prebende . . . . inVer. Sieb. X. 1., 178.
ducens.
lerunl.
Corporalis Ticia, media Ticia; TiCorrebellis, rebellionis socius, partiCorregnare, simul una cum aliquo resza dereka. Szam. Tih. Apats. p. 15. 1484 : ceps. Funda David. M. 2. in fine.
gnare; egyiitt uralkodni. Serm. Cat. 178.
Correcta, ae; correctio, emendatio erro- Si commortui sumus et convivemus; si sustiPenes Hollhthyzateve et usque Ticiam corvoralem (a derek Tiszaig) metaliter eundo. rum in scriptis ; javitds irdsban. Tor. Tar. nebimus et corregnabimus. Cf. Tertul. adv.
Corporaliter, (Du C.) in corpore... 1891. 527.
Jud. 8. Paul. No!. Carm. 25., 227. Sulpic.
Correctio probatica, cor. explora- Sev. Hisl. 2., 33.
re vera; valoban erzekileg, testileg. It.
corporalmente. Gall, corporellement. Germ, loris v. exploratoria ; az erczkem dltal tett
Correlatio, coniunclio; viszony. It.
korperlich. Vila S. Steph. 23. salvator nosier javitds. Pest. Va>. Lev.
correlazione. G. Fej. VI. 62., 68. amicam inCorrectionalisatio, studium corri- ter Regem Hungarias ac Ducatum Veneliarum
paucis corporaliter apparuisse perhibelur.
Cod. Dip. Arp. Conl. HI. iuramus corpo- gendi; javitdsi intezkede's. Ak.firt.1897. Correlationem nolam ipsi esse.
raliter laclis Sacrosanctis Evangeliis el vivi- Jan. p. 18.
Correlatio cambiaria, iuris camfice Dominice crucis ligno. Cod. Dip. Arp. Correctivus, 3., corrigens, emendans, bialis vices; vdltojogi viszony. Arl. D. 1840.
Conl. VII. 107. Cf. Pelron. Sal. 61., 7. Paul. puniens; It. correttivo; javito, bunteto. Vern. p. 58.
Correlative, pro viribus, pro opibus;
Dig. 41., 2., 1. Tertul. Bapt. 4. Arnob. 5. p. Met. II. 282. exstare inter homines debere
iustitiam non solum correctivam, qua? vi- viszonyilag. Torvl. Msz.
168.
Corporaliter iuvare, ipse, praesens delicet in futurum prospicit curatque, ne mate
Correlativus, 3., mutuus Ap. Du C. coriuv.; szemelyesen segiteni. Szaz. XI. 24. actiones committanlur, sed eliam vindicati- relalio : mulua relalio ; kolcsonos. Cod. Dip.
Corporatio, collegium, coatus; egye- vam, quae ob actus duntaxat praeleritos iis Hung. Arp.V. III. 151., 250. Porro quia multisulet, testesules, testulet. Gall, corps. Torvl. praemia vel prenas decernendo aequissime exer- plex tamquam sanguinilalis vel affmitatis affeccelur.
Msz.
cio ad correlativum amorem nos possunl el
Corrector, qui errores lypographorum debenl muluo incilare.
Corporatio urbariatuum, socielas fodinarum possessorum; bdnyatdrsulat. nolal; nyomtatvdny-javito. Korreklor. ReY
Correpetens, qui duce professore vel
Ger. Genossenschafl. Beszlb. Levl.
PI. 20.
inslructore sludia multa iteratione velut conCorporatura, ts, habilus, constilulio,
Correctorio-laboratorius, 3., ad ficil; ismetld. Wallaszky 532.
forma corporis; testalkat. II. corporalura. emendandum, laborandum aplus ; javito-dolCorrepetitio, communis repelitio ;
Galeot. M. 16. 20. pro corporatura piscis gozo. Arl. D. 1840. p. 13. de institutis cor- egyiitt ismetles. S/.i!ady Irodtorl. Kozl. VI.
rectorio-laboratoriis . . . correctorio-labo- evf. I. f. 100.
grandi. Cf. Colum. 6., 2., 15.
1. Corporeitas, pars, corpus; tagos- rarii systematis.
Correpetitio privata, magdntanisdg. Kass. Jur. Civ. I. 87. K6vy El. 239.Pfahl. Corrector!um, executionem praescri- tas, egyiitt ismetles. Kormoczb. forealisk.
Jus. Georg. II. 85. juxta Compelenliam cuiusvis bens Mandalum ; ve'grehajtdst igazito pa- Erl. Bpesl 1895. p. 157. privata correpetilio.
Coloni in praeexislenlibus Urbariis (Tabellis rancsolat. Georch. H. T. IV. 268.
Ollv. Act. Synod. 61. ut Regulares Scholarum
1. Correctorius, 3., corrigens; javito. piarum a privatis Correpetitionibus, quas
urbarialibus) deflxam in corporibus (corporeitatibus) separalis a lenulis dominalibus Csaplov. Nucleus p. 117 : Processu executio- erga pactatas solutiones instituere cum adonis-correctorio talia corrigi nequeunt, qua? lescentibus solebant, hactenus in totum aballodialibus exscindanlur.
2. Corporeitas, (Du C.) statura, cor- incattus faclo proprio usurpavil, verum lalia, slineanl.
pus ; testalkat, test, testesseg, testiseg. quae erroneo judicis facto intervenerunl.
Correpetitor, professor vel instructor,
2. Correctorius, 3., mores emendans, qui studia in scholis tradita cum alumno repeP5zm. Dial. 207.
Corpus, venter vasis ; edeny oble, ki- corrigens; javito. Lzb. Cod. Med. T. II. 408: lil, ileral; ismetlo. Wallaszky 485.
dllo hasas resze. Kecsk. Otv. 159.
domus correctoriae.
Correpetitor theatralis, qui esl a
Corpus Delicti, vetekjel, bun-jel
Correctura, correclio, emendalio; relegendis, agendis parlibus scenicis; szine(Tisztb. Irm.) K5vyEl. 675. Liberal Actorem a nyomtatvdny-javitds. Rev. PI. 16.
szet tandra. Pesl Var. Levl.
proba praeserlim in civilibus in criminalibus
1. Corredum, (Du C. Conredium),
Correptio, convicium, reprehensio; fednon semper, nisi Corpus Delicti idesl: Evi- procuratio, seu convivia, quae dominis prsesta- des, szidds. Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. P.
dentia palrati Delicti simul adsit.
bantur a vasallis, ex iure definite, quoties per II. p. I. Saape aliorum prsesumpta correptio,
Corpus fossorum, cohors foss.; dr- illorum terras pergebant. V. s. v. Albergaria ; iudicatur esse debila admonilio p. 7. Correkdsz, utdsz csapat. Pionier-Corps. Lzd. Cod. megvendegeles.
ptio arnica plus prodesl quam slricla. Cf. TerMed. T. II. 763.
2. Corredum, instrumenta, apparatus, lul. Pudic. 14.
Corpus granaderiorum.cohors mi- utensilia (navis) ab. it. corredo; hajofolsze1. Correquisitus, 3., necessarius;
Jilum cristalorum; granadiros csapat. Arch. reles, folszerelesi szerek. Cod. Dip. Arp. szuksegeltetS. Fej. XI. V. un. 118 : vadum
Conl. IX. 109. Item quod dictus dominus Rex navibus ... el aliis ... correquisitis instruRak. II. 61.
Corpus legislativum, viri legibus commodabit dicte Universitati Spalali duas ga- menlis fulcire.
scribendis, ferendis; torvenyhozo testulet. Jeas cum offesis el corredis suis sine homi2. Correquisitus, 3., acquisitus; oszTorvl. Msz.
nibus usque ad finem dicte guerre. Cod. Dip. szeszerzett. It. acquisito. Pel.. Pom. De S.
Corpus morale, collegium, societas, Arp. Cont. XI. 210.
Andr. s. IV. c. 4. Andreas sibi tantam graliam
communitas iuridica iura exercens ; erkolcsi
Correferens, collega referentis; eld- contulil, ul esset dignus per virtulum cortestulet. It. corpo morale. Kass. P. P. I. 42. ado tars. Germ. Correferent. Inslr. Jos. II. requisitarum habilum.
corpora moralia uti Capilula, Convenlus... p. 20. . 47 : Relatione flnita, casibus in illis,
Correquista, ae, res maxime necessaCorpus Sclopetariorum, cohors ubi Correferens etiam denominalus fuerit... rian ; sziiksegelteto dolog; kellek. Magy.
venatorum; vaddsz csapat. Ger. Jager-Corps.
Corregens, collega regentis; ural- Tor. Tar. IX. 154. Si vero monelarii ipsorum
Lzb. Cod. Med. T. II. 763 : corpus sclopeta- koddtdrs, Arl. Diaat. Pos. 21. pro Regni diligenliam non adhiberenl el ipsa moneta per
riorum vulgo Jager-Corps compellatorum.
Hungariae Parliumque eidem annexarum Cor- ipsorum negligenliam indebile cuderetur, ac
Corralinus,3.,pro:corallinus; gyongy. regente el Coadministratore.
formam el disposicionem pretitulacionis,
Tor. Tar. 1890. p. 368.
Corregentia, 33, Corregimen q. v. dealbacionis et aliarum correquistarum
Corrasivus, 3., vim corradendi habens, Szaz. XVII. 446. az tegnapi sessioban az cor- non relinerenl... etc.
dicitur de lempore edaci rerum, cuius denies regentia ujabban elefordittatvan, az egesz
1. Correria, ae, incursio maritima; tenomnia corradunt; megrdgo (az ido' vas orszagnak proponaltatott, ha letszeni fogna-e geri kalandozds. Streiferei. Ljub. Mon. SI.
foga). Fej. IV. 3., 320. nee successivorum vagy sem ... csak confirmallcik az fels. her- II. 404: a faciendo . . . ullam correriam decorrasiva vetustate temporum valeat abo- czegnek az corregentidt.
bealse abslinere.
2. Correria, Cavalcata q. v.; szdgulleri.
Corregimen, regimen commune cum
Corratore, Corator q. v. Ljub. Mon. SI. aliquo; tars uralkodds. Art. Diaet. Pos. 20. dozds. Ljub. Mon. SI. III. 125 : correria seu
XI. 6. an. 1306: effidalur unus corratore ad AHefato Serenissimo Lotharingiaa el Barri Cavalcata.
Correspondens, tis: procuralor comDuci Corregimen el Coadminislralionem
litus maris de petra et calcina.
23*
180
Correspondens Academise
Corrigi facere
Corviliter
mercii litterarii; leoelezd. It. Corrispondente.

Corrigi facere, pro inhere, curare cor- Arp. Cont. VII. 529. Et non facient compaGall, correspondant. Thok. Diar. 350. deakul rigendum ; javittatni. It. far correggere. Kass. gniam cum ullo corsario.
peniglen irattam : az francziai oratornak Lora Prax. I. 32. et pass, corrigere aut corrigi
Corsia et Cursia, ae, fors. pluteus;
uramnak ... irattamMoldva"ban residealo szol- facere.
tdmaszfal. (Cf. Du C. Cursus 9.) Ljub. Mon.
gamnak Szekely Zsigmondnak es abban inclul.Corrigia,se,fascis,manipulus(ap.DuC. SI. V. 268. an. 1334: pro moplanchono pro
sive lengyelorszagi correspondensimnek es alio sensu); csorno. Kronst. II. 514. an. 1534. faciendo cursiam galioni empto.
corrigias piscium Batoch.
Szabo Andra"s lovdszmesteremnek.
Corsned,Buccella panis conjurata (Du C.)
2. Corrigia, a?, (Du C.) funiculus, fasciola Anglo Saxonibus, ait Lambardus, erat in more
Correspondens Academise, per
literas cum sodalicio academic coniunctus; chartis appensa ; koto, zsineg. Knauz. M. E. positum, panem certis quibusdam distinctisque
akademia levelezo tagja. Hor. Mem. 565.Str. I. 41., 14. hanc paginam sigillo nostro sententiis consecratum reo gustandum offerre,
1. Correspondenter (esse): com- authentico corrigie appensione iussimus si- habebant enim penitus insitam opinionem non
mercio litterarum coniunctum esse (Du C. al. gillari.
posse quemquam mali conscium panem hoc
s.); levelezesben lenni. Arcli. Rak. II. 38.
Corrigiameiita, orum (Du C. corri- modo dedicatum deglutire. V. s. Campio ;
leven correspondenter Nemzetes Vitezlo" Bay giamen) corrigia, lorum, cingulum ; szij, ov. megbabondzott falat kenyer.
Laszlo ittvalo vice-kapitdnyunkkal.
Quell. Sieb. I. 271. an. 1500 et passim.
Cortena, 33, (Du C. cortina) velum, au2. Correspondenter, convenienter,
Corrigiarius, i,coriarius; szijgydrto. leum ; kdrpit, takaro. Rac. Mon. SI. VII. 46.
consentienter; megegyezd'leg, egyetertve, It. coreggiajo. Monm. Comit. Trans. II. 179. an. 1042: cortena de serico.
egyertelmuleg. Rak. On. p. 291. 1. 2325. Si et ipsi corrigiarii, ut supra dictum est,
Cortesia, ae, titulus, ab it. cortesia ; ud(2324.): . . . vel correspondenter ope- cutem bovinam pro d. 50. et tres vaccinas cu- varias megszolitds, czim, levelczim. Ger.
rarer cum Vezirio, vel irruptionem tentarem tes pro f. 1. coemere possunt.
Adresse. Kass. Prax. Capitulis et Conventibus
in Principatum meum.
Corrigiator, coriarius, lorarius, qui pa- dari solet cortesia sequens: Venerabile Ca1. Correspondentia, abstr. a parti- rat corrigias, lora ; szijgydrto. G. Fej. T. XI. pitulum I. passim. Circa applicationem cortecipio praes. inusitato verbi corre.spondere V. Un. 481. Knauz. M. E. Str. II. 695., 785., siarum et titulaturarum in instantiis ad Excommercium litterale; levelezes. Gall, cor- Fr. Lib. Rat. II. 57. Kronst. I. 83.
celsam Cancellariam Regiam Hungarico-Aulirespondence. Dip. Alv. I. 316. II. 55., 214. Corrigiparus, Corrigiator q. v. Magy. cam exhibendis. Kass. Jur. Civ. Lex. 12. Kass.
Rak. On. p. 140.1. 3738. (37.):... ab omni Tor. Tar. XII. 79. Magistris Corrigiparis. Ench. HI. 131.
correspondentia et literal! commercio superCorrivalis, rivalis, semulus; uetelytdrs.
1. Cortina, septum, sepes; kerites.
sedendum duxi...
Szamosk. II. 370. Gal. Mar. 71. Cf. Quintil. Thuroc. Salam. 52. Milites Ladislai agmina
2. Correspondentia, coniunctio, ne- Decl. 14., 12.
Salomonis tamquam in cortina concluserunt.
cessitudo, consensus, concordia; viszony,
Corroborative, corroborans, confir2. Cortina, ae, (Du C.) aulaeum; zdpona,
osszhangzds. It. relazione, connessione. Gall, mans, corroborando; megerositoleg. Luc.kdrpit. It. cortina. Schla'g. 1142. Kass. P. P.
rapport. Act. et Doc. Rakoczy p. 109 : nos... Regn. Dalm. 99. affirmative corroboro, cor- II. 150.
firm am ac sinceram amicitiam et correspon- roborative ab omni parte perenniter habendo
3. Cortina, ae, mcenia intergerina; kodentiam communi bono inservientem conti- concede sic...
zepfal. It. corlina. Gall, courline. Germ. Cournuabimus. Ac. Com. Sopr. p. 107. inter . . . Corroborator, qui simul corroborat, tine, Mittelwall. Curios. Misc. 358. Quid sit
Consilium bellicum et Dominum Palatinum firmat; egyilttesen aldiro, megerositd. generatim circa has praemunitiones externas
bona correspondentia observetur.
Batty. Leg. T. II. an. 837 : communi voto et observandum ... 1. Ut sint intra iactum teli e
3. Correspondentia, coniectura; se- voluntate corroboratorum.
propugnaculis vel Cortina venientis. Falud.
cundum correspondentiam: coniectura; hozzdCorrosio, actus corrodendi; megrd- Arch.21. Cortinaseu Chorda, Wa^_,Wallsvetoleg. Pel. Serm. Agilitatem, qua discipulis gds. Bene Med. III. 10. Cod. Dip. Arp. Cont. Lini. La Courtine. Est linea inter duas alas insubito apparebat (Christus) et recedebat, et IX. 503. tinearum corrosionibus.
terjacens.
hanc loquendo secundum correspondenCorrosivus, 3., corrodens, vim corroCortina ante-janualis, auiaeum portiam meruit per promptitudinem oboedien- dendi habens; megrdgo. Bene Med. II. 336. tarum ; ajtokdrpit. Arch. Rak. VIII. 331. cortie et bonorum operum. Paseh. 5. z.
mercurii sublimati corrosmgrana. Cf. Seneca tina antejanualis ex simplici rubro panno,
Correspondentia} literales, scri- Qu. nat. 7., 27.
vulgo Remek.
pta; levelezes. Fabo. Monm. Evang. II. 382.
Corruptelam carnis ingredi,
Cortina circumlectitia, velum lecto
Rapuerunt enim, quicquid supellectilis librarian mori; meghalni. Urk. Sieb. 1.389. an. 1324. praetentum ; dgykdrpit. Arch. Rak. VIII. 316.
in museo erat, omnia Mst., literales, uti vulgo
Corruptibilis, qui. quse, quod corrumpi Frusta cortinae circumlectitiae antiqua
potest, fluxus ; megromolhato, gyarlo. It. duo, ex rubra simpliciori tafotta.
nominantur, correspondentias omnes.
Correspondere, con -frespondere corrottibile. Gall, corruptible. Vita S. Steph.
Cortina Hispanica, paries mobilis,
respondere, satisfacere; megfelelni. Ger. 134. ipse carnalem generationem, que corru- versatilis; spanyol fal. Ger. Spanische Wand.
entsprechen. Asp. Pr. Chr. p. 448.1. 3031. ptibilis est, spiritual} proposito virginitatis Szaz. VIII. 138. Cortina Hispanica ex sex
(31):... quomodo voluntati, Deum unice postponens. Cf. Lactant. 6., 25, Arnob. 2., 68. lateribus constans.
amare volenti, correspondisti? Phil. Call.
Corruptibilitas, proprietas rei fragiCorlis, (Du C.) pro : curtis: atrium rusti447. votis omnium correspondere. Cod. Dip. lis, fluxae, caducae, quse corrumpi potest; rom- cum stabulis et aliis aedificiis circumdatum;
And. I. 265., 290. Volentes fldelitatum obse- landosdg. Andr. Pann. 249. Cf. Tertul. adv. udvar. Prot. inq. 183 : in tantum crevit flumen Danubii. . . quod intravit cortem Cf.
quiis ipsius magistri Thomae remuneracione Marc. 2., 16.
Corrupticolse, Haeretici, qui Corpus 301.
regia correspondere.
Corus, alias: chorus, (Du G.) mensurae
Correus, i, (Du C.) socius malefacto- Christi perinde ac nostrum detrimenla pati...
rum, complex; buntdrs. It. correo. Gall, com- asserebant (Du C.). His oppositi erant Aph- species, centum viginti iustas continens; mero.
plice. Nill. Symb. p. 333: cum in correos thartodocetae; romlatagimddok. Nagy Hier. Magy. Tor. Eml. XXX. 260. an. 1550. hordei
Coruptivus, 3.,' qui corrumpi potest; coros tres. Ib. 282 : tritici... in acervis exipraesumti tumultus inquireretur. Torvt. Msz.
gyarlo, romlandd. Batty. Ger. 36. Dum of- stentis... ducentos choros. Fabo. Monm. Ev.
Cf. Ulp. Dig. 34., 3., 3.
Corrida, Correda q. v. Ljub. Mon. SI. fendere ... corruptivum quis metuit homi- II. 405.
XI. 76. an. 1323.
nem propter hominem. Cf. Tertul. Resurr.
Coruscatio, a coruscando, fulgetrum;
Corridorum, Corridorium, por- Cam. 59.
villdmlds, villogds. Curios. Misc. 259. Cur
ticus; folyoso. It. corridore, corridojo. Gall,
Corruptorius, 3., corrumpens; ronto. saepe post coruscationem visam postea procoridor. Germ. Gang. Mem. Paull 431. cuius Bene Med. I. 66. febris corruptoria, qua? sta- xime audiatur tonitru. Cf. Solin. 53. ad fin.
longitudo erat, ut egomet mensuravi, vargorum tum organismi imperfectiorem reddit. Cf. Ter- Vopisc. Car. 8.
Corviger, 3., corvum gerens; hollos,
meorum 52, praeterea cormorum,quod exce- lul. adv. Marc. 2., 16.
debat proram per quatuor vargos, vel longiCorrutziones, curucones; kuruczok. holloviselo. Cortes. De Virt. Matth. Corvini.
480. Cui quondam galea corvus consedit in
tudo eius erat cum ipso Corridorio quantum Szaz. VII. 15.
est ab angulo domus S. Johannis... usque
Corsarius, i, (Du C.) neiparfjq, pirata; ista (Corvigerumque alte quatiens caput).
kaloz, tengeri rabid. It. corsale. Cod. Dip. Corviliter, corvorum more; hollo
portas Bechariae.
Corvinus
Cossariim
Grampus
181
modra. Batty. Ger. 199. qui corviliter vi- cuntur) species, idem genus proxime superius
1. Cotta, ae, idem ac Superpellicium
ctitant.
agnoscentes.
(Du C.); papkontos, miseing. It. cotta.
Corvinus, i, nummus aureus; hollo
Cossarum, cella, ubi siliqua velaliae fru- Germ. Chorrock. End. p. 574 (Synodus Buarany. It. ducato, zecchino. Gall, ducat. Czvit. ges conservantur; grabowaidr. Han. Mon. Jur. densis an. 1279): 20. rectores vero et simSpec. 103. Cuius rei fldem fecit ipse (Matthias), P. I. 84: cossarotnon fiant prope mare.
plices sacerdotes cum cottis seu superpelliciis
Corvini cognomine adoptato et nummo aureo
1. Costa, litus; mart,tengerpart. Cod. et stolis tantum . . . synodum intrent.
cuso (quern corvinum, \a\goRabler-Duca- Dip. Arp. Cont. VI. 32. Emi etiam terrenum
2. Cotta, ae, quota, rata pars; illetek.
ten vocant) cuius clypeo inservit corvum in loco dicto Slano in vallem incipiens a mari End. p. 394. (Behe III. Libertas 6 an. 1191):
rostro annulum tenentem, cuiparturiuntes ma- usque ad viam publicam et a costa, quae usque in diecesi sua cottam ipse episcopus iustam
gnam vim in leniendis doloribus adscribunt. ad mare protenditur.
tributi decimam consequatur.
Pa>. Pa>
2. Costa, (Du C.) expensa, sumtus; koltCottannis, omni anno; minden evben.
Corycseus, KwQvxaioq: speculator, seg. Hisp. costa. Gall, (const) cout. Szaz. XXIX. Kronst. HI. 33 : solvunt cottannis.
proditor; ita vocabantur discipuli constituli, 445. ceconomium sine legitima costa admiCottidie, quotidie. Szaz. XIII. 231.
qui petulantes immodestiores observarenl el nistralni nem lehet.
Cotton, (ap. Du C. cottonus) gossipium;
prseceptori indicarent. Alias: Gustos; felvigyapot, pamut. Gal. colon. Opin. P. I. 13.
Costa sartoria, Tetrus quod vide.
gydzo, 6'r, felugyeld (az iskolaban), alor. Costata, 33, litus maris ; tengerpart. It.
Cottum, (DuC.) culcitra e gall, coite;
Kormoczi f6real. Ert. 1894/95. p. 62. 6rok costa. Ljub. Mon. SI. XXI. 68. an. 1434.
vdnkos. Barczay.
(custodes) es feliigyelok; corycaei). Leg. Schol.
Costeria, 33, (Du C. costa maris) litus;
Cottus, scriplura compendiaria pro: CoSchem. 12. et finita praesertim schola dimissi, tengerpart. Ljub. Mon. SI. XI. 182. an. 1345. milalus. Kass. Prax. I. 95. el pass. Relatio
slrepitus ac clamores vitent, qua decet graviCostinus, 3., ex costu arabico (Lin.) Cottus super Captivis.
tate adhortalor ac decuriones vel corycaeos, confectus (gr. xooroq, arab. host, kust, sansk.
Cottus, 3., coclus; egetett. Ljub. Mon.
qui immodestiores observent, constituito. kuschta). Ger. Kostwurzel; borshoz hasonlo SI. 370: homines ... possinl... exlrahere...
Teulsch. Schulord. I. 39. Bek. Kozokt. 35.
fuszeres noveny. Cod. evang. T. I. p. 171: de Veneliis... lapides cottos et cuppos pro
Coryza, #opva, pituita; ndtha. Bene oleum costinum tibi ex officina jaurinensi eorum domibus.
Med. I. 167. tardius evadit mucus spissus, glu- adferri cures.
Cotula ietida, (Schlag. 864 coslula)
tinosus, albo-opacus, flavescens, virescens,
1. Costula, demin. a costa, parvum latus, secus : colyla. colyle, colylus ; ebkapor. Ger.
non raro sanguine mixtus, vocatur hie status lamina dolii; kis donga. Kelem. Inst. Jur. Pr. slinkende Camillen. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
morbosus coryza seu catarrhus narium II. 24. ligna tarn focalia, quam aedilia, ac fabri- 115.
seu blennowhagia seu blennorrhoea nalia, quo etiam pertinent pro vasorum funduCotus, conlus, csdklya rud. L. Herman
rium. Cf. Coel. Aur. Acut. 2., 17.
lis, costulis, circulis etc. servientia, pro se, 0. II. 836. turbukvas, turbukhalo NySz. turboCos coriacea, corium acuendis nova- aut venalia, csadil.
kol; turbuk. Turboklo. Storstange. (Ball.)
culis; beretvaszij. Par. Pap.
2. Costula, cotula fcetida; ebkapor. Ny. Schlag. 825.
Cosciomantia, Cosciomantes, Sz. Schlag. 864.
Cotyla, ae, ulerus; meh, anyameh.
gr. xoaxivoftavrela, xoaxivoftavrii;, divinaCostum, i, victus ; elelem, koszt. Die Schesaei. Ruin. Pann. II. 157. Ed. pr. Willetio, vates ex cribris ; rostajoslds, rostajos. Kosl. Georg. Sirm. 1. 31. ne dulce costum bergae 1571. Hasce minas cotylis circumdalus
Nagy Hier.
potuimus tempore patre suo consumere.
horreal infans.
Cosepire, sepio; bekeritni. Szamosk.
Coudvornicus, socius udvornici. Ril.
Cotaria, fodina coti secando; fenkoIV. 414. non muro csementitio sed craticeis bdnya. Par. Pap.
exp. ver. E. 2.: Udvornici Regales ... impeligneisque parietibus ac tabularum coassatioCotardita, (Du C. cotardia) cote, sagi cierunt quosdam ... dicenles, quod eorum
nibus coseptum potius quam munitum est. vel tunicae species viris perinde ac feminis essenl coudvornici.
Cosmarius, dominus mundi a graec. familiaris; feldlto. Rac. Mon. SI. XIII. 209
Counire, coniungere, consociare, colxooftoq ; vildg ura. Obs. Jadr. 414. Guid dean. 1358: ambaxialores... facere debeant ligere; egyesiteni. Cod. Dip. Hung. Arp. V.
te machina mundi extimabit, o Rex, o Rex I cotarditam unam et clamidem 1 de scherlato III. 57., 85. vel. columbas colubris couniri...
approbat enim te tanquam ignorans cosma- invatatam et cotarditam 1 et clamidem de 147., 241. quos redemptor pretioso sanguine
rium, nunc opinionem mutarunt, iudicabat mesclo invarotatam.
in unitale fldei Catholice counivit. 148., 243.
imperasse grandiorem partem Universi.
Cothurnarius, i, Cothurnorum hun- quos nobis sanguinis coniunclio counivit.
Courburarius, i, socius urburae, CourCosmeticum, seu in plur.: Cosme- garicorum confector; csizmadia. Zischmentica (xoGfjtrjnxoq) mundus, medicamina, fu- macher. Tab. Conscr.
burarius principalis; bdnyatdrs. Juriev.
Cothurno versatilior, levis, incon- Jur. Met. 31. Quodsi complures urburarii naecus ; pipereszer, szepitd szerek. It. Cosmetico. Vern. Phil. Mor. 305. Dantur quidem et stans; dllhatatlan. Szamosk. I. 9. dum diem lallifodinam, ul passim mos vigel, in commuspecialia pulchritudinis conservandae media de die prolatat, vir iampridem minus secundae nione possideant, urburariatum (Gewerkschaft)
cosmetica dicta. Jokai Pol. Div. IV. 107.
famae et cothurno versatilior ad Ferdinan- constiluunl; cuius ille compossessor, qui pluCosmicus, 3., ad xoapov, mundum dum coepit cogitare.
rimas partes fodinales tenet, Courburarius
Coticula, dimin. a cote, actus acuendi principalis (Haupt-Gewerk) reliqui vero
pertinens (Du C. al. sen. = mundanus vilgi, opp. ecclesiastico); vildgegyetemi. Gal. memoriam. Leges Schol. Schem. 13. Repetitio, Courburarii (Mil-Gewerken) vocantur.
cosmique. Curios. Misc. 79. Syderisverus ma- memorise quippe coticula, in schola nostra
Courtagia seu sensaria, (Du C.
tutinus seu Cosmicus est ascensus eiusque frequentior esto. Cf. Plin. 33., 8., 43.
courtagium) munus proxenetae; addsvevest
supra Horizontem orientalem, eo momento,
Coticula experiri aurum, ad lapi- eszkozlo', alkuszi tisztseg. Torvl. Msz.
quo sol ibidem oritur,eive videalur a nobis dem Lydium examinare; felvonnyi aprobaCourtiambles, V. s. Cambellarius.
sive non ob viciniam solis: occasus vero kore. Kecsk. 182.
Cousus, us, usus communis; kozhaszmalutinus seu cosmicus est descensus SyCotinus, fors. a catillus, dapifer; asz- ndlat. Faber. Jur. Mel. 76. In quibus cives el
deris infra Horizontem etc. Cf. Martial. 7.. talnok. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 54. coram coloni cinctas sylvas lenenl, eas relineant;
eidem Jacobo marstico, Gregorio podsuppo, reservalo lamen erga recognilionem Judicis
41.
Cosmopeia, ae, (Du C.) mundi fabrica- Ucha cotino.
Mont. Jure Cousus.
tio; vildgalkotds. Nagy Hier.
Coza, ae, musculus. V. s. Ruca; gocdny,
Cotium, i, currus, Ungaricum veldculum;
Cosmopoliticus, 3., totius generis kocsi. Cf. Gotschus. De Bell. Pann. M. Soite- ennivalo csiga.
humani sludiosus, amans; vildgpolgdri. Szaz. rus 595. Ungarica quaedam vehicula, Cotia a
Cozi, currus; kocsi. Szaz. IV. 682.
Crabio, wibel (Dief.) mistkafer (Lexer)
XVIII. 273.
patria dicta.
Cosmos, lac equinum; kanczatej, kuCotoneo-pomum, (DuC. Cotonum fors. pro crabro, vespa crabro (Linn.); (16misz, Fej. IV. 2. 264. Cosmos hoc est lac pomum) pomum cydonium; birsalma. It. dardzs) muslicza. Schlag. 1725.
equinum 2., 267. bibere cosmos.
cotogno. Curios Misc. II. 217. Si vero insitio Cra3na, 33, summa, numerus; rovds. It.
Cospecies, species socia, iuxta se po- flat ex persico in cotoneam et vicissim ; po- conto. Boc. Hungar. p. 153 : Dent iuveni ansilae, quae simul sunt species generis; tdrs- mo-cotonea et cotoneo-poma tales arbores norum plureis pia numina craenas.
Crampus, i, a Germ. Krampf, spasmus
fajok. Carlow Log. 27. Cospecies autem (di- germinabunt.
182
Craniomanta
Creditor cambiarius
(Du C. Crampa); gores. Bene Med. V. 83. gep. Prot. inq. 318., 319; et ibat cum crate bencz. p. 132: et tamen ibi non erat sua prinSaepe spasmus tonicus sine ullo dolore compa- p e d i s . . . et, quando reversus fuit domum di- cipalis credentia, sed solum ea, qua? pertiret, non raro tamen contractio violento etiam ctus puer, ponebat recte pedem ad terram.
nebant ad illud castellum, ubi pransi sumus.
dolore iuncla est el tune vocatur Grampus,
Cratis colurna. V. s. Columns; Ann. Seep. I. 150. an. 1499. Tor. Tar. 18t)0.
qualis non raro observatur in musculis surae. fuzfa vesszdkbol kesziilt szitdlo eszkoz.
p. 564. ad credentiam antipendium auro
Craniomanta, ae, XQUVLOV + [tavriq, Cratitius, ex cratibus factus; fonott textum.
vales, qui ex cranio valicinalur; koponydbol vesszobdl valo. Brut. Hist. XI. 251.,, 13. cor3. Credentia, secretum, mandatum;
joslo. Carl. Log. 121. Vulcanistae et Crani- bes cratitio opere. XIV. 428., 10. muro ex- titok. megbizds. Han. Mon. Jur. II. 32. an.
omantae.
structo cratitio opere.
1312: quod credentias, que eis imponuntur,
Cranium, xgavlov, calva, calvaria; koCratum, crates (ap. Du C. Grata); non revellabunt.
ponya. It. cranio. Gall, crane. Germ. Hirn- soveny. Fej. V. II. 597. ibique ipsa via tranCredential, arum, argentea vasa, inschale, Schadel. Vein. Psych. 32. Cerebri no- sit crata parum vadit et ibi angulalur.
strumenla ; ezuat keszlet, ezust szerek. Kremine venit mollis ilia subslantia, quae osseae
Creabilis, qui creari potest; teremt- denzen. Cod. Dip. Briiss. 11. 27. nos conflaviillius solidaeque capsulae octo firmis ossibus heto. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. X. 12. mus et confusimus omnes nostras credentias
per suturas inter se connexis constantis cra- Cf, Appul. Trismeg. 85., 12. August. Conf. aureas et argenteas et exinde numisma cudi
nium vocatae cavitatem explet.
12., 19.
fecimus.
Crapulare, (Du C. crapulari) inebriari;
Creacenlrum, a gr. xptazei XZVTQOV,
Credentiales litterse legati, Cre-reszegeskedni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 115. acus, qua carnes illardantur. V. s. Automa- dentionalis; kovetmegbizo level, kovet
Crapulatus, 3., crapula gravatus, cra- tum; spekelo. Ger. Spicknadel. Iter. Oec. 45. meghatalmazo level. Torvt. Msz.
pulentus. Vulg. Psalm. 78. v. 76. crapulari,
Creagra, (DuC.) tridens, fuscinula ad
Credentionales, vocantur litterae, per
inebriari (Du C.); mdmoros. S. de Kz. Chr. carnes de caldario proferendos; husvilla, quas alicui negotium quoddam legatur, comII. 3., 5. ex parte regis potus et cibus in abdrlo vasvilla. Nagy Hier. Galeoti 56. Cf. mittitur, creditur; megbizo level, hitelezo
maxima copiafuit minislratus indeque cropu- Marc. Capell. 9. fin. Vulg. Paralip. 2., 4., 11 level. Torvt. Msz.
lati quam plurimi.
Jerem. 52., 18.
Credentionans, qui alicui aliquod neCrapulosus, 3., crapulentus; mdmoCreatiani, asseclae Creatianismi, ratio- gotium credit; megbizo, meghitelezd. Torvt.
ros, Gal. crapuleux. Bene Med. HI. 121. Diarr- nis iam ab Aristotele praeceptae et a patribus Msz.
hea stercoracea vel crapulosa, vel ab in- ecclesiasticis receptae et defensae, qua docente
Credentionare, credere alicui aliquod
gluvie, generatur ex ingestis alimentis et po- Deus creat animas. Vern. Met. II. 315. Caeteri negotium ; megbizni, meghitelezni. Torvt.
lulentis. Cf. Firm. Malhes. 8., 20.
omnes consentiunt animas humanas a Deo Msz.
Crassari, (DuC.) tumescere, tumidum creari et singulis corporibus infundi statim
Credentionatus,i, cui negotium quodfieri; megdagadni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. atque suis organis instructa sunt, quod iuxta dam creditum, commissum est, V. Plenipo115. Cf. Appul. Met. 3 p. 139. Ammian. 19., 4. communem sententiam contingit 40 post con- tentiarius; meghitt, meghitelezett. Torvl.
Crassiusculus, demin. a crassius; ceptum fo3tum diebus et hi Creatiani vo- Msz.
valamivel erosebb. Hist. Nat. 50. Rostrum cantur.
Credibilis, fide dignus. V. Loci credih i s . . iam crassiusculum iam satis tenue.
Creativus 3., vim creandi habens; te- biles.
Crassus grossus. V. s. Cusi; susz- remtd. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. X. 16.
Credibilis conventus, locus, cretertaller. Ger. Schusterthaler. Numi. Hung.
Creatum, i, res creata ; teremtmeny. dibilis locus; hiteles hely. Batty. Leg. HI.
Crastinacio, procraslinatio, tergi ver- Pazm. Dial. 486.
196. an. 1351: Credibiles conventus, cresatio, mora; egyik naptol a mdsikra valo
Crebrare, frequenter aliquid facere; gya- dibilia loca apud nos vocantur, quorum litlerae
elhalasztds, elnapolds. Kub. D. Hont. I. p. korolni, gyakran tenni. Obs. Jadr. 402. in iure fidem faciunt, credibiles ideo dicti, quod
119: prompta pecunya sine crastinacione... Atque ipsae machinae tensae in ipsas galleas eis fides tuto adhiberi possit; conventus autem
solvere tenebantur. Cod. Dip. Fam. Com. decrebrabant iactare.
* Monasteria appellantur. Torvt. Msz.
Sztara V. II. 195. sine crastinatione. Fej. X.
Crebrosus, 3., creber; suru. Roger.
Credibilis persona, fide digna perI. 482.
307. Et cum ad pugnam accederent, tepide ac sona; megbizhato, hiteles szemely. I. Rak.
Crastinare, procrastinare; halasztani. remisse accedebant: tanta enim erat crebrosa Gy. 622.
Cod. Zichy I. 59: quod si diem crastinarent. emissio sagittarum, quod fere umbram pugnanCredibilitas, fides, auctoritas; hitel,
Cratenterium, ferrea basis, cui ver- tibus faciebant.
hihetdseg. It. credibilita. Gall, credibilite.
sandum veru innititur; pecsenyesuto vas, Crecopolus, i, ardea stellaris ; bolon-, Vern. Log. 243. Assensus, qui rei gestae praemelyen a nydrs fordul. Par. Pap. Iter. nddi bika. Barczay.
betur propter testimonia, dicitur fides vel creOec. 45.
Credatur, cum nominativo, fides detur dibilitas historica. Kaprin. Eloq. I. 349.
Craticula, 33, limbus reticulatus; recze. alicui; hitelt adni. Han. Mon. Jur. P. I. 92:
Credit et debet; kovetel es tartozik.
Germ. Spitzen. Thok. Diar. II. 342. Item lin- quicunque patronus... perdet aliquam be- Ger. Soil und Haben. Torvt. Msz.
teamina simplicia sine craticulis, novem a stiam... et sciret, q u o d . . . forensis acceperit,
Creditare, sine praesenti pecunia venfl. 1 xr. 15. p. 342. Craticularum vulgo credatur talis patronus.
dere ; hitelbe adni. Kass. Ench. II. 80. Judsei
recze pro linteaminibus et antipendys frusta
1. Credencia, ae, (Du C.) fiducia, tides; a creditando... arcentur. Norm. Ordin. an.
octo fl. 7. Cf. Martial. 14., 221.
hitel. credenza. Knauz. M. E. Str. II. 238., 1785. 27. Dec.
Craticulatus, 3., adi. a craticula 215. Eszt. Okm. 31. (Deer. Ladis. 1288.) quiCreditarius, i, creditor (Du C. al. s.);
craticula praeditus, cancellatus, clatratus; ros- bus omnis fides et credencia debet merito hitelezd. It. creditore. Luc. Regn. Dalm. 101.
telyos, rdcsos. Rak. On. p. 289.1. 1416. adhiberi.
Quibus inprimis ad auxilium et solatium infe(15.)... supremus Vezirius ... sub craticu2. Credencia, ae, mandatum; meg- riorem pavimentum cum Caneva Turris S.
lata fenestra Imperatoris consedit.
bizds, megbizo level. Cod. Dip. Arp. V. 69. Petri omnibus eiusdem Ecclesiae Creditariis
Craticulatus labor, texlum reticula- Celsiludinis vestre litteras inter ceteras cre- consentientibus concessimus.
lum ; reczes, horgolt munka. Ger. Ha'kel- denciam continentes, quo decuit honore reCrediticius, 3., credibilis, cui credi poarbeit. Thok. Diar. II. 342: linteamina pro cepimus.
test ; hiteles, hihetd. G. Fej. X. T. 395. cui
lecto cum craticulato labore.
1. Credentia, ae, verborum fides, litte- fidem crediticiam aciliiberi velitis.
Cratifer, a poculis, pocillator, qui alicui rae, per quas alicui aliqua res, negolium creCreditivum, Credentionales q. v.;
pocula administrat, pincerna; pohdrnok. ditur; credentionales; hitel, megbizo, meg- meg hitelezo' level. Torvt. Msz.
Georg. Sirm. 1., 55. attamen mandaverat fir- hitelezo, hitelt ado level. Thok. Diar. 20.
Creditivus, 3., (DuC.) fide dignus;
miter lhapiferis et cratiferis in potu et co- Arch. Rak. VIII. 187. Urk. 5ieb. II. 61. an. hitelt erdemlo, bizalomteljes. Knauz. M. E.
corum ut essenl sobri et vigiles.
1349.
Str. II. 420., 435. : fidem creditivam. Szek.
1. Gratis, super quo exsiccatur braseum;
2. Credentia, ae, (Du C.) abacus; mensa Okl. HI. 89.
szalad aszalo kosdr. Schla'g. 2226.
vel tabula affabre facta ad conservanda et exCreditor cambiarius, (Du C.) qui
2. Gratis, machina ferrea ad firmandos ponenda omnis generis vasa; pohdrszek. dat mutuo; intezvenyes, vdltohitelezd.
pedes (Du C. al. s.); Idbegyenesito, ero'sild Ger. Kredenztisch, -kasten. Hist. Zerm. Co- Torvt. Msz.
Creditor llterarum Cambialium
Crematum nobilius
Oiminalis processus
183
Creditor literarum Cambia- vite. Kass. Prax. II. 277. braxatione cerevi- (Du C. al. s.); polya. Batty. Ger. 123. ut prulium. V. s. v. Collybista.
sia3, exustione cremati et tegularum desum- denter a crepundiis doctus es. Cf. Inscr.
Creditorius titulus, fides; hitel. lione item laudemii a singulo floreno sumnwe Orellinro 1183.
Crescentia, se, augmentum, (Du C. al.
It. credito. Beng. Ann. Er. Coenob. 400. cer- emptionalis. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
sensu) incrementum; novekedes, szaporotam obligatorialem syngrapham, qua titulo VII. 192.
crcditorio summam mille florenorum Rhen.
Crematum nobilius, (Gallorum) ab dds. Pest. Levt. Cf. Vitr. 9. 9.
Cresta, ae, Beccaria, macellum; meszarapud quandam familiam habebat exigendam. urbe Cognac ita nuncupatum ; cognac. Diar.
szek. Cod. Dip. Arp. Cont. 105. quod si aliCreditum, 1. fides. 2. fide mutuo data Com. 1796. p. 35.
pecunia; i. hitel, 2. hitelre adott penz;
Crematum sacharitum,, vinum quis ipsorum emerint de introitibus CommuArch. Rdk. IX. 183. Georch. H. T. III. 134.adustum sacharo conditum; rozsolis. Ger. nis excepto de beccaria seu cresta.
Cretizare cum Cretensibus, In
Proj. Leg. Civ. 230. Creditum Civium ilia Wiirzbranlwein. SI. hrjate paleno. Stat. 242 :
potissimum securitate nititur, quam Creditores crematum sacharitum (Rosoglio) nuncu- Poenos Poenos esse, dolos dolis retrudere, vicem pro vice; szeget szeggel.
eorum in fundis civilibus habent. Ljub. Mon. patum.
1. Crematura, 33, V. Crematum. Bel. Verancs. VI. 293. Fidem autem, quam in
SI. XVII. 61. an. 1420: omnes... introitus el
Comp. Hung. Geog. 7. Vini, quod ex frumento Hungaris expavescit, non est, cur paveat, si
credita ... remaneant... civitati.
Creditum (Erga), fide ; hitelbe. Ger. elici solet et crematura vocatur, maximam enim cretizant cum Cretensibus et in
auf Credit. Georch, H. T. III. 177.
copiam Scepusienses parant et multis comita- Poenos Poeni sunt, scito, militare esse doCreditum Natioiiale, fides nationis; tibus suppeditant.
los dolis retrudere.
nemzeti hitel. Diar. Com. II. 53.
2. Crematura, 33, officina, ubi vinum
Cribittum, tributum, vectigal (inde:
1. Credo, sic nominatur ab incipiente adustum coquitur; pdlinkafdzo hely. Tag. cribriones = executores); ado. Ljub. Mon.
vocabulo compendium, quo instituta vel do- Erd. II. 269. t r u n c i . . . evelluntur . . . pro usu SI. I. 67. an. 1244: duas paries cribitti
gmata religionis Deum Patrem, Filium et braxatorii, crematurae.
porte . . . permittemus dominum regem . . .
Sanctum Spiritum credentium et profitentium
Crembala; doromb. Ger. Maultrom- percipere. Magy. Tor. Tar. IX. 7.
continentur; hiszekegy. It. credo. Gall, credo. meln. SI. drumbla. Vect. Gen. Rr. 2.
Cribrarius, i, (Du C.) cribrorum confeGerm, das Credo. Vita S. Steph. post, unctioCrembalum, cymbalum; czimbalom. ctor; szitds, rostds. Ger. Sieb- und Bodennem Credo cantat, dein paternoster. Arch. Comen. 141. Tibia utricularis et crembalum macher. Tab. Conscr. Priv. Ceh. 1776. Pest.
Rak. VIII. 332. Oltv. Act. Synod. 13.
discrepantes edunt sonos.
Levt. Cf. xoaxivonoioq. Gloss. Gr. Lat.
2. Credo, pars missse, in qua professio
Crementum, (Du C.) pro : incremenCribrif ex, qui cribra facit; szitakotd.
fidei editur; hitvallomds a miseben. Diar. tum = commodum, bonum; jav(a). Georg. Egri leve"ltar.
Com. 48. dum Credo decantabatur.
Sirm. I. 345. Que postremum sibi non venerat Cribrif ormis, cribro similis; szita3. Credo, fides, fiducia ; hit. Beth. G. lev. ad crementum suum sed male. Cf. Varro ap. forma. Vern. Psych. 68. Id ostendi facile po153. nagy credo kellene ahhoz.
Non. 169., 14. Plin. 11., 37., 55.
terit ex innumeris nervorum fibris, quibus per
Credulitas mihi est, credo. Roger.
Cremesius, 3., coccinei, purpurei colo- ossis cribriformis foramina traiectis eadem
307. Et cum aqua magna existeret et lutosa; ris (Du C. cremesinus) ; karmazsin. It. cre- membrana veluti intertexta conspicitur.
non erat eius credulitas, quod sine ponte mesino. Monm. Comit. Trans. V. 193. A 100 Cribrosus, 3., Cribriformis q. v. Vern.
transitus alicui esse posset.
calceis muliebribus cremesiis f. 2.
Psych. 67. per varios ossis cribrosi poros.
Cremare, flammis absumi, conflagrare;
Cremezinus, 3., ab it. cremesino, coc1. Crida, 33, eversio rei familiaris. V. s.
leegni. Quel. Sieb. 1.121. an. 1486. his diebus cinei coloris; skdrldtszinu. Vect. Ref. C. 2. Bancarotus; tdnk, bukds.
cremavit domus.
Cremium lardi; teperto (toportu).
2. Crida, 33, (Du C.) proclamatio per prCremati coctio, coctura, destillatio vini Ger. Speckgriebe. Par. Pap.
conem ; hirdetes. Ljub. Mon. SI. II. 332.
adusti; pdlinkafozes. Bene Pol. 97.
Cremor, flos lactis V. Butyrarius;
Cridalis, ad foro cedentes pertinens;
Cremati ustor, coctor, destillator vini tejfel. Gall, creme.
csdd ... Germ. Concurs. Proj. Leg. Civ. 397.
adusti; pdlinkaegeto. Pest. Levt.
Cremor Tartari, tartarus; borko. It. Oida/elnstitutum.Opin. P. III. Sec. III. . 12.
Cremator, qui coquit vinum; boregeto. cremor di tartaro. Kecsk. P. Otv. Gloss. 140.
Cridalis massa, res familiaris corruenArch. Rak. VIII. 357. Domus Braxatoria . . . Crencociare, mendum pro: consecrare; tis; bukdsbeli vagyon, tonkrejutott vaDomus Crematoria cum duobus Cubiculis unum szentelni. Georg. Sirm. 1., 28. intraverunt gyon. Kass. Jur. Civ. Lex. 12.
pro Crematore, aliud vero pro cremando.
Cridalis processus, Pr. concurad sacellum Assumcionis Marie, quod crencoCremator Cupri, purificator seris; ciaverat antiquus Rex Lodovicus ad honorem sualis; bukdsbeli per. Torvt. Msz.
ercztisztito. Juriev. Jur. Met. 48. Lignefacto- Assumcionis Marie.
Cridare, (Du C.) proclamare; kihirres Montanistici... 6-0. Crematores Cupri Crepa, 33, a gr. xQrjnlq, cothurnus, cal- detni. Ljub. Mon. SI. IV. 11. et passim.
(Garmacher) qui cuprum in speciali furno, in ceus; saru, topdn. Magy. Tor. Tar. XI. 134. Cridatarius, i, qui bonis evertitur, qui
hunc finem destinato, et (gar) dicto torrent ornamenta selle videlicet frenum et vulgo far- solvendo impar est, bonis dirutus, eversus,
et purificant.
matring cum argento, crepas et calcaria lego decOctor; vagyonbukott. Germ. BankerotCremator cymenti, calcarius; mesz- filia3.
tirer. Juriev. Jur. Met. 167. Urbura Camera3
1. Crepare, rumpijfrangi, rimas aceipere Regia3 obveniens, nee non materialia fodinalia
egetd. Quel. Sieb. I. 188. an. 1495.
Crematores limi, Juriev. Jur. Met. (Du C. al. sensu); feltorni, meghasadni. e. c. pulveres pyrii, sa3bum, et quid Officium
47. Liquefactores Montanistici... 4-o Cre- It. crepare. Prot. inq. 185 : et aliquando pa- montanum debitori in culturam metallicam
matores limi (Schlichbrenner) qui limum rando pisces cum tanto gelu, quod pellis ma- mutuavit aut commodavit, ex substanlia Criminerarum i. e. mineras in mola pravie con- nuum crepabat et inde sanguis exibat Cf. datarii praprimis defalcari debent. Kass. Jur.
tusas atque in Lotura debite lotas liqiiefa- 241. XXI.
Civ. Lex. 12.
ciunt.
Crilaticus, 3., tostus. V. s. Bilizna;
Crepare, cadentis Latinitatis tempore
Crematores minerarum, Juriev. significat; mori; hinc Itali: crepare eos dicunt, rostelyon siitott. Ger. grillirt.
Jur. Met. 47. InUstrinis etLiquefactoriis (Rost- qui non lente sed confestim moriuntur (Fore.)
Crimare, pro : cremare; egetni. Georg.
ofen und Schmelzhiitten)... sequentes no- Dicitur etiam in nostro sermone iocose: meg- Sirm. I. 223. Quod crimassent tarn in forti
tantur operarii... 1. Crematores minera- krepalt, meghalt, meggebedt. Gall, crever. Ger. loco erat, causa fuit coram altissimo Deo, quod
rum (Rostbrenner) qui ustulationem minera- crepiren. Bod. Hist. Un. Trans. 291. crepuit quando appropinquabat pasca etc ...
rum curant, minerasque torrefaciunt.
Arius. Magy. Jogt. Em. 374.
Crimen residui, Crimen peculatus:
Crematoria olla, olla destillatoria;
Crepitudo, ripa, crepido; partoldal. defraudatio 33rarii; kozkincs elsikkasztdsa.
fozd ust, fazek. Pfahl. Jus. Georg. 84. pro Fjp. Anon. 14 b. per crepitudinem Danubii Torvt. Msz.
Criminalia publica, delicta capitareparatione viarum, pontium, contuberniorum iverunt.
Crepitus, 3., a verbo crepare; dog- lia ; bunugyek. Szaz. XIII. 237.
(casarmarum) et hospitiorum militarium nee
lott. It. crepato. Jogt. Eml. T. III. p. 441: Criminalis processus, causa capinon pro ollis crematoriis.
Crematum, i, vinum crematum, idem plateaB a crepitis cadaveribus repurgentur. talis; lis capitis ; buntetoper, bunper. Torvt.
Crepundia, orum, incunabula, orum; Msz.
ac Aquavita ; pdlinka, egett hor. It. acqua-
184 Criminalls sedes judiciaria
2. Cripta
Crucial! s
Criminalis sedes judiciaria, iu- 2. Cripta, ae, Crypta; foldalatti bolt. Critica, recensio; birdlat}vizsgdlatra
vonds, megrostdlds. Torvt. Msz.
dicium publicum ; indicium capitis; bilnteto Gewolbe unter der Erde. Kronst. I. 641.
Critica dies, dies examini, sententia?
Criptocalvinista, 33, qui doctrinam
v. fenyito' torvenyszek. Torvt. Msz.
1. Criminalista, se, iuris capitalis, cau- Calvini clam sequitur; titkos Calvin kovetd. ferenda? diclus (Du C. in quibus morbus magis
patescit); megvdlaszto nap, donW nap.
sarum capitalium peritus v. iudex rei capita- S/az. XXIX. 233.
Criptographia, ae, literarum signa oc- Kass. Jur. Civ. Lex. 13. Cf. Augustin. Conf.
lis. Jokai Uj f. II. 42. et passim.
2. Criminalista, ae, criminis rcus; fd- culta ; titkos irds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. I. fin.
Criticus status, status dubius, incerbenjdro bunds. Kass. Ench. II. 37. Crimi- P. 1. p. 340.
Crisealis, ad criseum pertinens. V. Cri- tus ; ketes dllapot. Torvt. Msz.
nalistae delinquentesseu Nobiles seu Ignobiles crude non tractentur, nee in honore Ise- seus; gubds gyapju. Tor. Tar. 1890. p. Critisare, Critizare, recensere, iudicare; birdlni. It. criticare. Gall, critiquer.
dantur, nisi occasione Arestationis semet op- 486. mola crisealis.
Criseus, i, lana grossa; durva gyapju. Germ, kritisiren. Torvt. Msz. Fabo. Monm.
ponerent. Norm. Ortlin. an. 1788. 26. nov.
Crimiiialitas, (Du C.) lis capitis, causa Tor. Tar. 1890. 479. sulcaluras in quibus ... Evang. II. 29. Quis ilium purioris latinitatis
corruptorem patietur, qui verbis : aulhorizare,
criminalis ; biinosseg, buntetoseg. Cod. de sulcari criseos vulgo gubas possint.
Criseus, 3., grossus (Du C. al. s.); durva, critizare, actuare utitur.
Delict. 311. Pars Hl-ia de Delictis CriminaCroaca, se, (Du C.) idem quod Corvata,
litatem non involvenlibus. Jokai Mire megv. gubas. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 283: in
uno molendino III rote, quarum una rota cri- ager diverse quantitatis. V. s. Pascinacium;
I. 146.
kiildnbdzo nagysdgu szdntofold.
Criminaliter, secundum Jus Crimi- seum pannum pilat.
Croca, a?, (Du C.) sustentaculum, bacu1. Crisis, discrimen in morbo; vdlsdg.
nale ; buntetojog szerint. Molnar Patv. 31.
Bene Med. II. 53. stadium criseos. Cf. Senec. lus incurvus; manko. Ger. Krucke. Bdrczay.
Cf. Ulp. Dig. 47., 2. fln.
Crocescere, croceum colorem induere;
Criminatrix, foem. ad criminator, Ep. 83.
2. Crisis, examen (ap. Fin. alio sensu); pirosodni. Thurocz. 270. Tandem subsequenquae accusat; vddolo. Rep. Cast. C. I.: Seel
illinc alio quoque, et ad plures homines, cri- iteletre vonas, megvdlaszto itelet, megite- tis 33Statis ea parte adveniente, cum segetum
minatricem de persona innocente suimet les, megrdlasztds, meghdnyds-vetes. Kass. spicaB, virentibus productas ex cespitibus, iam
crocescebant.
ipsius vero infamatricem turpiludinem (glo- Jur. Civ. Lex. 13. Ep. Matth. Prsef.
Crocia, (Du C.) pedum, baculus pastoraCrisius, 3., (Du C. Criseus), griseus,
riam il!e duxit) evulgavit.
Criminis coauctores, correi; bun- fuscus ; sziirke, barna. Gal. gris. Thok. Diar. lis, episcopalis; pdsztorbot. Batty. Leg. T. I.
II. 333. ex panno Anglicano crisy coloris. 404. investitura per corrigiam cum crocia
tdrsak. Torvt. Msz.
Crisma, (Du C.) pro : chrisma, oleum Abbatis.
Crimmare, V. Crimare. Kol. Cod. 25.
Croculare, sonus ciconiarum; kereCrimnum, Kgl/xvov, granula; dardlt sacrum; szentelt olaj. Tor. Tar. 1892. p.
pelni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 115.
drpa, dara. Comen. 63. pinsebant pilo ruido 560.
Crocus, i, apud Fore, herbae genus ap.
Crismalis, 2., ad /p/c^wa id est sacro
in pistrino, fiebatque crimnum, (ex quo pultes
oleo perungendum pertinens; crismale ba- Du C. harpago, capillus. Hoc loco genus pecuparantur).
1. Crinale, 1. Discerniculum, sen acus ptisma, actus sacro oleo inaugurandi; fol- ni33 ab it. crocione a croce : crux antiquioris
comatoria (Du C.), 2. monile; i. hajtu, 2. kenesi, folszentelesi. Vita S. Steph. 14. bunc mediolanensis argenteae monetae species valonyakbavetd. Szaz. VI. 672. unum crinale deo dilectus Adalberlus episcopus crismali ris 5Va marcarum german. Isthv. XII. 190.
Croisada, ae, expeditio pro causa Chrilapidibus Margeritis ornatum, unum crinale baptismate secundum credulitatis sue veritastiana ; keresztes hadjdrat. Tor. Tar. 1887.
nyakbavethew vocatum. Szamota Tih. apats. tem intinxit.
Crismare, ungere sacro oleo; folkenni, p. 422. Erant quidam magnates zelotae qua
24. 1415. Schla'g. 1164: unum crinale vulgo
chrenchul diclum 1348. Anj. 0. V. 205.; folszentelni. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 316.politici qua ecclesiastic} in Gallia, qui croisakoszoru alaku pdrta v. konty. Crinile vulgo quod per manus impositionem Episcopi confe- dam idest cruciatam contra Turcam promulgabant.
runt crismando renatos.
konty. 1481. 0. L. D. 37., 166.
Cronographicum, inscriptio annos
Crispanus, i, aerugo; rezzold, rez2. Crinale, corona, sertum (ap. Du C.
alio sensu); koszoru. Kronst. II. 225 an. rozsda. Ger. Griinspan. Monm. Comit. Trans. alicuius rei continens. Text. v. s. Superliminare; evszdmos mondal. Gall. Chrono1530 : pro uno crinali ficuum et 226., 233. I. 198. Ab. uno cent, crispani f. 50.
Crisparius, ciniflo, capillorum concin- gramme.
3. Crinale, gale* pars postica crines teCronopedia, alias: cronopodia, rogens; sisakpaizsa. Fej. X. IV. 374. vero ip- nator; fodrdsz. Nagy Hier.
Crispatio, actus crispandi (Du C. al. s.) strum ciconiae; golyacsor. Arch. Ver. Sieb.
sius Galeae scutum seu Crinale coloris
tremor; rezgetes. Brunner 27. Consensuales XXVI. 115.
aurei.
Cruceata (Expeditio), expeditio miCrines adscititii, capillamentum, ca- nervorum crispationes.
liendrum, crines empti; vendeghaj,paroka. Crispator, ciniflo; capillorum concinna- litum cruce signatorum ad occupandam terrain
Sanctam missa; keresztes hadjdrat. It. croCod. Evang. V. III. 377 : adscititiis crinibus tor; fodrdsz. Pest. Var. Lev.
Crispator aureorum filorum, ciata. Szirm. 59.
velati.
Cruceati, milites cruce signati; kereszCrines alicujus in manu tenere, aurum lana? modo nens; aranyfono. Ger.
tes vitez, kurucz. It. crociato. Szirm. 59.
regere aliquem; iistdkenel tartani, kormd- Goldspinner. Tab. Conscr.
Crucesignandus, 3., futuri cruceati;
Crispatus, 3., tulfinomitott. Greg.
nyozni. Szek. Okl. I. 279.
Crinile, (Du C.) sertum ; koszoru, haj- Aesth. 59. Res nimis ornata est crispata, kereszttel jelolendo. Cod. Dip. Arp. Cont.
HI. 50. omnes etiam crucesignatos et crucedisz. Tor. Tar. 1890. p. 368. unum crinile ex rafflnirt.
Crista, signum galeaa, insignia ; czimer. signandos pro dicte terre subsidio, quos sub
filis aureis.
Crinilium, iuba, coma ; soreny. Regul. Schlag. 2228. et. 564. Szaz. XXVII. 311., 312. nostra et Apostolice sedis protectione suscipimus, non permittas per te.
Turm. Praet. 90. insuper dimissione catenuls cristam, qua3 vulgo cymer dicitur.
1. Crucesignatus, 3., quod signum
Cristas Galli deponere, animum
menti, relaxatione cinguli, attractione crinitii
et abstersione oculorum alleviamen procuret. submittere; megszelidiilni, meghunydsz- crucis habet; keresztes, kereszttel jelolt.
Crinones, bdratkdk. Ger. Mitfresser. kodni. Olah. Cod. Ep. 553. Cristas Galli per Cod. Dip. Hung. Pat. VII. 39. Ibique est arbor
Bene Med. II. 404. Similes snnijonthi come- sacr. csesaream maiestatem speramus gratia tul crucesignata. Fej. I. 232.
2. Crucesignatus, i, qui sacras crucis
dones etiam crinones dicti, dum folliculi cu- domini deposituras. Cf. Juven. 4., 70.
Cristallisatio, crystallisatio, formatio militiae nomen habet; keresztes vitez. Phil.
lanei sebo crassiore obstruct}, varos minutissimos referuntalbicantes, sa3pein apice puncto crystalli; jegeczesede's, kristdlyosodds. M. Call. 511.
Cruchus, i, crux; kereszt. Ljub. Mon.
Bel. Prod. 187. salium cristallisatio.
nigro instructos.
Cristus, Christus. Pesty Szor. III. 162.Jur. P. V. III. 376. an. 1242: in manu tenens
Cripator, idem quod gripator. V. s.
Criterium, nota, iudicium ; ismerteto pomum cum chrucho.
Portiuncula.
Crucialis, ad hebdomadam Sacra cruci
1. Cripta, ae, (Du C.) oratorium, sacellum jegy. It. criterio. S. Benko. Top. Misk. 56.
subterraneum ; altemplom. Tor. Tar. 1886. Criterium eius est: argentum et aurum dicatam pertinens; keresztjdro heti. An.
Sc. I. 229. an. 1539 : teneantur... responnigro tingit colore.
p. 560.
Cruciata
2. Crucifigere
Csatrapatra Ogli Achmed
185
dere ... Colon! (plebano) decimas ... baptis- 233. quae se carnis concupiscentiis ac volupta- seu eljtra. Szamosk. III. 68. crustaceis remales, confessionales, offertoria, Cruciales. tibus crucifigentes abdicarunt.
segminibus panis.
Cruciata, aa, Cruceata, seditio cruce si2. Crucifigere, cruce facta delere; keCrux, (Du C. Judicium crucis) qui crucis
gn atorum ; kurucz-partutes, Idzado felke- resztiil huzni, kitorolni. Kovy El. 670. Ina- judicium subibanl, expansis in Crucis formam
les. Werbdczi 526. huiusmodi tamen ipsorum nia vero subterfugia et cavillationes Procura- brachiis, ad Crucem revera sleterunt certo ac
liber la tcm superiore hac sestate propter sedi- lorum, Judex calamo judicial! amputare et cru- definite lempore, el donee recilarelur vel
tionem et lumultuariam eorum adversus uni- cifigere polesl.
Evangelium vel oratio Dominica etc. Qui si
versam nobilitatem, sub nomine Cruciatae
Crucifixio, aclus cruci suffigendi, in immobiles permanerent, innocui; si vero diA) ductu cuiusdam sceleratissimi latronis Geor- crucem tollendi; keresztrefeszites. It. cro- vino quodam iudicio caderenl, aulcrimen ullro
faleri cogerenlur, rei habebanlur. V. s. v.
gii Szekely appellati insurrectionem ex eoque cifissione. Otia. Bachm. 68.
Crucifixum, i, crux; feszulet. Tort. Campiones.
notam perpeluae infidelitatis eorum iucursioCrux processionalis, crux, qua3 ocTar. 1890. 563.
nem amiserunt.
Crucifixus, i, signum crucis, cui Chri- casione processionum praferri solel; korCruciala Expeditio, expeditio cruce
signatorum. Zsigm. Hist. 206. et deinde Wra- slus afflxus esl (Du C. al. s.); feszulet. It. cro- meneti kereszt. Tor. Tar. 1886. p. 562.
Crux talentata, crux ita diet! rosarii;
lisleviue Ponlificis bullam, qua expeditio cru- ciflsso. Crucifix. Arch. Rak. VIII. 332. Unus
ciata contra Hussilas indicebalur, promul- Crucifixus sereus, Beng. Ann. Er. Ccenob.79. olvaso kereszt. Barczay.
Crux tritici, acervus, cumulus, strues
Cod. Dip. Arp. Cont. III. 48.
gavit.
Crucialivus, 3., cruciatu afficiens;
Cruciformis, qualem Christus praebuit fascium, fasciculorum frumenti; gabnakegyotrest okozo, gyotro'. Pel. De s. Laurentio in cruce ; keresztnek megfeleld. Batly. Leg. reszt, kalangya. Inst. Arilhm. 30.
Crux turibiana,V.rurikiamts. Arch.
s. III. c. 4.: Paena infernalis est cruciativa. III. 412. an. 1428: conslanlia cruciforRak. VIII. 320. Duo rosaria: unum ex suc1. Cruciatus, 3., cruce signatus, crucem mis.
formans, cruci similis; kereszttel jelolt.
Crucifratres, (Du C.) ila sese appelli- cino, flavum, aliud ex lapide violaceo cum
Numi Hung. 13. Diosz. Fu'v. 16. Vern. Psych. labanl quidam haerelici orli in oppido Sanger- cruce turibiana.
33. spinse cruciatae ossis occipitis.
busen in Marchionalu Misnensi an. 1414. qui Crypta, parva foramina cutis, ubi pili
2. Cruciatus, i, cruce ornatus alias: eliam Fratres Flagellatores dicebanlur; crescunt; iiregecske a boron, kivdlt a hoi
Kurutzo; keresztes vitez, kurucz. Ann. kereszttdrsak. Nagy Hier.
szo'r terem. Maty. 503.
Crucigena3, cruce signal! ruricolae; kuCrypticus,3., (DuC.) xQvnnxoq, xgvnCoronenses 887. Cruciatorum factio in
Hungaria subito exorta duce G. Doscha Ciculo. ruczok. Quel. Sieb. I. 584. an. 1514. expo- roq, lalens, occultus, leclus; rejtett, rejlo,
Kelem. Hist. Jur. Pr. 89. Cruciatos pluribus suerunl ad bombardas maiores crucigena- lappango. Vern. Mel. 48. negatio, quse viagminibus per Hungarian! transeuntes.
rum.
detur tanlum aliquid tollere ab ente, sed reipsa
3. Cruciatus, i, V.-Crucifer; krajczdr.
1. Cruciger, 3., crucem gerens, cruce ponit, apparens vel cryptica realitas diciMonm. Comit. IV. 92. aliaque grossiora nu- inslruclus, ornalus ; kereszttel elldtott.Nami tur e. g. independentia. Cf. Sidon. Ep. 1., 5.
mismata conflarentur, minora vero, quae ad va- Hung. 2. Rex ... globum crucigerum tenet.
Crypto-calvinianus, i, Cripto callorem unius cruciati non ascenderent.
2. Cruciger, crucifer, miles cruce signa- vinista q. v. Fabo. Monm. Evang. II. 57. Hu n.
Crucibulum, (DuC.) vas fusorium ex tus ; keresztes vitez. It. crociato. G. Fej. T. gari, qui meliorum erant partium, omnes
terra igni contumacissima faclum, forma trian- XI. V. Un. 85. Gubernatori magistralus Cru- auguslanam confessionem receperant et cry gularivel rotunda; olvaszto edeny. Kol. Cod. cigerorum.
pto-calviniani... in conventu Tarczalen s
16 : Accipe plumbum et liquefac in crucibulo. Crucigeri de rubea Stella, equiles earn rejeceranl.
(Boldogs. Konyve.)
sacri rubea Stella ornati; voros csillag viteCryptographia, 33, xgvTtroq -f ygaCrucicolse, (Du C.) appellati Christian! zek. Cher. Jus. Eccl. I. 300, exislunl etiam ex <pla., ars secrele scribendi; titkos irds. Vern.
ab elhnicis ; kereszttisztelok. Nagy Hier.
ordine militari Crucigeri de rubea stella, Log. 57. V. s. v. Tachygraphia. Jokai Ujfold.
Crucicula, demin. a crux; kis ke- qui in Regia HungariaB S. Stephani dexleram 168. Kulcsos cryptographia.
reszt. Kat. Hist. Reg. I. 424. Tune osculatus Budae cuslodiunl.
Crypto-incompatibilitas,lalenscacruciculam, quam habui ex cervicibus penCruci-Mastix, furcifer, homo Irium li- sus sic dicta incompatibililalis; lappango
dentem, reliquias martyris de cambota con- lerarum; gazember, akasztofdra v,alo, osszeferhetlenseg. passim.
Crypto-Socinianus, vox hybrida,
linenlem, cogitaliones huiusmodi intra me vol- hoher kotele. (Dugon.) Ger. Galgenslfick.
%Qvmo -f Socinianus, qui doclrinam Socini
vere cospi.
Olia Bachm. 5.
Crucula, ae, parvula crux; keresztecske. clam sequebalur ; titkos Socinianus, titkos
Crucier, coetus dominarum aulicarum
cruce ornatarum ; csillagkeresztes palota- Urb. Reg. 45. formandaque per eosdem in fine egyisten-hivd. Bod. Hist. Un. Trans. 438.
Crypto-Sociuismus, secta Socinii
holgyek tdrsasdga. Arch. Rak. VIII. 338. cuiusvis subscriptionis solita Crucula adhisuccessorum occulla,qui Deum unum esse i. e.:
Cert! ordinis vulgo Crucier per Imperatricem beatur.
Crude, adv. a crudus, acerbe, dure ; ke- Chrislum Deum non esse dixerunl; titkos
Eleonoram instituti regulae.
1. Crucifer, (DuC.) crucem deferens; menyen, nyersen, durvdn. Rak. On. p. 347. egyisten-hivo felekezet, titkos unitariusok.
kereszthordozd. Magy. Tort. Tar. XVIII. 81. 1. 34.:... haec tarn crude exposita fuerinl... Bod. Hist. Un. Trans. 437. In Belgio sine die
Cruentaliter, multo sanguine, magna excusum esse dicit Gustavus Georgius in Hi2. Crucifer, i, cruciatus, crucesignatus
miles; keresztes vitez, kurucz. Georg. Sirm. csede; veresen. Obs. Jadr. 403. el cum diclse storia Arcana Crypto-Socinismi.
I. 61. et vicecomitates quilibet nobilium sur- paries mutuo se miscuissent cruentaliter se
Crystallizare, in cryslallos redigere,
rexerunt contra cruciferos. Cod. Dip. Arp. hosles ad invicem deprimunt.
formari; jegeczesedni, kristdlyosodni. Gal.
Cruentatio, cruenla caades; veres ve- crislalliser. Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. P. II.
Cont. III. 237. Szaz. VI. 434.
3. Crucifer, species monetae cruce si- rekedes, verontds. Kass. Prax. p. 36. ac in 388.
gnal ; krajczdr. Cod. Dip. Bruss. II. 205. casihus quarumvis cruentationum, verbeCsarda, ae, extra urbem, pagum sila cauBel. Geogr. 432. Crucifer. ein Kreutzer pars rum, homicidii el violenlae mortis oculares per- pona ; csdrda. Kass. Ench. III. 706. ad calhegrossi terlia et floreni Rhenensis sexagesima. agere inspectiones... Cf. Tertul. adv. Marc. goriam viarum Obsessorum, praedonum . . .
illi referendi, qui in Sylvis, Csardis . . . latiCruciferatus, us ? prafeclura equitum 4., 39.
Crumenarius, crumenarum opifex; lando . . . vias publicas obsidenl.
sacri ordinis. Kov. Form. St. LI. A. 1559. Doerszenycsindlo. Opin. P. III. Sec. 1. (b) maCsatrapatra Ogli Achmet Begii
nalio Cruciferatus Jaurinen. p. 94.
Effendius, Csatrapatra est nomen per luCruciferi, szentkeresztlovagjai. Pris. nufactura crumenariorum.
Crumeniseca, 33, sector zonarius; dibrium dictum, Ogli signif. filium, Achmet
Serv. p. 23 : Cruciferi nuncupabanlur equites S. Johannis Hierosolymitani, qui el Ho- zsebmetszo. Ger. Beutelschneider. Nagy Hier. nom. prop. Begius : beg. Effendius : dominus,
Crusca, 33, cruslum panis si. kruska; ur. Thok. Diar. 212. ferocitales enim sunl quae
spitalarii, postea Rhodii et nunc Melitenses
narrantur de militia priflcipis prouti domini
vocantur. Bel. appar. Dec. I. Mon. V. p. 212. kenyerhaj. Schla'g. 1867.
Crustaceus, 3., ex crusta constans; Csatrapatra Ogli Achmet Begii Effen1. Crucifigere, in crueem agere; keresztre feszitni. It. crocifiggere. Gall, cruci- haj ... kereg ... kenyerhaj. Hist. Nat. 67. dius retulit... Ibid. Non miror vel et ipsum
fier. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 528. Fej. III. 2. Coleoptera, quibus alae superiores crustaceae Dominum Csatrapatra Oglium.
24
186
Csaus
2. Cublcularius
Culeola
Csaus, Chiauzius q. v. cursor apud Tur- oratoria enim cubicula dicta sunt; kdpolna
Cucupha, ae, mitella, caliendrum minucas; Szilady Tor. Magy. Eml. II. Fugg. Futa"rok, felugyelo. Batty. Leg. III. 340. an. 1399. lum ; fejkoto. Lzb. Cod. Med. T. II. 425 : pro
2. Cubicularius, V. Cabicularis. Fej. cucupha ex sindone alba Vor ein Haublein
hirnokok koteless6get ve"geztek. A szulta"n udvaranal 700 csaus volt, kik iinnep6lyes alka- I. 122. Pra3terea in eadem uilla sunt isli cubi- von weissen Zendl.
lommal vagy hadjaratra vonulaskor a szul- cularii. 1., 452. ex gratia Liltor's comitis terCucura, 33, (DuC. cucurum) pharetra,
tan elott mcntek. A tartoma"nyi pasaknal is, rain ad unum aratrum tres servos el quatuor corytus, Iheca sagittarum a germ. Kocher;
kik a szultani udvartartast kicsiben uta"noztak, ancillas, octo currigeros et qualuor cubicu- tegez, puzdra. Rac. Mon. SI. VII. 153. an.
szinten voltak csausok. E kulonnemii szolgak larios ubi habet ecclesia plurimos Jobba- 1090: c e p i t . . . una racana, due cucure...
vagy tisztek kaptak hubert is, de nem kote- giones, decem hospites, iobagi viginli duos, duodecim marre... quinque delatoria (rectius:
leztetlek az iltal a harczokban reszt venni. currigeros quinquaginta, artifices sex, coquos dolatoria)... octo pulatoria et duodecim sicli
EI6fordul, hogy az olej begnek is van csausa. septem, pastores tres, cubicularios praeposi- et sex porcos.
A csaus-basi-i a szultan udvaranal fenyes hi- tales duos, molendina tria.
Cucurbitare, (Du C. uxorem domini
vatal volt. Ez vezette be a szultanhoz a kiilCubiculum frumentarium, gra- adulterio polluere); szerelmeskedessel mafoldi koveteket s fSajlonallo volt. Nem kell narium; gabonatdr, magtdr. Thok. Diar. gdt behizelegni. Vuch. Jur. Feud. 218. Cu6sszete"veszteni a bas-csaussal. A biintetesek H: 368. cubiculummagnum vel frumen- curbitare idem ac existimationem domini
vegrehajtasaval is meg volt bizva s nemely tarium habens januam simplicem I.
expugnare amoribus; fabulam cuculi atque
iigyeket maga intezhetelt el. Marsigli szerint
Cubiculum laboratorium, con- currucae ludere. Cuculi autem satis nota histomintegy adjutansa a fStiszteknek.
clave operi faciendo destinatum; hivatal- ria sua ova nunquam excludenlis, sed depoCsauzius, Csauzo, onis, Csauzus, szoba. Gal. Bureaux. Opin. in Polit. 1810. nentis in nidum currucae, quae iis, cum sua puV. Csaus,, Chiausius. Rak. On. II. 281. Tor. Cubulo, onis : cubus, mensura vinaria ; tat, incubare et scelerati insititium partum
Tar. 1887. p. 320. p. 35.
kobol. Fej. II. 100. debent dare per annum avicula minime mala, educere solet.
Csauszlar Kihaja, substitutus in lo- sexaginta cubulones Marcii.
Cucurbitatio, actus cucurbitandi. Vuch.
cum duels, imperatoris, prineipis csausorum
1. Cubulus, i, (Du C.) hydria, mensura Jur. Feud. 217. Fit itaque vasallus feloniae
apud Turcas. Alias Csauslar Tihaja; a csau- aridorum et liquidorum; kobol; veder. Batty. reus domino insldias vilae struendo ... verbis
sok alparancsnoka. V. s. v. Kihaja.
Leg. III. 154. an. 1316: puniantur in mediafactisve dominum Isedendo, illius uxori, flliae,
Csiflik, lacinia agri a germ. Zipfel; fold mensura vini, quae esl octava pars cubuli (ad nepti ex filio, nurui, sorori innuptaB stuprum
darab. Thok. Diar. 449. imo in isto statu ista- haac adnotat Batty.: Cubulus non fuit aliud inferendo, earumve pudicitiam attentando.
rum provintiarum plus contentus essem uno alqui sit hydria nostra Transylvaniensis, quam Quod vulgo Cucurbitatio dicitur.
csifiik tres quatuor bursas important!, vel pa- vodor seu veder vocitamus, quae continet oclo
Cucurbitivus, 3., Cucurbitinus; tok
gis aliquibus, sicut iam obtinuit aliquot Korna- medias, si itaque media mensura est octava alaku. Galeoti67. cucurbitivorumpirorum
rius.
pars cubuli, procul dubio cubulus ex octo magnitudo.
Csokolada, ae, vel: Csokolata, ae, mediis consistebat: certum est autem quinque
Cucuricinse braccse,epanno crasso.
calda cacantica; csokoldde. It. cioccolata. nostrashydrias efficere Urnam Posoniensem, bilice sutae braccae; durva csinvatbol keArch. Rak. VIII. 345. Unum instrumentum quae ex 64 mediis vini conflalur).
szult nadrdg. Jok. Epp. I. 167. Sed benc
pro Csokolada. Thok. Diar. 669. dicat, an
2. Cubulus, (Du C. mensura vinaria) ipsi contingit ? Quare portat tales braccas cusudarium nuper cum csokolata missum fuit hoc loco est mensura tritici, mensura arido- curicinas ? Vellem, quod accepisset, quinquagratum.
rum ; kobol. Cod. Dip. Kar. I. 314., 198. vide- ginta solidos (Ugy kell neki, bar otvenet kaCsorbacsius, i, Csorbadsi, praefe- licet sexaginta cubulos tritici et unam vaccam pott volna kem6nyul, minek ja> kukoricza
ctus capilaneus turmae ita dictorum janicsaro- cum vitulo, unum lardum cum dimidio, XXXVI. nadragban ?)
rum. Szilady Tor. Magy. Eml. II. Fiigg. Csor- cubulos ordei et XIII. capecias frugum.
Cucuritus, us, cantus galli; kukorebadsi, csorba = leves, Csorbadsi = levesCucharum, saccharum; czukor. Szaz. kolds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 105.
oszto. Igy neveztek egy-egy janicsar-szazad IV. 685.
si noctu citius cantat (gallus), quam soleat,
kapitanyat, mely allott 600800 emberb61.
Cuculare, V. s. Gratitare. (Du C.); ka- ae'ris mutationem et ventum; si paulo post
Thok. Diar. 512.
kukolni. Cf. Auct. Carm. Phil. 35.
occasum et vespertino crepusculo in raucisoCsorbagha, ae, Csorbacsius q. v. II.
Cucullaris, e (vestis) toga monastica num cucuritum cum alarum motu prorumRak. Gy. 659.
cucullo instructa; bardtcsuklya. It cocolla. pat, tempestatem.
Csujtar Turcicum, ephippium turc.; Verancs. Hist. I. 184. Huic Georgio dandum
Cudif acere, pecuniam cudendam curare,
csotdr, nyeregtarto. Arch. Rak. VIII. 314. erat, ni fallor, cognomentum, quod est, Utis- penzt veretni. Magy. Tor. Tar. IX. 154.
Unum Csujtar Turcicum... fllis aureis in- senii; aut saltern Fratrem Georgium appellasCuere, (Dief.) (fors. a cavere detortum)
terlextum, rubra bagazia subductum.
ses, cui nomini plurimum studet, quo et in tueri, defendere; megvedeni. Arch. Ver.
Cuballum, (DuC. cubellum) dolium; aula felicissime crevit et quod professionis Sieb. XXVI. 115.
hordo. RaC. Mon. SI. VII. 134. an. 1080: suse veneratione sicut nee vestem cucullaCufia, ae, modius ;veka, kdd. Kuffen. Fjp.
comparavi servum ... pro I. cuballum.
rem, quam in aulicum morem non excolit, Szam. p. 535. an. 1442: pro III. cuffis cimenti.
Cubeba, 33, (ab arab. zabib) uva passa. ad extremos usque dies, quod facile scimus,
Cugulla, idem quod cuculla; csuklya.
(Du C. fructus insulae Java?); aszalt szolo. depositurus non est.
Barczay.
Gal. cubeba. Lab. Tab. p. 53.
Cuculliger, i, cucullum gerens, qui capCuioneria, ae, V. Tutela cuioneria, vexaCubella, 83, (Du C. Cubela) dem. a cuba: pam gerit, monachus; csuklyds. Schesaaus. tio (a Slav. Kujon. Spitzbube); kinozds.
labrum; vodor. Rarczay.
Ruina?. Pann. F. 575. Ed. pr. Wittebergae
Cuionerius, 3., V. Tutela cuioneria;
Cubicellum, parvum cubile; szo- 1571. Petrus consilium... prudens in pectore vexans; kinzo.
bdcska. Arch. Ver. Sieb. X. 1. 455. cubi- versat. Idque cuculligero scriptis patefecit
Culcitra, culcita; vdnkos, matracz,
celli spatium occupabant tres proles. Rak. On. amico (Georg. Frat. Martinuzzi).
pdrna, derekalj. Arch. Rak. VIII. 312. Cul250.
Cucullus, i. Cuculla q. v. Fr. Balass. citra pilis equinis repleta cum operculo ex
Cubiculariatus, us, munus et offlcium Casul. Steph. 22. Liceat iam isthac de casulae dicta. Pulvinar aliud ex dicta. Thok. Diar.
cubicularii; komornoki tiszt, hivatal. Ratty. forma, deque Cuculla seu Cucullo dicta ad II. 336., 338. Duae culcitrae pro lecto. Szaz.
iiostram casulam applicare.
Leg. I. 595.
XVII. 862.
Cubiculariorum regalium maCucullus domesticus; hdzi sapka.
Culcitral, pulvinar; vdnkos. Magy. Tor.
gister, toti rei familiari prineipis praeposi- Ger. Holz-Mutze. Cons. Sumpt.
Tar. XX. 173. unum culcitral ex materia
tus ; kirdlyi fSpalotam ester. Torvt. Msz.
Cucuma, Cambuca q. v. Torvt. Msz. sericea.
Cubicularis, (Du C.) servus a cubiculis;
Culcitrarius, i, lodicum confector (qui
Cucumerarium, (Du C.: locus, ubi
udvarnok. Georg. Sirm. 1., 6. Rex ad Budam cucumeres crescunt.) Batty. Leg. HI.. 290. an. facit culcitras Du C.); paplanos. Ger. Decicius remigavit, magnates quilibet cum cubi- 1391: obligalur... triginta florenos auri ckenmacher. Tab. Conscr. Pest. Levt.
Culeola, carina viridis nucis; kopdcscularibus suis.
dare... pro quibus etiam ecclesise... certum
1. Cubicularius, (auct. Batty.) capel- cucumerarium et pecuniae quantitatem ... lekja a dionak. Ger. Griine Nussschale.
Par. Pap.
lanus, sacellarius, qui capellae curam habet; dare obligatur.
188
Cumulative
Cunicularius
Curatia
dem Johannem solum in suis proprys et cir- culariis insidiis et pulvere tentatum atqui
Cuppus, 3., cavus V. s. Coitus; vdjt.
cumiacenlibus ecclesys similiter canonica mu- etiam clade nonnulla affectum est.
It. cupo. Ger. holil.
nicione premissa, extinctis candelis et comCunicularius, i, proprietarius cuni
Cuprarius, Cuprearius, i. 1. faber
pulsatis Cumpanis publice excommunicalum culi; bdnyatulajdonos. Juriev. Jur. Met. 93 aerarius, 2. chalcographus; i. rezmuves,
renunciare debeatis.
Proprietarius cuniculi haereditarii seu Cuni- 2. rezmetszd. 1. Egri. Pest. Levt. 2. Tab.
(Cumulative, cumulate; egyuttesen, cularius haereditarius non tantum labore Conscr.
osszesen, tomegesen. Werbficzi 255. Pote- metallicos . . . intra legale tempus incoare
Cupreatus, 3., cupro inductus; erczstas condendi Leges a Populo in Regem trans- tenetur, verum etiam Cuniculum infra designa czel bevont, femezett. Magy. Tor. Tar. XX.
lata est, non privative seu exclusive, verum tas Metallifodinas secundum Planum elevatum 170.
cumulative seu copulative. Kovy El. 531. aequaliter absque interruptione continuare ..
Cupreum, pala cuprea immittendo pulnon singillative verum, ut loqui amant, cumu- tenetur.
veri nitrato cum globo in tormentum ; erczlative in una poena convincuntur.
Cunicularius militaris; akndsz lapdt az dgyuk tolte'sere. Kronst. 1.643: an.
Cumulativus, 3. cumulans; tomeges. Faber. Jur. Met. 39. Conductio Cunicula- 1540: bombardario pro uno vulgo cupreo
Kelem. Inst. Jur. Pr. III. 201. y) Conspirantes riorum militarium (Mineur) et fossorum vulgo ladsehuffel.
(Cumulativae) (testes) ubi diversa quidem (Sappeur) absque praeiudicio praerogativae
Cupreus, 3., ad aurichalcum, cuprum
adiuncta sed ad unum idemque factum eom- montanisticae suscipienda. Cf. Veget. Mil. 211 pertinens; re'z. Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 28.
plendum pertinentia referuntur per duos Ammian 24., 4.
ut ipsi alia aurea vel argentea montana coTestes.
Cuniculinus, 3., ad cuniculum perti- lanl propter illas fodinas cupreas. Cf. Plin.
1. Cumulo -onis, meta foeni, sensu nens : Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. ambos 23., 3., 37. Pallad. Jul. 5. Trebel. Claud. 14.
translate : pratirm ; szends, kaszdlo, ret. It. cum pellibus cuniculinis.
Cuprifaber, faber aerarius; rezmuves.
cumulo. Knauz M. E. Str. I. 53., 25., 56.,
Cuniculus foeni, slrures, meta foeni; Ger. Kupferschmied. Fjp. Szam. 515. facta est
118. cum silvis, venacionibus, aquis piscatio- szenaboglya. Besztb. Levt.
quittalio cum Johanne cuprifabro.
nibus, cumulonibus ac omnibus commodiCuniculus hsereditarius; drokds
Cuprifusor, fusor aerarius; erczontd.
tatibus.
bdnya, altdrna. Juriev. Jur. Met. 90. Est Ger. Rolhgiesser. Quel. Sieb. I. 450. an. 1505.
2. Cumulo, onis; cumulus eieclamen- autem cuniculus haereditarius. (Erb-Stol- Rotlgiesser sive cuprifusori, qui loco bomtorum fodinalium; bdnyahdnyadek. Orsz en) talis Cuniculus Metallicus, qui non lam bardarii servalur.
Lev. D. 643 : Concessimus etiam, ut omnes ninerarum eruendarum quam aqua? ex alienis
Cupripar, faber aerarius; rezmives. Tor.
cumulones, qui in veteribus aurifodinis cre- 'odinis derivandae aut circulationis liberi aeris Tar. 1889. p. 384.
scere consueverunt, ipsi hospites nostri ac 'tempestatis) vel denique utriusque beneflcii
Cuprum, imago aere excusa; rezmeteorum successores colligere possint pacifice alienis fodinis procurandse causa per fodinales szet. Veronica. Drama in 3. Aclibus ex oriin perpetuum.
alienos fundos protenditur.
ginali Germ, auclricis E. R. S. redditum...
Cumulorum hortus, horti, in quos
Cuniculus indagatorius, in- Georg. Bajzath de Pesza"k. Adnexis duobus
cumuli foeni comportare et asservare sole- vestigatorius, nyomozd, kutato bd- Cupris Pestini 1858.
bant ; szends kert. Batty. Leg. T. II. 88. an. nyaakna, vizsgdlo bdnya menet. VersuchCuprum cyprium, (DuC.) aes cy1082.
slollen. Besztb. Levt. Faber. Jur. Met. 72. sed jrium; czementrez. Gall, cuivre. Besztb. Levt.
Cunale, canna; nad, kdka. Szaz. XIII. nee quidem Mutungatio sed nuda et simplex
Cupula, Cuppula q. v. Schaffr. Electr.
234.
investigatio montanistica pro struendo Cuni- !V. Aedes etiam Universitatis Romanae intra
Cunctiperda, %, qui cuncla perdit; culo investigatorio (Such-Stollen) petenda jaucorum annorum decursum ter tacta est fulmindenfolemeszto. J. Czernovcius: De bello est, factaque id genus Mutungatio. Torvt. Msz. mine : nimirum 6. Aprl 1753. etc. at quidem
Pannon. Libri VI. Praga MDCXIX. CunctiCuniculus Metallicus; bdnya, in cupula seu Limace vulgo Lumaca.
perda igitur merito cluit isle suita.
akna. Juriev. Jur. Met. 85. Cuniculus MeCupus, i, (DuC.) tegula; tegla. Kuk.
Cunctipotens, (Du C.) omnipotens; tallicus (Stollen) est talis fodina, quae hori- Jura. I. 147. an. 1381. liceal... exlrahere
mindenhato. Ljub. Mon. SI. XII. 52. an. zontaliter aut oblique in viscera terra? de- upos seu legulas et matones . . . pro con1412. cunctipotente domino. Andr. Pann. scendit.
structione ... edificiorum.
214: Deus cunctipotens. Cf. Prudent, nsî
Cuniglus, pro: cuniculus, mus porcellus
Curaria, ae, Correria q. v. Ljub. Mon.
ot<p. 7., 56.
(Linn.); tengeri nyul. Ljub. Mon. SI. 1.119: SI. IV. 465. an. 1402.
Cundalum, idem quod cuniada ap. de carnibus cervi et carnibus de cuniglis.
Curata, ae, (Du C.) aedes sacrorum antiDu C. securis V. s. Bancha; balta.
Cunius, Cuneus q. v. Ljub. Mon. SI. stitis; plebdnia. Fer. Mon. SI. XVIII. 261.
Cundere, cudere. Kol. Cod. 39.
IV. 44. an. 1362: debeant fieri gross! novi an. 1659: nullam ecclesiam seu curatam
Cuneus, i, (DuC.) (signature) forma; de eadem stampa et cunio.
habent.
veret. Ger. Pragung. Angl. coin. Ljub. Mon.
Cupha, et Kuffa, cupa ap. Du C. scyCuratela, ae, (Du C.) Curatip, pupillaSI. V. 219. an. 1411: auri veri et puri ad phus; V. Cuffa. Fjp. Szam. k. 466., 479., rium bonorum administratio; joszdgbeli
cuneum et pondus Venetorum.
54J. dedimus . . . pro VI. Kuffts cimenti. drvagondviseles. Gal. curatelle. Germ. CuCuniare, cudere; verni. It. coniare
Cupella, obrussa (Du C. al. s.); egetett ralel. Kass. Jur. Civ.l. 31. quasi Genilor meus
Ljub. Mon. SI. V. 96. an. 1407: moneta gros- csontporbol keszitett csesze. Gall, coupelle. desideratissimus olim N. N. tenerarum prolium
sorum, qui debeant cuniari ex argento.
Ger. Kapelle. Treibscherbe. Kecsk. P. Otv. 153. suarum ex secunda consorte sua Noverca
autem mea N. N. genitarum tutelam et CuraCunicula, ae, pellis cuniculi; tengeri Cf. Pallad. Febr. 25., 12. Apic. 1., 2.
Cupla, ae, (Du C.) copula canum venati- telam in ultimo mortis suae articulo eidem
nyul bdre. Ljub. Mon. SI, I. 21. an. 1204.
ommisisset. Tiszlb. Irm.
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 261. Habebit Archi- corum : pordz. Ger. Koppel. Barczay.
episcopus omnes inlroilus et omnes honoriCupola, ae, tholus (Du C.) cuppula; kupCuratelare, curam bonorum agere;
ficientias, quas habere consueverant Achiepi- fodel. It. cupola. Ljub. Mon. SI. V. 261, an. birtoknak gondjdt viselni. Kass. Jur. Civ.
scopi, qui fuerunt ante, et a Communi Jadre 1334: pro rigallelis operalis ad cupolam . 110. nee pateremur eundem et Jutelatos
insuper omni anno in kallendis Marcij mensis de fero.
atque Curatelatos ipsius iuslis suis iuribus
unum milliarium et dimidium cumcularum
1. Cuppa, ae, imbrex; fedelcserep. Ger. mprovise destitui.
bonarum.
Dachziegel. Verancs. Hist. I. 315. Et si quae
Curatelaris, e, ad curam possessions,
Cunicularis, ad cuniculum pertinens ; sunt nobiliore structura ex formalo quidem >onorum pertinens^ cui opponitur lulelaris:
aknai, bdnyai. Juriev. Jur. Met. 85. Men- latere factae sunt sed incocto et cuppis tantum d curam hominum, personarum pertinens;
sura haec . . . anno 1753 per B. R. de 9. Julii coctilibus operatae.
irvagondviselesi. Kass. Jur. Civ. I. 49. sed
Mensura cunicularis pro Districtu Schem2. Cuppa, ae, (Du C.) vasis potorii spe- lec super proventibus Curatelaribus debiniciensi definita erat in 25088-0 Q Ita ... etc. cies, cantharus; kancso. Ger. Humpen. Tor.as rationes reddere vellet...
Cunicularius, 3., ad cuniculum per- Tar. 1888. p. 566. Szaz. IV. 357.
Curatelatus, us, munus pupillarium botinens ; foldalatti, barlangra, uregre akCuppula, ae, dem. ad cuppa (Du C. a. lorum administrandi; gondviselesi hivatal.
ndra, mindra vonatkozo. Szamosk. II. 169. a.); kis serleg, kancso. Kronst. II. 291., Torvt. Msz.
Hoc quoque (propugnaculum) a Turcis cuni- 455., 423.
Curatia, ae, V. Parochia. Oltv. Act-
Curative
\. Curatoratus
Curiacio
189
Synod. 75. Conclusa hac ratione Synodo, tcr1. Curatoratus (Fodinarum), priefe- cristee, Acolylho per lolam hebdomadam aliminatis precibus Synodum consequenlibus, ctura, officium curatoris; bdnya felugyelo- menla prabere lenebalur.
decantalo Hymno Ambrosiano Patres Synoda- seg. Nov. Calend. 217. Fodinarum CuratoraCuria Comitalis, Curia Comitis, doles recepta Ponlificali benedictione ad Cura- tus Adiunctus D. J. K.
mus c. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 502. relaxatias suas dimissi sunt.
2. Curatoratus, us, munus curatoris; vimus eisdem, ut non de qualibet mansione,
Curative, medendo, arte et cura me- helyi, iskolai gondnoksdg. Bek. Debr. sed de quolibel aralro cum avena superius nodica; gyogyitva; cui opponitur praeserva- foisk. torv. 7. et 155. Servetur protocollum, minala usque feslum Sancli Martini dare detive i. e. malo praevertendo; ovoszerekkel in quo adnotabuntur determinationes curato- ieanl apud Curiam Comitalem.
rum ... quoad administrationem curatoelve, elejet veve. M. Bel. Prodr. 148.
Curia comitatensis, domusC.; vdrmegye hdza. Torvl. Msz.
Curativus, 3., curans, sanans; gyo- ratus.
Curatorius, 3., ad curatorem pertinens;
gyito. L?b. Cod. Med. T. II. 25 : adminicula
Curia furni, aedes furni; sutohdz. Cod.
gondviselosegi. Kov. Form. St. CXXVII. Cu- Dip. Arp. Cont. VII. 98. Item vdvornici tenentarn praeservativa quam curativa.
tur renovare curiam furni, cum veterescil
1. Curator, qui pupillarium bonorum cu- ratoria constitutio Hungarian.
ram gerit; gondviseld, drva gondviselo,
Curatrix, qua? pupillorum curam habet; et porlam eiusdem curie cuslodire.
ndgondnok, gondanya, gydmanya. Ger.
Curia Grebionum, V. Grebatus;
gondapa, gydmatya. Torv. Msz.
2. Curator, accensus scholasticus; is- Waisenmutter. Kass. P. P. I. 198. Antonia, gerebhdz. Ger. Hofbauerhaus. Pra3d. p. 7:
kolai szolga. Batty. Leg. III. 255. an. 1370 : Josephi naturalis tutrix ac curatrix.
Curiae... Graebiorum (Gerebhazok) vel pauCurator scholarum in nostris scholis pater1. Curatus, i, sacerdos, curio sacer;pop, cissimis exceplis omnes diversis lemporibus
familias dici solet, qui nimirum aperiendarum lelkesz. It. curato. Gal. cure. Epist. Past, ad penitus delebantur vel pridem iniuria lempoclaudendarumque atque mundandarum schola- Dioec. Agr. Kass. P. P. II. 240. item pro indu- rum nonnullae in Curias Nobilium Iransformarum curam habet.
cendi Curati et cantoris seu Ludirectoris pro- lee sunt.
Curator animarum, saeerdos; lel- visione et conservandorum sedificiorum CuCuria militaris, tribunal in curia rekesz. It. curato. Ollv. Act. Synod. 19.
rati et Ludirectoris habitation} deservien- gia in facto honoris ; a kirdlyi kuria lovagi
Curator Ecclesise, minister, appari- tium.
becsuletbirosdga. Hajnik Perjog. 60.
tor ecclesiasticus ; egyhdzfi. Ker. Nap. 349. 2. Curatus, i, aconomus (Du C. curio,
Curia Nobilitaris, fundus nobilium;
Curator litis, qui curam gerit litium ; sacerdos ecclesise); gazda. Per. Mon. SI. XVIII. nemesi udvartelek,nemes telek. Proj. Leg.
ugykormdnyzo, porok gondvisel6je,per- 11. an. 1581. se curatum seu occonomum Civ. 211. Ad hanc denique referuntur etiam
ugyelo. Torvt. Msz.
recipiant.
Curiae Nobilitares, quae ex usu receplo in
Curator massa3, ertekgondviseloje,
Curbungiones, auctore Battyano (Leg. regula duabus Sessionibus aequiparanlur.
tomeggondnok, vagyon gondviseloje. T. II. 474. an. 1283.) a corbulo, qui est cor- Georch. H. T. II. 245. Cod. Dip. Brass. III. 5.
Torvt. Msz.
bis species, quern in dorso bajulant, ita dicti;
Curia prsetorea, Domus Comilalus;
Curator Montium, bdnyagondvi- ego vero censeo id detortum esse a corbagio, megyehdz. Ger. Comilalshaus. Kass. Prax. I.
seld. Faber. Jur. Met. 44. Curatores Mon- quod operas, quas subditi dominis ex lege 24. Habel quisque Comilatus suam Curiam
tium Factores el ductores rationum sunt Ur- prseslare obligantur, denotat; robotos. Gall, praetoream seu domum et locum publicorum
burariatuum, procurant sub directione et exa- corveteur. F.ej. VIII. 190 : ut Curbungiones conventuum. Kass. Prax. I. 34. cura reparatioctione rationum Officii ceconomiam creditorum nostri singulos sapones frugurti cum singulis nis Domuspraetoreael. 34. elhae unacum
administrationi suse in processu operum mon- gallinis et sanctiferi ac plaustrales nostri sin- Curia comitatensi in via regia Iransennali
tanisticorum; minerarum ad Ustrinas admodia- gulos sapones... custodi exsolvere teneantur. siluanlur.
tionem, coemtionem materialium monlanisti- Eszt. Okm. 79. an. 1283.
Curia Regia, tribunal regium ; kirdlyi
corum secundum praehabitam deflxam semeCurerius, i, nuncius celerrimus; futdr, fotorvenyszek. Molnar Patv. 72. Praedicta
straliter ab Officio pro toto processu Montano hirnok, hirvivo'. Ger. Courier. Arch. Rak. Excelsa Tabula 7-Viralis cum Inclyla Tabula
I. 5. Extractus solutionis cureriorum alio- Regia Judiciaria in concrelo sumpla dicilur
Taxam.
Excelsa Curia Regia, quod nempe causas
Curator rerum pupillarium, ad- rumque intervenientium.
ministrator r. pup.; drvagondnok. Ger. Wai1. Curia, se, aula regia ; kirdlyi udvar. Regnicolarum in Persona Regis dijudicel.
senvaler. Kass. Prax. 1. 37. Habet quaelibet Ci- Luc. Regn. Dalm. 96. Curiam Ducum et Re- Georch. H. T. III. 76.
Curise regise magister, prsefeclus
vitas suos Notarios, Fiscales, Camerarium, gum mobilem non flxam fuisse ex Archidiarei familiariae regis ; kir. foudvarnok mesUrbarii Pra3tectum, rerum pupillarium Cu- cono et Datis privilegiorum constat.
ratorem . . .
2. Curia, curtis, fundus nobilium Szirm.; ter. Torvl. Msz.
Curise Regise milites, testo'r. H.
Curator sequestri, qui curam gerit nemeshely, szabadhely. Irh. udvarhely,
sequestri; zdrgondviselo, zdrtarto. Torvt. nemesi telek. G. Fej. VIII. 226., 173. Advo- guardia del corpo. Gall, garde royal. Germ.
catus debet habere unam liberam Curiam, Leibwache. Pelcz. Geisa p. 63 : Milites CuMsz.
Curator Suiflatorii, praefeclus co- unum molendinum etc. Vuch. Jur. Feud. 64. riae Regis illi dicebanlur, qui honoratioris
quina3 regis; konyhamester. Magy. Tor. Tar. Curtis vero notat Curiam s. PraBtorium cum militiae aucloramento lecti, apparilores el Saarea ffidificiis villa et fundis eo pertinentibus. lelliles Regii, cum Regis salutem cuslodiis viXX. 202.
3. Curia, 39, ordo, classis scholaB; osz- giliisque munienles, lum ipsius Aulae seu CuCurator Superintendentialis,
minister, apparitor superintendentis; a super- tdly. Leges Schol. Schem. 16. Lectionem autem riae splendorem ampliflcantes, stipendia meintendens szolgdja; gondnok. Ker. Nap.potissimum in iis libellis, quibus paulo post in rebanl.
Curia (Romana), dignitales, magislracuriis superioribus necessario usuri sunt, exer126.
Curator Sylvarum, erddmester. ceant. Meta huius curiae est, ut pueri nine in tus, qui pontiflci Romano in regenda ecclesia
Faber. Jur. Met. 45. Quam momentosum ope- quartam transferendi tolerabiliter scribere . . . auxilio sunt; sensu striclo adiutores in offlciis
pontiflcis, sicul advocali, nolarii, expedilores
rosumque penes culturam montanam res syl- sciant.
vanalis sit, res ipsa docet; seque grave est ei 4. Curia, se, tabula vel judicium regium; etc. Hue pertinent: Cardinales, consislorium,
congrcgationes, signatura, dataria, canceltaria
respondens offlcium. Curator Sylvarum kirdlyi tdbla. Not. J. Samb. Tyrn.
5. Curia, concilium ; gyules. Ital. curia. etc; romai kuria. Fej. IV. 2., 181. Kon.
conservationis earum, lignorum ad culturam
montanam necessariorum tempestivse proeu- S. de Kz. Chr. I. 3., 1. I. 3., 3. el I. 3., 4: cu- Egyh. 247.
Curia Salis, curia rei salarias; sohdz.
rationis et advectionis curam habet, in maio- ria celebrata. II. 1., 15 : curia Francvurlensis
ribus Processibus montanis munus hoc inter (frankfurli gyules) idem signiflcal: A) 1., 17. Ger. Salzamt. I. Rak. Gy. 434. Dalum in Salis
Curia nostra Desiensi.
Exactores, Indagatores, Obequitatores Sylva- A) 2., 2.
Curiacio, -onis (curia seu Comilalus vel
rum subdividitur.
Curia Archiepiscopalis, sedes, reCuratoralis, ad curatorem perlinens; sidenlia arch.; erseki szekhely. Cod. Ep. eliam curia solemnis ila Du C.) Videtur lamen
gondviseldi. Szekelyudvarhelyi ref. koll. Erl. Pet. Paz. I. 104. Dalum Tyrnavise ex curia hoc loco significare occasionem, qua regem
1894/5. 144. Kivonat a curatoralis jegy/6- noslra archiepiscopali. Cod. Dip. Arp. Cont. ad exercilum proficiscenlem comilalur; udkonyv 1822. evi szept. 23. tartott iil6s6nek... VI. 85. quia olim Archiepiscopalis curia vari kiseret. End. p. 566. (Synodus Budenhatarozalabol.
quinque Canonicis, Presbylero, Diacono, Sa- sis an. 1279): 2) cum ad exercitus seu cu~
Culfus
Culposum
Cumpana
18?
Cullus, i, (Du C.) sinus maris; tengerCulposum, (damnum) culpa, incuria alqui has fine cultivation-is suscipere voluobol. It. golfo. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 389.latum; gondatlansdg dltal okozott, hibd- e r i n t . . . Kass. Jur. Civ. II. 148.
Et lam per guerram quam per pacem licitum bol valo} vetkesseg-szulte, vetkes (kdr).
Cultivatus, 3., cultus; miivelt. Cod.
rst Ragusinis ire ad mercandum a culfo Co- Torvt. Msz. 105.
Dip. Arp. V. 180.
ranti infra.
Culposus,- 3,. culpa-plenus, noxius;
Cultor, culter; kes. Szaz. VIII. 138. culCulicellus, i, parvus culex; szunyo- vetkes. Kelem. Inst. Jur. Pr. 418. qui suspi- tor pro vitibus scindendis. .. cultor minor
gocska. Szamosk. III. 227. Volant hi culicelli cionem dispescunt: a) In Dolosam, Culpo- pro vinitore.
agminatim, confertoque examine grassantur. sam et Simplicem prout vitio voluntatis, intelCultra, a?, (Du C.) culcita, stragulum:
Cf. 8eren ap. Diomed. p. 513. P.
lectus aut adiunctis aliis, quae imputari quidem vdnkos. Ljub. Mon. SI. IV. 113 an. 1376:
Guliceus, 3., ad culicem pertinens; rete non possunl, pupillo tamen periculum minan- una pulcra cultra, duo linteamenta. XXII. 184
e.uliceum: szunyoghdlo. Szekesf. fflgymn. tur, originem suam debet... y) Culposam' an. 1461.
Cultrarius, i, cultrorum faber; kesErl. 1894/5. p. 01. non secus portas duas, pariler subdividunt in culpa lata, levi et levisimam ex assere molli, aliam ex reti culiceo sima commissam.
csindlo, kesmives. Messerschmied. Tab.
Culpus, \, ictus; ides. It. colpo. Han. Conscr.
listse affixo instructam.
Culicinus, 3., culicis; szunyog. Sza- Mon. Jur. V. I. 6. an. 1265 : quicunque pcr- Cultrarius, 3., cultri, ad cultrum permosk. HI. 227. Est infra Karansebesum opi- cusserit aliquem de petra ... perdat quinque tinens ; kes. Lzb. Cod. Med. T. II. 780.
dum non procul a Danubij ripis anlrum vi- yperpera pro primo culpo et pro quolibet
Cultrica penarum, culcita plumea;
roso halitu, qui (sic) vernis mensibus culi- culpo sequenti perdat duo yperpera.
tollvdnkos. It. coltrice. Bac. Mon. SI. XIII.
cini generis ingentem vim effundit, armentis
Cultellator, (Du C.) cultrarius; cultro- 321 an. 1326.
et pecudibus quihuslibet, sed potissimum bu- rum faber; kesmuves. Fjp. Szam. p. 122. an.
Cultrum, pala, batillus '(ap. Du C. alio
1412.
bulo et equino gcneri infestam et exitialem.
sensu); dso. Kronst. II. 497. an. 1537: pro
Culicivorus, 3., qui culices vorat;
Cultellif ex, cultrarius, cultrorum faber; uno cultro, kolter, ad fodiendum foveas.
szunyogevo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. kesmuves. Urk.. Sieb. II. 451. an. 1376.
1. Cultura, ae, (DuC.) ager cullus;
VIII. 264.
cultellificum fralernitas.
szdntds aid valo fold, megmivelt fold.
Culiginare, obfusoare (a culigine) beCultellus, i, fors. a cultro originem Cod. Dip. Arp. Cont. XL 29. quam futuram
soteteni. Tor. Tar. 1888. p. 336. et quo- traxit, quo portiones et numerus districtuum, noverat monacham eadem notiflcante morimodo difTusi per totum orbem virtutum regi- decimandis frugi&us deslinatorum taleis inci- endo sue ilium proprietatis fecerat participem,
arum fulgores nostro periculo ac tarn mani- debantur. Probant haec, auctore Taganyi, in par bonum sibi tribuens cum suis culturis
festo istius vidu33 damno culiginarentur.
elenchis decimationum Sa3C. XVI. occurrentes aureosque nastales, quin etiam suam vineam.
Culinaria, ium, res ad culinam perti- voces : Surdny-kes, Gomor-kes, Szolnok2. Cultura, 33, merx; druczikk. Szaz.
nentes ; konyhaedeny. Magy. Tor. Tar. XX. kes, etc. dezsma kerulet. Vet. Mon. I. 213. XL 814.
163. Cista continet aromata et culinaria.
an. 1252: decimationes ad Strigoniensem
Cultura deprsedatoria; erdszakolt
Culinaris stylus, inquinatus, corru- Archiepiscopum spectantes distinguuntur in miveles ; rablogazddlkodds. Ger. Raubbau.
ptus sermo ; konyhadidk. Ger. das Kiichen- tredecim... portiones, que cultelli secundum Besztb. Levt.
latein. Kass. P. P. I. 326. Stylus extractuum regionis consuetudinem nuncupantur. Fej. IV.
Cultura Montana, res metallica;
non debet esse oratorius, sed nee laconicus I. 193. et passim. Batty. Leg. III. 591. Szaz. bdnyamiveles. Faber. Jur. Met. 4. Quaevis
nee culinarix.
XXXI. p. 215. Tkal. Mon. Hist. an. 1338. occupationes circa haac obiecta (mineras, malCulinarius, ad culinam pertinens; Batty. Leg. T. II. 226. an. 1227. Cultelli leaturaa, ustrins, tusorise, lotoria etc) Culkonyha. Arch. Rak IV. 15. ita, ut iidem nul- nomenclatio nobis Hungaris propria... est tura Montana (Bergbau) et Jus, quod inlis in Fortalitium, viclualium culinariorum, enim pars quaedam decimarum seu segmentum, tuitu eius obtinet, Jus Metallicum adpellatur.
aliorumque necessariorum adigantur oneribus. districtus minor ab aliis sequestratus, unde
Cultura serici, cultura bombycum;
Tor. Tar. 1886. p. 648. Cf. Front. B. Parth. decimse desumuntur.
selyemtenyesztes. Torvt. Msz.
p. 201.
Culturalis, ad cultum, culturam pertiCultellus, dem. a culter. Batty. Leg. T.
1. Culmen, titulus honorarius summo- I. 404. Fiebant itaque investiture per cespi- nens ; mivelodesi. Szaz. XXIV. 374.
rum magistratuum, principum, (Du C.) maie- tem ... per cultellum plicatum (quas in maCulturare, (Du C.) colere ; muvelni.
stas regia; fonseg. Cod. Dip- Pat. T. I. p. nibus tenebant qui investiebant).
Batty. Leg. III. 432. an. 1439.
219: supplicans nostro culmini prece subiecCultus, religio; hitvallds. Torvt. Msz.
Culter straminarius, culter strativa. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 428. Cod.
Cultus disparitas, diversitas religiomento concidendo ; szecskavdgo kes. Vect.
nis; hitkulonbseg. Georch. H. T. I. 97.
Dip. Fam. Com. de Sztara V. II. 6.
Ref. F. 2.
2. Culmen, (Du C.) tectum: teto. Ljub.
Cultillus, i, Cultellus. Batty. Leg. HI. Cum alfabeto, V. Alphabetum inMon. SI. XVII. 122an. 1437: proreparatione... 532. an. 1470.
tercidere. Knauz. M. E. Sir. I. 345. et ad
culminis magazeni.
Cultivabilis, qui coli potest; mivel- cautelam, consimiles (t. i. litterae) cum alfaCulminatio, summum fastigium; teto- heto. Juriev. Jur. Met. 77. et si per errorem beto 1. i. intercisas) penes nos retinuimus.
ponton alias, tetopont, tetodzes. Wallaszky suorum Officialium absque legitima mutungaCum nostris, V. Constitutio procutione obiectum rnontanisticum colat aut legi- ratoris cum nostris; Georch. H. T. IV. 48.
211. Torvt. Msz.
Culmus, i, cassis (Du C. al. s.); sisak. time collatum prsescripta ratione in statu cul- Es igy : a hatarozatlan ugyesz-vallas . . . csak
Barczay.
tivabili non conservet.
egy esztendeig, de az egy bizonyos perre megCulpabilitas, culpa, crimen, nocentia;
Cultivabilitas, proprietas rei, quse coli hatarozottan, ugy nem kulonben a Biro elott
vetek, vetkesseg. Cod. Dip. Hung. And. V. potest,, status cultivabilis vel cultivabilitatis; szova! tett cs a cum nostris nevezete alatt is13., 31. II. 431. Fej. X. I. 489. sed se in sue mivelheto'seg. Faber. Jur. Met. 107. 45. de meretes ugyesz-vallas azon pernek kimeneteculpabilitatis manifeste indicium a facie iuris Cultivabilitate operum metallicorum. Mon- leig, a visszater6slg tett iigye'sz-vallas pedig
et iustitie absentasse ex omnibus agnoscebatur. tanum opus, in specie Metallifodina cultivari az figyes felnek hazajoveteleig tartja meg az
Culpabiliter, (Du C.) improbe, poena et in statu cultivabilitatis conservari dici- erejet.
digne; vetkesen, buntetesre meltoan. Vern. tur, si laboratorum et operarum sufficiente
Cumanice, Cumanorum more; kunok
Phil. Mor. 388. Qui huic officio culpabiliter numero a ratione eius magnitudinis et spei, modjdra. Chr. Dubn. p. 107 : Hinc insuper
deest, alteri turn damnum emergens turn lu- quam prsebet, ubertatis, per Judicium Monta- contra eum, qui cumanice et non catholice
crum cessans reparare debet. Cf. Symm. Ep. num determinando provisum sit.
conversabatur, Philippus Firmanus sedis apo9., 40.
Cultivans fodinam, urburarius q. tolice legatus advenit.
Culphus, i, culfus q. v. Luc. Regn. v. Wallaszky 385.
Cumatilis, (Du C.) a gr. xv/ua, marinus,
Dalm. 240. et dimissis duabus galeis ad cu- Cultivare, (Du C.) colere; mivelni. caeruleus; tengerzold-kek. Barczay. Cf. Titin.
ap. Non. 543., 11.
stodiam punctae, et duabus ad S. Nicolaum, Wallaszky 385.
Cumpana, ae, pro: campana v. campaCultivatio, cultus, agricultura; foldintravit cum reliquis Culphum dictse terra.
Culpitruni, culptrum, slappe Dief; sa- miveles, miveles. It. coltivazione. Kass. P. num (Du C.), tintinnabulum aereum; harang,
P. I. 200. Desertae colonicales sessiones .. . sengetyii. Cod. Com. Zi. v. III. p. 151. eun.
tap. Schlag. 570.
24*
2. Falcidia
Fallaciose
263
2. Falcidia, ae, (Du C. 2.) detrimentum, modum falcis recurvae; Idndzsa. Tor. Tar. hamisitgatni. Fej. VIII. 2., 404. recta falsidefectus; rovidseg. Oltv. Act. Synod. 28. Ast 1890. p. 377: una falkon dicta Regise Mattis. tans falsa iustificans.
hoc modo Clerus Curatus in proventibus suis
Fallaciose, fallaciter; cselszovenyeFalsor, falsarius ; hamisito. Tor. Tar.
falcidiam passus est. Heyse : Falcidia quarta: sen, csalfdn. Szamosk. II. 115. Haec amba- 1890. p. 701. falsores et falsi quaestores.
der vierte Theil einer Erbschaft, welchen der giosa fuga pecunia fallaciose emuncta plus
1. Falum, i, ignis laetitiae; oromtuz. It.
Erbe vor andern Vermachtnissen fordern labis Sigmundo . . . quam detriment! Rodol- falo. Ljub. Mon. SI. V. 240. an. 1334. pro falo
de varda.
Kann.
pho . . . inflixit.
Falcif ormis, formam falcis referens;
Fallator, a fallere, fraudator, quadru2. Falum, pro : fallum, negligentia, desarloalaku. Bene Med. II. 341. plica longi- plator; csalo. It. fallatore. Cod. Zi. T. I. 260: fectus; elhanyagolds. Ljub. Mon. SI. V. 256.
cauda falciformis.
domini regis fallator convincatur.
an. 1334 : pro ... condempnatione pro falo
Falcio, falco (Du C.); vaddsz solyom. Fallera, ae, (a fullare) fullonica (Du. C. custodie.
Rac. Mon. SI. XIII. 210. an. 1358: emendo... al. s.); vdnyolo malom. Schlag. 1002.
Falx f oenaria, falx; kasza. Ger. Sense.
falciones pulcros.
Falleratus,3., falsus, adulatorius; csalfa. Monm. Comit. Trans. II. 182. falcem foena1. Falco, (Du C.) tormenti minoris bel- Fej. X. I. 356. notorii infldeles... cum eorum riam Kazza d. 20. vendant.
lici species .(Cf. Diez. Etym Worlerb. s. v. fal- fallerata et scelerata non modica calerva adFalx messoria, sarlo. Germ. Sichel.
conet); kisebb dgyu. It. falco, falcone. Isthv. versusipsas reginales Maiestates. . . concitati. Mon. Comit. Trans. II. 182. falcem messoV. 67., 49. V. 71., 21 : Falconum et colubriFallere, aberrare a meta, non ferire riam sarlo d. 4. vendant.
narum pilse attingere non potuissent.
(Du C. al. s.); elhibdzni a czelt. Verancs.
Falx pacis, Cod. Dipl. Pat. T. I. p.
2. Falco, onis, venator falconum ; soly- V. 237. sclopo eum in vico petivit et fefellit. 264: ut litis materia . . . falce pacis succimdr. Tor. Tar. 1892. p. 431.
Fallibilis, (Du C. 2.) hoc loco : labilis, deretur.
Falconarius, i, (Du C.) falconibus prae- qui facile deficit; csalekony. Pel. De ApostoFalx putatoria, falx vinitoria ; nyesd,
positus; solymdr. Szek. Okl. IV. 147. Fej. lis s. I. c. 4. Christi amicitia e s t . . . invaria- metszo kes, kaczor. Ger. Rebenmesser. Mon.
III. 376. Cod. Dip Arp. V. 180. Kol. Am. II. bilis, aliorum . . . saapissime fallibilis.
Comit. Trans. II. 182. falcem putatoriam
p. 119. (Dipl. Andreaa II. an. 1216.) FalcoFallibilitas visibilis, ea rei natura, maguam d. 10. vendant.
nariis (Falcatoribus) ad custodiendam sil- qua quis falli potest; Idthato csalodhatds.
Famari, (Du C. famare: fama vulgare)
vam et falcandum foenum . . . contulimus.
Wallaszky 196.
hoc loco : bene audire; jo hirben dllani.
Falconet, Falconeta, FalconeFallimenta speciosa, iactura rei fa- Georg. Sirm. I. 51. Hoc videntes religiosi
turn, Quadrans Colubrinae (Du C.); kisebb miliaris ad speciem ; tettetett megbukdsok. claustrales et parochus, valde famabatur in
sugar dgyu. It. falconetto. Curios. Misc. 373. Georch. H. T. HI. 148.
vita bona sua nomine Demetrius in civitate
Colubrina integra alias vocatur serpentina ve.l
Fallimentarius, i, qui loco cedit, qui Themeswar.
dimidia Apis, quadrans Colubrinae Fal- solvendo impar est, bonis diruius, eversus;
Famen, (Du C.) sermo, oratio ; beszed.
conet. Isthv. V. 67. Tort. Tar. 1890. p. vagyonbukott. Germ. Bankerottirer. Kovy El. Danko I. Vet. Hymn. Eccl. Bpest. 1893. p.
449. si vero vitiosus invenietur vel mercator 151. actu rectum e famine.
379.
Falcontus, i, probabiliter ex voce fal- antea iam fallimentarius seu facultatibus
Famere,(DuC.) esurire; ehezni. Szentiv.
cona derivatum, quod tormentum minoris spe- lapsus fuit. Kass. Jur. Civ. I. 71.
Cur. Misc. Dec. II. P. II. 144. Ipse famet et
cie! denotat, Gallis : fauconneau, igitur signiFallimentum, i, fortune ad pauperta- canes alit. In ilium qui splendide veslitur neficat militein, qui falconarum explodendarum tem redactae, a fortuna deiectio, res in angu- glectis necessariis ad victum. Nill. Symb. p.
munere fungitur; YiizeV. Cod. Dip. Lond.200. stum coactae. Voc. ex It. fallimento ductum, 457. Fej. Jur. Lib. 369.
et versus Agriam fere per integrum miliare (a fallire), quod idem signif. ac: falli, decipi,
1. Familia, V. Gas/nd/.
2. Familia, armamenium; felszereles.
prosecuti et cesi 48 falconti.
fallere, decipere, signif. eliam iacturam (rei faFalcula, dem. ad falx: cultellus scinden- miliaris, peeuniae); bukds, csod, tonk, tenk, It. famiglj'a. Cod. Dip. Arp. Com. XL 89. nt
dis vitibus ; sz6lonyes6 kes. Barczay. Cf. Cato (Du C. culpa). Szirm. 83. Georch. H. T. III. nee Ragusii cives in Afolficfa p/azam trihaerent vel scalaticum, nee Molfiocenses Rngusium
R. R. 11.. 4.; Col. 12., 19., 2.
138. et passim.
Falculse, arum, ungues; karom, koFallita, ae, Bancarotus q. v. reus viola- plazam vel scalaticum et familiam vel ancorom. Kass. P. P. I. 136. Ipsum denique scu- te fldei (Du C. fallitus); vagyonbukott.
raticum.
Familiares Regis, V. s. Equites
tum telamonum instar tenent anteriorum peFallitus, (Du C. reus violatae fldei) violadi;m falculis duo aurei leones in posteriores tor, raptor; megserto, ronto. It. fallitore. aulici v. Servientes Regis.
divaricatos pedes erecti sibique oppositi. Bar- Ljub. Mon. SI. I. 156. an. 1328: exigat falli- Familiaris, ii senes dicebantur ita, qui
czay Cf. Plin. 8., 15., 17.
tos galearum.
bona sua ordini donantes reliquum tempus viFalcunculus duplex, kettds csovu
1. Fallum, (Du C.) V. Falum 2.) It. fallo. tae in monasterio in cultu divino transigebant.
lo'fegyver. It. doppelte Falconet. Fal. Arch. Ljub. Mon. SI. II. 9. fllium . . . carceratum Bek. Pil. P. I. 83.
Mil. 146.
propter fallum patris.
Familiaris aulse Regia3, udvarFalda, a;, scutum (Du C. al. s.); paizs. 2. Fallum, dubium (Du C. al. s.); ket- nok, udvari tiszt, bizalmi ferfi. kirdlyi
Ljub. Mon. St. IX. 157. an. 1411: pavetios seu seg. Ljub. Mon. SI. IX. 97. an. 1410: bar- asztalnok. Prise. Serv. p. 103. Aulae Refaldas.
cha . . . que sine fallo hodie vel eras ad lon- giae familiares satius nominaveris lingua
Faldistorium, (Du C.) sella plicatilis; gius hie erit.
Germanica einen Hof Vertraulichen, einen
karszek. It. faldistorio. 6 gal. faudestueil, u.
Falsa Braga, V. Faussae Braje.
Hof- Cavalier.
gal. fauteuil, onem. faldstuol, Faltstuhl. Diar.
Falsa suggestione astare, falsis,
Familiaritas, (DuC.) dignitas familiaCom. II. 22. dein progreditur D. Primas ad supposititiis litteris defendere aliquem; ide- ris ; bizalmas hdzi tisztseg. Batty. Leg. III.
Faldistorium, quo eundem reliqui Episcopi gen nevre szolo prokdtori levellel meg- 47. Familiarium tarn Regahum quam Episcocomitantur.
jelenni, vedeni. Hajnik Perjog 176.
palium magnus tribuebatur honos, erant enim
Faliscus, i, species farciminis (Du C. al.
Falsarius nionetaruni, monetam familiaa Regum, vel Episcoporum adscript!,
s.); talan : disznosajt. Gros. H. Ph. I. 204: adulterinam exercens; penzhamisito. Tor.quin servientium numero adscriberentur; ex
intestina varia farcimina praebent ut sunt: fa- Tar. 1881. p. 71. Mon. Comil. HI. 211.
his apud episcopos non minus quam in Regum
lisci, lucanicaa, botuli, hilla3, tomacula . . . miFalsatus, i, pugio, sica (Cf. Du C. Falsa- curiis aliqui erant una Capellani, alii etiam
martes. Cf. Varro L. L. 5., 22., 32. Stat. Silv. rius) a falce dictus; gyilok. Ljub. Mon. SI. I. laid, qui hoc honore perfruebantur, quod ip4., 5., 35. Martial. 4., 46., 8.
162., 265.
sum hie quoque vides, litteratus enim idem
Falkanii, idem quod falconarii. Fej. I. Falsgraffius, i, a Germ. Pfalzgraf; sonat, quod clericus.
89. Nos... ComesPosoniensis memorie com- pfahgrof. II. Rak. Gy. 352.
Familiariatus aulse Regia3, Dimendamus, quod cum terram ville Petum falFalsificare, (Du C. 3.) adulterare, cor- gnitas dapiferorum; kirdlyi asztalnoki melrumpere scriptum, monetam; meghamisi- tosdg. Orsz. Levt. Liber Regius II. classis.
kaniorum occupassemus.
Familiarius, i, (Du C.) familiaris; biFalkanethum, Falconetum. Tor. Tar. tani. Pel. De S. Phil, et Jac. s. I. c. 5. Knauz
M. E. Str. II. 138. Cod. Dip. Arp. V. 237. zalmas, meghitt (embere valakinek). Rak.
1890. p. 377. Falkanetha duppla.
Falsito, are, iterativum verbi: falso, are ; On. p. 246. I. 1112. (12.): . . . Princeps in
Falkon, (Du C. Falco) lancese species ad-
Kxpernoetare
3. Explosio
Ex-princeps
257
Mariottc experimeniator solers diu imitari Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 420. de fimbriarum argentearum subductum pellibus
non poluit Newtonians colorum experimenta. muris contra nos explosiones edebant.
mardurinis, in e-cposituris vero et gallero
Expernoctare, porvigilare noetora;
3. Explosio, eruptio, erumpere in verba; pelles sabellinas habens. fl. 300.
dtvirasztani. Brut. Hist. XI. 229., 5. Unga- kitores, kifakadds. Jokai Erd. ar. k. II. 45. 2. Expositura, 33, munus sacerdotale
ronim erat expernoctare.
Expolitor armorum, faber gladi- sui iuris; o'ndllo lelkeszdllomds. Ron. Egyh.
Expetitor, qui expetit; koveteld. Fabcr. arius; fegyvercsiszdr. Kronst. II. 82. an. 355.
Jur. Met. 136. Inventario contents res, cunc- 1528.
Expost, (Du C.) in futurum, in posterum,
taque ruta ca;sa Urburariis desolati operis ceu
Exponderare, ponderare; kimerni. poslea; ezentul. Ac. Com. Sopr. Suppl. 4.
proprietas remanent, nisi Creditores ad eas It. esponderare. Kass. P. P. 1., 241. Expon- m o d u s . . . determinandus esset, quo expost
pnetensiones faciant, contra, quse citra destruc- derato semel iuste per Regium Officium salis diligentius... gratuili labores administrentur.
tionem auferri amoverique nequeunt, Fixa quanto.
Pesty Szor. III. 68. et passim.
vincta, citra ullam compensationem novo ceExponens, actor, accusator, narrator;
Expostulatiuncula, 33, demin. ab exdunt expetitori. Cf. Symm. Ep. 8., 45.
eloadOypanaszlo. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. postulatio; kis koveteles. Bocat. Hung. p.
Expiativus, 3., reconcilians, placahs, 371: Emericum exponentem ad domum ple- 462: Hanc m i h i . . . iustam Atropos ipsa exleniens; kiengeszteld. Pel. De s. Laurenlio bani affugari fecissent. Arcb. Rak. IX. 14. cussit expostulatiunculam.
s. III. c. 2. Paena infernalis est cruciativa, sed Szer. Not. 176. Kpv. Form. St. 188.
Epressanter, expresse, signiflcanter;
in nullo expiativa.
Exponens iurium, interpres iurium; vilagosan, nyomatekosan. Magy. Tor. Tar.
Expilare de, (Du C.) rapere; megfosz- jogok magyarazoja, eloadoja. Fej. Jur.
IX. 134.
t'tni, rabolni. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. Lib 128.
Expressare, (Du C.) exprimere; kiVII. 384. rebelles pagum expilarunt de vi1. Exponere, (DuC. 2.) pecuniam im- fejezni. Szek. Okl. 1., 110., 171. arte picloctualibus.
pendere,impensam, sumptum facere in aliquam ria figurata sunt et distinction expressata
Expinsere, detrudcre; letaszitani. rem; kiadni, kolteni. Frak. Mat. lev. II. 106: arma seu insignia. Tor. Tar. VII. 237. Pesty
Ljub. Mon. SI. XI. 209. an. 1346: Mise dedit Licet... nos longe plura exponamus, tamen, Szor. III. 63. Art. Diaet. Pos. 40.
mihi de manu per pectus ... et liltera cecidit si id subsidium nobis succederet... esset...
Expressate, dare, plane ; vilagosan,
in lutum et expinsit de schalis.
aliquod iuvamen. Kronsl. II. 391. an. 1536. kifejezetten, hatdrozottan. Magy. Jogt. Eml.
Expiratse litterte, robore, vi private Fjp. Szam. p. 40. an. 1373 : cives exposu- I. 440.
litters; erejok vesztette levelek. Torvt. erunt pro propinationibus palatini. Cf. Cic.
Expressatio, admonitio; figyelmezteMsz.
Alt. 5 , 4., 3.
tes. Magy. Jogt. Eml. I. 421.
Expiscatorius,3., ab expiscando,Hun2. Exponere, accusare; panaszlani,
Expressatus, expressare, exprimere
garismus, dubio, exceptioniobnoxius; kifogds feladni. Torvt. Msz.
(Du C.); kifejezett. Comm. Hist, de Reginse
aldtartoz6,kuszdlt.Sz[\fn\y. Tor. Magy. Tort.
Exponibilis, quod exponi, explicari po- Hung. Cor. Mor. 59. vox Expressorum in
Eml. IX. 443. credat litteras huius et attesta- test; magyardzhato. Germ, erla'uterungs- aliis Sigillis redditur Expressatorum eodem
tiones esse expiscatorias.
fahig. Carlow. Log. 48. aut quibusdam voca- significatu.
Explenare operibus, ad effectum bulis ac praesertim particulis latet occultata
Expresse, manifesto, propalam; nyiladducere; kitolteni, tenylegesiteni. Cod. debetque propositio successive resolvi in plu- vdn, vilagosan. Vuch. Jur. Feud. 222. DoDipl. And. V. III. p. 83 : volentes... occul- res. Cuiusmodi propositiones exponibiles ap- mino quoque ius est poanam feloniae remittendi
tam nequiciam operibus explenare.
pellari solent.
vel expresse II. F. 31. sibi gratiam faciente
Expletivus, 3., explens; kiegeszito.
Exportare, conferre, tradere; kiszol- b. vel tacite e. g. investituram concedendo,
Corp. Gram. 76.
gdltatni. Batty. Leg. T. II. 113. Deer. St. La- servitia exigendo aut acceptando, non agendo
Expletrix, plenus, integer; teljes. Ke- disl. si culpabilis erit cum omni substantia sua spatio XXX. annorum ad privationem feudi.
lem. Inst. Jur. Pr. 123. iustitise divisiones,... in templum Regis exportetur.
Szek. Okl. I. 111.
quales s u n t . . . 5-o in ... Expletriccm et
Exportator, qui exportat; kivioo.
Expressim, diserte, plane; nyomateAdtributricem (a Grotio adinventae denomi- Faber. Jur. Met. 211. aurum et argentum non kosan, vilagosan. It. espressamente. Art.
nationes). Ilia iura perfecta, hac imperfecta cusum e Regno non exportetur, exportato- DiaBt. Pos. 54. Eo tamen respectu Pupillorum
continentur.
res puniantur.
espressim declarato : Cod. Dip. Arp. Cont.
Explicativus, 3., explicans, vim expliExpositio actionalis, summa accu- IX. 46. Cf. Paul. Dig. 46., 3., 98. Modestin.
candi habens; magyardzo. Vern. Log. 49. sationis: vddlevel-foglalatja.Germ. Actions- ib. 49., 1., 19.
Terminus ille, qui adiungitur, vel explicativus exposition. Tisztb. Ir.
Expressio, (Du C. 1.) enunciatio, verExpositicius infans, infans, exposi- bum; kifejezes, kifejezet. Torvt. Msz.
est vel restrictivus, prioris nempe significatus; lelencz. Kronst. II. 238. an. 1532. Cf. Expressissime, disertissime; igen
tionem restringit aut clarius exponit.
Explicite, perspicue, aperte, expresse; Plaut. Casin. prol. 79.
vilagosan. Haz. Okl. 158. an. 1297 : in quivilagosan, reszletesen. Cod. Zi. T. I. 594 : Expositive, ab adiect. expositivus idem bus expressissime comperimus.
seriatim, explicite declaravit.
ac certe, definite; vilagosan, dltaldban.
Expressivum, i, res expressa, maniExplodere tormenta, e tormentis Bod. Hist. Un. Trans. 338. Deus expositive festa ; hatdrozott kifejezes. Pel. Pom. L. I.
telum emittere; kisutni az agyut. Tor. Tar. dicitur, non exlusive.
P. VII. Filium inquam dei secundum divinita1887. p. 319.
Expositor ludi, praeco ; hirnok. Ger. tem et filium tuum secundum humanitatem,
Explorare, comitari; elkiserni. Georg. Herold. Szaz. XVIII. 40.
quod amoris est expressivum.
Sirm. 1., 5. Rex Ladislaus Germanus suplicaExpositorium, infantium exposilorum
1. Expressivus, 3., exprimens, declavit Ladislao Hunyad, ut cum fratre suo explo- hospitium; lelenczhaz. Sup. An. Sc. 160. an. rans, significans; kifejezo. Pel. In Vigil. Nat.
raret in via ad Budam. p. 14. quod dezpotus 1409 : Orphanotrophia, Expositoria, Hermi- s. c. 5. Verbum divinum univit sibi naluram
foret exploratus ad limitem terre.
tagia, Silvanectaria, Reclusoria.
humanam tamquam sui expressivam.
Explorator, qui exploral (in scholis);
Expositorius, ad expositionem perti2. Expressivus, 3., vim exprimendi hafelugyeld, vizsgdlo, kemld. Bek. Maros. 37. nens, exponens; magyardzo. Pazm.Dial. 177. bens; nyomatekos. It. expressive. Otia. Bachm.
Cf. Lucil. ap. Non. 366., 31. Plant. Pseud. 4.,
Expositum, expenses (Da C.al. s.); ki- 411. quid qu33so huiusmodi significativi et ex7.. 71.
adds. Sup. An. Sc. II. 288. an. 1465 : omnia pressivi termini aliud innuere volunt.
Exploratura, &, exploratio ; kemke- exposita pro rectificatione molendini.
Expressus, i, tabellarius, cursor; hirMs. Quel. Sieb. I. 3., an. 1400.
Expositum commune, sumptus ndk,^ futdr. Gall, expres. Germ. Expresse.
1. Explosio, aclus eiiciendi; kitiltds, publici; kozkiadds. Germ, offentliche Ausla- Jokai Regi jo Tbl. 1., 114. arendas expreskidobds. Monm. Comit. IV. 115. quandoqui- gen. Fjp. Szam. k. 492., 498: exposita com- susemberek altal kuld. Arch. Rak. VIII. 119.,
dem, uti antea dictum est, explosio ista, quee munia pro utilitate et constructura civitatis. 193. IX. 665.
non aliam monetam Hungaricam tangit quam
1. Expositura, 33, pars vestis replicata,
Expressus, per expressum, expresse,
denarios, in caeteris quoque maiestatis Suae re- limbus ; hajtoka. Gall, rebord, revers. Germ. clare; nyomatekosan. Szaz. XXIX. 923. hoc
gnis . . . usitata est.
Aufschlag. Thok. Diar. II. 326. Pallium unum per expressum declarato. Kass. P. P. I. 239.
Ex-princeps, principatu privatus ; volt
2. Explosio, ictus cum fragore; loves, ex holoserico nigro habens quinque ordines
33
Exoculacio
Exoucontiani
25S
Exinaninatio, (DuC. exinanire) in labore ; szunetelni, elvonni magdt a fog- cista3 lertiurnordinisEcclesiastici gfadum connihilum redactio, interitus ; megsemmisites. lalatossdgtdl. Reg. S. Ben. 5. 11. Ergo hii stituunt, qui cum ordinantur accipiunt de manu
Batty. Leg. I. 465: extremse exinaninatio- tales relinquentes statim, quse sua sunt, mox Episcopi libellum, in quo script! sunt Exorexoccupatis manibus et quod agebant im- cismi, accipientes potestam super Energumeriis ... opprobrium.
Exire civitatem, (Du C.) exire e civi- perfectum relinquentes vicinoobedientiaa pede nos sive baptisatos manus imponendi; vallds
lale, excedere. End. p. 465. Belae IV. Capitula iubentis vocem factis sequuntur.
esketo, ordoguzo. Batty. Leg. T. II. 317. an.
Pads an. 1244: 3. Jadertinos, qui exierunt
Exoculacio, a verbo Plautino exocu- 1222. Fej. I. 100. Beng. Ann. Er. Ccen. 311.
civitatem . . . removebimus a districtu Jadri- lare, .actus oculis privandi; megvakitds. Cf. Cod. Justin. \., 3., 6. Firm. Math. 3., 5.;
Germ. Blendung. Rit. exp. ver. B. 1. Isov... 9 fin.
ensi. End. p. 293 : Exire Hungarian!.
Exorcistatus, us, offlcium exorcistae;
Exititius, (Du C.) absens, exsul, extor- pepigit, quod deinceps super exoculacione sua
ris; szdmuzdtt. Fej. X. 3., 189. quia tern- nunquam esset litigaturus. Kandra. Reg. 134.esker tiszte. Kelem. Inst. Jur. Pr. 336. MinoExoculare, (Du C.) oculos evellere, ex- ribus 4. ordinibus: Acolylatu, Exorcistatu,
pore dicte depositionis erant exules et exility
cacare; megvakitni. Fabo. Monm. Evang. II. Lecloratu, et Cantoratu, initialos, dimisso Stalu
dicte Civ. Trag.
Exiturire, in animo habere exire; szdn- 29. qui otiis suis eloratos, cxoculatos, et de- Clerical!, ad nuptias transire posse. Konek
de'kozni kilepni. B6k. Debr. f6isk. torv. 93. nasatos infert. CI. Plaut. Rud. 3., 4., 26. Ap- Egyh. 133.
Exordinatio, (Du C.) perturbatio; renSi quis studiosorum non contentus doctrina... pul. Met. 7. p. 188.
Exolutio, rectius: exsolutio, pensio; detlenseg. Reg. S. Ben. 65., 14. Hinc suscihac schola exituriverit... licebit... exire.
1. Exitus, (Du C.) expense vel potius re- ki-, megfizetes. Jogt. Eml. T. HI. p. 113: tantur invidiae, rixaa, . . . dissensiones, exorditus annui vel alia terrarum commoda, qua3 in exolutionem salarii... impositi s u n t . . . dinationes.
Exordiolum, breve Exordium; rovid
exeunt et proveniunt ex re allqua; joszdg Arch. Rak. VIII. 430.
evi kiaddsa. Ang. issues. Fej. 1., 316. cum Exomidarius, i, sartor togularum, ab eltiszo. Can. Ecc. XXXIX. praBmisso Exorpiscationibus, molendinis, viis et inviis, exiti- exomis (Du C.): substricta ac brevis tunica; diolo, textui ac tractationi accomodato. Bod.
bus el reditibus, qua3sitis et inquirendis. Uj zubbonyszabo. Rockelschneider. Tab. Conscr. Hist. Eccl. II. 368.
Hiv. Msz. B6cs 1845. 61.1.
Magy. Muz. III. 193. Batty. Leg. I. 372.
Exorditus, 3., (Du C.) inusitata forma
Exomologesis, is, peccatorum confes- pro : exorsus; szdrmazott. Cod. Dip. And.
2. Exitus, convivium a discedentibus e
schola apparatum (Du C. al. sensu); bucsu sio (fônokoyrjciiq); gyonds. Oltv. Act. Sy- V. III. p. 565. (filia) a quo . . . ut dicebatur,
lakoma. Teut. Schul: 273 : Sumtibus . . . nod. 58. in quarum prima ex suis Districtuali- fuisset exordita.
Exordium, pax, ordo, concorrtia; rend,
discedentes parcant; nee sine Rectoris venia bus eligant Confessarium, apud quern Districtuales omnes suam Exomologesim absolvent. beke. Ljub. Mon. SI. I. 237 : exordium poconvivium, Exitus dictum, instruant.
Exlegalitas, illegalitas (DuC.), facta Init. Gas. p. 21. Cf. Tertull. Pcen. 9.; de Oral. 7. nere inter paries.
Exoperare, (Du C. exoperari) absolvere,
contra legem; torvenyellenesseg. Nagy Hier.
Exordium et iinis uiiius acciperficere; kieszkozolni, vegrehajtani. Arch. tus, Reg. Turm. Praet. 151. hora octava pro
Torvt. Msz.
Exlegatus, missus, delegalus; kikul- Rak. VIIL 215. non dubito, quin pro suo in occipiendis studiis ... accitus integer (ganzer
dott. Szilady Tor. Magy. Eml. IV. 105. Caima- nos amore ad exoperandam hanc negotia- Ruf) 4. bora nona pro Medico . . . exordium
chamae exhiberi litteras Veslrse Serenitatis tionem offlcia et labores suos impendet. Reg. et finis unius accitus (die erste und lelzte
per interventum Quiritum (azaz Exlegatum Turm. Praet. 40. Reg. Mil. 61. Rak. On. 261. Post des Rufs).
810.
Ordinum Belgii) curavimus.
Exordium magnum, cislercitarum
Exoperatio, effeclio; kieszkozles. liber legendarum; a cziszterczitdk legendds
Exmensurare, metiri, dimetiri; kiArch. Rak. VIII. 184. mivel az Fejedelem ex- kdnyve. Piszter Szt. Bernat. I. 169.
merni. Tor. Tar. 1887. p. 491.
Exoribilis, quod exoriri potest; keExmiles, miles emeritus; volt katona. operatidja altal indult meg ezen negotiatio.
Rak. II. On. 259. 1014.
letkezheto. Magy. Jogt. Em. I. 472.
Pest. Levt.
Exoriturire, exoriri incipere; kezdeni
Exorator, actor causarum, advocatus;
Exmissarius, i, vir sacer ad religionem
propagandam emissus; teritd. Bod. Hist. Eccl. szoszold. Verancs. IX. 218. Mihique sic ubi- keletkezni. Tor. Tar. 1888. p. 539. atque ex
II. 301.
que et in tota actione idem dominus Deus ad- hac scintilla exorituriens incendium vel sola
1. Exmissio, missio, legatio; kikuldes. sit, ut omnibus ex alto donis instructus re- manu consopiri poterit.
Exornativus, 3., ad actum exornandi
Kass. Jur. Civ. II. 4. Reg. Turm. Praet. 16. Ad deam exorator et cuncta peragam.
Exoratrix, deprecans ; konyorgo (no). pertinens; csinosito. Kaprin. Eloq. 1., 18.
alia quam praealtacta (servitia) uti sunt exmissiones et his similia servitia se adhiberi Sz^k. Okl. I. 154. Cf. Salvian. Gub. D. p. 93. Triplex istud causarum genus olim in Eloquen1. Exorbitantia, (Du C.) a recta ali- tia civili obtinebat: Judiciale, Exornativum,
facere Agazones non tenentur. Arch. Rak. VIII.
cuius rei ratione digressio, error; tevelyges. ac Deliberativum.
430.
2. Exmissio, V. Prohibita; a bizonyi- Bod. Hist. Eccl. II. 393.
Exornatrix, fern. ad. exornator; di2. Exorbitantia, libido, intemperantia, szito. Corp. Gram. 127.
tdsra kibocsdttatds.
Exmissionalis, delegatus rei confici- immodestia; tulzds,tulcsapongds. Kuk. Jur.
Exorsare se, erumpere in voces; kiendae; kikuldott ember. Magy. Tor. Tar.III. 76. Quo tantae eorundem exorbitantiae, torni, kifakadni. Georg. Sirm. 1., 32. Et
VIII. 29. es ha ki praestalni nem akarna, adyion effrenataque rapiendi licentia prascindatur et iste latro strigoniensis valde exorsabat se :
Exmissionalist. Arch. Rak. VIII. 26 : Var- praacaveatur. God. Ep. Paz. I. 356.
Solo modo si consilium meum susceperis, quia
megye Exmissionalissa.
Exorbitare, (DuC.) recedere ab eo, iste Ladislaus jam senio confectus non mulExmissorise, (sc. litterae) missionem quod rectum est; elterni. Haz. Okl. 63. an. tum viviter durabit.
continentes; kikuldesi level. Kov. Form. St. 1273: qui a tramile fidei exorbitarent. Cod.
Exortus, us, ortus; keletkezes. Frak.
CXXIII. Exmissoriae ad Literas Adiudica- Dip. Arp. Cont. IV. 375: Ungarie Rex, qui Mat. lev. II. 32: prima (sc. ecclesia)... in
torias.
vesanis adherens consiliis et a via veritatis ipso conversionis exortu fundata traditur.
Exmissus, i, legatus"; kikuldott. Kass. exorbitans. Cf. Tertull. adv. Marc. 3., 2.
Exosculator, qui exosculatur, admiraPrax 1., 26. assumuntur praeferenter B. Re- Sidon. Ep. 8, 11 fin.
tor, venerator; csdkolo} megbdmulo. Szil.
scripta, Decretaque Regia et Intimata Excels!
Exorcisare, (Du C. exorcizare) per di- R6gi Magy. Kolt. T. I. 320. sordium papisticaConsilii, dein relationes Exmissorum.
vina adiurando vim inimicam expellere; rossz rum exosculatores,
Exnunc, modo ; most. Kov. Form. "St. szellemet uzni. Batty. Leg. HI. 271. an
Exoscultari, pro: exosculari: osculari,
105. imo exnunc eandem mulierem matri- 1372: aquam Dominicis diebus exorciset. osculum ferre; megcsokolni. Fej. XI. I.
moniali copula intervenierite verbo de prae- Fej. X. 4. 260. Fabo Mon. Evang. II. 223. Cf. 96. turn vero se erigens paululumque in ocUlp. Dig. 50., 13., 1.
cursum procedens, Pontificis in equo consisenti tradidimus.
Exoblivisci, immemorem esse alicuius
Exorcismus, i, (DuC.) incantatio; dentis pedes exoscultatus est.
Exoteromania, nimia, putida peregrirei; megfeledkezni. Pel. In celebr. primi- benedictio cum adiuratione ad depellendos
tiarum s. c. 2: Ista anima in parvo cruciatu dsemones; ordoguzes. Tor. Tar. 1881. p. 546. nitatis admiratio, iactatio; kulfoldieskedes,
kulhonduh. Nagy Hier. Torvt. Msz.
Cf.TertulI.Cor.mil.il.
flet, quia exobliti sunt de ea homines.
Exorcista, se, (Du C.) adjuvans. ExorExoucontiani, (Du. C. exoucontii) Arii
Exoccupare, (Du C. 1.) vacare ab omni
Exc'ehsuare
Exceptfo simplex
Excogitabilis
281
Excisio, actus excidendi; kihasitds.

celsum Consilium Riegium Locumtenentiale non perimunt causam in perpetuum verum tanHungaricum, Excelsa Camera Regia Hunga- tum praesentem processum ab extrinsecum Pfahl. Jus. Georg. II. 61. De Nova Excisione
Fundorum Urbarialium. Cf. Pallad. 3., 30.
rico Aulica. Nagymeltosdgu Magy. Kir. aliquod vitium evanescere faciunt.
Udv. Kamara.
Excisio quartalitii, actus excidendi
Exceptio simplex, Haec erat vel diExcensuare, locare, elocare; berbe latoria vel condescensoria; egyszerii ki- quarts partis puellaris ; lednynegyed kihaadni. Fej. X. 1.361. Idem Sigismundus super fogds. Germ, einfache Einrede. Jogt. Eml. T. sitdsa. Torvt. Msz.
Excitabilis, qui excitari potest; folpossessione . . .florenistriginta quinque ex- I. p. 144.
censuata meliorandaque testimoniales elargiExceptiva, orum, instrumenta exceptio- gerjeszthetd. Vern. Psych. 209. qui ingenium
tur. Torvl. Msz.
nem, contradictionem continentia; kifogd- hoc per suum irritabilem facileque excitabiExcensuatio, (exarendatio) locatio; sok. JdkaiKarp. Z. 244. irt szakadatlanul vege- lem nervorum lusum a3oliae lyrae, qua3 ad lehaszonberbeadds. Germ. Verpachtung. Proj. varhatlan replicakat, exceptivakat, informa- vissimum aeris afflatum caelestem lonum elicit,
non absimile esse, expertus est. Cf. Ccel. Aur.
Leg. Civ. 220. aequitati et iustiliae natural! ma- tiokat. Torvt. Msz.
gis consoiium videtur, ut favor e concessa deExceptive, sub exceptione; kivetele- Tard. 1., 5. fin.
Excitativus, 3., excitans, inflammans;
cimarum reluitione aut excensuatione pro- sen. Pel. De omnibus Sctis s. II. c. 2 : Quod
lelkesitd. Lampe. Hist. Eccl. p. 731: Studiosi
manans in posterum ipsi Colono, velut in re (verba psalmi) intelligitur exceptive.
ante depensionem decimae propria manuumque
Exceptivus, 3., q. excipitur; kivete- Nostrates, in Academiis Foederati Belgii.. .
suarum labore parla, prae caeteris cunctis lo- les. Germ. Ausnahms-. Kelem. Inst. Jur. Pr. commorantes, praedivitem quendam Typogracetur.
HI. 335. Causae nee per Partes conclusae nee phum Amstelodanensem, Johannem JansoExcentrari, partes in unum corpus per Sententiam Judiciariam definite seu ad- nium, argumentis ad zelum erga gloriam Dei
coactas dividere (Cf. nostrum decentrali- hue in Exceptivis seu iam in Merito versa- excitativis . .. induxere ad impressionem Bibliorum Ungaricorum, quam absolvit anno
sare) ; a kozpontbol kivenni. Tag. Erd. II. rentur, simpliciter antiquentur.
691.
Exceptorius, 3., ad exceptionem, con- 1645. Cher. Jus. Eccl. II. 129.
1. Exceptio, kifogds. Kovy El. 665. tradictionem pertinens,cowdescem<m'ws quod
Excitatorium, i, incitamentum; serJogt. End. I. p. 144. Georch.H.T.III.328. Opin. vide. Kass. Jur. Civ. I. 7. Ad propositionemkentes. Tor. Tar. 1888. p. 540. excitatoP. II. de ordine Jud. Sec. II. . 1.: Exceptio momentorum comparitio, reassumptio Repli- rium ad sanguinariam Christianorum persehie loci sumitur pro defensione rei conventi, cae et allegationes Partium collitigantium ut- cutionem.
qua intentionem actoris vel certo tantum re- pote A. et I. prout et respective Ingerentis et
Excitatorius, 3., ad excitandum pertispectu et ad cerium tempus vel in perpetuum Evictoris tarn exceptoriae seu condescenso- nens; ebresztd. Teutsch. Schulord. I. 45:
excludere nititur. Hinc exceptiones aliae sunt riae quam et meritoriae. Cf. Ulp. Dig. 33., 7., 8. Oeconomus . . . quarta hora mane signum exExcerebrare, (Du C.) 1. cerebrum excitatorium del. Bek. Debr. ffiisk. torv. 102.
Dilatoriaeya\i(R Peremptoriae. Dilaloriae...
concernunt ipsam Judicii constitutionem et cutere, 2. ad insaniam adigere; i. veWtoi Oeconomus signum surgendi seu excitatoquidem vel ratione personae Judicis, vel ratione megfosztani, 2. duhbe ejteni. Nagy Hier. rium... quotidie dato . . . Papai foisk.
Ert. 24. Hyemali vero lertia matutina pro exJurisdictionis et vocantur Exceptiones con- Cf. Tertull. adv. Marc. 4., 11.
Excessive, modum excedendo; folds- citatorio campanulo signum det primum
tra Judicatum et Forum vel JDeclinatoria
Fori; aut personam actoris . . . et vocantur leg, merteken tul, tulsdgosan. Torvt. Msz. Rectori.
Excessivus, 3., (Du C.) immodicus, moExcitatrix, quae excitat; buzdito, serExceptiones contra Actoratum; aut denique contra ipsam formam Judiciarii et vocandum excedens; kicsapongo, kihdgo. It. ec- kentd. It. eccitatrice. Vita St. Steph. 132. 0
tur Exceptiones contra Processum. Cf. Gaj. cessivo. Vern. Psych. 202. quod continuata excitatrix omnium virlutum gratia. Isthv.
Inst. 4., 116. Justin. Inst. 4., 13. Dig U., 1. brutalis excessivaque Vivendi ratio scintillam VII. 99. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII.
Cod. Justin. 8., 36. Cic. Invent. 2., 19. deOr. hanc divinam penitus in homine suffocare pos- 198.
Exclamare, (Du C.) publice citare, vosit. Et passim.
1., 37.
2. Exceptio, hospitium, epulae; fogaExcessuose, prater modum, immodice; care; eloszovat idezm. Ra6. Mon. SI. VII.
dds, megvendegeles. Kronst. II. 134. an. merteken tul. Molnar Patv. 77. si quid Miles 155. an. 1091: centies exclamati ire abnue1529: piscatoribus in exceptionem domini excessuose praetendat et exigat (ultra Regula- runt.
Exclamator, nuntius, praeco; fennen
Maylath piscantibus.
mentum Militare).
Excessuosus, 3., immoderatus, effre- hirdetd. Andr. Pann. 132. exclamator veExceptio condescensoria, perleszdllito kifogds. Jogt. Eml. T. I. p. 144. natus; kihdgo, kicsapongo. Gall, excessif. ritatis.
Exclusio, actus excludendi; kirekeszKovy El. 666. Condescensioriae exceptio- Art. Diset. Pos. 114. Ut Excessuosi Delitetes, kizdrds, kitudds. Torvt. Msz. Cf. Ter.
nes sunt, quae non perimunt causam in perpe- scentes coerceantur. Torvt. Msz.
Excessus, us, (Du C. 3.) delictum, flagi- Eun. 1., 2., 8. Vilr. 1., 6. Ulp. Dig. 44., l.,2.
tuum, verum tantum prassentem processum ob
Exclusive, excludendo, excipiendo;
extrinsecum aliquod vitium (quod Judex non tium; kicsapongds. It. eccesso. S. de Kz.
contraverteret) evanescere faciunt ita tamen, Chr. I. 2., 1: Vitia itaque et excessus huius- tinice, solum; kizdrolag, kiveve. Cod. Zi.
ut penes aliam citationem et Actionem possit modi uuum Hungarum ab alio separavit. Cf. Vol. V. 437. incipiendo a fundo seu curia . . .
suscitari absque via novi toties quoties, quia Val. Max. 8., 2, fin. Prudent, in Symm. 2., 990. exclusive, ubi unam novam metam terream
Excessus telonii, abusus tel.; vd- penes ipsarum curiam erigi fecissent. Cod. Dip.
meritum causae nee abjudicatum nee adiudicamok koriil valo csintalansdgok, vdmve- Arp. V. 257 : asserentes se privilegium hatum est.
Exceptio contra actoratum per- teli kicsapongdsok, visszaelesek. Torvt. bere . .. super iurisdictione... in dictam vilsonalem, exceptio contra personam acto- Msz.
lam exclusive concessa.
ris ; a felperesnek nemtelen szemellye
Excessus urbarii, delictum in ita
Exclusivum privilegium, uni omellen tett kifogds. Georch. H. T. HI. p. 162. dictis urbarialibus negotiis; urbarialis ve- nium concessa immunitas; kirekeszto' szaExceptio dilatoria, halasztd kifo- tek} jobbdgy-sanyargatds, urberdthdgds. badscig v. fejedelmi engedelem, kizdro
kegylevel, taldlmdnyokrol szolo szabagds. It. contradicione dilatoria. Germ, dilato- Torvt. Msz.
rische Einrede. Jogt. Eml. T. I. p. 144.
Excessus usurarius, usura; uzso- dalom-level, szabadalmi patens. Torvt.
Exceptio Irivola, exc. illudens; ko- rdskodo csintalansdg, uzsordskodds. Msz.
Exclusivus, 3. proprius, primus, uni
tSdd kifogds. Torvt. Msz.
Torvt. Msz.
Exceptio infundata, exc. fundamento
Excipere, opponere, repudiare; kifo- omnium ; kizdrolagos. It. esclusivo. Kass. P.
carens; helytelen kifogds. Torvt. Msz.
gdsolni, ovdst emelni. Fej. VII. 77., 49. ego P. I. 157. cui exclusivum competit ius.
Excogitabilis, quod mente concipi poExceptio peremtoria, ugydonto, Vagnolus procurator substitutus . . . . exciugyenyesztd Kifogds. Jogt. Eml. T. I. p. 144. piendo dico VII. 77., 49. Cf. Gels. Dig. 22., test ; kigondolhato. Lzb. Cod. Med. T. II.
332: omnia excogitabilia media applicet.
Kovy El. 665. Exceptiones sunt vel perem- 3., 9. Ulp. ib. 16. Afric. ib. 16., 1., 17.
Excipula adipis assarii, (Du C. ex- Instr. Pac. Art. XIV. Reg. mil. an. 1726. p.
ptoriae. Peremtoriae ita perimunt causam,
ut nunquam amplius resuscitari possit suntque cipulum) sartago, scutra ; felfogo, pecsenye 20: extorsiones quocunque sub praetextu expotissimum duae: praescriptio et calumnia p. aid valo serpenyo. Germ. Bratpfanne. Par. cogitabiles evitentur. Serin. Gat. 107. 0 res
nullo intellectu excogitabilis.
666. Gondescensoriae exceptiones sunt, quae Pap.
32*
Equum ad tergum collocare
Eranlsta
Ergolabus
f6 dictus ex L6 equus et f6 sive fi'i caput, ver- Eranlsta, se, mendicus; koldus. .Nagy Invenisset S. Andream Zoerardum, qui instinaculo idiomate significantibus; quod unus- Hier.
tutum Eremiticum e Polonia in Hungarian!
quisque Primipilorum capitatim hoc est viritim
Erasmizare, more Erasmi disputare; revexit.
equo uno instructus castra adire obligaretur. Erasmus modjdra vitatni. Prop. Reip. p.
Eremitoriolum, deminut. ab eremitorium, parvum eremitorium, monasteriolum;
Hi in plurali scribuntur Loffiek etLofejek, quasi 39:' ex Erasmo-Erasmizantibus.
stride diceres Equorum capita. Benk6. Im.
Erastiani, ThomaB Erasti hsretici sec- his monostor, kis kolostor, zdrddcska.
Nat. Sic. Primipili romano quidem vocabulo, tatores, qui an. 1613 negabant ecclesia? ius Rak. On. p. 236. I. 57. (6.): Haec animo
sed signiflcatione a Romanorum sensu multum excommunicandi convenire; Eraszt tdrsai. volvenli occurrebat Eremitoriolum S-ti
Augustini Monachorum in silva S-ti Germani...
diversa, sic dicti, vernaculo autem sermone Nagy Hier.
Eremitorium, (DuC.) habitaculum ereLdf6k sive Lofuk et Lovasok id est Equites
Eraucire, raucus fieri, irraucescere;
berekedni, elfdradni. Jan. Pan. Poem. 1.12: mitaB, monasterium; monostor, klastrom,
nominal!, secundi ordinis Siculi.
Equum ad tergum collocare, a quoniam in prasentia amicitia in libere lo- zdrda. Rak. On. p. 240. 1. 1011.:..'.
a quo tempore peracta pascali confessione
lovat osszeszedni. Reg. Turm. Prat. 108. quendo eraucit.
Ut autem equus magis ad tergum collocetur
Erbalis, pro: herbalis;fuvon (osztas). mea in eremitorio PP. Camaldulensium renaet ab anteriori parte allevietur (auf die Kruppe Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 96 : mediantibus er- tus fui.
Eremizare, vitam solitariam agere;
setzen) fit id, ut is subinde ita dicendo con- balibus divisionibus.
Erbalis divisio, V. Distinccio her- remeteskedni. Beng. Ann. Erem. Coenob. 7.
cenlretur id est habenas intenduntur et crura
balis.
Divum item Gerardum in eremo Beel, agri
pedum ventri eius admoventur.
Equus, i, onus, quantum equus portare
Erbariani lacere, pharmacopolarum Budensis per septennium sanctissime eremipotest; loteher. Ger. Pferdelast. Quel. Sieb. I. more medicinam exercere ; kuruzsolni. Han. zantem.
291. an. 1500. exportavit carpones equos 8. Mon. Jur. V. I. 9. an. 1265 : si aliqua mulier
Eremodicium, (Du C.) desertum judivel vir fecerit erbariam vel maleficium er- cium ; cserbenhagyott torvenyszek, kituet passim.
Equus currificus, equus vectarius; barie, propter quod homines possent mori... zott iddnek elhanyagoldsa. Nill. Symb. p.
szekerlo. Quel. Sieb. I. 153. an. 1494
igne comburatur.
565 : qui iudicio agi jam coepto contumaciEquus currulis, equus vectarius; koErbosus, pro : herbosus. Kub. C. Arp. ter a praisentia judicis recedit, dicitur contracsilo. Tor. Ta>. 4890. p. 653.
I. p. 64. an. 1268.
here tQtjfjiodlxiov, desertum judicium, qua
Equus dorsalis, equus ad equitandum
Ercuit, fors. pro: arcuit, impedivit; voce gra3ca et Romani Jurisconsult! frequenter
aptus; hdtaslo. Mon. Com. Trans. II. 114. an. megakaddlyozni. Cod. Zichy 1.36: miliciam, utuntur. Est autem eremodicii effectus, ut
1559. equos, quos dorsales vocant.
quam... contra hostilem Regis Boemorum tur- judicium(MovOjMfpw?. h. e. altera tantum parte
Equus ductilis,V. Ductilis. Magy.Tor. mam dimicando triumphum ercuit, recen- agente finiatur, et litis deserter damnetur. Cf.
sentes.
Tar. XXV. 362.
Ulp. Dig. 4., 4., 7. fin. 48., 7., 13. Cod. Just.
Eques exercitualis, katonalo. Ker. Ercus, 3., (fors. ab herceus, gr. egxccToq) 3V1, 13 . 3.
inst. mil. 16: equi exerciluales, sive pro ad domum pertinens; hdzi. Tor. Tar. 1889. Eremus, (Du C.) locus desertus; vadon,
militia, regisque servitio destinati.
p. 384. ollarum ercarum magistri. Nisi le- sivatag, magdny. Ger. Einode. Beng. Ann.
Equus feudalis, huberes 16. Germ. gendum: urceorum.
Er. Coenob. Praf. cum paupere Chrislo pauper
Lehnpferd. Jus. Fland. p. 22: pro quibus autem
Erdelyismus, Genus dicendi in Tran- et in Eremi latebris absconsus, sola gratia
beneficiis (sc. scultetis collatis) equum feu- sylvania usitatum ; erdelyi nyelvjdrds. Tur- clarus. Rak. On. 196. eremos colere. Cf. Terdalem, Lehnpferd, ad visenda judicia alere... kovics Corp. Gram. 706.
tull. Idolol. 5. Sulpic. Sev. Dial. 1., 15.
Erectilis, qui erigi potest; folegyenetenebantur.
1.Erga, pro:apud,cvaa; -ndl,-nel. Batty.
. Equus gradarius, gredarius, equus sithetd. Bene Med. II. 272.
Leg. III. 330. an. 1397: huiusmodi testamenti
tolutaris. Gall. Haquence, molli gradu et sine
Erectio, 1. institutio, 2. exstructio, actus copiam dicit... Cantor erga se habere. End.
succusatura nitens ap. Nonium. Lucilius: statuendi (Du C. al. s.); feJdllitds. Regul. 411. Andr. II. Privil. 2. an. 1217. B6k. Paszt.
Equus non formosus, Gradarius, optimus vector Turm. Prat. I. Quos gloriosissimaB Memoriae III. 314. an. 1429. possessionem... erga
(Du C.); lepesrdl lepesre halado. Georg. Augustissima Imperatrix et Regina Maria The- se retinuissent.
Sirm. I. 56. Et de equo gradario suo bene- resia in erectione Regis Hungarica3 Nobilis
2. Erga, pro: ex, secundum; szerint,
dictiones ponebat cum digitis suis et crucem TurmaB Pratprianaa sibi Fines proposuerat, hi kepest. It. giusta. Opinio. Deput. 9. Co. Judiaureatum magnum coram ipso vehentes. . . fuere. Rak. On. 50. Szek. Okl. I. 902. erectio ces autem erga illius propositionem e numero
Equus novitius, equus in supplemen- metarum. Cf. Vitr. 10., 5. fin. et 8. praf.
gremialium Incolarum deligantur. Kass. P. P.
tum emptus; potlekld. Germ. Remontepferd.
Eredius, erodius, falco hah'stus (Linn.), I. 240. erga humillimam Cameras Regis ProPresp. SIov. 286. raroh.; rdro. Schlag. 1746. positionem.
Reg. Turm. Prat. 31.
Erefodina, 33, sectura a3raria; rezEquus sellatus, equus sellaris; nyer3. Erga, pro: contra; elleneben. Kandra
ges 16. It. cavallo da sella. Gall, cheval de bdnya. Ger. Kupferbergwerk. Adelm. De orig. Reg. 244. condempnatus est erga populum.
selle. Germ. Sattelpferd. Kov. Form. St. 269. Turc. 10. Item ex erefodinis in chestemoi et
4. Erga, pro: ablat. hie loci: deposito
Item equus sellatus, bis tantum, quantum ex fodinis Aluminis in Natalia.
pretio; mellett, elleneben. Ger. gegen.
Eremi-ccenobiticus, 3., ad eremitas Kass. P. P. I. 240. talem pro distractione sua
facit valor sui pretii.
Equus sessorius, sellaris ; nyerges pertinens; kolostori, remete. Beng. Ann. requisitum e Regio Depositorio T. erga illico
16. Verancs. IX. 83. Praterea quam nos su- Er. Coenob. Tit. Annalium Eremi-Coenobiti- deponendum illud pretium. Arch. Rak. VIII.
mus sine equo sessorio, da omnem operam corum ordinis fratrum eremitarum S. Pauli 124: erga quittantiam.
et quidem diligentissimam, ut nobis in proxi- primi eremite Posonii 1743.
Erga vires, pro viribus; tehetsege
mis nundinis emas duos equos sessorios
1. Eremicola, (Du C.) eremita; re- szerint. Ger. nach Kraften. Gazd. tort. szem.
pulchros.
mete. Coll. II. 119.
I. 211. ubi quis campum invenit aptiorem et
Equus succusarius, equus citatus;
2. Eremicola, 33, locorum desertorum alicujus spei, terram libere erga vires suas
iigetd 16. Ger. Pferd im Trott. Par. Pdp.
incola; pusztalako. Ger. Pusztenbewohner. excolit et inseminat.
Equus tlmonarius, equus iugalis; Kass. Ench. I. 100. Contra Eremicolas peErgata, 33, vectis ligneus (Du C. al. s.);
rudaslo. Rak. On. 15.
regrinos aliosque ignotos et suspectos, gras- emeld rud. Opin. 1802. a. 2: pro extraEra, (Du C.) pro: area, szerii. Prot. inq. santibus imprimis Latrociniis ... omni cum hen do Sale Ergata.
356. XCI. ego eram in era mea et dixi rigore procedatur. Norm. Ordin. an. 1763.
Ergodioctis, (DuC. ergodioctes) gr.
15. Sept.
familie mee, quod aliquid facerent.
egyodidxnjq, exactor operis; gydrigazgato.
Eracius, Esox Lucius (Linn.); csuka. Eremitanus, 3., vitae solitariffi homo -vezetd. Nagy Hier.
deo deditus; remete. Fej. T. XI. V. Un. . Ergolabia, es, redemptio operarum;
Ger. Hecht. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
Eradicacio, Eradicatio, (Du C.) ex- 433. ex consensu fratrum Pradicatorum Ere- munkaberlet. Nagy Hier.
Ergolabus, (DuC.) operarius, operatirpalio; kiirtas. Sz6k. Okl. 1., 310. Tor. Ta>. mitanorum.
Eremiticus, 3., solitarius; magd- rum redemptor; munkaberlo. Nagy Hier. Cf.
IX. 145. Cf. Tertull. Resurr. 27. fin.
nyos, remetei. Beng. Ann. Erem. Coenob. 7. Cod. Justin. 4., 59.
Eranarcha, Eleemosynarius q. v.
Elisabethinse
Klotio
Embol Domlnlce
239
offerre voluerint in elimosinam monasterio csolni. Ac. Com. Sopr. p. 22: alii in piiteos 1. 42. Datum emanationis non quidem e nepro mercede sua, faciant.
injecti, alii elorati. Fabo Mon. Evang. II. 29. cesse, semper lamen de meliori esse. Georch.
Elisabethinse, Szt. Erzsebet apdElotio, lotio, actus lavandi (Forcellini); H. T. II. 215.
czdi. Cher. Jus. Eccl. II. 59. Successu tempo- mosakodds, tisztitoszer. Jan. Pan. Poem.
Emanator, qui lilteras edit; kiado.
ris in Patria noslra alise suecessere Sanclimo- II. 31.
Fej. X. 4 752. ac falsorum sigillorum sculptoniales, uti: 2. Elisabethinae. His insiiluenElucenter, adv. ex partic. elucens, pro: res literarumque falsarum emanatores et
dis occasionem dedit S. Elisabetha, Andreae II. eminenter, illustre; kitunden. S. deKz. Chr. generaliler quoslibel malfifactores... extraRegis Hungariae Filia, et vidua principis Thu- I. 4., 1. scholam dogmatibus philosophicis elu- dare, nominare el pronunciare debealis.
ringiae, qua3 hospitale quodpiam in Marburg center illustralam.
Emanda, pro: emenda, mulcla; kdr~
PrincipatusHasso-Cassellani aedificavil ibidemElucidatio, illustratio, explicatio ; ma- potlds, birsdg. It. amende. Dip. rel. reip.
que vitam finivit. Societatem hanc Angelina gyardzat. Knauz M. E. Sir. II. 105. Pel. Pom. Rag. 59.
Comilissa Corbaria circa an. 1290. vitas regu- L. IV.
Emandare, cum mandatis millere; kilari subieeit eidemque Clausuram praescripsil.
Elucidatorium, liber ecclesiasticusad kuldeni. Episl. Proc. P. II. p. 339: Heri apApudnos Budae et Posonii existunt, publicoque otticium ecclesiaepertinentia planius exponens, plicuerunl ad aulam noslram nuncii illi, qui
in curandis sexus sequioris infirmis laudabi- hymnos, antiphonas, missas continens (ap.nostro.. . nomine ad Principem Turcarum
lem operam prsestant. .
DuC. Elucidarium); felvilagosito, ma- emandati fuerunt.
Elixatio, actus coquendi; fdzes. Curios. gyardzo konyv. Szaz XXVII. 331.
Emanere, (Du C.) 1. exlra domum maMisc. 231. Caro post elixationem aequedura Elusio, (Du C.) derisus, illusio; kijdt- nere; vagari, 2. morari; i. kimaradni,
ac prius manet imo aliquando durior.
szds, rdszedes. Torvt. Msz.
2. kesni, keslekedni. 1. Coll. I. 51 : ProcesElixir, Elixirium, medicina omnibus
Elusorie, versute ; kijdtszolag. Torvt. siones . . . quae, ul per noclem emaneatur
morbis medendis, potus medicatus; szerital, Msz.
exigunl. .. abroganlur. 2. Ac. Com. Sopr.
gyogyital, eletital, festveny. Funda David
Elusorius, 3., (DuC.) inanis, vanus, 37. prffislolamur salisfaclionis resolulionem,
E. 2. 4050: Videatur Elixir Jesuitarum fallax ; kijdtszo, semmis, csalekony. It. illu- quae d u m . . . diulius emaneret. Cf. Slat. Theb.
seu quinta eorum Essentia. Ackerl. 15.
sorio. Kovy El. 575. Si damnum sibi illatum 7., 650. Modest. Dig. 49., 16., 3.
Elixirium vitee, liquor vitalis, polio praelendil impellens, male facit Judex, si accepEmannare, pro : emanare; kiadni
medicata vitae; eletital. Abelles 21.
tat resignationem et testimoniales extradat, Pesty. Szor. III. 294., 315., 319., 374.
Elixiviare, lixivio elicere, elutriare ali- prius quam ipsi aestimatio praelensi damni per
Emannatio, emanatio q. v. Pesty
quid ; kilugozni. Germ, auslaugen. Tomts. Juratos loci peracta praesentetur, quia absque Szor III. 376. emannationis dies.
260. Caro ipsa putredini minus obnoxia red- ilia resignatio est elusoria.
Emansor, (Du C). fugitivus; szokcditur, forle ideo, quod sale ammoniaco, vi coElustrare, minus idoneos removere; veny. Czvit. Spec. 126. cum a Catholicis, quod
lumnae in ea genilo, inlime impraegnelur, quod mustrdlni, selejtezni. Reg. Turm. Praet. 95. primam fidem irritam fecisset, ubique exagitaper aquain elixiviatum, lunam cornuam e spi- ita etiam, num aliqui elustrandi sint, pru- retur el inler Proteslanles quasi emansor haritu nitri prsecipitat.
denter diiudicare.
beretur. Cf. Modest. Dig. 49., 16., 3 . 21.
Elocalis, (puella) nubilis, matura viro;
Elutarius, ab eluendo, coriarius alula- Arc. Menand. ib. 4. p. 13.; ib. 5 . 6 Claud.
eladd ledny. Par. Pap.
rius; timdr. Curios. Misc. II. 202. Ad flnem Salurn. ib. 48., 19., 16 . 5.
Elocare, filiam collocare in matrimonium huius Mensis tonsura ovium inslituitur : Pelles
Emansuefacere, inoculare arbores;
(DuC. conducere); kihdzasitani. Kronst. III. vel venduntur vel tradanlurElutario seu Pel- nemesiteni. Jan. Pan. Poem. I. 5. Non polest
503.
lioni ad elaborandum.
omnem arborem emansuefaoere agricola.
Elocatio, 1. mutuatio pecuniae, 2. locaEluxare, exorbilare; sodrdbol kihozni.
Emarcidus, 3., marcidus; petyhudt,
tio (Du C. conduclio), 3. actus nuptum dandi; Ger. aus dem Geleise bringen. Szamosk. I. ginddr, ernyedt, lankadt, fonnyadt.
i. kolcsonadds, 2. haszonberbeadds, 3. 192. ul provinciae Transilvanise slatum, mul- Islhv. IV. 50.
ferjhezadds. Torvt. Msz.
lis sedilionibus non nihil eluxatum, in inEmaritacio puelle, nupliee, colloElogialis, ad elogium pertinens; dicsoito legrum reslituerel.
calio ; ferjhezadds. Pesty Szor. III. 236.
versre vonatkozo. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
Elysus, proslralus; elnyomott, elnyoEniaritare, collocare filiam ; kihdzaIII. P. II. 19.
masztott, foldre sujtott. Cod. Dip. Arp.sitni. Torvt. Msz. Magy. Jogt. Em. I. 180.
Elogiasticus, 3., elogii; dicsero. Beng. Conl. VII. 221. slaleram geslel in manu (iusiiEmaritatio, collocalio filial; kihdzaAnn. Er. Coenob. 570. In oratorio et Elogia- cia), lances appendalequo libramine, per quam sitds, ferjhezadds. It. maritaggio. Kb'vy El.
stico stylo excellentem panegyric! ab eodem Reges regnent, pax vigeat, elysi eriganlur el 76. Cessat patria poleslas 6. Per. emaritacomposili testantur.
inferiores non depredenlur.
tionem. Torvl. Msz.
Emaciatio, macies; elsovdnyodds, el1. Elongare, procul amovere, amandare
Emasculare, (DuC.) enervare, debili(Du C. 2.); elmozditni, eltdvolitani. It. al- aszds. Bene. Med. I. 146. memoriae labefacia- lare ; gyengiteni, elpuhitni. Ke. Or. Erd. C.
lontanare. Gall, eloigner. Chr. Dubn. p. 97 : tio, faluitas, corporis emaciatio, hydrops.
3. 2: Deliciis emasculatum peclus. Cf. ApForte divina gracia tarn preciosum aurum (sc.
Emaciatus, 3., a macie consumptus; pul. Met. 7. p. 197. Serv. Verg. Aen. 6., 661.
Ladizlaum) spiritali (fors Icgendum spiritale kiaszott, elsovdnyodott. Bene Med. I. 162.
Emauratus, fame maceratus; kie'hezett.
et ad aurum referendum) de regno hungaro- aeger emaciatus. Szirm. Hung, in Par. 105. Arch. Rak. II. oszl. HI. 198. Nam dum viderel
rum noluit elongari. Uj Magy. Muz. III. 201. Emaciatus Fantsali fesziilet. Cf. Colum. 2., inermis exercilus sui per quielem faclam re2. Elongare, prolongare, prorogare, dif- 10., 25.; 2., 10., 1.
focillalionem emauratorum PraBsidiariorum
ferre; meghosszabbitani. Cod. Dip. Arp. Emacillatio, macellum; husvdgds, mililum vivificationem.
Cont. VI. 126. ut cum domino Legato lermi- husmeres. Kass. Jur. Civ. 1., 27. verum haeEmblematicum Sigillum, symbonumpraefixum Synodi elongare dignemini.
dera ipsa in signum Epocillalionis el Ema- lis ornatum sig.; jelkepes pecset. Comm.
Elongari, procul distare ; tdvol lenni. cillationis per lolius Anni decursum expo- Hist, de Reginae Hung. Cor. More 26. postquam
Frak. Mat. lev. II. 268: bano nostro a traiectu sila Juribus meis Regalibus... ulerenlur. Kov. duplex Sigillum invaluit, simplid sive id
fluminis elongato.
Form. Si. CLVI. Torvl. Msz.
maiestaticum sive emblematicum fueril,
Elongatio, abscessus (Du C. al. sen.);
Emacinalio, allenualio, confeclio,ema- munire mos fuil p. 47. Mulabanl eliam reginae
tdvolsdg. It. elongazione. Gal. eloignement. cialio; mcgsovdnyodds, osztoverseg. It. ul reges sua sigilla lam maieslalica, quae regiCurios. Misc. 52. Quia si longius distaret(Sol), emaciazione. Lampe. Hist. Eccl. p. 535. No- narum imagines, quam emblematica, qua;
illos effectus minime prseslaret in terrestri vissime ilerum ambo valde invalidati, unus regni aul avitica Insignia referebanl.
globo. quos praestare deberet, ob sui iusto oculorum glaucomate, alter omnium MembroEmblematicus, 3., (t^rj/â)symbomaiorem ab ea elongationem. Otia Bachm. rum emacinatione.
licus, operlus el leclus; emblemala conlinens;
91. Astronomi, qui stationes, retrogradatioEmanare literas, pro : edi el emana- jelkepi, jelkepes. Arch. Rak. VIII. 343. Schm.
nes, elongationes Planetarum etc.
tas pro : editas; kiadni iralol. Nol. J. Same. de Ins. 14. mystica et emblematica expliEloquium, sacree litterae, divini spiritus Tyrn. Torvl. Msz.
catio. Szaz. XVII. 799. liber emblematicus.
effata; szentirds. Batty. Ger. 50. et passim. Emanatio, edilio, aclus edendi; kiadds,
Embol Dominice, aliis: Embolis,
Elorare, loris foras expellere ; kikorbd- kelet, kozzetetel. It. emanazione. Kass. P. P. Embolismus (Du C.) additio; oralio quse ad-
Efformatio
EQippa
Electrinus
237
kidolgozni. Opin. P. I. . 2. accuratum Pla- gressionis (Ausriickung) hora praeligelur, Ungr. B6cs 1809. p. 50. Gentis suse exilium
num . . . efformet.
hanc Prsetorianus exactissime observabit.
Videns atque ejitium.
Elabescere, elabi e memoria; feleEfformatio, formatio; kepezes-, alakiEgippa, (Dief. egipius, egipia, egipeus,
tds. Imre Phil. 34. atomi infinitae inflnitum egippea) trappa; tuzok. Arch. Ver. Sieb. desbe menni. Fej. X. 1.554. Ne elubascant
res, qua? in tempore peraguntur.
spatium replevissent, in tali autem spatio non XXXVI. 116. potest fieri molus, qui ad efformationem
Eglocerus, (Dief.) (Du C. Egocerus
Elaborare, (Du C.) adornare, excolere;
entium mundanorum dicitur fuisse necessarius. alyoxegoq) caprini cornus; kecskeszarvu. kikesziteni. Germ, ausarbeiten. Vect. Ref. B.
2. De . . . cutibus . . . elaboratis. Cf. Appul.
Effossio, actus effodiendi (Du C. exhu- Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
matio); kidsds. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 83
Egoitas, ego, conscientia sui; ense'g. It. Flor. p 346.
Elanguescentia, 33, ab elanguendo,
Servitutibus autem prsediorum rusticorum coscienza. Vern. Met. II. 163. Ex experientia
Her, actus, via, aquaehauslus, aquatio pecoris, suppono me actu cogitantem esse idem subie- languor; lankadtsdg. Imre Phi.. 390. anipastio, calcis coctio, arenae effossio, cretse ctum, quod cogitavit ante annum unum seu mam virium suarum remissione et quasi elanexemptio, aggeris positio. Cf. Cod. Just. H egoitatem hoc momento cogitantem esse in- guescentia posse interire.
Elargare se, progredi (Du C. al. s.) ;
6, 3.
dividuum idem cum egoitate, quse cogitavit
kiterjeszkedni. Ljub. Mon. SI. HI. 288 : nullo
Effradio, fractura ; eltores. G. Fej. VIII. ante unum annum.
1., 276. possibile est coronam eandem effraEgreditur,egredi, oriri (Du C. al. s ) ; modo se elarget de faciendo aliquam proctione ignis consumptione . . . defkere.
keletkezni, eredni, kiindulni. S. de Kz. Chr. missionem.
Elater, (f'A<m/(>) agens, movens, vel tenEffronitse, v. effornitae, Sctam trinila- A. 1., 17: Introivit in Hungarian! Gotlfridus,
dens res; rugo. It. molla. Ger. Spring-, Triebtem negantium sectatores circa a. 1534. orti, a quo cgreditur generatio Philippi.
qui baptismi loco fruslis ferreis frontem fricaEgregietas Vestra, titulus honora- feder. F. Balass. Casula. Steph. App. Elater
bant atque cullores spiritus Scti idololatras rius ; nemzetes ur. Szek. Okl. I. 233. Cod. 33ris compressi est ad elaterem dilati.
Elaterius, i, ^,art'jQ, agens; rug6,hajto.
esse asserebant; homlokdorzsolok. Nagy Zi. V. 525.
Egregius, 3.; tisztelt. II. egregio. Sze- Reg. Turm. Prset. 27. Per Primarium VigiliaHier.
Effrons, (Du C.) impudicus, audax, ini- gedi Ruhr. Pars III. p. 57 : Egregius: in jure rum Magistrum quasi elaterium omnia Bripudens, immodestus ; arczdtlan, szemtelen, nostro Titulus est Nobilium. Kass. P. P. I. gadai suse negotia promovebuntur.
szerenytelen. Verancs. VI. 10. Sed ne ef- 152.
Elatio, (Du C.) superbia ; fennhejdEgressus, i, et: us: principium, initium zds. It. elazione. S. de Kz. Chr. II. 2., 2. Rex
frons esse et iam extorquere videar velle. Cf.
Vopisc. Num. 13.
primordium (Du C. al. s.); kezdet, kiindu- vero elatinnis fastu inflatus ac furore. Cf.
Effrontuosus, 3., impudens, temera- las. Rozsny. D. 37., 38. Datum Constanlino- Arnob. 2, 63.
Eleborus, i, helleborus; hunyor. It.
rius, effrenatus; fektelen, szemtelen. Pel. poli circa initium July Anno 969. ab egresso
Serm. Phariseus habuit fatuitatis effrontuo- Mahometico (1562. aug. 2.) p. 38. Ab egressu elleboro. Schlag. 877. eleborus szoktetofii. 1
Mahometico in Anno 1000.
Electi, (Du C.) ita nuncupati quidam ha. sam conscienliam. Aest. 28. q.
Effugacio, (Du C.) effugium ; menekiiEgrigorus, gr. tygriyogog, custos; 6r- retici ex secta Manicha;orum, qui nee carnibus
les. Knauz M. E. Str. II. 343., 342.
kodd'. Nagy Hier.
vescebantur neque uxores ducebant; vdlaszEgritudo, aegritudo ; Szaz. XXVII. 603. tottak. Nagy Hier.
1. Effugare, (Du C.) fugare, profligare;
Eiacitse, a gr. ela (hopp) lueretici, qui
eluzni. Haz. Okl. 289. an. 1370: in villa comElectio per inspirationem, isteni
morantes expellendo eff'ugassent. Cod. Dip.asserebant saltumdeogratissimum esse; tdn- ihleltel tortent vdlasztds. Batty. Leg. III.
43. an. 1309. Per inspirationem fit electio,
Arp. Cont. IX. 74. Cf. Hieron. Ep. IS.nro 19. czolok. Nagy Hier.
Eias, atis, eiusdem urbis, ad normam: si Canonici . . . quasi divina revelatione et inDiet. Cret. 2, 3.
2. Effugare, (DuC.) abire ; kimene- nostras, cuias; idevalo, Knauz. M. E. Str. I. spiratione omnes . . . consenserintinaliquem.
killni. Urk. Sieb. I. 105. an. 1269: extra 483., 623. Comes H. Strigoniensis donavit
Electltius, 3., eligens, facultatem elimonasterio Augustianorum eiatium villam. gendi habens: vdlaszto, vdlaszldsi. Magy.
regnum nostrum voluit effugare.
Effugare in exilium, in exilium mit- Magy. Jogt. Eml. I. 501. Eiati.
Jogt. Eml. I. 246. Tor. Tar. XV. 160. electitere ; szdmkivetesbe kiddeni. Thurocz. 189.
Eiectare, imponere tributum, censere, tium ius.
et quam plures etiam Ternisinos propter suspi- assignare; kivetni (pi. addt). Germ, umlegen.
Elective, facta electione ; vdlasztds utcionem interfecerunt et in exilium effuga- Kass. Prax I. 35. illorum obligatio est eiecta- jan. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 69. an. 1292 :
verunt.
tas ad respectivas Communitates avena3 foeni per conscienciosam inquisicionem . . . consoEffugatio, actus in fugam vertendi. Pel. et strnminis portiones ab iisdem . . . recipere. ciorum . . . ad hoc elective transmissorum.
Pom. L. VI. P. I. Art. III.: Quinta utililas (in- Coll. II. 112.
Electivus, 3., facultate, iure eligendi reEiecticius, exsoletus, obsoletus; el- ges prasditus; vdlaszto. Hor. Mem. 348. Revocationis Mariae) demonum effugatio.
Effulminare tormeiitum, telum e avult. V. s. Pecunia eiecticia.
gnum Hungarian Electivum. Beng. Ann. Er.
Eiectitius, ejectione dignus; kihd- Ccen. 281. Andr. Pann. 170.
tormento emittere ; kisutni (agyul). Tor. Tar.
nydsra, kivetesre valo. Kelem. Inst. Jur. Pr.
1888. p. 677. ^
Elector, vdlaszto fejedelem. It. elettore.
Effumatio, evaporatio ; kifiistolges, 462. vel, ubi Coloni macellum conductum ha- Ger. Churfurst, Wahlfiirst. Tit. Aust. Imp. p.
kigozolges. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. jent, pecora eiectitia pro emacillando ob- 7 : In imperio Romano Germanico Insignia
280. Quia in somno concurrente introrsum ad trudat.
Diadematis imperatorii ad nostram usque setapra?cordia calore, multa fit effumatio, cereEijthel, mensura3 liquidi species apud Si- tern iure solummodo Eleclionis a Regibus nobrum autem frigidius evadil ac illos fumos con- ulos V. s. Pinta; szekelyeknel divatos fo- stris suscipi consueverunt, et a Principibus,
stringit.
lyadekmertek, pint. Szek. Okl. I. 261.
quos Electores olim vocarunt, Suffragiorum
Effusciari, obscurari; elhomdlyosiEipericus, hypericus, hibericus asturio, pluralitate liactenus impertita fuerunt.
tatni. It. offuscare. Knauz. E. M. Str. II. 384., pullus equitii generosi. Decret. S. Ladislai ReElectoralis, electoris, ad electorem
385. nee aliquo quovis possint exquisite co- gis lib. 3. cap. 28. Amade CXLIV. Fekete pa- spectans; vdlasztoi. It. elettorale.'Beng. Ann.
lore effusciari.
ripam volt Spanyolorszagbol, sziirke Erdelybfll Er. Ccenob. 590. August! II. Poloniarum Regis
Effusio, baptismus; keresztseg. Ron. ott, pej pedig Moldvabol.
et Saxoniae Electoralis filium.
Egyh. 446.
Eiulantes, ita dicti anabaptistae, quod
Electoratus, us, abstr. ab elector
Effusitor, propagator ; terjeszto. Magy. amenta et eiulationes gratissima Deo esse dignitas el terrilorium electoris; vdlaszto feJogt. Eml. I. 266.
assererent; sirdnkozok. Nagy Hier.
jedelemseg. Beng. Ann. Er. Coenob. 590.
Egenis, egenus; termeketlen. Cod. Dip.
Ejas, Eias, q. v. Opin. P. I. . 14. el Rak. On. p. 136. I. 35. (4.). . .
Hung. Pat. t. VII. 24. Sed quia dicte terre passim.
Electorissa, 33, uxor electoris; vdsunt egenes et pauperes in super eciam haEjectatio comilialis, impositio, cen- laszto fejedelemno. Tor. Tar. 1890. p.
buit fundum.
sus per comitia; orszdggyulesi kivetes. 605.
Electrinus, ex electro; borostydnEggressio, profectio; kivonulds, ki- Torvt. Msz.
E jitium, exitium; tonkremenes. Fragm. kobdl raid. Fej. II. 93. dedi .. . binas inautukkolds. Regul. Turm. Prael. 15.0uaecunque
pro obeundis servitiis cuiusvis officiosse eg- Chron. Rythm. Temp. Ludov. I. Engel. Mon. res electrinas, duo aurea monilia. Cf. Trebell.
Ecclesia Cathedral is
Ecclesiasticalis
Edium
235
grseco catholica unita ; Kanon szerent egyeEcclesiasticalis, idem ac ecclesiasti- veritatem profunda et ab omni scnsatione absiilt egyhdz. Szek. Okl. III. 94.
cus a pr. ixxtyaiaanxoq, ad coetum sacrum ducta meditatione invenit.
Ecclesia Cathedralis, szekez v. pertinens; gyulekezeti, egyhdzi. Fej. X. 3.
Ectasis, v. ecstasis, (DuC.) animi a senpuspoki egyhdz. Cod. Dip. Arp. V. 100. quod Episcopus Banderium proprium, Capilu- sibus alienatio ; elragadtatds. Gall, exslase.
Torvt. Msz. Cher. Jus. Eccl. II. 143. Sunt autem lum autem el alii viri ecclesiastic ales sum- Nagy Hier. Cf. Terlull. Anim. 45. Augustin. de
Ecclesiae aliae cathedrales, ita dicta?, quo- mas pecuniarum ratione exercilus solvere et Gen. ad til. 11. Hieron. in Jesaj. prffif.
niam in ipsis Cathedra Episcopalis ad populum propter illas expediendas eorum Valachos exEcthesis, (exQ-taiq), expositio, inlerpreet Clerum instruendum erecta esse debel. Hae, aclionari habent.
tatio; fejtegetes. Czvit. Spec. 185. Heraclii
si habeant alias Cathedrales sibi subordinatas,
Ecclesiastice, more ecclesiae; egyhd- Ecthesin sive Exposit'onem et Ha?resin MoMelropolitanae nuncupantur.
nolheleticam damnavit.
zilag. Tor. Tar. 1889. p. 385.
Ecclesia Collegiata, (Du C.) quee est Ecclesiastic!, qui sunt ex ordine saEctroma, (Du C.') gr. txryw/ta, aborcollegii canonicorum ; tdrsas egyhdz. Kovy cro, ordinis sacri; egyhdzi szemelyek, egy- lus ; idetlen szules. Nagy Hier. Cf. Terlull.
El. 698. Authentica sigilla adeoque archiva hdzi alattvalok. Torvt. Msz. Cod. Dip. Arp.adv. Ha?r. 7.
publice habent: Metropolitanarum, Cathedra- V. 209.
FMema, tis, lumor, oedema; vizdagalium item (idest Episcopo gaudenlium prseler
Ecclesiastico-politicus, e viris ec- nat. It. edema. Verancs IX. 235. ReverendisAlbaregalensem, Rosnaviensem, Cassoviensem clesiasticis et civilibus constans; egyhdz- simumque dominum Locumtenentem prestoet Szalmariensem) nee non Csazmensis et politikai. Cher. Jus. Eccl. 1. 328. Unde tarn lor, communicalo enim inter nos consilio dePosoniensis Collegiatarum (idest praeposi- in Austria, quam Hungaria velitum est, ex- crevimus termas ambo inire ; ille ut sua curet
tum tantum liabentium) Ecclesiarum capitula. communicationem sine consensu Imperanlis edemata, quae patilur in pedibus, ego meam
Batty. Leg. III. 483. an. 1450. Eszt. Okm. p. civilis in quempian pronunciare ac speciatim schialicam.
83. an. 1337. Kass. P. P. I. 219.
in Austria caussa a deputationequapiammixta
Edicere, renuntiare alicui aliquid ; felEcclesia conventualis, (Du C.) in seu ecclesiastico-politica discutilur. Coll. mondani. Opin. 1810. de ordine famulilii
qua est collegium canonicorum vel monacho- I. 11.
14-to b) si de termino edicendi servilii inter
r u m ; szerzetes egyesuleti egyhdz. Torvt.
Ecclesiasticus, 3., (DuC.) ad eccle- herum et servura aliter convenlum fuisset.
Msz. Cod. Dip, Arp. Cont. IV. 14.
siam, clericum pertinens. Torvt. Msz. ecclesia- Torvt. Msz. ec/w-erecapilale, edicere laborem.
Ecclesia iilialis, (DuC.) qua alteri sticae censurae; personae.
Edictalis, (DuC.) praecipiens, convosubiecta est, nee proprium habet sacerdotem;
Ecclesiola, demin. ab ecclesia (DuC.) cans; felhivo, osszehiio. Opin. P. II. de orfwk egyhdz. Torvt. Msz.
capella, sacra aedicula; kis templom. Kat. dine Jud. C. II. . 12: Judex . . . cilationem
Ecclesia metropolitana, V. s. Hist. Reg. I. 98. Antiqui mobiles ecclesiolas edictalem contra reum convenlum expedial.
Ecclesia cathedralis; erseki szentszek. in itinere de pellibus caprarum factas habebant, Cf. Ulp. Dig. 38. 6, 1. . 4.
Torvt. Msz.
quas inde capellas vocabant. Can. Ecc.XXXI.
Edictalis citatio, sentenlia, qua quis
Ecclesia orientalis, ecclesia graeci Beng. Ann. Erem. Coenob. 83. Per. Mon. SI. in ius vocalur; osszehivo ve'gzes. Torvi. Msz.
ritus ; gorogkeleti egyhdz. Kass. P. P. I. XVIII. 351. an. 1730.
Edictalis Terminus, publicatus, pro168. Schema Eccl. Taxarum pro Ecclesia
Ecclipsare vel Ecclypsare, (a gr. mulgalus conslilulus dies ; kozzetett hatdrorientali Altissime deflxum. Szaz. II. 3.
fxteiTteiv) (Du C.) obnubilare, obscurare ; el- idd. Tiszlb. Ir. Edictales Termini. Kozhirul
Ecclesia parochialis, (Du C.) cui homdlyositni. OtiaBachm. 138. Tibi semper letetelt idohagyas. Cher. Jus. Eccl. II. 272.
praeest parochus seu curio; megyes papi videtur, rationem esse Ecclipsatam illi, qui
Edictaliter, per ediclum ; kozparanegyhdz, anyavidekes egyhdz. Torvt. Msz. dissentit a tua hypothesi. Kov. Form. St. XIII. csolat, hirdetes utjdn, hirdetvenyes, zdrCod. Dip. Arp. Cont. IV. 14.
sicut solem videmus ecclypsari.
napilagos, vegzesileges idezveny Altai.
Ecclesia patronata, quae subestcura
Ecclypsio, decessio, deductio, damnum, Kass P. P. I. 196. Pupillorum ad officium pupatroni; pdrtfogds aid tartozo egyhdz. iactura; fogyatkozds. Germ. Ausfall. Vect. pillare Dominii T. edictaliter cilandorum.
Torvt. Msz.
Ref. R. 2.
Edicfio, aclus renunliandi; felmondds.
Ecclesia Religiosa, ecclesia, cui prseEccoproticus, a gr. exxoTtpsw, a ster- Arl. D. 1840. p. 66. Cambiales propriae, quae
sunt monachi; szerzetes egyhdz. Cod. Dip. core purgans; beltisztito. Lzb. Cod. Med.post visum ad cerium tempus vel edictionem
Arp. Cont. IV. 224. ut pallium ipsum apud III. 91.
sonanl.
Cathedralem vel Religiosam Ecclesiam
Eclipsare, V. Ecclipsare. Szentiv. Cur.
Edictum, litlerae citationem conlinentes,
illius loci fldeliter deponatur.
Misc. Dec. 42. Ex Eclipsi. Illud enim sydus, citatio (DuC. al. s.); ide'zo, hatdridot renEcclesia Romano - Catholica, quod aliud eclipsat, est illo, quod eclipsatur, delo level. Kass. P. P. I. 292.
romai-katholikus egyhdz. M. Bel. Geogr. inferius.
Edictum moiietale, proclamatio de
502.
Eclipsari, eclipsim seu defectionem pati redilibus publicis; penzugyi hirdetmeny.
Ecclesia viduata, Episcopo privata (DuC.) V. Eclipsare; elhomdlyosodni. Pel. Pfahl. Jus. Georg. LXXVI. Verum quidem esl,
Eccl.; puspoketol megfosztott egyhdz. Par. In epiph. s. II. c. 2.
quod in Edicto Monetali (Finanz-Patenl)
Pap.
Eclipsatio, defectio solis et lunae; meg- Caroli I. ... mentio Servorum flal.
Ecclesiarcha, ecclesia3 praefeclus; cu- fogyatkozds, elhomdlyosodds. Pel. In
Edictum tolerantise, scriptum, stastos in capitulo; egyh&znagy; kdptalani Epiph. s. II. c. 2. Tertium fuit miraculum tutum facililatem erga dissenlienles in sacris
or. Szilady Tor. Magy. Em. IV. 113. Cher. eclipsationis.
conlinens; valldstiirelmi parancsolat.
Jus. Eccl. I. 269. In Capitulis Graeci Ritus unili
Ecnephia, gr. txvtfpiaq, turbo; forgo Torvl. Msz.
Pra3posilusmaiornuncupalur Archi Presbyter; szel. Nagy Hier. Cf. Plin. 2, AS, 49. Senec.
Edictum valvale, edictum, quod valLector : Archi-Diaconus; Cantor: Primice- Qu. Nat. 5, 12.
vis affigebalur; ajtora szogezett idezes. Kov.
rius ; Gustos: Ecclesiarcha; Scholasticus:
Econtra, contra ; ellenben. Art. Diaet. Form. St. CXXIV. Moniloria seu Edicti ValProfessor Rituum ; et Canonicus Cancellarius: Pos. 67.
valis Formula.
Carlophylax, Nov. Calend. 51.
Ecota, tors, idem, quod apud (DuC. Esco- Ediffare, enarrare ; elbeszelni. It. racEcclesiasta, 33, nom. actoris ab ab- tus = perversus homo latro), hie loci: ma- conlare. Fej. IV. 1., 337. Universum statum
stracto: ecclesia. Ecclesia stae dicti haeresis nus latronum. Fej. IV. 1., 46. Archiepisco- Tartarorum prout videral. . . ediffandum
Lutheranae PraBdicatores in Episl. Joan. Stur- pus ea cum quadam ecota ipse de novo spo- nobis promiserat.
mii ad Regem Daniae Christianum III. (Du C.); liavil vel .spoliari mandavit monasterium.
Edificatio, salubre, pium exemplum;
pap. It. curato luterano. Bod. Hist. Un. Trans. Ecphora, gr. txipogd, atrium, porticus ; epiiletesseg. Frak. Mat. Lev. II. 1.
343. Ostendit indecorum esse, ut qui Eccle- torndcz, folyoso. Nagy Hier. Cf. Vilr. 4, 3 ;
Edila, (DuC.) dilectus, quo nomine diclus
siasta non esset, vox Ecclesia? esse debeat. 6,2.
esl Salamon ; kedves. Nagy Hier.
Ecclesiastes, orator sacer, (exxtyEcstaticus,3.,(tWrTi^d?) animo alieEditor, qui dal alicui syngrapham (Du C.
aiaar^g); szent, egyhdzi szonok. Kaprinai. natus ; elbdjolt, magdnkivuli, elragadta- al. s.); vdltokidllito. Germ. Aussteller. Arl.
Eloq. I. 37. Caveat igilur Ecc/m'asfes ea per- tott. It. estatico. Vern. Met. II. 201. Ita olim D. 1840. p. 55.
Edium, edulium ; etek. It. edulio. Schlag.
tractare argumenta. Beng. Ann. Er. Coanob. Archimedes totus ecstaticus et quasi lotus
175.
anima sine corpore in balneo hydrostaticam 1835.
30*
Domus torcularis
Donationalis
frorsuaie
domo nostra tavernica perquisitas . . . Hor. cunias, has enim redimere solent in sedibus
Dormientes, 1. septem martyres ita
decimalibus).
Mem. 109.
dicti, qui Decio Imperatore a. 250. ad Ephesum
Domus torcularis, lorcularia doDonationalis, ad donationem perti- specui inclusi et juniore Theodosio imperatore
mus; pres-hdz. Kass. Jur. Civ. I. 128. nonnens ; adomdnyi. Arch. Rak. VIII. 48. Torvt. ibidem inventi sunt. 2. Condormientes q. v.;
itaque in allodio, horto aut domo torculari Msz. donationales litera?.
i. alvoszentek, 2. egyuttalvok. Nagy. Hier.
personaliter reperiri nequiret.
Donationalis regulatio, norma, reDormire, cessare ; szilnetelni. Georch.
Domus vigesimalis, d. vectigalibus, gula donationum ; adomdnyozds szabdlya. Hon. T. II. 17. Nagy. Jus. Trans. Sax. 76.
qua? vigesimales audiebant, destinata ; huszad Proj. Leg. Civ. 190. Si duo fratres iam divisi Dormire dicitur prascriplio, dum videlicet
vdmhdz. Kronst. I. 746.
bona qua?piam pro h3?redibus et posteritatibus inchoata quidem est, sed ob impedimentum
Domus villarum, villa rustica ; pa- primum masculini, his vero deflcientibus foemi- interveniens, e gravissimis causis, puta : belli,
raszt telek. Ger. Bauernhof. Quel. Sieb. I. 26. nei sexus simul impetrent, et dein inter se captivitatis hostilis et a paritate huius pestis
Sa?c. XV.
dividant, una linea in semine deficiente, suc- promanans suspensa manet.
Donacionalis, ad donum, douationem cessio quidem conformiter ad dispositionem
Dormitabundus, a, urn, dormitans,
pertinens ; V. Littera? donacionales. Dip. rel. Tit. 47 : 1-mae et donationalem regulatio- oscitabundus, tardus, lentus; dlmos, dlmareip. Rag. 621.
nem ad superstites masculos alterius linea? tag. I. M. Stella? Descriptio Altemburgi p. 863.
Dorians, qui donum dat; ajdndekozo, quoad ha3reditatem ipsam devolvetur.
Fluvius enim Litha, postquam plana ilia e readomdnyozo. Cher. Jus. Eccl. II. 250. Torvt.
1. Donatista, 33, (DuC.) discipulus in- gione Altemburgi fluere coepit, plane tardus efMsz. Vern. Phil. Mor. 386. Contractus bene- fima? classis, ubi partes orationis Donati resol- ficitur, et velut dormitabundus incedit.
fici sunt 1. Donatio stride talis seu contractus vuntur, lectio ex Donato explicatur etc. Leges
Dormitantii, alias: psychopannichits?,
beneficus, vi cuius res corporalis vel incorpo- Schol. Schem. 39. Kormocb. ffirealisk. Ert. hypnopsychita?, quietist33; lelekaltatok. Nagy
ralis alteri datur. Qui dat, donans, qui accipit 1895. p. 107.
Hier.
donatarius audit.
2. Donatistse, assecla? Donati, episcopi
Dormitio, somnus mortis; alvas, haDonarium, (Du C.) donum ; ajdndek, fanaticorum, qui regnanle Diocletiano Cartha- Idl. Qtia Bachm. 247. consideransque illos,
jutalom. Pel. Serm. Qualia donaria persol- gine pro fide Christiana sua sponte mortem qui cum pietate dormitionem accipiunt. Cf.
vit deus suis servis sibi obedientibus . . . sed pati voluerunt et quibus vidua, dives Lucilla, Tertull. Patientia. 9. Hieron. Ep. 103. no 15.
qualia donaria tribuit diabolus ? Hiem. 31. i. prffifuit. For. Scr. p. 24: (Donatista?) Quorum Inscr. Orelli no 4461.
Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278.
prius error erat: Nullos malos esse in Ecclesia,
Dormitio Sanctse Marise, S. M.
Donatarius, (Du C.) qui donum accipit sed tantum bonos . . . Ajebant Filium esse in coelos gloriosa assumptio; Maria menybeCf. Donans; adomdnyos, ajdndekvevo, minorem Deo Patre et Spiritum Sanctum mino- menetele. Batty. Leg. T. H. 182.
ajdndekos, megajdndekozott fel. Torvt. rem Filio . . . Baptismum Jesu Cristi confundeDormitorianus, alias: dortotarius,
Msz. Art. Dia3. Pos. 42. Szirm. 73,
bant cum Baptismo Joannis . . . Contemne- dortorarius, (Du C. dormitorarius) Is, cui cura
Donatio, (DuC.) liters donum continen- bant Donatista? Sanctum Chrisma . . . Cher. est dormitorii in monasteriis, vel Ecclesiis;
tes; adomdnylevel. Torvt. Msz. Georch. H. Jus Eccl. I. 91.
hdloszoba feliigyeloje. Nagy Hier.
T. Eloszo.
Donativum, (Du C.) donum, donatio ;
1. Dormitorium, (Du C. 2.) Conclave
Donatio matutina, donum mariti adomdny, ajdndek. It. donativo. Fej. V. II. monasteriorum et collegiorum canomcorum, in
primo mane post nuptias datum ; jegyajdn- 247. quo clarius suorum fidelium corda lenit quo sunt plures lecti; hdloterem. Szek. Okl.
dek, ndszajdndek. jegyber, jegypenz. nectareis donativis. Cod. Dip. Arp. Cont. I. 150. ecclesias cum campanilibus, campanis,
Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 219 uti sunt: Para- VII. 115. Eszt. Okm. p. 13. (Deer. Emerici) cemeteriis, dormitoriis, hortis, hortalitiis
phernum, Donatio matutina, Morgengabe, 1202.
et aliis necessariis offlcinis fundare et construPromissio numi lusorii, Spielgeld, vel ad spinDonatus, classis inflma gymnasii, ubi ere. Cod. Dipl. Arp. Cont. VI. 157. Cf. Plin.
ter, Nadelgeld, et alia plura opulentioribus ex Donato pensa recitantur, explicantur, 30, 6. 17.
usitata.
principia lingua? latina? traduntur ; elokeszito
2. Dormitorium, publicus sepulcroDonatio mixta, Donatio pura, osztdly. Brezny. Leges Schol. Schem. 40., 42. rum tocus; temeto. Gottes acker, Friedhof.
donatio prsediorum a rege et pro meritis et
Donum sponsalisticum, vestis Par. Pap.
pro pecunia oblata. Georch. H. T. II. 31. Ki- sponss? nuptialis ; jegy-ruha. Georch. H. T. I.
Dormiturire, nisum ad dormiendum
ralyi adomanynak azt nevezziik, midon a Fel- 78. II. 192. A jegyajandekot jegyruhanak ne- habere; alhatnek. Corp. Gram. 239.
seg valamely vagy mar torvenyesen reaszallott veztek Eleink, nem oly ertelemben ugyan,
Dornetum, pannus, qui in urbe Tournai
vagy nemsokara reaszallando fekvo" joszagot mintha csak ruhabol allana, hanem, mivel tobb- Flandriae, (Flandris Doornik) conficiebatur;
mindennemu hozzatartozandokkal (appertinen- nyire ruhat szokott ajandekozni jegyesenek a Tournai vdrosi kelme. Cod. Zichy I. 277.
tia?) egyiiU valakinek odaad akar ingyen mero Legeny; ambar keszpenzt,, dragakoveket es ulna dorneti. Fej. X. 1. 63.
erdemeire nezve, akar ugy, hogy erdemeit gyongyoket vagy mas efele csemeteket is adDorni, c. V. Dornetum. Cod. Dip. Arp.
valamely somma penzzel megtoldja; mellyre nak jegyruha gyanant.
Cont. IX. 268. et solvere eidem magistro Farvalo nezve amazt mero (pura), emezt pedig
Doplerium, (Du C.) fax sic dicta a fune casio unam peciam panni de dorni (c.) coram
elegyitett (mixta) adomanynak nevezhetjiik. dupplicato. V. s. confectio zucarri; fdklya. nobis.
Donatio prsedialis, donatio eccle- It. doppiere.
Dorsalis, e, ad dorsum pertinens insiastica ; egyhdzi adomdny. Torvt. Msz.
Doppia, 33; kettos konyvvitel Wal- scriptio, qua? in dorso inscripta est.; hdtDonatio pra3rogativa, honestius laszky 509. Arithmetica et Elementa Mathe- irat, felzet. It. indossamento, indossato.
prsecipiendi ius ; elsobbsegi adomdnyozds. seos atque Mechanicse, horis a3stivis ad praxim G. Fej. T. XI. V. Un. 35. Dorsalis inscriptio
Stat. Jur. L. II. p. 44 : antiqua consuetudine deducenda, cum generalibus notionibus scri- coa?va.
receptum est, ut in divisione alterutri paren- pturse, ut vocant, duplicis seu Doppiae, qua? in
Dorsaliter, in dorso ; hdtul, hdtirattum divisionem celebranti, arbitrio bonorum rite ordinanda re familiari, et domestica ceco- ban, felzetileg. It. perindossato. Kass. Jur.
virorum ex bonis mobilibus pro facultatum nomia versatur.
Civ. 1. 99. Terminus et Locus Comparitionis
modo, id est, si modica fuerit substantia, miDorgatorium, ab. Hung, dorgdlni, dorsaliter inseritur. Kovy El. 798. Fej. T.
nus : si ampla, eo honestius prsecipiendi ius ei quod idem est ac reprehendere, castigare; XI. V. Un. 367.
permittatur, vulgo donatio praerogaMva dorgatorium reprehensionem, castigationom
Dorsina, a?, pellis (de dorso detracta);
vocatur. Si vero legatum intercesserit, cessat vel litteras castigatorias signiflcat et vulgariter bo'r. Fr. Lib. Rat. I. 102. quatuor dorsinas
donatio pra?cipua, nisi legato cedere et pra?ci- usurpatur; megrovds, feddes, dorgdlds. vulpium emi.
puam eligere malit
Ger. Verweis, Tadel. Passim.
Dorsinus, 3., ad dorsum spectans; hdti.
Donatio sigillorum, cze~dula penz. Dorica, 33, acipenser sturio (Linn.); tok, Szaz. XXIV. subam vulpinam dorsinam. Mon.
Ger. Zettelgeld. Batty. Leg. III. 160. an. 1318: Schlag. 784.
Comit. Trans. V. -193.
Item ad donationes sigillorum quolibet
Dorsitergum, tergum ; derek. Schlag.
Dorixous, faber lancearum; kopja
anno ab Jobbagionibus nostris quindecim mar- gydrto. Ger. Partisane-Feger. Pa"r. Pap.
433.
Dorma, celox ; gyorshajo. Arch. Ver. Dorsuale, (Du C.) straguluni, quod anicas accepit (ad ha3C adnotat Bat.: in Hnngaria
malium dorsis immittitur ; hattakaro, csodiceremus czedula penz seu schedarum pe- Sieb. XXVI. 116.
Dispendlum
Dispersor
Dissaisina
221
damnosus); pazar, koltseges. Kclem. Inst.

Dispersor, qui dissipat. Textum v. sub. rate (Du C. al. s.); hatdrozottan. It. decisaJur. Pr. 384. quo casu, etiam in damnorum, Congregator; tekozlo.
mente. Gall, avec precision. Ger. entschieden.
et dispendiosarum erogationum refusione
Displantare, plantas evellere; paldn- Szegedi. Ruhr. Prasf. 3. ob imperfectionem...
convincitur. Kovy El. 99. Ac. Com. Sopr. p. tdt kiszedni. Ljub. Mon. SI. XXI. 140. an. orationis . . . cum de nullo disponant; dis180. Benkd. Top. Misk. 54. An. Sc. I. 396. 1441: plantatoribus erat permissum, quod id, positive seu decisive allegari non possunt.
SEC. XIII. Cf. Colum. 2, 20. \.
quod erat plantatum non displantaretur.
1. Dispositivus, 3. qui ita disposilus,
Dispendium, quo tempus teritur, falliDisplicenter, (Du C.) moleste, odiose, affectus est; hajlando, hang old. Nic. de
tur; idomulatas, szorakozds. Rak. On. 229. aegre; kellemetlenul. Batty. Leg. 111. 427. Mir. 456. Proplerea Christus haec dispositiva
hiemalis temporis dispendia.
an. 1437. Pest. Var. Levt.
negationis media videns, dixit ei: Antequam .
1. Dispensa, ae, (Du C.) penaria, promDisplicentia, rectius: displacentia = gallus cantet, abnegabis nosse me.
ptuarium, cella (a dispensando); eleskamra. molestia, offensa (Du C.); status miscrabilis ;
2. Dispositivus, 3., disponens, ordiIt. dispensa. Coll. I. 154: utensilia . . . ad Cre- elegedetlenseg, kellemetlen helyzet. Gal. nans; rcndeld, rendelkezo. Kat. Hist. IX. 9.
dentiam, Culinam, Dispensam . . . pertinen- desplaisanee, deplaisir. It. displicenza. Chr. statute sive dispositiva ordinacione G. Fcj.
tia. Arch. Rak. VIII. 347.
Dubn. p. 183. Bona eorundem confiscaverunt VIII. 3. 595.
2. Dispensa, 3&, (Du C.) expensi ratio, in displicentiam regie maiestatis. Cf. Senec.
Dispositorius, 3., disponeus; elusumtus ; impendium ; koltseg. V. s. Currule. Tranqu. an. 2.
keszito, elrendelo, rendelmenyes. Torvt.
Diar. Com. II. 88.
Displicibilis, (Du C.) displicens ; nem Msz. Pel. De s. Joanne s. III. c. 2.
Dispensabilis, cui gratia, venia ali- tetszo. Tor. Tar. 1892. p. 386. displicibilis Dispositus, 3., affectus (Du. C. al. s.);
cuius rei fieri potest (Du C. al. s.); megen- et exosa.
hangolt. Kaz. Lev. I. p. 47.
gedheto. V. s. v. Parola.
Displosio, actus tormenta emitteudi;
Dispotina, se, domina ; urno, uri asz1. Dispensatio, (Du C.) provida iuris kisiites (agyii stb.) Torvt. Msz. 1888. p. 47. szony. ex gra3co dfGTtorqq = dominus. S. de
communis relaxatio ; felmentes. Coll. II. 372: displosio tormentorum.
Kz. Chr. II. 1., 19. Imperatrix etiam cum suis
Pontificia dispensatio.
Disponere, 1. velle, in animo habere, dispotinis de muro egredientes ad sua pala2. Dispensatio, (DuC. al. s.) divisio; slatuere ; 2. decernere; i. szdndekozni ; tia perrexerunt prs summa verecundia, quod
felosztds. Reg. S. Ben. 22., 3. Lectisternia 2. elhatdrozni, rendelni. 1. Chr. Dubn. 97 : acciderat, reputantes.
pro modo conversationis secundum dispen- (Ladizlaus) in peregrinacione proficisci JeroDisproportio, conditio iusto inaior,
sationem abbatis sui accipiant. Cf. Plin. 11, solimam disponebat. S. de Keza Chr. II. 2., 1. minor; insequalitas ; ardnytalansdg. Ker.
41, 14. Frontin. Aqused. 78. fin.
Coronam regni Emerico Duci suo filio se datu- Nap. 380. Torvt. Msz.
Dispensatio matrimonialis, verum disposuit. II. 5., 1. 2. Rak. On. 54. sed
Disproportionate, sine proportionc;
nia data ad matrimonium ineundum ; hdzas- placuit sibi Domine aliter disponere de me. ardnyââwui.It.sproporzionatamente.Torvl.
sdgi engedelem. Kass. P. P. I. 1.69.
Cf. Ulp. Dig. 43, 30. 3. . 4.
Msz.
Dispensatioregia, venia,excepliorege
Disponibilis, cuius potestas et copia
Dispunctio, actus dispungendi, refutaconcessa; kirdlyi kivetel. Georch. H. T. II. 35. alicui data est; rendelkezesre dllo. Karolyi tio; leszdmolas, leczdfolds. Cat. Libr. S.
Dispensatio seu sanatio matri- Mat. Tent 22. Virium ad necessitates Monar- Ivanics 224. Pray Georgii Katona Steph. et
iiionii in radice, illegitimi matrimonii chies in physico respectu disponibilium ad- Cornides Danielis Epistolse exegeticse in Disradicitus facta diremtio ; az ervenytelen hd- plicatio supponit considerationem status finan- punctionem Antonii Ganoczy cum appenzassdgnak gyokeres felmentes dltali or- cialis dein virium defensivarum.
dicula. Pestini. 1784. Cf. Ulp. Dig. 42, 5, 15.
vosldsa. Kon, Egyh. 530.
Disppnsare, (Du C.) despondere ; elDisputabilis, in contentione positus;
Dispensative, cum dispensatione, ve- jegyezni. Mem. Pauli. 436. Soror Mariza ... ketsegbe vonhato. Pril. Abaci. 54. Cf. Senec.
nia, permissione; megengedve. Cod. Dip. disponsata et annullata fuit in abbatissam.
Ep. 88 ad fin.
And. 1.477., 531. et dispensative sub eadem
Disposi tarius, i, qui, potestate facta
Disputative, disputando; vetekedoleg,
capella permisimus fieri sepulturam.
dat alicui syngrapham; rendelmenyes. Art. vitatolag, vitdzva. Torvt. Msz.
Dispensativus, (Du C. qui relaxari D. 1840. p. 58.
Disputatoria Exercitia, dispupotest) divisus; felosztott. Andr. Pann. 161.
1. Dispositio, inclinatio, indoles, con- tandi exercitatio; vitatkozo gyahorlatok.
Tune enim omnes dotes dispensativae cor- ditio animi; hajlam, hajlandosdg, kedv, Kormoczb. forealisk. Ert. Bpest. 1895. p. 55.
poris sui suspensi vel inclusi erant in superiore hangulat. Bene Med. II. 409. Aliqui homines Dispulatrix, femina disputans ; vitdzo
parte animae.
praediti sunt disposition e peculiari furunculosa no. Gall, disputatrice. Beng. Ann. Er. Coen.
Dispensator Divinoruni Myste- Vern. Psych. 293.
569.
riorum, sacerdos; pap. Hor. Mem 479.
2. Dispositio, (DuC.) ordinatio, arbiDisquescere, in quiete non sinerc
Dispensator frumentarius, cu- trium, iussum; parancs, intezkedes. Arch. aliquem, turbare, vexare aliquem, molestiam
rator annonse; gabnasdfdr. Thok. Diar. II. Rak. VIII. 382. Cf. Capitol. Maxim. 9. Sidon. exhibere alicui; nyugtalanitani. Cod. Dip.
127. Conventio dispensatoris frumentarii, Ep. 3, 6.
Pat. VI. 2. 1. aut aliqua magna parvaque regni
cuius annus incipit a. 1. Januarii.
Dispositio Ultima, Testamentum; nostri persona audeat disquescere prenomiDispensator Regius; kirdlyi szdm- vegsd intezet v. rendelkezes. Georch. H. nata sancti Mychaelis Vesprimiensis ecclesie.
tarto; sdfdr. Prise. Serv. p. 32 : Dispensa- T. II. 283. Bethl. G. lev. 9.
Disquiparantia, subst. comp.: dis -f
tor regius fuit oaconomus, qui Rationes doDispositionales, (sc. litterse) disposi- tequiparantia, differentia rerum, qua3 se inmesticas Aula3 curabat atque dispensabat.
tionem, decretmn continentes; rendelkezo vicem non aaquiparant; egyenlotlenseg.
Dispensatorium,(Infirmorum): (Du C. level. Nagy Hier.
Pazm, Dial. 373.
al. s.) tractatus, qua ratione cum aegrotantibus
Dispositionem, ordinationem
Disradicare, evellere; kitepni. Ljub.
in Nosodochiis sit procedendum ; orvosiuta- facer4e, disponere, praecipere; rendelkezni. Mon. SI. XXI. 140. an. 1441. quod plantatum
sitds. Wallaszky 193.
Ac. Com. Sopr. p. 34.
est ... disradicetur.
Dispensatorius, 3., absolvens (Du C. Dispositiuncula, brevis discriptio;
Disrobatio, (Du C.) rapina; rablds.
al. s.); felmento. Rak. On. 18. Decretum kis tervrajz. Irodt. Kozl. VII. I. p. 79.
Ljub. Mon. SI. I. 96: disrobationem piraImperatoris Dispensatorium.
Dispositiva, ae, conclusio; zdradek. ticam facientes. Batty. Leg. III. 34. an. 1309.
Dispensatrix, (Du C.) procuratrix^ Cher. Jus. Eccl. 1., 106. sunt autem solemni- Szaz. XXIV. 199. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 509.
quse dispensat; kioszto. It. dispensatrice. tates (expeditio) sequentes 1. Nomen Papae
Dissaisiare, (Du C.) (a dissaisina) posBeng. Ann. Er. Ccen. 87. victoriarum Dispen- seu rescribentis pra3mittitur 2. Narratio . . . sessione pellere; kizavarni a birtokbol.
satrix. Cf. Hieron. Qusest. Hebr. in Paralip. 8. 3. Dispositiva seu conclusio, in qua rescri- Gall, dessaisir. Uj Magy. Muz. 199. Nullus
Inscr. Murat. 968, 9.
bens men tern suam manifestat.
liber homo capiatur vel imprisonetur aut disDisperdere, tempus terere, fallere;
1. Dispositive, disponendo (Du C. al. s.); saisiatur aut utlagetur aut exuletur aut aliquo
mulatni, szorakozni; ido't elvesztegetni. dokeszitoleg. Pel. In epiph. s. IV. c. 5. modo destruatur.
Rak. On. 234. disperdere tempus.
mores horninum a sideribus causantur alio
Dissaisina, (Du G.) exturbare de posDispersa mente, temere, insane; modo dispositive.
sessione; kizavardsa birtokbol. Gall.dissaieszeveszetten. S. de Kz. Chr. II. 5. 1.
2. Dispositive, decisive, certe, explo- sissement. Uj Magy. Muz. III. 196. Recogni-
Discommunicantes
Discorte
1. Discursus
219
heret, addit subiectionem illam in omni timore

Discorte, sparsim; szetszortan. Georg. tii. . . qui in permansionem cum abdicatione
offlcii ad dexteram partem . . . qui vero neudebere esse, non solum erga Dominos bonos Sirm. I. 302. Turci discorte veniunt.
et modestos, sed etiam discolos id est miraDiscrasia, ae, Discrasio, (Du C.) in- trum v e l l e n t . . . ad posteriorem partem Palabiles.
temperies, dissolutio (SvoxQctala) ; szenve- tii retrocedant, ex lempore enim illi gravem
Discommunicantes,(Dii C.) qui cum dely, szenvedes,felbomlds. Pel. Serm. Nulla et horrendam mortis sententiam audiluri cscseteris fidelibus non communicant, nee obla- febre vel paralysi aut alio quovis morbo vel sent. Hac tamen etiam discretiva sua sentcntiones cum iis conferunt; kiild'n dldozok. discrasia fuisse molestatum Christum. Hiem. tia nihil proficiunt Judices, siquidem . . . omNagy Hier.
19. p. Pel. Serm. Anima recedere cogitur a nes posteriorem partem, sententiam mortis
Disconpare, operire; feltarni,nyitni. corpore propter intemperantiam ex discra- audire destinalis designalam, cum Judicum
stupore occupant.
It. scoprire.Rac. Mon. SI. XIII. 264. an. 1359: sione qualitatum in corpore. Aest. 76. a.
fratres minores debeant disconpare viam,
Discrassia, V. Discrasia. Pel. Pom. Discretorialis, e, honoratus; tisztell,
que vadit iuxta mururn civitatis.
L. X. T. I. Art. II. Poterat ergo ille dulcor Beng. Ann. Erem. Coenob. 286. hinc ipsum
Disconsolare, conlristare; busit, gyd- amoris et suavitas contemplationis omnem imprimis Patrem Vicarium Venerabilis Discretor. It. sconsolare. Arch. Rak. X. 8. utrum sit dolorem absorbere, qui alias ex discrassia torialis Communitas per' suos Discretos rogandum voluit.
de lempore disconsoldlni az peragalando in- corporis solet evenire.
quisitidval.
Discrecio, titulus honoris. Tkal. Mon. 1. Discretus, i, cui rerum seci-etiorum
Disconsolari, consolatione privari Civ. Zag. I. 83. an. 1313 : Petimus... discre- incumbit cura ; titkdr. It. segredario. Beng.
(Du C. disconsolatus). Kill. Symb. p. 589 : cionem vestram ... per presentes.
Ann. Er. Coenob. 341. communi voto concluu t . . . disconsolatis. el in aeterna salute peDiscredere, (Du C.) diffidere; nem sum est: Discretum Provinciaa eiusdemque
riclitantibus ovibus . . . provideamus...
hinni. Nagy Hier.
socium non ex ea natione . . . eligendum esse.
Discontare vel Escontare, pro
2. Discretus, (DuC.) titulus honoris;
Discreditare, fidem corrumpere; hifenore, usura detrahere ; kamat fejeben telt elrontani. It. discreditare. Ger. in Miss- kivdlo,igen tisztelt. Tor. Tar. 1889. p. 403.
a mecldig t. i. a kifizetesert vdrni kell credit bringen. Fabd. Monm. Evang. II. 230. discretus vir, kivalo ferfiu. Szaz. XXIV. 440.
leszdmolni. It. sconlare. Torvt. Msz.
quod hoc in passu nihil possim, prostituo me
Discrimiiiale, discrimen crinium;
Discontinuare, non continuare, inter- et gubernium terribiliter, imo notabiliter me hajnak elvdlasztdsa. Verancs. Hist. I. 312.
rumpere; nem folytatni, megszuntetni. discredito. (XXX. Daxnernel: disgratior.)
Crines a fronte discriminali facto in tenues
Pazm. Dial. 306. Pel. In parasceve s. II. c. 6. Discrete, considerate, moderate; vd- et crebras tricas colligunt. Cf. Vulg. Jesai.
Discontinuatio, (Du C.) actus inter- lasztva,itelkedve,meggondolva.Tor\lMsz. 3, 20
rumpendi; nem folytatds, felbeszakitds.
1. Discretio, praamium, donum gratuiDiscriminatim, diverse; kuldnbdzoPazm. Dial. 314. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. tum ; jutalom, borravalo. Reg. Mil. an. leg. Torvt. Msz. Cf. Varro R. R. 1, 7. 7.
P. II. 277. Causa rotunditatis in bulla eadeai 1726. p. 20. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 87.
Diseriminium, discrimen, periculum;
est et quoad membranulam aquae et quoad Georch. H. T. III. 129. Discretio jutalom 130. veszedelem. Tkal. Mon. Ep. I. 238. an. 1297.
ae'rem inclusum nempe iunctus appetitus con- Tilalmasak mindazon akar Discretio akar propfer temporis discriminia impacati.
tinuationis, aer enim aeque acaqua separatio- Douceur akar Rabatt nevezet alatt ismeretes
Discriminosus, (Du C.) discriinine
nem fugit ideoque se in rotundam figuram con- jutalmak, mellyeket a penz-siddk (uzsorasko- plenus, periculosus, anceps, dubius; veszevolvit, ha3C enim figura maxime discontinua- ddk) magoknak eleve lehuznak. Jogt. Eml. T. lyes, vdlsdgos, ketes. Obs. Jadr. 399. cum
tionem corporis prohibet.
II. 1. p. 427. ut dicti iudices a gratuitis discre- nimis discrimwosa sint guerrse Indicia. Phil.
Discontinuus, 3., non continuus; tionibus cum aggravio miseraa plebis clam Call. De reb. Vlad. 463.
nem folytonos, felbeszakitott. Pazm. Dial. praastari solitis arceri valeant.
Discrinale, (V. Dief.) ligamen crinium,
312.
2. Discretio, 1. gratia, 2. nulla propo- vitta; hajkoUl. Schlag. 1185.
Disconvenientia, iniquilas, indeco- sita conditio (Du C.); i. kimelct, 2. feltetel
Discriniare, crines discernere ; hajat
rum ; rendellenseg, illetlen dolog. It. scon- nelkul. Jdkai Magy. N^b. 565. Ki varhatna a szetvdlasztani. Pel. De S. Virg. s. II. c. 3.
venienza. Gal. inconvenance. Ger. Ungebuhr. vadasz emberektol (Wscrefa'oi,kimeletet. Karp. Sponsa capillos discriniat crinalibus vel coJogt. Eml. T. III. p. 361. in birsagiorum exactio- 7.. 306. rimankodott a baronak, hogy adja rona decorando.
*
nibus ... multas disconvenientias et illegali- meg magat discretibra es ne koczkaztassa
Discruciatio, tormenta; kinzds. Dip.
Alv. I. 160. aspeximus . . . insontem multotates . . . observatum. .. Arch. Rak. VIII. 40. ttfrsai 61et6t.
Severin. 70. Szend. Misk. Tort. III. 380, an.
3. Discretio, modestia, verecundia; rum discrutiationem.
1696. Cf. Tertull. Testim. an. 6.
Discurrere, (Du C.) colloqui, confabuszerenyseg. Szaz. IV. 681. donavi ei, quia
Discooperire, (Du C.) non tegere. deservit ad discretionem et multum laborat. lari cum aliquo; beszelgetni. Ger. diskuriren.
tegere ; nem fedni be,lefedni. Gall. de"couv4. Discretio,discrimen, distiuctio; meg- Per. Mon. SI. XVIII. 268. an. 1659. de quo ...
rir, Kronst. 1. 612. Cf. Vulg. Levit. 8, 7. Sam. kiildnboztetes. Schroer Synt. 8. Cf. Pallad. cum regnicolis nostris sat discurrebamus.
2, 6. Ruth. 3, 7.
Jul. 4, 5.
Batty. Ger. 32. Hoc vero discurso reverta5. Discretio, taciturnitas : hallgatag- mur ad nostra. Ibid. 288. Cf. Ammian. 17, 4.
Discoopertus, (Du C.) non coopertus,
incultus; nem fedett, leleplezett, durva. It. sdg. Tok. Lev. 67. azt az en discretiomra
Discurse, obiter; feliiletesen. Batty.
scoperto. Fejer IV. 2., 375. versus meridiem bizza-e ?
Ger. 23. discurse . . . non potest . . . exasuper lapidem autiquatum et discooperDiscretio bibalis et axungii, con- minari.
tum.
giarium et pecunia pro axungia ; borravalo
Discursio, sermo; beszed. Poor J.
Discophorus, i, SiGKoyogoc, disci- es kenocsdij. Ger. Trink- und Schmiergeld. Zsebsz. 7.
puli, quorum officium erat patinas portare; Beszt. Levt. Rescriptum Locumtenentiale an.
Discursive, colloquendo, in colloquio ;
dapifer (Du C.); tdnyer-, etelhordozo. 1773.
megbeszelve. Beth. G. lev. 179.
Brezny. 360. Cf. Hieron. in Daniel, praef. fin.
Discretio Vestra, titulus honorarius.
Discursivus, 3.; fogalmi, itelo, koDiscordacio,dissensio (deriv. a discor- Passim.
vetkezteto. It. discorsivo. Pazm. Dial. 30. scidare ad analogiam : recordatio); egyenetDiscretione multa, prudentia, taci- entia discursiva. Vern. Met. 12. Mathematics!
lenkedes, viszdly. Cod. Com. Zichy T. 1. turnitate adhibita ; nagy titoktartds m-ellett. (cognitiones) ex intuitibus ratiocinando eru387 : cum inter eos discordacio ac discepta- It. con discrezione. Thurdcz. 25'0. et tandem untur; Philosophies ex conceptibus et ideis
cio ... perdurasset.
omnibus, quae belli exigebat necessitas multa deducuntur. Has recenliores etiam discursiDiscordantia, discordia, discrepantia; discretione ordinatis.
vas, illas vero inluitivas appellare solent. Seveegyenetlenseg. It. scordanza. Wagn.
Discretive, discretim; kulonosen. rini 64. iudicium discursivum.
Discordiositas, discordia, clissensio; Batty. Ger. 188. cordi e s t . . . discretive
1. Discursus, argumentatio ; erveles,
egyenetlenseg, viszdly. Cod. Dip. Kar. I. quintam benedictionem attingere.
itelet. It. discorso, argomentazione. Gall, ar140., 97. tandem tamen ut omnis discordioDiscretivus, 3., dividens, discernens, gumentation. Carlow Log. 53. Discursus sive
sitatis rancor et litis materia ac fomes invi- ad libitum proponens, decidens. Lampe. Hist. argumcntatio cogitatio est judicii veritatem
dise de medio ipsorum et filiorum suorum ra- Eccl. p. 768 : Denunciant, . . . qui vellent sub- aut falsitatem determinans ex eius nexu cum
dicitus evellantur.
scribere in exilium, ad sinistram partem Pala- aliis judiciis.
28*
Dittidator
biffractio
Jbiligenciam habere
218
et volumus, quod nuHo modo illi diffidere,

Dif fractio, fractio; osszetores, torede- siti Lectoris. Cher. Jus. Eccl. I, 268. Hodie
nee verbum unum intelligere des ad ilium zes. G. Fej. T. XI. V. Un. 317. pontem in tamen passim omnes, quibus aliqua prse cseteamplius de diffidatione.
rupturis et diffractionibus reformassent.
ris adnexa est dignitas, Dignitarii dicuntur,
Diffidator, qui a fide, quam alicui polliDifida, ae, denunciatio belli; hdborii- tales sunt: Praepositus^ Decanus, Primicerius,
citus est, per litteras deficit (Du C. qui ad cer- uzenet. Ljub. Mon. SI. IV. 112. an. 1376. Lector etc.
tamen evocat); elpdrtolo. Cod. Dip. Briiss.
Difidator, a fide deficiens; hutlen, Dignitas, (DuC. 2.) titulus honorarius;
II. 12. Item quod nullus nostrum in sua di- rosszhiru. Epist. Proc. p. 6364 : ne . . . meltosdgod. Teutsch. Schulord. I. 33: Ditione permittat fieri diffidatores.
regnum . . . ab difidatoribus .. . periculum gnitatem vestram.
Diffidatoria, (litterse, epistula) fidem patiatur.
Dignoscere, cognoscere, pro comperto
Difinitoratus, (Du C. diffinitoriatus) habere ; elismerni. Marc. Chr. I. 2.
renunciantes Iittera3; huseget felmondo 'eDigustamentum, V. Degustamentum.
vel. Kov. Form. St. XXXVII. Mathise I. Ex- officium definitoris, definitoratus apud moprobratio ad Mehemet Imperalorem Turcarum nachos; ugybiroi hivatal. Beng. Ann. Erem. Verancs. VI. 805. Misi lucubratiuncularum
f. 184., 158. Eiusdem .Diffidatoria Duci et Crenob. 31. Fuit subinde eruditio viri etiam mearum quiddam ad te et ad Joannem BonaDefinitoratus honore praemiata . . .
rum tanquam digustamenta qua;dam reliqui
Communitati Venetorum.
Digestivus, digerens, concoquens; et futuri operis, quse mihi de successu rerum
Dilfidatorius, 3., fidem renuncians;
huseget felmondo. Magy. Tor. Ta>. XXIII. emesztd. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
Hungaricarum ab obitu Mathias regis conte25. Maty. kir. lev. I. 67; Cum enim copiam III. 2.
xitur.
Digestrix, facilis, aptus ad concoquenDilapidatio, actus dilapidandi; vesztelitterarum . . . legissemus, comperimus eas
getes, tekozlds,pazarlds, elfecserles.forvl.
non diffidatorias fuisse, sed communicato- dum; emeszto. Argenti 8.
Digestum, (DuC) liber quidam legalis Msz. Art. Dial. Pos. 67. Dilapidatio Borias.
Diffinare, decernere, statuere, sancire; sic dictus propter legalia prscepta, id est, ex- norum. Cf. Cod. Theod. 4., 20., 1.
cellenter Digesta : Pandektdk, romai torhatdrozni, szentesitni. Cod. Dip. Arp.
Dilapidator, prodigus, qui dilapidat; elCont. IX. 246. cum ecclesiastice moderacioni venygyiijtemeny. Ger. Pandekten. Fej. V.vesztegeto, tekozlo, pazarlo. Torvt. Msz.
omnino conveniens dinoscatur, ut, que racio- II. 412. Libri. . . sunt hi: Decretales cum Georch. H. T. III. 200. Art. Dial. Pos. 67.
nabiliter ordinata sunt et solempniter diffi- apparatu Menardi; Digestum vetus inforDilatatio, eluvies; (Du C. Dilatata, elunata, nulla imposterum refragacione possint tiatum.
vio} exundatio); dradds. Batty. Ger. 189.
vel debeant perturbari.
Digitalis, munimentum ab acuum iniuriis Crevit a principio base haebetudo et sparsa est
Diffinire, statuere, constituere, decer- digitum tuens; gyuszu. Kronst. III. 99 . auri- per dilatationem boniformis massse sarcinaj
nere, sancire (Du C. al. s.); hatdrozni. It. fabro . . .,ex parte digitalis vulgo finger- peccatricis pondere. Sensus: boni id est bodiffmire. Gall. de"finir. Cod. Dip. Arp. Cont. huet.
niformis massa opressa est eluvie peccaVII. 2. ut propler unius coarbitry vestri abDigitus, i, (Du C.) mensura longitudinis torum.
senciam nichil ordinare et diffinire voluistis et mensura geographica. Inst. Arithm. 661.
Dilate, procrastinando; halasztokepen.
in facto supradicto. Cod. Dip. Arp. Cont. III.
Digitus 12 Lineis. 1 Digitus = 4- gran, hor- Torvt. Mszt.
24-8. tractare et ordinare et diffinire possent dei in latum (mens. geog.)
Dilationalis, dilatorius, ad prorogatioomnia ad reformationem pacis facientia, que
Digladiatio, 1. pugna singularis, cer- nem pertinens, Littera dilationalis, L. pronos ipsi, si presentialiter cum ipso Rege Boe- tamen singulare, duellum, 2. luctatio ; 4. pdr- rogativa ; halaszto level. Cod. Dip. Pat. V.
mie convenissemus, ordinare et diffinire baj, karddal vivas, 2. hdrcz. 1. Bod. Hist. 221., 320. Causa prescripta partes inter easdem
possemus.
Eccl. II. 373. 2. Szamosk. I. 183 : nequa de mediantibus litteris nostris dilationalibus
Diffinitio, statutum, decretum, sententia imperio digladiatio exoriri possit. Mon. Com. ad prsedictas octavas festi beati MichaBlis Ardefmita; elhatdrozds, rendeles, hatdro- Trans. V. 24-7. an. 1604. ob disturbia digla- changeli dilative attigisset.
zat, itelet. Kat. VIII. 139. Cod. Dip. Arp.
diationes, cffides. Bek. Maros. 31.
Dilative, differendo, prorogando, proCont. VI. 41. Siquis autem hanc justanv noDigladiator, qui inter se gladio cer- crastinando ; eloddzva, halasztalva. Szek.
stram diffinitionem atlentaverit solvere. Luc. tant; karddal vivo. Bod. Hist. Eccl. II. 373. Okl. I. 227. Cod. Dip. And. V. 470. Cod. Com.
Regn. Dalm. 97. Andr. Pann. 53. V. s. PrseDigladiatoria, SB, ars palffistrina; vivo Zi. III. 48., 525 : causa.. dilative protelata.
sentialiter. WerbSczy. 9.
Dilatorie, V. Dilative. Cod. Com. Zi.
mesterseg. Szaz. XVIII. 20, ars saltus et laniDiffinitivus, 3. (Du C.) decernens, de- stica seu digladiatoria.
Vol. V. 176 : a quibus quidem octavis ... ipsa
finitivus; hatdrozo, do'nto. It. difinitivo. Gall,
Dignativus, 3., (DuC.)benignus; mel- iuramentalis depositio... ad octavas... diladefinitif. Germ, entscheidend. Cod. Dip. Arp. tovd tevo, meltato. Pel. De S. Martha s. 3. torie deventa extitisset.
Cont. VII. 10. pro eisdem abbate et Conventu
Dignicosus, 3., multa dignitate pradiDilatorium, scriptum, mandatum prodiffinitivam sententiam promulgaret. Tor. tus, dignus ; meltosdgos. Pel. Pom. L. VI. P. rogans, procrastinans ; halaszto parancsoI. Appellative exprimente eius (Marise) virtu- lat. Georch. H. T. IV. 265. Kov. Form. S. t.
Tar. 1887. p. 620.
Difiinitor, oris, 1. iudex, qui sententis dignicosam magnitudinem, commendet CXXVIII.
tiam dicit in collegio canonicorum, qui defi- earn, cum dicit: Nomen virginis. Serm. (Hiem.
Dilatorius, 3., differens,, moram texens;
nit, decernit, 2. Visitator; 1. veglegesen 14. a.)
halaszto, halogato. Tor. Tar. 1891. p. 418.
Held biro, 2, Idtogato, vizsgdlo. Cod. Dip.
Dignificare, (DuC.) dignum censere, Cf. Gaj. Dig. 44., 1., 3.
Arp. Cont. VII. 177, et in eodem ordine sit reddere; meltovd tesz, kituntet. Pel. Serm.
Dilectio Vestra, titulus in epistolis;
statutum, ut Magister ipsius, qui pro tempore Deus multis et mirabilibus honoribus digni- kedvesse'ged. An. Sc. I. 68. an. 1472: vestris
fuerit, a magislerii officio amoveri valeat a ficavit animam pre omnibus creaturis. Aest. dilectionibus mandamus Tor. Tar. 1887. p.
diffinitoribus Capituli Generalis. Batty. 69.1.
434.
Leg. III. 631. an. 14-98.
Dignificatio, cumulatio honoribus, diDilectitia, (pecunia). Pecunia in usum arDiffinitorium, i, officium visitatoris; gnatio, a3Stimatio, aglcoaiq; meltovd teves, morum sponte delata, collecta pecunia in dioff. consultatorum ; egyhdzi hatosdg, ugy- kituntetes, meltatds. Pel. Pom. In divisione lectum exercitus inserviens; toborzdsipenz.
biroi hivatal. Magy. Tor. Tar. XIII. 65.
operis: In undecimo (libro agitur) de misterio Brut. Hist. I, 134., 33 : Dilectitia pecunia
Difformis, in conveniens; egyenlotlen, multiplicis et-praecelse privilegiationis ac diqua? vero cogatur pellendis ex Europae finibus
ossze nem hangzo, mdsforma, nem Hid. gnificationis. Pel. De S. Andr. s. IV. c. 3. barbaris hostibus.
Pazm. D,al. 593.
Secunda (honorificatio) est apostolica digniDiligamen, inis, obligatio; lekoteleDifformitas, dissimilitude, diversitas ficatio.
zes. Urk. Sieb. II. 395. an. 1372. unionem...
forms; egyenlotlenseg,
mdsformasdg,
Dignilicus, 3., honore afficiens, dignus; ab . . . successoribus firmo diligamine inviohasonlatlansdg. Vern. Met. 4-1. Quodsi ho- melto. Pel. Pom. L. I. P. III. Tertium deinde labiliter rite tenendam fecerunt.
mogeneitas aut heterogeneitas rerum imprimis mysterium dignifice observationis.
Diligeiiciam habere, curam gerere;
ad earum formam sive in toto sive in partiDignitarius, aliqua dignitate ornatus; szorgoskodni. Fabr. Urk. 173. an. 1522 :
bus referatur, uniformitas aut difformitas meltosdgos, Torvt. Msz. tisztviselo'. Fej. Jur. Rectori Schole, causa unius vestis, quam Donuncupatur. Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara Lib. 525. Rak. On. 249., 15. Fej. X. 2. 513. mini Consules dederunt... ut haberet diliOfficia Dignitariorum et proventus. Prsepo- genciam cum Juvenibus fl. 4.
V.II. 513.
DiasperUs
Dicasterialis tabula
Dies animarum
213
Diasper us, panni pretiosi species (Du C.) Fabo. Monm. Evang. II. 299. ipse gloriosis- meliores aliis censebant; ketszerjobbosdiak.
It. diaspro, Jaspis; finom szovet. Szaz. XXVII. simus imperator Leopoldus M. dicasterialem Nagy Hier.
hanc resolutionem nomine suo expeditam,
683.
Dicibulum, (Du C.) nugae, fabula pueDiaspora, ad evang. ecclesiam pertinen- publica explanatione sustulit.
rilis; mendemonda. Nagy Hier. Cf. Marc.
tes dissiti loci; ev. egyhdzhoz tartozd szorDicasterialis tabula, forum iudi- Capell. 8. p. 273. Tert. adv. Valent. 20.
vdnyhelyek. Kon. Egyh. 326.
ciale ; kormdnyszek. Ker. Nap. 79.
Dicrotus, 3., Slxgorot; (DuC. dicroDicasterialista, qui in sede gubernii tum); ketszer vero, ket oldalrol vert.Eene.
Diatyposis, (Du C. mandatum) significatio, ars vel ratio imaginibus exprimendi, munere fungitur; igazgatoszeki tiszt. Torvt. Med. I. 35. pulsus dicrotus.
effingendi, oculis exponendi; szemleltetes, Msz. Molnar Patv. 51.
Dicta, ae, fors. idem quod pannus bilix;
Dicasterium, (Du C. forum iudiciale) ketnyiistos kelme. Arch. Rak. VIII. 312. Culjelzes kdpekben. Fabo. Monm. Ev. 92. Fuit
gener Michaelis Zvonarits, id quod patet ex sedes gubernii, consilia rerum publicarum ad- citra pilis equinis repleta cum operculo ex
Diatyposi ipsa, ubi se Lethenyeus generum ministrandarum; igazgatoszek, kormdny- dicta, (Dikta) Pulvinar aliud ex Dicta.
vocat Zvonaritsii. Cf. Marc. Capell. 5. p. 172. szek, fokormdnyszek. Kass. P. P. I. et. II.
Dictamen, (Du C. (povfj) 1. mandatum,
Diaulissus, (a diaulos) duplex colline- pass. Kass. Jur. Civ. Lex. 17. Molnar. Patv. 64. sententia, praeceptum, 2. dictum, vox; i. renatio; ketWs czel. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. Dicasteriorum autem generice sumptorum deles,parancsolat, 2. szo,mondat. Georch.
1. p. 208. unde si uterque oculus tune in obie- nomine veniunt tarn dicta fixae Tab jlae Judici- H. T. IV. 271. dictamine Articuli etc. Cod.
ctum minutum praesertim intenderet, vel sco- arise nempe Excelsa 7-viralis, Incl. Regia et de Delict. 313. suscepta eorum protectio
pus vel diaulissus geminus apparet et sic Districtuales, Comitatuumque Tabulae, quam etiam praeexislentium Legum dictamine
iaculatio sine confusione esse non potest.
vero alia politica, u t : Cancellaria, Consilium, pcenalis foret. Pel. Serm. Aest. 59. Z. Et reDibaptistse, Anabaptistae q. v.
Camera. Torvt. Msz.
spondens inter alia dictamina ponit hanc
Diblaterare, effutire, blaterare; kifeDicasterium Financiarum et causam.
csegni, kilocsogni. Verancs. VI. 52. Nam si Commercii Aulicum ReferendaDictamium, secus: dictamnum, dictaquid tale in mensa mea, quam multi boni fre- rius, fori aerarii etcomm. aulici relator; ud- mnus, dictamum, dictamus, diptamus; ezerjo.
quenter petunt, audivit, fcedissimo more suo vari penzes kereskedelmi ugyek elo- Ger. Diptam, Pfefferkraut. Arch. Ver. Sieb.
fecit, quod passim per compita diblaterarit. adoja. Kov. Form. St. Praef. Andreas Semsey... XXVI. 116.
Dica, (Du C.) conscriptio, connotatio, ad Exc. Dicasterium Financiarum et ComDictare, (Du C.) praescribere, iubere;
instrumentum ligneum; feljegyzes, ossze- mercii Aulicum Referendarius.
rendelni, diktdlni, szabni. It. dettare. Gall,
irds, rovds. (Auct. Batyano. Apud nos diDicasterium Juridicum, Dica- dieter. Kass. P. P. I. 292. fieri debet id, quod
care significat conscribere et ex conscriptione sterium Politicum; i.kirdlyitandcs, iuris et iustitiae dictaverit ordo. Cf. Quint.
eruere quantitatem solutionis praestandae;habet 2. kirdlyi curia. Molnar Patv. 64. Duplex Inst. 11., 3., 131.
itaque triplicem signiflcationem ; dica enim, itaque est genus Dicasteriorum, unum PoDictare iura, legem ferre; torvenyt
seu potius conscriptio est connotatio sub cen- liticum seu Politico - Oeconomicum, ut hozni. Torvt. Msz.
sum venientium, alio modo dica est ille nu- Consilium, aliud Juridicum, ut Tabula Regia.
Dictare sententiam, sententiam
merus pecorum, mensurarum a quo aliquid exi- Dicatio, census (Du C. al. s.): adorovds, ferre; iteletet mondani. Torvt. Msz.
gitur, est denique dica etiam instrumentum rovds, rovdspenz, rovatal, megadoztatds.
Dictarrius, pro: dietarius, mercenarius;
ligneum, in quo annotatur numerus obvenien- Torvt. Msz. Schwart. Scult. 125. Subiectos napszdmos. Kronst. III. 480: dictarriis,
tium vernaculo idiomate: rovds. Sciendum hie fuisse hospites istos contribution^ quam dici- hominibus metentibus feneta.
dicas has ita esse comparatas, ut pars una mus, aerario regio inferendae at illo tempore
Dictatio, actus dictandi: irds aid boapud ilium remaneat, qui exigit solutionem, nondum perpetuae, ni privilegio exemti es- csdtds, toll aid mondds. Torvt. Msz.
alia apud ilium relinquatur, qui praestat) Du C. sent, id et per se patet et vestigiis, quse hie
Dictator, dictans, qui dictat alicui aliDief. dica, dyaca : tabula, cautio, charta, ubi sequuntur, cognovi cdtem (verba sunt contra- quid, vel scriptor (DuC.); diktdlo, tollba
continetur summa debiti, rechen, kerbholtz, ctus ad quern iam saepius provocavi), si di- mondo, iro. Fej. 1. 405. Ego Anastasius,
rechentafel, kerbe, kerp. Mon. Com. I. catio, ex mandate domini regis ad territorium huius Chyrographi dictator, Crivatensis Epi567. Tor. Tar. 1893. p. 20. Batty. Leg. E. T. pervenerit. Monm. Comit. Trans. I. 185. Mo- scopus.
dus Dicationis Colonorum,
Dictatura, ae, fors. idem ac registraI. 516. et passim.
Dicalis, ad dicam pertinens; adobeli.
Dicationales tabella3, schedse centura, officium ab actis, a commentariis ; iratTorvt. Msz. Tiszt. Iras.: Dicalis conscriptio. sum impositum continentes; rovdsos mu- tdrnoki hivatal. Opin. P. II. de ordine Jud.
Dicalis contingens, taxa, pars tatvdnyok \. mutatekok, adotabelldk. Sec. III. . 2 : Prases Dictaturae et C. XXII.
rata ; kivetett jdradek. Arch. Ra"k. VIII. 117. Torvt. Msz.
Dictatus, mandatum severum (DuC. al.
dicalis contingensnek nyari fizetese.
Dicator, (Du C.) exactor dicarum. An. s.); szigoru parancs. Par. Pap.
Dicalis impositio, actus imponendae Sc. II. 142 an. 1522: dicti sunt Dicatores
Dicteria, orum, rumores; mewdeGermanis: Kerber, Hungaris : Rollo, rovds- monda. Torvt. Msz.
dicaB; ado kivetes. Szaz. VI. 598.
Dicanitium, clava, cambuca argentea, szedd. Szek. Okl. IV. 171. Kuk. Jur. I. 177. Dictionariolum, dem. ad dictionaquaa olim ante imperatores, nunc ante cardi- Numi Hung. 159.
rium; szotdracska. Rev. PI. 87.
nales praefertur; ezust buzogdny. Nagy Hier.
Dicatoratus, officium dicatoris, exactoDictiuncula, dem. ad dictio; kis beDicare, (DuC.) censere, tributa impo- ris; adoszeddi hivatal. Magy. Tor. Ta>. VIII. szed. Irodt. Kozl. VI. IV. 464. carmine aut
nere: megadoztatni. Monm. Comit. IV. 652. 39. offlcio Perceptoratus et Dicatoratus fun- dictiuncula.
Domini Regnicolse dicunt, quod Dicator Re- gentes.
Didactron, idem ac Minervale; SiSaxgius omnia perlustravit et singulos colonos
Dicatus, 3., cui tributum impositum est. TQOV; tandij. Brezny. 344. A nobis illud
dicavit, quicunque aliquid contribuere pos- V. Dicare.
ipsum salarium et didactron, quod antecessor
sent et non sunt praeter dicatos, qui possent
Dicere, intelligere; bene dicere, probe, tuus habuit, una cum singulorum benevolenaliquid dare.
recte intelligere; erteni. Prot. inq. 192: Jam tia erga te et tuos habiturus es liberalissime.
Dicarum capita V. Caput dicarum. bene dico, quod vos habetis magnum doloDidactrum, merces praeceptoris, instiSzegedi Ruhr. Pars I. p. 89 : Capita dica- rem in spatula vestra.
tutionis; tandij. Ker. Nap. 186. Walaszky
rum vulgo a Rovdsnak a nyele, fogantdja, Dicere in animas, bona mente, bono 280. et passim.
peracta decimatione Rusticis gratis reddi juben- animo dicere; lelkere mondani (lelkemre
Didasculus, i, praeceptor, doctor; tatur, vel certe per literas quietari (Math, regis mondom). End. p. 439. (Andreae II. Juramen- nito, oktato. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 546.
decretum 1481 : pro capitibus dicarum tum a 1232) 11. alie . . . ecclesie . . . reci- in didasculum prefecimus.
pient ad usum suum (sales), secundum quod
Dierista, ae, mercenarius in diem connihil exigatur.)
Dicasterialis, ad sedem gubernationis prelati eorum in animas suas dixerint.
ductus; napszdmos. Fjp. Szam. p. 386 an.
pertinens; kormdnyszeki. Arch. Rk. IX. 85.
Dicere inter se, cogitare, in animo 1438 : dieristis in prato.
volvere ; magdban gondolkodni. Prot. inq. Dies animarum, (Du. C.) dies comDicasteriales Commissiones.
memorationis omnium fidelium defunctorum ;
Dicasterialis resolutio, sententia 1823.
Dicharistse, Manichaei socii, qui se bis halottak napja. Baity. Leg. III. 304 an. 1397.
fori iudicialis; kormdnyszeki hatdrozat.
Dementatio
Denarius albus
riosum, dementem facere; orultte tenni. mos minores aequivalens, pars est floreni viTor. Tar. 1888. p. 547. Verum ecce divina cesima. Cruciferos tres continet.
iustitia ita eos dementante nostrum, ut ita
Denarius albus, Texlum v. sub Marca.
dicam, veternum derepente excutiunt. Cf. ApDenarius australis, frisaticus vel
pul. Apol. p. 527.
frisonicus. Fej. III. 367. ut de singulis manDementatio, amentia (Du C. iracun- sionibus soluerentur triginta frisatici sive dedia); driiltseg. Tort. Tar. 1888. p. 542. Unde narii australes, ex quibus commutantur duo
tandem periclitanlis populi diabolica demen- denarii pro uno frisatico.
tatio.
Denarius Banalis, bdni dendr. Cod.
Demeritorie, ex merito ; erdem sze- Dip. Arp. Cont. IV. 211. Numi Hung. 166.
rint. Nie. de Mir. 402. Deinde quod illi actus Zagrabiae, seu in monte Grecensi ac fors in
sint mali demeritorie et peccata mortalia, Verficze quoque monetatio iam sub Arpadiaprovenit ratione praecepti.
nis regibus viguit, unde frequens marcarum
Demeritum, peccatum, culpa (Du C.); ac pensarum denariorum Zagrabiensium
vetek, bun. Gall. de'me'rite. Pel. Pom. S. de seu Banalium mentio. End. p. 519. (Belae
Temp. Dom. I. Adv. s. IV. c. 2. Singulorum Ducis Libertas an. 1269.) marcas solvent in
merita et demerita omnibus paleant. (Dom. denariis banalibus dando pro qualibet
I. Adv. s. IV. c. 2.) Cod. Dip. Fam. Com. de marca quinque pensas. Tkal. Mon. Ep. II. 15.
Sztara. V. II. 353. Knauz M. E. Str. II. 736., an. 1323 : denarium banalium. . . quorum
842.
singuli valeant XII. bagatinos.
Demissitia porta, fores ductariae;
Denarius Descensualis, comiti
felvono kapu. Szamosk. III. 32. Nam et de- parochiano solvi solitum stipendium; foismissitias portas vix discusso crepusculo ca- pdnnakjdro dij. Szaz. XVI. 213.
tena funibusque laxatis nihil hostile metuentes
Denarius dimidiatus, V. Poltura.
reserare.
M. Bel. Geogr. 503. Monetae Hungaricae speDemitranslucidus, 3., sublucanus; cies s u n t . . . 5. Denarius dimidiatus. Polfelig dtldtszo. Szaz. XIV. 657.
lura, Pulgross, denarii semis, et floreni quaDemoniacus, (DuC. dasmoniacus) V. dragesima pars est.
Daemoniacus. Prot. inq. 370. CHI. Cod.Denarius domalis V. Denarius
Dip. Arp. Copt. VI. 525. Batty. Leg. III. 559. fuminalis.
Demonius, i, daemon, numen maliDenarius duplatus, Cod. Dipl. And.
gnum ; demon. It. demonio. Szamosk. II. 83. V. IV. p. 650: duplatorum denariorum
catulos Lutheri et Calvini intempestivo partu compoti Sirmiensis.
editos, demoniorum seminaria ex ttferis
Denarius exercitualis, exercitibus
enata zizania eos appellantes.
alendis inservientes monetae; katonai ado.
Demonologia, doctrina de daemoni- Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 32. Item ab eodem
bus; demontan. Szdz. XVI. 698.
tempore annuatim quelibet mansio denarios
Demonstrabilis, qui demonstrari, exercituales unum pondus in festo Sancti
probari potest; kimutathato, bizonyithato. Georgii solvere teneatur.
Severin. 39. . Vern. Log. 85. DemonstraDenarius fuminalis, fustpenz.
bilis propositio dicitur ilia, quae probationis Batty. Leg. III. 526. an. 1466: Nota Batty,
capax est et ea indiget; secus indemonstrabi- alias denarii hi fumales dici solent a fumo,
lis vocatur. Cf. Appul. Dogm. Plat. 3. p. 37. qui per caminum emittitur; vocantur etiam
Demordere, mordicus auferre (v. c. domales, cum a quavis domo fumus prodire
auriculam); leharapni. Wagn. Cf. Plin. 28., soleat.
4,, 11 ; Pers. 1., 106.
Denarius purgacionis, End. p. 463.
Demulcatio, oblectatio ; gyonyorko- (Alberti Prsepos. Libertas an. 1243): 6. si
des, elvezet. Batty. Ger. 72. peccatrices de- vero iuramentum sit inter ipsos, in eclesia b.
mulcationes.
Michaelis, archangeli iurabunt, et denarios
Denariorum collecta, nihil aliud purgacionis toilet sacerdos ecclesie memoest, teste Battyano, quam lucrum Camerae sub rate.
Carolo I. uberius declaratum ; kincstdri add.
Denarius Regalis, (DuC.) Census
Batty. Leg. T. II. 90. an. 1091 : collectores regalis, regi praestandus; kirdlyi penz. Cod.
tarn victualium, quam denariorum seu qua- Dip. Arp. Cont. VII. 471. ducentas marcas derumlibet aliarum monetarum.
nariorum Regalium cum pondere a Fano
Denarius, apud Italos: danaro ge- Abbate sancti Martini de Sacro Monte Pannoneratim : numus, pecunia; tizes, 46 krajczdr nie mutuatas.
erteku penz. Sim. Num. 11. Denarii RomaDenarius S. Petri, (Du C.) tributum
nee sunt originis. Erant argentei littera X. si- pontificiale ; Peterfiller. Ger. Peterspfennig.
gnati, horum dimidii litteram V. dicti Quina- Par. Pap. Torvt. Msz.
ra;denique dimidii horum: II. S. prsefereDenarius Turcicus, V. Asper. Bel.
bant, quod valerenl duos asses cum semisse Geog. 548. Nummi Turcici notiores sunt 1.
unde et Sestertii vocati. Et quoniam Dena- Denarius Turcicus, Asper, qui est quinquarius vetus argentum possideat valens Cr. 16. gesima imperials pars.
ergo Quinarius 8 kr. Sestercius autem 4 kr.
Denarius turpitius, Sim. Num. 43.
aequatur. Hinc apparet, quantum denarius no- Florenus Gensualis debiti valet X. Solidos, dester a prima significatione descivit, qui pri- narium unum denariorum turpitiorum.
mus erat inter argenteas monetas, nunc inter Grossus unus 12. den. turpitios 9
cupreas fere sitvilissimus. Grossi porro etFloDenarius usualis, pro vino consureni Italicae sunt cogitationis, neque ante se- mendo pendendum tributum; fogyasztdsi
cul. XIII. in usu habiti. M. Bel. Geogr. 504. dendr. Szend. Misk. tort. III. 138. an. 1503.
Monetae Hungaricae species s u n t . . . 6. Dena- post singulos cubulos vini singulos denarios,
rius seu grossus, garas, gross, Bin Grossen, qui usuales apellabantur, solvere fuissent
in Hungaria superiore sex, in inferiore 5 num- coacti.
Denticatus
205
Denarius vinensis v. viennensis, ab urbe Vindobona ita dictus. Kub. D.

Hont. III. p. 135. an. 1344. Fej. X. 1., 318.
et passim.
Denarius Zagrabiensis, V. Denarius Banalis.

Denasatus, 3., (Du C.) absque naso \
megcsonkitott orru. Fabd. Monm. Ev. II.
29. eloratos, exoculatos et denasatos infert.
Cf. Plaut. Capt. 3., 4., 72.
Denasci, defungi vita; kimulni. Szentiv.
Cur. Misc. Dec. II. P. II. p. 86. Homo esl flos
tempestive nascens, tempestive denascens.
Cf. Varro L. L. 5., 10., 21. Cass. Hem. ap.
Non. 101., 29.
Denaturare, (DuC.) natura privare,
naturam evertere ; termeszetes tulajdonsdgdtol megfosztani. Szaz. XXIX. 103.
Denatus, 3., idem ac defunctus, mortuus; elhaldlozott. Kass. P. P. I. 235. In locum denati N. N. . . . Stat. 18. substantia
denati.
Denegator, infitiator, qui negat; tagado. It. negatore. Jogt. Eml. T. III. p. 230.
Kov. Form. St. CLXXXVIII.
Dengez Dengir Beglerbeg, V.
Capitan basa. Tor. Tar. 1892. p. 435. Dengez Beglerbeg alias Capitan basa sub se
habet zanchagos sequentes in finibus maris
albi: 1. Gallipoli. 2. Galata. 3. Nicomedia etc.
Tor. Tar. 1892. p. 430. Nominatur eliam a
Turds Capitan basa.
Denigracio, actus obfuscandi, onerandi;
megterheles. Bek. Paszt. III. 356. an. 1456.
obligacionis denigracio.
1. Denigrare, (DuC. a. s.) inquinare,
diffamare, infamare, inhonestare, ignominia
afflcere; befeketitni, ocsdrolni, rdgalmazni. It. dinigrare. Gal. denigrer. anschwarzen. Fej. III. 263. Epist. Proc. P. III. p. 307.
pudore nos affecisti et faciem meam in conspectu imperatoris denigrasti. Cf. Firmic.
5., 10.
2. Denigrare, onerare ; terhelni. Bek.
Paszt. III. 356. an. 1456. si qua parcium,...
premissa pena seu obligacione denigrata
fieret.
Denitreare, nitro privare, purgare;
szikso-,natrontol megtisztitani. Kol. Cod.
15. funde in lebete terrea denitreata in leve
igne.
Denominanter, vere; igazan, nevezetesen. Urk. Sieb. II. 246. an. 1366. perpetuo possidendas Jure quoad ipsos de.nominanter pertinere nemine contradicente.
Ttenomina,re,nominare}dicere (DuC.
al. s.); kinevezni. Regul. Turin. Praet. 57.
Regio-Apostolica Maiestas me in Capitanei
Locumtenentem ad Nobilem Turmam Praetorianam Hungaricam clementissime denominare dignata est. Opin. P. I. . 2.
Denominatio, designatio, descriptio
(Du C. al. s.); kinevezes, kijeleles, elnevezes. Torvt. Msz.
Denominative, designando; nevezdleg. Torvt. Msz.
Dens, ligo (Du C. clavus ligneus vel ferreus); kapa. Kronst. III. 420.
Dens sapientise, dens tardivus; bolcseseg foga. Imre Phil. 215. denies 32, ex
quibus quatuor incisores, duo canini, octo molares, duo sapientiae denies nominantur.
Denticatus, 3., acuminatus, dentibus
praeditus, quibus pandit veritatem; fogas,
Defrucare
Deglutitio
Delegatio
203
Jur. Pr. II. 729. Defrondatio, si principales teni. Magy. Tor. Tar. XI. 110. matura delibe- rum deificatio, distantium pax, simplicium
rami talibus arboribus demantur, quae repul- ratione degestoque consilio.
simplicitas et unitorum unio.
lulare non solent, sed iis ablatis pereuht.
Deificator, Deum efficiens; istenne
Deglutitio, actus deglutiendi; lenyeles.
Szenliv. Cur. Misc. Dec. HI. P. IV. 34.
Bene Med. I. 24.
tevo, istenito. Lampe. Hist. Eccl. p. 1421
Defrucare, (Dief.) defricare; lekar1. Degradare, ad minorem gradum redu- Paulo post quamvis iterum soli Patri tribua:
czolni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
cere (Du C. al. s.) ertekben, finomsdgban nomen Dei, Pater vult adorari in spiritu, taDefructare, (Du C.) usufructu privare; leszdllitani. Kol. Cod. 41. an. 1543. F. attu- men id non facit, quia Pater sit Deificator
gyumolcsot leszedni, haszonveteltol meg- lerat albi auri marcas 28. pesetas 13. cemen- filii . . .
fosztani. Nagy Hier.
tavit more consweto et post bonam inposiDeif ormis, forma dei, deo similis, conDefter, liber fundorum feuda continens tionem excepit ultra, quam par erat grada- formis dei voluntati; isteni erzesti. Pel. Pom.
(apudTurcas). Szilady Tor. Magy. Em. II.Fugg. tum, tempore gradationis probatum habue- V. sub Christiformis. De S.Joan, s. II. c. 7.
1. Defterdar, thesaurarius. Szilady Tor. rat karat 18 finum ergo erat marcaa 21, pe- Joannes deiformior intellectu fuit magis
Magy. Tort. Eml. VIII. 345. Janiczarorum aga seta J/2, quod cum in virgas fundetur cupe- quam Petrus.
et Defterdar M. Vezerii Vicem Supplens. retque infusione degradari.
Deiformitas, confirmitas cum Deo; isSzilady Tor. Magy. Em. II. Fiigg. Defterdar;
2. Degradare, (Du C.) De pradu digni- tenkepilse'g. Pel. Serm. De anime humane
konyvvivo'. A hiiberi telekkom vek vezel6je. tatis deLcere, movere gradu, ordine, exaucto- mira dignitate et deiformitate. Aest. 9. sasMinden pasasagban volt egy ilyen, kit Timar- rare ; lefokozni, degraddlni. It. digradare. pius.
defterdarnak is nevezlek. Volt egy masikmin- Gall, degrader. Wagn.
Deiformus, 3., qui forma deum refert,
den pasasagban, kit defter-kiajaszszinak neDegradatio, (DuC.) poena, qua quis suo deo conveniens, dignus; istenes, isteni. Andr.
veztek, ez a fiscus jovedelmeir61 vezetett gradu privatur; gradu honoris privatio ; le- Pann. 243.
konyvet. A defterdaroknak is volt terjedelmes leptetes, letetel (papsdgbol kivetkeztetes).
Dei gratia, (Du C.) occurrit passim in
hub6r6k, melynek jovedelme aranyaban tar- Magy. Tor. Tar. XVI. 149. Kon. Egyh. 422. labulis hsec formula quam Reges, Ecclesiaslici,
toztak katonakal allitni ki. Neha pasai rangra Cher. Jus. Eccl. II. 264.
laici titulis suis honorariis, praeponebant; isis emelkedtek s atalan rangban a begek melDegradatorius, 3., ad degradationem ten kegyelmebol, istenkegyelmevel.JoTvl.
lett allottak. Szilady Tor. Magy. Eml. II. pertinens; lefokozdsi, elmozditdsi. Cher. Msz.
Fiigg. Defterdarnak neveztek a birodalnai Jus. Eccl. II. 386. quod a sententia depositioDeiicere, csedendo prosternere ; ledonpenziigyminisztert is, kinek arabs neve malie- nis immediate transitus ad degradationem rea- teni. Con. Max. H. an. 1565 : arbores .. .
naziri vagy a kincstar feliigyel6je. Nevez- lem sine nova sententia degradatoria fieri depascendas deijcere.
hettek regen is a defterdart egyszeruen nazir- non possit.
Deiscens, dehiscens, hians; tdtongo.
nak, mi felvigyazot jelent. Innen a magyar
Degrandinare, velut grandines iacere; Marc. Ch. II. 56 : videntes (sc. Hungari) scronepnel a hivatalnok Nazur v. Nazul neve. jegeso modjdra zuditani. Szamosk. III. 53. bes Graecorum deiscentes.
Defterdar azem, V. s. Defterdar- et desuper in tabulata et asseres, quibus BetleDeividus, (Du C.) qui Deum videt; islar; a kincstar elnoke, fonoke.
nini tegebantur, congests saxa ubertim Ger- ten Idtot Nagy Hier.
Defterdarlar, thesaurarii; kincstdr- mani degrandinare. Cf. Ovid. Fast. 4.,
Dekstra, pro : dextra. Hor. Mem. 504.
ordk. Tor. Tar. 1892. p. 431. Defterdarlar 735.
Delargari, pro : delargiri, large dare,
tres quorum primus ac supremus defterdar
Degrassari, (Dief.) a recta via aber- prsebere ; bosegesen adni. Arch. Ver. Sieb.
azem vocatur id est prseses camera seu the- rare; a helyes uttol elterni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
Delassatio, defatigatio, lassitudo ; lansaurarius, alteri duo tamquam consiliarii praa- XXVI. 116.'
sidis cameras ac prope thesaurarium in divan
Deguastare, (DuC.) devastare;elpusz- kadtsdg, elfdrasztds. Wagn.
(senatu) assident.
titani. It. guastare. Rac. Mon. SI. XIII. 181. 1. Delatio, adeptio hereditatis (Du C. al.
Defter emin, registrator librorum in an. 1357 : quilibet possit piscari. . . non de- s.); jogczim az orokosodesre. Nagy. Jus.
quibus adnotantur timariolse pagi illorum. Si- guastando hedificium. Dipl. rel. reip. Rag. 10. Trans. Sax. 79. In haareditate accurate discergnificat enim hoc vocabulum emin: redemptoDegustamentum, actus degustancli, nenda est: delatio haereditatis ab adilione,
rem vectigalium seu publicanum ut olim; adores praagustanda ; kostolo. It. pregustazione. delatio (Anfall) enim est instar tituli seu cauberlo. Tor. Tar. 1892. p. 433.
Verancs. VII. 23. De his plura nunc non scribo, sa, aditio autem (Antritt) modi vicem implet.
2. Delatio, actio, qua quis aliquid in usum
Defulcire, instruere; ellatni. Ljub. quse alioqui quamquam sint pauca, sat tamen
couimunem, commercium vits vocat (Du C. al.
Mon. SI. IV. 343. an. 1395. defulcivimus erunt pro mutates fortune degustamento.
omnes nostros paysinaticos armigeris et aliis
Dehiscentia, ae, status dehiscens; su- s.); kozforgalomba hozds. Cod. Dip. Fam.
opportunis.
lyedes, meghasadds. Brunner 26. uteri cle- Com. de Sztara V. II. 302. Bene verum foret,
quod ipse prefatas res et bona eiusdem Georgii
Defurfuratio, mutatio cutis in furfu- hiscentia.
res, porrigo ; korpa, korpdsodds, korpddDehonestatio,dehonestamentum, actus institoris . . . propter delationem false mozds. Abschuppung. Bene Med. II. 178. vel sub dehonestandi; gyaldzds. Georch. H. T. III. nete ab eodem abstulisset.
fine illorum epidermis flnditur iam in squamas 247. Kovy El. 586. Dehonestatio est delictum,
Delatorium, pro: dolatorium, dominimas, dicitur furfur, defurfuratio seu quo alterius existimatio et honor verbis vel labra; csdkdny, kapa. Cod. Dip. Arp. Cont.
exfoliatio epidermidis parva, vel separatio scripto aut illis aequivalentibus signis (pictura XI. 61: sex vomeres et quinque delatoria et
contingit in squamis majoribus, dicitur de- vel gestu) dolose laditur. Cf. Tert. Pudie. 18. sex saga.
syuamatio.
Dehonorare, (Du C.) ignominia, proDelectativus, 3., delectans vim obleDefuscatus,3.,inquinatus; bepiszkolt. bro, dedecore afficere; meggyalaz, meg- ctandi habens; gyonyorkodtetS. Pel. Pom.
Cod.Dip. Arp. V. 215. litteras non cancellatas becstelenit. It. disonorare. Gall, deshonorer. De S. Nicol. s. III. c. 6. Jugum Christi animtc
non viciatas non in aliqua sui parte defusca- Wagn. Cf. Salvian. 3. p. 106. Oros. 2., 2.
sanctas multum delectativum est. De transfig.
tas etc.
Dehonustari, (de +onus),exonerare, Dom. s. II. c. 4.
Def usio sanguinis, profusio sang, cae- exinanire; lerakni, lerakodni. Arch. Ver.
Delegare debitorem, (DuC. al. s.);
des; verontds. Szilady Tor. Magy. Eml. III. Sieb. XXVI. 116.
mast jelolni ki az adossdg kifizetesere.
13. defusio .. . hiimani sanguinis.
Dehortamentum, actus dehortandi, Comp. L. III. V. 3: Delegare est vice sua
Degamen, inis fors ab It. degagna, quod dehortatio, dissuasio; lebeszeles. Isthv. IV. 55. alium dare rcum creditori. Delegatio debiti
magnum rete denotat vel idem quod ap. Du C.
Deiactare, deiicere, destruere. V. s. nisi consentiente et stipulanti promittente dedegancia = dolium ; halo, hordo. Cod. Dip. Gayfus; lebontani.
bitore, iure perfici non polest. Cf. Ulp. Dig.
Arp. Cont. X. 101. possint et valeant venire
Deieiunatus, ieiunium frangens (Du C. 46., 2., 11; 13. Senec. Benef. 4., 11. etc.
et stare in portum cum singulis infrascriptis deienurare) ; bdjtszego. Nagy Hier.
Delegatio, legatio, missus; kikuldes,
rebus et mercacionibus Romanic scilicet coraDeificare, (Du C.) referre in deos ; is- kirendeles. It. delegazione. Kovy El. 600.
Extraordinarie vero competentia Fori enascimine, coriis domesticis et silvestribus cera el teniteni. Gall, deifier. Wagn.
Deificatio, actus referendi in Deum; is- tur 1. Ex delegatione. Jure delegandi apud
pillizariis domesticis et silveslribus ac eciam
tenites. Andr. Pann. 15. Illuminator est, splen- nos gaudent. 1. Rex pro causis legali Judice
degamine.
Degerere, concoquere; megemesz- dor perfectorum et perfectio eorum, deificato- destitutis. 2. Palatinus, in casibus metarum.
26*
Damnare
XI. 396. Scd idem Archipresbyter et Clerici
huiusmodi sententia damnabiliter vilipensa
Divina cclobrare immo, quantum in eis est,
potius profanare presumunt. Cf. Augustin.
Ep. 23.
Damnare, (Du C.) damnum inferre;
megkdrositani. Batty. Leg. T. II. 374. an.
1242: qui liberos homines .. . molestaverint
ct damnaverint.
Damnator,iudex; elitelo. Andr.Pan. 11.
Cf. Tertul. ad Nat. 1., 3. adv. Marc. 1., 7.
Sedul. Hymen. 1., 10. Firm. Math. 3., 8., 4.
Damnatus, i, (Du C.) detentus in purgatorio, in infernis; kdrhoztatott, elitelt.
Torvt. Msz.
Damnidatio, actus damni inferendi;
kdrositds. Torvt. Msz.
Damnidatio dividua, actus damni
inferendi sine mutuo consensu; kozos egyetertes nelkul tett kdrositds. Torvt. Msz.
Damnidatio individua, mutuo consensu factum damnum; kozos egyetertessel
tett kdrositds. Torvt. Msz.
Damnietas, (Du C.) damnum ; kdr,
veszteseg. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 43. nee
erit in consilio vel facto aliquis Pisanorum
qualicunque in parte utut a quoquam datnnietatem in persona aut rebus suis habeat.
Damnificare, (DuC.) nocere, damnum
inferre; kdrositani. It. dannegiare. Epist
Proc. p. 18: concedemus, ut ii, quos . . .
damnificaverint, etiam omni jure damnificatores requirere . . . possint.
Damnificatio, (Du C.) actus alicui damnum inferendi, damnum; kdrositds, kdrosodds, veszteseg. Arch. Rak. VIII. 15. person*
Isesio et. rerum damnificatio. Torvt. Msz. Pel.
(De S. Mathia s. II. c. 4.). Cod. Dip. Arp. V.
128.
Damnificator, damnum inferens.V.textum sub Damnificare. Arch. Rak. IX. 59.
Impetitor, Turbator, Damnificator. Cod. Dip.
Pat. Hung. V. 287., 448.
Damnificatus, i, (Du C.) damno affectus, damnum passus ; kdrosilott, kdrosult.
It. dannificato. Rozsny. D. 39. Torvt. Msz.
Damnitas, (Du C.) damnietas q. v.
Rac. Mon. SI. VII. 35. an. 1018 : nullam . . .
damnitatem . . . faccre.
Damnositas, vis nocendi, incommodum; kdrosulds. Pel. De S. Nicolao s. III. c.
3. Tor. Tar. 1887. p. 489.
Damnum causare, inferre, afferre;
kdrt okozni, kdrt tenni. Torvt. Msz.
Damnum emergens, damnum, quod
accidere potest, vel iam illatum est; tortenhetd v. tortent kdr. Torvt. Msz.
Damnum incompensabile, damnum, quod resarciri non potest; potolhatatlan, megterithetetlen, helyrehozhatatlan
kdr. Torvt. Msz.
Dampnabilis, (Du C.) damnandus, abominandus, abominatus; kdrhozatos, dtkos.
Cod. Dip. Arp. V. 46. Cod. Dip. Arp. Cont. III.
54. quanto gravius Hie sevus et dampnabilis
Tartarorum populus terram, quam sue subicit
servituti, intolerabilibus exactionibus opprimens...
Dampnum, damnum. Schaden. Kronst.
I. 252. I. 265.
Dampsillitas, rectius: dapsilitas =
muniflcentia, liberalitas ; bdkezuseg. Cod. Dip.
Arp. V. 183. Pro meritis subditorum Regie
Sublimitatis apicem convenit inclinare bellicis
Damula
Data
195
sudoribus dampsillitati Regalis gracie occur- Kramer. Orsz. Levt. Normal. Comerc. 1812:
rendo.
fons 49 pos. 5.1823 : f. 27. p. 17., 18.1835 :
Damula, dimin. a dama (cervus); fiatal f. 27. p. 35., 36.
ddmvad. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 38. DamuDardus, i, (Du C.) iaculum; hajitd
ddrda. Ljub. Mon. SI. XI. 189. an. 1345 :
las fcemellas. Cf. Appul. Met. 8. init.
Dancena, <R, tanacetum ; varddics. it. quelibet condura porlare d e b e a t . . . sex fortanaceto. Ger. Wurmkraut, der gemeine Rain- nitas dardos . . . X parienses.
Dare ad intelligentiam, notum fafarn. Schlag. 885.
Dancus, Daucus, (Dief.) Pastinaca cere, signiflcare alicui aliquid; tudomdsra
(Linn.); pasztindk. Arch. Ver. Sieb. XXVI. hozni, tudositani, tudtul adni. Arch. Ver.
Sieb. XXVI. 648. an. 1529. quocunque . . .
116.
Danobialis, ad fluvium Danubium si- iverint ad intelligentiam dabit mihi.
tus; dunai. Cod. Dip. Hung. And. V. 613., Dare ad maritum, (Hungarismus)
32. ita videlicet, quod medietatem eiusdem a flliam nuptum dare, connubio iungere; ferjparte danobiali seu orientali Stephano, aliam hez adni. Prot. inq. 313.
dimidietatem a parte occidental! Nicolao leDare ad pignus, pignori rem opponere, oppignorare; zdlogba adni. It. impegasset.
Dans, qui alii argentum perscribit; ki- gnare. Wagn.
dllito (valton). Cod. Camb. Merc. 11.
Dare ad scitum, certiorem facere;
Dapifer, (Du C.) minister a cyathis, po- tudtdra adni, tudositni. it. avvisare. Gall,
tionis administer, prsegustator coenffi, mensae donner avis. Monm. Comit IV. 444. diem et
administer, vocatur etiam Senescallus; asz- locum eius celebrandi per literas nostras vobis
talnok, tdlnok. Torvt. Msz. Isthv. XIII. statim ad scitum dabimus.
217.
Dare aliquid ad custodiendum,
Dapiferalis, e, ad dapiferum pertinens; deponere; gond, orizet aid adni. It. detdlnoki. Magy. Tor. Tar. IX. 122. sub conporre, Gal. deposer. Wagn.
dicionaria tavarnicali et dapiferali serviDare conflictum, confligere; megutkozni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 642. utrum
tute.
Dapiferi Regii, kir. tdlnokok. Prise. conflictum dent, ignoro.
Serv. p. 31: Dapiferi Regii erant, qui mensae
Dare disciplinam, castigare, virgis
Regise inserviebant et dapes adferebant. Sub caedere ; buntetni, megvesszozni. Prot. inq.
Coronationibus Baronum filii dapes ferebant. 204: rogavit me in secreto, quod ego darem
Vide Bek. Jus. Publ. Hung. Cap. V. p. 153. et sibi disciplinam et sic pluries verberavieam
Listhii Coniinentarium de Coronatione Maxi- Cf. 2012.
Dare harczalt, (ab hung, /tarcz^pugna)
miliani II. in fine Mantissas. Dapiferorum Magistri olim cum Rege prandebant et ideo nul- confligere; megiitkozni. Arch. Ver. Sieb.
lum Sallarium habuerunt. Lehoczky Slemmato- XXVI. 619. an. 1528 : comes cum aliquibus
graph. Part. I. p. 101. Sigism. Deer. II. art. equitibus dedit Basszanis harczalt.
Dare in fortiam, in \ires, in po13. . 5.
Dapiferorum Magister seu Da- testatem dare ; kiszolgdltatni. Ljub. Mon. SI.
piferorum regalium magister, pin- XXI. 419. an. 1452.
cerna regius princeps ; kirdlyi fdasztalnokDare in obedientiam, facultatem
mester, fdtdlnokmester,fd'etekfog6. Torvt. dare, concedere; megengedni. Prot. inq.
190 : rogaverat priorissam, quod daret sibi
Msz. Brut. Hist. VI. 177., 7.
Dapsilitas, (Du C.) Dampsilitas, libera- in obedientiam, quod posset facere omni
litas. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 256. Circum- anno (sc. velum in capite portare.)
Dare intelligi, certiorem facere; tuspecta Regum Dapsilitas licet ad notos et incognitos oppinionis bone fragrancia dilatari domdsdra adni. Bek. Paszt. III. 304. an.
1425. nostre datur intelligi serenitati.
debeat.
Dardanariatus, genus mercimonii a
Dare licentiam, potestatem facere;
dardanariis, pantopolis, qui merces maximeque engedelyt adni. Wagn.
annonam emunt, ut postea carius et iniquo
Dare per canam, (fors. canna verbemodo vendant, usitatum; uzsora kereskedes; randumcurare); botoztatni. Rac.Mon. SI. XIII.
gabona uzsora. Lzb Cod. Med. III. 76: pra> 118. an. 1351: facti fuerunt offlcialesad dancavenda quaevis monopolia . . . pracluso omni dum per canam omnes illos, qui fecerint
noxio dardanariatu.
contra ordinem laboratorum.
Dardanariatus crimen, auctio preDare pro memoria, memoriaB comtii mercium in detrimentum publicum; ga- mendare, in memoriam reducere (passim.);
bonadrdnak dlnok felszoktetese. Par. Pap. emlekezetbe hozni, emlekeztetni.
Torvt. Msz.
Dare se cognoscendum, se alicui
l.Dardanarius, i, (DuC.) seplasiarius; indicare; fel-, megismertetnimagdt.Wagn.
pantopola, mercator, qui alios pretio mercium
Dare sententiam, sententiam dicere.
aucto (imprimis grani vendendi) defraudat, in Wagn.
aliorum detrimentum merces exercens; gabna- Dare verba, contumelia afflcere ; sziuzsords, gabonadr felszokteto, gabona dalmazni, gyaldzni. Ljub. Mon. SI. XII.
csaldrd drdgitoja. Torvt. Msz. Kelem. Inst. 194. an. 1415 : dederunt verba . . . proviJur. Pr. II. 749. Prseemptio rerum promerca- soribus. Et cum tales. . . vituperose incurie
lium; in nundinis, praesertim lignearum, ut nullo modo sint supportande.
dein Emptor cariori pretio vendat. DardaDare virum filiaB, collocare flliam
narii hi amissione talium rerum 2plectendi, viro ; jerjhez adni. Wagn.
actione Fisci Comitalus vel Civitatis, /s Actor,
Data, 33, datum; kelt. It. data. Cher. Jus.
'/s delator sortitur. Cf. Ulp. Dig. 47., 11., 6. Eccl.'I. 108. Valor autem Rescript! sive iustitiae sive gratise intuitu material in eo comprePaul. ibid. 48., 19., 37.
2. Dardanarius, tabernarius: szatocs. hensaa colligitur ex tempore datae, seu diei
25*
190
Curiales decisiones
Curialitatem facere
Curritare
riaciones aut expediciones ex certis el nc- praediorum nobilium; udvari jusok, nemes- Cod. Camb. Merc. 59. In utroque autem casu,
cessariis causis... eos contigerit proficisci.
telki haszonvetelek. Torvt. Msz.
publicatio in loco, per Ediclum, alibi vero per
Curiales decisiones, sentenliae cuCurialitatem facere, cultu et ho- Currentales et Ephemerides institui ac omriae regiae; a fotorvenyszek gyakorlott ite- nore prosequi; udvarolni. Ljub. Mon. SI. IV. nes praeterea Creditores . . . ea cum declaraletei. Torvt. Msz.
4. an. 1358.
tione convocari debent.
Curialia, adi. substantivi more usurpa1. Curialiter, decenter, cum dignitate
Currentalis, cursivus. V. s. Scriptutum, res curiales, res ad curiam, h. e. aulam (Du C. comiter, humane); tisztessegesen, risticus ; futo betu. Ger. Cursiv.
regiam v. imperatoriam perlinenles; udvari embersegesen, udvariasan. Batty. Leg. III.
Currentaliter, litteras circummittendo;
dolgok, udvari ugyek. Rak. On. p. 282. 1. 274. an. 1372: curialiter incedere poterunt. korlevellel, korozve. Arch. Rak. VIII. 39.
2224. (23.): Inter has considerationes diffi- Han. Mon. Jur. H. 172. Buny. Va>. tort. II. 15. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 366. currentaliter
cillimum mihi fuerat scire, quid circa curialia
2. Curialiter, magna cum cura; gon- publicetur.
praetendendum; ignorabam Turcarum mores dosan. Batty. Leg. III. 257. an. 1370: Cu- Currentare, litteris circummissis aliet ceremonias . . .
r a e . . . cantoris incumbit... considerare cu- quem quaerere ; korozni, koroztetni, nyoCurialia jura, iura nobilium ; nemes- rialiter, quibus diebus qualiter Chorus re- mozni. Ker. Nap. 130. Torvt. Msz.
telki jusok. Torvt. Msz.
gatur.
Currentatio, litteris aliquem persequi,
Curialitor,V.CwriafeComes.Cod.Dip. queerere ; conquirendum curare ; koroztetes,
\. Curialis, magistratus curiae, officialis
curiae; biroi v. torvenyszeki szemely. It. Arp. Cont. IX. 298. Unde volumus et preci- kozhiradds. Pest. Var. Lev. Torvt. Msz. Kass.
curiale. Cod. Dip. Briiss. II. 51. Pro veslibus pimus Comiti seu Curialitori de Zobolch Ench. I. 265. Profugorum delinquenlium Currentatio.
curialium.
pro tempore constituto, quatenus . . .
2. Curialis, aulae regiae familiaris; udCuriatio, (Du C.) V. Curiacio. comitaCurrenter ire, festinare; sietni,futva
varnok. Luc. Regn. Dalm. 96. nam in supra- lus ; kiseres. Batty. Leg. T. II. 434. an. 1279. menni. Arch. Rak. IX. 385. Prouti et de pago
dictis Privil. inveniuntur subscript! Camerarius cum ad exer citus, seu curiationes . . . con- in pagum praesentes meas currenter ire deprimus 2. 3. Pincernarius, Palatinus, Cavalla- tigerit proficisci.
mando, quibus per omnes comitatus Proces1. Curiensis, e, ad officium, munus per- sus deportatis, superinscribatur.
rius, Curialis Comes, Capellanus Ducalis etc.
Curialis Comes, \. Comes curias; tinens. V. curialis vestis; hivatalos. Fjp.
Currenticius, 3., currens; folyo. Szaz.
2. comitis vices gerens; 1. udvarbiro; Szam. 224., 263. Item 500 den. pro sua vesle XXIV. 198.
%. a foispdn helyettese. Tort. Tar. 1893. p. curiensi.
1. Currere, obvenire, deberi (DuC. al.
2. Curiensis, ad curiam, familiam per- s.); jdrni. Szaz. VIII. 6. incipit illo die cur19. 1887. p. 342.
Curialis officialis, aulse regiae ofticia- tinens ; hdzbeli, csalddbeli. Pel. De S. Adalb. rere sallariatum suum.
lis ; udvari hivatalnok. It. officiale di corte. s. col. 5. Ad. iam puer monachus vocaretur a
2. Currere, valere (Du C. al. s.) PraeGall. Officier de cour. Cod. Dip. Briiss. Burg, curiensibus.
scriptio currit, praescriptio valet v. sub PraeCuriola, dimin. ad curiam; Tor. Tar.scriptio ; forgalomban, ervenyben lenni.
p. 7. confisi etiam de fide et prudentia nobilis
Francisci Zorba prefate Rglis Matis curialis 1887. p. 234.
3. Currere, pro: percurrere (DuC.al.
officialis piseti Cremniciensis . . .
Curiosiuscule, demin. a curiose; va- s.); dtfolyni. End. p. 87 : Don . . . currit
Curialis vestis, vestis forensis; hiva- lamivel kivdncsiabban. Lampe. Hist. Eccl. terram Alanorum.
talos ruha. Dienstkleid. Kronst. I. 438., 677. p. 532: Rusticus . . . curiosiuscule inquirit
4. Currere, in usu esse, versari; forCurialisare, ad allodiaturam aliquid in rem, qualenam hominum genus esset, qui galomban lenni. It. correre: cursiren; Currere facere: in usum miltere (Du C. al. s.) ;
applicare; a majorsdgi (azaz a foldesur Biblia exurunt.
Curiosum, i, res rara, inusitata ; szo- forgalomba hozni, donner cours a une monsajatkezelesealatt allo) foldhozvalamit csatolni. Pfahl. Jus. Georg. II. 76. iugerorum su- katlan dolog, ritkasdg. Sza"z. VI. 391. Tor. naie S. de Keza Chr. II. 4., 1. byzantios currere fecit.
pernatantiam ad allodiaturam applicari (cu- Tar. 1887. p. 715.
Curricula, acurruca (Dief.) fulica v.
rialisari) admittebalur.
Curirius, i, Curerius q. v. Szirm. 61.
coturnix; szdrcsa v. fiirj. Arch. Ver. Sieb.
Curialisatio fundorum, fundorum Torvt. Msz.
Curisare, pro: chorizare (Xo^qsiv) sal- XXVI. 116.
in libertatem vindicatio, relatio inter fundos
Curriculus unirotus,pabo.Text. v.
liberos ; a hdzhelyeknek szabad telkekke tare ; tdnczolni, Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
Curolopata, ae, idem ac Curopolata; sub unirotus; taliga. It. carretto. Gall,
valo tetele, folszabaditdsa, szabadtelkeudvarmester, palotamester, udvarnagy. brouette. Germ. Schubkarren.
sitese. Kass. Jur. Civ. Lex. 13.
Currifer, auriga, vector, vehicularius,
l.Curialista, ae, nobilis unius sessionis, Germ. Haushofmeister. Szirm. Hung, in Par.
qui jobbagionibus carebat; nemes teleku 32. Huic Epochge Palatini officium originem plaustrarius. V. Wozcianus; szekeres, fubirtokos, telkes v. jobbdgytalan nemes. suam debere videtur. Cum S. Stephanus dicat: varos. Kelem. Hist. Jur. PP. 47. Machinarum,
Georch. H. T. II. 245. Jogt. Eml. T. II. 1. p. se Monarchiam suam ad normam Augustorum aliarumque rerum necessariarum vecturas praeprioris et sui temporis instituisse. Jam autem stabant tdvornicorum illi,qui Curriferi (Sze355.
2. Curialista, ae, summi pontiflcis can- Imperatores occidentis suos Comites Palatii, keres) compellabantur ac in singulis Comitatibus admodum numerosi censebantur. Schlag.
cellarise minores officiales ; a pdpai kiadoi s et orientis Curolopatas suos habuerunt.
Currata, ae, (rectius: carrata): nom. a 1332. currifer; kocsis. Szaz. IV. 682.
irodai hivatalokndl Iev6 ala"rendelt tiszti
Currifer (equus), equus vectarius; koszemelyzet, abbreviatorok, iigyvedek, jegyzok. currus onus currus; kocsi-rakomdny,
kocsi-teher. Cfr. Gloss. Du Cangii s. v. car- csilo. Werboczi 195. quod equos currifeRon. Egyh. 257.
1. Curialitas, donum, quod ex liberali- rada. Cfr. opus Sigismundi Simonyi, quod in- ros et vestem potiorem mariti defuncti Dotate promanat (DuC. al. s.); bdkezu ajdn- scribitur A magyar nyelv vol. I. p. 152. Car- mina relicta illius, pro se toilet. Kronst. II. 610.
Currifex, opifex plaustrorum, carpentadek. Szaz. XVI. 604. pixidem . . . ac quasdam rata ; olfa. In cod. com. Zi. vol. III. p. 492...
casulas et ornamenta altaris necnon alias cu- quod ... ipsorum officiales et Jobagionnes... rius; kocsigydrto. Kronst. I. 741. H. 379.
manibus armatis et poteneiarys ad possessio- an. 1534. Arch. Ver. Sieb. X. 1., 177.
rialitates.
2. Curialitas, urbanitas, comitas, deco- nem ipsius magistri ladislai . . . destinatis
Curriger, rhedarius, rector equorum,
rum (Du C. al. s.); udvariassdg. It. curia- quinquaginta curratas feni sui comburri et currifer; fuvaros. Fej. I. 450. Idem in praelita. Ger. Hoflichkeit. Cod. Dip. And. V. IV. siluam . . . succidi et similiter igne cemari dio Mester habet Ecclesia terram ad sex aratra
347. acciones curialitatis. Cod. Dip. Arp.(corr. cremari) fecissenl.
et currigeros multos in eadem ac alios serCont. IV. 170. qualiter pro impensis mihi a
Currax, (Du C.) facile currens; loto- vitores.
vestra Sinceritate multiplicibus curialitatum futo, konnyen futo. Nagy Hier. Cf. Gaj. Dig.
Curriliter, curru; kocsin. Arch. Ver.
Sieb. X. 1., 466.fluvium... curriliter transel honorum insigniis condignas vobis grati- 2i., 1., 18.
arum actiones exsolverem.
Currens, litterae, quae in territorio cir- ire necesse erat.
3. Curialitas, officium aulicum; udvari cumferuntur; korlevet, futo level. Arch. Ra"k.
Curripar, Currifex q. v. Cod. Dip. Pat.
tisztseg. Thurocz. 266. Consumti sunt ideo VIII. 39. Kass. P. P. I. 29. Ker. Nap. 104.Hung. V. 166., 237.
tantae curialitatis in honore dies plurimi.
. Curritare, currere, ire; menni. Cod.
Torvt. Msz.
Curialitas beneficii, usus fructus
Currentales, Currens; koroz6 level. Dip. Arp. Cont. III. 163. excitat cordis nostri
Currualis
Currus Tavernicalis
Curulis machina
191
memoriam carnalis fidei coniuuctio, cuius sagtna, salma, sauma = sarcina) currus
2. Cursus, praesens pecuniae pretium;
cursu curritabimus, quamdiu vivimus.
sarcinis devehendis; mdzsa szeker. An. Sc, I. folyamat, drfolyam. Torvt. Msz.
Currualis, quod curru devehitur; ko- 56. an. 1435 : praeter currus magnos sum3. Cursus, us, piratica ; tengeri rabid
csin szdllitott. Tor. Ta>. 1891. p. 680. sales marios : Mazds Szeker vocatos, qui more kirdndulds. Han. Mon. Jur. V. 1. 8. an.
curruales.
antique in certis- civitatibus et locis Regni 1265 : nullus civis debeat ire in cursum et
Currule, is, curruum receptaculum ; ko- nostri Hungarian ad id specialiter deputatis, et si quis iverit, sit forbannitus in perpetuum.
csi szin. Diar. Com. II. 88. dentur Cubicula deponi et disligari solent. Schlag. 1326.
Cursus Cambialis, vicissitudines rei
decem, stabulum pro equis duodecim, culina,
Currus Tavernicalis, essedum; argentariae; pecuniae permutandse pretium;
cellarium, dispensa omnia distincta el cur- tdrszeker. Riistwagen. Orsz. Levt. Nadasdy vdltofolyam, Wechselcours. Art. D. 1840.
p. 80. Torvt. Msz.
nador 1550 kor. szamadasai.
rule pro duobus currubus.
Currulis, e (via) via pro curribus; kocsi
Currus truncatus, Carruca; taliga.
Cursus concitatior, vdgtatds. Reg.
Turm. Praet. 105. aut cursu concitatiori
(lit). It. carreggiata. Germ. Fahrweg. Verancs. Ger. Karren. Par. Pap.
VII. 150. Nam in ea Transsylvaniae plaga duae
Currus Viatorius, Currus itinera- (Trapp oder Galopp) equo vis imponi haud
poterit.
potissimum semitae suntex Moldavia in Trans- rius q. v. Diar. Com. 30.
Cursalis, pirata (Du C.); kaloz. It. corCursus concitatissimus, incitatissylvaniam: altera Oytoz, qua? Brassoviae imminet, altera Radnabania, quae Bistriciae; illaque sale, corsalo. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 78., simus cursus ; vdgtatds. Gall, carriere. Reg.
sola currulis est et nonnihil lata, haec an- 86. Nee debemus compagniam vel societatem Turm. Prffit. 107. Si equus ad cursum conaliquam cum ullo habere cursalium vel alio- citatissimum (Karriere) perducendus est.
gustissima.
Currulisatio, actus currum agendi; rum, qui sunt manifest! predones aut raubaCurtanus, i, praediorum possessor; birkocsihajtds. Pril. Abact. 89 : ilia (sc. damna) tores.
tokos, bennlako. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml.
vel sponte per currulisationem vel casu
Cursarius, Cursalis q. v.; kaloz. Cod. IX. 430. dilacerare regnum hoc a propriis
fortuito inferuntur.
Dip. Arp. Cont. XI. 507. Luc. Regn. Dalm. maxime incolis vel Curtanis.
Currus ambulatorius, currus volu- 236. nee receptabantur in suis portubus CurCurteanus, 3., ad aulam pertinens; udbilis; told kocsi. Ger. Rollwagen. Bene Pol. sarii et malefici. Kuk. Jur. I. 129. Szaz. XXIV. vari. Szaz. XV. 575.
199.
m. 53.
Curtecha, ae, chiroteca (Du C. chorCurrus Diligentise, (a Gall, diligence)
Cursitatio, (a cursitando) concursatio ; theca); keztyu. Ljub. Mon. SI. II. 42. XX pacurrus celer; gyors kocsi. Ger. Eilwagen. lotds-futds,ide-oda futds, futkosds.Qlah. ribus curtecharum.
Szilady A. Irodtort. Kozl. V. IV. 471. ut per Cod. Ep. 29. Cf. Solin. 42.
Curtile, (Du C.) praediolum ; kis birtok.
Cursive, celeriier, rapide; sebesen, Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 20. et in Celeberch
currum Diligentiae usque Sopronium defutva. G. Fej. T. XI. V. Un. 142. loca Danu- curtile indominicatum cum omnibus adiacenscendat.
Currus diligentialis, pdstakocsi. bialia, in quibus fluvius Waag cursive fluit. ciis suis. In curtili ecclesiam, vicum publiGall, diligence P. P. Besztb. Levt. an. 1794.
1. Cursor, tabellarius, is qui ad aliquid cum cum XI mansis.
Currus ferratus, ferro munitus; va- perferrendum mittitur. (Du C.); futdr. Germ.
Curtilis locus, domus rusticana praeEilbote, Kourir. Instr. Jos. II. p. 33. . 91. b) : diolo couiuncta ; udvarhely, It. cortile, Gal.
salt szeker. Arch. Rak. VIII. 358.
Currus non ferratus seu nudus, Quod extra fines Provincis, atque adeo medio courtil. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 4. Id est in
fako szeker. Germ, unbeschlagener Wagen. publici Cursus mittendum fuerit, de eo rite superiori civitate in origentali parte civitatis
Jogt. EmI. T. II. 1. p. 288: qui currum non tradito Cursor ab offlcio Postarum Reversa- ipsius curtilem locum, ubi nova ecclesia
ferratum seu nudum vulgo /ako dictum les sibi dari faciet. Cf. Nep. Milt. 4., 3. Plin. incepta est atque in inferiori civitate in occisuppeditaverit; a tali curru . . . denarios ob- Ep. 7., 12. Suet. Ner. 49. Martial. 3., 100.
dental! parte civitatis ipsius ilia curtilia loca,
tinebit.
2. Cursor, (Du C.) tacticis dicuntur, qui quae in potestate tune habuit.
Currus itineralis, vehiculum viato- aciem in proaliis antecedunt; eldl tdmado.
Curtina, ae, Cortina ; 1. aulaeum, 2. verium; utazo kocsi. Diar. Com. II. 12.
Szaz. X. 710. a mely tag negy elso embere lum ; i. fuggony, 2. vitorla. 1. Szaz. VIII.
15. curtinas de panno pro finestris. 2. Rac.
Currus Ladislai Regis, carrus; (cursor) utanuk a defensor.
Ldszlo szeker e. Kereszt. Res. Mil. 116. tanta Cursor Officinse, Juriev. Jur. Met.Mon. SI. VII. 181. ad fin. saec. XI. III. curtine
cuiusvis generis iumenlorum penuria ad ex- 47. Liquefactores Montanistici... 2-o Cur- nauticalis.
Curtis, (Du C.); birtokosi udvari tetremum enata fuit, ut cum pecudes deessent, sores Officinae (Vorlaufer und Vorlaufers
homines ipsi earum loco carros (duabus dun- Knechte qui mineras in vehiculo trusatili ad lek, majorsdg, fold. Vuch. Jur. Feud. 64.
taxat rotis constantes) impellerent; quod ve- furnum advehunt, eas cratibus imponunt, car- Curtis vero notat Curiam s. Praetorium
cum area aedificiis, villa et fundis eo pertinenhiculorum genus in perpetuam Ladislai Regis, bones sabiiciunt et scorias abvehunt.
Cursor Tabulae, accensus, apparitor; tibus. Tor. Tar. 1888. p. 69. Vita S. Steph.
communis eius calamitatis auctoris, memoriam
Currus Ladislai Regis vulgus appellavit. szolga, torvenyszeki szolga. It. cursore. 100. Fej. VIII. 118.
Currus magnus, plaustrum scalare; Gall, sergent. Germ. Laufer, Gerichtsbote. Curtisella, a?, (DuC.) cortis minor, atrium
rudas szeker. Urk. Sieb. II. 338. an. 1370. Tisztb. Ir. (Tabulae) Cursor Szolga.
minus; kis ucUar. Ljub. Mon. SI. V. 249.
1. Cursoratus, us, cursus; tanfolyam. an. 1334: pro faciendo ... murum curtiselle.
de curru magno, vulgariter rudaszeker voTeut. Schul. I. 250: Pecuniam cursoratus a
Curtulis, ad curtem pertinens ; majorcato.
Currus parvus, cui unus equus iunc- neo-advenis peregrinis Hfl. 2. solvendam.
sdgi. Cod. Dip. Arp. Cont. VI, 3. ad Holuntus erat; ajancza-szeker. (a si. ojnicza).
2. Cursoratus, us, cursoris officium ; burch tertiam partem civitatis cum vineis
Szaz. 1893., 323. et Magy. Gazd. tort, szemle szolgai tisztseg. Teut. Schul. I. 336: item XXX. et hobis XV. sine curtuli terra.
1898. 238.1. (Taganyi Ert.) Urk. Sieb. II. 338. cursoratus . ., redimatur.
Curucones, proprie milites cruce sian. 1370. de curru parvo vulgariter ayan- Cursorie, (Du C.) cursim, celeriter; ro- gnati; apud Hungaros, qui partibus Imperatothaszeker nominato.
vid uton. Tor. Tar. 1886. p. 436 : medio inris oppositi ducibus Tokoli, Rakoczi etc. pro
Currus pestilentialis,1 in quo peste ternuncii sui cwrsorfeadsuamM-temexpediti. libertate et religione pugnabant. Quibus oppo-affecti deferebantur; dogkorosok kocsija.
Cursorius, 3., ad cursum pertinens; nuntur Labancones ; kuruczok. Arch. Rak. I.
Bene Pol. 193.
fulds , . . futo. Arch. Rak. VIII. 343. Hist. 205.
Currus postarius, vehiculum publi- Nat. 42. pedes cursorii. . . Cf. Frontin. de
Curucz, Curucones. Szaz. XV. 45. S.
cum, rheda cursualis ; pdstakocsi. Ger. Dili- Colon, p. 141. Goes.
S. = Superat Soldat; V. C. = Vincit Curucz.
gence. Lzb. Cod. Med. T. II. 327 : currus poCursualis, meta currens: folgo hatdr.
Curuczonicus, 3., ad Curucones perstarius vulgo diligence.
(Du C.) Fej. III. 359. unde ad viam, qua ex tinens ; kurucz. Thok. Diar. 656. Visniczet
Currus publicse vecturse, currus villa Bana itur ad civitatem Jauriensem eundo, rendelte a f6 vezer pro subsistentia mil'ife
publicus; posta kocsi. Rak. On. 17.
pervenisset ad metam cursualem. Kub. Dip. Curuczoniczae.
Curulis machina, tormentum; dgyu.
Currus subductorius, currus, cui Hont. I. p. 158.
1. Cursus, cursus literarius; tanfolyam, Kill. Symb. p. 354: Is pompa solemni sub
equi praejuncti sunt; fogatos kocsi. Batty.
tanmenet. It. corso. Bel. Jesz. Geogr. Praef. terna 75 curulium machinarum disploLeg. T. II. 104. (Deer. Col.)
sione Cibinium.., transierat,
Currus summarius, (summarius a Cursus Geographici.
192
1. Curva
3. Custodia
Cyclus Solaris
1. Curva, ae, merelrix (Du C. curia 2.); universas dignitates Ecclesiasticas personatus
Cutaneus, 3., ad cutem pertinens; bor.
ringyo, kurva. Tor. Tar. 1882. p. 482. Be-et beneficia videlicet: Lectoratum, Cantoratum, Bene. Med. I. 36.
stia curva, via hac morere.
Custodiam ac universos Canonicatus et pra3Cute privare, flagellare; verni. Ak.
2. Curva, ec, pedum; Kon. Egyh. 285. bendas Rectoratus. Batty. Leg. HI. 62.
Ert. 1896. nov. 595.
Curva trahit; sed virga regit; pars ultima
3. Custodia, IK, (Du C.) sic monasterium
Cute redimere, vapulare; bunhodni.
pungit (pa"sztorbotrol).
suum ... vocant Franciscan!; kolostor. Batty. Batty. Leg. T. II. 58. (Lib. St. Steph). '
Curvare supercilium, truces ocu- Leg. III. 621. an. 1498 : Si vero contingat ali- Cutella, kreczige hut (kratzige Haut)
los circumferre; szemoldoket osszehuzni, quem fratrem onerosum . . . de una Custo- Dief. pruritus cutis; borviszketeg. It. prtimordul tekinteni. Roger. 317. curvatoque dia ad aliam transferri.
rito. Jucken. Schla'g. 463.
Kupercilio cum pudore insulam reintravimus.
CustodiaJis, ad custodem perlinens,
Cutellaris denarius, ad culiellum
Curvatio, actus curvandi; meggorbi- custodis Ecclesiae; or. Knauz. M. E. St. II. 155., perlinens; dezsma penz. Fej. II. 255. item
tes, meghajtds. It. curvazione. Fej. X. 2., 130. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 346.
de anseribus et gallinis cum sub cutellaribus
118. nee capitis aut genuum curvatione llli
Custodiatus, us, (DuC.) ofticium custo- denarys plenius persolvendis.
aliquam exhibuerant honestatem. Cf. Colum. dis (in ecclesia); drseg, or dlldsa, zdrdaCutellum, lege: cultellum, q. v. decifonokseg. Fej. Jur. Lib. 489. Cod. Ep. Pet. mae cultelli; dezsma. Szer. Not. p. 49: super
4., -12.
Cusi, Sim. Num. 164. Si alicubi certe in Piiz. I. 181., 203. Szilady Irodtort. Kozl. VI. Decimis sub cutello, quid hoc vocabulum sigTallerorum historia invenietur origo moderni e"vf. I. f. 86. Verancs. V. 375. ut ipse omnia nificet, ignorare me fateor inquit Szerdai
Floreni Rhen. est enim illius dimidium ; hanc beneficia ecclesiastica, utputa: prseposituras, nisi fortasse indicet animalia cuti instructa ac
igitur recensebo donee id, quod quaaro, inve- lectoratum, cantoratum, custodiatum, cano- decimari solita.
niam. Hie etiam dux Voigtius esto : Haec spe- nicatus et prsebendas . . . personis idoneis et
Cutellus, i, pro: cultellus q. v. dezsma
cies Monet* germanis Species Taller dicta cum benemeritis commendatis.
terulet. Eszt. Okm. p. 84. (Chanadinus Striexordio sui aliud nomeu sortita est. Vocabatur Custodire legeni, (Du C.) observare gon. Archiep. 1337): Sed quia ipsi Canonici
siquidem grossus nummus aut Crassus legem; torvenyt megtartani. Torvt. Msz. propter exilitatem proventuum in ipsa Ecclegrossus vel argenteus, aureus hoc est SilCustodite, caute, circumspecte, provide; sia perfrui non poterant, quia non alios prober-GuIden aut Guldiner nominabatur. Post- vigydzva. Lzb. Cod. Med. T. II. 111. custo- ventus nisi singulas duas marcas de quatuor
quam autem initio seculi XVI. eorum copia dite ignem struat. Cf. Plin. Ep. 5., 16. 3.
cutellis decimacionis Archiepiscopalis percifuisset cusa in Valle Joachimi (Joachimsthal)
Custoditus, us, custodia ; 6'rizet. Ljub. pere videbantur.
accepit uomen Talleri vel Joachimsthaler,Tha- Mon. SI. XI. 89. an. 1323.
Cutellus, (DuC.)pro: cultellus; kes. Gal.
1. Gustos, thesaurarius; kincstarto, couteau. Batty. Leg. I. 404: investiture per
iergroschen, Gulden Thaler. Denique ubi in
Germaniam recepta fuisset tamquam pro certa kincstdroSj kincstdror. Cher. Jus. Eccl. I. cutellum.
mensura Monetse Argenteae nomen accepit, 269. Thesaurarius hodie Gustos, qui res EccleCuttellifaber, cultrarius; cultrorum
opifex ; kesmuves. Szaz. XX. 797.
Imperialis Reichsgulden aut Reichsthaler suc- sia3 pretiosas conservat.
2. Custos, in scholis. V. Curator. Korcessu temporis tamen nomina haac variabant.
Cuttelusboheniicalis.cullellusboli.;
Latini eos vocant Nummos Unciales; Cu- moczb. forealisk. Ert. Bpest, 1895. p. 152. cseh kespenge. Szaz. VI. 358.
sos, Joachimicos Vallenses,l$o\iKmi Grosch
3. Custos, V. Requisilor. Recon. an. 1609.
Cyaoressa, 33, musca canicularis (Linn.)
Tolszki, Tolar, Slavi Twrdy Tollar, Hungari p. 103 : De paribus antiquorum literarum ex eblegy. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. IV.
Taller.
Conservatorio requisitarum, Custodi sive Re- 57. Canes laborant subinde infestissimis sibi
animalculis, qua3 vocantur Cyaoressae seu
1. Cusinus, i, (Du C.) consobrinus; quisitori, denarios centum.
fiunokatestver. It. cugino. Prot. inq. 311. 4. Custos, sign am divisionis; Corp. Gram. caninae muscae.
LIX.
122. Vocis pars ad alteram lineam reservata
Cyathus porcellaneus, scutella
2. Cusinus, (Du C.) cussinus: Kussen notatur custode seu signo divisionis, sic.
murrhina; porczelldn kdvescsesze, pohdr.
(Kiissen, Kissen) culcita, pulvinar Dief,; vdn5. Custos, ecclesiarcha; orkanonok. Arch. Rak. VIII. 335. Sine patinulis Cyathi
Konek Egyh. 304.
kos. Germ. Kopfkissen. Schla'g. 1147.
porcellanei pro sorbendo Cave Nro. 10.
Cusio, actus cudendi, actus monetam cuCustos bibliothecse, a bibliotheca;
Cyatuni, cyathus; pohdr. Trinkschaldendi; veres, pdnzveres. Ger. das Miinzen, konyvtdrdr. Irodt. Kpzl. VI. IV. 447.
chen, Becher. Kronst. I. 272.
Pragen ; veret. Epist. Proc. 103. Verancs. V.
Custos canonicus, thesaurarius caCycladare, circumdare, vestire; korul168. coronati venetse cusionis. Kol. Cod. pituli; orkanonok. Torvt. Msz. Tkal. Mon. venni. Ke. Or. Zrin. D. 3., 3 : Apostolico
Ep. II. 96.
41., SS.CL Cod. Theodos. 11., 16., 13.
cycladata paludamento Hungaria. Cf. Suet.
Cusire, (Du C.) suere, consuere; varrni, Custos capitularis, Custos canoni- Calig. 52.
osszevarrni. It. cucire. Prot."inq. 233 : sepe cus q. v.; kdptalanbeli kincstarto orkanoCyclobori vox, Stentore vocalior;
rogabat earn, quod ego cusirem Mpetiarem nok. Torvt. Msz.
jo szavattyus. Par. Pap.
sibi vestes suas.
Custos kokyne, qui prseest culinrc,
1. Cyclopicus, immanis, vastus; oridsi,
Cusor, qui cudit monetam; penzverd. prsefectus rei culinarjse; kouyhafelugyelo. roppant, ektelen. Zilahi ref. koll. Ert. 1894/5.
CCXX. Absint in omni locoetclamores CycloGer. Miinzer. Numi Hung. 166. Art. Dit. Pos. Kuauz M. E. Str. I. 603.
12. Cusores falsarum Monetarum. Kol. Cod. Custos fodinalis, qui fodinarum cu- pici. Lampe Hist. Eccl. p. 277.
ram gerit; bdnyaor. Torvt. Msz.
41. an. 1543. Cf. Cod. Just. 10., 64.
2. Cyclopicus, 3., superbus, contumax.
Cusoria, as, moneta; penzverd hdz. Custos lagenarum, qui lagenarum ad Can. Ecc. I. Cyclopica drugia.
Magy. Tor. Tar. XX. 288. nagybanyai Cu- evitandas omnes fraudes, curam habebat; paCyclus, i, (DuC.) xvx).oq: circulus; kdr.
soria.
laczk dr. Batty. Leg. T. II. 221. (Deer. Col.) fordulat. Curios Misc. 431. Cycli et Period!
Cussinum, Cussinus, (Du C.) cervi- unum formatorem et custodem lagenarum. vocantur cert! annorum Numeri in orbem reCustrix, (Du C.) 1. Offlcium seu dignitas deuntes.
cal, pulvinus; vdnkos. Gall, coussin. Kissen,
Polster. Kronst. I. 224. Pel. Pom. In nat. in Monasteras femmarflm ul Custodis in viCyclus -Epactarum, Szentiv. Cur.
Dom. s. II. c. 6. Filius pastoris nascitur et, rilibus, cui scilicet incumbebat ecclesis cura, Misc. Dec. III. P. IX. 287. Porro Cyclus.
ei cussinus substernitur. Knauz. M. E. Str. 2. abbatissa ; 4. foor, 2. fodrapdcza feje- Epactarum est earundem revolutio ab unidelemno. Nagy Hier.
I. 119., 138.
late usque ad XXX. numerum et ab hoc rurCutaceus, 3., cutis formam, naturam sum ad unitalem.
Cussus, us, ictus, cussus gladii, (Du C.
al. s.); kardcsapds. Cod. Dip. Arp. V.habens; szij-, bor-. Szentiv. Cur. Misc. Dec. Cyclus Lunaris DecennovenaIII. P. II. 163 Tinea piscis... pro dentibus lis. Szentiv. Cur. Misc. HI. P..IX. 286. Cyclus
205.
1. Custodia, 33, (Du C. 6.) theca; bori- serrata ossa ex ulroque oris latere dependen- Lunaris Decennovenalis est revolutio Nutek. Gall, cuslode. Szered. Ser. Episc. 187. tias et appendices cutaceas, rotundas et meri annorum 19 ab 1. usque ad 19. qua rean. 1525. Corporale cum pulcherrima pala sive breves.
volutione absoluta iterum ad unitatem reditur.
Cutambulus, 3., bdratka. Gros. H.
Cyclus Solaris, Liters Dominicales.
custodia. Par. Pap.
2. Custodia, a?, offlcium, dignitas Custo- Ph. I. 156 : Vermes sub cute animantium ena- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. IX. 288. Cyclus
Solaris seu Literarum Dominicalium est
dis Ecclesiastic! (DuC.). Kov. Form. St. 583. scuntur, unde Cutambuli vocitantur.
Cyclotretus rhombus
Cynodia mala
Czlgara
193
intervallum 28 annorum, quo evoluto Literae clpes cum suis cynocephaliis .. . cadaveri- 566. Item unum czaprag ex veluto auralo ad
Dominicales Calendario apposite redeunt bus vescentes.
dorsum equi.
eodem ordine, quo antea et ad easdem FeCynodia mala, metathesis pro CydoCzarea, ae, uxor Czari, imperatrix Mosnia ; birsalma. Ger. Quitte. Maty. 161.
cuarum; czdrne. Rak. On. 208. I. 2526.
rias.
Cyclotretus rhombus; dtfurt ruta.
Cynologia, doctrina de canibus; ku- (26.): Praevidebam ego moram meam cum
tydkrol szolo tan, kutya termeszetrajza. Czarea inutilem et fors rebus meis praeBarczay.
Cyder, vinum melinum; almabor. It. fop. Anthr.
judiciosam eventuram ... p. 208. 1. 3031.
sidro. Gal. cidre. BenePol. 120. paratur vinum
Cynosura, ae, regula, norma, lex, linea; (30.): . . . Czarea magnum mihi humanitate
etiam e pomis . . . cyder dicitur.
zsinormertek, szabdly, vezerfonaL Kass. exlrinseca et civili agendi modo demonstrabat
1. Cyffra, cifira, signa,figuraelitterarum P. P. I. 229. Quod ipsum pro cynosura et affectum.
(arcanae); (titkos) irds, betu. It. cifera, norma in occursuris casibus stride obserCzareus, 3., Czari, ad Czarum pertinens,
cifra. Cod. Alv. I, 314. Informatio Generoso vanda eidem Tabula? Districtuali hisce inti- imperatorius, caesareus; czdri. Arch. Rak. II.
Regiae Maiestatis Poloni ablegato in cyffris matur.
575. mediationis Czareae Rak. On. II. p. 203.
data in arce Striensi die 17. Junii. Anno
Cyppus, V. Cippus. Kass. Jur. Civ. Lex. 1. 1920 Czareus exercitus.
1686.
13. Cod. Ep. Pet. Paz. 1.147.Cumiuxta rescriCzarus, i, a Caesare, imperator Russian,
2. Cyfra, zero^mera cifra; zerus. Ger. eine ptum Csataiensium, querulans coram tribus Moscoviae; czar. It., gall., germ. czar. Arch.
Null. Chr. Monac. 64: Eodem tempore cum Judicibus in facie loci pro legato matris sorori Rak. II. 128. Beng. Ann. Er. Ccen. 444. MpsKarolus puer Bude resideret quasi cyfra etc. suae extradando accusatus fuerit et propter chorum Czaro. Dip. Alv. I. 83., 312. Rak. On.
Cyganicus, 3., Zingarus; czigdny. satisfaction em non praestitam inclusionem quo- p. 170.1. 56.
Pel. Pom. De S. Thoma s. IV. c. 2. Propter que cyppi subiverit.
Czassa, ae, patina; tdlcza. It. tazza. Ger.
fldem cyganicam non est melior quam hunCyribotron, V. Ciribotrus. M. Bel. Tasse. Tor. Tar. 1888. p. 566. Item est una
garica vel romana.
Prodr. 175. Istis quas retulimus Cyribotron czassa argentea, in qua est horrologium
Cyganus, Cingarus; czigdny. Pel. vulgo Zyrifandel (Cyribotri) optimo iure parvum argenteum.
Pom. De S. Thoma s. IV. c. 2.
Czausius, V. Chausius, Ciausus;
possis accensere.
Cygniger, Cygnum gerens, colens. TexCyrillicse Iittera3, (a slav. kyriliza) csausz. Verancs. Hist. I. 168. Supervenit
tum v. sub ciniger.
vetus scribendi genus Slavorum ; cyrill betu. marsalcus cum quodam czauszio . . . AdCylindrulus; szivar. Kov. Oec. 39: Tor. Tar. 1891. p. 536.
juncti sunt chausii duo I. 166. Caesar honoNicotianae . . . usus eius in eo est positus,
Cyrographum, Chyrographum; kez- ris gratia praemisit aliquot Sandiacos et Czauquod folia scissa, vel in cylindrulos convo- irat. Hor. Mem. 125. Cyrographa ad lineam sios officiates suos.
luta (Cigarren^ fumigation!... destinentur.
rectam facta chartae partitae audiunt. Szaz.
Czausz bassi; a koveteknek, a SulCylis, tilia ; hdrsfa. Urk. Sieb. II. 260. VII. 622. Fej. V. III. 425.
tan meghitt embereinek fonoke. Tor. Tar.
an. 1366. sub una arbore cylis vulgariter
Cyrotheca, Chirotheca, manica; keztyu. 1892. p. 431. Czausz bassi, omnium cziausihas fa vocata.
Cod. Dip Arp. Cont. I. 40. inter quae cophiam orum supremus, quorum numerus implet 5000,
Cymada, ae, vestis sacerdotalis; szdr- pectoralemque crucem et annulum et duo pa- tamquam nobiles ac aulici imperatoris loco
nyas-, lebruha. Nagy Hier.
ria cyrothecarum, tria vero solearum, unum commissariorum in arduis negotiis hue illue
Cymbalare, i, (a cymbius: fornix, con- vero par pall.i, caligarum. Kronst. I. 429.
tractare miltuntur. Pra3terea et in officio legacameratio) munimentum ab acus iniuriis digiCyrothecarius, i, digitalium opifex; tionis ad reges et principes christianorum
tum tuens : gyuszu. Barczay.
keztyus. Urk. Sieb. II. 451. an. 1386. cy- mitti solent.
Cymbalmum, i, a voc. cymbalum rothecariorum fraternitas.
Czaygbarterius, V. Czaikvarterius.
sed alia significalione, organum fldibus 33reis
Cyrratus, cirris praeditus; rojtos. Tau- Szilady Tor. Magy. Eml. HI. 472. Artelleriae
plectro percutendis ; czimbalom. It. cimbalo. rin. Staurom. I. 226. Engel. Mon. Ung. 1809. magisier generalis... 1. Czaygbarterius ...
Gall, cymbale. Germ. Cymbel. Szirm. Hung, in cyrrata caterva Omni ex parte subit.
2. Bombardarii 100.
Par. 63. Caeterum amantissima est Hungaris
Czecha, V. Ceha. Zunft. Kronst. I. 174.
Cyrulicus character, Cyrillicae
Musica zingaris cymbal-mo secundante fldi- litterae ; czirillbetu. Bel.. Geogr. 553.
Czechum, societas alias Ceha. Fjp.
bus canentibus.
Cystis, pustula, bullula, vesicula a gr. Szam. k. 85. 291: Pro interfecto ... fidejusCymbolus, 3., (Du C.) Videtur error xtiariq (zacsko), lumoris genus; holyag. serant K. H . . . . pro czecho-.
lypi esse pro symbolicus. Cod. Evang. V. Bene. Med. I. 48.1. 305. sicgenerantur pus et Czeepth ferrata, pertica, flagellum
III. p. 308: praesertim autem displicet mihi alia liquida morbosa, excrescentiae variae, cy- frugum granis exculiendis; csep. Szaz. VI.
ilia cousuetudo cymbalo., quam non fuisse stides, calculi, vermes.
289.
Czellalii, latrones in Asia. Tor. Tar.
talem veteri ecclesiae certum est. Pendet auCzaf f ragh,fimbriae,tegumentum; czaftem haec quaestio ex aliis duabus de oblatione rag, takaro. Franse, Decke. Thok. Diar. II. 1892. p. 430. Daut passa geueralis contra
326. Unum czaffragh attritum cum aureis czellalii.
et mutatione panis.
Cymbula, dem. ad cymba; kis csonak. floribus ex panno Anglicano fl. 15. p. 331.
Czendell, sindon, tela pretiosa; czindelCzaffragh seu tegumentum fllis aureis et tafotta. Germ. Zindeltaffet. Vect. Ref. D. 2 :
Rak. On. 219. Cf. Plin. Ep. 8., 20., 7.
Cymelium, i, (Du C.) xeiîjhov, the- argenteis floribus elevatis consutum Turcici Petia Czendell.
saurus ; kincs, drdgasdgok, egyhdzi kincs. operis, materia crerulea subductum. Passim.
Czeza, ae, pocillum ansatum; csesze. Tor.
Beng. Ann. Er. Caenob. Praef. sola gratia clarus
Czaikvarterius, i, a. Germ. Zeugwar- Tar. 1889. p. 190. parvam cupam deauratam
et virtutum cymeliis dives fieri praeelegeras. ter, custos armorum, armamentarii; fegyver- cuius tectura est admodum czeze.
Cymerarius, pictor insignium; czi- 6r, hadszertdr ore. Arch. Rak. VIII. 156.
Czezair beglerbeg; caesariai kormerfesto. Sopr. 0. I. 237.
Czajberterius, V. Czaikvarterius. manyzo. Tor. Tar. 1892. p. 433. Czezair
Cymeterium, (Du C.) cimiterium, coe- Arch. Rak. VIII. 405. Dominus Czajberterius beglerbeg habitat in Algeria, zanchagos hamelerium, sepulcretum; temeto. Cod. Dip.Joannes Georgius Eck.
bet 6.
Arp. V. 52.
Czapa, corium nigrum; czapa. Gall, chaCziausius, Chiausius, ChiauCymmereus,
3., caliginosus:
grin. Vect. Ref. C. De una cute Czapa. Thok. zius. V. Chausius. Tor. Ta>. 1881. p. 317.
1
H <P eg nsiftaff ixavs fia&vgpoov QxeccvoTo Diar. II. 385. Quinque enses cum czapa obCzigali Oglu, V. s. Capitan basa;
Kifj.(JiQio)v dvfywv 6rjft6<; re no- ducti argentati fl. 90. Quinque frameae dete- tengernagy. Tor. Tar. 1892. p. 430.
xal v<p&% xfxakvftftevoi.
[Xio re riores cum czapa obductae deargentatae fl. 45.
Cziganus, V. Faraho, Zingarus; cziHorn. Od.XI. 14.; sotet. Cod. Dip. Pet. Paz.Unum magnum pallos cum czapa obductum gdny. It. zingano, zingaro, zinghero. Gall,
I. 6. eos qui hactenus in eis scribendo illu- deargentatum fl. 18. Tor. Tar. XX. 179: zingari. Germ. Zigeuner. Bel. Geogr. 496.
Advenis in solo Hungarico adnumerantur
strandis operam impenderunt, cymmereas nigro corio czopa dicto.
lenebras eis potius offudisse, quam lucis aut
Czapa, ae, poculum parvum. Magy. Tor. Grseci, Judaei, atque Zingani seu Czigani incertae originis.
Tar. XX. 171.
splendoris quidpiam adtulisse.
Czigara, lege: Czigaia, attributum ovium,
Czaprag, stragulum elegantius; csotdr,
Cynocephalium, gr. xwog x<pa).t},
caput eanis ; kutyafej:Pe]. IV. 1. 239. prin- loterito. Ger. Schabracke. Tor. Tar. 1888. p. quae in conflniis versus Serviam sitis Iana3
25
194
Czlklni
excellentis causa nutriebantur; nomen forte

a Czingaris eis inditum, quum in capite nigri
caeterum vellere albi coloris vestirentur. Wallaszky 393. ovis czigara, lana czigara.
Czikini, Zechini, Ducati Veneti. Num.
Hung. 152.
Czinegus, i, pro: chirurgus: sebesz.
Arch. Ver.' Sieb. V. VIII. 1. p. 89. Medicos,
Czinegos, Procuratores.
Czipo,-onis, panis siligineus; czipo. Haz.
Okl. 406. an. 1443: teneantur persolvere duos
tortos panes et unum cziponem.
Czokolada, ae, V. Chocolata. Szentiv.
Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 264. Cui (Gaffe) tamen aequiparatur imo a multis et praefertur
potus Czokoladae veteribus et ille incognitus iam vero passim praesertim apud Italos 9t
Hispanos frequens et valde usitatus.
Czotta
Damnabiliter
Czotta, 33, (a Germ. Zotte) flmbria; bojt, Czurbacziler, duces, centuriones apud
rojt, furt. Sz6k. Okl. I. 171. in superior}, Turcas; szdzados. Tor. Tar. 1892. p. 431.
partibus eiusdem Clipei. Super ipso quoque
Czyganus, zingarus; czigdny. ZigeuClipeo depicta est Galea, cum Czottis flavei ner, Kronst. I. 85.
seu celestini et fulvi seu aurei colorum.
Czymer, fasciculus; koteg. Tor. Tar.
Czuikisz, e flbris Corchori capsularis 1889. p. 190. pelles sobelinas cum uno czy(Linn.) textus pannus; jutalen rostbol ke- mer, continens numera quadraginta ...
sziilt kelme. (Meiszner) Jute. Vect. Ref. C. 2:
Czypo, Czyppo, Czypum, parvus
De una petia czuikisz Misnensis.
panis siligineus; czipo. Kronst. II. 412., 418:
Czuilich, tete species, pannus bilix; pro czypo a pistore 421., 446., 448., 458.,
bilix; ketnyustu. Par. Pap. Germ. Zwillich. 677.
Thok. Diar. II. 353. Item pro theca pulvinaria Czyrotecse, digitalia; keztyu. Quel.
unum frustum telae vulgo czuilich dicta3 Xr. Sieb. 1. 172. an. 1494.
15.
Czysma, czisma, schisma, ocrea hunCzukarum, Czwkarum, Saccha- garica ; csizma. Kronst. II. 217. an. 1530:
rum; czukor. Kronst. II. 172. an. 1529. Quel. schisma paria 4. et. 219., 222., 349., 417.,
Sicb. I. 186. an. 1495. nuntiis imperatoris 420.
Thurcorum Czwkarum.
D
Da camera, aerarium, flscus, ex aerario; facit, 1. Surdum, ut non audiat, 2. Facit Cae- nis nobilibus; uri asszonyoknaptdra.Szaz.
dllampenztdrbol. Szaz. IV. 686. pro quibus cum, ne videat. Cf. Firm. Math. 3., 6. Sulpic. XIII. 87.
Damasca, 33, linteum Damascenum; ha(florenis) dederunt litteras ad banchum de fu- Sev. Vir. S. Mart. 18.
Dsemonicola, ae, (Du C.) cultor daemo- bos v. sdvolyos szovet. Thok. Diar. II. 326.
charis in Urbe, ut Reverendissimo domino meo
Octo frusta Damascae antiquae et parvum
hyppolito estensi solverent fl. duo milia da num ; ordogimddo. Nagy Hier.
Dsemonion, onis, genius; szellem. valet, pro obductione lecti fl. 4.
camera et sic misi.
Damascena, ae, (Du C.) Damasca.
Dabilis, (Du C.) qui datur, existit, esse Vern. Phil. Mor. 47. Dum Socrates se prorsus
potesl; leheto. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. nihil scire asseverat, imo omne scire contem- Magy. Tor. Tar. XX. 177. Damascena alba
P. X. 73.
nit, omnemque quoque scientiam ceu logicam ulnarum 16. Cod. Dip. Briiss. IV. 261.
Damascenus, 3., erosus chrysulca,
Dacia, 33, dacium, portorium, vecti- destinationem effatorum Daemonionis. Cf.
aqua forti vel flamma, ferrum discretum auro
gal; vdm. Fjp. Szam. 621. an. 1423. Cod. Tertul. Apol. 32.
Dip. Arp. Cont. X. 101: solvant. . . daciam
D8emonomagia,ae, dsemonoma- vel argento, floribus sculptis ornatum; docommuni. Fej. VI. 31., 33. vinum . . . dacium gus, pokoli buveszet, pokolbuvesz, Nagy moczki, hobos aczelu. Arch. Rak. VIII. 353.
Culter Turcicus Damascenus cum manubrio
solveret.
Hier.
Daciarius, i, (Du C. datiarius) vectiDsemonomania, 33, furor a damone nigro. Szamosk. II. 194: adiunxerat... sigalis; adofizetd. Ljub. Mon. SI. V. 41. an. exagitati; ordongosse'g. Bene Med. V. 360. cam . . . damasceni ferri elegantissimam.
1404.
Saepe monomania versatur circa repraesentaDamascinus, 3., ad bombycinum pan1. Dacio, onis, (Du C.) mulcta ; birsdg. tiones erroneas de religione et cultu Dei, vo- num operis damasceni pertinens: damaczk.
Schwart. Scult. 152. signanter in birsagiorum catur monomania religiosa, superstitiosa, cuius Tor. Tar. 1887. p. 190. de purpura rubea
ac mulctarum seu dacionum reception! species est daemonomania. obsessio dia- Damascina.
bolica.
bus. Engel. Mon. Ungr. p. 24.
Damascus, i, (Du C.) pannus Damasce2. Dacio, actus dandi. V. s. ConcambiDagessatus, 3., duplicatus; kettozte- nus, floribus ornatus. It. damasco, damasto.
tett. Corp. Gram. 653. sive ^ et hoc quidem Inst. Arithm. 194. Fr. Lib. Rat. II. 151., 163.
lium; adds.
Dactylium, digitale; . . . gyiiszu. It. aeque non Dagessatum atque Dagessatum I. 80. de damasco ulnas duas pro disponenda
ditale. Ger. Fingerhut.. . Bel. Cell. 816.
ut et K Grsscum per K. efferendum.
una ioppa Regie Maiestatis.
Dad Ded, avus, senior; ded. It. avolo,
Dago, lege : dagon (a hebr. dagon, dagDamaskinum, i, Damaskus, V.
avo. Germ. Grossvater. Rac. Mon. St. VI. 6. piscis), deus falsus Philisteorum forma semi- damascus. Tor. Tar. 1887. p. 185. Dalmatica
an. 1062. Luc. Regn. Dalm. 96. nam in supra- piscis et semi hominis. Rak. On. 75. sic vode camucato seu Damaskino albo. 1889. p.
dictis Privil. inveniuntur subscripti Camera- lunt tecum unire Belial et arcam tuam depo- 377.
rius 2., 3. Pincernarius . . . Duornich sive nunt in fanum Dago.
Damaslium, Damaslya, V. DamaCurialis, Dad sive Ded avus vel senior et
Dalamana, ae, amiculum hungaricum scus. Kronst. I. 215. et 38.
similia, qui Croatorum Regibus in usu fuere. pellibus ornatum ; dolmdny. ein langer Rock.
Damicella, ae, (Du C.) ab ital. DamiDada, ae, donatio, cessio (Du C.); ado- Kronst. 1. 21.
gella: puella nobilis ; kisasszony. Gall, demany. Ljub. Mon. SI. IX. 151. an. 1411:
Dalmatiea, (Du C.) limbis ornatum pal- moiselle. Ac. Com. Sopr. p. 202: Uxor Palaquod nostra dominatio possit dicte commu- lium sacerdotum, ita dicta a Dalmatia, ubi pri- tini cum Damicellarum Prefecta.
nitati ponere dadam nee imprestitam.
mum usu invaluit; dolma, kamoka, miseDamma, (Dief.) Mus Gricetus (Linn.)
Dsedaleum remigium, sebesseg. ruha, dalmatica. Par. Pap. Cod. Dip. Arp. (Du C. al. s.); horcsog. Ger. Hamster. Arch.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 120. Dae- Conl. I. 39. Arch. Rak. VIII. 314. Dependen- Ver. Sieb. XXVI. 116.
daleum remigium. Usurpatur pro celeri- tise pro Dalmatica.'
Dammaleon, secus: daphnelaeon (Dief.)
tate.
Dalmatizare, incolas Dalmatiae imitari, oleum laureum ; baberolaj. Arch. Ver. Sieb.
Daemon, (DuC.) a gr. 6ain<ov, apud sequi, eorum more vivere, facere; dalmd- XXVI. 116.
Christianos spiritus malignus, hominum se- cziaiakat kovetni, utanozni, velok tarDamnabilis, (Du C.) damnandus, exiductor et vexator; ordog. It. demonio. S. de tani vmiben. Luc. Regn. Dalm. 272. In Croa- tialis ; kdrhoztatando. Kuk. Jur. III. 26. inKeza Chr. Prooem. Orosius ex daemonibus ticis autem maritimis Civitatibus, quae ex Privi- ordinata quadam et damnabili consuetudine.
incubis Hungaros asseruit generatos. Cf. La- legiis ad instar Dalmaticarum consequutis, Cf. Trebell. XXX. Tyrann. 17. Salvian. 6. Sictant. 2., U. Tertul. Apol. 22.
Dalmatizabant, iurisdictionem antiquam don. Ep. 6., 1.
Dsemoniacus, 3., (Du C.) obsessus, exercere volebant.
Damnabilitas, (Du C.) quod reprehenexagitatus a diabolo, daemonio; malignus, noDama, 33, domina nobilis; ddma, ur- sione, obiurgatione dignum est; kdrhoztaxius; drddngSs. It. demoniaco. Beng. Ann. holgy. Tor. Tar. 1887. p. 112. In qua (ccena) tando dolog. Wallaszky 308.
Er. Coenob. 120. Kaprinai. Eloq. I. 165. Dae-vix non totius urbis Damae comparuerunt.
Damnabiliter, (Du C.) damnatione dimoniacus est flgura peccatoris, quern daemon
Dama-Kalendarium, fasti pro femi- gne; kdrhoztatandoan. Cod. Dip. Arp. Cont.
196
Dataria
Dativus Tutor
De piano
mensis et anni adpositi. DuC. Fam. Soos adando. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 142. trescaetero kivanom. Kass. P. P. II. 138. qui de
Sec. 14. a data prsesentium.
marcas dedero monete currentis in provincia cetero maneo ... benevole addiclus.
Dataria, ae, (Du C.) conclave rationa- et qui in Kedhel fuerint acceptabiles et daDe capite ad caput, quum certamine
rium, tabularium pontificis; papa irohdza, tiuj, extunc mansus meus ad me et heredes singular! congrediens ipse parti adversae tradatdria. Torvt. Msz. Cher. Jus. Eccl. I. 214. meos libere revertetur.
didit signum duelli; szemelyesen. Hajnik.
Dataria etymon habet a barbara voce datare
Dativus Tutor, (Du C.) constitutus tut.; Perjog 264.
idest diem mensis et anni apponere. Dicitur rendelt gydm. Werbflczy 230.
De die in diem, in dies, dicitur lamen
autem illud Tribunal, in quo Pontifex gratias
Dato, Data vel Datum; kelt} kelet. Torvt. diem ex die ducere, proferre, procrastinare;
naprol napra, Wagn,
extra consistorium conceditetiam pro foro ex- Miisz.
Dato non concesso, seu Dato sed
De, De eadem, titulus nobilium signiterno valituras, uti sunt dispensationes stall's,
nonconcesso : fac ita esse; feltevendemeg flcal locum, possessionem, vicum, unde orimatrimoniorum etc.
undi sunt- i-. von. Szaz. VI. 490.
Dataria apostolica, (Du C.) Officina nem engedven. Wagn. Torvt. Msz.
Datores Scutellarum, V. Scutelvel officium datarii Romani, azon halosag,
De eo utrum, alias Deutrum, deutri
puncta, inquisitio teslium ; vallatds. Szilady
mely a papanak fentartott kegyelmi ugyekben larii. Tor. Tar. 1893. p. 27.
Datrantalis, pro: dodrantalis, novem di- Tor. Magy. Tort. Emi. IX. 105. De eo utrum
valo felmenlesekkel in foro externo foglalkodik; romaikegyosztoszek. Kon. Egyh. 256.gitorum ; kilenczujjnyi. Szamosk. 1.27. Bal- I. Tudja-e a tanii, hogy midon sib. 2. Tudja-e
Dataria Romana, Nill. Symb. p. 4-22 : theus datrantalis latitudinis, cui acinaces a lanu, hogy... sib. 6. ... ponl. Ibid. II. 42.
Dataria Romana gratiosis Iribunalibus ac- eral appensus, non minore opulentia radiabat. De eo utrum. Primo. Tanu. Tudod-e, valid
Datullus, i, fors. palms fructus, pomum; meg.
censetur, quod plurimae gratiae a Papa concedi
datolya. Ljub. Mon. SI. 1.113. an. 1278 : vaDe facili, facile; konnyen. Cod. Dip.
solilae per hoc organum expediantur.
Datarius, i, praefectus Dalariae (Du C ) cheta armata, de tanto inter linum et datul- Briiss. Burg. p. 267. Rex Anglic non dat ita
pecunias de facili ... Pril. Abaci. 21. et pasprimus cancellariae Romans minister. Prsela- los, quod constituerat yperpera. XXV.
Datum, indicium (Du C. statutum. decre- sim : pascua de facili ruinare.
tus semper, interdum Cardinalis, sic dictus a
litteris expedilis, quibus vulgo addit: Datum tum); adat. Luc. Reg. Dalm. 96. Curiam Du- De facto, vere, re vera; valoban, terRomae; romai kegyszeki elnok. Kon. Egyh. cum et Regum mobilem non fixam fuisse ex meszetesen. S. de Kz. Chr. II. 5., 1. Istis
Archidiacono et datis privilegiorum constat. ergo diebus Rex Otacarus . . . de jure imperii
256.
Datia, ae, tributum pro dispensatione po- Knauz M. E. Sir. I. XIV. omnes pervolvimus plura sibi usurpaverat de facto et iniuste.
tus et escarum solvendum, vectigal vinarium; libros, in quibus data qusepiam invenire speDe foris, exlrinsecus; kivulrol. Ljub.
Mon. SI. V. 243. an. 1334: mundare galionum
(DuC.); add (bortol). Umgeld. Regul. Turm. rabamus.
Datum literarum, dies in epistola de foris.
Praet. 157. Vini et cerevisiae epocillatio pro
universe Turmae Personal} staluTracterio huic adscripta ; kelte. Werboczi 315. Item in exaDe genu, ad genua procumbens; tersque concessa habetur, qui si Datias (Tatz- mine discussioneque falsarum literarum debet den dllva. Germ, kniefallig. Fej. Jur. Lib.
und Umgeld) persolverit, etiam extra sedes prae- attendi per Judices; maxime Datum litera- Suppl. 46; Maieslatem Vestram... de genu...
rum seu dies emanationis privilegiorum atque imploramus.
torianas cibos mittere potest.
Datia urbarialis, praestatio subdilo- annorum positio. Wagn.
De hora in horam, in horas; drdrum, operariorum colonorum, praestatio opeDaviticus, ad Davidem vatem pertinens; rol ordra. Wagn.
rarum vectigalium ;jobbdgyi addzds, urberi David ... Andr. Pan. 11.
De jure, iure, ex iure; torvenyesen,
adozds. It. contribuzione, dazio, prestazione.
Dazdarus, i, dizdar, praefectus arcis igazsdg szerint. Torvl. Msz.
apud Turcas; egy erod parancsnoka, vdrKass. P. P. I. 125. Torvt. Msz.
De iuxta, prope; kozel. Sz6k. Okl. I.
Datiarius, i, publicanus, portitor; add-, parancsnok. Verancs. VII. 293. Certe ipsi 18. successoribus de iuxta Aranyos.
vdmszedo. It. daziere. Verancs. Hist. I. 346. Turcae retulerunl solummodo dazdaros 70
De levi, facile; konnyen. Ljub. Mon. SI.
Datio, Datium, (DuC.) lribulum,vecli- cecidisse eo prselio.
XI. 71. an. 1364: quod de levi posset nobis...
gal; add. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 39 : ut... Dczebeczi bassi, praefeclus armamen- preiudicium generare.
a ... datione... liberi essent. Cod. Dip. Sztara tarii; fegyvermester. Tor. Tar. 1892. p. 431. De littera slavica, slavicis literis imDe, pro, ab (Du C.); -tol, -tdl. Cod. Dip. bulus ; si. lingua ; szldv ajku. Tkal. Mon. Ep.
V. II. 192. Jibere conditionis homines... ab
omni gravamine collecte, datii aut dice . . . Arp. Cont. VI. 6., 7. et alio horto, que emi II. 5.; Duh ... esl fundalor ... ecclesie Zagrapenitus exempli.
de Joanne fllio Peudore volo ut habeant filii biensis el forsan fuil de littera slavica,
Datium exercituale, tributum im mei 7. Et in sancto Grisogono dimitto vinea, quod bene inportal suum nomen Duh, id esl
pensis in bellum factis, faciendis institulum; que emi de Mazulo. Fjp. Szam. p. 41. an. spirilus.
hadi ado. Schwarl. Scult. 125. Eliam litlerae 1373 : in reversione de rege.
De longe, caule, per ambages; meszanni 1367. (Belius t. c. Tom. IV. p. 444.),
De, pro: cum vel ablative inslrumenli; szirol, kerulo uton. Frak. Mai. lev. II. 37 :
de datiis exercitualibus, ac aliis indigen- -val, -vel. Han. Mon. Jur. V. I. 6. an. 1265 : iniunxeramus, ut tenlaret de longe, utrum
liis, tempore opportuno ac necessario prae- quicunque percusseril aliquem de gladio.
Turcus . . . in priore senlenlia . . . permastandis, lesles sunt, quin munera poslulent.
De, pro : propter; miatt. Fjp. Anon. 5. a. nerel.
Datium pontis, pontenagium vecligal, nolite turbari de multitudine Ruthenorum.
De meliori esse, quum melius sil;
porlorium ; hidvdm. It. pontaggio. Verancs.
De, secundum. Text. v. sub Circularius 2) minthogy elonyosebb. Kass. P. P. I. 42.
Hist. I. 347. et sine ulla solucione passagij 3., de tractibus ; fekve's, kiterjedes szerint. Dalum emanalionis non quidem e necesse
Thelonei, Datij pontis, aut alterius cuiusDe, cum Ablat. pro simplici Accus. Pel. semper lamen de meliori esse.
cunque oneris.
Hier. 22. y Mirabanlur illi de lanta Chrisli
De mente excidere, insanire, deseri
Dativa Tutela, data, constituta tut.; dignatione (mirabantur dignationem).
a menle, de poteslate mentis exire ; elveszrendelt gydmsdg. Kelem. Inst. Jur. Pr. 381.
De, loco genitivi more Italorum; bol, bol. teni eszet. Wagn.
Legalis (tutela) abit in Testamentariam, quae nak, nek. It. di. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 8. De necesse, necessario; sziiksegkeultima parentum voluntate; Legitimam, qua? Ad sacerdoles delur pro anima mea cenlum pen. Kass. Jur. Civ. 1., 9. ac denique passim,
immediate per legem ; denique Dativam, quaa capita de peculio p. 7. servum et ancillam et quamvis non de necesse citari solent etiam
Magistratus competentis auctoritate cuipiam centum capila de pecore et uno panno de si- ills Leges.
demandatur. Kovy El. 100.
rico . . . Odolberti Abbatis vestimentum de
De novo, de integro, denuo; ujbol. It.
1. Dativus, 3., (Du C.) datus, constitutus; quirino inveslilo de panno vario et una lana di nuovo. Wagn.
rendelt. Werbficzi 230. Item hoc quoque non caprina et una butte de vino. Cod. Dip. Arp. De parte ad partem, membralim;
praetermittendum est, quod cum tria sint ge- Cont. VII. 205.
tagonkent, reszenkent. Wagn.
nera Tutorum, videlicet Legitimi, TeslamenlaDe absolute, prorsus, omnino ; epenDe persona noscere, aliquem ipsum
rii et Dativi; super eorum tutela, lestimo- seggel. Tag. Erd. II. 71. an. 1749: succisio nosse; szemelyesen ismerni. Reg. Turm.
nium evidens in iudiciis produci debet. Art. de absoluto prohibita.
Praal. 98.
Diaet. Pos. 93. Cf. Gaj. Inst. I. . 149.
De piano, simpliciter; egyszeruen,
De ca3tero, cetero, ceteroquin, cete2. Dativus, 3., (Du C.) dandus; meg- , rum; egyebirdnt. Arch. Rak. IX. 212. De egyenesen, vildgosan. Not. J, Samb. Tyrn.
De positione ad positionem
t)earestare
197
De positione aid positionem, de- 10. Item ex portitoriis in Natalia et ex Scha- Debitor cambiarius, qui solutionem
inceps, ex ordine; tetelrdl tetelre. Reg.logiis in Romania i. deanis sive vectigalibus. praestiturus est, trassans; vdltdbeli ados.
Turm. Praet. 165.
Dearestare, (DuC.) in libertatem vin- Art. D. 1840. p. 57. Torvt. Msz.
De pugile pugili, quum certamine dicare ; a zdrlatot megsziintetni. Fej. X. 4.,
Debitor liberorum denariosingular! congressurus per suum pugilem tra- 641. quatenus ipsis Dominis Prseposito et Ca- rum, qui sohunt liberos denarios. (Id est
didit signum cluelli pugili adversse parti; a pitulo praedicta vina eorum decimalia mox libertini sunt) Rit. exp. ver. I. 32: Felceu
bajnok a bajnoknak. Hajnik Perjog. 264. visis prsesentibus dearestare et libera remit- et Bota . . . impecierunt.. . quosdam, dicenDe reliquo, de caetero q. v. egyeb- tere atque integraliter reddere debeatis.
tes, quod essent eorum coofficiales, et simiirdnt. Kass. P. P. II. 136. Cui de reliquo
Deargentare,
Deargenterare, liter centurionatui subiecti. Illi autem dixerunt
distineto cum venerationis cultu maneo.
(Du C.) argento obducere; ezusttel bevonni, non esse subiectos, sed debitores liberoDe vocabulo in vocabulum megezustozni. Arch. Rak. VIII. 320. Tor. Tar. rum denariorum.
Debitor manifestus, debitor promtransumere et transcribere, ad 1890. 566. Lignea candelabra nova deargenverbum transferee ; szorol-szora lemdsolni. terata.CoA. Dip. Cont. I., 40. cruces, ex quitus, cvidens ; nyilvdnsdgos ados, szembeSzaz. VI. 48.
bus quatuor in processione ferendae cum de- valo ados. Torvt. Msz. Jogt. Em. T. II. 1. p.
Dea, femina vel sacerdos, quae artem ma- argentatis manubriis. Thok. Diar. II. 380. 123. debitorem manifestum, quique vulgari
gicam exercet; buvesznd, javasasszony. Cista vacua deargentata. Arch. Rak. VIII. et materno sermone szembevalo ado's
Chr. Dubn. 81., 60. De multis autem deabus 345. deargentatus papirus. Cf. Hieron. Jesai. nuncupatur.
suis una nomine Rasdi capta fuit. (Easdem 9., 30., 24. Oros. 3., 22. Augustin. Ep. 23., 5.
Debitorie, devinciendo, obstringendo;
paullo superius phitonissas appellavit. Chr.
Deastrum, imago dei ficti, idolum; bdl- kotelezd modon, kotelezdn. Pel. (De quoDubn).
cunque confess, s. II. c. 5.): Deus ut hominem
vdny. Bod. Hist. Eccl. I. 27., 114.
Deabsentare, abducere: eltdvolitani, Deaurare, (Du C.) inaurare : megara- obligaret debitorie ad sibi serviendum, proelvinni. Szek. Okl. I. 323. ducentas oves nyozni. Ger. vergolden. Kronst. I. 289. Cf. prio suo sanguine eum redemit.
Paul! B. furassent et deabsentassent.
Debitorius, 3., debitus, merilus; tarCod. Theod. 10., 22 1. Tertul. Idol. 8. Senec.
Deacinare, acina v. acinos eximere; Ep. 76. Orelli inscr. nro 3173.
tozdsi, erdemelt. Pel. Pom. In divisione opeapro magvaitol megtisztitani. Oszterh.
Deauratio, actus inaurandi; meg- ris: In duodecimo libro agitur de mysterio
23. In adsiccandis, deacinandis, ac doman- aranyozds. Arch. Rak. VIII. 332.
debitorie servitutis.
dis uvis diversa apud diversos ratio.
Deaurato-argenteus, 3,. ex argento
Debitum activum; kovetelesi adosDeaedificare, (DuC.) a vera pietate auro inductus; megaranyozott eziistbol sag, koveteld adossdg, keresetbeli addsrevocare ; a jotol elvonni. Nagy. Hier.
valo. Magy. Tor. Tar. XX. 166. et passim, pasdg, koveteles. Kovy. El. 441. Debitum
Deafforestare, silvam in pascua et terae deaurato-argenteae.
quoad ilium, qui exigendi Jus habet, est acticulturam redigere (Du C. deaforestare); kiDeaurator, qui inaurat; aranyozo. It. vum, quoad debitorem \eropassivum. Torvt.
irtani erddt. tij Magy. Muz. III. 200. Omnes doratore. Kovy. El. 357. Notarum Bancalium Msz.
foreste, que afforestate sunt tempore nostro, etiam confectores eo pertinere decisum est,
Debitum allodiale; majorbeli
statim deafforestentur et ita fiat de ripariis. 23-tia Mart. 1797 ut etiam deauratores adossdg, szabad orokot s tulajdonsdgot
Deakus, i, homo eruditus, literatus; (ab argenteae monetae 18. Dec. 1798. Cf. Cod. illeto adossdg. Vuch. Jur. Feud. 197. Omne
hung, cledk, studiosus, id vero a vet. Slov. Just. 10., 64., 1.
debitum vasalli vel allodiale est, quod vi
dijak SI. zjak e diacono abbreviatum) taDeauratura,ae, (Du C.)"auruminductum; sui characteris cum feudo in nullo nexu connult, dedk. It. letterato. Verancs. VI. 327. aranyozds. Gall, dorure. Szaz.'I. 383. Item stituitur, ideoque ex allodio vasalli debitoris
quam feliciter versabere inter milites nostri unum pelium cum uno boccale de argento solvendum est, vel feudale, quod cum feudo
saeculi, qui nihil minus amant quam litteras, piano cum aliqua deauratura laborata modo connexum est, et a quolibet possessore feudi
nihil irrideant magis quam quos deakos napolitano vel francigeno.
solvendum venit.
Debitum Auszugale; drjegyzeki
appellamus, si in commilitio habuerint.
Debendus, 3., (Du C.) quod quis debet,
1. Dealbacio, (metallorum), (Du C.) dici- debitus; koteles. Ljub. Mon. SI. IV. 185 an. adossdg, rovdsbeli, hitelbol valo, kivonds adossdg, hiteljegyzeki adossdg. Proj.
tur de monela, quae, priusquam signetur ab arti- 1482: nomine . . . solucionis debende.
flcibus monetariis, natural! colori restituitur;
Debentes iieri, pro solito esse ; szo- Leg. Civ. 255. Torvt. Msz. Kovy El. 448. Secunda species debitorum Debitum Auszumosds, feherites. Magy. Tor. Tar. IX. 154.kdsos. Not. J. Samb. Tyrn.
Debita Ausczugalia, V. Auszugale gale, quod extrahitur ex libro Mercantili 1723:
2. Dealbacio, (telarum) linlea crisolare;
apricatione candefacere; feherites. Magy. Debitum. Werb5czi 512. Dispositionem huius 53. qui ita debet esse comparatus, ut omnia
Tor. Tar. IX. 173.
Tituli vult Com. syst. intelligi etiam de debi- debita et credita mercatoris ad questum suum
Dealbatio, actus dealbandi, calce intis, quae penes Extractus Mercantiles praeten- pertinentia cum specificatione acceptarum vel
fieiendi; bemeszelni. Ger. tiinchen. Beng. Ann. duntur : quae iam passim Debita Ausczuga- datarum mercium, cum quibus qusestum exercere solet, pretii item et anni diei mensis deEr. Coenob. 333, Residentiam uno cubiculo lia vocamus.
Debita consensuata; beleegyezes- monstret.
in superiori contignatione erecto auxil, nova
incrustatione, dealbatione, tectoqueimposito. sel kotott adossdg. Vuch. Jur. Feud. 202. Debitum conjugale, (Du C.) officium
Kronst. I. 316.
Debita Consensuata obligant illos, qui con- coniugale ; hdzassdgi tartozds, kotelesseg.
Dealbatorium, locus, ubi tela, pannus senserunt seu sint successores in feudo seu Torvt. Msz.
lavatur, purgatur, ut albus fiat; vdszonfehe- ipse dominus, dummodo eorum consensus seu
Debitum esse, debere; tartozni.
ritdhely. Gal. blanchiment. Bleiche. Fjp. Szam. expressus seu tacitus probari possit.
Ljub. Mon. SI. XXII. 325. an. 1465 : cum N.
325. Item pro doleo ad dealbatorium. Tor.
Debita facere, aes alienum conflare, in ob calcem ... debitus sit perperorum . . .
Ta>. IX. 173.
aere alieno esse, aes alienum facere, contra- dignemus ... concedere, quod vendi possint
Deambulatorium, (Du C.) locus de- here, habere; adossdgot csindlni. It. far de- de suis bastinis pro . . . debiti satisfactione.
ambulationis; intercolumnia ambulationis, bito. Wagn.
Debitum feudale, V. Debitum alloporticus; setater, setahely, csarnok, foDebilisare, debilitare; elgyengitni. diale ; huberi adossdg, hivatalszolgdlati
lyoso. Gal. corrridor, gallerie, promenade.Rak. On. 21. afflictionibus debilisatus obdor- birtokot erdekld adossdg. Torvt. Msz.
Cod. de Delict. 370. Si iniuria in theatre, sala mivissem.
Debitum illiquidum, V. liquidum;
saltatoria, deambulatorio, prout et thermis
Debitatus, 3., debitor; ados. Fjp. nem vildgos adossdg, ketseges adossdg,
aut alio congressui aut hilaritati publicae deser- Szam. p. 112. an. 1397 : manet civitati debi- nem tiszta adossdg, ketes s el nem ismert
viente loco illata, aut qualiscunque excessus tatus.
adossdg, homdlyos adossdg. Torvt. Msz.
patratus fuerit. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 141.
Debitum liquidum; vildgos, tiszta,
Debite, (Du C.) ut debetur, iustum est,
ipsum capitulum strigoniense de subponendis decet; kello'en. Kass. P. P. I., 228. Penes nyilvdnvalo addssdg, elismert adossdg.
sustentaculis deambulatorii palacij domine Assistentiam Fisci Magistratualis . . . debite Jogt. Eml. T. II. 1. p. 123. Kovy El. 440. Debitum ad certam quantitatem reductum ab
legitimatae paupertatis.
Z. Cf. Gord. 3., 32.
Debito tempore, tempore, tempori; ipso debitore recognitum vocatur liquidum;
Deana, 33, vectigal, portorium (Du C. al.
quod vero debelur quidem sed quantitas adhuc
s.); vdm. It. dogana. Adelm. de orig. Turc. kelld iddben. Torvt. Msz.
198
Debitum passivum
1. Decanus
Decima persohalis
a determinatione vel computu pendet nee est nes ... Capitulo . . . personaliter constitutus inter Sacratissimam Majestatem Caasaream et
fuisset confessus.
recognita per debitorem, illiquidum.
Regem Christianissimum suscepit. Cf. Ammian.
1. Decanus, (Du C.) collegii aut ordi- 15., 12. fin.
Debitum passivum, V. debitum
activum; tartozo adossag, szenvedo v. nis princeps alias : divisor ; kdptalani deDecennovennalis, unum de viginti
kdn, f6, rendfo. Tkal. Mon. Ep. II. 27. Cher. annos complectens V. Liters Dominicales;
terheld adossag. Torvt. Msz.
Debitum universes carnis exsol- Jus. Eccl. I. 269. Decanus intendit, ut iuste tizenkilencz evi. Curios. Misc. II. 183. Funvere, raori, mortem obire, oppetere, de vita et statutis correspondens fiat inter Canonicos datur haac Tabula in Cyclo Decennovennali
decedere, e vita discedere, recedere, migrare, proventuum distributio, bona Capituli admi- seu in Numero aureo.
emigrare, demigrare, diem obire; meghalni, nistrat, sedes dominates celebrat et ad ratioDecenturio,; tizedes, tiznagy. Schlag.
kimulni, elkoltozni, megadozni a haldl- nes reddendas officiates oeconomicos stringit. 683.
nak, veros gunydjdt levetni. (Dugon.) Cod. Decanus, qui in nonnullis Capitulis velut CaDeceptiosus, 3., (DuC.) fallax. frauduDip. Arp. Cont. VIII. 182. ut si altera illarumput Capituli Congregationibus capitularibus lentus; csaW/ca.Cod.Dip.Lond. p. 98. sed ei
praasidet. Cf. Hieron. Ep. 22. nro 35. Augu- semper Pad, que Maiestati sue non inhonesla,
debitum universe carnis exsolverit.
Debitus,(DuC.) obligatus, debens; ados. stin. Mor. Eccles. Cath. 1., 31.
indecens aut deceptiosa esset, studuimus.
Fjp. Szam. p. 8. mansit debitus.
2. Decanus, Magister Cehaa; czehmesDecidentia, aa, decrementum, actus deDeblateratio. actus deblaterandi; ki- ter. Kov. Form. St. 437. ac unam Marcam cidendi, separandi; apadds, aldszdllds, lofecseges. Vern. Psych. 508. Qui e. gr. exi- Ceraa ad obsequias Magister Cehae sive hadds. Bene. Med. I. 65. decidentia febris.
stimat febres deblateratione nonnullarum Decanus dare teneatur.
Fej. I. 178. Cum enim gradus et inferiores
3. Decanus, i, (Du C.) decurio miliUim, sedes Deitatis confinxissent et animarum praevocum propulsari posse, superstitiosus est.
1. Debriare, (Du C.) madefacere, hu- qui decem militibus praaest; tizedes. It. capo- xistentias ac effluxus ac decidentias respemectare; dztatni. Sup. An. Sc. I. 87. an. rale. Gall, caporal. Germ. Corporal. Thurocz. ctionis earum ad Deum in se ipsis constituen1257 : terrain . . . inopinate debriassent 81. centurionesque ac decanos more solito tes easque in diversa ac multiformia corpora
constituerunt. Marci Chr. II. 11. Cf. Veget. transvasantes et transmutantes.
(sc. Tartari) profluvio sanguinis Christiani.
Decifrare, occultas scribendi notas in2. Debriare, (DuC. debriatus) inebriare; Mil. 2., 8.
megreszegiteni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116. Decanus Agentum Hungarico- terpretari; megfejteni. Tor. Tdr. 1890. p.
Debrigare, (DnC.) molestia vel lite Aulicorum, praafectus curatorum regio- 639. literas decifrare.
Decifrarilacere, occultas scribendi
liberare; tehertdl megmenteni. It. disbri- rum; a magyar es erdelyi udvari kangare. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 516. et si ali- czelldridndl mukodo udvari agensek de- notas interpretandas curare; megfejtetni. Tor.
quis te de ipsa infestaverit, ego cum natis meis kdnja, karugynok. Kass. P. P. I. 231.
Tar. 1890. p. 639.
Decanus ruralis, seu Vicearchidiaco- Decima, (Du C.) tributum ; add, tized,
debrigare tenebor.
Debursare, exsolvere; kifizetni. Olah. nus ; alesperes. Torvt. Msz. Oltv. Act. Synod. dezma, dezsma. Gal. dime. Passim.
Decima conopalis, V. s. Conopalis.
Cod. Ep. 350. proptereaque idem Andreas 100. Cher. Jus Eccl. 259. Decanorum ruralium munus cum Archipresbyteri ruralis
Decima Decimse, (DuC.) decima
debursaturus est omnia necessaria.
1. Deca, decem; tiz. Obs. Jadr. 419. offlcio ferme convenit, utrumque in eo solum pars decimarum (tempore belli cum Turcis a
Arietum intesticulatorum copia haberi non ab invicem differt, quod illud persona? istud parochis civitatibus praastanda). An. Sc. II.
poterat pro uno nee pro infinite obolo. Tau- autem Ecclesise adhaareat. Jura et munia De- 230. an. 1542. Vetus Scheda de Urburis surorum et vitulorum libra qua3libct argenteo canorum, qui apud nos Vice-Archi-Diaconi biecta Decretis. Regum Hungarian: Et quoties
bino et semis Caballorum ac mulorum qua- dicuntur, suat sequenlia 1. Moribus cleri di- Rex habuit Decimas partes huiusmodi mineterna deca, pro unica solvebatur numis ter- strictualis et officiorum implendorum exacti- rarum (auri, argenti et cupri), toties divisit
tudini invigilare; 2. Parochias decanatus seu et dedit Archiepiscopo Strigoniensi unam parnis deca, et sex valebat.
2. Deca, idem quod diga, dagga, dag- districtus vice-archidiaconalis vel periodice tern et vocabatur ista datio Decima Decimae.
ger, sica ; gyilok. Szaz XV. 120. hadi eszko- cerlis temporibus . . . visitare.
Decima dominalis, tributum dozok : gladius, pugio, arcus, deca, cuspis, piDecapillatio, actus involandi alicui in mino prffistandum ; uri tized. Torvt. Msz.
xida, navalis, balista, lorica, tractorium. capillos; hajtepes. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. . Decima liberorum, tributum a liDecadarchus, decurio; tizedes. III. 224.
bertate donatis praastandum; szabadosok
Schroer. Arch. Gr. et R. 32.
Decapitacio, seu Decapitatio: (Du C.) tizede. Szaz. XXIX. 318.
Decagena, ae, e decem frustis constans; actus caput alicuius praacidendi, actus capitis
Decima mag mi, nagy dezsma. Pfahl.
tiz darab. Sup. An. Sc. I. 168. an. 1440; amputandi; lefejeztetes, fejvetel. End. p. Jus. Georg. CXXIII. Praascripsit 2-do. Decima
quinque decagenas semularum.
446. (Bete IV. Libertas an. 1238): 8. Villi- magna, vini videlicet, tritici, siliginis, hordei
1. Decalvare, (Du C.)" capillis privare, cus . . . decapitacionis ... penam infligendi avenaa et zeaa-mais (tritici turcici) in natura
calvum reddere ; kopaszitani, hajtol meg- habeat polestatem. Pel (De S. Agnete. s. c. 3.) neque tamen extriturata iam sed in stramine
fosztani. Vuch. Leg. Crimi. 11. (Deer. S.secundum leges poena adulterii erat de- adhuc existens Praalalo praastetur in campo
Steph. Art. XXX. lib. II. c. 26.) Si quis vero capitatio. Cod. Dip. Arp. V. 56. Torvt. Msz. donium illius impensis devehenda.
Decima manualis seu manipulasecundo fornicatus fuerit, iterum decalvetur. Decapitare, (Du C.) securi percutere,
Bene Med. II. 332. Cf. Hier. adv. Jovin.caput alicuius praacidere; lefejezni. Pel. Serm. ris, decima, quaa in manipulis frugum praasta1., 23.
Pro adulterio secundum iustitiam legis deberes tur ; gabona keve dezsma. V. s. Conopalis.
2. Decalvare,tondere (silvas); kivdgni, decapitari Aest. 40. r. Tor. Tar. XVI. 102. Decima novalium, tributum pro noDecarcones, (Du C.) tribuni plebisRo- valibus agris praastandum; irtvdnyoknak tikiirtani. Kov. Oec. 80.
Decalvatio, (DuC.) actus decalvandi mae tempore Johannis XII. Papa?; nepszoszo- zede, ugartized. Torvt. Msz.
Decima Papalis, V. s. Annata. ATI.
idest calvum reddendi; kopaszszd tetel, haj- 16k. Nagy Hier.
tol megfosztds, megkopasztds. Cher. Jus.
Decemdialis, e, decem dierum. Beng. Sc. II. 192. an. 1519.
Decima parva; his tized, dezsma.
Eccl. II. 302. Leges Hungariaa Fornicatoribus Ann. Er. Ccenob. 256/primusque pro decemdialium exercitiorum sacro recessu medita- Pfahl. Jus. Geogr. CXXIII. Parva Decima
poenam decalvationis intentant.
Decanatus, us, (DuC.) officium, digni- tionum normam et ordinem ad Fratrum facili- sub qua omnes maiori Decimse non subiacentas decani; decanatus. Szaz. XVI. 582. Szek. tatem conscripsit.
tes fructus et terraa producta, animalia item
Decenarius, i ; hatos, tizes. Germ. quaacunque comprehenduntur tamquam praaOkl. I. 2.
Decangularis, e decem angulis con- Zehnerl. Bel. Comp. Hung. Geog. 30. Moneta statio illegalis nee Domino terrestri nee Epiin Hungaria sequens est in usu: 4. Decena- scopo competat.
stans ; tizszogu. V. 1. v. Octangularis.
Decima personalis, (DuC.) tribuDecania, aa, (DuC.) dignitas decani; rius, decem cruciferos valens.
Decendium, i, (Du C.) spatium decem tum, quod potius personam, quam rem respialesperesseg. Tor. Tar. 1889. p. 415.
cit: szemelyi tized. Sup. An. Sc. I. 152 an.
Decantare, (Du C.) palam viva voce dierum ; tiz nap. Tor. Tar. 1892. p. 466.
Decennalius, 3., decem annorum, de- 1279: in personalibus Decimis intelligi
proferre; nyilvdn kijelenteni. It. decantare.
Eszt. Okm. p. 123. (Gara Hungariae Palatinus cennis; tiz evi. Cod. Farn. 100. Labores vero, volunt, oblationem candelarum, panis, carnium
an. 1421.); decantabant, quod . . . Johan- quos sua sanctitas pro decennaliis Judicijs et denariorum pro vivis et defunctis.
Decima preedialis
3. Decimare
Declinatoria
199
Decima prsedialis, decima realis, loca, qua? decimas prastant; tizedet fizetni. decernens; elhatdrozo, dontd, vegsd. Cod.
q. v. Torvt. Msz.
Batty. Leg. T. II. 245. an. 1156.
Com. Zichy Vol. V. 531: Cumque n o s . . ,
Decima pra3sentis, decima dies men3. Decimare, In re militari decimari prefatum magistrum . . . . finem decisivum
sis praesentis; folyo ho tizedike. Thok. Lev. legiones dicuntur, quando decimus quisque causa in premissa . . . fecissemus evocare.
153.
supplicio afficitur ab imperatore, sorte ducta, Torvt. Msz. Otia Bachm. Praef.
Decima quartanaria, decima in cui contingat (Fore.); megtizedelni. Brut.
Decisivus finis, sententia litem diriquarta parte solvenda; negyedreszben fize- Hist. VI. 204., 12. Cf. Suet. Galba 12. id. Aug. mens ; donto' veg, vegzes. Cod. Dip. Fam.
tendo tized. Batty. Leg. III. 207. an. 1358. 24. Front. Strat. 4., 1., 37.
Com. de Szta>a. V. II. 94.
Decima realis, (Du C.) quae de frugiDecimarius, 3., deni, decimus; tizes
Decisorium iuramentum, iur. libus terrae etanimalium nutrimine persolvitur; (szam). Kov. Form. St. 267. Item loca ipsa tem dirimens; perdonto esku. Cher. Jus.
dologbeli vagy predidlis tized, termek sagenarum si excedunt decimarium Nume- Eccl. I. 279. juramentum attamen revelatotized. Torvt. Msz.
rum usque Csive citra ad X. Marcas.
rium nee non litis decisorium more aliorum
Decima regia, fisco praestanda; ki1. Decimatio, actus decimas colligendi; ab illis prasstandum esse iuris civilis periti
rdlyi tized. Torvt. Msz.
tizedeles, dezsmdlds. Cod. Dip. Arp. Cont. evincunt.
Decimse Saladinse, V. Saladina. VI. 190. ut pro recompensatione procuratioDecisorium litis, litem dirimens senDecima sanguinalis, quse de ani- nuni supradictarum haberent ipsi quartam par- tentia ; pervegzo. Georch. H. T. IV. 152.
malibus prsestatur ; dllatbeli termenyekre tem dedmationis et oblation urn de corpore
Decisorius, 3., decisivus, decretus, divonatkozo tized. Kon. Egyh. 219.
scernens, definiens, litem dirimens; eldontd,
civitatis. Torvt. Msz.
Decima sicca; kepzelt tized. Pfahl.
2. Decimatio, decimi cujusque caedes; hatdrozo, vegsd. It. decisivo. Torvt. Msz.
Jus. Georg. 167. nempe ager vicinus cullus megtizedeles. Tor. Tar. 1888. p. 556. libero- Decisum, sententia; hatdrozat. Ger.
assumitur pro cynosura agri non culti, Ha, ut rum Christianis parentibus prognatorum ne- Entscheidung. Proj. Leg. Civ. 189. Si autem
quantum in illo iugerum protulit frugum, tan- fanda decimatio. Cf. Capitot. Macr. 12.
bona pluribus Comitatibus adiacerent, tune
turn et in hoc adhibita cultura protulisse censea1. Declinator, exactor decimarum, De- facta praevio scopo erga recursum partis per
tur et ab hac quantitate imaginaria Decimam cimarius; dezsmdlo, tizedelo', tizedszedd. Regiam Maiestatem, unius ex his Comitatibus
(quae sicca appellatur) Colonus in eadem spe- tizedresz. Fej. III. 2. 212. ut Decimatori- delegatione, idem Deputationem exmittet, quae
cie... pendere obligetur.
bus pro tempore constitutis pro capetia duo- relate ad to tarn Massam divisionalem operabiDecima venalis, decima in arendam decim denarios usualis monetoe solvere tenetur suumque decisum effectuabit.
locari solita; berbe adhato dezt>ma. Szer. antur. Torvt. Msz.
Declamare, conqueri (Du C. al. s.);
Not. p. 185: Decretum est hoc quoque, quod
2. Decimator, qui decimas ecclesiasti- panaszt emelni. End. p. 329. (Deer. S.
Decimae venales iuxta antiquam consuetudi- cas possidet (Du C. decanus in monasteriis); Ladisl. I. 18. an. 1092): donee prius de innem Regni a Patronis in bonis illorum ter- egyhdzdezsma birtokosa. Kon. Egyh. 221. iusticia sibi illata in audiencia regis declamino, et loco usitato emantur, et libere in
Decimatorius, i, decimator. Fej. Jur.maverit.
arenda recipiantur.
Declamatio, (Du C.) in ius vocatio, rei
Lib. 293.
Decima vinorum, decima vini, uvaDecina, 33, (Du C.) decas; tized (mint repetitio; torveny ele valo idezes. Batty.
rum; bortized. Torvt. Msz.
keriilet). Gall. dime. Rac. Mon. SI. XIII. 361. Leg. T. II. 113. (Deer. St. Ladisl. III. 9.) s i . . .
Decimale Jrumentum, decimse ob- an. 1335. misso partito ad sortes, que de- a parentibus . .* vel a domino ... declamanoxium frumentum ; gabona tized. Verancs. cine deberent facere domum . . . ex parte tio venerit, ante Judicem statuatur. End. p.
V. 339. Vina et frumenta decimalia ac Stagni.
344.
nonalia, vernas item sementem omnem, cenDecinerare, (DuC.) incendio delere,
Declarabilis, qui declarari, explicari
sus, taxas, mulctas, Jazygum et Cumanorum exurere; porrd egetni. V. s Fulminalis potest; megmagyardzhato. Vern. Psych.
nostrorum Conlributiones etc. in manus suas machina.
95. baud declarabilis sensuum declinatio seu
poscant atque accurate excutiant.
Decineratus, 3., (DuC.) redactus in idiosyncrasia.
Declarativa, se, legum verbum verbo
Decimale vinum, vinum iure decimse cineres; hamuvd lett. Nagy Hier. Cf. Tertul.
reddens flda interpretatio; egyeztetd (maobtingens; dezsmabor. Szaz. 31., 3. p. 216. tadv. Valent. 52.
Item debetur lectori de vino decimali maDecircinatio, actus in orbem, circu- gyardzds). Georch. H. T. 1.14. A tudakos magni cultelli sive maioris konche porcio, que lum circumagendi; korben valo mozgds. gyarazds a T6rve"ny-Tudoknak is meg vagyon
quarta vocatur. Verancs. V. 339.
Curios. Misc. 287. Sciendum 1. Aetherem ob engedve: mely szerent vagy a szavaknak betu
Decimalis, ad Decimam pertinens (vi- perennes coelestium globorum, qui in illo cir- szer6nt valo ertelme a torvenynek valosagos
num frumentum); tized .. . dezsma (bor, cumvolvuntur decircinationes in perpetua mi-voltaval megegyeztetik; es egyezteto magyardzds (declarativa).
gabna). It. decimale. Fej. V. III. 190. tertiam quadam agitatione versari.
Decisiones, alias mandata, instructioDeclarativus, 3., vim declarandi hapartem praedictorum proventuum decimalium in proprietatem suse Ecclesise pro se renes, sententiae; pdpai rendelmenyek. Kon. bens ; magyardzo. Kiirolyi Mat. Tent. 9. Ars
servans.
Egyh. 33.
interpretandi pertinet quidem ad Logicam et
Decisiones Curiales,sententiae Cur.; Criticam, eius tamen regulae in jure natural!
Decimalis eultellus, cultellus decima3 obnoxius V. Cultellus ; tizedberlesi ke- a fotorvenyszekek gyakorlott iteletjei, magis determinari et variis speciebus applirulet v. kornyek. Torvt. Msz.
dontvenyei. Georch. H. T. E15szo. Tisztb. cari solent, omnis autem interpretatio est deDecimalista, 33, decima; obnoxius, qui Irm. Proj. Leg. Civ. 163. Regnicolari Depu- clarativa, extensiva aut restrictiva. Cf. Apdecimas praestare obligator; tizedfizetd. Kuk. tation! id negotii mandarunt, ut dum de utili- pul. Dogm. Plat. 3. Mart. Capell. 4 p. 97.
Jur. 1., 435. sed et Decimalistae et Prae- bus legibus proponendis actura esset, simul
Declaratorius. 3., ad actum declarandi
dialistae Ignobiles, Libertini item universorum etiam ita dictas Decisiones Curiales discu- pertinens; kijelento, magyardzo. Cher. Jus.
Dominorum Terrestrium et Nobilium.
teret non alio certe fine, quam ut illas, quas Eccl. II. 348. Sententia definitive subdividiDecimalitas, decima pars; tizedik iudicio suo probatura esset, in compagem ro- tur in absolutoriam, condamnatoriam et criresz. Kass. Ench. I. 68. Decimalitas pretii gandarum legum inferret.
minis declaratoriam, hsec ultima declarat
Testamento legate rei cambiatse aut venditse
Decisiva senteritia, litem dirimens; crimen commissum esse, cui lex ipsa poenam
per Dominium desummi consueta abrogatur. donto', vegsd itelet. Otia Bachm. Praef.
dictat.
Norm. Ordin. an. 1766. 20. febr. Art. Diaet. Decisive, definiendo (Du C. minutatim);
Declinabilis, e, qui declinari potest;
Pos. 97. Kovy El. 320.
elhatdrozdan, dontfileg, vegleg. Juriev. nevragozhato. Corp. Gram. 401.
1. Decimare, (DuC.) decimas colligere, Jur. Met. 178. Judicia Districtualia montana
Declinatoria, (Du C.) praescriptio, excogere; tizedet behajtani. Eszt. Okm. p. etiam officia feudalia inferiora dicta, a Substi- ceptio juris depellens actorem petitione sua;
70. (a. 1156). Verancs. IX. 15. proventus tutis in eo praecipue differunt, quod ilia in ne- elutasitds. Magy. Tor. Tar. IX. 160. Judex
frugum vinorum et aliarum rerum decimari gotiis feudalibus et iudicialibus procedant deet Commissarius per Rev. Cardinalem per Gerfiniendo seu decisive, Substituta autem tan- maniam, Hungarian! etc. Apost. Sedis de Latere
solitarum.
Legatum specialiter deputatus in quadam causa
2. Decimare, (Du C.) dicunntur non tum instruendo seu informative.
Decisivus, 3., deflnitus, certus, ultimus, de et super declinatoria fori sine foro comtantum illi, qui decimas dant, sed etiam ilia
200
Declinatorlum
1. Decoriatio
Decretorum doctor
petenti inter honestam Catherinam B. et Ak. Ert. 1896. nov. 594. Cf. Tertul. Anim. Comit. IV. 576. Articuli decretales in Con33. Pallad. Jan. 15., 12.
quendam Marcum auriflcem laycum.
ventu Posoniensi . . . conclusi.
Declinatorium, aliquem ad aliud iudi1. Decoriatio, (Du C.) pellis delractio ;
Decretales dies, decreto constituti
cium deflectens mandatum (Du C. al. s.); vi- megnyuzds. Pel. Serm. 0 sancti mart)res, dies ; torvenyszabta (iinnep) napok. Kass.
Idgi torveny eleibe utasito parancsolat. quanta pro celesti gloria tormenta sustinuistis, Ench. I. 69. Decretalibus diebus sententise
Georch. H. T. IV. 276.
alii ignem, alii decoriationem. Pasch. 16. 1. per Judicia non pronuncientur, nee Execution!'
Declinatorius, 3., actorem a petitione
2. Decoriatio, flagellatio; veres. Ak. mancipentur. Norm. Ordin. an. 1774. 7. nov.
depellens. V. Mandatum declinatorium; Ert. 1896. nov. 595.
Decretales libri, (J. can.) qui decreta
elutasito. Germ, abweisend. Szegedy Ruhr.
Decorissimus, 3., valde, nimium de- ponlificum continent; torvenykonyv vegPars. III. p. 56 : De causis ex Sede Spiritual! corus ; szerfelett diszes, tisztelt. Pel. Pom. zesei pdpdk vegzesei. Torvt. Msz.
ad mandata declinatoria transmittendis.
V. sub historialis.
Decretalia, ium, prsecepta; (Du C. deDeclinatus, us, declivitas; lejtoseg.
Decorositas, (DuC.) decus, pulchri- cretale); parancs. Batty. Ger. 11. PerfectoKnauz M. E. Str. II. 604., 666. perveniet ad tudo; diszesseg. Pel. De S. Thoma s. I. c. 2.: res... decretalia ex more perficiunt.
unam vallem et ad declinatum terrse.
spirilualis decorositas.
Decretalis, lege constitutus, sancitus.
Declinista, ae, discipulus, qui declinaDecorticare, (DuC.) corticem detra- V. s. Locus decretalis et Juramentum
tiones vocum discil; nevragozds tanulo. here ; lehdmozni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. decretale. Cf. Ulp. Dig. 38., 9., 1., Sidon. Ep.
Q
Ker. Nap. 2.
P. II. 287. Pomum Misniacum si decorticetur 7/., y.
Decoctrix, femin. ad decoctorem, pro- florem versus, alvum laxat. Arch. Ver. Sieb.
Decretalis poena, poena decretis condiga; tekozlo no. Szamosk. 1. 224. bonorum XXVI. 116. Cf. Pliu. 16., 39., 74. et. 41., 80. stituta; torvenyes buntetes, torvenybeli
suorum non raro decoctrix etc.
Decorticatio, aclus cortice privandi, bilntetes. Torvt. Msz.
Decoctus, 3., maturus (ap. Fin. meg- corticis detrahendi; meghdntds, lehdmoDecretalista, 33, Decretista q. v. Cher.
fflzes); erett. Ke. Or. C. 3., 4 ; decoctae vir zds. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 729. Decortica- Jus. Eccl. I. 73. Successu temporis, ubi in
sapientiae.
tio est, si cortex ita circumcidatur, ut exare- locum Decreti Gratianei V. Libri Decretalium
1. Decollare, desinere, obfuscari (DuC. scere debeant. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. anno 1241. in collegiis literariis adoptarentur,
al. s.); elhomdlyositni, megszunni. Tor. II. 288. Cf. Plin. 17., 24., 37. . 236.
tantus Juris Sacri ex iis hauriendi amor homiTar. 1887, p. 422. Nostra spes de ipsius vita Decorticator.qui arborem cortice spo- nes invasit, ut in Decretalibus omnem iurisnondum decollavit.
liat; fahejdt lehdmozo, fahdnto. Tag. Erd. prudentiam ecclesiasticam collectam putasses,
2. Decollare, (Du C.) caput amputare; II. 205. an. 1762: arborum decorticatori- unde, et qui olim a Decreto Decretistce, nunc
lefejezni, lenyakazni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. bus. Szirm. 63.
a Decretalibus Decretalistae nuncupantur.
116. Cf. Fenestella ap. Diom. p. 361. P. SeDecremare, incendio delere, concreDecretaliter, (DuC.) e decreto, denec. Apocol. Aur. Viet. Fpit. 19. Scrib. Comp. mare; elegetnl Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 379.cernendo; hatdrozatilag. Szegedi Rubr. Par.
194.
an. 1397. incenderunt, decremarunt et fun- II. p. 68: Croatse tamen, retinenda? propugnan3. Decollare, pessum ire, collabi, im- ditus combusserunt. Quel. Sieb. I. 350. an. daeque fidei Catholics studiosissimi, annis
minui; tonkre menni. Nad. Florus Hung. L. 1501. ligna empta, plaustrum unum, et mulie- abhinc circiter viginti, ut tanto magis aditum
IV. C. X. p. 292 ; Maximilianus fortunam, qua? rem decremaverunt. Cf. Terlul. Adv. Marc. hffiresi praBduderent, toties memoratum Triin Polonia decollaverat, bello contra Turcos 2., 2.
dentinum in publico Regni conventu decrequaesiturus. . . Sisciam Christiano orbi recuDecrepatus, 3., decrepitus, vitiatus; taliter acceptarunt.
peravit.
elromlott. Cod. Dip. Pat. VI. 108., 70. per Decretare, (Du C.) decernere; elhatdDecolorare, (DuC.) infamia afflcere; aquam sic casualiter decrepatum idem nostro rozni. Pest. Vcir. Lev. exmissionem decredehonestare. V. s. Conmactare ; megcsufi- dignaremur privilegio renovare, cuius tenor tandam esse.
tani,meggyaldzni. Cf. Cod. Just. I., 3., 19. talis est.
Decretatio, sententia, sententis proCapitol. Ant. Phil. 10.
Decrepite, (DuC.) more decrepiti v. nunciatio. V. s. v. Inrotulatio; itelet, hatdDecomedere, devorare, consumere; languore ; igen elveniilve. Verancs. XI. 223. rozat, elintezes. Kuk. Jur. II. 147. sed et illud
felfalni. Sup. An. Sc. II. 410. an. 1563 : cor- donee tandem aut morte corripiar aut decre- quoque in Comitatu V. ordinaverit, ut incolis
pora vestra canes decomedent.
pite concedam.
ad Comitalum Memorialia porrigentibus et
Deeomponere, compositionem, con.Decrescentia, ae, intertrimentum, ra- Decretationem seu Indorsationem destitutionem chemicam solvere ; (vegy-) elementum ; hulladek. Tor. Tar. 1881. p. 374. super obtinentibus. Kelem. lust. Jur. Pr. III.
meire bontani; felolvasztani; decomponi: pro decrescentia tobbet nem adnak be 7Va 333. In Decretatione semper Terminus pra3dissolvi; bomlani,romlani.T:omls. 187.Pro pisetumnal.
figebatur, ao quern Scripturam suam Pars una
chemico effectu in decomponenda aqua est
Decreta iuris canonici, (Du C.) de- aut altera in Protocollo exhibere debebat; ni
600parium. Bene Med. I. 284. Pharmacum hoc creta pontificum; pdpdk vegzesei, egyhdz- id fecisset petente Adversario inrotulatio demora decomponitur, ideo frequenter recens jogi vegzesek. Torvt. Msz.
cernebalur et Ada iam praesentata reipsa inpraeparari debet.
Decreta Regia, senlentiae a rege ema- rotulabantur.
Decomposita, vocabula resoluta; (a natae; kirdlyi intezetek, vegzesek, rendeDecretista, (DuC.) decretis Gratianis
Deeomponere : resolvere, dissolvere voca- letek vagy inUzo, vegzd, rendelo levelek. operam navans, decretorum ecclesiasticorum,
bula szetszedni, felbontani szokat). Leg. Kass. P. P. I. 214.
corporis iuris canonici peritus; torvenySchol. Schem. 24. vocabula, quse occurrunt,
Decreta Regni, constitutiones Regni; tudos, -tanito. Cher. Jus. Eccl. 1., 72. Quod
notabiliora philologice et grammatice, paral- orszdg vegzesei. Pelcz. Geisa p. 22 : Verum ipsum stadium attinet: hoc ab ipsis decreti
lella ex foro Romano explicentur, alphabetice generalt nomine constitutiones ipsae sa3pe- Gratianei incunabulis evasit academicum; .atper singula composita et decomposita dedu- numero Regni Decreta vocantur. Torvt. que omnes, qui operam ei navarunt, Decrecantur.
Msz.
tistarum nomen ab ipso Decreto tulere el
Deeoratio, (Du C). decus. ornamenlum,
Decretale iuramentum, iusiuran- gradibus academicis cum honoris praerogativa
ornatus ; diszlet, diszjel, ekesitmeny, tisz- dum in libro decretorum contentum, secun- coronati fuere.
teles. Torvt. Msz.
dum decretum praestandum; torvenykonyvDecretoria pugna, summum di1. Decoriare, (DuC.) loris caedere,fla- beli eskiives \. Kitletetel, torvenyes hit, scrimen; dontd csata. Kass. P. P. 1., 330...
gellare; megostorozni, korbdcsolni. Decret. meghiteltetes, torvenybe foglalt eskiives. 7 in his campiductibus locum habentibus puS. Stephani Regis Hung. lib. 2. cap. 26.: Si Torvt. Msz.
gnis decretoriis interfuerit. Cf. Quint. Inst.
quis fornicatus cum ancilla alterius fuerit, sciat
Decretales, (Du C.) Epislolae summo- 5.. 4., 6.
se reum esse criminis et pro eodem crimine rum Pontificum Decreta complectentes, seu ' Decretorie, ex decreto; hatdrozatidecoriari. Si vero secundum cum eadem for- responsa iis, qui aliqua de re illos consulunt; lag. Cod. Evang. V. III. p. 363: se facturos
nicatus fuerit, iterumdecoHefttretdepiletur. torveny-, pdpai rendeletek. Nagy Hier. promittunt, quod illis decretorie fuerit impoArch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
Cher. Jus. Eccl. I. 67.
situm.
2. Decoriare, pro excoriare a pud PelDecretales Articuli, decretorii; Art.
Decretorum doctor, alias: decrebartum, pellem, cutem detrahere; lenyuzni. rendelet-, hatdrozat-czikkelyek. Monm. torista (Du C.) qui studetin decretis; egyhdzi
Decretum
torvenytanito. Tor. Tar. 1889. p. 416. de- Dedicatorius, 3., a dedicando; ajdncretorum doctor et canonicus.
Idsi, ajdnlo. Isthv. II. pass.
Dedicere, (Du C. contradicere, negare)
Decretum, lex scripta ; irott torveny.
Georch. Ert. 21.
abiicere ; lemondani. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
Decretum minus, Szegedi Ruhr. Pars 116.
Dedingnare, (DuC. dedignare) reI. p. 138 : De occupationibus caslrorum possessionumque tempore Mathiae Regis servelur spuere, dedignari; vonakodni. Arch. Ver.
per omnia minus Decretum (sive tertium Sieb. XXVI. 116.
Uladislai Regis).
Dedraducecima lege: tetradecima,
Decretum officii, instrumentum, quo quadragesima (Nota Batty, lotidem sunt benealicui munus conceditur; tisztlevel. Ger. das dictiones a tribus pueris emanatae); negyveDecret. Torvt. Msz.
nedik. Batty. Ger. 10. Sacramentorum obscuDecretum Tolerantiale, decretum rilas non patitur concite dedraducecimam
facilitalem erga dissentienles in sacris con- arripere.
Dedu, idem quod Dad. Ra6. Mon. SI. VII.
linens ; tiirelmi rendelet. Dug. Folj. 48. et
80. an. 1070 : Johannes dedu testis.
passim.
Decubare, cubare, decumbere (Du C. Deductio, (Du C.) enarratio, enumeravigilare; lefekudni. Georg. Sirm. I. 245. et tio; elosorolds. Text. v. s. Pressura. (ap.
in vna villa Hetys Traciana decubavimus Fin. al. s.)
Deductivus, 3., enarrans ; elosorolo,
nono Calend. decembris adhuc anno 1528. Cf.
re'szletes. Arch. Rak. VIII. 143. ac proinde
Fab. Pict. ap. Cell. 10., 15., 14.
Decubere, pro decubare, in niorbo cu- cavebit Fidelitas Vestra scripto multa et debare ; betegen fekudni. Arch. Ver. Sieb. ductiva de his tradere.
XXVI. 116.
Deductores Pariparum vel PaDecubitus, cubitus, actus decumbendi; ripporum, equisones, equarii; lovdszok.
lefekves. Aspp. Pr. Chr. p. 394. 1. 20: Ante Prise. Serv. 34: Deductores Pariparum,
decubitum coram lecto.
qui sonnipedum et praeslanliorum equorum
Decubitus, us, cubitus aegri: lebetege- curam habuere ; fors moderni Obequitatores
des, fekves. Bene Med. I, 109. Symptoma Regii. Car. Bel. De arch. 47. In Agasonibus
saepe molestissimus constituit decubitus ; in enim fere censebantur . . . armentarii stratoparte, in qua aeger iacet, per compressionem res . . . ut rhedarios, praesultores, deductores paripporum . . . praeteream.
solam culis irritatur.
Decudere, cudendo adiungere; oda
Deductorius, 3., V. Pulsus; temevasalni. Germ, anschmieden. Kub. C. Arp. I. test kisero.
p. 58. (an. 1268 Comit. Zaladiensis): sunt
Defsecatus, 3., venerabilis, verendus;
interfecti decudendo eosdem iuxta Equos et higgadt, tisztesseges. Stat. 35 : Nemo . . .
linguas eorum excarentes reincidendo depor- alia veste uti praesumat, quam talari nigri . . .
tarunt, et turpius seu orribilius sunt inter- prout... viris defaecatis moris est. Cf. Plaut.
fecti.
Pseud. 2., 4., 70. Macrob. Somn. Scip. 1., 8.
Decultare, occultare; elrejteni. Arch. Sidon. Ep. I. s.
Defsedator, qui foedat; rondito, ruVer. Sieb. XXVI. 116.
Decumare, decimas subiicere; a dezs- tito, piszkito. Kormoczb. forealisk. Ert. Bpest
mdnak aldvetni. Germ, verzehnten. Kronst. 1895. p. 95. de/aedafores, profanatoreslocoI. 458.
rum publicorum.
1. Decurio, cuius erat legum servandaDeialcare, (Du C.) detrahere, deducere
rum cura in scholis V. Corycaeus. Szaz XXII. de summa; levonni, lerovni, lehuzni. It.
563. a kik iigyeltek, bogy a gymn. torve"nyek difalcare. Ger. abrechnen, abziehen. Gall, dea gymnasiumon beliil s kivu'l megtarlassanak. falquer. Cod. Dip. Briiss. II. 30. Sic reslaret et
2. Decurio, (in montanisticis), curator; permaneret nobis debitor sua Sertas singulis
felugyeld, felo'r. Ger. Hutmann. Besztb. Levt. defalcatis ultra predicta, quae recepimus, flor.
3. Decurio seu Decanus; tizedes. rhen. 47029.
Defalcata, ae, pars detracta vel detraPrise. Serv. p. 22: Decuriones seu Decani
decenna? seu decuriae erant, qui decemvirali henda; lerovds., levonds. It. difalcazione.
Contubernio vel Collegio praSerant. Thurocz. Tisztb. Irm. Torvt. Msz.
Chron. Part. II. c. 2. Colom. Deer. lib. III. c. 1. Defalcatio, (DuC.) actus partis de1. Arch. Rak. IX. 81. S. de Keza Chr. II. trahendas de summa; levonds, lerovds. Monm.
Comit. Trans. V. 203. reliquam medietatem in
1., 12.
Decurrentia,-orum, negotia continua, defalcationem praetactarum postarum. Kornondum confecta (Du C. al. s.) Cod. folyo moczb. forealisk. Ert. Bpest. 1895. p. 97.
ugyek.-A\\. 1. 390. Caeterum assecuro, quod Pffidagogi vero pecuniolae ex recordationibus
in aliis decurrentiis indubitate me inveniet collecta? defalcatione puniuntor.
2. Defalcatio, contractus, quo fundus aliet experietur.
Decusare, (a decus) (Du C.) ornare ve- cui in usum traditur, qui peracto tern pore eum
nustare; disziteni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. gratis reddere obligetur. Georch. H. T. HI. 48.
Szokasban van nemely hellyeken a lehajlds
116.
Decussatim, a decussando, decussi is (defalcatio),v3igy\s ollyan kotes, mellynek
(Du C. decenter); keresztbe. Numi Hung. 52. erejevel a fekvo joszag bizonyos ideig bizoscuta singillativa decussatim sibi opposita nyos feltetelek alatt lekottetik valakinek, hogy
primus adhibuit. Cf. Vitr. 1., 6. Colum. 12., azt azon meghatarozott ideig szabadon birhassa, hasznalhassa, eltelven pedig az id6, azt
56., 1.
Dedere se ad subiectionem, se ingyen visszabocsatani koteleztess6k.
Defalcatis defalcandis, detractis
subiicere alicuius imperio, se submittere alicui, in deditionem alicuius venire; megadni, detrahendis; lehajtvdn a lehajtandokat.
Georch. H. T. IV. 56. levonvan a levonandot.
aldvetni magdt. Frak. Mat. lev. II. 78.
Defectus natalium
201
Kovy El. 454. Ad posnarn calumniaj effugiendam inseri solet haec cautio seu clausula iustiflcatoria : defalcatis defalcandis, imputatis
imputandis, ne scilicet praetendere videatur
A. id, quod nefors iam solutum esset.
Defalcator, (a falce) defalcari i. e. falce
decidere; prodigus; pazarlo, eltekozlo. G.
Fej. VIII. 1., 460. Videlicet distractores seu
defalcatores earum decimarum.
Defalchare, deducere, subtrahere; levonni. Magy. Tor. Tar. IX. 38. defalchentur
ex omnibus oneribus.
Defectibilis, defectui obnoxius; elfogyhato, elenyeszheto, halando, romlando. Pel. In Parasceve s. I. c. 19. Corpus
Christi erat resolubile scil. morte et senio defectibile.
Def ectibilitas, vitiosa natura; fogyatkozds, gyarldsdg. Pel. De s. Emerico s. I. c.
2.: Gratia baptismalis conservat eum, nisi voluntarie ille declinare velit a statu gratia?, quod
est ex defectibilitate.
Defectrix, quae deficit; elpdrtold (n6).
Magy. Tor. Tar. III. 170.
Defectui proximus, stirpi emorienti
proximus; magvaszakaddshoz kozelgeto.
Torvt. Msz.
Def ectuose, mendose, vitiose; hibdsan, hidnyosan. It. difettosamente. Gall, defectueusement. Pel. Pom. Prolog. In Serm.
de Temp. Quicquid autem defectuose vel minus bene positum in eo opere reppererit.
Defectuositas, vitium: defectio, defectus ; hiba, gyarldsdg, fogyatkozds, hidnyossdg. Gal. defectuosite. Cod. Ep. Pet. Pa"z.
I. 254. sed privalioribus locis interteneretur et
arceretur tarn a notabilibus suis defectuositoi*Mspotissimumebriositatishuiusquemorbi
confusionibus.
Defectuosus, 3., defectus, debilis,
inops, vitiosus, imbecillis ; Gal. defectueux;...
hibds, hidnyos, fogyatekos, gyarlo, tokeletlen, gyenge. Vern. Psych. 66. defectuosa
salinas secretio. Cod. Dip. Hung. And. V, 31.,
369. literas non abrasas non cancellatas nee
in aliqua sui parte defectuosas. Rak. On. p.
362. 1. 2426. defectuosius . . . . Knauz
M. E. Str. I. 554.
1. Defectus, vitium ; hidny, hiba. It.
difetto. Wagn.
2. Defectus, residuum, fax; iiledek,
maradek. Kol. Cod. 19 : az koh altal Marad
valamy defectus az slakkokban.
Defectus setatis, imperfecta aatas;
korhidny. Koii. Egyh. 137.
Defectus animi et lenitatis, imbecillitas animi et morum ; lelki es erkolcsi
epseg hidnya. Kon. Egyh. 138.
Defectus corporis, imbecillitas corporis; testi epseg hidnya. Kon. Egyh. 138.
Defectus fuiidi, inopia, -ratio non sufflciens fundi; (adds) ertekjenek fogyta.
Georch. H. T. III. 115.
Defectus justitise, iniuria, iniustitia;
igazsdgtalansdg, jogtalansag, jogkisebbites. Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara V. II.
487.
Defectus literarum, ratio insufficiens
documentorum; levelekben valo fogyatkozds. Torvt. Msz.
Defectus libertatis, d. liberae voluntatis ; szabad akarat es onjogu rendelkezes hidnya. Kon. Egyh. 139.
Defectus natalium, ortus partus ille26
202
Delectus sacrament!
Deffendiculum
Defrondatio
gitimus; torvenytelen szuletes. Cod. Dip. rotas ; a kereket megvasalni. Quel. Sieb. I. superioris assessores. Fabd. Monm. II. 63. B6k.
Arp. Cont. III. 104.
430. an. 1506.
Pil. I. 99.
Delectus sacramenti, qui non po- Deffendiculum, munimentum, pro- Definitor vitse, qui definit, regit; az
test probare prioris conjugii integritatem, san- pugnaculum; vedbdstya. Luc. Regn. Dalm. elet meghatdrozoja. Curios. Misc. 90. Pro
ctitatem; szentsegnek hidnya (egy korabbi 258. .et gravamen ad ipsum regnum Bosnae definitore demum vitae accipiunt planetam
hazassagteljes szeplotlensegenekhianya.) Kon. scutum et deffendiculum praedictorum meo- ilium, qui plura habet fortitudinis momenta rarum Dalmatiae et Croaliae Regnorum contra tione domicilii, exaltationis, triplicitatis, terEgyh. 138.
Delectus seminis, stirps nulla; eosdem Christi aemulos penitus esse videntur. mini, modo tamen respiciat aliquo aspectu simagvaszakadds. Georch. Ert. 132.
Deffinitio, statutum, mandatum ; hatd- gnificatorem vitse, deinde observat an definiDeiedatio, inquinalio, conlaminatio; rozat,parancs. Batty. Leg. T. II. 79: si quis... tor vitae inveniatur in domo angulari aut sucmegbecstelenites, bemocskolds. Pel. Pom. hanc nostram deffinitionem temptaverit sol- cedente aut cadente. Cf. Tert. adv. Marc.
In Epiph. s. I. c. 3. Summopere congruebat vere.
5., 10.
Definitoratus, us, officium difinitoris;
primitias gentium fidei christiana3 vocari ad
Deficere in probis, non satis firmas
Christum ratione vitiosae defedationis.
rationes adducere ;probdk hidval lenni, ki- kolostori birosdg. It. officio di diffinitore.
Defensa, ae, (Du C.) tuitio, defensio, lu- fogyni a bizonyitdsokbol, bizonyitdsok- Gall, office de defmiteur. Beng. Ann. Er. Coenob.
tela, presidium ; mentseg, oltalom, meg- ban megfogyatkozni, felsulni az dllitds- 134. Consulares autem Definitoratus fasces
collati sunt Patribus: L. J., E. N.
vedes, vedelem. Kovy El. 780. Nova instru- sal. Torvt. Msz.
Deficiens, 1. liberis carens, 2. apostata;
Definitorialis Senatus, V. Lefinimenta potest adferre novisans el novisatus
novas defensas... Pril. Abaci. 45: defensa I. magvaszakadt, 2. hitehagyott, kitert. torium. Beng. Ann. Er. Ccenob. 92. Cui piae
petitioni annuens Senatus Definitorialis
personae... 15. iurium defensa. Szirm. 64. Torvt. Msz.
1. Def icientia, ae, defectus, inopia ; praeattactam summam cum annexis obligatioCf. Tert. adv. Marc. 18.
Defensabilis, (Du C.) quo quis se de- hidny. It. deficienza. Verancs. IX. 8. Est et nibus applicuit iuxta voluntatem.
fendit; vedd. Ljub. Mon. SI. IV. 27. an. 1360. militum deficientia, quae propter carentiam
Definitorium, iudicium Ordinum moarma . . . defensabilia et offensibilia.
solutionum . . . in dies etiam fit maior.
nachorum; szerzeteseknel iteldszek. It. difDefensatio, defensio; vedelem. Pel.
2. Deficientia, ae, sacerdotum domus, finitorio. Beng. Ann. Er. Ccenob. 64. Eaque de
Pom. L. IV. P. I. Art. 1.: Secunda utilitas di- quos vires deficiunt; elerdtlenedett, nyu- causa per Definitorium mense Septembri
citur defensatio, quia tales Maria defendit in galmazott papok hdza. Torvt. Msz.
celebratum iterum expeditus est Romam R.
periculis.
Deficit, 1. quod deest, minus, 2. stirps Vanoviczy.
Deiensio figens, vedelmi vonal. emoritur; i. hidny, 2. kihal, magvaszaDefirmare, negare; tagadni. Ljub.
Schiitz-Lini, Wehr-Lini. Ligne de defence kad. Torvt. Msz.
Mon. SI. II. 258.
lichanle. Falud. Arch. 21. Est linea ducta ex
Defictio subterranearum meDeflorare, (Du C.) constuprare, devirangulo propugnaculi ad punclum concursus tarum, lyukasztds. Ger. Die Ortung in ginare; megfertoztetni. Bene Med. V. 328.
alse oppositae et cortinae.
die Grube fallen, zu Tage bringen. Beszlb. Levt. puellaa per viros barbaros brutales defloratae
Defensio stringens, oldal vedmu.
Defiguratio, deformitas; ektelenseg. fuerant.
Streich-Lini, La flanquante. Falud. Arch. 22. Pel. In parasceve s. I. c. 19. Etiam maledicDeflorare librum, res maximi moEst linea faciei continuae protracta usque ad tionem Cain incurrerunt: in facie per defigu- menti ex libro excerpere ; flores legere; a legcortinam.
rationem.
fontosabb dolgokat a konyvbol kiszedni.
Deieiisiva arma, (Du C.) arma ad deDefinitio, decretum, senlentia(Du C. al. Par. Pap.
fensionem, quibus quis se defendit; vedd fegy- s.); hatdrozat. Olah. Cod. Ep. 305. Itaque exDefloratio, violatio virginitatis, actus
ver. Gal. defensives armes. Wagn.
spectamus definitionem in ea re.
temerandi et conditio deflorescendi; szuzesDeflensiva et ofiensiva liga, fceDefinitiva, ae, lilem dirimens sententia; seg-vesztes, meggyaldzds. Gall, defloration.
dus ad deffendendum et offendendum inilum ; a pert vegkeppen elhatdrozo Itelet. Georch. Werb6czi 186. Quae (dos) uxori propter eius
vedd es daczszovetseg. Rak. On. p. 347. 1. H. T. IV. 164.
deflorationem et concubitum de bonis ma1719.
1. Definitive, 1. finaliter, 2. definite; riti datur. Monm. Comit. Trans. I. 62. virgiDefensive, defendendo; vedoleg. Cod. i. vegre, vegul, veglegesen, 2. meghatd- num defloraciones . . . actu venereo occisioDip. Briiss. IV. 155. pares sint ad offensive rozva, meghatdrozds szerint. 1. Cher. Jus. nes . ..
et defensive palriae pericula propulsare.
Deflorescentia, a?, conditio defloreEccl. II. 348. Sententia definitive subdividiDefensivus, 3., ad defendendum; vetur in absolutoriam condamnatoriam et crimi- scendi ; elvirdgzds. Vern. Psych. 130. cum
delmijvedo. It. difensivo. Austr. Aust. Palma. nis declaratoriam. 2. Werbficzi 2. De Justitia, ea singulorum hominum et integrarum etiam
Ref. R. 3. . 2 : Fosdus Defensivum in Urbe quid sit definitive ?
nationum et imperiorum efflorescentia et deSmalcaldica initum.
2. Definitive, plenarie; teljesen, tel- florescentia ingeniose comparat.
1. Defensor, (DuC.) iudex urbis, civi- jesseggel. Batty. Ger. 272. Superius autem Defluidatio, actus vehendi sales secundo flumine; usztatds, tutajozds. Tag.
talis ; vdrosbiro. It. difensore. Szaz. XIV. 548. de hoc definitive.
2. Defensor, (Du C.) tutor, gubernator,
Definitivus, 3., ultimus, finalis; hatd- Erd. II. 831. pro defluidatione . . .salis . . .
protector conventus ; konvent vednoke. Tor. rozo, vegleges. It. definitive. Cher. Jus. Eccl. requiruntur rates. Art. D. 1840. p. 48. aquaII. 348. Haec (Sententia) abit 1. in definiti- rum defluxum et defluidationem.
Tar. 1887. p. 560.
1. Defluus, 3., pendulus; lecsungd,
Defensor naturalis, termeszetes vam et interlocutoriam. Ilia dicilur, qua3 ferlur
vedd. Pfahl. Jus. Georg. XVIII. Mulcta (Wehr- in negotio principali e. g. si agatur de solvendo lebegd. Numi Hung. 30. Scuto consueto iacenli
geld) si ab alio Isedebantur, ipsis, si alium lae- quoad vinculum Malrimonio, ut Judex illud va- insistit galea coronata ligulis deftuis. Cf. Stat.
debant (Busse) ab ipsis solvenda determinata lidum aut invalidum esse pronunciet. Haec au- Theb. 9., 325. Prudent, ns^l arsy. 13., 30.
2. Defluus, 3., currens; folyo. It. corerat; sed nee accipiebant, nee solvebant ve- tem est, quae pronunciatur de quopiam artirum Dominus defensor illonim naturalis culo, qui in decursu causa? principalis emersit rente. Gall, courant. Torvt. Msz. 111. deflua
(Mundmann). Ipsi nee actores nee rei coram e. g. si quaestio moveatur de cuiusdam legitimo causa = folyo per.
actoratu.
iure comparere poterant.
Defo3datio, deformatio, inquinatio, conDefinitor Paulinianus, (Du C.) De- taminatio; elrutitas, bemocskolds. Bene
Def erbere,desinere, defervescere; megsziinni, lecsillapulni. Batty. Leg. I. 473 : in- finitor,Difflnitor,Visitator.ApudAugustinianos,
Med. II. 388. Pel. (In Epiph. s. I. c. 3.)
Benedictinos Congregationum recens institudignatio deferbuit.
Deforare, fors. idem quod ap. Du C.
Deferrare, (Du C.) equo soleas exi- tarum et reformatarum et alios Definitores ap- deformare, circumsecare, dolare; kibdrmere ; a patkot levenni. Das Eisen abneh- pellantur Superiores novem electi tempore Ca- dolni, kifaragni. Ger. lautern. Arch. Ver.
men. Kronst. I. 458.
pituli generalis, penes quos praecipua est totius Sieb. XXVI. 116.
Deferratio, actus soleas ferro demendi; Capituli potestas sive ad electiones SuperioDeforis, (Du C.) extrinseeus; kivulrdl,
patko leveves. Abbrechen der Hufeisen. rum sive ad statuenda et definienda quaecun- kulsoleg. Wagn.
Kronst. I. 109.
que monasticam spectant disciplinam. In quiDefrondatio, frondibtis privare; lombDef erratio rotarum, ferro munire busdam aliis ordinibus Definitores dicuntur tol megfosztas, lombnyeses. Kelem. Inst.
Delecjatio debitoris
Deliciositas
Dementare
3. Pontifex Romanus pro causis Matrimoni- tate gratiose deliciabatur. Tort. Tar. 1881. Delphina, se, (Du C.) uxor delphini, vel
alibus.
p. 481.
Delphinatus domina; a Dauphin neje. V.
Delegatio debitoris, V. delegate
Deliciositas, (Du C.) delicise; gyo- Delphinus, Delphinatus. Rak. On. 211.
(lebitorem ; ados rendeles, maga helyett nyorkodes, elvezetesseg. Pel. (De sctis inter Delphina Francise.
mas fizeto dllitds. Torvt. Msz.
pasch. et pent. s. II. 6.): deliciositas sine
Delphinatus, us, (Du C.) principatus;
Delegatorium, i, (DuC. delegatoria, anxietate.
dignitatis species apud Gallos ; koronaherorum) litterae mandatum continentes, quo aliDeliciosus, 3., (Du C.) carus, amosnus; czegseg. Fej. X. III. 184. in Delphinatu
quod officium alicni delegatur; kikuldo, meg- kedves, gyonyoruseges. Gall, delicieux. Rak. Viennensi. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III.
bizo level. It. delegatorio. Kass. Jur. Civ. Lex. On. 79. fructus deliciosus. Cf. Marc. Capell. 105. Valentina Universitas in Delphinatu
15. Georch. H. T. IV. 269. Kov. Form. SI. 7. p. 236. Sedul. prol. 8.
fundalur 1452. Curios. Misc. III. Octav. Synops.
CXXVII.
Delicta carnis, libido; bujdlkodds Chron. Initium Delphinatus in Gallia 1087.
Delegatorium Mandatum, idem vetkei: stuprum = pardznasag; forniDelphinus, dignitatis species, qua haeac Delegatorium. Cher. Jus. Eccl. II. 404. catio = kurvdlkodds; adulterium = hd- res imperil v. regni praditus esse solebal;
Delegatus, i, legatus missus (Du C. iu- zassdgtbres; incestus : verfertoztetes; tronorokos, koronaherczeg. Gall. Dauphin.
dex); kikuldott, kirendelt.' Cod. Dip. Arp. concubinatus : dgyastartds ; sodomia = Cfr. (Du C.) Bel. Geogr. 94. Rak. On p. 211. I.
V. 155.
sodomabun; lenocinium : kerites ; vis 3438. (37.)... dolorum omnium, quos unDelenitivus, placidus; . engesztelo, pudicitiae illata=erdszaktetel. Torvt. Msz. quam sensi, fuit acerbissimus, quern de allato
megnyero". Knauz. M. E. Str. I. 49.
Deligatio, actus deligandi; bekotozes. nuntio mortis regis Ga!liseconcepi,posteaquam
Deleterius,3., devastans, nocivus (Du C. Bene Med. III. 15. deligatio arteriae vulne- subsecutas intra exiguum lempus trium Deldcleterium : noxium mortiferum); pusztito, ratae.
phinorum Franci* et unius Delphinae inirto. Lzb. Cod. Med. T. II. 611: deleterius 1. Delineatio, actus delineandi, adum- speralas mortes certis literis rescivissem.
morbus. Brunner 16. Bene Med. V. 76.
brandi; rajzolds. Pfahl. Jus. Georg. II. 80. Thok. Lev. 128.
Deletio, actus delendi; torles (irasban). quae observari debere diximus in Delineatione
Delta, ae, littera fors. ab hebr. deleth,
Werbficzi 315. abrasio aut cancellatio i. e. Mappse super statu antique. Cf. Tert. adv. Va- pagina; irds. Batty. Ger. 245. ne inimicus
deletio: ex Italico: cancellare, delere.
lent. 27.
doctrinee divinse quid sacrarum auferat delDeletitia charta, (Du C.) quae ob ve2. Delineatio, designatio, descriptio tarum.
tustatem deletis literis legi vix potest; kopott adumbratio; tervrajz. Ger. Enlwurf. Ker.
Delucidare, dilucidare, collustrare;
oklevel. Nagy Hier.
Nap. 85.
megvildgitni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
Deliberare, pronuntiare, asserere, (DuC.
Delineator, qui delineat; rajzold.
Delusio, illusio; dmitds. Rak. On. 144.
al. s.); dllitani. Batty. Ger. 101. Si ad so- Numi Hung. 31.
Torvt. Msz. Cf. Arnob. p. 127.
lem, quern fulgere in orbe respicimus, et in
Delineatorius, 3., addelineandum perDelusiyus, 3., fraudulentus; csaloka,
eodem Angelum stare deliberamus, suf- linens; rajz. Wallaszky 395. Rev. PI. 55. ars tevedesbe ejto. Pel. Serm. . . Ratio delusive
focabitur quod dicendum, nunquam enim di- delineatoria.
deceptionis, nam somnus multipliciter deludit
cendum.
Delinitiva, orum (a verbo delenio seu et decipit dormientem. Hiem. 33. c.
Deliberate, (Du C. consulto) ita, ut fa- delinio i. e. mitigare, placare) est itaque genus
Delusorius, 3, deludens, illudens; csaclum deliberatio pracedat, considerate, con- blandum musicorum; csillapito szerek. Marc. loka. Arch. Rak. II. oszt. III. 198.
sideranter; meggondoltan, meggondolva. Chr. II. 42. Omne genus musicorum delini1. Demactare, maclare; megolni.
Reg. Turm. Prat. 166.
tiva siluerunt.
Deliberatio, (rectius: delibratio) comDelinitivus, 3., qui delenit, mitigat, de2. Demactare, vastare, comminuere;
mentarius (Du C. al. s.); fejtegetes. Batty. leniens, deleniflcus; Idgyito, enyhito, bekito, elpusztitani, megsemmisiteni. Tkal. Mon.
Ger. 1. Deliberatio Gerardi Moresani. . . szelidito. Chr. Dubn. 93., 74. Maxime autem Civ. Zag. I. 258. an. 1377. recia piscaria . . .
supra hymnum trium puerorum. Ib. 29.
Desiderius episcopus delinitivis ammoni- abstulissent et demactassent.
Deliberative, sententia deliberatio cionibus . . . mitigavit animum Geyse ducis.
Demaculare, polluere, inquinare; benis peractae; iteletkepen, hatdrozolag.
Delinquens, reus; bunds, gonosz- mocskolni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
Cod. Com. Zichy Vol. V. 20: Que in eisdem tevo, bunvdd alatt dllo rob. It. delinquente.
Demanda, 83. (Du C. 2.) postulatio; koliteris . . . . deliberative continentur. Thok. Kass. Prax. I. 25. Habet pro delinquentibus veteles. Kuk. Jur. I. 145. an. 1381: examinaDiar. 403. de erre a vezer meg semmit deli- seu captivis carceres publicos ac alia insti- tis ... petitionibus, demandis.
berative nem Melt.
tuta publica . . . Torvt. Msz.
Demandare, (DuC.2.) citare, vocare,
Deliberatum, i, decretum, sententia ;
Delio, idem ac divellio, raptor, vir fortis arcessere; hivatni, elohini, idezni. S. de
hatdrozat, itelet. Cod. Dip.-Alv. 401. Tor.respondel huic Hung, delia vel dalia, quod Kz. Chr. H. 3., 2. Gives demandaverant,
idem est ac Leventa, quod vide. Olah. Cod. quod rediret.
Tar. 4891. p. 29.
Delibitare, ssepe delibare; kostolgatni. Ep. 365. Si vlderis instare necessitatem, ad- Demandarifacere, mandandum cuArch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
scribe tibi servitores, deliones et tales, quo- rare ; parancsoltatni. Sze"k. Okl. III. 252.
Delicata materia, res anceps, pericu- rum viribus et opera, non dico Valentino ThewDemandatio, mandatum (Du C. postulosa; csiklandos tdrgy, kenyes tdrgya- rewk aut Pekry, sed aliis minoribus volentibus latio) ; parancs. Recon. an. 1659. p. 723 : ad
demandationem Domini Bani . . . viritim
zat. Torvt. Msz.
te impedire, resistere possis.
Delicatulus, delicatus, mollis; kenyes, Deliquium pati, subita defectione insurgere.
finnyds. Gal. delicat. Otia Bachm. 560.
Demanium, (Du C.) dominium; uraanimi concidere, cadere in deliquio; eldjulni.
dalom. Gall, demaine. Ljub. Mon. SI. V. 156.
Delicere, delicescere, pro: deli- Wagn.
tere,delitescere; hallgatni, elrejtve lenni.
Delitiositas, deliciee ; gyonyor. Andr. an. 1409: demaniis, dominiis et iurisdictioPann. 103. et dicit paradisum voluptatis id est nibus.
Delicise, arum = lautitiae epularum; fe- delitiositatis et amoenitatis.
Demarcationis linea, termini denyes lakoma, csemege. Germ. Delikatessen.
Delivrare, tradere; dtadni. Ljub. Mon. flnili, constituti; hatdrvonal. Torvt. Msz.
End. p. 447. (Beke IV. Libertas an. 1238): SI. II. 455 : quod datia et alii incantus soliti
Demembratio, (DuC.) comminuere, in
1. nostram personam utpote regiam . . . cum delivrari de anno in annum debeant de- parliculas dissolvere; feldarabolds. It. diilluc venerimus, cum suis deliciis honorabunt livrare et dare.
membrazione. Epist. Proc. P. III. p. 568 : niDelliberare, (Du C. deliberare) tradere; hil naturalius esse posset, quam demembraet End. p. 448 : 3. Volumus . . . u t . . . comes
ratione doni vel deliciarum nihil exigat ab dtadni. It. diliberare. Gall, delivrer. Ljub. tionem integram regni a dominio Austriaco
eis et End. p. 470 : Postquam ... nos illic ve- Mon. SI. XI. 144. an. 1343: dando liberta- sperare.
nire contigerit, nobis delicias facere tene- tem . . . posse incantare et delliberare salDememinisse, oblivisci; elfeledni.
linas.
It. dimenticare. Fabo. Monm. Evang. II. 175.
buntur.
Delongare, (Du C.) prorogare, prola- Neque vero Hungarorum sua sanctitas papaDeliciari, (Du C.) delectari; gyonyorkodni. It. dilettarsi. Beng. Ann. Erem. Coenob. tare ; meghosszabbitani. Rac. Mon. SI. XIII. lis, si diis ita placet, dememinit.
210. in cuius morum candore viteque integri- 306. an. 1304 : delongatus fuit terminus.
Dementare, mente privare (Du C.) fu-
206
Dentifricius
Depalpare
Depilatio
eles. Batty. Ger. 65. denticatissimas leges

Depalpare, decipere, palpando circum- dependentiam habeant. Jogl. Eml. T. II. 1.,
venire, fraudare, capere, eludere; czirogatva, 144.
dederunt. Ib. 159. denticatae ... argutise.
Dentifricius, 3., dentibus fricandis hizelkedve eldmitani. Verancs. VI. 56. Ve2. Dependentia, se, cingulum militare,
aptus; fogdorzsdlesi. Alexy 26. pulverum rum non miror, si el me captiuncula; Iua3 fefel- fascia militaris (Du C. al. s.); vitezkotes. It.
dentifriciorum.
lerunl, quibus longe me ipso cantiores ssepe ciarpa. Gal. 6charpe. Ger. Scharpe, Feldbinde.
Dentista, medicus dentium ; fogorvos. depalpasti.
Jogt. Eml. T. III. p. 412: dependentiae item
Bene Pol. 226.
Departamentum, provincia, munus; vulgo vitezkotes.
Dentositas, firmi denies (Du C. pleni- osztaly} tisztosztdly, iigyosztdly, szakasz.
3. Dependentia, ae, syrma (Du C. al.
tude dentium; Dief.); eros fogazat. Marc. Chr. It. diparlimenlo. Gal. departemenl. Kass. Jur. s.); uszdly. Ger. Schlep. Lzb. Cod. Med. T.
I. 2. Chr. Dubn. 4., 8. dicimus etiam Dentos Civ. Lex. 15. Diar. Com. 91.
II. 227: dependentiam vulgo Schlep voDepartamentum contributio- calam.
(Denlumogeros) zdentositate, quia sicutdennale, officium tributis pendendis ; adozds4. Dependentia, 33, (Du C. al. s.) pars,
ies omnia corrodunt el trituranl ita ipsi.
res dependens, appendix. Pazm. Dial. 116.
Denuncia, Denuntia, ae, (Du C.) de- osztdly tisztsege. Torvt. Msz.
nuncialio ; bevddolds. Ljub. Mon. Jur. P. I.
Departamentum fuiidationale, Arch. Rak. VIII. 351. Ligula pro collarium
V. III. 249. quasrelam vel denunciam . .. officium ita diclis fundalionibus regendis; ala- dependentiis ex unionibus. Szenliv. Cur. Misc.
pitvdnyi ugyosztdly. Nov. Calend. 105. Dec. III. P. II. 158. infra vero qualuor appendiinstituere. Ib. VIII. 70. an. 1530.
Departamentum sanitarium, ces seu dependentias habet (Barbo, harcsa).
Denunciatio, eloquium divinum; enunciatio (DuC.al. s.); isteni szozat. Bally. Ger. collegium sanilali public* luendaa ; egeszseg5. Dependentia, 33, conditio depen15. Dei sermo polestatis plenus esl, nee in iigyi osztaly. Lzb. Cod. Med. III. Prooem. 5.dendi (Du C. al. s.); ok s okozat viszonya,
Departementum, idem ac Deparla- egymdstol fiiggese. Vern. Met. 67. relatio
arbilrio humano eloquia, imo in ejus, qui an-:
nuncialos eloquiorum in vivificatricibus de- menlum. Inslr. Jos. II. p. 40. . 110. Kass. P. autem effectus ad caussam dependentia nunP. I. 12. objecla per Cancellariam R. H. A. cupalur.
nunciationibus prohibelur.
Denunciator, prsedicalor (Du C. al. s.); perlraclanda distribula sunl inler ReferendaDependere ab aliquo, subieclum
isten igejet hirdeto. Bally. Ger. 118. Ideo ries secundum Departementa, ex quibus aliqua esse alicui, pendere ex aliquo (Du C. al. s.);
scintillas, quasi aspeclus ae'ris condentis per- referuntur ad Departementum unius dum- fuggni valakitol. Wagn.
Dependulus, 3., dependens; lelogo.
hihentur, lit intel/igatur quantum inter majo- taxat Referentis.
res el minores distent denunciatores.
Depascio pecorum, pastio; lelegel- Buny. Var. lort. HI. 99. dependulum peni
Denunciatoria, at, litiera, charta de- tetes. T6rvl.Msz.Cf.Plin. 17., 24.. 37. . 237. culum. Cf. Appul. Met. 2. p. 119. el 3. p. 130.
nunciationem conlinens ; kifogdsolo level.
Depascuatio, aclus depascendi; leleDepensio, onis, aclus solvendi, solutio;
Kov. Form. Si. CXXXV. Denunciatoria sive geltetes. Art. Diael. Pos. 104. prsejudiciosa lefizetes. It. pagamento. Gall, payemenl. Ger.
Beclamatoria .., super slatulione Bonor... foenilium depascuatio.
Bezahlung. Kass. P. P. I. 272. Supplicanli N.
Depauperari, pauperem fieri (Du C. lilteras armales erga depensionem laxse beDeobligare, slipulari, consliluere, definire; kiszabni. Kass. Jur. Civ. II. 132. sin-depauperare: pauperem facere); elszege- nigne confero.
cere altingendo in iisdeni lam summam auclio- nyedni. Knauz. M. E. Str. II. 348., 351.
Depensualare, (pro depensulare ap.
nalem neolevatam, quam el condiliones noviDepauperatio, (Du C.) egeslas, inopia; Dief.) aperire ; felnyitni. Arch. Ver. Sieb.
ler deobligatas. Opin. Dep. 43.
elszegenyedes. Arch. Rak. IX. 56. Kuk. Jur. XXVI. 116.
Deonerare, onus deponere (Du C. al. 1.191... Domini per huiusmodi depauperaDeperdita, 33, damnum (DuC. deperdis.); lerakni terhet. Regul. Turm. Prset. 93. tionem suorum Jobagionum . . .
lum); veszteseg. Diar Com. II. 94. Cum Concurrus lignorum focalium deonerare, hsec serDepauperator, qui ad inopiam redigit; Iribulio Annis superioribus titulo deperditarare. Cf. Ammian. 24., 6. Arnob. 6. p. 202. elszegenyito. End. p. 650. (Regestum de Va- rum Militarium el Concurrentiae imposila
Deoneratio, aclus exonerandi, depo- rad an. 12011235.) 42. dilapidatores rerum illegalis ftieril.
nendi; lerakds. Ger. Abladung. Kuk. Jur. III. populi el depauperatores omnium castrenDeperditalis, ad deperdilam perlinens;
vesztesegi. Ger. Verlusl. Kelem. Hist. Jur. Pr.
193: a loco dissectionis lignorum usque lo- sium.
cum deonerationis.
Depauperatus, 3., ad paupertalem re- 476. quam, qua imperante Josepho II. ad conDeordinatio, (DuC.) confusio, pravi daclus ; elszegenyedett. Diosz. Fiiv. 26. G. currenlialem et deperditalem fundum,
mores, perturbatio; rendetlenseg, zavar. Fej. VIII. 2., 172. modo vix triginta remanse- summas pecuniarias contulerunt.
Deperditas, damnum, dlspendium; elNic. de Mir. 359. Nam actus vel effectus ma- runl depauperati et parum vel prorsus nihil
pocsekolds. Ger. Vergeudung. Tag. Erd. II.
ins, ut malus esl, includil essentialiler el neces- habentes. Cod. Dip. Arp. V. 90.
Depeculatio, spolialio ; fosztds, rab- 269 : ad pracavendam tanlam lignorum desario aliquam deordinationem el deformilalem, alias non essel aclus malus, si nullam Ids. Szamosk. 1.113. Thesaurus principals... perditatem . . .
Deperditio, amissio, iaclura; elveszdeordinationem includerel.
praefeclorum avarilia poliorumque procerum
Deorganisatio, dissolutio, deslruclio; depeculatwne, in varias dislracla est prae- tes, elveszes, veszendobe menes. Pel. Serm.
felbomlds. Imre Phil. 183. Deorganisatio das.
(Hiem. 9. x.) Bene Med. V. 185. Cod. Dp.
seu Mors esl ille stalus Corporis organici, in
Depelliciare, (Du C. depelliculari) deci- Pal. Hung. V. 146., 200. S.gillorum deperdiquo Vis Organica per nimiam tentionem (mor- pere, a pelliciendo diclum; megcsalni. Arch. tio. Pel. De quac. Virg. s. c. 4. caslilas esl
facillimaB deperditionis el corruplionis.
bos hypersthenicos) aul per nimiam remis- Ver. Sieb. XXVI. 116.
Deperditum, (Du C.) damnum ; beDependenter infeudare, valakisionem (morbos aslhenicos) penilus elantol fiiggoleg huberbe adni. Vuch. Jur. epitesbol keletkezo tulkiadds. Juriev. Jur.
guescit.
Deosculatoriuni, (DuC. labula, qua; Feud. 48. Verum dum Feudislse decent, rega- Mel. 127. Qua3Vis ilia Metallifodina a pendenda
in Missis solemnioribus osculanda deferlur in lia minora infeudari posse,, id ita capieridum Urbura prorsus est immunis, qua; in Depersignum pacis, hincque dicla noslris la paix). venit, quod ea nonnisi dependenter seu su- dito (Verbau) conslituitur, d c^lur aulem in
bordinate infeudari possinl, adeoque eorum Deperdito omnis ilia Metallifodina esse con(pacificale) ; bekekereszt. Nagy Hier.
Depachari, pro : debacchari; vigadni. concessio sallem ad cerium dislriclum lerri- stitula, in cuius cullivalione erogaliones malorji civilalis el in certas tanlum personas iores sunl proventbus aul suppares.
Depactari, (Du C.) despoliari; kizsdk- semper cum dependentia ab imperio civil!
Depilare, (Du C.) pilos evellere, decalmdnyoltatni. An. Sc. I. 232. an. 1562 : Ex- fieri possit.
vare ad ignominiam radere. Poena3 genus apud
aclori... illos depactari non permitlanl.
Dependenter se habere ab ali- Hungaros usilalum; a hajat kitepni, koDepactatio, (Du C.) spolialio; foszto- quo, subiectum alicui se habere ; valakitol pasztani. V. Decrel. S. Stephani Regis lib. 2.
gatds. An. Sc. I. 232. an. 1562 : nee ... an- fuggove tartani magdt. Opin. 1802. Ks.
cap. 8., 26. S. Ladislai lib. 2. cap. 11., lib. 3.
gariis el novis depactation'ibus . . . subdi1. Dependentia, 33, ea conditio, qua ex cap. 26. Wagn. Cf. Tert. Pall. Apic. 6., 3.
los . . . premant.
aliorum arbilrio pendemus (Du C. al. s.); filg- Martiall 9., 23. Senec. Cons. Sap. 17.
Depalmare, colaphos infringere ; po- ges, fuggoviszony. It. dipendenza. Gal. de- Depilatio, aclus ad dedecus radendi;
fon iitni. Wagn. Cf. Labeo ap. Cell. 20., pendence. Ger. Abna'ngigkeit. Molnar Patv. 67. gyaldzat czetjdbol valo megkopasztds.
1., 13.
Ac. Com. Sopr. p. 67. a supremis Comitibus... Pel. In parasceve s. II. c. 11.: tolam noclem
Depiscari
2. Deponere
Depulsoria Media
207
(Christus) in conspuitionibus, depilationi- de K6/a Chr. I. 2., 1. errantem Capitaneum et nens; letetemenyi. Germ. Depositen. Kuk.
bus .. . explevit.
rectorem deponeret.
Jur. I. 461. Carlostadii demum Tricesima CaDepiscari, expiscari, ex piscina alicuius
2. Deponere, demoliri, proruere, destru- pitalis in forma duntaxat depositoriali seu
omnes pisces auferre ; teljesen kihaldszni. ere (Du C. al. s.); lebontani. Vuch. Leg. Grim. Legstadt permaneat.
Cod. Corn. Zichy Vol. V. 483: ad quandani (Deer. I. Ladis. Posth. an. 1453. Art. 6.) Ca- Depositorium, (Du C.) locus, in quo
piscinam . . . veniendo . . . eandem depi- stella . . . sub poena infldelitatis deponantur omnis generis merces deponebantur; emposcari. . . fecissent. G. Fej. X. I. 553.
et deponi teneantur. Cf. Ulp. Dig. 8., 2., 17; rium; tarhdz, rakodo hely. An. Sc. I. 91.
Depiscatio, piscatio omnium piscium ex 8., 5., 6. etc.
an. 1544. Szaz. II. 154. Kass. P. P. I. 223.
qualibet piscina ; kihaldszds. Fej. X. I. 553. Deponere causam, lite decedere; Tort. Tar.
Conventus Sexardiensis contra Capitulum Al- peres keresetet visszavonni. Hajnik Perjog.
Depositorium lignorum, receptabense super depiscatione piscmarum Faad 412.
culum lignis condendis; fakamra. Germ.
Deponitus, pro : depositus. Tor. Tar. Holzkammer. Reg. Turm. Pra3t. 101.
et Pabar inquisitorial B6k. Pil. P. I. 4-62. an.
4517.
1887. p. 635. querela deponita.
Depositum, i, res deposita, alicui conDepontanus, 3., (Du C.) Festus De- credita (Du C. al. s.); letet, orizetre bizott
Depittus, more Italorum pro : depictus;
festett. Tor. Tar. 1890. p. 368. mensam tur- pontani senes appellabantur, qui sexagenarii joszdg. It. deposito. Ger. anvertrautes Gut.
cicam ex corio depitto.
de ponte dejieiebantur hoc est Suffragio pri- Gal. depot. Georch. H. T. III. 9.; orizmeny.
Deplanatio, obliteratio; kitorles. vabantur, quod de ponte ferri solebat; szol- Vern. Phil. Mor. 387. Depositum est conSzend. Misk. tort. III. 138. an. 1503. pro de- gdlatra alkalmatlan ember. Probst. Comi- tractus beneficus, vi cuius res aliqua custoplanatione seu obliteratione nominis . , . qui tiol. p. 115: Pulchrum et novum, Romanis dienda traditur ea conditione, ut quandocunsolverit, exigere crepisset unum cubulum vini.. certe incognitum adoptionis genus, hac luce que placuerit deponenti, restituatur, qui rem
q u i . . . sallarium pene nominabatur.
comperimus, quod senes etiam depontani et custodiendam tradit deponens, qui suscipit,
Deplaustrare, exonerare plaustrum; capulares, Reginam Augustam juventutis annos depositarius nuncupatur. Kass. P. P. I. 199.
lerakni (a kocsirol). Kronst. II. 69. an. 1527: necdum egressam, Matrem suam publico suf- Kovy El. 439. Georch. H. T. II. p. 4.
mercenariis calcem . . . deplaustrantibus fragio censerent.
Depositum generate, depositoet. 70.
Depopularisare, ingratum populo fa- rium q. v. An. Sc. I. 223. an. 1442.
Depletio, missio, detractio (sanguinis) cere ; nepszerutleniteni. Nagy Hier.
Depositura, actus mercium deponenvulgo : phlebotomia; ervdgds. Abelles 12.
1. Deportatio, (DuC. 1.) relegatio; darum; arulerakas. Szaz. XI. 686.
ininterruptam medendi methodum, qua? consi- hazdnkiviili rabsdgra vitel. Torvt. Msz.
DepraBdator territorii, qui limites
stit in depletione sanguinis viribus et setati Cf. Ulp. Dig. 18., 13., 3 ; 48 ; 22V 6.
devastat; hatdrdulo. Torvt. Msz. Cf. Augucorrespondente.
2. Deportatio, (DuC. 3.) actus de- stin. Ep. 199.
Deplombare, plumbare (ap. Fore, est portandi, transvectio, vectura; fuvarozds.
1. Depra^dicare, verbis celebrare;
verbum transitivum a plumbo dictum) plumbo Schwart. Scult. 188. pro deportatione Deci- hirdetni, dicsoiteni, Rak. On. II. p. 12. 1.
munire, obducere, ferruminare etc.; onozni. mal archiepiscopalis.
79. (8.): Sed auge horrorem ejus, Domine,
Fr. Lib. Rt. I. 169. olle, quas reformarunt et Depositare, (Du C) deponere; letenni. ne quo majus fuisse periculum agnoverit. eo
Ljub. Mon. SI. XXII. 153! an. 1460 : tenean- plus te laudet et depraedicet misericordias
deplombarunt.
Deplorabilis, deplorandus, deplora- tur ... ducatos ad procuratiam depositare. tuas. Bod. Hist. Eccl. II. 381. For. Scr. 7.
tione dignus, miserabilis; siralmas, sajndDepositarius, i, (DuC.) qui recipitres
2. Deprsedicare, deprecari, exsecrari,
latos. Gal. deplorable. Vern. Psych. 354. Dip. depositas, curator, custos deposit!; leteteme- detestari, condemnare; kdrhoztatni,dtkozni.
Alv. II. 334. deplorabili rabie Franciam pernyes, letet-6'r. It. depositario. Gall, deposi- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. Prjef. 2. 0 favaserat.
taire. Ger. Verwahrer. Vern. Phil. Mor. 388. cinus nunquam satis depraedicandum.
Deploratorius, 3., tristis; siralmas. Qui rem custodiendam tradit deponens, qui .Deprsedicatio, divulgatio : (Du C. al.
Tag. Erd. II. 362 : deploratoriae informa- suscipit depositarius nuncupatur. Szirm. le- s.); hirdetes, hireszteles. Rak. On. p. 190.
tion es.
tett josza"ganak gondviseloje. Cher. Jus. Eccl. 1. 3132. (32.):. . . alius violatarum legum
Depluere, (transitivum) more pluviaB I. 9. Proj. Leg. Civ. 203. Kovy El. 439. Cf. exprobratione et public! scandal! depraedifundere ; eso modjdra onteni. Szamosk. III. Ulp. Dig. 16., 3., 1.; . 36; 16., 3., 7. . 2. catione exosum reddit principem.
Depreciatio, pretii minutio; drcsok53. At desuper in tabulata et asseres, quibus
1. Depositio, actus desistendi ab aliqua re
Betlenini tegebanlur, congesta saxa, ubertim (Du C. al. s.); leteves, megsziintetes. It. ces- kenes, leszdllitds. Cod. Dip. Briiss. Burg. p.
German! degrandinare: picem sulphure ar- sazione. Gal. deposition. Germ, das Einstellen. 29. nisi vel tanta vis belli aut pestilentiaB aut
dentique tseda mistam depluere omnibusque Kovy El. 729. Depositio est remedium Juri- manifestus defectus minerarum aut tanta deviribus id dare operam, ut irritt oppugnantium dicum, quo actor aut Plenipotentiarius vel sal- preciatio cupri intervenerit, quod vendj non
conatus graviore clade cumulentur. Cf. Prop. tern Procurator eius causam pendentem, cum posset.
legalibus oneribus, cassat, cum poenale foret
1. Depressio, egestas; szegenyseg,
2., 20., 8.
Deplumare, (plumis privare) spoliare; Actionem erexisse etlitem continuare. Georch. szukseg, nyomaszto helyzet, nyomor. Cod.
ki-, lefosztani, megnyuzni, zsarolni. Ve- H. T. IV. 182. Midon az iigyes Ember eleve Dip. Arp. V. 178. cum nos in civilatcm norancs. VIII. 70. Non subilo corripiendus est altal-latja akar a vad-Ievelben, akar a szoval- stram Supruniensem venissemus, et pauperet ad nuditatem usque deplumandus; quando tasokban tett olyaten hibajat, mely altal peret tatem, inopiam seu depressionem civium ac
Jam quaelibet villa, quodlibet oppidum, persol- elveszthetne : meg az Itelethozas elott akar a omnium hospitum vidissemus.
verit tributum state suo tempore etc.
felperes letetellel (Depositio) akar mind a
2. Depressio, oppressio ; elnyomatds.
Deponens, qui deponit aliquid apud ali- ket fel az iigyesz visszahivasaval (Revocatio Batty. Leg. T. II. 511. an. 1298 : ut si hujusquem ; joszdgletevo fel, letetemenyezo. It. Procurators) megorvosolhatja azt.
modi depressio nobilium Domino Regi condeponente. Gall, deposant. Ger. Deponent.
2. Depositio, (Du C.) pcena, qua eccle- stiterit.
Vern. Phil. Mor. 388. Qui rem custodiendam siastic! suo gradu reiiciuntur (J. can.); hivaDepressio pretiorum, deminutio
tradit deponens, qui suscipit, depositarius talvesztesseg v. letetel. Torvt. Msz. Cf. Ulp. pretii; arlenyomas, drleszdllds, drleszdlnuncupatur. Torvt. Msz. Art. D. 1840. p. Dig. 43., 19,, 8.
litds. Torvt. Msz.
83.
Depositio complicum, testimonium
Depressor, qui deprimit; lenyomo.
Deponentalis, ad occasum vergens; complicum; buntdrsak tanusdga. Torvt.Msz. Vern. Psych. 83. Elevator igitur sive superbus
nyugati. Cod. Dip. And. II. 265., 291.11.
Depositio Juramenti, iusiurandum dicitur musculus ille, qui oculum attollit; de268., 302. exiendo autem de rivulo versus praestare; hitletetel, eskiiletetel. It. deposi- pressor aut humilis, qui oculum deprimit.
partem quasi deponentalem ascendit ad zione del giuramento. Ablegung des Eides. Cod.
Deprindere, pro: dependere; lelogni.
Dip. Briiss. Burg. 19.
Ger. Niederhangen. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
montem.
Deprudentia, 33, imprudentia; okta1. Deponere, (hungarismus) abrogare
Depositivus, 3., abrogationem contialicui magistratum, loco movere (Du C. al. s.); nens; letetelt tartalmazo. Pest. Var. Lev. lansdg. Fej. Jur. Lib. 181. (Pazmany.)
Depulsoria Media, remedia qua deletenni. Gal. deposer. Eszt. Okm. p. 52. (Deer. depositivo iussu Regio.
Ferdinand! 1536.) officiates ... deponere. S, Depositorialis, ad depositorium perli- pellunt aliquid; eluzd elhdrito eszkozok,
208
Depurare
Deputatio orphanalis
Dero gator ius
Derivare supra aliquem, pro:

szerek. Szirm. 66. Cf. Plin. 28., 2., 3. Am- 8: Deputatio in subsidio nulla detur (Ex submian. 25., 2.
sidio seu dica Eegia nulli deputelur pensio, deriv. in aliquem; valakire, hdritani. Reg.
Depurare, (DuC.) ad liquidum per- priusquam tola pecunia incassetur) Decret. Mil. p. 34: onus Quarteriorum supra Civitates derivetur.
ducere, negotia explicare; tisztdba hozni, Ferdinandi I. Regis 1536.
Derivatio, origo; szdrmaztatds. Torvt.
Deputatio orphanalis, viri rebus
tisztdzni (figyet.) Opin. Deput. 41. turn quod
ad promovendas negotiationes nundinales In- pupillorum curandis; drvdkra ugyelo meg- Msz.
Derivativus, 3., derivatus, secundatersil, mutuas nundinantium praBtensiones bizottsdg v. kikuldottseg . v. biztossdg.
rius ; szdrmazek,. . . leszdrmazott. It. deprorate, parateque depurari auctione publica Torvt. Msz.
Deputatio regia, in Transilvania e 16 rivato. Gall. deriv6. Ger. abgeleitet. Vern. Met.
distrahere necesse est. Tisztb. Irm.
\. Depuratio, dissolvere ses alienum; membris constans collegium reipublicaB regen- 47. Qualitates quse realitates sunt vel sunt pritisztdzds, lerovds. Jogt. Eml. T. HI. p. 529 : da3; Erdelyben a hdrom alkotmdnyre- mitivae vcl derivativae vel variabiles. Vern.
Depuratio debiti . . . ex privatis eorum sub- szes nemzetbol egyenlo szdmban kineve- Psych. 124. Cher. Jus. Eccl.II. 112. Modi porro
stantiis fieri debet. Opin. 1802. 99. . 125. zett tizenhat tagu kormdnyzo bizottsdg. derivativi sunt: successio hasreditaria, donatio etc.
2. Depuratio, actus purum reddendi; Szaz. XIII. 196.
Derivatorius Ganalis, deductorium;
Deputatio Regnicolaris, legati
kitisztitds, tisztdzat. Torvt Msz.
Depuratorium, organum excretorium; regni; orszdgos kfilddttseg. Diar. Com. 3. elvezeto csatorna. Ger. Leitungskanal. Cod.
Deputationale elaboratum, opus de Delict. 363. Pentium item et derivato uritd szerv. Bene Pol. 84.
Depurgatio, actus purgandi, purgatio; a legatis conscriptum ; kuldottsegi dolgozat. riorum Canalium publica auctoritate structorum destructio.
tisztogatas, irtogatds, gyomldlds. Tag. Diar. 1802. p. 52.
Derivatur, flectit cursum ; kanyaroDeputationalis Conf erentia,ConErd. II. 38. an. 1747: depurgatio . . .
ventus virorum ad aliquod negotium exequan- dik. Knauz. M. E. Str. I. 53., 25.
agrorum a succrescentibus vepribus.
Derobare, (Du C.) expilare,, devastare ;
l.Deputare, 1. consliluere,dicere,2. de- dum missorum, cui opponitur Generalis Consignare (Du C. al. s.); 1. meghatdrozni, 2. gregatio; kuldottsegi, bizottsdgi ertekezlet. kifosztani, kirabolni, feldulni. It. rubare.
kijelolni. Fjp. Szam. p. 85. an. 1398: pro- conference des deputes. Oltv. Act. Synod. 10. Kat. Hist. VIII. 452. derobantes (expilanles)
Deputationaliter, per exmissos; kiil- et comburentes domos. Mich. Mad. de Barb.
misit sibi solvere . . . per terminos deputatos. Tor. Tar. VIII. 122. pro condescensione dottsegileg, bizottsdgilag. Magy. Jogt. Eml. 377. Tor. Tar. 1893. p. 20. Batty. Leg. HI.
tarn equitum quam pedeslrium Comitatus de- 468. Kuk. Jur. II. 259. Punctorum ex parte 149. an. 1313.
Derpbatio, (Du C.) actus devastandi,
putata est possessio Tatona. Olah. Cod. Ep. horum Regnorum in Diseta Regni Hungarian
3, mediocritate proventuum posse vos esse Partiumque eidem annexarum proponendo- devastatio, depraedatio, expilatio ; pusztitds,
contentos illis trecentis florenis, qui de bonis rum, deputationaliter elaboratorum, Tenor rablds. Luc. Regn. Dalm. 235. multaa discordise, rixaB, contemptiones, derobationes, opcuslodise sunt deputati. Cf. Macrob. Sat. sequitur in haec verba.
Deputatualis, ad id, quod alicui assi- pressiones, offensiones . . . orlae fuissent. Fej.
7., 14.
2. Deputare, ablegare, delegare, assignatum, demensum est, pertinens; tartdsren- X. I. 587.
Derogainen, (DuC.) derogatio, quod
gnare; kikiildeni, kirendelni, utasitani, deletbeli. Torvt. Msz
utalvdnyozni. Cod. Dip. Arp. V. 4-6. Provi- Deputatum, i, quod assignatum, de- derogatur de aliqua re, deminutio, imminutio,
dimus igitur in predicto Principatu ad presens mensum est; tartasrendelct, elelember. dedecus ; csonkulas, hidny, kisebbites, ropersonas aliquas circumspectas pro tanto ne- Arch. Rak. VIII. 129. kinek-kinek az 6 depu- vidseg. Gall, derogation. D. Raczk. p. 17. Ac.
tatuma ott kiadatik (mind a penz, mind az Com. Sopr. 147. Szer. Not. iu. praeiudicium
gotio deputare.
dicti Capituli . . . et derogamen. Cod. Ep.
3. Deputare, transferre; dtruhdzni. tisztekre vald poszto).
Deputatus, i, (DuC.) missus; kovet, Pet. Paz. I. 68. in Parochorum despectum, viliGeorg. Sirm. I. 75. Et jam in Praga officium
ispanatum jam abtullerant ab eo et deputa- kuldott. It. deputato. Kass. Prax. I. 26. Ge- pendium et derogamen.
Derogatio, (Du C,) vituperium, contuverant ad unum magnificum Jacobum Bdnffy neralibus Comitatuum Congregationibus ius
est. . . exmittere Deputationes. . . eligere melia ; gyaldzds. Batty. Ger. 85. nee benedc Verwche.
1. Deputatio, legatio, allegati; kovet- Deputatos sive Ablegatos ad Regni Comitia. dictio dicenda nee laus, immo subsannatio
Dequeri, conqueri, queri. Kol. Kov. omnis ei derogatio. Ib. 143.
seg, bizottsdg, vdlasztmdny, kuldottsegi
Derogativus, 3., derogans, ad derogaGerm. Deputation. Kass. P. P. I. 26. Generali- Chron. Tempi, p. 159: Qui Pontificis facto
bus Comitatuum Congregationibus ius est in succensebat Rex plurimum dequestus, Pa- tionem pertinens; megsemmisito. Kelem.
casibus lege admissis ordinare sequestrum, pam . . . nolle adesse subsidio. Cf. Vat. Place. Inst. Jur. Pr. 99. consuetudo.. . pollet v i . . .
2-o Derogativa, quia tarn legem, quam conbrachiales executiones, exmittere Deputatio- 5., 448. Stat. Theb. I. 404.
Dequoquere, decoquere; megfozni. suetudinem alteriorem sibi oppositam tollit;
nes, eligere Deputatos sive Ablegatos ad Regni
Kol. Cod. 10. dequoque fortissime in bono per subsequentem vero, quoad sibi opponunComitia. Georch H. T. I. 190.
tur, tollitur.
2. Deputatio, praeceplum, mandatum ; vino.
rendelkezes, intezkedes. Germ. An-, Ver- Deraubare, (Du C.) furari, expilare; ra- Derogatpriarum derogatprise,
ordnung. Szer. Not. p. 119: Quod si ipsiThe- bolni. Ljub. Mon. SI. III. 411: bona derau- auctoritatemminuens agendiratio; tekintelyt
csorbito beszed. Molnar Palv. 44. CaHerum
saurarii nostri. . . salutarem deputationem bata.
Derelictio, actus aliquid hereditate tra- cura, ut ipsa3 allegaliones el replica? modestc,
Nostram infregerint. . .
Deputatio Classificationalis, ex- dendi; orokiilhagifas, hagyomdnyozds. ponderose et breviter apponantur, ne cum
missi ad terras classificandas; osztdlyozo bi- Nagy. Jus. Trans. Sax. 61. Amittitur possessio multis verborum involucris el derogatoriazottsdg. Pfahl. Jus. Georg. 62. Classificatio velex causa voluntaria,derefo'cfemeet trans- rum derogatoriis Judicum aures offendanlur.
igitur Locorum pro obiecto habet determina- latione in a Hum. Szenliv. Cur. Misc. Dc. Derogatorium, detrahens de aucloritate : a tekintelyt csorbito. Opin. Deput. 45.
tionem Constitutivi Maximi Agrorum et Pra- III. P. X. 27.
Deres, scamnum -oblongum, cui virgis, Jam autem non modo repugnare videtur, ul
torum (in Hungaria et Croatia). Momentosa
hsec determinatio quoad singulos Comitatus baculis caedendi rei incumbebant. Kass. Ench. iidem qui Testes Artieulares super Justitia quain Regulatione Urbariali primoeva Deputa- II. .48. Deres aliaeque poanales Machinae per liter administrata agunt, ipsi cliam in eodem
Dominia Terrestralia adhiberi solita3 sufferri Judicio Judicum vices obeundo partem Judicii
tioni Classificationali ineumbebat.
Deputatio comitatensis, viri a co- ordinantur. Norm. Ordin. an. 1787. 4. Sept. efficianl, verum etiam derogatorium tarn JuDerisorie, deridendo; gunyolodva. risdiclioni, cuius auctoritate presto sunt^ quam
mitatu missi; vdrmegyei kikiildottseg.
Funda. David.: A. 2. quidam derisorie ei diet Magistratui publico, quern ibidem pras se feTorvt. Msz.
runl, ul nempe sub prhali Judicis praesidio in
Deputatio Commercialis, viri, le- ceret.
gati negotiis commercialibus transigendis missi;
Derivabilis, quod derivari potest; ko- cathegoriam reliquorum Convocatorum collokereskedelmi kuldottseg. Diar. Com. 1796. vetkeztetheto. Jos. Repr. 42. an. 1790: Re- centur.
gnicolas per varias nee ex lege nee ex con- Derogatorius, 3., (Du C.) laedens, mip. 30.
Deputatio in subsidio, pensio, pe- suetudine Patrise derivabiles prsestationes... nuens autoritalcm legis; csorbito, sertd.
Werb6czi 20. Secundo habet (consuetudo) vircunia ex dica Regia. Szegedi Rubr. Pars. II. p. exhaurit.
Deruinare, Diruinare
Descensualis
Desolaro
209
Deserta, (subintelligitur sessio) (Du C.

lutem derogatoriam, quia derogat legi, peratus, adeoque partim Horizontalis, partim
quando est contra legem. Cf. Julian. Dig. 25., descensivus seu Horizontaliter obliquus.
desertum) locus desertus, ager incultus. Kass.
Descensualis, hereditate acceptus, hc- Jur. Civ. Lex 16.
4., 2.
Deruinare, Diruiiiare, corruere; redilarius; valakire szdlld, leszdllo, leszdrDesertacio, vaslatio, depopulatio;pw.szbeszakadni, osszeomlani. It. rovinare, rui- mazo, orokos. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 359.titds. Eszt. Okm. p. 38. (Deer. Sigismundi
nare. Mem. Pauli 423. iam intrante crepu- G. Fej. VII. 185.,'149. VIII. 3., 85. Tor. Tar. 1393): pensatis . . . displicenciis et desertasculo noctis deruinavit pars Quirinalis domus 1886. p. 460., 465. descensuales terra. cionibus illis, que sancta . . . ecclesia . . .
habitationis Joannis de Gallo. Ib. 429. circa Knauz M. E. Str. 1. 373., 479.
temporis malicia . . . existit.
Descensualis Denarius, V. Denamediam noctem diruinavit quaedam pars
Desertio, ne.glectio; elhanyagolds.
rius Descensualis.
borealis Curise.
Tor. Tar. 1888. p. 560. desertio Rcgni.
Descensum lacere inter, (passim
Desertitas, tempus, quo terra deserta
Dervisa, SB, m. g. = monachus Turcicus, Mahometi scctam profilens; dervis; kol- super) aliquem, deversari ad aliquem; le- erat; parlagon valo heveres. Urk. Sieb. I.
dulo bardt. Wernherus De adm. Hungariae szdllani valakihez. End. p. 550. (Ladislai III 368. an. 1322. esset terra . . . et tempore
desertitatis ipsi populi . . . coluissent.
aquis p. 849. Sunt autem Dervisae Turcis, Libertas an. 1279).
1. Descensus, us, pecunia in sustinen1. Desertor, vel Fugitivus, qui 1. clauquod nobis Monachi, qui mendicato vivunt.
Dervisbegus, (a pers. dervis, quod dos milites in hospitia descendentes eroganda; strum ultra licitum tempus deserit, 2. desenpauperem signif.) inde sacerdos Turcarum, qui katonabeszdlldsolds. Gall, descentes. Germ. tor q. v.; i. klastrombol hosszabb idore
vilam asceticam agit, et beg, quod dominum Einquartieruog. Han. Hist. Eccl. 99. Si vero Vay- tavozo, 2. szokott katona. Kon. Egyli. 372.
signif. est titulus nobiliorum Turcarum.Verancs. voda ad Regalem utilitatem ad ipsos vel per Torvt. Msz.
Hist. I. 263. Dervisbegum prosangiacchus terram ipsorum transmittetur, duos descensus, 2. Desertor, qui deserit, negligil; elejus, queni thychajam Turcae nuncupant, in pa- unum in introitu, et alterum in exilu solvere hanyagold. Tor. Tar. 1888. p. 560. desertio
ludeiu sic, ut vestilus et armatus erat, pedes non recusent. Fej. III. 2. 232. ut nullus dux, Regni, desertor.
l)esertuni, i. (Du C.) locus desertus,
irrumpensclipeis militum limo exemptum equo nullus banus . . . nee aliquis alius in ducatu
nostro Sclavonic descensum vel aliquod tri- solitudo, locus humano cultu vacuus, solitusuo imponit.
Dervisius,i, idem ac Dervisa, monachus butum vel collectam vel liberos denarios sive dine et inopia vastus; puszta, sivatag. It.
marturinas vel denarios ponderis . . . prsesu- diserto. Gall, desert. S. de Keza Chr. I. 5. inTurcicus. Isthv. XVI. 290.
ter meridiem et cursum Don fluvii desertum
Derviso, onis, sacrificulus apud Turcas ; mat exigere.
torok pap, bardt. Verancs. II. 235. banum- 2. Descensus, us (Du C. hospitationes) existit immeabile. Wagn. Cf. Prudent. Apoth.
que inexpertum dervisonem per contemptum mensse lautae (tempore egressus e provincia); 774. Hieron. Ep. 125., 2.
Deservire, (DuC.) persolvere ; kiszolappellantes, dervis enim idem est Turcis, bucsu lakoma. An. Sc. I. 190 an. 1271 :
quod Latinis sacrificulus, pralio sese accin- Cum autem nos Provinciam intrare acciderit, gdltatni. Urk. Sieb. II. 82. an. 151. nullus
quotiescunqee illuc cum Baronibus nostris, et vendat suae ecclesise dccimas fuluras ct non
gunt.
Desa, idem quod ap. Du C. Devesia, nostra militia veniemus, ipsi hospites nostri deservitas.
Devezium, locus defensus, sa3ptum ; soveny. nobis in introitu dare tenebuntur discessum
Desiderabilitas, desiderium, amor,
Hisp. defesa, dehesa. Port, deveza. Cod. Dip. opulentum et similiter in egressu descensum cupldo ; kivdnatossdg, ohaj. Pel. de s. TriArp. Cont. VI. 56. Comparavi servum . . . de delicatum, nostra celsitudini competentem. nitate sermo I. est. 2. Idcirco angeli proclamant, ut nobis insinuent eius amorem ac depreda et desa; i. e. emi servum, qui prata et Szaz. III. 18.
3. Descensus, us, residentia; szdlldk. siderabiiitatem.
ssepta curare callet.
Desiderabiliter, (Du C.) desiderans;
Desboscare, arbores collucare inter- Kuk. Jura I. 113 an, 1347 : descensum vulgaohajtva. Fej. X. 4., 524. post huius viUe terlucare; caedere; kivdgni a fdkat. Ljub. Mon. riter Zallas dictum.
4. Descensus; dtmenet bevezetesrol minum in eadem Ecclesia deciderabilitcr eleJur. P. I. V. III. 349. an. 1425.
Descendentes, (Du C.) posteri; nem- a beszed tdrgydra. It. discendimento. Gall, gerimus corpus nostrum terra gremio cornzettek, leszdllo agon rokonok. It. discen- descenle. Kaprin. Eloq. I. 375. Descensus est mendare.
Desiderare, (Du C.) contendere; vetedente. Gall, descendant. Georch. H. T. I. 406. altera exordii pars, qua Orator ab Ingressu
Ert. 33. Ham. Grad. Cons. 10. Descendentes sensim delabitur ad proponendum concionis kedni, vitatkozni. Deer. Colom. Reg.: Si
duo comites pro causa aliqua desiderant, in
sunt plures persons, qus a stipite originem thema.
suam seu per immediatam seu mcdiatam geneDescensus Banalis, V. Zulusina. supra dicta Synodo ventilentur.
rationem ducunt. In specie vero Descendentes, Tor. Tar. 1893. p. 5. A solucione descensus Desiderosus, 3., desiderans, desiderii
per lineam vero paternam, Agnati dicuntur. Banalis. quod Zulusina dicitur. 1267.
plenus; kivdnatos, kivanva, kivdno. Dip.
Cf. Paul. Dig. 23., 2., 68.
Descensus violentos facere, vio- rel. reip. Rag. 284.
Descendentia, 03, origo, successio lenter, vi hospitia occupare ; erdszakos megDesinentia, 03, pars extrema vocis;
per gentes, ortus V. Genealogia : leszdrma- szdlldst tenni. Szaz. XIII. 107.
szo vegzodese, vegzete. Pazm. Dial. 243.
Descenutus, pro: distenutus, detenzds. Knauz. M. E. Str. 435.
Desinteressatus, 3., incorruptus, in1. Descendere, habitare, hospitare tus; letartozlatotl. Ljub. Mon. SI. XI. 10 an teger, eequus; nem erdekelt, reszrehajtat(Du C. al. s.); beszallani, lakni. Knauz. M. 1312: scribantur litters mercatoribus. . . lan. Gall, desinteresse. Jogt. Eml. T. II. 1. p.
E. Str. I. 234., 251.
quod illi, qui se non extrahunt de unione, 415 : judices . . . . desinteressatos pro exi2. Descendere, deflcere ab aliquo que per eos facta fuit, pro turma, que fuit gentia causa? . . . admittere possint.
(Du C. al. s.); eldllani. Kronst. HI. 87 : ne descenutayw doanarium, solvant. (Cf. ib. 24.
Desitio, a desinendo ; megszunes. CuSiculi descendant vulgo abston.
occasione turme, que detenta fuit per eloa- rios Misc. II. 131. Porro Desilio seu Finis
Descendere ab ordine, abdicare se nerum.)
Crepusculi malutini et ipse Ortus solis et iniordine; visszalepni papi dlldsdtol. End. P.
Descriptivus, 3., describens; leiro. tium Crepuscul i Vespertini est Solis eiusdem
328. (Deer. S. Ladisl. 1.12. an. 1092): s i . . . It. deserittivo. Gall, descriptif. Germ, beschrei- Occasus.
presbiter . . . fuerit venatus, ab ordine de- bend. Greg. Aesth. 136. Mere descriptivum
Desitivus, 3., desinens; megszuno,
scendat.
poema, quod semulatur artem pictoriam, desti- vegzodo. Severini 37.
Descensio, descensus: occupatio; meg- nationi poeseos repugnat.
Desma, atis, (Du C.) potestas ligandi et
telepedes, honfoglalds. Szaz. IV. 503. fennDesecare, concidere, effringere; vdgni. solvendi gr. dsauct; oldo s koto hatalom.
tartotta a szdlldsi intezmeny emlekezetet a Kronst. II. 1529., 144 : ad desecandas gla- Nagy Hier.
II. Andras koraban az akkoron divatos stilus des.
Desolabilis, vastus ; elhagyatott,
Desecatio, excisio ; kivdgds. Tor. Tar. puszta, elhanyagolt. Faber Jur. Met. 169.
curialis is, mely a descensust a Nagy Martoni
csalad 1228. adomanyaban igy emliti: in de- 1887. p. 484. silve destructio sive desecatio. ut ope eius integrum sspe promontorium, quod
scensionis titulum iuxta morem nobilium UnDesectio, actus ceedendi; levdgatds. ob haec impedimenta multis annis desolabili
Tag. Erd. II. 154. 1756. Cf. Colum. 6., 3., 1. in statu consistebat, ad statum cultivabilitatis
garorum. Fej. Cod. Dip. I. III. v. 2., 140.
Descensivus, descendens; leszdllo. Desentor, deserter signorum; szoke- perducatur.
Desolare, relinquere (Du C. al. s.);
Curios Misc. 395. debetur motus, sed attem- veny. Szaz. XXIX. 923.
27
210
Desolatio
Dessignamen
Determinate
cserben hagyni. Arch. Ver. sieb. XXXVI. (34): 0 utinam prout aqua3 lure dealbant tium memoriam revocetur. Habebant ordine
261. an. 1528. si video, quod malam .. . in- carnem meam, massam hanc corruptionis, et eiusmodi insignia familiaria, ad qua3 special
tentionem non desolabitis, sitis parati ad putredinis, ita lacrymse poanitenliaB et doloris heraldica, magnates et nobiles. Noli hac (cziconflictionem. Juriev. Jur. Met. lib. Quodvis lavarenl animam meam, quas tot ac tantis pec- mer) cum insignibus mililaribus (6rdemjel)
Obiectum montanisticum, si praiscripto legali catis despurcata fuit in vita sua!
confundere. Cod. Dip. And. II. 298., 337. tu
modo non cultivetur aut ingruente gravi imDessignamen, notatio, annotatio; fel- lue persone arma el armorum quaslibel inpedimento, moratorio non provideatur, de-so- jegyzes. Ljub. Mon. SI. II. 128.
signia detectiva alque crislam habeas.
lari (auflassen) dicitur et Obieclum montaDestinare, mittere (Du C.); kuldeni, Detegere, legere, leclo munire; benisticum desertum seu desolatum (verlegen, kikiildcni, kirendelni. S. de Keza Chr. I. fedni. Quel. Sieb. I. 359. an. 1501. lurres in
auflasssig) efficitur. Cf. Ver. Aen. 11., 357. 1., 5. I. 2., 3. II. 1., 15. Georg. Sirm. 1., 62. numero 6 deteodt per abdomadam.
El ad Zeghed caput destinaverunt 75. et
1. Detentio, aclus delinendi, inlercipiColum. 1., 3., 11. Stat. Theb. 6., 217.
Desolatio, V. Desolare; cserben- clenlulos suos extra domum destinavisset. endi (Du C. occupalio); letartoztatds. Kovy.
Destinatus, i, delegalus, missus, depu- El. 358. Per detentionem aVeiiarum liter enhagyds. Juriev. Jur. Met. 119. Quod si Metallifodina, 6 hebdomadis circiter desolata tatus, cui cura negotii delegalur, cui causa rum. Circa hoc deiictum sic procedilur: Doexistens mutungetur et impetretur, Impetrator aliqua committitur; kikuldott, kirendelt. minus lilerarum sive ignobilis, medio persona;
iudicialis admonel detentorem, ul illas sub
huiusmodi Metallifodinse intra proximas 14. Szirm. 130.
Destitucio, onis, actus amovendi a mu- poena legali 500 fl. reslituat. Cf. Ulp. Dig. 25.,
dies in praesentia prioris Urburarii Rationes
fodinales inire debeat atque prior Melallifodinaa nere (DuC. al. s.); leteves. Eszl. Okm. p. 1., 5.; 4., 6,, 15.; 43., 25.
2. Detentio, onis, animarum ergaslalum
Possessor, si expensas in cultivationem in- 85. (Chanadinus Strigon. Archiep. an. 1337):
terea temporis factas, novo Impetratori resli- Eleccionem autem et institucionem ac desti- (Du C. al s.); fogsdg, fogvatartds. It. detuerit, Metallifodinam suam recuperet; operarii tucionem eiusdem presbiteri racione iuris Pa- lenzione. Gall, detention. Beng, Ann. Er. Coanob. 137. Cum ilaque alia node rursus adesvero, cffilerique omnes, qui causa desolatio- tronatus . . . . volumus reservare.
Destrarius emissarius, (Du C.) sel spirilus Elisasi el inlerrogaretjir: quam ob
nis fuerunt, puniendi veniunt.
Despectabilis, contemnendus, despe- equus emissarius; menlo. It. destriero. Cod. causam Monaslerium inquielarel ? respondil:
ctus ; megvetett, lenezett, aldvalo. Pel. De Dip. Arp. Cont. IX. 253. equaciam ipsius nu- opus esl, ul pro me Deum exorenl fralres, ads. Ludovico s. c. 6. Tanto anima est coram mero septuaginta tres et duos destrarios huc enim in detentions sum.
Detentivus, 3., delinens; letartoztato.
Deo acceplabilior, quanto in oculis propriis emissaries in eisdem.
Destrerius, 3., dextrarius (sc. equus), Pel. De s. Laurenlio s. III. c. 2. Paana infernafuerit despectabilior.
Despectuose habere, (Du C) despi- equus maior,cataphractus; vertezett 16. Ljub. lis esl crucialiva, sed in nullo expialiva, decere, despectui habere, habere aliquem pro Mon. SI. II. 171.
tentiva in demerila psnse aalernaa.
Detentor, qui aliquem delinel; letardespectissimo ; megvetni, lenezoleg bdnni. Destructus homo, corruptus; romlott ember. Bene Pol. 69.
Arch. Rak. IX. 157.
toztato. Arl. Diaa. Pos. 12 ; Turbalores, ilem
Desubulare, cooperire (fors. e sdbulo); detentores ac Spolialores illorum, qui Secla;
Despectuosus, (Du;C.) despectu dignus;
gyaldzatos, lenezesre melto. Arch. Rak. befodni. It. coprire Gall, couvrir. Galeoti. eorum damnalaa renuncianles ex Turcia ad
Praf. Epigr. Mirum ! quei possint mortales vi- islud Regnum . . . confugiunl moraluri. Cf.
VIII. 248. despectuosissima fuga.
Despeculari, depeculari, furari pecu- vere, quamvis Corpora glebosa desubulen- Cod. Justin. 8., 4., 10.
niam sive intercipere, supprimere serarium; tur humo.
Detentrix, qua? detinel; orgazda (no).
1. Desultorius, defensor, ab uno equo Cod. Dip. Arp. VII. 78. licel ipsa lerra malri
sikkasztani. Brut. Hist. XIII. 388., 25.
Despensa, 33, expensae (Du C. al. s); in alterum transiliens; svalizser, konnyu Pouse el Laurencij pro sua dole dala fuerit,
koltseg. Ljub. Mon. SI. I. 67. omnes despen- lovas. Gall, cheveau-leger. Kol. Am. I. 39 : quia lamquam detentrix furum... deprehensa
sas, quas Raguseus fecerit, componatur ei cum ad defendendum aciei tergus sufflciunt equites fuit.
desultorily vulgo defensores sive Ecdici aptoto dampno.
Deteriorari, (DuC.) 1. in delerius
Desperabundus, 3., desperatus; pellati. Arch. Rak. IX. 154. Hor. Mem. 206. mulari, 2. viliari; rosszabbodni. Rak. On.
ketsegbeesett. Bod. Hist. Eccl. T. 449. Bod. 2. Desultorius, 3., inconstans ; dllha- 64. deteriorabatur Aielim slalus meus. Arch.
tatlan. dtcsapongo. It. instabile. Gall, incon- Rak. VIII. 316., 342. Feneslra in plumbo deHist. Un. Trans. 305.
Despicabilis, pronus inclinatus adde- stant. Burian. Blandr. p. 288: Habes . . . teriorata. Cf. Claud. Mamert. de Stalu an. 1.,
spicatum (Du C. contemnendus); lenezesre Lector . . . illorum numerum, qui hominem 3., Symm. Ep. 4., 69.
hajlando. Curios Misc. 88. In gradibus vero toto vitse su83 tempore desultoriae fidei . . .
Deterioratio, (DuC.) aclus aliquam
femineis, despicabilevn, timidum, querulum, tristem vitas exitum habuisse testificantur.
rem deleriorem reddendi, viliandi; megrontristem, malitiosum, suspicacem, detractorem,
Desumtio, actus percipiendi; veves, tds, rosszabbitds, romlandosdg. Kass. Jur.
superstitiosum (Saturnus reddat hominem). behajtds. Ker. Nap. 125. pracipitur, quod Civ. 1., 222. sed occasione Divisionis sub
sublatio slolse baptismalis ad desumtionem Nro. 4-to eidem renumerate, Meliorationum
Cf. Sidon. Ep. 2., 10. Ammian. 26., 8.
Despina, 33, (DuC.) domina, hera; (a stolaa introductionalis etc. Torvl. Msz. de- denique habita etiam Deteriorationum ragr. SioTtoiva); urno. Herrin. Kronst. I. 654. sumptio decimae.
lione occasione Execulionis eruendarum refuDespirare, evaporari; kigozologni. Desuper, praaterea (Du C. al. s.); azon- sione onerumque avilorum proportionata inKol. Cod. 16: obstrue bene, ut non despi- felul. Kass. Prax. I. Praaf. complectens in se ler Condividenles reparlitione peragendam
normam peragendarum diversarum functionum decerni.
reth.
Despolium, spoliatio; kifosztogatds. politicarum conflciendorumque desuper litteDeterioritas, Us: abslr. a gradu comp.
ralium Instrumentorum.
Sup. An. Sc. I. 167. an. 1440.
delerior, slalus v. qualilas rei; hitvdnyabb,
Detachement, delecti milites; kikul- rosszabb helyzet, minoseg. Cod. com. Zi.
Desponsatorius annulus, annulus
pronubus; jegygyuru. Tor. Tar. 1890. p.dott csapat, kulonitmeny. Gall, detache- v. III. p. 513. ... ul eandem (sc. sessionem)
ment. Diar. Com. II. 28. Unum Detachement propter deterioritatem ad communem usum
599. annulus desponsatorius.
Despotatus, us, conditio, imperium, ex Equitatu.
inter se deputamus possidere.
Detardatio, retardatio; kesleltetes. Determinabiliter, definite; hatddominatus, potestas despolae, tyrannis; kenyursdg. Kov. Form. St. XXXVII. Verancs. II. Tor. Tar. 1881. p. 73. detardatio censui.
rozottan, veglegesen. Cod. Dip. Arp. Cont.
Detectio, aperire rem; folfedezes. XI. 286. ac omnia iudicia minuta, villicus ipso272., 223.
Despotes, idem ac Vaivoda. F. Forg. Torvt. Msz. Cf. Tert. adv. Marc. 4., 36.
rum el indices possinl el debeant determiComm. 542. Nam Despotes (Vayvoda Molda- Detectivus, delectus, monstrans; in- nabiliter iudicare.
vian) per avios monies iusta peditum equitum- signia armorum detectiva, familiar insignia
Determinare, (DuC. al. s.) in anique utriusque generis manu, tormenlorum ap- fuisse et esse videntur in armis propalam ex- mum inducere, conslituere, constitulum haparatu Moldavian! ingressus.
posita vel magis in armis formata, effecta non bere; eltokelni, elhatdrozni magal. It. risolDespurcare, inquinare, fosdare, com- solum ornandi causa sed, ut iis viri aut maio- versi. Gall, se determiner. Wagn.
maculare; bemocskolni, bepiszkolni, berum alicuius egregium quoddam militare faciDeterminate, certo, definite; hatdroszennyezni. Asp. Pr. Chr. p. 384. 1. 14.nus dignitasve pro virtute donata in spectan- zottan. Gal, determinement. Pel. Dom. Adv. s.
Determinative
Detumulatio
Devoraturire
2H
II. c. 4. Sed non potesl determinate sciri.

Detumulatio, (Du C.) exhumatio ; fd- vdlsdg. Marosvasarh. gymn. Ert. 1894/5. p.
Pazm. Dial. 237.
takaritds a sirbol. Nagy Hier.
45. Kormocb. f6realisk. Ert. Bpest. 1895. p.
Deturpare, maculare, contaminarc; 156. Szaz. XXIX. 734.
Determinative, definite, explicate;
meghatdrozva. Georch. H. T. I. 46.
vitiare mulierem; rutitni, eltorzitni, megDevanum, divanum, consilium apud
Determinativum, 3., adiectivum ; gyaldzni. Frakr Mat. lev. II. 136 : qui scan- Turcas; torok tandcs; divan. Magy. Tor.
meghatdrozo, jelzo. Pel. Pom. L. I. P. V. dalosis actibus dignitatem . . . cleri . . . de- Tar. XI. 195.
Art. II. c. 4 : Secundo quare aliquod determi- turpare non desinit. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. Devastabiturum, pro, devastaturum.
nativum ad hoc dictum (Dominus tecum) 247 an. 1375. mulieres . . . deturpassent in Arch. Ver. Sieb. XXVI. 269. (Radul Vajda. lev.
non sit additum, puta, si dixisset: dominus dedecus muliebris sexus. Cf. Svet. Calig. 35 ; an. 1528) regnurn vcstrum devastabiturum
Plin. 15., 13.
et comburiturum per . . . Turcas.
omnipotens tecum.
*
Deursibilis, quod deuri, evanescere
Devectio, (DuC.) vectura; behordds,
Determinativus, 3., ultimus; hatdrozott, veg. Szek. Okl. I. 101. ordinatio de- potest; tuz dltal megsemmisitheto. Batty. fuvarozds. Art. D. 1840. p. 21. devectio
Leg. T. II. 413 an 1269 : nulloque tempore lignorum.
terminativa.
Devector, qui devehit, qui currum reDeterminium, decretum, sententia; deursibilis testimonii.
Deutera, 33, fors. idem quod it. deutero- git ; fuvaros. Tor. Tar. 1889. p. 611. comihatdrozat. Tag. Erd. II. 358.
Determinium finale, sententia ul- nom;o: quintus liber mosis; V. s. Archi- tivam devectoribus adhibere posse.
Deveczi bassi, camelorum praefoctus;
tima, terminalis; vegleges elintezes. Ger. scamnum.
Deuteriarius, vicearchimandrita (DuC. a tevek fonoke. Tor. Tar. 1892. p. 433.
Endurtheil. Opin. Deput. 59. non unam nunc
Devenire in Compositicmem
hominis oetatem egreditur finale determi- deuteriarius, sccundarius); alapdt. Nagy
Hier.
cum aliquo, pactum inire; egyezkedesre
nium Causa?.
Deutero-canonicus, Szentiv. Cur. lepni. Kronst. III. 84.
Detestari,monere,rogare; kerni. Batty.
Leg. T. II. 72. an. 1055: ne quis defraudare... Misc. Dec. II. P. II. 314. EpistoUe Canonica? Devenire in unionem, res milii
duae, Petri una, Joannis altera, sed etiam cum aliquo convenit; egyezkedesre lepni,
audeat, interminando detestamur.
Dethronisatio, actus spoliandi regno, Deutero-canonici, id est de quorum authori- megegyezni. Kronst. III. 99.
Deventio, actus in manus tradendi;
aliquem pellendi; fejedelemleteves-, feje- tate divina non ita certum ac exploratum fuit,
delemletetel, a trontol valo megfosztds. uti sunt: Baruch, Estheris pars ultima, uti et kezbesites. Ger. das Einhandigen. Kovy. El.
559. Probari debet vel possibilitas deventioFej. Jur. Lib. suppl. 34 : In conventu Onodi- Danielis, Tobise, Judith etc.
Deuterogamia, secunda? nuptise; md- nis Ktterarum ad I. Jure prffisumtsJuramento
ensi dethronisationi Regis subscribere non
sodegybekeles. Nagy Hier.
elidenda? vel effectiva deventio ad manus illius
debuisse. Tor. Tar. XIII. 229.
Deuterosis, (Du C. Deuteres's) (fcv
si non specifice saltern in gen ere.
Detracta, s, pars detracta de tota summa;
Devetum, (Du C.) (ab it. divictarc,\\\lehuzds, levonds. It. diffalco. Kass. Jur. Civ. Qwaiq, leges secundarise seu trad.tiones hominum ; emberi hagyomdny. Nagy Hier.
terdicere. Gall, veer, vetare, devetare) interLex. 15. Tisztb. Irm.
Deutralis, question! subjectus, ad in- dictum, prohibitio seu potius exactio sub praeDetracla monetalis, Text. v. sub
Trimestre vectigal. Faber. Jur. Met. 54. quisitionem pertinens ; kerdeses, kikerdezo, textu prohibitionis; tilalom. Ljub. Mon. SI.
Jura vero Imperanti in hoc Casu permanent vallato, vallatdsi. Kass. Jur. Civ. II. 65. in IX. 61. an. 1410. Cod. Dip. Arp. Cont. VIII.
sequentia : 1. Jus monetse, 2. prsemtionis me- quern nullum in obiecto Deutrali commodum 470. et quod ipse ambaxator nomine Communis de predictis devetum fecit sive impotallorum ad cusionem monetse neccssariorum, vel incommodum redundare potest.
Deutralis annus, in quo populus consuit generale iuxta formam dicti tractatus,
3. Detracta monetalis (Schlage-Schatz),
4. Leges Mont, ferendi et in casibus certis adscribitur qusstionibus: de et utrum adhi- prout de hijs cridis denunciacionibus et devebiti; neposszeirdsi ev. Pest. Var. Lev.
tis apparet 470. sive qui pro lannensibus
pellationes recipiendi.
Deutralis Conscriptio, cons, po- distringunturet appellantur, qui hinc retro conDetractio, criminatio falsa, obtrectatio ;
megszolds, rdgalmazds. Cod. Dip. Arp. V.puli. V. s. Deutralis annus ; kikerdezo nep- trafecerint cridis, denunciacionibus et deveto
predictis. Ljub. Mon. SI. IX. 59 an. 1410:
46. dolore replemur cum audimus aliquos vel osszeirds. Pest. Var. Lev.
Deutri puncta, puncta interrogatoria, super devetu, quod nullus vadat ad terrain.
sentimus ad illius depressionem qualicunque
malignitate satagere vel dampnabilibus ipsam comp. ex : de + utrum, cap;4ula inquisitionis;
Deviare, (Du C.) declinare. decedere de
depravando reprehensionibus aut detractio- vallatds pontjai. Kass. P. P. I. 301., 315. via, deflectere a via vel de via, errare; clnibus ei abrogalibus derogando.
Testis secundus N.. fassionem suam ad omnia kiterni az u^bol. It. deviare. Cod. Dip. Arp.
Detractorius, 3., obtrectans, detra- deutri puncta confirmat. Cher. Jus. Eccl. II. Cont. VII. 348. Et si aliquem clericorurn repehens, detractoris; gdncsolo, rdgalmazd. 341. Mandate insuper adiunguntur puncta in- rerit excedere vel deviare a tramite ofticij
Fej. V. il. 315. nee velimus nee partis adverse terrogatoria, qua? apud nos Deutri puncta clericalis. Rak. On. 39. Cf. Macrob. Somu.
versipellis astucia detractorie lingue oblo- appellantur, quia de eo quamtur, utrum res ita Scip. 1., 22. Augustin. Doctr. Christ. 3.,
quiis venenosis, de nobis aliud diceret.
vel aliter se habeat. Cod. Camb. Merc. 89. 36. etc.
Detrectatorius, adi. verb, a detrectare, per deutri puncta examinare.
Devictiaei, V. Heliognostici.
Deutrum, qua3stio, interrogatio, inquiad detrectationem idoneus, usurpatus; gyaDevirginare, (DuC.) virginitate prilazo, ocsdrlo. Rak. On. II. p. 239. 1. 37., sitlo; vallatds. Arch. Rak. IX. 333. ez alabbvare; sziizessegtol megfosztani. Nagy Hier.
p. 240. 1. 2, (239. 378.) . . . serotinas etirt deutrum szerint. Kelem. Inst. Jur. Pr. Cf. Petron v Sat. 25., 1. Paul.Dig. 1., 18., 23.
plerumque vanas et detrectatorias con- HI. 194. Articuli probatorii seu quaBstiones
Deviridare, e numero viridum in veversationes, in quibus jam de hujus jam Testibus ad respondendum proponendse, ex rum actuariorum membrorum numerum assude illius vita, moribus et scandalosis actioni- particulis de-eo-utrum contracto vocabulo, mere V. s. Viridis.
bus agitur, longam in noctem protrabere Deutrum vel adhuc usitatius, obtinentibus
Devolutivus, vim devolvendi habens;
solebam.
licet regulis grammatices, per modum sub- mdsra hdrito. Cher. Jus. Eccl. II. 361. EfDetricatura, trica? capillares; haj- stantivi inflectendo, Deutri puncta apud no- fectus appellationis tressequentesrecensenlur:
fonat. It. treccia, treccia di capelli. Gall, tresse. strates compellantur.
1. suspensivus... 2. devolutivus, cum causa
Ger. Haarflechte, Haarzopf. Schlag. 301.
Devalidatio, valoris deminutio; ertek- appellata cum omnibus accessory's a Judfce
Detriumphare, (Du C.) a gr. tx&pi- telenites. Urk. Sieb. I. 174 an. 1291. Nullam inferiore ad super;orem devolvilur ita, ut hie
ctufcveiv, triumphum, victoriam reportare; devalidationem . . . monetffi nostrse in re- non solum de justitia appellationis verum
gyozelmet aratni. Princ. Ang. p. 267 : Hanc gno nostro fieri permittemus.
etiam dc merito causaj iudicium ferre possit.
(sc. voluptatem) Emericus nee calce dignatus
Devalvare, pretium deminuere; leszdlDevolvere, aliquid in aliquem transferre,
quam cum natura Beneficio nature Angelica?, litni (becset). Gall, reduire, deprecier. Germ, derivare (Du C. al. s.); hdritani. Torvt. Msz.
Volatu detriumphavit. Cf. Tert. Apol. 27. devalviren. Kass. P. P. I. 201. Mercedem po- Devoraturire, devoraturum esse:
adv. Marc. 1., 2. Cyprian de Spect. ad. tin.
stalem in Regno HungariaB e 50 ad 48 xros falni, nyelni akarni. Szamosk. I. 118. ReDetrusio in monasterium, inclu- pro uno equo et simplici statione devalva- galia insignia argenlo auro inducto caalata;
alterum maternum, anguis infantem devorasio in monasterium (J. can.); monostorba tam . . .
Devalvatio, deminutio pretii; penz- turientis imagine, ad tevam.
taszitds, klastromba zdrds. Torvt. Msz.
27*
212
1. Devotio
Diaconise Prsetor
Diarodinus
1. Devotio, reverentia (Fin. Du. C. al.

Diaconise Prsetor, curator egentium, Statibus et Ordinibus in campo Rakos diaetas.); hodolat. Frak. Mdt. lev. II. 1: cum tanta ptochotropbos; szegenyek atyja. Armen- liter collectis. Knauz M. E. Str. II. 437. Rak.
sit devotio populorum ad ipsos fratres.
vater. Par. Pap.
On. 51. 18.
2. Devotio, titulus honoris'. kegyesseDiaconissa, ae, (Du. C.) mulieres vitae Disetatim, in diaeta, per diaetam.
ged. Mon. Com. Trans. I. 161. an. 1542. integritate et religione insignes, qua in sacris Ac. Com. Sopr. 91: vigore... Articulorum...
pergat itaque devotio tua sicuti cepit.
ecclesiae ministeriis ea obibant offlcia, qua3 dia- Diaetatim conditorum.
Devotio adventualis, supplicatio coni. V. s. Presbyterissa; nopapseged.
Diaglypha, (a SayMnra)}; fartigott,
sacra tempore ante solemnia Christi nati; Cf. Hieron. Ep. 51., 2. Cod. Justin, 1., 3., 9. vesett miivek. Schroer. Arch. Gr. et R. 62.
adventi djtatossdg. Rdk. On. 231.
Diaconus, (Du C.) didxovog, minister, Dresdae et alibi reperiuntur opera diaglypha,
Devotiones, titulus honoriflcus (Du C. adiutor curionis; szerpap, papseged. It. Siegelringe et cameae.
al. s.); tiszteletessegtek, tisztelendoseg- diacono. Gall, diacre. Cher. Jus Eccl. I. 143.
Diagnosticus, 3., indicans; ismertek. Batt. Leg. III. 428. an. 1437. Vestras Diaconorum quippe erat: 1. gerere curam tetd. It. diagnostico. Otia. Bachm. 145. Chridevotiones . . . petimus diligenter.
pauperum et mensae Domini seu celebrandis stianorum signum diagnosticum ponit, quod
Devotisare, (DuC. devotizare) Vota sacris, quae in veteri Ecciesia cum agapis pau- servcnt Mandata Dei.
et orationes ad Deum facere ; djtatoskodni. perumque cura coniungebantur, ministrare, . Dialis, sub dio situs; fdldfolotti. Ger.
Pel. De dedic. Eccl. s. I. c. 3: Omnes orant 2. Evangelium praedicare, 3. Baptisare, 4. oberirdisch. Faber. Jur. Met. 43. Geometra
pro illis, qui in Ecclesia devotisant.
Eucharistiam distribuere. Ad offlcia Diaconorum Montanus (Diribitor Marcalis, Mark-Schienor,
Dextarius vel Dextrarius, Ttdgm- spectabat etiam Episcopis et Presbyteris in of- Mark-Scheider) erga inviationem officii dimenTTOS, equus a dextra agasonis stans, auctore flcio altaris ministrare, mensae sacrae, orna- siones Marcarum specialis Culturae UrburariDu C. equi maiores et cataphracti, quibus ute- mentorum et vasorum curam gerere, dona po- alis tarn diales quam subdiales procurat.
Dialloge, egyeztetes. Tor. Tar. 1888.
bantur potissimum in bellis; paripa. It. destri- puli et oblationes Sacerdoti tradere etc. Torvt.
ero. Schlag. Anonym. Gest. Hung. Marc. Chr. Msz.; felpapseged, fellevita. Kormocb. fo- p. 574. Dialloge hoc est conciliatio locorum Scripturae Erothematum dialectices libri 3.
real. Ert. 1895. p. 43. Cf. Sctos Patres.
II. 21. 11. 28. II. 46., 71.
Dextrocherium, (DuC.) brachiidextri
Diaconus Cardinalis, (DuC.) qui ad Diaiogismus, i, dialogus, diverbium ;
ornamentum viris deque ac feminis commune; ecclesiam aiiquam diaconus incardinatur. Cod. beszelgetes, pdrbeszed. It. dialogo. Gall,
dialogue. Szamosk. II. 44. Hoc dialogismo
jobbkezhez valo ekesseg. Verancs. Hist. I. Dip. Arp. Cont. VI. 142. 143.
313. Habent simili ex materia manicas et dexDiacrinomeni, Discernentes q. v. finito, Demetrius Episcopus Transylvanus ad
trocheria. Cf. Capitol. Maxim, duo 6. Maxim,
Diacriticum signum, discernens sig. orationem principis ita sermonem temperavit.
imp. 1. fin..
megkulonbdzteto jel. Numi Hung. 36. sit- Kaprin. Eloq. I. 658. Sermocinatio sive
Dextrum, emolumentum (Du C. al. s.) ne hoc regis eiusdem caput, an potius signum Diaiogismus est ficta personarum collocutio
V. s. Atterare; elony.
diacriticum monetarii vel insigne subiugatae seu solus secum ipso seu plures simul inter se
Dezdar; vdrnagy. Adelm. De orig. eiusdem provinctae ? disceptatur hodie.
loquentes inducantur.
Diacus, scriba, litterator; irodidk. V.
Turc. 12. Qui (Janizari) autem minus apti viDiamargariton, ab it. margarita, beldentur militia, deleguntur ad custodiendas mu- Deacus. Szamosk. 1.171. III. 19: quern vulgo, lis perennis (Linn.); szdzszorszep. Ger.
nitiones et arces et sunt circiter numero XXX. quod nonnulla latinarum litterarum cognitione Ganseblumchen. Pel. De s. Margaretha s. II.
milia, qui obediunt suis Dezdar/i. e. Castella- esset tinctus Diacum, idest, litteratorem voca- c. 5. Margarita valet contra cordis passionem,
bant.Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 25. Peril- unde medici faciunt de ea electuarium, quod
nis viventes ex stipendio.
Deziphrare, decifrare q. v. Tor. Tar. lustri et Generoso Domino Petro Diako Bog- vocatur diamargariton.
1892. p. 460. de verbo ad verbum dezi- dano Domino etamico abservandissimofigrov
Diametralis, e, medius; kozep, dtlaphrati.
aQxovrav rbv nirgov ftoydavbv diaxov gos. Gal. moyen. Georch. Ert. 85. Kass. Prax.
Dezpotus, Despota; fejedelem. Luc. Transilvaniae.
I. 204. diametrale serici pretium.
Disecesis, Dicecesis. Cod. Dip. Arp. Diametraliter, prorsus; egeszen,
Regn. Dalm. 268. una cum aliis eiusdem Regni
nostri Boznae et aliorum Regnorum nostro- Cont. VI. 12. et populis sufflciens adest intra homlokegyenest. It. diametralmente. Dip. Alv.
rum fldelibus in Regno Rasciae apud Illustrem Diaeceseos limites, Episcopus habeatur.
II. 56 : diametraliter erunt suae majestatis
Principem Dezpotum dictae Rasciae.
1. Diseta, ae, iter unius diei (Du C.); egy et meae intentioni opposita.
Diabolice, in modum diaboli; drdogi napi ut. Roger. 302. Hi autem quando Ru- Diandria, ae, matrimonium, ubi duo viri
modra. Tor. Tar. 1888. p. 557.
sciam et Comaniam totaliter et unanimiter desunt; ketferjii hdzassdg. S. Benko". Top.
Diabulus, i, Diabolus, malus genius; struxerunt, retrocedentes ad quatuor vel quin- Misk. 11. Nee. Diandriam quarumdam Ameordog. Luc. Regn. Dalm. 104. et si aliquis que diaetas intacta confinia Hungariae con- ricanarum anhelant.
instinctu Diabuli compulsus hanc corrobora- tinua dimiserunt.
Diaphaneitas, (a diacpalvw), pellucida
2. Diseta, (Du C.) conventus apud Germ, natura, perspicuitas; dtldtszosdg. It. diafanit.).
tionem nostram disrumpere temptaverit.
Diacon, Onis, (Du C.) adjutor curionis ccenaculorum habendorum causa, apud nos co- Curios. Misc. 290. quod caput Cometae non
sacri; segedpap, papseged, felpapseged. mitia regni; orszdg gyulese,gyules, gyu- semper ita opacum et densum sit, ut non aliCod. Dip. Arp.Cont VI. 533. Thadeus, Simon, lekezet. Torvt. Msz. Szer. Not. p. 141. Nove- quid diaphaneitatis habeat. M. Bel. Prodr.
Ivanka diacones; Kilianus, Andreas subdia- ritis quod Nobis in Diaeta seu Conventione 187. Pel. Serm. Pascha 13. o.
cones.
Generali Universitatis Regni Nostri harum ParDiaphanum, corpus pellucidum; dtDiacona, ae, (Du C.) femin. ad Diaco- tiumTransilvanarum.Rak.On.p. 51.1.1822. Idtszo test. Pel. Serm. (Aest. 59. y.) Curios
num, alias Diaconissa; szerpapno, szolga- Bel. Geogr. 499.
Misc. 41. Refractio stellae est directi eius raDiseta nosocomialis, certus vivendi dii luminosi propagatio inflexa, facta in compapnd'. Fej. 1., 250. In canonibus Zachariae
ita habetur: ut presbitera, diacona monacha modus in nosocomiis; korhdzi eletrend. muni superflcie duorum diaphanorum divel etiam spirituali commatre ant spirituali Abeles 30.
versae densitatis.
Diseta Pythagorica, genus vivendi,
fllia nullus utatur.
Diaphanus, 3., pellucidus, translucidus;
Diaconatus, us, (Du C.) dignitas, status, parcum, continens ; egyszeru eletmod. Cu- dtldtszo. It. diafano. Princ. Ang. p. 186: In
officium diaconi; szerpapsdg,papsegedseg, rios. Misc. II. 268. Victus sive Diaeta Pytha- Cursu suo Diaphano medio semper usus.
felpcvpsegedseg, didkonsdg, fellevitasdg. gorica aut Monastica secundum regulas stri- Curios. Misc. 208. Ae'r est maxime diaphaTorvt. Msz. Nagy Hier. V. s. v. Clericatus. ctiores, aut ad amussim aequalis plurimum connus.
Cf. Hieron. Ep. 22., 28.
ducit ad vitae longitudinem.
Diarchia, ae, regnum, ubi duo principes
Diaconia, ae, (Du C.) 1. collatio eleemoDisetalis, ad diaetam., comitia pertinens; gubernant, regnant; ketfejedelmii orszdg
mosinarum, quae colligebantur et distribue- orszdggyulesi. Diar. Com. II. 106.
v. orszdglds. Torvt. Msz.
bantur in pauperes Christianos^ 2. locus in
Diarodinus, 3., (podivoq) rosei coloris
Disetaliter, via Disetae, in comitiis;
quo per Diaconos regionarios pauperes .. . gyulesileg, orszaggyulesileg. SzegediRubr. (Du C.); rozsaszinu. Kat. Hist. Due. 374.
alebantur ; 4. alamizsna, 2. az alamizsna p. II. p. 65 : Non obstat Concilium isthoc . . . planetam diarodinam (rosei coloris, rodon
kiosztdsa helye, szegenyek hdza. Nagy non esse Diaetaliter et Articulariter in enim Graece rosam Latine signiflcat) . . panUngaria receptum. G. Fej. VII. Ad lect. XIII. a num altaris diarodinum pro Byzanteis octo.
Hier. Par. Pap.
Dies artificialis
Dies induciarum
Diffldatio
Dies artificialis, in quo artifices conDies iiiduciarum, feriae; szunnap. die); naponkent. It. alia giornata, per giorni.
venire solebanl; mesternap. Teut. Schul. I. Torvt. Msz.
Thurocz. 74. slalim flrmavil castra revolvens
271 : in templo artificialibus diebus . . .
Dies internuntius, V. s. Contem- dietenus in mente, an Romanam deberet agcelebrari soli to.
plabilis.
gredi urbem.
Dies cantoralis, dies ad cantum dcDies iudiciorum, iuris, (Du C.) in Dietim, (Du C.) per, in singulos dies;
stinatus; enekre szdnt nap. Batty. Lee. III. quo ius dicitur ; torvenynapok. Georch. H. naponkent, naprol-napra. Curios. Misc.
255. an. 1370.
T. I. 216. Torvt. Msz.. '
282. Bod. Hist. Eccl. I. 167. Urb. Reg. 97.
Dies carnalis, dies, quo carnibus veDies legalis, (Du C.) quibus Lege agere qnod non a singulo Restantiario dietim cornsci licet; husevo nap. Lzb. Cod. Med. III. 84. licet; torvenyes nap. Torvt. Msz.
petal. Rak. On. p. 303. 1. 2829. Dietim
Dies cinerum, (DuC.) caput ieiunii;
Dies longior, sive dilator, dilatio, augebatur aegrotantium numerus.
hamvazo szerda. Cod. Dip. And. V. III. p. mora ; halasztds. Kronst. III. 264. pro die
Difalcare, difTalcare, discindere; szet5. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 204.
longiore sive dilatore sumendo.
vdgni. Magy. Tor. Tar. XL 101., 103.
Dies communis, (Du C.) Festis opDiffamator, oris, qui diffamat: elhiDies messionis extremse, dies
positus ; mives nap, koznap. Torvt. Msz.
novissimus, indicium novissimum; utolso resztelo', hirbe hozo, rdgalmazo, gyaldzo.
Dies concussionis ovorum, dies itelet napja. Batty. Leg. III. 52.
It. diffamatore. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 169. ut
alter festi paschatis, quo die ovorum concuDies naturalis, dies 24 horarum haec odiosa causa inter nos cum diffamatiendorum lusus usu venit; husvet hetfo (DuC.); termeszetes nap. Batty. Leg. III. tore orta ita comppnatur.
napja. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 280. an. 1380. 621. an. 1498: fratres . . . infra diem naDilfamatorius, 3. (a diffamando Du C.)
S/az. XI. 539. an. 1453.
turalem, ex quo ad loca pervenerint. . . probrosus, contumeliosus ; gyaldzo. It. diffaDies Corporis Christi, Festum cor- quardianis suas obedientias ostendere le- matorio. Kovy El. 588. Licet quis in probam
poris Christi; ur napja. Szirm.
diffamatoriae suae dictionis aeque tale doneantur.
Dies critici, (DuC.) periculosus, deDies pantocriticus, dies novissimus; cumenlum producal.
cretorius, decernensd.; vdlsdgosnap,meg- utolso itelet. Teutsch. Schulor. I. LXXXVII.
Diffamia, (Du C.) calumnia, infamia ;
vdlaszto napok. Torvt. Msz. Curios Misc.
Dies profestus, (DuC.) dies faslus; rossz hirnev, rdgalom. An. Sc. II. 163. an.
116. Atque haec de annis Climactericis. Nunc koznap. Torvt. Msz.
1531. Cf. Augustin. Civ. D. 3., 31. et Quaest.
videamus quid de diebus criticis sentiendum
Dies quatuor Coronatorum; Vet. Test.
sit. De diebus criticis. Dies critici illi dicun- octava dies novembris; november nyolczaDiflamis, infamis, diffamatus; roszhiru.
tur, in quibus crises seu indicia de incre- dika. Batty. Leg. T. II. 454. an. 1279 : Sta-Bod. Hist. Eccl. III. 19.
mento inorborum formari a medicis solent. tuimus, ut a die quatuor Coronatorum usDifferencia, ae, (Du C. differentia)
Porro crisis alia est perfecta alia imperfecta. que ad diem natalis Domini a sanguine et car- discordia, lis, controversia ; egyenetlenseg.
Perfecta est, quae segrum integre a morbo libe- nibus . . . abstineant.
Szek. Okl. I. 246.
ral ; imperfecta vero est, in qua morbus perDies recreationis, dies ad refectioDifferencius, (inusitatus compar. a
fecte non indicatur, sed tantum secundum par- nem datus; szabad nap. Magy Tor. Tar.differens) plus, praestantius (DuC. differenlior);
tern et alterius crisis futurae locum post se re- XIII. 45.
kivdlobban. Tkal. Mon. Ep. I. 80. an. 1244:
linquit.
Dies reginse, Mariae ascensionis in coe- tanto ampliori sint. . . munere prosequendi,
Dies decretalis, dies nefastus, dies lum d.; Maria mennybemenetele. Szaz. quatenus differencius pre ceteris sua eis meferialis ; szunnap, torvenyes szunnap v. XVIII. 74., 1.
rita suffragantur.
unnep, torveny kijelelte iteldszeki szunDies Respectus, (in Camb.) dies dilaDifferenter, alio modo, alia ralione,
nap. Torvt. Msz. Szirm. Glos. 63.
lus, prolatus ad solvendum ; kimeleti napok. alias (Du C. eminenter); kiilonbozo'leg, kilDies decretorii, V. Dies critici.
It. Respiro. Ger. Respecttage. Art. D. 1840. lonbdzo, elutomodon, mdskep. Torvt. Msz.
Dies diei, Magy. Tor. Tar. XII. 30. da- p. 70.
Pel. Dom. I. Adv. s. III. c. 5. Cf. Solin. 1.
tum sexto die diei Ammonicionis (dominica
Dies semi duplex, dies semi sollemDifferentia metalis, dissidium, conproxima ante fest. b. Mathei Apost.) 53. tan- nis ; felig iinnepelyes nap. Batty. Leg. III. troversia de lerminis, confmiis; hatdrbeli
dem vero 15-o die diei huiusmodi juramen- 621. an. 1498.
villongds. Torvl. Msz.
Dies septimanalis, dies profestus;
talis Deposicionis etc.
Differentialis, ad differentiam pertiDies duplex, dies sollemnior; kettds hetkoznap. Teut. Schul. I. 271.
nens; ad dissidium spectans; ktilonbozesi,
Dies solemiies, dies, quibus ius age- villongdsi. Pazm. Dial. 265.
iinnep. Batty. Leg. III. 621. an 1498.
Dies esurialis, diesjejunii; bojti nap. batur ; torvenykezesi napok. Passim in iure
Diffibulare, (Du C.) flbulam resolvere,
Lzb. Cod. Med. III. 84.
hungarico.
discingere; kikapcsolni, kicsatolni. Isthv.
Dies solis, (Du C.) dies dominicus; va- XV. 259. Cf. Slat. Theb. 6., 570.
Dies Exaltationis sancte Crucis. Dies festus memoriae crucis erects ; ke- sdrnap. Passim.
Difficultare, (Du C.) difficilem se praereszt-felemeles, kereszt-felmagasztalds
Dies solennes, V. Dies critici.
bere, impedimentum, moram afferre; kifogdDies strennarum, primus dies ineun- solni. Ger. difflcultieren. Opin. P. II. Sec. II.
napja. Cod. Dip. Briiss. Burg. 19. Datum in
arce una Budensi in die Exaltationis sancte tis anni, Kalendae Januariae; uj esztendo. Cap. IV. . 3. retentio senioratuum pro future...
Crucis.
Batty. Leg. III. 235. an. 1370; Olahii... dant non difficultattir. Kass. Jur. Civ. Lex. 17.
Dies fatales, dies constituti, praeflniti, nobis in die stennarum ... equum unum. Jogt. Eml. T. II. 2. p. 384. Maty. kir. lev. I.
discrimina; megvdlaszto, kiszabott napok, Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 124. Numi Hung. 157. p. 467. ^
veszedelmes v. ugy sorsdt elvdlaszto naDies termini, dies dictus; hatdrnap.
Difficultatio, difflcultas, impedimenlum ; megnehezites. Pel. De. s. Petro ad vinpok. Torvt. Msz. Szirm. Glos. 69. D. fatales. Torvt. Msz.
Dies Visitationis; Sarlos-Boldog- cula s. II. c. 2.
Meghatarozolt napok.
Dies feriatus, dies negotiosus; mun- Asszony. It. visitazione. Ger. Heimsuchung
Diffidare, (Du C.) a fide, quam quis
alicui debet aut pollicitus est per litteras aut
kanap; koznap, dologtevo' nap. Torvt. Mariae. Szirm.
1. Dieta, ae, V. 1. Diaeta; egy napi epistolam deflcere; diffidere; bizalmat elMsz.
Dies ferropolii, dies Solis v. Domi- iit. Prot. inq. 318. LXIII: interrogate, in vonni, nem bizni, bardtsdgot felmondani,
nica; vasdrnap. Georch. H. T. IV. 107. re- quantum distal ilia villa . . . respondit: ter- husegtol elpdrtolni. Clir. Dubn. 186. ac
genten iinnepnapokon szoktak tarlani a valia dimidia dieta. Pel. Pom. De Innoc. III. ipsum imperatorem per suas litteras diffidavit et oppidum Trenchinum intravit. Maty,
sart; mert akkorra leglobb nep szokott ossze- c. 5. Fej. III. 2., 16., 2.
jonni. Hihetoleg innet szaradott az tlr napjara
2. Dieta, merces diurna; napszdm. lev. II. 209. Ljub. Mon. SI. I. 120: commune,
qui voluerit facere guerram, teneatur alleri
(Dies Dominicus) a vas-arnap (dies ferro- Krons. III. 579 : solvimus 5 dietas.
3. Dieta, diaeta; eletmod. Kol. Cod. communi diffidare.
polii) mivel t. i. a regi vitez magyaroknak
Diffldatio, diffldentia (Du C.); bizaleredeti kereskedesek jobbara csak a vasnak 21. Dieta facit sapientiam.
Dietarius, i, (DuC.) Dierista q. v. matlansdg. Kov. Form. St. LV1. De diffidaadas-veveseb61 allott.
tione autem tua ad Imperatorem, quod nos
Dies indices, V. sub Contemplabi- napszdmos. Fjp. Szclm. p. 236.
Dietenus, de die in diem (Du C. lota queens, quid facere debeas, respondents tibi
lis, jovendolo' nap.
216
Diligenter
Dimissionales
Diplomatia
Diligenter, (Du C.) (a diiigere) aman- reducens; lealacsonyito, kevesbito. Tor.

Diocesanus, (Du C.) dioecesanus, ad
ter; ex vera affectione ; szivesen. Baity. Leg. Tar. 1888. p. 668. conditiones privilegiorum orbem, dislriclum, regionem, territorium eccleT. II. 40. an. 837 : diligenter condonamus. Rogni diminutivae (si non destructivae). siasticum pertinens; egyhdzmegyei. It. DioDiligeiitiam facere, attendere, cuDimissionales, lilterae valedictorise, cesano. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 142. Crisma
ram adhibere ; felvigydzni, szorgoskodni. dimissoria?; elbocsdto level. Gall, lettres de- vero, oleum sanctum, consecraciones altarium
Kronst. II. 480. an. 1527: qui circa molendina missoriales. Oltv. Act. Synod. 100. si incorri- seu basilicarum, ordinationes clericorum, qui
oculati fuerunt ac diligentiam fecerunt.
gibiles fuerinl, ex Dicecesi sine consuelis Di- ad ordines fuerint promovendi, a Diocesano
Dilucidatio, actus silvae deealvandae; missionalibus eiicientur. Pest. Var. Lev. suscipiatis Episcopo.
crdogyerite's. Auslduterung. Kov. Oec. 80.
Dimissionalis, ad dimissionem, veDiocesis, (Du C.) orbis, districlus, regio
silvae dilucidatio.
niam, facultatem pcregrinandi pertinentes lil- vel territorium ecclesiasticum; egyhdzmegye.
Dimacha, as, (Du C.) mililes duplici ge- terae. Arch. Rak. VIII. 48. Nemet secretarius- It. diocesi. Gal. diocese. Cod. Dip. Arp. Cont.
neri pugnae habiles, qui et ex equo et pedites nak Dimissionalis (adatott) hogy szabadon III. 87. Accedens ad presentiam nostram Stepugnant; dragonyos. (Par. Pap.) Tor. Tar.mehessen mas idegen orszagba.
phanus presbiter, lator presencium tue THo1888. p. 564 : Dimachae . . . vulgo DragoDimissor, Text. v. s. Adgratiari; cesis nobis exposuit. Szek. Okl. III. 101. et
nes. Kuk. Jur. II. 137. Cf. Curt. 5., 13.
passim.
szabadon bocsdto. Kelem. Hist. Jur. 428.
Dimandare, interrogare ; kerdezni. It.
Dioeta, dista, comitia regni; orszdgDimissoriales, (Du C.) idem ad Dimisdimandare. Prot. inq. 175: videns crucem, sionales, vel Dimissoriae; elbocsdto level, gyule's. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. 211.
que ostendebatur sibi, dimandabat, quid bocsdtvdny. Torvt. Msz. Pfahl. Jus. Georg.
Dioscoritani, Dioscori Alexandria pahoc sit.
265. Dominus terrestris vel alter ius in perso- triarchs sectatores an. 449. o. qui Eutichis
Dimembrare,(Du C.) comminuere, dis- nam Coloni absque Dimissorialibus migran- doctrinam, in Christo tantum unam naturam
seccare; sze'tdarabolni. It. smembrare. Cod. tis non habet. Cher. Jus. Eccl. I. 285. Fej. Jur. esse, defendebant. Monotychitae; DioskoDipl. And. V. IV. p. 266: fratrem . . . apud Lib. 135. Opin. 1810. Sec. III. Tit. 2. K. Pest.rusz tanitvdnyai. Nagy Hier.
Diotisce, sermone Germane ; nemetul.
domum suam propriam dimembrando inter- Var. Lev.
fecisset.
1. Dimittere, (Du C.) relinquere, legare, II.1 in lingua tedesca. Cod. Dip. Arp. Cont. VI.
Dimembracio, (Du C.) concisio, divi- donare; hdtrahagyni, hngyni valakire. 2 qui diotisce Wassinberch dicitur.
sio in partes ; sze'tdarabolds, sze'ttagolds. End. p. 469. (Steph. Archiepis. Libertas): 1.
Diphtycum, (Du C. Diplycha) registrum,
Haz. Okl. 293. an. 1371. Cod. Dip. Arp. Cont.Decimas suas dimittent in campo more Teu- cui in una parte vivorum in altera vero morIX. 338. nlultas dimembraciones et effusio- tonicorum. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 7. Et In tuorum Episcoporum nomina inserebantur.
nes sanguinis passi fuerunt.
Sancto Grisogono dimitto vinea etc. Ljub. Par. Pap.
Dimensioiiale opus, metatio agro- Mon. SI. XI. 71. an. 1322 : dati fuerunt tutoDipleis, V. Diplo. (Du G. diplois.) Cod.
rum a Josepho II- do in Hungaria census reres filie ... baslasii, qui decessit inflestatus Dip. Arp. Cont. XI. 278. Clamis de sciarlato...
ctius distribuendi gratia insntuta. V. s. In- dimissa filia.
dipleis vel zuppa de zendato vel de oramito
applicabilis; foldmeresi munka.
2. Dimittere, permittere, concedere (lege : axamito).
Dimensionalis, ad mensuram agro- (DuC. al. sensu) ; megengedni. Prot. inq. Diplo, (Du C. diplois) a gr. dmAo/e, tena
rum pert inens; foldmeresi. Ker. Nap. 189.175 : demittas me aliquanlum stare hie. Cf. duplicata; kopenyeg. Ger. Mantel. Kronst. I.
dimensionalis actak. Kass. Jur. Civ. I. 224. 166.
196.
Dimensionatus, flnibus circumscri1. Diploma, (Du C.) a gr.&'jrAoiua, mo3. Dimittere, committere; bizni. V. s.
ptus; kiterjede'ssel biro. Pel. In corpore Penserium.
numentum historicum, testimonium scriptum ;
Christi s. III. c. 6.: Cum corpus Christi sit
Dimitum, (Du C,) Italis: dimito i. e. diploma, pecse'tes level, kdlteslevel, kegydimensionatum, potest manum levare cet. species crassioris panni; dimos vdszon. Rac. level, okleve'l, hitleve'l, dreg level. Torvt.
Dimensum, (Du C.) demensum, men- Mon. SI. VII. 182. ad fin. saec. XI. I planela de Msz. Kass. P. P. I. 8. Diploma S. Stephani
sura ; mertek. Pazm. Dial. 318.
dimito et I de zenda . . . et II. savana de de anno 1001.
Dimensurare, dimetiri; folmerni. gata vati. . . et II manipula de sirico.
2. Diploma, atis gr. 6ln).a)fj,a, vas susciKass. Prax. 1.33. terrenum quodpiam dimenDimocrita3, Dimcritae.
piendae bullenti aquae, quod alii vasi imponisurare intendit.
Dimorare, demorari, manere, morari; tur ; melengeto edeny. Sim. 47 : Iste homo...
Dimerita3, alias : Dimetritae, Dimo- ido'zni, tartozkodni. It. dimorare. Gall, de- diplomata, pulvinos su:s manibus calefacit.
critae, Apallinaristae, Apollinaris sectato- meurer. S. de Kz. Chr. I. 3., 3. DimorantiDiploma assecuratorium, scrires, qui in Christo humanae natura3 duas prae- bus siquidem Ethela et Hunis in Belvider . . . ptum, quo rex iura regni luenda promittit;
cipuas partes inesse asserebant, sed huma- intraverunl Tolosanam civitatem I. 4., 1. In nemzetjusait bdtorsdgosito kirdlyi level.
nam mentem ei inesse negabant; ketharma- ipsa (sc. insula) paucis annibus dimoran- Torvt. Msz.
dozok. Nagy Hier.
tibus.
Diploma aureum,BulIa aurea; arany
Dimicator, rudibus batuendis magister;
Dinnoscere, Dignoscere q. v. S. de bulla. Rak. On. 66. Diploma aureum Anvivomester. Ger. Fechtmeister. Fr. Lib. Rat. Keza Chr. I. 1., 5. I. 4. 1. nunc littore flu- dreae II. Regis Hung.
II. 72 : Georgio dimicatori Regis dedi.
vii Tycini habitare dinoscuntur. G. Fej. VI. Diploma Fuiidationale, litterae
Dimidia Apis, Serpentina, Colubrina 153. quos et alios cum quibus in una posses- quibus aliquid condi, institui iubelur; alapito
Integra; sugar dgyu. Curios. Misc. 373. co- sionaria divisione existere dinnosceretur.
level. Magy. Tor. Tar. XIII. 43.
lubrina integra alias vocatur serpentina vel
Dinstinctim, singulalim; megkulonDiploma inaugurale, litter* temdimidia Apis.
bdztetve, elvdlasztva, ktlldn-kulon. Szek. pore inaugurationis editas : korondzdsi hitDimidialim, ex dimidia parte; fele- Okl. I. 171.
level, szabadalom leve"!. (M. Therezia 1780.)
reszben. Verancs. VIII. 69. bonorum, quse inDinumerameiita, index rerumfeuda- Szaz. XVIII. 473. Diploma inaugurale regis
ter nostrum et vestrum Csesarem communia lium ; reszletes elismere'st tartalmazo ok- Andreae. Szaz. XXXI. 3. p. 233. Diar. Com. 107.
ac dedititia habentur, baud dubie dimidiatim mdny. Vuch. Jur. Feud. 96. DinumeraDiplomata, 1. legalus, 2. rerum publivestri et dimidiatim nostri sunt iuris.
menta, Bekenlnisse, introducta in securita- carum sollers indagator; i. diplomata, 2.
Dimidielas, (Du C.) pars dimidia ; me- lem domini continent in se exactum inventa- dllamugyekkel foglalkozo. Torvt. Msz.
dium V. Medietas ; valaminek fele. It. merium acceptarum in investitiira rerum ad fcu- Jokai Rab R. I. 164.
dieta. Knauz M. E. Str. I. 458. Cod. Dip. Arp.dum spectantium, turn clausulam assecuraloDiplomatarium, 1. corpus monumenCont. VII. 378. Szilady Tor. Magy. Eml. I. 75. riam vasalli, quod in possessione memoratarum lorum historicorum scriptorum, collecta litteDiminoratio, (Du G.) deminutio; meg- rerum constituatur et pro futura earundem rarum monumenta; 2. tabularium ; 1. oklevel
kisebbites, csorbitds. Fej. I. 152. utnullus... existentia et conservatione caveat. Vuch. Jur. gyiijtemeny. 2. okmdnytdr. Torvt. Msz. G.
monachis in memorato monasterio vitam de- Feud. 97. Ratio differentia?, quae inter litteras Fej. T. XI. V. Un. 227. Diplomatarium M.
gentibus ullam inquietudinem aut calumniam reversales et dinumeramenta intercedit est, S. Poloniae. Szek. Okl. 12.
aut diminorationem de praedicto loco ullo quod in prioribus contineatur clausula assecuDiplomatia, aa, 1. corpus legatorum,
unquam tempore facere praesumat.
ratoria adimplendi vasallagii, in his possessio 2. rerum publicarum cura, administratio ; 1,
Diminutivus, 3., ad minorem modum objective feudalis ei clausula assecuratoria. kovetse'g, 2. dllamiigyek vitele. II. Rak.
Diplomatics
Directio
217
Diricrens Aestheticus
Gy. es az Europai Diplomacia. Tor. Tar. 1887. Kass. P. P. I. 34. hajdones ibidem existentes mus scholarum districtus; keruleti foigazsub eiusdem directione constituuntur.
p. 319. Torvt. Msz.
gato. Wallaszky 572. Gymnasiorum el scho2. Directio, (in montanisticis), quo se larum Grammaticarum Gubernatio pendet (ut
Diplomatica, <B, okleveltan, oklevelismeret,okleveltudomdny. Vuch. Jur. Feud. vense extendunt; vonulds, irdny. Ger. das supra dictum) a Directore Provinciali.
22. Diplomatica seu scientia, qua,1 docet in- Streichen. Besztb. Levt.
Director Kegius, director provinDirectio sedilis, curatores rcdificiiscialis q. v. Wallaszky 477. Singulis hisce
strumenta lam publica, quam privala rite intelligere, de iis exacte iudicare, inque usus faciendis praefecli; epitoigazgatds. Torvt. Districtibus (provinciis ad rem litterariam
spectantibiis) pra?posilus est Director Resuos conyertere. Ingens est usus practicus Msz.
Diplomaticae in iure feudali. Kovy El. 16.
Directio cameratica, viri ierario gius.
prsepositi; kamarai igazgatosdg. Germ.
Directoralis, ad directorem pertinens;
1. Diplomatice, es, a gr. (JntAeoûa, idem Cameral-Direction. Szer. Not. p. 201: Domi- igazgatdi. Kass. P. P. I. 238. Neodenominaac Diplomatica; okleveltan, orszdggond- cilium . . . reparari non poterat, . . . quod ex tus Regio Directoralis Fiscalis.
Directoratus, us, gubernatio, cura :
noksdg. Comm. Hist, de Reginas Hung. Cor. praedicta summa florenos 2000 Cameratica
igazgatosdg. Irod. Koz. VII. I. p. 95. et diMor. 52. Ha3C Sigillis regum maiestaticis si- directio subtraxerit.
Directio hydraulica aedilis, viri rectoratu et Canonicattt Posoniensi ornamillima erant: maiestalica diplomatices periti ea dicunt, -qua? personas regum vel regi- hydraulicae praeposili; vizi es epito mester- lus esl.
Directoratus Causarum Reganarum in amictu regio cum corona et sceptro, seg foigazgatdsa, vizepiteszeti igazgatolium, ofh'cium advocati flsci regii defensoquae maiestatis indicia esse solent, inlegre ex- sdg. Torvt. Msz. Kass. P. P. I. 40.
Directio rei sanitatis departa- ris reipublicaB; kirdlyi jogugyigazgatosdg.
primunt.
2. Diplomatice, 1. more vel ope mo- mentalis, suprema cura sanitatis publicae Kass. P. P. I. 239. Diar. Com. II. 78.
Directoratus Montanus, summa
numenti historic! scripti, 2. caute ; i. oklevel- luendce; az egeszsegiigyi osztdlynak igazcura v. viri prsefecti rei metallic*; bdnyaszerun, oklevel Altai, 2. ovatosan. Torvt. gatosdga. Lib. Cod. Med. Prooem. 5.
Msz. Ac Com. Sopr. p. 10. Dignetur afflictum
Directio Studiorum, administra- igazgatosdg. Wallaszky 383.
Director!uill, V. Directiva (DuC.
Statum Evangelicum in pristinam ac firmam tio scholarum ; tanigazgatosdg. Kass. P. P.
securitatem, in qua Diplomatise et Legaliler I. 230. Studiorum Directiones intimantur, al. s.); utasitds, kiszabott rend. Ilor. Mem.
erant, collocare. Jokai Karp. Z. 526. diplo- ne professores publici alia privala officia gerant. 625. Ker. Nap. 260. Diar. Com. 13. Digressa
Dfrectiva, 33, prajceptum; utasitds. Procerum Legatione saneitum esl, ut tarn Rematice mosolygott.
prsesentatio ipsa, quam Directorium et InDiplomaticum corpus, legati; di- passim.
Directivus, 3., 1. dirigens, 2. praei- slruclio in usum Deputalorum concinnala lypis
plomala testiilet. Torvt. Msz.
Diplomaticus, i, studiosus et peritus piens ; i. kormdnyzo, 2. utasito, mihez excudanlur p. 7. II. Directorium seu Ordo
monumentorum historicorum; oklevelesz. vald tartdsi. 1. Hor. Mem. 231. directiva ad suam maiestatem R.
potestas. Andr. Pann. 172; prudentia est virDirectum, (Du C.) edictum, iussum
Torvt. Msz. Knauz M. E. Str. I. 614.
Diplomaticus Tractatus, auctori- tus intellectualis directiva. 2. Lzb. Cod. Med. mandatum, praaceptum; (kirdlyi) parancs,
tate publica vel per legates negoliorum tra- HI. 359. regulae directivae.
rendelet. Pel. Pom. De S. Thoma c. 6. Rex
ctatio ; orszdgos tdrgyalds. Proj. Leg. Civ. 1. Director, V. Commissarius.
autem comminatoriis directis inde eundum
193. quaeslio omnis ad bilateralem, cum re2. Director, ludimagistrorum prafectus; deturbavit.
1. Directura, (Du C,) ius; jog. It. dispectivis regiminibus ineundum Diplomati- a mai foigazgato. Marosvasa"rh. Gymn. Ert.
cum Tractatum recidat.
1894/5. p. 33.
rillo. Gall, droit. Germ. Recht. Cod. Dip. Arp.
3. Director, flsci regii advocatus, de Conl. XI. 329. El tuus comerzarius stel in
Diplomatizare, agere, tractare de alifensor reipublicae; kir. jogilgyek igazga- noslra civitate cum omni directura, donee
qua re; alkudozni. Szaz. 31., 3. p. 274.
Diploys, (Du C.) diplois. V. Diplo; ket- toja. Nota J. Samb. Tyrn. Molnar Patv. 73. libi placueril. Cod. Dip. Arp. Conl. XI. 44. ut
szerkontos. Schlag. 1155. Diploys = kbl- Sciendum: quod 4. Proto-Notarii iuxta art. nullus Raguseus nostris in partibus vel in noszer kontos. Diplois kelszer palasth. Murm. Matt. Regis D. 6., 19. et 20. dicantur simul stro Districlo aliquem commercium vel aliquam
2032. B-ben kontos.
etiam Magistri (Itillo Mester) una cum Dire- directuram pro qualicunque sua merce alicui
Dipploma, V. Diploma. Cod. Alv. I. ctore Causarum Regalium, quia ly Magister est persone prlvale vel publice Iribual.
2. Directura, 33, gubernalio, cura;
402. prsfatum fosderis dipploma ratificare praanomen Dignitatum Vicarialium et Direparati essemus. II. 403. et fortalitiorum in dip- ctor secundum art. 29. 1549. instar Proto- kormdnyzds. Tor. Tar. 1888. p. 788. Fungilur huius regni directura.
plomate specificatorum expugnationem am- Notariorum quoad causas Regis eligatur.
Directus Dominus, V. Dominus
plius dare obligemur.
4. Director, rector, administrator, prDiptamius, idem quod Dictamium. fectus gymnasii etc.; igazgato. Torvt. Msz. Terreslris. Benko Im. Nat. Sic. 60. Scilicet,
Diptycha,Diptychon,(Du C.) tabella,
Director bonorum, administrator dudum eral lege caulum, quod si Siculus (agiin qua sanctorum praesulum, vita functorum, praBdiorum; joszagigazgato, javak igaz- lur de Plebejo) mililise se subtraheret, Domiqui Ecclesiam rexerant, nomina exarabantur, gatoja, joszdgok kormdnyzoja. Torvt. Msz. noque Directo, qui stilo Transsilvanorum
Director Cancellarise, praafectus ta- Terreslris nominalur, semet venderel, inde
eorum prasertim, qui aliqua vita? sanctitate
inclaruerant, qua ad futurorum exemplum et bularii; irodafonok, irodaigazgato. Kass. quidem per Generalem eximerelur.
merilorum memoriam inter Missarum solennia Prax. I. 23. expeditiones subscribit Prases et
Diregatorius, i, officialis. Szaz. XV.
publice recitabantur ... Fej. I. 378. quod tua cancellariae Director et unus Secretarius... 573. HUPU vajda nagyfcanczellarja: diregaBeatitude praBdicturn Papam in sacris referat
Director causarum, flsci regii ad- torii, lisztviselok (Traiana Daciaban) soltuzi
Diptychis. Cf. Cod. Theod. 15., 9., 1., Symm. vocatus ; kirdlyi jogiigyigazgato. Germ. (solleszok).
Ep. 2., 80.; 5., 54.
Staatsanwalt. Szegedi Ruhr. Pars. HI. p. 18:
Diremptio, divortium; hdzassdgnak
Directaneum, liber canticorum ; kar- Directorem causarum, qui ei processum valosdgos felbontdsa. Georch H. T. I. 158.
konyv. Ger. Chorbuch. Nagy Hier.
nomine Regis moverat, Illyeshazius jam Pala- Cf. Val. Max. 4., 7., 1.
Directaneus,in directum, (DuC.) tinus, non citatum, non convictum, de infami
Diribitor Marcalis,idem ac Geometra
continenter, nulla modulatione dicendus (psal- trabe suspendi iussit. Hajnik Perjog. 183.
Monlanus; bdnydszati mernok. Faber. Jur.
mus); egyhangu, egyfolytdban (mondando).
Director Causarum Kegalium, Mel. 42. Geometra Montanus (Diribitor
Reg. S. Ben. 12., 4. In matutinis dominico Director causarum q. v. Diar. Com. II. 76. Marcalis, Mark-Schiener, Mark-Scheider)
die inprimis dicatur sexagesimus sextus psalDirector Fiscalis, Director 3. q.v.; erga iuviationem Officii dimensiones Marcamus sine antefana in directum, Ibid. 19. kozugyi igazgato. Magy. Tort. Tar. XIII. 26. rum specialis Culture Urburarialis lam diales
Qui psalmi directanei sine antefana dicendi
Director itineris, marescballus itine- quam subdiales procural, doterminat medio
geomelrica3 operalionis el calculalionis invenla
ris; utvezetd. Diar. Com. 30.
sunt.
1. Directio, 1. gubernatio, cura, 2. IraDirector politico-f undationalis, puncla.
Dirigens Aestheticus, (in erudita
ctus, via, 3. presidium, suprema cura; i. igaz- rerumpublice fundatarum curator; kormdnysocielate) rector; igazgato. Rev. PI. 22. In
gatds, 2. ardny, ardnyzds, irdnyitds. 3. alapitvdnyi igazgato.. Torvt. Msz.
Director Provincialis, rector sum- Classe Philologica Dirigens Aestheticus noigazgatosdg. Torvt. Msz. Poor J. Zsebsz. 84.
28
218
Dirigens Dicasterium
Discalclatus
Discolus
minaretur,- qui Rei Poetics et Oratorio cum

Discalciatus, 3., Discalceatus q. v.
Disciplina incendiaria, edictum
Cod.Dip. Arp. Cont. XI. 619. discalciatis pede arcendis exslinguendis incendiis; tiiztdAestheticse Studio prseesset.
maddsi rendszabdly, tuzoltdsi rend.16r\t.
Dirigens Dicasterium Excel- dibus, resolutis cingulis.
sum, moderator, rector d.; a magas torDiscantista, qui summa voce canit; Msz.
venyhatosdg igazgatoja. Pest. Var. Lev. felhangu enekes, szoprdn. Teutsch. SchulDisciplina religiosa, praecepta moDirrigenus, 3., directus; egyenes. ord. I. 41 : Cantor . . . discantistas, ut vo- nachorum ; szerzetesi fenyitek. Torvt. Msz.
Disciplina scholastica, leges schoLjub. Mon. SI. XVII. 194. an. 1422 : debeas,.. cant, et altistas edoceat. Pair. Const. 320.
1. Discantus, i, (Du C.) vox attenuata, Iastica3; oskolai fenyitek. Torvt. Msz.
expedire . . . nuncium cum literis tuis dirrisumma vox, cantus in vocum harmonia supreDisciplina silvana, rei saltuarise scigenis ... despoto.
Dirigere, mittere (Du C. al. s.); kiil- mus ; magas hang, felhang. Ger. Discant. entia; erdeszeti tudomdny. Germ. Forsldeni. Fjp. Szam. p. 501. an. 1440. direxi- Nan. Phar. p. XII. Discantus est species kunde. Kov. Oec. 81.
Disciplinam dare, V. Disciplinare.
mus sibi flor. p. 802: pro cerevisia, quam suavissima cantus Harmonici, Bassus murdireximus domino B. Cod. Dip. Arp. V. 5. muranti similis. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. Batty. Leg. III. 629. an. 1498 : si ... se non
correxerit, addatur ei disciplina absque
Dirigibilis, qui dirigi potest; kormd- I. p. 262.
2. Discantus, us, (Du C. Maigne) cantus dispensatione.
nyozhato, igazgathato. Pazm. Dial. 42.
Disciplinabilis, (Du C.) ad discipliDirigibilitas, proprietas rei, quse dirigi ecclesiasticus; altalaban : enek, choralis
potest; kor many ozhato sag. Pazm. Dial. 43. compositio. Pel. Serm. Quis effari poterit in nam pcrtinens, docilis; tudomdni/ra valo
Dirimatio, actus dirimendi; elvdlasz- cantibus avium et huiusmodi nee non in di- (fegyelmezheto). Par. Pap. Cf. Cornif. 3, 3. 4.
Disciplinare, (Du C.) 1. verberibus
scantibus quanta sit suauitas melodie (Pasch.
tds. Kass. Jur. Civ. Lex. 17. Torvt. Msz.
Dirucio, actus diruendi; lebontds. 15. K.) V. 6. Gyongyos Istv.' Chariclia D. 134: castigare, 2. coercere, in offlcio continere ;
Magy. Tor. Tar. IX. 112. destruccio sive "di- Mondnak Apollonak (a papn6k) hangos discan- i. megfenyiteni, "2. fegyelmezni. 1. Pel.
(De S. Bern. s. c. 3.): In tenello corpore nutokat.
rucio Pallacii. Cf. Inscr. Grut. 3., 9.
Discargare, (Du C.) onus deponere, dato se disciplinabat. Batty. Leg. III. 626. an.
Diruinare, diruere V. s. Masseria;
exonerare ; ki-, lerakni. Gall, decharger. Rae. 1498 : si quis contrarium attentaverit semel in
szetdulni.
Diruitio, vastatio, depopulatio; romba- Mon. SI. XIII. 159. an. 1356 : Comes . . . de- pane et aqua ieiunet et disciplinatus coram
dbntes, elpusztitds. KnauzM. E. Sir. 1.151., beat. .. videre, s i . . . quantitas vini fuerit... fratribus in terra iaceat. 2. Tor. Tar. 1887. p.
discargata.
648: bene disciplinati milites. Cf. Tertufl.
129. Batty. Leg. I. 465. an. 1309.
Discaricare, Discargare q. v. Ljub. Fug. in persecut. 1 ad fin
Dirupare, (Du C.) diruere: szetromDisciplinaris, disciplinam eontinens;
bolni. Ljub. Mon. SI. II. 282 : domos . . . di- Mon. SI. I. 182. an. 1294. III. 2. Cod. Dip.
Arp. Cont. X. 98.
fegyelmi szabdlyokat tartalmazo. Kelem.
rupando vel comburendo.
Disanhare, fors. idem quod Italicum dis- Discarigare, (Du C.) discaricare.Ljub. Hist. Jur. Pr. 476. Leges disciplinares pro
Insurgente militia perferuntur, quarum tamen
animare, despondere animo, deflcere; elcsug- Mon. SI. I. 182. an. 1294.
Discederit, pro: discesserit. Arch.Ver. severitas, occasione annuarum exercitationum,
gedni. Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 56. Voluit
proficisci contra fortalicium ante Canisam et Sieb. XXVI. 619. an. 1528. si (exercitus) mitiganda erit.
alias palanchas in confiniis extruere; nihil cu- discederit... terra . . . desolabitur.
Disciplinarius, 3., disciplina coe'rciDiscens, (Du C.) discipulus; tanulo. tus; fenyitekbeli, fekes, fegyelmi. Kass.
ratur, etiam si ad bellum deveniatur, nunc
etiam primarii Ministri, qui ante thronum Pri- Szaz. XXII. 558.
Jur. Civ. Lex. 17. Torvt. Msz. Reg. Turm. Praet.
Discentes mystacati, legati; ba- 130.
marii et inclili erant, disanhati sunt, Turca
juszos tanulok. Uj Magy. Muz. HI. 271.
non cedit.
Discitus, 3., divisus; szetosztott. Dip.
Disarmare, (Du C.) armis exuere; le- Discentes mystacati (bajuszosok) vulgo le- Alv. I. 421. Tormenta bellica in tribus batteszerelnl Ljub. Mon. SI. I. 156: Unum de ... gati in furorem acti magistrum adprehensum riis discita.
duobus lignis cuslodie culfl disarmandis re- iam per fenestram eiecturi erant.
Discocalimma, opereulum catilli; tdDiscernentes, (Du C.) alias Diacri- nyer fedo. Nagy Hier.
maneat.
Disarmatus, 3., non armatus; nem nomeni, sectarii, qui contra Calchedonensem
Discocitulare, stillare; olvasztva csefelszerelt. Ljub. Mon. SI. II. 324: capita- Synodum Eutychis et Dioscuri partes tueban- pegtetni. Dip. rei. reip. Rag. 58.
tur, ita appellali, quod ab ea Synodo se segreneus . . . navitii armati et disarmati.
Discohoperire, discordare; egyenetDisarmegiare, armis exuere; lesze- gates innuere vellent; kivdlatosak. Nagy lenkedni. It. discoprire. Ljub. Mon. SI. V. 112.
Hier.
relni. V. s. Armegiare.
an. 1408: nullo modo vos discohoperiatis
Discernentia, se, indicium, sententia; ad guerram publicam.
Disassire, pellere sedibus; eluzni. Fej,
Discoloritas, mutabilitas; vdltozanII. 330. et nullus eos . . . de possessionibus... perdontes, itelet. Cod. Dip. Fam. Com. de
Sztara Vol. II. 28. eandem causam ad sabba- dosdg. Batty. Ger. 289. Audi quod dicitur
disassire prsesumat.
Disboscare, agrum arboribus et vir- tum proximum post festum beati Galli confes- spirituali auditu, ut audiaris ipse non a mulligultis purgare ; irtani. Ljub. Mon. SI. XXII. soris discernentiamque nobilium compro- tudine, sed ab unitate sequestrata a discoloritate nequam. Nota Batty. Unitas haee se338. an. 1465. disboscari. . . facit. . . mul- vincialium duximus prorogandam.
tas terras.
Discernibilis, (Du C.) qui discerni, questrata, id est: remota a discoloritate,
Disbrigare, liberare; megszabadi- distingui potest; megkulonboztetheto. Vern. mutabililate nequam, est beata ilia unitas Deitani. Knauz. M. E. Str. II. 95., 77. ipsum ab Met. 50. Si darentur entia, quorum notaa om- tatis. a qua audimur, si ipsi audiemus illam,
omni persona, universitate seu collegio defen- nes absolute effidem essent, non essent di- quia voluntatem timentium se faciet.
dere, auctorizare et disbrigare. Ljub. Mon. scernibilia, nam in unam eandemque con- Discolositas, (a gr. dvoxokoq), proSI. IV. 322. an. 1394.
scientiam confluerent. Cf. Augustin. Enchir. 90. prietas difficilis, morosi, iracuudi, odiosi; disDiscerniculum, discrimen; megku- cordia; torzsalkodds, veszekedes. Cod.
Discalceare, (pedes) (DuC.) calceos
exuere, expedire pedem e calceis; sarut le- lonboztetes (kiilombs^g Fin.) Coll. II. 113. Dip. And. V. 16., 20. ut premisse litigionarie
quescionis discolositas racione dicte divisiovetni, mezitldb lenni. Germ, barfiissig sein. Cf. Gel. 17, 15. 4.
Discessiis, us, mensse opulent* (tern- nis possessionarie inter e o s . . . sopiretur. Cod.
Fej. X. I. 758. Werboczi 343. ut inter alios
Christicolas tanquam ab humanitate relegatus, pore introitus in provinciam); fogado la- Zichyl. 531., 572.
atque segregatus, disparibus vestibus indulus, koma. V. s. Descensus (DuC. al. s.)
Discolosus, 3., (Du C.) morosus, diffizona canabea succinctus, discalceatis pediDisciformis, tdnyeralaku. Cur. Misc. cilis ; czivodo. Cod. Zichy I. 554.
bus el nudato capite semper incedere cogatur. 277., 5. Disciformis (Cometa) qui lata roDiscolus, 3., (Du C.) stomachosus, moDiscalceatus, 3., sine calceis; sarut- tunditate fulgens raros in margine radios dif- rosus, difficilis ; elegedetlen, zsembes, molan. Art. Diffit. Pos. 107. Cf. Suet. Ner. 51 fundit et colore Electrino est.
gorva, szeszelyes. It. discolo, capriccioso.
Discalciare, discalceare. Cod. Dip. Arp.
Disciplina, a?, (Du C.) apud Monachos Gait, capricieux. Germ. launisch. Beng. Ann.
Cont. XI. 278. Et donaria que faciebant spon- est flagellatio, interdum ipsse virgas, quibus Er. Coenob. 361. Rep. Cast. p. 94. O.tia. Bachm.
sus et sponsa discalciantibus non debeant flagellantur; korbdcscsal valo fenyites. 81. Utque Christi cultoribus omne palliolum,
amplius fieri.
quo Rebelliones suas tegere possent, subtraBatty. Leg. III. 626. an. 1498.
220
2. Discursus
Dishabitatus
Dispendiosus
2. Discursus, us (Du C.) sermo, dispu- kezes. It. disgusto. Arch. Rak. VIII. 381. IV. Dislocatio, collocalio, dispositio, aclus
tatio, consultatio, dissertalio, deliberalio ; er- 169. Rak. On. p. 190. 1. 3235. Brezny. II. dislribuendi; szdllitdx, elhelyeztetes, elszdllitds, elhelyezes. Torvl. Msz. Kass. P. P.
tekezes, megvitatds, beszelgetes. Gall, dis- 110. Tok. Lev. 38.
Dishabitatus, 3., non habitatus; nem I. 22. Arch. Rak. IX. 465. az hadaknak brigacours. Tok. Diar. 214. Wagn. Cf. Cod. Theod.
lakott. Ljub. Mon. SI. I. 264: locus . . . de- datim postirungokra oszlaloll dislocatioja.
, 24. 1.
1. Discus, i, catillus; tdnyer, tdl. Kronst. sertus et dishabitatus.
Reg. Mil. an. 1748. p. 33. Rak. On. p. 304.1.
Disharmonia, ae, concentus dissonus, 1013.
1. 462. Georg. Sirm. I. 86. Miltitur in disco
Dislocatio militise, V. Dislocare ; a
piscis mihi ab Archiepisco . . . Cf. Appul. Met. discordia ; dsszhangtalansdg, rossz hangzat, egyenetlenseg. It. disharmonia. Vern. katonasdg elszdllasoldsa, elhelyeztetese,
2, p. 125. Augustin. in Psalm. 96.
2. Discus,i, (Du C.) mensascribarum,no- Psych. 78. Impurus audit (tomis), si cum eo katona beszdllitds. Arch. Rak. I. 19. Dislosimul percepti toni disharmoniam causent. calio Mililiae in quarliria. Torvt. Msz.
tariorum ; asztal. V s. Stanga.
Discussores minerarum,dsvdwy- Torvt. Msz.
Dismembratio (beneficii), divisio;
Dishonerare, exonerare; lerakni. egyhdzi haszonvetel feltagoldsa. Cher.
zuzo. Juriev. Jur. Met. 45. Fossores Metallic!...
6-0. Minerarum Discussores (Erz-aus- Ljub. Mon. SI. V. 260. an. 1334. pro . . . Jus. Eccl. II. 83. Dismembratio esl species
schlager) qui malleo maiori saxa mineris faeta mina vini, quando fuit dishoneratum ligna- diminulionis Beneficiorum fllque, dum ex Beneflcio pars quaepiam frucluum delrahilur et
disculiunt et utile ab inutili segregant.
men.
Dishonoratio, animus parum verecun- alteri tenuiori beneficio addicilur reliquis omDiscutere, inquirere, iudicare ; megvizsgdlni. itelni, vallatni. Germ, unter- dus; tiszteletlenseg. Szaz. XIII. 17. disho- nibus in slalu pristino permanenlibus. Torvl.
Msz.
suchen. Kit. exp. ver. D. 3.: Quos Gyula Co- noratio s. ecclesiae.
Dismurare, diruere; lebontani. Ljub.
mes de Keve iudex curia? discuciens misit
Disiectio, disiunctio; szetvdlasztds,
elvdlasztds. It. disgiunzione. Gall, disjonction. Mon. SI. II. 432 : in rnurando eldismurando
Varadinum ad candentis ferri iudicium.
Disdarius, Turcis : castellanus; vdr- Orth. Boh. Slav. 4. Interpunctioncs suntComma porlas.
nagy. Series Ban. p. 164 : adeo Turan Agam... minus... Parenthesis () Disiectio, una lineola
Disobedientia, ae, inobedienlia; engedetlenseg. Ljub Mon. SI. VIII. 58. an. 1530.
Crupensis arcis, ut Turcae vocant, Disdarium vel duae.
Disomum, (Du C.) Sepulcrum capiens
Disinteressantia, Disinteres(Rattkay Castellanum latine reddit) . . . ofsentia, ae, animus ab omni partium studio duo corpora. Inscriplio cum duabus linguis ;
fendit.
Diseccio, excogitatio; (fors. a disiicere ; alienus; reszrehajlatlansdg. It. disinteresse. kettds emlek. Nagy Hier. Cf. Inscr. Orelli nro
hdnyni vetni, kutatds, kieszeles. Tkal. Kovy El. 611. praecipue Tabula Septemviralis 4548.
Disordinatus, 3., inordinatus, incomMon. Civ. Zag. I. 250. an. 1376 : Sagax hu-pro summa sua disinteressentia, prudentia
mane nature diseccio . . . pragmaturas sanc- et aequitate et ratione circumstantiarum rigo- posilus ; rendetlen. Bene Pol. 217.
ciones adinvenit.
rem Juris relaxare potest. Torvt. Msz.
Disordo, stalus inordinalus, ordo perDisertitudo, (DuC.) eloquentia ; ekesDisinteressatus, 3., sine studio, lurbalus; rendetlenseg. It. disordine. Germ.
szolds. Nagy Hier. Cf. Hieron. Ep. 50 no 5. aequus, qui non quaerit sua commoda, privatas Unordnung. Reg. Turm. Praet. 27. Bene Pol.
adv. Joann. Jierosol. 13.
utilitates, compendia in aliqua re non special; 171.
Dispane, Diptane, (Dief. dipsane);
Disfavor, (contrarium favoris),incommo- reszre nem hajlo, pdrtatlan, erdekletlen.
dum ; nem kedvezes, vesztesseg. Kass. P. P. It. disinleressalo. Torvl. Msz. Art. Diset. Pos. bogdcskdro. Ger. Lauchsamen. Arch. Ver.
I. 224. ac persedriam sui in disfavorem de- 75. Arch. Rak. VIII. 60. Kass. P. P. I. 307. Sieb. XXVI. 116.
cisa causa.
Disinterruptim, sine interruptione;
Disparagare, (Du C.) impari matrimoDisfictare, non locare; berbe nem szakadatlanul,felbeszakitds nelkul. Cher. nio iungi; kiilon rangu hdzassdgot kotni.
adni. V. s. Affictare.
Jus. Eccl. I. 375. Institutio disinterruptim el Nagy Hier.
Disparagatio, nupliae impares (ap.
Disfortiare, violare ; eroszakot tenm. non inlerpolatis vicibus per ipsas personas inDu C. sub Dispengalio); nem Hid, nemzetIt. sforzare. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 328. Et stituendas expleri debet.
Disiungibilis meatio, deductio, qua segen aluli hdzassdg, balhdzassdg. Ger.
vestri mercatores et vestri homines sani, non
disfortmti ut veniant libere stando et eundo non necessario sequilur; opponitur intimae Missheiralh. Uj Magy. Muz. III. 194. Heredes
comperando et vendendo per meam terram manationi, quae suaple consequilur (Nota marilenlur absque disparagatione.
Disparagium, nupliaB impares; baldamdo illud quod est consuetude damdi. Ljub. Bally.); nem szuksegkepen folyo kovethdzassdg, ossze nem illd hdzassdg. Vuch.
keztetes. Bally. Ger. 50.
Mon. SI. I. 59. an. 1243.
Disfulcire, necessariis rebus privare;
Disiunctive, disiuncle; kiilonvd- Jur. Feud. 110. Liberi ex disparagio, Missel nem Idtni, fel nem szerelni. Ljub. Mon. lasztva, kulonvdlolag. Torvl. Msz. Vern. heurath, seu coniugio inler personas ralione
SI. IV. 449. an. 1401 : ut galea . . . non re- Mel. 28. disiunctive, cum subieclo plura ad- slalus civilis inaequali et adeo inter se diffemaneat disfulcita.
scribil praedicala possibilia, quin determinet, rente contracto, genili. Georch. H. T. I. 149.
Disfurnire, praesidio privare ; gyengi- quod ipsi convenial. Cher. Jus. Eccl. II. 383. Cher. Jus. Eccl. II. 108. Torvl. Msz.
teni, erossegtol megfosztani. Ljub. Mon. Pazm. Dial. 199.
Disparagium matrimonium,non
SI. HI. 290. mitterem duas banderias peditum,
Disjector,qui disjicil, lurbat melas; ha- conveniens malrimonium; ossze nem HIS
nolens disfurnire Jadram.
tdrko bonto. Pril. Abaci. 105 : melarum dis- hdzassdg. Gall, mesalliance. Kass. Jur. Civ.
Lex. 18.
Disgratia, 33, (Du C.) offensio; kegy- jectores poanam . . . violenliae incurrunl.
Disparatus, 3., separatus; kiilonvdlt,
vesztes. It. disgrazia. Regul. Turm. Praet. Praef.
Disligare, (Du C.) solvere, pandere, apene secus... concernentos tarn Superiores quam rire; oldani, felbontani. Fej. V. III. 414. elvdlasztott. Torvl. Msz.
Disparere, (Du C.) evanescere, abire,
Inferiores praedictse Nobilrs Turmae Noslra? dum suas sarcinas sive ballas pannorum lalium
Praetorianae Officiales summam disgratiam apud Ciuitalem Strigonii non disligant. D. profugere; eltunni, elszokni. It. disparire.
Kass. P. P. I. 192. e domo praetorea eiale die
Nostram incurrant. Szenliv. Cur. Misc. Dec. Raczk. p. 14. M. Bel. Prod. 95.
II. P. III. 422.
Disligatio, aclus- paudendi v. Disli- T. disparentis. Schwarl. Scull. 137. Bene
Disgustare, fastidium, tedium afferre ; gare. D. Raczk. p. 14.
Med. I. 134.
avertere aliquem ab aliquo ; kedvet elvenni, Dislimitare, dislinguere, dividere limiDisspargere, dividere; szetosztani.
meguntatni. It. disgustare. Tok. Diar. 543. libus; szetvdlasztani, elvdlasztani, hatd- Rac. Mon. SI. XIII. 39. an. 1348 : ellecli fuoDisgustatio, fastidium, nausea ; unta- rolni. Beng. Ann. Erem. Coenob. 67. ul nova runl ad disspargendum de furmenlo.
tds, unatkozds, elkedvetlenites, megked- erigalur effossio scopulorum dislimitantium
Disparitas cultus, inasqualilas culbona Convenlualia bonis civium adjacenlia.
tus ; valldskulonbseg. Konek Egyh. 513.
vetlenites. Torvl. Msz.
Disgustatus, i, abalienatus, fastidio afDislocare, collocare, Iraducere (DuC.
Dispartitio, dislributio, partilio; szdtfectus; elkedvetlenitett, elidegenitett. II. al. s.); szet-, elhelyezni. Arch. Rak. II. 532. osztds. It. spartizione. Verancs. V. 331. Ubi
Rak. Gy. 54. non deerunt factiones Disgusta- exercilus in Slarostiam Spilensem dislocatus aulem episcopus poslulal, ne decimae per distorum a Rege. Tok. Diar. 543.
IX. 581. Kass. P. P. I. 22. ul circa mililiam partitionem progressu lemporis ab episcoDisgustus, us, fastidium, stomachus, dislocandam el interlenendam regulamen- patu abalienenlur . . .
Dispendiosus, 3., sumpluosus (Du C.
renisus; elkedvetlenedes, izetlenseg, ellen- lum mililare observandum.
222
Dissassire
Dissoluhilitas
Distributio servitii
Distincte, insigni honore ornatus, emitiones de nova dissaisina de morte antecesDissolubilitas, facultas, liccntia solsoris et de ultima prsesentatione non capinntur vendi; elvdlaszthatosdg. Fej. Jur. Lib. 345: ncnter, praecipue; kituntetve. Batty. Ger.
144. IIIa3 inter se diversis intervallis distant a
dissolubilitas vinculi matrimonii.
nisi in suis comitatibus.
Dissassire, exturbare a Gall, dessaisir. Dissonancia, a3, dissonum quiddam; terra, isti distincte semper in aspectu divinau
(Du C. dissagire); kizavarni. Fej. II. 330. vocula falsa; hamis hang. Szek. Okl. I. claritatis adstabunt.
Distinctio, quae vulgo dicitur Mege, proet nullus eos vel domos praedicti templi de 110. Qui quidem absque dissonancia vocum
tenimentis et possessionibus earum sine iudi- non compulsi. Cf. Claud. Mamert. de Slat. an. vinciola, conflnium (DuC. al. s.) hatarvonal,
megye, mesgye. Szaz. XV. 221.
2, 21. Hieron. de Script. Eccl. de S. Petro.
cio vel iuslitia dissassire prsesumat.
Distinctivus, distinguens; megkulonDissuasorius, 3.; dissuadens; leDissecare, perfringere; feltorni. Magy.
bozteto. It. distintivo. Num. Hung. 19. Vern.
Tort. Eml. XXX. 261. an. 1550. scrinia dis- beszelo. Islhv. XII. 191.
Dissuescere, desuescere; elszoktatni. Psych. 11. distinctivae proprietates speciei.
secantcs.
Distiiictum corporeum, separata
JMssecatio, actus dissecandi; felvag- S. de Kz. Chr. A, 2., 3. quod dissuescere de
spoliis eos oportebat. Cf. Alcim. Avit 4, 46. pars. Georch H. T. II. 445. Bator tehat az aldalds. Torvt. Msz.
Dissyllabus, bisyllabus; ketszotagu. peres azt vetn6 latba, hogy a szamtartas ala
Dissentatio, dissensio, discordia; meghasonlds.. G. Fej. X. I. 574. displicentiis et It. dissillabo. Orth. Boh. Slav. 18. InfmiUvo- huzando darab joszag nem a kozonseges Helydissentationibus.
rum dissyllaborum penultimum a, e, i, y est seghez tarlozando volna, hanem kiilonos magaban fena\\o(Distinctum corporeum) puszDissenteria, dysenteria; verhas. Belli. longum.
Dissymbolus, 3., dissimilis; nem t;H tenne.
G. ley. 385.
Dissentericus, i (Dn C.) Svaevre Qixoq; hasonlo. Germ, unahnlich. Curios. Misc. 190. Distinguibilis, qui dixtinqui potest;
rerhasban szenvedo. Szentiv. Cur. Misc. Quotuplicia sunt Elementa? Esse duplicia vide- megkillonboztethetd. Pazm. Dial. 121.
Distolizacio, (Du C, distollere) dedecus;
Dec. III. P. VII. 227. Jecur vaccinum dissen- licet symbola et dissymbola. Dissymbo/a sunt, quibusqualitates opposite in summo lealdzds. Georg. Sirm. 1. 233. Sed Rex Joantericis medetur.
Dissepimentum, (a dissepiendo) quod insunt et qua3 in nulla qualitate conveniunt : nes nequaquam volebat propter erubescenciam
dedecoris sue, quod ignominiam sumsisset ab
secernit; valasztek, kozfal. Bene Mecl. II. ut sunt ignis et aqua, terra et aer.
Distabescentia, tabes; elfonnyadds. optimates Hungarorum et fuisset in distoli305. et quod ab axi ilia versus peripheriam
zacione.
adsint plura loculamenta, per dissepimenta Par. Pap.
Distegum, (Du C.) sediflcia, quaa conDistoma hepaticuna, juhmetely.
tenuia membranacea ab invicem separata.
stant duabus stegis ; ket rendu. Comen. 85 : Ger. Egel (bei dem Schaafe) Lzb. Cod. Med.
Diosz. Fiiv. 23. V. Festus p. 166, 12.
Dissertatiimcula, a?, dimin. a dis- Hoec aedificia alibi distega et tristega sunt. Cf. HI. 350.
Distorsio, distorlio, a distorquendo;
sertatione; kis ertekezeske. Huszti. Or. Orelli Inscr. 4549.
1. Distentio, actus intendendi; kifeszi- osszecsavards. Bene Med. I. 41. convulsiones
Gymn. 14. Civiumque Liberi studiis in Scholis
absolutis Dissertatiunculas, Theologicas, tes. Brunner 23. vehementissimae nervorum et distorsiones ossium.
Distractio, gaudium; animi relaxatio,
Philosophicas etc. producere queant. Knauz distentiones. Cf. Gels. 2, 4; 8; 8, 4; 25;
remissio (Du C. al. s.); szorakozds, mulatScrib. Comp. 89.
M. E. Sir. I. XIV.
2. Distenlio, (Du C.) dissensio, conten- sdg, elvezet. It. distraimenlo. Act. et Doc.
Dissidentes, aliena sacra sequentes,
heterodoxi; mdshitilek. II. Rak. Gy. 416. tio ; viszdly. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 88. De Rakoczy p. 22. qua tractus (rectius: tractatus)
quos Dissidentes in religione Papistae nomi- qua utique forma Episcoporum etiam est orta prolongatione... magnam Imperatori Romadistentio.
norum inluleramus distractionem. Rak. On.
nant.
Disterminator, finis, limes dislermi- p. 195. 1. 2326. innocentibus distractioDissidentia, ai, opinio adversaria; velemenykulonb'seg. Fej. Jur. Lib. 281. mu- nans; szetvdlaszto, elvdlaszto hatdr. nibus, balneis et similibus.
Distractio Minuta Salis, (DuC.)
tuae dissidentiae minuantur. Cf. Plin. 29, Schwart. Scult. 15. Carpati, aeterni illius Hungariae disterminatoris. Bel. Geogr. 434., venditio, mercatura tenuis salis; soeladds,
4. 23.
kicsiben. Kass. P. P. 1. 240. minuta salts
Dissigillare, (DuC.) laxare vincula 549. Cf. Appul. de Mundo p. 57.
Distillare, destillare, partes volatiles et distractio 241. ut centenarium salis in V. V.
epistolffi, litteras resignare ; a pecsetet felbontani, feltorni. Frak. Mat. lev. II., 206.fluidas materiae in vasis occlusis destillando a T. finis T. xris in minori vero quantitate,
Dissimilaris, dissimilis, heterogeneus; separare, calore urendoextrahere; lepdrolni, si pondus T. libras non superat, libratim a T.
kiilonnemii, hasonlotlan. Gall, dissimilaire. tisztdlnij lombikolni. It. distillare. Vern. xris distrahere possit.
Distractor, (salis) (DuC.) venditor;sdSzekesf. fogymn. Ert. 1894/5. p. 71. Simi- Met. 18. Certe si lignum occluso vase distilkufdr. Kass. P. P. I. 241. Exponclerato selares, dissimilares Corpoi'is paries. Vern. letur, nee cineres dabit, nee fuliginem.
1. Distillatio, actus destillandi, liquandi; mel iuste per Regium Officium salis quanto et
Met. 40.
Dissimulacio, incuria; gondtalansdg. lepdrolgds. Kol. Cod. 7. Distillatio est va- per distractorem aut eius commissionatum
pro abvectione recepto. Art. Diaet. Pos. 68.
Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 113. an. 1326: cordi porum aquorum in suo vase elevatio.
Distractoratus, us (Lignorum),officium
2. Distillatio, actus stillandi; csepedebet esse regibus . . . nee regum dissimulacio negligat. Cf. Veget. Vet. 6 prooem. . 1. ges. It. stiilare. Ger. Triefen. Fej. IV. 1., 49. lignorum distrahendorum ; faeldrusito hivaeratque sacri illius liquoris non modica di- tal. Nov. Calend. 169. In Temesvariensi LiMil. 1. 13.
gnorum Distractoratus officio.
Dissinteressatus, 3., suis commodis stillatio.
Distractus, us, (a distrahere) dissipatio
minime inserviens; nem erdekelt. Ker. Nap. Distilatitia aqua, aqua destillata; lepdrolt viz. Arch. Rak. VIII. 340. Vilra in (Du C. al. s.); szetvonds. I. Rak. Ggy. 446.
232.
Dissipator, prodigus, qui dilapidat; quibus sunt distilatitiae aquae, unguenla az Lupul hadanak distractust csinalna.
1. Distrahere, dilapidare (Du C. al. s.);
tekozlo, vesztegeto. Torvt. Msz. Cf. Prud. et oleum.
Distillator, liquator; szeszegeto. It. tuladni valamin}elvesztegetni. Torvt. Msz.
Psych. 34. praef.
2. Distrahere, delectare; gyonydrkodDissitus, 3., distans; tdvolesd. Pest. distillatore. Curios Misc.'202. Summi siquidem
Levt. dissitus a Civitate. Cf. Appul. Flor. init. artis thymices Magistri et insignes distillato- tetni, szorakoztatni. (DuC. al. s.) Rak. On.
res in eo extrahendo laborarunt.
p. 230. 1. 1214. (13.) . . . nihil hie interib. Met. 7.
Dissologia, ae, (DuC.) duplex locutio ;
Distinccio, pars (Du C. al. s.); resz, pellantibus defuit seu ad distrahendum anidg. Tkal. Mon. Ep. I. 11. an. 1201: ubi Sawa mum seu ad reficiendum corpus.
szo-, beszedkettozes. Nagy. Hier.
Dissologice, vario modo; kettds, ku- fluvius in duas distincciones se dividit.
Distrahere se, curis depositis se relombozo modon. Batty. Ger. 93. De subliDistinccio herbalis v. erbalis, creare, ludere; szorakozni. Ger. sich. zermibus Dei potestatibus. . . iterum formative divisio communis agri, cuius limites cespes streuen. Reg. Turm. Praet. 36.
aliter, atque aliter dissologice inspiciamus. efflciebat; funosztds. Ger. Grasrain od. TriinDistrahibilis, quod vendi potest; elDissologicum, contradictorium; el- delschlag. Gazd. tort, szem I. 223. herbali adhato. Tag. Erd. II. 230. Faginaceorum
lenmonddst tartalmazo. Batty. Ger. 195.v. erbali distinccione; erbaliter divisa; me- lignorum intuitu in quantum seu pro foco, seu
nisi divino dono reseretur, videbitur disso- diantibus erbalibus divisionibus; per herbas alia . . . utilitate distrahibilia erunt.
logicum.
divisa.
Distributio servitii; a szolgdlat
Distributor
Disturbido
223
beosztdsa. Reg. Turin; Prat. 25. Cum Secun- Cod. Dip. Briiss. IV. 118. qui temporc liarum Misk. tort. III. 166. an. 1521. confratres non
darium Vigiliarum Magistrum seque prout disturbiarum penes suain Matem manentes clebeant esse divagi sed coniugati.
1. Divalcare, solvere (a falcare); kiquemvis Prapositum praescriptis Listis et Ta- in receptione Arcium et bonorum operam suam
hasitni, kifizetni. Kronst. III. 793: Carpenbellis provisum esse oporteat, ex eo eidem impendissent.
Disturbido, inis, disturbium q. v. Pesty tario divalcavimus 6. asp. quod laboravit
ima incumbet advertere, ut distributio serin turri.
vitii (Kommandirungen) in sequitate fun- Szor. HI. 100. hoc temporc disturbidinis.
2. Divalcare, divalgare, 1. falce dedata sit.
Disturbio, onis, disturbium, dissensio
Distributor, (in Capitulo) aclminislrator q. v. Georg. Sirm. 1., 95. tola Christianitas metere, 2. clefalcare; 4. lekaszdlni, 2. lcvonni. Kronst. III. 62., 272: pratum, gramon.
rei familiaris (Du C. executor testamentarius); erit in magna disturbione.
sdfdr. Tor. Tar. 1890. p. 151. Cf. Appul. Disturbior, inusitatus comparative a 123., 599., 792., 793 : de summa.
Divalis, (DuC.) divinus; isteni. Nagy
disturbium: turbulentior; zavarosabb.
Trismeg.
Distributor hospitiorum, mansio- Magy. Tor. Tar. XVIII. 29. vel futuris distur- Hier. Cf. Spartian. Carac. 11. (in.
num designator; szdlldsoszto. Tor. Tar.bioribus lemporibus.
1. Divan, summum Collegium SeriatuT
1889. p. 86. quartiriorum magistris et hospiDisturbium, tumultus, turba; zavar- apud Turcas, quod polestale imperatoria adtiorum distributoribus, aliisque quocunque gds, hdborgds, pdrtmozgalom. Cod. Dip. ministrat Turciam, alias Summum Divani
militari offlcio fungentibus.
Briiss. IV. 116. Arch. Rak. VIII. 203. in hisCollegium. Bel. Geogr. 546. Szilady. Tor.
Districtialis-Cassirer, exactor, co- disturbiorum lemporibus. Cod. Dip. Fam.Magy. Eml. 11. Fiigg. Divan vmint a szultan,
actor pecuniarum in districtu; kerulvti penz- Com. De Sztara, V. II. 73. Georg. Szirm. I. 6. ugy rninden tarlomanyi kormanyzo mellett
tdros (had . . .) Arch. Rak. VIII. 123.
Disunio, onis, discordia, dissidium; osz- volt egy fotandcs azaz divan, mely allott a
1. Districtim, per singulos districtus, szehdboritds. It. disunione. Gall, distraction. pasan kivu'I a kadibol, janicsar, rendes szpahi
orbes, regionis; keriiletenkent, keruletileg. Germ. Entzweiung. Nil!. Symb. p. 680: ad es huberes tisztekbol es vegre a szolgalatban
Kass. P. P. I. 179. Allissimae ac posilivae Re- subvertendura potentissimum imperium . . . megveniiltekbol, kiknek nagy tekintelyok volt.
solutionis Regiae circulariter publicatae distric- unica et sola sufflcit disunio.
Divanbeki, summus regni praetor apud
tim interdicta . . . Ker. Nap. 124.
Disunitus, 3., non unitus; epitbeton Persas iudexque; fo'biro. Bel. Geogr. 606.
2. Districtim, severe; szigoruan. Pest. Graeci ritus Catholicorum orientalium; nem Inter quos (adminislros) primum occupant loVar. Lev. Cf. Senec1 Contr. 7.
cum 6. Diwanbeki, Summus regni Praetor
egyesult (keleti) vallasu (gorog). Passim.
1. Districtio, (DuC.) poena, mulcta a
Disvestire, oppos.: investire, privare Judexque.
Judice imposita; biintetes. Batty. Leg. T. 11. (DuC. al. s.); megfosztani. Kuk. Jura 1. 21.
Divan kihatibler; titkdrok. Tor.Tar.
83. an. 1075 : Regiae severitatis severitatem an. 1087.
1892. p. 431. Hi (Beglerbeghi, Deflerdarlar)
in sua districtione et rerum suarum praeDitator, (DuC.) qui divitiis auget, locu- omnes in publico divan = senatu imperiali
pletat. V. s. Pauperator; gazdagito. Cf. Au- sedes suas habenl; sedent elpraeterea in prascriptione . . . patiatur.
2. Districtio, (Du C.) tributum, pensi- gustin Conf. 5, 5.
nominato divan = senatu publico scriba? scu
tatio; addjb'vedelem. Fej. II. 55. cum omniDittales, subscriptio, signum, titulus secretarii ac notarii 40, divan kihatibler
bus eorum pertinentiis. . . piscationibus, exi- mercatoris, ab It. ditta; czegek. Torvt. Msz. nominati, qui nulla mora interjecta omnes liletibus atque reditibus, placitis, districtioniDittalis, negotiator; bejegyzett czegii ras absolvunt ac curant.
Divanicus, 3., ad Divanum pertinens.
bus, viis et inviis.
kereskedo. Torvt. Msz.
I. Rak. Gy. 782. Divanicus Vezirius.
3. Districtio, (Du C.) severitas ; szigoDittalista, ae, V. Dittalis. Torvt. Msz.
Divanum, i, V. Divan. Isthv. X. 151.
rusdg. Reg. S. Ben. 37., 5. Nullatenus eis
Diurnale, (DuC.)liberDiurnale officium
districtio regulae teneatur in alimentis.
continens; rovid zsolosmakonyv, napi Res ges. p. 74. Verancs. V. 116.
Divenditio, actus divendendi; ela<ldn.
Districtissime, strictissime; legszi- imdk. Nagy Hier. Calal. Libr. S. Ivan. 449.
gorubban. Verancs. IX. 289. mihique duo Diurnale Clericorum quolidianarum precum. Bene Pol. 92.
Divergens, differens, discrepans; szetetiam eiusdem sacra? Maiestatis Vestrse exhi- Szaz. XXVII. 344.
buit mandata, quae districtissime imperaDiurnaliter,diu, in dies; Diurnaliter et irdnyzo, elhajlo, eltero. Torvt. Msz.
Divergentia, ae: differentia, discrepanbant, ut ab huiusmodi violentia desisterem.
nocturnaliter, dies noctesque; ejjel-nappal.
Districtuales, (Du C.) subditi, qui intra Fej. X. 1. 564. quo et alios infinites ad vos lia ; elteres. Ron. Egjh. 55.
Diversari, commorari, degere, abesse;
Districtum alicuius dominii habitant; alatt- alternatim diurnaliter et nocturnaliter votartozkodni, tdvol lenni. Euch. p. 16: Exue
valok. Cod. Dip. Arp. V. 108.
litantes protegitis.
Districtualis, ad districtum pertinens;
Diurnista, ae, scriba, cui merces diurna tandem squalorem, quo inde a lempore dikeruleti. Torvt. Msz. districtuale forum; solvitur; dijnok, napszdmos iro, napi be- versantis apud exteros sacrse dexterat; (sc.
districtualis prases, tabula.
res. Torvt. Msz. Kass. Jur. Civ. Lex. 18. Tab.Sti Slepliani) longo annorum intervallo foedata
fuisli.
Districtus, (Du C.) territorium feudi seu Conscr.
tractus, in quo dominus vasallos et tenentes
Diurnum, merces diurna (Du C. al. s.);
Diversificare, (Du C.) diversa facere.
suos distringere potest, justiciae exercendse in napiber, napszdm, napdij, napi dij. It. in diversas partes distribuere, separare, segreeo tractu facultas. Italis distretto Gall, district giornata. Torvt, Msz. Jogt. Em. T. II. 1. p. gare; kiildnbdzove tenni, elkulonitni,megGerm. District; kerillet, kdr, videk, jdrds. 438. Kuk. Jura I. 427.
vdltoztatni, megkulonboztetni. Pazm. Dial.
Torvt. Msz. S. de Kz. Chr. II. 4., 1. Bela . . .
Diutive, diutine ; hosszu idon at. Sup. 441. Mall. C. 1. Luc. Regn. Dalm. 44. Suppl.
byzantios currere fecit per districtum regni An. Sc. II. 256. an. 1438: terra particula... An. Sc. V. 181. an. 1440: diversificatus
sui. A. 1., 12. nobiles de districtu Wurburg. diutive et ab antique fuisset appertinens ipsa- census secundum quantitatem agrorum solDistrictus, 3., (DuC.) severus; sz^- rum metarum.
vitur.
goru. Reg. S. Ben. 34., 14. Districtiori diDiuturnalis, solitus, diu in usu vigens;
Diversificatio, diversitas, natura dissciplinse subdatur. Cf. Tac. Ann. 4, 35. fin.regi, szokdsos. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 433: par; kulonbozoseg, kiildnbdzdve teves. It.
Val. Max. 8, 2, 2. Cod. Justin. 1, 55. 6.
in posterum nemo ultra praescriptam... diu- diversificazione. Pel. In Epiph. s. I. c. 4.
Disturbacio, tumultuatio, lumultus, turnalem mercedem . . . murariis pendere Quarta ratio est confusionis lingua? eldiverxiturba ; zavargds, zenebona. Georg. Sirm. I. ausit.
ficationis. Serm. Hiem. 23. o.
37. Et hoc erat iam ista disturbacio 1493 in
Diuturnare, diuturnum esse, contiDiversificativus, 3., discrepans; elmense Decembris in profesto Lucie virginis. nuari; tartani, hosszasan tartani. Cod. iltd, kulonbozo, ossze nem hangzo. Kovy.
Disturbator, qui disturbat; hdbor- Dip. And. II. 382., 435. quaecumque materia El. 687. eodem redit singularitas diversigato. It. sturbatore. Gall, perturbateur. Germ. iurgionis... fuisset exorta el diuturnata. ficativa seu discrepans; dum diversa narranl.
Storer. Cod. Dip. And. I. 385.. 427. Fej. II. Divayatio, errores; idestova valo csa- Kelem. Inst. Jur. Pr. III. 200. Discrepantes
374. iure haereditario conferremus et a de- tangolds. Sup. An. Sc. II. 348. an. 1435: (diversificativae) lestes.
Diversimode, (Du C.) diverso modo ;
structoribus ac disturbatoribus atque sub- hortatus est, ut privilegia redderet. . . ne ilia
stantias militantium Dei dilapidanlibus et pre- per divagationem suam perirent. Fej. V. kulonbozd modon. It. diversamente. Pel.
Pom. In nal. Dom. s. VII. c. 5. Diverse nomitium corporis tanquam propria largientibus. 295.
Disturbia, ae, V. Disturbium (Du C.) Divagus, 3., vagus; csavargo. Szende. nibus signiflcatur ad exprimendam diversi-
Diversimodus
Dividere per Erbas
Doctiloquus
mode perfectionem. S. dc Keza Chr. I. facullatem sua dividendi, tribuendi uxori, tribuens; oszto. Pel. De s. Mathia s. I. c. 6.
l.,2.
tiliis.
Qua? sors vocatur so rsdivisoria.
Diversimodus, 3., diversus ; kulonDividere per Erbas, distinguerc sorle
Divisum; osztott egesz. Vern. Log.
bozd. Cod. Dip. And. II. 114., 128.
divisos agros cespitoso limite ; fuvdn osztani. 158. Conceptus ille superior, cuius inferiores
1. Diversio, directio, (a diveriendo) Gazd. tort. szem. I. 226. dividendo per ju- enumerantur, vocatur divisum; inferiores
flexus, llexio ; irdny, fordulat. Arch. Rak. gera seu Erbas.
vero dicuntur membra dividentia.
IV. 155. Jokai Karpalhy Zolt. 137. csinaltak Dividere per ilia, pro Horatiano :
Divisus (frater), qui divisit; osztda M'znek sarkanlyut meg fuloarkot ki a szanto- lumbos alicui perfringere. Text. v. s. Secare lyos atyafi. Kovy. El. 308. frater divisus
foldekre, hogy arra is tchessen egy-egy di- per medium.
in bonis alterius fralris cum quo divisit. . .
versiot.
Divina suffragia, principum re- licet divisus improlis moriatur.
2. Diversio, Quartirium; szdllds. Ac. scripta ; fejedelmi irat. Batty. Leg. T. II. 35 :
Divortiare, (Du C.) conjuges separare ;
Com. Sopr. p. 67: diversionibus seu quar- patet Divina suffragia appellari Principum diducere matrimonium; hdzastdrsakat cltrriis onerentur (sc. regnicolae).
resripta, quibus suffragantur Canonibus.
vdlasztani. Nill. Symb. p. -146: Auri sacra
Diversiones (Per), per impetum inoDivinalis, e, (Du C.) divinus, sanctus; fames tantum invaluit apud graBci ritus sacerpinatum ; csatangoldssal, vdratlan tdma- isteni, szent. Pel. Pom. L. I. P. IV. Art. I. c. dotes, ut legitima etiam matrimonia . . . pro
ddssal. Arch. Rak. VIII. 101. Arra nezve, II. Primo ex iure divinali obligamur salutare tribus . . .florenis. . . divortiarent.
rendeltetnek Commendirozo generalisok, hogy benedictam virginem. Serm. Hiem. 14, d.
Divortiatus, 3., divortio discisus, sepalatvan modjat s alkalmatossagat per ^ diverDivisibilitas, proprietas rei, quse dividi ratus; elvdlt (hazasfelek). Nagy. Jur. Trans.
siones nyughatatlankodjanak.
potest; oszthatosdg. It. divisibilita. Vern. Sax. 39. Legibus enim municipalibus de modo
Diversitor, deversitor, caupo; korcs- Psych. 179. Deum bonum ! per quot saecula pertractalionis substanlise coniugum divormdros. Kass. Ench. I. 85. Diversitores vi- iam exercuit Philosophos continui divisibili- tiatorum nihil statuitur.
num, aut alios liquores Posts Famulis in tas. Pazm. Dial. 305. Szekesf. fogymn. Ert.
Doana, 33, (Du C.) aedes, in quibus fiscaofficiosis commeanlibus epocillare non audc- 1894/5. p. 71.
les reditus, vectfgalia, portoria pro mercibus
ant. Norm. Ordin. an. 1775. Tab. Conscr. Pest
Divisio, dissensio (Du C. al. s.); elte- inferunlur; vdmhdz. Ljub. Mon. SI. I. 120.
Var. Levt.
res. Ljub. Mon. SI. IV. 25. an. 1350: forte
Doblerius,nummusaureus (DuC. al. s.);
Diversium, V. Diversorium. 1. Arch. erit divisio in aliqua parte aut de situ aut arany. It. dobla. Ger. Pistole (Miinz). Ljub.
Rak. 1., 30. Negolium loanni Radvanyi quoad de loco.
Mon. SI. XI. 665. an. 1347.
diversium.
Divisio per herbas v. erbas, V. Docens, doctor, praeceptor; tanito, doDiversorarius, caupo; csapldros, Distinccio herbalis.
cens. Germ. Docent. Leges. Schol. Schem. 39.
kocsmdros. Pair. Const. 322. Divwsorarii.
Divisionabiliter, divisione. (Georges In classe grammatistarum minorum. Docens :
Hie prelio maiore dapes emptoribus ante
divisibiliter) oszthato modon. Cod.Dip. And. Andreas Maresch, conrector.
Nunc sua mercanti vendidit ossa neci
II. 449., 523.
Docens Linguae Gallicse, qui traPlus anima Gangio dilexit munera: lucrum
Divisionale, (Du C.) (Sc. Scriptum) V. dit, docet 1. G.; franczia nyelv tanitoja.
Cura prior ; Numen cura seciinda fuit.
Divisionales. Kov. Form. St. CXXVIII. Di- Pest. Levt.
1. Diversorium, (DuC.)deversorium; visionale inter Parentem et Liberos ad proDoceta3, alias phantasiastae, qui vervendegfogadd, vendeglo, beszdllo^kocsma. tonotarium.
bum tantum in phantasia non vere caro factum
Torvt. Msz. Kass. P. P. I. 193.
Divisionales, liUera; ad divisionem esse docebant; kepzelgdk. Nagy Hier.
2. Diversorium, vita humana. Szentiv. bonorum, rei familiaris pertinentes ; osztdlyDochia, 33, (vox Hunnica), exequiae;
Cur. Misc. Dec. HI. P. X. 23.
level. Arch. Rak. VIII. 307. Torvt. Msz.
vegtisztelet. Tor. Tar. 1893. p. 3. PatrimorDiversorium ad signum albi
Divisionalia, ium, negotia ad rem fami- tuo, dochia eorum (Hunnorum) lingua vocant,
equi; vendeglo a feher lohoz. Cod. Evang. liarem dividendam pertinentia vel littera divi- qua? in iustis mortuorum observari apud eos
V. III. p. 363. Tandem . . . in diversorium sionales; osztdlyos ilgyek. Thaly Szaz. VI. solent.
ad signum albi equi omnes convocan- 520.
Docibilis, (Du C.) docilis; tanulekony.
tur.
Divisionalis frater, qui in posses- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 106. Nill.
Diverticularis via, (diverticulum) sione aliquam partem habet; possessionem Simb. 37. Otia Bachm. 197.Cf.Tertull. Monog.
flexa via; dulo ut. Art. D. 1840. p. 29.
inter se dividentes; osztdlyos. G. Fej. I. 161. 12. Prise, p. 1125. P.
Diverticulum, (DuC. diversitas) de- Quod Paulus et Thomas filii quondam LamDocimasia, 33, gr. SoxifjLuaia, examen,
verticulum ; flexus, declinatio fundi (Thelek- perti, comites consanguinei el divisionales disquisitio ; vizsgdlat. Otia Bachm. 15.
thekeruleth); telektekerulet, dulo. It. agri. fratres.
Docimasta, 33, rfo^<(M^probaior miSzam. Tih. Apats. p. 22: 1395. Abhinc inter Divisionaliter, iure dividendi; osz- nerarum; dsvdnyvizsgdlo. Faber. Jur. Met.
duas sessiones versus aquillonem procedendo tdlykepen. Magy. Tor. Tar. XII. 07. domus 40. Penes maiora officia Montana ordinarie
in diverliculis terrarum arabilium. Kass. Jur. divisionaliter sibi cessisset. Cod. Dip. Pat.pra3cipui officiales sunt: Montium Magister,
Civ. Lex. 18. Torvl. Msz.
VII. 454. Cod. Dip. de Sztara II. 337.
una Judex Montanus, Geometra MontaDivertigium, flexus, inflexio; kanyaDivisionarius, 3., ad divisionem pernus, Docimasta, Fodinarum Curator et
rulat. Han. Hist. Eccl. p. 12. A meridie autem tinens; eloszto. Tor. Tar. 1886. p. 627. iure Montanus Scriba. Faber. Jur. Met. 43. Doea parte Danubii... qua3 est a divertigio divisionario.
cimasta. Investigat erga inviationem PrafeTibisci amnis.
Divisive, divisus, divise, dividendo; el- ctorum fodinalium operum mineras, antequam
Dives, ium, merces ; druczikk. Kronst. vdlasztva. Pazm. Dial. 326. Cod. Dip. And.ad Ustrinam deferantur intuitu valoris earum
II. 299. an. 1533: Stephano... cum literis... II. 39., 50.
interni atque erga ordinationem prafecli sibi
misso, ex parte quarundam divium (fors.
1. Divisor, (Du C.) iudex ordinarius in Officii Montani suscipit perflcitque ita dicta
mendum pro: ovium) per. . . . Maylad deten- negotio divisionis; oszto. Nagy Jus. Trans. officiosa tentamina et probas, ut tarn adparatarum.
Sax. 179. Ab hoc (fojo divisoratus) appellatio tio advectioque minerarum penes fodinalia
Divexatio, vexatio; zaklatds. Tag. datur ad forum magistratus, qui divisores opera eis adcommodari possint.
Erd. II. 412.
ordinarii (divisoratus) sunt in materia diviDocimasta Ustrinarum, V. DociDvvidenda, se, rata pars, pars alicui sionis iudices ordinarii, a iudicibus vero ordi- masta. Nov. Calend. 222.
coiweniens; osztalek. Bek. Kozokt. 20. napi nariis ad senatum fit appellatio.
Docimastica Officina, officina, in
osztalek (dividenda).
2. Divisor, alias Decanus, qui proventus qua minera examinantur; dsvdnyvizsgdlo
Diyidens lucri socialis, lucrum Capituli inter eius membra dividendos aclmi- hivatal, muhely. Nov. Calend. 222.
pecunia3 in aliquo opere collocate; egy resz- nistrat (Du C. al. sensu); osztogato (kaptaDocimasticus, 3., investigans, explovenyre juto tdrsasdgi nyereseg. Torvt. lanban). > Kon. Egyh. 303.
rans; vizsgdlo. Opin. in montanisticis F. 2.
Msz.
Divisoratus, us, ofOcium divisoris, qui proba docimastica.
Dividere, (Du C.) testamento disponere; alimenta distribuit; oszto hivatal. Arch. Ver.
Doctiloquus, 3., ad normam Phoebivegrendelkezni. Deer. Steph. Reg. Hung. I. Sieb. XXIV. 125.
loquus, loquens docte (DuC. doctiloquax;
2. c. 5: Decrevimus... ut unus quisque habeat
Divisorius, 3., dividens, unicuique suum tudos tdrsalgdsu. Nagy Orod. L. I. 62:
Doctinarii
Docuus
Domania
225
En ego doctiloqui pando tibi Nympha reDocuus, doctus, V. Diacus; iro didk. labrum; bard. Szaz. XVII. 838. dolatrio
[cessus. Fragm. Chron. Rythm. temp. Ludov. I. Engel: eloquentia? levigare.
Doleator, (Du C.) victor, doliarius; kdQuippc: quod Hungaris in nostrae sua regna Mon. Ungr. Bees 1809. p. 49., 51. Ut hoc
ddr, bodndr. Ger. Bottger. Tor. Tar. 1890.
[Sorores dictavit docuus.
Continua posthac lege tenenda dabunt. Cf.
Doga, ae, (Du C. 3.) lamina dolii; donga. p. 380. Kronst. I. 91. Szaz. VI. 289.
Enn. ap. Varronem L. L. 7, 3. 89. Mart. Capell. It. doga. Ljub. Mon. SI. IV. 51. an. 1362: Doleman, Dolleman, V. Dolman.
9. p. 305.
onus erat doge et caseus. Cf.Vopisc. Aurel. 48. Kronst. I. 481. an. 1527 : doleman, dolleDoganicz bassi, supremus nisorum; man s. tunicis.
Doctinarii, societas, quae erudiendis
Dolere super aliquem, alicuius casu
pueris in elementis doclrinae Chrislianae va- fosolymdr. Tor. Tar. 1892. p. 433.
Dogmatical leges, praecepla fldei; dolere; sajndlni vlkit. M. Flor. Fontes. II.
cabat in Italia tempore Pii 4-ti et in Gallia
185. Erney comes, pacis arnator, dolco super
tcmpore dementis Octavi papa3; hitelemzo hitdgazati torvenyek. Torvt. Msz.
tdrsak. Nagy Hier.
Dogmaticismus, dogmatica metho- te, quasi super fratrem meum.
Doliaris philosophus, Diogenes.
Doctio, onis, actus, munus docendi (Du C. dus docendi; meghatdrozo tanitdsmod.
Ke. Or. Reg. imago. A. 3. cum doliari philodoctrina); tanitds. Nill. Symb. p. 661: Kass. Jur. Civ. Lex. 18.
Dogmatico-elencticus, 3., praeci- sopho .. . Religionis vicos percurrite,
Tune redux Rorna Jacobus Aaron assumpsit
Doliarius, i, doleator q. v. Car. Bel.
doctionem prsdictarum classium. Cf Anecd. piens et refutans, arguens; tanito es czdfolo
teteleket tartalmazo. Fabo. Monm. Evang. De archioff. A Pincernarum ergo Magistris
He!vet. 75, 26.
Doctor, medicus (DuC. al. s.); orros. II. 373. libellos nonnullos dogmatico-elen- mandata accipiebant Tunnarii, Butiferi, DoliMaty. 211. Torvl. Msz.
cticos idiomate bohemico edere constitueram. arii et qua? hue pertinuere ministeria reliqua.
Doliator, (Du C.) doleator q. v. Tor.
Dogmatico-theoreticus, DogDoctoralis, doctoris; doktori. Kuk. Jur.
IF. 302. Cum hac occasione SS. et. QQ. illis matico-practicus, Kaprin. Eloq. II. 815. Tar. 1889. p. 384. Cod. Ev. I. 25. doliatomotivis ducli, ut Eruditi Patriao huius filii ob Concio moralis dogmatica est, qua- res ad res pro . . . colligatione vasorum mustum acdefectum requis;tarum Expensarum ad aliquam fidem ac mores hominum pertinentes docet. cipere soleant. Mon. Comit. Trans. II. 181.
Dolicapax, significat aetatem, quando
similem Universitatem transire nequeuntes doyftaTixoq enim idem est latine ac ad dogDomi Laurea doctoroM decorari queant.
mata, ad doctrinam, ad prsecepta pertinens. puer eligere potest inter bonum et malum,
Doctoralis gradus, gradus doctoris, i. Dogmatico-theoretica, qua; iure morum capax fraudis fit; vetkezni tudo, vetekre
alias magislralis gradus; doktori fok. Oltv. ea docet, qua? nostra scirc solurn et credere hajlando. Pel. De Innocentibus s. 11. c. 2 :
Act. Synod. 101.
interest. 2. Dogmatico-practica, quae docet, Pueri non verentur nudi incedere usquequo
dum fiunt dolicapaces.
Doctorandus, 3., (Du C.) ad doctoris quid in re morum agere debeamus.
Dolium, (Du C. 4.) cupa maior, lacus
gradum promovendus; doktorrd avatando.
Dogmatista, 39, dogmata praesertim
Nagy Hier. Beng. Ann. Er. Coenob. Cat. Bui-falsa et erronea disseminans. (Du C.) Carlow. vinarius; bodony, bodony, dbbdny,faedeny,
lam Pontificiam et Diploma Caesareum pro do- Log. 140. Licet autem etiam Dogmatista melyben sajt tartatik. Torvt. Msz.
ctor andis bene meritis procuravit.
Dolman, (tare, dohiman), breve vel
(nam dogmaticus ab hoc differt) dictatoris
longum faniculis ornatum amiculum HungariDoctoratus, us, gradus, munus docto- more multa pracipiat.
ris ; jeles tudossdg, tandrsdg. Torvt. Msz.
Dogmatizare, (DuC.) docere, dogmata, cum; dolmdny. Tor. Tar. 1889. p. 379. De
Kass. P. P. I. 178. gradus doctoratus; bol- disseminare; tanitani. Haz. Okl. 394. an. uno dolman simplici sine subductura.
cselkedesi tandrsdg.
Dolor caducus, epilepsia, morbus
1435 : sectam venenosam ... promulgalam et
Doctoratus Philosophicus, laurea dogmatizafam. Cf. Augustin. Ep. 57, 8. fin. comitialis; neheznyavalya, nehezkor. F.
philosophise; phil. doktorsdg. Tor. Tar. Dogmatizatio, disputatio, disquisitio Forg. Comm. 376. Johannes autem turn gra1888. p. 204.
de articuKs fidei, interpretatio dogmatum; vissimo morbo ex dolore colico et caduco
Doctorice, doclorum autoritate; sz. valldsczikkezes, valldstetelek magyard- laborabat.
atydk, irok tekintelye alapjdn. Pel. Pom. zdsa, vitatdsa. Fej. Jur. Lib. 43. Burian Dolor punctorius cordis, cardialgia; szivszurds. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
L. IV. P. I. Art. 3.: Decimum testimonium Blandr. p. 158. Fej. VIII. 3. 307.
legis doctorice sive autentice, quia hoc ipsum
Dohana, ae, (Du C.) doana q. v. Ljub. II. P. 1. p. 192.
Dolorifice, cum dolore; fdjdalmasan.
multorum doctorum sanctorum auctoritas con- Mon. SI. IV. 111. an. 1376.
firmat.
Dohanizatio, ab hung, dohdnyozds, Bene Med. V. 59.
Dolorificus, 3., (Du C.) dolorem exciDoctoricus, 3., ad docendi munus per- actus fumum Nicotianum hauriendi. Bek. Debr.
linens, doctoris; doktori, tanitoi. Pel. De s. foisk. torvt. 148. ebrietales. dohanizationes.. tans; fdjdalmas. Bene Med. I. 59. Cod.
Evang. T. I. p. 193.
Slephano s. I. c. 5 : Deus sublimavit Stepha- ad scholae offlciales delaturum.
Dolorose, cum dolore (Fore, tantum
Dohannizare, ab hung, dohdnyozni,
num in magnas dignitates, tertia est doctorica.
Doctrina gustus, Scienlia pulchri, fumum Nicotianum haurire. Tabak-rauchen. ad. dolorosus); fdjdalmasan. G. Fejer. X.
Aesthetica; szeptan, eszthetica. Greg. Aesth. Bek. Dcbr. foisk. torv. 140. Neutralistas ... I. 511. quam. (sc. declarationem) nobis idem
7. Notio Aestheticaa. Brevissime deflniri po- intra et extra scholam dohannizantes ... Lucas Praapositus et Domini de Capitulo Budensi fecerunt dolorose in prasmissis.
test, ut Scient:a pulchri (Schonheitslehre)... manebunt leges.
Dolabrosa Silva, quae iam securibus
Dolorositas, (Du C.) aerumna; fdjdalquamobrem non paucis haec Scientia nuncupatur Critica vel Doctrina gustus (Ge- caedi, runcari potest; bdrdos erdo, vdgdsra mas volta, nyomorusdg. Pel. In. parasceve
schmakskritik oder Lehre) quae doceat obiecto- alkalmas. Werboczi 242. Item Sylva maior s. II. c. 1. V. s. v. Excrescentia.
puta dolabrosa et glandifera seu sub dolabro
rum pulchrorum pretium deflnire.
Dolus bonus, fraus innocens; drtatDoctrinalis, ad doctrinam pertinens; et venatione existens ac pro quolibet opere lan fortely. Torvt. Msz.
tan... It. dottrinale. Cher. Jus. Eccl. I. 93. Haec et artificio valens. Cod. Dip. Pat. V. 241., Doma, alls, (DuC.) tectum vel atrium,
est veri Canonum sensus explanatio, quae 362. Bek. Paszt. III. 318. an. 1444.
quod non tegitur; olaszteto, siktetd. Nagy
Dolare, polando absumere; elinni. Kass. Hier. Cf. Hieron. Ep. 106 nro 63 ; 58 no 11;
authentica, doctrinalis, usualis et iudiciaria esse potest.
Ench. III. 606. Sodalium Opiflcum abusus, per Vulg. Matth. 10, 27.
Domalis census, 1. habitationis merDoctrix, magistra, praeceptrix; notanito. qut-m omnis, superatis Tyrocinii annis ad SoGer. Lehrerin. Szilady Irodt. Kozl. VI. 3. 379. dalitium admovendus, deposita praevie Taxa ces, 2. tributum domo in sedes impendendum;
Cf. Aug. de mar. eccl. cath. 10.
per Sodales dolari (vulgo Hobeln) consveve- 1. hazber, 2. fustpenz. Torvt. Msz.
Domania, fiscus regius ; koronajavak,
Documentare, documents, monumen- rat, iuterdicitur. Norm. Ordin. an. 1801. 25.
tis demonstrare ; oklevelekkel bizonyitani, Juny.
fejedelmi j'dszdgok. G. domaine. Vuch. Jur.
oktatni. Torvt. Msz.
Delator, (Du C.) qui artem dolandi exer- Feud. 46. Bona publica relate ad Principem
Documentum, (Du C. documenta) cet, faber tignarius, materiarius; dcs. Fej. ]., aut destinata sunt necessitatibus Civitatis tomonumentum scriptum; tabula?, chart*, in- 393. sutores duo, fabri duo, aurifex unus, do- lerandis et tune bona civilatis sensu stricto
strumentum, quo rerum iusfirma!ur; oklevel, latores duo, molendinarii cum molendinis audiunt, Romanis aerarium, aut ad tuendam
dignitatem Principis qua talis eiusve familiae
bizonyitdlevel,tanuirat.Tbr\l. Msz. Wallasz. duo.
Dolatrium, instrumentum dolandi; do- Domania, Romanis Fiscus. Torvt. Msz.
Praef. '
29
226
Domanialia bona
Domiciliari
Dominica Ramispalmarum
Domanialia bona, Domanium V.

Domiciliari, habitare; lakni. Knauz 439. die bei der Versammlung anvesenden
Domania. Par. Pa"p.
M. E. Str. I. 29.
Beamten bald Domini Provinciales, bald
Domatim, (Du C.) per domos; hdzrdl Domiciliatio, actus certam sedem ac Domini Saxones genannt werden.
hdzra. It. di casa in casa. Ger. von Haus zu domicilium parandi; leielepites, honositds. Domini Saxones, V. Domini proHaus. Jogt. Eml. T. III. p. 295 : domatim Opin. 1810. de domiciliatione . . . Zinga- vinciales.
fienda visitatione. Pest. Var. Levt.
rorum.
Dominica ante Rogaciones, ke1. Domestica, se, (sc. cassa) i'undns reDomiciliatus, sedem stabilem et do- resztjdro het elotti vasdrnap. Pesty S'/,6r.
form, ecclesiffi ; az orszdgosreformdlt egy- micilium habens ; hdzas, hajlekos, telepve- HI. 66.
hdzi kozalap. Kon. Egyh. 335.
nyes. Germ, ansassig, sesshaft. Kelem. Inst.
Dominica Cantate, a Psalm. 98. qui
2. Domestica, ae, aerarium comitatus ; Jur. Pr. 448. Qui vero nihil vel tarn parum co- incipit: Cantate Domino ; negyedik vasdrhdzi penztdr. Jokai Rab. R. I. 8. ebbol fizet- lendum sumpserunt, ut nee unam octavam nap husvet utdn. Verancs X. 184.
tetett hatezer forint a kincstarnak, mint foldes Sessionis efficiat, Inquilinorum nomine veDominica circumdederunt,
urasdgnak, ketezer forint a varmegyenek a niunt. Et hi rursus vel suas domos in fundo (Du C.) dicta ab exordio Missae, quae in Sepdomesticdba.
dominali habent, domiciliati; vel non, sed luagesima legitur. An. Sc. 201. an. 1332.
Domesticalis, domesticus; hdzi, csa- alienas aedes incolunt, et non-domiciliati
Dominica Estomihi, dies Solis aute
Iddi. Cod. Com. Zichy T. I. 188 : curis do- vocitantur. Pfahl. Jus. Geogr. II. 155.
jejunia; bojt elotti vasdrnap. Cod. Dip.
mesticalibus.
Domicilium suum tenere, habi- Arp. Cont. III. 27. videlicet die Dominica, qua
1. Domesticare, (Du C.) habitare,domo tare, domicilium habere; lakni. Reg. Turm. cantatur Eslo Michi.
uti; lakni. Ljub Mon. SI. IV. 4. an. 1358: Prast. 39.
Dominica Exaudi, a Psalm. 27. v.
qui per aliquod tempos conversaretur et doDomicilia, V. domicella. Arch. Riik. IX. 7. nomen diei Solis ante diem Divini Spiritus
mesticaretur in curia nostra.
140. Illustrissimae Doming Kuklanderianse cum in terras delapsi memoria venerabilis; pun2. Domesticare, domare, mansuefa- sua Domicilia datur facultas in suo carpento kosd elotti vasdrnap. Cod. Dip. Briiss. IV.
cere; szeliditeni. Pel. Serm. . . . Elephas vel vero scheza abscedendi.
196.
domesticatus semper obedit liberanti se
Domicillat, pro certa, fixa sede penDominica Exsurge, V. Dominica
Hiem. 31. h., Pasch. 9. h. (Du C.)
dens vectigal; fizeteslakos, telepvenyes fize- Sexagesima?, cuius introitus est: exsurge.
Domesticatim, per domos; hdzan- teslaki szemely. Torvt. Msz.
Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 96. Datum in villa Tek
kent. (Finaly : maganhazakban, otthon). Hor.
Domiduciis, 3. (Epitheton Deae tutela- feria secunda post Dominicam Exsurge...
Mem. 25. Cf. Suet. Caes. 26.
ris, quse domum deducendos sponsum et sponDominica in albis, V. Dominica
Domestici, V. Commensales 1.
sam tuetur) jegyesek vedo'je. Cf. Augustin. quasimodo et reminiscere.
1. Domesticus, i, (Du C.) qui proprias Civ. Dei 6, 9; 7, 3. Bocat. Hungar. p. 353 :
Dominica Invocavit, (Du C.) prisedes habet; dare se ad domesticum : domum
Publice tradet Domiduca Juno,
mus dies solis feriarum esurialium, hebdomaire; sajdt hdz,sajdt hdzdbamenni. Georg.
Haec breve carmen.
dum, qua? anniversarium Christi morientis reSirm. I. 374 : quum neglexerat Rex FerdinanDomificatio, sedificium maiori adne- viviscentisque memoriam praecurrunt, nomen
dus eum ad quingentos equos solvere, men- xum, ab eo pendens (Du C.). Kat. Hist. VIII. deduc. a primis verbis carminis sacri, quod
sionariam mox deposuit miliciam suam contra 327. sive constant in civitatibus seu castris est: Invocavit me etc.; elso bojti vasdrnap.
Turkos et se ipsum dedit ad domesticum vel villis, seu domibus vel domificationibus, Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 2. Datum in Zechen
ut paterfamilias in Transilvaniam.
iurisdictionibus, dominiis, homagiis etc.
feria tercia post dominicam Invocavit.
2. Domesticus, i, bonus civis; hazafi.
Domigena, ae, (Du C.) vernaculus, inDominica incarnatio, vide s. v.
Fjp. Anon. 17. b. vicine nationes . . . conflue- digena ; itthon-, benszuletett. Opin. 1810. incarnatio : dominicus, a, urn ad dominum
bant ad ducem Arpad .. . et plurimi hospites de domicil. Zingar. A.
(Christum) pertinens; az ur megtestesufacti sunt domesticj.
Domina, (Du C. 4.) sunt dominae nobi- lese. S. de Kz. Chr. II. 2., 1.
Dometa, fors. idem quod Camelus dro- lium uxores ; domina est etiam mulier quasvis
Dominica Jubilate, V. Dominica
mas (Linn.) dromedar; teve. Arch. Ver. cf. voc. Ital. donna a domina; urno. Marc. Reminiscere. Hist. Eccl. Ev. 257. ubi in SySieb. XXVI. 116.
Chr. I. 10., II. 68., II. 98.
nodum in Dominicam Jubilate anno 1569.
Domicsenium, i, coena domi; otthon
Domina Aulica, femina illustris nobi- indicendam consentire cogebatur.
valo vacsora. Verancs. VII. 177. Nos in aula lis a regina ; udvari holgy. Diar. Com. 30.
Dominica Judica, a versu Psal. 43.
erogamus non corrogamus, caeterum et nostro
Dominalia Beneficia, reditus, fru- qui incipit Judica me ; otodik vasdrnap a
foco et nostro domicaenio gaudemus. Cf. ctus domini; foldesuri jovedelem. Georch. bojtben. Kat. VIII. 205. Etsi vero feria IV.
Martial. 5, 78. et 12, 77.
H. T. III. 342. Benk6 Top. Misk. 26.
post dominicam Judica; seu V. quadrageDomicella, a;, (Du C._) herula, fllia noDominaliter, (DuC.) auctorilate do- simae, base promissio facta fuerit. Monm. Cobilis ; kisasszony. Magy. Tor, Tar. V. 230. mini ; mint uralkodo. Sim. Num. 59. Ego mit. Trans. I. 201.
Arch. Rak. I. 109. VIII. 331. Marc. Chr. I. 88. Cresimir Stephani Regis Filius Rex Dalm.
Dominica Lsetare, (Du C.) est quarta
Domicellares, seminarii alumni; kis Croatiaeque etc. Regaliter auctorizo, domina- verni ieiunii, seu Quadragesimae. An. Sc. I. 63.
papok. Kon. Egyh. 291.
liter corroboro. Luc. Regn. Dalm. 97.
Dominica Oculi, a Psalm. 25., 15.
Domicellaris canonicus, (Du C. Dominatio, (Du C. 1.) dominus, domi- Oculi mei ad Dominum : Dominica tertia
domicillaris can.) Junior canonicus, cui necdum nium, terra, praBdium domini; urasdg, ura- verni ieiunii. Deak Magy. Holgy. 209. az teest ius Capituli; czimzetes kanonok. Nagy dalom. M. Bel. Geogr. 501. Forum Oppi- metest ad dominicam oculi, azaz az jov5
Hier. Molnar Patv. 48.
danum in oppidis est, a quo, caussae dubiaa, marcziusnak 14. napjara halaszlottuk. Cod.
1. Domicellus, (Du C. 2.) familiaris do- in liberis quidem, ad Comitatus vel Communi- Dip. Arp. Cont. X. 246. Fej. X. 1. 385. An.
mesticus ; nobilior de familia cardinalium; tatis tribunal; in iis vero, qua? c/ominationi Sc. I. 69.
hdzi bardt. Batty. Leg. HI. 50. te in domi- subiecta sunt, ad Dominos terra; provocari
Dominica Parasceve, primus .dies
cellum et familiarem nostrum . . . benigne solent.
Paschae; husvet vasdrnapja. Pesty Szor.
recipimus.
Dominatio Vestra, (DuC. 4.) titu- III. 94.
2. Domicellus, i, (Du C.) dem. a dolus allocutionis. Text. v. s. Tracta.
Dominica Prima Quadragesiminus ; urfi. Fjp, Szam. 121. an. 1410: inDominator, dominus, UT. Ljub. Mon. mse, huius introitus: Invocavit me Quinterfuit domicellus.
SI. I. 11. an. 1181.
lana etiam dicitur; korillbelul a negyveneDomicilia, orum, suppellectilia; hdzi
Domini, magnates; fourak. Tor. Tar. dik nap husvet elott. Cod. Dip. Briiss. Burg.
butor. Tor. Tar. 1893. p. 26. Fej. IX. 6., 1887. p. 99. A Domini et nobiles kozti kii- 224.
48. Universas res suas et domicilia in domo lonbseg, melyen a kes6bbi magyar rendis^g s
Dominica Quasimodo, v. Quasisua existentes memoratus Nicolaus commit- az orszaggyiilesnek ket hazban valo tanacsko- modo genitij v. Domin. in albis (stolis)
tens delegasset.
zasa is alapul, mar Istvan idejeben letezett.
(Du C.) Dominica prima post Pascha; elsd
Domiciliare, mittere in coloniam, colDomini provinciales, in concilio vasdrnap husvet utdn. Cod. Dip. Briiss.
locare in colonia, domicilium dare ; hdzasitni, prsesenles magistratus; a gyulesben jelen- Burg. p. 7.
telepitni, Torvt, Msz,
levd tisztviseld'k. Arch, Ver. Sieb. VII. 1., Dominica Ramispalmarum,
Dominions
Domus balnealis
(DuC.) Dom. Palmarum; virdgvasdrnap. utitur ; i. templom, 2. mise, 3. urszolgd- Feud. 2. Omni feudo divisum inest dominium
Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 195. Cod. Dip. Fam. lat. Nagy Hier.
et hinc duae quoque persons essentialiter ocCom. de Sztara II. 36. Fej. X. 2., 389.
Dominicus, 3., ad dominum terrestrem currunt utpote: Dominus Feudi et Vasallus.
Dominica Reminiscere, a Psalm. pertinens vel ad dominum cceleslem sc. Chri- llle, penes quern dominium directum seu ius
25., 6. Szeredi Ruhr. Pars II. p. 14: Causa? stum ; urasdgi, uri, Krisztusi. Schwart. proprietatis residet, dicitur Dominus Feudi,
pro Dominica Reminiscere inchoentur, et Scult. 82. census dominicus (terragium). Cod. Lehensherr, llle vero cui dominium utile consticontinue judiccntur. Ita incipit Missa, domi- Dip. Arp. Cont. III. 51. Sepulclirum Domini- tuitur sub obligatione prastandsespecialis fldenica 2da quadragesima3. Et quia in Jure nostro cum visitare. Torvt. Msz.
litatis, Vasallus, Lehensmann, Vasall, audit.
sa?pe per primas Missarum voces Dominica?
Dominii sedes, tribunal, in quo do- Dominus radicalis, pr;edii possescitantur (ut vel hinc a?stimationem hujus sacri- mini terrestres vel eorum vices gerenles ius sor a stirpe ; joszdgnak gyokose v. gyokos
ura. Torvt. Msz.
ficii apud Majores nostros conjicias) placet hie dicebant; uri szek. Torvt. Msz.
simul omnes annotare. Igitur Missa inchoatur
Dominium, (Du C.) territorium castelli;
Dominus terrestris, D. terras, fundi;
Dom. I. Quadrag. Invocavit. Dom. 2. Qua- a vdr megyeje. Szaz. XIII. 106.
foldes ur. Kass. P. P. I. 294. Torvt. Msz.
drag. Reminiscere.T)om. 3.Quadrag. Oculi.
Domi ilium directum, perpetua pos- Fabo. Monm. Evang. II. 153. Domini terrestres
Dom. 4. Quadrag. Laetare. Dom. 5. Quadrag. sessio v. ius perpetuum possidendi. V. Domi- ii adpellantur, qui plenum jus in certam porJudica. Dominica 2-da post Pascha Miseri- nium plenum ; egyenes birtok, egyenes lionem terra? obtinenl et, nisi lege impediancordiae. Dom. 3. post Pasclia Jubilate. Dom. uradalom, tulajdoni uradalom. Torvt. tur, in ea libere.disponunt.
-'if. post Pascha Cantale. Dom. 5. post Pascha Msz. Vuch. Jur. Feud. 67. Ilia proprictatis Domitiaiia interrogatio, a fdeleRogate. Dom. 6. post Pascha Exaudi. Ca?- pars, quam dominus directus in feudi consti- tet magdban foglalo kerdes. Vern. Log.
tera? Dominicae non citantur per initia Missa- tutione sibi recipit seu, quod eodem redit, iura 89. Est nempe domitiana interrogatio ilia,
rum, sed vel propriis nominibus, ut Domi- omnia domino directo ratione feudi compe- qua? nullum admittit responsum vel, quia nulnica 1'almarum, Pass:onis, in Albis, tentia appellatione dominii directi, des Ober- lum necessarium est eo, quod responsum iam
Septuagesimae, Sexagesimae, Quinqua- lehnseigenthums, veniunt. Def. bon. p. 11.
in interrogatione contineatur, vel, quia nullum
gesimae. Vel prout distant ab Epiphania DoDominium litis, facultas ad litem per- possibile est eo, quod interrogatio contradictiomini aut a Pentecoste e. g. Dominica 2 vel 3 sequendam ; engedely, kepesseg perelesre. nem contineat.
post Epiphan. aut post Pentecosten.
Par. Pap.
Domna, Donna, a?, (Du C.) domina ;
Dominium minus plenum, V. urno. It. donna. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 28.
Dominica Rogationum, a loco
Biblia?, Joh. 16., 14. quinta post Pascha; Dominium plenum; nem teljes tulajdon.
Luc. Regn. Dalm. 101. Invents quoque sunt
menybemenetel elot'i vasdrnap. Monm.
Dominium naturale, regis ipsius et persona?, qua? ibidem Deo devota? adessent
Comit. Trans. I. 23.
ius fundi; foldesuri hatosdg, a kirdly kdz- servilura?, Inprimis Domna Chatena, Nobilissima feminarum, . . . sua cum sorore Stana
Dominica Sexagesima, dominica vetlen uralma. Hajnik Perjog. 24. et 84.
secunda ante jeiunium; hatvanadik nap
Dominium plenum, teljes tulaj- Donnaque Anna et Donna Agapis ac
husvet elott, mdsodik vasdrnap bojt elott. don. Pfahl. Jus. Georg. 20., 21. Hinc domi- Donna Vera cum ca?teris Deo devotis perMonm. Comit. I. 591. Civitates iterum habu- nium vel est plenum (vollstandig), dum uni sonis.
erunt Conventum Dominica Sexagesima in eidemque persona? seu physica? seu morali omDomnicellus, i, (DuC.) herulus; urfi.
Eperjes.
nia iura fundamental competunt; vel minus It. donzelio. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 65. ConDominicale, (Du C.) linteum purum, plenum (unvollstandig), dum ha?c iura di- dempnati seu adiudicati fuerunt Domnicelquod in manibus gestabant eucharistiam su- visa sunt seu dum uni ius proprielatis i. e. de lus, Drasellus fllius Menco de Drasi.
mentes foeminse. Par. Pap.
substantia disponendi seu dominium direDomnus, (Du C.) ex formula: Ccelestem:
Dominicalia Evangelia (totius ctum (Ober-Grund-Eigenthum), alteri vero ius Dominum; terrestrem dicito: domnum,
anni); vasdrnapi evangyeliom. Can. Ecc.possessionis et ususfructus id est de consecta- apparet, hanc vocem subordinationem quamriis disponendi cum parte tamen proprietatis dam respectu superioris Domini sc. Dei denoXLI.
Dominicalis, ad dominum pertinens seu dominium utile (Niitzungs-Eigenthum) tare ; ur. Nagy Hier.
(Du C. al. s.); urasdgi. Schwart. Scult. 103. competit.
Domoslia-, mosslia, Dumslija,
V. s. v. Laicus.
Dominium terrestrale, ius fundi; Thumszlya, pannus Damascenus; damasz.
Dominicalis terra, terra domini ter- fbldes urasdg. Ger. Grundobrigkeit. Vect. (sdvolyos szovet). Kronst. II. 184. an. 1530.
restris ; urasdgi fold. Cod. Arp. Cont. VI. Gen. 0. 2, . 96.
III. 55., 116., 141., 148., 589.
2. illos quondam prsedictos XII. privates traDomus abluentium, domus lotoDominium utile, cuius aliquis tantum
ctus, sicut dominicalis terra se ad Paum- beneflciarius erat, huic opposilum dominium rum ; ruhamosok hdza. Buny. Var. tort. II.
gartin ipso lacu adjungit.
directum. V. Dominium plenum; haszon- 326. domos fabrorum, tres cerdonum, duas
Dominicanse, monacha? ex ordine Do- veteli birtok, haszonbirtok. Csaplov. Nu- abluentium.
minicanorum; Domonkos apdczdk. Nagy cleus p. 90 : Sub vocabulo dominii utilis inDomus acialis, in acie sita, domus exHier.
telligitur saltern usus fructus pra?dii per ligna- trema; sarkon levo' hdz. Eszt. Okm. p. 130:
Dominicani, domokosrenduek. Cher. tionem, pascuationem, glandinationem et terra? domus acialis prope portam. Kov. Form.
Jus. Eccl. II. 46. Notandi sunt 6. Mendicantes procrealionem, non vero educillum, macellum, St. 463. Kronst. I. 706.
Hos inter a) Dominicani, qui auctore S. Do- piscatio, venatio, molendina, aliaque id genus
Domus angularia, in angulo sita;
minico Canonico regular!, natione Hispano jura regalia. Kol. Am. II. 92. Deer. Andreas szoglethdZy sarokhdz. Ger. Eckhaus. Thok.
fundati et ab Honorio III. R. P. conflrmati in III. an. 1293.
Diar. II. 365. Domus Angularia januam
Hungariam venerunt Juxta Sigism. Ferari Com.
Dominus banderiatus, qui habet simplicem 1.
de Rebus Hung. p. 67. iam A. 1221. Jaurini et suum vexillum et turmam militum; zdszlos
Domus animarum, animi saluti inVeszpremii sedem flxere Dominicani. Not. ur. Pfahl. Jus. Georg. X. Ex ordine equestri stitutum ptochotrophium; alelkiiidvossegre
Rel. II. 82.
dignitas Dominorum Banderiatorum szentelt szegenyhdz. Quel. Sieb. I. 31.
Dominicastri monachi, monachi (Bannerherr, Zaszlos ur) originem traxit. . . sa?c. XV.
ex ordine dominicanorum; dominikdnusok. verum quam alebant armatorum catervam,
Domus annonaria, horreum fruKronst. II. 359. an. 1534: hospitio exceptus Banderium, domini banderiati distincta ab menti; elestdr. Gall. gardeniRnger. Ger. Proa dominicastris monachis et. 379.
vianthaus. Jogt. Era!. T. II. 1. p. 292.
ilia fuit.
Dominice vacantes, Batty. Leg. T. Dominus corporis, (Du C. corporaDomus armamentaria, armamenII. 169. (Saec.XII.) Quatuor Dominice, que hii- lis) superior et capitalis dominus; a birtok- tarium ; fegyvertdr, hadszertdr. Arch. Ruk.
jusmodi jejunia sequuntur, in libro Sacramen- test birtokosa. Kovy El. 239. Hinc Curialistas VIII. 156.
Domus asularum, assulis tecta dotorum vacantes pretitulantur eo, quod proprio potest Dominus Corporis edocta corpocareant officio.
reitate (ut in causa Aspermont) stringere ad mus. V. s. Asulae; zsindelyes hdz.
Domus balnealis, balnearia; furdoDominicum, (Du C.) 1. ecclesia, a?des producendum privilegium vel prascriptionem.
sacra, 2. sacriflcium mysticum, 3. proprielas,
Dominus directus, V. s. v. Feudum. Mz.Kov. Form. St. 415. in medio cis fluvium
Dominus feudi, huber ur. Vuch. Jur. T. ex opposite domus deserta? Balnealis.
qua dominus ad propriam alendam familiam
29*
228
Domus beneficialis
Domus Hospitalis
Domus tavernica
Domus beneficialis, domus AltariaDomus Hospitalis, d. equitum meli- torium aestivale ; nydri sdtor. Opin. 1810.
rum ; oltarhivatalhaz. Szegedi Ruhr. Pars. tensium; a keresztesek hdza. Magy. Tor. de domiciliatione Zingarorum.
Tar. VI. 240. Nos conventus Cruciferorum
Domus postaria, sedes cursus puIII. p. HO.
Domus brasices, braxatoria, Domus Hospitalis Beati Regis Stephani de blici ;posta (hdz). Rak. On. 128.
gediflcium cerevisise coquenda? ; serfozo'. An. Alba.
Domus pra3torea Comitatensis,
Sc. I. 448. an. 1326. Arch. Rak. VIII. 357.
Domus iaculatoria, domus ludis ia- Curia pratorea Comitatensis; megyehdz.
Domus caffearia, taberna, in qua culatoriis instituta; lovohaz. Fej. Jur. Lib.Kass. Prax. I. 34. et hac una cum Curia Cocalda Arabica paratur, vendilur; thermopo- 310. Besztb. Lev.
mitatensi in via regia transenali situantur;
lium; kdvehdz. Fej. Jur. Lib. 401. Reg. Turm.
Domus inquilinaris, domus inqui- ibid. Cura reparationis Domus praetoreae
Prset. 36.
lini; zsellerhdz. Szekesf. ffigymn. Ert.1894/5. et aliorum asdiflciorum Comitatensium. ibid,
Domus castigatoria, ergastulum; p. 61. in contignitate horti et sacelli est do- invigilare bono ordini in Domo praetorea
fegyhdz. Ger. Zuchthaus. Opin. P. II. Sec. II. mus incjuilinaris . . . erga arendam 14. fl. Comitatensi. . .
Accl. (b) 2. Lzb. Cod. Med. II. 451.
habitat vidua G. F.
Domus probationis, domus, in quo
Domus Coelestis; egtdj. Curios.
Domus Invalidorum, hospitium iuvenum mores explorantur. Novitiatus ;proMisc. 85. Primum dividunt Ccelum per Circu- publicum militum debilium; rokkantak hdza. bahdz. Pinx. Apod. p. 97: domum habent
los Meridiani el Horizontis in quatuor qua- Germ. Invalidenhaus. Reg. Turm. Prat. 79. probationis (das Probier-Haus) simul acenim
drantes, hosquesingulos subdividunt in ternas
Domus Irgher, d. pellionis; irhds quis in Collegio bene informatus recipitur in
partes, ope circulorum per puncta sectionis hdz. Ger. Kiirschners Haus. Szaz. VIII. 606. eorum societatem, in hac Lydia domo prius
communis Meridiani et Horizontis ductorum, ab Hung. irha. Cf. Melich Ertek. 1900. XVII. probatur. Szerdah. Celebr. II. p. 32.
sicque dispescunt Co3lum totum in duodecim kot. 4. sz. p. 24.
Domus procerum, domus magnapartes, quas Domos Coelestes appellant. Domus laboratoria, sedificium publi- tum ; forendihdz. Ger. Oherhaus. Moln. Patv.
Prima domus incipit ab Horizonte ortivo.
cum, in quo homines otiosi in opere faciundo 19. In domo Pi'ocerum pra3sidenl duo, nempe
Domus comitatensis, domus comi- exercentur; dologhdz. Bene Pol. 177.
a dextris Archi-Episcopus Strigoniensis, Regni
tatus ; vdrmegye hdza. Torvt. Msz.
Domus libra?, domus, in qua merces Primas, et a sinistris: Palatinus Regni.
Domus commeatus vel frumen- ponderantur; mdzsdlo hdz. Germ. Waghaus.
Domus professionis, domus novitaria, horreum ; magtdr. Szaz. XIII. 530. Kronst. I. 602.
tiorum; avatandok hdza (pap). Pinx. Apod,
Domus conflationis, offlcina metalDomus Lydia, Domus probationis p. 97.
lica ; huta. Kronst. III. 529 : in domum con- q. v.
Domus pyrobolaria, horreum pulflationis vulgo in die Hett.
Domus medicinaria, taberna me- veris pyrii; loportdr. Beng. Ann. Erem. CoeDomus consulum, curia ; tandcs- dica, offlcina pharmaceutica ; gyogyszertdr. nob. 372. quamquam e regione esset pra>
hdz. Fjp. Szam. p. 123. an. 1413.
Thok. Diar. II. 364.
dicta3 pyrobolariae domus, immune et inDomus contumacialis, domus vaDomus Militie Templi, Domus tactum ab igne perstiterit.
letudini prsstandae condita; veszteglohdz, lemplariorum ; Szt kereszt vitezek hdza. Domus quarterialis, domicilium,
veszteghdz. It. quarantana. Gall, quarantaine. od. Dip. Arp. Cont. IV. 160. et fratres Hospi- a3des ; szdlldshdz. Germ. Wohnhaus. Torvt.
Germ. Quarantine. Kass. Jur. Civ. Lex. 19. talis Jerosolomitani, Domus Militie TempH Msz.
Torvt. Msz.
et quorumcunque Hospilalium sive Domorum.
Domus regni, An. Sc. II. 279. sane.
Domus correctpria, d. emendandis
Domus negotiatoria, taberna, do- XVI. Ecclesia . . . Collegiata . . . in monte S.
malefactoribus; javito intezet. Ger. Correc- mus mercatoria ; kereskedohdz. Ger. Hand- Martini . . . propter Archivum et Conservatotions-Haus. Bene Pol. 177. Georch. H. T. I. lungshaus. Torvt. Msz.
rium etiam hsreticis vocatur Domus Regni.
225.
Domus Nonatoria, domus, quo no- Domus regnicolaris, domus, quo
Domus Craticulorum, Derivatum nse devehuntur. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 301. ordines regni conveniunt; orszdghdz. Diar.
a crates ; soveny, sovenyhdz. Ger. Haus aus Quare ius habet fruges et animalia connume- Com. 1. Moln. Patv. 21.
Flechtwerk. Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 12. prout randi, ista signandi (megbelyegezni), vina vel
Domus religiosa, (Du C.) Monastesunt minere qualescunque fuerint crude vel racemos legalibus instrumentis (vulgo Akoni- rium ; szerzeteshdz. Diar. Com. II. 91.
combuste ac omnes reliquias que in fulminato- bus) mensurandi a) non tamen vinicolas ad
Domus satraparia,satraparum,
riis existunt; singula eciam eorundem Inslru- hocadstringendi,uttotam procreationem suam Domus gubernatoris; kormdnyzo hdz. Thok.
menta necnon ea, qua? in Domibus Craticu- ad domum Nonatoriam devehant, verum Diar. II. 369. Domus satraparia habens jalorum continentur, precipue mineram com- Nonatores ad faciem Vinearum exire te- nuam 1.
bustam vulgariter lech dictam.
nentur.
Domus senatoria, curia; tandcs-,
Domus Crematoria, offlcina, in qua
Domus numeralis, domus tribute vdroshdz. An. Sc. I. 92. 1550.
vinum adustum coquitur; szeszfdzo, egeto. pendendo; hdz, mely adokoteles, porta. Domus stabalis (a ger. Stab, Stock),
Arch. Rak. VIII. 357.
Ger. Zahlhaus. Kronst. 1.448. Szaz. XV. 621. career; fenyitohdz, fegyenczhdz. Germ.
Domus curialis, domus nobilis cu- Szasz foldon az allamadd kivetese a domus Stockhaus. Torvt. Msz.
iusdam; nemesi lakhdz. Torvt. Msz.
numeralis ara"nyaban torte"nt.
Domus statuum, rendek hdza.
Domus cusoria, se, offlcina monetaDomus parlamentaria, regni cu- Moln. Patv. 19. In domo Statuum autem
ria; penzverff hely. Thok. Diar. II. 341. ria ; senatus populique conveniendi locus; or- (nam licet per Status et Ordines Regni ipsos
Hsec quoque prsemissa, qua? ex argento fue- szdghdz. Tor. Tar. 1887. p; 422.
Prselatos seu Venerabilem Clerum Rogni seu
runt, data sunt ad domum cusoriam.
Domus parturientium, lechodo- verius Ecdesiee Hungarian, magnates item et
Domus deficientium parocho- chium ; domus publice instituta arti obstetri- Nobiles nee non civitates intelligamus, hie tarum, domus debilibus parochis sustentandis; ciae exercendaB; sziileszeti intezet. Lzb. Cod. men loquendo, tantum I. Tabulam Regiam
az erotelen papoknak menedekhdza. Med. III. 828.
Pestiensem,, Capitula, Comitatus et Civitates
Szirm. GIos. 64.
Domus pauperum, hospitium pau- tangimus) prsesidet Personalis PraBsento ReDomus educillaris, domus, in qua perum; szegenyek hdza. Szaz. VIII. 483.
gia3 in Judiciis Locumtenens.
vinum venditur ; bormercs. Pfahl. Jus. Georg.
Domus personate, familia; hdz
Domus stultorum, morodocheum,
110. Numerus Educillorum (domorum edu- nepe. V. s. v. Furierius.
hospitium mente captorum ; bolondok hdza.
Domus polentaria, domus hordeo Imre. Phil. 77. Indignum est terrain traducere,
cillarium) nulla Resolutione general! deterfrigendo; maldta hdz. Ger. Malzhaus. Arch. qua cauponam, in qua alter alteri locum cedit,
minatur.
Domus fiduciaria, domus pignora- Rak. VIII. 357. Cubiculum Braxatoris cum qua domum correctoriam, ubi spiritus detitia, hypothecaria; zdloghdz. Torvt. Msz. amera; penes illud Culina et Domus po- linquentes, uti homines et bruta pro suis sceSzirm. GIos. 86.
lentariae pro germinatione hordei rnade- leribus plectuntur, qua domum stultorum,
Domus fornicea, camera, fornix, ta- facti.
in qua quilibet semet alterumve pervertit.
berna ; bolt,, sutohdz. Szaz. XIII. 532.
Domus ponderatoria, domus pon- Domus tavernica,ffirarium;kincsDomus Gherver, d. coriarii; timdr- deribus explorandis; mdzsahdz. Torvt. Msz. tdr. It. tesoreria. Gall, tresorerie. Ger. Schatzhdz, Szaz. VIII. 606. Cf. Germ, Gerber.
Domus portatilis a^stivalis, ten- kammer. Fej. IV. 2. 393. binas litteras in
230
borsualis suba
Dotalitium Feudale
Drapius
tar. Magy.T6r.-Tir. XX. 169., 174. Dorsuale bus in virorum proprietatibus; hiv feleseg Inst. Arithm. 66. Mensurai Ponder. Apoth.
equitum ex materia Turcica ex auro et argento jutalma, jegykotes, jegyruha. Torvt. Msz. 1 Drachma = 3 Scrupulis Inst. Arithm. 65.
intermixto texta.
Jogt. Eml. T. I. p. 26. Georch. H. T. II. 191. 1 Semiuncia = 4 Drachmis. Mensura? Ponder.
Dorsualis suba, V. Pelliceum ; hdt- Erne deak szo Dos es innet sarjadozott Dota- Vulgar. Cf. Plin. 21, 34, 109. Rhem. Fann. de
suba. Monm. Comit. Trans. II. 178. Si vero litium magaban ajand6kot, vagy jutalmat je- Ponder. 17.
tres vulpine pelles pro f. 1. emuntur, debent lent: es valoban az ozvegynek jarando DotaDraconarius, (Du C.) Vexiliifer, qui
dorsualem subam dare pro f. 9.
litium nem egyeb magiban, hanem a hiv fele- fert vexillum, ubi est Draco depiclus olim
Doslegalis, dos legitima, legi conve- segnek jutalma. Noha pedig ezt nemely helye- Summum Pontiflcem comitabantur; sdrkdnyniens ; az ozvegi/nek kijdrando torvenyes ken moringnak nevezik, magyar ram^ra iit- vitez. Nagy Hier.
hdzassdgi jutalom. Proj. Leg. Civ. 179. ven ama szot Morgengaabe. Werboczi 186.
Draconerus, i; dragonerus. q. v.
Longe aliam considerationem subit dos lega- Quid sil Dotalitium definitive ? et quid Paraf- Tor. Ta>. 1890. p. 658.
lis, qua velut speciali legum privilegio gau- fernum ? Item super solutione Dotum et rerum
Draga, Arctium Lappa (Linn.); bojtordens, non tantum ex aviticis Mariti bonis in paraffernalium id occurrit animadvertendum; jdn. Ger. Klette. Schlag. 901.
defectu adquisitorum semper exolvenda, sed quod quanquam Dos (unde Dotalitium deDraganerus, Draganus, i, Draetiam sensu Tit. 103 : 1-mae per superinscri- scendit) ac Donatio et Paraffernum longe dif- gonus q. v.; kurtdlyos, dragonyos, konyptionem ex impignoratis eiusdem iuribus deferant, nos tamen confuso vocabulo Dotem et nyu vasas. Tor. Tar. 1887. p. 164., 1890.
sumi polest.
Donationem simul permiscentes : Dotalitium 652: Draganorum presidium.
Dos scripta; irott, kotott hither, irt vel solummodo Dotem dicimus. Qua uxori
Dragenthea, herba quajdam medicinahitjutalom. Proj. Leg. Civ. 179. Igitur Re- propter eius deflorationem et concubitum de rum (TQaya.xav&T]) ; baktovis. Germ. Bocksdorn. Pel. Serm. Herba quedam, que dicitur
gnicolaris Deputatio maritorum complacendi bonis mariti datur.
Dotalitium Feudale, huberi jegy- dragenthea, quam, ut narratur, Eva comedit
studium per id potius moderandum censuit,
ut dos scripta semper ex adquisitis mariti ber. Vuch. Jur. Feud. 204. Vidualilium feu- et earn sarrere facilitavit. Pasch. 21. d.
dale sensu generali acceptum duplex est, Doexolvi debeat. Torvt. Msz.
Dragentum, vulgo: dracontea, Iris
Dosuni, i, idem ac dorsum, dossum, ex talitium Feudale, in specie dictum et Vidu- Pseudacorus (Linn.); sdrkdnyfu. Ger. Draquo Gall, dos, It. dosso derivatur. In nostro alitium in specie dictum. Ac primum quidem chenwurz. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116.
codice collem, locum editiorem signiflcat; Dotalitii nomine venit, quod vasalli viduse
Dragma, glomus, fusus (Du C. al. s.):
hegyhdt, domb. G. Fej. VIII. 1., 52. a me- contemplatione dotis illalse et in feudi utilita- cseve, orso, gombolyag. Ger. Spule, Spindel.
ridionali parte ipsius vallis in uno doso et tem versa? alimentorum loco constituitur, vi- Schlag. 2115.
sic in eodem doso per viam directe versus dualitium autem vocatur, quod viduae sine
Dragmaticus, 3., (DuC.) interrogatimeridiem tendendo.
respectu, dotis etiamsi plane indotata fuerit, vus, qusestionarius; kerdezo drdmai. Pel.
Dota, a, bibliotheca; konyvtdr. Arch. eum in finem constituitur, ut vitam tolerare De asc. Dom. s. I. c. 4. Juxta quod in draVer. Sieb. X. 1.211.1ibri... habentur in dota commode possit.
gmatico psalmo dicit.
apud dominum plebanum.
Dotalitius, 3., ad dotem pertinens;
Dragomannus, Dragomanus,
Dotalista, vidua liberis carens ; gyer- adomdnyi, hozomdnyos, jegyberi. Tor. Tar. interpres, (ab arab. tardschumdn e tardmektelen ozvegy, joszdgban ulo ozvegy, 1890. 610. ad bona dotalitia et usufructu- schama, chald. targem : interpretari); toljegyberes, jegybeli birtokos. Torvt. Msz. aria. Kov. Form. St. CVII. dotaUtiae litters. mdcs. It. dragomanno. Verancs. HI. 50. Tor.
Art. Diset. Pos. 38. Jogt. Eml. T. 1. p. 59 Cod. Com. Zi. V. 323. Kovy. El. 113.
Tar. 1889. p. 32.
Werboczi 193. Postquam tamen maritata
Dotarium, (Du C.) dotalitium, dos;
Dragon, onis, (Du C.) miles eques,
nuplaque cuipiam fuerit; tune ille, ad quern ndszajdndek. Cod. Dip. Arp. V. 166.
thorace munitus miles (a dracone quo ornatum
bona et iura possessionaria mariti defuncti,
Dotatio ecclesise, (Du C.) quod ad erat manubrium sclopeti minoris ita dicti piiure hffireditario, successorisque devoluta sarta lecta et clericorum in ea deservientium stoleti; kurtdlyos, konnyu vasas, drafuisse dignoscentur; mulierem ipsam, restituta sustentationem ab sedificatore confertur;,;Vgf|/- gonyos. It. draco, dragone. Act. et. Doc.
primum eius dote, de eisdem bonis eiiciendi joszdgadds \. tartdst rendeles, egyhdz- Rak6czy 105. I. Beth. Comm. II. 97. Szilady
et excludendi plenariam habei auctoritatem. nak megajdndekoztatdsa, egyhdzi jdve- Tor. Magy. Tort. Eml. VII. 294.
Ubi tamen conditio Dotalistae consideranda delem-rendele's. Torvt. Msz.
Dragonarus, i. V. Dragon. Tor. Tar.
veniet. Est enim Dotalista duplex : Vel SimDotator, donator; javadalmazo. It. 1888. p. 482. duas companias dragonaropliciter tails- vel coaquisitrix. Et hsec prseler donatore. Fej. IV. 3. 106. cuius fundator et rum.
Dotem, acquisita sua sive ab haaredibus sive a dotator rex Hungarian proavus noster felicis
Dragoner, is, V. Dragon. Tor. Tar.
Fisco iure pratendere potcst.
recordationis miro modo fecit.
1891. p. 265. unum Regimen Dragonerum.
Douanarius, i, executor portorii; vdm- Szilady Tort. Eml. VIII. 280.
Dotalista coacquisitrix, vidua libeDragonerus, V. Dragon. Szaz. VII.
ris carens, quse cum marito bona acquisivit; szedd. Han. Mon. Jur. II. 267. Cf. Doanu.
kozszerzemenyes hitberes, hdzassdgi juDrabans, Drabantus, stipator, satel- 24. Dragoneri Rabutiniani.
Dragonesius, V. Dragon-. Szilady Tor.
talommal biro es egyszersmind kozos les ; darabont, poroszlo, pandur, hajdu,
szerzo ozvegy. Torvt. Msz.
csatlos. It. trabante. Dip. rel. reip. Rag. 628. Magy. Tort. Eml. IX. 444. Brandenburgici
Dotalista simplex; csupdn jegyes- Kronst. I. 439., 440., 502. Szamosk IV. 530.Dragonesii pontem invaserunt.
Dragonus, i, V. Dragon. Arch. Rak.
seg jussan dllo ozvegy, jegyberbeli birtoSerio mandat, sed submissa voce
kos, egyszeres hitberes, puszta hdzassdgi
IX. 452. Regimen Dragonorum. Dip. Alv. II.
Ut iuvenes accersantur propere
233. II. 288. quinque compania? dragonojutalommal biro ozvegy. Kovy El. 214.
Et drabanti iubet adsint repente
rum.
Drabanti susurrant cum iuvcnibus.
Uxor, qua? in Bonis mariti praeter Jus viduale
Dragumanus, (Du C.) V. Dragomanet dotem, summum, pra3ter ratam ex acquisitis Tor. Tar. 1888. p. 779. Kronst. I. 728. II.
nus. Nagy Hier.
marili mobilibus et pignoribus ante matrimo- 353. an. 1534. etc.
Drabanus, i, satelles, ex Germ. Trab,
Drama, sacrificium missa? (Du C. al. s.);
nium partis cum prolibus, aqualem nihil habet
quod praetendat, vocatur Dotalista simplex. quod lente currere sign, ugetni; hajdu, posz. mise. Fej. X. I. 499. An. Chr. 1389. tune
roszlo, pandur. Kass. P. P. II. 280. ideo lice- etenim ministri altaris Dominici dulcia conciTorvt. Msz.
Dotalisticus, ad dotem pertinens; jegy- bit eidem pro custodia civitatis satellites vulgo nunt dramatis cantica et divinse Trinitatis esberi. Kovy. El. 116: dotalistica summa, do- drabanos seu hajdones aut pandurones lot sentia? pacificas pro peccaminibus populorum
talisticae literse. Torvt. Msz. Kuk. Jur. III. numero, quot necessarii fuerint, uti et tympa- offerunt hostias.
119.
nitribas constituere. Kass. Jur. Civ. I. 127. Drapier, sericarius negotiator (DuC.
1. Dotalitium, (Du C.) donatio nuplia- Legitime peragetur citatio medio subditi Civi- drapifer); selyemkereskedo. It. drappiere.
lis ; ndszajdndek. An. Sc. I. 153. an. 1512 : tatensis aut Drabani, Hajdonis, Auriga? aut Ljub. Mon. SI. XII. 209. an. 1415.
ratione dotalitii seudonationis Nuptialis. Fej. Custodis Civitatensis.
Drapius, 3., ad drapum sive pannum
X. 4. 114. pro dotalicio seu desponsacionis Drachma, quadrans semiuncise; nehe- pertinens ; poszto. Arch. Ver. Sieb. XI. 269.
dote.
zek, konting. It. dramma. Gall, drachme. Ger. Officinam ferrariam aut drapiam civitas nul2. Dotalitium, (Du C.) provisio mulieri- Quent, Quentchen, Quentlein. Kecsk. Otv. 159. lam habet.
Drapparia
ftrott
Drott, filum ferreum vel argenteum, au- siquis de posteris eorum infidelis fieret contra
Drapparia, ae, panni species (Du C. al.
s.); kelme; Rafi. Mon. SI. XIII. 330. an. 1330. reum etc. drot, huzal. Ger. Draht. Thok. personam ducalem.
Diar. II. 378. Unum frsenum ex drott fl. 68.
drapparia ... laborata in Florentia.
Ducat, Ducatus Hungaricus;
Drapus, i, (Du C.) pannus; poszto, Drubulum, fors. idem quod ap. Du C. magyar arany. Sim. Num. 80. Interim makelme. It. drappo. Ljub. Mon. SI. I. 63 : de- brucula : arcula-, cista; Idddcska. Rac. Mon. luerunt Hungariae principes in suis Decretis
beas mittere . . . ysamitum vel drapum. SI. XIII. 317. an. 1325 : captum, quod dando aureos compellare Ducatos Hungaricos et
Menze ilia III drubula argenti, que sibi dan- neque congruit principalem monetam a duCod. Dip. Arp. Cont. VI. 382. XI. 177.
Drasticus, 3., gr. 6Qaan%6<;, 1. acer, tur per commune ponat in pignore loco cin- catu nominare domi, quern exteri a regno
efflcax, 2. mordens ; 1. erds, 2. csipds. Ger. lure, que fuit Vojni, quam I. dedit in pignore nostro Hungaricum Florenum dicunt. Cetedrastisch. Lzb. Cod. Med. 63 . drastica pur- Basilio... precipiatur ei, quod sub pena . . . rum de usu huius termini Ducat sic ait Corantequam una candela unius follari nides. p. 135. In Hungaria Ducatorum in
gantia. Sza"z. VII. 28. drasticus humor.
Draubator, prsedo ; rabid. Ljub. Mon. compleat ardere, debeat ilium exigere ab Litteris primum, quod sciam, meminit SigisSI. III. 389. an. 1189: predones seu drauba- uxore B. (sajatsagos idomeghatarozas).
mundus, quo tamen nomine anno adhuc 1430
tores.
Druda, se, amasia ; szereto, dgyas. It. non aureos nummos, sed vilissimam monetee
Draucarius, Drauchiarius,Drw- druda. Han. Mon. Jur. II. 152: procedalurspeciem designabat.
charius, i, auceps regius; solymdr, ma- contra... druda vel concubinam secundum
Ducaten Asse, Sim. Num. 139. Sic
dardsz. Sup. An. Sc. I. 96. (Nota Bardo- penas.
enim Carolus M. statuit 20 solidi unam libram,
syi: Per Draucarios Falconarii, seu Regis
Drugma, V. Drama. Fej. X. 4. 172. quae 12 uncias sive 24 loth habeat, efflciant
Aucupes intelliguntur, qui olim in hodierna tune enim ministri altaris dominici dulcia con- atque adeo solidus erat unum loth, 1/a iuxta
gremiali possessione Darotz vel Dravelz ha- cinunt drugmatum (dramatum) carmina.
pondus Gallicum. Deinde quod Ducaten Asse
bitant. Fej. IV. 3., 137. V. III. 209. Cod. Dip. Drungus, turma milliaria, globus militum, aliter etiam Grana vocentur,
qualia ColoArp. Cont. IX. 4-24. Szaz. VI. 678.
lurma (Du C.); ezred. Kol. Am. I. p. 56 : niense
Quintl habet 6213/ie, Viennense autem
3
Drawc, mansio; lakohdz. Cod. Dip.Primam aciem, quae nQoâyot;, id est, pro- 75 /s. Interim Gran a Grdn distingui deArp. Cont. VIII. 20. in qua quinque inansio- pugnatrix dicitur, in tres paries divides, una- bent, nam his tantum in pondere auri utimur
nes de populis nostris, qui drawc vulgo dicun- quaque parte, sive turma, in Ires partes sive et quia Gran est 95 pars Marcae, Gran autem
ti'r, resident. (Comit. Novi Castri.)
drungos id est, turmas milliarias divisa. Kuun. 288.
Drebanus, apud. Plin. Drepanis: hi- Relat. Hung. V. I. p. 194. in ipsa vero pugna Ducato, onis; ducatus, i,aureus; arany.
rundo aquatica; fali fecske. Szentiv. Cur. aciem omnem, non ut Romani, trifariam par- Tor. Tar. 1887. p. 145. tall, uno ct tertia parte
Misc. Dec. HI. P. V. 102. Drebanus lacustris, tiuntur,sed in diversas turmas milliarias (drun- id est ducatone seu florenis duobus Renanis.
si umbram falconis videat, tanto terrore affi- gus = (JLOIQO). Cf. Veget. Mil. 3, 16. Vopisc.
1. Ducatus, i, (Du C. 4) nummus aureus;
Prob. 19.
arany. It. ducalo. Dukat. Cod. Dip. Brass. Burg.
citur.
Drupifer, ossuosos fructus ferens; cson- 27o. Bel. Geog. 433. Sim. Num. 77. Hos, ut
Drezetia, as, fors. idem, quod ap. (DuC.
Dressorium ex Gall, dressoir): abacus, tabula, tdr. Gal. droupe. Ger. Steinkernobsttragend. ita dicam : Arany-Forinlones in Hungaria sucubi vasa reponuntur ad mensae ministerium; Oszterh. 20. Arbores fructiferse quatuor generi- cessu temporis Germani et Slavi Ducatos adtdlalo asztal. Ljub. Mon. SI. II. 420 : dreze- bus continentur 1. Pomiferis, 2. Drupiferis, pellabant, usu termini hucusque retento i. e.
3. Nuciferis, 4. Bacciferis.
tiam de perlis.
Kremnizer Ducaten, Slavice Kremniczky DuDualitas, dimidia pars; fele resz. Sze"k. kat. Quod Kremniciensis dicatur, mirum non
Drictura, ae, (Du C.) ius fasque; jogossdg. Ljub. Mon. SI. XXI. 322. an. 1450: re- Okl. III. 83. Ita et in aliis prescripts duabus est, nam Kremniczii cuditur, sed quod Ducati
cedendo a rectitudine, drictura et conve- Sedibus duodecim iurati eligantur Quorum nomen habeat, alia est quaestio, neque in Hunnientia.V. Drittura.
dualitas de Senioribus, Dualitas vero ex garia nata respondendi occasio, neque enim
Dridisticus, tributorum exactor V. Dri- communitate ipsa constituantur.
Ducati vocabulo utuntur Hungari in sua diaDuana, ae, (Du C.) vectigal, portorium, lecto. Duplex ergo in memoriam revocanda
tum ; adoszedo. It. dri(di)stico. Ra6. Mon.
SI. VII. 151. an. 1089: hec facta fuerunt in tributum ; vdm. It. dogana. Gall, douane. Cod. est moneta huius nominis, aurea et argentea:
presentia . . . Dragoslavi dridistici.
Dip. Arp. Cont. X. 101. solvant et solvere et quidem Rogerius Siciliae Rex iam an. 1140.
Drittura, ae, via directa, recta, ex Ita- debeant Communi Ancone daciam et dua- qui Epocham florenorum in anno 1252 fixam
longe antecedit, nummos cudi fecit eosque Dulico : dirittura ; egyenes ut. Cod. Camb. Merc. nam.
8. ne videlicet prima vel secunda deperdita,
Duanarius, i, publicanus, portitor; catos adpellavit, verum hsec moneta non tanRemittens in perceptione pecuniae impediatur, vdmszedd. Gall, douanier. Cod. Dip. Arp.tum aurea non fuit sed ne argentea quidem.
aut vero, ut Prima illico, et a Drittura pro Cont X. 101. ipsi non possint earn discarcare V. etiam s. v. Romesinus.
acceptatione ad praesentantem expedita, interea in Ancona, donee non denunciaverint et de2. Ducatus, us; (DuC. 2) dominatus et
Secunda vel Tertia usque ad tempus solutioni monstraverint granam duanariis Communis provincia ducis; herczegseg. Cod. Dip. Arp.
praeflxum girare et circulare possit.
Ancone.
V. 24. Marc. Chr. I. 10. II. 36., 61., 65.
Dubietas, dubium; ketseg. Haz. Okl. 3. Ducatus, dux (Du C. al. s.); ve.ze.rDritum, (Du C. drictum) tributum, vectigal; ado. Ljub. Mon. SI. XI. 20. an. 1313 : 1. an. 1234. ne super hac vendicione . . . let, vezetes. Reg. S. Ben. 6. prol. 41. p. Per
in comissione comitis . . . continetur, quod dubietas oriatur. Tkal. Mon. Ep. I. 91. an. ducatum Evangelii pergamus itinera eius.
habere debet dritum et raciones comitatus et 1248. Cf. Ammian. 20, 4; Eutrop. 6, 19.
Ducatus ungaricus,wagryar arany,
regalias civitatis.
Dubitatio, periculum; veszely. Ljub. M. Bel. 504. Nummus aureus seu Ducatus
Drogueria, negotium aromatarium; Mon. SI. IX. 53. an. 1410 : s u n t . . . domus de duplex est: Hungaricus Cremnitziensis florefuszerkereskedes. It. drogheria. Lzb. Cod.lignamine, que slant cum maxima dubita- nos qualuor totidem denarios; TransilvaniMed. T. II. 583.
tione ignis.
cus tres tantum recipit. Cod. Dip. Alv. II.
Duca, ae, Comes castri; vdrnagy. Tor. 232. Pecuniae vel monetae valor ita determinaDrombetarius, buccinator; trombitds. Chr. Dubn. 166., 156. Et ecce quidam Tar. 1893. p. 12. Anonym. Belae r. C. 13. Co- tus est, ut aureus nummus vel ducatus sive
drombetarius portavit literam Lodovici de mes eiusdem castri (Ung), nomine Laborcy, ille sit ungaricus, belgicus, transylvaniTarento.
qui in lingua eorum Duca vocabatur.
cus, imperialis aut caesareus,polonicus
Drommodarius, Dromedarius, lauDucalia gerere, prseesse ducatui; aut alterius christiani Regis vel Principis vafer (Dief.) a gr. dgaugtv, currere, cursor; futo. kormdny, herczegseg elen dllani. Batty. leat quatuor florenos hungaricos sive quadrin(Du C. al. s.) Schlag. 1357.
Leg. T. II. 296. an. 1207 : quod dedimus Tu- gentos nummos vel cruciferos ducentos.
Dromo, (DuC.) celox, imis cursoria; gurinis, quando gerebamus Ducalia.
Ducentum, pro : ducenti. Frak. Mat.
gyors hajo. Ra6. Mon. SI. VII. 251. an. 1598: Ducalis, (Du C.) perlinens ad ducem ; lev. II. 65 : ex tribus milibus Turcis vix duibi copiis exposilis celocibus, quas vulgo dro- ddzse. Magy. Tor. Tar. XI. 70. Dominiumcentum evaserunt. Cf. Colum. 5, 3, 7.
mones appellant, Constantiolam allabitur. Cf. Ducale Veneciarum. Cf. Valer. Imp. ap. Vopisc. Ducere, ducem esse ; elen dllani. Ljub.
Mon. SI. XVII. 2. an. 1419. nobis vir ... qui
Aurel. 13.
Cod. Justin. 1, 27, 2. Isid. Orig. 19, 1, 14.
Ducalis Persona, dux; vezer. Ano- ducit factum e t . . . se obligat ad solucionem
Drososcopium, mensurae roris instrunym. 6. Quartus status iuramenti sic fuit: Ut pecuniae.
raentum; harmatmerd. Wallaszky 320.
Ducere filio uxorem
Ductoratus
Duodenarius Marianus
Ducere filio uxorem, dare; ki- catoris nomen gerit; czegvezeto'. Firmafiihrer. Tor. Tar. VI. 2i2. ut nee zacharo nequc aliis
dulciniis compesci potuerinl.
hdzasitni, Anonym. 37. tune Dux Zulta du- Art. D. 1840. p. 64.
xit filio Tocsun uxorem.
Ductoratus, us, offlcium ducis; paDulcissona, luscinia; fulemule. Schlag.
Ducere libros, accept! et excepti tabu- rancsnoksdg. Szaz. XX. 346. ad ductora- 1787.
Dulcoratio, V. Dulcificatio (DuC. dullas conflcere, scribere; konyvet vezetni. tum militias nostra.
Buchfuren. Opin. P. III. Sec. III. . 12.
1. Ductura, e, constructio. V. s. Ma- cedo) dulcedo; edesites, edesseg. Pel. Pom.
In fest. circ. s III. c. 6. Accipio indignus dulcoDucere protocollum, hungarismus, xella; epites.
perscribere, in tabulas referre; vezetni (jegy2. Ductura, ae, vectura; fuvarozds. rem sapida1 dulcorationis.
Dulcorositas, dulcedo, suavitas; kelzd'konyvet). Germ, fiihren. Opin. Depul. 41. Fjp. Sza"m. p. 188. et passim.
Super iis demum, qua? ab utrinque adducunDucturiens, qui ducturus est; felese- lem. Pel. Pom. L. III. P. II. Art. I. Secunda
lur, ei in probam deservientibus Fassionibus gul venni szdndekozo. Boc. Hungar. p. quaBSlio ulrum bealissima Maria habuit in pastestium Protocollum dud, illudque per re- 237. Vetulo, coniuge vix sepulln, aliam duc- sione Chrisli aliquod gaudium mixtum cum
dolore, vel aliquam dulcorositatem adcapitulalionem coram Parlibus et respective turienti.
Testibus aulhenticari debere.
L Ductus, us, cursus, direclio (ap. Du C. mixtam ?
Dulcorosus, 3., (Du C) dulcis; edes.
Ducere vitam, tolerare, sustentare viet Fin. alio sensu); irany. G. Richtung. Opin.
tam ; eletet fentartani. Tkal. Mon. Civ. Zag. P. IV. Sec. 1. . 7: designatio ductus vi- Gall, doucereux. Marc. Chr. II. 82. dulcorosum mel. Szil. Regi M. kolt. I. 383.
I. 161. an. 1343 : quilibet suam vitam duarum.
Dulcus, 3., pro: dulcis; edes,szeretett.
cunt aliqua arte vel magisterio.
2. Ductus, us, longitudo; hossza vmiDuchna, ae, pulvinus, culcita; dunyha, nek (pi. ruhanak). Szaz. VI. 366: per lotum Magy. Tort. Eml. XXX. 22. an. 1566. hinc
dulcae ac in extremam vastitatem redact*
ductum.
si. duchna. Tor. Tar. 1889. p. 790.
Ductus alacres cuniculi, cuniculi patria? fldeliter. .. servire.
Duciculus, (Du C.) Epistomii vertibuDulia, se, (Du C.) Sovteia, cultus sanctolum, seu paxillus ori epistomii insertus, cuius subsidiarii; oldalvdjat. Ger. Nebenstollen.
rum, honor; szentek imdddsa, lisztelete.
auxilio olim ex calice Christi sanguinem sacer- Besztb. Levt.
Duellacio, duellum; pdrbajozds. Georg. It. dulia Fej. X. I. 403. usque temporis immidotes bibebant; borcso. Nagy Hier.
Ducillatio, educillatio, venditio vini; Sirm. 1., 57. Et proposuerunt diem duella- nentis adultam et provectam a3latem eiusdem
explicatis contemplatione sacro regio dyadebormeres (czeger alatt). Batty. Leg. I. 600. cionis.
Duellare, (Du C. belligerare) in certa- mali iugiter ingentis fldelitatis sincere zelo et
an. 1524.
Ducillum, epistomium; csap. Ger. Wein- men singulare descendere cum aliquo; pdr- eximia dulia, toto nisu, adhsrendo, ac serebajt vivni. Magy. Tort. Eml. XXX. 637. an. nissimis Principibus nostris.
od. Bierhahn. Kov. Form. St. XI.
Duliani, (Du C.) gr. frovhavot, hsretici
1554. ut cum eo duellarem, duellabo. Rak.
Plenitudo temporis venite exultemus
ex Arrianis, qui Verbum Divinum, non Filium
On. 129.
Licet ramos arborum calvari videamus
Duellaris, (Du C.) ad duellum perti- Patris consubstantialem, sed servum esse asQuamvis promptuaria plena non habemus
nens ; pdrbaji, pdrbaj ... Kub. D. Hont. II. serebant; igeszolgaitok. Nagy Hier.
Venite omnes Socii fortiter bibamus
Dum, pro : quum ; midon. Fjp. Anon.
p. 288. an. 1379 : signum duellare.
Et si nummis careas iubeas taxillum
Duellator, (Du C.) qui singulare certa- 12. a. Dum Tuhulum audivisset a legato.
Fortiter in tabula girare fac ilium
Dumetosus, 3., dumosus; tiiskes csermen suscipit el sustinet, pugil; pdrbajtvivo.
Et si sors dederit quod tu vincas ilium
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 558. XL 272: Hajnik jevel benott. Tag. Erd. II. 31. an. 1746 : lerLastus et intrepidus curras ad ducillum.
reni silvosi, . . . dumetosi.
Ducillus, V. Ducillum. Kronst. 1. 299. Perjog 265.
Dumibus, pro: dumis. Haz. Okl. 146.
Duelli certamen, certamen singulare,
Ducissa, se, (Du C.) uxor ducis, dux
femina; herczegno. Gall, duchesse. Knauz pugna singularis; bajvivds. Szaz. VII. 212.an. 1295 : supra in dumibus quercuum sunl
M. E. Str. I. I. 527. Marc. Chr. II. 65. ducissa Duellum, (Du C. 3.) singulare certamen, due mete terree.
Duodecima, species Iributi; lizenketquo ambiguaa disceptationes dirimebantur, qua
Rhutenorum. Szaz. XXVII. 111.
Ducticius, 3., deducens, abducens; ordinario iudicio terminari non poterant: ab ted (illetek). Hor. Mem. 342.
vezeto. Kronst. II. an. 1527. 32: a d . . . antiqua forma duellum pro bellum; baj. Duodecima maims, id puto de juadaptalionem cannalium ductilium. 39 : fon- Marc. Chr. II. 46. Duello confligerent duces rantis manu intelligendum coram quinque teslibus manus una elevantibus. Han. Mon. Jur.
eorum. Hajnik Perjog. 259.
tes ducticii.
Duellum nudatorium, Duellum V. I. 10. an. 1265: si carla fuerit patris .. .
Ductile, epislomium; csap. Schlag. 1116.
1. Ductilis, (DuC.) qui facile regi se nudo corpore; meztelen pdrbaj. Kov. Form. et venerit ad placitum cum ea et probata et
patitur, traclabilis ; engedekeny, hajthato. St. 8 et sic fit duellum nudatorium, utpote iudicala fueril falsa . . . ille, qui duxerit earn,
Magy. Tor. Tar. XXV. 362.- equus ducti- in una Camisia et cum uno gladio solummodo. purget se iuramento duodecima manu sua,
Duinum, fllum lineum duplicatum ; quod cartam illam nescivit esse falsam . . .
lis. End. p. 552. Ladislai III. Libertas an.
czerna. Kronst. II. 481 an. 1527 : pro duino nee argumentavit e.am per se vel alios.
1279.
Duodecimale, (tribuli colligendi causa
2. Ductilis, quod diduci potest; nyujt- vulgo czwyrchen.
hato. S. de Keza Chr. I. 26: opera ductilia. Dulcacidus, 3., (Du C.) dulcis et acidus distributio oppidi, civitatis in duodecim pargr. dvy).vxv$; kesernyes. Bocat. Hungar. tes) huius duodecima pars; tizenketted. Quel.
Cf. Plin. 34, 8, 20.
Ductilitas, corporis natura, ex qua trahi, p. 477. Cf. Seren. Sammon. 11, 151. et 32, Sieb. I. 28. et passim.
Duodecimalia, duodecim paries civiextendi potest; nyujthatosdg. It. duttilila. 607.
Carlow. Log. 154. uti sunt, qua? ducuntur a Dulcamarus, 3., dulcis el simul amari tatis ; tizenkettd'd. Ger. zwolftel. Szaz. XV.
622. adoiigyben a varos duodecimalidkra
colore, pellucidilate, spissitate, asperitate aut saporis ; edes-keserii. Bene Med. I. 189.
Dulcian, Du C. (Dulciana) instrument! osztalolt s mindenikben egy-egy adoszedo
ductilitate etc.
Ductio, idem q. Ductura 2. Fjp. Szam. musici genus ; edes hangzdsu sip. Ger. Ein (duodecimator) szaszoknal, rendkiviili ado
Register in alien Orgelwerken. Tor. Tar. 1889. subsidium.
p. 219. pro ductione lapidum.
Duodecimator, exaclor V. s. duode1. Ductor, subcenturio; hadnagy. Szaz. p. 607.
Dulciiicare, (Du C) dulce reddere, le- cimalia; szdsz adoszedd. Szaz. XV. 622,
XXIV. 811.
2. Ductor, auriga (Du C. al. s.); kocsis. nire, mitigare; edesiteni. Bene Med. I. 132. Duodena, 33, (Du C. 4.) fasciculus duoFjp. Szam. p. 509. an. 1440: famulo, du- saccharo dulcificatur. Pel. Pom. L. IX. P. 1. decim frustorum ; tuczat. It. dozzina. Germ.
Art. III. c. 3. amorem novo modo accendal et Dulzend. Arch. Rak. VIII. 349.
ctori civitatis.
Ductor librorum, rationum magister, dulcificet.
Duodenarius Csesarianus, moscriba ; konyvvezetd. Ger. Buchhalter. Torvt.
Dulcificatio, dulcedo; edesseg. Pel.netse species; Germ. Kaiser-Groschen, flor.
Msz.
Pom. L. II. P. III. Art. c. II. Secunda slella di- Rhen. pars vicesima. Bel. Geogr. 220.
Ductor Negotiorum, negotiorum citur divina dulcificatio. In fest. circ. s.
Duodenarius duplex, moneta specurator, procurator; uzletvezeto. Pest. Var. II. c. 6.
cies valoris 30 cruciferorum. Szaz. XX. 214.
Lev.
Dulcinistse, (Du C.) V. s. Beghardi. harmincz kr.
Ductor Nomenclationis, qui merDulcinium, dulcedo; edesseg. Magy.
Duodenarius Marianus, species
Diiodenarius simplex
233
Dupplatus
monetae. Germ. Marien-Groschen, pars Impe- cum dupplo dupplato eidem Palatino tertiam locis facit mentionem eorum). Belius (Ritus
riaiis tricesima sexta. Bel. Geogr. 220.
vero partem sine dupplo persoluturus sit.
explorandffi veritatis) sic definivit dusiniDupplatus, 3., (Du C.) duplicatus; ket- cos: Dusinicus servus est ecclesia3 testaDuodenarius simplex, monetae species valoris 15 cruciferorum. Szaz. XX. 214. nyustos, ketretu. Tor. Tar. 1888. p. 566. de men to datus, qui sacra emortualia pro retizenb't krajczarral.
veluto dupplato.
medio anima3 demortui domini quotannis
Duodenis, intestinum duodedm transDuppleria lucerna, (DuC. duple- celcbrari curabat eoque nomine esculenta atversos digitos longum. Duodenum ; nyombel. rius) funale ; fdklya. It. doppiere. Batty. Leg. que poculenta sacerdotibus die emortuali ofIt. duodeno. Schlag. 424. duodemis, kerekes. III. 240. an. 1370.
ferre obligabatur vel pecuniam etiam. Kollar:
Duornich,Duornicius, DuorniDupplicata, V. Duplicata. Arch. Rak. Servus ecclesiarum vel monasteriorum et lite
cus, i, (si. dvorn.k) curialis V. Utlvornicus; II. 161. VIII. 210.
eliam eos, qui dusheniczi id est alicui ecclesite
Dupplicitas, (DuC.) dubietas, ambigui- pro anima3 requie ab aliquo ad plures abeunte
udvarhoz lartozo. Rac. Mon. SI. VII. 128.
an. 1080. 168. Ljub. Mon. SI. I. 220. Luc.tas (ab it. doppio : fajsus); ketszinuseg, ket- lestamento vocabantur. Bartal: Hungaridum
Rcgn. Dalm. 96. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. kulacsossdg. Rak. On. 228. dupplicitatem manumissos exequiales nullibi proprio nostro
51.
et mendacium. Cod. Dip. Briiss. IV. 86.
vernaculoque torlok verum nomine a SclaviDupla, 33, (fors. idem quod diplois) laena
Durabilitas, (Du C. diuturnitas) firmi- nis accepto dussenikos vocant, notatum alias
duplicata (DuC. al. s.); felso oltony.'V. s. tas, soliditas, proprietas reidurabilis; tartos- hominum nostrorum incuriam idiornatis sui
Mesclum.
sdg. It. durabilita. Proj. Leg. Civ. 242. Im- totidem argumentis confirmant. Ad nominis
Duplare, (DuC.) duplicare; kettozni. pignoratio . . . a fassione perennali. tanlum formam et originem cf. Miklosich p. 26.
Werboczi 477. eo quod longus ille causarum conditione durabilitatis differt. Hist. Nat. ((dustnikb: dusnik cech . . . Dem. cech. dusprocessus, in quo iuxta antiquorum et prade- 29. durabilitas pellis. Tor. Tar. 1870. p. n!k entsprichi lat. animator, pro animatus, das
cessorum nostrorum consuetudinem, Birsagia 406. Cf. Pallad. 1, 35, 2.
von einigeri als servus, von andern durch aniac iudicia ipsa sa3pe duplari, sa3pe etiam cum
Duracina^, fructus ossarii; csontdr mal erklart w'rd. Nach Jirecek sind dusnici im
duplo duplato, de uno iuridico termino in alium gyiimolcs. It. Germ, hart und fest (von Friich- bohmischen Recht Familien, denen ein Grundprorogari consueverant. Cf. Ulp. Dig. 40, 12, ten). M. Bel. Prodr. 174. Hoc autem fine stiick mil der Verpflichtung iibergeben vvurde,
20. Paul. ib. 11, 3, 14. Gaj. ib. 38, 10, 3. maxime prscoces Duracinas, Bumammas et einer bestimmlen Kirche gewisse genau festFestus p. 54.
si qu33 sunt genera iucunditate saporis et spe- gesetzte Dienste zu leisten, wobei die Kirche,
Duplatio, actus duplicandi; ismetles, cie nobilia conferunt. Cf. Cato R. R. 7, 2; welcher das Grundsliick nach dem Ausstcrben
kettozes. WerbSczi 478. De usu moderno- Plin. 14, 1,^3 . 14.
der Familie zufallen sollte, der eigentliche Eirum, ne ista quidem Duplatio, contra Partem i D uracio,onis, stabilitas, perennitas; tar- genthiimer war. .Dusnok, dusnak; dusinicus
J. non comparentem, subsistil.
tossdg. Kub. D. Hont. I. p. 275. an. 1376: findet sich ofters in ungrischen Urkunden.
Dupli poena, alterum tantum; ket ob amorem et duracionem pads serena.
Cod. Dip. Arp. II. 101. earn (terrain) eldem
annyiban biintetes, ketszeres visszafizeDuranciapruna, species pruni; du- monasterio pariter cum dusnicis ibidem exites, ketszeres megterites bimtetese. Torvt. rdnczi szilva. Verancs. XI. 271. praeterea stentibus . . . Kandra Reg. 266.
Msz.
prunorum quoque similiter surculos tantum
Duttca, 33, Batka, filler. Recon. an.
Duplica, 33, (Du C.) iterata responsio. V. optimorum omnis generis, signanter tamen 1618. p. 151 : quoniam Grossi Polonici ct
Duplicatio : mdsodfelelet. Gal. replique. Cod. grandium illortim duranciorum, viridium Duttcae ... sal leves et invalid! introducanDip. Briiss. Burg. p. 101. Cod. Camb. Merc. etiam et oblongorum, qua3 Calhalaunica sive tur . . .
97. In Processibus scriptis cuivis parti duo Kathalan zylwa vocantur.
Duumvir Coronse regni Hungaactus seu scripture in regula competunt, actori
Duratio, (Du C.) durities, contumacia ; ria3, V. Conservator Corona3. Fabo. Monm.
nempe scriptura petitoria, quam sequitur In- konoksdg. Pazm. Dial. 33.
Evang. II. 61. Pelrus Perenyi, inc. comitatus
catti responsio, hanc porro excipit actoris
Duratio litterarum, datum littera- abaujvariensis supremus comes et coronae
replica et denique Causam concludit Incatti rum ; level kelte. Germ, das Datum. Par. Pap. regni Hungariae duumvir.
duplica.
Durativus, 3., durabilis; tartos. Cod.
Duumvir sacri diadematis idem
Duplicare, (Du C.) bis, iterato respon- Dip. Hung. Pat. t. VII. 110. Volens et edicto ac conservator quod vide. Sacr. Cor. p. 58.
dcre ; mdsodszor felelni, ketszerezni, ket- regio perpetuo durativo statuens, ut. Pel. De Dux, femin. gen.; herczegno. Art. Diffit.
tositni, ketszeresitni, vedekezni, viszo- S. Matthia s. II. c. 2. malum infinite tempore Pos. 12. nupta Dux Lotharingia3, Magna Dux
no'zni, feleselni. Torvt. Msz.
durativum.
Hetruriffi. (Mar. Ther.)
Duplicata, (Du C.) exemplum ; mdsoDuricordium, (Du C. duricordia) duDux campestris, belli dux; hadvelat. Germ. Abschrift. Arch. Rak. VIII. 241. rities cordis ; kemenyszivuseg. Nagy Hier. zer. Germ. Feldherr. Tor. Tar. 1891. p. 98.
mellyeket (leveleket) azutan sub duplicata
Durindana, 33, mach33ra acutissima et
Duxio, onis, ductio, occurrit tantum sevagy talan triplicata is reiteraltam.
durissima; Durinda nevii igen eles kard. mel; vezetes. It. condotta. Gall, conduite. Ger.
Duplicatio, V. Replicatio; iterata re- Galeoti. 27. Addunt etiam huic fuisse macha- Leitung, Fiihrung. Fjp. Szam. 290. Dedimus
sponsio ; mdsodfelelet, viszonvdlasz,per- ram nomine Durindanam ferrum lapides- 300 den. ratione duxionis sindonum versus
vedelmi mdsodik irds, mdsodkifogds. que secantem (gygas Sarracenus cui nomen Cascham.
Torvt. Msz. Kass. Jur. Jur. Civ. 152. Si vero erat Ferrans).
Duxus, i, dux. Luc. Notae. 445. Banos
Actor ad similem obiectionem aliquid responDurire, durescere, callum ducere, occal- Tex. SI. Duxi aut Shercezi Duces voce Latina
deat, responsio talis vocatur Replica vel Repli- lescere ; kemenynye vdlni; feltorik a kez. et Teutonica Thzerzogh scripsit.
catio . . . et sic dein responsio quam ad repli- Arch. Ver. Sieb. XXVI. 116. durire de maDyacessionus, 3., dicecesanus. Kov.
cationem Actoris I. dat, dicitur Duplica vel nibus.
Form. St. 21. quod in quibuslibet liberis CiviDuplicatio.
Durusta, locus piscationis; haldszo- tatibus et Regalibus sunt Plebani expeditia
Duplicatus, species moneta?; ket kraj- hely. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 514. Item Jurisdictione suorum Dyacessionorum Epiczdr. Fjp. Szam. p. 77. an. 1386. 500 simi- piscatura nomine Wyzesfew cum lapa et cum scoporum . . .
las, similam pro duplicato.
piscatura Sublug nomine et durusta, que
Dyademantes, adamantes; gyemdnt.
Duplum, i, exemplum (Du C. al. s.); iacet sub durusta Magistri Athyan, item sub Tor. Tar. 1890. p. 368. unam crucem, in cumdsodpelddny, mdsolat. Arch. Rak. IX.Dudvag : Adam vezy, Borsaw et Eruemlyz ces- ius medio est lapis rubinus in formam grani,
466. Torvt. Msz.
serunt in partem Stene.
in quatuor angulis sunt quatuor dyademanDuppla, 33, pannus duplicatus (DuC. al.
Duseiiicus, Duschenicus, Dusi- tes cum sedecem perils.
s.); ketnyiistds kelme.Monm. Comit. Trans. nicus, V. s. Dusnici. Tor. Tar. 1893. p. Dyamas, adamas ; gyemdnt. Tor. Tar.
V. 195. Ab una pecia veluti duppla L 4. Ab 2. Zsigm. Hist. 40. Pfahl. Jus. Georg. LI.
1890. p. 369. unam aliam crucem, in cuius
una pecia veluti dupplae Turcici f. 5.
Dusnici, lelekvdltok, torlok, vox e medio est dyamas satis magnus.
Dupplare, duplicare; kettozni, dup- Slavico : dusa = anima, ad rationem forma3,
Dyaphanum, (diayavriq) corpus pelIdzni. It. doppiare. Gall, doubler. Germ, ver- udvor-nici forma ta; servi in libertatem a lucidum; dtldtszo test. Andr. Pann. 123.
doppeln. Fej. X. 3., 201. quod duas paries Ju- domino asserti, ut eorum manumissio anima3 Non tamen erit ae'r clarus sicut radios proidiciorum quindecim marcarum dupplatos, saluti sit (Regestrum Varadiense pluribus ciens sed sicut dyaphanum illuminatum.
30
Dybaphus
Dynastse Saxones
Ecclesia canonlce unita
Dybaphus, i, a gr. rfv-et {tdyeiv i. e.

Dynasta? Saxones, Seniores provin- parte sacro lavacro perluti, altera vero mortui
versipellis; ket kulacsos. Verancs. VII. 7. cialium, Comites, Villici, Judices jurati Villa- scripli sunt. Beng. Ann. Erem. Coenob. Praef.
Rogo te, exue personam, aut aeternum nihil rum Sediumque provinciarum. Prsed. 11. Dy- tot edili Annales Ecclesiastici, Dypticha samecum. Non enim delector dybapho.
nastae hi Saxones, vel ut alii volunt, nobi- cra, Conciliorum Tomi, Sanctorum vitse.
Dyentarius, i, idem qui: dietarius. les inter Saxones Seniores Provincialium, PoDyssesthesia, torpor, sensus stupor;
Fjp. Szam. p. 486. an. 1439.
tiores omnino Provinciae Cibiniensis, quos et erzekellenseg. Bene Med. V. 3. Saepe obserDynamista, ae, a gr. Svvaniq, vir secta- Siculi suos habebant . . . non erant alii nisi vamus sensationes abnormes, quia sensibilitas
tor sentenlia3 recentioris, qua^ expunctis ele- Comites autiqui, Villici nempe, vel quod idem est morbose exaltata hyperaesthesia, vel
mentis simplicibus ad vires originarias mate- Judices Jurati Villarum Sediumque Provinciae. morbose imminuta dysaesthesia vel nulla
rise confugit. Vern. Met. II. 48. Sunt Philoso- Hi primo libero populorum suffragio e gravio- Anaesthesia.
Dyscolatus, (fors. ab It. discolo: libidiphi naturales, qui neque spatia vacua neque ribus Villarum Judices eligebantur. Dein juxta
indivisibilia corpuscula elementaria sumpse- familias horum tanquam opulentiorum, injtiria nosus, dissolutus) libido, mali mores; kicsanmt, verum specificam materiarum intuitu den- temporum, Villicatus tacite manebat. Seculo pongds. Kaprin. Eloq. II. 158. Quam prreclare
sitatis differentiam universe in originariis ma- XIV. mos etiam invaluit, ut Comites hi primo merita est de hac Civitate, quin imo de tola
terise viribus quaerunt, undo Philosophia eo- tantum Sedis alicujus denique et singularum Europa, lex ilia regimini vestro propria, quam
rundem Phylosophia naturae dynamica villarum Judicatum vel Grebiatum sibi a rcge dicitis Dyscolatum . . . hac re baud tantum
aul Systema Dynamicum appellatur. Se- confirmari curarent; quo tandem effectum est, effici posse, nisi lex Dyscolatus ad castigancundum hanc philosophandi rationem materia ut postremo hujusmodi confirmatus Grebio dos adolescentium mores forte ac potens respatium non absolula sua impenetrabilitate ve- officium suum, quod alias quotannis mulaba- medium accederet.
Dyspepsia, (DuC.) malum stomachi, derum repulsiva seu expansiva vi i m p l e t . . . . tur, pro vita comite tenuerit.
Dynastia, ae, dominium, dominatus ter- pravata alimenti concoctio ; rossz emesztes.
Denique vires illae originaria? Dynamistarum
in materia in inflnitum divisibili vel sunt sub- restris ; uradalom. Kereszt. Res. Mil. 405. Bene Med. I. 27.
Dysphagia, esus difficilis; nehez eves,
stantial entium materialium vel accidentia . . . Origo Insurrectionis ad vetustissima FrancoImre Phil. 146.
rum et Germanorum tempora referenda est. nem ehetes. Bene Med. I. 114. Per spasmum
1. Dynasta, ae, V. Baro. Pfahl. Jus. Cum enim exercitus publicis, uti nunc fit, sti- similem producitur subinde dysphagia, vomiGeorg. XI. FactumhincutBaronesf-Dynastae) pendiis continuo alere eaaetate consuetum non tus, tenesmus.
et Domini Banderiati iidem subin habe- fuerit, CaBsares, Regesque eorum populorum
Dyspnoea, ae, (Du C. dyspnia) difficulProvincias, Dynastias, Possessiones, Villas, tas anhelitus; nehez lelekzes. Hor. Mem.
rentur.
2. Dynasta, 33, dominus terrestris; fol- et Pradia inter Episcopos, Praelatos, Princi- 614. Bene Med. I. 32.
Dystiche, fortuna adversa, (Svarvyrj)
des UT. Schwart. Scult. 14., 27., 131. curare pes, ac Nobiles ea lege distribuerunt, u t . . .
tandem, qui finis omnium Scultetiarum erat Fej. Jur. Lib. 431. (Joseph. II. an. 1781.) szerencsetlenseg. Ger. Ungliick. Fej. I. 177.
praecipuus, ut Dynastae convenienter pacto, Dynastia Belenyes episcopatui Graeci ritus Quartam autem (Synodum) qua? Eutychen, Dya colonis praestanda, tempore debito adessent, catholicorum . . . in perpetuum traditur.
stichen, id est infelicem et scelestum DioscoDyoccesanus, i, episcopus; puspdk. rum elisit.
nee imminuta parte aliqua.
Dynasta hospes, comes. Praed. p. 33; Tor. Tar. 1888. p. 186.
Dyticus, oecidentalis ; napnyugoti.
Dynastae hospites plerumque Comites simDypticha, 3. (6irtTvxog,dlnrv^ duplex). Nagy Hier.
pliciter dicuntur.
Diptycha orum : tabulae, in quarum altera
E
E controverso, contra; viszontag. ptimana officium gerens; hetes. Cod. Dip.in cujus superficie e sacerdotibus Turcicis
Torvt. Msz.
Arp. Cont. VI. 77. teste Archiepiscopo Lau- unus. . . stetit, qui in opprobrium ChristiaE converse, contra, e conlrario. Text. rencio, ebdomadario presbitero nomine norum suum ha la ha. voce sonora ebucciv. s. Inoperosus; ellenben.
Alberto, Diacono Andrea.
navit. Otia Bachm. 485.
E diametro, ex adverse; szemben,
Ebdomadatio, occupatio per hebdoEburinus, 3., eburneus; elefdntcsonteppen elleneben. Bene Med. 344. fenestra madam ; heti foglalatossdg. Kov. Form. St. bolvalo.CoA. Dipl. And. III. p. 178: uno
sit unica ampla, ports e diametro opposita. 4S4. nisi ebdomadatio per conventionem bicello cum eburino manubrio.
Kass. P. P. I. 231. eiusmodi-exmissionum vo- vel alias quovis modo secum convenire poEcbolimi, abortivi; elvetelt holt gyerluntati Regiae e diametro oppositarum.
terit.
mekek. Par. Pap.
E memoria, memoriter; konyv nelEbdomoda, ae, pro : Hebdomada. Quell.
Ecbolum, (Du C.) pars, fragmentum dikiil, fejbo'l, emlelve. Torvt. Msz.
Sieb. I. 66. an. 1479. dedi his tribus ebdo- vinorum Codicum, quos integros tradendos
imperabant a Christianis Tyranni; resz, foszE necesse esse, necessitate; szukse- modis. ib. 96.
gesnek lenni, megkivdntatni. Kass. P. P.
Ebellare, fors. pro: evellere, effodere. V. Idny. Nagy Hier.
Ecchmalotarcha, custos carceris;
I. 42. Datum emanationis non quidem e ne- s. Ballisare ; kidsni. Szek. Okl. I. 63.
cesse semper tamen de meliori esse . . .
Ebete, hebes. Gall, h^bete; bdrgyu, os- fogolyor. Nagy Hier.
Ecclegma, atis gr. Pxteiyfta = mediE stapede, e vestigio, statim; hevenye- toba. It. ebete. Fej. V. III. 414. KnauzM t E.
ben} rogton, nyomban. Ger. aus dem Steg- Str. II. 230. de balla una quotcunque contineat cina; gyogyszer. Sim. 37.
Ecclesia, se, (Du C.) aedes sacrae; ternreife. Kass. Jur. Civ. I. 11. vel his praetermis- petias, etsi centum nituntur, quadam praesumsis e stapede adornatur species fact! scri- tione ebete singulari, solvere tantummodo pon plom. It. chiesa. Gall. glise. Germ. Kirche.
bendo.
dus unum.
Beng. Ann. Er. Ccenob. 205. Ecclesiam liEapropter, propterea, ideo; azert. Ebionsei, alias : Ebionitae, (Du C. Ebio- gneam in Sanctissimse hospitis domicilium conPesty Szor. III. 105. Tor. Tar. XI. 98.
nes) pauperes sic dicti pro humilitate ab He- struxerunt S. de Ke/.a Chr. II. 1., 23. II. 2., 3.
Earinus, (Du C.) gr. eapivoq, vernus; braBO Ebion. HaBretici, qui Christum esse pu- II. 4., 2. etc. Cf. SS. Patres et Aurel. ap. Vopisc.
tavaszi. Nagy Hier. Cf. Terlull. Hab. mul. 8. rum hominem, ut ceteros e viro et muliere na- 20. Ammian 21, 2. fin. et 28, 6. ad fin.
Ebbelius, vox barbara, adiect: a sub- tum asserebant; Ebion felei. Nagy Hier. Not.
Ecclesia Anglicana, angol egyhaz,
stantivo hungarico: eb, quod latine canem rel. I. 139: Eb. asserebant Christum esse pu- Ger. anglicaniscbe Kirche. Cod. Ep. Pet. Paz.
significat, ad canem pertinens; eb . . . ebi. rum hominem.
I. 14. et religio catholica ad quandam EccleBod. Hist. Un. Trans. 432. Eppelium ebbelium
Ebriamen, (Du C.) liquor inebrians; re- siae Anglicanae normam deformetur.
szegito' ital. Nagy Hier.
vocat, Szathmarium szamarium.
Ecclesia articularis, (Du C.) ab alia
Ebdomada, ae, hebdomas, septimana;
Ebuccinare, proclamare; hibSgm, ki- dependens; fiokegyhdz. Fabo Mon. Evang.
het. Sza~z. VI. 444.
kurtolni. Pinx. Apod. p. 64: Omnia . . . . 179 : in ecclesia articulari . . . natus est.
Ebdoniadarius, Hebdomadarius, se- fuerunt solo aequata praeter unicam turrim . . .
Ecclesia canonice unita, eccl
Edoctio
Kfformare
Edoctio, actus edocendi, notum fadendi, megedesiteni. Bene Med. IV. 171. expressa tio, perfectio ; foganatositds, eszkozle's, telexplicatio; tanitds, megismertete's, kifej- flltrantur et saccharo edulcoratum hauriatur jesite's, vegrehajtds. Torv. Msz. Rdk. On.
tes, megmagyardzds. Rak. On. p. 65. 1. mane per tres quatuorve dies. S. Benko Top. p. 287. 1. 3336. Dip. Alv. I. 336., 381. Vect.
3436. (35.): Compellantur proinde Magna- Misk. 57. Szaz. XIII. 442.
Ref. j. F. Batty. Leg. I. 682.
tes et Nobiles ad productionem documentorum
Edumatus,3.edomatus. Sa>pelegituru
Effectuatio iudiciaria, executio;
et edoctionem jurium coram foro incom- littera pro o : Cusmontistor (Kolozsmonos- vegrehajtds. Cod. Com. Zichy Vol. V. 299.
petent!.
tor) Tiburchtelke (Tiborctelek) Wgud (Ugod),
Effectum, i, 1. res cffecta vel 2. quod
Eclocumare, documentis probare; ta- Zaluch (Szalok) tunella (Tonella) et alia ; sze- ex causa consequitur ; i. ke'sz dolog, 2. konusdggal bizonyitani. Fabo. Monm. Evang. liditelt. Cod. Dip. Hung. And. V.554. 11. ad vetkezmeny. Pa"zm. Dial. 501.
II. 157. Audiamus Thuanum in prsefatione ope- domtim suam venientes quamdam feram suam
Effectuose, efficienter (Du C. al. s.);
ris sui historic} insignis cssaris edocumatum mansuetam et edumatam interim} et quen- hathatosan. Rozsny 182. Cf. Effective.
dam unum bovem eiusdem ibidem per canes
Effectuosus, effectus plenus ; hatdsos,
indicium his verbis conflrmantem.
Edomavit,domuil,sedavit; megfekezni, ipsorum devorari fecissent.
foganatos. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II.
kibekiteni. Georg. Sirm. I. 65. Et Petronit
Edus, luedus; bak. Arch. Ver. Sieb. p. 2. Amor Dei verus non est verbalis sed
XXVI. 116. Schlag. 1430.
blanda sua verba iecor suum edomavit.
realis, non tantum affectuosus sed et effeEdria, apud Du C. idria, hydria: meEiemineus, 3., effeminatus; gydva, ctuosus.
treta frumentaria, interdum liquidorum; mero. elpuhult. Georg. Sirm. I. 115. et sic solveEffendi, Effendius, i, nomen, titulus
Cod. Com. Zichy Vol. V. 609 : dare . . . sedebant militibus efemineis.
magistratuum civilium et sacerdolalium apud
cim edrias milii . . . octo edrias tritici.
Efendi, V. Effendi. Szilady Tor. Magy. Turcas, quibus opponunturmilitares ; ur. Tok.
Educatorium institutum, ludus, Eml. II. Fiigg. Efendi. A polgari vallasos tisz- Diar. 212. Szilady Tor. Magy. Eml. IV. 428.
tek czime, ellentetiilaz aga katonai czimmel. Ad Vezirium Budensem, Passam,Temesvarienpffidagogium ; nevelo intezet. Torvt. Msz,
Effabricare, fabricare, fabricari; fel- 'sem similiter ad Kihaja Mehemet et Csauszlar
Educatus, us_, educatio, disciplina ; neveles. S. Steph. vita p. 16 : Crevit infans re- dolgozni, kesziteni. Opin. P. I. Sec. II. . 21. Kihaja Ismael ac Cancellarium Haszon Efgali nutritus educatu. Cf. Terlull. Resur.
Eifabricatio, fabricatio; feldolgozds, fendi mutatis mutandis legatis datarum liteearn. 60.
keszites. Opin. P. I. Sec. II. . 21.
rarum parminuta. Instr. Pac. Praf. Mustapha
Educcio, actus educendi, mittendi; ki.llEffascinator, quieffascinat; magus, in- Effendi.
des. Sz6k. Okl. I. 339. eversione scilicet sue cantator; megige'zo. Verancs VII. 100. diEfferatus, 3., fervens, fervidus; izzo.
domus ac ablacione Rerum suarum, aut educ- stracta in diversum nobilitas, populique, quo- Kol. Cod. 41. Collecto iterum ex cineribus
cione ad exilium puniri. Cf. Cato ap. Festum. cunque contendentibus libebat, in effascina- auro, dum rursus fundetur et in virgas ducePallad. Jun. 7, 6.
torum modum circumducti.
tur, adeo efferatum erat, ut cudi nihilominus
Educillare, (Du C.) vinum particulatim
Effective, prasens, pncsto^ revera; possit.
vendere ; bort himerni. It. misurare e ven- tenyleg, valoban, keszen, voltakepen,
Effervescentia, ardor; folhevilles.
dere. Kass. P. P. II. 283. Et quia commercium valosdggal, valojdban. It. effettivo. Torvt. Bene Med. II. 226. stadium febrile seu invacivile in educillando et macellando nemini Msz. Arch. Rak. VIII. 206. ut summa ilia ef- sion is s. effervescentiae.
in civitate aut eius territorio competit. Art. fective levatur. Rozsny. D. 182. Most Kanizsa
Effestucare feudum, (Du C.) re fuDiset. Pos. 95.
alatt 30.000 ember vagyon effective es mind ture feudum; a hubert visszautasitani.
e
re
Educillare f rumentum,vendere fr.; y gyulnek effectuose minden felol.
Vuch. Jur. Feud. 228. Feudum refutare vocant
gabndt drulni. Magy. Tort. Tar. XVII. 211.
1. Effectivus, (Du C.) efflciens, creans; Feudistse etiam effestucare feudum, quod
Educillaris domus, taberna vinaria, eszkozld, letrehozo. Andr. Pan. 10. virtus olim in traditione rerum immobilium moris
caupona ; csapszek. Torvt. Msz.
creaturarum omnium effectiva, omnium con- esset, festucam, veluti signum possessionis,
Educillatio, vini sub signo venditio; tentiva et conservativa.
tradere.
italmeres, italdrulds, korcsmdltatds, bor2. Effectivus, 3., praBsens, verus, cerEfficacius, 3., efflcax ; hathatos. Fej.
meres. Torvt. Msz. Pfahl. Jus. Georg. 103. tus (Du C. al. s.); valo, tenyleges, valosd- VTH. 3., 249.
Educillatio (Educillum) est facultas Co- gos, valodi. It. effettivo. Arch. Rak. 1.3. Status
Efficanter, efflcaciter. Dip. Alv. I. 36.
lonis (urbarialibus) competens vinum in minu- effectivus regiminis Rothiani. Torvt. Msz.
ut ab infestationibus Turcarum possit efficantis legalibus mensuris certo et determinato Torvt. Msz.
ter protegere.
tempore ac modo distrahendi. G. Fej. I. 285.
Effectua, uum, supellex, instrumentum,
Efficativus, 3., efficax; ervenyes. Cod.
Educillator, caupo ; qui vinum particu- res mobiles; ingosdgok. It. effetti. Kass. P. Com. Zichy Vol. V. 597 : huius confessio prolatim vendit; csapos. Egri leveltar. Kuk. Jur. P. I. 199. Publicatio effectuum apud furem pter eius puerilem etatem robur non haberet
II. 186. pro immunitando item gratuito Edu- repertorum.
efficativum.
cillatore consuetos Sexerios 90 annualim
Effectuabilis, qui effici potest; kiviEfficere, occidere ; (Hungaricismus) ad
hetd. Opinio Deput. 12. nee sine ambagibus amu?sim respondet nostro : kivegezni. Chr.
pendere.
Educilluin, i, caupona, venditio vini, effectuabile sit, ut alter iudicet.
Dubn. 139., 121. Quasi quoddam monstrum
taberna vinaria ; korcsma, csapszek, csapEffectuabiliter, (Du C. effectualiter) gladys effecerunt.
hdz. Torvt. Msz. Kass. P. P. I. 196. Art. Diset. efflcienter, reipsa; foganatosan, tenyleg.
1. Effigiare, (DuC.) effingere, expriPos. 64. Rak. On. p. 65.1. 1214.
Gall, en effet. An. Sc. I. 8. an. 1412: promit- mere; ledbrdzolni. It. effigiare. Wagn.
Educillum sine hsedera, ed. sine timus inviolabiteret effectuabiliter altendere.
2. Effigiare,imaginibus ornare (DuC. al.
signo ; czeger nelkul valo bormeres. Reg. Effectualis, certus, prsesens; ad effe- s.); megfesteni.Ger. mitBildern schmiicken.
Mil. an. 1726. p. 19: a qua tamen regula Su- ctum spectans ; tenyleges, valo, hathatos. Kronst. I. 505.
periores Rei TormentariaB Officiales, quibus Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 95. aliaque et Impe- Efflorescentia, se, flos, laBtiora increantique ex j u r e . . . educillasine haedera... rij ac reliquorum Regum et Principum Chri- menta capere, facere ut efflorescat; kivirdgstianorum auxilia coniuncta magno seu com- zds, felvirdgzds. Ger. das Aufbluhen. Vern.
competunt, exempti habentur.
Eductio, actus exportandi; kivitel. Ger. petenti numero nobis accedant eaque certa et Psych. 40. cerebrum efflorescentia nervoExport. Vect. Ref. p. E. 1.
effectualia fore contingat.. .
rum. Opin. Deput. 38. quantum igitur intersit,
Eductionale portorium,rerum ex- Effectualiter, (DuC.) reipsa; valo- de nundinantium omnimoda securitate prospiportandarum portorium ; kiviteli vdm. Opin. sdggal, tenyleg. Tor. Tar. 1892. p. 389. ad cere, hacque ratione illarum efflorescentiam
P. III. Sec. V. . 4. (o).
hoc, ut citius comode fieri poterit, effectuali- promovere, facile patet.
Eductor, qui exportat merces; ki- ter te disponas. Szek. Okl. III. 41. Batty. Leg.
1. Effluxus, us, emanatio. Textum v.
vivd, kiszdllitd. Monm. Comit. IV. 79. Sup- I. 488. an. 1444.
sub 'Decidentia.
plicant etiam, ut sua sacratissima maiestas
Effectuare, efficere (Du C. al. s.), esz2. Effluxus, us, proventus; jovedelem.
eiusmodi cupri emptoribus et eductoribus ex- kozleni, letesitni, vegrehajtani, elvegezni, D. Raczk. p. 198. cum effluxu arendse . . .
traneis committal.
valositni, foganatositni. Torvt. Msz. Rak. octodecim milia ducentos quindecim florenos...
Edulcerare, Edulcorare, (Du C.) On. p. 14. 1. 59. Szaz. XIII. 137.
constituente valore.
dulcem reddere, dulcem saporem admiscere;
Effectuatio, effectus, peractio, execuEfformare, componere (DuC. al. s.);
238
Electrix
Elementista
Elimosina
Ije propriis insislant centris ? Resp. AffirmaEliberatio, liberatio; kiszabaditdsPoll. XXX Tyr. 13. Paul. Dig. 34, 2. 3
Marc. Empir. 8.
tive. Cum enim Coeli sint liquid!, astra autem Quel. Sieb. I. 170. an. 1494. ut se de maleElectrix, foem. ad electorem ; vdlaszto sint Elementata, consequenter gravitatem, factoris eliberatione non intromittat: Szilady
fejedelemno'. Churfiirslin. II. Ra"k. Gy. 37. densitatem aliasque qualitates elementares ha- Tor. Magy. Tort. Eml. IX. 66. Ac. Com. Sopr.
Otia Bach. 130.
bentia nisi propriis insisterent centris.
51. Pel. in celebr. primit. S. c. 2.
Elibertare, liberare ; felmenteni, felElectuarium, (Du C.) sucus ex fructiElementista, a, qui elementa prima
bus coctus, Electarium; liktdriom, lekvdr. discit. N.Elementarius. Beszterceb. ag. gymn. szabaditani. Cod. Dip. Arp. V. 207. eosdem
It. elettovario. Germ. Lalwerge. Bene Med. I. Ert. 187576. 51.
ab omni hoc munere in perpetuum iterum subElemosina, Eleemosyna (Du C.) Cod. portahdos, elibertandos, immunitandos ac
254. cum syrupi vel absinthii vel corticum
absolvendos duximus.
aurantiorum, ut consistentiam electuarii ha- Dip. Hung. And. V. 243., 30.
Elemosinalis, pius; kegyes. Eszt.
Elibertatio, idem ac eliberatio, liberabeat, ordinamus omni bi vel trihorio. Curios.
Misc. II. 204. fiunt ex fructibus electuaria. Okm. p. 35. (Deer. Andrea 1291.): confert... tio, missio, immunitas ; ki- v. felszabaditds,
Cf. Coel. Aur. Tard, 2, 13. Isid. Orig. 4, 9,10. elemosinalia . . . beneficia militanti. Tor. szabadalom. Torvt. Msz.
Elibertationalis, ad elibertationem,
Electura, a?, creatio, cooptatio ; vdlasz- Tar. XII. 98.
Elemosinaria, aj, marsupium,, ex quo absolutionem, missionem pertinens ; felszatds. Ljub. Mon. SI. I. 50. an. 1232.
Electus, (DuC.) appellatur promotus ad promi solent elemosynse; penzzacsko. Batty. baditdsi.Knss. I. 271. in diplomats elibcrEcclesias sive Monasteria ante suam consecra- Leg. I. 404 : investitura per Elemosinariam. tationali. Germ. Freibrief. omnia jura, pra3Elenchisare, referre in indicem, in ta- rogativa, immunitates, exemptiones et libertionem sive benediclionem, quam infra tres
menses sumere debet. Fej. V. II. 569. de con- bellas, in tabulis consignare; lajstromozni, tales . . .
Elibertatus, 3., liberatus, liber, immusilio et consensu Archiepiscoporum, Episcopo- sorba szedni. It. registrare. T6r\t. Msz. Kass.
nis; szabadalmazott. Torvt. Msz.
rum, Etectorum atque Abbatum, Prseposito- Jur. Civ. Lex. 20.
Elicentiare, it. licenziare, abeundi, proElenchus, i, (ttey/p<;} index, argumenrum, archidiaconorum, priorum etc.
Electus Regius, kirdlyi vdlasztott. tum ; tartalomjegyzek, tdrgyjegyzek, laj- ficiscendi veniam dare; kibocsdtani, mePfahl. Jus. Georg. LXXXI1I. Simul etiam Judi- strom, fsorbaszedo, sorjegyzek, sorzat. neszteni. Pel. In Parasceve s. I. c. 7.: Elices querimoniarum de abductionibus Comites Torvt, Msz. Czir. Hist. Jur. Elenchus Rerum centiavit omnes e domo ilia prajter macum Electis ^Regiis (hi sunt protoparentes Kass. P. P. I. 15. penes solitum elenchum. trem.
Elicitivumpriiicipium, urgens, inJurassorum) et aliis bonis hominibus consti- Cf. Suet. Gramm. 8. Plin. H. Nat. 2. in lemm.
Elephaiitia, as, (Du C.) It. elephantiasis, citans ratio ; indito elem, elv. Germ. Treituebantur.
Eleemosyna, ss, (Du C.) pium donum; lepra sic dicta ; veszelyes kuteg, borbeteg- bendes Princip. Mall. F2 : Si autem sine gratia
alamizsna. It. limosina. S. de Kz. Chr. II. 4., seg. Ger. Aussatz. Bonfin. I. 9, 135. Diro cordiflexiva, seu principio actus elicitivo,
2. Verancs. IV. 45. Cf. Terlull. Patiens 7. deinde elephantiae morbo increbrescente supernatural!, posset aliquis credere, admittendus esset Pelagianismus. Pelagian! enim
Augustin. Civ. D. 21, 27.
correptus obiit.
Elevabilis pons, pons ductilis; fel- puris natura? viribusactum fidei divina3 et alias
Eleemosynarise, Eleemosinales, Eleemosinares, (litters) eleemosy- vono hid, emelohid, csapohid. It. ponte Theologicas virtutes elici, somniabant.
nam colligere concedentes; konyoradomdny levatojo. Curios. Misc. 354. huic tamen incomElicitivus, 3., qui elicit, incitans; csdgyiljtesere feljogosito level. Kov. Form. modo occurritur per ponies praesertim occul- bito, kecsegteto, gerjeszto. Pazm. Dial. 564.
St. CX., CXI., LXXXVI. 6. Eleemosynariae tos vel elevabiles, cymbulas item ect.
appetitus elicitivus.
1. Elevare, (DuC.) attollere, provehere,
a Civitate seu Commendatitise Civi pro EleemoElidere, (DuC.) eluere, amovere a se ;
perducere ad aliquid; emelni. Szaz. XIV. 101. eldonteni, megsemmisiteni. Torvt. Msz. Cf.
syna petenda datse.
Eleemosynarius, 3., ad donum pium Arnulfus in regnum elevatur.
Paul. Dig. 2, 14, 27.
pertinens ; alamizsna ... II. limosinario. Fej.
2. Elevare, excipere (Du C. al. s.); kiEligere, infinitivus more Italiano vel
IV. I. 155. ut nostra donatio eleemosynaria venni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI. 251. pro- Germanico pro substantivo ponitur pro elecnon evellatur.
curatores et buccarii debeant usque ad annum tione; vdlasztds. Germ, das Wa'hlen, Wahl.
Eleemosynarius, (Du C. 7.) quif'A^- a die sententia? . . . elevare eorum cartu- Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 553. Et si utraque
[Aoaijvrjv largitur pauperibus; alamizmd- linas.
pars se non posset concordare in eligere iposztogato. It. limosiniere. Gall, aumonier. Patr.
Elevare sanctum Marcum, vexil- sos iudices, de medio eligantur per sortes.
Constant. 29. Ad. S. Joannem Eleemosyna- lum venetum proponere, tollere; velenczei
Eligibilior, (DuC. eligibilius), eligenzdszlot kitiizni. Ljub. Mon. SI. XXI. 411. an. dus, optabilis, magis praaferendus; vdlaszrium.
Eleejans, elegicus; siralmas. Batty. Leg. 1451.
tando, kivdnatos. Andr. Pann. 196. eligibiElevare vexillum contra ali- lior est mors, quam fuga.
T. II. 340. an. 1283: ad nostram accedens
quem, arma movere ; fegyverrel megtdprsesentiam eleganti prece supplicavit.
Eligibilis, qui eligi potest; megvdlasztElegantissime, copiose, laute; fenye- madni. Kub. D. Hont I. p. 30. (Ladislaus IV. hato. Lnz. Cod. Med. III. 126: qui a provinsen, szepen, gazdagon. Marc. Chr. II. 69. an. 1287): elevato contra nos vexillo concial! tanquam eligibiles propositi fuerint.
Elegantulus, 3., homo elegantior; venerunt.
Eliglbilitas, eligendi facultas, propricElevata petitio, actio petendi suppli- tas rei, quse eligi potest; vdlaszthatosdg.
nyalka legeny. Irodt. Kozl. VI. IV. 456.
Elegiola, se, dem. ab elegia. Rev. Lat. cibus manibus; emelt kezzel valu konyor- Pel. Pom. De S. And. s. IV. c. 4. et pass.
ges. Sup. An. Sc. I. 60 : Boleslaum elevata Cher. Jus. Eccl. II. 100. Quod si tamen aliquis
L. II. 80 : .p'raemissa hac Elegiola.
Elementalis, elementaris, i. e. petitione (mitaufgehobenenHanden) exoravit. antequam Capitulares ad electionem, in simili
Elevatio Poli, latitude geographica; impedimento dispensationem seu Breve eligischola, in qua pueri elementa discunt; elemi
iskola. Leges Schol. Schem. 15. tirunculos in foldrajzi szelesseg. It. elevazione polare. bilitatis, ut dicunt, impetrasset, iam tune eleelementali germanico-latino rite informent. Germ.Polhohe. Curios. Misc. II. 159. S. Beirko. ctio, non autem postulatio locum haberet.
Eleirientarius, i, qui elementa discit, Top. Misk. 1. MiskoltzJatitudinem geographiElimas, interpres (ab elimo); tolmdcs.
principista; elemi tanulo. Cod. Ep. Pet. cam sive elevationem Poli habet 47.
Schlag. 2237.
Pazm. I. 306. Csurgoi ref. fogymn. Erl. 1894/5. "'Elevatio pretii productorum,
Eliminare, expellere, exterminare, proA nagyobb tanulokbol valasztattak. 1. Senior, auctio pretii frugum ; tenyesztmenyeks ter- iicere ex urbe (Du C. al. s.); kiuzni, eluzni, elki feliigyelt az alumnistakra. 2. Praeceptorok mek drdnak felemelese. Torvt. Msz.
hajtani. Torvt. Msz. Wagn. M. Bel. Geogr.
Elevatura,a3, opus caMatum, anaglyphum; 502. religio apud Hungaros sola, post elimiaz elementariusok tanitasara. 3. Procurator XL iskolaingo vagyonara felugyelo, a hiany- domboritds. It. lavoro di relievo. Gall, relief. natos Mahometanos Christiana est. Cf. Pacuv.,
zokat vagy beszerzendoket bejelento. 4. Pro- Germ, erhabene Arbeit. Kov. Form. St. 208. Att. et Pompon, ap. Non. 38, 31. Sidon. Ep.
visor az alumniumra sziikseges czikkek be- Item si fuerit Magister Gemmifrisorum tune 4,10.
szerzoje, e reszben az igazgato jobb keze.
talis debet facere portiones formales scilicet
Eliminatio, expulsio, relegatio ; kitilElementatus, 3., (DuC.) ex dementis fllare imagines cum serico et unam imaginem tds, kikiiszoboles. Torvt. Msz.
compositus; elemekbolalkototttest. Curios. cum elevatur a debito ordine facere, prout perElimosina, pro: eleemosyna (Du C.);
Misc. 39. Quseri potest 2. Utrum singular stel- tinel ad gemmas ex hoc perficere teneatur... alamizsna. Reg. S. Ben. 59. 12. Si aliquid
240
Ernbola
Emendare equum
Empirema
ditur orationi Dominicae; hozzdadds. Batty. si non habct, deponatur donee emcndetur. I. 118. ac nos assumserimus, approbaverimus
Cod. Dip. Arp. Cont XI. 88.
Leg. T II. 151. Sac. XII.
el emologaverimus elc. X. I. 617.
Embola, ae, (Du C.) ingressus, mililaris
Emendare equum, (Du C.) pro: lici- Emologatus, 3., confirmatus, approexpeditio; bevonulds. Marc. Chr. II. 55. tari, emcre, allerum equum dare iuxta valorem balus, laudalus; helyeselt, jovdhagyott.
Thurocz. 117, una cum felice embola totius amissi; hasonlo erteku lovat adni, renni Knauz M. E. Sir. II. 234.
Hungaria3 cum triumpho Victoria gaudentes eladni. Par. Pap. Not. J. Samb. Tyrn.
Emonstrare, relegare aliquem; kiuiaEmendicatoriae, (sc. liltert?), licen- sitani. Ger. ausveisen. Kronsl. HI. 96: obequircdierunt.
Embolisnialis, (Du C.) a gr. (fftfio- tiarn mendicandi conlinenles; kdnyorado- laverunl, ul Walachos ... benignis verbis ex
haôq) ad inlercalationempertinens, insertus; mdnyok gyiijtesere felhatalmazo level. lerra Barcza emonstrarent.
kozbeekelt, kozbeszurt. Szenliv. Cur. Misc. Kov. Form. St. CXLVII. Emendicatoriae pro
Emortualis, ad obilum pertinens V.
Dec. III. P. IX. 288. Lunationem illam, qua? obsessis Divina ope et pior. Ecclicor. Indu- Annus emortualis; haldlozdsi. Dug. Folj.
aliquando finitur ipsis Calendis Decembris stria liberalis.
94. Cf. Plaut. Pseud. 4., 7., 139.
non esse ultimam illius anni sed penultimam,
Emensurare (hungarismus) divendere;
Emovere, emitlere; kikuldeni, mozquia 30. ill! dies superflui constituunt ultimam kimerni. Ger. ausschenken. Jogt. Eml. T. I. p. gositni. Kronsl. III. 179: sarlori nostrarum
et decimam tertiam illius anni Lunationem seu 333: quicunque ... vinum cariori prelio . . . gentium contra Pelrum emotarum.
Embolismalem illius anni Lunationem.
emensuraverit.
Emphasis, tfjupaaiq, ffxpaivco, appaEmercabilis, qui emi potesl: meg- ritio, visum, species; ldtomdny,ldtszat.tuEmbolus, ty.pol.oq, umbo (Du C. al. sen).
Embolus: Kolben in Sprilzen und Luftpumpen. veheto. Nad. Florus Hung. L. IV. C. II. p. riosMisc. 282. Quaecunque sunl mera EmphaCurios Misc. 214. Duaa tabulae perfecte planae 218. teclus parvo impendio emercabile Hun- sis, per reflexionem aut rcfractionem visa, videnlur ab oculo in delerminalo lanlum silu
et sibi invicem imposiUe nulla vi divelli pos- garise ruina stetit.
Emere, pro: vendere; eladni. Bally. collocalo (Sydera, Cometse).
sunt: Embolus ex fistula sclopetaria occluso
Emphatice, graviler; nyomatekosan.
probe foramine igniario nonnisi magna vi tan- Leg. II. 206. (Deer. Col.): Nullus habilanlium
tillum educitur, ut postea nulla vi ullerius educi in Hungaria adjacentibus Hungarie Regionibus It. enfaticamente. Beng. Ann. Er. Cosnob. 534.
quidam eorum Praadicans post emphatice colpossit. F. Balass. Casula Steph. App. Gf. Vitr. hungaricum equum emere audeal.
Emergibilis, q. emergi, oriri polesl. laudalam perversi dogmatis professionem.
10., 12.
Emphaticus, 3., gravis^ ponderosus;
Embrocatio, actus fomenta applicandi; Idem ac Subsequibilis; kikelheto, eredheto.
borogatds. Bene Med. II. 295. et ideo hiru- Kuk. Jur. II. 192. aliaque nonnulla pro varietale nyomatekos, nagy. Jokai Pol. Div. IV. 94.
dines regioni occipitali, temporali applicils, temporum emergibilia ... requirere viden- emphaticus orom.
Emphioticus, Pulgarus q. v. Tor.
embrocationes capitis frigidie saepe utilita- tur. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 439. emergibilia
tem maiorem habent.
damna.
Tar. 1893. Fej. C. X. 6. 743.
Emin, (vox turcica) redemptor vectigaEmbryosectes, instrumentum, quo
Emphitheosis, V. Emphyteusis. Magy.
embryo secatur; bonczkes. Nagy Hier.
lium, publicanus ; adoberld. Tor. Tar. 1892.Tor. Tar. XII. 81.
Emphiteoticus, (Du C. emphiteuticus)
Emedulare, fodinam exhaurire; kiak- p. 433.
ndzni. Ger. Ausbeuten, ausweiden ; Szerdah. Eminens, qui eminet inter ceteros di- ad emphileusim perlinens. V. s. Jus et Onus
Celebr. II. p. 14 : Et quod non parum ad lau- scipulos, socios ; eminens. Vern. Met. 102.emphiteoticum; haszonclrezeti.
Emphiteusis, Emphyteosis, emdem Cremnicii facit, primi ejus monies in Sic pa liter, ut Petrus fiat primus Eminens
phyleusis, contraclus iuris civilis, quo praaHungaria a cupidis pretiosissimi metalli mor- est moraliler possibile. Torvl. Msz.
Eminentia Vestra, Emiiientis- diurn, quoad dominium utile alicui ad longum
talibus emedulari cospit.
Emedullare, eximere medullam; belet, simus, (Du C.) lilulus cardinalis; foma- lempus vel in perpeluum conceditur ea conbelsejet kivenni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. gassdgu (bibornok czime). Kass. P. P. I. 49. ditione, ut certam pensionem solvat. Olim agri
inculti ac minus frucliferi hoc modo dabanlur,
P. II. 270. Germen aut surculus leviter emedul- Kon. Egyh. 249.
Emir alem, (Du C.); fo zdszlotarto. ul planlatione et cultu meliores utilioresque
latus fructus proferl, aut non omnino aut paTor. Tar. 1892. p. 431. Sequilur el emir alem, redderentur; joszdg haszonberbe adds.
rum osseos. Cf. Plin. 22., 22., 43.
1. Emenda, se, (Du C.) mulcta, pretium dominus vexilli, vexillifer supremus ac belli Chr. Marc. II. 13. Georch. H. T. III. 42. Phahl.
redemtionis ah it. et gall, amende; vdlt- tempore imperatoris vexillum gerit, qui et Jus Georg. 28. Cf. Cod. Just. 4., 66., 1.;
sdg birsa>. Torvl. Msz. Cod. Dip. Briiss. II. praelerea zanczagbegis de novo ad officium Justin. Insl. 3., 25., 3.
seu zanczagi beglerbegalus elecli, dignilalis
Emphiteuta, Emphyteiita, 33,
162." .
(Du C.) qui per emphytheosim possidel; ho2. Emenda, 33, (ab emendare) lucrum; ergo imperaloris vexillum illis Iradit.
Emissarius, i, (Du C.) equus admissa- dolo, orokos haszonelvezo. Pfahl. Jus Georg.
nyereseg. It. emenda. Szaz. IV. 667 ; et mulli
rius; proletarius sive impragnalor equorum; 19. in specie aliqui Dominos lerreslres Domiemptores vendunt ad em-endam.
Emenda aiiimse, satisfactio; lelke Bally. Leg. T. II. 71. an. 1055 : emissarii nos Emphiteuseos (Erbzinsherr), Colonos
ildve. Fjp. Szam. p. 85. an. 1398: pro triginta quatuor cum subdllis equabus. Cod. vero Emphileutas (Erbzinsmann) faciunl. Cher.
emenda animce Pauli interfecti in mer- Dip. Pal. VI. 9., .7.
Jus. Eccl. II. 258. Cf. Cod. Just. 4., 66., 1.
curio.
Emittere Pixides, e pixidibus fraEmphyteuseos dominus, V. emEmenda capitis, mulcta; fej-vdltsdg, gores edere; puskdt elsiltni. Monm. Comit. phyleusis^ emphileulica res. Vern. Phil. Mor.
fovdltsdg. Szirm. Georch. H. T. I. 51. Torvt. IV. 664. famamque, si Thurci venirent, omni- 391.
Msz. Werboczi 343. Nam adversus Aclorem bus et ubique denunciare, ac pixides emitEmphyteutica res, orok haszonsolummodo in Homagio et emenda capitis tere facere debebunt.
beri birtok. Vern. Phil. Mor. 391. Emphysui, ducentos florenos faciente, periurus et
Emittere Votum, vola facere, susci- teusis laline implantatio esl. c. v. quo alifldefragus solet condemnari.
pere, nuncupare, voti sponsione perpelua se cui dominium ulile praedii, hoc esl rei immoEmenda Linguae, redemtio linguae, obslringere, Deo se consecrare, dicare. Wagn. bilis usus fructus, ea lege concedilur, ul in rcmulcta, poena quasi loco amissionis linguae slaEmolgare, (Du C. emologare) laudare ; cognilionem dominii direcli cerlam annuam
tuta ; nyelvvdltsdg. Hajnik Perjog 244. Mol- dicseroleg helybenhagyni. Magy. Tor. Tar. pensionem solvat. Qui dominium ulile concenar. Patv. 23. Czir. Hist. Jur. 126. Kovy Ei; XL 88. approbavil, confirmavit el emolgavit. dit, vocalur dominus directus emphyteu595. Emenda Linguae, proprie, ob delictum
Emollitio, aclus molliendi, placandi; seos, qui accipit, emphyteuta; praedium: res
linguae imponitur, propter dehonestationem, kiengeszteles. Pel. Pom. L. VI. P. II. Art. emphyteutica ; annua pensio, canon.
violationem Sedis Judiciariaa. Italis emenda, 2.: 0 mirabilis et maxima emollitio (Dei per
Emphyteuticus canon, V. Canon
Gallis amende significat mulctam apud nos a Mariam).
annuus; orokhaszonber, haszonbirtoktemporibus Caroli Robert! . . . in Hungaria
Emologacio, Emologatio, (DuC.) ber, orokbirtokber. Torvl. Msz.
invaluisse videtur prout alia3 multae voces v. conflrmalio; megerosites. Cod. Dip. And. Emphytiosinus, V. Pulgarus. Tor
gr. avisare, gverra.
HI. 202. Kuk. Jura I. 129. an. 1358 : vigore Tar. 1893. emphytiosini in vulgo Purgarii.
Emendare, (DuC.) satisfacere, com- emologationis el poleslalis dalae. Luc. Regn. Fej. C. X. 6., 743.
Empirema, lis (ey.TCHQia) experienlia;
pensare; potolni. Bally. Leg. T. II. 121. an. Dalm. 236. Fej. X. 1., 629.
1099 : siquis... res dissipaverit... restitual,
Emologare, Emolgare q. v. Fej. V. tapasztalat. It. sperienza, pratica. Gall, ex-
Emundare
Enervatio
24 i
pe>ience, pratique. Germ. Erfahrung. Vern.

Emundare, tergere, purgare V. s. Vern. Met. II. 348. Saspius expertus sum, inLog. 87. illae vero (propositiones) quarum ve- Emundator gladiorum; tisztitani, csi- quit ille, corda a?que ac frusta mnsculorum
ritas observationibus et tentaminibus inniti- szolni. Cf. Colum. 2., 15., 7.
certa cum encheiresi ex caribus modo strantur, empiremata, expcrientiae vel experi
Emundativus, 3., purgativus, mun- gulatis abscissa magis vel minus convelli.
menta vocantur.
dans; kitisztito. Pel. de s. virg. vel mulier.
Enclesis, (Du C.) inclinatio; meghajoEmpireum, empyrum; tuzmeny. It. s. c. 6: Oleum emundativum est rubiginum. las. Nagy Hier.
empireo. Schlag. 48. empireum ; tuzes eg.
Emundator caminorum, purgaEncleticare, (DuC.) inclinare; megEmplaustrum, emplastrum (a gr. c/w- tor caminorum ; kemenysepro. Kronst. III. hajolni. Nagy Hier.
Encolpium, (Du C.) crux ante pectus
nldaaco); flastrom. Chron. pict. Vind. 205. 180.
Emundator gladiorum, faber gla- pendens, gr. eyxoimov; a piispokok mellet per concavitates aurium vis emplaustri
diarius; kardcsiszdr. Kronst. III. 112. emun- keresztje. Iter. Oec. 19. Praelatus missam sonon modicam extraxit partem cerebri eius.
Emporialis, ad emporium pertinens; dator gladiorum gladium iudicii emundavit. lemniter facturus requirit: Rochetum, MuceEmungere marsupium, fraudulen- tam, Encolpium. Nagy Hier.
kereskedelmi, forgalmi. Kuk. Jur. II. 250.
Encomlasta, a?, laudalor, pra3dicator;
Maiestas Vestra Sacratissima in statum liberi ter privare pecunia; penzetol ravaszsdggal
dies-, dicsoito szonok. Olah. Cod. Ep. 598.
et privilegiati Emporialis loci communi nego- megfosztani. Torvt. Msz.
Emunitas, (Du C.) immunitas; men- Inter reliquos encomiastas tuos aderat quitiantium libero depositorio ... deserviturum
tesseg. Gall, immunity Knauz. M. E. Sir. II. dam Jacobus Halvinus.
Benigne elevare dignata fuisset.
Emporium Cambiale, forum argen- 303., 315. privilegi ipsorum super emunita- Encomiastica, sc. carmina laudibus
tibus ecclesie nostre. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. celebrantia; dicsoito enekek. Wallasxky 221.
tarium; vdltopiacz. Art. D. 1840. p. 80.
Encomium, (tyxatfuov) laudatio, lauEmpticise, arum, res emptae, res em- 49. an. 1272.
ptione paratse; vett dolog. Cod. Dip. Pat. VI. Emutilacio, actus mutilandi; csonki- des; dicserd beszed. It. encomio. Cod. Ep.
136., 92. omnes empticias Waraslay comi- tds. It. mutilazione. Cod. Dip. Arp. Cont. IV.Pet. Paz. 1. 6. ut tuis laudandis nostrisque
179. prefatus vero Briccius tria vulnera leta- elevandis encomia simul ac inveclivas scritis et Stephani.
Empticie, emptionis modo; adds-ve- lia et emutilacionem digiti dextre manus in psisse censere queam. Rak. On. p. 156. I. 37.
servicio nobis inpendendo per eosdem Theo- p. 157. Cf. Quint. 7., 2., 33.
ves utjdn. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. 261.
Encratita3, (Du C.) V. Apotactitae TaEmptio, venditio ad pignus re- tonicos ibidem perferentes.
Enancisci, adipisci, nancisci, assequi; tiani. Encrates abstinens Grace : hinc Enducitur, res immobilis tanlum cum iure
pignoraticio traditur in possessionem ; az in- elerni, elnyerni. G. Fej. X. 1. 335, plura cratici ha?retici, qui creaturas Dei damnant,
gatlan csak zdlogjoggal ruhdztatik at. bravia a nostra dignus foret enancisci Ma- dicunt non esse bonum manducare carnem et
iestate.
bibere. Cf. Hieron. adv. Jovin. 1., 13. Cod.
In iure hungarico.
Enc3nalis, (eyxalvia) ad templorum Theod. 16., 9., 1.
Emptionales, V. Litterae Emptiodedicationem pertinens; megujitds vagy
Encryphias,panis subcinericius; hamu
nales.
Emptionalis summa, pretium rei folszenteles iinnepere vonatkozo. Serm. pogdcsa. Nagy Hier.
venalis ; vetelar, vetelosszeg. Kass. Prax I. Cat. 309. Nihil dicam de pessimo abusu, quo Encyclica3, (DuG.) Liltera; circulares
277. a singulo floreno summae emptio- festa Ecclesiarum Encaenalia inter Christi- episcoporum; piispoki kdrlevelek}pasztori
anos turpissime profanantur.
levelek.Kon. Egyh. 34. Szirm. 77. et passim.
nalis.
Eiidemius, 3., gr. svdîoq, quibusvis
Emptitio, onis, actus emendi, emptio;
Encsenia, orum, (Du C.) sacra memorise
veves. Szek. Okl. IV. 154.
aedis sacra? condita?, dicata; egyhdzfelszen- locis proprius; honos, honi. Lzb. Cod. Mod.
Emptitium, emptio; vdsdrlds, vetel. telesi nevnap, templom napja. It. encenia. HI. 132: endemii morbi.
Endotis, (DuC. endothys) velum, quo
Cod. Zi. I. 11: super possessionibus, quas... Par. Pap. Fabo. Mon. Ev. II. 119. Encaenia
magister G. emptitio et servitiorum suorum sunt festivitas in memoriam dedicationis tem- altaris pars anterior tegitur; oltdrabrosz.
pli quotannis celebrari solita. Cf. Augustin. in Nagy Hier.
meritis comparavit.
Emptitius, 3., emtus, comparatus ; vett, Joann. 84.
Endrios.mtyvo^clavuliiugalis foramen;
szerzett. Cod. Dip. Arp. Cont. HI. 14. quod Encarpum, (tyxapnoq) ornamenlum e jdromszeg lyuka. Ger. Das Loch des Jocliquandam particulam terre emptitiam... quar- pomis ; gyumolcs ekesseg..Numi Hung. 114. Steckens. Par. Pap.
Endromis, idis (Du C.) villosa vestis,
tam partem de emptitia terra. Cf. Varro R. aquilam SilesiaB, bovem Lusatiffi ac aquilam
R. 2., 12.; ib. 3., 3., 17., 7. Petron. Sat. Moravia? omnia encarpismdusa. Cf. Vitr.4., 1. qua utebantur in SQO^jua i. e. in cursu v. paEncaustes, encausticus piclor; zo- laestra ; szorruha. Princ. Ang. p. 38:
47., 12.
Novit quippe auream
Emptorialis, emptionem continens; mdnczolo. Ger. Emailkiinstler. Par. Pap.
vevesi. Fej. X. 4. 508. exhibuit nobis quas1. Encaustum, (DuC.) Crusta, GyGlebse Damasci innocentiam
dam duas literas, unam nostram pa ten tern psum recremandum; zomdncz. Kecsk. P. Otv. In Coloni abiisse endromidem. Cf. Martial.
emptorialem maiori sigillo nostro a tergo 183.
4., 19; 14., 125. Juven. 3., 102.
consignatam.
2. Encaustum, (Du C.) (tyxavarov)
Enectus, 3., necatus; megoletett. Fej.
Empusa, ae, (Du C.), Manducha, defor- atramentum; a romai csdszdrok biborszin VI. ad Lect. 1301. o. vero Andrea rege enecto.
Energice, efficaciter; hathatosan, buzm:s persona, qua? territat infantes, genus spe- tentdja, tinta, tenta. It. inchioslro. Gall,
ctri varias induens formas ; kohos. Ger. Po- encre. teinte. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. galmasan, lelkesen. Torvt. Msz.
panz. Par. Pap.
P. 1. 274. Ex purpura Atramenti genus conflEnergici, Calvini et Melanchtonis disciEmpyreumaticapinguedo, adusta ciebatur, quod Encaustum nominabatur. puli, qui in altaris sacramento non Chrisli
ping.; kozmds (szag) stb. M. Bel. Prodr. 187. Turocz. 78. Cf. Cod. Justin. 1., 23., 6. Augu- verum corpus et sanguinem, sed tantum enerCum mustum destillatum nullum ardentem spi- stin. contra Faust. 3., 18.
giam, virtutem adesse asserebant; erelyesritum sed aquam pinguedinem empyreuEnceniare, Enca3niare, Encaenia cele- kedo'k. Nagy Hier.
maticam copiosiorem exhibeat...
brare; az egyhdz napjdt ulni. Georg. Sirm.
Energicus, 3., eve(tyixog, efflcax; ereEmtitus, emptus; vdsdrolt. Cod. Zi. I. 1. 58. Georgius Siculus festum suum cum ho- lyes, hatdlyos. Rak. On. 355. 1. 3134.
253. proposuerunt... vineam... emtitam... nore solennizare fecit et enceniavit et fecit (33.):... unde malum timueram, bonum,
vendidisse.
juxta clamare Sancti Georgii martiris.
quod non speraveram,, evenit, et fors horum,
Emunctor pecuniarum, qui aliEncephalon Encephalum, (fyxi- quae contigerunt energicae repraesentationes
quem argento emungit; penzt kicsalo. Opin. (pa),oq, fwsKoq) cerebrum; agyvelo. Vern. determinare urgebunt fluctuantem Aulam MoPsych. 34., 36. grandissima? beslia? bos, equus scoviticam.
de histr.
Emunctorium, (DuC.) forceps ad minoris voluminis et ponderis habent enceEnergumenus, (DuC.) daemoniacus,
emungendum lychnum; gyertya koppantd. phalon quam homo . .. dum in brutis ani- obsessus a diabolo; ordongos. Torvt. Msz.
Ger. Lichtscheere, Lichtputz. Thok. Diar. II. malibus multo major relativa corporis ad en- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. HI. 45. Bon fin
I. 5., 79.
379. Tria emunctoria argentea lottonum 22, cephalum est propertio.
Enervatio, debilitatio, exinanitio; elEncheiresis, (fyxfipqaig) tractatio in
fl. 20. Arch. Rak. VIII. 350. Cf. Vulg. Exod.
sectione medica ; kezeles orvosi mutetnel. erdtlenites, kimerites. It. enervazione. Kass,
25., 38.
31
Enez
Knteria
Ephot appllcare
P. P. I. 168. pluribus in locis exactiones cum mandatum; parancs, parancsolat. Nagy tionis 1037. Indiction. V. Epacta I. Concurenervatione plebis conlribuentis usuvenire. Hier.
rentia V. et passim.
Cf. Arnob. 3. p. 105.
Enteria, (Du C.) intestina, enterea, kross
Epagnosticon, (Du C.) scriptum, quod
Enez, fors. idem quod ital. anice, germ. (Gegrose) Dief. beletek. Schlag. 2241.
palam legitur, alias: Patens, Manifestum; nyilt
Anis ; dnizs. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Entheca, (DuC.) gr. ev&rjxij, recondi- parancs. Nagy Hier.
Item in annulo sponse non ponatur pasta le- torium; erszeny, penztdrcza. Nagy Hier. Cf.
Epanoclistus, (Du C.) superne clausus
vata nee ruta, nee cum vadit ad domum viri Augustin Serm. de diversis 42.
ab fjtdvo) et xtetatoq; zdrtfodelii. Nagy
delur ei enez ad manducandum et in pectore
Enthousiastse, a Spiritu S. inflammati Hier.
v. s. Messaliani; ihletesek.
viri non ponatur pasta vel ruta amplius.
Ephemeris publica, acta diurna;
Entitas, ferculum; fogds, etel. Arch. napilap. Kass. P. P. I. 293.
Enganacio, obligatio; lekotelezettseg.
Gall, engagement. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. Ver. Sieb. X, 1., 457. tertiam entitatem ex
Ephemeron, utleirds. Tor. T^r. 1888.
s i . . . nubere voluerit, debeat habere de bo- pisto pane.
p. 570., Ephemeron seu itinerarium BaEntrata, at, (Du C.) reditus; bevetel. thoreum.
nis sui viri per enganacionem X libras denariorum.
It. entrata. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 188. Ephiades, ponto; revhajo, komp. Ger.
Engastrimithys, EngastromyEnubilatus, 3., (Du C.) perspicuus, pla- Uiberfuhr-Schiff. Par. Pap.
thus, i, (tyya.aTQtiJ.vSoq) ventriloquus; nus, illustratus; vildgos. Wagn. Cf. Paul.
Ephibiarius, pro : ephippiarius; nyerhasbeszelld. Gros. H. Ph. I. 269. Nagy Hier. Carm. 21., 667. Augustin. Doctr. Christ. ges. Pest. Vdr. Lev.
Ephimeris, tabula? expensi et reditus;
Engelsaith, Pannus anglicus q. v.; 4., 10.
angol selyem. Vect. Ref. D. 2. Petia EngelEnucleatio, explicatio; felvildgositds, naplo, napi kiadds es bevetel konyve.
saith.
magyardzds. Batty. Leg. I. 463 : enuclea- Kronst. III. 478.
Ephipiare, imponere equo sellam; megEnnoicus, (DuC. Ennoycus Eberhard tio faeti.
in Gra3Cismo Cap. 9. et Brito in Synonimis: Enucliare, enucleare, explicare; ki- nyergelni. Regul. Turm. Prset. 89. Quo autem
Mango Caballorum sit porcorumque bubulcus, fejteni, kihiivelyezni. Dip. Alv. I. 407. Cod.equus exacte ephipiari possit.
Ephipiarius, i, ephippiorum, straguloAt asini pastor sit Agaso, boumque bubulcus, Zi. I. 112.
Enula, recte: inula; orvenyfu. It. enula rum opifex; nyerges, nyereggydrio. Tab.
Mulio mulorum Ennoycusqae caprarum,
Nam caper est Ennos oviumque sit opiliodux); (pianta); sertecsek. der Gartenajant. Schlag. Conscr. Pest. Var. Levt.
Ephipiatio, actus sella? imponenda?;
kecskepdsztor. Arch. Ver. Sieb. XXVI, 116. 870.
Ennos, caper (Du C.); bakkecske. Arch. Enunciabilis, qui enuntiari potesl; megnyergeles. Regul. Turm. Praet. 152. turn
kijelentheto, kimondhato. Pazm. Dial. 132. a servitiis existens Tubicen prsscripta bora
Ver. Sieb. XXXVI. 116.
Enunciatio debiti, revocatio debiti; signum pro equorum ephipiatione (bout de
Enopola, cenopola, mercator vini. Jogt.
selle) et postea pro eorum conscensione inadossdg felmonddsa.loTvl. Msz.
Eml. T. II. 2. p. 402.
Enutricio, Enutritio, cura, cultura; flabit.
Enormilitas, enormitas, omne id, quod
fit extra normam iustitis, proprietas rei enor- felneveles, dpolds. Tag. Erd. II. 317. an. Ephipiatuni obsonium, fszelek,
mis. lis, dissensus; rendkivuliseg, szabdly- 1771: enutritioni arborum incumbatur. Tor. vustag etel rdvaloval. Germ. Gemiise mit
Auflag. V. s. v. Jusculum.
talansdg, per, egyenetlenseg. Cod. Dip.Tar. XII. 28.
Ephiplistius, 3., ad ephippium pertiEo facto, statim ; azonnal. Not. J. Samb.
And. I. 51., 58.
nens ; csotdr. Tor. Tar. 1887. p. 320. aureis
Enoticon, unitivum, Liber uniflcans, Tyrn.
Eorsiim, eo; oda. Fej. Jur. Lib. 463. habenis ephiplistiis exornati.
quern Acusius Constantinapolitanus patriarcha
Ephippiale, is, ephippium; lotakaro.
scripsit et Zeno imperator vulgavit, ut Euty- Batty. Leg. I. 35 : exercitium Religionis recechis sectatores ad communem ecclesiam re- pta3 secundum easdem leges ac articulos regni Thok. Diar. 332. Czaffragh parvum sub ephipduceret; egyeztetd konyv. Szentiv. Curios cum beneflciis eorsum spectantibus conce- piale ex panno Anglicano.
ditur.
Ephoebium, gr. fyijpeTov: gymnasium;
Misc. III. 483. Nagy Hier.
Eotum, tune, eo tempore; akkor. Illesh. fijak gyakorlo helye. Szentiv. Cur. Misc.
Ensalmus, (Du C.) incantatio certis
superstitiosis precibus constans. Hispanice en- 314. Pia oratio Stephani I116shazy, eotum in Dec. III. P. I. p. 170. per Hungarian! erigesalmar, fascinare; bubdjolo imddsdg, p. Polonia exulis, ad quosdam nobiles Comitatus rentur scholae Catholics, Seminaria, EphoeLiptoiensis missa. Anno 1604.
bia, et Convictus. Cf. Vltr. 5., 11.
o. Krislof imadsaga. Nagy Hier.
Ephoebulus, demin. ab Ephebus; fiu.
Eotunc, tune temporis, eodem tempore;
Ensifer, qui portal ensem; kardhordo,
fegyvernok. Torvt. Msz. Cod. Dip. Arp. Cont. akkor, ugyanakkor. Fej. T. XI. V. Un. 251. Princ. Ang. p. 20: Quo facilius exaudirelur
eotunc treugis flrmatis. Cod. Dip. Fam. Com.Ephoebulorum vocibus.
III. 158. Szaz. X. 347.
Ephorus, Ephoratus, 1. curator;
Ensifer Regius, kirdlyi kardhordo. de Sztara. V. II. 475.
Eotuncque, turn, tune; akkor. Cod. 2. officium inspiciendi, observandi, curandi
Prise. Serv. p. 40: Ensifer Regius, qui ensem
regi prseferebat. Offlcium Agazonum Magistri Dip. Bruss. II. 312. Veniet et Prater Georgius, conuictus, ubi pauperes discipuli, alumni aluneotuncgue se expositurum obtulit causam.
tur; 1. elelmezd,gondozd, *2. feltigyeloseg.
in Coronatione.
Eorii, milites limitanei; hatdrdr. Szek. Brezny. 431. Ily int6zked6sek kivite!6vel Sulcz
Ensifer Kegni, (Du C.) Ordo militaris
Endre tandr, Bend^nak az ephoratusban
Livonia, quorum auctor erat an. 1204. Al- Okl. I. 14. Edriorum.
Epacta, (Du C. Epactas Latini vocant utodja bizatott meg... Az ephorus dija most
bertus bremensis canonicus; kardhordozo
adiectiones annuaslunaresque per undenarium 100 frt.
vitezek. II. Ral. Gy. 408.
Ensis nudatus, forma repulsionis, numerum usque ad tricenarium in se revolvenEphot, vox hebraica, vestis sap.erdotalis
qua? solum eo tempore an. 1535. vim contra- tes, quas ideo adjiciunt, ut lunaris emensio ra- (v. DuC.) Szentiv. Cur. Misc. 184. Sacerdotadictionis habuit Szer. Not. p. 154: quidam tionem solis sequatur. Sub epactis ferme sem- lis Prophetias modus consistebat in applicatione
Franciscus Gereb . . . nomine et in persona per Ecclesiastics epactffi subintelliguntur, qui- Ephot: fuit autem Ephot duplex. Unum linDomini sui huiusmodi restatutioni verbo conbus olim dies Paschatis determinabatur. Id teum, quod etiam minoribus concedebatur ortradixisset, non tamen ense nudato, atque autem efficiebatur hoc modo : Differentia, quse dinibus; alterum sacerdotale, quod etiam voideo prsedictam possessionem Bun idem homo est inter annum Julianum seu civilem, qui ex catum est superhumerale, auro et trium coRegius dicta verbali contradictione non ob- 365V* diebus constat et inter annum lunarem, lorum varietate ornatissimum; huic aureis
stante memorato Capitulo restatuisset.
qui ex duodecim phasibus lun constat, qua- catenulis appensum erat rationale seu pectoEntega, ae (DuC. enthega) fv^xrj: derum qusevis 10.89 dies complectitur, ita con- rale habens duodecim preciosissimos lapides
positorium; depositum ad quosvis usus; letet. stituitur, ut omnis phasis lunse plenis 11. et sibi insertos.. .
Ljub. Mon. SI. XI. 4. an. 1306 : quod aliquod omnis lunaris mensis 30 diebus computetur.
Ephot applicare, Isten tandcsdt kilignum, seu... homo ... cum suis denariis Si itaque datus annus a novilunio incipit in- kerni. Szentiv. Cur. Misc. 184. Sacerdotes
vel cum denariis alienis tarn cum entega quam sequentis anni epacto erit dies 11, secundi ab post debitas preces veslimentis sacerdotalibus
sine entega... non debeat portare ... infra hoc epacta 22. tertii ab hoc epacta 33. quarti induti, superinduebant Ephot seu rationale
culfum frumentum.
ab epacta 44.) Pray. Dext. et vita D. Steph. p. seu monile hoc gematum Ephoti appensum,
. Entelma, v. entalma (Du C.) prseceptum, 148. Dipl. S. Steph. Anno Dominica? incarna- quod vocabant applicare Ephot seu consu-
Epibathra
Epiphiarius
Epotilatio
243
lere Dominum, applicato Ephot proponebant

Epistola instructionalis, instrucEpiphiarius, sellarius; nyereggydrto.
deinde viva voce interrogata, ex duodecim illo- Egri leveltar.
tionem continens; utasitvdny. Beng. Ann.
rum lapidum splendore responsa eruebant.
Epireda, instrumenta currus (vox hi- Er. Coenob. 332.
Epibathra, ponticulus navis; hajora brida). Kov. Form. St. XXVII. Epireda; zeker
Epistola nuncupatoria, epistola
monita, adhortationem continens (nciQcuvehagd grddics. Ger. Schiffsteg. Par. Pap.
ezkewz, hdmeszkoz. Schla'g. 1336.
Epichia, , 1. aequitas, iustitia, 2. conEpirhedium, (Du C.) vox hibrida ex tixoq); buzdito, into, tanito. Corp. Gram.
iectura ration! nixa; i. meltdnyossdg, 2. gr. sni et Gall, rheda: currus;sedes ejus, qui 4. Ep. nuncupatoria ad Theodorum (ilium
okszeru magyardzat.. 1. Szaz XI. 805. Bod. carpentum regit. Cf. Rost. Opusc. Plaut. p. 95.; (J. Silvester).
Epistolarium, (Du C.) liber epistolaHist. Un. Trans. 389: accessit vero ad hoc kocsibak/sarag. Nagy Hier.
summa . .. pietas et erga ministros veritatis
Episcopalis, (Du C.) ad episcopum, anrum; levelgyiijtemeny. Szek. Okl. I. 12.
epichia, smeixeia. 2. Coll. I. 72. Torvt. tistitem pertinens; puspoki. Cod. Dip. Briiss. Epistoiice, ope epistote, per epistolas ;
Msz.
Burg. p. 254. Ademti sun I illis equi quatuor, levelileg. Fabo. Monm. Evang. II, 248. quod
Epicitharisma, (Du C.) ultima pars unus ex servitoribus ibat pedestris Valetiae cum npn praedicatione, sed coactione, non epistofabulae; utozene inde, proverbium : Epicilha- vestibus presbyteralibus et Episcopalibus uno lice, sed pistolice eos adiunxerit.
Epistomium, gr. emoro/MOv; ereszto
risma post fabulam; es6 utdn koponyeg. mantello. Cf. Prudent. neQi are<p. 33.
Nagy Hicr. Cf. Tertull. adv. Valent, 33.
Episcopalis Magistrates, Con- csap. Curios. Misc. II. 263. Pro Epistomio
seu Tubo Emissario optima censelur esse
Epidemia, ae, (DuC.) conlagium, pestis; sistorium q. v. Hor. Mem. 385.
ragadds nyavalya, jdrvdny. Torvt. Msz.
Episcopalista, ae, seclator systematis abies. Cf. Vitr. 9., 6.; 10., 13. Varro R. R.
Epidemicus, 3., contagiosus; raga- episcopalis, quod summam potestatem collegio 3., 5., 16. Senec. Ep. 80. Ulp. Dig. 19., 1.,
dds nyavalydju, jdrvdnyos. Torvt. Msz.
episcoporum tribuit et synodum oecumenicam 17 . 8.
Epitimium, (Du C.) poena, mulcta gr.
Epilania, se, rectius: epiphania, festum pontifici praeponit. Cf. Papalista ; a puspoki
t-m-Tiuiov; bunfenyitek. Nagy Hier.
quod Christian! celebrant 6. Januarii; vizke- fenhatosdgot vitato. Kon. Egyh. 380.
reszt. Szaz. III. 631. in octavis epifanie do- Episcopaliter, (Du C.) Episcoporum in Epitodium, (Du C. epitogium) genus
modum, ut episcopum decet. V. Ludewig Rel. veslis, quod togas superinduebatur (overcled
mini . . . epifaniarum domini.
Epigastrion, abdomen, adeps; bondo. Mss. torn. 6. pag. 344.: De modis observan- Dief.); felso kabat. Tor. Tar. 1889. p. 597.
Ger. Schmeerbauch. Par. Pap.
dis in Coronatione Regis Hungarian: Omnibus Duo epitodia pro pueris. Schla'g. 1207. Cf.
Epigonalion, gremiale; diszkendo, Episcopis et similiter episcopaliter indutis. Quint, i., 5., 68.
Cf. Augustin. Confess. 5., 13.
diszruha. Nagy Hier.
Epitrachelium, (DuC.) collare,stola;
Episcopatus, us, (Du C.) officium, di- nyakoltd. Nagy Hier.
Epigrammare, inscribere, tTtiypd(peiv; felirattal jelolni. Kat. Hist. IX. 384. gnitas episcopi, antistitis ; puspokseg, pusEpitropia, cura sacrorum ; plebaniai
insigne cum mixtis coloribus epigrammant poki rend. Isthv. XII. 198. Torvt. Msz. Cf. gondnoksdg. Kon. Egyh. 353.
Tertull. Bapt. 17. Ammian. 27., 3., 12.
Epitropus, (Du C.) mirpoTtoq, curator,
et depingunt. Obs. Jadr. 395.
Epigrammaticum, i, epigramma (gr.
Episcopatus Extravaganei, Ex- cui alicuius rei cura commititur; gondnok,
Inlyga^fjia); felirat. Irodt. Kozl. VII. I. p. travagantes, extra direcesim situs Ep.; ilgynok. Nagy Hier. Cf. Auson. Ep. 22., 2.
az egyhdzmegyen kiviil eso. Szentiv. Cur.
106.
Epizootia, se, lues, pecuariafTtt+^wov;
Epikia, Epichia q. v. Vern. Phil. Mon. Misc. Dec. III. P. I. 254. (Index) Episcopa- marhadog. Lzb. Cod. Med. III. 439.
tuum Extravagan tium sub Corona HungaEpizooticus, 3., ad pestem pecorum
136.
Epilenticus, 3., fors. pro: epilepticus : rian p. 97. Voco hos Episcopatus Extra- pertinens ; marhaveszes. Bene Med. II. 413.
insanus ; orult. Georg. Szirm. 1.207: et sem- vaganeos, quia ad nullam sedem Metropolita- Carbunculus contagiosus excitatur per contagium epizooticum animalium.
per me defractabat (fors.: detrectabal) et in- nam sub Corona Hungariae spectant.
famiabat cum epilentica verba.
Epizotia, V. Epizootia. Kass. P. P. I.
1. Episcopium, (Du C.) sedes, domus
Epilogare, (Du C.) recapitulare, brevi- episcopi; puspoki lak. RaC. Mon. SI. VII. 208.
ter repetere; osszegezni, osszefoglalni. Pel. 203. an. 1050: totum episcopium . . . vagiEpocillare, vinum vendere ; bort kiDora. II. Adv. s. I. c. 2. Hc .. . praedicta tibus parvulorum et ancillarum lumultibuserat merni. Kass. Jur. Civ. I. 35. Homines per totum Anni decursum Vinum et alios spirituosos
epilogando prosequemur. Serm. Hiem. 5-o. plenum.
Epilogatio, epilogus ; befejezes, zdra2. Episcopium, (DuC.) dignitas, offi- Liquores exposita adeo in signum liberte edudek. It. epilogazione. Beng. Ann. Er. Ccenob. cium Episcopi vel Pontiflcis ;pui>pdkseg)pu$- cillationis haedera iustatim epocillare carnes535. pro sermonis epilogatione hisce verbis poki meltosdg. Fej. II. 158. Acta sunt haec que libralim emacillare a.c distrahere . . . .
Imaginem Cruciflxi alloqueretur.
anno ab Incarnatione Domini MCLIX. Epi- velint.
Eppcillatio, vini venditio, Educillum;
Epilogismus, (gr. tnA.oy 101*60) ratio- scopii nostri anno XII.
Episcopus auxiliaris, episc. subsi- italmeres (pi. bor, palinka), korcsmdltatds,
cinatio ; tekintetbevetel, felszdmitds. Tor.
Tar. 1889. p. 35. omnibus posthac annis idem diarius, vicarius; segedpuspok. Torvt. Msz. korcsmdlds, bordrulds. Kass. Jur. Civ. I.
Episcopus Palatii, (DuC.) qui ex in- 27. verum hasdera ipsa in signum Epocillaepilogismus Kalendairi observatur. Szamosk.
IV. 462.
dulgentia summi pontiflcis in Palatio regis tionis et Emacillationis per totius Anni deEpimetheum agere, post festum pce- morabatur; udvari puspok. Diplom. Colo- cursum exposita Juribus meis Regalibus . . .
nitentiam agere, sero clipeum post vulnera su- manni Regis an. 1108. V. Lucius. Hist. Dai- uterentur.
mere ; esd utdn koponyeg. Szamosk. HI. 45. mat, lib. 3. cap. 4.
Epocillatio domalis, iiidividuaUtinam isli nunc ad extremum post tarn ingenEpiscopus suf f raganeus, V. Episc. lis, ius vendendi vinum singulis personis concessum; szabad hdzi meres. Proj. Leg. Civ.
tes plagas saperent et mallent, si non fuerunt auxiliaris ; segedes puspok. Torvt. Msz.
antea Promethei, nune tandem licet sero serio
Episcopus villanus vel vicanus, 211. Haec si inter plures compossessores per
tamen Epimetheum agere.
(Du C.) chorepiscopus, agri inspector; mezei cunctos singillative exerceatur, non tantum infructuosa evadit, sed sffipe etiam pro immoraEpimone, (iuiôvfi flgura) repetitio; piispdk. Kon. Egyh. 304.
a szonak azonnal valo ismetlese. Pel. De Episimus, 3., (Du C.) tmarjiJioq, tesse- litatis vehiculo servit, atque ideo epocillatios. Lucia s. c. 1.: Deus meus illumina teneris auro textis v. purpureis clavatus; arany- nem domalem seu individualem prohibras meas, ubi per figuram epimone idem nyal v. biborszinu szdvettel himzett. Cod. bendam adhocbeneficium ita regulandum esse
repetitur ad maiorem cerlitudinem huius my- Dip. Arp.Cont VI. 293 : m i s i . . . ad pransens censet Regnicolaris Deputatio.
Epomis, (DuC.) vestis longa pellicea
in signo parvae recordationis examita duo episterii.
Epinephridium, (Du C.) pinguedo re- sima dupla, unum est rubeum et aliud album. sine manicis; superhumerale ; foszldn. Par.
num; kodok zsiradeka. Nagy Hier.
Epistola convocatoria, convocatio- Pap.
Epopta, 33, (Du C.) inspector arcanorum,
Epiphanialis, (r& envp&via] ad epi- nem continens; osszehivo level. Beng. Ann.
phaniam pertinens ; hdrom kirdlyi.MvyEL Er. Coenob. 341. epistolas misit convocato- enonrti?; Idtvdnyozo. Nagy Hier. Cf. Tertull.
adv. Valent. 1.
653. Quatuor itaque termiai quibus generalia rias ad celebranda Capitula Elccliva.
Epotilatio, Epocillatio q. v.; borkiEpistola encyclica, litterae in orbem
Regni Judicia celebrantur, sunt: 1. Epiphameres. Magy. Jogt. Eml. I. 489.
mittendae; korlevel. Batty. Leg. II. 4.
nialis usque Paschales ferias duraturus.
31*
244
Epulum Eucharisticum
Equestres servi
Equorum Capita
Epulum Eucharisticum, sacra equester cum quibusdam suis . . . ad . . . scuntur equaceo) praeserlim vero cum maxime
aulhumnali lempore veluli calamistratus apcoena ; urvacsora. Magy. Tor. Tar. VIII. 207. Thurzonem . . . profeclus est.
Equestres servi, equos subsidiaries pareat per augmentanda equirea.
Epysea, alias episea, epysium (Du C. collier) (Dief. sic dicuntur omnes paries superio- praebentes; lofogatot adok. Tor. Tar. 1893. Equiria, 33, equaria ; menes. Fabr. Urk.
239. an. 1549 : eqmriam, hoc est, equos et
res (currus) tegentes et regentes), arma eque- p. 27.
Equestris, is, servus equesler; lovas equas.
stria; loszerszdm. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
szolga. Szaz. XXIV. 218.
Equitare, ut subst. equi veclalio; lo117.
Equaces, greges equorum; lovak. Cod. Equestris legio, cohors equilum, equi- vaglds.RM. Mon. SI. XIII. 111. an. 1350:
nobiles. .. habere debeant pro suo equiDip. Hung. Pat. t. VII. 383. Item equaces et tes ; lovas sereg. Torvt. Msz.
Equestris ordo, nobiles; vitezi rend, tare. . .
alie res in duas paries sunt divise.
Equitas, equites, V. Bosdoganum; loEquaceum, equaria V. Equireum; orszdg kozrendu nemesei. Torvt. Msz.
Equi cespiti, fors. in cespite, praedio vassdg. Magy. Tor. Tar. III. 65.
menes.
Equitas iuris, aequilas iuris; jogEquacia, ae, equorum armenlum, equa- rustico nutrili, gregales; menes 16. Georg.
ria ; menes. Knauz M. E. Sir. I. 319. Cod. Sirm. I. 83. El duo milia de auro florenos el egyenloseg. Pesly Szor. III. 295.
equos cespitos, unam frameam suam Cesaris
Equitatio in baculo, equilare in
Dip. Pat. VI. 70., 82.
arundine, equo ligneo vehi; nddparipdn,
Equacialis, ad equariam perlinens; Imbraim bassa obtullerat sibi.
menesi. Sze"k. Okl. III. 126. equos equaEqui cursiles, equi cursores, desullo- vesszoparipdn lovaglds. Ger. Sleckenpferd.
rii; futdrlovak. Olah. Cod. Ep. 18. mox se Bene Pol. m. 54.
ciales.
1. Equitatura, ae, (Du C.) equus seu aniEquacius, pecus equinum; menes. Cod. Pragam per equos cursiles celeri itinere conmal, quo quis vehilur; 16. End. p. 488. (Belae
Zichy I. 394 : quod idem Dyonisius cum suis tulit.
Equi dorsales, equi ad equitandum IV. Conslitutio an. 1255.) 3. Ad hoc ArchiEquaciis el aliis peccoribus ... mullas segeapli; hdtas lovak. Monm. Comit. Trans. II. diaconi cum visitant parochias sex equitatules.... conculcari fecissel.
Equalacio, onis, aequalio, exsequalio; 114. equos autem quos dorsales vocant nemo ris sint contenti. Szer. Not. p. 5. Fej. IV. 2.
kiegyenlites. Gall, egalisalion. Cod. Dipl. And. Hungarorum aut Transsylvanorum queslus 291. Cod. Dip. Arp. Cont. HI. 60. VII. 387.
V. III. p. 77 : in sui concambii equalationem. gracia educere valeat.
Batty. Leg. II. 389. an. 1255. III. 7.
Equammiter, aequaliter; egyenEqui equaciales, equariales,
2. Equitatura, ae, (Du C.) equaria, arloen. Kub. C. Arp. I. p. 131. (an. 1283.) el equi gregales ; menes lovak. Cod. Dipl. Pat. mentum equorum; menes. Tkal. Mon. Ep.
inde veniel per ... unum monliculum lerram T. II. p. 231: duos equos equaciales . . . II. 44.
equammiter dividenlem.
dicto Monaslerio . . . dare lenerelur. Samb.
Equites alba cruce insignes,
Equanimiter, pro: Aequanimiter (ap. Tyrn.
fehe'r keresztes lovagrend.lsttiv. XVII. 101.
Fin. egykedvuen, lurelmesen) hoc loco: una
Equi rimondales, equi in suppleEquites Alcantarse, Equites hispavoce ; egy szivvel, lelekkel, megegyezoleg. menlum coempli; ujoncz lovak. Torvt. Msz. nici ex regula S. Benedicti insliluli. Curios.
Cod. Zi. T. I. 14 : Coram nobis equanimiter
Equiaria, Equatia q. v. Kov. Form. St. Misc. III. Ocl. Synops Chron. VI. De iniliis Orproposuerunl.
11. duos Equos equatiales de Equiaria sua dinum Religiosorum. Equites Alcantarae
Equarius supremus, (DuC.) ma- Iriennes . . .
anno Christi 1177. confirmati, insliluli vero
gisler equariae; menes igazgato. Germ. Stu- Equigium, (DuC. equilium) (Schla'g. 1156.
tenmeister. Lzb. Cod. Med. III. 127: Csesareo... 1354. equacies) equorum armentum; menes.
Equites armigeri, nehez fegyverRegius supremus equarius.
Arch. Ver. Sieb. XXXVI. 117.
zetii lovassdg. Kereszl. Res. Mil. 182. Qua1. Equatia, V. Equacia. G. Fej. 1.56.
Equilans, tis, sequivalens: egyenld- druplex porro slabilis mililiae genus slipendio
VIII. 3. 507 Cod. Dip. Hung. And. V. 19., 21., erteku. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 38. Andreas conductum nullo non tempore ad arma expe434., 26., 487., 10.
rex dedit monasterio S. Mauricii in omni pen- dilum habebal; primi fuere Equites armi2. Equatia, ae, equa; kancza. Magy. Ihecoslen Iriginla marcas puri argenli vel in geri gravibus et multiplicibus inslructi armis;
Tort. Eml. XXX. 229. an. 1548. vaccas Ires el equilantibus persolvere, de quibus nichil post hos Hussarones seu levioris armalurae
equatiam unam... recipi... fecissel. Kandra dant Ecclesie.
equiles, lum Pediles armigeri.
Reg. 406. dederat gloti sue equaciam, que Equiligatus, ad equum, eius caudam
Equites aulici, kirdlyi lovassdg.
furlo sublala est.
ligatus ; lofarkdhoz kotott. Fej. I. 430. Pri- Sup. An. Sc. I. 42 : Nola Bardosyi: Qui caEquatiales equi, gregales e.; menesi milus enim equiligatus ad postera civitatis strorum Jobagiones domi bellique celeros
lovak. Werbo'czi 197. Item hoc quoque ad- per plaleas eircumlalus esl.
egregiis virlutibus et meritis anteibant, ii de
verlendum esl; quod si marilus equos greEquilis porta, curia nobilium, equi- Jobagionalu Caslrorum singulari Regum gratia
gales (quos equatiales dicimus) infra quin- lum ; nemesi telek. Szaz. XXIX. 925. equi- tran sferebantur in domum Regiam et ordinem
quagenarium numerum habuerit. Fr. Lib. Rat. lis portdra hel veka esik.
Servientium Regiorum, qui Equites aulici et
Equilis portio, stipendium ad susti- Regis familiares appellabanlur. Hie igilur
I. 117. 163.
Equatium, (Du C. equitium), grex equo- nendos, alendos equos assignalum; lotartdsi nobilissimus ille Regni noslri Servientium
rum ; menes. Torvt. Msz.
illetek, porczio. Dip. Alv. II. 58. el pass. Regis est ordo . . . Hoc enim illud Regale
Equeba, ae, carpentum et iumenta ; ko- Cod. Alv. II. 185. Quanlum Transylvania pro-banderium est, cuius hodie umbram Praetocsi. Ger. Equipage. Rak. On. 196. sed lantis pter Lapos et Kovar dislrictibus assignalas riana nobilis lurma referl.
Equites aurati, ordo equeslris; arany
me aquarum inundalionibus el tarn exigua sex mille porliones utpote 3880 orales et
2120 equiles portiones in pecunia ad sex sarkantyus vitez, lovag. Pril. saec. I. p. 81.
equeba vectus exposui.
Bel. Geogr. 500. Cziraky. DeOrd. eq. aur. 9.
Equellus, equulus; csiko. Rak. On.menses imposuit.
Equinitas, natura equina; lotermeszet. Sed prius error iis eximendus esl, qui Ordip. 17.1.3334. Curios. Misc. II. 203. EqueUi
castrandi. Szaz. 606 : vel super unum kochi Nic. de Mir. 389.
nem hunc cum Ponliflcio Equilum aurealorum
Equipagia, ae,' carpentum et iumenta; eundem esse censenl. Hi enim sacri Palalii el
vel super duos equellos venire.
Eques Auratus, Szentelt Vitez, fogat. Gall, equipage. Arch. Rak. I. 315. Szo- aulae Laleranensis Comiles, Mililes el Equites
aranysarkantyus vite'z. Germ. Rilter v. kas szerint ebedelven 6 Felsege, ment ki ebed Aureati dicuntur, quse nomina et officia nostris
goldenen Sporn. Moln. Patv. 59. Aliud esl utan szarvast iizelni az Durnen Herczeg equi- Equitibus Auratis prorsus non conveniunt.
Aurei Velleris Equilem esse, aliud ilem Equi- pagidjdval.
Equites Cosati, Szila"dy Tor. Magy.
Equipolleneia, ae, qnod est eiusdem Eml. III. 472. In aula Regia Cuslodes Corporis
tem Auratum. Torvl. Msz.
. Eques aurei yelleris, aranygyap- valoris; egyene'rtek. Tkal. Mon. Ep. I. 27. Equites Cosati . . . Nro 1000.
jas vitez. Germ. Ritter v. goldenen Vliesz. an. 1205 : reddituum vel serviciorum equiEquitium, equatium q. v.; menes.
Torvl. Msz. Schwart. Scull. 170. F. Wessele"ny pollencia .. . conservetur.
Torvl. Msz.
de Hadad. .. Judex Cumanorum, aurei velleEquireum, equorum grex; menes.
Equium, ornamentum equorum. V. Bosris Eques.
Tor. Tar. 1890. p. 427. sed propter raritalemdoganum; loszerszdm. Magy. Tor. Tar.
Equester,equo veclus (Du C. al. s.); 16- eiusmodi pili (quandoquidem per totum re- III. 65.
hdton. An. Sc, II, 233. sasc, XVI, Bornemisza... gnum Poloniae non nisi in meo crispanles ena^
Equorum Capita, V. Primipili; L6~
246
Ericetum
Essehtlatus
Ericetum, terra Erica vulgari tectum; teves.K&L Hist. VIII. 562. non obstante eorum
Esbandire, in exilium mittere: kiuzni.
fenyeres, fenyerrel bendtt. Kov. Oec. 19. praescripta consueludine et corruptela erra- It. bandire. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 141,
1. Erigere, scribere, conficere, edere; tica, dari faciatis plene et absque aliqua dimisit esbanditus in perpetuum.
kidllitani, elkesziteni. Hist. Zerm. p. 66: nutione.
Escseta, Escha3ta, Escheta, (Du C.)
Errhinum, (DuC.) (fypivov) quod te- bona, praedia mobilia vel immobilia, quae ex
Atque ita Gritthius in Gubernalorem, Rege volenle, praeficitur, et diploma superinde eri- git nasum, pars Cassidis demissa, qua; nasum delicto et forisfactura vasalli vel alio quolibet
tegit; arczvert. Otia Bachm. 273. Hoc Er- casu cadunt in fiscum domini fundi; szdllogitur. Epist. Proc, P. II. p. 249.
2. Erigere, 1. condere, 2. instruere,in acie rhinum non vellicat nares ?
mdnyijoszag, minden ingo es ingatlan
collocare ; i. feldllitani, 2. hadi sorba felErronee, a, erroneo modo, inepte, falso; birtok, mely a tulajdonos vetsege vagy
allitani. 1. Lzb. Cod. Med. T. II. 237: Apo- helytelenul, teresen, hibdsan. Rcik. On. haldla kovetkezteben a korondra szdll.
thecam erigere. 2. Georg. Szirm. I. 68 : Et p. 360.1. 2224. (23.):... nolui enim fal- Uj Magy. Muz. III. 200. Si quis tenuerit de aliqua
Paulum Thomori dominus vaivoda erexit post lere ilium, quia quamvis fors erronee prae- escaeta sicut de honore W. N.... vel de aliis
ipsum.
supposui, tamen illius fuisse ilium intentionis, escaetis, que sunt in manu nostra.
Erigere querelani, germanismus et ut agerem, prout egi.
Escarbunculum, radius; fors. ab
hungarismus, queri de aliquo, actionem intenErrones, erraticae stellae; bolygok. eschara, pedamentum; fulcrum cui circulus
dere, instituere in aliquem. V. s. Stylus Came- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 346. Cf. rotae innititur; kiilW. Barczay.
ralis; vddat emelni.
Nigid. ap. Cell. 3., 10., 2.; 14., 1., 11.
Escatilis pluvia, (Du C.) manna;
Erigere se, seditionem movere; rebelErrones Aegyptii, V. Cingari. Sza- mennyei kenyer. Nagy Hier. Cf. Tertull.
lionem facere ; feltdmadni, ellenszegiilni. mosk. II. 349. Hos sequebantur decem citha- Poenit. 5. adv. Marc. 1., 1.
Torvt. Msz.
raedi, ex eius gentis centuria, qui errones
Escator, qui inescat; csdbito. RaC. Mon.
Erinaceus, i, murex ferreus (Curt. 4., Aegyptii vulgo Ciganes vocantur, modulato- SI. XIII. 367. an. 1336. solvatur pristav esca13., 36. stilus caBcus A. Bell. Afr. 31.) vas- res, ut in ea barbarie non indecori pedibus tori. . . bestiaminis et famulis.
sulyom. Fal. Arch. Mil. 147. Ignitam grandi- Vajvodamproxime subsequentem praecedentes.
Eschatocollum, (gr. eaxazoxoMtov)
nem, Hagel-Cartatschen, emittuntmagna aedium
Erroneus, 3., errans; tevelygd,kobor, ultima pagina; utolso lap, utoirat. Tor.
noxa, item erinaceos (Fuss-Angel) pice aut teves, helytelen. Can. Ecc. IX. Non solum Tar. 1891. p. 553. az eschatocollumban a
resina (geschmoltzten Zeug) imbutos, thecaeque autem peregrini, et erronei, sed et indigenae datum s a canceller ala*ira~sa hianyzik. Szaz.
ligneaa inclusos.
ex una dicecesi in aliam transmigrante. Cod. XXIV. 511.
Erioxylinus, 3.; gyapotbol valo. Alv. I. 393. illas vero erroneas schedulas
Escogus, fors. Esox piseis. V. s. AxerSchroer. Arch. Gr. et R. 77. Forma vestium remilti ad me rogo. Cf. Colum. 7., 12., 5.
bus.
fere eadem mansit, materia tamen pretiosior;
Erubescentia, ae, (DuC.) rubor puEsnialdum, vitrum metallicum; 20jam lintea, bombycina, erioxilina (Baumwol- doris, verecundia; pirulds, elpirulds. It. mdncz. Gall, email. Cod. Dip. Arp. Cont. VI.
lenzeug) in usu esse.
erubescenza. Imre Phil. 307. Georg. Sirm. 1. 126. et alia (corrigia) cum fibula de oricalco
Eripius, (Du C. Eripes), velox. Kov. Form. 233. propter erubescenciam dedecoris sue. facta de esmaldo.
St. XXVII. Clancula Vis'la, listius id. eripius id. Cf. Tertull. ad Nat. 1., 16.; Poenit. 10.
Esse, res, quod est; leny. Szentiv. Cur.
Erisma, sdncz killso lejto'sege. Falud.
Erubigenare, (Du C.) a rubigine pur- Misc. Dec. HI. P. X. 12. et unum tantum Esse
Arch. 81. Erisma seu acclivitas exterior valli gare; rozsddtol megtisztitani. Kronst. II. et quidem Esse hominis.
Erisma seu acclivitas exterior loricse. Cf. Vitr. 71. an. 1828: pro uno vase loricis erubiEsse primum, Deus.; fdleny, Men.
6., 11.; 10., 1.
genandis idoneo vulgo roll vocato.
Passim.
Ermof roditus, (Du C.) sQ/uK^Qodiroq.
Eruca, ae, (a gr. fptixa)) brachium, claviEssendi, gerund, gen. ab esse; lenni,
Hermaphroditus; himno. Kov. Form. St. 82. cula, pampinus (Du C. al. s.); inda, kacs. letezni. Pazm. Dial. 132. alius modus essendi.
quod idem Maritus suus Ermofroditus ha- Barczay.
Essendo, gerund, abl. ab esse; lenni.
beretur.
Eruderare, e ruderibus conquirere; Ljub. Mon. SI. IV. 297. an. 1392: habeant
Erodius, (Schlag. 1746. eredius) t'$<o- felszinre hozni, kipuhatolni. Cod. Evang. causam essendo nobis obedientes.
6i6g, falco; rdro. Ger. Falke. Arch. Ver. Sieb. V. HI. p. 48. Haec de initiis et progressu refor1. Essentia, ae, acetum vini; leg, lei,
XXVI. 117.
mationis eruderare potuimus. Knauz M. E. szesz, borlel. It. essenza. S. Benk6. Top.
1. Erogare, rogare, vocare (DuC. al. s.); Str. II. 789., 908. Cf. Sidon. Ep. 5 , 15; et Misc. 46v et calcatura succos natales exprimeghini. End. p. 366. Deer. Colom. 49.: 5,7.
mere et expresses secretosque Essentiae nosiquis Ismaelitarum hospites habuerit, vel aliEruditoria, 33, (Du C. Eruditorium) aca- mine colligere.
quem in convivium erogaverit, tarn ipse quam demia, schola publica; nyilvdnos iskola.
2. Essentia, (Du C. 2.) natura, status,
convive eius de porcina tantum came ve- Batty. Ger. 256. qui non tantas peragravit ter- conditio ; mivolt, dllatja vmely dolognak,
scantur. Cf. Appul. Met. 5. p. 165.
ras propter eruditoriam.
allot, letalap, leteg, lenyeg. Torvt. Msz. Cf.
2. Erogare, facere, exequi (Du C. al. s.);
Eruicio oculorum, actus eruendi Quint. Inst. 2., 14., 2.; 3., 6., 23., 8., 3., 13.
teljesiteni. Cod. Zi. Vol. V. 2.; quod omnia pculos; szemevildgdtol valo megfosztds. Senec. Ep. 23. init.
et singula premissorum ... fuissent erogata Kandra Reg. 132.
Essentialis, e, necessarius; fontos,
atque perpatrata.
Eruitor, qui oculos eruit; a szemet ki- jelentds, lenyeges. It. essenziale. Kass. P. P.
. Erotema, (Du C.) quaestio; kerdes, szuro. Art. Diaet. Pos. 14. prout et Vulnera- I. 215. Partes essentiales quorumvis DecreWallaszky 152. passim. Cf. Mart. Cap. 5., 524. tores Fratrum et Consanguineorum, Mutilato- torum.
Erotematice, per quaestrones; ker- res item membrorum et Eruitores Oculorum
Essentialitas, existentia, qua res actu
dezd modorban. Wallaszky 240.
eandem Actus maioris potentiae po?nam incur- existit; letegesseg, lenyegesseg.Torvl. Msz.
Erotematicus, 3., quaerens; kerdezo. rant.
Essentialiter, vere, imprimis; lenyeWallaszky 158. erotematica methodus.
Eruleus, 3, a Germanica voce Erle gileg. Ger. wesentlich. Ker. Nap. 147. Fabo
Erpica, (Du C.) irpex, occa, crates den- derivatum, alneus; eg&rfa. Cod. Zi. V. HI. p. Mon. Evang. II. 348. And. Pann. 53. Cf. Autata; borona. Barczay.
269 ... una meta terrea, sub arbore erulea gustin. de Trin. 7., 2.
Erpicarius, 3., (ab erpica, instrumen- viilgariter Egerfa dicta.
Essentiare, substantiam dare, tribuere;
lum ad terendas glebas) equus, qui erpicam
Erumpnia, ae, aerumna; nyomor. Szek. lenyeget adni. Lampe. Hist. Eccl. p. 145:
trahit (Du C.); gorongyzuzo (16). Arch. Ver. Okl. 1., 208.
Quamobrem quod essentiantis et essentiati
Sieb. XXVI. 117.
Esauita, ae, homo astutus, for ma turn ex fecistis mentionem, id ut a rei veritate, ita a
Erranee, errando; tevedve, tevesen. Esau + irrjq ... ravasz ember. Lusus ver- meo sensu alienum puto.
Cod. Com. Zichy III. 477.
borum pro: Jesuita. Fab6. Monm. Evang. II.
Essentiari, substantiam induere. V. s.
Erraneus, 3., (DuC.) errans; hibds. 198.
Essentiare ; lenyeget kapni.
Cod. Dip. Arp. Cont. VII 243. Gaudemus
Aufugit et Baali Josa
Essentiatio, incarnatio, assumptio corautem, quod receptis litteris nostris erraHaec bestia odiosa
poris humani; megtestesules. Batty. Ger.
neum in vobis intelligentes excessum.
176. Christi essentiationis mysteria.
Adduxerat esauitas
Strietas quaesivit semitas.
Erraticus, 3., erroneus (Du C. al. s.);
Essentiatus, personalis, subsistens
Essito merces
Eternalis
fcvacuatorius
szemelyi, lenyegi. Bod. Hist. Un. Trans 311. Eternalis, seternus. Cod. Dipl. And. V. nis sacer, qui nomine Eulogiarum veniebat,
Extra Deum non est alias Deus nee Trinus IV. p. 348. o b . . . vite eternalis bravium. illis distribuebantur.
nee essentiatus.
Eternare, posteritati tradere; megoro1. Eulogium, (DuC. 7.) praedicatio,
Essito merces, merces exportanda?; kiteni. Kandra Reg. 272. presentibus literis fe- laus, dictum sapienter; dicsdites, boles monkiviteli dru. It. esito. Kel. Inst. Jur. II. cit eternari.
dds. It. lode, cantico di lode. Gall, louange.
273.
Ethica, SB, (Du C.) hectica gr. txnxoq; Germ, Lobpreisung. Cod. Dip. Arp. Cont.
Essitualis, ad exportandum pertinens; szdraz betegseg, aszkor. It. etica. Germ. VII. 347. Cum prophetici sermonis eulogium
kiviteli.il. essito. Opin. P. III. Sec. V. . 4. Hektik. And. Pann. 174. Verancs. HI. 288: opus sit iuslicie.
2. Eulogium, (Du C. 5.) supremae vo(o) 2: praevaricatis... mercibus essituali- Dicunt eum laborare ethica et hydroposi.
bw portorio .. . obnoxiis duplex ... exigilur
Ethimologista, qui etymologiam discit, luntatis legatum; vegrendeleti hagyatek.
Tricesima. III. Sec. I. commercium... activum originationes vocabulorum V. Etymologista; An. Sc. I. 263. an. 1274: in ultimo suae voszofejtest tanulo.
luntatis eulogio (Nota Wagneri: Eulogii
seu sic dictum essituale,
Essitum, vectigal pro mercibus evehenEthimologizare, verborum originem signiflcatio multiplex eral: nam modo aptum
dis; kivitel, kivitelvdm. It. esito. Kuk. Jur. 1., quserere ; szonyomozni. Germ. Etymologisi- responsum, modo praedictionem, alias cibum
benedictum vel Eucharistiam; nonnunquam
454. Inhibitione Evectionis Gallarum quercina- ren. Kov. Form. St. XXIV.
rum et Pellium Leporinarum amodo imposte- Jhesus ethimologizatur Deus ethimologizatur sapientiam, bonam famam, aut testimonium
Ddans
significabat. Hie accipitur pro munere, benerum sublata, Evectio earundem per Passus /iocundus
e eternam
flcio, seu supremae voluntatis legato). Batty.
Fluminensem et Tergestiensem erga Deposi- e eternitas viventium
u vitam
Leg. III. 278. an. 1372 : quia nihil est, quod
tionem Essito Vectigalis in 12. X-is a Melreta s sanitas languentium
u ubertas degentum
s suis.
magis debetur hominibus, quam ut eorum ulCallarum Quercinarum.
timae voluntatis eulogia impleantur. Cf. Reg.
Estafeta, 1. cursor publicus, 2. lilerae a ssalus omnium vel saties esurienlium.
S. Ben. 54. 4. Nullatenus liceat monacho neque
cursore publico praeter ordinem allatae, offerendae; nyargalo v. futoposta, hamarEtbmoideus, 3., (fflpwfyg) cribrifor- a parentibus suis neque a quoquam hominum
posta. It. slafetta. Torvt. Msz.
mis; szurd, szitanemu. Vern. Psych. 32. Re- nee sibi invicem litteras, eulogias vel quaeliEstaffetalis, ad literas a cursore publico cedit enim pagina interior, ab exteriore utrin- bet munuscula accipere aut dare sine praecepto
prseter ordinem allalas pertinens; surgony, que ad cristam galli ossis ethmoidei.
abbatis.
Ethnicus, paganus, non christianus;
Eunomianus, i, assecla Eunomii, epigyorsposta... Staffete. Kass. P. P. II. 246. In
estaffetalibus expeditiouibus ponitur inferius pogdny. Torvt. Msz. Passim ap. SS. Pa- scopi Cyzici an. 35761. For. Scr. p. 28.
tres.
Formulam Baptismi sic immutaverunt Eunoin medio intra : Ex Offo.
Ethographia, descriptio, notitia mo- miani: Ego te babtiso in nomine Dei increEstaffetaliter, per cursorem publicum
prseter ordinem mittendo aliquid; surgonyi- rum ; szokdsok leirdsa, szokdsrajz. Torvt. ati, et in nomine Filii creati, et in nomine
Msz.
Spiritus Sanctificativi creati ab alia creatura...
leg. Kass. Ench. III. 197.
Etinus, echinus, (piscis hirsutus Dief); Cher. Jus. Eccl. I. 91.
Esternus, 3., pro : externus; kill. VeEunuchisare, (Du C.) castrare, eunurancs. VII. 217. unde regi fit maius ferme kecsege. It. echino. Schlag. 797.
Etrituratio, actus frumentorum excu- chum facere ; ferfiatlanitani. Nagy Hier. Cf.
negotium, quam ab esterno hoste.
Hieoron. contra Jov. 1., 7.
Esto sine prseiudicio, dato non tendorum; kicseples. Opin. 1802. f. 2.
Ettapales, ium, carnes emensse, portioEuriuchus, (DuC.) familiaris regis;
coneesso ; felteve de nem engedve. Batty.
nes carnis vel cuiusvis alimenti; husbeli udvari szolga. Batty. Leg. T. II. 284. an.
Leg. III. 79. an. 1309.
1192: testes accesserunt tarn eunuchi, quam
Estoverium, (Du C.) a gall, eslover, in- portiok. Szirm. 126.
Etymologista, ae, etymologia3 operam extranei.
tertentip, quse debetur puellis dum nupserint;
Eupathia, ae, (svitA&eia) salus; jdllenavansdiscipulus ClassisII. ae; syntaxista. Teut.
tartdsjog. Nagy Hier.
lel Torvt. Msz.
Estragare, divagari; csatangolni. Ra6. Schul. I. 120.
Euphemiani, alias: Messaliani, qui
Mon. SI. XIII. 202. an. 1357 : nullus . . . au- Eucharisticus, 3., ad coenam sacram,
deat... ire ad estragandum circa palos... (v%aQiaria) pertinens; urvacsorai. Kaprin. quum sine interruptione orarent, benedicenEloq. Praef. Allero Panegyruminduplici genere tes nuncupabantur; dlddsozok. Nagy Hier.
palate.
Euphoria, ae, (sixpopla) salus, valetudo
Estruere, extruere; felepiteni, keszi- puro et mixto cum Orationibus Eucharistiteni. Tor. Tar. 1889. p. 607. ut Templo cis, Epiniciis et Funebribus exponam. Beng. bona; jolet, egeszseg. M. Bel. Prodr. 147.
Facto lavandi initio plerique omnes alvum
Ann! Erem. Coen. Praef. et passim.
nostro organon estrueret.
Euchetse v. Euchitse, (DuC.) gr. acquirunt lubricam et spontaneas diarrheas
Estyallis, aestivalis, sicut naturallis;
nydri. Kol. Cod. 14. dimilte per meridiem eb%)]Tat, orantes. Sic dicti sunt quidam haere- notabili cum euphoria.
Eurii, ex Hung, eur, or, quod costodem
tici, qui solas preces ad salutem satis esse
estyallem.
significat; ordllok, hatdrd'rok. Szirm. S.
Esula, euphorbia esula; ebtej. Curios somniabant; imddkozok. Nagy Hier.
Euchologium, liber preees, caerimo- Lad. D. 2. Cap. 17.
Misc. II. 229. Totaliter autem exturbantur forEurispa, orum, pro : Heurisca ex gr.
micae, si earum cumuli aqua perfundantur, in nias continens, rituale; szertartdsos konyv.
eiQiaxeiv, argutiae; elmenczkedes. Frak.
Nagy Hier.
qua Esula cocta fuit.
Eucliones, famosi homines; hirhedt Mat. lev. II. 208: Sed nos, qui eius mores noEtapa, ae, mansio; elelmezesi hely. (a
germ. Stapel.) Gall, etape. Germ. Rastort. emberek. Otia. Bachm. 192. Avaros, usura- vimus ... talibus eurispis (heuriscis) noluReg. Mil. an. 1709. p. 5.
;rios et id genus Eucliones, audies clypei mus diutius immorari.
Etapalis relusio, compensatio pro instar obiicere illud Pauli.
EustachianijEWtac/mts kovetdi. For.
mansione data; dllomdsi kdrterites. Szaz.
Eucraticus, 3., a graeco f? et XKQ&V- Scr. p. 27: Eustachiani jejunia ab Ecclesia
XXIX. 924. minden oralis portio utdn k6t vvfu, bene temperatus; jol, helyesen vegyi- constituta proculcabant... Censebat Eustagarast.
tett. Pel. Pom. L. V. P. III. Art. II. c. 2.: (Co- chius neque venerandos esse Sanctos neque
Etapaliter, per mansiones; nyugvo ilor) conipositus ex rubedine et albedine est invocandos.
dllomdsok szerint. Reg. Mil. p. 63 : vietum nobilissimus et corpori eucratico determiEutychiani, Eutychius kovetdi. For.
etapaliter percipiunt.
natus.
Scr. pr. 3235 : Eutychius ... docebat in
Etappa, at, alimentum militis; katona
Eufrasia, ae, euphrosinum, alias: buglos- Christo nonnisi unum naturam fuisse, eamque
elelme. Torvt. Msz. Par. Pap.
sus ; okornyelvfu. Pel. Serm. Hiem. 40., 4. divinam, sed in ipso instanti Incarnationis ita
Etappalis, ad mansionem pertinens; Aliqua semina habent virtutem illuminandi humanee permixtam, ut in unam coalesceret...
elelmezesi helyen valo. Reg. Mil. an. 1726. oculos, ut semen feniculi eufrasie.
Comminiscebatur Eutychus : Corpus nostrum
p. 20: ubi militiam iter agere oportet, eidem
1. Eulogia, ae, (Du C.) consecrationis post resurrectionem impalpabile, invisibileque
iuxta assignations commissarialicas interten- causa missa cibaria ; az ostydkat megszen- futurum... Eutychiani Concilium Ephesiteld mise. Par. Pap.
num nihil faciebant, Chalcedonense autem irritio etappalis... subministretur.
2. Eulogia, ae, (svloyia) benedictio; dl- debant. Not. rel. I. 229.
Etapparlus, i, (ab etappa), dispensator
dis. Cher. Jus.- Eccl. IL 231. partim velut pa- Evacuatorius 3., evacuans; kiuritd'.
frumenti-; elelmi biztos. Par. Pa"p.
248
Evaginatio
Evethes
Evomitto
BeneMed. III. 1. morbi evacuatorii, profluvia, ctor, largitor; jotev6. Leges Schol. Schem. onus debet solvere, si Evincendus an tea Pro26. perennem parentum, praeeeptorum et ever- hibita prima usus est. Irodt. Koz. VII. 2. p.
fluxus, apocenoses.
137.
Evaginatio, actus evaginandi gladium; getarum incolumitatem efflictim petunto.
Evincere, defendere, spondere; szavaEvethes, (SVIJ&IK), bene moratus; jokardrdntds. Ljub. Mon. SI. XII. 53. an.
14-12 pro sola evaginatione solvat. Vita S. erkolcsu. Vern. Phil. Mor. 2. Praesens Phi- tolni, felelni, dllani erte, vedelmezni.
losophise pars Philosophiae Moralis vel Torvt. Msz. Cf. Ulp. Dig. 21., 2.; Cod. Justin.
Steph. 119. Verancs. VII. 351.
Evanescentia, actus evanescendi; el- etiam Ethics nomen obtinuit a Graeco ethos, 8., 45.
Eyirescere, (Du C. expallescere) ratum
tuneH, elenyeszes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. quae vox morem, ingenium, indolem et vivendi
consuetudinem significat. Hinc evethes id est: fieri, ius evirescit: ius se exsequitur; ervenyeII. P. 1. p. 192.
Evangelia Dominicalia, evang. die bene moratus, cacoethes id est, male mo- sulni. G. Fej. VII. Ad. led XIII. Jus hoc ...
sobolibus sexus foeminei haul eviruit.
dominica legenda; vasdrnapokra valo evang, ratus, originem trahunt.
Eviscerare, enucleare, explicare; ki1. Evictio, satisfactio, cautio expediszoveg. Tor. Tar. 1892. p. 573.
Evangelista,ae,scripiorEvangelii (Du C. toria ; szavatossdg. Samb. Tyrn. Vern. Phil. fejteni. Otia. Rachrri. 447. Cum vero, ipsa
kfitus nuntius); evangyelista. Isthv. XVIII. Mor. 389. Naturale autem huius contractus prima die adventus tui satis iam evisceraveest evictio seu satisfactio emtori praestanda, si rimus spiritum ilium Lutheri.
340. Cf. Prudent. Cathem. 6., 77.
Eviternus, 3., aeternus. Cod. Telek. X.
Evangelizare, in co3tu sacro verba fa- verus dominus rem emtam iure vindicaret,
cere (Du C. al. s.); evangyeliumot predi- quia naturale est onerosorum contractuuni, ut 335. et post mortem acquirit gloriam euiterkdlni. Verancs. IX. 260. Erangelizent ita- nihil detur gratis. Slat. Jur. L. III. 79. Si quis nam.
Evocans, evocator q. v.; meghivo,
fundum alteri vendiderit, tenelur de evictione
que alii in populos verbum Domini.
idezd, folhivo. Torvt. Msz.
Evangelizatio, actus evangelizandi; usque ad annum et diem presentis.
Eyocare in jus, in iudicium arcessere;
2. Evictio, a vevdt valo megoltalmaevangyelium-hirdetes. It. il evangelizzare.
Otia. Bachm. 135. et commorationem inter zas, oltalmdny. Szer. Not. p. 40: nobiles torvenybe idezni. Torvt. Msz.
1. Evocatio, perbehivds, ideztetes.
Coriuthios tempore Evangelizationis con- v i r i . . . ducti salubri consilio ... quendam
locum sessionalem ... iure perennali dant ac Kovy El. 649. Citatio ad Tabulam Regiam
cernentia adducit.
Evanidus, 3., irritus, vanus ; erveny- donantcum obligatione evictionis. Tiszlb. Ir. mandate mediante peracta vocatur Evocatio.
telen. Fej. Jur. Lib. 183. (Pazmany.) electio... Evictionales, literae defensionem, cau- Werbdczi 318. Evocatio non est aliud, quam
tionem continentes ; szavatos level, szava- ad actionem vel querimoniam, Judici Ordinario
evanida.
Evaporatior, magis evaporatus, mol- tolvdny. Kovy. El. 624. tamen evictionales, per quempiam et adversus quempiam, porreclior; Idgyabb. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. vi quarum ilia tenetur, Incallo sunt applicandaa, tam, in praesentiam eiusdem Judicis, legitima
VII. 181. Quia sal humorem adventitium ex- ut appareat, quod ilium ipsum teneatur evin- Vocatio.
2. Evocatio, vocatio per literas, sigillum;
trahit atque efficit, ut evaporatior sit panis. cere. Fej. VIII. 3. 449.
Evictionalis, ad defensionem, cautio- pecsettel valo kikeres, idezo level. Jogt.
Evaporium, evaporatio; kigozolges.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 250. nem pertinens ; szavatossdgi. Kass. Jur. Civ. EmI. T. I. p. 109. Kov. Form. St. CXLV.
Evocatio cum insinuatione, in
aquam lento evaporio eliciunt, hac deinde fe- 1., 6. Sic alii sunt Processus Civiles, alii Criminales ... alii accessorii, uti Ingestionales et ius vocatio praecedente notificatione; ertesices respergunt.
tessel valo idezes. Hajnik Perjog. 199.
Evasio, (DuC.) fuga; elszaladds, illa- Evictionales.
Evocationalis, V. Litterae evocatioEvictor, sponsor, intercessor; szavatos.
nds. Torvt. Msz.
Evendicare, (Du C.) Sibi asserere, ob- szavatolo. Kovy. El. 622. Evictor est persona nales.
Evocator, qui in ius vocat; idezd. Pesty
tinere; magdnak megszerezni. F. Forg. iudicialis accessoria per Incattum Jure requiComm. 394-. Quippe Lotharingus innumeris sita Dec. 2., 5. p. 25 ut ilium in rei posses- Szor. III. 49. Contradictor, Evocator.
Evocatoriae, (DuC.) epistolae, quibus
eisdemque immensis sacerdotiis onerabatur et sorio contra Actorem defendat vel, si is rem
auctoritatem miris artibus, tanquam clandesli- evicerit, evictionem praestet atque in aequiva- absentes evocabantur; idezd level. Magy. Tor.
nis cuniculis,.. . regis et reginae evendica- lenli satisfaciat. Mon. Comit. Trans. I. 220. Tar. XII. 141. Sz6k. Okl. I. 57.
bat, quod alias pacatis rebus obtinere non Stat. Jur. L IV. 95. Irodt. Koz. VII. 2. p. 155. Evocatoria? litters, lit. quibus aliquis in iudicium arcessitur; torvenybehivo
Hajnik Perjog 171.
poterat.
Evictoratus, us, sponsio; szavatossdg, level, idezd level. Torvt. Msz.
Evenibilis, quod evenire potest; megEvoeatorium, (sc. scriptum) quo quis
esheW. Coll. I. 71: scandalum ... evenibile. szavatolat. Kovy. El. 559. Vel vero movetur
Jogt. EmI. H. 1. p. 441. evenibili publico ... processus ad poenam perpetui evictoratus in ius vocatur; felhivo, ideztetd parancs.
aeque in legibus citatis fundata Actione coram Kov. St. CXXIII. Evoeatorium seupraecedispendio. Kuk. Jur. II. 187.
Evenit, elucet, sequitur \ kitunik, kovet- Tabula Regia, ut scilicet, si quis Actorem impe- ptorium Admonitionis Quartalitii. Georch. H.
kezik. Pest. Var. Lev.
tat, ilium defendere et evincere teneatur Proj. T. IV. 264.
Evocatus, i, in ius vocatus (Du C. al. s.);
Eventatus, i, qui tentat et periclitatur Leg. Civ. 296. Kass. Jur. Civ. Lex. 21.
fortunam ; kalandor, kalandkeresd. It. avEvictoria cautio,fideiussio,auctori- meghivott. Torvt. Msz.
Evolutio, actus evolvendi, explicandi,
venturiere. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 13. Quod tas; szavatossdg. Irodtort. Koz. VII. 2. p.
crescendi; kifejWdes, kifejtes. Ger. Entwicksi dictus Licinius nee legaliter in sua Ecclesia 135. Torvt. Msz.
perstiterit hares ; sed eventatus, ut extraEvidentior, circumspectior; korul- lung. Abelles 8. evolutio morbi.
Evolutio industrialis culture,
neus accedens, et in sua mallet prima adhaB- tekintdbb. Batty. Leg. T. II. 52. (Liber S.
rere Ecclesia, ut Presbyter permaneat.
Steph.) nostra Monarchia ... caulioribus evi- opificiorum artiumque perfectio; ipar fejlddese. Proj. Leg. Civ. 186. Institutiones porro
Eventilatio, actus ventilandi, patenti- dentioribusque eget custodibus.
bus fenestris auras immittendi; szelldztetes.
Evigilare, (Battydn: evigescere) ego Maioratuum ea proportione, qua multiplicatae
Lib. Cod. Med. T. II. 109. Szentiv. Cur. Misc. vero: consurgere; tdmadni. Batty. Leg. fuerint, etiam evolutioni industrialis CulDec. III. P. IV. 58 : fuligo ... poros obstruit T. II. 107. Deer. St. Ladisl. si quis extracto turae et productionis incremento obfuturae
videntur.
ac eventilationem caloris prohibet.
gladio evigilaverit.
Evincans adattractus, testis evinEvolutio (niilitaris), decursus; soEventillare, aerem immittere; kiszelIdztetm. It. sventolare. Regul. Turm. Praet. cens, convinceas; szavatolo, rdbizonyito rakozds. Reg. Turm. Pra;t. 28. ut quos inter
66. stabula debite eventillari.
tanu, megidezett fel. Horv. Csalad Memo- consistendum eis erit, Commilites suos quam
Eventualis, quod accidere potest, for- riale 264. az portekaiban circa ad fl. 1445. promplissime inveniant rectani seriem formatuitus ; esetleges. It. eventuale. Tisztb. Ir. Pro comportaltak velem egyfitt, vissza is adtanak, turi; Primarii itaque Vigiliarum Magistri id
quibuslibet eventualibus diurnis, Az elofor- de azon evincans adattractusok hitekkel tan turn curae erit, ut Evolutio isthaec militadulhato napi berekre.
megbizonyitotta'k, az comportalt joknak tob- ris exacte flat.
Eventualibus salvis, reliqua non ben nem participaltak s azokat is kotyavetyen
Evolutorius, 3., ad actum evolvendi,
curando; az utobbiak fenhagyatiatvdn. vett6k.
explicandi pertinens; kifejWdesi. Abelles 14.
Torvt. Msz.
Evincendus, defendendus; szavatoEvomitio, actus evomendi; kiokddds.
Evergeta, ae, (etiepy'erijq) beneflcii au- lando, vedendS. Kovy. El. 739. Evictor etiam Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 66.
Ewm
Ex officiolatu
Exattrien duelli
249
Ewm,aevum (in 33ternum).Pesty Szor. III. nunc prout ex tune et ex tune prout ex damno illalo bonis, domo exuere ; kibecsiil71. possidendum, utendum in ewm.
nunc ratam habemus.
tetni. Torvt. Msz.
E\vrii, 6rii, (Du C.) custodes confinioEx officiolatu, V. Ex officio; tiszti
Exsestimatio, actus exaBstimandi V. s.
rum V. Eurii. Pelcz. Geisa p. 45. Custodes hivatalbol. Georch. H. T. HI. 287.
exaestimare; kibecsiiles, kibecsultetes.
vero confiniorum Ewrii vocantur. Pfahl. Jus.
Ex offo, ex officio; publica auctoritate ; Germ, das Aussleigern, Ausschatzen. Kovy El.
Georg. XL. Custodes^ confiniorum Ewrii i. e. hivatalbol. Jokai KSsziv. VI. 54. et passim. 649. si vero nobilis sit ad Sedem Dominalem
Ex, postergo, a tergo; hdtulrol. Cod. citaudus (v. gr. ad exaestimationem) Judex
6rii a voce Hung. Or, quod antiqui scribebant E\vr et custodem denotat, dicti.
Dip. Briiss. II. 352. cos, qui expostergo erant. Nobilium vel Jurassor exhibet.
Exaggerative, augendo; bdven, tuEx, preepositio, quae vimprivandi, negandi
Ex professo, late fuseque; tuzetesen,
habet et ex substantivis, adiectivis vel verbis reszletesen. It. exprofesso. Kass. Prax I. Praef. lozva. Germ, iibertreibend. Tok. Diar. 345.
composita format; saepissime ii significantur Restat, ut praxis . . . in praesenti opere ex Az I.-fejervari szerdarnak es ott levo residensemnek is buven iratvan, es ugyan exaggehac voce, qui magistratu abeunt vel moti sunt; professo elucubrelur. Numi Hung. 168.
Ex propinquo, nunc ipsum; epen rative, hogy el^serul s flzeteserul hadaimnak
ex, volt. . . Gall, ex ... (Exministre). Germ.
Ex ... (Exminister, Exkanzler). Az ea?-hazel- most. Batty. Ger. 293. fldem, spem et chari- tegyen dispositiot az szerdar, kiildje bizonyos
tatem, quarum mentio ex propinquo fa- agajat ide, a ki szivet adjou az hadaknak. Arch.
nok szavazata. Pesti Hirlap. 1894. apr. 10.
Rak. II. 200.
Ex, pro : de ; -rol, -rol. Batty. Ger. 4. excta est.
Exalare, (DuC. Dief.)evaporare, idem ac
Ex propriis, suo sumptu; sajdt koltutroque auctoritas loqualur.
Ex, pro : in ; -ban, -ben. Batty. Ger. 65.segen. Jokai Pol. Div. 1,146. de pusztan koz- hungaricum ; elpdrologni, elillanni. Georg.
Magnus . . . sudor in talibus, quamquam so- legenjnek ex propriis, az mar nagyon sok. Sirm. I. 14: et sic dira morte exalavit de
Ex visu oculorum, oculorum iudicio; mundo cf. 17., 45., 46: et ipse non multos
cius veritatis non multum desudet ex lalibus.
Ex, pro: ob, pro, propter; -ert. Batty. szemmertek szerint. It. a occhio. Gall, a vue, dies vixit, sed exaltavit (recte : exalavit) de
Ger. 201. Benedicere debet Creatori ex in- coup d'ffil. Germ, nach dem Augenmass. Cod. mundo.
Exalare animain, exhalare animum,
numerabilibus divitiis conlatis.
Dip. Arp. Cont. III. 173. usui viginti aratroEx abrupto, ex tempore, raptim; hir- rum sicut ex visu oculorum dalur conside- vitam ; lelket kiadni, meghalni. It. exalare
1'anima. Verancs. VI. 48. XV. Kal. Decembris
telen, hevenyeben. Jokai Ka>p. Z. 88. s sza- rare.
Exacerbacio, vexatio; sanyargatds, in arce sua episcopalus Vaciensis animam
kadatbol (ex abrupto) felkialta. S. de Kz. Chr.
zaklatds. Chr. Dubn. p. 54: Hungari vero exalavit.
I. 3., 1. II. 1., 14.
1. Exaltare, in statum elationis animi
Ex condicto, compacto, ex cqmpacto nobiles . .. exacerbacionem eius moleste feextollere; emelni, lelkesitni. It. esaltare.
ex composite ; megbeszeles szerint. Szentiv. rentes conspirarunt.
Cur. Misc. Dec. II. P. III. 117. ex condicto 1. Exactionare, (DuC.) exigere; az Vern. Psych. 121. vehementiores animi pasadot behajtani. Fej. X. 3., 214. Capitulum siones, phantasiam ad seditionem contra raconveniunt.
Ex disciplina, idem quod ex officio, autem et alii viri ecclesiasticales summas pe- tionem excitandam solicitantes aut eandem
publica auctoritate ; hivatalosan. Con. Max. cuniarum ratione exercitus solvere et propter maiorem in modum exaltantes integritati eius
S. 111. an. 1565 : ligna assignent, ac ex di- illas expediendaseorumValachos exactionari obesse omnino possunt.
sciplina quasi nominent.
habent.
2. Exaltare, honoribus augere, extollere;
Ex facie ignotum esse, de facie
2. Exactionare, (DuC.) exactare, exi- folemelni (magas polczra). Cod. Dip. Arp.
ign.; szemelyesen ismeretlennek lenni. gere, per vim auferre ; lefoglalni. Batty. Leg. Cont. IV. 26. et aliis, quos exaltaveramus
Olah. Cod. Ep. 70. Ego licet ex facie sum III. 481. an. 1450: exactionare et spoliare. ultra meritum nobis rebellantibus. . . privatibi ignotus.
Exactitude, cura, accuratio, perfectio; lum honoribus et magistratu Dapiferorum,
Exincidenti, (gen.) casu, forte, si forte; bevegzettseg,tdkeletesseg,pontossdg,Cher. quibus ab eodem patre nostro digne fuerat
esetleg, esete'ben. Kass. P. P. I. 171. Ex Jus. Eccl. I. 259. Moribus cleri districtualis el sublimatus . . . Cf. Senec. Qu. Nat. 3 prooincidenti interventorum casuum.
officiorum implendorum exactitudini invige- emium.
3. Exaltare, irritare ; ingerelni. Bene
Ex integro, totus 3., penitus ; egeszen. lare. Kass. P. P. II. 154. Torvt. Msz.
Cod. Dip. Arp. Cont. I. 40. IV. Turibula, unum
1. Exactor, (Du C. publicanus); szdm- Med. I. 37. an sit (olfactus) mmis exaltatus,
ex integro aureum .. . caps* . . . cruces, vevo. Kass. Prax. I. 24. Habet praeterea quili- ita, ut odor omnis dolorem excitet.
1. Exaltalio, augmentum (DuC. al. s.);
quarum una ex integro argentea . . .
bet Comitatus suum Exactorem I. 33. RatioEx latere nostro, suo, nos quidem, num Exactoris obligatio est Officialium ratio- felmagasztaltatds. Cod. Dip. Arp. Cont. III.
ille quidem ; resziinkrdl, reszerol. Ger. un- nibus reddendis obnoxiorum, uti Perceptorum, 91: ut defensionem ac exaltationem . . .
serer Seits ; seiner Seits; Ljub. Mon. SI. XXI. Tutorum, Comissariorum rationes solliciter fidei sine mora . .. procuremus.
2. Exaltatio S. Crucis, (Du C.) Festum
208. an. 1444: ex latere nostro non de- examinare. Torvt. Msz. Cf. Caes. B. C. 3., 32.,
fuerit bene. . . vicinari. Epist. Proc. p. 27. Ex 4.; Liv. 28., 25. Arcad. Charis. Dig. 50., 4.,ecclesia3 14. Septemb.; szt. kereszt felma18 . 8. Ulp. Dig. 22., 1., 83.
gasztaltdsa. Cod. Dip. Arp. V. 216.
latere suo se omnino disponat.
2. Exactor, qui diligentes et negligentes
Exaltator, qui extollit aliquem; felEx nobili oflicio, nulla mercede, sine
mercede; nemes kotelessegbdl, ingyen. discipulos notabat; ki a bejdro tanulokat magasztalo. Fej. IV. 1. 47. adiecit adhuc alJokai Magy. Na"b. 607. hogy ex nobili offi- szemmel tartd s az iskola- es templom- tissimus humilium exaltator magniflcare ankeruldket foljegyezte. Szaz. XXII. 563.
cillam suam humilem.
cio viselte a hivatalt.
Exactor judiciorum, mulctas exseExambire, (Du C.) ambire, desiderare;
Ex non defendit, propter contumakivdnni. Tor. Tar. 1889. p. 207. Quod vestra
tiam defensoris negantis defensionem ; a ve- cutor; birsdg rovo. Hajnik Perjog. 446.
delem megtagaddsa, makacssdga miatt.
Exactor lucri Camera, V. Lucrum illma dementia nostra desideria et imas preKass. Jur. Civ. 1.155. Replies ex non defen- camerse; kamarai nyereseg behajtoja. ces s. C83S. etreg. mtti commendaritatque prodit. Pro A. parte I. perhibente Processu per Numi Hung. 160.
vida est praevalida sua cura caesareum diploma
Partem A. ad agendum semetqe defendendum
Exactor rationum, rationum exami- exambierit. Cf. Mamert. Grat. act. ad Julian.
iteratim provocata sed et per sententias pag. nator, explorator; szdmirizsgdlo. Germ. Re- 19. Symm. Ep. 7., 49. Arnob. 3. p. 124.;
Processus T. latas identidem admonita, in ob- visor. Instr. Jos. II. p. 54. . 34: Rationes, Ammian. 26., 7.
Examen, (DuC.) Translate ponitur pro
versum nihilominus Actionis suique defensam postquam ad Exhibitorum Protocollum porinde a Termino X ... nihil adducente.
rectae fuerint, rationum, Exactori. .. tra- examinatione, purgatione, iudicio Dei. It.
Ex non venit, propter contumatiam dentur, ut occurrentes desuper Reflexiones... esame ; vizsgdlat. S. de Kz. Chr. II. 2., 3 :
non comparendiin iudicio ; makacssdgimeg exhibeat.
sine iudicii examine interfecit. Cf. Pers. 1.,
nem jelenes miatt. Kass. P. P. I. 225. latam
Exactoratus, us, offlcium exactoris; 6. Ovid. Met. 9., 552. Stat. Silv. 3., 3., 203.
Examen duelli, purgatio singulari cersui in disfavorem contumacialem ex-non ve- szdmvevdi hivatal. Tor. Tar. XIII. 75.
Exactoratus officialis, qui est a tamine ; pdrbaj-proba. Cod. Dip. Arp. Cont.
mY-sententiam.
Ex nunc ex tune, (Du C.) nunc et rationibus ; szdmvevdi hivatalnok. Reg. Mil. III. 180. pratum et piscaturam, que per examen duelli ijdem vdvornici nostri de Udvorantea, semper. Eszt. Okm. p. 7. (D. Uladisl. p. 58.
1501): lestamentariam Dispositionem ex
Exsestimare, aBStimatione facta pro nok coram H. Palatino, comite Posoniensi de
32
280
Examen rigidum
Exarendare
Excelsus
Exarendare, locare; haszonber feje- num ... praenotatis Dominis... resignavit exudvornicis nostris de quinque villis Elhey obben kiadni. Georch. H. T. I. 259.
brigando eos ab omni ipsius ac haeredum
tinuerant; et passim.
Exarendatio, actus aliquid collocandi; suorum praasentium et futurorum quacunque
Examen rigidum v. rigor osum,
vel nude Rigorosum : examen severum; szi- berbeadds, veves. Art. Diaet. Pos. 22. Hinc impeticione.
Exbursare, solvere, persolvere (Du C.)
gorlat. Cher. Jus. Eccl. II. 17. ac nonnisi Praearendatio Decimarum, fatales pro Exarenexamini rigoroso pro cura animarum exacto datione legaliter determinates dies per Fiscum pecuniam e bursa seu crumena depromere,
quoque Regium et Cameras observetur. Opin. kifizetni. Gall, debourser. Pesty Szor. HI. 237.
subjiciuntur.
Examentum, examen ; vizsgdlat. Si- de Venat. Batty. Leg. I. 694.
pro expensis eorundem in sortem dicti molenExarmatio, aclus exarmandi; lefegy- dini exbursatis solvil nunc fl. 50. Ljub. Mon.
monyi Magy. Ny. 26.
Exametum, (Du C.) pannusholosericus; verzes. It. disarmamento. Fabo Monm. Evang. SI. VI. 71. Tort. Tar. 1881. p. 465., 466.
selyemszovet. Knauz. M. E. Sir. I. 280., 320. 11, et cum Fabritius exarmationem Scuti
Exbursatio, solutio; kifizetes. Han.
tunicam de exameto forratam cum scindato. Laniani conscripsisset.
Mon. Jur. P. I. 195. de . . . pecuniarum exExasperare, severiore poena afficere; bursatione.
Fej. II. 93.
Exametus, (ex voce e^d^troq) holoseri- kinositni, sulyositni, nehezitni. Torvt. Msz.
Excaderitialis, alicuiobveniens; deriv.
cum; istamet, sodrott gyapju. Gall, esta- B6k. Maros. 39. poena exasperabitur.
a verbo excadere : in alquem cadere, ei obvemine si. zamat. Schlag. 1248.
Exasperatio, aclus poenae intendendae; nir-e; vkire es6, elevuld. Gall, echoir. Cod.
Examinarius, 3., examinans; vizs- szigoritds. Germ. Verscharfung. Vuch. Leg. Dip. Arp. Cont. VIII. 52. et ideo semper non
gdlo. Ljub. Mon. SI. IX. 99. an. 1410. iudices Grim. 113. (Deer. II. Carol. VI. imp. an. 1723. tanquam dignitas vel dominium ad proprietaexaminarios instrumentorum.
arl. 121. . 7.): poenae cum exasperatione tem Regiam, sed quasi quedam possessio exExaminate,examinando,allente;/igri/eZ- Supplicii.
caderitialis ad donacionem Regiam pertinere
mesen. Batty. Leg. III. 147. an. 1313 : plene
Exasperative, poenam intendendo se- dinoscuntur.
et examinate inspeximus litteras.
verius ; sulyosbitva. It. inaspriramenle. Ger.
Excalculare, calculos subducere; ki1. Examinatlo, (DuC.) disquisitio, in- verscbarfend. Jogt. Eml. T. II. 1. 453 : Si se- szdmitani. Kass. Jur. Civ. I. 269. quod inquisilio, actus examinandi, examen; vizsgd- cundo delati in eodem extiterint, prsedictis... tegram illius extensionem mensuratum et ad
lat. It. inquisizione. Gall, inquisition. Vila S. scuticis et baculis in duplo exasperative sub- quadralas orgyas excalculatum esse.
Steph. 18. nemo inimicum sine iudicum exa- jiciant.
Excalumniare, calumnia purgare; vdd
minatione lederet. Cf. Ulp. Dig. 3., 5., 8.;
Exassignare, assignare; kiutalvd- alol menteni. Ljub. Mon. SI. I. 310 : promitnyozni. It. assegnare. Tisztb. Ir. Exassignare timus . . . excalumniare et defensare.
47., 14., fin.
2. Examinalio, examini nixa approba- Fizete'st rendelni. Proj. Leg. Civ. 279: Facta
Excalumpniare, Excalumniare q.
lio;jovdhagyds. Batty. Leg. T. II. 231. an. resignatione Judlium vel Vice-Comes. .. sem- v. Kuk. Jur. I. 140. an. 1375.
1138: Examinatio et Consecratio. . . Epi- per eodem modo, quo per impulsores pecora
Excambiare, (DuC.) permutare; kiassignata sunt, et non alio exasslgnabit at- cserelni. Fej. V. II. 284. si aliquem vel aliscopi.
Examinator, (Dief. Examinator ver- que in exassignatione specifice deducet. Fej. quos capi ex ipsis contigerit... a diclis Dalhorer) qui inquirit.; vallato. It. examinatore. XI. 2. sales Eremitis exassignandos.
matibus excambiati competent pertinentibus.
Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 151. Ego Johannes
Exassignatio, actus assignandi. V. s.
Excandelacere, (Du C.) pretium auCasioti Examinator manum meam mitto. Exassignare; kijeloles, kiutalvdnyozds. gere; nagyon megdrdgitni. Germ, vertheuExastichus, 3., (egdanxoq); hatso- ern. Szamosk. I. 226. qui ab aedilibus nulla
Cf. Tertull. Apol. 9.; Augustin. contra Cresc.
3., 73.
ros. Germ, sechszeilig. Verancs. IX. 276. De se lege patiebantur coerceri, quin annonam imExaminatores synodales et pro- tuo autem epigrammate exasticho . . . babeo pune excandefacerent. Cf. Varro R. R. 3.,
4., 1.; 3., 2, 16.
synodales, triumviri explorandse rei syno- tibi magnas gratias.
Exaudibilis, (Du C.) facilis et promptus
dalis ; hdrom zsinati vizsgdlo biztos. Kon.
Excantamentum, incantatio, fascinaad exaudiendum ; kihallgatdsra hajlando. tio; buvdles, vardzslds. Germ. Zauberei.
Egyh. 343.
Examinatrix, quae examinat; vizsgdlo Batty. Leg. III. 193. an. 1351. aures exaudi-Par. Pdp. Torvt. Msz.
(n6). Kov. Form. St. 83. Matrons autem exa- biles Fej. X. 4., 395. Cf. Augustiu. Soliloq. 1., 1. Excanonicare, (DuC.) canonicalupriminatrices ad nos reversi.
Exaudibilitas, facilitas exaudiendi; vare; kanonoksdctol megfosztani. Nagy
Examitum, V. Exametum. Fej. III. 22. meghallgathatosdg. Imre Phil. 529. Immu- Hier.
quinque Baldachinos (pannos e sericis et au- tabilitatem voluntatis divinae non pugnare cum
Excapillare, ornatu, tegumento, capilreis filis textos) duo examita (pannos holo- ea;aMdifet7tfaieprecumhumanarum,inteHiges. lis capitis privare, nudare; hajdt kitepni.
sericos) unum rubeum et alterum ialdum (seu
Exauditip, (Du C. benevolentia) hoc loco: Mem. Pauli 436. qui adcurreutes viderunt earn
hyalinum coloris vitrei) et aliud examitum audientia, admissio publica; kihallgatds. It. et exclamantem verberatam et excapillatam.
esaudizione. Fabo. Monm. Ev. II. 396. miauro contexlum per violentiam abstulerunt.
Excarere, (apud DuC. excaritus, in
Exantera, exentera (fischgeweid Dief.); nislri ecclesiarum aut ecclesise curatores in cu- scaras, partes divisus) h. 1. exserere; kinyujhaJ bele, hal horlds. Schlag. 820.
riam pro exauditione invitanlur. Cod. de De- tani. V. Decudere.
Exanthema, atos, (Du C.) pustulse sub- lict. 313. Cf. Aug. Civ. D. 21., 24.
Excargare, navem exonerare; kiurirubrae; pattands, fakadek,himl6.S.Benko
Exauditor, qui exaudit; kihallgato. It. teni, kirakni. It. scaricare. Han. Mon. Jur.
Top. Misk. 37. sapeque etiam vesiculae aqu esauditore. Obs. Jadr. 396. 0 quam nobilis II. 215.
ac tubercula aut exanthemata miliaria in iis- Princeps, o quam gloriosus etgraciosus exauExcaudicare, (Du C. caudices avellere)
ditor.
dem exsurgunl. Cf. Marc. Empir. 19.
exstirpare, radicitus evellere; gyokerestdl
Exarcha, 33, (Du C, Exarchus) gaQ%oq;
Exauthorare, Exautorare, amo- kiirtani. Fej. Jur. Lib. 174. Cf. Lex. ap.
foersek. Not. rel. I. 191: Exarcharum di- vere aliquem a munere. Torvt. Musz. exautho- Front. Aqua3d. 129. Pallad. Jan. 1.
gnilas a Patriarchali solum nomine et minore rare ; hivatalbol kitenni. In nova edit. Du C. Excedere humauis, excedere e vita;
ambitu ecclesiarum dislinguebatur in Oriente exauthpri7atus legitur, quasi extra auctorita- meghalni. Verancs. II. 225 : paulo post hunota ad Occidentem nunquam pervenit, insti- tem. Fej. X. I. 97., 98. Regem ac reginam rent anis excessit.
tula fuit in Concilio Constantinopolitano I. giis titulis ac regno privates exauthoravit, Excellentiavestra, (DuC.)titulus homo. Cher. Jus. Eccl. I. 146., 233. Kon. Egyh. subditosque fidelitatis sacramento exolvit. Ve- noris ; nagymeltosdgod, kegyelmesseged.
rancs. III. 288. Bod. Hist. Eccl- II. 254.
Torvt. Msz.
265.
Exarchalis, ad exarcham pertinens;
Exbaimitus, 3., (Du C. exbanditi) paExcellentissimus, nagymeltosagu,
e'rseki. Cher. Jus. Eccl. I. 208. Jura Papas tria pulsus; hazdjdbol kiuzott. Ljub. Mon. kegyelmes. Torvt. Msz.
patriarchalia, exarchalia et polilica.
SI. XVII. 25. an. 1420. nullus de exbannitis... Excellentissimus ac IllustrisExarcula, an, (Du C. exarcola) cassis remiltantur in civitatem . . . nee eis conceda- simus, Tituli honoris; Nagymeltosagu,
meltosdgos. Tisztb. Irm. Kass. P. P. I. 49 :
splendida Janicsarorum; ajanicsdrok disz tur . . . reintrare.
sisakfa. Mon. Com. Trans. II. 485. an. 1571. Exbrigare, (Du C.) tueri, tutari, defen- Excellentissime .. . Domine Archiepiscope.
Excelsus, 3., Titulus honoris; NagyMunera attulit.. . unam exarculam et scep- dere, liberare; megszabaditani. Fej. X, 1.
265. Ideo idem Fridelicus predictum molendi- meltosdgu, Magas. Kass. P. P. I. 46. Extrum.
252
ExcOilator
Exeortaclo, Excoriatio
Execrabilitas
Excolator, agricola; szdnto. Schlag. dentdl megfosztani. Cod. Dip. Briiss. p. 356. exul; szdmuzott. Arch. Rak. P. II. 304. Mind
974.
Monachus albus, frater Georgius gubernat, exculans s minden jol van rendelve; jobb
Excolor, sine colore, decolor; szinte- omnia taxat et excoriat, quos vult, sibique et volna futolt n6p mint exculans k^ppen 61n6nek.
len. Bene Med. II. 162. seri excoloris.
domino suo thesaurizat.
Excoriacio, Excoriatio, actus exExculpatio, excusatio (DuC.culpaa libeExcommodare, commodare; kolcsonozni. Vern. Phil. Mor. 396. Ex. g. si quis mihi caruificandi, corio privandi (supplicii genus); ratio); igazolds. Nagy Jus. Trans. Sax. 205.
clam absqne consensu meo lucri causa equum, megnyuzds. Pel. In festo circumc. s. I. c. 5.: valetudo adversa, itinera officiosa, aliaeque exquern ad octo excommodavi dies, ex stabulo Maiorem vim laesionis sensit, quam Bartholo- cusationes rationabiles possunt notario et acmaeus in excoriatione. Sz6k. Okl. I. 206. an. tuario pro exculpatione servire.
meo ad 4 dies educit.
Exculpatorius, 3., ad excusationem
Excommunicatio, (DuC.) segrega- 1466 : dignus sit excoriacionis crimine conpertinens; mentegeto. Beszt. Levt. Litterse
tio ab usu sacrorum et a consuetudine Chri- demnari et cutis eius straminibus implendi.
stianorum; kikozosites, kidtkozds. Batty.
Excoriator, morticina coriis exuens; exculpatoriae.
Excultivare, extirpare, colere; kiirLeg. HI. 273. an. 1372: Excommunicatio... gyepmester. Germ. Abdecker. Kass. Ench. I.
duplex est: seu maior et minor. Major est 104. Excoriatorum filiae absque metuenda tani, muvelni. An. Sc. I. 115. an. 1300:
cum praelatus, autcuicommittitur . . , anathe- minima objectione Opificibus, ac aliis honestis propter multa servitia . .. quod silvam denmatisat aliquem exstinctis candelis pulsatisque hominibus nubere possint. Norm. Ordin. an. sam et inhabitalem debent excultivare. . .
hanc gratiam duximus faciendam.
campanis; minor vero . . . cum quis partici- 1772. 7. May.
Excursare, excurrere; kitorni, bepat cum excommunicato maiori excommunicaExcoriatum denuo excoriare,
tione et haec; emovet a perceptione Sacramen- szegeny embert az dg is huzza. Szentiv. torni. Magy. Tort. Eml. XXX. 27. ann. 1566.
torum vel Eucharistise, donee fuerit absolutus. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 110. Excoriatum ne hostibus causa in ditionem nostram exCher. Jus. Eccl. I. 121. Ron. Egyh. 415. Cf. denuo excoriare. Est a pauperrimo quidpiam cursandi . . . pra3beatur.
Excusa, ae, (Du C.) excusatio; mentsfy,
Augustin. de Fide 3 etc.
extorquere.
Excommunicator, excommunicans,
Excorporare,excludere, eximere (Du C. bocsdnat. It. scusa. Ljub. Mon. SI. II. 103.
interdicens alicui sacris; kitilto, kidtkozo. a corpore discedere); kitagositani, kikebExcusata, ae, excusatio; mentegetes.
Knauz. M. E. Sir. II. 441.
lezni, kihasitani. Kuk. Jur. I 461. attune e An. Sc. I. 52. an. 1433: omni excusata poExcommunicatoria charta, quse Vestigio quorumvis Districtuum et Corporum stergata.
sententiam continet excommunicationis. Fej. I. in et excorporari intentorum in concursu
1. Excutere, pulverem excutere, vestes
372.
respeclivarum Jurisdictionum.
pulvere purgare; kiporolni. Regul. Turm.
Excommunicatus, (Du C.) segregaExcorporatio, oppos. incorporatio, Praet. 93. Praetorianorum uniformes vestitus
tus ab usu sacrorum ; kirekesztett, dtokba a societate, nexu divellere, eximere; kikeb- excutere. Cf. Plaut. Aul. 4., 4., 19. Suet.
esett, kidtkozott, szdmuzott. Torvt. Msz.
Claud. 35.
lezes. Kuk. Jur. I. 471.
Excompeditare, ni fallor: ex compe2. Excutere, exequi (Du C. al. s.) V. s.
Excorpus, corpore carens ; test nelkiil
dibus liberare alqm.; bekoktol megszaba- valo. Batty. Ger. 247.
Cattavera; vegrehajtani.
ditani. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 43. ad mo- Excorticare, arborem decorticare; de3. Excutere, (Du C.) eripere e manibus
nasterium Chrysogoni veniens, ubi et excom- librare (Du C. al. s.); lehdmozni. Germ, die alterius, redimere; kivdltani. Ljub. Mon. SI.
peditatus fui.
I. 85. an. 1253: quod . . . debeat excutere
Rinde abschSlen. Kronst. I. 604.
Excomputare, (Du C.) compulare, calExcredere, (Du C. facere ut aliquis non pignus suum, quod est in procuraria et solculos subducere; kiszdmitani. Ljub. Mon. credatur) aliquem alicuius fide interposita de- vere . . . denarios.
SI. XVII. 128. an. 1433 : debeant excompu- mittere ; becsiiletszavdra elbocsdtani. Tkal.
Excutere acta, documenta, evoltare medietatem . . . debiti. Ra6. Mon. SI. Mon. Civ. Zag. I. 244. an. 1375. vos eun- vere acta, doc.; felhdnyni az iromdnyoXIII. 308. an. 1304. Han. Mon. Jur. II. 104. dem .. . caucionefideiussoria. . . excrede- kat, okleveleket, azaz felkutatni az okExcontentare,contentum reddere; ki- retis.
leveleket. Torvt. Msz.
elegiteni. Knauz M. E. Str. II. 522., 564:
Excrementitius, 3., ad excrementum
Excutia, 33, v. Excutium, (Du C.)
viduas . . . excontentasse lestatur. Fej. X. I. pertinens; kinovo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. scopula, verriculum; ruha-tisztitd sepro.
662. Torvt. Msz. Kass. Jur Civ. I. 90.
III. P. II. 144. Succus autem ille, ex quo squam- Germ. Kleider-Besen. Par. Pap.
Excontentatio, satisfactio; kielegi- mae excrescunt, solum excrementitius est.
Exdare, foras dare, proferre; kiadni.
tes. Art. D, 1883. p. 43. Torvt. Msz.Proj.Leg.
Excrescencia, incrementum, accessio Georg. Sirm. I. 53. mox precepit factori suo,
Civ. 180. Allatura suomodo legitimata primum (DuC. al.s.); novedek, szaporodds. It. acut exdaret imprimis purpureas aureas de viquidem ex adquisitis; sed his deficientibus, crescimento. Cod. Dipl. And. V. IV. p. 104 : ridi coloris.
Exdelinitor, qui fuit definitor, qui cauetiam ex avitis depuranda est atque adeo toti excrescencia duplorum principalium debitomaritali substantial inhaeret; quia vero vidua rum. Pel. Pom. L. II. P. III. Tor. Tar. III. 222.sas dirimebat; volt definitor (elint6z6'a szeriure viduali partem ex hac obtinet, qua? aequa
Excrescencia aquarum, inunda- zetben). Per. Mon. SI. XVIII. 324. an.'1702 :
lectori et exdefinitori salutem.
pro fundo excontentationis deservit, hinc tio ; dradds. Szek. Okl. I. 246.
Exdividere, distribuere, dividere ; kisuccessores ad illam exolvendam in ea proExcretorium organuni, depuratorium org. secernens, segregans org.; ki- osztani. Beng. Ann. Er. Cwnob. 338. ut sua
portione obligantur . ..
cuique iuxta porlio exdivisa remaneret.
Excontentus, 3., cui satisfactum est, vdlaszto szerv. Bene Pol. 84.
Exdivisio, onis, actus in partes diviomni ex parte contentus: teljesen kielegiExcubantissimus, vigilantissimus;
tett. Cod. Zi. Vol. V. 433.: qua quidem divi- legebrebb. Ke. Or. Erd. A. 2., 2. Excuban- dend! ; felosztds, feldarabolds. Beng. Ann.
sione peracta et in eodem ipsis partibus. . . tissimus praesul.
Er. Coenob. 285. et dispendiosam Religioni
Excubator, vigil, excubitor; ordllo. exdivisionem huiusmodi .arbitrans, toto cocontentantibus et excontentis existentibus.
Excopiare, (Du C.) exemplum alicuius Verancs. VII. 361. quando quidem chaus cu- natu novae provincial erectioni resistere nitescripti conflcere; lemdsolni. Kuk. Jur. I. 491. stodiae eius excubator, neminem ad ilium tarn batur.
Exdomarii, (Du C.) sine domibus et foex privilegio autentico dicti pauli bani . . . turcarum quam chrislianorum ingredi perfideliter excopiavi.
ris vagantes; hdzailanok. Decret. Colomanni
nrittit.
Excubia, ae, (Du C.) excubiae, arum vi- Regis I.: De civilibus exdomariis 8 denarios
Excoquere, inurere; rdsiitni, belyegezni. Batty. Leg. T. II. 207. (Deer. Col. 83.) gil, excubitor V, s. Sthrasa; ordllo.
pra3cipimus colligi. Not. J. Samb. Tyrn.
Exeat, V. Literae Dimissoria?. Cher. Jus.
ad modum Crucis ferro in genis excoguatur. Excubiator, excubitor; ordllo. Cod.
Dip. Lond. 205. aditum in Civitatem intimam Eccl. II. 17. Primae Literaa dimissoriae vocanEnd. p. 370.
1. Excoriare. (Du C.) corium, pellem aliquamdiu strenue cum excubiatoribus contur etiam Form.atae, vel Exeat aut Canonicae.
detrahere ; lenyuzni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. flictando patefaciunt.
Execrabilitas, (Du C.) proprietas rei
III. P. 1. 210.. a Mahomete necatus et vivus
Excuculatus, 3., cuculla privatus; kamexcoriatus an. 1465. Kronst. I. 433. Thurocz. zsdtol megfosztott. Init. Gas. p. 11: Turn exsecrabilis; dtkozatossdg, kdrhozatossdg.
Vern. Psych. 437. Repraesenta tibi execrabi182. Cf. Appul. Met. 10. p. 717.
excuculatus ille transfuga Lutherus.
Exculans, fors. idem quod exulans litatem sceleris, quod impudenti fronte non
2. Excoriare, (Du G.) expilare; min-
1. Executio
Exemplare
Exercere se
283
raro patrat lubidinosus, qui innocentiam seExemplare, (Du C.) describere, exemExenium, a gr. &viov, donum; ajdnducit, florem virginitatis frivola frangit manu, plar effingere; lemdsolni. Kuk. Jura. I. 5. dek. Cod. Dipl. And. V. III. p. 317 : hiis etiam
Wtutem necat, mores inquinat, vitamque se- an. 1333: scripsi et exemplavi. Fej. X. I. declaratis, quod tria ex.ema,(kge: exenia...)
ductis parat miserrimam. Cf. Appul. Dogm. 489. Mem. Pauli 438. Cod. Dip. Arp. Cont. per singulos annos... dabunt. Dip. Rag. 374.
VII. 206 : hoc exemplum exemplavi.
Thur. in Ludovico Rege cap. 4. Pel. Serm.
Plat. 2. p. 21.
Exemplar!, aliorum exemplo trahi, duci Aest. 27. m. Ljub. Mon. SI. V. 74. an. 1406.
1. Executio, homines, qui exsecutionem
peragunt (Du C. al. s.) ; vegrehajtok. J6kai (Du C. imitari). Cod. Zi. Vol. V. 332 : ne alii Exentizare, liberare ab ente; It. esenMire Megv. I. 121. Epen nala talaljuk a var- ab eo exemplati ad similia maleflcia facienda tare, esenzionare; megszabaditani a lemegyei executiot most is, melyet a tekintetes se apponere presumant. Szer. Not. 145.
nyegtdl. Szaz. VII. 139. Transsubstantiatio
torvenyszel, egy alszolgabiro, egy eskiidt 6s
Exemplaritas, (Du C.) vita, qua quis se exentizata Patachini 1667.
karhatalommal mell6kelt tizenk^t puskas pan- prabet in exemplum; peldaadds. It. esemExequatur, facultas in effectum dedudur 6sszess6geben Lankadombra azon cz61bol plarita. Pel. Pom. S. de Temp. Dom. I. Adv. cendi data ; foganatosittassek. Coll. I. 341 :
rendelt ki.
s. 1. c. 1. Tria mysteria notemus in sermone... pro exoperando Placito Regio aut Exequatur
2. Executio, continuatio, prosecutio; tertio dicitur exemplaritas V. Hiem. 22. s. . . . repraesentetur (sc. Majestati).
folytatds. Batty. Ger. 77. Juxta... rerum 1. Exemplariter, (DuC.) ad exemExequendus, exsecutioni obnoxius:
jacentium executionem.
plum ; pelddsan. Szaz. XXX. 5., 469. catolice foglaldstszenvedo,itelet vegrehajtdsa aid
Executio penes articulum, tor- et exemplariter vixil. Arch. Rak. IX. 341. vetendd fel. Torvt. Msz.
venyczikk mellett void vegrehajtds. Germ. exemplariter megbiintetni.
Exequens, executor; vegrehajto. Torvt.
Nach dem Wortlaut des Geselzes erfolgte
2. Exemplariter, (Du C. ad exem- Msz. Georch. H. T. IV. 254.
Execution. Jogt. Eml. T. I. p. 434.
Exequi, procedere; folytatolag dtplum) hoc loco : per exempla; pelddzgatoExecutio penes deliberatum v. lag. Pel. Dom. Adv. s. I. c. 5. Ecclesia docet menni. Ljub. Mon. SI. XVII. an. 1419: desententiam, ex sententia facta executio; nos exemplariter.
beat principiare a persona ... reges... et
az itelet szavai szerint valo vegrehajtds. Exempliiicare, (Du C.) exemplum postea... exequatur ad secundum a c turn.
Jogt. Eml. T. I. p. 435.
praebere; pelddzni, pelddt nyujtani. Pel.
\. Exequise, ultio (Du C. al. s.) megExecutionale, (sc. scriptum) manda- De S. Stephan. s. IV. c. 2. Exemplificat torlds. S. de Kz. Chr. II. 1., 16. Quos quidem
tum exsecutionis continens; vegrehajtdsi Dionysius de ordine angelorum. Hiem. 9. q. ut ceperunt, omnibus caput delruncarunt pro
irat. Kov. Form. St. CXXXI. executionale Serm. Cat. 283. Sic exemplifica de pedi- exequiis sociorum.
Bonorum rerumque mobilium per defectum bus, de latere Christi, de facie in imagine
2. Exequise, Quum teste Regestro Vaseminis persons testatae in Legatariorum ma- efflgiata.
radiensi exequiales patroni ecclesia? accusavisnus deventorum.
1. Exemplificatio, actus exempli sta- senl eos ministeria minore sumplu, quam deExecutionalia, ium, scil. diplomata tuendi; peldaadds, -nyujtds. Pril. Abact. bet, perficere, ita diiudicaverunt causam, ut et
execulionem prascribentia; vegrehajtdsi 13. circa arcendum a suis fructibus damnum, in posterum servirent ecclesia? sed annuatim
levelek. Wallaszky 411.
cavendamque exemplificationem. Arch. Rak. tenentur illi aliquantum vini, panis etc. offerre.
Executionalis, ad executionem perti- II. 54.
Haec quidem munera nominantur exequiae
nens; vegrehajtdsi. Tor. Tar. 1887. p. 592. 2. Exemplificatio, exemplum, trans- (Du C. al. s.); gydszajdndek, tor. G. Fej. I.
Mandatum executionale.
scriplum ; mdsolat. Han. Mon. Jur. II. 112 : 172. Ut annuatim cum lunella vini serviant suas
Executionis insinuationales, li- fiat exemplificatio de instrumentis, que per exequias.
tera3 quibus instans exsecutio insinuatur; veg- vetustatem consumentur.
Exequiale sacramentorum, V.
rehajtdst bejelento level, itelet vegrehaj3. Exemplificatio, exemplis nixa de- Agenda. Szaz. XVIII. 34.
monstratio; pelddzgatds. Pel. Pom. L. II. P. Exequiales, idem ac dusnici, derivatdsdt megjelento level. Torvl. Msz.
Executiva potestas, potestas leges III. Art. II. c. 5: In omnibus operibus... quod tum ab exsequi, quia hi servi debent pro maexercendi, ad effectum deducendi; vegrehajto Deus fecit... in hoc mundo est hoc, quod in numissione quaedam munia, quae exsequiae
hatalom, betolteto v. torvenyt vegrehajto Maria fecit. Probatur tertio exemplificatione. vocantur, exsequi; alii pulsare campanas vel
hatalom. Torvt. Msz. Kass. P. I. C. Pazm.
Exemplificativus, 3., ad exemplum lavare, alii annuatim vinum, candelas, frumenDial. 591.
pertinens, demonstrans; pelddny, minta... tum vel similia conferre, templo. (Cf. KerekExecutive, exsequendo; vegrehajto Pfahl. Jus. Georg. II. 12. quemadmodum forma gyarto. A miveltseg fejlodese Magyarorsz^gban.
modon. Pel. Dom. II. Adv. s. I. c. 4. Quse exemplaris exemplificativa sub E et Nro 5 p. 200.) Itaque exequiales non tantum movox quidem imperative erit Christi, sed exe- perhibet.
nitores funerum erant ut Du C. perhibet. Cf.
cutive angelorum.
Exempti de Castrensibus, V. s. Regestr. Varad. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 16.,
Executor, (Du C.) qui iudicum mandata Jobagyones Castri; e rusticis facti milites; 20. In villa Gan sunt tres mansiones exequiet decreta exsequitur; foglalo, vegrehajto. a vdr parasztjaibol lett vitezek. Kandra. alium 22. In predio Sceleus hec sunt nomina exequialium 16., 20. Cf. Servi testaGeorch. H. T. IV. 267. Torvt. Msz. Cf. Vellej. Reg. 71. 156.
2., 45. Appul. Met. 7. p. 197. Macer. Dig.
Exemptio, onis (DuC.) privilegium, mentales.
49., 1., 4.
Exequialis, (Du C.) monitor funerum,
immunitas V. exempcio ; kivdltsdg. Eszt.
Executorialia, mandata exequenda; Okm. p. 146. an. 1448: i n . . . libertatibus et mortua corpora humo condens; sirdso. Szaz.
meghagyo parancsok. Konek Egyh. 172. exemptionibus eosdem tueri... debealis.
XXIV. 217.
Executorium, (sc. scriptum) idem ac
Exequias dantes, (templomszolga) V.
Exemptioiiales, (sc. litterae), privileexecutionale scriptum. Kov. Form. St.gium continentes lit.; kirdltsdgos level. Kov. dusnici et exequiales. Fej. VIII. 3. 260.
CXXIV. Executorium Evictionale substitute Form. St. CXLVII. Exemptionales J. B. Fer. quatuor cubicularios exequias dantes.
Vice-Comjti sonans. Arch Rak. IX. 28. Georch. Znu. decimae dari solita.
1. Exequiator, qui exequias curat et
H. T. IV. 267.
Exemptionalis, exemptionem, privi- dirigit, exequias celebrat; temetest rendezd.
Executorius, 3., ad executorem, exe- legium continens; kivdltsdgot tartalmazo. gydszmis.et olvaso. Cod. Dip. Pat. Hung. V.
cutionem pertinens, qui exsequitur; vegre- Knauz M. E. Sir. II. 361: bullam exemptio- 28. 32., Tamen postmodum in talem compohajto. It. esecutivo. Vern. Psych. 183. ergo nalem.
sicionis ac pads formam devenissent, quod
facultas, ad quam ratio practica sua postulata
Exeniare, dona conferre (Du C)); ajdn- recepta una marca argenti pro suis expensis,
dirigit est voluntas ita, ut ilia quodammodo dekozni. Obs. Jadr. 394. munus, quod Jader- dictas (sc. possessiones) in exequiatores
legislatoria et haec executoria sit, ratione tini lam devote sibi exeniaverant, gratanter perpetualiter reliquissent. Knauz. M. E. Sir. I.
moralis nostrae activitatis potestas.
' suscepit.
569., 734.
Executrix,quae exsequitur; vegrehajto
Exemptus, 3., immunis ; kivdltsdgos.
2. Exequiator, (Turlouk) epulum fun8. Eszt. Okm. p. 144 : fldelis Executrix... Szaz. XIII. 112. az egyhaziaknak exemptus nebre prsestans in salutem mortui; tort ado
birtokain.
jobbdgy ura lelkeert, dusnok, torlo. Tor*
lestamenli.
Exempcio, liberatio ap. Du C. qua moExeniator, qui xenium, munus, donum Tdr. 1893. p. 3.
nasteria ab jurisdictione episcopi eximuntur : offert; ajdndekozo. Kat. Hist. IX. 357. dicti Exercere se, fatigari, operam dare;
kivonds. Szek. Qkl. I. 256.
exeniatoris voluntatem mutarunt.
fdradozni. Ljub. Mon. SI. XVII. 82. an. 1421.
254
Exer citator i um
Exfamari
Ex-Imperator
seexercuit a p u d . . . regem... ul treugua

Exfamari, fame enecari, conflci; ki- in dextra exposito numero protocollari..,
sequeretur.
eheztetni, Georg. Sirm. 1.247. Et mox vulgus scribitur extractus Exhibiti.
Exercitatorium,exercitium in publice deposuit juramentum ad (idem suam, ut ne ab
Exhilarascere, ab exhilarare, voluphabenda oratione; gyakorlat a nyilvdnos eis exfametur.
tateaffici, Isetus fieri; felvidulni. Chr. Dubn.
eloaddsban. Be"k. Maros. 30. Pro neglecto
Exfortium, (Du C. exforcium) auxi- 170., 165. Quod audiens rex in nullo timuit sed
exercitatorio denarios quindecim deponito. lium; segitseg. It. sforza. Ljub. Mon. SI. II. exhilarascens suos dictos tartaros expectare
Exercitor fodinaruni, V. Hajefus. 340. an. 1346 : in casu, quo veniret exfor- ortabatur.
Exercituales, Exercituantes, ca- tium gentium tale.
Exhortare, pro: exhortari; inteni.
stra sequentes; nemesek vagy vdrosiak,
Exfurcillare, (der. a furca), foras eii- Batty. Leg. III. 77. sacerdotes exhortammus.
kik vagy katonaskodni vagy katonat dllitni ko- cere ; villdval kidobni. Syll. Pos. B. As. VI. Exhortatio sacra, oratio s.; szent beHa;c assertio ejusdem furfuris est cum supe- szed. Wallaszky 512. exhortationes sacrae,
tclezve vollak. Tor. Tar. 1893. p. 27.
Exercitualis expeditio, expeditio; riore, et merito ex Scholis vere reformatis quas Curiones instituunt et in quibus ex Evanhadrakeles, hadbaszdllds. It. spedizione. exfurcillanda.
geliis ac Epistolis dierum festorum ac Dominir
Thurocz 62. Sua etiam maristalla, quam suis
Ex-Generalis, qui fuit generalis ordi- corum (uti in Gymnasiis) totam, qua late patet,
exercitualibus in expeditionibus deferebat, nis; volt.fonok. Beng. Ann. Er. Ccenob. 524. morum doctriuam complectuntur atque thepro maioriparte depurpura cseterisque sericeis ita etiam pro Reverendissimis Patribus Ordinis mata auditoribus accommodala depromunt.
pannis erat praeparata. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. sive Exgeneralibus ... singuli cuiusque
Exhortator, qui statis diebus in religi,320: in present! nostra exercituali, expe- Provincial sacerdotes sex in suffragium Mis- onis principiis et vera morum probitate iudilione. Cf. Cassiod. Varr. 11., 1.
sas celebrare obligentur.
ventutem instituit; hittandr. Diar. Com.
Exercitualiter, (Du C) armata manu,
Exha3reditare, exheredare; orokseg- 1796. p. 29. Wallaszky 480.
cum exercitu; fegyveresen. Ker. Inst. Mil. bSl kitagadni. Torv. Msz.
Exhybernatio, hiematio: dtteleles.
202 : penes Dominum Regem exercitualiter
Exhseredati, haereditate exclusi; ki- Opin. P. II. Sec. II. . 14.
venire debeant. Ljub. Mon. SI. XXI. 422. an. zdrttorvenyes gyermekek. Gcorch. firt. 37.
Exhyemare, per hiemem servare, con1452 : exercitualiter se moverit contra genExhsereditatio, actus haareditate ex- servare; dtteleltetni. 'An. Sc. II. 232.saec.
cludendi; kitagadas, kirekesz-tes az orok- XVI. ex arce boves dedit... saginandos et
tes. Fej. X. 4. 666.
Exercitualiter consurgere, more segbo'l, oroktelenites. Torvt. Msz.
exhiemandos.
Exhserere,nondum diiudicatum manere; Exiccatorius, 3., ad exsiccandum apexercitus arma capere; katonai modra
fegyvert ragadni. Magy. Tor. Tar. IX. 133. eldontetlen, elintezetlen maradni. Opin. tus, idoneus; szdrito. Debr. Com. an. 1530.
Exercituantes, V. s. Servientes Deput. 56. Praeter has 2300 Appellatae Causae Gaidar exiccatorium.
Civilcs a revisione Inclytae Tabulae Regise penRegis.
Exient, pro exibunt. Rac. Mon. SI. XIII.
1. Exercituare, (Du C.) stipendia facere, dent, quarum nonnullae a 30 et ultra annis ex- 240. an. 1358: qui exient et fuerint reversi.
castra sequi (Du C.); katonaskodni. Szaz. VI. haerent, et adeo obruunt Tabulam Regiam.
Exigatio, exactio; behajtds. Georg.
444. insurgere et exercituare non possunt
Exhalabilis, quod exhalari potest; ki- Sirm. I. 316. Sed ilia exigatio ad futurum
propter fragilitatem etatis. Samb. Tyrn.
gozolheto, kilehelheto. Curios Misc. 195. non erat in se perfecla dura, sed indurabilis.
2. Exercituare, (Du C.) milites levare Quomodo defectu pabuli ignis extinguitur?
Exigator, exactor; adobehajto. Monm.
et ad Exercitum adducere, conscribere mili- Quia deficiente pabulo desinit materia exhala- Comit. I. 464. Et iste sit exigator vicecomes
tes ; toborzani. Szegedi Ruhr. Pars. I. p. 60. bilis.
quilibet de comitatu suo.
. Exercituatio, expeditio; hadjdrat, Exhaustio, confectio, (Du C. al. s.);
Exigentia, (Du C.) prout res postulant
tdborozds. Heerfahrt. Kronst. I. 436. Torvt. kimerules, kimerultseg. Ger. Erschopfung. exiguntque; kivdntatosdg, koveteles. It. esiMsz. Fr. Lib. Rat. I. 17. et passim.
Brunner 21.
genza. Kass. Prax. I. 273. pro quarumvis cirExercituatio sestivalis, militia, ex- Exhibita scribere, litteris inscribere cumstantiarum exigentia.
peditio aestiva; nydri tdborozds. Arch. aliquem juri stetisse; beiktatni. Par. Pap.
Exigerare, exaggerare, coacervare, cuRak. II. 9.
Exhibitio, actus exhibendi, exponendi mulare (ad rationem formae ex-igere, ex+
Exercitus, us, bellum; hadjdrat. Kuk. (DuC. al. s.); eloadds. It. esibizione. Ger. agere); halmozni. Brut. Hist. XI. 209., 23.
Jura. I. 25. an. 1102: ire debeant... usque Vortrag. Greg. Aeslh. 78. Stylus bonus est
Exigi f accio, exactio; behajtds. Bek.
quo exercitus duraverit.
modificatio quaadam pulchri artistici ita possi- Pil. P. I. 347. an. 1358. ab ... tributi. ..
Exercitus collectio, delectus mili- bilis, ut intra limites artis alicuius infinita ex- exigi faccione.
tum; hadigyujtes, katonaszedes. Torvt. hibitionis varietas... locum habeat.
Exigibilitas, status, quo quid exigi poMsz.
Exhibitivus, 3., vim exhibendi, expo- test ; behajthatosdg. Germ. Eintreibbarkeit.
Exercitus Quartianus, y. Quar- nendi habens; eloaddsi. Suhayda. De nat. Kuk. Jura II. 247. Kelem. Inst. Jur. Pr. HI.
tianus. II. Rak. Gy. 440. ipsi Principes Regni Poes. 19. Huic triplici fundamento innititur 278. Kovy El. 623. Si Jus desumendi debiti
Poloniae feudatarii ac Palatinatus pleriquecum discrimen poe'sis narrantis seu epicae; item cedatur titulo oneroso quoad realitatem debiti,
exercitu Quartiano.
dramaticae seu exhibitivae.
naturaliter currit evictio non semper vero
Exercitus regalis vel generalis,
1. Exhibitor, (DuC.) qui aliquid tradit, quoad exigibilitatem idest quoad fundum soprofeclio in bellum exercitus regni; orszd- lator; nyujto, dtado, kezbesito. Szek. Okl. lutionis, nisi assumta sit, nam incautus cessiogos hadnak hadbaszdlldsa. Hajnik Perjog. 1., 158. Cod. Alv. I. 156. Cod. Com. de Sztara. narius eodem momento factus est creditor.
210.
Exiguitas nostra, V. Parvitas mea
11. 475. Cf. Arnob. 7., 297. Non. 281., 20.
Exerere, (Papias discooperire); feltdrni. 2. Exhibitor, qui proponit aliquid ad (modestus de aliquo dicendi modus); csekelyBatty. Ger. 106. i a m . . . commendatum ex disputandum; el6ado. Bek. Debr. F6isk. torv. segunk. Verancs. VI. 34. Etenim avertimus
exertis voluclatisque exercitium ... adgredi- 19. az e!6ado (exhibitor) hivja ossze a tar- ilium a nobis qua dando qua pollicendo nonenduni.
nihil etiam terrendo ampullosioribus apparasakat.
Exerrare, aberrare; eltevedni. Fej Jur. Exhibitoria, ae,'expostulatio causaa alitibus nostris, si modo tanta bellua exiguitate
Lib. 270: humana... imbecillitate exerrante. cuius instrumenti reddendi; a benyujtvdnyt nostra terreri possit.
Cf. Cyprian. Ep. 1., 12.
visszakovetelo irat. Pesty Szor. HI. 167.
Eximere, redimere (Du C. al. s.) kivdlExerte, diserte; vildgosan, hatdroExhibitorum protocollum, tabu- tani. Sup. An. Sc. 11. 45. an. 1315 : solvent...
zottan. Res. ges. p. 186: ait: his pacificalio- Is traditorum instrumentorum; V. Exactor vas cerevisia?, quod est exemtum pro fertone.
nibus nihil exerte addictum esse sectariis, sed rationum; iktatokonyv. Einreichuungs-Pro- Eximium iacere, eximere; kivenni.
cum conditionibus.
tocoll.
An. Sc. III. 23. an. 1316: subditos a jurisdicExesse, extorrem esse, abesse; tdvol, Exhibitrix, quaeexhibet; dtnyujto n6, tione comitum .. . eximios fecit.
kiinn lenni. Fej. Jur. Lib. 160. Opin. Dep. kezbesito no.lt. esibitrice. Verancs. IX. 217. .Ex-tmperator, qui fuit imperator;
58: ex senatu exesse non debeant (coiudices) Uxor coloni nostri Pauli Kwn de Sellie, prje- ex-csdszdr, volt csdszdr. Szentiv. Cur.
Rak. II. On. 14.1. 3738 (mater mea) man- sentium exhibitrix, venerat ad nos.
Misc. Dec. II. P. III. 47. Henricus Landgravius
date Imperatoris coacta fuit una nobiscum e
Exhibitum,libellus,litterae; beadvany, Hassise Electus Caesar vincit in Germania Conbonis orphanorum... .exesse.,
iktatmdny. It. esibito. Kass. P. P. 1., 326. radum Fridericum, Ex-imperatoris filium.
Expagare
Expeditionalis
Experiment tator
sectatores "sic dicti, qaod docerent Filium Dei missio, 2. instrumenla, documenta scripta ; expenditseu exsolvit; gazda. Ljub. Mon. SI.
ex Twv o$x ovro)v. i. e. ex nullis substantiis i. kiadds, elkiddes, 2. kiadmdny. It. es- XI. 22. an. 1313.
fact urn esse (nihilistae); semmiskedok. Nagy pedizione. Kass. Prax. I. 22., 23. Jam quod
Expendium, (DuC. 2.) expensae, summodum et ordinem expeditionis respicit su- ptus; koltseg, kiadds. Ljub. Mon. SI. I. 6. an.
Hier.
Expagare, exsolvere; kifizetni. Fabr. per obiectis in singula sessione assumptis et 1141: cum una galea armata hominibus cum
Urk. 39. an. 1420: florenos . . . expagare terminatis Protocolla per Protocollistam con- nostro expendio vos adiuvabimus.
debuissent.
fici debent, subin authenticanda. Conceptus
Expendiveruiit, pro expenderunt;
Expaiisibilis, qui expand! potest; ki- expeditionum iuxta Consilii conclusum for- koltottek. Fjp. Szam. p. 188. an. 1420:regis
nyujthato. Tomts. 307. In omni combustione, mantur per Secretarios aut etiam, si maioris ianitores expendiverunt.
Expensa, ae, sumptus, impema; kiadds.
omni decomposilione expansibilis substan- indaginis essent, per ipsos referentes Consitiae cuiusvis in omni Iransitu e statu solido in liarios. Expeditiones pro revisione mittun- S. de Kz. Chr. I. 4., 2; II. 4., 2. Torvt. Msz.
tur ad Praesidem ... expeditiones subscribit Cf. Ulp. Dig. 27., 10., 1. Claud. J. Cons Stil.
fluidum.
147.
Expansivus, 3., vim expandendi liabens; Pneses.
Expensa, orum, sumptus, impensae; kiExpeditionalis, ad curandum, expefeszitd. It. espansivo. Fr. Balass. Casul. Steph.
App. verum si tribuatur igni elementari vis diendum pertinens; kiaddsi, kiadohivatali. addsok. It. spesa. Inst. Arithm. 203. Quomodo
expansiva seu repulsiva, phenomena elasti- SzSz. X. 759. Cf. Spartian. Nigr. 10. Ammian. instituendum Diarium Oeconomicum ? Alphabetico vel quovis alio ordine conveniente incitatis exponi posse censemus.
31., 16.
Expeditiosus, 3., ad militarem expe- scribantur in libro Perceptorum et ExpensoExpectans, qui in numerum neutralistarum alumnorum recipi sperant. V. s. Neutra- ditionem pertinens ; famulatus expeditiosus : rum praecipnaB Inventarii Rubrics, ac Ratiolista; vdrakozo. Bek. Debr. foisk. torv. 15. stipendium ; hadi szolgdlat. Cod. Dip. Arp.nes cuiusvis Rubricae seorsim ducantur.
Expensa ppstalis, vecturae publica?
Expectare, (Du C.) spectare, perlinere; V. 204. Regali dignum est et expediens eos,
valamihez tartozni. Cod. Zi. Vol. V. 467 : qui in dominicys servicys et expediciosis pretium; postadij. Rev. PI. 48.
Expensa regressualis; visszkeresuper quibusdam terris ad possessionem . . . famulatibusdmciusse exercent, muniflcencia
expectantibus.
gratulari.
seti koltseg. Retourrechnung. Art. D. 1840.
Expectativa; vdrandosdg. Vuch. Jur. Expeditiuncula, ae, parva expeditio p. 80.
Expenses oris, exp. victus, alimenti;
Feud. 147. Quoniam expectativa in eundem ac militaris ; apro hadjdrat, csetepdte. Olah.
investitura eventualis conceditur: utraque con- Cod. Ep. 437. Eiuscemodi ex utraque parte eltartdsi koltseg. Ljub. Mon. SI. XVII. 11.
iuhgi potest. Est inde expectativa 1. vel expeditiunculis quid aliud fit, quam regnum an. 1420. facere debeas expensas oris (quotidianum victum praebere).
qualificata, coniuncta cum investitura even- desolatur ita.
Expensare, pension!, solution! sufficere
1. Expediter, (Du C.) evictor, liberator
tual! vel simplex, cui haec non accessit. II.
Intuilu obiecti vel generalis, quae datur in ab onere; jotdllo, szavatos. Germ. Gutsteher. Text. v. s. Rypparius. Cf. Plaut. Pseud. 2.,
feudum ex pluribus vacaturum vel specialis, Gewahrleister. Jogt. Eml. T. I. p. 526: ubi 2., 31. Scaev. Dig. 40., 5., 41 . 10.
Expensarium, index sumptuum; koltquae datur in feudum determinatum. III. Intuitu equus hoc modo (sc. aldomasio) emptus occuconditionum aut determinata, si casus aper- patus fuerit. . . neque opus est suum expe- segjegyzek. Torvt. Msz.
Expensarius, i, qui expensas facit, disture expresse a domino sit determinatus ... ditorem vulgo Zoldos exhibere. Samb. Tyrn.
pensator ; sdfdr. Cod. Dip. Arp. Cont. Cont.
aut indeterminata, si casus aperturae non sit Werbficzy 356. Hajnik Perjog 171.
definitus.
2. Expediter, qui expedit literaria instru- XI. 512. in prime viagio eundo vel redeundo
Expectativa feudalis, (Du C.); hu- menta; kiado. It. speditore. Kass. Prax. I. 9. seu stando pro expensariis oporlet.
beri vdrandosdg. Vuch. Jur. Feud. 147. Constabat attune Cancellaria ex ... uno ExExpensator, condus promus, dispenCum investitura eventual! intuitu flnis maxime peditoresimul Concipista ... Tor. Tar. 1881. sator; gazda. Magy. Tor. Tar. XI. 110.
analoga est expectativa feudalis seu pactum p. 171.
Expensibilis, quo solvi potest, quod
inter dominum et tertium initum, vi cuius terExpeditoratus, us, officium, in quo ad solvendum idoneum est; kiadhato, kolttio in casu aperturae collatio feudi seu infeuda- instrumenta literaria expediuntur; kiadohiva- heto. G. Fej. VI. 3. in .promptis et per se singulis denariis expensibilibus,bcmis et electis.
tio promittitur. Germanis Lehensanwartschaft, tal. Torvt. Msz.
Expeditoria, ae, (Du C.) scil. litterae
Expergelactio, actus expergefaciendi;
Geding, Angefalle, Anevelle nominata.
Expectativarius, i; pusztdn vdra- quietantiales, apocha; nyugtatvdny. Szek. folebresztes. Vern. Psych. 496. Quodsi tankozo. Vuch. Jur. Feud. 152. Immunes contra Okl. III. 11. Cod. ZLIII. 25. (inscriptio litte- dem quiescentes illi sensus tempore expergeab hac obligatione. sunt Agnati ante delatam rarum). Pro Stephano et Dominico ... super factionis suis sibi propriis operationibus desuccessionem, simultanee aut eventualiter in- quatuor marcis expeditoria.
fungi incipiant. Cf. Augustin. de vera relig. 50.
Expergisci, pro: experiri, explorare;
vestiti, nee non nudi expectativarii, quia
Expeditoria3, Boleta q. v.
Expeditorio nomine, in iure Hung, kitudakolni. Quel. Sieb. I. 417. an. 1504.
cum in possessione feudi nondum constituantur, iuribus dominii directi nullum impendet si quis titulo vel,ut Cicero ait, nomine vadimo- Cuidam... versus banum proficiscenti, ut sipericulum.
nii vel impensarum solutarum aeris alieni permul aliqua nova expergisceretur.
Experimentalis, experientia cognitus;
Expectorare, sensus sues alicui ape- soluti lilem habet in aliquem; jotdllds nerire, totum se alicui patefacere (DuC. al. s.); veben. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 319. contra eszrevehetd, eszlelheto, tapasztalati. It.
kibeszelleni magat, kitorni (beszeddel). neminem nomine expeditorio processum sperimeutale. Pel. Pom. De S. Andr. s. HI. c.
Tok. Lev. 84 Otia Bachm. Prsef. ut familiari habere posset, nee pecunia sua. si eadem terra 2. Talibus dat Deus cognitionem experimendiscursu tarn Lutheranus quam Catholicus eo evinceretur, ab ipso sibi posset restaurari. Cf. talem. Pazm. Dial. 529. Rak. II. On. 254.
sincerius et plenius expectorare se ad invi- totius diplomatis (p. 319.) argumentum, quod 24: ex medici consilio et experimentali
cem possent.
conflrmat hanc notionem inesse verbo.
necessitate... frequentaveram (venationes).
Epectoratio, sincera declaratio; dszinte
Expeditorius, 3., ad actum expediendi
1. Experimentaliter, (Du C.) experinyilatkozds. Arch. Rak. IX. 432. melly 6 ke- id est persolvendi -aeris alieni vel cuiuslibet entia, usu, vere, experiendo ; eszlelheto", tagyelme expectoratiojdval syncere es can- debiti pertinens Cf. ap. DC. expeditoriae lit- pasztali modon. Pel. De S. Thoma s. I. c. 7.
dide az dolognak megvilagositasaval mi is cum terae, quietantiales. Hiv. Musz. expeditorise; Qualiter debeat homo sui cordis hospitium
satisfactione contentaltattunk. Tok. Lev. 88. nyugtatvdny. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 319.praeparare, ut homo mereatur tanti hospitis...
Expediens, auxilium, adminiculum;
Expeditura, &. V. Expeditoratus. dulcedinem experimentaliter. Hiem. 7. e.
kibuvo ajto, segedeszkoz., kisegitd mod. Kass. P. P. I. 225. ut fine levandi Baronatus 2. Experimentaliter, experimentum
Tort. Msz. .
diplomatis semet ad officium Expediturae faciendo; probakepen. Ger. Probeweise. Cod.
Expediens est, expedit; hasznos, ud- Cancellariae R. H. A. convertat.
Dipl. Pat. P. II. p, 105 : eisdem integraliter
vos. Cod. Com. de Sztara Vol. II. 34. TerminoExpeditus, liberatus, liber factus; fel- remitti et restitui debere experimentaliter
cognovimiis.
que asssignato, prout expediens fuerit, ei- szabadittatott. Tor. Tar. 1893. p. 21.
Experimentatpr, (Du C.) qui obserdem palatino more solito rescribatis. Cod. Dip.
Expendere, ut subst. pro expensae;
vat res experimentis institutis ; kiserletezo.
Arp. V. 210.
koltseg. Ljub. Mon. SI. I. 149.
Expenditor, (Du C.) dispensator, qui Gall, experimenteur. Vern. Log. 240. Sane Cl.
Expeditio, (Du C.) .1. agendi ratio,
258
1. Expromissio
fejedelem. Tor. Tar. 1888. p. 705. ex-princeps Transylvaniae (Franc. Redei).

1. Expromissio, qua quis obligatur ad
pecuniam paratam solvendam; kifizetesi lekotelezes (valto). Art. D. 1840. p. 62.
2. Expromissio, susceptio debiti; folvdltds, folvdllalds, a tartozdsnak dtvetele. Georch. H. T. III. 33. Neme az uj kotesnek a felvcillas is (expromissio); middn t. i.
valaki ma"snak adossagat, a hitelezonek megegyezesevel, ugy felvaltja, hogy az elobbeni
ados legollan minden tehertol felszabaduljon,
akar tudjon ezen felvaltasrol az elobbeni ados
valamit, akar sem.
Expromissionales, litterae, quibus
declarator alicuius negotii susceptio; dtvdllalvdny. Germ. Verantwortungsurkunde. Torvt.
Msz.
Expromissor, Text. v. s. Fideiiussor;
dtvdllalo, felvdllalo. Germ, der Ubernehmer.
Cf. Gaj. Dig. 18., 1., 53. Ulp. ib. 4., 3., 7.;
42., 1., 4.
Expromissum, (Du C.) negotium susceptum ; dtvdllalt. Torvt. Mszt.
Expropriare, (DuC.) bonis privare;
kisajdtitanijVagyontolmegfosztani.RsjiHy.
Leg. III. 619. an. 1498 : Novitii... sint expropriati omnino ante confessionem, nil sibi
reservantes.
Expropriatio, actus proprias res auferendi: kisajdtitds. Torvt. Msz.
Expulsivus, 3., expellens: kiiizo.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 2.
Expuiictio, (Du C.) actus abolendi, expungendi; kibokes, kitorles. Opinio. Deput.
31. Qui derogatoriis aut Isesivis terminis in
adversam partem vel Judicium invehi aul Judiciarias Sententias indecentibus subsumtionibus vellicare attentaverit, limitesque debitae
niodestiae et honestatis excesserit, pra3ter allegatorum expunctionem pro ratione adiunctorum pcena emends linguae aut violationis
sedis per Judicium dictandse subiacebit.
Expurgare se, (Du C.) innocentiam
probare; magdt megmenteni, kimosni,
valami vddbol magdt kitisztitani. Torvt.
Msz. Cf. Plaut. Capt. 3., 4., 87. Mil. gl. 2., 6.,
17. Tac, Ann. 16., 24. Cell. 7., 3., 5.
Exquisitor.qui exquirit; kutato. Fabr.
Jur. Met. 90. minerarum in acervis subdialibus et fodinalibus dispersarum exquisitores
(Kiitt-) denique minerarum lotores (Wascharbeiter) Carbonariorum famuli (KohlerKnechte).
Exradicare, radicitus evellere; gyokerestul kivenni. Ljub. Mon. SI. XI. 176. an.
1345 : signa debeant. . . omnino exradicari. Cf. Varro R. R. 1., 27., 2.
Exreligiosus, qui quondam fuit monachus, exmonachus; volt szerzetes. Germ.
Exmonch. Lzb. Cod. Med. III. 796.
Ex-Rex, qui fuit Rex; volt kirdly.
Curios Misc. HI. Quinla Synops. Chron. 1623.
Ferdinandus Caesar, dignitatem Electoralem
Friderici Comitis Palatini et Ex-Regis Bohemici in Maximilianum Bavarise Ducem transfert.
Exsanguinare, sanguinem exsugere,
spoliare, depraedari; kiszipolyozni. Illesh.
125. Non certe ulla eorum negligentia vel quod
ipsi sibi aut Vrse Matti aliquando vel in minimo deesse voluissent: sed sola et unica militis licentia ac insatiabili illius ditescendi ac
spoliandi libidine; quorum plerique adeo se-
Exsciscere
Extemporale Styli
rio intendunt, exsangvinant et praeda re- elapsus est; a hatdrnap elenyeszett. Torvt.
plent, ut licet olimpauperes in regnum veniant, Msz.
postea tamen domum onusti redire possint.
Exstaticus,3., inspiratus; magdn kivii.1
Exsciscere, creare,eligere;w egvdlasz- valo. Batty. Leg. I. 404.
tani, kivdlasztani. Fej. VII. Ad lect. XVIII.
Exstinctivus, 3., vim extinguendi et
Hunc Ottonem Hungari libertatis regni studiosi delendi habens. Pel. Pom. L. V. P. II. Art. II.
ea conditione, ut coronam regni cum insigniis c. 3. (Marie pulchritudo non full concupiscibirecuperet, duxerant exsciscendum. Ibid. XIV. lis carnaliter, ostenditur) primo propter gratie
Nota. ea (domus regia) in stirpe virili defi- abundationem, quia gratia divina in ea abunciente e sexu femello exciscens domui demum dabat adeo, quod etiam in aliis esset libidinis
Andegavensi se dedit.
et concupiscentie exstinctiva.
Exscriptor, qui ex aliorum scriptis com- Exstirpatitius, 3., ad exstirpaturam
pilat sua; leiro. Luc. Regn. Dalm. HO. ideo pertinens, exstirpatus; irtvdny... Pfahl. Jus.
Lupum potius Epidamnum antiquum Dyrrha- Georg. CXI. Kass. Jur. Civ. II. 148.149. intuitu
chii nomen ab historiis usurpari solitum po- inferius denotandorum agrorum et terrarum
suisse, quod deinde eius Exscriptores in arabilium exstirpatitiamm et in piano quoque situatarum . . . mutuam cambialem permuEpidaurum mutaverint.
Exsecratorius, 3., ad exsecrationem talionem iniverimus.
pertinens ; eldtkozo. It. esecratorio. Germ,
Exstirpatura, irtovdny. Pfahl. Jus.
mil Fluchen begleitet. Vern. Phil. Mor. 258.Georg. 244. Exstirpaturae sunt fundi, qui
Fieri item potest non modo duntaxat enuncia- ante arboribus arbustisve obsiti per Colonos
tivo sed etiam imprecatorio et exsecratorio his evulsis in agros vel prata conversi sunt.
devovendo se ipsum divinae cuivis ultioni, si Urb. Reg. 94. Georch. H. T. II. 271.
res ita semet non habeat; quo casu speciatim
Exstringuere, vinculis vel funibus aliiuramentum exsecratorium vel imprecato- quem distendere, cruciare, torquere; kifeszirium vocari solet.
teni. Fej. VIII. 1., 330. cum creaturamad imaExsenum, exenium, donum ; ajdndek. ginem Dei creatam nequiter exstringuant.
Ljub. Mon. SI. XL 286. an. 1347. capitaneus Exstruere castella in acre, somnullo modo possit recipere . . . exsenum,. . . nia sibi fingere; legvdrat epiteni. Germ.
qui contrafecerit... sit playdatus in con- Luftschlosser bauen. Epist. Proc. p. 107.
silio.
Exstructus, 3., inslructus; felszeExsequiator, monitor funeris V. Ex- relve, felkesziilve. Reg. S. Ben. 1., 8. Bene
equialis. Fej. I. 455. In villa Seleus habet exstructi fraterna ex acie ad singularem puEcclesia terram ad duo aratra, silvam propriam gnam heremi securi iam sine consolatione alin duobus locis, eocsequiatores quatuor I. terius sola manu vel bracchio contra vitia car135.
nis vel cogitationum Deo auxiliante sufficiunt
Exserare, rectius: exserere, amovere; pugnare.
kivenni, eltdvolitani.V wanes. VI. 277. om- Exsuccus, 3., made confectus, miser;
nino tamen damnari minime possum, quum, quas osztover, sovdny. Fej. Jur. Lib. 189. (Pazalii veluti cauterio quodam, tanquam putrida, many): exsuccam vitam aegre trahens. Cf.
haec exserabant severius, ilia carpebant mor- Tertull. Anim. 51.
dentius, tantumque aberat, ut amice existimaExsuere, insuere, pingere acu; hitioni tuas consulere velle viderentur etc.
mezni, kivarrni. Thok. Diar. II. 336. MateExsertilis, qui exseri potest; kinyujt- ria alba per formam tapetis, varies flores labore
hato. Alexy 19.
exquisilissimo exsutos repraesentans, ad AuExsolucio, Exsolutio, actus exsol- lam missa.
vendi; numeratio, solutio, pensio ; kifizete's. Exsufflare, (DuC.) exsibilare, sibilis
KovyEI. 57. seu Quietantia super Exsolutione explodere, contemnere; kipiszegni, megQuartalitii 100 annos transcendente. Pesty vetni. Austr. Aust. Palma. Ref. F. 3 : HunSzor. III. 67. Cf. Scaev. Dig. 20., 1., 31. et. gari . . . vel respuerunt... vel exsufflarunt.
32., 1., 33.
Exsurgere personaliter, in conciExspaciari, Exspatiari, ire ambu- lio, iudicio publico in persona ad dicendum
latum; kisetdlni. Olah. Cod. Ep. 252. Hoc consurgere; a kozgyiilesen szemelyesen feloppidum frigidum est, coalum pestilens, vulgus emelkedni. Hajnik Perjog. 203.
&gsvov nee est quo exspacier. Cod. Evang. Exta, ae, flagellum frugum granis excutien111. p. 377: Extra urbem quoque exspatiati dis ; csep, csephadaro. Schlag. 1027.
Extabulare, nomen alicuius de tabulis
sumus.
Exspectantia, ae, ius aspirandi ad ali- eximere ; kitdbldzni. Nagy Hier.
quid; vdrandosdg (igeny hivatalra). Kon.
Extabulatio, V. Extabulare; kitdbldEgyh. 166.
z&s, kijegyzes. Kass. Prax. I. 26. coram his
Exspectare, (DuC.) spectare; tar- fiunt debitorum m-et extabulationes . . .
tozni. Urk. Sieb. II. 145. an. 1357. nemus... Extabulum, extribulum V. Exta; csepin Heltam exspectare dignoscitur.
hadaro. Schlag. 1028.
Exspectativa beneiicii, spes beneExtandardus, sub vexillo stipendia meflcii adipiscendi; kiuresulendd jotetemeny- rens (Du C. extendarium, vexillum, slandarnek megigerese, egyhdzi haszonvetelnek dum); zdszlo alatt szolgdlo. Szaz. XXIV.
elore valo eligerese. Torvt. Msz. Cher. Jus. 143. extandardo militi.
Eccl. I. 183.
Extasis, (sxaraffig) inspiratio, animus
Exspectative, in spe; elo're. Dip. Alv. spiritu divino afflatus ; Met, elragadtatds.
I. 84. Stipendia exspectative dari solita.
Patr. Const. 35. Eiusdem in extasi elevatio.
Exspiratio litterarum, cessatio vaExtaticus, V. Exstaticus. Batty. Leg.
loris litterarum ; a level ereje vesztese. Pdr. T. I. 404. quae (scil. admiratio) homines velut
extaticos tenebat.
Pap. Torvt. Msz.
Extemporale Styli, subito, ex ternExspiravit terminus, dies dictus
Extemporaneus
Extimare
Extraessentialis
pore scribendi modus ; roglonzott fogalrnaExlimare, existimare, putare ; (Du C.

Extraconciliaris, quod extra concial. s.); velni, tartani. Obs. Jadr. 4-14. Quid lium fit; zsinaton kivuli. Cher. Jus. Eccl. I.
zds. Sxekesf. Kigymn. Ert. 1894/5. p. 85.
Extemporaneus, 3., subito ex tem- de te machina mundi extimabit, o Rex, o Rex. 92. Canones Ecclesia? conciliaris vel extraporc faclus; rogtonzott. Germ, improvisirt.
Extimacio, a3stimatio, pretium; dr. conciliaris principium Jurisprudentia? EcdeKormoczb. f8realisk. Erl. Bpest 1895. p. 54. Magy. Tor. Tar.'XI. 66. solvere et restituere siasticas constituere.
Exercitium extemporaneum.
extimacionem et valorem totius e i u s . . . aut
Extractio, actus evellendi; kihuzda.
Kxtendarium, (DuC.) voxillum; zdszlo. tantam quantitatem defalcare eldiminuere dicto Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 89. Nos itaque linll. Slandardo. Ba"rczay.
domino.
teo remuneracionis ipsius Herbordi sanguinis
Externe, extra, extrinsecus ; kulsoleg. effusioiie et dencium suorum extractione
Extemlere se, extend!, procedere; terjedni. Ger. sich crstrecken. Bek. Paszt. III. Asp. Pr. Chr. p. 430. I. 1011. (11.): adjuva refocillari seu tergere cupientes.
Extractive, breviter et summatim ; ki255. an. 1357. Reccperunt... de ... obven- me proinde, ut tecum manens interne, cum
cionibus... octoginta marcas, que extendunt illis agam externe ea, quibus adheerere non vonatkepen, kivonva. Torvt. Msz.
debeo.
Extractivus, 3., abducens, submovens,
se ad ducentos.
Extirpacia, sc. terra, ager arboribus et extrahens, evellens; eltdvolito, megszunExtendibilis, quod extendi polest; felrugtathato. Kuk. Jur. 11. 186: pretio . . . virgultis purgatus; irtovdny. Germ. Rode- teto'. Pel. De quacunque virg. s. c. 2.: Virtus radicis est doloris extractiva.
ultra duplum . . . baud extendibili educilla- land. Szek. Okl. II. 240.
Extirpatitium, i, terra exstirpata ; irExtractualiter,per excerptionem; kibunt (sc. vinum).
vonatilag. Bod. Hist. Eccl. III. 45.
Extenere, servare ; fentartani, eltar- tovdny. Torvt. Msz.
lani. Magy. Tort. Em!. XXX. 289. an. 1551. Extiticius, i, extraneus, exsul; idegen,
Extractum, per extractum, V. Exillorum alii sunt in extenendis... navibus oc- szdmuzott. Ljub. Mon. SI. XVII. 13. an. 1420. tractive ; kivonatban. Arch. Rak. VIII. 220.
quod extiticii non possint reverti . . . in ter- Extractus, (Du C. 2.) summa, epitome,
cupali circiter mille quingenti.
excerpta ; kivonat, foglalat, kiiras, tartaExtensive, fuse, copiose; terjedelme- ram, sumus contenti.
Extoleum, expeditio navalis a gr. oro- lom. Torvt. Msz. Arch. Rak. I. 9.
xen. Pazm. Dial. 266.
1. Extradare, exhibere, edere; kiadni
Extensoria, ae, sententia comperendi- Aoe (Du C. classis); tengeri hadjdrat. Luc.
nationem continens; halaszto itelet. Georch. Regn. Dalm. 239. destinatum fuit a Ducali okmdnyt. Cod. Dip. Arp. V. 199. sibi extraDominio extoleum galearum ad paries Scla- dari supplicavit authenticas litteras. Fej. X. I.
H. T. IV. 106.
Extensorius, 3., latius patens, exten- vonic, quarum extitit Capitaneus Mich. Del- 707., 726.
2. Extradare, erogare; kiadni, kblt u s ; kiterjesztd. Germ, erweiternd. Proj. Leg. phino.
Civ. 167. Consensus Regius vim donationis 1. Extollentia, ae, oruamentum, pra?di- teni. Fjp. Szcim. p. 218: pro expensis . . .
habet et ideo bona pro sexu duntaxat mascu- catio ; felmagasztalds. Thurocz. 70. Ibique extradederunt. Kronst. III. 392.
1. Extradata, scriptum editum; kiadlino impetrata, dein vero per Fassionem, apud Ismacum civitatem pro extollentia sui
Transactionem aut Testamentum cum sexu fce- nominis, ac si Romano ab exercitu suus nul- vdny. Nagy Hier.
2. Extradata, orum, erogatio pecunite ;
mineo communicala, si huiusmodi extenso- lum passus fuisset populus detrimentum, sokiadds. Germ. Ausgabe. Quel. Sieb. I. 8. an.
riae disposition} Consensus Regius super- lennem curiam celebravit.
2. Extollentia, 33, insolentia, superbia; 1467. supra extradatis . . . per collectorem
inducatur . . .
Extensum, per extensum, fuse la- neged, dolyf, elbizakodds. It. estollenza. pecuniarum ad provinciam.Kronst. III. 58.,86.
teque ; egesz mivoltdban. Georch. H. T. IV. Fej. I. 325. Domine Pater et Deus vitao meae,
1. Extradatare, ales rei fidem firmare;
ne derelinquas me in cogitatu maligno: extol- hitelesiteni. Germ, beglaubigen. Par. Pap.
211.
2. Extradatare, edendum curare ; ki1. Exterminare, in animum inducere, lentiam oculorum meorum ne dederis mihi.
adatni. Torvt. Msz.
constituere, constitutum habere (Du C. al. s.) ; Cf. Vulg. Sirach. 25., 5.
Extollium, educalio ; felneveles. Dip.
1. Extradatio, actus erogandi, erogaclhatdrozni. It. terminare. Georg. Sirm. I.
tio ; kiadds, koltseg. Kronst. III. 81.
6. quia inviclus Nicolaus wayvoda extermi- rel. reip. Rag. 112.
2. Extradatio, actus edendi, tradendi;
Extorsio, onis, actus extorquendi, vionnsset cum paribus suis, ut nequaquam evalenta exactio. V. s. Excogitabilis; kicsika- kiadatds. Magy. Tort. Eml. XXX. 160. an.
cleret mortem.
2. Exterminare, penitus finire, termi- rds, kizsarolds. Verancs. VIII. 71. Arch. Rak. 1544. ab . . . extradatione quarumlibet literarum . . . prohibuit.
nare (DuC. al. s.); vegleg eldonteni. Cod. IX. 34.
Extorsive, per vim, extorquendo. Ac.
3. Extradatio, exactio ; behajtas. Cod.
Zi. Vol. V. 36: s i . . . de iudicio nostro contentari noluerint, exlunc ipsam causam adiudi- Com. Sopr. p. 69 : Lytra . . . pecuniaria .. . de Sztara II. 488. Audivimus, quod in extradatione taxe per dominos prelates et barocatam . . . in curiam nostram in presentiam extorsive deponere debuerunt.
Extra assare, displodere ; el-, kisutni nes instituta solicitam adhibuistis curam.
palalinalem transmitlere debeatis extermi(agyut). Germ, losschiessen. Georg. Sirm. I.
Extradere, tradere; dtadni, rdrunandam.
Extermiiiati vus, prorsus evellens, ex- 252. mox sex bombardas habebat ante arcem. hdzni. Batty. Leg. T. I. 490. an. 1446. exlerminans, excrucians. Pel. Pom. L. III. P. III. Et precepit Turcis, ut extra assarent, et tradita eis potestate.
Extradisetaliter, non habita ratione
Art. I.: Denique non valet, si obiicias, quod precepit, ut ignem facerent.
Extra dominium quserere, litem comitiorum; orszdggyulesen kivul. Germ,
dolor passionis corporalismagisest exterminativus vite corporalis, quam dolor compas- movere in causa ab aliis obsessi dominii; bir- ausserhalb des Landlages. Kovy El. 114. urbatokon kivuli kereset. Par. Pap.
rium, quod per Mariam Theresiam extradiaesionis, qui est in animo tantummodo.
Extra fines, externi fines; kivuli. Tkal. taliter introductum, in Diastis subsequis proExterminator, vastator, mors; kivegzo. End. p. 300: partem . . . extermi- Mon. Civ. Zag. I. 167. an. 1343: de merci- visorio modo stabililum est.
bus,. . . que de extra finibus . . . appornator mortificavit.
Extra-Donationalis, adomdny kivuli. Georch. H. T. II. 491. Kelem. Inst. Jur.
1. Exterminium, terra extrafines,ter- tassent.
Extra-Capitularis, extra Capitulum Pr. II. 10. Ratione originis res imniobiles, tarn
niinos (Du C. al. s.); hatdron kivuli tdj.
Fej. IV. 2., 6-4. si se conferant ad ipsum ca- degens ; kdptalan kivuli. Werboczi 378. Et avitas, quamacquisitas, Donationales vocamus,
strnm, in provincial ipsius exterminium.
per Pralalos intellige non solum Dominos, qua? ex solenni ac liberal! collatione Regis Pa2. Exterminium, (Du C.) eiectio, stra- Archi-Episcopos et Episcopos sed etiam Abba- latini, Locumtenentis Regii vel certorum Prajges ; kiirtds. S. de Kz. Chr. I. 4., 7. incipiens tes atque Prapositos tarn saeculares quam re- latornm possidentur ; aliis autem modis: emsimililer in Pannonia post Hunorum extermi- gulares omnes .. . Extra-Capitulares : Aut ptione, legato etc. obtentas, Extra-Donatiosaltern diversa Bona a Capitularibus possi- nales compellamus.
nium dominari. Cf. Tcrtull. adv. Jud. 8.
Extradonationaliter, V. extradoExtermittere, praBtermittere; elmu- denles.
Extracehalis, sodalitio magistrorum nationalis, praster donationem ; adomdnylasztani. Beth. G. lev. 158. az jo occas!6t ne
non adscriptus ; czehen kivuli. Opin. P. II. kivuli modon. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 403.
cxtermittdlja.
In his tamen ante divisionem sed extradonaExterritorialitas, conditip, status Sex. !..!.
Extracehalista, V. Extracehalis. tionaliter comparatis.
extra territorium ; teruleten kivuliseg. Nagy
Extraessentialis, accidens; lenyegOpin. P. II. Sec. U. Cap. V. (C. c.)
Erno Magyarorsz. Kozjoga. 30,
260
Extrahere
Extraserialis causa
Exzeumetum
kivuli. Vern. Psych. 289. Ilia ornatus species, soronkivuli. Dip. Alv. II. 301. conformatis nem jutvan minden parasztnak kint-valoja
quae non tarn in adiectione rerum extraessen- nobilium ac aliorum etiam extraserialium (extravillanum).Kass. Jur. Civ. I. 86.
Extreme, ad extremum; a legnagyobb
tialium consistit, quam potius in diligenti conlributionibus.
illarum partium elaboratione, quae quidem in
Extraserialis causa, extra seriem merte'kben. Pa"zm. Dial. 596.
Extremitas, res tenuis (Du C. al. s.);
se considerate necessarise videntur.
pertractanda causa; sorugro iigy. Torvt. Msz.
Extrahere, excerpere, enotare (ap. Fin. Extraserialista, se, qui non pertinet sildnysdg. Reg. S. Ben. 7., 112. Sextus hualio sensu); kijegyezni, kivonatolni. It. es- ad enumerates, qui extra seriem est; soron- militatis gradus est, si omni vilitate vel extretrarre. Opinio. Deput. 34. Pro Mandatis Evo- kivuli. Pfahl. Jus. Georg. II. 60. Pars 2-a mitate contentus sit monachus.
catoriis, sub Regie Judiciali Sigillo expedien- (Libri Fundualis) complectitur in se Fundos
Extremitates f enestrar um,margo
dis, solventur una cum Taxa scribentis fl. 4. Communitatis a) Ecclesiae, Parochi, Lud recto- fenestrarum; ablakrdma. Kronst. II. 438.
C. M. Pro Literis vero Procuratoriis aut Pleni- ris et Extraserialistarum hac serie se ex- an. 1536 : qui extremitates fenestrarum...
potentiariis vel utrisque simul, nee non Testi- cipientes.
munivit.
monialibus, super Inhibitione, Protestalione,
Extraserialisticus,3., ad seriem non
Extrigare, pro : extricare; kibontani.
Contradictione aut Admonitione, si extrahan- pertinens; soronkivuli. Pfahl. Jus. Georg. II. An. Sc. I. 52. an. 1433.
tur a Protonotariis, Palatinali, vel Judicis Cu- 53. Alter vero in se continet omnis generis
Extrigatio, relaxatio, exsolutio ; kibonrias Regise Protonotario 2 fl.
Tenuta: colonicalia, dominalia, parochialia, ex- takozds. An. Sc. I. 52. an. 1433 : quinque...
propter non extrigationem nos captivaret...
Extraiudicialis, qui est vel (it extra tras erialistica, contribution! subiecta.
Extrinsece, adv. ab adiectivi more aliiudicium, extra formam judicii; torvenyszek
Extraserialitas, modus procedendi
kivuli. Pris. p. 92. Kass. Jur. Civ. I. 245. extra seriem; soron-, renden kivuliseg, quando usurpato extrinsecus; extrinsecus, kulquod duplex sit Revocatio utpote Judicialis et sorugrds. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 8. Kovy El. soleg. Asp. Pr. Chr. p. 476. 1. 1417. (15.):
Extraiudicialis. Judicialis fit per praesenlem 790 : Pauperes ita gaudent extraserialitatis Respice simplicitatem meam, adauge charitacoram Judice Causa3. . . Eoctrajudicialis beneficio, si processu reacquisitorio agant.
tem meam : non ut suspirem, gemam et fleam
vero idest, dum extrajudicialia acta ProcuExtraserialiter, extra seriem, modo extrinsece, sed ut peragam ilia, quae praeceratoris revocantur, fit coram loco credibili eo- extraordinario; soronkivill. Kovy El. 652. pisti mihi, et ilia, ad qua? ordinaveris me modo
dem modo semper .. .
Ad Tabulam Regiam fit citatio nonnunquam tibi placito.
Extrinsecus, adv. adiectivi loco adhiExtraiudicialiter, extra iudicium; ad extraserialiter agendum. Knauz M. E.
torvenyszekkivuli modon. Kovy El. 672. Str. II. 683.
bitum; exterus, externus (DuC.); kulsd. Asp.
Extrasessionalis, praeter sessionem Pr. Chr. p. 476.1. 2325. (24.): unde proSi Judex vel sua sponte vel ad requisitionem
alterulrius parlium terminum extraiudicia- existens, situs ; birtokon kivul valo. Kovy cedit ergo haec ea;inw.vecainsensibilitas mea ?
El. 285. Colonorum filia3 tempore mortis pa- vellem omnes teneritudinis affectus exhibere
liter differat.
Extraiudiciarius, 3., extra iudicium; tris nondum emaritatae, in omnibus eius acqui- tibi, et ecce nequeo. Cf. Tertull. Pal. 1.
torvenyszek kivuli. Kovy El. 633.
sitis extrasessionalibus vel sessionalium
Extriturare, frumenta excutere; kiExtra-ligare, (Hungarismus) appellere meliorationibus dividunt cum filiis in capita. csepelni. An. Sc. II. 232. S33C. XVI.: fruges...
navem; kikotni. Georg. Sirm. I. 98. et missi
Extraurbarialis, extra urbarium, prae- extriturari facit. Pfahl. Jus. Georg. CXXVI.
Extrituratio, (frumenti), pulsibus trifuimus super Ister flui in vadum Erdedh. Et ibi ter praastationes debitas colonorum; iirbeextraligavimus et Regem expectabamus.
ren kivuli. Werbficzi 543. Et quidem alias bulorum frumenta deterere; kicseples,gabnaExtramittere, emittere; kikuldeni. ipsorum Consuetudines sunt Urbariales alias cseples. Bene Pol. 100.
Extrodare, V. Extradare. Cod. Ep.
Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 396. an. 1398 : duos Extraurbariales. Kelem. Inst. Jur. Pr. 444.
homines . . . extramiserunt. Fr. Lib. Rt.
Extravaganeus, 3., extraneus; az Pet. Paz. I. 30. ad mandatum vestra? S. Maegyhdzmegyen kivul eso. Szentiv. Cur. iestatis extrodatarum .. . 1614. ipsi electo
I. 77.
Extramcenialis, extra moenia situs; Misc. Dec. III. P. I. 97. Voco hos Episcopatus Chanadicum extrodatam.
falon kivuli. Opinio. Deput. 48. fulcimentum Extravaganeos.
Extrusio, actus extrudendi; kitolds. It.
Extra vagans, modum excedens. It. stra- estrusione. Curios. Misc. 274. Nam Lateraliproieclatse legis, allata in Relatione Excels*
Sub-Deputationis motiva, intuitu quippe Aus- vagante; kicsapongd, kirugo. Torvt. Msz. ter moventur a vento vel ipsius aeris inclinazugalium Debitorum quod cum sententiae suExtravagantes, (Du C.) in jure cano- tione : sursum per extrusionem a gravioriper iisdem in Comitatu ferendas (ob fundi nico dicuntur pontificum Romanorum consti- bus partibus, deorsum per depressionem ab
extramoenialis defectum) iterum ad civita- tutiones, qua? extra Corpus Canonicum Gra- iisdem.
Extunc, ex illo tempore. V. Exnunc
tem penes Compassum pro executione rein- tiani, sive eotfraDecretorum libros vagantur;
kulkalandozopdpaiugylevelek. Kon. Egyh. (Du C.); S. de Kz. Chr. II. 1., 19. extunc (in
viari deberent.
Extranietas, alienitas; idegenseg. 72. Pel. Serm. Hiem. 8. k. Szirm. Glos. 82. textu : extum). Veran. IX. 221.
Exturbatio, actus exturbandi; kiuzes.
Batty. Ger. 203.
1. Extravagantia, as, natura modum
1. Extraordinarium, i, nude posi- excedens; tulcsapongds, tulsag, kicsa- Arch. Rak. VIII. 197. ministrorum Evangelicorum exturbationes.
tum, intelligitur: donum, honorarium; tiszte- pongds. Torvt. Msz.
letdij. I. Rak. 864.
Extus, extrinsecus (Du C. exter, alienus);
2. Extravagantia, 33, stultitia, ineplise;
2. Extraordinarium, i, nude ponitur esztelense'g, kulonczkodes. Szaz. XIV. 236. kivulrdl. Knauz. M. E. Str.I. 149.
pro extraordinario iudicio ; rendkivuli bi- Tor. Tar. 1888. p. 519. extravagantias, qui- Exulans, exsul; szdmuzdtt, bujdoso.
Arch. Ra"k. VIII. 65. exulansok tovabbi interrosdg. Szaz. XXIV. 701., 702.
bus pasquillus scatet.
Extravagationes, actus ultra termi- tentiojokrol iratott.
Extraordinarius, i, pro: extraordinario prasceptore; rendkivuli tandr. Wal- nos vagandi; kicsapongds, tulzds, tulcsaExulcare, subigere; kalozni. Germ,
laszky 532. Szaz. XXII. 565.
pongds. Vern. Psych. 312. Quod omnes ex walken. Tor. Tar. 1890. p. 489. criseos aut
Extraposta, 33, rheda publica extra- imaginibus nimis vividis bonorum aut malo- gubas exulcare.
ordinaria; kuldn,sietdposta. Jokai Uj f. 153. rum prffisentium auf istantium, quae mentem
Exurere boves, inurere bovibus siExtra-Processualis, qui est vel fit .totam occupant et quasi constrictam tenent, gnum ; sutni, be'lyegezni (okrot). Szek. Okl.
extra Processum, litem ; poron kivuli. Kass. oriantur, unde semper in extravagationes III. 309.
Jur. Civ. II. 1. Pars II. De Norma Extra-Pro- propendent.
Exustio cremati, coctio vini adusii;
cessuali.
Extravasatus sanguis, (Du C.) extra pdlinkafdzes. Pfahl. Jus. Georg. 49.
Extraprovincialis, (Du C.) externus; venas effusus sanguis; az ereken tuldrado
Exustor bourn, qui inurit bovibus sitartomdnyon kivuli. Kat, Hist. VIII. 629. ver. Bene Med. II. 265. tandem disparent magnum; dkorsuto (b61yegzo). Szek. Okl. III.
quandam hereditatem seu particulam a nobili- culae, prout successive sanguis extravasatus 310.
bus extraprovincialibus concessam.
Exuviae, ruinas, vestigia aedificii; rom.
per vasa absorbentia in massam humorum deKnauz M. E. Str. I. 152., 129.
Extraseriale, mandatum extra seriem; fertur.
Exzeumetum, V. Axamithum. Fej.
soron kivul folytattatd parancsolat.
Extravillanum, praedium extra villam
situm ; kuls6 birtok, kulsdseg. Georch. H. IV. 3., 343. an. 1266. in exzeumetis purpuGeorch. H. T. IV. 263.
Extraserialis, qui extra seriem est; T. I. 228. E-fe"le szallitmanyakban (colonias) ris deauratis.
Faba arabica
Fabulse ?omanicse
Factibilis
261
F.
Facere septimanam, servitium, ul
Faba arabica, Coffea arabica (Linn.): horig. Lzb. Cod. Mod. T. II. 747 : professio
dicunl, hebdomadarium suscipere, suslinere ;
have, Opin. P. III. Sec. 1. (b) 2: faba ara- fabrina.
Fabulse romanicse, fabulae Roma- hetet, heti fogJaJatossdgot vegezni. Prot.
bica vulgo Gaffe.
inq. 196 : el pro illis, que eranl infirme, sepe
Faba Caffe, Faba arabica; have. Stat. nenses; regenyek. Rak. On. 232.
Fabulamentum,gerrae,nugae, fabula; faciebat septimanam.
242.
Faber ballistarius, qui ballistas con- mende-monda, pletyka, mese. Jan. Pan. Facere vulneraciones, vulnerare;
Poem. II. 31: scelesta fabulamenta . . . af- megsebesiteni. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 248.
ficit; puskatnuves. Szaz. XX. 799.
an. 1375.
Faber ferrarius, i, fab. fer. soleas fer- ferentes. Gal. Mar. p. 29.
Facesise, (DuC. facessia; urbanitas, coreas equisinduens; kovdcs,patkolo kovdcs.
Fabulare, (Du C.) fabulari, loqui; beszelni, meselni. G. Sirm. I. 18: et taliter milas) hoc loco : honores; tisztelet. Sepullus
Germ. HufschmiecL Tab. Conscr.
Faber lignarius, i, fab. lignarius; Acs. Regi fabulavit. Cf. Afran. ap. Non. 232., 26. esl facesiis. Fragm. Chron. Rythm. lemp. Ludov. I. Engel: Mon. Ungr. Bees. 1809. p. 43.
Germ. Zimmermann. Tab. Conscr.
Fabum, faba; bab. Schlag. 1011.
Facia, terra ligula, funiculus; darab. It.
Faber rotarius, rotarum opifex; keFaccio, tallia, prssslalio, quam facere
rekgydrto. Egri levelt.
fascia. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 8. Adzanello
oportet; lerovds. Tor. Tar. 1893. p. 27.
Faber Serarius Hungaricus, faFacelata, sudarium (Cf. Dielz Etym. dimitto vinea, el alia facia de vinea.
ber claustrarius ; magyar lakatos mester. Wort. p. 370.); zsebkendo. It. fazzoletlo. Fr.
Facialis, (Du C.) ad faciem pertinens;
Germ. Schlossermeister. Priv. Ceh. 1768. Pri- Lib. Rat. II. 105 : facelatas quinquaginta. arcz . .. Bene Med. V. 33. nevralgia faciavilegia Fabrorum Serariorum HungariFacenda, ae, negotium, opera ; ugy. It. lis. Vern. Psych. 40.
corum et Calcarificum Pestiensium. Pest. faccenda. Ljub. Mon. SI. IX. 17. an. 1409 : Facialiter, (Du C. secundum faciem) hoc
Var. Lev.
cum nobilis vir . . . cum ligno suo erit expe- loco : coram, prasens ; szinrol, szinre. Pel.
Faborari, (Papias loqui); szolni, be- ditus a facendaj in qua est, mittemus ipsum... In nativ. Dom. s. VII. c. 3.: Beali in cselo viszelni. "Batty. Ger. 43. Divini numeri nimis sine mora.
denl Deum facialiter.
faborantur in denunciationibus.
Facie ad faciem citare, coram ciFacere, alcuius paries sequi, quae signiFabri Furni Maioris, nagyobb flcatio producta est a signiflcatu factionis, quae tare ; szembe idezni. Hajnik Perjog. 104.
koho kovdcsa. Juriev. Jur. Met. 46. Sub di- passim legitur (Du C. al. s.); pdrtolni, reFacietur, pro : Get. Ljub. Mon. SI. XXII.
rectione Magistri Malleaturae sequentes sunt szen lenni. Brut. Hist. XIII. 382., 30. nobili- 59. an. 1455 : S i t . . . in poleslate comitis ...
Operarii: l-o. Fabri Furni Maioris, qui tate ad reginam faciente.
ullra condemnalionem . . . que conlra ipsum
nimirum mineras ferri in furno maiori (Hoher
Facere cadere aliquem in de- facietur . . . ipsum etiam privare consilio.
Ofen) torrent.
sperationem, aliquem ad desperalionem
Facileta, 33, sudarium; zsebkendo. It.
Fabrica, ae, conditio, status (DuC. al. adducere; ketsegbe ejteni. Jan. Pan. Poem. fazzoletto. Quel. Sieb. 1.276. an. 1500: facis.); dllapot. Batty. Leg. III. 330. an. 1397 : II. 89.
letas parvas. Kronsl. I. 5. Tor. Tar. 1890. p.
tenentur conservare in bona fabrica.
Facere comedere, adhibere aliquem 368.
Fabrica ecclesise, Provenlus ecclead convivium ; megvendegelni. Fjp. Anon.
Faciletergium, V. Facileta. Quel.
sia3 illius reparationi aliisque divinum cultum 13. a.: suos . . . fideles fere cottidie . . , fa- Sieb. I. 277. an. 1500.
spectantibus destinati (Du C.); templomepi- ciebat ad mensam suam comedere.
Faciletum, velum; lepel. Kronsl. II.
tes, egyhdzi vagyon. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. Facere coquinam, coquere ; fozni. 172. an. 1529. el. 229., 233.
379 : item pro fabrica ecclesie beate virginis Prot. inq. 168 : cum suis manibus faciebat
Facilitare, faciliorem reddere, alleviare;
in Pesth fundate quinque florenos anno 1496. eis coquinam.
konnyiteni. segiteni. Pel. Serm. Herba queBatty. Leg. II. 52.
Facere elevare ducem, ducem dani, que dicilur dragenthea, quam, ul narraFabrica montanistica, officina in- creandum curare ; vezerre emelni. Gall, faire lur, Eva comedil et earn parere facilitavit.
strumentis parandis; szerkovdcs muhely. elever. Anonym. 34. fllium suum Zultam du- Pasch. 21. d. Kass. Prax. I. Cod. Dip. Alv. I.
Germ. Zeugschmiede . . . Beszlb. Levt.
118. II. 281. Rak. On. 127.1. 36.
cem cum magno honore elevari fecit.
Facilitatio, alleviatio ; enyhites, megFabricans, magister opificum, fabricaFacere lacere, faciendum curare ; ketor ; gydrto, gydros. Germ. Fabrikant. Pest. szittetni, csindltatni. Szaz. VI. 358. fed konnyebbites. Pel. Serm. De facilitations
Var. Lev. Art. D. 1840. p. 56. Cod. Camb.facere unum tondum et unam scutellam. remissionis iniurie occurril hie queslio (Aest.
Merc. 44.
II. t.) Pesl. Var. Lev. Opin. Praeamb. commerGeorg. Sirm, I. 18.
Fabricare, fallacjas fingere, fraudes exFacere fugere, fugare; megszalasz- cio . . . facilitationem adferal. Cod. Dip.
cogitare (Du C. al. s.); fondorkodni. Germ. tani. Anonym. 3. Nam Darium regem Persa- Brass. IV. 205. Jogt. Eml. III. 332. Arch. Rak.
Ranke schmieden. Frak. Mat. lev. II. 49: Ve- rum cum magna turpitudine Scythici fecerunt VIII. 93.
neto omni studio fabricare cum Turcis.
Facinegium, fors. idem quod faciterfugere.
Fabricalio, machinatio; incselkedes,
Facere habitare, sedes, domicilium gium, sudarium, quod Italis fazzoletlo. Series
cselszoveny. Frak. Mat. lev. II. 189. Que . . .dare ; letelepiteni. Anonym. 10. et fecisset Ban. p. 3 : Dedi III facinegia.
ex t a l i . . . . fabrications . . . . turbatio se- ibi habitare Sclavos et Bulgaros.
Facit, summa; osszeg, eredmeny. Ger.
cuta est.
Facere laborare, faciendum curare; das Facil. Arch. Rak. VIII. 398. Torvl. Msz.
Fabricatoria, se, inslrumenlum ; szer- keszittetni, csindltatni. Szaz. VI. 358.
Fac-simile, descriptio el imago lileraszdm. Georg. Sirm. I. 79. Post vesperezam
Facere mori, interimere; megolni. rum alicuius ; hasonmds. Szaz. VII. 287.
invitare fecit ad cenam et portaret secum fa- Ljub. Mon. SI. XXVII. 8. an. 1420: facie fueFacte, re vera, certe; tenyleg. Fej. VI.
bricatoriam suam.
r u n t . . . promissiones Michaleto Mudatio, qui 1. Quandam particulam lerre per modum imFabricatum, opus manu, arte factum ; se obtulit facere mori per tosicum... regem pignoralionis per eundem Gregorium facte
kezmii. Georch. Erl. 83.
devolutam fuisse referebat.
Hungarie.
Fabricatur a, fabrica tio, aediflcatio (DuC.
Facti Species, descriptio, enarratio
Facere munire, muniendum curare;
al. s.); epitkezes. Cod. Zi. Vol. V. 430 : quod megerosittetni, lepecsetelni. Cod. Alv. 1.1. facli; tenyvdzlat, dologmivolta, tortenet
nullus ex ipsis silvas eorum . . . demtis solum hoc nostrum Caesareum mandatum manu no- leirdsa. Germ. Species Facli. Kass. P. P. I.
fabricature necessariis decolare possit.
stra subscripsimus el sigillo nostro imperial! 331. De Indiciis et Facti Specie : A sommds
Fabrifacere, conficere, fabricari; el- regioque munire fecimus.
bejelentesekrfil, Tortenet, tortenl dolog leirakesziteni. Pel. De translat. s. Francisci s. c.
Facere se retro, recedere, regredi; sdrol.
Factibilis, (Du C.) facilis, q. efflci, fieri
7.; Cernebantur clavi virtute divina miriflce tdvozni, elmenni, felredllani. Prol. inq.
185 : et quando ponebam manum ad dorsum polesl. Kuk. Jur. II. 153. videlur hoc ipsum
fabrifacti.
Fabrinus, 3., ad fabrum pertinens; pat- eius, sentiebam cilicium, et ipsa dicebat: fac vel exinde non esse factibile. Ljub. Mon. SI.
IV. 445. an. 14Q1. IX. 16. Pazm. Dial. 589.
kolo kovdcs . . . Germ, zum Kurschmied ge- te retro.
Factitatio
Facilitates Apostolicse
1. Falcidia
Factitatio, effrenata licentia (Du C. actus non fundum, sed fructus eius potius, quos fa- fele. Falcastrum autem non solum instrumentum illud, sed etiam pratum significat Cf. Torv.
factitandi); gardzddlkodds. Tor. Tar. -1891. cilitates vocant.
p. 666. de valonum factitatione Posonii.
Facultates Apostolicse, conccssio- Msz. falcastrum, kaszdlo sc. pratum, ret. Torv.
1. Faclivus,3., (Du C. practicus, actione nes apost.; Apostoli Engedmenyek. Kass. Msz. alium quoque sensum memorat: kaszasuffultus) hoc loco: auctor, efficiens, susten- P. P. I. 373. De Bullis, Brevibus Pontificiis et vdgat; quod generatim opus falcis et quia falx
tans; eldidezo', gyakorlati. Pel. De S. Eme- aliis Facultatibus Apostolicis. A papal Ok- tantum instrumentum hominis agentisest, prorico s. I. c. 1.: Amicitise factiva est con- levelekrdl es Apostoli Engedmenyekrol.
ventum laboris significat hominis, qui herbam
cordia. Pazm. Dial. 589.
Facultatorise, nude pro: litter-is fa- prati aut segetes desecat. Fej. unius falcastri,
2. Factivus, i, offlcialis ; tiszt, hivatal- cultatoriis q. v. Opin. P. III. Sec. V. . 4. A. duorum falcastorum ; Unum falc. auctore Torv.
nok. Batty. Leg. III. 631. an. 1498: tabula
Facultatula,a3, dem. ad facultatem, bona, Msz. egy embervdgo, egy kaszavdgo i. e.
offlcialium sive factivorum.
praadia qualiacunque sunt; vagyonka. Rac. opus unius, qui herbam aut segetes tempore
d. Factor, (DuC.) procurator mercato- Mon. SI. VII. 47. an. 1044. Veran. VI. 269. quodam demetit, significat; duo ff. vero opus
rum ; ilgyndk. Karolyi. Mat. Tent. 22. ImpeFacultatus, faeultatibus, bonis praedi- duorum tempore eodem desecantium. Genitivo
rator habet constitutes Consules, Agentes, tus ; vagyonos. Per. Mon. SI. XVIII. 340. an. notatur mensura; hie mensura prati. Fen.le igiFaclores relate ad Commercium. Szaz. VIII. 1726: ludimagistri, nisi sint bene facultati. tur unius falcastri est pratum, quod velut uno die
FaBnetile, szends kert. Szend. Misk. desecare unius est hominis: egy kaszavagat693.
2. Factor,institor typographei; nyomda- tort. III. 33. an. 1315. cum pratis seu faene- nyi ret. Opinio unius falcastri vel duorum falcastrorum semel vel bis quotannis pratum
vezeto. Kaz. Lev. I. 94. A factor az Erdody tilibus.
Fseniceus, 3., (a gr. <foln) purpureus; posse dcsecari significare falsa videtur, qu.a
Lajos uram verse felol nem tud semmit.
vocabulum falcaslrum kaszavdgat et non
3. Factor, (Da C.) fautor, qui alicuius voros, biborszinu. Bare/ay.
Faeniculus, Anethum foaniculum (Linn.); kaszdlds signifirat. Fej. VII. 265. Penile unius
partibus favet (a factione); pdrtos. Germ.
Parteiganger. Georg. Sirm. 1.40: Factor Eme- dnizs, olaszkapor. It. finocchio. S. Benko. falcastri ultra fluvium peluznegiuxta vicinitaTop. Misc. 55. Rep. Faeniculi . . . semina. tem Clementis, fenile similiter unius falcastri
ricus ducisse ivit ad hospitium.
Fa3tibilis, foetidus ; builds. Obs. Jadr. ab occidente eiusdem fluvii in vicinitate flliFactor cimenti, qui temperat calcem;
meszolto. Germ. Kalkloscher und Bereiter des 405. fundunt Jadertini vasa sordida tabe et orum Erney sunt data h'lys Johannis supradictis et e converse Fenile duorum falcastrofaetibili stercore.
Mortels. Arch. Ver. Sieb. XI. 417., 418.
Faganelum, capital; V. s. Mesclum; rum iuxta ipsum fluvium a parte occidentis
Factor Horologiorum, horopaeus;
ante Noghid assignata sunt Paulo et Lauoramuves. Kronst. I. 736.
kendd. Gall, faille.
Faginaceus, fageus, fagineus, faginus; rencio.
Factor piscinae, procurator piscina;
2. Falcastrum, falx; kasza. Schlasf.
bikkfa. Lzb. Cod. Med. T. II. 302: faginaa halastavak gondozoja. Kronst. I. 745.
1307.
Factor Regis, procurator, officialis; ceae . . . silvas.
Fagopyrum, Triticum Turcicum, zea;
1. Falcator, (Du C.) feniseca ; kaszds.
kirdly iigynoke. Szegedi Rubr. Pars I. p.
Tor. Tar. 1893. p. 27.
82 : Regis factores (procuratores offlciales) tor ok buza. Jogt. Eml. T. III. p. 110.
2. Falcator, (Du C.) miles fake instruFaida, ae, (Du C.) a germ. Fehde, Feide,
nihil a quoquamsinepecuniisauferant. (Decret.
inimicitia ; faidam levare, arma movere ad ctus; kaszds katona. Thur. in Salamone Hung.
Malth. Regis 1471.)
Factor regius, procurator regis; kir. vindicandas iniurias; boszu. Vuch. Jur. Feud. Rege. c. 52. Marc. Chr. II. 58: falcatores el
71. Ex impotentia praastandorum servitiorum furcantes.
ugynok. Quel. Sieb. I. 435. an. 1506.
3. Falcator, falconarius q. v. solymdr.
Factotum v. totumfac, omnium re- feudalium ab acquisitione feudorum arcentur I.
rum transactor et minister; mindenes. It. Fo3mina3 I. F. 1. .2. filiae removentur, quia Kereszt. Res. Mil. 20. Horum alii erant Currifactotum. Kass. Jur. Civ. Lex. 23. Torvt. Msz. nee faidam levare nee pugnam facere possunt. feri (vulgo Szekeresek) alii Cursores . . . alii
Faiia, utdsz. Germ. Pionier. Adelm. De Coci, uti incohe possessionum Szakacsi et Vjd
Factum, (Du C. 6.) negotium, quod ad
aliquam rem pertinet; ugy. Frak. Mat. lev. II. on'g. Turc. 13. Sed faiia sunt thurce, qui pro- alii Falconarii (Falcatores) alii custodes Sil278 : litteras scripserimus ... pro facto eccle- priis expensis militant, quia exempti sunt ab varum.
Falcatum lignum, pinus montana;
omni alio onerc ipsi quoque vias mundant
sie Nitriensis.
henye fenyu. M. Bel. Prodr. 71. falcati
Faetum forte, vis; eroszak. Kandra simul cum muselinis.
Failondis, (ex fain londis) panni lanei quoddam ligni genus, quod vulgus GermanoReg. 146.
Factum maioris potencie, V. species mollior Lundensis; flanel. Thok. rum Krumholtz, Slavorum Koszodrevvina
Actus maioris potentiae.PeslySzor. III. 310. Diar. II. 87. Hat sing failondisa vagy fl. 18. adpellant, impeditam facit.
Falcatura, aa (Du C.) foanisecium; szenaFactum potentiate, vis, violentia; Vect. Ref. E. 2.
Fajca, as, fumisugium ;'pipa. Pest. Levt. vdgds, kaszdlds. Arch. Rak. IX. 385. dum
hatalmaskodds. Jogl. EmL T. I. p. 5 : quod
si in campo fecerit in notam latrociny. Si vero
Falanga, (Du C. fustis, cui aliquid de- neque falcaturam aliquam, tenique collectioin villa, in facto potentiali... convincatur. ligatur) longurius ferri; rud. Kronst. I. 253. nem facere volunt. .
Falcatus gladius, gladius forma falFactum Statutionis, aclus in bona II. 129. an. 1529: pro una ferrea falanga
cis ; sarlo alaku hard. An. Sc. II. 271. saec.
restituendi; igtatdsi teny. Pesty Szor. III. vulgo stang. Quel. Sieb. I. 9. an. 1467.
413.
Falcanarii, Falconarius ap. Du C. falco- XVI.: ipsi vero (sc. Turcaa) in eo, quern quisFactura, unctio; kenes (kiralylya). Resp. nibus praapositus, dignitas Palatina ap. Fejer que habebat vestitu, relicto etiam suo cuiqueB. 3. Neque enim simul consislere potest, ali- Falcanarii sunt servi, qui in arte venandi ad ferenda arma idoneo falcato gladio, per
quem esse Deum Natura ab aeterno et tamen cum falconibus dominos suos adiuvare sole- aliquot milliaria deducti sunt.
Dominum et Regem non esse nisi per factu- bant. Fej. I. 90. ct populos diclos falcanaFalchio, onis, (DuC.) falco; vaddszram seu unctionem collatam ipsi in tempore rios mediate nos fecimus ordinare.
solyom.Li\\b. Mon. SI. V. 323. an. 1357: porpost nativitatem. (Nunc. ap. mercatores: raFalcare, (DuC.) falce demetere; ka- tatis . . . zirofalchum nobis presentatum per
tiones mercium acccptarum, venditarum ; M- szdlni. Fej. I. 76. et fcnum ad falcandum. impcralorem Tarchorum et duos falchiones
zomdnydij, tdzsdij. Waarenrechnung.)
Falcastrare, (DuC.) metere, desecare; hie emptos.
Faculari, face incendi; feltuzelni. Rep. k'aszdlni. Kronst. II. 13. an. 1526.
Falcialis, tributum pro falcibus utendis
Cast. p. 78 : Sic vos estis ad Bella faculati, Falcastrator, falcator, messor; ka- pendendum; sarlopenz. Kov. Form. St. XXVII.
sed faculis, sive facibus, quibus vos primi ar- szdlo. Kronst. II. 11. an. 1526., 622. an. Falcialis Sarlopenz.
1530. Fjp. Szam. 342., 376. falcastratorideatis, exardeatis, et perardeatis.
1. Falcidia, as, decessio de pecunia (Du C.
Facullas, (Du C.) ordo, collegium docto- bus foeni.
portio legitima, quaa flliis debetur; simplicirum ; kar. Germ. Facultat. Szentiv. Cur. Misc.
1. Falcastrum, falc-astrum. (DuC.) scri- ter quadrans); levonds, lerovds. Opin. P.
Dec. III. P. II. 49. Decani Facultatis Theo- bit: falcastrum, instrumenlum ferreum cur- HI. Sec. V. . 4. (p). absque falcidia ex
vum cum longo manubrio ad densitatem ve- asrario persolvitur. Art. D. 1840. p. 80. Fej.
logiae in Academia Tyrnaviensi etc.
Facultates, fructus fundi; termes, prium succidendam. (Georg.) die Sense zum ab- Jur. Lib. 470: cum quindecim per centuali
jovedelem, teheto'seg. Hajn. Subs. Publ.,195: hauen des iippig wuchernden Grases. Et Finaly: falcidia Kass. Jur. Civ. I. 237. Proj. Leg.
plerique pro mensura contributionis adhibent buja fu es bokrok levdgdsdra valo kasza- Civ. 202. Faber Jur. Met. 49.
264
Famulamen
Fartura
Pateri
cubiculo suo cum paucis familiariorum suoFartura, pulvis pyrius cum globo in tor- vocalur fassio perennalis. Proj. Leg. Civ
rum a g e b a t . . .
mentum immissus; toltes (agyu). Falud. Arch. 222. Georch. H. T. II. 95.
Famulamen, inis, (Du C.) servitium ; 140., 146.
Fassionales, liller* fassionem conliszolgdlat. Cod. de Sztara II. 79. virtuosa . . . Fascemina, 83, (ap. Du C. Fascennina), nenles; vallds-tetel-level, valid, bevallo
famulamina.
propugnaculum arcium ex fascinis seu ligneis level. Georch. H. T. II. 101. Tor. Tar. 1887.
Famuolus, i, famulus ; szolga. Szila"dy fascibus confeclum; rdzsenyaldb. Germ. Fa- p. 584. Cod. Dip. Pal. V. 296., 280.
Tor. Magy. Eml. VI. 482. CelMludini Veslra schine. Obs. Jadr. 394. alque fodere iubenl Fassionaliter, litleris fassionem contiaffectionatissimus famuolus J. A. Benenolus. iuxla ripam portus et januas magnas profun- nenlibus; orokvallo level utjdn. Kass. Jur.
Famulus magnus, princeps famulo- d'ssimas fasceminas ac vallaliones decoras Civ. II. 154. Beng. Ann. Er. Coenob. 189. hoc
rum ; dreg szolga. Germ. Grossknecht. Urk. per girum urbis conficiunt. Kal. Hisl. IX. 354. pariler anno duo millia florenorum sub perpeSieb. II. 516. an. 1380. pro quo Andreas maFaschanga, 33, Salurnalia; farsang. lua obligalione allarislica duorum sacrorum
gnus famulus cum . . . litteris procuratoriis Kronsl. II. 39d. an. 1535. sabbalo anle fa- hebdomadalim legendorum et unius annivercomparuisset.
schangam.
sarii decanlandi in refrigerium anima3 sua3
Fangulentus, 3., lulosus, luto inquiFasciatio, actus ligandi; bekotozes. pra3falo conventui klimiensi fassionaliter innatus; sdros. It. fangoso. Prot. inq. 271. Bene Med. I. 317. loliones corporis vinosse, scripsit.
vestes suas propter hoc (pluviam, lulum) bal- spirituosse, subinde compressio, fasciatio.
Fassionarius, in cujus emolumentum
neatas et fangulentas tenebat in dorso de
Fasciatus, fascia ornalus, virgalus ; sza- quis fatelur; vevofel, bevallato fel, szerzonocte.
lagos, csikos. Numi Hung. 14. in circulo fel. V. s. Fatens. Kovy El. 141. Proj. Leg. Civ.
Fangus, i, (Du C.) lutum. V. s. Pelia; fasciato sculum solilum. Alexy 28.
231. Kass. Jur. Civ. I. 108. Molnar Palv. 25.
sdr. It. fango.
Fascica, 33, dem. ad fasciam; kis sza- Csapl. Nucl. p. 125. Georch. H. T. II. 479.
1. Fano, onis, (DuC.) 1. vexillum eccle- lag. Szaz. XXVII. 322.
Fastidiatio, (Du C. ex Fasli dies) vatisise, 2. involucrum ; i. zdszlo, 2. kendo. FaFascinula, fuscinula, furcula; villa. cinalio ex Fastis; naptdri joslat. Nagy Hier.
nones ojfertorii, quibus oblationes i. e. pa- Germ. Gabel. Magy. Tor. Tar. XX. 165. duo Fastidiositas, faslidium; csomorles,
nis eucharisticus involvilur. Nagy Hier.
cochlearia cum fascinula, cullro el denliscal- undorodds. Pel. De sclis inler pascha el pent.
2. Fano, V. Oral (DuC.). Cher. Jus. Eccl. pio. Tor. Tar. XX. 172 : Cultelli cum totidem s. II. c. 6.: Decimus octavus fructus esl salieII. 146. Nomine fanonis vero seu oralis in- fascinulis.
las sine fastidiositate.
lelligilur illud pontiflcis ornamentum, quod ex
Fasciola, 33, metely. Gall. Fasciola.
Fastiglare, fasligare; hegyezni. Vesubtili velo 4 coloribus distincto conslat, Germ. Egelschnecke. Oszterh. 26. sicque lues, rancs. Hist. I. 305. diclusque esl ab his cervis
quodve post Albam et cingulum capiti instar fasciolae aliique morbi anteverlanlur peco- in verulorum formam fastigiatis, Rasgni,
cuculli aptatur atque induta casula ad hume- rum.
quod vocabulum illyricum esl.
ros pectusque demittitur.
Fasianus, Phasianus Colchicus (Linn.);
Fasligiatus, fasligio inslruclus; csucsba
Fantasma,alps, Phantasma, imaginatio; fdczdn. It. fagiano. Schlag. 2248.
meno, hegyes. Numi Hung. 18. M. Regis Kakepzelodes. Rak. On. 92.
Fassangus, i, carneval; salurnalia; hi- ruli in circulo lineali caput regis pileo in coroFantischa, ancilla (DuC. Fantescha); laria ponlificiorum anle ieiunia; farsang. nam fastigiato teclum. Cf. Sidon. 1., 9.; 2.,4.
szolgdlo. It. fantesca. Han. Mon. Jur. II. 182. Szil. Regi Magy. Roll. T. I. 328. Kronst. III. Fastigiosus, 3., faslidiosus, elatus, suFar panicum, Polygon urn fagopyrum 69., 91., 117., 362. Pel. Serm. Hiem. 44. b. perbus ; dolyfos. Georg. Sirm. I. 38. El vakle
(Linn.); haricska. Germ. Buchweizen. Opin. g. 45. k. o.
erat fastigiosus, et lamen eral iobagionibus
P. I. . 7. far panicum vulgo Haritska.
Fassio, (Du C.); vallds. Szegedi Ruhr. bonus el graciosus in vila sua.
Fara, a?, (a Germ. Fahr-Fuhre) vehes Pars. I. p. 83 : Fassio est declaratio voluntaFastuose, superbe; dolyfosen. Tor.
(Du C. 3. species nauli); fuvar. Fjp. Szam. lis propriffi, facta in loco credibili sive authen- Tar. 1888. p. 516. fastuose reiectam.
230: Pro vectura solvimus ex parte Petri tico. Kov. Form. Si. CXLVII. Samb. Tyrn.
Fastuosus, 3., faslu plenus, superbus;
Richter de far a Kaseorum.
Georch. H. T. 191. Pel. Serm. (Hiem. 21.1.) dolyfos. Verancs. VII. 59. El lamen in conFaraho,zingarus; czigdny. Georg. Sirm. Szek. Okl. III. 101.
lemplissima mea personula voluit Deus vinI. 67 : ordinaverunt farahones cum carboniFassio in lorma cambii cele- cere, el impelui fastuoso modum facere. Cod.
bus et cum forcibus et de ferro unam coronam brata, lempore permutalionis prsdiorum Dip. Arp. Conl. X. 140. Cf. Fastosus ap.
preparaverunt. .
facia fassio. Georch. H. T. III. 89. Nem is sziik- Martial. 10., 13., 7. Petron. Sal. 131.
Fatalis dies, lerminus inlra quern conFaratura,Forratura, ae, pannus sub- seges lehal a cserelelelkor (akar legyen az
sutus; paldst belseje. Germ, das Fuller. tiszta csere D. 1. P. 104. akar elegyes csere Iradicere fas est; ido, mely alatt ellenmonSchlag. 1165.
vagyis cser6vel elegyiletl orok vallas fassio dani, kifogdst tenni szabad volt. D. Raczk.
Farciminarius, i, qui farcimina facil; in forma cambii celebrata D. 12. P. 95. az p. 207 : in quanlum quod prffimemoratum pra3hentes. Pesl. Var. Lev.
oszlallyos Alyafiakal eleve megkinalni, praedium . . . pra3Judicat, intra fatales dies conIra dicil.
Farcinium, ventriculus suillus farlus; monere.
Fatalitas, (Du C.) falum, res adverse;
gombocz. Ger. Magenwurst. Kov. Form. St. Fassio Inscriptionalis, V. Fassio
XXVIII. farcinium gewmbecz.
libertationalis. Kov. Form. Si. CLXVI. Fas- sors. Fej. V. II, 321. filios noslros carissimos
Faretra, Pharetra; puzdra. Szaz. sio-Inscriptionalis super una media Curia sorle fatalitatis humanae palernis orbalos
solatiis . . . gratis non desinitis pravenire serXXIV. 339,
et una Domo emanala.
Fargus, i, trilicum turcicum V. s. Sorgo;
Fassio larvata, relatio falsa, mentila; viliis. Kaz. Lev. I. 81. Cf. Cod. Juslin. 4.,
tengeri, kukoricza.
hamis vallomds. Proj. sand. crim. P. I. 66., 1.
Fatari, (Du C.) falo deslinare ; sors dlFarisius, i, equus Farius, equus arabi- Tit. VIII. Art. VII. Fassiones larvatae sunl
cus generosus Faras, unde <p&Qaq (Du C.); declarationes specie quidem exlerna Jegales, tal meghatdrozni. Marc. Chr. II. 11. fataarabs 16. Fjp. Anon. 6 b. Galicie dux ... X. sed reapse mentilo alterjus nomine, mentum fuit, quod de lumbis eius gloriosi reges
Farisios oplimos el CCC equos cum sellis... lilaque persona in fraudem damnumque co- propagarenlur.
duci (sc. Almo) . . . condonavit.
Fatens, qui faletur; elado, valid. Arch.
ram locis credibilibus personisque aulhenlicis
Rak. IX. 335. Georch. T. II. 479. Proj. Leg.
Faristar, pro : foristar, agoranomos; faclffi.
vdsdrbiro. Fej. HI. I. 173. quoddam pre- Fassio libertationalis, (lillera? Fas- Civ. 231. Qua3libet fassio de Iwereditalibus Cidium . . . cum omni proventu fori contulimus sionem liberlalionalem conlinenles) szabaddd vilibus coram Magistralu aul duobus hoc fine
tali scilicet proprietale, quod nee Rex, nee tetelkor orok vallds. Kov. Form. Si. CLXVI. exmissis Senaloribus vel personaliler, prresenComes Posoniensis, nee etiam Faristar ali- Fassio libertationalis, s. Inscriplionalis, libus videlicel fatente el fassionario vel
quis iioster iuris inde habeal.
per Dnum Terreslrem super cerla Sessione medio plenipolentiariorum penes specialem ad
Farnita, 33, idem quod fornita q. v. Colonicali cum Apperlinenliisfldeli servo suo, hunc actum datam iisdem plenipotenlialem
Ljub. Mon. SI. XI. 30. an. 1313: coraze V. el officiali coram loco aulhenlico celebrala.
Conslilulionem celebrari debel.
farnitas el balislas.
Fassio perennalis, drdkvallds. Fateri, (Du C.) loqui; szolni, beszelni.
Farrarium, area farinaria; gabna- Kovy El. 395. Emlio et Venditio Jurium pos- Bally. Ger. 41. Salvalor lurbis nonnisi in paIdda, hombdr. Nagy Hier. Cf. Vitr. 6., 9. fin. session ariorum lituloperennali solenniler facia rabolis fatebutur.
Falerifacere
Favorabilitas
Fenestrare
265
Faterifacere, fatendum curare; valloFavorabilitas, favor; kedvezes. Kuk. untur: Et honori mariti sui in felle amaritumdst tetetni. Szek. Okl. I. 321.
Jura 1.124: Ducali favoritabilitate inclinati. dinis posita invidebat.
Fatet, inusitatum pro: fatetur. Cod. Dipl. Szek. Okl. I. 72. Fej. VIII. I. 365.
Felonia, (Du C.); huberi vetseg, huberPat. T. I. p. 385: testis domina Ursula . . .
Favorita, ae, qui alicuius favore fruitur; sertes. Vuch. Jur. Feud. 215. Felonia Gerfatet.
kegyencz. Magy. Tor. Tar. XV. 103.
manis vocatur Lehensfehler, Longobardis freFatiga, a?, (Du C.) fatigium, labor, moFavorose, (Du C.) cum favore ; kegye- quentius culpa, derivatur a voce Germanica
lestia; fdradsdg. An. Sc. I. 18. an. 1474 : sen. An. Sc. III. 220. an. 1465 : favorose in- fehlen, quod idem ac errare, delinquere signiiustitia . . . sine dolo . . . ac in debita fatiga clinati.
ficat, inde ilia corrupla latino germanica vox
administrelur. Pel. Serm. Pascha 14. s.: 24
Favorosus, 3., (Du C.) favore plenus; felonia. Sunt etiam qui a latino fel repetant
k. S. de Kz. Chr. I. 4., 2.
kedvezo', jo indulatu. It. favoroso. Fej. X. I. propterea, quod, qui delicta perpetrant, ex felFatigativus, 3., (Du C. fatigosus) fa- 221. lamen ut ipse sciat nostram gratiam sibi leo plerumque id faciant animo. Alio sensu
ligationi idoneus; fdradsagos. Cod. Dip. And favorosam.
to felonia usurpatur in Anglia, ubi feloni*
II. 414., 480.
Faxium, (Du C. Faxius) fascia, onus; nomine veniunt omnia crimina capilalia (hoFatigise, (Du C.) labores, molestiffi; fd- csomo. Germ. Biindel. Ljub. Mon. SI. II. 304. micidia, latrocinia, incendia). Vuch. Jur. Feud.
radalom, fdradsdg, teher. Samb. Tyrn.
an. 1345: faxium feni.
215. Nexus feudalis solvilur I. ex causa priFatigiosus, fatigatione plenus, operoFazalus, i, Fazeolus, slrophium; vationis feudi, quod fit per feloniam. Est ausus; fdradsagos. Vern. Psych. 214. fati- kendo. It. fazzoletlo. Ljub. Mon. SI. V. 239. tem felonia a) violatio fldelitatis intuitu feudi
giosa producta.
an. 1334. pro uno fazalo furato. Cod. Dip. prsestanda. Dividunt earn Doctores in veram
Fatigium, (Du C.) fatigiae q. v. Cod. Arp. Cont. XI. 278.
et quasifeloniam. "Feraest, quajcommiltitur
Com. de Szta>a Vol. II. 504. Volentes . . . se
Febrilis, febri laborans; hidegleWs, a vasallo per violationem officiorum, quse vaa maioribus fatigiis et expensis precavere... Idzas. Pel. De s. Georgio s. IV. c. 4. Nalura sallus domino partim vi contractus et nexus
Pel. Pom. In Epiph. s. T. c. 5.
morbo corrupta febrili solet appetere e a . . . feudalis, partim vi legum feudalium debet:
Fauni sicarii, homines silvestres; er- Rak. On. 241., 2830.
quasifelonia, qua? committitur per delictum a
dei emberek. Thur6cz. 45. Quos tandem
Febrire, (Du C.) febri tentari; Idzba vasallo in alias personas, quod vi legum feusilvestres homines (quos nonnulli faunas si- esni. Sim. 87. Si cor febriat, quia similares dalium amissionem feudi lanquam pcenam post
carios) vocant.
in eo sunt paries, ergo ubi similarium est na- se trahit.
Faunus, (Du C.) hinnulus (a Gallico : tura, ibi erit causa febris excipiends. Cf. Cels. Felonia domini, az ur dltal elkdncFaon); oz. S. Benk6. Top. Misk. 1. nine sil- 4., 4., 2.; Cohim. 6., 33., 1.; Macrob. Sat. tett hilbersertes. Vuch. Jur. Feud. 224. Est
V33 Fauno, Cervis, Damis, Atagenibus grata?. 7, 4.
autem Felonia domini violatio fldelitatis,
Faussse Braje, antemurale; eldved. Fecci, pro: feci, sicut reggere pro: regere, quam dominus debet vasallo.
Heyse: Fausse-Braie: Untenvall, Vorgrund more Italorum duplicatum. Szaz. IV. 678.
Feltrum, Filtrum (DuC.)lanaB coacta?,
eines Schlosses. Curios. Misc. 408. Quid sen- Fecialis, Heraldus; hirnok. Germ. He- qua? infuso addito aceto ferro resistunt; oritiendum sit de succinctis muralibus muni- rold, Staberlherr. Probst. Comitiol. p. 104: ginem ducit ab angl. felt, quod lanam coactam
tion em, Fausse Braje dictis. Faussae Braje Feciales trabeati cum caduceo. Ac. Com. Sopr. sonat; szorruha. Prot. inq. 266 : nee lavasive Falsa Braga, Laline, antemurale, p. 202.
bat sibi caput... ita quod capilli sui tenebant
promurale vel succinctus muralis nuncu- Fecimdatio, impragnatio; teherbe- se simul ad modum feltri. Cod. Dip. Arp.
patur. Estque lorica ad valli pedem exstructa. ejtes. Pel. Pom. L. I. P. t. Conclusio : Quinta Cont. VI. 8.
Faustiter, fauste ; szerencsesen. Sche- congruentia virginalis fecundationis.
Felt Sancz, (a Germ. Feld Schanze) musaM Ruin. Pann. II. 569. Faustiter ad Lip- Fede, indultus; engedely. Lzb. Cod.
nimentum, agger; erdd. Tor. Tar. 1891. p.
pam cladis monimenta peractse.
Med. T. II. 437: absque obtento indultu, 259. Hoc in loco duobus ab Uivarino distant!
Faustuosus, fastosus; kevely. Chr. Prattica aut Fede nuncupato.
milliaribus in uno exiguo Felt Sancz sex
Dubn. p. 143.
Fede sanitatis, literse valetudinis te- Musquetarii sunt cum uno decurione, HungaFautoratus, us, favor, studium ; crimen stes v. tabula integra valetudinis testis; egesz- rorum penilus nullus.
furibtis favendi et furta abscondendi; bun- segi bizonyitvdny. Lzb. Cod. Med. HI. 65. Feltwabel, princeps decurionum; orczimborasdg, orvgazdasdg. Germ. Hehle- Fedus, i, fedus, eris; szovetseg. G. Sirm. mester, strdzsamester. Feldwebel. Szaz.
rei. Cod. de Delict. 343. De Fautoratu male- 1., 19. Quomodo Rex Mathias fecerit fedum XIII. 637. exiverat et profagerat Jaurino quifactorum in genere etde Complicitate. Fau- cum Cesare Turcarum ad decem annos.
dam Feltwabel.
toratus et occultatio malefactorum est actus, Felaitar, Felaitarus, i, cursor; ful- Felvitri, femsalak. It. sale, loppe. Ger.
quo hi scienter proteguntur et vindicative lajtdr. Ger. Vorreiter. Verancs. VII. 16. ecce Glasgalle. Vect. Gen. Kk. 2.
Justitia? subtrahuntur. Kass. Jur. Civ. II. 189. Cracovia litters ab nomine amico magna ceFemina villatica, rerum domesticaKass. Ench. I. 77.
leritate afferuntur, quibus de his ipsis sedulo rum administra; proma ; majorosno. WalFautuni, (ap. Du C. faucio) consensus, admonebar, qua? bis iam felaitar indicaverat. laszky 327.
pactum; alku, megegyezes. Fjp. Sza"m. p. Martinus mecum adhuc est, quern de industria
1. Femorale, (Du C.) braces; nadrdg,
538. an. 1442. factum est fautum pro 400 mulceo, ut et sui peculiariter et cum felaitaro gatya. Tor. Tar. 1889. p. 377 una pecia
currubus.
una quandoque collegarum facinoris testes si- Ezther, unum femorale.
Fauecia, a3, pactum, amicitia (a favere); stantur.
2. Femorale, vox lubrica et impudica
egyezseg, bardtsdg. Georg. Sirm, I. 378. Felba, ab ital. felpa; gubds bdrsony. a femore, pretium femoris (Cf. Tibullus, OviIpsi non senciebant, quod propter duas arces Germ. Pliisch. Vect. Ref. G.De uua petia Felba dius: supponere femur); harisnyapenz. Kov.
faeiebat faueciam cum Turcis.
vulgo Gubas-Barsony.
Form. St. XI.
Faventer, benigne, benevole; kedve- Felfoldismus, genus dicendi in Hun- Pone quidquid habeas imme-morale
zoleg, kegyesen, szivesen. Rak. On. p. 292. garia superior! usitatum : felfdldi nyelvjdTunicam camisiam, si quid habes tale
1. 2326. (2324.): (Ablegalus Hispani- rds. Turkovics Corp. Gram. 706.
Nam pincerna consumit nee non femorale
c u s ) . . . cum mihi et per me factas propositio- Felicitanter, felices reddendo, beando;
Venite ergo soeii intremus thaberaam.
nes reiterasset, faventer exauditus, . . . re- boldogitoan. Pel. de s. MatthaBo s. I. c. 2. 3. Femorale, lorica, thorax; mellvert.
cessit.
Deus respicit homines quosdam homines feli- hohmer, vashohmer. Schlag. 568.
Faventissimus,3.,benevolentissimus, citanter.
Fenestra, as, ubi venum exponuntur
benignissimus, carissimus ; nagyon kegyes, Felicitatio, actus beandi, felicitas; bol- merces (Du C.); kirakat. Eszt. Okm. 32.
nagyon kedves. Forcellino auctore tantum- dogitds. Pel. Dom. II. Adv. s. II. c. 2. Quare Deer. Ladisl. 1280. singule mansiones fabromodo participii ad instar usurpatur. Rak. sic Deus voluit, ratio est: propter beatorum rum etc. qui suas fenestras habent... dimiOn. p. 208.1. 3336. (35.): . . . intentiones pleniorem felicitationem.
dium frisaticum debent.
meas Czaro aperni ante abitum ejus velle me Fellicidus, 3., pellicatus dolore crucia-' Fenestrare, (Du C.) fenestras facere ;
interea Gedanum discedere et inde secretum tus v. exacerbatus ; elkeseredett. Chr. Dubn. ablakot kesziteni. Brut. Hist. XII. 299., 1.
iter Berolinum ad regem Borussi* mihi fa- 154., 143. Et quia invida ideo fellicida. Lo- Cf. Plin. 11., 37., 55. Varro L L. 8., 14., 110.
ventissimum suscipere . . .
cum supra laudatum pede presso hsec sequ- fin. Vitr. 10., 19. med.
34
-266
Fenestrarius
Ferculum Eucharisticum
Ferrelanus
Fenestrarius, i, vitrarius (Du C. al. s.); Celebr. II. p. 4; Neque ferarium amplissi (Du C. al. s.); illetni, vonatkozni. Sz^z. VI.
ablakcsindlo. Par. Pap.
mum deerat. Gros. H. Ph. I. 116.
520. Ada successionem comitisLadislai Csa'ky
Fenestrella, fenestolla V. s. Construc- Ferculum Eucharisticum, Mon- ferientia.
torium; ablakocska.
strantia; szentsegtarto. It. 1'ostensorio. Gall,
Feritrophium, vivarium, septum feFenestrum, pro : fenestra; ablak. ostensoir. Germ. Monstranz. Szegedi. Ruhr. rarum ; vadaskert. Art. D. 1840. p. 36.
Magy. Tort. Eml. XXX. 140. an. 1540. intra- Pars. II. 134 : Praefuit his Comitiis ipse Rex
Fermanum, scriptum mandatum impeverunt per fenestra ac intrando omnia bona... Ferdinandus. Et pro avita gentis Austriacae ratoris Turcarum; a zultdn parancslevele.
in prsedam converterunt. Arch. Vcr. Sieb. X. pietale, ferculum Eucharisticum, festo Tok. Diar. 587 : exceptis eis, quae requirunt
351. misi... facere tria fenestra.
Theophoriae per urbis vicos ab Olaho gesta- fermana vezirii. Szil. Tor. Magy. Eml. IK
Fenetile, pratum in quo herba, ex qua tum, singular! veneratione comitatus est.
Feretrum, (DuC.) conditorium, cistella,
fcenum Jit, crescif, szends. Fej. VI. 35.
Fermentarii, (DuC. Fermentacei) a
Fenetum, longe discrepat a voce: fe- in qua reliquiae sacra? reponebantur; ereklye- latinis per contumeliam appellati graeci, quod
nile; est enim fenile locus, ubi fenum i. e. tarto. Batty. Leg. I. 398.
ex fermentato pane corpus Christi conficerent;
herba arefacta asservatur; fenetum autem
Feretrum manuale vel porta- kovdszosak. Nagy Hier.
prati est pars ilia, in qua herba crescit et post tile, ferculum ; saraglya. Ger. Trage. Kronst.
1. Fermentatio, perturbatio, motus;
resectionem arida iam in cumulos (petrencze, 111. 461. 528.
Idzongds. Ger. Gahrung. Ker. Nap. 335.
boglya,) congestatur, ut fennm Fenile est:
Feretrum rotatum, pabo, ferculum
2. Fermentatio, actus fermentandi;
szenapadlds, felszer. Fenetum: kaszdlo, rota instructum ; taliga. Kronst. I. 420., 527. forrds, erjedes. Vern. Met. II. 26. fermenszends (ad normam : kukoriczas, dinnyes, Feretum, ap. Vergil. Ov. et alios poe'las tationem cerevisiaa in dolio.
szilvds). Cod. Dip. And. I. 139., 150;'I. 89. feretrum, quod est capulus, instrumentum,
Fernisium, (Du C.) vernix, atramcn90. I. 135., 146. et pass, una cum locis ses- quo cadavera egeruntur ad sepulturam, vox tum tenue ; fenymdz, firndz. Ger. Firniss.
sionalibus, terris arabilibus cultis et incultis Graeca: (peQergov H. 1. instrumentum, quo Vect. Ref. 0. De centenario Fernisii.
cBgroli vehuntur. Szabo verlit: zselyeszek. S.
Ferocialiter, ferociter; vadul} bdtran,
fenetis, pascuis pecorum.
Fenetus, 3., Ad praium vel fenetura per- de Kz. Chr. II. 3., 5. Et quamvis plures in daczosan. Fej. V. II. 426. qui in regno nostro
tinens; szends. Fej. V. III. 1., 579. terre ara- feretis habenles purpurea lectisternia aegritu- ad maiestatem nostrae Serenitatis ferocialiter
biles et fenete singilatim et distincte debent dine fatigati ducerentur, dimissis feretis et irruendo.
lectis p jrpureis equos ascenderunt... agroti,
Ferocire, ferocem esse; diihoskodni.
pertinere.
Fenicillinum, feniculum; dnizs, olasz- qui dimissis feretis et lectisterniis in monte Tor. Tar. 1886., AQS.ferocientis militise caesaBarsunus in equis equitaverunt.
reanae insolentiae haud tollerabiles. Cf. Festus
kapor. Schlag. 861. komeny.
Ferise, (Du C.) singuli dies hebdoma- p. 92. Gell. 1, 11., 2. Tertull. Apol. 5.
Fenile, V. s. Fenetum (Du C.). Szek.
dis dicti. Primus igitur hebdomadis dies Do- Ferragium, (Du C.) stramentum, palea,
Okl. I. 236. Cod. Dip. Kar. I. 298., 488.
Fenum, fors : Sevum ; faggyu. Kronst. minicus dicitur; qui post sequitur: secunda 'enum; takarmdny, abrak. S. Benko. Top.
II. 61. an. 1528: pro tribus talentis feni feria et deinceps. Marc. Chr. I. pr. feria tertia. Misk. 27. et in recognitionem juris Dominalis
Ferise Corporis Christi,-Festum prseter ferragium ex agris et vineis Dominio
(o'nsyl).
Feodifirnia vel Feudofirma, corp. Chr.; urnap. Fabo. Monm. Evang. II. :ompetens ab uno fundo et cellario annue non(Du C.) est tenura terrarum vel tenementorum 291. Opifices ad comparanda vexilla et fre- nisi Flor. Rh. 6. solvere teneatur.
alicui et haeredibus concessa pro annuo reditu, quentandas processiones in specie feriis CorFerramenta formalia, inslrumenta
qui tertiam vel adminus quartam verae aesti- poris Christi adigebantur.
'errea formis excudendis; alakveso szermationis aequat, absque aliis servitiis, quam
Ferise decretales, Festi dies decreti; szdm, penznyomo, penzvero' vas. Numi
quce in charta concessionis seu feoffamento ex- megszabott.,rendeltunnepek. Fabo. Monm. lung. 159. Comes Camerae in loco cusionis
primuntur; oly telek, mely valakinek es oro- Evang. II. 307. Feriae decretales a prole- tenebatur habere duo scrinia, in quorum uno
koseinek azon foltetellel adatott, hogy az even- stantibus celebrentur et eorum artifices sacris ferramenta formalia seu typariamonel,
n altero vero virgulae pro monetis fusae sub
kinti termesnek harmada't vagy negyedet a obambulationibus intersint.
Feriare libertate, manumittere, li- sigillis ipsius Comitis, Archiepiscopi Strigofold uranak szolgallassa de mas kiilonosen kikolott szolgalaltal nem tartozik csak haszna- bertate donare ; szabadon bocsdtani. End. niensis et Magistri Tavernicorum (Thesaurariij
vevoje. Uj Magy. Muz. III. 199. Si aliquis te- p. 316: Si quis ... servos libertate feria- asservabantur.
neat de nobis feodifirmam vel per socagium verit.
Ferramenta frenalia, instrumenta
Feriari, (DuC.) ferias agere, feriatum 'errea ad froenum pertinentia; zabldhoz tarvel per burgagium.
Feodum, V. Feudum; huber. Pfahl. esse, ab opere servili cessare; sziinetelni. It. tozo vas reszek. Kov. Form. St. 450. cornua,
Jus Georg. LVI. Allodium vel Alodium oppo- feriare. Fabo Monm. Evang. 157. Prseterquam nervos, costas, ferramenta frenalia, ac alia
nitur Feudo seu Feodo et significat stride enim quod a publicis studiis non sine prae- quaevis artes ipsas concerneutia.
Ferramenta typaria, V. Ferraterram, quam aliquis non Jure feudal} sed pleni sentissima temporis iactura feriari necessum
Dominii possidet. Cod. Dip. Arp. V. 167. habebat. Cf. Macrob. Somn. Scip. 1., 7. Varro menta formalia. Numi Hung. 159.
Ferramentum, (Du C.) solea equi ferFerale theatrum, locus extremi sup- L. L. 6., 3., 55. Hor. Od. 4., 6., 14. Sidon.
rea vel deinde quodvis instrumentum ferreum.
plicii; haldl szinhelye. Fabo. Monm. Evang. Ep. 9., 11. med.
Feriatio, lafiorem interrumpere, inter- ichlag. 1299. patko. Kronst. I. 289. KlamII. 202. quod. an. 1621. unico die XXVII. gloriosi martyres in ferale theatrum product! mittere opus; szuneteles. Faber. Jur. Met.mer, ansa ferrea, vas kapocs.
Ferrare, ferro munire (Du C. al. s.);
fuerint.
112. Opera metallica melallique fodinaj ob graFeralis culler, pegma supplicii mor- ves rationes et impedimenta etiam feriari megvasalni. Monum. Comit. Trans. II. 182.
tiferaque securis; nyaktilo. Gall, guillotine. possunt i. e. labor montanisticus in iis peni- Rotam ad kwchy ferrare debent pro d. 25.
Kelem. Hist. Jur. Pr. 462. iniquissimam mortus longiore etiam tempore in-termitti; ad quam
Ferrarius, ferramentarius; vasdrus.
tis sententiam recepisset, et collum ferali feriationem tuto suscipiendam a Judicio Mon- Tor. Tar. 1889. p. 384. ferrarii vulgo wasacultro (Guillotin) 21-a eiusdem subdere lano Moratorium expeti et impetrari debet rossok.
seu indultus laborem ad determinatum aliquod
coactus fuisset.
1. Ferratio, actus ferro firmandi; megFeraliter, (Du C.) more ferarum; vad- tempus intermittendi.
jasalds. Fr. Lib. Rt. I. 83. pro ferratione
Feriatio diei Lunse, cessatio operis currum dati sunt.
dllati modon. Fej. IV. 1., 236. Omnia feraliter per circuitum exlerminando. Marc. Chr. die lunae; hetfoi munkaszunet. Kass. Ench.
2. Ferratio, ferruminatio; osszefoglaII. 102. Cf. Fulg. Myth. 3., \. med.
II. 62. Feriatio diei Lunae Blau-Montag ds, osszeillesztes. Ger. Verkittung. Quel.
Feralum, (Du C. ferale) lanterna; Idm- compellatffi sodalibus opificum interdicts. Sieb. I. 177. an. 1494. pro ferratione lapipds. Ljub. Mon. SI. V. 267. an. 1334. dedit... Norm. Ordin. an. 1781. 16. Aug.
dum pro turri.
Feripeta, ae, pra3do ferarum; vadorzo. Ferrealis, ferreus; vas. Arch. Rak.
grossos... pro uno feralo per custodia fractum.
Opin. de Venat. et hinc feripetae, qui Vena- VIII. 315.
Ferrelanus, (ex ferro ellamina detorFerarium, (Du C.) locus, in quo ferae tionem illicitam ex professo quasi instituunt.
venaticae concluduntur; vadaskert. Szerdah.
Ferire, tangere, concernere, pertinere ad um); sinvas. Schlag. 1286.
Ferreus
Fessenium
Festum stultorum
267
Ferreus, i, ferrum oblatarum, quo scili- adiens hostium elevando feruncam ipsurn nae itidem excusurn, (sc. rituale) earn festivitacet hostiae ad sacrificium conficiuntur; ostya- aperuit.
tem sine Rubrica notet. Cod. Dip. Arp. Cont.
suto. Sza'z. XXIV. 34-2. Item emidvosferreos, Fessenium, auclore Batty, est vox IV. 153. Cf. Cod. Theod. 15., 6., 3.; Lampr.
super quos pistunt hostias, dalis ad ecclesiam forestica notaretque sylvam, in qua damulae Alex. Sev. 63.
pariunt, quod ex fpenatione fenemonth
Festivitas nuptialis, sollemnia nupS. M.
Ferricalchum, ferri aliquod genus. et his similibus colligere licet. Ego contra tiarum, sacrum nuptialc; ndsz, lakodalmi
Pel. Serm. Audivi quod qualiscunque bona ar- puto in hac voce latcre italicum festino, sal- ilnnep. Tor. Tar. 1889. p. 456.
bor plantelur in terra ubi iacent ferricalcha tatio personata, qua occasionc sub larva vera
Festivitates vendere, (Du C. false :
vel peripsima, facit semper ibi fructum et bole- effigies occultatur. Itaque pulo legendum: diebus festis vendere) rectius: cum diebus
las tarn noxias, quod homo comedendo exinde Festenium ; dlarczos jdtek, tdncz. Batty. festis simoniam, quaestum exercere; az ilnad mortem infirmalur. Aest 19. m.
Ger. 42. Invenies autem sic cseteros obum- nep megtartdsdert penzt kovetelni. Synod.
Ferricudina, ae, fabrica ferraria; vas- bratos, quemadmodum spectabile Fessenium. Strigon. prior. Endlicher I. p. 355 : Nullus
hdmor. Nov. Calend. 241. D. Pr. Plasch. Festa, ae, (DuC.)festum, sollennitas; un- festivitates vendere presumat. Deer. ColoFerricudinae Curator. Fej. V. Un. 404.
nepely. It. festa. Luc. Regn. Dalm. 248. et manni Regis 1. 2. cap. 43. an. 1099.
Ferrifaber, faber ferrarius q. v. Bene ob Regis caroli vicloriam Othonisque marili
Festivus concionator, qui festis
Pol. 135.
Johannae caplivilatem magnam festam in Jadra diebus pro concione dicit. Wagn.
Ferri fodyna, Ferraria, ubi ferrum factam subdit,
Festum armorum, vel reliquiafoditur; vasbdnya. Cod. Dip. Arp. X. 210
Festa immobilia, V. Festa mobi- rum, dies instrumentorum, quibus Christus
et exerceant opera ipsius ferri fodyne effi- lia ; dllando unnepnapok.
cruciabatur, memoriae dedicatus: a megfeszicaciter.
Festa Mobilia, vdltozo unnepnapok. tesi eszkozok emlekiinnepe. Knauz. Kor.
Ferrimeiitum, i, ferramenlum q. v. Curios Misc. 423. Festa rursus alia sunt Mo- 253. (saepe occurrit in antiquis missalibus.)
Fjp. Szam. 17. preconi 1. flor pro ferri- bilia, alia immobilia. Immobilia sunt, quae
Festum Asinorum, (Du C.) V. s.
mentis.
certis anni diebus sunt affixa, licet in alios Festum stultorum.
1. Ferrum, i, (DuC. 1.) equi solea; atque alios hebdomadse dies incidant, qualia
Festum Assumpcionis sancte
patko. Monum. Comit. Trans. II. 182. novo sunt Festa Sanctorum, Festum Nalivitatis., Marie, V. Festum Magnae Dominac.
ferro incalcetur equus.
Circumcisionis. Festa mobilia sunt, quae, licet Endl. 332. Deer. S. Ladisl. an. 1092. nro 39:
2. Ferrum, fodratura quod vide. Cod. eundem hebdomadis diem constanter retine- De sanctarum veneracione festivitatum . . .
Dip. Arp. Cont. VI. 126. Quatuor linteaminaant, aliis tamen annis in alios anni et men- Festum assumpcionis Sancte Marie.
lecti auriculare, duo paria hosarum, due male, sium dies incidunt vel anteriores vel poste- Festum beati regis Iâdizlai.
Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 28. an. 1257 : in festo
refacie, ferra.
riores.
Ferrum candens, V. s. v. Campio; Festa vendere, idem quod Festivi- beati regis Ladizlai sicut sub bulla Aexandri
izzovas.
tates vendere. Batty. Leg. T. II. 197. an. pape quarti emanata pontificatus sui anno terFerrum ductile, caelum; korigalo, 1109.
tio continetur, habetur indulgencia unius anni
drrvesd. Ger. Ciseliereisen. Keesk. P. Otv.
Festalis, pro : fiscalis, adflscumperti- et quadraginta dierum.
156.
nens; fiskdlis Szilady Tor. Magy. Eml. V. 411. Festum decretale, Legis decreto
Fertal, quarta pars (ab Germ. Vicrlel); Generoso Domino I. K e m e n i . . . universorum constitutum festum ; torvenyszabta ilnnep.
fertdly. Bek. Pil. II. 306. an. 1578. avense militum campestrium Generali ac Decima- Fej. Jur. Lib. 328. Georch. H. T. IV. 84. Kass.
metretarum ... dant fertdl duo.
rum festalium (lege: fiscalium) in Transil- Ench. I. 119.
Ferto, onis (Du C.); ferton. Sup. an. vania Arendatori.
Festum Magnse Domina3, F.
Sc. II. 41: Ex Carolini Decreti . 49 et 54
Festare, (DuC.) diem festum celebrare : BeataB Mariae Virginis. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
patet fertonem ex voce Germanica Viertel iinnepelni. Prot. inq. 316: et promisi, si me HI. P. 1. p. 157. assumptio Beatissims virgiductum, significare florenum. Articulus porro sanaret, quod . . . ieiunar.em . . . et festarem nis Mariae^ cuius Palrocinio Regnum Hungaria>
4. 1351. testatur fertonem unum sive flore- diem eius.
hoc festo S. Stephanus Rex Hungariae moriens
num constituisse grossos quatuordecim, quoFestatio, pro : infestatio ; zaklatds. dicavit et Leopoldus I. Imperator ac Hungariae
rum nempe quater multiplicatorum grossi Batty. Leg. I. 411: u t . . . ab omni festatione Rex, idem votum renovavit ob idque ab Hungaris Magnae Dominae Festum appellatur ac
quinquaginta sex Marcam efficiebant, ac tributi quiete viverent.
testimonio articuli 43., 1550 majores grossi,
Festifragium, violatio dierum festo- sub hoc titulo Patroriae Hungariae, Aurei et
ab impressa vero B. M. V. effigie populariter rum; unnepmegszentsegtelenites. Germ. moneta Hungarica in recognitionem perpetuae
Maridsgaras (quos hodie Marianos voca- Feiertagsbruch. Jogt. Eml. T. III. p. 449 : Re- submissionis insignitur.
mus) dicebantur. Quemadmodum autem flore- latio domini circa commissum . . . festifra- Festum novem lectionum, (Du C.)
uus ejusmodi in quatuordecim Grossos majores, gium exhibila est ad sedriam releganda.
inquo novem Lectiones dicuntur in Matutinis,
Festinate, festinanter; sietve. Cod. Dip. cuiusmodi sunt maiora festa. End. p. 597.
ila etiam in centum denarios majores, hodiernos quippe Grossos. vel ducentos Denarios Bru'ss. IV. 181. tanto festinatius actorum Synodus Budensis an. 1279: 63. precipimus...
minores, hodiernos nimirum -Polturakones negotia hue illucque transferri valeant.
quod nullus canonicus regularis diebus lune et
Articulo 48., 1550., 12., 1450. vel denique in
Festine, cito, festinando: hirtelen. Tkal. mercurii carnes in refectorio comedat, nisi
quadringentos denarios minimos, obulorum Mon. Civ. Zag. I. 290. mors . . . festine tra-festum. novem fuerit lectionum.
nomine venientes exsolvebatur. Fatendum qui- dat sepulture.
Festum Sancti Gerardi, sz. Geldem est, pra>notatas hodiernarum monetarum
Festivalis, sollemnis, festus; unnepi. lert iinnepe. Endl. 332. Deer. S. Ladisl. an.
species non plane ad assem valori antiquarum Kov. Form. St. 37. nee non vestes suas festi- 1092. Nro. 39.
illarum respondere, hujus lamen differentiae vales variis subductas in domo sua afferenFestum Sancti Hainrici, sz. Imre
ratio e positivis Legibus, Articulis quippe 24. tes nobis detulerunt. Knauz. M. E. St. I. 92., napja. Endl. D. 332.Deer. S. Ladisl. an. 1092.
1547 ; 14. 1557; 19. 1618; 77. 1622; 35. 65. Fej. 2., 100.
Nro. 39.
1625 ; 72. 1659 constat, quod nempe vicinaFestivare, (Du C.) diem festum age re;
Festum Sancli Stephani Regis,
rum Provinciarum monctae non tarn solids iinnepelni. Pel. Dom. Adv. c. 5. Ecclesia vero celebratur XIII. ante Kal. Seplembres in Hunfuerint, adeoque grossi ac denarii ad ligsm eos non festivat.
garia. Endl. 332. Deer. S. Ladisl. 1092.
seu valorem Viennensem redud debuerint.
Festivatio, festis celebratis discipuli Nro. 39.
Kat. Hist. IX. 137. Han. Hist. Eccl. 96. 97. cautantes adibant fideles ecclesiae, pro quo ofFestum Soleriorum, fors. festa dies
Sim. Num. 43., 58., 60., 61. Samb. Tyrn. Pfahl. flcio dona accipiebant. Brezny. 311. Leges- caleeamentariorum ; vargdk iinnepnapja.
Jus Geor. C. Ntimi Hung. 5.
Schol, Schem. 30. Alumni in templo, funerum Teutsch. Schulord. I. 59. an. 1598 : In festo
Fertonalis, ad ferlonem pertinens. Sup. deductionibus, festivationibus et recordatio- soleriorum, qui erat lertia dies aprilis.
Festum stultorum. Not. rel. II. 127:
An. Sc. I. 184: decima est fertonalis pro nibus, quas ut vocant, operam cantori fidelem
Reliqui abusus consistebant 1. in Festo stulEpiscopo.
praestanto.
Ferunca, ae, ferrea ansa; zdro vasrud. Festivitas, (Du C.) Festum, festus dies; torum, quod Cleric; in Germania et Gallia
Arch. Ver. Sieb. X. 1., 370, Crislanus clausum unnepnap. Pray. Dext. D. Steph. p. 41. Vien- Saec. 12-mo 15-umcelebraruntPontiflcantem
34*
208
Festum tubsc
Feudatio
Feudatio, actus in fcudum dandi; hu- solum propria, 7 orgyas montanas complesibi constituentes, cui Missam celebranti adstiterunt. Sedes Canonicorum occuparunt re- berbe valo adds. Faber. Jur. Met. 51. Caput ctens; orgya vero mon tan a dividitur in 6 peliqui in chore farcimina edendo, aut folia lun- III. De Feudatione Montanistica. Ex notione des Schemnicienses.
dendo tiburcinabantur. 2. In Festo asinorum, Juris Regalis Mineralis consequitur: Reges
Feudum acquirere, Hubert megquod celebrabatur in memoriam asini, quo Hungarian de mineris et earum Cullura liberam szerezni Vuch. Jur. Feud. 37. Feudum
Chrislus in Aegyplum fugiens fuit vcclus. habere disponendi facultalem, deque ea vel acquirere denotat constilutum ab altero feuAsino exornato insidebat fcemina, infanlcm in ipsos usum capere, vel earn in alios transferre dum acceptare.
ulnis habens, turn in ecclesiam ducebatnr, asi- posse.
Feudum advocatise, ugyvedletihunus vero sub Credo el Gloria genuflectens
Feudista, 33, iuris feudalis peritus; huber. Vuch. Jur. Feud. 54. Feudum Advocaoptimo foeno fuit pastus. Haec in concilio Basi- berjogtudos. Vuch. Jur. Feud. 6. Jurispru- tiae Vogteylehen seu ius protegendi res aut
dentia feudalis sensu obiectivo sumta est personas determinati loci aut districtus contra
iiensi sublata sunt.
Festum tubse, Ap. Du C. prater mul- complexus obligationum, legum, iuriumque, quosvis insultus et iniurias. Cui id ius incumtas huius vocis signiflcationes festum tubse non quae feuda concernunt; sensu obieclivo deno- bit Advocatus, Vogt dicitur. Vigente tempooccurrit: hoc festum proprium fuisse gentis tat scienliam practicam obligationum, legum, ribus aevi medii iure fortioris nihil naturalius
Hungaricse videtur; a ktirt unncpe. Marc. iuriumque . . . Is vero, qui leges feudales non fuit quam sibi prospicere de advocatis, qui dcChr. I. 2. Chr. Dubn. p. 6. in deserto loco ... modo rede interpretari sed species etiam fensioni rerum iuriumque intenti essent, inde
cum festum tube colerent... in paludes ... obvenientes iisdem rite adplicare norit, iuris tot species feudorum advocatiae et advocatodeduxerunt. M. Flor. Fontes. II. 104.
feudalis peritus, feudista nuncupatur.
rum ita occurrunt: Advocati Ecclesiarum,
Fetaiis, gravidus, praegnans; terhes. Feudum, Vuch. Jur. Feud. 1. De ori-Kirchenvogte, Advocati Civitatum, SladlSzek. Okl. I. 262 : oves fetantes.
gine vocabuli Feudum inter Doctores non vogle, immo integri districtus, territoria suos
Fetismus, fetis in Guinea simulacra convenit. Aliqui a Germ, fuden derivant, habebant advocatos, Landvogte.
deorum vel res vi fascinandi prseditas signif. quod est pasceri seu alere; unde et fodrum
Feudum sedificii, hdzhuber. Vuch.
hide: adoratio falsarum imaginum, deorum, significat Futter, ut scilicet Vasallus se ac Jur. Feud. 61. Obiectum feudi potest etiam
Idololatria; bdlvdnyimddds. Kass. Jur. Civ. familiam ex feudo alat. Alii a fcedere, quod inire esse aedificiuu), inde ont\ir feudum aedificii,
Lex. 25.
Dominus cum Vasallo in concessione feudi Hauslehen. Eius species sunt I. feudum aediFetissuni, amuletum, praebia, remedia solebat. Alii a vocabulo Longobardico feida, ficii in specie, quo aedificium habitationi aut
in collis puerorum ; biiekszer. Nagy Hier.
quod hostilitatem et bellum significat, cui re- aliis usibus oeconomicis destinatum in feudum
Fetor, pro : foetor; budosseg. Cod. Dip. spondet. Germ. Fehde, Fehdebrief; nam constiluitur. II. Feudum Castri, Burg- vel
arp. Cont. VI. 528. Cupientes igitur fetorem ob belli necessitates feuda potissimum con- Schloslehen, quo castrum in feudum conde Sanctuario Domini penitus amoveri.
cessa. Alii a literis initialibus iuramenti fideli- ceditur.
Fetulentus, 3., pro : faetulentus: fasti- tatis . . . derivant: Fidelis Ero Ubique DoFeudum alienabile; elidegenithetd
dium creans; undorito. Pel. Pom. S. de mino Vero Meo. Alii quod descendat a prisca hiiber. Vuch. Jur. Feud. 183. Quaecunque iure
Temp. Dom. II. Adv. s. I. c. 4. Anima cum Gcrmanorum voce Fee, quae vox non tantum feudali circa alienationem feudi definita habenreprobis et fetulentis mundi reliquiis divisa pecus" sed alia quoque bona denotabat et voce tur ad naturalia feudi pertinent, ac proinde
haec ab igne descended
Ode, quod possessionem seu proprietatem mutari et tolli possunt, turn in ipsa feudi conFeuca, (deriv. a Slav, fajka, quod ex Germ, denotat; veleres interpretes feodum scribe- stitulione, turn ex iure particulari curiae feuest ascilum) significat instrumenlum ad haurien- bant. Compilator Juris Feudalis Long, derivat dalis. Oritur inde feudum alienabile, quod
dum ore fumum aptum; pipa. Vern. Psych. a fide II. F. 3. in fin. feudum a fide vel fide- absque special! domini consensu in extraneum
67. Sic e. gr. in tenebris saepe num ignis in litate dictum; quia fides omni feudo inest: alienari potest.
feuca contineatur vel extinctus sit, ignoramus. quae derivatio maxime probabilis esse videtur.
Feudum altaragii, oltdrszolgdlati
Feudalis, is, vasallus, cliens ; huberes. Vuch. Jur. Feud. 2. Germanis feudum dici- huber. V. Altaragium.
Fej. X. 4. 147.
tur Lehen, a verbo leihen, lehnen, quod est
Feudum Ambacta3, szolgdlati huFeudalismus, huber seg. Vuch. Jur. utendum fruendum aliquid alteri concedere. ber. Vuch. Jur. Feud. 175. Inter feuda conFeud. 24. tune iam dicendum veniet, Feuda- Ceterum TO feudum ante seculum X. in Di- ditionata ratione quorum servitia militaria non
lismum non tanlum orbi antiquo sed et me- plomatibus non occurrit; frequentior eius praestanlur, occurrunt I. Feuda Ambactae,
dio et nostro aequa ratione cognitum.
usurpatio reperitur tarn in Diplomatibus quam Ambachtlehen, a Germanico Ambacht, Amt,
Feudarie, ratione feudi; huberileg. scriptoribus seculi XL Qui etymologiam vocis officium, Longobardis feuda Gastaldiaa.
Fej. VII. 303. quam (possessionem) nunc a cru- feudum fusius deductam legere cupit, consulat:
Feudum annuse prsestationis,
Buri, Erlauterung des in Deutschland ub- V. Feudum Censuum.
ciferis feudarie possidere demonstratur.
Feudarius, vasallus; huved, huber- lichen Lehenrechtes, S. 36. Vom Ursprunge
Feudum antiquum, regi huber.
nok, alattvalo. Vern. Phil. Mor. 392. V. s. und ersten Gebrauche des Wortes feudum in Vuch. Jur. Feud. 119. Nnvum feudum,NeuZepernick Samml. auserlesener Abhandl. aus lehen, est, quod a vasallo primum acquisitum
v. Feudum.
Feudastrum, abortus feudi; korcs- dem Lehenr. Vuch. Jur. Feud. 90. a momento est. Antiquum est feudum,Altlehen,qwd
huber. Vuch. Jur. Feud. 31. Dantur multa igitur factae investiture promittens seu colla- olim constilutum vi successionis feudalis in
negotia iuris, quae cum feudis aliquam simili- tor obiecti feudalis fit dominus, acceptans va- successores feudales devolutum est.
Feudum aperibile, Feudum apertudinem habere videnlur, sed propterea feuda sallus et obiectum sub nexu feudali collatum
non sunt, verum negotia feudo vicina, vel po- efficitur feudum. Vern. Phil. Mor. 392. Feu- turae. Vuch. Jur. Feud. 62. Feudum aperturae
lius abortus feudorum, feudastra. Hue dum vario intelligitur sensu: nam feudi dicitur eliam Feudum aperibile, receptapertinent 1. Romanorum Emphyteusis et Su- nomine venit iam contractus, vi cuius, qui rei bile. In charlis Germanicis occurrunl formulae
perficies II. Bona Libellaria Italorum, quibus suae immobilis dominium utile, retento do- ufgebige Ha'user, zu offnen Hausern machen.
Feudum Apertura3, befogado hunomen venit a libello seu scriptura ad con- minio directo sub onere fidelitatis in praetractum libellarium necessaria.
standis variis obsequiis exhibendae alteri con- ber. Vuch. Jur. Feud. 61. Hue (feuda aedificii)
Feudatarius, i, idem ac Feudarius cedit; jam ipsum dominium utile; jam res refertur feudum aperturae, Oefnungslehen,
q. v. Vern. Phil. Mor. 392. Ceterum feuda- accepta seu bonum feudale. Porro is qui quando castrum tenetur sub conditione, ut
tarius seu vasallus obligatur iuramentum feudum concedit, dominus directus, infeu- domino directo semper pateat, si ipse eo se
fidelitatis directo domino praeslare. Maty. kir. dans, infeudator (hu szolgalatert fuggedel- recipere aut praesidium velit imponere ita tamesseggel jaro joszagol ajandekozo, Lehnherr) men, ut vassallus ex eo excedere illudque dolev. I. k. p. 385.
Feudatarius Montanisticus, F. is qui feudum accipit vasallus, feudarius mino reddere baud teneatur.
Montanus, bdnya huberes. Faber. Jur. (Lehenmann) appellatur.
Feudum Bursale, V. Feudum de
Met 79. Per Collationem legitime factam, Mu2. Feudum, mensura monticolarum; Camera.
tungatarius, Feudatarius Montanus, Berg- bdnyamertek. Juriev. Jur. Met. 84. FunicuFeudum bursarium, V. s. v. FeuLehnmann, Berg-Lehntrager obiectum, quod lus Montanisticus (Berg-Lehen, Berg-Schnur) dum equestre.
mutungavit, Feudum Montanum Berg- vocatur etiam Corda, zona montanistica. Feudum bursaticum, V. s. v. FeuLehen efficitur.
item Feudum, estque mensura monticolis dum Culinare; erszenyes huber.
Feudum de Camera
Feudum in curte ct extra curtem
Feudum yratisc
269
Feudum de Camera, kamara v. percipiendi. Vuch. Jud. Feud. 176. Solent ex pacto ct providenlia maiorum acquisita;
erszenyes huber. Vuch. Jur. Feud. 57. Eorum etiam feuda constitui sub lege certas prsestalio- mascula vel foeminea.
Feudorum Censuum species sunt I. feudum nes vel singulis annis vel in casibus determiFeudum ex pacto et provideiide Cavena... II. feudum de Camera vel natis domino solvendi, inde non desunt exempla, tia maiorum, oseredeti hiiber. Vuch.
feuclum bursale, Kammer- oder Beulelle- vasallos servitiorum. loco ad praestandum do- Jur. Feud. 118. Succession! feudal! quemadhen, seu ius determinatam quantitatem rcdi- mino iter facienti hospitium et annonam, quod modum naturae feudorum tarn per legem intuum ex Camera domini certo anni tempore Albergaria, Azung, Corredum, Procuratio di- vestiturae quam per aliam dispositionem spepercipiendi et exigendi.
citur, ad cibum potumque certis temporibus cialem legitimam aliquid addi et detrahi eaque
Feudum Castri, V. Feudum Aedi- eidem exhibendum, ad solvendum annuum inter eos, qui a primo acquirente originem
ficii; vdr hiiber.
censum pecuniamve in sacco offereudam, ad ducunt, immutari potest in successionem haeFeudum castri in specie. Vuch. sistcndum equum feudtilem obstrictos esse, reditaram legitimam. Oritur inde ilia feudoJur. Feud. 61. Si feudum ad defensionem ca- undo feudaprocurationis, culinaria, cen- rum distinctio in feuda ex pacto eiprovistri public! constitutum sit, feudum castri sualia, bursatica similiaque ortum trahunt. dentia maiorum, Stammlehen.
.in specie, Festungslehen, audit.
Feudum femininum ex pacto,
Feudum in curte et extra curFeudum de Cavena, pincze huber. tem, a kuridn belill es a kuridn kivul noi hiiber (szerz6d6s v. szabadalom szerint).
Vuch. Jur. Feud. 57. Obiectum horum feudo- valo huber. Vuch. Jur. Feud. 63. Situ diffe- Vuch. Jur. Feud. 115. Dispescunlur communirum (Censuum) est ipsum ius annue aliquid runt feuda in curte et extra curtem, quae ter a Feudistis in feuda feminina ex pacto
percipiendi non autem res, quae percipitur. divisio ex antiqua ratione curiae sive curtis vel privilegio, in quibus feminae aut vi pacti
Eorum species sunt I. feudum de Cavena. appellationem traxit. Curtis vero nolat curiam autprivilegii succedunt et in feuda feminina
Kellerlehen, seu ius certam portionem vini vel s. Praetorium cum area, aediflciis, villa et fundis propria, feuda feminina per se talia, hoc
cibi ex cella vel penu domini percipiendi.
eo pertinentibus. Feudum itaque in Curte est vi legis, Kunkellehen, quorum acquisiFeudum Censuale, jovedelmi hu- erat, quum Dominus partem praedii ad Curtem trix fuit femina.
ber. Vuch. Jur. Feud. 58. Eorum (feudorum spectantis in Feudum largiretur. Feudum
Feudum femininum promicasuum) species s u n t . . . V. feuda censu- extra curtem, quod extra ambitum eius, SCUJim, vegyes, kdzos noi hiiber. Vuch.
alia, quorum possessores pro constituto in licet sub districtu sive Jurisdictione Domini Jur. Feud. 116. aut I. feminae indiscriminatim
bono immobili feudo, annuum ccnsum prseesset.
succedunt cum masculis habita solum ratione
stant.
Feudum datum, adott huber. obla- proximitatis gradus, nominantur feuda femiFeudum Censuum, evi jovedelmi tum, ajdnlott huber. mixtum, vegyes nina. promiscua, feuda promiscuae suchuber. Ger. Giiltenlehen. Vuch. Jur. Fed. 57. huber. Vuch. Jur. Feud. 62. Datum Feuclum, cessionis seu communia, gemein, durchSunt et aliae nonnullae feudorum species, quae gegebenes Lehen, quod constituitur in re, quae gehend Lehen, quod feminis ius aequale succea singularibus prsestationibus nomen accepe- antea solius erat concedentis, oblatum, auf- dendi cum masculis sit, aut II. feminae in subrunt, quo referuntur sic dicta feuda censuum getragenes Lehen, quod conslituitur in re novi sidium lantum vocantur, si nulli supersinl
seu annuae praestationis, Rentenlehen, seu vasalli propria, seu dum res mea mihi in feu- masculi, in prima investitura comprehensi,
ius determinates reditus e re immobili sin- dum datur, et ego eandem quasi feudi no- feuda feminina successiva, subsidiaria
mine acceperim, ab altero recognosco. Sed successive, Weiberlehen.
gulis annis percipiendi.
Feudum clypeare, Feudum no- poterit et ita constitui, ut dominus directus
Feudum femininum proprium,
bile q. v.
non solum rem ipsi oblatam, sed insuper etiam V. Feudum femininum ex pacto; noi
Feudum clypeum, (paizs huber) adeoque plus quam ipsi fuerat oblatum, sed sub hiiber (lorveny szerint).
Feudum femininum subsidialovagi huber. Vuch. Jur. Feud. 127. Con- nexu fldelitatis in alterum transferal et oritur
rium, V. Feudum femininum promidescendentia a primo acquirente demon stra- feudum mixtum.
Feudum Decimarum, dezsma hu- scuum; helyettesito noi hiiber.
tur per documenta publica et privata, literas investiturae, reversales, matriculas feuda- ber. Vuch. Jur. Feud. 55. Feudum Deci- Feudum femininum successiles, tabulas genealogicas etc. Verum ad pro- marum illud audit, quo ius decimandi per vum, V. Feudum femininum promibandam condescendentiam iure communi non certum districtum vel certa praedia concedi- scuum.
Feudum fiduciarium, hitbizosufficit sola probatio eiusdem nominis, clypei, tur. Ante Concilium Lateranense III. a 1179.
et insignium, haec enim saltern demonstrant, nemo dubitavit decimas tarn seculares quam mdnyi huber. Vuch. Jur. Feud. 56. A feudo
pignoratitio probe secernendum venit 1. feuquod quis ad certam familiam referatur, sed ecclesiasticas in feudum constitui posse.
non probant adhuc, quod primo acquirente
Feudum Ecclesiasticum, egy- dum oppignoratum . . . II. feudum îduciaoriginem ducat, potuit enim quis de familia hdzi hiiber. Seculare, vildgi huber. rium,wiedergeblichesLehen,(\QO<\ ita confeudum acquirere exclusis familiae membris, Vuch. Jur. Feud. 45. Si respectus habeatur ceditur, ut idem domino repetenti aut certo
cui itaque tilulo hi ius suum succedendi super- obiecti feuda vel Ecclesiastica sunt, qua? tempore aut quandocunque ei placuerit seu
struent ? excepto si feudum aut toti familise in re ecclesiastica vel Secularia, quae in re gratis seu pro certa pecuniae summa aliave re....
restituatur.
aut ad eundem clypeum et insigne fuisset col- secular! constituuntur.
Feudum emptitium, addsvevesi
Feudum francum, szabad huber.
latum qua3 feuda dicuntur feuda clypea,
Vuch. Jur. Feud. 177. Etsi praestatio servitioSchildlehen, feuda Gentilitia, Geschlechts- hiiber. V. s. Feudum gratiae.
lehen.
Feudum emptum.pemzeZ szerzett rum naturalibus proprietatibus feudi adnumeFeudum conditionatum, szerzd- hiiber. Vuch. Jur. Feud. 63. Si vero quis feu- retur, nihil tamen vetat, feudum et ea ratione
desi-huber. Vuch. Jur. Feud. 175. Increscente dum a vasallo cum Domini consensu emit, constitui posse, ne vasallus ad praestanda serfeudorum usu totque ministeriis in feuda confeudum erit emtum, gekauftes lehen.
vitia feudalia obligatus sit, inde orta sunt
versis, nata sunt servitia non militaria conFeudum Equestre, lovag huber, feuda franca seu honorata, Freye Ehrenventionalia, ipsaque feuda, feuda conditio- leventei huber. Vuch. Jur. Feud. 170. Serlehen, seu feuda a praestatione servitiorum vi
nata, bedingte, bedungene Lehen, a Germa- vitia a vasallis dominis prsstita regulariler specialis tituli imrnunia.
nico dingen, pacisci dicta.
erant militaria,, quae vel in expeditione bellica
Feudum Gastaldise, V. Feudum
Feudum Constituens, hiiberala- armis et equis vel in defensione alicuius castri Ambactae.
pito. Vuch. Jur. Feud. 27. Feudum constitui consistebant, inde ilia servitiorum militarium
Feudum gentilitium, V. s. Feudum
dicitur, si dominium utile certae rei alteri sub in equestria et castrensia divisio, indeque clypeum; nemzetsegi hiiber.
nexuf eudali conceditur, seu si feudo sua detur origo distinctionis inter Feuda Equestria, Feudum gratise, kegyes huber.
existentia. Qui id proprio iure agit, dicitur Ritterlehen, quorum intuitu servitia equestria Vuch. Jur. Feud. 63. Singularis feudi dati spefeudum constituens.
et feuda Castrensia, Burglehen, quorum in- cies est feudum gratiae, Gnadenlehen, quod
Feudum Culinare, konyha huber. tuitu servitia castrensia prsestantur. Vern: Phil. scilicet inferior! a superiore mera ex gratia
Vuch. Jur. Feud. 58. Eorum (Feudorum Cen- Mor. 392. Feudorum dein varise sunt species conceditur. Quod si vero titulo oneroso, uli
suum) species sunt... VI. feudum culinare, quarum praecipuas indicasse sufflciat e. g. feuda emtione, venditione a Domino in vasallum
Kuchellehen, quo vasallo ius tribuitur e deter- equestria (leventei es erszenyi, Bitter- und transferatur, oritur feudum emptitium,
minatis bonis censum in diversis victualibus Bculellehen) nova et antiqua, haereditaria aut Kauflehen.
Feudum lial)i(ationis
Feuduin mililare
Feudum transmissiono femininum
Feuduin habitationis, lakhatdsi

Feudum mililare, V. Feudum no- delictum ab ipso admissum panae loco exhuber. Vuch. Jur. Feud. 60. Feudum habi- bile ; lovag huber.
cidat.
Feudum Postarum, postahuber.
tationis, Wohnungslehen, est quod constituiFeudum montanisticum, bdnya
tur in iure habitandi in sedibus domini. Feu- huber. Juriev Jur. Met. 88. Collatione mon- Vuch. Jur. Feud. 53. Nee nine alienum est
dum hoc est personale et ex natura servitutis tanistica legitime peracta, obiectum mutunga- feudum postarum, quo nomine venit offipersonalis diiudicandum venit, nee ad haere- tum abit in Feudum montanislicum (Berg- cium magislri postarum, certo in districtu, cerdes transit.
Lehen) et Mutungans tit Feudatarius mon- tave in regione exercendum alicui in feudum
concessum.
Feuduin hsereditarium, orokletes tanisticus (Berg-Lehen Mann).
Feudum nobile, nemesi huber. Feudum privatum magdn huber.
huber. Vuch. Jur. Feud. 118. Oritur inde ilia
feudorum distinctio in feuda ex pacto et provi- Vuch. Jur. Feud. 74. Feudum nobile seu publicum, orszdgos huber. Vuch. Jur.
dentia majorum, Stammlehen, in quibus obti- militare vel clypeare dicebatur olim, quod Feud. 4. Feuda generatim sumta vel publica
uet successio feudaliset/Vwc/a haereditaria, viro militari sub obligatione agendas militiae sunt vel privala. Publicum est feudum,
in quibus constituta est successio secundum datum est; hodie denotat tale feudum, cui iura cuius dominium directum est penes rempublileges iuris allodialis seu successio hereditaria nobilitatis rcalia adnexa sunt, Germanis Rit- cam, eiusque imperantem; privatum, cuius
legitima inter hos, qui a primo acquirente de- lerlchen, Frey-Schildlehen, Edellehen, Ade- dominium directum est alicuius privati sive
liches Lehen, ilia vero feuda, quibuscum iura is sit persona singularis sive moralis, veluti
scendunt.
Feudumhsereditariummeruni, realia nobilitalis nexa non sunt, dicuntur feuda Universitas.
Feudum procurationis, V. s. v.
tisztdn orokletes huber. Vuch. Jur. Feud. ignobilia, Unadeliche Lehen.
Feuduin novum, V. s. Feudum anti- Feudum culinare; elldtdsi huber.
118. Feudum hsereditarium aut ita comparaFeudum promiscusesuccessiotum esse potest, ut successio tarn intuitu modi quum; iij huber.
Feudum Olficii, tisztsegi huber. nis, V. Feudum femininum promiscuum.
succedendi quam personarum succedcntium ex
Feudum proprium, teljes huber.
toto regulis successions allodialis accomodata Vuch. Jur. Feud. 52. Feudum Officii, Amtssit, et tune orilur feudum haereditarium lehcn, illud audit, quo generatim oflicium in- improprium, nem teljes huber. Vuch.
merum, mere, absolute haereditarium; feudalur. Quodsi autem res cum immediate Jur. Feud. 34. Proprium est feudum, cui
aut ita comparatum esse pole si, ut successio obligatione offlcium publicum adimplendi co- insunt omnia naluralia feudi, Improprium,
allodialis saltern in nonnullis obtineat, feudum pulatum sit, dicitur Feudum Ambactae, Am- cui naluralia omnia non insunt, sed eorum
bachtslehen, Longobardis Feudum Gastal- quid immutatum est.
erit haereditarium njixtum.
Feudum receptabile, V. Feudum
Feudum hsereditarium mix- diae.
turn, V. Feudum haereditarium merum; Feudum olficii palatinum seu aperibile.
Feudum rectum, idem quod feudum
aulicum, udvartiszti huber. Vuch. Jur.
orokletes vegyes huber.
Feudum honoratum, Feudum Feud. 53. Jam temporibus Regum Mero- proprium. Vuch. Jur. Feud. 35. Ceterum
vingicorum et Carolingicorum, prodita sunt quod nos hodie feudum proprium dicere solefrancum ; tiszteletbeli huber.
Feudum ignobile, V. Feudum no- feuda officii palatina seu aulica dicta, mus, id antiquiores iuris feudalis interpretes
bile ; nem nemes huber.
qua? a ministerio, quod cum iis copulatum erat, feudum rectum appellabant.
Feudum reddibile, dtaddsra kdFeudum inlorme, termeszetellenes diversa sortiebantur nomina.
Feudum oppignoratum, zdlogba telezd huber. Vuch. Jur. Feud. 61. Ab eo
/tuber. Vuch. Jur. Feud. 103. Ceterum feudum prascriptione constitulum, vulgo in- adott huber. Vuch. Jur. Feud. 56. A feudo (Feudo aperlurse) differl feudum reddibile,
forme, unformliches Lehen, unnatiirliches Le- pignoratitio probe secernendum venit I. feu- quippe cuius castrum reddi debet domino (belhen audit, quod investitura feudis regulariter dum oppignoratum, verpfandetes Lehen, lum fortasse gerenti aut aliam ob causam illo
formam dans deficiat, 'propterea tamen eius- quod constituit vasallus creditor! in securitatem opus habenti) qui inde cum tola familia sua
excedere tenetur, ita tamen, ut ipsi deinde
modi feudum, impropriis accensendum non. debiti, illud enim constituit dominus.
Feudum palatinum vel palatii, restituatur.
est.
Feudum refutare, renunciare feudo;
Feudum Jurisdictionis, torveny- udvari huber. Vuch. Jur. Feud. 176. In
szolgdltatdsi huber. Vuch. Jur. Feud. 51. hunc censum veniunt II. feuda palatina vel elutasitani a hubert. Vuch. Jur. Feud. 167.
Inter regalia, qua in feudum dantur, occurrit palatii, Hof-Lehen, quorum intuitu determi- Leges feudales indulgent vasallo feudum refrequentissime iuris dictio, inde feuda iuris- nata ministeria aulica debentur, distincta a futare, Lehen heimsagen, Lehen aufzulassen,
dictionis. Feudum iurisdictionis est po- feudo officii, in his ipsum offlcium datur, in antiquis, quietum clamare, quitschelden id
testas iudiciaria, a domino directo sub lege illis datur bonum in feudum sub lege officium est resignare eove se abdicare.
fldelitatis alicui concessa. In antiquis chartis exhibendi.
Feudum Regaliarum, kirdlyi havenit sub appellatione comiciae vel Advoca- Feudum Patronatus, kegyuri hu- szonveteli huber. Vuch. Jur. Feud. 48. Ilia
ber. Vuch. Jur. Feud. 54. Feudum Patro- feuda, quorum obiectum est regale seu malus
tiae, Vogtey, Landgericht.
Feudum Keminatse, magdnvdr natus seu ius providendi Ecclesias personis seu minus feuda regaliarum, Hoheits vel
megdrzesere szolgdlo huber. Vuch. Jur. aptis ad ministerium sacrum. Jus Patrona- Regalienlehen, audiunt.
Feudum singulare, egyesek hfiFeud. 61. Si feudum ad defensionem Caslri tus, quum nil sacri in se con tine t, in feudum
Publici constitutum sit, feudum Castri in spe- dari potest et quidem ah illo, qui illud possidet bere. pluribus, simul collatum,
cie, Festungslehen, audit, si vero in Castro et qui de illo disponere potest, aut ab eo, qui egyiittesek hubere. V. s. v. Investitura
private, privatae defensionis causa, feudum possidet ius, in quo ius patronatus contentum singularis.
Feudum SoldatJB, szabad akaratKeminatae vulgo Kemnad dicitur.
est v. g. Fpiscopus.
Feudum pecuniarum, penzbeli bol teljesitett fizetesbeli huber. Vuch. Jur.
Feudum Landsassiacum, (a germ,
landsassig); sajdtbirtoki huber. Vuch. Jur. huber. Vuch. Jur. Feud. 59. Feudum pecu- Feud. 57. Eorum (feudorum censuum) species
Feud. 162. Obsequiumhoc feudale estsingulare niarum, Geldlehen, illud audit, quod constitui- sunt I. Feudum de Cavcna . . . II. feudum de
neque subiectionem in se involvit: quamquam tur in sorte pecuniaria seu'Capitali seu injure Camera . . . III. Feudum Soldatae, So!dvasallus alio titulo simul possit esse subditus annuos reditus ex ea percipiendi.
lehen, seu gratuita praestatio annua facta vaFeudum pignoratitium, zdlogi sallo, quin ab hseredibus domini prtestari aut
domini sui et quidem vel ratione persona) vel
ratione bonorum feudalium superioritati terri- huber. Vuch. Jur. Feud. 56. Pertinet hue porro ab haeredibus vasalli exigi potuerit.
torial! obnoxiorum: cuiusmodi feuda Land- feudum pignoratitium, quo nomine venit
Feudum temporaneum, iddleges
sassiaca vocantur.
pignus infeudatum, cuius scilicet dominium huber. perpetuum, orokos huber. V.
Feudum ligium, egynek lekotott, utile maioris securitatis causa per investituram s. v. Investitura temporanea.
Feudum transmission^ femiiiihukotelekes huber. Vuch. Jur. Feud. 173. in credilorem transfertur.
Feudum poense, buntetesbeli hu- num, a nore dtruhdzott ferfit illeto huFeuda talia, intuitu quorum vasallus contra
omnes servire tenetur, dicuntur feuda ligia, ber. Vuch. Jur. Feud. 63. Datur et Feudum ber.Vuch. Jur. Feud. 116. aut HI. feudum ita
Vasallus vero ligius vel homo absolutus, poenae, quod alicui in re sua allodiali ita conest collatum feminae, ut tantum eius descenvulgo Ledigh Mann, veluti domino absolute et stituitur, ut in ilia utile duntaxat retineat do- dentes masculi ad successionem vocentur, diunice obstrictus.
minium, altera autem dominii parte propter citur feudum transmissione femininum,
Feudum vehationis
Fico
Fidelitas feudalis
271
Weiberlehen in der Uberlragung, ein \veibli- adpcllabat, quod uomen cliam annis maluro I'asloribus gregi pie sollicitequc advigilantibus
adhsesit.
ches Erb-Mann Lehen.
SS. ficlei depositariis perpetua felicitas proFeudum venationis, vaddszati huFico, onis, (Du C.) genus calceamenti sperrimus ad sedes suas reditus.
ber. Vuch. Jur. Feud. 51. Feudum venatio- Monachorum vel forte rusticorum ; fapapucs,
Fideiubuerit, pro: fideiusserit. Fjp.
nis, Jagdlehen, dicitur, quando vasallus vi in- kalangya. Nagy Hier.
Szam. p. 264. an. 1428. An. Sc. I. 52. an.
veslilurai iure certo in districts feras vel omFictium, (fors-aI) Hung, /iok, quod ar- 1433.
nes vel certi generis vel simpliciter vel modo cam, vel cistulam signilicat. Wagner); fiok.
Fidejussio cambiaria.cautio ex syndefinito, suas faciendi gaudet.
An. Sc. I. 128. an. 1330 : duodecim scyphos grapha; vdltdbeli kezesseg. Art D. 1840.
Fewlo, primipilus apud Siculos, alias Lof- argenteos in uno fictio, Kat. Hist. VIII. 623. p. 62.
few. Szek. Okl. II. 80.
Fictive, ficte; leltetett. Magy. Tor.
Fideiussionales, litera? ad sponsioFfassangum, bacchanalia ; far sang; Ta"r. VI. 49. fictive simulative. Verancs. III. nem pertinentes ; kezes,jotdll6 level. Kass.
Germ. Fasching. Quel. Sieb. I. 86. an. 1480. 106.
Jur. Civ. II. 175. Stylus Fideiussionalium si
Fficolanta, (secus: ficofanca, licoceFictum, (Du C.) ficlio, simulatio ; tette- Obligatorialibus non subinserantur. Arch. Rak.
anta), flcus; fugefa. Arch. Ver. Sieb. XXVI. tes. Knauz M. E. Sir. I. 250. Bethl. G. Lev. 270. I. 4.
117.
Fidaiitia, fides; biztositds. It. tidiinza.
Fideiussor, Cavens (Du C.); jot dllo,
Ffumus terrse, Fumaria ofticinalis; Cod. Dip. Arp. Cont. XII. 280. omnibus perso- kezes. Kass. Jur. Civ. II. 174. De Fideiussijoldi fiistfu. Ger. Acker-Feldraute,Erdrauch. nis .. . damus parabolam et plenam fidan- bus et Caulionibus. Debitor sufficient! hypoArch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
tiam veniendi cum habere et personis in no- theca et securitate quoad contractum et conFfurtipla, pro: furcipla, furcipula (Dief.) stram Civitatem et Districtum.
trahendumdebitum baud provisus cogitur ssepe
rima, caverna; verem. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
Fidedignitates, person* credibiles; erga desiderium Creditoris talem pro vade re117.
hiteles emberek. Szegedi Ruhr. Pars I. p. quirere, apud quern sufficiens pro depurando
Ffussarius, (DuC. fusarius) sanguina- 63 : Fidedignitates vocantur Personae ex onere contraclo vel contrahendo subversalur
ria arbor (Dief. spilbaum) fors. prunum ce- Capitulis et Conventibus ad expeditiones juri- securitas et qui onus repersolutionis Debiti ad
reum. (Plin.); sdrga szilva. Arch. Ver. Sieb. dieas exmissaa. Decret. Sigismundi Regis an. casum defectus Fundi apud principalem DebiXXVL 117.
1435.
torem subversantis seu, si ille solvendo non
Fiala, ae, lagena (Du C. 2.); palaczk. It.
Fidedignus, 3., (nonnunquam divisim esset, in se assumit. Persona talis Jure nostro
fiala. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 378. an. scriptum) fide dignus, cui auctoritas publica Fideiussor vel cavens compellatur. Kovy El.
1278. duabus fialis vini.
est; szavahiheto, hiteles, megbizhato. Cf. 451. Qui debitoris obligationem in se assumit,
Fiasco, onis, V. Flasca; flasko, pa- ap. DuC. fidedigni : testes (plur. tantum), in dubio, est fideiussor et debitor accessolaczk. It. fiasco. Thok. Diar. II. 378. Duo agiomoToi. Tales homines, quorum fides ad- rius, non vero expromissor, cuius obligatio
fiascones pulverei ex puro auro ponderan- mittitur; Szirm. p. 188. testis fidedignus : hi- prioris obligationem tollit, nisi per creditorem
tes 270. coronas auri fl. 600. p. 379.
teles tanu. H. M. Sz. p. 29. fidedignitas: hi- semet obligandi incapax per errorem esset acFibra, ae, venarum fibra ; hasadek. Ger. telesseg. Cod. Zi. V. III. p. 23., 24. quatenus ceptatus. Cf. Juslin. Instit. 3., 20. Dig. 27., 7;
vestrum mittatis hominemprotestimonio fide- 46., 1.; Cod. Juslin. 5., 57 ; 8., 41. Gaj. InKluft. Beszlb. Levt. Cf. Plin. 33. praef . 1.
Fibrilla, dim. a fibra ; rostocska. Ger. dignum et passim.
stil. 3., 115.
Faserchen. F. Balass. Casul. Stephan. App. OdoFidefragium, (Du C.) periurium; hitFidejussores, (Du C.) patrini, sponsores sunt effluvia . . . qua? sub actu inspiralio- szeges. Arch! Rak. II. oszt. III. 196. Rak. On. res ; keresztsziilok. Kon. Egyh. 447.
nis narium cavernas subeuntis \\arnmfibrillas p. 339. 1. 12.
Fideiussoria, Fideiussio, vadimonium;
Fidefragus, 1. (DuC.) quifrangit(idem, kezesseg, jotallds. Cod. Dip. Com. de Sztara
nerveas vario modo impellunt.
Fibrillula, 33, dim. a fibra V. fibrilla. 2. desertor religionis; i. ludas, hitszego, Vol.11. 411. Relatum, quod Nicolaus . . . fideVern. Met. II. 189. qui longe aliud quid sunt 2. hitehagyott. 1. Werb6czi 342. Unde justo iussoriam cum centum el sexaginla florenis
(soni) quam tremuli motus aeris et leves con- Dei et humano iudicio, quilibet fidefragus auri redemissel.
Fideiussorise, (sc. litlerae) V. Fidecussiones nervorum acusticorum, per omnem et periurus (quern nos communi vocabulo Aulabyrinthum se se suis fibrillulis expanden- carium c.) hoc est Ludas appellamus acriter iussionales. Kov. Form. Si. CXI. Fideiussoest puniendus. 2. Pel. Pom. In Nat. Dom. s. riae p. 105.
tium.
Fideiussorius, 3., ad vadimonium,
Fibrosus, 3., (Du C.) fibrarum plenus; IV. c. 8. Monm. Comit. Trans. I. 325.
rostos. Szenliv. Cur. Misc. Dec. HI. P. V. 92. Fideicommissarius, (Du C.) lesta- sponsionem pertinens. Magy. Tor. Tar. IX.
Fibula, firmamentum (Cf. Du C.); egi menti executor ; hitbizomdnyos, orok ha- 158. se fideiussoria caulione obligaverinl.
bolthajtds. Batty. Ger. 161. Iterum verodum gyomdnyos. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 395.Inslr. Pac. Prsef.: fideiussoria opera (vulgo
imperavit majoris fibula element! ccelum plu- Usus fructus pro tempore possessorii, Domi- Guarantia). Cf. African. Dig. 46., 3., 38. fin.
Fideivinculum, fides data; hitadat,
viam dedit. Nota Batty. Fibula hoc loco fir- nus est Fideicommissarius, ut reditus permamentum, quod continet aquas supe- cipere, de iis disponere donare ac etiam in hitadds. Schla'g. 249.
riores; fibula enim Graece ligamen, fir- Arendam dare possit. Georch. Ert. 168. hogy Fidelia, ae, fides; becsidetesseg. Art.
mamentum autem ligat quodammodo az orok hagyomanyos (fideicommissarius, Dia3t. Pos. 137. comperla Revisibilitate eiusaquas, quae sunt supra firmamentum, majoresco, senior) maganak a jdszagnak dem una eademque Fidelia eandem causam
dum eas continet. (Fors. legendum tubula, nem tulajdonosa, hanem csak has/nat veheti secundum Deum el eius iusliliam detidere ac
quod convenit tubae nimborum, elocution! holla napjaig, tarlozvan azt, az utanna kovet- reali execulioni quoque mancipare possint et
a Claud. Gigant. 60. adhibitae et respondet kezendo orokhagyomanyos szamara annak debeant.
egesz mivoltaban megtartani.
hung, elocutioni: csostul omlik az eso )
l.Fidelis, (DuC.) Chrislianus, SacroFibularius, artifex serarius ; sdrgarezFideicominissurn, (Du C. Testamen- rum communione nobis coniunclus; hiv, hivo.
muves. Germ. Giirtler. Vect. Gen. Us. Fibu- tum fide sua assertum); hitre bizott joszdg, Wagn.
lariorum opera. Giirtlerwaaren.
orok hagyomdny. Georch. H. T. III. 51. H. 2. Fidelis, V. Antrustio. Vasallus.
Fichus, i, theca, capsula V. Fictium; 299. Cher.' Jus. Eccl. II. 224. Qui tali ratione (DuC. 2.)
szekrenyke, fiokldda. Fej. T. XI. V. Un. 440. condiditTestamentum,/ideicommiWes; ha?3. Fidelis, hilaris, solutus; vig. Germ,
lego et relinquo scyphos argenteos in uno res institutus, qui nempe debuit hsereditatem fidel, luslig. Jokai Pol. Div. HI. 161. fidelis
ficho.
restituere, haeres fiduciarius ille, cui h33- cimbora.
Ficivorus, 3., ficus edens; fuge evo. reditas fuit restituenda (tradenda) fideicomFidelitas feudalis, huberi huseg.
Otia Bachm. 588 : Compellebantur tamen Eso- missarius, denique hsereditas ipsa fideicom- Vuch. Jur. Feud. 3. Feudum constituitur sub
pici fici-vori ad restitutionem iniuste occu- missum dicebatur.
obligatione praeslandse delerminatae el speciFideicommitteiis, V. Fideicom- alis fidelilalis. Fidelilas generalim accepta depatorum.
nolal implemenlum omnium officiorum, quibus
Ficko, onis : puer; ficzko, P. Lad. Thur. missum; hagyomanyozo, hitre bizo.
Hung, cum suis Regibus 1.189. Erant ElisabeFidei depositarius, qui curam gequis erga alium obslriclus est. Si obligalio
ths ab obsequis Joannes quidam, quern a puero rit rerum ad fidem pertinentium; a vallds preslanda3 fidelitalis in contractu feudali
eduxerat, Fickonemque (puerulum denotat) letetemenyezdje. OH. Act. Syn. 35. summisfundetur, oritur fidelitas feudalis, quae feudi
272
Fidelitas personalis
FierliiNj
2. Filiatio
Fierling, V. Quartinus.
ratione cum a domino directo, turn a Vasallo
cio paratas, sed tantum tentoria dc ftlamento
secundum leges feudales et contractum feudaFiga, a?, pica, picha ; dzsida. It. picca. parata. Opin. P. II. Sec. II. Accl. (a).
lem praestanda est. Est ea duplex Vasalli ut- Szek. Kron. 383 : Quilibet Horkas sub se RaFilarchina, ae, (Vox croatica: filarspote et domini, prior consistit in implemento bonbanos quinque et quilibetRabonban minor fina.) tributi species. Tkal. Mon. Civ. Zag. I.
omnium officiorum, qua3 speciatim domino di- Sza"zados duos, unum equestrem, alterum pe- 97. an. 1321. nova quedam tributa, quequanrccto a vasalio debentur, diciturque Fidelitas destrem Figa et sagitta ornatum.
doque filarchina nominant.
Vasalli, Vasallitica; posterior in se involFigara, 33, ficus; fiigefa. Ljub. Mon. SI.
Filare, idem ac adfilare q. v. minutim
vit specialia officia, quibus dominus qua talis IX. 21. an. 1409 : eundo ... usque fossum ... vendere (DuC. al. s.); csapolni. Ljub. Mon.
Vasallo stringiturauditquc Fidelitas domini eundo sic a la figara, que est sub via.
SI. XI. 37. an. 1313: tabernaria, que vendit viFigaria, ficelum ; fiige telep. Ljub. Mon. num, donee vinum durabit, non debcat filare
Proteclio.
Fidelitas personalis, szemelyes Jur. P. I. V. HI. 206 : eundo usque ad figa- in scragno neque prope scragnum.
huseg. Vuch. Jur. Feud. 4. Fidelitas, qua riam.
Filatorius,3., adfilandum,nendum perFigatum, (DuC. ficatum) iecur, quod tinens; fond. Opin. P. II. Sec. II. Acclus. (a)
Vasallus Domino obstringitur, est fidelitas
specialis, quum oriatur e speciali pacto, vi olim iecur anserinum multa ficu farciretur. V. 2.: machina gossypiaco filatoria.
cuius Vasallus se obligat ad fidelilatem domino s. Becharius; mdj.
1. Filatura, 33, (Du C.) ars filandi seu
exhibendam, estque simul realis, quia ratione
Figura iudicii, (DuC.) iuris formula, nendi; fonds. Opin. P. II. Sec. II. Acclus. (a)
bonorum debetur; non vero personalis, quae praescripta iudicandi ratio; coram iudicio; 2. Art. D. 1840. p. 19. Urb. Reg. 72.
torvenyiink szine ele. Sopron varm. Oknulla habita ratione bonorum debetur.
2. Filatura, domus staminibus nendis;
Fidelitas specialis, kulonos huseg. leveltar'll. 39. 1417. Szer. Not. p. 28: . . . szovo-, fonohdz. Kass. Jur. Civ. Lex. 25.
comparuerunt in figura iudicii coram nobis.
Fidelitas realis, vugyonbeli huseg.
Filatus, 3., in fila productus; sodrott,
Figuralis cantus, cantus artificiosus; font. M. Tor. Tar. XX. 100 : aurum filatum.
Fidelitas Vestra, titulus honorarius.
mesterseges enek (ellentetje: egyszerii). V.
Tor. Tar. 1886. p. 28.
Filegorea, 33, V. Filagoria. Tor. Tar.
Fidelitatis protectio, a huseg ve- s. Eecordatio.
1890. p. 94.
delme. Vuch. Jur. Feud. 163. Fidelitatis
Figuralis moteta, artificialis moteta;
Filesa, ae, panni serici species; Vect. Ref.
protectio, Schutztreue, est complexus officio- mesterseges egyhdzi enek. Kormocb. fo- D2: Petia Filesae.
rum, quae domino intuitu nexus feudalis erga realisk. Ert. Bpest 1895. p. 96.
Fileus, 3., quod exfiloest; fonal. . .
vasallum implenda incumbunt.
Figuraliler loqui, (DuC.) figurate,Fej. T. XI. V. Un. 211. in zona filea.
Fidem accipere, Christiana sacra su- improprie loqui; keplegesen beszelni. Andr.
Filhrinum, tentorium (fors. pro: filtriscipere; hitet felvenni. S. de Kz. Chr. A. Pann. 76. Cf. Tertull. Testim. anim. 2; Sidon. num); sdtor. Par. Pa"p.
Ep. 8., 14. med.
Filiale, Filialis,filiaecclesiaeparochia1., 1.
1. Fides, conscientia; lelkiismeret. Figurare, conspicuum esse, adesse (Du C. lis ; lednyegyhdz. Szaz. XIV. 695. Fabo Mon.
Batty. Leg. T. II. 93. an. 1093 : post varias ex- a!, s.); szerepelni. Ger. figuriren. Jokai Uj f. Evang. II. 93.
ceptiones, replicationes Relligionis suae fide II. 196. a budgetben ott figurdltak a tetelek.
Filialis, (DC.) filio conveniens; fiui.
inlerrogatus.
Figurative, V. figuraliter. Andr. Tor. Tar. 1891. p. 420. filiali amore.
2. Fides, religio, cultus ; vallds, hit. S. Pan. 13.
1. Filialista, 33, adnexus, subditus tride Kz. Chr. II. 2., 1. A. 1., 1. fides catholica. Figurativus, 3.,figuratus,symbolicus; cesimator; fiok vdmszedo. Opin. 1802. K2 :
kepleges, jelkepes. Beng. Ann. Er. Co3n. Inspectori vero tricesimarum Primarii et StaFidia, 33, cassis ; sisak. Schla'g. 574.
1. Fidicula, ae, parvae fides (Du G. al. s.); 319 : obtulit auream Spiritus Sancti figurati- tionales Tricesimatores cum Filialistis. Zirczi
kis hegedu. Arch. Rak. VIII. 346. Fidiculae vam columbam. Kov. Form. St. 134. per figu- apats. levelt. an. 1699 : filialistae sua3 Caes.
rativas locutiones.
cum suo futerali. Cf. Cic. N. D. 2., 3., 22.
Maiestatis.
Figurativus cantus, cantus ex notis
2. Filialista, ae, ad ecclesiae parochialis
2. Fidicula, 33, (Du C.) ex ligno fabricatae compedes, quse malefactorum cervicibus et (Du C.) V. Figuralis cantus. Szer. Not. p. filiam pertinens; fiokegyhdzbeli. Germ. Fimanibus imponebantur V. Cippus; hegedu 140: praeceperunt Missam cottidianam . . . lialist. Cod. Evang. V. HI. p. 37 : incolae ut fi(fabeko). Germ. Fidel (ap. Saxon.) Cod.cum suis Cantoribus in cantu figurative ... lialistae comparuerunt.
Filialitas, (Du C.) adoptio ; orokbefoevang. T. I. p. 183 : Maledicta, vituperia, exe- celebrari.
Figurista, 33, figurarum pictor, qui tagadds. Gall, filiation. Otia. Bachm. 138. Jucrationes per nomen del et per sacra interdicantur et fidicula, plagis et mulctis publice bulas pictas emit vendilve; mukereskedo. daeos fuisse sub lege tanquam Tutore jam
autem quasi Maiorennes, consecutos esse Fipuniantur. Cf. Senec. de Ira 3., 3., Suet. Tib. It. figurista. Pest. Levt.
Fijat, pro : fiat. Pesty Szor. III. 177.
lialitatem.
62.; Calig. 33. Cod. Theod. 9,, 35., 1.
Filacta, ae, (DuC. Phylacteria, Fylacte- Filialiter, (DuC.) more filii; fiu modFidium Confector, violinarum opifex; hegeducsindlo. Germ. Geigenmacher. rium) apud Christianos dictae Arculae, in qui- jdra. Vern. Phil. Mor. 241. ergo Deum timere
bus sanctorum reliquiae reconduntur, quae in filialiter obligamur.
Tab. Conscr.
Fiducialiter, (DuC.) cum fiducia; bi- aedibus sacris servantur; szt. ereklye tarto. Filiaris, V. Filiale. Can. Ecc. XXXH.:
zalmasan. Arch. Rak. II. oszt. III. 25. Reg. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 564. et filacta detur Filiares a Matribus... ecclesiis separare ...
eidem Monasterio.
permittitur.
Turm. Praet. 32. Cf. Augustin. Conf. 9., 13.
Filagoria, ae, aedicula hortensis ; kert- Filiargenti Ductor, filorum argenFidiiciaria donius, domus pignoratitia, hypothecaria ; kirdlyi zdlogosito hdz. hdz, lugas. Szekesf. fogymn. Ert. 1894/5. p. teorum (ferreorum) extenuator; sodrony61. Salicetum ... in cuius meditullio ex ligneis huzo, drothuzo. Germ. Drahtzieher. Tab.
Germ. Leihhaus. Szirm. 86.
Fiduciarius, 3., potestatem tribuens, materialibus filagoria una.
Conscr.
auctoritatem dans (Du C. al. s.); bizomdFilagran, ab It. filigrana, fila ferrea;
Filiaster, ri, (DuC.) privignus; mosnyos. Tor. Tar. 1886. p. 436. literae fidu- drotmu. Filigran. Arch. Rak. VIII. 318. Chla- toha fiu. Ljub. Mon. SI. HI. 227. RaC. Mon.
ciariae. Cf. Orelli Inscr. nro. 3524. Justin. mys ex attalico nigro; sine subductura, cum SI. VII. 133. an. 1080. Cod. Dip. Arp. Cont.
Insl. I., 19.; Gaj. Inst. I. 172.
30 paribus nodorum argenteorum ex fila- XI. 66.
Fiducium, fides ; bizalom. Ljub. Mon. gran.
Filiastra, ae, (Du C.) privigna; mostoha
SI. I. 25.
Filagranus, (labor), opus filorum fer- ledny. Ljub. Mon. SI. III. 227.
Fiella, gyge (Geige) Dief.; hegedu. Ger. reorum, argenteorum, aureorum, ab It. fili1. Filiatio, derivatio filii a palre (DuC.
Fidel. Schla'g. 2011.
grana ; drotmu. liligran. Arch. Rak. VIII. qualitas filii); fiui szdrmazds. Pazm. Dial.
Fiendus, 3., fabricandus (Du C. facien- 318. In eadem Cista in Scatula una pelvis ar- 89. Secundorelationesdivinarum personarum,
dus); keszitendd. Fjp. Szam. p. 513. an. gentea laboris filagrani tola.
paternitas et filiatio realiter inter se distin1441: ad fiendas pixides. Olah Cod. Epist. Filagrenus, filagranus q. v. Arch. guuntur.
126.
Rak. VIII. 320. Unum rosarium ex Granatis et
2. Filiatio, oboedienlia, subjectio
Fierdratuni, alias Fyertrath; negy- Numizmate filagreno.
(DuC. 1.); aldzatossdg. Fej. I. 311. Idcirco
fonalu vdszon. Ger. vierdrahtig. Vect. Ref.
Filamentum, tela, fila; fonat, szovet. igitur filiationis diligenlia hortamur commuD. 2.: Petia Fierdrati.
Anonym. 3. Non enim habebant domos artifi- nem paternitatem vestram.
3. Filiatio
Fimatio
I. Firma
273
3. Filiatio, idem ac lilialitas, qua quis in duabus particulis fimate terre, que DulenFindatus, 3., deriv. a verbo n'ndere;
dicilur filius vel filia (Du C. qualitas (ilii); feld appellatur.
meghasitott. Germ, gespalten. Georg. Sirm.
gycrmeki viszony. Cod. Dip. Briiss. III. 222. Fimatio, actus stercorandi; trdgydzds. I. 87. et lingua eius findata erat nee potuit
atque inter nos mutuo sincerae amicitiae con- Pfahl. Jus. Georg. 247. In Nitriensi Comitatu confessionem facere.
Fine, (cum gen.) pro: ut finali vel ad cum
sanguinitatis et filiation nexus interces- ager medii iugeri pratum item unius falcaloris
serit...
infra 12 annos 4 florenorum supra illos 3 flo- gerund.'o; vegett, czeljdbol. Kass. Prax. I.
4. Filiatio, (Du C.) adoptatio ; orokbc- renorum mercede exsolvebatur (praeter pretium 55.utsimilibusDeputatis Communitatuum fine
promovendarum querelarum Viennam ascenfimationis).
fogadds. Wagn.
Fiinbralis, e, ad flmbrias pertinens; suris passuales non expediantur.
Filiductio, actus nendi; funds. Opin.
Finestra, ae, more Italorum pro fenestra.
rojtos. Magy. Tor. Tar. XX. 178.
P. III. Sec. 1. . 3.
Fimbriaframese, balteus; kardbojt. Szaz. VIII. 15.
Fill ductor, qui net fila, stamina deduFinicia, ae, sublilitas; finomsdg. Ljub.
Reg. Turm. Praet. Formulare I. Fimbriafracit; fond. Pest. Levt.
Mon. SI. IV. 288. an. 1391: finicia raminis.
Filii joubagionum sancti regis, meae (Port d'epee . . .) 3.
Fimbriatura, ornamentum flmbriarum; Finiclus, i, Anethum fceniculum (Linn.)
V. Filii Sancti Stephani.
Filii sancti Stephani, V. Jobba- rojtok. Beng. Ann. Er. Coenob. 508. Balda- V. s. Cavolus; dnizs. It. finocchio.
Finis, pensio, prsestatio (Du C.); a kigiones naturales ; Jobagiones castri;tor- chinum . . . ex auro texta materia et purpureo
zsokos jobbdgyok. Szent kirdly jobbd- holoserico argenteis fimbriaturis decoratum rdlynak fizetendo osszeg a joszdg-dtruhdzdsra valo engedelyert. Uj. Magy. Muz.
conlici curans.
gyai.
Fimbriatus, 3., fimbriis ornatus; roj- III. 193. Si autem heres alicuius talium fuerit
Filipendula, 33, Cyperus esculentus;
varjumogyoro, varjumogyorofii. Germ. tokkal diszitett. Magy. Tor. Tar. XX. 176. infra etatem et fuerit in custodia, cum ad etaFimbriolse, dim. a fimbriis; kis roj- tem pervenerit, habeat hereditatem suam sine
Erdmandel. Schlag. 892.
relevio et sine fine.
Filipensio, pro : vilipensio ; kevesre tok. Arch. Rak. VIII. 312.
Fimina, ramenta lini; pozdorja. Fragm.
Finissimus, superl. ad finum; legfinovalo becsiiles. Fjp. Szam. p. 88. an. 1398.
Filiratim, per singulas plageilas ; iven- Chron. Rhythm. Temp. Ludov. I. Engel Mon. mabb. Arch. Rak. VIII. 354. de variis finisUngr. Bees. 1809. p. 43.
simis coloribus.
kent. Szaz. XXII. 659.
Finitacio, fines; hatdr. Cod. Dipl. And.
Nam Deus tanquam fimina
Filius baptisinalis, (Du C.flliusbaSternit, ruit Regimina.
V. IV. p. 335 : ad metam terream in finitaptismatis) e sacro lavacro susceptus; kereszt
Fimosus, stercoratus, fimo pinguefa- cione seu terminacione eorundem trium cuflu. It. figlioccio. Cod. Dipl. And. V. IV. p. 238.
Fillerus, i, nummus minimi pretii (a loco ctus ; megtrdgydzott. Fej. I. 118. Deinde per riarum.
Finitivus, 3., quae finit, limites circumHall in suevia Heller dictus, ubi primum cu- fimosam terram metis interpositis venit ad
scribit; meghatdrozo. Andr. Pan. 8. Nam
debatur) filler. Germ. Heller. Monm. Comit. villam.
Fimulnea, ae, fimus, merda; iirulek, fides omnium bonorum est nnnciativa, finiIII. 498. reliquam vero dimidiam parlem in
solitos denarios Hungaricales et filleros cudi belsdr. Pel. L. VIII. P. I. Art. II.: Et licet in tiva et plantativa, fides cordium vivificativa.
cibo assumpto fuisset aliqua fimulnea vel imFinitor circulus, finiens (sc. circudebere. Verancs. Hist. I. 292.
Filograneus, 3., reticulatus ; filigran. puritas, que non fuisset in nutrimentum homi- lus); Idtohatdr, szemhatdr. Taurini Stauronis conversa.
Wallaszky 427.
machia IV. 311. Ed. Engel Mon. Ung. Bees
Fimus exsiccatus, materia calori ex- 1809. 165. Non longe Ungaricas finitor cirFiltrare, percoiare (Du C. al. s.); sziirni.
Gall, liltrer. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. citando. Humus turfa (Linn.); tozeg. Bene culus oras. Cf. Senec. Qu. Nat. 5., 17.
Fiuitudo, natura rei, quse finem habet;
187. in aquis percolatis, quas commumler fil- Pol. 76.
tratas vocant. Bcne Med. I. 255. Benko Top. Finalis, tributum de vineis solvendum vegesseg.Ger. Endlichkeit. Vern. Met. II. 291.
aiisk. 62,
(Du C. al. s.); csoborpenz. Kov. Form. St. in primo autem casu negaremus eius limitationem seu finitudinem (Endlichkeit.)
Filtratio, colatura; sziVre's.PoorZsebsz. XXVII. Finalis Cheber penz.
Finitis liniendis, re bene gesta Cf.
173.
Finaliter, (DuG.) ad extremum, ad ultiFiltreus, 3., e lanis coactis faclus; szdr- mum, tandem ; vegre. Arch. Rak. IX. 73. in Praemissis praemittendis! Perfectis perficienbol, nemezbol valo. Thurocz. in Chr. Hung. causa finaliter procedere. Ljub. Mon. SI. dis ! etc.; a dolgot elvegezve. Rozsny. D.
de Tartaris: cum suis tentoriis filtreis terram XVII. 156. an. 1422. Magy. Tort. Eml. XXX. 480. Finitis finiendis ugy tetszik ezer kelszaz szekeret adanak.
244. an. 1549.
vacuam Hungarian peragrabant.
Finitum, quod finem habet (Du C. al. s.);
Filtrinus, 3., V. Filtreus. End. p. 550.
Financia, 33, (DuC.) vcrisimiliter a
(Articuli Cumanorum an. 1279): discedent... voc.: finis, quod est praeclusus terminus veges. Vern. Met. 43. Quanto infinite finitum
a tabernaculis suis et domibus filtrinis.
solvendi, derivatum, signiflcatrem pecuniariam, opponitur. Pazm. Dial. 404.
\. Filtrum, V. Feltrum. Fej. IV. 1. 422. Vectigalia publica, aerarium ; penzugy, kozFinitum argentum, Finitus alias
finus = excellenter bonus ; finom, finomiparietes autem et tecta filtro sunt cooperta, jovedelem. Szirm.
Financialis, ad aerarium publicum per- tott. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 132. predictum
Oslia etiam de filtro sunt facia.
2. Filtr um,fyltrum,f ultrum,(Du C. tinens ; penzugyi. Tor. Tar. 1891. p. 463. fenetum suum de Chu obligaverit nomine piPhiltrum) stragulum equi; nyeregaly. Kronst. in financiali archive Viennensi.
gnoris prefato Godyno pro predictis duabus
II. 295., 489.
Financiarius, i, negotiator; penz- marcis et dimidia finiti argenti' per unum
Filum planuni, pannus fili glabri; iigyer. Olah. Cod. Ep. 61. Nimirum ex negli- annum.
sima fonalu szovet. Monm. Comit. Trans. gentia eorum, qui plus credunt suis receptoFinitus, 3., quod est finum redditum
V. 196. Ab uno bal fili plani fl. 50.
ribus et financiariis, quam bonorum con- (Du C. al. s.); finomitott. Batty. Leg; III. 53:
boni finiti et puri argenti.
Fimabilis, qui stercorari potest, ad ster- siliis.
corandum aptus; trdgydzhato. Pfahl. Jus.
Finantiaria res, res familiaris; penzFinus, 3., (Du C.) subtilis, excellenter
Georg. II. 127. Agros in Dir. N. et N. siqui- ugy. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 630. an. 1529. bonus; finom. It. fino. Arch. Rak. VIII. 335.
dem Colonorum domibus contigui, facile fima- de statu rerum finantiariarum et proven- ex eadem materia porcellana fina.
biles ac ex natura sua etiam fertiles sint.
tuum.
Fiolista, musicus, ab it. violino ; hegeFimare, (Du C.) stercorare, agrum sterFinanzare, (ab. it. finanze) pecuniam dus. Beth. G. lev. 209.
core saliare; trdgydzni. Cod. Zi. T. 1. 420: conflare ; penzelni. Olah. Cod. Ep. 453. Ego
Firhongh, aulasum ; fuggony. Ger. Vorquod . . . porcionem suam . . . cum terris fi- mallem factus esses a financiis, plus enim ibi hang. Thok. Diar. II. 377. Pro lecto firhongh
matis . . . vendidisset. Knauz. M. E. Sir. I. finanzare posses.
seu cortinse ex atlacz fl. 200.
503., 655. II. 230. Cod. Dip. Kar. I. 520.
1. Firma, a?, res alteri elocanda ad cerFinatio, expolitio, perpolitio (Du -C. al.
tum tempus sub praastatione annua hinc ad
1. Finiata terra, id est sessio ; telek. s.); finomitds. Tor. T;ir. 1893. p. 27.
Cod. Arp. Cont. IX. 91. et 326. an. 1274 et Finbricatus, fimbria ornatus; czaf- firmam recipere pro: contractu res aliqua ad
1281. fimata terra, que vulgo teluc dicitur. ranggal ekesitve. Tor. Tar. 1889. p. 379.aliquos annos possidenda recipitur (Du C.);
2. Finiata terra, id est diverticulum; pelles variolinaB de tunica muliebri sericia berlet. Gal. ferme. End. p. 598. (synodus
Budensis an. 1279): 65. Prohibemus, ne moduWfold. Kub. Cod. Arp. 1. 98. an. 1276 : finbricata.
35
274
2. Firma
1. Fiscus
Flacice
FistulaBformis, fistula; similis; sipnachi . . . ecclesias ad firmam recipiant vel

1. Fiscus, cassa (Du C.) saccus publicus;
conducant.
penztdr. Germ. Zunftlade. Opin. P. II. Sec. II. alaku, Abelsb. 13.
2. Firma, litulus, nomen mercatoris, sub- Cap. II. Art. 50 : ex hoc fisco seu Cassa. Cf.
Fistulare, (Du C.) Fistula canere; siscriptio ; firma, czim. Art. D. 1840. p. 68. Cic. Verr. 1., 3., 22. Phsedr. 2., 7. 2. Svet. polni, fuvoldzni, tilinkozni. Wagn.
Claud. 18. Juven. 14., 259.
Fitonici, pro : Pythonicus, ad Pythonem
sub firma alicujus. Cod. Camb. Merc. 13,
2. Fiscus, (libidinis) hie : locus, sedes ; vel ad Apolliuem pertinens. Tert. Anim. 28.
Firmacio, statulum (Du C. al. s.); megerdsites, hatdrozat. Ra6. Mon. SI. VII. 149. szekhely. Pel. Serm. Zizania luxurie permi- Pythones dicuntur spiritus divinatores, qui se
an. 1088: nullus . . . audeat. . . nostris fir- scetur et crescit cum tritico charitatis, dum humanis corporibus insinuanles, edunt vatiquis . . . se prebet affabilem et familiarem ad cinia. Quin et homines ipsi, qui a da3monibus
macionibus contraire.
1. Firmator, (Du C. 1.) qui alicui char- colloquia ac per hoc fiscus libidinis inficit. huiuscemodi possessi erant, Pythones appellatae testis subscribitur; megero'sild (mint Hiem. 34. q.
bantur. Unde Pythonicus idem ac vates. Ital.
3. Fiscus, Camera Regia; kirdlyi ka- Fitonico; jos, vardzslo. S. de Kz. I. 4., 1.;
tanu). Tort. Tar. 1890. p. 406.
2. Firmator, qui flrmat, fulcit; td- mara. Probst. Comitiol. p. 51: Cum Fiscus eamdem circuiret civitatem multis Fitonicis
maszto. Tor. Tdr. 1890. p. 408. Firmator seu Camera Regia ingenti et superfluo curato- eius lateri adhasrentibus. Endl. 96.
Fixa vincta, res immobiles; fekvo vacolumnarum foelicitatis. Cf. Tac. Ann. 2. 46.; rum numero abundet.
Fiscus consistorialis, serarius con- gyon. Faber. Jur. Met. 136. Inventario conPlin. Ep. 10., 38., 1.
Firmatura, fibula. Text v. sub Mala sistorii; a konsistorium penztdrosa. Szer. tents res, cunctaque ruta caesa Urburariis deNot. p. 207.
solali operis ceu proprielas remanent, nisi Cre(Du C. al. s.) ; csat.
Fiscus Dominalis, procurator domi- ditores ad eas praatensiones faciant, contra
Firmulus, 3., (dim. a firmo) aliquantulum firmus ; kisse eros. Vern. Psych. 33. Est nii; urasdgbeli ugyesz. Georch. H. T. II. quae citra destruclionem auferri amoverique
nequeunt, Fixa vincta, citra ullam compenhsec tunica pellucida tenuis in adultis crassior 240. Kass. P. P. I. 326.
Fiscus Magistratualis, procurator sationem novo cedunt expetilori.
et firmula cum dura meninge ope vasorum
Fixacio,fixum,firmum facere; rogzites.
et cum pia matre ope filorum cellularium (Zell- publicus ; koztisztviseloi ugyesz. Kass. P. P.
I. 326. Georch. H. T. II. 42. Proj. Leg. Civ. Kol. Cod. 7. Fixacio est rem fugiendi non
gewebe) connexa.
Fiscalatus, us, (Du C.) munus procu- 217. De praeveniendis ssepe funestis sequelis conveniens ad ignem aptatio.
Fixe, (DuC. firme) acriter, intento animo,
ratoris; iigyvedi hivatal. Lzb. Cod. Med. T. controversiarum metalium Articulo 23 :1802.
II. 580. Pfahl. Jus. Georg. 282. Kass. P. P. I. facta provisione, adinterimalemsensu eiusdem acri animo; erdsen, kemenyen.U.con forza.
Articuli procurandam metarum accomodatio- Wagn.
239.
Fixitentorium, fixum tentorium ; sdFiscalatus provisor, aerarii publici nem, etiam Fisco Magistratuali procedendi
tor. Rak. On. p. 302. 1. 1315. (13.): ...
curator; kamarai birtokfelugyelo. Tor. activitas delata fuit.
1. Fiscus regius, (DuC.) Aerarium ad suburbia Constantinopolitana fixitentoria
Tar. 1887. p. 688.
Fiscalini, (DuC.) V. Udvornici. Tor. Regium ; kirdlyi kincstdr. Bel. Geogr. 499. et die sequent! in prata, pagis habitation! aut
Excelsa Camera Regia Hungarica, Posonii cum potius exilio meo destinatis vicina, transtuli.
Tar. 1893. p. 8.
Fixolaris, sica; hegyes tor. Schla'g.
Fiscalis Actio, ob violatam sedem, con- Praeside et octodecirn Consiliariis instituta,
gregationem Comitatus mota actio per flscalem peculiaria regia bona Fisco regio adscripta 591.
Fixuralis, ad actum figendi pertinens;
Comitatus ; szeksertesi per. Jokai K6"sziv. II. iuraque regalia, cum salis et vectigalium promegerdsito, kapcsolo. Fej. IV. 3., 34. spi93. s a megyegyiiles rogton stante sessione el- ventu procurat.
2. Fiscus Regius, procurator regis; nea corona, lancea lateris, clavis pedum et
hatarozta a kihago ellen a fiscalis actio megkirdlyi ugyesz. Prise. Serv. p. 28 : Fiscus manuum fixuralibus.
inditasat.
Fixum, i, stipendium certum, statum;
Fiscalis Capitularis, procurator ca- Regius, qui et Causarum Regiarum Director,
pituli; kdptalani fiscalis. Szilady Irodt. hoc exprimebatur et exprimitur nomine. Andr. kesz (fizetes sfb.) Ker. Nap. 378.
II. art. 9 Georch. H. T. II. 496. Funda David. Fizena, ae, fiscina; szatyor. It. fiscina.
Kozl. VI. 3., 352.
Fiscalis Director, V. Director fisca- I. Qua nostra demissa instantia exaudita, si- Schlag. 823.
Fizetarius, i, V. Pisetarius (ab hung.
lis; aerarii regii prsefectus; penziigyigaz- quidem praefata Excelsa Sedes de consensu
gato.
etiam Fisci Regii id ipsum nobis gratiose fizetni : solvere pecuniam). Szirm. Hung. in.
Par. 94. Pisetarius a Fuzet6, quasi FizetaFiscalis Magistratualis, cognitor, indulgere . . . dignata sit.
Fistichinus, 3., (fors. idem quod fusta- rius Regis fuit. Archi-Episcopus Slrigoniensis,
defensor civitatis; kozugyesz. Georch. H. T.
IV. 24.
nicus) e xylino constans; gyapju szovet. qui invigilabat, ne quis error vel fraus in cuFiscalis Procurator, procurator do- Ljub. Mon. SI. XVII. 213. an. 1423. petiam sione monetae committatur. (Erroneae etymologiae causa Pisetarius detortum in Fizetaminii; uradalombeli ugyesz. Georch. H. T. panni fistichini.
III. 287.
1. Fistula, 33, (Du C. 2.) ulcus formam rius. Pisetarius enim. oritur e voce pensa,
Fiscalis provisor, publicus procura- fislulse habens; sipoly. Ger. Fistule. Verancs. pensare.)
tor ; hivatalos ugyesz. Magy. Tor. Tar.IX. 266. De fistula mea hoc est, quod gesto
Flabellare, movere; szitcmi. Rep. Cast.
XIII. 73.
illam cum pudore sine molestia.
p. 80 : Quod tune probabis, cum te apud Ca;2. Fistula, tubulus fistulse, unde fumus sarem excusabis . . . de flabellatis rebellioFiscalis Ordinarius, summus procurator ; foiigyesz. Kass. Prax. I. 24. Comi- ducitur (Du C. al. s.); pipaszdr. Ger. Pfei- nibus. Cf. Terlull. Pall. 4.
tatus habet suum Magistratum, cuius membra fenrohr. Jogt. Eml. T. III. p. 198 : Cum nonFlaccianus, i, Mathias Flacius Illyricus,
sunt . . . Ordinarii et Vice-Fiscales . . . nullse subortae fuissent difficultates circa nego- praedicator vel concionator Magdeburgi (saeculo
Fiscalis Sacrse Regise Coronse, tia fistularum eifumilabrorum in usibus... XVI.) in disputationibus de synergismo contra
procurator fisci regii; kirdlyi ugyesz, ki- vulgo dohdny nuncupatorum.
Melanchthonis et Pfenffingeri sententias de
rdlyi jogugyek igazgatoja. Kass. P. P. I.
3. Fistula, 33, (DuC. 1.) cuius opera libera voluntate confutationem scripsit. Collo239. Hajnik Perjog. 183.
sanguis domini a communicantibus Chri- quio cum Strigel Weimari inito peccatum oriFiscalitas, (Du C. dominium) bona ad stianis hauriebatur, dum adhuc sub utraque ginale in hominis natura inesse, ad veram nafiscum pertinentia; kirdlyi javadalmak. specie communio locum habuit; a szent ver turani humanam necessarie pertinere, non tanKuk. Jur. II. 185 : ubi intervenerit tanti ter- ivdsdndl haszndlt edeny. Bek. Pil. P. I. turn accidere censebat. Hist. Ecel. Ev. 14. erreni Fiscalitas, quod duo vel etiam plures 296.
rores vero Flaccianorum et Calvinistarum
belligerentes hospites commode subsistere posFistula ferrea, sclopetum; puska. reject! fuerunt.
sint, tune pro capacitate terreni... flat illo- Sacr. Cor. Y. 2: Turn qua ferreis hie fistuFlacciditas, lassitudo, languor dissolucatio. Arch. Rak. IX. 326. Kelem. Inst. Jur. Pr. lis, qua majoribus ex Arce Posoniensi machi- tio; bdgyadtsdg. It. flacidita. Abelles 20.
HI. 327.
nis sonum late . . . fundentibus. .. eques Po- Bene Med. IV. 1.
Fiscaliter, via fiscalis, per advocatum sonium persequitur. Brut. XI. 251., 252. Gros.
Flacice, pro: vlacice, valachice; oldhosan. Kronst. II. 540 an. 1538: pro rapis
(Du C. al. s.); iigyeszileg. Kovy El. 765. vel H. Ph. III. 337.
mains Delictum, fors Fiscaliter vindicandum,
Fistula rauca, uler, utriculus; bordo, Transalpinis vulgo gambuessin flacice vero
czwycle,
commisisse mini videatur,
sip. Ger. Dudelsack. Par. Pa"p.
Flagellantes
Florenus brevis
Flagellantes, idem quod Pickarditae.

Fiasco venatorea pulveraria, sallicinal in pedali, subbass, octava, quindeForum. Scr. 48: Haeresisv.g. Flagellantium theca venatorum pulveri pyrio ; loportulok. cima, quinta, mixtura. An. 1634.
qua; exorta fuit hoc sseculo circa annum 1278. Thok. Diar. II. 376.
Flibera, &, fors. idem quod fibula V. s.
Flasconus, i, V. Flasca. V. s. Besacia. Cordo; csat.
non placuit modernis Novatoribus, ulpote et
flagellationem et omnes morlificationes et afFlasculuni, (dem. a flasca) lagena; Flincta, se, sclopetum (a germ. Flinte ex
flictiones corporis fugientibus. Not. rel. II palaczk. Fjp. Szam. p. 388 : pro flasculo ad Flint: pyrites) ;puska. Per. Mon. SI. XVIII.
104.
ustum vinum.
363. an. 1737. arrepta . . . antiqua flincta
Flagelli census, onerosi tributi genus;
Flascunculus, i, demin. a flascone, bis se . . . opposuit. Arch. Rak. VIII. 124.
osloradd. Ger. Brandschatzung. Verancs. IV. laguncula ; kis flasko. Arch. Rak. XIII. 353. Magy. Jogt. Eml. I. 496.
103. Ad me etiam, qui in omnibus ferme bonis 354. Item sex flascunculos ex cristallo flaFlineteus, 3., ad fliniam pertinens;
capituli partim tertias, partim quartas, alicubi yos, cum orificys ex argento.
puska. Arch. Rak. VIII. 330. Flinta? commuetiam quintas proventuum portiones, cunctoFlascus, i, (Du C.) V. flasca. Szaz. XVII. nes oblongaB septem, cum seris flineteis,
rum vero censuum ordinariorum et quos os- 637. flasci lignei.
Stucz duo, striata. Cum sera flinetea latioris
torado id est flagelli census, appellant, ter- Flatilia, tibia;, tuba?; juvo hangsze- oris vulgo Tflcseres karabely, unum.
tias percipio, horum dumtaxat, quod causa re- rek. Bene Pol. m. 54.
Flinta, x, V. Flincta. Arch. Rak. VIII.
gis exiguntur, nihil attinere d'cunt.
Flatio, fusio plumbi globorum; golyo 330. Flintae communes oblonga? septem.
Flagmosus, mucosus; taknyos. Schlag. ontes. Kronst. I. 396.
Flocci lintel, linteolum concerptum,
358.
1. Flatuosus, 3., spiritum trahens ; le- lanugo linea, lineamentum ; tepes. Ger. CharFlainen altissimum, Hoc nomine lekzd. Boc. Hungar. p. 284 :
pie. Lzb. Cod. Med. T. II. 758: Flocci linlei
Iheologi terliam S. Trinitatis personam, SpiMox et naribus addo flatuosis
ad sanandos milites vulneratos.
rilum S. appellant; Sz. lelek sugallata, fuUt se dulcis odor ferat cerebro.
Floccus, i, capucium ;pilis fedo.EnA.
vallata. Cod. Zi. Vol. V. -416: Suggerente si2. Flatuosus, 3., inflans, inflationem p. 232 : capucium, quod alio nomine floccus
quidem cordi nostro altissimo flamine . . . pariens; felfuvo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. dicitur . . . super sepulcrum eius sc. St. Gervirginem Barbaram ... nobis in coniugem du- P. VII. 200. Sunt enim faba? natura flatuosa. hardi collocaverunt. Batty. Ger. 355.
ximus copulandam.
M. Bel. Prodr. 137.
Florare, Floratus, flores insuere, floFlameola, as, flammeolum, sloyer
Flatus turpis, crepitus ventris; fin- ribus ornare, acu pingere V. Exsuere ;(Du C
(Schleier) Dief.; fdtyol. Schlag. 1168.
gas. Bek. Debr. foisk. torv. 94. a screatu, al. s.); virdgokat behimezni. Thok. Diar.
Flamiola, dem. ad flammeum; fdtyo- rucl\i,flatibusqueturpibus'm pra3sentia alio- II. 337. Pallium foemineum ex holoserico nigro
locska. Szaz. XXVII. 322.
rum abstineto.
florato ajstivale.
Flamma3 piaculares, purgatorium;
Flavedo, color flavus; aranysdrga. Floreatus, 3., floribus acu pictis ornatisztitotuz. Hor. Mem. 4-00.
Pel. De s. Emerico s. II. c. 2. Viola albet cum tus (Du C. floratus) ; virdgokkal kihimFlammatus, 3., limbis ornatus; szege- flavedine. Rak. On. p. 132. 1. 1821.
zett. Szaz. XI. 807. a jloreatis, gemmatis et
lyezett, csipkes. Arch. Rak. VIII. 332. Cor- Flaveus,3., flavus; aranysdrgaszinii. cum decore ornatis vulgo zomanczos mii votina? ... rubro et albo colore distinct^, flam- FT. Lib. Rt. I. 78., 80. ulnas-de veluto flaveo. catis laboribus.
matae Nro. 6.
Tor. Tar. 1887. 192. et passim. 11.
Florenarius, i, Dimidius Tallerus
Flaninaengus, (Du C. Flaminghus.) Flaviatilis, 2., (navis) velis instructa ; v. sub Tallerus; forintos.
Flamingus Belga; flandriai ember. Mem. vltorlds (hajo). Brut. Ung. R. XIV. 419. Ad
Floreni f umales, census pro singulis
Pauli. 431. post horam ccense fuit facta rixa base curarat flaviatiles naves ad varios usus, focis exactus ; fiistpenz. Szek. Okl. I. 209.
inter homines suprascriptse Chochae, ita quod quinquaginta sedin'candas, ut non ita latas, quo
Florentinus liliatus, species numunus eorum interfccit alium vid. quemdam agi facilius possent, ita forma oblonga, ut ad morum, monets. Inst. Arithm. 221. Tabula V.
flammengum et eadem horabannivimus ipsos vectandum idoneum numerum militum pares Monetarum exterarum cum domesticis comde Civitate.
paratarum AureaB. Florentinus liliatus =
haberentur.
Flaniniivomus, 3., (Du C.) ignivomus,
Flavicare, flavere, flavescere; sdrga Flor 4. Cr. 22.
Florenus, (Du C. 1,) a flore insculplo
flammas eructans ; Idngokddo. Lampe. Hist. szint felvenni. Bene Med. I. 24.
Eccl. p. 357 : Istius a3tatis Annales prodidere,
Flavifusor, artifex asrarius; rezonto, dictus, forint. Antiquitus 40 posterius 60, 84,
A. 1619 mense Octobri, nubem flammivo- sdrgare'zmives. Gelbgiesser. Pest. Levt. Tab. 90, denique 100 filleros valuit. Art. IV. 1405.
Par. Pap. Brut. Hist. IX. 73., 10.
mam instar gladii ab oriente... visam fuisse. Conscr.
Beng. Ann. Er. Co3n. 390. Cf. Juvenc. 23
Flayo-nigricans, nigricans e gilvo;
Florenus albse monetse, 18-va pars
sdrga-feketes. Hist. Nat. 30. (Putorius) pilos flor. auri in valore. Fjp. Szam. p. 140. an.
prajf.
Flandra, 33, turba (a polonico flondra); flavo-nigricantes habet.
1442 : Eo tempore pro uno flor. auri per cenFlavo-rufescens, fulvus; voroses- tum (scil. den.) flor.18 albae mtmetaefuerunt
zarar. Epist. Proc. p. 14. novas guerras novasque flandras in hoc regno temere susci- sdrga. Hist. Nat. 30. (Putorius) . . . flavo- computati.
rufescentem colorem prafert.
Florenus aureus hungaricus,
tavit.
Flavoviridis, prasinus; sdrgazold. ab anno 1370 = 100 denarii = 12 Korona.
Flanea, 33, (Du C. flaneha) pannus laSzentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 295.
neus mollior ; flanel. Kronst. I. 209.
Hunyadio regnante et Ladislao V. regnante =
Flebilitas, (Du C. Debilitas) hoc loco: 200 denarii; Matlhia rege = 300 denarii;
Flaneus, 3., e panno laneo molliori factus; flanel... Quel. Sieb. I. 276. an. 1500. conditio, status flebilis; siralmas dllapot. arany forint. Sim. Num. 34. Aureiergo Flotela ftanea simplex ad snbducenda vesti- Pel. De S. Ladisl. s. I. c. 2.: Ladislaus habet reni Rhen. ha3C est Historia; dictus is erat
tres pra3cipuas proprietates scil. miserrimas Germ. Rh. Goldgulden, quia ab Electoribus ad
menta. Ib. 279. cingaloria flanea.
Rhenum in magnitudine Floreni aurei est cuFlasca, aa, (Du C.) lagena, vas figulinum flebilitatis.
Flebotus, i, scalpellum venis incidendis; sus cum admixtione cupri aut argenti. Optimi
aut vitreum vino conservando idoneum ; pasunl veteres Saxonici, deinde Bavarici. Inlaczk. Szaz. XVII. 637 flasca plombea magna. ervdgo (vasvero"). Schlag. 1309.
Schlag. 1118. Tor. Tar. 1889. p. 188.
Fleco, onis, (a Germ. Fleck) quod est fru- flmai autem sortis sunt Metenses (Metz). Lu1. Fiasco, onis, V. Flasca. Arch. Rak. stum ; darab, resz. Thok. Diar. II. 380. Fle- kacsi.
cones sabelini fl. 7. xr. 30.
Florenus auri, valoris 200 denarioVIII. 344. Marc. Chr. II. 94.
2. Fiasco, onis, vas ligneum, cista; Idda. Flegmaticus, 3., mucosus; taknyos, rum, qui valor ratione temporum variabat V.
Thurocz. 157. fecit illam (coronam) includi per fikds. Ger. rotzig. Szaz. VI. 669. equo flegma- s. Florenus albae monetae; arany forintico et claudo.
tos. Fjp. Szam. p. 124., 634. et passim.
artem tornatoriam in flasconem.
Fiasco ligneus, lignea angusti colli
Fleta, 33, tibia (Du C. al. s.); .fldtq. Ger.
Florenus brevis, 20 grossi = 100
lagena, qua in agris degentes utuntur; veres- Flotenzug bei der Orgel. Tor. Tar. 1889. p. denarii = 1 Korona. Hie florenus est duodegyurka, kulacs. Arch. Rak. VIII. 335. Una 607. organon : quod in se contineat registra cima pars Hungarici aurei floreni, in cuius seduodena Flasconum ligneorum vulgo Veres, uti vocant seu voces sequentes : principal, oc- quelam valor denarii quoque imminutus est,
Gydrgy maiorum et minorum rubro colore tava principalis, cymbalis, quindecima, quinta, ita, ut 1 denarius = 1 filler, pfennig, qui ab
mixtura, fleta major, fleta minor, dulcian, anno 1892-0 apud nos in usu est; kurta
depictorum et auro virgatorum.
276
Florenus camerce
Floricultura
Fodula
forint. Lukdcsi. Batty. Leg. III. 322. an. Floricultura, cultura, cultus, cultio flo- 2. Fluxus, i, (DuC.) inconstantia ; dllris ; virdgtermesztes, -termeles, -noveles. hatatlansdg. Batty. Ger. 103. qui fluxos et
1397.
Florenus camerse, idem quod flo- Rak. On. p. 265. 1. 2628. (27.): ... jam in ferocilates insensatorum animalium imitati
renus albae monetae.
operibus manualibus, jam in hortensibus, jam sunt.
Florenus censualis, Sim. Num. 43. in floricultura, jam in pictura, jam in deliFluxus ventris, (gr. diaôla) proJohannes de Cabrospino Decretorum doctor et neando quasrit prsedictam distractionem . . . fluvium alvi, venter solutus; hasmenes. Prot.
Apostolicae Sedis nuncius ad partes Poloniae et
Floriegare, ad analogiam variegare, inq. 244. et 273.
Hungarian, sedente Innocentio VI. Papa, hoc floribus acu pictis ornare ; kihimezni. Arch.
Focagium, V. Fumagium, (Du C. Foaest circ. 1356. anno Pontificiae Camera Sche- Rak. VIII. 310., 317. Collare ex Peplo albo, gium).
dam exhibuit, indicantem, quaenam tune foret floriegatum.
Focalis, idem ac focarius, ad focum
variorum numorum a3stimatio. Inter quae haec
Florilegiuni, actus mel ex floribus col- pertinens ; tiizi fdhoz valo. Pril. Abaci. 33.
occurrunt: Florenus censualis debiti valet ligendi; virdgokbol valo mezszedes. Szentiv. silvae focales.
X. solidos, denarium unum denariorum tur- Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 198. Apes iuniores
Focainen, ligna arida ; cremia, orum ;
pitiorum. Grossus unus 12. den. tur- ad florilegium evolant.
tuzifa. V. s. Corbamen.
pitios.
Florinus, florenus. Tor. Tar. 1890. p.
Focaneus, pro: faucaneus, faucibus
Florenus dimidiatus, felforint. 530. tres floriniHungaricales... septem flo- praeditus : inutilis v. s. Ramus focaneus.
M. Bel. Geog. 504. Monetae Hungarise species rinis Polonicalibus. Szilady Magy. Tort. Eml.
Focaria, ae, 1. (Du C.) ancilla, famula,
sunt: Florenus dimidiatus, Pel forint, Pul VII. 85.
quaa focum curat; coqua. 2. concubina; i,
Zlaty, Bin Halber Gulden, floreni unius seFlorisatio, status florens, tempus, quo konyhaledny; szakdcsne, 2. dgyas. 1.
mis est.
omnia florent et virent; virdgzds. Pel. Pom. Kronst. III. 57., 68., 69. 2. Batty. Leg. III.
Florenus Germanicus, renes. Cod. In Nativ. Dom. s. II. c. 2.: Solemus dicere 513. an. 1460: Focarias seu concubinas.
Cod. Alv. II. 232. Germanicus sive Rhe- in florisatione prali, quod pratum ridet et Luc. Regn. Dalm. 162. Cf. Cod. Justin. 5.,
nensis florenus facial hungaricos nummos gaudet.
16., 2.; Inscrip. Orel!, nro 2571.
centum viginti sive polturas quadraginta.
Florisatus, 3., floribus distinctus; viFocarius, 3. (Du C.) igni alendo constiThok. Diar. II. 492.
rdg'okkal himzett. Arch. Ver. Sieb. XI. 355. tutus; tuzetrako}konyha-. Fej. Jur. Lib. 48:
Florenus Hungaricalis, Sim. Num. cum floribus viridibus et aureis florisatum. si mulierculas focarias loco uxoris publice
160. Per Florenos Hungaricales nude poFlorizare, Florizatus, 3., floribus teneant. Szilady Regi Magy. Kolt. T. I. 351.
sitos intellects fuisse aureos seu Ducatos adornare; virdgokkal disziteni. Tor. Tar.Cf. Ulp. Dig. 4., 9. 1 5., 33., 7., 12; Pomp,
huc anno 1527. certum est ex Diplomate Fer- 1888. p. 566. fusorium florizatum.
ib. 15. Vulg. I. Sam. 8. 13.
dinandi I., quo Mariae Sorori dotem a Marito
Florulentus, 3., floribus acu pictis orFocus, i, fornax seraria (Du C. al. s.);
designatam d e f l n i t . . . p. 161. En Ducatos natus ; kihimezett. Szamosk. I. 233. Prater koho, huta, koholo kemencze. Kecsk. P. Otv.
Hungaricales, qui prius dicti sunt Floreni haec panni auro argentoque intertexti una cum 155.
Hungaricales.
alijs diversi generis et coloris, holosericeis
Fodicatio, iusto subtilior investigatio;
Florenus Hungaricus, M. Bel. Geog. pannis, Attalicis varieque florulentis.
toprenges. Ger. Griibelei. Vern. Psych. 519.
504. Monetse Hungariae species sunt: FloreFlotta, 33, (Du C.) classis; hajohad. Ger. Fodicatio est propensio in profundam connus Hungaricus, Kurta vel Magyar forint, Flotte. Szirm.
tinuamque talium obiectorum meditationem,
Uherszky Zlaty, Bin Ungrischer Gulden, grosFluctus mutus, lassu viz. Szentiv. qua3 aut ea indigna sunt aut stride nee obiesos 17. cum denario dimidiate valet. Sup. An. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 126. Fluctus mutus. ctum eiusdem esse possunt.
Sc. II. 404. 1560. Sim. Num. 162.
Id est homo tacite excandescens.
Fodina cum appertinentiis, foFlorenus idealis rusticus, V. s.
Fluens, fluvius; folyo. Knauz M. E. Str. dina, vena; leltbdnya. Germ. Fundgrube.
Computus gravis. Schwart. Scult. 121.
I. 318., 391. Fej. VII. 340. versus meridiemBesztb. Levt.
Florenus Imperialis, birodalmi ad unum fluentem.
Fodina spei, remenyvdjat. Ger. Hoffforint. Sim. Num. 124. Quodsi aurei cusi
Fluenta iuris, progressus iuris; fo- nungsbau. Besztb. Levt.
erant (quod verosimile non est) poterant esse lyas, menet. Roger. 309. Magister Albertus,
Fodinarum Curator,V. Docimasta.
Imperiales Floreni a Parente eius Carolo Strigoniensis Archidiaconus, qui circa fluenta
Fodinalis, ad fodinam pertinens ; bdIV. Imp. cusi, quod iam attigimus. Erant enim iuris prselatus, alios meruit edocere.
nya-. Juriev. Jur. 14. verum domesticis etiam
duplices hi Imperiales Floreni, maiores 13
Fluiditas, proprietas rei fluidae; folyos- culturam fodinalem utiliter promoventibus
gros. minores autem 12 gros. aequabant dicti sdg. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 278.
Monticolis amplissimae libertates et Immunitaparvi Floreni atque hi aurei saepe occurrunt
Fluifacere,fluendumcurare ; folyha- tes concessae atque confirmatae fuerunt. Act.
in Historia, solo nomine Carolei vel Caro- tovd tenni. Bek. Pdszt. III. 460. an. 1503.Diaet. Pos. 29.
lini espresso, aut imperiales Carolini ne- fluvium fluifacerent.
Foditio, Fossa . (Du C. fodina); drok.
que adeo Talleri per eos intelligendi veniunt.
Fluitas, atis, cursus aquae; folyds. It. Cod. Dipl. Fam. Com. de Sztiira Vol. II. 3.
Florenus longus, V. Vonds-forin- flutto. Georg. Sirm. I. 361. Et aqua a fluitate Quern rivulum a pristine et antique meatu . . .
tones.
sua steterat a stragibus.
per prefatum dominum Petrum plebanum per
Florenus Parvus, V. Flor. ImpeFlumaria, ae, (Du C.) exundans aqua; artiflcia et novas foditiones bene apparentes
rialis.
folyam, vizdr. It. fiumara. Ljub. Mon. SI. IV. exceptum fore reperissent.
Florenus Rhenensis, M. Bel. Geog. 264. an. 1389. consideratis flumariis, que
Foditive, fors. a fodere derivatum pro
504. MonetaeHungariae species sunt: 11. Flo- sunt in tanta quantitate circa Durachium.
funditus, omnino; teljesen, gyokerestiil,
renus Rhenensis, Nemet Forint, Nemeczky
Flumeria, ae, fluvius; folyam. Ljub. mindenestul. Cod. Zi. T. I. 388 : Ipsum DeZlaty, Bin Rhcinischer Gulden, denarios 20, Mon. SI. IV. 355. an. 1396.
metrium ab ipsa villa foditive recesisse . . .
ex nummis vero minoribus in Hungaria supeFluviatile pavitnentuni f atiscit, populi. . . asseruerunt.
riore 120., in inferiore lOOponderat.
crusta glacialis fluvii fat.; a folyojegkerge
Foditura, ae, fossio ; dsds. Han. Mon.
Florenus ruf us, Florenus auri q. v. meghasad. Szamosk. I. 16. Quos postea al-- Jur. II. 116. prima foditura et zappatura fiat
Fjp. Szam. p. 16. et passim.
tera quoque clades excepit: nam dum cata- de mense Marcii.
Florenus vulgaris, Communis pecu- phracti ferro onusti globo facto .glaciei parum
Fodratura, ae, pellitium, quo vestis ornia. Fjp. Szam. p. 242 : solvimus 2Va fl. vulg. solidae temere se committunt, fatiscente flu- natur (DuC.); szdrme. Gall, fourrure. Szaz.
viatili pavimento . . .
VI. 370.
per 60. den.
Flores Muscat!, macis (idis); szereFluxilis, (Du C.) fluxus 3., caducus; mu- Fodrum, (Du C.) annona militaris; (kacsendio virdg. Ger. Muskatbliite. Kronst. I. landd. Verancs. IX. 245. quod cum oblectet tonai) eleseg. It. fodero. Luc. Regn. Dalm.
51. Mon. Comit. Trans. V. 179.
longe magis quam ullae opes ullum bonum flu- 164. Biscottum fieri iubet per loca maritima et
Floretuni, locus floribus consitus (Du C. xile, ulla dominia, urbanaeque deliciae aut loca alia pro fodro 150 galearum et 20 na2. floretus); virdnyos hely. Opin. P. I. Sec. splendores aulici. Cf. Tertult. adv. Valent: 24. vium, quas armari mandat super Pisanos.
II. . 18: apes saepius per diem ad proximiora
1. Fluxus, piluita, gravedo ; ndtha, fo- Vuch. Jur. Feud. 1.
Fodula, ae, testa fornacalis; kdlyhafloreta pastum ire ... sunt capaces.
lyds. Maty. 343.
Foeculentus
Foetalis
2. Fontanella
277
cserep. Kronst. III. 54: fodula ad fornaces Foetalis, foetus, ad foetum pertinens; 615. temere factum est, ut funes fomentarii, quibus ignem servant et lagenulae sclopeCf. 66., 119., 170. Szaz. IV. 341.
magzati. J. Abelles 5.
Fceculentus, faeculenlus; seprds. It. Foetans, Phaeton. Fej. X. 3., 33. Ignipe- tariorum eodem congerentur; sic male cxfecolento. M. Bel. Prodr. 135. Gallarum pul- des veluti foetantis (Phaetontis) equi sprela tinctus ignis, in comminutam forte ipso casu
vere iniecto cerevisiam turbidam adhuc et levitate vecloris per devia sparsi orbem quon- thecam incidens, omnem vicinam sulfuream
foeculentam aemulatur.
dam impleverant'favillis.
materiam corripuit.
Foetiditas, fceditas; undoksdg. Pel.
Fomentatio, exsuscitatio; szitds. Rak.
Foecundatio, actus fecundandi; termekenyites. Imre Phil. 110.
Pom. Des. Barb. s. I. c. 3.: Quis aspicere pos- On. 64. motuum fomentatio.
Fcederalis, adfcedus pertinens; frigy... sit carnis foetiditatem in sepulchro.
Fomentator, machinator, concitator;
Verancs. V. 256. Nee posse imperatorem suum Foetulentus, 3., foetidus, inquinatus; szito. It. fomentatore. Germ. Schiirer. Epist.
id formulae ex diplomatibus suis foederalibus undok, undorito. Pel. Pom. Dom. II. Adv. Proc. P. III. p. 470: contra omnes hostilium
excludere, qua usi sunt omnes sui maiores.
s. I. c. 4.: Anima cum reprobis et foetulen- factorum fomentatores.Rak. On. 61. fomenFoederalismus, i, reipublicae forma, in tis mundi reliquiis divisa luce et igne de- tator rebellionis.
qua nationes, regna foederis coniunctione gau- scendit. Cf. Appul. Apol. p. 277. Arnob. 7., Fomes cespititius, V. Turf a.
dent; szovetseges dllapot. Szaz. X. 708.
225.
Fondacha, ae, horreum frumenti; magFcederare, pacisci, pactum inire, obFolexellus, i, (Du C.) bombycis follicu- tar; raktdr. It. fondaca. Ljub. Mon. SI. XI.
stringere; kotelezni magdt. Urk. Sieb. II. lus; selyem gubo. Ger. Cocon. Ljub. Mon. SI. 225. an. 1347 : omnes . . . laborerii debeant
389. an. 1372. quern (capellanum) plebanus IV. 111. an. 1376. pannos, setam, folexellos,fieri cum denariis salis et fondacha. Cf. Fonpane suo nutrire et mansione dotis colligere betas . ..
dieum.
foederavit. Arch. Ver. Sieb. IX. 1. 323. vi- Foliamen, folium (libri) (Du C. al. s.);
Fondacum, Fondacha q. v. Ljub. Mon.
ginti florenos foderabant daturos. Cf. Am- lap. Kronst. III. 628 : verte foliamen, ibi in- SI. XI. 242. an. 1346.
mian. 31., 4.; 25., 7. Hieron. Ep. 5., 1.
venies initium.
Fondamentare, fundamenta iacere;
Foederativus, 3., ad fcedus pertinens;
Foliamentum, frondes pictae vel scul- alapotvetni. Ra6. Mon. SI. XIII. 127. an.
szovetsegi. Tort. Tar. 1886. p. 268.
ptse; levelgally, foszldny. Numi Hung. 124. 1351: castrum, quod fondamentari deFoedificatio, (lapsus calami pro Foeti- Alter 1523. siglae: L. B. ad latus scuti folia- b e t . . . incipi debeat ab angulo logie et ire
ficatio) tempus fetus ponendi, v. parendi; menta.
versus tramontanam.
fiadzds. Art. Diaet. Pos. 25. Sed nee foedifi- Folians, liber formse maxima?; folians.
Fondicum, Fundicus, eadem notione ac
catio unius specie! Venationem speciei alte- Jokai Erd. ar. k. II. 36.
Funda (bursa, crumena), appellatur locus purius impedire poterit, quod si quispiam . . .
Foliatilis, foliaceus; (arany) fust. Arch. blicus, in quern conveniunt Mercatores de reVenationem exercere praesumeret, loties-quo- Rak. VIII. 352. Una charta foliatilis auri. Cf. bus suis et commerciis invicem acturi; alkuties id facere attentaverit, aut vero praedecla- Venant. Vita S. Mart. 4., 535.
hdz, tozshdz. It. fundaco. Gall. Fonde. Ger.
rata foetificationis tempora . . . in alieno exFoliatim, pro quoque folio (DuC. al. s.); Borse. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 318. Porro si
cesserit, in Marcis tribus gravis ponderis . . . ivlaponkent. Germ, nach jedem Blatte. Jogt. contingeret memoratos fratres Domus Templi
convincatur.
Eml, T. III. p. 369.
edificare fondicum Sciengnie, in quo omnia
Fcenarius, 3., foeno inserviens; szena.
Foliatorum loci, (Du C. 1. foliata : mercimonia venderentur et ementur, prefati
Lzb. Cod. Med. T. II. 606 : scala foenaria. locus foliis obsicus) receptaculum e virentibus Abbas el Conventus in ipso fondico et non
Foeneratorius, ad fenus pertinens; frondibus constructum, in quo decimae vinea- in propria domo res suas vendere et emere
uzsordsi. Kass. Jur. Civ. I. 121. item in om- rum colligebantur etdistribuebantur; lombos tenerentur.
nem casum fructuum post admonitionem foe- szin, lugas sdtor. Germ. Laubhiitte. Szer.
Foiidutus, 3., pro : fossus, altus, proneratorio modo percipiendorum rationem Not. p. 81: Decimae vinorum . . . in promon- fundus; dsott, mely. Rac. Mon. SI. XIII. 203.
redditura atque super omnibus his Judicium toriis earum tenentes in locis Foliatorum an. 1357 : fodi debeat (sc. 'canale) in tantum,
receptura coram nobis legitime comparere non (fuerit receptaculum e virentibus frondibus quod sit fonduta pedibus VII. et lata passuum
intermittat.
constructum) per ipsos Dominos de Capitulo... quinque.
Fcenetum, V. Fenetum. Fej. X. I. 74., erectorum solvi et extradari consueverunt.
Fonicellus, i, bombycis folliculus; se201.
Foliorum lusus, lusus chartarum, sci- lyem gubo. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 101. et
Foenicidium, actus foeni secandi; fu- darum ; kdrtyajdtek. Rak. On p. 41.
redire valeant sine aliquo dado, quod non lolkaszdlas. Jogt. Eml. T. I. p. 329: Metam
Folium, plagula (Du C. al. s.); ivlap. lalur ab eis, neque ab illis de Ancona, qui
ambae partes ita ferrent, ne vel minimum trans- Wallaszky 133. Liber est in Folio ut dicunt emerenl ab ipsis Ragusinis modo aliquo vel
grediantur lempore Messis aulfoenicidii.
minori. Cf. Plin. 37., 7., 29.
ingenio, exceplo serico Iraclo el exceplis foFcenif icium, actus feni secandi; szenaFolia, 33, (Du C.) Fulla q. v. fullonica of- nicellis.
gyujtes. Jogt. Eml. T. 1. p. 324.
ficina; kolyumalom. Ljub. Mon. SI. XVII. 61.
Fons baptismatis, baplismus; keFcenilegium, collectio feni; szena- an. 1420: in molendinis, foliis.
resztseg. Cod. Dip. Arp. Conl. VII. 460. regyujtes. Curios. Misc. II. 200. Foenilegium
Follare, subigere (Du C. calcare uvas) V. natus fuisti fonte baptismatis.
circa Festum sancti Viti in plenilunio in- s. Qualquatia; kallozni, vdnyolni.
Fons medicatus, aquae acidae, fons
choandum.
Follarus, i, species monels apud By- medicae salubrilatis; gyogyforrds. Lzd. Cod.
Foenilicum, idem ac fenetum; ka- zantinos (Du C. follaris); Ljub. Mon. SI. XI. 1. Med. III. 72.
szdlo. Ger. Wiesengrund. Kuk. Jur. II. 188.an. 1306.
Fonta, ae, libra (Du C. al. s.) V. s. ConDenique cum Sylvse Petrinenses viciniores sub
Follicatse Caligse, braccae follicantes, fectio; font. Ger. Pfund. Szaz. VI. 364.
prsetextu procurandorum pro Domino Loci fluentes; bugyogd. Ger. Pumphosen. Szamosk.
Fontaliter, fontis modo, abunde; boCommendante foenilicorum etsi antiqua fce- II. 15. Horum Italorum instinctu vestimenta segesen. V. s. Susceptivus.
nilia commendantalia sufflcientem fceni provi- quoque exotica concinnari curaverat, follicaFontana, ae, (Du C.) fons; forrds. It.
sionem modernis quoque Dominis commen- tas caligas, cancellatos calceos, tunicas mul- fontana. Pesly Szor. II. 38. Bene Pol. 112. Cf.
dantibus subministrant. . .
lifariam lancinatas . . .
Innocent de Gas. p. 245.
Foenisecium, fenile, pratum; kaFoliis, (brinsa, urda), marsupium, invo1. Fontanella, fonticulus (parvus fons);
szdlo. Pfahl. Jus. Georg. 57. Naturam agro- lucrum membranaceum (Du C. 1. vasis genus); kis forrds, er. II. fontanella. Mich. Mad. de
rum imitantur Praia in compensationem illo- bd'rzacsko., bdrtakaro. Ger. Beutel, Haul- Barb. Sal. 372. Jadrae, ubi ab antique Civ. Jarum data, Pratum-Fundus pratensis, Fundus iiberzug. Kronst. I. 690.
drae fuit super fontanellam, ibi se collocapratalis, Terra Falcabilis, Foenisecium, FceFollus, i, amens (Du C. 3. foliis); bo- runt facientes in circuitu se Civilatem de lignanile passim quoque compellatum.
lond. Han. Mon. Jur. P. I. 21. an. 1265 : si minibus cum turribus et Maceriis de lapidibus.
2. Fontanella, ae, fondiculus deducenFoenisecus, epithelon Junii; kaszdlo fuerit aliquis insensatus aut follus.
Fomentarius, 3., (fomenta) incendens, dis malis humoribus; folyo seb, kutacs. Fabo.
(ho). Corp. Gram. 17.
Fcenitista, ae, qui foenum in metas ex- incendiarius, quo ignis servatur : gyujto, fo- Monm. Evang. 117. quam tamen calamitatem
struit; szenagyujtd. Fjp. Szam. p. 393 : foe- mentarius funis, gyujto zsinor, kanocz. beneficio fontanellae, uti medici loquuntur,
J. M. Stellae De Turcarum successibus p. dextrae manui adplicalo levare solebat.
nitistis hewrechern.
Fontariiifti
Forcia
Fontanum, i, fons; forrds. Cod. Dip. mam extensus agger (DuC. al. s.); ollogdt.
Forficatus, 3., formam forficis referens,
Arp. Cont. VI. 558. ab eo autem loco vergit Curios. Misc. 358. Forceps seu Forcipula forfice pra3ditus; olios. Hist. Nat. 42. Cauda
\ersus septemtrionem per quendam clivium, est duplex: scilicet simplex et duplicata ; utra- ipsa denominationes varias a pennis habet; si
qui vulgo Cuesbere appellatur et procedit inter que multum accedit ad Opus cornutum, cedunt enim exteriores longiores sunt interioribus,
duo fontana, que Jolone vocantur.
tamen robore Cornutis operibus, sed minores cauda forficata.
Fontegum, fonticum q. v. Rac. Mon. SI. operas et sumptus requirunt.
Forficiformis, forflci similis; olloXIII. 83. an. 1349.
Forcia, (Du C.) potestas, potentia ; ha- alaku. Ackerl. 5.
Fonlicarius, i, curator fondici; rak- talom. Ljub. Mon. SI. I. 109 : captivi veniant
Forgium, (a gall, forge.) (Du C.) fabrica
tdr ore. Ljub. Mon. SI. V. 249. an. 1334. in forciam et bailiam ipsius d. regis. Cod. ferraria. V. Carrecta; koho.
dedit... fonticariis grosses . . . pro barcha. Dip. Arp. Cont. IX. 515. XL 282. Magy. Tor. Forgo, pilei ornamenlum e Struthionum
Foracium, comeatus; elelmuzer. Gal. Tar. XL 95.
plumis, aliundeve confectum. Latinis : servia,
fourage. Ljub. Mon. SI. IX. 55. an. 1410:
Forcibus, pro : forcipibus; csipd vas. crista; forgo. An. Sc. II. 51. an. 1532: Lade . . . rebus et armis et foraciis.
Ger. Zange. Georg. Sirm. I. 67. et de ferro szkio decussum est Forgo ex capile.
Foragium, (DuC.) comeatus; takar- unam coronam preparaverunt et in igne coForiatio, venum ire in foro ; piaczi elmdny. It. foraggio. Ljub. Mon. SI. V. 170. an. pioso posuerunt et cum forcibus de igne tra- drusitds. Arch. Ver. Sieb. VI. 1., 186. in ne1409.
xerunt NoIumus nos et ordinaverunt fara- gotiationibus, foriationibus.
Forago, (Du C.) dicitur filum alterius co- hones cum carbonibus et cum forcible et de
Forica, ae, locus secretus ... (in lexicis:
loris,quod addilur telae; belbe valo fonal. It. ferro unam coronam preparaverunt.
Packhof); pervdt. Comen. 103. Pone praforaggio. Schlag. 2256. Cf. Festus p. 90.
Forcipula, V. Forceps.
torium custodia poni solet; in recessibus f'oriGloss. Isidori: Forago trames diversi coloris.
Forcium, vis; ero. Ljub. Mon. SI. I. 50. cae, quas foricarius repurgat.
Cf. Symm. Ep. 6., 68.
an. 1232: forcium et auxilium et operam
Foricarius, (Du C.) quipurgat cloacam;
Forale, lignum perforatum, ubi ponuntur dabit quilibet . . . ut iste sentencie comple- drnyekszek tisztito. Par. Pap. (apud Paul.
furcalia (Du C.); epleny. Germ. Querbal- antur.
Dig. 22., 1., 17. . 5. =: Der Packhofpiichter.)
ken. Kov. Form. St. XXVII. Temo rud, langale Forerisis, (Du C.) 1. advena, alienigena, Comen. 103.
nyuytho, fnrcale rakoncza, trabale tengel, fo- 2. negotiator; i. idegen, 2. kereskedo. 1.
Forinsecus, 3., (Du C.) extraneus; kirale epleen.
Szegedi Rubr. Pars. I. p. 65 : Externis officia vuli. Batty. Leg. T. II. 272. an. 1185 : deciForalis, ad forum pertinens, publicus non conferantur: Et quod Domini Praelati, el mam forinsecarum decimarum suarum Pa(DuC. al. s.); piaczi, nyilvdnos. Cod. Dip.Barones homines forenses (Advenas, alienige- rochiarum (hae decimae erant, quaa et ParoArp. Cont. VI. 556. Tamen ne pro tantis in- nas) non conservent. 2. Szaz. II. 156, 158.chiis Dicecesanis obveniebant.) Knauz M. E.
iuriis et dampnis incruciati remanerent, qui- Cod. Dip. Arp. Cont. X. 103.
Sir. I. 249., 269.
busdam ex ipsis abradi crines dimidii capitis
Forensis homo, venditor, emptor;
Forinsitus, 3., extraneus (DuC. forineorum, et circuire locum foralem (iussi- piaczi ember. Szek. Okl. II. 3.
secus); idegen. Ljub. Mon. SI. IX. 101. an.
mus ?) in testimonium talium, qui insurgunt
Forensis iudex, iudex extraneus; 1410: omnes banniti el forinsiti.
et agunt contra dominos suos.
idegen biro. Batty. Leg. III. 2.
Forisare, facere mercaluram, mercatum
Foramellum, parvum foramen ; lyuForesta, ae, (Du C.) silva V. Foresta- (Du C. al. s.); hdzalni, kereskedni. Kuk.
kacska. Arch. Ver. Sieb. XI. 120. fumus . . . rius; tilalmas, erdo. Germ. Forst. Szaz. Jur. I. 188. nee quisquam hominum ipsam seper parva foramella evaporare debet.
1897. p. 147.
cum portare et cum ea forisare audeat.
Foramen accensorium,rimula, per Forestalis, silvanalis, ad silvas pertiForisatio, quaestus publicus; eldrusiquam scintilla ad pulverem pyrium descendit; nens ; erdei. Wallaszky 399.
tds, kereskedes. Kuk. Jur. I. 188. an. 1418:
gyujto lyuk. Germ. Ziindloch. Curios. Misc.
Forestarius, i, (Du C.) foresta signifi- emptiones et forisationes. Szaz. VI. 156.
377. Nam pulvis in accensorio foramine in cat silvam imprimis, ubi ferae sunt, quse propteForismaritagium, (DuC.) pensiopro
tormenti fundo practise non constitute inflam- rea plerumque circumsepta erat; nonnullis facultate matrimonii iungendi servi cum extramatus, maximam eodem inslanti vim exercet. auctoribus foresta = ferarum static, nonnun- neo aut libertino. Licentia matrimoniorum;
Foramen ad pixidem, rimula, per quam etiam piscina; erdo felugyeloje, er- hdzassdgi engedelyert fizetendd osszeg.
quam scintilla ad pulverem pyrium descendit. desz. Uj Magy. Muz. III. 192. Johannes Dei Par. Pap.
Kronst. III. 69 : Foramen ad pixidem vulgo Gratia rex Anglie... archiepiscopis, episcopis,
Forista, ae, (Du C.) qui foros (leges) diCzyndloch.
abbatibus, comitibus, baronibus, iusticiariis, ligenter legit vel commentatus est; torvenyForaminulum, parvum foramen ; li- forestariis, vicecomitibus praepositis ministris tudo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. p. 57.
kacs. Bene Med. II. 351. cuticula . .. fora- et omnibus ballivis et fidelibus suis salutem. Jurgia Legistae miscent fraudesque Foristae.
minulis perforala.
Forestis, silva ; erdd. Gall. forfit. Szaz.
Foristerius, extraneus; kiilfoldi. It,
Forasticus, (Du C. 1.) externus, extra- XVI. 93. Ad Quinque Ecclesias cum theloneis forestiere. Ljub. Mon. SI. I. 49 : in Veneciis
neus; killso'. Szaz. 1897. p. 147.
et vineis, forestibus. Cod. Dip. Arp. Conl. non debent facere merealum cum foristeriis.
Foratus, 3., subsutus, pellitus (apud VI. 3.
Cod. Dip. Arp. Cont. XL 387.
Du C. furratm); belelt. Gall, fourre. Fej. III. Foresteria, ae, hospitium(Du C. al. s,);
Fori stratum, stratura, strata viarum;
2., 269. tunicam et clamydem nigri coloris kolostorhoz csatolt vendegfogado. It. fo- kovezet. Lzb. Cod. Med. T. II. 8 : Fori strasimiliter foratas.
restaria, forestieria. Beng. Ann. Er. Coenob. tum seu Pflaster.
Forban, pirata. Par. Pap.
549. inchoavit novum sediflcium extra clausuForizare, (Du C.) in foro vendere, merForbanditus, (DuC.) forbannire, fo- ram Coenobialem recipiendis dignioris nota3 caturam exercere; vdsdrt tartani. Georg.
ris bannire, in exilium agere per bannum seu hospilibus destinatum, quod vulgo Foreste- Sirm. I. 270. et ibi proclamare fecerat Cesar
banno et edicto promulgate. Forbannitus; riam dicunt.
Turcarum quilibet forizat et usque ad NanNzdmuzott. Cod. Dip. Arp. Cont. VIII. 140. Et Forestis, silvae, ad silvam pertinens; doi-Alba victum aquirat. Kov. Form. St. 453.
si forbanditi vel alii malefactores commoran- erdei. Cod. Dip. Arp. Co'nt. VI. 2. in illo loco, 1. Forma, forma glandibus fundendis;
les in Spalato fecerint furtive armamentum.
ubi terminus forestis Rapotoni Comitis se ab golydminta. Szaz. IV. 679. Item pro formis
Forbannire, (Du C.) patria pellere (fo- isto disjungit.
ad faciendum globulis pro dicta pisside.
ras bannire); kiuzni. Ljub. Mon. SI. I. 94.
Forestra, ae, saltus, silva (Du C. foresta);
2. Forma, ae, lamina, in qua crusta conCod. Dip. Arp. Cont. XI. 492.
erdo. Ger. Forst. Szaz. VI. 459. decimas om-flciuntur (Du C. al. s.); suto forma. Arch.
Forbannitus, i, exsul; szdmkivetett. nium forestrarum nostrarum et novalium Rak. VIII. 345. Frusta instrumentorum culiLjub. Mon. SI. I. 92. Cod. Dip. Arp. Cont. XLpraediorum.
naria, scutellae videlicet, sartagines et formae
489., 492.
Forestum, silva, nemus (Du C. al. s.); pro pasta, orbes et similia Nro 42.
Forcella, scrobiculus cordis (Du C. al. s.); erdo, liget, haraszt. It. foresta. Gall, foret.
3. Forma, 33, typus (Du C. al.); minta.
szivgodor. It. forcella. Ger. Herzgrube. Prot. Ger. Forst, Wald, Geholz. Cod. Dip. Arp. Cont. Arch. Rak. VIII. 346. Formarum pro iminq. 375: et postea vidimus, quod habebat VI. 2. Insuper etiam firmamus ad prefatum primenda tela frusta Nro 9.
animam circa forcellam pectoris.
monasterium Juvavensem forestum a terFormadeuin, Formadium,caseus
Forceps, in duos radios in forcipis for- mino, qui in Pisoncia incipit.
(Du C. formaticum) quod in forma infarciatur
Formagialis
1. Formatio
Fornimentum
279
et struatur; sajt. Gall, fromage. Kronst. III. cant, aut ad ferendam formatam redeant. fUtS. Nad. Florus Hung. L. IV. C. II. p. 220 :
Georgius Utissenitius Dalmata . . . ex forna55. Ljub. Mon. SI. XL 102. an. 1323.
Ker. Nap. 33.
1. Formatio, figura, tropus; kepleges catore et focario Regis . . . evectus. . . Cf.
Formagialis, ad formagium i. e. caseum pertinens ; sajt.... Arch. Rak. VIII. kifejezes. Batty. Ger. 25. coelestis deliberanda Paul. Dig. 33., 7., 14.
Fornaculum, (ap. Du C. fornacula),
denunciatio iuxta voluntatem ad voluntatem,
358.
parva fornax. Text. v. s. Carrecta; kemenFormagiiim, V. Formadeum (Du C.) et circa aliam formationem et regulam.
Georg. Sirm. I. 347. de butiro de formagio
2. Formatio, institutio ; tanitds, tan. czecske.
caseo duo milia propinabant ad arcem Bu- Batty. Ger. 27. superdurabilibus formationi- Fornaria, as, pistrix ; suto}pekne. Ljub.
dens. Schlag. 1440. Kronst. I. 173.
Mon. SI. XI. 4. an. 1306 : fornaria non debus imbuti.
Formales Cambiales, formse con1. Formative, pracipue; kivdltkepen. beat coquere panem nisi cum suis lignis.
veniens syngrapha ; a torvenyeknek meg- Batty. Ger. 2. quibus formative admittendi
Fornarius, i, (Du C.) pistor; pek. It.
felelo alakban irott valid. Cod. Camb. Merc. quiPrimatum Sanctitatum in Ecclesia obtinent. fornajo. Ljub. Mon. SI. V. 238. an. 1334. Cod.
6. Quantumvis porro Curia Regia in Elaborato 2. Formative, disserendo ; ertekezve. Dipl. And. IV. 322: fornarius seu pistor.
suo Anno 1781. altissimo loco exhibito hanc Batty. Ger. 92. De sublimibus Dei potestati- Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 67.
Fornax, cis: incendium, ignis; eges,
Codicis partempaucis duntaxat -is absolve- bus . . . iterum . . . formative aliter, atque
tuz, Idng. Cod. Dip. Arp. Cont. VIII. 158.
rit, ac praecipua ilia iuris cambialis capita, qua- aliter dissologice inspiciamus.
liter nempe Formales Cambiales a Siccis
Formatum, i, forma libri (Du C. al. s.); postmodum autem cum Regnum nostrum Didistingui et quibus requisilis seu proprietati- konyv alakja. Szaz. III. 259.
vino iudicio fornax succenderat Thartharobus instruct* esse debeant.
Formatus, 3., ordinatus, ordinarius rum. Cf. Lucr. 6., 682. Verg. Georg. I. 472.
1. Formalia, verba sollemnia (Du C.); (Du C. flrmus, stabilis) rendes. Opinio. De- Ovid. Met. 15., 390.
iinnepelyes szo. Beng. Ann. Er. Coenob. 546. put. 15. Atque his permota Regnicolaris DeFornax cementi, fornax calcaria;
ac apprehensa fortiter manu hsec protulefit putatio conclusit, ut provincia in partibus iudi- meszpest, meszkemencze. Ger. Kalkofen.
formalia: Vade venerare Imaginem Beatissi- candi Vice-Comitibus et Judicibus Nobilium Cod. Dipl. Pat. T. I. p. 300: fornacem ceinse Mari*.
attributa sublata, eadem in formatum Se- menti . .. quam wlgo Mezpest. .. apel2. Formalia, orum, formula (Du C. al. driale Judicium transferatur.
lassent.
s.); formula. Ger. Formalien, Rechtsformel.
Formella, (DuC. 2.) dem. ad formam : Fornax lateritia, fornax lateraria;
Instr. Jos. II. p. 22. . 50: Conclusum Proto- particula, parvus caseus ; darabocska, falat, teglaegeto. Ger. Ziegelofen. Art. Dia3t. Pos.
collo . .. erit inscribendum, et siquidem id kis alaku sajt. Rac. Mon. SI. VII. 157. an. 8: Fornacis lateritiae exstructio Capitulo
voto Referentis conforme, ipsumque negolium 1091: quod si quis . . . vel usque ad formel- Jaurinensi admittitur.
majoris momenti fuerit, formalia quovis verbo lam casei rapuerit... Luc. Reg. Dalm. 102. Fornax pistrix panum, pistrina;
rite pensato, atque trutinato denuo prselegenFormicaleon, (DuC.); hangyales. kenyersuto kemencze. Thok. Diar. II. 364.
lur . . .
Szentiv. Cur. Misc. Dee. HI. P. VIII. 259.Fornax pistrix panum cum testaceis 1.
Formalis actus, (cui opponitur: in- Myrmioleon seu Formicaleon est de forFornax sudoris, fornax sudatoria;
tentio) quod re vera fit; tenyleges tett. Rak. micarum genere, sed multo maior estque for- izzaszto kdlyha. Ger. Schvveiszofen. Kronst.
On. 49.
III. 454 : ladulas ferreas ad fornacem sudomicis infestum animal.
Formalisari, aliquam formam induere;
Formicicus, 3., formicarum, ad formi- ris, ut nominant.
formdlni, alakot olteni. Arch. Rak. VIII. cas pertinens; hangya. Alexy 26.
Fornecum, panni genus. An. Sc. 1.130.
285. ut antequam mediatio eiusque tractatus
Formicedium, instrumentum sutoris an. 1330 : pro petia panni vel forneci (fors.
per longas temporis ambages formalisa- (Du C. formipedia); kapta. Ger. Leisten. legendum : vel [uti] dorneti) quatuor marcas
retur.
persolvere. Fej. XI. V. Un. 442.
Schlag. 2255.
Formalista, ae, ritum receptum obserFormidolositas, (Du C.) proprietas
Fornellus, dem. a furnus (Du C. forvans ; a kiilsot, alakot kedvelo. It. forma- rei formidolosaa; felelmesseg. Andr. Pann. 18. nella) ustrina, seu locus, in quo ferrum aliaque
lista. Greg. Aesth. 30. Qui fontem voluptatis
Formidulus, 3., (DuC.) formidulosus; metalla candescunt; kis kemencze. Kol. Cod.
aestheticse, quse cognitionem objectorum pul- felelemgerjeszto. An. Sc. I. 142. an. 1439: 14. et pone super parvum fornellum aptum
chrorum concomitatur, in forma quasrunt in- mutuae pugnaB congressum corde formidulo sibi et sub eo fac levem ignem et dimite per
meridiem estyallem, tune dimite in frigiterna et externa, Formalistae, qui autem in audebant prastolari.
perfeclioneillorum objectorum, Realistse sestheFormiduus, 3., formidans; felo. Cod. darii et aperi.
tici vocantur.
Dip. Arp. Cont. VII. 158, in custodia et tui- Fornicari, (DuC.) scortari; bujdlFormalitas, formula?, consuetudines, cione persone nostre nulli se et sua periculo kodni. Georch. H. T. I. 87. Cf. Tertull. Pucaarimoniffi, res ad formam pertinentes; for- exponere formiduus.
dic. 22.
maisdg. It. formalita. Kass. P. P. I. 276. Sunt
Formipedus, gabitz (Kiebitz) Dief.
Fornicarius, 3., (DuC. 1.) meretricert formalitates . . . Proj. Leg. Civ. 169.Tringa Vanellus (Linn.); bibicz. Schlag. 2257. cius, qui meretricatur; pardzna.. End. p.
Formiter, (Du C.) rite. Georch. H. T. 374. (Synqd. Strigon. II. 16): Placuit sancte
Rak. On. p. 180.1. 2832.
1. Formaliter, respectu forma; az III. 177. E rovaskonyvnek hellyes es formds synodo, ut omnis coniugalis desponsacio in
alakot tekintve, alakilag. Nic. de Mir. 366. keszuletunek (rite et formiter confectus) kell conspectu ecclesie . . . fleret. . . aliter non
Ergo iste actus prout est a deo principaliter, lenni.
coniugium, sed opus fornicarium reputetur.
sic non est malus nee formaliter nee maleFormula, 33, crustula (DuC. al. s.); And. Pann. 41. Cf. Tertull. Anim. 35. Pudic.
morvdny (vox originis slav. Cf. Mikl. Et. 9; 16; Isid. Orig. 10., 110.
rialiter. Severin. 30. Pazm. Dial. 84.
2. Formaliter, vere; igazan. Curios. 192.); fonott kaldcs. Schlagl. 1842.
Fornicatio, stuprum, libido ; pardzMisc. 190. Utrum Elementa mixtis formaliFormularia, norma, exemplum; dtplo- ndlkodds. Wagn. Cf. Tertull. 1., 2., 16., 22.
ter et actu vel solum virtualiter et potentia matikus irdlytan. Szaz. XX. 765.
Fornicatio corporalis, post sponinsint.
Formulariurn, liber formulas, exempla salia facta fides rupta ; eljegyzes utdn huFormalium, (Du C.) pro: Firmaculum. continens; mintakonyv. Szaz. IV. 331. for- segszeges. Kon. Egyh. 469.
Fibula aurea et gcmmata ; karpaldsti csatlo. mularium styli Matthise Corv.
Fornicatio spiritualis, post sponNagy Hier.
Formularius, 3., ad speciem ; szin- salia facta periurium ; eljegyzes utdn hitFormaria, Formarius, (Du C.) quae lelt, forma szerint valo. Karolyi Mat. Tent. szeges. Kon. Egyh. 470.
Fornicator, (Du C.) V. Fornicarius.
et qui Monacharum et Monachorum spirituali- 6. Externum cultum destruant: Blasphemia,...
tati invigilat; ujoncztanitond, ujoncztanito. Pharisaismus, pietas mechanica et preces for- Anonym. Gest. Hung. Cf. Tertull. 1., 16., 22.
Forniceus, 3., ad genus fornicum perNagy Hier.
mulariae.
Formata, ae, (Du C.) litters commendaFormulatim, breviter, per summa ca- tinens ; boltozatos. Szaz. XIII. 532.
Fornida, 33, Fornita q. v. V. s. PalatitiaB, litterae publico aut regio sigillo munitae; pita ; roviden. Batty. Ger. 10. Tripartite geajdnlo level, formdta. End. p. 353. (Synod. nerali formulatim inspecto jungamus insi- marium.
Fornimentum, (DuC.) supellectile,
Strigon. 21.): hospites clerici, qui de alienis denti ante, quam nos hora praitereat.
Fornacator, qui hypocausta calefacit; apparatus ; keszlet. Ljub. Mon. SI. 1. 289. an.
partibus venerint, aut legitimos testes produ-
280
Fornita
Portificativus
Forum divisoratus
1319: omnia fornimenta et panaticam. SI. II. 258: studeat fortificare se. Cf. Coel- 1214-ki oklevelben a piaczon tett vasarlas
Dipl. reip. Rag. 37.
Aur. Tard. 2., 4.; 3., 2
hasonlatossagara, forum nevezete alatt forFornita, at, (Du C. fornix) arcus, ex qua
Fortificativus, 3., corroborans, fir- dul eI6.
sagittae emittuntur; iv. V. s. Dardus.
mans; megerositd. Pel. Pom. De transfig.
Forum ambulatorium, nulli loco
Fornix, fornicator, scortator; kurvds, Dom. s. II. c. 4: Claritas gloriosa non est astrictum tribunal; ko'ruljdro torvenyszek.
knrafi. Schlag. 2026., 2029. Cf.Suet. Caes.49. visus reverberativa, sed magis fortificativa. Jokai Rab. R. I. 145.
Fortificatorium (cassae), quod conForum appellatorium, iudicium,
Fornix tabacarius, taberna herbae
nicotianae vendendae; szivar bolt, dohdny- firmat, roborat; a mi erosbiti a penztdrt. ad quod de appellationibus certatur; felebbezesi torvenyszek, feltorvenyszek, feltozs. Fej. Jur. Lib. 401.
Kass. P. P. I. pass, fortificatorium cassae.
Fortiiicatus, 3., munitus (Du C. al. s.); szek. Ger. Appellations-Gericht. Instr. Jos. II.
Fornus, i, Grota q. v.
Forpex, (Du C.) forfex; olio. Germ. megerdsitett. Rak. On. 205. locus fortifi- p. 17. . 36. Tabellae vero criminalium et civilium causarum foro appellatorio per priScheere. Kronst. I. 272. Cf. Cato R. R. 10., catus.
3., 11., 5. Sidon. Epith. 15., 184.
Fortilicia, ae, alias: fortalicium (Du C.) mas instantias submissae Septemvirali Tabulae
Forrata, ae, pannus, pellis subsuta, sub- propugnaculum; erod. Ljub. Mon. SI. 238: brevi manu transponendae erunt. Kass. P. P. I.
228. KovyEI. 761.
dita; belles. Ger. Putter. Fej. V. 2. 413. item fortiliciam de novo factam.
Forum Camerale, alias: Judicium
samatiam meam cum forrata de pellibus marFortis, longus ; hosszu. Reg. S. Ben. 18.,
turinis relinquo magistro Ambrosio.
35. Et quia minus veniunt tres psalmi, divi- montanisticum ; kamarai birosdg. Opin. de
Foris Jud. P. I. C.X1II. .: pro objectis el cauForratura, ae, (Du C.) pelliceum, quo dend! sunt, qui . . . fortiores inveniuntur.
vestis ornatur; prem. Gall, fourrure. Knauz.
Fortis locus, locus munitus; megero- sis rem montanam el metallurgicam spectantibus.
M. E. Str. II. 72., 54. Garnaciam meam cum sitett hely, erod. Wagn.
Forum Comitis Curialis Epiforratura de Pellibus Marturinis.
Fortis panis, qui vires praebet V. Cirscopi et Capituli Zagrabiensis,
Forratus, 3., (Du C.) pelliceo ornalus; culatus panis ; tdpldlo kenyer.
premezett. Knauz. M. E. Sir. I. 280., 326.
Fortitude temporis, tempora ad- Opinio. Deput. 10. In reliquo Sedibus domitunicam forratam cum pellibus variis.
versa; ido'k nyomasa, inseges ido. Ljub. nalibus analogum est Forum Comitis CuForspont, (a Germ. Vorspann) iumen- III. 411 : si per fortitudinem temporis eos rialis Episcopi et Capituli Zagrabiensis, in
quo videlicet tamquam Sede dominali Causae
torum subsidio vectus currus; praeiunctura ; venire contingent.
eld'fogat.krch. Rak. IX. 136. ita pro vulnera
Fortiuin, (Du C. fortia) exercitus; se- pertractantur.
Forum complanatorium patis et aegrotis sufticiens Forspont cum pro- reg. Ljub. Mon. SI. I. 50., 56.
visions sufficient! per viam proximiorem
Fortulicium, (Du C. fortalitium) arx gense, egyengetd kdzsegi birosdg. Nagy.
usque Strigonium dabitur.
munita ; erod. Ger. Festung. Kronst. I. 653. Jus. Trans. Sax. 178. Fora iudiciaria in naForstaeium, panni sericei genus. Vect.
Fortuna, casu; esetleg. Teul. Schul. I. tione saxonica sunt sequentia. 1. Fora comRef. D2 : Petia Forstacii duplicati vel medii 257: S i . . . contigerit, ut Colleg . . . ultra planatoria pagensia, unde nullae causae posstatum tempus se mansurum praeviderit, vel sunt deduci ad iudicatum oppidi vel civitatis
vel communis.
sine attestato pagensi super eo : quod tentata
Fortalicia, ae, (Du C. fortalitia) propu- vero fortund emanserit. . .
gnaculum; eross'eg, erod. Luc. Regn. Dalm.
Fortunse ollse lusor, oleator; sze- sed non coalita fuerit complanatio inter par265. nee debeant aliquo modo vel causa, in- rencsejdtekos. Kass. Ench. I. 127. Fortu- tes litigantes coram iudice pagi.
genio et colore denuo Castrum vel aliquam nae ollae lusores ad Nundinas non admitForum coiiscientise, lelkiismeret.
Vern. Phil. Mor. 169. Forum conscientiae
fortaliciam facere vel aedificare ullo tempore tantnr. Norm. Odin. an. 1757. 1. July.
in aeternum.
Fortune ollse lusus, alea ; szeren- seu internum est facultas entis sensitive ratioFortalitium, arx munita; erod, vdr. csejdtek. Kass. Ench. I. 127. Fortunae ollae nalis actiones secundum legem moralem diRak. On. 8. in fortalitio nostro Munkacs. lusus non privilegiatus praeter Lotteriam publi- iudicandi.
cam interdicitur. Norm. Ordin. an. 1775. 2.
Cod. Dip. Pat. VII. 443.
Forum Consistoriale, in quo prasentibus episcopis, capitulo, causae ad eccleFortareza, ae, (Du C.) castellum; erod. Novem.
Fortunam facere, in portu navigare, siam perlinentes dijudicabantur; szentszeki
It. fortezza. RaC. Mon. SI. XIII. 208. an. 1358:
habeant facultatem reducere domus rustico- rebus bene consulere ; szerencsesnek lenni, torvenyszek. Fej. Jur. Lib. 461.
valam.ire felvergodni. Regul. Turm. Praet.
Forum coiitentiosum, oppositum
rum, que sunt.. . . ad fortarezas.
1. Fortia, ae, (Du C. 8.) iurisdictio, ditio ; 42. quin quavis occasione sive in militari sive foro conscientiae; forum in quo partes disceptant; vitato torvenyszek. Batty. Leg. HI.
torvenyhatosdg. Batty. Leg. III. 99. an. 1309. in civili statu fortunam facial.
Fortimia, 33, (Du C.) thesaurus mven- 530. an. 1469.
i v e r u n t . . . in territorium . . . universilatis et
Forum contradictorium, for. in
e converse aliqui de dicta universitate in for- tus; taldlt kincs. Georg. Sirm. I. 19. 0 pessimi Alemani! quam magnam fortuniam ac quo facultas datur disceptandi; vitato szek.
tiam et districtum Capituli.
2. Fortia, ae, (Du C.) violentia, vis; ero- lucrum utilitatis tocius Christianitatis perdi- Ker. Nap. 375. ad praescriptam iuris viam, forum quippe contradictorium relegari. Kovy
szak. Prot. inq. 214 : Si Tartari venirent, an- disse mecum.
Fortunitas, fortuna, res secundae; sze- El. 793. Tor. Tar. 1888. p. 72. Opin. P. III.
tequam mihi facerent aliquam fortiam, incid a t i s m i h i nasum. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. rencse. Georg. Sirm. I. 222. Vere in magna Sec. III. . 12. Georch. H. T. IV. 277.
fortunitate fuisti.
Forum disetale, orszdggyulesi bi319.
Fortunula, ae, parvae fortunae; va- rosdg. Opin. de Foris Jud. P. I. C. XI. . ad
3. Fortia, ae, (Du C. 1.) potestas, dominatus ; hatalom. Fej. X. I. 341. fratres inten- gyonka. Ger. Kleine Habe. Olah Cod. Ep.350. cognitionem generalium regni comitiorum spedentes earn Neapolim transportare, ut in for- Cui humillime res meas et fortunulas cpm- clabant solae causae ratione notse infidelitatis
vel rectius criminis laasae Majestatis motae. Praetiam (potestatem) Margaritas uxoris olim dicti mendo.
Forula, ae, forulus,loculusductilis (DuC. ter hos casus etiam violationis generalis diaeCaroli veniret.
4. Fortia, ae, (Du C. 3.) propugnaculum ; vagina, theca); fiok. Arch. Rak. VIII. 308. Ha- tae . . . processu instantivali aut triduali
bentur praeterea in eadem forula variae di- vindicabiles.
erdd. Cod. Dip. Arp. V. 110.
Fortibilis, fortis, solidus; eros, szi- versorum missiles.
Forum dicasteriale, kormdnyForulus, i, (DuC.) vagina; babhil- szeki birosdg. Opin. Deput. 50. Arithmetico
Idrd.Obs. Jadr. 411. Imperil ipsius Regis
enim calculo ostendi potest, negotia plurium
Ires cattos ligneos fortibilis fabrications prae- vely. Schlag. 1010.
1. Forum, (Du C.) nundinae, feriae; vd- horum Pedaneorum Judicum in unum Dicafati Jaderlini ab eorum Architecloribus labosdr. S. de Kz. Chr. II. 4., 1. Bela omnia fora steriale Forum cumulata.
rare fecerunt.
Forticilium, propugnaculum; erod. die Sabbati esse vomit pro vendendo et
Forum divinum, isteni torvenyszek. Vern. Phil. Mor. 169. Forum divinum
It. forticello. Knauz. M. E. Str. 1.440., 574. in- emendo.
cepimus post noslram reversionem municiones
2. Forum, agrorum emtio et venditio; est forum ipsius Dei, in quo intinita Dei iustiset forticilia conslruere.
fekvdjoszdg adds-vevese. Georch. Ert. 132. simi et omniscii ratio actionem eiusque meriFortificare se, (Du C.) conflrmare, Meg a fekvfi joszag adas-vevese is, Fejernel. lum vel culpam diiudicat.
roborare ; megerdsiteni magdt. Ljub. Mon. Cod. Dipl. torn. 3. vol. 1. p. 150. olvashato Forum divisoratus, osztoztato bi-
Forum dominate
Forum montanum
Forum urbanum
rosdg. Nagy. Jus. Trans. Sax. 179. Datur adtiuc

Forum montanum, bdnydszi bi- szek. Sza"z. VII. 359. ott vannak nyolcz szekforum divisoratus in oppidis et civitatibus, rosdg, bdnydszi keruleti birosdg. Torvt. renyben a forum productionale it61etei a
quod constat e praeside (extra gremium ma- Msz. M. Bel. Geog. 501. Forum Montanum nemessegbizonyitasi iigyekben. Opin. de Foris
gistratus) qui est etiam inspector pupillorum, in liberis montanisque urbibus a foro urbano Jud. P. I. C. XII. . 1.
uno assessore e iuratis civibus senioribus et distinctum idque,caussis metallurgorum exaForum revisorium, legfo'bb felulminandis deflnitum apud Praetorem montanum vizsgdlo birosdg, felsd'bb birosdg. Opinio.
uno actuario.
Forum dominale, tribunal dornini locum habet.
Deput. 26. Tabula Septemviralis prout hacteForum Nobilium imum, albiro- nus, supremum erit Forum Revisorium, ad
terra; foldesuri torvenyszek, uri szek.
Szdz. XXVII. 60. Opin. de Foris Jud. P. I. C. sdg. M. Bel. Geogr. 501. Forum nobilium quod universse Regni Hungarian, adnexarumII. . 2. Forum dominale sen Sedria domi- imum partim Dynastae in caussis hominum ad que Partium Regnicolarum causae a Tabula
glebam adstrictorum; partim Judices Nobilium Regia Judiciaria . . . transmittentur.
nalis.
Forum revisorium causarum
Forumecclesiasticum, alias: Judi- et Vice-Comites, in caussis Nobilitatis et quieium spirituale; Szt-szeki torvenyszek. M. dem, in quolibet Comitatu adperiunt. A quo mercantilium cambialium, keresBel. Geogr. 501. Forum Ecclesiasticum, ad provocatio fit ad Judiciariam Comitatus sedem kedelmi iigyek vizsgdlo foruma, druexaminandas caussas sacras inslitulum, in et inde ad Tabulam Regiam ac Septemviralem. vizsgdlo forum. Kass. P. P. I. 40. Gubernium
Forum Nobilium subalternum, Regium Fluminense ac totius Littoralis Hunquolibet Episcopatu et Sacerdolum Canonicorum Collegio seu Capilulo adpertum cst. Unde mdsodfoku birosdg. M. Bel. Geogr. 501. garico-Maritimi. . . habet Forum revisocaussae dubiae primum quidem ad sedem Ar- Forum Nobilium subalternum, in quatuor rium Causarum Mercantilium cambiacliiepiscopi Metropolitani, postea ad Nuncium pro Circulorum numero, Tyrnaviae, Giinsini, lium . . .
Forum seculare, oppositum ecclesiaApostolicum et inde ad Summi Romanorum Eperiesini ac Debretzini institutis Dicasteriis,
extensas in duos pluresve Comitatus caussas stico ; vildgi biroi szek. Cod. Dipl. Pal. T.
Pontificis Curiam adpellantur.
Forum externum, alias: Forum fori, diiudicat. A quo, sicuti ex sede Comitatus caus- II. p. 308: prefata sentencia . . . minus iuste
in foro civili ius suum exequens poteslas eccle- sae d u b i a e . . . ad Tabulam Regiam et Septem- lata . . . exstitisset eo, quod dicte decime non
forum seculare sed spirituale concernerent.
siastica; kuls6leg ervenyre juto egyhdzi viralem transmittuntur.
Forum Nobilium Supremum,
Forum senatus seu magistrates,
hatalom. (Nagy : kiiltorvenyszek, foldi birdfelso foku birosdg. M. Bel. Geogr. 501. Fo- tandcstdrvenyszek. Nagy. Jus. Trans. Sax.
sag). Kon. Egyh. 2.
Forum fori, Forum externum q. v. rum Nobilium Supremum, quod Pesthini 179. Forum Senatus seu Magistratus conForum Formatum Sedriale, rite est, in Tabulam regiam ac Septemviralem di- sistit iuxta novissimam regulationem Gyiirkiaconslkutum tribunal; rendesen szervezett, stinctum, non solum adpellatas, verum alias nam ex 8 personis, volum decisivum habentialakitott torvenyszek. Opin. Deput. 52. Bum etiam Nobilium caussas graviores examinat. bus et uno ordinario notario cum voto solumitaque Formalum Seilriale Forum erigi Praeest autem Tabulae Regiae, Personalis Pree- modo informative, interque illas 8 personas
sentiae Regies Septemvirali, Comes Palatinus adsunt iudex regius, iudex sedis, villicus (Folinteuditur.
nagy) et reliqui senatores.
Forum hebdomadale, nundinae vel Judex Curiae Regiae.
Forum octavale, V. s. octavalis;
Forum spirituale, V. forum Ecclcomni septimana celebrandae; heti vdsdr. Stat.
Jur. L. HI. p. 79 : Equum vel bovem furtivum, nyolczados torvenyszek. Szaz. III. 315. siasticum. Mon. Comit. IV. 76: Judicia .. .
Forum oppidanum, mezovdrosibi- Ecclcsiastica in eis causis, quae forum spirivel vi a suo domino ablatum, si quis emit in
nundinis anniversariis vel foris hebdoma- rosdg. Torvt. Msz. M. Bel. Geogr. 560. Quoad tuale concernunt.
iustitiae, in caussis civilibus, administrationem.
Forum superrevisorium, V. Fodalibus. Georch. H. T. II. 249.
Forum imputatioiiis, akinekmd- 1. Justitia, in caussis civilibus, nomine et aurum revisorium. Opinio Deput. 26. Tabula
soknak cselekedetei megitelesere joga ctoritale Regis, in imo, subalterno atque su- Septemviralis pro universis ex Regno, et parvan. Vern. Fhil. Mor. 168. Forum imputa- premo cum Nobilium turn Civium ac Oppida- tibus eorsum deductis causis Superrevisotion dicitur ilia persona vel plurium perso- norum foro ad legis atque consuetudinis nor- rium Forum constituit.
Forum tabulare, iudicium tabulae
narum complexus, cui ius et potestas compe- mam, administratur. 2. Forum Oppidanum,
in oppidis est, a quo caussae dubiae, in liberis regiae ; kir. tdblai birosdg, kirdlyi tdbla.
tit actiones aliorum 1 beras diiudicandi.
Forum internum, alias: Forum quidem ad Comitatus, vel Communitatis tribu- Kass. Jur. Civ. I. 37. similium vero causalitapoll, conscientiam spectans potestas; a lelki- nal ; in iis vero, quae domination} subjecta tum cognitio et discussio Foro Tabulari
competeret. Torvt. Msz.
ismeret belso videkere vonatkozo hata- sunt, ad Dominos terrae provocari solent.
Forum pedaneum, altorvenyszek,
Forum triduale, hdrom napi torlom (Nagy. beltorvenyszek, menyei birdalbirosdg. Kovy El. 314. Opin. Deput. 50. De venyszek. Tag. Erd. II. 613: Sciendum . . .
sag). Kon. Egyh. 2.
Forum iudicatus, tribunal, iudi- conservandis Foris Pedaneis. Dum igitur su- quod fora tridualia non solum in Deer.
cium; torvenyszek, birosdg. Nagy. Jus. blata Vice Comitum et Judicum Nobilium in Trip. p. III. t. 33. expressa violenta sylvarum
Trans. Sax. 178. Universe civium controver- Partibus iudicandi activitate, avitis, quae sub succisione vel arborum decorlicatione, verum
siae debent agitari coram iudicatu ipso, qui nomenclatione Fororum Pedaneorum prae- etiam in potentiosa terrarum subaratione, seconslat in quovis circulo e preside et actua- vigent Inslilutis Judiciariis, obtenlu celerioris getumque depascuatione . . . contra nobiles
rio, praeses et sedis judex (Stuhls-Richter) Causarum cursus et maioris Causantium secu- seque, ac ignobiles locum habeant. Opin. de
actuarius vocatur iudicialis secretarius, rilalis novum aliquod Formatum Judicium Foris Jud. P. I. C. II. . 3., 6.
Forum triduale Saxonicuni,
excipiuntur a joro iudicatus causae crimi- nomine permanentis Sedriae substitui intenhdromnapi szdsz torvenyszek. Nagy. Jus.
nales.
ditur.
Forum iudiciarium, V. Forum iu- Forum penitenciale, (Du C.) forum Trans. Sax. 179. Datur adhuc forum tridicatus. Kass. P. P. I. 25. Habet (comitatus) conscientiae; lelkiismerel. Tkal. Mon. Ep. I. duale saxonicum ita dictum ab anno 1805.
13-a mensis septembris, quo visum est sacraFora iudiciaria Vice-Comitum et Judicum 91. an. 4250.
Nobilium.
Forum poli, forum internum q. v. tissimae sua3 Maiestali clementer decernere : tit
Forum liber urn, szab ad vdsdr (jog).
Forum primse Instantise, elso articulus provisionalis 95-us anni 1791.
D. Ra"czk. p. 8: Forum liberum singulis foku birosdg. Opinio Deput. 8. horum vero relate ad violentas sylvarum succisiones prseFeriis terliis in omni hebdomada . . . duxi- contra ilium (Jurisdictionatorum contra pediendas conditus ad nationem etiam saxomus. . . concedendum.
Dominum terrestrem causis) ex nexu subdi- nicam extendatur et in casibus invasionis et
Forum metropolitanum, erseki telae profluentibus, Forumprimae Instan- devastationis sylvarum deprehensi coram foro
szt. szek. Opin. Deput. 66. Sed cum quaestio tiae constituere posse.
triduali saxonico iudicentur.
subinde enata esset, cuinam Tribunali Causae
Forum urbanum, vdrosi iteloForum primatiale, V. Forum Meszek, birosdg, torvenyszek. M. Bel. Geogr.
idgenus etiam quoad accessoria in Foro Me- tropolitanum ; foerseki torvenyszek.
tropolitano prius, dein in Foro Pnmatiali
Forum productionale, tribunal, in 501. Forum Urbanum in liberis regiisque
deflnitae in casu differentiarum Sententiarum quo istrumenta nobilitationem continentia pro- civitatibus imum quidem apud Praetorem; subin Suprema Instantia revidendae deferri de- ducebantur et, quod eorum fidem attinet, di- alternum, coram Senatu, sedem habet. A quo,
iudicabantur; nemessegbizonyito torveny- caussaB dubiae, partim ad Magistratum Taverbeant.
36
282
Forzare
Fourerius Aulicus
Fraternaliter
nicoruui, partim ad Personalem Prsesenti* ReFourerius Aulicus, servus regius, Vect. Ref. 0 2. De Framea non elaborata,
gite adpellantur.
qui hospitum regis curam gerit; qui comitis ainklingh.
Framea salutare, frameam in allum
Forzare, vi exprimere ; kieroszakolni. ofticiorum mandata exequitur; udvari szolga.
tollere ; karddal tisztelegni. Regul. Turm.
It. forzare. Pesly Szor. III. 153. sed iuxta esli- Diar. Com. 29.
Fourierius, Fourerus, Fouri- Prsel. 10.
macionem proborum precium empcionis eiusFrameator, gladiarius; kardcsiszdr.
dem vel qualem forzare poterint prius depo- rius, (med. lat. fodrarius a fodrum Fulsitis pecuniis.
ler : pabulum) qui curam habel mililaris aii- Ger. Sabelmacher. Schwerlfeger. Tab. Conscr.
Francare, solvere; folyovd tenni. Raf.
Forzatus, 3., armatus ; felszerelt. Ger. nonse; ad fodrum exigendum missus. Compuausrusten. Ljub. Mon. SI. II. 254: bardie tum duclor; tdbori irnok. Gall, fourier. II. Mon. SI. XIII. 69 an. 1349 : francare saladue forzate de remis.
furiere. Diar. Com. II. 8., 23., 24. Reg. Turm. rium ... complelo lermino. Ljub. Mon. SI. XI.
Fossa, ae, (in montanisticis), locus de- Praal. 61: collalum mihi compuluum Duclo- 172. an. 1345.
pressus ; horpadds. Ger. Pinge. Beszt. Levt. ris (Fourierii) munus omni cum diligenlia
Franchare, liberare; szabaditani. It.
Fossariani, haeretici sseculi XIII. ab Al- obibo.
francare. Dip. reip. Rag. 379.
bigensibus orti, qui propagandorum pravorum
Fovare, in lerram defodere, dehiscere;
Franchisia, ae, (DuC.) immunilas, ius;
factorum causa in fossis delitescebant; drok- foldbe dsni. Bally. Leg. T. II. 41. an. 837. mentessegi jog. Ljub. Mon. SI. HI. 178. Szaz.
bujdosok. Nagy Hier.
qui separare donalionem noslram termerarie... XV. 233.
Fossarius, (Du C.) vespilo, qui mortuos praesumseril, fovetur.
Franchus, 3., liber (Du C.); szabad. It.
Foveola, parva fovea ; kis drok. Bene franco. Luc. Notae 473. quod omnes Spalatini
sepelit; halottvivo, sirdso. Not. rel. I. 113.
in perpeluum sinl salvi liberi et franchi. Dip.
Cher. Jus. Eccl. I. 145. In antiqua Ecclesia vi- Med. II. 272.
Fractilatus, 3,, (Du C.) scissus; veslis reip. Rag. 460.
gebant. . . Fossarii, qui mortuos inhumaconcisa lalissimis rimis el hialibus; vegig
bant.
Francigena3, (DuC.) haecdehac voce:
Fossatum, i, (Du C.) fossa; drok. Thu- hasitott. Piszler Szl. Bernat. I. 464. veslis Francigenae Anglis dicebantur omnes extranei
rocz. 183. ictibus lapidum graviler percussus fractilata.
sive cogniti essent sive incognili, nisi Anglos
Fractivus, 3., diminuens; megtoro. Pel. se esse probassenl. Francigenatus apud
in fossatum est prolapsus. Cf. Pallad. Sept.
De s. Laurenlio s. IV. c. 2. Laurus sex habel eundem Callus e Francis oriundus. Apud no13 ; Capitol. Gord. 28.; Veget. Mil. 4., 16.
Fossatum aquosum, fossa aquaria; prserogalivas, inler quas terlia, quia esl calculi slrum ilaque Francigense iidem sunl, qui nunc
fractiva.
I'izdrok. Szaz. VI. 418.
Galli (Francziak) nuncupanlur. Marc. Chr. I.
Fractor lapidum, lapicida; ko'vdgo, et postea Gallici qui sunl Francigenae a
Fossatura, (DuC.) Fossatum q. v.
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 364. ultra quam kofarago. Quel. Sieb. I. 178. an. 1494. fra- quodam Francione dicti filio Paridis.
ripam habetur fossatura versus occidenla- ctori lapidum . . . pro fundamento turris.
Franciscani, V. Fratres FranciFractura, ae, (Du C. 4.) rima, scissura scani. Not. Rel. II. 84.
lem plagam, per quam transitur aqua ad paludem predicte Ecclesie, que fossatura habetur parielum; falrepedes. Thurdcz. 96. Tandem
Francisco-Blandratista, socius id
pro metis. Knauz M. E. Sir. I. 66. 98. Fej. II. exeundo lolam ecclesiam illam circuibal el est seclalor Francisci Davidis el Georgii
fracturas sive scissuras parietum ac teclo- Blandrala. David Ferencz es Blandrata
112.
Fossicula, se, parva lacuna; godrocske. rum perspieacibus oculis el morose inspi- koveto'i, Ddvid-Blandratistdk. Bod. Hist.
It. pozzetta. Germ. Griibchen. Curios, Misc. ciebal.
Un. Trans. 385. Non desunl Pilali, qui el nunc
Fractura legis, violalio legis; torper Francisco-Blandratistas Jesum coro134. Cur frons cum fossiculis et monticulis
morum non adeo bonorum augurium esse di- venyszeges. Bally. Leg. T. II. 112. (Decrel. nalum dicunl.
SI. Ladisl.) propter legis fracturam.
calur.
Franco, onis, nummus Gallicanus;
Fracturse ollarum, leslae fragmenla; franc. Cod. Dip. Arp. Conl. VII. 523. Item de
Fossio, onis, agger, fossa ; toltes. Cod.
Dipl. And. V. III. p. 499 : transit quandam fazekcserepek. Bene Pol. 133.
curru hospitum Latinorum unum franconem
Fractus, liber, cui inscribehantur sen- (an. 1260.) Magy. Tor. Tar. IX. 102.
fossionem positam contra aquarum inundalenliai lalae consilii Venelici (Du C. al. s.) Ljub.
Francolinus, i, allagen; csdszdrmationem.
Fossor Metallicus, banydsz. Juriev. Mon. SI. 1.9.
ddr. It. francolino. Bel. Hung. Geog. 8. Alii
Frseniparius, qui conficil frena : fek- certe Hungaria nostra phasianos, perdices...
Jur. Met. 44. Fossores Metallici (Hauer), qui
nimirum in melallifodinis proprie dictis labo- zablakeszitd. Ger. Riemer. Fej. X. 4. 370 ut altagines (alias Francolinos, ut et gallinas
ranl, abeunt in plures classes, in specie sunt pula omnes pellitices unum pelliscum omnes rusticas vocanl).
l-o Fassores proprie dicti (Berg-Hauer), qui fraeniparii unum froanum . . . (dare teneFranconicus, 3., Francia-Germanicus;
nemet frank. Sim. Num. 151. Hie (Carolus
venam metallicam persequunlur, saxa flndunt anlur).
Fragarius, 3., ad fraga perlinens, frago- M.) enim reiecla libra Romana unciarum 12,
atque mineras eruunt.
Fossor militaris, Text. v. sub. Cuni- rum formam habens ; eper, eperalaku. Bene induxil Franconica, quas in hac lOVa unMed. II. 272.
cularius militaris; drkdsz.
cias appendit.
Fragmenta, orum, reliquiae lilerartim;
Frangibilis, qui facile frangilur; toreFossorium, ligo; dso. Schlag. 839.
Fossorius,3.,adfodiendum aptus (DuC. toredek iromdnyok. Georch. H. T. IV. keny. Kol. Cod. 39.
sus, porcus); dso. Hist. Nat. 64. pedes... 116.
Frangibulum cannabinum, masunt vel ambulatorii vel cursorii vel saltatorii
Fragmentarie, imperfecle : torede- china lino moliendo, frangendo; tilo. Ger.
Breche. Par. Pap.
vel natatorii vel fossorii. Verancs. V. 352. kesen. Knauz. M. E. Str. II. 131. 111.
Frascata, ae, (Du C.) umbraculum; lugas.
Fragmentarius, 3., ad fragmenlum
instrumenta fossoria.
Fossura, ae, (DuC.) fossa. Fej. II. 112 pertinens; toredekes. Vern. Psych. 218. It. frascato. Ger. Laube. Ljub. Mon. SI. II. 103 :
ad viam, quaa ducit ad villam Russorum, iuxta Philosophico ingenio id quoque proprium esl, frascata est inlra palalium.
Fratalea, ae, (Du C.) coelus, socielas;
quam penes quamdam fossuram habet metam. ul obieclorum simililudines el analogias exquiFossum, pro fossa v. s. Figara.
ral, ordini el unilali in'varielate cognilionum tdrsasdg, tdrsaskor. Ljub. Mon. SI. XVII.
Fostagnum, (originem ducit ab. egypli- studeat, fragmentariae el rhapsodicse earum 132. an. 1426 : Concessum . . . facere unam
aca urbe Fostat v. Fossat. [Cairo] V. Schra- colleclionis impaliens specialia el parlicularia frataleam sub vocabulo sanctorum Marci.
der Ling. hist. Forschungen fiir Handels- ad generalia el universalia revocare el ex his Han. Mon Jur. P. I. 235. Fej. X. 3. 179.
gesch. und Warenkunde p. 213.) pannus lino- ilia ordinare el explicare satagal.
1. Frater, alloculio, qua principalis patvaFragrescere, fragrare (DuC. fragra- rislam appellal; ocsem. Moln. Palv. 3.
xylinus; barchet. Ger. Barchent. It. fustagno.
scere); illatozni. Bally. Leg. T. II. 310. an. 2. Frater, (Du C.) fratres dicli monachi
Ljub. Mon. SI. I. 120.
Fostan dupplex, V. Fostagnum. 1217 : virlulum operibus fragrescere.
universim; szerzetestdrs, bardt. Szaz. XI.
Monm. Comit. Trans. V. 196. Ab una pecia
Frai Compania, manus volunlario- 607. passim.
rum; onkenytes csapat. Tor. Tar. 1891. p. Fraternalis, (Du C.) fraternus; testfostan dupplicis f.20.
veri. Kovy El. 290. quia non fraternalis diFourerius, hospitiorum designator; 260. una frai Compania el 264.
szdlldsmester. Reg. Mil. p. 34: hospitiorum
Framea non elaborata, idem quod visio fuit. Knauz M. E. Str. If. 465. et passim.
designators sen Fourerii.
gladius non purgalus; csiszolatlan kard. Fraternaliter,fldeliler,fralerne; huen}
Fraternisatio
Fratres Franciscan!
Friabilis
283
Fraudolosus, 3., fraudulentus; csatestverileg. Fej. VI. 126., 124. juraverunt at- vorum, V. s. Ordo fratrum S. TriniIdrd. Nagy. Jus. Trans. Sax. 166. Fraudotendere et observare/mernah' er sine fraude tatis.
Fratres Franciscani, auctor eorum losa autem est contrectatio, quae fit animo fuX. I. 747. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 29.
Fraternisatio, familiariter intime uti Franciscus de Assisi an. 1208. Ordo appro- randi seu alieni intervertendi causa. Rapina esl
alquo; komdzds, bizalmaskodds. It. fratel- batus a summo pontifice an. 1223. solius pa- ablatio rei alicuius mobilis fraudolosa seu
lanza, Jokai Erd. ar. k. 117.
pae iurisdictioni subiectus, Fratrum Sera- dolosa et violenta.
Fraudosus, 3., fraudulentus; csaldrd,
1. Fraternitas, (DuC.) eoetus scecer- phicorum nomine quoque insignitus. Eiusdem
tlotum ; lelkeszi kar. Jogl. Eml. T. II. 1. strictse observantiae sunt etiam, qui dicuntur csalfa. Chron. Rhythm, temp. Ludov. I. Eng.
Capucini, a protuberante cappa sic dicti, Mon. Ungr. Bees, 1809. p. 17.
p. 63.
Tune Ducem fraudis Glosa
2. Fraternitas, V. Senioratus; dg. quorum auctor erat Mathaeus de Bassi an.
Dona quoque fraudosa
ev. esperesseg. Hist. Ece. Ev. 11. pluresenim 1525. secundus ordo, qui quoque Sti Fran. . . conantur supplanlare.
eoetus singuli formarunt peculiares societales, cisci est ille sororum sic dictarum ClarissaFraudulens, fraudulentus. (Formatio
quas Nostrates Fraternitatum seu Seniora- rum an. 1224. institulus; tertius vero est
tuum vel Conluberniorum nomine insignive- Tertiariorum in usum laicorum 1221. o. huius vocabuli ex fraudulenter, frauduinstitutes; szurke bardtok. Ferencziek. Ger. lentia et similibus potest explicari); csalfa.
runt. Tor. Tar. 1881. p. 490.
3. Fraternitas, (Du C. 8.) congregatio, Franziskaner. Beng. Ann. Er. Coenob. Praef. Chr. Dub. 156., 145., 98., 70. Contra venesodalitium, societas; egyesulet. Batty. Leg. quemodmodum et aram maximam Posonien- tos fraudulentes corrupt! eorum pecunia ire
sem patrum Franciscanorum; passim.
et preliare noluerunt.
T. II. 274. an. 1185.
Fraudulose, per fraudem, dolose, frauFratres Hospitalitatis, V. JohanFraternitas Vestra, (Du C. 7.) titulus honorarius, quo reges et episcopi, quum nitae. Oil. Act. Synod. 64. nee non Fratrum dulenter ; csellel, csalardsaggal, csaldrdul, ravaszul. Rak. On. p. 50. I. 2325.
ad alios reges etc. scribebant, utebantur. Szek. Hospitalitatis omnibus regulis et statutis.
Fratres Mendicantes, monachi, qui (24.): Proinde Buda expugnata, Transylvania,
Okh I. 1. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 79.
Fraternizare, (Du C.) fraterno more, mendicando vitam sustentabant; koldulo ba- ut dixi, fraudulose occupata, anno 1687.
generalia Comitia Statibus Regni Posonium infamiliariter uti aliquo ; bizalmaskodni. Jokai rdtok. Not. rel. II. 81.
Fratres Minores Regularii, mi- dixit . . .
Kosziv. V. 101.
Frecia, ae, sagitta (DuC. al. s.); ij. It.
Fratres Calendarum, v. Kalendarii noritae; kisszerzetesek, minoritdk. Pesty
freccia. Ljub. Mon. SI. XVII. 69. an. 1421. ar(Du C.) Nomen a Kalendis sortiti, quod mo- Szor. III. 122.
Fratres Misericordise, irgalmas cus . . . frecias quinque millia.
dum ordinemque festorum, qua singulis mensibus celebranda forent, quae anniversaria bardtok. Cher. Jus. Eccl. II. 489. Fratres Fredum, (Du C.) mulcta, compositio,
recolenda, quae elsemosynae distribuendae, qute Misericordiae. Hos fundavit Joannes de Deo qua persoluta aliquis pacem ab exactore conieiunia servarent 1. cujuslibet mensis die in- Porlugallus, qui anno 1540. Granatae in Hispa- sequitur a Germ. Friede ; birsdg. Fej. I. 227.
dicarent. Zsigm. Hist. 69. Praeterea abbati vel nia ad peccata sua expianda . . . inh'rmos in II. 263. nee quisquam iudiciaria fungens pomonacho inter fratres Calendarum i. e. in domum a se conductam suscipere et curare testate ad causas audiendas vel ad freda aut
conventu laicorum primo cuiusvis mensis die coepit. In Hungaria primum a Georgio Szelep- tributa aut telonea, quae vulgo dicuntur muta,
csenyi Archiepiscopo Strig. anno 1672. Poso- exigenda . . . praedictae Eeclesiae possessiones
liabito, sedere interdictum est.
ingredi audeat.
Fratres Camaldulenses, ordo monii introducti. Not. rel. IL178.
Freibiterus, i, (ex Germ. Freibeuter)
Fratres moravi, anabaptistae in Trannachorum, cuius auctor Romualdus ex familia
silvania 1622.; morvatdrsak.lor. Tar. 1892. quod est latro, pirata terrestris, miles latrociducum Ravennae est. Conditus a. 1018. in
nans; tengeri rabid, kaloz, szabad kaCampo Maldoli (Camaldoli) in silva Appenina. p. 367.
Fratres Teutonici, Ordo Templario- tona, szabad martaloz. Szamosk. IV. 367.
Monachi huius ordinis in cultu divino artem
exercebant, et iuventutem educabant. Art. rum a Teutonica gente sic dicti; nemetrend. De Cozakis seu Kozacy sic Alexander GagniDiaet. Pos. 126. ut Religiosi Ordines Fratrum Kol. Kov. Chron. Tempi, p. 83: visum tan- nus : sunt pedites qui liostem furtive et inopiCamaldulensium et SSS. Trinitatis de Re- dem (anno 1199-o) erigere Ordinem tertium nate adoriri solent. Italice corsari, germaniee
demlione captivorum necnon Clericorum Pau- aequemilitarem, nobilem Templariorum foetum, Freibiteri dicuntur, qui in mari latrocinantur.
Frenator, V. Fraeniparius. Car. Bel.
perum Main's Dei de Scholis piis in Regnum quorum Institutis viverent bello et pace novi
Hungariae . . . pro receptis et stabililis ha- Fratres, dicti Teutonici a gente, quam reci- De arch. 48. . . omnes frenatores unum frepiebant solam ad distinctionem Templariorum, num . .. dare teneantur.
beantur.
Frenif actoria, ars frena faciendi; szijFratres Gartusienses, quorum au- queis Galli; et Joannitarum, quibus Itali dedere
gydrto mesterseg. Pazm. Dial. 28.
ctor erat S. Bruno in eremo Chartreuse ad principia.
Frenulum, parvum frenum; kis fek.
Fratricelli, (Du C.) qui et Fratres de
Gratianopolim an. 1086. Separatas cellas, lauras dictas, incolebant; Karthausiak. Chr. paupere vita Bizochi et Beguini interdum no- Bene Med. I. 25.
Frenum curriferum, sufflamen;
Dubn. p. 189: Ceterum aliud claustrum pro minantur. Minoritarum secta, qui pura et Canordine Fratrum Cartusiensium in Leueld dida S. Francisci instituta sectari sejactabant et kerekkotd. Germ. Radsperre. Monm. Comit.
a Coelestino V. Pontifice auctoramentum sectae Trans. II. 180. Magnum curriferum frein Bakonia edificavit.
Fratres Condivisionales, fratres se accepisse contendebant, cujus auctor fuit num . . . d. 16.
Henricus Ceva, damnata non semel a BoniFreragium, (Du C.) divisio feudi inter
nondum divisi; osztdlyosok. Samb. Tyrn.
Fratres Contubernales, V. Con- facio VIII. et Joanne XII. For. Scr. p. 4849 : fratres ; a hubernek testverek kozott valo
fratres; bardttdrs. Beng. Ann. Er. Coenob. Hseresis . . . Fratricellorum, quae exorta felosztdsa. Vuch. Jur. Feud. 130. Ceterum
Praf. ubi in adolescentiae flore visus iam erat fuit hoc eodem saeculo anno 1277. . . . tenuit divisio debet fieri libere, nee uni prse alio ius
consurgere manipulus tuus supra manipulos Christianis non licere quidpiam proprii ha- praec'puum in divisione feudi competit, proinde
Fratrum contubernalium.
bere. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. p. 168.in divisione feudi, nee iuri electionis a) nee
Fratres conversi, tirones; ujon- A rege Sigismundo Fratricellorum et Nico- freragio b) nee parragio c) locus est. Jure
czok,megtert testverek. Bek. Pil. P. I. 56. laitarum Haereses, ne latius per Hungarian! antique Gallorum divisio feudi inter fratres
facta dicta est freragium, frerage, qua fraFratres de ordine Minorum, V. scrperent, oppressae.
Fratres Minores. Thurdcz. 195. Cui quidem
Fratruelis, is, (Du C.) duorum fratrum ter natu minor maiori pro cessa parte feudi
genti iam in fide Christiana eruditse fratres filius; unoka testver. Rak. On. 33. Arch. servitia militaria praestanda suscepit, tali rade ordine Minorum auctoritate eis a Rak. IX. 61. Cf. Hieron. Fp. Ep. 22., 26.; tione effectus est provasallus.
Frescennus, V. Friscingus, tributum
sede aposlolica commissa, curam animarum, Isid. Orig. 9., 6., 15.
iura Parocbialia et sacramenta ecclesiastica
Fraudolentes, more Italorum pro u porcellorum ; malaczado.
Friabilis, quod friari, conleri potest;
ponitur o, pro : fraudulenti; hamis, raadministrant.
Fratres de observantia, Franci- vasz. It. fraudolento. Obs. Jadr. 404. Item illi szetmorzsolhato. It. friabile. F. Forg. Comm.
scani Minoritae; kis Ferencziek. Kronst. I. fraudolentes mense exeunte iam quanto di- II. 55. A septentrione circiter trecentos pasgnum praemium eorum exigentibus meritis losus collem modicum (Sedem Regiam vocant)
718.
special, cuniculis eflfossis ex saxo friabili ad
Fratres de redemptione capti- leraverunt.
36*
Fribusculum
Frisitus
Frustatorius
recondenda vina celebratum, indeque lam claro Han. Mon. Jur. II. 266: libra carnium fri- quid mea sincera intentio fructificabit. Proj.
titulo appellatum. Szentiv. Cur. Misc. II. 205. scarum.
Leg. Civ. 191: Cum res quaavis Domino . . .
Bene Pol. 100. Cf. Plin. 17., 4., 3., U.,
Frisitus, 3. (Du C. frisatus) flmbriis or- fructificare. debeat. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
18., 55.
natus V. s. Anchona 2. rojtos.
III. P. III. 14. Cf. Calpurn. Eccl. 4., 91. Tertull.
Fribusculum, (DuC.) iurgium leve;
Frisum, (Du C.) fimbria, lacinia. Vox Resur. earn. 52.
berzenkedes, mely haragga nem faj'ul. formata ex Phrygium ; bdrsony taraj. Szaz.
Fructificatio, actus fructus procreandi
Nagy Hier.
VI. 372. Tor. Tar. 1887. p. 189 : due cape... (Du C. fruitio); gyiimolcsdzes. Nic. de Mir.
Fricare, sculpere (Du C. al. s.); vesni. cum frisis novis et satis latis.
435. fructificatio plantse. Cf. Tertull. adv.
Georg. Sirm. I. 79. donee sigillum Regis LaFrisura, se, capilli crispali; hajfodor. Marc. 4., 39. fin.
dislai nobis non fricabis de novo.
Ker. Nap. 84.
Fructilitates, urn : fruges, proventus;
Frigefactivus, 3V rigorem, torporem
Fritirmire, V. s. Gratitare; babu- termes. Fej. VI. 2., 2. Johannes confessus
excilans; megdermeszto. Pel. Pom. De s. kolni. Cf. Varro ap. Non. 7., 15. Auct. Carm. est viva voce, lit possessionem suam Margya
Matthaeo s. I. c. 4.: Sicut terra est frigida, Phiiom. 35.
vocatam . . . cum omnibus fructilitatibus
ita et avaritia cordis frigefactiva a divini
Frivole, insane, amenter; esztelenul, suis et pertinentiis vendidisset.
amoris calore. Szentiv. Cur. Misc. I. 189.
izetlenul. M. Soiterus De Bello Pannonico
Fructuare, in rem suam convertere;
Friget, Si friget: ad Calendas Graecas p. 585. Desisterent igilur, nee tarn frivole a hasznositani, gyumolcsoztetni. Fej. Jur.
(nunquam); majd ha fagy. Jokai Rab. R. Christiana unitate discederent.
Lib. 295. an. 1701.
I. 38.
Frivolosus, 3., frivolus; levis, inanis;
Fructuficatus, us, res fructum ferens,
Frigidarium, i, vas ad refrigerandum leder, haszontalan. Cod. Zi. I. 604. quali- utilitas, proventus; jovedelem. Cod. Dip.
factum, aptum (DuC. yvxotpoQOv}; huto. bet. . . dilacione et cautela frivolosa pro- Kar. I. 587., 364. eadem iura visis et intuitis
Kol. Cod. I/*., 17. Cf. Vitr. 5., 11.
culmota.
quibuslibet suis utilitalibus et fructuficaFrigidatus, 3., (a frigidare, quod ap.
Frixaticus, frisaticus q. v. Fej. I. 303. tibus.
Ccel. Aurel. Acut. 3, 17 occurrit) frigefactus, quod vobis faciemus solvi, erit in bonis frixaFructuorius, 3., fruendus; haszndfrigidus; kihillt. S. de Keza Chr. I. 4., 4. ticis vel in argento cuius decima pars com- lati. Szaz. XVI. 101. P. tradidit rem S. Petro
Micolt Corpus cernens frigidatum et priva- burelur.
atque S. H. . . . perpetuo in usum fructuotum colore naturali.
Frixorium, 1. cremium, calefactorium, rium.
Frigiditas, frigus, tristitia, animus tri- 2. patella (Du C.); i. olvaszto kemencze, 2.
Fructuositas, atis: (utilitas Du C.) 1.
stis; hidegseg. Tor. Tar. 1887. p. 651. fri- serpenyd. 1. Faber. Jur. Met. 217. De Colla- usus-fructus, proventus, 2. fertilitas, ubertas;
giditatem tuam. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI.tione Uslrinarum et frixoriorum -phis 2. 1. jovedelem, gyiimdlcsdzoseg, 2. termeP. V. 118. Cf. Coel. Aur. Chron. 1., 16. 1.
Schlag. 2258. Cf. Plin. Val. 2., 7.
kenyseg. 1. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. 249 : cum
Frignachus, i, species monetae. Ljub.
Froccus, (Du C. Flocus, Floccus) mo- omnibus earum utilitatibus fructuositatibus
Mon. SI. IX. 93. an. 1410: frignachi, qui nachorum vestis cuculae species, quee amplas et pertinencys dedimus. Cod. Com. de Sztara
non tenent tres uncias argenli pro marclia, habeat manicas atque e pretiosiore panno ac II. 49. Pel. Pom. De S. Andr. s. III. c. 1. Soos
e t . . . expenduntur pro uno soldo.
cucula confkiebatur neque toga cucullataa ad- okl. 2. An. Sc. I. 210. an. 1358 : consimilem
Frigorif er, 3., frigorificus ; fagyaszto. suebatur. Fors inde ita appellata, quod quovis terrain . . . cum tanta utilitate et fructuosiFr. Balass. Casul. Steph. App. Utrum ad con-levi flatu tanquam flocci lanaB hue et illuc im- tate.
gelationem requirantur particulae frigorife- pellebalur; lebeny. B6k. Pil. I. 29., 30.
Frugiperdus, idem ac paniperda,
rae, Salinas, ac nitrosse ad mentem MuschenFrcenum, frenum; fek, zabla. Thok. homo perditus, nebulo; gabonapusztito.
brockii ?
Diar. II. 327. Unum froenum cum antilena. Par. Pap. Cf. Plin. 16., 26., 46.
Frigulare, V. s. Gratitare; csorogni.
Fruibilis, quo frui possumus; elvezFrondositas, (Du C.) proprietas fronCf. Auct. Carm. Philom. 28.
dosi rami, abundantia frondium; lombossdg. heto. Pel. Pom. L. I. P. V. Art. HI. c. 2.: Et
Frigurire, valde frigere (Du C. al. s.); Vern. Psych. 39. Frondositates hae peculia- per beatam virginem factum est, ut iste frusugorodni. Par. Pap.
ribus nonnunquam membranis vestite vasis ctus, id est christus deus esset ac nobis duFrigusculum, dem. frigoris (Du C. al. sanguiferis permeata?, crassas et firma3 oculis pliciter fruibilis et delectabilis.
s.); hidegecske. Olah. Cod. Ep. 211. Fri- nostris exhibenlur.
Fruitio, 1. usus, 2. delectatio ; 1. elvegusculum aut ventus incommodior me coniiFrontale, aurifrisium (Du C.) appara- zes, 2. gyonyorkodes. 1. Rak. On. 99. actuacit in lectum. Cf. Tertull. de Anim. 25.
mentum pendens ante altare ; oltdrelo. Szaz. lis rerum fruitio. Cod. Dip. Briiss. II. 154.
Frinchare, immunes reddere; meg- XXVII. 682.
2. Pel. Pom. L. I. P. II. Art. III. c. 8: Et beaszabaditani. It. francare. Ljub. Mon. SI. XI.
Frontalis, e: ad frontem pertinens; titudo creata habet dignitatem infinitam ex
145. an. 1343: dando . . . potestatem . . . homlok .. . Bene Med. II. 2.
hoc, quia est Dei fruitio. Szentiv. Cur. Misc.
faciendo domos . . . pro villanis . . . et illos
Fronticulus, recte : frontatus; homlo- Dec. III. P. X. 70. Fruitio est gaudium et
frinchari et dare frinchigiam.
kos. Schlag. 297.
delectatio . . . ex intuitione Dei.
Frinchigia, 33, immunitas V. s. Frin1. Frontispicium, (Du C. frontale),
Fruitive, fruendo, delectando; elvezetchare; szabadsdg, felmentes. It. fran- ornamentum frontis equi; homlokkoto, hom- tel, elvezve. Pel. In Nat. Dom. s. IV. c. 6.:
chigia.
lokelo. Thok. Diar. II. 330: Frontispicium Christus perfectissime vidit Deum et fruitive.
Frisaticus, (freisachi) garas. Numi ex argento pro equo.
Fruitivus, 3., ad fruendum, delectanHung. 153. Frisatici seu in Foro Julio (Friaul)
2. Frontispicium, (DuC.) frons dum idoneus; elvezetes. Pel. Pom. L. II. P.
per Patriarchas Aquileienses signati denarii, (sedium), fastigium; homlokzat. Ker. Nap. 85. II. Art. 3 : Tertio habuit gaudium divine viprout annorum 1168., 1190., 1198., 1232.,
Frontispitium, Initium (Du C. al. s.); sionis fruitive.
1270., 1357. diplomata perhibent. pridem apud kezdet. Tor. Tar. 1888. p. 44. in frontispitio
Frumentarius, i, 1. magister annonos civitate donati quinque unius ponderis seu Septembris.
naa apud milites, 2. oeconomus, villicus, curagrossi valorem habuere. Cod. Dip. Pat. VI. Frontuale eqiiile, V. Frontispi- tor annonaj; 1. pr.ofuntmester, 2. gazda42. Fej. III. 279. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. cium. 2. Magy. Tor. Tar. XX. 174.
tiszt, gabonatdros. 1. Arch. Rik. VIII. 392.
443. et passim.
Frucectum, fruticetum; bokor,cserje. 2. Egri levt. Kronst. III. 422., 595. Cf. Hirt.
Friscatus, idem quod ap. Du C. fri- Tkal. Mon. Ep. 1. 88. an. 1246. frucectum B. G. 8., 35.. 4.; Inscr. Orell. nro 3491,
scus : recens, nondum politum, elaboratum ; avellane. Cod. Dip. Arp. Cont. XL 345.
3515., 4922.
Fructeccum, V. Frucectum,. Cod.
friss, meg fel nem dolgozott. Kol. Cod. an.
Frunitus, (Du C.) pro : furnitus q. v.
1560: aurum . . . semper est friscatum..
Dip. Arp. Cont. VII. 488. quam transeundo Ljub. Mon. SI. II. 261.
Friscingus, i, (Du)C.) V. Frescen- intrat fructeccum, quod wlgo harast dicitur.
Frustare, (Du C.) flagellare; megvesznas. Numi Hung. 153. Erronee Frisaticos
Fructif erare, fructiferum reddere; szdzni. It. frustare. Ljub. Mon. SI. III. 150.
Roller (Hist. Episc. Quinqueeecl. T. 1. p. 296.) hasznositani, gyilmdlcsoztetni. Han. Mon. an. 1349: malefactor . . . frustetur et buhos pro : Friscingis Frescennis seu tri- Jur. II. 117 : laborare et fructiferare.
letur.
buto porcellorum interpretatur.
Fructificare, fructum ferre ; gyumolFrustatorius, 3., fruslratorius; csalfa,
Friscus, 3., recens; friss. It. fresco. csozni. Otia Bachm. Dedic. Quid meus labor, kijdtszo. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 200. de
Frustellum
Fuitus
Fumalorium instrumentum 285
Fuitus, 3., qui fuit, defunctus ; volt. It.

frustatoria dilationc ad impunitatem sibi
Fulminatum argentum, arg. fulfu. Szaz. HI. 313.
minans; durrano ezilst. Fjp. Szam. 94. cenblandiuntur.
Fukkeri, usurarii vel a Germ. Wuche- tenarium cupri nigri . . . et marram argcnti
Frustellum, Frustillum, dimin. a
frusto, parvum frustum; darabka. Arch. Rak. rer vel a Fuggeribus, qui magnum quaestum fulminati pro octo fl. Fej. V. II. 548.
VIII. 323. Fimbria3 rubrse sericeas vulgo Rojt, in Hungaria exercebant; uzsordsok, fukkaFulminatus, 3., flctus (Du C. al. s.);
frustilla novem. Reticulorum diversorum rok. Zsigm. Hist. 283. Ubi aderat, nobiles non koholt. Werboczi 301. Item quia disturbiorum
vulgo Recze frustella Nro 38. Thok. Diar. II. modo ut postulata 4. capita exsequeretur, ve- temporibus signanter vero post obitum memorum etiam, ut Fukkeros i. e. fce-neratores ratorum Sigismundi imperatoris et Albert! Re343.
gis plurimae liters multaque privilegia diversis
Frusticulum, dimin. a frusto ; kis da- exteros regno expelleret. . . urgebant.
Fulciare, fulcire ; megerositeni. Fej. V. sub coloribus et Sigillis nequitiose fraudulenrob. Magy. Tor. Tar. XX. 177.
Frustraneitas, labor inanis; hidba HI. 196. presentes concessimus litteras pen- terque reperiuntur fulminata atque fabricata . . . copiam sen tenorem cuiusdam privivalo fdradsdg. Mol. Sis. A3.: Molimcn sisy- dentis sigilli nostri munimine fulciatas.
Fulcra naturalia, gydm. Ger. Berg- legii prsefatorum Dominorum Proelatorum, Baphium, hoc est Frustraneitas conatus islius,
ronum, Nobiliumque et Procerum Regni Hung,
quo G. B. Reformatos in Ungaria, non esse Con- feste. Besztb. Levt.
Fuldus, 3., fulgidus (attrib. honorifieum super complurimis eiuscemodi' nequiter fulfessionis Helvetica?, probare, frustra contendit.
Frustraiieus, 3., inutilis; haszonta- curia? Turcarum imperatoris); fenyes. Dip. minatis literis confecti et in Judicio contraAlv. I. 72. Ad FuldamPorium Othomnnicam. dictorio etiam coram Me . . . product!.
lan. Magy. Jogt. Em. I. 325.
Fulnificus, fuliginis plenus ; kormos.
Fruslras, atis, evacuatus; megfosztott. Fulgida Porta, V. Fuldus; fenyes
Act. et Doc. Rakoczy p. 300: ne nos pecunia porta. Ro/sny. D. 132. cum vero nobis con- Taurin. Staurom. I. 181. Engel. Mon. Ung.
in boni publici promotionem eroganda indi- stet principatum istum in potestate Fulgidae Bees 1809. p. 125.
Portae esse.
gentes, frustrates reddat.
Fumagium, (Du C.) Census pro singuFulgitudo, inis, lux ; vildgossdg. Arch. lis focis exactus; filstpenz. Pfahl. Jus. Georg.
Frustratim, pro: frustatim; daraVer. Sieb. X. 1., 321. clara fulgitudine pacto C. Ex his praestationibus censu 100 denariobonkent. Tor. Tar. i889. p. 598.
rum seu unius floreni (ferlonis), qui vere esl
Frustratorie, (DuC.) frustra. Fej. HI. praesentis paginae.
Fulgura ex peVvi, minae inanes (sum- originis germanica;, ut nomenclatio hungarica
2., 40. Cumque ab eis prsedicti fratres fruplum e ludis theatralibus); haszontalan fe- Fustpenz a Germanica Rauchsteuer, Rauchstratorie provocassent.
Frustratorius, 3., eludens; halaszto, nyegetes. Fabo. Monm. Evang. II. 368. eius pfennig (Mine fumagio seu focagio) desumta indicat etc.
kijdtszd. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 397. ad tamen minae fulgura erant ex pelvi.
Fulicellus, fulliculus, corium; bdr. Fumalia, filstpenz. Schwart. Scull.
cuiusdam appellationis frustatorie diffugium contumaciter convolarunt. Cf. Tertull. Ljub. Mon. SI. V. 8. an. 1403.: possint ven- 199. Inter celeras Ordinis Equeslris praarogativas et libertates, quas idem status a Ludovico
Anim. 47. Arnob. 7., 219. Modest. Dig. 22., dere fulicellos.
Fulla, se, molendinum fullonarium; v ti- dicto Lois accepil, haec erat una eaque praci1., 41.
Frustum, acta; exemplar, charta ad- nt/old muhely. Rac. Mon. Sl.VII. 29. an. 1000: pua, quod sublalis omnibus oneribus, qua? hunc
nexa; ugydarab. It. atto. Instr. Jos. II. p. decurrit aqua ad fullas et molendinum. Cod. ordinem et eorum subditos gravabant, solam
duorum grossorum coutributionem de quolibel
12. . 19 : Si quoddam cum inscriptione: ad Dip. Arp. Cont. VI. 32.
Fullonarius, i,fullo; hallos, vdnyolo, manso agri pendere Icnerentur; Fumalia
Prffisidem exhibitum frustum .. . fuerit resticsapo. Ger. Walker. Tab. Conscr.
ista dicebantur.
tutum. Lzb. Cod. Med. III. 119.
Fumalis denarius, V. Fumagium;
Frutectum, (Du C.) pro : fruticetum: Fulloniatorius, 3., fullonicus; vdlocus fruticibus consitus; cserjes. Tor. Tar. nyolo, Opin. P. II. Acclus. (b): terra ful- filstpenz. Fej. T. XI. V. Un. 531. lucrum cameree noslra3, quod denarios fumales apud
1893. p. 4. ad flnem frutectorum qua? Celg- loniatoria.
Horozta. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 129. Cf. Fullonistorius, 3., ad fullonem perti- ipsos vocatur, solvant.
Fumans, (Du C. 1.) domus, familia;
Colum. 3., 11., 3. Plin. 25., 2., 6. Prudent, nens, fullonicus; vdnyolo. Opin. P. II. Sec.
II. Cap. V. (dd): Inspectio molae fullonisto- hdz (fiistpenz).Han. Mon. Jur. II. 7. an. 1312 :
adv. Symm. 2., 872.
quilibet fumans . . . tcneatur facerc unum
Frutetum, fruticetum; cserjes. Cod. riae.
Dip. Arp. Cont. VI. 340. inde prope fluvium Fulminalis machina, tormentum cereum.
Fumare carnem, fumo durare cardescendendo venitur ad quoddam frutetum bellicum; dgyu. Ke. Or. Arist. E: civitates...
miillas decinerarunt fulminates machinae. nem (Du C. al. s.); fustolni hast. Benc
quod dicitur Bizerberek . . .
1. Fulminare, fulminis modo icere Pol. 88.
Fucare, fumo siccare; megfiistolni.
Fumarium, caminus (Du G. al. s.); kdKronst. II. 418. an. 1535 : pro duobus fuca- (Du C. al. s.) \mennyk6 modjdra lesujtani.
Chr. Dubn. p. 90: Opus miles eleclus sedens meny. Teut. Schul. I. 264. fumaria ab intis carpionibus.
Fuder, vehes; teher, szeker, fuvar. super dextrarium . . . irruit in portam . . . et colis museorum exurantur. Cf. Colum. 1., 6.,
Vect. Ref. F2 : De uno Fuder Salis ex Styria. unum de pugnantibus fulminavit. Cf. Verg. 19., Martial. 10., 36., 1.
Fugatio, fuga (Du C. al. s.); megsza- Georg. 4., 561. Prop. 4., 8., 55. Ovid. Am. 1. Fumarius, i, purgator caminorum ;
kemenyseprd. Ger. Essenkehrer. Teul. Schul.
lasztds. Pel. Pom. In fest. circ. s. II. c. 6. 1., 8., 16.
2 Fulminare, tela mittere, jaculari I. 264 : ul aliquis Comilitonum aqua munilus,
Sextum fructum pro munere anni novi acci(Du C. al. s.); lovoldozni. Res. ges. p. 105 : sub tectum ascendat, fumarioque ad avertenpiamus fugationem daamonis.
Fugerus, i, negotiator magnarius; nagy- absislerentarcis accessu; sine discrimine ful- dum incendium adstet. Kronst. I. 250.
kereskedd. Kereszt. Res. Mil. 314. Fugeri minatumiri in appropinquantes. Isthv. XVIII.
2. Fumarius, libertinus denarius, cenquadragesimam partem valoris mercium sua- 341.
sus, qui exigitur a domino feudal! pro singulis
Fulminaster, fulminator; villdmot focis seu domibus subditorum ac tenentium
rum. Hsec corrupta voxvenita germanica voce
Wucherer et signiflcat negotiatorem vulgo szoro. Ke. Or. Zrin. C. 1 , 4: fulminaster suorum; xanvixov.; filstpenz. Fej. I. 270.
Grosshandler.
Suecus.
et libertinos denarios, qui vulgo fumarii voFugitive, perfugarum more; szokeveny
1. Fulminatorium, mandatum minas cantur. Numi Hung. 154.
modjdra, szokve. Cod. Zi. Vol. V. 427.: continens ; fenyegeto parancsolat. Georch.
3. Fumarius, i, V. Fumarium. Thok.
iobagionibus. . . qui fugitive ad villam Ma- H. T. IV. 269.
Diar. II. 364. Domus tertia super culiiiam, in
daras terragio non deposito transissent.
2. Fulminatorium, offlcina venis me- qua ex culina fumarius ascendit, januam
Fuinus, i, meles; nyestmenyet. Gall, tallicis excoquendis; koho. Ger. Schmelzhutte. nro 1.
fouine. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Clamis Cod. Dip. Bruss. Burg. p. 12. prout sunt mi- Fumatio, fumum herba; Nicotiana? haude sciarlato, pellis de fuinis cooperta de vi- nere qualescunque fuerint crude vel combuste rire, bibere ; fustoles, szivarozds, pipdlds.
ac omnes reliquias, que in fulminatorijs exi- Vern. Psych. 227. ea nostris temporibus in
ridi vel de bruno.
consuetudinem abiens fumatio, Caffae potio,
Fuiti bani, olim bani offlcio functi post stunt.
Fulminatrix, a fulminando ; villdmos. et desidia unica illorum occupatio, unicum dealiquot annos iterum creati; folmentesok
utdn nehdny evvel ismet kinevezett bd- Curios. Misc. 261. Cur nubes fulminatrices siderium esse videtur.
Fumatorium instrumentum, tusint depressse, obscurae et densse.
nok. Szaz. HI. 313.
286
Fnmatum
Fundamculare
Fundus instructus
bulus fistulae, unde fumus sugitur; pipa. It. dagagiuwt); aruado. Ljub. Mon. SI. V. 40. pertinent pro vasorum fundulis, costulis,
pipa. Fabo. Monm. Evang. II. 386. dum civi XXI. 189. an. 1444. sine solucione alboragii, circulis etc. servientia pro se, aut venalia,
fumatorium eius instrumentum . . . ore fundagii, dacii.
cedit.
excideret.
Fundamentare, fundamenta iacere;
2. Fundulus, i, (Du C.) Cyprinus gobio
Fumatum, fors. locus, ubi fimus civita- alapozni. Kronst. II. 72. an. 1528 : pro sex (Linn.); koin halacska, gorgocse. Szentiv.
tis congerebatur; ganej, piszoktarto. Quel. lapidibus lini ad circulos horologii faciendos et Cur. Misc. Dec. III. P. II. 160. Fundulus sen
Gobius.
Sieb. 1.347. duobus laboratoribus . . . ut mun- fundamentandos.
Fundamentum hominis idem ac . Fundus, i, 1. fundamentum, 2. possesdaverunt in fumato.
Fumibulum tabacchi, V. Fumato- interiores paries corporis humani; az em- sio, prffidium, 3. caput, sors, pecunise summa
rium instrumentum. Bod. Hist. Eccl. II. 251. ber feneke.Marc. Chr. II. 68. Cereos magnos in fcenore posita, veciigalia in alicuius civitaFumicidus, 3., fumidus, fumo ori ser- ardentes in fundamentum hominis stillare tis, collegii, coatus, sodalitatis usus destinata.
viens ; fustos, fustot eregetd'. Czinka Panna. faciebat.
V. Fundatio; i. alap, 2. telek, 3. penzFundate, ita, ut reifundus sit, ut appro- alap; alappenz, toke, kozpenz. Kass. P. P.
Fumicidum suxit ludens plerumque foramen.
Nam turn praecipue pipa deeebat earn. (A mi- bari possit; joggal,jogalapon. Regul. Turm. I. 12. et pass.
kor 5 hegedult, szeretett fiistolni s olyankor Prat. 11. integrum ilhs erit, sua via remeFundus adiustationalis, kiigaEjnye be J61 illett ajka koze" a pipa). P. Thew. E. dium sollicitare, si coquo prater opinionem zitdsi, csere telek. Pfahl. Jus. Georg. 66.
1. Fumigare, fumum herbse Nicotians hac in parle quidpiam fundate imputari qui- Fundi eiusmodi in vicem aliorum dati vocanore haurire ; dohdnyozni. Reg. Turm. Prat. verit.
tur adiustationales; in specie vero hoc noFundatio, dotatio ex proprio fundo mine insigniuntur Agri in sortem fundorum
90. In stabulo aut in platea fumigare. . . ne
praBSumat.
(ecclesise, monasterii etc.) (Du C. al. s.); ala- intravillanorum et pratorum dati.
2. Fumigare, despicere. Jokai Karp. Z. pitds. Tab. Consc. Georch. H. T. II. 60. Lzb.
Fundus censilus, censualis, V.
499. fumigdlta ax egesz vilagol.
Cod. Med. T. II. 305.
Fundus industrialis; adokoteles telek.
Fumigatio, haustus fumi ex foliis herFundationales, (Du C. fundalitiaB lit- Pfahl. Jus. Georg. 4. (Vocantur fundi indubse nicotianse convolutis et accensis sucti; di- terae) quae spectant ecclesiae vel aliarum pia- striales) aliter etiam censiti seu ut commucitur etiam pro contemptu ; dohdnyozni, furum rerum exstructionem aut reditus eis assi- niler censuales vel censualistici et extramigdlni, lenezni. Regul. Turm. Praet. 9. ut gnatos; alapito level. Numi Hung. 154.
sessionales vocanlur sed minus proprie, quia
a fumigatione herbae nicotiana; in stalione
Fundationales servi, alapitvdnyi census etiam a fundis urbarialibus debetur.
Servitii prout ab ebrietate Prsetoriani absti- szolgdk. Pfahl. Jus. Georg. L. Habebat vero
Fundus Cespitalis, fundus intra vilneant. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 430. Kass. Ench. pietas ha?c duas quasi species: vel enim in me- lanus; be nem epitett gyoptelek. Pfahl. Jus.
liorem EcclesiaB et ministrorum eius dotem Georg. 71. dominus lerrestris nonnisi con1. 308. Fumigatio tabarae.
Fumigator, qui fumum herbaB Nicotia- (dotationem) vel ut loquebantur religiosi avi venientem fundum intravillanum vel cespitans haurit; dohdnyos ember}pipds. Jogt. nostri, pro refrigerio animas prsesertim, dum lem pro Ecclesia, Ministro et Schola adsigEml. II. \. p. 431.
hac anxia vita? futurae exuvias mortales iam nare tenebitur. Georch. H. T. II. 444.
Fumilabrum, a fumus et labrum V. iam deserere minabatur, servi dabantur. PrioFundus colonicalis, fundus rustisub Fistula 2.; szopoka. Ger. Mundstiick. res fundationales; posteriores exequiales cus; jobbdgyi telek,paraszt fundus. Pfahl.
Fumivenditor, mendax; hazug. Funda seu duschenici (dusinici) dicebantur (animam Jus. Georg. 3. Fundi colonicales (rusticani)
David. F. 2., 60: Nomine Ceesaris et Regis enim vox Slavica Duscha signiflcat).
in duas abeunt classes, nempe urbarialium et
evulgabant. . . Fumivenditores Esuitas.
Fundationalia, prasdia ecclesiastica non urbarialium seu industrialium.
Fumorium, caminus; kemeny. Schlag. ex proprio furido dotata; kegyes hagyomdnyi
Fundus cribrorum subsutilis,
1059. Kov. Form. St. 215. Caminum sen papi joszdgok. Georch. H. T. II. 301.
loszo'rbeles. Ger. Siebboden unler die Kleider.
Fumorium.
Fundatioiialis, ad dotationem perti- Vect. Gen. X. S.
Fumosse imagines, csaldddal, ne- nens; alapitvdnyi. Jokai Erd. ar. k. II. 113. Fundus Curialis, fundus nobilitaris,
messeggel valo kerkedes. Szentiv. Cur. fundationalis ugy. Art. DiaBt. Pos. 75.
ad nobilem pertinens ; udvarhely. Ger. EdelMisc. Dec. II. P. II. p. 121. Fumosae imaFundatrix, auctor, parens; alapito hoft. Torvt. Msz.
gines. In eos dicitur, qui iactant antiquam (n6). Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 61.
Fundus Domalis, V. Fundus InFamiliam.
Sancta Clara Virgo, Monialium prima Funda- travillanus.
Fumositas, (Du C.) fumus spissior; trix, ex hac vita migravit 1253.
Fundus executionalis, fundus v.
surii fust. Buny. Var. tort. III. 56. Fej. X.4., Fundatus, 3., rectus, ratione nisus; pecunia, res detenta ; elfoglalt ertek. Georch.
523. reliquias . . . nee aliqua tetigit fumosi- (DuC. al. s.); alapos, helyes. Torvl. Msz. H. T. III. 160.
tate, procul absiliens, intactas reliquit. Kov. 145.
Fundus extrasessionalis, telken
Form. St. 215.
Fundibularius, i, funditor \parittyds. kivuli telek. Pfahl. Jus. Georg. 61. Quia vero
Fumum transire (In), evanescere; Otia. Bachm. 614.egregii sane Fundibularii pascuum constitutivum exiguum esset; com
fiistbe menni. Olah. Cod. Ep. 6. Venit nunc in nos jacitis lapides. Fabo Mon. Evang. 11.29. munitatibus in ampliationem eius fundi
certissimus nuntius omnes fere imperiales
Fundiculus, i: dem. a fundus, modicus quidam extrasessionales (Uberlandgrunde)
tractatus Spirae factos in fumum transiisse. ager ; kis telek, kertecske. Cod. Zi. T. 1.150. dati sunt.
1. Fumus, i, (Du C.) focus; tuzhely, Fundicum, (DuC.) horreum, receptaFundus extravillanus, f. extra vilhdz. Diar. 1802. p. 137. neque ita dicti eorum culum frumenti; csur. Ljub. Mon. SI. XI. 3. lam situs; kultelek, kulsoseg. Ger. Uiber(Croataruin) fumi cum Portis Hungaricis com- an. 1306: homo non possit vendere . . . bla- land-grundstiick. Urb. Reg. 53.
mixti unquam erant. Mon. Comit. IV. 653.
vam . . . nisi in fundico.
Fundus Impopulatus, incolis fre2. Fumus, us, fumarium, caminus ; keFundina, 33, fodina; bdnya. Rak. On. 56. quens ; nepes telek. Urb. Reg. 59. Fundi demeny. Jogt. Eml. II. 1. p. 66: de singulis fuFundogerius, (Du C. Fundicarius) prse- serti ilia plane Modalitate iiti Fundi Impomibus singuli quinquaginta denarii . . . exi- fectus officinis; tdrmester. Ljub. Mon. SI. pulati conscribantur.
gantur.
XL 12. an. 1312.
Fundus industrialis, uzerkedesre
Fundotenus, penitus; fenekig. Sza- kivett foldek. Pfahl. Jus. Georg. 4. Fundi
Fumus nicotiani, V. Fumigatio;
dohdnyszivds. Jogt. Eml. T. II. 1. 293 : Sta- mosk. IV. 477. lagenas ori admotas fundote- industriales sunt illi, quos Coloni praster
tutum est: ne ullus ... nicotiani fumum... nus illis obvertunt.
fundos urbariales vel etiam sine illis non taFuiidualis, ad fundum pertinens; telki. men in sui dotationem vel necessarian! sed
usuare prsesumat.
Funabulosus, pro : funambulus (funa- Schwart. Scult. 188.
tantum meliorem sustentationem erga certas
1. Fundulus, i, (Du C.) demin. a fun- prasstationes tenent. Vocantur industriales,
bulus = sailgenger Dief.); koteles, koteldus, ima pars vasis; kis fenek. Kelem. Inst. quia hos Colonus quasi ex peculiar! industria
tdnczos. Schla'g. 772.
Funator, funifex; kotelgydrto. Arch. Jur. Pr. II. 24. Pro suo prsecise arbitrio (modo et ultra propriam excollit necessitatem.
publicis ordinationibus de adcuratione conserFundus instructus, res, instrumenla
Ver. Sieb. XI. 341.
Fundagium, praestalio pro mercibus, vatione silvarum editis non adversetur) ligna ad agriculturam necessaria; gazdasdgi sze~
qua? in fundicos invehebantur (Du C. Fun- tarn focalia quam aedilia ac fabrilia, quo etiam rek; eszkozok. Jokai Uj f. 2. et passim,
Funrtus intravillanus
Funeral icum
Furkata
287
Fuiidus intravillanus, beltelek, ctorum sepullura ; temetkezesi szertartds.

Funis postilenatorius, postilena;
belsoseg. Pfahl. Jus. Gedrg. 56. Fundus In- An. Sc. I. 90. an. 1513.
farhdm, farmatring. Ger. Schwanzriemen.
travillanus alias Domalis est illud spatium
Funeraticum, praestatio pro funeribus Monm. Comit. Trans. II. 181. et funem tracontinuum communiter, quod domus cum pendenda; temetkezesi dij. Teut. Schul. I. ctorium d. \.postilenatorium vero d. JVa
vendant.
area horto nonnumquam etiam vinea hor- 251.
tensi (Weingarten) et horreo Coloni occupat.
Funeratio, (Du C.) (a funerando) funus;
Funitiuni, (ex voc.: funis) catena;
temetes. Numi Hung. 10. Cf. Mart. Capell. Idncz. Schlag. 2093.
Kelem. Inst. Jur. Pr. 447.
Fundus negotiationis, sors, pecu- 6., 224.
Funta,a3, libra(DuC.Funt); /bwi.Kuk.
Fungibilis, (DuC.) corruption! obno- Jura III. 28. an. 1542: carnium bovinarum
nia mercatorum; kereskedes alaperteke.
xius, res, quse usu consumitur; kophato. funta una cruc. 1. Mon. Comit. Trans. II. 262.
Gcr. Handelsfond. Torvt. Msz. Szlem.
Fundus postdomalis, kultelek, Vern. Phil. Mor. 387. Cher. Jus. Eccl. II. 257. Funtana, %, fons V. Fontana. RaO,
kilisd'seg. Pfahl. Jus. Georg. 56. Appertinen- Quodsi pro usu rei fungibilis aliquid exiga- Mon. SI. VII. 75. an. 1069.
Funus, eris, mortuus, i ; halott. Fabr.
tiae aliter Fundi Extravillani, Fundi Post- tur, oritur contractus foenebris; praecipuaa spedomales, etiam Appertinentiae Extravillanae cies alienationis sunt 1. Mutuum seu contra- Urk. 112. an. 1493 : Si quis Magistrorum ex
dictaB sunt duplicis generis: agri videlicet et ctus, quo res fungibiles ita dantur, ut fiairf hoc seculo migraverit. . . quatuor magistri
accipientis.
iuniores semper funus auferre tenentur ad loPraia.
Fungus, i, (Du C. 1.) papyrus, ellych- cum suum.
Fundus prsedialis, agri, quorum domini nulli villas adscript! sunt; puszta. Urb. nium; bel, kanocz. Arch. Rak. VIII. 314. Funus, i, pro: funis, is; hotel. Quel.
Duo fungi pro candelabro ex materia vulgo Sieb. I. 145. an. 1494. funos proprie seller
Reg. 53.
Fundus regius, kirdlyi birtok, ki- Szalamia.
emptos.
rdlyfold. Szaz. XV. 618.
Fungus igniarius, Boletus igniarius
Funus generate, funus magnificum ;
Fundus religionis, pecunia in usum (Linn.); taplo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. nagy temetes. Bek. Maros. 21. a ki a nagy
ecclesiae collata ; kegyes, valldsos alapit- P. III. 40. Igniarii quoque fungi adnascun- temetesen (funera generalia) nem vcsz
vdny, valldsalap. Ger. Religionsfond. Szirm. tur arbori, praeserlim quercui et iunco. Horum reszt, 3 denart fizet.
enim substantia cum sit valde porosa et funFundus Religionis, Egyhdzi ertek.
Furcacio, bivium; elvdlaszto. Ger.
Fundus remanentialis, mara- gosa ubi exsiccatur, selecta ignis esca est.
Scheicleweg. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 225 : ad
Funibria ? Knauz. M. E. Str. II. 397., furcacionem . . . viarum.
dekfold, maradvanyfold. Ger. Remanentialgrund. Pfahl. Jus. Georg. 72. Peracta hac 402. ad plebem et parochias regendas funiFurcale, (Du C. Furcalia) dicuntur quaratione fundorum colonicalium Excisione, Fundi brias (sic) vestras... ulterius extendere nulla- tuor ligna, quae tenent scalas; rakoncza. Ger.
illi, qui supernatant, Remanentiales vulgo tenus presumatis; fors. pro : lugeria, iuris- Aufhalsgabel. Kov. Form. St. XXVII. Temo rud,
langale nyuytho, furcale rakoncza.
dicti quive inde oriuntur, quod occasione dictio.
Funiculatus, 3., funiculis ornatus;
Furcans, miles furca instructus V. s. Falprimaeva regulalionis urbarialis fundorum urbarialium quantitas solummodo secundum fas- zsinorozott. Ger. geschniirt. Vect. Gen. Aa. cator 2.; villdval elldtott. Chr. pict. Vind. 182,
Tela alba Barchet dicta, funiculala.
Furcella, ae, furcula; villa. Tor. Tar.
siones a) Colonorum assumpta.
1. Funiculus, i, sorte addicta pars agri 1888. p. 566. coclearia argentea cum 6 furFundus religionarius, Fundus relicommunis gr. xtiJQoq; fukotel, nyil (az osz- cellis.
gionis q. v. Fej. Jur. Lib. 465.
Furcinula, furcilla, furcula ; kis villa.
Fundus sessionalis, session telek. taskor kapott szetszortan fekvo fold). Gazd.
Pfahl. Jus. Georg. 54. Fundi urbariales vel tort. szem. I. 226. de quadraginta funiculis, Arch. Rak. VIII. 351. Una furcinula facta,
sunt sessionales vel non sessionales. Sessio- quod vulgo fiu dicitur. Cod. Dip. Arp. Cent.quaB fuit Integra ex argento ex dictis octo paVII. 278.; ib. 227. jus unius funiculi ad di- ribus.
nales sunt, quae Sessionem constituunt.
Furialis, est idem quod Furnellus,
Fundus studiorum, pecunia, prae- midium aratrum. End. Reg. Var. 330.Rac.Mon.
dia in usum erudiendas iuventulis collata ; is- SI. VII. 29. an. 1000. emi tres funiculos ter- quod vide. Obs. Jadr. 404. et in fastigium
kolai alapitvdny, tanulmdnyi alap. Pas- ras. Fej. V. II. 306. funiculo viginti quatuor quinque turrium Jadrae fundatarum ex Austro
eis extiterunt furiales fabricata?, in quibus
sim.
amplexuum. Rit. exp. ver. P. 2.
Fundus supernatans, folds telek.
2. Funiculus, fascia capillis nectendis; disiunctim crudeliter sunt interfecti.
Furier, ris, scriba militaris, qui raliones
Pfahl. Jus. Georg. 27. In casu ultimo ante hajkotel. Schlag. 1191.
omnia defectus, si quis aderat, vel per DomiFuniculus igniarius, fomes tor- conflcit, in tabulas transfer!, qui rationes subnum Terrestrem, si voluit vel vero ex fundis mentarius, suscitabulum; kanocz. Ger. Lunte. ducit. Voc. ex It. furiere, -ro ductum, quod resupernatantibus compensandus erat et quod Par. Pap. Szamosk. II. 159.
vocandum est ad Lat. furor, furia etc. furioso
Funiculus montanisticus, bd- in It. etiam celerem, praecipitem, incitaturn
post hanc compensationem supererat fundi
nya zsinor. Juriev. Jur. Met. 84. Funicu- significat, Germ. hastig.Cf. Hung, eszeveszetsupernatantes stride et vere tales etc.
Fundus totius Rei Litterarise lus Montanisticus (Bei'g-Lehen,Berg-Schnur) ten rohan. Itaque vox: (cfuriarius in forma
inHungaria, institutum, unde pecuniae ad vocatur etiam Corda, Zona montanistica, It. furiere, -ro etiam cursorem pranuncium exrem literariam sustinendam depromuntur; is- item feudum, estque mensura monlicolis so- tra ordinem expeditum et alios militares mikolai kozalap. Wallaszky 486.
lum propria, 7 orgyas montanas complecteus. nistros significat. i. elokovet, hirmondo,
Fundus urbarialis, urberi telek
Funiculus umMlicalis, nervus um- gyors hirnok, 2. hadi irnok, szamolo,
Pfahl. Jus. Georg. 3. Fundi urbariales illi bil caris ; koldokzsinor. Abelles G.
(hadirnoki seged, szamoloseged). Szirm. 125.
sunt, quos Colonus in sui dotationem, ut dici
Funiiex, (Du C.) restio, restiarius ; ko- Furier Purer. Hadi Iro Dedknak nevezi az
amat, seu sustentantionem necessarian! possi- telgydrto. Kronst. I. 174., 257. Egri Levt. Onodi Rendszabas.
det; ex quorum videlicet fructibus se fami- Eszt. Okm. p. 209. Mon. Comit. Trans. II. 181.
Furierius, Furirius, V. Fourierius.
liamque suam intertenet et necessitatibus Rei- funifices funes suos istrangh vocatos . . . ap- Regul. Turm. Praet. 49. Quoad Turmae Medipublicae in sibi admensa quantitate satisfacit. parare debent.
cum, Chyrurgum, Scholaa Equestris Magislrum,
Funiger, i, nomen per ludicrum mona- Furierium, Agminis Coactorem, DomusFunebralia, negotia ad funera pertinentia vel litter* ; temetkezesi iigyek. Szaz. chis datum, quod funibus cingantur. Olah. Cod. Inspectorem, Portarium, Tympanolribam,
VI. 520.
Ep. 506. Marchio nihil faciet Hillenio, favet Tubicinem et reliquum Domus Personale
eadem ipsa slat poenarum ratio.
Funem et cubulum iniicere, la- funigeris et iam volumina distracta sunt.
Funiparius, funifex; kotelgijdrto.
borem montanisticum ordiri; bdnyamunkdFurirsiczus, i, antecessor agminis.
Ger. Fourier-Schutze. Arch. Rak. VIII. 392.
hoz fogni. Faber. Jur. Met. 79. ut mox post Kronst. I. 174., 257.
Funis incendiarius, fomes tormen- Furirii. Furirsiczi. Tympanistae etc.
obtentam Investiluram (Feudalarius Montanus)
Furkata, (Du C.) machina iaculatoria,
operi manum admoveat, et in loco, quo una tarius; kanocz. Ger. Lunte. Curios. Misc.- 376.
metallica denudata est, laborem montanisticum Et dico id fieri posse, si super oriflcium tor- quae speciem furcae refert, idem quod perdicata;
ordiatur, seu, ut dici solet, funemet cubu- menti accensus apponalur funis incendia- Thok. Diar. 426. Feles lovasokkal hintdra u'lrius, cum hoc enim scopus praeflxus collineari v6n, menlem az Dunahoz, a hoi a tengeri lalum iniiciat (Sell und Kubel-Einwerfen.)
patos galyak es furkdtdk voltak, az hoi is
Funeralia, (Du C.) exequiae, vita fun- poterit.
288
Furmanus
Fusatus
Gadas Merluccius
megallapodvan, jottek ki e!6mben az galyak

Fusatus, 3., fusi speciem exhibens; maiore nixus quam duabus biremibus, quas
es furkdtdk kapitdnyi egynihanyan . . .
rombos, rutds. Barczay.
id temporis vulgo Fustas appellamus, sustenFurmanus, (a germ.Fuhrmann) vector,
Fuscamum, Fuscannum,Fusta- tatur.
auriga; fuvaros, szekeres. Fjp. Szam. k. mum, (ab it. fustagno) panni species idem
Fustaneus, Fustagnus, i, panni spe583 : ad rationem cum defalcatione furma- ac Barchannum. Ger. Barchent; barchet. cies, gossypium (Du C. fustanius); barchet.
norum.
S/az. II. 160.
It. fustagno. Fej. X. 3., 189. sex ballas pannoFurmentum,pro -.frumentum (DuC);
Fuscescere, fuscum fieri; barnulni. rum diversorum colorum et unam ballam fuLjub. Mon. SI. XI. 144. an. 1343.
Opin. P. I. Sec. II. . 14: ne sa3bum . . . igne stagnorum in Civil. Trag. penes virum N.
Furnareza, se, Fornaria q. v. Han. fuscescat.
J. deposuissent.
Mon. Jur. II. 178 : furnareze bene coquant
Fuscinula, SB, dim. a fuscina ; kis villa. Fustanicum, V. Fustaneus. Knauz
panes.
Olah. Cod. Ep. 89. Hoc quoque voluptatis ad- M. E. Str. II. 72., 54. tentoriurn cum cooperFuriiellus, cuniculus, in quo pulveres feret mihi cocleare tuum ac fuscinula, quod torio de blavo fustanico. Cod. Dip. Arp. Cont.
ad moenia subruenda imponebantur (Du C.); hac certe ratione Nicolaum meum habiturus VI. 126.
tuzakna. Gall, fourneaux. Luc. torn. 6. p. sum convivam. Thok. Diar. II. 379. Tor. Tar. Fustannum, i, V. Fustaneus. Tor.
328: Nocte sequente ex Hungarorum excuban- XX. 172. Cf, Vulg. Exod. 27., 3.
Tar. 1887. p. 782. fustannum seu barhantium negligentia furnos seu specus, in quo pulFusibilis, quod fundi potest; folyos. num.
veres ad subruenda moenia reponi solent, quos Kol. Cod. 7.
Fustellus, dem. e fustis; kis bot.
Furnellos vocant, hostes construere et fabriFusif ormis, fusi formam habens; orso Wallaszky 45. de rustico Neogradiensi, qui
care cceperunt.
alaku. Alexy. 18. truncus fusiformis (vi- illiteratus, homilias sacras auditas, fustellis
Furnicio, onis, curatio, cura ; victus; pera).
solebat insculpere.
elldtds. Ljub. Mon. SI. II. 262: de blado pro
Fusing, arum (Du C. fusina) officina opeFustigatio, fustibus mulclatio; botofurnicione . . . castrorum.
rum fusorum; ontogydr, ontohuta, ol- zds. Lzb. Cod. Med. III. 66.
Furnire, firmare (Du C. al. s.); meg- vaszto hdz. It. fucina. Ac. Com. Sopr. p. 98:
Fustis, cumulus, caterva V. (Du C. fuste
erositeni. Ljub. Mon. SI. II. 70: quod . . . morlariorum ex fusinis Zriniano-fiscalibus, ad fustem); halmaz, sereg. Epist. Proc. P. II.
essent pauci ad furniendas duas postas.
subministratio. Magy. Tort. Eml. XXX. 116. p. 38 : Heri sub oculis regiis, et nostris, fuste
Furnitus, 3., instructus (Du C.); felan. 1534. omnes fodinas et fusinas.
captivorum plenaB naves. . . e portu solveszerelt. Ljub. Mon. SI. II. 12. an. 1337:
Fusio, (Du C) actus fundendi; antes, bantur.
lignum furnitum eis deturoccasionearmandi omleszte's, olvasztds. Kol. Cod. 23. pone ipFustuarius piscis, (a Germ. Stockcontra cursarios.
sum aurum ad fusionem. Cf. Cod. Theod. 9., fisch) Gadus Morhua arefactus; tokehal.
Furticinium, ad analog, latrocinium, 21., 3.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 155. ita ut
furtum. Kov. Jur. Tav. 191. si attractum criFusor, (Du C.) qui fundit metalla ; otvos, non nisi fustibus verberetur (unde et fustuamine furticinii scandalisare. Szek. Okl. 338. ontvos. Corp. Gram. 671. Cf. Cod. Cod Justin. rius piscis dicitur) et sic postea maceretur,
Mon. Comit. Trans. I. 89.
10., 64. Inscrip. Grut. 630., 9.
non fiet pro victu idoneus.
Flirting, V. Quartinus.
Fusor bombardarum, qui fundit
1. Fustum, celox (Du C. al. s.); gyors
Furtivus equus, equus furatus, furto bombardas; dgyuonto. Verancs. VII. 350.hajo. It. fusta. Ljub. Mon. SI. IV. 305! an.
sublatus; lopott 16. Kandra Reg. 118.
postremo fusores quoque bombardarum 1393: dominus affectet ire ... cum fusto
Furunculus gangrsenosus, car- misit Budam.
armato. Dip. reip. Rag. 175.
bunculus ; pokolvar. Ger. Brandbeule, bran- Fusor metallorum, qui fundit me2. Fustum, (Du C.) truncus, caudex (pro
diges Aas. Lzb. Cod. Med. III. 441.
talla (Du C.); erczdnto. Bene Pol. 152.
fustis, is); tusko, dorong. Fjp. Szam. p.
Fusa, 33, (DuC.) fusus; orso. Pel. LanifiFusor vitri speculi, qui fundit vitra 314. pro fustis.
cium in quo continentur omnia genera texendi specularia ; tukoruveg onto. Bene Pol. 152. Fusum, (fusus Dief.); orso. Schla'g. 2102.
consuendi et torquendi, que fiunt manu, acu,
Fusoria, ars literam ex are fundendi;
Futerale, Futrale, theca; V. Fidifusa. Aest. 20. g.
betuonte's. Bod. Hist. Eccl. II. 284.
cula. tok. Ger. Futteral. Kronst. III. 259.,
Fusaneus piscis, csoportosanjdro
Fusorium, i, (Du C.) in quo quid infun- 269., 515. Arch. Rak. VIII. 346: Fidiculse
Hal. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. p. 149. ditur; toltdkanna. Tor. Tar. 1888. p. 566. cum suo futerali.
Pisces Fusanei (hoc est, qui nonnisi grega- fusorium florisatum. Chr. Dubn. p. 46. Cf.
Futrol, Futrul, V. Futerale. Thok.
tim vadunt) solent iter facere per diem.
Pallad. 1., 17., 1; 1., 37., 4.
Diar. II. 377. Unum futrol pro pectinibus fl.
Fusarius, (Du C.) qui facit fusos; orsoFusorius, i, (DuC. fusorium) in quo 18. Una thcca pro pectinibus fl. 150. 387 :
gydrto. Nagy Hier.
quid infunditur ; ontd kanna. Tor. Tar. 1889. pretiosum futrul pro pectinibus.
Fusator, is, pro: fusor; onto. Arch. p. 191. duos fusorios cum pelvibus. Szaz.
Futuritio, status parturiendi, futurus
Ver. Sieb. XI. 351. ,dedi fusatori compane. XI. 807.
ortus, actus imminendi; a mi bedll (joFusatum, secus: fossatum, fossa; drok.
Fusta, &, (Du C. 3.) biremis ; hajo. Gall, vendd). Curios. Misc. 108. Et prime quidem,
Quel. Sieb. I. 347. an. 1501. rennen (Rin- fuste. Verancs. VII. 90. Homo est afer, tenui- quod prediction em futuritionis pacis vel
nen) . . . emptos ad fusata civitatis.
que rerum suarum initio atque fortuna non belli attinet, clarum est.
G
Gabatha, IK, (Du C.) lances seu disci in
Ecclesiis, a laquearibus pendentes, cereis vel
lampadibus instructi; kere'kldmpa, csilldr.
Ger. Luster. Nagy Hier.
Gabatus, 3., ramosus; dgas. Barcz.
Gabbara, se, (Du C.) ita vocabant Aegyptii mortuorum condita cadavera, quae alii
mumias ; mumia. Nagy Hier.
Gabberina, (Du C. Gaberina) area, qua
mortuorum corpora conduntur; koporso.
Nagy Hier.
Gabella, K, tributum (ex Saxonico gafol v. gafel quod ab Hebrseo Gab = reditus,
tributum derivalur). (Du C.); vdm. It. gabella.

Luc. Reg. Dalm. 265., Item quod non possint
imponere aliquod Datium, Collectam, seu Gabellam nee aliquod aliud gravamen in Civitate
Sibenici.
Gabella hsereditaria, orokseg utdn
jdro vdltsdg. Ger. Abschluss. Kass. P. P. I.
229. deinceps sine depensione seu gabellae
haereditariae (Abschluss) seu vero census
Emigrations (Abfartsgeld).
Gabellarius, (DuC.) gabellarum, tributorum exactor; ado-, vdmszedo. It. gabelliere. Verancs. Hist. I. 346. Consulibus, Of-
ficialibus, Theloneariis, Datiariis, Gabellariis,

portuum, passuum et locorum quorumcumque
custodibus.
Gabellator, exactor portorii; vdmszedo. Han. Mon. Jur. II. 266 : de . . . intraminibus porcorum solvat . . . gabellatori.
Gablurn, (Du C.) Gabella. Par. Pap.
Gabrielita^, secla anabaptistarum, cuius
auctor erat Gabrlelus Scherling an. 1530.;
Gdbor kovetoi. Nagy Hier.
Gadas Merluccius, Gadus Morhua
arefactus; szdraz tokehal. Heyse : Gadde od.
Merlan, der Witling, Weissling, ein dem Schell-
Gades
Gallinalia
289
fisch verwandter Seefisch. Hist. Nat. 61. PraGalea tornearia, galea equestris; lo- duabus navibus, quas vulgariter galia et seyter pisces hos e marinis ingenti copia adse- vagjdtek sisak. Tor. Tar. 1887. p. 731. ga-cia vocantur.
rnntur cxsicuatus Gadas Merluccius etc.
leam torneariam apertam.
Galiga, ae, (Dief. caliga, caligia, caligo,
Gades, is. (Du C. I.) sepes, limes ; mcnGaleacia, ae, (Du C. Galeatia) galea Calea, eyn hose, hoss ledrein hoz o stifel,
{iy e. Szam. Tih. apats. p. \ 1 : 1379. Ad quan- q. v. F. Forg. Comm. 496. Sed Hie tamen cum beingewant. Caligare, callidare hosen andam gademvf\%o mesgye appellatam. 0. L. D. galeaciis ad manum venire nolebat, quae tot legen) braccss ; nadrdg. Kass. I. 212 : gali6617. Han. Mon. Jur. P. I. I l l : intra confl- castellorum vice praeteritam cladem intulissent. gis et cothurnis indutus. Tor. Tar. 1889. p.
nia et signa sint gades. Urk. Sieb. II. 61. an.
Galealis, galeas; sisak... Magy. Tor. Tar. 379 : de media galiga sen genuale virili.
1349.
Galilaea, 33, ambitus; summa cavea
IX. 116. pro signo et titulo insignij galealis
Gage, pensio menstrua; hopenz, havi formam augustarij vulgariter cimer dictam.
(Du C. 1. porticus, navis Ecclesias); karzat.
zsold. Gall. gage. Tisztb. Ir. Inclytae Legioni
Galeattus, i, (Du C. galeotus) nauta; Gall, galerie. An. Sc. II. 75. an. 1396 : sedifiin Comitatu dislocate tilulo Gage solutum : hajos legeny. Ljub. Mon. SI. XI. 80. an. cavit Galilaeam, sive ambitum superiorem
A megyeben s/allva levo Hadsereg hopenz 1323.
circa ecclesiam, sicut patet in signeto . . .
szamaban flzettelett.
Galeatus, ad triremem datus (Du C. al. sculpto in testudine.
Gagiarius, (DuC. 1.) aedilutis, cui cura s.); gdlyarab. Ger. Galeerensclave. Verancs. Galionus, (Du C.) species navis hispaest aedis sacrae; sekrestyes. Nagy Hier.
II. 270. Ex hac supplicatione ilia summa na- nicss; spanyolfele hadihajo. Ljub. Mon. SI.
Gagiuin, (Du C. 4.) slipendium, merces; scltur : Ut Vesprimiensis longo tandem postli- I. 43. an. 1227: comes . . . pro medictate vafizetes. It. gaggio. Ljub. Mon. SI. IV. 464. an. minio jamjam galeratus incedat, qui per sept- limenti galioni cum corcdo .. . steterunt ple1402. Cod. Dip. Briiss. 7. cum salariis, gagiis. ennium continuum pro fide et religione ga- gii et pagatores.
Gai, (Du C. gaje) silva densior, lucus; (be- leatus incessit.
Galiva, ex coniectura Schvarzii, gallina,
rek) tilos. Croat, gaj. Ljub. Mon. SI. XXII. 177.
Galedelum, Galedelus, navis spe- auctore Melio pro : Gelirna q. v. Hor. Mem.
an. 1461 :mandetur . . . iudex curia . . . cumcies (Du C. galedellus); hajo. Ljub. Mon. SI. 472.
Galixia, 33, galaxia, Dief. Milchweg; tejut.
potestate assignandi unum gai ad hoc, ubi IX. 16. an. 1409. III. 148. an. 1349.
csset. . . prohibitum incidere ligna. Han. Mon.
Galella, 33, classis; hadihajo. Obs. Schla'g. 2088.
Jur. P. I. 91. quod sit gai . . . per campum Jadr. 394. Quidam Classem sen Galellam, in
Galia, 33, (Du C. 3.) Glandis fructus arboplanum extra Ogradam.
qua ultima decem potentiores viri de Civitate rum glandiferarum, cuius usus est cortis perGaiutarius, (Du C.) custos carceris; Tragurii, qui Venetiis transfretare exlimabant, liciendis et lanisnigro colore tingendis ; buga,
borlondr. Nagy Hier.
guba, gubacs. Mon. Comit. Trans. V. 198:
in vallem magistrorum applicavit.
Gaium, pascuum (Du C. Gajum : silva
1. Galeota, 33, Galiota, es, navis (Li- ab uno cent. Gallarum fl. 20. M. Bel. Prodr.
densissima); legelo. Ljub. Mon. SI. I. 405. an. burna); (konnyii) gdlya. It. galeotta. Fej. X. 135 : gallarum pulvis. Cf. Plin. 16., 6., 9.;
1333 : pasculum sive gaium.
3., 244. Communitas Jadrae accomodavit Co- Colum. 6., 7., 2.; 9., 13., 7. Mart. Capell.
Gaius, V. Gai. Ljub. Mon. SI. XXII. 339. miti Trag. galeotam suam in defensionem 3, 49.
an. 1645.
Gallea, V. Galea. Obs. Jadr. 402. iussit
eorum et offensam dictorum Spalat. quae gaGajanita3, Gajnitse, Eutychiani. liota die predicto . . . secessit. Ljub, Mon. SI. duas galleas in subsidium sui navigii transLampe. Hist. Eccl. p. 107.
fretare et cum dua3 galleae ad praefatam Ca1. 236.
Gala, 33, dierum sollemnium vestis (fors. 2. Galeota, ae, (Du C.) remex; hajos thenam et ultimam accessissent.
ab arab. dschala ex hajl, haldt : mundus legeny. Marc. Chr. II. 67.
Galleatus, miles navalis, classiarius;
muliebris v. khila, vestis sollemnis) (Du C.
Galeotta, V. Galeota 1. Mem. Pauli. tengeresz. Obs. Jadr. 389. Ludovicus Rex
al. s.); diszruha. Nagy Hier.
434. Die Sabb. 19. eiusdem men. Communitas aggregavit validam militiam viginti millia galGalacia, galactites ; tejko. Szentiv. Cur. JadraB accomodavit Communitati T. galeottam leatorum cupiens . . . castra Provincial DalMisc. Dec. II. P. II. 296. Admirabilis est lap's suam in defensione eorum . . . cuius galeot- matian . . . sua3 succumbere potestati.
Galledellus, i, V. Galedelum. Luc.
Galacia, qui mediis in flammis non incalescit. tae fuit patronus S. B.
Galanib, fors. mendum pro galand, faGalera, 33, (DuC.) liburnica biremis; Regn. Dalm. 247. ad 36 galeas et aliquos galscia; galand. Tor. Tar. 1890. p. 567. Anti- gdlya. Szamosk. II. 256. lis adiuncta erat ledellos, cum quibus singulis diebus faciebant
pendium rubrum ex tabit foemineum habens biremis liburnica (Galeram vocanl). Magy. ostentationem aggrediendi galeas nostras . . .
Galleota, ae, V. Galeota 4. Cod. Dip.
fimbrias argenteas et galamb in linibus.
Tor. Tar. XXIII. 94.
Galeratus, 3., Galero, rubeo pileo Car- Alv. I. 418. undecim vero triremes inductee
Galanga, (Du C. raclicis arboris species)
arab. chdlanschdn pers. chulanschdn, dinalium ornatus ; bibornoki gallert viselo. fuerunt in portum noctu, postea galleotae el
alia projetia, item Cornaro provisor Generalis
chdvalindschdn ab arab. chalandsch, per. Verancs. II. 270.
chulandsch arboris species, ex qua vasa faGaleria, a?, 1. vines, testudines bellies, trium insularum.
Gallerin, ad ricam pertinens V. Gallebricantur; galanga. Ger. Galgantwurzel. 2. porticus. ambulacrum (Du C.); i. hadi
dllvdny, alkotmdny, 2. torndcz, csarnok, rium; fdtyol. Vect. Reel. D2: Bala Tela3
Gallerin.
Galaiit, urbanus, officiosus ; udvarias. Wagn.
Ger. Galant. Nagy Hier.
Galerita, 33, alauda (a galero sic dicta);
Gallerium, rica, velamen; fdtyolfodel,
fejer fedel. Schlag. 1183.
Galanteria, urbanitas ; udvariassdg. pacsirta, kalapos maddrka. Barcz.
Gall, galanterie. Nagy Hier. Vern. Psych. 297.
1. Galerus, i, collare; galler. Magy. Tor.
Gallerus, i, limbus collaris, patagium;
Galanterise, merces delicate; divat- Tar: XX. 168. Galerus ex margaritis textus. galler. Thok. Diar. II. 326. Pallium unum ex
2. Galerus, (DuC.) pileus cardinalium holoserico nigro habens quinque ordines flmdru. Ger. Galanterie-Waaren. Vect. Gen. LI I.
ornatus merces, Galanteriae dicta?. Opin. P. rubri coloris ; voros bibornoki kalap. Kon. briarum argentearum subductum pellibus marHI. Scr. 1. (b) 2.
Egyh. 249. Szerdah. Celebr. II. 35.
durinis, in exposituris vero et gallero pelles
Galatum, V. Galeta. Tor. Tar. 1893. 1. Galeta, (Du C.); V. Garla. Cod. Dip. sabellinas habens fl. 300.
Gallica scabies, lues venerea; bujap. 14.
Arp. Cont. XI. 57.
Galdimentum, (fors. ab it. guardia)
2. Galeta, 33, glomus sericeus; selyem- senyv, bujakor. Ger. Franzose. Verancs.
cura, tutela; gondozds. Rac. Mon. SI. XIII. golyo. Torvt. Msz. galetae: selyemgolyo. VI. 135. Utinam gallica scabies earn conficiat.
118. an. 1350: tutoribus . . , fuit data licen- Bar. varmegy.
Gallicantus, i, diluculum; virradat.
lia . . . posse dare . . . domum ac v i n e a m . . .
Galgalius, i, idem quod Galanga.
in galdimentum ad hoc, quod dictus S. le- Monm. Comit. Trans. V. 198. Ab uno cent. It. gallicinio, alba, crepuscolo matutino. Schlag.
140.
neat secum in domo dictam . .. donee dicta Galgalii fl. 20.
Gallicus, 3.,syphiliticus; bujasenyves.
Galgalus, i, Emberiza CHrinella (Du C.)
nubet.
Galea, (Du C.) Genus longarum navium galgulus (PUn.); sdrgarigo. Ger. Goldamsel. Kronst. HI. 285.
cf. voc. Hal. galea sive galera, gr. yccAeet, ycc- Szentiv. Cur. Misc. Dec. 11. P. i. p. 344. avis Galligse, V. Galiga. Bene Po\. m. 69.
Gallinalia, urn, ludi scolares-, die S.
),aia (v. ap. Diez o. c. p. 152); gdlya. S. de Galgalus dicta oeulos in ictiricum deflgens
Galli certamina gallorum ; iskolai mulatsdKz. Chr. II. 4., 5. Szaz. XIV. 630. Mare. Chr. sibi morbum attrahit.
Galia, 33, V. Galea. Fej, IV. 1,268, Cum gok, a Gal napon tartott kakasviadalok.
II. 67. Magy. Tor. Tar. IX. 20.
Bartal A - : Gloss. L,at,
37
290
Gallinaticus
Gangrius
Gastaldia
Garleta, 33, (Du C.) ex It. gerla, quod

Beszterceb. dg. gymn. Ert. 1875/76. 29. Invi- Gangrena vagy az fene az ha"ta girincsin
qualum, quasillum, urnam significat, per suftatio ad Gallinalia a 1700. d. 20. Oct. ce- mentfel az.fejSben.
Gaiigrius, i, idem quod grangia q. v. fixum Italico sermoni proprium: ta formalebranda.
Gallinaticus, 3., adgallinampertinens; Sup. An. Sc. II. 30. an. 1308: villas, gan- tum, signif. etiam mensuram vinariam et frumentariam; putton, csobor, kobol. Fej. X.
tyuk... Batty. Ger. 335. in nudo dorso ejus... grios et allodia.
Ganmiabia, polystaurion, casula; ke- I. 701. viginti tres florenos auri et duas gargallinatico sew cujusvis animalis sanguine
resztes miseruha. Nagy Hier.
letas frumenti . . . Thurocz. Car. R. 97. Lud.
depingebant.
Gannus, panni species. Mon. Comit. R. c. IV. Kat. Hist. IX. 310: Habuit. . . seGallic, onis, V. Galea. F. Forg. Comm.
4-28: naves onerarias... et gallionem ducis. Trans. V. 194. Ab una balla panni gannus cum de florenis (aureis cusis) fere cum media
garleta (Hung, kobol).
Gallionus, Galionus q. v. V. s. Arti- fl. 4.
monius.
Ganzarollus, i, (Du C. ganzarola) speGarnacia, (Du C. vestis talaris) (garGallitricum, Ranunculus reptans cies navis. Ljub. Mon. SI. II. 316. an. 1346. nasch, garnatsch, langes oberkleid ohne a'rmel
(Linn.); kakasldb. Ger. Hahnenfuss. Arch. et faciendum fieri ganzarollos in ilia quanti- Lexer); hosszu felso' ruha ujjak nelkul,
tate, que videbitur.
garnatus. Schla'g. 1207. Igy. Garnaciam
Ganzarolus, i, nauta (Du C. al. s.); meam cum forratura. Garnaciam meam de
Gallizare, studio Gallorum imbuere;
franczidskodni. Tok. Lev. 142. gallizati. hajos. Ljub. Mon. SI. XVII. 199. an. 1422. Camalyno. 1277. Knauz M. Str. 72. V. s. Gamalynus.
Gallo, onis, limbus; rojt. Ger. Tresse. It. ganzaroli ponant sua castra . . .
Garabius, idem quod gerebius q. v.
Garum, Botargium q. v.
gallone. Vect. Ref. D. De una libra Galonum.
Gallona, ae, ab ital. gallone, limbus; Tor. Tar. 1892. p. 78. iudicibus, garabiis, Garzatus, limbis angulatis ornatus ab
ital. gorza; fodros. Batty. Leg. T. II. 454.
prem. Ger. Tresse. Arch. Rak. VIII. 310.,Kenesiis ac villicis.
Garans, tis, qui spondet pro aliquo; ke- an. 1279: garzatum pannum . . . interdi316. Item alia toga purpurea cum ordinibus
zes. Ger. Garant. Arch. Rak. VIII. 140. Omnescimus.
octo Gallonarum.
Garnison, onis: excubia?; orsereg,
Gallus scissus, gallus castratus, Capo. Garantes et Medialores.
Garantia, as, (Du C. 2.) protectio, lutela, Srseg, orizet, vdrdrseg, Ger. Garnison.
Kappan. Hist. Nat. 47.
Gallus urus, tetrao, rsrydav; erdosz- cautio ; jotdllds, oltalom. It. garantia. Thok. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. IX. 308. et
fajd,fajdtyuk. Bel. Comp. Hung. Geog. 8. Alit Diar. II. 489. ac eliam sub Clementi Garan- captivi inducti sint et debuisset ab illis intus
certe Hungaria nostra phasianos, perdicas... tia seu Protectione Serenissimi ac Potentis- adhajrentibus Integra garnisone interire.
Garzio, (DuC.) nebulo, ganeo. Gall, mauturdos, ardeas, tetraones, gallos uros alii simi Briltanici Regis Wilhelmi Pertii. Szaz.
VIII. 711.
vais garcons; rossz fiu. Fej. III. 337. Si auvocant.
Garbinus, (DuC.) ventus Africus; del- tem aliquis verberet aliquam inhonestam perGalnerium, insigne, idem videtur esse
sonam s. garzionem vel levem ioculatorem,
ac Banerium; czimer. Chr. pict. Vind. III. nyugoti szel. It. garbino. Nagy Hier.
Garcio, onis, (Du C.) famuli, qui castra qui verbis vel aliqua indisciplina hoc erga
Galnerium quoque regis Atyle, quod in suo
scuto gestare consueverat, similitudinem au- sequuntur; poroszlo. Gall, garcon. Pel. In ipsum memerit. . .
parasceve s. I. c. 17: Miserunt (Christum) in
Garzona, 33, vestis species; kdntos.
sturis in capite habebat cum corona.
Ljub. Mon. SI. XL 202. an. 1345 : exigat. . .
Galocza, ae, Trutta maior. Salmo trutta; manibus garcionum in domo squalida.
galocza. Ger. Lachs. Szentiv. Cur. Misc. Dec. Gardia, (Du C.) custodia. V. s. v. Warda; certas perlas et unam garzonam de armellinis.
III. P. II. p. 14-2. Sic trutae maiores, quas nos drizet.
Gardianus, superior convictus fr. Frangaloczas, nuncupamus, in certis tantum traGarzonastasium, in medio templo
ctibus Vagi, Husones solum in certis stationi- ciscanorum; gvardidn. Szek. Okl. I. 78. pueris designatus locus ; a templom kozeGeorg. Sirm. I. 48 : quod ego sensissem, dice- pen a gyermekek szdmdra kirendelt
bus Danubii reperiuntur et capiuntur.
Galond, species ligaminis, limbus ex bam gardiano.
hely. Nagy Hier.
Gardista, 33, custos corporis regii; kir.
aureis fllis ; arany szegely, selyem szalag.
Gasa, 33, officina ferraria; hdmor. Tor.
Tar. 1881. p. 494. quarundam Gasarum seu
Tho'k. Diar. II. 341. Viginti quinque ulnae testor. Ker. Nap. 197. et passim.
Garena, 33, asylum; menedekhely. domorum, que vulgariter hamor dicuntur.
nigra galond xr. 45.
Gamalynus, 3., Camalynus pro: Ca- Nagy Hier.
Cod. Telek. XII. 170. cum molendinis et gamelinus, e camelorum pilis confectus pannus;
Gargalismus,i, (Du C. gargarismus 2.) sis scilicet conflatoriis.
teveszor kelme. Fej. V. II. 413. Item Gama- gutturis seu vocis modulatio; hangrezges.
Gasificatio, operatic, qua substantia
tiam meam de Gamalyno cum forrala de dorso Olah. Cod. Ep. 601. Verum stultum genus, aeriformes producuntur; gdzzd, legnemuve
variorum relinquo Fulcamaris Sacerdoti. Item quibus ferme idem accidit, quod vulgo musi- valo elvdltoztatds. Pankl. HI. 373. Ind.
tunicam de ipso camalyno relinquo Magistro corum, qui omissis verbis et sententiis nihil
Gasindi, (Du C.) (a Germ. Gesindel, GeP. Knauz M. Str. II. 72., 54.
aucupantur, nisi gargalismo sonorum aures sinde); cseledseg,. cseledek, porok. Pfahl.
Gamao, Camea, gemma sculpta flguris implere, pectus inane relinquere.
Jus. Georg. XVIII. Servi stride tales vel casati
eminentibus; domboru vesetu drdgako.
Gargangus, (Du C.) advena; joveveny, erant (Kosaten, a latino casa, vel anglo saxoTor. Tar. 1890. p. 369. alium lapidem ga- idegen. Nagy Hier.
nico kot) peculiaribus domibus et fundis
mao latum.
Gariofilus, 3., (Du C.) pro: caryophillus; (manso vestito) prasditi vel non casati, FamiGamatia, 83, (apud Du C. Gamacha), Pe- szegfu... Tor. Tar. 1889. p. 188. adamascum lia, Gasindi communiter appellati, qui in
ducis laneae species, quas etiam superiorem gariofili coloris ulnas. Schla'g. 855.
domibus dominalibus habitabant.
pedis partem tegit. V. s. Gamalynus; gomGariofplus, pro: gariofilus q. v. Cod.
Gasmulus, ita dictus ex latini et graci
bolo harisnya. Gall, gamache. Fej. V. II. 413. Dip. Arp. Cont. VI. 126. nuces muscate, gario- ritus mixto matrimonio natus infans; korcs.
an. 1277.
Nagy Hier.
foli et alie species.
Gamba, 33, (DuC. 1.) omnis artuum, arGariopaca, fors. caryobacca, Ruscus hyGassipium, Gassupium, Gossyticulorumque commissura et inflexio ; terd- poglossum (Linn.); bdjfu. Schla'g. 856.
pium ; gyapot. Magy. Tor. Tdr. XX. 176. tuhajlds, czomb. Prot. inq. 248. XXII. et ilia . Garla, Gerla, 33, species men sura; nica gassupio facta ex materia sericea.
puella habebat tune brachium conlractum et csobor. It. gerla. Nemetujvari Gl. gerla
Gastaldia, (Du C. Gastaldatum) Gastaldi
gambam. Cf. 322., 323. LVIII. 332. LXXIH. corus Ny. Sz. Girla. Magy. Tor. Tar. I. 96. iurisdictio, territorium complectensplura oppida
Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 205. Item tempore et castella Castaldi imperio subiecta; kozsegi,
Cf. Veget. I. 56. fin. 3., 19.
Gamberus, (Du C. gambarus) cancer, nove monete, dum Celebris est ipsa moneta, udvari tisztseg. Vuch. Jur. Feud. 53. Gaastacus; rdk. It. gambero. Prot. inq. 205: de mensura quatuor gerlarum, unum dena- staldia Longobardis nomen fuit praefectura
quadam die eratuna olla adfocum in coquina, rium recipiant; cum aulem denarij incipient sive administrationis per urbem aut cerium
descendere, pro tribus garlis unum denarium. terrae tractum. In textu feudorum autem non
in qua erant gamberi.
Gastaldia ipsa inter feuda connumeratur, sed
Garlea, 33, V. Garla. Schla'g. 1024.
Gangrsenescere, cancerare; feneGarleda, v. Galreda, gelatum, coagu- rei tantum propter Gastaldiam in feudum dari
sedni. Bene Pol. 86.
Gangrena, pro: gangraena ; fene. Ger. lum; kocsonya. Ger. Gallerte, Sulze. Kronst. solitae fit mentio I. F. 2. Item illud quod datur, nomine Gastaldiae vel Guardiae et
der heisze Brand. Arch. Rak. 1. 364. hogy az I. 456.
1. Gastaldlo
Gayfus
291
Gemituosus
pro merccde alicuius rci transacto anno potest

Gayfus, i, aedicula hortensis, diaeta; iiliorum Hennon, ubi infantes idolo immolaiure auferri. Quod nomine Gastaldiae vel kert-, kejhdz. Ljub. Mon. SI. XI. 3. an. 1306: bantur); gyehenna, pokol. Serm. Cat. 44 :
Guardiae in feudum datur, oblata Gastaldia quelibet persona habens gayfum de ligna- Est infernus, qui gehenna dicitur, ubi damvel Guardia iure auferri potest.
mine . . . ipsum deiactare debeat. . . Pos- nali in aeternum cruciantur. Cod. D'.p. Arp.
1. Gastaldio, idem quod gastaldus, 2) sit. . . quilibet habere gayfum de pelris et Cont. VI. 8.
praefectus loci, praedii, villicus ; kdzseg feje. solarium de pelris et copertum de cuppis vel
Gehennaliter, aaterno supplicio in inferis ; eldtkozott modra, a pokolban. Cod.
Ilan. Mon. Jur. P. I. 75. an. 1426 : deputentur de planchis.
duo homines . . . qui instent gastaldionibus
Gaysum, (Du C. Gaytum), excubiae; Dip. Arp. Cont. VI. 43. cum Juda gehennaliad furta reperienda per totam insulam.
drhely. Kat. Hist. IX. 397. ipsum ducem ad ter mancipetur.
Gelatina, as, coagulum; kocsonya,
2. Gastaldio, onis (Du C.) procurator, quemdam gaysum (f) gaytum excubiarum loadministrator, praeco ; hirnok. Ljub. Mon. SI. cum dicti hospitii supra jardenum (hortum) fagylalt. It. gelatina. Verancs. X. 15. Olivas
vero et ficus et sardellas et gelatinas et idI. 42. an. 1227. stridatum in scalis Rivoalti portaverunt eumdem.
per T. gastaldionem.
Gayus, i, (Wagner: Gayse, arum a Ger. genus plura alia maritimorum vestrorum hel1. Gastaldus, v. Castaldus, Castaldio Gau, regio) hie loci tamen videtur idem esse laria si ei summittetis, bene quidem facietis.
Gelda, collecla ; czehbeli, tdrsas jdru(Du C.) comes palalii; udvari grof, ki a quod Gains q. v. An. Sc. I. 213. an. 1412 :
Uk, gyujtes. Capitula Colomanni Regis tit. 2.
vendegeket fogadta. Vuch. Jur. Feud. 177. cum virgultis, gayis, miriciis.
1. Gaza, pro: casa; epillet. Diar. Com. cap. 14: Volumus, ut Presbyteri et ministri
Gastaldi Longobardis sunt regii ministri,
procuratores,03conomi curtibusregiis praefecti. II. 26. E Bove in specialiter ad id errecta Comitis villanis praecipiant, ne collectam fa2. Gastaldus, i, (Du C.) pastor bestia- Gaza assato. Szentiv. Curios. Misc. 380. Fej. ciant, quam vulgo Geldam vocant^ contra
illos, qui aliquid rapuerint.
r u m ; csordapdsztor. Ljub. Mon. Jur. P. I, III. 2., 269.
V. III. 214. Gastaldus vel pastor bestiarum. 2. Gaza, ae, Gasa q. v. Cod. Dip. Briiss. Geldonia, ae, (a germ. Gilde) confralerGastrimagia, ae, (Du C. gastrimargia) Burg. p. 12. precipue mineram combustam nitas ; tdrsulat, egyesillet. Nagy Hier.
ventris voracitas v. gulae concupiscentia ; has- vulgariter lech dictam ac omnia alia in et extra
Geldspeculans, (vox hibrida) qui quasdpolds. Fej. III. 2., 21. qui ab oriente reces- gazas et fodinas existentia cum omnibus stum pecunise exercet; penz-kereskedo.
serant in eaindem meridiana, campum Senna- equis, curribus et illorum attinentijs.
Gaza regia, domus Tavernica, serarium,
Geldspeculatio, quaestus pecunia?;
har excursionem videlicet, dentium gastriflscus regius ; kirdlyi kincstdr. Hor. Mem. penzzel valo kereskedes. Georch. H. T. III.
magiae dediti renuere.
136.
Gatavati, (fors. detorfum e Gall. Cati- 109.
Gazamata, ae, cella tormentaria ; bdsGelha, ae, italis: gelso, morus; szederfa.
nat) pannus variegatus e bombycinis et lineis
Kuk. Jur. 1. 138. in Torentem, qui ducit ad
fllis; Rac. Mon. SI. VII. 182. Savana de gata tya bolt. Ljub. Mon. SI. IV. 29. jyi. 1360.
Gazari, a Gazara oppido, ubi an. 1197. quandam arborem vocatam gelham in prato.
vati. V. s. Dimilum.
Gelicidium, gelu, horror (Du C. gelu
Gatta, felis (Du C. 1.); macska. It. gatta. orti sunt, dicti haeretici, alias : Patareni, PaMem. Pauli. 437. vidi quoddam animal parvu- tharii, Pauperes de Lugduno z Septronistae, cadens); borzaddly. Fej. V. 1., 112. Nam
lum, non bene poterat discerni an gatta Tossapini, Arnoldistae, Cathrei; gdzdrai te- quasi timoris gelicidio propter sue gentis
velygok. Nagy Hier.
multitudinem terrefacti trepidacione cessimus.
fuisset.
Gazarus, i, haereticus; eretnek. Han. Cf. Cato R. R. 65., 2., Colum. 2., 8., 3.; 3.,
Gatta, ae, pro: galea. V. s. Protosevastor.
Gauda, (Du C. luteola); fogas rezeda, Mon. Jur. II. 7. an. 1312: nullus haereticus, l.,7.; 11., 2., 6., 11., 3. Vitr. 2., 7. med.
Varro R. R. 1., 55., 2.
korbdcsfu. Gall, gaude. Arch. Ver. Sieb. gazarus . . . audeat. . . permanere.
Gazeta, fie, acta diurna; ujsdg, napiGelima, (Da C.) agenu et %are,manu
XXVI. 117.
Gaudenter, (Du C.) cum gaudio, Ia?to lap. It. gazzetta. Thok. Diar. 493. 6 kegyelme enim ligatur super genu. Hor. Mem. 472. Quid
is kuldotte meg nekem az rnely hirei s gaze- Gelima sit, cuivis est notum (Garbe, Bundanimo ; drulve, oromest. Wagn.
Gaudia, (Du C.) Rosariorum aliorumque tai voltak in signum confidential az originali- Getreyde) Virgilio Merges sive manipulus ariliuiuscemodi piorum instrumentorum globuli, sokat. Arch. Rak. VIII. 254 : gratias agens de starum, Hungaris keve vel latius: kereszt,
csomo. Szaz. IV. 664. Jogt. Eml. I. 180. Arch.
quos percurrunt recitantes; Ave Maria.; communicatis gazetis.
Gazi, miles animosus in serm. Tartarico; Rak. I. 203.
olvaso szem, olvaso. Nagy Hier.
Gelimatio, actus ia gelimas seu maniGaudiata, poculum charitatis (Du C. cha- lelkes katona. Szamosk. II. 76. Missi erant
ritas); orompohdr, szeretet pohara. Nagy ad Alipem Keraium Tartarorum hoc temporis pulos condendi; kepezes. Ger. in Mandeln
Hier.
Hanem (sic illi regem vocant), qui ab opinione legen. Cod. evang. T. I. p. 26: neque pro huGaudimonium, gaudium (Du C. 1.) fortitudinis Gazi id est miles animosus cogno- jusmodi gelimatione pastores ipsis quiddam
solvere teneantur.
minatur.
Par. Pap.
Gelisea, (Dief. gelisia, gelizea); csaldnGaulus, i ; teherhajo. Schroer. Arch.
Gazo-filacium, aerarium; kincstdr.
Gr. et R. 33. Naves Graecorum duplicis fuere Ker. Nap. 82.
gyoker. Germ. Nessel-wurzel. Arch. Ver. Sieb.
Gazophilacium, 1. ffirarium, 2. cau- XXVI. 117.
generis, onerariae (gauli) rotundas et bellicae
longae. Cf. Festus. 96. edit. Miiller. Gell. 10., dex eleemosinis colligendis; i. kineses haz,
Gelleta, ae, (Du C. Gella), lagena, vas vi2. alamizsna Idda.Gzr. Opferslock. 1. Cod. narium; csobor. Idem q. Galeta. Cod. Dip.
25., 5.
Gausapearius. i, gausaparum confe- Dip. Arp. Cont. VI. 183: in celesti gazophi- Arp. Cont. XI. 279. Item gelleta plena aqua et
ctor; sziirszabo. Ger. Kepernekschneider. lacio. 2. Lzb. Cod. Med. III. 149.
cathedra ferrea et pellis montanea hactenus
Tab. Conscr.
Gazula, parva casa ; gunyhocska. Jogt. fieri non debeant.
Gausopinatus, 3., gausape munitus, Em. T. II. 1. p. 494 : Referentibus . .. judiciGelsaminum, Jasminum (Linn.) (DuC.
indutus; kodmonos. Barcz.
bns. . . quod in processibus viles gazulae et Gelsiminus flos); jasmin. It. gelsomino.
Gavagium, (Du C.) Census, quern ho- domus contribuentium reperiantur. Lzb. Cod. Curios. Misc. II. 233. Gelsaminum Coerumines de corpore seu capite quotannis praestant Med. II. 634: Zingarorum .. . subterraneae leum est instar Rubi, conservatur in Olla, ut
domino suo ; fejado. It. testatico. Nagy Hier. gazulae.
hyemis tempore in cellario recondi possit.
Gavalotus, i, (Du C. Gaveloces) spicuGebelina, 33, (ap. Du C. gebellina, gi- Flavum et album Gelsaminum . . .fimooblurn, iaculum; hajito ddrda. RaC. Mon. SI. bellina) pellis martium seu mustelarum; czo- tegi brumali tempore debet.
XIII. 79. an. 1349. emantur lancee et ga- bolyprem. Szaz. VI. 371. pro tantis gebelinis.
Gemia, ae, oneraria navis; teherhajo.
valoti.
Gecoria, (Dief. cichorium); katdng. Szamosk. II. 256. Gemias vocant Turcae oneGavia, 33, larus ; csi'dlo, sirdly. It. gab- Ger. Cichorie. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
rarias naves. Thok. Diar. 271. foglaltam el
biauo. Del. Comp. Hung. Geog. 8. Alit certe
Geena, Gehenna : damnatio ; elkdrho- lisztbul, buzabul es arpabol allo 14 oreg geHungaria nostra phasianos, perdices et silve- zds. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 546. ne irieri- midkat.
Gemituosus, 3., (DuC.) gemitu plenus,
stres et campestres .. . rusticulas, ficedulas, tum de elongato sive denegato suspirans pregemitum movens, tristis ; jajveszekld,sirdnrostratas, fulicas, gavias albas et cinereas, mio causa sit nobis demeriti vel geene.
Gehenna, infer! (Du C. vallis juxtaHie- kozo, panaszos. Verancs. V. 114. Nos sane
turdos. Cf. Plin. 10., 32., 48.; 74., 95.; Aprosolymas idolo Gehennon consecrata: vallis eiusmodi a natura inditos paterni animi gepul. Met. 5. p. 171.
37*
292
Gemlianus
Genelodia
General! s Vice-Perceptor
Genelodia, pro : Genealogia 2. Cod. Generalis - Campi - Mareschalmituosos affectus et suspiria ob misere captivum filium clementer exaudientes.
Dipl. Pat. T. II. p. 104 : in una generations lus, supremus rei militaris praefectus; tdGemlianus, i, dux equitum apud Tur- linea seu genelodia. Georg. Sirm. I. 389.
bornagy. Szaz. IV. 257. Molnar Patv. 76.
cas. V. Gyumlia; lovasok kapitdnya. SzaGenelogia, ae, genealogia 2. q. v. Arch. Rak. VIII. 192.
mosk. II. 68. Primores Turcarum Gemliani, Pesty Szor. III. 317., 318. genelogiam ad
Generalis - Campi-VigiliarumBerliani, Aghae, Alaj Beghi, Janciar Aghae ubi truucum deducere. Kov. Form. St. 450.
Prsefectus, praefectus vigilum ; generalis
Geneloia, ae, pro: Genealogia 2.; fdstrdzsamester. Arch. Rak. IX. 79.
res perditas vidissent. . . interfecti sunt.
Gemma sal, (in lat. medii sevi: sal csaldd. Fabr. Urk. 107. an. 1490: vir . . .
Generalis Capitaneus, plerumque
gemmae) sal fossilis (Plin.); ko'so. Ger. Slein- Civitatis Magister . . . unacum sua virtuosa nude : Generalis : summus dux ; tabornok,
salz. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
Geneloia nostri in medium educatus. Arch. generalis. Verancs. III. 7., 230. Fr. Zay naGemmam solvere, vincula schedas Ver. Sieb. XXVII. 355.
zadistarum nostrorum generalis capitanei.
Geneologia,' V. Genealogia. Hajnik
laxare ; a pecsetet feltorni. Probst. ComitiOl.
Generalis-Cassse - Bellica3 - Perp. 28 : Cum gemma solveretur, in scheda Perjog. 394.
ceptoratus, offtcium aerarii bellici;
nominal! erant Candidati. Cf. Ovid. Met. 9.
Generacionalis, ad stirpem, familiam hadifdpenztdrnoksdg.krch. Rak. VIII. 125.
pertinens ; nemzetsegi. Pesty Szor. III. 272. Generalis-Cassae-Bellicae - Perceptora566.
Gemmarius, i, (Du C.) gemmarum mer- frater generacionahs.
tussdg.
cator v. artifex; drdgakd drulo, gyongyGeneral-adjutant, summus castrorum
Generalis Cassa3 Perceptor,aeradrus, ekszeresz. Tor. Tar. 1892. p. 169. adiutor; fohadseged. Tor. Tar. 1889. p. 521. rii praefectus; fopenztdros, foadoszedo.
gemmarius Norimbergensis. Kecsk. P. Otv. iste est general-adjutant Serenissimi Ducis Nagy Orod. p. 49. Tiszt. Ir.
151. Beng. Ann. Erem. Coenob. 79: iudicio Lothringias.
Generalis Cavallerise, dux equiGeneralatus, us, abstr. a generalis tum; lovassdgi tabornok. Arch. Rak. I. 437.
gemmariorum (quos Jubileros vocant). Cf.
dignitas generalis (i. e. exercitus praefecti ac
Inscr. Orelli. nro 4302.
Generalis Commendans, praefeGemmif isor, gemmarum artifex; drd- duds. Cfr. Due. Generales, ut exercituum Prae- ctus, dux; vezenylo tabornok. Szaz. IV. 340.
gakomuves. Ger. Steinschneider. Hajn. Subs. fectos ac Duces Generaux appellamus); regio Alex. Karolyi partium regni Hung. Trans-TiPubl. 69. Krpnst. I. 657.
territorium, quod general! subdilum est, ubi biscanarum Generalis Commendans.
Gemmifrisor, gemmarius; ekszeresz. generalis imperat; tdbornoksdg, (katonai)
Generalis congregacio Regni,
Kov. Form. St. 206. Quod Circumspecti Ma- parancsnoksdg, fokapitdnysdg. Rak. On. comitia; orszdggyules. Haz. Okl. 93. an.
gistri Pictores Gives et Inhabitatores nostri, p. 103.1. 3438. (37.): . . . renitentiam ego 1282.
nostram personaliter venientes in prsesentiam, tune Comiti suprafato (sc. Bercsenio) imputaGeneralis Equitatus, Generalis
in eorum et omnium aliorum tarn Pictorum, veram, qui morte vitrici sui Comitis Stephani Cavalleriae; lovassdgi tabornok. Passim.
quam Gemmifrisorum et Auricussorum Csaki, Judicis Curiae Regiae, vacantem partium
Generalis lustra, omnium lustratio ;
nee non omnium aliorum Magistrorum prae- superiorum regni Generalatum solicitalurus fohadi szemle. Arch. Rak. I. 8.
sentium et futurorum nominibus . . . studue- iter Viennam parabat. Szaz. X. 129. Tor. Tar. Generalis Marchallus, supremus
runt significare.
1891. p. 257. Hanc dignitatem Hungari Capi- rei militaris praefeclus; tdbornagy. Magy.
Gemonise, arum, locus ubi capitalis poe- taneatum nominabanl Cf. Fej. I. 478 : su- Tor. Tar. V. 228.
ii33 rei trucidabantur; vesztohely. Tor. Tar. premum Capitaneatum, seu ut aliae nationes
Generalis mustra, (lustra). V. Ge1889. p. 36. 26. Januarii torretur B. latro et vocant, Generalatum.
neralis lustra. Arch. Rak. II. 149.
sacerdos quidam Valachus ad gemonias. Cf.
Generate funus, diszes temetes.
Generalis-passus, litterae publica
Suet. Tib. 53., 61., 75. Vitell. 17. Tac. Ann.Teutsch. Schulord. I. 101. an. 1672: i. Ge- autoritate munitae nulli loco astrictaa; dltald3., 14.; 5., 9.; 6., 25.; Hist. 3., 74.; 85.
nerale funus est, ubi ante domum vel por- nossdgbansi oloutlevel. Arch. Rak. VIII. 48.
Gemoiiius, 3., ad gemonias pertinens; tam defuneti canitur moteta, vel Psalmus: Item
General is procurator, idem qui
kinzo. Szamosk. II. 343 : Nee usquam pati- in ccemeterio sub tumulatione exuviarum.
Syndicus generalis regis ; a kirdlyi udvarbula, robora, secures, unci, funes, gemonii
Generale - Qusestoratus- Bellici bol kikilldott ember a kirdly pereiben.
gradus... aliis magis facinorosis quam Vala- Off icium, V. Generalis Cassae-Bellicae Hajnik Perjcg. 183.
Perceptoratus. Arch. Rak. IX. 79.
chis funestabantur.
Generalis - Quartiriorum-Magi1. Genealogia, 99, generacio (DuC.
1. Generalis, is, belli dux (Du C.al. s.); ster, summus hospitiorum militarium desigens, genus, familia); nemzetseg. Szek. Okl. tabornok, generalis. Ger. General. Molnar gnator ; fokvdrtelymester. Arch. Rak. VIII.
I. 122. ad quinque genealogias seu genera- Patv. 76.
230.
ciones vestras inter vos dividendo. Fjp. Anon. 2. Generalis, princeps ordinis ecclesiaGeneralis Regni Conventus,
8. a. Cf. Mess. Corvin. de Prog. Aug. 22.
stic! (Du C. al. s.); generalis,fdkormdnyzo. Diaeta ; orszdggyules. Art. D. 1840. p. 1.
2. Genealogia, familise recensio, series; Beng. Ann. Er. Coenob. 403. verum etiam ante
Generalis regni iudex, Magistratus
csalddszdrmazdsi lajstrom. J. Samb. Tyrn. formatum Paulini Ordinis Generalem suae post palatinum secundusetlonge amplissimus;
3. Genealogia, ae, szdrmazdstan. Archi-Abbatialis dignitatis iure sibi assererc orszdgbiro. Isthv. IV. 52.
Vuch. Jur. Feud. 22. Genealogia seu ars nitebatur.
Generalis Regni Thesaurarius,
construendi tabulas originis et descendentiae
Generalis-Adjutans, V. General serarii publiei praefectus ; orszdg kincstarfamiliarum ex diplomatibus aliisque fide dignis Adjutant. Thok. Diar. II. 250. Vidit 290 mar- toja. Ger. Schatzkanzler. Szegedi Rubr. Pars.
documenlis ; inserviunt tabulae Genealogi- cas argenti auro mixti per perceptorem tradita III. p. 3 : Proscriptis ad instantiam factiosocae praecipue in controversiis de successione Domino Generali-Adjutanti.
rum Camerae Ungaricae offlcialibus, petitur,
feudali ad comprobandam descendentiam a
Generalis-Adjutanlius, V. Gene- illico Generalis Regni Thesaurarius (Orprimo adquirente.
ral Adjutant. Szaz. IV. 341.
szag Kincs-Tartdja), homo ssecularis, qui pe4. Genealogia, ae, hernia inguinalis;
Generalis Auditor, supremus iudex culium omne Regium administret, denominari.
Idgyekserv. Arch. Rak. IV. 137. nagyobb az castrensis, militaris ; fohadi biro, katonai
Generalis et Supremus Capitagenealogidm az fejemncl.
fobiro. Arch. Rak. VIII. 170.
neus Regni et Regnicolarum, orGenealogia deficit, familia exstinguiGeneralis-bokmaister, belli dux szdg fokapitdnya. V. Palatinus. Szentiv.
tur ; nemzetsege, magvaszakadt. Anonym. inferior ; generalis fo-strdzsamester, ve- Cur. Misc. Dec. HI. P. I. 211.
12. et Turzol miles cumanus, cuius genealo- zerSrnagy. Ger. General-Wachtmeister. Tor.
Generalis Vicarius, Episcopi vices
gia defecit in semet ipso.
Tar. 1890. p. 91.
gerens ; piispoki helyettes. Kon. Egyh. 306.
Genealogicus, 3., ad stirpem, familiam
Generalis Campi Mareschalli
Generalis Vicarius Castrensis,
perlinens; nemzetsegi. Arch. Rak. VIII. 337. Locumtenens, supremi belli ducis vices fdtdbori pap. Regul. Turm. Prast. 44. In
gerens; altdbornagy. Ger. Feldmarschal- Ecclesiasticis autern dependebit Turma PraetoGenealogicae Imagines.
Genealogista, a?, genealogus gentium, Lieutenant. Fej. II. App. Hlustr. D. Igna- riana a Generali Vicario Castrensi.
familiarura originibus indagandis incumbens; tius Splenyi de Mihalydi... Generalis Campi
Generalis Vice-Perceptor, Geneszdrmazdstannal foglalkozo. Szaz. VII. Mareschalli Locumtenens, unius Legionis ralis Perceptoris vices gerens; al-fd'adoszedff.
Tisztb. Ir.
equestris Proprietarius,
573.
Generalis vox infima
1. Genethliacus
Gerarchia
293
Generalis vox infima, fundamen1. Genethliacus, 3., genethliaca oratio tes ; ne'pfelkeW csapatok. Ger. Landsturm.
tum harmonicum. Greg. Aesth. 95. e. g. de est eiusmodi dictio, quae in publica ob natum Monm. Comit. IV. 47. Ut gentes levaticie
modo (Tonart) seu cantu duro et molli, de quempiam et quidem his lemporibus non nisi lustrcntur.
pausis, generali voce infima (Generalbass) Principem celebritate instituitur; sziiletesGenti, Panni genus ab urbe Gent. (Gall.
etc.
napi. Kaprin. Eloq. II. 671. Sic oratio de na- Gand gallic Belgicae) ita appellatum; genti
Generalisare, generatim atque uni- tali Principum vDcatur Genethliaca. Oratio szovetnem. Schlag. 1239. Unam peciam de
verse loqui, tractare aliquid; dltaldnositani. Genethliaca sive Natalitia a voce Graeca ytvva, ganti 1286. Mon. Str. II. 211. Panni de longo
Poor. J. Zsebsz. 10. Imre Phil. 285.
quod genus progeniem vel yevsrij, quod nati- genti. 1344. Anj. 0. IV. 418.
Generalissa, 33, uxor praefecti mililum; vitatem, ortum significat, originem trahit. Cf.
Gentilismus, suspicio, opinio, doctrina
tdbornagy neje. Irod. tort. Kozl. X. 4. f. vi- Arnob. 2., 116.
falsa et stulta vulgi, incultorum, qui deum
duae generalissae Jelacsicsianae.
2. Genethliacus, (Du C. Genetaliacus) doctrinamque Christi ignorant; pogdnysdg.
Generalissimus, summus dux ; or- qui conatur praadicere, quo quis fato natus sit. It. gentilesimo. Curios Misc. III. 362. Julianus
szdg fogenerdlisa. It. generalissimo. Act. et Germ. Nativitatsteller. Curios Misc. 84. Ge- Imperator iam Apostata, Idololatriam et GenDoc. Rakoczy p. 28: ut totus ille peditatus cum nethliaci sunt ii Judiciarii Astrologi, qui ex tilismum revocare studet. Cher. Jus Eccl. II.
suis officialibus sit sub imperio dicti principis Genesi seu Horoscope, hoc est constitutione 201. Bod. Hist. Eccl. I. 37.
Transylvaniae ut Generalissimi. Tor. Tar.Constellationum et signorum calestium ternGentilitas, (Du C.) paganismus; pnXVI. 149. Molnar Pat. 76.
pore nativitatis unius cuiusque hominis, de gdnysdg. Ger. Heidenwelt. Kaprin. Eloq. I.
1. Generalitas, (Du C.) commune, uni- toto eius vitas cursu, omnibusque fortuilis illius 589. Pervagamini si licet diversos coacaB genversum; dltaldnossdg. Ac. Com. Sopr. p. eventibus ac nominatim de future coniugio, tilitatis populos. Cf. Lactant. 2., 13. fin.
25. Sex jam excurrunt Septimanae, quod . . . de filiis, de uxore de divitiis et honoribus, de Prudent, jts^l arty. 10., 1086. Tertull. Virg.
gravaminum . . . molem in generalitate re- officiis, de bonis vel malis rerum successibus, vel. 2.; Hieron. ad Ephes, 5 fin.
praesentatam exliibuerimus. Epist. Proc. P. II. de valetudine et inflrmitatibus etc ... praesuGentilitio-Electorales enses, vdp. 248. Cf. Servius ad Verg. Geog. 1., 21.; munt prsdicere. Cf. Cell. 14., 1., 1.
laszto nemzetsegi kardok. Beng. Ann. Er.
Mart. Capell. 4., 100.; Symm. Ep. 2., 90.
Geneticus, genetica methodus est eru- Coenob. 315. A fronte porro utriusque praafa2. Generalitas, collegium generalium, dita cognilio legum, quomodo res procreafse taa imaginis duaa consistebant pyramidales coducum, generales, duces; tdbornoki kar. oriantur et evolvantur; szdrmaztato. Carlow. lumnaa, quarum uni gentilieio-Electorales
Magy. Tort. Tar. XVII. 262. Montecucolli to- Log. 152. His proinde definitionem geneti- Saxoniae enses appensi.
cam, qua rerum ortus explicatur, in primo hotam Generalitatem in unum convocabat.
Genuale virile, V. Galiga; te'rdig
1. Generatio, (DuC. 2.) vox diplomatica nore fuisse.
ero nadrdg. Ger. Kniehose.
(Kovachich) generatim lineas, ramos notat;
Genialitas, ingenium (Du C. festivitas,
Genualis, ad genu usque porrectus;
iucundilas); langesz. Szaz. I. 409.
dg. Szaz. IV. 689.
te'rdig e'rd. Tor. Tar. 1889. p. 378. par ocrea1. Genimen, (Du C.) genus, partus; rum seu calceorum genualium.
2. Generatio, (Du C. 1.) genus cognationis ; familia, stirps ; nemzetseg, nemze- fajzat. Vita S. Steph. 73. eruntque quasi belGenuferrum, ocreae; terdvas. Schlag.
lue vorantes homines et quasi genimina vi- 580.
dek. S. de Kz. Chr. I. 4., 6. II. 1., 6.
Genullectere, in genua procumbere;
Generationalis, ad generationem, ad perarum rodentes cor terre sue. Cf. V u l g . . .
stirpem pertinens ; nemzetsegi, csalddbeli. Luc. 3., 7.; Tertull. Anim. 39.
terdhajtani. Beng. Ann. Er. Coenob. 121.
2. Genimen, (Du C.) generatio ; nem- ubi genuflectere iussjm et rursus pro inimiCod. Com. Zi. Vol. V. 78.: per viam premisse
cis deprecantem . . . gladius amputate capite
linee generationalis. Cod. Dip. Pat. V. 167., zetseg. Cod. Dip. Arp. V. 187.
238. Tor. Tar. 1887. p. 808. Fej. X. 4., 638. Genitrix, natalis; vzulo. Thurocz. 54: prostravit.
contra aquilonis ubera sedes genitrices haGenullexio, onis, genuum flexio;
Cod. de Sztara II. 172.
Generativus, 3., ad generandum ido- buere (Turci).
terdhajtds. Funda David J. 1.
Genuflexus, 3., humilis; aldzatos.
neus; nemzo, nemzo'kepes. Pazm. Dial. 349. Genitura, ae, (Du C.) ortus, origo (Cf.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. HI. 1.
Maigne); keletkezes. Fej. VII. ad lect. 11. Dip. Alv. II. 334. Maiestatem genuflexis inGenerator, pro: oritur; keletkezik. Cf. Plin. 9., 38., 54 107.; 18., 24., 56.
terpellare precibus.
Genuine, aperte, ingenue, vere ; oszinS. de Kz. Chr. II. 1., 12: Interea Roma? bel- Genius linguae, indoles, natura linguas ; nyelv szelleme. Ger. Sprachgeist. Vern. ten. Tok. Lev. 19. Kendet genuine tudosilum generatur intestinum.
Genereitas, V. Generalitas 1. Pazm. Log. 55. Propriae vero (linguis notaa) sunt: tottam.
distinctivus eiusdem progressus, peculiaris
Genulius, vivo. Adelm. De orig. Turc.
Dial. 58.
Generia, ae, nurus; meny. Szaz. XX. verborum conformatio, expressionum combi- 13. Sunt et genulii, qui in arte gladiatoria
797.
nationes et vires et hae Genium linguae effl- peritissimi habentur maximaqne agilitate lanGenericus, 3., generalis, ad genus per- ciunt.
ceis, sagittis, gladiis exercentur, sunt semper
tinens ; dltaldnos, koznembeli. Kaprinai.
Genius temporis, ratio atque in- equites, quorum numerus est CLX. vivunt ex
Kloq. I. 41. Precatur arguments nimium ge- clinatio temporum; korszellem. Imre Phil. stipendio.
nericis. Rak. On. 167.1.1516. non memo- 316.
Geomantia, (Du C.) yfj + [tavrda, vaGenizerus, (Du C. Genizarus) idem quod ticinatio ope terrae; a fold jelense'geibol
rabo ego ea (sc. gesta mea) nisi sub nomine
Janizarus. Text. v. sub Achanzius.
generico peccati.
joslds. Vern. Phil. Mor. 254. geomantia hyGenerificatio, revocatio specierum ad
Gens, (Du C.) turma; katonasdg. It. dromantia, pyromantia, quo per signum
genera, formatio generum; nemi fogalmak gente. Magy. Tor. Tar. XXIII. 13. sub ducali aliquod in terra, aqua, igne editum futura tamkepzese, dltaldnositds. Vern. Met. 133.banderio gentem suam. S. de Kz. Chr. I. 2., quam certo eventura praedicuntur.
puta : principium homogeneitatis seu generi- 3.: nuntios destinavit contra Hunos petiturus
Geomantius, i, yij + fidvri?. V. Geoficationis, heterogeneitatis seu speciflcationis gentem et auxilium.
mantia ; pontjos. Ger. Punktirkiinstler, Geoel principium cognationis logicae seu continuiGentaculum, (Du C. ientaculum) cibus mant. Arch. Rak. VIII. 338.
tatis formarum logicarum.
ante-meridianus; reggeli, folostokom. Ger.
Geppelista, 33, V. s. Pannisatus, machiGenerositas, titulus honorarius; ke- Friihstiick. Thurocz. in Salomone c. 50 : Prius- nam tractoriam tractans in salis fodina ; gegyelmessegtek. Tor. Tar. 1881. p. 325. II- quam Rex et Dux cum exercitu suo de Gen- pelyes.
lustritas et Generositas.
taculis capita levassent. Szaz. XIV. 752. Geppellisticus, 3., ad machinam traGeneth, martes domestica (Linn.); nyest- Georg. Sirm. I. 87. Schlag. 1828.
ctoriam pertinens ; ge'pelyhez tartozo. Opin.
menyet. Gall, genette. Hisp. gineta. Ger. Ge- Gentarum, (ab Hung, gyantdr) succi- 1802. k. pueri geppellistici.
nettkatze. Vect. Ref. C.: De . . . una pelle num electrum; borostydnko. Slav. Jentar.
Gerada, ae, (Du C.) uxoris consanguineos
Geneth.
Ger. Bernstein. (Polyglot. Lexicon d. Natur- concernens velustum ius ; afelesegrokonait
Genethalicus, 3., (yevz&haxog) ge- gesch. v. Nemnith).
illeto regi jog.P&r. Pap.
Gerarchia, , pro : hierarchia; orGentes, (Du C.) exercitus; katonasdg,
nethliacus; sziiletesnapi. It. genetliaco. Czvit.
szag, uralom. Eszt. Okm. p. 122. (Deer.
Spec. 146. Libellos poeticos partitus est in car- sereg. Szek. Okl. HI. 212.
Gentes levaticise, tumultuariae cohor- Sigismundi. 1418): in celesti gerarchia pie
mina : 1. Genethalica. 2. Gratulatoria.
294
Gerebatus
Gerundtum
Gista
speramus confoveri. Fabr. Urk. 36. Tkal. MOB.

Gerundium, fustis magni ponderis, quo
Giharlog, pedes; pedites, ordo SiculoCiv. Zag. I. 241. an. 1371.
una tantum alterave manu levato, alumni col- rum, cui opponuntur primores, potiores, priGerebatus, us, officium Comitis; deriva- legii Debrecziniensisincoetumitadictorum me- mipili vel Loofew ; gyalog (sz^kely). Szek.
lur a voce Grebio : Grev, Comes : cujus an- chanistarum, (vigilum ad incendiorum casus Okl. I. 1.
tiquissimis temporibus erat a iudice condem- coercendos constilutorum) quod munus sumGimnobrachmona, 33, Sophistes Innatos prehendere (greifen) et excutioni tra- mopere appetebant, adsciscebantur; nagy di33; indiai boles. Galeoti. 85. Fuit autem
dere; .vdrosbiroi v. falu biroi hivatal. bot, furkos bot.V. Pesti Hirlap. 1900. marcz. Buda (ut testatur beatus Hieronymus) princeps
Jus. Fland. p. 25 : In Nicolai Senioris de Viz- 6. 10.1. Jokai Debr. lun. 60. hatalmas ge- doclrina; apud Sophistas India3, quos Gimnoakna tcstamentaria dispositione anni 1465 ha3c rundiumok.
brachmonas vocitant.
Jeguntur : Item Gerebatum et iudicatum reGestamen manuum, indumentum
Gineciurn, (yvvaixzlov) cubile mugium . . . ad continentias literarum composi- manuum (Du C. axtjTtTQov); a mit a kezen lierum; noi lakosztdly. Verancs. VIII. 30.
lionalium inter fralrem nostrum relinquimus. visel. Schm. de Ins. 18: jam manuum ge- Statui in pristinam formam ha3C tria offlcia in
Cod. Telek. X. 603. XII. 338.
stamina videamus.
duo revocare totque gineciis valedicere.
Gerebius, i, Comes V. s. Gerebatus.
Gestare pre oculis, considerare;
Ginnasium, pro : gymnasium, more
Monm. Comit. II. 185. Item ut omne genus szem elott tartani. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. Italorum pronunciatum. An. Brand. 139.
hominum, libertini scilicet ac servitores, Judi- 52. gestantes pre oculis et in corde, qualiGiornale, diarium ; napld. It. giornale.
ces, Gereby, Villici, Kenezy, Valachi, presbiter idem Apa . . . etc.
Cod. Camb. Merc. 60. Ipsffi Rationum positioteri, Molendinatores et allodiatores solvant,
Gestaticum, i, tributum pro vectura; nes e masculari (maculari) Libro vulgo prima
ut supra et in hoc nemini servetur liberlas ex- vitelber. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 22. et nul- nota seu Strazza in Diarium vulgo Giornale
ceptis mercennariis, qui scilicet res trium flo- lus judex publicus aut exactor nullum thelo- seu Journal ab hoc vero in summarium vulgo
renorum non habent.
neum, portalicum, pontaticum, gestaticum, Ma3stro vel Haupt-Buch (si ilium quoque NeGerechinales, V.Serotinales.
quod de ipsis undecumque fiscus accipere con- gotiator teneat) seu propria manu sua seu
Geregus, i, grsecus; gorog. Kol. Am. I. suevit ullatenus exigere presumat.
medio ad id destinati perili, probatse tamen
p. 78 : Quid enim ? an non Slavi Ungari SerGestatorium, (Du C.) lectica, saBpe pro fldei Ratiocinantis, absque ulla variatione vel
blios appellant Geregos et Rdtzos.
feretro usurpatur, in quo Sanctorum reliquiae correction e ita illatae sint.
Gerezna, V. Grezna: vestis pellicea , iacent; vivo eszkoz. Nagy Hier.
Gira, unus florenus. V. Marca. Par. Pap.
gerezna. Monm. Comit. Trans. V. 193. Ab Gestor, negotiorum curator (Du C. al. s.);
Girabilis, (Cambiales), quod inscribi,
una suba variolina vulgo Gerezna vocata iigyvMo. Ger. Geschaftstrager. An.Sc. 1.151. perscribi potest; forgathato. girirbar. Art.
fl. 50.
an. 1512: Oratores et Gestores. Cf. Scsev. D. 1840. p. 58.
Girans, qui syngrapham inscribit; forGerla, calathus; kosdr, gerla. Cod. Dip. Dig. 49., 1., 24.
Arp. IX. 205. an. 1278.
Gestulator, gesticulator: ioculator gato. Cad. Camb. Merc. 11. quo in casu pluGermanica pyrrichia, germanico (Dief.); tombds, tdnczos. It. giocolatore. res iam aderunt in Cambio persons, ex quimore in syrum saltandi modus ; nemet ke- Ger. Gaukler. Schlag. 2007.
bus is, qui ius ad summam vi Cambii sibi deringo. Ger. Waker. Szaz. XVII. 761.
Gestuni, (Du C.) procuratio hospitis; bitam in alium transtulit, Girans vel IndosGermanibus, pro : germanis; edes vendegldtds. Ljub. Mon. SI. I. 44. an. 1227: sans, hie autem, in quern Jus hoc translatum
testver. Ger. Geschwister. Cod. Zi. T. I. 5. debet rescodere de bannis XVIII gesti.
est, Giratarius vel Indossatus appellabitur.
1. Girare, circuire (Du C. al. s.); kdrillGermanibus ipsius donavimus terram.
Getum, fors. locus, in quo aes purgatur;
Germanisare, V. Germanizare. Jos. offlcina operum fusorum; finomito hely, jdrni. It. girare. Cod. Dip. Arp. Cont. VII.
Repr. 8.
ontomuhely. It. getto. Ljub. Mon. SI. I. 435. 243. a parte occidentis girando seu cirGermanisatio, studium propagandi quod de omnibus raminibus, que ponentur in cuendo per seplemtrionem, aquilonem, orienlinguam Germanicam ; nemetesedes, neme- geto communis . . . solvi debeat pro affina- tem et meridiem.
tesites 1. Szekesf. ffigymn. Ert. 1894/5. p. 38. tura. IV. 20. an. 1360.
2. Girare, syngrapham inscribere (Du C.
Germanismus, genus dicendi GermaGhera, 33, species piscis; Han. Mon. Jur. al. s.); forgatni (vdltokndl), korozni. Art.
nis usitatum; nemetes nyelvjdrds. Kazin. P. I. 203 : pisces .. . vendunt... libram ghe- D. 1840. p. 56. Cod. Camb. Merc. 8. ut Prima
Tud. Gyiijt. 1819. 25. Leges Schol. Schem.43. rarum . . . soldis quatuor.
illico et a Drittura pro acceptatione ad pra. Germanista, 33, qui litteris germanicis
Gheusius, i, pauper; szegeny. Gal. sentantem expedita, interea Secunda vel Tercognoscendis incumbit; nemet nyelvi bu- gueux. F. Forg. Comm. 387. et respondisset, tia usque ad tempus solutioni praafixum girare
vdr. Szaz. XI. 859.
esse gheusium, quod significat pauperem, et circulare possit.
Germanitas, (Du C.) fraternitas, titulus, arrepto wcabulo ad novitatem rei omnes
Giratarius, i, cui pecunia perscripta est
quo sese Episcopi compellare "solebant; test- novse religionis homines deinceps Gheusii V. s. Girans; forgatmdnyos.
Girlanda, summa lorica. V. s. Barbaverseged. Batty. Ger. 296.
vocarentur, quemadmodum in Francia Hugocanum; legfelsdbb vedfal.
1. Germanizare, partes Germanorum notti.
<=equi, tueri; a nemetekkel tartani. Epist.
Girovagi, (Du C. gyrovagi); kalanGiallus, 3., (Du C.) helvus, flavus; sdrga.
Proc. P. III. p. 318 : ob practicas quorumdam It. giallo. Ljub. Mon. SI. XI. 212. an. 1346. dozo bardtok. Not. rel. I. 200: Girovagi
germanizantium.
litteram . . . cum zera gialla, sirizo et bom- Hieronimo pestis Monachorum, de uno monasterio ad aliud commodiorem vitam quserentes
2. Germanizare, germanicam linguam bice ibi apposita. Szaz. XV. 227.
propagare studere ; nemetesiteni. Tok. Lev. Gialnisco, (DuC.) generosus, Neapoli- migrabant.
142.
tanus equus ; nemes ndpolyi men. Samb. in Giro vagus, 3., (Du C.).qui vagatur in gyGerminare, generare, procreare; nem- Gloss, ad leges Hungaricas un Genest de rum, effrenatus; csatangolo, zaboldtlan.
Fej. V. III. 412. ne girovaga libertas effrenis
zeni. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 158. fructus Neaples, d'Espagne.
dulcissimos, nam Barones fldelissimos germiGianicerus, i, V. Janicerus. Thok. licentiae debitum iustitisB violandi pro voto
navit. Cf. Plin. 7., 6., 5.; 30., 11., 30 . 101. Diar. 490. quia Adrianopoli non reperierunt cuiuslibet ac interpretatione libitoria iuris exiGerminatio, actus fermenlandi; erj'e- nuljam personam Veste Celsitudinis, ad quas gentiam minuat aut enervet.
des, csirdzds. Arch. Rak. VIII. 357. Domus manus potuissent ipsas prassentari, quia ipsos
Girrus, i, Her et reditus V. s. Gyrrus;
Polentarise pro germinatione hordei made- Gianiceros etiam invigilabant.
menet-jovet egy fordulat. RaC. Mon. SI.
facti.
Gibbositas, (Du C.) deformitas, tumor VII. 77. an. 1069: piscatores girruni sibi
Germinativus, 3., germinans; csi- in dorso ; pupossdg. Bene Med. IV. 116.
galetam prebeant.
rdzo. Nic. de. Mir. 435. vis germinativa
Gienelogia, genealogia. Kol. Cod. 43. Gista, (DuC.) gistum, gista, hospitalitas;
(plantse).
Gigliatus, i, (Du C.). ab it. gigliato, i. e. vendegbardtsdg, koteles vendegldtds.
Gerocomium, (Du C.) locus, ubi alun- lilio signatus aureus. De origine variant sen- Batty. Leg. I. 484 : Hospitalitas . . . idem est,
tur senes ; aggottak tdphdza. Nagy Hier. tentise inter doctos. V. Zechini. Sim. Num. ac ius Metatus seu Gistii, metatus autem et meGerontocomium, (Du C.) V. Gero- 34. sic enim adparebit quanta sit inter Giglia- tatum, metatiopromiscueusurpanturprohospicomium. Par. Pap. Cf. Cod. Justin. 1., 2., tos, Zechinos et Kremniczienses diffe- tatione, et Metator vocatur, qui hospitia dispo19.; 22.; 23.
rentia.
nit, gistum pariter et gista dicitur, nonien a
Gitbius
Glandiferus
Glossare
293
Germanis mutuatum, quasi diceret geste vel quibus etiam unus lectionis glagoliticae et
Globi sclopetarii, glandes sclopeti;
gaste, quod hospitem sonat.
lectionis Valachicae bene gnarus scholarcha puskagolyo. Szaz. VIII. 138.
Gitbius, species parvi piscis; kis hal servetur.
Globologia terrestris, cognitio orneme. Ger. Stint. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
Glandiierus, 3., glandifer; makk- bis terrarum; foldgombtan. Csurgo ref. f8Glabella, ae, (DuC. 1.) pars nasi inter termdfa, makkfa. Schlag. 1568.
gymn. Ert. 1894/5. 67. Globologia terrestris.
supercilia; szemoldokkoz. Tomts. 332. Lu- Glaiidinatio, sagina glandaria ; makGlobositas, forma rotunda, forma globi;
cem hanc vividiorem sentiet, quicumque fllum koltatds. Ger. Eichelmast. Kovy El. 115. In gombalak. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I.
poli zincini ex una, argentei ex altera parte sessionalibus silvis sicubi tales sint, gratis p. 2. Cf. Macrob. Somn. Scip. 1., 16. '
oculi e. g. supra glabellam, cuti humectatoe habent glandinationem. Magy. Jogt. Eml.
1. Globulus, alias : gombus, orbiculus
adpresserit.
vesti colligandaa; gomb. Szaz. VI. 376. an.
492.
1. Glabrities, calvities, superficies rei
Glandinetum, quercetum, ilicetum; 1507. Arch. Ra"k. I. 16: minorum globuloglabrae; kopaszsdg. Vern. Psych. 27. Sic so- sagina glandinaria; makkerdo. Kronst. III. rum auri.
2. Globulus, grande plumbea V. Forma;
nus campanae, quern audio, rosa? odor, quern 408.
olfacio, cibi, quern degusto, dulcedo, glabriGlandinosus, 3., glandifer, glande seret, golyobis (puska). Ger. Schrot. Szaz.
abundans; makkos. Kov. Form. St. 268. silva IV. 679. T6r. Tar. 1888. p. 388.
ties corporis, quam tactu percipio.
2. Glabrities, petulantia, iuvenilis in- glandinosa. Pesty Szor. III. 163. Cod. Zi. Globus eburneus, globus ad lusum
trusatilem, qui in mensa ad hunc finem facta
considerantia ; virgonczsdg, fiatal nyerse- V. 357. Tag. Erd. II. 233.
seg; hetykeseg. Bek. Debr. ioisk. torv. 87 :
Glans, dis, globulus sclopeti; grando luditur, ex ebore paratus; elefdntcsontgolyo,
praceptoribus.... reverentiam..: exTiibito. plumbea; (puska) golyo, seret. Szentiv. Cur. billidrdgolyo. Rak. On. I. p. 230.1. 1820.
Transgressor primum verbis acerrime castiga- Misc. Dec. II. P. II. 174. donee multis vulneri- (18.): ... alii latrunculis alii globorum
tor; deinde denarios viginti quinque glabri- bus et aliquot glandibus ictus mortuus cor- eburneorum trusili lusu oblectabant animos
adusque ccenam Regis horam 10. vespertitiem exsolvito.
ruerit.
Glacialis, a Gallico : Glacis, planities
Glarea plumbea catapultaria, nam . . .
arcis, itaque ad planitiem arcis pertinens; a grando plumbea ; seret. Ger. Schrot. Par. Pap. Globus terraqua3us, terra globus;
varsik-, vdrterhez tartozo. Szegedi Rubr.
Glarealis, ad glaream pertinens; ka- foldgomb. It. globo terracqueo. Oszterh. 14.
Pars. III. p. 190. Pro Custodia passuum Gla- vics... Pest. Levt. glarealis fossa. Verancs. I. De Globo terraquaeo.
Gloctorare, ciconia; modo clamare. V.
cialium, Comitatuum Posoniensis et Coma- 230. omnes fluvii. . . aureas harenas . . . et
romiensis, pedites necessarii conceduntur.
glareales, variata magnitudine ac pretio Gratitare; kerepelni. Cf. Auct. Carm.
Philom. 29.
Glaciem f rangere, perf ringere, scrupos.
defficultates superare; megtorni a jeget. II.
Glassus,i, (Du C.) Pulsatio omnium cam- Glog,Crata3gus Oxyacantha (Linn.); csereRak. Gy. 316. dummodo in tractando prima panarum a lat. Classicum, quod fit die Jovis galagonya. Ger. Weiszdorn, Hagedorn. Illir.
glades frangatur. Verancs. X. 110 : ubi... antepaschali, ut deinde usque ad diem Sabba- glog. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 44. Arbor Glog.
Glomicellum, glomulus; gombolyag.
maiorum patronorum subsidio subnixus gla- thi conticescant; harangnemitds. Gall. Glas.
Schlag. 2113.
ciem perfregerit.
Nagy Hier.
Gloria, (Du C. 3.) adoratio, preces ab inGladiatio, verb, a gladiare, quod secun-. Glastum, (Du C.) Gallis herbs genus,
dum Du C. idem signiflcat, ac gladio caedere quo Britanni tingendis corporibus usi, ut Cses. cipiente vocabulo denominate. Arch. Rak.
ars gladio pugnandi, dimicandi, huic vocabulo B. G. V. Gnezdum, Pastillum inficiendis lanis VIII. 332. Tabellaa in quibus Gloria, Credo...
ad verbum responderet nostrum ; kardosko- maxime aptum ; festd fu. Opin. P. I. . 13. comprehend untur.
das, vivas. Rak. On. p. 35. I. 3336. (35.): glastum seu Isatis tinctoria. Lzb. Cod. Med. Glorialis, gloriosus; dicsd. Cod. Dipl.
And. V. IV. p. 348 : misterium bonorum gloMatutinum tempus in equitatione, quo exerci- HI. 67. Cf. Glastrum ap. Plin. 22., 1., 2.
tio summopere delectabar, pomeridianum in
Glasura, 33, crusta, qua argillam figulus riole.
gladiatione, saltu et reliquum in chartifolio- obducit, levigatura; uvegmdz. Ger. Glasur. Glorificare, (Du C. 1.) laudare, coalesti
splendore divino ornare; dicsoitni. It. glorirum lusu plerumque terebam . . .
Bene Pol. Med. 123.
Gladiator, politor armorum (Du C. al.
Glavius, i, nodus, caput. V. s. Cingu- ticare. Vita S. Steph. 29. christi nomen in
beati viri meritis laudabili clamore glorificas.); chyzar,fegyvercsiszdr. Szaz. XVII. 54.5. lator; gomb. Ger. Knauf, Capital.
Cf. Tarrunt. Dig. 50., 6., 6.
Glebatio, actus illinendi; tapasztds. verunt. Cf. Tertull. Idol. 22. Prudent. HaGladifer, (DuC.) alias: ensifer, gladium Fjp. Szam. p. 502. an. 1440: de glebatione mart. fin.
Glorificatio, actus gloriosum reddendi,
praaferens; kardhordozo. Magy. Tor. Tar.pastegae.
Glebator, qui luto oblinit; agyagos, splendore coelesti, divino ornare; megdicsdiXVIII. 81.
Gladii non purgati, gladii nondum tapasztd. Fjp. Szam. p. 483. an. 1439: mu- tes. Vita S. Steph. 27. et in iusticia sanctitatis coram ipso omnibus diebus vite. sue. conexpoliti, crudi. Kov. Form. St. 435. gladios ta- ratoribus . . . glebatoribus.
men nonpurgatos, qui Hungarice Hyzwktwr
Gleeth, a germ. Geleit, Salvus conversari decrevit, ut in eo iam qudam future.
vocantur, ubique paratos secundum consuetu- ductus. (Art. XIV. 1558.); ved-utlevel. Par. glorificationis species clarescerc videretur.
dinem nostrae Civitatis antiquam libere ven- Pap.
Passim ap. SS. Patres.
Gleta, 33, idem quod Gleeth. Georg. Sirm.
dere, emere decrevimus permittendo.
Gloriositas, status, conditio summae
Gladii bini ancipites non pos- I. 213. possemus bestiam Regem Joannem gloriae, magnificentia; megdicsoules. Pel.
sunt una vagina contineri; ket perdere, qui iam gletam habet Cybak apud Pom. L. II. P. HI. Art. II. Secundum mystekard egy huvelybe, ket kakas egy ud- Ferdinandum.
rium de hoc cantico Marie declarandum dicivarba, ket dudds egy csdrddba. Szamosk.
Gleth, germanicum Geleit idem quod tur gloriositatis.
I. 135. Proinde Stephanus trito Ungaris pro- Gleeth. Kov. Form. St. XXXII. Regis N. asseGloriosulus, 3., dimin. a. gloriosus,
verbio dictitare solebat: Binos ancipites curatio vel alio nomine Gleth (Geleit) Joanni gloriabundus; henczego. Ger. Prahler. Galeoti.
gladios non posse, una vagina contineri. Brandis facta.
Praef. Quidquid etiam impij ac scelerati SymGladipar, confector gladiorum; kardGlicium, ex SI. klit, kljet, quod cellam, pnoi, urbicapi et gloriosuli Thrasones vomimives. Tkal. Mon. Civ. I. 384. an. 1397.
penum significat; kilit, pincze. Schlag. 1049. C33 generis humani stomphacesque grandiloGladius iudicii, gladius carniflcis. V. V. Clicium.
qui. . . e contra infremant et oggruniant.
s. Emundator gladiorum; hoherpallos.
Globaris, globosus, sphaaroides; golyo
Glorius, 3., optimas; elokelo. Fragm.
Ger. Richtschwert.
alaku. Chr. Dubn. 147., 135. Signo regio de-Chron. Rhythm, temp. Ludov. I. Eng. Mon.
Gladius tucellus, pugio (Cf. angl. super forma avis strucionis deaurato et gem- Ungr. Bees 1809. p. 15.
tuck) Wr. Ger. Stossdegen. Hazai Okm. VIII. mis adornato cum septenis nodulis globariHunc Regem Huni glorii
Creant ac gentis pecia.
128. pro vulneratione gladii tucelli.
bus argenteis.
Glagoliticus, 3., genus scriptural IllyGlobelli precatorii, orbiculi ad pre- Glosatus, 3., glossa instructus; szoric33; glagolit. Nill. Symb. p. 783 : qui ubi ces, corola Mariana; olvaso. Princ. Ang. p. magyardzattal elldtott. Knauz. M. E. Str.
legere sciverint et scribere, transibunt ad ali- 103: Et precatoriis globellis armatos Pro- II. 71., 54. Psallerium glosatum.
Glossare, (Du C. nudare, aperire) interquem locum, ubi scholae Societatis erunt, in sternebant inermes.
296
Glossator
Gomola
Gradus
pretari; jegyezni, magyardzni. Kass. Jur. inq. 209 : vestes propter multas orationes... sich76.) CarpinusBetulusLinn.; gyertydnfa.
ante circa gomeda.
Civ. Lex. 27.
It. carpino. Ger. Hagebuche. Cod. Dip. Arp.
Glossator, (Du C.) interpres, explanaGomola, ae, glomus, globus casei; go- VII. 114. ubi stat arbor Grabor.
tor; magyardzo. It. glosatore. Cher. Jus. molya. Ger. siisser Ka'se in Kugelform. Szi- Gracillare, gingrire. V. s. Gratitarc;
Eccl. I. 99. Glossatores denique et alii Juris ladi Tor. Magy. Eml. I. 292. Casei maioris for- koddcsolni. Cf. Auct. Carm. Philom. 25.
Ecclesiastici interpretes in operibus suis leges ma3 nro 3. Gomolya nro 3. 24 ang. Eliam
Gradale, V. Graduate (Du C. 1.) Cod.
civiles sequunlur. Kovy El. 224.
caseos explevimus et gonwlas.
Dip. Arp. Cont. VI. 283. Misi sanctitati suw
Glossogastor, gr. y)MGGoy&aru)Q,
Gomena, ae, ancorale, funus ancorarius; examita dupla tria et cuppam auream et yperqui lingua sua stomachum implet, lingua quae- horgonykdtel. It. gomona. Ljub. Mon. SI. IV. perorum libras quatuor et scutellas argenteas
slum exercet; nyelvkufdr. Boc. Hungar. p. 40. an. 1361. et fuerunt . . . incise gomene Ires et gradale argenteum.
14-4 : Ego nolim Asino in pelle leonis &).oyov et vella . . . condure.
Gradare, (Du C. al. s.) valorem aeris
tribuere ).6yov. Vos Myosobas ; vos GlossoGomilniza, (ex SI. gomila, tumulus, augere. V. s. degradare; arany, ezust ergastor as decet xtQxtp aaivsiv.
domb) parvus tumulus, dombocska. V. Miklo- teket emelni. Kol. Cod. 41. an. 1543.
Glubeius, (a glubere) qui corticis succo sicli. Elym. Slav. 199. s mogyla). Ljub. Mon. Gradarii anni, anni noveni et septeni;
abundat; lehdnthato. Szentiv. Cur. Misc. Dec. SI. XXII. 202. an. 1462: versus aquilonem minden kilenczedik es hetedik ev. Szamosk.
HI. P. HI. 30. Glubeius truncus insitionis ca- usque certain gomilnizam, ubi erat domun- I. 181. Nam sicut anni noveni et septeni
pacior est. Glubere autem arbores dicuntur, cula.
aut singulares aut coniuncti, quos gradarios
ab cortice veris humore vel ubere succo et
Gonella, 33, (Du C.) vestis pellicea; sztir. vocant, certis temporum intervallis grandi
saliva ut yocant.
It. gonnella. Ljub. Mon. SI. XI. 202. an. 1345: semper periculo vitam humanam afficere debiGluten vitriarium, maltha; ragasz. exportavit. . . unam gonellam, duos mantel- litareque putantur.
Ger. Glas-Kitt. Kov. (Dec. 56.
los . . . cornua bourn de cornando.
Gradarius, 3., equus tolutarius (Du C.
Glutinans,glutinosus; enyves. Ackerl.7.
GonJus, gumphus: hoffnagel (Dief.); 1.); poroszka. Ger. Klepper. Szaz. IV. 681.
Glutinis Coctor, qui glutini coquendo patkoszeg. Schlag. 1305.
gradarium claudum. Verancs. IX. 83 : emas
operam dat.; enyvfozo. Ger. Leimsieder. Tab.
Goniodicta, ae, goniometer; szogm erd. duos equos non gradarios sed lepew. Cf.
Conscr.
F. Balass. Casula Steph. App. Goniodictam Lucil. ap. Non. 473.
Gnanus, (DuC.) nanus: pygmseus; den Winckl-Weiser construere.
Gradatio, V. Gradare. Kol. Cod. 41.
torpe. It. nano. Sehlag. 184.
Gorgola, ae, canalis, aquaeductus; vizGradificatio, promotio; eloleptetes,
Gniva, se, (ex Slav. Niva) terra culta, vezeto csatorna. Cf. II. gorghetto. Rac. Mon. fokozas. Ker. Nap. 3.
ager novalis; megmivelt fold. Han. Mon.SI. XIII. 155. an. 1386 : pro carbonibus . ..
Gradipes, (Du C. avis tarda) h. I. falco
Jur. P. I. 87: unaquaeque terra, seu gniva ramo et gorgolis.
palumbarius (Linn.); solyom. Ger. Slo.ssdebeat. . . habere pertinentias suas in hunc
Gorna, ae, cochlear pyrobolarium ; tdlto Falke. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
modum.
kandl. Ljub. Mon. SI. IV. 276. an. 1390.
Graduate, liber cantus Ecclesiasticos
Gnosomachi, impugnatores scientia- Szaz. XXIV. 300. duae bombardae, quae pro- continens; kath. enekeskonyv, fokep a
rum, qui respuentes omnem cognitionem tan- iiciunt lapides ponderis librarum 52. in 56. miseenekek. Cod. Dip. Arp. Cont. I. 40., 1.
turn facta putabant esse necessaria ad salutem; fulcitae suis zochis et rotis; quingents librae Bibliotheca IV. Nocturnales IV. Antiphonaria
tudat ellen harczolok. Nagy Hier.
pulveris in barilis decem ; centum cochoni; IV. Gradualia. Cf. 6reg gradual.))
Gnostici, Haeretici, quorum haeresis a una gorna ferrea pro ponendo pulverem in
Gradualis, quod gradatim, per gradus
Nicolao Antiocheno fluxit (Du C.) For. Scr. p. ipsis ; Auopalli ferrei et straziae in quanti- tit; fokonkenti. Gall, graduelle. Def. bon. p.
9.: (Gnostici) statuebant 1. duos Deos, unum tate pro calchando ipsas, sexcentae capsae 25: Altera . . . cautela est, ut . . . quasdam
bonum . . . alterum malum. 2. Credebant ali- veretonorum ad 20 pro capsa centum ro- gradualis ut ajunt classificatio bonorum ad
quas creaturas natura sua esse malas. 3... ani- chatae.
necessitates reipublicae sublevandae convertenjnam esse substantiam Dei. 4. Uxorum comGosipium, Gossipium, est frutex dorum servetur. Cher. Jus. Eccl. II. 331. Pazm.
munitatem permittebant etc. Not. rel. I. 132. orientis, qui nucem fert lana molli plenam; Dial. 345.
Gognale, modius agri, ager cultus; gyapot, pamut. Tomts. 203. et flocculum Graduari, honore academico ornari;
szdntofold. Han. Mon. Jur. P. 1.134: locum... exilem e gossipio. Arch. Rak. VIII. 344.
tudorrd avattatni. Lib. Cod. Med. T. II.
planctatum . . . circa unum gognale.
Gossypiacus, ad gossypium perlinens. 191. Kass. P. P. I. 57.
Gognatium, fors. cubile; szoba. Ve- V. s. Filatorius; gyapot.
Graduarius liber, V. Graduale;
rancs. IX. 53. Sunt gognalia 16 in domo
Gotscho, nis m. g. currus, rheda, enekes konyv. Ranzani 334. Sacram, cuius
lapidea.
carrus ; kocsi,szeker. W. Lazius Descriptio est antistes, aedem ditavit pretiosis turn sacerGognalius, i, V. Gognale. Ljub. Mon. Belli Turcici p. 627. quippe centum rhedis dotum vestibus, turn argenteis vasis, libris praeSI. XXI. 286. an. 1448 : de terrenis... tot Hungaricis, quos Gotschones appellant, clam terea magnis, quos vocant graduarios et angognalios terrenorum, quot ascendunt ad hostibus egressus Jaurinum, magnis itineribus tiphonarios, omni ex parte adeo mire exornatos.
Albam Regalem maturaverat.
summam quinquaginta parvorum.
Gotschus, i, m. g. = currus, carrus;
Gola, 33, gula ; tor oh. It. gola. Prot. inq.
Graduatio, onis, (Du C.) actus honore
186: ego habebam magnum malum in gola, kocsi, szeker. B. J. Herold De rebus Tur- academico ornandi, promotio ad gradus acaquod vix poteram comedere.
cicis Dialogus p. 643. Nadasius dux noster, demicos; tudorrd valo avattatds. Beng.
Goliardus, gulosus (apud DuC. bufo, offlcium suum acturus, cum consulto nonnihil Ann. Er. Coenob. 129. ut deinceps nemo solius
ioculator); nagybelu, torkos, trdgdr. Gall, a flumine noctu suos cedere iussisset, ac pet- Doctoratus titulo officia praelendere, nee quisgouliafre. Kov. Form. St. XXVII. Goliardus- toritis, quos Gotschos appellamus, curribus quam nimis festine graduationem expetere
gulosus.
praesumat.
carrisque pro vallo obmunierat.
Gombaria, 33, (Du C.) navis magna.
Gozarones, gosztdnyszedo. Opin. in
Gradulus, (fors. idem quod gallicum
Luc. Regn. Dalm. 66. tradunt Petrum Candia- montanisticis B. 62: Maximo praejudicio est graille) graculus ; fekete hollo. Arch. Ver.
num tertium Yen. D. contra Narenlanos naves communitati... status Gozaronum.His enim Sieb. XXVI. 117.
33. maximas (Saracenico vocabulo, ut Cedre- beneficio privilegii ipsis per cameram indulti
1. Gradus, us, (Du C. 11.) ad honores
nus testatur) Gombarias dictas misisse.
licitum est: Sabulum minerale aliasque auis- seu aliquod offlcium ascensus, promotio; fok,
Gombetus, i, cubitum (Du C. angulus); quilias a pauperioribus urburariis colligere at- fokozat, rang, alias. Kass. P. P. I. 178. De
kdnyok. It. gomito. Prot. inq. 204 : ipsa mul- que ad ustrinas administrare.
Diplomatibus super stallo procuratorio et
tum stabat in orationibus super genua et suGozypiaceus, V. Gossypiacus. Cod. gradu Doctoratus. Az Ugyvedsegrol, Torper gombetos, tantum quod vestes rumpe- Camb. Merc. 44. Si vero Negotiator Fabrican- v6ny- es Bolcselkedesi Tanarsagrol szolo Okbantur in parte ilia.
tibus, qui in lineis, laneis, gozypiaceis, co- levelek . . . 1. 150. Ab omnibus cuiusque StaGonibus, i, orbiculus vesti colligandae; riaceis, pelliceis, vitreis, sericeis.. . aureis, tus, Gradus, Dignitatis etc. insignitos et orgomb. Simonyi Magy. Ny. 1.122. Duo gombi. argenteis aut aliis metallisticis productis natos.
Tor. Tar. 1888. p. 566.
laborant.
2. Gradus, (Du C. 3.) generatio; iz.
Gomedum, idem quod gombetus. Prot.
Grabor, (Croat, grabar. SI. graber. Miklo- Georch. H. T. 107. Az alyafiaknak egymastol
3. Gradus
Grampha
Grapliium
297
valo tavol letteket (distanlia) iznek (gradus) Mureto in Gallia an. 1076. institutus; nagy Tor. Tar. 1887. p. 180: casula de purpura
hegyiek. Gall, grands montains. Nagy Hier. rubea granata cum aurifrisis.
nevezzuk.
Grampha, italis: grampa, ungula . Grandei, secus: grandea, grandes, fors.
3. Gradus, Carat V. Liga; karat. Numi
(Du C. italis granfo est cancer); karom. Hist, Mentha arvensis ; lomenta. Ger. Rossminze.
Hung. 150.
Grsebio, onis, Villicus, Comes idem ac a Cuth. 382. et antecedebant ipsum sui fami- Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
Grandifer, grandinem ferens ; jegesdt
ap. Du C. Graflo, gravio. Germ. Graf. Grave, liares armati cum tabulariis et clypeis depictis
hozo. Cortes. De Virt. Matth. 667. Fulmina
Grafe, Gevafe ; biro. Praad. p. 6. 7 : Ad ter- cum grampha ipsius arma et ensibus.
Grana, ae, (ex ital. grano) frumentum grandiferis ventique hymbresque procellis.
ras singularum Villarum non immerito terGraiidilla, Polygala Linn.; golgota.
ras quasdam antiquilus Senioribus (Burger (Du C. al. s.); gabona. It. grano. Cod. Dip.
Wiesen) Ecclesiis (Kirchen-Grilnde) nee Arp. Cont. X. 101: Granam autem, que ori- Gall, grenadille. Curios. Misc. 316. Grannon Comitis (Villico, Graebioni) (Richter- tur in Sciavonia . . . non possint discarcare. dillae flos in suis foliis passionis Christi figuGranaderius, Granadirius, i, miras ostendit delineatas.
Wiesen) Villarum proprie destinatas arcesGrangia, se, (DuC. area) villa, praeles cristatus ; grdndtos. Per. Mon. SI. XVIII.
serem.
Grsecisare, (Du C. gra3ce loqui) gracis 366. an. 1737. compagnia Granaderiorum. dium rusticum ; tanya, majorsdg. It. rancia. An. Sc. II. 74. an. 1320: nondum enim
lileris studere, vacare; gorog tanulmd- Arch. Rak. I. 16., 30.
Granadus, i, lapis punicei coloris, car- Fratres habuerunt grangiam sed circa Monyokkal foglalkozni. Olah. Cod. Ep. 178.
missurus etiam munusculi loco Hsesiodi opu- bunculus; granat. Szentiv. Cur. Misc. Dec. nasterium pecora eorum pascebantur. Cod.
Dip. Arp. Cont. VI. 344. X. 273. Fej. V. II.
sculum, cui titulum inscripsit egya %a\ fasQcu II. P. I. p. 181.
1. Granare, mensuram facere ope gra- 359. paterna in posterum soliciludine proper me versuin de verbo ad verbum, quo sit
fructus uberior graecisanti, si modo perotium norum (Du C. al. s.); meggrdndlni. Kol. videre volentes atithoritate apostolica prohibemus, ut intra clausuras locorum seu
rescripserit D. T. sibi offlcioli nostri non dis- Cod. 25.
2. Granare, granulare; in grana com- Grangiarum vestrarum nullus rapinam seu
plicere humilitatem.
Grsecissare, (DuC. grace loqui) Grsecis minuere (Du C. al. s.); szemme torni. Ger. furtum facere, ignem apponere, sanguinem
fundere . . . audeat.
vocabulis u t i ; gorog kifejezeneket hasz- Kornen. Kronst. I. 404.
Granicia, aa, (Du C.) conflnium, limes ;
ndlni. Pfahl. Jus. Georg. II. 7. Neque me Granarium, (Du C.) horreum (ap.
graecissare putet lector hac nomenclatione script, classicos granaria, orum); gabona- a si. granica, hranica; hatdr.Nagy. Tor. Tar.
tdr; magtdr. Gall, grenier. Bek. Debr. foisk. IX. 52. Cod. Dip. Arp. Cont. VI 423.
utentem. Cf. Plant. Men. prol. 11.
Gra?ci orientales, v. Graeco-orien- torv. 168. Clavem ianuse granarii interioris Granicies, ei, V. Granicia. Batty.
Leg. 438. an. 1439. Fej. X. 3., 285. Pelcz.
lales; gorogkeletiek. Nill. Symb. p. 1065 : conservabit oeconomus.
Granat integer, (Du C. granata) Coc- Geisa p. 45 : Alberti Regis art. 17 : PrascriNota 1. In Austro-Hungaria communiter proprio nomine diaxQinxw vocantur Graeci cum purum ; tiszta granat, skarldt. Monm. ptiones, ait lex, seu dispositiones super metis
orientales seu Graeco-orientales . .. croa- Comit. Trans. V. 194. Ab una pecia panni et graniciebus, inter Hungarian! et Austrian),
prius factae, in suo robore perdurent.
lice GrcTto-iztocni, rumenice Greci resari- granat integri fl. 4.
Granisco, equulus generosus; nemes
Granata, 33, pila ignea, pila pulvere nileni.
Grsecus, i, mercalor; varosi keres- trato farta (Du C. al. s.); granat. Ger. Gra-menlo. Samb. Tyrn.
kedo. Marosvasarh. gymn. Ert. 1894/5. p. 14. nate. Magy. Tort. Tar. V. 222. Szentiv. Cur. Graniza, 33, (slav.) meta, limes; hatdr.
Han. Mon. Jur. P. I. 89: ponantur conflnia ...
Graffare, (Du C. grafare) scribere, pin- Misc. Dec. II. P. I. p. 252.
Granatarius, (DuC. al. s.); hoc no- granize incidantur.
gere ; irni, rajzolni. Nagy Hier.
Granulare, in grana redigere ; szemGraffium, pro : graphium, stilus; iro- mine designabantur tales voluntarii milites
xzer. Reg. S. Ben. 33., 4. Ne quis prsesumat principio, qui exercitati erant in proiiciendis csezni. Kol. Cod. 39. 1543.
aliquid dare aut accipere sine iussione abbatis ignibus missilibus, pilis wlgo granatis pul- 1. Granulatus, 3., in grana reductus;
neque aliquid habere proprium, nullam omnino vere nitrato fartis. Quum decursu temporum szemcses, borsokds. Kol. Cod. 23. marca
rem, neque codicem, neque tabulas, neque hie usus abolevisset, lectissima manus militum plumbi granulati.
2. Granulatus, 3., granulis ornatus;
graffium.
ita appellata; grdndtos. Germ. Granatier,
szemcsekkel kbriilvett. Numi Hung. 11. KaGrafius, i, comes provincial; fonok. Grenadier. Szirm. 122.
Granatellus, i, (Du C. granatella) di- rolus rex Hungarie in circulo granulato scuSchwart. Scult. 52.
Gragina, a?, septum ; halrekesz. Gall, min. a granat, quod est lapillus pretiosus; apro tum lilia et fascias pra3 se ferens.
Granulosus, 3., granulorum plenus;
grague. Ljub. Mon. SI. XI. 232. an. 1346: granat. Thok. Diar. II. 329. Aliud argenteum
catena portus ponatur inter duos planconos sceptrum deauratum cum lapillis smaragd et szemcses. Alexy-25.
granatellis.
Granum, (Du C. 3. uncia) scrupulum ;
liavatos per modum gragine.
1. Granath, V. Granat. Thok. Diar. II. szemer. S;m. Num. 139. Praterea Viennense
Gramata, se, (Du C.) limbus; perem,
kontos pereme. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. 325. Chlamys ex granath violacei coloris Ducaten Asse confundendum non est cum
Apothecariorum Granis, quorum 20 ScrupuGramatam unam et aliquot gemmas.
sine subductura et nodis fl. 10.
2. Granath, V. Granadus. Thok. Diar. lum, 60 autem unum Ouintl faciunt. Fej. V.
Gramatista, se, (DuC. grammatista)
discipulus, qui docetur grammaticam ; gram- II. 325. Tertium froenum sine anlilena argen- II. 36.
Graphiarium, (Du C.) supellex ad scrimatista. Tor. Tar. 1888. p. 201. Szaz. XVII. teum deauratum lapidibus tiirkes, granath
bendum necessaria; iroszerek. Ger. Schreibet cristallo ornatum fl. 15.
360.
Granatio, V. Granare 2.; grdndlds. zeug. Bell. Cell. 820. Cf. Martial. 14., 21.
Graminalis, ad gramen pertinens, quod
Graphica, ars scribendi (pars scientise
est ex gramine. Distinctio graminalis, di- Kol. Cod. 40. Post granationem cemmentis
tabularum politicarum explanandarum); irasstinctio e gramine ; mesgye. Cod. Dip. And. ponderet marcam 1. auri gravati.
II. 389., 444. terminos et distincciones graGranatophorus, i, miles cristatus; tan (okleveltan resze). Szaz. XX. 765.
Graphice, lilteris, per imaginem; beminales ac signa I. 505., 561. in una meesde. grenadarius ; grdndtos. Hor. Mem. 54.
Granatulus, 3., e parvis granis con- tukkel, rajzban. Georch. H. T. III. 110. VeGrammata, um, fimbrise; rojt, czafrang. Fej. HI. 23. ei . . . marsupia et marga- stans; finom szemu. Curios Misc. 373. Gra-rancs. Hist. I. 186. Cf. Appul. Met. 8. p. 214.
ritas ; grammata (flmbrias) pannos Sarace- nata lolapulvere pyrio granatulo impletur, Plaut. Pers, 2., 2., 5.; 4.,2.,3.Trin. 3., 3., 38.
Graphis, idis, delineatio; rajz. Walnicos et unum scrinium per violenliam abstu- lubulus autem pulvere pyrio communi cum salaszky 544. duo docentes Music* nempe et
lis nitro.
lerunt.
Grammalicales classes, classes
1. Granatus, i, (Du C.) V. Granadus. Graphidis instituentur. Verancs. II. 220. Cf.
gymnasii, in quibus grammatica docebalur; Tor. Tar. 1890. p. 369. Annulos cum amatisto Vitr. 1., 1. Plin. 35., 10., 36 . 63.
Graphium, (Du C.) Grsecis et Latinis
grammatikai osztdly. Wallaszky 485.
et granatis ac rubino vili. Arch. Rak. VIII.
dicilur stylus ferreus, ab una parte acutus, quo
Grammaticaster, pseudo-grammati- 320.
2. Granatus, i, V. Granata (Du C. al. exarabantur in cera litleras, ab altera parte
cus (Du C. scriba, notarius); kontdr nyelplanus, qua inducebatur, quod perperam erat
sensu). Tort. Tar. 1888. p. 163.
vesz. Patr. Constant 119.
Granatus, 3., coccineus ; biborszinu. exaratum ; iro-, vas- etc. loll. Nagy Hier. Cf.
Grammoiitenses, ordo a Stepliano
38
Grascia
Gratitudo
Grennicia
Ovid. Amor. 1., 11., 23; Sen. Clem. 1., 14; Plin.
Gratitudo, gratus animus; hdla. It.
Graverosus, 3., malitiosus, incuriosus;
16., 38., 73. Suet. Gas. 82. Calig. 28. Claud. 15. gratitudine. Cod. Dip. Briiss. IV. 157. iure ellenseges, kdros. Fej. VI. 71., 77. retuleGrascia, grassa q. v. (Du C. adeps.) strictissiniffi confoederationis et gratitudinis. runt quod quidcunque inter partes maliciosum
Raft. Mon. SI. XIII. 327. an. 1330.
Gratulanter, cum gaudio; oromest, seugraverosum in spoliis, homicidiis, cremaGrassa, orum victualia (DuC. al. s.); szivesen. Arch. Rak. II. oszt. III. 199. Literas cionibus inter ipsos illatis talem perpetuum
elelmi szer. Ljub.Mon.SI. IX. 151. an. 1411: gratulanter accepimus.
silentium inter se ordinarunt.
si ... grassa seu victualia Veneiias conduGratulatoriaB, (Iittera3) gratulationem
Gravidari, (Du C. gravidam fieri) recentur.
continentes; koszontd level. Kov. Form. St. pleri; teljesen betolteni. Batty. Ger. 127. Si
Grassabundus, 3., effrenatus; fek- CVII1. Gratulatoriae pro Onomastico. Cf. vero in hoc fides non gravidatur, Pauli divini
telenkedo'. Jogt. Eml. T. III. p. 60 : vagabun- Capitol. Max, et Balbus 17.
testimonium adhibeatur. Sensus huius est:
dos et grassabundos... captivare teneantur.
Gratulavit, gratulatus est, gavisus est; si huic plena fides non habetur, adhibeaGrassina, se, frumentum diversi gene- orvendett. Georg. Sirm. T. 18. Et Rex valde tur testemonium S. Pauli. Cf. Aurel. Viet.
ris ; gabona. Han. Mon. Jur. P. I. 198 : emat gratulavit.
Epit. 14.
Gravimen, damnum vel iniuria, quod
blada, grassinam in portu.
1. Gravamen, inis, querela (DuC.
1. Grassus, 3., magnus, allus (Du C. al. damnum); nehezteles, panasz. Cod. Dip.aegreferimus, (lapsus calami pro gravamine).
s.); nagy, magas. It. grasso. Rac. Mon. SI. Arp. Cont. VI. 537. Item hec sunt grava- Cod. Telek. X. 5. talem unanima voluntate fecissent ordinationem et dispositionem sub
VII. 133. an. 1080: emi. . . terram . . . que mina sacriferorum.
2. Gravamen, onus (tributum) (Du C. gravimine fractionis fidei inter se inviolabiest sita in monte grasso.
2. Grassus, 3., crassus ; eros, vastag, damnum); teher, add. Fej. V. II. 396. ut o'm- liter observandam.
Gravimentum alias:
guarnidurva. Szamosk. II. 147. Inde codices ligones villae . . . ab omni gravamine seu taxa
mentum, armamenta, orum ; felszereles.
num, in grassos asses per quadrata dolati, quacunque Regni . . . sint exemts.
3. Gravamen, mulcta (DuC. damnum); It. guarnimento. Ljub. Mon. SI. II. 177. an.
ratiumque instar in latitudinem pontis adseV. Birsagium; birsdg. Monm. Comit. III. 1343. galeam . . . cum gravimentis et triquati superne navibus instrati sunt.
Gratise expectativse, vdranddjava- 228. talis et poenam iure illi decretam subeat bus . . . hominibus, qui dicta guarnimenta
dalmak. Cher. Jus. Eccl. II. 94. Promissiones et birsagia seu gravamina iure pronun- custodian t.
Gravio, on is, (Du C.) comes; grof. Tor.
porro Beneflciorum nondum vacantium a quo- ciata persolvat domino suo terrestri vel eius
Tar. 1887. p. 340.
piam factse dicuntur Gratiae expectativae. officialibus.
Gravitudo, inis, ira (Du C. al. s.); ne4. Gravamen, (DuC.) molestia, damGratiae nudse, iires hdla. Szentiv.
Cur. Misc. Dec. II.P. It. 145. Gratiaenudae: num, injuria; kdrositds, igazsdgtalansdg. hezteles. Ljub. Mon. SI. II. 103.
Gravius, i, (Du C.) Comes; grof. M.
In ingratos, qui mulla accipiunt nihil repen- S. de Kz. Chr. II. 3., 1. Pelrus rex Hungaros
Bel. Prodr. 113. Landgravium priscis tempodunt.
priore gravamine coepit molestare.
Gratianus, idem quod Grationarius
Gravaminalis, ad querelam pertinens; ribus fuisse vocatum supra monuimus; nunc
apud Du C. qui vices Altarium Rectoris ge- panaszos.Kuk.Jur.il. 291.Hisproinde omni- Gravium seu Comitem tamquam honoris vorit; oltdrnok helyettes. Kov. Form. St. 411. bus mature et pro gravitate meriti debite ex- cabulo adpellant.
Grebius, iudex, qui cum civibus pro triAltarium Rectoribus, eorumque vicesgerenti- pensis, SS. et. 00. Regnicolariter congregati,
bus, Gratianis, Sacristis ceterisque Presby- relate ad singula quoque praemissorum Gra- bunali sedet; biro, gereb. Cod. Telek. XII.
teris et Clericis Curatis et non Curatis.
vaminalium punctorum altiorum et malis 337. (dtem volumus quando Grebius noster
Grationales, litterse gratiam continen- subversantibus accomodam medelam medi- cum civibus pro tribunali sederit et ibidem
Grebius cum iuratis senioribus de plena iutes; kegyelmi level. Ger. Gnaden-Brief.an te etc.
Kovy El. 360. nisi nomina illorum Grationa- Gravaminaliter, in mod urn querela- stitia (tempore Vindemiarum) huiusmodi Delibus expresse inserantur .. . Bona per gra- rum ; panaszkepen. Ac. Com. Sopr. p. 13 cimarum provideant.
tiam recuperata eiusdem nature et indolis 14. Omnia ista . . . Sua3 Majestati. . . graGrebo Cziganorum, dux Zingarorum; czigdnyvajda. Ger. Woiwode der Zierunt quoad sequalitatem vel insequalitatem vaminaliter . . . deposuimus.
Juris ac fuerunt ante amissionem, nisi expresse
Gravantia, per metathesim ex Gvaran- geuner (Gref, Graf, Hann). Kronst. I. 465.
Greda, a3, (apud Du C. grada, agri moin grationali privilegio, quo de novo collata tia vel Quarantia (i. e. fldeiussio); kezesseg.
Arch. Rak. II. oszt. III. 197.
dus) ; signum, collis, quo limites possessionum
sunt, mutentur.
Gravativus, 3., gravis, molestus; nyo- segregantur ; hatdrvonal, hatdrdomb. Cod.
Grationalis, gratiosus,benignus; kegybol adott, kegyes. Fej. X. 2., 249. de regio maszto. It. gravativo. Argenti 3. Bene Med. Dipl. And. V. III. p. 405 : vadit. . . deinde ad
unam gredam altam.
grationali mandate ad quindenas resident}* II. 8 : dolor capitis gravativus.
Gravatorius, 3., qui aggravat, oneroregalis proxime nunc venturas.
Gredica, a?, dim. Gredse, parvum signum,
1. Gratiositas, (Du C. amabilitas, cosus; terhelo. Kass. Jur. Civ. I. 247. et qui- colliculus; hatdrjelecske,hatdrdombocska.
mitas) hoc loco : titulus honorarius ; kedves- dem si quis in Causa Tabulari gravatoriam Cod. Zi. III. p. 420 : ascendit ad parvas gradicas, ubi est arbor Thel cruce signata.
seged. Ger. Euer-Gnaden. II. Rak. Gy. 178. Sententiam in merito obtinuit. ,
Gravatus, 3., gravis ponderis; nehez
Grefius Egiptiorum, dux zingaroGratiose Patrone . . . Tuse Gratiositati.
2. Gratiositas, gratia; kegyesseg. Ac. (marka). Kol. Cod. 40. ponderet marcam I. rum ; czigdnyvajda. Kronst. III. 485.
Com. Sopr. p. 4.: accedente . . . Su Majesta- auri gravati.
Gregoriana festivitas, excursus
tis proclivitate et gratiositate.
1. Gravedo, contentio virium, sudor animi recreandi gratia dieGregorii; GergelyGratista, ae, discipulus, quern gratis in- (Du C. al. s.); fdradsdg. Han. Mon. Jur. P. napi kirdndulds. Teut. Schul. 1.272. et. 352.
Gremiale, pannus sericus, qui Episcopo,
struit prseceptor privatus ; ingyen tanitott I. 175: se alleviant a gravedinibus rustitanulo. V. s. Nummista.
sacra facienti, cum sedet, gremio aptatur. V.
corum.
Gratitare, gingrire (Plin.); gdgogni. 2. Gravedo, vectigal, tributum (Du G.); Epigonalium. Nagy Hier.
Nan. Phar. p. 48:
teher, adoteher. Ljub. Mon. SI. VIII. 31. an.
Gremialis, (Du C.) qui est de gremio
Grus gruit, Accipiter pipatGallina gracillat
1498: dignaremur . . . concedere exemptio- vel societate alicuius ordinis ; belso . .. keGratitat anser, olor drensat, Alauda ffemit. nem . . . a quacunque impositione vel gra- belbeli . .. Kass. Prax. I. 22. negotiorum deBubulat horrendum bubo, tu Butio bubis !
vedine.
partementa utpote publico-politica, ecclesiaPulle pipis, crocitas Corve ! tetrinnit Anas
3. Gravedo, inis, (DuC. 3.), iniuria (Fi- stica,. . . gremialia etc.
Cucurire solet Gallus, cuculare Cucullus,
naly al. s.); igazsdgtalansdg. Cod. Dipl. Pat.
Gremium, (DuC. 2.) societas, colleCitta loqui, trutilas Turde, Columba gemis! T. I. p. 243 : nostram in presenciam citatus gium ; kebel, testiilet. Kass. Prax. I. 24. CoTrinsat hirundo, Fulix clangit, tu Psittace garris! se studuit venire gravedine Judiciorum se mitatus habet suum Magistratum e gremio
Strix stridet, frigulas Gracule, Milve lipis
opprimi permittendo.
nobilitatis deligi solitum.
Grenicia, 89, limes (Du C. greniciae);
MarmorisHalcyonesnemoriscanithospesaedon
4. Gravedo, inis, gravitas (Du C. al. s.);
Pipilat Oscen, ovat Pavo, fritinnit Epops
komolysdg. It. gravita. S. Steph. vita. 40: hatdr. SI. hranica. Ger. Gra'nze. An. Sc. I.
Gloctorat oblongo de lurre Ciconia rostro
Gravedinem morum, quam in iuventute pe- 6*1. an. 1447 : in greniciis, metis . ..
Grennicia, as, V. Grenicia. Urk. Sieb.
Zinzililulat tremulo rava sonore Merops.
pererat, usque ad flnem vite lenuit.
Greschla
2. Griseus
Grossus Florenarius
299
II. 395. grenniciae metas signatas sublevare griseus : monachorum scilicet qui coloris ci- simul cum Bohemicalibus ac Viennensibus
palam conabantur.
nericii (griseus, Ital. grigio = sziirke) vesti- sublatos Belius pro Pechiensibus seu QuinGreschla, ae, genus nummorum; fel- bus induebantur, quo nomine Cistercienses queecclesiensibus; Schonviszner iam pro Bapoltura, petak. Ger. Groschel. Szirm. Hung, monachi intelliguntur, qui nigrum habitum csensibus (in Hung, loco Bacsensis) habendos
in Pap. 65. Erat demum moneta currens: aurei primi in griseum^commutarunt ut auctor est censet.
Grossicula, 33, monetae species; felsivc Ducati flor. 4., Thalleri flor. 2, medii Thal- Jacobus de Vitria'co in Hist. Occident c. 14.
leri flor. 1. valenles, Mariani, grossi, polturae, (V. DuC. s. Monachus). Marc. Chr. II. 77. poltura. Bel. Comp. Hung. Geog. 30. Moneta
Greschlae, denarii, Fillerii, Babkae.
Griseorum monachorum (in monasterio). in Hungaria sequens est in usu : 2. Grossicula
(ein Groschel) quarta pars grossi, Rhenensis
Gressivus, 3., ad gressum pertinens; Knauz M. E. Str. 210., 230.
2. Griseus, 3., (Du C. Griseum, pellis floreni octuagesima.
jdro . . . jdrds . . . lepo. Andr. Pann. 225.
Grossitas, (Du C.) crassitude ; vastagdeficit a potentia gressit-a, quia non potest animalis cuiusdam, quod vulgo Vair Galli appellant.) fors. mustela; menyet. (Szabo ver- sdg. Andr. Pann. 282.
ambulare.
Grossities, (Du C. spurcities, immundiGressorius, 3., V. Gressivus. Hist. tit: nyest. . .) Fjp. Anon. 10 pelles meliNat. 42., 3-tio e tribus digitis antrorsum vernas et griseas. Cf. Barteasgrans Pier an. tia) H. 1. crassitude; vastagsdg. Quod alio
sis medius uni e lateralibus adnatus est et pe- 1275. Us la recouvrent chaut et de gris et loco grpssitudo dicitur. S. de Kz. Chr. I.I., 2.
Grossitudo, (DuC.) crassitude; vasd'ermin.
des gressorii.
Grisius, 3., (Du C. griseus) cineraceus; tagsdg. Kat. Hist. Reg. I. 426. Grossitudo
Grestuna, Ribes grossularia (Linn.);
sziirke. Tor. Tar. 1891. p. 680. grisii colo- pectoris erat parilis grossitudini capitis.
egres. Ger. Stachelbeere. Schlag. 14-89.
Ljub. Mon. SI. 192. an. 1414. S. de Kz. Chr.
Grezin, (vox polon.) scapus chartarum ; ris. Schlag. 1249.
Gritius, fors: erinaceus, est enim de fla- I. 1., 2. Cf. Vulg. Jerem. 52., 21; Solin. 43.
koncz. Fjp. Sza"m. p. 215, an. 1420: unum
Grossus, i, monetee species (valor eiusgellis sermo, quibus se sanctimoniales excrugrezin papiri attulit. . . de Cracovia.
Grezna ventralis, pelliceum e pelle ciebant. (Schlagli 1669. sz. circius etBeszter.); dem : 3 crucigeri = 5 denarii); garas. Sim.
ventrali confectum ; gerezna, bunda, bor a tuskediszno. Prot. inq. 182 : in aliis magnis Num. 51. Revocato Floreno Hung, ad sua
hasrol. Monm. Comit. Trans. II. 178. debent vigiliis verberabat se cum virgultis et spinis exordia videndus est valor eius respeclu modorsualem sabam dare pro f. 9. et greznam aliquando et quandoque cum quadam scoriata netae argenteae, quae tune in usu fuit, ae solis
fere denariis,,Grossisque defmiebatur, per quos
ventralem pro f. 6. . . Atsi solummodo due de pelle gritii, ita quod sanguis exibat.
Gristus, 3., idem quod grisetus, gri- tarn floreni, quam reliquae ctiam ideales pecuvulpini pelles pro f. 1. emuntur, extuncsubam
dorsalem pro f. 12. greznam vero ventra- seus ; sziirke. Tor. Tar. 1887. p. 174. Item niae uti: Marcae, pensae, fertones, Sexagenae
oetavum ornamentum de purpura brunatica ad etc. redimebantur. Sicut autem Florenos: ita
lem pro f. 6. dare debent.
etiam Grossos primus in Hungarian! induxit
Grifo, Grifio,' onis, gryphus (DuC. grista mixtim ad modum polimite vestis.
griffus) animal fabulosum, quadrupes alatum ;
Grobatus, i, groba: fovea, cloaca (ex Carolus I. R. H. sic dictos a Grossitie. Inst.
griffwaddr. S. de Kz. Chr. I. 1., 5. Tor. Tar. Slav, grob) (Du C.); godor, verem. Georg. Arith. 65.
Grossus, 3., (Du C.) crassus, magnus;
Sirm. I. 320. et corpora eorum immisserunt in
1887. p. 174.
durva, vastag. It. grosso. Ger. dick, grob.
Grimpare, comminuere, atterere, conte- grobatum cum capitibus suis.
Gr oma, tis, (Du C. mensura, norma) mos; Kronst. I. 326.
rere; szetdarabolm, zuzni.. It. grifare. Ljub.
Grossus Bohemicus, Numi Hung.
Mon. SI. V. 246. an. 1334. laboratoribus, qui szokds. Arch. Ver. Sieb. IV. 228. Patrum
152.Inter monetas argenteas maiores in regnum
gromate anno Dmni.
laboraverunt ad grimpandnm Salbonem.
Grion, onis, (U.g\rone);csucs,amelybe
Grongus, i, Murena Conger (Linn.) V. admissas primum locum tenent, Grossi Boaz evezd illesztetik. Gal. le bout par ou Ton s. Bilizna; skomber. It. grongo. Ger. Meeraal. hemici seu Pragenses. Georg. Pray (AnnaGrossanus, 3., crassus; It. grosso- les Regum Hung II. 237.) sequentes Pragenempoigne la rame, le genouil. Ljub. Mon. SI.
II. 366 : dentur. . . remi . . . longitudinis in lano; darabos, durva. Ljub. Mon. SI. XXII. sium Marcarum species recenset, utpote legagrione pedum Wa et in palla pedum XV.
7. an. 1453. sachos duos salis . . . grossani. lem seu levem qua pondus argenti probatisGriparia, ae, species navis (DuC.) Ljub.
Grossarius, fors. pro grassarius : sica- simi = 48 grossis. Vulgarem vel commurius (Du C. al. s.); utondllo. Ljub. Mon. SI. nem = 60 grossis; regalem = 56 grossis.
Mon. SI. IV. 304., 324.
Gripator, possessor navis, quaa gripa I. 48. an. 1232: et non recipient. . . gros- Gravem, ob aeris admixtionem pondus excenuncupatur. Rac. Mon. SI. VII. 49. an. 1056 : sarios, predatores sive rubatores. Cod. Dip. dens = 64 grossis. Vestigium est sub Carolo
I. in Hungaria marcam a 50 grossis fuisse calaffuerunt inter eos etpiscalores,quieciam gri- Arp. Cont. XI. 255.
patores nominantur.
1. Grossator, fors. idem quodgrrossa- culatam, qui rex postea Decreto anni 1342.
Griphon, Grifo. Chr. Dubn. 4., 8. In rius ap. Du C. magnarius, solids mercis pro- cursum eorum penitus interdixit. Grossos hos
montibus enim deserti memorati cristallus in- pola; nagykereskedo. Tor. Tar. 1891. p. 311: sensim extra cursum positos reinvexit Sigisgrossatori Lothaus ac eiusdem legioni addi- mundus rex, sub quo nomenclatio : Sexagena
venitur, griphones aidum parant.
Gripinalis,'fors. a graeco yQinoq; halo. tum esse annum.
grossorum invaluit, quorum nempe 60. marLjub. Mon. SI. I. 144 : duo gripinales . . . 2. Grossator, pro: grassator, homo cam vulgarem 420 denariis, 100 a floreno
vagus (Du C. al. s.); csavargo. Tor. Tar.computatis aequabant.
pro ... ligno.
Grippus, (Du C.) celox; kaloz, rabid 1887. p. 73. Nee referam impossibilitatem per
Grossus Csesarianus, Bel. Comp.
hajo. Adelm. De orig. Turc. 13. Classis thur- avia et longissima itinera et omnigenis gros- Hung. Geogr. 548. Nummi Turcici notiores sunt:
corum imperatoris continet ad summum vela satoribus infesta.
1. Denarius Turcicus, Asper, qui est quinquageGrosse magni cultelli, decimae vini sima imperialis pars. 2. Imperalis, Thaler, qui
CCCC supputatis navibus triremibus, biremibus, palandariis, Grippis et aliis omnibus districlus zagrabiensis; nagy dezsma terii- denarios Turcicos quinquaginta seu triginta
Navigiorum, que capit circiter hominum XXX let. V. Cultellus. Tkal. Mon. Civ. Zag. 1.146: grossos Caesarianos aequat.
milia et ipsa parari solet Constanlinopoli.
Zagrabiensis districtus decimc, que grosse
Grossus Corvinianus, Numi Hung.
Grirellus, pro: Clitellus, clitellae, arum; magni cultelli appellantur.
77. Grossus Corvinianus quinque denarios
nyereg. Sza"z. VI. 374. Emi duos grirellos
Grossescere, (DuC.) crassum fieri; (100 horum florenum adaequantes) valebat.
di serico cum auro pro turcalibus equis.
eldurvulni, sildnynyd vdlik. Pel. Serm.
Grossus executionalis, behajtdsi
Grisesta, ae, graeco ritui addiclus, grse- Anima recedere cogitur a corpore . . . et spi- garas. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 467 : Curabant...
cus ritus; go'rog mod, szertartds. Ljub. ritus vitales, per quos anima operatur in cor- ut super insumptione ex grosso executioMon. SI. V. 43. an. 1404 : in qua ecclesia ce- pore, grossescunt et deficiunt. (Aest. 76. a.) nalifer executores dietim accepto . . . extralebrantur ad grisestam..
Grossetum, species monetae (Du C.); ctus submittant.
Griseum, (DuC.) vestis monachorum ; garas. Ljub. Mon. SI. XXII. 39. an. 1454:
Grossus Florenarius, Numi Hung.
szdr csuha. Pel. Serm. In purpura magis ap- stampari fecit magnam summam grosseto- 103.Horum eximiae raritalis numorum diversum
paret turpior macula vestis, quam in eo, qui rum et . . . monetarum falsarum ad stam- est pondus et quidem appendentes Va semiinvolutus est de griseov&l sacco. (Aest. 25. q. pam nostram.
unciam, medii seu simplices 1 semiunciam,
30.1.)
Grossi Pachienses, NumiHung. 152. integri seu duplices ac IVa semiunciam et
1. Griseus, cineraceus, cinereus; ordo Pachienses grosses per Carolum T. A. 1342. ultra, triplices Thaleri nominari solent. Primes
38*
300
Grossus Germanicus
Guardare
Guidaticum
huiusniodi numos cudi fecit Maximilianus I. Irn- gondnoksdg, orizet It. guardia. Prot. inq. texunt insfar centonis . . . ultra genua pertinperator anno 1479. . . li tune grossi flore- 266: ego habebam quamdam sororem in git. Mon. Com. Trans. V. 199.
narii dicebantur, sed postquam per Comites guarda, que habebat febrem.
2. Guba, 33, pannus villosus; gubds
Schlick in Bohemia in valle Joachimi (JoaGuardare, intueri; valakire tekin- gyapju. Tor. Tar. 1890. p. 479. sulcari cricliims-Thal) cudi coepissent, Thalerorum no- teni. It guardare. Prot. inq. 268: ego . . . seos vulgo gubas. An. 1498.
menclationem sunt consecuti.
non audebam cam guardare in facie.
Gubas-Barsonium, Felba q. v.
Grossus Germanicus, Cod. Alv. II.
Guardaroba, 03, (Du C. Guarderoba)
Gubbellotus, i, pro : gabellotus; ado232. Moneta polonica, qua; vulgo duodecim locus ubi vestes servantur, reponuntur vestia- szedd. Ljub. Mon. SI. XL 93. an. 1323 : gubpolturarum vocatur, valeat triginta sex nuni- rium; ruhatdr. It. garde-robe. Szaz. VI. bellotus mercati.
rnos hungaricos sive sex grosses germani- 371.
Gubernamen, administratio, cura reiCOK. Ibid. Grossus caesareus valeat sex
1. Guardia, 33, (Du. C. 1.) custodia; ori- publiC33, regnum ; kormdny. Olah. Cod. Ep.
nummos hungaricos.
zet. Ljub. Mon. SI. III. 125 : guardias fa- 38. votis transigerent de eo eligendo, qui esGrossus latus, gr. minor. Par. Pap.
cient. Prot. inq. 273.
set ad gruberwamenHungariffimagisidoneus.
Grossus major, 8 grossos valens. Par.
2. Guardia, (Du C. 2.) bona. regio clau- Cod. Dip. Bruss. III. 2oU Magy. Tort. Eml.
Pap.
stri V. Gastaldia; a kolostor curidja. Par. XXX. 185. an. 1547. committere regimini seu
Grossus minor, 4 grossos valens. Pa>.
gubernamini.
Art. XIV. 1558. Par. Pap.
3. Guardia, famulitium, stipatores et saGubernamentum, V. GubernaGrossus Ungaricus, moneta valens tellites ; orseg. Ac. Com. Sopr. p. 189: Do- men. Dip. Alv. I. 146. Si quidem ad guber() v. 8 denarios ; magyar garas, 6 v. 8 de- minus . . . Palalinus. . . stipatus. . . utrinque namentum huius loci ordinatus fuerim.
nar. Tor. Tar. 1897. p. 27.
certo famulitio suo seu guardia. Thok. Diar.
Gubernans, prafectus; kormdnyzo.
Grota, se, (Du C.) rupes ; szikla, bar- 608. legalabb szaz es 150 ember is kivantatik Gall, gouverneur. Cod. Dip. Briiss. II. 99.
lang. Ljub. Mon. SI. II. 239. an. 1345 : for- pro guardia mellette.
Gubernare, sustinere, fulcire (DuC.
tilicia . . . constructa . . . in quadam grota
1. Guardianus, i, custos pecorum al. s.); tdmogatni, vezetni. Prot. inq. et
sive forno.
(DuC. 2.); or,pdsztor. Rac. Mon. SI. XIII. 203. X.: et ipsa veniebal. . . et in spallis suis
Gruatinum, species navis. Ljub. Mon. 199. an. 1357.
portabat illud (aliud grave) [et] non debebat
SI. I. 300.
2. Guardianus, (Du C. 1.); guardian. gubernari.
Gruatinus, 3., V. s. Maranus.
Cher. Jus. Eccl. II. 51. Reliquorum vero ordiGubernativus, 3., vim gubernandi haGrundium, (DuC. Grunda) wrdareyov, num religiosorum Superiores primi generis di- bens ; kormdnyzoi. Beng. Ann. Er. Ccenob
tecti prominentia, stillicidium. (Cf. Diez. Etym. cuntur Minislri Provinciales ; secundi generis 147. Prudentiffi item gubernativae dotibus
Wtb.) Bonf.Hist.VII. 63i:In fronte sub grun- aulem in ordine S. Francisci guardiani, in excultus. Moln. Rat. Rei Schol. 18.
diis lector urn triglyplios subiecerunt.
ordine Carmelitarum, Servitarum et Fratrum
1: Gubernator, prasfectus, pro visor ciGrunius, sus gruniens; diszno rofo- Misericordiae Priores, apud piaristas denique vitatis aut regni (Du C. al. s.); kormdnyzo.
ges. Beng. Ann. Er. Ccenob. 525. Ita nempe Rectores nuncupantur.
Szer. Not. p. 142. Decret. ZapolyaB an. 1525.
Sacrorum Mysteriorum offlcia et pii ritus EcGuardianus Monetarius, explora2. Gubernator, (DuC.) (monaslerii)
clcsiffi quantumvis eos Lulhericolarum grunii tor moneta?; penzvero intezet penzvizs- pra3fectus; konvent vednoke. Tor. Tar. 1887.
ct cetera turba rabularum explodat.
gdloja. Ger. Miinz-Wardein. Magy. Tor. Tar.p. 560. tutorem, defensorem, gubernatorem
Gryphus, i, Grifo. Bonf. I. 1., 2. ditis- XX. 159. Ca3sareo Guardiano Monetario. et protectorem perceptoris Domus nostre de
sima deiude regio sed inhabitabilis, quando
Guarentare, protegere; biztositani. Chergo: (csurgoi keresztesek).
gryphi sa3vum et pertinax ferarum genus, It. guarentire.Ljub. Mon. SI. IV. 322. an. 1394.
Gubernatoralis, ad gubernatorem peraurum terra penitus egestum, mira sollicitu- defendere et guarentare.
tinens; kormdnyzoi. Fej. X. I. 353. et Iricedine custodiunt neque quenquam id attingere
Guarentia, 33, (Du C.) cautio, pignus; sima solvenda communivit sub sigillo guberpatiuntur.
zalog, biztositek. Ljub. MOD. SI. I. 33.
natorali. Anno 1404.
Gschiermagister,rei vehiculariae praGuariri, (DuC. guarire) convalescere,
Gubernialis, e, ad gubernium pertifectus; szekereszmester. Magy. Tort. Eml. sanitatem recipere; feliidulni, meggyo- nens ; guberniumi, kormdnyzosdgi. Szaz.
XXX. 349. an. 1556. 200 currus pro deve- gyulni. It. guarire. Prot. inq. 153 : Vade ad XIII. 195. Tor. Tar. 1889. p. 567: guberhendis victualibus conducendi essent cum uno pausandum, quia tu eris cito liberata et mire niale archivum.
Gschierma gistro.
et statim fuit guarita. Cf. 217. XIII. 261.,
1. Gubernium, prssfectura; kormdnyGuadia, v. guadimonia, (Du C.) vadi- 300. L.
szek. Georch. H. T. IV. 12.
monium, pignus, fideiiussio; kezesseg, jotGuarnacia, 33, (Du C.) idem quod Zi2. Gubernium, administratio, cura;
dllds. Nagy Hier.
marra apud nos Cimada, vestis longa mani- kormdnyzat. Fej. X. I. 221. Eadem Maria...
1. Guadum, (DuC. 1.) vadum; gdzlo. cata, qua? instar sic dictae reverendae geri- Demetrio Cardinali A. Episcopo gubernium
It. guado. Ljub. Mon. SI, V. 69. an. 1406.
lur ; hosszu felso kontos. Batty. Leg. T. II. Ecclesias Strigon . . . addicit,
2. Guadum, (Du C. 2.) vitrum ; isatis, 435. an. 1279. End. 567. (Synodus Budensis
Guernimentum, (DuC.) apparatus;
glastum; festo fu. It. guado. Ljub. Mon. SI. an. 1279.) prohibemus . . . nee togas sive fdlszereles. It. guarnimento. Fej. V. II. 283.
II. 265 : d'e cera cuiuscunque loci; de guado. guarnacias seu supertunicalia . . . habeant... restituent dictas galeas cum affixis et corredis
Guadus, i, V. Guadum 2. Ljub. Mon. vel boltones seu fibulas aureas vel argenteas. et aliis guernimentis eque bonis.
SI. XXI. 412. an. 1452. guadus pro tinctoria.
Guarnimentum, V. s. GravimenGuerra, (DuC.) lis, discordia, bellum;
Gualapur, (Du C.) larvatus idem q. Wa- tum.
mszaly, harcz, hdboru. It. guerra. Fej. X.
lapaus ; dlruhds, dlokoskodo. Nagy Hier.
Guastator, (Du C.) vastator; pusztito. I. 283. de et super universis et singulis displiGualquatia, ae, linum subigendum; len. Ljub. Mon. SI. II. 300.
cenciis, guerris et litibus, discordiis et conHan. Mon. Jur. II. 288 : de stuppis sive gual- Guastum, Guastus, (Du C.) vastum, troversiis . .. Marc. Chr. II. 45., 49. Pel.
quatys emptor debeat accipere terciam par- ruina; row. It. guastofLjub. Mon. SI. II. 112. Pascha 29. k.
tem lucri pannorum, qui follabuntur in ipsis. Djp. reip. Rag. 341.
Guerrizare, (DuC.) bello infestare;
Guantus, chirotheca; keztyu. It. guanto.
Guayta, 33, (DuC.) excubi*; orizet. hdboruval nyugtalanitani. Ljub. Mon. SI.
Prot. inq. 308 : steti ante earn, et ipsam vide- Han. Mon. Jur. II. 229 : nullus mercator, nee II. 259. IX. 37. an. 1409: damniflcare et
bam et intrabat anima in corpore eius sicut marinarius nee suprasaliens . . . lembi pos- guerrizare dictam terram.
in guanto. Lub. Mon. SI. II. 111. an. 1341. sit facere custodiam et guaytam lembi per
Gugumerus, i, cucumis; ugorka.
CC paria guantorum.
aliquem alium.
Ljub. Mon. SI. V. 263. an. 1334.
Guarantia, ae, (Du C.) actus muniendi,
Guazeta, 33, pannus tenuissimus; paGuidagium, (Du C.) tributum pro seconflrmandi, (fideiussio); biztositds, bizto- tyolat. Gall. gaze. Ljub. Mon. SI. XI. 52: pro curo transitu; utado. Pel. De dedic. Eccl. s.
sitek. It. guarentia. Arch. Rak. I. 36. gua- peciis de guazeta XIII.
c. 6.: guidagia persona? ecclesiastics non
rantia pads. Instr. Pac. Praef. Regis Chri- 1. Guba, 33, penula (DuC. al. s.); guba. tenentur.
stianissimi fideiussione sive Guarantia.
Gros. H. Ph. I. 181: Rutheni e longiore lana * Guidaticum, (DuC.) fides publica, salGuard a, (Du C. guardia) custodia, lutela; vestem, quam Gubam dicunt, valde villosam vus conductus; adott szo, menedek, biz-
Guidrigildis
Gurhes
Gyraculum
301
lositds. It. guidaggio. Ljub. Mon. SI. XXI. 29.

Gurhes, denarii banales. Numi Hung. ab eo, quod propter oris angustias guttalim
an. 1428 : sub protectione, salvaguardia et 166. In rationibus decim* sexcnnalis Collect* fluat.
guidatico.
in Dioecesi Quinqueecclesiensi banalium Ver3. Gutturnium, guttus; s^tula; ontozu
Guidrigildis, (Dii.C. Guidrigild) homi- censium ac Verecensium et ad A. 1333 ba- kanna. Kov. Oec. 53.
nis pretium, asstimatio capitis; penzbeli btin- nalium denariorum Gurhes dictorum fit menGutus, i, rectius: guttus, urceus; korso,
tetes, birsdg. Nagy Hier.
tio (Roller Hist. Episc. Quinq. II. p.-385.)quos kanna. Kronst. II. 581. patina cum guto.
Gvarantia, V. Guarantia. Arch. Rak.
Guilotina, &, (a Gall, guillotine) V. Fe- a Comite Cameras sic appellatos fuisse censeo;
ralis culter ; nyaktilo. Bene Med. V. 327.quum inter Comites, quibus Carolus I. tenore VIII. 138. Gvarantia sive Mediatio.
postquam caput eius per guilotinam abscis- Mandati A. 1323 Cameras suas elocaverat, Gvardianus, V. Guardianus. Szaz.
XXII. 590.
sum fuisset.
etiam Lailislaus Gurhes nominetur.
Gula, 33, (DuC.) murium rubricata pelliGustatoria pinta, lagena \ini mensuGwerra, x, V. Guerru. Fjp. Szam. p.
cula; biborral ekesitett hermelin. Gall, ral unius pinta3 vinum ad guslandum con li- 95. an. 1393. Szaz. XI. 24.
gueule. Piszter Szt. Bernat I. 415. Horreant et nens ; kostolo pint. Pfahl. Jus. Georg. 243.
Gyanisco, pullus equinus; cxiko. Par.
murium rubricatas pelliculas, quas gulas vo- pintarum gustatoriarum, torcularis item Pap. Cf. Granisco.
cant.
pecunia3 (Pressgeld) prajstaliones.
Gyepium, indagines q. v.
Gularis, a gula, gulam exercens, gul;e
Gygans, pro : gigas, gigantis; orids. It.
Gustidia, 33, custodia; orizes. Ljub.
deditus; torkos. Funda David. E. 2., 40: quod Mon SI. XI. 137. an. 1343 : ad exigcndum gigante. S. de Kz. Chr. I. 1., 2. Menrot gygans
igitur Praepositis Gularibus libidinem suam denarios pascute et gustidie Stagni.
II. 1., 19.
exercere baud permiserint Nostrates, ideo PerGustrum, V. Gurgustium. 1. (DuC.
Gymlianus Agla,dux equitum Turco.
sonas Regias reiecerunt.
vasis species). Fej. IV. 2., 410. ut pisces in rumV. Gyumlia; lovassdgi vezer. Dec. BarGulfus, i, (Du C.) sinus maris ; tenger- gustro comprehensi nee fuga3 locum ha- 316. Primores quidemBarbarorum cum Gymszoros. Dip. rel. reip. Rag. 114.
bere poleramus. Kuk. Jur. I. 75. an. 1264. lianis et Beslianis Aglis, Alay Begis, et JanGulioca, a?, nucum nuglandium summa
1. Gutla, 33, fors. ab it. gotto, calix, vas zar Aglis in aggere cum suis cohortibus obet viridia putamina (Fest.); did killso haja. ad bibendum aptum (Du C. al. s.); ivo edeny, truncati fuere.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 37. Sic. ex. kulacs. Tor. Tar. 1891. p. 259. dicti vero Gymnasiologia, doctrina de gymnagr. nucleus nucis est calidus ; gulioca sen ex- Musquetarii Guttam suam habere nolunt de- siis ; tan a gymndsiumrol. Fabo. Mon. Ev.
terior cortex eiusdem frigidus.
Hist. III. 17. H33C de scholis in Gymnasiopendentiani.
2. Gutta, 33, apop!exia (Du C. gutta ca- logia alii fusius producent.
Gulositas, (DuC.) edacitas, voracitas;
torkossdg. Chr. Dubn. 147., 130. Mirum est, diva); gutailtes, szeliides. Werb6czi 553.
Gymnasista, 33, discipulus gymnasii;
quod tanta gulositate insaciabili . . . non sa- Et si retis sum, caducus morbus, fluxus san- gimnazista. Leg. Schol. Schem. 41. Numeciaberis.
guinis et gutta repentina me tangat. Kass. rus discipulorum, gymnasistarum minorum
Gumen, pro: ([Pur] gamen), aurium Jur. Civ. II. 257.
24, maiorum 15.
sordes; fidpiszok, fills dr. Schlag. 317.
Gutta aurea, arany csepp. S. Benko.
Gymnasium, (DuC. 3.) Indus literaGummitio, obductio gummi; mezgd- Top. Misk. 51. aliquando in maturis uvis rius, in quo pueri literis et artibus liberalibus
val valo bekenes. Rau. Elem. p. 15. Cf. Co- oleum asthereum cum glutine in balsamum in- exercentur; kozepiskola}gimndzium. Szirm.
lum. 12., 52., 17.
spissatum quod Hungari arany tsepp sive gut- et passim.
Gumpha, 33, axis rot*; kerekagy. tas aureas vocitant, conspicitur.
Gymnasta, 33, alumnus gymnasii; gymBarcz.
Gutta rosacea,s. Erysipelas; Szent nasiumi tanulo. Wallaszky 511.
Gumphus, i, iunctura, vinculum (Du C.); Antal-tuze, orbdncz. Kecsk. Otv. 175.
Gymnasta Academicus, (gr. yvpkapocs. Kov. Form. St. XXVII. Est coniuncta
Gutta suffragii, parvum auxilium; vaarijq) rudibus batuendi magister acad.; laradiis tantis polis rotha gumphis.
csepp segitseg. Obs. Jadr. 412. nemini im- nista; akade'miai vivomester. Pest. Var.
Guna, 33, (DuC. 2.) vestis pelicea ; gu- perat ex tuis illis fidelibus Jadertinis guttam Levt.
Gymnopodse, Discalceali q. v.
nya. Nagy Hier.
siiffragii prsstare, speculatur universus exerGyna3con, is, (gr. ywaixstov) gynaGundula, x, phaselus Venetorum; ve- citus armis fulgidis decoralus.
lenczei csonak, sajka, ladik. It. gondola.
Guttatus, 3., (Du C.) guttis diversi co- ceum. V. s. Andron; noszoba.
Gynectis, Gynectus, i, levipes, pediWagn.
loris aspersus; pettyegetett. Szamosk. II.
Gurdoiiicus, Gurdus, 3., (Du C.) 278. truttas inusitatas excellent stellulis pu- bus celox (ab Hisp. ginete: levis armaturaj
rudis, imperitus ineptus; bolond, badar, niceis per totum corpus guttatus summo stu- eques); poroszka, konnyen ugrdlo. Frak.
esztelen, hobortos. Nagy Hier. Cf. Sulp. Se- dio captare. Cf. Martial. 3., 58., 15. Pallad. Mat. lev. II. 367 : Misit. . . quendam . . .
domitorem equorum cum litteris. . . qui pever. Dial. 1., 26. Laber. ap. Cell. 16., 7., 8. 4., 13.
Gutteria, 33, (DuC. 2.) morbus gutturis ritiam et usum eorum equorum, quos gyQuint. Inst. 1., 5., 57.
Gurga, se, (Ger. Gurgel) gula, iugul, iugu- ex male olentium aquarum potu contractus nectes appellant. .. haberet et 368: Gynectos vero, qui hispano more conglobatis
lum; nyak. Georg. Sirm. I. 278. Hie cumque (Struma Plin.) ; golyva. Nagy Hier.
Gutterosus, 3., v. gutturosus, (Du C.) pedibus saltare norunt, nee unquam habere
sonuissit (recte : sensisset) in gurgis Regis
desideravimus.
Joannis, mox velle nolle precursorem misit strumosus; golyvds. Nagy Hier.
Gypsare, vitrum metallicum alicui _rei
Guttur f luvii, ostium fl.; folyam toriterum ad Kazon vajda.
inducere; zomdnczolni. Kecsk. P. Otv.
Gurgium, fors. pro gurgustium, rustica kolata. Pesty Szor. III. 304.
domus, tugurium ; kaliba, visko. Cod. Dip. Gutturale, ornamenlum equi; nyak- 184.
Gypsaria ars, ars formandi de gypso
Arp. Cont. VI. 481. et vinea uxoris Lampridii disz. Magy. Tor. Tar. XX. 178.
Gutturculus, dem. ex guttur; tor- figuras; gipszfarago mesterseg. Beng. Ann.
suprascripta simili modo; et Gurgium Vazakocska. Pinx. Apod. p. 167: gutturculo suo Er. Coenob. 399. turn etiam artiliciosis gypsatrichi, quod tenet Vitus Zadolini.
Gurgurium, pro : gurgulio ; nyeldek- angusto philomela mille vocum discrimina, riae artis figuris ad insignem decorem perducta.
Us, rectius: nyeldeklo. Schlag. 368.
mille sonos refert.
Gypsator, gypsoplastes; quigypsea facit'
Gurgusta, (Schlag. 814. gurgustium) V.
Gutturnio, angusti colli, gutturis, vas
Gurgustium. 1. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117. aquarium; ibrik, szuktorku korso. Kat. opera ; gipszelo. Rau. Elem. p. 156.
Gypsium, resina; gyanta. Szenczi
1. Gurgustium,(DuC.) locusangustus, Hist. IX. 74. quibus gutturnio (vas aquatiMoln. Kecsk. P. Otv. 151.
arctus, in quo pisces capiuntur ; halrekesz. cum) cum pelve accessit.
Gypsum, crusta, Encaustum; zomdncz.
Thurocz. in Carolo Rege cap. 97 : Sed erant 1. Gutturnium, canlharus, hirnea cofomnino sicut pisces in gurgustio vel in reti fea3; kdves kanna. Arch. Rak, VIII. 344. Kecsk. .P. Otv. 183.
Gyrabilitas, facultas inscribendi synunum Gutturnium ex porcellana pro Cave.
comprehensi. Kat. Hist. VIII. 648.
2. Gutturnium, i, V. Gutturnio. Sza- grapham ; forgathatds. Art. D. 1840. p. 60.
2. Gurgustium, fumarium; kurtd.
mosk. I. 232. Turn vero bina gutturnia cum Gyraculum, funda; parittya. Obs.
Schlag. 814.
' Gurgustrium, V. Gurgustium. 1. totidem Malluvijs argentea omnia et inaurata. Jadr. 404. et homines ipsius Plathi grave ponKronst. II. 343. an. 1534. Cf. Fest. 98, vas... dus in ipsam iactaverunt et cathenis ferreis
Chr. Dubn. 140., 125.
302
Gyrans
Gyrgillum
ipsam annodaverunt et cum gyraculis diri- hunt et vicissim res necessarias in fodinam
merunt.
demiltunt.
Gyrans, syngrapham inscriptam in alium
Gyrgillum, V. Gyrgillarii; emelo
csiga.
conferens; forgato. Art. D. 1840. p. 60.
Gyratarius, i, in quern syngrapha data
Gyrovagari, (DuC.) evagari, circum
confertur, transfertur; forgatmdnyos. Art. circa vagari; koborolni. Knauz. M. E. Sir.
D. 1840. p. 60.
II. 228., 210.
Gyraiio, gyrus, actus in orbem volvendi;
Gyrovallare, circumdare; korulkeringes, korforgds. Vern. Met. II. 85. venni. Marc. Chr. I. 2. Regio quidem Meotyda
Persidse patrise est vicina, quam undique poncirca axem gyrationem efficeret.
Gyratorius, 3., in orbem volubilis; tus gyrovallat. M. Flor. Fontes II. 104.
korben forgato. Bene Med. V. 351. machina Gyrrus, iter et reditus (Du C. sine intergyratoria (pro vesanis)... sella gyratoria. pretatione) ; egy menet-jovet, fordulat.
Gyrgatlms,i, morodocheum; hospitium Germ, eine Fahrt. Luc. Regn. Dalm. 101. Ad
mente captorum; drultek hdza. Lzb. Cod.hsec autem stabilivimus, si habuerint navigia,
Med. III. 58. et 601. Gyrgathus, seu stulto- sive commercia, eant et redeant piscatores,
rum institutum.
Gyrrum, sibi galetam praabeant unam, Alii
Gyrgillarii, emelo csigdval felvonok. autem Piscatores singulos cum habuerint deJuriev. Jur. Met. 45. Fossores Metallic! 5-o. ferant pisces.
Gyrgillarii (Haspelknechte), qui ope Ma1. Gyrus, i, circuitio, anfractus; keriichinae tractoriae seu Gyrgilli (Haspel) les. Molnar Patv. 39. ut nil nisi grave, utile
mineras ad superficiem terra3 e fodina extra- et necessarium . . . absque ullis paenitus
gyris et circumscriptione tuis operibus adbibito.

2. Gyrus, i, translatio syngraphse ab uno
in alterum; forgatmdny. It. giro. Art. D.
1840. p. 59.
Gyrus in alba, translatio _syngraphas
sola nominis subscriptione nulla pecunite
summa exposita ; ures forgatmdny. It. giro
in bianco. Art. D. 1840. p. 60.
Gyumlia, equitatus turcarum; torok
lovassdg. Epist. Proc. P. II. p. 255 : Praterea
prsecipue quique sub Gyumlia et Beslianis
Agis .. . ceciderunt.
Gyiinli aga, capitaneus equitum apud
Turcas; torok lovaskapitdny. I. Rak. Gy.
784. ego luce crastina transmittam gyiinli
agam meum cum tribus husaronum sen
gyiinliarum millibus.
Gyiinlia, ae, V. Gyumlia. I. Rak. Gy.
784.
Gzubasiler, decuriones apud Turcas;
tizedesek. Tor. Tar. 1892. p. 431.
H
Habere bonum vel malum exi- custodian) tradit assignatis separatim unicuiHabanus, 3., ad Habanos slavicse originis populos pertinens, qui, quum hseretici tuni, prospere bene et feliciter evenire vel que modicis habitatiunculis. Cf. Hieron. in
haberentur, e Moravia pulsi in Hungarian! minus prospere evenire; jo vagy rossz ki- Obad. med.
Habile, modo habili, recte, dextre; hemigraverunt. Mentio eorum fit primum circa menetele, eredmenye van. Wagn.
an. 1547. urn. Peritissimi erant artis figulinse;
Habere indigne aliqueni, aspere, lyesen, alkalmalosan, ugyesen. Verancs.
prascipue excellebant in lateribus coctis, e qui- indigne tractare; meltatlanul bdnni. Fej. VI. 25. Certe largius /mfoYiusque tractari
bus tecla exstruebant. Cf. Pallas VIII. 482. Jur. Lib. 382: ovis putridis et scopis immun- debebunt, si honori ac famaa, qua3 polissimam
partem humanarum rerum obtinet, consulere
Ha ban . . . Tag. Erd. II. 618 : Tecta havana dis indigne habuerunt.
Habere pro malo, aegre ferre; rossz volumus.
cum incendio resistant.
Habarnicza, polypus; habarcz Vect. neven venni. Ljub. Mon. SI. IV. 25. an. 1360. Habititus, 3., quod quis habuerat; volt.
Habere pro nihilo, nihili facere; Kuk. Jur. I. 121. an. 1350: habititis et haRef. 0.: De Ligatura Polyporum Habarnisemmibe venni. Wagn.
bendis tribulis.
cza dictorum.
Habense niinores, dllazo es csikoHabere aliqueni pro stulto, PuHabitualis, assuetus, consuetus, invezabla. It. stanghette e fllette. Regul. Turm. tare aliquem sibi pro deridiculo et delecta- teratus; megszokott, megrogzott. Gall, haPrat. 88. Equos cura suse concreditos exacte mento, ludere aliquem ; bolondnak tartani, bituel. Rak. On. 32. peccata devenere mihi
. frenare sciat, consequenter frenum et mino- bolonddd tenni, lovatennl, bolondot uzni habitualia. Vern. Phil. Mor. 259. Pazm.
Dial. 33.
res habenas (Stangen und Trensen) pro eo, vlkbol. Wagn.
Habere manum apud se, nihil
1. Habitualiter, prorsus, totaliter, omatque necessarium erit, fibulet.
Habendo, constructio hsec sapit et re- attrectare; semmihez sem nyulni. Be"k. nino; mindenestol, teljesen. Fej. VIII. 1.,
dolet consuetudinem Italicam = constituto, Debr. ffiisk. tory. 143. Librum .. . nullum 188. perpetuati habitualiter in profundo
dicto die; meghatdrozott ido'ben. Cod. adtingito ; manum, apud te habeto.
malorum.
2. Habitualiter, solilo; rendesen.
Dip. Arp. Cont. XI. 553. alterum Commune
Habere victoriam, victoriam conteneatur venire ad ilium stanicum habendo sequi, victoria potiri; gyozedelmeskedni. Gall, habituellement. Ackerl. 10. cum Hystericonvenientem terminum sine iusto impedi- Fjp. Anon. 26. Quando Scithici victoriam carum et Hypochondriacorum sensibilitas habitualiter alienatam pra3beat adfectionem.
mento, quod posset probari et probaretur et habebant, nichil de preda volebant.
Habilitare, aliquem, (DuC.) habilem,
Habituatus, V. habitualis; megrogsub pena inferius denotata.
Habentia, a?, (DuC.) res, facultates; aptum reddere; kepesiteni, alkalmassd zott. Torvt. Msz.
Habitudo, inis : possessio ; birtok. Cod.
vagyon. Ljub. Mon. SI. IX. 20. an. 1409 : do- tenni, jogositani. Wagn.
minatio nostra habeat. .. loca et terras et
Habiliter, (Du C.) habili modo, gratiose, Dip. Arp. Cont. VII.'355. nullum potuit munihabentias eorum. Luc. Regn. Dalm. 262. Cf. commode; hajlandoan, kegyesen. Ljub. mentum seu privilegium exhibere super certa
Quadrig. ap. Non. 119., 32.; Plaut. True, Mon. SI. IX. 154. an. 1411. habiliter peti- habitudine et obtencione terre.
cioni. . . assentire.
Prol. 21.
Habitus pravus, corroborata iam stu1. Habere, (Du C. 5.) ut substant. res
Habitatio, onis: in codice nostro non dio et consuetudine vel usu ac vetustate malifamiliaris; vagyon. Ljub. Mon. SI. I. 40. an. actum vel locum habitandi significat, sed con- tia ; rossz szokds. It. abito pravo. Wagn.
1226: pena perdendi totum suum habere. ditionem, habitum, quam signiflcationem locus
Habuerit captus, captusfuerit; elfoallatus probat; dllapot, minoseg. (Du C. al. gott. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 205. Etsipirratus
.Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 280.
2. Habere, (Du C. 2.) alicuius esse, de- s.) Cod. Zi. III. p. 143. Quod . . . peticionem habuerit captus aliquo ligno de suis inimicis.
bere; kotelesnek lenni. Han. Mon. Jur. P. nobilis domine . . . Clara vocate turn Egritudine
Habundare super, remanere (abunI. 191: ibi degentes contribuere habeant. corporal! ipsam prepediente turn eciam gravitate dare); megmaradni (foloslegiil); Fjp. Szam.
habitacionis vie in medium nostri vergentis 16.: de duabus exactionibus super habunJogt. Eml. I. p. 509.
Habere a certo, certiorem fieri; tu- ingruente personaliter. .venire nequeuntis... daverunt. . . floreni.
domdst szerezni. Ljub. Mon. SI. IV. 444. an. duos . . viros... ad audiendam confessioHabundari, pro: Abundari: abundare;
1401: habeant a certo, quod omiiia . . . nem seu assercionem . . . domine . . . desti- bovelkedni. Cod. de Sztara. Vol. II, 278. Dum
procedant de intentione nostra.
nassemus.
ipsa silva fertilis fuerit et glandinibus habunHabere apud se, habere ad manum;
Habitatiuncula, 33, parva habitatio; daretur.
keznel, jelen lenni, kezugy alatt lenni. lakdsocska. F. Forg.Comm. 422. Stephanum Hachoka, (a slavo: Hazucha) longa
Wagn.
Dobonem et Johannem Balassam captos in vestis, quse superinduebatur, qua magnates
Haczoka
Hseres testamentarius
utcbantur; Haczika, haczoka, haczuka. kiholtta utan Jdnost es igy tovabb, oly rendeTor. Tar. 1889. p. 379. de una hachoka cum lest tehat, hogy kezrfll k6zre jusson az orokquatuor vel sex Kaucis.
s6g : mely esetben Pall es Janosl varando 6'roHaczoka, V. Hachoka. Magy. Tor. Tar. kosnek (haeres substitutus) nevezzuk.
XII. 145. unum vestimentum haczoka, aliud Hseres testamentarius, testamento
Swpycza vocitata.
inslitutus haeres; intezett orokos. Georch.
Hadnagyo, onis, subcenturio; had- H. T. II. 320.
nagy. G,er. Lieutenant. Pelcz. Geisa p. 67.:
Hseres universalis, hares ex asse,
Erant autem in his Prsefeclis praecipui, praeler omnium bonorum hseres ; mindenes orokos.
exercitus in quavis Provincia Ducem, Principes Georch. H. T. II. 325.
exercitus, Maiores exercitus, Centuriones,
Hsereticalis, (DuC.) haeresim contiHadnagyones et Decuriones.
nens, erroneus; eretneki.SzegediRubr. Pars.
Hadum, spado; herelt. Szamosk. II. II. p. 157: vix . . . putem, qui impia ilia verba,
192. Hadum spado dicitur, eradicatis dun- quae ira concitus, imprudens effulit, vera esse
taxat testibus, pene incolumi, licet inerti.
credat, proinde qui Blasphemiam haereticaHadumus, V. Hadum, eunuchus. Ve- lem (ut schote loquuntur) seu cum haeresi
rancs. VII. 169. Hadumus passa adeo pa- conjunctam, committal.
storum baculis pulsatus est, ut foeminae, nomen
Hsereticidium, caedes haereticorum;
imposterum apud suos invenerit; Hadum az eretnekek lemeszdrldsa. Par. Pap.
nempe apud Turcas eunucus appellatur.
Hagar, ita vocabant Jud#i Hungariam.
Hsedera, 33, signum teclo cauponae sus- Tor. Tar. 1881. p. 12.
pensum, ubi vinum venditur ; czeger. Kass.
Hagiodulia, cultus Sanctorum ; szenJur. Civ. I. 35. Vinum et alios spirituosos Li- tek tisztelete. Nagy Hier.
quores exposita adeo in signum liberse eduHagiologium, (DuC.) Calendarium
cillationis haedera justatim epocillare . . . festorum ; szentek naploja, ilnnepek napvel int.
tdra. Nagy Hier.
Hseredipeta, ad analogiam Romipeta
Hagiosiderum, (DuC.) ayioaidygov,
(Du C.) qui alius hsereditatem petit vel cupit; quasi sacrum ferrum, unum est ex illis tintindroksegvdgyd. Nagy Hier. Cf. Petron. Sat. nabulorum generibus, quaa graeci campanarum
124.
loco habent. Est autem ferrea lamina 4 digito1. Hsereditare, (DuC. 1.) haeredem rum latitudine, 16 vero longitudine, funiculo
esse, vel haeredilate consequi; brokolni. in medio librata. Haec ferreo malleolo ternis
Ludewig Reliq. Mss. torn. 5. p. 491: Charta interpolatis vicibus ab homine pulsari solet,
Caroli Regis Hung. an. 1327.: Si vero ssepe qui Sacerdotem Eucharisliam deferentem solet
dictum fllium nostrum habendo flliam vel fllios praecedere, ut inter transeundum quisque rei
mori contingeret, ex tune ipsa vel ipsse iuxta admoveatur; szent lemez. Nagy Hier.
consuetudinem ipsius Hungarian observatam
Hagri, sermone HebraBorum Hungari.
succedere et haereditare debent. Fej. Jur. Tor. Tar. 1881. p. 12.
Lib. 249.
1. Haido,Hajdo, onisâb Hung, hajto)
2. Hsereditare, (Du C. 3.) possessio- voluntarius, liber miles; hajdu. (turc. hainem dare rei alicuius; valakinek valamit dud); F. Forg. Comm. I. 17. missi propere
birtokldsba dtengedni. Thurocz. in Petro nuncii ad vicina oppida vicosque auxiliis acRege cap. 38: ac bona quantitate de terra cersendis, ex quibus armata iuventus et ex
eundem haereditare non admisit.
agris milites (hajdones vocant) sub signis
Hsereditarium, (Du C.) heredium, he- compositi properavere. Prise. Serv. p. 37.
reditas; orokseg. Cod. Alv. II. 86. nem leven Hajdones erant privilegiati milites. Cynos.
haereditariumia ez orszag 6 felsegenek p. Jur. Hung. p. 275. a Hungarico Hajto. Ke82. mert az diplomanknak tenora szerent is 6 reszt. Res. Mil. 283. Szamosk. II. 148 : colfelsege minket haereditariumdnaknem prse- lecta voluntariorum, quos Haidones vocant.
tendal s nem is 16ven pedig mi 6 felsegenek et. p. 163 : liberse militias Ungarorum (Haihaereditariumi . . .
dones hos vulgus vocat).. . ductor. Isthv.
Hsereditarium Marianum, Hun- IX. 142.
garia. Arch. Rak. IX. 76. haereditariumMa2. Haido, Haydo, onis: praedo Ungarianum orszagaban oszvegyiilt ne"pek.
rus ; rablo katona. Szamosk. III. 210. Ha3C
Hsereditas, alodium; szerzett orokseg, dum iam ad Coronam aguntur, interea Basta
birtok. Georch. H. T. II. 505. Pfahl. Jus. ingentibus instruclus Germanorum, Vallonum,
Geogr. LXXXVIII. Alia lex etiam illos, qui in praedonumque Ungarorum, quos Haidones
territorio Domini alterius, in quo videlicet non vocant. Szilady. Tor. Magy. Eml. III. 90. Vedegunt, agros vel vineas possident, eadem rancs. V. 29. 223 : decretum est, ut nobis ac
praestalione teneri asserit, ius tribuens Do- nostris uzkokos, hajdones vagosque et erramino, si denegarent, haeraditates ita appel- bundos homines, imperatori vero Selymo . . .
lat agros et vineas illorum, ipso facto pro se leventas,martalossos, haramias... intertenere
occupandi.
non liceat.
Hseres necessarius, haeres, cuius ra3. Hajdo, onis: satelles, apparitor, stipatio habenda est; elmellozhetetlen orokos. tot, liclor V. s. v. Panduro; hajdu, poGeorch. Ert. 33.
roszlo. Kass. P. P. I. 34. Centralis CommisHseres prsesumtivus, hares in spe, sarius . .. litteras offlciosas ad loca respectiva
cuius tamen ratio habenda est; elmellozhe- Comitatus medio hajdonum equitum, quorum
tetlen vdrando orokos. Georch. Ert. 35.
plures sub sua dispositione habet, promovere.
Hseres substitutus, haeres in spe, in I. 35. Persecutionales Commissarii, quibus
locum veri sed forte sine prolibus decedentis deinde adlaterati sunt milites Comitatenses
substitutus; vdrando orokos. Georch. H. T. armigeri iam hajdones iam pandurones iam
II. 341. hogy az Inl6z6 6rokoss6nek rendeli persecutores dicti.
4. Hajdo, bubulcus ; dkorpdsztor. SzeP6tert, ennek magva szakadta utan Pa"lt, ennek
303
gedi Ruhr. Pars. I. p. 153 : Hajdones. Rustici arma et pixides non gerant (Hajdones
bubulci,ita hie vocati) Deer. Vladis. Regis 1514.
Hajdona, 33, Polygonum Fagopyrum
(Linn.); hajdina. Kuk. Jura III. 28. Victualia
I. Hajdona . . . in Ver6cze Den. 21. Mon.
Comit. Trans. II. 261.
Hajdones Dominates, servi dominorum, nobilium ; urasdgi hajduk. Schwart.
Scult. 188.
Haidones liberi, servientes milites
magnatum et nobilium; szabad hajduk.
Kereszt. Res. Mil 283. Baud pauci Magnates
et Nobiles liberos Haidones (vagos el pessimae vitae milites) sub nomine el lilulo (Servientium mililum) in Bonis suis aluere . . .
Illesh. 103.
Hajdones pedites, talpasok. Szend.
Misk. lor. III. 340, an. 1675. liberis hajdonibus peditibus vulgo Talpas nominatis.
Hajdones portales, in curiis nobilium servientes; portalis hajduk. Arch.
Rak. I. 7.
Hajdones vagabundi, nullis legibus
astricti praedones; kdbor hajduk. Arch. Rak.
I. 215.
Haidonicalis, ad haidonem pertinens;
hajdu... Schwart. Scull. 188. reparalione armorum haidonicalium.
Hajdonicus, 3., V. Hajdonicalis.
God. Ep. Pel. Paz. I. 37. ut colluviem hanc et
turbam hajdonicam coniunctis viribus dissipenl. Rep. Cast. p. 70.
Hajduccones, V. Hajdones; hajduk. Bod. Hist. Eccl. I. 477.
Haiducus, i, V. Haido 2. Rep. Cast.
p. 70: Qui eo, quod apud Haiducos sive
Haidones sit frequens, Haidonieus appellatur.
Hajdukus, i, V. Haido 1. Dec. Bar. 95.
unum in locum convenientes iuvenes, plures
quam trecenti inter armenta ad labores assuefacli, quos hajdukos vocamus, maiore animo
quam viribus, nullo cerlo duce, nullo ordine,
arreptis lemere armis, quae sors cuique adminislraverat, ad Jeneium tandem fuerunt delali.
Hajerus, i, bdnydsz. Kelem. Inst. Jur.
Pr. 274. Ratio in eo facilis reperitur, quod
exercitores fodinarum,, (Hajeri) quorum
plura millia has Civitates incolunt, quoties defensio regni, praesertim in illis partibus, exposcil, omnes militari more impigre arma corripianl.
Hajtasones, executores; behajtok.
Opin. 1802. f. 2.
Halbergettus, vel Haubergetlus :
ang. haberjeets; panni species (Du C.); poszto
neme. Uj. Magy. Muz. HI. 198.
Halcyonia, orum, pro: Halcedonia
tranquillita>>; szelcsend, nyugalom. Szaz.
VII. 298. Ad Halcyonia Pacis Coeleslis properans. Tor. Tar. 1892. p. 191.
Halla, (Du C.) Allah (conlraclum ex articulo al et ilah: adoratione dignus, dcus ab
alaha : adorare); isten. Szentiv. Cur. Misc.
Dec. II. P. III. 391. se malle Varadini audire
Turcarum Halla, quam Catholicorum Alleluja.
Halophanta, ae, (vox in modum sycophanla formala, qui salem lingit) (Plaut. Cure.
4., 1., 2.) furcifer, nebulo; gazember. Vern.
Phil. Mor. 13. Revera enim possunl quidem
leges probos honestosque viros in officio continere, neuliquamaulemreprobos ac scelestissimos homines halophantas coercere.
Halsune, (Du C. Halesone) convenlio,
304
Hame
Haripa
Haydo
pactum, compositio; egyezkedes. Fej. III. Haripa, ae, fors. idem quod audio a pedites a Romanorum rege missi, alii hasta339. Praeterea si aliquis facial querimoniam haro, quod clamorem denotat, esset itaque tores, alii ut nunc dicimus, archibuserii.
Hastiludiator, eques dimicationis lude alio et ille, qui conqueritar, postea velit idem quod it. incantare; droeres. Kov.
dissimulare occultam cum eo faciens compo- Form. St. 374. Octo paria monilium Argen- dicrae peritus; lovagjdtekos. Kronst. II. 512.
sitionem quae dicitur halsune, iudex debet teorum, Unum Tapetae, Unum mensale maius an. 1537.
cum cogere etc.
et longius ac tccturas duorum cervicalium. In
Hastiludium, (Du C.) ludus militurn
Hame, ap. Du C. Hama, mensura vina- haripam domo. Si quid residui de prelio cum hastis; Idndzsa (lovag) j'dtek. Germ.
Speergefecht. Kronst. I. 261. Pel. Serm. Hiem.
ria ; csobor. Fej. HI. 344. Item apud quem- praescriptae domus super erit etc.
Harmelina, ae, V. Hermellina. Vecl. 46. x. Cod. Dip. de Sztara. If. 191. Arch. Rak.
cunque in civitate inventa fuerit iniusta nienRef. C. De . . . una Suba Harmelinarum. IX. 7.
sura, quae dicitur hame vel iniusta ulna.
Hamor, V. Gasa.
Harmonica, ae, concenlus; osszhang. Hastilusor, hastae vibrandae perilus;
gerely jdtekos. Ger. Speerfechler. Kronsl. I.
Hamularius, Unciarius q. v.
Tor. Tar. 1892. p. 574.
Hamus, i, ham, cham, chan, princeps
Harmonice, cantando; dalolva, ene- 260. Pel. Pom. De uno vel plur. mart. s. II. c.
4. Fr. Lib. Rt. I. 73., 71. ex hastilusoribus,
(Du C. al. s.); fejedelem, kdn. Kuun. Relat. kelve. Ker. Nap. 26.
Hung. V. I. p. 169: Locum hami s. rabonHarmonisare, concordare, concinere; qui in presencia oralorum hausliluserunt.
Hauritorius, 3., hauriendo accomodabani Siculorum sub regno Hungariae constituto (a gr. aQôvia); osszhangzani. Gall, s'harcomes et ductor Siculorum obtinuit (sxe- moniser. Vern. Psych. 463. superbus enim lus; meregetd. Debr. Com. an. 1530. Forkely ispan) . . .
cum nemine minus ac cum pariter superbo cipi haurilorie aduncus esl ut levatorie
nasus.
Hancsar, pro : Kandschnr culler Turci- harmonisare polesl.
Haustiludere, haslis inler se animi
cus; hancsdr. Thok. Diar. II. 381. Unum par
Harmonista, ae, qui sludet concentui
Turcicorum cultrorum vulgo hancsdr sonorum ; az osszhang miveloje, hangdsz. causa ludere. V. s. Hastilusor; Idndzsdval
Greg. Aeslh. 95. Quare conlroversia melodisla- bajt vivni.
fl. 12.
Hastipar, qui facit haslas; IdndzsaHanelare ad aliquid, anhelare ali- rum el harmonistarum, sigeneralia Aesthequid; valamire dhitani. Fjp. Anon. lib. lioae principia in censum voces, facile decidi keszito. Magy. Tor. Tar. IX. 171.
Hatarus, i, terminus, fines, confinium, ex
Tubutum . . . dum cepisset audire ab inco- polesl.
lis bonitalem terre. . . cepit ad hoc haneHarnacz, Harnassus, i, species Hung, hatdr, quae vox originis Slavicae est.
lare.
panni forle ad Ihoraces, harnesia (Ger. Har- Fej. X. 2. 394. villam noslram Podhrady voHanis, (Du C.) V. Hamus; tatdr kdn. nisch) subducenda aptus. Herndc. (Cf. Ny. citatam cum universis pertinenciis suis rediliSzamosk. II. 76. Missi erant ad Alipem Keraium Sz. el Diez I. 26. arnese, harnais, harnache). bus, censibus, provenlibus, agris, cultis et inTarlarorum hoc lemporis Hanem (sic illi re- Tor. Tar. 1891. p. 680. subbam de harnacz. cullis, metis et hataris, silvis, nemoribus,
gem vocanl).
Szaz. II. 158. duas pelias Harnassi. V. Har-pratis.
Hannapus, i, (Du C.) vas, palera a Sa- nacz.
Hatmannus, Hatmanus, i, sumxonico hnaep, hnaeppa : calix, palera; tbmHarnada, ae; kincsek ore. Adelm. De mus dux Cozacorum ; fovezer. Ger. Helman
jentarto. Nagy Hier.
orig. Turc. 11. (Spahioglani) quidam sunt da- v. Alaman. Tor. Tar. 1888. p. 540. CosaccoHanus, i,Y Hanis. Tor. Tar. 1888. p. piferi, pincerne, cubicularii, custodes rerum rum Illustr. Hatmannus. II. Rak. Gy. 380.
174. Hani chrimensis. II. Rak. Gy. 175.
pretiosarum, quos harnadas nominant.
Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 481.
Hara, ae, casa, tugurium (Du C. et Fin.
Harnasium, Arch. Ver. Sieb. XI. 356. Hattisheriffe, diploma imperatoris (ex
al. s.); gunyho. Boc. Hungar. p. 9 : Non se- casula . . . de harnasio subducla. Quel. Sieb. arab. khatt: scriptum et sherif: gravis, aucus is castas ferro aras perdel harasque Con- I. 9. an. 1467.
guslus); megbizo level. Tor. Tar. 1888. p.
sumel flammis.
Harpa, ae, (Du C.) instrumentum musi- 551. de millendo ad Electum Redeium vexillo
Haradissum, vallum, locus seplus; ke- cum, cujus flgura et forma Delta graecum effi- el reliquis Principatus insignibus, lamen experites. Cod. Dip. Arp. V. 194. Quarum quidem cit; Mr/a. Tor. Tar. 1887. p. 662. Cf. Ve- dil Buda legalum cum hattisheriff'e sive dilerrarum mete et termini hoc ordine dislin- nant. Carm. 1., 8., 63.
plomata Imperatoris amborum eliam Vezigunlur et ibi venil ad haradissa (?) caslri in
Harpedone, gr. aQntdovrj; fondlveto riorum.
unum nemus ad occidentem, quod wlgo holmo fa. Ger. Garnschragen. Her. Oec. 108.
Hattnak, ex Hung, hadnagy in locum
dicitur.
Harrasium, V. Harnasium. Vect. centurionis substitutus. Szaz. VIII. 265.
Haragium, (Du C. haracium) grex equo- Ref. D2 : petia Harrasii.
Haurire vitam, occidere; megolni.
rum ; menes. Gall. Haras. Nagy Hier.
Harpyse pecuniarum, Iribulorum Verancs. VI. 128. nisi huic puero Galliarum
Haramia, ae, miles praedo; haramia. exaclores ; adocsikarok. Szcntiv. Cur. Misc. rex affuerlt, non video quomodo polerit per
Szegedi Rubr. Pars. II. p. 209: In Sclavonia Dec. II. P. II. 300.
has pestes subsistere, cuius et vitam hauonera aequaliter ferenda in intertentione HaHarumbasa, praefectus sic diclorum rire, nedum principatum inlercipere adniramiarum. Deer. Rudolphi Regis 1587. haramiarum ; hardmbasa. Cf. Pallas. II. 266. lunlur.
(Praedones, qui sub certo Duce latrocinia exer- sub. Bdsi. Magy. Tori. Eml. XXX. 637. an. Hausorium, vas, quo haurilur (gelle.
cent; genlili nomine Haramias vocamus. 1554. per haramias . . . fuil unus harum- Dief.); koponya, toltogeto, mero edeny,
Tales stipendiis publicis alebanlur per Sclavo- basa caplivus.
rocska, veder. Schlag. 1516. Nyt. Sz. Csiganiam, ut vias publicas, per lerram Turcicam
Hasardlusus, V. Hazard. Nagy Hier. val vederrel vagy koponydval merils.
Hasser, asser; deszka, gerenda.
infesfas redderent, continuisque caedibus, et
Haustorium, trulla (Du C. al. s.); merapinis Barbaros moleslarent). Verancs. V. Kronst. III. 472.
rito kandl. Kronst. III. 420.
Hassi, agnellus aborlivus; kordn szii223. Kuk. Jura I. 316. an. 1630. III. 41. Jokai
Hailstorms, a, urn (haurio) = ad hauRab Raby I. 124. A corpus iurisban van egy letett, hasi bdrdny. Vecl. Ref. C. : De cen- riendum aplus; merito. Wernherus De
1. czikk : de erectione haramiarumv (a ha- lum pellibus Agnellinis aborlivis Hassi seu adm. Hung, aquis p. 851. Ex eo lanta manat
ramiak felallitasar6l).Ezis valamiolyan kozep- Chmas vocatis.
aquae copia, ul quondam molam frumenlariam
osztaly lehetett a rablo meg a pandur kozott. . Hassuca, ae, V. Hachoca. Kronst. III. versarit, nunc machinam haustoriam simiSzamosk. I. 57.
121.
lem lympano impellat, qua aqua e Danubio,
Haramialis, ad Haramiam pertinens;
Hasta, ae, (DuC.3.) miles hasta munitus; per subterraneum cuniculum, in earn, quam
Kuk. Jura I. 316 : Salaria . . . Haramialibus Idndzsds. (Saxones enim 500 milites hastalos dixi, turrimadmissa hauritur etin arcem transmilitibus solvenlur.
omni anno regi dare obligabantur). Urk. Sieb. fundilur.
Harassium, V. Harnacz; Germ. Har- II. 111. an. 1355. consideravimus numeratio- Haustus votivus, hospitii cyalhus ;
rass. Vecl. Gen. X. T. tapetes ex Harassio.
nem domorum numeralium . . . ex parte cen- duska. Ger. Willkommbecher. Par. Pap.
Havere, is,resfamiliaris; vagyon.L]\A>.
Harchabusarius, i, miles sclopeto sus regalis et quingentarum hastarum inMon. SI. I. 76. IV. 11. an. 1359: sub pena
pugnans ; puskds. It. archibusiere. Olah. Cod. congrue stare et esse.
Ep. 518. janidlzarios, harchabusarios haHastator, hasla inslructus miles (Du. C. haveris et personarum. D.'p. reip. Rag. 67.
bel quatuor millia. Cf. Archibuserius.
al. s.); Idndzsds featona.lt. aslato. Verancs. Luc. Regn. Dalm. 175.
Haydo, onis, V. Hajdo 1. Szaz. XXX,
Hariolus, i, filum; fonal. Barcz.
Hist. I. 104. aderunt et Hispani et Germani
Haydonicus
Heido
305
2. f. 105. (rustic!) Praestare coguntur haydo- semper erat, varias subiit cum lempore meta- Rak. VIII. 319. Ex lapide Hemathito vulgo
nes, arma et vestitum.
morphoses. Primis temporibus Comitatus verko, annalus.
Hemerobaptistse, inde vocati, quod
Haydonicus, 3., V. Hajdonicus. Tor. (Kriegsgefolge) tarn reges quam primores regni
Tar. 1881. p. 439. militiam Haydoni- intertenebant. Saeculi octavi primisS decenniis priusquam opus adgrederentur, manus et quocam.
lapsis successit Heerebannus seu communis tidie corpus lavarent; mosakodok. Nagy Hier.
Herniobolus, minutissimus forma et
Haydu, unis, V. Hajdones liberi. Sza- evocatio (Heerbahn, allgemeines Landaufgepondere numus; felpoltura. Numi Hung. 23.
mosk. I. 48. Alebat peditum liberorum, nul- both, Landsturm).
Hemiplecticus, 3., (DuC.hemiplexia)
liusque imperio subditorum, quos Haydunes
Heido, onis, V. Haido. Illesh. 328.
Heimsuchunge,invasio domus (Du C. paralysi dimidiam partem corporis afficienti
vocant, plurimas cohortes.
Haydyna,PoIygonum Fagopyrum (Linn.); al. s.); a hdznak megtdmaddsa. Fej. III. laborans; fel gutautott. Pray Hist. p. 42 :
hajdina. Ger. Buchweizen. Magy. Tori, Eml. 339. Quicumque ergo temeritatem illam sive hemiplectico fulmine ictus.
Hemiplegia,Hemiplexia, se, (Du C.
XXX. 261. an. 1849. bovemunum, haydynae invasionem domus, quae dicitur heimsuHemiplexia) paralysis, qua dimidia pars corchunge, casualiter exercuerit. . .
quartas tres.
Hazaoszlatio, onis, discessus in doHeiricius, i, erinaceus; suldiszno. poris laborat; feloldalu gutautes. Epist.
mos, domum; hazaoszlatds. Arch. Rak. II. Batty. Ger. 200. Heiriciorum aculeatissimis Proc. P. II. p. 251. Jam anno priore hemi140 : Per regulam pigri et hazaoszlationis. tegminibus involuta.
plexia tactus erat. Bene Med. V. 268. Kelem.
Hazard, lusus alese ; koczkajdtek, szeHelcium, lorum pectorale ; szugyhdm, Inst. Jur. Pr. 392.
rencsejdtek, vakjdtek. Kelem. Hist. Jur. Pr. vono ham. Sacr. Cor. Y. 2 : Inde sejuges ru- Hemisphsericus, formam dimidiatae
456. Lusus omnes, in quibus totum sorti com- bei Colocensis Archi-Episcopi auro purpureis sphaerae habens; felgomb , . . Curios Misc.
mittitur, vulgo Hazard dicli, prena 100. Helciis interlucente vestiti, voluptati . . . . 50. imo aliquae illarum fortassis magnitudinem
aureorum, adore Fisco Magistratuali coe'r- fuere. Cf. Appul. Met. 8., 222. et 227.
lerrae Hemisphaericae aequant.
centur.
Helcyamentum, (a gr. eAarcw) iuga
Henotichon, edictum pacis (Du C. HeHazuka, V. Hachoca. Kronst. I. 38.
freni, lora ; kocsi szerszdm. Opin. P. II. Sec. noticum gr. svairixov) quod Zeno imperator
Hebanum, ebenum ; ebenfa. It. ebano. II. Cap. V. (c. c.) 2.
sanxit; hitegyeztetoparancs. Not. rel. 1.231.
Curios. Misc. 231. Cur Hebanum in aqua
Helcysma, scoria, faex argenti; ezustHenriciani, (Du C. Henriciana haemergitur ? Idem dicendum est de omnibus nek tonkolya, salakja. Kecsk. Otv. 173. Cf. resis). Not. rel. II. 108 : Petrobrusiani et
lignis, quae a3qualem densitatem habent cum Plin. 33., 6., 35.
Henriciani ita dicti a Petro Bruis et HenHelectus, (DuC.) electus; megvdlasz- rico eius legato, saeculo 12-o docenlibus paehebano.
Hebdonia, an, hebdomas, adis; het. tott, vdlaszto. Tor. Tar. 1890. p. 222. he- dobaptismum, cruces, templa esse abolenda,
Cod. Ep. Pet. Paz. I. 211. ad initium quadra- lectus princeps.
prout et sacriflcia, orationes, bona opera nil
gesimse Rma D. V. hie Tyrnaviae in Collegio
Helemanicus, 3., Alemanicus; nemet, conferre. Petrus postremo combustus, HenriPatrum exercitiis spiritualibus, vigiliis, jeju- Mon. Comit. Trans. I. 491. maiestas vestra cus vero in perpetuos carceres coniectus est,
niis, per duas hebdomas sese tradat.
sciat a dolo Germanicho ac helemanica damnati sunt in Concilio Lateran. 2-do.
Hebdomadalis, ad hebdomadam per- fraude . . .
Hentelero, onis, lanius ; hentes, hentinens (DuC.al.s.); heti. Kass. Prax. I. 251. Helemosina, pro: Eleemosina (DuC.); teller. Gall, charcutier. Jogt. Eml. T. III. p.
fora annualia libera prout et hebdomadalia. alamizsna. Kub. C. Arp. I. p. 10. (Andreas 567 : si qui Henteleronem .. . mactare et
Cf. Sidon. Ep. 9, 3 med.
II. 1224):- ecclesie in helemosinam contu- artiflcio uti voluerit.
Henteso, onis, lanio; hentes. Opin.
Hebdomadarium, acta quavis hebdo- lerat.
mada edila ; hetilap. Vern. Log. 283. Erudita
Helenites, e helenis confectum vinum ; 1810. in re sanitatis. Tit. III. b.: lanionibus
quoque qusedam societas . . . scripto periodico, orvenygyokeres bor. Ger. Alantwein. Co- sive hentesonibus.
Heortolatra3, (eoprokthpioq) saeerdoquod Hebdomadarium vocant, inseruit men. 71. Tactitia sunt (vina) absinthites, hetes ; papok. Bod. Hist. Eccl. III. 335.
hanc de Wolfl methodo crisin.
lenites.
Hepatoscopia, vaticinatio ex hepate;
Heleparta, bipennis; vivo bard, harcz
Hebdoniadarius, i, qui per hebdomadas res administrat; hetes, ki a het dol- bard, alabard. Ger. Hellebarde (ex : Helm -f mdjjoslat. Nagy Hier.
Heptalyehnum, (Du C. Heptamychos)
gait vegzi. Wagn.
barde). Wagn.
Helepolis, Petarda; petdrda, ron- Lucerna septem i*.v%6q seu nares habens;
Hebdomadatim, singulis hebdomadicsa. Szamosk. II. 58. Ea machina (Peterda) hetdgu csilldr. Nagy Hier.
bus ; hetenkent. Reg. Mil. p. 60.
Hebdomatim, per hebdomades; he- recens Gal lorum inventum est, ad demolien- Heraclitse, Heracli hseretici socii, qui
lenkeni. Fjp. Szam. 468., 485. . . cuilibet das portas, urbesque furtim capiendas, impri- coalibem vitam adeo efferebant, ut matrimo50 den. hebdomatim, qui custodiuntin valvis mis opporlunum, recentiores quidam helepo- nium malum esse assererent; Heraclus tdrlim ex Ammiano Marcellino nuncuparunt, sai. Nagy Hier.
civitatis.
Heraldica, ae, czimertan. Pray. Dext.
Hectica, (txnxoq) (Du C.) febris he- quamquam nonnihil a velerum helepoli diV. D. Steph. p. 132. Vuch. Jur. Feud. 22.
ctica; aszkorsdg. It. etica. Vern. Met. 110. versum. Cf. Vitr. 10., 22. Ammian. 23., 4.
Helicatus, 3., helices formam habens; Heraldica seu scutorum, insigniumque scienUt. e. g. Caius, hectica laborans moriatur, est
' necessarium.
csavaros. Tomts. 252. IB fine tubi altero in tia non tantum provinciarum, regnorum et
Hecticus, i, hectica febri laborans; asz- armatura similis in medio sui foramen habet imperiorum, verum etiam principum regnantium et familiarum, cum iure feudal! intimo
koros. It. etico. M. Bel. Prodr. 139. ex his et helicatum.
aliis thermis hecticos subinde domum reHeliocaminus, i, gr. f/hoxdfuvog, nexu iuncta est tarn intuitu personarum quam
diisse.
soli expositum cubile ; verdfenyes veranda- possessions et investiturae feudalis.
Hecuba, (a Hecuba, uxore Priami) maga, szoba. Szaz. XVII. Cf. Plin. 21., 11., 38.;
Heraldicus, i, ad doctrinam, scientiam
veneflca; boszorkdny, kuruzslo, javas- 25., 96.
insignium pertinens; czimertani. Szaz. XL
Heliognosticus, cultor solis; nap- 545.
asszony. Serm. 255., 256. Invidebat aliqua
hecuba puellae recens nuptee sortem; hinc imddo. Nagy Hier.
Heraldus, seu Heroldus, caduceacoram ilia simultate agit, ipsi fraudulenter conHeliotropium, per translationem dici- tor, fecialis, praeco reipublicae; hirnok, hirdolet, quod non adeo bene nupserit, virum eius tur de homine: temporibus serviens ; kope- detd. V. Fecialis. Wagn.
obloquitur etc ... simplex puella Sponsa cre- nyeg forgato. Magy. Tor. Ta"r. XVI. 163.
HerbaDei, thea; tea, thea. Bel. Comp.
dit, decipi se permittit, faeit: hecuba crebrius
Hellerus, i, a Germ. Heller; filler, Hung. Geogr. 659. herba Dei, seu thee.
illam visitat. 289. Si homines inflrmantur, su- batka. Sim. Num. 64. Sexagena in exordio
Herba divina, herba Nicotiana; doperstitiosas hecubas citius, quam homines erat V* Libra atque adeo = 60 helleris hdny, tabdk, isteni fu. Maty. 327.
peritos aut Medicos requirunt.
h. e. obolis.
Herba medicata, herba medica, mediHeerebannus, i, totius populi ad rem
Helvidiani, Helvidii haBretici sectatores cinalis (Plin.); gyogyfu, gyogynoveny.
publicam defendendam evocatio; nepfolke- sa3c. 4-to virginitatis osores ; Helvidius ko- Bel. Comp. Hung. Geogr. 495. Profert ager
Hungarian gramen, herbas medicatas, herles. Pfahl. Jus. Georg. XIII. Systema militare veto'i. Nagy Hier.
Hemathitus, i, haematites (Plin.). Arch, bam nicotianam etc,
Germanorum, quocum politicum intjme oexum
39
Bartal A.: Gloss. Lat,
306
Herba officinalis
Hereditatio
Hethmanus
Herba officinalis, V. Herba. mediI leredilalio, actus hereditandi; oroI lernicus, i, pro : Hetnicus, elhnieus;
cata. Opin. P. I. . 3.
kosse valo teves. Pel. Pom. L. IX. P. II. Art.
crclnck. Monm. Comit. Trans. I. 62. que non
Herba panacea, herba Nicotiana; do- 3.: Undecimum signum celice hcreditationis. saltern a christianis. verurn et a paganis el
hdny,- mindenre hasznos fu. Maty. 327. Szek. Okl. IV. 170.
hernicis (hereticis) inaudita esse credimus.
Herba periarum, (Du C. non optima
Ileredus, i, pro: heres edis. Kub. C.
lleroaldus, i,.caduceator; hirnok. Ger.
corrigit scribens legendum esse : herba pra- Arp. I. p. 134. (an; 1284) heredorum . . . Herold. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 342. heroaltorum) Poa aquatica (Linn.); perje. Ger. das masculorum.
dis sive caduceatoribus.
Rispengras. Thurocz. II. cap. 3 : Kusir autcm
Heremita, eremita (fQfîrtjq) (Du C.
Herodes, concubinus; dgyas. Beng.
de aqua Danubii lagenam implens et herbam Heremitarius); remete. Szaz. XVIII. 440. S. Ann. Erem. Coenob. 400.
periarum ponens in utrem, et de terra nigri de Keza Chr. II. 3., 4. Islhv. VI. 80.
Herodiani, secta Juda;orum ex illis quasabuli accipiens ad suos reversus est.
Heremitalis, (eremitalis) ad eremitas tuor, qui Christi tempore vivebant, et Jud;c
Herba sancta, herba Nicotiana, Ta- pertinens ; remete ... Cod. Zi. III. p. 380 . . . Galilei doctrinam sccuti docebant nulli nisi
baca ; dohdny, szent fu. Ma"ly. 327.
Adicta (a dicta) ecclesia heremitali.
Judaiorum Deo tributum esse pendendum;
Herba sanctse crucis, herba NicoHeremum, (Du C. heremus) locus de- Herodianusok. Nagy Hier.
tiana ; dohdny, szent keresztfiive. Maty. 327. sertus; magdny. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 19.
Heroicus, 3., equite dignus (DuC.) al.
Herba sanacena (pro: saracena), Ille obtemperans Regis persuasionibus, here- s.) ; katonai,. vitezi. Epist. Proc. P. 111. p.
Erica Linn.; hang a, fekete mdmorka. Ger. mum peciit, quod muliorum vocabulo Vosa- 532 : adfidem, dignitatem, verbo meo heroico
Heidekraut. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
gus nuncupatur. Kat. Hist. VIII. 327.
promitto.
Herba-The,V. Herba Theae. Arch.Rak.
Heres allodialis, majorsdgiordkds.
Heroldus, V. Heroaldus. Torvt. Msz.
Heres feudalis, huberidrdkos.Vuch.
VIII. 335. Flascones Hollandici pro conserHeroldus Regni, prsuco regni publivanda Herba- The Nro 2.
Jur. Feud. 195. Fructus civiles seu tales, qui cus; orszdgos -hirnok. Diar. Com. 40.
Herba These, V. Herba Dei, Szentiv. in legibus positivis aut constitutione civitatis
Hernia, SB, puella, virgo nobilis; kixCur. Misc. Dec. II. P. I. p. 263. Herba Theae, fundanlur, uti decimae, census etc. qui certo asszony. Thok. Diar. II. 322. at parendum
haec Europae innotuit postremis his temporibus tantum anni tempore percipiuntur, pertinent erat, et cum lllustres Matrons ac Herulac,
deferturque ad nos ex Japonia et Chinis, mi- ad heredes feudales, si vasallus ante termi- videri cuperent abiturum : deductus est a Carrse iilius virtutes a medicis depraedicanlur.
num solutionis moriatur, sin autem terminum dinal! in Templum.
Herbagium, (Du C.) tributum pro pastu, solutionis supervixit, cedunt heredibus alloHerulse Anglicanje v. Anglicsu V.
pascuis solvi solitum ; legeloado. Fej. II. 330. dialibus.
Sorores Angelica?; angol kisasszonyok.
ut nemo aliquid ac ipsis fratribus el domibus
Heribaniium, (DuC.); fegyverre szo- Cher. Jus. Eccl. II. 60. 4. Herulae Angclisacrae militiae templi Salomonis et hominibus litds. Ger. Heerbann. Vuch. Jur. Feud. 172. canae (Sorores Angelicae) etiam Guastalliearum pro herbagio vel agnatico seu lignis Edictum, quo vasalli ad servitium evocabantur, nse a Fundatrice Comitissa Guastalla did*.
siccis aut pro plaleatico . . . aliquid aliquate- vocatum fuit Bannum, proprie Heriban- Hae institulum Barnabitarum imitantur el
nus exigere praesumat.
num. Vocabulum Heribanni tarn ipsum edi- olim moribus teminarum sibi adhserentiurn
Herbalis, (V. Du C. Herbaticus) V. ctum significat, quam mulctam edicto sancitam emendandis nunc vero puellis erudiendis et
Distinccio herbalis. Cod. Dip. Pat. II. p. in illos, qui ad exercitum non venissent. Unde educandis destinat* ac anno 1534. a Paulo 111.
270: separare nequivissent, dicte porciones frequens formula in veteribus chartis: Heri- P. adprobate Pestini institution!, erudition!
herbales divisiones dividerentur.
bannum solvere.
atque education! prsesunt. Pray. Dext. D. Steph.
Herbaliter, per cespites divisus; V.
Hernia, te, columna, pila via3 index(Du C. p. 96.
Distinccio herbalis. Cod. Dip. Pat. V. 145.,al. s.); utmutato. Par. Pap. Cf. Pallas sub
Herulus, iuvenis nobilis, parvus hems;
197. Predictas possessiones Chopak et Kwesd Herma.
ifiur, fiatal ur. Thok. Diar. II. 323. Heruac Poloznuc a parte occidentis mixtim et herHerman, lege: Hetman, Cosacorum calus certe dplori et amori dignus. Beszlercz.
baliter situalas memorato Capitulo et Eccle- pitaneus (Du C. al. s.); a kozdkok fo'noke. ag. gymn. Ert. 187576. p. 52.
sie . .. dedissent. Gazd. tort. szem. I. 226.
Par. Pap.
Hesycasta (a gr. fjovâT^q} eremita,
Herbatlcum, V. Herbagium. Cod.
Hermellina, mus ponlicus ab Armenia anachoreta ; remete. Nagy Hier.
Dip. Arp. Cont. IX. 498. nee de negociis in dictus, quod inde eiusmodi murium pelles in
Hesycasterium, cella, recessus (Du C.
ulla civilate et locis Regni Nostri, nee quiddam Europam adveherentur; nam Hermeniam Hesychasterium); remetelak. Nagy Hier.
solvere herbatica, sed sint liberi et immunes pro Armenia dixere scriptores latini recenHeterogeneitas, status eius rei, quf
a quovis genere tributorum. Ljub. Mon. SI. I. tioris aevi; holgymenet. Mare. Chr. II. 58. est alius generis, aliena natura; mdsnemuhermellina albissima. V. Thurocz. in Salo- seg, kuldnnemuseg, kuldnbozoseg. Rak.
218.
*
Herbergia, (Du C. 'Herbergeria) de- mone Rege. cap. 52.
On. p. 199. I 713. (12.): Nutrit animurn
versorium, raansio ; szdllds. Ger. Herberge.
Hermellinus, 3., ad .mustellam ermi- nostrum Spiritus tuus, corpus tuum jam gloriFej. IV. 2., 265. ubi sepeliunt nobiles suos est neam pertinens, ex eius pellibus faclus. Cod. ficatum confortat carnem nostram et ha;c
una herbergia hominum custodientium se- Dip. And. I. 388., 430. hermetlinis pellibus omnia flunt per communicationem homogepulturas. 2., 267. ad proximam herbergiam... subductae.
neitatis spiritus et corporis tui homogenei-.
Ibid, extra quam erat herbergia.
Hermellus, i, V. Hermellina. Bel. tati animaa et corporis nostri, hanc porro reHerbilegus, 3., qui legit herbam (Du C. Comp. Hung. Geogr. 520. bonasi, tragelaphi, cipimus in mensura capacitatis noslraB, id esl
inessor); fuszedo. Pair. Const. 206.
ursi, apri, linces, rupicaprse, martes, hermelli vacui nostri a heterogeneitatibus et impuritatibus, ex quibus consistit peccatum . . . .
Dum puer urticam viridi tetigisset in horto, eminent.
Herbilegas morsu laesil acuta manus.'
Hermionicus, V. Hermellinus; Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 182.
Here, ses, pecunia; penz. V. s. ponere holgymenyet. . . Numi Hung. 122.
Heterogeneus, 3., non eiusdem genead taram.
Hermitagium, (DuC. cella eremitae) ris, alius generis ; kulonnemu, mdsnemu.
Hercules Pomarius, Szentiv. Cur. domus eremitarum.V. s. Expositorium ; re- Instil. Arithm. 82. Fractiones dicunlur hoMisc. Dec. II. P. II. 148. Pomarius Hercules. metelak. Gall, eremitage.
mogenea?, si eumdem, heterogeneae, si diHie dicitur, qui prater nomen magniflcum nihil
Hermogeniani, alias: Hermogistae, versos habeanl Denominatores. Rak. On. 200.
Hermogenis haeretici sectatores saac. II. qui 1. 2931. Vern. Psych. 133.
habet.
Herculis qusestus, Szentiv. Cur. Misc. materiam aeternam esse docebant; HermoHeterogenitas, atis, impuritas, res
Dec. II. P. II. 121. Herculis quaeslus. Accipi- genes kovetoi. Nagy Hier.
aHenae; tisztdtalansdg,idegen resz. Rak.
tur pro magnis impendiis.
Hernasium, panni species reticulali. On. 198. et in regnum Sathanse praecipitabunHereditaria, (sc. terra), hereditate V. s. Harnacz (DuC. al. s.) Tor. Tar. 1887. lur heterogenitates, resurgent homogeneicapla terra (Du. C. al. s.); orokseg, orokolt ,p. 178. casula de bisso aliqualiter rubeo cum tates.
fold. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 17. deinde cruce rubea a dorso de hernasio antiqua.
Heteroiiomia, alienae leges (irsQovoveniet per laterem montis minime in virgulto Mon. Com. Trans. V. 196.
lida) oppos. Autonomia; idegen torvenyversus meridiem ad hereditariam Johannis,
Herniathomus, i, ramici scalpello me- szabds. Torvt. Msz.
que Dulga nuncupatur.
dens; servvdgo. Lzb. Cod. Med. T. II. 307. Hethmanus, dux Cozacorum. V. Hat-
Hexapeda
Hierologia
Historiophllus
307
mannus et Herman. Tor. Tar. 1887. p.signum est Sceptrum. Cf. Macrob. Sat. 1., Hipposclopista, ae, V. Hippobalista.
21. Ammian. 17., 4.
745.
Verancs. VII. 267. Nee mora ab hipposcloHexapeda, te; hat Idbu mertek. Rau.
Hierologia, ae, inauguratio sponsi et pistis innumera glandium seges honoris causa
Elem. p. 123: hexapeda,sen lineain longum sponsae ad conjugium; a hdzasulandok be- displosa, nihil ab iis praetermissum, quod ad
porrecta, atque sex pedes civiles continens.
szentelese. Par. Pap.
plenam cumulatamque laetitiam pertineret.
Hexarchatus, us, archiepiscopi ottiHieromista, so, episcopus; puspok. Hirciliter, hircorum more; bak modeium, regio in hotlicrna Romagna, cuius cu- Batty. Ger. 4. in Ecclesia mediocres non ita jdra. Batty. Ger. 264. hirciliter viventes.
ram gerebat; Exarchalus ; Cf. Exarcha ; er- benedictione potentes, ut divini Perfectores,
Hircisare, hircum imitari, mores hirci
seksecj. Bonlin. I. VIII. 129. Pontiflci ultra et illi, qui post Hieromistas vestigia formant. sequi, in Venerem pronum esse; bakzani,
Ravennac potissimum hexarchatum ArimiHieromoiiachus, (Du C.) dicitur, qui fajtalankodni. Szirm.Hung. in Par. 98. Anus
nuin, Concham, Pisaurum Fanum, etc. dono non simplex monachtis, sed sacerdos est; mi- hircisans. A ven Ketske is meg nyallya a sot.
ses szerzetes. Nagy Hier ; dldozdr bardt.
flat.
Hircocervus, bakszarvas. Kaprin.
Eloq. II. 276. ne perinde verum fieri posse
Heydo, onis, V. Haido. Tor. Tar. 1888. Fej.Jur. Lib. 367.
p. 543., 540.
Hieronticum, (Du C.) Liber liturgicus; dicatis: hircus est cervus, vulpes est anser,
Hewm, pro: aevurn; orok valo ido. misekonyv. Nagy Hier.
ac idcirco mulU>s dari posse vulpanseres, mulBek. Paszt. III. 268. an. 1387. heredibus per- Hierophilacium, (Du. C.) gr. Ispo- tos hircocervos ultro concedatis etc.
peluo et hewm dari. . . postularunt.
(pvkaxeiov, sacrarium; szent rejtekhely, Hirco-gallus, bak-kakas. Barcz.
Hiatus, defectus (DuC. al. s.); hidny. sekrestye. Nagy Hier.
Hirifalcus, i, falco venatorius; nemes
Knauz M. E. Str. I. XII. hiatibus sea tens Hierophylax, le(>oy>y'Aa, aedituus, sa- solyom. Edel-Falke. Olah. Cod. Ep. 504. Nunc
opus.
cristianus; templomo'r, sekrestyes. Nagy venientibus isthuc Maximiliani comitis famiHiatus artjenteus, sacculus, marsu- Hier. Cf. Scaev. Dig. 33., 1., 20.
liaribus emptum hirifalcos non falcones, offipium ; zacsko. Olah. Cod. Ep. 266. Gives eius
Hieroscopium, iegooxonia.; zsiger- cii mei esse censui haec paucula tibi exarare.
loci praesentarunt reginau dono hiatum ar- joslds, az dldozati fustbol valo joslds.
Hirmologium, Antiphonarium; enekgenteum mediocrem quingentis Carolis im- Schroer. Arch. Gr. et R. 37. Hieroscopia, konyv. Ger. Chorbuch. Nagy Hier.
pletum.
quae ignis vel fumi in sacrifices speciem speHirmus, i, Antiphona; karvers. Nagy
Hibematio, actus hibernancli, hibernia; ctabant, ita ut ex fumo recto itinere ad sidera Hier> .
leleles. Rak. On. p. 338. I. 3334. (34.): tendente bonum, ex vago autem malum praeHirotizare, consecrare in archimandrivelle praeterea occasione exercilus sui, in Po- diceretur omen.
tam seu hegumenon ; folszentelni. Kon. Egyh.
loniam hibernationis gratia reducendi, sibi
Hierotheca, 1. monstrantia, arcula eu- 375.
subjugare Poloniam . . .
charistiae, 2. area reliquias sanctorum contiHismahelita, pro : Ismaelita, (Du C.)
Hidegstitium, (vox hibrida ex hung. nens ; 1. szentsegtarto, 2. ereklyetarto. saracenus. Kat. Hist. Due. 476. venerunt quihideg, frigus et stitium) armistitium, induciae Nagy Hier.
dam nobilissimi domini cum magna multitupropter frigus factae. Arch. Rak. II. 383 : Majd
Hilaria, orum, voluptates, delectationes; dine Hismahelitarum. Anonym. 38.
armistitium vagy hidegstitium koveti.
mulatsdg. Ker. Inst. Mil. 93. Neque silentio Hispanicos equites ponere, iunHidraula, ae, hydrotechnicus ; vizepito' praetereundum est, quod Proceres . . . Epi- gere hastas decussatas vel: portis Ericium
wester. Art. D. 1840. p. 48.
scopi., . dies et noctes in ... commessatio- obiicere ; gerenddval valamit elreteszelni.
Hidschera, ae, Hegira vel Hedzsra nibus et hilariis . . . exegerint. Cf. Marcrob. Wagn.
annus, a quo Turcae computant. Kol. Am. 1.16. Sat. 1., 21. Vopisc. Aur. 1. Lamprid. Alex.
Hispanus, i, (Du C.) capitaneus; ispdn,
Hierarchia iurisdictionis, eccle- Sev. 37.
fonok. Thurocz. in Chron. Hung. P. I. c. 15:
siasticae potestatis gradus ; egyhdzhatosdgi
Hinibus, limbus; aranyfondl. Schlag. Et horum quidem capitaneos ipsorum lingua
fokozat. Kon. Egyh. 103.
Hispanos vocatos exstitisse et exinde et Hi2116. et 1179.
Hierarchia ordinis, ecclesiastici orHincinde et hinc inde, ap. Suet. spaniam nomen accepisse tradunt.
dinis gradus; egyhdzrendi fokozat. Kon. Ner. 27. est adverb, loci pro hinc, hinc, hinc
Histoboeus, Histoboe, temosula;
Egyh. 103.
atque hinc, ex hac et ilia parte ; hoc loco adv. tesla rud. Ger. Jochstange. Par. Pap.
Hierarchia regiminis, idem q. temporis pro: interdum, nonnunquam; egyHistorema, tis, gr. /ordpâ, narraHierarchia iurisdictionis. Torvl. Msz.
szer-mdskor. S. de Kz. Chr. II. 1., 19.: Com- tio; elbeszeles. Kol. Am. I. 11.: De Imp.
Hieracitse v. Hieraceni, (Du C.) munitas Hungarorum . . . usque tempora du- Leone Sapiente, cui hoc historema debemus.
Haerctici seclalores Hieracis, qui Aegyptius cis Geichse hinc inde huic mundo spolia et
Historialis, historicus ; tdrteneti. Pel.
gente, Manichaeus opinione novam sectam pro- pericula dinoscitur intulisse.
Pom. L. V. P. III. Art. II. c. 3.: (Quod virgo
cudit. Negabat ressurreclionem carnis, conjuHindulus, pro: hinnulus; ozbak. gloriosissima fuerit in omnibus et singulis
gatis et infantibus regnum Dei intercludebat; Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
membris decorissima, clarescit) secundo ex
Hierax kovetoi. Curios. Misc. HI. 287. Dum Hiimibilitas, facultas hinniendi; nye- historiali descriptione. Beng. Ann. Er. Coen.
Ethnici armis Ecclesiam infestant, Hieracitae rithetoseg. Pazm. Dial. 227.
Praef. Cf. Sidon. Ep. 6., 12.
Haeretici vulgo abstinentes dicti, multos sub
Hipiatrus, i, (imtiargoq) medicus equoHistorialiter, (DuC.) ul historia perficla specie pietatis a vera fide disiungunt.
rum; loorvos. Reg. Turm. Praet. 94. Faber hibet; a tortenet szerint. Batty. Ger. 222.
Hierocerus, (Du C.) gr. ISQOX^QV^ hie ferrarius Turmae Praatorianae Hipiatrus Hoc autem historialiter Gedeon.
sacer praeco, qui favere linguis iubet, dum (Rossarzt) est ...
Historicum, i, factum; teny. Tor. Tar.
sacra peraguntur, aul qui aliud quidquam inHipothecatio, oppignoratio, obligatio; 1888. p. 510.
ter rem sacram edicit; szentegyhdzi hirnok. zdlogositds. Ljub. Mon. SI. V. 191. an. 1409. Historiola, dim. Historiae; kis elbeNagy Hier.
Hippagines, (naves, quibus equi vehe- szeles, mende-monda. Luc. Notae. 446. ut
Hierodulus, (Du C.) Aedituus gr. Ispo- bantur. Fest. 101. ed. Miiller.) h. 1. rates ad amico satisfaceret non, ut historiolae fidem
dovhoq; egyhdziszolga. Nagy Hier. Cf. Firm. trajiciendum comparatae; ponto ; revhajo, praestaret. Kov. Comm. p. 80. Vern. Met. II.
Matb. 8., 21.
komp. Ger. Fahre. Comen. 76 : In navigabili 354.
Hieroglyphicum, i, Hierogly- flumine . . . cymbis utuntur; imo et ratibus Historiologicus, i, V. Historiographicon, res notis arcanis obvoluta, figura, atque hippaginibus. Cf. Gell. 10., 25., 5. phus. Galeoti. Praef. Epigr.
nota arcana, signum, symbolum, aenigma; rejHipparchus, (Du C. praefectus equitum)
Hectora quis nosset fortem ? quis nosset
tett irds, rejtveny. Verancs. V. 370. Florum agasonum magister, praefeclus stabuli equoAchillem ?
autem sane omnium praerogativa, ut nos bene rum, (ex atnog et apâv); fdlovdszmester. Vixissent si non historiologici.
sperare iubeant, unus tamen praecipuus nempe Cell. Bel. App. p. 823.
Historiophilus, studiosus rerum gelilium hierogtyphici huius primas tenet p.
Hippobalista, (DuC.) eques sclopeto starum; tdrtenettudos}tortenelem kedvelo.
371. Non inepte itaque hoc hieroglyphicon armatus ; karabelyos. Bonf. III. 8., 445. Cor- Hor. Mem. 202. Burian. Blandr. Praef. III. Fej.
liliorum aureorum tuae nobilitatis insignia refert. vinum in utroque cornu duo quadrata cata- III. Praef. Ad Historiophilorum . . . avidilaHieroglyphicus, 3., symbolicus; kep- phractorum equitum agmina, quos hippoba- tem exsatiandam in rnanus mihi venerunt Honorii litterae.
nyelvu. Schm. de Ins. 26: hieroglyphicum listae sequebantur, collocasse memorant.
39*
308
Historizare
Ttofnycza
y. Homagium
Historizare, narrarc ; elbcszelni, clo- ren) familiarissimum, nostris quoque acceptis1. Homagium, 1. verdij, fejvdltsng,
adni. Rozsny. D. 202. Abaza pasa is orszagink simum, more med. lat. formata, signiticat idem penzbirsdg,2. hodoltsdg. Verboczi 493. Sed
rontasara hadakozvan az elmult oszszel meg ac salutare, assentiri, more aula; familiariiirn quia de Homagio ac Marcis Homagialibus
pedig mintlen igaz ok nelkiil, azl mi sziikseg honorem, urbanitatem, ministeria pra3stare; mentio sffipcnumero prsehabita est, ideo scienfcegyelmed elott historizalnurik, cleg az, udvarolni, kurizdlni, tisztelegni. Fjp. dum breviter, quod Homagium dupliciter accipihogy stb.
Szam. p. 226. an. 1426 : lautenistis, qui ho- tur.l. Uno modo secundum leges quasi hominis
Historsum, hinc, (ad. anal, retrorsum); fisarunt ante dominam.
ligium seu ligamen. Et est fidelitas prasstita
innen. Verancs, II. 246. quod cum erit ab
Hotnycza, 03, idem, ut videtur, quod superiori per iuferiorem B. Vel est (idelilas,
cis confectum, omnem illorum stipem, mea aliis locis bombards, tormentaria. Forte a qua? debetur soli Principi, nullius alterius fidecum stipe, quanta maxima fieri poterit, per Germmico Haubmutzen vulgo Haubnitzen, litate salva. 2. Alio modo sumitur Homagium
meos homines magnis itineribus historsum tormentum curtissimre forma3 magno cum ore; secundum communem tisum et tune est: niulcta
transmittam.
taraczk. V. Brandl Glossariuni boh. mo- vel aestimatio homicidarum, qua; tails est, ill
Histrio, fistulator; sipos. Szaz. XVI. 33. rav. Briinn 1876. p. 71. Cod. Telek. XI. 28. homicide rcdimant se ab his, quibus competit,
Histrionatus, us, artes, nugee histrio- Fidelitatem vestram requirimus, quatenus cer- iuxta aistimationem capitumsuoi'um, ultra alias
num ; histriosdg, szineszkedes. Pel. Serm. tas hofnyczas transmitter debealis. XII. 168. poenas pro actibus potentiariis penes homiciHomo tenetur manual! labore victum querere : Item unam Bombardam vulgo Ho/fnyiza et dium forsitan patratis, debitas et infligisolilas:
qui per histrionatum ac iocos dissolutos et unum taraczk . . . ducatis.
3. Nonnulli tamen dicuut: Homagium pretium
trufas etc. volunt ociose vivere . . . peccant.
Hola, 83, alpes; magas hegyseg. Con. esse hominis perempti: Licet absurdum sit ita
(Aest. 20. f.)
Max. A. Ill: Walachus duo ovilia habet. . . dicere. Nam mortuus nullo pretio redimi et a
Hoba, 33, huba, a;, modus agri cum ad radices Alpium, quas Holas nominant.
mortuis suscitari polest. Sed homicida ne tahabitatione coloni (Du C.) (a Germ. Hufe.);
Hold, census ab aratro, ad quern arandum lionem subeat, ut caput suum et non illius
jobbdgytelek. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 2. dimidia dies insumkur; foldado. Cf. Ger. Mor- quern peremit, redimat, necesse esl. 4. Et hoc:
lotum in termino origentali ad praBfalum mo- gen. Magy. Tor. Tar. IX. 146. dicti jobagiones si manus iudiciarias vel adversai partis evascnasterium tradimus, exceptis hobis tribus. p. et rustici unum Hold in quarla ebdomada a die rit. Nam si in persona sua detineri poterit lio3. ad Gruncila, quicquid superfuit hobis quin- datarum presencium computando, alium vero micidiumque deliberate A) patratum fuerit,
que, quas fideli nostro dedimus Detrico ; hoc censum similiter Hold dictum in septima eb- non Homagium suum deponere, sed poenam
sunt hobas L. ad Liubinam ad Holunburch domada a dicta quarta ebdomada . . . sine capitalem subire debet. Molnar Patv.24. Samb.
tertiam partem civitatis cum vineis XXX. et mora et recusa solvere debeant.
Tyrn. Czir. Hist. Jur. 94.
hobis XV. sine curtuli terra.
Holm, collis; halom. Urk Sieb. II. 331. 2. Homagium, aestimatio, pretium; fejHocia, s&, sacrorum prsefectus apud Tur- an. 1369. in colle curreret (sc. meta) ad aliud vdltsdg. Ger. Werlh. Stat. Jur. L. III. p. 8(1:
cas ; hodzsa, fo'pap. Dec. Bar. 181. His com- holm.
Quod si homo occisus fuerit, dominus homamotus Bassa succensere is, quod sacerdos seu
Holma, collis; halma. Cod. Dip. Arp. gium sive sestimationem hominis mortui solsacrorum prsefectus (Hociam ipsi appellant Cont. VII. 68. inde versus occidentem, ad vere tenebitur.
usurpata pro dignitate religionis loquendi liber- Brzegd holma.
3. Homagium, fides, fidelitas; megtate, respondit Bassa?.
Holocaustoma, Us, (DuC.) holocau- hodolds, hodoltsdg. Fej. VII. Ad lect. 21 :
HodaBoporicum, itinerarium; ut- stum; dldozat. Batty. Ger. 224. aulilicavit Matthseo quoque de Trenchin ad Caroli Regis
leirds. Cod. Evang. V. III. p. 377 : Quantis aram . . . cujus holocaustomate quotidie homagia tracto.
hie natura mirabilibus s u p e r b i a t . . . in Ho- adoratur. Cf. Tertull. adv. Jud. 5. adv. Marc. 4. Homagium, (Du C.) obsequium :
daeopon'co videre licet. Cf.Hieron. Ep.108., 8. 5., 5. fin.
hodolat. Gall, hommage. Rak. On. p. 476. 1.
Holochrysus, 3., (DuC.) lotus aureus; 1820. (20.): Sed tu plasmasti me Deus, tu
Hodegitria, (DuC.) Vox grseca, vise dux
appellata est imago B. M. Virginis, quam Di- egeszen aranybol valo. Nagy Hier.
finxisti et cor hoc carneum et sensus meos;
vum Lucam dcpinxisse dicunt, eo, quod, cum
Hotographum, manu sua scriptum. justum esset, ut et illi prsestarenl gloriam tibi,
expulsis Latinis Michael Paleeologus urbem Georch. Ert. 185. ha egesz rendelkezeset tu- et adorationis et amoris homagium exhitriumphans ingrederetur, imaginem hanc sibi lajdon kezevel maga irta es alairta (hologra- berent.
prselatam pedes secutus fuerit; kalauzno. phum) a rendelkezo.
5. Homagium, talio V. birsagium;
Nagy Hier.
Holographus, 3., (Du C. Holografus) hasonloval valo viszonzds v. meglakolds,
Hodiedum, adverb, conflatum, hodie -+- bkoyQcupoq, sua manu scriptus ; sajdtkezii. megtorlds, fogat fogert, szemet szemert
dum = hodiequoque,etiamnum hodie (DuC.); Cher. Jus. Eccl. II. 245. Si Testamentum pri- birsdg. Verancs. VI. 164 : Qua; damnatio ad
ma is. Bod. Un. Hist. Trans". 473. Stephanus vilegiatum sit holographum seu ab ipso Te- vos quoque demanavit, quum parricida; veslri
A. sedulam hodiedum navat operam.
statore scriptum propria manu et subscriptum, ducentis aureis nummis a digna rnorte absolHodium, (DuC.) odium. Magy. Tor.Tar. nullus testis requiritur. Cf. Hieron. adv. Ruf. vebantur ad LXV. talionem hanc sive hostiXI. 13. iniurias, rancores, hodia, offensas. 3., 5. Sidon. Ep. 9., 11. Isid. Orig. 5., 24.
mentum, quod vos homagium vocatis, CorviCod. de Sztara II. 25: Favore, amore et hoHolosericeus, 3., (Du C.) totus ex se- nus deduxit.
rico; egeszen, tiszta, selyembol valo.
dio partium postergatis. . . inquirant.
6. Homagium, ius iurandum episcoHodnogio, Hodunogio, V. Castri Thok. Diar. II. 332. Czaffragh coeruleum ho- porum, quod ecclesise praestabant; egyCapitaneus ; hadnagy. Tor. Tar. 1890. Kan- losericeum, auro textum fl. 36. Cf. Holo- hdziak eskuje, egyhdz Irani valo esku.
dra Reg. 246. Pfahl. Jus. Georg. XXVI. Magi- sericus. Lampr. Heliog. 20. Vopisc. Aurel.45. Batty. Leg. I. 577 : Homagium nolim hoc loco
Homaglalis, cliens, subiectus; alatt- sumi pro homagio illo seu hominio, de quo
stratus, qui genera tim populo Castri (provincialibus) praerant, hi fuerant: Comes Castri.... valoi. Fej. X. 4., 147. Terram Nonse Marchise tamdiu in Ecclesia Dei fuit disputatum ; cerComes Curialis . . . Castri Capitaneus, cum omnibus Civitatibus, castris, munitioni- tuiii quippe est hominium seu homagium a
Hungaris Hadnagy (antiquitus Hodnog, Hodu- bus, oppidis, villis, pra^diis... nee non feudis, fidei sacramento fuisse diversum minus enim
nog, latina terminatione Hodnogio, Hodu- feudalibus Vasallis, homagialibus.
fidei sacramento, quam hominio adservabanogio hie non Centurio erat, sed CenturioniHomagialis florenus, domino feu- bantur episcopi.
bus prsefectus).
dali prsestandus fl.; verdij. Tor. Tar. 1887. 7. Homagium, sestimatio capitis; j'6Hodosophia, te, institutio, disciplina; p. 346. sicque quinquaginta iuvenci florenos vdltsdg, ember dija. Georch. H. T. I. 49.
oktatds. Teut. Schul. I. 157; a quisquiliis, 200 homagiales conficiebant.
Moln. Patv. 24. Homagium quasi hominis
spinis ac Scholosticse Theologiae barbaric reHomagialis obligatio, sub poena ca- ligamen vel quod homo, civiliter consideratus
purgata Hodosophia.
pitis et amissionis bonorum jurejurando suin pretio legali valet. Est autem duplex: inHoffnicza, V. Hofnycza. Quel. Sieb. I. scepta obligatio ; hodolo kotelesseg. Par. Pap. tegrum et vivum; et hoc vivum homagium
177. an. 1494. pro pixidibus hoffnicza voHomagialitas, promissio fidei; ho- medietatem duntaxat facit integri.
catis.
dolo, husegfogadas, hodolat. Fej. X. I. 4.,
8. Homagium, sacramentum fidei; hiiHofisare, vox a Germ. Hof = aula, per 90. Eadem Elisabeth Joanni Duci Masovise, segi esku. Ger. Bid. Kronst. I. 411.
suffixum Gra?ca3 originis i tyiv lat. isare ser- homagialitatis titulp . . . 3400florenosan9. Homagium, V. Hold = Fronabmoni Italico (izzare) et Gall, (iser) Germ, (isi- nuos addicit.
gabe. Cf. Brandl. Glossarium 64. Szamota
Homagium inlegrum
Mominium, Homagium praestare
lionoratlor
hagy. M-69. Homagium vulgo hold dictum tequc promissionem, quod iusiurandum et tiniani deindc iidemque Homuncionistae refcrente Augustino appellati, contaminarunt.
lorlalicium Zaghwa deducere et importare vo- hominii, homagii nomine venit. . .
1. Honor, (DuG.) officium, magistratus;
fuissent.
Hominium, Homagium pra3Homagium iiitegrum, Horn, mor- stare, in clientelam se conferre ; jobbdgy- tisztseg. Szegedi Rubr. Pars. I. p. 81: Honor em Comitatus (Publicum in Comitatu offituum. V. s. Homagium 7.
sdgba lepni.Wagn.
Homagium mortuum, mulcta pro
Homiusia, 33, natura eadem ; hason- cium) Nobilis accipiat.
2. Honor, quern ecclesia patrono praBstaocciso pendenda ; holt dija : 66 flor. verdij. termeszet. Nagy Hier.
Jogt. Eml. T. I. p. 191. Par. Pap. Torvt. Msz.
Homiusios, (Du C. Homousion) eiusdem bat; azon megtiszteltetes, melyben uz
Homagium vivum, rcdemptio capi- naturae; ugyanazon termeszetii. Nagy Hier. egyhdz a kegyurat mint kulonos jolevojet reszesiti. Kon. Egyh. 193.
tis ; eleven ember dija. Szegedi Ruhr. Pars.
Homo, V. Antrustio.
Honor aqua; benedictse, quum paHomo bonus, homo lide dignus; hiI. p. 150: Rustici, verberatorurn Nobilium
viva homagia pcrsolvant. Dccret. Uladis. teles ember, bizodalmi ferfiu. Han. Mon. tronus prse omnibus fidelibus aqua benedicta
Regis 1514. (i. c. redemptionem capilis 100 Jur. II. 28. an. 1312: consuetudines debeant conspergereliir; szentelt vizzel valo dldds
fl. eonstanlem). Par. Pap. Tor. Tar. 1888. p. probari per bonos . . . homines. Kandra Reg. elsobbsege (kegyur megtiszteltetese). Kon.
Egyh. 193.
'
388 : perpetuus mendicus in amissione ambo- 133.
Honor familiaratus Aulse CseHomo regius, a rege missus, fide dirum pedum meretur vivum homagium fl.
gnus homo, procurator Regis ; kirdly em- sareo Regia% dignitas pincernarii regis;
40. Jogt. Eml. T. I. p. 191.
Homelia vel Omelia, (a gr. ofuletv) bere, esketo, vallato kirdlyi biztos ; ki- kirdlyi asztalnoki meltosdg. Pr. Pr. 143.
homilia, oralio sacra; it. omelia ; szcntirdst rdly kepe. Pris. p. 92: Ita . . . conslat eos an. 1777. Besztb. Levt.
Honor processionis, quum patrotaglalo beszed. Szaz. XIII. 684.
(sc. pristaldos) non raro provinciam hominis
Homerodromus, i, (gr. r/^s()o6^6- regii administrasse, a munere Advocafe... nus festo agmine exciperetur; diszmenettel
,aog); tdbori futdr. Reg. Mil. p. 46: Ho- hand alienum. Georch. H. T. II. 451. Szaz. valo fogadtatdsa a kegyurnak. Kon. Egyh.
193.
merodromo seu Cursori castrensi.
XV. 620. Szirm. Glos. 97.
Honor thuris, quum thuris honores
Homocidium, homieidium; emberHomicidalis,Homicidialis,(DuC.)
pracipue patrono darentur; kuldn tomjenehomieidium concernens; gyilkossdgi. Kat. dies. Ljub. Mon. SI. XI. 88. an. 1323.
Homogeneitas, (DuC.) dftoyevrfq, zes (kegyur megtiszteltelese). Kon. Egyh. 193.
Hist. VIII. 319. Prseterea iudicia spiritualia et
Honorabilitas, (Du C.) titulus in epihomicidialia . . . P. prsepositus . . . in eccle- status eius rei, qua? est similis v. eiusdem gesia C. . . tenebitur per se vel suum hominem neris V. Heterogcneilas; hasonlo, ugyan- stolis ; tisztelendoseged. An. Sc. II. 200. an.
1527 : petimus vestram honorabilitatem.
iudicare. An. Sc. I. 402. an. 1315. Rep. Cast, azonnemuseg, ugyonazonossdg.
Homogeneus, 3., similis vel eiusdem Fabr. Urk. 142. an. 1503.
p. 12. a.: Perlatum ad le a quodam f u e r a t . . .
Honorabiliter, honorifice, cum digninuilierem . . . homicidialem diligcntiam generis; hasonncm u, egynemu. Inst. Arithm.
82. Qusnam ergo Fraciiones sunt homoge- tate; tisztessegesen. Szaz. VI. 45. Vita St.
adhibere.
Homicidarius, i, homicida; gyilkos. neae, quasnam heterogonca^ ? Fractiones di- Steph. 37: Dux obviam tyroni Christi cum
Ljub. Mon. SI. IX. 101. an. 1410. Cf. Auctor. cuntur homogeneae, si eumdem heteroge- fidelibus . . . procedit et honorabiliter susnea3, si diversos habeantDcnominatores; cum cepit. Cf. Ammian. 29.. 2. Capitol. Macr. 5.
Paneg. ad Const. 4.
Honorancia, se, (Du C. honor) munus
Homieidium causale, ca?des for- enim Denominator indicet speciem earum partuita ; veletlen gyilkossdg. Torvt. Msz.
tium, quas Fractio ex integro denotat, evidens honorificum ; meltosdg. It. onoranza. Ljub.
Homieidium culposum, cades est eas Fractiones denotare partes eiusdem Mon. SI. IX. 110. an. 1410. honorancia ansupplicio digna ; vetkes gyilkovsdg. Torvt. specici ac proinde esse homogeneas, qusc nualis.
Honorans (in Camb.), qui solvendam
Msz.
eundem habent Denominatorem.
Homieidium deliberatum, destiHomoiusius, 3., similis naturs ; ha- syngrapham solvendam recipit; nevbecsillo.
natum; caedes studio qua;sita ; szdnttzdn- sonlo lermeszetu. Fej. I. 64. et dum de Ho- Art. D. 1840. p. 68.
Honoranter, V. Honorabiliter. Cod.
dekos gyilkossdg. Torvt. Msz.
mousio et Homoiusio taceri decernitur,
Homieidium qualilicatum, ea>
HomoIogare,(Du C. profiler!) consen- Dipl. And. I. 145., 158.
1. Honorantia, 33, honor, reverentia ;
des gravior; sulyosb gyilkossdg. Torvt. tirc, probare; torvenyesen megerositni.
Msz.
Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 544. Que partes tisztelet. Vuch. Jur. Feud. 42. In literis inveHomilarium, liber homilias continens; omnes unanimiter homologaverunt omnia stitur* sa?pe numero occurritcollatio integrohomilidkat tartalmazo konyv. Par. Pap. supra dicta dicentos sibi esse justissime judi- rum praadiorum et territoriorum cum formula:
cum omni honore, cum omni honorantia.
Homileta, a3, (Du C.) concionator; egy- catum.
Homonotus, hominibus notus ; embe2. Honorantia, a, (Du C.) honor,
hdzi szonok. Hor. Mem. 135.
Homiletica, disciplina, doctrina con- rek elo'tt ixmeretes. Series Ban. p. 162 : Ir- pompa ; honorantiae conviviorum : lauta
tionum ; egyhdzi szonoklatlan, predikdlo ritatus generoso response Germanus homo- convivia; diszes ebed, lakoma. Ljub Mon.
nota ambitione, et crudelitatc (Rattkaii utor SI. I. 222 : honorantie conviviorum in castris
mesterseg. Nagy Hier. Torvt. Msz.
Homileticus, 3., (Du C.) ad contiones verbis) infamis, de tollendo e medio Zrini co- sunt prestande.
pertinens; egyhdzi beszedet illeto. Hor. gitare coepit.
Honoraria, orum, munuscula ; borra
Homousiones, v. homousiani v. valo. Arch. Ver. Sieb. VIII. 1., 93. HonoraMem. 135.
Homilia, a3,sermo (DuC.); homilia,gyu- homousianistae, (Du C.) appellati ab Arria- ria kosten viel, wir aber sind arm. Cod. Dip.
lesben valo beszed. Kaprin. Eloq. I. 2. Ple- nis Catholici; egy mivoltvitatok. Nagy Hier. Briiss. III. 222. Cf. Plin. Ep. 10., 114. Tertull.
Homousius, 3., (bôovaioq) eiusdem Idol. 10. Ulp. Dig. 11., 6., 1., 26., 7., 8.
rumque Homilias vel (ut postea dixerunt)
Postillas Sancti Ecclesise Patres usurparunt. naturae; ugyanazon lenyegil. Kaprin. Eloq.
Honoratio Literarum CambiaQuod Latinis Sermo est ad Populum, id esse I. 515. revocate etiam Sanctissimum Homou- lium, solvere, pensare lit. Camb.; dijazds.
Gra3cis Homiliam. ofuKoc, enim. coetum, tur- sii nomen, revocate Sacrosanctum Trinitatis Germ, das Honoriren. Cod. Camb. Merc. 33.
bam, plebem, vulgum signiflcat, 6^w autem mysterium. Cf. Hieron. Ep. 77., 2.
Honoratio Literarum Cambialium est
idem est ac in coetu versor, colloquor, sermoHomuncionista3, Photiniani; Je- earundem seu per ipsum Trassatum seu per
nem ad populum habeo. Unde o/wtAm congres- zus emberzok. Szerdah. Celebr. I. p. 6. Prsesentantem seu denique per tertium alisus, conversatio, ad populum sermp.
Fuit. . . Photiniis ille, . . . qui cum in Syr- quem extraneum ad honorem Trassanti vel
Homines sub sonitu unius cam- mianam, quae valde celebrabatur, Ecclesiam Indossanti aut etiam illi, ad cuius rationem
panae, unius loci incolaa apud Siculos; egy omnium favore adscitus csset, eamque ali- Trassata edita est, testandum vel in toto, vel
kdzseghez tartozo lakosok. Hajnik Perjog. quanto tempore, ut bonus et Catholicus Pastor in parte prcestita Acceptatio vel iam acceptaadministrasset, novam hseresim disseminare tarum in termino facta solutio.
318. '
Honoratior, homo loco, dignitate conHominium, Homagium, fidelilatis sa- coepit, negans Divinam in Filio cum Patre suberamentum; Injberi csku. Vuch. .Tor. Feud. slanliam, et omni consummatam perfcctione spicuus e numero non nobilium; tisztes
162. Jus exigondi Vasallagium, Lchnseid, identitatis similitudinem, parens propudiosa; rcndu,jelesebb dlldmszemely. Jokai Karp.
Lehnspflicht seu iuratam lidelitatis reveren- et blasphema; illius secta; effectus, quam Pho- Z. 527. nehany okosabb honoratior, a ki
310
HonoratUs
Horse integral
Hortus VinearluS
nem tarlotta rangjahoz illfinek az utczalon v6Horologiarius, i, V. Horogiarius.

Horse integrse, hora occupatione vagig verekedni. Georch. Ert. 128. Georch. H. cuae, liberae, quibus quis ad libitum utitur; Tab. Conscr. Epist. Proc. P. II. p. 166. Kuk.
T. IV. 137.
szabad ordk. Ra"k. On. p. 32. I. 2829. Jur. II. 188.
Honoratus, i, (in Camb.), in cuius no- (28.): . .. horas integras ad fenestras plaHorologista, ae, V. Horogiarius.
mine syngrapham solvendam suscipit; meg- tearum consumpsi.. .
Szaz. VIII. 611. Fjp. Szam. 78., 182.
becsult. Ger. Honorat. Art. D. 1840. p. 68.
Horse regise, tempus muneris offlcium
Horologium attrahere, horologii
Honores, praerogativae, privilegia; ki- exequendi; tiszti ordk. Torvt. Msz.
pondus revolvere; az ordt felhuzni. Ger.
vdltsdgok. D. Rdczk. p. 20: dum . . . ad
Horalogium pulvereum, horolo- die Uhr aufziehen. Pr. Pr. 37. an. 1767.Beszt.
vestras possessiones Tenuta, honores et offl- gium arenarium; clepsammidium; foveny-, Levt.
ciolatus .. . pervenirent.
porondora. Tor. Ta"r. 1890. p. 367.
Horologium Horisonum, nor.
Honorif icabiliter, venerabiliter; tiszHoraria machina, machina, qua? ho- quod oras indical; ordkat uto ora. Horiteletteljesen, tisztelettel.VHa S. Steph. 71. rologii ope movetur; oramu. Pray Hist. p. sonus.
veruntamen virum spiritual! legatione sibi 50: Horaria machina miri rarique operis.
Horologium mensale, asztali ora.
transmittendum honorificabiliter suscipito,
Horarium, liber horas canonicas con- Thok. Diar. II. 355. Unum horologium menvenerabiliter habeto. Kat. Hist. Du C. 566. tinens (Du C. horarius); e'nekes konyv. Szz. sale destructum fl. 5.
Honorificare, (Du C.) honorare, ho- XXVII. 344.
Horologium rotatile, hor. rotis
noribus et dignitatibus cumulare; lisztelni.
Horarius, 3., unius horae (Du C. al. s.); instructum; kerekekkel jdro ora. Szentiv.
Wagn.
egy oral. Prop. Reip. p. 10 : Quemadmodum Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 251. Sicut Italis
Honorificatio, (Du C.) honorum et di- non eodem abducit momento tempestas hori- Campanarum sic Germanis Horologiorum
gnitatum cumulatio; megtiszteltetes. Pel. zontem, ita non est horarius maximarum re- Rotatilium et sonantium debetur invenlio.
Dom. II. Adv. s. I. c. 6. honorificatio .. . rum interitus.
Horologium solare, (Du C.); napelectorum.
Horatim, (Du C.) per singulas horas, in ora. Ger. Sonnenuhr. Arch. Rak. VIII. 323.
Honorificenter, (adv. contra regulam horas; ordnkent. Tor. Ta>. 1887. p. 556.
Horologium umbraticum, alias
formatum a honorificus) honorifice; tiszte1. Horda, ae, satrapia (Du C. al. s.); sciathericum, Horologium solare; naplettel,, megtisztelo modon, kituntetdleg. kormdnyzosdg', tartomdny. Curios. Misc. ora. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 251.
Rak. On. p. 183.1. 79. (8.): ... ad secre- III. Synopsis Chronologica X. De Progressu Plinius Anaximenem Milesium facit primiim
tius colloquium in suburbano arcis horto a Turcarum sub quo dein tola Christianitas in- inventorem horologii sciatherici .. . Sed
praedicto principe honorificenter exceptusfui. ter Tartaros defecit et ipsorum imperium re- haec ipsa umbratica Horologia mera umbra
Honorificentia, ae, (Du C.) honor, di- dactum est ad paucas reliquias et divisum in fuere.
Horoma, (Du C.) visio (a gr. opacw) ;
gnitas, pompa ; tisztelet. Ljub. Mon. SI. I. 21. Hordas seu parvas satrapias.
et passim. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 261: Ha- 2. Horda, ae, agmen; horda, csorda, Idtomds. Par. Pap.
Horopseus, i, Horogiarius. Kass. P.
bebit Archiepiscopus omnes introitus et omnes sereg. Bel. Comp. Hung. Geogr. 562. Reliqui
honorificentias.
extra peninsulam in Hordas id est agmina P. II. 74.
Horopter, conspicilium; ne'zo czelHonus, eris pro: onus, (Du C. 2.) vectura divisi sub tentoriis degunt.
pont. It. orottere. Ger. Visier. F. Balass. Gas.
V. Cumulus ; fuvar (Bytel = vitel).
Horebitse, Hussitae q. v.
Hophnicza, ae, V. Hofnycza. Szel.
Horganizare, organo pneumatico ca- Steph. App. Si visibile in horoptere collocaOkl. III. 117. ingenia nobis transmittere debe- nere; orgondzni. Georg. Sirm. I. 193. et tum sit, quod libet eius punctum apparet in
retis videlicet Hophniczas duas.
campanas resonare precepit pulsatoribus et concursum radii per centrum oculi retroducti
Hophyncka, ae, V. Hofnycza. Szaz. ignem grande flamman(tem) et horganum ad et ipsius horopteris.
Horripilatio, onis, 1. (DuC.) cum caVI. 289. In domo doleatorum pixides vulgo horganizandum.
tharaczk et hophyncka volem 2.
Horiperda, (ad normam paniperda) pilli prae horrore eriguntur, 2. tremulus moHoplotheca, libri continentes sctorum qui perdit horas ludendo chartis lusoriis; ido- tus, qui in febris reversione accidere solet;
Patrum acute dicta, quibus tanquam armis ad fecserlo. Szentiv. Cur. Misc. II. P. II. 304. 1. haj borzaddsa, 2. borzongds, 1. Bene
refutandum utebantur; fegyvertdr. NagyHier.
Horisonus, 3., horas sono indicans; Med. I. 59., 2. Poor J. Zsebsz.
Hopnarius, villicus; majoros, gereb. ordkat uto. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. Horrologium, horologium. Tor. Tar.
p. 251. Ast horologium rotatile seu hori- 1888. p. 566., 567.
Arch. Ver. .Sieb. XXIV. 125.
Hortalitium, (DuC.) parvus hortus;
Hopnerius, i, villicus; gazda. Ger. sonum inventum est a Germanis anno 1530.
Hufner. Quell. Sieb. 1.466. an. 1507. hopneHorizontaliter, ad libellum, ad libra- kis kert. Szek. Okl. I. 150.
Hortairi, passive : moneri, invitari; inrio . . . pro subsidiis expensorum.
mentum; vizirdnyosan. Germ, horizontal.
1. Hora, 33, horologium ; ora. Szaz. XVII. Curios. Misc. 207. Cur fumus ex caminis pro- tetni. Batty. Ger. 30. Angeli hortantur ad
hibeatur erumpere flante vento Horizonta- benedicendum. Cf. Varro ap. Prise. 793. P.
771. Kronst. II. 76., 80., 181.
Gell. 15., 13., 1. Auct. B. Hisp. 1. fin.
2. Hora, ae, tempus; Textum v. s. For- liter?
mulatim; ido.
Hortilis, e, hortensis; kerti. Martonf.
Hornamentaliter, honeste, ut decet,
Hora, Omnium horarum homo; komoly cum dignitate; tisztesse'gesen. It. ornata- 103. Item universa seminatura hortilia quames trefds dolgokra alkalmas ember. mente. Georg. Sirm. I. 238. Interim ad convi- plurima valentes fl. 25.
Szentiy. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 105. Om- vium sororis incepit se preparare hornaHortulana, ap, foem. ad hortulanus; kerteszne. Corp. Gram. 167.
nium horarum homo. Dicitur qui seriis pa- mentaliter sicut decet militi.
Hortulania, as, hortus; kert. Sup. An.
riter ac iocis est accomodatus.
Hornare, sternere, struere. V. s. CibaHorse, (Du C.) liber precum; imddsd- ria jejunia; teriteni. Ger. decken.
Sc. I. 170. an. 1440: Item non est prffidium,
gos konyv. S. de Kz. Chr.'II. 4., 5. Quumves
Hornik, custos sylvarum (a slav. hora : neque tabernae, neque molendinum, neque
enim Kalman est vocatus, cum libros habebat, sylva); erdei cso'sz. JTag. Erd. II. 68. 1-749. hortulaniae.
in quibus, ut Episcopus, legebat suas horas.
Hornus, i, ornus; gyertydnfa. Tkal.
Hortunus, orto q. v.
(Car. Szabo non recte vertit: olvasa vala a Mon. E. Zagr. II. 125. an. 1217: ad arbores Hortus floralis, hortusfioribusconmaga drain, rectius : olvastaimddsdga.it.) hornos.
situs ; virdgkert. Greg. Aesth. 104. Horti
Horse Canonical, (DuC.) officia diurna, Horogiarius, artifex horologiorum; possunt dispesci in Oeconomicos (quo refequa; in Ecclesiis fldeles psallendo exequuntur, ords. Fjp. Sz^m. 574. an. 1443.
rendi: pomiferi, florales, botanici etc.) VoHorographicus, 3., lineamentorum luptuarios (Lustgarten) et mixtos.
sic dicta, quia certis horis recitari debent. Hae
autem septem numero sunt scilicet: Matutina, descriptionem continens; alakjdt leiro.
Hortus gallofrancicus, hortus galPrima, Tertia, Sexta, Nona, Vespera, Comple- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 100. Sacrae lorum modo cultus; franczia kert. Greg.
torium ; papi zsolozsma. Cher. Jus. Eccl. II. coronas Hung. Notitia Horographica, Poli- Aesth. 104. Quatenus tamen hortus gallofrancicus ob symmetriam ibi dominantem ad
4-243. In quern scopum prsesertim Horae tica, Historica.
Canonicae, quae psalmis, lectionibus e sacra
Horographus, (aigoyptxcpoq) annalium Arcliitecturam refertur.
Hortus vinearius, vinea; szolos
Scriptura, et S. Patribus extractis diversisque scriptor ; lortenetiro evek szerint. Szentiv.
kert. Nagy. Jus. Trans. Sax. 69.
precibus sacris constant, plurimum conducunt. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 16.
1. Hospitaiensis
Hotar
Horula, se, (Du C. 1.) dem. ad hora, tem1. Hospitaiensis, ad hospitale pertiHosso, onis, husso, Acipenser huso
poris punctum ; ordcska, percz. Batty. Leg. nens; korhdzi. Kronst. I. 741.
(Linn.); iriza. Quel. Sieb. I. 291. an. 1500.
III. 607. an. 1496. vix credibile est. . . totius 2. Hospitaiensis, is, magister, curator
Hostenditia?, (Du C. Hostenduciae);
anni peccata una horula . . . recensere. Moln. nosodochii, valetudinarii; korhdz-mester, katonai ado. Vuch. Jur. Feud. 172. RedemPatv. 15. Rep. Cast. C. Et vix a furti perpe- gondnok. Fjp: Szam. 218. Item Johanni Wil- tio servitiorum militarium generatim dicitur
tracione quadrantis horulae spatium defluxe- lach hospitalensi den. 20.
Adoha, Versilberung der Lehendienste. Huius
rat. Verancs. VII. 72.
Hospitalierus, i, nosocomus, qui assi- species sunt Hostenditiae, Fahrtlosung, HeerHos, horis, pro : os; szdj. Batty. Ger. 15. det 83groto; betegdpolo. Ljub. Mon. SI. XI. steuer in specie sic diets seu pra3stationes pequasi uno hore id agunt.
cuniariaj, quibus redimitur servitium vasalli do219. an. 1347.
Hosa, 03, libiale, caliga ; nadrag, gatya.
Hospitalis fratres, fratres, qui Hiero- mino pra3Standum. Hostenditiae dicuntur AdGall, heuse. Ger. Hosem es Hosen. Cod. Dip. solymis in Hospitali suo peregrines et a3gro- iutorium, quod faciunt dominis Romam cum
Arp. Cont. VI. 126. Quatuor linteamina lecli, tantes recipiebant (inde ducunt nomen). Ordo Rege in hostem pergentibus vasalli, qui cum
auriculare, duo paria hosarum . . .
eorum inpatria nostra (primum Strigonii) sa3C. eis non vadunt. Vox ipsa derivatur ab Host,
1. Hospes, (Saxo) advena (DuC.) ; ven- XII. consederat; Hungarice : Szt. Jdnos lo- quod exercitum, militiam signiflcat.
deg polgdr, telepes. Szer. Not. p. 50: in vagok; dux vel antistes fratrum et hospitalis
Hostia, 33, (DuC. 1.) panis ad sacriflprsesentia ipsorum . . . hospitum (id est: est Magister Hospitalis vel Hospitalium; cium Eucharislicum; ostya. It. ostia. Serm.
Saxonum). Kuk. Jura 1/63. an. 1242 : quod... Hospitalii, orum idem ncfratreshospitalis. Cat. 145. Fractio hostiae signiflcat Christi
cum placuisset in Zagrabia in monte Greech Cod. Dip. Arp. Cont. II. 318., 265. Magistro mortem.
civitatem liberam construere et ibidem hospi- et fratribus Hospitalis S. Stephani Regis StriHostia salutaris, V. Hostia. Cod. Dip.
tes convocare. Hajnik Perjog. 10.
goniensis. . . salutem 143. Et terra Jubil, que Arp. Cont. VI. 526. mundis manibus et con2. Hospes, caupo; korcsmaros, ven- est Hospitaliorum.
tritione devota offerenda est hostia saludeglds. Wagn.
Hospitalis monachus, curator pe- taris.
Hospes latinus, advena ex Italia; regrinantium et ajgrotorum; az utasok es
1, Hostiarius, (Du C. 4.) ostiarius, ianiolasz foldrol betelepitett vendeg. Hajnik betegek gondozoja. Piszter Szt. Bernat. I. tor; ajtondllo. It. ostiario. Prise. Serv. p.
Perjog. 10.
32. Hostiarius Ostiarius seu custos ostii, der
105.
Hospes Teutonicus, Saxo, advena e
Hospitalis Sancti Johannis Je- Thilrhuter cujus art. 13. Sigism. Deer. II.
Germania; Nemetorszdgbol betelepitett rosolomitani, V. Hospitalis fratres. anno 1405. mentionem facit. Kuk. Jura I. 204.
vendeg. Jus. Fland. p. 4. Adreas II. rex 1206. Cod. Dip. Arp. IV. 159.
2. Hostiarius, alias : ostiarius, (Du C.)
Saxones, idem Andreas an. 1224. Teutoni1. Hospitalitas, (Du C.) studium, quo primus gradus ordinis ecclesiastici. De eorum
cos hospites appellat. Hajnik Perjog. 10.
quis afflcitur erga peregrines, quos benigne ordinatione ha3c legimus in Ordine Romano et
Hospita, 83, hospitium; lakds. Fjp. Szam. excipit; vendegjog, vendegbardtsdg. Szaz. libro Sacramentorum S. Gregorii: Ostiarius
0.: Item pro hospita sua 2 fl.
XIII. 30. hospitalitatis et securitatis gratia. cum ordinatur, postquam ab Archidiacono inHospitacio, (Du C.) servitus hospitii Cf. Civ. Off. 2., 18., 64. Martial. 4., 64., 28. structus fuerit, qualiter in domo Dei debeat
pra3Standi; beszdlldsoldsi kotelezettseg.
2. Hospitalitas, (Du C.) hospitium, in- conversari, ad suggestionem Archidiaconi traSzek. Okl. HI. 177. Eisdem omni juvamine vitalio, procuratio; vendegldtds,megvende- dat ei Episcopus claves ecclesis dicens : Sic age
et auxilio et hospitacione esse debeatis.
geles.Szek. Okl. IV. 51. honesta et compe- quasi redditurus Deo rationem pro his rebus,
Hospitalaria, 83, (Du C.) deversorium; tens hospitalitas.
qua3 istis clavibus recluduntur et tradat ei Diavendegfogado. Pel. Pom. S. In Nat. Dom. Hospitare, 1. habitare, coenas obire, 2. conus ostiumecclesia3; ajtondllo. Batty. Leg.
s. II. c. 6. Diversorium est hospitalaria, ad hospitio excipere (Du C.); i. vendegnek III. 268. an. 1372.
quam homines divertunt ab extra ad hospi- lenni, 2. megvendegelni. Kronst. III. 255. Hostiatim, (Du C.) ostiatim ; kapurol
tandum.
an. 1550; apud popam . . . hospitanti 545 : kapura. .Fragnr Chron. Rhythm, temp. Ludov.
Hospitalarii Melitenses, keresztes quod Joan .. . ipsum Glesam hospitavit. I. Engel. Mon. Ungr. Bees. 1809. p. 22. Menvitezek. Cher. Jus. Eccl. I. 297. Tales erant Thurocz. In Ladislao rege c. 82. Tor. Tar. dicant hostiatim. In turmis sua3 gentis.
Hosticum, i, terra hostilis ; ellenseges
Hospitalarii., qui xenodochium adminislra- 1893. p. 20.
bant. Hierosolymis prope sepulcrum Domini,
1. Hospitatio, (Da-C.)Zaluzina, Descen- fold. Tor. Tar. 1890. p. 411. ut hibernent in
primum quidem tantum pauperes, infirmos et sus; szdlldsadds vagy vkihez beszdllds, hostico. Cf. Liv. 8., 38., 2. Plin. Paneg. 29.,
3. Eum. Paneg. ad Constant 13.
peregrines hospitio excipiebant, at tardius etiam szdlldspenz. Tor. Tar. '1893. p. 13., 19.
Hostilicium, Hostilitium, munus
militabant, inde a Saraeenis turbati ad insu2. Hospitatio, benignitas in excipiendis
lam Rhodum se receperunt, hac quoque hospitibus (Du C. al. s.); vendegszeretet, militare; hadi kotelezettseg. Kuk. Jura I.
amissa insulam Melitam obtinuerunt, unde Me- megvendegeles. Pel. Pom. L. II. P. II.: Nam 158. an. 1481. facimus exemptos . . . in exerlitenses dicuntur, hi exislunt in Italia et Sicilia. in hac visitatione helisabet et ioannes spe- citu aut hostilicio sive voyscina.
Hostilitas, atis (DuC.) animus hostilis,
1. Hospitalaris, e, ad xenodochium si- cialem per eius hospitationem gratiam adinimicitia, simultas; ellensegesseg, ellensetus, vergens ; menhdz mellett fekvo. Oltv. quisiverunt.
Hospitativus, 3., hospitalis, liberalis ; geskedes. Kass. P. P. I. 271. Ad antevertenAct. Synod. 44. Episcopo Samuele Vulcan extra portam Hospitalarem.
vendegszeretd. Pel. De s. Thoma s. c. 2: das hostilitates et licentiosas mutuas aggres2. Hospitalaris, hospitalis; vendeg ul Non habuit hospitativum focum vel quo ca- siones . . .
Hostimentum, (DuC. al. s.) talio,
fogado, vendeg szereto. Chr. Dubn. p. 28 : put reclinaret.
Hospitatus, us, V. Condesceatus.
mulcta. V. s. Homagium 5.; birsdg.
Quo viso dux magis gavisus, putabat, quod ei
Hospilioluni, dem. ad hospitium ; kis
Hostiolum, dim. ab ostio ; kis kapu.
pro terra quadam hospitalari misissent.
1. Hospitalarius, i, curator nosoco- vendegfogado. Irodt. Kozl. VI., IV. 463. Cf. Obs. Jadr. 403. Sed in illo pavimento infimo
mii; korhdzi gondnok. Kronst. II. 352, 379. Ulp. Dig. 9., 3., 5. Hieron. Ep. 47., 11., erat hostiolum quoddam, quod secundum libian. 1536.
tum in dicto Carabo volentium aperiebatur at108., 44.
Hospitiorum Designator, idem que claudebatur.
2. Hospilalarius, (Du C.) diversoriarius ; vendegfogados. Ger. Gastwirth. Kronst. quod Furirius. V. s. Campi MareschalHostisia, (Du G.) hospitatus, hostagia,
lus; szdlldsmester, szdlldwszto. Ger. Quar- hostigia ; obligatio hospitaliter excipiendi;
I. 566.
3. Hospitalarius, i, ex ordine cruce tiermacher.
szdlldsszolgdlat. Batty. Leg. I. 437: Hostisignatorum. V. Hospitalis frater; veres
Hospitium, iudicis curia3 oflicio inser- siae. . . erantservitutes mansion! addiclse,
viens locus; az Held mesterek hivatalos qua3 ab hospite ratione domicilii sui quotlanbardt. Szirm. Glos. 97.
Hospitalarius grangise, caupo; helyisege. Hajnik Perjog 229.
nis domino prastabantur.
Hospodar, V. Despota idem ac DomiHostium, (Du C.) Ostium, porta; ajto.
vendegfogado. Bek. Pil. P. I. 79.
Hospitale, (DuC.) nosodochium, vale- nus. Szaz. XIV. 578. Car. Bel. De Arch. 36. Han. Mon. Jur. II. 54. an. 1312. hostium . ..
tud'narium ; ispotdly, korhdz. Knanz M. E. Hinc' illis (Wayvodis) pcculiare subinde ac turris, debeat habere duas.claves.
Hotar, vox. orig. Slav. sign, confinia,
Str. I. 45., It). Kronst. I. 738. Szaz. 1897. vcrnaculum nomen, Hospodar sou G-ospodar, quod Dexpotam Sarmatis notat inditum. limitern, (V. Miklosich Etym. Wort. p. 86.) ;
p. 136. Fej. II. 282. III. 378.
rtoustat
1 Itumanisticiis
1. Hungarizare
hatdr. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 68. unde

2. Humanisticus, ad humanistam (sc. turn humiliare volens, est potentum humili(tendit) ad mege hotar.
discipulum) pertinens. P6csi ffigymn. Ert. tatio . . .
Houstat, Loca Curiarum; hazhely, 1894/5. p. 16.
Humilter, humiliter. Szila"dy Tor.
udvarhely. Ger. Hofstatte. Cod. Dip. Arp. Humanitas, aetas virilis (DuC. al. s.); Magy. Eml. VI. 198. Humilter oro ExcellenCont. VIII. 43. tain loca curiarum que hou- ferfi emberkor. Georg. Sirm. I. 41. quia si tiam Vestram.
illi ad humanitatem pervenerint, eciam erit
Humipedus, 3., terrestris; foldonstat dicuntur.
mdszo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III.
Hringus, i, (DuC.) castrumad formam magna strages inter Hungaros.
circuli munitum (Zeuss: die Deuschen und die
Humaniter se habere, politum et 134. Hejtlallotl est avis humipeda.
Humor, affectio animi; szesze'ly, erze's.
Nachbarstamme S. 737 : Ahd. bring, hrinc. humanum se praebere in commercio cum aliis;
nhd. Ring. Die Ringe oder Hage waren eine mivelten viselkedni. Frak. Mat. lev. II. 38. Rak. On. 187. humoris et morum contraArt von Festungen bei den Avaren); erdd. Humanum testimonium, testi- rietas.
Humorem habet mirabilem,
Ra6. Mon. SI. VII. 298. an. 796: Heirichus monium prsesens; tanubizonyitds. Hajnik
homo ingenii instabilis et haudquaquam ad vidux . . . hringum gentis Avarorum .. . spo- Perjog. 123.
Humanus, In humanis agere, vivere; tam socialem facti: mutabili vir ingenio et a
liavit. Zsigm. Hist. 43: bellum in Avaros decernit; collecto ergo exercitu in bostem a. elni. Olah. Cod. Ep. 35. Initio rerum dum motibus nostris multum alieno ; szeszelyes.
791. movet, qui terrore perculsus duo muni- Rex adhuc Ludovicus felicis memorise, domi- Wagn.
Humorositas, natura difficilis, animus
menta (Hringos vocabant) ad utramque par- nus meus in humanis ageret. . .
tern Danubii ripam posita derelinquil.
Humectatio, actus humectandi; ned- morosus (Du C. al. s.); szeszelyesseg. Vern.
Huberius, pro : uberius ; bdvebben. vesites. Curios. Misc. 54. Humectatio enim Psych. 519. Respectu durationis sensionum
est afFusi humoris accessio.
plures natur* adversi status distinguuntur:
Batty. Ger. 29.
Humerale, is, 1. thorax, amiculum, 2. humorositas, fodicatio, hypochondria, deHuboista, 33, tibicen ; oboista, tdrogatos. Arch. Rak. VIII. 392. Staab, Vice-Colo- (DuC.) veslis sacerdotalis, velum humeris missio enimi et melancholia Humorosus sine
nellus, Supremus Vigiliarum Pra3fectus, Quar- imponi solitum ; i. melleny, V. vallkendo, ulla aut certe ex levissima saltern caussa ab
tiriorum Magister, Annonae Magisler, Adjutan- nyakravalo. 1. Thok. Diar. II. 335. Unus uno animi statu ad ei oppositum e. g. ex effutorax seu humerale muliebre, ex holoserico sissimi gaudii ad eum tristitise et vicissim motius, Chirurgus, Profus, Huboistae.
Huduornicus, i, V. f/rfwrmcws.Fej. coeruleo, cum fimbrys argenteis habens fibulas mento citius transire solet.
I. 75. Juxta quam etiam sylvam unum Hu- argenteas albas ad formam tulipanorum fl. 20.
Humorosus, 3., festivus, facetus; huduornicum meum Bocz nomine, quern ad Arch. Rak. VIII. 318: Humerale muliebre moros, trefds. Vern. Psych. 286.
serviendum cum duobus fratribus suis pr- ex lela vulgo Haar-Mantl. 2. Tor. Tar. 1886. Humotenus, (ad normam: oretenus)
p. 554. Szaz. XXVII. 682. Buny. Var. tort. usque ad humum ; submisse, demisse ; alddicto Monasterio Sancti Benedicti obtuli.
Huffnitzbugschen, (Ger. Haubitz- III. 88. Cf. Paul, Dig. 49., 16., 14.
zattal. Fej. VIII. 1. 506. et pro eodem huHumerosus, 3., latos et rubustos hume- motenus provoluti. Dipl. reip. Rag. 108.
biichse) tormentum curtissimse forms; taHuncuteria, a?, (a Germ. Hundsfott)
raczk. Magy. Tor. Tar. IX. 66. bombardas 22 ros habens ; vdllas. Bel. Comp. Hung. Geogr.
et huffnitzbugschen 200 et ultra. V. Hof- 584. qui vero posteriorem eius (Asiae) inhabi- nequitise; ebhendiseg, hunczutsdg. Sza"z.
tant partem, humerosi, facie flaccida, sima VI. 511. Uno verbo : huncuteria.
nycza.
Hugonottus, i, (Du C.) nonnullis dem. nare, turgidisque labris.
Hundredus, i, (Du C.) Aluredus rex
Humicidia, 33, Homicidium; ember- Anglise indigenarum rapinas volens compescere
ab Hugon, Hugo alicuius hsretici v. coniurati;
aliis derivatum abldgnohs (Iguenots,Ignots, dies. Georg. Sirm. 1.75. quia Hungarii habent totius anglias pagos et provincias in comitalus
Egnots, Eugenots) Ger. Eidgenossen, quo no- tres naturas: invidia, blasfemia et humi- primus omnium commutavit; comitatus in
mine Reformat! Geneva? insigniebantur; pri- cidia.
centurias, id est, Hundredas et in decimas,
Humicubatio, somnum, quietem humi id est, in trithingas divisit, ut omnis indigena
mum nomen ludibrio inditum ; deinde Reformati Gallise ita cognominati; hugenotla. F. capere: foldon valo alvds. Szentiv. Cur. legalis in aliqua centuria v. decima existeret.
Forg. Comm. 387. omnes novae religionis ho- Misc. Dec. II. P. II. p. 294. severa castigatio centuria? talis prsefectus erat Hundredus;
mines deinceps Gheusii vocarentur, quemad- carnis: humicubationes per cumplures szdzados. Uj Magy. Muz. HI. 197. Omnes
modum in Francia Hugonotti.
noctes.
Comitatus et hundredi et trethingii et waHumiditas, humor; nedvesseg. Gall, pentachii sint ad antiquas firmas absque
Hui, hui, interjectio veterum Hungarorum. Cornid. Rel. Vet. Hung. 58. In cladis humidite. Vern. Psych. 60. Sic etiam humi- ullo incremento exceptis dominicis maneriis
Merseburgensis descriptione legimus ex Hun- ditas in ae're produci atque a nobis sentiri nostris.
Hungaricalis, nude positum pro : flogarorum parte ante proelium- turpem et diabo- dicetur.
Humidiusculus, dem. ad humidus; renus Hungaricalis ; magyar forint. Tor.
licam vocem *hui, hui)) auditam fuisse, qua
kisse nedves. Kov. Oec. 59: Raphani solo Tar. 1886. p. 529. .
sine dubio equos suos incitare solebant.
Hungaricalis, Hungaricus; magyar.
Huias, atis, (Du C.) incola, eiusdem ur- pingui et humidiusculo delectantur.
Humiliare, (Du C.) dehonestare, humi- Magy. Jogt. Eml. I. 128.
bis sen regionis; foldi. Bod. Hist. Eccl. III.
lem facere; megaldzni. Rak. On. 17. S. de
Hungarides, Hungari; magyarok.
301.
Hulcus, (a gr. ofaoq) sulcus, via (Du C. Keza Chr. I. 3., 3.: quibus devictis et humi- Dec. Bar. XIV. Ecquid et Hungaridum peral. s.); barazda, ut. Mall. F3 : Proinde non liatis sibi fecit subiugari. Cf. Tertull. Or. 13. gis male carpere lingnam.
Hungariensis, Hungarus; magyarpigebit iterata opera hulcus istius forma3 deadv. Marc. 5, 20 fin. Hieron. adv. Jovin. 1,
18. Sidon. Ep. 5, 14 fin. Ammian. 30., 4.
orszdgi. Kon. Egyh. 91.
tegere.
Hungaris, Hungaricus; magyar. Boc.
Humanalis, (Du C.) humanus; emberi.
Humiliare se, submittere se, submisse
Pel. Pom. In nat. Dom. s. V. c. 1. Tertium se gerere (Du C. al. s.); megaldzkodni. Hungar. p. 14:
Nil ad te quasi pertineat, defendere terram,
mysterium declarabimus suavitatis huma- Wagn.
Humiliati, (DuC.) ita dicti in Italia, Hungarin,hmc, distent quod tua regnaprocul.
nalis.
Humanatio, (DuC.) incarnatio, qua maxime in Lombardia, viri quidam ac mulieHungarisis, (genius) natura Hungarica
Verbum divinum homo factusest; megembe- res regulariter et in congregatione viventes... V. s. Doctiloquus; magyar szellem.
resules. Pel. In nativ. Dom. s VI. 6. secun- qui in omnibus verbis et operibus suis magnum
Hungarismus, i, genus dicendi Imndum notabimus mysterium ex ipsa divina hu- ostendebant humilitatis exemplum, quos V. garicum; magyar tdrsalgds. Bek. Debr.
manatione. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 61. Pius papa 1570-0 abrogavit; aldzatos szer- foisk. torv. 140. ad coercendum hungariszetesek. Nagy Hier.
mum plagas habento el propter pernoctationes
Batty. Ger. 174.
Humiliatio, submissio, animus demis- earundem apud se se tres denarios pendnntor.
Htimanista, *, discipulus, qui humanioribus studet; felso gymnasiumi tanulo sus (Du C. al. s.); megaldzds, megaldzko- Cf. ibid. 137. Hor. Mem. 456.
dds. Rak. On. 16. Cf.' Tertull. Virg. vel. 13.
1. Hungarizare, linguam Hungaricam
(1848 elfltt). Tor. Tar. 1888. p. 201.
1. Humanisticus, 3., humanus; em- adv. Herm. 7. Patient. 13.
propogare studere; magyarositani. Ger.
beri termeszethez illo, kegyes. Szaz. XXII.
Humilitatio, V. Humiliatio. Rak. On. magyariziren. Jus. Fland. p. 28: comites . . .
555.
p. 440. 1. 2122.: . .. Deus enim se in tan- ibi hungarizati sunt. Corp. Gram. 402.
. Hungarizare
Uuszarones Auliei
Hypocaustorium
313
2. Hungarizare, hungarismis uti; ma- obligarentur DD. Prselati, et Barones unum tarn in Poloniam quam in utramque Ungariam
gyar mo don haszndlni. Galeoti. 102. Quis ejusmodi Equitem secum ad castra Regis du- oriantur amnes.
enim ille Deacus Gergelius, Bathorius Gabo- cere, ut patet ex Ferd. I. decreti 1542. art. Hydrophylax,(DuC.)cuslos aquarum;
rius, Gestius Ferentius, Redeus Furentius etc. 32 : Prselati, Barones et alii possessionati pe- vizor. Nagy Hier. Cf. Cod. Justin. 11., 42., 10.
Hysteron Proteron ignoranter Hungarizando nes personam Regis bello intersint et ex viHydrotechnus, i, hydrotechnicus;
usurpantibus.
ginti colonis unum equitem secum ducant. vizi tudos. Torvt. Msz.
3. Hungarizare, hungariee loqui; ma- Aliter Mikl. Et. Wtb. 148. qui id a gr. XOVQ- Hydmantes, (Du C.) gr. xeiftafyfAsvoi,
gyarul beszelni. Bek. Debr. f6isk. torv. 122. a&grjq. turc. kursan. it. corsare derivandum dicti poanitentes publici, qui propter enormia
Ne hungarismus, cum notabili huius scholae putat. Cf. Ethnogr. 1900. XI. evf. I. fuz. p. et turpia quaedam delicta etiam ab ipso Ecclesiae porticu, ubi cseteri poenitentes stabant,
propudio porro serpat. . . hungarizantibus 4748.
Huszarones Auliei, satellites aulae; arcebanlur, coacti sub dio remanere omnibus
contradicendi facultatem habeant.
Hungarizatio, usus linguae hungaricse; udvari huszdrok. Prise. Serv. p. 39 : Hu- aeris iniuriis expositi, cilicio induti; hidegmagyar beszelgetes. Bek. Debr. C6isk. torv. szarones Auliei quales in fragmento Libri ben veszekelok. Nagy Hier.
Hymnarium, liber hymnos continens
148. hungarizationes, utpote scholae existi- Rationarii super erogationibus Aulae Regis
Hungariae Ludovici II. de anno 1526. in Chri- (Du C.); enekes konyv. Szaz. XXVII. 347.
malionem misere depascentes.
Hymnidicus, 3., hymnos canens, lauHunguus, i, starius (mensura) venetus; stian! Engel Monumentis Ungricis pag. 220 et
des dicens; dicsdilo. Luc. Regn. Dalm. 74.
veka. Ljub. Mon. SI. I. 42.
221. numerantur.
Huro, (fors. a voce Hure ap. Du C. vox
Huszarus dominalis, satelles, ser- Traguriensem Civitatem inlravimus, ubi una
teulonica ab hueren (horen) conducere, vus domini; uri huszdr. Kass. Jur. Civ. I. a Clero et universo populo in honore et gaudio recepti Laudes hymnidicas honorabiliter
hire Anglis) conductor; bfrld. Tor. Tar.126.
1893. p. 19: item duae mansiones nostrorum,
Huszszarus, i. V. Hussaro. Szirm. recepimus.
qui vulgo Huro appellantur, cum terris, pos- Hung, in Par. 38. sed dum Huszszarum in
Hymnificus, 3., in hymni formam resessionibus ac vineis dedimus. Arp. 0. IV. 53. auxilium salellUum accurrentem et a longe Te- dactus; enekbe foglalt. Batty. Ger. 15.
an. 1278.
remtette ! clamantem audisset, Heros iste in hymnifica benedictio.
Husaro, onis, eques Hungaricus; hu- eiulatus Aube ! Tarumdadum! Tarumdadum!
Hymnista, ae, laudum praeco, laudes
szdr. Cod. Ep. Pet. Paz. 1. 188. ut militibus effusus.Menydorgfi Teremtette estflguraRhe-hymnis celebrans; enekben dicsoito. Par.
sive husaronibus Ujvariensibus slipendiariis torica sive Parenthesis a pud Huszszaros, Pap.
trecentis nunc in expedicione bohemica mili- quam, dum lethalem ictum curva sua framea
Hymnizatio, hymnorum decantatio;
tantibus unius mensis stipendium submittere hosti infligunt, interiieere solent. ..
dicsoitd enekek zengedezese. Pel. Pom. L.
velles.
Hutta, se, officina metallica ; huta. Ger. X. P. III. Art. II.
Huso, onis, thunnus (Du C. maiorum pi- Hutte, Huttenwerk. Opin. in montantsticis 92.
Hypante v. Hypapante, (Du C.) gr.
scium species); viza. Ger. Hausenflsch. Thu- Szerdah. Celebr. II. p. 21: His accedunt do- inanavrrj, festum Purificationis Mariae ab ocrocz. In Andr. Rege. c. 43 : misit Caesari 50 mus duae, vulgo Huttae eliquandis minerali- cursu seu obviatione tune facta a sene Simeone
corpora immensoram Husonum, et duo mi- bus. Brezny. II. 111.
et Anna vidua ; aldzatos taldlkozds. Nagy
Ma lardorum, mille tauros ingrates. Szenliv.
Hutmannus, Decanus (in montanisti- Hier.
Hyperaspista, Hyperaspistes,
Cur. Misc. Dec. III. P. VI. 149. Postquam cis) V. s.Pannisatus ; felvigydzo, hutamesThunni (Husones) in Ponto Euxino pepere- ter, bdnyaor. Opin. 1802. 62. Nov. Ca- protector, defensor; oltalmazo, vedd. Syll.
rint. Isthv. Hist. V. 91. Usones. Marc. Chr. lend. 229.
Pos. Praef. A. 2. Han. Hist. Eccl. 312.
Huzarones, (Du G.) V. Huszaro.
Hyperdulia, ae, (a gr. vnegSovôq);
II. 50.
Husonale, locus husonibus alendis et Cf. A huszar nev onnan eredt a huszarra.
uj kivdld tisztelet, szolgdlat. Pri. ssec. I.
capiendis. V. Huzonale; vizafogo hely.
Mert egy halalanak mindig husz az ara. p. 59: Mutuus iste Virginis et Hungarorum
Fej. I. 484. iuxta quod praedium insula una et
Sarosy. amor tantum valuit, ut Leopoldus . . . veteri
husonale de quo husonali tertia pars contigit Et Verancsis adaeque a numero 20 derivat Austriacorum cullui latrico hyperduliam
ecclesiam.
hanc vocem, quia viginti jobagiones unum adderet . . . et provincias novo Sacramento
succenturiaret in militiam virginis.
Hussaricalia, arma sic dictorum hu- banderistam praestabant.
szaronum, equitum Hungaricorum; huszdr
Huzista, 33, V. Hussita. Thurocz. 228. Hyperocha, ae, reliquum, residuum,
fegyverzeiK. Kronst. II. 82.
Sectae cuius imilatores maxime in Bohemia et quod restat; a zdlog drdnak adossdgdt
Hussaro, huszdr. Frak. Mat. lev. II. eius partibus cum nobis sint propinquiores, felulhalado resze. forvt. Msz. Cf. Tryphon.
107 : Alius ordo est equitum levis armature, Huzistas vocamus.
Dig. 20., 4., 20.
Huzonale, is. Gros. H. Ph. III. 75 : Al- Hyperphysice, praeter communem naquos hussarones appellamus; hi pro una angaria 10 florenos volunt ad unum equum. veus ille fluminis, ubi Husouum et Antacseorum luram ; termeszetfolb'tti modon. Ger. iiberpiscatio e voto cedit, patria voce Tanya, natiirlich. Br. Resp. 40 : Actione oris in prima
Arch. Rak. IX. 81. Verancs. I. 149., 233.
Hussarus Subofficialis, decurio ita dicilur, latine Huzonale vocant. Fej. I. 484. et propria significatione hyperphysice manHybernalis, hibernus; teli. Molnar ducare.
dictorum hussaronum ; huszdr altiszt. Cons.
Patv. 77. quid Militi inquarterizanti inque
Hyperphysicus, 3., communem natuSumpt.
Hussitse, (Du C.); Husz kovetoi. For.stativis aestivalibus aut Hybernalibus exi- ram excedens; termeszetfoldtti. Ger. iiberScr. p. 54., 55 : Ex decimo quinto saeculo pro- stenti vel transennaliter constitute prae- naturlich. Br. Resp. p. 16: Hyperphysicam
quoque manducationem nullam aliam esse,
duce unicam tantum officinam venalium Haere- stari. . . debeat.
Hybernium, (DuC.) hibernum tern- quam veri et substantial corporis Christi.
sum, quse fuit erecta a Joanne Husso Bohemo
circa annum Christi 1407. quam is repleverat pus ; teli ido. Cod. Alv. II. 231. et summa in
Hyperspeculare, medilando nimis
et ex erroribus Waldensium, et Wicleffista- Capitulatione posita per totum hybernium inquirere, subtiliter cogitando et scrutando
rum .. . Hussitae postea dicti sunt Calix- administretur. Ibid, ut ita per totum hyber- modum excedere; tulsdgosan vizsgdlodni,
tini, quod pro Calice tanquam pro aris et fo- nium administrentur currus foeni nro 47392. okoskodni.Vern. Psych. 186. Sedetreciproca
cis pugnarent. Not. Rel. II. 104.
Hydrica, ae, mensura frugum el liquido- cogitationum in colloquiis communicatio maioHussiticus, ad Hussitam pertinens; rum, metreta frumentaria (DuC.Hydria); merd. rem in modum commendatur; praeservat enim
husszita. Numi Hung. 157.
hominem ab unilateralitate et hyperspecuSamb. Tyrn.
Huszarius, i, V. Hussaro. Tor. Tar. Hydromantia, (vScop + âvrda) va- lante ilia idearum netione, in quam facile la1881. p. 341.
ticinatio ex aqua V. s. Geomantia; vizbo'l bitur is.
Huszaro, onis, V. Hussaro (DuC.) valo jovendoles. Nagy Hier.
Hyppbrichium, (Du C.) vnoppv%iov,
Molna> Patv. 27. Szegedi Ruhr. Pars. II. p.
Hydrophylacium, (vdag yvkdrreiv) submersio, abyssus; tengermelyseg. Nagy
23 : Huszaronis stipendium (Huszdr, eques aquarum receptacula; vizgyiijto. Curios. Misc. Hier. Cf. Tertull. Idol. 24.
Hypocauslprium, (Du C.) in MonaUngaricus levis armaturae. Sic dictus ex Husz 333. Credjbile autem est sub hoc monte lalere
et dr, eo, quod ex provenlibus et quasi pretio vastissima Hydrophylacia seu aquarum vo- steriis, ubiMonaclii.simul sese calefaciunl. Fo20 colonorum (hiisz jobbdgynak az drdn) ragines, cum ex eius radidbus tot tantique cus ; kandallo. Nagy Hier.
314
Itypocaustum
ttypotheca special! s
Ictus Cuuicularis
Hypotheca specialis, nevszerint tinens ; hitelzdlogi. Beng. Ann. Erem. Coen.

Hypocaustum, vnoxavarov, vaporarium, cubile, conclave oalidum; futhetdszoba. valo zdlog. bestimmtes Unterpfand. Torvt. 73. super quindecim sessionibus . . . nee non
Curia Nobilitari in oppido Kethely situata piHist. Eccl. Ev. 188. atque venienle Sacerdote Ms/.
Hypotheca tacita v. legalis, lege gnoraticio seu hypothecario iure investitis.
Catholico adslantes Acatholicos hypocausto
Hypparchus, i, pro : hipparchus; prseexcedere iubet. Cf. Vitr. 5., 10. Piin. Ep. 2., permissum pignus ; torvenyes zdlog. Torvt.
Msz.
17., 23., 11. Stat. Silv. 1., 5., 59.
fectus equorum, stabuli magister; fdlovdszHypocrisis, simulatio; kepmutatds, Hypothecare, (DuC.) pignori dare; mester. Bell. Cell. 823. Hypparchus, i, m.
alnoksdg. Rak. On. 196.
ow\gnwdTe;jelzdlogositani. Cod. Dip. Briiss. der Stallmeister, folovaszmester, Stalmistr.
Hyppodamas, equorum domitor; 16Hypocriticus, 3., falsus, fucatus; ra- II. 156. usque ad integram solutionem dictovasz, szinlelt, dlszenteskedd. It. ipoerito. rum Ducentorum Milium florenorum assignat szeliditd. Szamosk. IV. 76. Petrus Angelus
senex, cavalcator, hyppodamas'idesl equoGall, hypocrite. Ger. heuchlerisch, scheinhei- et hypothecat.
Hypothecaria actio, zdlogi kere- rum domilor.
lig. Pair. Const. 133. Gallus hypocriticum
set. Nagy. Jus. Trans. Sax. 97. Hypothecapeperit si dogma.
Hyppodromus, hippodromus; loHypoperse, arum, pro : hippoperae, ria actio datur creditor! ad persequendum vaglo ter. Szaz. XVII. 780.
arum; ruhazsdk. Ger. Mantelsack. Opin. P. pignus adeoque et legatario ad persequendas
Hyppogryphus, rectius: Hippogryres haereditarias, quae omnes legati nomine ta- phus a poeta Italo Bojardo cognominato ficta
II. Sec. II. Cap. V. (dd) 2.
Hypostasis, substantia ; lenyeg, alap. cite atque ipso iure ei sun I pignori obligate. vox fictiliae et antiquis prorsus ignola? avis,quam
Otia. Bachm. 376. At, in quo quaeso dictiona- 1. Hypothecarius, i, qui pecuniam Wielandus postea ad Pegasum transtulit; 16rio invenies hypostasim significare flduciam ? erga pignus erogat; zdlogos hitelezo. It. cre- grifkeselyu. Ger. Rossgreif. Syll. Pos. E2:
bene autem substantiam, fundamentum, firma- ditore. Gall, hypothecaire. Ger. Glaubiger. Art Habeo facultatem cogitandi de monte aureo,
mentum. Brezny. 132. Cf. Cod. Justin. 1., 1., Diaet. Pos. 125. Alise vero per neutram partem de chimera, de syrenibus et Hyppogryphis.
Hyppotamus, i, hippopotamus (Du C.
exacts; in dimidia saltern parte nee simul et
6. Hieron. Ep. ad Damas. IB.
Hypostatice, (vnoararixaq), substan- semel sed successive Dominis Terrestribus Hypotamus); vizilo. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
tiality ; lenyegileg. It. sostanzialmenle, Gall, sive Hypothecates exsolvi et praestari pos- III. P. VII. 204.
Hysmaelita, Ismaelita (saracenus);
substantiellement. Ger. wesentlich. Kaprin. sint, liceatque Dominis Terrestribus ProprieEloq. II. Praef. Humana in Christo natura Verbo lariis, qui a Hypothecariis Possessoribus izmaelita. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 61. el
non secus quam erga Depositionem integra- inde protenditur ad locum, ubi Bozyafuka cahypostatice unita.
Hypostaticus, 3., ad coniunctionem lium talismodi censuum et Datiarum Bona sua dit in Wios, quifluit subtervillam Hysmaelitarum de Opus.
naturae humanae et divinae pertinens ; az is- reluere potuissent.
2. Hypothecarius,i,pro: (DuC.) apo- Hystoria, sic dicta? passiowes.Teutsch.
teni es vildgi termeszet egyesiilesere vonatkozo. Szaz. XXIX. 453. Unio hyposta- thecarius ; gydgyszeresz. Ljub. Mon. SI. XVII. Schulord. I. 51. (Damit ist wohl die Darstel166. an. 1422: Zaninus . . . hypotheca- lung respect. Erzahlung der Leidensgeschichto
tica. Bod. Hist. Un. Trans. 285.
Hypotheca optionalis v. sele- rius . . . emerat certas species et res pro des Heilands gemeint, diejelztnoch an vielon
Orten in der Charwoche geschieht.)
ctiva, delectui pcrmissum pignus ; szabad apotheca sua.
3. Hypothecarius, 3., ad pignus pervdlasztdst engedo zdloglekotes. Torvt. Msz.
Iberica cera, cera epistote muniendae;

spanyol viasz. Par. Pap.
1. Ibex, (Du C.) rupicaprae genus; vad
kecske. Schlag. 1667. (pele) (Dief. wiltbock).
Cf. Plin. 8., 53., 79.1sid. Orig. 12., 1. Hieron.
Hiob. 31., 1.
2. Ibex, ebenus (Dief.); ebenfa. Arch.
Ibi-ubi, aliquo; hol-holnem. Szaz. VII.
616.
Ibiciiius,3., ebeninus ; ebenfdbol valo.
Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117. '
Ibix, capreolus ; zerge. Arch. Ver. Sieb.
XXVI. 117.
Ibrix, idem quod Erinaceus ; (Dief.); siildiszno. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
Ichinographia, V. Ichnographia,
doscriptio, delineatio. Luc. Regn. Dalm. 243.
ubi et loci ichinographia pro clariori intelligcntia posita est.
Ichnobates, (Ixvopdryq) vestigia premens (canis); nyomon kovetd. Patr. Const.
173. Qui famam nomenque sui corrodit amid.
Ille vel Ichnobates vel mihi Labros erit. Cf.
Ovid. Met. 3., 207. Hygin. Fab. 181.
Ichnographia, (l%voyQa<pla) designalio, primae lineae ; helyrajz, alaprajz. Opin.
P. II. de ordine Jud. C. XXII. . 9. Ichnographia, sen accurata loci aedificiive delinealio.
Tor. Tar. 1890. p. 514. Cf. Vitr. 1., 2.
Ichiiographice, lineamento, adumbrantlo; alaprajzban, vdzlatosan. Czvit.
Spec. 50. Ostium vel Atrium naturae ichnographice delineatum.
Ichtiocolla, pro: ichthyocolla, gluten keprombolo. Cher. Jus. Eccl. II. 144. quam
piscium; vizaholyag. Ger. Hausenblase. S. disciplinam retinuit Ecclesia contra IconoBenk6. Top. Misk. 52. Turbida (musta) clari- machos. Not. rel. I. 234.
Iconomus, Ycoiiomus,oeconomus;
flcantur aut ichtiocolla aul argilla. Cf. Gels.
gazda. Knauz M. E. Sir. II. 497., 524. ipsius
5., 2. Plin. 7., 56., 57.
Ichthyophax, gis: pisces edens ; hal- Capituli Iconomus.
Ics-oglaii, (a turc. itsch, pars interior et
evd. Bonf. I. 6., 93. A principio e palustri materia profugorum multitudo casas facere, vi- ogldn. juvenis) puernobilis a ministerio princtum piscatura quaeritare, Ichthyophagum cipis; aprod. Ger. Page. Thury Tor. May.
ritu vivere.
Tort. Eml. II.
Ictum facere, proslium, pugnam comIchthyopolium, forum piscarium;
mittere; megiitkozni. Georg. Sirm. I. (>9.
halpiacz. Par. Pap.
Ichthytrophium, vivarium piscium; mox castra sua versit contra eum et ictum
fecit cum eis.
halasto. Par. Pap.
Ictus, contractual pro : juris consullus;
Icolator, ioculator; alakos. Schlag.
torvenytudos. Vuch. Jur. Feud. 60. Consti2019. (kurvas, pakocsas).
Icon, onis : imago, effigies; kep. Arch. tutum Feudale Ictis Lehnstamm LehensquanRak. VIII. 313. Iconem B. Mariae habens. Cf. tum dictum, latissimau est signiflcationis.
Ictus arcualis, ives loves. Fal. Arch.
Plin. 8., 54., 80.
Iconismus, i, idem ac Icon (Du C. al. Mil. 143. Tormenta bellica, ut locus designas.); kep. Fr. Balass.'Casul. Steph. 1. Explica- tus contingatur, tripliciter diriguntur 1. ita, ut
.tio iconismi casulae p. 2. Vestimento huic axis tormenti sit parallelus cum horizonte et
annexum est Collare K.
turn ictus dicitur parallelus, Kernscliuss vel
Iconoclasta, simulacra evertens; kep- Horizontal-Schuss; 2. ita, ut tormenlum usque
rombolo. Torvt. Msz.
in primum gradum supra lineam horizontalem
Iconoclastrismus, simulacrorum op- elevetur et turn ictus dicitur germanis Visierpunatio, eversio; kepostromlds. Fej. Jur. Schuss ; 3. cum secundum summam elevatioLib. 106 : vetusta monumenta . . . iconocla- nem ita disponitur tormentum, ut cum linea
strismo pessumiverunt.
horizontal! facial angulum 45. grad. inde fit
Iconographia, ae, descriplio imagi- ictus arcualis, Bogen-Schuss.
Ictus Cunicularis, akna vdgdsijog,
num ; kepleirds. Torvt. Msz.
Icoiiolatra, ae, imaginum cultor; kep- tdrna vdjati jog. Juriev. Jur. Met. 96. Proprielario Cuniculi haereditarii competit Ictus
tisztelo. Torvt. Msz.
Icoiiomachus, i, V. Iconoclasta; Cunicularis i. e. Jus non solum in Campo
Ictu ocull
Identitas
31B
libero sed eliam in alienb Campo metallico, cui

Identitas, aequalitas, aequalium et pa- 244. Ex eadem pecunia maiestatis Caesareae,
videlicet
Cuniculum
suum
intulit,
in
altitudine
rium
condilio, similitudo (Du C. 2.) Cod. Dip. quae fuit in capsa Episcopi, dati sunt ciaus5
/4-o a basi cuniculari computando item 2/4-o Arp. Cont. IV. 42. Hinc unitatis et identita- passi ciausis, aggae idufegziarum, tympanistis ac lubicinibus, et zolakis, seimenis etc.
in latus mineras deledas, ut proprias eruendi, tis affectio coalescit. . .
leme, pro : hieme. Tor. Tar. 1887. p. 406.
Identosus,-3., edentulus, sinedentibus;
tollendi et retinendi. Besztb. Levt.
telen, de jelent haborut is.
Ictu oculi, momento v. punclo tempo- fogatlan. Schlag. 347.
Idiographum, Autographum, sua manu Igeunus, i, species monetae. Cod. Dip.
ris ; szempillanat alatt. Wagn.
Ictus oculi, vita humana; szempilla- scriptum ; sajdtkezii irat. Verancs. III. Elfi- Arp. Cont. VI. 125. Quatuor marce inter sterlingos et aliud argentum, valens ultra trium
nat (emberi elet). Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. szo VII. Idiographa Verantiana stb.
Idioma, Us, proprietas ; tulajdonsdg. marcarum inter megulienses, igeunos, proviP. X. 24.
Ictus unius sagittse, (ad spacium); Ger. Beschaffenheit. Erot. Titulus: Erotemata nos, puglios et obolos megulienses.
Ignatius, 3., ad ignem pertinens; tiizlovesnyi tdvolsdg. Ger. Schussweite. Cod.de communicatione idiomatum hoc est prohoz valo. Par. Pap.
Dipl. And. V. III. p. 109 : ad spacium ictus prietatum Divinae et Humanae naturae.
Igneitas, natura ignea; egcsi allapot,
unius sagitte iungit quemdam locum.
Idmodi, (eiusmodi) hoc modo; olyforIcuncula, ae, parva imago ; kepecske. mdn. Fej. VI. 11., 11. petierunt idmodi a tilz-termeszet. Pel. De s. Thoma s. I. c. 3.:
Exstincto igne in carbone tollitur igneitas,
Schwandt. Scrip. Rer. Hung, ad nostra usque nobis omni cum instantia, u t . . .
tempora continuati multisque in locis audioIdolatra, pro: idololalra, deorum flcto- quamvis possit reigniri.
Igniarius,3., igneus; tiizes. Beng. Ann.
res redditi antiquissimis demum icunculis rum cultor ; bdlvdnyimddo. Nagy Hier.
Idolatratio, deorumficlorumcullus, ido- Erem. Coenob. 372. varia armorum genera el
exornati. Suet. Nero. 56.
Id nominis, id, illud nomen; ilyes nev. latria; bdlvdnyozds. Pel. Serm. Non potestis pilas igniarias . . . per suos Pyrobolarios
Szamosk. III. 216. a quodam Graeco Pana (id deo Servire et mammone triplici ratione . . . apparari solicite curarunt. Cf. Marc. Empir.
nominis hodie apud Graecos Paulum valet)... tertia ratio idolatrationis et per consequens 33. med.
Igiiilabrum, scutula, unde pulvis pyper medium dorsum tormenti globo percu- iniurialionis. (Aest. 41. q.)
titur.
Idolatria, pro: idoIolatriaV. Idolatratio rius in telo ignifero accenditur; gyutacti.
Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 459. acIdea, ae, descriptio, adumbratio (Du C. al. (Du C.) Andr. Pann. 50.
s.); tervezet. Ger. Entwurf. Pfahl. Jus.Georg.
Idolatricus, 3., (Du C.) idololatricus; censis ignilabris globos in ore habentes.
Ignire, (Du C. accendere) candefacere;
11.62. Geometra operans pravie/tteam (pro- pertinens ad idololatriam; bdlvdnyimddoi.
tilzesiteni. Ger. gliihend machen. Kronst. I.
iectum) Excisionis huius adumbrare . . . solet. Szilady Regi Magy. Kolt. T. I. 337.
Arch. Rak. II. 131: haec sufficient pro idea, Idololatrare, (DuC.) flctos deoscolere; 202.
Ignis, (Du C.) fumus,domusV. s. Colta;
mert de modalitate exequendi tobbet nem ir- bdlvdnyozni. Arch. Rak. VIII. 327: Imago
fust, hdz.
hatok.
Salomonis idololatrantis.
Ignis artificiatus, ignis graecus v.
Idealia, (ab idem) accuratum exemplum
Idololatria, 33, V. Idolatria. Nagy Hier.
fundamentalia praecepta, sententias continens;
Idololatricus, 3., V. Idolatricus. confectitius; gorog tuz. Epist. Proc. P. III.
szabdlyrendeletek, elvi jelentosegil hatd- Beng. Ann. Er. Ccenob. 329. populus idolo- p. 288: hortatus sum . . . nos muris tectos,
ignibus artificiatis abundare . . .
rozatoknak hii mdsolata. Coll. II. 347. latricus sine sacrificio. Fej. X. 4., 206.
Ignis Cyprius, amores scelerati, VeOrsz. Levt. Idealia Militaria, Idealia OecoIdolomania, furor simulacra adorandi;
bdlvdnyimddds duhe. Monm. Comit. Trans. neris cultus. Init. Gas. p. 27: ignem Cyprium
nomica, Idealia Contributionalia.
1. Idealis, (abidem): ejusdem generis; I. 560. an. 1556. quod tanta multitudo contra sanctior compescuit ignis et pectora Cupidini
ugyanazon nemu. Fej. Jur. Lib. 392: in verum Deum in perpetuam deficiendi sint devota Deo consecravit.
Ignis Graecus, V. Ignis artificiatus
conformitate idealis resolutionis.
idolomaniam. Can. Eccl. LIII. Brezny. 140.
2. Idealis, fidus, in effigie descriplus;
Idolonaanus, i, V. Idololatra. Vern. (ad naves incendendasadhibebatur). Thurocz.
kepzemenyi. Lzb. Cod. Med. T. II. 504: Phil. Mor. 239. Qui rei creata3 divinitatem In Salom. Rege. c. 50. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
mappa idealis.
adiudicant adeoque Deum mancum et imper- II. P. I. p. 252. Dicitur hie Ignis Graecus
Idealis resolutio Carolina, prae- feclum mente concipiunt et Idolomani di- ab inventore Graeco, cui Gallinicus vel potius
Callimachus nomen erat, qui circa an. 670. ab
scriplum, praeceplum, formula Car.; szabdly- cuntur.
rendelet. Kormocb. ffirealisk. Ert. Bpest.
Idolon seu idolum, (Du C.) ab eccle- Heleopoli Syriae ad Romanos confugiens ignem
1895. p 105. Idealis resolutio Carolina siaslicis scriptoribus dicitur signum, simula- a se compositum edidit, quo usiRomani hostium
vagy Normale.
crum inanium deorum. Tert. Idol. Idola voca- naves exusserunt.
Ignis missilis, pila pulvere pyrio reIdemptificare, pro : identificare, nul- bant interdum pseudopontifices seu Antipapas;
lum discrimen facere, aequare ; azonositani. bdlvdny. S. de Kz. Chr. I. 4., 1. schola pleta; grdndt. Ger. Granate. Par. Pap.
Ignis Persicus, erysipelas; Szt. AnRak. Ou. 201.
idolorum erroribus mancipata.
Idemptitas, (DuC.) eadem natura,
Idolothytum, idolis faeta oblatio; bdl- tal tuze, orbdncz. Kecsk. Otv. 175.
aequalitas; azonossdg. Tor. Tar. 1892.p.387. vdnydldozat. Nagy Hier. Cf. Tertull. Idol. 13.
Ignis sacer, Ignis Persicus. Hor.
Mem. 610.
Identas, atis, alias : Identitas, aequa- Sped,. 13.
litas, eadem natura ; azonossdg. Pa"zm. Dial.
Idoneare (se) (DuC.) 1. idoneum se
Ignitahulum, batillus cubicularis (DuC.
142.
facere, se a crimine purgare, 2. legilimare; al. s.); dgymelegito'. Germ. BettwJirmcr.
Identicus, 3., idem, eadem, idem ; eius- i. a vdd alol kimenteni magat, 2. magdt Par Pap. Cf. Festus p. 105.
dem naturae; azonos. Cher. Jus. Eccl. II. 195. igazolni. Nagy Hier.
Ignitegiuni, (Du C.) Hora, qua oppiIdoneitas, ingcnium, ingenii facultas; dani incolas intra cedes suas se recipere, node
nam hie transit qualitas personae in ipsam
personam seu aliquo modo identica fit cum ugyesseg, alkalmassdg. Kass. P. P. II. 132. adveniente, et ignem suum tegere coguntur,
ipsa persona. Pazm. Dial. 178., 179.
et in erudienda scientiisque et bonis moribus campanae sono indicala, ut furtis nodurnis
1. Identificare v. idemptificare, imbuenda iuventute praestantem idoneitatem caveretur. Id XXII. Johannes papa ita immuidem + facere: aliquid idem, simile facere, suam gestis plurium annorum intervallp litte- tavit, ut campana tempus vespertinum sonans
assimilare; azonositni, azonossd, hasonlovd rariis officiis effective demonstrarunt. Kuk. homines ad dicendum Ave Maria invitaret;
tenni. Rak. On. p. 200. I. 2729. (28.):...Jura HI. 174. Cf. Augustin. Serm. de div. estharangszo. Nagy Hier.
cum puritate. . . unum sumus et identifica- 106, 3.
Ignobilitare, ignominia afficere, permur in charitate, p. 201. 1. 67. ( 7 . ) : . . .
Idria, pro: hydria (Du C.), metreta fru- dere ; tonkre tenni. Pesty Szor. III. 51.
Ignobilitaris, ignobilis ; nem nemes.
anima illorum, tanquam glacies in aqua, dif- mentaria interdum mensura liquidorum ; vufunditur et idempti/icatur tibi.
dor, veder si. vedro. Schlag. 1114. Marc. Kovy El. 748. In foris ignobilitaribus non
adhibetur (Repulsio).
2. Identificare, probare, decernere ali- Chr. II. 78.
Ignoniiniare, (Dn C.) ignominia affiIdromel, hydromeli; mezet>viz,mehquem eandem personam esse; aznnosnak
cere ; meggyaldzni. Obs. Jadr. 413. quern
taldlni. Kass. Jur. Civ. I. 223 : ct cum .. . ser. It. idromele. Schlag. 1499.
Idiifegzia, ae, tufckft, armorum arlifex; Rex ab ofticio Banat. ignominiatum deiecit.
florenis. . . ipsi Comites . . . privative levafegyvcrheszitff, punkamiives. Verancs. V. Cf. Gell. 8, 15 in lemni.
unt identificari nequeuntibus.
40*
316
Ignoi'anler
Illatinus
Iimujlnarius
Illatinus, non Latinus; nem Latin. sen, nem kedvcsen. Reg. Mil. 47 : quoniam
Ignoranter, ignorans, per ignorantiara;
illubenter audivimus.
eltevesztve, iudatlansdgbdl. Olih. Cod. Ep. Wagn.
Illatitius, 3., advectitius ; behozatali.
518. Mitto ad reginalem maiestatem litteras
Illuminabilis, qui indiget illustratione;
nb Aloysio Gritti, quas rex Romanorum igno- Verancs. IV. 229. Quia Constantinopolis quo- vildgossdgra szorulo. Pel. Pom.L. I. P. III.
ranter tamen aperuit. Georch. Ert. 148. Cf. que non sua sed illatitia annona victitet, c. 2.: Debuit angelus beatam virginem illuminutriaturque hinc Ponti et Bithynia3, illhinc nare ; sexus autem femineus non est illuminaCypr. Ep. 63.
tivus, sed magis illuminabilis.
Ignorantia supina, ignorantia iners; Aegypti et Gra?ciae f r u c t i b u s . . .
Illuminare, (Du C. 3.) pingere, coloriIllectivus, 3V illiciens, blandus, ad illihenye tudatlansdg. Torvt. Msz.
Ignorantia vincibilis, ignoranlia, ciendum aptus; edesgeto, csalogato. Cod. bus adumbrare; illumindlni., aranynyal
quse superari potest; elhdrithato tudatlan- Dip. Arp. Cont. II. 220. desiderantes Domino szinelni. Tor. Tar. 1890. p. 368. offlcium
reddere populum acceptabilem, fideles Christi beataB virginis cum tectorio veluti nigri dearsdg. Torvt. Msz.
Iherosolimitatensis, idem quod ad complacendum ei quasi quibusdam illecti- gentatum elilluminatum.Kecsk. P. Otv. 153.
Hierosolymitanus ; Jeruzsdlemi. Cod. Zi. T. vis muneribus, indulgentiis scilicet et remis- Cf. Auctor. Herenn. 4, 47, 60; Lampr. Comm.
sionibus invitamus, ut exinde reddanlur Divine 17. Plin. 9, 36, 60.
I. 274.
1 Illuminatio, lumina festa sub noctem
Iherusalem, Hierosolyma; Jeruzsd- gratie aptiores. Knauz M. E. Str. I. 449.,
accensa ; fenestra? lampadibus illustres (Du C.
lem. Vita S. Steph. 49. construxit enim in 588.
Illegalis, (DuC.) illex, extra legem posi- al. s.); illumindczio, kivildgitds. Ker. Nap.
ipsa conversations christi secundum humanitatem civitate iherusalem monachorum cetus; torvenytelen. Kass. Jur. Civ. I. 25. Ad 198.
2. Illuminatio, V. s. Salgamum ; viinvalidationem conditionum pignoratitiarum
nobium.
Idgitds.
Ihesus, Jesus ; Jezus. Vita S. Steph, 28. illegalium.
3. Illuminatio, commentarius (Du C.
lllegalilas, ratio legi repugnans, a lege
sanctam an imam corporis et sanguinis domini
nostri ihesu chrisli viatico recreatam . . . in abhorrens; torvenytelenseg. It. illegalita. al. s.); magyardzat. Batty. Ger. 98. Hieromanus virginis perpelue . . . tradidit. Szaz. Vern. Phil. Mor. 217. Cum ex his dictis facile riymus . . . ilium persecutus est illuminatiointelligatur characteres essenliales peccati esse nibus (Sc. commentariis in Danielem propheXVIII. 33.
illegalitatem seu difformitatem a lege et im- tam. Nota Batty.)
Ihones, Johannes. Szaz. XIII. 229.
Illuminatio moralis, illuminatio ad
Ijems, pro : hiems; tel. Arch. Ver. Sieb. moralitatem seu clefectum reverential erga
mores spectans; erkolcsi felvildgositds.
legem.
VI. 1., 185. an. 1456. in ijeme proxima.
Illegaliter, contra legem; torvenyte- Torvt. Msz.
Ikes, szolot rdgo fereg. M. Bel. Prodr.
Illuminatio S. Spiritus, afflatus S.
165. Ikes dicuntur animalcula,v quse oculos vi- leniil. Moln. Palv. 29.
Illegibilis, (Du C.) quod legi non potest; Sp.; Sz. lelek ihletese. Tor. Tar. 1889. p.
tium comedunt. Hesychius: j| &?]Qi6iov n
d(*jte).ov<; ea&lov. Ik, animalculum quod- olvashatatlan. Tor. Tar. 1886. p. 573. Kov. 438.
Illuminativus, 3., illuminans, vi illudam vites arrodens. *lTta<; et Jonum dialecto Form. St. CXXIII.
Illegitimitas, ratio legi repugnans; minandi prseditus V. s. Illuminabilis; meg"Ixaq &nb rov 'inroiv, quod Isedere et notorvenytelenseg. Fej. IV. 2., 228. Si in mo- vilagito, felvildgosito. Andr. Pan. 8. fides
cere est.
Ikrica, 33, species secalis. Pankl. Oec.nasteriis suis fuerint laudabiliter conversati, menlium illuminativa. Kaprin. Eloq. I. 356.
41. in comitatu Arvensi species cujusdam se- illegitimitatis macula non obstante, Juris Szentiv. Cur. Misc. 48.
1. Illuminatus, 3., illustris (titulus hocalis, quod ibidem Ikricam appellant, granis permissione licenter possunt ad ordines pronoris) ; dics6, kituno. Batty. Leg. III. 399.
est minutis at simul fascundissimis. Id pecu- mo veri.
Illegitimus, 3., lege, legibus vetitus; an. 1422. illuminatus pradicator.
liare habet, quod nonnisi sequente anno fru2. Illuminatus, i, Reformalus; felvinon legitimo connubio ortus; torvenytelen.
ctum ferat.
Ileum, pro : ileus, (fDsoq), coli dolor; Kass. Prax. I. 317. Legitimatio seu Cohonesla- Idgosult. Szaz. XIII. 134.
3. Illuminatus, i, (Du C.) baptisatus;
belgorcs. Bene Pol. 100. Cf. Ileos ap. Plin. tio Prolis ex illegitimo thoro susceptee.
Illibenter, non libenter, invitus; nem megkeresztelt. Batty. Ger. 35.
30, 7, 20; etc.
Illusivus, 3., irridens, illudens, cavilllicosus, 3., iliceus, iligneus; tolgybdl ordmest, kenytelen-kelletlen. Isthv. XII.
lans; gunybol valo-, tortend. Pel. In pavalo. Cod. Dip. Pat. V. 21., 29. Ubi sunt due 191. ^
Illibertatus, 3., sine privilegio seu pra- rasceve s. II. c. 5.: Quod facit ecclesia in memete una terrea altera ilicosa.
Ilionum, ocrea, tegumentum crurum; rogativa; fel nem szabadilott, kivdltsdg moriam derisionis et adorationis illusivae.
Illustrare memoriam, in memoIdbpdnczel. Schlag. 169. hohmer Beszt. nelkul valo. Szek. Okl. III. 120.
Illicia, orum, illecebraB; csdbitdsok. Coll. riam revocare; emlekezetbe hozni. Batty.
vashohmer.
Illabatus, fors. mendum pro illibatus, II. 427: prsemissa illicia, aut minas. Cf. Varro Leg. T II. 348. an. 1233: Illustrem veslri
memoriam non quaBrimus illustrare.
incorruptus, non contaminatus; ep,sertetlen. R. R. 3, 16, 22; 31.
Illustrativus, 3., illustrans, illuminans;
Batty. Leg. I. 478: inscriptiones . . . servavit Illigare, compingere; munire librum
illabatas.
vestimento ; bekotni. Krdnst. III. 559 : quod vildgito. Pel. Pom. L. X. P. II. Art. II. Primo
per radium illustrativum, quia sicut sol illuIllabilitas, summa constantia; meg- illigaverat 4 libros.
Illigneus, 3., ex ilice fabricatus; tolgy- strat suo radio . . . totum orbem.
donthetlenseg. Mall. G: Quia infallibilitas
eorum apud Juda?os dubia, admittebanturque fa.. . Con. Max. B. 111. an. 1565: ligna Illustrator, interpres; magyardzo.
Coseqq. eorum non ob praBSumptam de illis per illigneos canales ex editioribus locis Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 187. authorum illustrator.
illabilitatem, sed ob necessarium anteceden- in imam planitiem demissa.
liuin nexum.
Illimitatus, 3. infinitus; hatdrtalan.
Illustratrix, qua3 illustrat; felvildgosito, Corp. Gram. 127.
Illachrimatio, lacrimaB, fletus; kony- Torvt. Msz.
Illiiiitio, actus jllinendi; rdkenes. Bene
Illustris, titulus honoris; tekintetes,
nyezes. Pel. De s. Magdal. s. I. c. 4.: Utrum
nemzetes. Torvt. Msz.
quaelibet illachrimatio est sufflciens testimo- Med. II. 271.
Illiquidus, 3., dubius; ketseges. Georch.
nium pro signo remissionis . . . Pom. V. P. II.
Illustrissimus,TituJus, honoris; mel~
H. T. III. 31.
tosdgos. Kass. P. P. I. et passim.
Art. I.
Illocatio, actus milites per hospitia diIllacio, (damni): actus inferendi damni;
Illustritas, atis, Titulus, quo Principcs
kdrositds. Magy. Tor. Tar. IX. 148. Szek. sponendi; beszdlldsolds. Ger. Einquartie- ornabantur; nagymeltosdgod. Ger. DurcliOkl. III. 134. Cf. Illatio ap. Paul. Sent. rung. Kuk. Jur. I. 435. a Personalibus oneri- laucht. Epist. Proc. P. III. p. 207: Maxime
bus, uti sunt Militares Condescensiones et vero cum per oratores suos Illustritas Vestra
5, 4.
Illacrimalio, V. Illachrimatio. Bene Illocationes, PraBiuncturarum item Prsestatio- declaratum esse voluerit. Arch. Rak. II., III.
nes et his similia eximi et immunitari benigne 341. Cod. Dip. Briiss.IV.225.T6r. Tar. 1881.
Med. II. 243.
lllariter, cum duplicatione utin sermone volumus.
p. 284.
Hal. tollerare, commedia pro : hilariter; viIllyricani, V. Lutherani rigidi.
Illocatio populorum, deductio cogan. Fej. X. 3., 74. el lit hec et alia ftitura lonorum; telepiteK. Szaz. VI. 657.
Imaginarius, i, (Du C.) vicarius, locum
illariter tollerare valeamus . . .
tenens ; kepvisrlo. Cod. Dip. Arp. Cont IV.
lllnbenter, non libenler; nem
Imajjinativus
Imforeviatura
Immunilas realis
317
Kit). Episeopum N. . . tanquam imagina- inventa in laico feodo ad valentiam illius de- I. ac demum his immediate subiunxi exemrium siii sand* prsesentise pro negotiis San- biti per visum legalium hominum.
pla et formulas.
ctac Marias Ecclesiae salubriter dirigendis . . .
Imbrevialura, summa, summarium;
Immediatius, compar. ad immediate;
Imaginatiyus, 3., cogitalione aliquid excerpta; kivonat. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. kozvetlenebbul. Pazm. Dial. 170.
sibi dcpingens; vim imaginandi habens ; kep- HI. 175. imbreviaturas instrumentorum.
Immeditabile, quod meditationern suzelo. Pel. In Nativ. Dom. s. V. c. 4.: Hanc
Imbricator, tegularius; cserepfodo. perat; a mi elmelkedes aid nem eshetik.
virtutem habet imaginative!, (sc. vis) super Ger. Ziegeldecker. Tab. Conscr.
Batty. Ger. 29. si meditari desideramus imcorpus et materiam, unde fit conceptus. Pazm.
Imbutus, 3., institulus (Papias); ta- meditabile.
Dial. 78.
nult. Batty. Ger. 83. Quamquam imbuli esImmemoriale tempus, cuius nulla
Imaginatrix, qiue imaginatur; kep- sent et docti sc. philosophi.
exstat memoria; regi, emlekezetet megzcto. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. X. 117.
Imitari, sequi, audientem essc; vala- halado. Wagn.
ImaginatiiF sibi multum, multa kire hallgatni. Chr. Dubn. p. 20 : archipreImmemorialis, quod memoria non
sibi sumit, arrogat; stulla arrogantia elatus sulem arianum fecerat captivari. . . pape imi- est dignum; emlitesre nem melto. Kov.
Form. St. XI.
csl; sokat tart, hisz magdrol, kepzeleg, tatus consilium.
onhitt. Wagn.
Imitas, tatis (Du C.), pars ima, inferior;
Et si numpmis careas hoc est veniale
Pone quidquid habeas immemoriale
Imago, sigillum (ap. Du C. al. s.); pe- legalj, fenek. Nagy Hier.
ctet. Tor. Tar. 1893. p. 27.
Imitativus,3.,legisvicem explens; torTunicam, camisiam, si quid habes tale.
Imago dimidiata, simulacrum pe- venypotlo (szokds). We.rboczi 20. Tertio
Immendabilis, insanabilis; gyogyitelore tenus effectum ; mellkep, mellszobor. habet (consuetude) virtutemt'mrtativam,quia hatlan. Wagn.
Immensurabilis, immensus, infiniGreg. Aesth. 91. eoque pertinent: statuse (si- imilatur legem, ubi deficit lex. Kelem. Inst.
mulacra, signa) imagines dimidiatae (Brust- Jur. Pr. Georch. Ert. 16.
tus ; megmerhetetlen. Andr. Pan. 10.
Imitatorium exercitium styli,
Immigratio, aclus immigrandi; behilder, Biislen) denique plastica subinde plu.exercitium imitando generi scribendi; stil- koltdzes, bevdndorlds. Torvt. Msz.
rium statuarum coniunctio.
Immissivus, 3. se insinuans; maydt
Imago emblematica, imago symbo- gyakorlat. Kormocb. forealisk. Eft. Bpest
1895. p. 55.
lica ; jelkepes kep. Arch. Rak. VIII. 343.
betolo, betolakodo. Einschleichend. Torvt.
Imbaliieatus, 3., illotus; mosdatlan. Imitatur iiaturam pignoris, pi- Msz.
Immisterialis, mysterio carens; titok
Pel. In Nativ. Dom. s. I. c. 6.: Si pro festo gnoris naturae est; zdloy termeszetevel bir.
nelkill valo. Batty. Ger. 74. Miror cum sancraslino non vis corpore imbalneato esse. Torvt. Msz.
Immagulare, condere, coacervare (ab ctissimi perfectores . .. hujus hymni mysteImbarhalus, i, (vox turcica); zdszlohat osztogato. Adelm. De orig. Turc. 11. Hungar. magla: strues acervus); raktd- rium adgressi non sunt, forte . . . immisteImbarhali dicuntur, qui distribuunt vexilla. rozni. Ger. anspeichern. Opin. 1802. b.: sa- rialem hunc arbitrati.
Immitigatio, severitas; szigoritds.
Imbarhorbastia, a;, (ap. Heyse : Im- lis lapides horreis ingenti in quantitate imPel. De commem. defunct, s IV. c. 4.: Dibraliar-Baschi); folovdszmesler. Adelm. De magulari solent.
Immansio, actus permanendi. V. Jus latio suffragii obest quoad paense immitigaorig. Turc. 11. Imbarhorbastia est magister
immansionis.
tionem.
Agazonum.
Immanuare, in manus tradere; kezImmolaticus, 3., ad immolandum ara?
Imbellio, onis, debilitas, imbecillitas
(Du C. imbellia); gyengcseg. Jogt. Eml. T. II. besileni. Arch. Ver. Sieb. X. 1. 461. mihi destinatiis; dldozati, dldozatra valo. Pel.
De s. Joan. s. IV. c. 1.: Lucas in facie bo1. p. 20. sed admirentur potius conditionem immanuakae sunt. . . Litterae.
Immarcescibilis, semper vigens, flo- vis, qui est animal immolaticum.
nobilium ab omni modestia et gravitate sic
Immoralis, pravis moribus; erkolcsdegenerasse, quod contemptum et imbellio- rens; enyeszhetetlen, hervadatlan. It.
nem in ipsos pariat. Cf. Imbellia, ae, ap. immarcescibile. Eszt. Okm. 104: immar- telen. Torvt. Msz.
Immoralitas, mores pravi, corrupti;
Cell. 5.5, 5. Senec. Benef. 4,18. Fest. p. 114. cescibilis glorie parciamur coronis. Szaz. XXI.
537. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. X. 72. Cf. erkolcstelenseg. Olt. Act. Synod. I. dum ired. Mailer.
Imbeiieficiare, (DuC.) Boua ecclesia- Tertull. Cor. mil. 15. Paul. Nol. Carm. 15. religiositas et immoralitas torrentis inslar
stica in beneh'cium ceu beneficium dare ; jaImmaterialis, incorporalis, sine cor- rapidi majori in dies strage propagari coepit.
pore ; anyagtalan. Syll. Pos. Art. LXXVI. Immorigerus, 3., (Du C. immorigeravadalomba igtatni. Nagy Hier!
Imbibitio, actus imbibendi; beszivas, An. Hinc ergo duo forent inflnita, unum im- tus) non morigerus, male moratus ; engedetmateriale, id est Deus.
len, erkolcstelen. Batty. Leg. I. 412: Nunmcgivds, beivds. Wallaszky 213.
Imblocare, (Du C.) Cum legibus EccleImmaterialitas, simplicitas, proprie- quam sane tarn immorigeri erant Hungari.
siasticis vetaretur cxcommunicatorum corpora tas materise expers; anyagtalansdg. Imre Isthv. XV. 284. Rak. On. 230.
sepelire, ilia, ne foetor nares aut spectaculi Phil. 346.
Immota figura, imago viva; eldkep.
Immaterialiter, sine materia; nem Gall, tableaux. Greg. Aesth. 97. Liberum quihorror mentes fcedaret, ut plurimum humo iniecta, aut tumultuaria lapidum congerie ope- anyagi modon. Pel. In nalivitate Dom. s. dem est pantomimicse etiam immotas figurire solebant, idque imblocare dicebant; be- VII. c. 5.: Diverse nominibus signiflcatur ad ras (Tableaux) repraesentare alque hoc retakarni. Gall, enbloquer. Nagy Hier. Par. Pap. exprimendam diversimode perfectionem eius, spectu cum pictoria et statuaria concertare.
Imbognare, intorquere; korul csa- ut ostendatur immaterialiter genitus ChriImmulgibilis, quae mulgeri non potest;
varni. Ljub. Mon. SI. V. 245 : imbognare stus.
nem fejtheto, meddo. Arch. Rak. VIII. 358.
antennam.
Immateriatus, 3., sine materia, cor- vacca sterilis, immulgibilis.
Imboiare, aptare, vincirc (Du C. imbo- pore ; anyagtalan. Hist. Nat. 1. insuper a
Immunde, incongrue; illetektelenul.
iatus) V. s. Sarthia; osszekotni, beillesz- substantia quapiam immateriata massse cor- Batty. Ger. 60. non immunde rendum. Cf.
teni. It. imboccare.
porese intime copulata vim sentiendi sponte- Jul. Obseq. Prod. 115.
Imbordescare, margine firmare, cir- que sua se se movendi accepere.
Immundicitia, (Du C.) squalor, sorcumdare; megerositeni, bekeriteni. Rac.
Immatriculare, in album, commenta- des ; piszok, tisztdtalansdg. Prot. inq. 201:
Mon. SI. XIII. 112. an. 1350. de imborde- rios scholaB, qui dicuntur matricula, referre aliae sorores habebant fastidium ad videndum
scando rnurum supra piscariam.
(Du C.); bejegyezni (az anyakonyvbe). Kor- earn propter immundicitias. Cf. Plaut. Stich.
Imbotare, (Du C.) in dolia condere; moczi. . . Ert. 1894/5. 98. et passim.
5, 5, 6. Immunditia.
hordoba tolteni. It. imbotare. Gall, entonImmatriculatio, nomen alicuius reImmunitare, immunem reddere; menner. Rae. Mon. SI. XIII. 252. an. 1358: s i . . . ferre in album (ecclesise); anyakonyvbe ik- tesiteni. Lib. Cod. Mecl. T. II. 382. Kuk. Jur.
vinum . . . imbotaverunt.
tatds. Ker. Nap. 125.
I. 435: Incolas... a personalibus oneribus...
Imbreviare, (DuC.) conscribere, reImmeabilis, invius, inaccessus;ydr/ia- eximi et immunitari benigne volumus.
ferre in commentarios; belajstromozni, tatlan. Marc. Chr. I. 2., S. de Kz. Chr. I. 1., Immunitas montana, immunitas in
osszeirni. Ljub. Mon. SI. II. 267. Uj. Magy. 5. desertum existit immeabile.
re metallica; bdnydsz mentesseg. Torvt.
Muz. III. 197. liceat vicecomiti vel ballivo no- Immediate, continue, statim, proxime; Msz.
Immunitas realis, immunitas rei
stro attachiare et imbreviare catalla defunctj kdzvetlenul. Arch.. Rak, IV. 12. Kass. Prax.
318
Immunitatio
Impanisalio
Imperfecta
familiaris; vagyonbeli mcntesseg. Torvt. (nciirnalio et impanatio idem habcanl fun- nilo (irritans) akadalyoknak neve/ni, ha erne
Msz.
kozonsegesen bevelt deak szonak dirimens
damenlum.
azaz felbonto, betii szerenl valo cs a kozn^pInipanisatio, V. Impanatio.
Immimitatio, actus immunitaUs; menlessegtetel. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 364. Arch. Imparamentum, instrumentum, ap- nek gondolkodasa modjahoz alkalmazlatolt erRak. VIII. 47.
paralus (Du C. al. s.); felszereles. Magy. Tor. telmet megtarlani tanacsosabb nem volna.
Immimitus, non munitus, apud scriplo- Tar. XX. 166. patera deauralo-argentea? cum
Impedimentum canoiiicum, imrcs aurea; aHalis de urbe oppidis et via, hoc veslibus el imparamcntis co pertinentibus. pedimcntum e legibus ecclesiaslicis provcloco dc militia dicitur; vedetlen. S. dc Keza
Imparare, implore, obire (Du C. al. s.); niens; egyhdzi torvenybeli akaddly. Torvl.
Chr. I. 4., 7 : Hunc quidem Hungari de fluvio teljesiteni. Prol. inq. 175 : postquam (M.) Msz.
Hung, variis muneribus allectum el nunliis edocta esl, imparavit officium, dicebal
Impedire se, se admiscere (Du C. cuexploranles, considerate illius militia immu- horas.
rare, soliciludinem habere). V. s. Abinare;
nita . .. cum tola militia peremerunl.
Impartialis, medius, tamquam medius beleavatkozni.
Inimurare, (DuC. carceri includere) nee in allerius favorem inclinalus; reszreImpeditivus, 3., obstans, impediens;
nuiro claudere; befalazni, falak koze zdrni. hajlatlan. Gall, impartial. Reg. Mil. p. 36 : akaddli/ozo. Pel. De S. Matlh. s. I. c. 4. :
Bek. Paszl. III. 671. an. 1702. privilegia . . . pra?vio . . . impartiali examine . . .
Qua; .. . sunt pericula salutis verse panilentia1
lutioris conservalionis gralia parieti cuidam
Impartialitas, animus ab omni par- impeditiva.
inclusa alque immurata. Nagy Hier.
tium studio alienus; reszrehajlatlansdg.
Impendere iudicium, ius dicere;
Immuratio, actus muro sepiendi, clau- Ger. Unparteilichkeit. Kuk. Jur. II. 283. lega- igazsdgot szolgdltatni. Szirm. Glo^. 98.
dendi; befalazds. Kronsl. II. 48. 1527: ad litas political Municipalis Regnorum horum
Impendere vices animalium, i.
immurationem januae.
consistenlia? et iuslilia poslulalorum nostro- e. pro animalibus vehicula trahere; dllatok
Imnacium, pro : Hymnacium, liber rum in quavis occurrenle qua?stionis alicuius helyett szekeret vontatni. Marc. Chr. II. 87.
Hymnos conlinens; enekes konyv. Series perlraclatione cum perfeclissima impartiali- sed homines more pecorum bigis iuncti vices
Ban. p. 11 : (Dedi) Imnacia II.
animalium impendebant.
tate el a?quitatis sludio, fuerint recognila.
Impacatio, lumullus, turbatio ; beketImpartibilis, qui in paries dividi non
Impendif acere, impendendum curare;
Icnseg, zilrzavar. Cod. Dip. And. I. 123., potesl; reszekre nem bonthato. Bally. Ger. koltetni. Pesly Szor. III. 227. impenderc et
131. cum propter temporis prsesentis impa- 39. Rotundilas semper simplex, ideo impar- imp endifacere.
cationem ad nos accedere nequivissel.
tibilis. Andr. Pan. 10.
Imperietrabilitas, nalura, proprietas
Impacisci, res convenil inter aliquem ;
Impartibiliter, modo, ralione indivi- rei impenetrabilis; dthatatlansdg. Pfahl.
mcgnyugodni, megdllapodni. Verancs. IX. dua ; oszthatatlanul. Andr. Pan. 10.
Jus. Georg. IX. Invaluerunt serius arma, sed
278. quam quod per dies proximos dispulaImparticeps, non particeps, exsors; gravilale sua, impenetrabilitas enim craslum esl niagna conlenlione doclorum, Im- nem reszes. Kat. Hist. IX. 256. de acerbilale silie conciliabalur.
pactum postremo esl in eo : quod Telegdi- doloris instillationeque lacrimarum quasi imImpensio, iuris diclio; torvenyldtds.,
uus agi vull de iniuriis sibi illatis diffamalione participes el inscios fore el exlare. Chr. igazsdgszolgdltatds. Torvl. Msz.
civium.
Impensionale iudicium, iudicium
Dubn. p. 134.
1. Inipactio, 1. actus compingendi, 2.
Impartitus, non divisus; oszthatat- in causis abusuum lerrestrium dominorum in
actus aptandi; i. bekotes, 2. beillesztes. lan. Chr. Dubn. p. 21 : Delrici vero et alio- colonos; jobbdgyhatalmaskoddsi torKronst. II. 1. 523: imp. registri villici; 2. rum principum Almanie aslutia, quibus rex venyszek. Nagy Hier.
243: imp. bombardarum.
Alila imperando in colle residebal hunomm,
Impensionales, littera? in causa im2. Impactio, actus impingendi; ossze- impartita communitas in paries diversas est pensionali; jobbdgyhatalmaskoddsi percsapodds. (Fin.) Tor. Tar. 1890. p. 236. divisa.
ben valo level. Kov. For. Si. CXLI. ImpenCausa erat violenla nimis melancholic.! humoImpassibilis, illaesus; sertetlen. Bally. sionales Judicii ex parle Colonorum.
Impensionalis causa, V. Impenris a nalura se recolligenlis ob aequinoctium Ger. 59. Nabuchodonosor . . . impassibilis
in hepar impactio. Cf. Senec. Qu. Nal. 2, non a camino mansil. Cf. Tertull. Apol. 10. sionalis processus. Nagy Hier.
Impensionalis Processus, Pro12. fin.
Prudenl. Apolh. 84.
1. Impalare, (DuC.) adigere slipitem
Impassionatus, (Du C.) passionis excessus in negotio abusuum lerreslrium domiper medium hominem ; karoba huzni. An. pers ; indulat nelkiil valo.OliaBaclim. 111. norum in colonos; jobbdgyhatalmaskoddsi
Se. II. 160. an. 1531: Ex ... lalronibus. . . ila eiusmodi direcle ad Deum lendentes imper. Arl. Dia3t. Pos. 62. Quandoquidem Provolebal. . . sex impalandos.
passionatae meditationes . . . habenda? ve- cessus Impensionalis propter diversos Terreslrium Dominorum abusus impendendique
2. Impalare, aliquem alligare ad palum; niunl.
karohoz kotni. Rak. On. 58. impalatus et Impeccabilitas, nalura anima? impec- Judicii prolelaliones haclenus inanis quasi el
suspensus.
cabilis ; hibdtlansdg, buntelenseg. Szenliv. absque effeclu manerel.
Impalatio, actus in palum impingendi; Curios. Misc. Dec. III. P. X. 71. Vern. Met. II. Impensum impendere, laborem
prsestare, operam navare ; munkdt teljesikaroba huzds, felnydrsalds. Magy. Jogl. 466.
Eml. I. 272.
Impedibilis, quod impediri potesl; teni. Batly. Ger. 239.
Imperans Capitaiieus, alias ComImpalatus, 3., in palum y. palo im- meggdtolhatd. Kaprin. Eloq. I. Prsef. el si
pactus; karoba huzott. Rak. On. p. 58. 1. quodpiam principium adsil, non conslituens mandans q. v. Arch. Rak. II. oszl. II. 352.
Imperatoreus, imperalorius; csd1820. (19.): cujus (sc. crudelitalis) lesli- actum primum proximum, connexum lamen
monio longo lempore inserviebanl miserorum cum uno liberlalis exlremo, ul illud sit impe- szdri. Dip. Alv. I. 208. II. 92.
Imperiatoriatus, us, Imperatpimpalatorum suspensorumque publicis viis dibile per eandem illam libertalem, qua? in
riatus, imperaloris dignilas ; csdszdrsdg.
exposila cadavera.
stalu absoluto exercelur.
Impedimenta impedientia, cau- Rozsny. D. 39. es mind az irasokban s mind
Impalliatio, aclus celandi; elpaldstoIds. Episl- Proc. III. p. 500 : Quod aulem idem s, qua3 impediunl malrimonium; akadd- az besz6dben egymasl csaszarnak es nemcsak
Comes Tokely impalliationem indignissima- lyozo akaddlyok. Georch. H. T. I. 90. A mas kiralynak emlils^k, hogy in prsiudicium Imrum machinalionum . . in me devolvere . . . vallasbeliek Felseges 2-ik Jozsef Csaszar Ren- periatoriatus valamelyik fel conlemplusl ne
satagal, non miranduin, qui enim injuriationi delel^hez lartvan magokat. 26. 1790/1. vala- subolfacialjon (Benko peldanyaban : imperauniversalis Chrislianilatis desudat. . .
mint emliletl Rendelelben a meggallo akada- toriatus).
Imperceptibilis, sensu carens, lorpi1. Impanatio, szt. dldozds. Hist. Eccl. lyokrol (impedimenta impedientia) semmi
Ev. 70. Usus sacra3 C03nae impanatio, impa- emlekezet nines; ugy ezeknel ollyas esetek dus; nem erzo. Pel. De s. Thoma s. II. c. 2 :
nisatio d. 13. Maji 1762. vocabatur.
nincsenek, mellyek a hazassagol megakad^- Lancea vulneravit iam mortuum el per consequens doloris imperceptibilem.
2. Impanatio, (ad normam incarnatio) lyoznak.
Imperfecta, femina 16 annis minor;
adeptio nalura? panis; kenyerreleves. Resp.
Impedimenta irritantia, impediC.: Hem An panis post consecralionem cor- menta, qua? irrilum reddunt malrimonium; serdultelen. Ger. unmannbar. Kovy El. 24.
pus Christi esse possil, aut sallem uniri, ut sikeretlenitd akaddlyok. Georch. H. T. 1.98. mares 24, femina? 16 annis maiores, perfesimul sint panis el corpus Chrisli Et Annon me"Ilan lehetne lehat ezeket inkabb sikeretle- ctae, minores imperfectae, utriusque sexus,
Impcriales Carolinl
Impci'socucio
Inapijjnoratoriiis
319
Impetratio, libellus supplex, quo nobiaiilem persona; 12. annis maiores legitimte niiImpersecueio, nis (verbale ab inus.
nores vcro illegitima3 setatis sunt.
verbo impersequor) status imperfectus, imper- litatis prosequenda; ius pelitur (Du C.); neImperiales Carolini, V. Floreni fecla natura rei; tokeletlenseg, bevegzet- messeg felkerese. Georch. H. T. II. 28.
Imperiales.
lenseg, hidnyossdg. Impersecutio a;tatis:
Impetratio boui alicuius ex deIniperiaLes Leouiui, monetse aureaj setas puerilis gyermekkor, serdilletlen- fectu, ex nota, occasione slirpis nulla^
species. Magy. Tor. T;ir. XX. 183.
seg. Cod. Zi. Hl.'p. 211. . . ob sue pauperta- aut actus infidelitalis impclratio bonorum;
Imperialis, (Du C.) nude positum pro tis inopiam et etatis eiusdem impersecucio- joszdg felkeres v. nyeres magvaszakanumino imperiali; taller. Arch. Rak. IX. 79 : nem contra predictos nobilcs in causa preno- ddsbol, v. huseytelensegbdl. Torvt. Msz.
Impetrator, qui impetrat, adipiscitur
pro uno eiusmodi Equite Hungarico : Impe- tala in Curia non possit liligionaliter procedere.
riales seu Talleri 6. Tor. Tar. 188(5. p. 529. Impersolubilis, quod pensari non bona ; folkero, joszdgnyerd. Kass. Jur. Civ.
Bel. Comp. Hung. Geog. 548. Nummi Turcici potest; meg nem ftzetKeto. Szek. Okl. IV. I. 157. Exhibet Fassionem perennalem per
notiores sunt: 1.DenariusTurcicus,Asper, qui 319. suis machinationibus dampnum imper- Comitem condam N. qua Actionalium Bonorum
cst quinquagesima imperialis pars ; 2. Im- solubile molestiasque maximas intulit.
Impetratorem Parti I. super iisdem bonis
perialis, Thaler, qui denarios Turcicos quinImpersuasibilis, (DuC.) obstinatus cum clausula... coram Protonotario Palatinali
quaginta seu iriginta grosses Ca;sarianos in sententia, cui nihil persuaderi potest; meg- celebratam. Georch. H. T. II. 32.
dtalkodott. Wagn.
ajquat.
Impetratrix, foem. ad impetrator;
Imperterrite, constanter, fortitcr; megnyero, adomdnynyero. Kovy El. 623.
Imperialis Guardia, ctesaris cuslodes corporis; csdszdri testorseg. Regul. bdtran, elszdntan. Beng. Ann. Er. Coenob. nisi expresse evictio ad impctratrieem faTurin. Prat. 47. Occasione quarumvis publi- 361. sed in Priorali quoque officio constitutus mil iam sit restricta.
carum functionum Turmai Capitanei erit, egit imperterrite.
Impetuositas, vim aqua; rapaciter
Impertialis, medius, a?que ira et stu- fluentis signiticat, rapiditas; rohamossdg.
Auguslam sua; Maieslatis Sacratissima; Personain, Imperialis Guardiae (Arzieren-Garde) dio vacuus; reszrehajlatlan. Opin. de Ve- Chr. Dubn. 170., 165. Cuius fluvii periculosinat. Dominus Terrestris illatum damnum per tatem et eius transilus impetuositatem vix
Capitaneo dexteram cedendo, comitari.
Iniperialiter, more imperatoris; fe- viros impertiales seu ex eadem sive vero ex posset quis enarrare.
jcdelmi modon. Tor. Tar. 1878. p. 168. vicina Communitate deligendos . . .
Impietificare, peccare, impie agere;
Impertineiis, impudens; szemtelen. rosszul felhaszndlni valamit. Pel. Serm.
imperialiter egressus est et navali apparatu
et pedestri exercitu. Cf. Cod. lust. 6, 51, fin. Ger. Impertinent. Torvt. Msz.
Novem modis precipuis potest quis ex divitiis
Impericulosus, 3., negligens; haImpertinenter, immodeste, impuden- et earum occasione pericula damnationis innyag} rest. It. inerle, indolente. Gall, negli- ter ; gyalazatos, impertinens modon. It. currere . . . sexto impietificando. (Aest.
gent. Ger. tra'g. Szamosk. II. 112. Plus se pa- impertinente. Gail, impertinemment. Ger. Auf 42. g.)
Impigare, impignorare; elzdlogositrias, quam aliorum gratia? debere sciebant; eine impertinente Art. Rep. Cast. p. 106a:
iniquum esse putabant, ut dum ipsi in alios Quod me omnia sursum deorsumque tractare, tani. It. impegnare. Ljub. Mon. SI. XI. 219.
essent offlciosi, in semetipsos sint imperi- ut saltern ex alieno impertinenter aliquid an. 1347 : vendere vcl impigare ., . equurn.
culosi et, dum fidem incassum servare tenen- garriam, affirmcs . . . Lop. Mon. SI. XX. 242.
Impignare, pro : impignorare ; elImpertirientia, 33, insulsitas (DuC. al. zdlogositani. Ra6. Mon. SI. VJI. 177. an.
lur, animum cum patria perdaiit.
Imperium, h. I. pro : Sacrum Romanum s.); gardzdasdg, szemtelenseg. Otia Bachm. 1096 : vineam, quam habuit impignatam.
imperium ; romai szent birodalom. S. de 193. Absit, ut huiusmodi impertinentias deImpignorans, elzdlogosito. Moln.
Kz. Clir. II. 5., 1. Istius ergo diebus Rex Ota- fendam.
Patv. 25. Qui vero bona in pignus vel hypocarus Boemorum, qui de iure imperil plura
Imperturbate, non lacessitus; bdn- thecam (et haec duo ferme idem sunt) local,
tatlanul. Unangefochten. Torvt. Msz.
sibi usurpaverat de facto et injuste.
dicitur Impignorans vel Impignorator, et
Imperium civile circa feuda,
Impervestigabilis, inexplicabilis, Inhypothecans vel Inhypothecator. Szirm.
hiiberipolgdri fohatalom. Vuch. Jur. Feud. quod nalura explicari non potest; kifurkeszImpignoraticius, 3., pignori datus,
5. Feuda unius eiusdemque territorii Civitatis hetetlen. Br. Resp. p. 21: Idem scribunt cor- oppigneratus; elzdlogositott. Magy. Tor. Tar.
sen publica sint seu privata, subsunt imperio pus Christi manducari modo impervestiga- XII. 28. porciones possessionarias et impicivili eiusdem territorii eaque pars imperii bili sive non pervestigabili. Tor. Tar. 1892.gnoraticias. Cod. Dip. And. V. 19., 1.
Civilis, quse circa feuda in territorio constituta p. 461.
Impignoraticus, 3., V. Impignoravcrsatur, imperium civile circa feuda,
Impervius, 3., non pervius, quod ae'r ticius. Szaz. XXVII. 15. possessionarias porLehenshoheit, nuncupatur seu complexus iu- attingere non potest; legzdro. Poor J. Zsebsz. ciones . . . alienas occupative et titulo imrium, imperanti Civili in feuda territorii sua? 113. Cf. Tac. Ann. 15,43.
pignoratico habitas.
Civitatis competentium.
Impetere, accusare (Passim) (Du C. al.
Impignoratio, (DuC.); elzdlogositds.
Impermixtibilis, non permixtus, pu- s.); bepanaszolni. Rit. expl. ver. p. A. 1.: Proj. Leg. Civ. 242. Werb6czi 166. Ex partc
rus ; osszevegyithetlen. Pel. De s. Catharina Yrgolin de villa Fon, impecijt convillanam igitur dantis: Impignoratio est iuris pros. III. c. 6: Deus est immortalis et incompo- suam uxorem de veneficio. Kandra Reg. 104.prii necessitate cogente, temporalis ad ulennibilis et impermixtibilis.
et passim. Gf. Sidon. Ep. 7, 9.
dum alteri concessio, quantum autem ad creImpermixtio, actus permixtione caImpetitio, (Du C.) querela, accusatio; ditorem seu recipientem: impignoratio est
rens ; b'ssze nem vegyilles. Pel. Pom. L. I. kereset. Arch. Rak. IX. 58. variis processibus iuris alieni, cum frucluum perceptione et capiP. VII. Art. III. c. 5. Quintus in hac incarna- et impetitionibus vexare et mortificare . . talis summa3 repetitione perniciosa damnabilione est stupor impermixtionis, scilicet na- taliterque Eundem iam senio confectum etc. lisque ad tempus detentio.
turarum.
Werboczy 386. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 253., Impignorationalis, pignori datus;
Imperpetuare, in perpetuum donare; 310. Szaz. VII. 39.
zdlog-, elzdlogositott. Fej. XL V. Un. 388:
ordkre ajdndekozni. An. Sc. IV. 86. Cod.
1. Impetitor, qui alqm petit, aggredi- quinquaginta florenos . .. de pecunia impiDip. And. I. 276., 306.
tur ; tdmado. Epist. Proc. p. 152 : ne Ferdi- gnorationali relaxare.
Imperpetuatio, actus aliquid alicui nando . . . iniusto regni . . . impetitori . . .
Impignoratitio, onis. V. Impignoperpeluo Jure legandi; ordkre valo adomd- suppetias ferrent.
ratio. Szaz. XVIII. 394. iure impignoranyozds. Fej. X. 4., 205. sane exinde decer- 2. Impetitor, actor, aecusator, iniustus titionis.
nentes pramissam nostram gratiam et annuen- aliens possessionis turbator; hdborgato.
Impigiiorative, ut pignus, in pignore;
tiam super imperpetuatione et legatione Arch. Rak. IX. 3. contra legitimos Imp-etito- zdlogkepen. Kov. Form. St. 239. portiones
res Juridicos et Adores. Kovy El. 625. Pesty possessionarias . . . impignorative habitas.
memorata3 possessionis sua;.
Imperscrutabilis, inscrutabilis, quod Szor. III. 261. Cod. Zi. III. 63., 111., 197.
Impigiiorativus, 3., pignori datus;
investigari nen potest; ki nem kutathato. Cod. Dip. And. V. 17., 32. Fej. XI. V. Un. 82. zdlog ... Tor. Tar. 1890. p. 596. bona imPel. Pom. L. V. P. I. Art. III. c. 12 : 0 magne Impetrare, (fundare) constituere, con- pignorativa.
Impignorator, V. Impignorans.
deus, quam mirabilis sapientia tua, quam imdere; alapitani. Sup. An. Sc. II. 27. an.
Impignoratorius, V. Impignoratiperscrutabile consilium tuum. Ot. Bachm. 1307 : Kokoss in remedium . . . interhempti
cius. Impignoratorio titulo, nomine pignosex Claustra {enebitur impetrare.
143.
320
Imponderabilis
Impostcrare
ris; zdlogjog czimen. Cod. Zi. V. 111. p. 86... autern sex; 1. Pra'siunptio de misericordia portatione huiusmodi bledyo . . . prohibuistune . . . ipsam (sc. lerram)., . impignora- Dei, 2. Desperatio, 3. Agnitae veritatis im- sent.
torio titulo ad se recepisset.
pugnatio ... 5. Obstinatio, 6. Impoenitentia.
Importatura, ae, vectura, subveclio.
Impinguare, saginare (DuC. impin- Hieron in Jesaia 18, Ob, 23.
Fr. Lib. Rt. I. 100. pro importatura lapiguari); hizlalni. Kuk. Jur. I. 219. an. 1481.
Impoiiderabilis, qui ponderari nedum dati sunt.
Reng. Ann. Er. Coenob. 242. Kat. Hist. VIII. quit; megmerlelgethetlen,sulytalan. Vern.
Importunizare, (Du C. importunari)
375. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 222. Met. II. 34. proinde id, quod imponderabile importune instare, lacessere; nyugtalaniCf. Gloss. Philox. Tertull. leiun. 6.
est, non esse etiam grave, minime sequitur. tani. Haz. Okl. 210. an. 1337. universos cru1mpinguatio,saginatio; hizlalds. Pril.
Imponderabilitas, proprietas rei, delitate temerarie rebellionis importuniAbact. 113 : setigeri... e\impinguatione... quae ponderari nequit; megmerlelhetlen- zantes.
acstimarentur.
se'g, sulynelkuliseg. Vern. Met. II. 34. NeImposans, admirationem movens; im1. Implagare, (Du C. 1.) plagas ten- que gravitatis universalitatem imponderabi- pozans, feltuno. Germ, imposant. Szaz. XL
ilere, laqueos ponere ; tort vetni. Par. Pap. litas quarundam materiarum infringit.
714.
Cf. Sidon. Ep. 9, 9. ad fin.
1. Imponere, adiudicare; odaitelni.
Imposicio, idem quod imposita, vecti2. Implagare, (DuC. 2.) vulnerare, Georch. H. T. IV. 153. Neha magok a Felek gal, tributum ; adokivetes. Gall, impot. Szek.
plaga percutere. Chr. Dubn. p. 160 : occurrit hatarozzak meg, mellyik tegye le az 6nk6nt- Okl. I. 123.
ci ursus letaliter implagatus. Obs. Jadr. 404-: valo hitet. T. i. vagy maga reszerol aja"nlja
Imposita, ae, (Du C.) tributum imposimulti ex Venetorum populo cadunt lelhaliter (offert) azt valamelyik Pel es a masik vagy tum civibus ; kivetett add, adofdlvetex. Cf.
implagati.
megengedi (permittit) vagy ellenzi (contro- Arauy: Hogy teszik az adot a szegeny emImplanare (se) (Du C.) se decipere; vertit); vagy egyik a masiknak odaengedi azt berre. Szaz. XIV. 128. Arch. Rak. IX. 378.
magat csalni. Nagy Hier.
(defert) 6s megkinalja otet, hogy eskiidjek Tiszlb. Ir.
Implantatio, positio; satio ; ultetes. meg, emez pedig vagy elfogadja (acceptat) es
Impositio, V. Imposicio (DuC. al. s.);
Art. D. 1840. p. 29.
leteszi (praestat) vagy nem fogadja el (recu- adokivetes. Tract. Comm. 3. A Mastarie,
Implementalis, ad actum implendi sat) vagy amannak visszaengedi
(refert), Cassabie aliisque impositionibus et iuripertinens ; teljesitesbeli, betoltesbeli. Kass. hogy eskiidjek meg inkabb 6 vagy pedig mind bus autem omnimode immunes sint. Schwarl.
Jur. Civ. I. 6. Sic alii sunt Processus Civiles, a ket fel a Birora hagygya (submittit), hogy Scult. 163. Reg. Mil. an. 1709. p. 10. Kronst.
alii Criminales . . . alii sunt Invalidatorii, alii itelje azt oda (imponat) akarmellyiknek.
I. 148.
Implementales, Kovy El. 310.
2. Imponere, deponere; letenni, terImpositio aimualis, tributum anImplementum, (Du C.) exsecutio, ef- helni. Batty. Leg. T. II. 207. (Deer. Col.) Si nuum; evi ado. Arch. Rak. I. 00.
fectio; foganatositds, vegrehajtds. Diar quispiam falsum lestimonium alicui impoImpositionalis, ad tributum perliCom. II. 108. dicta? Legis implementum. suerit.
nens; valakire rott. Magy. Jogt. Eml. I.
Kass. P. P. 1. 172.
3. Imponere, mirationem facere; ad- 429.
Implementum contractus,effectio mirationem movere ; nagy hatdssal lenni,
Impositive,iussu,mandando;ârncscontractus; tukmabetoltes. Vollziehung des impondlni, tekintetet parancsolni. Ger.szora. Rozsny. D. 116. Ez atranslatio az akVertrages. Torvt. Msz.
imponiren. Vern. Met. II. 16: neque enim kori ffivezer Aly pasa udvaraban az egesz veImplenus, 3., impletus, plenus; teljes. Chymici cordatis viris veraeque sapientiaB stu- z6rek, mufti, azsiai es europai itelomesterek,
Fej. VI. 79.
diosis facile imponent.
gyalog generalis es kapitanyok es minden laImplere legem, parere legibus, obImponere in palos, adigere stipitem tott s hallott oreg emberek elott, kik is minservare, sequi legem ; betolteni a torvenyt. per medios homines; karoba huzatni. Mon. den felol impositive is messziinnen gyiijteltek
Wagn.
Comit. Trans. I. 88. an. 1540. Qui more pra- vala.
Impletio, confectio, completio; teljesi- donum res et bona Nobilium . . . acciperent,
1. Impositor, accusator, qui deposuit;
tes. Pel. Pom. L. X. P. I. Art. I. Secunda (ra- hos tales in palos imponere faciant.
bevddolo, terhelo. Batty. Leg. T. II. 207:
tio) propter precepti impletionem, quia ipsa
Imponere se hostiliter, petere, (Deer. Col.) impositor culpe . . . . pensas
omnia precepta evangelica et consilia perfectis- adgredi; megtdmadni. Cod. Dipl. And. V. solvat.
sime tenuit.
HI. p. 249: cum . . . arreptis lanceis se
2. Impositor, qui imponit, qui auctor
Impletor, nutritius, (DuC. fullarius); mutua vicissitudine hostiliter imponere vo- esl;feldllitd} szerzo. Kat. Hist. VIII. 318.
nevelo atya. Batty. Ger. 149. Achillis imple- luissent.
quae villa seu possessio ante suam nativitatem
tor sc. Colophon centaurus.
Impopulare, frequentare (incolis) in- carebat propria locatione et fundatione, sed
Impletura, ae, pulvis nitratus in sclope- colarum numerum augere; benepesiteni. Fej. post locationem eius et fundalionem nomine
tum immissus; toltes (fegyveri). Ger. Ladung. X. I. 349. Idem Sigismundus possessiones M. proprio ab impositoribus Kohak nunc est
Reg. Turm. Praef. 109. Explosiones denique M. Joannis ac Petri... impopulat. Torvt. Msz. baptizata seu vocitata.
debiliores turn cum perfecta impletura flant.
Imporcionatus,3., portione privalus;
Impositor viriorum, V. AssedaImplicantia, ae, impedimentum; aka- reszetdl megfosztott. Haz. Okl. 247. an. rius.
ddly. Pdzm. Dial. 192.
1347.
Impossessionatus, 3., (Du C.) pauImplicite, comprehensus in aliquo;
Importabilis, (DuC.) quod sufferri per, inops, possessione privatus; birtoktalan,
beleertve, bennfoglalva. It. implicitamente. non potest; elviselhetetlen. Fej. IV. 1., 115. vagyontalan. Cod. Zi. I. 583 : ne . . . paVern. Log. 82. Si compositio alicuius proposi- onera gravia et importabilia, quas nemo po- ter ... et avus .. . ipsum impossessionationis adeo evidens sit, ut expositione (expli- test adimplere, non habentes. Szaz. XXX. 2 f. tum effecissent. Tor. Tar. 1893. p. 21. Cod.
catione) non indigeat explicite, secus impli- 105. Cf, Tertull. adv. Marc. 4, 27. med.
Dip. And. V. 261., 24. Fej. X. 3., 37.
cite composita audit. Cf. Cic. Inven. 2,23, 69.
Importans, (DuC.) magni momenti;
Impossessionatus nobilis, bonis
Imploramentum, imploratio. Ac. fontos. Ljub. Mon, SI. XXI. 395. an. 1451. carens nobilis; vagyontalan nemes. Opinio.
Com. Sopr. p. 20: licebat. . . nostra repe- que nobis occurrunt in his partibus impor- Deput. 12. Ne vero Articuli 15. 1649. dispotere . . . absque tamen Turcorum armorurrf tantissima.
sitio per Articulum 127: 1659. uberius deimploramentis rehabere.
1. Importantia, 88, (Du C.) res magni clarata collisionibus ansam praebeat, ilia reImpoenitens, (Du C.) cuius animus in momenti; fontossdg. It. importanza. Ljub. late quidem ad Nobiles impossessionatos
vitiis obfirmatus, voluntas obstinata est, qui Mon. Jur. P. I. V. HI. 111. an. 1472. Existi- velut non ubique locorum usuroborata, ita
nullo criminum sensu tangitur; nem bun- mamus vehementer importantiam . . . ca- restringenda, ut hi intuitu Auszugalium Deband, nem vezeklo. Wagn. Cf. Hieron. in stelli. Arch. Rak. VIII. 253. Tor. Tar. 1887. bilorum, relate vero ad suspectae Nobilitatis
Jesaia 12, 40, 27.
p. 756 : magnae importantiae negotia. Reg. personas eo sensu explicanda videbatur. . .
Impcenitentia, ae, (Du C.) peccandi Mil. p. 62. Hist. Zertn. Cobencz. 124.
Imposterare, (fors. ab Hal. imposta)
pertinacia, obstinatio in flagitiis; bunbdnat
2. Importantia, utilitas, fructus; ha- tributum imponere; megsarczolni. Arch.
nem tartds. Serin. Cat. 291. Alia contra Spi- szon, jovedelem. Pir. Pap.
Rak. IX. 657. minden bizonyosan L6va"t is
ritum Sanctum, dum quis ex mera fere malitia
Importatio, actus importandi; beho- meg akarja szallani s a Garam mellyel6t valapeccat et talia difficulter remiltuntur, sunt zatal, bevitel. Cod. Zi. Vol. V. 552: ab im- melly helyen ma"sutt is imposterdlni.
Imposlerum
Imprsesentare
Improportionabilitas
Imposterum, in posterum; jovdre,

Imprseseritare, solvere, Iradere, redImprestitum, res credila; kolcson.
c.zutdnra. Dip. Alv. I. 417. II. 131.
dere; befizetni. Kronsl. II. 351. an. 1534. It. imprestilo. Ljub. Mon. SI. L 292. an.
Impostor, (Du C.) circumscriptor, homo 380. III. 27., 38., 39., 59.
1316.
fraudulenlus; csalo. Wagn. Cf. Ulp. Dig. 21,
Impra3sentatio, pensio, solutio; beImpreslitus, 3., commodalus; credi1,4; Hieron. Ep. 38. On. 54,5; Paul. Nol. fizetes. Kronst. II. 350. an. 1534. 378., 379.lus; kolcsonzott. Ljub. Mon. SI. III. 405.
Garni. 21, 338.
III. 38., 81.
Imprimere, lypis exscribere; konyImpostura, x, fraus (DuC.) (Dief. beImprsesidiare, prsesidiis h'rmare; or- vet nyomni, nyomtatni. Arch. Rak. VIII.
Irieg, verclag); fur fang, gonoszsdg. Ker. seggel elldtni. Kuk. Jur. II. 152. an. 1749: 340. Liber culinarius, impressus Gra3cy.
Nap. 351. Cod. Alv. I. 392. Olah. Cod. Ep. u l . . . Fortalitia non alio quam nationali miImprimis, pro : polius; inkdbb. Batty.
459. Cf. Ulp. Dig. 47, 20, 3; Trebell. Gal- lite impraesidiata sint.
Ger. 8. caminus, quern Sancti sibi eligunt imImpra3stare, (DuC.) commodare; kol- primis, quam faveantjussisNabuchodonosor.
lien. 12.
Impotentia, as, (Du C.) imbecillilas csonozni. It. imprestare. Kat. Hisl. IX. 311. Imprisoiiare, (DuC.) in carceremclaucoeundi; nosztehetetlenseg. Kon.Egyh. 485. et ligna seu vasa nobis accomodare seu imdere ; fogsdgba vetni, bebortonozni. Gall,
emprisonuer. Uj Magy. Muz. III. 199. Nullus
Impotentla antecedens, matrimo- praestare.
niiirn prsecedens imbecillitas coeundi; hdzasImprsestitus, us, contribulio; ado. Luc. liber homo capiatur vel imprisonetur aul
sdgot megelozo nosztehetetlenseg. Ron. Regn. Dalm. 277. De conlribulionibus aulem, dissaisiatur aul ullagetur aut exuletur aut
Egyh. 485.
quae in communi Civilatum necessitale fieri aliquo modo destruatur.
Improbabilitas, ratio parum probabiImpotentia extrinseca, ex infirmi- solebant, quommodo exigerentur, qua3 variis
late orta imbecillilas coeundi; kesobbi be- nominibus Collae, Impraestitus el Tax* di- lis; valdszinutlenseg.lt. improbabilita. Vern.
tegsegbol eredo nosztehetetlenseg. Kon.cla3 fuere in Chronico declarantur. (It. impre- Log. 172. Improbabilitas denique est ille
stalus menlis, in quo pro falsilale cognilionis
Egyh. 486.
stilo. Ger. Darlehn.)
Impoteiilia intrinseca, e corporis
Imprsevise, praaler expectationern, opi- plures rationes pugnant, quam pro veritale.
najvis orta imbecillitas coeundi; szeroes baj- nionem; vdratlanul, hirtelen. Rak. On. Improductus, non productus, non
ban rejlo nosztehetetlenseg. Kon. Egyh. 486. 124: vexilliferarcensis custodian. . . lam im- creatus ; nem teremtett. Imre Phil. 26. Nonnulli curn Leucippo, Democrito Abderita et
Impotentia perpetua, incurabi- praevise advenit.
lis, insanabilis imbecillilas coeundi; tartos
Imprsevisus, 3., improvisus, inexspe- Epicuro, atomos seu particulas quasdam subties gyogyithatlan nosztehetetlenseg. Kon. clalus; eloreldtatlan, elo're nem Idtott. lissimas, improductas, immense cuidam spaEgyb. 485.
lio ab a3lerno innalanles se seque perpeluo
Diar. Com. 1.
Impotentia putativa, impoteniia
Impragmaticus, 3., non pragmali- moventes fingebant alque ex harum fortuito
licta ; kepzelt, velt tehetetlenseg. Eingebil- cus ; nem oknyomozo. Szaz. XVII. 697.
concursu Mundum coaluisse asserebanl.
detes Unvermogen. Torvt. Msz.
Impregnatio, V. Impraegnatio. Chr.
Improlicuus, inulilis; haszonnelkuli.
Impotentia respectiva, personam Dubn. p. 144: considerans el uxoris impre- Wagn.
speclans imp. a hitvesre nezve fenndllo gnacionem.
Improlis, sine prole; magzat nelkuli.
tehetetlenseg. Torvt. Msz.
1. Impregnatus, 3., implelus, stipa- Kovy El. 308. Jicel divisus improlis morialur.
Impracta, se, fraus, dolus ; fogds, csel. lus ; teletoltott. Verancs. IV. 28. De re fa- Irodt. Kozl. VI. IV. 456.
Gall, pralique. Tor. Tar. 1888. p. 480. ibique miliari bene curata, vasisque et locis domus
Impromulgare, non promulgare;
secrelo ad palalurn fecissemus ornnia et tanlum omnibus fruclibus rediluum meorum impre- nem hirdetni. Funda David. H. 2 : Excelsa
sciam ea in parle menlem Illsttis veslraa eliam gnatis laudo le el mullis gratiis expleo atque sedes. . . senlenliam impromulgatam reincognito patebil transitus et, nisi hoc flat, afflcio.
liquit.
linis imponetur tanta; impractae (?) nulla si2. Impregnatus, 3., saturatus; teliImprontare, muluare (Du C. impromquidem literarum vel mutuse collocutionis da- tett. It. impregnalo. M. Bel. Prodr. 152. Est plare); kolcsonozni. II. impronlare. Ljub.
tur securitas.
vero sal Hungaricus vel fontanus, qui ex aqua Mon. SI. XI. 270. an. 1347 : reslituere mercaloribus, qui illud improntaverunt el reImpractibilitas, via in via ; jdrhat- salsugine impregnata excoquitur.
1. Impresia, 83, molilio (Du C. imprey- schattare . . . gabellam.
lansdg. It. impralicabilita. Kuk. Jur. II. 101.
Quanlumvis hactenus ob iniuriam temporis, sia); vdllalat. It. impresa. Ljub. Mon. SI. IX. Improperare, verbis casligare, perseu impractibilitatem viarum, Ablegatio 93. an. 1410: volendo videre .'. . flnem im- slringere, irasci, ignominia afflcere (Du C. al.
ilia, qua; pro salutanda sua Maiestate sacralis- presie nostre . . . necesse esl. . . claudere s.); pirongatni, szidni, neheztelni, gyasima erat ordinata . . . Dip. Alv. I. 36.
cum uno seraleo de lignamine circa passuum Idzni. Cod. Dipl. Pat. T. II. 138: ammonimus
et vobis improperamus, cur novitates in1. Impracticabilis, invius; jdrha- XLH. locum.
tatlan. Arch. Rak. VIII. 251. impracticabi- 2. Impresia, 33, V. s. Phrenoschema; ducilis abusivas. Kuk. Jur. I. 149. an. 1383.
les monies.
hos tetteket tartalmazo oknidny. It. im- Thurocz. 140. Inlerea imperalrix Conslanlinopolilana fllia Regis Ladislai nomine Pyrisk
2. Impracticabilis, quod efflci, per- presa.
lici non potesl; vanus, irrilus ; kivihetetlen, Impressio, pondus, momenlum, vis, nunliavil regi Stephano, quod imperator ipse
c.redmenytelen, hidbavalo. Rak. On. p. affectio (Du C. al. s.); benyomds. It. impres- videlicel maritus suus in eius opprobrium ipsi
182. 1. 1619. (19.): Deeral Germanis pedi- sione. Reg. Turm. Prat. 50.
regi improperaret, dicens: regem Hungariic
Impressive, imprimendo; rdnyomva. essehominemsa3vum. Cf. Gloss. Philox. Petron.
lalus sufficiens ad aggrediendam earn (sc. arcem), deeranl lormenta, quorum si nee unum An. Sc. I. 93. an. 1550: literalia instrumenla... Sal. 38. Vulg. Paul, ad Roman. 15, 3.
nee alterum quoque defuisset, ipsamet slalio sive impressive sive in pendenli sigillare.
Improperium, (Du C.) obiurgatio, obanni reddebal aggressum impracticabilem. Magy. Tor. Tar. VI. 36. Fej. XI. V. Un. 508. jeclalio, dedecus, convilium ; szemrehdnyds.
Impressor,(Du C.)lypographus; konyv- It. improperio. Verancs. VII. 10. Si vero ad
Imprsecisus, 3., non accuratus, negligens ; nem pontos. Phil. Musz. 28. cognitio nyomo. Corp. Gram. 644. impressores, qui hoc litleras quoque refugeril, sculica et imimpraecisa.
etiam Chrislus scripserunl Krislus.
properiis revocato. Virga enim sanabil aniImprsegnatio, (Du C.) gravidilas; terImpressoria ars, (Du C.) Typogra- mam pueri. Cf. Laclanl. 4, 18; Vulg. Paul, ad
hesseg. It. impregnatura. Cher. Jus. Eccl. II. phia ; konyvnyomo intezet. Nagy Hier.
Roman. 15, 3.
196. Si argumentis evincal, se prius nullam
Improportio, inajqualilas; ardnytaImpressorius, 3., ad rem typographiimpraegnationis noliliam habuisse.
cam pertinens ^nyomdai; impressoria ars, lansdg. Kuk. Jur. II. 103. Ul necessitas ConImprsemeditate, (Du C.) sine pravia nyomddszat. J. B. Herold De rebus Turcicis finiariae, virium autem et facullalum Dominomeditatione ; imprudenler, exlemplo ; meg- Dialogus prajf. p. 632. Hanc procrastinatio- rum Regnicolarum erga eosdem improporgondolatlanul. Marc. Chr. II. 60.
nem, in negotiis morae impatientissimis ho- tio, su33 Maieslati sacratissims demonslretur.
Impra3parantia, ae, conditio eius, qui minibus lolerabiliorem reddebal amplitudo al- Pazm. Dial. 591.
Improportionabilitas, inaaqualitas;
non est satis prseparatus ; keszuletlenseg. que amoenitas nostra3 urbis, qua3 . . . artis
ardnytalansdg. Germ. Ungleichformigkeit.
Pel. In cena Domipi s. III. c. 7.: Mulli propler impressoriae praestantia loto orbe claret.
Imprestita, 83, mutuum. V. s. Dada; Pel. Pom. L. VII. P. II. Art. II.: Hec enim conimpraeparantiam non sentiunt eius (comtingunl propter excellentiam et improportiomunionis) suavilalem.
kolcson. It. imprestito.
322
Improporlionabiliter
Impurisate
In {jlarlio perculere
nabilitatem luminis ad inlellectum illumina- szennyezni, bepiszkitni. Wagn. Cf. Sencc. T. II. 74. an. 1057 : hanc cartam in eis petiEp. 87, 10. med.
bilem.
tionibus scriptam.
Impurisate, non nitide, in exemplo;
In abscondito, in occullo; elrcjtvc,
Improporliouabililer, inconvcnienter, prater modum; ardnytalanul. Pel. fogalmazvdnyban. Magy. Jogt. Eml. I. 407. alattomban. Wagn.
Imputabilitas, proprielas rei, actioIn amplius, in posterum, poslhac; ezenSerm. Eterne vite . . . Ilia beatitude sicut denarius imo improportionabiliter plus quani nis, quae impulari potest; beszdmithatosdg. tul} tobbe. Tkal. Mon. Ep. II. 25. an. 1340:
It. imputabilita. Vern. Phil. Mor. 159. ilia im- in amplius nullus vineas sic occupabit.
denarius est desiderabilis. (Hiem. 36. t.)
In antea, deinceps, in posterum ; eyyImproportionate, portionem exce- putabilitatem actionis lamquam liberi facti
mds utdn, sorban. An. Sc. I. 7. an. 1412 :
denti modo. Text. v. sub Improportiona- sensitive rationalis entis determinat.
Imputatio, actus imputandi, culpam con- pollicemur . . . quod ab hoc die ct hora in
lus; ardnytalanul.
Improportionatus, 3., V. Impro- ferendi in aliquem ; beszdmitds. It. imputa- antea puram . . . fraternitatem . . . observaportionate. Kovy El. 348. potest A. perdere zione. Vern. Phil. Mor. 159. Imputatio tabit. Szer. Not. p. 118. an. 1498. Fej. X. 3.
id quod improportionate usuavit; Probari men facti et iuris non sunt divcrsse imputa- 193.
In causam conlracta, rea ; alp fidebel improportionatus usus ; expensse per tionis species.
Imputatum, quod ascribitur alicui in res (no). Tor. Tar. 1888. p. 385.
A. factse eidem terminate processu solvuntur
emolumentum ; beszdmitds, betudds, beroIn causam honoris, V. In faclum
per omnes proportionate.
honoris. Hajnik Perjog. 64.
Impropriissimus, 3., valde impro- vatolds. Tiszt. Ir.
Imputrescibilis, non pulrescens; rotIn censum locare, locare; berbc
prius ; legsajdtlanabb. Severini. 37.
Improthocollare, in commentarios hadatlan. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 183. et ad adni. Opin. de Venat. In Censum locare
referre; bejegyezni. Jogt. Eml. T. II. 1. p. imputrescibilem Ihesaurum iuxta modulum ius venationis.
In commissum cadere, mercibus
376 : incumbet iurato notario . . . impro- facultatis sue per manus pauperum aliquid devetitis adnumerari; elkoboztatds aid kebet aggregare.
thocollare nomina.
Imputribilitas, quod corrumpi, putre- riilni. Ger. als Kontrabant erklaren. Vect.1
Improtocollatio, actus in commentarios referendi; bejegyzes, beiktatds. Moln. scere non potest; rothadatlansdg. Pel. Pom. Gen. G. . 36 : si Iegitimatoria3 . . . Scheda
L. IV. P. I. Art. III. Compingite arcam denon adfuerint, merces pro clandestine . . . inPatv. 25.
Improtocollista, an, qui perscribit, in lignis sethim, que sunt imputribilia ad flgu- ductis habebuntur, ac proinde in Commissum cadent.
randum beate Marie imputribilitatem.
acla refert aliquid ; iktato. Torvt. Msz.
In confesso est, constat, manifestum
In, verba eiusmodi, quibus aliquis eligitur,
Improvisare ex tempore, subito
ex tempore fundare versus ; rogtonozni. Ger. creatur, declaratur pro nominative praposi- est; vildgos, nyilvdnvalo. Fej. Jur. Lib.
improvisiren. Jokai Erd. ar. k. 52. et passim. lione : n' huicque adiecto accusative utun- 433 : In confesso est regibus et principibus
Improvisator, poe'ta extemporalis; tur; -vd, -ve. Ger. zu. Gall. 6lire qu. roi. Bod. nullam ejusmodi potestatem da tarn esse.
In continent!, continentia, e\rogtonzo. Szaz. VII. 595. Jokai Koszivii. II. Hist. Un. Trans. 334. In Principem electus
Steph. Bathori, p. 335. Ideo unctus es in Re- templo ; nyomban. Opin. Depul. 39. et Cau154.
sas ex occasione nundinarnm exorlas in conImpubertas, atis, aetas pupillaris; kis- gem, quia diligis iustitiam.
In cum ablat. pro genitive. Pel. Hiem. tinenti diiudicet. Fabr. Urk. 196. an. 1528.
korusdg. Torvt. Msz.
Impudimentum, (Du C. impudor), 24. g. Architriclinus mirando de vino tarn illico et in continentia verbalem inlerposuit
labes; serv, baj. Kov. Form. St. 84. prsedictus optimo in sapore valoreque dixit (saporis). appellationem.
In coiitumaciam, actutum,extemple;
In cum ablat. pro: in cum accusative.
masculus et praedicta mulier in suis membris
pudibundis nullum impudimentum haberent. Pel. Hiem. 2. a. qui prope mare habitabunt azonnal. Jokai Uj f. 132. minden az idezelt
Impugnatio, stimulus; inger. It. im- in vallibus fugient (in valles). Batty. Leg. T. kotvenyekb6I s/<irmaz6 kotelezettsegek in conpugnazione. Serm. Cat. 119. et toties quotiesII. 40. an. 837. in augmento Sanctse . . . tumaciam semmiseknek es felbonlottaknak
nyilalkoztatnak.
homo sen tit in se teporem, languescere in se ecclesiae.
advertit devotionem, vel sentit aliquam im- In cum ablat. pro simplici ablative. Pel. In ductu, ducibus; kalauzoldsa melpugnationem, statim ad S. Confessionem el Aest. 47. n. Animalia in prima die, qua lett. Fjp. Anon. 6a. Almus dux et alij princinascuntur, habent scientiam et industriam pales . . . in ductu Rulhenorum vcnerunt.
SS. Communionem properet.
Impulsare, impellere (DuC. al. s.) ;be- (prima die). Tor. Tar. VI. 40 : in anno virgi- In extremis esse, pro : animam agere;
nalis partus millesimo.
haldoklani. Wagn.
hajtani. Fej. Jur. Lib. 43.
In facto (armorum), quod altinel arrna ;
In cum abl. pro simplici accus. Pel. Aest.
Impulsio, actus pecora impellendi; behajtds tilosbol. Kovy El 572. Impulsio 41. g. Tune ille faber mane surgens aurum a hdborutjharczotilletdleg.CoA. Dip. Arp.
habet tres species. Nam si ex loco specialiter et argentum in magna copia repperit (ma- Cont. VII. 547. Tartari in facto armorum
sunt strenui bellatores.
ct positive tantum prohibito sit impulsio, gnam copiam auri).
In, pro dativo; nak, nek. It. a. Gall. a.
In factum honoris, causa? honoreru
licet nullum speciale aut sub aestimationem cadens damn um. sit ilia turn, nee Jus alterius tur- Ger. dem. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 7. Et inconcernentes ; becsiiletbe vdgo iigyek. Hajsancto Grisogono dimitto vinea, in sancta nik Perjog. 63.
batum sit, vocalur Impulsio simplex.
In fatuitatem sensatum deveImpulsionalis merces, m. impul- Maria uno panno de sirico.
In, pro pure accusative; vd, ve, id, ul, nire, deseri a mente; megorulni. Georg.
sionis ; hajtopenz. Art. D. 1840. p. 33.
Impulsionalis mulcta, behajtdsi nak, nek. It. eletto console. Ger. zum. Kass. Sirm. I. 51. In fatuitatem sensatum deP. P. I. 207. Publics Nominationis N. N. in veniebat et fugiebat per campos.
birsdg. Torvt. Msz.
In figura Magistratus, pra3senle
Impulsiva, 33, impulsus, impulsio ; in- consulem.
ger. Bod. Hist. Eccl. II. 78.
In, pro : ad; -ra, -re. Batty. Leg. III. 79. magistratu; a magistratus szine elolt. Prej.
Impulsus Campestris, signum cain animas nostras protestantes (apud nos quo- Leg, Civ. 228. Fassiones coram exmissis Seslrense tuba dandum; tdbori harsondzds. rundam loquendi formula est: ad animam natoribus interventae, Magistratui in origine
Reg. Turm. Prat. 96. qua propter Instruments dico : lelkemre mondom).
referri, et tarn has, quam in figura Magisui debitam etiam curam gerat et in inflanda
In, pro : cum; -val. -vel. Batty. Leg. T. stratus celebratse, ac in quantum plenipotenmusicali modo tuba (musikalische Aufziige)... II. 259. an. 1169 : hostes Regni in manu va- tiarii influxissent, etiam Plenipotentiales imeumprimis autem in impulsibus campestri- lida . . . fines intraverint.
protocollari, archivaque inferri debebunt.
bus (Feldstosse) se exerceat.
In, pro : propter; miatt. Batty. Ger. 76. In fine, ad extremum, ultimum; veImpulsus tubse pro divinis, si- Per in insidentibus circa ordinem vocifera- gul. Wagn.
gnum tuba datum divinis frequentandis: trom- tionis. Sensus: Fer propter insidentia
In fine finali, V. In fine. Passim.
bitaszo istentiszteletre. Reg. Turm. Prat. iuxta ordinem hymni, cantici.
In glaciem inducere, (hungarismus)
151. 2. Hora septima pro sacro Miss sacriIn, pro : secundum ; mellett, menteben. astute labefactare aliquem ; jegre vinni. Def.
flcio impulsus tubae pro Divinis vocans Knauz. M. E. Str. I. 273 : In longum ripe bon. p. 10: Sagaciores illi sunt... quam in
glaciem a te se sinant induci.
(Kirchenstoss).
pro: secundum ripam.
Impurare, inquinare, polluere; be*
In, pro: de, super; -rol, -rdl Batty. Leg> In gladio percutere,ferro atque igni
In gratiam alterius
In turbido piscari
Inamoratus
323
vaslare; kardra hdnyni. Fjp. Anon. 23. a. acceptalum vel impulatum. A kivetett ado
Inactorare, fors. idem quod ap. Du C.
Saxoniam . . . in gladio percusserunt.
fejeben lett beszdmldlds.
inactitare, in acla publica referre; beiktatni.
In turbido piscari, ex alieno incom- Kovy El. 348. Quilibet Compossessor potesl
In gratiam alterius, alterius causa ;
mas kedveert. Wagn.
modo sua cornmoda comparare; zavarosban se inactorare, plerumque tamen movet potior
In grossum, magria mcrcalura, magna haldszni. Szilady Tor. Magy. Em. VI. 341. compossessor unus vel quod prastat plures.
Inadequate, inaequaliter, ita, ul aliqua
copia; nagyban. Gall, en-gros. Han. Mon. pro lubituque suo posset in turbido piscari.
In ultima analyst, V. In fine. Pas- res cum alia non sit adsequata, inconvenienJur. P. I. 206 : pisces vendere in yrossum.
ler; egyenlotleniil. Pazm. Dial. 85.
sim.
II. 205.
Inadibilis, (Du C.) inaccessus, non facilis
In uno anchelitu, uno tenore, contiIn ins tan ti, puncto tcmporis, e vestigio ; nyomban, menten. Kass. Prax. I. 36... nenler ; egy szuszra. egy lelekzetre, egy- accessu ; hozzdferhetlen. Nagy Hier. Wagn.
in instanti Physico ordinario rclationes pra> huzamra. Ger. in einem Alhemzuge. Kov. Cf. Sidon. Fp. 2, 2 med.
Form. St. XXV. et quia Hercules in uno AnInadorandus, 3., (Du C.) non adoranslare (chirurgi debenl).
dus ; nem imddando. Nagy Hier.
In memoriam ducere, inducere in chelitu currebat passus 125.
Inadulabilis, quern adulari nequis, cui
In uno pane vivere, communiter vianimum, consilium capere; eszebe venni.
Fjp. Anon. 14. b. Borsu cum monies . . . vere ; egy kenyeren elni. Kol. Ajn. II. p. 82. assentari non poles ; kinek nem lehet hize1. In unum, a3que, pari modo; egy- legni. Andr. Pann. 75. Cf. Gell. 14, 4, 3.
aspexisset, in memoriam duxit, ut ibi caInadvertenter, non attenle, negligenardnt. End. p. 241 : planxit eum . . . clerus
slrurn contrueret.
In ofoversum, contra; elleneben. Proj. el populus simililer, in unum dives et pauper. ler; figyelmetlenul,eszrevetlenul. Rak. On.
2. In unum, in universum, in summa; p. 168. I. 912. (11.):... juslus aulem,
Leg. Civ. 178. Sua Excellentia Domino Barone
Pincernarum Regalium Magistro isthic advo- egyetemben, osszesen. Fjp. Szam. p. 319. quamvis fragililalis . . . culpas ssepe in praefalam cupiditatis sculellam quodammodo inadlutam sub /. separatam Opinionem in obver- an. 1433 : expenderunt in unum fl. 12.
In vanum, frustra; hidba. Georg. vertenter cadere sinal, conlinuo tamen in id
sam exhibenle.
Ill original!, in autographo ; eredeti- Sirm. I. 84. et sua hasta non ibat in vanum inlendit, ul sculellam charitatis accumulel...
Inadvertentia, ae, (Du C. inadverde manu sua, sed semper obtinebat.
ben. T6k. Lev. 156.
Inabalienabilis, quod alienari non po- tancia) imprudentia, inconsulta ratio, socorIn pacato, bona cum pace ; beken. Cod.
Dip. Briiss. III. 241. in pacato vivere etiam test; elidegenithetlen. Def. bon. p. 25. dia ; vigydzatlamdg, figyelmetlenseg. Gall,
(bona) qua3 vel natura vel lege stabilia, et inadvertance. Magy. Tor. Tar. VIII. 162. Rak.
nunc renuunt.
In paribus, in transcripto ; mdsolat- inabalienabilia sunt. Kuk. Jur. II. 226. Fej. On. 502. quffi ex inadvertentia inconsiderate fiunl. Pel. Pom. De S. Thoma s. III. c. 5.
X. 1. p. VIII.
ban. Beth. G. lev. 412.
Insedificatio, aclus aBdiflcandi in alqd.
Inabalienabilitas, proprietas rei, quas
In parvo eundo, modico itinere ; rovid ideig jdrva. Tkal. Mon. Ep. I. 81. an. abalienari non potest; elidegenithetetlen- Beleepites. Aufbau. Torvl. Msz. Cf. Plaul.
seg. Batty. Leg. 1. 286 : Erubescant, qui in- Mil. gl. 2, 2, 55.
1244. in parvo eundo venit in aquani.
Inseque, inique ; igazsdgtalanul. Arch.
In patulo esse, constare, patere; nyil- abalienibilitatem romanorum ecclesiasticoRak. VIII. 216. hogy az XIII. varosra szalloll
vdnvalo. Opin. Deput. 56. Vel in respectu hoc rum novitium criminantur esse inslilutum.
Inabhominabilis, abominandus, de- es azon korny6kel az n6mellul in recompentarn nimise Causarum accumulationis plurimum
remoratam Justiliai administrationem in prs- lestabilis ; utdlatos. Kub. D. Hont. I. p. 17. sam ex XIII. Civilalibus inaeque acceplorum
scnti situ non amplius relinqui posse, in pa- (Ladislaus IV. an. 1276): inabhomidabile elfoglalja.
Insestimabilitas, condilio, nalura rei
tulo est.
ac exsecrabile faclum.
Inaccitus, 3., non evocalus, non arcessi- inseslimabilis; megbecsulhetetlen dllapot.
In prjBsenti planta astare, prasens adesse; szemelyesen megjelenni. Urk. lus ; hivatlan. Jan. Pan. Poem. I. 73. Quid ? Bally. Ger. 135. In lanlae vero clarilatis inSieh. I. 524. an. 1342. Hajnik Perjog. 223.
quod caslra ille coaclus, ille adivit. Hie el aestimabilitatesolis lumen breve erit, quamlibel septuplum lucebit.
In primum, in primis, primum ; elo- inaccitus, nedum indeprensus ab ullo.
szor is, nrindenekeldtt. Cod. Dip. Arp. Cont.
Inacritus, 3. (fors. inacutus] non acu- Inalbare, (DuC. al. s.) albo colore linVI. 6. In primum domum, in quo jussus sum lus; elesitetlen, csorba. Georg. Sirm. 1., gere; bemeszelni. Beng. Ann. Er. Coenob.
vivere, cum introitu et exilu suo habeat filio 3. quia biccellus ipsius brevis el sepissime 281. pia induslria curans Chorum de novo
meo Andrea . . .
pro defensione sua capitis contra Germanum conslrui, parieles inalbari, labulaluram deIn propriis persoilis, viritim ; sze- inacrita erat id esl chorba wala.
pingi.
Inalienabilis, quod alienari non pomelyesen. Ker. Inst. Mil. 407.
Inactare, in acta referre; beiktatni.
In publico protestare, promulgare; Kuk. Jur. II. 183. Dominus Comissarius Regni lesl; elidegenithetetlen. Unverausserlich.
prnnunciare ; nyilvdnossd tenni. Knauz M. Mililaris pro inactandis Offlcii sui negotiis, Torvl. Msz.
Inallegare, (allegare), afferre, proferre,
E. Sir. I. 69., 32.
confeclo Prolhocollo de exacta fidelique offlcii
memorare; felhozni, idezni. End. p. 454.
In quantum, si; a mennyiben. Kass. sui adminislralione elc.
Prax. I. 101. in quantum itaque ReprsesenInactionare, sub lile esse; perbe fog- (Belae IV. Libertas an. 1242): 12. si ...
taliones naturam Relalionum imbuunt re- lalni,perbe fogni. Proj. Leg. Civ. 175. In aclor legilimam causam recusacionis inalleguise de Relationibus in quantum vero reliquo cum foemin*, anle discussionem el gaverit. Juriev. Jur. Mel. 204.
naluram Propositionum sequunlur regular adiudicationem exclusivi Juris bonfideipos- Inaltarare, (DuC.) consecrare, dedide Propositionibus tenendse sunt.
sessores sinl et, quidquid in bona inactio- care, decorare; felszentelni, felajdnlani
In reliquo, ceterum, quod reliquum est; nata investiunt, masculis in lucrum hasredi- valamit az oltdrnak. Nagy Hier.
a mi a tobbit illeti, egyebirdnt. Thok. lalis cedal.
Inaltare, (Du C.) allum facere, in allum
Diar. II. 53. In reliquo eltesse Islen kegyel1. Inactivitas, slalus, condilio, ius aba- levare; magasztalni, magasztositani. Nagy
medet. Kass. P. P. II. 108. Arch. Rak. IX. 227. lienalionem bonorum prohibens; tehetetlen- Hier. Cf. Appul. Trism. p. 85. Paul. Carm. 21,
In sequelam, ex, secundum ; ertelme- seg, keptelenseg, foganatlansdg. Def. bon. 738.
ben, kovetkezteben, kepest, szerint. Ger. p. 53 : Est nempe bona abalienandi inactiviInalterabilis, immutabilis, semper suo
zu Folge des, zufolge. Kass. P. P. I. 239. eo tas qusedam Dominii restrictio in favorem statu manens; vdltozatlan. Gall, inallerable.
in sequelam prsecilal* benign* Resolutionis possessoris. Kovy El. 23.
Andr. Pan. 10. Jos. Repr. 136. an. 1790:
Regias per expressum declarato . . .
2. Inactivitas, ignavia, inertia; tetlen- Legis Privilegia inalterabilia. Pesl Var. Lvt.
In solidum, egymdsert, egeszben. seg. It. inattivita, inerzia. Gall, inaclivile.
Inalterabiliter, (DuC.)absque ulla alKovy El. 451. Si plures debitores vel fideius- Vern. Psych. 519. eius (fodicalionis) comites leralione; megmdsithatlanul. Diar. Com.
sores se in solidum non obligarunt (idest: sunt: irresolutio et inactivitas.
28. In sir. Pac. Conclusio.
unus pro omnibus el omnes pro uno) quilibet
Inactivus, 3., invalidus, irritus ; fogaInamoratus, 3., (DuC. inamorari)
lantum partem tenebitur prseslare. ArtD. 1840. natlan. Proj. Leg. Civ. 195. Testamentum amorecaptus; szerelmes. It. inamorato. Vern.
p. 67.
uxoris, vivente marito intuilu eiusmodi bono- Psych. 199. Ingenium cum facultate iudicandi
In sortem impositse, ratione tributi; rum condilum, nisi specialis mariti accedat baud copulatum inceplos, tajdiosos, in se ipado fejeben. Tisztb. Ir. In sortem impositae consensus, inactivum est. Georch. Ert. 170. sos inamoratos sannioues producit.
41*
324
Inane
Inauetoratus
Incardinatus
Inane, inaniter, leviter; cgykonnyen. tus; fujyelmetlenseg. Pel. Porn. L. I. P. IV.

Incamiiiare causam, liteni inovere;
Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 296. an. 1382 : parvi- Art. II. c. 2: nunc propter medietatcm Pater a pert elkezdeni,tdmasztani. Szirrn. Glos.
pcnsioncm lilerarum noslrarurn nolumus in- noster in Avc Maria saliendo vel e converso 100.
ane pertransire.
pre inattentione . . . iam totum pergamenIncaniiiiatio litis, actus lilem 1110Iiianimadvertentia, ae, V. Inad- tum scriptum est intus et foris.
vendi; per kezdese, pertdmasztds. Torvt.
vertentia. Magy. Jogt. Eml. I. 14-2.
Inauctoratus, 3., auctoritate praeditus; Msz.
Inanimatus, 3., animo praedilus, ani- felhatalmazott, fovdhagyott. Isthv. I. 8.
Incampanare, in cellis condere: pininatus; lelekkel biro, lelkes. (ap. Cic. anima
Inaudibilis, inauditus; hallatlan. An. czebe berakni. Rac. Mon. SI. XIII. 80. an.
carens). Rak. On. p. 367. 1. 47. (45.): 0 Sc. I. 343. an. 1470: inaudibili dolositatc. 1349: nullus . . . audeat. . . vinum incdmsi vos inanimata etsensibilia sciretis creato- Kat. Hist. IX. 87.
panare propter revendendum.
rem vestrum esse infantem hunc, qui alget et
Inaudientia, ae, (Du C.) inobedientia ;
Iiicanipare, (Du C.) in prompluaria convagit in prsesepio, fors dolore tangeremmi, et engedetlenseg. Nagy Hier.
gerere (a canipa: promptuarium); osszehalmiserias tenerae aetatis ejus dcfleretis.
Inaugurate diploma, felavatasi, mozni. Ljub. Mon. SI. III. 213. an. 1351 :
Iiiantea, (Du C.) preetcrea, ulterius; jo- korondzdsi oklevel. Kronungsdiplom. Torvt. sunt multi, qui incanipant salem et poslea
voben. Cod. Dip. Arp. V. 5.
Msz.
revendunt communi.
Inantiquatus, 3., obsoletus; elavult.
Inauguratio, actus insigni regie orIncannavare, V. incarnpanare (a caNagy Hier.
nandi; korondzds. Torvt. Msz. Cf. Tertull. nava, cella) q. v. Ljub. Mon. SI. XI. 1. an.
Inanus, 3., pro : inanis; hidba valo. adv. Valent. 11.
1306: ordinalum fuit, quod aliqua persona
Arch. Ver. Sieb. XXVI. 265. Perenyi lev. an. Inauratulus, i, aureolus; aranyacska. non debeat incannavare paleas siccas, sen
1528. inanis rumoribus ad exitum ducere Corp. Gram. 166.
fenum in capanna de lignamine.
est asuetus.
Inbalneatus, balneo non lotus; mosIncantare, (DuC. 2.) sub hasta vcnInappellabilitas, conditio causse, in datlan, furdetlen. Pel. Pom. In vig. Nativ. dere; (arveresre kihirdetni) drverezni. Ljub.
qua appellation! non est locus ; felebbezhet- c. 6. Si pro festo crastino non vis corpore Mon. SI. I. 62. an. 1243 : Tu autem nil, quod
lenseg. WerbSczi 496. Confirmatur talismodi inbalneato esse.
ad commune pertineat, quando venerit ad inGausse inappellabilitas per art 30. 1729.
Inbannire, v. inbannisare, (Du C.) 1. cantandum, debeas incantare vel meanInapplicabilis, quod non convenit, in fiscum redigere ; 2. excommunicare ; i. el- ton' pro tua utilitale.
congruit, quod accomodari non potest; nem kobozni. 2. kikozositeni. Nagy Hier.
Incantatrix,maga, saga, quse magico caralkalmazhato. Jos. Repr. 40. an. 1790: DiInbeneficialus, praedio donatus; bir- mine quidpiam supra naturam nocendi causa
mensionale Opus legali Constitution! noslrae tokkal megajdndekozott. Fej. 1. 194. sive molitur; kuruzslo asszony, boszorkdny.
prorsus inapplicabile. Proj. Leg. Civ. 256. ex parte antecessorum noslrorum vel nostra Fej. I. 249. de auguratoribus et incantatriInapprehensibilis, (Du C.) qui non sive ex allerius cuiuslibet parte ibi antea in- cibus et maleflcis vario modo mortificatis a
potest comprehend!; megfoghatatlan. Nagy beneficiata fuissent.
populo, si aliqua poenitentia debeat exigi.
Hier. Cf. Tertull. adv. Valent. 11; adv. Herm. 43.
Inbursare, (Du C.) in bursa reponere;
Incantum, (Du C.) auctio, hasta publica;
Inappretiabilis, (Du C.) quod non po- behajtani, beszedni. Gall, embourser. Ljub. drveres. Ljub. Mon. SI. I. 465 : bona . . .
test pro excellentia satis aestimari; megbe- Mon. SI. IX. 93. an. 1410 : nostram monetam vendantur ad incantum.
csulhetetlen. It. inapprezzabile. Serm. Cat. inbursant et dimittunt monetas suas, que
1. Incapacitas, non esse aptum, ido162. Ita est! inappretiabilis medicina, levis sunt multo minoris valoris.
neum ad aliquid; valamire valo keptelenel suavis est Confessio de peccatis.
Incalcare, equo inducere soleas ferreas seg. Arch. Rak. II. 238.Kon. Egyh. 136. Vuch.
Inaquositas, tis (non ab inaquosus, (Du C. al. s.); megpatkolni. Mon. Comit. Jur. Feud. 69.
quod aqua carens quid significat, sed comp. Trans. II. 182. novo ferro incalcetur equus 2. Incapacitas, usus plane nullus, imab in intensivo et aquositas), niagna vis d. 4.
potentia possidendi, tenendi; tehetetlenseg,
aquae; vizenyosseg,vizzel boritottsdg. Cod.
Incalciare ferro, equo induere soleas birhatlansdg. Fej. X. 1. 422. Nos regno noZi. v. III. p. 61., 67. p. 61. . . propter gravita- ferreas; megpatkolni. Mon. Com. Trans. II. stro a praefato exterminare et nequiter elimitem, inaquositatem et lutuositatem ipsam 70. an. 1556. Novo ferro incalcietur equus. nare satagebant ad incapacitatis noxarn et
possessionem . . . dividere . . . nullo modo
Incalculabilis, qui vocari ad calculos cliscrimina devenissemus. Torvt, Msz. Georch.
valuissent.
nequit, innumerabilis; megszdmldlhatlan. H. T. II. 279.
Inaquosus, 3.^ aqua carens; vizben Proj. Leg. Civ. 229. horumque valor cum in- Incapax iudicatus, qui non potest
Nziikdlkodo. Kat. Hist. Due. 384. quoniam calculabili civium reique communis iaclura juri stare; nem birdlhato. Torvt. Msz.
triduo per inaquosam et-asperam viam ducti. deprimeretur.
Incapax possessorii, qui non est
Cf. Tertull. Bapt. 1. Gloss. Cyrill.
Incalescentia, ae, actus incalescendi; capax aliquid possidendi; birhatatlan a neIiiarabilis, terra, quae non potest arari; folhevules. Maty. 370. a lovaglas ob conti- mesijoszdgra nezve. Georch. H. T. 11. 109.
szdnthatatlan, szdntdsra alkalmatlan. nuam partium genitalium incalescentiam et
Incapedo, inis, captivitas; elzdratds,
Fej. VI. 35.
confricationem a venust is hatalmoson 6breszti. fogsdg. Magy. Jogt. Eml. I. 429.
Inargentare, deargentare, argento obIncaligatus, 3., caligatus, caliga prsediIncapistrare, capistro constringere;
ducere ; ezusttel bevonni. Arch. Rak. VIII. tus; bakkancsos, bakkancscsal elldtott. megfekezni. Wagn. Cf. Appul. Met. II. p. 266.
327. Cf. Plin. 21, 2, 3; Paul. Dig. 33, 40, 3. B. I. Herold De rebus Turc. Dial. p. 653. eos
Incaptivare, (Du C.) comprehendere et
Iriarrestare, carceri includere; bebor- enim prolapsura iam et hsrenlem impetentes, in carcerem coniicere, includere; letartozlonozni. Kovy. El. 567. Violentos ultra spo- incaligatum Diabolum excutere se acerbis- tatni, befogni. Kass. P. P. I. 318. cur delinliationem verberare vel inarrestare non licet. simo scommate, atque inconditis cachinnis, quens incaptivatus sit. Rak. On. 106.
Inarticulare, in acta publica referre; iactare auditum est.
Incaptivatio, inclusio in carcerem; borbciktatni. Georch. H. T. I. 37.
lucambium, commutatio, permutatio; tdnbezdrds. Rak. On. 110.
Inarticulatio, actus in acta publica csere. Rac. Mon. SI. VII. 44. an. 1036 : per
Incaptivatorium mandatuni,
inferendi; beczikkezes, torvenybe iktatds.' incambium dedit michi . . . domum.
quo, creditore petente, a regia hungarica canGall, enregistrement dans les lois. Ger. InartiIncamerare, serario, flsco inferre, ad- cellaria magistratus alicuius civitatis evocabakuliren. Kovy. El. 47. Praeterea requiritur indicere; a kincstdr szdmdra lefoglalni. tur ad detinendas merces et personam debiarticulatio in Diseta23.1715. Art. Diaet. Pos. Jos. Repr. 24 : Incamerata Fundi Studiorum toris ; letartoztatdsi parancs. Orsz. Levt.
Prsef. Kass. P. P. I. 171.
Bona . .. quibus destinata sunt, flnibus ser- XVII. saec. cane. reg. rescripta.
Inas-Aprodianus, i, tiro; inas. Szaz. viant. Ker. Nap. 207.
Incarceratio, actus in carcepem incluXI. 802.
Incaminare, coepisse, instituere, (ex dendi (Du C. al. s.); bebortonzes. Kass. P.
Inascendere, aseendere; felmenni. It. cammino, quod viam, iter significat); fo- P. II. 122. de inhumana sui incarcerations
Cod. Dipl. And. II. 59.. 67.
lyamatba hozni. It. incamminare. Kass. P. querulantes. Torvt. Msz.
Inatrium, (Du C.) atrium ecclesiae; tem- P. I. 89. labores partim terminati partim inIncardinatus, vel intitulatus (Du C.)
plom belpitvara. Nagy Hier.
caminati sunt. . . Opin. Deput. 52. Fej. X. in ecclesiffi possessionem missus, vel ibi carIiiattentio, animus distentus, non atten- 3. 294,
dinalis seu proprius sacerdos vel minister
tneendiariattis
ineircumscriptibiUs
325
instilutus ; dllnndo alkalmazdsu pap. Kon.

Incendiariatus, us, facinus incendiarii termissione; szunetleniil. Wagn. Cf. Cod.
et crimen ; tuzvetseg, gyujtogatds. Kovy El. Justin. 11., 42., 10 fin. Sidon. Ep.8., limed.
Egyh. 246.
Incaricum, praeceptum, mandatum; 49. Capi potest Nobilis ob homicidium, furInchanovare, V. Incanapare. Ljub.
meghagyds. It. incarico. Ljub. Mon. SI. IX. turn, rapinam, praadocinium, latrocinium, in- Mon. SI. XL 279. an. 1347.
Inchoatus, 3., integer; meg csak kez23. an. 1409.
cendian'awm,-adullerium. Kass. Encli. III.
dett, ep, egesz. Arch. Rak. VIII. 352. Charta
Incaripare, pro : incanipare, q. v. Ljub. 134. Crimen incendiariatus.
Mon. 81. XI. 31. an. 1313.
Incendiarii Scyphones, siphones una inchoata foliatilis argenti.
Incidentalis, fortuilus, casu oblatus;
Incarminare, incantare; bubdjolni. ad incendium compescendum ; tiizi fecskenNagy Hier.
ddk.Gurios. Misc. 194. Cur aspersa maximo cum esetleges, mellekes. Ger. zufallig. Pel. Pom.
Incarnare, (Du C.) carnem induere; impelu aqua melius ignis exlingualur ? Sic L. I. P. IV. Incidentalis pars quarta de antestte vdlni. It. incarnare. Fabo. Monm. vulgo Incendiarios Scyphones adhibemus, gelice salutalionis a nobis frequenlatione.
Kovy El. 522. Georch. H. T. IV. 85.
Evang. II. 348. quomodo una persona simpli- cum tecta ipsa flagrant ardentque labulata.
Incidentaliter, interponendo (Du C.
cissima; divinitatis incarnatur.
Incendimentum, ardor animi; hev,
Incarnatio, (Du C. 1.) Nota chronolo- tuz. Fej. VI. 24., 28. Princeps tamquam de- obiter); kozbevetoleg. Kov. Form. St. 44.
gica, qua a Christo incarnate computatur; volus minister et executor in suo iure gene- Ob hoc pro lali necessilale incidentaliter in
Krisztus szuletese. Anon, et passim in da- rali et presertim in his, in quibus suos proge- loco isto ulile esl istas formas ponere pro cautis epistolarum.
nilores novit ipsam (ecclesiam) magnificasse tela prsenotata.
Incidenter, (DuC. per accessionem)
Incarnatus germanus, tenacissi- et dotasse, exactc diligencie incendimento
casu, forluilo; esetleg, veletleniil. Wagn.
mus lingufe germanse; testesult nemet. Tok. debet utique conservare.
1. Incidentia, at, repenlina, subila cogiLev. 118.
Incendiorum indemnisatoria
Incassare, cogere, exigere (Du C. intra societas, societas sartiendis damnis per tatio, inventum ; dtlet. Vern. Psych. 501. Slucapsam includere); behajtani. Opin. P. III. incendium factis; tuzkdrmento tdrsasdg. pidi homines se inopes ingenii et incidentiaSec. V. . 4. (0.) 2. Fej. Jur. Lib. 427. (Jo- Torvt. Msz.
rum (talalmanyok, Einfalle) in societate exseph. II. an. 1781). Art. Diset. Pos. 82.
Incensanter, pro : incessanter, conti- hibenl. Torvt. Msz.
Incassatio, exactio ; behajtds. It. esa- nenler; folyton. Cod. Dip. Briiss. II. 312. 2. Incidentia, 33, aclus incidendi; bezione. Gall, encaissement. Jogt. Eml. T. II. 1. Beglerbegus et frater Georgius ad alter alte- eses. Szenliv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 97.
p. 428: incassationem vero quanti contri- rum incensanter scripserunt.
colorum apparentium varietatem oriri ex dibnlionalis ita moderari studebit, u t . . . Opin.
Incensare, (Du C.) suffire, thure ado- versa incidentia luminis.
Deput. 48. Kass. P. P. I. 35.
lere ; betomjenezni. Stat. 2 : in solemni Pro- Incidentise, casus; esemeny. Beng.
Incastellare, (Du C.) circummunire, cessione . . . nee Episcopus nee Canonici in- Ann. Er. Cosnob. 258 : Descendendum mine
munitione circumdare; koriilsdnczolni. It. censabuntur. Beng. Ann. Er. Coenob. 511. ad particulars CoBnobitorum incidentias.
incaslellare. End. p. 591. (Synodus Budensis
Incensarium, (DuC. acerra, thymiaIncignerius, i, artis muniendi magister;
an. 1279.) 53. qui ecclesias, monasteria . . . materium, naviculaad reponendumincensum); mernok. Rac. Mon. SI. XIII. 76. an. 1349.
occupata detinent, a u t . . . invadere, inca- tomjenzo edeny. Nagy Hier.
Incinerare, (Du C.) in cineres redintellare . . . presumserint. Kat. Hist. VIII. Incensivus, 3., vim incitandi habens; gere; elhamvasztani, hamuvd egni.
izgato szer. Vern. Psych. 49. Omnia incen- Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 167. Sed
369. Bally. Leg. HI. 159. an. 1318.
Incastus, 3., impudicus; szemermet- siva condimenta cibos el polus . . . uti caf- cur polius sic lapis dissolulus non abit in cilen. Wagn.
fam, vinum, crematum . . . angue pesleque neres ? Quia ilia communiter calcinantur, qua?
flammam non concipiunt, ilia vero incineIncathedrare, (DuC. 1.) promovere peius fugeris.
ad calhedram episcopalem; beiktatni. Pel. Incensum, (Du C. 2.) thus; tomjen. rantur, quse flammescunt. Cf. Finaly.
Iiicineratio, incendium (DuC. resolucalh. S. Pelri s. c. 1: In hac feslivitate est Nagy Hier. Cf. Inscr. Fratr. Arv. ap. Marin. p.
tio in cineres); elhamvasztds. Olah. Cod.
639. Isid. Orig. 4., 12.
Petrus incathedratus.
Incatteus, Incattea Pars, V. InIncensus, i, (DuC. 2.) census, vectigal; Ep. 155. Nam si velim loca enumerare, in
caiiws.Kass. Jur. Civ. 1.129. Imprimis tanien ado. Th. Vet. Mon. I. 93. an. 1231. decimas... quibus a tempore incinerationis Budensis
quoniam Paries Incatteaes&pe ad personali- primilias, incensum, que de Camera Regis nunc brevius nunc tardius pro temporis conter comparendum . . . evocantur. Torvt. Msz. ecclesie debentur. Dip. Reip Rag. 45. Knauz ditione rerumque progressu perslilimus. Szek.
Okl. II. 5. Pel. Serm. (Pascha 11. x.)
Incattus, in causam attractus (scriptura M. E. Str. I. 167.
Incentor, concilalor; bujtogato, szito.
Incinoth, legendum : in Cinoth. Cinolh
compendiosa); alperes. Kovy. El. 621. Incattus seu Incausatus (a voce caussor, qua3 Arch. Ver. Sieb. VII. !., 31. an. 1766. incen- vero est pluralis hebraica? vocis kina = cina.
eliam accusare significat) in poenalibus Reus toribus poena dictata. Cf. Ammian. 15., 1. qua3 elegiam significat; siralmi enek. Bally.
Ger. 37. Sic invenies fecisse Isaiain, sic Jerevel Reus conventus vocari solitus est Per- Oros. 5., 19., 6., H.
Inceptivus, 3., incipiens; kezdo. Se- miam, qui tolius mundi Incinoth sui mala
sona iudicialis, a qua vel contra quam aliquid
deflevil. Sensus itaque hie est: ita feccrunt
verini 37. Vern. Log. 84.
eoram iudice petitur. Hajnik Perjog. 164.
Jncernicolus, 3., ad incerniculum per- Isaias, sic Jeremias, qui totius sui mundi mala
Incausam attractus, 3., V. Incattus. Pesly Szor. III. 256. Anna Incausam niens; szita, pitle.. Vect. Ref. E.: Tela iri- in Cinoth id est in elegiis defleverunt.
cernicola vulgo Paitl dicta.
Incipiuntur, pro: incipiunt. Fjp.
attracta. Szek. Okl. II. 87.
Incerniculum, maioris modi cribrum; Szam. p. 103. an. 1394: incipiuntur perIncausatus, V. Incattus.
Iiicaustum, (DuC.) atramentum; tenta. szita. Kol. Cod. 37. Cf. Cato R. R. 13., 1. cepta civitalis.
Verancs. VI. 283. 0 egregium fratrem, qui me Lucil. ap. Non. 88., 26. Plin. 8. 44., 69.
Incirca, (DuC.) circiter; korulbeldl
palrise sitientissimum ne incausto quidem atIncertitudinalis, incertus, improvi- Opin. P. I. . 12.
que papyro explere voluerit.
sus; esetleges, bizonytalan. Fej. VII. 218. 1. Incircumcisus, 3., non circumciIncautela, 83, (Du C.) inadvertentia; Priores... a nobis postulaverunt, ut quasdam sus ; korul nem metelt. Rcik. On. 147. invigydzatlansdg. Nagy Hier. Cf. Salvian. literas . .. propter varia discrimina et tem- circumcisos Philisteos.
Gub. D. 6. med.
2. Incircumcisus, 3., impolitus, rusiiporum incertitudinales occurrentias de verbo
Incelabilis, quod celari non potest, ma- ad verbum redigi et transummi prasentibus cus (Du C. intemperans, qui flagitiose vivit);
nifestus ; el nem rejthetS. Kuk. Jur. I. 119. faceremus.
faragatlan. Ger. ungehobclt. Br. Resp. p.
an. 1350: incelabilis sinceritatis . . . imIncertitude, (Du C.) incerla belli, for- 59 : et inler reliquos me quoque ttngua inpressio.
lunae, casuum inconstantia; biznnytalan- circumcisa laceraveril. Fej. III. 463 : non ila
Incendialis, ad incendium pertinens; sdg. Wagn.
fuissel insolens, non ila laxasset os suum, nee
tilzi Pfahl. Jus. Georg. 316. Quae instrumenla
Incessabilis, (DuC. selernus) 'conli- sic incircumcisum la hi urn habuisset.
ad supprimenda incendia coemla sint 2. Quo- nuus, non inlermissus, pcrpeluus ; sziinctlm, Incircumscriptibilis, (DuC.) qui
modo puncta incendialis ordinis per Conii- folytmiox. Wagn. Cf. Marl Capell. 1., 14. nullislimitibus circumscribi polest; hatdrtatatuni elaborali efl'octuala sint. Cf. Terlull. ad Gael. Aur. Tard. 4., 6.
lan. Fej. I. 176. Duas enini volunlates in
Nat. 1., 18.
Incessanter, (Du C.) assiilw', sine in- Chrislo non mimilas, quia et dua; operationes:
Iiiclaustrum
Incomparabilitei*
Inclaustrum, atramentum ; (Du C. al.

Incognito, (sub), celato vero nomine ;
eundem passibilem et in passibilem, corruptibilem et incorruptibilem, circumscriptibilem et s.); tenta. It. inchiostro. Ljub. Mon. Jur. P. alieno, simulate nomine ; ismeretlenul. Ker.
incircumscriptibilem.
I. V. III. 363. an. 1486: Cancellarius habere Nap. 225. Tor. Tar. 1888. p. 480.
Incogruus, pro: incongruus, inconIncircumscriptio, natura, quae cir- debeat pro carta, cera et inclaustro.
Inclavare, (Du C.2.) clavis adactis clau- veniens, absurdus ; nem U16, meg nem fecumscribi, enarrari non potest; korulirhatlansdg. Batty. Ger. 197. Caligo sub pedibus dere, obstruere, flrmare; beszegezni. Lzb. leld. Isth. IV. 49.
Incohserens, non cohaerens, interrusuis est ipsa incircumscriptio incircumscri- Cod. Med. T. II. 684: Cadavera mortuorum ...
tumbae imposita inclaventur.
ptus ; ossze nem fuggd. Szaz. X. 709.
plae et invisibilis Deilatis.
Inclavatio, nexus; befoglalds, kaIncoinquinatio, vitae innocentia, inleIncircumscriptus, 3., sine lineamentis; hatarnelkuli, veghetetlen. It. incirco- pocs. Kuk. Jur. I. 460. cum vero ex subver- gritas, sanctitas; mocsoktalansdg, szeplo'scritto. Fej. I. 179. Domini enim nostri Jesu sante Altissimi Servitii nostri ratione ob syste- telenseg. Pel. De omn. Sctis. s. III. c. 6.;
Christi consubstantionale nobis sanctum cor- maticum nempe Militaris Jurisdictionis atque Nona porta regni coalestis est incoinquinapus pingere in imagine abominabantur; pingi manipulationis nexum ac oppprtunam Com- tionis casti propositi.
Incoinquinatus, 3., (Du C.) sine labe,
non posse et incircumscriptum esse de- municationem et denique, ut difficullalibus et
molestiis, quas Status Militaris in inclavatio- immaculatus; szepldtelen. Andr. Pann. 17.
bacchando asseverantes. And. Pann. 10.
Cf. Vulg. Sap. 8., 20.
Incircumspectus, 3., improvidus, nibus hactenus habuisse exponitur.
Incolare, incolere, inhabitare (Du C. al.
1. Inclinatio, onis, casus, pernicies,
imprudens; meggondolatlan, vigydzatlan.
It. incircospetto. Sacr. cor. p. 39 : Haec nova pestis, exitium, ruina (DuC. al. s.); hanyat- s.); lakni. Lop. Mon. SI. XX. 191. an. 1700:
profectio fuit Coronae, dum . . . incircum- las. Verancs. Hist. 1.1. De rebus Hungarorum nunc cernuntur incolatae domus. Cf. Tertull.
specti Hungari, peregrinae fceminae confisi, ab inclinations regni historia. Inclinatio Resurr. Cam. 26 fin.
1. Incolatus, us, incolae; lakossdg.
Divinum Regiae Majestatis insigne . . . perdi- Regni Hungariae dubio procul ab excessu divi
Matthiae Corvini, regis longe praestantissimi Szaz. XVI. 777. a magyarsag es olah incoladerunt. Verancs. IX. 305.
tus Hunyad varmegy^ben.
Incisio, cusio (Du C. 6.); veres. Batty. sumpsit exordium.
2. Incolatus, us, (Du C.) conditio inco2. Inclinatio, in (montanisticis); ddles.
Leg. III. 303. an. 1397 : metallorum incisione
te, habilatio; lakds, tartozkodds. Kov. Form.
Ger. das Verflachen. Besztb. Levt.
monetarum auri. ..
Inclinativus, 3., ad inclinandum ido- St. XVI. Mert en ydegen folden nevelesem
1. Incisor, chalcographus (DuC. al. s.):
neus, proclivis ; hajlando. Pel. Pom. L. VIII. meghozwla. Quia incolatus meus prolonga(rez) metsz8. Rev. PI. 36.
2. Incisor, lapicida ; kofarago. It. inci- P. III. Art. I. c. 3: ... saltern ad illam.inte- tus est. Cf. Modest. Dig. 50., 1., 34. Tertull.
gritatem, cuius corruptio inclinativa est ad Resurr. Cam. 25.
sore. Szaz. VIII. 3.
3. Incolatus, us, ius incolendi; lakha3. Incisor, carptor, sfructor (Du C. sine peccatum. Andr. Pann. 170.
interpretalione); tdlalo. Magy. Tor. Tar. Inelinatorium, adminiculum, in quo tdsi jog. Gall, incolal, Beng. Ann. Er. Canob.
XVIII. 81. Dapifero Stephauo ordinario Inci- reclinatur, reclinatorium (Du C. sella canen- 216. Nostratium Patrum agmen, quibus novi
tium in choro); konyoklo. Schm. de Ins. incolatus possessio tradebalur, constituebat
sore.
Incisor lignorum, qui ligna caedit; 46: deposita . . . Corona atque ad inclina- haec duodena. (In novamTopolnensemcoloniam
solemnis Patrum nostrorum introductio etc).
favdgo. Fej. V. III. 491. Staluimus etiam, ut torium throni collocata.
Incoloratio, actus colore inducendi;
Inelinatorium brachiale, ancon,
piscatores in aquis, structores carbonum et
incisores lignorum in silvis . . . libere la- brachium sellae; kartdmla. Ger. Armlehne. befestes. Bene Pol. 94.
Incombustus, 3., cui ignis parcebat;
Probst. Comitiol. p. 123 : Serenissima Arehiborare valeant.
Incisor Monelse, opifex monetae; dux . . . in sella rubro amicta holoserico, dor- elegetetlen, tuzto'l nem sertett. It. incompenzvero'. Nov. Calend. 213. Monetae In- suali et brachiali inclinatorio munita ac- busto. Obs. Jadr. 416. et, quod residuum incombustum fuerat, in ruinam subverterunt.
cubuit.
cisoTes.
Inclinis, (Du C. incumbens) inclinatus ; Kandra Reg. 432. incombustam habuit
Incisor Regni, structor regni; fotdlalo, tdlalo mester. Tor. Tar. 1881. p. 334. hajlo, vonzodo. Nagy Hier. Cf. Vat. Place. manum.
Incommensurabilitas, proprietas
St. Lubomierski Comitem in Visnic, Inciso- 4., 367. Minuc. Pel. Oct. 3 fin.
Includere, annumerare; beleszdmi- immensae rei, quse mensura definiri nequit;
rem Eegni.
Incisorius, 3., ad chalcographum perti- tani. Opinio Deput. 11. ut in Foris prims megmerhetlenseg. Curios. Misc. 427. Venens (Du C. al. s.); (rez)metszo . . . Rev. PI. Instantiae praeter referentes, insuper Numero rum hie Annus (Platonicus) (ictitius est, imo
quinque iudicantes viri iuris gnari, incluso a plerisque accuratioribus Astronomis revolu55. Ars incisoria.
tio haec omnium Syderum ad idem punclnm
Incisum, sculptura; faragmdny, ve- alioquin Preside necessario, intersint.
Includere in treugas, complectere merito iudicatur esse impossibilis ob incomxet. Szaz. XIII. 226. cum diversis rebus prein inducias; belefoglalni a bekekotesbe. mensurabilitatem motuum coaleslium.
ciosis, incisis aureis.
Incommunicabilis, qui communiIncisura, *, tessera (Du C. al. s.); bdr- Frak. Mdt. lev. II. 297.
Inclusa, ae, quod epistolae, scriptis addi- cari nequit, qui aliis tribui non potest; mdscza, rovds. Magy. Tort. Eml. XXX. 471. an.
1865. exactor... telonei... ad proferenda tur, includilur; melleklet. Ger. Beilage. Magy. sal kozolhetetlen. Vern. Met. 56. Cum esregesta . . . aut tesseras seu incisuras co- Tor. Tar. XV. 49. I. Rak. Gy. 412. Thok. Lev. sentiae rerum sint necessariae immutabiles et
aeternse eas non posse ab entibus separari et
35. Arch. Rak. IX. 399.
gendus erit.
Inclusive, adiiciendo, includendo; mel- aliis entibus tribui, adeoque inseparables et
Incitabilitas, proprietas rei, quae facile
irritalur; gerjedekenyseg, ingerlekeny- lekelve, bezdrolag. Thok. Lev. 142. Cod.incommunicabiles esse suapte sequitur. Cf.
Dip. Briiss. IV. 118. Szaz. VI. 241 Leg. Schol. Vulg. Sap. 14., 21.
seg. Abelles 15. Bene Med. V. 282.
Incommunicabilitas, condilio, proIncitativus, 3., incitans, movens ; fel- Schemn. 16.
Inclytus, 3., Titulus honoris ; Tekinte- prietas rei, quae communicari nequit; kozolizgato, eloidezo. It. incitativo. Pel. In parase, s. IV. c. 2.: Hoc, quod quaeris a me, est tes, Meltosdgos. Kass. P. P. I. 47 : Inclyta hetetlenseg. Ptizm. Dial. 81.
Incommunicabiliter, (Du C.) ita, ut
compunctivum et maximi maeroris incita- Tabula Regia : Meltosdgos kir. Itelo Tdbla.
Inclyta Sedes Judiciaria : Tekintetes.
commutari nequeat; vdltoztaihatatlanul.
tivum.
Incoare, pro: inchoare ; megkezdeni. Andr. Pann. 53. 249. Hel. Conf. A. 4. ChriIiicivilitas, (Du C.) mos rusticus; mwveletlemeg. Olah. Cod. Ep. 509. Videbilur Juriev. Jur. Met. 109. Quando operae incoan- stum . . . in duabus naturis inconfuse, inforlassis ipsa fronte, generosissime domine, dae . . . operse metallicae legitime incoatae, communicabiliter cognoscendnm. Cod. Dip.
Arp. Cont. IX. 369.
id ex rusticana quadam incivilitate pro- debent continuari.
Incompactus, non compactus ; koIncoenis, (Du C.) qui non coenavit; infectum. Cf. Ammian. 18., 2.
Inciviliter, (Du C.) inliumane, iniuste ; coenatus; a ki nem vacsordlt. Wagn. Cf. tetlen. Kov. Form. St. CXXXV. Codex Bibliothecae Regise Universitatis Hungarica? incomembertelenul, igazsdgtalanul. I. Rak. Gy. Plaut. Casin. 4., 1., 18.
Incogitaiitia, ae, inconsiderantia, de- pactus. Arch. Ra"k. VIII. 329.
397. inciviliter incarceratus, inhoneste deIncomparabiliter, incomparabili motentus. Cf. Appul. Met. 7. p. 495. Ulp. Dig. 4., mentia, incuria; meggondolatlansdg. Fej.
do, ratione; hasonlithatatlanui. Szentiv.
Jur. Lib. 143.
2., 23.
Incomparitio
Incompossibilis
327
Cur. Misc. Dec. HI. P. X. 134. Cf. Augustin. al. s.); leder, kihdgo. Batty. Leg. HI. 481. phanus super eo, ut innocens sit, pugilem inCiv. D. 21., 9. Hieron. Ep. 67., 7.
an. 1450. cum famulis incompositis, cum ca- congressum contra sese pugnaturos statuere
Incomparitio, actus non comparendi; nibus venatoriis visitant ecclesias.
teneantur, in presencia regie majestatis.
meg nemjelenes. Tor. Ta"r. 1889. p. 445. Incompossibilis, quod componi, con- 1. Incongruitas, atis, nulla ars;
Incompassibiliter, sine misericor- iungi non potest; ossze nem egyeztethetd". iigyetlenseg. Georg. Sirm. I. 30. Hie jam
diffl sensu ; irgalmatlanul.Vwh. Leg. Crim. Curios. Misc. 189. sed ex his sex combinatio- rogo vos dilectissimi lectores et parcite mihi
33. (Deer. III. Sigism. imper. an. 1405'. Art.nibus quatuor primarum qualitatum dua? sunt de incongruitatibus meis.
9. . 2.) puniri incompassibiliter. Fej. X. 3. inutiles, nimirum caloris et frigoris, humidita2. Incongruitas, inconvenientia, dissi315. Dip. deSztirall. 58.
tis et siccitatis, imo naturaliter etiam sunt militude, inaaqualitas; meg nem felelosseg,
Incompassio, (Du C.) animi durities, incompossibiles, ergo supersunt utiles com- elegtelenseg. Pel. Pom. L. VII. P. I. Art. II.
animus durus; konyoruletlenseg. Szaz. XIV. binationes tantum quatuor. Pazm. Dial. 143. c. 3 : Triplex est confessio . . . alia est reco526.
Incompossibilitas, repugnantia; el- gnitio incongruitatift et ingratitudinis beneIncompatibilis, insociabilis, repu- lenkezes, osszeferhetlenseg. Pa"zm. Dial. ficiorum.
Incoiiiugatus, celebs; ndtelen. Wagn.
gnans, contrarius; osszeferhetetlen. It. in- 292. dicendum erit: unam formam substan1. Inconpassibiliter, immisericordicompatibile. Cher. Jus. Eecl. II. 402. Servi- tialem non expelli ab altera propter formalem
ter, duriter; kerlelhetetlenill. Sz6k. Okl. III.
tia militaria, qua3 cum administratione offlcii incompossibilitatem.
pastoralis incgmpatibilia sn.nl. Georch.H. T.
Incomprehensibilis, (Du C.) quod 27. ut ipsevosadpremissafaciendacum vestris
III. 92. Rak. On. 47. Fej. X. I. 537.
mente, cogitatione comprehend! non potest; gravaminibus et dampnis inconpassibiliter
Incompatibilitas, (DuC.) ratio inso- megfoghatatlan. Andr. Pan. 10. Cf. Gels. conpellat et astringat.
ciabilis, natura non conveniens, non congruens; pra?f. med. Quint. Inst. 9., 1., 12.
2. Inconpassibiliter, intolerabiliter;
osszeferhetetlenseg. It. incompatibility Art.
Incomprehensibilitas, quod intel- turhetetlen modon. Fej. X. I. 666. ac perDiset. Pos. 57. Et quia Officium Praesidis Ca- ligi, comprehendi non potest; felfoghatat- sonarum dehonestationes, quibusdam sinistris
mera? Hungarica3 nullam cum Offlcio Conser- lansdg. Ger. Unbegreiflichkeit. Pel. Pom. L. XI. novitatibus per ipsos tributaries diversimodu
vatoratus Sacra? Regni Corona? habere videtur P. II. c. 12 : Duodecima Stella dicitur incom- introduces creberrime et inconpassibiliter
paterentur.
incompatibilitatem. Tor. Ta>. 1887. p. 558.prehensibilitatis.
Incomprehensibiliter, modo, qui
Inconpertus, 3., ignotus, non comperIncompediatio, impedilio; akaddlyozds. Pfahl. Jus. Georg. 287. ut res fami-comprehendi non potest; megfoghatatla- tus, obscurus ; ismeretlen. Luc. Regn. Dalm.
liaris Coloni detrimentum aliquod patiatur, nul. Eszt. Okm. p. 135. Cf. Hieron. Ep. 87. 96. Maverarius autem an Slavum vel Lalinum
Incomputabilis, qui computari, nume- fuerit, inconpertum est.
taxa incompediationis seque in 15-xris derari nequit; megszdmldlhatlan. Chr. Dubn.
Inconscientiosus, 3., impius; cui
lixa.
In compensate, sine pra?mio, mercede; 140., 125. Cecidit principum et militum in- nulla est religio ; improbus ; lelkiismeretlen.
ki nem elegitve. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 445 : computabilis multitudo. Marc. Chr. II. 103. Opin. P. II. Sec. II. Accl. (d).
Inconscius, 3., non conscius, inscius;
judicum et notariorum fatigia incompensate
Inconbustibilis, quod comburi non
potest; el nem egetheto. Ger. unverbrenn- tudta nelkul. Szamosk. HI. 80. Id in aliis
mansissent.
Incompetens forum, non legitimum, lich. Pel. Pom. L. X. P. I. Art. III. Precepisti,quoque Saxonicis urbibus fit, ut polestas
alienum forum ; illetektelen, nem illetekes ut de lignis tantum sethim fieret (area); quo- omnis penes populum sit, quo inconscio nitdrvenyszek. Wagn.
rum nalura talis est, quod non putrescunt, hil statui. Cf. Liv. 21., 12., 4.
Inconsequentissime, sibi non conIncompetentia Judicatus, nulla sunt enim imputribilia el inconbustibilia.
Inconceptibilis, qui mente concipi stanter; a legkovetkezetlenebb modon.
potestas iudicandi; birosdgnak nem illetonon potest; meg-, felfoghatatlan. Rak. On. Mol. Sis. B: Posito, sed non concesso, Reforxege. Georch. H. T. HI. 62"
matos ... non esse homines Conf. Helvetica?...
Incomplete, non perfecie, exparte tan- 46. Ens inconceptibile. Serm. Cat. 279.
Inconcupiscibilitas, immunitas a inconsequentissime tamen sequeretur, eos
turn ; nem teljesen. Vern. Log. 26. Conceptus
complete perspicuus est, dum et quatenus no- concupiscenlia; vdgytalansdg. Ger. Unbe- ideo non esse in Ungaria tolerandos.
bis consummate? discretionis per eundem con- gehrlichkeit. Pel. Pom. L. V. P. II. Art. II. c. Incoiisiderabilis, tenuis, exiguus;
iunctarum repra3sentationum ceu notarum 3.: Tertia stella dicitur inconcupiscibilitatis. tekintetbe nem veendS, csekely ertekii.
Inconcussum, iriconcusse, flrmiter, Opin. P. I. . 3: inconsiderabiles . . . speconscii sumus: secus vero incomplete perconslanter ; rendilletlenul. Cod. Zi. Vol. V. cies.
spicuus dicitur.
Incoiisideratio, inconsulta ratio, inIncompletio, non exsolvere, quod pro- 435. testimonio lilterarum solent perennari
considerantia ; meggondolcMansdg. Vern.
missum erat; promissis non stare ; nemtel- inconcussum.
jesites. An. Sc. I. 214. an. 1412: damna, Inconditionate, sine conditione, ab- Psych. 196. At non saltern ex malitia sed ex
qua? ex incompletione promissorum . . . per- solute ; feltetlenul. Vern. Met. 110. Id, quod inconsideratione etiam proveniens in loabsolute necessarium est, etiam inconditio- quendo ingeniositas tristissimarum saepe seceperint. . . refundenda promiltimus.
quelarum fons existit. Cf. Salvian. de gub. Dei
Incompletum, imperfectum coniun- nanate necessarium vocatur.
Incondonabilis, qui condonari non 1. extr.
ctivi; felig mult. e. gr. veniret ;jonne. Corp.
potest; meg nem bocsdthato. Faber. Jur. Met.
Iiiconsiguatus, 3., non consignatus
Gram. 232.
Incompletus, 3., (Du C.) imperfectus, 56. in casu altero leges de praescriptione com- (de litteris); meg nem pecsetelt. Tor. Tar.
non integer, numeris non absolutus; nem tel- munes decidunt, sed vixcasus adeo incondo- 1887. p. 133.
Inconsolabiliter, (Du C. insolabilijes. It. incompiuto. Gall. incomplet.Carlow.Log. nabilis socordiae existet unquam.
Iiiconf utabilis, quod infirmari non po- ter) nihil consolationis admittendo; vigasz63. Enimvero inductio incomplete^ solummodo coniectura? locum relinquit tamdiu vali- test ; meg nem czdfolhato. Gal. Mar. p. 13: talhatlanul. Chr. Dubn. p. 48 : Flevit autem
tura?.
Credebant enim eum, vel oblivione, vel con- eum sanctus rex Stephanus et universa HunIncomplexus, 3., simplex; egyszeru. sullo prajleriisse, quod inconfutabile vide- garia inconsolabiliter planctu magno valde.
Marc. Chr. II. 41.
Pazm. Dial. 33. Aliud complexum et est propo- batur.
sitio aliqua habens signum universale : omnis,
Incongressus, non congressus, qui
Iiiconsolate, V. Inconsolabiliter.
nullus etc., aliud incomplexum et est res duello nunquam dimicavit et de quo ignoratur, Arch. Rak. IX. 320.
aliqua plura respiciens.
utrum arlis pugnandi peritus sit annon. Pesti
Inconspectus, 3., non visus; IdtatIncomponibilis, expers sepulchri (a Frigyes : pugil non congressus; ujoncz via- lan. Corp. Gram. 169.
componere, sepelire); el nem temetheto. dor. (A perdontS bajvivasok tort6nete MaInconstitutionalis, civitatis, reipuPel. De s. Catharina s. HI. c. 6.: Deus est gyarorszagon) (vivott bajnok), mvatlan blica? forma? non conveniens; alkotmdnyimmortalis et incomponibilis.
bajnok. (Szamota-Schlagli). Hajnik Perjog. ellenes. Nagy Hier. Torvt. Msz.
1. Incompositus, 3., non compositus 267. Cod. Dipl. And. II. 241., 263. II. 270., Iiiconsumptibilis, qui consumi non
(DuC. al. s.) ; rf/yxzeru, oxsze nc.ni. lelt. 304. II. 347., 391. II. 338., 381. Pctrus su- potest; fogi/hatallan. Andr. Pann. 248. et
per eo . . . ut Slephanus . . . culpabilis cxi- quod habeant substantialem vilam inconsumAndr. Pan. 10.
2. Incompositus, 3., dissolutus (Du C. stat, pugilem congressum, prefatus auleni Ste- plibilem.
328
Inconsutibilis
tncorrlgibllis
tncus, sub Incude ess6
Inconsutibilis, quod consul non po- meg nem fedett, meg nem dorgdlt. End. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 100. Cur
lest; ossze nem varrhato. Ger. nicht zu- p. 583. (Synodus Budensis an. 1279): 40. eaedem aquilastempore generationis, incubasammennahbar. Will. Symb. p. 882: dilacerata multa . . . que correpcione et reformacione tus ac pullorum nutricationis minus valeant
est inconsutibilis vestis Christ!; divisa est indigent, remanent incorrepta, nos contra pernicitate ? Cf. Plin. 10., 54., 75.
Christ! sanguine quaesita ecclesia.
huiusmodi detestabiles et periculosas abIncubo, onis, alias incubus; liderczInconsutilis,non consutus; ossze nem stucias providere volentes . ..
nyomds. Imre Phil. 206. Incubones vocanvarrott. Arch. Rak.VIII. 348.Unum Camisol
Incorrigibilis, (DuC.) qui corriginon tur talia spectra, a quibus aliqui putant se in
inconsutile. Fej. IV. 1. 102: tunicam incon- potest; javithatlan. Th. Vet. Mon. I. 308. somniis vexari; ad hos pertinent etiam Vamsutilem scindere moliuntur. Cf. Vulg. Interpr. an. 1272. Tor. Tar. 1881. p. 371.
pyri seu sanguisugi. Cf. Scrib. Comp. 100.
Job. 19., 23.
Incorrigibilitas, (Du C.) proprietas Tertull. Anim. 44.
Incubus, i, morbus noctu quiescentes
Incontaminatio, innocentia; puritas; rei depravatae, imprimis morum, qui corrigi
drtatlansdg. Batty. Ger. 232. Spiritus . . . non possunt; contumacia ; javithatatlan- incubans cum externa quidam vis dormientes
immundus, quia superbiam, quae semper divi- sdg. Regul. Turm. Praet. 9. quam ut contra videtur invadere et veluti suo pondere presna3 munditiae contraria est, sibi vindicavit, eum ex incorrigibilitate ad dimissionem ex sos gravare. Vana est autem opinio eorum, qui
aut da?monem aut Cupidinem aut vetulam
qua? a cselesti incontaminatione ruit.
Turma procedatur.
Incontaminatus, 3., perdilissimus, Incorruptibiles, idem ac Incorrupti- quandam pectus supine cubantis conprimenplene contaminatus; teljesen biinnel fer- colae, Aphthartodocetas, Phantasiastae, qui as- tem esse putaverunt. Praeterea incubos vulgo
Wztetett. Batty. Ger. 206. Totus mundus tali- serebant Corpus Christi corrumpi et pati non vocant Silvanos et Faunos, qui feruntur imbus abundat adplauditurque incontaminato posse ; a romlatlansdg imddoi. Nagy Hier. probisaepe extitisse mulieribus. August. Hieron.
Incorrupticolse, V. Incorruptibiles. Isid. Orig. 8., 11. (Fore.) Incubo, incubonegotio.
[gedetlen. Wagn.
1. Incrassare, (Du C.) crassum red- nes. Glossae MSS. ad Alexandrum latrosoIncontentus, 3., non contentus; eleIncontinenti, (Du C. incontinente) dere ; impinguare; hizlalni. Szentiv. Cur. phislam : incubus est passio, in qua dormiensubito, ex temp!o(Du C. al. s.); rogton. Prot. Misc. Dee, II. P. II. p. 55. Incrassata caro tes suffocari et a daemonibus opprimi videninq. 180: et venit pluvia incontinenti tarn gustat cffllestia raro. Cf. Tertull. adv. Marc. 3., tur; lidercznyomds. S. de Kz. Chr. prooem.
Inculpabilis, (Du C.) qui culpari non
magna. Cf. 178. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 6. Jeiun. 6.
1C2. an. 1418 : teneantur . . . nos reddere 2. Incrassare, (ab. ital. ingrassare) potest; meg nem rohato. Vern. Log. 210.
augere rem suam (Du C. al. s.); meggazda- Ignorantia inculpabilis est ignorantia rerum
incontinenti advisatos.
Incontradicibilis, (Du C.) cui contra- godni. Gall, engraisser. Kol. Am. II. 186. supra horizontem cognitionis nostrae posidici non polest; ellenmondhatlan. Nagy (Roger, cap. X.): Qui aulem potenliores erant, tarum. Cf. Prudent. Apoth. 1015. Avien.
sicut Tavernicus... in tantum incrassati Aral. 28.
Hier. Cf. Tertull. adv. Marc. 4., 39.
Inculpabiliter, sine culpa, inculpatus;
Incontrovertibiliter, sine dubio, erant, ut Reges pro nihilo reputarent.
Incrastamentum, pro: incrustamen- gdncs nelkul. Imre Phil. 510.
certo, elvitathatatlanul, ketsegtelenul. Otia
Inculpare, vitio dare, vertere; hibdzBachm. Prset. quare remonstrato prius incon- tum, mortarium, calx praparata; vakolati
burok. Kronst. III. 395.
iatni, vetsegul roni. Wagn.
trovertibiliter.
Incultum, terra inculta; nem mivelt
Inconvenientia, 33, (Du C.) inquitas; Increabilis, (Du C.) quod creari non
illetlenseg, ossze nem fero dolog. It. inpotest; nem teremtheto. Andr. Pann. 154. fold. Fej. I. 302. in mancipiis, terris, vineis,
Incrematio, deflagratio; tilzvesz, el- ripis, pratis, piscinis, cultis et incultift, saliconvenienza. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 272: Ob
hoc, ad avertendas hujusmodi inconvenien- eges. Quel. Sieb. I. 174. an. 1494. famulo cidiis.
Incunibentia, officium; kotelesseg.
tias statuitur. Kuk. Jur. I. 178. Arch. Rak. II. misso . . . propter incremationem illorum
Bod. Hist. Eccl. II. 35. Pril. Abaci. 57. Regul.
de Thorla.
51. VIII. 291. Verancs. V. 255.
Increnientabiliter, modo, in quo ni- Turm. Praet. 11. ut industria, remonstrata caInconvertibilis, semper suo statu manens; megmdsitatian, dllando. Andr. hil desideratur, cui nihil addi potest; kifogds- pacitate, morum probitate ac in obeundis inPann. 130. Tuam Serenitatem sempiterne talanul. Ger. piinktlich. Chr. Dubn. p. 147 : cumbentiis exaclitudine futura promotione
cuslodiat magnanimitate inconvertibili hosti- Lalws . . . omnefldelitatisobsequium per fra- sua dignum se se efficiat. Reg. Mil. 53.
Irem suum regi Lodovico intimatum increIncunctanter, (DuC.) non morando,
bus praevalenlem.
sine mora ; haladektalanul. Th. Vet. Mon.
Inconvulsus, 3., quod infringi non mentabiliter adimplevit.
potest, Ormus, immotus ; rendithetlen, ser- Increnientare, (DuC. incrementum I. 222. an. 1254. Pest. Var. Lev. Fej. V. III.
letlen. Fej. 157. Et ut haec auctoritas pristine dare) augere; novelni. Arch. Rak. II. oszt. 415. Cf. Lactant. 6., 12. Appul. Met. 9. p.
traditionis et noslrse conflrmationis incon- III. 196. incrementare Dominatum suum. Cf. 660. ed. Oud. Ulp. Dig. 22., 5., 21.
Incurabilitas, valetudo insanabilis;
vulsa et inviolabilis permaneat, manu propria August, c. litt. Pet. 3., 54.
subter firmavimus. Cf. Fragm. Cod. Theod. 5., Incrispatura, as, crispata fascia; tobb- gyogyithatatlamdg.'ftene Med. V. 237.
Incurrare, iricursionem facere; aggredi;
szorosen megtort polya. Barcz.
13., 14.
Iiicruciatus, 3., impunitus; biintet- megtdmadni. Quel. Sieb. I. 163. an. 1494.
Incordare, (Du C.) inspirare, in cor cogitalionem ingerere ; ihletni, szivre kotni. len. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 556. Tamen nevillas regias incurrarunt.
Incursiatio, saepe facta incursio; gyapro tantis iniuriis et dampnis incruciati reNagy Hier.
kori berohands. Sz^z. XX. 343. fines inIncoronare, (Du C.) regio insigni or- manerent.
1. Incrustatio, quo quidinducilur ; be- cursiationibus et rapinis tutos servare.
nare; megkorondzni. An. Sc. I. 37. an. 1528.
Incursus poense, (DuG. 5.) po3na te\. Incorporare, corpus induere, nasci vonds (valamivel). Kronst. II. 234. an. 1530:
neri (ap. Fin. alio sensu); biintetes aid eses.
(Du C. al. s.) V. Incarnare; testet olteni, pro incrustatione caldaris cum stanno.
2. Incrustatio, actus teclorio linendi, Ger. das Verfallen in die Strafe. Cod. de Delict.
folvenni. Fej. I. 65. et vita et lumen verum,
qui in novissimis diebus propter nos incor- incrustandi (calce); -bevakolds. Kronst. III. 313. aut profugio ansam dare, sub incunsu
poratus est et natus de sancta Virgine. Cf. 412. Beng. Ann. Er. Canob. 333. Cf. Procul. poena3 in proiecto Articuli expressae, vetandum
esset...
Prudent. Cathem. 12., 80.
"Dig. 8., 2., 12. fin. Paul. ib. 50., 16., 79.
2. Incorporare, (Du C. 1.) recipere in
Inctus, incattus, reus (compendiose scriIncurvatio, actus incurvandi (Du C. al.
societatem, circulum ; bekebelezni. Jogt. Eml. ptum); vddlott. Bod. Hist. Eccl. II. 65.
sen.)'. hajlds. Curios. Misc. 48. Ratio huius
T. II. 2. p. 378: Si qui externi... in hancce Incubator, Iniustus violentusque pos- etiam petitur a radiorum refractione, qua? (it
civitatem .. . intrare vellent, tales prius se sessor, tyrannus (Du C. 2.); bitorlo. Cod. inrorido vapore, quorum incurvatio angulum
curent incorporari. Cf. Solin. 22 fin.
Dip. Arp. Gont. VI. 249. Imperil' siquidem visorium amplificat, ut eonstat ex optiea. Cf.
Incorporatio, bekeblezes. Vuch. Jur. crudelissimus incubator, domini sui et fratris Plin. 17., 23., 35.
Feud. 228. Consolidalio in feudis publicis con- Imperatoris orbator et proditor, quique eun- Incus, sub iiicude esse, moliri,
solidandis vocatur incorporatio eo, quod dem carcere perpetuo sine crimine condcm- slr\ivre,;keszuldbenlenni (kovacsolni). Arch.
feudum consolidatum in corpus bonorum publi- pnasset. Cf. Macrob. Somn. Scip. 1., 10. Scrv. Ra"k. VIII. 220. avagy esak az alatt is jo modcorum redigatur.
ad Aen. 7., 266.
dal lehetne insinualni azoknak, a kiknek illik,
Incorreptus, 3., (Du C.) non correptus; Incubatus, us, incubatio;
hogy mi van sub incude.
Incute
Indefalcatiis
Indevitabilis
329
Incute, nude, penilus, pro: in cute; mezIndefalcatus, 3., non demessus, non indemniter conservarc (enerentur. Cod. Zi.
telen, ptiren, egeszen. Verancs. VI. 173. desecatus; le nem kaszdlt. Opin. P. I. Sec. III. p. 396. Fej. X. I. 351., 680.
Quoniam si me, dum una fuimus, bene, ut II. . 18.
Indempnitas, \wo:indemnitas (Du C.)
did solet, intus et incute perspexisti, quod
Indefectibilis, quod non deficit; inex- q. v. Magy. Tor. T;ir. IX. 152. et passim.
vel ex uno alloquio facile potuisli.
haustus ; kifogjjhatatlan. Rac. Mon. SI. VII. Indensus, valde densus, inmensus; igen
Indagatio montanistica, kutatds, 480. an. 11011103. indefectibiles gratias suru. Fej. V. II. 515. abundant piscaturis vicserkeszes, turzds (bciny^szatnal). Faber. agimus. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 33. Pel. Pom. delicet et sylvis indensis.
Jur. Met. 58. Indagatio montanistica Schur- L. I. P. I. Art. I. c. 3.: Deus inverlibilis et in- Iiidepeiidens, non dependens; fuggetlen. Pazm. Dial. 117.
fen, vetus haec vox germanica hodie in cullura defectibilis est.
Iiidependenter, libere, non aliunde
montana dumtaxat adhibelur, proprie idem
Indefectibilitas, atis, vis, copia inexpendens; fiiggetlenul. Opin. P. IV. Sec. II.
denotat ac terram fodere, efodere, dici quoque hausta ; kifogyhatatlansdg. Torvt. Msz.
Indefensibilis, qui,, qute defendi non (g). Pazm. Dial. 358.
amatEinschlagen, incidere, Schurf werfen, foIndepeiideiitia, ae, libertas, arbitrium
diendo Cumulum excitare, Aufwerfen, adgerere. potest; meg nem vedheto. Arch. Ver. Sieb.
Indagator sylvarum, custos sylva- VIII. 1. 273. Corona . . . propter monies in- liberum ; filggetlenseg. It. independenza. Til.
Aust. Imp. p. 32 : ad regni independentiam
rum; erdesz, erdei csdsz. Con. Max. I. 111. defensibilis est.
Indefexe, indefesse; fdradhatatlanul. nova lege a pie reminiscentiae Leopoldo II...
an. 1565. Faber Jur. Met. 45.
Indagiiies, (DuC.) clausurae seu sepes, Kuk. Jur. I. 154. an. 1386: grandia . . . ser-asserlam. Molnar Palv. 65. Cher. Jus. Eccl. I.
315.
quai vel fossalis vel arborum incisione con- vicia . . . indefexe prestitit.
Independentes, V. s. IndepentisIndeficieiis, (Du C.) perpetuus, teterstruuntur, ut bostes vel animalia arceantur.
(Ha appellabanlur saec XIXIV. regni limites); nus, permanens; folytonos, orok. Vita S. mus 2.
1. Independentismus, i, slatus argyepu. Ger. Verhack. Batty. Leg. T. II. 342.Steph. 14. And. Pann. 41. Mulier hominis est
an. 1233: ad incidendas indagines idest confusio, beslia insaturabilis, continua sollici- bilrii liberi; fuggetlenseg. It. independenza.
Gyepii. Szaz. XXII. 450. Szek. Okl. I. 2. Tor. tudo, indeftciens pugna, damnum cotidianum, Gall, independance. Germ. Unabhangigkeit.
Tar. 1893. p. 27. Schlag. Cod. Dip. And. III.domus tempestas, salutis impedimentum, viri Syll. Pos. D: Nonne est horrendam anarchiam
221. Indagines vulgo Gepew vocatas. Endl. conlinentis naufragium, animal pessimum,pe- el independentismum sub praelexlu liberriculosum praelium, pondus gravissimum, aspis tatis prophetandi invehere?
p. 432. (Deer. Andreae II. an. 1232.)
2. Independentismus, i, doclrina
Iiidaginosus, 3., (ab indago); quo insanabilis, humanum mancipium. Cf. Tertull.
sic diclorum independentium, qui anglis disadiectivo, ul e sensu loci apparel, loca valli- adv. Jud. 14.
Indeficienter, (civitatis Fluminensis senters dicti, ex Anglia pulsi etab anno 1610.
bus, fossis et sepibus munita dicuntur; gyepiis. Chr. Dubn. 206., 187. In locis luto- incsriptio [motto]), continenter, sine omni dein Hollandia degentes ab anno 16441658.
sis, paludosis,mda$mosis et conclusis multi fectu; folytonosan, szakadatlanul, lan- in Anglia graves paries agebanl, ab anno 1805.
kadatlanul. Fej. X. 2. 169. qua una Lampas cum Presbyterianis el Baptistis in rebus ad
ex eis per wolachos occisi extiterunt.
Indago, momentum; negotia maioris in- ardens ante Sacrarium Corporis Christi in Ec- Ecclesiam perlinentibus conjunct! doce'bant
daginis,wg.maiorismome\i\,[;nagyobbfon- clesia nostra Parochiali Virginis gloriosae 33vis omnes ccetus sacros a se invicem el a praesutossdgu,jelent6sb ugyek. Kass. Prax. maio- temporibus polerit indeficienter conservari. libus non dependere, rejiciunt omnia ecclesiastica symbola et ipsi eligunl suos anlistites,
ris indaginis negotia I. 23. Conceptus ex- Cf. Auguslin. Conf. 12., 11.
Indelenda, (memoria): nulla oblivione seniores, Diaconos. Lampe. Hist. Eccl. p. 384:
peditionum iuxta Consilii conclusum formantur per Secretaries aut etiam si maioris indelenda. Ap. Fore, et DuC. lantummodo : in- ob nimium quorumdam Puritanorum (uti vodaginis essent, per ipsos referentes Consilia- delehilis reperitur; felejthetetlen. Fej. X. canlur) rigorem, Adiaphora quajdam acerrime
rios I. 27. obiecta et negotia minoris in- 1. 157., 372. ac Domini Lodovici indelendae impugnanlium, el Anarchiam quandam sive,
ul illi vocanl, Independentismum affeedaginis . . . moramque non ferenlia maioris memoria; Hungarian Dalmaliseque regis.
momenti negotia ad Gen. Cong. Com. rele- Indeliberatus, 3., (Du C.) non delibe- lanlium, miseranda fuil Ecclesiai Anglican*
ratus; nem szdndekos, meggondolatlan. fades.
gantur.
Indeprecax, acis, inconcussus; slabilis
Indampnis, (Du C.) pro : indempnis, It. indeliberato. Veen. Met. II. 347. Motus
damni expers ; habere imdarnnes, damnum indeliberati, quos aliquando edimus, licet et constans ; tdntorithatlan. Ger. unerbitlsareire; kdrtalanitani. Cod. Dip. Briiss. II. cum actuali attentione non coniungantur, lich. An. Sc. III. 165. an. 1366 : Nos . . .
34. consensit et promisit non indampnes recte tamen ad principium cognoscilivum ul- pauperum debitis eis alimentis fraudalorum
indeprecaci pietalis sludio providere . . . nitimo revocantur.
habituros de omni censu.
Iiidemiiisare, (Du C.) damnum pen- lenles.
Indebita, se, lis sine causa mota; ok
Indeside, sedulo, assidue ; serenyen.
nelkill valo perbefogds, helytelen panat;z. sare, restituere, resarcire; kdrtalanitani.
Csaplov. Nucleus p. 159. Georch. H. T. IV. 3. Dug. Folj. 71. indemnisandos bonos cives. Cod. de Sztara II. 48: serviliis . . . indesidv
et indesinenter . . . exbibitis.
Indebite, (Du C.) immerilo, iniuslc; Nagy Hier. Torvt. Msz.
Indesidenter, (a : deses) impigre; scIndemnisatio,compensatiodelrimenti;
ftelyteleniil, igazttdgtalamil. Magy. Tor.
Tar. IX. 154. Cod. Dip'. Arp. Cont. VI. 537. Cf. kdrtalanitds. Cod. de Delict. 313. et si renyen, buzgoan. Cod. Dip. Kar. I. 488.,
damnificatorum indemnisatio subversetur, 298. ac quedam prata seu feuilia falcassent el
Paul. Dig. 22., 325.
Indebile solutum, veil adosxdg cum reliqua Detenti substantia in sequestrum fena falcala seu gramina asportassenl el nunc
(Izetese. Kovy El. Tertia species (debitorum) sumantur. Kelem. Hist. Jur. Pr. 470. Art. D.perararent et falcarent indexidenter in ipsorum preiudicium valde magnum.
est Indebite solutum, quod illi solutum est 1840. p. 30.
Indesiiiens, perpetuus. continuus, non
Indemiiisatorius, 3., damnum resarex errore, cui non debebatur et, quod ille refundere obligator.
ciens; kdrtalanito. V. Incendiorum in- cessans; sziintelen. Rak. On. 99. indesi-.
nenti fruilione. Cod. Dip. Arp. Conl. IV. 165.
Iridebiti solutio, aeris alieni, cui non demnisatoria societas.
est obligatus, solutio ; velt adossdg fizetese.
1. Indemnitas, (DuC.) 1. damnum,de- Szaz. XXX. 2 f. 105.
trimenlum, 2. compensatio damni; i. kar, Indesinenter, continue, sine interlndeciduus, 3. stabilis ; dllando. Fej. 2. kdrtalanitds. 1. Fej. II. 333: Volentes ruptione; szakadatlanul. Epist. Proc. P. H.
IV. 2., 33. ei offerimus indeciduae fulelitatis igitur indemnitati Ecclesia3 praicavere. 2. p. 314 : Homines. . . et Chiausi, qui indesiet eminentium servitiorum munera. Cod. Dip. Cod. Dipl. Arp. Cont. VI. 152: Verum licet nenter veniunt. Cf. Auguslin. Conf. 12., 11.
Arp. Cont. VII. 174.
vestra vellet indemnitati Ecclesiai providere.
Indetatio, (fors. ab it. detto: verhum)
Indecise, ambigue, indefinite; hatdro- Cf. Papin. Dig. 3., 5., 31.; Ulp. ib. 12., 4., 5. recusatio ; (nisi legendum : indilatio); elAmmian. 21., 16.
lenvetes, vonakodds. Cod. Dip. Arp. Cont.
zatlanul. I. Rak. Gy. 103.
Indecisus, 3., nondum decisus, incer2. Indemnitas, impunitas; biintetlen- XI. 16 : ut prefatam Ecclesinm Sancti Pancralii absque omni indetatione obtineant.
lus; eldontetlen. Knauz M. E. Str. I. 253., seg. Gall, indemnite. Nagy Hier.
Indevitabilis, quod evitari non potest
271: negotio indeciso. Vcrn. Log. 9. Fej. XI. Indemnlter, pacitice, sine damn.o, inV. Un. 156 : lite indecixa pendenle. Riik. On. legre; bdntatlanul. It. indenne. Cod. Dipl. elkerulhetetlen. Jan. Pan. Poem. II. 861
And. V. IV. p. 468 : in prefata possossione ; .. Nulla fugil virlus indevilalrile letum.
p. 26.
42
330
1. Indictio
tndisgregablllter
Index, pure, pro: digitus index; murum indictationem sufficere censeant. Ker. Indigena, ae, honfiusitott. Moln. Palv.
tato uj. Schlag. 400.
Nap. 140.
25. Indigena, qui exterior existendo in HunIndex horarius, (DuC.) gnomon, vir1. Indictio, evocatio, mandatum (DuC. garum articulariter recipitur.
gula horologii; oramutato. Vern. Psych. 91. al. s.); felhivds. 'Vuch. Jur. Feud. 171. TeIndigena non possessioiiatus,
Si porro angulus, quern subtendit, spatium tern- netur (vasallus) ea praestare erga praeviam in- zseller. Ger. Burg-Sedler. Arch. Ver. Sieb.
pore aliquo notabili decursum, sit admodum dictionem domini, Aufgeboth.
VIII. 1., 69.
exiguus, mobile putalur stare ; quemadmodum
2. Indictio, (Du C. 1) annona, tributum,
Indigena possessioiiatus, birtokin indice horario evenit.
quidquid in praestationem indicitur; ado- kal, telkes honi, hazafi. Ger. Burg, gesesseIndex horologii, (DuC. 2.) gnomon; megrovds. Ger. Steuerbemessung. Probst. ner, Land u. Stadt. Sass. Arch. Ver. Sieb. VIII.
oramutato. Ger. Uhrweiser. Pr. Pr. 433. an. Comitiol. p. 78 : Manent. . . Vectigalium Tri- 1. p. 89.
4762. Besztb. Levt.
cesimae et Indictiones antiquitus usitatae. Cf.
Indigenalis, ad indigenas pertinens V.
Indicans, tis, fors. qui indices librorum Plin. Paneg. 29; Paul. Dig. 33., 2., 28.
s. Nobilitas indigenalis; belfoldi.
conficit; lajstromozo, konyvek jegyzeket
3. Indictio, (Du C. 2.) indictio appellaIndigeiiatio, actus civitate donandi;
keszitd. Nov. Calend. 147. Officium Archivi tur cyclus, periodus quindecim annorum, qua hazafiusitds, honositds. Torvt. Msz.
Regio Cameralis. Director. Vice-Archivarius. tempore Caesarum ex censu prius subducto
Indigenatus, status indigenae; hazaRegestranles. Indicantes. Cancellislae.
impositio certorum tributorum, vecligalium fiusitds, honossdg. Rak. On. p. 188.1. 68.
Indicatorius, 3., V. Pulsus; beje- conficiebatur. Constantinus Magnus in decrelis (7.): . . . a majoribus meis acquisitae indigelentd.
suis jam non sequebatur rationem Olympia- natus mei a regno data; literae in dieta publiIndicatura, ae, designalio (Du C. aesti- dum vel annorum Urbis conditae, sed horum catae non fuerant . . . Kovy El. 45.
matio); megjeloles. Cod. Dip. Briiss. II. 171. intervallorum quindecim annorum et quia CaeIndigetare, pro : indigitare, vocare, apet personarum ac loci indicaturam ad prae- sar Augustus anno 3. ante Chr. natum impo- pellare (DuC. invocare); nevezni. Luc. Regn.
scriptum diem anxius expectavit.
sitionem tributi in 15 annos conscriptionem Dalm. 44. Animadvertendum est PorphirogeIndiccio, V. s. Indictio. Cod. Dip. Arp. confici iusserat, ab hoc anno statuit indictio- niti xQfopdxoi graece Hrovati exprimi, latina
Cont. IV. 227. Datum Wine Idus Martii, in- nes numerare, hunc annum fecit principium autem versione Chrobati, qui Slave Hrvati indiccione VIII. anno Domini MCCLXXX. et. rationum indiclionum ducendarum. Et quam- digetantur p. 105. Hunni, qui a Scriptoribus
passim in documents.
quam concilium Nica3ense (p. Chr. n. 325.) Ungari dicuntur (vulgariter autem a suis MaIndicere probationem, testari ali- hanc rationem annorum numerandorum appro- gyari indigetantur.)
quem inhere ; bizonyitdsra utasitani. Haj- bavit, sanxit, ilia tamen brevi abolevit; donee
Indigitare, indicare; megjelenilni,
nik Perjog. 218.
Justinianus statuit, ut a magistratibus et scri- jelezni. Arch. Rak. II. III. 256. Kass. P. P. I.
Indicia, nuncia ; jelsegek, jelensegek, bis in libellis et actis diurnis, tabellis ab anno, 240: Camerale Decretum praescriptas condisommds bejelentesek. Kass. Prax. I. 331. quo Caesar regnare incepit, et de nominibus tiones indigitans.
De Indiciis et Facti Specie, a sommas beje- consulum munere fungentium indictio et dies
Indilate, (DuC.) extemplo, sine mora,
Ientesekr61, T6rt6net, torlent dolog leirdsarol. mensis ponatur. Quod institutum observabant nulla interposita mora; haladektalamd.
Indicia sunt nihil aliud quam breves infor- Caesares Germani a tempore Caroli Magni, do- Werboczi 355. Cod. de Delict. 314. examen
mationes de singularibus eventibus per re- nee corona Caesarea Romana penes eos fait. indilate excipiet.
spectivos offlciales subalternos superiori factse. In monumeiitis aetatis mediae occurrunt tria
lndilSitim,V.Indilate. Art. Diaet. 1840.
Indicibilis, quod dici non potest; ki- genera Indictionum: Primum est a Constan- p. 70.
Indilatus,3.,promptus, sine mora factus;
mondhatatlan. Batty. Leg. III. 418. an. tino institutum, quae voeatur Indiclio Con1428:vicium indicibile. Kuk. Jur. I. 121. stantinea vei imperatoria vel ca?sarea, quae die. el nem oddzott, halasztds nelkill valo.
an. 1350: indicibile necis periculum. Cod. 24. Sept. incipit; secundum genus indictio- Magy. Tor. Tar. IX. 126. indilata iustitia.
Dip. Briiss. 107. Monm. Comit. Trans. I. num esl: Indictio Constantinopolitana, quae Cod. Zi. V. 364. Cod de Sztara II. 96. Fej. X.
562.
Caesari Justiniano tribuitur et incipit die 1. I. 131. et passim.
Inelicibiliter, modo indicibili (Du C.): Sept. tertium genus induxerunt pontifices,
Indirecte, per ambages, medio intcrpokimonrlhatatlanul. Chr. Dubn. p. 149:quod incipit die Kalendis Jan. et voeatur In- sito, alicuius interventu; kozvetve, nem
eonvivys lautissimis frequentatis indicibili- dictio Romana vel pontiflcia, ratio Romana. egyenesen. Fej. T. XI. V. Un. 426. forum diter . . . tripudiarunt.
Qua3 etiam nunc in fastis, quamquam sine ra- recte vel indirecte impedire. Pazm. Dial. 145.
Indiscernibilis, quod discerni non
Indicium delicti adiuvans, ind. tione, commemorari solent in notis anni chropotest; meg nem kulonbdztetheto. Vern.
del. confirmans; erdsitd bunjelenseg. Torvt. nologicis.
Msz.
Si per quindenos Domini diviseris annos. Met. 51. Interea tamen concedi debet, quod
Indicium delicti adminiculans,
His tribus adiunclis indictio certa palebit experientia nobis hactenus nee duo entia exind.del. subsidiarium; segedgyanujel.Torvt.
Si nihil excedit, quindena Indictio currit. hibuerit, quas indiscernibilia fuissent.
Indisciplina, ae, licentia ; fegyelmetV. Indiccio.
Msz.
Indiculus, (Du C. 1.) demin. ab index ; lenseg, kihdgds. Fej. III. 337. Si aulem aliIndicium delicti concurrent,
ind. del. comitans; egyuttjdro gyanujel. kis jecyzek. Kov. Comm. p. 132: indicu- quis verberet aliquam inhonestam personam
Torvt. Msz.
lum vetustulum fortuito a me repertum No- s. garzionem vel levem ioculatorem, qui verbis
Indicium delicti contigens, ind. bilium olim, in Regno Bosniae fama, sanguine vel aliqua indisciplina hoc erga ipsum medel. fortuitum; tortenetes bunjelenseg. et avita fortitudine existentium, tibi . . . lu- ruerit. Cf. Gloss. Philox.
Torvt. Msz.
Indisciplinabilis, qui nulla disciplina
bens transmitto.
Indifferenter se habere, neutras coerceri potest; nem fegyelmezhetd. Dip.
Indicium delicti genericum.ind.
del. fundamento nixum; alapos bunjelen- partes amplecti; semlegesnek lenni. Wagn. reip. Rag. 254.
seg. Torvt. Msz.
Indifferentia,,se, animus dissolutus,
Indisciplinatus,3., (DuC.) disciplina^
Indicium delicti immediatum, despicientia alicuius rei; kozony. Szaz. VI. expers; moribus dissolutus; fektelen, jegyelmetlen. Nagy Hier. Szaz. VII. 25. Cf.
ind. del. ipsum; kozvetlen bunjelenseg. 520.
Indifferentismus, v. Febronianis- Cyprian. Ep. 62. August. Ep. 169.
Torvt. Msz.
Indiscretio, 1. imprudentia, 2. garruliIndicium delicti mediatum, ind. mus, doctrina, qua papae summa auctoritas in
del. quod per alium fit; kozvetett biinjelen- rebus ecclesiaslicis negabatur; szabadelvu- tas; i. vigydzatlansdg, 2. csacskasdg.
seg, mely a papa hatosagi fonoks6g6t tagadta, Thok. Diar. 207 : secundum indiscretionem.
seg. Torvt. Msz.
Indiscussus, 3., (DuC. non examinaIndicium delicti spurium, ind. II. Frig yes alatt. (Nagy. Kdzdnyosseg.) Ron.
tus) sine cxilu ; eldontetlen. Otia. Bachm. 94.
del. suspectum; felszeg. gyanujel. Torvt. Msz. Egyh. 121.
Indictatio, delatio, actus indicandi; beIndifferentista, ae, levis aastimator sa- hie et nunc indiscussum relinquemus.
Indisgregabiliter, modo inseparanwndds, bediktdlds. Hajn. Subs. Publ. 196: crorum ; kozonyds. Vern. Phil. Mor. 239. turn
licet facilitates pro fundamento assumant, de illos, qui omni religione officiis Deo debitis bili; elvdiaszthalatlanul, Batty. Ger. 118.
insuflicientia tamen liuius operationis convicti, satistieri contendunt ac Indifferentiatae Benedictio el, laus indisgreyabiliter semper una.
fundos pro basi ponentes, sic dictam colono- andiunt.
Indistributus
. Inductio
331
Indisjungibilis, quod disjungi non

Indistributus, non dislributus; el singrapha3 inscripto earn in alium transferl;
hdtird. Indossanl. Art. D. 1840. p. 61. Torvl.
potest; elvdtaszthatlan. Batly. Ger. 259. in nem osztott. Pazm. Dial. 448.
Individualis Phylera, ad unum ho- Msz.
Trinitatis essentia scissuram non patimur,
Indorsare, (Du C.) dorso inscribere ;
immo unitatem disjungibilem prffidicamus. minem pertinens scida, pagina; egyeni lap
hdtirattal elldtni. It. indossare. Instr. Jos.
Indispensabilis.prorsus necessarius; (nSposszeira'snal). Pest. Var. Levt.
Individualisatus, egyenitett. Ger. II. p. 60. . 54: Si depositum ita fuerit commulhatatlanul szuksegev. It. indispensabile. Cod. Alv. I. 333. Si quidem pro maiori individualisirt. Vern. Log. 23. Quodsi sphaera paratum, ut per Judicium recipi possit, Libelconditione et indispensabili servitii Caesarei alicuius conceptus absolute minima sit nullas- lus . . . ad Exhibilorum Protocollum . . . illico
que amplius repraBsentationes sub se conti- referelur el per Secretarium ita indorsabitur.
exigentia, ita opus s i t . . .
Indorsatarius, i, in quern syngrapha
Indispensabiliter, (Du C.) neces- neat, conceptus eiusmodi ad cerium obieclum
transfertur; hdtiratos. Indossalar. Art. D.
saTio;felmenthetetlenul,okvetetlenul.Cher. relatus seu individualisatus dicitur.
Individualitas, natura propria, indo- 1840. p. 62.
Jus. Eccl. II. 330. Comittimus et mandamus,
Indorsatio, inscriptioin dorso vel'tergo
quatenus ad diem N-mensis N. anni N. perem- les; egyeniseg. It. individualila. Greg. Aesth.
ptorie ac semel pro tribus vicibus indispen- 78. Quatenus in stylum influit individuali- chartaB; hatirat, czimirat. Ker. Nap. 73.
sdbiliter nostri cites in praBsenliam. Manda- tatis artificis, stylus vulgo nuncupatur modus Magy. Jogt. Eml. I. 406. Kass. Prax. I. passim.
Indorsatum, i, translatio syngrapha? in
(Manier, a manu stylum ducente).
tum tale peremptorio-cilatorium vocatur.
Individualiter, seiuncte, singulatim, alium nomine in dorso s. scripto ; hatirat.
Indisponibilis, de quo disponi non
polest; nem rendelkezheto. Kovy El. 285. unus quisque; szemelyenkint, egyenenkint. Indossamento. Art. D. 1840. p. 59.
Indossamentum, hatirat. It. indosqua3 lex proles illegitimas a successione utro- Diar. Com. II. 421. et principia repartitions Jurumque parentum arcendo supponit adesse risdictiones Individualiter facienda. Kass. samenlo. Cod. Camb. Merc. 19. Indossamendescendentes legitimos vel collaterales et bona Jur. Civ.'II. 82. Kass. P.P. I. 315. individua- tum seu Giro non aliud est, quam brevis ilia
indisponibilia.
/iferreexaminali et adiurati. Pazm. Dial. 112. declaralio aversse faciei seu dorso literarum
Individuare, (Du C.) individuum con- cambialium inscripta, qua medianle possessor
Indisposite, militibus dispositis orbacambii ad Ordre expediti, ius summam camtus; katondk elhelyezese nelkul. Arch. stituere ; egyeniteni. Pazm. Dial. 115.
Individuatio, singularis constitutio; bialem sibi debitam exigendi in alium transfer)..
Rak. IV. 246. indisposite, indefense maradegyenites. Pazm. Dial. 127.
Indossamentum proprium, Innak az v6geink.
Individuum, i, persona; szemely, dossamentum improprium, Cod.
1. Iiidispositio, inertia, status non
idoneus : alkalmatlan volta. Gall, indispo- egyen. Kass. Prax. I. 9. status personalis Can- Camb. Merc. 19. Atque his omnibus requisilis
sition. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. HI. 32. cellarise quoad numerum individuorum dem- inslruclum Indossamentum appellatur Indossamentum proprium Iribuilque jus girataob dispositionem scilicet Terra?, nam quaevis tis subalternis officialibus. Torvt. Msz.
Indivisibilis, qui dividi non potest; rio, summam cambialem a Trassalo exigendi
planta intendit producere sibi similem speciem, adeoque certam organizalionem, quae in oszthatatlan. Torvt. Msz. Cf. Diomed p. 415. aul erga persolvendam sibi Valulam Lileras
cambiales ultro quoque ad alios girandi;
sibi congruo plexu flbrarum consistit, quam P. Tertull. Anim. 51.
Indivisibilitas, tis, natura individua conlra vero, deflcienle vel uno e praecensitis
cum ob defectum succi vel ob indispositiorei; oszthatatlansdg', tovdbb nem osztha- requisitis, Indossamentum improprium
nem terra?, consequi non potest.
2. Indispositio, defectus praparalio- tosdga vminek. Cfr. ap. Calep. indivisibilis : audit, cessionemque communem redolet.
Indossans, hdtiro. Ger. Indossanl. Cod.
nis, meditationis; az eldkeszulet hidnya. a%(!)QiaToq; Fore, indivisibilis: individuus.
Pel. In cena Domini s. II. c. 4. : Quarta qute- Cod. Zi. HI. p. 4. . . racione dicte genealogie Camb. Merc. 8. Quodsi vero Extradans,
propagacionis et indivisibilitatis in predictis Trassans, Indossans vel Acceptans scriplustio est de casu indispositionis.
3. Indispositio, valetudo tenuis, in- donativis possessionibus . . . se porcionari rae ignarus sit, coramisatio duorum Teslium,
firma; gyongelkedes. Gall, indisposition. postulabat. PSzm. Dial. 318. Vern. Phil. Mor. 47. quorum unus nomen eliam Exlradanlis, TrasIndivisim, sine divisione, integre; oszt- sanlis, Indossantis et Acceptanlis subsignaAbeles 6. Rak. On. p. 242.
Iiidispositus, 3., (Du C.) valetudine af- hatatlanul, egeszen. Cod. Dip. And. I. 371., bit, requiritur.
Indossare, in dorso scribere. V. s
fectus, morosus; betegeskedd, kedvetlen. 400.
Indivisio, (DuC.). status integer, qui Trassarc; hdtirni, hdtiratolni.
Gall, indispose. Nagy Hier.
Indossatus, V. Giratarius.
Indisputabilitas, condilio rei extra dividi non potest; oszthatatlansdg. Pazm.
Inducere,referrein commentarios (Du C.
dubium posita, qua? impugnari non polesl; Dial. 91. et contra sola unitate intellecta, intelligitur indivisio el indistinctio.
al. s.); bevezetni, bejegyezni. Reg. Turm.
ketsegbevonhatlansdg. Pril. Abact. 54.
Indivisionalis, quod dividi non polest, Pra3t. 32.
Iiidisputabiliter, sine omni dubio ;
Inducere alveolo sulphureum
ketsegleleniil. Pril. Abact. 54: si territo- communis; kozos. Szaz. XXIV. 691. fralrem
rium indisputabiliter in eodem comitatu suum carnalem nalu maiorem indivisionalem. pulvisculum, immillere pulverem pyIndivisus, qui non divisit bona cum rium ; felporozni a puskdt. Ger. mil Pulver
adjacet. Fabo. Monm. Evang. II. 170.
Indisputatim, sine disputalione, sine fratre ; osztatlan, a ki meg nem osztotta laden. Par. Pa"p.
Inducialis, (DuC.) ad inducias perlicontroversia; minden ellenmondds nel- birtokdt. Kovy El. 309. Sic: si frater sive dikul. Arch. Rak. II. 86. Hsereditarium Jus re- visus sive indivisus moriatur, in virtualilate nens ; fegyversziineti. Tor. Tar. 1886. p.
437. inducialia . . . formula diplomalis indemptum, indisputatim : kitiil redemptum ? illius Fiscus non succedet. Cf. Finaly.
Indolus, 3., (Du C.) sincerus, probus; ducialis Iransmissa. Cod. Dip. Briiss. IV. 203.
Jndissociabiliter, ita, ut dissociari
Inducianus, i, ab inducendo; leleknon possit; elvdlaszthatlanul. Fej. V: II. oszinte. Kuk. Jur. I. 75. an. 1264 : Ires infogantato. Imre Phil. 354. Alii denique hique
454. conflbulationis huius vinculum indisso- doli viriles iuvenes.
Indominicata dominia, uri fold, plurimi defendunl animarum crealionem succiabiliter observare. Cod. Dip. Arp. Cont. IV.
uri birtok. Pfahl. Jus. Georg. XVII. lum eliam cessivam, ila, ut asserant, Deum quovis mo470. Cf. Auct. Brev. Fid. alv. Arian. p. 95.
Indissolubilitas, natura rei non se- Domini nolebant omnes inter servos distri- menlo, quo corpus quodpiam humanum in
parabilis; felbonthatatlamdg, oldhatat- buere, integraque latifundia sibi relinebant, ulero malerno sufficienler organisalur, novam
lansdg. It. indissolubilila. Cher. Jus. Eccl. II. terra salica, indominicata Dominia (Ta- creare animam hancque in corpus inducere;
180. et non solum doctrinam de Sacramento, felguter, Saalguter. Herrnland) vocata, qua ideo Creatiani aut Induciani nuncupantur.
verum etiamde indinsolubilitateMairimomi servorum opera gratuita fere excolebantur.
Induciare, (Du C.) differre, Irahere; haIndominicatus, 3., proprins, ad do- lasztani. Ljub. Mon. SI. II. 294. IV. 47. an.
repudiare auderent.
Indistantia operatiya, (DuC.) V. minum perlinens, non datus in feudum (DuC.); 1362 : non induciet.. . viam suam.
tulajdon, tulajdonossal biro. Cod. Dip. 1. Inductio, (Du C. 1.) suasio, qua quis
s. v. Adessentia ; tenyleges jelenlet.
Indistinclio, conirarium distinctionis. Arp. Conl. VI. 20. el in Celeberck cuftile in- inducilur ad aliquid faciendum. Origo belli HusV. Tndimsio; meg nem kulonboztetes, dominicatum cum omnibus adiacenciis suis. silici Ludewig lorn. 6. p. 156. Ad inductionem
Tndorsamentuni, indorsatum; hdt- ergo Sacerdolum . . . monasleria deslruunlur
osszeilldseg. Pazm. Dial. 89.
et diruuntur.
Indistinguibilis, quod dislingui non irat. Nagy Hier. Torvt. Msz.
2. Inductio, inveclio, aclus imporlandi
Indorsaiis, Us, qui nomine in dorso
potest. V. text, sub Quaternitas.
332
Inducttonalis
tnexercitatio
(ap. Du C. jBt Fin. alio sensu); bevitel. Tor. Iiidumentalis, ad vesles pertinens. 179. quantam ignominiam et quam ineludiTar. 1886. p. 133, Vect, Ref. B. 1.
Textum v. sub Scrinialis ; ruha...
bile opprobrium hinc sustineret, si quidem
Inductionalis, ad inductionem pertiIndumentum, vestis (Cell. 16., 19. illius persona in manus Turcarum incideret.
nens ; behozatali. Opin. P. III. Sec. V. . 3.: Aurel. Viet. Caes. 21.); ruha. S. de Kz. Chr.
Ineluvibilis, e, quod elui non potest;
merces inductionales.
I. 2., 6. Indumentorum vero modus et lemoshatatlan. Beng. Ann. Er. Coenob. 185.
Inductitius, 3., furtim invectus; be- forma sibi et genti modum Medorum conti- infama et ineluvibilis noxa.
csempeszett. Recon. an. 1609. p. 73 : Quan- nebat.
Inemeribilis, (Du C.) non emerendus;
tum ad inductitiam Coronam . . . attinet.
Iriduratio, (ab indurando) duritia (Du C. megerdemelhetlen. Nagy Hier. Cf. Tertull.
Inductivus, 3., (DuC.) qui inducit, per- perlinacia); megkemenyedes. Szentiv. Cur. Resurr. Cam. 18.
suadet; ravezeto. Vern. Phil. Mor. 139. Porro Misc. Dec. II. P. II. 279.
Inenarrabiliter, ita, ut enarrari non
rationes inductivas dicunt, quarum intuitu
Indurativiis, 3., qui indurat (DuC. fa- possit; (Fin. magyarazhatlanul.); kimonddispensatio proprie concedi solet; impulsi- cile indurans); kemenyito. Szenliv. Cur. hatatlanul. Tkal.Mon. Civ. Zag. I. an. 1244:
vas vero, qua? adiiciuntur lamquam rationes Misc. Dec. II. P. I. p. 163.
ecclesia . . . insulin Tartarorum inenarrabisecundariaR, ad dispensalionem facilius impcIndusia, ae, (Indusiamen, indusium, in- liter . . . desolata.
Irandam.
dumentum, Johanni dc Janua. Du C.) vestis;
Iiienumerabilis, qui enumerari, enarInductor, (DuC.) incitator, qui excitat; ruha. Georg. Sirm. I. 53. quartto disponere rari non potest; megszdmldlhatlan. Chr.
izgato. Art. DiaBl. Pos. 12. Prout et Inducto- fecerat ad tricenta persona s de purpureo nigro Dubn. 134., 147.
Ineptiae, arum, incommodum, molestia,
res el Conductores quorumcunque hominum coloris indusias seu vestes. Et curiam suam
ad spoliandum et disturbandum internum Regni magnos et parvos quattuor modos indusias onus; alkalmatlansdg, kellemetlenseg.
preparare iusserat.
Fej. VII. 61. ipse Legalus . . . accessit ad laStatum.
Inductrix, qui efficil, auctor est; letreIndusiolum, parvum indusium ; olto- bores viarumque ineptias et pericula non
hozo. Molnar Patv. 63. vim legis, effecluum nyocske, ruhdcska. Thok. Diar. II. 34*2. evitans. Batty. Leg. III. 15. an. 1308.
inductricem.
Ineptulus, 3., demin ab ineptus. TexUnum indusiolum muliebre fl. 1.
Indusium balneatorium, veslis tum v. sub Nugigerulus.
Inductura, ae, (Du C.) merces, qua inducuntur, invehentur; V. Servidagia; be- balnearis ; fiirdoruha. Arch. Rak. VIII. 34-8.
Inerrabilis, qui errare non polesl; ki
Hzdllitott porteka. Urk. Sieb. II. 336. an.
Industrialia, ium, res ad industriam nem hibdzhat. Nagy Hier. Cf. Appul. Dogm.
pertinentes; iparmiveletek. Wallaszky 4-62. Plat. 1. p. 203. Oud.
1370.
Inerrantia, ae, auctoritas non subiecla
Indulgencialis, indulgentialis, ager . . . per antelatum Collegium ex induad indulgenliam, ad veniam, remissionem pec- strialibus suis comparatus capax metretarum sub errorem ; csalhatatlansdg (papa). Kon.
cati, pcenae pertinens; bunbocsdnati. Kat. octuaginla.
Egyh. 438. inerrantia rom. pontiflcis.
Hist. IX. 4-12. perseculiones ac propler hoc in
Industrialis, (Du C.) ad artes opificum
Inessentialis, non essentialis, non ad
veram rei naturam vel vim pertinens; nem
privileges indulgencialibus et aliis utilitali- pertinens ; ipari. Szaz. VII. 466.
hiis magna dispendia passa est. Pel. Pom. De Industrialismus, status, in quo indu- lenyeges. Pazm. Dial. 139.
stria, artes opificum praevalent; ipar-uraInevellibiliter, ita, ut evelli non posdedicat. Eccl. s. II. c. 1. Fej. X. 1. 309.
sit, inconcusse; mozdulhatlanul, kiforgatIndulgentia, , (Du C.) pcenarum con- lom. Szaz. VII. 4-69.
donatio; biinbocsdnat. Otia. Bachm. 185. si Industriosus, 3., industrius; szorgal- hatatlanul.Fty.V. 11.389. corroborari voluil
hos videt ob Orationes tardiores, iniungit cer- matos. Torvt. Msz.
el inviolabiliter et inevellibiliter miitua vitis lioris vel diebus vel locis propositis etiam
Indutivus, 3., humanus (fors. ab : in- cissiludine quoslibel Chrisli lideles. .. uti et
praemiis (quse Ihdulgentias vocamus) Preca- ducere); lekotelezo. Ljub. Mon. SI. IV. 21. frui et in Chrislo alacritale omnimoda conan. 1360 : dictio multis verbis indutivis.
gaudere. Knauz M. E. Sir. II.
tiones.
Indultivus, 3., permissus, concessivus;
Inebriare mortis poculo, occidere.
Inevitabilitas, (DuC.) summa neceskegyelmezd. Cod. Dip. Pat. V. 104-., 126. Ex Chr. Dubn. p. 158 : irruentes hungari totam situdo ; quod evitari non potesl; eltdvoztatpremissa indultiva Regia gracia pro vero civitatem occupaverunt. . . et plures ex ... hatatlansdg. Corp. Gram. 123.
fratribus mortis poculo inebriarunt.
Inevitalis, quod evilari non potest, inevitilio suo natural! . . . recepisset.
1. Iiidultum, favor (DuC. al. s.); enInebriatio, (ab inebriando) actus vino tabilis ; elkerillhetlen. Cod. Dip. Arp. Cont.
gcdely. Szaz. II. 153. gratiis elindultis circa se obruendi; megreszegedes. BeneMed. II. 6. II. 37. et propter inevitalem vile exitum.
Inexaminatus, V. Incongressus.
mercantias et universas res mercimoniales.
Inebriativus, 3., inebrians ; reszegito.
Pel. De s. Joanne Baptista s. I. c. 6.: . . . Hajnik Perjog. 267. Cf. Mari. Capell. 9., 303.
Cf. Cod. Theod. 4., 15., 1; 5., 10., 1.
Inexcogitatus, 3., quod cogitari non
2. Indultum, (lillerae - indultum conli- Nee tarn Joannes tenera natura laederetur tanta
potest; ki nem gondolhato. Kub. D. Honl.
n enles); az add elengedeset tartalmazo asperitale, potu inelniativo cet. pastus.
level. Kov. Form. St. CL. Indultum super
Inef f ectuare,rem inchoatam relinquere, I. p. 18. (Ladislaus IV. an. 1276) inexcoginon exequi aliquid; el nem intezni. Ac. Com. tata malicia.
censu annuali Civilalis.
Inexcusabilis, q. excusarinon potest;
3.Indultum, (DuC.) ponlificiaria gra- Sopr. p. 98 : nescilur tamen, quibus ex ratiolia de re, quae a iurecommuni aliena esi;pd- nibus hoc ipsum ineffectuatum exstitisset. menthetlen. Torvt. Msz.
Inexcusabiliter, mode, in quo excupai engedely, kegylevel. Cod. Dip. Arp.Lzb. Cod. Med. T. II. 419. Fabd.Monm. Evang.
Cont. XI. 81. ad preces Reipublicse noslrae in- II. 296. commissarii regii, in quantum medio sationi non est locus ; nem igazolhato, nem
dulto Apostolico praecedenle Ragusii illam, tempore ineffectuati vel per abusus et con- menthetomodon. Ger. nichl zu enlschuldigen.
qua; nunc Cathedralis sub titulo Beatae Marias traventiones ab utrinque violati fuissent. Art. Olia Bachm. 569. Interfecistis inexcusabiliVirginis nuncupatur, fundavit Ecclesiam.
Dia3t. Pos. 18. Cum Articulus 45. 1723. Ad ter Confessorem ilium Praesidem Thoruniensem.
Indultum feudale, prorogatio tem- praBsens manserit ineffectuatus.
poris ; huber megujitdsdra szolgdlo idoInefficacia, ae, indigentia, absentia effiInexcussibilis, quod exculi non ponek engedese. Vuch. Jur. Feud. 154. Mor- caciae, vis nulla; hatdlytalansdg. Batty. Leg. lest; ki nem irthato, el nem tdvolithato.
tuo intra hoc temporis spatium aut domino T: I. 26. Cf. Auct. Itin. Alex. M. 94.
Olia Bachm. 395. Praesumpluosam persuasioaul vasallo novum de integro spatium legibus
Ineffrsenatus, 3., (Du C.) non frena- nem, te, nolit velit Dominus Deus, esse lamen
definilum cu.rrit, intra quod renovationem intus; zaboldzatlan. Cod. Dip. Alv. I. 223.ipsius albicanlem alque e sinu illius inexcmvestiturae impetrare oportet. Occurrente impe- quibus tarn ipse quam sui ineffraenata libi- sibilem quasi, secure quiescere.
dimento ex parte vasalli, quominus renovatio- dine et licentia in miseram plebem non seInexecrabilis, exsecrandus, exsccranem invesliturae suscipere possit, obligatur virent. Cf. Auct. Collat. Mosaic, et Rom. leg. bilis ; kdrhozatos. Szek. Okl. I. 264. delerripetere indultum feudale, Urlaub seu proro- tit, 6., 4.
mam et inexecrabilem el abominalem morgationem temporis ad renovationem praeflxi.
Ineligibilis, (Du C.) qui eligi uon po- lem feceranl.
Inexecutus, non exsecutus, perfectus;
Indultiis, us, permissio, gratia; enge- lest; meg nem vdlaszthato. Batty. Leg. III.
nem vegrehajtott. Recon. an. 1635. p. 331.
delcm. Tag. Erd. II. 207. an. 1762 : nisi. . . 144. an. 1309.
expressum . . . indultum habuerit. Kass.
Inexercitatio, defectus exercitii; nem
Ineludibilis, e, inevitabilis; kikeriilpassim.
hetetlen, kijdUzhatatlan. Cod. Dip. Lond. gyakorlds. Vern. Psych. 155. siecitatem et
Inexliauribilis
2. Infallibilis
Infirmarius
333
nimiam earundem molliliem e contra, relaxa2. Infallibilis, certus; biztos. Probst. tantum, non vero animam in inferos dcscentioncm, inexercitationem eidem plurimum Comiliol. p. 154: ipsi Comiti Bano turn militi disse ; testaldszdllitdk. Nagy Hier.
nbesse (memoriaB).
de infallibili annuo slipendio providcatur.
Inferior, fors. rectius: inferior, qui
Inexhauribilis, q. exhauriri non po- Cod. Dip. Hung. Patr. VII. 212.
infert dapes, dapifer ; tdlnok. Batty. Leg. T.
tcst, inexhaustus; kiapadhatlan. Karolyi.
Infallibilisnius, i, V. Infallibilitas. Otia II. 72. an. 1055 : Sig. Precu inferioris.
Mat. Tent. 15. Salis fodinse sunt inexhauri- Bachm. 101. Vitteberga3 erigitis Cathedram
Irifernalia, res pravae; alvildgi, drbiles. Vern. Psych. 10. fons inexhauribilis. Lutheri et infallibilismum eidem alligatis ? dogi dolgok. Galeoti. 24. nescio an mail
Infallibilitas, authoritas non subjecta recte censendi sunt, qui infernalia fugiunt,
Inexigere, non exigere; nem hajtani
be. Fr. Lib. Rat. I. 20. restant inexacti fl. sub errorem; csalhatatlansdg. Cher. Jus. in inferno enim omnia mala peccataque sunt.
Iiiexigibilis, q. exigi non potest; be- Eccl. I. 85. Characteres Ecclesiae vera . . . 5.
Infernalis, infernus; alvildgi, pokoli.
hajthatlan. Torvt. Msz. inexibilis reslantia. Infallibilitas seu vera Christi Ecclesia est It. infernale. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 196.
Inexigibilitas, quod exigi non potest; perpetua et deficere nequit.
miserias tolleret infernales. Jokai. Regi jo
Infallibililer, (Du C.) certo, procul du- Tablb. II. 11. infernulis pardal. Cf. Alcim.
beszedhetetlenseg. Tisztb. Ir. Pro emersuris
inexigibilitatibus et relaxalis. A be nem bio ; csalhatatlanul. Fabo. Monm. Evang. Avit. 2., 290. Prudent adv. Symm. I. 389.
szedetheto es elengedett adonak potlasara.
II. 374. et vitae pericula, quse infallibiliter Infernus, i, inferi, inferni, orum; po1. Iiiexistentia, se, conditio rei, quse mihi erunt subeunda. Szentiv. Cur. Misc. Dec. kol, alvildg. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
esl; let. Otia Bachm. 133. Hie vero vermis III. P. X. 61.
X. 76. Infernum esse locum damnatorum, in
conscientiee, qui inquirere me inexistentiam
Iiifamator, calumniator, qui alicui inquo psenas pro suis peccatis in corpore et
visibilis et verai alicuius Ecclesia? coegit.
famiam infert; rdgalmazo. Ger. Ehrenschan- anima sunt sternum daturi. Cod. Evang. V.
2. Iiiexistentia, se, conditio rei, quas der. Werboczi 355. infamator solvet dun- HI. p. 369: In infima (sc. parte navis) nos
inest alicui rei; benlet. Pazm. Dial. 151.
taxat 40 flor. cum ha;c sit poena homagialis captivi, qua3 vocabatur infernus, ex qua noInexistere, existere, inesse; benne ignobilium..
bis non esset speranda liberatio.
Icnni. Pazm. Dial. 245.
Infamatrix, V. s. Criminatrix; gyaInferrare, calceos claviculis sufn'gere
Inexitus, vectigal vectarum mercium in Idzo. It. infamatrice.
(Du C. al. s.) ; szogekkel kiverni. Monm.
regressu solvendum ; behozatali add, vdm. Infamiare, apud Ciceronem: infa- Comil. Trans. II. 183. an. 1556. Par cothurBatty. Leg. T. I. 372, an. 1008: Ecclesias domare; meggyaldzni. Ger. beschimpfen. norum inferrare debent d. 8.
namus villam . . . lam exitibus quam inexiti- Chr. Dubn. p. 122: Felicianus . . . turbavit
Infeudans, Infeudator, qui in feubus habeat firmitatem perpetuam.
regnum . . . suam gentem infamiavit.
dum dat. V. Feudum; huber-ado.
Inexolute, non solutus ; kifizetetlenul.
Infans, (Du C.) rex puer, princeps; gyerInfeudare, feudum conferre, in feudi
Ger. unbezahlt. Proj. Leg. Civ. 192. Non ab- mekkirdly, kirdlyfi, kirdlyi herczeg. possessionem mittere (Du C.); huberbe adni.
simililer fructus lalium bonorum usque obitum Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. 211. Pala- Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 104 : terras arabiles...
communis patris, in agris, pratis, silvis ac vi- tinus potest Diselas Regni indiccre Rege non quibuspiam personis, secularibus infcudasneis collecti, prouti etiam quajvis restantise oc- existente vel Infante existente. Monm. Com. sent .. . Vuch. Jur. Feud. 38. Tor. Tar. 1892.
casione mortis paternaa inexolute haarentes, I. 60. Cod. Dip. Briiss. II. 1.
p. 746.
sequali utriusque sexus succession! deserviunt.
Infantaria, proles alens (a verbo inInfeudatio, huberi joszdgba valo
Inexplorabilis, inexplicabilis; kiftir- fantare apud Tertullianum, quod infantium bevezetes. Vuch. Jur. Feud. 37. Conslilutio
keszhetlen. Dip. Alv. II. 333. Dum cernerem cibo alere signiflcat. Du C.); gyermeknevela. Feudi aliter et Infeudatio, Lehenerrichlung,
inexplorabilis suse Benignitatis liberalitale Rep. Cast. p. 31 a . Ne domestica quidem tua, Lehenertheilung, riuncupatur seu actus, quo
condecoratos regredi.
foecunda ilia infantaria . . . ignorat.
utile rei cuiusdam dominium sub nexu speciaInexsatiabilis, insatiabilis, inexplebiInfanteria, 33, peditatus, pedites; gya- lis fidelitatis in aliquem transfertur, ab hoc aubilis; telhetetlen. Vern. Psych. 422. Ambi- logsdg. It. infanleria. Szilady Tor. Magy. EmI. tem acceptatur et acquiritur. Fej. X. 2., 281.
liosus inexsatidbili novi semper amplioris- VI. 458. ubi tola infanteria nostra unacum
Infideles, (Du C) pagani, gentiles; hique honoris desiderio ducitur.
tetlenek, pogdnyok. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
Atteleria constiterat. Tor. Tar. XVIII. 194.
Inexsolutio, actus non solvendi; ki nem
Inf anterie, ex It. infante, quod infanteni III. P. X. 136. Cf. Salvian. de Gub. 5 init.
fizetes. Ac. Com. Sopr. p. 76 : neve . . . Con- et militem, peditem signif.; gyalogsdg. It.
Infidelitas, impietas, nulla fides (Du C.
tinia Regni propter inexsolutionem . . . gra- infanteria. Gall, infanterie. Ger. Infanterie, al. s.); hitetlenseg. Tor. Tar. 1888. p. 516.
a vera religione Christiana ad infidelitalem
Fussvolk. Szirm.
luitorum laborum . . . defeclum patiantur.
Infanterista, se, pedes; gyalog ka- Mahumetanam.
Inextensus, non extensus ; kiterjedes
tona, baka, talpas. Kaz. Lev. I. 48.
Infigurabilis, qui flguris effingi non
nelkill valo. Pazm. Dial. 306.
Infaiiticida, 33, interfectrix infantis; potest; alakba nem onthato, And. Pann.
Inextimabilis, inaestimabilis, suminus
244. anima est substantia invisibilis et immor(DuC.); megbecsvlhetetlen. Tor. Tar. 1892. magzatgyilkos. Torvt. Msz.
p. 359. inextimabile donum. Dip. Reip. Rag. Infanticidium, ca3des infantis (-ium); talis, rationalis, intellectualis, infigurabilis.
342. Obs. Jadr. 395 : vulgus . . . inextima- magzat-, gyermekoles. Torvt. Mszt. Cf. Cf. Ammian. 24., 14.
Inlinitare, (DuC.) in inn'nitum protrabilem suscepit laBtitiam.
Tertull. Apol. 2.
Infarctus, us, alvus astricta ; dugulds. here ; vegtelenig nyujtani. Pazm. Dial. 419.
Iiiextinguibilis, quod exstingui non
potest; kiolthatatlan. Tort. Tar. 1888. p. M. Bel, Prodr. 148. egregiam eas spondere Ex quo constat transcendentia non posse inmedelam in iis morbis, qui ab infarctu vi- finitari, et idem dico.
507. Rak. On. 34.
Infinities, infinite, sine numero; vegInexstinguibiliter, ita, ut extingui scerum abdominis oriri consueverunt.
non possit; kiolthatatlanul. Fej. V. II. 453. Iiifascinare, fascinare; megigezni, telenul. Wagn.
Sane contracta feliciter inter nos iampridem megbuvolni. Cod. Dip. Briiss. III. 248. ita a Infinitude, finis tiullus ; inflnitas; veghetetlenseg. Imre Phil. 82. Imo quia ad ratioalternse connexitatis idemtitas sic revera est Turcis hajdones infascinatos esse.
Infatigabiliter, assidue, impigre ; fd- nem Mundi optimi non requiritur infinitudo
inexstinguibiliter in nostris radicata prascordiis.
radhatatlanul. Batty. Leg. III. 645. an. perfectionum.
Infallanter, (Du C.) procul dubio, baud 1505. infatigabiliter operemur. Cf. August.
Infirmari, aegrotare, in morbum implidubie, certo, explorato; ketsegkiwiil, csalha- Ep. 32. ad Paulum.
cari (Du C. infirmare); gyengelkedni, betatlanul. Ljub. Mon. SI. XXI. 317. an. 1444.
Infectio, fascinatio; megbabondzds. tegeskedni. Wagn. Finaly.
Dip. Reip. Rag. 466. Cod. Dip. Pair. II. 233 :Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 342. quo- Infirmaria, (DuC.) nosocomium, congratitudinem circa vos difftmdi infallanter. modo flat per solam et nudam visionem dicta clave inflrmorum in Monasteriis; betegek
Infallibile, certe, baud dubie; bizto- fascinatio seu infectio.
szobdja, korhaz. Prot. inq. 176 : et scopasan. Dip. Alv. I. 418. II. 150. illis intimavit Infeodare, (DuC. infeudare) -feudum bat infirmariam. Gf. 170.1. et passim. Reg.
infallibile omnes necare post expugnationem. conferre, in feudi possessionem mittere ; hu- Turm. Prat. 29.
Infirmarius, i, (DuC.) qui assidet
1. Infallibilis, quifalli non potest (DuC; berbe adni. Tor. Tar. 1893. p. 24.
qui in errorem non inducit); csalhatatlan. Inferani, alias : sepulchrales, Lutheri segroto ; nosocomus ; betegdpolo. Bene Pol.
sectatorum pars, qui docebant Christi corpus 226.
Nagy Hier. Rak. On. 85.
334
Infirmitorium
Influitio
Ingannum
Influitio, instillatio; bef'otyds. Pel. Pom. Infrascribere, subscribcrc. Ap. Kasliifirmitbrium, (DuC.) alias: intiruiaria, valctudinarium; betegek szobdja. L. VII. P. I. Art. 111. c. 2 : Sexta regiila sancti- sics: nos infrascripti; alairni. Cod. Dip.
talis est in gratie spiritus sancti influitione. Hung. Arp. III. 78., 115. per Thomasinum inPiszter Szt. Bernat. I. 116.
Influxibilis, in quern nemo vim, aucto- frascriptum notarium nostrum scribi rnanInfiscare, (Du C.) in fiscum redigere,
contiscare ; elkobozni, a kir. joszdgokhoz ritalem habet; hire befolyds nem gyako- davimus. 31., 41. sub metis et terminis infrarolhato. Andr. Pann. 10.
cmtolni. Nagy Hier.
scriptis.
Influxus, vis, momentum, auctoritas;
Infistulatio, insitio; sipolds. Germ.
Infraspecificarido, infra singulalim
Pfropfen. (V. Pallas s. Ojtds), Kov. Oec. 66 : befolyds. Kass. Prax. I. 22. fere ad omnia enumerando ; aldbb reszlctezve. Cod. Zi. I.
622.
Infistulatio fit dum ramulo arbusculae
emen- alia influxum partemque activam habere.
dandanda? in extremitate cortex ad 1/z pollicem
Irifcederabiliter, (Du C.) implacabiliInfrangibilitas,natura infragilis; me</desumalur, et huic parti nudatse fistula sive ter ; le nem bekithetoleg. Nagy Hier.
torhetetlenseg. Pel. De s. Laurentio s. II.
cortex cum gemma ex nobiliori arborc et quiInf ormare, (Du C.) certiorem facere; c. 2: Quare caritas in sanclis comparatur
dein ramulo aqualis crassitiei desumtus super- ertesiteni. Cod. Dip. Bniss. III. 249. Sertem auro, hoc declaratur ex proprietate infranVram demisse informaverimus.
gibilitatis.
intrudatur.
liiilabbelare,(Du C.) inspirare; ihletni. Informatio, relatio; rei gesta? enarraIiifrigidare, (Du C.) refrigcrarc ; husiNagy Hier. inflabbelatus non recte : legyezet- tio; ertesites. Verancs. IX. 18. Maiestas Sua teni. Tor. Tar. 1889. p. 464.
len, fujtatlan.
Regia hoc nomine a Camera? Hungarica? ConInfringerint, pro: infregerint. Arch.
Iiiflammabilis maleria, qua? in- siliariis informationem petivit.
Ver. Sieb. X. 1., 227. an. 1439. qui mandaflainmari potest; fel-, meggyujthato anyag, Informationaliter, ex praceplo; lum nostrum infringerint.
f/yulekony-, gyuanyag. Verancs. V. 349. utasitds szerint. Fej. X. 3., 35. per lilteras
Infriiigibilis, quod infringi, violari non
Tormenta itidem bellica, barbatas, pixides, dicti Domini Nicolai de Gara Palatini infor- polest; meg nem torheto. Art. Dia?l. Pos.
globos, pulverem tormentarium, materiam mationaliter eidem prasentatas etc.
60. Sententia? beneficio Juridicorum remedioinflammabilem, sulphur, salnitrum, plumInformationem accipere, cogno- rum infringibiles essent.
bum, a3s, ferrum etc. commissariis nostris ex- scere de aliqua re, de aliqua re percontari;
Infrixus, 3., lusculum infrixum;
hibeat.
tudomdst szerezni. Kronst. III. 99.
rdnto'tt leves. Ger. Einbrennsuppe. Lzb. Cod.
liiflammabilitas, proprietas rei, qua;
Informativa v. inviatoria pun- Med. T. II. 111.
inflammari polest; felgyulaszthatosag. eta, puncta pracepta continentia; utasito
Infulatus, infula ornalus V. s. PrasposiTomls. 277. cum nullum ex omnibus inflam- pontok. Torvl. Msz.
tus Major infulatus ; suveges.
mabilitatis principiis sciamus, qu^d oxygeInf ormator Linguarum, grammaInf umare, fumo siccare; fiistolni hust.
nium suum usque adeo fixum teneat.
ticus, (iterator ; nyelvtanito. Pest. Var. Lev.Bene Mcd. II. 341. suilla infumata sale conInflammativus, vim inflammandi haInf ormatorius, 3., instruens, docens; dila. Cf. Plin. 28., 16., 63.; et 28., 11., 48.
hens; Idngragyujto. Pel. Pom. L. X. P. V. utasito. Wallaszky 97.
Infumibulum, 1. caminus, 2. cunicuArt. III. c. 1. Nimirum oleum est nature et
Informatus, 3., forma carens, crudus; lus fornacis; 4. kemeny, 2. kdlyhacso.
ignis inflammativum.
nyers. An. Sc. I. 233. an. 1563: cuprum Kronst. III. 94: dum infumibulum arsit
Iriflare musicalem tubam, tuba formatum et informdtum.
apud apothecarium. Cf. 286., 413., 521: pacanere (a kivonuldsi zene alkalmdval);
Inf ortiatum, (Du C.) Pars una Digesto- ravit infumibulum vulgo ein Ryer.
trombitdt fujni. Regn. Turin. Prat. 96. rum Juris, quod barbari nostri Juris consulti
Infundate, lemere, falso; alap nelkul.
quapropter Instrumenti sui debitam etiam cuin tres paries divisere : Digestum novum, Burian. Blandr. p. 91: ergo pariter collalio
rain gerat et in inflanda musicali modo Infortiatum et vetus (etymo incerto). Fej. trium Possessionum . . . post mortem Regina?
tuba (musikalische Aufziige) . . . cumprimis V. II. 412. Libri . . . sunt h i : Decretales cum facta infundate dicilur. Opin. P. II. Sec. I.
autem in impulsibus campestribus (Feld- apparatu Menardi; Digestum vetus infor- Art. 14. Kuk. Jur. II. 293. Knauz M. E. Str.
slosse) se exerceat. . .
tiatum.
1.6.
Inf lativus, 3., inflans; felfuvo. Szentiv.
Inf ortuitus, 3., casu accidens; veletInf undatus, 3., vanus, fulilis ; alaptaCur. Misc. Dec. II. P. II. p. 59. Pisum inftati- len, esetleges ; casus infortuitus ; velet- lan. Cher. Jus. Eccl. I. 387. transire cupienvum est cum pellibus atque nocivum. Pellibus len eset. Cod. Zi. VI. p. 259... ne huiusmodi tem principiis Religionis Catholica? sufficienter
ablatis sunt.bona pisa satis. Pel. Pom. In cor- casus infortuitus ac inopinate rei eventus instructum esse eumque non frivolis aut inpore Christ! s. II. c. 4.
simpliciter videretur pertransire . . . quandam fundatis causis sed motivo et amore veritaIiiflatura, 33, (DuC. inflatio) hoc loco : possessionem . . . prefato Symoni, Ladislao tis convictum in proposito suo flrmum persistere. Reg. Turm. Prast. 23. Torvt. Msz.
tumor; daganat. Prot. inq, 233: ego . . . Emerico . . . dedissent et donavissent.
Infundibuliformis, infundibuli forInfortunari, in malis versari, calamitainterrogavi: Domina mea estis guarita de
tibus premi; szerencsetlenseget, bajt szen- mam referens, infundibulo similis; tolcserinflatura genuum vestrorum ?
Inf lexibilitas,proprietas rei,qua? inflecti vedni. Frak. Mat. lev. II. 37 : Si (Turcus) in- alaku. Ger. wie ein Trichler. Vern. Psych.
nequit; hajlithatatlansdg. Bene Pol. m. 284. fortunabitur, incipiet cogitare de vindicta. 34. Mittit praterea aliam infundibuli-forInfra, pro: intra; alatt. Batty. Leg. T. mem productionem, in vertebrarum cavum
Inflexilis, iners, quod flecti non potest;
medullam Spinalem ambientem.
hajthatatlan.Hisl.Nat. 19. artusque fulciun- II. 40. an. 832 : infra terminis nostris.
Infuriatus, 3., furore incensus; felInfractio, (DuC.) violatio (Fin. eltore's);
tur partibus durioribus, interdum rigidis et
megszeges. Tor. Tar. 1887. p. 558. leges de duhodott. Arch. Ver. Sieb. VIII. 1. 272. an.
inflexilibus, qua? ossa . . . nominantur.
Iiiflictio, impositio (Du C. al. s.); ki- incompatibilitate pati, easque novis semper 1704. per ... plebis. . . infuriatae defecrovds. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 200. per in- dispensationibus an infractionibus violari. tionem.
Infumibulum, pala, qua panis in furInf radeclarare, infra nominare; aldbb
flictionem census. Cf. Imp. Constant. Cod.
megnevezni. Fej. X. \. 189., 583. et ab alio- num ponitur; kenyerveto lapdt. Ger. BrotTheod. 9., 17., 2.
Inflorare, (Du C.) floribus distinguere; rum iuribus possessionariis modo infrade- schaufel. Par. Pap.
clarato.
Inf usio, potio calida (Du C. al. s.); merirdgokkal ekesiteni. Nagy Hier.
Inf luctuatio,perturbatio; nyugtalan- Infradenotandus, de quo infra sermo leg ital. Hor. Mem. 432.
Infusor campanorum, fusor camsdg. Batty. Leg. III. 211. an. 1359: multifor- erit; aldbb emlitendo'. Cod. Zi. I. 475.
Infradicendus, de quo infra dicturus panarum, harangonto. Szalay. Var. tort. 146.
mes influctuationes guerrarum et exercituum
sum; aldbb mondando. Cod. Zi. I. 475. Magister infusor campanorum.
temporibus inposatis.
Infusor potus, pocillator, qui pocula
Influere, vim habere; hatni, befolyds- Infraponere, deponere; letenni. Kub.
sal lenm. Vern. Met. 91. Si substantial per D. Hont. II. an. 1339 : decem marcas infra- ministrat; pohdrnok, italtoltff. Szek. Okl.
IV. 257.
vires suas certorum accidentium caussse sint ponere et solvere.
Infralapsarii, eset alatt levdk. Not.
Infusum, i, quod infunditur, liquor mein aliis substantiis, turn eae in has influere
dicuntur. Est ergo influxus id genus substan- rei. II. 243 : Infral. (peccatum Proto-paren- dicus; ontelek, ital. Bene Pol. m. 43.
Ingannum, ingenium ; szin, urugy,
tiarum relatio vi cuius eae in se invicem tum) ita a Deo decretum esse dicebant, ut ne
agunt.
i evjtare quidem primi parentes illud potuerint. csalds. It. inganno. Ra6. Mon. SI. XIII. 5. an.
IiKjerentia
335
1317 : nulla persona . . . audeat. . . modo Nagy. Jus. Trans. Sax. 180. Ordinarie triplex Ingredi viam uiiiversie carnis,
aliquo vcl inganno ire.
persona requiritur in omni iudicio, nam inge- rnori; meghnlni. Fjp. Anon. 23. 6.
Ingegnerius, i, incignerius q. v. rens, evictor, superevictor ct testes per
Ingredienlia, ae, species; vegyresz,
(I)uC. Ingegnerus); mernok. Rac. Mon.Sl. accidens ingrediuntur iudicium, cum et sine alkatresz, belevalo. Thok. Diar. 493. borXIII. 53. an. 1348.
his possit esse,- generaliter et ordinarie lo- bely . . . tejbe f6zetett valamely orvossagol
Iiigemmatio, iteratio, repetitio; is- quendo ; potest enim proha institui per in- fiivekbiil s egyeb ingredientiakbul. Bcne
metlddes. Tor. Tar. 1887. p. 112. ingemi- slrumenta litteralia vel causa et negotium adeo Pol. 115. Lzb. Cod. Med. T. II. 542.
natio vocum terribilium.
notorium est, ut nulla indigeat probatione et
Iiigremiare, attribuere, contribuere
Ingeiierabilis, qui generari nequit; alioquin etiam ingerens fit actor, evictor vero (Du C. in gremium mittere); bekebelezni.
nem teremtheto. Nic de Mir. 399. Nam maet superevictor . . .
Ger. einverleiben, ingremiiren. Kass. Prax.
Ingerentia, SB, interpositio, actus se III. pars, in oppido T. inclyto Comitatui T.
leria prima est de essentia rei naturalis, nee
tanien generans rem naturalem general mate- ingerendi; beleavatkozds. Kon. Egyh. 117. ingremiato . . .
1. Ingerere se, est in causam immitIngressio, ingressus; belepes. Fabr.
I'iam, cum sit ingenerabilis . . .
Ingenia,sc, V. Ingenium, 2. Georg. Sirm. tere (Du C. al. s.) ; perbe beleavatkozni. Urfc. 112. an. 1493: neque propler non ingressionem (sc. in exercitum) turbare . . .
I. 287. Ita erant duo magne ingenie, quod Samb. Tyrn.
2. Ingerere se pro : se parare ad ali- presumpnatis.
quando sonum dabant vere dico vobis, fratres
Ingressus, us, exordium, (titulus); becarissirni, quod sicut campana magna solet so- quid (v. partic. futuri act.) (Du C. al. s.) ;
nare, ita sonabat. 284. quod ingeniis pulve- hozzdfogni. Marc. Chr. II. 33 : cum se in- kezdes, bevezetes, czim, megszolitds. It.
ingresso. Kass. P. P. I. 247. et pass. In inres multa infundebat et dirumpebat ingenias. gereret ad buccinandum.
Ingessio, actus ingerendi ; interpositio, gressu ac etiam in contextu ly sincere daIngeniarius, i, architectus militaris, arlis muniendimagister ; mernok.lt. ingegnere. admistio (Du C. al. s.) ; beavatkozds. Cod. tur tantum iis, qui actuates Intimi Status ConAct. el Doc. Rakoczy p. 416: duos medicos, Zi. Vol. V. 587: else in dominium eiusdem... siliarii sunt. Torvt. Msz.
Ingrossare, (DuC. 1.) instrumenta foiluos ingeniarios . . . conducat. Szaz. VI. intromissione et ingessione vetavit. Opin. P.
564.
II. de ordine Jud. Sec. II. C. XIII. Kovy El. 620. rensia et contractus majori charactere exaIngeniarius ab acquis, hydrotechIngessionalis, in alienas res se inge- rare. In librum rationum accepla et expensa
nicus; folyammernok. Ljub. Mon. SI. V. rens; beavatkozo. Kass. Jur. Civ. I. 6. Sic inferre ; szdmvivo konyvbe irni. Nagy Hier.
alii sunt Processus Civiles, alii Criminates . . . Fej. X. I. 161.
69. an. 1406.
Ingrossatio, actus in acta publica rediliigeiiiculari, (Du C.) in genua proci- alii accessorii, uti Ingessionales et Evictiogendi, inferendi; beiktatds. Tor. Tar. 1892.
dere ; leterdelni. Sch'm. de Ins. 42 : Rex . . . nales.
Ingessivus, 3., qui se ingerit, ingerens ; p. 73. mandati in acta ingrossationem 1704.
anle Archiepiscopum ingeniculatur.
Ingrossista, a?, (ap. DuC. ingrossator)
Ingeniolum, aliquid ingenii; nemi avatkozatos, betolakodo. Kovy El. 104. Inszellemi tehetseg. Verancs. VI. 29. Ego illud gessivus Tutor idest, qui non sua via posuit qui instrumenta forensia et contractus in mempro ingeniolo meo latinum feci et legendum se ad Tutelam (est et quilibet rationibus ob- brana maiori charactere exarat et rcdigil;
Hungaris exposui. Werboczi 2. Vita S. noxius, qui absque inventario apprehendit res szdmadds iro, szdmjegyzo. Torvt. Mszt.
Steph. 33. Cf. Arnob. 5., 157.; Hieron. adv. alienas) etiam illas res debet refundere, quas Opin. 1802. I. Kass. P. P. I. 126.
Ingruentia, se, irruptio; berontds.
nunquam apprehendit.
Ruf. 4. extr.
Ingestio, actus ingerendi, devorandi, Magy. Tor. Tar. VIII. 178. hostilis ingruentia.
Ingeniositas, (Du C.) ingcnium, faceInguiiiaria pestis, qua inguen afficitia;; szellemesseg. Vern. Psycb. 196. At non gula ; zabdlds, faldnksdg, gyomortultersaltern ex malitia sedex inconsideralione etiam helesy megtbmes. Chr. pict. Vind. 162. Plu- tur (Du C.); Idgyek kor. Curios. Misc. 24. Mcproveniens in loquendo ingeniositas tristis- rimi eciam teutonicorum de immoderata ci- morabilis etiam pestis fuit anni 590. tempore
borum ingestione et potus ingurgitatione S. Gregorii Papse inguinaria dicta; uti et
simarum stepe sequelarum fons existit.
anni 680, in qua tot moriebantur in quavis
Ingenitura, se, (Du C.) slerilitas; mag- crapulati et infusi mortui sunt.
Ingestores minerarum, dsvdny- domo, quot vicibus, iussu boni Angeli, mains
talansdg. Nagy Hier.
1. Ingenium, dolus prselexlus (DuC. 1.); behordo. Juriev. Jur. Met. 45. Lotores Me- Daemon percutiebat venabulo ianuam.
Ingurgitatio, ingluvies, crapula, ebrieagyafurtsdg. Batty. Leg. T. II. 242. an. 1143. tallici. eiusque (Prsefecti Molee) mandatis paabsque I'raude et ingenio. Endl. p. 380. Ve- rere debent ; horum vero prsecipui sunt, l-o. las (Firm. Math. 5., 8.) V. s. Ingestio; rerancs. V. 26. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 124. Ingestores minerarum (Auftrager), qui mi- szegeskedes.
Ingutere monetam, cudere mone2. Ingenium, (Du C. 2.) machina bel- neras contundendas in molam ingerunt.
Ingines, etis, ingenitus ; velesziiletett. tas ; penzt verni. Georg. Sirm. I. 112., 113.
lica ideo ita nuncupata, quia ad eas construenIncipiet per monelarios ingutere monetam.
das ingenio opus est, ut artilleria ab arte, Szamosk. IV. 506.
Ex miris multis audite miram rem
Inhabentia, se, defectus; Many. An.
ars telorum fabricandarurn. Thurocz. 15., 23.,
Sc. I. 111. an. 1280 : propter inhabentiam
Heu Hungarian gentis inginetem.
72., 97., 153. Marc. Chr. II. 56. Tor. Tar. XI.
Ingirare, circumire, peragrare; be- Sacerdolis . . . sine confessione . . . cssent
137.
3. Ingenium, impulsus; oszton. Batty. jdrni, eljdrni. Urk. Sieb. II. 251. an. 1366. expirati. Fej. III. 71.
Inhabilitas, (Du C.) status non aplus
Leg. T. II. 348. an. 1233: vestro ingenio Quarum . . . metarum cursus ingirato isto
ad aliqd ; alkalmatlan volta, keptelenseg.
modo procedunt.
rnediante.
Ingloria, se, (DuC.) dedecus, ignominia; Serm. Cat. 243. Talia sunt impedimenta . . .
4. Ingenium, ratio; tekintet. Germ.
2. est inhabilitas et ineptitude naturalis abRiicksicht. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 124. quia dicstelenseg, gyaldzat, szegyen. Wagn.
Ingnuiriosus, iniurio.sus. V. s. Ruffa; soluta ad Matrimbnium. Szek. Okl. I. 151.
nihil de ipso anno nuper transacto, sicut dictum
Knauz M. E. Str. II. 509., 544. Tor. Tar. XIII.
est, remansit, unde te amplius requiri aut com- sertegeto.
Ingomberare, occludere (Du C. impe- 228.
pelli nollumus pro ullo ingenio.
Inhabitalis, inhabitabilis. V. s. ExculIngenium maternum, sensus corn- dire) ; elzdrni. It. ingombrare. Han. Mon. Jur.
munis; elmesseg. Vern. Psych. 214. Inge- II. 196 : platea . . . non ingomberetur fimo. tivare; nem lakhato.
nium maternum (Mutterwitz), quod se promIngras, tis, incrassatus, impinguatus ;
Inhabitatrix, femin. ad habitatorem.
plissime rebus diversissimi ssepe generis et segnis (Du C. ingrates) ; hizott, lusta. Batty. Kelem. Inst. Jur. Pr. III. 406. relictae viduse,
circumstantiis accommodare non ignorat.
Ger. 202. in tantum redduntur ingrates, ut ac Liberse, et RegiaB Civitatis Nostrse Budensis
Ingenuus, (Du C. 3.) ingenui: liberi vix hoc reducant . . . in animum. Thur. Andr. inhabitatricis.
quibus opponuntur servi; nemes. S. de Kz. Rex. Hung. 43 : Misit Casari 50 corpora imInhabituatus fur, fur notus; czegeChr. A. 1., 17 : Hie namque Gotfridus cum mensorum bufonum et duo millia lardorum, res tolvaj. Torvt. Msz.
Inhsesive, inha;rendo; ragaszkodva,
esset ingenuus fllius, scilicet Comitis Hers- mille tauros ingrates.
Ingratitudinalis, ingratus, beneficii hozzdtapasztolag. Pel. In Nativ. Dom. s. I.
feldensis in curia Francvurtensi.
Ingerens, qui se alicui rei immiscet; immemor ; hdladatlan. Pel. Pom. L. III. P. c. 5 : Humanitas Christi non innititur verbo
avatkozott, mellekvddolo. Ger. Nebenkla- III. Art. II. Undecima (consideratio) ingrati- divino inhaesive, prout innititur accidens
subiectivo.
ger. Georch. H. T. HI. 146. Kass. Jur. Civ. I. 7. tudinalis iniurationis.
336
Inhamare
Inidoncitas
Innocciduus
Iiihamare, ox voc. hamus, aucupiiri, 358., 395. II. 365., 420. 11. 381., 436. II.
liiinralio, iniuria. V. s. Inyrutitudinalis; igazsdgtalansdg.
caplare; horogra fogni. It. inamare. Cod. 278., 314.
Dip. Arp. Cont. VI. 539. illos alliciat, terrcnis
Inidoiieitas, alis, (Du C. imperilia, inIniuriari, (Du C. i) iniuria aflici, servoluptatibus involvat, inhamet, alliget etcr- scilia) inulilitas, ustis nullus; kepesseghidny. tetni, bdntalmaztalni. It. ingiuriarc. Arl.
naliler et occidat.
Cod. Evang. T. I. p. 287 : inexcusabilis . . . DitKl. Pos. 104. sive per praeiudiciosam adInhibens, qui inhibel aeceptalionem vel esset ingratiludo, argumentum inidoneitatis moduni Foenilium depascualionem sive alias
exsolutionem cambialium; letilto. Art. D.ad obeunda munera publica . . . in religionis qualitercunque tesis et iniuriatis effecliva
1840. p. 83.
calholics professione quaTerc. Teulsch. Scliul- Justitia et Salisfaclio ad Comissionern supra1. Inhibitio, (Fin. al. s.); eltiltds. It. ord. I. CXXXIII.
memoratam Arliculo 88. remiltitur indubie
inibizione. Kovy El. 640. Kass. Jur. Civ. II. 1.
Inidoneus, 3., non idoneus ; nem al- effcctuanda. Batty. Leg. HI. 109. an. 1309:
Admonitio est actus Jiididalis, quo quis alle- kalmas. Szegedi Ruhr. Pars. II. p. 235 : Pe- universilas Cibiniensis iniuriata sit Capilulo
rum ad aliqnid agendum vel omiltendum aut nes Css. Majest. ul omnes personaliler insur- Transilvano. Szek. Okl. III. 161. Cf. Sen.
rcslitucndum cum seria voluntatis declarationc gant, paucis exceptis. Deer. Rudolpbi Regis Const. 9. Tertull. adv. Gnosl. 6.
adurget. Inhibitio itaquc et Repetitio species 1597. Decrepitis scilicet, infirmis, servitio adIiijliriatio, injuria ; igazsdgtalansdg.
Admonitionis sunt; ilia utuntur potissimum dictis, viduis vel aliter bello inidoneis.
Bally. Leg. T. II. 412. an. 1269'. Pel. Aesl.
Paries, dum aliquem ab actu quopiam susciIniector (manuum), qui manus iniicil; 41. qu.
piendo aut continuando snpersedere volunt. tdmado. Fej. III. 2., 441. iam dictos manuum Iniuriator, (Du C.) iniuriaj alicui factse
2. Inhibitio, (litters inhibitionem expo- iniectores tamen, appellatione remota, ex- auclor; bdntalmazo, jogtalankodo. An.
nenlesj; tilto level. Kov. Form. St. CXLV. communicalos publice nunciantes et facientes Sc. II. 214. an. 1533 : conlra . . . injuriaInhibitio senlenlise per non venit.
tores auxilio . . . adsitis. Fej. VII. 5657.
ab omnibus arlius evitari.
Inhibitio simplex, V. Prohibila;
Inighistse, Ignalii Lojolae, quern Hispani Knauz. M. E. Str. I. 388., 502. Kat. Hisl. IX.
egyszeru eltiltds.
Don Inigo appellabanl, socii. Jesuits ; Inigo 305.
Iniuriola, 03, parva iniuria ; kis melInhibitiorialis, inhibens; tilto. Tor. tdrsai. Nagy Hier.
Tar. 1887. p. 592. Mandatum InhibitioIniicere in oculos, (hungarismus) tatlansdg. Olab.Cod. Ep. 134. Vidi enim ego
nale.
exprobare ; szemere vetni. Magy. Tort. Eml. mullos, qui . . . vel propter levem quampiam
liihibitorio-citatorium manda- XXX. 129. an. 1539: volumus . . . quod nun- injuriolam suum slalum el vivendi condiliotnni, Praemonitorio-citatorium man- quam tale vilium ipsis . . . in oculos injicere ncm immutarunl.
datum ; eltilto parancs. Cher. Jus. Eccl. polerit.
Injuriatus, injuria affeclus ; mcgkdroII. 330. Si aulem mandato inserla sit clauInimica, se, inimicitia; ellensegeskedes. .sifo^.Arch. Rak. VIII. 121. s a mennyire insula inhibitoria, vi cuius actio quaepiam usque An. Sc. II. 76. an. 1454: Hussils . . . ince- /wriaûsofevolnanak, salisfactiolimpendaljon.
Iniustus, 3., condemnalus; cliteit.
ad causse decisionem attentari vetatur: Man- perunt inimicas facere.
datum lale inhibitorio-citatorium dicitur.
Inimicabiliter, (Du C.) inimicc, in- Tkal. Mon. Ep. I. 2. an. 1163; quoniam hoc
E contra praemonitorio-citatorium appel- feste, hosliliter; ellenseges modon. Ljub. probare non potuerunt, iniusti remanserunl.
lalur, dum aclio qusepiam ante decisionem Mon. SI. IV. 289. an. 1391. brigentinum ini- Inkylinus, inquilinus; berld. Cod. Dip.
causas in effectum deduci prsecipitur.
micabiliter absltilerunl. Pel. Pom. De S. Arp. Con 1. X. 142. Ul aulem de fundis, curijs,
areis seu edificijs prediclarum Strigoniensis el
Inhibitorium, iussum, quo v. litters, Malheo s. I. c. 2.
quibus prohibetur, vetatur aliquid; eltilto paInimicans, inimicus ; ellenseges. Thu- Sancli Thome Ecclesiarum mansis, mansionarancsolat. Georch. H. T. IV. 268. Horvat. rocz. 210. Nee desunl oslenta, regi inimi- rijs seu inkylinis inlra fossalum Strigoniensis civitalis exislenlibus . . . elc.
Csalad. Memoriale 251: en viszont reexecuto- cantia.
rium mellell akarvan rehabealni, inhibitoIiimarciscibilis, quod non marcescil;
Inimicari, (Du C.) inimico, bosiili animo
riummal sokat impediallaltam.
esse; ellenkezni, ellenseges indulattal hervadhatlan, hervudatlan. Cod.Dip. Arp.
Inhihitorius, 3., interdicens, prohi- viseltetni. Fej. Jur. Lib. Suppl. 53 : privilegio Conl. XI. 236. Bealissimus Rex Slephanus ad
bens ; tilto, eltilto. Fej. VI. 133., 132. Inhi- eius fori (sc. ecclesiaslici) inimicantur. inmarciscibilem enim vile eierne Iransilubitorium mandatum Willermi Drugeth Pa- Verancs. VII. 54.
rus gloriam.
lalini, quo Conventui de Jaszow prscipit, ut
Inimiciose, inimico, hosliJi animo;
Innascibilis, (DuC.) qui nasci, proincolas .ab usuatione possessionis inbibeat. ellenseges modon. Cod. Dip. Hung. And. V. gigni non polesl; letesithetetlen, nem szuTorvt Msz.
V. 21., 20. per prcdictos filios Johannis ei ad letheto. Fej. I. 65. El si quis innascibilem
Inhospitatio, aclus mililes per hospilia ipsos pertinentes sibi hactenus inimiciose ir- Deum vel Palrem eius de Maria nalum esse
disponendi; beszdlldsolds. II. Rak. Gy. 339. rogatis el perpclralis.
audeal dicere, analhema sil p. 67. Si quis inab inhospitatione mililari libera bona.
Iiiinterrumptus, 3., non inlerruptus; nascibilem et sine initio dicat Filium, tanInhumanatio, (DuC.) Christi incarna- szakadatlan, felbe nem szakitott. Otia. quam duo sine principio et duo innascibilia
tio; megtestesules. Nagy Hier. Cf. Imp. Just. Bachm. Prasf. de cuius sinceritalis ininter- el duo innala dicens, duos facial Deos, anaCod. 1., 5 et 6 fin.
rumpta conlinuatione, ut merito, hodie quo- lhema sit. Cf. Tertull. Prsescrip. adv. Heer. 46.
Inhypothecans, pignori dans; elzd- que glorior.
Innativitas, mors; haldl. Bally. Ger.
logosito. Molnar Patv. 25.
Inirascibilis, qui non irascilur, man- 185. media . . . humilium corporum . . . efficiunl. . . innativitateut.
Inhypothecare, pignori dare; hitel- suelus ; nem haragos. Andr. Pann. 71.
zdlogba adni. Beng. Ann. Er. Coenob. 149. Initiare, se insinuare ; kiadni mag at.
Innaturaliter, baud naturaliler; teratque Andres Schneider certa agrorum pra- Arch. Ver. Sieb. XXVI. 262. Radul Vajda lev.meszetellenesen. Pazm. Dial. 120.
torumque iugera, pro summa 30. librarum, an. 1528 sese initiavit, ut ipseesset quidam
Innatus, 3., non nalus (Du C. al s.);
eiusque annuo censu sesqui librae denariorum, filius domini vajvodas.
nem szuletett. Fej. I. 65. Si quis innascibipariter inhypothecata.
Initiare vinum, promere vinum de lem el sine inilio dical Filium lanquam duo
Inhypothecatio, pigneralio; elzdlo- dolio ; megcsapolni a bort. Ger. anzapfen. sine principio et duo innascibilia el duo ingositds. Arl. Disel. Pos. 67. Legilimis nihilo- Quel. Sieb. I. 341. an. 1501.
nata dicens, duos facial Deos, analhema sit.
minus el necessariis iuslisque el ralionabiliInitiativa, 33, prserogativa aliquid faInnegabilis, quod negari non potesl;
bus Inhypothecationibus earundemque Con- ciendi, suadendi; kezdemenyezes. It. inicia- tagadhatlan. Bally. Leg. I. 79 : id cerium el
di tionibus Sensu etiam Tituli 59. . . in suo liva. Kass. Jur. Civ. Lex. 32.
innegabile esl. Faber Jur. Met. 180. Kass.
esse permanentibus.
Injimctura, 33, Inclusa; melleklet. P. P. I. 329.
Inhypothecator, V. Impignorans; Beilage. Magy. Tor. Tar. XXIII. 44. Signum
lunigista, %, V. Jesuita. Fabo Monm.
zdlogba ado. Moln. Palv. 25.
meum consuetum, una cum signo et subscri- Evang. II. 190. In Italia el Hispania vocanlur
Inibicio, pro: Inhibitio; eltiltds. ptione eiusdem notary super injuncturis an- theatini, in Navarra adpellantur innigistae
Pesty Szor. III. 184. per modum prolestacio- tedicli pergameni et hie apposui, de voluntate ab Innigo sive Ignalio Loyola, in Porlugallia
nis et Inibicionis protestari curavit.
ulriusque partis et ad ipsorum requestam me nominanlur Apostoli et in reliquis regnis jeInibidem, ibidem (In vocabnlariis: hie propria manu subscribendo .in testimo- suilac.
Innocciduus, lege : inocciduus 3., qui
inibi el ibidem); ott. Cod. Dip. And. I. nium omnium.
Innocentialts
Inofficiosum testamentum
Inpulsare
337
non occidit; a le nem nyugvd. Ke. Or. causa aliquam partem substantial suae pro hoc 299. an. 1424 : iudicis curie regie evocatoriis...
Kegl. B. 2: post mortalitatis huius tenebras non minus Cleri iunioris, quam domus defi- inperhemptorie responsurus nostram in
ad innocciduum felicitatis diem . . . evolavit. cientium institute sub poana inofficiositatis presenciam non venit.
Innocentialis, innocens; drtatlan. Testamenti legare teneantur. Kass. Jur. Civ. I.
Inpersolutus, 3., non persolulus;
vissza nem teritett. Tor. Tar. 1887. p. 14.
Pel. De s. Doroth. s. c. 2 : Castitas pulchrificat 217. Nagy. Jus.Jrans. Sax. 93.
animam humanam pulchritudine innocenInoificiosiim testamentum, testa- inpersolutareslitulio. Cod. Dip. Briiss. If. 28.
Inpetitor, V. Impetitor. Cod. Dip. Hung.
tiali.
mentum publica auctoritate carens; ervenyIimocuositas, innocentia; drtat- telen vegrendelet. Comp. L. II. K. 3 : Inof- Arp. HI. 114., 173. et passim.
lansdg. Cod.Zi. Vol. V. 122: Ladislaus se in ficiosum dicitur testamentum, quodfrustra
Inpignorative habere, aliquid pisua innocuositate ad ipsam communem in- liberis exhseredatis non ex officlo pietatis vide- gnori habere ; zdlogkepen birni. Cod. Dip.
tur esse conscriptum.
Hung. Pat. VII. 428. Quedam tria castra pro
quisitionem commisisset.
Innodare, (Du C.) vincire, ligare; sujInomisse, extemplo, protinus, sine quatuor milibus quatringentis florenis auri
tani (lebilincselni). Cod. Dip. Arp. Cont. XI. mora ; mulhatlanul. Cod. de Delict. 314. ut ex parte culminis nostri impignorative
89. Si quis autem contra huius scripti teno- super facto hoc primitus celebrandae Sedi habita.
rem venire contravenerit, anathematis vin- iudiciariaB inomisse referant. Ker. Nap. 148. Inpintus, 3., colore obductus; festett.
culo innodetur.
V. s. Banbacum.
Juriev. Jur. 48.
Inplaustrum, emplastrum; flastrom.
Innominiose.ignobiliter, ignominiose;
Inomissibiliter, V. Inomisse: Opin.
gyaldzattal. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 74. in P. I. . 4. Tor. Tar. 1888. p. 138. Cod. Dip.Ljub. Mon. SI. XI. 90. an. 1323 : de unguentis, inplaustris.
prelio victus vitam finivit innominiose in in- Bruss. II. 14.
Inondatio, inundatio. Tor. Tdr. 1890.
InpO3nitet, poenitel; megbdnni. Arch.
tidelitate manifesta.
Innotabilis, qui notari, notis designari p. 686.
Ver. sieb. XXVI. 263. Radul Vajda lev. an.
nequit (Du C. qui non notatur, immunis);
Inoiierare, sere alieno obruere ; meg- 1528. Veniet tempus, ut se ipsum inpoenimeg nem jelolheto. Andr. Pann. 10.
terhelni. Ger. belasten. Proj. Leg. Civ. 179. tebit.
limotescatur, pro: innotescat. V. s. avita bona mariti ultra bonum inonerentur. Inponere, incipere (Du C. imponere);
Adnullatio.
Inoneratio, actus aere alieno obruendi kezdeni. Reg. S. Ben. 24. 8. Privati autem a
Imiotescere, (Du C.) notum facere, aggravandi; megterheltetes. Ger. Belastung. mensaa consortio ista erit ratio, ut in oratorio
significare; tudatni. Th. Vet. Mon. I. 286. Kovy. El. 322. Verum hie agitur de fidei com- psalmum aut antefanam non inponat.
an. 1266 : Nos . . . Rex Ungarie . . . inno- misso in sensu stricto idest de bonis mobiliInpopulare, V. Impopulare. Fej. T.
tescimus omnibus.
bus et immobilibus, quae primus acquisitor ita XI. V. Un. 179. Conventus possessionem suam
Iimotificabilis, quod notum fieri non regulavit, ut absque divisione alienatione et inpopulat.
post; nem kozolheto. Andr. Pan. 10.
inoneratione ad posteros masculos transInposare, imponere V. s. Influctuatio.
Innotificare, revocare, rescindere; mittantur. Kass. Jur. Civ. I. 121.
Inpositio, tributum impositum; adoervenytelenne tenni, visszavonni. Fej. X. Iiioperosus, 3., vanus, irritus (DuC. kivetes. Arch. Rdk. I. 31.
2. 282. universas et quaslibet pralaxatas pos- iners, segnis); hatdlytalan, ervenytelen.
Inposterum, deinceps, in posterum;
sessionarias donationes, . . . omnino cassa- Csaplov. Nucleus p. 165: Intabulatio in- ezutdn.Tw. Tdr. 1887. p. 204. Fej. VII. 142.,
mus, revocamus, annullamus, innotificamus. operosa est, si post mortem debitoris, dum 178.
Innovatio, novarum rerum studium; jam fallimentum ejus ad notitiam publicam per1. Inpracticabilis, invius, inaccessus;
ujitds, felforgdtds. Cod. Dip. Briiss. IV. venit, fiat. Opin. Deput. 49. Lex inoperosa. jdrhatlan. It. impraticabile. Pril. Abact. 22 :
205 : ab innovationibus vero ut penitus
Inopinabiliter, (Du C.) inopinanter; si ordinaria via sit inpracticabilis.
omnino abstineatur. Cf. Tertuli. adv. Marc. 11; vdratlanul. Chr. Dubn. p. 76 : per amnem
2. Inpracticabilis, ab usu vita? cornArnob. 1., 7.; Appul. Trismeg. p. 95. Elmh. Lapus . . . inopinabiliter transeuntes . . . munis alienus; nem alkalmazhato. Opin.
Innovative, iterum, rursus, de in- Thurocz. 116. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 148.1810. de Judasis A2.
Inpracticabilitas, vis impedita3, integro. Fej. X. I. 149. approbare, ratificare et Inordinacio, onis, perturbatio; reninnovative nostro dignaremur privilegio per- detlenseg. Georg. Sirm. I. 387. inceperunt explicabiles; jdrhatatlansdg. Arch. Rak.
petuo couflrmare.
accusare quilibet suum dominum sub variis VIII. 233. deflectere debebunt propter inInnumerositas, atis, (DuC. multi-inordinacionibus. Cf. Appul. Trismeg. p. practicabilitatem montium per Maramarotude innumera); szdmtalansdg. Ger. Un- 92. Elmh.
sium. Tor. Tar. 1881. p. 248.
Inpra3scriptibilis, q. vetustale infirziihlbarkeit. Cod. Dipl. And. V. III. p. 73: Inordinatum, i, quod non est praequamquam . . . pre sua innumerositate . .. scriptum ; a mi nincsen rendezve. Rozsny. mari non potest; el nem evulheto. Kovy El.
tediosum est ipsa per singula enarrare. Fej. X. D. 174. semmi szin es prsetextus alatt, a to- 361. Fassio sub privatis sigillis qualiter est
rok reszro"! ujabb hodoltatas vagy adoztatas- inpraescriptibilis 9
4., 397.
Innumerosus, 3., (DuC.) innumerus, nak neve ne legyen, mely ha lenne is, annibiInpresencialiter, in prassenti; jeleninnumerabilis; szdmtalan. Batty. Leg. III.laltassek,egy szoval semmi inordinatummal ben. Dip. Reip. Rag. 396.
15. an. 1308 : innumerosa discrimina. Cod. a szegenyseg ne infestaltassek etc.
Inpresentiarum,in praesenti, in praeDip. Arp. Cont. VI. 22. Cf. Ceripp. Joan. 5.662.
1. Inordinatus, non ordinatus (Du C. sens; jelenleg. Frak. Mat. lev. H. 5. et passim.
Inobediens, (DuC.) contumax, parum al. s.); nem avatott pappd. Batty. Leg. T. Apud classicos: impraesentiarum.
morigerus; makacs, engedetlen. Wagn. Cf. II. 138. Sac. 12-mi.
Inprivare, pro: privare; megfoszVulg. Interp. Deuteron. 8., 20. et Tit. 1., 10.
2. Inordinatus, 3., (DuC. II) sine tani. Magy. Tort. Eml. XXX. 227. an. 1549.
Iiiobedienlia, 83, parendi dedignatio; testamento ; vegrendelet nelkul valo. Ljub. universis rebus . . . spoliasset ac inprivasset.
engedetlenseg. Sz6k. Okl. 338. Obs. Jadr. Mon. SI. I. 286 : inordinatus decessit.
Inprocessuare, accusare, appellare,
394. Cf. Aug. C. D. 14., 17. Hieron. Qusest.
Inpacacitas, inquietus rerum status; deferre, alicui litem intendere, inferre; bebeketlenseg. Fej. VIII. 3. 180. propter im-vddolni,beperelni, bepanaszolni. Schwart.
Hebr. ad Reg. 2. 1.
Inobliquibilis, a quo deviari non po- pacacitatem temporis ab iisdem fuisset alie- Scult. 190. sensus item inprocessuatarum
test, rectus; egyenes.Pd. Des. Phil. etJacobo nata. Dip. Reip. Rag. 108.
collationalium litterarum.
s. I. c. 6 : Ego sum inquit Jesus via inInpartiri, pro: impertiri; nyujtani.
Inproficuitas, atis, res vana, exspectaquam inobliquibilis.
Eszt. Okm. p. 39. Deer. Sigismundi an. 1395: tioni non respondens, spem destituens; eredInobservatio, non observatio; meg nostri beneficij munus studuerimus salulife- menytelenseg. Szek. Okl. III. 119. ommissis
rum inpartiri.
nem tartds. Ljub. Mon. SI. XXI. 85. an.
propter invaletudinem et rei prenotate inInolficiare, (Du C.) divina offlcia perInpedicio, impetus; tdmadds. Fabr. proficuitatem tenoribus et seriebus nobis
agere ; isteni tiszteletet megtartani. Batty. Urk. 29. an. 1419: a . . . magnalum ..-. in- curaverunt exhibere.
pedicionibus et vexationibus illesi permaInproportionalitas, inaequalitas ;
Leg. T. II. 160. (Sa3C. XII.)
ardnytalansdg. Arch. Rak. VIII. 74.
Inofficiositas, (DuC.) authoritas, vis nere.
Inperhemptorie, sine mora, dilaInpulsare, persequi; uldozni. Batty.
nulla ; ervenytelenseg. Cher. Jus. Eccl. II.
6. quo (statuto) universi Beneficiati mortis tione; kesedelmezes nelkul. Bek. Paszt. III. III. 205. an. 1358. instrumenta . . . super
43
338
Inpurgacib
Inquisitio authenticata
3. Inscriptio
quibus per Prsepositum inculpabatur ac inpul- lateruliter peracta quidem est, verum Testis potest; vissza nem vonhato. Urk. Sieb. I.
sabatur.
vel in figura Judicii vel vero sive per exmis- 507. an. 1340. inregressibili ordine.
Inpurgacio, actus non purgandi; men- sos e Judicio sive ex commissione altioris JuInreliquiae, residuum; maradek. Olah.
tegetodzes hidnya. Tkal. Mon. Ep. II. 41. dicii per inferius sive penes compassuales per Cod. Ep. 596. sed ut ivit ille non passibus
an. 1340 : defectuum inpurgacio.
suos locales Judices iterum examinantur et a3quis, subinde adhuc titubat et ex imbecillitate
Inquantum, quatenus, quoad; amenyi- iurare coguntur. p. 686. Inquisitio collate- et ex inreliquiis Bacchi.
ben. Pesty Szor. III. 22. Nie. de Mir. 4-16.
ralis a Persona quidem publicam autoritatem
Inremediabiliter, modo insanabili,
Inquarterisare, collocare in aliquo ad id habente peragitur, non tamen per Judi- immedicabili V. s. Virtus; gyogyithatlaloco ; beszdlldsolni. Ger. einquartieren. Lzb. cem causse et servit tantum information!.
nul. Batty. Leg. III.
Cod. Med. T. II. 337. Magy. Jogt. EmI. I. 426. Inquisitio authenticata, Text. v. Inremotus, 3., intactus; serthetetlen.
Inquarterisatio, collocare milites in s. Inquisitio authentica; hitelesitett nyo- Vita S. Sleph. 125. ipse vero capitali subiaceat
aliquo loco; elszdlldsolds, bekvdrtelyozds. mozds.
sententie, bona vero illius filiis innocentibus
Regul. Turm. Prset. 57. Inquarterisationes
Inquisitio collaterals, Text. v. s. inremota sint, remanentibus salvis.
de praescripto quam optime ordinabo et sub- Inquisitio authentica; kozos tanuvalInremuneratus, 3., non remunerarepartiar. Art. D. 1840. 7. Arch. Rak. IX. latds.
tus; viszonzatlan, jutalmazatlan. Cod.
79. Dip. Alv. II. 231.
Inquisitio commuiiis, quam judi- Dip. Arp. Cont. VII. 68. nolentes tante fideliInquarterizare, V. Inquarterisare. ces non petentibus partibus in emolumentum tatis prerogativam inremuneratam relinMolnar Patv. 77.
utriusque partis instituebant; mindket fel quere.
Inquartirizatio, V. Inquarterisatio. erdekeben eszkozolt kozos tanuvallatds, Inretractabiliter, (Du C.) immutabiFer. Mon. SI. XVIII. 340. an. 1726.
koztudomdny. Ger. gemeinsames Zeugen- liter, ita ut non possit retractari; visszavonIiiquietativus, 3., inquietans; nyug- verhor. Jogt. Eml. T. I. p. 111. HajnikPerjog. hatatlanul. Magy. Tor. Tar. XXIII. 41.
talanito, zavaro. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 221.
Inreversibiliter, incommutabiliter;
14-1. ipsis civibus super premissis eorum inInquisitio judicialis, idem ac In- megvdltoztathatlanul. Batty. Ger. 43, omquietativa lurbacione tarn in possessorio quisitio authentica q. v.
nium est unius inreversibiliter causalis.
quam in petitorio perpetuum silencium impoInquisitio per modum proclaInrotulare, (DuC.) in Rotulum sen
nentes. Knauz M. E. Sir. II. 712., 807.
matae congregationis, a kikidltott Ada referre ; az iigyiratok koze iktatni.
Inquietator, (Du C.) concitator. Cf. kozgyuleseken veghezmeno tudomdny- Gall, enrouler. Instr. Jos. II. p. 58. . 49 :
A.clninrotulata una cum Rotulo rite involTertul. Spectac. 23.; nyugtalanito. Magy. vetel. Hajnik Perjog. 286.
Tort. EmI. XXX. 129. an. 1539. tales eorum Inquisitio simplex, egyszeru tanu- ventur, atque colligabuntur.
inquietatores aliis in bonis contentos red- vallatds, egyszeru felperesi tudomdny. Inrotulatio, actus in acta referendi; az
Ger. einfaches Zeugenverhor. Jogt. Eml. T. iigyiratok koze valo iktatds. Kelem. Inst.
dere debeat.
Inquilinarius, ad inquilinum perti- I. p. 111. Hajnik Perjog. 221.
Jur. Pr. III. 333. Reus-Conventus Duplicam
nens ; zseller. Batty. Leg. I. 635. Pfahl. Jus.
Inquisitionem de aliquo insti- reddebat, in qua nee ipsi nova defensionis meGeorg. CXXVII. Ut eiusmodi liberae conditio- tuere, qua3stionem habere de aliquo vel in dia indulgebantur, sed Responsionis sus dunnis Taxalistse ignobiles vel manumissi, qui in aliquem, qusestionem exercere; nyomozdst, taxat illustratio et Replicae Actoreae refutabona aliquorum Dominorum terrestrium con- vizsgdlatot intezni. Wagn.
tio. Decretatio autem huius, tanquam ultimi
descenderint, et colonicalem vel censualem aut
Inquisitionales, litterae de inquisi- actus erat, et utraque Pars pro Inrotulatione
inquilinariam obligationem assumserint.
tione ; vallatdsrol szolo tanulevel. Georch. prsefixa die et hora in domo Judiciaria cum
Inquilinatus, us, (Du C.) habitatio in- H. T. IV. 136.
Actis apud se existentibus, prsesto esse noquilini; zsellerlakds. Kass. Ench. II. 180. Inquisitionetenus, iuquirendo; vizs- verit.
Zingari ad laborandum idoneis viribus pollen- gdlat utjdn. Ger. auf inquisitorische Weise. Insalsare, sale condire; besozni, sates ab inquilinatu arceantur, et ad assu- Jogt. Eml. T. II. 1. p. 4-16.
vanyitani. Ger. einsalzen. Kronst. II. 151 :
Inquisitores, (Du C.) idem ac Judices insalsare capita bladi.
menda servitia severioribus etiam mediis adstringantur. Norm. Ordin. an. 1783. 9. Oct.et Inquisitores veritatis vel Judices terrarum ;
Insalubritas, pestilentia; egeszsegteInquilinus, i, sive Terrigenus apud Si- igazldtok. Szaz. VI. 84.
lenseg. Bene Pol. 79.
Inquisitoria, litterse ad inquisitionem
culos; foldon lako. Szek. Okl. II. 175.
Insalutare, non salutare, valedicere;
Inquilinus domiciliatus, domum pertinentes ; vizsgalo, nyomozo irat. Szaz. nem bucsuzni. Opin. P. II. Sec. I. Cap. II.
habens inq.; zseller (hdzzal bird), ki csak VI. 392. Szek. Okl. I. 50. Cod. Zi. HI. p. 15. Art. 27 : Sodalis magistrum suum ante prsebels6 telekkel birt. Georch. H. T. I. 229.
Inquisitoria-relatoria, litters in- fixum terminum et insalutatis Cehse AntistiInquilinus non domiciliatus, quisitionem et relationem continentes ; vizs- tibus derelinquens. Teutsch. Schulord. I. 8.
domo carens inq.; (zseller) lakos. Georch. galo s jelento level. Tor. Tar. 1887. p. 585. Cf. Sidon. Ep. 4., 10.; Verg. Aen. 9., 208.
H. T. I. 229. a kiknek pedig maganos hazok
Inquisitoriales, V. Inquisitionales. Insanus aer, cosli gravitas; fulladt,
nines, azok lakosoknak (inquilini non do- Cod. Dip. Hung. And. T. V. 12., 24. Nicolao fulledt, fulaszto levego. Wagn.
modo simili quasdam tres literas capitulorum
miciliati) hivattalnak.
Inscribere Annos, plures annos paInquinabilis, qui inquinari potest; et conventus similiter inquisitoriales cura- cisci (in literariis monumentis). Georch. H. T.
megfertdztetheto.fel. Incelebr. primitiarum vit nobis demonstrare.
I. 206. Szinte ugy az arvakal ille to elzalogult
s. c. 3: In hoc fecit Deus sacerdotibus graInquisitorie, inquirendo; vizsgdlati oroksegbe elegendS ok nelkn'l sem reaadast
tiam, quia cum sint homines peccato inqui- uton. Juriev. Jur. Mel. 190. Dum Index mon- (auctio) fel nem vehet. Dec. 21. Pag. 115.
nabiles.
tanus ex officio agit, solet inquisitorie pro- sem tobb esztend6ket nem kothet (annos inInquinarius, 3., (inquino), contagio- cedere et super instituta cognitione illico sen- scribere).
sus, quo inflci, pollui potest; ragados, fer- tentiam ferre.
Inscribifacere, inscribendum curare;
tozo. Annales de templis Leutschoviensi et
Inquisitorius, V. Litterae inquisi- beiratni. Szaz. I. 241. XXI. 49.
Coronensi p. 885. Anno Domini 1453.. .- tor iae.
1. Inscriptio, (Du C.) documentum, inpesle inquinaria circiter tria millia trecenti Inrecompensatus, 3., sine mercede, strumentum donationis; adomdnylevel.
prsemio ; jutalmazatlan. Cod. Dip. Hung. Csaplov. Nucleus p. 165. Tor. Tar. 1887. p.
hominum decesserunt.
Inquisitio, litterse inquisitionem conti- Pat. T. VII. 403. Ne merita inrecompensata213.
nentes; vizsgdlolevel. Tor. Tr. 1887. p. permaneant.
2. Inscriptio, erdemdij, hivszolgdInrecuperabiliter, (Du C.) in aeter- lati jutalomadds. Benz. J. H. 218: Rex vel
592.
Inquisitio authentica, hiteles v. num, in perpetuum, absque recuperationis spe; gratis confert bona yel pro pecunia: illud dotovvenyszeki nyomozds. Kovy El. 687. Si vissza nem szerezheto modon. Cod. Dipl. natio vocatur, hsec inscriptio. Tripart. P. I.
testes primo quoque in figura Judicii vel extra Pat. T. I. 14: duximus manifestandum, quod tit. Samb. Tyrn. Recon. an. 1608. p. 55.
illam per exmissos Judices causse examinantur cum Demetrius... omnes possessiones suas... Proj. Leg. Civ. 241.
et adiurantur, vocatur Inquisitio authen- inrecuperabiliter amisisse deberet.
3. Inscriptio, pactum, conventio; szertica. Authenticata vero ilia dicitur, quse colInregressibilis, a quo regredi non zddes, egyesseg. Tor. Tar. 1892. p-. 32.
Inseminatio
Insolatio
339
Inscriptio temporanea, donatio non segniter; serenyen. Brut. Hist. XI.

Insigniae, arum (Du C.) pro: insignia.
pro meritis ad lempus. Georch. H. T. HI. 98. 200., 33.
vannak meg azon fellyiil k6t rendbeli kot^sek,
1. Insig ilium, insigne ; czimer. Magy.
Inseminatio, actus inseminandi, satio,
mellyek szoros ertelemben nemzalogokugyan, satus, seminatio; bevetes. Curios Misc. 112. Tor. Tar. IX. 116. pro signo et titulo insignij
de foganatjokra n6zve hozza igen hasonlilanak Quibus debean4 fieri inseminationes, insi- galealis formam angustarij vulgariter cimer
dictam.
t. i. a hiv szolgalatnak ideig tarto jutalma (In- tiones, plantationes . . . Jogt. Eml. III. 410.
2. Insignium, (Du C. 1.) signum ; jd,
Insensatus, 3., mente captus; esztescriptio temporanea) es a maganos pecset
alatt tett orok vallas (fassio perennalis sub pri- len, ddre. It insensate. Verancs. III. 85. bizonyitek. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 170.
qualiter pro impensis mihi a vestra sinceritate
insensati Galatae. Cf. Tert. Prase. 27.
vatis sigillis).
Inseiisibilitas, atis, sensus stupor; multiplicibus curialitatum et honorum insiInscriptionales, litterae donationem
gniis condignas-Vobis gratiarum actiones expro meritis conlinentes; beiro level, erdem- erzeketlenseg. Unempfindlichkeit Passim.
Insensibiliter, ita, ut sentiri non pos- solverem.
jutalom-level. Arch. Rak. VIII. 308. InscriInsignum, (Du C.) insigne. Knauz M.
ptionales certorum fundorum in Oppido Kis- sit; eszrevetleniil. Germ, allmahlig. Vern.
E. Sir. II. 748., 855.
Varda. Tor. Tar. 1887. p. 213. Szegedi Ruhr. Psych. 38.
Insimiliter, similiter, pariter; haInsensilitas, V. Insensibilitas. Bene
P. III. p. 138.
sonlokepen. Kuk. Jur. I. 32. Unde EspaletenInscriptionalia, um, instrumentum Med. V. 319. insensilitas cutis.
Inseparabilitas, natura rerum, quae sis et insimiliter (Jadrensis) habent suffrapromeritam mercedem continens ; erdemberi
okmdny. Kovy El. 299. Verum inscriptio- separari nequeunt; elvdlaszthatatlansdg. ganeos decem.
Insimul, (DuC.) simul, una; egyszernalia pro fidelibus servitiis, licet temporanea, It. inseparabilita. Art. Diaet. Pos. 20. Ut ninee non temporaneo. Jure per Fiscum collata mirum Corregimen hoc Articulis 1-mo et 2-do smind. S. de Kz. Chr. I. 4., 6: insimul
v. gr. contractu Camerali etiam ante evolutio- Anni 1723. tarn respectu Inseparabilitatis Pannonia conquestata. Cf. Stat. Silv. 1., 6.. 36.;
nem annorum debet vidua exsoluta remittere. HaBreditariarum Sacra3 Regiae Maiestatis Pro- Flor. 2., 20.
Insinceritas, animus non sincerus,
Inscriptionalista, ae, cui pro fide- vinciarum . . . ne in minimo quidem praeiulibus servitiis instrumentum merits mercedis dicet. Cf. August. Trin. 15., 23.; Eq. 29., 2. dissimulatio ; nem oszinteseg, tettetes, szinexhibetur; erdemiromdnyos, erdemdijas.
Inseparabiliter, ita, ut separari non leles. Rak. On. p. 347.1. 2932. (31.,):...
Kovy El. 411. Sive sint bona avita sive acquisita possit; elvdlaszthatlanul. Andr. Pann. 125. Sane ratione exponi nequeunt, quin Portae
possunt pro fidelibus servitiis inscribi, etiam Macrob. somn. Scip. 1., 22. Lactant. 8., 11. suspicions ansam non praebeant de insinceperennaliter et quidem absque praemotione
Inserifacere, inserendum curare; be- ritate Czari et de desiderio tantummodo illudendi Portae tempusque protrabendi . ..
condivisionalium. D. 1516. p. 96. quia in- iktattatni. Szek. Okl. III. 261.
Insinuatio, vocatio in jus; idezes, erInserte, insertim; beleillesztve. Cod.
scriptionis motiva sunt merita personalia. Si
demonstratur servitia non esse praestita, invali- Dip. Arp. Cont. VII. 6. in dictas litteras no- tesites. Hajnik Perjog. 100.
Insinuationem iacere, referre; jedaturinscriptiosive temporalis sive perennalis stras inserte commemorabat.
sit. Si generice tantum sint attacta servitia in
Insertinus, 3., quod alicui inseritur lentest tenni. Instr. Jos. II. p. 46. . 11 :
inscriptione vel sit pro futuris servitiis, in- pro : insertivus ; beleoltott. Szaz. VII. 13. az Finitum Protocollum . . . Cojudex . . . secum
scriptionalista debet probare praestita esse. parasztsag insertina conspiratioja hozta ma- ad proximum Senatum adferet, ibique de eo
insinuationem faciet.
Molnar Patv. 25. Diar. Com. II. 46. Schwart. giival.
Scult. 185. Ceterum quia penes litleras SculInsertio, aetus inserendi; beleillesztes. Iiisinuationalis, ad insinuationem
tetorum inscriptionales, ipsi Sculteti seu In- Pfahl. Jus. Georg. 349. rationes iudicum iuxta pertinens; bejelento, tudosito. Czir. Hist.
scriptionalistae, potissimum lenius ac per schema per Consilitim R. L. H. editum cum Jur. 114. Georch. H. T. IV. 175. Cher. Jus.
ipsam urbarialem regulationem, in praestatio- inserlione restanto prioris anni paratae pe- Eccl. II. 329. Porro Citatio pro ralione Adiunctorum varie compellari solet et quidem
nibus dominalibus haberi, onus tamen publi- cnniae . . .
cum sequaliter cum aliis colonis portare obserInservitor, Servitor, servus; szolga. fundamentalis seu primaeva dicitur ilia, quae in
Cod. Dip. Brass. Burg. 192. Mgnif. Vestre hu- principio litis ad petitionem Actoris expediri
varentur.
Inscriptionarius, 3., ad insriptionem millimus Inservitor Cornelius Scepperus mp. solet. Haecque dicitur vel simplex vel insinuapertinens, inscriptios, summa insriptionaria,
Insessitare, insilire (in equum);/eZ- tionalis. Ilia est, dum non cum specifica exinscriptios osszeg, ilia summa, in cuius no- felulni lor a. Verancs. VI. 291. Hac ipsa hora positione obiecti sed cum general! solum eiusmine rex possessionem quandam ut pignus, lilteras tuas accepi et ad te meas dedi, quum dem declaratione instituitur, haec etiam Citatoalicui inscribit. Jogt. Eml. T. HI. p. 128: si amici tui, qui tuas reddiderant, praesentem corium minus compellatur eo, quod judex vel ex
pars in causam attracta seu fcenerator sum- piam tabellarii pollicerentur et jam equum confrontatione vel revelatione iuramento firmam inscriptionariam non assumeret. . . insessitare ilium affirmarent.
manda vel e documentorum allegatione uberio1. Insidens, oceurrens; ajdnlkozo, rem rei descriptionem exspectat.
admoneat. . .
Inscriptitius, 3., inslrumento donatio- utbaeso. Batty. Ger. 145. noster semotus sty- Insinuative, tangendo; bevezetoleg,
nis traditus, donatus, in pignus datus; er- lus sulcum insidentium adgrediatur gleba- erintdleg. Pel. Pom. L. II. P. I. In quibus
demert adott v. elzdlogositott. Art. Diset. rum. Sensus : ut res se nobis offerunt, ita quidem verbis (unde mihi hoc, ut ven.at maPos. 27. Respectu vero Bonorum Saecularium, eas porro tractemus.
ter domini mei ad me) tanguntur et insinua2. Insidens, ad eandem rem pertinens; tive eliciuntur tres precipue rationes, propter
quae Titulo inscriptitio vel pignoris Ecclesiastics vel Religios* Personae aut Communita- ugyanahhoz a dologhoz tartozo. Batty. quas summo honore debeamus festum sacrates . . . hactenus possederunt, conclusum est. Ger. 106. Quia nos hora praeterire festinat in tissime visitationis celebrare.
Inscrutabilis, inexplicabilis; ita oc- crastino . . . ad insidentia consurgere arInsinuatoria, 33, sc. litterae delationem
continentes; megjelentd level. Szek. Okl.
cultus, ut nemo rem penitus cognoscere pos- bitramur.
sit; kifurkeszhetlen. Rak. On. 73. inscruInsidenti jungere, continue adjun- HI. 137. Kovy El. 532. Magy. Jogt. Eml. 1. 328.
Insinuatum, nuntium ex auctoritate
tabilis providentia. Andr. Pan. 5. Art. Diast. gere, continuo prosequi V. textum s. Formulatim; azonnal folytatni.
Pos. 12. Cf. August. Ep. 106., 4.
factum ; hivatalos kozles, jelentes, ertesiInsectilis, insecabilis (&ro/noq); elvdgInsigne, (Da C.) sagum militare, armis tes. Kass. P. P. I. 156. De Insinuatis, Reinhatatlan, szetvdghatatlan. Vern. Met. II. et insignibus distinctum illius, cuius erat; ka- sinuatis et Notis Praesidialibus. Az elnoki hi10. et Latinis corpora minima atoma corpu- tonai diszoltony. It. abito di gala. Gall, ha- vatalos kozlesek, Viszonkozlesek, Jelentescula corpora indivisibilia, insectilia puncta bit de gala. Ger. Gallakleid. Thurocz. in Geisa sek firtesit6sekr61.
Insititius, 3., (Fin. beoltott) hoc loco :
physica.
M. cap. 55. Salomon autem et Ladislaus aliInsectivorus, 3., qui insecta vorat; quando exibant. Insignia sua mutantes, et spurius V. s. Cucurbitare (DuC. al. s.);
fattyu.
rovarevo. Hist. Nat. 19. Plurima porro ani- velut milites pugnabant.
malia sunt phytophaga, multa carnivora, alia
Insignia, se, insigne; jelveny, czimer, Insolatio, ictus solis; napszurds. Lzb.
zdszlo. Ljub. Mon. SI. V. 212. an. 1409. ele- Cod. Med. III. 149 : morsu rabidorum canum
etiam insectivora.
Insegne, (adv. ab insegnis sive insegni- vasse insigniam nostram sancti Marci vo- sauciatos aut insolationem passos. Bene
Med. II. 6.
tia. Insegnis Wolff. Arch. 1876. p. 255.) lentes...
43*
340
Insolentus
Inspector politicus
Instaurare
Insolentus, 3., insolens; szokatlan. rei ecclesiasticae, antistes ecclesiae; egyhdz- (Du C. qui causam instat seu persequitur);
Magy. Jogt. Eml. I. 107.
kozseg feliigyeloje. Hor. Mem. 86.
herd, folyamodo. Arch. Rak. VIII. 26.
Insolertus, 3., non sellers; tunya, Inspector politicus, vildyi felInstantanee, extemplo; azonnal,
nem sereny. Georg. Sirm. I. 60. Eodem tern- ugyelo'. Fabo. Monm. Evang. II. 121. Praeest nyomban. Regul. Turm. Prst. 42. ut in ompore moderni magnates nil curabant ire jam autem cuique districtui superintendens cum nibus casibus instantanee se iuvare . . .
adversus paganorum, quia insolerti erant.
inspector e politico, quorum autoritate sub- sciat. Magy. Jogt. Eml. II. 431. Cod. De Delict.
Insolutio, non solulio; pensionis de- iecta fratrum contubernia, in iisque ecclesiae 314.
fectus; meg nem fizetes. Magy. Tort. Eml. et scholae cum omnibus, quse hue pertinent, di1. Instantaneus, 3., subitus, repentinus; rogton bekovetkezo. Pel. Pom. L. I. P.
XXX. 19. an. 1566. supplicavi humillime .. . riguntur.
quo illis ob diuturnam insolutionem maInspector theatri, praefectus, custos VII. Art. II. c. 2 : Virtus mirabiliter operans
est, inflnita et operans infinite ac perfectistura . . . subveniretur solutione. Verancs. VII. th.; szinhdz-feliigyelo. Rev. PI. 20.
272. Milites agrienses propter stipendiorum
Inspectoralis, Inspectorial, ad sime . . . ergo videtur, quod eius operatio
insolutiones tarn diuturnas arma sua saepius inspectorem pertinens; felugyeloi. Beszter- fuierit instantanea. Cod. Dip. Hung. Arp. III.
oppignorando.
czeb. ag. gymn. Ert. 1875/76. p. 52. offlcium 161., 266.
Insolutus. 3., (Du C.) non solutus; ki- inspectorate.
2. Instantaneus, 3., momentaneus,
fizetetlen. Cod. Dip. Briiss. II. 29. et nonnulInspectoratus, officium inspectoris; fluxus; pillanatnyi, mulekony, ideig.las gemmas, quae adhuc insoluta nobis ex- felugyeldi hivatal. Juriev. Jur. Met. 176.ordig tarto v. valo. Rak. On. p. 98.1. 27
tant.
Supremum Caesareo-Regium in re monetario- 30. (27.): Et tamen momentanei usus, inInsolventia, 33, (Du C.) impotentia sol- montana Inspectoratus offlcium Hungaria3 stantaneae delectationes ac continua desidevendi; fizeteskeptelenseg. Ger. Insolvenz.Superioris Szomolnokense. Art. Diset. Pos. ria horum sunt causae amissionis amorum
seternorum, et hie est status insipientiffi ignoOpin. Sessionis 52. ac . 2.
114.
Inspectorius, 3., ad curam, discipli- rantias et infirmitatis. . .
Insordescentes, (Du C.) V. Insordescentia; injure civile his aequales erant sic nam pertinens; felugyeleti. Vuch. Jur. Feud. Instantaria, 33, qua3 defendit; vedeldicti infames; kidtkozottak. Nagy Hier.
5. Continentur sub hoc imperio potestas legis- mezo. Batty. Ger. 220. Ipse est rex super
Insordescentia, 33, status, conditio lativa, Inspectoria et Judiciaria, salvis nihi- omnes fllios superbiaB, qui ideo milvus, quia
illorum, qui e contubernio ecclesiae per unum lominus semper iuribus realibus et personali- pullis insidiatur gallinse, quae hispida facta est
annum exclusi in eodem statu porro permane- bus domini directi, in quantum ilia cum fine instantaria crucis.
civitatis conspirant.
bant; kikozosites. Par. Pap.
1. Instantia, 33, (DuC. 2.) argumentum,
Inspeciatus, 3., (Du C.) deformis, abs- Inspicere, cognoscere ; beldtni, Idtni. quo contradicitur; kifogds, ellenvetes. Carque specie ; alaktalan. Nagy Hier.
Roger. 305. Qui cum taliter inspicerent se low. . . Log. 64. Exemplum, quo refellitur ju1. Inspectio, cura; feliigyeles, felvi- perimi.
dicii per inductionem incompletam formali
Inspiciens, in inferioribus scholae clas- universalitas, instantiam vocant. E. gr. A.
gydzat, szemleszet, ugyelet. Ger. Inspection. Reg. Turm. Praet. 17. Domus vero In- sibus silentii curator, dum professor adveni- B. C. D. etc. Judaeos comperi indoctos. Ergo
spectionem habentes aut pro Reserva ordi- ret; az alsobb osztdlyokban vigydztak, omnes Juda3i sunt indocti. Falsum est: Nam
nati domi se continebunt. Arch. Rak. VIII. mig a tanitoa terembe bement. Szaz.XXI. Mendelsohn fuit doctus.
563.
2. Instantia, forum; torvenyszek. It.
431. Tor. Tar. 1891. p. 265.
Inspirator Theatralis, monitor sce- instanza. Ger. Instanz. Gall, instance. Inst.
2. Inspectio, pertractatio (Batty, liber);
Jos. II. p. 1: singulis tarn prirme instantiae...
ertekezes. Batty. Ger. 292. de quibus in su- nicus; qui praeit verbis; sugo. Pest. Levt.
Inspissatio, actus spissandi; surites. clementer mandamus.
perior! inspections nimium dictum . .. non
Bene Pol. 91.
3. Instantia, 33, (DuC. 1.) efflagitatio,
dubitamus.
Installare, (Du C.) in ecclesiastici bene- preces; kerelem. Batty. Leg. II. 219. an.
Inspectio mortuorum, actus inspiciendi, examinandi mortuos; spectatio m.; flcii possessionem mittere ; beiktatni, hiva- 1222 : instantia multa pulsaverunt III. 421.
talra nevezni. It. installare. Jogt. Eml. T. II. an. 1434. Cf. Plin. Ep. 3., 5., 18. Papin. Dig.
halottvizsgdlat. Bene Pol. m. 282.
Inspectio theatromm, custodia, 1. p. 124: Statutum est: interim quod capi- 32., 1., 32.; Appul. Met. 2. p. 144. Oud.
4. Instantia, consuetude; szokds. Batty.
summa cura th.; szinhdzak felugyelete. tula et conventus installabuntur per regnicolas quaelibet fassiones. , . confici queant. Leg. T. II. 399. an. 1263 : ne per hujusmodi
Bene Pol. 158.
instantiarum seu observantiarum diversitaInspectionem habere, prseesse ali- Knauz M. E. Str. I. 274., 312.
1. Installatio, inductio persons; mis- tem unitatis . . . vinculum . . . disrumpatur.
cui rei, curare ; foliigyeletet vinni, foliigye5. Instantia, prasentia vel vulgo : figura
letre rendelve lenni. Reg. Turm. Pra3t. 161. sio in munus ; beiktatds (hivatalba). Kass.
Equi prius baud sunt tegendi, quam Praetoria- Ench. I. 151. Installations Supremorum iudicii; szine vlminek. Batty. Leg. T. II.
Comitum occasione dari solita eidem Honora- 395. an. 1259 : in ipsa instantia iudicii...
nus Inspectionem habens perlustravit.
Inspectionalis, ad inspectionem, curia et Discretiones abrogantur. Norm. Ordin. deprehensus est nostras regias litteras falsavisse.
ram pertinens; feliigyelet alatt levo, felan. 1765. 8. May. Arch. Rak. VIII. 381.
6. Instantia, 33, libellus supplex ; herd
2. Installatio, (auctore Batt. est assiugyeleti. Kass, Jur. Civ. II. 140. In cuiusmodi
Inspectionalis Cessionis firmius robur et gnare stallum seu locum in choro); helyet level, instanczia. Kov. Form. St. CL.
Instantia altior, forum, tribunal sutestimonium preesentes usuali sigillo subscri- kijelolni a karban. Batty. Leg. III. 312. an
ptioneque propriis munitas eidem Domino W. 1397 : ad Cantorem vel Succentorem spectat perius; felsobb folyamoddsii birosdg.
Kass. P. P. I. 231. Ut nullus supplex libellus,
futuram iurium suorum ad cautelam extradan- installatio Praepositi, Lectoris . . .
das esse duximus.
1. Installator, qui aliquem in posses- cuius objectum per inferiorem Instantiam pertractandum veniret, altiori Instantiae exInspectivus, 3., V. Inspectionalis. sionem mittit; beiktato. Ker. Nap. 376.
2. Installator, qui locum, stallum assi- hibeatur.
Kass. Prax. I. C.: exercet suam supremam
gnat, in beneficium ecclesiasticum mittit; beinspectivam et executivam potestatem.
Instantia inferior, forum tribunal
1. Inspector, praefectus scholar; iskola- iktato. Beng. Ann. Er. Coenob. 267. Instal- inferius : alsobb folyamoddsu birosdg. V.
felugyelo'. Kormocb. forealisk. Ert. Bpest. latores fuere: Reverendissimus Dominus Ma- Instantia altior.
thias Dussich.
1895. p. 71. inspectorok (scholarchak).
Instantionalis, ad instantiam perti2. Inspector, senior; inspector. Can. Instancionaliter, instanter; hatha- nens ; hero, panaszos. Kov. Form. St. CLIV.
tosan, szivrehatoan. Fej. VIII. 2. 455. pe- Instantionalis Expositio in Causa MaleviEcc. LXXXIV.
Inspector sedium, qui curam gerit tens a nobis instancionaliter.
cziana.
Instantionaliter, instando; tdmadoaedium ; hdzfelilgyelo. Reg. Turm. Praet. 99. Installs, (DuC. 1.) momentum, articulus
Inspector aedium praetorianarum . . . temporis; pillanat. Vern. Met. 23. Instans lag. Magy. Jogt. Em. II. 1. p. 403: causae deMediastinis immediate praeest.
est pars linese temporis inter prffiteritum et honestationum instantionaliter factae.
Instaurare, instruere (ap. Fin. alio
Inspector agri, ruris, Chorepisco- futurum posita, qua3 sensu latiori iam maior
pus ; mezei piispok. Kon. Egyh. 304.
sensu) (Du C.); a fdldeket es hdzakat a
iam minor est.
Inspector communitatis, ephorus
Instans, tis, (subst.) supplicans, querens szukseges foldmivelesi szerszdmokkal
Instauratrix
Institutum pensionale
beruhdzni; tehdt terra instaurata de car- annal inkabb az Alispany e!6lt nem lehet harucis et wainagiis secundum quod tempus wai- tarozo ugyeletbe (Institutum metale) fognagii exiget ekekkel es minden cgyeb lalni 6s hatarzas aid huzni.
fdldmivelesi szerszdmokkal es barmokInstitutum pensionale, ludus puekal,ugymint oszkorkivanatos, folszerelt rorum, paBdagogium; nevelo intezet. Gall,
telek. Uj Magy. Muz. III. 193.
pensionnat. Fej. IV. 1. 486. instituti penInstauratrix,foem. ad instaurator. Kor- sionalis prseses.
Institutum repetitionis literamoczb. f6realisk. Ert. Bpest. 1895. p. 126.
rum, Institulum, contra tales externos, qui
scientiarum fundatrix et instauratrix.
Instellatio, V. Installatio. Jokai Regi alienas litteras inlercipiunt, ad eas reddendas.
jo Tbl. I. 87. Azert neki valasztoi joga van s Georch. H. T. III. 349. Afele idegenek ellen,
instellatiokndl 6 is sorba allhat a maga hin- kik masnak leveleit letartoztatjdk, level-koveto ugyelet (Institutum Repetitionis Litajaval a diszmenet koze.
Instigativus, 3., incitans, concitans; terarum) van kirendelve.
Institutum ad superinscriptiobujtogato, ingerld. Cod. Zi. T. I. 466: per
nem, progrediendi ratio in casu, quo fundus
instigativam accusationem.
Instinctualis, ad instinctum pertinens; a creditore occupatus plus valet, quam ses alieoszton . . . Vern. Psych. 201. Prcesensatio num, quo fundus obrutus est. Georch. H. T.
operatur instinctuali cum certitudine prae- III. 165. Bator torvenyes foglalas altal mindesertim in animalibus.
n6b6I ki l^gyen is forgatva az adds, meg sem
Instinctualiter, naturae eonvenienter, kell eppen ketsegbe esni az erte"k fogyttara junalura duce facere ; osztonszeruleg. Vern. tott hitelezfinek : mert meglortenhetik, hogy
Psych. 320. Pudor plerumque instinctuali- valamellyik hitelezo altal elfoglaltt joszag tobter quidem sine reflexione hominem opprimit. bet er, mint a rajta fekvfi somma ; ezt tehat
Instira, a?, fors. mendum pro : instita: fellyulfizetteto ugyelettel (Institutum ad
locus, offlcina, ubi merces venum exponuntur ; superinscriptionem) megtamadhatja.
eldrusito hely, szek. Suppl. An. Sc. II. 122. Institutum superinscriptionaan. 1356 : damus... duas cameras carnium... le, felulfizetesipernem. Proj. Leg. Civ. 269.
unam instiram.
In instituto superinscriptionali sufflcit deInstita, 33, (Du C.) fascia ; poly a. Barcz. fectum fundi probare.
Institor, Negotiatorum curator, CompleInstitutum sustentationale, domentarius; ilgyvezeto. It. institore. Ger. Ge- mus publica, qua victui aliorum prospicitur;
schaflsfiihrer. Cod. Camb. Merc. 13. De Per- elelmezS intezet. Poor Zsebsz. 175.
Instrabilis, pro : insatiabilis ; telhesonis quae Gambia contrahere possunt. Non
secus Institores seu Complementarii, So- tetlen. Ker. Nap. 344. etiam ad haec nostra
dales item, quibus mercantilis quaepiam Socie- pecora avaras et instrabiles manus porrexetas aut privatus Negotiator, generalem in Ne- runt.
Instragum, videtur idem esse, quod
gotio agendi, Firmaque sua utendi Plenipotentiam contulit.
scragnum, mendum in dittographiafm Jnstr.)
Institor reipublicse litterarise, quaerendum. V. Adfilare. Filare et Scrabibliopola ; konyvkereskedo. Wallaszky 186. gnum,
Institutio, (DuC. 1.) datio ad precaInstritix, pro : instilrix (Du C.) mercariam: (distingui solet ab ordinatione, quse trix ; kalmdrne. Knauz. M. E. Str. H. 614.,
tantum facultatem ad officium ecclesiasticum 676. iuxta domum lapideam domine Margarete
suscipiendum significat) ; egyhdzhivatal dt- quondam instriticis.
ruhdzdsa. Kon. Egyh. 132.
Instructio, institutio, prseceptum; hiInstitutio canonica, collatio, transla- vatalos utasitds, utasito szabdly, utasitlio beneficii ecclesiastici; egyhdzjavadalom vdny. Kass. Prax. I. 287. De Instructionibus, Hivatalos utasitdsok, utasito Szabddtruhdzdsa. Kon. Egyh. 164-.
Institutor, qui instruit, docet; tanito, lyokrol.
oktalo. EOT. Mem. 667. lingua? Germanicae Instructionalis, ad inslructionem perInstitutor. Kronst. I. 518. Cf. Ammian. 14., tinens ; utasito. Arch. Rak. VIII. 431. instructionalis dispositio.
8.; Lampr. Gommod. 1.
Instructionaliter, ex prascepto, n?anInstitutum Divisionale, stirpi fa3mininee obvenientem partem postulans pro- dato; utasitds szerint. Arch. Rak. VIII. 17.
grediendi modus ; ledny-dg oszldlyt koveto 385. Urb. Reg. 6.
Instructor, (Du C.) prseceptor; magdnugyelet (iigylet). Georch. H. T. IV. 262.
Institutum excussorium, progre- oktato. Kormocb. foredlisk. Ert. Bpest. 1895.
diendi ratio, qua quis praerogativam sibi vindi- p. 63. maganoktatdk (paedagogi, instructocat in processu concursuali; elsobbseget ko- rok). Batty. Leg. III. 43. an. 1309.
1. Instrumentalis (musica), nervoveteld ugyelet. Georch. H. T. III. 164. Amely
hitelezo az oszvehivo vagy oszve-utkozteto" rum et tibiarum (cantus); hangszer-zene.
perben nem allott es kovetme"nyinek tulajdon- Greg. Aesth. 93. Ad musicas artes refertur
sagara nezve azok elott, kik az addsnak ert6- tarn instrumentalis quam vocalis seu cantus
kejebul kielegittettek, elsobbs6g6t foganatosan (Gesang).
vitathatja : ke"sz utja marad neki az 1723. esz2. Instrumentalis, ad instrumentum
tendobeli 107. czikkelyen epitendo elsfibbse- pertinens; oRteveles: in jure Hung. sec.
get kovetelo ugyelettel (Institutum exusso- Torvt. Msz. eodem sensu ac diploma. Instrurium) megtimadni az utolsdt.
mentalem igitur exhibitionem agere = instruInstitutum metale, ratio progre- ments coram magistratibus exhibentitus alidiendi, quo definita sententia in aliquo nego- cui interdicere aliquid. Cod. Zi. VI. 5. Cod.
tio urgetur. Georch. H. T. II. 469. . 462. ha- Dip. Pat. V. 165., 235. Nos comes Stephanus
tdrozas ala huzni. Ily erteleroben veve"n a de- de Bathor ludex Curie . . . damus pro Memor6k jdszagot, azt sem a Kira"Ilyi Tabla elfitt, ria . .. Quod Instrumentalem exhibitionem,
Insufficientia
quam Ihonnes filius laurenci de Thymaffalwa
contra laurencium fllium ladislay Thapan de
Haraszt. . . iuxta continenciam literarum nostrarum prorogatoriarum in octavis festi Epiphaniarum etc.
Instrunientaliter, (Du C.) instrument} modo; vice instrument!; eszkozkepen.
Cod. Evang. T. I. p. 131: minister nonnisi
instrumentaliter seu ratione externi ministerii (confert sacramentum). Pel. De. s.
Petro et Paulo s. I. c. 3. Pazm. Dial. 499.
Instrumentarius, 3., inserviens alicui negotio perficiendo ; eszkdzill szolgdlo.
Gall, instrumental. Curios. Misc 60. habentque
magnam copiam sanguinis ferventis (Lunatici)
et spiriluum, qui spiritus per somnum ad cerebrum delati phantasiam impellunt et partes
instrumentarias excitant ad huiusmodi motus et effectus.
Instrumentorum Mathematicorum Confector, szerkovdcs. Germ.
Zeugschmid. Tab. Conscr.
1. Instrumentum, (DuC.) tabulae,
liters, literarum monumenta; iromdny.
Georch. H. T. II. 151. Kass. P. P. I. litteralia
instrumenta. Cf. Quintit. Inst. 12., 8. 12.;
Scaav. Dig. 24., 1., 58.
2. Instrumentum, (Du C.) instructio
potissimum ex sacris literis desumpta; aszent
irdsbol meritett oktatds. V. s. Sectio.
Instrumentum absolutorium,
littera? veniam, gratiam continentes; felmentd
level. Reg. Turm. Pra?t. 75.
Instrumentum exolutorium,
lilteras exolutionem testantes; torlesztest bizonyito level. Pfahl. Jus. Georg. 263. Instrumentum Exolutorium. Docet summarum investitarum, quaa legitimate adeoque et
Exstirpantibus adiudicatee sunt coram Legali
testimonio Exolutionem.
Instrumentum lineationls, supellex ad delineandum facta; rajzeszkoz. F.
Balassa. Casula Steph. App. quid a flnitoribus
instrumentum lineationis, das Zulege oder Zeichen-Instrument aut der Zulege-Compass dicatur.
Instrumentum protestatorium,
litterse protestationem continentes; tiltakozo,
ellenmondo level. Arch. Rak. II. oszt.HI. 256.
Instrumentum resignatorium,
documentum, in quo res ommes enumerantur
et describuntur; kimutatdsi lajstrom, dtaddsi lajstrom. Pfahl. Jus. Georg. 61. Ne
vero in casu Donationis fundi hi a Communitatibusabstrahantur; eosdem in Instrumento
Resignatorio speciflce deduci et singulis
Communitatibus peculiare documentum . . .
confici iubent.
Instrumentum successionis, litterae successionem testantes; orokosodesi
oklevel. Szaz. XIII. 318.
Insubportabilis, inlolerandus, non
tolerandus ; elviselhetetlen. Dip. Reip. Rag.
346.
Insufficiens, (DuC.) non sufflciens,
minus idoneus; elegtelen, nem elegendo.
Vern. Met. 72. ingenium bonum in Cajo est
caussa insufficiens eruditionis. Cf. Tertull.
adv. Hermog. 15.
Insufficienter, non sufflcienter, nimium parce, non satis ; elegtelenul. Pazm.
Dial. 32.
Insufficientia, ae, (Du C.) 1. iuscitia,
imperitia ; 2. insatiabilitas ; 3. indigentia; i.
Insutflare
Insurrectio personalis
Intentare actionem fiscalem
tudatlansdg; 2. telhetetlenseg; 3. szuInsurrectio personalis, V. s. InIntellectiyus, ratione praeditus, intellikolkodes. Nagy. Hier. Arch. Rak. IX. 27. surrectio generalis.
gens; esszel biro. Pel. Pom. L. III. P. HI.
Kass. Jur. Civ. I. 98. Cf. ad. 3. Tertull. ad Insurrectio portalis, concursus ad Art. II. c. 6: Item, quod plus est ipsa pars
Uxor. I., 4.
arma per singulas domus. V. s. Insurrectio intellectiva anime christi . . . consolata non
Insufflare, (Du C.) inspirare; bvsugal- generalis ; kapunkenti, portdnkenti fel- est ipsum. Nic. de Mir. 416.
lani, belelehelni. Nill. Symb. p. 376 : quos keles. Zsigm. Hist. 191. ut rex omnes fundos, Iiitellector, quaesitor ; vizsgdlo biro.
Concilia Oecumenica a Spiritu S. insufflata quos ad illud tempus oppignorasset, redime- Sopr. Okl. I. 22. arbiter et intellector.
et sancti Patres ignorant. Andr. Pann. 247. ret et, ut securitatis regni contra Turcas suIntellectualis, quod sub sensus non
Cf. Tertull. Resurr. Cam. 5.
stentandae causa non modo tributum augere- cadit; ad intellectum pertinens; ertelmi.
Insugere, sugere, imbibere ; beszivni. tur, verum etiam nobilium Jobagyones cense- Bene Pol. m. 1. Cf. Appul. Dogm. Plat. 188.
Kov. Oec. 15.
rentur et secundum hunc censum quivis fun- Oud. August, de Genesi ad lilt. 12., 7.
Insularis, separatus, disiunctus; szi- dos possidens nobilis cerium mililum numeIntellectualis potentia, animi vis,
geti, magdnosan allo, elszigetelt, izoldlt. rum ad limites defendendos educere teneretur: facultas ; ertelmi tehetseg. Rak. On. 6. InCod. Dip. Lond. 141. ut dieta quedam per unde insurrectio portalis repetenda.
tellectuales et rationales potentiae mea;.
Reginam ad Comarom oppidum tune in maniInsurrectionalis, ad insurrectionem
Intellectualiter, quod intellectum attibus eius existens, locum insularem et ubi pertinens ; felkelesi. Kovy. El. 607. exceplis net; ertelem szerint. Szentiv. Cur. Misc.
nunquam fuerat antea auditum dietam fuisse insurrectionalibus restantiis coram Vice- Dec. HI. P.X. 105. Utrum etiam causae,ob quas
celebratam . . . Cf. Ammian. 15., 7.
Comite quaerendis. Jokai Karp. Z. 512: in- electi salvabuntur et reprobi condemnabuntur,
sint tantum intellectualiter adducendae. Fej.
Iiisultor, (verb, ab insilio) insectator, surrectionalis Mars.
persecutor; uldozo. Rak. On. p. 137.1. 25
Insuetudo, insolentia; szokatlansdg. X. I. 564.
28. (27.): His limoribus et angustiis angeba- Arch. Ver. Sieb. VIII. 1. 273. fame, ae'ris et
Intellectus practicus, gyakorlati
tur adhuc me adveniente, tune enim hie casus terrae insuetudine. Cf. Spart. Sever. 16.
ertelem. Intellectus speculativus,
contigit, dum ego Cracoviam adveni, et inIntabulare, (Du C.) in publicas tabulas eszmeleti ertelem. Andr. Pann. 246. Intelsultores ejus ea via recesserunt, qua ego inferre ; hitelesen feljegyezni, betdbldzni. lectus speculativus exercetur in contemplaveni.
Georch. Ert. 99.
tione, inlellectus vero practicus in opera1. Insultus, us, seditio ; Idzadds. Kov.
Intabulatio, actus in publicas tabulas tione.
Form. St. XXVII. insultus seditio.
inferendi; betdbldzds, (adossdgok feljegyIntelligentia, ae, (Du C.) consensio,
2. Insultus, (Du C.) insultatio, aggres- zese). Moln. Patv. 25. Intabulatio dicitur concordia; egyetertes. Frak. Mat. lev. II.
sio, oppugnatio, expeditiomilitaris; tdmadds. debitorum improtocollatio pro acquirenda 310: inivimus amicitiam, fraternitatem et inIt. insulto. S. de Kz. Chr. II. 2, 2. Nullus . . . inter alios creditores excontentationis prio- telligentiam.
de uxoris . .. castitate certus erat propter ritate. Jogt. Eml. III. p. 531. Art. Diaet. Pos. Intelligere, explorare, serutari (ap.
insultus Aulicorum II. 2, 3.: Golfridus . . . 113. Kovy El. 468. Kass. Prax. I. 26. Georch. Du C. al. sensu); tudakozodni, tudomdst
circa Petoviam insultum faciens super eos. H. T. I. 273.
szerezni. Kronst. III. 87 : qui in Turcia erat
Insulula, ae, parva insula ; szigetecske.
Intabulatus, i, qui in tabulas publicas ad intelligendum, quonam Turcae deveneHaz. Okl. 288. an. 1360.
illatus est; betdbldzott. Kovy El. 465. Post rint.
Insumptio, erogatio; kiadds. Auf- Intabulatos veniunt simplices Chirographarii
Intelligere alte, aegre ferre, zokon
wand. Texlum vide sub Grossus executio- idest: creditores non intabulati.
venni, felreerteni. Jan. Pan. Poem. II. 89 :
nalis. C. Cod. Theod. 6., 24., 3.
Intachare, striare ; meghornyolni. It. Non debebas tarn alte intelligere. Scripsi,
Insupportabilis, V. Insubportabi- intaccare. Ljub. Mon. SI. V. 209.,'269. an. non, quia omnino diffiderem, sed . . . ioco.
lis. Rak. On. 114. Art. Diaet. Pos. 66; mise- 1334. expendit pro intachando galionum et
Intelligere dare alicui, signiflcare,
docere aliquem ; tudtdra adni valakinek.
rae Plebis insupportabilem oppressionem. pro proiciendo saornam.
Insupportabilitas, status, condilio
Intardus, (Du C.) non tardus, celer, ve- Frak. Mat. lev. II. 85.
non ferenda; elviselhetlenseg. Cod. AIv. I. lox; gyors. Thurocz. in Sigismundo Rege.
1. Intelligere se, (Du C.) consentire:
117. ne sub violentia et onere armorum chri- Cap. 2. 215. partium regni Hungariae super- megegyezesre jutni. Ljub. Mon. SI. XVII.
stianorum ac insupportabilitate ipsius tri- iorum proceribus comitantibus, intardus ad 65. an. 1421: debeatis vos intelligere cum
rectoribus.
buti, annonse, commeatus, vecturarum etc.
Budam descendit.
2. Intelligere (se), peritum esse ali1. Insurgere, arma capere, rapere;
Intaxare, tributum imponere; megfelldzadni. Batty. Leg. T. II. 508. an. 1298 : sarczolni, megbirsdgolni. Georg. Sirm. cuius rei V. s. Marangonia; jdrtasnak
si qui vero insurgerent. Verancs. VI. 145. 1., 115. Domum Dei intaxabant et exige- lenni.
Intendentia, ae, actus intendendi animi;
Cf. Ovid. Met, 9., 444.; fac. Ann. 1., 2.; bant cruces, calices, etc.
Pel. De s. Steph. s. HI.
11., 16.
Integra musica, corpus symphoniaco- figyelemirdnyitds.
2. Insurgere, indicare, deferre; fel- rum e 12 personis constans; egesz zene c. 1. Sanctus Stephanus commendatur nobis
adni, feljelentenivalakit.End. p.333. (Deer. banda, (12 szemely), Tor. Tar. 187. p. 320. de supercoelesli intendentia.
-1. Intendere, obcedire, attendere, audire
S. Ladisl. I. 41. an. 1092): s i . . . ipse, qui
Integrabiliter, integre, omnino, plene;
insurrexerat, mendax erit, eodem iudicio per- teljesen. Fej.. I. 410. decimam totaliter et in- (Du C.); iigyelni. S. de Kz. Chr. II. 1., 2:
cui tamquam duci deberent unanimiter intensolvat culpam.
tegrabiliter ipsi Ccenobio restituimus.
Insurrectio, felkeles. Probst. ComiIntegraliter, (Du C.) V. Integrabili- dere ac parere.
tiol. p. 48 : Offerri. . . Universalem Regni ter. Chr. Dubn. 94 : Dalmaciam integraliter 2. Intendere, (DuC.) velle, cupere;
Indigenarum Expeditionem, quam Insurre- sibi restituit. Arch. Rak. VIII. 323. Tor. Tar.iparkodni. Marc. Chr. II. 60. Salamon au.ctionem vocant. Cf. Finaly.
XXIII. 94. Sz6k. Okl. I. 64. Fjp. Szam. p. 88. tem intendens laudare Hungaros. V. Thurocz.
Insurrectio generalis, orszdgos an. 1388. Dip. Reip. Rag. 257. Pel. De S. in Geiza M. cap. 54.
felkeles. Ker. Inst. Mit. 429: s i . . . cuncli Petro et Paulo s. III. c. 3. Thurocz. 130.
Intense, valde; erdsen. Bene Med. I.
Pnelati, Barones ac Nobiles cum suis Bande- Integrans, pars, quae rem aliquam inte- 229. caput. . . intense dolet. Cf. Senec. Ira.
riis et gentibus insurgant Generalis, siautem gram reddit; kiegeszito (resz). Vern. Met. 2., 35.; Nazar. Pan. ad Const. 23.
pars tantum aliqua regni, id est, aliquot solum 40. Illae (partes) sunt integranteo, hae conIntensitas, (Du C.) vis, intentio ; erd.
Comitatus . . . Particularis Insurrectio stitutive.
Greg. Aesth. 53. Extensio sola .. . minus aniaut Exercituatio dicitur. . . quantum uniIntegrative, supplendo, redintegrando; mum commovet, quam virium intensitas etiam
versa Nobilitas personaliter, id est viritim arma kiegeszito" modon. Pel. De s. Trinitate s. sine magnitudine extensive.
capit, Personalis, quantum autem ilia Gen- III. c. 2.: Aliqua distincta dicuntur alio modo:
Intentamentum, intentio, conatus;
torekves. Fej. Jur. Lib. Suppl. 27. (Leopold
t e s . . . idest cerium equitum peditumque nu- integrative.
merum in castra secum educit aut mittit, Por- Integritas, (Du C.) omnes res ad pos- 1670.) hostilia intentamenta.
talis vocatur.
Intentare actionem fiscalem,
sessiones pertinentes; osszesseg. Szel. Okl.
Insurrectio particularis, V. s. IV. 113. et pertinentiarum suarum integrita- litem comminari, litem movere; pert nyakdba akasztani. Stat. 91. Cf. Cic. Inv. 2., 43.
Insurrectio generalis.
tibus.
Intentio
Intercessionalis
Interlocutoria
343
Intentio, controversia (Du C. accusatio); III. 216. an. 1369: intercessibili supplica- Tar. 1886. p. 596. Si propter interessenvita. Batty. Ger. 122. Luna, de qua intentio tione. Fej. X. 1. 456. Urk. Sieb. II. 359.
tiam in rebus Hungarise damna pateretur,
agitur. Cf. Quint. Inst. 3., 9., 11.; L. VareIntercessionalis, litters intercessio- Cod. Dip. Hung. And. V. 15. 27. Cher. Jus.
nus id. 7., 1.
nem continentes; kozbenjdro level. Beth. G. Eccl. II. 408. Arch. Rak. V11I. 65.
Intentionaliter, de industria, consulto; lev. 433.
2. Interessentia, inleresse, praesenlia;
Kzandekosan. Jogt. Eml. T. I. p. 493 : quiIntercessorius, 3., intercedens; kdz- jelenlet, kozbejo'vetel. Fej. VI. 153. ul eadem
cunque crimen Lsesse Majestatis . . . intentio- bejovo'. Magy. Tor. Tar. XI. 160.
possessionaria divisio per eorum personalem
naliter . . . commiserit.
Intercilium, (Du C.) medium inter su- interessentiam in irretractabili statu valeIntentionatus, 3., (ab intentionare, percilia; (zwuschen bron, zwischenbrauneDief.) rel slabiliri. Dip. de Szlara II. 246. Cod. Zi.
quod (ap. Du. C.) litem, intentionem seu con- a szemoldok kozti ter. Schla'g. 313. inter- 111. p. 1.
3. Interessentia, a?, parlium sludium;
troversiam alicui movere significat). Male in- cilium, szemfeny.
tentionatus: malse inlentionis s. voluntatis; goIntercisus, 3., felbe levdgott. An. Sc. reszrehajlds. Georch. H. T. IV. 246: maninoszszdndeku.Rak. On. 58.1.3638. (38.): I. 409. an. 1333 : literas . . . intercisas or- fesla Judicis inter'essentia.
(Turcse). . . uno ponte facto hunc fluvium dine alphabet} (Nota Wagneri: Veteres in una
Interficere se, pessumdare, profligarc
(sc. Tibiscum) transire inceperunt, ut Marusio membrana, plerumque gemina Instrumenta valeludinem V. s. Menecare ; tonkre tenni
seque ad Csanad superato in superiores par- exarabant, quorum medio literas majusculas magdt.
Interfugium, effugium, (Du C.); eltes Hungarian irrumperent, et plebi male in- A. B. C. interserebant. Discissa deinde memtentionatae conjungerentur. Cod. Ep. Pet. brana, pars altera cum dimidiatis literis apud menekiiles. Gall, subterfuge. Chr. Dubn. p.
Capitulum asservabatur, altera cum truncatis 23 : Remanserunt. . . tria milia, qui per fuge
Pazm. I. 431.
Intentor, (Du C. actor) instigator; szito. perinde literis ei, cujus intererat, tradebatur. interfugium . . . in campum .. . se colligere
S. de Kz. Chr. II. 2., 3: conquerentes ac di- Fiebat id, ne fraudi subinde locus esset, nam, proctirarunt. S. de Kz. Chr. I. 1., 2.; II. 4., 6.
centes praadones et latrones ipsos esse guerra?- si dimidialse liters apte sibi respondebant, sinInterinialis, ad lempus constitulus,
que intei Caesarem et Hungaros prsecipuos cerum doeumentum; si discrepabant, adulteri- delatus, creatus etc. etc.; ideiglenes. Ker.
intentores.
num censebatur.
Nap. 31. Szaz. XXIX. 736.
Intentum, (Du C.) studium, consilium;
Interdictum, De interdicto hsc ap.
Interimaliter, ad tempus; ideiglenetorekves, szdndek. Arch. Rak. IX. 315., 419. (Du C.) Dicitur generalis excommunicatio. sen. Kelem. Inst. Jur. Pr. 445. at postquam
az ellenseg Raban tul Iev6 motussdt 6s bovebb quse fertur in provinciam vel villam aut ca- legibus etiam regni, licet interimaliter tanintentumdt ezen inclusabol voltakeppen ki- strum. In interdictis denudata etiam altaria, lum (ul dicilur) jam idem Theresianum Urbatanulhatja. Bethl. G.Lev. 119. Cod. Dip. Briiss. prostrates crines ad terram et reliquias San- rium slabililum est. Ker. Nap. 54. Diar. Com.
IV. 180. Cod. AIv. II. 51.
ctorum et inversa cymbala, sicut Synodi ali- 1802. p. 154.
Inter-Abbas, ad analogiam: interrex ; quot docent; egyhdzi tilalom. Marc. Chr. 1.,
Interimista, se, (Du C.) Interim, sic
ideiglenes apdt. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. 5. Konek Egyh. 418.
dicta esl Caroli V. Imperaloris Declaralio ReP. 1. p. 138.
Interdictum ecclesiasticum lo- ligionis, qua conslituit exercilium Religionis,
Inter te ipsum, secreto, remotis ar- cale, loco adstrictum int. helyt erdeklo' quale Interim esse debeat in Imperio Romano
bitris; negyszemkozt. Batty. Leg. T. II. 53. tilalom. Torvl. Msz.
usque ad deflnilionem concilii generalis publi(Lib. St. Steph.) corripe eum ter, quater inter
Interdictum ecclesiasticum
cala et promulgala el a Stalibus Imperii acte ipsum solum.
mixtum; elegyes egyhdzi tilalom. Torvt. ceptata in Comitiis Augusle 15 Maii an. 1.,
Inter vivos, dum viveret, valeret; Msz.
1548. Otia. Bachm. 95. Et Interimistae nonne
mig eletben van. Batty. Leg. III.: ut ordina- Interdictum ecclesiasticum
Deum in homine non ut in Irunco insensibili
tionem . . . quam fecit inter vivos . . . rati- personale, ad personam spectans int. operari, sed in adullis voluntatem quoque aliticare dignaretur.
szemelyterdeklo egyhdzi tilalom. Torvt. quid cooperari ul Dei operalionem concomiInteraninensis, (Du C. interamna- Msz.
lari . . . asseverabant.
nus), locus, qui inter amnes situs est; folyo
Interimisticus, quod inlercedit; kozInteressalis summa, usura; kamat
kozt fekvd. Brut. Hist. VIII. 422., 21.
osszeg. Arch. Rak. III. 719.
beneso, iddkozbeni. Czvit. Spec. 156. TernInteramnium, i, terra inter amnes
Interessare, operam dare alicui rei pore enim Interimistico Ecclesia? Chrisli bosita; koz, folyok kozti fold. Verancs. V. iuvandse; curse esse alicui aliquid; erdek- nam el fldelem operam conlra Papatum pu140. ut ad reliquum Hungarise obtinendum lodni. Ger. interessiren. Tor. Tar. 1886. p. gnando navavit.
duo duntaxat illis supersint: Agria, Dravaeque 349 : meamque personam post succursum celInteriudicare, muluo, una iudicare;
ac Murse interamnium.
sissimi principis suscipiendaa propediem acti- egyiitt itelni. End. p. 463. (Alberti Praepos.
Interato, pro: iterate; ismetelten, oni interfissare, excellentissimo domino Mar- Libertas an. 1243:) 7. Prsediclas. . . Ires
chioni de Bethune placuit.
Knauz M. E. Str. 1., 510, 669'
causas villicus eorundem el homo nosier inIntercalariter, interjectivo modo,
Interessatio, cura, studium ; erdeklo- teriudicabunt.
interjective; kozbeszurva, kozbeiktatva, des. Magy. Jogt. Eml. I. 765.
Interlevare, levare; konnyiteni. Fabr.
kozbevetdleg. Rak. On. p. 229.1. 12.: His
Interessatus, 3. qui sua commoda qus- Urk. 39. an. 1420: pro oneribus interlevandiebus intercalariter interponebantur vena- rit, particeps; erdekelt, reszrehajlo. Art. dis.
tiones cervorum.
Dia3. Pos. 108. per eundem et eandem ac re- Interlinealis, (Du C. interlinear is)
Intercapedo, intervallum; koz. Juriev. liquos interessatos' Emptores flendam resti- inter duas lineas scriplus ; vonal, sor-kozti.
Jur. Met. 87, Intercapedo (Ueberscharr) est tutionem Regio suo Tribunali Marchionatus Kass. Jur. Civ. II. 183. Scriptura debet esse...
Moravise demandare. Rak. On. p. 48: interes- ab omnibus lituris, rasuris, interlinealibus
spatium campos fodinales intercedens.
additamenlis libera.
Interceptio, (DuC. Fin.al. s.) actus in- sati amid. Georch H. T. I. 68.
tercipiendi; elfogatds, elkobzds. Szaz. XIII.
Interesse, (Du C. 1.), comolumentum,
Interlineariter, V. Interlinearis;
sorok kozott. Papai foisk. Erl. 1894/5. 20.
02. per me occasione illius interceptionis lucrum : erdek. Dip. Reip. Rag. 94.
pariatum. Cf. Cic. Cluent. 60.
Interesse solvere, usuras solvere,
Interlocutor, qui inlerloquitur in faInterceptio Missilium, actus re- usuris se expedire; a kamatot megfizetni. bula ; beszelo a szindarabban. Illesh. 305.
signandi litteras; levelek feltorese. Georch. Wagn.
Dialogus. Interlocutores sunt: David UnH. T. III. 247.
Interesse suum quseril: privatas gnad, Presses Consilii Bellici, Comes Hardek etc.
Interceptor, qui intercipit, resignat utilitates, compendia, emolumenta, commoda
Interlocutoria, sententia in medio
litteras; feltoro. Art. Disel. Pos. 77 : Inter- in ea re special; erdeket keresi. Wagn.
litis lata, qua3 totam causam non finit, sed ex
ceptoribus (pcena) . . . Literarum Missilium
Interessencia, a?, ius ; illetekesseg. parte solum iudicat. Hiv. Musz. interloculoria
Kub. D. Honl. II. p. 339. (an. 1391.) rproptersenlenlia; kozbeszolo itelet. In codice pro
irroganda.
Intercessabilis Intercessibilis, arduilatem cause ad interessenciam regie inlerl. sententia semper tantum interlocutoria legitur. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 117., 34.,
intercedens; kozvetito, kozbenjdro. Eszt. maiestatis . . . duxeramus prorogandam.
1. Interessentia, se. ratio, commodum, 33. Hec est interlocutoria iudicum. Non
Okm. p. 39. (Deer. Sigismundi 1395): intercessabili suplicacionis instantia. Batty. Leg. utilitas; drdekeltseg. Ger. Interesse. Tor. obstanle predicts interlocutoria. Batty. Leg.
344
Interlocutoria definitiva
interpolatim
Intertentio
III. 86: assignavit terminum... ad audiendum Pel. Pom. S. de Temp. Dom. 1. Adv. s. II. c 4. parancsolat. Ac. Com. Sopr. p. 29: Georch
interlocutoriam. Fej. VIII. d., 309.
(Utrum.) Dies illi XV. fuluri sint continue se H. T. IV. 266.
Interpretium, (Du C.) pretium meInterlocutoria definitiva, senten- habentes vel interpolate.
tia, quae in medio litis lata litem prorsus diriInterpolatim, (Du C.) V. Interpolate. dium, modicum ; kozepdr. Mittelpreis. Nagy
mit V. Interlocutoria indirecte ialis; veg- Frak. Mat. lev. II. 77: prelium interpolat'm Hier.
kepen elhatdrozo.
Interpungere, traiectare lardo,
quinque diebus . . . conlinuatum est.
Interlocutoria indirecte tails,
Interpolatio, Fore, est actus interfo- illardare; megspekelni. Ger. spicken. Par.
ex parle tantum lata sententia ; reszint koz- landi. In nostro codice : intermissio, inter- Pap.
Interregnanus, 3., indigena; bel/oldi.
benszolo itelel. Georch. H. T. IV. 164 : Mil- vallum ; megszakitds. Fej. VIII. 1., 95. abscue
lyen tulajdonsagii a perben forgo ke>des, olyan interpolacione lateri nostro assistens. Baty. Torvt. Msz.
1. Interrogatoria, ae, quaestiones in
foganatu az az erant liozott Held is. Aze>l Leg. HI. 4.
Interpolator vestium, centonariis; causa cognoscenda ; kerdo pontok. Par. Pap.
mondatik e hoi mer6 kozben hozott (interlocutoria simplex) hoi reszint kozbenszolo foldozo szabo. Ger. Flickschneider. Par. Pip. 2. Interrogatoria, ae, V. Litterae in(interlocutoria indirecte talis), hoi a pert
Interponere partes, intercedes, se terrogatoriae.
vSgkepen elhatarozo (definitiva).
intcrponere; kozbenjdrni. Frak. Mat. lev. Interrogatorium, (Du C.) quasstio,
index quaestionum ; kerdo pontok, vallato
Interlocutoria simplex, in medio 1480. II. 6.
litis lata sententia. V. s. Interlocutoria indiInterposita persona, conciliator; pontok. Batty. Leg. III. 91: statuit lermikozvetito'. Ger. Mittelsperson. Han. Mon. Jir. num ... ad faciendum et dandum interrogarecte talis; mero kozben hozott itelet.
Interlocutorie, interloquendo, inter- II. 16. an. 1312 : habitator . .. ullo modo .. torium. Cod. de Szlara. II. 494.
1. Interruptio, violatio sedis iudicii;
pellando; kozbeszololag, kozbevdgolag. sit ausus. . . vendere . . . per se vel interszektores. Jogt. Eml. T. I. p. 110.
Tor. Tar. 1889. p. 650. interlocutorie, has positam personam . . . possessionem.
2. Interruptio, ruina; oppidi interrupInterpontificium, ad normam inUrinterposuit qusestiones. Torvt. Msz.
Interloqui, sermones habere; meg- rcgnum ; pdpai szekuresse'g. Beng. Ann. Ir. tio i. e. oppidi ruinae; rom. Marc. Ch. II. 10.
beszelni. Ger. unterreden. Mon. Com. Trans. Ccenob. 88. ex noviter electo post interpond- iuxta Tatam cuius oppidi adhuc apparet interI. 145. an. 1542. Cum camerariis suis maie- ficium fere quinque mensium ad gubernan- ruptio.
Interruptum, idem quod interruptio 2)
stas regia interloquetur et sperat.
dam Petri naviculam Clemente X.
Interpositio, intercessio, interventus; ruina. S. de Kz. Chr. I. 4., 7: Prope fluvium
Interludium, (Du C.) ludus interpositus; jdte'kkoz, kozbejdtek. It. intermezzo. kozbevetes, kozbenjdrds. Arch. Rak. I. Racus iuxta Banhida in quodam oppido, cuius
Wagn.
588. omnes Interpositiones Aliatorun. interrupta adhuc eminent.
Iiitermediatio, intercessio; kozben- Ljub. Mon. SI. IX. 104. an. 1410. IX. 274. an. Interscapularis, spatium, quod inter
Scapulas est (ap. Du C. interscapilium);
jdrds, kozvetites. Diar. Com. 1796. p. 14.
1412. Schwart. Scult. 172.
Intermediator, intercessor, arbiter;
Interpositio Mediatricia, inter- vdlkozotti. Probst. Comitiol. p. Ill: Post
kdzbenjdro. Szek. Okl. III. 82. Thok. Diar. II. cessio pacem concilians; bekelteto kozbt- denuo immersum Chrismati digitum inter490. Art. Diaet. 1840. p. 67.
vetes. Arch. Rak. II. 336. Ferenczy J. fa scapulari regioni intulit.
Interscenium, embolium; jdte'kkoz.
1. Intermedium, intercessio, inter- elczrfil. Egyetem. Konyvt. 50. sz. 10. lap:
ventus; ops, auxilium (Du C. al. s.): kozben- mint az a diplomata, kitol azt kerdeztet, Ger. Zwischenakt. Exam. Aet. d. 3": Interjaras, segitseg. Cod. Zi. I. 372. litis inter- hogy mi is az az interventio, mire 8 azt ft- scenii loco disputationem . . . assumsit de
lele : az interventio egy diplomatics szolan, imagine Dei.
media. Cod. Dip. And. II. 368., 422.
Intersignum, (Du C. 1.) indicium ; si2. Intermedium, V. Interludium. mely korulbeliil azt jelenti, a mil a nem inteignum; feltuno jel. Urk. Sieb. II. 530. an.
Wagn. (Du C. al. s.)
ventio.
Interpositivus, 3. intercedens; koz- 1380. Comes . . . Andreas . .. cum sedecim
Intermisse, interrupte, incise, non iugiter, non continue; felbeszakitdssal. G. vetito. Arch. Rak. VIII. 154. longeque alian personis . . . descenderunt equos et parati
Fej. I. XI. V. Un. 100. iugiter et non interesse protectionem interpositivam a defen- erant. . . praestare iuramenta et gladius evamisse.
ginatus erat fixus ad terram probabili pro
siva.
Interpositor, intercessor; kozvetiU. intersigno. Arch. Ver. Sieb. X. 1., 365. facto
Intermissivus, 3., quod desistil, desinit; szund, apado, csokkeno, felben- Ljub. Mon. SI. IX. 135. an. 1412: domin) p e r . . . villicum intersigno capucii per caput
marado. Sine intermissiva cura: nem papa interpositore. Cod. Dip. Bruss. IV. 18C. circumagitati.
lankado buzgalommal. Cod. Zi. III. p. Interpretative, subveniendo necessiInterstantia, (Du C.) distantia; tdvol110. . . . primum dicto patri. suo, demumque tati, facultative ; mintegy kisegitoleg. Gei. sdg. Thurocz. pag. 14.
Interstinguere, miscere; vegyiteni.
sibi solicila diligencia virtuteque laudabili sine als Ausweg. Szegedi Ruhr. Pars. II. p. 69:
Dum enim Turcis pene duobus saBculis varias Fabo. Monm. Evang. 185. felix fcecundumque
intermissiva cura studuisset complacere.
Intermixtim, promiscue; kozbeke- Ungariae partes devastantibus, pauci admo- coniugium eius ita Deus pro sua sapientia subverve, vegyesen. Rozsny. D. 42. es a hoi dum Adolescentes animum ad Clericalem sta- inde lugubribus casibus interstinguebat, ut
affele falukban n6met reszrSl valo emberek tum applicarent, iique defectu instructorun dubium sit, num facile reperiri queat alter.
Interstitialis, qui fit intermisso ternlaknak, az olyan intermixtim lakok a torok- rudes admodum essent: convenit tandem (salnek se adot, se dezsmat ne adjanak, semmi tern tacite et interpretative) inter Prselato; pore ; idokozi. Molnar Patv. 80. De Intercontributioval ne tartozzanak.
Ungariae, ut qui apla colendae Domini vinea stitiali et finali computu.
Interstitial!ter, in interiore parte; beInternunciatura, ae, offlcium vice subjecta inveniret, nulla originis vel Domicili
legati; alkovetseg. Opin. P. III. Sec. 1. . 2. habita ratione, ordinaret culturaeque prseflceret lul, belso reszben. Tor. Tar. 1887. p. 18(5.
Interoccupare, medium locum occu1. Interpretativus, vim interpretandi sutum interstitialiter cum auro (sudarium).
Interstities, intervallum; terkoz. Gall,
pare ; kozben elfoglalni. Arch. Rak. IX. 6. habens (Du C. suspeclus); magyardzo. Werscutum ccelestini coloris, fundum illius viridi b6czi 20. Consueludo autem triplicem habe; interstice. Magy. Tor. Tar. VI. 234. parva
latepatenti Campo interoccupante, super quo virtutem. Scilicet interpretativam: est eniir platea seu interstities.
Rundella etc.
Intersurgere, pro : insurgere; fellegum interpres optima.
Interparietalis, inter parietem situs;
2. Interpretativus, (DuC.) suspectus. kelni. Kuk. Jura. 1. 347. an. 1680: ad interfalkdzi. Top. Anthr. 722.
falsus (oppositum : vero); gyanus, hamis, surgendum .. . contra hoslem.
Interpletaxare, intercipere, retinere; Pel. De s. Martino s. I. c. 4. Si ex vero conIntertenere, (ad normam: unterhallefoglalni. Obs. Jadr. 411. Falernum trina temptu vel interpretative omittitur (missae ten) sustinere, stistentare, alere (Du C.); elparte lymphatum medium unum pro sex vel auditio): est peccatum mortale.
tartani. Szer. Not. p. 226: in maiori Ecclesia
septem aureis venundant, panes candidissiInterpretatoria, ae, v. Interpretato- huius civitatis Albensis, sex presbyteros, . . .
mos ipsis interpletaxant, aquam ex puteis rium. Arch. Rak. VIII. 4. Interpretatoriae Deo, Regi seterno iugiter famulantes intertenere debeant. Kass. Prax. I. 22.
absque penuriali pretio haurire non sinunt.
Juramentalis Confederations.
Interpolate, (DuC). interrupte, non
Interpretatorium, scriptum inter- Intertentio, curatio, victus, res frumencontinue; megszakitva, megszakitdssal. pretationem continens; magyardzo irat} laria; elelmezes. Arch. Rak. I. 9. VIII. 65.
Intertentio vidualis
Intimius
345
Intravillanum
Intramarginaliter, intra in margine;

subsistentia intertentio . .. iratott hadak cummissa3 decretum, mandatum continentes;
intertentiojanak rendirul es exulansok to- korozveny. Lzb. Cod. Med. T. II. Prooe. e. sze'len belul. Torvt. Msz,
vabbi intertentiojokr 61 ad duas phyleras.
1. Intrarnen, intestina V. Enteria;
Regie Consilio Locumtenentiali emanavere disIntertentio vidualis, annua, qua? positiones, cornmuni usu patrio recepto Iw- belek, belresz, beletek. Han. Mon. Jur. II.
viduis prsebentur.; ozvegyi tartds. Art. D. timata circulg,riaf> audiebant.
186 : venter pecudis. . . intramina . .. ca1840. p. 29.
Intimius, Compar. ad inlime accura- put pro sex denarijs.
Interturbare, turbare; megzavarni. tins; melyebben. Reg. Turm. Prat. 37.
2. Intramen, reditus. V. Gabellator;
Magy. Tor. Tar. VIII. 162. Cf. Plaut. Bacch. 4., quod orituras exinde malas sequelas inti- jovedelem. Einkunft.
4., 81.; Terent. Andr. 4., 1., 39.
mius perspicere possint.
Intranquillus, inquietus; nyugtalan,
Interula, se, (DuC.) subucula, camisia;
Intitulacio, actus transferendse posses- hdborgos. Fej. VII. 133.
subicza, umeg, ing, foszldny. Verancs. VI. sionis aliens in aliquem ; valamely birtokIiitranominatus, 3., intus nomina135. Apud Annam sarcinatricem velim agas nak mdsra valo dtirdsa, birtokba helye- lus, in contextu iam commemoratus; a-kozdiligenter,utmihi tandem reliquasmittatmter- zes. Cf. Hiv. Musz. Fej. I. 76. Quisquis igitur ben, -kozott emlitett, fent (bent) nevezett.
ulas, si confecerit. Cf. Appul. Met. 8., p. 533. bane intitulacionem in futurum violare pre- Cod. Zi. p. III. 23., 510. (inscr. lilt.) pro noOud.
sumpserit, anathematis vinculo constringatur bilibus dominabus .. . contra Johannem et
Interusurialis, ad fenus, usuram per- nunc et in evum.
alias intranominatas ad octavas . . . prorotinens; kamatozo. Mil. Symb. p. 673: ex
1. Intitulare,(DuC.) appellare; honoris gatoria. Szek. Okl. IV. 12.
resultatura, ut in prsemissis innui, inter- nomen addere alicui; czimezni. Ljub. Mon.
Intransgressibilis, (Du C.) qui transusuriali massa pro quinque professoribus... SI. XXI. 65. an. 1434 : intitulatur rex Dal- gredi nequit; at nem lephetd. Nic. de Mir.
1500 R florenos . . . dandos censeo. Kass. matie.
436. Ex his facile apparel, quam sit damnanJur. Civ. II. 171.
2. Intitulare, epistolam alicui inscribere; dus Stoicorum error, qui secundum quendam
Intemsurium ob remoram de- valakire czimezni. Germ. Adressiren. Ac. intransgressibilem causarum ordinem, quern
bitum, kesedelmi kamat. Gal. frais de re- Com. Sopr. p. 33.
Graci ymarmenen vocabant, omnia credetard. Art. D. 1840. p. 72.
3. Intitulare, conviciari; csufnevet bant ex necessitale quadam provenire. Cf. FiIntervallatim, intervallo, tempore in- adni. Otia Bachm. 34 : Stercorarium Episco- naly.
terjecto; idokozonkent. Jan. Pan. Poem. pum . . . Cochlseum einen Rolz-loffel intituInstransmutabilis, qui mutari non
II. 35.
labat.
potest; vdltozhatatlan. Andr. Pann. 14.
Intervenibilis, quod accidere potest;
4. Intitulare, (Du C.) inscribere, titulo
1; Intrare, consumi, absumi (DuC. al.
kozbejoheto. Reg. Mil. p. 34: inter venibili- prsesignire ; czimmel elldtni. Otrok. Ant. s.); rdmenni, szuksegeltetni. Szaz. VI.
bus . . . excessibus imputabitur.
Hung. Rel. Prsf. Libellum intitulatum.
368. duas banderias de rubeo tafeta . . . in
Intervenientia, se, intervenlus, interIntitulatus, V. incardinatus; dllando quibus intrarunt brachia ducenta.
cessio; kozbenjdrds. It. intervento. Jogt. alkalmazdsii pap. Kon. Egyh. 246.
2. Intrare, pecunia, qua3 redit (ap. Du C.
Eml. T. III. p. 259: ob talem qualem interIntonare, voce praeire (Du C.); hangot Fin. alio sensu); befolyni (penz). It. rienvenientiam. Thok. Lev. 22.
adni, kezdeni az eneket. Wagn.
trare. Opin. Deput. 43. qui pecunias ex disIntervisus, 3. simulationis integumenIntonarium, (DuC.) Antiphonarium trahendis mercibus intraturas tantisper sub
tis nudatus; ledlczdzott. Dip.Reip. Rag. 581. q. v.
custodiam recipiat. Quel. Sieb. I. 385. an.
Intesticulatus, sine testiculis, castraIntonatio, clamor: hangadds, han- 1503. Hi (sc. fioreni) intraverunt.
lus. V. Deca 1); hereli. Obs. Jadr. 419. goztatds. Obs. Jadr. 399. Clamabant Veneti
Intraregnanus, 3., vernaculus, indiArietum intesticulatorum copia haberi non voce praconia per Jadertinos eligenda velle gena; belfoldi, honi. Kass. Jur. Civ. Lex.
poterat pro uno nee pro infinite obolo Tauro- applicare et ad quam hostes non tantum exau- 34. Art. Diffit. 1840. p. 64. Cod. Camb.
rum.
dire gliscunt sed nee prseconis intonationem Merc. 38.
Inthronisatio, (Du C.) inductio in thro- eorum aures student audire.
Intrascriptus, 3., intus scriptus; bent
n u m ; beiktatds, javadalom elfoglalds,
Intorticium, (Du C.) Cereus intortus; irt. Szek. Okl. IV. 12. Cod. Zi. HI. p. 410.
tronra ultetes. Konek. Egyh. 181. Pel. De szovetnek, fakltfa. Gall, torche. Nagy Hier.
Intraspecificatus, 3., intus singillainnoc. s. IV. c. 6. Cher. Jus. Eccl. I. 188. Intornum, districtus; kerulet. It. in- tim perscriptus ; belul reazletezett. Cod. Zi.
Temporibus Justiniani viguit usus, ut Episcopi torneamento. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 337. III. p. 69., 73., 129., 532. (inscr. litt.) Super
post consecrationem suam pro inthronisaIntoxicare, aliquid, (DuC.) venenum possessionaria statucione per nostrum et vetione certam pecunise summam darent par- prsebere, addere alicui rei; megmergezni. slrum homines in die undyxlme (undecime)
tim Episcopis in ordinatione prasentibus, par- Pel. Serm. Radix huius miserie fuit cibus Ade, modo intraspecificato fienda.
tim Clericis et Notariis.
' quern Serpens diabolus intoxicavit veneno
Intrata, (Du C.) reditus; jovedelem.
Inthronisticum, pecunise solvendse peccati. Hiem. 41. g.
Ljub. Mon. 81. 1. 136. IX. 100. an. 1410. Cod.
pro inauguratione Episcopi; iktatdsert fizeIntoxicatio, veneficium; megmerge- Dip. Arp. Cont. X. 105.
tendo dij. Par. Pap.
zes. Pel. De s. Matthia s. IV. c. 5. Mathias
Intratibiscanus, 3.. intra Ticiscum
Inthronisticus, 3., V. Jus inthroni- potestatem habebat super intoxicationes. situs; Tiszdn inneni. Verancs. VII. 103.
sticum.
Tor. Tar. 1891. p. 319. Cod. Dip. Pair. VII. adesseque Heremit* Transsylvanos et nobiliIntimare, (Du C.) notum, facere; tudo- 456.
tatem intratibiscanam.
sitani. Epist. Proc. p. 14 : Ea, qua nobis inIntoxicator, veneficus. V. sub IncanIntratum, ingressus, introitus (DuC.
timastis, per omnia plane intelleximus. Dip. tator.
intrata); bejovetel. Cod. Dip. And. I. 74., 80.
Reip. Rag. 65. Cf. Tertull. Hab. mul. 5.
Intoxicatus, 3., toxico veneno oblitus;
Intravenire, intrare; belepni. Ljub.
Iiitimatio, nuncium ; tudositds. Arch. megmergezett. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. Mon. Jur. P. I. V. III. 141: quociescunque
Rak. VIII. 16. intimatioim effectuatiojaban 438. Intoxicatis venenoque infeclis sagittis omicidarius intravenerit civitatem.
negligenter collaboral. Cf. Capell. 9., 304.
nostros sequaces insidiabatur.
Intrayillaneitatis favor, favor, qui
Iiitimatoria, nuncium continentes litIntracalcare, Germ, eintreten (de intravillaniscompetit; beltelki kedvezmeny.
terse; tudosito level. Arch. Rak. VIII. 33. verbo ad verbum translatum) belepni. Arch. Proj. Leg. Civ. 212. Per Proportionem CoVarmegyeknek az irant szollo Intimatorid- Ver. Sieb. XXV. 375. an. 1787. percepi lonis nihil decedere potest, atque ideo, ubi
mat. T6r. Tar. VIII. 22.
quod tu. . . cancellarianl Gubernialem intra- colono Fundus extravillanus in adiustatioIntimatorium, relatio; tudositds. calcasti.
nem intravillani datus ,est, hie quidem InLop. Mon. SI. XX. 42. an. 1696 : post acceIntractabilitas, diciiur de via invia; travillaneitatis favore gaudebit, rata nihiloptum huius decisionis intimatorium.
jdrhatatlansdg. Kaz. Lev. I. p. 39. intracta- minus e competentibus communibus beneflciis pro mensura tenuti huius obventura non
Intimatum, i, edictum, mandatum, bilitas itineris.
Intrahere, intrare; belepni. Ljub. Mon. e communi, verum e privativa respectivi Dorendelveny, tanusitvdny, intezo level. Ker.
Nap. 83. a kiraly intimatum-ok altal. Kass. SI. XL 121. an. 1322: nulla persona audeat mini Terrestris competentia supputanda veintrahere vineam.
niet.
P. P. I, 162. Besztb. Levt.
Intravillanum, fundus internus, villa
Intraire, intrare. Fej. VII. 349.
Intimatum circulare, litter* cirBartal A.: Gloss. Lat.
44
346
Intravillanus
Introductoria
Inundinancia
interna; belsd birtok, belsd telek. Kass.

Introductoria, SB, Litterse introductoIntroporrigere, tradere; benyujJur. Civ. 1., 86. ut Sessionalia singulorum ria3; beiktatdst tartalmazo level. Szaz. XXI. tani. Jogt. Eml. T. III. p. 350 : levatam . . .
Colonorum Conslitutiva tam intra quam 80. Tor Tar. XII. 131.
sedi revisorise paratam introporrigere. Diar.
Introductorius, ad actum introdu- Com. II. 87.
extravillana geometrice dimetiantur.
Intravillanus, 3., qui est intra villam, cendi perlinens; beiktatdsi. Szaz. XVII. 329.
Introscribere, in scriptum nomen rovicum, prsedium ; majoron, szdlldson, ta- Introductorium et Statutorium Mandatum. ferre; bejegyezni. Fabo. Monm. Evang. II.
Introfatus, intus nominalus; belul 171. Introscriptis supplicantibus ad demisnydn belul leva, belsd birtokhoz, telekhez
tartozo. Kass. Jur. Civ. 1., 40. decreta Exe- megnevezett. Kov. Form. St. CLXXUI. tam sam eorum instantiam resolvitur.
cutio propter obmotas quasdam respectu In- introfatum Dominum, quam defunctam uxoIntrosriptus, intus subscriptus: belul
travillanorum ac eorumdem accessoriorum rem.
aldirott. Arch. Rak. IX. 5. introscriptus
ex parte convictorum Incattorum difficultates
Introflexos gressus facere, pe- officialis. Sz6k. Okl. IV. 37.
dem referre; hdtrdlni. Fej. X. 4., 668. ver- Introseri, inesse, in scripto comprealiter, quam fieri debuisset, secuta sit.
IntricatiO, dolus, machinatio; drmdny, sus dictas partes Transalpinas gressus intro- hendi; bennfoglaltatni. Kovy. El. 801. prsecselszoveny, fondorkodds. Gal. intrique. flexos facere coacti fuissemus.
sens Mandatum Evocatorium mihi introserto
Introire oifensani, offendere; meg- prsesentalum. Fej. X. I. 177.
Tor Tar. 1887. p. 158.
Intricatus, 3., implicatus, involutus; tdmadni. Szel. Okl. II. 155. Si una persona
Introsolvere, solvere; befizetni. Mon.
osszebonyolitott. Maiy. kir. lev. I. k. p. 27: in offensam alicuius Judicis introiret vulgo Comit. IV. 644. floreni tres sub po3na byrsagii
allegabat. .. ecclesie intricatissimas con- be!6 16pj6k convincitur in tribus marcis.
solita introsolvi debeant.
Introire universe carnis yiani,
ditiones. Cf. Piaut. Pers. 4., 1., 9.
Introspeciiicatus, intus singulatim
Iiitricus, i, fraudum, dolosorum consi- mori; meghalni. Chr. Dubn. p. 21: Micolch... enumeratus; bennreszletezett. Cod. Zi. I.
liorum architectus; callidus fraudum conci- cubicularios. . . ad se vocans.. . et demon- 608. Kov. Form. St. CLXXI.
piendarum artifcx. cselszord. Szaz IV. 591. strans universe carnis viam introisse.
Introsumptio, actus succos imbibendi;
Intriiisecare, intrinsecus, penitus ex1. Introitus, (Du C. 2.) in locum de- beszivds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 39.
plorare, examinare; teljesen dtvizsgdlni. scensus pendendum tributum V. Zulusina; Gallse quoque quibusdam arboribus adnascunEej. X. I. 749. componendas (sc. litteras) per- elldtdsi ado. Verpflegung. Tor. Tar. 1893.
tur. Ha3 autem etiam sunt verse plantae, habent
legendas examinandas et intrinsecandas.
p. 26. An. 1271.
siquidem suam organizationem et crescunt
1. Intrinsece, cirdter; korulbelul. 2. Introitus, us, ((Du C. 3.) acceptum, per introsumptionem.
Rak. On. 140. nisi quingentorum plusminus reditus; jovedelem. Batty. Leg. T. II. 46.
Introsusceptio, actus intus suscipimilitum intrinsece.
an. 892 : placuit mihi Muncimir... ecclesiam... endi; befogadds. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
2. Intrinsece, intrinsecus; belsoleg, cum omni introituet exitu... subiugare pri- II. P. I. p. 342. Nam cum visio sit actio imbensoleg. Gall, interieurement. Rak. On. p. vilegio. Luc. Regn. Data. 274. Arch. Rak. II. manens et fiat per introsusceptionem speci536.1. 2325. (24.): Sed. o Domine, necdum 420. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 261.
erum, non vero per extramissionem radioditasti in tantum paupertatem meam, necdum
Introligare, annectere, subnectere; rum.
tam intrinsece penetrasti me, necdum ego hozzdkapcsolnL Szaz. XXIV. 345. litterse...
Introtrahere, rapere, abripere; elsotam intime unitus sum tecum. Reg. Turm. in folio est pargamena introligatarum.
dorni. S. de Kz. I. 3., 1: Proelio confecto
Prset. 32.
1. Intromissio, actus imittendi in pos- animalium sanguine et humano tails torrens
Intrinsecus, 3., intestinus; guerra in- sessionem V. s. Statuifaccio ; bebocsdtds, efficitur, ut aurigam cum curru introtratrinseca = bellum intestinum (DuC. al. s.); beiezetes. Pesty Szor. III. 185. Tor. Tdr.VI. 36. heret.
belhdborii, belviszdly. Cod. Dip. Arp. V.
Intuere, pro: Intueri; szemlelni.
2. Intromissio, retentio, violenta occu172. propter guerram Regni nostri intrin- datio (Du C al. s.); lefoglalds. Ljub. Mon. SI. Cod. de Sztara. Vol. II. 50. Quod ipse iuxta
secam. Rdk. On. p. 44 : procul dubio recor- XII. 198. an. 1415: si facta fuerit (sc. satis- quendam fluvium, Konyus vocatum quampludaris intrinsesae afflictionis.
factio) removeatur intromissio sive seque- res porcos interfectos cernuisset vel inIntrpcadere, incidere V. s. Saltare; strum. Schwart. Scult. 156. Cod. Dip. And.tuisset.
beleesni.
V. 366. 31. et passim. Cod. Dip. Arp. Cont. Intuibilis, (Du C.) quern intueri potes;
Introdenotatus,intus memoratus; be- II. 99. a terrarum et jurium . . . illicita usur- visibilis; szemlelheto. Vern. Met. II. 31. Vis
lul emlitett. Kov. Form. St. CLXII. Testimo- patione et prose occupacione et detencione materise repulsiva est originaria seu essentianiales super Accorda Partium introdenotata vel se de eisdem intromissione faclis. . . lis,proinde universaliter etnecessario omnibus
prohibuit. Wolff. Arch. HI. 256.
corporibus compelere debet idque sic, ut absserie interventa.
Introducere, instituere (DuC. al. s.);
1. Intromittere, (Du C. quasi in rem que ea nullum prorsus corpus, ut spatium
felallitani. Ker. Nap. 69. "scholam trivialem se mittere, ut de ea tractetur) pertractare; implens et mobile possibile h. e. quoad nos
introduxerimus.
tdrgyalni. Batty. Ger. 142. Hoc iam dicto... intuibile et cogitabile foret.
Introducilacere, introducendum cu- qua3 inspicienda sunt intromittamus.
Intuitivus, 3., qui sub aspectum venit,
rare ; bevezettetni. Szek. Okl. II. 137.
2. Intromittere (Du C.) interserere, sub oculos cadit; szemleletes. Vern. Psych.
1. Introductio, admissio puerperae in addere (Batty, mulliplicare verba ex occa- 59. in primo enim casu corporeos quidem dotemplum ; szulononek a templomba valo sione.); kozbeszurni. Gall, entremettre. lores persenliscemus, at intuitivam obiecti
beeresztese. Text. v. s. Copula 2.
Batty. Ger. 14. A proposito autem recedens, repraBsentationem non obtinebimus.
2. Introductio, actus introducendi in intromitto eloquia ex eloquiis, quo potius
Intuitu, (cum Gen.), ratione, respectu;
possessionem; birtokba valo bevezetes. delecter tecum in offlciis.
tekinteteben, -ra nezve. Kass. Prax I. 294.
Arch. Rak. IX. 48. Statutio ... Introductio.
3. Intromittere se, (Du C.) se immi- Patentales intuitu Auri Loturse emanatae. Cf.
Tor. Tar VI. 71.
scere alicui rei; beleavatkozni. Gall, entre- Modest. Dig. 34., 1., 14.
Introductionalis, ad introductionem mettre. End. p. 465. (Bete IV. Capitula Pads
Intumescentia, 33, aestus, dagdly,
pertinens V. Litterae introductionales; an. 1244: 2.) nee intromittemus nos . . . Hor. Mem. 271. intumescentia Danubii.
de civitate Jadriensi. Cod. de Szlara. II. 169.
beiktato.
Intumulare, (DuC.) sepelire; elIntroductivus, 3., loco positus; beIntronizare, inaugurare; beiktatni. temetni. Batty. Leg. T. II. 418. an. 1272 :
vezeto. It. introductivo. Serai. Cat. Index. Szaz. XXVII. 857. ad intronizandum . . . in qua corpus... intumulatum est. Cf.
Sermonum. 1. Introductivus, de Prsestantia Arnoldum . . . prepositum. Cod. Dip. Arp.Ovid. Her. 2., 136!
Cont. VI. 25.
Doctrinae christi.
Inunctio, actus sacrb oleo regem inau1. Introductor, qui introducit; beIntronominatus,idem ac intra nomi- gurandi (Du C. al. s.); folkenes. Tor. Tar.
vezetd. Rdk. On. 225. Arch. Rak. I. 313. natus. Szek. Okl. III. 265. ad terminum In- 1892. p. 392. coronatio et inunctio. Fej. XI.
2. Introductor, actor, insinuator; fel- trono minatum.
V. Un. 29., 30.
peres, feljelento. Batty. Leg. T. II. 106.
Intronotare, intus consignare; beInundinancia, aquarum exuberantia,
(Deer. St. Ladisl.) si ad judicium perveneritet jegyezni. Szilady. Tor. Magy. Eml. H. 9. ad exundatio, inundatio; drviz. Fej. I. 117.
Justus judex apparuerit, introductor eadem quam turn plebese turn vero nobilis conditio- quantum in inundinancia aque potest expoana pereat.
nis intronotati incote comparere tenebuntur. tendi cum ramis suis totaliter, est Ecclesie.
Inungere
Invalidate ria
Investire
347
Inungere, sacro olco inaugurare regem externarum. Kass. Jur. Civ. I. 10. Georch. H.
Inventarium, (DuC.) index rerum;
(DuC. al. s.); kirdlylyd kenni. Batty. Leg. T. II. 419.
leltdr. Wagn. Cf. Ulp. Dig. 26, 7, 6.
III. 417. an. 1437 : in Reginam Hungariae in- Invalidatoria, actipne invalidatoria;
Inventatio, descriptio rerum in alicuius
elrontato uton. Georch. Ert. 167.
possessione existentium; leltdrozds,szdmbaungere. Fej. XI. V. Un. 30.
Inurbanitas, mores feri, inculti; muInvalidatoria actio, lis, alicuius ne- vetel. Art. Diset. Pos. 31. sive ipsimet... reveletlenseg. Magy. Tor. Tar. XIII. 72.
gotii, sententise rescindendae causa mota ; errum suarum mobilium obsignationem et inInvadabilis, invius, inexplicabilis; dt- venytelenito kereset. Proj. Leg. Civ. 182.ventationem admittere debeant. Thok. Diar.
jdrhatlan. Luc. Regn. Dalm. 292. quod aqua ut quippe invalidalio intra 32 annos a die II. 334. Tor. Tar. 1889. p. 387. Kass. Prax.
ilia, per quam civitas a terra dirimitur, propter enatae successionis computandos, peti debeat, 1.96.
limi profunditatem invadabilis erat.
secus actioni invalidatoriae praescriptum sit. Inventiosus homo, promptus in reInvadiare, (Du C.) in vadium accipere,
Invalidatorius, 3., auctoritate privans, bus excogitandis; lelemenyes, taldlekony.
pignerare; zdloggd tenni, letartoztatni. irritum reddens, rescindens ; ervenytelenitd, Wagn.
Inventitia, orum, bona, res invent*
Jogt. Eml. T. I. p. 5 : decrevimus, ut nullus folbonto, sikeretlenito. Kass. Jur. Civ. I. 38.
omnino hominum quempiam indebite inva- Demisse reprsesentare necessilor, qualiter in post decessum; hagyatek. Ger. Nachlass,
diare possit. Szaz. XXII. 656. Fjp. Szam. k. Causa ilia Invalidatoria., quam genilor meus Erbe. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 43. de inuenticijs meis eidem Ysac legavi duo predia.
242 : Item baltheum nobis invadravit (lege: suscitaverat etc. Kovy El. 310.
Inventivus, 3., ad inventionem pertiInvalidatus, 3., irritus /actus ; ervenyinvadiavit).
Invagians, qui abigit; beterelo. Art. telenitett.Vt]. T. XI. V. Un. 477. invalidato nens ; taldlgato. Pazm. Dial. 51. Logica inventiva et indicativa.
Diset. Pos. 65. Citra etiam'omnem annutum testamento .. .
Inventoria Fodina, lelvdjna. Faber.
ipstus Invagiantis, Abigentisve, dum et
Invaliditas, inanitas (DuC. al. s.); erquando superinde requisitus fuerit, extradabit. venytelenseg. Rak. On. 31 : testamenli in- Jur. Met. 99. Inventoria fodina (FundGrube) est certa determinata mensura longiInvagiare, (Du C. invadiare) pignerare, validitas.
pro pignore dare; elzdlogositni, zdiogba
Invalidus, i, miles ad militiam, ad arma tudinis mutungati tenuti mont. ubi primum
tenni. Tor. Tar. 1893. p. 21 : cum ipse ter- inutilis; elerotlenedett, rokkant katona. vena metallica denudatur, et labori manus adrain pro sexaginta marcis invagiasset.
Diar. Com. 1802. p. 100.
movetur, efflcit Jure Hung. 4. Feuda seu 28.
Invagiatio, behajtas, betereles. Kovy
Invalidus patentalis miles, miles Orgias metallicas.
El. 572. Si ex damno v. gr. ex segetibus aut ad arma inutilis patentibus emolumenlum
Inventorium, res inventse, index, inpratis, quse naturaliter prohibita sunt, et simul quoddam continentibus literis exauctoratus ; ventarium ; lelet, lelt dolgok, leltdr. Szaz.
ex loco, qui proxime, per impellentem quoad jdro berrel haza bocsdtott rokkant ka- VI. 289. Registrum in arce Zarvaskeu super
inventorium factum.
collimitaneum pecorum Dominum quidem sal- tona. Tiszt. Ir. Stat. 131.
tern privative, quoad compossessorem vero exInvanum, frustra it. vano ; hidba. Szil.
Inverse, ratione reciproca; visszds,
clusive et paciflce possessus est, facta fuerit Regi Magy. K. T. III. 441. Cf. Tertull. adv. forditott ardnyban, viszonyban. Instit.
impulsio, vocatur invagiatio. Moln. Patv. 24. Herm. 37.
Arithm. 114. seu B : A = D : C, ubi primae
Invariabilis, immutabilis; vdltozha- Proportionis termini inverse comparent.
Abactio et invagiatio est impulsio pecorum
ad loca prohibita et Jurisdictionem alienam tatlan. Pel. Pom. L. XII. P. H. Art. 1: Quod 1. Invertere, transferre; leforditni.
cultus . . . Marie, quamvis securare hominem Fabo. Monm. Evang. 154. sed praestantiores
facta.
Invagiatoria taxa, pretium statutum non habeat de salute invariabili necessitate cantiones germanicas raro admodum exemplo
pro impulsione pecorum in locum illicitum; beet absoluta cognitione, tamen spem infert. elegantissime in slavicum invertit.
2. Invertere, tegere, velare; betakarni.
terelesi taksa. Proj. Leg. Civ. 278. quidnam Fej. II. 321. et passim. Tor. Tar. 1890. p. 406.
hoc intertentionisque pecorum et taxae inInvariabiliter, constanter, perpetuo Regul. Turm. Praat. 161. reliqui autem equos
vagiatoriae titulo proprietarius solvendum inviolate; vdltozatlanul. Knauz M. E. Str. invertant.
habeat.
H. 176., 194. Fej. VII. 146. Cod. Dip. And. Investicio, inauguratio; felruhdzds,
felavatds. Cod. Dip, Arp. Cont. III. 177. ut
Invalescentia, nulla potentia, inopia II. 31., 40.
virium; tehetetlenseg. Szer. Not. p. 71 : ex Invariatus, 3., immutatus; vdltozta- quesita et obtenta investicione seu confirmaquorum invalescentiis multiformibus, dum tds nelkuli. Hist. Eccl, Ev. 248. ut doctrina cione, que ad jus domini Archiepiscopi spevigebant, regnum et eius incolae multimodis Evangelfi pura, secunduni Augustanam Con- ctare dinoscitur, ipsam Ecclesiam habeatis el
fessionem invariatam et Concordiae formu- possideatis in perpetuum.
vexationibus . . . subiacebant.
Investigabilis, ita absconditus, ut neInvaletudinarius, 3., (Du C.) segro- lam servaretur.
tans; betegeskedo. Thurocz. in Andrea Rege
Invarotare, circumsuere; bevarrni, mo rem explorare, penitus cognoscere possit;
kifiirkeszhetetlen. Rak. On. 192. Cf. Tertull.
cap. 44: Senio confectus ac invaletudina- belelni. V. s. Cotardita.
Invatare, vestem munire intus pelle etc. in Herm. 43.
rius. Senec. 9. N. 1. praef.
Invaletudo, inis, (Du C. invalitudo) in- V. s. Cotardita; belelni. It. ovatare.
Investigationalis, e, ad investigatioanitas V. s. Inproficuitas; ervenytelenseg. Invasio, (Du C.) manus iniectio ; tdma- nem pertinens; vizsgdlati. Art. D. 1840.
dds. S. de Keza Chr. I. 2, 4. Pro qua inva- p. 31.
Szek. Okl. HI. 119.
Invalidabilis, qui rescindi potest; er- sione Ditricus acerbatus. Cf. Symmach. Ep.
1. Investire, consumere, impendere;
venytelenithetd. Kovy El. 30. venditionem 10., 41.
beruhdzni, rdforditani. Kass. P. P. I. 241.
In vector, qui invexit, propagavit; be- sed etiam interusurium investiti sui capieius . . . ante 24 annum revocabilem et intra
32 annos Actoratu eius invalidabilem esse. hozo, terjeszto'. Huszti Or. Gymn. 15. Paulus talis.
Invalidabilitas, proprietas causse, quse Tsernatoni Siculus. Cartesianse Philosophise
2. Investire, (Du C.) in possessionem
rescindi potest; ervenytelenites, megsem- invector. Cf. Symmach. Ep. 10., 27.
aliquem mittere, ornare aliqua re, beneficio ;
misithetes. Kovy El. 386. Actioni Implement!
Invenerabilis, qui non veneratur, in- birtokba helyezni. S. de Kz. Chr. II. 1. 4.
vel Debiti nullitas tantum, non vero Invali- cultus; tiszteletlen, tudatlan. Pel. De s.
3. Investire, per baculum; per pedum
dabilitas obverti potest. Proj. Leg. Civ. 232. Thoma s. I. c. 4: Apostolus invenerabilem (Du C.) V. Investitura. Rac. Mon. SI. VII.
Invalidabiliter, dissobulili modo ; populum ad Christum convertit.
99. an. 1075. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 44.
felbonthato, megerotlenitheto modon. Invenibilis, qui inveniri potest; taldl4. Investire, per coronam, ensem, sccKovy El. 326. Rata fratris indivisi vero quoad hato. Fej. V. III. 63. Quietantia v i d u . . . in ptrum, vexillum. (Du C.) Rac. Mon. SI. VII.
reliquos reluibiliter vel invalidabiliter.
pargamena sub pendenti sigillo inter acta 103. an. 1076.
Invalidare, irritum facere, evertere; invenibili hc est subscriptio.
Investire aliquem per Feudum,
ervenyteleniteni. Szek. Okl. III. 264. Kass. Inventare, indicem, commentarium bo- Beneflcium impertire ; hiiber utjdn birtokba
Prax. I. 2.
norum (v. rerum) conscribere (Du C. iirventa- helyezni. Vuch. Jur. Feud. 41. Si vero vel
Invalidatio, actus infirmandi, in vanum riare); leltdrozni, osszeirni. Tor. Tar. 1889. totum vel partem volebat per Feudum aliredigendi; ervenytelenites, felbonthatosdg. p. 387. Kelem. Hist. Jur. Pr. 445 : magistra- quem investire, hoc licebat ei sine fraude
Cher. Jus. Eccl. II. 399. Actio ad invalida- tus . . . res Orphanorum consignet (in- facere.
Investire per virgam (DuC.) Ra6. Mon.
tionem Testament! ex defectu solemnitatum ventet).
44*
348
Investitio
Invisibiliter
SI. VII. 59. an. 1060 : per virgam, quam in Investitura obiecti mulungati. Est autem erogatas investitas concernens; a kiadott
manu habebat, investivit. . . abbatem.
Collatio Montanistica aclus solennis, quo koltseget illetd. Kass. Jur. Civ. II. 135. conInvestitio, impendium, pecunia im- concernens Judex montanus Mulungantem in sensu etiam et voluntate mea velut proprietapcnsa; rdforditds, rdkoltes, belekoltes, possessorium obiecti mutungati induxit atque rii et hsereditarii Domini accedente in florenis
valamire forditott penz, beruhdzds. Kass. facultatem obiectum mutungatum legitime cul- T. investituralibus et aliis Florenis T. pro
Jur. Civ. I. 198. Faceret itaquetotale Investi- tivandi eidem tribuit.
aediflciis obvenientibus.
Investitura preesumta, eldhietionum et meliorationum per Partes I. facta2. Investituralis, ad investituram perrum pretium in Summa fl. 1. Georch. H. T. II. delmi beiktatds. Vuch. Jur. Feud. 101. Prae- tinens ; felruhdzdsi. Cher. Jus. Eccl. II. 109.
221.
scriplio feudalis negotium est mixtae indolis, cseterum consuetude apud nos obtinet, ut ille,
Investitio allaturse, pecunia dotis igitur partim ex principiis iuris feudalis par- cui Beneficium collatione libera aut erga praeimpensa in communem usum coniugum; koz- tim ex principiis iuris communis diiudicandum sentationem confertur, post obtentam ab Ordigazdasdgba forditott hozomdny. Torvt. venit. Nomm&laret investitura praesumta, nario institutionem authorisabilem seu post
Msz.
quod ex longi temporis possessione praesuma- acceptum investiturale decretum, beneficium
Investitio allaturse bonis mari- tur consensus illorum, quorum voluntate feu- illico occupare possit.
talibus, pecunia dotis impensa in bona ma- dum constituitur.
Investitus, 3., subsutus; belelt. Cod.
riti; a hozomdnynak a ferj javaiba forInvestitura prima, Vuch. Jur. Feud. Dip. Arp. Cont. XI. 7. Odolberti Abbatis vestiditdsa. Torvt. Msz.
87. Investitura vel prima est, si aut bonum mentum de quirino investito de panno vario
Investitio capitalium, pecuniae in allodiale prima vice in feudum constiluatur, et una lana caprina etc. Joanni diacono coousuram impensa?; tokepenznek haszon- aut feudum in plenum dominium domini re- pertorio de lecto de quirino investito de sihajtdsra forditdsa. Torvt. Msz.
versum rursus in feudum deturvel renovatio rico et uno feltro parato cum sirico.
Investitio voluptaria, pecuniae vo- investiturae, qua nexus feudalis eveniente
Iiiviare, monstrare (Du C. al. s.) diriluptatis causa impensa?; kedvtolto kottseg. mutatione vel in persona domini aut vasalli gere; utasitni, utalni. Kass. Prax. I. 41.
Torvt. Msz.
legis dispositione restauratur.
Lectores ad Caput eiusdem Operis inviare.
Investitionalis, impensus; koltsegre
Investitura propria, valosdgos beInviatio, actus prsecipiendi; utasitds.
forditott. S. Benko. Top. Misk. 27. Quodsi iktatds . . . impropria seu abusiva; Arch. Rak. VIII. 253. ad loca debita fienda
vero cuipiam Dominorum Nobilium summam visszaelessel jdro beiktatds. Vuch. Jur. inviatio.
suam duntaxat investitionalem levare, do- Feud. 83, Verum evenire potest, ut cum traInviamentum, sustentatio; elldtds.
mum vero et fundum cum beneflciis et apper- ditione iuris copuletur quoque ipsa posses- Ljub. Mon. SI. IV. 72. an. 1364.
tinentiis hoc modo reluendis erga recognitio- sio dominii utilis; hoc ex incidenti investiInviatorius, 3., viam monstrans. V.
nem iuris Dominalis ulterius etiam possidere tura in propriam et impropriam dispescitur. Literae inviatoriae.
placuerit.
Propria est, qua? cum immissione in possesInvidentiarius, 3., ab invidentia, in1. Investitura, 33, theca pro pulvinari; sionem dominii utilis coniuncta est, quod si vidia plenus; irigy. Ke. Or. Arist. Immedicadgyhuzat, parnahaj, vdnkoshaj. Thok. vero dominium utile absque reali possessione bilia haec omnia ab invidentiario flabello.
Diar. II. 335. Theca? seu investiturae pro in alterum transferatur, impropria seu abu- Invidia3 fauces, lege: faces; az
pulvinaribus pari ex simili materia viridi atta- siva audit.
irigyseg zsardtnoka. Chr. Dubn. p. 82.
lica tres, labore eleganti, exsutis nimirum
Investitura pura, tiszta beiktatds. Unde rex Salomon supra Geysam ducem inauro et argento diversis floribus ornata? fl. 400. Vuch. Jur. Feud. 87. Investitura porro vel vidie faucibus magis et magis exarsit.
2. Investitura, (Du C.) traditio, missio pura est, qua? simpliciter constituitur et
Invigilator, qui invigilat, vigil, custos;
in possessionem ; beiktatds, javadalom el- illico operatur translationem dominii utilis, felugyeld. Knauz M. E. Str. II. 669., 752.
foglalds. Not. rel. II. 58: Venit vero investi- vel eventualis, qua? ab evenlu et condi- Cod. Dip. And. I. 255., 277.
tura ab investire, dum enim directus Domi- tione, quae ei adiecta est, suspensa vim deInvigorare, tollere auctoritatem; eltonus Vasallo suo aliquod Feudum concessit, illi mum capit existente eventu, ideoque ius in re rolni, ervenytelenne tenni. Rozsny. D. 60.
solemn! vestitu induto gladium, vexillum, ba- et dominium utile eventuale tantum tribuit.
A tomosvari faluinkat, kiket a fejedelem a
culum aut aliud signum concessi Feudi tradiInvestitura simultanea, egyiMes maga emberire felosztott, ezentul ne birjak,
dit. Kon. Egvh. 181. Tor. Tar. XIII. 15. Vuch. beiktatds. Vuch. Jur. Feud. 84. Investitura de errol valo donatiojok invigordltatik.
Jur. Feud, 80. Investitura, Belehnung, est uno eodemque feudo fieri potest vel uni vel
Invigorositas, authoritas, vis nulla;
actus solennis, quo dominus vasallo fldelitatem pluribus, hinc investitura vel singularis ervenytelenseg. Cher. Jus. Eccl. II. 247.
promittenti feudum confert a) Investitura est, qua feudum uni personae physicae aut mo- Omnis fraus el in Testatorem aliquando usuriure fendali Longobardico consideratur qua rali confertur. Feudum uni collatum feudum pari solitae circumventiones sub prena invigoordinaria acquisitio feudi et essentiale requisi- singulare, Sonderlehen, audit; vel simulta- rositatis abesse debent. Batty. Leg. I. 672.
tum constitutionis feudi. I. F. 25. sciendum nea, dum feudum pluribus personis ita con- Proj. Leg. Civ. 184.
est feudum sine investitura nullo modo confertur, ut ratio iuris communis in obiectum
Invigorosus,3., non valens,sineauctofeudi in investitura posita sit seu feudum rilate ; erveni/telen. Magy. Tor. Tar. VI. 61.
stitui posse.
Investitura abusiva, V. Superin- pluribus, simul collatum.
Kass. Jur. Civ. 126. Batty. Leg. I. 115. Jogt.
feudatio et Investitura impropria; visszaInvestitura singularis, egyedi bc- EmI. I. 6. Kuk. Jur. I. 237.
iktktatds. V. s. Investitura simultanea. Invincibilitas, vis invicta ; legyozheelessel jdro huberi beiktatds.
Investitura temporanea et per- tetlenseg. Pel. De s. Lucia s. c. 7): Claruit
Investitura de feudi caducitate,
V. Superinfeudatio ; a huber megiirese- petua, idoleges es orokre szolo beikta- beata Lucia perseverantiaa firmitate et invintds. Vuch. Jur. Feud. 38. Investitura tem- cibilitate.
dese alkalmdbol valo beiktatds.
Investura eventualis, esetleges poranea et perpetua. Per investiluram poInvinculare, vinculis astringere allbeiktatds. V. s. Investitura pura.
test quis feudum vel in perpetuum acquirere ita, quern ; vasra verni. Torvt. Msz.
Investitura fiduciaria, hitbizo- ut ad ha?redes quoque transeat vel transferri
Inviolabilitas, sanctitas; serthetetmdnyi beiktatds. Vuch. Jur. Feud. 56. In- potest ad tempus v. g. ad 10. vel 20. annos lenseg. Imre Phil. 112.
vestitura eiusmodi feudi (fiduciarii) investi- aut ad tempus vita? domini aut vasalli; in primo
Inviolare, violando irrumpere; betorni.
tura fiduciaria, Belehnung aiif treu, dicitur. casu feudum erit perpetuum in secundo Tag. Erd. II. 66. an. 1749 : quosvis excedenInvestitura in casuni succes- temporaneum.
tes subditos dominales et inviolantes extrasionis, V. Superinfeudatio; orokles eseInvestitura verbalis, literalis, neos animadvertere.
symbolica, szobeli, irdsbeli, jelkepes
tere valo beiktatds.
Invisibiliter, ita, ut videri non possit;
Investitura montanistica, bd- beiktatds. Vuch. Jur. Feud. 83. Fieri id po- Idthatatlanul. It. invisibilemente, Gall, innydba valo beiktatds. Juriev. Jur. Met. 78. test vel verbis vel medio litterarum aut sym- visiblement. Ger. Auf unsichtbare Weise. Br.
ipsum vero ius in re per solam legitimam Col- bolorum (gladius, vexillum, sceptrum) inde Resp. p. 53 : Adest igitur in Co?na Christus
lationem seu Investituram montanisticam investitura verbalis, literalis et symbo- corpore suo . . . licet nee visibiter, nee invisibiliter de coelo... descendat. Serm. Cat. 99.
Judiciariam tribuitur . .. Mutungationem le- lica.
gitime interposilam sequi solet Collatio seu
1. Investituralis, pecunias in aliquid Cf. Tertull. adv. Valent. 14.
Tiivisio
Ire in annum sexagesimum
Irregularis
Invisio, salutatio, actus yisendi, inviIre in annum sexagesimum, irreconciliabili academico examini subiecil.
sendi; latogatds, visit. Rak. On. p. 228.1. agere annum sexagesimum; hatvan e'vesnek Cf. Finaly.
36. p. 229. I. 1. (229.1):... prandium... lenni. Wagn.
Irrecors, dis, immemor; feledekeny.
pro lubitu vel in frequentia multorum sumebaIre per plateam, peregre ire; el- Epist. Proc. p. 49: irrecordes merito censetur lautum, vel ad minorem amicorum mensam, utazni. Ljub. Mon. SI. XI. 229. an. 1346. remur.
vel civiles invisiones Principissarum sanguiIrenicum, scriptum pacificum; bekeIrrecuperabiliter, (Du C.) irreparairat.Szaz. II. 319.
nis regii.
bili iactura, absque recuperationis spe ; poIiwitatorise, (Du C.) litterse, quibus
Irenicus, 3., ad pacem pertinens (a tolhatatlanul. Cod. Dip. Arp. Conl. VI. 569.
quis invitatur; meghivo level. Kov. Form. Gra3CO : d^vrj) ; beke . . . Szaz. XXX. p. 10. Comitis Palatini omnes possessiones suas orSt. CXXXII. Invitatoriae ad Nuptias per 936.
dine iudiciario inrecuperabiliter amisissc
Patrem SponsaB Exeratas.
Irha, pellis. Vect. Ref. C : De . . . centum deberet.
Irredemtibilis, qui redimi non poIiivitatorianus, (Du C.) pracentor pellibus Irha vocatis, Germanice Kurschner-Irch.
test; megvdlthatatlan, visszavdlthatallan.
a pud Cistercienses; eloenekes. Nagy Hier.
Invitatorium, (DuC.) invocatio, psalIrharius, i, (ab Hung, irha: pellis) cerdo Kass. Jur. Civ. II. 108. eiusdemque hseredibus
mus invitatorius (Alleluia Venite exultemus); alutarius ; irhatimdr. Tor. Tar. 1889. p. 378. et posteritatibus universis sexus quidem makarnyito vers. Szaz. XVIII. 33.
observatio irhariorum in pellibus vendendis. sculini Jure perpetuo et irredemtibih, sexus
Invitatorius, 3., invitans; meghivo.
Irkarius, 3., Irharius. Kov. Form. St. feminei descendentibus autem titulo inscriptiMagyTor. Tar. IX. 195. Cf. Tertull. Anim. 445. Prseterea indulsimus eisdem Confratri- tio erga persolulionem pra?attacta3 aestimalio57: Hieron. Ep. 1., 15.
bus, quod Irkarij Buden. non sint liberi nalis summae.
Invituni, invitatio, vocatio ; meghivds. emere hie quascunque pelles.
Irredemplibiliter, ita, ut redimi neRae. Mon. SI. XIII. 260. an. 1359: si comes...
Irradiatio, illustratio; besugdrzds. queat; visszavdlthatatlanul. Arch. Rak. IX.
acceptabit invitum . . .
Pel. De s. Lucia s. c. 2 : Per irradiationem 3. Dip. Alv. II. 320: mihi atque liberis meis
Inyoluntarie, non sua sponte, invitus; huius lucis elevabitur intellects ad videndum irredemptibiliter . . . inscribi non dedignenem onkenyt. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 164. Deum.
tur. Szend. Misk. tort. III. 444. an. 1731. porin Bulgaria vero per plures menses involunIrradicari, fundari, radicibus cohse- tionem . . . per decursum viginti quinque antarie delentus.
rere; gyokerezni. Nagy. Jur. Trans. Sax. norum irredemptibiliter teneant.
Involuntarius, invitus; onkenyte- 40. cum ilia communio . .. communioni cor1. Irrellexe, non respiciendo ; nem telen. Vern. Psych. 129. In reproductione in- porum irradicatur.
kintve. Kass. Jur. Civ. I. 124. quod Indivivoluntaria reprsesentationum una earum raIrradicatus, 3., radicatus, inveteratus dua pro peragenda earundem exhibitione retionem, cur altera in conscientiam redeat, con- (Du C. al. s.); gyokeret vert. Bene Pol. 206. quisita Evocatorias irreflexe ad Terminum
tinet. Cf. Ccel. Aur. Acut. 2., 3.
Irrapere, rapere; hurczolni. Kuk. Jur. pro comparitione praifixum . . . longiori ternInvolutio, implicatio; bebonyolitds, I. 207. an. 1462 : ad solucionem . . . nee ad- pore apud se detinere et tune solum exhibere
szoveveny. Kovy El. 332. Hoc adhuc notan- stringet nee irrapiet.
valeant. Art. Diset. 1840. p. 43.
dum, quod si bona indivisa facto aliquorum
2. Irreflexe, inconsiderate, imprudenIrratare, non ratum facere, non probare;
fratrum multis involutionibus affecta et in- ervenytelenne tenni. Cod. Dipl. Pat. T. II. ter ; megfontolatlanul. Asp. Pr. Chr. p. 560.
tricala sunt. Georch. H. T. III. 62. Tag. Erd. p. 50: S i . . . aliqui vestrum . . . secus facere 1. 2729. (29.): Hsc autem irreflexa volunII. 403.
attemptaverint . . . irratamus, cassamus. tas quid mihi demonstrat, nisi frigiditatem
Irrationabilis, rationi repugnans; ok- meam in diligendo te, qui enim scit vere diliInvolvere, continere, complecti; magdban foglalni, tartalmazni. Vern. Met. szeriitlen. Werboczi 17. Ideo si consuetude gere, nescit irreflexe agere.
94. Possibile dicitur, quod nullam in se contendit ad felicilatem animse, est rationabilis
Irrefragabilis, quod convelli, infirmari
tradictionem involvit; impossibile vero, quod secundum ius Canonicum et Divinum : si autem non potest; megdonthetetlen, sertetlen,
pugnantia continet seu unde consequens est repugnat fini aeterno, est irrationabilis. Obs. ep. Pel. In Nativ. Dom. s. II. c. 3: Ad id faidem esse et simul non esse.
Jadr. 398. Duces et totius exercitus memorati ciunt irrefragibiles rationes. Fej. II. 130.
Invulnerabilitas, proprietas rei in- multas occasiones ac irrationabiles excusa- Batty. Leg. I. 11.
Irrefragabilitas, V. Infallibilitas.
vulnerabilis; sebezhetetlenseg. Szentiv. Cur. tiones ipsis legatis allegabant. . .
Misc. Dec. III. P. III. 46.
Irrationabilitas, (Du C.) insulsitas, Pel. Pom. L. IV. P. II. Art. 3 : Quarta Stella
Iperiton, hypericum; linka. Ger. Jo- res absurda ; okszerutlenseg, eszelleniseg. ecclesiastica irrefragabilitas.
hannistraut. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
Kovy. El. 405. Fassio inter sexum et sexum Irrefragabiliter, (Du C.) firme, invioIperperum, Hyperperum, moneta im- difficilius invalidatur et maiores irrationabi- late, ut nemo refragari possit; megdontheperatorum Byzantinorum aurea, sic appellata, litatis probas requirit, quam inter extraneos. tetlenul, ketsegbevonhatlanul. OtiaBachm.
quasi ex auro eximie rutilo et decocto confecta Cf. Appul. Trismeg. p. 92. Elm.
37. alia vero clarissime et irrefragabiliter
esset (Du C.) Luc. Regn. Dalm. 163. teneren- Irrationabiliter, (Du C.) sine ratione, contra vos sonantia omittendo. Szek. Okl. I.
lur solvere Spalat. MM. iperperorum.
contra omnem rationem ; jogtalanul. Wer- 138. Eszt. Okm. p. 3. (Deer. Ladisl. 1274)
Ipri, Ipsis, species panni texti Iprise in b6czi 139. Et hoc idem est intelligendum etiam irrefragabiliter statuens. Fej. II. 139. Cod.
Flandria. Ippri-poszto. Szaz. XIII. 234. pelli- de patre, qui iura sua et flliorum suorum avita, Dip. Arp. Cont. IV. 54.
bus de Vario et de Ipri p. 335. Cod.Zi. I. 277. in praiudicium et sine consensu ipsorum fllioIrrefrenatio, libido; zaboldtlansdg.
Ipso ia.cto,legottan. Moln. Patv. 28. Ipso rum suorum, perperam et irrationabiliter Pel. De Omnibus Sctis s. IV. c. 3 : Conservatiiure ^t eo iure prohibitum esl; ipso facto alienabit. Cf. Tertull. Pcen. 1.
vum sanctitatis est occasionum peecati derivaet eo facto incurrit pcenam. Hoc est: per
Irrealis, vanus, falsus, non verus; valot- tio : ut sunt irrefrenatio sensuum cet.
Legem et Jus Regni prohibitum est, per factum lan. Kass. P. P. 1.122. expositione supplicalis
Irrefutabiliter, modo, qui refelli, rei. e. t. incurrit hanc vel illam pcenam; v. g. pro irreali comperta.
futari non potest; czdfolhatatlanul. Bell.
per factum verberationis incurrit pcenam vio- Irrealitas, vanitas; alaptalansdg', Gal. a 2 : in quo irrefutabiliter '. . . ostenlentise et qui illegaliter verberat, ipso facto valotlansdg. Ger. Grundlosigkeit. Kovy. El. ditur. Cf. Finaly.
violentus est et ipso Jure punitur.
411. Si vero specifice enumerentur, Actor deIrregenitus, non de novo genitus;
Ipso iure, torvenyleg. V. Ipso facto. bet probare irrealitatem idest falsitatem ex- ujra nem sziiletett. Syll. Pos. C3 : Ergone
Ir, (%IQ), chir, hir (Du C.) concavitas ma- posiiionis. Georch. H. T. HI. 149.
fldeles Veteris Testamenti fuerunt omnes irnus, vola, medietas palmse; tenyer. Schlag.
Irrecollecte, incaute, inconsiderate, regeniti. Teut. Schul. I. 144.
394.
temere; meggondolatlanul, vaktdban,
Irregularis, qui est extra regulam, quod
Ircicoglatus, (ab = it. irco et coglia) Rak. On. p. 373. I. 37. p. 374. I. 1. (373., non esl regulare. In lingua eccles. maxime de
hircus testiculatus; bakkecske. Han. Mon.38.):. .. innumeri sunt actus mei, quos in- sacerdote, ul etiam nostro loco : clericus, non
Jur. P. I. 46 : carnes ircicoglati et capre.
considerate, irrecollecte et praecipitanter legitima uxore vel adulterino sanguine natus,
Irascibilitas, fervor, natura in iram feci.
cui ad consecrationem dispensatione erat
praeceps; ingerlekenyseg, hirtelen haIrreconciliabilis, implacabilis, inexo- opus irregularis appellabatur (Homines illerabilis ; engesztelhetetlen. Czvit. Spec. 121. gitimse originis defectum natalium pati diragvo termeszet. Andr. Pann. 71.
350
1. Irregularitas
Irreprsehensibtlis
cuntur in diplomatibus); szabdlytalan, tor- ki nem javitott. An. Sc. I. 436. an. 1563 :
Irripuerunt, fors. rectius: dirripuevemjtelen. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 174., 239., Claustrum . . . destructum et irreparatum. runt; fosziogattdk. Fjp. 206. Carinthina240., 173. et cum irregularibus ex eisdem
Irreprsehensibilis et irreprehensi- rum . . . fines crebris imvrsihusirripuerunt.
dispensare.
bilis, nihil in se habens, quod reprehendi posIrris, iris: caerulei coloris; kekszinu.
1. Irregularitas, (Du G.) conditio, sta- sit; kifogdstalan, feddhetetlen. Batty. Leg. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. Seinoretus cletus regulae ecclesiastic* adversus; egyhdzi III. 467. an. 1450. vita et conversatio irre- ricus, qui mecum erat amisit duos manlellos
szolgdlatra valo alkalmatlansdg. Cod. Zi. praehensibilis. Rak. On, 100. Cher. Jus. unum irridemzl alium de bruno Flandrensi,
T. I. 213: quia inquisitio mortis vergit ad Eccl. II. 7. Epist. Past, ad Dioec. Agr. Fej. I. ambos cum pellibus cuniculinis.
faclum sanguinis, ne irregularitatis notam 55. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 490. Cf. Irrisorie, illudendo, irridendo ; gunyoincurrcre possimus, excellencia vestra nos Arnob. 2., 53.; Tertull. Resurr. Cam. 23.
san. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. X. 82.
vclit. . . habere excusatos. Kon. Egyh. 136.
Irreprehensibilitas, integritas, inIrritare, (DuC.) irritumfacere; sikeret2. Irregularitas, commissum contra nocentia; feddhetetlenseg. Pel. Pom. L. VIII. lenne tenni. Georch. H. T. I. 98. mivel a
regulam; szabdlytalansdg. Ger. Unregel- P. I. Art. III. c. 6 : Sexta Stella dicitur testium hazassagot elejetol fogva sikeretlenne temassigkeit. Otia Bachm. 88. quid mirum, si irreprehensibilitas.
szik (irritant). Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 83:
plurimae irregularitates intercurrerunt. Szek.
Irreprehensibiliter, (Du C.) absque et ne ab ullo unquam omnino hominum queat
Okl. I. 151.
reprehensione; feddhetetlenul. Cod. Dip.irrritari, presentes concessimus litteras. Cf.
Irregulariter, sine regufa vel contra Arp. Cont. IV. 26. quia in nullo contra nostram Cod. Theod. 3., 12., 2.
regulam ; szabdlytalanul. Corp. Gram. 494. Maiestatem apparuit excessisse sine nola et
Irritatio, actus irritum reddendi; megIrregulata militia, milites discipline irreprehensibiliter demorando . . . Cf. Fi- hiusitds, ertektelenites. Cod. Dip. Arp.
militari non assuefacti; nem rendes kato- naly.
Cont. VII. 165. et ne autenlica nostra donacio
nasdg. Ger. unregulares Militar. Ker. Inst.
Irresidentiatus, loco habitandi desti- irritacionis illicite molestiam paciatur.
Mil. 516.
tutus ; nulli loco adstrictus ; lakohelyhez
Irritativus, 3., irritans; izgalo. Ger.
Irreiterabilis, e, (DuC.) quod iterari nem kbtott. Opin. in montanisticis E2 : Zin- reizend. Bene Med. I. 66.
non potest; nem ismetelheto. Serm. Cat. 73. garis . . . irresidentiatis hominibus.
Irritator, is, qui ad irritum redigit allCharacter Baptismi. . . Confirmation is . . .
Irresistibilis, cui resist! non potest; quid ; megsemmisito', meghiusito. Cod.
Ordinis. Hie character, esto gratia Sacramenti ellendllhatatlan. Tor. Tar. 1888. p. 687. Dip. Arp. V. 56. Obligando se, quod, quicumper peccatum auferatur, ille tamen manet inIrresolubilis, qui resolvi non potest, que processu temporum de heredibus aut gedelebilis, propter quern nunquam secundo haec insolubilis; meg-, feloldhatatlan. Vern. neracionibus suiseandem lerram abipso GeorSacramenta percipi possunt, ita, ut licet quis Psych. 15. siquidem sensio minimi cuiusvis gio vel heredibus suis alienare aut irritare formortuus post multos annos resurgeret, denuo insecti non minus irresolubile senigma et in- sitan attemptarent, alienatores vel irritatobaptizari etc. non posset. Ob quam causam conceptibile Auctoris naturae productum sit.
res huiusmodi donacionis eidem Georgio vel
haec Sacramenta dicuntur irreiterabilia, reIrresolutio, dubitatio, haesitatio; in- successoribus suis taxacionem quinquaginta
liqua vero quatuor sunl reiterab}lia, quia gatagsag, elhatdrozatlansdg. It. irresolu- marcarum solvere teneantur.
characterem non imprimunt.
zione. Hist. Zerm. Cobenz. p. 138 : quod cum
Irro, onis, ei'ptov; kigunyolo. Andr.
Irreligiositas, impietas erga Deum; Lithvani viderint tarditatem et irresolutio- Pann. 47. quos philosophus vocat irrones id
animus religionis contemnens; valldstalan- nem Suae Majestatis. . . miserunt ad ipsum est derisores vel despectores.
sdg. Oltv. Act. Synod. 1. dum irreligiositas Principem . . . oratores.
Irrogatrix, quae aliquid irrogat, incitat;
et immoralitas torrentis instar rapidi maiori
Irrestricte, non restringendo; korld- okozo. Cod. Dip. Arp. V. 85. item post dain dies strage propagari ccepit. Cf. Tertull. tozds nelkul. Ger. schrankenlos. Opinio De- tarn presencium, si quis parcium rixarum suApol. 24.
put. 10. ut ea, quae circa Sedium Dominalium scitatrix vel controversiarum incitatrix,
Irremediabiliter, (Du C.) modo irre- formam Appellationisque normam sancientur, iniuriarum irrogatrix, dampnorum datrix,
mediabili; gyogyithatlanul Chr. pict. Vind. ad praesens quoque Forum irrestricte exten- quorumlibet cedium illatrix extiterit in fu168. Bela irremediabiliter cepit egrotare. dantur. Fej. IV. 1. 115.
turum.
Thurocz. 113.
Irrestrictus, 3., infinitus; nullis legiIrroratio, actus irrorandi; permeteIrreminiscibilis, hominum memo- bus coercitus; korldtlan. Fej. Jur. Lib. 264 : zes. Germ. Befeuchturig. Szentiv. Cur. Misc.
riam superans ; emlekezethalado. Thurocz. irrestricta libertas. Diar. Com. 1802. p. 49. Dec. III. P. III. 25.
43. Ex his postea propter longi aevi irremiIrresuscitabiliter, ita, ut suscitari
Irrotulare, V. Inrotulare. Cod. Camb.
niscibilem vetustatem mutata sunt plurima. non possit; fel nem tdmaszthatolag. Pel. Merc. 99. Super scripturis ad manus JudiciaIrremissibilis, (Du C.) inexpiabilis, Pom. L. VII. P. II. Art. 2: Et vita peccati ex-rias depositis, eorumque provocatis, fide digna
non condonandus; megbocsdthatatlan. tincto fomite irresuscitabiliter mortua fuit. Consignatio seu rotulus per paries ad iudicem
Wagn. Cf. Tertull. Pudic. 2., Hieron. Ep.
Irretraclabiliter, (DuC.) immutabi- exmissum subscribendus confici et hac ratione
42., 1.
liter, irrevocabili modo ; visszavonhatatla- irrotulatd acta Judicio referri debent.
Irremissibiliter, (Du C.) nullo relicto nul. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 304. de predi- Irrotulatio, V. Inrotulatio. Cod. Camb.
veniae loco: irgalmatlanul. Sz6k. Okl. I. ctis possessionibus suis irrevocabiliter et irre- Merc. 98. Scripturis competentibus per utram335. Szaz. II. 160. Instr. Pac. Art. XXIII. Art.tractabiliter ac perpetuo ex titulo huiusmodi que Partem exhaustis, postrema scriptura conDiaet. Pos. B. 10. Kass. P. P. I. 172.
tra-parti communicanda et simul terminus pro
donacionis transfundens . . .
Irremuneratus,3., non remuneratus;
Irreverabilis, non certus, non verus; irrotulatione actorum in diem, quo iudijutalom nelkul valo. Sup. An. Sc. II. 60. megbizhatlan. Arch. Rak. IV. 100. quae ha- cium non considet, jurticialiter praestituendus,
an. 1323 : cum nullum bonum sit irremune- bet, ex scientia irreverabili habet.
hocque fine unus ex Coiudicibus exmittendus
ratum. Nic. de Mir. 440. Cf. Cassiod. Variar. Irreverberatus,3.. immotus; el nem est.
teritett, mozdulatlan, kdprdzds nelkul
2., 11.
Irruptura, ae, irruptio; betores, beIrrenarcha, (Du C. irenarchae) magi- valo. Pel. De s. Joan'ue ser. IV. c. 2 : Aquila rontds, Isthv. VII. 99.
stratus militares, qui ad id constituti erant, ul irreverberatis oculis respicit rotam solis.
Ischiros, gr. laxvQaJq, valde ; nagyon.
quietis et pacis concordiam stare facerent.
Irrevisibilitas, natura, proprietas cau- Obs. Jadr. 414. non decebat illos . . . assuPacator; bekebiro.. Magy. Tor. Tar. XI. 10. sae, quae recognosci non potest; meg nem mere laetitias, qui cum iubilo ad magnum ischisincere Christianitatis atlela et verus pacis vizsgdlhatosdg. Art. Diaet. Pos. 137. qui soros resonare, ne in prosperitate eorum quempromoter princeps et sollicitus irrenarcha luta praesenti Diaeta quantocius interessatis que extolli permittant.
furores parcium mulcere. Ljub. Mon. SI. IV. partibus certiflcatis ad faciem locorum exire
Iscofium, scofium q. v. Tor. Tar. 1887.
121. an. 1381. Cf. Arcad. Dig. 50., 4., 18.; iisdemque sufflcienter auditis praeliminarem p. 378.
Isicium, (DuC.) farcimentum; hussal
praedeclaratae Causae Revisibilitatis aut IrreMart. ib. 48., 3., 6.
Irreparabiliter, (Du C.) ita, ut refici, visibilitatis subortamQuaestionem examinare toltott eledel. Comen. 67. tuceta seu isicia.
Cf. Findly.
resarciri, reslitui nequeat; kijavithatatla- et decidere . . . debeant.
Isolare, separare ; elszigetelni. It. isonuL Andr. Pann. 178.
Irrevisus, 3., non visus; Idtatlan.
lare. Vern. Psych. 106. id quod plerumque
Irreparatus, 3., non reconcinnatus; Szaz. XVII. 491.
Isosagus
evenit, dum sensus extern! quiescunt lususque
facultatis imaginandi nullis obiectorum externorum impressionibus lurbatur, uti somnia
dormientium, isolatam vitam viventium, infirmorumque hominum satis lestantur.
Isosagus, (DuC. isofagus) guJtur; nyeldeklo torok. It. esofago. Schlag. 371.
Ispaia, se, idem quod Spachi q. v. Recon, an. 1606. p. 29: ad illas sc. arces nemo
Turcarum aut Ispaiarum quicquam Juris
habeat.
Ispanatus, us, offlcium ispani; kormdnyzosdg. Georg. Sirm. I. 75. Et jam in
Praga offlcium ispanatum jam abtullerant
ab eo.
Ispanus, i, comes; ispan. Kat. Hist.
Reg. I. 83. Nempe probandum adhuc arguto
viro superest nagy-ur oblique non rccte cadere, quum ispano coniungitur. 85. Ispan
enim originis esse Hungaricae nondum ab ullo
probatum uec unquam probandum censeo. Videtur ea vox a Croatarum Zupanis seu Jupanis ad Hungaros traducta.
Istar, Vect. Ref. E : Tela Istdr.
Isztiiia, csereny. Opin. 1810. in re sanitaria P. II. . 8. sepimenta, quibus oves
fine emultionis lactis includi solent vulgo Isztina.
Italica, 33; szellabda. Ger. Windball.
Szamosk. II. 169. Quumprimum Sigismundus
Iter
351
Princeps dc tristi obsidione celeris tabellarii nes instituil; peregrinator; utas. Tor. Tar.
nuncio eertior factus esset, id omnino tempo- 1889. p. 383. Arch. Rak. I. 9.
ris pila inflatili, quse Italica vocatur, veteItineratio, iter; utazds.Rak. On. 103.
ribus follis pugillatorius, sese Alba3 oblectabat. Cod. Dip. Bruss. 245.
Iter, dtmehetesijog. Nagy. Jus. Trans.
Ittem, pro: item. Kol. Cod. 24. et passim.
Sax. 69. Iter est ius eundi, ambulandi per
Ivolia, 33, viola ; ivola, ibolya. It. viola.
alterius pradium ad utilitatem prsdii sui. V. Curios Misc. II. 232. Viola sive Ivolia si
Actus 2.
periculum sit, ne pereat in Hyeme, effodiatur
Iterabilitatio, repetitio, redintegralio; in Autumno.
ismetles. Fej. X. 4. 776. Plebanis scilicet in
lyoiies, bibuli, Hung, ivo potator ;
dicto Szent Miklos constitutes et constituen- boriszdk. Szentiv. Curios Misc. Dec. II. Pars.
dis, ratione iterabilitationis vel suscitatio- II. p. 57.
nis lite contra antedictos fratres fiends vel
Invertunt iura, accipiunt qui munera plura.
faciendae.
Sunt rari Ivones, quamvis in lege Solones.
Iterare, iter facere, petere aliquem loIzolare, V. Isolare. Schaffr. Electr. Cacum ; utazni. Georg. Sirm. I. 25. sed Rex tenuku'zotato ope filorum sericeorum ducatur.
volebat cum eo ad Turciam iterare.
Iztra, 33, (a Slavo : strha) fossa ; drok,
Iteratorie, rursus, crebro, iterum ac vizrekesz. Germ. Wassergraben. Tor. Tar.
saepius; ismetelve. Cod. Dip. Arp. Cont. II.1893. p. 4.
Izweg, alii Wzbeg = (auctore Battyano
114. coniudice .. . suam absentiam iteratorie
ab hung, uzom, fugo et beg hey, hegy;
excusante.
Itineralis, ad iter pertinens; utazdsi. mons; apparitor, custos silvarum ac montium
Diar. Com. II. 12. una cum curru itinerali. erdd or) non recte, ezt enim izveg a vetere
si. zbegnuti, efugere, vox formata, et servum
Art. D. 1840. p. 5. itineralis expensa.
Itinerans, peregrinator; utazo. Kass. fugitivum significat. Batty. Leg. T. II. 111.
Prax. I. 258. monentur cuncti et singuli iti- (Deer. St. Ladisl.) veniant et illi omnes, qui
dicuntur Izweg ad Curiam et. 112. qui fur
nerantes.
Itinerare, (Du C.) iter facere; utazni. fueri t . . . expurget se iudicio. Illi, qui dicunlur vulgo Izweg, cuicunque persone adheseRak. On. 39.
Itinerarius, i, (Du C.) qui peregrinatio- rint, represented eos regi.
Jacentes res, res planse (Du C. iacere, Ad universorum igitur noticiam volumus ha- Besliani, Agha3, Alaj Beghi, Janciar Aghae,
in piano esse); vildgos dolgok. Batty. Ger. rum serie pervenire, quod accedentes in no- ubi res perditas vidissent, interfecti sunt.
stram presenciam/acuZafores nostri de villa Verancs. IV. 7.
77. juxta rerum jacentium executionem.
Jancsaro, onis, V. Janizari. Szilady
Jacentia, 33, (a iacere), situs; fekves. Igrich in Comitatu Zaladiensi, humiliter nostre
(Du C. al. s.) Fej. VI. 143. ulterius iterum ver- Magnitudini suplicarunt. .. predictorum iocu- Tor. Magy. Eml. III. 4. cum omnibus copiis
consurgeremus et omnibus armis bellicis, hoc
sus meridiem per iacentiam eiusdem fossati... latorum precibus inclinati . . .
Jaculatoria precatio, felfohdsz- est bombardis, equitibus peditibus et Jancsaest iterum una meta.
Jacere, (Germanismus) castra habere, kodds. Stossgebet. Szentiv. Cur. Misc. Dec. ronibus.
Jancsiko, phalers3; homlok v. sziigyek.
collocare (Du C. al. s.); tdborozni. It. ripo- III. P. X. p. 26. Altera praxis Ascetarjim, jasare. Ger. liegen, lagern. Georg. Sirm. I. 37. culatoria precatio, qua voluntas elicit pro- Ger. Brustriemen. Thok. Diar. II. 383. Quinobsedit Cassoviam et iacuit sub ea in duobus portionatum eidem cognitioni pium affectum que tegumenta equilia vulgo jancsiko nominata aureis rosis et tirkis ornata fl. 800.
(altera : mentis ad Deum elevatio).
mensibus et decem diebus.
Jaculum balistale, sagitta; nyil.
Janczik, V. Jancsiko. Thok. Diar. II.
Jacere in agone, animam agere ; haCod. Dip. Arp. Cont. VII. 153. traiectum fue-334. In hac cista est etiam unum janczik
Idlkiizdelemben vonaglani. Wagn.
Jaciniliter, pueriliter, inconsiderate (ab rit guttur eius inpetu iaculi balistalis.
pulchrum et pretiosum, ex holoserico rubro
1. Jaculus, i, Jaculum; lovedek, ij. argenteis deauratis floribus, seu boglar, lapilhung, jatszi = ludendo); meggondolatlanul, jatszi modon. I. Ra"k. Gy. 416. eleg ja- Kronst. III. 480 : Jaculus vulgo czeen.
los tiirkes comprehendentibus ornatum . . .
2. Jaculus, serpenlis species. Arch. Ver.
Janicerus, Janicherus, Janiciaciniliter cselekedtette.
nus, Janicsaro, V. Janizari. Tor. Tar.
Jacobite, Jacobini, (Du C.) In Aegypto Sieb. XXVI. 117.
Jainicherones, Turcarum pedites mi- 1888. p. 746. Isthv. VII. 94. Cod. Dip. Bruss.
et in Terra Sancta dicuntur Christiani quidam
certis opinionibus falsis infecti. Ita appellati a lites ; janicsdrok. Magy.Tor. Tar. XXV. 361. IV. 80. Dec. Bar. 44. Tor. Tar. 1887. p. 320.
quodam Jacobo Severi Patriarchse Antiocheni
Jaldus, 3., coloris vitrei, luteus ; uvegJaniczar aga, a gyalogsdg fovezere.
discipulo, qui annuente et pracipiente Patri- szinu. It. jaloide. Fej. HI. 22.Quod Georgius ei Tor. Tar. 1892. p. 431. Eorundem agalarung
archa Alexandrine Christianos ad sectam Dio- de ultra marinis partibus redeunti quinque Bal- supremus vocaiar Janiczaraga: supremusjascori Alexandrini Patriarcha3 revocabat; Jdk- dachinos (pannos e sericis et aureisfilistex- niczerorum, exercituum pedestrium, qui kibardtok. Cher. Jus. Eccl. I. 54.
tos) duo examita (pannos holosericos) unum hayam: provisorem suum habet.
Jactus, us. Ad iactum unius baculi. rubeum et alterum jaldum (seu hyalinum,
Janiczario, Janiczaro, Janitsasclopi, spatium, in quantum baculus proiectus, coloris vitrei) . . . per violentiam abstulerunt. ro, Janiczerus, V. Janizari. Tor. Tar.
aut globus scopo emissus protenditur; bot
Jambrahor bassi, dominus stabuli. 1886. p. 136. 1888. p. 475., 486. Cod. Dip.
dobdsv. loves tavolsaga. Cod. Dip. Arp. Cont. V. s. Buyuk emir achur; istdllo mester. London. 202.
XI. 617. Verancs. Hist. 246. quod sclopi
Jamfatus, 3., iam memoratus; folebb
Janidtzarius, Janissarius, i, V.
iactu ab urbe aberat.
emlitett. Magy. Tor. Tar. XII. 44., 45. Cod. Janizari. Olah. Cod. Ep. 518. janidtzarios,
Jaculamentarius, 3., missilis; veto'. de Sztara II. 64.
harchabusarios habet quatuor miliia. Instr.
Jamnotatus, 3., supra memoratus; Pac. Prf.
Szek. Okl. IV. 288. tormenla JaculamenJanitor, V. Tavernicus. Tor. Tar. 1893.
taria.
fentjelzett. Szek. Okl. III. 43.
Jaculamentum, balista; vetd hadi
Jancherus, i, V. Janizari. Magy. Tort. p. 7.
Janitor castri, lictor militaris; porkogep. Szek. Okl. IV. 288. Cf. Non. 18., 30. Eml. XXX. 31. an. 1566.
Janciar Agha, V. Janiczaraga. Sza- Idb. Ger. Profos. Kuk. Jur. I. 56. an. 1231 :
Jaculatores, V. Joculator, tubicines; igriczek. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 382. mosk. II. 68. Primores Turcarum Gemliani, Effusionem sanguinis non per se, sed per Ja-
352
Janitor Judicatus
Jejunium S. Petri
Jolmgiones v. Jofoagyones Castri
nitorem Castri yossit iudicare. Fej. HI. 2. tempus iecuniale et congelationem aqua- scireDominum Stephanum Udvarhely. Arch.
237. End. p. 434. (Colom. Duds libertas an. rum.
Rdk. VIII. 356.
1231).
Jejunium S. Petri, Jejunium per
Jesuyiticus, 3., ad Jesuitam pertinens;
Janitor Judicatus, apparitor prseto- septimanam Rogationum. V. Jejunium S. jezsuitai. Thok. Diar. II. 236. Aestirnatio
ris; torvenyszolga (portas). Opin. Deput. Philippi.
duorum pagorum Jesuviticorum Tamasfalva
37. Janitori Judicatus, verbalem CitatioJejunium S. Philippi, Jejunium Ad- el Arnodfalva.
ncm peragcnti, quotcunque sint Paries citan- ventus. Hist. Zerm. Cobencz. p. 117 : SimiliJetton, opusfusum; onto'tt emlekmu.
die, ab omnibus insimul 7 kr.
ter per totum Adventum ita faciunt vocando It. getto. Numi Hung. 121. In collectione Med.
Janitoratus, us, magistratus, munus illud Jejunium S. Philippi; simililer jeju- Doctoris Frank continebatur cupreum Jetton
ianitoris ; porkoldbi hivatal. Fr. Lib. Rt. I. nant septimanam Rogationum et medium anni 1555. ad resignationem provinciarum
40. sorte Janitoratus dati sunt fl.
Auguslum; illud prius vocant Jejunium S. belgicarum per Mariam Philippo II. Hispanic
Janitrices, duorum fratrum uxores (a Petri et hoc posterius Jejunium B. Virginis.
regi factam signatum, cumperigraphe : MARIA.
Jano bicipite deo); ket testver felesegei. Jejunium Quadragesimale, D. G. R. H. et efflgie eius.
Par. Pap. Szirm. Cf. Modest. Dig. 38., 10., (Du C.); nagy bojt. Cher. Jus. Eccl. II. 136.
Joachimicus, i, V. Cusi (DuC.) Bel.
4. . 6.
Jeiunium Quadragesimale per 6. hebdo- Comp. Hung. Geogr. 432.6. Joachimicus seu
Janitscharus, Jaiiitsharus, Ja- mades ante Pascha, quibus per Ecclesiam Ro- Vallensis, Bin species Thaler, florenis Rhenennitcharus, Janiczerus, V. Janizari. manam dies cinerum et Ires sequenles additi sibus duobus constat.
Szilady Tor. Magy. Emt. III. 396. VI. 459. sunt, ut subtratis diebus dominicis numerus
Joannita, 33, Zapolyianus; Zdpolya
Dip. Alv. I. 420.
quadraginla dierum obtinealur.
Jdnos kovetoje. Epist. Proc. P. II. p. 42 : Tu
Janizari, Janizeri,Brut. Hist. V. 49.,
Jeiunium quatuor temporum, videris, utapud Joannitas (Zapolyianos) suspi16. VII. 355., 22. XI. 245., 21. Adelm. De kdntor bojt. Ger. Qualember. Cher. Jus. Eccl. cionem . . . possis diluere.
orig. Turc. 11. Secundum autem genus mili- II. 136. Jeiunia quatuor temporum feria
Joannitse, V. Text, sub Fratres Teutum est, qui Janizari dicuntur, omnes enim quar'a, sexla et sabbato post tertiam domini- tonici.
pedites sunt et ex stipendio imperatoris vivunt cam Advenlus, posl primam dominicam QuaJobagi primi, Job. primas classis;
et semper sunt, ubi imperator est. Maior pars dragesimae, post Dominicam Pentecostes et elsorendu jobbdgyok. Batty. Leg. T. II. 36.
eorum est ex Romania el ab origine Christiani, post diem exaltationis Sanclas Crucis.
an. 1082.
quia semel in triennio fll delectus per totam
Jobagio, jobbdgy. Pfahl. Jus. Georg.
Jejunium B. Virginis, Jejunium per
Romanian) et colliguntur filii subditorum eos- medium Augustum. V. Jejunium S. Phi- XXII. Qui nexu feudali adslricti erant Servienquemiltunt in Nataliam, utibi imbuantur lingua lippi.
tes vocabantur; illi vero nexu ministeriali liJenicerus, i, V. Janizari. Nad. Florus gali communiter Jobagiones, voce ab Jabad,
et rilibus thurcarum cumque ad annos puberHung. L. IV. C. X. p. 290: Palfius primus in quod antiqua oriental! hebraicalinguaMinistrum
talis pervenerint, exercenlur in armis.
Jaiithinus, 3., (gr.ldv&ivoq) violaceus; Jeniceros invectus e s t . . . sunl hi milites signiflcat (Revay Gram. I.) (V. Art. XIII. an.
l;ek, violaszinu, pdvafarkszinu. Barczay. fortissimi, nam et alimenta pueris et patribus 1222.) V. Akad. Ertesito. 1895. 71. fiiz. NoJantsuka, alias Jancsiko q. v. Magy. pro numero filiorum prsemia staluunlur, si vember p. 642. quo loco dejobagionis vocis oriTor. Tar. XX. 173. Phaleras ex purpura auro palres occiduntur, pupilli stipendia patrum tra- gine agitur. Pfahl. Jus. Georg. LXXV. ipsa deinlexta . .. vulgari nomine vocanlur Jan- hunl; animas praeterea pralio aut suppliciis nique humanitas dominorum quorumdam eo
tsuka.
peremptorum Turci hoc ipso Beternas pulant; contulerunl, ul satis mature servitus in liberJanula, demin. januse; ajtocska. Arch. hinc generandi amor et moriendi contem- latem Transiret servorum adeo nomen exstinRak. VIII. 346. Imago B. V. Marise in lista ptus.
gueretur, Jobagionumque, quibus liberi incum duabus Janulis.
Jerarchia, (Du C.) hierarchia, [sâ^la; signiebantur, in locum illius succederet sa3C.
Janzar Agla, janicar aga; ajani- papi fonokseg. Andr. Pann. 277.
XIII.
csdrok agdja. Dec. Bar. 316. Primores quiJerocomium, alias: gerocomion, Jobagio bellator ecclesise, armique Barbarorum cum Gymlianis et Beslianis (Du C.) locus, ubi aluntur senes ; elaggottak ger ecclesi* ; fegyverviselo jobbdgy, egyAglis, Alay Begis, et Janzar Aglis in aggere hdza. Nagy Hier.
hdzi jobbdgy v. nemes. Kandra Reg. 192.
cum suis cohortibus abtruncali fuere.
Jeroconticon, alias: Geroconticon, Jobagionalis, ad iobagionem pertinens
Japonica, vestis domestica; hdldkon- (DuC.) Liber continens vitas Palrum; szt. Sessio iobagionalis; jobbdgyi. Cod. Dip. Pat.
tos, zubbony, Szaz. XVII. 802. Schloff Rock, atydk eletkonyve. Nagy Hier.
V. 214., 310. Memorie commendamus, quod
iaponica. Tor. Tar. XX. 165.
Jerurgia, missas sacrificium ; mise dl- Petrus de Somlyo Curiam seu domum, in qua
Jardenus, a gall, jardin, hortus. Text, dozat. Nagy Hier.
prefatus Stephanus nunc reside! ac alias quinv. s. Gaysum.
Jesovita, Jesuita. Austr. Aust. B. 33. que sessiones Jobagionales misissel, relinJardiriarius, i, hortulanus; kertesz.
1. Jesuita, 83, e societale Jesu ; jezsuita. quisset. Pesty Szor. III. 237.
Gall, jardinier. Fej. X. I. 559. concremavit It. gesuita. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 243 : quest! Jobagionatus, us, slatus iobagionum,
cerlas domunculas jardinariorum noslro- sunt Patres Jesuitas non quidem malo animo, multitude iobagionum; jobbdgy sag. Cod. Dip.
rum.
sed tamen eventu periculoso plurimum retar- Hung. Arp. V. III. 154., 257. ymmo translates
Jazoiies Regise Majestatis, sagit- dare progressum Religionis in Hungaria.
dimisimus in ipso eodem iobagionatu castri
larii, ab hung, ijasz, sagillarius; kirdlyi
2. Jesuita, 33, fidelis, sectator Christi, simul cum terris ipsorum perpetuo permanere.
ijdsz jdszok. Prise. Serv. p. 44: Jazones Christi disciplinam professus, a voc. Jesus;
Jobagiones v. Jobagyones CaRegiae Majestatis id est sagittarii. Vide keresztyen. Verancs. IV. 44. Sullan Sulyman stri, vdrorok, vdrkatondk. Pfahl. Jus.
Lehoczky Stemmatograph. P. II. p. 436.
monarcha Ferdinando Jesuitarum guberna- Georg. XXV. Erant infimas sortis JobagioJecor, (iecur) bilis, ira; epe, mereg, tori.
nes Castri, quos lamen nomine hoc geneharag. Georg. Sirm. I. 65. Et Pretrovit blanda
Jesuiticus Ordo, ordo, sodalitas Je- rico insignitos nullibi deprehenderim. Illis disua verba iecor suum edomavit.
suitarum; societas Jesu; jezsuita-rend. gnalione (Rang) superiores erant JobagioJehovalitas, sentenlia, doctrina de Je-- Wallaszky 467. Tor. Tar. 1890. p. 69.
nes Castri; per antonomasiam quasi ita
hova ; istenrol valo tan. Resp. C. 3 : TriniJesulus, demin. ex Jesus. Boc. Hung. p. compellati, quod sub vexillo (Banderio) Colatis . . . Jehovalitatis, incarnationis, unio- 197.
mitis Castri militarent. Hi rursus in duos
nis hypostaticae et Idiomatum CommunicatioBlande puer, mellite puer, mi Jesule dormi abiverunt ordines; alii nempe erant Jobagionis vocabula omnia profana esse. Bod. Hist. Claude tenelle oculos, Jesule, claude tuos nes, aliter Liberi S. Regis vel NaturaUn. Trans. 292. Bod. Hist. Eccl. I. 407.
Bellule somniculum cape, Jesule sanctule, les, Filii etiam Proceres S. Regis comJejunare, ieiunium servare; bd'jtol[dulcem pellati, ex christianis Servis maximam sallem
tetni. Vita S. Steph. 124. et commendetur saBlandulus eia venit somnulus, eia venit. . . partem libertati asserti. Prise. Serv. p. 21.
cerdoti ad jejunandum (striga). Cf. Hieron. Pair. Const. 10. Tor. Tar. 1890. p. 367. Num. Jobagiones Castri coloni erant et ruricol*
Ep. 66. u. 11.
Hung. 77.
Castro adscripti. Kelem. Inst. Jur. Pr. 184.
Jeiunialis, (Du C. ieiunalis) ad ieiunium
Jesuyita, V. Jesuita. Thok. Diar. II. Ker. inst. mil. 18 : Dupplicis . . . ordinis Jopertinens; bojti. Cod. Zi. Vol. V. 299: ad 252. Specificationem argenteris Jesuvitarum bagyones Castri erant, alii, quorum Ma-
Jobayo, Jobayonalls
Joubaglo
353
jores terras a S. Rege cum onere militandi Capos super unum equum me ascendsum ex- Pel. In Epiph. s. II. c. 6. Ista stella fuit sanclis
acceperunt, alii vero, qui a posterioribus Re- plorare fecit cum uno joba-jo suo.
amabilis el iocundabilis.
gibus eandem obcausam fundisdonati fuerunt.
Jocundare, (DuC.) gaudere, exhilarari;
Jobayo, Jobayonalis, Jobagio JobaIlli Jobagyones S. Regis, ii vero exempti gionalis. Haz. Okl. 389. an. 1429.
oriilni. Urk. Sieb. 11.368. an. 1371. in luis
Jobbadjones, V. Jobagiones. Kovy laudibus deleclabililer iocundantes.
de Castrensibus vocabantur, parique omnes
el liberlale gaudebant, el paribus mililise offi- El. 111. in multis Comitalibus, in quibus sci- Jocundari, deleclari; gyonyorkodni.
ciis obnoxii eranl, sola honoris prserogaliva licet non perpetui subditi verum ul 35 : 1791. Vila S. Sleph. 21. ut ipse vile celeslis camcinsinual libera? migrationis coloni erant inco- ram cunctis delectamentis referlam inveniens
illi ab his dislinguebantur. Kol. Am. II. 76.
Jobagiones de (Castrensibus la?, Taxalisla? vocabanlur, non Jobbadjones, iocundari meruil eternaliler. Cod. Dip. Arp.
exempt!, Kelem. Insl. Jur. Pr. 185. Joba- licel omnia secundum urbarium prasliterint. Conl. IV. 166.
Jocunde, libenler ; szivesen. Knauz M.
(jiones de Castrensibus exempti, quos alii Hodie pro more antiquo coloni hucdum alibi
Reges poslS. Stephanum e Civium classe delec- Taxalisla? alibi vero Jobbadjones vocantur. E. Sir. I. 71., 39.
Jocunditas, iucunditas; orom, dicsoiJobbagi, hi alii sunl a Jobbagionibus el
los, in stalum mililia? Iranslulerunt et pari ralione bonis haereditariis imperlierunt, ul adeo videnlur esse gleba? ascripti; roghoz kotes. Kronst. III. 600 : dum plebanus . . . die,
a prioribus non lam condilione, quam tem- tott jobbdgyok. Batty. Leg. T. II. 85. an. qua canitur vocem Jocunditatis, celebrasset
nuptias i. e. dominica Jubilate.
pore ac nomine differrenl. Prise Serv. p. 21. 1082.
Jobbaginus,i, subditus; jobbdgy. Pel.
Johannisare, paries Johannis Zapolya?
Pfahl. Jus. Georg. XXV.
Jobagiones equites, equestres, Serm. Sic principes comedunl proprios iob- sequi; Jdnos pdrtjdt fogni. Arch. Ver. Sieb.
lovas legenyek, vdrlovas kdtondk. Pfahl. baginos spoliando. Hiem. 31. d. eel.
XXVI. 642. Inter nobiles magnus est JohanJus. Georg. XXIV. Jobagiones duplicis eranl
Jobbagio, 1. nobilis, 2. ruslicus; i. ne- nisantium numerus.
generis, alii mililaribus, alii non mililaribus mes, fonemes, 2. foldonlako, foldmiveld. Jokergech, v. Jokoridech (Du C. Jocserviliis adstricl'. Illi voeabantur Jobagiones \. Kuk. Jur. I. 57. an. 1232. Szaz. XIII. 173. cerdegh.) Pfahl. Jus. Georg. XLVI. Ut vero
equites, equestres (Belius ad VII. Reg.) bel- An. 1239. 2. Kuk. Jura I. 250. an. 1501. servi profugi tranquillilali el securilali inlerna?
ligerantes, bellatores, communiter vero Jobagiones sive ruslicos.
Reipublica? periculum non creenl, conslituli
castrenses, aut Castri, eliam Milites ca- Jobbagionatus, us, V. Jobagiona- fuere rerum fugitivarum Colleclores Jokerstrenses aul Castri.
tus. Cod. Zi. I. 452.
gech dicti (Samboky habel Joccerdech in
Jobbagiones Kegni, V. Jobagio- Codice ; in Calalogo autem vocum insolentium
Jobagiones exercituales, V. Jobagiones castri. Cod. Dip. Arp. Conl. IX. nes Regni. Molnar Palv. 27. Jobbagiones Joccerdegh a voce Hung. Jolkergelo Disquisi300. quod cum lerram Mycon biloli filij Cho- Regni sunt ipsi DD. Archi-Episcopus Strigo- lore Bonorum forle derivalum. V. Decrel. Lad.
mon Slephani et Symonis fralrum eiusdem niensis, Palalinus, Judex Curia?; respectu Reg. L. III. c. 13 : Rerum fugitivarum collecjobagionum exercitualium nostrorum Regnorum Dalmalia?, Croatia? et Sclavonic, lor, quern vulgariter Jokergech dicunt, quidde villa Epel, de Comilali Strigoniensi propler etiam Banus ; respectu aulem Liberarum, Re- quid colligil, ad civilalem eiusdem provineia?
diversa incommoda el mulliplicia scandala in giarumque Civilalum eliam Tavernicorum Re- congregel. Prise. Serv. p. 17.
Jokuscidarius, alias: Jokerdech q.
Regno noslro emergencia quam plures peti- galium per Hungarian! Magisler.
Jobbagiones sessionati v.
co- v. End. p. 365. Deer. Colom. 44.: si quis
vissenl sibi dari.
l
Jobagiones honesti v. cum ho- loni, telkes jobbdgyok, legaldbb lijob- iokuscidarius vagum, quern lenel, pro noiiore, V. Jobagiones Regni; tisztes bdgytelekkel birok. Passim in iure Hunga- naginla denariis alicui dederit aut vendiderit,
jobbdgyok. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 44. rico.
decem pensas persolvat.
Joppa, a?, veslis species manicis inslructa
eosdem de huiusmodi slalu ipsorum eximentes
Jobbagyio, Jobbagyionatus,
in numerum el collegium honestorum ioba- Jobbagyo, V. Jobagio etc. Monm. Comit. (Du C. caligae species); ujjas melleny, ujjas
ruha, zubbony, korszovdgy. Batty. Leg. I.
gionum eiusdem Caslri duximus trans!'e- II. 608.
Jobbagyones equestres, qui equis 456: nemo utalur . . . strangula vel viridi
rendos.
Jobagiones Naturales, V. Joba- stipendianoerebantur; lovaslegenyek.Bally. chlamide, caliga, seu ioppa, calceo picto. Nola
giones S. Regis.
Leg. T. II. 404. an. 1265 : qui ... ipsius erant Bally.: De femoralibus rile dici potest, errat
Jobagiones S.Regis seu Natura- libertini in Jobbagyones equeslres, qui vul- vehemenlissime Du Cange, dum voce Joppa,
les, kirdlyi (termeszetes) jobbdgyok. gariler Lovas legeny nuncupantur, eidem ait caliga? speciem fuisse in Hungaria, non observavit enim sseculo XI. particulam, seu
Kelem. Inst. Jur. *Pr. 185. Jobagiones S. Ecclesia? ordinavi.
Regis, aul eliam Liberi S. Regis, compel- Jocale, (Du C. iocalia) monilia, gemma?, pro aveh non minus quam et accipi, quare
lali, quorum Maiores a Slephano lerras regias, annuli aliaque id genus pretiosa; ekszer. sensus est: viridi chlamide, caliga et ioppa.
e perlinenliis Caslri, iure ha?reditario possi- Tor. Tar. 1890. p. 369. unum iocale cum sa-Idem autem est juppa, qua? certe non eral
dendas acceperunt, sub conditione mililandi phiro. Samb. Tyrn. Pel. Serm. Aesl. 74. qu. caliga, cumexdiario paleal/wpâm habuisse
et nonnulla etiam alia honoratiora obsequia Episl. Proc. 15. Kal, Hist. VIII. 613.
manicas. Decrel. Col. Reg. L. I. nullus, qui cleaula? Regia? exhibendi. Prise. Serv. p. 21: Jocasta Aulicus, V. Joculator. ; ricus exislimalur, utatur vestibus laicalibul ulJobagiones S. Regis seu Naturales. Liberi igricz. Ger. Spassmacher. Prise. Serv. p. 41: pole . . . caliga seu (= el) Joppa. Schlag. 601.
sunl per Nativitatem soli Regi subiecti. Bel. Jocasta Aulicus, qui jocufaliones canlusque Tor. Tar. 1889. p. 379 : 1888. p. 566. Item
ad aulam exercebat. Szaz. XVI, 33.
dua? joppae repletse sub arma, item dua? alia?
Mon. V. p. 233.
Jobagiones Regiii, Barones Regni;
Jocorydech, idem quod Jokerdech fu- Joppae ex atllacio rubeo. Szaz XXIV. 339.
orszdg bdroi. Werboczi 189. Praeler hie rum indagalor; Battyano auclore idem, qui Hem joppam rubei coloris cum caligis.
recensilos sunl eliam Barones Regni; Cubicu- apud Scolos Tokioderach, decurio vindicta?
Josefinismus, regnanle Josefo II. stulariorum et Curia? Regis Magislri; nescio qua- a Toch, Tok decem QiRach vindicta??,/^ dia contra dominatum papa?; szabadelviiseg
liter isthic omissi. Hos omnes olim etiam Jo- kergetd, tolvajok iildozoje, pandur. Bally. az egyhdzzal szemben LI. Jozsef alatt.
bagiones Regni aut Jobagiones cum ho- Leg. T. II. 114. Deer. Si. Ladislai rerum furli- Kon. Egyh. 121.
nor e dictos fuisse patet ex Andr. II. art. 10., varum colleclor, quern vulgo Jocorydech
Josefinisticus,3., ad senlenlias inslitu11., 34. Prise. Serv. p. 21.
taque Josephi II. pertinens, huma-nus; szabaddicunl .. .
Jobagionissa, jobagio femina; jobJoculatio, Jocus V. Jocasta aulicus ; elvu. Szaz. XI. 315.
bdgyno. Cod. Zi. Vol. V. 304: deeem iobagio- bohoczkodds. Ger. das Spassmachen. Cf.
Josefista, a?, qui Josephi IT. senlentias,
nes. . . nee non providas iobagionissas.
Firm. Malh. 5., 5.
partesamplectitur; II. Jozsef kovetdje. Szaz.
Jobagyones, V. Jobagiones. WerbfiJoculator, 1. fidicen, 2. mimus, scurra XVI. 529.
czi 524. Cffilerum, habita iurium, civitalum funambulus ; i. igrech, igricz, 2. koteltdnJouanczar, Johannes imperator. Hisl.
liberarum ac defensionis et offensionis decla- czos, bohocz. ] . Szaz. XVI. 33. villa Joc'ula- Zerm. p. 14 : et voluit se vocari Jouanczar,
ralione; iam de villanis (quos Jobagyones torum Igrech. 2. Kronsl. I. 504. Seillanzer. id est Johannes imperator.
Fjp. Anon. 176. credilegarrulis canlibus iocu- Joubagio, V. Jobagio. Rit. exp. ver. B.
nuncupamus) traclandum esl.
5: Illi autem . . . dixere se non castrenses
Jobavus, i, V. Jobagio. Georg. Sirm. I. latorum.
Jocuiidabilis, iucundus; kellemetes. esse sed castri Joubagiones.
219. Et insuper ultra fluvium Latorcha versus
45
Judex carinariorum
Indicator
Joubagio tavernicorum regi- fd'benjdro biro. Pesty Sz6r III. 152. Judex iudex Servienlium Regis; szolgabiro. Kol.
nse, dapiferorum reginse praefectus; a ki- capitalis fuerit conslitutus.
Am. II. 93: habuerunt. . . suum peculiarem
rdlyne tdrnokok eluljdroja. Kandra Reg.
Judex carinariorum, magister nau- Szolga-Biro Ungarice, Slavice vero Szluzni
490.
tarum ; navarchus; hajos kapitdny. Magy. appellatum, qui ex re ipsa a Latine loquentiJovialis, hilaris, Isetus ; jovialis, vig. TOr. Tar. XII. 122.
bus vocabalur Judex Nobilium, cum veteri
It. gioviale. Serm. Cat. 189. Ergo jovialis
Judex castri, parochise, Comes; consuetudine Nobilis appellatione nemo alius,
Medicus curemus inquit extrahi denies.
vdrispdn, fdispdn. Kass. Prax. I. 23. Qui Co- nisi Serviens Regius fuerit designatus.
Jovialiter, hilare, laete; viddman. mitatum gubernabant: Comites, alias Judices
Judex nundinalis, idem q. Judex
Jokai Mire Megv. II. 19. olyan Jovialiter tu- Castri vel Parochiae, ispany, varispa"ny fori. Torvt. Msz.
dott nevetni.
nominabantur.
Judex parochianus, iudex comitaJovinianistse, Jovinidn kovetoi. For. Judex civitatis, (Du C.) iudex urba- lus; megyei biro. Passim in iure HungaScr. p. 31: Existimabant Jovinianistae nus ; vdrosbiro. Tor. Tar. 1889. p. 373. rico.
Sanctissimam Deiparam suae Virginitatis jactu- Judex communalis, iudex pagi,
Judex pecuniarum, cui usque ad
ram fecisse in partu Redemptoris . . . Nullam populi; kozsegi biro. Ger. Gemeinderichter. 40 florenos mulctam imponere licebat; penzajebant utilitatis esse jejunium aut obstinen- Cod. Dip. Arp. Cont. VIII. 142. in Judices biro. Ger. Geltrichter. Hajnik Perjog. 87.
tiam a certis cibis. . . Peccata omnia cense- nostros communales.
Judex pedaneus, iudex inferioris orbant esse ffiqualia.
Judex compromissarius, arbiter; dinis; also biro, kisbiro, megyei bird. It.
Jubagio, Vice rex, vicem regis gerens; vdlasztott bird. Cod. Dip. Briiss. II. 153. giudice inferiore. Germ. Unterrichter. Jogt.
kirdly hvlyettese. Han. Hist. Eccl. p. 97: Dno Carolo Romanorum Imperatore etc. Do- Eml. T. I. p. 280. Kass. Prax. I. 33: senMilites vero quingenti intra Regnum et regni mino et patruo nostro clementissimo tanquam tentiae in causis coram judicibus pedaneis
expeditionem deputentur; extra vero Regnum Arbitro et Judice compromissario earun- promotis eo absente (sc. assessore) ferri non
centum, si Rex in propria persona ierit. Si dem etc.
possunt.
vero ex Regno Jubagionem miserit, sive in
Judex concordans, irenarches; be- Judex procedens, qui ius dicit;
propriis negotiis, quinquaginta tantummodo kebiro. Torvt. Msz.
torvenyt szolgdltato bird. Torvt. Msz.
milites mittere teneantur.
Judex Cumanorum, a kunok bi- Judex quartalis, negyedes biro.
Jubamen, auxilium; segitseg. Rac. rdja. Hajnik Perjog. 20.
Mon. Com. Trans. II. 120. an. 1559. judex...
Mon. SI. VII. 26. an. 999 : divino iubamine
Judex Curise, cubilis praefectus; ud- regius eciam sine judice quartali sua bir(freta).
varmester. Luc. Regn. Dalm. 96. nam in sagia exigendi habeat potestatem.
Jubilatus, qui servire desiit, rude do- supradictis Privil. inveniuntur subscript! CaJudex Regalis, regius, (apud Sicunatus, (Du C. al. s.); kiszolgdlt. Opin. 1802. merarius 2. 3. Pincernarius . . . Judex Cu- los); kirdlybiro (szekelyeknet). Szek. Okl.
e. Jokai Pol. Div. I. 145 : Jubilatus huszar riae, et Slave Postelnik id est Camerarius 1., 121., 205. Hajnik. Perjog. 4.
major.
sive Cubilis praefectus.
Judex regis, V. Bilochus.
Jubilerus, i, a Ger. Juwelier. V. s.GemJudex Curise Regise, orszdg bi- Judex regni ordinarius, orszdgmarius; ekszeresz.
rdja, udvari-kirdly-biro. Hajnik Perjog nak rendelt fobirdja. Hajnik. Perjog. 147.
Jubileum, annus sollemnis indulgentia- 9. Car. Bel. De Archioff. 23. Palatinum vetereSzegediRubr. Pars. I. p. 102 : Judices Regni
rum (Du C. al. s.); bucsuev. It. giubbileo. institute sive dignitatem species sive muneris ordinarii Tres sequentes declarantur: PalaGer. Ablass. Maty. kir. lev. I. k. p. 320: Ve- procurationem, iudex curiae regiae e ve- tinus, Judex Curia3 et Secretarius Cancellarius,
rum cum ipsis et jubileutn promissum sit, stigio sequitur, Hungaris .Orszdg-Birdja h. e. qui est Archi-Episcopus Strigoniensis: Dicli
licet pro fide unam scelam equo non po- Regni Judex quandoque et Udvari-Kirdly- Ordinarii, quia quamlibet causam discutcre^
suerint.
Biro dicitur. Kat. Hist. Reg. I. 71. Secundus et ipsi soli, eorumque Vicesgerentes, ad seJubilosus, 3., Istus, iucundus; orven- regni bdro iudex Curiae regiae dicitur, qui dem judiciariam non vocati intrare, et etiam
detes, ujjongo. Pel. Pom. L. X. V. Art. III.: principio quidem in aula regia praetor, udvari alios, si quos pro testimonio, aut alia re voPrimo quidem quali gaudio et iubiloso can- kirdly biro ; deinde regno datus iudex, or- lent, advocare possunt. Decret. Matth. 1.1480.
tico in premissis turbis beatorum ad thronum szdg birdja patria lingua dici coepit sub A. Samb. Tyrn. Georch. H. T. HI. 271.
sue glorie deducta.
C. 1300. cui stipendium 1500 florenorum,
Judex sedis, vicejudex regius; szekJubilus, i, laBtitia mira, ingens; (Du C. salis 500 fl. olim constitutum erat.
biro. Benko. Im. Nat. Sic. 42. Vernaculo
al. s.); nagy orom. Ger. Jubel. Magy Tor.
Judex Egyptiorum, V. vajda, czi- nomine vocabantur olim Judices Regii Kiraly
Tar. IX. 66. Budse tantus iubilus fuit cum gdny vajda, Kronst. II. 64. an. 1528.
Birak, Judices Sedis, Szek Birdk, Adsessocampanis omnibus et ignibus. Beng. Ann. Er.
Judex f iscalis, (Du C.) comes, qui iu- res, SzekiilSk. Hodierno stilo per Judices ReCoenob. 553.
risdiclionem exercet in fiscis et proprietalibus glos -Supremi Judices Regii, per sedis Judices
Jucundari, (DuC.) la?tum esse, oble- regis; kincstdri biro. Tor. Tar. 1887. p. 340. autem Vice Judices Regii intelliguntur.
ctari; vigadni. Wagn.
Judex f ori, (Du C.) iudex nundinarum;
Judex servientium, Judex nobiJudseolus, i, demin. ex judseus; zsi- vdsdrbiro. Tor. Tar. 1889. p. 373. prelium lium q. v. szolgabiro, kirdlyi szolgdk
ddcska, zsido fiu. Nill. Symb. p. 1051: Me- ceparum omnium generum iudex fori sesti- birdja. Tor. Ta"r. 1887. p. 688. Hajnik. Permorabilis venit Judaeoli cujusdam . . . ad met. Hajnik. Perjog 87.
jog. 14.
fidem Christi conversio.
Judex generationis, iudex familise;
Judex terrestris, in cuius locum inde
Judseus peregrinus, per domos nemzetsegi biro. Hajnik Perjog. 26.
a fine ssec. 16-i vice indices regii; vice kirdlyqusestum faciens; handle. Bene Pol. 136.
Judex Judaeorum, qui causam inter birdk, substituti sunt; teruleti biro. (SzeJudaice, perflde, more Judse proditoris Judasos dicebat; zsidobiro. Hajnik Perjog. 87. kely, Szazfold, Szepesfold, Tiirmezo es SzlavonChristi; drulon, Mtlenul. Fej. 1., 130. et Judex Judseorum totius regni, fold). Hajnik Perjog. 25. et 128. Jogt. Eml.
eorum, qui Judaice ausi sunt rectam dene- orszdgos zsidobiro. Hajnik Perjog. 111.
T. I. p. 4.
gare fidem, condemnat perfidiam.
Judex loci, ruralis, comarchus;
Judex vice specialisprsesentise,
Judaizans, (DuC.) Judseorum super- falusi biro. Dorfrichter. Torvt. Msz.
in locum ipsius regis substitutus; a kirdlyi
stitionis riluumque ad deum colendum perti- Judex megalis, megyebiro. Prise. kiilonos jelenUt albirdja. Hajnik Pernentium sectator, Judseorum numinum cul- Serv. p. 24 : Megales Judices erant Comita- jog. 35.
tor: szombatos, zsidozo. Szirm. Judaizans tus judices, qui lites dijudicabant, inde judiJudlcaliter, V. Judicialiter. Torvt.
Szombatos. Erdelyben voltak Eretnekek.
cium megae Regis appellatur. Colom. Deer, Msz.
Judaizare, (Du C.) Religionem et ritus libr. I. c. 37.
Judicancellarius, i, actuarius; torJudaeorum sectari; zsiddzni. Cod. Dip. Arp. Judex montanisticus, V. Doci- venyszekijegyzd. Ljub. Mon. SI. XXII. 243.
Cont. VI. 276. Unde non judaiza,t Ecclesia masta; bdnyabiro. Juriev. Jur. Met. 30. an 1463. vicarii, iudicancellarii . .. scribaB
cum unctionis celebrat sacramentum.
verum omnis, qui se laesum esse putat, satis- contestabiles Barodiorum.
Judex aulse regise, idem quod ju- factionem apud Judicem montanisticum Judicator, iudex ; biro. Rac. Mon. SI.
dex curiae regiae. Hainik Perjog 9.
VII. 45. an. 1040: Dominicus indicator
quserat.
Judex capitalis, iudex rei capitalis; Judex nobilium, priscis temporibus teslis,
Judicatura
Judicium camblo mercantile
Judicium portare
355
Judicatura, 33, (DuC.) iudicalio, iudicium; kisebb torvenyszek. Hajnik Per- ex eo ducescit, quod in Decretis SI Ladislai
reforrmta iam et emendata ha3c per divum
catus, iurisdictio ; biroi itelet, tiszt. Fej. IV. jog. 57.
2., 103. Ut in iudicatura hominum minime
Judicium cambio mercantile, Regemfuerit Consuetudo. Doctissimus certe
se ingerat..
iudicium de causis mercatoriis decernens; legum lung, antistes T. Kitonich origines iu1. Judicatus, i, (DuC.) iurisdictionis kereskedelmi torvenyszek. Szirm.
dicii ferri candentis et ferventis aquae ab anno
territorium, regio ; biroi, torvenyszeki keJudicium campsorium, V. Judi- inde p. c. n. 969. quo S. Stephanus Rex natus
est, deiivat.
rillet. Szaz. VI. 44. mansiones in eodem Ju- cium argentarium. Diar. Com. 110.
dicato.
Judicium, castrense capitane1. Judicium generale, idem ac Ju2. Judicatus, us, indicium, tribunal; ale, V. Judicium bellicum; vdrtorveny- diciun Palatinale, in quo Palatinus extra
Curiam in Provinciis de causis prasertim Cabirosdg. Kronst. II. 393: ad novum iudica- szek. Szaz. XV. 324.
tum vulgo byrosag. Szer. Not. p. 75. Georch. Judicium clericale, forum ecclesia- pitalibiB ius dicebat; orszagos torvenyszek,
sticum (V. forum spirituale); szentszek, koztorwnyszek. Pelcz. Geisa p. 7987.
H. T. III. 20. _
Judicatus condescensio, coliapsio papi birosdg. Ger. Geistliches Gericht. Funda Hajnik. Perjog. 66.
2. Judicium generate, alias: paiudicii; a birosdg helytelennek iteltetik. David. B. 6: Perbene enim constat, postquam
multi ad hoc Clericale comparuissent Judi- reta, a scaltetis ter annuatim habita indicia ;
Toi'vt, Msz.
kozbiriskodas. Hajnik. Perjog. 103.
Judicatus curise, (Du C.) actio iudicium etc.
Judicium ignis, tuz dltal valo torJudicium Dei, istenitelet. Diss. de
candi, indicium curia?; kuriai itelet, biroFerr. Cand. . 3. Atque hi demum iuris pro- venyldtds. Diss. de Ferr. Cand. . 32. Genesdg. Soos Doc.
Judices perpetuitatum, Judices cessus Judicia Dei vocabantur, quasi Judice ratim he, de quo commentamur iudicium (ferri
recuperandis donatis bonis. Szaz. XVI. 641. Deo procurata: quando quis testibus carens caudenlis) Judicium ignis dicitur, oppido
az apat ket birotarsaval az eladomanyozott sive verilatem probaturus sive innocentiam propterca, quod quemadmodum varias ignis
varfoldek visszaszerzesere leven kikiildve (in- testaturus suam singulares et prorsus prseter- species numeramus, ita varie id exercere venaturales effectus, coram Judicio et Magistratu teres solili fuerint et diversa urenti materia,
dices perpetuitatum).
diversisque ignis speciebus, eodem tamen sucJudices terrarum, idem ac Judices edere coactus fuit.
et Inquisitores Veritatis; igazldtok. Szaz. Judicium Dei Canonicum; egy- cessu ii rebus dubiis usi decernendis.
hdzi szabvdnyok szerinti isteni itelet. Judicium linguse, idem ac emenda
VI. 84.
Judicialiter, Du C. per sententiam iudi- Diss. de Ferr. Cand. 5., 12. Haec quidem de linguae q. v. End. p. 538. (Mattlwei bani iura
cum, iure, lege; biroilag. Vuch. Jur. Feud. originibus judiciorum Dei ita habent. Di- an. 1273. 9.): si quis iniudicio constitutus al189. Separatio feudi ab allodio fieri potest vel stinguebantur autem eadem in Canonica et terum servum in iudicis presencia vituperavit,
extraiudicialiter mutua successorum feudi Vulgaria. Ilia fuere, qua? in Canonibus et iudicivm linguae solvet.
Judicium megse v. megale Reet allodii conventione vel iudicialiter coram Conciliis admittebanlur, ad quorum censum
Purgatio per Sacramentum et Juramen- gis, 7. Justitiarius summus. Molnar.
foro ordinario. Pesty Szor. III. 231. Ham.
Patv. 27.
Grad. Cons. 9. Nill. Symb. p. 331. Cf. Sidon. tum, ut aiunt, corporate referri solet.
Judicium montanisticum DiJudicium Dei Vulgare, koznepi
Ep. 5., 156.
Judiciarius nobilium, V. Judex isteni itelet. Diss. de Ferr. Cand. 12. Hsec strictuale, Judicium montanistiquidem de originibus iudiciorum Dei ita ha- cum Substitutum, keriileti es aljdNobilium. Hor. Mem. 411.
Judicio stare, se sistere iudicibus; bent. Distinguebantur autem eadem in Cano- rdsi binyatorvenyszek. Juriev. Jur. Met.
nica et Vulgaria. Ilia fuere, qua3 in Cano- 177. Duplicia stint Judicia montanistica
torvenyt dllani. Georch. H. T. III. 364.
Judiciosus 3. Judiciosior, consilii nibus et Conciliis admittebantur, ad quorum Regni Hungaria?, utpote: Districtualia et
plenus, multi consilii; beldtdsos. Tor. Tar. censum Purgatio per Sacramentum et Jura- Substi'uta; ilia hodie numerantur universim
.188. p. 529. observatum est a judiciosiori- mentum a, ut aiunt, corporale referri solet. quatuoi, in quovis videlicet Districtu est unum
btis rerum scilicet hominumque nostrorum Ha3c vero quae vulgo fuerant usu recepta et Judicium Districtuale, quod uno Pra3side
33vo illo ab Agobardo adinventio human a nun- utpote Judice Districtuali dein 4. Assessoriperitis. Rak. On. 315.
Judicissa, 33, uxor iudicis: birone. cupata. Fuere vero potissimum sequentia : bus et ino Actuario seu Secretario etc. ordiKronst. HI. 604. Fjp. Szam. 223. an. 1426. Duellum et Campiones, Ferrum Candens, narie constare solet: hsec vero nempe Sub1. Judicium, munus iudicis (Du C. al. Vomeres igniti, Aqua frigida, Aqua fer- stituta, quae Districtualibus subordinantur,
s.); biroi hivataloskodds. Fjp. Szam. p. vens sive Caldaria, Crux, Corsned sive numerantur octodecim constantque uno Judice
substitito et uno Actuario.
38. an. 1402: index . . . rationem fecit . . . Buccella panis hordeacei, sortes, caetera.
Judicium nundinale, forum litibus
Judicium delegatum, judices
de collecta sibi commissa tempore iudicii sui.
2. Judicium, mulcta (DuC.); buntetes extra ordinem missi; rendkivuli esetben in nunlinis diiudicandis; vdsdri birosdg.
kiszabdsa, buntetesi oszeg, birsdg. Tor. kijelelt birdk. Kormocb. f6realisk Ert. Bpest Ger. Marktgerichtsbarkeit. Opin. Deput. 39. ut
1895. p. 82. rendkivuli torvenyszek, (Judi- tempor* anniversariarum nundinarum in CiTar. 1893. p. 20.
Judicium aqua3 ferventis, V. Ju- cium delegatum). Georch. H. T. III. 302. vitatibtB peculiare Judicium nundinale,
dicium ferri candentis. Kovy. El. 16. de
Judicium duelli, iudicium singularis durantnus nundinis continuo consideat.
Judicium octavale, nyolczados
emendata per Carolum 1. processuali forma certaminis; bajbirsdg. Hajnik. Perjog. 273.
(quo etiam plene sublatum ferri candentis
Judicium dupli, poena dupli; kovet- iteldszik, oktdvds torvenyszek (Mcttyas).
et aquae ferventis Judicium, licet iam antea seg. Fejer III. 2. 147. Item autoritate regia Kovy E. 59. Denique Praediales Nobiles in
sub Ladislao IV. prohibitum).
decrevimus, ut neutra pars iudicium dupli, Politicii et Judicialibus propriis Magistratibus,
Judicium arbitrativum, V. text. s. quod vulgo Kovetsegh dicitur vel aliquod utpote Palatino, Vice-Comite Judlium et Juarbitrativus; vdlasztott birosdg. Ger. aliud nomine iudicii pretium ac, quod supra rassoriius utuntur 14: 1567. atque JudiSchiedsrichteramt.
cium Jlud praBlati, quod de proprietate et
diximus, persolvere teneretur.
Judicium argentarium, Judicium
Judicium ecclesiasticum, V. Ju- Juris qia3stionibus indicat, hucdum Octavale
cambiale ; vdltotorvenyszek. Ger. Wechsel- dicium Spirituale.
dicitur. Georch. H. T. 32.
gericht. Kelem. Hist. Jur. Pr. 461. norma conJudicium f ebris, crisis; donto forJudicium pacis, bekebirsdg. Hajnik
slituitur, Sententias adversus Hungaros, sponte dulat. Bene. Med. I. 68.
Perjog. 406.
se subiicentes, in Judiciis argentariis (CamJudicium ferri candentis; izzo
Judicium palatinale, V. Judibialibus) hsreditariarum provinciarum.
vas dltal valo torvewldtds. Diss. de Ferr. cium Generate. WerbSczi 152. Hajnik
Judicium bellicum, iudicium mill- Cand. Art. II. et III. In Hungarian! nostram Perjog. 74.
tare, castrense; hadi torvenyszek. Regul. usus hie iudicii ferri candentis serius introJudicium pantocriticum, iudicium
Turm. Prat. \\. Ad Inquisitionem, aut Judi- ductus est. Quamvisenim hand inficiemur ante novissinum ; iteletnap. Funda David. K. 2.
cium Bellicum ordinatus Pratorianus veste tempora iam S. Ladislai Regis id est ante an- 84 : Judicaberis . . . olim in Judicio pantouniformi debite indutus praescripta hora eo num post Christum natum 1088. quo nostri critico
Judicium portare, (Du C.) se judicio
ad fidem Christianam penilus adlecti fuere, hoc
com parent.
Judicium breve, V. Breve iudi- in Patria noslra iudicium invaluisse, quod vel subiice'e; az iteletnek aldvetni magdt.
45*
350
Judicium proclamatse
Judria
Juramentum sestimatorium
End. p. 341. (Deer. S. Ladisl. III. 1. an. 1092):

Judria, Judiciaria. Text. v. s. SentenJupanus, alias: Supanus, princeps, prsesi quod non sint culpabiles indicium por- tionales Transmissionales.
fectus ; fejedelem, eldljdro. Tor. Tar. 1886.
tare voluerint, iudicium detur illis.
Jugalis labor, opera, labor iugo do- p. 63. Jupanis Rassse. Kuk. Jur. I. 7. an. 892.
Judicium proclamatse congre- mino praestandus; igds napi munka, iga- Luc. Regn. Dalm. 97. Cod. Dip. Arp. Cont.
gationis, V. Judicium Generate. Pelcz. robot, igaszakmdny. Kass. Prax. I. 36 : et XI. 56.
Geisa. p. 87 : Proclamata Congregatio in rationes super laboribus tarn iugalibus
Jupo, V. Joppa. Tor. Tar. 1893. p. 11.
actis publicis frequenter etiam Congregatio quam et manualibus ducere. Art. Diaet. Pos.
Juppa, (Du C.) regio, dislrictus, iurisGeneralis dicitur. Intererat huic Judicio uni- 1840. p. 20.
dictio, dominium; kerulet,uradalom.BMy.
versus ordo Nobilium illius Provinciaj, in qua
Jugalista, Sessionalista q. v.
Leg. T. II. 81. an. 1078. Juppam earn, quam
illud exercebatur, non alia de causa quam, ut
Jugamentumjugumnetorium; rdma. Centenam agunt. . . affirmative corroboro.
palam de vi privata Nobilium Palatinus co- Ger. Rahmen. Opin. P. H. Sec. II. Cap. V. (dd): Ra6. Mon. SI. VII. 88. an. 1071. Kuk. Jura I.
gnosceret laesoque satisfaceret.
pannos fulloniatos adjugamentum (Rama) 16. Luc Regn. Dalm. 99.
Judicium regale, (DuC.) kirdlyi extendere teneatur.
Juppanus, i, V. Jupanus. Cod. Dip.
torvenyszek, birsdg. Diss. de Per. Cand.
Jugarius, 3., iugalis; pordzra fuzdtt, Arp. Cont. XI. 16. Ego Granchi cum omnibus
. 13. In Hungaria nostra hsecfere sevo medio Barczay. Cf. Hyg. Fab. 183.
meis Juppanis et Nobilibus Zachulmie do et
floruereDei iudicia: Judicium regale,Dae\\\, Juger, pro : iugerum. Haz. Okl. 25. an. stabiliter afflrmo.
Ferri Caudenlis, Aquae ferventis, et Aquas fri- 1252: unum iuger.
Jupparellum, (DuC. Juparelum) tugids. Bonflnius de hoc iudicio hsec habet:
Jugerum regalis mensuraB, con- nica talaris; zubbony. Kat. Hist. IX. 3'J6. staZagrabiae Regale iudicium proceres postula- stans e 864 quadratis ulnis; id est: in longi- tim exivit inermis, quodam iupparello (turunt, quod breve quidem et formidolosum est. tudine 72. in latiludine 12 ulnarum regalium. nica talari) indutus et sine caputeo (capitis leQuicunque hoc tribunal accedunt, hastam su- V. Quadrata ulna. Ereki A. Lukacsi.
gumento) caliga tantummodo calciatus.
bire coguntur: perorata utrinque causa, in
Jugiter, a jugis, constanter, firmiter, Juprinus dentosus, pro: cyprinus
cuius caput hasta demittitur, is capitis reus semper; szildrdan, folyton. Eszt. Okm. p. dentosus, Aspius rapax. V. Bilizna. Germ.
habetur, prsesentaneoque supplicio mulctatur. 53 : Deer. Ferdinandi 1538. iugiter custodiri Schied.
Id propterea factum, quia ex optimatibus et no- facere. Fjp. Szam. p. 86. an. 1397: si ...
Juramentalis, iuramento conflrmalus.
bilitate multi homicidii, latrocinii et rapina- non exsolverit, tune K. debet pratum iugiter Apud Du C. tantum ut subst. plurale invenirum plerique, nonnulli peculatus, repetunda- possidere. Cf. Appul. de Mundo, p. 357. Oud. tur: iuramentales iuratores, coniuratores;
rum alii postulati.
Cod. Theodos. 16., 7.. 3. Auson. Ep. 19., 9. eskiivel erositett. Cod. Dip. Hung. And. T.
Judicium regiminis particuJuglandius, 3., ad Juglandem perti- V. 73.; 26. quia idem Ladislaus ipsius iuralare, iudicium militare; rogtoniteld tor- nens; did. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. mentalis deposicionis nostre adiudicacioni eo
venyszek. Ger. Standrecht. Molnar Patv. 76. 224.
conlradiccionis velamine institerat, ut in cauJudicium sedium dominalium,
Julius, monetae species. Sim. Num. 44. sis possessionariis iuramentalem deposiciouri szeki birosdg. Ger. Herrnstuhl. Opinio. Valebant nempe iidem argentei byzantii, duas nem flendam non annuerel. Magy. Jost. Eml.
Deput. 7. Ex his igitur motivis censet Regni- paries e tribus Floreni aurei, valentis olim 1. 224.
colaris Deputatio Judiciis Sedium Domi- Julios 15.
Juramentalis confoederatio,
nalium . . . causas Jurisdictionatorum inter
Jugurro, (Racki: Ann. Tilliani: Prin- foedus iureiurando flrmatum; eskiivel erdsise . . . ultro subordinari.
ceps gentis chaganus erat, alter, qui cum eo tett szovetseg. Arch. Rak. VIII. 4.
Judicium spirituale, idem ac Ju- supremam potestatem dividebat, duguro diceJuramentalis deposicio, iusiurandicium Ecclesiasticum, forum Spirituale, batur, post quos primores succedebant, quo- dum dandum, datum, fassio iuramento lirforum Ecclesiasticum. Szegedi Rubr. Pars. rum unus tudun erat); fonok. Ra6. Mon. SI. mata ; eskutetel. Pesty Szor. HI. 324.
II. p. 66. Anno 1553. art. 22. Regnieote sta- VII. 298. an. 796. chagan seu iugurro inJuramentaliter, modo juramenti v.
tuerunt: Ut Judicia Spiritualia, continue testina clade addictis.
juramento, iureiurando; eskiivel. Kovy El.
secundum Canones, quibus ab antiquo EccleJungere, (Du C.) appellere navem, per- 344. (v. gr. si non Juramentaliter sint res
sia usa est, con'inuentur in omnibus causis venire; kikotni, eljutni. Ljub. Mon. SI. IV. mobiles per ipsam revelatse). Szek. Okl. III. 30.
Forum Ecclesiasticum concernentibus. 56. an. 1363 : debeant. . . galee, cum iunxeJuramentarius, 3., iuratorius, iuraItem Ann. 1563. art. 27. ut Judicia Eccle- rint ad illas partes, statim nobis notificare. mento conflrmatus; eskiivel megerositett.
siastica in suis de jure statutis terminis se- Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 212 : jungere in Cod. Dip. Hung. Arp. V. III. 122., 187. Cum
cundum Jura Canonica semper judicentur. portum.
itaque diligentissima inquisicione facta et reEt demum Ann. 1567. art. 25 : Ut in foro
Junio finiente, Junio exeunte; Ju- cepta iuramentaria caucione, ut prediximus.
Spirituali , et Ecclesiastico prout antea nius vegevel. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. Fej. VII. 228., 295.
suis modis et temporibus Judicia eo pertinen- IX. 324.
Juramentum absolutum et votia juxta Canones suos semper celebrentur.
Juniores,(DuC.) minores natu et digni- luntarium, onkentes esku. Ger. FreiwilJudicia terrarum, ad bona immobi- tate, vulgares, quibus opponuntur maiores, liger Eid. Stat. Jur. L. I. p. 20: Si alter ex
lia ecclesiastica pertinens iudicium ; az egy- meliores, seniores, valentes; alias minores litigatoribus sine cognitione iudicis iusiuranhdzak fekvosegeire vonatkozo perek. etiam; aldbbvalok. Tor. Tar. 1887. p. 100. dum detulerit, is, cui delatum est, potest id
Hajnik Perjog. 113.
Junioritas, status, ius, aetas iunjoris suscipere vel recusare, vel etiam adversario
Judicium triduale, idem ac Forum hominis; fiatalabb kor. Cod. Dip. And. II. referre idque vocatur absolutum et voluntriduale q. v. Tag. Magy. Erd. Okl. II. 613 : 212., 231. Kompoldus racione iunioritatis tarium iuramentum. Est aliud, quod iudiSciendum, quod fora tridualia non solum in sue secundum regni consuetudinem primo eli- ciale nuncupatur, quod in iudicio ab adore
Deer. Trip. P. III. tit. 33. cxpressa violenta gendi habens facultatem.
reo, iudice probante ; Tertium vero necessasylvorum succisione vel arborum decorticaJuniperaceus, 3., Juniperi; boroka... rium, quod iudex defert et necessitatem imtione verum etiam in potentiosa terrarum sub- Lzb. Cod. Med. T. II. 455: grana iunipe- ponit.
aratione, segetumque depascuatione et aliis; racea.
Juramentum ad caput, foeskii.
actibus potentiariis etc.
Juniperialis, lurdus; huros, huros- Ger. Haupteid. Hajnik Perjog. 305.
Judlium, indecl. Compendiaria scriptura maddr. Gall, grive. Sehlag. 1814.
Juramentum ad caput equi, equi
ex iudex vel iudices nobilium, uti incattus ex :
Juniperiosus, 3., iuniperis obsitus, vel pecudis plenum valorem comprehendens
in causam attractus. Signiflcat autem praefectum vestitus; gyalogfenyos. Cod. Dip. Hung. Pat. Juramentum ; 16 ertekenek megfelelo eskii.
comitatui: szolgabiro. Szirm. Ordin. vel Vice t. VII. 149. Pervenit ad aliam viam subtus sil- Hajnik Perjog. 327.
Judlium Fd- all Szolgabiro. Pariz Papai: vam colorosam et iuniperiosam mixtim.
Juramentum ad caput maleJudlium Iudex Nobilium ; Fd vagy SzolJupa, V. Joppa. Tor. Tar. 1893. p. 11. factoris, gonosztevo fejere valo eskii.
gabiro a Vdrmegyeben. Fej. VI. 139., 144. Jupa vestis talaris species.
Hajnik Perjog. 328.
Judiciales Magistri Nicolai . . . et quatuor
Jupania, 33, regio; terulet. Cod. Dip. Juramentum sestimatorium, V.
Judlium de Borsod. VII. 353., 268. Nos Arp. Cont. VI. 179. Parochias Citina?, Clista?, Juramentum in litem; becsulteto hitletetel.
Magister-Comes ac Judlium Magistrate.
cum tola Jupania PolicL
Juramentum articulare
Juratus montanus
357
Juramentum articulare, tor- visiones ; est quippe 1., Explicitum, in quo tum a hebraeis deponendum, quod in certis
venyszabta esku. Molnar Patv. 28. Jura- directe ad Numen divinum, eiusque vindictam stabililisque formulis fiebat; zsido eskii. In
mentum Articulare sive Decretale, quod fit provocatio, ut in formula sic me Deus ad- iure Hungarico.
Decrelo Regni sive Corpori Juris insertum ha- iuvet vel Implicitum, quando lalis expressa
Juramentum super terram, jubetur.
invocatio non adest, virtualiter tamen in for- ram. de terra depositum ; fdldre valo esku.
Juramentum assertorium,megr- mula adhibita latet, vel Creatura nominatur, Hajnik Perjog. 316.
tortent tenyrol valo eskii. Kelem. Inst. Jur. in qua divin perfectiones peculiariter reluJuramentum
suppletorium,
Pr. III. 208. Juramentum Assertorium, cent e. g. juro per animae Salutem, per San- potlo eskii, potolo hit. Georch. H. T. III. 6.
quo effatum de facto aliquo praBsenti vel pra- ctam crucem.
Kelem. Inst. Jur. Pr. III. 208. Litis decisorium
terito ; Promissorium quo sponsio de futuro
Juramentum extraiudiciale, V. Juramentum, quod communiter Actori ad com(irmatur.
Juramentum Judiciale; a torvenyszeken plendam probam demandatur, Suppletorium,
Juramentum assertorium de- kivuli esku.
quod vero Incatto ad refutandam contra se
latum,V. Juramentum. assertorium VoJuramentum fidelitatis, husegi iam pugnantem iniungitur, Purgatorium
luntarium Oblatum; ajdnlott kotelezo eskii. Molnar Patv. 28. Juramentum Fide- audit. Art. Diast. Pos. 43. Moln. Patv. 28.
esku, v. odaengedett esku.
litatis, quod ad servandam Principi fidelita- Jurare ad caput in causam attracti, alperes fejere eskiidni, foeskiit
Juramentum assertorium ne- tem . . . quis deponere solet.
cessarium revelatorium, kotelezo, Juramentum implicitum, V. Ju- tenni. Ger. den Haupteid leisten. Hajnik Perfolfedezheto eskii. Kelem. Inst. Jur. Pr. HI. ramentum explicitum; nem egyenesen jog. 314.
208. Juramentum Assertorium Necessa- az Istent tanuul hivo eskii.
Jurassor, compositum ex: iuratus -frium denuo abit in Revelatorium, sub quo
Juramentum in litem, ab actore assessor; eskiidt. Germ. Jurassor, Stuhlgeocculta aliqua circumslantia, secus non eno- prsestilum iusiurandum ; a felperes Altai le- schworner. Kass. Prax. I. 24. Comitatus habet
danda, manifestari debet; ac Litis deciso- tett eskii. Kovy El. 709. secus esset, si iam de suum Magistratum, cuius membra sunt. . .
rium, quod in vicem Probs Parti alterutri a damni realitate in genere et Actore eius aut Jurassores seu Adiuncti Judicum NobiJudice imponitur.
qualitas ignoraretur, verum etiam in illo casu lium et Assessores ordinarii passim salarisati
Juramentum assertorium re- non secundum Juramentum Actoris, quod et honorarii. Arch. Rak. IX. 38 : cum tibi adlatum, V. Jura,mentum Assertorium aestimatorium vel Juramentum in litem iunctis Judlium et Jurassore Coitus StriVoluntarium Oblatum; visszaengedett vocatur, sive sit de veritate, sive de interesse, gon. Opin. Deput. 10. Szaz. III. 67.
esku.
sive de affectione, verum secundum limitatioJurateria, 33, officium munus iurati;
Juramentum assertorium vo- nem Judicis refundi debet.
eskudtszek, tandcs. Szilady A. Irodtort.
luntarium oblatum, onkentes esku,
Juramentum Judiciale, torveny- Kozl. VI. evf. I. f. 99. 6n 9 utan elmentem a
onkent ajdnlott eskii. Georch. H. T. IV. szeki eskii. Kelem. Inst. Jur. Pr. III.'207. Personalis Jurateridjdra s a Testimoniumai154. Kelem. Inst. Jur. Pr. HI. 208. Juramen- Juramentum varias subire potest divisiones mat egy Juratusanak altaladtam.
tum assertorium Voluntarium Oblatum quippe 1. . . 2. Judiciale, quod in Judicio
Juraterius, pro: Juratorius, Jureiudicitur, quod quis se deponere velle declaravit, deponitur et ad litem dirimendam aliquatenus rando firmatus ; eskiivel erositett. bizonyiDelatum, ad quod alterum provocavit, Re- referlur, Extrajudiciale in diversis aliis vi- tott. Cod. de Sztara Vol. II. 47. Quod . . . per
latum, si provocatus obligationem jurandi in ta3 humans adiunctis usuvenit: dum quis rni- eosdem virtute et auctoritate iurateria condeferentem re tor sit.
fessumi extitisset et relatum.
litise auctoratur, publicum offlcium adit.
Juramentum calumnise, iusiuJuramentum justitise et pacis,
Jurates, is, pro : iuralus; eskiidt. Quel.
randum patroni, se bona fide causam acturum quo reges ecclesiae iurabant se iuste et in pace Sieb. I. 86. an. 1480. cum villico et aliis iuraesse; patvarhit. Germ. Bid vor Gefahrde. recturos esse ; az igazsdg es beke eskiije. tibus loquebantur.
Georch. H. T. IV. 162. az iigyesznek a Szent- Passim in iure Hungarico.
Jurati cives, eskiidt polgdrok. Ger.
Szek elott leteendo patvarhittel (Juramentum
Juramentum litis decisorium, Geschworene Burger. Hajnik Perjog. 87.
Calumniae) le kell lenni kotelezve. Jogt. V. s. Juramentum necessarium; sziikseJuratoria cautio, Juramento confirEml. T. HI. p. 5.
gelt perdonto, perthatarozo esku. Georch. mata cautio; eskiivel meg'erositett jotdllds.
Juramentum corporate, (DuC.) H. T. IV. 203.
Comp. L. I. D : Similiter qui post iuratoriam
quod pra3slatur protenta manu tactis sive inJuramentum necessarium, ko- cautionem in iudicio non comparet: omnem
trospectis sacris Evangeliis, cruce Dominica telezo' eskii, kenyszeritett eskuves. Kovy litis impensam debet actori persolvere. Cod.
vel Sanctorum reliquiis admotis; kulszeru El. 705. Necessarium Judex imponit estque Dip. Arp. Cont. 191.
eskii, testi esku, szemelyes eskii. Szer. Not. vel revelatorium quod illi, quern vel lex pr1. Juratus, i, a latere causidici; jurap. 233: sacerdotes, qui deinceps promove- sumit res alienas vel saltern sibi et aliis com- tus. Jokai Karp. Z. 379. Adjunctusok vagy
buntur ad beneflcium, iuramentum corpo- munes apud se habere vel ad quern deventio juratusok, segedek.
rate faciant de uxore non ducenda. Kovy El. rei aut iure prasumta possibilitas Deventionis
2. Juratus, i, civitatis senator; vdrosi
683: Juramenti corporalis depositio se- probatur, imponitur eo fine, ut occulta res vel tandcsnok. Szaz. VIII. 623.
cundum formulam, qua? ad finem Decretorum quantitas aut qualitas illius resciatur. Vel litis
3. Juratus, i, (Du C.) consul, scabinus ;
habetur. Corporale vocatur, quia penes actum decisorium, quod in defectu probarum im- vdros birdja. Schwart. Scult. 48.
corporalem elevationem scilicet duorum dextra ponitur per iudicem et finit litem. Hoc si illi
4. Juratus, sacramento adstrictus discimanus priorum digitorum fit, viva voce. Moln. imponatur, qui pra3sumtione vel semiplene gra- pulus ; eskiidt tanulo. Bek. Debr. f6isk. torv.
Patv. 28.
vatur, vocatur purgatorium, si ille deponat, 10. Az iskolaszek (sedes scholastica) elnoke
Juramentum credulitatis, hite- qui semiplene probat, suppletorium. Georch. rendesen a rector, fonlosabb esetekben a culesito eskii. Molnar Patv. 28. Juramentum H. T. IV. 157.
rator ; tagja meg a lanarok (professores) 6s
Credulitatis, quod ad confirmandam alicuius
Juramentum prpmissprium, V. 6si szokas szerint az eskiidt tanulok (iurati).
testimonii vel facti veritatem . . . quis depo- Juramentum Assertorium; igeretes eskii.
Juratus agens aulicus, jur. pronere solet.
Tor. Tar. 1888. p. 696.
curator aulicus ; udvari hites ugyelo. Tisztb.
Juramentum decretale, formula
Juramentum purgationis v. Ir. Molnar Patv. 65.
Juramenti lege constituta; torvenyszabta purgatorium, V. Juramentum necesJuratus assessor, iudex iuratus;
eskii. Fej. Jur. Lib. 365. Molnar Patv. 28. sarium et Juram. Suppletorium; vdd- eskudt. Hor. Mem. 641. Juratum AssessoJuramentum diffessionis, taga- mentd eskii, tisztito eskii. Molnar Patv. 28. rem contracte apud Hungaros Jurassorem.
ddsi eskii, visszaengedett eskii. Cod.Camb. Purgatorium, quod ad expurgandum sese
Juratus montanus, bdnyaeskiidt.
Merc. 103. in plerisque ordinibus Cambialibus ab alicuius impetitione . . . quis deponere so- Juriev. Jur. Met. 116. Quodsi vero declaratioindue turn est Juramentum diffessionis, quo let. Proj. Leg. Civ. 172. HajnikPerjog: 3-11. nem hanc intra legalem 14. dierum terminum
realitatis proba in Actorem retruditur.
Juramentum re velatorium,Text. interponere Urburarius neglexerit, Jurati
Juramentum explicitum, vild- v. s. Juramentum necessarium; folfe- montani tempore ordinariorum laborum fodinalium qusestionatam Metallifodinam intra
gos, egyenes eskii. Kelem. Inst. Jur. Pr. III. dezheto eskii. Georch. H. T. II. 400.
Juramentum Rhodale, iuramen- octiduum ternis vicibus adibunt.
207. Juramentum varias subire potest di-
358
Juratus parochianus
Jurisdictio ordinaria
Jus armandise
Juratus parochianus, Jur. territo- vel mandalo orta publica potestas ; megbizds kezesi szunet, torvenynyurjvds. Opinio.
rii; keriileti eskiidt. Faber. Jur. Met. 139. vagy dtruhdzds utjdn keletkezd kor- Deput. 31. Cum et Judicibus respirium et ParQuodsi hsec declaralio intra legalem terminum mdnyhatalom. Kon. Egyh. 104.
libus ad conquirenda defensse media tempus
non fiat, Metallifodinae per Juratos paroJurisdictio ordinaria, potestas ex concedi debeat, Feriae seu Juristitia inde
chianos reambulatio instituitur.
ipso munere sacerdotali profluens; bizonyos ab antiquissimis temporibus invaluerant.
Juratus tabulae regise, Notarius egyhdzhivatallal dllandoan egybekotott Georch. H. T. IV. 109, 166.
tab. reg.; Kirdllyi Tdbldnak Jegyzoje. es magdbol a hivatalbol folyo kormdnyJurium director, actor causarum ;
hatalom. (Nagy. rendes joghatosdg). Kon. jogigazgato. Jokai Rab. R. I. 5. A foldes ur
Jure perpetuo, literis donationalibus Egyh. 104.
jogait megv^dte a sajat iurium directora,y>.
nobiliura possessionum in perpetuum, concesJurisdictio quasiordinaria, quae Ide sem kellett prdcator.
sarum inseri solita formula. Georch. Erl. 133. tantum in peculiaribus occasionibus locum ob1. Jurulentus, 3, liquidus ; leveses,
De mar a Nemesi fekvfl joszdgnak (jus pos- tinefr; mely csak bizonyos kdrillme'nyek hig. It. liquido, fluido. Gall, liquide fluidc.
sessionarium) akar minemii 6'rok elidegenile- kozt jon le'tre. Kon. Egyh. 105.
Ger. diinn, fliissig. Cod, evang. T. I. p. 117 :
sere mulhatatlanul megkivanja torvenyiink,
Jurisdictio sanguinea, V. Juris- danda est opera . . . ut a cibis jurulentis el
alvum lubricitate moventibus, abstineat.
hogy nemcsak elfiszor az az erant tett felval- dictio alta.
lasba (fassio) ezen kifejezes orokre (jure
Jurisdictio sanguinis, V. Juris2. Jurulentus, 3, ad ius, iusculum perperpetuo, perennaliter) nyilva'n beiraltas- dictio criminalis.
tinens ; levesbe valo. Irodt. Koz. VII. 2. p.
sek. Az adomanylevelekbe a jure perpetuo
Jurisdictio vicaria, mandate nixa 211: panis iurulentus. Cf. Gels. 2, 18.
Jus activum, cselekvoleges jog.
publica potestas ; megbizdson nyugvo korkifejezessel mar 1130-ban szoka"s vala elni.
Molnar Patv. 32. Dicitur adhuc Jus alio modo
Jurgio, onis, iurgium, rixa; perpat- mdnyhatalom. Kon. Egyh. 104.
var. Cod. Dip. And. II. 382,, 435. Quaecun- Jurisdictionalis, (DuC.) ad iuris- etiam Jus Activum etPassivum. Jure Activo
que materia iurgionis fuisset exorta.
dictionem seu iustitiam pertinens; torveny- quis agere dicitur tune, quando quis alterum
Juridicare, ius dicere; birdskodni, hatosdgi. Art. D. 1840. p. 76.
mediante Actione sua, coram Judice compeigazsdgot mondani. Tor. Tar. 1887. p. 516. Jurisdictionatus,i, iurisdictioni sub- tente in Jus, seu quasi in debitam et actori
alter iuridicando praefuit.
iectus, domino subdilus ; uri hatalom alatt fiendam illi Legi, quae sibi ipsi militare videJuridice, (Du C.) legitime; torvenye- levo' ember. Georch. H. T. HI. 287. Kass. tur, satisfactionem vocat. Jure Activo agit
sen. Magy. Tor. Tar. IX. 137. sibi iuridice Jur. Civ. 1. 79, 86. Kovy El. 530.
active, quia est in acquirendo rei Action! sua?
pertinentem.
Juris-doctor, iuris consullus; jog- substratae et inclusae.
Juridicipnaliter, juridice; torveny- tudor. Nagy. Jus. Trans. Sax. 2.
Jus ad rem, facultas, qua quis ad aliszekileg. Fej. I. 166. videlicet poslposita
Jurispatronatus, us, V. Juri-palro- quid dandum aut perficiendum obligalur.
omni conlradictione iuridicionaliter perpe- natu-s. Epist. Proc. P. 111. p. 189: vetusta Georch. H. T. II. 1. Kelfele pedig a vagyonra
tuo possidendam mediante pristaldo inter eos Jurispatronatus nostri auctoritate. Verancs. nezve valo igazsagunk : t. i. vagy a sajdtsdg
Poznano de genere Zah.
II. 309.
(proprietas) (ius in re) vagy a szdmtartds
Juridicus, 3., forensis (Du C.) iuridiJuris-studiosus, cultor iuris pruden- (ius ad rem). Az elso egyedul a vagyonban
cialis; jogi. Kass. Prax. I. Praef. ut prachabita Ua3; jogtanulo. Nagy. Jus. Trans. Sax. 2. gyokereztetik p. o. az onnon sajatjaval-valo
Praxi Juridica ipsa etiam Praxis Politica
Jurista, ae, iuris consultus, peritus; jo- szabad banas : a masodik pedig oly tehetosecompilaretur. Cf. Plin. 1, 3., 3. Cod Theod. gasz, jogtudos, torcenytudos. Kass. Prax. get (facultas) foglal magaban, mely szerent
3, 12, 7.
I. prsef. opus sub titulo Stylare Juristarum valamely szemely valamit adni vagy cselekedni
Juri-patronatus, ius palronatus; latino-hungaricum . . .
koteleztessek p. eladott joszag aranak koveveduri, kegyuri jog. Arch. Rak. I. 6.
Juristare, (DuC. litem movere.) V. Ju- tese.
Juris militaris, juris peritus; tor- dicio stare; torve'ny elebe dllni. Kass. Jur.
Jus adgratiandi, ius veniam, impunivenytudo. Reg. Var. 369. (mittai). juris mi- Civ. I. 100. quippe an evocandus personaliter tatem dandi; kegyelmezesi jog. Ker. Nap.
litarem.
comparere et iuristare leneatur.
94. belsfi litkos tanacsosok, kiknek adatott
Jurisdicio, italorum more pro : JurisJuristatio, actus in iudicio comparendi; jus adgratiandi.
dictio ; torvenykezes. Verancs. II. 312. Quo- torvenyszek ele alias. Jogt. Eml. T. HI. p.
Jus advocatiae, legfelsobb vedelminiam nos. Episcopatum istum Agriensem, si- 354.
kegyuri jog. Schutzgerechtigkeit. Jos. Repr
mul cum omni sua Jurisdicione spiritual! et
Juri slatuere, litem movere, in ius vo- 54. an. 1790: Si per Parochiarum Regulatemporali Fideli noslro Reverendo Antonio care ; torveny elebe dllitani. Georch. H. T. tionem non aliud intelligalur, quam Jus, ut
Verancio, alias Episcopo Quinqucecclesiensi... IV. 232. es egyszersmind a tetemenyben revocant, Advocatiae, sive Supremse Tutelae ac
contulimus.
szes (actui implicitus) jobbagyit-is elodllit- Inspectionis, quod ... Reges Hungariae . . .
Jurisdictio alta, (DuC.); felso v. vdn (iuri statitendo) maga feloldoztatik adeo gloriose execnti sunt.
fenyito torvenyhatosdg. Pfdhl. Jus. Georg. (absolvitur).
Jus aheni, quo facultas datur vinum
LXVHI. Jurisdictionem quidem sanguineam
Juristatus, us, in ius vocatio; torveny adustum coquendi; ust jog. Jogt. Eml. T. III.
seu criminalewi, quam dicimus (superio- ele valo dllitds. Georch. H. T. IV. 56. Jogt. p. 524 : jus venationis . . . et aheni solis
rem, altamque vocarunt antiqui iurisperili, Eml. 1.207. Kass. Jur. Civ. 1.10. Quoniam per- hajdonibus . . . competit.
oppositam quasi priori, ideoque bassae com- sons nobilitari praerogaliva gaudentes nonJus albinagiijus alienae personaebona
pellatae) Dominus exercebat Banno Sanguinis nisi penes legitimam Citationem in Jus vocari hereditawdi; kiilfoldi szemely utdn valo
gaudens.
possint, consequenter illas juristatui petere orokle'si jog. Fremdlingsrecht. Torvt. Msz.
Jurisdictio bassa, V. Jurisdictio poenale esset et similis exceptio Causae conJus allatura3, jus dotis; hozomdnyalta; also torvenykezes, also torveny- descensionem necessario post se traheret, ca- belijus. Torvt. Msz.
hatosdg.
veat sibi Auctor, nc in Actione sua Nobiles
Jus angarise, V. Angaria et Jus ArJurisdictio criminalis s. san- juristatui petat.
mandiae.
guinis, iudicium capitis; ius vitae et necis;
Juristatutio, V. Juristatus. Kass. Jur. Jus archidiaconi, de quolibet homibunteto, fenyito hatalom. Jogt. Eml. T. III. Civ. 80. Ideo cuperet Dominus admoneri cu- cida archidiacono pendenda pecunia? summa.
rans praevia praBmemoratorum Illustritatis Ve- (Sc. marca argenti vel saltern usualis monete
p. 75.
Jurisdictio delegata, a judice ordi- straB Subditorum personali Juristatutione bonorum denariorum in ecclesia Zagrabiensi).
nario in alium translata jur.; a rendes biro- eosdem in singillativa 40 fl. efficiente violen- Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 91. an. 1316 : ex detol tortent dtruhdzds illetoleg kirende- to poena, damni item causati refusione con- relictis vel desertis rebus homicide ius archivinci.
les. Kon. Egyh. 105.
diaconi legittime exigetur.
Jurisdictio feudalis, huberi torJuristitialis, ad iustitium pertinens;
Jus argentarise, Jus argenti fodendi.
venykezes. Vuch. Jur. Feud. 231. In causastorvenyszuneti, persziineti. Kovy El. 652. V. Jus Armandiae.
feudales cognoscendi, decidendi et exequendi, Terminis non debet esse dies festus aut fe- .Jus armandise, V. Armandia; harczosok gyujtesi joga. Vuch. Jur. Feud. 50.
iurisdictio feudalis audit.
riatus vel Juristitialis.
Jurisdictio mandata, transmissione
Juristitium, ferise iudiciales; torveny- Ibi enim nonnisi de iis regalibus sermo est,
Jus bannarium
Jus convenandi
Jus immansionis
359
quae Imp. Fridericus I. An. 1158. in campis

Jus convenandi, egyutt vaddszati mum, quo Episcopos ab offlcio suo deficienRoncalicis -contra nonnullas Italiae civitates jog. Vuch. Jur. Feud. 52. Qui iure venandi tes, si caeteri Praelati, uti metropolitse, primasibi adseruit, uti Jus armandiae, Jus via- investitus est, gaudet I. iure hoc privative tes et patriarchs, quorum est officium his derum publicarum, Jus conductus, Jus fluminum utendi et fruendi, neque praesummitur cumu- fectibus consulere vel nolint vel nequeant compublicorum. Jus argentarise, Jus monetae, Jus lative concessum, ideo domino nee ius con- missas suplere negligentias, ad muneris sui
angariae et parangariae.
venandi nee praevenandi competit, nisi id expletionem revocare et stringere possit.
Jus bannarium, ius domini terrestris sibi reservasset.
Jus divisionarium, ius bona etc.
molendihas etc. possidendi; malomjog. BannJus Coronse, ius, quod sacra Regni dividend! V. s. Divisionarius; oszthatdsi
recht, Miihlenzwang. Par. Pap.
corona ad quaedam bona habet perpetuo pos- jog.
Jus beneficiale, hiiberi jog. Pfahl. sidenda ita, ut ea neque Regibus quidem inJus dominii, dominium, auctoritas
Jus. Georg. XI. Tarn Superior quam Inferior tegrum esset abalienare ; koronajog. Batty. rerum ; birtokjog. Inst. Jos. II. p. 30. . 79:
Si rem suam ex Massa iure Dominii vindiNobilitas vel libera erat nullo nexu praeter- Leg. T. II. 359. an. 1238.
Jus in corpore, V. textum sub usus- candam haberent.
quam subditi erga imperantem adstricta vel
serviebat et quidem aut jure beneficiali fructus ; szemelyhez kotott jog.
Jus ecclesiasticum, Jus divinum,
Jus criminale, buntetdjog. Project, Jus sacrum ; egyhdzjog. Kon. Egyh. 3.
(nach Lehenrecht) aut iure Curia? (nach HofJus electionis, vdlasztdsijog. Vuch.
recht, Ambachtsrecht) Priores Vasalli, poste- sanct. Grim. P. I. Art. I. . 1: Jus criminale est complexus illarum leguin, quibus mo- Jur. Feud. 130. Jus electionis, Germanis
riores Ministeriales vocabantur.
Jus cambiale, valid torveny. Germ. dus et mensura delicta publica cognoscendi, Kiihrrecht dicitur Kiihren, idem ac eligere
dijudicandi et puniendi praescribitur.
iuxta proverbium : maior dividit, minor eligit,
Wechselrecht. Georch. H. T. III. 134.
Jus cambiomercantile, Jus merJus cudendse moneta3, penzveres in divisione feudi non obtinet.
catorium ; kereskedelmi jog. Kass. Jur. Civ. joga. Numi Hung. 157. Jus cudendae MoJus emphiteoticum, utile dominetae omni tempore exclusivam regum prae- nium ; haszonelvezhetesijog. Erbpachtrecht.
Lex. 37.
Jus canonicuni, V. jus ecclesiasti- rogativam constituit, quam tamen ii special! Eszt. Okm. p. 152. (Pempflinger Judex Pestieatenus indultu integris communitatibus ac nensis 1491): quod . . . Urbanus in vita sua
cum. Torvt. Msz.
Jus canonisaridi, j us consecralionis; privatis etiam ad certum tempus conferre vel utile dominium sive Jus emphiteoticum...
szentteteteljussa.lorvL Msz.
elocare solebant; sic civitas Cassovia A. 1458., dedisset.
Jus capillare, hajadonsdgi-, haja- 1521. etc. Posonium A. 1430. Nagybanya A.
Jus expectationis, ius in bona alidonjog. Kovy El. 208. Jus Capillare con- 1468. ius monetandi in gremio suo per cuius defuncti hseredis more ; vdrandosdgi
sistit in habitalione, intertentione et emarita- unum et plures annos elocatum obtinuit.
jog. Def. bon. p. 20 : Nee ilia clerum HungaJus cuniculare hereditarium, riae feriunt, quae de familiarum proprietatis cl
tione puellis praestanda. Ex illis bonis dalur
fidei commissorum speciei fingis . . . quum
Jus Capillare, qua? feminas quoad proprieta- altdrna-jog. Besztb. Levt.
tem non concernunt. Proj. Leg. Civ. 177. Jus curise, udvari jog. Pfahl, Jus. ejusmodi jus expectationis in Hungaria loGeorg. XI. Tarn Superior quam Inferior Nobi- cum non habeat.
Jus cauponarium, ius potulenta di- litas vel libera erat, nullo nexu, praaterquam
Jus facere, sententiam ferre; igazsdvendendi; italmeresijog.Schvfwl. Scult.36. subditi erga imperantem adstricta, vel servie- got szolgdltatni.fip. Szam. p. 89. an. 1388:
Jus cavendi, quo respublica contra nebat, et quidem aut iure beneficiali (nach Le- fecimus unum ius inter eos.
Jus feudale Saxonum, Szdsz huforte ab ecclesiastica potestate imminentia henrecht) aut jure Curiae (nach Hofreclit,
damna sibi cavendi ius habet; biztositdsi Ambachtsrecht) priores Vasalli, posteriores berjog. Vuch. Jur. Feud. 17. II. Jus feudale
jog. Az allamhatalom azon joga, mely szerint Ministeriales (Ambachtsleute, Ministerialen, Saxonum, cfficit partem secundam Speculi
az egyhazhatalomtol netalan eredheto se>elmek Dienslmaenner) vocabantur.
Saxonici, circa initium saeculi XIII. cognitum,
es az allamra haramblhato hatranyok ellen
Jus decem personarum, ius, quo eius compilator nominatur Epko a Repkov.
magat eloleges intezkedesek altal biztosithatja. significabatur magnatum, nobilium, antistitum
Jus Flandrense, jus Teutonicum,
Ron. Egyh. 124.
ecclesiarum iuramentum tantum valere, quam quo fruebantur Saxones in Transylvania, comJus censura^, konyvvizsgdlati s bi- decem iuramenta aliarum personaruni; tiz plectebatur in 1. Personalem libertatem. 2.
propriam jurisdictionem et liberam eligendi
rdlatijog. Ger. Censur. Cher. Jus. Eccl. 170. szemely joga. WerbSczi P. II. . 40.
Jus decimandi, (DuC.) ius percipiendi magistratus potestatem. 3. Censum s. Martini
Jus Censurae. Quid vero melius ad id prsestandum conducere possit quam Offtcium ila decimas; tizedjog. Zehntrecht. V. Feudum (Konigspfennig) in recognitionem terrae in denariis solvendum. 4. Exemtionem a jure feudictum Censurae non video, cum huius vigi- decimarum.
Jus deportus, qui offlcii magistratu dali proprio et obstrictionem ad jus vulgo
lantia et sollicitudo strenua quidem sed iusta
ad omnia opera aut alias quascunque institu- carentis reditus, pecunias in suum usum con- Mannrecht dictum. 5. Decimas solvendas.
tiones typis vulgatas aut vulgandas semet ex- vertit; az uresedesben levd javadalmak- 6. Jura personalia omnibus coionis paria. 7.
leridat et cuncta .. . fidei et moribus adversa nak elvezhetesi joga. Par. Pap.
Flandrensium commercium atque venditionem
Jus depositionis, alias jus stapulae, panis, carnis et cerevisiae sine tributo. 8. Jus
castiget.
Jus civile, (Du C.); polgdrijog. Kovy seu deponendarum mercium; dru megdllito utriusque sexus hereditarium. Jus. Fland. p.
El. 7. Harum legum omnium complexus voca- jog. An. Sc. II. 109.
.
5., 6. 15., 20., 22., 23., 31.
tur Jus Civile, quod vel totam Civitatem, forJus descensus regii, ius regi conJus fluminum publicorum, quo
mamque et modum Regimimis et publicae Ad- cessum ubique hospitio utendi. Passim in iure fluminum usus conceditur V. Jus armanministrationis vel vero Personas singulorum, Hungarico ; kirdly megszdlldsi joga.
diae.; az orszdgos folyok haszndlhatdsi
Jus detractus, elkoltozesi ado, le- joga.
eorumque res et Actiones respicit;
prius vo:
catur Jus publicum particular e, posterius vondsi ado, levonati jog. Opin. 1810. de Jus f orestale, ius silvaticum ; erdeJus Civile privatum. Hoc bifariam abit, cum prsetensione hereditatum in exteris oris et szeti jog. Nagy. Jus. Trans. Sax. 2.
enim de rebus acquirendis, defendendis ali- inde profluente iure detractus. Pfahl. Jus.
Jus gladii, ius vitae et necis; pallos
enandis agit, Jus Civile in Specie, cum vero Georg. 150, Quoad Jus Detractus ad postu- jog, fdveszto hatalom. (Georch.) Kov.Form.
in puniendisdelictis versatur, Jus Criminale latum oppidi Mosony reliqua inter illud quo- St. LV. Nr. 186. A. 155. Patibularis p. 125.
appellatur.
que ut a substantiae Subditorum extra re- a Jus gladii, rotae,palorum datRex. Jogt.
Jus compensationis, kdrpotldsi gnum migrantium singulis florenis 6 cruciferi, Eml. T. II. p. 417. Moln. Patv. 27.
jog. Cod. Camb. Merc. 44. Jus Compensa- ad aliam vero provinciam intra regnum conJus hypothecs, ius pignoris capiundi;
tionis est facultas Mercatoribus et Creditori- cedentium singulis fnis 3-xri titulo Juris zalogjog. Ger. Pfand-Recht. Instr. Jos. II. p.
bus Cambialibus competens, Debitum a Cre- Detractus (Abfahrtsgeld) solvantur. Torvt. 30. . 79 : si Actiones eorum jure hypothecae- in re immobili ad obasratum spectante
dito subtrahend! ita ut, quod prsetensionem ex- Msz.
cedit, illud Creditor! reddiet, quodprsetensioni
Jus devolutionis, kotelesseg telje- munitae essent.
Jus immansionis, megmaradds
sitesere felszolithatdsi jog. Cher. Jus. Eccl.
deest, a Debitore exigi possit.
Jus conductus, ius conducendi V. I. 160. Ex iure hoc porro Quit Pontiflci aliud joga. Proj. Leg. Civ. 195. Jam Deputatio
Jus armandiae; berbeaddsi es vevesijog. con venire ius nempe Devolutionis supre- Regnicolaris per Art 67 : 1791. exmissa ius
360
Jus impignoraticium
Jus molarum
Jus praesentandi
immansionis Bonis maritalibus Viduarum eo ticulare, vicissim: quod ad omnia culturae

Jus palorum, Text. v. s. Jus gladii;
restringendum existimavit.
Montana obiecta se extendit, Generate, quod karobahuzdsjoga.
Jus impignoraticium, impignora- ad quaedam dumtaxat Speciale est; quod pro
Jus passivum, szenvedoleges jog.
titionis, V. Jus Hi/pothecae; zalogjog. obiecti diversitate in Fodinale (Grubenrecht) Molnar Patv. 32. Jure Passivo autem agit is,
Magy. Tor. Tar. XI. 188. XVIII. 394-.
Ustrinale (Hiittenrecht) elSylvanale (Wald- qui dicto modo in Jus et actionem vocatur.
Jus in re, facultas libere disponendi cum recht) Lotoriale (Waschrecht) dividitur.
Jurepassivo agit passive, quia Actoris impesuis possessionibus; vagyonijog. V. s. Jus
Jus molarum, ius molam exercendi; titionem et Actionem patitur et regulariter
ad rent,; vagyonnal valo szabad bands, malom-, orlesijog. Schwart. Scult. 36.
versatur in amittendo vel aliquid patiendo.
Jus incolatus, ius incolendi; lakhaJus monetse, monetagium, moJus patronatus, patronusi jog,
tosdg, lakossdg joga. Ger. Incolatsrecht. netandi, monetationis, ius cudendae kegyurijog. D. Raczk. p. 8. 1428 : Jus paKass. P. P. I. 230. Continuata decem an- Monetse ; penzveresi jog. Numi Hung. 157., tronatus Regium in ipsos Judicem, Gives,
norum commoratio ius incolatus non tri- 164.
Hospites et Incolas nostros penitus transfebuat.
Jus montanisticum, (Du C.); bd- rentes . . . damus ... . facultatem . . . semper
Jus in script! tium, donatio; ado- nyajog. Fabcr. Jur. Met. 4. Qusevis Occupa- toties quoties opus erit, personam idoneam
many jog. Nill. Symb. 657 : bona . . . jure tiones circa hsec obiecta Cultura Montana in Sacerdotio constitutam litteratura suffiinscriptitio possessa.
(Bergbau) et Jus, quod intuitu eius obtinet, ciente . . . in Plebanum eligere . . . possiut
Jus inthronisticum, V. Calhedra- Jus Metallicum adpellatur. Jus Montanum Episcopo Dicecesano pro recipienda et haticum, Cher. Jus. Eccl. I. 188. Ex hoc iure, rectius (ut a Jure Montano vineali, cum quo benda Canonica confirmatione pra3sentandum.
quod Justinianus inthronisticum, Julianus illud ignorantia nonnunquam et malevolentia
Jus personate, adrem, Jusreale,
cathedraticum compellavit, originem iraxisse oonfudit, discernatur) Montanisticum, Mi- in re, (Du C.) V. s. Jus ad rem et in re.
nerale, Metallurgicum, Synonyma sunt.
Annatas censent.
Faber. Jur. Met. (5. Jus in rem absque respectu
Jus libripondii, merlegjog. Kass.
Jus montanum, ius portorii vini col- person* competens in re, seu reale, quod vero
P. P. II. 282. jns libripondii seu legale et ligendi; hegyvdm (szollo). Georch. H. T. 1. personam obligat ad rem seu personals vocatur.
authenticum pondus et mensuras quasvis ser- 239.
vandi.
Jus moratorium, halasztdsi, kesJus pignoris seu hypothecse,
Jus ligatum, az igazsdg torvenyes leltetmenyijog. Juriev. Jur. Met. 93. Pro- zdlogolhatdsi jog. Pfandungsrecht. Cod.
keresetenek megtiltdsa. Par. Pap.
prietarius Cuniculi haereditarii seu Cunicula- Camb. Merc. 4-4. Jus pignoris seu hypoJus vel honor listrse, quo patronus rius ha?reditarius non tantum labores metalli- thecae in eo consistit, quod Creditor Camnomen suum parietibus templi inscribit aut cos .. . incoare tenetur, verum etiam Cuni- bialis pro casu eo, si Debitum Cambiale eidem
arma gentilitia ibidem suspend!!; a kegyur culum infra designatas metalli fodinas secun- in praBflxo termino non solvatur, pignus in sejoga a templom falaira nevet feliratni s dum Planum elevalum aequaliter absque inter- curitatem acceptum, judicialiter a3stimari cucsalddczimeret felfiiggeszteni. Kon. Egyh. ruptione continuare et cuniculum in bono per- rare, ac pendente etiam Concursu divendere
193.
meabili statu . . . conservare tenetur; occur- sibique ex eo satisfacere possit.
Jus macelli, ius artem laniariam exer- rentibus autem gravibus impedimentis, debet
Jus placeti, quo decreta papa et epicendi; meszdrsdgi jog, husvdgdsi jog. Jus Moratorium impetrare (quod uno anno scoporum summa polestas regni examinat;
Schwarl. Scult. 36.
et die valet) cum onere intra hoc quoque tern- kir. tetszvenyjog, mely szerint a polgari foJus vulgo Mannrecht, dictum: quo pus laborem cunicularem una orgya proten- hatalom a romai papa s piispokok rendeleleit,
ad defendendam patriam Saxones obstringe- dendi item structuram Cuniculi conservandi. zsinatok vegzeseit megvizsgalhatja. Kon. Egyti.
bantur. Jus Fland, p. 21. ad jus vulgo MannJus mortuarium, (Du C.) Jus, quod 124.
Jus pontificium, ius ecclesiasticum a
recht dictum obstringebantur suis comitibus sibi olim in bona defunctorum attribuebant
banderio prsefectis eoque magis servire se sua Parochi. V. s. v. Bona Meyerdingica; ha- ponlifice emanatum; pdpdtol eredu egyhdzjog. Kon. Egyh. 3.
que omnia armis tueri. . . quo magis in Ultra- Idlutdnijog.
Jus positivum, (Du C.) quod ab eius
silvania infidelium incursionibus aditus paJus municipale. Text. v. Jus positerent.
tivum; helyhatosdgi jog.
auctoritate pendet, qui illud slatuit; helyhaJus metallicum, bdnyajog. Juriev.
Jus neoadquisticum, uj szerze- tosdgi, szerzett, hatdrozati jog. Werboczi
Jur. Met. 2. Illae proinde leges in Civitate, menyijog.fio]. Leg. Civ. 171. Pro legiti- 15. Ubi advertendum, quod ius civile duplex
qua3 determinant jura et obligationes circa mando titulo Donationis contra deficientis reperitur. Quoddam commune et est illud,
culturam Metallicam, dicuntur Leges Metal- Congenerationales, in possessorio donationa- quod in libris iuris civilis habetur: et istud
licae. Ipsa vero Scientia jura et obligationes lium bonorum constitutos, non sufflcit hoc non potest condere nisi Imperator, quoddam
circa culturam metallicam sistens, Scientia probare, quod idem, eiusve antenati post Con- vero privatum, quod etiam Jus Municipale vel
Juris Metallic! vel Jus Metallicum nuncupa- victionem neo-adquisticam, per Regiam Ma- Statuarmm dicitur. Jus autem Municipale
tur. Practica autem harum legum Scientia Ju- iestatem propter deperdita iniuria temporum est ius positivum alicuius loci ita dictum,
risprudentia Metallica audit.
literalia instrumenta, ab omni Fisci Regii, ti- quod in illo duntaxat municipio id est oppido
Jus metallicum publicum, pri- tulo, et jure neoadquistico ad praedicta bona ac loco servetur. Idem et Jus Statuarium,
vatum, orszdgos, magdn bdnyajog. Fa- formata prsetensione absoluti fuerint.
ut prffidictum est, appellatur.
ber. Jur. Met. 6. Aliud Jus Metallicum puJus possessionarium, jogos birJus neoquisitum, V. Jus neoadblicum. aliud privatum. Illud iura Imperanti quisticum. Kuk. Jura I. 370: iuris neo~ tok, birtokjog. Pfahl. Jus. Georg. LVIII. iure
intuitu Culture Montanse competentia; hoc, quisiti exercet lyrannidem.
haereditario seu perennali, ut dici solet, teriura et obligationes privatas respectu eius inJus novales exigendi, irtvdny ras (jura possessionaria seu bona nunc
tercedentes complectitur, quod in Civile et jog. Vuch. Jur. Feud. 55. Si ius decimandi invocata) possidere possit. Art. Diaet. Pos. 38.
Criminale subdividi potest.
definite concessum sit, non praesumitur \a- Proj. Leg. Civ. 293.
Jus metallicum Saxonicum, Ju- sallo esse ius datum novales exigendi, nisi
Jus postale, ius cursus publici; posta-,
riev. Jur. Met. 16. 3-o. Jus Metallicum ooncessio huius iuris probetur.
jog. Nagy. Jus. Trans. Sax. 2.
Saxonicum Posteaquam Colonise Saxonum
Jus obstagiorum, ius mutuo caJus prseemtionis, eldvdsdrldsijog,
Saeculo 12 colendaram fodinarum causa in- vendi; magalekotelezes joga, kolcsonos vetelelsosegi jog. Vorkaufsrecht. Pfahl. Jus.
Regno Hung, consedissent, nullumque Jus Me- jotdlldsjoga.Vj. Magy. Muz. III. 180 A. he!y- Georg, LXV1II. Coloni novi aeque dominii utitallicum apud Hungaros invenissent, legibus seg tagjai egymasert felelosok voltak biintett lis iure casas, agros et prata exstirpala submetallicis Saxonicis uti coeperunt: Hinc origi- dolgaban, mint azt a regi izraelitaknal, Ind- actaque tenuerunt libere adeoque de illis ut
nem traxerunt complura Statuta et consuetudi- orszag regi lakoinal, Nemetorszagban s nalunk Scultetus ipse disponebant, sed tamen ad hunes Metallic* civitatum Montanarum.
is az Arpad hazbeli kiralyok alatt lalaljuk Jus ius et vicinorum, quibus ius praeemtionis,
Jus metallicum universale, dl- obstagiorum.
protimiseos, competcbat, consensum erant
taldnos bdnyajog. Faber. Jur. Met. 6. Quod
Jus opiliciarium, ius opificium exer- restricti, dum migrantes ilia vendere volebant.
ad universum territorium se extendit, Uni- cendi ; mesterseg iizesi jog. Schwart.
Jus pra^sentandi, papajdnldsi jog.
versale, quod dumtaxal ad eius partem par- Scult. 40.
Vuch. Jur. Feud. 55. Jus patronatus in se com-
Jus prsevenandi
Jus retentionis
plectitur ius praesentandi ssepe ct ius adJus retentionis, visszatartdsijog.

vocatiae, turn omnia iura honorifica el utilia Cod. Camb. Merc. 44. Jus retentionis est
cum iure patronatus nexa.
facultas Mercatori extra Concursum CreditoJus prsevenandi, V. Jus conve- rum competens, ex mercibus morosi Debitoris
nandi; eldzo vaddszati jog.
in Commissum datis aut alio modo ante
Jus privilegiale, privilegio concessum emergens Fallimentum et apertum concursum
ius; kivdltsdgijog. Torvt. Msz.
ad se pertractis sibi satisfaciendi ita, ut prajJus processionis, V. honor pro- lensiones suas coram Judicio cambialiliquidet.
cessionis; a kegyurnak diszmenettel valo
Jus retractus, V. s. Jus protimiseos ;
fogadtatdsa. Kon. Egyh. 193.
visszavondsijog. Fej. Jur. Lib. 311.
Jus protimiseos, V. Jus praeemtio- Jus revocandi leudum, a hubert
nis. Vuch. Jur. Feud. 184. Feudo consentiente visszakovetelesijog. Vuch. Jur. Feud. 184.
domino adeoque licite certo pro pretio alie- HI. Competit agnatis et cognatis in feudis fenato, iure communi, cum domino turn succes- mininis, ob alienationem feudi, absque eorum
soribus feudalibus competit ius protimiseos, consensu susceptam,ms revocandi feudum
Vorkaufsrecht, seu ius feudum, idem pretium etiam adversus dominum, simul ac successio
offerendo prse alio emtore acquirendi, turn ipsis actu delata est, seu ius, feudum in ipsoius retractus, Abtrieb, Leheneinstand seu rum praaiudicium alienatum, iure delatae sucius feudum vcnditum et traditumvimmpro- cessionis vindicandi a quolibet eius possestimisc.es eodem pretio soluto, a possessore sore.
Jus robotarum, ius opera subdilorum
repetendi.
Jus proximioritatis, Text. v. sub utendi, ius conducendi operas; jobbdgyi
proximioritas; a kozelebbi rokonsdg munkaveteljoga. Torvt. Msz.
joga, elojog.
Jus rota3, Text. v. s. Jus gladii; a
Jus publicum particulare, V. s. kerekbetores joga.
ius Civile.
Jus sacerdotale, V. Jus patronaJusquartalitium, sic dictum a quarta tus. Cod. Alv. I. 9. Hogy a ius patronatust
puellari; lednynegyedjog. Werboczil82. Ubi sive sacerdotalet Erdelyben erigalni nem
scias : quod ius Quartalitium est ius pos- igyekszik.
sessionariorum, puellis et mulieribus de bonis
Jus salinale, jus salis fodendi et venac iuribus paternis ha?reditariis in signum pa- dendi; sobdnydszati jog. Nagy. Jus. Trans.
rentelas propagationis non perennali vel hsere- Sax. 2.
Jus senioratus, idosbsegi jog. Vuch.
ditaria, sed redemptibili lege conditioneque deputatum.
Jur. Feud. 140. Ab ordine succedendi, qui seJus reale, V. Jus in re. Torvt. Msz.
nioratus vocatur, differt ius senioratus, vi
Jus regale, Urbura q. v.; kirdlyi ha- cuius senior de familia iura familise communia
Kzonvetel. Batty. Leg. III. 196. an.' 1351: e. g. prodominium, provasallagium, beneJus Regale seu Urburse. Georch. H. T. II. ficiorum collationem, exercet.
244.
Jus siculicale, Jus Siculorum (in TranJus regale minerale, proventus silvania); szekelyjog. Hajnik Perjog. 127.
regius a mineris ; bdnya regale. Faber. Jur.
Jus spatse et sanguinis, V. Jus
Met. 33. Jus Reg ale Minerale subterraneum gladii.
consistit in iure mineras in territorio CivitaJus stapulse, ius merces ad lempus
tis exquirendi, colendi et de iis pro arbitrio deponendi; dru megdllitojog, idegen arudisponendi.
val valo kereskedhetesi jog. Ger. StapelJus regaliarum, 1. Jus donationis, 2. recht. Numi Hung. 20. i'lli in vestigium priviius fruendi bonis vacantis episcopalus ; i. ki- legialium Caroli devenerint, quibus eis libertardlyi jaradalomadomdnyozdsi jog, 2. tem deponendarum mercium seu Jus Siapukirdlyi javadalomhaszndlati jog (dum lae conferl. Szirm. Glos. 178.
vacat episcopatus). Nagy Hier.
Jus statarium, (iudicium militare) ius
Jus regiarum portarum, ius tri- extemplo capitis damnandi; rdgtonbiintebutum de sic dictis porlis exigendi; kir. kapu tesi jog. Torvt. Msz.
(portalis) ado joga. Kuk. Jura 1. 126. an. Jus stillicidii, Jus subgrundii constru1357 : quod . .. nos .. . nullam collectam ... endi; eszterha csurgo torvenye. Tisztb. Ir.
prater ius regiarum portarum, quod triJus stola^, Jus stolam iia dictam exigendi ; egyhdzszolgdlatijog, papiberjussa.
butum appellatur . . . exigere valeamus.
Jus regressus, visszkereseti jog. Nagy Hier.
Regressrecht. TorvL Msz.
Jus ad suceessionem in feudo
Jus repressalium, ius talionis, clari- prsetendendi, hiiberi drokdsodesre
gatio; sajdtbirosdg jussa, szemet szemert. valo jog, kovetelesi jog. Vuch. Jur. Feud.
Torvt. Msz.
184. Descendentibus proin primi acquirentis
Jus retardatus fodinalis, bdnya- competit I. Jus ad suceessionem in feudo
hdtralek behajtdsdra szolgdlo jog. Junev. et quidem iuxta praBscriptum successionis orJur. Met. 33. 4-0 Jus Retardatus fodi- dinem II. Jus praetendendi, ne possessor
nalis: vi huius iuris partes fodinales retarda- feudi, feudum citra iliorum consensum alienel
laa i. e. tales, quarum in culturam necessaries aut ultima voluntate in eorum praeiudicium
sumtus per tempus 12 hebdomadarum sub- disponat.
ministralos, Proprietarius Urburariatui refunJus successorium, ius hsereditatem
adeundi; oroklesi jog. Pesty Szor. III.
dere negligit.
Jus reservatum et non reser- 120.
vatuni, ius, quod sibi rex reservavit aut
Jus supe'rficiei, foldberleti szerzdnon reservavit; a kirdlynak magdnak des. Pfahl. Jus. Georg. 28. quod Nexus Subdifentartott v. fen nem tartott joga. In iure telae legalis non possit ad Emphyteusin referri.
Sed nee ad Locatum Conductum Perpeluum
Hungarico. .
Justare
361
(Erbpacht) nee ad Jus Superficiei (Bodenzinscontract).

Jus supremaj inspectionis, quo
surnma polestas regni acta omnia ecclesisB
cognoscere nititur ; fdfelugyelesi jog, mely
szerint a polgari fohatalom az egyliaznak egesz
cselekv8seg6r6l kello tudomast szerezni lorekszik. Kon. Egyh. 124.
Jus teloneum, ius de mercibus portorium exigendi; vdmjog. Passim in iure Hungarico.
Jus Teutonicum, V. Jus Flandrense.
Jus totum et onine, jus, litteris donationalibus, quibus a rege aut Palatino possessiones in perpetuum donantur, inseri solila
formula. Georch. Ert. 142. Epen ollyan az orok
elidegenitfeben a nullum jus sibi reservando kozbevetes, valamint a Kiralyi vagy
Nadori adomanyban a totum etomnejus
kozbe-vet^snek melleslegiil lett hozza kapcsolasa.
Jus Transsilvanico-Saxoiiicuni, erdelyi szdszjog. Nagy. Jus. Trans.
Sax. 5.
Jus tutorium, ius tutoris; gydmjog.
Art. Dia3t. Pos. 20. usque tempus Minorennitatis . . . Regnum hoc et Paries eidem annexas Jure Tutorio et Paterno Nomine gubernabit.
Jus universale patronatus, egyctemes kegyurijog. Passim in iure Hungarico.
Jus vinaceuin, sorbitio vinea, iusculum vineum; borleves. Gall. jus. Bene Med. II.
293. ius vinaceum cum vitello ovi.
Jus virtuale, vel Successorium, Sticcessio sperativa ; osi javakhoz vdrando
orokosodes. Georch. Ert. 36.
Jusculista, se, discipulus pauper, qui
vietu (iusculo) gratuito in collegiis, prasertim
canonicorum conventibus, erga nonnulla servitia pra3slanda, prabito, vitam sustentabat.
Juskulista. Passim.
Jusculum, jus, juris ; leves. Briihe.
Reg. Turm. Praet. I. 11. Jusculum, carnem
bubulam, obsonium porro sic dictum ephipiatum (gesatteltes Gemiiss) suppeditare obligatur. Cf. Cato R. R. 156.
Jusculum casearium, ius cum caseo preeparatum ; domika, turds leves. Ger.
Kase-Briihe. Par. Pap.
Jusiuratio, iusiurandum; eskii. Fej. I.
270. prsestito iurisiurationis sacramento.
Jusquiamus, pro: hyoscyamus Schlag.
890. viskianum; belend. Ger. Bilsen kraut.
Jussiliter, ad iussuno ; felszolitdsra.
Fabr. Urk. 156. an. 1509: Ex literis . . . testimonialibus . . . iussiliter . . . scriptis. . . didicimus.
Jussivus, 3., imperativus, quo iubetur;
parancsolo. Schroer Synt. 84.
Justa, 33, (DuC.) mensur* liquidorum
species, quasi iusta mensura, quantum quique
sufficit potus subministrans ; sextarius ; ejtel,
ejtely,itcze. Ger. Halbe. Arch. Rak. VIII. 358.
vaccae mulgibi!es seniores, a quibus ab una quaque praBstat Allodiatrix juntas butyri viginti.
Tor. Tar. XX. 127. Par. Pap. Thok. Diar. II.
64 : Husz itcze vaja, justae 20. Schlag. 1119.
Pr. Pr. 567. Beszlb. Levt.
Justare, (Du C.) metiri, conferre ad modulum ; megmerni, hitelesiteni. Ger. cime-
362
Justatim
Ju'stif icatio
Kalanda
tiren. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 173. tencor itelni, iteletet hozni. Urk. Sieb. II. 309. an. fuit, qui velut Praefectus praetorio aut Pro-Rex
ire ... ante vindemias ad mensurandum sive 1371. plebem . . . iustificavimus . .. et regias illo sevo vices in causis variis agefe soad iustandum omnes tinacios et 357: ipsis .. . territorium .. . adiudicavimus.
lebat.
iustando mensuras.
Justificatio, (Du C.) satisfactio, purgaJusticialia, ium, res iudiciaria; igazJustatim, per sextarios; itczenkint. tio; igazulds. Rak. On. p. 34. Cf. Salvian. sdgilgy. Kass. Prax. L. 37. in iudicialibus et
Ger. Halbe-weise. Kass. Jur. Civ. I. 35. Homi- Avar. 3., 2.
justitialibus medio Tavernici vel Personalis
nes per totum anni decursum Vinum et alios
Justificatorius, 3., iuslificus; meg- PrsesentifE Regiae in Judiciis Locumtenentis.
Spiriluosos Liquores exposita adeo in signum igazulo, buntelenitd'.Ko\y El. 454. AdpffiJustitiarius, (Du C.) iudex supremus,
liberae educillationis haadera justatim epocil- nam calumniae effugiendam inseri solet haec qui causas regis terminabat; jogbiro, kilare ac distrahere . . . velint. Magy. Jogt. Eml. cautio seu clausula iustificatoria : defalcatis rdlyt helyettesito biro. Szer. Not. p. 75:
I. 482.
defalcandis. Kass. Jur. Civ. I. 10. Kov. Form. cum tamen ipsi Domini huiusmodi libertatis
Justicia, se, ius, sequitas; igaz, meltd- St. CXLIX.
haberent praerogativam, ut ipsorum jobbagionyossdg. Fjp. Anon. 8a : propter amiciciam
Justificatrix, V. s. Propiciatrix; nes . . . nullus Regis iudicum et iustitiarioSalani ducis vestripeto demeawsftcm unam elegtetelt ado. Cf. Tertull. adv. Marc. 4., 36. rum nostrorum, prselerquam ipsos Domiparticulam, propter pecora mea, (a magam
Justitia attributrix, tulajdonito nos . . . iudicandi haberent facultatem . . .
igazabol etc.)
igazsdg. Nagy. Jus. Trans. Sax. I. juslitia Benz J. H. 254: Supremus in Regno juJusticiariatus, us., (DuC.) offlcium, recte in expletricem et attributricem divi- dex est Rex, quern ideo leges appellare sodignitas iudicis; biroi hivatal. Luc. Regn. dilur. Ilia est, quae cuique tribuit, quod iure lent Summum Justitiarium. Saepe enim
Dalm. 164. Riccardus de monte Nigro a Justi- perfecto debetur; haec est, quse cuique tribuit, Reges in Curia Regia pro tribunali sedisse et
ciaritu terra laboris amovetur.
quod voluntatis et officii magis est quam ne- jus dixisse legimus, quod Judicium Megae
1. Justiciarius, (DuC.) iudex .V. s. cessitatis.
Regis dictum. Huic autem, quum Rex vocare
Protoforestarius; jogtiszt, jogbiro. Uj
Justitia correctiva, iustitia ultrix; non posset, Summo Cancellario i. e. Episcopo
Magy. Muz. HI. 200. Nos non faciemus justi- bunteto igazsdg. Vern. Met. II. 282. V. Cor- Strigoniensi vicariam operam commisit, quoe
ciaries, constabularios etc. Kass. P. P. II. 344. rectivus.
Praesentia Personalis vocata, huius autem
2. Justiciarius, i, qui mensural vasa,
Justitia expletrix, V. s. Justitia Vicarius Locumtenens Personalis Praepondera ; qui conferl ad modulum (Du C. al. attributrix; oszto, teljesito igazsdg,
sentiae nominatus.
s.); mertekvizsgdlo, kiigazito, hitelesito.
Justitia feudalis, (Du C. Just, feodi);
Justitier, is, V. Justitiarius. Cod. Dip.
Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 173.
huberi igazsdg. Vuch. Jur. Feud. 165. Corn- Arp. Cont. IX. 498. quod ipsi in eorum Con1. Justiiicare, (DuC. 3.) iustum decla- plexus iurium et obligationum vasallo e nexu silio debeant creare Comilem Vajvodam, Jurare, purgare, absolvere; igaznak itelni. feudali fluentium iustitia feudalis, Lehen- dices, provisores sanilatis et Justitierem et
Rit. exp. ver. 0: Castrenses . . . impecierunt gerechtigkeit, audit.
judicare in criminal} et civili causa.
quemdam . ... dicentes, quod concives essent
Justitia publicse honestatis, e
Juvamen, (Du C.) auxilii praestatio: et
eorum. Illi autem dixerunt se esse liberos et consumto matrimonio enatum impedimentum praeseriim auxilium, quod subditi (vassali)
genere Ruthenos et adduxerunt defensorem novi malrimonii. Georch. H. I.T. 131. mert ha regi ferebant cum bellum immineret; segitlibertatis sue Chedur genere Rutenum . . . az eljegyzeshez vagy eskuveshez az elhalas is seg. Marc. Chr. II. 19. Cf. Aemil. Macer in
Chedur itaque portato ferro iustificatus est. hozzajarul, mar akkor nem sogorodas, hanem cap. de betonica.
Probavit illos liberos esse. Ibidem : F. 3. valosagos sogorsag tamad. Innet eredett ama
Juvamentum, auxilium. Gal. Mar. p.
Hajnik. Perjog. 257. Cf. Coripp. Laud. Justini akadaly, mellyet az Anya-szent-egy-hiz Tor- 83: Humanum est hoc, ut qui multos juvat
veny inAoijustitia publicae honestatis azaz: amicos, pariat etiam sibi multorum inimiciiun. 2 fin.
2. Justificare, alias passim : expedire, a kozbecsiilet igazsaganak neveznek.
tias, qui adversariorumyM?;amenia pro offenJustitia Kegis, 1. iurisdictio Regis, sionibus habent. Cf. Veg. 4., 25., 3.
defendere; igazsdgosan megvedelmezni,
jot dllani. Kub. C. Arp. I. p. 87. (Capitulum 2. proventus Regii. Justitiam regis iudiJuvenchus, iuvenis; fiu. Eszt. Okm.
Chasmense an. 1272): Obligaverunt... se ... care, in nomine Regis iudicare ; i. kirdlyi p. 9. (Capit. Agriense 1304): qualiter . . . inivenditores, quod si quis vel qui, pro ipsa terra torvenyszek, 2. kirdly jovedelme. Batty. que agentes Venceslaum filium Regis Bohemio
aliquam fecerint questionem .. . ipsi proprys Leg. T. II, 75. an. 1057: Barones, qui in suo Juvenchum Venceslai introduxissent in Relaboribus et expensis ipsanHerram . . . iusti- tempore Regis iustitiam iudicaverint. gnum.
Diss. .de Ferr. Cand. . 63. Constitutis vero
Juvencinus, 3., ad iuvencum pertificare teneantur.
3. Justificare, Hungaricus idiotismus ita in hoc iudicio locis et personis Judices hi nens, iuvenci; borju. Vect. Ref. L. De cute
in ordinem redigere, extricare (Du C. al. s.); iterum duplicis ordinis erant, hinc Ecclesiastic}, Juvencina.
eligazitani, igazolni. Batty. L. T. II. 254. bine seculares. Illi fuere Episcopus aut PresbyJuxta, pro: ad; -hoz, -hez. Kronst. III.
an. 1163: Tune . .. Banus rem quaerens ter eius vicarius; hi delegati personam regis 563: ul cum . . . gentibus.. . deberet proJustificare iudicavit.
aut Magistrates reprassentantes. Apud cseteras flcisci iuxta iuvenem regem ad demonstran4. Justificare, iudicare (Du C. al. s.); gentes Justitia Regis sive Justitiarius addam nostram fldelitatem.
K
Kadia, (turc. Kadi) iudex; biro (Kadia
delszlavos alakja az elfibbinek). Verancs. VIII.
378. credo dominationem Vestram male fuisse
informatam, quod idem Kadia sub induciis
fuisset captus.
Kadis, Kedis, turcicus subtilis albus pannus ; feher finom torok gyolcs. Vect. Ref.
D2: Petia Kadis.
Kadragesima, V. Quadragesima
(DuC.) Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 222. quod
cum feria sexta proxima post festum medij
Kadragesime coram nobis Segusdini per
litteras et per pelicionem Dijonisij quondam
palatiui iure persone eiusdem etc.
Kadylescherus, i, (a turc. Kadi el
Asker) iudex summus; fobiro. Verancs. V.
Kalagyius, Turcicus quaestor, merca270. Die insequenti facto iudicio a veziriis et

Kady lescheris in divano principis mortis lor; torok kereskedo. Kuk. Jur. II. 229. Ul,
Kalagyiis Petrinensibus Maior imponatur
sententia condemnantur.
Kafftana, se, Kaftanius, i, species taxa.
vestis Turcicae, chlamys, pallium, toga; kafKalanda, Kalandina, %, Kalaiitdn. Kronst. 1.9. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. dus, i, ccetus, congregatio (singulis mensium
VIII. 471.
Kalendis; inde denominatum); tdrsasdg.
Kajmakam, ducis vices gerens (ab Tkal. Mon. Civ. Zag. 1.291. an. 1380: societatem
arab. Kdim: stans et makdm locus); he- seu congregacionem wlgariter Kalandas volyettes, nagyvezer helyettese. Thury Tor. calam. Szaz. X. 342. Kat. Hist IX. 543. Hinc
est, quod, cum in nomine domini eiusdemque
Magy. Tort. Eml. II. o. I. k.
Kajmecham, Kajmekam, Kai- S. individuitatis universitas plebanorum, ecclemekanus, V. kajmakam. Magy. Tor. Tar. siarum rectores de Liptow, invocata Spirilu
XX. 108. per Kajmecham. Szileidy Tort. S. gratia, in unum convenissent et ea, quae
Magy. Eml. IV. 323. VI. 480. accepta a Do- salutis sunt, pertractassent et inter eos quamdam confraternitatem vulgariter Kalandus
mino Kaimekano permissione.
Kalandos
Kamium
Karmazineus
363
nominalam iuxta illud sacri eloquii vcrilutis

Kamium, cuminum; kemenymag, Kapucsiak, Janitor; ajtdnallo. Szipraeconium : Eslote fraternitatis amatores.
Quel. Sieb. I. 325. an. 1505. adduxit kamii lady Tor. Magy. Eml. II. Ffigg. Kapucsiak.
A szultani lak ajtonalloi. Lehettek a pasaknafc
Kalandos, societas nobilium et proce- kanthner.
rum ; kalandos. Epist. Proc. P. III. p, 146 :
Kammerarius,V. Camerarws.Pfahl. is ily hivatalnokai. A pasak utdnoztak egyeUbi Magniticentia vestra certior fieri cupit, an Jus. Georg. XIII. Reliquiae ipsbrum adhuc bo- bekben is a szultan haztartasdt.
ilia antiqua confcederatio, quae Kalandos die in Ofticionariis (Hofbeamten) Marscalco
Kapucsi basa, Kapucsipassa, ae,
dicta fuit, cum consensu . . . regis Ludovici (Marschall) Dapifero (Discophoro) Pincerna V. Kapuczi Passa. Tor, Tar. 1889. p. 32.
Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 55. Fuisse Kafacta sit, possum . . . significare earn cum et Kammerario supersunt.
scitu . .. ejusdem .. . regis esse initam.
Kamoka, pannus Damascenus; Ka- pucsipassam posfremo Budam missum, sed
Zsigm. Hist. 286. Id ubi factum, regina et moka. An. Sc. I. 336. an. 1450: casulam de a quo omnia Murad Passae commissa erant,
Bathoriani perfecerunt, ut Werb6czius in ur- Kamoka deaurata flavei coloris. Tor. Tar.Kapucsi bassa aliquo temporis spatio Buda3
bes montanas turbarum componendarum causa 1889. p. 377: de damasko seu Kamoka se detinuit. Szamosk. IV. 504.
Kapucsius, i, V. Kapucsiak. Szilady
abiret et eo digresso rex societatem e nobili- Carmasin.
Kamuka, Kaniwka, Camoca q. v. Tor. Magy. Tort. Eml. IX. 285.
bus et proceribus contra Zapolyam Ketskemetini conflatam, cui Kalandos nomen datum, Tor. Tar.'1887. p. 191. 1888. p. 566. vestis Kapucus passa, V. Kapuczi Passa.
Szamosk. IV. 501. Princeps Sigismundus Alba
de Kamwka coloris zewrke ad aestatem.
probaret atque ratam haberet.
Kamukata, 33, V. Camoca. Quel. Sieb. obviam ad Sebesum Saxonum oppidum legato
Kalcioiiatus, 3., in calcem mutatus;
kapuci passae honoris ergo processit, quern
meszsze vdltoztatott. Kol. Cod. H. aluminis I. 191. an. 1495. unam Kamukatam.
roze Kalcionatij.
Kaniukatum, (Du C. Camoca) V. Ka- multa offlciorum frequentia Albam inlroduxit.
Kapuczi Passa, (a turc. kapu: porta
Kalendse, arum (Du C. 2.) sodalitates ad moka. Arch. Ver. Sieb. XL 355. una casula
et basch: caput) praefectus excubitorum, qui
pias causas. Fratres [Calendarum, qui vulgo de Kamukato rubeo.
Confratres, quod singulorum mensium KalenKanavatz, V. Kannabacz. (med. aevi Europse legates ad Sultanum deducebant. Tor.
dis invicemconvenirent; kalandos tdrsasdg. lat. canevasium) pannus linoxylinus, virgatus; Tar. 1888. p. 44. 1889. p. 497.
Batty. L. HI. 182. an. 1348: fraternitalem vul- kanavdsz. Ger. Canevasz. Tor. Tar. 1889. p. Kapudsi-basi, V. Kapuczi Passa.
gariter Kalendas nominatam. Szegedi Ruhr. 597. Quinta Casula violacea ex Kannabacz Thury Tor. Magy. Tort. Eml. II. o. I. k.
P. I. p. 36. End. p. 328. (Deer. S. Ladisl. L. I. cum omnibus paramenlis. Thok. Diar. II. 340. Kapuzium, (DuC. caputium) capitis te14. an. 1092): Si quis de Kalendis sine pre- Una toga muliebris altrita ex kanavatz fl. 8. gumentum, quod capae adsutum erat; bardtsbiteri sui et fratrum licentia subduxerit, maKanthnaro, onls, Kantlmarus, i, csuklya. An. Sc. 354. an. 4496: lego Kapunum, cum qua fraternitatem promisit, cum V. Canthnaro.
zium ... rubrum.
decem pensis redimat.
Kanthnarus, i, V. Cantaro. Kronst.
Kapuzius, i, V. Kapucsiak. Tor. Tar.
Kalendinse, arum V. Kalendae. Haz. II. 401.
1887. p. 556. Ideo per iteratos Kapuzios et
Okl. 329. an. 1400: Reverendam lego et
Kapa, apex, pila sellae equeslris; kdpa. nunc sollicitamur, ut Budam centum millia
commito kalendinis preciosissimi Corpo- Schla'g. 1401. Kapa ad sellam pertinens. 1494. kilarum tritici administremus.
ris Xpi.
0. L. D. 26076.
Kapyci bas, V. Kapuczi Passa. VeKalicha, lacus, fovea; mocsdr, godor. Kappeneka, 33, pallium; kopenyeg. rancs. VIII. 127. excursionem, quam ipsemet
Cod. Dip. Arp. Cont. XL 100. an. 1209. fo- Quel. Sieb. I. 336. an. 1509. unam Kappe- in persona dominus zangzyachus eius loci ad
vea, que Kalicha in slavonico nuncupatur. nekam. Kronst. II. 172.
duo milliaria est prosecutus extra arcem,
Kallagus, i, V. Kalagyius. Kuk. Jur. Kapichia, (a turc. kapu: porla et Ki- quando a suo Kapyci bas hasta valneratur.
II. 147. Porro ad relationem toties fati Comi- haja: vices alicuius gerens) ports minister,
Karabina, ae, sclopetum equestre; katis, posteaquam coram eodem Comitatuum il- nuncius ; porta kuldbttje. Tor. Tar. 1890. rabely. Ger. Carabiner. Fer. Mon. SI. XVIII.
lorum et signanter Verocensis in eo queri- p. 43.
282. an. 1670. sclopeta . . . Karabinae et
Kapichiaja, alias Capichichaia V. Ka- muscheti. Arch. Rak. II. 425.
moniam, quod Turcici qusestores et mercatores vulgo Kallagy dicti cum diversis merci- pichia. Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 322. PreKaracter, (DuC.) Character, sigillum,
bus per minucias quaestum exerceant.
missa dilectissima salutatione nostra, dilecte signum; jegy, belyeg. Fej. HI. 345. presenKallista, Kalista, V. Kalicha. Cod. nobis signiflcetur mihi amice, Iittera3 per ve- tem paginam super hoc scribi sigillique nostri
Dip. Arp. IX. 285. an. 1280. Cod. Dip. Arp. strum novum Kapichiaja ad nos venerunt Karactere roborari. Cod. Dip. Arp. Cont.
Cont. IX. 285. Prima meta ipsius terre, sicut et secundum antiquum morem inveslivimus VII. 31.
Karasia, pannus grossus, pannus Cariijdem retulerunt, incipit a parte septemtrionali, ilium Caftano.
Kapiczol, species panni e floccoso, sanus ; karazsia, hara. Tor. Tar. 1881. p.
iuxta quoddam Kalista, que est iuxta viam
crudo serico ; nyers, durva selyem kelme. 176. Zelenik Karacza (Karasia) az Janos
in monte Mochcych tendens ad meridiem.
Kallogerus, i ; kalugyer. Schwart. Ger. Flockseide, Lustre. Cf. Gall. Capitone, deak nadraga esett oszpora 200. Verancs.
Scult. 76. Scilicet monachi, quos grseco eoque bourre q'on enleve du cocon apres avoir di- VIII. 125. Vech. Reform. C. 2.: De una petia
bello nomine Kallogeros appellant, locis, ut vise. It. Capitone, filo di seta disuguale e Karo.siae melioris vulgo Prin.
Karatus, ceratium, V. Proba; karat.
menachi fere solent, situ amrenis, cum ipsimet bozzoluto. Vect. Ref. D2 : Petia Kapiczol. Cf.
Kat. Hist. IX. 214. Item una marca auri, ponarvis et vineis, quae monasterio adscriptae Ny. Sz. III.-289. kapicolszoknya.
Kapitaneus, Capitaneus. Szilady Tor. deris Budensis, duodecim Karatorum grasunt...
Kalugerus, (gr. xakoyrjQux;.) V. Kal- Magy. Eml. III. 7. et ipse una cum Georgio duum bonitatis metalli, vulgo probarum
cambitur cum septem marcisetc. Kol. Cod. 8.
logerus. Szilady Tor. Magy. Eml. IV. 139. Kapitaneo ad hoc sufficientes erunt.
Kapitiha, V. Capichia. Szilady Tor.
Karcassa, ae, pila ignea, globus igneus;
Scribit porro Serenitas Vestra Kalugeros
Popasque Valachorum . . . nullam plane ha- Magy. Eml. VI. 118. Generalis Zuza quid no- gyujto golyo. Ger. Brandkugel. Magy. Tor.
bis scripserit, Kapitihae inspecie transmisi- Tar. V. 222.
bere religionem.
Karistia, Charistia; drdgasdg. Szaz.
Kalysche, V. Kalicha. Cod. Dip. Arp.mus. (Cim : F6vezer lihajanak Anno 1664.27.
IV. 687.
XL 391. an. 1253. Quidam lacus vulgo Kaly- Maji).
Karitas, pro: charitas, amicitia; baKapitergium, Capitergium q. v.
sche nuncupatus.
Kappa, V. Cappa. Fr Balass. Casul. rdtsdg. Georg. Sirm. I. 86. quia cum 8teKamichacius, in croata lingua lapillum
phano Batori magnam Karitatem habebat.
significat; kovecske. Szilady Regi Magy. K Steph. 17.
Karmasin, coccinei coloris; karmaCceli Patrona Kunegundis suscipe dona
T. III. 390.
Kaminata, ae, (Du C. camera, conclave, Casula cum Kappa placeat Ubi ccelica Mappa. z&in, sotet voros. Vect. Ref. C: De . . . una
Kappeneka, 33, V. Kapeneka. Kronst. pelle Karmasin.
quodvis ccenaculum, in quo caminus extat);
Karmasinus, 3., (ab it. carmesino)
futheto szoba. It. caminata. Ger. Kemenate. 1. 5., 6.
Kapu-agaszi, custos palatii, janitor (a coccineus; karmazsin, sotet voros. Vect.
Russ. Komnata. Vuch. Jur. Feud. 61. Kaminata aevo medio dictum est sedificium la- turc. kapu: porta et aga: dominus); szerdj Ref. C. 2. Tor. Tar. 1889. p. 377. Thok. Diar.
pideum securitalis et defensionis causa ex- kulsd kapujdnak drei, kapusok.- Thury II. 325.
Tor. Magy. Tort. Eml. II. o. I. k.
Karinazineus, 3., Karmasinus.
structum.
46*
364
Karrata
Renesialis
Koczy
Thok. Dlar. II. 836. Zona pro magno cingulo

Kenesialis, ad Konesium pertinens; porcorum et agnorum el hedorum ac apum et
virili, ex uno fascicule constans, ex rubro se- kenez. Batty. Leg. III. 406. an. 1428.
gallinas et decimas lini que Kitta dicuntur.
rico Karmazineo et fills argenteis complicate
Kenesius, i, V. Kenezius. Batty. Leg.
Klaka, gratuitus labor ; ingyen munka.
fl. 30.
III. 359. an. 1399. Sz6k. Okl. I. 121.
It. lavoro servile. Gall.corvee. Ger. Frohndienst.
Karrata, ae, (DuC. Carrata, Carrada
Keneziolatus, us, V. Knezeatus. Tor. Nil!. Symb. p. 251. Nota 5: Klaka pro :
onus carri) currus ; kocsi, szeker. Gall, char- Tar. 1890. p. 489.
tlaka (slav.) opera serva manibus prsestanda;
ree. Fjp. Sza"m. -40. et pro V Karratis vini
Kenezius, i, summus magistratus; fe- angaria.
expositis pro remuneratione dominorum de jedelem, eluljdro. Tor. Tar. 1893. p. 12.
Kletska, (a bohem. Klec) pinus pumilio ;
Kenezius, Knez, Knjaz eredetileg a szla"voknal henge fennyil. End. p. 425. an. 1228 : 15.
curia regis.
Karthaun, tormentum bellicum maximi fejedelmet jelentett, ki mind vilagi mind vallasi item kletska, sicca ligna, libere herbasque
modi v. quartana; dreg dgyu.Tor. Tar. 1890. ugyeket vezetett; kesobb megkiilonbozteltek habeant.
p. 377. globi ad bombardas Karthaun dictas. a fejedelemtfil a papot (nannaq, popa, sacriKlicium, V. Clicium. Knauz M. E. Str.
ficulus). Azoknal (tot, cseh, morva, lengyel), I. 377., 476. qualuor quoque homines, qui ad
Karting. V. Quartinus.
Kartzibaschi, summus exercitus Dux a kikne"! a szlav liturgiaval egyiitt elnyomatott Klicium nostrum pabulum dare tenentur.
apud Persas; fdrezer a perzsdkndl. Bel. a popa nevezete, a Kenez szd lelkeszre alkalKnesius, V. Kenezius. Kuk. Jur. I.
Comp. Geogr. 606. Inter quos administros maztatott; a kiknel (orosz, bolga"r, szerb, olah) 309. Singulis autem annis iidem Supremi Juprimum occupant locum : Serdre . . . Kartzi- a Kyrill liturgia megmaraelt a Knez vagy Knjaz dices, tempore et modo, quibus dictum est,
nevezet fens6bb v. alsobb rangu tisztet (feje- per Knesios et Seniores pagorum in quolibet
baschi, Summus exercitus Dux.
Kasakus, i, kozdk.fe}. Per. Norn. Magy. delem, e!61jaro) jelent. Tor. Tar. 1893. p. 12. Capilanealu liberi ab officio removebuntur.
51. Turcico nomine Kosaki, quod equitem ac Buny. Vaf. tort. II. 301.
Knez magnus, (Du C.) princeps m.;
Kenezus, Kenezyus, princeps; fe- fejedelem. Szaz. XXVII. 615.
belligerum notat, dicti. Semet Sara Kasakos
nominant. id est deserti equites (Steppen jedelem. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 577. Kat. 1. Knezeatus, us, propr. munus et
Kaisackken).
Hist. Due. 183. etin eobello mortui sunt duo dignitas principis, qui simul sacerdos, ponliKatena, ae, tempus quadragesima3; nagy duces Cumanorum et tres Kenezy Bulgaro- fex erat. Voc. orig. Slav. Knez (sacerdos)
rum. Per Kenezos principes intelligi Cl. Baye- knize (princeps, imperator). Hie idem ac Cobojt. Nagy Hier.
Katerczi bassa, mulorum, aurigarum rus docet, quum Kneg dominum signiflcasse mes. V. Comes. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 458.
prafeclus; oszverek, hajtok fonoke. Tor. Slavis ; reges olim Serviae ducesque Litvaniae et rationes et litteralia instrumenta flliorum
Kniaziorum vel Kneziorum titulo delecta- Woyk, quarum rigore spanatum sive KneTar. 1892. p. 433.
Katezizatio, calechizatio (Du C. cathe- tos fuisse scribit.
zeatum in iam fata terra tenuissent, expozizare); hitet elemezni, tamtam. Cod. Dip.
Kerchus, i, pro: quercus. Tkal. Mon. nentes.
Civ. Zîg. I. 60. an. 1287. ubi sunt arbores
And. II. 11., 13.
2. Knezeatus, dominium, districtus;
Kalhedra, Cathedra: sedes episcopo- Kerchi novelle.
kenezseg, kenezkeriilet. Praed. p. 30:
lis: erseki szek. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. Kercus, i, quercus; tolgy. Tkal. Mon. Anno 1472. cum Dislrictu Fogaras et hocce
164. vencrabili Job Strigoniensem Kathe- Ep. I. 104. an. 1255. sub arbore Kercus.
Dominium (Possessio Omlas) sub titulo
dram feliciter gubernante.
Kerep, fors. Korab (xdpapog) apud Appertinentiarum hujus districtus seque SaxoKattonacus, et Kattonakus, i, mi- Slaves navis ex stipite cortice tecto (Mo- nibus confertur. Variis prseterea nominibus
les ; katona. Tor. Tar. 1888. p. 57. Pracur- v6%v).ov) facta, qualis etiam hodie videri po- Seculo XV. et XVI. hocce dominium occurrit v.
sores Tureici Kattonacos in confinibus Ha- test in molendinis Tibisci; lelekveszto. Tor. c. Dislrictus Omlas, Knezeatus eliam Vodaczak trucidant. Ib. 59. Conflictus . . . cum Tar. 1893. p. 13.
tus de Grossdorf.
Kattonakis Kemenyianis.
Kerepta, crypta. Knauz M. E. Str. II.
Kneziatus, V. 'Knezeatus. 2. Kuk. Jur.
Kauca, (fors. a germ.Kaute): fascis lini; 636., 707.
II. 183. In quolibet Kneziatu duos . . . pro
zsinorzat. Tor. Tar. 1889. p. 379. de una
Kezlar Aga, Kislar-Aga (a turc. kis custodia silvarum deliget. Fej. X. 3. 140.
hachoka cum quatuor vel sex Kaucis.
kistar: puella et aga = dominus, custos)
Knesio, onis, V. Kenesius; helyseg
Kazakkus, V. Kasakus. Szamosk. I. custos puellarum ; lednyok felvigydzoja. eluljdroja. Quel. Sieb. I. 145. an. 1494. a
195. Volones illi, qui nostris Haidu, Turcis Tor. Tar. 1881. p. 286. per Muphli et Kezlar knesione . . . emptum.
Martalocii, Tartaris Kazakki appellantur, par- Agam eunuchum.
Knezius, V. Kenezius. Jogt. Eml. T. HI.
tim equis, partim pedibus merentes.
Khoja, Choja, V. Kiaja, Kihaja. p. 400.
Kazon, onis, mensura aridorum ; merd. Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 55. Memoriale in
Knezus, i, comes; grof. Luc. Regn.
Tkal. Mon. Ep. II. 45. an. 1340: cubulum seu p*raesentia Reiskitul et Khoja Magno vezerio Dalm. 272. Satnicus dicebatur, qui praeerat rcduos Kazones . . . quilibet solutor ad nostrum traditum est.
gioni, quae centum armatos dare poterat, horum
cellarium . . . assignabit 61: tres polonche in
Kiaja, Kihaja, adiutor minister alicuius loco successere Knezi, quod idem quod Comensura faciunt unum Zagrabiensem cubulum magistralus apud Turcas, vox corrupta ex mites significat.
seu duos Kazones.
Pers. Kethuda. Omnes magistratus habebant
Kochifer, 3.7 V. currifer; kocsi. MarKazus, i, V. Kadia. Szamosk. III. 196. suas adiutores, minislros, Kiajas. Magnos Ve- tonf. 181. expensas habui ad equos kochiAkj quoque el'Kazi Tatarum Merzae cum suis, zirius etiam tune, cum se Constantinopoli con- feros et servitores in totb . . . den 82. Ibid,
cavendis, quam cominus lacessendis hostibus tinebat, suum Kiajam-habeb&t.Kiaja beg idem tarn in itinere quam eciam Pape et Zechen hadiligentiores, trepida fuga ad Montem evasere. ac summus minister, administrator rerum in- bui expensas ad equos kochiferos et meos
Ked, apud Siculos : iudex, apud. Hunga- ternarum, scriba Vezirii in negotiis internis. servitores toto . . . fl. 2 den. 20.
ros : homo regius ; igaztevd biro. Szek. Okl. Etiam apud Janicsaros et equites (Spahii)
Kochissa, ae, coqua ; szakdcsne. MarII. 155.
erant Kihaja? vel scribae; seged. Szilady Tor. tonf. 182. Item coactus fui eciam ad magistros
Kehaia, Kehaja, V. Kihaja. Szilady Magy. Eml. IV. 428. ,ad Vezirium Budensem, lapicidas et levigatores aliquas facere expenTor. Magy. Tort. Eml. VII. 428. VIII. 27., 89. Passam Temesvariensem, similiter ad Kihaja sas similiter et servitores meos, cum presertim
Kella, a3, a Germ. kelle i. e. cochlear ; Mehemet et Csauszldr Kihaja Ismael ac Kochisse nil preter panem et vinum dedetegely. Kol. Cod. 26. Preparatio Kella ad Cancellarium Haszon Effendi mutatis mutandis runt etc.
aurum fluendi vel crimandi tune prepara illud legatis datarum literarum par minuta.
Kochius, i, currus; kocsi. Tor. Tar.
Kellam. Hsec est Kella.
Kila, se, mensurae species (duo modii Po- 1889. p. 383.
Kenazatus, us, V. Knezeatus 2. Urk. sonienses); kila. Pr. Pr. 468. an. 1754.
Koehy, currus ; kocsi. Szaz. III. 606. vel
Sieb. I. 73. an. 1247. redituum . . . de tola Besztb. Levt. A singulis kills unus grossus super unum Kochy vel super duos equellos veterra . . . et kenazalibus. Fej. IV. 1. 448.
pendatur. Tor. Tar. 1887. 556., 746. centum nire. _
Kender-Barsonium, cuius tantum millia kilarum tritici.
Kocifer, nobilis iactabundus, vaniloquus;
villosa fil'a sunt holosericea, fundamentum vero
Kitta, se, decimse lini; lentized. V. Kij- lump, hdnyaveti names. Nyelv5r 1897.
ex fllis cannabaceis ; kender-bdrsony. Vect. tha. Tkal. Mon. Ep. 1.88. an. 1246. Cod. Dip. Jan. 15. p. 99.
Kef. D.: De una petia veluti Lanei, vulgo Pu- Arp. Cont. XI. 345. omnes decimas populorum Koczy, currus ; kocsi. Szaz. VI. 373. in
bensamet sive Kender-Barsonii.
nove ville Ivanch, tarn segetem quam vini et Koczy.
Kokyna
Korutzicus
Kuxa agraria
365
Kokyna, ae, culina, coquina; konyha. mandato disposuit Maria, ut omnes tricesimae
Kuppa, (a gr. xiitsMov) cupa ; kupa.
Tor. Tar. 1893. p. 27.
ac proventus regales in florenis aureis aut Kov. Form. St. 239. ac quibusdam argenteriis
Kola, ae, (ex Croat. Kola, Wagen, Fuhre, denariis novis Koronas (a typo corona? iis puta una Kuppa et uno pucario cum argento
Fuhrwerk) currus. Georg. Sirm. I. 53. et indito) dictis, quorum 100 = floreno aureo in coreo Muscati facto et ordinato. SzSz. XI.
804.
cum gemmis, aureis indutis et aliis variis persolvantur.Kurssimi, (fors. idem quod cussinum. It.
Korutzicus, 3., ad ita dictum militem
cum hornamentis et decem Kolas et quadrigas aureatas et bornatas.
Kurucz (cruce signatus) pertinens; kurucz. cuscino) culcitra; vdnkos. Arch. Ver. Sieb.
Koleda, henedictio domorum lempore Arch. Ver. Sieb. X. 1. 471. tempore rebellio-XI. 347. item X kurssina habentur, que
eciam pertinent ad ecclesiam.
Epiphania3; a hdzak szentele'se Szt. hdrom nis Korutzicae.
Kurta lorint, Sim. Num. 19. volumus
Kostula, (Schlag. costula 864. Dief. coste
kirdlykor. Kass. Ench. III. 319. Koleda
vulgo seu benedictiones domorum interdicun- costa); ebkapor. Arch. Ver. Sieb. XXVI. autem Florenos 133. anni 1417. ostendere :
non esse aBquales Flor. numerisRhen. 133-bus,
117.
tur. Norm. Ordin. an. 1790. 5' Dec.
KotarnaHus, cothurnarius; csizma- aut Hungaricis adhuc ad (ines Transylvaniae
Kolnucharius, dator pellium marduusitatis dictis Vonds forint et Kurta fominarum a slav. KOJIOHOK'B = Kolonok = dia. Arch. Ver. Sieb. X. 1. 180.
Kotsi, currus; kocsi, szeke'r. (de pago rint; sed tantundem eorum auri Florenos
der Sibirische Feuermarder KOJIOHKH = Kolonki = Feuermarder Felle; nyest borben Kocs cognominatum). Kereszt. Res. Mil. 259. appendisse, quantum nostri aurei Kremnicienadozo. Kub. C. Arp. I. p. 129. an. 1283: Ut Nobiles unius Sessionis per singula Ca- ses graves sunt. Anno 1723. aboliti sunt I.
dixerunt, quod villam . . . Kolnuchariorum pita et quidem non in Kotsi (prout plerique Kurta forint = X. 50. II. Vonds forint =
vestrorum . . . fllys Emirici statuissent. Tor. solent) sed exercituantium more vel equites X. 57. III. Nemet forint = 120 den. IV.
Cruciger = 2 den. et slatutum est art. 68:
Tar. 1893. p. 13. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 381. vel pedites venire sint obligati,
Kotsiense vehiculum, vel Ko- ut grossus = Iis fit 5 den. et florenus 100
Komargroff, V. Cammergravius.
den.
Monm. Comit. II. 14. Denique ex parte offi- tsiensis currus; kocsi. Hor. Mem. 672.
Kurtanus, i, (fors. ab Hung. Kurtany :
Kozako, onis, Cosacus, eques in Russia;
cialium eiusdem Maiestatis Reginalis, prsesertim ex parte Komargroff, ad propriam sup- kozdk. Szilady Tor. Magy. Eml. V. 69. etenim bombarda minoris formae) miles eiusmodi bomplicationem nostnim generalem, utraque Ma- Kozakones per mare Euxinum maxima Turcis barda armatus; puskds katona. Tor. Tar.
1888. p. 37. capitaneus Gyikae vajvodae Moliestas iam tandem dignetur nobis gratiose re- inferunt damna.
Krajnik, (a slav. Kraj: districtus) ju- daviae novem millibus Kurtanis, Transalpividere
Komnioiidor, onis, Canis Hungaricus; dex nobilium; szolgabiro.PestySzor.II. 111. nensis Mihne vajda duodecim millibus, SimeoKranicza, ae, (a Slav, granica) confi- nianis bojeronibus, Kurtanisque.
juhdszkutya. Ger. Schaferhund. Szirm. Hung,
Kurucz, V. 'Kurutzio. Werboczi 526.
in Par. 14. Hungari enim non est Agyrlam nium ; hatdr. Arch. Rak. VIII. 171. sed jam
vel Histrionem agere ; secus et mililes mei te in kranicza Munkacsiensi existentibus de- sub nomine Cruciatae . . . Unde nomen Kurucz (emollita scilicet asperitate vocis Crux)
prodent, commentitium sermonem, et tuos nunciavit.
Kommondorones bene noscentes.
Krytirion, privatum cuiusque iudicium; enatum.
Konarlicia, 33, (a vet. slav. Konurli egyedi velemeny. Szentiv. Cur. Misc. Dec. Kuruczo, onis, V. Kurutzio; kurucz,
dem. ex Konury. collipendium ; amuletum ; III. P. IX. 301. Quia apud Protestantes non keresztes. Thok. Diar. 212. quomodo Kubuvereklye, nyakek.Ean. Mon. Jur. II. 294 : est certa regula doctrinae, etiam in rebus Fi- ruczones stricto gladio miseram plebem iugumulieres. .. que . . . portaverint clamidem dei, sed unusquisque sequitur suum Kryti- labant. Arch. Rak. I. 197., 210. Jogt. Eml. T.
rion et judicium. P. X. p. 5. Kritirion. p. 6. II. p. 289.
sarzis nigre et Konarliciam.
Kuruczonicus, 3., ad Kuruczones perKoncha, ae, bordezsma terulet. Tkal. Kritirion.
Mon. Ep. II. 47. an. 1340: Magnus cultellus Kublo, onis, fors. idem quod Germani- tinens ; kurucz. Kov. Comm. 81 : Opus hoc
decimarum vini comprehendit villas, territo- cum Kubel, vas potorium, cupella; ivoede'ny. vulgo celebratur sub titulo: Historic belli
Kuruczonici. Arch. Rak. IX. 127.
ria . . . et vocaturmaior koncha. Szaz. XXXI. Szaz. XX. 260. Kublones dati Regi Ung.
Kurutzio, onis, vox Hung. Kurucz, quo
Kucsuk, thesaurarius; kincstdror.
3. p. 216.
Kong us, i, (a Hung. Kongani i. e. sonare Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. IX. 412. Domi- nomine (in) XVII. saeculo apud no's appellati
sunt milites cruce signati, qui pro liberlate et
velut aes), dicitur de pecunia ex aere cusa ; nus Kucsuk Mehemet pasa.
Kuczuk def terdar, legalsobb rangu religione oppressa contra imperium Ca3sareum
pengo penz. Curucones numos ad usus militaries cusos nominabanl; (.(Kongo.* Arch. es Gorogorszdg e's Europa kincstdrore. arma ceperant. V. Kuruczo. Bod. Hist. Eccl.
Rak. II. 136. Talam ugyan csak supremus Tor. Tar. 1892. p. 431. Tertius consiliariorum II. 466. Kurutzionibus.
Kurutzius, V. Kurutzio. Nill. Symb.
thesaurarii vocatur Kuczuk seu Rumeli defkongorum maradok mar.
Kopcus, i, (ex slav. kopec) quod cumu- terdar, inflmus et thesaurarius Graeciae seu p. 372: patrocinium in supremo Kurutziorum duce Rakoczio obtinuit, promissa illi in
lum signif. et collem ; halom, rakds, hatdr. Europae.
Kuczur emir achur, praefeclus sta- singulos annos selecta sexiga pro carpento.
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 422. quam circumKutyaliter, more canis, pessime, aegre,
eundo positis acervis, qui Kopci vel granicie buli minor. V. s. Buyuk emir Achor; mdsodrangu istdllo fdnok. Tor. Tar. 1892. p.misere (usurpatur passim apud Hungaros);
dieunlur, limitavimus.
kutydul, ebul.
Kophium, ax6v<pia, It. scuffla, szerb. 431.
Kuxa, kuksza, bdnyaresz. Juriev. Jur.
Kuf fa, ae, v. s. Cupha.
skovija, torok : iiszkiuf, flla aurea, argentea ;
Kulus, us, mensurae species fors. idem Met. 135. Kuxa generatim est 1/us pars Meskofiom, iszkofiom, arany v. ezust szdl,
szdlld vont v, himzo arany, ezust. Georg. quod hung, kila; kobol. Eszt. Okm. p. 17. tairfodlnae, quaevis enim Metallifodina in 128
Sirm. I. 269. Et tricenta parvuli adoloscentes (Andr. II. Deer. 1231): Sales deferens unum Actias vulgo Kuxas i. e. partes fodinales disuper equos in aureis indumentis sedentes in Salem conferat Capitulo pro tribute Scilicet viditur; quae divisio est quidem. communis,
non tamen universalis ; dantur enim Metalliviridi coloris; et in capite eorum diademata duos Kulus.
Kunii, cuminum ; kemenymag. Germ. fodinae, quae aliter dividuntur e.15 c. Cuniculus
erant cum kophiis aureis.
vetus Antonii in Eisenbach in /i5. FriedenKoranus, coranus, Mahommedicae legis, Kiimmel. Kronst. I. 43.
religionis codex, commentarii; kordn. Ger.
Kundschaftails, Kundschafta- feld ad Stoplitzhof in 256 Kuxas.
Kuxa agraria, orokbdnya resz. Fabr.
les, litterae liberationem tirocinii testantes;
Alkoran. Hor._Mem. 142.
Kordovan, corium Cordubense. Hircina literae testes tirocinii rite, recte positi; sza- Jur. Met. 163. Kuxa haereditaria et eius
pellis concinnata ; kordovany, barkds, fe- badulo level (mesterlegenyeknel). Germ. indoles. Praecipua compensationis dictae species sunt liberae Kuxae, quas proprietarii funnyes bdr. Vect. Rect. C.: De . . . una cute Kundschaft. Pest. Var. Levt.
Kuntinus, i, (a quintinus) lothonis dorum in Fodinis, fundis suis insitis, habent,
kordovdn.
Kornetarius, signifer equitum; kor- quinta pars, quadrans semunciae; nehezek. et e quibus, utprimum eae ad redundantiam
netahordozo, zdszlovivo. Ger. Cornet. Tor. Ger. Quentchen. Urk. Sieb. I. 464. an. 1334. pertingunt, prout proprietarii reliqui partium
Tar. 1888. p. 56. Kornetarius Barczaianus... relaxavi unum kuntinum. Szdz. XXI. 591.fodinalium, respectivos proventus percipiunl;
siily szerint is mertek az ezustot, Kuntinus, id genus pars fodinalis Kuxa haereditaria
kornetahordozo Barcsaianus.
(Erb-Kuxe) vel agraria audit.
Koronas, Numi Hung. 41. Anni 1384. Sextinus, lotho megjeI616s6vel.
Kuxa hscreditariu
Kuxa lignaria, lignea
Laborarium
Kuxa hsereditaria, V. Kuxa agraria. Juriev. Jur. Met. 135. Inter liberas
Kuxas primum locum tenet Kuxa haereditaria (Erbkuxe), nomine cuius venit ilia Kuxa,
quam Urburarii in compensationem Dominii,
in cuius territorio Metallifodinam possident,
pro emolumenlo, et ad raliones eiusdem Dominii gratuito cultivare solent.
Kuxa libera, szabad bdnyaresz. Juriev. Jur. Met. 135. Libera vero Kuxa (Frey
Kuxe) dicilur ilia Kuxa, qua; in emolumentum
alicuius persons physic* vel moralis e. c.
Ecclesiae, Dominii vel Scholae colitur et eidem
iure proprietatis ita reiinqui debet, ut eadem
persona ab obligatione ad cultivationem fodinoe concurrendi, expensasque seu additamentum praestandi immunis sit. Hinc Kuxa alia
est sacra seu Ecclesiastica, alia haereditaria, lignea etc. Urburarii a qualibet Metallifodina, quse non in territorio Liberarum Regiarumque montanarum Civitatum, sed in
fundo privati Dorainii terrestralis continetur,
duas Kuxas liberas in favorem eiusdem Dominii cultivare obligantur.

Kuxa lignaria, lignea, fabdnyaresz. Faber. Jur. Met. 165. si vero Dominium
terrestre, culturae montanse, cum suo, publicoque emolumento tanlopere connexae, promovendse studio actum, gratuito quantitatem
lignorum suppeditandam ultro offerat, turn
Urburariatus duas adhuc Kuxas, qu33 lignariae (Holz-Kuxe) adpellantur, proin in summa
4 gratuito cultivare obligator. Juriev. Jur. Met.
136. Dominium terreslrale sylvas possidens,
Monticolas lignis necessariis adiuvare debere
superius expositum est: obligatio ha3C ligna
Metallifodinis subministrandi tune solum incumbit Dominio, si habeat ligna sufficientia ;
dein neque tune gratuito ligna prsestare tenetur, verum pretio moderato, medio conventionis, cum Urburariis ineundaa, definito ; si vero
Dominium terrestrale culturse montanse, cum
proprio et publico emolumento tantopere
connexae promovend* studio ducatur et ne-
cessariam quantitatem lignorum suppeditandorum graluito offerat, tune urburarii duas

adhuc Kuxas, quae lignea? (Holzkuxe) appellantur . . . cultivare obligantur.
Kventin, idem q. Kuntinus, pro eiusmodi agris enim tautum unius Kuntini valoris tributum pendebant. Tag. Erd. II. 65. an.
1749: regulatio proporlionis quoad usum
silvarum iuxta possessionales agros Kventin
dictos.
Kyta, te, V. Kitta. Cod. Dip. Arp. Cont.
XI. 431. et de terra generacionis Guri in frugibus, vino, apibus, gallinis, Kytis, suellis et
agnis denegatis et predicta iuramenta debuissent prestari Zagrabie apud Ecclesiam maiorem coram nobis.
Kytha, ae, Kythus, i, fascis, ligatura, kotecj, nyaldb, csomo. Cod. Telek. XII. 68.
quatuor Kythas (kotes) seu ligaturas. Buny.
Var. tort. II. 293. Item de curru lini vel canapi quatuor kythos seu ligaturas, de minutis
nichil.
Laana, ae; huberes foldbirtok. Ex

Germ. Lehen, quod feudum significat, pulo
hoc voc. ortum esse. Significat autem curiam
sen possessionem. Teutonicam originem huius
vocabuli demonstrat, quod tantum in litteris,
quse ex Scepusio, terra Saxonum emanate
sunt, usurpatur. Fej. VIII. 3. 131. in sua possessione que more theutonico Laan dicitur
duas Laanas terre ibidem.* III. 3., 133.
VIII. 3., 388.
Labanczo, onis, miles imperatoris,
Caesaris Austriae; labancz. Thok. Diar. 213.
et ausim dicere, absit iactantia verbis, ducenti
kuruczones contra trecentos labanczones
semper cum aviditate pugnant.
Labarum, (Du C.) vexillum. Schrieckius
in Originum Indice 2. Miscello labarum deducit a Celtico Lab-hair vel hair-lab, quod
Panniculum exercitus significat; Nagy Konstantinnak zdszloja I. H. S. felirattal.
Arch. Rak. VIII. 334. Unum parvum labarum
ex cffirulea lafotta. Oltv. Act. Synod. 111.
Cod. Dip. Briiss. 244-.
Labbadistse, Labad kovetoi. Not. rel.
II. 253 : Gallo Jesuita Labbado auctore, vitam monasticam eum Reformatismo iungere
volebant, communionem bonorum et macerationem carnis absque dogmatibus urgentes.
Labellum, (DuC.) loculus, area sepulchralis; sirldda, koporso. It. lavello. Nagy
Hier.
Labetum, placenta mellita; mezeskaldcs, Kronst. HI. 172., 405., 543.
Labi, pro : elabi; megmenekiilni. Fjp.
Anon. 76. dum hec omnia . . . dux Salanus a
suis fuga lapsis audivisset, manum levare
ausus non fuit.
Labilitas, levitas, inconstantia, instabilitas; forgandosdg, dllhatatlansdg, mulanddsdg. It. labilitci. Cod. Dip. Pat. Hung.
V. 123., 154. Sagax humane nature discrecio
memoria hominum labilitate pensata ne diuturnitate temporum ea, que inter contrahentes aguntur, oblivionis defectum paterentur.
lilterarum testimonia adinvenit. Fej. III. 27.
Labiosus, 3., magni labii; nagyajku.
Thurdcz. 198. Fuit autem homo competentis
proceritatis, oculis elatis, crinibus et barba Jure metallico Interimalis (Weil-Arbeit) vocrispis, sereno vultu, labiosus et aliquantum eatur, interim providere, quin ideo is timere
in humeris curvus. Schlag. 336. ajakas. Cf. debeat, obiectum suum montanisticum desolaLucr. 4. 1165.
tum iri.
Labitas, pro : labilitas q. v. Knauz M.
Labor manualis, angaria manuaria ;
E. Str. II. 748., 855. ne pro labitate tempo- gyalogrobot, kezrobot. Germ. Handfrohn.
ris actus humani a memoria labantur.
Kass. Prax. I. 36. et rationes super laboriLabium, aditus, ostium. V. s. adormi- bus tarn iugalibus quam et manualibus...
tare; bejdrat.
accurate ducere.
Labor Anabaptisticus, uj kereszLabor morosus, V. Labor interityen azaz anabaptista munka. Arch. Rak. malis. Faber Jur. Met. 110: labore exlraVIII. 345. Laboris Anabaptistici ex testa ordinario . . . qui nomine morosi seu interidealbata vascula, scafflum, amphora etc.
malis laboris (Weil-arbeit) Jure Metallico
Labor dominalis, labor domino prae- venit.
standus; foldesuri munka. Art. D. 1840.
Labor plumarius, opus reticulatum;
p. 20.
reczes mu. Arch. Rak. VIII. 350. Laboris
Labor erdelyi, opus in Transilvania plumarii Reliquiaria tria.
factum; erdelyi mil. Szaz. X. 554. unam
Labor quantitativus, szakmdny
cupam laboris erdelyi.
munka. Ger. Gedingsarbeit. Besztb. Levt.
Labor filagran, funiculus ex aureis et
Labor reticularis, opus reticulatum;
argenteis filis factus; vitezkotes. Ger. Schnur- reczes mu. Arch. Rak. VIII. 349. Mapps . . .
band. Arch. Rak. VIII. 354. Unus nodus la- reticulari labore confectae.
boris filagran vulgo Vitez-Kotes.
Labor speciosus, Idtszolagos munLabor f usorius, opus fusum ; antes ka. Germ. Scheinarbeit. Besztb. Levt.
mil. Szaz. XI. 807.
Laborans, in apotheea, medicamenta1. Labor gratuitus, labor a commu- ria : pharmaceuta ; szerkeszito, gyogyszenitatibus praestandus; kozmunka. V. Dr. res. Pestv. Levt.
Acsady Magyarorsz. penziigyei I. Ferdinand
1. Laborare, colere (Du C. 2.) V. s.
alatt. p. 780. etc.
Fructiferare; mivelni.
2. Labor gratuitus, (in pcenam dicta2. Laborare, (Du C. 4.) fatigari; fdtus); buntetesi milszak. Besztb. Levt.
radni. Ger. sich bemiihen. Kuk. Jur. I. 244.
Labor hominum, hominis manu coan. 1499: ad vos . . . laborare coguntur.
ctus cibus ; ember keszitette. Fjp. Anon. 46. Batty. Leg. II. 262.
Nee labores hominum comederunt.
Laborare bene, bene valere ; jd dol. Labor improductivus, labor steri gom van. Prot. inq. 339. LXXVIII. quando
lis, effectu carens; meddo munka. Torvt. bene laboro, satis habeo.
Msz.
Laborare in ultimis, animam agere;
Labor interimalis, ideiglenes haldokolni, veget jdrni. Cod. de Sztara II.
munka. Juriev. Jur. Met. 111. Quid labor 64 : Dum . . . domina . . . in ultimis labointerimalis ?Si adsunt quaepiam impedimenta, rasset.
qua; omnem culturam obiecti montanistici quiLaboratio, tractatio; kidolgozds. Arch.
dem non intercipiunt, culturae tamen metalli- Ver. Sieb. VI. 1. 182. in laboratione, et
cae aliquanto tempore intermittendai, omnino cultura, lavatura auri.
sufficientia esse videntur: in hoc casu libeLaboratoreus, 3., laboratoris, ad larum est Urburario ordinarium laborem monta- boratorem pertinens; mu(hely). Arch. Rak.
nisticum aliquamdiu differre, obiectumque VIII. 358. Domus laboratorea vietorum.
monlanisticum extraordinario labore, qui
Laborarium, (DuC.) officina; mu-
366
Laborativus
Lachrymatio
Lajb-Compagnia
367
Ladia, as, scafa; ladik. Rac. Mon. SI.

hely. Kuk. Jur. I. 157 : ut nullus Valachus...
Lachrymatio, actus lacrimandi; konysit ausus . . . facere aliquod laborarium.
nyezes. Fej. II. 178. quod inter imminentes XIII. 218. an. -1358 : nullus possit emere scaLaborativus, 3., cultures subieclus; angustias evenlum novit prosperum suis flde- bani vel ladiam . . . furatam.
Ladica, ae, arcula; kis Idda. Rac. Mon.
miiveles aid fogott. Ljub. Mon. SI. I. 405 : libus exhibere et praeter lachrymationem et
terras cultas seu laborativas.
fletum consolationem inducere.
SI. XIII. 273. an. 1359: captum fuit. . . de
Laborator, metallicus fossor; bdnya1. Lacinia, 33, operculum cassidis; fosz- dando arbitrium . . . faciendi condempnatioladek, sisaktakaro. Magy. Tor. Tar. VI. 259. nem Vlachi, qui accepit ladicam suam de
munkds. Szaz. VIII. 621.
Laboratorium, (DuC.) officina, fa2. Lacinia, ae, fimbriae, cirri; szalag, manu C.
brica; muhely. Gall, laboratoire. Arch. Rak. pdntlika, czafrang. Kass. P. P. I. 155. la- Ladium, cymba; ladik. Ljub. Mon. Jur.
IV. 156. me"Itoztassek vele de laboratorio ciniisque seu lemniscis . . . argenleis et cce- P. I. V. III. 213: quicunque acciperet navibeszelleni, kit Besztercze"n javal; pro praefecto ruleis . . . aureis et rubris . . . a cono galeae lium, lignum sive ladium ad naulum
Ladiza, V. Ladica. Ljub. Mon. SI. XI.
rei tormentariae merem recommendalni, mert per utrumque scuti latus . . . placide defluentibus. Cf. Plaut. Merc. 1., 2., 16. Suet. Cal.15. 10. an. 1346 : debeat exegisse a pitropis . .
lingwista.
Lacinia tenere, csak foszldnyokat, duas ladizas argenti, nasfum . . . pitropeLaboratorium Chemicum, locus
experimentis agendis institutus; vegymu- darabokat birni. Szentiv. Car. Misc. Dec. rio nomine.
Ladula, ae, aerarium (Du C. species vahely. Gall, laboratoire. Bene Pol. 247.
II. P. II. 120. Lacinia tenet. Dicitur de illo:
Laboratorius, 3., (classis), operarius; qui rem quampiam non possidet ex integro. sis); parva cista ; Idda, penztdr. Fjp. Szam.
Laciniare, lacerare; szetdarabolni. p. 619. permanserunt ... in ladula civitalis
munkds (osztaly). Karolyi Mat. Tent. 18. Viilor. Szaz. VI. 289. Kronst. I. 557. Magy. Tor.
lis autem earum prout et omnis Industriae sta- Bene Med. II. 341.
tus est in Galicia ob oppressam classis laboLaciniatim, more laciniarum; sallang, Tar. XII. 148: pixis seu ladula. Kov. Jur.
ratoriae conditionem.
czafrang, rojt modjdra. Veranes. V. 370. Thav. 211. Szamosk. IV. 445.
Lsedium, laesio; serules, bdntalmaLaboratura, a?, labores persoluti a teniis aureo et csesio colore distinctis . . .
vasallis, barbare aliter: gravamina: robot. utrinque laciniatim defluentibus. Cf. Appul. zd$. Fabr. Urk. 116. an. 1497: scandala
Cod. Telek. XII. 248. et similiter etiam labo- Met. 8. p. 208.
plurima, nee non laedia et murmura oriri
raturae sive gravamina, qua vulgariter robat
Laciniatumvexillum,elaciniiscon- solent.
fectum ; templomi zdszlo. Barcz.
Lsesivus, 3., laedens ; serto, sertegetd.
nominantur.
Laboreria, ium, labores (Du C. al. s.);
Lacio, decretum; hatdrozat. Georg. Kelem. Inst. Jur. Pr. 306. Poena Procuratofdradozds. Ljub. Mon. SI. XVII. 72. an. 1421. Sirm. I. 315. et nesciebant quidquam proferre ribus sine legitimo Mandatariatu causas alienas
agentibus, aut in allegando laesivas expresreferimus . . . grates. . . de laboreribus contra lacionem Regiestatis.
Laco, onis, Laconicum, sudatorium, va- siones adhibentibus, infligi solita. Opin. Dep.
passis.
1. Laborerium, (Du C.) opus; munka. porarium ; gozfiirdo. Gal. Marc. p. 91. Fit 31. Kass. Jur. Civ. II. 4.
La3stra, ae, vestis auro contexta; aranyLjub. Mon. SI. XL 172. et passim.
enim laconis vapore crasso in humanis corpo2. Laborerium, propugnaculum; erod. ribus spirituum vexatio.
nyal himzett ruha. Magy. Tort. Tar. XX.
Germ. Festungswerk. Ljub. Mon. SI. III. 143 :
Laconice, in modum Laconum: brevi- 99. Item quae mihi abstulerunt: 2. Sarochia
laborerii sive fortilicii.
ter; roviden. Cod. Evang. T. I. p. 44: Ad Zobellinorum (idest quadragintaparia). LaeLaborerium artificiale, offlcina, litleras tuas . . . respondere . . . laconice, stram i. e. vestem auro contextam) et duo
non polemice visum.
Tulupan idest Tellum subtilem Turcicum et
taberna ; muhely. Han. Mon. Jur. II. 283.
Laboriositas, labor, fatigatio; munLacrimabiliter, (Du C. lacrymabiliter) duo Strophidia auro conpicta.
kdssdg. Pel. Pom. L. X. P. III. Art. 1: Quarta laerymas effundendo; sirva. Fej. IV. 1., 87.
LaBtanter, tote (Lampr. Commod 5.);
regula gratiose laboriositatis, quia quanto Unde nobis lacrimcibiliter supplicarunt. Cf. orommel. S. de Kz. Chr. A. 1. 16.
L8ethaliter,Letaliter,LethaIiter; haldquis in gratia ampliori laboraverit amplius, Hieron. Ep. 140., 15.
Lacrimositas, conditio, status mise- losan. Thok. Diar. 201. uterque fllius Dni
tanto quisque propfiam mercedem accipiet.
Labrusca, vadszdlo,mAe adagium: Ad rabilis, tristis ; siralmas dllapot. Chr. Dubn. Luxemburg laethaliter Isesus.
labruscas redigere, ad vastilatem vocare 147., 134. Cuius quidem lacrimositatis in- La^vatus, 3. levigatus; csiszolt. Ger.
terram ; vadonnd vdltoztatni. Verancs. IX. enumerabilismesticiepretextacreditor eos ... polirt. Szerdah. Celebr. II. p. 35: Turris . . .
despectat obeliscum ex rubro marmore lae305. staluimus, ut memorata3 vines, etsi de- etc.
Lactaria, ae, quae lacte occupatur V. s. vatissimo magna cum concinnitudine elabosolenlur et ad labiuscas redigantur, neralum.
mini prorsus ulla conditione conferantur. Cf. Butyrarius; tejes asszony.
Lactatio, actus lacte alendi, nutriendi;
La3vigatorium, inslrumentum ad laeColum. 8., 5. fin. Plin. 12., 13., 28.
vigandum ; sikdrlo eszkoz. Par. Pap.
Lac acre, lac concretum; aludt tej. szoptatds. Brunner 27.
Lacticineus, 3., lacleus ; tejes. Szentiv.
Lalicus, Larilicus, picus viridis,
Kronst. II. 12., 13., 415.
Lac lapideum, lac lunae; kd'tej. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 183. lacticineae(Dief.); zsolna. Ger. Grunspecht. Arch. Ver.
Sieb. XXVI. 117.
Curios Misc. 332. Supra eundem pagum Divi herbae.
Lagenarius, i, opifex lagenarum ; paLacticinium, (DuC.) cibus e lacte
Joanni sunt ingentes specus, in quibus Lac
Lapideum invenitur, prsesentissimum reme- confectus, opus lactarium ; tejes etel. It. latti- laczkkeszito. Fej. I. 312. et fabros lignarios
dium contra morbos ex interno calore ortos. cinio. Nil!. Symb. p. 144: Feria . .. sexta, tres et fabros aerarios duos et lagenarium
Lacca, ae, atramentum sutorium (DuC. qua passus est, lacticiniis abstinent ac oleo' unum et tornatorem unum. Haz. Okm. VI. 9.
Laca.) ; lakka, lakkmezga, fe'nymdz. Ger. lini cibos in jejunio condiunt. Fej. IV. 2., 23. an. 1212. Lagenarii regis.
Lagenula suctoria, parva lagena ad
Lack. Reg. Turm. Praet. 50. Turmse Capitaneus Cf. Apia. 7,, 11.
Lacticinius, 3., lac praebens; tejet sugendum facta; szoptato palaczk. Ger. Tuomnesque tarn superiores quam inferiores officiales nigra lacca obductos alboque nodo et nyujto. Pril. Abact. 63: C o l o n u s . . . seu tenglas. Bene Pol. m. 47.
Lagium, collybus; felulfizetes. Gall,
jugalibus, seu lacticiniis destitutus.
viridi fascia provisos baculos gestabunt.
Lacticus, 3., lactis, ad lac pertinens; agio. RaC. Mon. Si. XIII. 99. an. 1350: facta...
Laccinium, flos lactis; (lacticinium,
fuit ratio . . . de omnibus expensis .. . pro
Molken. Dief.); tejfol. Schlag. 1434.
tej. Alexy 15.
Lacertinus, 3., lacertae; gyik. . . Ger. Lactifluus, 3., ex quo lac Quit; tejes. emendo frumentum et pro lagio et pro naulo.
Ljub. Mon. SI. XXI. 349. an. 1450.
Eidechsen . .. Bonf. I. 1., 2. Sarmatae, ijdem Bene Pol. 105. lactifluus fungus.
Lagula, fors. mendum pro Ladula arLacupella, ae, szuroedeny. It. cupola.
Sauromatae ex lacertinis oculis appellati.
Lachrimabiliter, (DuC.) laerymas Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 250. Multacula, cistula ; laddcska. Vect. Ref. Q2 : De
effundendo ; konnyezve. Pel. De S. Gregor. per arlem chymicam inventa s u n t . . . . . lagulis sive arculis claviculorum.
Lagungula,ae, parva lagena; bugyonka.
Quinto Lacupella sive Cupella, vasculum
s. c. 5.
Lachryma, resina, suecus plantarum: mirabile ex bubulo osse factum, in quod aurum Anonym. 12. ut miltatmihi gratia ipsius duas
novenynedv, mezga. Szentiv. Cur. Misc. et argentum pellucidum et ab omni macula lagungulas plenas aqua Danubii.
Lajb-Compagnia, ae, prima centuria,
Dec. III. P. III. 42. Cf. s. Lacrima Plin. 11., expurgandum mittitur, ut nihil praeter aurum
centuria Colonelli i. e. Tribuni; elso szdzad,
ibi remaneat.
6., 5. ib. 23. prsef. . 3.
3(58
Laib-Guardia
Lamina
Landgraffius
ezredes szdzada. Ger. Leibcompagnie. Arcli. Lamina, (in heraldica) fascia obliqua; Lanceati eranl corporis Regii custodes.- Bel.
hardntpolya v. pantaller.
appar. Dec. I. Mon. V. p. 268.
RSk. VIII. 392.
Lanceola, (DuC.) dem. ad lancea, scalLaminare, lamina munire, tegere; vas
Laib-Guardia, ae, praetoriani; kir.
teslorseg. Szaz. IV. 342. Nicolaus Pechy, lemezekkel fedni. Kronst. II. 65. an. 1528 : pellus ; kis Idndzsa. Tor. Tar. 1891. p. 648.
Laib-Guardiae suae Serenitatis Principalis pro laminis ad pinnacula turris laminanda. lanceolas et venabula rustica. Cf. Capitol.
Laminarius, i, faber bractearius; bd- Maxim, jun. 4 : Appul. Met. 8. p. 580. Oud.
Capitaneus.
Laiiceta, lancea ; Idndzsa. Arch. Rak.
Laica, ae, profana, civilis; vildgi (n6). dogos. Ger. Klampferer. Tab. Conscr. Pest.
Var. Levt. Juriev. Jur. Met. 46 : Laminarii IV. 131. cum bumbis et bumbardis fuslibus
Coll. I. 48.
et lancetis.
I Aiicalis, (Du C.) profanus; laikus, vi- (Blecharbeiter). Egri Levl.
Lancijjer, miles lancea armatus; Idndldgi. Cher. Jus. Eccl. II. HI. Jus patronatus
Lamineus, 3., ad laminas perlinens;
dividitiir \. in ecclesiastieum, quod Ecclesia, bddog . .. pleh . . . Kass. Prax. I. 185. la- zsds. It. lanciere. Epist. Proc. P. II. p. 143 :
Collegium aut Beneficium Ecclesiastieum exer- minea diplomalis scatula.
illucescente die ... 6. banderia peditum lancel et quidem titulo ecclesiastico et laicale,
Laminula, lamella; kis plehlemez. cigerorum... in ... civitatem miserunt.
quod quis titulo laico exercet. Cod. Dip. Arp. Magy. Tor. Tar. XX. 172. Thok. Diar. II. 346. Lancinata? tunicae, denticulate lunicae; hasitott ujju ruha, oltonyke, konCont. IV. 404.
una laminula auri.
Laicalis persona, V. laicus; vildgi
Lanipada, ae, lampas (Du C. al. s.); tos. Szamosk. II. 15. Horum Ilalorum inszemely. Szek. Okl. III. 93.
Idmpa. It. lampada. Fej. IV. 1. 370. Cerium slinctu veslimenla quoque exotica concinnari
curaveral, follicalas caligas, cancellalos calLaicaliter, indocte, vulgariter (Du C. numerum lampadarum taxare.
more laicali); egyszeriien, nem tuddkoLampadare, (DuC.) Lampades suppo- ceos, tunicas mullifariam lancinatas, Ihosan. Th. Vet. Mon. I. 230. an. 1254: brevi- nere lateribus, lormenti species, quo in Mar- races ampullatas . . .
ter el laicaliter seu vulgariter loquamur.
Lanciniare, pungere; szurni, nyityres saeviebant paaani; agyon egetni. Nagy
Laicatus, us, (Da C.) condicio distincta Hier.
lalni. Bene Med. 1.141. non raro dolores exa clerical!; vildgi dllapot. Pel. Serm. Aliquis
Lampadarium, (Du C.) candelabrum periunlur lanciniantes in extremitatibus.
Lancionus, i, lancea armalus; Idndin. seculo vel iaicatu existens plus merettir sustinendis lampadibus ; csilldr. Ger. Luster.
quam religiosus. . . (Aest. 37. n.)
zsds. Monm. Comil. Trans. V. 278. ne delriNagy Hier.
Laicocephali, qui caput ecclesiae laiLampadula pendeiis, lychnuchus menlum capial, de rebus necessariis prospicos creabant; vildgi pdpdsok. Nagy Hier.
pensilis; fuggo Idmpdcska. Arch. Rak. VIII. cias, praBsidioque sive lancionum sive alium
Laicus, 3., profanus, civilis; (Du C. vul- 345.
exercilalum mililem donee alius a nobis praegaris); vildgi. Coll. I. 341: laicas communiLampas publica, translate: homo, feclus designelur prasflcias.
tates. Schwart. Scult. 103.
Lancus, i, szdllds. Schwarl. Scull. 33.
qui aliis praefulget; exemplum ; utmutato,
1. Laicus, i, frater (in monasteriis); peldakep. Jan. Pan. Poem. I. 50: Sed sis ... Mansus originem lalinam redolens, curiam cleszerzetes tars. Szaz. XI. 607.
mersarum in tenebris animarum publica notal, ul plurimum cum cerla porlione agri
2. Laicus, i, socius (apud opiflces); lampas.
curiae adnexa : Du Fresne : Mansus : Latdrslegeny. Szaz. XL 806.
Lamperta, (Du C. Lampelra) muraena; neus aulem sive Lancus, quern docliss. Du
Lajtenantius, i, (a Gall, lieutenant), tdves haly tengeri orsohal. Magy. Jogt. Eml. Fresne ignoravil, non e Polonico, verum e
locumlenens ; hadnagy. Arch. Rak. II. 598. II. 491.
velere Germanico Lan seu Lank, qua? cum
in Regimine nostro Granaderiorum EqueLampetiani, Lampeti haerelici seclalo- Germ. Land consonant exortus esse videlur;
stris Ordinis Praetorianorum antehac res, qui omnia vola, praesertim vero votum quod equidem monosyllabon (Leibnilii ColLajtenantium.
obedienliae, damnabanl; Lampet kovetdi. lect Etym.) interdum aream locumve clausum
Lajus, rudis, imperilus, indoctus; hozzd Nagy Hier.
designat, cum Mansoque, qui tugurium cum
nem erto. Ger. der Laie. Pr. Pr. 178. an. Lampetra Hungarica, Cobilis fos- agro adiacenle (hung. Szallas) comprehende1776. Besztb. Levt.
silis ; csik. Ger. Wettergrundel. Szenliv. Cur.bal, convenil; agri eerie, qui areae seu curia;
Lakathum, ferrum, ferrea fibula; alias: Misc. Dec. III. P. II. 160. Lampetrae Hun- adscriplus aliquando fuerit, apud Scepusios
lupatum; vas csatt. Monm. Comit. Trans. II. garicae, quas csik vocamus, solum in aliqui- adhuc usque cognomen Lanacker relentum est,
68. an. 1556. rubeum frenum ad curriculum bus ab his differunl.
quern passim eliam, originis oblili Leinacker
kotsi cum lakatho seu ferro.
Laiia pileatorum, lana coacla; ka- nonnulli reclius Hofacker nuncupanl. Facilior
Lallare, (a Germ, lallen) (Du C.) inarti- lapnemez. Ger. Filz. Vect. Ref. C.
est aliquanto alia, quae succurrebal, explicalio,
culatam vocem edere ; dadogni. Bajzath VeLana tonsoria, lana tonsa; nyir- habendo pro vocabuli radice Gothicum Laana
ronica VIII. lallare lalina lingua.
gyapju. Vect. Ref. C : De uno centenario quod commodare, muluare significal, ut Lan
concessionem, feudum denolat.
Lambeiitia, ae, (Du C. lambellus) Irans- Lanae Tonsoriae vulgo Sehererwoll.
Lancus liber, (ab it. lanciare, deduversa in capite scuti gentilis laenia; tornaLanseum, laniena; meszdrszek. Fej.
galler. Bare/.
X. 4. 643. ul iidem Slephanus el Andreas el cere naves) navalia libera, concessa ; szabad,
Lambica, (a Gall, alambic; arab. al- ipsorum posleri aul haeredes, lanaeum (la- megengedett hajotarto hely. Szaz. VI. 44.
embiq et id a gr. $,/&) poculum; serleg. nienam) liberam labernam, molendinum . . . nullus eosdem impedire super aquam .eandem
ubi suum liberum Lancum possiderent.
Arch. RSk. VIII. 347. Quatuor lambica ex possinl possidere.
Lanczknechtus, i, miles grcgarius,
cupro.
Lanata, ae, ovis; juh. Rac. Mon. SI. VII.
Lamellatim, per singulas lamellas; 163: vaccam unam et iuvencum arare po- lancearius; gyalogkatona. Ger. Landsknecht.
lemezenkent. Bene Med. II. 335.
tentem, et quinque lanatas. Cf. Juven. 8., Arch. Ver. Sieb. XXVI. 268. an. 1528. rcceperunl iam Lanczknechti pecuniam. Kronsl.
Lamellosus, 3., lamellis plenus; le- 155.
mezes. Bene Med. I. 339. paries illae fibrosae
Lancea, ae, (Du C.) miles lancea arma- II. 585., 597., 601., 603., 605.
Landassiatus, us, a huberesnek leac lamellosae texluram eonstituunt variam. lus; Idndzsds. Ljub. Mon. SI. V. 344. an.
Lamentare se, queri, conquer!; pa- 1379 : Heri applicuerunt hie centum lanceae kotottsege huberes ura irdnydban. Vuch.
naszkodni. Han. Mon. Jur. P. I. 25. an'. ducis. Hajn. Extr. L. 115.
Jur. Feud. 162. Landassiatus proprie deno1265 : si dominus vel pastor se lamentasset
Lancealis, (Du C. lancearius)'miles lan- tat slalum, vi cuius possessor bonorum immoeo, quod detur fides domino vel pastori.. .
cea armatus; Idndzsds, uldnus. Cod. Dip. bilium, superioritati terriloriali subiectorum,
Lamentationis dies, dies Mercurii, And. II. 338., 382.
obnoxius est ad subiectionem erga lerrilorii
Lancealis, e, ad lanceam pertinens; dominum: a quo statupendelobligalio possesJovis el Veneris hebdomatis Christo mortuo
sacrae, quibus lamenlationes Jeremiae prophc- Idndzsa .. . Hajnik Perjog. 272.
soris ad subiectionem erga lerrilorii dominum.
Landgraffia, ae, dignilas vel dislrictus
lae in ecclesiis cantanlur; siralom napjai.
Lanceare, (Du C.) lancea pugnare;
Nagy Hier.
Idndzsdval harczolni. It. lanciare. Thurocz. comilis provincialis; tartomdnyi grofsdg.
Lamentella, ae, querela ; panasz. Ljub. 151. Lorandus miles strenuus conlra Cuma- Tor. Ta>. 1890. p. 232.
Mon. SI. II. 156: s i . . . habent deponere lanos lanceavit.
Landgraffius, i, comes provincialis
mentellam, primo habent sucursum ad coLanceati, mililes lancea armati; ala- (Du C. Landgravius) ; tartomdnyi grof. An.
mitem.
bardos. Ger. Hellebardier. Prise. Serv. p. 40: Sc. III. 248.
Landgravla
Lanius
369
Landgravia,av, V. Landgraffia; tarLaiiius, i, lanio; meszdros. Han. Mon. Insuper Jelenik certam crucem ei ad confrintomdnyi grdfsdg. Tor. Tar. 1889. p. 335.
Jur. P. I. 216: Item quod lanij, sive becharij gendum dedit, qua? ex auro puro constabal;
Landgravius (Landgravius) comes pro- non possint servare carnes in beccharia. Cf. in ea cruce erant 4 hiacinthi et qninque lapis
vincialis ; tartomdnyi grof. Ger. Land-Graf. Terent. Eun. 2., 2., 26 ; Varro R. R. 2., 5 ; armarin, quos omnes ad se accepit Jelenik.
II. Rak. Gy. 617. Monm. Comit. III. 120. Isthv. Phffidr. 3., 4. Lapis Bononiensis, phosphorus;
XVIII. 337.
Lantgravius, Laiithgravius, V. villo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 185.
Landkutschus, i, Auriga publicus Langravius. S. de Kz. Chr. A. 1. 17. Olah. Coronidem his imponat lapis Bononiensis,
q. v.
qui solis radiis prius expositus lucem concipit
Cod. Ep. 84.
Lantzinanus, i, (a Germ. Landsmann) ac conceptam postea in tenebris fundit.
Landsassiaciis, 3., V. Feuda Landxassiaca.
Lapis canabis, fascis mensura 25 lipopularis; polgdrtdrs. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
Laiiea, at), fundus integer; egesz te- 627. an. 1528 : a meis lantzmanis . . . nihil brarum ; bdl len. Opin. P. I. . 12.
Lapis contrafatus, V. Contrafatus.
lek. Kub. D. Hont. III. p. 279. an. 1377: unquam boni orietur.
Lapis divinus, I. philosophorum; bolLanus, i, pro: lana; gyapju. Ljub.
de singulis . .. luneis seu integris fundis.
Lanea media, feltelek. Cod. Dipl. Fat. Mon. SI. XL 202. an. 1345: asportavit. . . cseseg kove. Abeles 29.
Lapis erectus in titulum, lapis
T. I. 258: dimidietatem predicte possessio- lanos valoris ypjJ. X.
Laiizkinektus, i, miles pedester, pe- terminalis; hatdrko. Fej. I. 125.
nis . . . exceptis tamen sex medijs laneis
a parte videlicet Aqnilonis in uno ordine usque des; (a Germ. Landsknecht); kozkatona, Lapis fulmineus, ignis, ictus fulmikozlegeny, gyalog katona. Verancs. VI. 25. neus ; mennyko. Curios. Misc. 262. Cur laCuriam Andree filij Bartha existentibus.
Laneum, possessio; birlok. Haz. Okl. Casterum scito Hieronymum Lasky ab Roma- pis fulmineus plerumque sit oblongus.
Lapis furnalis, olvado kd. Ger. Ge288. an. 1360: curia libera seu laneum. norum rege Ferdinando principi nostro subsidia ducere et quidem non mediocria, lanz- stellstein. Besztb. Levt.
Knauz. M. E. St. II. 648., 720.
Lapis hyacinthus, Nitrum quarzoLaneus, i, (Du C. al. s.) modus agri; kinektorum, ut nunc dicimus, septem millia,
lelek. An. Sc. I. 133. an. 1354: Laneus Hispanorum tria, equitum hungaricorum levis sum nitrosum (Linn.); Jaczintkd'. Curios.
Misc. 264. sunt etiam, qui asserunt lapidem
apud Saxones Scepusienses erat fundus Villa3 armatura totidem.
Lanzo, onis, lancea; Idndzsa. It. lanzo. hyacinthum non tangi fulmine.
alicuius incola ad habitandum et ruslicandum
Lapis ignaris, pyrites; kova. Barcz.
atlributus. Pfahl. Jus. Georg. Laneus autem Ljub. Mon. SI. XL 8. an. 1306 : si mutuabiLapis igniarius, kovakd (a puskan).
sive Laneus e vetere germanico Lan seu tur . . . alicui tarn in sarciis. . . lanzonibus,
Germ. Flintenstein. Vect. Gen. Lll. lapides
Lank (Land) interdum aream locumque clau- quatrellis . .. de arsana communis.
Lapa, (ab Hung, lap) lacus Cf. m. M. Nylt. igniarii pro sclopis.
sum designat cum mansoque convenit. QuanLapis lapsorialis, (Arch. Ver. Sieb.
titas Mansi et Land determinari amplius non szot.; to (mocsar). Cod. Dip. Arp. Cont. XL
potest; erat certa pars fundorum intravillano- 514. Item piscatura nomine Wyzessen cum XXVI. 117. V. Lapsorialis al. s.) ; koszoru
rum more Germanorum emensa, ut apud nos lapa et cum piscatura sublug nomine et du- Ko. Ger. Schleifstein. Quel. Sieb. I. 346. an.
sessio. Cod. Dip. Hung. Pat. VII. 214., 396. rusta, que iacet sub durusta Magistri Athyan 1501.
Lapis lunse, V. (Du C.) Lapis specuLangale, currus posteriorem axim cum etc.
Lapata, orum, idem ac Baculus, palus i; laris.
priore connectens pertica; nyujto. Germ.
Lapis metalis, turzo kovek. JuLangwinde. Kov. Form. St. XXVII. Temo rud, lapdtutes, botutes. Jogt. Eml. III. p. 238:
in poena . . . duodecim lapatorum publico riev. Jur. Met. 83. atque in extremis campi
langale nyuytho, furcale rakoncza.
metallici lineis lapides metales (Schurfstein)
Langravius, i, (e Germ. Landgraf), co- mulctentur.
Lapidalis, ad lapidem pertinens; ko... numeris signati, judicialiter collocentur.
mes provincialis; tartomdnyi grof. Marc.
Lapis onychii, onyx; onikszkd'. Tor.
Szaz. IV. 258.
Chr. II. 28., 78.
Lapidalim, frustatim, articulatim ; ko- Tdr. 1890. p. 369.
Laniarius (dens), dens caninus; ebLapis probatorius, lapis Lydius;
fog, szemfog. Hist. Nat, 19. sed interdum darabokban. Jogt. Eml. T. III. p. 346 : Nulpraeditffi sunt omnibus dentium generibus ni- lus . . . lapidatim salem . . . attentet diven- kemko". Kov. Jur. Tav. Ind. Lapidem probatorium prater auri fabros nemo teneat.
mirum incisoribus seu primoribus, laniariis dere.
Lapis ranarum, gr. âxQa^Lrriq, Useu caninis et molaribus.
Lapidefactus, 3., in lapidem mulalus;
Laniator, V. Lanio. Tor. Tar. 1888. p.kovillt. S. Benko'. Top. Misk. 41. AlbertusM. #0?, lapis bufonius ; zoldbeka szinii ko. Tor.
refert de arbore inventa in littore maris om- Tar. 1890. p. 369.
396. Cf. Gloss. Philox.
Lapis refugii, ila dictus lapis in SceLaniena, 33, locus trucidalionis; ver- nino lapidefacta cum nido et avibus in ea
pusio, tempore irruptionis Tartarorum, in quo
pad. Tor. Tar. 1889. p. 56. laniena Halva- contentis.
Lapidescere, in lapidem abire; meg- erat coanobium ; menedekhely Szepesben a
niensis. Alias: Eperjesiensis.
Lanifactio, cultura laneorum, V. s. La- kovesulni. Boc. Hungar. p. 290: propter tatdrok eldl. Szaz. XVI. 677. Kat. VIII.
neus ; foldmiveltetes. An. Sc. I. 444. an. aquam in Scepusio lapidescentem. Cf. Plin. 199.
Lapis salis, Zuanus q. v. Tor. Tar.
1295 : elapsis quindecim annis solvent. . . 16., 6., 8; 24., 13., 73., 32., 2., 11.
Lapidifactivus, qui vim habet res in 1892. p. 384.
populi de quavis lanifactione puri argenti
Lapis specularis, lapis lunse admolapides mutandi; kdvesitd, kove vdltoztato.
Comiti.
dum vitri perspicuus. Selenites (Plin.); dtLaiiif ex, lanarius, textor; gyapjuszovo, Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 67.
takdcs. Ger. Wollarbeiter. Kronst. I. 29. Szaz. Lapidificus, 3., qui in lapides conver- latszoko, holdany. Curios. Misc. 204. Cur
VII. 511.
tit res; kove vdltoztato. Szentiv. Cur. Misc. vitrum Moscoviticum seu italicum aut lapis
1. Lanio, (Du C.) lauius, macellarius; Dec. II. P. 1,163. Remotam materiam Lapidum specularis ignitis carbonibus impositus non
meszdros. Pfahl. Jus. Geor. LXV1I. Cf. Paul. esse Elementa, proximam vero succum lapi- exuratur.
Lapistucia, Lapis tutia?; horganypdt.
Dig. 33., 7., 13.
descentem seu lapidiftcum.
2. Lanio, onis, (a Germ, laan, lehun, LeLapifodina, 33, lapicidina; kobdnya. Ger. grauer Galmei. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
117.
hen); huber. Szaz. XXIV. 38.
Cod. Zi. T. I. 564.
Lapotomia, 33, (vox hibrida a lapis et
Lanipendia, an, (Du C.) qua lanipendii
Lapillosus, 3., lapillis plenus; kovecuram gerit in Monasteriis; ruhatdrornd. cses. Pfahl. Jus. Georg. II. 126. quia tamen Te/uv<0) lapicidina, lautumia; kdbdnya.
Nagy Hier.
Kronst. II. 385., 386. an. 1535.
gleba modice lapillosa est.
Lanista. 33, lintearius (Du C. al. s.); taLapotomus, i, lapicida; kdfarago.
Lapillus smaragd, smaragdus (Plin.);
kdcs. Urk. Sieb. II. 452. an. 1376. lanista smaragd. Thok. Diar. II. 329. Aliud argen- Kronst. II. 385., 386.
pannum falsum faciens.
Lappacium, (Dief. lapacium). (Schlag.
teum sceptrum deauratum, cum lapillis sma906. lapacius lapu v. lorum) lapathum; erLanistica, ae, (scil. ars) V. Digladia- ragd et granatellis.
toria; vivomesterseg. Szaz. XVIII. 20. ars
Lapis, idis, petra; koso. Thok. Diar. II. dei soska. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117.
saltus et lanistica seu digladiatoria.
125. K6so hat, lapides nro 6.
Lapsabundus,3.,ruina3pronus(DuC.);
Lanium, laniena; meszdrszek. Schwart. Lapis armarin, fors. lapis armenius, bomladozo. Probst. Comitiol. p. 88., 89 : Hie
saphirus; lazulko, zaphir. Thok. Diar. II. 252. Gas. Regiasque Majestatis benignitati gratias
Scult. 43.
Bartal: A. Gloss. Lat.
'
47
370
Lapsatorium
Lnfinismus
agensdeplorandumet undique lapsabundum

Lariceus, 3., larignus ; voros fenyubdt SI. XI. 10. an. 1312 : dividantur start CCC...
de grossis X. pro stare in insulis. El per burRegni statum enixe commendavit.
valo. Islhv. IX. 148.
Larida fumigata, lardum fumo dura- gum starr CL. Et per lastarcam stari CL.
Lapsatorium, V. Lapsorium.
Lasum, legatum; hagyatek. It. lagio.
Lapsatorius, 3., ad fullonicam perti- turn ; fustolt szalonna. Szaz. VIII. 514.
-nens; kallo, vdnyolo... Arch. Ver. Sieb. XI. Laripes, pro: loripes (stelcz, Stelze. Ger. Vermachtniss. Rac. Mon. SI. XIII. 164.
391. lapis Idpsatorius.
Dief.); faldb (locsldbu). Schlag. 458.
an. 1356: salvo, quod non habere debeant
Lapsi, (Du C.) Funda David. J. 2 : Lapsi, Larissa, ae, larix (DuC. al. s.); voros aliquid de lasts factis. . . hospital!.
Lasureus, 3., cseruleus; egkek. Magy.
qui fldem abnegarant. Horum alii erant. 1. fenyo. It. Larice. Ger. Larchenbaum. Ljub.
Tor. Tar. XV. 9. color lasureus.
Sacrificati, qui quomodocunque Idolis im- Mon. SI. I. 213.
molaranl. 2. Thurificati, qui thus (Idolis)
Larma, 33, actus conclamandi milites ad
Latelium, lagena; tiveg. An. Sc. II.
obtulerant. Alii (3) Libellatlci, qui Christum arma ; riado. Ger. Alarm. Lop. Mon. SI. XX. 206. sa3C. XVI.: bibit latellum vini. Fjp.
publice abnegare erubescentes, sive privatim 156. an. 1699: sunt populi sufficientes, qui Szam. 465. an. 1438 : tenetur nobis XV. latellis vini.
id vel per se vel alios suos nomine fecerunt, aA.larmam accurrere ubique possent.
1. Lateiiter, sub ligurarum involucris;
sive, ne ejurare cogerentur, a Magistratibus
Larnax, (DuC.) gr, At^v, urna,
libellos securitatisimpetrabant, ut ne amplius capsa ; sirmeder, tok,szekreny. Nagy Hier. kepletek alatl lappangva. Batty. Ger. 115.
inquirerentur soluta pro eiusmodi dispensaIcarus, (Du C.) Atfpog, avis aquatica; ten- Spiritus latenter in divinis tropologice ponigeri csullo, sirdly. Ger. Move. Arch. Ver. tur eloquiis et sol nominatur.
tione pecunia.
2. Latenter, ad latera, lateraliter; olLapsorialis, V. Lapsatorius. Arch. Sieb. XXVI. 117. *Cf. Vulg. Levit. 11., 16.
Ver. Sieb. XI. \. 437. Currus domini villici Deut. 14., 15.
dalt, oldalvdst. Batty. Ger. 101. Non dixit
duxit de mola inferiori lapidem lapsorialem,
Larva, persona ficta, nornen falsum, sup- ex una . . . parte, quasi latenter volare coeli,
ad locum lapsorialem.
positum; dlnevezet. Kass. Jur. Civ. I. 33., sed per medium coeli.
Lapsorium, fullonica; kallo, vdnyolo 34. Ad poenam Larvae. Quia vero unum cogLatentia, 33, proprietas latens; lapmalom. Ger. Walkmiihle. Arch. Ver. Sieb. nomen et Praedicatum in aliam nomenclaturam pango mivolta. Proj. Leg. Civ. 167. Jus
XI. 391. Fjp. Szam. p. 183. an. 1419.
sen in aliud Cognomen et Praedicatum trans- Regium penes consensum Fassioni superLapsus, us, decursus, curriculum (Du C. mutare solius Regiae Maiestatis authoritatis inductum et invalidata fassione obversum, licet
al. s.); lefolyds, leforgds, elmulds. Cod. esset, alienum autem nomen assumere et se statutione pura tirmatum sit, nisi latentia
Dip. Arp. Cont. VII. 334. ne lapsu temporis sub hac Larva in alienas Familias ingerore eius in specifico remonstrelur, contra Fatenin irritum possint retractari.
legitimisque Possessoribus lites intentare non tis successores non opitulatur.
Lapsus carnis, libido; bujasdg. tantum non liceret. . . Csaplov. Nucleus, p.
Lateradium, fornax lateraria; teglaBatty. Leg. HI. 627. an. 1498.
175. Kovy El. 552. Samb. Tyrn.
veto kemencze. Fjp. Szam. p. 388. an. 1438:
1. Lapta, ae, pila; lapta, labda. Szaz.
Larvalis persona, persona, quae adde funibus ad lateradium.
VI. 289.
ulterinis, falsis, suppositis nominibus utitur;
Lateraliter, (Du C.) a latere, in latus;
2. Lapta, pila; golyo. Star. V. 224. an. alakos szemely. Georch.H. T.HI. 248. Wer- oldalt. Abeles 9. caput iam antrorsum, iam
1524 pro lampadibus ... pilis.
boczi 313. Licet nonnulli reperiantur salutis et postrorsum, iam lateraliter cadit.
Lapta ignea, pila ignea ; tuzes golyo. honoris eorum immemores, qui personas ssspe
Laterator, qui coquit lateres, lateraSzaz. VI. 289.
Larvales et flctitias, coram Capitulo vel Con- rius ; teglavetd. Kronst. I. 237. II. 384., 419.,
Laqueare se, laqueo suspendere, in ventu, interdum autem coram Judicibus quo- 432., 433. III. 166.
laqueum incidere; hurokra kerulni. Tor. que Regni ordinariis sistere, statuereque et
Lateratrix, qua3 coquit lateres; teglaTar. 1888. p. 771. Astuta vulpes caudam oc- iniquas Fassiones per eas pro sese fieri pro- vetono. Kronst. II. 499.
cultare, Post tamen se solet laqueare.
curant.
Laterculus, i, fraces in formam placen1. Laquearium, fors. lacunaribus orLarvatio, actus personae induendae; al- Ue coaeta?v; pogdcsa, azaz kerekded tomeg,
nata dooms, cubile ; diszes padlozatu hdz. arczoskodds. Ger. Maskiren. Szilady Regi mely olajtartalmii magvakkisajtolt hejabol van
Rak: On. 229. palatiis, lagueariis et hortis. Magy. Kolt. T. I. 328. larvationes . . . tern- osszenyomkodva. Ger. Oelkuchen. Bel. Comp.
Cf. Isid. Orig. 19., 12.
pore fassangi; 330. larvationes faciet in- Geogr. p. 495. defectus vero iigni in tractu
2. Laquearium, sucus prunorum coctus duenda veste aliena scilicet vir veste muliebri Tibiscano stramine, retrimentis animalium et
et coactus ; lekvdr, szilvaiz. Szaz. VI. 364. aut mulier veste virili.
laterculo compensatur.
Laqueatus cinctus, fascia, velum luLaterisare, per paginas numeros in
1. Larvatus, adulterinis, falsis, supposigubre; fekete gydszszalag, gydszolo oz- tis nominibus utens; hamis nevu. Szegedi unam summam colligere ; oldalankent osszevegyseg jelvenye. Gall. ordelire. Szaz. III. Ruhr. P. III. p. 273. Georch. H. T. III. 226. adni. Torvt. Msz.
387.
Kelem. Inscr. Jur. Pr. II. 698. Larvatus
La tern ula surda, lat. furtiva; iolvaj
Laquiricia, (Dief. laquiricium) radix nempe est: qui a) Fassionem Venditionalem, lampa. Ger. Blendlaterne. Rak. On. 126. Hadulcis, laquiritia; ytoxiQQiâ ; edes gyoker. Cambralem aut Inscriptionalem etc. coram Loco bebamus quidem surdam laternulam, sed
vel Persona authentica, nomine et in persona ventus et supervenientes pluvise saipissime exLarda, se, species metaplasmi, plurale alterius, sine eius Plenipotentia celebrat aut stinguebant candelam.
enim neutr. larida ita adhibetur, quasi esset sibi celebrari procurat.
Latero, onis, lateri adhsrens, qui est
nom. sing. foem. ex quo ace. plur. lardas
2. Larvatus, 3., larva opertus, dissimu- a latere ; valakinek oldala melletti sze^
formatus est. (Cf, Lardarius, Inscr. Grut. lator ; dlarczozott, szineskedo. Fabo. Mon. mely, aprod. Szamosk. IV. 520.
Hie nobiles laterones ministri
647., 4. qui larido mercaturam exercet); sza- Evang. II. 203. Huic similis fuit larvatus ille
Prope her! hospitium locati,
lonna. Cod. Zi. T. 1. 38. Quodde propriis de- Baranovszky in suo Gewissenszwang.
disset sibi quinque lardas.
Las, V. Laz. Han. Mon. Jur. P. I. 78. si Qui ante principem solent versari
Lardaceus, 3., lardi, ad lardum perti- quis fecerit las . <. in conflnio . . , simiaci,
Prope aulam iussi sunt diversari.
nens ; szalonnds. Bene Med. III. 7.
Tor. Tar. 1888. p. 763.
claudet fortiter ipsum las.
Lardo, onis, lardum; szalonna. Quel.'
Lascens orationis, (auctoreBattyano
Latietl, (ab it. lattiere) hirnea lactis;
Sieb. I. 137. an. 1494. dedit lardonem. Fjp. videtur esse languor orationis, lascivum tdlcza. Arch. Rak. VIII. 334. Duo Neumodi
116. an. 1405. Item pro lardonibus. Fej. enim sonabat olim languidum. Quasi diceret latietl pro Cave cum rubris Zonis sericeis.
XL V.Un. 374. Kronst. I. 108.
languors orationis nostrae jejunae); az
Latini, incola? villa? latinae Strigonii wulLard us, i, lardum; szalonna. Batty. imddsdg bdgyadtsdga. Batty. Leg. T. II. gariter Olaszi vocatae. Eszt. Okt. p. 85.
Leg. III. 403. an. 1427 : porcos, lardos.
Latinisare, latina vocabula linguae ver197. quasi jejune lascente orationis nostre
Largaon, pro : longaon, colum (Plin.). recapitulare.
naculae immiscere, earn latinis vocibus contaEndilster Darm (Dief.); hurkabel (retnese).
Lassare, (Du C.) relinquere, sinere; minare ; latin szavakkal elni. Szirm. Hung,
Germ. Grimmdarn. Schlag. 423.
megengedni, hagyni. Gal. laisser. Prot. inq. in Par. 141. Fragmentum epistolae cuiusdam
Largiflue, abundanter; bo'segesen. Cod. 259 : et si aliqua alia volebat tune illud servi- latinisantis Fiscalis. Fabo Monm. Evang. II.
Dipl. Pat. T. I. p. 174: beneficiorum ... lar- tium facere, ipsa non lassabat.
315.
giflue perceptorum,
Lastarca, 33, astarea q. v. Ljub. Mon.
Latinisnius. sermo latinus; latin szo,
Latinista
Latrunculus
371
i, Laycus
Magy. Tort. Tar. XVII. 204. de meo pessimo Sirm. I. 93. Ipsa latrocula venit per Ister 1512: s i . . . contnbutio . . . pro necessitate
Latinismo. Serm. Cat. Prsef. Irodt. Kozl. VII. aquam super rates.
Regni communi laudo instituta fuerit.
Latrunculus, (Du C.) excursor, precur1.99.
Lauidinantius, i, locumtenens (a Gall,
Latinista, a;, (Du C.) lalinse Hngua3 cul- sor exercilus, seu potius miles, qui in insidiis lieutenant); hadnagy. Arch. Ra"k. VIII. 205.
tor; latinnyelv miveldje. Pesly Szor. II. latet; lesben dllo katona. Thurocz. in AnLaura, orum, (Du C.) (a gr. ),aiga =
521. kozepkori latinistdk.
drea rege Hung. c. 43 : is autem, qui ferebat platea, locus undique septus); czellds kolosLatinius, idem ac rectius, ad normam literas, captus est a latrunculis Andreae retor. Not. rel. I. 200 : Laura dicebantur, quoHungarismi: magyardbban. Szerdah. Ce- gis et ad eum ductus.
rum plures in una eademque solitudine in
Latta, se, asserculus ; lecz. Ger. die Lalte. distinctis, non valde ab invicem distantibus
lebr. I. p. 40: ut latinius loquamur.
Latinizare, sermone latino exprimere, Curios. Misc. II. 266. Ubi copia arborum est gazulis, velut coloniam aliquam efformantibus
cxarare (Du C. in latinam linguam vertere); montanarum, utiliter eriguntur machinae habitabant sub uno Superiore velut Coenobiserrariae pro serrandis lattis et asseri- te viventes, Coenobitis tamen perfections halatinul irni, besze'lni. Szaz. III. 288.
bebantur, ut qui ex his ad laura transire voLatitere, pro: latitare, se abscondere, bus.
Latto, V. Lato 1. It. latta. Szentiv. Cur. luit, longo tempore probabatur.
abdere; elrejtozni, bujkdlni. Georg. Sirm.
Misc. Dec. II. P. I. p. 277. Orichalcum vero Laureatio, actus lauream deferendi;
I. 100 : et ipsi cilo latituerunt se ipsos.
Latitudinarie, tdghituek modjdra. istud, quo nos utimur non est genuinum et baberral valo megkoszoruzds. Pel. De S.
nativum, sed artiflciale estque simplex ass, quod Barbara s. c. 6. Fulget Barbara gloria virginaNot. rel. II. 244.
1. Lato, onis, (Du C.) melallum'factitium ex certis pulveribus Latto dictis aspersum ac lis laureationis.
Lautenista, (ap. Du C. Lutanista),
cupro et cadmia, orichalcum; rez. Szentiv. tinctum splendorem veri Orichalci suscipit.
Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 250. Multa per arLatnrius, (DuC.) bajulus, qui fert onus; lyricen, citharista, fidicen, citharoedus ; lantos. V. s. Hoflsare.
tem Chymicam inventa sunt. .. inter quse a hordozo. Nagy Hier.
Latus, i, grossjs argenteus ; eziist gaLavacrum regenerations, V.
Pancirollo refertur prirao Lato sive ses illud
coronarium, quod est es illustratum certo ali- ras. Numi Hung. 4. Primus aureos Carolus I. Baptismus. Otia Bachm. 298. loquor de statu
quo pulvere, qui splendorem metalli, quod re- ad normam Florentinorum, grossos item ar- peccatoris ante primo primam iustiflcationem
genteos, vulgo latos, Galliae ac Neapolis reper Lavacrum regenerations, quod est in
vera non est, eidem indit.
2. Lato, onis, V. Lotho. Georg. Sirm. I. gum monetse accomodatos, feriri iussit.
Baptismo factajn.
112. Incipiet per monetarios ingutere moneLatus laridi, succidia ; szalonna olLavada, e, (abhebr. liwjathan, Ger. Ledal. Arch. Rak. VIII. 347. Later a Laridi viathan, ab arab. lawaj: teker5dzni), anguis
tam ad novem latonem.
Latomi, liberi murarii; szabad komi- Nro 12.
fabulosus; gyik. Barczay
vesek. Nagy Hier.
Latus munimenti, beho sokszog
Lavarium, pelvis ad lavandas manus
Latomismus, ratio, instituta, disci- (az erodben). Falud. Arch. 22. Latus muni- (DuC.); mosdo medencze. Ludew. t. 6. p.
plina latomorum ; szabadkdmivesseg. Nagy menti figure interioris. Die Seiten der Ve- 341. Coronatio Regis Hungarie : Ad mensam
stung oder der Kehl-Puncten. Gall. Polygone prandenti su33 Majestati hi servibunt: LavaHier.
rium porriget dominus Andreas Dozy, manLator, bajulus, gestator; hordozo (hor- interieur.
Latus Wyennensis, szeles gar as. tile porriget dominus Palalinus.
dar). Ger. Trager. Kronst. I. 8. et passim.
Lator presentium, qui rem, episto- Ger. breiter Groschen. Tor. Tar. 1893. p. 27. Lavatilis, quod lavatur; moso. Kol.
Laudare, (Du C. 1.) sententiam dicere; God. 30. aury lavatilis limitatio. Faber. Jur.
lam'adfert; a kezbesilo. Knauz. M. E. Sir. I.
167.
velemenyt mondani. Batty. Leg. T. II.
469. Met. 126. privatis Urburariis et lotoribus pro
Latria, te, (Du C.) servitus, quse unice Deo an. 1286: canonicis dicentibus: quoo1 nun- productis et ad relutionem adlatis nobilibus
debet exhiberi; KarQda; isteni szolgdlat. quam consenserunt, laudatum est.
metallis, utpote: contus, molari et lavatili 0
Batty. Ger. Omnis . . . divina latria, laus. Laudemialis, (crucifer), ad pecuniam minera (Pochmiihl- und Wasch-Gold-Erze) 0
Batty. Leg. III. 332. an. 1397. Kaprin. Eloq. pro venditione et emtione pendendam perti- item, et 3, tarn in statu metallico, quam in
nens; vdsdrdij, huberdtveteldij', hiiber- mineris et liquefacta materia puros proventus
II. Praef.
Latricia, lege: 'Latericia, lateraria krajczdr. Kass. P. P. 1.39 : Urbarii prefectus obvenientes in sonante moneta, 0 in Ducat(Plin.); teglaegeto kemencze. Fej. VII. 5., intendil emtionibus et venditionibus fundo- tis 3 vero in argentea moneta et ita qaidem
rum civicorum; laudemiales cruciferos compensandos esse.
204. an. 1211.
Lavatorium, malluvium (Du C.) Szaz.
Latricus, i, latro ; gonosztevo, lator. percipit, licitationes instituit.
Laudemium, (Du C.); hubirtokber. XVII. 862. Lavatorium vagy Cheridon (igy
Pel. Serm. Erubescent tamquamregessuspensi
patibulis inter latricos in confusionem ha- Vuch. Jur. Feud. 98. In curiis feudalibus con- nevezi a nep) mosdo edeny. Fabr. Urk. 64.
suetjm est domino directo pro actu investi- an. 1465. pelvim argenteam cum lavatorio arbentes signa regni. Hiem. 23. r.
Latrinculatus, latrunculatus, 3., ture certam pecunie summam pendere, quam genteo.
Lavatura, e, aqua sordida, eluvies;
latrunculis, (talis, tesseris) distinctus; kocz- Laudemium, Lehn Waare, dicunt. De origine
harum prastationum inter feudistas non con- moslek. It. lavatura. Prot. inq. 180: lavimus
kds. Barczay.
Latrocinabundus,latrocinans;ra&W. venit; probabilius originem ducere videntur capillos islius Sancte M., et illam lavaturam
Szamosk. I. 75. Quo circa parietibus oppidi a donariis, qua3 tempore collatarum gratia- dedimus sibi ad bibendum. Cf. 206. Knauz M.
inclusus, impune grassari circum hostem larum offerre vetustissimi moris erat.
E. Str. I. 590.
Laudemium legitimum, torvetrocinabundum sinebat.
Laveta, ae, pegma lormenti; dgyutalp.
Latrocinalis, (Du C.) ad latronemper- nyes ber, conventional e,egyezseg sze- Ger. Lafette. Tor. Tar. 1886. p. 129. pro istis
tinens, preedatorius; rabid. Chr. Dubn. p. rint valo ber. Vuch. Jur. Feud. 99. Jure feu- maioribus tormentis, quse Macovitii fuerunt,
130: rapacitate latrocinali cadavera mor- dali communi laudemium non debetur, sed Barlue Lavetas conflcere curavit.
tuorum degluciendo non saciaberis. Cf. Appul. onus illud solvendi vel consuetudine legibusve
Laxans, alvum movens, solvens; hasMet. 2. p. 122. Oud. 4. p. 278. Ammian. singularibus vel pactis nititur, inde ilia lau- hajto. Ger. laxirend. Lzb. Cod. Med. T. II.
27., 2.
demii divisio in legitimum, quod legibus 237 : medicamenta . .. laxantia.
Latrocinaliter, (DuC.) more latronis, singularibus aut consuetudine nititur et conLaycalis, profanus, civilis; vildgi. Marc.
per latrocinium; rablo modjdra. Kov. ventionale, quod ex pacto pro venit.
Chr. II. 50 : laycalem habitum induens.
Form. St. 61. ut dicitur latrocinaliter interLaudum, sententia (Du C. 2.); veleLaycatus, status, conditio laicorum,
fecti. Cf. Mart. Capell. 6., 206.
meny, hatdrozat, igazldtoi itelet. Batty. mundanorum. Kov. Form. St. 93. Literati
Latrocinatio, h. I. pro : clades; vesz- Leg. T. II. 462: tale laudum sive arbitrium, autem sunt illi, qui nee clericari volunt, nee
teseg, vereseg. S. de Kz. Chr. II. 1., 12 : ut seu compositionem protulerunt. Cher. Jus. scolas frequentant, omnino proposuerunt Layaudivit latrocinationem gentis suse.
Eccl. II. 311: sententia, quse laudum dicitur. catum.
Latrocinius, 3., latrocinalis; rablo- Fej. X. 1. 629.
1. Laycus, i, est popularis; ita dictus,
gyilkos. Cod. Zi. Vol. V. 189: more latro- Laudum commune, (Du C.) senten- ut a viris ecclesiasticis distingueretur Joan.
tia, qua? a pluribus vel omnibus arbitris pro- Villanus (Giovanni Villani) de Dante Aligiero,
cinio verberari, vulnerari.
Latroculus, 3., clam ; titkon. Georg. batur ; kozos hatdrozat. An. Sc. I. 154. an. summo Italorum poeta, haec dixit: Quest! fu
47*
372
2. Laycus
Lechnu
Lega, Liga
grande letterato quasi in ogni scienza fosse compositum scribunt; szentleczkekonyv,

Lector regius, V. Lector aulicus.
tutto laico; vildgi, nem egyhdzi. Marc. olvasmdnyok konyve. Cod. Dip. Arp. Cont. Lectoratus, us, (Du C.) officium lectoChr. II. 103. Cadavera enim omnium tarn vi- I. 40: II. Leccionarii 1. Breviarius.
ris et dignitas ; olvaxo kanonok tisztje, dlvorum eeclesiaslicorum quam laycorum noLechnu, idem quod Laana, Lehen. Idsa. Konek. Egyh. 133. Verancs. VII. 145.
bilium.
Schwart. Scult. 145. XIIII. loca curiarum, quod Negotium lectoratus strigoniensis, spero
2. Laycus, imperitus, sine auctoritate ; vulgo Lechnu vocatur, cum omnibus utilita- quod brevi pro voto tuo expediam . . . Not
tudatlan, avatlan, kontdr. Ger. Pfuscher. tibus ibi ad ea pertinentibus pro XL. marcis rel. I. 113. Ecclesia orientalis el hodie sub
Magy. Tor. Tar. IX. 160. Marcum auriflcem emisset.
nomine lectoratus omnes alios minores gralaycum de Lewcha.
Lectator, ni fallor pro : lecator, lecca- dus continel.
Laz, gr. KaC,: vicus ; villa, rus, ager praetor: scurra, gulosus (a germ. lecken, nyalni) Lectoratus officium, munus leclodium, vox Slav.; tanya, major, Cod. Dip. alakos,fennhe'jdzo, torkos.GLDiel Georg. ris regii; kirdlyi felolvaso tisztje. Tor. Tar.
Arp. Cont. VII. 148. et inde vergit ad locum,Sirm. I. 337. Et ipse lectator tulisset indu- 1887. p. 193.
qui dicilur Trenebeg laz, que laz pertinet ad mentam suam quod diploida erat. Schla'g. 2018.
Lectoria, (DuC.) ofticium lectoris seu
Ecclesiam Sancti Petri. . . 149. et deinde
Lectica, se, tributi genus parochis prae- Professoris in collegiis canonicorum; olvaso
exiens vadit Cupan laz.
standum a lecto iugali pendendum ; (Du C. kanonoksdg. Tor. Tar. 1889. p. 415. prapoLazarethum, nosocomia proprie sub al. s.); pdrber, dgyber (hazaspartol). Ger. sitoriam et le'ctoriam et decaniam.
cura monachorum ordinis S. Lazari; korhdz. Lecticalgebiihr. Konek Egyh. 345.
1. Lectorium, (DuC.) lecti apparatus
Bene Med. II. 393. et passim. Szaz. VIII. 483. Lecticale, is, V. Lectica; pdrber, vel lectus ipse ; dgy. Tor. Tar. 1890. p. 223.
dgyber. Fej. Jur. Lib. 454 : Solulio slolae aut ut Paulus Sechel curet olas eneas fieri sibi
Kass. Jur. Civ. II. 213.
quoque lectorium, pro sua dignitate, est
Lazari, Hungari in pugna apud Usnacum lecticalis. Szirm.
Thuringiae civitatem a duce Saxoniae capti et
Lecticalia, vestimenta, stragula; dgy- enim magniflcum ofticium in patria mariamputatis auribus nuntii Pannoniam missi; nemti. Moln. Patv. 16. Tu quoque itineri schalcus.
gydszmagyarok. Kat. Hist. Due. 467. Qui necessaria prseparabis . . . vestes albas, slro2. Lectorium, schola lectioni inserquidem septeni ob offensam huius modi Ma- phia et quibus domi die noctuque uti consuevi, viens ; (Du C. al. sensu) ; olvaxo twem, iskola. Teulsch. Schulord. 1.1: monasterium...
gyorkak et Gyoz (forte gyasz) sive Lazari cum lecticalibus para.
Lecticalis praestatio, V. Lectica. Iransmulatum esl in publicum lectorium et
sunt vocati. V. Chr. pict. Vind. 128.
Lazium, fors. idem quod colly'bus; de- I Pfahl. Jus. Geogr. II. 72. Parochiani vcro ad scholam panulorum. Rev. PI. 49.
3. Lectorium, (Du C.) ambo, pulpitum
ductio v. 6. magy. Idzsids; agio, levonds. i horum cultivationem consuetasque per DioRac. Mon. SI. XIII. 86. an. 1349: receptum cesim aut Comitatum hunc lecticales vel alias tegentiinserviens; olvaso emelveny, -polcz.
fuit superabundare propter lazium denariorum annuas praeslationes prout et stolares regula- Urk. Sieb. II. 388. an. 1372. pictorum cives...
explicanles . . . quatenus... in quodam lectoperperos. . . Ljub. Mon. St. XXI. 178. an. tas solutiones sese determinent.
Lecticarii, (Du C.) qui mortuos in lecti- rio in lempio . . . habito quoddam altare stru1443 : mandamus . . . quod observare debeatis, facientes integrepersolvi... salariatis,... cis efferebant. Fossorii; sirdsok. Nagy Hier. ere volentes... Arch. Ver. Sieb. X. 1., 336.
absque nulla retentione decime et laziorum. Lectio, schola ; leczke. Germ. Lection. Fjp. Szam. 231. an. 1426. pro aedificatione...
Lazulinus, cceruleus, colorem sereni LegesI Schol. Schem 41. Lectiones in classe lectorii ecclesia?.
coeli referens; azurke'k, egke'k. Fej. X. 368. tertia.
Lectularius, i, lecto affixus segrotus
Lectioiiale, (Du C. Lectionarium) V. alias: Clinicus; dgyban fekvo beteg. Nagy.
videlicet clypeum seu scutum ab infra quasi
pro medietate coloris sereni coeli seu lazulini Leccionarius. Batty. Leg. III. 314. an. 1397. Hier.
Lectionarius, V. Leccionarius. Fejer
el de parte superiori album.
Lectum, rejectum, reprobatum; visszaLazur, caeruleo, cyaneo colore ; egkek. 1., 301. cum Bibliotheca cum tribus volumini- utasittatott. Nill. Symb. p. 1038: Alias diVect. Ref. C. 2.
bus, nocturnalibus 4, antiphonariis 5 lectio- ctum Memoriale a Sacra Congregatione EpiLeardus, V. Liardus; sziirke-feher. nariis 2 cum evangeliis Missalibus 6, psalte- scoporum et Regularium anno priore lectum;
Ger. Schimmel. Magy. Tor. Tar. XXIV. 153. riis 4, gradualibus 5, regulis 2.
dignarelur Sanclilas Veslra benigne commitlectica tracta ab equis sex leardis.
Lectiones, (DuC. al. s.) fascinatio; rd- lere revidendnm. V. Notam 2). Ex stilo Curiee
Lebes vel Lebis, panni species. Vide- olvasdsok. Szaz. VI. 4.
Romanae formula responsionis Lectum signitur ab urbe Lowen formatum esse hoc vocaLectiones dare, instruere; leczket fical preces in Memorial! oblitas a S. Congrebulum, unde tempore, quo diplomata codicis adni, tanitani. Reg. Turm. Prat. 102.
galionis Iribunali fuisse rejeclas.
nostri scripla sunt, magnum commercium panLectisternium, (Du C.) lecti appara1. Lectura, ae, mendum pro : lectus ;
norum fiebat in Hungaria. t f. Fejerpataky in tus vel lectus ipse (Dief. bettgewant); dgy- dgy. Cod. Zi. Vol. V. 281: indumenta domooperis Magyarorszagi varosok regi szam- nemu, agytakaro, dgyfede'l. Szaz. II. 158. rum et lecturarum culcitra et linleamina.
adaskonyveiy inscripli indice sub voce: triginta coperloria seu superducturas pluma2. Lectura, (Du C. leclio) aetus legendi;
,poszto ubi commemorantur pannUs de Lo- rum aut Lectisterniorum. Arch. Rak. VIII. olvasds. Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 352: quibus...
fel, Loven, Lefen etc. Cod. Zi. Vol. V. 609 : 335. Fimbriarum communium pro lectister- sigillum nostrum est appensum post earum
dare unam reverendam de meliori rubeo aut nys parva et magna Nro 22. Schla'g. 1131. lecturam. Fabr. Urk. 31. an. 1418. Bally.
nigro lebi.
Knauz. M. E. Sir. II. 72. S. de Kz. Chr.Leg. III. 332. an. 1399.
Lebetarius, i, faber lacubus, lebetibus II. 3., 5.
Lectus opimatus, area slercore saliaeneis fabricandis; serpenyos. Ger. Pfannen1. Lector, (Du C.) secundus gradus or- ala ; melegdgy. Lab. Tab. 14: Semen Tabacae
schmid. Tab. Conscr.
dinis ecclesiastici. Ordinalur per Episcopum in lecto opimato (Mistbeet) inilio Martis lerLebetum, lebes; ust. Kronst. III. 481: per traditionem sancti codicis ; olvaso kano- rae mandetur.
magnum lebelum stannaverunt.
nok. Batty. Leg. III. 254. an. 1370: Lector... Lecythus, tyxv&o<,, urceus olearius;
Lebia se et lebiuni, oratorium; ima- obtinet primum locum in levo Choro ... hie. olajkorso. Comen. 60. Oleum . . . lecythis
szoba. Prot. inq. 210: Interrogata, ubi ora- habet vocem . . . immediate post prseposi- inditur.
bat, tune ipsa... respondit: In lebia ante tum . . . ad suum . . . special officium . . .
Ledogna, It. lodogno. V. Logia. Star. VI.
dormitorium Cf. 196., 243: In lebio, quod lectiones. . . attendere et corrigere . . . item 204. an. 1325. sederunt sub arbore vocata
est post loquutorium.
regere scholas. Tkal. Mon. Ep. II. 77. Cher. ledogna ante porlas. ib. VI. 219. an. 1325.
Lebiton, lebitonarium, (Du C.) Jus. Eccl. I. 269. Lectoris est custodire Ar- sedebanl sub logia sive ledogna in platea.
vestis levitarum sine manicis, qua egyptii mo- chivum publicum et documenta fldei Capituli
Lega, Liga: Lega, gradus bonitasque
concredita una cum sigillo, si Gapilulum sit metallorum; Liga monelarum in metallo pronachi induebantur. Nagy Hier. Par. Pap.
Lebrosus 3. leprosus V. Vercanus It. locus credibilis.
bilas a lege requisita ac definite. (Du C.), delebbroso.
2. Lector, (Du C.) praeceptor in scholis; riv. ex: ,lex'. Liga, otve'ny, a szinaranyhoz
Leccator, (Du C.), gulosus; nyaldnk. tanito. Sza"z. XXII. 565.
nagy lagysaga miall foldolgozasakor okvetleGerm. Lecker. Nagy Hier.
Lector aulicus, idem ac Leclor re- niil eziist, rez vagy sdrgarez vegyittetik. Ezen
Leccionarius5 i, (DuC.) Liber continens gius; kirdlyi felolvaso. Tor. Tar. 1887.6rczvegyiteknek a torveny altal meghatarozott
foka 6s josaga neveztetik liganak. Ital. lege
ectiones Ecclesiasticas, quem a S. Hieronymo p. 193.
Legalis
Legatum sub causa
Leheri
373
Gall, loi, aloi Corp. Jur. Cudantur obuli in legatum civile ; vildgi hagyomdny. Torvt.
Legis rubrum, inscriptio legis; toreadem liga, qua ipsi maiores denarii cudun- Msz.
veny czime, felzete. Torvt. Msz.
tur. Kecsk. Otv. 157. Sim. Num. 24. Quando Legatum sub causa, causa exposita
Legislativa, 39, legis latio; viri legibus
ergo in argenti marca una 3 lot. cupri mixta factum legatum; okjelolessel tett hagyo- ferendis; torvenyhozds, torvenyhozd tessunt, dicimus esse argeutum XIII. probas; si mdny. Torvt. Msz.
tulet. Konek. Egyh. E18szo.
vero in auro unum carat suppleatur per cuLegatum sub demonstratione,
Legislativus, 3., legislatorius; to'rprum, XXIII probae seu legae dicitur. Samb. legatum, quod quis monstrare obligatur; meg- venyhozoi. Vern. Psych. 184.
Tyrn.
mutatdsra kotelezo' hagyomdny. Torvt.
Legislatoria, a?, scr. poteslas; torvenyhozo hatalom. Hor. Mem. 267.
Legalis, legibus conveniens; (Du C. legi- Msz.
timus); torveny szerint valo (atyafisag).
Legatum sub modo, ad certam deLegista, iurisprudens (Du C. qui docet
Kass. P. P. I. 340. Georch. H. T. 104. Meg signatam rem factum legatum ; kijelelt czelra leges v. qui vacat legibus); jogtudos. Werboczi, 38. Tale autem ius possessionarium,
kell itt ktilonboztetni ezt a szot torvenyes (letett hagyomdny. Torvt. Msz.
Legatura, &, legatum; hagyomdny. per exercitia militaria conquisitum apud Legitima) ama masiktol tdrvenyszerent valo
(legalis), mellyek ambar hasonlo ertelmiiek- Cod. Dipl. Pat. P. I. 402: Item argentaria ha- gistas peculium castrense ; Molnar Patv. 33.
nefc (synonima) lenni latszanak, mindazonaltal bet in legaturis, que similiter eidem red- Szaz. XXVII. 165.
Legitima, 33, (Du C.\ pars haereditatis
az atyafisagra nezve egymastol igen kiilom- dantur.
boznek.
Legatus, i, concionandi et sacrorum legibus constituta. Georch. Ert. 33. Az elmelLegalisare, alicuius rei fidem flrmare; obeundorum causa in diversas partes regni lozhetetlcn orokosoknek .. . elmellozhetetletorvenyszerusitni. It. legalizzare. Kass. P. missus V. s. Legatio ; legatus. Jokai. Mire niil jarando legitimdt meg ne csorbitsa. All
ped% ezen legitima annak, a mi kiilonben
P. I. 334. Ita legalisatum documentum sup- Megv. II. 119. et. passim.
Legatus a latere, (Du C.); oldal- intezetleniil valo, torvenyes orokosod^s utjan
plicanti extradatum.
Legalisatio, legibus conveniens conflr- kovet, pdpai fo'rangt'i kovet. Not. rel. II. aranyusagos oszt^ly szerint rajuk esett volna,
matio; torvenyesites, igazlds. It. legalizza- 76 : Legati Roma missi alii fuerant a latere i a nemzettekre ugyan fele, a nemzo'kre pedig
zione. Beglaubigung. Kass. P. P. 333. De Le- seu Cardinales, alii quasi a latere vel cum po- I harmad reszeben.
galis ationibus et vidimationibus. A torve- teslate a latere dicti, qui non fuerant Cardi- | Legitimans, ortum probans; nemessegetvitato. Georch.H. T.I.43. vagy azollyan
nyesitesekrol, igazla"sokrol. Art. D. 1840. nales sed eadem poteslate gaudebant.
p. 136.
Legatus f ormularis, legatus circum- Nemes, kinek nemesse'ge azelott nem volt
Legalisatorius, 3., fidem faciens; hi- scriptse potestatis; megszoritott hatalmu nyilvansagos, onkent perbe szall a kozonse"ges
telesitesi. Nov. Calend. 256. Commissio Ma- kovet. Torvt. Msz.
| iigyeszszel, hogy fogadja el nemessege vitatanufacturarum Legalisatoria.
Legatus natus, (DuC.) Archiepiscopi sat. Egyik esetben sem szukseges az eredeti
Legalitas, (Du C. 1.) eonvenientia cum vel Episcopi, qui iure legatorum Apostolicae levelet eloadni, ha egyebkent a vitato (Legilegibus ; torvenynzeriiseg. It. legalita. Vern. sedis in suis dioecesibus ac provinciis gaudent; timans A. vel Producens I.) a volt eredeti
Phil. Mor. 51. Virtus in mera determinate szuletett kovet. Cher. Jus. Eccl. I. 310. Le- levelnek, elvesztlel megmutatliatvan magat
mensurae observantia consistens, legalita- gatorum natoruni; qui in munus vicario- nemzetsegenek megnemesedett torzsokehez
tem saltern non etiam moralitatem continet. rum sedis apostolicse successere, officium est kapcsolhatja.
Legaliter, (Du C.) legibus convenienter; ea sedulo administrare, qua3 ad iura primaLegitirnare, probare; bizonyitani.
torvenyesen. Vern. Phil. Mor. 3. atque sic tialia et palriarchalia Pontificis spectant, cum V. s. Advocatus pauperum.
non saltern externe juridice, legaliter, sed autem Primas Regni Hungarian Lec/ati nati
1. Legitimatio, (DuC.) legitimo conet interne, ethice seu moraliter bonum homi- munere ornatus sit...
nubio prognati ius per subsequens matrimonem efficiat.Cf. Cassiod. Ep. 4., 37.
1. Legenda, 03, inscriptio, lectio; felirat, nium spurio tribuere ; torrenyesites. Cher.
Legata, , foem. ex legatus; kovet (no), olvasmdny. Numi Hung. 8. II. Grossi Argen- Jus. Ecc. II. 185.
Act. et Doc. Rakoczy p. 362: principissa Do- tei. Species II. Rex sedens et nomen. Scutum
2. Legitimatio, tides, confirmatio, promina . . . Legata exlraordinem .. . missa.
cum legenda : Grosi Regis etc. Deigratia etc. batio; hitelesites. Fej. VII. 83. Legitimatio
Legatarius, teslamento rclictus (Du C. 2. Legenda, (DuC.) liber, qui acta san- proeuratoriarum.
al. s.) hagyomdnyos, vegrendeletileg (a ctorum continebat certisque diebus legebatur
3. Legitimatio, (litterae legitimationem,
monostor) jobbdgya. Ger. Legatar. Georch. in Ecclesia a moderatore chori: inde nomen confirmationem continentes); hitelesitesi leH. T. II. 42. orokosokre, maradekokra, ha- habuit, inde etiam vox Hal. leggencla. Marc. vel. Kov. Form. St. CXLVIII. Legitimatio
gyoma"nyokra, es engedmenyekre (Hseredibus, Chr. II. 35. ex legenda eiusdem beatissimi super labe spurii.
Posteritatibus. Legatariis, fessionariis.) Kol. confessoris.
Legitimationales, V. Legitimatio
Am. II. p. 128. Registr. Varad. . 209. duo- j Legendarium, liber vitas sanctorum 3) Kass. Prax. I. 315.
que veri. . . liberi quidem essent, sed lega- continens ; legendagyujterneny. Benger.
Legitimatorius, 3., ad aclum lege
tarii. Cher. Jus. Eccl. H. 247.
Ann. Er. Coenob. Praef. tot edili annales Eccle- sanciendi, confirmandi pertinens ; torvenyeLegatio, qua Evangelicas et Helvetica? siastici, Sanctorum vitse, Ephemerides Reli- sitesi, igazoldsi. Kass. Jur. Civ. I. 8. Legiconfessionis prassertim alumni theologiffi eli- giosorum, Legendaria; Szaz. XXVII. 344. timatoriae Nobilitalis iterum iuxta normam
Legentes, discipuli, qui legere discunt; alliori loco eatenus praBScriptam.
guntur et mittuntur, ut exercitii causa in diversis regni partibus prasdicent et sacra obeant. kezdok, Szekelyudv. ref. koll. Ert. 1874/5.
Legitimitas, iusta ratio, autoritas,
legatio; iinnepekre valo kikiildes. Jokai. 174.
fides; torvenyszeruseg. It. legittimitta. Kovy.
Debr. lun. 76. Bek. Debr. foisk. lorv. 41.
Legetenus, ex lege ; torveny szerint. El. 795. qui si legitimitatem Mandati non
Legatum eaptatorium, popularem Jos. Repr. 129. an. 1790: legetenus compe- possit ostendere, convinitur in 400 fl.
auram captans legatum; kegyvaddszo ha- tentem effeclum. Benk6. Im. Nat. Sic. I.
Legnamen, inis, lignum; fa, fanemil.
gyomdny. Torvt. Msz.
Legia, (Du C.) parva navis; kis hajo. Fej. VI. 31., 33. Quarto quod permitteremus
Legatum debiti, are alieno liberans kirako sajka. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 117. de gratia, quod possetis extrahere de Venet.
legatum; adossdgelengedo hagyomdny.
Legibulum, olvaso. Ger. Rosenkranz. seu extrahi facere sine datio aliquo legnamen
Torvt. Msz.
Magy. Tort. Eml. XXX. 283. an. 1546. legi- ad valorem librarum octo grossorum.
Legatum dotis, dotem constituens le- buium unum de corallo magnum. Tor. Tar.
Legula, 33, vasculum (Du C. al. s.) 66gatum ; jegyjoszdgot rendelo hagyomdny, 1890. p. 368. novem legibula varia.
donke. Ger. Fasschen. Quel. Sieb. I. 518. an.
Torvt. Msz.
Legifragium, lex violata; torvenysze- 1509. legula lemoniorum.
Legatum generis, genus possessions ges. Torvt. Msz.
j Legumina, 33, folliculus, valvola, invodeterminans legatum; joszdg nemere nezve
Legionatim, per singulas legiones; luerum; tok. Ger. Hiilse. Tor. Tar. 1889. p.
meghatdrozott hagyomdny. Torvt. Msz.
csapatonkint,osztdlyonkint.Bonfm.'lll. 5., 447. ratione clenodiorum argenteriorum et
Legatum poense nomine,in poenam 444. legionatim per confessionis sacra; my- leguminarum.
factum legatum; buntetesiil .tett hagyo- sterium, alter alterum lustrate.
Lehen, is, (Du C.) mansio; telek.
Legis nigrum, quas lex continet; tor- Schwart. Scult. 146. ad X mansiones, que
mdny. Torvt. Msz.
Lehen vocantur. Pelcz. Geisa p. 88: Charta
Legatum ssecularis categorise, veny belzete, tartalma. Torvt. Msz.
$14
Lehota
Leodus
Levare causam
Palat. Drugelh Anno Dni 1331: quod in Crivali Rex pro XXV cubiti de lenzo et I.
2. Lepus marinus, mus porcellus
dicta Possessione M. possessionariam habe- galeta de vino pro fine. Ra. Mon. SI. VII. (Linn.); tengeri nyul. Germ. Meerschwein.
ret hereditariam portionem, quoa quatuor 131. an. 1080: terras . . . comparavi... pro Vect. Ref. C.
Lehenes et proventus quatuor Vinearum, si- I. solido . . . et tres cubiti de Lenzo.
Lescherchadius, i, (a lure. El Asker:
tarum in eadem, quae vulgariter Perger (PergLeodus, i, homo, cliens (Cf. Germ. summus et kadi: iudex.); fo hadi biro.
recht potius i. e. ins Montanum) dicunt, con- Leute); aprod, legeny. Vuch. Jur. Feud. Adelm. De orig. Turc. G. Sunt praeterea alii
tineret.
163. Hac de causa dominis feudum constitu- magistratus, qui licet imperium non gubernent,
Lehota, ae, Vox origine Slavica, quae ne- entibus per eminentiam tributum est nomen tamen equilatem et iustitiam tuentur, sine quimus vel silvam significat. Dumetum excisum, Domini, per quod non tarn dominium feudale bus nullum imperium diuperstare potest, quoad
eradicatum, runcatum ad agriculturam desti- quam potius dignitas designatur, qua compel- gubernationem imperii Jure pertinere vidennatum. V. Exstirpatura; irtvdny, telep, latione primum uti ceperunt reges, postea Du- tur, quoTum dignior appellatur Lescherchadii
gyarmat. Fej. VIII. 2. 177. Ceterum idem ces, Comites, Dynastae et ideo anliquitus Do- idest summus iudex exercitus, qui duo sunt :
Mattheus palatinus de villis noviter congre- mini appellabantur seniores, seigneurs, Pa- unus Romanic, alter Natalie, qui iudicant omgatis, quas ipse Lehotas vocal, non dat deci- troni; Vasalli vero Leodi, homines, cli- nes causas quam civiles tarn capitales.
mas. Szaz. XIV. 68. Kal. Hist. VIII. 372.
entes, Knappen, Knechte.
Lessire, desidem, residem esse; tetLembulus, idem ac limbulus, navis
Leona, leaena; nosteny oroszldn. Georg. lenkedni. Germ, la'ssig sein. Rak. On. 29,
parva piratica; kalozhajo. Obs. Jadr. 403. Sirm. 1, 100 Et Valentinus spopondit et co- vix peccavij peccalum agnoscens dolui, carnis
Veneti, qui cunctas suas vires eructant in ho- pulaviteam latronculam, que demum erat leona stimulis incitatus excusavi: lessivi lubens,
stes, clam duos lembulos igne accensos a freto lutteriana.
dubitavi et dubitans iterum peccavi.
Ecclesiae S. Petri fabricati Ultima portum cum
Leones, (DuC.) nummi aurei Francici;
Lesura, temperamentum; mersekles.
rabioso flalu venti septentrionalis, qui eadem oroszldntaller. Cod. Alv. II. 157. 2000 Batty. Ger. 171. nulla lesura aquarum vel
nocte afflatus erat versus classes inimicorum, Leonum.
ignium. Nota Batty, sive mitigatur frigus,
penes urbem impulerunt.
Leonicus, 3., leonteus (teovrtiog) valde sive temperatur calor, laeditur utique,
Lembunculus, i, (dem. ex lembusi fortis, ferox; oroszldn. Cod. Dip. Hung. Pat.+ dum vires infringuntur.
parva navis; sajkdcska. Par. Pap.
VII. 442., 444. Nicolaus palatinus et JohanLe tamen, (Du C. laetamen) (Plin), stercus;
Lemma funereum, oratio, sermo nes frater suus leonica accincti audacia.
trdgya. It. letame. Ljub. Mon. SI. XII. 205.
funebris; halotti beszed. FaboMonm. Evang.
Leonina, ae, pellis leonina ; oroszldn- an. 1415.
23. Uti enim in dicendo facundus, ita in scri- bor. Galeoti. Praef. Quo non perlingat LeoLetania, (DuC.) (fatavda) preces et
bendo planus fuit, quod Lemma funereum nina, Vulpinam esse assuendam.
supplicaliones in sacris synaxibus; letenye.
Leoninus, i, (Du C.) leonini versus sic Ger. Litanei; Andr. Pann. 265 in oratione
in Exequiis Magniflci Domini I. 0.1637 palam
forte nuncupati, quod invenli fuerint a quo- letanias decantaverunt.
fecit.
Lemmatica iudicia, enunciatio sub- dam Leone poe'ta, qui circa tempora Ludovici
Leticopium, merces, panis nuntii:
sidiaria; segedtetel. It. lemma. Hiilfsatz. VII. vel Philippi Augusti regum Franciae vixit; hirnok kenyere, dija. Ger. Bothbrod. Quel
Carlow. Log. 43. Est etiam cum iudiciis hypo- rimeld mertekes vers. Kaz. Lev. 1., 251. Sieb. I. 433. an. 1506. nuntio regio pro
theticis in refellendo sic utimur, ut in anteLeporarifer, venator; vaddsz. Haz. leticopio.
cedenti tantisper sumamus, quod falsum est; Okl. 80. an. 1278 : comes leporariferorum.
Leuca, (DuC.) rasta, milliare 2400 pasin consequente vero subiiciamus plura ratio- Fej. II. 253.
suum ; merfold. Gall. lieue. Szaz. XVIII. 518.
nata sese excludentia, quorum nullum adseri
Leporarius, (Spiirhund. Dief.) canis Fej. I. 287. casale . . . a civitate distans per
posse postea demonstremus eo consilio, ut sagax ; agdr. Schliig. 1471.
leucam unam.
Leporatius canis, canis venaticus.
Leucapiperis, (Dief. leucopiper) piper
remoto consequente appareat removendum
esse antecedens. Nihil vetat iudicia lemma- V. Leporarius. Verancs. II. 223. Ferunt longum; hosszu feher bors. Ger. langer
Dessevum aliquando a nobili matrona canem weisser Pfeffer. Arch. Ver. Sieb. XXXI. 117.
tica appellare.
Leuga, V. Leuca. Batty. Leg. T. II. 256
Lemo, lemonium, malum citrum; czit- leporatium absente viro extorsisse cum inrom. Kronst. II. 172., 225227. 352, 404., iuriis, eaque de causa capite periclitatum.
an. 1165.
Leuhyii, (a Germ. Lehen, Lehn); huber,
Leporator, venationi lepusculorum de408., 621.
Lemonia, limonia, citrea limonia, ditus; nyulvaddszo. Teutsch. Schulord. 1.31. birtok. Cod. Dip. Arp. Cont. VIII. 43. de procitrus Union (Linn.); czitrom. Tor. Tar. 1889.
Leporifer, V. Leporarifer. Fej V. pria porcione Slephani decem fundi leuhyn
p. 376. limonie due bone, de maioribus le- II. 29.
wlgariler nuncupati cum feneto et alijs utilitaLeporina, 33, pellis leporina ; nyulbor. tibus suis consueus.
moniis quatuor. Kronst. I. 12. III. 95., 98.,
Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. pellicia de lepo- Leunculus, i, dem. ad leo; kolyok
264., 335., 545.
Lemonium, (Du C.) malum citreum rinis et ancilla.
oroszldn. Barcz.
Leprif er, V. Leporarifer. Fej. II. 465. V. Leuslicuni, liguslrum V. Levystica;
minus; V. Lemo. Monm. Comit. Trans V.
198. Ab una tunella lemoniorum f. 1.
sub eisdem metis et terminis, in quibus dicti levestikom. Ger. das Liebslockel. Schlag.
Lendinosus, 3. lendibus plenus ; ser- Lepriferi Nostri tenuerunt et possederunt 860.
kes. Ger. nissig. Par. Pap.
1. Levans, (DuC.) oriens ; kelet. Ljub.
ab antiquo.
Lenigare, sedare; enyhiteni,-csillaLeprosarium, (Du C.) domus, ubi Mon. SI. XI. 262 an. 1347 murus, qui esl ex
pitani. Tor. Tar. 1893. p. 27. Fej. IV. 1., 105. leprosi alebantur; belpoklosok hdza. An. Sc. parte levantis. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III.
Lenitivus, 3., dolorem leniens, sedans; III. 165. an. 1366.
356.
2. Levans, pater lustricus V. s. LevaenyhitS, csillapito. Pel. De S. Magdal. s. II.
Leprosi, orum, (ad analogiam Sabini pro
c. 6.; unguentum doloris lenitivum. Benko". Sabinum) leprosi pro : uosodochio, hospitali; tus; keresztapa.
1. Levare, (Du C. 3.) tributum exigere;
Top. Misk. 90.
a belpoklosok korhdza. Kronst. I. 719.
Lenticularis, formam lenticular refeLeprosus, 3., (iinoa) lepra laborans; adot behajtani. Ger. Sleuer erheben. Kronst.
rens; lencseforma. Szentiv. Cur. Misc. Dec. belpoklos, ruhos. It. lebbroso. Cod. Dip.I. 181. Cf.Ulp. Dig. 50., 15., 4.
Arp. Cont. IV. 14. Ilia enim ostensio, que per
2. Levare, recipere; felvenni. Ljub.
III. P. HI. 16.
Lemmgalis, (a Germ. Lohnung), ad Dominum in Evangelio et per Moysen in Ve- Mon. S!. HI. 120 : levare debeat. . . domimercedem perlinens; ber . . . zsold . . . teri Testamento leprosorum sacerdotibus nam super una ex galeis nostris. Star. VI, 6.
Faber. Jur. Met. 214. De persolutione merce- debebatur, ,de medio est sublata.
3. Levare, scribere mililes; kdtondt
dum lenungalium ac urburariorum defalca1. Lepus marinus, Aplysia depilans szedni, toborzani. Star. V. 258. an. 1526.
tione, quando solutio defalcari et qua forma (Linn.); hajhuliato (csiga). Ger. Giftkuttel. regnicolas . . . levare.
laboratores ad partes fodinales querulari pos- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VI. 168. Mullus Levare causam, litigare, litem momarinus piscis leporem marinum sic di- vere ; ugyet felvenni, pert inditani. Rit.
sint.
Lenzus, i, pannus lineus, tela; len- ctum piscem, cuius esus tarn hominibus quam exp. ver. R. 3 : In die autem levationis ferri,
vdszon. Gall. Linceul. It. lenza fascia Cod. piscibus cseleris noxius est, occulto naturali praedicti . . . subterfugerunt iudicium ferri,
dicenles, quod non obsisterent absque ionbaDip. Arp. Cont. XI. 57. molinum, quern dedil odio prosequitur.
LeVatorius
Lex feudal!s coinmunls
S75
Leviticus, 3., ad levitam pertinens;

gionibus castri absentibus, cum quibus causam levatoribus nostri exercitus... contra Hussitas. Tor. Tar. 1881. p. 207. Fabr. Urk. 111. levita. Vita S. Steph. 37. apparuit illi beatus
levaverant. Georch. H. T. IV. 74.
levita et prothomartyr Stephanus, levitici
Levare f errum, candentis ferri iudi- an. 1493. Kov. Form. St. 470.
cium subire; izzo vasat emelni. Kit. exp.
Levatorius, 3., (Du C.) levando accom- habitus prnatus insignibus.
Leviusculus, 3., dem. ad levis, perexiver. L. 3: Notificamus vobis . . . quod adver- modatus; emelo. Debr. Com. an. 1530. Forcipi
guus; Tor. Tar. 1888. p. 56. leviusculas
sarii Forces... in praesentia nostra reman- hauritorie aduricus est, ut levatorie, nasus.
serunt et eos ferrum levare in locum VaraLevatus, sacra lotion c initiatus; kereszt- minas.
dinum misimus.
fiu. Fej Jur. Lib. 509: cognatio spiritualis, Levystica, (alias: levisticum, levistica)
Levare stipendia regalia, a rege qua? inter levatum et levantem intercedit. (Schlag. 8(50 leuslicum): levestikom. Ger.
conducti stipendia merere, stipendia accipere;
Leveleiidula, *, lavendula; leven- Liebstockol, Uadekraut. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
117.
kirdlyi zsoldot kapni. Pelcz. Geisa p. 62 : dula. Szaz. VII. 354. 355.
Levend, manus volonum; onkenytes
Lex commissoria, lex compromissi;
Demptis illis, qui stipendia Regalia levacsapat (torok). Thury Tor. Magy. Tort. Eml. egyezkedesi torveny. Vern. Phil. Mor. 389.
rent.
Lex commissoria, ut, nisi emtor intra cerLevata, (Du G. a), s.) litis motio; a per 11. s. 1. k.
Leventa, IK, eques vagus; V. Levend.; tum tempus prctium solvat, res sit inemta.
felvetele. Szirm. G)os. HI.
Lex conservationis, fennmaraLevata causse, actus litis movendse; kalandor, kobor lovag ; Icventa, levente.
perfolvetel, peremeles. Hajnik Perjog. 231. Verancs. V. 223. decretum est, ut in poste- ddsi torveny. Imre Phil, 94. Lex ConserKovy. El. 656. Magy. Jogt. Eml. I. p. 32. Cher. rum a conclusione pacis huius neutri partium, vationis est, vi cuius in Natura nulla substanJus. Eccl. II. 333. Post factum Rei Conventi nobis ac nostris uzfcokos, bajdones vagosque tia seu materialis seu immaterialis neque ulla
citationem adveniente termino comparitioni et errabundos homines, imperatori vero vis primitiva substantiarum actione causarum
praefixo pars actorea coram Judicio per suum Selymo ac suis leventas, martolossos, hara- creatarum in nihilum abire polest. Natura est
Procuratorem exhibendo Mandatum citato- mias et idgenus alios gregarios intertenere, conservatrix sui.
Lex constantise, kdvetkezeteftsegi
rium libellumque actoreum scripto postulat: fovere, alereque non liceat.
Leviatio, mitigatio, levatio : enyhites. torveny ; Imre Phil. 95. Lex Constantiae
ut Reus conventus per Notarium S. Sedis ad
est, vi cuius entia huius universi in agendo lelegitime coram Judicio comparendum seque V. s. Anditus.
Levidius, lenius; (Ap. Fore, lividius, ges ab Auctore Naturae sibi prsefixas semper
defendendum proclametur. Actus hie apud
suboscure); lassabban. Brut. Hist. XI. 202. sequuntur, neque ab iis sibi relicta unquam
nos in Hungaria Levata vocalur.
Levata ex paribus, lilis motio ex 12. nam in colle posita (Alba Julia) sensim recedere possunt. Natura sibi ipsi constat.
Lex consuetudiiiaria, ius, lex conapographo; irdsok mdsaibol tett perfelve- levidius se in planitiem demittente, olim ad
amnem usque Marusium pertinebat.
suetudinis; szokdstorveny. Benko. Im. Nat.
tel. Torvt. Msz.
Levif icatio, alleviamentum; konnyebbe Sic. 42. praesertim vero Legem ConsuetudiLevata primitiva, elsd perfelvetel.
Levata continuatoria, folytatdlagos tetel. Pel. Serm. De levificatione . . . remis- nariam Nationis a. 1555. in formam codicis
perfelvetel. Opinio. Deput. 36. A qualibet sionis iniurie occurrit hicquestio (Aest. II. I.). redactam.
Levigator, qui levigat; simito, csiLex contimii, V. Lex Continuitatis.
Levata primitiva ... 6 fl. C. M. A Levata,
szolo. Marlonf. 182. Item coaclus fui eciam Imre Phil. 108.
continuatoria 4. fl.
Lex coiitimiilatis, folytonossdgi
Levata (Pasta), fors. fermentum; ad magistros lapicidas et levigatores aliquas
torveny. Imre Phil. 94. Lex Continuitatis
eleszto. Cod. Dip. Arp. Conl. XI. 278. Itemfacere expensas.
Levipeiidium, minor valor; kisebb est, vi cuius in hoc Mundo omnia causis et
in annulo sponse non ponatur pasta levata
ertek.Monm. Comit. I. 552. ut provinciales quidcm proportionatis fiunt, ita, ut a mutanee ruta.
Levaticius, 3. miles conscripUis, coa- atque universi patriarum istarum jncole mo- tionibus entium omnis saltus excludatur et
ctus; toborzott. Cod. Dip. Briiss. II. 311. netam huiuscemodi diu et in non parvo nu- nunquam transeatur ab uno statu extremo ad
quse erant ferine sexaginta millium turn ex mero collectam maiori damno et levipendio alterum neglectis statibus intermediis, sed
progressus ubique continuus observetur. Lex
lenaticijs Regni gentibus quam pecuniarijs coacti sint transmutare et erogaiv.
gentibus Regisn Matis p. 312. Gentes noslrse,
Levi p u tare, pro nihilo putare, levi luec profluit ex lege causalitatis et hoc trito
qua? erant levaticiae, sunt dispersse, restant pendere ; kevesre becsulni. Cod. Telck. X. axiomate continclur. Natura nusquam facit
saltern gentes stipendiarise.
39. Non leviputandi Regia estimacionc ser- saltum.
Lex cosniica sen mimdana, egyeLevatio, (Du G.) exaclio; behajtds, vicij genus et fidei prestancia etc.
beszede's. Cod. dc Sztara II. 488. Et lucrum Leviratus ins, ins affinitate cum aliquo tcmes vildgtorveny. Imre Phil. 94. Ex Legicamere anni prsesentis per univcrsilatem no- coniunctac ; sogornoi v. siivnoi jog. Torvt. bus Metaphysicis ad Mundum applicitis dedubilium egregio Ladislao de Pochay extradari Msz.
cunlur Leges qusepiam universales et necessafacere velitis et in levatione ciusdem soliciLevis, mirus, miriticus; szembetuno. ria3, quafi omnium entium mundanorum turn
Georch. H. T. III. 38. De ha a kotes mind a materialium turn spiritualium communem exilus sitis.
2. Levatio, sublimatio; follendites. Kol. ket felnek hasznalna, p. o. egyik abrak nelkiil stendi et agendi modum definiunt et ideo Lesziikolkodven, lovait, hogy sziikot ne lassanak, ges cosmicae seu mundanae vocari solent.
Cod. 7.
3. Levatio, delectus, conquisitio mili- masnak egy bizonyos utra, hogy 6ket jol abraLex criiiiinalis, lex pcenam sanciens;
tum (DuC. al. s.); katonaszedes. Ger. Aus- kolja, kiadna: mar ekkor a szembeliino (levis) biintetotdrveny. Art. D. 1840. p. 32.
hcbung. Mon. Com. Trans. I. 87. an. 1542. gondallansagert felelnek egymasnak.
lêx decretalis, decreta a pontiflce
Qui non . . . venirent ad levationem offiLevita, o!im apud Judseos membrum gen- lata, quse partem alteram Juris canonici efflcialium Domini Locumtenentis, ex tune circa- tis, qua? dicebatur Levi; sacerdos; (DuC.) ciunt; pdpai hatdrozat. F. Forg. Comm.
tor . . . suspendat talem. Star. V. 265. an diaconus; pap, segedpap, levita. Vita S. XIII. 249 Siquidem cum per pontificem obti1526. quod ad presbyterorum et monachorum Steph. 37. apparuit namque illi beatus levita neri vix posse, sperarent, concilium per Gerlevationem attinet.
et prolliomartyr Stephanus. Cod. Dip. Arp. maniam nationale cogendum statuerant; ita
Levatio arrhae, actus arrhabonis reci- Cont. VI. 189.
aut permittendum pontifici fuisset, aut decreto
piendi; a foglalo felvetele. Germ. Aufnahme
Levitica, Lebiton, Leviton, Levitona- concilii statutum foret: quippe leges, quas
der Drangabe. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 411: rium est colobium lineum sine manicis, quali vocantrfecrea/es,docere iurisperiti afflrmant.
statuitur, ut illi et tales, sive levatione arrhae, monachi Aegyptii utuntur. Gr. Suid. Ae/9i;rwLex feudalis communis, az oszsive manuum stipulatione .,. . assecurationem V&QLOV (DuG.). Beng. Ann. Er. Coenob. 516. szessegrekiterjedo; Lex feudalis Parpraestantes.
Turn per quatuor Admodum Reverendos Do- ticularis, reszleges; Lex feudalis
1. Levator, auctor seditionis (DuC. al. minos et sex Diaconos Leviticis indutos, Proviiicialis, tartomdnyi; Lex feus.): folkelesre indito, lazito. Szek. Okl. sacrum corpus cum prsefato gestatili pegmate dalis Localis, helyi. Vuch. Jur. Feud. 7.
levatum.
Relate ad territorium Germaniae leges feuII. 167.
Leviticum, i, Tertius liber Mosis sic ap- dales vel Communes sunt, quse in. regula
2. Levator, conquisitor; coaclor mililum; tobnrzo. Germ. Werbeoffb.ier. Cod. Dipl. pellatus. Szaz. III. 687. Leviticum szerint is per totam Germaniam vigent vel particulaPat. T. I. p. 317 : Capitaneis ductoribus et 17., 14. minclen testnek elete a verben vagyon. res, quos in ccrta tantum parte Germania; ail
376 Lex fundamentalis absolute tails
Libamentum
Libamentum, potus; ital. Ljub. Mon. iuxla inslitutam etrilurationem conspicuae

in certa curia feudali oblinenl, indeque provinciales vel locales nuncupantur; inde Jus SI. II. 303.
sunt.
Libare, ni fallor pro : glebare, i. e. gleLibellus insinuationalis, libellus,
Feudale Commune et particulare.
Lex fundamentalis absolute ta- bas movere, agrum colere; fdldmunkdt ve- quo ad superius forum recurritur; fellyebblis, lex prima; sarkalatos fdtorveny. Torvl. gezni. Fjp. Szam. 263. Item argillaloribus li- vivd keret-level. Georch. H. T. IV. 209.
bantibus solvimus den. 200.
Msz.
Libellus migratorius, libellus veLibatorius, 3., ad libamentum pertinens; niam peregrinandi continens ; vdndorkonyv.
Lex fundamentalis secundum
Ger. Wanderbuch. Gall, livret. Pesl Var. Levt.
quid talis, inferioris ordinis lex prima; proba-, kdstolo. Wallaszky 426.
Libellus opppsitionalis, libellus
Libellans, qui libello supplici utitur;
alrendu sarkalatos torveny. Torvl. Msz.
Lex incitabilitatis, izgatagsdg, in- kervenyezd. Kov. Form. St. 409. Petal etiam contradictionem continens; ellenkezesi, elgerlekenyseg tdrvenye. Imre Phil. 183. copiam libelli, insuper petat terminum ad ex- lenzesi vadlevel. Kovy El. 754. SupersesCorpus organicum recipit impressiones exler- cipiendum contra Libellum, contra ipsum Li- sum esl ab Exhibilione Libelli oppositionalis iam parali.
nas et in eas reagit Dicitur haec Lex bellantem.
Libellatice, litteris, per litteras; leveLibellus peregrinatorius, libellus
Lex incitabilitalis.
Lex investiturse, unnepelyes ikta- lezes utjdn, irdsban. Ger. schriftlich, brief- viatorius ; vdndorkonyv. Ger. Wanderbuch.
tds tdrvenye. Vuch. Jur. Feud. 88. Investi- lich. Kovy El. 52. Licet non formatis el so- Kass. Ench. III. 353. Libellum peregrinatura nititur contractui feudali tanquam suo lemni Processu ventiletur, verum tantum Li- torium tenentur Opificum contubernia servare,iisdemque, quamdiu quis el qualiler labofundamento. In contractu feudali contentse bellatice el Summarie.
raveril el quales mores praeselulerit, inserere.
Libeliatici, V. sub Lapsi.
sunt conditiones mutuseque deelarationes parLibellaticus, 3., formam libelli ha- Norm. Ordin. an. 1816. 16. July.
tium contrahentium, sub quibus feudum datum
Libellus promotionalis, labella v.
et acceptatum est. Contractus hie feudalis bens; iras, irott folyamodvdnyu. Kass. Jur.
eiusve contextus ab Interpretibus Lex investi- Civ. I. 1 14. forma Actionum passim oblinel index res publico cursui Iradilas leslans.
libellatica, id est Aclor sive querulans pro- Posta szdllttdsi konyv v. jegyzek. Poslturae nominari consuevit.
Lex metallica comitialis, orszdg- ponit querelam ac pelilum suum in forma schein, Buchel. Torvl. Msz.
Libellus querimonialis, libellus
gyulesi bdnyatdrvenyek. Faber. Jur. Met.libelli suplicis. Kovy El. 16. de libellatico
accusationem conlinens ; panaszlevel. Cod.
16. Leges Metallicae Comitiales (. 15.) supplicandi modo per Belam HI. inlroducto.
Libellatio, aclus aquas librandi; viz- Dip. Arp. Conl. VI. 535. El quia paries atlupromotionem et incrementum Cullurse Montana3 velut efficacis communis felicitatis medii szinmeres. Lzb. Cod. Med. T. II. 518 : aqua- lerant predictis arbitris peticiones el libellos
querimoniales innumerabiles. Ibid, quod de
respicientes, a Regibus Hung, in publicis Regni rum libellatio.
Libellatorie, per libellum, per lilteras, cetero de alijs peticionibus seu libellis queComiliis lalse, in Corporis Juris patrii et pluscripto ; irdsban, kervenyileg. Kov. Form. rimonialibus porreclis elc.
rima3 et saluberrimae continentur.
Lex parsimonise sive minimi, Si. CLXX. Kass. Jur. Civ. I. 139. in aliis enim Libellus quietantionalis, lib. actakarekossdgi torveny. Imre Phil. 94. Lex negolium conlroversum pertraclalur summa- ceplum leslans, apocha; nyugtdzo konyParsimoniae sive minimi est, qua in Na- rie vel libellatorie, id esl Inslanlia querulan- vecske. Ger. Quillir-Biichel. Lzb. Cod. Med.
tura ila sunt omnia comparata et disposita, tis pro dando inlra lol el tol dies response. III. 182. Opin. 1802. Rr. 2. . 135.
Libellus replicatorius, libellus, quo
ut nihil frustra nihil superfluum nihil mancum Ker. Nap. 374. Georch. H. T. IV. 15.
Libellatorius, 3., qui libello conline- respondelur; vdlaszirat. Monm. Comit. IV.
sit, ut minimo virium impendio effectus maximi, paucissimis et simplicissimis mediis fines lur, lileris Iradilus, mandalus; irdsba fog- 305. prout Dilectio vestra illis haec ipsa el
ac usus plurimi oblineantur. Natura nihil facit lalt, kervenyi. Faber. Jur. Mel. 188. Kass. alia, qua3 sunl ad rem apposilissima, in libello
Jur. Civ. I. 122. In sedibus Dominalibus Pro- suo replicatorio copiose et sapienler defrustra.
Lex portaria, lex in portas deserentes cessus decurrere solenl prasertim inler Colo- scripsil.
Libellus solutorius, libellus de nuconstituta; kapu torveny. Teut. Schul. I. nos aliosque Ignobiles plerumque in forma
266 : ut refractarii seu fractores fundamenta- libellatoria id est exhibelur per querulanlem meratis, solulis pecuniis; fizetesi konylis ac sanctissimse legis portariae... extra Recursus querelam in se conlinens Sedi Do- vecske. Monm. Comil. Trans. V. 202. super
qua summa eiusdem domini Balhory binas
necessitatis casum et sine Rectoris venia no- minali.
Libellio, onis, (Du C. nolarius), labella- assecuraloriales cum speciflcato libello soluctem habentes Hfl. 5. puniantur.
Lex prsescriptaria, V. Praescriptio, rius; levelhordo. Tor. Tar. 1888. p. 533.torio produxit.
Liber, i, nondum slipendio politus Prahatdridot szabo torveny. Nagy Jus. Trans. unius simplicis Chiaus sive libellionis TurSax. 78. Pertinct autem lex praescriptaria cici ordinarii libertalem suam nationalem fun- clicans; dijtalan gyakornok. Wallaszky 386.
Liber antigraphus, czeh-konyv,
ad salutem civitatis, quia rerum dominia facit damentalem prostituerunl proni.
Libellulus, i, libellus; kis kdnyv.Ol&h. ellenorzd konyv. Juriev. Jur. Mel. 150.
certa.
Lex statutoria, praecepta staluta com- Cod. Ep. 510. Edidi paucis ab hinc diebus Omnis socius, utprimum unius aut plurium
parlium fodinalium quocunque modo propriemunitatis continens; kdzsegi rendeles. Be- libellulum quendam.
Libellus actionalis, libellus accusa- tarius efflcilur, id Anligraphiario debila cum
zirksrecht. Torvt. Msz.
Lex unitatis vel Lex consensus lionem continens ; kereset-, vadlevel. Opin. legilimalione indicare, nomen suum numerumvel harmonise universalis; egyseg P. II. de ordine Jud. C. I. . 11. Cher. Jus. que parlium fodinalium Libra Antigrapho
seu Urburariatuum (Gegen oder Gewerken
tdrvenye, dsszhangzatossdg. egyetemes Eccl. II. 393.
Libellus concordise, V. Litterae Buch) inseri alque accepla desuper Scheda
osszhang tdrvenye. Imre Phil. 95. Lex
Unitatis est, vi cuius entia huius Mundi licet Compositionales: egyessegiokmdny. Ger. adiudicatoria (Gewahr-Schein) proprietalem
multa varietate distincta multiplici tamen uni- Verlragsschein. Verancs. VII. 148. tanlum sibi addici curare lenelur.
Liber Baro, bard. Ger. Freiherr.Kass.
tate sunt mutuo devincta ; hinc lex ista etiam abest, ut et ipsa promissis suis slare volueril et
Lex consensus vel harmoniae universalis Heremitse diu pcenitudine et deditione con- P. P. II. 139. Libero Baroni N. passim.
tenta fuerit, ul III. die a concordia ipsum libel- Liber benedictionalis, (DuC.) liber
appellari potest.
ecclesiasticus, in quo benedictiones ab EpiLexivia, Lexivium, Lixivium, lum concordiae illi remiserit.
lixivia ; lug. Lauge. Kronst. I, 253., 500., 562. Libellus contributionalis, labute scopo el sacerdolibus flunl, conlinentur; dlLiago, politura; fenyesites, mdzolds. public* censoriae; hadi adokonyv. Sleuer- ddskonyv. Tor. Tîr. 1886. p. 571.
Liber canticalis, cantualis, canLjub. Mon. SI. V. 249., an. 1334. liago in buch. Torvl. Msz.
Libellus conventionalis, liber, lus ecclesiaslicos conlinens; enekes konyv.
teraza oleo.
Liardus, 3., ravus, ab It. leardo (Du C.); quo paclio, paclum conlinelur el leslatur ; Tor. Tar. 1886. p. 573.
szurke. Szaz. IV. 674 : duosequoslurcos emi szerzo'desi irat. Cod. Dip. Arp. Conl. II.
Liber civitatis, Protocollum;jegyunum liardum, pomelatum, sine sella.
114., 115. Hie esl libellus conventionalis. zokdnyv. Werboczi 511. huiusmodi prohibiLiba, ee, (fors. a germ. Laib [brod]: paLibellus etriturationum, kicse- lionem in Protocollum seu librum Civitatis
nis (orbicularis) discus; korong, tdnyer. pelt gabondrol vezetett konyv. Opin. 1802. annolare aut lileras prohibitorias dare recuBarcz.
f. 2.: libelli etriturationis, in quibus fruges sarel. Szaz. VIII. 621. .an. 1397.
Liber comltis
Liber murator
Liberia
377
Liber comitis, (aliis. Micrologus), V. offlcium, a Gelasio Papa primum compositum, carum horarum nee plurium quam culina exLeccionarius. Batly. Leg. T. II, 460. (Sc. deinde a Gregorio Magno in meliorem formam pedire et lances strui possent, interposita cesXII) et 165. liber Comitis,si\c leccionarius, redactum; misekonyv. Cod. Dipl. Pat. T. I. satione, offerebantur, ita, ut Muriani praetoquern S. Jeronimus compaginavit.
rium, Lucullianus Apollo aut populare triclip. 309. Tor. Tar. 1889. p. 598.
Liber culinarius, liber praecepta de
Liber murator, latomus; libi-r mura- nium seu, quod nunc dicimus, libera curia
cibis parandis continens; szakdcskonyv. rius, caemenlarius; t,zabadkdmuves. Germ. esse videretur.
Arch. Rak. VIII. 340. Liber culinarius, im- Freimaurer. Fej. Jur. Lib. 450. (Joseph. II.
Libera warenna, liberum ius venahdi (DuC.); szabad vaddszati jog. Uj
pressus Grsecy.
1786).
Liber mutimgalis, liber concessio- Magy. Muz. III. 200.
Liber decretalis, 1. decreta contiLiberse decimse, sunt in iure antiquo
nens (altera pars corporis iuris canonici); nem continens; dtengedest tartalmazo
konyv. Juriev. Jur. Met. 76. Denique totum Hung, decimse, quarum magnitudinem non ii
torvenykonyv. Tor. Tar. 1886. p. 573.
Liber diurnus, diarium; naplo. Kon. mutungationis tam scriptae quam oralis nego- constituunt, quibus dari debent, sed illi, qui
tium Libro mutungali inserit: Par vero dant eas (Kerekgy. liberae decimae, libertorum
Egyh. 54.
decimae); szabadosok dezsmdja. Cod. Dip.
Liber feriatlonum, idohalasztdst aulhenticum Mutunganti consignat.
tartalmazo konyv. Faber. Jur, Met. 114. Liber parochialis, V. Matricula. Arp. Cont. II. 3., 15. Item dant liberas deImpetratum Moratorium una cum nomine et Cher. Jus. Eccl. II. 338. Libri Parochiales, cimas dicto monasterio de omnibus bonis
cognomine. impetrantis, item terminus prae- quibus inseruntur Baptismata, Matrimonia, suis.
fixus, Libro Judicial! hodie Feriationum sepulturae parochianorum.
Liberales, servi aulae regiae, udvari
(Fristungs-Buch) montanisticarum, inseritur,
Liber normalium, I. praecepta, le- szolgdk. Torvt. Msz.
quo vergente, si denuo vacationem laboris ges, formulas continens; szabdlyrendeletek
Iîberam viam dare, liberum pasobtinere vult, rursus pro Moratorii prolonga- konyve. Pest. Levt.
sum concedere ; szabad menetet engedni.
tione impetrator Judicium interpellandum
Liber officionalis, seu benedictio- Batty. Leg. III. 78. an. 1309.
habet.
nalis q. v.; dlddskonyv. Tor. Tar. 1886. p.
Liberare, exhibere, tradere (Du C.);
Liber feudorum, huberkonyv, 573.
dtadni, dtengedni, kezbesitni. Uj Magy.
jegyzGkonyv. Faber. Jur. Met. 43. AntigraLiber orationalis, orationes conti- Muz. III. 201. Omnes obsides et cartas slatim
phiarius (Gegen-Schreiber) Elenchos collato- nens ; imakonyv. Tor. Tar. 1886. p. 573. reddemus, que liberate fuerunt nobis ab Anrum metallicorum operum, prout penes sinLiber passionalium, liber de pas- glicis in securitatem pacis vel fidelis servitii.
gula eorum participanlium personarum, custo- sionibus Sanctorum agens ; szentek szenveLiberbaronatus, us, conditio, dignidit primi ordinis Elenchus Liber Feudorum deseinek konyve. Tor. Tar. 1886. p. 571. tas baronis; szabadbdr6sdg,liberbaronasecundi Antigraphus adpellatur.
Liber pcenitentialis, regulas preni- tussdg. Szaz. VI. 626.
Liber fund ualis, fundorum descriptio- tentiae continens; vezeklesi konyv. Kon.
Liberculus, (Du C.) libellus ; konynem continens; telepkonyv, telekkonyv. Egyh. 52.
vecske. Will. Symb. p. 468. nonnulli liberPfahl. Jus. Georg. II. 57. Liber fundualis Liber pontificalis, (Du C.) liber, in culi nuper . . . editi.
Liberi, V. Servi Regales. Pfahl. Jus.
hac ratione confectus et munde descriptus ac quo contincntur, quae ad episcopum spectant;
per Geometram concernentem subscripts fopapi szerkonyv. Tor. Tar. 1886. p. 573. Georg. XX. Liberi, prseter Praelatos, qui ut
autenticandus est. Kass. Jur. Civ. 1. 87.
Liber preeatorius, preces continens; alibi (a tempore Caroli M.) ita in Hungaria
Liber judicialis, V. Liber Feriatio- imakonyv. Arch. Rak. VIII. 318.
quoque primum statum constituerunt, distinnum.
Liber publicus, V. Protocollum. guuntur in legibus S. Stephani in Comites,
Liber macularis, adversaria, orum ; Fabo. Monm. Evang. 57. ita non tantum Libri Milites (alicuius virtulis) et Vulgares, alibi geliturarii codicilli; fogalmazo konyv. Gall, publiciy quos Protocolla nominamus.
neratim magis in Maiores, Minores et Vulbrouillon. Cod. Camb. Merc. 60. Ipsae RatioLiber rationalis, codex accepti et gares.
Liberi denarii, fustpenz. Numi Hung.
num positiones e masculari (!) Libro vulgo expensi; szdmaddsi konyv. Tor.Tar. 1886.
prima nota seu Strazza in Diarium vulgo p. 573.
154. Liberi denarii ii dicebantur, qui a sinGiornale seu Journal ab hoc vero in SumLiber recessualis, tartozdsi konyv. gulis liberae conditionis hominibus ac advenis
marium vulgo Maestro vel Haupt-Buch (si ilium Faber. Jur. Met. 150. Quid Recessus. Summa seu hospitibus cxigebantur, alias etiam liberquoque Negotiator teneat) seu propria mann restantium additamentorum Recessus, et de- tini denarii, vulgo fumarii (a singulo casua seu medio ad id destinali periti probaloe bitum ex eo promanans Recessuale, liber, mino) nuncupati (Cod. Dip. 1IL v. II. p. 189.)
tamen fldei Ratiocinantis, absque ulla varia- cui universa haec Urburariorum in Metalhfodi- quamvis solutio haec ad subditos Ecclesiarum
nam praetensio speciflce inserenda, Reces- ac Nobilium quoque posthac fuerit extensa.
tionc vcl correctione ita illatae sint.
Liber manualis, enchiridion; liber, sualis nuncupatur.
Fit horum iam in fundationalibus Abbatiae
Liber regius, acta regia; kirdlyi Pecsvaradiensis per S Stephanum A. 1015.
quern manibus tractat aliquis; kezi konyv.
jegyzokonyv. Magy. Tor. Tar. XIII. 16. Kass. datis, his verbis mentio: insupereUifeerorwm
Tort. Tar. 1886. p. 573.
denariorum tertiam partem, quam ex advenis
Liber manuductorius, liber, quo P. P. I. 835.
Liber rubricalis, liber rubrica's con- in terra Ecclesiae habitandis debentur, ad calquis in tradendo aut discendo utitur; vezerfonal, kezikonyv. Walaszky 525.
tinens ; rovatold konyv. Opin. 1802, g.
ceamenta fratrum concessimus, a qua proinde
Liber matutinalium, (Du C.) in quo Liber scontralis, liber raliones con- exaetione una tertia monachis Ecclesiae et duae
officium matutinum ecclesiae continelur; haj- trascriptas continens; rovancsolo, ellen- tertiae regi obvenerant. Census horum fuerunt
nali zsolozsmdskonyv. Tor. Tar. 1886. p. o'rzd konyv. Opin. 1802. c.
Octo denarii ex constitutione Colomani
573.
Liber, symbolicus, hitdgazati regis.
1. Liber memorialis, V. Protocol- konyv. Otia. Bachm. 125. Lutherana JEcclesia Liberi murarii, latomi, V. s.. Loge;
lum; jegyzd'konyv. Fabo. Monm. Evang. 50. itidem habet suos libros Symbolicos, qui ta- szabad komuvesek.
cum in publicis Libris Memorialibus, quos men nihil aliud sunt, quam verborum et instiLiberi pro ingenuo, ingenui; szaProtocolla nominamus, non pauca supersint tutionum Salvatoris et Apostolorum fidelis re- bad emberek. Torvt. Msz.
documenta.
petitio ac elucidatio: cur igitur illos admittere
Liberi S. Regis, kirdlyi.jobbdgyok;
2. Liber memorialis, V. Matri- recusasses ?
a szent kirdly szabadjai; szuletett jobcula; anyakonyv. Fabo Monm. Evang. II.
Liber urburariatuum, bdnyare- bdgyok. Prise. Serv. p. 20 : Liberi S. Regis
126. cum in libro memoriali, quern matri- szesek anyakonyve. Beszlb. Levt.
erant soli Regi subject!, quos divus Rex ab
culam ecdesiasticam Cassoviae ab initiis reforLibera, 1. apud SS. Patres limbus, 2. omni servitutis onere liberos fecit, ea lege : ut
mationis consignatam adpellamus.
oratio, qua? ab hoc verbo orditur; i. pokol- transeunti sibi per eorum fines, equos, currus
Liber mercantilis, codex accepti et torndcza, 2. liberd-val kezdo imddsdg. subductuarios et servilia stipendiaria suppediexpensi in mercatoris taberna; rovdskonyv. Nagy Hier.
tent. Colom. libr. I. cap. 45. Kandra Reg. 270.
Libera curia, hospitium publicum; dixerunt se jobagiones esse a generacione,
Liber missalis, vulgo Missale, liber szabad szdllds. Verancs. VI. 192. Nam iden- qui scilicet liberi Sancti regis dicuntur.
ecclesiasticus, in quo continetur missarum lidem his bellaria, illis temporariae dapes pauLiberia, vestis, cultus famularis (Du C.
Barlal A. : Gloss. Lai.
378
Llberissime
Libertini ascripticii
Licen
al. s.); liberia, cseledruha. Ger. Livrec. officio deessc cogcrentur, partem Subditorum Subin libra in 16 uncias dividi ccepit. Alia
Szaz. XVI. 14-6. Thok. Diar. II. 90.
suorum a colonicali servitute in perpetuum erat libra monetffi loco habita, ad quam 12
Liberissime, pro: liberrime. Ljub. Mon. liberarunt, aut aliis liberis hominibus unde- solidi seu aurei numi, singuli a 40 denariis
SI. IV. 227. an. 1386.
cunque accersitis certas terras seu pradia de computati intrabant. Patet ex his solidos fuisse
Libertacio, Libertatio, (Du C.) li- bouis suis perenni cum libertate concesserunt duplices, aureos quippe numos ipsos, sextam
bertas, facultas, immunitas; kivdltsdgolds. nullo alio praelerquam jnilitarium servitiorum unciaa parlem conlinentes seu 40 denariis
Szek. Okl. III. 118. Verancs. V. 345. Volu- onere iis relicto. Alque huius generis milites aeslimatos et argenteos seu ideales, numero 12
mus . . . ne praefectus nosier vel donalioni- ordinarie Libertini aut Banderiales quo- denariorum definitos.
bus vel libertationibus . . . bona Ecclesise que vocabantur.
Libra argenli, Sim. Num. 43. Libra
Libertini ascripticii, eredettol argenti valel 75 grossos.
dislraliat.
Libra auri, Sim. Num. 43. Libra auri
1. Libertare, publico munere liberare, fogva roghoz kotott szabados. Eszl. Okm.
immunitatern conferre ; szabadalmat adni, p. 13. (Deer. Ladisl. 1274): concesserunt, ut valel 96 Floren.
Librae Denariorum, V. Liberi Dementesseget megadni. It. privilegiare. V. ipsa villa Jenev cum omnibus utilitatibus . . .
Privilegium Mathise Regis datum Monaslerio et libertinis ascripticijs seu originarijs gle- narii. Pfahl. Jus. Georg. LIX. Quod atlinet
Dobislucensi. Ludewig. Reliq. Mss. torn. I. p. b* adherenlibus . . . cederet in jus . . . mona- prastaliones horum colonorum, qui proprias
colebanl lerras, Regi debitas (nam illis utique
511: El etiam a quavis molestia eximimus, sterij.
Libertini denarii, V. Liberi dena- lanlum Coloni hi tenebantur); Liberi non
libertamus el absolvimus gratiose, exemtosque, libertatos et absolutes decernimus per rii; fUstpenz. Tor. Tar. 1887. p. 524. Liberi milites generatim sub S. Stephano et sequenpra3sentes.
deinde denarii etiam libertini denarii vulgo libus aliquot Regibus Denarios pra3stabant et
2. Libertare, liberare; megszabadi- fiistpenz (fumarii) dicti. Bally. Leg. II. 341.quidem duplicis generis titulo libertalis el
tani. Kronst. III. 117: ut oves libertaret, an. 1233.
operarum seu pro libertate et opere, uti leges
Libertini fiscales, Liberlini Came- dicunt. Sub Denariis pro Libertale non tribuquas . . . abslulcrunl. Fej. Jur. Lib. Suppl. 11.
Libertas, species raonela? Curuconum r<e regia3; kincstdri szabadosok. Ac. Com. lum inlelligendum esl, quod pro liberlale pera'rese, postea hongo appellate. V. Kongus. Sopr. p. 62: PbilistaM, ac alii Libertini Fisca- son* (personal!) pendendum fuisset, verum
Szaz. III. 269. VII. 186. Jokai Rab. R. I. 47. les a singulis viginti domibus unum Peditem pro immunitate ab obligalione militandi, quod
Sot a rezpenz ko'ze meg egy-egy <dibertas expedianl.
videlicet Coloni ab ea liberi fuerint agricultuis vegyiill.
Libertini originarii, V. Libertini ral causa. Sub operis vero intelligi debenl opeLibertas preli, liberlas, qu# animo ascripticii.
ra; illse public*, qua3 ad ereclionem el conserLibertinismus, de sacra religione et valionem caslrorum regiorum ffidificiorumquc
sentias, describendi, lypis mandandi; sajtoszabadsdg. Torvt. Rlsz.
ejus mysleriis pro cujusque arbitrio sentiendi strucluram viarum . . . requisite eranl et quiLibertas voli, impune dicendi, loquendi libido ; szabad gondolkodds. Fej. Jur. Lib. bus illi. qui Denarios non solvebant, obligapolestas v. libera lingua ; szoldsszabadsdg. 398. (Mar. Theres. 1767).
bantur. Vocabantur ideo denarii hi etiam
Torvt. Msz.
Liberummontanum v.Liberum Liberi et corrupto detortoque sensim voca1. Libertatio, assertio in libertatem; Principis, Faber. Jur. Met. 57. Liberum bulo Librae Denariorum.
szabadddtetel. Ger. das Freimachen. Jogt. Montanum seu Principis, Imperans CulluLibra Veneta, velenczei font. Heyse:
Eml. T. II. 1. p. 359: quod si advena ante ob- ram suam monlanam liberam quoque decla- Lira, Hal. Rechnungsmiinze 20 Soldi zu 12
tenlam libertationem . . . ad quottam illius rare el patenlem efficere potest; id genus pate- Denari aber von ungleichen VVerl. Cod. Dip.
villa3 penderit.. . etiam impetratam liberta- facla Cultura montana communiter Liberum Arp. Cont. XI. 177. ceperunt barcam illam et
tem solvat.
Montanum, liberum Principis (Berg- Oder negocialionem eius el Dominici Valerii de
2. Libertatio, copia,potestas (lignandi); Fiirstenfreye) nuncupalur.
Sanclo Raphaele, que fuit tan la inter drapum
sztibadvdgdsi engedely. Kronst. III. 337 :
Liberum soceagium, (Du C.) soca- et ferrum et ramum et alias res minutulas, sicausa bonse vicinitatis et libertationis sil- gium servilium socae, est autem soca ara- cul asseril idem Leonardus, quod valuil usque
varum.
Irum; liberum socagium: prsedium servilio libras MDC Venetas.
Libertinalis, ad liberlinum pertinens; exemplorum, qui nonnisi in denariis praestaLibramen, deliberalio ; megfontolds,
felszabadult. Szek. Okl. IV. 286.
bant aliquid dominis capitalibus. Uj Magy. megiteles. Tor. Tar. 1893. p. 27. Fejer.
1. Libertini, szabadosok, felrabszol- Muz. III. 183. A birtokjog azutan negylele
Libraria supellex, bibliolheca;
gdk. Prise. Serv. p. 29 : Libertini ut servili volt: 1. Fief de haubert = katonai szolgalalert konyvtdr. Fabo. Monm. Evang. 117. Libra,conditionc fuerint exemti, in Dominorum ta- es katonai kotelezettseggel adolt joszag. 2. Li- riam eius supellectilem mullis et iis quidem
men erant Clienlela, qui fugilivos non solum berum soceagium = nem-nemes szabadok rarioribus libris instructam. Rev. PI. 48.
in potestatem suam redigere, verum donare joszaga kalonai kotelezeltseg nclkiil az ur
Librata, 33, civitatis regio (Du C. al. s.);
et etiam vendere, aut durius quiddam de iis iranti huseg es hodolat szolgalataval.
kornyek. Bally. Leg. HI. 251. an. 1370: ul
slatuere potuerunt. Bel. appar. Dec. I. Mon. Libitorius, 3., arbitrarius, ad libidinem; in subdilos libratae seu contrata3 . . . habeat
V. p. 265. Ker. Inst. Mil. 425. (Art. 14. An. kenye, kedveszerinti. Eszt. Okm. p. 28. omnem censum.
1567.) Similiter etiam Libertinis Domino- (Deer. Ladisl. 1380): inlerpretacione libitoria
IJbratim, per singulas libras (Du C. al.
rum et Nobilium, qui videlicet a dominis suis iuris exigenciam minuat. Fej. III. 412. Knauz s.); fontonkent. Ger. Pfundweise. Kass. P.
lerrestribus exemti ab antique cum equis suis M. E. Str. II. 210., 228.
P. I. 241. ul centenarium sails in VV. a T.
servire et exercituare tenentur, Majestas sua
Libitum, i, voluntas ; akarat. It. libito. flnis T. xris in minori vero quantilale si ponexemtionem dare dignetur. S. de Kz. Chr. A. Georg. Sirm. I. 28. cumque principes et pre- dus T. libras non superat, libratim a T. xris
2., 1. Georch. H. T. I. 35. Benko Im. Nat. Sic. lati sensissent libitum Regis.
dislrahere possit.
47. Kandra Reg. 73.
Libo, onis, segmentum ; karej, szelet.
Libria, pro : libraria ; konyvtar. Arch.
2. Libertini, In Hollandia an. 1525. orti Bene Med. IV. 257. BaccaB lauri imponunlur Ver. Sieb. XI. 357. libri . . . pertinenl ad
haeretici, qui Quentinum sutorem secuti, prse- liboni panis, qui coquitur, ut per coclionem libriam in lalino.
ter unum Deum nihil aliud credebant. Nega- ;acrimonia extrahalur. Batty. Leg. I. 167. Epi- Librica, 33 pro : libra; Star. VI. 231. an.
bant animse immortalitatem, omnis boni et scopi . . . neque formella; casei id est unius 1325. qualuor libricas piperis.
mali auctorem Deum esse asserentes; szabad libonis furtum tarn enormi prena? subiici voleLibrifer, i, sludiosus librorum ; konyeletuek. Nagy Hier. Szentiv. Cur. Misc. Dec. banl. Tor. Tar. 1881. p. 376. 4 libras carnis, ves. Wallaszky 76. libriferum Colomanum
II. P. III. p. 113. Lampe. Hist. Eccl. p. 386. duos libones.
i. c. Konyves Kalman.
3. Libertini, volones; onkentesek.
Libra, 33; font. Numi Hung. 5. Libra
Libutatio, ruderalio ; tapasztds. Ger.
Kereszt. Res. Mil. 425. Cum Praelati, Barones qua pondus pro velere Romanorum et Franco- Eslrichlegen. Fjp. Szam. p. 220. an. 1426:
perpetui turn potentiores Nobiles Banderiati, rum more, 12 uncias (seu 24 lotones) conti- pro libutatione fornacis sluba? balnei.
militem Banderialem propter defensionem nebat et 20 solidis; solidus aulem 12 denaLibutor, qui lulo oblinit; agyagos. Fjp.
Regni constanter etiam pacis tempore iuxta riis, adeoque libra 240 denariis sstimabatur, Szam. p. 220. an. 14-26. libutoribus argilla;,
numerum lege aut privilegio definitum inter- Libra auri solidis (seu aureis byzanlinis) 72 qui collum (h) ostii paraverunl in lurri.
Licen, inis, lichen (Linn.); moh. It.
tenere debuerint, ne quando incumbenti sibi calculala fuit, nam uncia 6 solidos continebat.
Licisck
1. Llgnamen
379
lichene. Ger. Moos. Ra6. Mon. SI. XIII. 228. Licisca, liciscus, (braken Dief.) (bracke:
Ligamen, fo3dus, pactum (Du C. al. s.);
an. 1358: de dando libertatem . . . posse spiirhund, spielhund Lexer); vizsla. Schlag. frigy, szovetseg. Georg. Sirm. I. 38. Fac
mecum ligamen in defectum seminis tui et
vendere doanam casei . . . teie el tede . . . 1476.
licinum.
Liciscarifer, (a lycisca = canis natus mei possessionem hereditatis tue.
Licentia indagandi, kutatdsi en- ex lupo Kvitoq et cane) curator canum ; kuLigamentosus, 3., ad ligamina pertigedely. Juriev. Jur. Met. 73. Minerae mutun- tyaor. Orsz. Lev. D. 308.
nens, ligaminum plenus; szovevenyes. Bene
Liciscarius, canum venaticorum custos; Med. IV. 105. ut reperiantur partes membragandae praevia indagatione exquiri debent. Ut
autem indagatio in venas et fibras metallicas falkdr, agardsz. SI. chrtar. Haz. Okl. 80. naceae, ligamentosae, cartilagincae.
secure institui possit, opus est facultate, a an. 1278 : terram liciscariorum. Tor. Tar. Ligamentum, (Du C.) pactum; kikotes. Tor. Tar. 1892. p. 72. punctis, clausulis,
concernente Judicio montano concedenda ... 1893. p. 10.
Licitare, facultatem dare; megen- nexibus, ligamentis et conditionibus. Star.
Facultas talismodi Licentia indagandi
(Schurf Licenz): Litterae vero, in quibus con- gedni. Batty. Leg. III. 151. an. 1314: locum VI. 218. an. 1235. promissionibus et ligafertur, Scheda indagatoria (Schurf Schein) vo- conventualem . . . disposuerint et licitave- mentis.
rint tanquam patroni. An. Sc. I. 401. Jogt. Ligare, (DuC.) comprehendere, custocantur.
dise mancipare ; fogsdgba ejteni. Batty. Leg.
1. Licentiare, (DuC.) facultatem et EmI. T. II. 1. 432.
Licitationalis, ad auclionem pertinens; T. II. 105. (Deer. S. Ladisl.) Si quis autem fulicentiam abeundi dare ; szabadsdgolni. Ger.
drveresi. Proj. Leg. Civ. 230. verum pluri-rem ligaverit, habeat potestatem eum ligandi
verabschieden. Kronst. I. 161.
2. Licentiare, abire jubere; elszelesz- mum offerens et conditionibus licitationalis et ducendi ad judicem.
teni. Thurdcz. 194. omnes Judaeos per totum venditionis satisfaciens, in possessorium emti
Ligata oratio, numeris astricta oratio,
regnum Hungariae licentiavit et expelli man- fundi modalitate praemissa mox inducendus versus ; kototl beszed, vers. Wallaszky 169.
Ligatio, commissura (Du C. al. s.); abdavit. Star. I. 147. an. 1374. licentiando erit.
Licoslratura, se, alias: litostratura roncsokkal valo osszeszoritds. Ger. das
ipsos de terris et locis noslris.
Licentiare se, ab aliquo discedere, se (vox hibrida a gr. tiQ-oq et sterno) stratura; Binden. Kronst. HI. 62. ligatio vasorum. Cf.
dimittere, salvere aliquem iubere; elbucsuzni. kdijezet. Fjp. Szam. p. 211. an. 1426: pro- Scribon. Comp. 255.
Ligatorium frenuni, capistrum, ad
Pel. Serm. Quidam frater tentatus voluit redire ductione arenae et terrae ad licostraturam.
Lictarium, electuarium, laquearium, ligaturam pertinens; kotofek. Fr. Lib. Rt.
ad seculum intravitque ecclesiam et licentiasuccus e prunis coctus; (szilva)iz. Szaz. VII. III. 195. tria bona ligatoria frena.
vit se a Christo et B. virgine. Hiem. 38 qu.
1. Ligatura, (Du C.) fascis ligatus; koLicentiatio, facultas data rei alicujus 546. Maty. 161.
Lieus, leo ; oroszldn. Danko Vet. Hymn. teg, czimer. Szaz. VIII. 423. de pellibus herfaciendae; engedely. Pfahl. Jus. Georg.
LXXXV. Porro Judicibus Nobilium defereba- Eccl. Bpest 1893. p. 225. lieum ense obvio mellinis (vulgo hewlgh) ligaturae vulgo chymer sex. Tor. Tar. 1888. p. 566. 1893. p. 27.
tur licentiatio ita, ut, si quis cum Colono rem prostravit egregie.
Lieutenantius, Lieutnantius, i,
2. Ligatura, ae, lemniscus; pdntlika,
haberet controversam, haecaccepta licentia 15
intra dies coram Judice Nobilium licentiam accensus; hadnagy. Ger. Lieutenant. Per. szalag. Magy. Tor. Tar. XX. 166. Scatula cum
impertiente per Dominum vel iudicem loci Mon. SI. XVIII. 364. an. 1737. Arch. Ver. Ligaturis sive Lemniscis. Arch. Rak. VIII.
Sieb. X. 1., 459.
316 : aliae thecae pulvinariae cum simplici alba
fuerit terminanda.
1. Liga, (Du C. 3.) ; az ercznek fokok ligatura.
Licentiatorise, facultatem abeundi continentes litteras; elbocsdto level. Cod. evang. szerint valo josdga, proba. Sim. Num. 23. 3. Ligatura, ae, fasciculus; csomag.
T. I. p. 195: meum chirographum cum sigilli Numi Hung. 151. Analecta Numaria. Liga a Arch. Rak. VIII. 353. Ligaturae Carthifolioimpositione ad te mitto, scribe illi licentia- voce Lega et haec a lex ortum ducens est rum Gallicorum Nro 8.
monetarum in melallis probitas a lege requitorias.
4. Ligatura, funis; hotel. Kuk. Jur. I.
1. Licentiatus, i, cui facultas, licentia sita ac deflnita; ralio, qua metallum unum cum 113. unam pecudem pascualem, cuius cornua
dabatur penuria sacerdolum muneribus eccle- altero lemperari el quasi colligari v. g. aurum ligaturam capere et in cuius cornibus ligasiasticis fungi; szafeadaZwos.T6r.Tar. 1886. finum cum albo seu argento secundum gradus tura stare possit, dare teneantur. Cf. Pallad.
p. 365. s cathol. licentiatus beszallvan s misceri, liquefieri ac pro cusione moneUe prae- I. 6., 11.
parari solet, cementatio .vel cementum dineki mostani plebanus uram succedalvan.
Liglma, slav. lignak; Cyprinus tinea.
2. Licentiatus, i, cui facultas data est citur (Horanyi Append, ad S. de Kz. Chr.). Linn. V. Bilizna; tinnhal. It. tinea. Germ.
profltendi in Academiis; tanitdsi enged- Probitas auri in 24. gradus (Carat) et hie Schleihe.
menyt nyert. Tor. Tar. 1888. p. 207. arlium in 12. grana, argenti vero In 16 lothones seu
Ligietas, (Du C. ligeitas) fides domino
liberalium ac philosophiae suprema doctoratus semiuncias dividi solet. Szegedi Ruhr. Pars. feudi praestanda; alattvalosdg, alattvaloi
ac magisterii laurea decoratus est licentia- II. p. 87: Monetae Ungaricae liga redigatur kotelesseg. Ljub. Mon. SI. III. 402. an. 1228:
tus. Cher. Jus. Eccl. II. 156. Fej. X. 1. 739.ad Monelam Germanicam (Decret. Ferdin. i. faoat ligietatem illi domino, in cuius terra
Star. 1.151. an. 1383. praepositum ecclesie ... Regis 1550.) Ita tamen, ut de veteri more maior pars feudi fuerit.
licentiatum in decretis.
Ungariae ex una parte Imago B. M. V. ponaLigista, ae, censors federis; ligae; szdLicentiositas, licentia; pajkossdg, tur, cum inscriptione solita: Patrona Unga- vetseges. Tor. Tar. 1892. p. 449.
fektelenseg. Vern. Psych. 449. Immediate riae; Ex allera parle imago vel insignia ReLigium, ligamen ; kotelek, kdtelazteautem acceleratur maturitas eiusdem (nisus gis, et in medio insignia Regni. Erat liga vates. Werboczi 493. Quid sit Homagium ? Uno
sexualis) 5. Per licentiositates et iocos, lorque monetae Ungaricae manifeste melior, modo secundum leges quasi hominis ligium
quos sibi nonnunquam coniuges, domestic} quam vicinarum Provinciarum, hinc Regnico- seu ligamen.
etc. in praesentia iuventulis indulgent.
jae in commerciis extraneorum saepe damniLigius, i, (Du C.) is dicitur, qui domino
Licentiosus, 3., (Du C.) insolens, au- flcabantur.
suo ratione feudi vel subiectionis fidem omdax, effrenatus, temerarius; szabados, fek2. Liga, ae, (DuC. 1.) confoaderatio ; szo- nem contra quemvis praestat; huberes. Tor.
telen, meresz. Kass. P. P. I. 271. Ad ante- vetseg. Cod. Dip. Brnss. Burg. p. 266. quia Tar. 1891. p. 420. Ligii obligatio . . . Livertendas hostilitates et licentiosas mutuas ipsa Liga Sueviae est dissoluta.
gius Longobardis (ab illis enim Ligii vocabuaggressiones. Cf. Quint. Instit. I. 6., 23. ApLiga sancta, szent szovetseg. Fabo. lum ortum trahit).
pul. Met. 5. p. 165.
Monm. Evang. II. 401. ut foedus aliquod san- Ligna, SK, fascia ; szalag, zsinm\ Gall,
Liciatorium, (Du C.) lignum, in quo ctum, quod alii sanctam ligam nominant, ligne. Vjestnik 1.191. an. 1289. tenearis dare
licium involvitur et laqueus, qui de filo solet ad suscipiendum bellum sanctum adversus lignam I. et lunicam griseam.
fieri; csubor. Ger. Weber-Baum. Andr. Pann. haereticos iniverint.
Lignalis pecunia, pecunia lignis pa56. Porro pondus loricae eius (Goliad) quinLigacio, pactum ; egyezseg. Cod. Dipl. randis, emendis destinata ; failletek. Walque milia siclorum aaris erat; hastile aulem And. V. III. p. 77 : talis ligacionis vinculo laszky 237.
hastse eius erat quasi liciatorium texentium. interjecto.
1. Lignamen, inis, (DuC.) opus ligneum,
Ligacium, (Du C.) fasciculus ; nyaldb. materia ex ligno; faalkotmdny. Luc. Regn.
Iter Oec. 108. instrumenta . . . ad texenda :
Liciatorium. Harpedone. Cf. Vulg. I. Sam. Ljub. Mon. SI. I. 225. an. 1309 : sella ebo- Dalm. 223. Erat enim Bastida ex lignamine
a tribus lateribus constructa. Mich. Mad. de
ris cum ligaciis sauctorum in ea positis.
17., 7.
48*
380
2. Lignamen
Ligospala
Limitatlo
Barb. 372. ibi se collocarunt facientes in cir- kapds. Pel. Serm. Gulam cum ebrietate tradi- sed locum aliquem tertium, ubi privati equicuitu se Civitatem de lignaminibus cum tur- dit ligonizatoribus et laboratoribus commu- dem Visione beatifica Divina, sed tamen sine
ribus et Maceriis de lapidibus.
nibus. Hiem. 25. p.
tormentis esse possent (quern locum appellat
2. Lignamen, (-ina) lignatio; fajzds.
Ligospala, se, (vox hibrida e lat. ligo et Limbum puerorum) concessurum.
Dip. Reip. Rag. 668.
ital. spala) bipalium ; dso lapdt. Barcz.
Limen, (Liemen = toch, dochte Dief.)
Lignellum, dem. ad lignum; pdl1. Ligula, parvum ligamen; szala- (Du C. al. s.); gyertyabel. Schlag. 2263.
czdcska. Lzb. Cod. Med. T. II. 783.
gocska. Numi Hung. 30. Arch. Rak. VIII. 351. Limifigulus, i, figulus ; cserepes. Kuk.
Lignescere, lignum fieri; fdvd vdlni. Ligula pro collarium dependentiis ex unio- Jura I. 218.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. III. 5.
nibus.
Liminare, is, limes (Du C. al. s.); hatdr.
Lignicida, se, qui ligna csedit; favdgo.
2. Ligula, cingulum; heveder. Germ. Magy. Tor. Tar. XX. 147. et cum in limiCon. Max. B. 11. an. 1565.
Gurte. Arch. Rak. VIII. 345. Lectus ferreus nari existens campiductus ad Armadam
Lignicidium, locus csedendis arboribus cum ligulis.
evocet.
designatus; favdgo hehj, vdgds (az erddben).
Ligula ambulatoria, fascia parvuloLiminaris, ad limen pertinens (Du C.
Con. Max. H. Id. an. 1565: ut in sylvis, rum, instabiles sustentans. adiuvans; jdro al. s.); kuszob...Kronst.III. 70., 414: ligna
lignicidijs . . . meliore ordine . . . proceda- szalag. Ger. Gangelband. Bene Pol. m. 53. liminnria.
tar. Wallaszky 402.
Ligula portatilis ad frameam,
Uminaris epistola, limen i. e. prasLignifaber, faber tignarius; dcs. Ger.balteus; kardszij. Gall. Port d'epee. Cons. fatio, exordium epistolae; a level kezdete,
bevezetese. Verancs. VI. 353. Sic enim in
Zimmermann. Kronst. I. 644. Schlag. 1312. Sumpt.
Ligularius, 1. tajniarum lextor, con- liminari epistola scribit.
Tor. Tar. 1889. p. 381.
Limitabilis, qui limitibus terminari
Lignifer, qui fert ligna, lignator ; fa- fector, 2. qui, quse tseniarum mercaturam facil;
hordo. Fej. V. 1. 197. per offendiosam et 1. szalagkeszito, 2. szalag, pdntlika, ke- potest; hatdrolhato. Pazm. Dial. 189.
ineptam responsionem unius ex ipsis in dela- reskedo. Pest. Levt.
Limitacio, circumscriptio; pontot,
turam lignorum seu ligniferos condicionaLiguoriani, Redemtoristae q. v.
meghatdrozds. Pesty Szor. III. 55. metalem
rios incidissent. Tor. Tar. 1893. Cf. Inscr. ap.
Liguzta, (Schlag. 900. ligustrum) (Dief.) limitacionem et sequestracionem. Cod. Dip.
Mur. 2016. 2. Orell. Inscr. nro 4138.
Primula veris (Linn.); tavaszi kankalin, Arp. Cont. IV. 35.
Lignile, (Du C.) receptaculum lignis con- kiikorics. (Schlag. maddrsilveg); (Beszt.
Limitaneus, 3., ad limites pertinens;
dendis ; fatarto. Par. Pap.
maddrkoles). Ger. Schlusselblume. Arch. hatdr . . . Tor. Tar. 1886. p. 72. Cf. Imp.
Lignulum, dem. ad lignum; apro Ver. Sieb. XXXVI. 117.
Theod. et Valent. Cod. 11., 59., 3. Spart.
fa. Szaz. 31. 3. p. 214. si voluerint scholares
Ligwa avis, pro: lingua avis, Alsine Nigr. 7. Lamprid. Alex. Sev. 58.
portare lignula pro igne.
media (Linn.); egerfiil. Germ. Voselkraut.
1. Limitare, sestimare, pretium praciLignum, (DuC.) navis; hajo. Ljub. Arch.Ver. Sieb. XXVI. 117.
pere ; megszabni vlminek az drdt. Magy.
Mon. SI. I. 48. et passim. Tor. Tar. XIV.
1. Liliatus, i, liliommal ekesitett Tort. Tar. XVIII. 249. Urb. Reg. 245. Cf.
146.
penznem. Sim. Num. 46. Diversi sunt Flo- Varr. R. R. 2., 2., 1.
Lignum sedile, ad eedes parandas; rentini a Liliatis, a Carolo I. Sicilise et Apu2. Limitare, circumscribere, coercere;
epitofa. Pfahl. Jus. Geogr. 86. prseter ligna 1J83 rege percussis, in quibus lilium Franco- korldtozni, hatdrozni. It. limitare. Cod.
aedilia et focalia vi Instructionis Magistra- rum est; etsi puletur, quod etiam Florentini Dip. Briiss. Burg. p. 370. et limitato hoc
lualium Cap. V. . 30. Subditis competentia. a quibusdam sint liliati dicti.
uno articulo per maiestatem vestram posse
Lignum cseduum, Kg. quod cseditur; 2. Liliatus, 3., lilio ornatus; liliommal denuo ad inceptos tractatus redire . . . dicevdgo fa. Bel. Geogr. Hung. Comp. 495. Pro- diszitett. Fcj. III. 124. Sigillum Andrea? rebant, se non habere mandatum eosdem artifert ager Hungarise . . . mala persica, moros, gis exhibet Regem coronatum pro more cum culos limitandi.
castaneas, lignum caeduum.
Umitari, numerum, quantitatem figere,
sceptro liliato et globum crucigerum manu
Lignum currenticium, navigium, ad pectus conversa tenentem.
definire. V. s. Phylus ; meg hatdrozni. Tor.
trabs compactilis, ralis; tutaj. Ger. Floss.
3. Liliatus, 3.; liliom alukkal meg- Tar. 1889. p. 373.
Szaz. XXIV. 198 : galeas et ligna currenti- belyegezett. Ger. gebrandmarkt mil einem
Limitaris hasta, in limite sita h.;
tia. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 507. Nuncios Lilienform. Brandeisen. For. Scr. p. 21. Lilia- hatdr szelen levd ddrda. Tor. Tar. 1888.
autem nostros et Communis Veneciarum ac tus hoc est candenti ferro in formam lilii a p. 745. contrascarpaB concavitates, fontes Ingaleas et ligna currenticia, que illuc per Carnifice adustus et notatus.
tra limitarem hastam situatas operiri cuLiliger, lilio ornalus; liliomos. Sim. ravi, ne ibidem quatuor pluribusve inimici
tempora adire contingerit, debent recipere hoNum. 98. altera Deiparam virginem dextra equitatus cohortibus receptus occasio prsebenorifice et traclare benign*.
Lignum dolii, dolia congesta in for- sceptrum liligerum sinistro sinu Divinum retur.
Limitate, adv. a limitatus, limitibus dimam pontis superpositis trabibus; hordo- Puerum cum Epigraphe S. Maria. Numi
stincte,determiuate, definite; hatdrolva, hahid. Prot. inq. 223: et non potuimus (cre- Hung. 8.
Liliolum, dimin. a lilio (Du C.); kis tdroltan. korldtoltan. Rak. On. p. 368. I.
scente aqua) ibi stare et exivimus et ascendimus lignum dolii.
liliom. Numi Hung. 12. Patr. Const. 326. 2628. '(27.): . . . quid-quid tibi competit
modo infinito et summe perfecto, reperitur in
Lignum-locale, lignumflammaecon- Liliolum candet; rosa cur sit marcida.
cipiendse aptum; tuzi fa. V. s. Lignum
Limarum Incisor, limarum faber; ipso (sc. homine) limitate et imperfecte reaedile.
rdspolymuves. Ger. Feilhauer. Tab. Conscr. spectu perfectionis t u a e . . .
Lignum orgiale, lignum ad mensu- Limatura, SB, scobs, scobs delimata;
Limitatim, ex definitione, ex taxa praeram ulnse concisum; olfa. Ger. Klafterholz, reszelek. Kol. Cod. 35. accipe limaturam fixa ; meghatdrozds, megszabds szerint.
Fadenholz. Urb. Reg. B. sed neque in longi- cornyum. Bene Med. IV. 122: limatura Thok. Diar. II. 73. Szolgajanak czipo limitatim, abrakra 17 frt.
tudine orgialium lignorum . . . proportio ferri.
excedalur. Phahl. Jus.Georg. 87. et passim.
Limbolarius, Limbularius, i,
Limitatio, actus numeri, pretii constiLignum patibuli, patibulum ; akasz- limborum confector; paszomdnycsindlo. tuendi; drmeghatdrozds, mennyisegmegtofa. Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 226: lignum Ger. Posementierer. Pest. Levt. Tab. Conscr. hatdrozds.1dr.1ar. 1887. p. 610. Limitatio
patibuli et alia tormentorum genera seu er- Vect. Gen. Un.
universorum venalium opificum et mechanicoLimbulus, dem. ad limbus; pere- rum per inclytum comitatum Scepusiensem
gastula instaurare \aleant.
Ligonare, terram ligone proscindere; mecske. Barczay.
anno 1713. die 19. Dec. facta. Primo. Az komegkapdlni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI.
Limbus, i, (DuC. al.s.) labyrinthus, ar- bol mindeniitt es minden helyen falukon es
129.
chivum non ordinatum ; rendezetlen level- varosokban inter ementes et vendentes Ipcsei
kobol legyen. Secundo. Icze valaminemu L6Ligonizare, (DuC.) ligone fodcre; tar, tomkeleg. Szaz. II. 745.
mepkapdlni. Ljub. Mon. SI. II. 107. an.
Limbus Puerorum, (DuC.) V. Pur- cs6n observaltatik, hasonlo observaltassek in
1341: vinee sint laborate, ligonizate. Tkal. gatorium ; elomenny, elopokol. It. limbo. gremio quoque comitatus. Tertio. Manczos
Mon. Ep. II. 72. Pel. Serm. Hiem. 34. m.
Otia Bachm. 240. Vel Purgatorii vel Limbi hordo 600, letanfalusi 350, Schutkuff penig
Ligonizator, fossor, sarritor, sartor; Puerorum Inquilina, addere debuisses. 241. 400 iczes legyen. Quarto. Sing es font locsei-
Limitatio semmelarum
tinea colli
Liquatoria pictura
381
hez hasonlitlassek mindeniilt et passim. Cf. atyafisdgi vonal. Cod. Dip. Loud. 99. per aliquae etiam antea occurrant v. gr. Senior
Colum. 3., 12. Vitr. 10., 22.
rectam lineam masculinam.
pro Dominus, parentes pro Cognali. Pel.
Limitatio semmelarum, consliluLinea colli, torokvonal. Falud. Arch. Serm. Pasch. 38. c. Kuk. Jur. 1.257. an. 1505.
tio prelii panis parvi triticei; zsemlye dr- 21. lineae colli. Hals-Kehl-Lini. Le Gorge, est
Lingualis, ad linguam pertinens, iudex
szabdly. Egri Levt.
linea, quae cum altera sui generis constituil lingualis, iudex, cuius est de emenda linguae
Limitative, unam parlem excludendo ; angulum polygon! muniendi.
iudicare ; meggondolatlan beszedert, vagy
korldtozva, megszoritva. Vern. Met. 28.
Linea communicationis, via libe- nyelvi vetsegben birdskodo. Cod. Zi. T. 1.
Secundum calegoriam qualilatis quoque Iri- ram coniunctionem praebens; kozlekedesi 505. iudicibus lingualibus convictus.
plici tan turn modo iudicare potest intellectus: vonal. Arch. Rak. VIII. 205. Thok. Diar. 459.
Linguosus, linguax, loquax ; fecsegii,
vel affirmative . . . vel negative . . . vel limiLinea delensionalis, vedelmi vo- csacska. It. linguoso. Fej. I. 238. Et iterum :
tative i. e. excludit ex numero seu quanlitale nal. Ger. Verlheidigungslinie. Szentiv. Cur. Vir linguosus nondirigetur in terra. Cf. Reg.
praidicatorum subiecto alicui convenientium Misc. Dec. II. P. I. p. 258.
S. Ben. 7. 131. Vir linguosus non diregitur
Linea limitanea, limes, terminus; super terrain.
unum vel plura e. g. Marcurius non est ruber
nee corpus solidum, sed corpus fluidum et co- hatdrvonal. Ger. Demarcations-Linie, Bel.
Ling\vista, ae, linguarurn investigator;
Geog. Praef.
loris albi.
nyelvesz. Arch. Rak. IV. 156.
Limitator, qui deflnit, constituit; megLinea prseclusoria, prsesidia in fini- Liniare, lambere; nyalni. Gcorg. Sirm.
hatdrozo, becsus. Szek. Okl. I. 263. homici- bus alicuius terrae disposita ad arcendos adi- I. 87. rapuit anulum . . . et mox cum lingua
dii et necis extiterant et fuerant Inquisilores tus ; zdrovonal. Ger. Cordon. Lzb. Cod. Med. sua linuit et sigillum ad ceram posuit. . . et
et limitatores. Mon. Comil. IV. 651. Ut duo T. II. 165.
interrogavit, si cum lingua liniasset.
Limitatores victualium eligerentur.
Linea telonialis, V. Linea 1. Kass.
Linifex, Linificus (Du C.), qui facit ct
Limitatus, i, stupidus; korldtolt, bdr- P. P. I. 206. ditionum Caesareo. Regiarum operaturlinum; lenvdszonkeszito. Fjp.Szam.
gyu. Vern. Psych. 498. Simplex parum com- intra lineam telonialem sitarum.
p. 69. an. 1412: ratio linificis.
Linea vitse seu cordis, eletvonal.
prehendere nee in nexum inter caussam et
Linificus. i, V. Linifex. Fjp. S/.am. p.
effeclum intercedentem penetrare valet. Ab Curios. Misc. 171. Lineas, quas Chiromanlici 244. an. 1427. Cf. Cod. Theod. 8., 16.
eo limitatus (borne) et pupillus (mente) di- observant in vola manus alias esse principaLinifigulus, fors. mendum pro : limistinguendus est; prior, licet in exigua saltern les et alias minus principales. Priucipales sunt figulus; fazekas. Kuk. Jur. I. 218. item de
sphaera recte cogitare novit; alter manudu- quatuor nempe linea vitae, linea naturalis, curru onerato ollis et quibuscunque aliis linilinea mensalis, linea hepatis. In qua (figura) figulorum artin'ciis denarii quatuor.
ctione alterius eget.
Limitophor, rectius: limttrophor (a A est pollex, B index, C medius digitus, D
Lini lapis, placenta e contrite lino forlimes et rpzyxo); hatdrvideki lakos. Olah. annularis, E auricularis, S, T. Restricta linea, ma la ; lenmagszak. Ger. ausgepresster LeinCod. Ep. 460. Non satis scio, quo consilio F, G. linea vitse seu cordis, F, H linea natu- samen in Form einer viereckigen Tafel. Leinaut ratione nisi, quod praesidiarii isti de limi- ralis seu capitis.
kuchen. Kronst. II. 72., 76.
Lineale,is,regula; euthygrammum; votophore quietem pati non possunt.
Linientum, (a liniendo) unguentum;
Limitrof us, 3., in imperii limitibus mili- nalzo. Falud. Arch. 3.
kenet. Bene Med. I. 103.
1. Linealis, ad fines, terminos prsesidiis
tans ; hatdrori. Vuch. Jur. Feud. 24. ul InsliLiniscula, fasciculus lini; pozdorja.
tutum feudale alii a nexu clientelari, alii a septos pertinens ; zdrvonali. Lzb. Cod. Med. Ger. Schabe. Schlag. 2262.
militibus limitrofis, alii denique a benefi- T. II. 534 : praeclusiones lineales.
Linita Coloniensia, limbi denticu2. Linealis,elineis factus: vonalokbol lati colonienses; kolni csipke. Vect. Ref. E:
ciariis Romanorum repeterent.
Limonium, a Ger. Limonie, Citrus Li- dllo. Numi Hung. 18. In circulo lineali H- Coloniensia linita vulgo Colnische-Spitzen.
Lintenomen, Linteamen, Leylach
mon (Linn.); czitrom. Vect. Ref. E2. et lium.
3. Linealis, ad lineam pertinens ; egye- (Dief.); dgylepedo, leilach. Schlag. 1145.,
passim.
Limo/a, (Du C. opus de Limogia seu nes vonalban levo. Tkal. Mon. Civ. Zag. I.1146.
Lintiamen, lodix, toral; lepedo'. Szaz.
Lemovicinum, de I'Oeuvre de Limoge. Ita vo- 83. an. 1311: per . . . successores lineales.
Linealiter, (DuC.) recta ; egyenes vo- XIII. 234.
cant encausticen vulgo email, qua imprimis
praecellunl Lemovices); limogei zomdncz. nalban. Arch. Rak. IX. 558. linealiter ege"sz
Linum vivum, Asbestum; kdlen, fonalko,foszko. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I.
Rac. Mon. SI. VII. 181. ad fin. saec. XI. 1. cru- Bajmocig meg vagyon rakva.
Lingua callugistica, lingua sic dicto- p. 275. Erat antiquitus species quaedam Lini,
ccm de ramo, que fuit facta in Limoza.
Limpanum, puto e lino elpanno con- rum Calugerorum ; kalugyerek nyelve. Nill. quod Graeci Asbestum, Latini Unum vivum
tractum esse, cui respondet ital. lino panno ; Symb. p. 717 : Et quia nullus alius est, qui appellant. Ex hoc Tela contexebatur et tunicae,
vdszon. Fej. Cod. HI. 303 : quod si mater .. . tarn bene calleret linguam callugisticam. quse igne non tantum non absumebantur, sed
Lingua campanse, (Du C. clava) cam- in ilium coniectae, sordibus exustis, depurade vino illius vinese poterit eis vestes comparare . . . scilicet vestes. . . de tapetis, de lo- pana3 pistillum ; haranguto, harangsziv. bantur magis quam possent aquis.
Ger. Glocken-Schwengel. Star. IV. 125. an.
dicibus, de limpanis.
Lipire, V. s. Gratitare; kdrogni. Cf.
Auct. Carm. Philom. 24.
Limpus, waytzen erdt (weiche Erde 1362. lingwam magne campane.
Linguae immutatio, periurium ; 7m- Lipitor, V. Zingari linteati; kobor
Dief.) (Du C. sine interpretatione); ingovdny.
mis esku. Decret. S. Ladislai Regis lib. 3. czigdny, munkakerulo. Opin. 1802. . 98.
Schlag. 750.
Linceus, 3., ex pelle lyncis faclus; hiuz- cap. 1. S i . . . ita periuri fueriut, pro immu- Hh : tanto minus sic dictos lipitores tolerare
tatione linguae decem pensas persolvant et audeant, verum illos, vel ad subeundum servibol valo. V. s. Paratura.
Linctus, us, materia illita ; ecsetelek. canonice pceniteant.
tium, vel ad figendam sedem adigant, et si
Bene Med. II. 360. hocque linctu paries oris Linguagium, lingua; nyelv. It. lin- neutrum facere velint, e gremio suo amoveant.
aphthis obsitae omni secunda hora illiniuntur, guaggio. Gall, langage. Ger. Sprache. Kovy
Lipsanum, (teiyavov) id, quod a sanquern linctum et diutius ore retinere et de- El. 595. Emenda . . . Italis Emenda, gallis ctis est relictum. Cf. Du C. lipsana, ae, Fore.
glutire infantes possunt sine omni noxa.
Amende, signif. mulctam apud nos a tempori- Lipsanae, arum. Maigne : lipsanum, reliquiae;
1. Linea, ae; vdmvonal. Ger. Zolllinie, bus Caroli Roberti ex Gallorum Regum fami- szent ereklye. Fej. VII. 44., 18. Episcopi
Mauthlinie. Reg. Turm. Prael. 52. Nobili huic lia orti ast Neapoli ad nos adlati, in Hungaria certain canonicae pcenae veniam elargiuntur
Turma3 Pra3torianae Hungarica3 asseritur Im- invaluisse videtur, prout alia? multae voces v. iis, qui pie sacra Divorum hpsana inviserint.
munitas a dependendo Linearum et Telonii gr. avisare, cum gentibus, gverra, bladum
Liquatoria pictura, opus vitri meplur. blada (non biada) ex bled frumentum, tallic! ; zomdnczozds. Greg. Aesth. 89. DeVectigali.
2 Linea, series; sor. Thok. Diar. II. Homagium 1'hommage, terragium terrage, nique respectu modi mechanici, pictura est
372. Una linea unionum fl. 450. Duae lineae linguagium langage, Birsagium Bursage a encaustica (eingebrannt) eoque special etiam
unionum fl. 700. Decem lineae unionum fl. btirsa unde et bursale, gallicum (pra3statio ceroplastica (Wachsm.) el liquatoria(Schme\z
pecuniaria) Hungaris non inauditum, compul- m. Email); musiva (Mosaik) panoramalica;
3000.
3. Linea, (Du C. 3.) linea sanguinis et soire, condescendre, collationner, indor- cinetorographica (bewegliche M. ombres
cognationis, qua cognati inter se cohaerenl; sare (endosser) cancellation etc. quamvis chinoises).
Liqualorium vitri
\. Liquidum
Literatura
Liquatorium vitri, officina vitri fun- gossdg, eloszdmldlds, -vilagossaga vala- nis Tabellas sic dictas Listas censoreas iuxta
dendi; iiveg olvasztohdz. Tag. Erd. II. 631. mely kooetelesneh. Gall, liquidite. Ger. Li- existens eatenus formulare pro suo scire et in
Liquatorius, 3., ad liquandum perti- quiditat. Kass. Jur. Civ. I. 98. reliquos vero conscientia conficiant.
nens; olvaszto. Wallaszky 384. ars liqua- in Massa saepefati Fallimentarii quocunque deLista exmissionum, vezenyjegytoria.
mum ex titulo prsetensionem formantes via zek. Reg. Turm. Praat. 22. Adcuratam senii et
Liquatura, aj, ofticina aeraria; ercz- publications edictalis ad mentem Art 107. ordinis necnon subdivisionum, repartitioolvaazto. Ger. ErzhiiUe. Nov. Calend. 218. 1723. aliarumque Patriae legum Praeiudicio- nis, socialis equitationis et Exmissionum
Ferri Malleorum Schafferii D. M. D. in Poinik rum Curialium et Consuetudinum Regni super Listam (Rangs- und Eintheilungs-Rangirungsad Liquaturam.
Praetensionum suarum Realitate liquiditate Reitkamaradschafls- und Kommandirliste),
Liqiiefactio, actus liquescendi; tabe- ac prioritatis iure acturis.
Consignationes item super applicatione Pra>
scendi; olvaddt>. Curios. Misc. 328. alii ex
1. Liquidum, debitum liquidum; szem- torianorum in Scientiis, Linguis et gymn.
pluviis et liquefaclione nivium in unum col- bevalo adossdg. Georch. H. T. II. 393.
Exercitiis Secundarius Vigiliarum Magister sIccti (fluvii).
2. Liquidum, i, liquor; folyadek. cum conlinuo gestabit.
Liquefactores, olvasztok. Juriev. Jur. Bene Med. I. 32.
Lista repartitionis, rangosztdMet. 47. Liquefactores Montanistici . . . 1.
Liquidum debitum, exploratum, lyozo jegyzek. Reg. Turm. Praet. 37. ProstraCrematores minerarum . . . 2. Cursores offi- nulli dubio subiectum debitum : szembe valo, tem etiam adiget, ut omnes Praetoriani Milites
cina; . . . 3. Liquefactores proprie dicli cum vildgos adossdg. Germ, das Liquidum. quo vis anno denuo mensurentur et pro comsuis adiunctis (Schmelzer), qui mineras tostas Tisztb. Ir.
perta mensura nova Repartitionis Lista
et iam perpurgatas liquefaciunt.
Liquor spirituosus, liquor acrior; (Rangirungsliste) eflormetur.
Liquefactoria, V. Liquatura. Juriev. szeszes ital. Gall. Liqueur. Pest. Var. Levt.
Listicus,velox V. Clancula; Kov. Form.
Jur. Met. 47. In Ustrinis et Liquefactoriis Urb. Reg. 188.
St. XXVII. Hinc odorinsecus, listicus, catulus
(Roslofen und Schmelzhiitten), quibussic dictus Liquor stercorarius,sercus liquidum; leporarius.
Magister Ustrinse aut Liquefactoriae praeesse ganajle. Ger. Mistjauche. Kov. Oec. 22.
lvistius,idem quod C.lancula.Kov. Form.
consuevit, sequences notanturoperarii. l.CreLiquorosus, 3., liquidus; folyds. Kol. St. XXVII. Clancula Vis'la, listius id. erimalores minerarum . . . 2. Cursores Officinae. Cod. 7.
pius id.
Liquorum ustor, coctor, destillator
Liquescibilis, i'acile liquescens; oldLitania, a^, (Du C.) preces et supplicatiohato. Ger. schmelzbar. Pel. Pom. L. XI. P. II. vini adusli; szeszegeto. Pest. Var. Lev.
nes in sacra Synaxi, in ecclesia ; litdnia, leLiratim, per, in sulcos; bardzddnkint. tenye. Diar. Com. 47. dum Primas omnium
Tertio nix est faciliter liqnescibilis.
Liquidabilis, qui liquidari potest i. e. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 24. In Sanctorum Litanias . . . absolveret.
ad calculum vocari, computari potest; fo- nonnullis partibus liratim agrum digerunt
Liter, ri, species mensurae; liter. Abelsb.
lyovd teheto, ervenyesitheto. Pfahl. Jus. alque in portas distinguunt. Cf. Colum. 11., 10.
Georg. 294. et aliorum nefors ultra obiecta 3., 20.
Litera vigilans, litera indicans, quid
Lirilicus, Illyricus. Illyr. Andr. Pann. in aliqua causa decisum sit; figyelmezteto
sub aeslimationem cadentia judicio productabetii. Inst. Jos. II. p. 9. . 12. h : Litera virum sub N. et 2. liquidabilium ac tempore 216.
Liripipium, (Du C.) epomis, longa fa- gilans. Ad hanc rubricam . . . litera initialis
Executionis debite legitimandarum summarum
scia v. cauda capucii; sallang. Gall, frange. informations, vel resolutions videlicet I aut
Partibus II. fiendam depositionem.
Liquidare, ad calculos vocare; folyovd Funda David. C. 227 : Forte apud Tuos .".. R inseritur fine eo, ut dum petita informatio
tenni. It. liquidare. Art. Diaet. Pos. 107. Si fidem his tuae rationis liripipiis merereris.
vel resolutio advenerit, numerus ille, quern
Lis divortialis, actio divortii; vdlo- haec in Protocollo Exhibitorum obtinet, aeque
Comitatus Mossoniensis et afii prsetensos in
legationem Turcicam impensos sumptus coram por. Opinio. Deput. 28. concernens jurisdictio rubricae huic sub litera initiali inseri, taliterordinanda hiinc in finem Commissione suffi- quantitatem Summae intertentionalis pendente que uno intuitu videri possit, an, et qualiter
cienter liquidaverint. Cod. Dip. Brass. 263. quoque Lite divortiali, habita status bono- sub quove numero objectum tale, ab informaTandem fuit liquidata summa. Georch. H. T. rum, propriae item substantiae proul et aliarum tione et resolutione pendens, subseque supead rem spectantium circumstantiarum condigna ratum sit.
III. 74.
Liquidatio, a kiszolgdltatando re'sz ratione pro iusto et aequo determinabit.
Literse elegantiores, artes eleganfelszdmitdsa, szdmbavetel. Opin. P. II. de
Liscarius, i, (a lisca = herba acuta) tes et ingenuae; szeptudomdny. Greg. Aesth.
ordine Jud. C. XXVII. . 3 : Est ... liquida- qui aulae arma et alia instrumenta polire sole- 107. Facundae artes (quarum non, ut vulgo,
tio .-Dcterminatio quantitatis per partem unam bant ; csiszold. Szaz. XXIV. 666.
binae, poesis nimirum et oratoria, sed tres
litigantem alteri praestandae. Diar. Com. II.
Lischa, ae, (DuC.) instrumentum, quo adiecta prosa statuendae sunt) saepissime vo138. Magy. Jogt. Eml. II. 1. p. 346.
quid politur ; csiszold szerszdm. Szaz. XXIV. ântur etiam literae elegantiores (schone
Liquidator, qui aliquid ad calculos vo- 666.
Wissenschaften, belles lettres) ex permutatione
cat; szdmolo, szamvevo, szdmfejto. Ger.
Lisica, ae, fors. idem quod ap. Du C. vocabulorum artis et scientiae.
Liquidator. Kass. Prax. I. 20. Generalis cassae Lischa, lisca instrumentum, quo quid poli1. Literaliter, latine (Du C.); latinul.
fundationalis politico Praefectoratus officium tur. V. s. Archiscamnum ; simito. It. liscia. Batty. Leg. HI. 652. an. 1507. Clerici . . .
constal ex Directore Praefecto, Conlraagente,
1. Lista, ae, (Du C.) index, catalogus; loquantur literaliter.
Liquidatore, cassirio.
jegyzek. Ger. Liste. Lop. Mon. SI. XX. 237. 2. Literaliter, (scriptoDuC.), ex scriLiquidatorium, V. Liquidatio ; el- an. 1704. Valachos . . . ad listas dominates ptura sacra; a szent irdsbol. Resp. C. 3:
szdmolds. Georch. H. T. III. 92. Kitelszenek inscribi curavit. Arch. Rak. I. 30.
Non ludat argutiis Melius, sed probet literaaz e!6bbcniekb61 azon kiil6nbfe"le iigyeletek,
2. Lista, ae, cista, forma, in qua includitur liter alicubi Spiritum Sanctum dici et appelmellyek a zalogot targyaljak: t. i. a feltetelek- imago; keret. Ger. Rahmen. Arch. Rak. VIII. lari Deum.
nek elrontasokra (ad invalidationem conditio- 346. Imago B. V. Maria; in lista cum duabus
1. Literatorie, per litteras, legitime ;
num) vagy mellyekesen accessorie azoknak Janulis. VIII. 332. Speculum antiquum . . . irdsban, torvenyesen. Knauz M. E. Str. II.
felretetelekre (ad sepositionem}~\agy felval- cum lista cifrata, deaurata.
145., 164: ecclesie canonicis literatorie detasokra (ad transvestitionem) vagy a som3. Lista, vocis etymon ab anglo-saxonico stinatis: II. 147., 167 : litteratorie dedimus
manak elvesztese"re (admonitorium) vagy a List, Listan, fascia, limbus, margo (Du C.); inmandatis. Art. DiaBt.Pos. 66. Jogt. Eml. 1.5.
zalognak kivaltasara (liquidatorium) czelyzo szegely. Ger. Saum. Katona. Hist. Due. 374. 2. Literatorie, eleganter, perpolite,
planetam aliam cum listis argenteis Byzanteo- (Du C.) latine ; muvelten s latinul. End. p.
iigyeletnek.
Liquidatorium Instrumentum, rum sexdecim, planetam aliam cum leonibus. 351. (Synod. Strigon 5): ut canonici in claustro
documentum, in quo exslirpaturaB nominatim
Lista censorea, morum censura; et canonici in curia literatorie loquantur.
Literatorius, 3. literis consignatus;
enumerantur; elszdmolo irat. Pfahl. Jus. magaviseleti jegyzek. Ger. Conduit-Liste.
Georg. 262. Exstirpaturae emtee penitus ex- Regul. Turm. Praet. 38. Cum fine unius cuius- irdsbeli. Pesly Sz6r III. 172. Szek. Okl. III. 16.
Literatura, ae, (Du C.) grammatica;
mittuntur, de quibus liquidatorium Instru- vis anni Primarius et Secundarius Locumteaftftarixti, ars recte loquendi et scribendi;
nens cum accersendis Primariis et Secundamentum conficitur.
Liquiditas, debitum liquidum; vild- r;is Vigiliarum Magislris morum et applicatio-1 ars, quae literas docet; betiikrol valo tudo-
Lithargyrium
Litterse accessorise
Litterse arrestatorife
383
many. Corp. Gram. 6. Gf. Quint. Instit. 2., 14. oldozd level. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 23. Tor. cerni darique debere decrevisset. Cher. Jus.
et 2., 14., 3. Sen. Ep. 88.
Tar. 1891., 357. et passim. Faber. Jur. Met.Eccl. II. 377.
Lithargyrium, lylhargyrus (Plin.); 161.
Litterse ammonitorise, lit. admonigelet. Ger. Silber-Schaum. Par. Pap. Kecsk. Litterse accessorise, accessionem, tionem continentes; intolevel. Pesty Szor.
consensum exprimentes lit.; hozzdjdruldst III. 168. Szek. Okl. III. 264. Tor. Tar. 1891.
P. Otv. 145.
Lithogala, lac lunae; ko'tej. M. Bel. tartalmazo. Tor. Tar. 1891. p. 303. Mathias 317. Cod. Dip. Pat. V. 216., 312.
Prodr. 78. Lithogala in specubus stillat.
rex Hung, scribit Chebnensibus (Egrensibus)
Litterse amnestiales, quibus rex
Lithostrata, se, lapidibus munita via; ut ad inducias inter eum et regem Polonias vel imperator vel alius princeps subditis qui(Du C. Litthostrotum); dpolt kovecses ut. tiliumque huius, qui in Bohemia est, accedant, busdam suis hominibus amncstiam, h. e. relitterasque accessorias Zdenconi de Stern- rum prseteritarum et prsecipue iniuriarum obliSz;iz. XVII. 786.
vionem et simul veniam indicat; bocsdnatoL
Lithothomus, calculorum exsector, berg tradant.
calculorum excidendorum artifex ; ko'metszd.
Litterse acquisitionales, quibus hirdeto, bilnbocsato level. Rcik. On. II. p.
Gall, lithotorniste. Lzb. Cod. Med. T. II. 307. acquisitioteslatur; szerzemenyi, keresmenyi 50. 1. 3134. (31.): Caraffa . . . crudelitate
Liticula, demin, a Us; apro versenges, level. Kovy. El. 316. quia contra sanguinem et vindicta plenus, amnestialibus literin ab
czivddds. Probst. Coraitiol. p. 21. Flagitare... condividentem nemo tenetur Jus probare et Imperatore publicatis sepositis, in civitate
(it. .. spretis ... liticulis ReipublicaB con- radicales acquisitionales litteras producere. Eperjes publicam instituit inquisitionem contra
Prop. Leg. Civ. 188., 189. Georch. H. T. III. principaliores nobiles de novis tumultibus susulat.
Litigantia, 83, lis. Epist. Proc. P. III. 191.
scitandis suspectos.
p. 311: non obstante vestra cum Germanis
Litterse addictioiiales, quibus aliLitterse amnystiales assecuralitigantia.
cui aliquid addicitur; dtengedo level. Juriev. torise, veniam, oblivionem, impunitalem conLitigacio, lis; per. Pesty Szor. III. Jur. Met. 163. Litterae addictionales su- tenentes; bocsdnatot biztosito level. Sze239.
per peracta cessione debent emtori extradari gedi Ruhr. Pars III. p. 245. Arch. Rak. IX. 562.
Litigarius, 3. ad litem pertinens; ko- atque mutatio hsec Metallifodinas eiusque posLitterse annuales, sasculo XIV. o a
tekedo. Sup. An. Sc. II. 244. an. 1434: non-sessorum reliquis courburariis nee non offl- rege edita partibus litigantibus unius anni vanulos . . . per litigarws proeessus mitigare. cialibus fodinalibus.
lorem habentia mandata, quarum vi loca creLitiginarius, litigans; czivakodo. Dip.
Litterse adiudicatorise v. adiudi- dibilia in singulis casibus sine ullo singulari
Reip. Rag. 464.
catoriales, adiudicationem conlinentes; mandate procedere cogebantur; egy evre erLitigionaliter, adv. a litigionalis,quod a iteletlevel, a megite'lt igazsdgrol valo le- venyes kirdlyi felhafalmazdst tartalmazo
litigium derivatur pro: liligialiter per litem, vel, oda itelo level, iteletlevel. Cod. Zi. V. level, parancs. Cod. Dip. And. V. 599. Litper iudicium; per utjan, perlekedve, tor- V. p. 5., 24.: super factis quibusdam literis... teras veslre celsitudinis annuales ad citavenyesen, torveny utjan): Cod. 7\. III. p. 211. adiudicatnriis contentis. Cher Jus. Eccl. II. tiones, inquisiciones ac alios causales proeescum ipsa (sc. puella Thomae) sue paupertalis 353. Jogt. Eml. II. 50. Tor. Tar. 1891. 358. sus ... sarictimonialibus . . . de insula lepoinopiam et etatis eiusdem impersecucionem Szek. Okl. III. 209. Pesty S/6r. HI. 309. Wer- rum . . . concessas . . . noveritis nos rececontra predictos nobiles, in causa prenotata b6czi 442. Hainik Periog. 341.
pisse. Szer. Not. 77. Hajnik. Perjog. 288.
in Curia non possit litigionaliter proceLitterse adiudicatorio relatoLitterse aimuentionales, approdere.
_rise, certin'cantes donationem adiudicatam ; bationem, consensum continentes; helybenLitigionarius, litigiosus; czivakodo, 'hagyomdnyt megerosito level. Szer. Not. hagyo level. Szek. Okl. IV. 190.
perlekedo. Cod dip. Kar. I. 286., 473. Cod.
p. 154: Conventus . . . refert, quod receptis
Litterse apostolicse, 1. a pontilice
Zi. HI. 242. Cod. Dip. And. II. 356., 408.
eius Literis adiudicatorio Relatoriis . . . Romano emanate ; a papa meghagydsdbol
Lltigionarius proeessus, legis dum . . . homo . . . restatuere voluisset.
egyik bibornoktol kiadott pdpai rendelactio : peres eljdrds. Pcsty Szor. III. 267.
Litterse adjudicatorise remis- venyek. Kon. Egyh. 33. Cod. Dip. Arp. Conl.
Litigiose, litigando; peresen. Pesty sionales, quibus curia regia a comitatu IV. 58. Pray Dext. D. Steph. 28., 29.
Lilterse aquisitorise, V. Litterae
Szor. III. 19.
recensendi causa ad se missam causam iam
Litiscarius, V. Liscarius. Szaz. XXIV. recensitam exsequendam remittit; vissza- acquisitionales ; Fej. X. I. 130.
killdo, odaitelo level, .iogl. Eml. T. II. 1. ! Litterse arbitratorise,arbitrium con666.
tinentes ; velemenyl, iteletet tartalmazo
Litiscessio, litem amice componere'; p. 13.
a peres iigyek bardtsdgos elintezese vagy
Literse adiudicatoriales trans- level. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 274. an. 1379.
Litterse arbitrionales, sententiam
lemondds. Kon. Egyh. 407.
missionales. V. Lit. adiudicatoriae
Litis curator, patronus in causis remissionales. Pesty Szor. III. 361.
arbitrorum, arbitrium continentes; vdlaszagendis; iigy kormdnyozo. Georch. H. T.
Litterse admonitorise, quibus ali- tott birdk levele. Cod. Zi. Vol. V. 153.:
quis a magistratibus admonetur : into, figyel- iuxta continentiam . . . litterarum . . . arIII. 151.
Litispendencia, (Du C.) lis sub iudice; mezteto level. Cod. Dip. Pat. V. 216., 312. bitralium.
Litterse archiepiscopales, ab
per alatt levo ugy; per fuggese. Szek. Regis domini nostri graciosi ammonitorias
archiepiscopo emanatae; erseki level. Cod.
Okl. I. 233. litispendencia, si qua foret inter sc. litteras . . . percepimus.
ipsos, non obstante. Kon. Egyh. 397. Cod de
Litterse adoptionales, adoptionem Ep. Pet. Paz. I. 302.
Litterse argentarise, V. Litt. Colcontinentes. text. v. s. Litterae praefectioSztara II. 62. Hajnik Perjog. 218.
Litratio, lytri impositio, multatio ; bir- nales; fiuvdfogaddsi level. Ger. Adoptions- lybisticae.
Litterse armales, czimerlevel. Ger.
sdgolds. Bek. Pasxt. HI. 670. an. 1702. mor- brief.
tiflcationum et litrationum generibus affecti.
Litterse affirmatorise, litteraB afflr- Adelsbrief. Kelem. Inst. Jur. Pr. 198. Litterae
Litrum, terragium q. v. a gr. MTQOV; mationem, approbationem continentes; meg- armales. Prater priscum Gentis nostrs invdltsdgdij. Czir. Hist. Jur. 111. Colonis, de- ero'sito level. Magy. Tor. Tar. VI. 34. Cod. stitutdm, sub flnem, ut videtur, periodi primaa
posito litro, vulgo terragio, debitisque per- Zi. V. H4.
Regum nostrorum induci coapit alter quoque
solutis libera migrandi facultas concedatur.
Litterse aggrationales, gratiam Nobiles creandi Modus per Armales, ita
Litter, lytter, littra, (fors. idem, principis continentes; kirdlyi megkegyel- dictas ab armis seu insignibus, in fronte earum
quod ap. Heyse Fremdworterbuch Lilra, ein mezesekrdl szolo oklevelek, kegyelem- depingi solitis, quas recte deflniveris: Privilein Georgien im Kleinhandel iibliches Gewicht, level. Ger. Gnadenbrief. Kass. Prax. I. 341. gium bene merito patriaB civi, ad sufflcientem
9 russ. Pfund, 3686 kgr.) Quell. Sieb. I. 276.
Litterse aggravalorise, quae propter Commendationem, absque collatione iuris posan. 1500. Ibid. 330. 335. Kronst. I. 180.
contumaciam graviorem execrationem et sessionarii, nobilitatem diserte impertiens.
Litterse abmissionales, missionem excommunicationem continent V. Du C. sub Kovy El. 44. Jogt. Eml. II. 1. p. 78.
continentes lit. elbocsdto. Fej X. I. 193. aggravatus; kikozosito, kidtkozo level.
Litterse armisliales, V. Lit. arreliquse vero tres Literae dicti Convenlus Ab- Szer. Not. 173: Deinde ipso rursus contuma- males.
Litterse arrestatorise, litters, quibus
missionales exprimebant.
cia laborante, excommunicationisque poanam
Litterse absolutionales, L. abso- minime curante . . . ad audiendum Literas in aliquem vel in eius bona manus iniicilur.
lutionem continentes; felmentQ level, fel- Aggravatorias et Reaggravatorias de- Arrestatorius deriv. a verbo arrestare,
384
Litterse assecurationales
Litterse capitales
Litterse mutui compassus
detinere; letartoztato, bebortdnzo level. tae. (DuC. Canonibus et regulis ecclesiasticis diverse, quam editae sunt, loco procurandam
Debiti solutionem in se recipit.
Bod. Hist. Un. Trans. 398. Superveniunt in- consentaneae.)
terim litterae arrestatoriae.
Litterse capitales, 1. initiales, uneiaLitterse comitativse, V. L. TransLitterse assecurationales, asse- les, maiusculae; kezdobetuk, nagybetiik. missionales; dtkuldo level. Juriev. Jur. Met.
206. Si Judicium adinveniat interpositam apcuratorise, sponsionem interponentes lit- Tor. Tar. 1886. p. 571.
ter* ; bizlositekot tartalmazo, biztos-ito
Litlerse causales, ad causam, litem pellalionem admittendam esse, eotum tola seh-vel. Act. et Doc. Rakdczy p. 299 : Super pertinentes lit.; perlevel, -okmdny. Jogt. ries Processus sine omni verborum augmento
cujus summae persolutione licet missis etiam Eml. T. III. p. 25.: Statutum e s t . . . quia mul- aut diminutione una cum sententia finali et
nostris Literis assecuratoriis. Dip. Alv. I. torum nobilium litterae causales . . . in- motivis, interpositae Appellationi adnexis, de417. 11. 50. Cod. Dip. Miss. IV. 174. Tor.expeditae mansissent... Kov. Form. St. 247. scribitur, a Secretario Judicii cum Originali
Ta"r. 1887. 752. Monm. Comit. Trans, V. 202. Cod. Dip. Briiss. IV. 110. Szek. Okl. III. confertur, revidetur, errores, si quipiam irrepserunt, corriguntur atque authenticantur,
Litterse atteslatorise, attestato- 146.
riales, idem ac litterae testimonials.
Litterse causarum v. causales, Litterae Transmissionales seu ComitatiCod. Evang. V. III. p. 339 : prsesentarunt lit. in causis litigiosis emanatae; peres ugyek- vae a Judicio expediuntur.
quasdam lit eras privilegiales pariter ac attc- ben valo level, okmdny. Szer. Not. 189 : Litterse comitivse, V. L. Commeni-tatoriales in membrana patenter confectas. Quantum ad litteras Causarum tempore datitiae. Cher. Jus. Eccl. II. 17. Postremae
Bod. Hist. Eccl. I. 439. Knauz. M. E. Sir. II. Regis Ferdinand! attinet, deliberavimus, ut (literae dimissoriae) vero Commendatitiae, Pa466., 4-77. Tor. Tar. 4891. 320. Szek. Okl. !I. universal litterae causales, qua3 in Tabula cificae vel etiam Comitivae nuncupantur.
Litterse commendancise, V. Lit.
129. III. 275.
Regis Romanorum, aut Vajvodarum suorum
Lilterse avisorise,itu/osid level. Cod. Transilvaniensium emanarunt, in earum vigore commendatitiae. End. p. 361. (Deer. Colom.
Camb. Merc. 15. Quo autem fraudes, quae in in solidum permaneant. Sed si literae senten- 3. Alienigena presbyter vel dyaconus cum comnegotio cambii facile intervenire possuut, tiarum legitima> executioni demandatae non mendanciis litteris recipiantur.
Litterse commendatitise, (DuC.)
omnimode praecaveantur, Trassans, prout iam sint, causantes dum voluerint, executioni desupra dictum est, Trassato Literas Aviso- mandentur, literas tamen nostras secum babe- Epistolae, quae ab Episcopis dabantur ad alios
Episcopos, quibuscunque, sive Clericis, sive
rias, quibus summa Cambialis, qualitas item ant Resuscitatorias.
et currens numerus, nomen prceterea et coLitterse cautionis, in quibus cave- Laicis suae direceseos peregrinaturis, ut ab iis
gnomen Praesentantis ac. denique lempus et tur de aliqua re ; biztositeklevel. Ljub. Mon. fideles in sacris synaxibus admitterentur, vel
ut Clerici ad ordines promoverentur, vel ut
modus satisfaciendi indicalur, submittere debet. SI. IV. 10. an. 1359.
Litterse banales, a bano emanatse;
Litterse certiiicatorise, V. Litterae in peregrinatione eorum solatiis foverentur,
bdni level. Cod. Zi. Vol. V. 310. tenores lit- testimoniales. Arch. Rak. IX. 73. Tor. Tar.vel propter alias causas; ajdnlo level. Decret. Colomanni Regis Hung. lib. 2. cap. 19.
terarum ... banalium ... nobis presenlavit. 1891. 317.
Litterse bankse, tessera mensae puLitterse cessionales, cessionem con- Cher. Jus. Eccl. II. 17. Commendatitiae
blicae; banko. Batty. Leg. III. 622. an. 1498: tinentes ; dtengedo level. Thok. Diar, II. Pacificae vel etiam Comitivae appellanlur.
fratres euntes ad viam non audeant secum 236. Litterae cessionales super braxatoria
Litterse commendatorio-testimoniales, V. Litterae commendatitiae;
ducere bursarios nee deferant literas Eniczkiensi.
Bankas.
Litterse chartabiancales, litterae, ajdnlo level. Dug. Folj. 81.
Litterse comminatorise, Lit. minas
Litterse baptismales vel nude ba- quibus facultas, potestas datur aliquid faciendi;
ptismales, litterae, quibus sacerdos nati felhatalmazvdny. Kov. Form. St. CLXVI. continentes ; fenyegeto level. Batty. Leg. HI.
nomen, locum, diem natalem iudicat ac testa- Art. Diaet. Pos. 55. Quod respectu Activorum 74. Arch. Rak. IX. 131.
tur et actum sacra aqua abluendi; kereszt- Debitorum penes Litteras Chartabiancales
Litterse commissionales, 1. manlevel. Ger. Taufschein. Torvt. Msz.
vel etiam Obligationales praetensorum intra datum continentes; megbizo level. Tor. Tar.
Litterse beneficiales, de donationi- Triginta duos annos Legales semet insinuare 1887. p. 618. Fej. VII. 234., 301-Beng. Ann.
bus ecclesiasticis agentes; javadalom osz- omittentes Praescriptionem incurrant.
Er. Ccenob. 174. Star. V. 172.-an. 1517.
logato level (papa). Kon. Egyh. 27.
Litterse commissivse, V. Litterae
Litterse citatorise, vocationem in ius
Litterse birsagiales, birschagia- continentes; idezo level. Jogt. Eml. T. II. 1. commissionales. Fej. I. 202.
les, birsagionales, litters multam con- p. 22.
Litterse communicatorise, (DuC.)
tinentes idem ac Judiciales, quod vide; birLitterse citatorio-relatorise, re- literae fidelibus peregrinaturis el in alienam
sdglevel. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 44. Wer- nuntiantes vocationem in ius; a megidezes- dicecesim profecturis datae, quo a caeteris fldeboczi 398. Kuk. Jur. I. -311. an. 1630. Art.rdl szolo irott jelentes. Fej. VII. 290. 223. libus in Communionem reciperentur; kozleJur. Thav. 15.
Litterse clause emanatse, dicitur kedesi ajdnlo level. Ger. Empfehlungsbrief.
Litterse boeronales, quibus jobba- de lilleris, quae forma clausa eduntur; zdrt Rep. Cast. 61: Evangelium ad ipsam Aphrigiones, subditi in numerum boeronum assu- level. Cod. Zi. Vol. V. 13.: In tenore litte-cam venit, per communicatorias litteras.
mebantur; boer levelek. Jogt. Eml. T. I. p. rarum clause emanatarum.
Litterse conirnunis inquisitio170.
Litterse attestatorise collatera- nis, litterae accusatoriae ad fugitivum perseLitterse cambiales, cambii conditio- les, litterae adiunctae aliquid testantes ; mel- quendum ; nyomozo level. Ger. Steckbrief.
nem continentes; vdlto level. Csaplov. Nu- lekbizonyitvdny. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 131. Recon. an. 1609. p. 98.
cleus p. 32.
Produxit etiam binas quasdam alias litleras
Litterse compassuales, litterae puLitterse cambiales aliense, dum attestatorias collaterals.
blicam expostulationem, preces continentes;
Editor solutionem medio alterius a se jure diLitterse collationales, v. Litterae hivatalos megkeresd level. Opinio Deput.
stinctae et secus etiam non nomine suo agen- donationales.Fe] VI. 122. 124.
14. In casu, quo Nobilis in Comitatu aliquo
tis persona? effectuandam spondet; tukvdLitterse collatorise, quibus dignitas, possessionatus, cohaerenler praemissis Judicio
nyozo level. Ger. fremder, formlicher, ge- munus aliquod confertur; adomdnyozo le- civici Magistratus suberit, fundo eius civili
zogener, trassirter, Tratte. Art. D. 1840. p. 55. vel. An. Sc. II. 238. sasc XVI.
pro executione non sufflciente, haec in aliis
Litterse cambiarise, V. Litt. CamLitterse collocatorise, instrumenta eiusdem bonis penes compassuales Litteras
literaria collocanda in archivum praecipientes procurabitur. Cher. Jus. Eccl. II. 399. Kass.
biales. Cod. Camb. Merc. 17.
Litterse camerales, a fisco emanatae; lit.; a leveltdrba valo elhelyezest meg- P. B. I. 296.
kamdrai level. Tok. Diar. II. 255. Petrus hagyo level. Opin. P. II. de ordine Jud. Sec. Litterse mutui compassus, quiHamvay fatetur tempore Tliokoliani domina- II. C. XIX. . 3.
bus viri a fide regis deficientis non tantum in
tus, omnibus ab eo commissiones portantiLitterse collybisticse, vdlto level. patria sed etiam in aliis provinciis sila bona
bus qualescunque tandem litteras camera- Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 579. Plurimum ab fisco addicuntur. Georch. H. T. III. 283. a kiles extradatas fuisse.
utrisque discrepant Litterae Cambiales, aliter rallyi Tablanak Itelete mellett minden egyeb
Litterse campsoriales, Litterae Campsoriales, Collybisticae, Argentari- Tartomanyokban Iev6 joszaga megkero level,
Collybisticae. Trist Ir.
aeque dictse (Wechselbriefe) cumprimis For- (litterae mutui compassus) erejevel elLitterse canonicse, V. Lit. Forma- males seu Trassatae, vi quarum tertius in foglaltatik a partutSnek.
Litterse complanatoriae
Litterse eredentitise
Litterse empcionales
385
Litterse complanatoriae, litters, ad Dislam Regni proficiscuntur, per suos Prin- vel. Ljub. Mon. SI. V. 187. an. 1409. Cod.
qus pacta continent; egyezkedo level. Bod. df ales Litteris Credentionalibus sive Pleni- Dip. Arp. Cont. XI. 418.
Hist. Un. Trans. 448. Mandamus litteras polentialibus sufficienter instruuntur. Diar.
Litterse diftamatorise, litters concomplanatorias in sacristia istius Capituli Com. 70. Rak. On. 260. Fdj. X. I. 58. Tor. tumelioss ; gyaldzo irat. Magy. Tor. Tar. XI.
Tar. 1888. 138.
146.
Vestri repositas diligenter requirere.
Litterse compositionales, quibus
Litterse credentitise, V. Litt. cre- Litterse diffidationis, renunciatiopactura aliquod oontinetur; egyezkedd-, denciae. Mourn. Comit. II. 326. Inprimis post nem amicilis continentes lit.; bardtsdgot felegyesseglevel; bekelteto level. Fej. VI. 141. redditas litteras nostras credentitias illis mondo level. Frak. Mat. lev. II. 82.
Litterse diffidatorise, V. Lit. diffiCod. Dip. Pat. V. 140., 186. Dip. de Sztara salutem, gratiam nostram regiam et omne bodationis. Frak. Mat. lev. II. 210. Tor. Tar.
II. 3. Tor. Tar. 1891. 357. Pesty Szor. III. num exponant.
Litterse credltionales, V. Litterae XXIII. 25.
235.
1. Litterse dimissorise, bucsu leLitlerse compromissioiiales, lit. credenciae; igazoldsi level. Szaz. XV. 589.
Litterse credulitatis, I. credenciae; vel, elbocsdto level. Cher. Jus. Eccl. II. 16.
compromissum continentes; egyezteto level.
Per Litteras Dimissorias intelligunturl. tales
Ljub. Mon. SI. I. 349. et passim.
Magy. Tor. Tar. VI. 45.
Litterse currentales, V. Litterae Liters, qus Clericis ad aliam Direcesim dimisLitterse compulsorise, (Du C.) quisis et non amplius reversuris dantur 2. tales,
bus ad inquirendum, faciendum compellitur ali- currentes. Pfahl. Jus. Georg. 348.
Litterse currentes, litters in orbem quibus Clerici ad alienum Episcopum Ordinum
quis; tanuvallato parancs. Jogt. Eml. T.
III. p. 82. Pesly Szor. III. 315. Samb. Tyrn. miltends; korlevel. Ger. Rundschreiben. duntaxat suscipiendorum causa dimittuntur,
Bod. Hist. Eccl. I. 439. Tort. Tar. 1891. 321.Jogt. Eml. T. II. 1. p. 17 : Salarium . . . sta- seu quibus facultas fit alicui ab Episcopo non
Litterse concambiales, de concam- tuit comitatus solvendum. Ita tamen ut Jud- suo Ordines suscipiendi ita, ut Fpiscopus talibio agentes; cserelevel. Tor. Tar. 1891. p. lium aut personaliter hteras currentes . . . ter dimittens ius in eum Clericum retineat.
2. Litterse dimissorise, apostolus.
ad singulos nobiles . . . perferre curabunt.
358.
Litterse cursiles, nominantur in iure postscriptum; a felebbezesre oldaljegyzekLitterse confirnialioiiales, litters,
quibus ius concessum confirmalur; mege.ro- Hung. litters, dipiomata, quorum auctoritas kel elldtott irat. Gall, apostille. Comp. G. 3.:
sito level. Nagy. Jus. Trans. Sax. 5. Cod. Dip. erat ad tempus ad mortem regis, qui ea edi- Post appellationem interpositam litters dands
derat, at contra litters, qus in perpetuum va- sunt ab eo, a quo appellatum est ad eum, qui
Pat. V. 155., 223.
Litterse coiifirmationis, L. confir- lent privilegiales appellantur; ideiglenes de appellatione cogniturus est: quas litteras
mationem continentes; megerosito level. tekintelylyel biro level. Cod. Dip. Arp. Cont. dimissorias sive apostolos appellant.
II. 279. ad intencionem roborandam innovaLitterse dimissoriales, V. Litterae
Frak. Mat. lev. II. 279.
Litterse confirmatorise, coiifir- cionem et confirmacionem patris nostri dare dirnissoriae i. Torvt. Msz. Konek. Egyh. 135.
Litterse dispensatorise, dispensamatoriales, V. Lit. confirmationales. memorie et eciam litteras nostras cursiles
tionem continentes lit.; feloldo level. Torvt.
super premissis exhibendo.
Cod. Dip. And. I. 41., 44. Fej. X. I. 66.
Litterse cursivales,idem ac Litterae Msz.
Litterse consensuales, consensum
Litterse dissimulatorise, causam
continentes; beleegyezest tartalmazo level, currentes, quod vide. Cod. evang. T. I. p.
engedelem level. Szek. Okl. III. 167. Fej. X. 183 : Literas cursivales nemo apud se re- fictam simulatam continentes; paldstolgato,
iirugyet kereso level. Pesty Szor. III. 93.,
tineat, sed visis . . . ad alterum dirigat.
I. 288. Tor. Tar. XIII. 20. Werbficzi 91.
Litterse cursuales, V. Litterae cur- 94. litteram dissimulatoriam et prolongaLitterse constitutionales, quibus
aliquid constituitur; szervezo level, alapito siles. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 9. In eodem toriam.
IJtterse divales, (Du C.) L. ab impelevel. Prsd. p. 22: ex his omnibus et prs- eciam litis strepitu ipse Dominicus exhibuit
sertim allegatis ipsissimis verbis litterarum quasdam litteras cursuales Regis St. ratoribus emanats; folsegi level. Nagy. Hier.
Litterse divisionales, quibus testaPrivilegialium et Constitutionalium R. An- supradicti.
Litterse debitorise, syngrapha; ko- tor sua bona dividit heredibus; vegrendeleti
dreae sequentia erui possunt.
osztdlylevel. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 46. Tor.
Litterse contoales, litters rationum; telezveny. Kronst. III. 540.
Litterse declaratorise reversio- Tar. 1891. 357. et passim.
szdmviteli lap. Torvt. Msz.
Literse dominicales, qus Beds laLitterse contractuales, paclum con- nales, Litters Reversales declarationem
tinentes; szerzodeslevel. Tor. Tar. 1891 p. continentes; teritveny. reversalis. Funda terculum septizonii appellantur (DuC.);
358. Dip. Alv. II. 287. Fej. X. 1. 468. 730. David. H. 2: II. In quorum omnium ohser- unnepjegyzek. Curios Misc. 423. Vocarunt
Litterse contradictorise, V. Lit- vatione prssentes nostras litteras declara- autem dies Septimans Ferias, ut ita admotorias Reversionales . , . dedimus.
nerent Personas Ecclesiasticas peculiariter culterae protestationales.rfor\i. Msz.
Litterse deliberate rise, lit. delibera- tui divino dedicatas, debere feriari a rebus
Litterse coiitributorise, L. quibus
ad contribuendum aliquis provocatur; ada- tionem continentes; megfontoldst tartal- propbanis et solis sacris rebus et occupationibus vacare. Elegerunt vero primas septem alkozdsra felszolito level. Batty. Leg. III. 182.mazo. Tor. Tar. 1891. p. 357.
Litterse denunciatorise, 1. edictum phabeti Hteras A, B, C, D, E, F, G, quibus sinan. 1346.
Litterse conventionales, tabulae, continentes; hirdetmeny. Tor. Tar. 1887.guli hebdomads dies ordine suo designarenlitters pactum continentes; szerzddeslevel. p. 384. per litteras denunciatorias in por- tur, una enim ex his singulis annis denotat
diem Solis sive Dominicum, reliqus vero reliCod. Dip. Arp. Cont. II. 168. Exhibuerunt no- ticu eiusdem ecclesise affixas.
Litterse deploratorise, litt. msro- quas Septimans dies unde et nominari solent
bis litteras conventionales.
Litterse convocatorise, meghivo rem continentes; siralmas level. Verancs. Litterae Dominicales.
Litterse donationales, quibus donalevel, egybehivo level. Ger. Einberufungs- V. 110. et captivum degere apud Mehemetem
brief. Burian. Blandr. p. 245 : e Synodo Va- passam, prout ex ipsiusmet dicti captivi fllii tio alicui facta notatur atque probatur ; adoradiensi Litterae Convocatoriae debuerint sui deploratoriis constat litteris maim eius- mdnylevel. Pesty Szor. III. 154. Cod. Dip.
Arp. Cont. II. 208. Fej. X. I. 288. 518. etc.
expediri contra Blandratam . . . Rak. On. 50. dem propria exaratis.
Litterse deprecatorise, deprecatio- Tor. Tar. 1891. 358. et passim.
Can. Eccl. LXXXV.
Litterse donatoriales,V. lit. DonaLitterse correspoiidentiales, ad nes continentes; mentegetd-, bocsdnatot
epistolarum commercium pertinentes litters ; herd level. Germ. Entschuldigungsbrief. Nill. tionales. Pesty Szor. 111. 229.
levelezo lap. Szz. 1896. febr. 100 lap. pro Symb. p. 242. Teut. Schul. I. 273.
Litterse dotalisticse, de dote sponss
fundandis correspondentialibus litteris.
Litterse deputatorise, litters assi- agentes; hitlevel, jegykoteslevel. Torvt.
Litterse credencise, litters auctori- gnatoris ; utalvdnyozo level. Ger. Assigna- Msz.
Litterse ducales bullatse, lit. dutatis, potestatis commisss; megbizo-, fel- tionsschein. Verancs. VII. 204. et per quern
hatalmazo-, hitlevel. Magy. Tor. Tar. XXIII. nos etiam prsfats nostrs decims eidem ye- cis sigillo munitas; pecsetelt level Magy. Tor.
strs magnifies dominationi deputatorias Tar. XI. 113.
52.
Litterse empcionales, de emptione
Litterse credentionales, V. Lit- litteras remittamus.
Litterse derogatorise, imminutio- et venditione agentes ; alku level. Cod. Dipl.
terae credenciae; (Du C.) Moln. Patv. 20.
Dum Ablegati prslaudatarum Communitatum nem continentes lit,; sertest tartalmazo le- Pat. T. I. p. 310. V. 145., 197.
49
Bai:tal A.: Gloss. Lat.
386
Litterse enarratoritt"
Litter; expeditoriales
Littenc inquisitorise
Litterse enarratorise, narrationem namque super ea Integra pecuniarum summa, tus; dlnokul koholt, ketseges levelek.
continentes; elmeselo level. Tor. Ta"r. 1889. pro qua videlicet quis bona sua alteri impi- Torvt. Msz.
p. 479.
gnoraverit, creditori suo satisfacit; attamen
Litterse f undationales, qua? aliquid
Litterse encyclicse, litterse in orbem literas impignoratitias in specie non semper conditum esse exponunt: alapito-, hagyomittendae; korlevel. Ger. Rundschreiben. poterit rehabere, sed solummodo litterae su- mdnyi level. Fej. VII. 215.. 164.
Epist. Proc. 1. Beng. Ann. Erem. Ccenob. 37. per ea re expeditoriae seu (juietantiales
Litterse fundationis, V. Litterae
Litterse epitaphiales, inscriptio se- illi dantur. Samb. Tyrn. Fjp. Szer. Not. 121.f undationales. Pray Dext. et vita D. Steph.
pulcralis; sirfelirat. Cod. Telek. X. 300. et an. Sc. I. 171. an. 1543. Pesty Szor. 111. 295. p. 143.
in eadem parle in circumferences obtineat has Fjp. Szam. 87. an. 1398. Hajnik. Perjog.
Litterse hindnsiles,teleklevel. Torvt.
literas epitaphiales M. ladislai R. Ungarie. 339.
Msz.
Litterse estafetales, lilterse a publieo
Litterse expeditoriales, V. Lit. ex- Litterse gladiatorise, lilterae tarn arcursore praeter ordinem allatae; sieto, gyors peditoriae. Tor. Tar. 1891. p. 358.
gumento quam etiam stylo truci; serto level.
level; surgbny. Torvt. Msz.
Litterse exspectativse, de spe mu- Tor. Tar. 1888. p. 548.
Littera3 evictionales, sponsionem neris adipiscendi agentes; vdrandosdgi leLftterse graciosse, venia, impunilas
continentes; biztosito, szavatos level. Arch. vel. Verancs. VI. 77. Equidem doleo, rem litteris data ; kegyelmezd level. Szek. Okl. I.
Rak. IX. 72.
tibi de sacerdotio canonical! in ecclesia mea 127.
Literse evidentes, V. Lit. patentes. Budensi ex sententia non successisse. Causa
Litterse grationales, quibus alicui
Fjp. Szam. p. 86. an. 1397.
est, quod iam post litterarum luarum, ut venia delicti, remissio pcenarum datur; kegyeLitterse evocationales, quibus ali- dicunt, exspectativarum emanationem id- lemlevel. Fej. X. I. 336. WerbSczi 395.
quis in ius vocatur ; torvenybe hivo level, que paulo ante discessHm meum Buda ab amiLitterse gratiosse Maiestatis Reidezo level. Cod. Dip. And. II. 431., 501. cis quibusdam monitus, te uno digito mutila- gise, V. Litterae grationales. Recon. an.
Litterse evocatorise, evocatoria- tum etc.
1609. p. 100.
les, V. Lit. evocationales.Tor. Tar. 1891.p. Litterse exspiratse, autoritate privatae
Litterse immimitationales, de
361. Diar. Cont. 88. Cod. Dip. Arp. Cent. XI. litterae; erejoket vesztett levelek. Torvt. Msz. immunitale agentes; kivdltsdgos, mentelmi,
495. Szer. Not. 143. Art. Jur. Thav. 14.
Litterse facultatorise, quibus facul- mentessegi level. It. lettera di immunita. Ger.
tas aliquid agendi continetur; engedely, ke- Privilegiumsbrief. Nill. Symb. p. 378: litteras
Hajnik. Perjog. 193.
Litterse exculpatorise, litterae ex- pesito level. Ger. Erlaubniss-Schein. Jogt. immunitationales ratas, gratas . ; . hacusationem continentes; kimento level. Eml. T. I. p. 495 : Qui autem . . . aBdificare bentes.
Domos necessitarentur. . . iisdem . . . erga
Besztb. Levt.
Litterse impignorationales, imLitterse excusatorise, V. L. excul- facultatorias litteras quanlitatem et qua- pignoratilise, oppignerationem testantes;
patoriae. Epist. Proc. P. HI. p. 304 : Tabella- lilatem Lignorum ac materialium . . . indul- zdloglevel. Art. Diaet. Pos. 27., 33.
rius ... litteras ... excusatorias ... tradi- genda essent, Opin. P. II. Sec. II. Cap. V. Litterse impignoratorise, V. Litt.
dit. Verancs. III. 216.
impignorationales. Cod. Dip. Hung. And.
. 8., 5.
Litterse fassionales, litterae, in qui- V. 490. Tor. Tar. 1891, 357.
Litterse executorise, quibus aliquid
perficiendum praecipitur; vegrehajtasi, veg- bus aliquis profitetur aliquid. Nam in iure
Litterse improperatorise, obiurgarehajto level. Gall, lettre d'execution. Cod. Hungarico fassio est declaratio voluntatis co- tionem, animadversionem continentes; szido,
Dip. Arp. Cont. IV. 144. quam super aliis ram persona velloco credibili facta; bevallo-. gdncsolo level. Kov. Form. St. 52. Litteras
gratiis literas apostolicas et executorias etiam vallomdnylevel. Fr. Lib. Rt. II. 44. I. 75. Vestrse Serenitatis improperatorias humiconcedendo.
pro requirendis litteris fassionalibus. Fej. liter et devote recepimus.
IJtterse exeniptionales vel exem- X. I. 169. Cod. Zi. V. 78.
IJterse incitatorise, 1. incitantes;
ptoriales, litterae, quibus aliquis iurisdiLitterse fassionales impigno- surgeto, buzdito level. Tor. Tar. 1888. p.
ctione eximitur, itaque sunt genus quoddam raticise, declarationem de pignore conti- 539.
litterarum privilegialium; szabadalmazdsi, nentes 1.; zdlogbevallo level. Szek. Okl.
Litterse indulgentiales, lit. diploma
kivdltsdgi level. Fr. Lib. Rt. I. 29. litteras II. 36.
indulgentiarum; bunbocsdnatot tartalmazo
habent exemptoriales. I. 38. habet litteras
Litterse fassionales - testimo- level. Coll. I. 366. Szek. Okl. IV. 189.
exemptionales.PeslySzor.nl. 167. Kuk. Jura. niales, in quibus fatendo teslimonium perLitterse indultuales, venia, potestas
I. 281. an. 1567. Tor. Tar. 1891. 357. Arch.hibetur: tanuvallomdsi level. Arch. Rak. per litteras data; eegedelemlevel. ErlaubnissRak. IX. 46.
IX. 65.
schein. Torvt. Msz.
Litterse exhibitorise, litters, in qui- Litterse feudales, hiiberi level, okLitterse infames, (pasquillus), scribus aliquis evocatur, ut afferat argumenta, many. Vuch. Jur. Feud. 17. Cum nexus feu- ptum famosum ; gunyirat. Tor. Tar. 1888.
quibus ius alicuius rei firmari potest. (Cf. Hor- dalis, qui inter Dominum et Vasallum inter- p. 548.
vath Ad. Okleveltan); kezbesitesi, kereset cedit, pacto feudal! nitalur, hinc uberrimum
Litterse informatorise, publica
benyujtdsi level. Fr. Lib. Rt. II. 114., 159. fontem cognoscendorum iurium et obligatio- praecepta continentes; hivatalos kozles.
cum litteris Regie Maiestatisea?/ii&toms ad num feudalium constiluunt mutui tractatus Kass. P. P. I. 296.
Capitulum missus. Pesty Szor. III. 168.
Dominos inter et Vasallos initi, aliaeque legiLitterse informatorio fassionaLitterse exhortatorise, lit. monita timaa dispositiones nexum feudalem concer- les, Litterae praacepta confessionem spectanContinentes; buzdito level: Tor. Ta"r. 1892. nentes, duo speciatim referuntur : pacta feu- tia continentes; vallomdst illeto utasitdst
p. 389.
dalia, pacta familiarum, litterae feudales, tartalmazo level. Irod. tort. Kozl. X. 1.
Litterse exmissionales, quibus ali- litterae investiturae etc.
f. 96.
quis ad exequendam sententiam exmittitur;
Litterse fidantise, V. lit. credentioLitterse inhibitionales, quibus alikibocsdto level. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 24: nales. Ljub. Mon.-Sl. V. 521. an. 1357.
quid vetatur ; letilto level, eltilto parancs,
Si vero apud adverse? partis manus habebunLitterse fideiussionales, fide- level. Pesty Szor. III. 387. Jogt. Eml. III. 27.
tur exmissionales litterae penes easdem iussorise, sponsionem continentes; jot- Monm. Comit. Trans. II. 358.
litteras adiudicatorias expediantur et executio dlldsi level. Kelem. Hist. Jur. Pr. 413. Cod. Litterse inhibitorise, V. Lit. inhibiDip. Briiss. III. 248.
fiat. Fej. VII. 179. Kov. Form. St. CXX1II.
tionales. Arch. Ra"k. IX. 71.
Litterse exmissorise, idem ac exLitterse fiduciarise, 1. pigneraticia?;
Litterse inquisitionales, quae demissionales, quod V. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 40. hitbizomdnyi level. Tor. Tar. 1886. p. 436. scriptionem investigationis vel indicii contiLitterse expeditionales, quibus criLittera; formales, V. Litt. Colly- nent ; nyomozo v. tanuvallomdsi level, a
mine accusatus expeditur, accusatione libera- bisticae.
tudomdnyvetel ugyeben kiadottparancsLitterse formatse, V. Litt. Dimis- level. Hajnik. Perjog 287. Cod. Com. Zi. III.
tur; felmento level. Cod. Dip. Hung. Pat. t.
VII. 358. Expedicionalis super morte Pauli soriae i. (Du C.) Cher. Jus. Eccl. II. 17 Pri- 49. Soos. Doc. Cod. Dip. Pat. V. 125. 158.
contra Chala virginem.
ma3 (litera? dimissorise) vocantur etiam For- Werboczy 346.
Litterse inquisitorise,V. Lit. inquiLitterse expeditorise, utalvany, matae vel Exeat aut Canonicae.
menedeklevel. Werboczi 170. Saepe numero Litterse fulminatse, V. Fulmina- sitionales ; tudoslevel. Hajnik. Perjog. 98.
Litlerse inquisitoriales
Litterse invitatoriae
Litterae obmissionales
387
Szer. Not. 102. Cod. Dip. Arp. V. 236. Wersibus ; utasito, utbaigazito level. Jogt. Eml. quarum terrarum, sylvarum, promontoriorum
bSczi 348.
T. I. p. 498 : Concluditur circulariter publicari, et pratorum; paulatim a suo membro, corpoLitterse inquisitoriales, V. lit. ut Litteras inviatorias Processuales quo- rali videlicet possessione, quovis modo distrainquisitionales. Soos Doc.
que vice Judjces Nobilum... expedire valeant. ctae vel occupatae, vigore litterarum metaLitterse inscriptionales, docuLitterse invitatorise, vocatio per lit- lium (dum tamen ipsae litterae rite sint emanatffi) instaurari , . . debent.
menta, inslrumenta donationum et possessio- teras; mcghivo level. Magy. Tor. Tar. IX.
num Text, vide sub Inscriptionalista ; er- 195. Kass. Jur. Civ. II. 101.
Litterse missiles, literas, qua? alicui
demjutalom level. Szegedi Ruhr. HI. 63.
Litterse Italicse, Italicales, I. la- mittuntur aut missse sunt; kuldetes level,
Fej. VIII. 1. 518. Szer. Not. 124. Tor. Tar.tinae; latin betu. Tor. Tar. 1886. p. 571. kuldott levelek. Fej. VII. 373. Nicolaus ter1891. 357. Cod. Dip. Pat. V. 449. Recon. an.liber biblie, spissus et parve quantitatis cum ram . . . secundum tenorem litterarum noparvis litteris Italicalibus et capitalibus strarum missilium statuere promisit.
1608. p. 50.
Litterse missivse, V. Litterae misLitterse insinuatorise, quibus ali- aureis formatus.
quid in notitiam alicuius perfertur; ajdnlo, Litterse judicatorise,quibus sententia siles. Stat. Jur. L. I. p. 17 : Similem quoque
bejelento'level. Szer. Not. p. 139: conven- continetur; iteletet tartalmazo level. Samb. vim habent literae missivae, si in his expresse continetur obligatio debiti eius, qui littelus . . . transmittit Litter as quasdam insi- Tyrn.
nuatorias, in quibus Honorabilis Joannes ...
Litterse judiciales, idem quod bir- ras scripsit.
Litterse monitorise, monitum continominibus ac personis Contradictoriam Pro- sagiales, quae sententiam judicis per non vetestationem deposuerat an. 1493. Cod. Dip.nientiam latam continent; makacssdgi veg- nentes. V. Lit. valvales; megintS level.
Pat. V. 168., 241. Szek. Okl. 1.233. Torvt. Msz. zes level, biroi level, (a regeslrum alapjan Szer. Not. p. 119: Capilulum testatur de eo:
Litterse iiistallatorise, beiktatdsi keszult a kereset lenyeget magaban tartal- quod iam pridem affixis in Foribus Ecclesiae...
level. Bek. Pil. II. 516. an. 1712. collationali- mazo). Jogt. Eml. T. II. 1. p. 56. Szek. Okl. I. quibusdum litteris monitoriis. Tor. Tar.
1888. p. 547.
bus et installatoriis litteris.
43. Hajnik Perjog. 229.
Litterse moratorise, lit. prolationem
Litterse iudiciarise, Lit. forenses;
Litterse instantiates, libellus suplex;
continentes ; keslelteto, halaszto level. Ger.
kerveny. Beng. Ann. Er. Coenob. 260. Qua torvenyszeki level. Fej. VII. 295., 228.
Litterse juramentales, juramentum Fristung. Opin. in montanisticis B2.
pr^pter pro sacro hoc loco oblinendo humilliLitterse negotiatse, V. Lit. colybicontinentes ; eskulevel. Epist. Proc. P. III. p.
mas litteras^ instantiates . . . transmisit.
sticae.
Litterse instructionales, explana- 293.
Litterse nequitiosse, lit. falsa;, simuLitterse juris jurandi, V. Litterae
tionem causarum continentes lit.; serelmelatae; hamisitvdny. Samb. Tyrn.
ket pontokban osszefoglalo level. Szaz. juramentales. Epist. Proc. P. III. p. 404.
Litterse nobilitares, V. Litlerae
Litterse jurisdictionales,ab eccleXV. 589.
Litterse instrumentales,documenta siasticis potestatem concedentes emanatae lit.; armales. Vjeslnik I. 152. an. 1727.
Litterse notificatorise, quibus refercontinentes; okirat, iigyirat. Cod. Zi. III. egyhdzi hatalomlevel. Torvt. Msz.
124., 341. Tor. Tar. 1888. p. 99.
Literse libertationales, L. missio- tur de aliqua re ;jelentd level. Coll. II. 141.
Litterse interrogatorise, quibus nem continentes; szabadsdgoldsi level, Cod. de Sztara. II. 393.
quis aliquid quserit; megkereso level. Ger. obsit. Arch. Rak. II. 16. vigore et authoritate Litterse noviiudiciales, novi juFragebrief. Kass. P. P. I. 296. Cod. Dip. Briiss. litterarum manumissionalium libertationa- dicii, in negotio novi iudicii emanatae; perujito level. Szek. Okl. III. 249., 252.
261.
lium mediante.
Litterse novi judicii cum graLitterse libertatis, lit. immunitatem
Litterse intercessorise, lit., intercessionem continentes; kozvetito level. Magy. continentes; adofelmentesi level. Kronst. tia, quibus gratia novum iudicium conceditur; kegyelmi perujito level. Recon. an.
Tor. Tar. XI. 160.
II. 362.
Litterse intimatorise, quibus aliquis
Litterse litigiosse.litem concern en tes; 1609. p. 99: Pro literis Novi Judicii cum
aliquid edocetur; tudosito level. Tor. Tar.patvarlevel, Arch. Rak. VIII. 308. Litterae Gratia, in minoribus sex, in gravioribus duodecim floreni.
litigiosae de limitibus Morvankaiensibus.
1891. p. 361.
Litterse novo-divisionales, lit.
Litterse introductorise, quibus quis
Litterse locationis, litteraa, tabulae
in possessionem introducitur; bevezeto le- conductions; haszonberlevel. Batty. Leg. tempore et in negotio novae divisionis datae ;
vel, beiktato level. Werboczi 89. Ubi notan- HI. 296. an. 1394. Cod. Dip. Kar. I. 237., 380. uj osztdlylevel. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 431.
dum, quod litterae Introductoriae, pariteret
Litterse mandatorise, mandatum Vicem litterarum Novo-Divisionalium suStatutoriae regales, super qualibet Donatione, continentes 1.; parancs. Szaz. XXIV. 345. beunt executionales ipsae.
Litterse nunciatorise, nuntium concum servitiorum declaratione editae et conscri- Tor. Tar. 1888. 532.
pt* incipientes sic : Cum DOS debitum habenLitterse manumissionales, litterae tinentes ; hirdetdytudosito level.Kov. Form.
tes respectum. Alias vero omnes literae simi- manumissionis testes ; szabadsdglevel. Ger. St. CLI.
Litterse obedientionales, obedienles A) tarn scilicet Introductoriae et Statu- Freibrief. Kov. Form. St. CXVII. Litterae Matiam postulantes; engedelmessegre into
toriae seu recaptivatorise quam etiam Reambu- numissionales Tyronis Cothurnarii.
Litterse manumissionales li- level. Kuk. Jura I. 352. et cum Leogradium
latoriae sed et Admonitoriae quaslibet per Dicitur nobis etc. cum clausula ilia : Ad termi- bertationales, V. Lit. libertationales. non parum ad Insulae defensionem conferat,
num competentem emanatoe etc. Szer. Not. Arch. Rak. II. 16. vigore et authoritate lite- illud praesidium Vestrae directioni committi132. an. 1517. Cod. Dip. Pat. V. 180., 259. rarum manumissionalium libertationa- mus, simulque Litteras obedientionales ex
Consilio nostro Bellico emanatas hisce incluDip. Alv. II. 321, et passim. Tor. Tar. 1891.lium mediante.
Litterse memoriales, memoria; d i m u s . . .
357. Szek. Okl. I. 188.
Litterse oblatorise, lit. quibus aliquid
Litterse introductoriales, V. Lit. lit. aliquid memoriae prodentes; emlekirat.
introductoriae. Pesty Szor. III. 91. lit. Intro- It. lettera memoriale. Cod. Dipl. And. T. III. offertur; kindlmdny. Anerbietungsbrief.
ductoriales et Stalutoriales. Tor. Tar. 1891. p. 2 : iuxta continentiam... litterarum no- Torvt. Msz.
358.
strarum memorialium. Tkal. Mon. Civ. Zag.
Litterse obligatorise, apocha; koteLitterse investiturse, V. Litterae I. 83. an. 1313.
lezo level, kotelezveny. Pesty Szor. III. 272.
feudales. Schwart. Scull. 19. Vuch. Jur.
Litterse obligatoriales,lit. obligaLitterse memoriales petitorise,
Feud. 94. Litteraeinvestiturae,Le,henl)riefa, konyorgo emlekirat. Fabo. Monm. Evang. toriae. Pesty Szor. III. 235. Tor. Tar. 1891.
sunt instrumentum disertam investiturse per- II. 165. sed etiam ad Mariana Theresiam an. p. 358.
Litterse obmissionales, quae indiactae mentionem rerum ad feudum pertinen- 1753. 28. Febr. memoriales litteras petitium indicem, nee non conventionem inter torias in favorem evangelicorum in Styria ... cium de actione ad iudicium superius missum
continent, quibus transducitur actio ad iudidominum et vasallum super feudo initam con- degentium prescripserunt.
tinens, dominique subscriptione et subsignaLitterse metales, fines terrarum et cium superius; (a felsdbb birosdghoz) dtobambulationes scripto mandantes; hatdr- kuldd, dttevS level. Occurrit simpliciter obtione munitum.
Litterse inviatorise processua- jdro level, hatdrokrol szolo level. Wer- missionalis quoque = dtkiildveny. Cod.
les, describenles modum procedendi in proces- bficzi 176. Particulae vero aut quantitates ali- Zi. V. IV. p. 630. Domino palatino pro ma49*
388
Litterse occupatorise
Litters*' prseceptorio appellalivae
Lltterce reaggravatorise
gistro ladislao contra magistrum paulum super Lit. praeceptoriae. Kov. Jur. Tav. 32. Pesty tdsokrol szulo, tanuvallomdsl iartalpossessionaria reambulacione et statucione Szor. Ill, 188.
mazo. Fej. VII. 224., 292.
obmissionalis. Cod. Dip. Pat. V. 150., 152. Litterse prseceptorio appellatiLitterse prohibitionales, quaa aliLitterse occupatorise, lit. faculta- vse, litterae appellationem continentes; fel- quam rem prohibendo, vetando inserviunt;
tem occupandi bona continentes ; birtokba- hivo parancs. Jogt. eml. T. I, p. 22.
tiltakozo level. Cod. Zi. III. p. 49. Cod. Dip.
foglalo level. Szek. Okl. II. 47.
Litterse prseceptorio requisi- And. I. 119., 126.
Litterse officiosse, litterae publice tionales, literae mandatum requisitorium
Litterse prohibitorise, V. Lit. Inmissae; hivatalos level Kass. Ench. III. 197. continentes; megkereso parancslevel. Jogt. hibitoriae; tilalmazo level, eltilto level.
Litterse optencionales,quibus quis Eml. T. I. p. 219.
Monm. Comil. Trans. II. 356. Tor. Tar. VI. 36.
rem aliquam obtinuisse demonstrat; dtvetelt
Litterse prsefectionales, in filiurn Hajnik Perjog. 196.
bizonyito level. Szek. Okl. III. 90.
eiusque iura asserentes lilterae; fiusitdsi leLitterse prolongatorise, dilationem
Litterse orbiculares, litterae in or- vel. Ger. in Sohnes Rechte einsetzender Brief. conlinentes ; ilgyhalaszto level. Pesty Szor.
bem scriptae, expedite et facile currentes; Kovy El. 53. 1. requiritur (ad probandam No- HI. 93., 94.
kerekded betu, gordulekeny. Batty. Leg. bilitatem) Donatio Regia vel Slatuloriae cum
Litterse promotorise, promotoT. II. 473. an. 1281. litteris orbicularibusBonorum declaratione editae. 2. Armales vel riales, quibus aliquis ad maiores gradus
sine vitio consignatas de verbo ad verbum... humano Testimonio vel Literissibi applicandae. muneris promovetur ; tisztsegre emelo, kiinseri facientes.
3. Praefectionales. 4. Adoptionales . . . 7. nevezo level. Fjp. Szam. p. 87. an. 1398.
Litterse paciiicse, V. L. Commen- Processuales Literal.
Cod. Ep. Pet. Paz. I. 101.
dutiliae. Cher. Jus. Ecel. II. 17. Postremae
Litterse prsescriptioiiales, littera
Litlerse proprise, dum Editor sernet
(literae dimissoriae) vero Commendatito, Paci- poenam negligentibus inferentes et flnem liti- deobligat solutionem vel ipse effecluaturum vel
ficae vel etiam Comitivae nuncupantur tales, bus imponentes (Du C.); per ido hatdrdt per aliam, a se iure non distinctam et secus
quae Clerico vialori fine eo dantur, ut ubique megszabo level. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 23 : etiam nomine suo agentem personam effectuari
qua Clericus recipiatur et pacifice officium Et litteras . . . per non venientiam aut abso- facturum esse; sajdtkezu level. Art. D. 1840.
suum exequi possit.
lutionales vel praescriptionales . . . Cod. p. 55.
Litterse palatinates, a regni palatino Zi. V. 48.
Litterse prorogationales, quibus
scripts et editae; nddorispdnyi level. Fej. Litterse prsesentatoria? sen pa- alicuius causae prorogatio continetur; haX. 1. 232.
pales, a pontitice emanatae et product* lit.; laszto-, haladek level. Cod. Zi. V. 494:
Litterse passuales, syngraplius, lite- pdpai bemutato level. Kass. P. P. I. 369. dum causa . . . iuxta series litterarum nors tutum iter praebentes; szabad utlevel. De Litteris praesentatoriis sen sic dictis strarum prorogationalium ad oclavam festi
Arch. Rak. II. oszt. III. 284.Dip.Alv.II. 280.Papalibus. A pdpai bemutatd levelekrol. b. Michaelis archangeli . . . deventa extilisset.
Litterse pass us salvi, syngraplius;
Litterse prsesidiales, praesidis aucto- Art. Jur. Thav. 14.
utlevel. Ger. Freipass. Kass. Ench. I. 234. ritate emanatae lit. Kass. P. P. I. 134. De Lit- Litterse prorogatorise, N. Lit. proPassus salvi Litteras Peregrinis Capitula teris et Decretis Praesidialibus. Az elnoki long atoriae. Pesty Szor. III. 363. Cod. Zi.
absque sufficienti, et aulhentico, a Magistrati- hivatalos Lerelekrol es Rendeietekrol.
III. 52. Cod. Dip. Pat. VII. 354.
bus locorum, ubi illi degerent, de probitate
Litterse prescriptorise, V. Lit.
Lilterse protectionales, auxilium,
vilae Testimonioextradarenon audeant.Norm. praescriptionales. Kuk. Jur. L 149. an. defensionem continentes; oltalmazo-, olOrdin. an. 1747. 2. Juny.
1383.
talmi level. Lop. Mon. SI. XX. 40. an. 1696.
Litterse primipilares, V. Lit. Ar- Funda David H. 2.
Litterse patentales, patentes,
(Du C.) id esl apertoe et in totam papyri vel males. Benko. Im. Nat. Sic. 49. Nee ante disLitterse prolectionis, V. Lit. propergameni lalitudinem expansae, quse clausis iunctionem Transsilvaniae ab Hungaria Arma- tectionales. Cod. E\ang. V. III. p. 34: taliopponebantur, cum istse sigillo publico, hae siles vel Primipilares, quorum vel'nomen erat bus protectionis litteris salvam effecerunt
gillo,'quod Secreti vocabant, sigillarentur; inauditum, Litterae cuiquam concedebantur.
possessionem lempli.
nyilt level. Gall. Lettres patentes. Szer. Not. Litterse primordiales, eredeti leLitterse protestationales, prop. 231: Unus eligendus, qui quotannis per vel. Werboczi 312. Adeo, ut quamvis origi- testatorise, litterae quibus conflrmalur aliRegnum eat eleemosynam petens pro Fratribus nales seu Primordiales Litterae quocun- j quern iura sua conservanda reclamavisse;
Ecclesiarum, hicque litteras patentes Car- que casu amissse fuerint, sic tamen transum- tiltakozo level, eltilto level. Jogt. Eml. T.
dinalis habebit. Szek. Okl. III. 261. an. 1534. ptis plena fides semper habeatur.
I I I . 1. p. 45. Cod. Zi. III. 49. Tor. Tar. 1891.
Tor. Tar. 1892. p. 31.
Litterse privilegiales, quibus ali- 361. Arch. Rak. IX. 71. Fej. VII. 263. etc.
Litterse perennales, orokito level, quid in perpetuum ita confertur, ut nemo am- Hajnik Perjog. 323. Vjestnik I. 61. an. 1550.
drok idore szolo level. Tor. Tar. 1891. p. plius contradicere queat; szabadsdglevel,
Litterse provisioiiales, Diploma
357. Mon. Comit. Trans. II. 356. Pfahl. Jus. kegylevel. Cod. Zi. Vol. V. 52 : In cuius rei Pontificium, quo quis in possessionem beneficii
Georg. CXXXIII. jura et obligationes in litte- memoriam firmitatemque stabiliorem presen- Ecclesiastic! mittitur; pdpai beiktato level.
ris in perpetuum initis (perennalibus) ac tes litteras nostras privilegiales duximus Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. p. 21. Catausu in parte saltim firmatis contenta determi- concedendas. Szer. Not. 124. Tor. Tar. 1891.
logus Episcoporum Civitatis et Insulae Arbennataque ultra auctoritate quoque regia stabi- 357.
sis etc. ex variis scripturis, partim eliam ex
lita . . . distincta novis litteris enumerari voLitterse proclamatorise, quibus Litteris provisionalibus Sedis Apostolicse.
luit. Vjestnik I. 211.
aliqua proclamatio, citatio in ius continetur; Cod. de Sztara II. 185.
Litterse perpetuacionales,lit. per- torvenybe idezo, szolito level; kikidltdsi
Litterse publicatorise, quibus alipetuitatem mris hereditarii eontinentes; dt- level. Cod. Zi. Vol. V. 216: Receptis litterisquid nolum fit; tudosito level. Cod. Ep.
drokito level. Cod. Zi. I. 598.
proclamatoriis . .,. nostrum hominem . . . Pet. Paz. I. 83. Ego interim litteras MajestaLitterse pignoratitia^, zdloglevel. transmisimus. Tor. Tar. VI. 30. Hajnik tis V. publicatorias detinebo.
Pfandbrief. Torvt. Msz.
Perjog. 198. Vjestnik 1. 57. an. 1360.
Litterse quietantiales, quietanLitterse pleiiipotentiales, 1. auctoLitterse procuratorise, quibus ali- tionales, quitatorise, quittantiaritatis, potestatis commissse lestes ; felhatal- quis procurator constituitur ; megbizo level, les, quittaiitioiiales, apocha; nyugmazo level. Tor. Tar. 1886. p. 56. Dipl. Alv. ilgyvedvallo level. Szer. Not. p. 29. Pesty tatvdny. Tor. Tar. 1891. p. 357. Fej. XI. Vol.
I. 50.
Szor. I. 292. Fej. X. I. 184. etc. Jogt. Eml. II. Un. 119. Fej. VI. 130. X. 2. 482.
Litterse portorise, szdllito level. 1. p. 23. Hajnik Perjog. 176.
Litterse ratilicatorise, litter* quibus
Ger. Frachtbrief. Vect. Gen. D2. 17.
Litterse procuratoriales, V. Lit. aliquid confirmatur, approbatur; megero'sito',
Litterse prseceptorise sive maii- procuratoriae. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 86. jovdhagyo level. Verancs. V. 118. Abrogare
datarise, literae mandatum continentes; cum veris et litteris legitimis procuratoria- itaque se omnes huiusmodi litteras ratificaparancslevel. Jogt. Eml. T. I. p. 193. Kov. libus personaliter coram nobis fuerunt con- torias eorum, ut falsas et indignas.
fur. Tav. 41. S/er. Not. 143. Pesty Szor. HI.stituti.
Litterse reaggrayatorise, ultimam
168. Hajnik Perjog 117.
Litterse productionales, interro- monitionis et excommunicationis sententiam
Litterse prse.ceptoriales, idem ac gationem testium exponentes; tanuelGdlli- denunciantes; az cldtkozdst vegJegesen ki-
Litterse feambulatorise
Litters^ repetitionales, repetitorise
Litterse testimoniales
389
mondo level. Szer. Not. p. 173. vide textum Litterse repetitionales, repeti- level. Hist. Eccl. Ev. 165. Georch. H. T. III.
sub Litterae aggravatoriae.
torise, quibus fugitivi coloni repetuntur; 272.
Litterse salvipassus, 1. syngraphus;
Litterse reambulatorise, quse revi- szokevenyeket visszakovetelo" level. Jogt.
sionem flnium et metarum testificantur; ha- Eml. T. II. 1. p. 328 : In causa . . . repetitio- lit. salvi conductus, 2. lit. manumissionem tetdrjdrdsi level. Tor. Tar. 1891. p. 357. Fej. nis fugitivorum colonorum is modus observan- stantes ; i. vedutlevel, 2. vdndorkonyv. 1.
dus esse censetur, ut litterae repetitiona- Tor. Tar. 1886. p. 616. ca3sareas et regias
X. I. 107., 170.
suas salvipassus litteras. 2. Kass. P. P. I.
Litterse reambulatorise et evo- les ... nullalenus perlegantur.
Litterse requisitiorise, requisi- 280. De Passualibus seu Salvi Passus litcatorise, revisionem metarum et evocationem testantes lit.; a hatdrjdrdst es ide- tionarise, quibus locis testimonialibus pro teris.
Litterse saiictionales, quibus alizest tanusito bizonysdglevel. Hajnik Per- transsumptione instrumentorum mandatur;
megkereso parancs. Samb. Tyrn. Szer. Not. quid sancitur ;, szentesito level. Kuk. Jur. I.
jog. 194.
254. an. 1505.
Litterse recaptivatorise, quas re- p. 193. WerbSczi 312.
Litterse scultetiales, scultetiLitterse rescriptionales, quibus
cuperationem alicuius possessionis testantur
aut prsecipiunt; visszafoglalo levelek. Cod. respondetur ; vdlaszlevel. Haz. Okl. 225. an. cse, L. a sculteto emanats; falusi biro leZi. V. 437. Samb. Tyrn. Tor. Tar. 1891. 357. 1340. Cod. Zi. III. 31. Fej. VIII. 2. 518. Tor.vele. Schwart. Scult. 20. 190.
Litterse sec,urilaiis,V.Litterae salvi
Fej. X. I. 183.
Tar. 1888. 84.
Litterse restatulorise, quibus aliquis conductus. Frak. Mat. lev. II. 163.
Litterse receptorise, quibus aliquis
se summam recepisse testatur ; elismerveny. in dominium restituitur; visszaiktato level. Litterse senteiitiarum, V. Lit.
sententionales; dontvenylevel. Szer. Not.
Fej. X. 2. 482. ad tradendum eidem Domino Cod. Dip. Pat. V. 216., 312., 44.
regi. . . litteras receptorias et quitatorias
Litterse restitucionales, restitutio- p. 189 : textum vide sub Litterae caude dicta sumiua centum mille ducatorum.
nem continentes ; visszaheh/ezo level. Szek. sarum.
Litterae sententionales, senlenLitterse recognitionales, V. Lit. Okl. III. 217.
rcceptoriae; elismerveny.A.n.$>c.l. 171. an. Litterse resuscitatorise, adcausam, tiam execution! dandam continentes ; itelo-,
1543 : lit. recognitionales, ((mbus fatetur sc litem denuo, iterum movendam, suscitandam itelet-, dontvenylevel. Jogt. Eml. T. II. 1.
totalem . . . summam milii exsolvissa;.
facultatem praebens ; (port) felelevenito irat. p. 56. Georch. H. T. 111. 275. Werboczi 395.
Cod. Dipl. Pat. V. 167., 209. Pesty Szor. III.
Litterse recommendatitise, re- Szer. Not. p. 189.
commandatorise, lit. commendatitise;
Litterse reverenda*, V. Lit. Di- 218. Tor. Tar. VI. 41. Hajnik Perjog. 399.
ajdnlo level. Rak. On. 237. Dip. Alv. I. 202. missoriae. Cher. Jus. Eccl. II. 17. Secunda3 Littene solutionales, qua3 solutio(literaB dimissorise) dicuntur eliam Reve- nem ams alieni v. cuiuslibet debiti testantur;
Fej. X. 4. 77.
nyuytato level, nyugtatvdny. Cod. Zi. III.
Litterse recommissorise, V. Lit. rendae.
Litterae revereiitiales, V. Litte- 161.
recommendatitiae. Dip. Reip. Rag. 424.
Litlerse statutionales, statutoLitterse recredentioiiales, reyo- rae Transmissionales, apostoli; kisero
catoriaB lilterae; visszahivo level. Rak. On. irat, felzet. Faber. Jur. Met. 202. Adpella- rise, statutoriales, seu introductoriae,
p. 296.1. 79. (8.): . . . litteris solummodo tione Judicialiter admissa, universa acta Pro- lit. immissionem in bona pracipientes; joCardinalis Ministri absque regis recredenlio- cessualia, una cum Sentejitia et gravaminibus szdgba beiktato level. Tor. Tar. 1891. p.
nalibus, quibus ablegatos revocare moris esl, Adpellationis describantur, per Secretarium 357. Pesty Szor. III. 91., 154. Cod. Dip. Pat.
Judicii in prsesentia parlium comparare volen- VII. 147. Tor. Tar. 1891. p. 358. Fej. X. I.
revocatus est peremptorie.
Litterse regales, Kass. P. P. I. 340. tium, collationantur, dum revidentur, ha;c Co- 88. etc.
Litterse submissoria?,!. submissioDe Litteris Regalibus,& Kirdlyi meghivo pia Processus Cortesiae involvitur et exteriori
levelek vagy Regdlisok. Per Regales intclli- paginse meritum Processus cum partium liti- nem continentes ; hodolati level. Tor. Tar.
guntur eiusmodi lilterse, per quas Rex Status gantium denominatione inscribilur; postea a 1888. p. 528. multiplicatis scilicet qua comiet Ordines Regni ad celebrandum generalem Judicio Transmissionales seu Reveren- tiis qua legationibus qua litteris submissoConventum seu Disetam pro certo termino ac tiales (Apostoli), quae nihil aliud sunt, quam riis., qua muneribus complacatoriis ad ipsum
Turcarum Imperatorem eiusdemque purpuraad cerium locum habendse mutuiB circa bonum litterae 'comilativte, expcdiuntur.
Litterse reversales, (Du C.); elis- tos primaries non levidcnsibus, sed enimpublicum communemque prosperitatem consultationis ferendarumque opportunarum le- merveny. Vuch. Jur. Feud. 96. In Curiis vero iisdem propter rationcs quasdam politifeudalibus passim obtinet, ut vasallus, qui lite- cas sine tuba missis.
gum gratia sub poana legali convocat
Litterse supplicalorise, lilteraj supLitterse regise, v. Regales nude, V. ras investiturse accepit, cautela? gratia debeat
dare litteras reversales, qua3 sunt instru- plices ; konyorgd level. Cod. Dip. Arp. Cont.
Lit. Regales. Szek. Okl. III. 121.
Litterse reginales, litterae reginse; mentum, quo vasallus feudum sibi collatum se- IX. 302. Comes ac Consilium et Commune
kirdlyno levelei. Olah. Cod. Ep. 38. conclu- que ad fldelitatem eius nominis praastandam Ragusini eidem predecessor! suas supplicasum itaque est omnium consiliis, ut in comi- obligatum esse profitetur. Tor. Tar. 1887. p. torias litteras per certum nuntium destinarunt.
tiis illis, qua3 iam diu litteris reginalibus 47. Verancs. V. 380.
Litterse reversioiiales, V. Lit. re- Litlerse suspensorise, Lit. proropublicata erant et ad quse ipse etiam Johannes
gationem continentes ; halaszto level. Han.
vocatus erat, quisque conveniret. Tor. Tar. versales. Dip. Alv. II. 20.
Litterse revisionales, korvizsgd- Mon. Jur. P. I. 234 : litteris suspensoriis...
1892. p. 394.
Litterse reiiitroductorise, restitu- lati level, idoldtott level. Werboczi 231. exactionis.
Litterse synodales, synodicse,
lionemcontinentes ; visszaiktato level. Szek. Kelem. Inst. Jur. Pr. 393. quod oculis metiri
Okl. III. 98.
licuit, locus, aut persona authentica, prudenti a synodo emanate; zsinati level. Lampe.
Litterse relatorise, quibus inquisitio- suo iudicio, setatem definit, ac super omni hoc Hist. Eccl. p. 348: datse sunt Synodales litnis puncta, testium confessiones et inquisito- negotio solennes litteras Testimoniales edit, terae. Kill. Symb. 344.
rum nomina continebantur; relatoridk, val- quas nos Litteras Revisionales vel ReviLitterse taxationales, V. Lit. BirIdslevel, jelento level. Jogt. Eml. T. I. p. sorio-Testimoniales appellamus (Revisio sagiales. Kov. Jur. Tav. 258. Magister Taver120. Pesty Szor. HI. 221. Tor. Ta>. 1891. p. aetatis procuranda).
nicorum litteras Taxationales (Birsagiales)
357. Cod. Dip. Pat. V. 235. Cod. Dip. Kar. I. Litterse revocatorise, quibus aliquis non debet dare.
355. 573. Hajnik Perjog. 193.
revocatur; visszahivo level. Olah. Cod. Ep. Litterse teloniales, de teloniis agenLitterse relatorum, quibus a capitulo 335. Tor. Tar. 1891. 357.
tes; vdmmentessegi level. Werboczi 273.
vel magistratu rei series refertur in scriptis;
Litterse rogatorise, L. commeatum et Quamvis de Litteris Armalibus et Teloniali-.
valldslevel Samb. Tyrn.
licentiam petentes; herd level. Batty^ Leg. bus expressa isthic mentio non fiat; hue taLitterse relegatorise, utasito level, III. 91.
men easdem ob paritatem rationis revocandas
Cher. Jus. Eccl. II. 353. Relegatio haec per
Litterse salis, solevel. Ger. Salzzettel. esse censent Icti Patrise nostra.
Litterse testimoniales, testimonium
litteras Compassuales seu sententionales ad- Fjp. Szam. p. 181. an. 1419.
iudicatorias ad suam competentiam relegaLitterse salvi comeatus, condu- exhibentes; bizonyitvdny, bizonyitd irdsctus, V. Salvus Conductus; menedek- beli jelentes. Szer. Not. p. 120 : inhibuit...
toriat, fieri solet.
390
Litterse testimoniales inq.
1. Liturgia
Locatartus
ne Litter as Testimoniales .. . domino . . . pungere; dltalvondosni. Par. Pa"p. Cf. Sidon. adiutoribus. 2. Kronst. I. 331., 493. (Gerichtsdiener).
dare deberemus. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 35. Ep. 9., 8. Inscr. Orel), nro 4405.
1. Liturgia, liturgia; szertartds. Cher.
Lixiviosus, 3., ad lixiviam pertinens;
Litterse testimoniales inquisitionales, interrogatorum testium dicta con- Jus. Eccl. II. 130. Liturgia sacra generatim lugos. Bene Med. HI. 190. balneum lixiviatinentes litters: tanuvallomdsi jegyzo- est omnis cultus sacer externus, publicus seu sum.
Lixivius, 3., prelo non pressus ; sajtokonyv. Ger. Zeugenaussage. Protokoll. Jogt.. Officium divinum.
2. Liturgia, 33, missa. Nill. Symb. p. latlan, magdtol lefolyd. M. Bel.Prodr. 183.
Eml. T. II. 1. p. 11.
Literse transactionales, factam 687 : Legatum hoc ... pro viginti liturgiis in mustum vero lixivium aut statim recta in
culleos aut purum in corbucula tantum defluat.
pactionem continenles; egyessegi level, salutem . . . animae meae.
Liturgica, ae, commentarii liturgiae for- Cf. Lixivus apud Cato. R. R. 23.
szerzddesi level, egyezd level, egyezveny.
Lobatus, a loba; karejos. tokos. Gall,
Fej. VII. 152., 163. Tor. Tar. 1891. p. 357. mulas et regulas continentes; szertartdstan.
Cher. Jus. Eccl. I. 6. differt a Liturgica, quae lobee. Hist. Nat. 26. Canis familiaris in utraque
Pesly Szor. III. 387.
Litterse transmissionales, quibus in declarandis ritibus et ceremoniis cultus ex- maxilla denies quadraginta numeral, superiore
scilicet maxilla primores sex, quorum intercausa ad superius forum transmittitur, defer- terni versatur.
Liturguricus, 3., ad liturgiam i. e. cul- medii lobati, laterales nonnihil longiores sunt.
tur; felsdbb szekre bocsdto level, perLobia,Lobium,(Du C.) a Ger. Laube,
dtkuldd level. Jogt. Eml. T. I. 224. II. 1. p.tum divinum pertinens; szertartdsos. Fej.
46 : decretum est, ut si divisionales produ- VIII. 2. 181. Calices, Campane liturgurice. porticus aperta ad spatiandum idonea ; sikacuntur et incattus non comparebit, extunc sta- Litus, i, a Ger. Leute i. e. vulgus. Czvit. tor. Gal. galerie. Kronsl. I. 266. 267. Ljub.
tim Litterae transmissionales scribantur Spec. 152. Slavorum aut, velut ipsi se appel-Mon. SI. II. 132. 138.
penes divisionales. Cod. Zi. V. 447. Tor.lant, Slovakorum vocabulum idem ipsi est. cum Loboncio, onis (ab Hung, labancz, cseSlavonico czlovek, quo homo simpliciter deno- sariani ila per ludibrium appellali). Irodl.
Tar. XII. 62. Pesty Szor. III. 309.
Litterse transmissorise, V. Apo- tatur. Idem porro nomen etiam servilis gene- Koz. VII. I. 79. a Tarlarorum bis a Lobonstoli et Lit. transmissionales. Stat. Jur. L. ris homini sive, qui non alia re, quam quod cionum incursu omnibus reculis domesticis,
I. p. 24: Post appellationem interpositam, si homo est, respectu sui superioris gloriari po- equis curriferis despoliatus sum.
Lobulus, auricula; fulczimpdcska.
appellans litteras transmissorias seu Apo- test, tribuitur, eodem modo, quo Latinis postestolos intra praeslituta tempora non postula- rioribus vox homo, nobis litus liti sunt co- Vern. Psych. 82. Non possum silentio prseterverit, vel reddiderit, praescriptione ab agendo loni in diplomatibus monasticis passim obvii. ire usum annullorum auricularium, quibus
lobulus auris irritatur, nullatenus probari
Leute nobis homines, vulgus, plebs.
submoveatur.
Litus, oris, pro : ripa part. S. de Kz. Chr. posse.
Litterse transumpcionales,
transsumptse, lit. transcripts?; dtirt le- I. 3., 5: in Don fluvii litore. Cf. Ov. Met. Loca Capitularia et Conventualia, V. Locus credibilis. Tor. Tar. 1888. p.
vel, mdsolat. Pesty Szor. III. 257. Samb. I. 42.
Tyrn.
Lityphiarius, i, textor; takdcs. Iter 98. Szek. Ok. IX. 234.
Loca probantia, loci s. scripture,
Litterse trassatse, V. Litterae Col- Oec. 293.
Livellare, ad libellam aequare; kimerni, szentirdsbeli helyek. Beszterczeb. ag. gymn.
lybisticae.
Litterse valvales, quaevalvis afflgi (ad- kiigazitani. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 241 : Ert. 187576. 19.
Loca testimonialia, V. Loci testivalvari) solent; kapura kiftiggesztett hir- iurati . .. videant omnes terras et loca hactemoniales.
detes. Bod. Hist. Eccl. HI. 62'. Nisi velint cinus livellata, permutata et alienata.
Locale, is, locus habitationis; hely,
tati comparere sub pcena excommunicationis
Livellatio, aequatio ad libellam ; kiigalitteris monitoriis et valvalibus impeti.
zitds. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 236: fiunt fekves. Ger. Locale.Lzb. Cod. Med. T. 11.502.
Localista, 33, locorum libri cognitor;
Litterse vendicionales, ad vendi- multa3 locationes, afflctus et livellationes
torvenyhelyismerd. Molnar Patv. 36. Suffitionem pertinentes; drulevel. Magy. Tor. contra formam legis.
1. Livellus, i, ad libellam aequata terra cil tibi singula die, singular Legis locum annoTar. XII. 42. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 296.
Litterse vocationis, quibus Sculteti (Du C. al. s.); megmert, kiigazitott fold. tare, ita, ut cum priorum annotatarum Legum
hospiles, colonos vocabant; biroi idezd le- Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 247. qui ... frau- impressione et relenlione, crebraque earum
dassent Hvellos suos aut ex terrenis pascua repetitione pauco tempore insignis Localista
vel. Schwart. Scult. 82.
Litterse vocatoriales, quibus coetus etarrativis . . . fecissent vignalia . . . omnia evadas.
Localisari, finibus contineri; helyesacer Verbi Divini Ministrum vel Ludimagi- reverti debeant in pristinum statum.
2. Livellus, i, census emphyteuticus z6dni. Poor. J. Zsebsz. 72.
strum promissis et expositis praemiis, reditiLocalisatio, aclus in unum locum cobus, honorariis ad offlciunx suscipiendum et (Du C. al. s.); oroksegi ado. It. livello. Ger.
administrandum advocat; meghivo level. Erbzins. Ljub. Mon. SI. XII. 130. an. 1413: gendi; helyezodes. Poor. J. Zsebsz. 72.
1. Localitas, locus, silus; (Du C. al. s.);
Hist. Eccl. Ev. 139. atque peculiaria insuper de feudis et livellis, que non possunt dari
hely. Georch. H. T. III. 69. Molnar Patv. 35.
onera, litteris vocatorialibus vel Inventariis alteri.
Liver, libra; lira. It. lira. Arch. Rak. II. Quandoquidem Juris Cynosuram, Legesque
inscripta, ut necessitatem Scholae Rectoribus
et Ludimagislris stipendia dandi vel pauperes 424. se erogasse summam infrascriptam in Regni ad manus tuas saspe, cum necessum
literarum studiosos alendi in eos devol- liver . . . (tires hely) . . . iuxta cambia Pari- fuerit, habere nequeas, idcirco Legum, adminus in materia pluries occurrente necessavebant.
siis transmissa de datis.
Livio, unreynekeyt (Unreinigkeit) luvio, riarum, memoriam et Localitatem tene.
Litteraliter, latine; latinul. Batty. Ser.
2. Localitas, pagus, vicus; (Du C. al. s.).
Episc. 54. infrascripta litteraliter (id est: faulikail (Dief.), putredo ; rothadag. Schla'g.
helyseg. Fej. X. 3. 250. Privilegiales Metales
1967.
latine) lecta, deinde in Ungarico exposita.
Litterata Pallas, litters, vir litteraLivorare, (Du C.) livores inferre, vul- Possessionum Eocsi, Padragh . . . in quibus
tus, sludia litterarum; tudomdny. Fabo. nerare; megserteni, sebet ejteni. Nagy Hier. menlio fit localitatum Disznovermekallja,
Livorino Toscanum, species mo- Fekete Sed et Szokekuth.
Monm. Evang. 156. Nam quamvis ex sentenLocaliter, cerlo loco; hely szerint.
tia Hyeronimi nesciat religio personas nee nets. Inslit. Arithm. 222. Tabula V. Monetaconditiones hominum, sed animos inspiciat et rum exterarum cum domesticis comparatarum Vern. Mel. 92. Res in tali commercio positae
sola sit apud Deum nobilitas clarere virtuli- Argenteae. Livorino Toscanum = Flor. 2 invicem praasentes sunt et quidem localiter,
bus ; tamen baud exiguum inter homines de- Cruc. 4. '/2 Livorino = Flor 1 Cruc. 2. x /4 Li- si per contactum, mere dynamice, si sine concus est, si litteratae Palladi equestris di- vorino = Cruc. 31.
taclu in commercio versenlur. Cf. Ammian.
Livra, ae, libra; lira. It. lira. Arch. Rdk. 19., 12. Tertull. Pall. 2. Cassiod. Variar. 1., 35.
gnitas adiungatur.
Litteratus, clericus. T. v. s. Familia- II. 419. Le Brti . . . cambium livrarum
Locare, conducere (Du C.); felfogadni.
ritas; egyhdzi. Batty. Leg. III. 47 : de fami- nempe 150.000 facientium Hungaricales fl. Batly. Leg. III. 399. an. 1422: habent locare
liaritate etiam si non sit htteratus.
90.000.
campanatorem.
Littor canum, canicida q. v.; kutyaLixa, 33, 1. servus balneatoris, 2. appariLocatarius, i, locator; berbeado.
peczer. Fjp. Szam. p. 504. an. 1440.
tor ; i. fiirdoszolga, 2. torvenyszolga. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. H. 304. Unde,
Liturare, (Du C.) delere, inducere, ex- 1. Kronst. II. 31: balneatori et suis lixis seu si quae Telonia haberet Princeps oppignorala,
Locati
Locumtenehs
Logomachia
391
ante omnia deberent hate redimi per defalca- rialis, Thaler, qui denarios Turcicos quiuquaLocus secretus, V. Privetum. Eszl.
tionem proventuum, quos locatarius supra ginta seu triginta grosses caesarianos aequat. Okm. p. 209 : parva curia cum loco secret].
censum accepit. Cf. Gloss. Philox.
3. Horum 500 loculum Turcicum, cuius in
Locus stationalis, static; dllomdsLocati, dicebantur coadjutores praecepto- Turcia usus est, complent.
hely. Kass. Prax. I. 36. in locis stationalirum, magistrorum scholae, a quibus conduceLocumtenens, accensus; hadnagy. bus, per quae militia transit.
bantur. Brezny. 64. Kik voltak az ujan alapi- Ger. Lieutenant. Pest. Var. Lev.
Locustaceus, 3., ad locustam pertitott iskolaban alkalmazva mint igazgatok, ReLocumtenens personalis prse- nens; sdska... Szamosk. III. 65. Ipsius venter
ctores Scholae vagy mikent nemetiil neveztek sentia? ; V. s. Justitiarius Summus; est ac praterea nihil locustacei magis quam
Schulmeisterek 6s mint segedek : hypodidas- kirdlyi szemelyviseld helyettese.
scarabaei generis.
cali, locali (talan locus-tol osztalytol, osztcilyLocumtenens primarius, subLocutivus,3., loquela prffiditus; beszelo
tanitok); vagy mint masok magyarazzak: lo- ceiiturio superior; fohadnagy. Ger. Ober- tehetscggel elldtott. Pel. Pom. L. I. P. HI. Art.
catus, felfogadott, mivel az oskolamester se- lieutenant. Nov. Calend. 302. Locumtenens III. c. 1. Illuminatio autem sensitiva ad cognigedeit es legenyeit, Gesellen, eleinte Selmecen primarius D. Nicolaus S R. I. Prlnceps tionem fit mediante locutione ; ergo medium
Eszterhazy de Galantha.
is maga fogadta. Szaz. XXVII. 487.
illuminationis debuit esse locutwum. SednulLocumtenens secundarius, aclus sensilivus est locutivus, nisi homo est.
Locatum conductum perpetuum, emphyteusis, locatio perpetua; oro- census, procenturio inferior; hadnagy. Ger.
Locuturire, garrire, blatterare ; hankos haszonber. Pfahl. Jus Geogr. 28. Sed Lieutenant. Nov. Calend. 302. Locumtenens gosan, fennen szolani, fecsegni. Ger.
nee ad Locatum Conductum Perpetuum. Secundarius D. Josephus Szarvassy Ordi- schwatzen. Rep. Cast. p. 37 a: ne, locuturi(Erbpacht) nee ad Jus Superflciei (Bodenzins- nis Militaris Regio Theresiani Eques.
endo et scripturiendo magis ac magis appaconlract) . . . possit Nexus Subditelse legalis
Locumlenens inferior, V. Locum- reat, quam sis ad barbariem usque inerureferri.
tenens secundarius ; Kass. Prax. I. 50.
ditus.
Locumtenens superior, V. LoLocellum, pro : locellus; kis helyiseg.
Lodex, lodix; lazsnak, pokrocz. Ger,
Arch. Ver. Sieb. XL. 269. cauponam civitas cumtenens primarius. Kass. Prax. I. 50. Kotzen. Schla'g. 1138.
non habet, nisi civibus adimat hoc locelLocumtenens palatinalis, palaLodingium, Loding, theca pulveralum.
tini vices gerens; nadori helytarto, he- ria; puskaportarto. Thok. Diar. II. 350. Unum
Loceta, ae, porlicus. V. s. Sacratanum; lyettes nddor. Szentiv Cur. Misc. Dec. III.novum Tassaly cum lodingio ex rubro karcsarnok. Gal. logetta.
P. I. 214. Post Slephani Bathori obitum, qui mazin fl. 6. p. 350. altera theca pulveraria
Loci authentic!, idem ac loca cre- accidit anno 1535, cessavit aliquantisper Pala- seu loding ex holoserico viridi fl. 4.
dibilia, testimonialia quod vide. Jogt. Eml. tinalis dignitas et tantum praefuere LocumLoge, coetus; egyesulet (paholy). Kass.
T. II. 1, p. 125.
tenentes Palatinales hoc ordine.
Ench. II. 29. Co3tus seu Loge Liberis sic diLocumtenens Regius, (per Hunga- ctis Murariis qualiter admissus sit, innuitur.
Loci concionatorii, Loci theologici, ervelesre szolgdlo theologiai he- riam), regis vices gerens; kirdlyi helytarto. Norm. Ordin. an. 1785. 20. Dec.
lyek. Kaprin. Eloq. I. 291. Prater Commu- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. 214. Nomina Loggia, sn, podium; erkely. Ger. Erker.
nes Rhetorum locos paulo ante explicates Palatinorum Regni Hung. Paulus Vardanus, It. loggia. Szaz. XI. 721.
dantur etiam Loci Theologici, quibus ad sta- Archi-Episcopus Strigoniensis, fit LocnmteLogia, ae, aedes aperta, xystus, porticus ;
bilienda sua dogmata utuntur Theologi. Dicun- nens Regius per Huugariam 1544.
fedett folyoso. tornacz. Han. Mon. Jur. P. I.
tur etiam concionatorii, quod ex iis, tamLocumtenentia, Subsidiaria Palatina- 129: sedentes apud logiam . . . terminamus
quam e sedibus propriis, sua eruantargumenta tus officii opera; helytartosag. Probst. Comi- et pronuntiamus. Rac. Mon. 81. XIII. 150 an.
concionatores.
tiol. p. 45: Subsidiariam Palatinatus officii 1356 : fiat... logia, sub qua reduci possint
Loci testimoniales, conventus ct ca- operam, Locumtenentiam vocant, eamquc nobiles. . . ct quelibet alia persona de die.
pitula, in quibus instrumenta literaria conser- Prssules salvo isto munere Metropolitano Mem. Pauli. 431. Cod. Dip. Arp. Cont. VIII.
vabantur; leveltdros gyiilekezet. Samb. vendicabant: Nobiles vero aboleri penitus 1a- 475. Vjestnik I. 250. an. 1289. V. Ledogna.
Tyrn.
lem vicariatiim cupiebant. Vcrancs. XI. 234. Logicalia, orum (DuC.) res ad logicam
Loci testiinoiiialis homines, hoLocumtenentialis prseses, qui pertinentes; gondolkoddstan. Batty. Leg.
mines a credibili loco missi. Georch. H. T. praeest ita d.'cto munerilocumtenentiali; hely- III. 255. an. 1370.
II. 451. es valamely Hiteles Helyrol a vegre tartosdgi elnok. Jdkai Rab R. 1. 123.
Logicalis, ad logicam pertinens, logikikiildott s?em61yek (Loci Testimonialis
Locus, i, akna szele. Faber. Jur. Met. cus; esztani. Rep. Cast. p. 36 a. pr.T.cepta
Homines).
111. Locus, Ort, est extremitas Cuniculi us- Logicalia sub lodicula. Szaz. 1897. p. 130.
Locofixitas, conditio et proprietas, naque quam is perducitur ; ante locum laboLogicaster, vanus logicus; hitvdny
tura loco affixae rei, immobilitas; helyhez rare dicitur, dum metallifossor in fodina mi- bolcselkedo. Funda David. C. 2. . II. 25.
rogzottseg, helyhez szegzettseg, helyhez neras eruit. Central-is locus Feld-Ort, Ergo et tu Logicaster. . . cum tota Rota tua
kotbttseg, mozdulatlansdg. Vern. Met. II. adpellatur, dum Cuniculo vel puteo locus in Elavitica eodem dignus es supplicio.
53. Contra locomotivitas et locofixitas uni- jacens vel pendens vena; melallcse cultivatur.
Logicus, i, discipulus, qui ante an. 1848
Locus articularis, locus legum arti- in ita dicto Lyceo in septima classe logicam
versalem notam characteristicam regni animalis et plantarum non exprimunt, cum multa culis alicui designatus; torvenyczikkbeli discebat; logikus. Szaz. 564 Tor. Tar. 1888.
animalia destinatum ipsis semel a natura lo- hely. Fej. Jur. Lib. 327. Fabo Monm. Evang.201.
cum per se ipsa relinquere non possint, sed II. 170. ut in iis tali libero exercitio frui liceat Logistica, 33, algebra; mennyisegtan.
in illo parle ex una figantur; mute autem augustanae confessionis hominibus, sicut in Hor. Mem. 565. Tractatus de cicloide et Loplantse... non sint loco affixae ac proin suum quibusvis locis articularibus.
gistica.
locum . . . mutent.
Locus credibilis, locus, in quo instru- Logium, i, logi, orum, (Du C. al. s.);
Locomotivitas, facultas se loco momenta literaria fideliter conservabantur ; hi- elczes otletek, trefds mondatok tdra.
vendi, locum mutandi; V. s. Locofixitas; teles hely, leveltdros gyiilekezet. It. luogo Dec. Bar. XLIII. Non abs re commendatur itahelyvdltoztatds kepessege.
credibile.' Jogt. Eml. T. II. 1. p. 125. Geocrh. que Adagiorum Erasmi opus tot eruditorum
Locomotiyus, 3., vim loco movendi H. T. II. 118.
encomiis, ita, ut alii logothecam Minervae, alii
habens, alias Virtus motrix; mozgathato.
Locus extraarticularis, locus in Mercurii salinum, quod logium alias dieitur,
Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. X. 39.
legum articulis non comprehensus ; torveny- alii denique Suadaa medullam illud appellarint.
Loculamentum, idem quod Prive- czikkivuli hely. Fej. Jur. Lib. 327.
Logofet, Logofeth, Logofoth, Lotum. Rau. Elem. p. 62.
Locus neglectus,V. Privetum; dr- gofott, Lugofeth, cancellarius ; kanczellar.
Loculus Turcicus, species monetae nyekszek. Verancs. VIII. 63. nisique eas tri- Kronst. II. 367., 368., 370., 380., 390. Szaturcicse; egy erszeny penz, tdrok erszeny. duo post apud eundem virum ex manu tua mosk. III. 200. Horum alteri.. . quod cancelGer. tiirkischer Geldbeutel, ein Beutel Geld. Bel. agnovissem, in neglecto loco prorsus exci- larii munus obiret, Logofet idest koyoyerrjq,
a muneris quod sustinebat dignitate.
Geogr. Hung. .Comp. 548. Nummi Turcici no- debant.
Logof etus, V. Logofet. Szek. Okl. III. 41.
tiores sunt: 1. Denarius Turcicus, Asper, qui
Locus procuratorise, conclave adLogomachia, certamen vocum; szoest quuiquagesima imperialis pars. 2. Impe- vocati; iigyesz-szoba. Georch. H. T. IV. 51.
392
Ldgomachicus
Longiturttit&s
Lovasfcti
harcz. Ger. Wortgefecht. Syll. Pos. Ass. XXIII.

Longiturnitas, diuturnitas; tartos- tis; fizeto hdz. Ger. Zahlhaus. Arch. Ver. Sieb.
An.: Praeterea est mera logomachia. Vern. sdg, huzamossdg. An. Sc. II. 76. an. 1436: IX. 1., 130. Jede pfarre hatle die bestimmte
Psych. 186. Carlov. Log. XLIII.
propter longiturnitatem temporis. Cf. Cas- Zahl Lotle oder Zahlhauser (lothones, domus
Logomachicus, 3., verbis pugnans, siod. de amic. 37.
numerales).
certans ; szoharczolo, vitas. Ger. polemisch. Longus litis processus, V. Longa
Loto, onis, decima sexta pars marcae. Sim.
Syll. Pos. B. 3.: dico quaestionem illam esse lis; hosszi'i perfolyam. WerbSczi 425. Num. 43. In Marca sunt 16 Lotones. Loto
Logomachicam.
Eo quod causa ipsa non insinuatione mediante valet unum Scutum et */2 i. c. 3 Grosses.
Logotheca, ae, V. Logium.
sed per simplicem evocalionem (quam Nos, Quilibet Ferto babet 4 Lotones. Cod. Telek.
Logothetus, cancellarius, (Du C. Lo- Longum litis processum appellamus) in- XII. 61: Nuntiis vero, quos Regia Maieslas ad
gotheta);kanczelldr. Cod. Dip. Arp. V. 165. choata fuisse dicetur.
dictam pecuniam colligendam statuerit, singuDec. Bar. 36.
Loolew, eques, nobilis siculus; szekely lis diebus, quibus iidem moram fecerint, tres
Logi Alogi, docti indocti; okos, ok- nemes, lovag. Szek. Okl. T. 1.
lotones pro eorum expensis solvere non retalanok,tanult,tanulatlanok. Fabo. Monm.
Loqua, lavatorium, locus lavandis vesti- cusent.
Evang. 6. Logi Alogi, quibus Baplae Calmo- bus (ger. nlvaiftov); moso hely. Han. Mon.
1. Lotor, aurum, argentum purgans;
sphactoe Peniculum Solnensis Condliabuli et Jur. P. I. 89: in aliqua loqua non audeat aranymoso. Juriev. Jur. Met. 103. Lotores,
Hyperaspisten legitimae Antilogiie vellicant, aliqua persona lavare, nisi portando foras.
qui aurum, Argentum etc. in Loturis acquisiveritatis radiis adobruti.
Loquare, locare; behelyezni. Cod. Dipl. tum retinent, vel secus quacunque Ratione
Loimiator et Loimiater, medicus And. V. III. p. 143 : c u m . . . Nicolaum.... in Praeemptioni Regise subtrahunt, graviores
luis, pestis gr. Aot/woe et la.fi]Q; dogvesz dictis possessionibus statueret et loquaret. incurrunt poenas.
orvos. Hor. Mem. 14. grassante pecorum lue
2. Lotor, discipulus privatim institutus,
Loquutorium, (DuC.) locus in moCa3sareo-Regius Loimiator constitueretur 16. nasterio, in quo monachis et sanctimoniali- cuius parentes praeceptoris privati vestimenta
Caesareo-Regio Loimiatro.
bus invicem colloqui licebat. V. s. Lebia; lavabant, mercedis loco; ruhamosdssal a
Loimicus 3., ad luem pertinens; dog- beszeloszoba.
magdntanitonak fizeto. V. s. Nummista.
vesz . .. Hor. Mem. 16. Bibliotheca loimica. Loramenta, orum, res coriariar, borLotores montanistici; mosotaLoiolita, ae, V. Jesuita. I. Fabo. Monm. munka. Kuk. Jura I. 434 an. 1750 : lora- munkds. Juriev. Jur. Met. 45. Lotores MeEvang. II. 144.
menta ... Lederwerk nuncupata.
tallici. Lotores Montanistici (Mu'hlen arLoioliticus, 3., ad Ignatium Loyolam,
Lorameiita stapedalia, lorum sta- beiter) vocantur generatim omnes illi operarii,
auctorem societatis jesuitarum, pertinens; lo- pise; kengyelszij; Reg. Turm. Praet. Fomu- qui in Molis contusoriis iisque adiunctis Loyolai. Hor. Mem. 58. societas Loiolitica.
lere I.
turis operas praestant; inter quas primum loLollardi, (Du C.) ita nuncupati hseretici
Loramentum Iramea3, balteus cum tenet: Praefectus Mola3 (Miihlschafifer).
quidam, qui sub initium saeculi 14 in Germa- (Du C. ligamentum); kardszij. Reg. Turm.
Lotorialis, ad lotionem pertinens;
nia et Belgio exorti sunt; dux eornm erat Lol- Praet. Formulare 1.
moso. Faber. Jur. Met. 6., 75., 180. quod
lardus Gualter, qui dei omniscientiam negabat;
Lorarius Hungaricus, Germa- (ius) pro obiecti diversitate in Fodinale (GruLollard kovetoi. Nagy Hier.
nicus; magyar, nemet szijdrto. Priv. Ceh. benrecht) Ustrinale (Hiittenrecht) et Sylvanale
Lombarda, pro: bombarda. Ljub. 1779. Pest. Var. Levt.
(Waldrecht) Lotoriale (Waschrecht) diviMon. SI. XVII. 12. an. 1420. nrmatis bastitis
Lordicare, (DuC.) dorso incurvo ince- ditur.
et lombardis.
dere ex gr. kogdoq, incurvatus; gorbiilni.
Lotorium, aquiminarium; mosdo. Gall,
Loncea, ae, fors. idemjquod Gallis: longe; gorbiilve menni. Nagy Hier.
lavoir. Star. V. 223. an. 1524. lotoria arkantdrszij. Ger. Halfter-Riemea. Fej. II. 413. 1. Lorica, se. (Du C.); ablak f a l . Ran. gentea.
Item quamdam Lonceam, quam habeo in pi- Elem. p. 25 : Murus fenestralis, qui Lorica
Lotricus, i, est homo vanus et inveredicitur. Cf. Vitruv. 2., 8; et. 2., 9. Plin. 30., cundus (Dief.); tator. Schlag. 2087.
gnore pro centum denariis, relinquo Posco.
Londrum, naviculae species, linter; 10., 27.
Lotrix, mulier lintea lavans; mosono.
ladik. .Han. Mon. Jur. II. 199 : londrum seu 2. Lorica, 33, miles loricatus, lorica in- Kol. Am. II. 128. (Registr. Varad. . 209.) duae
lembum.
dutus; pdnczelos. Ker. Inst. Mil. 415. (Deer. mulieres essent lotrices. Knauz. M. E. Str.
Longa lis, procedendi modus in pre- Belae 1193 o.) infra limites Regni cum decem II. Phahl. Jus. Georg. LH. Tor. Tar. 1888. 658.
cessibus, qui multum temporis exigit; negy- Loricis . . . regi serviat. Vjestnik I. 39. II.
Lotteria, 33, sortium alea; sorsjdtek.
huzomuyhosszu folyamatu per, hosszabb 144.
Kass. Ench. I. 175. Prater Lotteriam publieljdrdsuper. Georch. H. T. III.-221. a hosszu
Loricati, (Du C.) dicti Monachi sanctio- cam omnes alii lusus, prout et ollae Fortunae,
(longae Litis) vagyis a 4 huzamii (4 termino- ns vitae, qui pro mortificatione, ut vocant, interdicunlur. Norm. Ordin. an. 1777. 29. Derum), per. Hajnik. Perjog. 27.
loricam ferream iugiter ad cutem -induebant. cem. Kass. P. P. I. 223.
Longa maim, Idttatlanul. Faber. Jur. Hos inter eminuit S. Dominicus, cognomine
Lotto, onis, V. Lotho. Kronst. I. 87., 88.
Met. 71. Collationem in ipso loco peractam loricatus, a lorica ferrea, quam per annos Han. Hist. Eccl. 97. Thok. Diar. II. 378. Unum.
aeque Judicio substernit pro Officiosa notitia 13 ad carnem detulit; pdnczelos bardtok. poculum argenteum deauratum, ponderans
et improtocollandorum improtocollatione; imo Nagy Hier.
tres mareaset lottones 11 fl. 59.
potest et longa manu seu absque oculari
Loricatus, 3., Miles lorica instructus;
Lotura auri, auri purgatio; aranyinspectione conferre, si obiectum valde remo- vasas nemet. Ger. Dragoner. Series Ban. p. mosds. Kass. Prax. 1., 294.
Patentales intuitu
210: Missi illico Bareithiani, modoBattyaniani, Auri Loturae emanata 1 . Juriev. Jur. Met. 104.
tum et notorium sit.
Loturalis, ad loturam pertinens; Faber.
Longanimitas, indulgentia, patientia; Dimachse et loricati Contrecourtenses.
ger. (tax()o&v(A,ia (Du G.) ; hosszutures, tuLorum ad sclopum, lorum sclopo Jur. Met. 224. Normativum inluitu scorialium
loturalium Camporum. p. 225. Ut loturalia
relem. It. longanimita". Curios Misc. 11., 2., ferendo ; puskaszij. Cons. Sumpt.
Centum Observationes de Longanimitate
Lorum caligare, fascia braccas con- feuda conferenda sint prascribitur.
vitas human*.
stringens ; nadrdgsz'ij. Cons. Sumpt.
Louis d'or cum sole, Louis d'or
Longare, (Du C.) procrastinare, extra- Lorum portatorium framese, cum scuto. Inst. Arithm. 221. Fabula V.
here, differre ; eloddzni. Ljub. Mon. Jur. P. balteus; kardszij. Cons. Sumpt.
Monetarum exterarum cum domesticis comLorum pra3cinctorium, cingulum; paratarum. Aureae, Louis d'or cum sole^Flor.
I. V. II. 139: sentencia non longetur ultra
ovkoto. Ger. Ueberschwungriem. Cons. Sumt. 8. Cr. 34. Louis d'or cum scuto=Flor. 9.
VIII. dies.
Losunga, as, tributum (Du C. species Cr. 12.
Longevitalis, longaevus; idos,koros.
exaclionis apud Germanos); ado. Fjp. Szam. Louis d'or vetus duplex, Louis
II. Rak. Gy. 327.
d'or vetus simplex. Inst. Arichm. 221.
Longitudinalis, in longum protentus; p. 7. et passim.
hosszdban valo. Bene. Med. II. 31. incisio1. Lotho, onis, semiuncia: (DuC. sexta Tabula V. Monetarum exterarum cum domenes longitudinales.
decima pars marcae); Opin. P. I. . 19: semi- sticis comparatarum. Louis d'or vetus duplex Flor 14. Cr. 36. Louis d'or vetus simLongitudinaliter, in longitudine; unciam . . . seu lothonem.
hosszdban. Bene. Med. II. 31. lingua longi2. Lotho, onis, domus nunieralis, domus, plex = Flor 7. Cr. 2.
Lovaszo, onis, agaso ; lovdsz. Fej. IV.
tudinaliter inscindi debet.
qua? pecuniam penrlebat in usum communita-
Luciferianus
Lovvtzl
Lues Gallica
30S
1., 67., Robertus terras per lovaszones (aga- Cur. Misc. Dec. III. P. X. 121. Per Diaconem les Camerarum hoc titulo quotannis exigi sozones) ablatas restituit.
autem et Stellas Cseli intelligi Luciferum et lita (Pray Hist. Reg. Hung. T. I. Not.) omnes
Lovvtzi, venatores, V. Polovtzi. I.
males Angelos. Tor. Tar. III. 122.
regnicolae ad hanc solutionem adstringebantur,
Loyalis, legalis; torvenyszeru,nemesLuciferianus, szabad gondolkozdk. nisi special)' privilegio exemti fuissent.
lelku. Nagy. Hier.
Dr.I.H. Kurtz. LehrbuchderKirchengeschichte. Andreas II. A. 1224. disposuit, ut CollectoriLoyolita, ae, V. Jesuita. Hist. Eccl. Ev. Leipzig 1860. p. 370. D!e Briider und Schwes- bus in Transsilvania fungenlibus pro singulis
20. Passim.
tern des freien Geistes (auch Schwestrones exactionis diebus tres semiunciae argenti perLoza, ae, fors : iogia q. v. V. s. Scovare. genannt) sind die Epigonen der Secle des solvantur, sub Stephano V. autem iis e qualibet
Luber, pro: tuber, fungus aridus; heil. Geistes. Hire Grundrichtung ist vollen- marca unum pondus (48 marcae pars) obvcniedeterPanlheismus. Jeder Fromme ist cin Chri- bat; quo tempore in Sclavonia septem detaplo. Ger. Zunder. Schlag. 959.
Lubisticum, V. Levystica. Arch. Ver. slus,in welchem GottMensch \vird. Die Kirche narii banales titulo lucri Camerae exigeSieb. XXVI. 118.
mit ihren Sacramenten und Institutionen ist bantur.
Lubricare, vacillare (Du C.); tdnto- eitel Trug und Wahn : Fegefeuer, Himmel und
Lucrum cessans est damnum
rogva menni. Roger. 307. Non per viam Holle sind alberne Ammenmahrchen. Ihre ge- emergens, cessanle lucro oritur damnum;
publicam, per quam Hungarica natio lubri- heimen Gottesdiensle endeten mit Wollust- a megakaddlyoztatott nyereseg, annyi,
orgicn. Die Inquisition vertilgte sie. Verwandte mint a megesett valosdgos kdr. Georch.
cabat.
Lubricatio in glacie, soleis ferratis Tendencen verfolgten die Adamiten in Oes- H. T. III. 19.
per glaciem decurrendi exercitatio, studium; treich 1312, di Luciferianier in Angermiinde
Luctina, pro : lutana, testudo cithara;
jegen csuszkdlds, korcsolydzds. Bene. Pol. 1326. die Turlupinen in der Isle de France lant. Schlag. 2012.
m. 67.
1372. Cher. Jus. Eccl. I. 91
Luctum portare, lugere; gydszolni.
Lubricitas, natura lubrlca, condit'o
Lucifluus, 3., (Du C.) lucem spargens; Lib. Cod. Med. T. II. 226.
lubrica; sikamlossdg, veszelyesseg, ketes- fluens luce; vildgossdgot draszto; Batty.
Lucula, ae, parvalux; szereny vildgosseg. It. lubricita. Fej. V. II. 477. Quia temporis Ger. 94: lucifluum gentium sidus; sc. S. sdg. Epist. Proc. Praef. XX. Continent enim
lubricitas thesaurarium memoriae propter Paulus.
saepe quasdam, quae rebus alias obscuris alicontinuam individuorum corruptionem in huLucifuga, ulula, noctua ; bagoly. Arch. quid luculae possint affundere.
mano corpore non patitur perhennari. Eszt. Ver. Sieb. XXVI. 118.
Luculentare, in lucem proferre; napOkm. 95. Tor. Tar. 1890. 452.
Lucima, nassa; vesz. It. corda di nassa. vildgra hozni. Lzb. Cod. Med. T. II. Proem.
Luca, ae, derivatum a Ger. voc.: LocA Ger. Senkreuse. Kov. Form. St. 270. Item
Luculentus, 3., serenus; derult,
quod carcerem, custodiam significat; sotet unum Veyz vulgo et in latino lucima aestima- tiszta. Bek. Maros. 30. Funera generalia nelyuk, tomlocz. SI. temnica. (DuC.) Deer. S. tur pro 1. Marca.
gligentes tribus . . . numis privabuntur; inteSteph. R. II. 10. Si quis in sexta feria ab omni
Lucinio, motacilla; billegeny. Ger. rim, habita ratione temporis luculenti aut
Christianitate observata camera manducave- Bachstelze. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
frigidi ha3C pcena exasperabitur.
rit, per unam hebdomadem Lucae inclusus
Luciper, Sathanas. Szaz. XVIII. 38.
Ludel, is^ pro: Aludel vox hisp. arabicae
ieiunet.
Lucivovus, 3., lege; lucivomus; lu- originis, vas purgando (sublimando) a?ri; folLucana, (lunacia, schnek Dief.) limax; cem spargens ; vildgossdgot szoro, hdnyo. lengitesi edeny. Kol. Cod. 14 : Figura vero
csiga. It. lumaca. Slav, slimak. Schlag. 1701. Batty. Ger. 137. festinavit Luna occupare vasis ludelis hec est.
a Beszlb.-ben lunaca.
lucivovam Solis mensam. Ib. 157.
Ludere ad azardum, V. Azardum
Lucano tempore, cum prima luce,
1. Lucrare, victoriam reportare, vin- alea ludere; hazard jdtekot iizni. Han.
luce orta, multa luce ; virradatkor. Verancs. cere; csatdt nyerni, gyozni. Fjp. Szam. p. Mon. Jur. II. 67. si... maritus... incipiat...
VII. 172. decreverat sub noctem, die iam ex- 398 an. 1438: f a m u l o . . . pro expensis, quod dissipare bona ... ludendo ad azardum.
eunte, aut omnino postridie lucano tempore equitavitad castrum... ad experiendum utrum
Ludicius, 3., ludicer 3; jdtekszeru.
impetum in urbem rieri.
sit lucratum an non.
Szaz. XXII. 526. Hinc ridicula est pene ilia
Lucarius, i, (DuC. 1.) luci vel silvae
2. Lucrare, mereri; zsoldert szol- Ducis Venetorum cum Mari quotannis istituta
custos; erdocs6sz, erdofeliigyelo. Ger. gdlni. Ljub. Mon. SI. III. 306 : lucrare sol- ad ludiciam Pompam desponsatio.
dum.
,
i Ludimoderator, ludi-magister: isForster. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
Lucro, onis, pro; lucrio, lucri cupidus ; i kolamester. S/az. XXII. 557.
Lucernarium, (DuC.)offidum vesperlinum, quod lucernis accensis peragi solel; haszonkereso. Tor. Tar. 1881. p. 456. Tot Ludirector, idem ac Ludi magister.
vecsernye, delesti zsolozsma. Nagy Hier. lucrones, tot venires, tot ganeones aluntur. Cod. evang. T. I. p. 94.
Luceus, i, luteus, lutius, piscis quern
Lucrum, nude pro: lucro camerae, Ludus carbonossiorum, ludus
Lucium Latini vocant (Du C.); csuka. Schlag. proventus camera?; kincstdri jovedelem. personatus ; dlarczos jdtek. Ljub. Mon. SI.
794. Georg. Sirm. I. 80. Et Malhias Bossnak Batty. Leg. T. II. 346. an. 1233 : Nullas col- XI. 257. an. 1347: ludus carbonossiorum
acceperal unum magnum luceum et Stoma- lectas et nullum lucrum imponemus.
possit incipi die dominicha resurrectionis
Lucrum camerse, kamarai nyere- domini et non ante, et possit durare usque
cum implere precepit cum aromatibus preeiosis, quum primum ferculum dedissent ad men- seg, kincstdri jovedelem. Kereszt. Inst. Mil. ad sequentem dominicam et non plus.
sam, istum magnum luceum, inprimis acce- 430. Origo vocis Porta ad Carolum RoberLudus litterarius, schola: iskola.
pit extra scutellam stomacum lucei et posu- tum, Regem Hungarian, referenda videlur, qui Szekesf. f6gimn. Ert. 189 i/5. p. 9.
erat in disco suo ... inter sermonibus in di- Decreto suo anno 1342. edito constituit: ut
Ludus sachorum, ludus latrunculosco cum cultello suo in medio scindit stoma- de singulis Portis, per quas currus cum foeno rum; sakkjdtek. Ger. Schachspiel. Epist.
vel frugibus oneratus intrare potest vel exire, Proc. P. HI. p. 119 : Venit.. . doctor quidam
cum lucei et erat intus valde rubei coloris.
Lucibularium, candelabrum; gyer- id est de qualibet Curia seu sessione coloni- Hieronymus Oliverius ad nos, ludi sachotyatarto. Arch. Ver. Sieb. X. 1., 351. Pro cali, lucrum camerae exigatur. Ker. Inst. rum sive latrunculorum adeo peritus, ut ex
purgando lectorio et emundatione quatuor lu- Mil. 123. (Carolus Robertas) abolitis veteribus multis urbibus... ejus sciento palmam reporcibulariorum. Tor. Tar. 1889.188.
tribulis, quaB Divus Rex Stephanus constiluit, taverit.
Lucibulum, candelabrum (ap. Du C. quaeve sub Regimine Successorum ejus jam
Lucre, pecunia redimere; kivdltani.
lucibrum); gyertyatarto. Leuchter. Kronst. aucta, jam imminuta fuerunt et modo Denarii Ljub. Mon. SI. XVII. 77. an. 1421. ad luenI. 224.
libertatis, modo Mardurinae, modo Col- dum . . . pignora.
Luciditas, lux; vildgossdg. It. lucidita. lectae vocabantur, constituit unicum sub noLues comitialis, morbus caducus;
Pel. Pom. S. de Temp. Dim. II. Ad. s. II. c mine lucri Cam erae tributum, denarios nempe neheznyavalya, nehezkor, nyavalyatores.
7. Ideo do ei luciditatem ampliorem. Szaz. 18 (qui iuxta opinionem scriptorum tribus Verancs. VJ. 112. urgereque videretur ad exXIII. 114.
marianis sequivalent) de singulis portis. Numi trema praasertim hie comitiali valde con1. Lucifer, Lucibulum q. v. gyertya- Hung. 1555. Lucrum Camerae, exteris fectum.
Monetagium dictum, erat emolumentum illud,
Lues Gallica, lues venerea; bujakor.
tarto. Kronst. I. 145.
2. Lucifer, proprie <p(aa<p6pog, stella quod ex annua monetse permutatione in aera- Ger. Die Franzosen. Verancs. X. 14. De obitu
arnoris; hie: nuinen malum; ordog. Szentiv. rium redundabat, alias Contribulio per Comi- Vincentii Grisantii etiam gratulandum est r<>BartalA.: Gloss. Lat.
394
Lugentes
Luna
Lusus tabulae viridts
lictse eius, si is ille fuerit, quern lues fregerat

Luna, ae, argentum : eziist. Vern. Log. regiis castris recedentes abierunt. Zsigm. Hist.
Gallica.
49. voces enim, qua? usurpantur ad res aliquas 216. proceres cum copiis impudente rege caLugentes, Hyemantes q. v. (Du C.) aut cogitationes quasdam designandas, potuis- stra dese.uerunt, quin et reliqui clamantes aluLugia, logia. q. v. Ljub. Mon. SI. XVII. sent ab hominibus ad exprimendas res alias pus (erat a Colomanni tempore fugae signum)
7. an. 1420. in cancellaria . . . iuxla lugiam aut cogitationes omnino diversas adhiberi e. g. dilapsi sunt.
et viam publicam.
vocabulum luna, quod planetam vulgo signi3. Lupus, lucius; csuka. Galeoti. 15.,
Lugubra vestis, pro : lugubris vestis, ficat, apud chymicos argentum denotat.
16, Inter eo3teros pisces habet bonos et granvestis sordida; gydszruha. Verancs. XI. 322.
Luna Ottomanica, signum Turca- des eos, quos antiquitas primo Turnos postea
omnibus servitoribus meis, qui hue me secuti rum simul cum cauda equi; torok hold. Otia. Lupos a vi, quam exercent, ut putat Varro,
sunt, vestes lugubras ex panno bono.
Bachm. 591. Sub exortu itaque syderis noc- nos vero a similitudine dentium et voraeitatis
Lugubritas, (Du C.) luctus, molestia; turni Lunae videlicet Ottomanicae regi- dictos putanius. Sed hie piscis vocabulo adgydsz, szomorusdg. Pel. Serm. Discernun- mine venit hora ilia et poteslas tenebrarum. aucto Lucius dicitur. Lycos enim Gracce lutur per iocunditatem, que erit in bonis et per
Lunacio, menstruum; havi ber. It. lupus et y transit seepe in u unde Sullam dicicontrarium per planctum et lugubritatem, nazione, mesala. Georg. Sirm. 1., 95. qui pe- mus et Syllam.
que erit in malis (Pasch. 12. i.).
tebant ab ipso lunaciones a tribus annis
Lurcare, luxuriari; tobzodni. Simonyi
Luicio, redemptio (pecunia); (Du C. pen- antequam obsidionemarcis predict! p. 97. ecce Magy. Ny. 118.
sio, solutio); kivdltds. Ljub. Mon. SI. XVII. ego hodie tibi cenlurionem dabo ante centum
Lurco, stultns, socors, truncus, homo
77. an. 1421: pro luicione (so. pignorum) pedites et pecuniam accipias lunaciones.
nequam; gazember, lurko. Szilady Tor.
magnam habemus molestiam a ... provida1. Lunaticus, 3., sub signis luna orna- Magy. Tort. Eml. VIII. 285. et iste asinus Stetore.
tis stipendia merens, turcicus; torok. Ke. phanus Daeso, qui merus Lurco est.
Lukna, contributio parocho prastanda, Or. Keglev. A. 3., 2 : cuius robur Lunaticae
Luscitare, (a lusco) limis spectare; straab Hungar. lukma ; papi illetek. Thok. Diar. ingemuere acies.
bonem esse; kancsalitani. Ger. schielen.
II. 97. Kozlondis poszto uln. 8. Buzaja lukna
2. Lunaticus, i, (DuC.) oe).ijviaK,6i*- Poor J. Zsebsz. 90.
nro 1. Rozs lukna nro 4. Borondzaja lukna vogV. Somnambulus (quiamorbum hunc efLustra, ae, lustratio militum; katonai
nro Vs. Vaja just. 9. Cf. Ball, lukma die dem ficientis lunse tribuebant); holdkoros, lider- szemle, megvizsgdlds. Jogt. Eml. T. II. p.
Pfarrer zu entrichtende Getreide- und Wein- czes. It. lunatico. Curios Misc. 57. Cur Lu- 97 : Siquis nobilium . . . sive in congregatiogebiihr.
natici symptomatum suorum principem cau- nibus, sive in locis et temporibus luKtrae...
Lumbale, thorax lumbos tegens; pdn- sam in Luna agnoscant. Vern. Met. II. 347. contumeliosis verbis affecerit. Arch. Rak. I.
czel. Schlag. 572.
Kecsk. Otv. 157. Cf. Paul. Dig. 21., 1., 43. 4. Rak. On. 174.
Lumbalis, ad lumbum pertinens;
Lunatio, menstruus Iuna3 cursus (Du C.);
Lustralis aqua, aquabenedicta; szendgyek ... Bene. Med. I. 181.
holdforgds. Curios Misc. 429. Atque hie Men- telt viz. Nagy Hier.
Lumbarium, (DuC.) apud sanctos pa- sis (Mensis Synodicus vel Coniunctivus) voca1. Lustrator, qui lustrat, censor, qui citres: lumbare, quod lumbis adnectitur; tur etiam Lunatio (subintellige integra, nam ves contributionis pendend* causa conscribit;
dgyekkot eny, katrincza. Ger. Lendenschurz. alias singuli Quadrantes LunaB, partiales Luna- adokivetd. Ger. Steueranleger. Monm. Comit.
Piszter. Szt. Bernat. I. 49.
tiones dici possunt) . . . hie Mensis Lunaris II. 398. Et ut experiatur Maiestas Sua, qui se
Lumbrius, (Du C. lumbrus) pro; lum- nurnerat dies 28, horas 23 et minula 24.
paratos exhibebunt et qui Rem negligent, debricus (Schlag. lumbus 796) stywq; fereg.
Lunchus, i, (Du C.) lancea, liasta ex gr. crevit Maiestas sua Lustratores habere, qui
(Schlag. kecsege). Ger. Schill. Arch. Ver. Sieb. 7.6y%oq; Idndzsa. Nagy Hier.
utriumqne Ordinis gentes recenseant et conXXVI. 118.
Luniger, cujus insignia luna decorata scribant.
Lumicus, i, lemniscus; szalag. Tor. sunt, Turca ; torok. Boc. Hungar. p. 7.
2. Lustrator, qui lustrat exercitum;
Tar. 1889. p. 379. Fimbrias lumicis et aliis Hen quoties audax nostrum victricibus armis szemlet tarto. Ger. Mustrherr. Tor. Tar.
vestibus virilibus nemo sartorum apponere Limen inerme modo Luniger hostis adit.
1881. 209. 1891. p. 475.
audeat.
Luosicsag. Cod. Dip. Arp. Cont. VII.
Lustrica pecunia, munus, donum
1. Luminare, is (DuC.) candelaj, lu- 219. jobagiones Monastery Sancti Benedict} baplismale; keresztajdndek. Ger. Pathencernse; Idmpa. Gall, luminaire. Batty. Leg. iuxta Granum servientes in equo proprio, qui geld-geschenk. Pir. Pap.
III. 70 an. 1309. Cod. Dip. Arp. Cont.Vl. 81. wlgo luosicsag dicuntur.
Lusuin dare, per lusum latitare, lacesXI. 97. Cf. Hierqn. adv. Vigil. 3.
Lupatum, lupata, scharpysern (Scharf- sere ; incselkedni. Ger. verstecktspielen, necken. Teutsch. Schulord. I. 8: Lusumque ab2. Luminare, lucescere, illucescere; eisen) Dief.; kelevez. Schlag. 633.
megvirradni. Ger. tagen. Kat. Hist. IX. 377. Lupibulareum, (a lupus, frenum lu- strusis angulis furtim dans.
Luminante vero XIII. die mensis Augusti. patum) retinaculum lupi; eros zabola tarto.
Lusus cartarum, chartipholioLuminarium, (Du C.) officium ves- Ger. Stachelzugel-Brechzaum - Halter. Magy. rum, cum chartis, lusus scidarum; kdrpertinarum precum, quod vespera occaso sole Tor. Tar. XI. 134. Item duo Lupibularea ar- tyajdtek. Rak. On. 228. Cod. evang. I. 183.
peragi solet, quando scilicet accenduntur lu- gentea lego lectori Eccl.
Bene. Pol. 159.
mina, lucernse. V. s. Antefenarius.
Lusus hastarum, V. Hastiludium.
Lupo, lupatum, scharffer tzam (scharfer
Luminator, (qui lumine accenso 5-ta Zaum) Dief. fek. Schlag. 1390.
Ge. Lanzenbrechen. Olah Cod. Ep. 174. Quarto
matutina signum campanula dabat et orabat.);
Luppulus, Humulus lupulus (Linn.); die celebrati sunt in civitatis theatre lusus
Teut. Schul. I. 234: Luminatoris munus ex komlo. Bene. Pol. 115.
hastarum, qui dicuntur rumpere lanceas.
ordine obeundum ab Extraordinariis consistitLusus hazard, sortitio, vesztegetd
Luppus, (Du C. lupus), carcinoma; fene.
idtek. Szirm. Glos. 114.
que in eo, ut hora V-a matutina audita si- Bene. Pol. 215.
gnum del suscitatorium, temporeve hiemali
Lupuletum, hortus lupis colendis;
Lusus ollse fortunes, sortitio (Omsimul lumen per musasa circum ge,stet... Szaz. komlos (kert). G,er. Hopfengarten. Urb. Reg. nium versatur urna. Horatius) sorsjdtek,
XXII. 563.
pass. Pomaria et lupuleta utilesque horti lutri. It. Lotto (Gliickstopf, Lotterie). Szirm.
Luminiiicus, 3., lumen efflciens; vi- cauletorum et viridariorum.
114.
Idgossdgot gerjeszto. Batty. Ger. 281. Ubi Lupulus, Humulus lupulus (Linn.) V. s.
Lusus pyramidum, conorum, mesplendor, ibi umbra non solum tetra, sed et Malderum (Du C. al. s.); komlo.
tularum lusus; tekejdtek, tekezes. Bene. Pol.
splendifica, quamquam obscuriflca.
1. Lupus, i.; nagy dgyu. Tor. Tar.m. 67.
Lumiiiositas, (DuC.) claritas, splen- 1889. p. 33. Tormentum ingens, Lwpwsjusum
Lusus schachicus, a voc. persica
dor ; fenyesseg, ragyogds. Pel. Serm. Ideo est. Szamosk. IV. 460.
Schach, quod regem significat et lusum reetipsis (sanctis) claritatem do et luminosita2. Lupus, lupum proclamare; farkast gium; sakkjdtek. Vern. Met. II. 180. Kemtem pulcherrimam (Hiem 6. x.) Cf. Pom. Dom. kidltani. Gall, crier au loup. Thurocz. in Al- pelen efformavit machinam, quae in lusu SchaII. Adv. s. II. c. 7.
berto Rege cap. 27.: Hungari vero ex longa chico versatissima erat.
Lumon, V. s. Confectio zuccari it. campestralis hospitii mora taedio affecti, . . .
Lusus tabulae viridis, ludus, in quo
lumia, lomia eine Art kleiner su'sser Pome- lupo iuxta antiquam ipsorum consuetudinem super mensa'm oblongam, panno viridi instraranzen. (Lumie.)
proclamato, invito rege sparsim et confuse tam globuli eburnei varie clavis impelluntur et
Lusus theatralis
Luther ianus
Macellarius
395
Lyhiiius, i, (huberes foldbirtok). Idem

in cava detriiduntur; billiardjdtek. Rak. Lutherianus, 3., V. lutheranus; Verancs. Hist. 1.46. erudilionis summae, imbutus est ac Laana ex theutonico Lehen derivatum.
On. 24.
Integrius retinuit formam originalem. UsurpaLusus theatralis, spectaculum; szin- tamen peregregie lutheriana persuasione.
jdtek. Rak. On. 20.
Luthericola, ae, assecla Lutheri; Lu- tur in litteris Capituli Jaurinensis, quae regio
Lusus trusilis eburneorurn glo- ther kovetoje. Beng. Ann. Er. Ccenob. 376. flnitima est flnibus theutonici sermonis. Fej.
borum, V. Lus. Tabulae viridis ; teke- turn carnivorus hie Luthericola sacra ilia ta- VIII. 1., 71. Septem lyhinos suos in eadem
jdtek. Rak. On. 230., 241.
bella ad scindendas desuper carnes ausu sacri- villa Cylygenthal existenles pro viginti sex
Lutamen, lutum; sdr. It. loto. Mem. lege abusus est.
marcis . . . confessus est pignori obligasse.
Pauli. 430. cadaver... in puteum iecerunt...
Lutherista, Lutheri discipulus; Luther VIII. 3., 651. quicunque .. . dictum lyhinium
tanitvdnya. Simonyi Magy. Ny. 127. Pazm. integrum ab eisdem . .. repetere attemptacum lutamine illud cooperientes.
Luthinisla, V. Lutanista. Szil. Re"gi verint.
Lutamentum, opus luteum; sdrbol
valo tapasz. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. Magy. K. T. III. 410. Fr. Lib. Rat. II. 25.
1. Lymbus, i, miscellanea tabularii; a
III. 28. turn luto, plaga ilia oblinitur ac lutaLutilig ulus, (Du C ) flgulus; fazekas, leveltdr elegyes tdrgyai. Szaz. XVII. 363.
mentum massa et cortice obligatur.
goroncser. Kronst. I. 494. Pesty Szor. III. 2. Lymbus, i ; elomenny. It. limbo.
Lutana, ae, (Du C.) testudo, cithara; 71. Fjp. Szam. p. 202. an. 1424. Tor. Tar. Ger. Vorhimmel. Serm. Cat. 44. Est et infernus aliter lymbus dictus, in quo animae sanlant. Gall. lut. Szil. Regi Magy. Kolt. T. III. 1889. p. 384.
409.
Lutivigulus, i, pro : lutifigulus ; csere- ctorum ante Christi adventum excipiebantur,
at ibi sine ullo doloris sensu spe redemtionis
Lutanare, defendere; vedekezni. Gall, pes, fazekas. Arch. Vcr. Sieb. XI. 341.
lutter. Ljub. Mon. SI. IV. 189. an. 1382. E t . . .
Luto, onis, loto q. v. Kronst. HI. 91., sustentati quieta habitatione fruebantur.
hiis et aliis verbis et racionibus lutanemus 597. (luto) gravioris ponderis: 91., 95., 432.
Lymphatico-serosus, lympha et
ab hoc facto.
Lutositas, solum luto plenum; saras sero abundans; nyirkos-savos. It. limfaticoLutanista, Lutinista, (Du C.) citha- volta. Cod. Dip. Hung. And. V. 271. 10. lapi- sieroso. M. Bel. Prodr. 147. et qui abundantia
rista ; lantos, hegedos. (Tinodi S.) si. lutna. deam ecclesiam intenderent edificare, sed quia corruptorum humorum lymphatico-serosoSzil. Regi Magy. Kolt. T. III. 409.
propter nimiam lutositatem ecclesia constru- rum laborant.
Lutea habitatio animse, corpus; enda in ipso loco fieri non valeret, petentes
Lynnyng, terebellum; kis furo. Gcr.
test. Rak. On. 92.
nos, ut in eadem villa ipsorum alium locum kleiner Bohrer. Kronst. I. 299. terebellum
Lutearius, i, zonarius, chirothecarius; pro ipsa ecclesia lapidea eisdem construenda vulgo lynnyng.
keztyiis, zacskocsindlo. Kronst. II. 539. HI. concedere dignaremur.
Lyripipium, utriculus: duda. Gros.
100., 106., 109., 122.
Lutranus, i, V. Lutheranus. Kaz. Lev. H. Ph. I. 172 : opiliones passim tibiis et utriLutens, fors. pro: lucens, laterna: Idm- 1. p. 73.
bus modulantur; vulgo lyripipia vocant.
pds. Schlag. 1033.
Lyscitus, pro: lyciscus; vizsla. Fin.
Lutria, 39, pellis lutrina. (DuC.) V. s.
Lutheranicus,V.Z,wiêrcmus.Brezny. Paratura; vidraprem.
B. 46.
II. 164. feladja az ev. lelkeszt (lutherinici Lutuositas, Us, V. lutositas: abstr.
Lytania, se, preces et supplicationes in
gregis ministrum). Fabo. Monm. Evang. II. 423. a lutosus abundantia luti, coenositas; sacris synaxibus (Du C.); litdnia, letenye.
Lutheranismus, Lutheri doctrina; vizenyosseg, sdros volta. Cod. Zi. III. p. Ger. Litanei. Oltv. Act. Synod. 57. ut Domiluterdnus vallds. Cod. Dip. Brass. Burg. p. 61., 67. .. propter gravitatem inaquosita- nicis et Festis diebus post meridiem ipsimet
274. Et Lutheranismum iam inductum in tem et lutuositatem ipsam possessionem dain Ecclesiis Vespcras aut Lytanias servent.
Regnum. Passim.
Lythinus, i, a gr. ti&oq, ex lapide
rouch reambulare, dividere . . . nullo modo
Lutherano-Mastyx, Lulheranorum valuissent.
confectus, lapideus; fors. metalis lapis; hapersecutor. Text. v. sub Myriotechnites.
Lutum, lacus; to. Kol. Am. I. p. 93 : tdrko. Fej. VIII. 441. Si vero aliqui Nobiles
Lutheran! molles, Szentiv. Cur. Vetustissimi scriplores noslri domestic!, ut vel Jobbagiones in eadem possessione lythiMisc. Dec. II. P. III. 113. Hoc anno 1525. Beke Notarius et vetera diplomata, Moscho- num vel lythinos habere voluerint.
exorti videntur Molles Lutherani, cum Phi- niensempaludem, vulgo Ferto, parvum lutum
Lytrare, imperare pecunias cum commilippus Melanchthon, Philippum Hassice Land- et Balatonem ipsum magnum lutum appella- natione mortis, incendii etc.; megsarczolni.
Ger. brandschatzen. Ac. Com. Sopr. p. 65 :
gravium ad haeresim traduxisset eidemque per- vere. Fjp. Anon. 12. b.
suasisset, ut nihil de ritibus Ecclesiae mutaLutum Musun, ferto tara. Ker. inst. incolas . . . vinctos abducere, et ncc aliter,
ret.ur.
mil. 8 : ultra lutum Musun sive lacum Neu- quam bene lytratos dimittere nil pensi duLutherani rigidi, Szentiv. Cur. Misc. siedler See vocatum.
cunt.
Dec. II. P. HI. 114. Altercantur praeterea inLutum sapientia3, ex sic dicto pulLytratio, exactio pecuniae sub incendii,
ter se graviter Semi-Lutherani, qui postea vere sapicntiae confecta massa; lolcses&g mortis comminatione; sarczolds. Ac. Com.
Adiaphoristae et Confessionistse sunt dicti pordbol kesziilt vegyiilek. Kol. Cod. 14., 17. Sopr. p. 79: exactiones, lytrationes, deprseLuxus, us, luctus; Aquae luxus = lachry- dationes .. . inferrent.
et Rigidi Lutherani aliter Illyricani, a
mae (Du C. al. s.); konnyek dradata. Ke.
3tatthia Flacco Illyrico nuncupati.
Lytrum, (Du C.) prelium redemplionis;
Lutheranus, i, Lutheri assecla ; lute- Or. Arist. B. 3., 4 . Ulysses . . . Jatuisset, si vdltsdgdij. Szamosk. I. 239. Cum ad praestirdnus. Cod. Dip. Briiss. IV. 156. et pas- luxus aquas in pectus effudisset, ac otioso tutam diemTurca nee lytrum remisisset, nee
sim.
liquore venas implesset.
ipse redijsset.
M.
Maasa, ae, alias: Masa, centenarius;
mdzsa. Szek. Okl. HI. p. 117. Item pulveres
duabus Maasis.
Maccecharius, i, (Du C. maccecarius)
magnus coquus ; foszakdcs. Rac.Mon. SI. VII.
16. an. 892 : maccechario iupano (testis).
Maceconici, (Du C.) ecclesiastici inferioris gradus et subsellii; karszolgdk. It.
mazzacronici. Nagy Hier.
Macedonian!, Szentlelek ostromloi.
Lampe. Hist. Eccl. p. 194 : Tertio errant Macedoniani cum Euhomianis et ejusdem farinae haereticis, qui Hypostasin Spiritus Sancti
cum sua proprietate nolunt distinguere ab
Hypostasibus et proprietatibus Dei Patris et

Macelacio,Macellatio, ius vendendi
hoyov, dicentes, eundem esse Spiritum San- in macellis ; husvdgdsi jog. Cod. Dip. Hung.
ctum et Patrem, non autem Spiritum Dei sub- Pat. t. VII. 36. Hem decimarum maiorum et
stantialem ab aeterno in essentia Dei subsisten- minorum percepcionis carnium macelaciotem. Item qui motum divinum creatum et bonis .. . usuantur. Fej. I. 285.
minibus communicatum contendunt, adimentes
Macellare,(DuC.) mactare; hust vdgni.
ipsi aeternitatem et divinitatem. Not. Rel. 1. It. macellare. Kass. P. P. II. 283. Et quia com222. For. Scr. 26.
mercium civile in educillando et macellando...
Macedonianismus, doctrina, secta nemini in civitate aut eius territorio competit.
macedonianorum seu pneumatomachorum saec.
Macellarium, macellum, laniena; meIV. qui Macedonio, Constantinapolitano epi- szdrszek. Schwart. Scult. 43.
Macellarius, i, (Du C.) qui carnes inscopo auctore tertiam personam, spirilum
sanctum deum esse negabant; szentlelek os- terim etiam obsonia lautiora in macello ventromlotan. Kon. Egyh. 23.
dit; hentes. Tor. Tar. 1889. p. 375. Cf.
50*
396
Macellatof
Machinamentum
Madius
Varro R. R. 3, 4, 2; 41. Svet. Caes. 26.

Machinamentum, versutia, conatus, labore de macra cum floribus elmarum vel
Vesp. 19.
consilium (DuC. 1.); cselfogds, szdndek excussis deauratis.
Macropiperis, (Dief. macropipe);
Macellator, (Du C.) carnifex, lanio; Chr. Dubn. p. 70: Andreas timens illius mahentes. Tor. Tar. 1889. p. 373. lanii seu machinamenta fllium suum . .. transmisit ad hosszu feher bors. Ger. langer Pfeffer. Arch.
cellatores.
imperatorem. Marc. Chr. II. 51. Cf. Cod. Theod. Ver. Sieb. XXVI. 118.
Macellinse sedes, loca, ubi carnes 6, 28, 6.
1. Mactare, dissecare (DuC. al. s.);
animalium venduntur; meszdrszek, vdgoMachinare, impuguare, petere a gr. szetvdgni. Ger. zerhauen. Chr. Dubn. p. 43.,
szek. Fej. VII. 92., 93., 62. Torvl. Msz.
li&yjl (Du C. al. s.); Wvdldozni, tdmadni. 44: Ipsum vero Cupan beatus Stephanus . . .
Maceracio, onis, macerie, muro aliquid Obs. Jadr. 404. ac balistarum sagittas con- in quatuor paries fecit mactari.
2. Mactare, casdere (Du C. al. s.); vdgni.
cingere ; fallal valo korillveves. Cod. Dipl. iectant, ut aer lucidus atra putabatur infectus
Pat. T. I. p. 314: tres porcij . . . obissent nube, machinat pars partem, ictus ictum, Batty. Leg. T. II. 373. an. 1242: ligna ad
propter non maceracionem sui fonti (= fon- non parsimonizant, multi partium corruunt aedificia mactare. Endl. 472., 7. Cod. Dip.
Arp. Cont. VII. 475.
tis).
vulnerati.
3. Mactare, (Du. C. diffringere) perfrinMacerius, i, (Du C.) Apostolici palatii
Machinative, furtive; cselfogdssal.
offlcialis, qui Papam associabat in equitatione; Cod. Telek. X. 428. petendo ab eis machi- gere, ad nihilum redigere; megsemmisipdpai lovdsz. It. mazzieri. Nagy Hier.
native iura eorum super huiusmodi exemplio- teni. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 240. an. 1371 :
Macheropsegus, i, faber gladiarius; nibus ipsis data coram vobis exhiberi et pro- (sigillum viciatum) mactari iussimus.
Mactatilis, malura macello; erett a
kardcsiszdr, kardgydrto. Ger. Schwerdl- duci.
Machinator, faber sclopetarius, bom- levdgdsra, levdghato. Jogl. Eml. T. III. p.
feger. Tab. Conscr.
Machiavellizare, sententias Machia- bardarum (Du C. al. s.); puskamiives. Ger. 22 : slalulum est, quod de duabus porlis unam
vaccam mactatilem . . . pendant.
vellii sequi; Machiavellum agere; Machiavel Biichsen-Meister. Fal. Arch. Mil. 146.
Mactatorium, (DuC.) laniarium, locus
tanait kovetni. Tor. Tar. 1888. p. 534. Resp.
Machinicus, ad machinam perlinens ;
Cast. 34. a.
gep . . . Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. ubi mactanlur pecora ; vdgohid. Fjp. Szam.
p. 247. an. 1427.
Machiavellizatio, V. Machiavelli- 253.
Mactiiia, pecora maclanda; vdgo marMachinista, 33, machinarum peritus;
zare. Resp. Cast. p. 34. a. et passim.
Machina ad conscindendam gepesz, muszeresz. Pesl. Var. Lev. Torvt. ha. Szaz. XXX. 2. f. 105. Mensibus seslivis
an none el mactilia praBstari debent.
tabacam, dohdnyvdgo szerszdm. Szaz. Msz.
Macularium, V. Maculatorium. Urb.
XT. 214.
Machinists, discipuli baculis et variis
Machina catoplrica, tukorgep. instrumentis ad exstingnendum incendium ar- Reg. 22. Processum celerilatis causa in ipso
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 234. quo- mati; felsobb tanulok tdrsasdga, botok- crudo etiam Maculario submitlere possit.
Maculatorium, charta lituris obsita,
modo construi possit Machina Catoptrica, kal, fejszekkel, Idmpdsokkal, fecskenin qua homo speculum planum intuens videat dokkel folszerelve tiizoltdsra. Szaz. 31., 3. exemplum ; fogalmazvdny, piszkdzat. Ger.
iam Leonis iam equi aut cuiuscunque animalis p. 255. Bek. Kozokt. 45. V. Gerundium. Makulatur. Kelem. Insl. Jur. Pr. II. 596. Opisuam autem minime cernat ? Id efflcitur, si
Machomoticola, cultor, assecla Ma- fices pene omnes, unicum lantum librum serflat rota octogona aut quotlibet angulorum et hometi; Mahomed kovetoje. Fej. X. 1. 568. vant utpole, quorum negolia lam ampla non
in singulis eius lateribus depingalur aut for- temerariamque superbiam Machometicolae sunl; at Fabricates el Mercatores ordinatum
quaestum exercentes duplici utuntur: Macumetur vullus variorum animalium ac speculum Lamoratti.
Machumetaims, Machumeteus, latorio seu Strazza, in quern singula creplanum exposilum taliter siluetur, ut horum
saltern laterum species ita incidant in specu- Machumetista, Mahomedanus. Andr. dita illico inseruntur el Principali. . . sinPann. 211., 214., 218. Tor. Tar. 1888. p. 556. gula credila munde inscribunlur. Tor. Tar.
lum, ut in oculis intuentis reflecti possint.
Macia, SB, (Du C.) clava ; buzogdny. V. 1889. p. 199.
Machina contusoria, machina pinMaculatura, 33, V. Maculatorium.
sendis metallis; erczzi'izo gep. Wallaszky s. Bracera.
Macies, clava (macia Du C.) buzogdny. Wagn.
320.
Macumetista, se, mahomedanus; moMachina pro clysteribus iiiii- Fragm. Chron. Rhythm. Temp. Ludov. I.
hameddn. Georg. Sirm. I. 84. quod vaivociendis, clyster; dlldvo. Bene Pol. m. 271. Engel: Mon. Ungr. Bees. 1809. p. 27.
Maciilentia, 33, mac'es; sovdnysdg. dam cum fide sua Macumetista vinculasset.
Machina hydraulica, sipho ad in
Maczur, idem quod Mazul, homo infecendium compescendum; fecskendo. Bck. It. macilenza. Fej. III. 266. dum quibusdam
Debr. f6isk. lorv. 170. festinent machinam eorum aliquando propter intirmilatem, quam- rioris conditionis; kozember. Tor. Tar. 1881.
hydraulicam ad locum incendii deportare. quam propter religionem, interdum propter p. 634. Primus isle vezerius multum sibi timel,
Machina major, tormentum. Textum pingnedinem plerumque propler macillen- ne in offlcio mulelur el maczur flat.
Madatus, a mado, madare, non occurrit,
v. sub Fistula ferrea.
tiam.
Macinare, (DuC.) pinsere, molere ; 6r- sed madeo, ere: Graec. (tatida), humidus madiMachina muralis, tormentum; dgyu.
Pray. Dext. D. Steph. p. 98 : machinae mu- leni. It. macinarc. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. dus sum, apud Cic. Verg. et alios invenilur.
rales circum quoque per mania explodendae 500. Molendina vero sunt in Salona, in qui- Itaque : Manus geslabal madatas pro : manus
bus molunt octo mote el debet percipere dictus g. madentes vel maculatas; beszennyezett.
erunt.
Machina po3nalis, puniendi, casti- Sabbe a macinantibus in eis duodecim et S. de Kz. Chr. A. 1., 1: Quia manus geslabal
sanguine humano madatas.
gandi apparatus; kinzo eszkoz. Lzb. Cod.non plus.
Madefactio, aclus madefaciendi; nedMed. III. 406.
Macinasparium, parvum molendiMachina rotatoria, machina versati- num ; kezi malom. V. s. Archiscamnum. vesites. Arch. Rak. VIII. 357.
Madere, comburere, coquere (Cf. Du C.
lis; forgo gep. Ger. Drehmaschine. Poor
Macinatura, 33, 1. molendi pretium,
Zsebsz. M.
2. mola ; i. orlesi dij, 2. malom. 1. Ljub. madit = exurit, coquit); tuzelni. Ljub. Mon.
Machina serraria, machina truncis Mon. SI. II. 217. an. 1344: comes . . . et fu- SI. I. 94 : causa madendi nee auferendi ligna.
Madidacio, Madidatio, actus madearborum in asseres secandis constructa. V.-s. turi. . . debeant solvere macinaturam bladi.
Latta; fureszgep (malom).
2. Ljub. Mon. SI. IV. 312. an. 1393.
faciendi, humectandi; megnedvesites. Bally.
Macis, (Du C. 2.) flos nucis aromatics; Leg. T. II. 400. an. 1263 : aquarum madidaMachina tractoria, machina extrahendis rebus e terra, puleo; gepely, bdnya- szerecsendio virdg. Ger. Muskaten Bliithe. tione. Knauz M. E. Sir. I 474., 618. Tor.
Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118. Quel. Sieb. I. Tar. 1888. p. 574. Cod. Telek. XL 110.
beli gep. Ger. Gopel. Kecsk. P. Otv. 149.
Machina trituratpria, machina gra- 326. an. 1505. Cf. Plaut. Pseud. 3, 2, 43.
Madium, stalio navium; revpart. Ger.
Maco, onis, fors. ab hung, manko, quod Rhede. Obs. Jadr. 407. navium composuerunt
nis frugum excutiendis, tribulum ; csepldgep.
Szaz. XI. 214.
baculum significat. Cod. Zi. I. 318: quod eliam inexlimabilis pulcriludinis quamdam
Machina vaporea, machina, quse in- ipsum bis cum macone (alibi mocone) non per- radam, quam Italic! nuncupant Madiumseu
clusis vaporibus ferventium aquarum agita- cussisset.
Castram}'m qua eranl slabililaquasdam lignea
tur; gSzgep. Eszt. Okm. p. 112: ope maMacra, (a Gall, macre) clava; sulyom. el ingens lurris.
chinae vaporeae.
Tor. Tar. 1889. p. 381. Aurifabri accipiantpro Madius, i, (DuC.) Mains; m.djus ho.
Madregna
Magis vellent
Magister civium
397
Ljub. Mou. Si. I. 20. an. 1201. Cod. Dip. Arp. finali executione impendi et administrari lege
Magister artis sartoriae, sartor;
regni admittente.
szabomester. Priv. Ceh. Pesti. Vekony Szabo
Cont. XL 36.
Magis vellent, pro: mallent. Fjp. Czehnek Artikulussi Artis Sartoriae MaMadregna, ae, noverca; mostoha
gistri, Magister Sartorum Hung.
anya. It. Madrigna. Prot. inq. 301. Ego et Anon. 46.
1. Magister, mester. Car, Bel. De Ar- Magister asciarius, (DuC. mag.
madregna mea, uxor dicti patris mei.
Maestro, fokonyv, szdmlakonyv. Cod. chioff. 7. Quid Magistri nomen de viris prin- ascice) carpentarius, faber lignarius; dcsmesCamb. Merc. 60. Ipsae Rationum positiones e cipibus usurpatum medio aevo designavit, ter. Kass. Jur. Civ. I. 256.
Magister aulse, prafectus famulicii
masculari (maculari) Libro vulgo prima nota paucos fugit; quid in Hungaria indicarit vocaseu Strazza in Diarium vulgo Giornale seu bulum, graphice describit Adamus Raicsanius: aulici; udvarmester, hopp-mester. Corp.
Journal ab hoc vero in Summarium Priscis temporibus, titulo Magistrorum fun- Gram. 326. Sziladi Tor. Magy. Eml. III. 472.
Magister auriga provincialis,
vulgo Maestro vel Haupt-Buch (si ilium ctos Hungarian regni heroes, ab aliis Regni
quoque Negotiator teneat) seu propria manu Nobilibus ila distinctos extitisse, sicut hodie videkiberkocsismester. Ger. Land-Kutscliersua seu medio ad id destinati periti, probatse distingnuntur Magistri Protonotarii ab aliis Meister. Cehales Articuli Magistrorum Autamen fidei Ratiocinantis, absque ulla varia- in Regno officium notariatus gerentibus; item rigarum Provincialium. Pest Var. Lcvl.
Magister Causarum Regalium Director ab aliis
Magister aureus, Cod. Dip. Arp. Cont.
tione vel correctione ita illatse sint.
Mafortse, (DuC. Maforite, Mavorte) ma- Advocatis et Procuratoribus; ac alicuius Capi- VI. 170. Quum nos Aureus Magister Petrus
tronale operimentum capitis; fejtakaro. Par. tuli Prappositus ab aliis Canonicis. Praeterea Dei Gratiae Venetiarum, Dalmatie atque Croaad dislinctionem ab ordinariis Regni nobilibus tie dux . . .
Pap.
Magister bombardarius, mag. pyMagarca, Marca. Georg. Sirm. I. 42. et usi fuere Titulo Magistrorum, etiam Baronum
et Comitum Regni fllii, qui defunctis parenti- robolarius; bombaveto mester. Kronst. I.
ad expenses duo milia magarcas.
Magazinalis, ad locum, cellam, hor- bus sequaciter eciam officiis eorundem ad sta- 748.
Magister csemeiitariorum, (DuC.)
reum pertinens, ubi merces deposits servan- tum nobilitarem deveniebant. Et in primaevis
Regiminis Hungarici temporibus ipsi Palatini qui caemenlariis praeest; komuvesmester.
tur; raktdri. Torvt. Msz.
Bek. Pil. P. I. 77.
Magazinarius, (Commissarius), arma- solummodo titulo Magistri honorabantur.
2. Magister, V. Protho-Notarius,
Magister cameras regise, Marementarii praefectus ; tdrilgyelo, csurszolga,
sdfdr. It. magazziniere. Szirm. Glos. 42. Causarum regalium Director; it eld mes- schallus Curia?; kir. foudvarmester, Szaz.
et Hung, in Par. 61. Commissarii autem ter. S/irm. Hung, in Par. 89. Magistri vo- XVII. 535.
Magister camerariorum, (Du C.)
Magazinarii Perillustres vocantur. Nos ipsi cabantur fllii in officiis publicis Baronum Regni
Magazinanum quemdam Commissarium aut comitum positorum. Nune Protho-Notarii magister cubiculariorum; Fo-Komornok
conquerentem audivimus : az illyen adta czin- et Causarum Regalium Director vocan- Mester. Pelcz. Geisa. p. 53. Car. Bel. De
arch. 49.
czi finczi Magnassa tsak igy ir szegeny Nemes tur. Molnar Patv. 73.
1. Magister capellse, symphoniaco3. Magister, etiam apud scriptores Byembernek Gro Dno mihi obsvando.
Magazinarius mercantilis, hor- zantinos occurrit et significat littcrarum et rum, concentus aulici magister, moderator;
reorum ad mercaturam pertinentium curator; legum peritum. Apud nostros ita vocantur karnagy, karmester, zeneigazgato. Ger.
kereskedelmi rakodo felugyelo. PestLevt. scribae in judiciis. AuctoreG. Fejer : Magistro- Capellmeister. Szamosk. IV. 77. Franciscus
Magazinum, horreum, receptacu- rum nomen Baronibus secundariis fuit pro- magister capellae, musicus, Anconitanus
lum; tdrhdz. Opiii. P. I. . 7. Kass. Prax. prium; tollvivo'k a torvenyszekben. Tor. Italus.
2. Magister capelle, Magister CapelTar. 1887. p. 342.
I. 35. Cod. de Delict. 359.
Magister agazoiium regalium, lae, qui caeleris Capellanis praeest (DuC.); kdMagazinum armadse, armamentarium ; katonai szertdr. Arch. Rak. VIII. 195. lovdszmester. Prise, serv. p. 16; Agazo- polnaor, mester. Cod. Dip. Arp. Cont. XI.
Magazinum f rugum, horreum : ganum Regalium Magister, Lovasz Mester, 38. per Becen Notarium scribi et per Capelle
Comes stabulorum seu stabuli praefectus nun- Magistrum Vidonem sigillari precepi.
bonatdr. Diar. Com. 1796. p. 14.
Magister capillamentarius, caMagazinum militare, horreum, re- cupatus. Prater stabuli Regii curam, illiuserat
eeptaculum m. armamentarium; katonai hospitia in comitiis regni et itineribus Regis pillamentorum textor; parokds. Priv. Ceh.
Peruquen-Macher Privilegien 1778. Pest Var.
curare et pretium Victualium delinire.
raktdr, szertdr. Diar. Com. II. 123.
Magister annoiise, prsefectus anno- Levt.
Mageira, ae, coqua (gr. payeigaiva);
Magister carbonariorum, praefenae; buza commissarius; gabonafelszakdcsno. Kronsl. III. 482.
Magena, ae, maceria, (weingart mawr iigyelo; elelmezesi mester. Magy. Tor. Tar. ctus, curator carbonariorum ; szenegeto mesWeingartenmauer Dief); szdlomegye. Schlag. XI. 168. Arch. Rak. VIII. 392. Jogt. Eml. ter. Con. Max. C. 111. an. 1565.
Magister causarum patronus,
III. 16.
1493.
Magister summus regiiarchivi, summus defensor, cognitor civitatis; /oMagestas, pro: majestas. Cod. Dip. Arp.
Cont. XI. 90: Regiam instanter rogans Ma- prsefectus summus tabularii regii; kir. fo- ilgyesz. Tor. Tar. 1881. p. 466.
Magister cehse, magister contubernii,
leveltdros. Verancs. Hist. I. 280. Nicolaus
gestatem.
Magirus,i, juuyapos, coquus ; szakdcs. Olabus summus regii archivi magister. collegii opificum; czehmester. Ger. ZunftMagister arcularius, lignarius, in- meisler. Mon. Comit. Trans. I. 413. Kov.
Bel. Cell. 827. Cf. Lamprid. Heliog. 10.
Magis principalior, fobb bUnds. testinarius (muasztalos); asztalos-mester. Form. St. 442.
Magister cellariorum, cellarum
SzMdy Tort. Magy. Eml. II. 191. Ralioni ita- Pest. Var. Levt. Kass. Jur. Civ. I. 256.
Magister armamentariorum, prtefectus; pinczemester. Nov. Calend. 127.
que ex praevia vellet memorata domina Helena
Kok6ny et conquerens annotatum Petrum Ur- praefectus arm.; hadszertar felugyelo, fegy- Cellariorum Magister D. D. Martinus
Kovacs.
hazy magis principaliorem I. et Assumen- verd'r. Szaz. XVI. 543.
Magister artelariorum bellicoMagister chausiorum, turcicorum
tem vigore Articulorum novissimarum publicarum regni constitutionum, si mater autem rum, cohortis tormentariae praefectus; tu- tabellionum praefectus; fohirnok. Han. Hist.
Art. 23. Anni 1613. et aliorum passim de et zermester, tiizerparancsnok. Illesh. Dialog. Eccl. p. 197: per Chausiorum magistrum
super quibusvis violentiis et Actibus potentia- 305. Praefectus Comaromiensis, Gall, magister Solymannus Reginae nunciabat.
riis in Jus convenire, sibique a me Vice-Co- artelariorum bellicorum.
Magister chirurgise et obstemite tarn ex parte praementionati Nobilis P.
Magister artellariae generalis, tricise, sebesz es sziilesz. Abelsb. 1.
Urhazy magis Principaliori I. et Assu- V. Mag. artelariorum bellicorum. Sziladi
Magister cirolicus, ch'rurgus. Szaz.
mentis quam vero Assumptorum Compli- Tor. Magy. Eml. HI. 472.
VIII. 491.
Magister civium, (Du C.) primus aedicum suorum et minus Ptnncipalium I.
Magister artis digladiatorise,
per eundem magis Principaliorem I. iurista- rudibus batuendi magister (apud Romanos) lalium, praetor ; polgdrmester. Szek. Okl. II.
tuendorum et praemissis omnibus ius et iudi- nista; vivomester. Reg. Turm. Praet. 142. 89. Circumspectorum Magistri civium JudiMagister artis restiaria}, magicis Regij et Juratorum Consulum civitatis Cicium debitumque iuris et iustitise complementum cum seorsiva poenae violentiae convictione ster restionum ; kotelvero m.ester. Pest. V,^r. biniensis. Tor. Tar. XT. 135. an. 1524. Szaz.
XV. 619.
enervationisque virium refusione realique et Levt.
398
Mayisfer complodendi
Mayister dapiferorum reginalium
Magister malleaturte
Magister complodendi, lormenta- providet, aliis minoribus Officialibus imperat villam seu praedium aliquod curat; udvarrius ; tuzmester. Ger. Feuerwerker. Dip. Alv. et fercula ferentes Baronum filios praeil. Dip. mester. Bek. Pil. P. I. 79.
II. 313: Tormento bellica cum peritissimis Alv. I. 178.
Magister gazarum, praefectus offlcomplodendi magistris.
Magister dapiferorum regina- cinaa ferrariae; vashdmor-fo'nok. Tor. Tar.
Magister computi, calculator, ratio- lium, a kirdlyne etekfogo mestere. Be"k. 1881. p. 496. Magister Gazarum vulgo
narius; szdmvevo tiszt, szdmado mester. Paszt. HI. 232.
hamor dictarum.
Ger. Rechnungsfiihrer. Monm. Comit. II. 32.
Magister ephipiarius, stragulorum
Magister graphidis, magisler artis
Computi Magistrum solvat ex pecunia, opifex; nyereggydrto. Szilady Tor. Magy. linearis, delineandi; rajzmester. Wallaszky
quam vocant Racionis, id est, que excipi solet Tort. Eml. III. 473. Priy. Ceh. Sadler Articuln 573.
1778. Pest. Var. Levt.
Magister hortulauus, kertesz.
ex militum solucionc.
Magister conversorum, qui curam
Magister epistolarum, iromester, Priv. Ceh. 1767; Privilegien Gartner. Pesl.
gerit novitiorum monachoram; a megtert kanczelldr. Prise. Serv. p. 37 : Magistri Var. Levl.
testverek mestere. Be"k. Pil. P. I. 79.
Epistolarum erant, qui in Regis atque Ducis
Magister hospitiorum, designator
Magister coquinse, coquus; sza- Curia rem scripturisticam curabant. Bel. Dec. hospitiorum; vendeglos, gazda, vendegkdcsmester. Verancs. Hist. I. 174. Dominus I. Mon. V. p. 211.
mester. Wagn.
Magister epistolarum atque an- Magister infusor campanarum,
Magister coquinae, quando erat illi vel
prandium vel ccena paranda, cogebatur ipse nuli, V. Cancellarius. Szamosk. II. 4. as- M. fusor c.; harangontomester. Magy. Tor.
quaerere lignaet, quicquid habuit obvium, cre- sumit in societatem mentis sua? Slephanum Tar. I. 85.
Josika, epistolarum atque annuli magimabat. . .
Magister janitorum regalium,
Magister coquina? priiicipis, strum, quern cancellarium vocant, quod kirdlyi ajtondllok fdmestere, Fej.Jur. Lib.
(Du C.) principis coquorum praefectus; feje- munus secundum principalem dignitatem et 121. Lege Uladislai II. deer. II. arl. 25. caulum
delmi konyhamester. Szaz. XIII. 80. Szil. maiestatem pene summum est in Transylvania esl, ul Janitorum Regalium Magister imhonorum omnium fastigium et tamquam reli- posilo omnibus silenlio singulorum suffragia
Tor. Magy. Tor. Eml. III. 473.
Magister cordarum et f unium, quorum magistratuum apex.
exquiral. Prise. Serv. p. 17 . Janitorum Rerestio, restiarius; kotelvero mester. Tor.
Magister equatii, praefectus equariae; galium Magister in Palalio Regum adila
folovdszmester. Kelem. Inst. Jur. Pr. 296. cuslodiebat, in comitiis olim legebal suffragia,
Tar. 1889. p. 384.
Magister coriariorum, coriarius; His accedunt: Geomelra, Orphanorum Tutor, lites exorlas sopiebal, ae Silentium, ubi netimdrmester. Ger. Lohgerber-Meister. Mon. Physicus . . . Mororum Plantator, Equatii cessum esset, imponebat. Bel. appar. ad Hist.
Comit. Trans. II. 179. ut hoc coriariorum Magister, Faber, Hortulanus.
Hung. Decad. I. Monum. V. p. 211. et 212.
magistris indicate talis de negligencia et
Magister equitum, praefectus, ductor Islhv. XV. 266.
equitum. V. s. Campi Mareschallus; lovas
versucia sua digne mulctetur.
Magister laminarius, faber braMagister corrigipar, opifex lora et kapitdny. Ger. Rittmeister. Molnar Patv. 52. ctearius; bddogos mester. Ger. Klempner,
habenas conficiens; szijgydrto. Magy. Tor.
Magister faber serarius Hun- Spangler. Pesl. Var. Levl.
garicus, V. Faber Serarius; lakatos
Tar. XII. 79.
Magister lanius, lanius; meszdros
Magister cothurnarius, crepida- mester. Pest. Var. Levt.
mester. Ger. Melzger. Jogl. Eml. T. I. p.
rius ; csizmadiamester. D. Raczk. 248. Pest
Magister fabrina3, faber ferrarius; 179.
Var. Levt.
kovdcsmester. Nov. Calend. 213. Fabrinae Magister lapicida, qui statuas confiMagister cruciferorum, militia? Magister D. J.
cil, sculpit; szobrdsz. Szaz. VIII. 36. Pest.
melitensis magisler; keresztesek mestere.
Magister factor horologiorum, Var. Levl.
Szaz. VI. 673. Johannes cruciferorum Ma- artifex horol.; oramuves mester. Kronst.
Magister lapicidarius, magisler lagister domorum hospitalium ordinis. Cod. I. 736.
picidarum ; kofaragomester. Tor. Tar. 1886.
Dip. Arp. Cont. VI. 490.
Magister falconarius, praefeclus p. 443.
Magister cubiculariprum rega- falconariorum; solymdszfdnok. Szek. Okl.
Magister lignicidarum, qui ligniliiim, (DuC.); fokomornyik mester. Pris. IV. 147.
cidis praeest; famester. Besztb. Levl.
Serv. p. 16 : Cubiculariorum Regalium
Magister fori, V. Annonarius;
Magister liberalium artium ac
Magister, F6-Komornyik Mester, id est, mo- piaczmester. Tort. Tar. 1889. p. 611. per philosophic, a szabad miiveszetek es
derno more Supremus Camerariorum Magister, magistros fori aut annonarios solvantur.
bolcseszet tudora. Tor. Tar. 1888. p. 264.
Magister fossor, qui praeest fossorianno primo 1595. in numerum Baronum regni
Magister lignorum, praefeclus, curarelalus. Munus ejus ex appellatione patet. Bel. bus ; dsomester. Szaz. IV. f. 341. Magistris lor lignorum ; fafeliigyelo. Con. Max. B. 11.
in Comm. pag. 50. existimat olim ejusdem Fossoribus fl. 18. Portariis Bibalia fl. 1.
an. 1565.
Magister gausapeorum, vestium
officia per Regalium Janitorum Magistrum
Magister .lorarius, opifex lora el
e gausape confector; szurszabo. D. Raczk. babenas conficiens ; szijdrto mester. Lorapraeslita fuisse. Benz. I. H. 156.
Magister cuIinsB, culinarum, p. 221.
riorum et Polilorum Magistrorum hujapraefectus rei culinariae; konyhamester. Szaz.
Magister gemmifrisorum, gem- lum Cehalia Privilegia 1779. 8. ocl. Pesl. Var.
XVI. 543. Szilady Tor. Magy. Eml. III. 472. mis ornandi peritus; gyongyozo mester. Levl.
Magister curia3, (Du C.) qui praeser- Kov. Form. St. 208. Item si fuerit Magister Magister machmarum, (DuC.) matim in curia militari iudicis munere fungeba- Gemmifrisorum, tune talis debet facere gislris ingeniorum pra3fectus; gepmester.
lur; praefectus famulitii aulici; kir. fo'udvar- portiones formales, scilicet fllare imaginem cum Ger. Maschinenmeister. Nov. Calend. 210.
nok, udvari kapitdny, kirdlyi udvar- serico et unam imaginem cum elevatura debito Machinarum Offlciales D. And. Marini, Primamester. Diar. Com. II. 17. Monm. Comit. ordine, prout pertinet ad gemrnas, ex hoc per- rius Machinarum Magister . . .
Trans. II. 55. Benz. J. H. 158. et passim. ficere teneatur quantocitius potest.
Magister Magnus, (Du C. Magister
Georch. H. T. I. 53. Verancs. III. 359. Hajnik.
Magister generalis quartirio- Ordinis, Magisler Mililum el equilum). Hoc
rum, summus hospitiorum militarium cura- loco significal principem seu praefeelum ordiPerjog. 47.
Magister cursorum, praefeclus cur- tor ; fdkvdrtelymester. Arch. Rak. VIII. nis equestris, qui ungarice nagy mester vosorum ; kengyelfutdk fdnoke. Szilady Tor. 205.
calur. Ger. Grossmeister. 1. fdudvarnok, 2.
Magy. Tort. Eml. III. 473. VII. 92.
Magister gladiator, rudibus batuendi vmely rendnel Nagymester. GrossmeisterMagister cusorum, praefeclus mo- magister; vivomester. Kov. Form. St. 436.Ihum; nagymesteri meltosdg. Islhv. VII.
nelae; penzvero mester. Ger. Miinzmeister. Placuit etiam nobis deeernere et pro rato te- 101.
Nov. Calend. 227. D. Carolus Rebay, Cuso- neri, quod quicunque inter ipsos Confralres
Magister malleaturse, elsdrendu
rum Magister.
el Magistros Gladiatores lusor taxillorum, kovdcs. Juriev. Jur. Met. 46. In mallealuris
Magister dapiferorum, tdlnok- et noctivagus inventus fuerit, omnis talis Ma- ferri (Eisen Hammerwerk) sub direclione unius
mestw, asztalnokmester, foldlnokmes- gisterio privetur.
Fabri primarii sic dicli Magistri Malleatuter. Pris. serv. p. 16 : Dapiferorum maMagister grangise, (Du C.) offlcium rae (Vorschmid), qui videlicet omnes labores
gister. Talnok Mester, culina3 et mensae regiae in monasteriis ordinis praesertim Cisterc, qui in Malleatura dirigit et quid agendum aut omit-
Magister militia? templi
Magister politor
Magister lormeiitorum
39$)
tcndum habent operarii, praecipit, sequentes diplomate pistorum. Magistrum. (BeckerMagister sartor, (DuC.) qui praeest
sunt Operarii 1. Fabri furni maioris.
meister) legam. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 535.sartoribus; szabomester. Kov. Form. St.
Magister militiae templi, magisler
Magister politor, faber gladiarius; 454. dicta Universitas Magistrorum SartoTemplariorum; templariusokmestere.Cod. csiszdr. Tor. Tar. 1887. p. 399.
rum et Rasorum panni.
Dip. Arp. Cont. VI. 209. Regis vel Patriarchs Magister -ponderum, qui praeest
Magister sartor Germanicus,
aut Jerosolimitani Hospitalis vel Militiae mercibus pendendis; mdzsamester. Ger. Priv. Ceh. Privilegien der deutschen SchneiTempli Magistri.
Wagmeister. Nov. Calend. 233. D. J. B. Fodi- dern zunft. Magistri sartores Germanici.
Magister molendini serrai, M. nalis Offlcialis. D. Franciscus Mejak Contralo- 1778. Pest. Var. Levt.
machinae truncis arborum in asses secandis; risans Ponderum Magister.
Magister sartorum Hung., maMagister posta3, qui postam, i. e. sta- gyar szabomester. Priv. Ceh. V. s. v. Mafureszmalommester. Kronst. I. 714.
Magister montanorum, metallicae tionem curruum dirigit etequos mutandos sup- gister Arlis Sartorial;. Pest. Var. Levt.
Magister scholar equestris, dopraefectus; bdnydszmester. Ger. Bergmeister. peditat; postamester. Rak. On. p. 127. I.
Monm. Comit. III. 197. ut conslituatur aliquis 3637. (36.): Oporluit igitur ebrium essc mitor equorum, equitandi magister ; lovasz,
magister montanorum, qui prsesit culturae postae magistrum et pecunia egere propter lovdszmester. Ger. Bereiter. Reg. Turm.
rariorem cursorum frequentationem . . .
Praut. 28.
fodinarum.
Magister postarum, V. Magister
Magister scholasticus, ludi maMagister montium, rei metallicae
praefectus; bdnydszmester. Ger. Bergmei- postae. Szaz. XVI. 543. Art. Diaet. Pos. 33. gisler; iskolamester. Ger. Schulmeister.
Magister probarum, qui praeest ex- Kronst. I. 723.
ster. Juriev. Jur. Met. 48., 80. Judex seu MaMagister serarius, faber claustragister Montium Collationem obiecti mutun- plorando aeri; kemlemester. Ger. Probirgati nemini absque gravibus et legitimis ratio- Meister. Nov. Calend. 228. D. Franciscus rius; lakatos, lakatgydrtomester. Tor.
Tar. 1887. p. 399.
nibus denegare aut prorogare audet. Nov. Ca- Feueregger, Probarum Magister.
Magister protonotarius, Judex cu- Magister silvaruni, sylvarum,
lend. 236.
Magister murarius, qui praeest cae- riae ; itelomester, orszdgbiro, nddorispdn. rei saltuariae praefectus; erdomester. Ger.
mentariis; komiivesmester. Kass. Jur. Civ. Probst. Comitiol. p. 156: Magister Proto- Forstmeister. Mon. Max. G. 111. an. 1565.
notarius Regnorum Dalmatiae, Croatiae et Monm. Comit. HI. 197.
I. 256.
Magister solutioiium, quaestor;
Magister nauta, prsefeclus navis; ha- Sclavoniae, non solura in Comitiis, in tabula
josmester. Ger. Schiffmeister. Priv. Ceh. Regia, verum etiam in caeteris judiciis ordi- fizetomester, penztdros. Ger. Zahlmeisler.
nariis et extraordinariis, locum, votum et Dia- Szilady Tor. Magy. Eml. III. 472. Solution-urn
1770. Pest. Var. Levt.
Magister obiecti desolati, elha- rium habeat. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 12. Magistri. . . nro 2. Verancs. IV. 11.
Magister stabuli, dignitas praecipua
gyott bdnydk gondviseloje. Juriev. Jur. Georch. Ert. 134.
Magister pustse, chirurgus ruralis; in aula regia; stabuli praefectus ; lovdszmesMet. 116. Ad pra3cavendas maleversationes
atquedefraudationes legibusmontanisticis prse- pusztai orvos. Lzb. Cod. Med. T. II. 634: ter. Ger. Stallmeister. Isthv. VIII. 127.
Magister succentor, (Du C.) Cantocipitur: ut Magister seu Curator obiecti Pharmacopolis aut pustae magistris.
Magister pyrotechnices, pyro- rum duo sunt in arte musica genera. Praedesolati, quamprimum Urburarius cultivationem eiusdem Obiecti montanistici tempore, technus; tuzmuvesz. Beng. Ann. Er. Ccenob. centor scilicet et Succentor. Praecentor volege praescripto intermittit, idque, ceu desola- 372. Casus hie fatalis praecipue fuit principal! cem praemittit in cantu, Succentor canendo
subsequenler respondet; Concenter vero, qui
tum deserit, desolationem bane officio mon- Pyrotechnices Magistro.
Magister quartaliciorum, ne- consonat. Durandus lib. 2. Ration c. 2. n. 1.;
tano referat.
Magister oculator, qui servat opifi- gyedmester. Germ. Viertelmeister. Besztb. al-enekldmester. Szer. Not. p. 119 : Magistrum . .. Succentorem . . . citaverat ad
ces; latomester. Opin. P. II. Sec. II. Cap. Levt.
Magister quartiriorum, hospitio- Urbem.
III. Art. 3.
Magister tavernicorum, thaMagister officinaB liquatorise, rum militarium designator ; kvdrtely mester.
officinae aerariae praefeclus; olvasztomester. Ger. Quartiermeister. Fabo. Monm. Evang. II. vernicorum, (Du C.); tdrnokmester.
78. sub colonello Andrea Radics stationem Tavarnicorum Magister-aurario, monelae cuBesztb. Levt.
Magister opifex aurifaber, auri- quartiriorum - magistri adminislrabat. dendae, salinis item civitalibns et villis ad Cameram regiam pertineutibus et latifundiis ReArch. Rak. VIII. 392.
fex, aurarius ; otvosmester. Szaz. 798.
Magister racionalis (Curie), ma- gum praeerat. Car. Bel. De Archioff. 39. Nam
Magister pellio, pellarius, pellionarius; sziicsmester. Ger. Kiirscbner. Priv. gister a ralionibus C.; szdmtarto. Szaz. XIII. alii quidem ab Illyrico sarmaticove Dwur seu
Dwor, quod aulam significat, nomen derivant,
Ceh. 1696. Privilegia Magistrorum Pellio- 211.
Magister rasor, tonsor; borbely- ut sit ipsis Dwor nick quasi Aulae Praefectus.
num. Pest. Var. Levt.
Alii a Slavica itidem voce Tabor, quomodo
Magister philosophiai, laurea phi- mester. Kov. Form. St. 454.
Magister rationalis, (Du C.); szdm- castra exercitumque adpellant, idem repetunt,
losophise ornatus, inauguratus; bolcseszeti
tarto. Prise. Serv. p. 38: Magistri Ratio- ut tanlundem notet atque Tabornik . . . Prodoktor. Tor. TSr. 1888. p. 204.
Magister pileator Hungaricus, nales, qui rationibus sen aerario Principis inde rationibus rite subductis ita existimo e
pilearius, pileorum confector; kalapmester. prseerant. Bel. appar. Dec. I. Mon. V. p. 211.lingua Hungarica dignitatis hoc nomen arcessi
Priv. Ceh. Privilegien deren Hung. Huthmacher
Magister rationum camera?, oportere. Nempe priscis illis Hungaris Tar
Meistern. 1775. Pest. Var. Levt.
(Scepusiensis), redituum publicorum magister; sive Tavar, thesaurum significabat, inde natus
Magister pincernarum, pincerna kamarai szdmtarto. Ger. Rentmeister. Tor. Tarnak Mester, Tavernicorum Magister,
princeps (Du C.); fdpohdrnok. Car. Bel. De Tar. 1890. p. 792. Molnar Patv. 68. Szilady Thesaurarius. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 173.
arch. 43. Agmen hie ducat Pincernarum Tor. Magy. Tor. Eml. III. 472.
Magister temonis, auriga maior, qui
Regalium Magister . . . ministrabant Regi
Magister requestarum, (Du C.) li- praeest aurigis; dreg kocsis. Verancs. VII.
pragustata pocula, fldeque omni cavebant, bellorum supplicum magister V. Requesta; 13. aurigam imprimis maiorem, quern tene quid his noxii admisceretur: Hungaris a kerelmi levelek mestere.
monis magistrum appellamus, deinde Martieapropter Pohdrnok Mester seu PocillatoMagister restiarius, restio ; kotel- num, de quo nuper apud te non perinde laude
res dicti. Star. V. 185. an. 1521. Francisco verd mester. Priv. Ceh. Sailer Articuln 1724. digna, postremo omnes alios pertraxit.
de Batthyan, pincernarum regalium ma- Pes. Var. Levt.
Magister tormentarise artis, torgistro.
Magister rotarum, a Germ. Rotte; mentarius; tiizermester. Szamosk. II. 364.
Magister piscator, Mag. piscatorius; csapatvezer. Ger. Rottenfuhrer. Epist. Proc. Idemque Emericus Lazar, Franciscus cogno. haldszmester. Priv. Ceh. Articuli Cehalesp. 10. quo circa singulis capitaneis . . . Ro- mento Magnus, Michael Karacionius, tormenPiscatorum 1776. Magistrorum Piscato- tarum magistris... mandamus. Kov. Form. tariae artis magister peritissimus.
St. 501. Szend. Misk. tort. III. 113. an. 1478. Magister tormentorum, rei torrum. Pest. Var. Levt.
mentariae praefectus, peritus; tuzermester.
Magister pistorum, qui pistoribus Magistri rotarum peditum.
praeest; pekmester. Kat. Hist. VIII. 595. Magister saltus, saltandi magister; Ger. Oberfeuerwerker. Curios. Misc. 408. non
egent tanto pulvere tormentario, et sclopetaquod Stephanum agazonum magislrum, in hoc tdnczmester, Reg. Turm. Praet, 142.
400
Majfister ustrinae
Mayistrari
Mailandis
rio, nee lot tormentorum Magistris. Islhv.

Mayistrari, tolli bonore magislerii, ma- 28. Magnates sunt Comiles et Barones.
gister fieri (Du C. academica Iaurea ornari); Marc. Chr. II. 47.
IX. 148.
'
Magister ustrinae, rei metallic*, offi- mesterre lenni. Kov. Form. St. 208. Item
Magniiacere, exaggerare; nagyitani,
' cinae magisler; kohom ester. Ger. Hutlen- quicunquc Auricusor magistrari voluerit... tulozni. Tor. Tar. 1887. p. 638.
meister. Nov. Calend. 228. Faber. Jur. Met.
Magistratualis, is, magistralufungens;
Magnifestus, manifeslus; nyilvdnos.
44. Cum a>rarium mineras ab Urbariis reluat, tiszti szemely, tandcsbeli. Ger. Magistrals- Knauz. M. E. Sir. II. 629., 696. propter
suoque periculo liquefleri curet, huic quoque person. Urb. Reg. Cim. Benigna Instructio pro magnifestos excessus eiusdem Nicolai.
obiecto et operation! speciales person* cu- Magistratualibus. Georch. H. T. II. 122,
Magnilicare, melonymice esl laudarc,
rando praeficiunlur et admoventur. Ustrinae IV. 69. Fej. I. 455.
extollere, augere, amplificare (Du C.); maMagister oeconomiae liquefactori* et CarboMagistratualiter, per magistratum; gasztalni, novelni. It. magnificare. S. de Kz.
nariae inlendit, moderatur labores ustrinales, hatosdgilag. It. di ufficio. Jogt. Eml. T. II. 1. Chr. II. 2., 1.: Dominus magnificavit miseriducit rationes Uslrinarum, materiaiia inspicit, p. 415.
cordiam suam cum B. rege Stephano. Andr.
Magistralus capelhe, jus praeti- Pan. I. Cf. Plaut. Stich. 1, 2, 44.; Men. 2, 3,
advectas mineras . . . classifical.
Magister venatorum, venalorum ciendi Magislros capellae seu praecipuos Recto- 19. Terent. Hec. 2, 2, 18.
praefectus; vaddszmester. Sza//,. XVI. 543.res Capellarum; a kdpolndk folott valo
Magnif icentia, lilulus honoris; nagyMagister veredariorum, praefeclus gondnoksdg. Batty. Leg. T. II. 221. Deer. sdg, nagysdgossdg, fenseg. It. magnitirei vehiculariae, veredariae; fopostamester. Col. an. 1109. Ultra Danubium cum triginta cenza. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 4. ad ipsius
Diar. Com. 27. Princeps Paar per Ditiones mansionibus et Magistratibus Capellae.
conservationem et promolionem in tuis oporSuse Maiestalis haeredilarius Veredariorum
Magistralus capellarum, rectora- lunilalibus Magnificentie Regie prompliludiMagister stipatus Cursorum publicorum Prae- tus cap.; kdpolndk felugyelosege. Bally. nem Aposlolici favoris offerimus . . .
Leg. T. II. 389. an. 1255.
Magnificus vir, idem esl quod Hung.
fectis. Olah. Cod. Ep. 276.
Magistralus lavernicorurn,
Magisler viclualium, annonae praenagysdgos. (Tilulus honoris). Marc. Chr.
fectus; elesmester. Ger. Proviantcommissar, kincstdri torvenyszek. M. Bel. Geogr. 501. II. 77.
Proviantmeister. Monm. Comit. II. 286. prout Forum Urbanum, in liberis regiisque civilaliMagnites, magnes; mdgnes. Kov. Carm.
Magister victualium iusserit.
bus, imum quidem apud Praelorem ; sub aller- 53:
Magister victor, kdddr, bodndr. num, coram Senatu, sedem habet. A auo, Quin neque Magnites blandis ita viribus ad se
Ger. BoUcher, Binder. Priv. Ceh. Pest. Var. caussae dubiae, parlim ad Magistratum Allrahil arcani miro spiraminis aclu.
Maguivolus,qui magna vult; nagyraTavernicorum partim ad Personalem PraeLevt.
tord. S. de Kz. Chr. II. 5.. 2. Ladislaus rex
Magister vigiliarum, qui vigiliae senliae Regiae adpellanlur.
praeest, vigiliae praefeclus; ormester, 6rpaMagistratus universitatis, intel- illuslris animosus ac magnivolus.
rancsnok. Cf. Praefeclus vigiliarum. Rak. On. ligitur Universitas literarum; tudomdnyMagnus Vezier, Summus exercitus
Dux apud Turcas; nagyvezer. Bel. Geogr. 547.
p. 126. 1. 37. - p. 127. 1. 1. (127. 1.): Re- egyetemi eloljdrosdg. Szaz. XIII. 86.
Magius, (Du C.) species navis dicta, a
Magranculum, (Du C. magrancules
dulae rusticanae, ut dixi, insidebamus ego et
ephebus, qui superiorem agebat officialem, ego forma vasis, in quo farina subigitur. Ljub. herbae species a gr. naxQoxGvKoq). Diss. de
magister vigiliarum eram. Arch. Rak. VIII. Mon. SI. II. 89 : quod deberent dare sexaginta Ferr. Cand. . 120. Accipe calcem dissolulam
392. Kass. P. P. II. 280.
homines . . . pro quolibet magio causa por- cum aqua fabarum calida el aliquanlulum Magranculis el aliquantulum Malvavici sive AlMagisteria,.orum, liquefacta; oldatok. tandi et reducendi nostros comiles.
Magniedus, Mahomedanus; maho- Ihaeae el permisce ilia cum his bene et deinde
Lzb. Cod. Med. T. II. 4-24: 46 pars de maline cum eo palmam luam et fac siccari el
gisteriis, mellis = 16 Theil, die Aufgelosle, med. Cortes De Virt. Mallh. 684.
die Honig.
1. Magnalia, orum, magnifici actus pone in earn ignem el non nocebil.
Maguder et Maguderis, (Du C. maMagistericus, 3., ad magistrum perti- (Du C.); magasztos tettek. Fszl. Okm. p. 3.
nens; mester... Szaz. XI. 804. mensa ma- (Deer. Ladisl. 1274): Offerunl se noslris re- gudaris secundus caulis, qui nascitur in Ihyrso
gisterica.
giis obtulibus progenilorum noslrorum regum abscisso,vel ipse Ihyrsus abscissus) (Dief. colMagislerium,(DuC.) artiOcium; czeh- Hungarie magnolia erga sanclam Strigonien- slock, kollorso, koppesslorse). Schlag. 645.
beli mesterseg. Georch. H. T. I. 282.
sem Ecclesiam. Illesh. 316. Rak. On. 73. Cf. maguderis ; torzsa. It. torso. Arch. Ver. Sicb.
Magislerium philosophicum, Tertull. ad Uxor. 2, 7. Id. adv. Marc. 1, 54. XXVI. 118. Schlag. 945.
2. Magnalia, mysleria. Pel. Pom. V. sub Magulator, magisler ponderum; mdiaurea pMIosophiae dignitas ac nomen philozsdlo mester. Opin. 1802. c. 2.
sophiae doctoris; bolcseszeti doktorsdg. predotatus.
3. Magnalia, honores; kituntetes. Ger. Magyarismus, sermo Hungaricus;
Tor. Tar. 1888. p. 204.
Magislralis, (a magister: ventus cau- Ehrenbezeigung. Chr. Dubn. p. 156: Quern magyarsdg. Tor. Tar. 1881. p. 368. konyrus, corus) inter septentriones et orientem rex gralissime recepit et magnolia sibi pro han ko'lt magyarismussal lek egy nehany
jegyzesl magamnak. Szaz. VII. 636.
spectans (Du C. al. s.); ejszakkeleti. Ljub. servicio suo repromisit.
4. Magnalia, res forliler geslte; hdsMahomeria, (DuC.) Meschita, MoMon. SI. XXII. 198. an. 1461: a parte sirocali versus magistralem.
tett. Chr. Dubn. p. 154: Diffusa ergo fama schea q. v.
Mahometaims, Mahometicus,
Magistralis gradus, magistri gradus; strenuilalis Slephani fily Laczk . . . el usque
magisteri tisztseg. Oltv. Act. Synod. 101. ad Lodovicum el Johannam . . . hec magno- assecla Mahomelis ; mahomed ... Rozsny.
D. 37. Datum Conslanlinopoli circa in ilium
Etsi annulum gestare Parochis concessum sit, lia pervenerunl.
Magnalis, e, (Du C.) magnificus; nagy- July Anno 969. ab egresso Mahometico
iis duntaxat, qui in aliqua facultate doctorali
szeru. Thurocz. 199. Magnalia enim regum (1562. aug. 2.) p. 38. Ab egressu Mahomescu magistrali gradu sunt insigniti.
tico in anno 1000.
Magistralis vinea, vinea magislris gesla exiguos aulores non expostulanl.
Magnalitas, magniludo, ampliludo;
Mahometigena, ae, V. Mahometavinearum elocata; szolomesternek berbenagysdg, nagyszerilseg, magasztossdg. nus. Illesh. Querela ad Caesarem p. 314. peadott szolo. Batty. Leg. II. 86. an. 1082.
Magistralis vinitor, qui vineis pra- Cod. de Sztara: Virlutum magnalitate, con- pulere Trecentos Allemanos Mahometigenae bis quinqua vel octo.
est; magister vinearum ; szdlomester. Batty. silii maturilale . .. sluduit complacere.
Magiiarius, (Du C.) negotiarius, qui
Mahometismus,doclrina Mahometis;
Leg. T. II. 85. an. 1082.
Magistrandus, in magistrorum nume- mercimonia omnis generis in solidum vendil; mohameddn vallds. Rozsny. D. 97. Interim
rum assumendus; mesterre avatando. nagykereskedd. Pesl. Var. Levt. Kass. P. P. csaszarsagoknak sietobb s titkosabb condilioi
szerinl csak nem sziinlek a mahometismus
Szend. Misk. tort. III. 166. an. 1521. omnes... I. 204.
Magiiarius negotiator, V. Magna- ellen holtig hosliliia"sl mutatni.
magistrandi confratres non debeanl esse dirius. Szamosk. II. 46. partim fidei Emerici
Mahometista, Mahumetista, ,
vagi sed coniugati.
Magistrantia, ae, procuratio; felugye- Bognerii Chilian! magnarii negotiatoris V. Mahometanus. I. Rak. Gy. 418. Bod
Hist. Eccl. I. 330. Tor. Tar. 1892. p. 433.
let. Ljub. Mon. SI. IV. 44. 356. an. 1396: credidit.
Mailandis, Mediolanensis; milanoi
habebal portum, navigia, lignamina et magiMagnates, (Du C.) vasalli maiores; az
orszdg nagyjai, mdgndsok. Molnar Palv. Vecl. Ref. C. 2.
strantiam pro galeis.
Malnieris
2. Maioratus
Malefictor
401
Maiusculse, literal maiores; nagybeMainieris, modus, agendi ratio; mod, feudo est ordo succedendi specialis, quo sucmodor. It. maniera. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. cessio feudalis in omni successionis casu ei tuk (A.). Corp. Gram. 665.
Mala, ae, equestris sarcina, pera viatoria
III. 1316. si quis . . . mainieribus contra - soli in familia defertur, qui defuncto gradu proximior vel inter proximiores gradu sequales (Du C.); mdlha. Ger. Felleisen. Kol. Kov.
veniret huic parti.
Majalis, vernalis excursio voluptatis SRtate maior est. Georch. H. T. II. 46.K6vy El. Chron. Tempi, p. 34: neque conceduntur
causa ; majdlis. Csurgdi ref. fogymn. Ert. 324. Species fidei commissorum apud nos in mala et saccus cum firmatura. Cod. Dip. Arp.
1894/5. 112. Ez evtized kozepe tajan kezdod- usu sunt duo;: Maioratus et Senioratus. Cont. VI. 126. duo paria hosarum, due male,
tek meg az u. n. Majales (tavaszi mulatsag Maioratus lineali successione pro ralione et refacie, ferra.
Malaca, locus paludinosus; mocsaras
ordine genilune transit ad posteros v. gr.
az erdfiben).
Maiestas, imperatorum et regum titulus acqulsitormaioratum instiluenshabetSfilios, hely, mocsdr. SI. mlaka. Cod. Dip. Hung.
proprius (Du C.); felseg. S. de Kz. Chr. II. 5., primogenitus adipiscitur maioratum, illi suc- Pat. t. VII. 54. Inde itur usque ad locum, ubi
1.: confldens credo banerio regia maiestas... cedet a>que primogenitus et sic porro. Kass. exit per unam Malakam et vadit usque ad
viam magnam p. 90. Inde vadit per unam
Maiestalicum ins, ius maiestatis re- Jur. Civ. Lex. 40.
2. Maioratus, us, praedium, quod tan- mlacam ad rivulum.
gis; felsegjoy. Ger. Hoheilsrecht. Kass. P. P.
Maladeria, (Dn C.) Nosocomium leproturn major natu in familia possidet; eloszilleti
I. 341. iurium maiestaticorum . . .
Majolica, ab ant. it. pro:Maiorcainsula, joszdg, majoratus.Ger. Majorat. Moln. Patv. sorum ; belpoklosok hdza. Gall, maladerie.
in qua eiusmodi vasa conflciebantur; ko- 24. Maioratus et Maioresco bonorum in Nagy Hier.
Malagaya, ilex ; magyalfa. Cod. Dip.
edeny. Arch. Rak. VIII. 350. Patinse pro Post- unam massam, per divisionem nunquam franl>ast apponendo laboris porcellani Nro 4. Item gendam coniunctorum Administrate, et Pos- Arp. IX. 205. an. 1279. ad quasdam arbores,
quae dicuntur Malagaya.
sessor. Art. Dia3t. Pos. 69.
una majolica.
Malagma, atis (DuC.) emplaslrum molMaioreiinis,qui e curatorum tulela ex1. Major, nude pro: major natu; idosebb.
Hatty. Leg. II. 473. an. 1282 : majoris Regi- cedit. (Du C. suae tutelar); felserdult, nagy- liens; enyhito ir. It. malagma. Cod. evang.
T. I. p. 221 : funes exorbitationis . . . falce
koru. Georch. H. T. I. 140. Wagn.
no! Hungarian cancellarius.
Majoreuiiitas, plena, iusta et legilima charitatis rescindamus et vulnus ipsius ma2. Maior, tribunus; drnagy. Ger. Major.
Fej. IV. 1. 16. Congenerationales Joannis, Betas ; nagykorusdg. Ger. Majorennitat. Tor. lagmate pietatis oblinamus. Cf.Cels. 5,17, 2;
Tar. 1890. p. 600. donee ad majorennita- Colum. 6, 17, 3; Plin. 22, 24, 56; 25, 13, 95.
qui in exercitu Maior fuit.
Malata, SB, tudes; sulyok. V. s. BraMaior castri, praefectus arcis; vdr- teni pervenerit.
Maiorentes, qui baculos in manibus te- cer a.
nagy. Tor. Tar. 1893.
Malatasca, (Du C.) daemon ; ordog.
Maior Domus, (Du C) Prima olim in nentes papae viam patefaciebant, homines in
Francorum Palatio ac praecipua dignitas. lis ordinem cogebant; pdlczdval kezukben Nagy Hier.
Malatolta, ab It. malatolta idem ac
erat et Palatii et regni et rerum publicarum rendet tartok, Piszter Szt. Bernat II. 202.
Maiores, (liberi) ; orszdg- nagyjai. Tolta q. v.
cura, sola regia? dignitatis specie Principibus
Malcoiitenlus, 3., (DuC. Malecontenipsis remanente; major donius. Car. Bel. Pfahl. Jus. Georg. XXI. Liberi praeter PraelaDe Archioff. 6. Taceo Angliam atque Galliam tos . . . dislinguuntur . . . in Legibus S. Ste- tus) seditiosus, factiosus; elegedellen, Idregna maiestati Regum in maius provebendae,, phani in Comites Milites (alicuius virtutis) et zado. Arch. Rak. II. oszt. H. 390. Duces Malmaximopere intenta : nota sunt in vulgus Ma- Vulgares, alibi generatim magis in Maiores, contentorum Ungarorum. Thok. Diar. 207.
Malderuni, (Du C. mallra, maltrum,
iorum Domus et his gemina munerum digni- Minores et Vulgares. Inler Maiores censentur
maldrus, maldrum, malter) mensura germanica
Episcopi, Abbates, Comites.
talumque nomina.
Maiores ministri regis, V. Comi- continens qualuor modios ; mero. Vect. Ref.
Maior exercituancium, primipilus
tes, Magistri. Pfahl. Jus. Georg. XXXI. Etiam 0 : De Maldero Lupuli.
Siculorurn ; hadnagy. Szek. Okl. III. 27.
Maldratum, (DuC. Maltra) mensura
Maior exercitus, fdhadnagy (prl- maiores Ministri Regis (Colomanni Regis
scis temporibus, nunc: hadvezer (dux). Prise. L. I. C. 9.) Serius Barones Regni appella- germanica conlinens quatuor modios; mero
(mertek). Quel. Sieb. I. 4. anonae 2 malServ. 26: Major Exercitus militibus cabantur.
Maiores regni, az orszdgnagyjcd, drata.
slrensibus, qui cum Domino expeditionibus
Maldrum, mensurae aridorum species ;
Regni interesse atque pro eo dimicare sole- elokelok. Car, Bel. De Archioff. 9. Officiales
bant, cum potestate praeerat, sicut Major Do- Hungariat; Maiores Regni et Barones fuisse gabonamertek. Ger. Malter. Arch. Ver. Sieb.
mus domui, seu famulis. Bel. appar. Dec. vocatos . . . qui archiofflcia ilia administra- XI. 340. pro'censu XX maldra.
Maleactum, maleficium, malefaclum;
I. Mon. V. p. 217. Kelem. Hist. Jur. Pr. 43. bant, Barones regni et quidem maiores voRoll. Am. II. 68. Had enim Ungaris bellum, cabantur, ut a minoribus discernerentur. Tor. rossztett, gonosztett. It. maleficio. Cod. Dip.
Briiss. Burg. p. 285. et in caeteris rebus maexercitum, Nagy autem magnum signiflcat. Tar. 1887. p. 100.
Szek. Okl. I. 42. III. 26. Hajnik Perjog. Majoresco, maximus natu filius. V. Ma- leactorum suorum Vindictam Magni. Vrae
joratus 2.; orokhagyomanyos, elofi. It. tribuimus.
124.
Male alfectus, aeger; beteg. Reg.
Maior potentia; maior vis; czegeres majorasco. Ger. der alteste Solin. Kovy El.
323. Hinc propter debita post publicatum h'dei Turm. Praet. 97. ita pro horum accurata
hatalmaskodds. Torvt. Msz.
Maior prseconio, V. Archipraeco. commissum licet per ipsum fundatorem eo mi- applicatione et male affectorum equorum
nus per eius successores contracta aut propter (marode Pferde) resanatione omnis cura conKandra Reg. 444.
Maior ville, praefedus villa}, iudex vil- ulla delicla Majoresconis bona non possunt vertenda est.
Male conditionatus, male praeparalae; polgdrmester, biro. End. p. 444. (Co- auferri, prout alia avita auferunlur, verum tanlom. Duds Libertas an. 1238): 4. statuimus... turn usus fructus sequeslrari, idque tantum tus, coclus; rosszul keszult. Reg. Turm.
ut in maiorem ville unum ex ipsis, quern vita Majoresconis debitum contrahentis du- 26. Quodsi enim victus male conditionatus
voluerint, eligant. Kelem. Inst. Jur. Pr. 184. raule. Jokai Regi jo Tbl. II. 191. Georch. Ert. foret, casu hoc per Secundarium Vigiliarum
Batty. Leg. II. 461. an. 1279.
168.
Magistrum Coquus moderate commonendus.
Maiorista, ae, V. Maiorennis; nagyMaledictrix, maledicens (foemina); dtMaiorare, (Du C. 1.) augere, meliorare ;
nagyitani, javitani. Kronst. I. 553. Cod. de koru. Vuch. Jur. Feud. 113. Alia est ratio kozodo. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 179.
Male dispositus, male animalus;
Sztara II. 524. vinea . . . fuisset plantata et Clericorumsecularium, qui siminoristae sint,
maiorata.
quum statui suo renunciare possint, successio- rossz kedvii. Wagn.
Malefactor, (Du C.) maleflcus; gonoszMaioratio, ampliflcatio, audio, (DuC. nis feudalis capaces sunt; ast si maioristae
auctuatio); nagyobbitds, noveles. Cod. de sint, obtenta saltern dispensatione ad statum tew. Marc. Chr. I. 3. Cf. Plaut. Bacch. 3,2,11.
Maleficiarius, i, V. Malefactor. Szek.
Sztara Vol. II. 529. Emericus eandem vineam secularem redeundi capacitatem iuris succeOkl. II. 152. Monm. Comit. Trans. II. 119.
simul cum plantatione, maioratione ipsius... dendi consequuntur.
Maioritse, Lutheri quidam sectatores, sontes autem et maleficiarij per leges pufiliis remisissel et relaxasset.
1. Maioratus, us, vel Primogenitura, qui docebant infantes sine bonis operibus bea- blica sententia condempnati . . . supplicio afius natu maioris in familia; elso'szulottseg. tos fieri non posse ; majoritdk. Nagy Hier. flci debebunt.
Malefictor, V. Malefactor. Cod. Dip.
Vucb. Jur. Feud. 139. Majoratus in specie in Szaz. XXIX. 233.
51
Bartal A, : Gloss. Lat.
402
Maleferiatus
Malleus
Mancer
Arp. Cont. VIII. 141. et expensas inde factas git, et, quid agendum aut omittendum habent ex parentibus Christianis natus, sed in religione Mahometana educatus servus et miles
vel faciendas convenientes vel malefictorum operarii, praecipit, sequentes sunt Operarii.
dare personas.
Malleus, i, officina ferraria (Du C. al. s.); praetorianus Sultani Aegyptii; significat etiam
Maleferiatus, 3., insanus, vaecors, luxui hdmor. Ger. Eisenhammer. Sup. An. Sc. II. Apostatam, qui a vera religione defecit; porro
deditus; piperevdgyo, dd're. Can. Ecc. 4-10. an. 1563 : Malleum . . . in quo ferrum infidelem, simulatorem. Apud Hungaros per
LXXXIV. Bod. Hist. Eccl. I. 182. Wagn.
cudi solet.. . iam diu exstructum.
ludibrium ita nominantur Ablegati ComitioMaleloquentia, 33, obtrectatio, maMalleus calybeus, officina ferraria; rum, qui paries eorum amplectunlur, qui guligna criminatio; calumnia ; rdgalmazds, hdmor. Ger. Hammerwerk. Tor. Tar. 1881. bernaculum Monarchies lenenl; mameluk,
(jl/aldzds. Jan. Pan. Poem. II. 34: Atit curio- p. 497. ex quolibet Malleo Calybeo . . . in kormdnypdrti. Verancs. .II. 256. Curios.
sitatem maleloquentia necessario conse- einem Hammer . . . Calibeum, so gebieret Misc. III. Synops. Chronol. X. De progressu
ctalur.
von einem jeden Fewer dem Pfarrherr ein Turcarum. 1509. Lusitani Duce Almeida inMalemeritus, 3., (semper conscribi- Riegel Stoll 1622. parochiae Dopschensis.
signem de iisdem Aegyptiis vicloriam reportur), qui pcenam meretur; biintetesre me'lto.
Malleus stuparius, frangibulum tant ingenti edita Mammalucorum strage.
Fej. VIII. 1., 228. ab ipsis tamquam infideli- cannabinum q. v.
Mamaluki, V. Mamaluchus. Epist.
bus nostris et malemeritis auferendo.
Malliatorauri,cusormonetarum;ma/- Proc. p. 58. Mamaluki dicuntur, qui fidem
Maleversatio, perversa administrate, liare monetam, cudere, fabricari (DuC. s. v. abnegaverunt christianam.
malignitas, fraus; helytelen eljdrds, go- malliare); penz, aranyvero. Cod. Dip. Arp. Mamillare, caslula; fuzd. Ger. Mieder,
noszlelkiise'g, csempe'szet. Gall. Malversa- Cont. VI. 487. h'lia Danielis uxor quondam Biisle, Schnurleibchen. Verancs. VI. 151. Joantion. Urb. Reg. 9. Si quis eorum supina cum Laurencij Latini, auri malliatoris de Stri- nis fllium caesaris orphanum ac pupillum esse,
maleversatione in manifesto deprehensus gonio.
non sine valido fletu protulisse, eundemque
merit. Juriev. Jur. Met. 116.
Mallum, i, (Du C.) publicus conventus, recluso mamillari et exerta papilla, coram
Malgarissum, Margarisium, q. v.Ljub. congregatio (cum idem signiflcet quod dlaeta lactavisse . . . Cf. Martial. 14, 66 in lemm.
Mon. SI. XI. 87. an. 1323.
fors. non erraverim, si id a Germ. Mahl. Angl.
MammaluchusHungarus,(DuC.)
Malha, ae, (idem quod Gall, malle) fascis Meal deductum esse pulem); kozgyilles. idem qui Mameluchus; magyar mamesarcina (ap. Du C. annulus catenae); szek- Tor. Tar. 1893. p. 27.
luk. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 71.
reny, tdska, mdlha. Opin. 1802. b : ProMalluviuni, i, (Du C.) vas, in quo maMammonalis, e, ad mamonam, res
creatus cuiusvis sortis Sal in Malhis laquea- nus lavantur; ke'zmoso edeny. Magy. Tor. venales pertinens; kereskedelmi czikkel
riis vel pelliceis medio corbis tractarii . . . Tar. XX. 170. pelvis cum malluvio. Cf. Festus elldtott. Fej. VIII. 1. 507. per plurimos curextrahebatur. Pel. De s. Jacobo ser. IV. c. 5 : p. 160; ed. Miiller.
rus rebus mammonalibus oneratos.
Malmatica, V. Malmaticum. Pel.
In illorum malha cyphum argenteum ab1. Mamona, ae, (Du C.) Ihesaurus, diviscond it.
Serm. In statu innocentie tanta fuil delecta- tiae, pecunia (vox chaldaica); kincs, gazdagMalignare malignari, (Du C. notio . . . de gustu minimi fructus sicut nunc sdg. It. mammona. Gall. Mammon. Ger. Mamcere) hoc loco : peccare, mala committere; solet in optimis saporibus delitiarum de potu mon. Obs. Jadr. 387. quod non solum magonoszul tenni, gonoszat akarni. Rak. aquae sicut de malmatica. Hiem. 38. x.
monam temporalem . . . verum etiam, quod
On. 118. eripuisti me e societate maligncmMalmaticum, (ap. DuC. Malmase- deterius esl, corpore el vita cupiebat privare
tium. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 12. Georg. tum) = Arvisium vinum ; malvdzsiai bor. decus. Tor. Tar. 1893. p. 23. Cf. Vulg. Matin.
Sirm. I. 81. quoniam, qui malignantur, ex- Gall. Malvoisie. Pel. De s. Phil, et Jac. s. 1. c. 6, 24; Luc. 16, 9; August. Serm. Domin.
terminabuntur. Cf. Ammian. 22, 15; Vulg. 3.: Non tamen omnes appetunt Malmati- 2, 14.
Psalm. 73, 3.
cum vel aliqueni sapidum cibum. Fr. Lib. Rat.
2. Mamona, 33, merces, res, quas posMaliloquus, i, detrectator; gonosz II. 25., 17., 103. pro emenda una pinta mal- sident; porte'ka. End. p. 495. (Bete IV. an.
nyelvu. Ljub. Mon. SI. I. 305. Cf. Arnob. in matici ad mensam. Szaz. HI. 636.
1255) : 12. statuimus . . . qui ad forum merpsal. 11.
Malosia, malvasia V. Malvaticum candi causa venerinl, de mamonis suis . . .
Malitiare, depravare, vitiare; megron- (Du C. Malvaxia); malvaziai bor. It. malva- ad solucionem leneantur.
tani. V. s. Accipere ad aquam.
gia. Ger. Malvasier. Georg. Sirm. I. 89. bonum
Mamur, in vulgari sermone Turcarum
Mallare, (Du C.) in ius vocare (a mal- liquorem bibebant de malosia.
Mamuz = clayus in cothurno, calcar (auct.
lus = publicus conventus); torveny ele
Malsanus, 3., eegrotus; beteg. Ljub. Vambe"ry ex Mich, clavus el Mus, cothurnus)
ide'zni. Nagy Hier.
Mon. SI. II. 97 : nemo audeat bestias malsa- sarkantyu. Magy. Tor. Tar. XX. 178. unum
Malleabilitas, proprietas rei, quam nas tenere.
par calcarium antiquorum mamwr dimalleo fabricari poles; kovdcsolhatosdg. It.
Malta, 33, (DuC.) caementum; malter. ctorum.
malleabilita. Vern. Log. 51. Sic infans in me- Kronst. II. 1528. 75: maltam (mortyr) praeMana, (Du C. vox fatniliaris veteribus
tallo, quod audit aurum compellari, nihil obser- paranti.
Gallis notos mane salutantibus: dies) Batty.
vat prater fulgentem quendam colorem flavum;
Maltum, hordeum aqua perfusum sicca- Ger. 24. Iterum in Mana luus theoricis circa
alius praeterea gravitatem speciflcam maiorem, tum atque tostum (Du C. al. s.); maldta. dictum ducenda est conlemplatio.
tertius malleabilitatem; quartus ductilita- Ger. Malz. Kov. Oec. 140: maltum hordaManalis, ad Manes perlinens, acutus;
tem, quintus solubilitatem in aqua regia et forte ceum (Gersienmalz). Bene Pol. 115.
pokoli, e'les. Bocat. Hungar. p. 425: Sed
plura eiusmodi cognoscit.
Malum in cineribus suffocare, quoniam gnarus manaleis pellere morbos.
Malleacio, actus tundendi; vere's, iltes. primo tempore opprimere ; a bajt csirdjd- Cf. Festus p. 128. ed. Miiller.
Knauz. M. E. Sir. II. 556., 598 : in incudem ban elfojtani. Reg. Turm. Praet. 128.
Manare, parum declinare; elterni, kiltirannice malleacionis obvertens.
Malus, adulterinus; rossz, hamis. lonbozni. Brut. Hist. XII. 293. 5.
1. Malleator, aurifabcr; dtvos. Kecsk. Kronst. III. 362: dedi in malis asperis et
Manaria, (Du C.) batillum, falcula;
Otv. 160.
mala moneta.
sarlo. It. manarino. Han. Mon. Jur. P. I. 92:
2. Malleator, monetae opifex; porolyMalus cotonea, pyrus Cydonia; birs- insulanus possit accipere manarias et zelilyel (penz)verd. Knauz. M. E. Str. I. 273:, almafa. It. cotogno. Curios. Misc. II. 217. nas quibuslibet forensibus lignamina inciden310. Cf. Martial. 12, 57. Inscr. Orell. nro Ex insitione pomi in malum cotoneam dul- tibus.
cia et optimi saporis poma progenerantur.
3229.
1. Manatio, sensus sacra scripturae; a
Malleatura, offlcina aeri contundendo;
Malvaticum, V. Malmaticum. Kronst. szentirds e'rtelme. Batty. Ger. 50. eloquiorum
zuzo. Ger. Stampfe. Pochwerk. Nov. Calend. 1.84.
sagacem . . . manationem.
220. D. Franc. E. simul Ustrinarum et MalMalvendula, ae, fors. quae tenuem mer2. Manatio, actus manandi; csepege's.
leaturarum Praefectus.
caturam facit; kicsinyben kereskedo (no). erm. Triefen. Fej. IV. 1., 49. ilia siquidem
Malleatura ierri, vas zuzo. Juriev. Han. Mon. Jur. II. 178: nulla mulier neque manatio omnipotentis Dei sincera dominus
Jur. Met. 46. In mallcaturis ferri (Eisen malvendula . . . presumat filare . . . res, noster Jesus Christus salutaris dei liquorem
Hammerwerk) sub directione unius Fabri pri- que possent contaminari . . . rivarii teneantur producens iusserat emanare.
Manca, V. Mancusa.
marii sic dicti Magistri Malleaturae (Vorschmid) frangere caniculas.
qui videlicet omnes labores in Malleatura diriMamaluchus, Mammalucus, i, Mancer, alias : manzer, fllius spurius ;
Mancipare effectui
Mandatarius feudl
Mandatum evocatorium
403
zabgyermek. Par. Pap. Cf. Sedul. Carm. 5, Illesh. 132. Cod. Dip. Briiss. Burg. 284. Cf.dato et factum prius cassari, ita reexecutio
cum fructibus et deteriorationibus D. 3. p. 44.
256; Venant. Carm. 5, 5, 75. Vulg. Deuter. Ulp. Dig. 17, 1, 10. . 11.
Mandatarius feudi, huberi meg- imponi vi 30: 1681-et, si necessarium esset,
23,2.
Mancipare effectui, ad effeclum ad- bizott. Vuch. Jur. Feud. 78. Ceterum a pro- Processus continuari.
Mandatum cassatorio-reexecuducere, perticere; foganatositni. Kass. Prax. vasallo secerni debet Mandatarius feudi,
1. 24. objecta ad praescriptum legum assumun- qui ad unum alterumve negotium expedien- torio-inviatorium, semmisitve en
visszafoglalva utasito. Torvt. Msz.
lur, deciduntur et effectui mancipare ordi- dum a vasallo constiluitur.
Mandatum collocatorium, V.
Mandatarius urburarialis, Pleninantur.
Mancipator, seryus; szolga. Georg. potentiarius in rebus montanisticis ; bdnya- 'lit. Collocatoriae; (a leveltarba valo) elheSirm. I. 78. illico mancipatores divisit cum megbizott. Juriev. Jur. Met. 36. De Manda- lyezest parancsolo rendelet. Opin. P. II.
tario Urburariali sequentia praescribuntur. de ordine Jud. C. XIX. . 3.
germane suo Georgio.
Mandatum comprehensorium,
Mancipatus, us, (Du C.) servitus; rab- Inter caeteras Urburarii obligationes est haec :
ut quivis Urburarius, a fodina sua longiori quo quis prehendendus iubetur ; elfogatdsi
Kzolgasdg. Georch. Ert. 57.
Mancipium,pretium redemtionis (DuC. tempore absens, Mandatarium seu Pleni- parancs. Coll. I. 61.
Mandatum compulsorium, ad
potentiarium in loco fodinse habeat.
al. s.) ; megvdltdsi dij. Szaz. XIII. 120.
Mandatotenus, ex mandato; parancs, testesexaminandos editum; vallalo pnrancs.
Mancitas, tis, ab ital. manco, defectus;
hidny. Jogt. Eml. T. I. p. 164. Sz6k. Okl. I. meghagyds szerint. Kov. Form. St. CXCI. Kovy El. 78i. (Mandalum) Compulsorium,
Intimatum, dum in Causa Liquid! Debit!, Sen- sonare solet Jurato Tabulae Regiae vel Judici
2. Opin. de Foris Jud. P. I. C. III. . 4.
Mancusa, Mancusus, (Du C.) Sim. tentiae ante adhuc annum Mandatotenus Nobilium et Jurassori eius Comitalus, ubi inNum. 136. erat Mancusa seu Mancusus praecepta pronuncialio quantocius fienda Pro- quisitio peragenda est, ut fassiones testium,
per exponentem denominandorum sub iurasaepe idem ac Manca seu Marca aut Selibra cedenti Magistratui committitur.
Mandatorius, 3. Mandatoria, se, Man- mento excipiant. Kon. Egyh. 402. Jogt. Eml.
alias etiam pro Moneta accipitur aut pro pondere aequivalente monetse, ita, ut alicubi VII datoriae litterse, quae mandatum continent; I. 389.
Mandatum continuatorium,
Mancusi unam unciam auri conflcerent (V. parancslevel. Szaz. XXIV. 345.
Mandatum, (Du C.) breve vel edi- folytato parancs. Kovy. El. 787. (Mandadu Cange Glossar.) Sed huic monumento amplior lux affunditur ex universal Historia edit. ctum regium, decretum; rendelet. It. mantum) Continuatorium : quo causa ob aliHalee 1783. Die Sachsischen, ait, Goldmiinzen dato. S. de Kz. Chr. A. 2., 1. regi Stephano quam rationem suspensa vel interrupta conhiessen Mancus et Ora. Primo (Mancusa) dedisse dicilur firmiter in mandatis, ut spo- tinuari iubetur vi 37 : 1723. saepe cum Casolim tuebantur aurifabri pro pondere armil- lia non committerent. Kovy. El. 792. Sunt satione prioris procedures vel sententiae, si
larum etc. Haec vox Mancus peregrina et ex Mandata, quse siquis habere velit, nomina nullitatis vitio laboret; vel lis prsecipitanter
latino detorta, quasi manu cusus, quam vocem tantum personarum et locorum debet in can- fuit decisa.
medio cevo prsesertim in Italia aureis numis cellaria Judicis Regni ord. indicare, ceterum Mandatum correctorium, vegreadiungere consueverunt. Valor eius respectu Textus et Tenor eorum semper est idem v. gr. hajtdst igazito parancs. Kovy El. 787.
ponderis Romanis milliarensibus aequa- talia sunt: Requisitorium,Compulsorium, (Mandatum) Correctorium : quo errores
Prorogatorium etc. quaedam vero v. gr. in executione commissi praevia citatione corbatur.
Mandacio, onis, mandatum; parancs. Evocatorium, transmissionale etc. per rigi iubentur.
Mandatum declinatorium, ad
Georg. Sirm. I. 322. et semper efflcax erat artis peritum debent elaborari et ita Expedialiud forum invians mandatum ; mellozteto
tio peti.
omnibus mandacio sua.
Mandatum accelerator!urn, si- parancs, mds torvenyszekhez utasito paMandalis candela, magna candela;
vastag gyertya. Ger. Stabkerze. Arch. Ver. etteto parancsolat. Kovy El. 788. (Manda- rancs. Cher. Jus. Eccl. II. 354. Szirm.
Sieb. X. 1., 348. pro quatuor lignis ad Man- tum) Acceleratorium ut lis cito definiatur Glos. 116. Kovy El. 785. (Mandatum) Dev. gr. si iam antiqua esset, aut periculum esset clinatorium, quo iubetur causa ab uno foro
dales candelas dedi.
Mandans, alicuius arbitrio alqm rem ge- de substrate aut majores involutiones metu- v. gr. Ecclesiastico vel vicissim transferri.
Post parium receptionem aut latam in foro
rendam commiltens, tradens ; megbizo, fel- antur.
Mandatum admonitorium, into Ecclesiastico sententiam locum non habet;
hatalmazo. Ger. der Vollmachtgebende, Committent. Kovy El. 796. Etiamsi Mandans ante parancsolat. Kovy El. 789. M. Admonito- causa?, quae dare ad Eccles. forum pertinent,
rem, quam mandavit, peractam moriatur, tamen rium, quo quis ad levandam dotem 'quarta- nee ad Mandatum debent transmitti ad aliud
velut ex offlcio datum, non exspirat Manda- litiam vel summam pignoratitiam admone- forum, ut sunt Matrimoniales . . .
Mandatum delaxatorium, ad senbatur.
tum Judiciale, eo minus Grationale.
Mandarda, pro: bombarda. Tor. Tar. Mandatum adursorium, V. Man- tentiae mutationem invitans mandatum ; megmdsolo parancs. Szirm. Glos. 118.
datum accelcratorium Torvt. Msz.
1881. p. 591.
Mandatum delegatorium, iudiMandatum arestatorium, literae
Mandarinus, i, administer regni; kormdnyzo. It. governatore rettore. Gall, gou- de malefico carceri includendo editse; elzdra- cem constituens mand.; kepviselteto, birorendelo parancs. Kovy. El. 791. M. Deleverneur. Germ. Regierer. Bel. Geogr. 624. tasi parancs. Magy. Tor. Tar. XV. 148.
Mandatum brachiale, hatalom- gatorium, si causa ordinario, legali iudice
Administranturregna diversa per Administros,
qui in Tunquetana regione Mandarini vo- kart rendeW parancsolat. Kovy. El. 791.careat.
Mandatum dilatorium, halaszto
M. Brachiale: quo sententia, vi mediante,
cantur (India). parancs. Kovy El. 784. (Mandatum) DilaMandatariatus, us, potestas faciendi, execution! dari iubetur. Arch. Rak IX. 75.
Mandatum captivatorium, letar- torium, ut causa extendatur ad alium termiagendi alicui data; meghatalmazottsdg,
iigyvedi megbizatds, ugyesz vallds. Ger. toztato parancs. Kovy El. 789. M. Capti- num, si requirendis Literalibus longiori temBevollmachtigung. Art. Diaet. Pos. 29. Ut eis, vatorium, quo quis in persona capi iubetur. pore opus esset, aut legilima partis exponenMandatum cassatorio-inhibi- lis absentia exposcat, aut id genus aliae ratioqui extra Regnum constituti essent, de medio
ac modo in Causis ac Negotiis intra Regnum torium, m. quod sententiam rescindit exe- nes adsint 2-dae: 59. simpliciter acceptari dehocce habitis Mandatariatus valide consti- cutionemque inhibet, prohibet^ velat; itelet- bet nee potest ad forum contradictorium
tuendo prospici queat, statuitur. Torvt. Msz. semmisito s tilto parancsolat. Kovy El. relegari 19: 1715.
Mandatum evocatorium, perbeCher. Jus. Eccl. II. 396. Georch. H. T. IV. pass. Torvt. Msz. 241.
259. Bek. Paszt. III. 643. an. 1700. Procura- Mandatum cassatorio reexe- hivo v. idezd parancs. Kovy. El. 784. Mancutorium, semmisitve visszafoglaltato datorum usitatiores species sunt sequentes :
tor cum sufficient} mandatariatu.
Mandatarius, i, (Du C.) plenipoten- parancs. Kov. Form. St. CLXV. Kovy El. Evocatorium seu Praeceptorio-Evocatotiarius, curator rei, negotii; felhatalmazott. 787. (Mandatum) Reexecutorium, sed rium. In Tabula Regia valet pro actione et
It. mandatario. Pris. p. 81 : Mandatarius non simplex, verum Cassatorio-Reexecu- certificatoriis, uti alias dictum: dare solet
enim, qui in nostro iure consuetudinario Ple- torium, quod sententia vel citatio vitiosa fuit Personalis veluti Praeses Tabulae Regia? et quinipotentiarius nominatur, aliena negotia ex vel nee fuii ulla aut sententia aliunde ipso dem ex praxi solis Juratis sonat, non Judicibus
mandato Domini suscipit. Kass. P. P. I. 303. Jure nulla fuit, ergo ratio debet dari in Man- Nobilium vel Jurassoribus.
Mandatum executionale
Mandatum missile
Mandatum sequestratorium
Mandatum executionale, exe- Vice-Banus Croatia?, Tavernicorum Regalium Olim valde in usu erat, sed iam hodie raro.
cutorium, vegrehajto parancs. Kovy Magister. Georch. H. T. IV. 263.
El. 787. (Mandatum) Executorium: quo
Mandatum missile, clause confeMandatum reexecutorium, senexecutio iubetur 1563 : 78. v. gr. Sententia- ctum : zdrt level. Kovy El. 783. Mandata de- tentiam mutans mandatum; visszafoglalbent iuxta leges expediri. Illegitima sunt: 1. tato parancs, a vegrehajtdst megmdsito
l-urn S. Sedis. Tor. Tar. 1887. 592.
Mandatum executorio-corre- qua? expresse lege prohibentur v. gr. Missia- parancs. Kovy El. 783. Prohibentur etiam
Reexecutoria (Mandata) simplieia 30:
ctorium executionem corrigens manda- lia, idest clause non patenter confecta.
Mandatum moratorium, keslel- 1681. Szirm. Glos. 116.
tum; vegrehajtdst igazitd parancs. Torvt.
teto parancs. Kovy El. 788. (Mandatum)
Mandatum relaxatorio - coiiliMsz.
Mandatum explanatorium, in Moratorium Debitoribus (raro quidem, sed nuatorium; tdgito, feloldo folytato
quo aliquid interpretatur; magyardzo le- tamen) dari solitum 1647 : 89. pra?cipue si parancs. Kovy El. 786. (Mandatum) Relaxairat. Beszterceb. ag. gymn. Ert. 187576. debitor creditoribus suis edictaliler convoca- torio-Continuatorium: quo sententia
tis statum sua? substantial exhibuerit, Libros ex rationibus alias dictis, annullatur et ea non
15.
Mandatum exspiravit, cessavit suos illis remonstraverit, Juramento confirma- obstante, convictus, ad defensam admitti, et
mandatum ; parancs erejet vesztette. Torvt. turum semet obligaverit, qui si dolo utatur vel Processus continuari iubetur.
credilores aliquos clam exsolvat, inducia? ces- Mandatum relaxatorium, felMsz.
Mandatum extrajudiciale, V. sant, imo debitor cum suis collusoribus pu- oldo parancs. Kovy El. 788. (Mandatum)
Relaxatorium, quo quis ab alio priori Mannietur.
Mandatum extraseriale. Torvt. Msz.
Mandatum novi cum gratia, a dato relaxatur.
Mandatum extraseriale, sorMandatum relegatorium, elutakivullevo parancs. Kovy. El. 789. M. Ex- principe emanalum gratiam renovandi protraseriale: quo aliqua causa prae ceteris as- cessum continens; kegyelmi perujitdsi sito parancs. Kovy El. 788. (Mandatum)
sumi et revideri ordinatur 1729: 48. Qusedam parancs. Kovy El. 791. M. Novi cum gra- Relegatorium coincidit cum Declinatorio ob
causse sunt ex lege scripta vel non scripta tia, semel tantum potest dari 11: 3-tia3. id- incompetentiam scilicet judicatus, cum falcem
Extraseriales v. gr. Criminales... causa? Fisci que a Principe. Georch H. T. IV. 261. Jogt. in alienam messem immittere non liceret etc.
Mandatum renovatorio-execuactiva?... nee non oppositionales, repulsiona- Eml. I. 20.
Mandatum occupatitium, in ne- tionale, ujolag vegrehaitato parancs.
les, causae pia?.
Mandatum lulminatorium, fe- gotio occupatorum bonorum editum ; bir- Kovy El. 725. Renovatio Sentento pracipue
nyegeto', dorgdlo parancs. Kovy El. 789. tokba valo visszahelyezesi parancs. Kov. pro foris inferioribus potest fieri vel per Man(Mandatum) Fulminatorium datur post Form. St. LII. Mandatum pro restitutione bo- datum Renovatorio-Executionale in 31 :
1574 . . . vel vero penes Libellum in iisdem
M. Superabundans cum minis, verum vix est norum occupatitiorum,
necessarium, quia, si legale fuit primum ManMandatum perceptorium, mo- legibus fundatum.
Mandalum renovatorium, ujito
datum, etiam illi obediet Judex. Prohibetur dum exequendi continens ; behajtdsi meg1646 : 15. Recon. an. 1647. 437 : Falmina- hagyds. Arch. Rak. 1., 16. Conceptus Man- parancs. Kovy El. 787. (Mandatum) Retoria mandata contra iudices sseculares ... dati perceptorii sententia? prothonotarialis novatorium, quo sententia post annum pro
renovata declaratur et penes Termini insinuaexpedita nullius sint valoris.
executorii ad Comitatum Abauj et Zemplen.
Mandatum grationale, quod graMandatum peremptorio citato- tionem executioni dari iubetur.
Mandatum repositorium, quo
tiam principis continet; kegyelmezvenyi parium, ad diem dictam citans mandatum ;
rancs. V. s. Mandans. Kovy El. 796.
veghatdrnapra idezo parancsolat. Torvt. quis in bona reduci iubetur; visszahelyezteto parancs. Kovy El. 787.
Mandatum inhibitionale sim- Msz.
plex, V. Mandatum inhibitorium; feMandatum requisitorium, levelMandatum prseceptorio appeljedelmi tilto paranes. Jogt. Eml. T. I. latorium, utasitva felebbezesi pa- okmdnykeresteto parancs. Jogt. Eml. II. 1.,
rancs. Jogt. Eml. T. I. p. 294.
103. Hajnik Perjog. 359. Kovy El. 784. (Manp. 21.
Mandatum inhibitorio-suspenMandatum praBceptorio - cor- datum) Requisitorium ad locum aliquem
sorium, eltiltva felfiiggeszto parancs. rectorio - executionale, utasitva a authenticum sonat pro extradandis sub aulhenKov. Form. St. CLXII. Testimoniales super vegrehajtdst kiigazito parancs. Kov. Form. tico literalibus instrumentis v. gr. ad Capitupra?sentatione certi Mandati Inhibitorio- St. CXCV. Mandatum Praeceptorio-Cor- lum, Conventum, Comitatum, Districtum, CiviSuspensorii, quatenus Testament! executo- rectorio-Executionale, ut Tabula exmittat tatem. Capitula et Conventus, si Mandatis reres ab Executione tantisper supersedeant.
Assessorem pro Executionis conformitate, quisitoriis non pareant, toties quoties in 500 fl.
Mandatum inhibitorium, itele'- Sententise Correctione fienda.
convincuntur, licet literalia, qua? petuntur, Casemmisito' v. eltilto parancs. Kovy El. 785.
Mandatum pra^ceptorio - dele- pituli bona tangerent.
(Mandatum) Inhibitorium propter incom- gatorium, quo modus delegandi iudicis
Mandatum reseratorium, zdrpelentiam Judicatus vetat causam decidi; fun- continetur; biro kikuldetesi utasito pa- nyito parancs. Kovy El. 788. (Mandatum)
Reseratorium, quo sequestrum reseratur.
dari debet in lege, ut discuti possit. Si incom- rancs. Arch. Rak. IX. 51.
petentia est manifesta, simpliciter acceptari
Mandatum praBceptorium, quo
Mandatum resuscitatorium, lipraceptum continetur; utasito parancs, tem renovandam imperans mandatum ; foldebet 1715: 19.
eleszto, feltdmaszto parancs, a pert felMandatum interpretatorium, Arch. Rak. VIII. 46. Vjestnik I. 212.
Mandatum promotorium, eld- elevenito parancs. Kovy El. 787. (Mandamagyarazo parancs. Kovy. El. 789. (Mandatum) Interpretatorium v. gr. Legis (et mozditdsi, eldsegitesi parancs. Kovy. El. tum) Resuscitatorium idem quod Contiquidem solus Rex dat tale) aut contractus vel 788. (Mandatum) Promotorium, ut ap- nuatorium.
Mandatum salvi conductus,
transactionis ex 1715 : 16. verum vix est ne- pellatum Processum Sedria cito revideat, transszabadmenetelt engedo parancs. Kovy El.
cessarium, nisi in rebus ad viam Politicam mittat etc.
Mandatum prorogatorium,joer- 789. M. Salvi Conductus, quo incusatus, qui
pertinentibus, quia in Processu ipso Curia Redllito, perhalaszto parancs. Kovy El. 785. ex lege capi posset, aut nefors ad poenam cagia, via appellata? interpretabitur.
Mandatum introductorium et (Mandatum) Prorogalorium, beneflcium pitis citatus et non comparens vel per non
statutorium, quo quis in bona restitui prorogations continens ex 2-da3 59. datum venit in posna capitali vel saltern corporali
iubetur; birtokba helyezteto' parancs. ad determinatum tempus. Arch. Rak. VIII. 45. convictus et capi iussus in libertatis statu conMandatum protectionale, oltal- servari iubetur, ut ita se defendat a Rege soSzaz. XVII. 329. Arch. Rak. IX. 48.
Mandatum, judiciale, torveny- mazo parancs. Kovy. El. 789. M. Prote- let peti vel Palatino; dabilur vero accepta a
szeki parancs, biroi parancsolat. Kovy El. ctionale, quo quis contra iniustam molesta- Comitatu informalione 113: 1723.
782. Mandata Judicialia dant. 6 : 608. p. tionem defendi et manu teneri iubetur 30:
Mandatum sequeslratorium,
zdrrendelo, zdrveto parancs. Kovy. El.
cor. Rex, Palatinus, Jadex Curia? vel illorum 1638.
Protonotarii 15 : 1647 sub nominibus et siMandatum reambulatorium, 788. (Mandatum) Sequestratorium v. gr.
gillis Principalium suorum: Personalis sub hatdrjdrato parancs. Kovy El. 789. (Man- si quis in praejudicium prolium vel fratrum
pomine et sigillo Judicial! regis; Banus vel datum) Reambulatorium: circa metas. bona avita illegaliter aut irrationabiliter in-
Mandalum sequestri reseratorium
Manduces
Manichsei
405
volveret vel secus res, cui metuitur, prseten- Kol. Kov. Chron. Tempi, p. 34: Manduca- sint ad antiquas firmas absque ullo incremento
sioni alterius subsit.
riis equorum lineis vel laneis omnes careant. exceptis dominicis maneriis nostris.
Mandatum sequestri reseratoManduces, ijeszto. Szentiv. Cur. Misc.
2. Manerium, res et fortune; vagyon,
riam, sequestri reseralionem continens m. Dec. II. P. II. 122. Manduces. Dicuntur ho- holmi. End. p. 544. (Thomse bani Libertas
zdrt oldozo parancs. Torvt. Msz.
mines, qui minis inanibus incutiunt terro- an. 1277): 6. Item in aquis cum ipsorum
Man datum statutorium, quo quis rem.
maneriis, quocunque voluerint, liberum hain bona reduci iubetur; beiktato, beavato
Mandula, 33, amygdala; mandula. Star. beant transitum.
parancs. Kovy El. 789. Georch H. T. IF. IV. 125. an. 1362 : risi, mandule.
Maneviera, y, genus, species: nem,
115.
Mandum, abbreviatum pro: Manda- keszilmeny. Gall, manoevre. Ljub. Mon. Si.
Mandatum superabundant, fo- tum. Molnar Palv. 74. Inclytaa Tabular Regies II. 299. an. 1345. habemus machinas . . .
lds silrgeto parancs. Kovy El. 788. (Man- ludiciarise Jurati Notarii yocantur et hi de- magnas. . . et diversarum manevierarum.
datum) Super abundans, quo prius iam da- posito coram Tabula iuramento, sub discusManganella, 33, (Du C.) dem. ad mantum Mandatum urgetur, debet ab illo dari, qui sione causarum ab ovo repetita etiam apud ganum, minor machina jaculatoria; kezij. Ger.
prius dedit, uti relaxatorium.
Tabulam 7-viralem prasentes esse solent. Qui Armbrust. Ljub. Mon. SI. II. 253 : mangaMandatum suspensorio-inhibi- penes Manda ordinariorum Regni Judicum, nelle due.
tivum, V. Mandatum Suspensorium.
omnes exmissiones et expeditiones, ut puta :
1. Manganum, et mangana gr. n&yMandatum suspensorium, fel- Inquisitiones, Admonitiones, Reambulationes, yavov, bellica machina, tormentum (Du C.);
fuggeszto parancs. Kovy El. 786. (Manda- metarum evocationes et qua Homines Regii hajito gep. It. mangano. Ger. Schleudertum) Suspensorium vel Suspensorio-In- vel Palatinales etiam Statutiones peragere maschine. Thurocz. in Aba Rege: Quosdam vero
hibitorium: quo Judex Pedaneus a decisione per totum Regnum consueverunt.
lapidibus obruentes, alios autem in mangacausffi supersedere et illam suspendere iubeManeatur, pro: maneat. Ljub. Mon. nis ferreis vaslantes occiderunt.
tur v. gr. si ad implementum contractus age- SI, II. 264 : maneatur in statu consueto.
2. Manganum, trochlea, rechamus
retur et iam idem contractus sub invalidatorio
Manecia, a (ab it. maniciare : mangiare) (DuC. al. s.); henger. Ljub. Mon. SI. XL 37.
Processu esset, autimpetitus quis quoad bona, edulia ; nyaldnksdg. V. s. Confectio zuc- an. 1313 : quatuor rote de mangano et duo
et Literalia sua ad defensam necessaria alio cari.
molina ad extrahendum barcasium.
Processu quaerere incepisset, prior Processus
Manere apud conditiones suas,
Mango, onis, (Du C. 5) equiso; lovdsz.
stare conditionings; foltetelek mellett meg- Schlag. 2265.
suspendi potest.
Mandatum transmissioiiale,quo marudni. Wagn.
Mangonium, ornamentum ; disz. Ger.
Manere in proelio, cadere in proelio; Appretur. Fej. Jur. Lib. 175. (Pazmany) Etsi...
documenta ad forum superius transmitti
iubentur. Kovy El. 786. (Mandatum) Trans- a csatdban elesni. Wagn.
Bethlen Statuum Regni Hungarian nomen vemissionale, si Judex appellatam, ubi admitti
Maneria, 33, (Du C.) villa rustica V. Ma- lut mangonium eius appendat sanctionibus.
deberet, non admittat vel non intraDominium neries; mezei lak, tanya.
Cf. Plin. 10, 50, 71.
1. Maneries, appertinentiaa bonorum;
admittat, ubi lex extra Dominium appellare non
Mangonizatio, actus mangonizandi;
pracipit vel causa, secus, aut prorsus non, zsellerbirtok} a joszdg hozzdjdrulekja. orvossdghamisitds. Ger. Arzneiverfalaut extra Dominium appellabilis, ob aliquas in- Auctore Battyano ... explicare debeo, quid sit schung. S. Benko. Top. Misk. 57. quaa mancidentias graves intra Dominium transmitti illud, quod Sigismundus Decreto I, super Do- gonizatio detegitur atramento sympathetic
iubetur v. gr. interpretatio obscure litera vel nationibus Possessionuminfldelium (rebellium) diclo.
Mangulatus, 3., articulalus, incisus;
validitas eius aut Juris disquisitio vftl aliffi- anni 1404 inquit: Castra, Tenutas, Distriquaestiones subversantur,quarum discussio acti- ctus, Civitates, Oppida, Possessiones et cun- czikkes, gerezdes. Barcz.
Mania, 33, insania (DuC. 1.); duh,
vitatem fori Pedanei excedit vel manifesto ctas Bonorum maneries notarum auctor ait:
contra legis dispositionem erraverit Judex pro- maneries voxlatinis peregrina. Detorta vide- mania. Bene Med. V. 4. sa3pe et voluntas
tur ex Italico maniere, quod allodium signifl- nimia, non rationi sed soli affectui obtempecedens et convictus appellaverit.
Mandatum transsumptionale, cas; vox haec quidem latinis peregrina est^ rans et sa3pe tendens in destructionem alioquo quid transsumi iubetur; el- dtvdllaldsi indigenatum tamen medii et inflmi 33vi docere rum vel suimet ipsius^ dicitur mania, furor.
parancs. Kov. Form. St. CLVII. Dum vero potest, utpote civitate donata. In eo certe er- Wagn. Cf. Veget. Vet. 3, 2. CaM. Aur. Acut.
Processus erga Mandatum Transsumptio- rat, quod allodium significare dicat, nescio 3, 12, 107.
Maniacus, 3., (Du C.) furibundus, innale ad appellatam deducitur, per Civilem Ma- unde id docere possit. Originem vocis Italicam esse nego ; apud Du Cange enim Oderi- sanus; duhos, oriilt. It. maniaco. Torvt.
gistratum expediri solet hoc modo.
Mandatum valvale, valvis ecclesia? cus Vitalis ail: Ducentas et octogintas villas, Msz.
1. Manica, (DuC. 1.) chirotheca; kezaffixum mandatum ; egyhdz ajtajdra fug- quas a manendo manerios vulgo appellamus.
Sed diversa sunt maneria, manerium et ma- tyu. Ger. Handschuh. Kronst. I. 146. Cod. de
gesztett parancsolat. Torvt. Msz.
Mandelio-onis, manipulus, kalangya. neries. Maneria namque est villa rustica. Ma- Sztara II. 450. Unum par manicarum.
nerium tarn Gallis, quam Anglis est totus cir2. Manica, 33, (Du C. 4.) manubrium,
Ger. Mandel. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 460.
cuitus et districtus boni alicuius; maneries capulus V. s. Circulare; nyel. Ger. Stiel.
Mandelium, V. Mandilum.
Manicantatus, 3., manicis impeditus;
Mandibula, as, catenula maxillaris; dl- est certum exactionis genus, a Bonorum-Dolazo. Tor. Tar. 1889. p. 381. in vendilione minis percipi solitum. Mihi placet sensus ille, kezi bekokba vert. Sza"z. VIII. 621. et viomandibularum et streparum flat eadem ob- ut denotet tolas Bonorum circumferentias, lanter exivit de captivitate cum compedibus et
seu ut phrasi nostratibus usitata utar, bono- manicantatus.
servatio.
Manicatus, 3., serratim scissus; csipMandilum, (Du C. Mandile) pro : Man- rum appertinentias. Batty. Leg. E. T. 1.474. Cod.
tile gr. (J.av6r]facv; kopenyeg. Ger. Mantel.Dip. Arp. Cont. XI. 12. Knauz. M. E. Str. I. kes. Barcz.
Manichaî, (DuC.) manichaeusok,
Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Donaria, que 63., 30. II. 176., 155. Fragm. Chron. Rhythm,
loco mandilorum faciebant, qui non habe- temp. Ludov. I. Engel: Mon Ungr. Bees. 1809. For. Scr. p. 21. Manes Persa, Sectaa Manibant mandelia, cessari hactenus debeant.
p. 24.
chaeorum author, cum prius servilis Condi2. Maneries, gall, maniere, modus, rationis esset et vocaretur Cubricus sive UrbiMandra,33, septum pecudum (DuG. al. s.);
akol. It mandria. llan. Mon. Jur. P, I. 42. an. tio, species. H. 1. species (faj, -fele) (DuC.) cus vel, ut alii efferunt Curbicus, cum Sectam
1214: si quis derobaverit vel combuserit. . . S. de Kz. Chr. A. 2., 7. Alii vero conditionarii suam inchoaret, ne servus fuisse agnosceremandram, copam vel metam bladi. Cf. Mar- ex iisdem captivis disponuntur, quos tandem tur, mutavit suum nomen, et vocari voluit
tial. 5, 22.
Kalomannus rex ad tantas maneries va- Manes, quod lingua babylonica Homiliam signiflcat, persica vero: Vas, volens alludere per hoc
Mandrita, 33, 1. pastor ovium ; 2. mo- riavit. Vjestnik. I. 276. an. 1448.
nachus graeci ritus ; i. juhpdsztor, 2. gor.
1. Manerium, villa cum certa agri pos- nomen ad appellationem S. Pauli, cui a Christo
sessione ; majorsdg, helyseg, paraszt hdz impositumfuit nomen: Vas electionis. Szirm.
keleti szerzetes. Par. Pap. Nagy Hier.
Manducarium, pabulo dando inser- es telek. Gall, manoir. Ang. manor. Gr. Lan- Hung, in Par. 38. Teremtette increpandi forviens instrumentum (Du C. 2.); etetesre valo desgul. Uj Magy. Muz. III. 197. Omnes comi- mula apud Hungaros invaluisse dicitur, indueszkoz, abrakszuszek. Germ. Futtersack. tatus et hundred! et trethingii et wapentaclui bie a Manichaeis Turcis permixtis adoptata.
406
Manichseismus
Manserium
Manuales Regiae
Manichseismus, doctrina Manichaei V.

Manserium, habitatio cum certa agri szdntofoldi illetek. An. Sc. I. 446. an. 1322.
Manichaeus. Szaz. XXIX. 340.
possessione; telkes hdz. Kol. Kov. Chron. Mansus alias Huba vel Hueba : tanta fundi
Manichei, (Du C. Manichaei) Not. rel. Tempi, p. 44 : Tradit Mathaeus Parisiensis . .. rustici amplitude, qua3 satis sit uni Colono ad
I. 135.
ad Annum 1244. p. 144. in Christianitate ha- ibi manendum cum familia, ut illinc se conManifactura, opus impensum. ad rem buisse eos (sc. templarios) novem milia man- gruere, alere, tributa solvere, oneraque fundo
aliquam conficiendam; (ke"zi) munka, kidlli- seriorum, seu habitationum certa agri pos- adhaerenlia prsestare possit. Mansi in vetustis
tds. Ger. Ausfiihrung. Verancs. VII. 225. Cum sessione.
Codicibus Traditionum occurrunt alii apsi, alii
manifactura vero singulse mavise constabunt
Mansinare, alias: mansionare idest vestiti. Hi fere exculti erant: apsi vero, quodue. 72. p. 1. Szaz. VI. 358.
mansionem . instituere; telkesiteni, telkes rum fundus quidem vastus ac desertus fuit,
Manifestativus, vim manifeslandi ha- hdzakkal elldtni. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. tantae nihilominus amplitudinis, ut adhibita
bens; kinyilvdnito, nyilvdnvalovd tevo. 294. cuius series inter alia per ipsum domi- cultura uni colono alendo sufficeret. Batty.
Ger. offeribarend. Pel. Tom. De S. Lucia c. 2. num Belam Regem in concambium terrarum Leg. 1. 398. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 3. Phahl
Lux habet esse manifestativum, quod pro- Gregorij fllij Nata gyekeny, Poya, Vollowzej Jus. Geor. LXVII. Schwart. Seult. 30.
Mansus apsus, m. neglectus. V. s.
pria habet locum in cognitione : Andr. Pan. vocatarum ad vigintiquatuor aratra sufflcien8. fides dubiorum omnium manifestativa. tem existencium, infra castrum Tubul man- Mansus; elhagyott foldilletek.
Mansus tributalis, ado aid esd
Maniiestibus, pro: manifestis. Ljub. sinatarum, pridem quidem depopulalarum,
Mon. SI. VIII. 32. an. 1521 : manifestibus ab eodem Gregorio per eundem receptarum. foldilletek, berkoteles foldilletek. Pfahl.
probationibus.
Mansio, onis, pra3dium (DuC.); hdz- Jus. Georg. XVII. Praeslationes Liberorum acManifestime, manifeste; vildgosan. hely, telek; belsoseg. Cod. Dip. Arp. Cont. curate determinatae censu praecipue absolveKnauz M. E. Str. II. 357. 358.
IV. 32., 53. VI. 468. Szaz. XXIV. 38., 217. bantur, unde et mansi illorum tributales
1. Manifestum, (Du C.) edictum pu- Schwart. Scult. 113. Concessimus itaque, ut (Zinsgiiter) mansis vestitis (besliftete Dienstblicum, tabulae publicse; nyilatkozat, ki- sacerdotem sibi de communi civium eligant giiter) oppositas nominabantur.
Mansus vestitus, V. Mansus. Pfahl.
dltvdny. It. manifesto. Szegedi Ruhr. Pars. voluntate, cui omnes Decimas suas dare deHI. p. 244: An. 1703. Patriam turbare exor- beant ex integro et idem sacerdos, de quin- Jus. Georg. XVII. Prsstationes Liberorum acsus ex Castris suis prope Munkacsinum posi- quaginta mansionibus, Strigoniensi Archi- curate determinate censu pracipue absolvebantur unde et mansi illorum tributales (Zinstis Manifestum die 7-ma Junii vulgavit. episcopo solvere debeat unam marcam.
.Szaz. VI. 562. Arch. Rak. III. 196.
Mansio sublerranea, cella tormen- guter) mansis vestitis (bestiftete Dienstgii2. Manifestum, i, nota, signum mani- taria ; varilreg. Per. Mon. SI. XVIII. 365. an ter) opposite nominabantur.
festum ; kezzel foghatosdg. Szaz. III. 604. 1737. subterraneae mansiones vulgo CasMantel-Kinder, spurius, adulterinus;
fattyugyermek. Nagy. Jus. Trans. Sax. 101.
ob manifestum sua3 culpabilitatis.
samatten.
Manipulans, qui negotia aliorum regit,
Mansionare, V. Mansinare. Cod ut liberi legitimandi, si aetas ipsorum id jpsum
ferat, matri quam proxime in ipsa copula saadministrat; kezelo. (Du C. manipularius), Dip. Arp. Cont. VII. 361.
Ker. Nap. 185. hogy a foldmeres behozatotl,
1. Mansionarius, i, (Du C.) idem qu cerdotali adslent, eamque vestitu teneant,
a manipuldnsok fizetese a foldesuraktol exi- manentes, mansuarii, hospites, qui ratione unde subinde dici solent Mantel-Kinder, ast
galtatik.
mansionis seu mansi vecligal aut censum quot- hoc fit magis solennitatis ergo.
1. Manipulare, inmanipulos colligere; annis domino persolvebant; taksds telket
Mantellarius, i, centonarius; foltozo
kevekbe rakni. V. s. Capeciare (Du C. al. s.) biro. Schwart. Scult. 148. Item de censu, szabo. Urk. Sieb. II. 451. an. 1376. reno2. Manipulare, agere; kezelni. It. quern mansionarii sive incolse praefatae hse- vatores vestium mantellarii dicti.
manipolare. Kass. Prax. I. pass.
reditatis nostrse tenebuntur solvere, scilicet de
Mantellata3, (Du C.) moniales S. DomiManipularis, in manipulis redactus; quolibet manso octo Scotos usualis argenli. nici sic dictae a linteo mantele, quo imbuekevekbe rakott. (Fin. al. s.) An. Sc. I. 232. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 140.
bantur. Nagy Hier.
an. 1562 : decimse manipulares.
Mantellum, (Du C.) murus arcis atque
2. Mansionarius, metator, designator
Manipulariter, per manipulos; cso- hospiliorum militarium; szdlldsmester. Ger. structura, quae propugnaculum circumdat. V.
s. Chamata; kopenyeg, fal boritek.
monke'nt. Sup. An. Sc. II. 477. an. 1579: Fourier, Wagn.
donatio . . . Decimarum . . . manipulariter
3. Mansionarius, Praebendarius,
Mantene, superior brevis vestis ex serm.
decimandarum.
quod vide ; adomdnyelvezo. Fej. V. III. 370. Turcico V. s. Bosdoganum; kopeny. Magy.
Manipulatio, modus, norma agendi; Et huiusmodi praebendariis seu mansiona- Tor. Tar. III. 65.
kezeles. It. manipolazione. Instr. Jos. II. p. 1. riis decedentibus, ipsas praebendas vacanMantenutus, 3, educatus, altus; tdpposteaquam . . . decrevissemus . . . instru- tes fratres nostri de capitulo ab initio contu- Idlt, felnevelt. It. mantenere. Vjestnik 1.176.
ctionem, seu Normam Manipulationis... lerunt ex debito sibi iure competente. p. an. 1289. bestias duo milia mantenutas.
elaborari jusserimus . . . Kuk. Jura I. 451.
371. Quorum etiam Praebendariorum seu manManticulari, V. Textum sub PraediManipulator, agens, actor; kezeld. sionariorum sacerdotum sicut institutio, ut canticus (Du C. manticulare); lopni. It. taTorvt. Msz.
praediximus, sic et destitutio ad capitulum plene gliare borsa. Ger. Beutelschneiderei treiben.
Manipulus, i, (DuC.) una e vestibus pertineat. Cod. Dipl. Arp. Cont. I. 48. an.
Mantile, mantele; torulkozd kendd',
asztalkendo. Thok. Diar. II. 342, Mantilia
ecclesiasticis, quse et sudarium appellatur, 1114. (Servus) ad opus mansionarii.
quam in brachio sinislro deferunt sacerdotes;
duo, unum pro mensa, serico pictum et aliud
4. Mansionarius, V. s. Sacrista.
karkendo, karbaveto. Tor. Tar. 1886. p. Mansionnatica, (DuC.) jus hospitii et tantum in n'nibus subtiliter serico ornatum a
554 Arch. Rak. VIII. 309. Szaz. XXVII. 682. pastus exactionis genus, quod mansionarius 45 kr. Aliud frustum mantilium a 2 kr. Arch.
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 277. et passim.
domino apud se divertendi praestabat; szdl- Rak. VIII. 323., 350. Cf. Varro L. L. 6, 8, .
Manoclus, i, operarius manuarius ; kezi Idsado kotelezeltseg. Batty. Leg. T. 1.484. 95. ed. Muller. Verg. Aen. I. 706. Plin. 7,2, 2.
munkds. Fjp. Sza"m. 107. Dominus Stiborius Mansiuncula, ae, tugurium; gunyhd.
Mantolla, fors. idem quod Mantellum.
iussit dare manoclo uno 12 flor.
Vuch. Leg. Grim. 5: (Deer. S. Steph. Art. II. Star. VI. 10. an. 1463 : prout fuit arengatum
Manovaxia, ee, species vini, idem quod. . 4.) Si vulgaris quidem, alterius sui similis causa mantolle.
Malvaxia=vinum Arvisium v. s. Caratellus ; mansiunculas invaserit; quinque iuvencis
Mantua, ae, mansio. V. s. Novitas.
malvdziai bar. It. malvagia.
solvat invasionem. Cod. Dip. Arp. Cont. VII.
Manual, enchiridion (DuC. manualis v.
Mansarius, (DuC.) qui mansum inge- 538. Kat. Hist. Due. 314.
manuale ; kezikonyv. End. p. 583. (Synodus
nuilem aut servilem excolebat et certum cenMansum, a manere, quod remanet, Budensis an. 1279): 42. Librum, qui dicitur
sum aut annuam pensionem domino praedii mica panis; morzsa. Lampe. Hist. Eccl. p. Manual, habeant singuli presbyteri parochiaaut fundi pra3stabat. Szaz. XI. 859. a szekes- 375: Sunt qui ministerium aut victus, aut les, ubi contineatur ordo baptismi, cathechismi,
egyhazak, monostorok udvarai szabados szol- luxus gratia subeunt. . . parum curantes Co- :xtreme unctionis et huiusmodi.
gai s udvarnokai a conditionariusok es man- dices sacros, instar Fartorum, Mansorum
Manuale, liber, in quo continetur ordo
sariusok mint okrMnyainkban Szt. Istvan ota bine inde congestas rapsodias ad populum... officii (DuC.). Batty. Leg. III. 254, an. 1370.
Szaz. XXVII. 347.
az Arpad korszakon at ezek alatt az iparoso- recitant.
Manuaies Regise, regis manu scripta
kat jelentik.
Mansus, i, (Du C.) alias Laneus. q. v.;
1. Manualis
Manuductto
Maosis
407
kirdlyi keziratok; levelek. Kass. P. P. I. nuduci ad cognoscendum maximam fore glo- quoad personas quam et res regnicolarum
275. De benignis Manualibus Regiis et Si- riam et felicitatem in patria. Pasch. 16., d.
manuteneatur.
2. Manutenere, manu tenere, possignaturis altissimis. A kiralyi ke"ziratokrol, leManuductio, ductus; vezetes. Arch.
dere, habere; birtokolni. Fej. VII. 250., 193.
velek r6I, Iegfels6bb Jegyekro"!, Jegyz6sekr61.
Rdk. VIII. 185.
1. Manualis, pugillares; kezijegyzek.
Maiiuductor, ductor, maximus natu Beke . . . cum Petro et Luca . . . taliter conTag. Erd. II. 64-. an. 1749. recognitionem . . . alumnus apud Jesuitas, custos, curator; ve- cordat, quod memoratam terram dictus Petrus
porro quoque manutenuerit. VII. 376. 2.
primum manuali ac demum rationibus . . . zetd. Wagn.
inserturus.
Manufactura, ae, opera manu facta;
3. Manutenere, defendere, protegere ;
2. Manualis, (Du C.) pperarius; nap- kezmu. It. manifattura. Kass. P. P. II. 282. vedelmezni. Cod. de Sztara. Vol. II. 175.
szdmos. Ger. Handlanger. Ljub. Mon. SI. V. aliisque similibus protectionem territorialem Mandamus, quatenus praefatos . . . protegere,
243. an. 1334. pro . . . manuali, quiaptavit praestandi ad opera quoque et manifacturas. defensare, tueri et manutenere debeatis.
maserias portarum.
Georch. Ert. 83.
Manutentarius, i, 33, qui defendit,
Manualis granata, kezi grdndt.
Manufacturalis, a, ad opus manu conservat; fenntarto. Arch. Rak. IX. 68.
Curios Misc. 372. Manuales Granatae factum pertinens; kezmui, gydri. Torvt. Msz.
Manutenti denarii, nummi praesensphaerae sunt seu globi eius magnitudinis, ut
Manufacturista, ae, opifex; kezmu- les, numerati; keszpenz. Cod. Dip. Arp. V.
facile manu militis prehendi et emitliin hostem ves, gydros. Torvt. Msz.
271. in eadem terra existentes predicti Nicopossint; usus earum praecipuus est, dum ho- Manulavium, vas, ubi manus lavant, laus et socij sui cum quatuor marcis minus
stes impressionem in Urbem faciunt vel conferti antiquis malluvium (Du C.); kezmozsdo. fertone in quindenis Sancti Michaelis ad se rein exercitum irrumpunt.
It. cotinella. Gall. Lavoir. Ger. Handbecken. dimere deberent coram nobis partim in deManualis pecunia, auctoramentum. Epist. Proc. P. II. p. 38 : Fuerunt sub cada- nariis stateralibus, partim in denariis manuV. s. Assentae lista ; fdlpenz,foglalo. Ger. vere interfecti Castellani. . . manulavia tentis.
Handgeld.
totidem.
Manutentio militaris ordinis,
Manualis positura, quod manu paManuniena, fors. a croat. manj, ru- disciplina militaris ; katonai fegyelem. Reratum, positum existit; kezi dllomdny. Batty. pes-, rupes perpetuae; sziklds tdj. Cod. Dip. gul. Turm. Praet. 44. Is cum Turma PraetoriLeg. T. II. 77. an. 1059: cum universis con- Arp. Cont. XI. 69. A valle obscura usque in ana in negotiis Obsequia Aulica concernentisistentibus, tarn ex ipsa natura, quam ma- vallem de Frasinu; alie tres partes mare cir- bus et his indissolubili nexu iuncta Disciplina,
nuali positura. Luc. Regn. Dalm. 97.
cumdant una cum manumena, omnibusque Subordinatione, Harmonia, Militaris OrdiManualista, as, operarius, operae, qui scopulis ; ad istud promontorium subjacentia nis Manutentione (Mannszucht), animorum
manu praestat operam; kezi munkds. Reg. et valles, que sunt apud sanctum Cyprianum. unione, sensu Communi Turmae Praetorianae,
Mil. p. 55 ; tarn currulium laborum, quam et
Manumissionales, (Litterae), szaba- item in sanitaticis, ceconomicis et Politiae
manualistarum debito tempore represen- don bocsdto level. Juriev. Jur. Met. 20. ipso negotiis, Mandatis Caesareo-Regii Primarii
tatione. Art. Diaet. Pos. 8.
facto sunt immunes a Potestate dominica adeo, Supremi Aulae Praefecti . . . subest.
1. Manualiter, manu sua; sajdt keze- ut nullis Manumissionalibus opus habeant.
Manutentor, servator, conservator;
veZ.Ger. eigenhandig. Cod. Dip. Arp. Cont. IX.
Manuplica, ae, dextra data, danda; V. fenntarto. It. mantenitore. Art Diffit. Pos.
369. septuaginta marcas boni, fini et legalis s. Andalago. Kezadds.
121. Confidentes Eundem in futurum quoque
argenti coram nobis integraliter et sine dimiManupresto, sub manu, praesto; kez- erga Nationem hanc tanto magis gratum et utinucione eidem Magistro Thome recipient} no- nel,jelen. Ger. bei, zur Hand. Cod. Alv. 1., lem Patriae Civem, Juriumque et Praerogalivamine suo et fratris sui Urbazi Prepositi ma- 82. et dictis Principibus, ordinibus et stalibus rum Regni Observatorem et Manutentorem
nualiter numeravit. Kuk. Jur. I. 141.
consilio et manupresto sit.
futurum.
Manutergium, (Du. C.) togilla, qua2. Manualiter, pacifice (DuC. 3.); beManuprisum, manupretium, %eiQ(vvkesen. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 315. Ipsum (ua&oq (DuC.); kezi munkaber. Cod. Dip. cum lergitur manus ; torloruha. Ger. Handmonasterium ipsis fllys statuimus manuali- Arp. Cont. XI. 56. Comparavi servum, no- tuch, Serviette. Kronst. I. 68. Cod. Dip. And.
ter possidendum. Vjestnik I. 224. an. 1419. mine Desinna de Micha Tigala pro VII. sol.III. 158. Fej. III. 2., 270. Szaz. VI. 258. an.
Manualum, manuale (DuC.) Liber, in pro fine per manupriso pater suus vilconiza XIII. 234. Cf. Isid. Orio. 19, 26.
Manutestari, manu sua subscribendo
quo continetur ordo servitii extremee unctio- coram Sarubba iupano et Gregorio scafiule.
nis, catechismi, baptismi. V. s. Mattinale.
Manus, us, aliquando pro : teste ; tanu. testari; sajdtkezii aldirdssal bizonyitni.
Thok. Diar. II. 388. quod quadraginta octo
Manuarius, 3., manualis; kezi. Brut. Samb. Tyrn.
VII. 307., 17. tormenta manuaria. Cf. JaboManus mortua, bona ecclesiae non scutellas argenteas Thokolianis et Rakdczianis
alienabilia; holt kez, szakadatlan birtok. insignibus nolatas ad manus meas acceperim,
len. Dig. 33, 7, 26; Charis. p. 95. P.
manutestor et sigillo.
Manuator, operarius; kezi munkds. Ger. Todle Hand. Par. Pap.
Manutius, qui magnas, informes manus
Batty. Leg. T. II. 239. an. 1128: triginta ma- Manus oculataB, II. Rak. Gy. 583.
manus oculatas habent, credunt quod vident habet; nagykezu. Par. Pap.
nuatores ad cooperiendam Ecclesiam.
Manza, ae, Manzus, i, (Du C.) vitulus
Manubriatus, 3., manubriis instructus; uti proverbio dici solet.
nyeles. Barcz. Cf. Pallad. 1, 43; Ammian.
Manus stipulata, dextra data, danda; anniculus; egy eves tino. Han. Mon. Jur. II.
25, 7.
kezaddSjkezfogadds. Ger. Handschlag. Instr. 267 : pro . . . manzo vel manza . . . vendiManubriolum, parvum manubrium; Jos. II. p. 65. . 75: Examinandus porro Com- tor debeat solvere . . . douanario soldos quafiilecske (az edenyen). Arch. Rak. VIII. 319. missariis manu stipulata promittet se alie- tuor.
Duo parvi Ciathy cum manubriolis ex flla- num conceptum nunquam obtrusurum.
1. Manzaria, ae, exactio; zsarolds. It.
gran. Cf. Gels. 7, 6.
Manuscribere, autographum, chiro- mangieria. Ljub. Mon. SI. IX. 73. an. 1410 :
Manuca, 33, tegumentum manuum; digi- graphum conficere: kezirattal valakire dt- non fient alie daciones piscium nee mantale; keztyu. Fjp. Sza"m. p. 242. an. 1427 : ruhdzni. Fej. X. 4., 197. Quoniam rex contra zarie . . . piscatoribus.
par manucdrum.
2. Manzaria, ae, palpatio ; czirogatds.
fas hereditatem regni, insciis ordinibus, alii
Manucodita, ae, avis Dei; paradi- manuscripsisset, oplimatibus creandi novi (cf. it. mansare.) Ljub. Mon. SI. V. 167. an.
csom maddr. Szentiv. Cur. Misc. II. P. I. p. regis ius omnino liquidum esse.
1409: si Teucer non remaneret contentus, de245. Pulcherrimge ac rarse et inusitatae formae
Manuscriptum, (Du C.) litterae, chi- beas tractare et praticare per viarn manzarie.
sunt hae aves, quas Moluccarum incolae verna- rographum manu propria subscriptum ; kezManzer, (Du C.) spurius, nothus (ab
cula lingua Manucoditas, id est aves Para- irat. Szaz. III. 526.
hebraeo: mam-zer); fattyugyermek. Nagy
disi sive Dei appellant et Latini quoque avem
Manutenentia, 33, (Du C.) auxilium, Hier. V. Mancer.
Paradisi vocant a pulchritudine plumarum. praesidium ; segitseg, fentartds. Pel. Serm.
Manzinus, 3., (ab it. manzo = bos),
Carent vero pedibus hae aves . . . adversus Anime ac omnes creature sustentantur ma- mar ha. Ljub. Mon. SI. III. 2: de carnibus
manzinis seu bovinis. Cf. Manza.
nutenentia condiloris. Aest. 12. c.
solem volant continuo.
Maosis, (a grseco : uatsvmq) ope obsteManuducere, manu ducere, adiuvare;
1. Manutenere, (Du C.) conservare,
segiteni, tdmogatni. Pel. Serm. Qualibus ra- alere; fentartani. It. mantenere. Kass. tricis genitus, flctus ; szuleskedesi. Ger. Mit
tionibus possit ostendi et mens humana ma- Prax. i., 22. securitas publica in regno tarn Hilfe einer Hebamme entbunden. Funda David.
Maphorium
Marangan
Marcedo
Marangan, Marangonus q. v. V. s. grossos 10, banalis vel denarius hodiernos

F. 2: Certe mera superstitio est, dum Deus
Arcenas. Ljub. Mon. SI. XL 36. an. 1315.
Maosis pro vero colitur.
grossos 2.
Marangonia, 33, ars tignariorum, carMarca denariorum ultra Rabam
Maphorium, Mafortae q. v.
Mappa, tabula terrestris, (Du C. 4.); pentariorum ; dcs,asztalos mesterseg. Ljub. currentium. Kub. C. Arp. T. p. 168. (an. 1250
foldabrosz, terkep. Ger. Mappe. Kass. Prax. Mon. SI. IV. 271. an. 1389: mittant. . . ma- 1299.)
Marca denariorum alborum,
276. fundi in foro arcis situati in mappa gistrum murarium, qui se intelligat de marangonia.
Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 417 : pro quindecim
sub littera J. visibili.
Mappa fodinalis, tabula descriptioMarangonus, i, (DuC.) carpentarius, Marcis denariorum alborum marcam
nem fodinarum continens; bdnyateleprajz. faber tignarius; dcs. It. marangone. Ljub. quamlibet decem pensis simplicibus computando.
Juriev. Jur. Met. 48. Denique hue referuntur : Mon. SI. IV. 362. an. 1396.
Marca gravis ponderis, Marca
Maranthanus, 3., a Maran-atha, qui
Scientiae Camerales, Mappaefodinales, Physegregat ab usu sacrorum; exsecrat; kidt- levis ponderis, V. s. Marca 1.; nehez,
sica et Mathesis fodinalis.
Mappa manuaria, mantile, mantele; kozo. Fej. I. 257. Resistentes vero atque infir- konnyii gira. Molna> Patv. 24. Marca gramare vel omnino pervertere contendentes vis vel levis ponderis est notio Legis et
kezi kezkend. Irodt. Koz. VII. 2. p. 213.
Mappa mensualis, linteum mensae: anathemate maranthanae S. Trinitatis di- Juris, per quam certa summa pecuniaria denotatur, nempe Marca gravis ponderis quatstricte percutimus.
asztalterito. Arch. Rak. VIII. 349.
Maranum, navis. V. Mar anus; hajo. It. tuor florenos, levis ponderis autem unum siMappa skiagraphica, adumbratio,
quae primas lineas continet; elorajz, terv- marrano. Obs. Jadr. 400. Conficiunt in qui- gnificat. Hinc poena vel Processus marcarajz. Gall, brouillon. Ger. Entwurf. Pfahl. Jus. busdam eorum navigiis, quae latine nuncupare lis vocatur, qui ad desumendam pcenam a
Georg. II. 51. Possessione rectificanda di- solent marana, machinas, quibus quarto no- Jure per hos ipsissimos terminos denotatam
mensa de ilia Mappa skiagraphica (Brouil- nas Decembris inchoant per mare Urbem ma- institui solet.
Marca latorum grossorum, V. s.
lon) a Geometra dimetiente oonlieri.. . debet. chinare. Ib. 402. De Triumpho quern Jadertini
Mappa tabularis, linteum mensae; habuerunt de quodam trabucho confecto in Grossus. Fjp. Szam. p. 163. et passim.
Marca montana, bdnya-gira (sulyasztalteritd. Arch. Rak. VIII. 316. Mappa quodam navigio appellato Maranum.
Maranus, (Du C.) navigii species forte egyseg). Sim. Num. 55. Atqui eo tempore sec.
tabularis simplex una, alia ligaturis interappellalum, quod Maranorum seu Hispano- 14. pro singula pensa unus grossus delrahemixta.
Mappalis, ad mappam perlinens; ter- rum primitus esset. Ljub. Alon. SI. I. 300 : et balur, id quod adparet ex ipsa duplicis Marfuerat in dicto exercitu inter galeas, mara- cae consideratione, cum Montana sit 7 unkepfele. Lzb. Cod. Med. T. II. 519.
Mappatio, actus dimensos agros in nos, marcelianas, gruatina et alia ligna II. ciarum, Budensis autem 8 unciarum.
mappa, charta delineandi, depingendi; ter- 204. III. 77 : mittimus eis . . . maranum ... Marca pagamenti, valoris 42 Korokeprajzolds. Kelem. Hist. Jur. Pr. 476. Multa dum (explendum : lapidum) coctorunl pro sa- narum ; fizetesi mdrka. Lukacsi.
Marca turonensis, regibus e stirpe
tamen in hoc articulo continentur etiam ad lizata cisterne.
Marboti, V. Marbotinus. Cod. Dip. Arp. Arpadiana oriundis marca turonensis, regiius privatum pertinentia uti: de Sequestri violatione, Dimensionis et Mappationis turba- Cont. VI. 125. Centum et octo marboti et bus mixtaa originis marca budensis, et denique
regibus habsburgensibus (aban. 15501560.)
tione vindicanda. Kuk. Jur. III. 184. Georch. valent ultra quindecim marcas.
Marbotinus, i, V. Marabotinus. Cod. marca coloniensis erat pondus, ad quod moH. T. III. 324.
Mappatio cameralis, kamarai Dip. Arp. Cont. VI. 126 : amisit XV marbo- neta3 cudebantur; gira argentea ponderis 244
250 grammorum, valoris 68 Koronarum;
merndki hivatal. Ger. Cameralisches Map- tinos et novem obolos masmutinos.
1. Marca, (DuC.) 240 gramm; mdrka, toursi mdrka. Sal. Bud. tort. Szaz. 1887.
pirungsamt. Nov. Calend. 177. Mappalio
Cameralis. Director V. F. Geometrae. J. L. gira. Numi Hung.. 5. Marca quoque iam pro Lukacsi.
Marcalis, ad marcam pertinens; girds.
J. R. etc. Cancellariae Famulus F. B. Cameralis pondere ipso, mediam libram appendente, iam
pro certo monetarum numero, arbitrio prinei- Georch. H. T. HI. 370. Azon giraktol, mellyeChyrurgus P. 0. Sylvarum Magister P. Z.
Mappula, (DuC.) mappa, sudarium. pis defixo sumebatur, unde distinctio inter ket a be- vagy elhajlott marhaknak hatalmas
(Hier; Ep. 103., 28.); kendo. Reg. S. Ben.marcam ponderalem ac numeralem et letartoztatoja flzet, neveztetik ezen fenyitek
55., 31. Dentur ab abbale omnia, quae sunt neper consequens inter realem metalli ac relati- giras (marcalis) fenyitelnek es az ez erant
cessaria, id est cuculla, tunica, pedules, cali- vum monetas marcam constituentis valorem. tamadott per giras pernek. Art. Diaet. Pos. 65.
gas, bracile, cultello, graffio, acu, mappula. Frequens in monumentis nostris historicis Ne tamen pana mensuram delicti excedat.
marcarum computi, numeri, rationis: Bu- Birsagium illud Marcale ultra unam quindeIrodt. Kozl. VII. 2., 215.
Mappularius, umbraculum ferens; er- densis, Cassoviensis, Cibiniensis, Scepu- nam ulterius semel alias non extendet.
Marcalis lapis, lapis terminalis, tersiensis, Zagrabierisis etc. fit mentio, sed et
nyttarto. Piszter Szt. Bernat II. 202.
Mapulela, 33, dem. ad mappam, parva usitatae in vicinis provinciis marcae ponderis minus ; hatdrko. Ger. Markstein. Faber. Jur.
mappa; kendocske. Rac. Mon. SI. VII. 181. Coloniensis, Viennensis et Pragensis apud Met. 98. Marcalium Lapidum Judicialiter
nos vigorem sunt consecutae. An. Sc. I. 48. positorum maxima est auctoritas.
ad fin. sa3c. XL II mapulele de seta.
Marcalis processus V. Processus
Marabotiims, (Du C.) species monelae an. 1269 : Hungaris Marca auri appendit 72
Hispanic* auresa praesertim. De etymo vocis flor. (Tripartiti Parte II. Til. LXX11.) Argenti marcalis. Torvt. Msz.
Marcandisa, Mercandita, (DuC.)
huius ha:c legimus: Marabotines appellantur vero, si gravis est ponderis, flor. 4. (Tit.
aurei nummi Maurorum Hispanicorum, qui iis XXVIII.) sin levioris, florenum unum. (Tit. mercatura; dru s dltaldban a kereskedelem eszkozei. Gall. Marchandise. Uj Magy.
fusis subinde ac deletis in Hispanorum potesta- LXXXII.) Werbdczi 362.
2. Marca, ae, iustum ; illetek. Ger. Ge- Muz. III. 196.
tem venerant, quasi Marranorum spolia,
Marcata, 33, V. Marca (Du C.) Magy.
nam botino Hispanis idem est, quod Gallis buhr. Kronst. II. 379. an. 1534 : domino vilTor. Tar. VI. 195. scptem marcatas valitubutin, JVlarrani vero Mauri Hispanici appella- lico pro marca, et ibid. 431., 465., 529.
bantur. Sim. Num. 4-3. Pro Marabotino sol- Marca Banalis, species monetae V. s. ros boves.
Marcatio, actus lerminos ponendi; havitur Florenus unus, den. 10. Maraboti- Marca Budensis; bani gyra. Fej. X. 1.
nus est numus Hispanic olim Celebris, 7 unam 571. Bani gyrakert (marcis Banalibus) oro- tdrjeldles. Faber. Jur. Met. 98. Taxa dimenunciam auri conflabaht, nam aurei erant. . . koson be vallotta.
sionis secundum Taxatorinm sequens: pro
Maranatha, 33, (Du C.) Maran atha
Marca Budensis, Quinqueeccle- solenni dimensione et marcatione ad diem
voces syriaca}, quae Dominus venit signifi- siensis, Cf. Marca i.; budai pecsi 4. pro dimens.
feudi adpart. 1 fl. minus solencant. Imprecationis genus, quod in chartaram mdrka (gira). Kat. Hist. IX. 38. marca autem nis tantum l/2.
Marcedo, a verbo : marcescere ; morinfractores intentari solitum erat. Fej. I. 375. Buden. facit 56. grosses (8 grossis plures
ct omnes sequaces eorum in praefatis errori- quam Quinqueeccles.), pensa autem facit 40 lem recessariam senum significat; csendet,
hus el prtesumtionibus sint anathema mara- denarios ubique et marca Quinqueeccle- haldl (vegelgyengules). Pel. Serm. Plures
natha. Batty. Leg. II. 41. an. 837. anathe- siensis facit 48 grosses, Quum igitur marca videmus, quod quasi dulci somno leviter montate Maranatha denodetur. Cod. Dip. Arp. nunc asquivaleat florenis Rh. 24, pensa facit riantur . . . mors senum, que vocatur marCont. XL U.
4 flor. grossus ille vetus aequat hodiernos cedo, dulcis est. Aest. 76. a.
Marcelina
Marchionatus
Marinaricia
409
Marchionatus, ditio marchionis; ha- Magy. Tor. Tar. III. 223. solucio MarduriMarcelina, a?, species navis onerariae
tdr-, orgrofsdg. Ger. Markgrafschaft. Kat. nariarum.
veneta?. Ljub. Mon. SI. I. 300.
Marcha, a?, (a Germ. Mark), (Du C.) ter- Hist. Due. 594. Si vero per comitatum MarMardus, (ap. Du C. martures). Ger. Marminus, limes seu fines cuiusque regionis; chionatus accipiendus est, iam vicisse de- der, meles; nyest. Fjp. Szam. k. 386. Item
hatdrszel. Tor. Tar. 1886. p. 66. Carentana beo. Tor. Tar.-1888. p. 413.
dedimus pro duabus mastrucis mardorum.
Marchionissa, uxor marchionis; haMarcha. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 3. Kat.
Mare magnum, bulla ita dicta, quse
tdrdrgrofno. Tor. Tar: 1890. p, 597. mar-illis verbis incipit, in qua Leo X. papa Graeci
Hist. DuC. 591.
Marcha auri, pro: Marca; arany chionissa ex electoral! familia. Rozsny. D. ritus unites diversis privilegiis ornat. Fej. Jur.
Lib. 32. Cher. Jus. Eccl. I. 110.
gira. Sim. Num. 43. Marcha auri valet 132. Monm. Comit. 1. 24.^
Mare rotundum, mare Caspium;
Marchirare, iter facere; marsolni,
duas partes librae auri. Marca argenti duas
masirozni. It. marciare. Szilady Tor. Magy. Kaspi tenger. S. deKz. Chr. I. 1., 5. Don . ..
paries libra? argenti.
Marcha grossorum argent, bo- Tort. Eml. IX. 308. cum integra potentia ver- cadit in rotundum mare.
Marella, prunum Armeniacum (ap. Du C.
hem, Sim. Num. 43. Marcha grossorum tus Precop marchirasset.
Marchisius, i, V. Marchio L Star. VI. al. s.); kajszi baraczk. Ger. Marille. Kronst.
argent, bohem. valet 48 grosses Prag. vel 24
172. an. 1325. lionores domino murchisio II. 677. an. 1.550.
Scotos.
Marenarius, i, classiarius, classicus;
Marchalis, ad marcham, regionem per- faciebant.
Marci-dator, qui pro tribute cerevi- tengeresz. Dip. Reip. Rag. 697.
tinens; keriileti. Szaz. XV. 408. Protocollum
Marenda, 33, pro: merenda, cibus postsedriarium judiciorum et congregationum Mar- siam dat vel fermentum; mehserszolgdltato.
Fej. V. III. 20. Cum nos lerram populorum meridianus; ozsonna. Ljub. Mon. SI. I. 136.
chalium.
Marchallus, i, summus d u x ; tdbor- Marci-datorum nostrorum Turdemech vo- an. 1283: ad prandium, ad cenam, . . . ad
nagy. Magy. Tor. Tar. V. 228. Generalemcatam Andronico et Fuldrico Comitibus Nobi- marendam.
Mareschalca, a?, uxor mareschalci;
libus de Hosd in concambium terra3 ipsorum
Marchallum.
Marches, etis, V. Marchio 1.) Star. VI. Bolaz vocata? per formam privilegiorum no- tdbornagyne. Szaz. XXII. 602. vidua Mareschalca Regni Ungaria3.
170. an. 1325 : ad dominum ... marchetem. strorum duximus conferendum.
Mareschalicus, i, Du C. (Mareschalus),
Marcionista, Marcionita, a Mar1. Marchia, (Du C.) fines, limites; hatdr, hatdrszel. Batty. Leg. T. II. 54: (Lib. cione Ha?resiarcha sic dicti; Marcion kove- Gall, marechal. Campi pra3fectus ; tdbornagy.
St. Steph.) augmentatores marchiarum. toi. Fej. I. 39. Agnoscite mine huius legis Dip. Alv. II. 60. ab excellentissimo . . . Vice
beneficio o Novatiani, Marcionistae, Pauliani Campi Mareschalico.
Szaz. VII. 158. Tor. Tar. 1893. p. 20.
Mareschallatus, us, officium ita dicti
2. Marchia, marchionis territorium; et quibus Cataphrygum nomen est inditum,
orgrofsdg. Ger. Mark. S. de Kz. Chr. I. 4., omnes denique, qui ha?reses privatis coetibus mareschalli; tdbornagyi hivatal, tisztseg.
2 : in Marchiam intravit Longobardia?. Marc. instruitis. For. Scr. p. 10: (Marcion) 1. Le- Tor. Tar. 1888. p. 499. sub generali Maregem ac Prophetas despiciebat. 2. Scripturas schallatu Ducis Lottaringia?.
Chr. II. 28., 88.
Mareschallus campi generalis,
Marchi-comes, Marchio; mdrk-grof, Sacras mutilabat. 3. Putabat illicitum esse mahatdr-grof. orgrof. It. margravio. Ger. trimonium. 4. Bis aut ter post peccatum bap- summus belli dux ; fotdbornagy. Szaz. XXI.
Markgraf. Kat. Hist. Due. 592. At video Bur- tizabat etc. Molnar Rat. Rei. Sch. 42. Ver. 466.
Met. -II. 429. Cf. Cod. Justin. 1, 5, 5. et Pru- Mareschallus curiaB, summus offichardum marchi-comitem appellari. . .
ciorum aute magister; kir. foudvarmester.
1. Marchidator, mdrkdt fizetd. dent. Hamart. 129.
Schwart. Scult. 120. litterae anni 1255. in Marcitse, a Marco Ha?resiarcha sic dicti; Szaz. XVII. 535.
Margarisium, Gal. marguillerie; temquibus Rex Bela IV. quasdam particulas ter- Marcus kbvetoi. For. Scr. p, 10: (Marcirarum vacuas perpetuo et irrevocabiliter postae) 1. se perfectos pra?dicabant. 2. Sibi co- plom-atyai hivatal. Ljub. Mon. SI. XI. 30.
sidendas Magistro Illugno et huius hgeredibus gnitionem rerum pra?tendebant datam a Deo. an. 1313: electi fuerunt ad margarisium.
Margaritarius, i, gemmarius; drdgaob virlutem fratris bellicam mortemque, quam 3, ... 4. Marcus . . . fern in is Sacerdotium ac
oppetierat, pulchram, contulit, ita tamen, quod potestatern non concionandi solum aut pro- gyongy miives v. gyongydros. Kecsk. P.
singulis annis more pradialium, Comiti Symi- phetandi, sed etiam Sacramenta, ipsamque otv. 152. Cf. Inscr. Orell. no. 1602; 4076;
giensi unam marcam solvere teneatur. Of- Eucharistiam conficiendi et administrandi im- 4218.
Margarizare, (Du C.) pro : magarifendam sine dubio neminem derivando a marca pertiebat.
Marcium, hordeum aqua perfusum, ex zare, eiurata fide Christi Mahomettismum prohuiusmodi marchidatorum nomen potius,
quo cerevisia coquitur; deinde cerivisia ipsa titeri; a kereszteny hitrol a torok valquam a Martio.
2. Marchidator, V. Marcidator. (DuC. al. s.); sor. Tor. Tar. 1893. p. 27. Idsra terni. Nagy Hier.
Cod. Dip. Arp. Cont. II. 4. Qui parant mar- Marginaliter, in margine; szeljegySzaz. XL 166.
Marchidatus, fors. a verbo marcium. Fej. II. 100. Kereszt. Res. Mil. 74. in- zetileg, lap szelen. Kass. P. P. 1. 42. qui
chandare, quod rnercari, vendere signih'cat, cola? tenebanlur . . . prastare . . . Marcwsive marginaliter in ipso etiam Recursu exponendi sunt.
significaret igitur: mercator aut idem est mulsi cubulos. . .
Margium, pro: margo; szel. Gall,
quod Marci-dator 2. quod v. Fej. III. 2.
Marcula, 33, marca minima, valorem ha432. Item terram Maza Marchidatorum no- bens unius floreni. Rit. exp. ver. 0. 3 : Item marge. Schla'g. 1034.
1. Mariaiius, i, monetse species, V. s.
strorum in Comitatu de Tolna.
Geka convenit dare adversario suo quatuor
Tallerus-Ferto; mdrids. Arch. Ver. Sieb.
Marchies, V. Marcium, cerevisia, vi- marculas et satisfacere iudici et pristaldo.
num mn\snm;'mdrcz. Schla'g. 1500.
Marculus militaris, bipennis; csd- VIII. 1. 118. Per. Mon. SI. XVIII. 345. an.
1. Marchio, (DuC.) provincia? limitanea? kdny. It. martello militare. Szamosk. HI. 201. 1729 : pro baptismate marianum unum. Bel.
pra3fectus; hatdrorgrof. Kelem.; Hist. Jur. Alij obtusa parte aversa? securis, alij marcu- Comp. Hung. Geog. 30. Moneta in Hungaria
Pr. 46. Quiavero semper salubrius est hostem lis vnilitaribus et clavis, alii fustibus atque sequens est in usu : Marianus, ab icone B.
a limitibus arcere, quam dein propulsare; Lit lapidibus hue atque illuc raptatos impetunt, Virginis Maria3, qua? in aversa parte eius exsuum regnum adversus inimicorum incursio- tundunt, feriunt.
primebatur, denominationemtrahens, 17 Xferis
nem tutum redderet, limitum custodiam MarMarculus signatorius, cauierium; nunc, olim 15 Xferis redimebatur.
chionibus commisit, qui etiam Comites belyegzS vas. Ger. Brandeisen. Par. Pap.
2. Marianus, eques ordinis theutonici;
limitanei audiebant. S. de Kz. II. 2., 3. Cod.
Mardo, onis, meles; nyest. Ger. Marder. a nemet rend viteze. Pesty Szor. II. 531.
Dip. Lond. 128. Tor. Tar. 1893. p. 20.
Quel. Sieb. I. 281. an. 1500. pelles . . . mar- Marigo, margo ; szel. Pazm. Dial. 588.
2. Marchio, onis, pro : Marchionatus donum.
Marinantia, a?, (Du C. Marinarizia)
q. v. Szaz. II. 155. Regna, Ducatus, MarMardur, is, meles; nyest. It. martora. merces, qua? marinariis, seu nautis exsolvitur
Ger. Marder. Schla'g. 1652.
a patrono ; tengereszeti dij. It. marinareza.
chiones, Provincias.
Marchionalis, ad Marchionem pertiMardurinse, pelles martium; nyest- Ljub. Mon. SI. XI. 190. an. 1343 : de quolinens; orgrofi. Fej. X. 1. 394. aliud, si gra- borok. Molnar Patv. 27. Mardurinae erant bet marinario, qui deficeret, patronus, cui detiam reginalem et marchionalem contra vos antiquum apud Colomanum solutionum genus. ficeret, solvat dupplam marinantiam.
Mardiirinarise, V. Mardurinae.
Marinaricia, a?, (Du C.) res maritime?;
non cupitis indignari, non facturi.
52
410
Marinarlus
Marli
2. Martialis
tengereszet. Ger. Marine. It. marineria.Ljub. camerali iudicaturn concursualem in prima tdbornagy. Ger. Feldmarschall. Mon. Comit.
Mon. SI. XXI. 448. an. 1452 : multiplicat na- instantia Tribunal-Cambio-Mercantile - Flumi- IV. 131. adiuncto illi etiam Marsalko bellico.
vigia et marinariciam suam.
nense, in Dislrictu vero Nagy-Kikindensi, co- Marschala, 33, praifectus; vezer. Szaz.
Marinarius, i, (DuC.) navicularius, mitatui Torontaliensi ingremiato, Magistratus XV. 420. Marschalae totius nobilitatis.
dassiarius ; tengeresz, matroz. Ljub. Mon. Districtualis exercebit.
Marschalius Curia3, pra3positus sacri
SI. I. 13. an. 1187. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. Marli ..., pannus tenuissimus ex pago cubiculi; udvarnagy. Germ. Hofmarschall.
382. debet habere quinquaginta marinarios. Marli-la Machine, ubi eiusmodi panni neban- Tor. Tar. 1888. p. 119.
Marinarica, Marinariza, 83, socie- tur. Arch. Rak. VIII. 344. Item frustella diMarschus, us, iter; katonai vonulds,
tas navis, (Du C. merces, qua? nautis exsol- versa ex Marlibus, omnia antiqua.
mars. Ger. Marsch. Reg. Mil. an. 1728. p. 31.
vitur); hajotdrsasdg. It. marinaresca. Ljub.
Marmorizare, marmore obducere, orMarschuta, 33, littera, quibus iter perMon. Jur. P. I. V. III. 212: si marinarius ... nare ; mdrvdnyozni. It. marmorizzare. Beng. ficiendum prffiscribitur; hadut, hadutlevel.
remaneret. . . solvat duplum eius, quod reci- Ann. Er. Coenob. 98. lotumque Capella3 Corpus Ger. Marschroute. Arch. Rak. I. 34. Copia
pere deberet, marinarizae. Vjestnik I. 256. eleganter marmorizatum.
Marschutae et paletae per dominum Suprean 1289.
Marmorum sculptor, slatuarius; mum Generalem extradari solitarum.
Mariscalcus, marscalcus, curator vel szobrdsz. Szaz. VIII. 424.
Marsticus, mareschalcus, pra3fectus staprffifeetus equorum, ex Ger. march vel ma- Marmorosus, 3., forma3 marmoraria3; buli; V. s. Cotinus; lovdszmester.
rach equus et schalch potens, magi- mdrvdnyforma. Szamosk. IV. 277. Habet
Marsupiarius, confector, faber marsler. H. 1. dux militia. Vide Berghoffer. Phil. enim ha3C regio pra3ter omne genus metalla, supiorum ; erszenygydrto. Par. Pap.
Koz. XII. 477.; vezer. S. de Kz. Chr. II. 1., nativi salis plenos montes, e quorum profunMarsupiolum, parvum marsupium;
14: ubi capitur . . . imperatoris mariscal- dissimis specubus, lapidicinarum instar, salis kis erszeny. Arch. Rak. VIII. Unum marcus, id est militia suje princeps.
marmorosae massa3, in quinquagenaria seg- supiolum ex vitreis granulis.
Maristalla, 33, (Du C.) stabulum equo- menta concisa eruuntur. Cf. Plin. 33,12, 56;
Marsus, i, iter, agmen ; mars. It. marrum ; loistdllo. Ger Marslall. M. Flor. Fon- 35 ; 6, 20.
cia. Ger. der Marsch. Jogt. Eml. T. I. p. 46.
tes. II. 111. Sed et sua maristalla dum per- Marnillus, 3., undulatus; habos. Fin. Martalassi, Martalocii, Martegeret ad exercitum diversarum patriarum equis B. S3.
losii, Mantelosii, peditum genus, qui
(replebatur). Thurocz. in Attila c. 14. Marc.
Marnorum, marrubium ; pemet, pe- rapto vivere sunt assueti. Brut, montanos IllyChr. I. 4. S. deKz. Chr. I. 2., 6.
szercz. (Ball.) It. marrobbio. Ger. Andorn. ricos ita appellat, qui latrociniis assueti sunt;
Maritacio, connubium, nuptia; kihd- Schlag. 915.
martalocz. Gall, maraudeur. Ger. Nachzfigler,
zasitds. Ljub. Mon. SI. XI. 178. an. 1345 : Marodi, vagantes a3gri milites; beteg Plunderer, Freibeuter. Isthv. IV. 47., 28. Brut.
pro maritacione fllie.
katona. Gall, marodeur. Par. Pap. Szirm. X. 80., 6. XI. 238., 22.
1. Maritagium, (DuC.); hdzassdgMaronita, superstites victorum MonoMar tale, vestis mustellarum pellibus mukolesi jog. Vuch. Jur. Feud. 210. Cum ilia thelelarum ad clauslrum Maronis in monte nila a Martha = Martur; nyesttel belelt
(pupillorum lutela) coniunctum maritagium, Libanon migrarunt et a pra3fecto Maronitae ruha. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 126. due
sen ius maritandi liberos vasallorum, quos in denominati sunt (sa3c. VII. p. Chr.); maro- male, refacie, ferra,. . . martale . . . el cecustodia habebat dominus.
nitdk. Cher. Jus. Eccl. I. 230. Ad bane rui- teris munita.
2. Maritagium, (DuC.) donatio, qua3 nam multum contulit id, quod inter ipsos
Martalossus, i, V. Martalossi. Vea parente fit propter nuptias, seu intuitu ma- schismalicos Gracos alia? quaspiam secta3, uti rancs. V. 39. Ne liceat prafectis et subditis
trimonii; a ledny szuleitol adolt ndsz- Maronitae, Jacobite, Copti, Armeni, Melhitse ambarum partium intertenere et alere haydoajdndek, mig a dos a ferjtol kikotott etc. exortffi fuerint. . .
nes seu Martalossos, plagiarios atque id' geadomdny. Uj Magy. Muz. III. 194. Vidua Marotva, 33, piscina cum claustro, sepi- nus gregariorum militum.
post mortem mariti sui statim et sine difficul- bus circumdata piscina ; morotva, morotMartalus, (Du C.) mustella genus;
tate habeat maritagium et hereditatem vdny. Samb. Tyrn. Par. Pap.
nyest. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
suam.
Marquedandenus, lixa; markotdMartellare, (Du C.) martello cudere ;
Maritaliter, per matrimonium, in manyos. Ger. Marketender. Dip. Alv. I. 210., kalapdcscsal utni. It. martellare. Gall, martrimonium, in matrimonio. Ap. Du C. et Fore, 230. Marquedandenis sit licitum . . . pre- teler. Pel. De S. Laurent, s. II. c. 3 : Vilrum...
maritalis ex legitimo matrimonio procrea- cio in regno solito coemere necessaria.
non putatur preciosum eo, quod non potest
tus. Torvt. Msz. Maritalis, ferjetilletd; hdMarquerius, i, puer cauponis; tekeor. martellari.
zassdg utjdn. Fej. X. I. 387. Quousque do- Marqueur. Pest. Var. Levt.
Martellus, i, (Du C.) malleus; kalamino iubente maritaliter seu marilali iugo
Marra, 33, (DuC.) ferreum instrumentum pdcs. It. martello. Ljub. Mon. SI. IV. 79. an.
se subiiciet.
excidendis 'herbis ; bidens ligo. V. s. Cucura; 1365: pulsabatur campana ad martellum.
Maritata, 83, nupta; ferjhezment. ketdgu kapa. It. marra. Cod. Dip. Arp. Cont. Vjestnik I. 142. an. 1468.
Torvt. Msz.
Martelosius, i, V. Martalassi. Thury
XI. 61 : .et duodecim marre et sex vomeMaritatio, collocatio in matrimonium; res . . . et sex raga. Cf. Colum. 10, 72; et Tor. Magy. Tort. Eml. II. o. I. 57. martolosz,
ferjhezadds. Proj. Leg. Civ. 177. Provisio 89. Plin. 17, 21. 35 ; Juven. 15, 166.
martalosz a lorokoktol va'ro'rizetre alkalmaTit. 29-ni Partis l-mse et huic conformium Si1. Mars, tis, ferrum ; vas. M. Bel. Prodr.zott keresztyen zsoldosok. Basilius Ivan. Hegismundi, Matthias et Uladislai legum ea est, 146. Videlicet totus iste tractus, quod dictum rold (Schwandtner I. 639.): eius generis hout in casu defectus Nobilium, si bona per eos est supra, Marte, quern Magnes comitatur, mines, quos Heydones nostri, Illyrii Uscoci,
relicta teminas non concernere evenerit, filia- iuxta et calcario lapide abundat.
alii Martelosios et Morlachos vulgus vocat.
bus in Capillis constitutis, usque ad tempus
2. Mars, per nostrum Martem, pro: Hi ab Hungaris Haydones, a Dalmatis Uscochi,
maritationis earum, domus palerna, cum nostro marte = sajdt hatalmambol. Ger. a Turcis ex Illyricis Martellosii vocantur.
quarta parte possessionum paternarum pro auf eigene Faust. Szered. Ser. Episc. 128. an.
Martelossus, Martholoczus,
quarta filial! secundum consuetudinem Rcgni 1393. Onera et gravamina per nostrum Martholosius, Martolossus, Marsequestretur.
Martem . . . ipsis imposita. Nota Szered. tolozzus, V. Martalassi. Verancs. VIII. 9.
Mariticida, 33, qua3 maritum occidit; fortassis vel militarem vel cum gente Monm. Comit. I. 69. Kuk. Jur. II. 31.
ferjgyilkos. Horv. Csalad. Memoriale. 200. Comitatus peragendam Executionem
Martia cerevisia, Cf. Marcium;
Prisca Miklosne't tanquam mariticiddt post innuit.
mdrcziusi ser. Ger. Marzenbier. Kronst. II.
inquisitipnem nemzetes Tibay Laszlo uram
Mars eteriius, semper in armis exi- 305. an. 1533.
viceispan uram tanquam magistratus elfogatta. stens ; folyton hdboruskodo. Chr. Dubn. p. 1. Martialis, militaris habitus; katonai
Maritimse, arum, paries maritime; ten- 41: Deinde per abrupta moncium Senonen- tartdsu, marczona. Jokai K6sziv. I. 134. Az
germellek. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 191.sium per populos eterni martis viam sibi a martialis termetu feldmarschall, ki oly hanDionisio Banno Sclavonic et maritimarum. gladio aperientes paraverunt.
gosan converzal, mintha brigadeot commanMaritimo-Cameralis, ad cameram
Marsalcus, i, V. Mareschalcus. II. dirozna. Torvl. Msz.
maritimam pertinens; tengereszeti kama- Rak. Gy. 432.
2. Martialis, ferri naturam continens;
rai. Kuk. Jur. III. 198. In districtu maritimo- Marsalkus bellicus, summus dux; vastartalmu. M. Bel. Prod. 146. inter ea,
Martianse
Martyriani
Masssecurator
411
ex quibus constitutae sunt aquas nostrafi, pras- ciare; kinozni. Ljub. Mon. SI. I. 92. Cod. Masinare, molere. V. s. Masina; drvalere Martialem atque Calcariam materiam. Dip. Arp. Cont. XI. 489.
leni.
Masinaria, as, masinatura, as, actus
Martianse, pelles mardurinae; nyest bdr.
Martyriani, V. Messaliani.
Szamosk. I. 232. Stephani Regis Poloniae mu1. Marty Hum, ccemeterium (DuC.); molendi. V. s. Masina; dries.
nera fuerunt sex fasces pellium preciosarum, temetd. Fej. I. 39. et quidem super Martyrum
Masir, Opin. 1802. a. 2 : Lapides 100 et
quas Martianas vocant p. 236. Quinque fasces sepulcra ; ide'o etiam Martyria vel Coenie- ultra libras ponderantes technico termino
insuper Martianarum pellium, quse sabelli- teria dicta. Cf. Tertull. adv. Hasr. 46; Cod. Masir appellati.
Masmare, V. masinare; o'rleni. It.
nis et precio et colore multum cedunt. Maries Justin. 1, 2, 16.
2. Martyrium, testimqnium : Christia- macinare. Rac. Mon. SI. XIII. 176. an. 1357 :
enim, cuius ea pellis est, fiavet magis quam
nigrat.
nis est testimonium deveritate coelesti, in quo ut maior copia molendinorum et masmandi
Martiger, eri, bellicosus; harczias. quis sanguinem effudit vel cruciatus letales habeatur.
Masmutinus obolus, (Du C.) Moneta
perpessus est. Tert. Hieron ; vertanusdg. S.
Boc. Hungar. p. 12 :
de Keza Chr. II. 3., 4: martyrio coronatur. Saracenorum Aegyptiorum, quos Masmudos
Inclyla Martigeris virtus Heroibus asquat
1. Martyrizare, (DuC.) cruciare; ki- et Masemutos perpetuo vocant.Cod. Dip.
Cui dederat primes rustica mamma cibos.
Martirizare, V. Martyrizare. Star. I. nozni. Kronst. I. 270. Pel. Hiem. 47. e. Arp. Cont. VI. 126. amisit XV. marbotinos et
novem obolos masmutinos.
Marc. Chr. II. 47. Thurocz. 107.
111.
Masnata, as, turma, comitatus (Du C. fa2. Martyrizare, in coetum martyrum
1. Martius, 3., e pelle melis (DuC. al.
s.); nyest... Magy. Tor.Tar. XX. 181. pileus collocare ; a vertanuk koze sorozni. Knauz. milia) ; csapat, sereg. It. masnada. Ljub.
M. E. Str. I. 47 : omnes martyrizati sunt. Mon. SI. I. 99., 117.
pelle martia duplicatus.
Masnaticum, res familiares; vagyon.
2. Martius, 3., (DuC. al. s.); Mars csilMartyrologium, (Du C.) Fasti sanctolagzata alatt sziiletett. Curios. Misc. 63. rum Marlyrum; vertanuk konyve. Nagy Ljub. Mon. SI. III. 431.
Cur aliqui homines dicantur Martii. Mars est Hier. Oltv. Act. Synod. 77.
Masora, as, vox hebraica traditionem
calidus et siccus; ita tamen, ut siccitas supe1. Masa, as, currus oneratus; megra- signiflcans. Est vero summarium interpretarel, qui itaque sic constituti sunt, Martii di- kott xzeker. Haz. Okl. 187. an. 1314: a tionum lextus veteris testament!; heber bibcuntur. Tales sclent esse faciei siccioris, in- curru honerato, quod vulgo masa dicilur.Kov. lia. Pinx. Apod. p. 161. Cernimus hoc loco
flammatas, oculo nigro, statura grandiore, ca- Jur. Tav. Ind. Fej. III. 22. Cod. Dip. Arp.(sc. Dresdas) Biblia Hebraica membranacea
pillo simililer nigro et cito canescunt, corpore Cont. IX. 205. Szaz. II. 151. an. 1364.
cum paraphrasi Chaldaica cum adjuncta Mapilosi. Inclinantur tales ad rixas ex levi, ad
2. Masa, as, centenarius; mdzsa. Eszt. sora, antiquissimum certe est exemplar in
odium quietis, ad rapinas, ad vilipensionem Okm. 32. (Deer. Ladisl. 1280): de Masa vel tola Europa.
rerum et pecunias.
centenario cupri duos frisaticos. Tor. Tar. 1. Massa, centenarius (ap. Du C. al. s.);
(100 libras. Art. XV. 1304.); mdzsa. Kronst.
Martius tormentorum applau- 1889. p. 381.
sus, fragor tormentorum bellicorum; dgyuMasalinus, idem quod Mazelinus q. II. 332: fuerunt massae seu centenarii.
szo. Probst. Comitiol. p. 124: Quamprimum v.; kobol faragott. Tor. Tar. 1886. p. 554. Georg. Sirm.I. 112. Et ego ipsa habeo decem
convivium inirent. . . Martius tormentoMasarius communitalis, operis massa argenti. Par. Pap.
rum applausus tertius et postremus audi- communitatis conductor, curator; hdzgond2' Massa, canthus; ferrum, quo rotte vintus fuit.
viselti. It. massaro, massajo. Cod. Dip. Arp.ciuntur; sinvas. Ger. Schiene. Schlag. 1321.
Martoloszus, i, Martalassi. Verancs. Cont. XI. 70. Interfuerunt Ugnicia Jordani,
Massa bonorum, summa bonorum ;
I. 133. VI. 48. Scito enim, saltus omnes Croa- Ramerius de Ripa, Johannes Rustici, Juris javak osszesege. Torvt. Msz.
tian et Carinthias a martoloszis obsideri.
Periti, Carletius masarius Communitatis,
Massa bonorum circulantium,
summa bonorum in communi usu existentium ;
Martorizare, cruciare; kinozni. Rac. Georgius.
Masarizia, as, apparatus; keszlet. It. forgdsban levo javak osszesege. Torvt. Msz.
Mon. SI. XIII. 274. an. 1359. quod possit ipsos
Massa Candida, (Du C.) Locus ita dimartorizare, si inveniet offendisse aliquem. masserizia. Ger. Vorrath. Ljub. Mon. SI. XI.
Martur, V. Mardur. Fej. II. 104. qui 252. an. 1347: custodire, arma, masari- ctus apud Carthaginem. in quo sub imperatoribus gentilibus et in Christianos sasvientibus,
debent per annum dare viginti martures, zias.
centum corrigias el unam pellem Ursinam.
Masbothsei, v. mesbothaei, Sabbatharii fovea erat calce plena, in quam Christian i,
gentilium Diis sacriflcare renuentes prascipitaMartiirina, as, pellis mustela?, muste- q. v.
Mascara, dlarcz, maszk, maskara. bantur. Curios. Misc. II. 119. Innumerabiles
lina, tributum ex pellibus mustelinis constans;
nyest-menyetbor, nyestbor-ado. Fej. III. It. maschera. Curios. Misc. III. Oct. Synop. Martyres Cassar-Auguslas pro Christo mirabi321. quod nee marturinas nee descensum Chron. XI. Aeschylus larvam seu personam liter occumbunt, quorum combustorum cine^
res nive candidiores mansere ideoque Massa
nee alias exactiones, quse forte emerserint, in et vulgo Mascaram invenit.
futurum solvere teneantur. Cod. Dip. Pat. VI. Mascellum, lacus, sinus, amphora V. s. Candida vocati sunt. Funda David. J. 2.
Massa carnea, corpus hominis; emAssamaza; mercze. It. mastello.
260.
Mascherare, tegere; befodni. It. ma- beri test, hustomeg. Arany: 6nzo, faleMarturinalis exactio, nyestbdrado. Numi Hung. 156. Quod in Hungaria lu- scherare. Ljub. Mon. SI. IX. 52. an. 1410: de- kony husdarabm. Rak. On. 6. Verancs. Hist.
crum Cameras, hoc in Sclavonia Martarina- beant. . ..bardie palmari cl mascherari et 1.190. utrem to turn seu potius massam cariis exactio, census, collecta appellabatur, poni una bombardella super qualibet ipsa- nis dixisses, quam humanum corpus.
Massa concursualis, V. Concurantea in pellibus prasstita, dein per Belam III. rum . . .
Mascularis, impurus, V. s. Giornale; sualis Massa, Torvt. Msz.
et Andream II. in pecuniam conversa, qui poMassa credataria, reliela debitoris
stremus suo anni 1231 Decreto pro singulis tisztdtalanul irott.
Mascule, viriliter; ferfiasan. Fabo. bona, quibus crediloribus satisfiat1, csdcltomarturinis 4 pondera solvenda prascepit.
Auctor census huius creditur fuisse Coloma- Monm. Evang.TI. 42. lutheranam hasresim ubi- meg. It. massa di concorso. Ger. Concursnus rex, quum in Andreas II. Decreto art. 27. que locorum mascule propagaveril.
Masse. Instr. Jos. II. p. 29. . 79 : Singuli. . .
dicatur: ut marturinas iuxta consuetudinem
Maseria, as, maceria q. v. Ljub. Mon. SI. qui adversus . . . obasratum prastensionis . . .
ab eodem rege constitutam solvantur. In rela- IX. 179. an. 1411 : facere . . . maserias et jus se habere crederent, hisce admonentur,
toriis A. 1349. ad Nicolaum totius Sclavonic alia reparamenta forcia de lignamine.
ut . . . . praetensiones suas . . . super . . .
banum datis base occurrunt, quod ab antiquis
Masina, as, mola, rota; malom. Rat. Massa Credataria . . . Foro . . . exhibeant.
temporibus pro marturina a quolibet iobagione Mon. SI. XIII. 180: pro masmartedehyeme,
Massa salis, lapis salis; egy darab
et regio cive exigebantur 12 denarii Banales. habere debeat pro .. . stario bladi foil. XV... koczkaso. Kronst. II. 253., 255.
Marturinarius, i ; nyestado fizeto. et de estate . . . gros. unum de stario pro
Massa sequestrata, summa, bona
Thai. Mon. Ep. II. 22. an. 1300. vocantur masinatura. E t . . . dictus M .. . debeat fa- retenta ; zdros tomeg. Torvt. Msz.
Massa3curator, qui relictorum bonoMarturinarii ex eo, quia olim. tales singuli cere masinare in estate adminus masinas,
obligabantur suis dominis unam pellem mar- sive rotas duas molendinorum. Han. Mon. Jur. rum debitoris curam gerit; tomegor, tomegP. I. 187 : nullus cum familia et masinis ... gondnok. Ger. Massecurator. Kass. Prax. I.
turinae annuatim.
96. peregerimus universam rerum mobilium
Marturizare, (Du C. marturiare) cru- habitare queat.
52*
Masssie metallorum
Maszlu
Matriculare
Maszlu,extrema unctio (ex slav. maszlo); sistit, corporatus, corporeus; anyagi. It. maet immobiliun) inventationem atque conscriptionem et cunctas res ibi speciflcatas consti- utolso kenet. Nill. Symb. p. 551: Reliqua ut teriale. Vcrn. Met. II. 254. Anima hominis satulo Massac, Curatori et Sequestri Admini- sunt: pro Paschate, vulgo Past, pro confes- nari potest medicinis materiatis; narn saepc
strator! . . . resignavimus . . .
sione, pro extrema unctione, vulgo Maszlu, ab amentia, in quam forte incidit, medicamenMassse melallorum, fossilia; dsvd- pro general! absolutions lempore tolluntur... lorurn ope liberatur, ergo aclione caussarum
nyok. Sup. An. Sc. II. 433 an. 1571: mineMatseologia, ae, fabulee; haszontalan materiatarum laedi quoque ac destrui potest.
ras seu Massas Metallorum.
beszed, cseveges. Pinx. Apod. 43: Excusa
Matenialis, maternus (ad normam paMassaliani, (DuC.) Haeretici, qui et primum explicatio est in Transylvania . . . ternalis); anyai. Cod. Dip. Hung. And. Vol.
v%?jrai dicti paene assidue orarent; mas- postea tamen in Belgio, omnis cujuscunque V. 263. 15. porciones suas perlineam masalianusok (folyvdst imddkozok). Curios. mataeologiae Africa, impressa.
ternalem sibi devolutas eidem filie eiusdem
Misc. III. 383.
1. Mater, (DuC.) monacha, virgo sacra, heredibus dedisse ct applicasse possidendas.
Massaricia, ae, (Du C.) res frumentaria, soror, sponsa Christi; apdcza. Magy. Tor. 269. 21. ob sincere dileccionis Karitative macommeatus ; elelmiszer. It. massericia. Ljub. Tar. XIII. 61.
ternalis et fllialis naturalis propagabilis conMOD. SI. XI. 148. an. 1411: cum omnibus
2. Mater, cam's tota mater, convicium nexus penitus concordassent. Pel. Pom. In
massariciis et munitionibus, que . . . sunt in hungaricum, pro : canis tua mater. Cf. Ca- nativ. Dom. s. V. c. 6.
castro. Mem. Pauli 436. Luc. Regn. Dalm. 232. nis creavit; ebanydd. Jok. Rab. R. I. 32.
Maternus, 3., vernaculus; hazai. Fjp.
Massarius, i, (Du C.) villicus, massae Canis tota mater, ez nem jol van ! doboga Szam. p. 389: matri materm notarii civicustos ; gazda. Ljub. Mon. SI. II. 263. IV. 44. a kirabolt tablabiro; et passim.
tatis.
Mater perla, perlarum, unionum
1. Maternaliter, (DuC.) patria, verXI. 66. an. 1322: per massarios . . . dividantur per civitatem starii mi/le frumenti. conchas; gyongyhdz. Ger. Perlmutler. Gros. nacula lingua; hazai nyelven. Szam. Tih.
Batty. Leg. III. 282. an. 1386. Star. IV. 191.H. Ph. III. 275. Kecsk. P. Otv. 152. Arch. Apats. p. 15 : 1321. Insula maternaliter
Rak. VIII. 338. Unapatinula ex ma-tre perla. Chakan Zygete vocata. (0. L. D. 2067.) Cod.
an. 1515.
Matercis, adi. a matrix (mater) ma- Dip. And. I. 587., 643.
Masseria, se, rudus, rudera ; omladek.
It. masseria. Gall, masure. Ljub. Mon. SI. III. ternus; anyai, anya. Ecclesia mater2. Maternaliter, cum affectu matris;
66 : debeant fortificare terram a parte muri cis: ecclesia matrix ; anyaegyhdz. Cod. Zi. anyai szeretettel. Cod. Dip. And. I. 133.,
HI. p. 367., 368. unam Equam . . . ac unam 142: debite dileccionis cum affectu, qua ...
diruinati de masseriis et aliis.
. Mastanga, fors. pro : magnum stagnum, vaccam . .. dicte materci ecclesie debeat ac filiam suam maternaliter amplectitur.
quod saepius in codicibus occurrit; nagy moin reconpensam redituum dictarum villarum
Maternitas, titulus honorarius; anyacsdr. Fej. IV. 2. 408. commetatur terrae Cat- dicte ecclesie materci et suis ministris dare sdg. It. maternita. Cod. Dip. Arp. Cont. III.
pan cadens in mastangam et per illam proet assignare tenerentur.
165. indignos Vestra Maternitas nos fececeditur versus aquilonem.
Materha, pro: materia, materies, (stein- rit visitandi per suas literas . . .
Materno-aviticus, ab avis matris
Mastaries, fors. idem, quod ap. Du C. wandt (Steinwand) Dief.); szolomegye. Ger.
Massaritia, praedia annuo censui subiecta. V. Weingartenmauer. Schlag. 1494.
descendens, proveniens; anyai osoktol szdr1. Materia, pannus, tela; kelme, szovet. mazo. Art. Diaet. Pos. 18. Maternis item et
s. Impositio. Tract. Comm. 3. A Mastarie,
Cassabie, aliisque impositionibus et iuribus It. materia, stoffa. Thok. Dar. II. 189. gyaszol- Materno-Aviticis bonis ac juribus . . . salautem omnimode immunes sint modusqueiste jak is, az kornyetakon, zaszlokon, dobokon vis semper permanentibus.
respeclu mercatorum utriusque partis obser- fekete materia fu'tyeg. II. 325. Deak. Magy. Maternum vocabulum, sermo pavetur.
Holgy. 325. Kemeny Simon uram iszonyii fe- trius ; anyanyelv. Ger. Muttersprache. Urk.
Mastellus, i, mascellum q. v.
nyes materidt adott neki szoknyanak.
Sieb. II. 35. an. 1346. transeundo ad ... saMasterium, magisterium; tanitosdg.
2. Materia, materies, maceries, lices, quae materno vocabulo sal wydenplok
Ljub. Mon. SI. 233. an. 1346: magister . . . sepes (Du C. al. s.); kerites. Kronst. HI. 32., nominantur.
Matheologia, V. Mataeologia. Rep.
possit sibi solvere de suo masterio a suis 470., 471 : infra materiam vulgo Hagen.
scolaribus.
1. Materiale, species; anyagszer. Lzb. Cast. 30: sed quia et quod politicum est, tua
Masticare, (DuC. mandere, dentibus Cod. Med. T. II. 9. Materialium et Pharmaco- fraude reddis impolitum, et quod Theologicum
conficere) hoc loco : saepe et iterum legere, in rum ad medicinarum praeparationem necessa- tua Matheologia contaminas.
manibus versare; megrdgni (jol megfon- riorum.
Mathariani, V. Ordo fratrum S.
tolni). Batty. Leg. HI. 445. an. 1440: ex- 2. Materiale, ligna ad aediflcandum et Trinitatis.
Matia, ae, (DuC.^ baculus officii seu dihibuerunt. . . noslrse celsitudini quemdam comburendum; faanyag. Sza"z. VI. 37. udlibellum in sui continents tenore per eos, ut vari conventionatus szolgarend . . . fizetesek-gnitatis insigne; hot (mint a tisztse"gjelve"nye).
dicebant, diligenter masticatum.
es materialejoknak s conventionaliter jarni Ger. der Stab alsZeichen eines Amtes. Kronst.
Masticatio, flagellatio (Du C.); osto- szokott naturalejok folyo arupenzre lott re- I. 690.
Matologium, (Du C.) catalogus, index;
rozds. Ger. Das Peitschen. Rep. Cast. p. 32a: ductiojanak Tabellaja. Tor. Tar. 1881. p. 372.
Quod Castigationem tui meam masticatioMaterialis, e, ad materiam pertinens; jegyzo'konyv, naplo. Nagy Hier.
anyagi. It. materiale. Cod. Dip. Arp. Cont.
Maton, onis, (Du C. matonus) later. V. s.
nem voces . . . niliil offender.
Mastigise, vernorum vexationes ac poe- III. 55. illuc spiritualibus armis et materiali- Cupus; tegla. It. Mattone.
nas; ostorbiintetes. Gall, chatiment de fouet. bus premuniti procedunt. Cf. Macrob. Somn.
Matracium, stratum stragulum, culcita
pilacea (DuC.); matrdcz. Lzb. Cod. Med. T.
Samb. Tyrn. Cf. Sulp. Sever, dial. 2, 3.
Scip. 1, 12.
Mastia, (Du C.) gummi, succus, quern
Materialista, ae, aromatarius; fiiszer- II. 112: ex matraciis pilos equinos aut stupam tollant.
arbor, qua vocatur Pistacia lentiscus, exsudal, kereskedo. Lzb. Cod. Med. T. II. 242.
neeessarius ad res inaurandas; masztik. Ger. Materialiter, ratione, respectu materise;
Matrica, ae, (DuC. al. s.); V. matricula.
Mastix. Tischlerleim. Kitt. Kecsk. Otv. 158.anyagilag. Severin 30. Nic. de Mir. 366. Cf. Pesty Szor. III. 372.
Cfn. Seren. Samm. 447 ; 423.
Sidon. Ep. 8, 11. Matricalis, Lzb. Cod. Med. T. II. 426 :
Mastoch, mascellum, V. s. Circulare.
Materialiter ponere, V. Nomina- pro emplastro . . . matricali. Vor ein MutMastraucia, ae, fors. static navium; ftcere.
terpflaster.
kikotohely. Angl. Master. RaC. Mon. SI. XIII.
Materiarius, (DuC.) faber lignarius;
Matricula, ae, (Du C.) catalogus, index;
289. an. 1360: pro huiusmodi galearum fabri- dcs. It. marangone. Ger. Zimmermann. Bel. naplo, anyakonyv. An. Sc. II. 189. saec.
catione nostrum arsenatum . .. et mastrau- Comp. Hung. Geog. 103. processus Losson- XVI. Senior . . . illud adjunctum habuit, ut
ciam concedere deberemus.
ciensis atqne K6kkoiensis incolas per dicte- negotia . . . gesta .. . qua domi vel foris eveMastruca mardorum, Text. v. s. rium Krekacsios dicimus, solertes alioquin nissent, in literas quam diligentissime referret.
Mardus; nyestprem. Germ. Marderge- materiarios habet. Cf. Plaut. Mil. 3., 3,, 45. Librum, cui haec inserebantur, Matriculam
bra'me.
Materiarum textor, panni tenuioris vocabant. B^tty. Leg. III. 282. an. 1386. Cf.
Mastrucea, Mastruca. Monm. Comit. textor; szovetkeszito. Ger. Zeugmacher. Tab. Veget. Mit. 1, 26; et 2, 2; 5.
Matriculare, is, V. Matricula. Tor.
Trans. V. 193. Ab una mastrucea Mora- Conscr.
viensi f. 50.
Materiatus, 3., quod in materia con- Tar. 1889. p, 206. Ex Matriculari Dioecesis.
Matricularis
2. Matrix
Ma/ellare
413
Matricularis, e, ad librum, ubi nomina anyaec,yhdz. Kon. Egyh. 346. Cod. Dip. Arp. post absolutum votivum matutinale Sacrum
natorum, mortuorum etc. relata sunt, pertinens; Cent. VI. 126. XI. 399. Cher. Jus. Eccl. II. peragitur.
anyakonyvi. It. di matricola, matricolare. 78. 2. Per subiectionem seu Accessionem,
Matutinalum, matutinale. V. s. MatKass. P. P. I. 307. Extractus Matricu- cum una Ecclesia alteri tamquam Superior! tinale.
laris.
adiicitur eius-demque Rectori ita subiicitur, ut
Mauchmeticus, i, mahometanus.Masy.
Matrimonialiter, (Du C.) matrimonii tanquam inferior et subiecta ad alteram velut Tor. Tar. XIV. 179.
vinculo; hdzassdgilag. Ger. ehelich. Thu- principalem, primariam, et superiorem acceMavevarius, apud Du C. mavecharocz. 162. Altera insuper filia ipsius Felieiani dat, unde base filialis, ilia mater aut matrix rius; is suspicattir hoc loco mendum inesse
maior Sebe nomine cuidam nobili nomine Ko- dici solet.
et maccecarius scribendum esse, quod digni2. Matrix, forma; dntominta. Ger. tatem magni cod significaret; fd konyhapai matrimonialiter nupta. S. de Kz. Chr.
Guszform. Archaeolog. Ert. (HampelJ.) XV. 5. mester. Luc. Regn. Dalm. 96. nam in supraII. 4., 2.
Matrimonisari, matrimonio iungi;
Matrizare, indolem, naluram matris he- dictis Privil. inveniuntur subscript! Cameramegndsulni. It. maritare, maritarsi. Georg. reditate accipere ; anydra iltni. Curios. Misc. rius 2., 3. Pincernarius, Palatinus, Duornick
Sirm. I. 49. El in opidulo Sarki matrimoni- 168. Hinc vulgare illud adagium : mali corvi sive Curialis, Dad siveDed, avus vel senior et
satus est et optimos liberos habet.
malum ovum, et Cicero in oralione pro Roscio similia, qui Croatorum Regibus in usu fuere.
Matrimonium ad legem Sali- censet: Neminem ex improbo Patre, probum Mavevarius autem an Slavum vel Latinum
cam, balkezi hazassag. Vuch. Jur. Feud. 111. filiuni nasci posse existimare. Unde proles alia3 fuerit, inconpertum est.
(dicitur Matrimonium) ad legem salicam, non patrizare alia? matrizare dicuntur.
Mavia, 33, Mavea, 33, fors. idem quod
quod in lege salica eius mentio fiat, sed quod
Matruelis, (DuC.) ex matris fralre na- auri massa oblonga; aranyrud. Verancs.
antiquissimis temporibus talia matrimonia apud tus ; anydm bdtyjdnak magzata. Szek. Okl. VII. 225. Ila namque cum artifice calculum
Frankones et alios populos originis Germani- I. 146. Cf. Marc, Dig. 48, 9, 1. Aurel. Vici. subduximus, ut ex 72 maviis fianl majores
C33 usitatissima fuerint; Germanis placet node orig. gentis Rom. 43. fin.
scutellas 12; mediocres 12 ex maveis 48,
minare : Ehe zur lincken Hand, quod occasione
Matrusium, matracium; matrdcz. Ger. minores 12 ex maveis 30 ; disci 12 ex maveis 24, tota summa facit mavias 174. Sincopulationis copulandi sibi manum sinistram Matratze. Schla'g. 1148.
Matruus, i, (Du C. malruelis) ex matris gute autem maviae constant ducat. 6. p. 23.
porrigant.
Matrimonium ad. morganali- fratre natus ; unokaocs. Bek. Paszt. III. 514. de liga, ut vocant.
cam, (e Ger. Morgengeba. longobardico : an. 1666. ,'ralri suo . . . matruo et consanMavors, tis (Du C. pannonica catta)
meles; nyest. Batty. Ger. 240. sub splenmorgincap : donum matutinum, post noctem guineo.
Matten Hispanicum, species mone- didissimis Mavortibus . . . et trabeis multse
genialem) sinistra manu vinctum matrimonium, quum nobilis conditionis vir cum fcemina ta3. Instil Arithm. 222. Tabula V. Monetarum latent nauseas.
Maxella3,arum, macellum.V. Mazellum;
minoris conditionis matrimonium init; bal- exterarum cum domesticis comparatarum Argenteas. Matten Hispanicum: Flor. Cruc. 4. meszdrszek. Fjp. Szam. 236. an. 1427 :
kezre kotott hazassag. Kon. Egyh. 524.
Matthas, (Du C. Mattubas species panni pro ductura asdificiorum ad maxellas. 275.
Matrimonium civile, coram civili
magistratu initum connubium; polgdri ha- aurei); aranyszovetfajta. Monm. Comil. ipse debet unam stubam parare et tecta cirTrans. V. 196. De una pecia Matthas L 2. cumambiendo maxellas pro 600 den.
zassag. Kon. Egyh. 521.
.Maxima, a?, lex, ratio, regula (Du C.);
Matthus, 3., (Du C. mattus) stultus, stoMatrimonium conscientise, matrimonium clandestinum ; titkos hazassag. lidus; ostoba, dore. It. mattus. Prot. inq. elv. Ger. maxime. Jokai Uj f. II. 133. azon
220: si papa hoc fieri mandaret, nolo esse jeles jog maxima szerint: Si fecisti, nega.
Tb'rvt. Msz.
Vern. Psych. 525. Torvt. Msz.
Matrimonium de futuro, in quo mattha, sed volo servare virginitatem.
Maximas, atis, ad normam optimas,
spondent seiuslum matrimonium inituros esse.
Mattinale, liber matutinas preces conGeorch. H. T. 1.79. Meg kell azonban jol kiilom- tinens ; idem ac matutinale. Rac. Mon. SI. Magnas (Du C.); mdynas, four. Probst. Coboztetni az eljegyzest a hazassa"gi kotesto"!: VII. 181. ad fin. saec. XI. 1. mattinale . . . mitiol. p. 9: Pontificum, Maximatum . . .
amabban csak megigerik (spondent) egymas- 1. matutinalum . . . 1. manualum 1. oratio- corona . . . Dominum suum praestolabatur.
Maxina, 33, V. Masina. Han. Mon. Jur.
nak a kot6 felek, bogy oszvekelni akarnak es nalum.
azert jovenddre valo hdzassdgnak (matriMatula, a?, vas.urinae; ejjeli edeny. P. I. 90: aliquis non habitat in Lumbardia nee
monium de futuro) neveztetik.
Otia Bachm. 75. spumabant libidinibus, hinc cum familia nee cum maxinis, nee galinis.
Matrimonium de prsesenti, in matulam, in quam spurticiem exonerare
Mayneries, ei, (Du C. maneria) habitaquo viva voce declarant se matrimonium ini- possent, qua-rebant. Cf. Festus p. 125. ed. tio cum certa agri parte, villa rustica ; majorturos esse. Georch. H. T. I. 79. emebben (ha- Miiller, Plant. Most. 2, 1,39; Hieron. Ep. sag. Ljub. Mon. SI. III. 242. an. 1352: exizassagi kotes) pedig szoval kinyilatkoztatjak 117, 8.
gat decimum . . . in aliis locis et mayneegymasnak, hogy oszvekelnek es azert tilsriebus.
Maturista, se, V. s. Beatista.
tent valo hdzassdgnak (matrimonium de
Matutinse, arum,officium divinum matuMaystrus, 3., principalis; fd. Ljub. Mon.
praesenti) hivattatik.
tinum ; virradati zsolozi,ma. Eszt. Okm. p. SI. XI. 262. an. 1347 : porta maystra.
Matrimonium legitimum, legi ci- 69. (Martirius strigranensis eccles. minister
l.Maza, as, gr. |Wô'e, uber; (Du C. al. s.)
vili conveniens matrimonium. Georh. H. T. I. 1156): Ad cuius servicium constitui chorum V. s. Becharius ; tolgy.
77. Mivel pedig a hazassag haromfele, t. i.: fratrum cottidie convenire debere, et ibi ma2. Maza, 33, fascis (Du C. al. s.); koteg. It.
torvenyes legitimum (a polgari kotes altal) tutinas et vesperas eiusdem matris domini mazzo. Tor. Tar. 1890. p. 215. mazas pelszent vagyis megerositelt (ratum) (a megyes debita veneracione celebrare.
lium sabellinarum.
Papnak es ket tanubizonysagnak jelenlette alMatutinse laudes, (auctore Battanyo
Mazalinum, (ap. Du C. Mazer, Mazerital) es betellyesitett consummatum : (az elha- Matutinae vel Matutinae laudes diceban- nus, Mazarum, Masdrinum), Murrha, materia
las altal) torvenylelen gyermekeknek talaltat- tur, quas nunc absque ullo addito laudes di- porcellana ; folypdt, porczelldn. Szaz. XIII.
nak azok is, a kik az eljegyzes utan, de az es- cimus, ut discrimen fieret a Vespertinis lau- 234. unus cipus de Mazalino.
kiives elott fogantaltak, meghalvan az eskiives dibus, Vesperarum enim omiies quinque
Mazamurrhina, pocula murrhina;
elfltt attyok.
psalmi a laude incipiebant, hinc etiam in ordi- porczelldn iiveg, pohdr. Fej. III. 23. Quod
Matrimonium putativum, quum nariis antiquis hi psalmi assignantur formula Georgius. . . Rodominus et Quianus e i . . .
quis putat se iustum matrimonium iniisse; omnia laudate. Batty. Leg. T. II. 176. (Saec. duo pallia . . . quingentos mazamutin (mazavelt vagy johiszemii hazassag. Kon. Egyh. XII).
nmrrhina seu pocula murrhina) . . . per vioMatutinale, (Du C.) liber matutinas pre- lentiam abstulerunt.
524.
Matrimonium ratum, quod agente ces continens. Officium, laudes; virradati
Mazamutin, pocula murrhina. V. Masacerdote et duobus testibus prsesentibus ini- zsolosmakonyv. Rac. Mon. SI. VII. 122. an. zamurrhina.
Mazelinum, V. Mazalinum. Cf. ap.
1076.
tur. V. s. Matrimonium legitimum.
Matutinalis, e, (Du C.) matutinus ; reg- Du C. mazerinus; drdga anyagbol valo.
Matrissans, malri similis; anyjdra
geli. Beng. Ann. Erern. Coenob. 189. Unde Fej. I. 67. Duos cyphos de bono mazelino.
iitff. Bod. Hist. Eccl. I. 221.
Mazellare, cultro dividere ; vdgni. It,
1. Matrix, (DuC.) baptismalis ecclesia; haec devotio in Thaumaturgae Matris sacrario,
Mazellura
1. Mediana
macellare. Ljub. Mon. SI. III. 355 : mercatores

1. Mediana, se, mediamna, insula; sziMedicerium, favum mellis; lepuscarnes mazellantes in macello.
get. Schlag. 752.
mez. Ger. Honigseim. Par. Pap.
Mazellum, (DuC. mazelum) taberna
2. Mediana, (Du C.) vena (anatomicis
Mediculum, medium; kozepe (vlmiuiacellaria; meszdrszek. It. macello. Ljub. nostris ea, quse inter ,basilicam' et ,cephali- nek). Roger. 294. et expensans omnibus, qui
Mon. Jur. P. I. V. III. 224. mazellum seu cam' est); verd er. Pel. Serm. Physici consu- praster ipsorum familias, circa quadraginta
lunt, quod leprosus de mediana sanguinem millia dicebantur, faceret exhiberi usque ad
bcchariam.
Mazinare, molere, commolere; drleni. minuat. Aest. 39. c. Thok. Diar. 408.
mediculum terrie suse.
It. macinare. Han. Mon. Jur. II. 288 : emptor
Medianus, 3-, (DuC.) medius, interMedicus in fisica, physicus; tiszti
tlebeat accipere a mazinare volenlibus goa- gerinus; kozbenso. It. mediano. Rau. Elem. orvos. Ljub. Mon. SI. XL an. 1312: medip. 19 : sc. paries, qui variis sedium divisioni- cus in fisica ... teneatur . . . medicare omnum . . . in ... molendinis.
Mazuli, orum, Vox Turcica, cuius notio e bus adhibetur, medianus est' Ljub. Mon. SI. nes personas . . . dominum comilem . . . et
salanatas comitis et eorum familias.
eonte.xtu evidens est, homo infirme conditionis, II. 208. Cf. Vitr. 3., 1. Veget. Vet. 2., 40.
1. Mediare, (Du C.) rem tractare, com- Medicus magistratualis, physicus;
infamis. Brut. Hist. XII. 342., 10. Res tamen,
quae poense loco esset, ita infamis relicta inusta ponere ; kozvetiteni. Ljub. Mon. SI. III. 162: hivatalbeli, keruleti, tiszti orvos. Bene
nomini fseda ignominise nota, ut in eorum nu- mediare . . . prosequi et finire. Cod. Dip.Pol. 3.
mero haberetur, quibiis lege ad urbanos ma- Briiss. Burg. p. 13. Dip. Reip. Rag. 276.
Medicus practicus, qui medicinam
gislratus et militise honores est aditus prseclu2. Mediare, intercedere; kozbeesni. factitat, exercet: gyakorlati orvos. Bene
sus, quos Mazulos patria lingua vocant. Ve- Thurocz. 260. Ventum est tandem ad feriam Pol. 229.
Medicus theoreticus, medicus conrancs. IV. 8. Ki a valaszt adja a csaszarnak: quintam, festa, qua; sanctorum galli confessoris
templalivus ; elmeleti orvos. Bene Pol. 229.
6n jancsar Votam elobb es mazulld tottek vol. et Lucse evangelists mediabat.
3. Mediare, (Du C.) per medium diviMedietas portse, media pars militum
Mazza, (Du C. mazia) clava; dorong. It.
mazza. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 195. s i . . . dere ; kette osztani. Star. V. 114. an. 1422.ordinariorum; rendes katonasdg fele. Olah.
Cod. Ep. 481. Habuit Ibrahimus medietatem
percusserit baculo, mazza etc.
mediarent et dividerent. Cf. Apic. 3., 9.
Mediastinum, palus ignominiosus, portae, hoc est mediam partem militum ordiMeabilitas, commoda et apta ad eundum conditio (plateae, vise); jdrhatdsdg. infamis ; szegyenfa, pellenger. Kronst. III. nariorum csesaris Turcarum . . .
Medimnus Albensis, mensura quaPest. Var. Lev. meabilitas platearum. Kuk. 271., 397.
Mediastrum, (in mediastro ponere). tor modium ; szekesfehervdri kobol. SzaJur. III. 190.
Meaiidricus, 3. qui circumfleclit lon- V. Mediastinum. Pel. Serm. Justitia divina mosk. III. 67. Medimnus Albensis, quam
gos cursus; kanyarulatos, tekervenyes, in bonorum remuneratione et malorum puni- cubulum vocant, ea mensura vehes mediocris
csavargos. Vcrancs. VII. 40. et quicqnid in- tione omnibus manifeste appareat. Quan- bajuli est et quatuor modios continet.
Mediochartanus, 3., mediaa amplituteramniorum est in ipso Narabone et quibus tus planctus ibi erit peccatori lamquam in
flexionibus plus quam prope Meandricis mediastro posito furi coram omnibus alli- dinis ora habens; kozepkaliberii. Cod. Alv.
circumferatur.
gando furtum collo Hiem. 5. h. Georg. Sirm. I. 421. habent Csesariani SOmediochartana
Mechanicse arles, artes sedentarise, I. 260. Et quomodo declaraverat dispensator tormenta bellica in tribus batteriis.
Medioxumus, in medio positus (Du C.
sellularise, vulgares; kezmuvesseg. Ger. Hand- civitatis, ut viderem sertam meam aplicandam
iuxta mediastrum.
al. s.); belso. Bdrczay. Cf. Non. 141., 4. Plaut.
\verk. Wagn.
Mechanicus, opifex (Du C. al. s.); kezMediata calciamenta, crep'da; pa- Cist. 2., 3., 67.
muves. Magy. Tor. Tar. IX. 66. Pauci nobi- pucs. It. pantifola. Monm. Comit. Trans. II.
Medilari, passive usitatum. Batty. Ger.
les ibi fuerunt sed solum mechanici. Brezny. 67., 179. nigravelrubramulierum calciamenta 162. Non enim a mundanis meditari pos89. Art. Diset. Pos. 16. Cf. Lucil. ap. Festum de corio vernecino cum duob. soleis pro d. 16. sunt insignia perfectorum. Sensus: Mundani
p. 206. ed. Miiller. Colum. 3., 10., 2. Svet. Item mediata calciamenta mulierum vulgo non possunt meditari insignia etc.
felijs... d. 12.
Meditatorium, (Du C.) locus, ubi quis
Vesp. 18.
Medaglia, ie, (a metallo It. medaglia)
Mediatim, itczenkint. Ger. Halbeweise. meditatur ; elmelkedo terem. Nagy Hier.
imago ad clipei formam efformata (Du C. Pfahl. Jus. Georg. 1109. Colonis licet quidem
Meditullionetus, umbilicotenus, usMedalla); erem. Szaz. XV. 418. Habeo alterius etiam Domini terrestris Educillum ca- que ad umbilicum descendens (Heraldicus terunam medagliam cum facie principis.
piendi haustus gratia ingredi, sed vinum (per minus technicus); kolddkig ero (valamely
Medaia, se, clipeus, insigne V. Meda- medias, mediatim) ex alio prseterquam sui allati vagy emberi alak, melynek csak a kolglia ; erem. It. medaglia. Hist. Zerm. Co- Domini educillo adferri curare Colonis non doktol folfele eso resze latszik). Gyulafejervari
Liber Regius.
bencz. p. 124: respondi me litteras attulisse licet.
Medio, ope, auxilio; kozeg, Altai. It.
una cum dono per Suam Majestatem misso,
Mediator, garans, deprecator conciliahoc est una medaia adornata cum 52 ada- tor; medius, interpres, orator (DuC.). Arch. mezzo: mecTante. Kass. Prax. I. passim: exermantibus.
Rak. VIII. 140. Wagn. Cf. Appul. Met. 9. p. cet supremam suam potestatem medio conMedaleum, nummus in memoriam rei 659. Oud. Lact. 4., 25.
slilutorum Dicasteriorum politicorum ac judicusus v. nummus aureus; erem penz. Kov. Mediatorius, 3. ad intercessorem, ora- ciariorum.
Medium, media, sumptus, facultates;
Form. St. 538: Ex quibus (florenis) fuerunt torem pertinens; kozvetitd. Arch. Rak. II.
vagyon, joszdg, koltseg. Ger. Mittel. Wagn.
ducenti in Medaleis. Wagn.
344. officiorum Mediatoriorum.
Medium moratorium, instrumenMedia, 33, mensura vini; itcze. Ger. die Mediatricius, 3., ad intercessorem perHalbe (Mass.) Cod. AIv. II. 293. ut in singulis tinens, qui intervenit; kozbeveto. Arch. Rak. tum morandi; keslelteto szer. Torvt. Msz.
doliis sive vasis quadragenariis; quadraginta II. 336 ; MediatriciaOfficia et IX. 553.
Medium probatorium, instrumenmediae sive viginti octalia transilvanica pro
Medicaster, medicus spurius, obscurus; tnm probandi; bebizomiito szer. Torvt. Msz.
fecibus computentur et acceptentur. Ibid, ite- dl-orvos, kuruzsle, keno-feno. It. mediMedius punctus, numerus medius;
rum defectus perinde ac superfluitas doliorum castro. Ger. After-Arzt, Quacksalber. Cher. Jus. kdzepszdm. Ljub. Mon. SI. XI. 159. an. 1344:
sive vasorum quadragenariorum 600. sexcen- 'Eccl. 41. nam ut c!er!cus medicus aut chirur- doane vini tollatur medius punctus et retas medias puri vini continentium.
gus diplomaticus evadat, id destinatio eius ducatur ad pristinum statum.
Media noctis, media nox; ejfel. Arch. prohibet; ut vero Medicastrum agat, id
Medo, onis, (Du C. aqua mulsa.) (Mette
Rak. IX. 202. circa mediam noctis.
et cum dignitate eius compatibile haud est D:ef.) vinum mulsum ; mehser, mezbor. Ger.
Media vini, (Du C.) mensura vini, quse et periculo plenum esse exempla medicastro- Meth. Gall, hydromel. Kronst. II. 265., 472.
alterius media est, hemina ; itcze bor. Kor- rum docent. Bene. Med. I. 47. Torvt, Msz.
etc. Fej. IV. 1., 423. Tartari vinum, cerevimocb. forealisk. Ert. 1895. p. 156.
Medicastria, se, medendi ratio per- siam et medonem non habent.
Medialitas, dimidia pars; fele. Jogt. versa ; kuruzsolds. Ger. Quacksalberei. Poor. Medulla, 33^ imago ad clipei similitudiEml. T. I. p. 5 : Si Juratorum aliquis . . . in- J. Zsebsz. 107.
nem efformata ; clipeus V. Medaglia; paiteresse nequiret denique dualitas ymo et
Medicatorium, medicamentum; gyd- zsocska. Gal. Medaille. Barczay.
medialitas . . . Juratorum . . . perfecta mi- gyito szer. Hor. Mem. 30. animas medicaMedullatim, medullitus; bensdleg.
nistraturi sint officia.
Gall, interieurement. Thurocz, 204. quern
torium yv/rj$ larêiov.
1. Mega
Mel non destillatum
Menare
415
sestuans medullatim intestina ambitio suc- De uno centenario Mellis arundinis vulgo SziMdy Irodt. Kozl. VI. 3., 359. mellilegac
cenderat.
Czukerkandl.
volucres.
1. Mega, an, porca; mesgye. Ger. Turclie.
Melluit, praestrinxit; elkdprdztatott,
Mel non destillatum, sonkolyos
Batty. Leg. T. II. 379. an. 1252: venit ad (mez). Ger. Steinhonig. Vect. Ref. 0. De vase megvesztegetett. Ger. geblendet. Chron.
magnum mega et ibi sunt tres met*. Tor. mellis non destillati.
Rhythm, temp. Ludov. I. Engel. Mon. Ungr.
Tar. 1893. p. 11. I6"t medzi, horval
Mel Rosarum, Rhodomel: rozsamez. B6cs. 1809. p. 4.
medju (kozott) praepositiobol vagy az eb- It. miele di rosa. Ger. Rosenhonig. S. Benko.
Mellutum, Trifolium melilotus Linn.;
b61 eredo medza, 6 szlav mezda, hor- Top. Misk. 90. et ad ulcera mundanda iniectio- meszvirics. It. meliloto. Germ. Steinklee.
vat 6s szerb medja szob6I s lulajdonkep a nem ex decocto Hordei et Melle Rosarum... Schag. 1498.
szdntofoldek kozotti gyepes hatdrt jeloli. svasi.
Melodema, Us, (Papias: melodama
Melancholisare, Melancholiza- Du C. melodima) suavissimus cantus v. svaCod. Dip. Arp. Cont. VII. 466.
2. Mega, Megaia, (haec vox occurit iam re, tristitia quadam et moerore affligi; bus- vitas cantus; kellemes enek. Batty. Ger. 6.
an. 1055.); megye. Tor. Tar. 1887. p. 516. Pars. lakodni. Arch. Ver. Sieb. XXV. 376. penes Melodia, ae, (tetytila melos, cantus:
I. p. 43: Mega idem est, quod Ungaris Megye, fornacem sedeo et melancholizare incipio. dallam, nota. Vita S. Steph. 136. eadem quoi. e. Dislrictus, Comitatus. Unde Judicium Torvt. Msz.
que visio et melodie dulcedo cuidam archiMeg ale, quod Rege in Megam alicujus ComiMelinum, fucus, pigmentum melini co- dyacono per oracionem beati Ewseby revelis sive Megse, lateri Regis statim accedentes, loris; me'zxzinii festek. Lzb. Cod. Med. III. lata est. Cf. Marl. Capell. 9., 306.
postulante populo celebrabant: Equus item 502.
Melodista, ae, cantus, modulalionum
Melior, de situ loci pro: superior, felso. peritus, auctor; dallamkolto. It. melodista.
Megalis dictus, quern quilibet Cottus, dum
per eum Rex transiret, dono offerebat. Pfahl. Batty. Leg. T. II. 245. an 1156.
Ger. Melodiendichter. Greg. Aesth. 95. Quare
Jus Georg. XXIV. erat enim Hungaria secunMelioramentum, (Du C.) profeclus conlroversia melodistarum el harmonisladum morem in omnibus fere regnis Europae in melius; javitds. Ljub. Mon. SI. I. 150. an. rum, si generalia Aesthetics principia in cenreliquis vigentem ad facilitandam administra- 1291. Star. XVIII. 47. an. 1496.
sum voces, facile decidi potest.
tionem in Comitatus, Gaue, Pagos per. S.
Meliorare, (Du C.) reficere ; javitani.
Melus, (melo, eghel, Igel. Dief.) erinaRegem divisa, nominatus ita a comitibus, qui Kronst. II. 363., 384., 389. Wagn. Cf. Ulp. ceus; (Du C. al. s.); Schlag. 1685.
eis praeerant munere supremi iudicis, simul el Dig. 7., 1., 13. Cod. Justin. 5., 71., 16.
Membranitas, conditio, qua quid
belliducis. In Hungaria vocabantur Comitatus
Meliorari, (Du C.) convalescere; ja- membrana obtegitur ; obscuritas; hdrtydval
etiam Parochiae et voce hungaro Barbara vulni,jobban lenni. Reg. S. Ben. 36., 15. valo beboritds, horridly. Bally. Ger. 188.
Megae (a Megye, meta, districtu. Car. Bel.Sed et carnium esus infirmis omnino debilibus Ut enim reor, non destiluilur nimis legmine,
De Archioff. 14. Samb. Tyrn. Molnar. Patv.27. pro reparatione concedatur; at ubi meliorati quadamque Symboli membranitate.
Megajupanus, (Du C.) appellati prae- fuerint, a carnibus more solito omnes absliMeminere, pro: meminisse. Mon. Com.
sertim Servian principes; foispdn, fejedelem. neant.
Trans. I. 135. an. 1542. Meminere poleril...
Croat, veliki zupan. Ljub. Mon. SI. I. 12. an.
Melioratio, (Du C.) emendatio; ne- quod... Cf. Reg. S. Ben. 2., 65. Meminere
1189. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 166. Luc.
mesbite's, javitds. Opin. P. I. S. II. . 14. debel semper abbas, quod esl.
Regn. Dalm. 256. Orientalis Serviae pars si- Cod. Dip. Arp. V. 170. Beth. G. lev. 32.' Cod. Memoratorium, i, (Du C.); V. Mecuti iuris Imperii Graecocum erat, ita eius Justin. 2., 19., 24., 4., 66., 2.
moriale; emlekezteto irat, emlekeztetes.
praefeclus Graeco Slavo vocabulo MegajupaMeliorem esse super omnes, Cod. Dip. Arp. Conl. VI. 57. Memoratonus appellabatur. Star. VII. 32. an. 1220. omnes superare; felulmulni mindenkit, rium facio ego Brana una cum flliis meis.
Stefanus dominus Servian sive Rasciae, qui derekabbnak lenni mindenkinel. Fjp.
Memorise, liber ecclesiaslicus annivermegaiupanus appellabatur.
Anon. 2b.
saries sanctorum dies continejis (Du C.); egyMegalis, ad Megam pertinens V. s.
Meliores, (Du C.) maiores, seniores, hdzi naptdr. Szaz. XXVII. 345.
Mega 2); megyei, katonai. Car. Bel. de valentes; elokelok. Tor. Tar. 1887. p. 100.
Memoriale, (Memorandum) liber meArchioff. 14. Kereszt. Res. Mil. 12. Comes Melioritas, (DuC.) bonitas, virtus; ero, morialis, libellus supplex (Du C.); emle'kCastri finitimi duos nuncios praeiunclis equis hathatosdg. Pel. De celebr. primit. s. c. 2); irat. Ger. Memorial, Bitlschreiben. Ac. Com.
megalibus, seu exercitualibus^ qui in singulis Eius missa plus valet apud Deum, ut dictum Sopr. p. 15: Memoriale omnium Statuum.
Comitatibus alebantur, immediate ad Regem est supra de melioritate missae.
Cod. Dip. Briiss. III. 26. Thok. Diar. 642.
Melitenses. V. Ordo Militum Hospi- Wagn. Cf. Paul. Dig. 50., 16., 44.
dirigere obligabalur.
Megalis index, iudex comitatus; me- talariorum. v. Cruciferi.
Memorialis, commentarius, memoria;
gyei biro. Car. Bel. De Archioff 14. In qua- MeJittum, pro: mollitum (pusanth) ; emlekirat. Ker. Nap. 229.
cunque Comitis mega Rex digrediatur, ibi iu- me'zes bor. Fin. B. 47.
Memorialis cellula, memoria; (V. 6.
Meliturgus, qui conflcit mel; mez- scrinium cordis.); emlekezet. Kov. Form.
dices duo Megales cum eo coniungentur.
Megasiuppanus, accus. Meganiup- ereszto, mezes kaldcsos. Par. Pap. Cf. Varro St. 309. ul acla lemporalia scriplis inseranlur
panum V. Megaiupanus. Fej. II. 408. R. R. 3., 16., 3.
publicis, ne de memoriali hominum cellula
Mellarius, apiarius; mehesz. Fej. 1., effluanl.
quatenus accedeus personaliter in Seruiam
Meganiuppanum ipsum prsslalos et nobiles 313. Et in Mama plaustrales sex, in Obada Memorie, ex memoria; beteve. Reg.
vero septuaginta apiarios (mellarios) vinito- S. Ben. 10. 7. Pro ipsis tribus leclionibus una
ipsos in orthodoxa fide confirmes.
Meguliensis, is fors : Megalopolitanus, res sex. Cf. Varro R. R. 3., 15.
de veleri leslamenlo memorie dicalur.
Mellerosatum, syrupus; szorp. roMecklenburgi. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 125.
Memorizatio, actus ediscendi, meQuatuor marce inter sterlingos et aliud argen- zsamez. It. miele rosalo, sciroppo. Verancs. moriae mandandi; emlezni, emlekezetbol
tum, valens ultra trium marcarum inter me- Hist. I. 168. compulit nos non solum ad esum tanulni. Ger. auswendig lernen, memoriren
gulienses, igeunos, provinos, puglios et obo- panis, sed ad sessonem parum decoram ; se- Vern. Psych-147. Sic memoria multorum puelos megulienses.
dendo enim more turcico comedimus, qui siti- rorum in inferioribus scholis immoderata voMehterus, i, cubiculo regio praefectus ; vit, infundebatur potus illi mellerosato dul- cabulorum aut etiam rerum non intellectarum
fo kamards. Adelm. De orig. Turc. 11. Sunt coratus.
memorizatione saepe per tolam vitam deet ianitores, qui etiam ex ianizaris creantur
Mellicida, (Du C.) cui apum cura de- slruilur.
quorum numerus est CCC;capitii vocantur, hii mandata est, qui mel exscindit; mezre, me- Memoror, memini, memoria teneo;
etiam vivunt ex stipendio. Sed et Mehteri hekre ugyeld. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118. emlekszem. Frak. Mat. lev. II. 127 : Memotentoria et papiliones extendunt et omnem
Mellidator, mellifer; mezhozo. Knauz. ror autem anlea scripsisse sanctilali vestre.
supellectilem aule disponunt, qui circiter sex- M. E. Sir. 1., 511., 669.
Mena3um v. menaja, fasli graecorum,
Melliflue, mellitus, dulciter; mezesen, qui oraliones in singulos menses in honorem
centi sunt.
Meisterus, magister; mester. Germ. edesen. Kuk. Jur. 1. 8. Leonem vero Pelestri- sanclorum dislribulas in duodecim libris connensem Episcopm cum suis Epistolis mel- linent; ho-, havi konyv. Nagy Hier.
Meister. Kronst. H. 241. an. 1532.
Menare, (DuC.) ducere, regere; meMel ar undinis, sacharum crystallinum; liflue ructantibus eloquia destinavit.
. Ger Zuckercandis, Vecl. Ret E. 2: Meliilegus, 3. mel legens; mezszedo. neszteni, vezetni. Ljub. Mon. SI. XI. 1. an.
Mendaculus
Menolo<|ium
Mentemotus
1306 : venditores . . . si menant manus per

Meiiologium, fasti sanctorum, res ge- partes proportionaliter admiscentur; kelloen
mensuras. . . ita, quod nichil remaneat de slse per singulos menses distribute ; szentek vegyitett. Szamosk. IV. 78. Mel mensita alve,
sale in mensuris.
naptdra. Heyse: Menologium, Heiligen-Ka- gemens voluptas.
Mendaculus, i, mendax, mendacio as- lender, eine nach den Monatstagen geordnetc
Menssuaria pecunia, V. Mensenasuetus; hazug. Funda David. D. 34: Sane Heiligengeschicbte. Beng. Ann. Er. Co3nob. ria. Georg. Sirm. 1. 84. Et ibi Jacobum amilioc unicum tibi restat prsemium, quod olim Pra'f. tot editi Annales Ecclesiastic!, sancto- sit Banffy proptcr avariciam suam, quod talem
Cicero omnibus Mendaculis proponere sole- rum vilae, Menologia Divorum, Monasterolo- miletem non donasset elpecuniam menssubat : Ut etiam si jurent, eis non credatur.
gia Coenobitarum. Res. ges. p. 81.
ariam vilem obtulisset sibi.
1. Mendicantes, ostiatim cibum petiMensa, se, discus ; korong. Bally. Ger.
Menstruate, singulis mensibus; havonturi canendo, (Du C. al. s.); mendikansok, 136. Luna . . . erubuit, dum in solis mensam kent. Batty. Ger. 180. menstruate immunkoklulodeakok, szolgatanulok.Te.\iL Schul. impegit.
ditiis abundantis.
I. 367 : Am Anfang des 15. Jahrhunderts (h.
Mensa ambulatoria, cibus pauperiMenstruatim, (Du C.) singulis mensi1429) schreibt Anthonius sacerdos in bus discipulis allernanlibus locis praeberi soli- bus ; havonkent. Magy. Tor. Tar. XX. 1267.
Meschen in Siebenbiirgen in seine Postilla lus; vdndor asztal. Ger.Wandeltisch. Teutsch. Dip. Alv. II. 282., 57. administratur menAlbert! de Padua: Nota tria genera mendi- Schulorl. I. LXXXVI.
struatim medius farina) cubulus. Rak. On.
cantium. Primi sunt mendicantes de domo
Mensa Christi, altare V. sub Cibo- 314. Arch. Rak. IX. 79. Jogt. Eml. II. 1. p.
ad domum el vocanlur vulgariter dy hus rium. 1.
428.
bettler, ut sunt scolares et viri religiosi etc.
Mensa magisterica, magisterii,
Mensula lusuuni, abacus lusorius;
Secundi voeantur mendicantes de platea ad epulse lempore magislerii consecuti data?; jdtszoasztalka. Rak. On. 223.
plateam, de villa ad villam et voeantur vulga- mester asztal. Szaz. XI. 802., 804.
Mensura, Pinta ; pinty. Ger. Mass. It.
riter dy stroz bettler et multuin in mendiMensa immularia, argentaria, ta- misura. D. Raczk. p. 7. Caupones... vinum ...
cando iriti sunt cantando, orando. Tertii sunt bernaargentaria; penzvdltohdz. It. banco. non cum mensuris seu pintis minutatim,
mendicantes de regnis ad regnum et voean- Ger. Wechslerbank. Kov. Form. St. 20 in tra- sed cum integris vasis vini inibi venditioni
tur vulgariter die felt bettler el tales plerum- pezeta seu mensa numularia evertisscnt queant exponere.
que sibi ipsis infligunt et faciunt dolores, vul- florenos, grosses, Denarios etc.
Mensura cubiti, cubitum, ulna ; rof.
nera et inflaturas et colores modo pallidi modo
Mensa panicea, frustum panis mensse Eszt. Okm. p. 192. an. 1299. Curie longitude
nigri adfideles Christi decipiendosel tales sunt instar; panis mappae vices sustinens; kenyer- facit Iriginta sex mensuras cubiti wlgariter
pessimi et filii diaboli. Kormoczi Ert. 1894/5. asztal. Szaz. VI. 358. Galeoti. 43. nee ibi (in Reyf dicti.
19. Leges Schol. Schemn. 35. Bek. Debr. fo- Hungaria) ullus in assumendo bolo aul carnis
Mensura regalis, cubitus, idem ac
isk. torv. 57.
morsu furcilla utitur, ut nunc in Italia Trans- amplexus regalis quod vide. Cod. Dipl. Pat.
2. Mendicantes, memlicando cibum padana in usu frequenti est: Quisque enim T. I. P. 265: per spacia septuaginta mensuquserentes monachi, (Du C. al s.); koldulo- mensam ante se paniceam habens ex com- rarum Regnlium sive cubicorum (lege :
szcrzelek, bardtok. It. frate mendicanle. muni patina, quod placet, assumit.
cubitorum) in longitudine veniendo.
Ger. Beltelorden, Betlelmonch. Cher. Jus. Keel. 1. Mensale, (DuC.) 1. mappa, linteum
Mensurabilitas, proprietas rei, quse
1. 298.. 5. Mendicantes, ad convertendos stragulum, qua mensa insternitur; 2. super- mensura comprehend! potest; merhetoseg.
hsereticos et in subsidium curse spiritualis col- tunica, qua amicti rnensoe assidebant; asztal- Pazm. Dial. 304.
lecti, ut Franciscan), Dominican! etc.
terito; felso oltony, melyet az asztalndl
Mensurate, moderate, rationi conveMendicatio, actus mendicandi, sacculo viseltek. Szaz. VIII. 629. Kronst. 1. 117. Fej.nienter ; (Du C. mediocriter); mersekelten,
tinniente rogitandi; koldulds, aperselynek III. 2.479. Cod. Dipl. And. III. 179. Quel. Sieb. rendfe-modfa szerint. Reg. S. Ben. 31., 18.
korulhordozdsa. Besztb ag. gymn. Ert. I. 177. an. 1494. magistro scholee pro men- Omnia mensurate facial, neque avaritise stu1875/6. 29. A medicatiok jovedelme'nek salibus.
deal reque prodigus sil et stirpator substantise
harmadabol az iskolai sziiksegletek fodozesere
2. Mensale, mappa altaris (DuC. al. s.); monasterii. Ibid. 48., 17. Omnia lamen meni'skolai penztar alapittatott, aerarium scho- oltdrabrosz. Tor. Tar. 1886. p. 554.
surate fianl propler pusillanimes.
lasticum. Szaz. XX. 371. Cf. Senec. Ep. 101. Mensalia, ium, res, supellectile ad menMensurator, dimensor, melalor; merd.
Mendicatorias, (litterae); szegeny- sam pertinens ; asztali keszlet. Moln. Patv. Wagn.
segibizonyitvdny. Kov. Form. St. LXXXIX. 14. Mensalia splendide teneto.
Mensuratus, commodus, accomodalus;
Mendicatoriae seu Teslimonium super pauMensaria pensio, sumtus mensse; megmert, redszabott. Reg. S. Ben. 55., 13.
pertate.
asztalpenz. Gall, apanage. Ger. Tafelgeld. Ut non sint curta ipsa veslimenta . . . sed
Mendicatum, "mendicatio; koldulds. Cod. Dip. Briiss. II. 30. Extraclus quid et mensurata.
It. pitoccheria. Res. ges. p. 1819 : Nobiles quantum Romanorum Regia Matas de menMensurella, se, parva mensura; kis
familise . . . quas demigraverant patrimonio, saria pensione nobis obligatur.
mertek. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 161. an.
ne serviant, mendicato vitam tolerare.
Mensarius foculus, foeulus; eiek- 1343. recipiantur singule mensurelle sive
Menecare, minari; fenyegetni. Gall, melegitd. Ger. Kohlenpfanne. Par. Pap.
metretelle. Tkal. Mon. Ep. II. 21. an. 1340.
menacer. Prot. inq. 225 : dixi sibi, quod in- Mensator,lignarius; intestinarius; aszMensus, us, mensura (ap. A pull, de
terflciebat se et quod male faciebat et mena- talos. Fjp. Szam. p. 174. an. 1418. Tor. Tar.Mnndo p. 294. Oud. tanlum in Ablat.); mercavi earn.
1886. p. 609. Mensatori pro tumba et parvo tek. Vern. Met. 41. Quantitas, ut unitas ad
Menelogium, V. Martyrologium. loculo. Kronst. I. 614. II. 435., 447., 440. delerminalam aliam usurpata, mensus seu
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. p. 14(1
Arch. Ver. Sieb. X. 1., 177.
mensura dicitur atque cum quantitate mensuMenestra, se, (Du C.) pulmentum, iuscuMensenaria, 33, pensio menstrua, sa- randa homogenea esse debel.
lum; becsindlt leves. It. minestra. Prot. inq. larium menstruum; havi ber. Georg. Sirm. 1.
1. Meiitalis, ad mentempertinens; gon171: et sic stabat donee alie comederent pri- 56. et in arche- Nandor-Albensi et in Sanach dolatbeli, szellemi. Cod. Dip. Arp. Conl.
mam menestram.
semipaganos suos intrare cogebat, qui sine IV. 111. levamus vigilis more pastoris tarn
Mennonista et menonita, assecla mensenaria serviebant.
corporeos quam mentales oculos.
Simonis Menno, qui ssec. XVI. presbyter I'uit
Mensioneria, se, V. Mensenaria.
2. Mentalis, (a mentum) menti forin parte Germanise, quae diciturHolstein. Sacro Georg. Sirm. 1., 95. venerant ad adiuvamen mam habens ; hosszu dllu. Magy. Tor. Tar.
lavacro non infantes, sed seniores aspergi rogare mensionariam eorum a Rege,
XX. 172 : annuli pro patinis mentales.
oportere censens, iterum baptizalus est. DocMensipar, faber lignarius; asztalos.
Mentaliter, menle, animo, cogitatione;
trina haac vetat officia militaria, publica et ius- Fr. Lib. Rt. II. 141. magistro Petro mensipari menle atque animo; gondolatilag, szelleiurandum Cher. Jus. Eccl. 2. 366. Professio pro reparacione pixidum manualium. Szaz. IV. mileg. Aiulr. Pann. 116. Wagn.
vero alterius cuiuscunque scclse v. g. Deista- 677.
Mente, is, loga, tunica Hung.; mente,
rum, Mennonistarum subditis Austriacis
Mensis septanus, M. September; kopeny. Historia arcis Szigeth p. 733. tunicam
nulla ratione permittitur. M. Bel. Geogr. 502. September. Rac. Mon. SI. XIII. 263. an. ex serico non latam Mente(n) ipsi vocant.
Anabaptistae sen Menonitae in agro Poso- 1359.
Mentemotus, mente captus; oriilt,
niensi.
~"Mensitus, 3., temperatus, materia, cui Lzb. Cod. Med, I. 591,
MentJallter
Mercantilislicus
Meritalls
417
Mentialiter, (Du C.) alta mente, attente;

Mercantilisticus, 3., ad mercaturam hoc est victimam emptionis et venditionis,
vigydzva, gondosan. Nagy Hier.
pertinens; kereskedelmi. Szaz. XXI. 660.more solito benedixisset, producere, palibulo
Mentiare, mentiri; koholni, hazudni.
Mercatantia, &, merx; dru. Ljub. reus erit.
Mercurialis, Merkur csillagzata
Arch. Ra"k. IV. 148. az (hir) mentiatum, el- Mon. SI. XI. 189. an. 1345 : omnis mercaalatt szilletett. Curios. Misc. 63. Cur quostantia, qua3 vadit cum conduris.
hiszem selko ollyan.
Mercatorculus, dem. ex mercatore, dam Mercuriales vocamus (homines) ? MerMenticulare, (Du C.) dolis et fallaciis
altentare vel divinare; elmenczkedni, jo- qui tenuem mercaturam facit tabernarius; curius modicum frigus, siccitatis plus habet.
szatocs, kis kereskedd. Par. Pap.
Mercuriales itaque sunt similiter constituli.
solni. Nagy Hier.
Mercatrix, mulier merces emens et Qua? sint indolis huius indicia. Tales solenl
Mentionare, (Du C.) mentionem facere; emlitest tenni. Cod. Dip. Arp. V.vendens; kereskedond'. It. mercantessa. Ger. esse corpore altiore sed sicco, oculis parvis,
220.
Handelsfrau. Jogt. EmI. T. I. p. 522: Quod barba rara, capillis extensis, frontis stricta1,,
Mentionatus, 3., cuius mentio facta mercatrices ... ad fora hebdomadalia . . . membris improportionatis, manibus longis,
sed ingenii subtiles.
libere debeant proficisci.
esl; emlitett. Fej. VII. 128., 104.
Mercuriiim, minera3 argenti vivi V. s.
Mereatum, mercatus, i, (F)u C.) foMentlri in collum, mera fundere
inendacia; nyakra-fore hazudni. An. Sc. rum, seu locus ipse, ubi mundinse sunt; vd- Mortalicium 2.; higanybdnya. Fjp. Szam.
II. 183. an. 1536: mentitus est in collum sarhely, vdsdrpiacz. It. mercato. Cod. Dip. p. 85. an. 1398. Szaz. 621. laboratores in
Arp. Cont. VI. 22. et nullus iudex nullum the- mercurio.
suum, quia nihil rcstituit.
Mercurius, argentum vivum; higany.
Mentualis, ad mentem, cogitationem loneum . . . exigere presumat... nee in merperlinens; lelki, gondolati. Fej. X. I. 564. catis nee in quibuslibet locis. Tor. Tar. 1893. It. mercurio. Fej. T. XI. V. Un. 213. super
cupro ac mercurio.
ad vos pre ceteris, quos mentualis sensuali- p. 27.
Mercurius VeridicusexHungatas intellectualiter irradicavit.
Mer cenarius Martis,miles; katona.
ria, ephemeridum sic dictorum Kuruczonum
Menutum, V. Minuatim. Vjestnik II. Teut. Schul. I. 56. 371.
90. an. 1640. nullum vinum forense potest
Merces forficibus subdividi so- inscriptio; kurucz hirlap. Szaz. VI. 428.
vendi ad menutum.
litse; rovid dru. Ger. Schnittwaare. Vect. Arch. Rak. VIII. 186., 207.
Merdatio, merdum ; szar. Otia Bachm.
Mephiticus, 3., ad mephitim pertinens, Gen. Eee.
pestilenlia plenus; dogleletes. It. metitico.
Merces frustatim vendi solitse, 46. qui sermones suos non sale prudentiffi et
Tomls. 207. cum D. van Marurn metalla in merces delicate ; disz-, rovid dru. Ger. Ga- affabilitatis, sed stercore, merdatione et simephiticis aerum generibus ac sub ipsa aqua lanterie u. Kurzwaare. Opin. P. III. Sec. III. milibus scurrilibus condit et piperat.
Merescacia, ae, idem ac Mareschalliquefecerit.
.4.
cia, equistratium; equaria; menes. Gall,
Mephium, alias: metheum (Du G.) Merces ornatus, V. Galanteria.
sponsolitia, nuptialis donatio ; jegyajandek.
Merces transeuntes, merces perali- etable a chevaux. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 23.
Nagy Hier.
quam terram vehendce ; dtszdllito dru. Ger.similiter et decimas proprii laboris omnium
dominorum quoquomodo laborancium et croaMerascus, 3., (Du C. meratus) brunus; Transito-Waaren. Vect. Gen. I. 2. . 53.
barna. Thok. Diar. II. 338. Toga lertia muMerces, quse ulna metiuiitur, carum, bovariarum, jugerum, coloniarum, neliebris ex holoserico, merasci coloris, cum panni ad ulnam vendendi; rofos dru, sing- morum, saginatorum, sischalie, merescacie,
quinque ordinibus fimbriarum aurearum fl. dru. Ger. Schnittwaare. Opin. P. III. Sec. III.brolii, ancingiarum et decimum nummum pa.4.
scinacii decimamque omnium animalium.
120.
Mereschalcus, i, V. Mareschalcus.
Merces uliiaB subiectse, V. Merces
Merasinus, 3., V. Merascus. Thok.
Magy. Tor. Tar. XI. 110.
Diar. II. 387. Unum pallium merasini colo- forficibus subdividi solitae.
Meretricatorius, 3., ad meretrices
Merces vecturalis, vectura ; fuvarns, gemmis ornatum una cum veste foeminea,
ber. Ger. Fracht-Fuhrlohn. Kass. P. P. 1., 241. pertinens; kejholgy . . . Bene Pol. m. 18.
Germanice mieder, Hungarice vail vocata.
Mergium, mergus; vesszok, dgak kiMerasium, vel merasius, species qua?- mercedem vecturalem.
Mercificare, mercaturam facere ; ke- hajldsa. Ger. Rebengesenk. Ljub. Mon. Jur.
dam arboris, forsitan idem, quod merangene,
tojdscsucsor Gallis. In glossario dipl. Brinck- reskedni. Magy. Tor. Tar. IX. 142. ante om- P. I. V. HI. 188. Si inter vineas . . . hortos
meieri merusae, vielleicht eine Sorte Kirsche. nia apperiri et disligari ac vendi cambiarique fueritmeyavel mergium, illameya \e\merCod. Zi. V. 430 : Arbores salicum ac mera- et aliter quomodolibel mercificari debereut. gium sit communis inter patronos dicta? posMercimonalia, ium, merces; dru- sessionis.
siorum et cinorum.
Mergulus, (Du C.) demin. ad mergus;
Mercacio, merx; dru, porteka. It. czikk. Georg. Sirm. I. 49. Semper et ipsi
mercanzia, merce. Cod. Dip. Arp. Cont. X., mercimonalia largiter habebant el vehebant buvdr. Ger. Taucher. Arch. Ver. Sieb. XXVI.
118. Cf. Vulg. Levit. 11., 19.
102. si disscarcaverint suas mercaciones in ad Hungarian!.
Meribibulus, potor meri vini; tisztaMercimonalis, venalis; elado. Magy.
Ancona.
Mercadante, pretio dignus, egregius; Tor. Tar. IX. 129. rerum mercimonalium. borivo. Fej. Jur. Lib. 174. (Pazmany).
Merica, (DuC.) nemus, silva, interdum
jeles, ertekes. Ljub. Mon. SI. III. 230: da- Knauz. M. E. Str. I. 207., 208.
Mercimonialis, ad mercaturam perti- terrse cireumquaque adiacentes; berek,puszta.
bunt . . . tres partes salis, . . . qui sit bonus
nens ; argentum mercimoniale; ezust vdlto- Ger. Haide; Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
et mercadante.
Meridiare, collucere; (Du C. al. s.);
Mercancia, Mercantia, 1. merx, penz. Ger. Silberne Scheide-Munze. keres2. incrcatio, mercatura, (Du C.): 4. dru, 2. kedelmi. Szek. Okl. IV. 198. Fej. X. I. 152. delelni, fenyleni. Ker. Ov. Theat. Sap. C. 2:
kereskedes, iizerkedes. 1. Dip. Reip. Rag. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 168 : obligavit se so- Archi-Prsesuleae gloris . . . prognati fulgores,
15. Kass. P. P. II. 252. nundinas . . . cum lulurum . . . marcas in argento mercimo- mediis etiam in tenebris, meridiare Te faomnibus rebus et mercantiis . . . accedatis. niali. Cod. Dip. And. I. 64., 71., 78. Arcli. ciunt.
Meridiari, meridianum somnum capere;
Tor. Tar. IX. 129. Szaz. II. 153., 154. 2. Fej.Rak. I. 18.
Mercimoniarius, i, mercator; ke- deli dlmot elvezni. It. meriggiare. Wagn.
X. 4., 196: omnes dispositiones . . . circa
mercantias servatse permaneant.
reskedd. Cod. Zi. V. 591: terram . . . pro Cf. Catull. 32., 3. Gels. 1., 2. Suet. Cal. 38.
Meridiei debita hora; kelld' 6ra,
Mercanciones, merces; dru. Ljub. triginta sex marcis argenti. . . mercimohatodik ora delutdn. Batty. Leg. III. 448.
Mon. SI. XVII. 154. an. 1422. res et mercan- niariis . . . dedisse.
Mereimonium, (Du C.) mercatura^ an. 1444: hora debita meridiei est ilia
ciones conducere.
Mercantialia, ium, merces: keres- negotiatio ; kereskedes, vdsdr. Pel. Serm. pars officii, quam sextam dicimus a meridie,
kedelmi czikkek. Wallanszky 394. manu- Sollicitudo inducit ad multa vitia . . . ad sab- in quam incidere solebant.
Meridietenus, ad meridiem; del fele.
bata dei violandum per mercimonia. Aest.
facture et mercantialia.
Ger. stidwarts. Thurocz. 51. Deinde vero ScyMercantialis, ad .mercaturam perti- 41. u. Tor. Tar. 1893. 27.
Mercipotus, us, arrha emptionis V. Al- thffi Asiaticse meridietenus Candesia, Mardia,
nens ; kereskedoi.. Wallanszky 394.
Mercantiles libri, codex accepti et domasium; dldomds. Georch. H. T. III. Hircania.
expensi in mercatoris taberna; rovdskony- 194. Samb. Tyrn. Werboczi 550. neque ho- Meritalis, ad rem ipsam pertinens, alispitem vel alium quempiam, qui mercipotum, cuius momenti; erdemleges. Ger. meritorisch.
vek. Georch. H. T. IV. 132.
53
418
Meritalis pcena
Merzse, Mirza
Metallaria sails
Opin. P. II. de ordine Jud. C. II. . 2. respon- Jus Georg. 162 qui cum mercibus sericeis,
Mesta, ae, capsa (Du C. al. s.); skatulya.
sio meritalis. Cod. AIv. I. 171. II. 272. Thok. panno subtilioris et mediocris qualitatis vel Fjp. Szam. p. 222. an. 1426 : pro mestis seu
Lev. 84. meritalis dolgok. Cod. Evang. T. I. materialibus (Specerey Waaren) commer- scatulis.
279.
cium exercent.
Meste (a roman. mest), tibialia e corio
Meritalis poena, debita p.; megerMerzse, Mirza, titulus principum; facta ; borharisnya. Kronst. HI. 248.
demlett^ buntetes. Szaz. XXII. 360.
herczeg. Szamosk. III. 196. Akj quoque et Mestrancia, ae, navale, navalia; hajoMeritantaribus, fors. scribendum : Kazi Tatarum Merzae cum suis, cavendis, epitd' hely. Ger. Schiffswerfte. Dip. Reip.
secundum morem evi fautoribus. Georg. Sirm. quam cominus lacessendis hostibus diligen- Rag. 16.
I. 225. In illo tempore fuit fldelis secundum tiores trepida fuga ad Mosem evasere.
1. Met, ipse; maga. Fjp. Szam. p. 85.
more meritantaribus, altamen nunc est
Merzaria, ae, (Du C.) merx, minutae mer- an. 1398 : medietatem debet met solvere.
professus in rehgione suarum inter heremi- ces ; dru. Ljub. Mon. SI. XXI. 367. an. U50:
2. Met, coniunctum cum numeralibus ortarum.
qui conduxerunt. . . mercimonia seu mer- dinalibus: met secundo; mdsodmagdval.
Meritoria defensa, defensio summae zarias.
Ger. zu zweit. Kronst. 111. 87., 178. 579: met
causae; derek illeto vedelme. Torvt. Msz.
Mesa, 33, dimidia pars; fel. It. mezza. Septimus. Fjp. Szam. 182. an. 1419. met
Meritoria sententia, in re summa Rac. Mon. SI. VII. 131. an. 1080: pro VII. quartus.
lata sent, erdemleges itelet. Torvt. Msz.
galetas vini et mesa. Cod. Dip. Arp. Cont.
1. Meta, ae, canalis farinae (DuC. al. s.);
Meritorialis, ad caput rei, causae per- VI. 53., 55.
lisztvdlu. Comen. 63. Molas ventosae sive alatae
tinens ; a dolog velefet erdeklo, erdemleMeschita, ae, (Du C.) templum Mahume- ubi metd et catillo molunt.
ges. Kass. Jur. Civ. I. 7. Ad deliberationem tanorum ; mecset. Ger. Moschee. Szentiv. Cur.
2. Meta, quod sibi aliquis proposuit, vult.
Judicis pertinent Sententiae interlocutoriae et Misc. Dec. II. P. II. 177. Constantinopolis ad V. s. Curia 3.; czel.
meritoriales.
tertiam partem per festivitates nalalitias filii
Meta cursoria, V. Meta cursualis.
Meritorium, (Du C. al. s.) caput, genus, Sultani concidit in cineres, quo incendio ad Arch. Rak. VIII. 343.
summa; fodolog,erdem, veleje. Ger. Haupt- nonaginta millia domorum et centum MeschiMeta cursualis, meta (limes) contisache. Kass. P. P. 1., 329. Partes collitiganles tae incenâe dicuntur.
nua ; futo, kozben eso hatdr. Cod. Dip.
nihil dein meritorii ad proeessum induxisMesclum, (DuC. mesclatus pannus)pan- Arp. Cont. VI. 412. inde ad viam, qua ex villa
sent.
nus varii fili et coloris ; kiildnbozo fonalu Varina itur ad civitatem Gaurinensem, eundo
Meritorius, 3., ad rem pertinens; eres szinu kelme. Rac. Mon. SI. XIII. 152. an. pervenissent ad metam cursualem non prodemleges. It. meritorio. Kass. P. P. II. 123. 1356 : asportavil... 1. duplam de Mesclo... cul a via versus meridiem.
exactam uberiorem et meritoriam informa- faganelum 1.
Metabladi, acervus frumentiV.s. Copa.
tionem praestare non morabitur.
Mescor, pro : messor, falx messorum: 2; buza-,gabonahalom.
Meritum, i, (Du C. al. s.) argumentum, kasza. Ger. Sense. Monm. Comit Trans. V.
Meta initians, limes, qui incipit;
res, caput, genus, vis, natura; (az iigy) er- 200 et 100 falcibus mescorum f20.
kezdo hatdr. Torvt. Msz.
deme, a fodolog, veleje. It. capitale, meMesetaria, ae, fors. idem quod ap.
Meta intercalaris, limes in medlo sirito. Ger. Hauptsache. Kass. P. P. I. 279. me- Du C. Messegaria, tutela, costodia ; drizet. tus ; kozben fekvo hatdr. Torvt. Msz.
ritum instantise ad sinistrum, votum vero ad Ljub. Mon. SI. IV. 44. an. 1362: quando
Meta terminans, limes in fine situs;
dextrum marginem collocatum veniat. Pest. aliquis debebit solvere nostro communi tarn vegso hatdr. Torvt. Msz.
Var. Lev.
nomine datii, mesetarie, quam aliter.
Metalepticos, amicus, socius; reszMeritum causa3, summa caqsa ; per
Mesonoctium, nox media; ejfel. vevd. Ger. theilnehmend. Br. Resp. p. 54 : Et
sarkalatja. Georch. H. T. IV. 226.
Bene Med. III. 314.
longe ab impiis salus, sive Salvator MetaMeritum causaB reparare, periMesquita, Mesquitis, aedes turcica lepticos.
clitantem summam causae reparare; orvosolni (Du C. meschita, mesquita); mecset. Per. Mon.
1. Metales, termini; hatdrko. Szaz. XI.
a% elvesztett ilgy sarkalatjdt. Georch. H. SI. XVIII. 259. an. 1659: Profanata fuit a 686. Metales territoriarum inter Deveny . . .
T. IV. 231.
Turcis in mesquitim vulgo moscheam. Par. R6cse.
Meritum quasi castrense, quod Pap.
2. Metales, literae metas spectanles; tequis civis meruit; polgdri erdem. Torvt.
Messaliani, konydrgdsdiek, Mes- lekkonyv, hatdrlevel. Ger. Grundbuch.
Msz.
salia utodai, folyvdst imddkozok. Not. Besztb. Leyt. Szdz. VII. 640.
Merkedonius dies, dies intercalaris, rel. I. 237: Messaliani, alias Euchitae vel
Metalis, e, ad metam perlinens; hatdra Mercha, quod clarigationem, compensatio- Enthousiastae, anno 360 in Mesopotamia nati koi. Szek. Okl. 1 110.
nem signiflcat. Gall, marque; szoko nap. docebant, quemlibet hominem habere comitem
Metalis, girus, obambulatio, lustratio
Nad. Florus Hung. L. IV. C. IX. p. 276.
Daemonem, ad malas actiones impellentem, cui finium ; hatdr, fordulo. Gall, detour d'une
Merlus, i, (Du C.) summus murus; fal te- precibus fugato, succedit Spiritus S. ut ne ie- lisiere. Ger. GrenzAvende. Cod. Dip. Arp. Cont.
teje. It. merlo. Ljub. Mon. SI. V. 245. an. iunio nee exhorlatione opus sit. Laborem ma- XI. 619. idem eciam Johannes Litteratus prae1334 : murario et . . . famulo pro III. diebus, nuum damnantes mendicitate vivebant, conti- scriptum privilegium ipsius domini Bele Requibus laboraverunt ad merlos et ad facien- nue orandum esse dicentes. For. Scr. p. 28. gis non in gravamen et preiudicium ipsodum salexatam platee.
Messitatio, mutuae messes; kdzds,kol- rum filiorum Johannis et Pauli fllij Nicolai, sed
Mernicus ? Rac. Mon. SI. VII. 134. an. csonos aratds. Ljub. Mon. SI. I. 120 : vo- in huius declaracionem, ut sub quali et quanto
1080: comparavi servum . . . pro uno mer- lumus, quod homines . . . possint. . . habere metali giro ipsa possessio Kun existat, exnico, qui fuit per manupriso de Ludino.
societates et messitationes ad invicem.
hibuisse.
Merosium, cerasum Apronianum;
Messorialis, messorius; aratdsi.
Metaliter, per metas, termino, meta;
meggy. Schlag. 1548.
Kovy. L. 653. ^Feriae humani Juris sunt 1. hatdrjelek kituzese dltal. Kub. Hont. I. p.
Merosius, alias: merasus, i; meggy fa. Ordinariae, puta': messoriales a Festo Sancti 274: metaliter sequestrando. Cod. Zi. V.
It. marasca. Ger. Weichselbaum. Schlag. 1547. Ladislai ad festum S. Stephani. Batty. Leg. I. 482. Pesly Sz6r. III. 55. Sz^k. Okl. III. 66.
Cod. And. IV. 249: Nemus merasorum, quod 547. de pecuniis . . . messorialibus. Kass.
Metallica urbs, oppidum melallicis haJur. Civ. I. 257. Jogt. Eml. HI. 304.
vulgo Kuzmugy dicitur.
bitatum; bdnyavdros. Magy. Tor. Tar. VI.
Merum, ut Subst. lotum (Du C. territoMessorialis operarius, messorius, 227.
rium, districtus); az egesz. Cod. Dip. And.arato. It. mietitore. Ger. Schnitter. Jogt. Eml.
Metallaria, aurifodina; bdnya. Ger.
I. 296., 328. equalem unus et alter habebit T. III. p. 304 : in tritico... octava pars ope- Erzgrube, Bergwerk. Szamosk. II. 73. ut abaporcionem, meri dimidietate omnium utilita- rariis messorialibus in recompensam di- lienalis a fisco fundis, villis, pagis, oppidis,
urni laboris extradetur.
tum uterque perfruendo.
vectigalibus, redemturis, scripturis, fodinis,
Merum jus, plenum jus; teljes jog.
Messorialis pecunia, pecunia pro metallariis, salariis, qu* antea iuris publici
Batty. Leg. T. II. 426. an. 1276: assignavi- messe solvenda; sarlopenz. Kelem. /nst. Jur. fuerant, vix superesset.
mus . . . possidenda . .. mero jure.
Pr. II. 288. secus enim ex tali etiam quota
Metallaria salis, salinae, metalla sa Merx. materialis, merces odorum; exigitur, aut messorialis pecunia (Sarlo- laria, salis; sobdnya. Ger. Saline, Salzwerk.
fuszer. Gall. 6picerie, Ger. Spezerei. Pfahl. penz) solvenda est.
Szamosk. III. 193, Itaque iubente Mose ad De-
Metallarius
sum Samusiani tractus opidum salis metallarid celebre consederant.
Metallarius, (Du C.) metallicus ; bdnydsz. Passim.
Metallica opera, fodinse; bdnydk.
Faber. Jur. Met. 3. Metallica opera. (Bergwerke) adpellantur loca, in .quibus mineris
exquirendis adquirendis et ulteriori usui eformandis labor impenditur; quare et malleaturse,
ustrinae, Tussoriae, lotoria etc. hue referunlur, ab his differunt tamquam species a
genere = Metallifodinae.
Metallicola, ae, qui colit, fodit metalla ;
bdnydsz. Faber. Jur. Met. 22. eodem 44 Lapicidse, Carbonarii, Metallicolae, in Silvis
exslirpatis agros et praedia sibi vendicantes,
medio Commissionis corrigantur.
Metallifodina,ae, V. Metallaria. Passim.
Metallifoclinah's, rem metallicarn spectans ; bdnydszati. Ger. zum Bergbau gehorig. Kovy El. 131. Investitura metallifodinalis a Rege debet peti.
Metallifossor, metallicus ; bdnydsz.
It. minatore. Fabo. Monm. Evang. II. 01. sub
initium reformationis metallifossores plurimos ex Germania in Hungariam evocatos.
Metallifusor, qui fundit cera ; erczonto. Bene. Med. II. 407.
Metallinus, 3., et metall<x, are factus ;
ercz. Kat. Hist. Due. 357. iussit Bothond cum
dolabro suo (bipenni) pergere contra portam
urbis, quse erat metallina. Marc. Chr. II. 34.
Thurocz. in Steph. rege. cap. 26. *
Metallista, ae, rei metallicae peritus ;
bdnydsz. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III.
14-6. Nomina Scriptoruui . . . Georg. Agricola,
insignis Metallista.
Metaphysicatio
Metropolita
419
peccatorum; vezekles. Ger. Busse. Nagy. Hier. quorundam, nisi fallor, intentio est, quo EcclePar. Pap. Cf. Auson. Epigr. 12.
siastica virtus suffragantibus methodianistis,
Metaphysicatio, subtilis scrutatio, me- atque dignitas apud nos circa haereticorum liditatio, scrupulus; magasztos, mely bolbitum lota quandoque infirmetur.
cselkede*. Szentiv. Curios. Misc. Praef. Non
Methodice, certa ratione ac via; modexpeto autem doctissimos quosye Lectores, szeresen. It. metodicamento. Ger. methodisch.
apud hos enim utpote subtilissimis metaphi- Urb. Reg. 3. Ul. Conscriptores isli methosicationibus et ingeniosissimis formalitati- dice et uniformiter operari possint.
bus . . . assuetos fortassis minus gratia? habiMethodista, ae, rendszeresen kutato.
turum est.
Cher Jus. Eccl. I. 77. Illi, qui sseculo hoc (XVI).
Metarius, i, Colonus, qui metariam (prae- et sequentibus in perficienda Jurisprudentia
dium rusticum Gall, metairie) excolit; tel- ecclesiaslica operam conferebanl dici solent
kes gazda. Tkal. Mon. Ep. I. 19. an. 1209. Humanistae, Realislae, Methodistae el ReCod. Dip. Arp. Cont. XI. 92. ubi ediflcavil ec- concinnatores legum vel Canonum, prout vel
clesiam Sancti Georgii, cuius meta, quam ho- humaniores lileras . . . felicius pne celeris
stendit metarius nomine Nesdist pristaldo perd'cerenl vel meliorem docendi discendique
nostro p. 93. Cuius meta incipit iuxta rivum methodum sequerentur vel concinniorem legum
Zelnik, quam monstravit Boyla metarius et dispositionem facerenl.
vadit ad caput supradicli Zelnik, ubi fuit alius
Methodista?, aucloribus John Wesley
metarius nomine Gerizlau.
el prsedicatore Whilefleld an. 1729. consliMetastrophe, (fteraaTpoprj)
relor- tula socielas chrisliana ; methodistdk. Not.
quere, convertere in aliquem; fordulat, rel. II. 245. Jokai. Uj f. II. 106. Pallas.
visszavdgds. Irodt. Kozl. VI. evf. I. f. 89. Ut
Melhodus, i, liber legum, texlum v. s.
ad me devenit, cernens post eius Anlistrophen Melhodianisto; torvenykonyv.
pagellam vacuam earn subito replevi MetaMeticulositas, animus limidus, frastrophe brevicula, ut ille est prornerilus, hoc ctus; felenkseg. Magy. Tor. Tar. XVI. 102.
Musarum probrum.
Cod. Dip. Arp. Conl. IV. 17. praefali Regis
Metatim, de meta ad metam (ad normam meticulositas non valens lalere diulius.
catervatim); hatdrjelek menteben. Batty. Par. Pap. Rak. On. 323.
Leg. T. II. 300. an. 1212: vadit metatim ad
Metochium, 1. (DuC.) cella monachi,
montem. Cod. Dip. Hung. Pat. VII. 184. Cod. 2) oaupona prope ecclesiam; 1. szerzetes
Dip. And. II. 108., 121., 265 ... Cod. Zi. czella; 2. templom melletti korcsma.
III. 54.
Par. Pap. Nagy Hier.
1. Metatio, (DuC.) actus agros lermiMetoscopia, (îtwTtov -f- oxonia) ;
nandi et metis i. e. terminis, lapidibus in ter- homlokxzemlcles. Vern. Phil. Mor. 254.
ram intixis designandi; hatdrozas (hatar- metoscopia, quo ex frontis configuratione . . .
jeloles, hatarigazitas egyiilt). Georch. H. T. II. futura tamquam certo eventura praedicuntur.
449. Fej. III. 357. A Ch. 1222. Capitulum
Metreta, se, (DuC.) liquidorum el aridoStrigoniense de metatione pro parte Uriae, rum mensura ; mero, mercze, veka. Batty.
[tai, aquam latentem quserere putei fodiendi Abbatis mentis Pannoniae inter villam Hecze Leg. III. 294 an. 1394. metretae hte sunt
causa vel metalla, thesauros latentes quaerere. et S. Viti etc. e mandate Andreae Regis per- metretae illae Parochorum, alibi leclicales
V. s. v. Rhabdomantia ; erczkereses.
acta testatur.
diclae, parocho parlim pro singula leclica, seu
Metallum ioliatile, met. foliaceum ;
2. Metatio, alias : metatus, metatum, pari coniugum, partim pro numero domorum
level-ercz. Arch. Rak. VIII. 352. Metallum (a metare = divertere, hospitari) hospilatio; praestare solilae. Kass. P. P. I. 159. Cf. Colum.
foliatile in chartis Nro 16.
vendegldtds, (auct. Battyano) hospitalitas ita- 12., 22. Calo R. R. 100. Marlial. 5., 16.
Metallurgia, se ; ercztan. Juriev. Jur. que necessaria idem est ac ins Metatus, seu giMetretella, an, parva melrela V. s. menMet. 17. Metallurgia seu cognitio Metallorum stii, metatus autem el metalum el melatio pro- surella; kis mero.
el Minerarum : Leges enim metallicae versantur miscue usurpanlur pro hospiiatione, et hinc
Metrice, es, fors. idem quod matrica
circa Metalla et Mineras, proin ad eas debite metare est divertere et hospitari, et Metator matricula. Registrum; jegyzo-, anyakonyv.
inlelligendas et facilius comprehendendas ne- vocatur, qui hospitia disponit. . . gistum pa- Ger. Matrikel. Beng. Ann. Er. Coenob. 544.
cessariam cognitionem Metallorum et Minera- riler et gisla dicilur, no men a germanis mu- quse inscriplio dein per acconsensum Regias
rum nemo sanus dubitat.
lualum, quasi dicerenl geste, vel gaste, quod Maieslalis roborala, eladacla MetricesRegni
Metallurgicon, libri de cultura fodi- hospitem sonat, laudat memoratus .etc. V. suscepta, iisdemque authentice introserla est
narum auri; bdnydszati konyvek. EOT. Mem. Mansionnatica. Batty. Leg. T. I. 484.
Varsaviae.
308.
Metator, (Du C.)) qui hospitia disponit.
Metrificare, ad numeros redigere, verMetallurgus, i, metallicus ; bdnydsz, V. s. Metatio ; vendeglato.
sus facere ; mertekre szedni, verselni. Walercztudos. M. Bel. Geog. 501.
Metator eastrorum regni, flni- laszky. 169.
Metanastes, ae, fêrccvdar^g, vagus, tor castr. Regni; orszdgos tdbori me'rnok.
Metrista, (Du C.) poeta ; verseld. Pel.
nomas, qui seepe temptans agros alia deinde II. Rak. Gy. 558.
Serm. Misit patriarchas ... prima elale mundi,
alia loca petit; mas helyre koltozkodo.
Meteoretice, (a gr. fterswyoq); ele- que fuit ab Adam usque ad Noe continens duo
vandor, nomad. Wernherus. De a dm. vate ; felduzzadva. Bene Med. I. 230.
millia CCXL. annos, ut dicit metrista in verHung, aquis. p. 847. Tenent enim totam Jazy- Meteoricus, 3., (Du C.) elevatus; fel- sibus, qui labentur communiler. Hiem. 37. p.
gum Metanastarum regionem, quam Ptolo- emelkedett. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1.
Metrocium, fors. receplaculum ; rakomaeus fluminibus Danubio, Tibisco ac monti- p. 190.
hely. Ger. Lager. Ra6. Mon. SI. XIII. 253. an.
bus Sarmaticis finit.
Meteorismus, i, tumor ventris; szel- 1358 : si fratres minores . . . emerunt vinum
Metaneus, 3., vicinus, confinis, conter- korsdg. Gall, pneumatose. Heyse : Meteoris- ad metrocium, el de metrocio fecerunt
minus, idem ac commetaneus; szomszed. Fej. mus : Bauchgeschwulsl, Bauchschwellung in ipsum porlari ad barcham.
V. 2. 597. ubi ex meridie est metaneus Ni- Faulfiebern. Torvt. Msz. Bene Med. I. 88.
Metropolia, se, sedes archiepiscopi;
colaus B.
Methaiieus, commetaneus; szomszed, erseki szekhely. Konek Egyh. 110.
Metangi, v. metangismonitae (Du C.) hatdros. Cod. Dip. And. I. 205., 224.
Metropolicus, 3., ad melropolim pera meta et ango, haeretici sic dicti, quod VerMethodianistse, auctore Batty, curia- linens ; erseki. Luc. Regn. Dalm. 90. ibidem
bum in Patre, tanquam unum vas in allero esse lislae, sive curiae regiae familiares. Methodus quoque Metropolica iura Iranslala fuerunl.
delirabant ; igevegesitok. Nagy Hier.
enim dicebalur liber legum, seu compilatio
Metropolita, ae, ^rpoTzoAt'rê, archiMetania, v. metanoea (Du C.) poenitentia legum; udvarnokok. Batty. Ger. 99. nam episcopus; ersek. It. metropolitano. Cher. Jus.
53*
420
Metropolitanus
Miliarisium
Millenarlj
Eccl. I. 146. uti sunt: Patriarchs, Exarchse, continui de singulis portis . . . quinquaginta limitibus, id est in flnibus imperii, in prassidio
Primates et Metropolitae. Kass. P. P. II. denarii contribuantur.
constituti ad incursus vicinorum areendos;
236. Szaz. XIV. 174. Konek Egyh. 268.
Miliarisium, i, species nummorum hatdrdrok. Isthv. IV. 63.
Metropolitanus, 3. (Ecclesia) (DuC.) (Du.C.). Cornid. Relig. Vet. Hung. 35. Erant
Milites Regis, Prise. Serv. p. 27: Miarchiepiscopalis; erseki. It. metropolitano. autem Hunni idolorum cultores; ha3C itaque lites Regis intelligebantur, qui ad Regium
Kass. P. P. I. 398. et passim Metropolitanae sibi sumentes (ex argento cum fuerint et ele- pertinebant Banderium. Charta Andrese II. an.
Ecclesiae.
ctro) refundunt massasque eorum Bospori pro 1291.
Metropoliticus, 3., (DuC.) V. Metro- Miliarisiis (Miliarisium nummi genus est a
Milites Sancti Johannis, ita nunpolitanus. Cher. Jus. Eccl. 68. Jus eligendi Militia sic dictum, ut vult Cedrenus) permu- cupati milites ecclesias cathedralis agriensis.
iiberum conceditur in Ecclesiis Metropoliti- tarunt.
Szaz. VI. 293. egyhazmegy&iek allando lovas
cis, Episcopalibus et monasteriis. Cod. Dip.
Miliatus, 3., milio, in mille partes distri- fegyveresei azilletfi szekesegyhazak vedszentArp. Conl. IV. 34. Knauz. M. E. Sir. II. 720., buo, inde sales miliati; porso. Cod.Telek. XT. jei utan . . . az egriek Szent Jdnos vitezei358. Quod licet antiqua libertatis eorum pre- nek (Milites Sancti Johannis) szoktak volt
813.
Metroza, se, fors. idem quod metreta. rogativa a divis Regibus Hungarie nostris sci- neveztetni.
V. s. Assa maza.
Milites temporarii, qui ad tempus
licet predecessoribus ipsis concessu requirente,
Metuenter, reverenter; hodolattelje- tribus vicibus de dicta camera nostra, sales scribuntur; ideiglenes katonasdg. Verancs.
sen. Ger. ehrfurchtsvoll. Cod. Zi. V. 359: Lit- miliatos, ad coquinam ipsorum recipere VII. 131. Consistentes milites exigunt conflnia non temporarios.
teras . . . Sigismundi. . . regis honore, quo possint.
1. Militia, 33, exercitus, copise; katodecuit, metuenter recepimus. Fej. X. I. 54.
Milifolium, millefolium ; eg erf ark. It.
nasdg, sereg, hadnep. It. milizia. Kass. P.
Metueriter, adv. derivatum a metuo, millefoglie. Schlag. 908.
Milimundruni, (milimindrum, bilse P. I. 36. et pass, in locis stationalibus, per
reverenter. V. Metuenter. Cod. Dip. Hung.
Pat. t. VII. 421. Ad universorum noliciam Dief.); belendek, bolondito csalmatok. quos militia transit. Cf. Justin. 32., 2. Plin.
4., 27.
volumus pervenire, quod cum nos visis me- Schlag. 886.
2. Militia, (Du C.) labor, industria, opera;
tueriterqut receplis litteris.
Militale, vectigal, tributum pro vaccis
Meya, V. Mergium.
mulgendis pendi solitum, deriv. a vocab. Ger. fdradozds, szolgdlat. Batty. Leg. T. II. 78 :
Mezaninus, i, (Du C.) monetas species aMilchtheih; tejado. Gall, impot du lait. u t . . . nulli homini subiugemini nisi Deo
ab it. mezanus, medius, mediocris; Ljub. Mon. Fej. IV. 2. 79. ab omni liberamus exactione, summo, cui vestram militiam devovistis.
Militia Banderialis, banderialis
SI. VI. 147. an. 1462 : quicunque stronzave- prater militate a vaccis. 2., 350. prater mikatonasdg. Kereszt. Res. Mil. 423. Ex omnirit. .. grosses, mezaninos et soldos ve- litale a datione casei.
netos.
1. Militare, valere (Du C. al. s.) jdrni, bus his deducitur, Archiepiscopos, Episcopos,
1. Mezanus, 3., media; magnitudinis ervenyesnek lenni. Teutsch. Schulord. I. 65. Abbates aliosque Banderiatos Prselatos tripli(Du C. al. s.); kozep nagysdgu. Ljub. Mon. an. 1620: Scholastici, qui vacant ab officiis... cem suo sub Banderio militiam habere soliSI. HI. 294: traves mezane.
intra spacium duorum annorum pro Eccle- tos fuisse et quidem : 1-mo. Piâedialem ex
2. Mezanus, i, intermediator (Du C. al. siasticis habeantur; ulterius beneficium non primaavo instituto semper subsistentem 2-do
Rdnderialem stride talem, quaa ratione Des.); kozvetito. It. mezzano. Ljub. Mon. SI militat.
2. Militare, certare; vitatni. It. mili- cimarum pro Defensione Regni a;que semper
II. 95.
Mezencius, Turca; (allusio ad Verg. tare. Kass. Prax. I. 22. una cum motivis pro ali debuit; 3-lio. Communem, quam nempe
Mezentium); torok. Ru. Pan. Praef. p. 4. Sacra et contra militantibus.
tempore belli instar aliorum Dominorum Teriusque profanant Mezencii illi sceieralissimi.
Militare normale, lex militaris; ka- restrium de Bonis pro ratione Portarum staMezolanum, pannus laneus tenuioris tonai rendszabdly. Ger. Militar-Vorschrift. tuere oportuit.
fili; ketnyiretu gyapju. It. mezzo lano. Reg. Turm. Prat. 46. Caeterum autem Turmse
Militia clericalis, ordo clericorum;
Vect. Ref. D. 2 : Petia Mezolani Italici.
Capitaneus se hoc in passu ex integro pra- munus sacerdotis; papsdg, papi tisztseg.
Micatio, (a micando) fulgor; csillogds, existenti circa concedendam absentia? veniam Verancs. II. 224: cum adolescere coepisset,
villogds, ragyogds. Szentiv. Cur. Misc. 68. militari Normali conformet.
clericali militiae adscribitur. Urk. Sieb. II.
Patet jd ex ipsarum micatione seu scintilMilitares, milites. Szaz. VI. 293. Item 524. an. 1380. clericos . . . volentes militia
latione.
antequam militares irent ad bellum, fecit di- clericali decorari.
Militia communis, V. s. Militia
Michaelati nummi. Sirn. Num. 44. sponere timpanos et corigeas de novo deNummi Michaelati sunt Michaelis Prsec. dit fl. 1.
banderialis.
Imp. Romanati autem Romani Imp. Notabile
Militares ordonantiae, milites duci
Militia portalis, V. s. Porta; telekhoc monumentum communico ex M. S. CI. Ca- a ministerio ; kalonai parancsvdrok, pa- katonasdg.
Militiapra3dialis, V. s. Militia banrancsvivdk. Torvt. Msz.
roli Koppii.
Militaris, V. Juris militaris.
derialis.
Michi,mihi (Du C.) Szaz. XIII. 815. XXIV.
Militarismus, status reipublicae, in quo
Militia Templi, milites S. Crucis;
342. et passim.
Micula, 33, dim. a mica; egy csep- milites prevalent, regnant; katonai uralom. templariusok. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 206.
Magistrorum Jerosolimitanorum Hospitalis et
pecske. Otia Bachm. 388. si miculam con- Szaz. VII. 467.
Milites, valentes; tehetosek, elo'kelok. militiae Templi.
scientiosae honestatis habueris. Cf. Gels. 2.,
Pfahl. Jus. Georg. XX. Liberi praeter PralaMilito, onis, miles, militia; vitez, ka5. Arnob. 2., 77.
Miculum aureuni scapulare, tos ... distinguuntur in Legibus S. Stephani in tona. It. militante, militatore. Georg. Sirm. I.
Comites Milites (alicuius virtutis) et Vulga- 253. quod Rex Joannes non esset decorus cum
amiculum ; vdllkendo. Szdz. VI. 366.
Migrare ad dominum, (Du C.) res, alibi generatim magis in Maiores, Minores militonibun.
Milleartifex, prastigiator, artium fabrimori; elkoltozni. S. de Kz. Chr. II. 2., 1., et Vulgares . .. 'Comites et Milites communi
cator ; ezermester. Ger. Tausendkiinstler.
nomine valentes etiam . . . vocantur.
41., 5. et passim.
Milites Castri, V. Jobagiones castri. Pel. Pom. L. XI. P. I. c. 4: Potuit ergo et virgo
Migratorius, vagus; koltdzd, vdndorlo. Ger. wander. Hist. Nat. 46. Ut ut in Prise. Serv. p. 35 : Milites Castri erant par- beata tentari saltern ab extrinseco oecasione
multis migrationes hae indubie observatas fuere, tim prasidio in Castro, partim belli tempore accepta per quinque sensus, vel a diabolo, qui
ita alise a rudiore plebe et venatoribus mi- pro Castri dominio militabant et propterea est milleartifex in tentando.
gratoriae habentur.
fundos in Castri Dynastia liberos possidebant.
Millecuplus, 3., maximus, largus;
Miles, nobilis. V. s. Antrustio, Vasallus; Hinc Praedialistarum in Hungaria origo. Bel. szdmtalan. Tor. Tar. 1892. p. 232. in millenemes vitez. Batty. Leg. T. II. 206 : (Deer. Dec. I. Mon. V. p. 193.
euplum.
Millenarij, (Du C.) (gr. %ihaoTal) PaCol.) nullus comitum vel militum in ecclesia
Milites consistentes, mil. stabiles;
presumat sibi vendicare potestatem.
dllando katonasdg. Germ, das stehende pias Hicrapolitanus Episcopus St. Joannis de
Miles continuus, miles perpetuus; Heer. Verancs. VII. 131. Consistentes mili- millenario Regno Xti false interpretando causa
dllando katonasdg. Ger.. stehendes Heer. tes exigunt conflnia non temporaries.
fuit falsa? illius opinionis Xtum post resurreJogt. Eml. T. III. p. 8: ad solutionem militis
Milites limitanei, (DuC.) Qui sunt in ctionem universalem 1000 annos regnaturum
Millcnarium
Mineorum liber
Ministeriales
esse; hinc nomen sectatorum. Idem docebat rum sententiarum ad annos non paucos. 252: tiorum extraneorum, Marchionem Torsi,
Cerinlhus quidam, qui tamen hos mille an- mercedem, ratham seu minellam.
me invisere fecit, quern Minister bellicus et
nos secundum carnales voluptates futures
Mineorum liber, alias: Miney, liber plurimi principalio... conciliaveram, oportebat
fabulabatur. Szentiv. Cur. Misc. III. Catalo- ecclesiasticus; egyhdzi konyv. Star. VIII. igitur curam habere horum, nequid his derogus V.
13. an. 1772.-V. Menaeum.
garem.
Millenarium, mille continens; ezret
Minister cabinet!, a consiliis sanMinera, 33, fossile; dsvdny, ercz. It.
tartalmazo. Szaz. XIV. 1.
minerale, metallo. Cod. Dip. Briiss. Burg. p. ctioribus; a kirdly szemelye koruli miMillenarius, (Du C.) qul prspest cohorti 12. prout sunt minere qualescunque fuerint niszter. Torvt. Msz.
mille militum ; ezredes. It. colonello. Pri. saac. crude vel combuste . . . etc.
Minister conferentiarum, conMinera, arum (DuC.) fodina ;bdnya. ferentise ac cabineti, V. Minister
I. p. 151. Reliqui ductores agminum capitanei, castellani, millenarii, centuriones, de- Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 341. in quo fit men- cabineti. Germ. Conferenzminister. Kass.
tio de mineris sive montanis reginalis Mat- Prax. 1. C. habet sibi adlateratos suos Status
curiones erant.
et Conferentiarum Ministros ac ConsiliaMillenus, 3., mille ; ezerfele, szdmta- tis domine Marias.
Minera combusta, kenet. It. mine- rios. Diar. Com. II. 7.
lan. It. mille volte tanto. Act. et Doc. Rak<kzy
rale combusto. Ger. das Lech. Cod. Dip. Briiss.
Minister curialis, V. Udvornicus.
p. 60: millenam vovet prosperitatem.
Millepeda, (Du C.) genus vermis pilo- Burg. p. 12. singula eciam earundem Instru- Fej. V. III. 6. Sed et inter Castrenses, minisum, multis pedibus innixum; ezerldbu. It. menta necnon ea, que in Domibus Craticulo- stros Curiales (nostros Vdvornicos) ac Domillepiedi. Vern. Met. II. 348. Ipse S. Aug. rum continentur, precipue m.ineram com- miniorum colonos aliqui distinguebaniur.
narrat millepedam a se et studiorum sociis bustam vulgariter lech dictam.
Minister financise, cui summa serarii
in multas paries concisam, cum una parte punMinerale, (Du C.) fossile; dsvdny. It. cura tradita est ;penzugyi miniszter. Torvt.
geretur, doloris signum edidisse. Cf. Plin. 20., minerale. Vern. Psych. 199. Rem quampiam Msz.
2., 6.
detegimus e. g. novus planeta, nova terra, noMinister generalis, (Du C.); szerMillerista, 33, V. s. Pannisatus; ki- vum minerale.
zetfonok. Ger. Ordens-General. Pesty Szor.
szamito, rovo legeny (a sobanyciknal). Ger.
Minerales aquae, aquaa seris particu- HI. 122. fratrum minorum Regulariorum Rev.
Anschlager, Stiirtzer.
las continentes ; dsvdnyvizek. Szentiv. Cur. in Christo patris Ministri Generalis.
1. Milliarius, numerus millenarius; ez- Misc. 228. Minerales aquae produnt se
Minister internorum, cui summa
red, ezer. Passim.
maxime sapore.
rerum internarum regni tradita est; belUgyi
2. Milliarius, i, mensurse species. Cod.
Mineralizare, erczitni, femitni. Gall, miniszter. Torvt. Msz.
Dip. Arp. Cont. VI. 382. quod navis, que erit mineraliser. Tomts. 97. Tales vero in aliis
Minister justicise, cui summa rei
milliariorum quingentorum debet habere sunt: Carbonum nonnullse species, Plumbago, iusticiaria3 tradita est; igazsdgugyi miniszquinquaginta marinarios.
Minera stanni vulgaris, Nicolum mineraliza- ter. Toivt. Msz.
Millies, pro: Millus, ligamen cani in- tum cupro, Pyrites ferri etc.
Minister negotiorum extraneoserviens; kutyakotd. Szaz. VIII. 138. ligaMinerarum coacervationes,
rum, prsefectus rerum extranearum; kulmina pro cane seu millics.
tusko. Beszt. Levt.
ugyminiszter. V. s. v. Minister bellicus.
Millio, onis, (Du C.) decies centena miMinerosus, mineris abundans; dsvdMinister politise, m,orum prsefectus;
lia ; millio. Diar. Com. II. 52. in Summa qua- nyokban gazdag. Ger. Erzreich. Decret. rendori fonok. Torvt. Msz.
tuor Milliones tercenta.
Ludovici Regis an. 1351. cap. 13. Si posses- Minister provincialis, (DuC.) saMillionesies, sexcenties; szdmtalan- siones ipsas minerosas regia maiestas pro cerdos provincialis ; falusi pap. Ger. Landszor. Tomts. 172. Fluidum enim electricum e concambio habere nolit, ex tune ius regale seu prediger, Landgeistliche. Cod. Dip. Arp. Cont.
columna exiens, millionesies maiori cum dif- urburas iuri regie pertinentes suscipere suo VII. 4. ne ad prffidicationem Ministri Proflcultate per earn aquam vadet.
vincialis eiusdem ordinis populus convenomine faciant. Magy. Tor. Tar. III. 224.
Millus, i, (Du C.) Festo: collare canum
Minerva, (Du C. al. s.) lucubratio docto- niret.
venaticorum; nyakkotd. Gros. H. Ph. I. 293: rum, quas minuit nervos; erofogyaszto,
Minister rei serarise, V. Minister
Colla canum millo ferreis etiam clavis hor- ideggyengitd gyertydzds, ejszakdzds, tu- financiae. Torvt. Msz.
Minister rei maritimse, cui cumma
rido armantur. Barczay.
dos dolgozds. Mdty. 482.
rei maritime cura tradita est; tengereszeti
Milon, cucumis melo (Linn.); dinnye.
Miney, V. Mineorum liber.
It. mellone.Han. Mon. Jur. P. I 219 : flcus...
Miniatura, 33, modus picture minutus; miniszter. Torvt. Msz.
Minister religionis, curio sacer;
pomos, susinas, milones et omnes alios fru- kis festes, kicsiben festes. It. miniatura.
Gall, miniature. Arch. Rak. VIII. 320.
pap. Bene Pol. m. 19.
ctus petentes.
Mimars, Us, fors. a gr. (ilftaQxiq, inteMinimista, infima3 classis alumnus. Kor- Minister verbi dei, sacer curio;
stina leporis sanguine farta. V. s. Faliscus; mocb. forealisk. Ert. Bpest 1895. p. 118. par- pap. It. ministro. Ger. Prediger. Monm.Comit.
borsporos nyul- s mas dllataprolek; vistcik (maiores, declinistae es minimistae) Trans. II. 78. ubi presentibus piis ministris
verbi dej et aliis prestantibus viris nobilibus
hurka.
alosztalyokkal.
1. Mina, (DuC. 3.) medius modius. V. s.
Ministellus, sectariorum ita dicti sa- collaciones sincere doctrinse fiant.
Ministeralis, ad officium, ministerium
Dishonerare; felveka. It. mina.
cerdotes, (Du C. scurrae, mimi); papocska.
2. Mina, (DuC.) fodina v. pulveris pyrii Wallaszky 255. Init. Cas. p. 30. Kat. Hist. pertinens; tiszti, szolgdlati. Ker. Nap. 140.
scrobs.; alma, loporakna. Ger. Mine, Pul- Reg. I. 212. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. indictatio functionum ministeralium matri167. Verum is Georgius Rakoczius ita suaden- culis catholicis.
vermine. Szirm/
Ministeriales, udvornikok. Kol. Am.
Minabundus, 3., minans ; fenyegetd. tibus Ministellis Calvinianis hanc oblationem
Verancs. IX. 291. Exsaturatique tanto faci- respuii. Poloni eius fllio Regnum offerunt, si II. 116: Hi (sc. servi Regis vel Regins condinore, minabundi ubi rediissent graviora, illis auxilio vellet esse et filium a se in catho- tionarii) dividebantur in ministeriales et
discesserunt.
lica educari religione permitteret.
beneftciarios. Ministeriales mancipati erant
1. Minare, (Du C.) suffodere, cuniculos
Minister, sacerdos, qui dicitur evangeli- servilibus operis aulse, quam ob rem Udvorfodere ; kidsni. Gor. miniren. Ljub. Mon. SI. cus, Verbi Divini Minister; evangelikus nici vocabantur. Servi Regales vel Reginales
XXI. 83. an. 1435: domus. . . destruantur et pap. Ger. prot. Prediger. Urb. Reg. 86. quod beneficiarii erant beneficiis seu pra3diis ad befunditus minenturila . . . quod nihil . . . ha- Parochi Ministri et Popones Locorum exces- neflcium datis addicti, qui in iis servi glebae
bitacionis illic . . . remaneat.
sivum asservare soleant ovium numerum.
erant et cum gleba et capite ad Regem perti2. Minare, agere; hajtani. Kronst. HI.
Minister bellicus, prsefectus rerum nebant. Pfahl. Jus. Georg. XI. Tarn Superior
177: pro castratis . . . Pastoribus, qui eos bellicarum ; hadiigyminiszter. Rak. On. II. quam Inferior Nobilitas vel libera erat nullo
minaverunt ad Brendorff.
p. 224. 1. 34 p. 225 1. 2. (214., 38.) : nexu, prseterquam subditi erga imperantem
Minella, se, rata pars; illetek. Ljub. Nunciavi interea debito cum respectu regi ad- adstricta vel serviebat et quidem aul iure beMon. Jur. P. I. V. III. 251: item .. . de mi- ventum per ablegatum meum et rex per intro- neficiali (nach Lehenrecht). aut iure Curiae
nellis et patrociniis advocatorum et procura- ductorem legatorum primo, postmodum per (nach Hofrecht, Ambachtsrecht). Priores Vatorum elevant aliqui carlulinas suas a die lata- Ministrum suum Secretarium Status nego- salli, posteriores Ministeriales (Ambachts-
422
1. Mlnisterialis
Ministrerlus
Miraculositas
leute, Ministerialen, Dienstmaenner) vocaMinistrerius, i, V. Ministralis. Sza"z. nisi cum integris petiis seustaminibus vendere
bantur.
XXIV. 217.
possit.
1. Ministerialis, e, publicus; szolgdMinistrialis, V. Ministerialis 1). Ker. Minui capite, securi feriri, percuti;
lati, hivatalos. It. ministeriale. Ger. Dienst... Nap. 127. functiones ministriales Ludi Ma- lefejeztetni. Wagn.
amtlich. Fabd. Monm. Evang. II. 397. sive alia gislris et Cantoribus non competentes.
Minus, sine, exempta parte; dempta
quaecunque ministerialia antprivata negotia
Ministrissimus, superl. e minister, parte; hijdn. Szaz. V. 679. que ponderat
peragenda.
intimus minister; benso, meghilt szolga. marche tres minus piseti undecim.
2. Ministerialis, is, (Du C.) minister, Pinx. Apod. p. 144: ad ministrissimos CseMinus principalis, secundarius; acminor offlcialis, udvornicus; aldrendelt, szol- sareos difficulter aliquis ex nobilibus, nisi Co- cessorius, minoris momenti;meWefees. Georch.
gdlati viszonyban levd szemely. Szaz. mitis autBaronis gerat axioma, admittitur.
H. T. III. 175.
Minorare,minuere; kisebbiteni. Batty.
Minus venire, deesse; hidnyzani.
XXIV. 217. Kandra Reg. 246. Ministerialis
ecclesie. ib. 194. Ministeriales regis.
Leg. T. II. 77. an. 1059. III. 29. Fidei devotioReg. S. Ben. 18., 34. Et quia minus veniunt
Ministerialitas, szolgdlati viszony. minoratur. Andr. Pann. 34. Cf. Terlull. tres psalmi.
Minusculse, parvae litterae; bardtbePfahl. Jus. Georg. XII. Ministerialitas sensu Anim. 43.
Minoratus, us, Jus setatis non maturae tuk. Szdz. XI. 721.
lato est ille nexus, quo quis ad servitia cuius1. Miiiuta, a3, lineamentum literarum,
cuirque generis alteri prsestanda obligatur, imperio ; kiskorusdgi jog. Vuch. Jur. Feud.
sensu stricto vero est correlatio servitii, qua 140. Rarior quidem neque tamen plane in- exemplum, conceptus (Du C. al. s.); fogalnobilis inferioris ordinis adversus superiorem cognitus est, qui in familiis nonnullis illustribus mazvdny. II. minuta. Georg. Sirm. I. 42. Et
et utrique erga Imperantem Supremum, Prae- viget, Minoratus, seu ille ordo succedendi, istam minutam et dedit ad manus Regine.
quo successio in certa et determinata parte Torvt. Msz. Magy. Tor. Tar. XX. 108. Kass.
latos etiam Maiores constituitur.
Ministerialiter, olficio (Du C. virtute bonorum ultragenilo et eius successoribus de- Jur. Civ. I. 107. sed Conceptum seu Minutam . . . elaborare tenetur advocatus Actoris.
ministerii); hivatalosan. Gall, officiellment. fertur.
Minorennis, (Du C.) minor annis, mi- Arch. Rak. I. 30. VIII. 220.
Ger. amtlich. Br. Resp. p. 41 : Minister enim
Ecclesiae physice porrigit panem et poculum. nor natu ; kiskoru. It. minorenne. Kass. Prax.
2. Minuta, ^momentum temporis; percz.
Res autem spirituales non distribuit nisi mi- I. 58. ipsam conjugem et minorennem sobo- Maty. 66.
3. Minuta, a;, particula; reszecske.
nisterialiter seu offlcio. Pel. De S. Pet. et lem postponendo.
Minorennis setas, aetas nondum ma- Kuk. Jur. HI. 12., 2. Particulas seu Minutas
Pau. s. I. c. 3. Sacerdos remittit peccata mitura; kiskorusdg. Moln. Patv. 27. Mino- salium, auferre non valeant.
nis terialiter.
Minutarius, i, mercator minutaruni
1. Ministerium, diaconatus; az isteni rennis aetas est pupillorum.
tisztelet korilli szolgdlatokat teljesito
Minorennitas, (DuC.) setas pupillaris, mercium; apro, kis v. refes kereskedo,
rend (Nagy) egyhazi safarkodas. Kon. Egyh. aetas nondum matura imperio ; kiskorusdg. szatocs. Ger. Kleinhandler. Torvt. Msz.
It. minoranze. Ger. Minderjahrigkeit. Cher.
Minutio, (Du C.) exactio tributi, quod
132.
2. Ministerium, ccetus sacerdotum ; Jus. Eccl. II. 261. Praescriptio suspenditur ef- in minutis seu minutissima moneta solvitur.
predikdtori kar. Szaz. XXIX. 230.
fectuque caret . . . 2. contra minorennes tern- V. Minutum; adoszedes. p. Kronst. I. 335.
3. Ministerium, dignitas civilis in pore minorennitatis. Art. Diaet. Pos. 20. II. 693. an. 1540: tabula minutionis ad conregno summa, qua res illius regni aliqua diriMinores, minores natu et dignitate, vul- sistorium.
gitur. miniszterium. Cfr. H. M. 55.; fd- gares, viri alicuius ubertatis, juniores; alsobbMinutiositas, res minuta, res nulla ;
kormdnytandcs. Rak. On. p. 66. 1. 3538. rendu. Tor. Tar. 1887. p. 100.
aprolekossdg. Szaz. XXII. 267.
(36.): .. . affligebat rnultum patriae miserias
Minores conventuales, (Du C.) re- Miimtor, (DuC.) venae incisor; ervdgo.
circumspiciens, de qua agitata consilia mini- ligiosi Ordinis S. Francisci, qui sectatoribus Pel. Serm. Excusatur (a peccato) Si fiat pro
sterii Viennensis in frequentatis Germano- suis id nominis indidit, Regulae a se scriplae c. necessitate vel pro bono communitatis, exemrum societatibus melius noscebam, quam con- 6 : Nullus vocetur Prior, sed generaliter omnes plum de medicis minuloribus, aromatariis,
gregati magnates.
vocentur Fratres Minores. Oltv. Act. Synod. quia sunt necessaria. (Aest. 50. k.)
Ministerium rerum exterarum, 7. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 14.
Minutta, ae, (a minuere), immunitio;
cui summa rerum exterarum tradita est;
Minores parvistse, Maiores par- kisebbites. Ljub. Mon. SI. XI. 216. an. 1347.
kulugyministerium. Cod. Camb. Merc. 94. vistse, Uj Magy. Muz. III. 272. Scholae no- non audeant. .. facere minuttam vel vioSua vero Maieslas Sacratissima in favorem strae in tres classes (minores parvistas, lentiam . . . ortariis.
Commercii benigne disposilura est, ut scriptu- maiores parvistas, ac principistas) divisae
Minutum, i, Minuta, v. monela minurse in exteris Regnis exhibendae, praesidia- unus praeerat magister. Uj Magy. Muz. HI. tissima, quam Graeci tembv vocabant (Du C.);
liter Cancellariae Regise AulicaB substernan- 270. Solebat moderator ad fovendam et acuen- apro penz. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 387.
lur, inde vero via Ministerii rerum exte- dam discentium diligentiam minor-parvistas oblaciones autem et obvenciones ac mortuaria
rarum ad suam destinationem promoveantur. cum maior-parvistis, hos cum principistis et cetera minuta libere et integraliter ipsi
Ministralis, Ministrallus, i, mini- atque omnes cum advenis e classis suae studiis sacerdotes percipiant.
Minutus, i, (Du C.) cui vena incisa; erster minoris conditionis offlcialis; aldrendelt, in disputationem committere. Nill. Symb, 658.
szolgdlati viszonyban levd szemely. Szaz.
Minorissa, virgo Deo sacra sub regula vdgott. Bek. Pil. P. I. 56. ha ... szolgalatteXXIV. 217.
S. Clarae (DuC.); Klarissa. Kat. Hist. 172. vokkel vagy az ervagottakkal (minuti) ebedel
Ministrans v. famulus, szolga- Quum igitur dilectae in Christo flliae, abbatissa (sc. subprior), mint eliiljdro szerepel.
legeny, hetiberos ifj'ulegeny.Kecsk. P. Otv. et conventus monialium inclusarum sive ord.
Miora, rectius: Melliora, quod agnam
141.
S. Clarae, sive S. Domiani seu minorissae signiticat (vox Valachica); ndstenybdrdny.
It. agnella. Monm. Comit. Trans. I. 241. an.
Ministrarius, i,V. ministralis.Sx&z. dicantur. Fej. X. 3., 297.
XXIV. 217.
Minoristse, (Du C. minores) nulla digni- 1548. ex viginti quinque ovibus una ovis cum
Ministratio, actus ministrandi. It. mitate conspicui, qui inde promiscue minores agnello danda erit, ex quinquaginta una ovis
nislrazione; kezeles. S. de Kz. Chr. II. 2., 1: vel privatae personae dictfntur; alsobb cum agnello et miora; et septuaginta quinCum itaque sanctissimus pater cura ministra- rendiiek az egyhazi szemelyek kozt. Kon. que duae oves cum agnellis et miora.
tionis gubernandi fllio sanclissimo committere Egyh. 133. Cher. Jus. Eccl. II. 128.
Mira, ae, (Du C.) specula ; kem-, orhely.
Minoritas, (DuC.) defectus, decremen- Han. Mon. Jur. P. I. 89: possit proiicere . . .
intenderet. Cf. Vitruv. 6., 9.
Ministratorius, 3., ad ministeria, offl- tum ; hidny, csokkenes. Szentiv. Cur. Misc. immunditias extra civitatem . . . a porta nova,
cia sacra pertinens, ad cultum divinum admi- Dec. III. P. X. 73. Eodem modo Scriptura Sa- usque ultra ad miram communis.
Mirabiliarius, i, miraculorum auctor ;
nistrandum ; istentiszteleti. M. Flor. Fontes. cra maiorem et minorem beatitudinem maio141. Vasa quoque ministratoria et cetera ritati vel minoritati meritorum adscribit. csodatevd. Ger. Wundermann. Piszter Szt.
Minuatim, (DuC.) minutim, particula- Bernat. II. 418. Cf. Augustin. tract, in Joanutensilia eidem basilicas necessaria . .. donavit. Thurocz. 95.
tim ; apro, kis reszletekben. D. Raczk. p. 7: nem 13.
Miraculositas, modus mirabilis (TeMinistrellus, i, V. Ministralis, Mi- determinants . . . quod nullus . . . mercalor
quemvis pannum cum ulnis seu minuatim, mesv.) miraculum; csoda. H. miracolo. Pel.
nistrallus. Szaz. XXIV. 217.
Miraculosus
Misericordlalis
423
Pom. S. de Temp..Dom. \. Adv. s. III. c. 2. in misericordiam nostram vetseget elkoMissarius, 3., missam celebrans, sacerRatione miraculositatis erit cerium signum vetni, melyert a kirdly onkenyes biinte- dotalis; misezo. Funda David. 3.: Hinc ibant
iudicii.
test szabhat. Uj Magy. Muz. HI. 196. si in- Missarii Satelliles, Sedis Romani Episcopi...
Miraculosus, 3., mirabilis. It. miraco- ciderint in misericordiam nostram et nulla
Missaticum, V. Missa; mise. Fab6.
loso; csoddlatos. S. De Kz. Chr. II. 5., 2: prediclarum misericordiarum ponalur, nisi per Monm. Evang. II. 290. Evangelic! sacro, quod
Aliudquoquemiracu/osMmprseliumLadislaus sacramentum proborum Arminum de visnelo. missatieum adpellanl . . . inleresse iuberex adolescens habuit cum Comanis.
Misericordialis, misericors; konyo- bantur.
Mirari super aliquid, pro : mirari ruletes. Fej. V. 1. 40. gloriosissimam VirgiMissaticus, 3., adi. deriv. ab. abstr.
aliquid. (Germanismus, Hungarismus); csoddl- nem, cuius miseHcorrfiaKsinlervenlus lapsus missa : qui frequenter canit missam (Du C.);
kozni valamin. Ger. sich wundern fiber elwas. hominum apud Deum corrigit. Cod. Dip. And. misezo. Bod. Hisl. Un. Trans 344. Sacerdotem missatieum non audivil.
Mon. Com. Trans. I. 156. an. 1842: mirorII. 431., 502.
super gentes Christianorum.
Misseta, ae, offlcialis; tisztviselo. Ljub.
Misericordianus, misericordiae fraMircus, paciflcus, nomen indilum S. Eme- tres; Ordines ad fovendos pauperes el segro- Mon. SI. II. 98., 99., 100 : nemo possil esse
rico. Princ. Ang. p. 6 : Alii Mircum dixere, los sine discrimine sexus el religionis insli- misseta vel officialis in pago, nisi pagensis.
quod Illiris est paciflcus.
luli. Fratrum misericordiaeauctor eral an.
Misseteria, ae, officium missetae. V.
Miricia, ae, (Du C.) locus incultus vepri- 1540. Juandi dio Granadae. Approbalus hie Missetus; kuldottseg, ugynokseg. Ljub.
bus et dumetis abundans V. s. Gayae; mi- ordo a rom. ponlifice 1572. sub .conditione Mon. SI. II. 100.
Missetus, pararius, proxenela; iigynok.
veletlen fold.
observandarum regularum. Sli. Augustini. SoMirificare, (Du C. mirum facere) red- rores misericordiae originem debenl Vin- Ger. Mailer. Ljub. Mon. SI. II. 96. an. 1341.
dere miriflcum, potentia, facultate miracula fa- centio de Paula in Gallia an. 1625. Ad nor- Super . . . offlcialibus . . . sensariis sive misciendi ornare; csodatevove tenni. Vita. S. mam harum sororum institutae sunl a prote- setis.
Missi, more It. duplicatum pro : misi, siSteph. 11. et miraculorum insigni potentia, slanlibus in Germania sorores, quae hodie
virtute deifica mirificavit.
diaconissae appellanlur; irgalmas bard- cut fecci pro: feci, reggere pro : regere. Szaz.
Mirificatio, miraculum, mira agendi tok, nok. It. fratelli (sorelle) fate ben. Gall, IV. 681.
Missificus, 3., sacerdos sacris operans;
ratio; csodamiivelet. It. miracolo. Ger. Wun- freres (sceurs) de la charite. Ger. Barmherzige
derwerk. Pel. Pom. In vig. Nativ. c. 1. Secun- Briider (Schwesler). Torvl. Msz. Szaz. XI. misezo. Mol. Sis. C. 3.: Sed Christum iam
gloriflcatum, a Missifico, incruente vel cruenle
dum mysterium notabimus de crastina mi- 606.
rificatione el revelalione maiestatis divinae.
Misericordiosus, 3., (Du C.) clemens immolari, cum qui in ccelis esl immorlalis, ab
Mirum naturae, miraculum ; terme- misericors; konyoruletes. Prol. inq. 3423 : nomine, qui in lerra est, mortali maclari, ul
szet csoddja. Rozsny. D. Diarium 465 . . . 0 sancta Margaretha, lu es misericordiosa crudele et saevum in Christum flgmenlum execramur.
nimia ventriculositassal (mely majdnem mi- omnibus.
Missile Regium, lillerae a rege misrum naturae vala).
Missa Chori, magna Missa, canlata
Misalum, missale V. s. Antefenarium. missa ; nagy mise. Baity. Leg. III. 153. an. S33; kirdlyi level. Verancs. IX. 289. Missile
Regium, lenore cuius Transilvaniensis, AgriMisandria, ae, odium viri; ferjutdlds. 1316.
Ger. Mannerhass. Torvt. Msz.
Missa conventualis, missa publica ; ensis el Varadiensis Episcopi causu traclanMiscela, ae, mixtura ; keverek. S. Benk6. gyulmise, kdptalanmise. Batty. Leg. III.dorum cerlorum negotiorum Viennam advocantur.
Top. Misk. 53. Vina el sapore et odore ingrata 327. an. 1397.
Missiles, litteraa circummissaj; killdott
sequent! miscela corrigi credunlur.
Missa de Beata, V. Beatista.
Miscibilis, quod misceri polesl; keverMissa ferri candentis iudicii, level, korozveny, korlevel. Arch. Rak. VIII.
hetd. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. III. 18.az izzovas torvenykezes alkalmdval mon- 308.
1. Missio, V. Vocatio (DuC. al. s.);
Habel itaque hie humor sive succus multas he- dott mise. Diss. de Ferr. Cand. . 103. Imlerogeneorum miscibilium paries. F. Balassa. posilum ila igni ferrum, dum eodem ad can- kuldetes, hivatds. Verancs. XI. 4. Qui omnes
Casula Sleph. App.
dendum urgelur, redilum inlerea ad allare esl, magnis plagis affecti sunl, quod in Divina sese
Miscula, ae, farrago; ketszeres. Ger. ibique Missa ferri, ul vocabant, candentis officia sine ulla vocatione el missione parlim
Mangkorn. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 177.iudicii celebrala, quse absolvebalur : introilu, ingesserinl.
2. Missio, procursio Aposlolica ; kiildede quolibet stario avenae, segalae el misculae. oralione, leclione Esaiae Prophelae, GradaMiserabile depositum. szukseg- lione, Leclione Evangelii Marci, Offerlorio, tes, terites. It. missione. Gall, mission. Ger.
beli letetemeny. Nagy. Jus Transil. Sax. 140. Secrela, Communio lum posl a Sacerdole as- Sendung, Mission. Kaprin. Eloq. I. 340. In
Esl el depositum, quod vocalur miserabile, sumplam Eucharisliam Adiuralione personae procursionibus vero Apostolicis, quas vulgo
quod in angustiis constiluli, ob imminens in- ferrum porlaturae, inde Porreclione Sacramenli Missiones appellamus.
Missio sigilli, quo lanlum signum alicendii, belli, ruinae, lumultus, rapinae pericu- el Oralione.
Missa matutinalis, V. Beatista; quod, quod in iudicium vocalo millebalur, inlum tertio alicui, apud quern illud lulius esse
telligendum; pecsetkuldes. Passim in iure
reggeli mise.
polesl, servandum Iradimus.
Hungarico.
Missa Summa, V. s. Beatista.
Miserabiles personse, viduae et
Missio stabilis, domus stabilis legalioMissam dicere, facere rem divinam,
egenles homines; ozvegy es gydmoltalan
sacris operari, coeleslem hostiam immolare, nis religionis propaganda? causa; dllando
egyenek. Hajnik Perjog. 116.
missio. Szenliv. Cur. Misc. Dec. HI. P. I. p.
Miserabilitas, (DuC.) miseria ; nyo- sacriflcium facere; misezni. Wagn.
morusdg. Pel. De S. Ladisl. s. I. c. 3 : Duo
Missale, (Du C.) liber compleclens for- 129. Calalogus Residentiarum Societalis Jesu
exlremae vilas humana3 sunl nimiae pauperlatis mulas precum el canluum ecclesiae calholicse; el Missionum stabilium sub Corona Hungaac flebilis miserabilitatis.
misekonyv. It. messale. Vila S. Steph. 91. riae. . . Missiones: Alba-Regalensis, CaniMiseria cum. aceto, summa egestas E missali quinqueecclesiensi Anni 1499. siana, Eperjesiensis, Eszekiensis elc.
Missionarius, i, qui aliquem ad sacra
Text. v. s. Sublegere; keseru nyomor.
Szaz. XXVII. 344. Verancs. XI. 321.
Miseratio divina, (DuC.) misericorMissans, missam celebrans; misezo' religionis verae perducil; terito, pap. Rak.
dia divina; isteni konyorulet., irgalom. pap. Magy. Tor. Tar. XII. 68. Missantes ad On. 137. Kon. Egyh. 262.
Szaz. VI. 681.
Missitalius, 3., furlim invectus, imporparvas.
Miserator, misericors; konyoruletes.
1. Missare, missam audire ; miset hall- lalus, ad vena ; idegen, becsempeszett. End.
Moln. Patv. 43. Quam misericordiam ut mise- gatni. Pel. Serm. Homines . .. quando com- p. 88. (Simonis de Keza): cenlum enim el oclo
ricors et Miserator Dominus Maiestati Veslrae municare aut missare deberenl ac ad devo- generaciones pura tenel Hungaria el non pluSacratissimse in omnem Augustam Generalio- tionem se disponere, minus devoti sunt. (Hiem. res, alie enim, si que ipsis sunt coniuncle, adnem relribual. Cf. Juvenc. 2, 295.
vene sunt, vel ex captivis oriundi: quoniam
32, o). ^
Misericordia, (Du C.) poena seu mulcta

2. Missare, missam celebrare; misezni. ex Hunor et Mogor in palude Meolida centum
de quovis crimine, nullis definila legibus sed It. celebrare la messa. Ger. Messe lesen. Lampe. et oclo progenies, absque lamen missitalia,
iudicis derelicla arbilrio; torvenytol meg Hisl. Eccl. p. 81: quod regressus a Villenberga fuere generale V. End. p. 101. Hunorum nobililas ipsum (1. i. Chabam) conlemnebat assenem hatdrozott birsdg, biintetes. Incidere non missavit. Tor. T^r. XII. 68.
424
Mlssiva
Mobile
Mohatra
rentes eum non esse alumnura regni Scithie, halbseidener Stoff; fdtyolfdfedel. Schlag. subiectum perdurabile et modificabile esse
censuerunt.
sed quasi missitalium extere nacionis.
1184.
Modificatio, mutatio modi (Du C. al.
Mobile, adi. subst. loco adhibitum, non
Missiya, ae, tahella, codicilli; level. Ger.
Sendschreiben. Wagn.
eodem sensu, ac apud Du C. sc. mobilia signi- s.); modositas, vdltoztatds. It. modilicaMissus, i, Missi, orum, (DuC) vir flcante, verum incitamentum ; indito ok, zione. Vern. Met. 1.109. Mutatio modi modiad aliquod negotium expediendum missus, rugo. Rak. On. p. 139. 1. 2224. (24.): ficatio dicitur. Bene Med. 253.
Modificativus, vim modificationis haoratores, nuntii, legati; kikuldott, kirendelt. Ego proinde fllum narrationis continuabo pro
It. messo. Gall, messager. Szirm.
bominibus, tibisolidetegendo primum mobile bens ; modosito. It. che modifica. Beng. Ann.
Misterium, arcana; titok. Cod. Dip. eorum, qua? subsecuta sunt.
Er. Ccenob. 127. Unde procurata eatenus ConArp. Cont. IV. 60. in crucis patibulo tarn dire
Mobilia, (Du C.) supellex, res mobiles; stitutione altera seu Decreto modificativo
mortis subiit passionem, misterium redem- ingosdgok, butor, hdznemu. Ger. Meuble. mox illud in Provinciam transmisit.
Modificatorius, 3., immulans. tempeptionis nostre perficiens.
Regul. Turm. Praet. 78.
Mistice, pro : mystice, pie, modo arcano;
Mocenica, Pecunise Venetae genus. Isthv, rans; modosito, vdltoztato. Kuk. Jur. III.
rejtelyesen, dhitatosan. It. mistico. Maty, XII. 190.
196. in sequelam huiusce clarificatoriae et
kir. lev. I. k. p. 73: beatitude veslra ... diMochmetista, sectator Mohamedi pro- modificatoriae legis pro continuatione ad
gnata est. .. admonere, ut ense Ipso mistice pheta3; mohamedan. Andr. Pann. 58.
legale Tabute Banalis Judicium illico transpoaccinctus eo pergerem.
Mochula, 33, lacus, palus ; mocsdr. SI. nanlur.
Modiores, mortarium V. s. Archetus;
Mistricus, i, pretio conductus; berelt mocidlo. Sup. An. Sc. I. 91. an. 1258: ad
munkds. Con. Max. G. an. 1565 : Mistrid unam paludem, que mochula (mocsar, Mo- vakolat. It. modio, mognio. Ger. Malter.
Modius Pestiensis, (pesti) merO.
seuconduct!. G. l.j. codnuctitij, quos Mistricos cidlo) dicitur.
Mocia, se, idem quod ap. Du C. Mozina Kov. Oec. 30. Modius Pestiensis est 1/s maior
appellant.
Mitallum, pro : metallum. V. Scrigna. Mozitia = repositorium, area. Fej. V. II. 36. Posoniensi (V. Modius Posoniensis).
Modius Posoniensis, mer6 (poMitas, (Du C. miticitas) mansuetudo, beet velimus, quod pecunia ipsa per te eidem
nignitas; szelidseg. Pel. Serm. Quecunque mode pro parte dicte Camere nostre solva- zsonyi). Kov. Oec. 30: Modius Posoniensis
virtutes pulchre, ut castitas, mitas, pietas et tur; devocioni tue districte precipimus, quate- est modius Viennensis = 48 Mediis (Quart) =
iustitia non sunt formosa sine luce charitatis. nus prefato Mode Raynaldi seu accurso Bo- 3072 pollicibus cub. Vien. Medias has dicunt
nasi de habitatore Salerni nomine el pro parte maiores pro rebus siccis, quarum singula 3
(Aest. 37, n.)
Mititas, ab mitis: dementia, lenitas; ipsius mode predictas uncias auri quadra- Sextarios complectitur, Minores Mediae pro remite ingenium ; szelidseg. Chr. Dubn. 154., ginta novem nostre Camere solvere procures. bus liquidis constant 2 Sextariis; talesque 72
Mocio, seditio, motus ; mozgalom, fel- media3 conslituunt unum Modium etiam Me143.0 feminarum iniquissima ... contra comtretam vulgo dictam.
munem morem odiosa, contra mititatem keles. Sze"k. Okl. I. 221.
Modofatus, 3., supra dictus, memorafastuosa.
Modalis, ad modum pertinens; feltetetus ; az iment emlitett. Art. Diaet. Pos. 42.
Mitrati abbates, infula insignes abba- les. Pazm. Dial. 434.
tes; suveges apatok. A papak kovetei, kik1. Modalitas, modus, ratio ; mddozat. Ut Moneta Marchionatus Moravia3 Groschl
nekjoguk volt a piispoki jelvenyeket visel- Rak. On. 30. amicabilem accordum praeferam dicta eum, quern in modofata Provincia hahetni. Deer. Col. Reg. Hung. II. 37".
aliis modalitatibus. Fej. VI. 163. Thok. Lev. bet Cursum, etiam in Regno Hungariae obtiMitridatus, 3.; mereg. ellen valo ter- 36. Torvt. Msz. Arch. Rak. I, 6.
neat. Arch. Rak. IX. 30.
jek. Ger. Mitridat, Gegengift enthaltend. Cod.
2. Modalitas, modus, quo aliquid fit,
Modulus, Protoplasma q. v. (DuC. al.
Evang. T. I. p. 101: Si sub alis, vena media lex, temperamentum; torvenyes eljdras. s.) Ger. Model!.
in opposite brachio . . . deinde mitndato Ger. Modalitat.KovyEI. 683. In testibus requiMoenianum, rectius: Maenianum gr.
potu erat natura juvanda.
ritur Modalitas, idest testis rationem debet QWOTQO., labulatum vel lapis extra parietem
Mixtim, pro : mistim (Du C.); elegyes- dare suae scientiae, hinc testis auritus, qui tan- projectus et ad prospiciendum aptus (Fore.);
leg, (funosztSs). Gazd. tort. szem. I. 224. turn ex auditu fatetur, non meretur (idem.
erkely. It. profetto, balkone. Gall, balkon.
mixtim cum terris aliorum. Cod. And. I.
Modela, (Du C.) forma, specimen; minta. Ger. Erker. Kat. Hist. VIII. 655. arcem . . .
503. Inter terras et alia jura aliorum hominum Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 165. Ut fieri procuravit. . . ut omnibus aliis Turribus
mixtim sitas. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 502. plurimum lapides figuram suam accipere a casu praemineret, quam cum solario et moeniano
Preter terram . . . que mixtim et pro indiviso pro diversitale scilicet spatii vel loci, in quo roborans, ut omnium intuentium appareret
possidebantur. Knauz M. E. Str. II. 195. velut in matrice et modela concrescunt.
oculis, mirabiliter venustavit. Cf. Festus p.
Mixtim quod vulgariter fyn dicitur. Zalam.
Modella, 33, V. Modela. Wallaszky 402. 134 ed. Mailer. Val. Max. 9, 12, 7.
Okl. I. 7.
varias artis Hydraulics et Architecturae MoMoftius, i, primarius antistes apud TurMixtum, hora decima sumptum jentacu- dellas. Torvt. Mszt.
cas; fopap, mufti. P. Bizarus De Bello
lum (Du C.); tiz orakor valo etkezes. Bek.
Modellum, V. Modela. Ljub. Mon. SI. Pannonico p. 704. eique primus, honoris
Pil. P. I. 43 : Tertia utan amixtum^-ot
vesz- VIII. 64. an. 1530. Verancs. VIII. 196,
causa obviam venit Moftius, primarius an1
nek . . . az ebed!6ben. Vagyis /i font (libra)
Moderameii, inis, conditio, (Du C. tem- tistes apud Turcas, quern aiunt descendere ex
kenyeret esznek es Va hemina bort isznak.
peramentum) ; feltetel. Eszt. Okm. p. 120. Mahumeti linea.
Mixtura, ae, V. s. Fleta. Mischzug, ein (Capitulum Eccl. Budensis an. 1352): partes...
Mogilatus, homo impeditae linguae, balverstarktes Orgel-Register. Tor. Ta>. 1889. p. permutaverunt. . . moderaminibus talibus bus, blaesus; alig szolo (dadogo). Germ.
607.
interiectis.
Stammler. Par. Pap.
Mlaea, Mlaka, ae, lacus, palus, udis;
Moderativus, 3., moderatus, lenis;
Mohametista, ae, assecla Mahometis;
mocsdr. si. mldka. Tkal. Mon. Ep. I. 42. an. enyhe, mersekld. Kov. Form. St. 300. non- mohamedan. Simonyi Magy. Ny. 127.
1217. per ... mlacam tendit ad viam. Mon. nullisque nobilibus Regni pro faciendo modeMohammedanismus, doctrina MaCiv. Zag. I. 18. an. 1242.
rativo Judicio caus^m in Sede nostra Judicia- homedi; Mahomed valldsa. Szaz. X. 716.
Mlatna, ae, lutum, immundities, sordes ;. ria. Pesty Szor. III. 258. Fej. XI. 351. Beng.
Mohar, (ant. gall, mouaire, mohere,
sdr, piszok. Prot. inq. 201: purgabat neces- Ann. Er. Coenob. 129. vi illius paragraph} angl. mohair. It. moerre, amoerre, hisp.
saria Conventus et usque ad genua stabat in moderativi. Cod. Zi. V. 365.
muer, mue. Conf. hindosl, mdghar. species
Moderator Gymnasii, alias: Dire- serici undulati; habos selyem. Monm. Comit.
mlatna.
Mnemosynon, nota, memoria (Du C. ctor, rector; gymn. igazgatd. Wallaszky. Trans. V, 196. Ab una pecia Mohar fl. 20.
monunientum); emlekeztetd jegyajdndek, 295.
Mohatra, conlractus mohatrae, moemlek. It. memoria. Gall, souvenir. Nill. Symb.
Modicitas, atis, penuria; Many. It. hatrae pactum. (ab arab. muchdtarah, pep. 279 : velleque Suam Majestatem hoc gratiae mancamento. Maty. kir. lev. I. k. p. 356 : mo- riculum, a chatara, rein vendere, quam non
possidemus) significat pactum, instrumentum
suae mnemosynon ad posteros transire. Ve- dicitas aque et gelua prohibuerunt.
rancs. IX. 222. Cf. Catull. 12, 13.
Modiiicabilis, certa ratione mutabilis; litterale in speciem factum ad celandum paMoarcium, moarium. mohere, mouaire, modosithato. Gall, modiflcable. Ger. modifi- ctum legitime factum; hamit szerzSdes. Par.
moire, ein festgeschlagener seidener oder cirbar. Vern. Met. II. 167. et utramque esse Pap.
1. Mola
Molarium
Molochinus
425
1. Mola, cos (Du C. al s.); koszoru. It. super nominato Ladislao vajwodae et ubicumMolentinum, molendinum, mola; mamola, pielra da arrotare. Ger. Schleifstein. que idem poterit molendinum molare et sul- lom. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 253.
Schlag. 1288.
Moleri facere, commolendum curare ;
caturasprope dicta m possessionem construere.
2. Mola, mortarium; mozsdr. It. morMolarium, lapis molarius, (Du C. mo- 6'rdltetni. Kronst. III. 36 : fecimus . . . motajo. Ger. Morser, Morsel. Schlag. 1126.
lendinum) ; malomkd. Cod. de Sztara. II. 92. leri.
Molestatio, pnis, (Du C. segritudo) actus
3. Mola, (Du C. 2.) instrumentum, quo Significare curavit, quomodo . . . quendam
res eonterimus (sensu translate); mego'rldje, iobagionem suum, videlicet Sandorem . .. molestiam afferendi, gravandi; terheles, almegsemmitdje valaminek. - R6gi Magy. pro comparatione woZam, vulgo malomkev kalmatlankodds. It. moleslare, molestia.
Verancs. V. 324. commisimus illico Ladislao
Kolt. Tar. I. 383. Nostra criminis purgatrix ad Sech destinasset.
et mola.
Moldan, pannus laneus mollior; mol- Keretscheni, ut Zygethienses, qui sunt AgriaB
Mola alata, seu pneumatica, vento- ton (lagy, gubanczos szorkelme). Ger. Molton, applicati, sine mandaiis aliisque molestatiorum impelu versatilis; szelmalom. Germ. Multam. Vect. Ref. C.: de . . . una ligatura nibus amplius non urgeat. Cod. Dip. Arp.
Cont. V. 33. Knauz M. E. Str. I. 206., 207.
Windmiihle. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. Moldan.
Molestator, (DuC.) qui molestiam ali254.
Moldinator, molitor; molndr. Quel.
cui exhibet; alkalmatlankodo, nyugtalaMola chartaria, officina chartaria; Sieb. I. 2.
papirmalom, -gydr. Tag. Erd. II. 339. an. Molendina, ae, (Du C.) molendinum; nito. Tor. Tar. 1890. p. 489. kirbatores molestatores. Szek. Okl. IV. 181. Pesty Szor.
malom. Kronst. I. 701.
1770.
Molendinalia, ium, reditus e molis; III. 205. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 106. Star.
Mola chartularia, V. Mo la chartaria. Curios. Misc. II. 266. Magna etiam pro- malomjovedelem. Quel. Sieb. I. 338. an. XXI. V. 208. an. 1247.
Moletrina, 83, V. Moletrinum 2. Fej.
1501. percepta . . . ex parte molendinavenit utilitas ex molis chartulariis.
I, 406 ut pro expiatione ac salute animae. . .
Mola cochlearia,mola cylindris niota; lium.
hengermalom. Ger. Walzmiihle. Kuk. Jur. Molendinalis, ad molendinum perti- eidem Coenobio traderem locum moletrinae.
1. Moletrinum, pistrinum, instruIII. 192. taxis molaribus in Comitatibus Po- nens, molendinarius, molaris; malom... Cod.
sega, Verficze et Szerem hactenus vigentibus, Dip. Pat. V. 145., 197. Cum omnibus terris mentum ad molendum; malomszerszdm.
quse in specie a mola cochlearia in uno vineis, locis Molendinalibus, Collectis et uti- Sentiv. Cur. Misc. II. 266. Mola quam plurimis
reflexe vero ad alias ordinarias fluviales mo- litatibus . . . memorato Capitulo et Ecclesie instruatur Rotis, habeatque varia moletrina
seu pistrina pro millio, hordeo, panico etc.
las, a singula rota in duobus . . . census titulo ipsorum prelibate dedissent.
2. Moletrinum, molendinum; malom.
Molendinaria, 33, foem. ad molitor,
domino terrestri quotannis pendendis florenis
molendinarius; molndrno. Han. Mon. Jur. Szer. Not. p. 155 : in causa . . . quae mota
deflxa sunt.
fuit super medietate Moletrini.
Mola contusoria, mola a3ri contun- P. I. 89.
Molidva, preces, oratio ; imddsdg. Nill.
Molendinarius, i, magister molaa, modendo; zuzo. Juriev. Jur. Met. 45. Lolores
Montanistici (Muhlenarbeiter) vocantur gene- larius ; molndr. Schwart. Scult. 159. molito- Symb. p. 550 : Molitva (vox slavica) depots,
ratim omnes illi operarii,qui in Molis contu- rum seu molendinariorum. Fej. I. 297. oratio, TtQoaev^, evrsvîg, preces. Cihac,
soriis, iisque Adiunctis Loturis operas pra?- Tor. Tar. 1889. p. 384. Cf. Inscr. Grut. Dictionnaire V. moleben p. 201202.
1114, 6.
Molile, instrumentum ad molendum perstant.
1. Molendiuator, molitor, molendina- tinens; 6rl(j szerszdm. Freund : Muhlseil.
Mola corticuin, mola comminuendo
cortici coriario facta; csermalom. Germ. rius; molndr. Kub. D. Hont. p. 281. an. Par. Pap.
Molimen Sisyphium, labor inutilis;
1379: curiam molendinatoris. Kronst. I.
Lohemiihle. Urk. Sieb. II. 290. an. 1367. cerhasztalan erdlkodes. Szaz. VII. 140.
453. Fjp. Szam. 80., 31. Quel. Sieb. I. 3.
donum molam corticum.
Molinellus, i, instrumentum ad effrin2. Molendinator, faber lignarius;
Mola crisealis, fullonica; kallo. Tor.
gendas portas, claustra ; betoro szerszdm.
Tar. 1890. p. 486. molendinis et mola tru- dcs. Tor. Tar. 1888. p. 396.
Molendinium, Idem ac molendinum, It. mulinello. Ljub. Mon. SI. XXI. 195. an.
satili seu criseali vulgo Karlo appellata.
Mola farinaria unius lapidis, mola ; malom. Fej. VIII. 2., 312. a metis illis 1444: balistas . . . cum suis molinellis et
mola farinae parandae: lisztelo malom egy transit molendinium directe versus meri- sucetas centum. Ljub. Mon. Jur. P. I. III. 408.
an. 1444.
diem.
kovon jdro. Schwart. Scult. 133.
Molinista, 33, paries Molinaa, hispanienMolendinum, (DuC.) moletrina ; maMola frumentaria manualis,
mola trusatilis, manuaria; kezi malom. lom. Schwart. Scult. 159. molas seu molen- sis Jesuit* 1501 morlui sequens, qui docebat
dina habentes. Cf. Augustin. in Psalm. 132, tantumeos,qui merentur, gratia3 divinas partiWallaszky. 334.
cipes esse posse. Coll. I. 65.
Mola Jumentaria, qua iumentorum 4. ib. 36, 2.
Molinum, quo aliquid molitur (Du C. al.
et quandoque etiam hominum opera circum
Molendinum farinarum, moleagebatur; szdraz malom. Szentiv. Cur. trina far.; lisztmalom. Tort. Tar. 1890. p. s.) V. s. Manganum 2.; mozgony. Cod.
489.
Dip. Arp. Cont. XI. 57. molinum, quern deMisc. Dec. II. P. I. p. 254.
Molendinum pilatorium, pistri- dit Crivali Rex.
Mola pneumatica, V. Mola alata.
Molitio, actus mola conlundendi; dries.
Pair. Const. 297. Mola Pneumatica.
num; kolyumalom. Ger. Slampfmiihle. Kat.
Mola serraria, machina truncis arbo- Hist. IX. 178. Item adhuc duo molendina Bene Pol. 100.
Mollicellus, 3., effeminatus; elpuhult.
rum in asses secandis constructa; furesz- pilatoria vulgariter Kolov dicta. Buny. Var.
malom. Tag. Erd. II. 192. an. 1762. Nov.
tort. II. 489. duo molendina pilatoria vul- It. molle, effeminate. Pair. Constant. 110. Ad
Calend. 225. Arch. Rak. VIII. 364.
gariter korlo dicta.
discentem mollicellum. Cf. Catull. 25, 10.
Mola sulcatoria, V. Mola crisealis.
Molendinum sulcatorum, fulloMollificatio, (Du C.) actio, qua aliquid
Tor. Tar. 1890. p. 490.
nica ; kallo. Tor. Tar. 1890. p. 489.
molle efficitur; megldgyitds. Pel. In fest.
Mola trusatilis, V. Mola Crisealis.
Molendinum de super pellens, circumc. s. III. c. 3: Figura regia per sigillum
Tor. Tar. 1890. p. 486.
Molendinum, quod aqua de super fluenti pelli- non imprimitur in ceram, nisi cera sit per
Mola tusoria, V. Mola Contusoria. tur ; follyul csapo malom. Cod. de Sztara. mollificationem debitam disposita.
Juriev. Jur. Met. 116. Molae tusoriae et II. 521. Dempto solum uno molendino in faMollis, (Dief. mullis et mullus) lagopus
Ustrinffi tamdiu pro desolatis non habentur, cie possessionis Ewrdewgporwbka de super (Plin). Tetrao bonasia (Linn.) ; csdszdrmaneque possunt a Judice montano mutunganti pellente . . .
ddr. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
conferri, quamdiu ferreus annulus et codax
Molendinus, i, mola; malom. RaC.
Molnar, is, molitor; molndr. Cod. Dip.
axi inest, item axis in suo loco iacet.
Mon. SI. VII. 29. an. 1000 dedimus duos mo- Arp. Cont. XI. 374. et ex eadem magna via
Mola vaporaria Irumentaria, lendinos.
incipiunt octo mete terra? et protendunt se
mola, quse inclusis aqua? vaporibus movetur;
Molendynarius, V. Molendinarius. usque molnarum aquam Ida et ex parte mego'zmalom. It. mulino a vapore. Ger. Dampf- Cod. Dip. Arp. Cont. X. 341. Ceterum in die ridionali iuxta metas premissas pertinet ad
Pentecosten quendam molendynarium eius- partem populorum de Zyna.
miihle. Kass. Prax. II. 287.
Molochinus, 3., pro: melocineus,
Molare, (DuC.) molere; drleni. Tor. dem venerabilis patris . . . in naso orribiliter
(DuC.) (a gr. /woAo^ : malva) malva? coloTar. 1890. p. 479. Item concessimus ipsi in- vulnerarunt.
54
Bartal: A. Gloss. Lat.
426
Molosus
Moneta Saracheni
Monasterologia, 33, V. Monasteriorem referens; biborszinii. Bdrcz. Cf. Csecil.

Monachicus, 3., ad monachum perliap. Non. 548, 14.
nens ; szerzetesi. It. monacale. Arch. Rak. logia. Beng. Ann. Er. Cosnob. Praef.
Molosus, molossus (Dief. rud), (Lexer VIII. 337. veslitu monachico. Cod. Dip. Arp. Monastice, es, disciplina monachorum;
rude grosser halzhund); nyomon jdro Cont. VI. 74. Cf. Justin. Novell, constit. 133, 5. szerzetesi elet. Fabo Monm. Evang. 341. ad
(kan)kutya, szelindek. It. molosso. Ger.
Monachilis, V. Monachicus (Du C.) ; altiora eluctalus, monasticen inler eremitas
Bullenbeister. Schlag. 1470.
szerzetesi. Vita S. Steph. 93. El ad S. Boni- s. Pauli professus fuit.
Molula, se, rotula calcaris; sarkantyu- facium monachilem vestem accepit.
1. Monasticus, i, monachus; szerzetaraj. Barczay.
Monachismus , V. Monachatus ; tes. Tor. Tar. 1881. p. 456. Monastici el
Molum, (Du C.) agger, portus; revpart. szerzetesseg} szerzetes rend. It. mona- Spiriluales.
It. molo. Ljub. Mon. SI. X. 243. an. 1334. chismo. Czvit. Spec. 154. an. 1537. vero pie- 2. Monasticus, 3., ad monaslerium
Momentanee, adv. a momentaneus tatis et, Thelogici studii desiderio Monachis- perlinens; kolostori. It. monaslico. Cod. Ep.
momenlaliler, momenlo lemporis; egy pilla- mum suscipere cogitavit communicate consi- Paz. I. 254. unde sequerelur infinita insolennat alatt, azonnal, egy pillanatra. Rak. lio cum Baldo Lupalino . . . qui cum mona- tia et irremediabilis ruina omnis monasticae
On. p. 357. 1. 79. (9.): . . . tu voluisti, ut chatum ipsi dissuasisset.
discipline.
tails sim, vas scilicet inane et frangor; absil
Monaula, rnonautus, auloedus; fuvolds.
Monachologia, historia rerum monaa me nolle, quod tu vis; sed vere non vis, ut sticarum ; szerzetek tortenete. Hor. Mem. Ger. Flotenblascr, Flolenspieler. Szamosk. II.
momentanee frangar . . . Torvl Msz.
14. Plerosque insanis profusionibus alebat;
542.
Momentaneus, 3., brevissimi tempo1. Monachus, solitarius, qui vitam vivit canlores, cilharoados, psallocilharistas, moris ; igen rbvid idej'ii. Wagn. Cf. TertuII. solitariam ; szerzetes. It. monaco. S. de Kz. naulas, choraulas, sacerdotes ad sacra deadv. Marc. 3, 17.
Chr. II. 3., 4. : A. 1., 5. : et passim. Cf. Siclon. canlanda apprime vocales.
Momentosior, maioris moment!; fon- Ep. 22., 34.
Mondare, purgare. V. s. Sentinare;
tosabb. Abelsb. 22.
2. Monachus, pure pro : Georgius Fra- tisztogatni.
Momentosissimus, 3., maximi mo- ter ; Prater Gyorgy. Arch. Ver. Sieb. VI. Mondoura, 33, ornatus veslilusque mimenti; legfontosabb. Brunner. 21.
litaris; katonai egyenruha. Ger. Montur.
1. 315. et passim.
Momentositas, momentum, pondus;
Monachus hospitalis, hospita- Kass. Ench. I. 207. Mondourae mililaris venfontossdg. It. importanza. Ger. Wichtigkeit. larius, mon. qui hospitum curam gerit; ditio Legionibus, emtio vero Provincialibus
Vern. Psych. 204. Illse multorum hominum vendegfogado bardt. Bek. Pil. P. I. 67.
quam severissime interdicitur. Norm. Ordin.
Monarchatus, us, dominatus unius ; an. 1779. 29. Nov.
mirabilia naturalibus prseferendi propensiones,
Mondura, se, V. Mondoura. Reg. Mil.
superstiliones et praiudicia, ambitio huicque
coniunctum studium sibi per earn iactationem, VII. 101. Tantum autem abest, ut illud ter- p. 56 : Mondurae seu vesliariaB res.
quasi revera hac potestate gauderent, gloriam tium in me suspectumesse possit, ut monarMonealis, monialis, virgo sacra; apdquamdam elmomentositatem conciliandi... chatu etiam quopiam maximo divelli abs le cza. Bene Pol. nr. 20.
communes illi fonles sunt.
nunquam velim.
Monela, 33, (DuC. monella) monilio;
Monarchialis, ad monarchiam i. e. intelem, intes. Tor. Tar. 1888. p. 535. ad
Momentosus, 3., magni momenti;
fontos, jelentos, nyomos. Kass. P. P. I. 30. regnum unius pertinens ; egyeduralmi. It. principum noslrorum monelam. Cf. Terlull.
Ordinarius Notarius, qui plerumque momen- monarchico. Chr. pict. Vind. 110. De eleccione Pal. 8. adv. Marc. 4., 34.
tosiora objecta manipulat. Cf. Pseudo-Quintil. Atyle regis hungarorum et de victoria eiusMoneta, (DuC.) quod moneta domino
dem monarchiali. Marc. Chr. I. 4.
Decl. 13, 12.
seu Principi obvenit; Iributum, exactio, colMomentum, primitia aetatis vel conMonarehica lingua, lingua publica, lecta; ado. Batty. Leg. T. II. 90. an. 1091.
versionis (Du C. al. s.) ; zsenge, kezdo kor. forensis ; dllami nyelv. Ker. Nap. 83.
Moneta banalis, Moneta regaBatty. Ger. 162. Aliter in momenta de vita Monarchic!, (Du C. Monarchiani) = lis, bdni, kirdlyi penz. Numi Hung. 124.
exeuntes, aliter, qui a primo mane usque ad Haerelici, qui Praxeam sectantes . . . Deum distinclio facia esl inler monetam recalem
undecimam horam laboraverunt in vinea Do- unum fatebantur, Trinum negabant ; egy Isten el banalem.qaum. sensus verborum privilegii
vitatok. Szentiv. Cur. Misc. III. Catalogus V. sil: regalem i. e. hungaricam monelam anle
mini.
Monacha, se, (DuC.) sacerdos femina, Haoreses et HsresiarchaB primorum quinque Andream in Sclavonia non fuisse signalam ;
sanctimonialis, monialis; apdcza. It. monaca. saeculorum . . . Monarchici.
banalem e contra, seu Sclavonicam iam sub
Szamosk. III. 198. apud Apaczam pagum,
Monasteria, x, monasterium ; monos- Emerico invaluisse ostensum esl.
quod si interpreteris,- Monacham signiflcat. tor. Szaz. VII. 541.
Moneta Ca3sarea, V. s. Moneta poMonasterialis, (DuC.) ad monaste- lonica.
Cher. Jus. Eccl. I. 300, Fej. I. 250.
Monachalis, e, ad monachum perti- rium i. e. claustrum, domum, vitam solitariam
Moneta conventionalis, V. Connens ; szerzetesi, bardti. It. monacale. Cod. agentium pertinens ; monostori, klastromi. ventionalis moneta; pengdpenz; convenDip. Arp. Cont. III. 170. monachalem habi- Ger. kloslerlich. Vita S. Sleph. 16. ubi usque czios penz. Torvl. Msz.
hodie congregatio monasterialis disciplina
lum se professus est assumpsisse.
Moneta cuprea, nummus sneus cuMonachare, (Du C.) monacham facere; regulari pollens, temporalium sustencione co- preus ; rezpenz. Diar. Com. II. 95.
Moneta currens, quaB in communi
apdczdvd tenni. Ra6. Mon. SI. an. 1076: piarum superhabundans. Luc. Reg. Dalm.
usu esl; folyo penz, hello penz. Torvl. Msz.
medietatem donavit nobis. . . cum sorore sua, 103.
Moneta clangens, praesens, parala
Monasteriensis, ad monasterium perquam monachavimus. Vjestnik I. 252. an.
1289 sorori... dotem ... ad monachan- tinens; kolostori. Tor. Tar, 1887. p. 421.
pecunia; pengo penz. It. monela sonante.
dum.
Monasteriologia, liber historiam mo- Gall, argent complanl. Ger. klingende Munze.
Monachatus, us, (Du C.) status, con- nasteriorum conlinens ; zdrddk torte.net- Kass. Jur. Civ. I. 268. et reliqua in Moneta
ditio monachi, ordo monachicus ; szerzetes- konyve. Szaz. IV. 618. Magy. Tor. Tar. VII. clangente Conventionali percipiunlur.
seg. Kronst. II. 652. Kon. Egyh. 373. Cod.24. Fej. I. 331. '
Moneta falsa, nummus adullerinus;
Dip. Arp. Cont. VI. 14..
Monasteriolum, i, (DuC.) parvum hamis penz. Wagn.
Monachi grisei, Franciscan! Obser- monasterium ; kis kolostor. Beng. Ann. Er. Moneta polonica, Cod. AIv. II. 232.
vantes. Mon. Comit. Trans. II. 78. duo clau- Ccenob. 149. Atque ita succedentibus annis Moneta Polonica, quae vulgo duodecim polstra, quorum in altero monachi nigri, in al- crevit Monasteriolum Argerhartense. Cf. turarum vocatur, valeal Iriginla sex nummos
tero grisei tuto inhabitarent. Szer. Not. 193. Not. Tir. p. 192.
hungaricos, sive sex grosses germanicos. Mo1. Monasterium, locus, in quo mona- neta Caesarea, quse decem pollurarum vocaMonachi nigri, 1. Benedictini a nigro
habitu sic appellati; 2. monachi ex ordine chi degunt, claustrum, (DuC.); kolostor. lur in Transylvania, valeal Iriginla nummos
Dominicanorum; 1. benczesek; 2. domo- Isthv. XII. 262. et passim. Cf. Sidon. Ep. 4., hungaricos, sive quinque grosses csesareos.
kosok. 1. Monm. Comit. Trans. II. 78. duo 25.. 7., 17. August, ad Casul. Ep. 86.
Moneta rubra, monela cuprea, serea;
clauslra, quorum in altero monachi nigri, in
2. Monasterium, ecclesiae cathedralis veres rezpenz. Arch. Rak. I. 23.
Moneta Saracheni, Numi Hung. 38.
altero grisei tuto inhabitarent. 2. Kronst. III. domicilium ; szekes kdptalan. Buny. Var.
153.
caput Mauri seu Saraceni in numis Ludovici
tori. I. 40.
Monitrix
Monstratorium Eucharisticum 427
regis exhihitum esse insigne gentilitium dictoMonitrix, qua? monet, alicui auxilio est; Monos et semis venundabatur et omnium horum Camerse Comitum Szerecsen, ad notrien int6,tandcsad6,gydmolit6. Jan. Pan. Poem. rum grandissima Urbs gerebat penuriam.
vel originem eorum alludens, obtenta indubie II. 12; quibus deest monitrix benevolentia,
Monospes, unius pedis ; egy lab hosza rege caput idem pro principal! monetse typo iis sustinendus est sermo malevolentis inimici. szu, Obs. Jadr. 408. Quorum aliqui murum
exprimendi facultate ; unde denarii eorum in Pair. Const. 145. ConsuHam despice mentem fodebant, aliqui spicula balistrarum tarn modiplomatibus xmonetae Saracheni et Ze- Pectoris igniculos hac monitrice scies.
nospedis quam duobus et giraculorum arcuum
rechini nomine veniunt.
Monoceros, otis; egyszarvu. Ger. et spingardarum ac aliarum specierum bellicaMoneta Solden, solidus, Cod. Dipl. Einhorn. Star. XVII. 63. an. 1667. monoce- rum armorum in hostes prosiliebant.
Pat. T. II. p. 331 : non cum Moneta Solden rotem dispositis . . . pedibus. Cf. Plin. 8,
Monotheleticus, ad monothelitas perwlgariter nuncupate, qua ab antiquo solvere 21, 31.
tinens (a fj.6voq et &&.eiv) V. Monothelitae.
solitum fuisset, sed cum alia moneta videlicet
Monoculus, i, unoculus; uno oculo Czvit. Spec. 185. Heraclii Ecthesin sive Expovyennensi...
captus; felszemu, egy szemere vak. Tor. sitionem et Hasresin Monotheistic am damMoneta Zerechini, V. s. v. Moneta Tar. 1888. p. 389. monoculus factus. Thu- navit.
Saracheni.
rocz. 52. Cf. Firm. Math. 8., 19.
Monothelitse,alias: Monothelani (DuC.)
Monetam exercere, monetam camMonogramma, (Du C. novoyQaâ) qui quidem in Christo duas naturas (divinam
biare, permutare; penzvdltdssal foglal- nomen compendio descriptum et certis litte- et humanam) sed tantum unam voluntatem
kozni. Batty. Leg. T. II. 304. an. 1217: rarum complexionibus concinnatum ; szorejto esse docebant; egyakarat vitatok. Not. rel.
nee... ad aliquod forum Episcopi causa exer- jegy. It. monogramma. Torvt. Msz.
I. 232. Cher. Jus.'Eccl. I. 161. Kaprin Eloq.
cendae monetae accedere . . . . prsesumat.
Monogrammatica, ars monogram- II. Pra3f. Nill. Symb. 879.
Monetare, (Du C.) signare aurum, armata concinnandi; szoreftojegy ismeret.
Monotonia, ôvorovla, oratio omni
gentum, monetam; verni (peazt arany es Gall, monogrammatique . . . Ger. Monogramm- varietate vocis carens; egyhangusdg. It. moeziistbol). An. Sc.'I. 334. an. 1445 : auri, ar- lehre. Torvt. Msz.
notonia. Kaprin. Eloq. I. 731. Vitium est mogenti monetati et non monetati. Numi Hung.
Monographus, i, qui de aliqua re li- notonia varietati contraria cum eodem in157. Arch. Ver. Sieb. VI. 1. 186. an. 1456. brum separatim conscribit; tanulmdnyiro. sulso vocis tenore prope .nulla flexione utilur
monetam cusam, monetatam.
Szaz. III. 277.
Orator.
Monetaria, 33, moneta; penzvero inMonomachia, (^.ovofjLa^La) (DuC.)
Monoxylus, 3., (linter.) (Du C.) ex uno
tezet. Gall, monnaierie. Arch. Rak. I. 16. Mo- certamen singulare ; pdrviadal. Arch. Rak. trunco constans. csonak egy fatorzsbol.
netaria Cassoviensis.
IX. 7. praaliis, pugnis, hastiludiis, Torueamen- Heyse: Monoxylon, Monoxyl. eig. Einholz,
Monetarius, i, (Du C.) qui monetam tis, Duellis, Monomachiis. Cf. Cassiod. Va- ein Stammkahn oder aus einem Baume bereicudit; penzvero. Magy. Tor. Tar. IX. 154. Cf.riar. 3., 24.
tetes Fahrzeug. Szamosk. II. 192. Quibus ita
Aurel. Viet. Epit. Eutrop. Inscr. ap. Muret.
Monophisita, ae, y.6voc, + yvotq, ita constitutis secunda militum voluntate navigiis
968., 5.
nominantur ii, qui doctrinam Archimandrite et monoxylis lintribus mille quingentis ad
Monetalio, (Du C.) actus monetae cu- Constantinopolitani, Eutychss secuti sunt, quo eum usum antea praparatis, Danubium imdendae; penzveres. Magy. Tor. Tar. IX. 153. auctore Christus unam lantum naturam ha- provisus traiicit. Cf. Plin. 6., 23., 26.
quod in camera Crempnicziensi monetatio buisse et corpus eius corpori nostro non siMons pietatis, domus pignoratitia;
in huiusmodi liga, pondere et valore absque mile esse perhibetur. an. 448.; egyterme- zdloghdz. It. monte di pieta. Gall. mont. de
ulla diminucione inviolabiliter observetur. szet vitatok. Kaprin. Eloq. II. 78. ut ea re piete. Ger. Leihbank, Leihhaus. Cher. Jus.
Numi Hung. 16.
profltemur : duas esse in Christo naturas in Eccl. II. 300. A crimine usurarie pravitatis
Moniales Angliese, idem ac Heru- unitatem person* coniunctas; humanam sci- immunes esse censenturMotês pietatis, dolae Anglicae quod vide.
licet et divinam, adversum Ha3reticos Mo- mus fiduciaria3, auctoritate regia apud nos turn
Moniales Benediclinse, benczes nophisitas, qui unam in Christo naturam Pestini turn Posonii erects eum in fmem, ut
sziizek. Cher. Jus. Eccl. II. 60., 5. Moniales dari blasphemantes teste Nicephoro uno so- pecunia mutuo detur indigent! ea lege, ut si
Benedictinae a S. Gilberto Sempringamensi lum digito crucem effingebant. Not. rel. I. prasfixo tempore non fuerit reddita, pignus,
a. 1148. institute et ab Eugenio P. confirma- 230.
quod in securitatem eius pecunias depositum
ta3 regulam S. Benedict} sequuntur ; apud nos
Monopola, 33, V. Monopolista. Torvt. est, vendatur, monsque ipse pietatis, pecuFlumine existunt et pariter educatione sexus Msz. Cf. Mart. Capell. 3. p. 55.
niam mutuo datam ex prelio rei Divendita? et
sequioris occupantur.
Monopolista, 33, qui solus sibi ius ven- aliquid supra recipiat, reliquum vero debitori
Moniales Carmelitee, karmelita dendi comparavit; nyerekedo, egyeddrus. restituatur.
szuzek. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. Oct. Sy- It. monopolist. Ger. Monopolist, AlleinhandMonstra, 33, (Du C.) militum recensus;
nopsChron.VI. Monialium Carmelitarum ler. Torvt. Msz.
katonai szemle. Ger. Musterung. Ljub. Mon.
Monopolium, arbitrium emendi et SI. II. 441: videant . . . monstras . . . stiex reformatione S. Teresise 1560.
Monialis, (Du C.) virgo Deo sacra, divendendi pecunia comparatum ; egyeddrus- pendiariorum. S. de Kz. Chr. II. 1., 19.
cata ; apdcza. S. de Kz. Chr. II. 4., 13. Fej. sag, egyedkereskedes. It. monopolio. Ger.
Monstram videre, recensere; megV. I. 278. et passim.
Alleinhandel, Monopol. Bel. Cell. 829. Mono- vizsgdlni, szemlet tartani. Han. Mon. Jur.
Moniliiormis, formam monilis exhi- polium nr. 2. Sueton. Plin. die privilegirte P. I. 125 : regimen teneatur... in fine .. .
bens ; nyakldncz alaku. Alexy 24.
Handlung, das Recht etwas allein zu kaufen anni de his armis facere descriptionem et viMonitium scriba, in domo moneta- oder zu verkauffen. Tulajdon arunak boltja, dere monstram.
ria ; penzveroi irodedk. Tor. Ta>. 1881. p. melyet egyediil egy arul es masutt ember nem
Monstrantia, 33, (Du C.) Monstranti*
376.
vehet stb. Kovy El. 824. et passim. Cf. Sueton. phylacteria seu arcula3, in quibus reconduntur
Monitiuncula, 83, dem. ad monitio- Tib. 71. Plin. 8., 37., 56.
Reliquia3, atque adeo sacra Eucharistia, quonem; kis intes, eszrevetel. Batty. Leg. I. Monopolium tabaccse, herba3 nico- modo Monstrances in Belgio etiamnum vo143: in formula adpareret monitiuncula de tiana3 vendendi arbitrium; dohdnyegyed- cantur; szentsegtarto. Heyse: Monstranz =
papyri et pergameni discrimine. Szaz. XXII. drusdg. Bel. Geogr. 51.
das Zeigebehaltniss od. prachtige Gehause der
529.
Monopolizare, monopolium exercere; geweihten Hostie in der Kath. Kirche. Cod.
Monitor, in scholis Bell-Lancastericis egyeddruskodni. Torvt. Msz.
Ep. Pet. Paz. I. 245. Quod monstrantia pro
magister, preceptor; tanito. Vern. Log. 286. Monos, unus ; egy. Obs. Jadr. 319. Arie- processione Corporis Christi, una cum casula,
Scholaris proin hie (monitor vocatus) exitum intesticulatorum copia haberi non pole- unionibus, masgaritis et auro intexta cum caguam scientiam suam decem aut quindecim rat pro uno, nee pro infinite obolo; Taurorum lice aureo jud33is Vienna3 oppignorata vel venprolibus illis ita communicat. . . Cf. Stat. Silv. et vitulorum libra qua3libet argenteo bino et dita Ecclesias B. restituatur. Otia Bachm. 75.
5., 3., 147. id. Theb. 12., 205.
semis, Caballorum ac mulorum quaterna deca, Monstratorium Eucharisticum,
Monitorium, (sc. scriptum) (DuC.) ei- pro unica solvebatur numis ternisdeca et sex V. Monstrantia; Beng. Ann. Erem. Coenob.
talio iuridica ; into'parancsolat. Kov. Form. valebat, Monos ovum gallinaa asreis duodecim, 79. Fulget nunc pretiosus hie lapis in aureo
St. CXXIV. Monitorium tertiam Citationem Pullus eius pro argenteis bistetrasflebatcon- Eucharistico Monstratorio, cuius fronti
cambium, genitrix pulorum vel Capo aureum insertus est.
in se amplectens. Szaz. VIII. 662.
84*
Monstrator viarum
Morblflcus
Monstrator viarum, itineris dux, Systema Montanistico -Judiciarium de anno linens, magni momenli; nagyszerii. Szaz. VI.
ductor; utmutato. Reg. Mil. an. 1726. p. 20: 1789.
492.
omnes labores angaries pro Officialium culiMontanisticus, 3., mentis, in monte
Monunculus, fors. mendum pro : honis . . . viarum monstratores . . . imposte- situs; hegyi. Art. Diset. Pos. 106. prsevia munculus. Cod. Zi. T. I. 5 : Causam, quam
rum . .. cassatos, mortificatos . . . esse vo- etiam Vinearum Montanisticarum ac Vineo- Johannes . . . conlra Urbus monunculum de
lumus.
larum ad vineas degentium conscriptione.
Balvanos coram nobis habebanl.
Monstratrix, quse monslrat, docet; taMontano-monetarius, ad monetam
Monungulus, 3., ungulam solidam hanitono, utmutato. Jan. Pan. Poem. I. 418 : montanisticam pertinens; bdnydsz pe'nzverd. bens; egy patdju. Hist. Nat. 24. Sus Scrofa...
Tu sis monstratrix, tu mutua fcedera junge. Juriev. Jur. Met. 176. Supremum Caesareo- variat et magniludine corporis et ungula biMonslrificus, 3., horrendus, formido- Regium Inspectoratus Offlcium montano- sulca vel monungula qualem, qui e Thracia
losus; szornyu. Tor. Tar. 1888. p. 532. lo- monetarium Nagy-Banyense.
ad Hungarian! magna copia pellunlur, eliam
quatur iam prsesens apud nos in hoc regno
Montano-oeconomicus, ad rem greges inlegri habenl.
eventus monstrrftcus. Cf. Val. Place. 6., 152. familiarem montanisticam pertinens; bdnyaMoral, subsl. ab adi. moralis, sicut aniPlin. 21., 5., 13., 28., 8., 27.
gazddszati. Faber. Jur. Met. 48. Immediate mal ab animalis, doctrina morum, doctrina moMonstruale Examen, (a mon- Resolutiones suprema Officia edunt, in quibus- ralis, prseeepta de moribus ; erkolcstan. Rak.
strare); examen exemplaris instar; minta- vis Montano-Oeconomicis obiectis.
On. p. 45.1.1015. (14.): . . . ignorantia...
vizsgdlat. Szekelyudv. ref. koll. Erl. 1894/5.
Montanum, i, fodina; bdnya. Cod. formabal in me opiniones, non quidem mysle166.
Dip. Brass. Burg. p. 28. ut ipsi alia aurea vel riis el fundamenlis Sanclae Religionis noslrse
Monstruositas, atis, inusitata forma; argentea montana colant propter illas fo- direcle contrarias, sed sana3 conscienliaB el
szornyetegseg, ektelenseg. It. mostruosita. dinas cupreas. Cod. Dip. Arp. Cont. VII.morali Evangelii lui opposilas . . .
Wagn.
464.
Morales persons, iuridicse personse,
Montanus, i, urburarius, metallicus; bd- omnia lalia subiecla, quse singuli homines non
Montana, se, (DuC.) metalli fodina;
bdnya. Magy. Tor. Tar. IX. 54. de factis ur- nydsz. Fej. X. 2., 105. Quare Vestrse manda- sunl. Tales sunt e. g. societales, quse in unum
burarum sen montanarum nostrarum. Cod. mus Universitatis fldelitati per praesentes, qua- corpus coalescunl alicuius negotii causa : ertenus a modo in antea prsefatos Urburarios kolcsi szemelyek.Dtf. bon. p. 13. Rationem
Dip. Brass. Burg. 8.
Montana cristallus, pro : crystallus et Montanos nostros in nullis causis et cau- slalus prse oculis Principi habendam, cuius in' montanus; hegyi kristdly. Arch. Rak. VIII. sarum Articulis in vestris tenutis, possessio- tuitu privilegia, prsesertim personis-morali354. Unum frustum cristalli montanae.
nibus, honoribus seu veslri in medio iudicare bus attributa . . . moderari possit.
Montanea, se, Montana q. v. Magy. vel alterius iudicatui nisi ipsius Judicis et JuMoralisatio, morum probilas; erkolTor. Tar. IX. 37. participum Montanearum ratorum de dicta Kremniezia adstare compellere csosodes. Torvl. Msz.
a Ramine (ses, aeramen ercz).
prsesumatis. 105. Referenlibus nobis UrbuMoralista, se, virlutis magisler; erMontanese, (auctore Batlyano turres rariis et Montanis nostris de Kremniezia kolcstanito. It. moralisla. Gall, moraliste. Ger.
archivis destinatse. Aucl. Kukuljevic: codexj. percepimus.
Siltenlehrer, Moralisl. Cher. Jus. Eccl. I. 322.
Batty. Leg. T. II. 215. Deer. Col. an. 1103):
Montanus cameralis medicus, Porro cum generalim de offlciis erga proxiquse in Privilegiis litteris vel antiquis monta- bdnyaofvos. Ger. Cameralischer Bergwerks- mum slaluanl Moralistae ea officiis erga
neis ipsius Ecclesise conscripta habentur. Kuk. doctor. Kass. P. P. I. 57. in qualitate Mon- Deum affirmalivis in collisione prseponenda
Jur. I. 25. an. 1103. quse in literis vel anti- tano Cameralis Medici . . .
esse.
quis montaneis, id est codicibus conscripta
Montanus scriba, V. Protocollista.
Moralitas, (Du C.) morum probitas; erhabenlur.
Faber. Jur. Met. 40. Montanus Scriba vulgo kolcsiseg. Opin. P. IV. Sec. II. (g). Kass. P.
Montania, se, regio montana; hegy- Protocollista . . . est proprie Actuarius non P. 1. 133. Cf. Macr. Sat. 5., 1.
seg. Knauz M. E. Sir. I. 493., 637.
modo in Montano-Judiciariis, verum el intuilu
Moraliter, respectu morum (DuC. al.
1. Montanista, .metallicus; bdnydsz. praclicae ceconomise el Culturse calamum du- s.); erkolcsileg. Nic. de Mir. 421. Cf. Donal.
Magy. Tor. Tar. XX. 282. Monm. Comit. cendum, occasione generalium reambulalio- ad Ter. Ad. 5., 8., 35. Phorm. 1., 1., 2.
Trans. VI. 382. Kov. Form. St. 510.
num aliarumque monlanislicarum expedilioMoralizare, (Du C.) intuitu morum ex2. Montanista, qui in vineis habitat; num in monle, proul el Officii Sessionibus ponere el applicare, casligare; erkolcsi elszoldhegy lakos. Ger. Weinbauer. Urb. Reg.acta Regeslro, Prolocollo inserenda, ordinalio- melkedesre alkalmazni, feddni. II. morapassim.
nes, relaliones officiosas secundum prsescri- lizzare. Gall, moraliser. Serm. Cat. 247. Opus
1. Montanistse, -(DuC.) alias Cata- ptum BB. Resolulionum in stilum redigendas est, ut vir sit surdus, ne obloculoria contra
phryges a Montano Hseresiarcha sic dicti sub habet.
uxorem audias elc. Moraliza. Moraliza: uxor
Arcadio imperatore, quod tempore persecutioMonticellus, (DuC.)collis; hegyecske, debel esse siculi luna.
nis in montibus latuerunt, unde se diviserunt domb, halom. It. monticello. Cod. Dip. Arp. Moratorium, kesleltetd, iddt engedd
ab Ecclesia Catholica. For. Scr. p. 10: Hie Conl. VI. 481. el monticellus de Cupellego, parancsolat. Georch. H. T. IV. 104. Juriev.
Montanus Paraclelum se esse prsedica- quern lenel Madius Ginam. Rac. Mon. SI. VII. Jur. Mel. 112. Quid Moratorium, el a quo
b a t . . . Montanistae Baptismi formulam cor- 39. an. 1030. Cf. Aucl. rei agrar. p. 231. pelendum ? Operse melallicse ob graves raliorunapebant el suam Eucharistiam conflciebant Goes.
nes in metallifodinis possunt prorsus inlerex infantium earn ob rem interpunctorum sanMonticola, qui colit, fodil monies; mitti aliquo tempore, quin eapropter metuenguine farina permixto etc. Kaprin E|oq. II. 583. hegylako, bdnyamivelo. Juriev. Jur. Met.dum sit, obiectum montanislicum ceu desolaNot. rel. 1.140.
21. Monticolae sunt personse privatse; pro- lum, abmulungalum el alleri mulunganli col2. Montanistse, dicti proceres quidam, inde differunt a personis metallicis publicis; lalum iri; verum ad hoc legilime faciendum
in quorum territoriis monies erant, in quibus hse enim polilicam, oeconomicam aul juridi- necessarium eslMoratorium, quod est faculminerse auri et cupri reperiebantur, de quibus cam Rei monlanse jAdministrationem nomine tas a Judicio Monlano Urburario concessa,
decimas Regi pendebant. V. Decreta Reg. regis curanl. Cf. Ovid. Mel. I. 193.
prsescriplas operas melallicas in obieclo monHung.
Montium magister el iudex lano, iam cullivalo, ob graves el sonlicas ra,Montanistieo-metallicus, ad res montanus, summus iudex melallicus; fo- liones lege, delerminalo lempore, prorsus inmetallicas pertinens; bdnydszati. Kelem. bdnyabiro. Torvl. Msz.
lermillendi.
Inst. Jur. Pr. 277. De voto vero et desiderio
Montium tributum, Iribulum pro
Moratorius, (Du C.) vim morandi haSS. et. 00. Causse Montanistico-metallicae vineis solvendum. Kov. Jur. Tav. Ind. Hegy- bens, morans; keslelteto, feltartoztato. Gall,
a Judiciis montanis ad Sedem Tavernicalem ac vam seu Montium Tributum consuela men- moraloire. Kass. Jur. Civ. II. 112. vel denique,
turn ad Curiam Regiam promovendse essent. sura exigalur.
ul prsescindatur plane ipsa via Recursus eliam
Montanistico-Judicialis, MonMontonus, i, aries (DuC. al. s.); uru. oblinendi quippe Mandali cuiuspiam v. g. Moratorii, Suspensorii etc. Cf. Ulp. Dig. 26., 7.,
tanistico-Judiciarius, ad ius et leges It. montone. Ljub. Mon. SI. HI. 2.
metallicas pertinens; bdnydsz jogi. Faber.
Montosus, 3., monlibus obsilus; he- 6. Paul. Senl. 5. lit. 35., Cod. Justin. 4.,
Jur. Met. 11. c) Instructio Manipulations gyes. Rak. On. 201. Alexy 10.
31., 14.
Montanistico-Judicialis de anno 1783. d) Monumentalis, ad monumentum perMorbificus, 3., qui affert morbos
Morbillosus
Morfl
M. O. R. S.
429
egeszsegtelen, betegseghozd. It. morbifico.

Morg, iugerum ; (a Ger. Morgen); hold. colligendam ex proprio marsupio duplicare in
Szentiv. Cur. Misc. 127. Autumnus humidior Schwart. Scult. 35. Laneus debet haberc in poenam morositatis suse obligabatur.
morbificam hyemem facit.
longitudine iugera 30. in latitudine unum iuMorosophus, fatuus, insulsus philosoMorbillosus, 3., morbillis, pustulis, ru- gerum, alias Morg.
phus; bolondos boles. Funda David. 0.: non
boribus affeclus; bo'rkuteges. Bene Med. II.
Morgan-aticum, V. Matrimonium medicus .. . non Philosophus, sed Moroso242.
morganaticum (Du C.) Georch. H. T. I. 50. phus.
Morbillus, i, pustulae, rubores; bo'r- Erne franczia szobol morgant (reatarto) morMorosulus, 3., demin. a morosus;
kuteg. Gall, morbilles. Szentiv. Curios. Misc. ganaticum szavat faragtak az odavalo dea"- kisse kesedelmes. Lampe Hist. Eccl. p. 272 :
128. Nam Euri in anno dominantes, excitant kok azon ha"zassagnak kifejezttere, mellyben si morosulus quispiam et avarus creditor
passim febres ardentes, biliosas, acutas, mor- a magat reatarto, kovetkezeskeppen feleseget esses.
billos, variolas.
megvetS ferj arra kotelezi aka"r magahoz ha1. Morosus, 3., honestus, probus; moMorbiticus, 3., morbum excitans; be- sonlo, aka> alacSonyabb sorsbol eredett fele- rem gerens (a moribus) (Du C. nimis exactc
tegseget okozo. Tor. Ta>. 1890. p. 236. Al- sege% hogy ez uranak czimjeben (titulus) es omnia fieri cupiens); erkolcsos. Ger. gutsittero die exiguo medicamento sumto nattira meltosagaban ne reszesiiljon.
tig. (Dief.) Corp. Gram. 169. Schlag. 195i.
rem morbiticam expulit.
2. Morosus, 3., (restantiarius) negliMorganaticus, 3., V. Matrimonium
Morbus S. Antonii, (DuC. sacer ignis) morganaticum. Cher. Jus. Eccl. II. 168. gens ; hdtrdlekos, kesedelmezo. Pfahl. Jus.
erysipelas; szt. Antal tiize, orbdncz. An. Matrimonium ad legem Salicam seu ad Mor- Georg. 290. morosi restantiarii dietim grosganaticam (ex voce gothica morgjan limi- sum executionalem usque terminatam execuSc. HI. 171. an. 1520.
Morbus caducus, morbus comitialis; tare) id est, quod cum dignitate viri contra- tionem persolvere tenentur. Jogt. Eml. HI.
nehezkor. Wagn.
hentis pugnat et eo cum pacto contrahitur, ut 366. Kass. Prax. I. 35.
Morbus csomor, male affectus sto- uxor iuribus status ac familiae mariti careat
Moroulachus, i, Luc. Regn. Dalm. 284.
machus ; csomor. Lib. Cod. Med. HI. 761. prolesque hareditate paterna excidant.
si quis reflectat ad originem et significatum
Morbus lici, stomacace; seggen valo
Morgannatica, V, Matrimonium ad nominisVlah, id apud Slavos universes Romasilly. It. scorbuto. Gall, scorbut. Ger. Schar- morgannatjcum (DuC.) Vuch. Jur. Feud. num, Latinum et Italum signiflcare reperiet;
bonk, Scorbut. Cod. Evang. T. I. p. 210: lll.Dicitur Matrimonium ad Morgannati- cum igitur ipsi Slavi Illyricum occu~)averint,
Ab annis enim 8 vexor fici morbi (seggen valo cam ideo, quod portio liberis in pactis dotali- Romanosque inibi incolentes in servitutem rebus emensa Morganitica vel Morgengabe degerint, inclitum illud nomen Romanum apud
siily) molestia.
Morbus fodinalis, peripneumonia, dicta sit.
Slavos servile evasit et Vlah servum signifiqua metallic! affici solent; bdnydsz-aszdly.
Morgeiigaba, se, dos (Du C. Morga- care, quod deinde ad eiusdem Slavicse quoque
Ger. Bergsucht. Poor J. Zsebsz. 11.
negiba) (a Germ. Morgengabe); jegyajdn- gentis pastorito, infima3que conditionis homiMorbus Gallicus, siphylis (DuC. sca- dek, ndszajdndek. Tor. Tar. 1888, p. 659. nes extentum fuit. Vlahi igitur apud Slavos ex
bies) ; bujasenyv. Szentiv. Cur. Misc. Dec. altera quoque nuptiarum die Nos Princeps lingua homines Romanos, Latinos vel Italos
II. P. I. p. 199. Lepra aut Morbus Gallicus. Gabriel eantJem Serenissimam sponsam no- significat, ex conditione pastures montana inMorbus hungaricus, Hungaris cs<5- stram tali morgengaba, qua? ex aliquot mil- colentes ; Vlahos autem per monies Rascia?
mor, nausea ciborum. Ger. Ekel dictus longe libus aureorum nummorum, nee non torque Bosna3 et Croatise degenles, etiamsi multi Rodiversus est ab illo morbo, quern Germani preciosiore ex gemmis et auro fabrefacta . . . manorum esse progeniem arbitrantur et ternungarische Krankheit dicebant, qui nihil constabit.
pore occupatae a Slavis Dalmatian in monies
aliud erat, quam typhus exanthematicus;
Morgengabalis, e, ad dotem perti- secessisse cum presbytero Diodeate autumant;
hagymdz. V. Dissertationem dr. Wilhelm. nens, (ex Germ. Morgen, quod mane et Gabe, tamen cum nullum Romans lingua vestigium
quod donum signif.); jegyajdndek . . . ndsz- retineant nomenque ipsorum innotuerit eo
Gyo'ry. Akad. Ert. 1899. 119. fiizet. 574.
Morbus pestilentialis hungari- ajdndek . . . jegyber . . . hitber . . . mo- tempore, quo Vlahorum nomen cum ipsis Slacus, pestis pannonica; dogvesz. Bene Med. ring. It. dote, dota. Ger. Morgengabe, Mit- vis iam confusum reperiebatur et pastorem
I. 193.
gift. Kass. Jur. Civ. II. 122. ac denique re- significabat; ideo pastorum nomine censitos
Morbus sacer, epilepsia; nehezkor. spective parentum et Tutorum ac Curatorum fuisse prout et nunc verisimile est. Hos Itali
Bene Med. V. 150. Epilepsia vocatur etiam etiam si saltern donationem Morgengaba- Morlaccos dicunt, de cuius nominis significatu
Presbyter Diocleas, qui ante annum 1200 scrimorbus sacer, morbus major, morbus lem velit Sponsus Sponsaa deobligare.
Moriat, pro . moriatur. Scr. Ban. p. 3.: psit Bulgarorum gesta describens,ait: dgitur
Herculeus, morbus Comitialis, quia in
comitiis Romanorum non raro observatus est; Et si quis ausus fuerit subtrahere ex meis vel impugnantes Syllodutiam expugnaverunt earn,
extraneis moriat de Ramato.
inde debellando ceperunt totam Macedonian!;
a multis vocatur etiam morbus caducus.
Morinus, 3., nigro fuscus; sotetbarna. post haac totam Provinciam Latinorum, qui illo
Mordaculus, 3., dimin. a mordace;
maro, csipo's, szuro. It. mordace. Patr. It. morello. Magy. Tor. Tar. XX. 163. Toga tempore Romani vocabantur, modo vero MoConst. 339. Mordaculi. Conditus hie socios muliebris holosericea morini coloris.
roulachi, hoc estNigri Latinia. Haac homo SlaMorocomium, institutum curandis ve- vus, qui loca a Bulgaris occupata referens Sylmorsu pungebat acuto.
Mordarium, mortarium ; mozsdr. It. sanis destinatum ; oriiltek hdza. Bene Med. loduxiam pro Mysia sumere dignoscitur et
mortajo. Ger. Moster. Schlag. 1941.
V. 342.
prater Macedonian!, Thraciam quoque occupaMorodochium, V. Morocomium. tam tradit; quam ex vocabulo Graaco Mauro
1. Mordax, figuralus, occultus; kepletes, rejtett. Batty. Ger. 61. nisi fastidium Bene Med. V. 342.
et Slavo Vlahi Moroulahi componens, tune
Morolachi, milites praedatores. V. s. Slavis nigros Latinos signiflcare testatur Ropariat deliberalio mordax.
2. Mordax, altentus; figyelmes. Batty. Moroulachus; martaloczok. Isth. IV. 47. mano Thracos, qui Slavo idiomate Garni Vlahi,
Morosatus, 3., morosus; komor, rossz- sive ut textus Garni Vlahi, sive ut textus a
Ger. 77. Hoc . . . mordaciorem animum
facit.
kedvii. Tor. Tar. 1891. p. 333. ssepissime Marulo versus Garni Latini dici debuissent;
Morderinse pelles, marturinaepel- cum eodem ad notitiam multorum concum- quam nigredinem cum Romanis Thracia? triles q. v. ;nyestbor. Tor. Tar. 1889. p. 190. bente morosatam fuisse.
buat, hac colonis differentia abaliis eos distinMorderium, mortarium, tormentum
Morose, cunctanler, (a mora); kese- guere videtur, qui Slave Bili Vlahi, id est Albi
brevioris forma?; mozsdrdgyu. Szaz. VI. delmesen. It. morosamente. Fej. X. 4., 324. Latini dicendi essent, quod verosimiliter ho289. morderium satis magnum et rotundum Nee Znaima est rebus admodum morose ge- diernis Valachis ad Septentrionem Bulgarocupreum . . .
stis per Albertum et Ernestum ad sui deditio- rum degentibus tempore Diocleatis tributum
Mores maritimi, inculti mores; nem coacta.
esse debuit; posterioribus autem temporibus
durva. Olah. Cod. Ep. 28. Quamcumque rem Morositas, mora, negligentia, (Du C. eiusdem Valachiaa transistrianse partem maioincepisti, ea laudabiliter etiam est a te per- cura, diligentia): kesedelmezes,hanyagsdg. rem nunc Moldavian! dictam Mauroulabiam
fecta, non erant tui mores maritimi, licet Pfahl. Jus. Georg. LX. singulorum Centuria- dixere Grseci.
una scutica omnes incitemur; constans nam- tuum Denarii peculiariter colligi, et feslum usM. O. R. S., Morimundum. Fej. Jur. Lib.
que fuisti in servitiis tui principis, ex eius que S. Miehaelis Strigonium mitti debebant; 495. exhibens candidam crucem quadratam
secus Comes morosus summam collectam vel cum distributis Literis Romanis M. 0. R. S.
sententia obeundis.
430
Mors propria
locum originis sacri ordinis Cisterciensis Morimundum ulpote lingua gallica Mors nuncupatum indicantibus.
Mors propria, mors naturae debita;
termeszetes haldl. M. Flor. Fontes II. 143.
Eniericus propria morte preventus est.
Morsella, buccella (DuC. morsulum)
frustulum; falat, morzsalek. It. morsello.
Wagn.
Mortale peccatum, (Du C.) crimen
lethiterum, mortiferum, capitale ; halalos vetek. Wagn.
Mortalicium, caedes; gyilkossdg. Fjp.
Szam, p. 85. an. 1398: K. est deletus de libro
civitatis pro nwrtalicio, quod perpetravit in
laboratorem in mercurio. Szaz. VIII. 621.
Mortatis lex, auctore Battyano est
dispositio legis de successionibus vel lestamentis aut donationibus mortis causa. Haec lex
cavet ne liberorum et servorum successiones
quoquomodo commisceantur. Batty. Leg. T. II.
238. an. 1128.
1. Morlaliter, .lethaliter; haldlosan.
It. mortalmente. Serm. Cat. 299. Peccant mortaliter, qui diebus festis et Dominicis sponte
Missae Sacrificium negligunt. Sziladi. Regi
Magy. Kolt. I. 370. Thok. Diar. 201. mortaliter laesus.
2. Mortaliter, prorsus; teljesen. Obs.
Jadr. 408. sic Venetos mortaliter deficere
iactant isti.
Mortariolum, (Du C. al. s.) parvum
mortarium; kis mozsdr. Arch. Rak. VIII.
345. Unum mortariolum sine pistillo.
1. Mortarium, ius in bona mortui; a
halott birtokaihoz valojog . . . Idem quod
ap. DuC. mortalagium. Par. Pap.
2. Mortarium, (Du C.) tormenti bellici genus; mozsdrdgyu. Ger. Morser. SI.
maziar. Brut. H. XII. 294. 8. in his erant, qua?
vulgo ob formse similitudinem mortaria vocant, quibus lapideas pilas trecenta pondo atque.eo amplius deiiciebant.
Morticinii privilegium, litter* jus
in bona mortui continentes; egyhdzi joszdggd. volt oroksegnek kirdltsdgi levele.
Nagy Hier.
1. Morticinium,.(DuC.2.) V. Mortarium. Par. Pap.
2. Morticinium, i, (Du C. 1.) cadaver,
iunientum morticinum ; dog. Fej. IV. 2. 264.
indifferenter comedunt omnia morticinia sua
2. 267. comedere morticinia. Wagn.
Mortifacere, (Du C. 2.) occidere; megdlni, meggyilkolni. Szaz. III. 570. VIII. 621.
proscriptusestH. quod mortifecit Caroli servitorem. Fjp, Szam. 101. an. 1388.
1. Mortificare, (Du C. 4.) corpus macerare, exagitare; sanyargatni. It. mortiflcare. Verancs. IX. 190. Putatne Deum suam
Ecclesiam deseruisse ideo, quod hostes exultent ? Minime ; sed mortificat, ut viviflcet.
Arch. Rak. IX. 58.
2. Mortificare, (DuC. 6.) abrogare,
rescindere; beszilntetni. It. abolire: Germ,
einstellen, abschaffen. Jogt. Eml. T. II. 1. p.
310: cassato de totoque mortificato practicato . . . usu et consuetudine priori. Arch. Rak.
IX. 14.
Mortificatio, (DuC. al. s.) corporis afflictatio, asperitas vitse volunlaria ; sanyargatds. Ger. das Kasteien. Wagn.
. Mortificativus, 3., se ipsum crucians;
onsdnyarqato. Pel. De s. Thoma s. I. c. 1. :
Mortualis
Mulius
Motringum, matring. It. malassa.

Inferiora lectisternia ex parte corporis sunt:
ieiunia et similia mortificativa.
Ger. die Strahne. Thok. Diar. II. 341. Fila arMortualis, e, mortui; holt. Beng. Ann. gentea inaurata motringum 4, fl. 12.
Er. Coenob. 392. Ad mortuales tandem ci- Item pure argenteum motringum 1 fl. 2.
neres clariorum de candido Ordine Virorum, Minora motringum duo kr. 45.
quos praesens annus felici aelernitati sociavit,
Motrix, qu;e movet; indito. Cod. Dip.
convertamur.
And. I. 88., 95.
Mortualitas, pro : mortalitas ; haMousselins fabricans, textor panni
landosdg. Frak. Ma"t. lev. II. 80.
sindonis ; csaldnszovet gydros. Pest. Var.
Mortuarium, (Du C.) tributum post Lev.
mortem alicuius exigi solitum; halalozdsi
Mozus, i, modius; veka, kupa. Ljub.
ado, halott javaihoz valo jog. End. p. 487. Mon. SI. V. 361. an. 1334 . medium mozum
(Belae IV. Constitutio an. 1255:2.): Obvencio- vini.
nes autem oblaciones ac mortuaria . . .
Mucerum, Mucreiium, almucium,
libere et integraliter ipsi sacerdotes percipiant. tegumentum capitis; fejkdto, csepesz. Ger.
Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 387. Kass. Jur. Civ.Haube. Schlag. 1172., 1173.
Lex. 43.
Muceta, ae, parvum pallium episcopale ;
Morula, (Du C.) brevis mora ; kis szii- piispoki kopenyke. Gall, mozette. Her Oec.
net. Tor. Tar. 1881. p. 102. Olah. Cod. Ep. 19. Praeter enumerata, Praelatus Missam so436. Credo imperatorem eius hanc morulam lemniter facturus requirit: Rochetum, Muajqui bonique consuluisse. Cf. Augustin Con- cetam.
fess. 11., 15. Appul. fragm. Met. 10. p. 71.
Mucia, ae, fascia, qua caput involvitur. V.
Morus, i, loca uliginosa; siippedekfold. Binda; fejkendo.
Mucronare, (a mucrone) acuminare,
Ger. Sumpfmoor. Quel. Sieb. I. 524. an. 1509.
fastigiare ; hegyezni. Verancs. Hist. I. 305.
slipendiario . . . penes moros.
Mosaicus, 3., (Du C.) musivus, (f*ov- Qui pagus est in VI. milliario a Jagodna sub
aioa)) opus tesselatum; mozaik. Knauz M. colle nemoroso dictusque incolis Rasgni hoc
E. Sir. II. 148., 129. mosaico labore exposi- est veruta . . . obicem desecatarum arborum,
ranois earundem mucronatis, mutuoque nexu
tis figuris. Wallaszky 426.
Moscatellinum, vinum apianum, implicitis ac veluti veruta in adversos hostium
moschaturn (Du C. moscatellus); musko- incursus versis cervos appellavere veteres
tdly-bor. It. moscadello. Ger. Muskatenwein. obiecerant. Cf. Muranatus. Plin. 25., 13.,
Szentiv. Curios. Misc. II. 244. Instar Mosca- 104., 32., 2., 6.
Mucropa^yus, faber gladiarius; kardtellini vinum erit, si dum bullit et aestuat, in
vasculo clauso flores siccos sambuci vel Semen csiszdr. Pest Var. Lev.
1. Muda, clausa, locus ad eonflnia, ubi
Coriandri immiseris.
Moschsea, Moschea, templum, fa- vectigalia solvebantur (fors. a germ. Mauth)
num Turcicum ; m ecset. Szerdah. Celebr. II. (Du C. al. s.); vdmsorompo. Ljub. Mon. SI.
p. 42: accolunt . . . fana Turcica, quae vulgus IV. 30.
Moschaeas appellat. Beng. Ann. Er. Coenob.
2. Muda, m, (DuC. Muta 5.) comitatus
365. Tor. Tar. 1888. p. 745. Sentiv. Curios. securilatis causa; kiseret. It. muda. Ljub.
Misc. Dec. II. P. II. 255., 555.
Mon. SI. II. 297. an. 1345 : dando mudam
Moscheta, a?, tormentum minus, sclope- aliis .. . galeis.
tum ; musketa, hadi puska. It. moschetto.
Mufftius, Muftius, i, sacrorum apud
Gall, mousquet. Ger. Muskele, Flinte. F. Forg. Turcas Princeps; (ab arab. participio fata,
Comm. 51. ex quibus Franciscus Deseoffy ius dicere); torokfopap. Dec. Bar. 22. Cum
moschetae pila ictus occubuit.
de bello hoc christianis indicendo sententiaa
Moshiier, 3., moschum ferens; pezs- omnium exquirerenlur, aiunt Mufftium. samahordo. Ger. Bisamtragend. Szentiv. Cur. crorum apud eos principem, cuius summa est
Misc. Dec. III. P. IV. 64. capra moshifera. apud omnes ordines authoritas, audacter proMosqueta, V. Moscheta. Wagn.
nunciasse. Hor. Mem. 140.
Moteta, ae, (Du C. motetum) cantus eccleMugientia Bellonse tonitrua,
siasticus; egyhdzi enek. It. mottetlo. Gall, tormenta; dgyu. Ke. Or. Kegl. B. 3., 2.
motet. Ger. Motette. Leges. Schol. Schem. 30.
Mugraiiza,ae, fors. a mogra, quod speprecibus post cibum clictis motetam aliquam ciem luti denotat (V. Du C.) lutamentum; taaccinunto.
pasz. Ljub. Mon. SI. V. 249. an. 1334. pro...
Motitare, ferri, volitare; repdesni, faciendo aptari terazam mugranza, agudis.
mozogni. Pinx. Apod. p. 105106 : in cuMulcrum, (Melkkiibel Dief.) mulctra;
spide . . . statuae Deus pater cum globo terra- fej6 edeny. Schlag. 1444.
queo sedet, quern excipit Deus filius manibus
Mulcta impulsionalis, pecunia pro
gerens crucem, in, medio motitans cernitur impulsis animalibus solvenda; hajto penz,
Sp. Sanctus. Cf. Gell. 9., 6.
barmok behajtdsdert jdro penz. Georch.
Motivare, rationibus flrmare ; okokkal H. T. III. 356.
tdmogatni. Torvt. Msz.
Mulctrale, is, (Du C.) mulctrarium;
Motivatio, aclus rationibus firmandi; fejo'edeny, sajtdr. Ger. Gelte, Milchgelte,
okadds. Torvt. Msz.
Melkgeschirr. Szamosk. II. 50. ac tamquam
Motivizare, V. Motivare. Torvt. Msz. plena mulctralia calcibus everterit. Cf. Verg.
Motivum, (Du C.) ratio, causa incita- Georg. 3., 177. ed. Wagner.
mentum ; indito ok. Rak. On. 7. Diar. Com.
Mulctrare, mulctrarium; fejoedeny.
1796. 4.
Kronst. II. 66., 481., 494.
Mulgibilis, quae mulgeri potest; fej6s.
Motivus, 3., rationefirmatus; indokolt.
Eszt. Okm. p. 80. (Theophylus prsepositus Arch. Rak. XIII. 358. Vaccae mulgibiles se1319): In hac motiva consideracione consi- niores. Kuk. Jur. III. 28. Jogt. Eml. I. 306.
Mulius, 3., adject, ex mulo; oszver... Ger,
stentes... petivimus,
Mulkta
Multitium dupllcatum
Muneralia
431
2. Mundanus, i, qui mundi extern! illcMultitium duplicatum, Tafetum

Maulthierartig. Kat. Hist. VIII. 639. ac equos
duplicatum q. v.
mulios cum sellis et frenis.
cebris captatur ; vildgfi. Szilady Regi Magy.
Multitrotex, multum -(- trotare, mul- Kb'lt. T. I. 330. tripudia, cantus et larvationes
Mulkta, se, pro : mulcta ; birsdg. Tkal.
Mon. Civ. Zag. I. 97. an. 1321. banna sive tum trotans, succussus, salebrosus, glebosus, ac choreas, quas prsesertim faciunt Mundani
asper; gorbngybs, kdtyus. Cod. Dip. Kar. his diebus. Rak. On. 25. societates mundamulktas.
Mulo,onis, mulus; oszver. It. mulo. Otia. I. 82., 69. et per eandem viam ulterius tran- norum odiebam. Ap. Ciceronem Tusc. 5.,
Bachm. 79. ecce fructum pradicationis crudi seundo pervenit ad unam multitroticem 37. totius mundi incolam signiflcat.
Evangelii, si dicta scripturse sacra? cuiuslibet circa eandem viam a parte oriental} exiMundare, iudicio absolvere (Passim in
principal! eliam suo stupidioris mulonis ru- stentem.
hoc libro); felmenteni. Rit. exp. ver. C. 2:
Multivalvis, multarum valvarum ; sok- Crisius porlato ferro mundatus est. Hajnik
biginoso iudicio explicanda submittantur.
Mulsa, 33, mulsum, (DuC.) potio ex hejas. It. di molte valve. Hist. Nat. 71. Do- Perjog. 257.
melle ct vino confecta ; mezes bor. Kronst. II. munculaa testaceorum vel univalves sunt vel
Mundatio, actus a contagiosis rebus
purgandi; fertoztelenites. Ger. Desinfection.
883. an. 1538 vascula . . . medone seu mulsa bivalves vel multivalves.
Multivarius,multifarius; mindenfele. Lzb. Cod. Med. T. II. 79. mundatio mercium.
implevi. Ib. III. 92., 106., 160., 262., 509.
Mulsi coctor, serfozo. Kol. Am. II. p. Teut. Schul. I. 116: De repetitionis multi- Cf. August. Confess. 1. pi.
167: neque . . . ii, qui parabant marcium, varia diversitate.
Munde tenere, a sordibus aliquid serMultivigus, 3., varius et multiplex; vare ; tisztdn tartani. Ger. reinhalten. Moln.
braxatores, sed rnulsi coctores; nam nostra
etiam memoria Shimegiensis comitatus ab sokoldalu. Wallaszky 27. vir multivigae Patv. 5. atramentarium munde tenebis.
apum cura percelebris est et mulsum Ungaris lectionis.
Mundialis, (Du C.) huius mundi, terMultivorus, 3., qui varia alimenta de- rester, terrenus; e vildgi. Eszt. Okm. p. 35.
Mezes ser, vel Mdrcz appellatur.
Mulsum, (molken, milchraum. Dief.) vorat; mindenevo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. (Deer. Andrea an. 1291): debet. . . que sunt
(Du C. al.s.); iro. It. siero delbutirro. Schlag. III. P. IV. p. 69.
dei deo et que sunt cesaris mundialis ipsi
Multonus, i, (DuC. multo) vervex; cesari ministrare. Cod. Dip. Arp. Cont. XI.
1436.
Multicenti, innumeri, sescenti; szdm- uril Ljub. Mon. SI. I. 44. an. 1227.
30. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 238. an. 1371.
Multotiens, ssepe iterum ac saapius; mundialis machina. Batty. Leg. II. 52. (Lib.
talan. Fabo. Monm. Evang. II. 221. mox tarn
tumultuans undique plebs confuse sexu con- S33pe numero, identidem ; sokszor. Cod. Dip. S. Steph.) mundialis miseria.
fluere, multicenti homines arma ac alia no- Briiss. Burg. p. 277. et multotiens vidi AnMundialiter, more hominum, rebus
glos hoc facere ; ib. quod nihil aliud succe- humanis convenienter; vildgi ember modciva instrumenta sumere.
Multicia, multilicia, (DuC.) vestis deret, sicut alias multotiens fuit. Cf. Justin. jdra. Eszt. Okm. p. 35. (Deer. Andrese 1291).
diversicoloris ; /mom, sokszinu ruha. Par. Novelise 29. praaf.
Cf. Tertull. Res. earn. 46.
Multoties, V. Multotiens (DuC.) Fej.
Pap. Cf. Juven. 11., 186.
Mundiburdium, (DuC. a saxon.
Multiiormiter, multifariam ; sokfele- IV. 3., 116. conventus monasterii multoties mund: pax, tuitio et bora : ferre. Gall, mainkepen. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 205. et eos nos rogasset. Wagn.
bourg) protectio, defensio ; oltalom, gydmMultrale, Mulctrale, mulctrarium; sdg. Batty. Leg. T. II. 218. an. 1109: quod
inter se multiformiter discordantes.
Multilaterus, 3., multorum laterum; kopulo. Ger. das Riihrfass. Schlag. 1446. ad praarogativam nostraa tuitionis et MundiMultumacio, fors. idem quod mulua burdii pertinet. Nagy Hier. Par. Pap.
sokoldalu. Falud. Arch. 17.
Mundiburgium, V. Mundiburdium.
Multilatio, sectio in multas paries, dila- actio ; referenda gratia; viszonzds. Fabr.
ceratio (rectius: mutilatio) ; megcsonkitds. Urk. 108. an. 1496. in similibus et multuma- Fej. II. 51. scilicet Bambergensem Ecclesiam,
Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 180. Protestati cionibus .. . grata vicissitudine promerere. quaa etiam ad prarogativam nostra tuitionis
Multum ante, multo ante; sokkal et mundiburgii pertinet.
sunt super damnis et occasionibus pro occisionibus hominum, multilationibus mem- eldbb. Wagn.
Mundificantia, ium, medicaments ptirMulus, i, agger (Du C. al. s.); revgdt. It. gando apta; tisztitoszerek. M. Bel. Prodr.
brorum.
Multiloquentia, se, lingua prompta, molo. Ljub. Mon. SI. V. 242. an. 1334. Han. 137.
volubilis; loquacitas ; bobeszedilseg, folye- Mon. Jur. P. 1. 93. persona ... non accipiat... Mundificare, mundum, purum facere;
tisztitani. Pel. Pom. L. IV. P. I. Art. II. c. 3.:
kony beszed. Jan. Pan. Poem. II. 34 : multa- lapidem de mulis.
Munia, species cerevisise in Brunsvi- Ut in illo iustanti, quo anima infundebatur,
rum . . . rerum scientise ssepe comes est mulcensi Ducatu coctse. Maty. 304.
tiloquentia.
non esset infecta, sed iam mundificata caro
Mumia,. 33, (a pers. mumijd deriv. a beate virginis. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P.
Multiloquium, verba multa, loquacitas ; bd- sokbeszeduseg. Reg. S. Ben. 20., mum v. mom, cera, resina, qua cadavera 1. 264. Tabaca . . . mundificat et consolidat
6. et non in multiloquio, sed in puritate cor- condire solebant); mumia. Szentiv. Curios. vulnera. Kol. Cod. 14. Cf. Macer. 3., 12.
Dec. HI. P. X. 31. ex Aegypto advehuntur cadis nos exaudiri sciamus.
Mundir-Commissarius, cui curaj
Multinumus, 3., dives; sokpenzu. davera hominum a multis saaculis defuncto- est ornatus veslilusque militaris; katonai
rum incorrupta ac Integra, quse Mumiae ap- ruhatdros. Arch. Ra"k. VIII. 72.
Corp. Gram. 168.
Mundum muliebre,mundus, i; piMultipartio, divisio in multas partes; pellantur.
Munda, se, vestes exquisite, elegantes pereszerek. Germ. Putzkram, Putzwaaren.
sokfele felosztds, reszbol dllo. Szentiv.
Cur. Misc. Dec. III. P. III. 22. Semen multi- (Du C. mappa); iinnepi, tiszta ruha. Magy. Thok. Diar. II. 347. Alba rnunda muliebria
partione gaudet.
Tor. Tar. XX. 163. pass, aliaa vestes seu in frustis decem fl. 6.
Mundura, 33, ornatus mililaris; egyenMultiplicativus, 3., augens, multipli- mundae muliebres.
cans; sokszoros. Nic. de Mir. 435. quin po- Mundalis, (a mundus) purus; tiszta, ruha. Gall. Uniforme. Ger. Montur, Uniform.
tius perfectissima dei providentia multipli- szeplotlen. Obs. Jadr. 401. Quosdam, qui Jogt. Eml. T. III. p. 429. Kuk. Jur. I. 446. an.
caMva esse debet.
magis cupiditatem auri amabaut quam suaa 1761. Arch. Rak. VIII. 392.
Multipraesentia, sok helyen valo patriae gloriam mundalem velle asservare,
Munera f esti valia, munera sollemnia;
let. Ger. Gegenwart an vielen Ortern. Mall. Ipsi Veneti coinquinaverunt et reliquos sub iinnepi ajdndekok. Ger. Festgeschenk, Tor.
C.: Mysteria enim, quse isti negant, carent fiducia incolumes relaxare promiserunt.
Tar. 1893. p. 27.
exemplis in natura, perinde ut multipraeMundana, orum, res van*, inanes; viMunera strenalia, strena; ujevi
Idgi dolgok. Rak. On. 44. in mundanis na- ajdndek. Passim.
sentia corporis Christi.
Multiscius, 3., qui multa scit; sokat tare.
Munerabilis, e, qui aliquem munere
tudo. Verancs. VI. 314. Tibique equidem,
Mundano-politicus, 3., terrestris et donat; ajdndekozo. Cod. Dip. Hung. Arp. V.
Hercle, miriflce gratulor, qui tarn praclaris civilis ; vildgi es polgdri. Rak. On. 185. sed III. 125., 192. Quoniam dominos virtutum
isliusmodi actionibus tuis multiscium, nobis sediticii huius mundano-politici machina in dono decorates suis subditis et servientibus
munerabiles necessario esse oportet et fael palriffi decoris nominisque studiosissimum fundamento deflcere coapit.
1. Mundaiius, i, laicus; vildgi. Han. vorabiles.
Joannem Honlherum non sablalum nobis, sed
Muneralia, ium, donum, munuscula;
repositum esse ostendis. Cf. Appul. Met. 2. p. Mon. Jur. P. I. 80: si mundanus nomine
episcopi aliquid acciperet.
ajdndek, elelmiszer, Schwart. Scult. 122.
619. Oud,
432
Munerba
Murator
Musica figuralis
Muscata, x, (Du C.) nux aromalica;

(munera, Domino a rusticis offerenda: butyrum 1443. Ljub. Mon. Si. II. p. 341. perfectio . . .
(liquatum),capones, limacesetc. Librocensuali murationis. XI. 74. an. 1323 : in mura- szerecsendid. Tor. Tar. 1889. p. 376. una
libra muscatarum.
cuidam inscriptum vidi: muneralia dant tione murorum.
MuscatulaB, (DuC. muscatellus) vitis
Murator, (Du C.) faber murarius, strucensitaesc. qusepossunt. .. Phal. Jus. Georg.
species, ex qua vinum Apianum conficitur;
(LXJX. Muuera^MwweraKa^Viclualia, Natura- ctor murorum; komuves. Kronst. I. 162.
lia generatim ncc numero aut mensura eadem,
Muricatus, 3., (a murice) colore lateri- muskatdly (szolo). M. Bel. Prodr. 174. Indinee lempore codem praestabantur. Szer. Not. cio; teglaszin veres. Ba"rczay. Cf. Plin. 20, gene muscatulas Muskateller dixerunt forte
23, 99.
112.
a Muscho.
Muriceps, (Du C. 2.) avis, quae mures
Muscatum, V. Muscata; szerecsenMunerba, ae, (DuC.) lagena cucurbit!);
tokkobak. It. fiasca di zucca. Gall, gourde, capit.; vercse. Schlagl. 1784. Arch. Ver. Sieb. did. Schlag. 898.
118.
Muscatus, 3., V. Muscatulae. Taurini
callebasse. Ger. Kiirbisflasche. Par. Pap.
Murifragus, 3., qui frangit muros; fal- Staurom I. 432. Engel.Mon. Ung. Bees. 1809.
Munerula, pro: murenula; pettyes
angolna, komenyhal. It. anguilla. Ger. Aai. toro. Kov. Form. St. LVJI. ut statim acceptis 136. Muscatas vites, hortos, pecuaria, caulas.
prsesentibus illam Bombardam Faltherew (laSchlag. 800.
Muscetarius, i, miles sclopeto armaMunexi, monachi; szerzetesek. Ljub. tine diceres murifragam) quae in Sabaria tus; musketds. Ger. Musketier. Tor. Tar.
Mon. SI. V. 84.
est. Verancs. IV. 213. Epist. Proc. II. 122.
1887. p. 112.
Murmuriosus, 3., fremens (Gloss.
Muscheta, 33, tormenlum bellicum
Munialis, monialis ; apdcza. Szek. Okl.
Philox.); zugolodo. Reg. S. Ben. 4., 23. Non (Du C. muschetta, telum, quod balisla validiori
IV. 46., 47.
Mimicipales, senatus civitatis, decu- esse superbum . . . non pigrum, non mur- emittitur); musketa, puska. Szok. Okl. IV.
riones; heh/hatosdg. Heyse: Munieipal- muriosum.
288.
Murmurire, pro: murmurare ; zugoMuscibula,33, pro: inuscipula; egerBeamte, Stadtbeamte, Gemeinde-Vorsteher.
Mitglieder der Stadtobrigkeit. Verancs. Hist. lodni. Ljub. Mon. SI. V. 69. an. 1406 : mul- fogo. Ger. Mausefalle. Kronst. I. 507.
Muscido, mucor, situs; penesz, piI. 346. Archiepiscopis, Episcopis, Ducibus, lum murmurient et conqueruntur.
Murmurfum, (Du C.) murmur; nwr- lisznye. Ger. Schimmel, Kahm. Schlag. 1872.
Marchionibus, Gomitibus, Baronibus . . . ViceMuscilio, onis; muslicza. It. moscione.
gerentibus, Prefectis, Castellanis, Rectoribus, golodds, zugolodds. Reg. S. Ben. 5., 27. Sed
Magistratibus, Municipalibus. Communitati- ha3C ipsa obo3dien1iatunc acceptabilis erit Deo Ger. Kleine Fliege die dem Weinmost nachet dulcis hominibus, si, quod iubetur, non tre- geht. Szamosk. III. 227. Eius insecti flgura
bus, Burgi magistris, Pretoribus etc.
Municipalitas, conditio municipii; pide, non tepide, non tarde aut cum murmu- culicis est, sed constipatior et brevior muscihelyhatosdg. Gall, municipality Szaz. VI. 69. rio vel cum response nolentis efficiatur. Non lione, qui in cuppis gignitur vinariis paulo
a tengerparti olasz szabasii varosoktol jott at esse superbum . . . non pigrum, non murmu- maior colore sufflavo.
Muscosus, lege: mucosus; szoporhonunkba a kivaltsagos varosi municipalitds riosum, non detractorem. Ib. 4., 23.
Murolus, i, (Du C.) dem. ad murum; nyiczds. It. moccloso, moccicoso. Gall, morvagya. Kass. Jur. Civ. Lex. 43.
Munimentum, (DuC.) munimenta di- kis fed. Ljub. Mon. SI. XVII. 183. an. 1422: veux. Ger. rolzig. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 238:
cuntur probationes et instrumenta, quse cau- ut cessent inhonestates . . . ordinetur, quod Quandoquidem multi scabiosi. . . muscosi
sam muniunt; bizonyito okirat, okmdny. pergulus predicaloris stet extra chorum vel vulgo szopornyiczds vocati ex ... equis .. .
Cod. Dipl. Arp. V. 130. Hajnik Perjog. 347. super murolo chori et non audeant. . . pre- reperiuntur.
Muscularis (vis), ad musculos perliMunitio, sub munitione intelliguntur: dicatores .. . intrare parlatorium.
Murrchinum, murrhinum; murrha nens ; izom (ero). It. di muscolo. Ger. Musbombarda, pulvis, globi, salnitrum, sulphur,
plumbum, (DuC. 1. omnis generis annona); dsvdny. Szentiv. Curios. Misc. Dec. II. P. I. kel . . . Vern. Psych. 48. Sobria obieclorum
p. 276. Murrchinum, Materia quffidam Can- varielale non tantum vis nervea conservatur,
loszer. Tor. Tar. 1890. p. 377.
Munium, (Du C.) munus, officium ; (mu- dida fuit, purpureis maculis rubescens, qua? sed et vis muscularis mutatis interdum lania apud antiquos phurale tantum); hivatal, sub terra inveniebalur, humore vi caloris sub boribus non tarn celeriter exhauritur.
Muscus, moscus, moschus (Du C.), odokotelesseg. Pel. Serm. Matrimonium nomina- terra densata.
Mnrus fictilis, paries mobilis, versati- ramentum, quod ex umbilico felis moschalse
tur quasi matris munium id est officium. Hiem.
26. g. Pinx. Apod. 138. mei munii non est. lis; spanyol fal. Rak. On. 21. murus ficti- colligitur; pezsma. Ger. Moschus, Bisam. Cod.
lis, quo lectulus meus circumdabatur. Ib. Dip. Arp. Cont. VI. 126. Musci fere uncia
Szek. Okl. I. 18.
licet plus valeret, ego computo earn duas
Muphthi, Muphti Muphtius, sum- 123.
Murza, 33, alias : Merza, Mirza, titulus marcas.
mus pontifex apud-Turcas. F. Forg. Comm.
Muselinus, i, tdbori epitd napszd483. Selimus ex consilio summi pontificis principis; herczeg. Szilady. Tor. Magy. Eml.
(muphthi vocant) et antistitum justitium ac IV. 452. ac molimina Palatini Moldavia? perti- mos. Adelm. De orig. Turc. 13. Muselini
supplicationes publicasindicit.Tor. Ta>. 1881. nuerit, nihil omittemus, nam et ab exercitu sunt, qui munitiones, castra et pugnacula conp. 286. Szilady Tor. Magy. Eml. IV. 105. Per. tudziacensi missi sunt ad nos legati denun- struunt, quorum merces est diurna quinque
Mon. SI. XVIII. 263. an. 1659. Habent Muphti tiando omnes Murzas, nimirum: Szalmarza asprium.
Musella, se, (DuC.) rictus; cava ad toruti patriarcham, seu metropolitanum . . . qui Murza, Orak Murza, Aitimirum et reliqtiam
circa religionem ipsorum primatum, ius ac Budziacensem ordam se in protectionem Regis menta mittenda; lores. Ljub. Mon. SI. IX. 177.
forum habet.
Polonia? dare velle.
an. 1411: cum musellis pro culpis bombarMuquesterius, i, miles sclopeto arMus ponticus, Fore: est apud nos darum et cum aliis reparis.
Museoluni, dem. ad museum; parvum
matus; gyalog katona, Tor. Tar. 1889. hermellini pilo albo et mollissimo V. etiam
p. 76.
Zibellina(Eermdlims) herminia3sive arminia3 conclave scholis habendis ; tanulo szobdcska.
Mursenula, a>, torques aureus (Du C.) quoque pelles ap. alios; nyest. Brut. Hist. I. Teutsch. Schulord. I. 100.
ita dictus, quod metallo in virgulas lentescente, 117., 13. Ungarorum pretiosis vestibus induli,
Musica, instrumentum musicum ; zenequadam ordinis flexuosi catena contexitur; quas suffultas aut pardorum aut ponticorum szer. Szaz. XVII. 862.
nyakldncz. Wagn.
'
murium pellibus. Ib. IX. 64., 6. vestibus
Musica choralis, kari zene, karMurare, (Du C.) murum struere; opus duabus ex holoserico villoso purpurei coloris dal, dal. Leges Schol. Schem. 14., 15. Canlatericium facere; falazni, falat emelni. auro distinctis totidem pictis Damascene tor singulis diebus hora 12-ma in schola maMauern. Kronst. I. 610. Chr. Dubn. 14.Fej. opere et Zibellinis pellibus, quas nonnulli ture compareto et in chorali et figurali
X. I. 570. Fabo. Monm. Evang. Hist. III. 34. certis adducti coniecturis putantôn^'corww musica pueros dextre informato . . . Cantor
Murarius, i, csementarius, structor mu- murium esse.
chorum musicum in templo moderate et ita
rorum; kd'mives. Ger. Maurer. Tab. Conscr.
Muscarium, (DuC.) flabellum, quo regat, ut musica figuralis atque choralis
Egri Levt. Pest Var. Lvt.
muscas abigimus; legyuto. It. moschetto. Ger. latinae et gerjnanicaa cantiones alternalim seMurarius palerius, politor; komi- Fliegenklappe. Rep. Cast. p. 36. a : Secreta quantur, symbolumque fidei apostolicum.
ves palter. Egri Levt.
tibi sunt Cassoviaa in Musaeo vel in Muscario
Musica figuralis, musica numeris diMuratio, (DuC.) actus muri exstruendi; potius, ubi cum pudicissima Uxore animalcula stincta artificialis. V. Musica choralis; miiveszies zene.
falazds. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 101. an. captitatis. Cf. Martial. 11, 65 in leram.
Musica instrumentalis
MusluJus
Mutunrjans
Mustulus, Verancs. HI. 355. De hoc cilris induitur, vicarium indumentum; dthuMusica instrumen tails, cantus
nervorum et tibiarum; hangszerzene. Wagn. nuncio perferendo delegati sunt et per pro- zat, cziha. Ger Uiberzug. Fej. III. I. 303. an.
Musica mensuralis, ad numerum, vincias ac loca poliora plures alii nuncii, qui 1220. Mutaloria duorum lectorum.
Mutatorius, 3., ad mutandum perlirhythmum cxecuta mnsica, eantus; iltemes hanc laetiliam subdilis quoque annuncient,
zene. Ger. Musik mil strenger Tactbewegung. iique mustulus chyamus tuluk, hoc nens; vdltoztato, (cziha, lepedo). Fej. III.
est, a strenis, quas illis ex more viritim omnes I. 304. an. 1220. duarum domorum mutatoTcutsch. Schulord. I. 11.
Musicales notae, soni nota, signum; porrigere solent, appellantur, quando princi- ria vestimenta.
Muteta, 33, rectius: mutetum, motetum ;
pes Turcarum salvi et victores a bello reverkota, hangjegy. Reg. Turm. Prajt. 97.
moteta. It. motto, motetto. Provenc. mot. Ger.
Musicalia, miisicse genera ; muzsika, tuntur.
zene. Pel. Perm. Quanta dulcedo felicitatis erit Musulmanicus, 3.,turcicus; muzul- Wortspruch, Bibelspruch, Motette. Georg.
in ilia patria super omnia musicalia. Pasch. man, torok. Tor. Tar. 1889. p. 322. cham Sirm. I. 55. et iste erat valde musicus, et iste
Musulmanici Regni. Szamosk. IV. 458.
composuit unum mutetam : quis pro nobis
26. m.
Musulmannus, Musulmanus, contra nos, si Deus est nobiscum.
Musicalis, e, musicus; muzsika. . .
Mutilatior, inusitatus comparat. a muzenei. It. musicale. Ger. musikalisch. Cher. (ex arab. moslemuna a salama v. Islam,
Jus.Eccl.H. 113. Cantum in Missis solemnibus homo Deo devotus); muzulman. Vern. Phil. tilatus; csonkdbb. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
solet comitari Musica cum organo et instru- Mor. 50. Ibi nimirum non aliam felicitatem vel III. P. II. 146.
Mutilativus,3., mutilans; csonkito. It.
ments Musicalibus. Beng. Ann. Er. Ccenob. anteacUe \ ita3 premium Deo devolis hominibus,
quos ille Maliomedes Musulmannos appellat, mutilativo. Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 131: san407.
guinis effusione et mutilativis letalibus wolMusicalis Academia, academia, pollicetur. Verancs. V. 144.
Muszkiet, V. Musqueta. Szilady Tor. neribus demonstratis.
schola symphoniacorum; zeneakademia.
Magy. Tort. Eml. VIII. 459. Milites incendent
Szilady A. Irodlort. Kozl. VI. evf. I. f. 104.
Mutilator, qui mutilat; csonkito. It.
Musicare (Du C. inslrumentis musicis cum Bombardis vulgo Muszkiet dictis, accen- mutilatore. Art. Dist. Pos. 14. prout et Vulneratores Fratrum et Consanguineorum, Muluderc) h. 1. per ludibrium: poenas lucre; sis ignilabris globos in ore liabentes.
lakolni. Jokai. Mire Megv. I. 199. majd ego
Muszurmanicus, 3., turcicus; torok. tilatores ilem membrorum et Eruitores Ocutibi musicabo.
Tor. Tar. 1886. p. 321. totus Muszurmani- lorum eandem Actus maioris potentia3 poenam
Musicus, i, artis musica3 peritus; mucus exercitus.
incurrant.
zsikus. It. musico. Ger. Musiker. Georg. Sirm. Muszurmanus, i, Musulmannus.
Muto, (Du C.) vervex; iiru. Schla'g. 1425.
I. 55. et iste erat valde musicus et iste com- Tor. Tar. 1886. p. 319. Ex amissione pralii Arch. Ver. Sieb. XXVI. 148.
posuit unum mutetam: quis pro nobis contra supremus exercilmmMuszulmanorum purMuto-Surdus, naturaliter surdus ilcmque mutus ; siketnema. Kelem. Insl. Jur. Pr.
nos, si Deus est nobiscum. Cod. Dip. Briiss. puratus Szulimanus.
11., 51.
Muta, mensura, vectigal (Du C. 3.); ado. 450. Institulum Muto-Surdorum e Gallia
Musicus Regius, organoedus (cano- Kat. Hist. IX. 421. nihil plus dari et solvi pro advocatum.
nicus Posoniensis); uclvari orgonds (po- servicio dobet quam media libra denariorum
Mutonus, 3., \ervecinus; uril.. . Ger.
zsonyi kanonok). Szaz. VIII. 81.
Wyennensium et verum ius montale, decima Hammcl. Kronst. II. 208 : carnes mutonae.
Mutuails, qui mutuatur; kolcsonado.
Musitatio, lege: mussitatio = susur- et vera muta (mensura) sicut ab antique moVern. Phil. Mor. 387. Qui dat, vocatur murus, bombus; morgds. Rak. On. 124. muris fuit.
sitatio confusa.
Mutafaraki bassi, az elokeldk fo- tuans, qui accipit, mutuatarius.
Mutuare, mutuari; kolcsonozni. Fej.
Musliman, V. Musulmannus. Star. noke. Tor. Tar. 1892. p. 431. Mutafaraki
bassi = supremus libertinorum seu baronum IV. 2. I l l : si super possessionem pecuniam
XVII. 79. an. 1638.
M usque ta, 33, sclopetum; musketa, id est beglerung in aula imperatoris exislen- mutuaverit. Rak. On. 54. Cf. Ca3cil. ap. Non.
hadi puska. It. moschetto. Ger. Muskete. tium, ac nunquam in bellum nisi prajscnle im- 474, 4 ; Val. Max. 3, 4. 2.
Mutuarius, debitor; V. Mutuans;
Szentiv. Curios. Misc. 362. ut flgens linea ja- peratore mitti solent.
ctum musquetae. non excedat. Szilady Tor. Mutaphorachus, i, eldkelo. Adelm. kolcsonvevo. Kovy El. 441.quia speciei, quam
De Orig. Turc. 11. ingrediunt praeterea quot- dedit mutuans, fit Dominus Mutuarius. Torvt.
Magy. Tort. Eml. VIII. 387.
Musquetarius, i, miles sclopeto ar- titlie pallatium imperaloris ppter ornamenlum Msz. Kass. Jur. Civ. IL 171. An. Sc. I. 159.
matus; musketds. Gall, mousquetaire. Magy. aule tilii magnorum principum circiter septua- 1515.
Mutuatarius V. Mutuans et MutuaTor. Tar. XVII. 263. Dip. Alv. I. 210. Cod. ginta, qui appellantur mutaphorachi et hii
Evang. III. 363. Ascendimus currum . . . ex sunt liberi ab omni munere militie et aule nisi, rius. Torvt. Msz.
Mutuatim, (DuC.) mutuo; kolcsdnocivitale vehimur undique 24 musquetariis ubi imperator sit in exercitu, cum ipsos etiam
sen. Szek. Okl. HI. 83. Cod. Zi. I. 225.
oportet militare et want ex slipendio.
cincti. Szentiv. Curios. Misc. 410.
Mutuator,qui commodum dat. creditor;
Mutarius, i, (Du C.) argentarius, collyMussatio, fabulje, garritus; sutlogds,
mende-monda. Gall, bruit sourd. Pri. SSBC. bisla, trapezita ; penzvdllo, vdltoiizer. Ger. kolcsonado, hitelezo. Batty. Leg. T. II. 208.
I. p. 4.: Hinc fluxisse facile sit coniicere, ut Wechsler. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 441. Ste- (Deer. Col.)sigillo utriusque, mutuatoris scicomplares rerum Hungaricarum e tenui mus- phanus Banus tocius Sclavonic et Capitaneus licet et mutuantis sigillare facial.
Mutuitas, os mutum, usus vocis negasalione gnari . . . modo sermonem . . . tra- Styrie dilectis suis mutarijs . . . salutem et
tus; nemasdg. Ger. Stummheit. Poor J.
ducant.
graciam.
1. Mulatio, instrumentum ad vocis, soni Zsebsz. 130.
Mussulmannisare, Turcam fieri;
Mutum, teloneuin, (a SI. my to) i. e. portorokke lenni. Nad. Florus Hung. L. HI. C. varietatem procurandam; register. It. ReXV. p. 180: Jovius . . . narrat, quasi. . . Ste- gistro. Kov. Comm. p. 30 : Organum pralerea torium, vectigal; vdm. Ger. Maulh. Fej. II.
phanus... ad Bajazethum... venisset ab eoque grande XVI mutationum erexit. Jokai Rab. 263. necquisquam iudiciaria fungens potestate
ad causas audiendas Yel ad frcda aut tributa
grato animo receptus Mussulmannisasset. R. 10.
Mustax, rectius : mystax = barbula la2. Mutalio, idem ac mutilatio, mutilitas, aut lelonea, qua3 vulgo dicuntur muta, exibium superius vestiens; bajusz. Rak. On. actus mutilandi; csonkitds. Brut. Hist. I. genda .. . pradicta Ecclesia3 possessiones
125. denigratis superciliis et mustacibus.
ingredi audeat.
88., 8.
Mustericia, 33, forma, assulare quadrum,
Mutativus, i, nude positum pro mulaMutungales, Iitera3 expetitionales; felin quo includitur imago ; rdma. Ger. Muster, livo casu; vdltoztato eset. Corp. Gram. kerveny. Ger. Muthung. Besztb. Levt. Juriev.
Rahmen. Par. Pap.
Jur. Met. 76.
285.
Mustra, lustrum, lustratio; szemle. It.
Mutungans, petens; kervenyezo. JuMutativus casus,Ungarorum proprius
mostra. Szaz. XXIX. 924.
est, quo signiflcamus rei cuiuslibet in aliam riev. Jur. Met. 79. Est autem Cullatio montaMustralis, e, ad (Muslram) lustrationem speciem, formam vel in alium usum et habitum nistica actus solennis, quo concernens Judex
pertincns; szemlei. S/az. XXIX. 926. Mu- permutationem : quijn voce per consonas de- montanus Mutungantem in possessorium
sinente formatur per -vd et -ve. ut fava = in obiecti mutungati inducit, atque facultalem
stralis revisio.
obiectum mutungatum legitimc cultivandi eidem
Mustrantia, ae, V. Monstrantia. Tor. lignum. Corp. Gram. 184.
Mutatorium, (Du C.) linteum, quod cul- tribuit. Quo facto Mutungans fit proprietaTar. 1892. p. 560.
55
434
Mutungare
rius obiecti montanistici et simul conditionem

Feudatarii montanistici induit.
Mutungare, solenniter petere; unnepelyesen kerni. Juriev. Jur. Met. 69. Quivis
honestse conditions homo, tarn domesticus
Regni incola, quam extraneus potest mutungare, dummodo lege naturali aut positiva non
excludatur, 39 : 1523. Lege naturali excluduntur generatim omnes semet obligandi incapaces; Mutungatio enim est actus Collationi
correlatus, Collatio autem involvit Obligationem; unde suapte sequitur paeiscendi et semet obligandi incapaces a mutungando exclusos esse.
Mutungatio, sollennis petitio; kerelem, kereset bdnyakutatdsra. Juriev. Jur.
Met. 68. De Mutungatione Obiecti Montanistici. Prsecipuus modus acquirendi dominii
rerum montanisticarum in Regno nostro est
Collatio Montanistica. Verum ad Collationem
Montanisticam impetrandam opus est praBvia
Mutungatione, quae est solennis coram concernente Judicio Montanistico certi cuiuspiam
objecti Montanistici facta petitio. Vox Mutungatio derivatur a voce Germ. Muthung,
quaB ceu terminus technicus in latinum quoque idioma passim transivit ideo, quod indolem petitionis obiecti montanistici breviter exprimere videatur. Juriev. Jur. Met. 71. Obiectum Mutungationis. Mutungari possunt
l-o. QuaBvis Venae, FibraB, Strata flxa et vaga,
nee non Coacervationes metallic^ minerarum,
ad Jus Regale minerale in Regno nostro spe-
Mutungatarius
Narsalchalis
ctantium et hucdum in libero campo Principis homo; tzerm ester. ~lt. che ha il diavolo
existentium.
nell'ampolla. Ger. Tausendkiinstler. Funda DaMutungatarius, i; kervenyezo. Fa- vid. M. 2: Didicit vero Lulherano-Mastix
ber. Jur. Met. 70. Collatio Montanistica est actus optime artem depravandi Scripturas a Doctore
Solennis per quern Mutungatario a Montium suo myriotechnita.
Magistro declarata facultas datur : Obiectum,
Myropolseum, i, myropolium, taberna
odoribus vendendis; kend'cs-illatszertdr.
quod is mutungavit, legitime cultivandi.
Mutuo accipere, pecuniam sumere Gall, parfumerie. Beng. Ann. Er. CaBnob. 283.
mutuam, mutuari, pecuniam utendam acci- Extant prater varios chorales libros etiam libelpere ; kolcsonvenni. It. prendere a credito, lus sub titulo = Myropolaeum Spirituale.
a prestito. Wagn.
Myrtus, Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II.
Mutuum, kolcson. Ger. Das Leihen. 145. Canere ad Myrtum debet. Id est: homo
Comp. L. III. P. 3: Mutuum dicitur, cum rudis et illiteratus.
non eaedem res, sed alia3 eiusdem naturae et
Mysnenses, species moneta3. Sim. Num.
qualitatis redduntur. . . Commodatum vero, 35. In exordio sequales erant (Floreni) Talleris
quod redditur in eodem numero et specie, ut etuniOrth, dequibus uti materia exiget, postea
vestis, equus, liber. Szirm. Georch. H. III. 9. flet mentio. Interim an. 1610. valebant 1. talMuzulmanizare, (DuC.) fiovaovX- lerum, gr. 9. 4. Mysnenses in Bohemia ; etiam
HavKfiv: religionem Mohametis amplecti, Hungaro, ibi moranti aut merces curanti.
suscipere, sequi; torok vagy Izlam hitre
Mystacatus, V. Legatus, Discentes
terni. Bod. Hist. Eccl. III. 57.
Mystacati.
Mycterismos, Grseca positione, qua
Mystax, barbula labium superius vestiens;
signiflcatur subsannatio, irrisio. Latine : deri- bajusz. Kass. P. P. I, 212. capillorum nigrosus (Fore.)Hie pro nugae dicitur; furcsdl- rum, sed calvus absque mystacibus ast sic
kodds, nevetseges dolog. It. deriso, baga- dicto Backenbart nigri coloris.
tella. Gall, derision, bagatelle. Bod. Hist. Un. Mysteriose, mirabili modo; rejteTrans. 320. Instantias sine sarcasticis mycte- lyesen. Rak. On. 95.
rismis solvat.
Mysteriosus, 3., mysticus; rejtelyes.
Myinda, hunyosdi jdtek. Ger. Blinde- Serm. Cat. 144. osculum hoc mysteriosum
Kuh-Spiel. Par. Pap.
sequitur introitus.
Myosobus, gr. fivioadôq = muscas
Mythologia, fabula, parabola; pelddabigens. Textum v. sub Glossogastor.
zat. Szil.Regi Magy.Kolt. II. 386. De obedienMyriotechnites, aB, omnis Minerva? tia ac fide uxoria Mythologia.
N
Naame, vox Turcica, scripti genus apud
Nancisciturus, pro: nacturus. Tor.
Naricula, naris; orrlik. It. narice. Ger.
Turcas, diploma; irat, okmdny, okirat. Rak. Tar. 1888. p. 61.
Nasenloch. Schlag. 329.
Naphta, 33, Pulvis pyrius; puskapor.
On. p. 325. 1. 46. (5.): Proposition! huic
Narina, rostrum navis; hajo orra. Arch.
lubens consentire visus est Vezirius, et ut pax Par. Pap.
ab utrinque scriptis in hanc rem (Naame) seu
Naphtarius, qui aliquid in pulverem
Nariuni fluxio, narium profluvium;
comminuit; portoro. Ger. Pulverstosser. Par. orrfolyds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
epistolis conflrmaretur, acceptavit.
Nablum,nabilium (Du C.) Phoenicium or- Pap.
VII. p. 224. Dum equus narium fluxione
Naphtus, i, pro: naphtha; hegybal- laborat, formicas cum nido coque et percola
ganum Iyra3 vel cytharaB simile; lant. Ru.Pan.
Carm.heroicum:Jamquelyrse,velnaWa sonant. zsam, kdszenolaj. Gall, napthte. Germ. et istam aquam bibat triduo.
Nabulum, (DuC.) merces nautica; Naphta, Steinol. Monm. Comit. Trans. V. 198. Narius, pro : denarius. Cod. Dip. Arp.
Cont. IX. 251. et pro farina, quod wlgo podlyst
hajober. Ljub. Mon, SI. III. 335 : accipiendo Ab uno cent, naphti f. 50.
nabulum et omnem utilitatem. Magy. Tor.
Nappa, aB (Du C. napa), mappa, abrosz. dicilur, de quolibet curru duos narios.
Gall, nappe. V. Scrigna.
Narochus (a Croat, narcz); potado.
Tar. XI. 110.
Nador-Tspanus, nddor ispdn. Kat.
Napta, (Du C.) naphtha (arab. nafth, Steuerzuschlag. Vjestnik II. 91. an. 1620:
Hist. Reg. I. 82. Quod genus ergo inquies nifth, e nafatha, coquendo ebullire) bitu- iudices habent pro salariis primo de nanostro Nador-Ispano ? Hungaris palatinus men, quod facile accenditur; naphta, kdolaj. rochis; ib. 92. quilibet de naucleriis habent
ducatos quatuor de narochis.
appellatur Nador (antique Nadur) Ispan. Nadur Batty. Ger. 171.
Narracus, i, fors. idem q. Narochus.
Napus, i, sciphus; serleg. It. nappo.
non est nativum Hungaricum, sed adscititium
Vjestnik II. 83. an. 1640. esse debeant liberi
vocabulum aptum ex duobus (na-dwur) Sclavo- Ger. Napf. Ljub. Mon. SI. I. 204.
Nara, aB, nares; orr. It. nare. Ljub. Mon. a solucione narracorum.
nicis significans aute praBfectum vel, ut cum
Narratus, us, narratio; mende-monda.
Curtio loquar, virum super aulam positum ... Jur. P. I. V. HI. 129: si quis falsum testiQuum inquit eel. Timonis Nador-Ispanum monium dixerit, ipsius nara dextra scin- Frak. Maty. lev. II. 371.
Narritare, frequenter colloqui; beszelprisca scribendi ratione Nadur-Ispanum datur.
Naranchet, pomum, malum auran- getni. Lampe. Hist Eccl. p. 516: aperte . . .
scriptum afflrmantis sententiam animo expenderem . . . putabam Nadur idem esse, quod cium; narancs. Ger. Pomeranze. Kuk. Jur. cum Catholicis . . . narritans . . . ad Episconagy-ur; native autem Hungarico sermone I. 218. iidem de pomis Naranchet pomagra- pum Agriensem migravit.
nagy-ur-ispan audiebant, quod Latine sonat natis de pondere denarii duo . . .
Narsalcatus, us, dignitas, munus narDominus Magnus Comes ad distinctionem suNarantius, 3., (color), color pomi aurei, salci, idem quod Marsalcatus. V. Marsalpremorum comitum comitatuum seu provin- pomorum aurantium ; narancs szinu. Arch. chalis et Narsalchalis.
Narsalchalis, e, pro: Marsalchalis, ad
ciarum, qui usque modo f6-ispan vocantur. Cf. Rak. VIII. 310. Theca pulvinaria floriegata,
praBfeclum belli pertinens; fovezeri. Illesh.
coloris Narantii.
Megaiupanus.
Nsepella, Mentha Pulcium (Linn.);
Nardipisticus, 3., nardinus; tiszta, Dialog. 311. Heus puer excurre ocyus ad macsombormenta. It. nepitella. Ger. Acker- elegyitetlen pikinard olajbol valo. It. gistros fori et significa me illis strictissime
commitlere, ut proventum offlcii mei Narsalmu'nze, Flohkraut. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. nardino. Ger. Narden . .. Pel. Pom. In ParaP. VIII. 281. Muscas si voles, Naepellae abi- sceve s. I. c. 4. Magdalene accepit libram un- catus meminerint, nulli conniveant, ubique a
laniis severe exigant carnes et linguas bourn
ges odore ?
guenti nardipistici.
Narsalcus
Natalities
Naturallsta
435
omnes, a curribus vino, pane vel alia venali

in Gloss. Gr. Lat. inde Gall: noel. hostem Christiani nominis. . . continuis vigiannona oneratis nee non a singulis navibus lit- Hung, kardcsony. Marc. Chr. II. 61.
liis et periculis vitaa excubantium . . . occutori annexis fl. 0., inio a maiusculis fl. 10.
Natalities, (litterse) die natali gratulatio- pare.
Natragulya, se, Belladonna; nadraposcant, praHerea a quibusvis mercaloribus nem continentes lit.; szilletesi koszonto.
sua tenloria expandentibus fl. 10. extorqueant, Kov. Form. St. CVIII. Natalitiae Jacobi Chrt- gulya. It. belladonna, mandragola. Gall,
mandragore. Ger. Tollkirsche, Alraun. M. Bel.
ita, ut nee pharmacopeias intactos relinquant stophori Natalitiarum formula.
1. Natatoria, (Du C.) piscina pecorum ; Prodr. 194., 195. Historia Natragulyae.
et sedulo vitent, ne lucrum et reditus mea;
narsalchalis provincial vilescant vel negli- usztato. Kronst. III. 579. natotortaequorum. Ha3C sunt, qua? de Natragulya nostra memoria3
Cf. Sidon. Ep. 2, 2; Vulg. Interpr. Johan. 9, prodita leguntur. Et ad nomen quidem plantae
gantur.
Narsalcus, i, pro: Marsalcus, mare- 7; 11.
quod adtinet, depravatum id omnino est ex
schallus q. v. Illesh. Dialog. 305. Interlocu- 2. Natatoria, ars natandi; uszo mes- vocabulo Mandragorae more Hungaris famitores sunt: David Ungnad, Prases Consilii terseg. Ger. Schwimmkunst. Chr. Monac c. liari, ut ex M. labiaii N. faciant.
Bellici, Comes Hardek, Praefectus Jaurinensis 38: tune hungari, qui in castro erant, nata1. Natural e, producta naturaa, uti: coet Narsalcus_,Praun, Praefectus Comaromien- torie prudentissimum invenerunt hominem rium, sebum; termesztmeny. Arch. Rak.
nomine Zothmund.
VIII. 51. es ha szegenyseg p6nzul nem adsis, Gall, magister artelariorum bellicorum.
Natatorius, 3., ad natandum aptus; hatna, tehat naturalekat szedjen toliik. IX.
Nasada, se, navigii genus; naszdd. V.
Nasadum. F. Forg. Comm. 311. sed ex om- uszo. Hist. Nat. 64. pedes . . . sunt vel ambu- 548. Tor. Tar. 1881. p. 372.
nibus bellicae naves, quas nasadas vocant, latorii vel cursorii vel sallalorii vel natatorii
2. Naturale, nota, pars naturalis, proternis et tricenis militibus et tormentis a3neis vel fossorii. Cf. Isid. Orig. 17, 7, 27. .
prietas naturalis; termeszetes tulajdonsdg.
Nationalis character, ingenium ali- Vern. Phil. Mor. 389. Naturale autem huius
bene instructse numero ducenlae. Isthv. VIII.
cuius nalionis proprium; populi alicuius mo- contractus est evictio seu satisfactio emtori
121.
Nasatus, 3., nasutus; orros. It. nasato. res ; nemzeti jellem, sajdtsdg. Torvt. Msz. preestanda, si verus dominus rem emtam iure
Nationalis garda, cives ad custodias, vindicaret, quia naturale est onerosorum
Schlag. 327.
Nascentia, se, fructus; termek. Gall, vigilias agendas evocati: nemzeti orseg, contractuum, ul nihil detur gratis.
fruit, fruits. Pfahl. Jus. Georg. XCIX. sed No- nemzeti orsereg. Torvt. Msz.
Naturales jobagiones, V. Liberi
Nationalisare, aliquem in numerum Sancti regis.
nam, qua3 hactenus tantum de speciebus Decimae obnoxiis pendebatur de omnibus terras civium adsciscere ; nemzetisitni, honositni.
Naturales liberi, liberi non legitimo
nascentiis (phrasis hsecprimum hie in legibus It. nazionalizzare. Gall, nationaliser. Kass. P. coniugio orti; termeszetes, torvenytelen
occurrit nostris) sive metantur sive falcentur P. I. 230. an extranei ius concivilitalis conse- gyermekek. Nagy. Jus. Trans. Sax. 103. Praadeoque etiam de foeno Coloni pracslare obli- culi pro nationalisatis considerandi et im- ter spurios s. vulgo quaasitos sunt adhuc alii,
petrandorum bonorum capaces sint. Pest Var. qui nomine liberorum naturalium insigabantur.
Nascevicus, 3., fors. legendum : as- Levt.
gniuntur, sunlque ii, qui ex concubina nascunNalionalismus, i, mores atque inge- tur, adeoque patrem cerium habent. Georch.
suescivis, ab assuetus; szokott. Batty. Ger.
77. nisi a nascevitis obitionibus irretiemur. nium civitatis, proprietas nalionis; nemzeti H. T. II. 355.
Nasfa, 33, Naspha q. v. Magy. Tor. Tar. tulajdonsdg, nemzetiseg. Ger. Nationalis1. Naturalia, ium, V. Naturale 1.;
mus, Nationalita't. Torvt. Msz.
XI. 134.
termek. It. prodotti natural!. Ger. Naturalien.
Nationalitas, V. Nationalisms. Kass. Prax. I. 22. circa alias praeslaliones miNasfum, iocalia, res pretiosse. V. s. LaTorvt. Msz.
diza; ndsfa.
litise in vecluris, naturalibus et parato sere
Nativalis, natalis; sziilo . . . szule- faciendas.
Nasibundus, 3., nasutus ; nagyorru,
tesi. .. Kat. Hist. VIII. 96. qui ... ad terram
orros. Schlag. 328.
2. Naturalia, ium, pudibunda; szemeNaspha, a?, insigne ; compendium ; ek- redierunt nativalem.
remtest. Text. v. s. semicentenarius. Cf.
1. Nativitas, (Du C. 7.) ortus, origo. It. Gels. 7, 21. Colum. 6, 27. Just. 4, 2.
szer, nyakldncz. Magy. Tor. Tar. XII. 151.
nativitd; szdrmazds, eredet. S. de Kz.
diadema in wlgo Naspha.
Naturalia feudi, a huber termeszeNastales, (DuC.) cingulum vel fibula, Chr. II. 5., 1 : cuius constellatio conception! tes folyomdnyai. Vuch. Jur. Feud. 32. Naqua3 restringit pallium circa collum. h. 1. res pre- nativitatique eius diei in audacia et ceteris turalia feudi ilia audiunt, qua? in notione et
tiosaa; ndsfa. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 29. virtutibus naturalibus vim et incrementum sub- essentia feudi absolute non continentur, sed
par bourn sibi tribuens cum suis culturis, ministrat. Cf. Ulp. Dig. 50, 1, 1; Tertull. ex natura feudi consequi videntur, tanquam
aureosque nastales, quin etiam suam vineam. Anim. 39.
media ad finem.
2. Nativitas, (Du C. 3.) sinceritas, ingeNastrucium, pro : Nasturtium, coNaturalis, (Du C. 2.) proprius domeslichlearia Armoracia (Linn.); forma. Schlag. nuitas; oszinteseg. Ger. das Naive. Batty. cus, legitimus; torvenyes. Marc. Chr. II. 9.
Ger. 152. Animarum inquinatio, nativitatis in regem Hungarias Iradidit naturalem.
946.
Nasturtium naribus contun- immutatio.
Naturalis dominus, (DuC.) legitiNativum, naiv. Gall, naif Ger. naiv. mus dominus, qui iure dominium obtinet;
dere, exprobrare alicui aliquid; tormdt
torni orra aid. Verancs. IX. 58. nunc tamen Vern. Psych. 294. Nativum (Naiv) consistit termeszetes, torvenyes ur. Szaz. XIII. 226.
et ipse (inquit) profecto nasturtium eius in naturali ilia simplicitate, quas conventionali ante coronationem filii sui domini noslri
cogitandi et agendi rationi adversatur v. g. naturalis.
naribus contundam.
Nasus, 1. summa pars, 2. promonto- cum parvulus in societate naturaa se necessi1. Naturalisare, naturaliler explicarc
rium; i. hegye, vege valaminek, 2. elo- tate urged palam pronunciat, de quo ei, si (miracola); termeszetes okokbol magyafok. 1. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 341. XI. 496. consuetas urbanitati semet accomodare voluis- rdzni. Imre Phil. 135.
deinde autem iret ad nasum insule, ubi simi- set, tacendum erat; aut cum puella voluntatem
2. Naturalisare, ascribere aliquem nuliter essent due mete. 2. Batty. Leg. II. 212. nubendi imprudens aperit, occultura earn pro- mero indigenarum; iura indigene alicui dean. 1217 : etdescendit per vallem ad nasum cul dubio, si civilitatis rationem observasset. ferre, concedere; polgdrrd tenni. Torvl. Msz.
montis. Tkal. Mon. Ep. I. 4. an. 1181.
Nativus, (DuC.) oriundus; szdrmazd.
Naturalisatio, onis, actus iura indiNassyncz, pannus spissiore bombyce It. native. Gall, nativ. S. de Kz. Chr. A. 1., 7 ; genaB alicui deferendi; honosulds, honositds.
texlus et auro argentove pictus fors. ab urbe tres fratres ex gente suevorum de castello Torvl. Msz.
Nassovia, quas textilibus operibus Celebris erat Stof sunt nativi,
Naturalismus, doctrina, qua duce ad
ita diclus; aranybrokdt. Ger. vielleicht Gold- Nalivus miles, (ap. Fin. alio sensu) cognoscendas veritates religiosas non esse
miles[gentis alicuius proprius; nemzeti ka- opus supernaluralibus ita dictis revelalionibus,
brokat. Kronst. I. 38.
Nasutulus, dim. a nasutus; tudd- tona. Ger. National Soldat. Ac. Com. Sopr. sed tantum ratione; in arte vero naluram
kos. It. nasuto. Ger. naseweis, Otia Bachm. p. 182.
sequendam el imilandam esse; termeszetes17. posteaquam Apostolorum veneranda auctoNativus prsesidiarius, unus e civi- seg. Hist. Eccl. Ev. 98. Postulanl nos inelinaritas a nasutulis, sciolis, sanctulis contemni bus ad custodiam finium evocatus; nemzeti lionis ad Deismum, Naturalismum, Ratiohatdror. Ac. Com. Sopr. p. 65 : domos . . . nalismum.
coepisset.
Naturalista, se, genus recentiorum phiNatale domini, (Du C. 2.) natale, ye- Praesidiariorum nativorum, alias contra
55*
i36
Naturalitas
Nauticalis
Nefastulus
Nauticalis, ad navem pertinens. V. s. reni carnalem Judaeorum munditiam . . . .

losophorum et poetarum, qui ex natura et
servant.
modo natural! omnia explicanda et arte efli- Curtina ; hajo-.
Ne dum, pro: nondum; meg eddig
cienda autumantur; naturalista; termeNaveta, ae, (Du C.) parva navis; kis
szettol valo (tudos). Imre Phil. 123.
hajo. It. navetta. Ljub. Mon. SI. XXI. 452. an. nem. Knauz M. E. Sir. I. 226 : ne dum obNaturalitas, (DuC. 1.) natura, qua quid 1452.
tento pallio.
naturale est et necessarium ; termeszetesseg.
Navicella, ae, acerra thuris (Du C. al.
Ne gry, (a gr. ov6e ygv) verbum non
Fej. X. I. 274. Gratis et meritis ad collaciones s.); tomj enmity e. Tor. Tar. 1889. p. 596. amplius addere ; egy kukkot sem. Ger. nicht
beneficas ex debito naturalitatis astrin- Thuribulum unum cum navicella.
ein Wort mehr. Szirm. Hung, in Par. 118.
gimur.
Naviclarius, (DuC. navicularius) na- Ne gry. Egy kukkot sem.
Naturallis, naturalis, sicut artificiallis, vium fabricator; hajogydrto. Arch. Ver.
Necessaria, orum et necessa(more Italorum). Kol. Cod. 14.
Sieb. XXVI. 118.
rium, i, (DuC.) latrina, secessus ; drnyekNavicula, V. Navicella. Arch. Rak. szek. Prot inq. 175 : serviebat. . . libenter
Naturare, (Du C.) creare, res nalurales
eondere, iis naturam donare. Verbum est VIII. 314. Turribulum cum navicula et coet necessaria purgabat. Cf. 168.
Necessarior, inusitatus comparativus;
theologorum schol., quibus dicitur Deus na- cleari ex argento.
tura naturans, non natura naturata, id est
Nayiger, 3., (Du C. nauclerus) hoc loco: sziiksegesebb. Eszt. Okm. p. 119. (Capituauctor natura?, seu omnium in rerum natura e navibus construclus; hajokbol kesziilt, lum Eccl. Budensis an. 1352): Capitulo utilior
constantium; teremtd, letrehozo. It. che hajo. Jan. Pan. Poem. I. 120: Navigerum esset et necessarior. Cf. Tertull. Patient. 11.
Fest. anim. 4. etc.
natura, naturanle. Pel. Pom. De S. Lucia e. 4. prendit (sic nuncupat incola) pontem.
Navilium, (DuC.) classis; hajoraj. Necessarissimus, 3., inusiialus suMulto fortius verum est hoc de auctore ipsius
V. s. Vogator.
perlativus pro : maxime necessarius. Fej Jur.
naturae, qui est natura naturans.
Navis revisoria, qua? merces navi Lib. Suppl. 25. (Leopold. 1660): a teneris
Natu secundus, natu minor; ifjabb.
Vuch. Jur. Feud. 139. Hinc patri succedit fllius advectas inspicit, pervestigat; vizsgdlo hajo. autem assuescere non modo decorum . . . sed
et perquam facillimum et necessarissimum
et inter plures solus natu maior, eove ante Torvt. Msz.
Navisollus, i, navicellus, parva navis; est. Per. Mon. SI. XVIII. 266. an. 1659.
patrem defuncto, fllius natu secundus, non
vero nepos ex primogenito defuncto : et inter kis hajo. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 194. quodurgentissimis et necessarissimis negotiis.
defuncti fratrum liberos, omnes gradu pares, nullus Venetus neque forinsecus per se vel Rak. On. 248.
Necessarium est, cum abl. opus est;
eius nuntium audeat comperare de rebus vel
natu senior caeteris pra?fertur.
Natu senior, natu maior; oregebb. V. mercibus Ragusiensium neque de illis, que fue- sziikseges. Monm. Comit. I. 173. In hoc
rant in navisollis Ragusie, que noviter vene- Regno necessarium esset lali monela.
Natu Secundus,
Necessarius, servus familiaris; szolga.
Naucherium, proprietas (Du C. nauta); runt in Zadra vel contrails illis.
Navisolus, i, V. s. Flatus.
Batty. Leg. T. II. 363. an. 1258. mittere tetulajdon. Luc. Regn. Dalm. I. 80. et exceptis
Navod (vox Slav.), citatorium ; idezes. nebimur unum ex ipsis cum equo et alio netribus . .. f. grossorum, qui fuerunt naucheVjestnik II. 86. an. 1640 debet sibi fieri navod cessario.
ria ligni, caetera omnia sua fuerunt.
Nauclerus, (DuC.) (vavxlrjQoq) do- usque ad vesperas noni diei.
Necessarius sum, indigeo aliqua re;
minus navis; hajotulajdonos, hajosgazda, Nawpicus, vavniyoQ. V. Navicla- szuksegem van. Frak. Maty. lev. II. 5. an.
hajosmester. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 43. rius.
1450: Ad repellendos . . . Turcorum insulNazada, ae, celox, lembus. V. s. Azap- tus... . diversis rebus et ingeniis necessarii
Sed si a naucleris nullus ibi aderit, aliquis
vel aliqui Pisanorum bonorum hominum, qui pus; naszdd. Ger. Korvette. Star. V. 262. sumus.
illic intus erunt, ad hoc eligantur. Cf. Plaut. an. 1526.
Necesse habere re aliqua, alicui
Nazadarchus,
i, nauclerus, Voc. comp. opus esse re aliqua ; sziiksege van valami
Asin. 1, 1, 84.
l
Naufragatio, naufragium; hajotores, ex }nazad quod lembum, et ,archus,' quod dologra. Wagn.
Pel. In Circ. Dom. s. III. c. 6. Hoc verificatur magistrum, principem, dominum, ducem siNecessitari, (Du C.) cogi; kenyszein omnibus periculis oecurrentibus scil. nau- gnif.; naszddkapitdny. Verancs. IV. 58. rillni. Opin. P. II. Sec. Cap. V. . 7. rebus
Propterea Michael Jurius unus ex nazadar- comestibilibus. . . prospicere necessitantur.
fragationis.
Naufragatus 3, naufragium passus; chis classis regiae, qui nos sunt ad hoc Her Kass. P. P. 1. 289. Torvt. Msz. Otia Bachm.
hajotorest szenvedett. Star. XIII. 240. an. comitati, quum sit in meis partibus mihique Praef. Ac. Com. Sopr. 18. Nos quoque partem
1371.galee naufragate ad scopulum. CLNau- summa sedulitate operam naval nequeo non aliquam nostrorum . . . gravaminum . . . exfragare. Petron. Sat. 76. Sidon. Ep. 4, 21. eius merita mea liberalitate et grati hominis hibere necessitamur. Pazm. Dial. 465.
Nauiretum, navigatio; hajdn valo vi- ofticio compensare.
Necrologium, 1. scriptum, in quo de
Nazadista, 33, nauta; naszddos. Fr. alicuius morte refertur, 2. oratio funebris;
tel. D. Raczk. p. 25. an. 1440: certiflcamus,
quatenus . . . cum omnibus rebus. . . absque Lib. Rt. III. 9., 75., 133.1. 43. II. 199. nun- 1. gydszkonyv, 2. gydszbeszed. Fej. IV. I.
formidine humana, in dicto vado, soluto justae ciis mille nazadistarum in Waradinopetri 339. 1. Batty. Leg. T. I. 386. 2. Szaz.
navigationis tributo, hinc inde toties quoties serviencium. Verancs. III. 7. Szaz. XIII. XIII. 175.
Necromanticus, i, qui necromantiam
necesse fuerit naufretum.
690.
Nazadum, V. Nazada, vox originis exercet, manes e sepulcris elicit; szellemNaularis, e, ad naulum pertinens, taxa
naularis., species telonii, quod in naulo per- slavicae V. Miklosich. Die slavischen Ele- idezo, halottide'zo. It. negromante. Gall,
solverunt homines ; revbeli. Fej. X. I. 402. mente im Magyarischen p. 42. Fr. Lib. Rt. necromancien. Szamosk. II. 14. Nee defuerunt
magi et necromantici, quorum nefandissima
eximitque cives a solutione taxse naularis et II. 26.
Nazandones, V. Nazadista. Georg. opera animas Joannis Hunniadis in a3de maiore
telonii.
Naulium, (Fin. Du C. naulum) proven- Sirm. I, 95. qui peculiariter omnes nazan- Albensi atque etiam aliorum pridem defunctorum umbras excilaret et ab iis eventa actiotus carinarum, porlorium pro traiectione; ha- dones . . .
Nazarei, (Du C. Nazareni); nazarenu- num suarum exquireret.
jober. Magy. Tor. Tar. XII. 28.
Nectar Ungaricum, viniim TokajiNaulizare, navigare (DuC. de naulo sok. Not. rel. I. 139. Nazarei et Ebionitae
convenire); hajozni. Ljub. Mon. SI. I. 120. orti sunt, dum imminente urbi Jerosolimorum num ; tokaji bor. II. Rak. Gy. 139.
Naulum siccum, szdraz vdm. Torvt. a Vespasiano expugnatione in Pellam civitaNectare, purgare; tisztitani. It. nettare.
lem transiissent. Ebionitae aut a sectae auctore Ra. Mon. SI. XIII. 320. an. 1328. pro scoMsz,
Naupreda, ae, (DuC. piscis genus ut Ebion (mendicus)autamisera3 vitas conditione vando, nectando castellum.
videtur Lamperta) hoc 1. pirata; tengeri dicti sunt, una cum Nazareis reiectis N. TeslaNefandura, fors. error typi pro nefanrabid, ki a hajot fosztogatja. Arch. Ver. menti libris divinatem Christi negabant et le- dum. Teutsch. Schulord. I. LXVIII.
Nefastulus, 3., dem. a nefastus;isgis Mosaicaa necessitatem propugnabant.
Sieb. XXVI. 118.
Nautatio, omnia, quae ad navigationem
Nazarenus, (DuC.) alias: Naziraeus, tentelen. Szilady A. Irodtort. Kozl. VI. evf. I.
pertinent; hajos ke'szlet. Pel. Serm. Nauta- qui cum ebionitis praeter fidem Christianam f. 89. Legisti obscuros illos et inflcetos versus
tio id est omnia ad navigationis artem in Moysis leges sequitur; Nazarenus. Cf. Na- sub tilulo Unnepi vers, quos Marsyas Ne'
zarei. Kon. Egyh. 349. Fej. I. 374. Naza- fastulus
mari et fluminibus pertinentia. Aest. 20. g.
Nefors
Neoacquisticus comitatus
Neoincorporare
437
dissimi Trunci Ferocis Sartorini infelici

Neoacquislicus comitatus, a Tur- de neo-conscenso regio throno eidem cordicis recuperatus comitatus; visszahoditott citus gratulamur.
procudit Minerva.
v
Nefors, forte, fortasse; netdn. Ger. dass megye. Fabo. Mom. Evang. II. 301. NeoNeo-conscriptus, proxime conscrinicht vielleicht. Kass. Prax. Prsef. et pass, qua acquistici comitatus apud hungaros vocan- ptus ; epen, most osszeirt, toborzott. Arch.
me errorem nefors commisisse comperari tur, qui a iugo turcico, cui subiecti erant, Rak. I. 30. Lista regiminis neo-conscripti
victricibus Leopoldi M. armis recuperati pri- Komiosiani.
aliquem.
Nefrendus, i, nefrens, porculus; ma- stino legitimo regi adserebantur.
Neo-consecrandus, proxime inaugulacz. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118. Schlag
Neo-adlectus, recenter receptus; randus ; a most folszentelendo. Cher. Jus.
1457. kan. Cf. Fulgent. Expos, serm. antiqu ujonnan vdlasztott, felvett. Reg. Turm. Eccl. I. 181. In Hungaria facullates papales
p. 559, 32.
Praat. 120. Quodsi quispiam e Regno Turmse Episcopis neo-consecrandis una cum bullis
Negativa, ae, negatio ; tagadds. It. ne- neo-adlectus Praetorianus contumacem se ex- conflrmatoriis Roma mitti solent.
gativa. Gall, negative. Wagn.
hibuerit.
Neo-Coronandus, proxime regio inNeo-Advena, alienigena; joveveny. It. signi ornandus; ujonnan korondzando.
Neger, 3., niger; fekete. Fr. Lib. Rt. II
105. et pass, pro emendis tribus centenariis nuovo venuto. Ger. Ankommling. Otia. Bachm. Art. Diaet. Pos. 7. toties Haeredes nostri maplombi negri.
590. Facile vero erat Neo-Advenis a simili- sculi, futuri Neo-Coronandi hsereditarii ReNeglicium, tenuissimum velamen; bus, qui Hussitismo adhuc foetebant, assensum ges pra3mittendam habebunt praesentis Assepokhdlo, finom fdtyol. Sza"z. XXVII. 322. extorquere.
curationis acceptationem. Dug. Folj.
Negotiatio montana, opus meNeo-aquisitus, ^so-acquisitus: proNeocorus, (DuC.) aedis sacrae aedituus;
talli; bdnydszat. Ger. Handlung. Besztb. .Lvt. xime, novissime acquisitus, emptus, compara- egyhdzd'r. Nagy Hier. Cf. Inscr. Orelli nro
Negotiatura, ae, mercatura ; kereske- tus ; ujonnan szerzett. Fej. VI. 145., 148. 2354. Firm. Math. err. prof, relig. med. id.
delem. Szaz. XI. 686.
Neoassumtus, 3., recens (in nume- 3, 7, n. q.
Negotiorum gestio, actus sponte rum civium) ascitus; ujonnan folvett (polNeo-creatus, 3., denuo, de integro
subeundi negotium ; onkenyt vdllalt sdfdr- garok koze). Pest. Var. Levt.
creatus; ujonnan teremtett. Rak. On. p.
sdg. Torvt. Msz.
Neo-Baccalaureus, recens bacca- 83. 1. 811. (9., 11.): ... homo peccavit,
Negotiorum gestor, qui sponte su- laureus; ujonnan kepesitett tanitojelolt. homo satisfacere debuit et quidem homo non
bit negotium. G'eorch. H. T. 111. 17; fogadat- Septemviri Ductae Tyrnaviam Coloniae neo-creatus, sed ex semine peccantis procelan prokdtor; A ki onkent avatta mag at Sapientiae seu grata eorum memoria, quorum dens, non fuisset enim justitige consonum, ut
valamibe: az a csekely gondatlansagert is Stat Beneficio Universitas etc. ADD. At. SS. neo-creatum innocentem vocasses in judikoteles felelni, p. o. az onkent vallalkozolt sa- t Philosophise Neo-Baccalaureis, Promo- cium . . .
far, negotiorum gestor.
tore R. P. Francisco Csepeleny. Tyrnav. 1711.
Neodenominatus, V. DenominaNemorem, inusitatus Ace. pro neNeobaptizalus, 3., recens baptizatus; tus; ujonnan kinevezett.Kass. P. P. I. 238.
ujonnan megkereszteH. Szaz. XI. 148.
neodenominatus Regio-Directoralis Fiscalis.
mus. Kub. D. Hont, III. p. 86.
Nemus permissorium,nemus,quod
Neo-Calholici, sic dicti, qui reversaNeo-eff ormare, proxime creare;
succisum rursus ex stirpibus et radicibus re- !es subscribebant V. Subscriptionista.
ujonnan vdlasztani. Kuk. Jur. I. 455. et
nasciiur ; eresztveny erdo. Niederwald. Kov.
Neo-Censurandus, recenter examini tarn pro hoc Gubernatoris, quam vero Supremi
Form. St. 208. Item Nemus Permissorium subiiciendus; ujonnan megvizsgdlando. Comitis Neo-efformandi ex hoc Districtu
in singulis iugeribus terras existens pro singu- Szilady Irodalomtort. Kozl. V. IV. 477. a grof Comitatus Severinensis Offlcio Clementissilis XL. Marcas.
ehivatvan a Neo-Censurandusok neveit a mam in Personam antelati Egregii Fidelis NoNemusculum, demin. a nemus; kis kezembe adta.
stri etc.
liget. Cod. Dipl. And. V. HI. p. 153 : loca... Neo-christianus, recens Christ, ujonNeo-electus, nuper electus; a minap
usque ad nemusculum extendencia. Fej. I. nan megkereszteH, ujdon keresztyen. vdlasztott. Fej. VI. 166., 173.
Szaz. XI. 143.
Neo-erectus, proxime, nuper erectus;
298.
Neo-acquisitum, recenter comparata
Neocitare, de novo citare ; ujonnan ujonnan emelt, szervezett. Ger. neu-errichres (bonum) ; uj szerzemeny. Georch. H. T. 'dezni. Kass. Jur. Civ. I. 215. Evictione in tet. Beng. Ann. Er. Coenob. 346. Ubi congreII. 164.
Contractu sub C. per expressum reservata gatis utriusque neo-erectae Provinciae PatriNeo-acquistica commissio, erat neocitatos EE. Partem I. evincere teneri.
bus deputatis.
ea, oui mandatum erat, ut possessiones in
Neo-clementer, az iment kegyesen.
Neo extirpatus, 3., recenter arboribello conflscatas inspiceret et eas aut dominis Ger. jiingst gnadig. Kuk. Jur. 258. velut adbus et dumetis purgatus; ujonnan irtott.
suis v. heredibus eorum adiudicaret et redde- Actum neo-clementer resoluti Excellentis- Opin. 1805. . 103. J. fundi neoextirpati.
ret, aut conflscatas esse affirmaret; telek- simi Domini Comitis horum Regnorum Bani etc. Neogami, veoydôt; matrimonio nuper
felvevd-, hatdrjdro-, kataszteri bizottsdg,
Neocolonus, V. Zingarus. Jogt. Eml. se iuncti, coniuges recentes; uj hdzasok.
uj szerzemenyi biztossdg. A' Jussoknak II. 401. Cher. Jus. Eccl. I. 285. Circa Zinga-Bod. Hist. I. 383. Ker. Nap. 148. Can. Ecc.
ujonnan valo megvizsgdldsokra kiren- os aliter neo-colonos dictos ilia emanavit LXV.
deltetett biztossdg. Rak. On. p. 65. 1. dispositio, ut non secus ad Matrimonium conNeo-Imperator, nuper electus Impe2634. (2628.) : . . . suprema gentis im- trahendum admittantur, quam si concernentis rator; uj csdszdr. Szentiv. Cur. Misc. III.
minebat ruina per institutum Neo-acquisti- Judicis Nobilium testimonium produxerint.
Quinta Synops-Chron. 920. Exercetur variocam commissionem aut, ut appellare non
Neo-comparare, recenter compa- rum armis occidens, Saracenis et Hungaris
pudebat, erectum jus Turcicum, quo Impera- rare ; ujonnan szerezni. Reg. Turm. Praet. nova molientibus, quibus Henricus Neo-Impetor Leopoldus immemor juralarum conditio- 103.
rator obviare studet.
num, quibus juratis corona Hungariae ei delata
Neoconditus, 3., recenter latus; ujonNeoimplantare, novas plantas inseest, vi quarum confinia regni a Turcis recupe- nan hozott. Fej. T. XI. V. Un. 319. articulus rere; ujonnan ultetni. Kass. Jur. I. 198.
randa non sibi appropriatura, sed dominis, a neoconditus.
Vinearum neoimplantatarum aestimationale
quibus ablata sunt, restitutura, et corona? apNeo-conducendus, (militia) proxime pretium ut sub faeit fl. T.
plicatura promiserat; quidquid sanguine et scribendus ; ujonnan szedendo. Arch. Rak.
Neoimpressus, 3., proxime typis expecunia Hungarorum e manibus paganorum [X. 79. neo-conducendae Hungaricae Mi- cusus; ujonnan nyomott. Ger. neugedruckt.
eripuit, fisco suo attribuenda praetendebat.
itiae.
Nill. Symb. p. 283: neoimpressos orthoNeoacquisticus, 3., vox hybrida a
Neo-coniunctio, recens coniunctio; doxos sc. catechismos absque prelio gratis
gr. veoq et. lat. acquirere ; recens, denuo com- ujdon atyafisdg. Ger. neue Verwandtschaft. distribuam.
paratus ; uj szerzemenyi. Pfahl. Jus. Georg. Szaz. VII. 703.
Neoincolatus, us, nova sedes habi49. Alia contra illorum quae praesertim recuNeoconversus, 3., recens nova sacra tandi; uj telepedes. Ger. Neusiedelung. Jogt.
peratis e manibus Turcarum Comitatibus neo- amplexus ; ujonnan megteritett. Szaz. XI. Eml. T. II. 1. p. 442: in favorem augendi
acquisticis omni populo destituta, successive 148.
fundi intuitu eorum, qui . . . neoincolaimpopulata. Georch. H. T. II. 163. Art. Diaet. Neo-conscensus, actus proxime ad- tum. . . assumpturi. . . sunt.
ipiscendi; epen elfoglalt. Arch.Rik. II. 578.
Neoincorporare, denuo attribuere
Pos. 22.
Neolevatus
Neosponsus
1. Neutralista
adiungere; ujonnan bekebelezni. Germ,

Nesk, Nessick, scrupulus; nehezek.
s- Pall- Debr. 92. Szentiv. Cur. Misc.
An. Sc. la. 218. an. 1424: sex Nesk argenti
wiedereinverleiben. Kuk. Jur. I. -450. Urhs et Dec. II. P. 11.201.
portu F. . . una cum Civitate Carolostadio imNeosponsus, uj jegyes. It. neosposo. Nota Wagneri: Nesk, Nessik, Nehezeg, vox
mediate regno Croatia? reincorporentur et ex Gall, neofiance. Ger. Neuverlobte. Fabo. Mon. ut apparet, Hungarica certum pondus indicat.
neoincorporatis parlibus novus, Consilio Evang. II. 93. Num neosponsi tribus distin- Hanc Lauerentius Hylbrandi de Wagendriisel,
Regio Croatico subordinandus, Comitatus eri- ctis vicibus ex cathedra in facie ecclesiae ante Igloviensium sacer Curio, qui anno 1520. flogatur.
copulam soleant promulgari. Hist. Eccl. Ev. 84. ruit et gesta sui temporis adnolavit, latine
Neolevatus, nove levatus, proxime acNeo-statuere, recenter delectum ha- compellat Setinum, Pisetum, aitque triginta
ceptus; ujonnan felvett. Kass. Jur. Civ. II. bere; uj ujonczokat dllitani. Ger. neu aus- antiques Denarios Scepusienses, quorum tre132. sincere allingendo in iisdem tarn sum- heben. Kuk. Jur. II. 182. demum prseside sua centi et viginti unum florenum effecissent,
mam auctionalem neolevatam, quam et con- Excellentia Locumtenentiali Zagrabiae 1. Mar- complexum esset. Kronst. I. 174.. 175. Vso
tii, in merito providendorum Neo-Statuto- einer Mark.
diliones noviter deobligatas.
Nestalia, (fors. pro : Nyusztalja) pelNeologista, qui innovat sermonem, forrum Tyronum, habitarum actis, eadem in pulis metis vilis; hitvdny nyestbor. Tor. Tar.
mat nova vocabula ; nyelvujito. Gall, neolo- blico adprobala atque applacidala sunt.
giste. Ger. Neolog. Kass. Jur. Civ. Praf. adie- Neo-suscipere, recenter suscipere; 1893. p. 27.
Nestoriani, Nestorius kovetoi. For.
clum est etiam Lexicon Terminorum Techni- ujonnan folvenni. Regul. Turm. Prat. 10.
corum . . . nee non per Philologos et Neolo- Prima neo-suscepti Pratoriani Militis cum Scr. p. 34: Tertia Offlcina sit Nestorianorum, cujus author fuit Neslorius Conslantinoingressu suo obligalio est.
yistas Hungaricos actu commendatum.
Neo-templarius, Jesuita; jezsuita. politanus Episcopus, qui initium dedit anno
Neologizare, sermonem innovare studere; nyelvujitdssal foglalkozni. Jokai Funda David. E. 2., 40: quod Noslrates Regni 428.. . . docuit Jesum Christum ex Maria nainnixi Privilegiis morem gerere noluerint his tum non esse Deum . . . Posita personarum
Rab R. I. 91.
in Jesu Christo pluralitate, ajebat Nestorius in
Neonatus, recens nalus; ujonnan szu- Neo- Templariis.
Neotericus, novus, recens; uj, uj- Eucharistia veram contineri carnem non Dei,
letett. Bene Med. I. 35. Abelles 10. Ra"k.
kori. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 250. sed puri hominis, justi ac sancti, qui sit ternOn. 93.
Neonominatus, proxime diclus, no- Distillalionem Neotericorum appellant in- plum ac habitaculum Dei. Not. Rel. I. 227.
Szenliv. Curios. Misc. III. 443.
minatus ; ujonnan kinevezett. It. neonomi- ventum.
nato. Kass. Prax. I. 233. Decretum Offlcii pro
Neoterius, 3., (vir.), qui renovat;
Netare, purgare; tisztogatni. It. netneonominato ad cancellariam R. H. A. Secre- ujito. It. rinnovatore. Olah. Cod. Ep. 101. tare. Ljub. Mon. SI. V. 251. an. 1334. rnuntario Aulico.
religionem veterem nostram, quam maiores dare et netare.
Netio, actus nendi; fonds. Pfahl. Jus.
Neo-nuptus, 3., nuper nuptus; uj hd- nostri a mille vel pluribus annis sacrosancte
zas. Szentiv. Curios. Misc. 100. male fauslam observarunt, pluris facerent, quam novas has Georg. XVI. praprimis panem et cerevisiam
insignis pompa? ablegationem pro neo-nupta aliquorum neoteriorum virorum nescio quas coquebant, nebantque et texebant. Netio (NeParisios expeditam, ominatus fuerat et exitus professiones.
tura) igitur origine sua muliebris erat occupaNeounitus, 3.; ujonnan egyesiilt. It. tio in curia (aula) Domini.
fidein prediction! fecit.
Neooccupatus, 3., nuper novissime neounilo. Ger. neuunirt. Nill. Symb. p. 368 :
Netrix, qua? net, stamina deducit; fono
occupalus; ujonnan elfoglalt. Kass. Prax. totius neounitae communitatis Valachorum (no). Opin. P. III. Sec. 1. . 3. Tor. Tar. 1888.
I. C. ac pro ordinanda stabili neooccupatae nomine.
p. 658. 1890. p. 598.
Neo-Vezirius, proxime creatus dux;
Netum, tantum, nihil prater; tisztdn.
terra administratione otium non multum hauj vezer. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. It. nello. Han. Monm. Jur. P. I. 212: non
buisse.
debeatis illis dare nisi netum salariorum
Neophicus, 3., gr. veoyvroq, proxime 414. Neo-Vezirii Cuperlii.
plantatus ; epen most ultetett. End. p. 213: Nepotismus, i, studium cognates fovndi, suorum.
neophicam plantacionem irriga.
Nelura, V. Netio.
ad honores extollendi; atyafipdrtolds. Gall,
Neophylax, V. Neocorus.
nepotisme. Nagy Hier. Ker. Nap. 241. et Neugari, Hoc nomine appellabat La Neophytus, i, (veoyvtog) novellus; passim.
dislaus IV. rex Rumunos, quos ei auxilio 1mcsak most ujonnan megtert. Gall. ne"oNepolista, a?, fautor cognatorum; perator orientalis misit, quique in proeliis contra Cunnos et Tartaros excellebant et a pra?phyte. Ger. Neubekehrte. Cher. Jus. Eccl. I. atyafipdrtolo. Nagy Hier.
Nequibilis, qui nequit; nem -hato dicto rege prsediis dotati sunt; uj magya246. Denique ius hoc rigorem Canonum relaxandi ab Episcopis in veteri Ecclesia iam -heto. Faber. Jur. Met. 134. puta: exortasrok. Sup. An. Sc. I. 158. Nota Bardosyi:
exercilum fuisse ex iis, qua? de permittendis nimis copiosas, subitas et machinis exhauriri Andreas Rex Neugaros cum Cumanis . . .
eosdem facit. Ker. Inst. Mil. 125. Neugarii
translationibus, de ordinandis neophytis et domarique nequibiles aquas fodinales.
Nequiciose et nequitiose, nequi- Hungarian incola?, religione, ritibus et moribus
illis, qui vivebant in secundis nuptiis, constituerunt, luculenter patescit. Can. Eccl. VIII. ter, nequam; rosszul, igazsdgtalanul. a cetero populo dispares. Cod. Dip. Hung. Pat.
Knauz. M. E, Str. I. 418., 545. Fej. VII. 274.VII. 226. Cum in spoliacione ecclesie nostre
Fej. I. 2,, 31. Schwart. Scult. 102.
Neoproditor, qui proxime prodidit; quidam adversarii . . . eos. . . nequiciose per Regem Ladislaum et suos Neugarios ...
iment valo drulo. Tor. Magy. Tort. Eml. convicissent. Fej. X. I. 427. XI. V. Unic. 150. antiquum sigillum fuisset perditum.
VIII. 283.
Neumodi, mos, consuetude nova, usus
remanentem nequitiose nitebalur opprimere.
Neoreceptus, V. Neo assumptus. Nequitiosus, 3., (DuC.) nequam, im- novus; uj divat. . . Arch. Rak. VIII. 334.
Pest Var. Levt.
probus; semmirevalo, gonosz. It. nequitoso. Duo Neumodi latietl pro Cave cum rubris
Neo-regulare, de novo instituere; Thurocz. in Joanne Hunnyad cap. 48: Sed Zonis sericeis.
Neutericus, 3., novus; uj. (DuC. al.
ujra szervezni. Kuk. Jur. II. 153.
quid nequitiosa rebus in bellicis valeat proNeoresolutus, neo lectus, neo creatus; ditio, tune patuit:
s.); Proj. Leg. Civ. 307. Quod neutericum
ujonnan kinevezett. Szaz. XVIII. 236. Kass.
Neresium fors. pro : Merasium q. v. hoc Cridale Institutum Legibus Nostris antea
Vjestnik II. 22. an. 1342 aput unum nere- ignotum et tantum sequioribus temporibus usu
P. P. I. 239.
Neoreverendissimus, (per ludi- sium iudicis.
et consuetudine receptum tanti ponderis esse
Nervinus, 3., nervos firmans; ideg- non possit.
brium) nuper reverendissimus faclus. V. s.
erositd. Gall, nervin. Ger. NervenslarkungsNefastulus; ujdonsiilt fotisztelendd.
Neulralis, (DuC.) nullius partes seNeo-rex, uovus rex; uj kirdly. Rak. mittel. Otia.Bachm. 37. Adhibebimus, si placet, quens, nulli adha?rens; semleges. It. neutrale.
On- p. 246. 1. 1416. (15.): Princeps . . . cordialia, caephalica, nervina, spirilus, Baisa- Epist. Proc. P. II. p. 100: nolui neutralis
me pro benevolo suo in me animo bene spe- mos et quicquid lalina Medicorum culina praeesse, cum quia id facere non potuissem . . .
Thok. Lev. 152. Ljub. Mon. SI. XXI. 133. an.
rare jussit de continualione favoris Neo- sidiorum habet.
Nervus-belli, pecunia; penz. Tor. Tar. 1440.
Regis et amicitia sua.
1. Neutralista, as, neutrius partibus
Neorusticus, zingarus; czigdny. Opin. 1888. p. 672.
Nesacer, 3., profanus; vildgi. Wal- adscriptus; semleges. Arch. Rak. IX. 109.
1802. . 98. Gg: Neorustici seu Zingari.
Neosponsa, a?, proxime desponsala; laszky 246. doctrinae ct sacra? et nesacrae. Selmeczi Uraimek kiflzettefc magokat ennye-
2. Neutrallsta
hany ezer talterokkal, kik neutralistdk lettenek. Tor. Tar. 1891. p. 41.
2. Neutralista, ae, studiosi rhetorices,
poeseos interdum syntaxista?, qui, pauperes,
scholae diversa servitia praeslabant et pro his
diversis beneficiis fruebantur; jotetemenyes
helyen levd. Bek. Debr. foisk. torv. 87. 138.
Neutralistae sunto numero viginti alumni,
expectantes quinque, privilegiisque, utpote
nummis funeralibus,testamento legatis, diurno
trium denariorum, libis ex gratiosa dominorum patronorum collatione proventuris, alumni
ex aequo fruuntor. Papai f6isk. firt. 1894/5.28.
Neulralitas, partes mediae, neutrius
partis sludium ; semlegesseg, kozonyosseg.
Arch. Rak. VIII. 239. qui rem Christianam
quoque neutralitate sua quasi bilance aplius
moderari poterit. Rak. On. 49.
Nexus feudalis, huberi viszony.
Vuch. Jur. Feud. 33. Nitantur vero hae naturales proprietates circa feudum partim primario flni feudorum, qui est obligalio agenda? miIitia3, partim ipsi nexui feudali, qui inter
dominum et vasallum intercedit.
Nichil, nihil. Pesty Szor. III. 243.
Nicailianistse, (Du C.) Haeretici, qui
negabant Christum esse aliquid, quorum auctor
Petrus Abaelardus esse dicitur; igesemmitok. Nagy Hier.
Nicholaus, Nicolaus. Eszt. Okm. p. 70.
an. 1156.
Nicolaitse, Nicolai, Hierosolymarum sacerdotis, lempore Apostolorum haeretici, asseclae ; qui dissolute vilae genere excellebant.
Inde veniunt sacerdotes saec. XII. o. Nicolaitarum nomine conjugio juncti; Miklos kovetoi. Fej. I. 373. sicut Nicolaitae, carnales
nuptias concedunt. Szentiv. Curios. Misc. III.
Catol. V.
Nicotiana, 33, tabaca; dohdny. Szentiv.
Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 264. Tabaca dicitur
etiam Nicotiana a Nicotio Regis Galliae Legato, qui herbam earn Ulissipone accepil et
Florida, postmodumque gallis innotescere fecit. Bene Med. I. 59.
Nicromantia, vexpoftavrsla, qua3 vox
ratione similis soni in sermone Latino in nigromantiam mutata est, qui color consentanetis est huic arti: fekete muveszet, garaboncza, vardzslat, buveszet, boszorkdnysdg. It. negromanzia. Germ. Schwarzkunst.
Szentiv. Curios. Misc. 182. Alii enim certis
ritibus et execrationibus manes mortuorum
ab inferis evocant, quo tempore Damon assumpto corpore vel forma hominis defuncti
compare! et sciscitantibus responsa de rebus
occultis vel futuris dat et haec species Nicromantia nuncupatur.
Nictator, pium simulans, pietatem praese ferens; szemethunyorgato, szenteskedd.
Ger. Augenverdreher. Frommler. Rep. Cast,
p. 53 : stigmate notatos dicis Jesuitas, et hoc
mihi, quern etiam Nictatorem appellas, ais
esse haud levem plagam.
Nicticorax, rectius: Nycticorax; ejjeli
hollo. Ger. Nachtrabe. Rep. Cast p. 54. a :
ibi tu, si Nicticorax non eris, in luce videbis
veritatem.
Nictitatio, (a nictando), nictatio, nictus;
hunyoritds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
V. 117.
Nictitor, (a verbo nictere), qui odoratu
sentit aliquid ; kutya modjdra szimatolo.
Germ. Wilterer. Rep. Cast. p. 54 a: Seu sis
Nivellator
Nictitor sive Nictator, en mihi nulla est, et Damianus dictus nigromaticus et magister
tibi Nictitori et Nictatori haud levis plaga. bombardarum.
Nifallor, (concretum, coniunctum) pro :
Nigro-punctatus, 3., nigris punctis
nisi fallor, fors; netdn. Rak. On. 208.
distinctus; fekete petyes. Alexy 26.
Nigella,'a3, (Du C.) Melanthium sic vulgo
Nigro-variegatus,nigris maculis spardictum a seminis nigredine; kerti fekete ko- sus; fekete petty es. Gall, noirmouchete. Hist.
meny. Gall, nigelle. Szentiv. Curios. Misc. II. Nat. 31. Pili longi et rigiditate ad setam acce254. Culices pelluntur suffltu nigellae.
dentes, albo-cineT^nigro-variegati in dorso.
Nigellum, v. Encaustum nigrum;
Nigrum, verba legis aut Canonis, qua?
fekete zomdncz. It. smalto, smaltino nero ; olim atro colore imprimebantur; fekete nyoNiello. Gall. Nielle. Kecsk. P. Otv. 146.
matu torvenyek. Szegedi Ruhr. Praef. 3.
Nigellus, dimin. a nigro, subniger; fe- Quotiescunque verba Legis aut Canonis, adeoketecske. Szentiv. Curios. Misc. 164. Faciem que Nigri, obscura, vel ambigua sunt; poshabent nigellam cum adustione (cholerici). sunt, ac debent declarari per Rubricam iis
Cf. Varr. ap. Non. 456, 8; ib. 550, 6; Pallad. praefixam. Kovy El. 588. Vice-Comes ponitur
3, 25. Auson. Ep. 4, 74.
Judex, cuius legis non rubrum, sed nigrum
Niger Exercitus, fekete sereg. Bon- respiciendum est.
fin. Rer. Hung. lib. 9. exercitus hie idicreo
Nigrum inventarii, rerum nomina,
niger appellalus, quia MathiaB iussu sub dio quae in registro conlinentur; a jegyzekben
semper hibernare, aestivare solebant, aestu et foglalt tdrgyak nevei. Par. Pap.
algore iuxta obdurati et assiduis niilitiae laboNil Juris, semmi koveteles tobbe.
ribus obfirmati, ut nihil esset ita arduum et Kovy El. 391. Si vero Clausula: Nil Juris,
difficile, quod expugnare non auderent; Ve- inserta et consensus datus est, prout Fiscus
rancs. II. 294. Elesse per tanto alcune ordi- bonis apud deficientem repertis, ita superstes
nanze di X. m. fanti di diverse nationi, ma acceptis contentus esse debet.
Bohemi per la maggior parte, eletti ad un ad
Nihil yolitum, nisi prsecogniuno da lui per haver homini forti, animosi e tum, ignoti nulla cupido (Ovid) ; a mit a
patienti alle fatiche et ai disagi, nominandole szem nem lat, a sziv meg nem kivdn.
le bande nere, ad imitatione delle quali, il Imre Phil. 309.
signer Giovanni de Medici a nostri di chiamo
Nihilus, 3V (DuC. homonihili); semforse egli anchora le battaglie de suoi fanti le mirevaU. Ger. nichtsniitzig, nichtswiirdig,
bande nere, che nel vero di ferocita e di va- nichtswerth. Verancs. III. 182. filios vero quos
lore habbero molta simiglianza a quelle.
habet reliquos non esse dignos ea maiestate,
Nigere, ningere, nix delabitur; havazni. quod ex meretrice nati sunt, quodque primus
Prot. inq. 201: serviebat. . . quando pluebat ebriosus sit, reliqui duo imbelles et nihili.
et nigebat.
Nimbatus, 3., nimbo, gloria, diademate,
Nigra Legio, V. Niger exercitus. corona radiorum cinctus; dicsfenyovezett.
Kereszt. Res. Mil. 182. Militiae huic adiunxit Numi Hung. 6.
Mathias carissimam sibi deinceps Legionem,
Nimietas, copia modum excedens; tulVI mille capitibus constantem, qua? ab atris sdg. Fej. IV. 1. 240. ex nimietate laborum
thoracibus ac amictu, vultu item per co3li in- et assidua aeris mutatione, in taedium vita?
iurias obfuscalo Nigra Legio audit.
demersus est. Irodt. Kozl. VI. IV. 446. Cod.
Nigrare, persecutionibus subiicere, ob- Dip. Arp. Cont.1V. 13. Cf. Pallad. 6, 7; Eutrop.
fuscare; uldozni, elhomdlyositani. Batty. 10, 9; Appul. Met. 3. p. 190. Oud.
Ger. 128. Gloria . . . quam praestolatur, sua Nisanczi basa, f6 kanczelldr. Tor.
corona est, ac per hoc tarn diu ex parte ni- Tar. 1892. p. 431. Sequitur et Nisanczi
grabitur, quamdiu per fidem graditur, speque basa = subsignator, qui literas mandata ac
innilitur.
instrumente publica, quot in fulgidissima porla
Nigreus, 3., niger; fekete. Tor. Tar.imperatoris expediuntur, subsigiiat ac nomen
1887. p. 174. de camucato nigreo vel sub- imperatoris subscribit, Cancellarius Supremus
rubeo.
nominatur.
Nigrita, ae, niger; szerecsen. Ger. Ne- Nisantibastia, V. Nissanczi-bassa.
ger. Bel. Geogr. 723.
Adelm. De orig. Turc. 10. Atille, quiestcustos
Nigrita3, milites a Matthia rege creati Sigilli Imperatoris Nisantibastia nominatur;
sic dicti a nigro vestitu; fekete sereg. Nad. singuli autem principes consiliarii peculiare
Florus Hung. L. III. C. XVIII. p. 198. Nigri- sigillum habent.
tae milites validissimis et pernicissimis corNischandschi, Minister in sultanicis
poribus.
diplomatibus. V. Nisanczi-bassa. Tract.
Nigromanta, ae, magus, artis magicae Comm. 2.
scientia potens; szemfenyvesztd. It. negroNitide, recte ; helyesen. Batty. Ger. 68.
mante, mago. Ger. Schwarzkiinstler. Lampe. de aquarum creatione nitide non satis quaeHist. Eccl. p. 885 : Et hoc non minimum do- rentibus.
lorem creabat captivis, quod postquam in ItaNitratus pulvis, pulvis pyrius nitraliam essent deportati, ubique Nigromantae, tus; puskapor. Tor. Tar. 1888. p. 744.
Mohamedani etc. proclamabantur.
Nivarius, 3., nivalis, nivosus; havas.
Nigromanticus, i, V. Necromanti- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1.60. Cf. Martial.
cus; szemfenyvesztd. Ger. Schwarzkiinst- 14, 103 in lemm.
ler. Huszti. Or. Gymn. 27. Job. Henr. BisterNivella, ae, libra aquaria, libella; vizfeldius . . . Hie quum Malhes. et Magiae natu- merleg. Gall, niveau. Nagy Hier.
ralis peritissimus esset, multaque coram nobiNivellare, aquam librare, ad libellam
libus mirabilia produceret, titulum Nigro- exigere; vizirdnyozva merni a foldet. Ger.
mantici Professoris a plebe accepit.
nivelliren. Nagy Hier.
Nigromaticus, pro: Nigromanticus,
Nivellator, librator aquaram; vizq. v. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 383. an. 1397.aranymerG. Ger. Nivellirer. Nagy Hier.
Nivifer
Nobilitarius
Nocturnales
Nivifer, nivem ferens ; havathozo. Nov.

Nobilitarius, 3., iurium nobilium par- litate gaudent Clerus Regni Hung, nee colleCalend. Phases Luna? et Coeli temperies. Di- ticeps, nobilis; nemesi. Fej. I. 218. X. I. ctive solum sed singilatim quoque.
midium crescens splendebit luna per orbem 581. titulo nobilitario dedimus, donavimus
Nobilitates, titulus honoris; nemes19. Decemb. h. 8. m. 46. a. m. nubibus nivi- et contulimus.
segtek. Szend. Misk. tort. TH. 118. an. 1483.
feris coelum obducilur. Corp. Gram. 45. Cf.
Nobilitas communicata, valaki- vestras nobilitates . . . requirimus.
Salvian. D. G. 6, 2.
vel kozolt nemesseg. Kelem. Inst. Jur. Pr.
Nobilitatio, (DuC.) actus nobilitale orNobiles Archiepiscopales et 188. Nobilitas Civilis quotuplex ? l-o Status... nandi; in nobilium ordinem cooplatio; neEpiscopales, V. Praedialista. Bel. 2-o Officii; 3-o Communicata seu participata, mesites. Kovy El. 47. Bonorum, ineapaces
Comp. Germ. 498., 499. Parem, cum Kquiti- per quam Mulieres Viris Nobilibus legitimo sunt extranei ante nobilitationem. Recon.
bus Hungarian prajrogativam habent, Nobiles Connubio iuncta?, jura et prerogatives Mari- an. 1606. p. 8: Nobilitationes per DomiArchiepiscopales et Episcopales, quos torum participant, ut etiamsi ipsae ignobili num Bocskay facta? maneant. Pel. De s. Anna
Praedialistas dicunt. Inter quos state nostra loco Natse essent, donee nobili Viro convixe- s. III. c. 2. Magy. Tort. Eml. XXX. 102. an.
Nobiles Archiepiscopi Strigoniensis in rint, aut viduae Nomen et titulum Mariti ge- 1567. Sine, ulla spe libertationis atque nobiliduas Vajkensem et Verebeliensem sedes divisi rendo eum reprsesentaverint, omnia iura no- tationis.
exemtique a Comitalum iurisdictione, peculia- bilitaria sortiantur.
Nobilium Judex, Judex Servienres habent magistratus.
Nobilitas gentilitia, csalddi ne- tium. Textum vide sub Servientes ; szolgaNobiles bene possessiati, nobiles messeg. Kelem. Inst. Jur. Pr. 189. Nobilitas biro. Ger. Stuhlrichter.
valentcs; j6 mddu nemesek. In iure Hunga- Civilis quotuplex ? . . . 5-o Gentilitia secus
Nocere, (cum Accus.) mordere ; nerterico.
etiam Familiaris, Haereditaria dicitur, getni. Batty. Leg. T. II. 46 : an. 892. qui . . .
Nobiles fugitivi, menekult neme- quse nempe ita cuipiam confertur, ut ad om- donationem dictam nocere tentaverit.
sek. Hajn. Subr. Publ. 34 : Fugitivi Nobiles. nem legitimam posteritatem propagetur.
Nocibilis, (DuC.) nocivus ; drtalmas.
Ita vocabantur Nobiles ex terris a Turcis ocNobilitas indigenalis,receptiva, Fej. X. 4. 522. sed fere cunctis aliis tarn Ecclecupatis ad tutiora loca semel conferentes.
extranei, qui in numerum Nobilium patrise re- siasticis quam saecularibus iacluram multis
Nobiles jobbagioiies, nobiles por- cipiuntur; honositott nemesek. Benz. J. H. temporibus nocibilem constet incidisse.
tas non habentes; jobbdgytelki nemesek. 233.
Nocitrvus, 3., (adi. verbale a nocere)
Jogt. Eml. T. II. l.p. 81.
Nobilitas inferior, also nemesseg, qui nocet, damnosus ; drtalmas, ve'szthozo,
Nobiles nominal!, judices nobi- bocskoros nemesseg. Pfahl. Jus. Georg. IX. kdrtekony. Cod. Zi. III. p. 3. Demum eciam,
lium; szolgabiro. Gcr. Stuhlrichter. Jogt. qui vero ilium more avorum purum conserva- cum sepedictus rex Bohemie contra regnum
Eml. T. III. p. 168.
bant seu in Civitatibus degerent seu extra eiusdem domini Ladislai regis gressus suos
Nobiles prsediales, nobiles in pra- illas, Nobilitatis inferioris (milites, etiam nocitivos dire . . . (-xisset) idemque domidiis ecclesiarum; egyhdzi nemesek. Szaz. militares, mediocres, mediocriter nobiles, Rit- nus rex Ladislaus eidem in Moravia obviasset.
XV. 555.
terburtige, Schildbiirtige, zum Schildgeborne,
Noclerius, nauclerus; hajds. Ljub.
Nobiles unius possessionis, V. Niedere von Adel, Edelleute sevo medio com- Mon. XI. 106. an. 1324.
Curialistae.
pellati) nomine insigniebantur.
Noctambulus, V. Somnambulus;
Nobilior, comparat. adiectivi verbalis a
Nobilitas localis, helyhez kotott alvajdro. Vern. Met. II. 347. cum lunatici et
nosco, quod est nobilis, quasi noscibilis; is- nemesseg. Kelem. Inst. Jur. Pr. 189. Nobi- noctambuli hue illuc nescit feruntur etc.
meretesebb. Pazm. Dial. 120:
litas civilis quotuplex ? . . . 4-o Localis, Si
Noctare, (Du C.) noetem degere, perNobilis armalis, V. Armalista; czi- cuipiam loco vel communitati tale privilegium noclare; az ejet eltolteni. Rak. On. p. 128.
merleveles nemes. Jogt. Eml. T. 1.1. p. 78. concedatur, ut quicunque ei se aggregaverit, I. 14. (3.): . . . nihil ergo amplius requireNobilis inmatus, nobilis domo pra- usum Nobilitatis consequatur. Rari admodum batur, quam ut me in domibus postariis, in
ditus ; tuzhelybiro nemes. Kuk. Jur. II. 101. exempli, non tamen nullius. Tale privilegium quibus aut prandere aut noctare olim solean. 1704: Nobiles fumati personaliter et concessit Wladislaus II. anno 1494. omnibus bam, plus quam in aliis occultarem . . .
cum suo famulitio, a fumo vero equitem unum incolis Arcis Abbatige Petro-Varadinensis 6.
Noetem habere. noctu abesse. V. s.
et pedites duos producere teneantur.
Simile quid obtinet apud nobiles de Szent- Lexportaria; az ejet mdsutt tolten..
Nobilis novus, homo novus; uj ne- Gaal, Venatores regios, in Comit. VeszpriNoctescit, (DuC.) crepusculum ingruit,
mes. It. nobile nuovo. Wagn.
miensi.
nox appetit; ejjeledik. Ger. dammern. Wagn.
Nobilis possessionatus, bona pos- Nobilitas officii, hivatallal jdro Cf. Furiusap. Non. 145, 11. Cell. 18, 11.
sidens nobilis; joszdgos nemes ember. Ger. nemesseg^ Kelem. Inst. Jur. Pr. 188. NobiNocticorax, Nycticorax (Linn.); ejjeh
begiiterter Edelmann. Jegt. Eml. T. II. 1. p. litas civilis quotuplex ? Nobilitas Hung, ho- maddr.A.rch. Ver. Sieb. XXVI. 118. Schla'g.
41. Bel. Comp. Geogr. 498. Ordo Equitum indierno usu spectato, est: l-o Status . . . 2-do 1798.
Bonorum et Privilegiorum Possessores, id est Officii, dum aliquis idmodi munus gerit, cui
Noctiluca, Lampyris noctiluca (Linn.);
in Nobiles Possessionatos et Armalistas di- lex et communis observantia, ratione suarum Szt. Jdnos bogara. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
viditur.
functionum, iura et immunitates Nobilibus pro- II. P. I. p. 65. Sunt elenim ex genere NoctiNobilis prsedialista, egyhdzi ne- prias tribuit. Exemplo esse possunt Excelsse lucarum, sic et alias noctilucas muscas et
mes; V. Praedialista. Torvt. Msz.
Camera? Regise Hungarico-AulicaB officiales, inter sepium densitatem vermes quosdam inerNobilis prsetensus, qui cupit nobilis qui si in sua functione actualiter et legilime tes noctu splendescere videmus.
fieri; nemesseget dhito. Torvt. Msz.
procedenles Isedantur, Maior Potentia commitNoctilux, V. Noctiluca. Szentiv. Cur.
Nobilitare, nobilitate ornare, in nume- tilur. Quin et alias ratione personarum et mo- Misc. Dec. 111. P. VIII. 265. Cicindela. Est
rum nobilium asciscere, (Du C. illustrem, da- bilium rerum suarum, Jurisdictioni nobilitari ex scarabseorum genere. Ab aliquibus nuncurum face re); nemesi rangra emelni. Kovy subiiciuntur, licet generational! nobilitate patur etiam noctilux vel noctivigila. Eo,
El. 47. vel ipse Incattus nobilitetur.
carerent.
quod noctu volet et luceat.
Nobilitaria, ium, res nobilium; neNobilitas pra^dialis, ab antistitibus
Noctivagus, 3., (Du.C.) grassator noniesse'gbeli tdrgyak. Georch. H. T. IV. 143. ecclesia? parta nobilitas ; fopaptol nyert ne- cturnus. V. s. Nycticorax; ejjel csavargo,
Nobilitaris, a nobilibus inhabitatus, ad messeg. Torvt. Msz.
(-koborlo. Fin).
nobilem pertinens ; nemesektol lakott, neNobilitas status, dlldshoz kotott
Noctivigila, V. Noctilux.
mesi. Kov. Comm. p. 2: Oppidorum nomine nemesseg. Kelem. Inst. Jur. Pr. 188. NobiNocturnale, liber, in quo noclurna ofomnia veniunt, qua3 jure celebrandarum nun- litas civilis quotuplex ? Nobilitas Hungarica- ficia seu preces conlinentur; ejjeli zsolosdinar um gaudent. Possessiones his dcstitu- hodierno usu spectato, est: l-o Status, quse mdskonyv. Knauz M. E. Sir. I. 109., 78.
tae, qua?, si majores hoc nomine, M minores certae Civium Classi ita est adtributa, ut qui- Missale unum, Nocturnale unum, Psalterium
pagorum veniunt, quarum alia? privalis do- cumque in illam legitima auctoritate cooptalur unum, graduate unum. Rac. Mon. SI. VII. 127.
minis terrestribus subjects sunt, alia3 nobili- et donee eiusdem membrum esse perseverat, an. 1080.
bus habitantur, a quibus nobilitares vocan- ratione persona? suae nobilitate rcgni perfruaNocturnales, (Du C.) libri, in quibus
tur. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 79. Cod. Dip. Pat. tur, quin tamen hanc prarogativam in Succes- Nocturni, sive nocturnale officium, quod noctu
V. 274., 429. Rak. On. 144.
sores, si quos babet, etiam derivet. Tali nobi- peragitur continetur. V. Nocturnale. Cod.
Nolle-velle
Non currere
Dip.Arp. Cont.I. 40. VI. Missales, I. Biblio- Volitio et Nolitio a facultate appetendi et cipis placitum convenire probe meminimus,
nt pro reip. ratione leges scribant.
theca. VI. Nocturnales I. Antiphonaria. IV. aversandi essentialiter differunt.
Non absimiliter, eodem modo; haNollc-velle, invitus; kenytelen-kelGradualia etc.
Nocturnaliter, noctu, in singulas letlen. Arch. Rak. IX. 16. ennekom nolle- sonlo modon, epugy. Tag Erd. II. 214.
Nonapparenter, non mirum in monodes; ejjel. Ger. bei Nacht. Fej. X. d. 564. velle faradsagot szoroztenek. Jokai Debr.
dum ; nem feltilnoen. Tor. Tar. 1888. p.
quo et alios infinites ad vos alternatim diurna- lun. 84.
tim et nocturnaliter volitantes protegitis.
Nollencia, se, (Du C. Nollentia) actus 682.
Non-appellabilitas, natura causse,
Nocturnitas, oaligo nocturna ; lencbrse nolendi; nem akards. It. non volere. Georg.
mentis; eji sotetseg, tudatlansag. Ker. Sirm. I. 61. Quumiam intexisset (intellexisset) quse non concedit provocationem ; fellebbezNap. 283. nostri sacerdotes nos ad pristinam dominorum principum nollenciam eorum hetlenseg. Art. Dia3t. Pos. 46. Ideo usque ad
contra Turcas. Cf. Nolentia ap. Tertull. adv. ulteriorem Emendationem Legum ob brevitanocturnitatem volant reducere.
tem etiam temporis Diseta iam ad finem verNocturna sella, sella familiaris ad Marc. 125.
Nollenter, invite; akarata ellenere. gente, appellabilitate vel non-appellabilitate
exonerandum ventrem ; iirszek, gyalog drnyekszek. Gall, chaise percee. Ger. Nacht- Batty. Ger. 253. quamquam nollenter confl- Causarum et aliis Juridicis Remediis, per Status el Ordines submissis, Judicaluque et Foro
teantur.
stuhl. Wagn.
Nocturnum, cantus nocturnus in moNolula, (DuC.) dem. ad nola, parva Comitatensi. . . omnesillaaCausae. . . Judicio
nasteriis; ejjeli enek a kolostorban. It. nola; csengetyiicske. Gros. H. Ph. I. 176: Tabularum Districiualium subiacebunt.
Non-Articularis, non legis articulis
canto notturno. Beng. Ann. Er. Ccenob. 134. Nolulae pariter recentioribus appenduntur
sancitus, acceptus, non in capita legis illatus
sub onere absolvendi quotannis die 12. Julii oviculis, quse agmen antecedunt.
unius anniversarii cantati cum officio DefunNoluntarietas, (DuC. noluntas) quod vel relatus; torvenyczikkbe fol nem vett,
nolumus, aversatio; akaratlansdg. Nagy nem czikkelyes. Hist. Eccl. Ev. 44. Iniqua
ctorum unius Nocturni.
Nostratium fortuna fuit potissimum in locis
Nocumentalis, noxius, damnosus; dr- Hier. Severin. 9.
talmas, kdros. Cod. Zi. III. p. 15. . . quod
Nomadizare, vilam nomadum agere ; Non-Articularibus.
Nonbranchiatus, 3., sine branchiis,
Rufus . . . semper homo nocumentalis in- nomad, vdndoreletet elni. Szaz. XVII.
kopoltyu nelkul valo. Szentiv. Cur. Misc.
venietur.
160.
Nocumentari, nocere; drtani. An.
Nomenclatio societalis, V. Fir- Dec. HI. P. II. p. 152.
Noncaptio, actus non capiendi; el nem
Sc. I. 134. an. 1357 : ne . . . antiquitas valeat ma ; czimzet. Art. D. 1840. p. 57.
nocumentari.
Nomicus, i, (a gr. vofuoq) legis peri- foglalds. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 3. Principio
enim post tot M. D. V. et Domini Bani laboNocumentum, (Du C.) damnum, de- tus; torvenytudo. Nagy Hier.
trimentum ; baj, kdr. Tkal. Mon. Civ. Zag. I.
1. Nominalis, idem ac Nominalista, res, confecto negotio se eo ipso tempore, quo
73. an. 1204. cupientes nocumenta a vobis... scrutator nominum (Du C.); nevbuvdr. Szerd. possessionem adire debet, conveniat, pareat,
amovere. Szek. Okl. I. 69. Fej. IV. 3. 162. Celebr. I. p. 39 : Tot unde nomina ? negant fore, ut aliis deinceps annis. variis item modis differalur, donee post duos tresve annos
furta et latrocinia seu nocumenta commit- se scire nominales.
tendo. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 286. Epist. 2. Nominalis, lantum nomine ; ner- velut noncaptione praescriptioneque nihil se
szerinti. Gall, nominal. Ger. dem Namendebere fralres iactent.
Proc. 6.
Non-Cardinalis, nem sarkalatos.
Nodularius Germanicus, orbicu- nach. Otia Bachm. 116. putasne hypocritas et
lorum textor ; gombcsindlo. Ger. Knopf- und nominales Christianos Chrisli membra esse Kelem. Inst. Jur. Pr. 204. Pra3rogativa3 Nobilium. 1. Cardinales. Nobilitas Hungarica preKrepinmacher. Tab. Conscr.
posse.
Nodularius Hungaricus, gombNominanter, praesertim, nominatim; tiosas plane continet prserogativas, quarum
koto. Ger. Schnurmacher. Tab. Conscr. Pestv. nevezetesen, nevszerint. Fej. Jur. Lib. 292.nomine venit: Complexus eximiorum iurium,
Levt. Egri Levt.
Kuk. Jur. 1. 160. Star. VIII. 7. an. 1772. ex honoris, libertatis, immunitatis; quibus Nobiles pra aliis etiam veris regni civibus, excelNodulatus, 3., in nodos nexus; cso- monachis duo, nominanter .. . Maximus.
mos. Arch. Rak. VIII. 320. Fila textilia noNominascere, in nomen degenerare; lunt. Sunt autem vel Cardinales, in quibus,
dulata.
nevve vdlni. Corp. Gram. 401. Si quando tanquam Cardinibus Nobilitas vertitur; vel
Nodulus, i, dimin. a nodus quantitas vero sub declinationem veniunt, nomina- Non-Car dinales.
Non-catholicus, i, acatholicus; nem
quaedam v. species nummi Hungarici argen- scere seu in nomen degenerare, aut matekatholikus. Olt. Act. Synod. 30. Assumptio
tei. Cfr. ap. Fore, nodus: in metallis est ma- rialiter saltern poni, ut jaj, jajnafe.
teria durior. Cod. Zi. Vol. III. p. 573., 625... Nominatissimus, 3., celeberrimus; et applicalio extraneorum utriusque sexus
ut predictos centum et quadraginla quatuor legnevezetesb, igen nevezetes. Szentiv. Cur. educatorum noncatholicorum prohibeatur.
Noii-comparitio, actus non compaflorenos et sexaginta nodulos argenteos ab Misc. Dec. HI. P. I. p. 17.
Nominetenus, nominatim; nevsze- rendi; meg nem jelenes. Pesty Szor. III.
eadem domina . . . domini sui tulisset.
Nodus, i, tffinia in laxiorem modum col- rint. Ger. namentlich. Kass. Prax. 211. ac 375. Werboczi 439. Ideo lempore executionis
lecta; csokor, szalagbokor. It. nodo. Ger. coram Maiestate nostra nominetenus desi- huiusmodi sententiae, per responsiones (ut
prasfertur) Partium lataa vel forsitan per non
Schleife, Rand, Masche. Thok. Diar. II. 325. gnatum. Beth. G. Lev. 231.
Nomocanon, (vd/toq + xavwv) cor- venientiam et non comparitionem alterius
Tunica ex attalico cceruleo itidem sine nodis
pus inris, leges script; torvenykonyv. Partis pronunciatae, repulsio praenarrata fieri
fl. 12. Cf. Martial. 5, 37; Tac. Germ. 38.
Nodus mobilis, taenia, qua? moveri Cher. Jus. Eccl. I. 72. Unde factum, ut varia permittitur.
Non-convenientia, 83, conditio inpotest; tolhato gomb. Reg. Turm. Praet. opera canonica originem suam traxerint,
104. sinistra vero nodum mobilem (Schieb- quippe 1. Pannormia . . . 2. Synopses, Bre- conveniens; ossze nem illoseg. It. inconveviaria, E p i t o m a e . . . 3. Nomocanones, qui nienza. Ger. Unpasslichkeit. Vern. Log. 60.
knopf) versus equi collum rctrahit.
Nola, 33, (Du C.) campanula, tintinnabu- canones Ecclesiastieos et eisdem correspon- Materia iudicii sunt repraesentationes illae,
quarum convenientia vel non-convenientia
lum ab urpe Campaniae, Nola, dictum ; csen- dentes leges civiles referebant.
getyuke. Szamosk. I. 234. Alia enim maiora, Nomomachi, idem qui Antinomi = seu relatio obiectiva determinate reprssenclaro, largoque sonitu nolas pulsabant, alia Legem oppugnantes Johannis Agricolae secta- tatur.
minora exiles tinnitus edebant, mediocria me- tores an. 1537. o. Nagy Hier.
Non-cordifer, qui non profert foenum;
dium inter summum et imum sonabant. VeNomothesia, (vouofaala) legislatio; mely nem terem szendt. Urb. Reg. 77.
tdrvenyadds, torvenyhozds. Leges Schol.
Non currere, non valere; nem jar,
rancs. Hist. I. 313.
Nolarium, (Du C. campanarium) turns, Schem. 31. hac quoque nostra nomothesia} nincsen helye. Georch. H. T. II. 18. Nagy.
in qua noise suspenduntur; haranglab, to- veluti indagine quadam cincta, offlcii intra Jus. Trans. Sax. 76. Non currere dicitur
cancellos, ne a vero et recto aberret, conti- prsescriptio, dum ob legitimam quampiam caurony. Nagy Hier.
sam initium suum habere non potest. Non
Nolens volens, invitus; akarva neatur.
Noniolheta, (voô&er^q) legislator; currit e. g. contra pupillos, usque ad aetatem
nem akarva. Schwart. Scult. 192.
Nolitio, actus nolendi. nolentia; nem torvenyado. Leges Sell. Schem. 10. Nomo- maiorem, 20-mum videlicet aetatis annum, quo
akards. It. non volere. Vern. Psych. 390. thetis etenim secundum philosophorum prin- anno e tutela exit.
56
Non diu post
Non remissio
Normativus
Non diu post, non Ha multo post; Regalia Longobardis dicebantur Feuda imme- sequo processu repulsionali competentiam
nem sokkal azutdn. Wagn.
diata, quibus intuitu offlcii regni adnexa erat illam Tabula haec nostra Regia ad eiusdem
Non-fungibilis, corruptioni non dignitas publica regni, uli Ducis, Comitis, Mar- Possessionis T. nonalitatem . . .
obnoxius; nem folemesztheto'. Kelem. chionis; non regalia, quibus eiusmodi digniNoiiatio, actus nonas exigendi; kilenInst. Jur. Pr. II. 8. Mobilium insuper, alia3 tas eminens haud adnexa erat.
czedszedes. Pfahl. Jus. Georg. 183. Tempus
Fungibiles sunt, quarum usus in abusu seu
Non remissio, actus non remittendi; nonationis horum animalium secundum articonsumptioneconsistite. c. pecuniae, frumenti, vissza nem adds, visszatartds. Kass. Jur. culum 96., 1647. ad quern Urbarium provocat
vini etc. quaeque vice aliarum reran eiusdem Civ. I. 120. bona erga liquidandam et legiti- usque festum S. Joannis Baptistae est, non
generis funguntur, ut una substitui pro altera mandam summam remittere, secus non re- ultra illud differendae.
possit, ac tantundem, sit idem ; c) Alias non- missionis rationem in Judicio dare teneretur.
Nonator, exactor nonae; a kilenczed
fungibiles, quarum substantia facto etiam
Non resistentia, actus non resistendi; behajtoja, szedo'je. Pfahl. Jus. Georg. 241.
iterate usu, ad quern destinatae sunt, salva ad- ellentnem alias. Nic. de Mir. 442. Sic nempe Verum nonatores suos ad faciem vinearum
huc persistit.
praedestinatio includit vel hominem vel ange- exmittere atque ibi partem pro nona vel quaNonfusibilis, quod fundi non potest; lum cum suae bonae voluntatis promtitudine licunque iure montano obventuram designare
nemfolyos, szildrd. Kol. Cod.
sive non resistentia.
teneantur. Tor. Tar. 1888. p. 574. dicator, deNon-habitio,: absentia; hidny. Arch.
Non-scriptus, 3., quod scripto non est cimator, nonator.
Rak. VIII. 324. Cista ferrea ob non-habitio- mandalum ; nem irott. Kelem. Inst. Jur. Pr. Noningentesimus, 3., nongentesiII. 577. Varise autem sunt Debitorum vel conmus ; kilenczszazadik. Cod. Dip. Arp. Cont.
nem clavis non iuventata.
Non-impensio, actus non impendendi; siderationes vel partitiones videlicet . . . 3-o VI. 29. Ab Incarnatione Domini nostri Jesu
nem teljesites. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 691. Scriptum vel Non-scriptum; Istud, de quo Christi anno noningenlesimo nonagesimo
Semper autem factas dilationes, cum pra?fixione nullum documentum exaratum est, ideoque, si quarto . . .
novi competentis Termini, tempestive ac legi- negetur, per Testes aut Juramentum erit proNoningenti, nongenti; kilenczszdz.
time, Actori significare debet; si quid horum bandum.
Fjp. Szam. 124.
negligat . . . Non-impensionis pcenae se ob- Noil sincerus, qui suffragium non
Noniter, novies; kilenczszer. Verancs.
fert; a ki nem szavaz. Ljub. Mon. Jur. P. I. II. 287. Singulis annis noniter noni Ires
noxium facit.
Noninteressencia, se, continentia, V. III. 434. an. 1568 : Capta fuit per ballottas creantur iudices.
abstinentia; erdeknelkuliseg. Szek. Okl. I. 44. non obstantibus 23. in contrarium et duoNonna, 33, (Du C.) sanctimonialis, mobus non sinceris, qui assentire et ballottare nialis; noszerzetes, apdcza. Ger. Nonne.
252.
Non-levatio, actus non levandi, reci- noluerunt.
Kon. Egyh. 375. Nagy Hier.
piendi; fel nem veves. Kass. Jur. Civ. I.
Non solutio, term, techn. in iurisNonnse grisese, sanctimoniales ordi121. quo termino adveniente IHustritas Vestra diclione Hungarica, sign, praeteritionem solutionis cisterciensis ; zirczi r. apdczdk. Kronst.
non levationis summa3 minoris atque non nis pecuniae (mulcts); le nem fizetes. Cod. II. 654., 660.
remissionis Bonorum item in omnem casum Zi. III. p. 525. ... ad easdem octavas festi Nonnullacies, Nonnullocies,
fructuum post admonitionem foeneratorio modo beati Mychaelis archangeli nostram in presen- nonnunquam, interdum; egynehdnyszor.
percipiendorum rationem redditura coram no- ciam non veniente nee mittente, seque me- Dip. Reip. Rag. 552. Star. I. 160. an/1454.
bis comparere non intermittat.
diantibus alys literis nostris Judicialibus pro Nonnullocies Teucrorum rabies multos fldeNon-liquidus, nem vildgos. Kelem. sua non veniencia in premisso facto princi- les corone in fide fecit devios.
Inst. Jur. Pr. II. 577. Unum idemque debi- pali, pro non solutione vero dictorum JudiNonnus, i, (Du C.) monachus maior
tum, respectu Creditoris Activum ; intuitu De- ciorum centum et viginti marcas faciencium natu, ita vocatus ob reverentiam, paterna rebitoris passivum a) 2-o Liquidum, cuius rea- in dupplo eorundem convinci permittente . . . verentia ; (Cf. Hier. Ep. 117. 6.); tisztelendd
litas, quantitas, aut etiam solvendi locus, tern- medelam equitatis in premissis per nos dari atyasdg. Reg. S. Ben. 63., 22. Juniores priopus, modus, determinalus est; Non-liqui- postularant.
res suos nonnos vocent, quod intelligitur paNon velit, pro : nolit. V. s. Celare.
dum, quod, licet in se verum sit, a Debitore
terna reverenlia. Nagy Hier.
Non Venientia, absentia; tdvollet,
Norma Conventionis, megdllapitamen non agnoscitur; sed eius realitas et
quantitas velut incerta per probas adhuc elmaradds, meg nem jelenes. Werbficzi tott penzldb. Sim. Num. 69. Juxta nostram
eruenda est e. g. quod ex illatis damnis aut 365. Saepe Sententiae apud nos speciflcantur Austriacam sic dictam Normam Conventioper diversitatem Causarum. Hinc praeter hie nis (Conventionsfuss) Proportio auri ad arRationum defectibus emergit.
Nonnavigabilis-, innavigabilis, qui recensitas, aliae dicuntur: Facti Honoris aut gentum est, ut 1 : 14UM id est: Massa auri
navigari non potest; nem hajozhato. Kelem. Infamise: AliaB Violalionis Sedis Judiciariae: certi
ponderis, i. e. Marca auri puri vicibus
Inst. Jur. Pr. II. 59. Quorum (fluviorum) rur- Aliae, Emendse linguae; Aliae, per non venit, 14xl/7i plus valet.
sus alii maiores navigabiles : ut Danubius, Ti- quae in eos feruntur, qui legitime citati nee
Normale, is, praeceptum, lex, formula :
biscus, Dravus, Savus; alii minores, nonna- per se nee per Procuratores, in loco Judicii szabdlyrendelet. Pest Var. Levt. Kass. P. P.
vigabiles: velut Rapcza, Repcze, Rab, Szala, comparent, proinde ob Contumaciam et non I. 182. Reg. Turm. Praet. 18: ad praescriptum
Zagyva . . .
venientiam ad instantiam actoris comparen- existentis ealenus normalis stipendio carebit.
Non-Originalia, AnoyQayov; md- tis in totali actione convincuntur. Szer. Not. p.
Normalis, ad formulam, ad legem ; torsolat- Kelem. Inst. Jur. Pr. HI. 164. Privata 143. onus igitur non venientiae fuerint illo venyes, szabdlyszerii. Lib. Cod. Med. III.
instrumenta litteralia : . . , 2-o Originalia tempore sc. an. 1524. 10 marcse. Kelem. Inst. 183. normales dispositiones.
(Autographa), quae circa negotia in ipsis con- Jur. Pr. III. 387. Kass. Jur. Civ. I. 154. Cod. Normalis resolutio regia, kirdlyi
ten la primitus sunt concepta ; Non-Origina- Zi. III. 318., 348., 525. Cf. Egy. Phil. Kozl. rendszabds. Torvt. Msz.
lia (Apographa), qua? deinde ex originalihus XIV. p. 391.
Normalis Schola, Schola elementafuere desumpta.
Nona, pars fructuum nona (Du C.); ki- ris, schola primaria ; elemiiskola. Szaz. XVI.
Non putarem, inopinatus casus; ve- lenczed. Szer. Not. p. 58: Maria Regina po- 679.
letlen eset, meglepetes. Thok. Diar. II. 114.' testatem facit Capitulo (an. 1389), ut idem a Normaliter, secundum normam; szaes tegnap Eszler nevu faluba szallott, felven suis jobbagionibus Nonas percipere ita pos- bdlyszeruleg. Ker. Nap. 34. Szentiv. Cur.
non putaremlul is es az hajduknak is ha- sit, sicut illae a Regalibus subditis percipiun- Misc. 180.
miss^gokat experialvan. Thok. Diar. If. 63. lur. Kovy El. 261.
Normativa, normativum, regula,
En az mult ejjel az falun kivul 4 vagy otod
Nonalis, e (vinum, frumentum) ad no- norma ; szabdly, mihez valo tartds. Pfahl.
magammal halvan az minthogy az mas ejjel nam pertinens; kilenczed. It. nono, parte Jus. Georg. II. 27. nam ut singularum quoque
is nagy vigyazassal es alkalmatlansaggal ide noua del vino e grano, Verancs. V. 339. Vina et omnium sessionum constitutiva alicuius loci
be felve"n non putaremtu\, az nemet sem 16- et frumenta decimalia ac nonalia, verna, cum normative concordaverint. Urb. Reg.
ven messze es K. B. nevu szathmari magyar item sementem omnem, census, taxas ... in 8. Puncta pro Normativo infra continentur.
hadnagy is ezen falura szandekozvan.
manus suas poscant.
Faber. Jur. Met. 16.
Non regalia, (sc. feuda); nem kirdlyi Nonalilas, pars nona; kilenczed. Ger. Normativus, 3., ad normam, certam
javadalom, huber. Vuch. Jur. Feud. 50. Neuntel. Kass. P. P. II. 339. deinceps in sub- legcm revocans; szabalyozo, irdnyado. It.
Noscibilis
Nota perduellionis
Novatiani
regolativo. Cod. Evang. V. III. p. 8: anno initiis Scienliaruni . . . Notae Musicae : Ut, idoneus, notorius. Litterae notificatoriae :
1714. die 28. april, emanate regio intimato Re, Mi, Fa, Sol, La et Scala? invents a Gui- litteraB, quibus notiflcatur, i. e. notum fit aliquid, notoria (sc. epistola); jelento-, ertenegotium religionis ad ilium statum reposi- done Aretino 1019.
tum, in quo ante motus Rak6czyanos fuit,
Nota perduellionis, V. Nota infi- sito-, tudosito level. Rak. On. p. 219. I.
1921. (20.): . . . literas adventus mei noutpote singulse ecclesise, quibus non fuit exer- delitatis ; p~drtutes vetke. Torvt. Msz.
citium anno normativo, spe ilia potiundi exNotse Prsesidiales, a praaside publice tificatorias Comiti scripsi . . .
Nolitia, cognitio; pro statu notitiae
emanatae enuntiationes. Kass. P. P. I. 156. De
clusa3, ejulandi causam aeceperunt.
Noscibilis, quod cognosci, mente per- Insinuatis, Reinsinuatis et Notis Praesidia- deservire, cognitioni esse; tudomdsul szolcipi potest; ismerheto'. Passim. Cf. Tertull. libus. Az elnoki hivatalos kozlesek gdlni. Pest. Var. Levt.
Notitia testium, praBsentia testium;
Viszonkozlesek Jelentesek Ertesiad Scapul. 2 fin. August. Trin. 9. 5., 12.
a tanuk jelenlete. Batty. Leg. T. 11.81. an.
Nosocomialis, ad nosocomia perti- tesekrol.
Notam incurrens, maiestatis reus; 1078. acta sunt \\stc, ante notitiam horum
nens ; korhdzi. Bene Med. 90. aer nosocotestium.
pdrtuto. Georch. Ert. 65.
mialis.
Notitise memoriales, nota3; f e l Notanter, imprimis efferendo ; kiemeNosocomium, (Du C.) (voaoxoutTov)
locus segrotantibus curandis; ispotdly, korlo'leg, jellemzden, hangsulyozva, neveze- jegyzesek. Hajnik Perjog. 397.
Notitialis, ad cognitionem, notitiam
hdz. Beng. Ann. Erem. Coenob. 74. pecunia- tesen. Pel. De s. Thoma s. IV. c. 3: Dixit
rias eleemosjnas Nosocomiis etpauperibus Christus notanter: iterum venio. Szer. Not. pertinens ; ertelembeli. It. significativo. Ger.
60. hoc tamen notanter expresso. Tag. Erd.bedeutungsvoll. Pel. Pom, L. VII. Art. II. :
erogatas. Cf. Cod. Justin. 1., 2., 19 ; 22.
Nosogeneticus, 3., ad ortum morbi II. 360. an. 1771. Star. VIII. 6. an 1772. Circa secundum mysterium videlicet notitiapertinens; korkeletkezesrevonatkozo. AbeNotare litem, certum facere de lite; lis vel scientialis luminositatis investigandum
tudtdra adni a panaszt. Hajnik Perjog. utrum . . .
les 13. Bene Med. I. 336.
Notorie, modo manifesto; koztudomdNostrilicare, civitate donare,- in socie- 237.
Notarialis, e, scribe, librarii, obsigna- silag. Cod. Dip. And. II. 22., 23.
tatem accipere ; bekebelezni. Passim.
Notorietas, (Du C.) pervulgala nolitia,
Nostrificatio, onis; actus civitale do- toris; jegyzdi. Ger. Notarial. . . Urb. Reg.
nandi; in civitatem recipiendi; bekeblezes. 14. Notariali et authentico comitalus Si- manifesta notitia; koztudomds. Kon. Egyh.
Passim.
gillo . . . expediatur. Fcj. VII. 123., 96.
400. Urb. Reg. 86. Et quia publica notorieNota Bancalis, tessera mensa publiNotariatus officium, munus notarii, tat.e constaret, quod Parochi, Ministri et Pocse; banko. It. banco nota. Gall, billet de ban- scribaa publici; jegyzdi hivatal. Ger. Nota- pones Locorum excessivum asservare soleanl
que. Ger. Banknote. Kovy. EL 357. Notarum rial. Opin. Deput. 24. elaboratio et relatio ovium numerum. Jogt. Eml. T. II. 2. p. 39.
Bancalium etiam confeclores eo pertinere processuum deinceps quoque Notariatus of- Torvt. Msz. notorietas delicti.
decisum est.
ficio potius, quam assessoribus concredenda
Notorius, 3.; mindenki elott ismeretes. Tor. Tar. 1889. p. 414. Interrogatus:
Nota characteristica, proprium ali- erit.
cuius rei; nota; ismerteto jel. Georch. H.
Notarilis, V. Notarialis. Dip. Re.'p. quid est dicere notorium ? Respondit:
T. III. 254.
Rag. 48.
illud, quod notum est omnibus. Cod. Dip.
Nota conjurationis, V. Nota infiNotariusab arcanis, scriba a secre- Briiss. IV. 69. Notorium est, quod... Torvt.
Msz. Notorium deuctum ; czegeres bun.
delitatis. Jokai Rab R. I. 138. Hat az a matis ; titkdr. Hor. Mem. 74.
sik (trvczikk) a nota coniurationisroh ?
1. Notula, (DuC.) demin. ex nota; kis
Notarius publicus, scriba publisus;
Az az 1536-iki 40. t.-cz. Az osszeeskiives kozjegyzo. Kronst. I. 706. Georch. H. T. IV. jegyzet. Kuun Relat. Hung. Vol. I. p. 220.,
221. Szaz. XIII. 124.
egyenlo vetseg a hutelenseggel.
129. Szaz. IV. 323.
2. Notula, a?, fors. idem quod fimbria ;
Nota correspondentialis, aliquid
Notarius regis, qui vulgo scriba (secommunicans nota; kozld jeyyzek. Torvt. cretarius) vocatur. Scriba a secretis regis; bojt. Ger. Quaste. Kat. Hist. IX. 257. Et tandem
Msz.
kir. titoknok. Ger. Geheimschreiber. Marc. antedicti trini dextrarii sollemnes cum armis et
operimentis omnibus ipsorum gloriosissimis
Nota foenerationis, fenoris iniqui Chr. II. 69.
nota ; az uzsordskodds belyege. Proj. Leg.
Notarius Sacri Palatii, (DuC.); seu atlinentiis cum sartaneo curru seu mobili
Civ. 247. atque adeo nullam legalem non re- udvari titoknok. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. aut ostillario reginali, signo regio desuper,
missionis rationem assignans, velut notam 402. Ego Arnaldinus Sacri Palatii Nota- forma avis slruthionis, deaurato et gemmis
adornato, cum septenis notulis globaribus
foenerationis, Tilulo 71: II-da3 damnatse in- rius interfui et scripsi.
currens, refusioni fructuum obnoxialur.
Notarius sedis comitatus, vel, argenteis et similiter deauratis.
Notwer,Notwernde,(Ger.Nothwehr)
Nota infidelitatis, crimen laesse ma- nude : Notarius comitatus: scriba comitatus;
defensio vita3; eletoltalom. Fej. III. 333. Si
jestatis; felse'gsertes, hiitlensegi itelet. a sedria jegyzoje. Hajnik Perjog. 80.
Notatiuncula, 33, dem. ad notatio; vero homicida confessus fuerit se homicidium
Ger. Hochverrath. Funda David. G: Deprsediperpetrasse vim vi repellendo 1. notwernde,
canda esset dementia Sacra . .. Majestatis kis megjegyzes. Batty. Leg. I. 92.
Notator, qui notat; feljegyzo. Teut. probet hanc notwer cum ignito ferro.
tarn leniter jtunienlis Notam infidelitatis,
Nova, orum, ephemerides, (Du C. res
cujus poena in Legibus Hungariffi sic prsescri- Schul. I. 267: qui lectiones . . . petulanter
bitur Parte I. Tit. 16 : Per notam infideli- neglexerint, a notdtoribus . . . . diligenter nova); napilap (ujsag). Rev. Lat. L. II. 125 :
Nova Hungarica a Mathia Rath . .. laudabitatis et caput et hereditas seu perpetuitas notentur.
Nothotrophium, infantium exposito- liter crepta.
omnium Bonorum Juriumque possessionarioNovaculse acies, summum discrimen.
rum infidelis hominis amittitur; et nunquam rum hospitium alias: Brephotrophium q. v.
Res in acie novaculae sunt, res in summo
hereditas ipsorum iurium possessionariorum Nagy Hier.
Notiiicare, (DuC.) referre, communi- discrimine versantur; vdlsdgos a helyzet.
ad portionem suam cedentium in filios vel
fratres generationales talis infidelis, aut labe care, notum facere; jelenteni, kozleni. Rak. Olah Cod. Ep. 101.
infldelitatis aspersi, obfuscatique et condem- On. 33. Szaz. VI. 255. Cf. Pompon, ap. Non.
Novacularius, i, qui cote acuit novacunati hominis (si etiam capite plecleretur) de 144., 24. Poet. Lat. min. T. 6. pag. 383. ed. lam ; koszorus. Ger. Schleifer. Par. Pap.
ca3tero revertitur. Imo Genealogia sua, vel ge- Wernsd.
1. Novalia, ium, acta diurna; ujsdgnerationis propago, in ignomiam contemptumNotificatio, (Du C.) nuntiatio, signiflca- level. Torvt. Msz.
que infldelitatis (etin laudem praBdarae virlutis tio, declaratto; ertesites. Gall, notification.
2. Novalia, ium, nuncii; ujsag. It. noillibat* fidelitatis) quantum ad devolutionem Ac. Com. Sopr. p. d47: notificationes in vila, nuova, novella. Ger. Neuigkeit. Cod. Dip.
Bonorum a se perpetuo aliena efficitur. Georch. negotiis publicum Regni statum concernenti- Briiss. IV. 250. Haec pro certis novalibus Do
H. T. II. 514. Hajnik Perjog. 388.
Vra accipiat.
bus . . . communicari debere.
Notabilitas, nobilitas, nobiles; neNovatiani, Novatus tdrsai. Not. rel.
Notiiicativus, 3., notum faciens; ismesseg. Rak. On. 64. miles in plebem, offi- merteto. Pel. Pom. In vig. Nat. Dom. c. 5. I. 142. (Novatius) docebat: a) lapsis veniam
cialis in notabilitatem exercebant tormenta. Verbum Divinum univit sibi bumanam natu- ab ecclesia dari non posse; b) reiecit Sacramenlum Confirmationis et Catholicos ad se
Notse Musicse, zenehangok. Szentiv. ram tamquam sui notificativam.
Notificatorius, 3., ad notificandum venientes rebaptisavit; c) Cultum reliquiarum
Curios. Misc. HI. Oct. Synops. Chron. X. De
56*
1. Novatlo
Novum Judlclum
damiiavit et Pascha luna 14-a celebrandum Scr. p. 25., 26: Ariani. . . docuerunt Patrem
Noviter, nuperrime, nuper ; (Du C. ruret Filium et Spirilum Sanctum non esse eius- sus, iterum, denuo); ep most, nemreg, ujonesse docuit. For. Scr. p. 19. Fej. I. 39.
1. Novatio, instauratio (DuC. al. s.); dem naturae, substantiae et essentiae, quae a nan. Kass. Jur. Civ. II. 132. sincere attinmegujitds, uj kotes. Nagy. Jus. Trans. Sax. Gratis dicebatur ovaicc. . . Hoc reiectamen- gendo in iisdem tarn summam auctionalem
165. Tertius modus, quo obligatio exstinguitur tum ex antiquis quisquiliis avidi extraxerunt neolevatam, quam et conditiones noviter
cst novatio, quae est prioris debit! in aliam Novi Arianiin Transylvania. Szentiv. Curios. deobligatas. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 265.
obligationem vel civilem vel naturalem trans- Misc. Dec. II. P. III. 144.
Wagn. Chr. Dubn. 113. Cf. Inscr. Orell. nro
fusio. Georch. H. T. HI. 30. Cf. Dig. 45., 2.; Novi cum Gratia, (Mandatum), quo 24. Fugent. Myth. 3., 1. med.
Ulp. ib. 1; Sca?vol. ib. 34., 3., 31.; 33., 1., 21. instauratio processus benigne conceditur;
Novitiatus, us, locus et tempus, in quo
2. Novatio, actus novandi; (Du C. al. s.); pert ujittato parancsolat. Georch. H. T. religiosse vitae experimenta subeunt et probaujitds. It. (in-)novazione. Gall, innovation. IV. 270.
tionis elapso tempore, si idonei fuerintinventi,
Ger. Neuerung. Opin. Deput. 7. omnis citra
Novi Judsei, Sabbathiani; szombato- ad professionem admittuntur; probaido,
necessitatem novatio devitetur. Proj. Leg. sok. Lampe. Hist. Eccl. p. 315.
ujonczsdg. Magy. Tor. Tar. XIII. 65. Beng.
Noviiudicialis, V. Litterae noviiu- Ann. Erem. Coenob. 33.
Civ. 195. Tertull. adv. Marc. 4., 1.
Novitiatus, 3., novitiatu seu lyrocinio
Novaturire, novare studere ; ujitani diciales. Szek. Okl. II. 249.
akarni. Ger. Neuern, Neuerungen einfuhren Novigale, fors. mendum pro : naviga- defunctus; probaevet toltott. Batty. Leg, T.
wollen. Fabo. Monm. Evang. II. 260. Neosolii lem, navigabilem (Du C.) Thurocz. in Ludo- II. 497. an. 1292.
Novitius, (Du C.) tiro, candidatus relivisu privatus vixit, eruditione et patientia cla- vico Rege cap. 27 : Item tertia vice circa flurus, patria nagy-szlabosiensis, novaturien- vium Brentham Novigale contra Theutonicos giose familiae, qui nuper nomen dedit in faet stipendiaries Venetorum transpassato flu- miliam sacram; ujoncz. It. novizio. Gall, notium maximus osor.
Novatus, reformatus; ujitott valldsu, mine super equos cum magno periculo propter vice. Wagn.
reformdtus. Kaprin. Eloq. I. 608. Tale est fluminis profundatatem.
Novitus, de novo ; ujonnan. Alexy 10.
Novi Sabelliani, uj sabellianusok. Knauz M. E. Str. II. 74., 57.
Galli cuiusdam Poetae, qui tempestate ilia, qua
Novatorum factio in Francia dominabatur, Not. rel. II. 253 : Novi Sabelliani auctore
Noviza, 33, sponsa ; menyasszony. It.
adeo, ut illatae Hugonottis vel levissimse iniurise Deusing Goltingae professore non 3 personas, novizza. Ljub. Mon. SI. XI. 5. an. 1306: a
multa severitate vindicabantur. II. 321. sed sed potentias in Trinitate admisere.
modo in antea nulla noviza, que vadit ad ma'Novatorum opinione Calvinus non errat.
Novilunaris, ad novilunium pertinens; ritum, non audeat nee se debeat ligare, nee
Novella, ae, fabella; beszely. It. novella. uj hold . . . Beng. Ann. Er. Coenob. 397. portare coronam secundum antiquam consueGreg. Aesth. 126. Narrationes poetics nunc illuc Novilunaribus Dominicis unus de gre- tudinem.
vieinae culto sermoni prosaico, veluti novcllae mio Palrum ad sacrificium celebrandum mit1. Novizare, aliquid aliqua re iterum
tebatur.
nunc, ad ipsam epopoaiam accedunt.
ornare, instruere; ujolag elldtni vatami1. Novelise, arum, ephemerides, acta
Novilunium, nova luna; uj hold. vel. Fej. VII. 349. homines . . . ad faciem posdiurna (Du C. al. s.); ujsdg, hirlap. Wal- Szentiv. Curios. Misc. 49. Quia licet in omni sessionis Hachogh accedant et eandem . . .
laszky 408. Arch. Rak. VIII. 212.
novilunio inlerponat se Luna inter solem et reambulare et metis novizare debeant.
2. Novelise, arum (DuC.) novae res, no- terram. Schla'g. 57.
2. Novizare, instaurare processum; a
vitates, suggestiones ; ujsdgok, uj dolgok.
Novior, comp. inusitatus ad Novum. pert megujitani. It. rinovare. Ger. erneuern.
Pel. Serm. In diluvio tantum octo sunt sal- Opin. Deput. 59. plurimi in Legum Tabulis Jogt. Eml. I. 311. Novo nemo potest pluries
vati . .. hec in figura paucilatis salvandorum exstant Articuli et noviores et antiquissimi. uti, nisi semel, quod sic intelligentum est, ne
ecce tibi o peccator impenitens quam male
Novisare, innovare; ujitni. It. inno- videlicet in inferior! Sede ac etiam Superior!
vare. Kass. Jur. Civ. I. 145. In Causis Novi seorsive el singillatim novo quis utatur seu
novelle dicuntur. Hiem. 37. k.
Novellare, exstirpare (DuC. 1.); irt- pro ratione circumstantiarum, si Actor novi- uno eodemque, quo in inferior! Sede novizat,
vdnyozni. Vuch. Jur. Feud. 56. Talis est for- sat, ponitur: NN. ut novisantis et A contra agat etiam in Superior! Sede.
mula charts de an. 1345. qua nobiles Domini N. N. ut Novisatum et I. Georch. H. T. II.
1. Novum, instauratio processus, litis;
de Homburg decimas in feudum dant cum agris 439.
perujitds. Opin. P. ll.de ordine Jud. C. XXV.
iam novellatis et in posterum novellandis. Novisans, qui instauratprocessum, litem . 1.: Remedium Novi Judicii, juxta leges
V. Novisare; perujito.
Cf. Svet, Dom. 7.
magni hujus Principatus 4-plex est, utpote:
1. Novellaris, novum additamentum
Novisatio, actus inslaurandi litem; Novum cum Inhibitione, Novum simplex,
continens; pot. Kass. Jur. Civ. II. 30. quoadpernyitds. Torvt. Msz.
Novum cedendo Appellationi et Novum
Novisatus, contra quern instauravit quis cum Gratia. Georch. H. T. III. 241. Kovy El.
Judices Nobilium et Jurassores in suo Comitatu Admonitiones peragentes iuxta novella- processum ; a ki ellen a per megujittatott. 777. Hajnik Perjog, 420.
rem Art. 7.: 1807. nulla iam Exmissionis Kovy El. 781. Si novisans triumphet, novisa2. Novum, muneris aditio ; hivatalbanecessitate hodie subversante. Torvt. Msz. tus antea in possessorium positus executio- lepes. End. p. 420. (an. 1222): 3) comes eonem non admittat.
Novellaris ujont hozott torveny.
rum non debetire inter eos, nisi semel, quando
Novissimus, imus; mely-} fenek. Pel. fit de novo.
2. Novellaris, novellus; uj. Kon.
Egyh. 91.
Pom. I. P. II. Art. I. c. 3: Inundaverunt aque
Novum cedendo appellation!,
Novellista, scriptor-ephemeridum ; uj- super caput meum : dixi peril, sed invocavi appellatione neglecta instauratio processus ; a
donsdgiro. Gall, nouvellisle. Nagy Hier. et nomen tuum domine de lacu novissimo.
felebbezes elhagydsdval valo perujitds.
passim.
1. Novitas, atis, (DuC.) muneris, man- Jogt. Eml. T. I. p. 104.
Novennalis, novem annorum; kilencz- sionis initia; a telepites, hivataloskodds
Novum cum Gratia, V. Novum ineves. EOT. Mem. 431.
kezdete. End. p. 419., 420. (an. 1222): 1) dicium cum gratia. Georch. H. T. IV. 228.
Novennus, 3., novem annorum, novem quod revoluto semper tertio anno comiti Nem szamlalhatom pedig akar a perujjitast
annos nalus; kilenczeves. Illesh. 320. uxo- eorum debent dare pro novitate sex pensas (novum simplex), akar a kegyelem mellett
res maritis, liberos parentibus, filias noven- denariorum de mantua, de duobus equis. valo perujj;tast (novum cum Gratia) a tunas et oclenas matribus, tenellas fratribus so- End. 434. (Colom. ducis an. 1231: 2) Statui- lajdon ertelemben vett perszakaszok koze.
rores, innocentes pudicas virgunculas eri- mus etiam, quod de qualibet porta annuatim
Novum cum inhibitione, V. Prodimidium fertonem, transactis in novitate hibita; az eltiltds mellett valo perujitds.
piebant.
Novercare, pro : novercari, adversari, tribus annis dare teneantur. End. p. 507. Belae Jogt. Eml. T. I. p. 104. Hajnik Perjog. 434.
repugnare; mostohdnak ienni. Knauz M. IV. an. 1265. 9) Item pro novitate comitis
Novum inhibitipnale, V. ProhiE. Str. II. 117., 88. cui anni discrecionis no- tenentur dare duos denarios de singulis man- bita: perujitdssal valo betiltds.
sionibus annuatim.
vercassent.
Novum Judicium, perujitds. Kovy
Novercitas, animus novercalis; mos2. Novitas, novae res; felforgatds. El. 776. Novum Judicium est remedium
tohasdg. Olt. Act. Synod. 13. Viri Ecclesia- Frak. Mat. lev. II. 57: auctores iniuriarum ... Juridicum, quo quis causam omissam resuscistic! novercitate temporum prsepediti.
requirat, ut a faciendis novitatibus desistant. tat et defectus meritorios fundamentalis Processus supplere vel corrigere intendit 2-dae:
Novi Arriani, uj arrianusok. For. Kuk. Jur. I. 129.
Novum Judicium cum rjratia
Nudati ensis ostensio
Nummista
75., 77., 78. etc. Est continuatio fundamenlaNudati ensis ostensio, meztelen
Numella, 33, Cippus, quod vide;nyaklis Processus. Novisare potcst tarn Actor, si In- fegyver mutatdsa. Werboczi 432. Sed ad- vas, nyakkaloda: Cod. Evang. T. I. p. 143 :
cattus in fundamental! absolvalur, quam Incat- vertendum est, quod quia in articulo, super Oppidani (paslorem) in oppidum retrahunt ac
tus in fundamentali convictus et executionem facto Repulsionis, in serie ipsius Generalis De- tres simul concionatores in medio foro oppidi
passus.
creti conscripto hoc positum habetur : Ut rein numellam conjiciunt pudendum spectacuNovuni Judicium cum gratia, pulsio ipsa per nudatum ensem aut osten- lum. Fabo. Monm. Evang. II. 245. Cf. Non.
instauratio processus gratia concessa ; per- sionem evaginati gladii fieri valeat . . . 144., 25. sq. Fest. p. 173. ed. Miiller. Plant.
ujitds kegyelembdl. Cod. Camb. Merc. 114. non fuisse factam repulsionem eo, quod nu- Asin. 3., 2., 5. CoSum. 7., 3., 6.
Beneflcio novi Judicii tarn sirnplicis, quam dati ensis ostensio vel gladii cvaginatio
Numeraria res, numerorum scientia;
cum gratia in causis Cambio-Mercantilibus nullo tempore ipsius evocationis facta fuisset. szamtan. Ger. Zahlenkunde. Wallaszky 521.
intra triennium a die peracta; in primitive proNugatio, nug, actus nugas agendi, nu- doctorem rei numerariae.
gandi; trefdlkodds. Pazm. Dial. 347.
cessu executionis evolutum prasscribitur.
Numerarius, i, rationum magister
Nullatenus, nequaquam, neutiquam, (Du C. arithmeticus); szdmtiszt. Wagn. Cf.
Novuni simplex, inslauratio processus simplex ; egyszerii perujitds. Jogt. Em. nullo pacto, modo, nulla ratione, minime; Isid. Orig. 9., 4. Ammian. 19., 9. Sidon. Ep.
T. I. p. 104.
semmikepen, semmi esetre, semmi mo- 1., 11., 2., 1., 5., 7. Cod. Justin. 12. tit. 50.
Novus, adde: denarius; uj penz. Cod. don. Wagn. S. de Kz. Chr. I. 4., 1. quam urNumeratini, magno numero ; szdmoZi. Vol. V. 451: cum quinqnaginta denariis bem dum nullatemis capere potuisset. Cf. san. It. in gran numero. Georg. Sirm. 1. 37.
wypenz appellatis et 248: dcpredando et Mart. Capell. 2., 35. Cod. Justin. 8., 10., et predicti Hungari numeratim cum accesasportando . . . unam caligam centum novos 12. . 3.
serunt, quantum potuerunt.
valentem.
Nullibi, nusquam ; sehol. Wagn. Cf. Jun.
Numerative, numerando; szdmldlva,
Novus annus, alias: dies strenarum, Val. Res gest. Alex. M. 1., 8.
Haz. Okl. 371. an. 1420 : ad partem meridioKalends Januariae; u/e'w.-Numi Hung. 157.
Nullibista, a;, nequam, vagabundus, nalem numerative eundo.
Novus stilus, sera vulgaris; uj ido- erro ; sehonnai. Nagy Hier.
Numerice, numeris; szdmokkal.
szdmitds. It. era volgare. Ger. Neue ZeitNullificatio, (Du C.) ignominia, con- Georch. H. T. III. 110.
rechnung . . . Act. et Doc. Rakdczy p. 311: temptiq, elusio; ervenytelenites, kijdtszds.
Numericus, 3., ad numerumperlmens-,
Lilleras. . . 17a die prassentis novo stilo ac- Akad. Ert. 1897. Jan. p. 24.
szdm . . . Pazm. Dial. 112.
ceperamus.
Nullimodus, 3., nullus; semmifele.
Numerisare, numeris notare; szdNovus Orbis, America; uj vildg, Nic. de Mir. 402. Et quia multimodo non ha- mozni, szdmmaljegyezni.dQT. numeriren.
Amerika. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. bemus negativum correspondens usitatum, Torvt. Msz.
263.
nisi diceremus mullimodum, iccirco dixi et
Numerisatio, actus numeris notandi;
Noxialis, e, nocens, noxius; drtalmas, nullimoda, hoc est fingendo vocabulum nul- szdmokkal valo elldtds. Jos. Repr. 144. an.
vegzetes. Szil. Regi Magy. Kolt T. 363. po- limoda veritas.
1790; Domorum . . . propudiosa Numemum noxiale. Cf. Prudent. Calh. 9., 18.; ib.
Nullismus, i. incredulitas; semmi- risatio.
14., 1107.
Numerositas, (Du C.) magnus numehitoseg. Nagy Hier.
Noxietas, noxa, noxia; drtalmassdg. Nullista, 33, incredulus; hitetlen, Nagy rus ; nagy sokasdg, feles szdm. Thurocz.
Fej. X. 4. 609. nulla culpa, nulla labe nullove Hier.
196. crescente magna numerositate Olachonoxietatis aut infldelitatis contagio infecti.
Nullitas, auctoritas, vis nulla ; semmi- rum. Cf. Macr. Sat. 5., 20. Tertull. Monog. 4.
Nubiiragium, nubis ruptura ; felho- seg, ervenytelenseg. Kon. Egyh. 531. decla- Cod. Theod. 12., 5., 3. Varro Sidon. Carm.
szakadds. Tor. Tar. 1889. p. 448. Kass. P. ratio nullitatis matrimonii. Beng. Ann. Er. 23., 150.
P. II. 280.
Numerus, i, kerulet, kor. Ger. Kreis,
Ccenob. 141. Kovy El. 386. Arch. Rak. IX. 34.
Nubiliarium, pro : nubilarium, tu- Jogt. Eml. II. 2. p. 42. Instr. Jos. II. p. 17. Bezirk. Kass. Prax. I. 23, Quilibet Comitatus
gurium ; feszer. Ger. Schoppen. Opin. 1810. . 39. Cher. Jus. Eccl. I. 163.
djvisus est pro ratione sua3 extensionis in plude domicil. Zingar. A : e q u u s . . . sub nubi1. Nulliter, nullo modo ; sehogy, sem- res vel pauciores Districtus, Processus, jaras;
liario stramento, fimoque obsepto stabulatur. mi modon. Tor. Tar. 1889. p. 463. et eius hi rursus in Circulos, Numeros, keruleNubilosus, nubilus; borus. Szentiv. adhasrenti nobiscum armis impetentibus nul- tek etc.
Numerus Budensis, valor Bud.
Curios. Misc. 309. id enjm aliquibus diebus liter subsidiari vellet. Cher. Jus. Eccl. II.
Numerus Scepusiensis, valor. Seefieri impediebant tempora nubilosa. Cf. Ap- 105.
pul. Met. 11. p. 763. Oud.
2. Nulliter, sine vi, sine iure; erve- pus. : budai-, szepessegi c'rtek. Pfahl. Jus.
Nucha, 33, (Du C.) postica pars colli; nyesseg nelkul. Gall, sans validile. Ger. ohne Georg. LXXI. Marca argentea numeri Bunyakszirt. Gall, naque du col. Bene Med. III.Giiltigkeit. Kovy El. 89. post assumlos sacros densis 56 grossis, Scepusiensis numeri
26. cucurbitul33 siccaB ventosse nuchae impo- ordines emissaque vota solemnia illicite qui- 48 grossis absolvebatur.
Numisma memoriale, nummus in
sit33.
dem, non tamen milliter initur (matrimomemoriam alicuius rei signatus; nummus meNucifer, qui fert nuces; diotermo. nium).
Oszterh. 20. Arbores fructifera quatuor geneNullius juris, iniustum; jogtalan. morialis; emlekpenz. Diar. Com. 36.
Numizma, V. Numisma nemoriale.
ribus continentur. 1. Pomiferis. 2. Drupiferis. Torvt. Msz.
3. Nuciferis. 4. Bacciferis.
Nullo medio, nullo modo; semmifele Arch. Rak. VIII. 319. in uno Crux Hispanica
Nucinulus, i, parva mix, orbiculus in modon. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 29., 197. cum numizmate. 320. Unum rosarium ex
formam nucis ; apro dio alaku gomb. Magy. cum iidem sacerdotes sibi et eidem Ecclesie Granatis et Numizmate filagreno.
Tor. Tar. XX. 181. Cingulum ex serico nigro iure Diocesano nullo medio sint subject!.
Nummax, dives; penzes, gazdag.
textum palmaris latitudinis cum nucinulis Et: Quod ad Romanam Ecclesiam nullo me- Taurini Staurom. I. 521. Engel, Mon. Hung.
argenleis.
dia pertinet.
Bees. 1809. 135. Ipse ego nummacem CrceNuclearius, locus, ubi nuces crescunt;
Nullum non movere lapidem, sum qui vinceret auro.
dios .. . Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 561. indeCffilum ac terras miscere; minden kovet
Nummella, 33. V. Cippus, Numella.
descendcndo idem rivulus transit rivulum ve- megmozditni. Cod. Dip. Briiss. III. 68. ut Han. Hist. Eel. p. 308 : Agitabatur ad ha3c in
nientem de villa convicina ad caput piscine, propositum assequantur, nullum non mo- eodem Synodo quajstio de Nummelis seu
ubi est nuclearius et mete terree. Tkal.Mon. vent lapidem.
Cippo, cuius iurisdictionis sint ?
Ep. I. 133. an. 1266.
Nulluspiam, nullus, nemo; senki,
Nummista, 33, discipulus privatim inNucleus, i, arbor nucum ; dio fa. Batty. semmifele. Pesty Szor. III. 153. nullipiam structus, qui paratam pecuniam solvit instruLeg. T. II. 312. an. 1217: transit ad magnam hominum ipsis fundum dandi habeat facul- ctor! ; keszpe'nzzel fizeto tanulo. Bek. Debr.
stratam usque ad nucleum. Tkal. Mon. Ep. I. tatem.
f6isk. torv. 28. A magantanitonak nemcsak
95. an. 1252.
Numanus, 3., (a numen) divinus; egy, hanem tobb tanitvanya is volt. Az egyik
Nuctor, qui nutrit; tdpldlo, elteto. It. isteni. Fej. I. 374. Michael abusivus patri- flzetelt penzzel s ez volt a nummista; a manutritore. Schlag. 224. B-ben : eyn spise man archa, neophytus et solo numano timore ha- sik.etellel, ez a cibista; a harmadiknak
bitum monachorum adeptus.
(Speisemann).
meg a sziilei mostak raja ez a lot or. Volt
446
Nummophylus
Numus investigatorius
Nyctages
Nuntius, V. Nuncius. Cod. Dip. Arp.

' azonban olyan is, kit ingyen tanftott (gra- adstationis ac canlalionis diligenter inspitista).
cito. Ibid. 135.
Conl. IV. 162.
Nummophylus, qui nummis veleriNumus investigatorius, pecunia
Nunziare, pro: nunciare. Magy. Tor.
bus, insignibus etc. delectatur, amicus (<pi).oq) pro venia, poteslate concedenda invesligalio- Ta>. III. 78. el ila nunziatum esl D. Gunummis; ermek, eremtan bardtja, kedve- nem minerarum instituendi; kutatdsi penz. bernatori.
Uje. Sim. Num. 10.
Faber. Jur. Met. 59. Quisquis absque pravia
Nupcia, aB, nuptiaB; (apud aurea; et meNummus aureus, V. Ducatus. M. concernentis Judicis montani vcnia laborem dia? aelalis scriplores plurale lanlum). Fr. Lib.
Bel. Geog. 504. Monet* HungaricaB species montanisticum exercet, seu id facial fodiendo Rl. II. 30. adolescenti ad celebracionem nupsunt: 13. Nummus aureus seu Ducatus, aut medio pulveris pyrii aut lerebelli montani, cie sue dali sunl.
Nuperissimus, 3., inusitatus superlaArany, Dukat, Bin Duccaten; duplex est: per dominum fundi ultro depelli potest; qui
Hungaricus Cremnilziensis, florenos qualuor, proinde imperlurbate tenlamen montanisticum livus a nuper; legeslegkozelebb. Szek. Okl.
totidem denarios; Transilvanicus tres tantum suscipere et montem indagare vult, concer- I. 62.
nens Judicium mont. pro oblinenda ad id faNupernus, 3., nuperus; minapi.Kass.
recipit.
Nummus confessionarius, nu- cultate adire obligatur Art II. 1. 0. M. quas P. P. I. 342. per Regnicolarem Deputalionem
mus confessor! pendendus; gyondspenz. baud gravale, modo singularis exceplio non articulo 8. nupernae DiaBlaB exmissam . . .
subversetur, eidem erga Taxam seu numum Knauz M. E. Sir. II. 465., 476.
Par. Pap.
Nuptiales recordationes, canlus
Nummus hungaricus, magyar investigatorium (Schurf-Taxe) medio Schepenz. Cod. Alv. II. 232. Germanicus sive rhe- daB seu licentiaB indigandi (Schurf-licenz) dari lempore nupliarum a pueris edilus; ndszudvozlo dal. Kormocb. forealisk. Ert. Bpest.
nensis florenus facial hungaricos nummos solet.
Numus lusorius, pecunia aleatoria; 1895. p. 97.
centum vlginti sive polturas quadraginla.
Nuptialis subarrhatio, sponsalia
Moneta caesarea, quae decem polturarum vo- jdtekpenz, tupenz. Kelem. Inst. Jur. Pr. II.
catur in Transylvania, valcat triginta num- 219. uti sunt: Paraphernum, Donatio Matu- facerc, actus aunulos commulandi; gyiirumos hungaricos sive quinque grosses cae- tina, Morgengabe, Promissio numi lusorii, vdhds, eljegyzes. Torvt. Msz.
Nuptialiter, more in nupliis solilo;
sureos . . .
Spielgeld, vel ad Spinier, Nadelgeld, et alia
lakodalmasan. Fjp. Anon. 21. b. collidie
Nummus maior, V. Crucifer. M. plura opulenlioribus usilala.
Nuncfatus, V. Modofatus; epen most comedebant nuptialiter.
Bel. Geog. 503., 4. Moneta} HungaricaB species
Nupturire, nubere velle; ferjhez
sunt: Nummus maior, a cruce Crucifer emlitett. Art. DiaBt. Pos. 77. nuncfato Codenominates, Kreylzar, Bin Creuzer, moneta mile Emerico Csaky, Varadiensis Administra- menni akarni. Boc. Hungar. p. 298 : Baucis
nupturit, sed Pomphilo : damno. Chremes
est germanica, eaque pars denarii tertia, flo- lore.
Nunciatlvus, 3., nuncians ; hirdeto. ducturit; sed Anlipliilam : damno. Mopsus
reni Rhenensis sexagesima.
ambilurit; sed Nisam : damno. Kaz. Lev. I. 73.
Nummus Marianus,(Ball. Marias). Andr. Pann. 8.
Ger. Sieb/ehnkreuzerstuck, Siebzehner. M. Bel.
Nunciatura, aB, munus legali apostolici; Cf. Martial. 3., 93. Appul. Apol. p. 533. Oud.
Geog. 504. MonelaB HungaricaB species sunt kovetseg. Tor. Tar. 1887. p. 722. nuncia- Nupturisare, nubere, uxorem ducere,
pacisci puellam velle; hdzasodni akarni.
8. Nummus Marianus, Maridss, Sesztak, tura negoliisque Mlis Noslre.
Bin Siebenczehner nummos cruciferos seplemNuncium, i, responsum; izenet. Ger. lilesh. Querela ad CaBsarem 314.
decim continet.
Bolschafl, das Nunlium. Torvt. Msz.
Temporibus brumas sat clarus Marie
Tifenbach,
Nummus minor, penz. M. Bel. Geog.
Nuncius, i, (Du C.) legatus, missus;
Nupturisans thalamo placidam quaBsivii
503. MonelaB Hungaricae species s u n t . . . 2. kovet. Diar. Com. Pr. XVIII. Recon. an. 1608.
Nummus minor, P6nz, Kralovszky, Ein p. 46.
amicam.
Ungrisch, in Hungaria superiore, sexta ; in inNuncius Apostolicus, legatus PonNuspiam, nusquam; sehol. Ger. nirferiore quinta denarii et centesima floreni tiflcis ; pdpai kovet. Cod. Dip. Briiss. Burg, gendwo. Wagn.
Rhenensis pars.
Nutricatio, aclus nulriendi; elelmezes.
p. 257. De Caspare Pastore dicit nullum seNummus minor Moravicus, M. crelum aul longiorem sermonem in hospicio Luc. Regn.Dalm. 191. largissimos indefruclus
percipiunl, qui non modo ad nutricationem
Bel. Geog. 503. MonelaB HungaricaB species Latini Nuncij Apostolici habuisse.
s u n t . . . 3. Nummus minor Moravicus,
Nuncius Capituli, legalus c. qui in- sufficientem, verum eliam ad prolixas voluplaPatdz, Ein Groschl, quarta denarii seu grossi ler Regnicolas in Comiliis locum el volum ha- les el delicias conducanl. Cf. Gell. 12., 1., 5.
bebal; kdptalani kovet. Diar. Com. 102. Appul. Dogm. Plat. 2. p. 27. Varr. R. R. 1.,
pars.
Numophilaciuin, aBrarium; Locus,
Nuncius Comitatuum, legalus com; 44., 4.
ubi numi antiqui custorfiuntur; penzgyujte- vdrmegyei kovet. Diar. Com. 102.
Nutricius pater, (DuC.) educator,
meny, kincstdr. Wallaszky 270. Sim. Num. Nunctiare, nunciare; uzenni. Tor. aller parens; nevelo atya. Georg. Sirm. I.
42. dimisserunl ludum el lanquam ad nutri40. Torvt. Msz. Numi Hung. 6. Kelem. Hist. Tar. 1891. p. 439.
Jur. Pr. 73.
Nuncupativus, 3., viva voce, verbis cium patrem fugierunl.
Numosemiotica, 33, penzfeliratlan, expressus; szobeli. Cher. Jus. Eccl. II. 245.
Nutrimentalis, ad nutrimentum pera penzfeliratok jelentesenek tana. Numi (Testamentum) Scriplum, dum eodem lempore, linens ; elelmezesi, evo. Andr. Pan. 34. nuHung. 168. En doctrine siglarum monetalium quo condilur, stalim lilleris exaratur; nun- trimentales deleclaliones reprimere.
Nutrimentum, (Fin. tapszer) hoc loco:
(quam Numosemioticam dico) per neminem cupativum, si Teslator viva solum voce suam
hucdum, quod sciam, ex professo tractatse ullimam volunlatem enunciet. Torvt. Msz. nutritus; dpolds, eltartds. Kub. D. Honl.
prima lineamenta.
II. p. 316 : nepotes sui, sub suo nutrimento
Georch. Ert. 180.
Numosicoratus, i, qui res sacras
Nuncupatorius, 3., sollemnis, adhor- et protectione existentes. Cl. Plin. 17., 23.,
nummis vendit, alias Simoniacus; szentseg- lans; unnepelyesen irott, into. Corp. 36. n. 28. Verg. Aen. 1., 176.
drulo, hivataldrulo. It. simoniaco. Obs. Gram. 4.
Nutritio, aclus nutriendi; tdpldlds.
Jadr. 398. mandato dominalionis Jadraa ipaos
Nundinse anni versarise, V. Texlum Szenliv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. p. 2.
Simoniacos seu numosicoratos non va- sub forum hebdomadale; esztendonkent
Nutrilius, 3., (Du C.) nutriens; tapluissent ab illorum iniquo proposito remo- elo'fordulo vdsdr. Ger. Jahrmarkt.
laid. Abelles 40. Bene Med. IV. 241. succus
Nundina3 liberse, szabad vdsdr, nutritius.
vere.
Numotheca, area ad numos conser- vdsdr. Germ, freier Markl. Kass. Prax. I.
Nulritivus, 3., nulriens; tdpldlo.
vandos destinata; penzgyujtemeny, penz- 25. nundinae liberae seu fora annualia Szonliv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. p. 1.
szekreny. Sim. Num. 85. talem nempe, qua- libera.
Nux moschata, nux myristica, moNuntiativus, 3., nuncians; hirdeto. schocar\on; szerecsendio. Ger. Muskatnusz.
les in Numotheca D. Michaelis Richter binos
conspexi A r a d i n i . . .
Pel. Pom. L. I. P. V. Art. I. c. I.: Ave gralia Vect. Ref. E. 2 : Cenlenarius Nucis moschaNumus adstationis, astationa- plena, quod verbum el deprecalivum el salu- tae. Cod. Dip. Arp. Conl. VI. 26.
Nux myristica, V. Nux moschata.
lis, pecunia solvenda discipulis funeri co- tativum el nuntiativum fuit.
nendo adstantibus ; temetkezesi kiseresert
Nuntiatura, V. Nunciatura. Beng. Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 196.
jdro dij. Be"k. Debr. foisk. torv. 100. Numos Ann. Er. Ccenob. 427.
Nyctages el Nyctarontes, (Du C.) Ha>
Nycthemerum
retici, qui superfluas existimabant saeras vigilias, et spiritali operi infrucluosas ; dlmosdidk. Nagy Hier.
Nycthemerum, tempus unius noctis
et diei; egy ejjeli es napi szak. Bene Med.
I. 82. infantibus pro nycthemero grana tria.
1. Nycticorax
Oblatrator
2. Nycticorax, (gr. VVXTIXOQU^) V.

1. Nycticorax, strix.
ejjeli hollo, ha'ldlmaddr. Pair. Const. 287. Noctivagus; qui more strigum funereorum
Nycticorax.
vagatur. Teut. Schul. I. 149: in noctivagos
Sol noctem dat, lima diem, me fata canentem, illos nycticoraces .. . decernitur.
Pauper amat,-locuples odit, abhorret anus. Cf.
Hieron. Ep. 106. n. 86. Isid. Orig. 12., 7.
o
Ob, cum Dativo pro Accusative; vegett,
Obeditus, cliens; vedemz. Ger. H6-lis liber, in quo defunctorum nomina descriczeljdbol. Knauz. M. E. Str. I. 109: Ob re- rige. Star. VI. 171. an. 1325. qui erat obedi-buntur; halottak konyve. Nagy Hier.
medio anime mee.
tus et servitor comitis.
Obitum facere, (V. Du C. s. Obitua)
Obambulatio sacra, V. Processio.
Obelare, obelo notare, radere (Du C.); exequias celebrare ; halotti szertartdst vePompa sacra; kormenet. Hist. Eccl. Ev. hibds helyeket a konyvben ekkel meg- gezni. Vjestnik II. 23. an. 1374. perpetuo
56. nominatim vero artifices et opiflces Evan- jelolni. Par. Pap.
annualim facere fieri unum obitum cum
gelici sacris obambulationibus (processioObelia3, collyra ; falatokra szaggatott pulsatione campanarum.
nibus) intersunto. 91. imprimis nd pompam teszta miivek. Comen. 64.
Obitus, 3., mortuus; meghalt. Act. et
sacram processiones compellebantur.
Obellus, i,* pecuniae genus, (o{io),oq); Doc. Rakoczy p. 22: tractatum nostrum proObardus, i, genus pecuniae; 6-bdrdos, filler. Isthv. XV. 261.
longavimus . . . ad requisitionem obiti Regis.
(regi bdrdos). Sic nominabatur, quia latere
Obelotropium, veru (a gr. oft&oq et Cf. Appul. de Mund. 74. Inscr. Orell. 2673.
uno nummi simulacrum Ladislai Sancti regis TQonsa)) ; nydrs. Rau. Elem. p. 60: caro
Objective, uti res postulat; tdrgyilaHungarorum cum securi (bard) erat incisum. obelotropio circumacta excoquitur calore gosan. Torvt. Msz.
Valoris triginta octo grossorum sen septua- concluso.
Objectivitas, dicendi el agendi modus,
ginta sex crucigerorum. Cod. Dip. Kar. 1.472.,
Obequitator, custos salis; sokerulo, ut res postulat; tdrgyilagossdg. Torvt. Msz.
285. ducentos florenos centenarios quemlibet soo'r. Prise. Serv. p. 37 : Obeguitatores fueObjectivus, qui ita loquitur et agit, ut
scilicet florenum cum quinquaginta numpmis rant, qui salem in domibus Regnicolarum ex- res postulat; tdrgyilagos. Tiirvt. Msz.
antiquis obardus appellatis. Cod. Zi. V. 215,q.uirebant. Cynosur. Corp. Jur. Hung. p. 301.
Oblacio, eleemosyna; kegyes adoArt. Diaet. Pos. 24. Ipsi porro Camerarii vel many. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 387. oblaCod. de Sziara II. 38.
Obaudire, (DuC. 1.) non obedire, pa- Obec/uitatores pro exquirendo sale domos ciones . .. mortuaria et cetera minuta . . .
rere; nem hallgatni, engedetlenkedni. Regnicolarum visitare secus non polernnt.
sacerdoles percipiant.
Obequitator salis, V. Obequitator.
Bonf. Praef. Obaudis factiosos, delatoribus
Oblagium, (DuC.) oblationis genus;
aures occludis. Verancs. V. 144. dicens, quod Jogt. Eml. T. II. 1. p. 493; Quandoquidem quidquid in exequiis defunctorum ecclesiae ofMusulmani vel unica mandata principis sui obequitatores sahs propria authoritate . . . fertur; kegyes adomdny.Pel. Serm. Honora
domos quaerendi salis causa invadere . . . pra- deum tuum . . . de primitiis omnium frugum
obaudirent, nee parerent.
tuarum scilicet decimas et oblagia fideliter
Obauditio, (Du C. ingrata auditio) au- sumant.
Obequitator sylvarum, cuslos sil- ecclesie reddendo Aest. 43. qu. An. Sc. III.
ditus difficilis, baryecoia vel dysecoia; nevarum ; erddkerillo. Faber. Jur. Met. 45. in 42. an. 1405. ratione filiationis. oblagiorum
hez hallds. Bene Med. II. 21.
Obauditor, (DuC.) auditor, obediens; maioribus Processibus montanis munus hoc et sepulturae . . . sex grosses . . . pro mensa.
1. Oblata,a?, (DuC.) hostia, panis euchaszotfogado, szora hallgato. Szek. Okl. I. inter Exactores, Indagatores, Obequitatores
Sylvarum subdividitur (Sylvarum Curator). risticus ; ostya. Batty. Leg. T. II. 141. (Saec.
358. Obauditores alterius partis.
Obba, 33, (Du C.) genus calids: oregfa- Nov. Calend. 134.
XII). oblatam seu Panem. Par. Pap.
2. Oblata, ae, (Du C. Oblati) mos, quo
palaczk, csobolyo, te'gely. Par. Pap. Cf.
Ober-Knesius, summus princeps, pra?Non. 146., 8., 545., 2. sq. Pers. 5., 148.
fectus; fonok. Nill. Symb. p. 560: Elapso die infantes ac parvuli a parentibus Monasteriis
Obcinccio, septum, obseptum; keri- Sabbati... delata e s t . . . epislola quaadam . . . offerebantur divinpque cultui consecrabantur;
felajdnlds. Bek. Arp. Kozokt. 28. Az .oblata
tes. Vjestnik II. 172. an. 1853. Obcinccio- subscripta ab Ober-Knesio.
nem firmiorem circumvallare.
Oberofficialis, superioris ordinis dux; intezmeny nalunk is ervenyben volt.
Obdensare, obscurare; elhomdlyo- fotiszt. Szilady. Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. Oblatio, (Du C.) propositio conditionum;
sitani. Vern. Psych. 93. Oritur aulem cala- 450. Magniflcus Dominus Colonellus exilurus ajdnlat. Tor. Tar. 1888. p. 564. pads 06racta (der graue Staar), dum lens crystallina est ex Arce Ungvariensi cum omnibus ober et latio. Cf. Eumen. Paneg. ad Constant. 16.
adeo obscuralur obdensaturque, ut nullis Underofficialibus, Militibus, expansis vexil- Ulp. Dig. 5., 2., 8. . 10.
amplius solis radiis penetrari possit.
lis, Armis, Sclopetis, lympanis, flstulis ac omni
Oblationes facere, proponere, facere
Obductura, ae, linteum, quo sellae ob- miiitari musica.
alicui conditiones; ajdnlatot tenni. Frak.
ducuntur; takaro. Ger. Uberzug. Arch. Rak.
Oberratio, error; hiba, tevedes. Jan. Mat. lev. II. 83.
VIII. 347. Sedes ligneae brachiatae nova?, sine Pan. Poem. II. 38.
Oblationarius, collector oblationum;
obducturis Nro 6.
Obest-lajdinantius, a Gall, lieute- kegyes adomdnyszedo. Par. Pap.
l.Obedientise, (DuC.l.)auct. Battyano nant, quod idem est ac locumtenens, i. e. in
Oblator, qui fert, tradit aliquid; felmonachis erant cellae, minora monasteria ab locum centurionis substitutus. Obest a Germ. ajanlo, dtado. Fej. IV. 1. 59. Oblatores
alio monasterio dependentia dicta? obedien- Oberst idem ac superior, Summus ; alezre- igitur dictarum litterarum a nobis petierunt
tiae, quod monachi stabilitatem loci sponden- des. Arch. Rak. II. 61. una cum obest-lajdi- obnixe. Cf. Tertull. adv. Marc. 2., 26.
tes vinculo ejusdem obedientiae tenerentur ad nantio suo.
Oblatorium, (Du C.) offertorium, vas
tales obedientiae jussi se conferre. dein flliae Obest-Vokmaister, (pro: Oberst- scilicet oblationibus ferendis idoneum; dldicta? sunt; fiok kolostor. Batty. Leg. T. II. Wachmeister) praefectus vigiliarum ; ornagy. dozo edeny. Wallaszky 427. oblatorium
246. an. 1157: ad maiora monasteria ple- Tor. Tar. 1889. p. 519., 521.
sacrificulorum Romanorum.
rumque constitutae sunt obedientiae. Fej. II.
Obiectum; i, obiectio ; kifogds. Star.
Oblatorius, 3., ad oblationem perti549.
XXII. 58. an. 1723. qualia obiecta . . . Pro- nens; dldozati. Cod. Dip. Arp. Cont. I. 40.
2. Obedientise, (Du C.) (sc. litter*) = vinciam . . . erga habuerit
Linea coopertoria altarium sunt XVII, quorum
in qua Monachis ab Abbate aliquid iniungitur.
1. Obitio, mors ; haldl. Kronst. I. 423. V sunt serica, tria sunt oblatoria.
V. s. Dies naturalis.
2. Obitio, auctore Batty, digressio ; (PaOblatrator, qui oblatrat, calumniator;
Obedientialis, (Du C.) obediens; oda- pias obire : circuire); a tdrgytol valo elte- gyalazo, mocskolo, szido} gdncsolo. Veado. Pel. De S. Trrnit. s. I. c. 1 : Omnis chri- res. Batty. Ger. 77. nisi a nascetivis obitio- rancs. X. 10. Tu quoque tales oblatratores
stianus obligatur sanctse Trinitati obedien- nibus irretiemur.
velim tua virlute compescas. Cf. Sidon Ep.
tiali amore. Pazm. Dial. 281,
Obitorium, (DuC. Obitarium) mortua- i.,8.
448
1. Oblatum
Oblifjatorialia
Obsequium feudale
1. Oblatum, (Du C. oblata) hostia non- CLXVII. Obligatoriales Fideiussionales ascendebat ad VI. millia aureorum feruntque
dum conseerata; ostya. Teutsch. Schulord. I. in Casu, quoChartsebiancalesprimsevaeaccepta- earn pensionem supra quam dici possit mo42 : oblata apud Aediluum pinsat.
ta3 notse sunt pro solidiori Cautione concin- leslam et onerosam semper fuisse subditis.
2. Oblatum, i, condilio; quod aliquis natae.
Obolus, i, valens Va denarium; filler.
offert, proponit; ajdnlat. Ker. Nap. 394. 6nObligatorialia, ium, obligatoria3 lit- Ger. Heller. Kronst. III. 36., 389. Cf. Vitr. 3., 1.
kenyt valo oblatumot teven. Rak. On. 9.
lerse; zdloglevel. Szaz. XI 686. obligatoriaObon, uncia ; obon. (ex obol, hoc vero
Oblegium, munus, offlcium, opera prs- lia cassata.
ex obolus) Heyse : einc kleine altgriechische
standa; kotelezettseg. Han. Hist. Eccl. p.
Obligatorialis syngrapha, kote- Scheidemunze, der 6-te Theil einer Drachme
166 : Hinc Rustic! suis Pastoribus iam insul- lezveny. Beng. Ann. Er. Co3nob. 400. cerlam etwa 10 Pfennige; ein Heller, Scherf, Scherflabant, oblegia consueta . . . denegabant. obligatorialem syngrapham, qua titulo lein; seit, 1836 ein griech. Gewicht v. Vio
Bod. Hist. Eccl. I. 171.
creditoro summam millc florenorum Rhen. Drachme (Gramm) = 1 Decigramm. Fej. II.
Obliga, debitum; tartozds, Luc. Regn. apud quandam familiam habebat exigendam. 282: Hospitale S. Stephani unam unciam auri,
Dalm. 202. et annuatim deviciant debitum
Obligatorium, (Du C.) chirographum; qua? dicitur obon.
suum, sive obliga : duo M. et 600 lib. qui- kotelezveny. Teut. Schul I. 274 : obligatoObreptitie, dolo, fraude ; ravaszul. [\.
tando.
rium . . . propria nominis . . . subscriptione orreltizio. Cher. Jus. Eccl. I. 107. Ab intrin1. Obligamen, vinculum, pactum; fel- munitum. Szilady Tor. Mauy. Tort. Eml. VIII. seco invalida sunt generaliter, si Rcscriptum
tetel, kotelezes. Cod.Zi. III. 125., 264. secu- 66. obligatione ex aulhentico obligatorio impetretur subreptitie, id est, si falsa narrentur
rum iter prsebere . . . sub obligaminibus fideliter transumpta.
vel obreptitie sen, si veritas, circumstantia aut
superius declaratis. Rak. On. 170. contedera1. Obligatus, i, debitor; ados. Kronst. qualilas talis reticeatur, quse rescribenti exponi
I. 174.
lionale obligamen.
debuisset.
2. Obligamen, obligatio; kotelezett2. Obligatus, 3., oppigneratus; zdObrest-Vach-Masterius, i, 6rseg, kotelesseg. Cod. Dip. Hung. And. V. logba vetett. Szaz. VIII. 609. obligatus ager, nagy. Arch. Rak. IX. 95. salarium Supremi433., 16. pro non observacione proprii obli- eadem prala obligata sunt Ulmanno.
Vigiliarum-Prsefecti seu Obrest-Vach-Mastegaminis. Dip. Alv. II. 91. obligaminis CaObliviosior, inusilatus comparalivus rij conferre dignetur.
mersehuius erit. Batty. Leg. I. 532. (Syn. Rex. ab obliviosus; feledekenyebb. Corp. Gram.
Obrest-\\7acht-Maisterus, i, prajUlad. II. an. 1498): si quis Regnicolarum ali- 333.
fectus vigilum; ornagy. Arch. Rak. IX. 95.
qua obligamina fecisset.
Oblivisare, oblivisci;
elfelejteni. Officio Supremi Vigiliarum Prafecti seu
Obligare sibi, pignus capere; zdlogba Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 107.
Obrest-Wacht-Maisteri functus fuerim.
venni. Szaz. VIII. 609.
Oblivisceiicia, se, oblivio, oblivium;
Obresz-Lajdinon, V. Obcst-laidiObligatio, chirographum, syngrapha; feledes. Cod. Dip. Pat. Hung. V. 145., 196.nantius. Arch. Rak. IX. 510.
kotelezveny, kotelezo level. Irodt. Kozl. VI. Ideo ipsi pro premissis interfeccione et homaObrizum aurum, aurum purum;
IV. 465. Georch. H. T. III. 33. Cf. Modest. Dig. gio ante latorum quatuor Jobagionum predict! szin-tiszta arany. It. obrizzo. Ger. reines
20., 1.. 23., ib. 48., 11., 28.
Capituli ceterorumque actuum potenciario- Gold. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 33. promittiObligatio Altaristica, munus alta- rum . . . in obliviscenciam eorundem . . . mus vobis . . . auri obrizi libras quinque.
ristaB V. Altarista; az oltdrnok koteles- Totales porciones eorum possessionarias ineObrizus, 3., purus. V. s. Aurum obriseg e. Beng. Ann. Er. Canob. 326. Hseredita- morato Capitulo dedissent.
zutn; tiszta, szin.
rium praterea Bonum suum Trescheno, ad
Oblocutorius, 3., ignominiosus, infaObroti, (Polonis = slipendium); dij.
rippam fluvii Dobra situatum, cum omnibus mis ; gyaldzo. Serm. Cat. 247. Opus est, ut Fej. X. I. 97. tune pro illis superfluis hastis
mobilibus sine ulla obligations Altaristica, vir sit surdus, \\zoblocutoria contra uxorem sibi diarium in vulgo obroti more Regni Posed duntaxat ad provisionem internarum, ex- audiat. Fej. X. I. 222.
loniae debeatur.
ternarumque ecclesise Seveticensis necessiObmovere, promovere, eldsegiteni,
Obrstlejdinantius, in locum tribuni
tatum.
elohozni. Pfahl. Jus. Gcorg. 255. aut infru- mil. substitutus, alias Vice-Co!onellus; alezObligationem de se dare, nomina ctuositatem fundorum exslirpatitiorum obmo- redes. Arch. Rak. VIII. 405.
facere ; kotelezve'nyt kidllitani. Ger. Schuld- vere. Cf. Cat. R. R. 141.; Fest. p. 202. ed. Obryza, se, Obrussa, lapis Lydius; proschein ausstellen. Wagn.
Miiller.
bako'. Ger. Probierstein. Wagn.
Obligativus, 3., obligans, obstringens;
Obmuratio, actus muro cingendi, seObscrinare, claudere, sepire; V. Textum
kotelezo. Batty. Leg. I. 2. Theologi quidam piendi; befalazds. Lib. Cod. Med. T. II. 723. sub Tunnarius; elrekeszteni.
oggerant obligativam vim legum. Art. D. Obnegare, pro: abnegare; megtaObscurificus, 3., obscurans; V. Text.
1840. p. 45. Pril. Abact. 99.
gadni. Batty. Leg. III. 296. an. 1394.
s. Luminificus; homdlyosito.
Obligator, qui se ses alicnum ad desiObnoxiare, subjicere, obligare, cogerc;
Obscuriloquus, qui in aenigmatibus
gnatum tempus absohere obligat, (Du C. al. alavetni, ke'nyszeriteni. Szaz. XXX. 2. f. loquitur V. s. Nefastulus; homdlyosan
s.); ados. Cod. Dip. Pat, Hung. V. 145., 105. Rustici Curruum ad castra necessario- beszelo.
198. Dum per ipsarum obligatores pro hys rum statutioni obnoxiantur. Proj. Leg. Civ. Obsedicio, obsidio ; ostrom. Knauz M.
pecunys,.quanlis forent obligate, ab ipso Capi- 191. Art. D. 1840. p. 40. Magy. Jogt. Eml. I. E. Sir. II. 260., 245.
tulo redimerentur.
378. Cf. Claud. Mamert. Slat. anim. 2., 9.
Obsequare, pro: obsequi; teljesiObligatoria, se, (sc. litters oblig.) chiObnoxiatio, reatus (Du C.); bun. Lex teni. Ljub. Mon. SI. I. 1. an. 1018 : quod si
rographum ; kotelezveny. Magy. Tor. Tar.Ladislai regis lib. 2. cap. 11. lib. 3. cap. 3. hoc rccte in prestito tempore . . . non obseXVIII. 500 aranyrol obligatoria hugomhoz.
Obnoxietas, obsequium, servitus; fug- quaverimus : componere promittemus. Rac.
Arch. Rak. IX. 1. Beth. G. lev. 191.
goseg, aldvetettseg, alattvalosdg. Ger. Mon. SI. VII. 33. an. 1018.
Obligatorise, Obligatoriales,
Unterwiirfigkeit. Fej. V. II. 504. ex prima? li- Obsequiositas, (Du C.) obsequium, faObligationes, kotelezo level, adossdg- bertatis tramite,quosdam in obnoxietatem mulatus; szolgdlatkeszseg, engedelmesse'g.
leve'l, kotelezveny. Arch, Rak. VIII. 308. condilionis traxerat gravioris. Cod. Dip. Arp. Szek. Okl. IV. 249. seque nationi huic nostrse
Kass. Jur. Civ. II. 170. Obligationes, Ob'li- Cont. IV. 288.
obsequiositatis vinculo adstrinxisset. Pel.
gatoriae, Obligatoriales sunt script* ReObolaris, e, unius oboli; filleres. Pom. In Epiph. s. H. c. 1. Christus per angelicognitiones et Testimoniales super eo, quod Verancs. Hist. I. 292. Quarto hie proventus cam obsequiositatem comprobatur pro noquis pecunias aut res quaspiam cum vel sine obolaris, quern filler vocant. Ibid. Laurentius stra salule natus.
securitatis prseslatione et erga vel citra cen- dux protulit obolarem reditum.
Obsequium, (Du C. famulorum et amisum Interusurialem ad certum Tempus ab alio
Obolarius, qui pendit unum obolum; corum comitatus, pompa\ h. I. scrvitium;
muluo acceperit.
fillerfizeto'. Verancs. Hist. I. 291. Habuit szolgdlat. S. de Kz. A. 2., 3 : ex quibus orObligatoriales, V. Obligatoriae. Uylacchum proventus maximos. Cseterum unum dinavit servire suis castris obsequio leviori.
Magy. Tor. Tar. IX. 195. Diar. Com. II. 54. ultimse conditionis habitum non prsetermittam Cf. Justin. 13., 2.; Tac. Ann. 3., 12.
Georch. H. T. III. 107. Cher. Jus. Eccl. II. 254. referre, qui appellalus cslobolarius ab unius
Obsequium feudale, huberi engeObligatoriales Fideiussionales, oboli collalione. Nee succurrit quibus ex re- delmesseg. Vuch. Jur. Feud. 162. Jus exikotelezdleg jotdlldsu level. Kov. Form. St. I bus pro veniebat, ejus tamen summa pecunia3 gendi obsequium feudale, Lehensgehorsam,
Observaculum
Obstaverunt
Occasionaliter
seu obligationem ad prsestanda ea, qua? intuitu

Obstaverunt, pro : obstiterunt. Georg. formiter igitur ad hos obtutus. . . cum Sedes
Sirm. I. 77. Dixerunt et Obstaverunt dicioni dominates stability sint.
feudi dcbentur.
Observaculiim, conclia, vas (salis) Regis Ludovici.
Obulus, i, pro: obolus (DuC.); Rak.
salinum, (DuC. al. s.); (so)tarto. Tor. Tar. Obstetricare, assistere, (DuC. obste- On. 31.
1889. p. 188. Salis observaculum argen- tricis munere fungi); segedkezni. Fabo. Monm.
Obumbere, circumdare ; kornyekezni.
tcum.
Evang. II. 369. quse etiam obstetricantibus Fragm. Chron. Rhythm. Ludov. I. Engel : Mon.
Observamen, obtemperatio, observa- sacerdotum principibus . . . in effectum sunt Ungr. Bens 1809. p. 26.
tio ; megtartds,szem elott lartds.U. osser- deducta. Olah. Cod. Ep. 565. Cf. Tertull. ad Obvencio, onis, proventus, reditus
(Du C. commodum, emolumentum) ; bevetel.
vazione, osservanza. Kass. P. P. I. 172. ut Nat. 2., 12.
strictissimum illis implementum peculiar!
Obstetricatio, munus obstetricis; bd- Eszt. Okm. p. 43. (Deer. Wladislai 1494) :
s'bi curae habeanl ac constant! illius observa- bdskodds. Pel. Pom. L. I. P. V. Art. I. c. II.: nullo modo possit unus Canonicus ex suis
mini omnimode intentae sint.
sunl quippe in matribus tria precipue ve : pri- obvencionibus quottidianam mensam sustenObservantia ecclesiastica, (Du C.) rruim ve erumne . . . secundum ve infirmita- tare. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 387.
lex, regula eccl.; kulon egyhdzak szokdsa. tis et indigentie . . . indigent obstetricaObvenientia, a?, pars rata ; illetek.
Kon. Egyh. 38.
tione. Bene Pol. 211.
Germ. Gebiihr. Olt. Act. Synod. 72. quod
Observantialis, lege prsescriplus; koObstetricator, qui munere obstetricis ipsi etiam terrestres Domini obvenientias
telezo. Magy. Tor. Tar. XII. 188. qui consti- fungitur ; bdbdsz, szulesz. Bene Pol. m. 32. suas non in conventionali, sed valutali pecunia
tuliones papales generales a Bosnae obserObstetriceus, 3., ad obstetricem perti- percipiant.
vantiales . . . tune noviter rcsignavit.
nens ; bdbdszati. Kuk. Jur. II. 302. Erga Re- Obventio, V. Obvencio. Arch. Rak. IX.
Observare, servare, alere, sustentare monstralionem in merito errigendarum pe- 54. simul cum cunctis suis utilitatibus obven(Du C. 4.); tartam, ellatni. Batty. Leg. III. nes Regiam Accademiam Zagrabiensem Medi- tionibus. Verancs. IX. 293. Cf. Ulp. Dig. 14.,
289. an. 1391. Clerieum unum cantare scien- cinse Chyrurgise et obstetriceae arlis Calhe- 1., 1. ; ib. 27., 9., 12. etc.
tem suis expensis observare . . . teneatur.
Obventus, us, rata pars, proventus V.
drarum e postrema generali Regnorum CongreObservare leetum, vidua manere; gatione Suae Maiestati Sacr. etc. Cf. Arnob. Obvencio. Probst. Cornitiol. p. 155 : Comozvegynek maradni. Rac. Mon. SI. VII. 19. 3., 166.
mercium bourn distrahendorum ad portum
an. 918. si vult uxor mea . . . portionem suam Obstipus, 3., stupidus, stolidus; os- Buccari, ab omni impedimento liberum mapossidere, observet lectum, et si duxerit vi- toba. Fej. Jur. Lib. 173. Pazmany 1637 : ob- neat, et obventus inde Capitulo Zagrabiensi
debiti integri sint.
rum alium, auferte ab ea. Star. XIX. 85. stipa capitis cucurbita.
Obstusitas, rectius: Obtusitas hean. 908.
Obversum, (in), contra; valaminek
Observatio Missse, missae celebra- bes ingenium; tompaelmuseg. Ger. Blod- ellenere. Pest. Var. Lev. in obversum pra3tio ; misezes. Szer. Not. p. 147 : sedecim flo- sinn. Jogt. Eml. T. I. p. 4: Et si fortasse Ju- vigentium.
renos... pro observatione . . . Missae perali. . . propter mentis . . . obstusitatem...
Obvertere, opponere (ap. Fin. alio
sensu) ; ellenforditani, ellengorditeni.
rennalis . . . fundata.
causam ignorarent.
Obtardare, morari, cunctari; kesedel- Proj. Leg. Civ. 167, Jus Regium penes ConObser vatorium, specula astronomica;
csillagdszati torony. Ger. Slernwarte. Arch. mezni. Urk. Sieb. II. 82. an. 1351. aetori sa- sensum Fassioni superinductum et invalidata
fassipne obversum, licet statutione pura flrRak. I. 273. Delutan vollunk Urunkkal az Ob- tisfacere non obtardet.
Obtemperator, qui obtemperat: en- matum sit, nisi latentia eius in speciflco reservatoriumban, az holott minden Curiosilasokat megneztiink.
gedelmeskedo. Fej. V. I. 227. Quod quidam monstretur, contra Fatentis successores non
Observatorius, 3., observans; meg- Nobiles exercituantes ecclesiae Strig. et qui- opitulatur.
Obvestire, obducere ; befodni. Bene
figyelo. Gall, observateur. Vern. Psych. 217. dam alii conditionarii Lewas cum filio suo et
Ingenio observatorio et historico pollentes Centus de alio Saroy caseidator et aliorum Med. I. 180. per membranas fibrosas muscupracipue eorum, quae in natura flunt... cogno- mandatorum obtemperator.. . moliuntur in los obvestientes antibrachii.
scendorum desiderio ducuntur
Regni Nobiles aggregari.
Obyiare, satisfacere, respondere ; megObsigiilator cadorum, qui sigillis
Obtenebrare,(DuC.) obscurare, caligi- felelni, kedvere jdrni. Batty. Ger. 2. adjumunitcados; kddbelyegzo. Nov. Calend. 226. nem offundere ; beKoletitni. It. ottenebrare. vet sic me (Divinitas) ut inimicorum laqucos
Obsignatorius, 3., obsignationi inser- Wagn. Ci. Lactant. 4., 19.
possim evadere et Tibi plenissime ad libitum
viens, ad obsignationem aptus, pertinens;
Obtentio, non ab obtendendo, sed ab obviare.
pecsetlo, pecset. . . Verancs. II. 219. apud obtinendo; idem est ac expugnatio, occupatio;
Obviari, obviiire ; utjdt dllani. Cod.
amicum hominem in Dalmatia obsignatorium elfoglalds. Chr. Dubn. 187., 176. De obten- Dip. Pat. VI. 108., 70. Solet excelencia regia
annulum felicissima? memorise Petri Berislavi cione castri Canosii; et inferius 189. De ob- innovare litteras per casum fortuitum depravaVesprimiensis episcopi, summiHungariciregni, tentione Salerni et aliarum.
tas cum inopinatis nequeant eventibus obchristianaeque rei publics herois, nihil minus ' 1. Obtinere, nullum telum frustra mit- viari.
cogitans animadverti.
tere; taldlni czelt. Ger. treffen. Georg. Sirm. Obviatio, resistentia ; ellendllds. Pel.
Obsistentia, resistentia; ellendllds. I. 84. et sua hasta non ibat in vanum de manu Pom. De s. Georgio s. IV. c. 5. Tertia cauFrak. Mat. lev. II. 178
sua, sed semper obtinebat.
lela dicilur citse obviationis.
Obsomorda,Obstimugarius, (ob2. Obtinere, nude pro : causam, litem
Obviator, detrectator; ellenzo. Cod.
somogorus = panis profusus liquore, panis oblinere (DuC. vincere); a pert megnyerni. Dip. Arp. Cont. XI. 94. Si quis vero huic nointinctusDief.); leves kenyer. Schlag. 1863., Batty. Leg. 111. 108. an. 1309. et passim : In- stre confirmacioni obviator temerarius exti1876.
terrogatus, quam parlem vellet obtinere.
terit.
Obstaculum, obex; rekesz. Nic de
Obtingens, pars rata; illetek. Arch.
Obvicari, obviam ire-; utjdt dllani.
Mir. 449.
Rak. II. 247. hogy az districtura obtingensi- Lampe. Hist. Eccl. p. 556 : ut huic malo conObstagium, (Du C.) V. Obstaquium; bol immediate assignalja udvari hadaimnak az grue obvicetur . . .
tusz. An. Sc. I. 215. an. 1412. M. Bel. Prod. regulamentariter obveniens (vagy obve1. Occa, 33, (Du C.) anser ; lud. It. oca.
108. in obstagium . . . reponantur.
nialo) szekereket.
Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI. 221.
Obstaquium, (ex Slavo: obstavka)
Obtingentia, 33, rata pars. V. s. Or2. Occa, (vox Turc. ex Arab, wakijah,
(Du G! obstagium) obses, vas, vadis; maga- gialis; illetek.
ukijah = 2V* libra = I. 260 kgram) okka
lekoteleztetes. (Pfandung). Gall. Otage. Tor.
Obtusitas, (DuC.) slupiditas, imperitia; Star. XXII. 62. an. 1723. centum occas kukuTar. 1893. p. 4.
tompasdg. Szek. Okl. I. 206. mentis obtusiObslatrvus, 3., adversus, contrarius; tas et animi debilitas.
Occasio, cirrus, dependentia (ab occiellenkezo. Kelem. Inst. Jur. Pr. III. 200. Si Obtusiusculus, dimin. ab obtuso; dere, decidere) (Du C. al. s.) ; czafrang.
duse inter se adversa fronte pugnantes (obsta- egy kisse kurtitott.Beue Med. IV. 156. cor- Magy. Tort. Tar. XX. 178. Quinque frusta purtivae sc. testes) et paris auctoritatis mutuo se pore sulcatOj cauda obtusiuscula.
purae nigraB occasionibus flmbralibus ulnaconquassant; sin inaequales fuerint, tamen deObtutus, us, quod ad hoc attinet; terum 17.
kintet. Ger. Rucksicht. Opin. Deput. 7. Cpnbilior ex fortiori aliquid deterit.
Occasionaliter, peroccasionem(DuC.
57
450
Occha
1. Occurrentia
Octoicon
Octavse, Judicia Octavalia V. Octava 1)

data occasions); alkalmilag.for. Tar. 1888. currenti = prima occasione; elsd alkap. 542. Molnar Patv. 9.
lommal. Arch. Rak. I. 92.
Szegedi Ruhr. Pars. I. p. 74 : Quod quatuor
Occha, 33, V. Occa 2. (DuC. modus
1. Occurrentia, as, (DuC.) casus, oc- (Octavae) Judicia Octavalia, sive in octavis ceragri); oka (harmadfel fontnyi sulyme'rte'k). casio ; alkalom, eshetdseg. Szaz. VI. 249. torum Festorum a Tabula regia celebrari soVerancs. VII. 350. et globos ferreos pro Arch. Rak. II. 37. Ac. Com. Sopr. 211 lita singulis annis celebrentur. Georch. H. T.
maioribus machinis, quorum minimi XVIII. 212.
IV. 223.
2. Occurrentia, &, res, qua? eveniunt, Octavse judiciales, dictis, statis diemaximi XXIV. occharum essent ponderis,
duodecies mille, et ligones et palas et id ge- factum, (Du C. occasio); esemeny. Arch. Rak. bus celebrandorum judiciorum octava3; rennus alia instrument.
VIII. 103. Ebeczky Uram absentiajaban az des torvenykezesi nyolczad. Hajnik PerOccidentalior, qui remotior est ab occurentidkrol tegyen emlitettBoltyan Uram- jog. .18.
Oriente ; nyugatibb. Szentiv. Cur. Misc. Dec. nak reportumokat. Tor. Tar. 1886. p. 543. Octavse niagnse, V. Octava 1). Opin.
II. Pars. I. Pag. 1.
Rak. On. 183. Cod. Dip. Briiss. Burg. 368. Deput. 54. Singulis Annis dua3 et alias dua3
Occurribilis, quod occurrere, accidere octava3 breves, donee necessum fuerit duratuOccidentalis, mortalis; halandd.
Batty. Ger. 144, Nam formativi characteres, potest; eldfordulhato. Kuk. Jur. II. 196. ra, alibi ut dua? octavae magnae 40, alia3
nisi sensivi sunt, occidentals promulganfur. Qua? quidem Deputatio tarn reflexiones circa dua3 octavae breves 20 diebus durent, ordiOccidui characteres, sensus litte- autelatum benignum Mandalum occurribi- nantur (3 : 1486. 2 : 1498).
rales; betii szerint valo ertelem. Batty. les . . . depromet. Lzb. Cod. Med. 697. Moln. Octavale, is, merces laboris octo dierum ; heti ber. Szaz. V1I1. 607. Jac. Horenitz
Ger. 284. Consideratio . . . spirituum Dei Pat. 9.
talium post inspectam Genesim (sc. illorum) Ocellus, annulus; (lancz) szem. Ger. habet Schichtonem . . . Isti sunt cultores des
de interioribus spiritualium agenda est, ne Kettenglied. Magy. Tor. Tar. XX. 164., 182.Tyfenstollens. Nicolaus Karl habet octavale.
Octavales causse, nyolczados peex toto videatur subdi occiduis characte- septem ocelli catenulas aureaa.
O china, #;&, retinaculum; koto, rek. Torvl. Msz.
ribus.
Octavalia iudicia, V. Octava 1);
Occipitalis, ad occipitium, occiput per- madzag, fek, bilincs. Vern. Met. II. 298.
tinens; fohdtaljdhoz tartozo. Vern. Psych. Fuerunt nonnulli, qui coniunctionem corporis oktdvds torvenyszek (Matyas kir.) Tor. Tar.
33. efformantque processum falciformem, qui et animae human* fieri volebant ope subtilis- 1888. p. 121.
per totam iongitudinem partis mediae ossis simi cuiusdam ac aslherei corpusculi ochma, Octavalis, e, ad octavalia iudicia pertifrontis sub sutura sagittali ad protuberantiam id est retinaculum vocabant, natura sua ro- nens ; oktdvds, nyolczados. Tor. Tar. 1891.
tundi.
38. octavalis exmissio. Verancs. VIII. 321.
occipitalem procedit.
Ochraceus, (<jt>%Qoq) subflavus; sdr- Et quia huiusmodi novi actus potentiarii per
Occisor canum, Canicida q. v.;
nos ceterosque Judices Regni Hungariaa Ordikutyapeczer. Fjp. Szam. p. 174. an. 1418. gds. Bene Med. I. 68.
Ochrus, 3., (atzQoq) subflavus: sdr- narios in Curia Regia pro quintadecima^, die
Occlusio, actus includendi, recondendi;
elzdrds, elteves. Kronst. III. (107: pro saccis gds. M. Bel. Prod. 144. obvia qua3que ochra continue, etiam extra terminos octavales
tingunt.
discuti debent et adiudicari.
in pecum'33 occlusionem necessariis.
Ocnus v. Ocuus, (DuC. pars pedis),
Octavalista, 33, colonus, dominus octaOcclusorius, 3., ad occludendum inserviens; elzdro. Debr. Com. an. 1530. la- (Dief. Knochel. Hiihnchen) h. 1. pullus; csirke. V33 partis unius sessionis ; nyolczadtelkes.
teres occlusorii.
Pfahl. Jus. Georg. II. 64. taliterque Subditi
Oclale, octava pars; nyolczad resz. omnes vel Integra aut mediae sessiosis Coloni
Occulari facere, perscrutandum curare ; megvizsgdltatni. Opin. P. II. Sec. II. Fjp. Szam. p. 94. an. 1386. St. habet schich- vel vero Quartalistas aut Octavalistae effiCap. V. (ee) 2 : Occulatorum magister carnem tonem,. . . iudex habet octale id. 143. Im- ciantur.
Octavalitas, octava pars; nyokzadin macello expositam per consocium suum pignoravit unum octale unius vinea).
1. Octalitas, octava pars; nyolczad- resz. Kass. P. P. I. 159. ad intertentionem
occulari faciat.
eiusdem in una octavalitate concurrent. . .
Occulator, qui perscrulalur V. Occu- re'sz. Opin. P. I. Sec. III. . 6.
2. Octalitas, forma octonaria; nyolOctennalis, octoannorum; nyolczevi.
lari facere; vizsgdlo.
Occultabilis, qui occultari potest; el- czadret. Ger. Octav. Opin. P. I. Sec. II. . 6. Szenliv. Curios Misc. Dec. II. Pars. III. p. 357.
Bod. Hist. Eccl. I. 20. Rafc. On. 167.
rejtheto. Kass. Jur. Civ. I. 97. res porro mo- papyri phyleraa octalitatis.
Ocialium, (Du C.) mensura frumentaOctenus, 3., octo annorum; nyolczbiles universae velut facile occultabiles iuxta
Art. 138 : 1647. per apprehensores et deten- ria ; dua3 media?; pint. Ger. Maass : 2 Halbe. eves. I116sh. 320. uxores maritis liberos paCod. Alv. II. 2U3. ut in singulis doliis sive rentibus, filias novennas etoctenas matribus,
tores sub iuramento revelari.
Occuparifacere,occupandum curare; vasis quadragenariis quadraginta medias sive tenellas fratribus sorores, innocentes pudicas
viginti octalia transilvanica pro fecibus com- virgunculas eripiebant.
elfoglaltatni. Szek. Okl. III. 287.
Octidualis, octo dierum; nyolcz napi,
Occupatim tenere, aliquid occupa- putentur et acceptentur.
1. Octava, 33, (Du C.) in jure Hungarico Opin. P. III. Sec. III. . 6: binis per annum
tum possidere; elfoglalva tartani. Szek.
est conventus jurisdicundi 46 dierum extra vicibus nundina3 octiduales . . . celebrentur.
Okl. I. 318.
Octiduanus, 3., adi. ab octiduum
Occupatitius, 3., occupando paratus; ferias ante SS. Georgii et Michaelis festum 8
lefoglalt. Verancs. II. 317. Pactationes quo- diebus ; unnep nyolczad napja. Torveny- per octo dies durans ; nyocz napig tarto,
que bonorum occupatitiorum seu dediticio- szolgdltatdsra valo ido. Sambucus, Molnar, nyolcz napi. Rak. On. 275. 1. 2831.
(29.): . . . per octiduanam reclusionem in
rum, ut Debreczen et aliorum, qu essent vel et Par. Pap. Cod. Dip. Briiss. IV. 120.
2. Octava, 33, mensura liquidorum; pint. cellula mea . . . me prsjparavi.
flerent, ad manus Rationistae Nostri administrentur. Cf. Festus p. 181. ed. Miillcr.
Ger. Achtel, Mass. Kronsi. I. 91.
Octiduum, spatium, inlervallum, tern3. Octava, 33, diapason, intervallum se- pus octo dierum ; nyolcznapi ido, idokoz.
Occupalive, occupando; usurpatorio
modo; foglalds utjdn. Szaz. XXV11. 15. ptem vocum ; oktdva (zene). Vern. Psych.) 78. Juriev. Jur. Met. 118. Jurati montani tempore
possessionarias porciones . . . alienas occu4. Octava, (Du C.) dies octavus a festo ordinariorum laborum fodinalium qua3Stionapative et titulo impignoraticio habilas. dominico aut Sancti alicuius, quo lota solem- tam Metallifodinam intra octiduum ternis viMagyrior. Tar. VI. 38. Cod. Zi. V. 187. po- nitas clauditur; nyolczadik nap. Cod. Dip. cibus adibunt. R5k. On. 275.
tenlialiter et occupative. Fej. X. V. Un. 186. Arp. Cont. VI. 97. et generalem conventum
Octoale, V. Octava 2). Kronst. I. 688.
Ac. Com. Sopr. 194. Bek. Pil. II. 273. an. omnium ecclesiasticorum virorum in octava Sz6k. Okl. III. 303. 19. octoalia vini accipiet.
1404. Quod domus . . . non occupative, sed Epiphaniae Papia3 celebrandam indiximus.
Octogenarium vas, vas octoginta
iuridice habeantur.
Octava Integra et magna, Festis amphoras continens; nyolczvanakos hordo.
Occupativus, 3., manu occupativa = S. Georgii es Michaelis habita judicia; teljes Kronst. III. 565.
per vim ; eroszakos. Szer. Not. p. 46: quod... es nagy octava, nyolczad. Hajnik Perjog.
Octoicon, liber ecclesiasticus a gr. ""OxVajvoda dictum castrum manu occupativa 210.
ru)ijôq, quo 33slale utebantur, Sensu translate
usurpando . . . se in ipsum castrum inlroOctava prsesentis, octava dies men- ipsum tempus significat, in quo hoc libro utemittere veritus non fuisset.
sis prasentis ; folyo ho nyolczadika. Thok. bantur. Nill. Symb. p. 345: Mitterem tibi
Occurrens, occasio. Ex primo oc- Lev. 153.
Octoicon magno labore a Scholarcha Dama-
Octuale
Oculatio
Oeconomia orationis
451
Justina oculate coeca

scene nostro fere ex integro compositum. V.
Odibilis, odiosus; utdlatos. Kat. Hisl.
Nil oculis Justina videt, nihil auribus audit Due. 314. Inlerea vesanus quidam et Deo
Nill. Kalendarium t. 2. p. 433435.
odibilis adscitis sibi similibus sociis ad S.
Octuale, V. Octava 2). Fjp. Szam. 266. Sit caput auritum, frons oculata licet.
pro 1. octuali cerevisise solvimus.
Oculatio, inspectio; latds, megvizs- Magni basilicam una properanl. Kaprin. Eloq.
Ocular, Ocularia, is, (Du C.) conspi- gdlds. Opia. P. II. Sec. II. Cap. III. art: I. 434. Cf. Alt. ap. Priscian. p. 709. P. Lamcilla; pdpaszem. Tor. Tar. 1892. p. 567. Quia . . . oculatio . . , in nundinis anniversa- prid. Heliog. 18.
Odiebam, pro: oderam. Rak. On. 25.
Verancs. VII. 225. Szenliv. Curios Misc. Dec. riis . . . superflua esse dignoscatur.
II. P. I. 248. de Spicillis, quse vulgo ocularia Oculator, qui special, inspicil; Idto- Episl. Proc. P. III. 520. qui Chrislianitalis
mester. Opin. P. H. Sec. II. Cap. IV. arl. 9.
oblili, se cane el angue pejus odiebant.
dicuntur.
Oculatus, 3., providus. circumspectus,
Odiens, exosus; gyulolo. Rak. On. 22.
Oculare, oculorum iudicio metiri; szemOdiolum, dem. ab odium; apro, kis
mertek szerint itelni. Tag. Erd. II. 126. an. anxius (DuC. al. s.); szemes, eldreldto, ag1753: duorum circiter iugerum oculando. godo. Tor. Tar. 1888. p. 562. Kronst. I. 626. gyulolet. Kol. Am. I. 78: Animadverlisse
p. 127: oculavimus . . . protensum collicu- Olah. Cod. Ep. 371. Eas tibi, quo vir es ocu- enim mihi videor, vigere adhuc inler nos
latior, hoc penilius esse perspeclas arbilror. odiolum quoddam.
lum. Kass. P. P. I. 313.
Odiositas, odium; gyulolseg. Pel. Pom.
Oculis segris intueri, invidere;
Oculari, V. s. Diligentiam facere;
kancsal szemmel nezni. Ger. mil schelen De sanctis inter Pascha et Pent. s. III. c. 6.
szemmel tartani, felugyelni.
Augen ansehen. Szamosk. I. 49. quorum suc- Proj. Leg. Civ. 188. Ad evilandas in casibus
Ocularia, V. Ocular.
Ocularia cataractica vitra, glau- cessum germanus ocio torpidus, nee ad veli- Til. 45 : 1-ma? inler condividenles odiositacomatica perspicilla;hdlyogszemuveg.Vern. lares excursiones expedilus aegris oculis tes, annuenle Sua Maiestate Sacralissima relate
ad Nobiles, honoraliores ilem el personas
Psych. 93. Multi operatione terminata vi- intuebatur.
Oculi Dolent alicui, (ad normam nulli Jurisdiction! Dominali obnoxias, slaluilur.
tris ocularibus cataracticis utuntur, ut rcOdire, odio habere (odisse); gyulolni.
frangibilitatem radio rum per ablationem lenlis Hungarici: faj a foga valamire) = invidere :
Han. Hist. Eccl. p. 297: Jesuilis aulem oculi Reg. S. Ben. 4., 39. Volunlalem propriam
crystalline imminutam amplificent.
Ocularis inspectio, oculorum fides, dolebant, quod . . . Minislris omnia ex voto odire.
Odiret, Forma inusitala pro : odio habetestimonium ; szemle, sajdt szemmel meg- succedebanl.
Oculiferium, frons libri; czimlap. rel. Chr. Dubn. p. 107 : Regem eciam analheszemleles. Kass. Prax. I. 36. oculares peragere inspectiones solitum visu repertum Pinx. Apod. p. 169 : Nee idnegligendumduco, malis vinculo feriens, ut paganos odiret.
Oditologia, %, ars itinerandi; utazds
conficere mortuosque revidere (chirurgi te- inter alia scripta ascetica, huic sacello destinala, proslare bibliorum exemplar in folio, in mestersege. Torvt. Msz.
nentur).
Odometrum, i, (oSoq + IJ.TQOV);
Oculariter remonstare, (Du C.) cujus oculiferio sequenlia . . . consignavil
utmero'. It. odometro. Ger. Wegmesser.
suisce oculis monstrare ; sajdt szemevel bi- calamo . ..
Oculis lerre, in oculis ferre; nagyon Torvt. Msz.
zonyitani. Georch. H. T. III. 332. Kovy El.
Odorem olfacere, senlire; meg506. quoad territorium vel fundum.solet in- szeretni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. H.
seri hoc: Oculariter etiam, si necesse fuerit, 120. Oculis ferre. Id est: valde aliquem erezni a sdfrdny illatjdt. (Dug.) Cod. Dip.
Brfiss. III. 72. Stephanus Bathory hunc odoamare.
remonstrando.
Ocularius, 3., ad oculorumfidemper- Oculista, a, medicus, chirurgus ocula- rem olfaciens in Ungariam Iransfugil. Cf.
tinens; sajdt szemu. Cod. Dip. Arp. Cont. rius ; szemorvos. Lzb. Cod. Med. T. II. 271:Gloss. Philox.
Odorarius, i, aromalarius; fuszerVI. 139. lator presentium ocularia fide po- circumforaneus oculista.
Oculo-motorius, oculum movens; kereskedo. It. droghiere. Bel. Cell. 465.
terit vobis referre.
Odoriferarius, i, canis sagax; vizsla.
Oculata, se, lustratio, inspectio; (biroi) szemmozgato. Vern. Psych. 40. Duodecim
szemle; szemrevetel, szemiigyrevetel, antem paria nervorum cerebralium describunt Ger. Spurhund. Schlag. 1475.
Odorinsecus, qui odorem sequilur,
szemldtomds. Kass. P. P. I. 314. Praeambu- analomici, puta : olfactorium, oplicum, oculocanis sagax; szimatolo kutya. Ger. Spurlum el conclusio inquisitionis, si prius cum motorium, Irochleare seu patheticum elc.
Oculorum coniectura, oculorum hund. Kov. Form. Si. XXVII. Hinc odorinsetestibus Oculata peragatur. Jdkai. Rab R. [.
20. Ha 6n nezek a domicella szemei koze, csak iudicium; szemmertek, Con. Max. F. 111. cus lislicus catulus leporarius. Cf. Odorisequus. Liv. Andr. ap. Terenl. de melr. p.
egeszen mSsl latok en azokban, mint mikor 1565.
Oculus maris, tengerszem. Germ. 2426. P. Serv. Verg. Aen. 4., 132.
uram ocsem veszi oculata ala. Georch. H. T.
IV. 150. Hajnik Perjog. 289. Torvl. Msz, Meerauge. Szentiv. Cur. Misc. 332. In Monte Oduarnicus, alias: Udwornicus =
Oculata dies, mely napon penzt Carpato est lacus in summitate illius oculus unius sessionis nobilis. Sambuc. udvarnok.
fizetnek; fizetesi nap. Szentiv. Cur. Misc. maris dictus, in quo fragmenla navium subinde Chr. Dubn. p. 191: Huius eciam tempore
mulli ex Oduarnicis .. . curie ad diversas
Dec. II. P. II. p. 140. Coeca dies et oculata reperiunlur.
Oculus immdi, sol; nap. Tor. Tar. servitutes astricti, sunl exempli et in celum
dies. Pro die, qua non numeratur prasens pe1892. p. 405.
regni Hungarie nobilium aggregali. Cod. Dip.
cunia et, qua numeratur.
Odabassiler, dux; janicsdrok es And. V. 83.
Oculata judiciaria, inspectio a judicio instituta ; biroi szemrevetel. Torvt. Msz. zolakldrok vezere. Tor. Tar. 1892. p. 431. Odvornicus, V. Uduornicus. Fej. IV.
Oculata protonotarialis, inspectio Hem el duces centuriones = czurbacziler, I. 273. nee ab aliquo vel aliquibus odvornicis
a protonotario instituta ; itelomesteri szem- decuriones gzubasiler ac alios pra3fectos valeal in posterum processu lemporis moleodabassiler, sub cuius vexillo janiczeri ac stari.
revetel. Torvt. Msz.
Odwornicalis, ad udvornicum pertiOculata revisio, cognitio rei praesen- zolaklari 40.000 numerantur.
Odseum, (tbdtTov), lemplum, sacrarium; nens; udvarnoki. Cod. Dip. And. II. 397.,
tis per magistratum; nyilvdnvald szemrevetel, hivatalos megszemleles. Kovy El. szentely. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. p. 456.
693. Oculata Revisio est Actus, quo res con- 159. Salamon Rex Hung, dein Eremita .. .
Oeconoma, se, domesticarum rerum
troversa proprio Judicis visu legitime cogno- conlinuo ieiunio el mortificatione membra dispensatrix; gazdasszony. Jogl. Kozl. VI.
scitur. Habet locum, ubi de situ locorum et ex- eonficiens, sanctioraque per orbem odaea 3., 354. VI. 4., 456.
Oeconomatus, us, cura, administratio
tcnsione agitur. Georch. H. T. IV. 150. Kass. peregrinus invisens . . .
Odalbasa, equitum decurio; lovas szd- rei familiaris; gazdasdg. Szdz. XXIX. 83.
P. P. I. 312.
Oculatae maims, szemes kez. Szentiv. zados. Islhv. XVI. 276.
egyhazi oeconomatus.
Odalis, osor; gyulolo. Res ges. p. 15 :
Oeconomia nationalis, oeconornia
Cur. Misr. Dec. H. P. II. p. 140. Oculatae
manus. Quae promissa velint exhiberi re, non Quis non mirelur hanc inconslanliam ? ex publica ; nemzeti gazddlkodds. Torvl. Msz.
Oeconomia orationis, berendeoratione promilli. II. Rak. Gy. 583. manus Emerico Capucino odalem Societatis Jesu ...
zes, szerkezet. H. cconomia. Ger. Anordnung,
oculatas habent, credunt quod vident (uti curiosa metamorphosi exhibel Ketelerus.
Odiaiit, pro : odio habeant, v. oderint. Bau. Kaprinai. 1., 87. Tolam poslea futuras
proverbio dici solet.).
Oculate, oculos habens; szemmel el- Batty. Leg. Ill, 122. an. 1309. si credit, quod Oralionis oeconomiam, quam axskrov dicimus, ante mente concipiat p. 551. Primse
inter se odiant. Ke, or. Reg. imago D. 4.
Idtva, Patr. Const. 174.
57*
452 Oeconomia rural is practica

Idecte nomine intelligo radia qusedam Saerae
orationislineamenta sineomni ornatu et forma
oratorio Elocutionis. Hanc vulgo GX&ZIOV
ducta metaphora ab ossea compage nondum
came ac nervis vestita, item orationis oeconomiam vocare solent. Cf. Quintil. Inst. 1.,
8., 9.; 3., 3., 9.
Oeconomia ruralis, practica,
ceconomia ad usum actionemque transferenda ;
gyakorlati gazdasdg. Kov. Oec. 9.
Oeconomia rustica, res rustica;
agricultura; mezei gazddszat. Wallaszki.
Praef.
Oeconomia status sen financise,
ceeonomia publici serarii; kozkincstdr gazddlkoddsa. Torvt. Msz\
Oeconomialis, (Bconomicus; gazdasdgi. Arch. Rak. I. 170. kegyelmessen megparancsolta, hogy mind Oeconomialis, mind
Commissariatussagbeli Tisztek . . . szamot
adjanak.
Oeconomicalis, ceconomicus; hdztartdsi, gazdasagi. Tor. Tar. 1881. p. 170.
Pfahl. Jus. Georg. 86. Arch. Rak. I. 11.
Oeeonomico-Allodialis, ad rem
familiarem allodii pertinens; huber-gazdasdgi. Curios. Misc. II. 255. Centum Observationes Oeconomico-Allodiales circa sylvas,
prata, pecora et altilia.
Oeconomico-Cameralis, ad rem
familiarem Camera; pertinens; kamara-gazdasdgi. Faber. Jur. Met. 29. Nee minor disciplinarum Politico-Cameralium usus esse
debet in studio, cuius cognitio arclo cum politico Oeconomico - Cameralibus obiectis
nexu iungitur.
Oeconomico-Hortensis, ad rem
familiarem hortorum pertinens : kertgazdasdgi. Szentiv. CUrios. Misc. II. 2. Centum Observationes Oeconomico-Hortenses.
Oeconomico-Moralis, ad negotia
morumpertinens; erkolcssdfdrsdgi. Szentiv.
Curjos. Misc. II. 2. Centum observationes
oeconomico-morales.
Oeconomico-politico - f eudalis,
ad rem.familiarem publicam feudorum pertinens; kozhubergazdasagi. Faber. Jur. Met.
48. Suprema haec Collegia in universe Districtu rei Montanisticae.et in eo sitorum Officiorum montanorum moderationem habent,
qua? ad respectiva suprema provincialia officia
oeconomico-politico-Feudalia Protocolla
sua prout et conspectum super statu rei. ..
periodice submittendum habent.
Oeconomico-Ruralis, ad rem familiarem rusticam perlinens; mezdgazdasdgi.
Szenliv. Curios Misc. II. Centum Observationes oeconomico-Ruralcs.
Oeconomicum, oeconomicum consilium; mezogazdasdgi tandcs. Arch. Rak.
VIII. 35., 41. hogy jollehet tul a Dunan Isten
kegyelme altal szerencses progressusokra
nezve .az oeconomicumoknak folytatasa es
fiscalitdsoknak jo rendbe valo vetele bizattatott Mellos. Generalis Grof K. G. M. uramra.
Oeconomicum Consilium, cons,
reirusticae; orszdgos kozgazdasdgi tandcs..
Szaz. VIII. 127. Arch. Rak. VIII. 102.
Oeconomisare, rem familiarem administrare, res suas tueri; gazddlkodni. Fej.
Jur. Lib. Suppl. 45. modus oeconomisandi.
Szaz. VI. 512. XXIX. 445.
Oeconomizare, V. Oeconomisare.
Arch, Rak. HI. 719.
1. (XecOnomus
2. Officiare
1. Oeconomus, i, rei familiaris cura- sint ad offensive et defensive patrise pericula

tor ; villicus; gazda, sdfdr. It. economo. propulsare. Ra~k. On. 292.
Verancs. VIII. 22. Ascendens postmodum in
Of f ensivus, 3. ad aggrediendum aplus;
arcem Provisoris oeconomus caenae curandae tdmado. Dip. Alv. I. 7. Foedus erit perpetuum
gratia, vicecastellanum solum ab exteriore offensivum et defensivum contra Turcas.
portarum parte invenit in limine excubantem. Rak. On. 182.
Cf. Cod. Justin. 1., 3., 33.
Offerenda, (DuC.) Offerenda cantus
2. Oeconomus, scriptor ceconomicus; est Ecclesiae, nomen hoc habens ab offerendo
gazdasagi iro. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. eo, quod tune canitur, quando omnipotenti
Creatori nostro incorruptum laudis offerimus
P. II. 19.
3. Oeconomus, ceconomi dicebantur vel praaparamus sacriflcium; felajdnlds.
discipuli, quibus cura domus, aedium incum- Batty. Leg. T. II. 140, (SaBc. XII). offerenda
bebat. Kormoczb. forealisk. firt. Bpest. 1895. canitur, que nomen de oblatione mutuavit.
p. 59. Leges Schol. Schem. 30. Oeconomus
Offerta, 33, (Du C.) oblatio, eleemosyna;
ex alumnorum nnmero electus aedes schote konyoradomdny. Prot. inq. 337. Star. XIX.
consueto tempofe aperito et claudito, nee un- 96. an. 1228. diuturnam offertam abstulisse.
1. Offertorium, (DuC.) oblatio, quse
quam extra scholam abnoctato.
Oeconomus Turmse, stipatorum ecclesiis fit a fidelibus: prima pracipua pars
regis rei familiaris curator; lestdri gazda. missaa, qua se sacerdos ad consecrationem
Regul. Turm. Prat. 165. Computuum Ductor praeparat; dldozmdny, bemutatds, felajdnad eum inviatus est, cum autem omnes pecu- lds. Ker. Nap. 174. Olt. Act. Synod. 13.
nia3 nonnisi erga quietantiam Turmae oeco2. Offertorium, pannus sericus in alnomi in perceptum assumendse ac per eum tari positus, cui dona imponuntur. Par. Pap.
Offertorium Crucis, Batty, keresztetiam cuncta Ratiocinium concernentia acta
nyujtds (a csokra). Leg. HI. 317. an. 1397.
subscribenda sint.
Oecumenicitas, universitas; egye- Offertorium crucis in vigilia EpiphaniaB
temesseg. Kon. Egyh. 24. Cher. Jus. Eccl. I. erat, quod occasione (lustrationis) domorum
offerebatur, deosculata cruce, quod hodie quo151.
Oecumenicus, (Du C.), generalis, (ab que fieri assolet, unde patet lustrationem dooixdo)); fd, altaldnos. Cher. Jus. Eccl. 1., morum veteris esse instiluti et moris.
147. Concilium dispescitur in generate seu
Offesa, 83, (Du C.) tela ad offendendum ;
oecumenicum, dum ex universe orbe aut tdmado eszkoz. Ljub. Mon. SI. I. 109. an.
pluribus Ecclesise Catholicaa nationibus Epi- 1274: rex commodabit... . duas galeas cum
scopi, tanto numero confluunt, ut universam off'esis et corredis et aliis guernimentis.
Ecclesiam repraasentent. Brezny, 174.
Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 109,
1. Offjcialis, (Du C.) magistratus, miOedematose, a gr. oi6rj(jia, tumoribus
obsito modo; daganatosan. Bene. Med. I. nister, servus; tiszt, hivatalnok, szolga.
184. pars ilia oedematose intumescit.
Kass. Prax. I. 24. Habet pr3?terea quilibet
Oedematosus, 3., tumoribus obsitus; Comitatus. . . alios subalternos Officiates.
daganatos. Bene. Pol. 78.
Cf. Appul. Met. ad fin. Ulp. Dig. 36., 4., 5.
Oenopseus, i, qui vina conficit; bor- Cod. Theod. 8., 7., 2. Inscr. Orelli nro 2952.
keszito. S. Benko. Top. Misk. 47. Atqui primi 2. Officialis, is, liber officiorum, rituum
oenopaei non domini nostri, sed duces fuere. ecclesiae; szertartdsi kdnyv. Szaz XXVII.
Oenopola, 33, mercator vinarius; bor- 347.
drus. Benko. Top. Misk. 55. Perniciosa non
Officialis cameralis, minister caapud Miskoltzienses sed oenopolas ars invaluit, merae; kamaraitisztviselo. Faber. Jur. Met.
qua vini vires, color, sapor et durabilitas ex- 23. et Art. 40. in argumento gravaminum ex
quiruntur.
parte Montanarum Civitatum contra Judicium
Oenopolium, (Du C.), taberna vinaria; Montanum et Officiates Camerales dispokocsma. Leges Schol. Schem. 28. sed choreas s.itum est.
nuptiales et loca, in quibus choreas habentur,
Officialis militaris, minister militaitem oenopolia, publica symposia seu com- ris; katonai tisztviselo. Moln. Patv. 82.
Officialis cum .pensione, praefectus
potationes, crapulam et id genus alia omnino
sub pffina publica vitent. Rak. On. 190. Cf. militum, eommodis emerita? militiae dimissus; nyugdijazott tiszt. Proj. Leg. Civ.
Plaut. Asin. 1., 3., 48.
Oestrus, i,(gr. biGTQoq) postomis; pipa 291. Quoad Officiates cum pensione vel re(16 orran vasalaskor). Barczay,
tento solum Charactere e servitio militari
Olensivus, 3., ultro impetum faciens; egressos, ratio peculiaris tractamenti non subtdmado. II. Rak. Gy. 437.
versatur.
Offendere, punire; buntetni. Knauz.
Officialis rationum, qui est a raM. E. Sir. I. 78., 52,
tionibus; szdmvevo' tiszt. Ger. RechniingsOffendiculum, error; hiba, tevedes. beamter. Tisztb. Ir:
Cod. Dip. Hung. Pat. VII. 238: vidimus in
Officialis stabalis, unus e prsefectis
litteris. . . quasdam deviaciones, que per of- praetorii; tdrzskari tiszt. Moln. Patv. 30.
fendiculum Notarii nobis patebant fore inOfficialius, i, V. Officialis, Cod. Dip.
terserte.
Kar. I. 515., 313. contra Hormos ,et Jacobum
Offendiosus, 3., contumeliosus, inso- de Chan officialium de Zamussegh ac Benelens. V. s. Lignifer; sertegetd. Star. XXVII. dietum Zudar et Jacobum filium eiusdem.
107. an. 1271.
1. Officiare, obire munus, ciere, perOifensibilis, quo vis infertur. (Du C. agere; intezni.Qbs.Jadr.412. certamen miraal. s.) V. s. Defensdbilis ; tdmado.
biliter officiant, obstant viriliter hostibus.
Offensive, invadendo, aggrediendo; td- Faber Jus. Met. 194. Vita S. Stephani 74.
madolag.CoA. Dip. Briiss. IV. 155. ut si
2. Officiare, ecclesiam deservire, in ea
quid jnopinati ab aliquibus contingat, pares officium Ecclesiasticmn peragere, (Du C.);
Officiarium
Officina tusoria
OHiciund perceptdtains
tisztet vegezni. Kat. Hist. VIII. 460. pqssit gato koho. Con. Max. C. 11. an. 1565. Besztb. vatalos. Lzb..Cod. Med. f. II. 355 : informaaedificare ita, quod sacerdos praedictse ecclesise Levt.
tio officiosa. Jos. Repr. 24. officiosum idiB. Margarethae ipsam capellam debeat offiOfficina tusoria, offlcina aeri contun- oma. Jokai Kosziv. I. 127. Jen6 officiosus
ciare. Knauz M. E. Str. II. 636., 707. Ljub. dendo; zuzo mil. Ger. Pochmuhle. Besztb. kepeket csinalt.
Mon. SI. XVII. 137. an. 1430. Batty. Leg. II. Levt.
1. Officium, liber preces continens;
165. (Sajc. XII).
Officina ustrinalis, V. Area ustri- imakonyv. Tor. Tdr 1890. p. 368. officium
Officiarium, res instructs (Ap.DuC. nalis. Besztb. Levt.
beatae virginis um tectorio veluti nigri dearOff icinarius, opifex; kezmutes. Batty, gentatum et illuminatum.
Liber continens divina offlcia in choro pcragenda); hdzi keszlet. Fej. I. 124. In villa Leg. T. II. 225. an. 1133. Ecclesiae officina2. Officium, (Du C.) ministerium, auxilium ; scgitseg. Thurocz. in Attila r. c. 17.
Zeuleus, que cedit nullo contradicente cum rios . . . ordinavit.
Of f icinola, ae, parva officina, bibliotheca: Navigii officio Rheni fluminis alia secantes.
omnibus officiariis et appendiciis Ecclesie
muhelyecske, iroszobdcska. Olah. Cod. Ep.
Beati Nicholay de Horozcuch (oroszko).
Officium acceptare, suscipere muOfficiarius, i, (DuC.) officio fungens, 168. ego, quicquid mea officinola suppedita- nus publicum ; hivatalt vdllalni. Wagn.
officialis; tiszt, hivatalnok. Tor. Ta>. 1888. verit librorum, tibi donabo.
Officium agazoniae, munus stabuli
p. 530. Uti consiliarii et officiarii nostri ab Officiolatum, officium, munia publica praefecti; lovdszmesteri hivatal. Urk. Sieb.
(Du C. offlciolatus); hivatal. Cod. Telek. X. II. 16. an. 1344.
ipsis eligantur.
Officiator, Batty, 'legit: officinator. 185. Quod omnes Domini Barones honores et
Officium cancellariatus, munus
qui praeest operis (Du C. al. s.); munkafel- officiolata eorum, quos et quae habent et te- magistri scriniorum; kanczelldri hivatal.
nent, in presenti Convencione deponent
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. p. 229.
iigyelo. Batty. Leg. III. 44. an. 1309.
Oificiiia cerevisiaria, aediflcium ce1. Officiolatus, us: officium, munus;
Officium cassse pra3fectoratusj
revisiaj coquendae; serfozo (haz). Rau. Elem. tiszt, hivatal. Verancs. VIII. 341. Nam prae- munus praefecti aerarii; kir. kincstdr fotisztp. 97.
sentibus et capituli huius testimonio et Egre^ sege. Molnîr Patv. 68.
Officina cohortalis, gallinarium; gio Ladislao Petzely, collega utpote ipsius
Officium conservatoratus, kobaromfi 61. Rau. Elem. 79. Officina cohor- Demetrii Matyus in ipso Episcopalus officio- ronaori hivatal. Ger. Kronhflter-Amt. Sacr.
talis, quae ssepius everrenda est, arena consper- latu, iussimus omnium rerum inventarum ra- Cor. 0. 1. Art. 38. An. 1715: Et quia officium
tionem iustam haberi.
gitur; haec enim alitibus grata.
Praesidis Camerae Hungaricae nullam cum ofOfficina contusoria, pistrinum;
2. Officiolatus, us, distrielus, territo- ficio Conservatoratus Sacrae Regni Cokolyu malom. Con. Max. A. I l l : ad Con- rium, iurisdictio; joghatosdgikerulet; tiszt- ronse habere videtur incompatibilitatem. Art.
tusorias Metallorum officinas.
segi tRTulet. Cod. de Sztara. II. 300. Expo- Diaet. Pos. 57.
Officina cusoria, moneta; penzverd nit nobis . . . quomodo Johannes literatus ...
Officium cupri, pra?fectura in nego(muhely). Numi Hung. 161.
Georgium molitorem, jobagionem de noslro tio cupri Viennae instituta; becsi rezhivatal.
Officina docimastica, officina me- officiolatu . . . omnibus bonis privasset. Magy. Tor Tar. XIII. 48.
talli exploratoria, probatoria; kemlomiihely. Pfahl. Jus. Georg. 300. Hajnik. Perjog. 192.
Officium dioecesanum, quo sub
Besztb. Levt. Nov. Calend. 222.
3. Officiolatus, i, V. Servitor; szolga. praeside general! vicario aulici pertinent;
Officina fabrilis, locus confecturae; Thok. Diar. II. 125. Conventionale officiola- egyhdzmegyei hivatal. Kon. Egyh. 303.
fabrica ; taberna; muhely. Kronst. III. 525. torum seu Servitorum Illustrissimi ac CelsisOfficiumfeudale inferius, alsdbb
Officina lignaria, locus lignis paran- simi Principis Emerici Thokoly.
hiiberi tisztseg. Juriev. Jur. Met. 178. Judidis; farakohely. Con. Max. B.
Officionalis donaus, in monasteriis cia Districtualia montana, etiam officia feuOfficina liquatoria, officina aera- dictae aediculse, in quibus asservantur, quae dalia inferiora dic'ta, a substitutes in eo
ria ; huta, olvaszto. Besztb. Levt.
ad victus aut alios usus monachorum spectant. praecipue differunt, quod ilia 'in negotiis feudaOfficina lotoria, officina aari lavando; Cf. Du C.; eleskamra a kolostorokban. libus et iudicialibus procedant definiendo seu
mosomu. Besztb. Levt.
Fej. 1. 215.
decisive substituta autem tantum instruendo
Officina malleatoria, officina ferraOfficionarius, i, officialis (Du C) ; seu informative.
ria; hdmor. Beszlb. Levt.
tisztviseld. Rac. Mon. SI. VII. 158. an. 1092: Officium fidejussorium, mensa
Officina monetaria, moneta; penz- ecclesie officionarios . .. ordinavit. Tkal. usuraria ; trapeza feneralorum publica ; zdverd (haz). Numi Hung. 163. Praefectus Ca- Mon. Ep. I. an. 1134. Pfahl. Jus. Georg. XIII. loghivatal. Ger. Pfandamt. Opin. P. II. Sec.
mera? ac officinae Monetariae. Cod. Ep. Reliquiae ipsorum adhuc hodie in Officiona- II. Accl. (b) 1
Officium frumentariatus, munus
Pet. Paz. I. 354.
riis (Hofbeamten), Marscalco (Marrschall)
Officina probatoria, offlcina, ubi Dapifero (Discophoro), Pincerna et Kammera- condi promi; kaszndrsdg. Torvt. Msz.
minerae examinantur; kemld hivatal. Germ. rio supersunt.
Officium
gremiale
solutoProbiramt. Nov. Calend. 211. Officina ProOfficioruni liber, liber rituum eccle- rium, -curia domestica dissolvendis pecuniis;
batoria. Minerarum Probatores.
siasticorum totius anni; szertartds konyve. belsd fizetd hivatal. Ger. Zahlamt, Gremial^
Officina pyrotechnica, pulveris Szaz. XXVII. 347. zahlamt. Kass. P. P. I. 239. gremiale solupyrii offlcina; Idporgydr. Ger. Schiesspul- Officiosa correspondentia, Hterae torium officium.
Officium indicans, idem quod Invermiihle. Beng. Ann. Er. Ccenob. 372. suc-publicae', hivatalos levelezes. Kass. P. P. I.
census enim pulvis pyrius, qui copiosus ad- 28. ad eos dirigunlur cunctae officiosae cor- grossista ; laj'strom iro. Szirm. Glos. 28.
erat, officinam pyrotechnicam valido igne respondentiae.
Officium iudicatus montanoet fragore complevit.
1. Officiose, ex offlcio, publice ; hiva- rum, iudicium causis metallicis cognoscenOfficina Kationaria, officina ra- talosan. Reg. Turm. Praet. 22. Postquam Bri- dis ; bdnyatisztseg. An. Sc. 1.124. an. 1327.
tionum subducendarum, in tabulas transfe- gada una aut Contubernium aut quaeque alia
Officium manipulans, muneris ofrendarum etc.; szdmvetel helye, szdm- pars Turmae officiose eggressa est.
ficia exeguens ; kezelo hivatal.' Torvt. Msz.
vetel-hivatal. Ger. Rechnungsamt. Szirm.
2. Officiose, observanter, pie ; tiszteOfficium monetarism, trfbunal
Tiszt. Ir.
letteljesen. Ac. Com. Sopr. p. 13: ut . . . monetale;penzverd hivatal. Miinzamt. Torvt.:
Officina rationaria in Eccle- Ablegatos Nostros ad nos remittere velint, Msz.
,. .
siasticis et Fundationalibus, offi- officiose rogamus.
Officium montanum, V. officium
cium rationibus ad ecclesiam et fundationes
Officiositas, (DuC.), proclivitas ad iudicatus montanorum. Torvt. Msz.
pertinentibus expungendis ; az egyhdzi dol- praestanda officia; odaadds, szol'gdlatkeszOfficium nobile, honor; locus hqnogoknak es kozhagyomdnyoknak szdm- seg. Magy. Tor Tar. VII. 218. omni tamen ratus; nemesi tiszt, tiszteletbeli hivatal.
tarto tisztsege. Szirm.
officiositate allaborabitur, u t . . . Kass. P. P. Ehrenamt. Torvt. Msz.
Officina sedimentaria, mola fera- II. 137. Qui de cetero solita cum officiositate Officium notariatus, munus, paries
mentis acuendis; koszoruldmu. Ger. Schleif- maneo . . . Fej. Jur. Lib. 45 : qua officiosi- notarii.; jegyzdi hivatal. Torvt. Msz. :
tate ipsi coeperunt cornua erigere. Cf. Sidon.
mfihle. Besztb. Levt.
Officiumperceptoratus, collegium
vectigalibns publicis praepositum; addhivaOfficina separatoria, offlcina sepa- Carm. 23., 478.
" "
Officiosus, 3., publice perscriptus; hi- tdl. Steueramt. Torvt. Msz.
rando aeri a lapidibus; vdlaszto kohd, csur-
-454 Officium ptarum summarum
Oggrunire
Omphalistel1
Officium piarum summarum Pfahl. Jus. Georg. II. 78. Oggestio vero sub It. pipa. Germ. Pfeife. Jogt. Eml. T. HI. 317 :
administrationis, munus piarum largi- 3. ex articulo 8.1741, si non offlcit contribu- Ex quo, ex olla fumigatoria, quam plurima
tionum; kegyes hagyomdnyi penzekre tion! a Constitutivo sessional}, nee quidquam incendia . .. intervenire soleant.
iigyelo tisztseg. Torvt. Msz.
oberit Contribution! a lerris remanentialibus.
Ollar, ollare, operculum ollac; fazekOggrunire, V. Gloriosulus; red fedd. Par. Pap.
Officium portuale, munus, praufectura portus; revhivatal, kikotdi hivatal. roffogni. Ger. anschnauzen.
Ollaris Deus, homo despcclus; bodog
Ger. Hafenamt, Portsamt. Kass. P. P. I., 40.
Ograda, ae, (slov.) sepes, meta. V. s. asszony katondja (megvetett alavalo emGubernium Regium Fluminense habet 0/ficia Gai; kerites.
ber). Par. Pap.
Portualia.
Oka, ae, (ex arab. wakijah, ukijah, cui
1. Olmus, pro : holmus, culmus, collis;
Officium postale, praefectura cursus respondet gr. oiyyta, ovtelcc. lat. uncia), pon- halom. Cod. Dip. And. V. IV. p. 403: ex
public!; postahivatal. It.olflcio poslale. Kass. deris 2Vs librarum Viennensium V. Ocha. alia parte eiusdem olmi a parte meridional!.
P. P. I. 40. Gubernium Regium Fluminense Kuk. Jur. II. 186. pro immunitando item gra2. Olmus, pro: ulmus; szil, szilfa.
habet. . . Officia Postalia.
tuilo Educillatore consuetos Sexerios90annua- Ljub. Mon. SI. II. 287.
Officium praefectoratus cassa- tiai pendere, ac erga trium grossorum ab
Olof orus, (Du C.) vestis purpurea ; birum, munus praefecti aerarii; penztdri hi- una urna, 40 okas faciente, receptam taxam bor piros oltozet. Nagy Hier.
vatal. Torvt. Msz.
per memoratum trimestre et respective quadriOlokayr, cursor: nuncius volucer; /tar. Kronst. III. 345 . venit citus nuntius
Officium protocolli et exhibi- mestre educillare. Tor. Tar. 1881. 175.
Okrom, Accus. vocabuli: okor, quod vulgo olokayr.
torum, munus actorum pubiicorum consignandorum ; iktato. Torvt. Msz.
bovem signiflcat. Sirm. Hung, in Par. 131. Az Omagio, onis, V. Homagium; hodolds.
Officium qusestorum seu intel- okor tsak okor, ha Belsbe hajlyak is, vel ut Ger. Huldigung. Marc. Chr. I. 5. omnem omaligentise, munus explorandis rebus; tuda- alii dicunt: okrom dederunt, szamarum tu- gionem et reverentiam Regi Atylae fecisse
kozo hivatal. Kudschaftsaml. Torvt. Msz.
terunt.
perhibetur. M. Flor. Fontes II. 111.
Officium sails, curia rei safaris; soOla, pro: olla. Tor. Tar. 1890. p. 222 : Omago, inis, (DuC.) idem ac homahivatal Ger. Salzamt. Kass. P. P. 1., 239. olas aeneas.
gium, quod est: reverentia, humilitas, submispenes Pestiense Regium salis Officium.
Olaibegus, subpraefectus apud Turcas; sio ; hodolat. Chr. pict. Vind. 111. In quam
Officium sanitarium, viri sanitati alkormdnyzo. Dec. Bar. 227. Illi accepto Detricus de Verona cum principibus Germapromovendae; egeszsegugyi hivatal. Germ. pro abside Georgio Erdelio viro clari generis, nic accedens omnem omaginem (omagioGesundheitsamt, Sanitatsamt. Kass. P. P. 1., datoque rursus illi Subpraefecto (quern ipsi nem) et reverentiam regi Atyle fecisse per40. Gubernium Regium Fluminense habet. .. Olaibegum appellant).
hibetur.
Officia Sanitaria.
Olaibekus, V. Olaibegus. Tor. Tar. Omelarium, liber homilias continens
Officium silvanatus, prefecture sal- 1889. p. 56.
(DuC. omelarius); szent beszedeket tartuaria; erdeszeti hivatal. Ger. Forstamt.
Oleaginosus, 3., oleagineus; oleagi- talmazo konyv. Par. Pap.
Tag. Erd. 11. 230.
nus; olajnemii, olajos. Vern. Met. II. 15.
1. Omelia, oratio sacra; (a gr. 6{uteTv)
Officium taxatoratus, munus cen- tune vero pinguis oleaginosa inflammabilis homilia; It. omelia; evangyeliomi tdrgyii
sus ; dijszabdsi hivatal. Torvt. Msz.
ac odora substantia erumpit, quam sulphuris szentbeszed. Szaz. XIII. 684.
Officium tricesimale, harmin- nomine exprimunt.
2. Omelia, pro : Homelarius, Homiliarius
czad-, vdmhivatal. Ger. Dreiszigtsamt. Opin.
Oleator, olearius; olajkereskedd, -ke- liber continens Sanctorum Homilias, quae legi
de hislr.
szitd. Fjp. Szam. p. 122. an. 1412.
solent diebus Dominicis in Natali et in Feslis
Officium ustrinale, olvaszto hdzi
Oleinosus, 3., oleo pinguis; olajos. Sanctorum propria Evangelia habentium. Sehivatal. Faber. Jur. Met. 45. in quibus fun- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 271.
ries Ban. p. 11: (Dedi) III omeliae. Cod. Dip.
ctionis (Ustrinse Magister) in maioribus offleiis
Oleom, pro: oleum, sicut: arabicom Arp. Cont. I. 39. Fej. I. 302.
adiunctum habet Gontraagentem et Percepto- elc. Kol. Cod. 50.
Omicidarius, i, homicida ; V. s. inrem et Scribam Uslrinae, cum quibus officium
Oleositas, proprietas rei oleum conti- travenire; embergyilkos.
Ustrinale consliluit art. XL. 0. M.
nentis; olajos tartalom. Szentiv. Curios.
Omissibilis, quod neglegi potest; elOfficium vicariale, Aulici sub prae- Misc. 204. Quia est subtilius (acetum) quam hagyhato, elkerulhetd. Jos. Repr. 4. an.
side vicario in Capitulo; helynoki hivatal. aqua, ideo magis ligni poros subintrat et si- 1790: Legalis haec, nulloque sub praetextu
Kon. Egyh. 303.
mul eiusdem oleositatem alligat, cum sit omissibilis Solennitas (i. e. inauguratio in
Offniza, tormentum curtissimas formse. valde adstringens.
regem) novem annis. . . neglccta est.
Vocabulum Slav, originis est, ap. Bohemos
Olet lucernam, de re meditata multoOmissivus, 3. Text. v. s. Processus
houfnice vel hufnica, a quibus vocabulis que labore elucubrata; megerzik rajta a Tabularis; mello'zott, elhagyott.
ductum est Germ. Haubitze; taraczk. It. Idmpa szaga. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P.
Omniens, res, quae omnes res in se
obice. Gall, obusier. Fr. Lib. Rt. II. 402. qui II. p. 102.
comprehendit, continet; mindent magdban
globulos magnos bombardarum mediocresque
Oleum lapideum, petroleum; kd- foglalo. Andn Pann. 249.
et offnizarum et strubnicharum aptarunt.
olaj. Lzb. Cod. Med. III. 663.
Omnifacius, 3. (DuC. omnifarius)
Offuscabilis, quod obscurari potest;
Oleum montanum, petroleum, bi- omnigenus; mindenfele. Ljub. Mon. SI. XXII.
elhomdlyosithatd. Pel. De s. Anna s. II. c. tumen petroleum; foldolaj. Ger. Bergol. Lzb. 410. an. 1468. omnifacias improbitates.
2. Nemo scit, utrum odio an amore dignus Cod. Med. III. 441.
committentes.
sit ratione cognitionis intellectus offuscaOlfandum, odores (ab. It. olfare=:odoOmnimode, onrni modo; minden mobilis.
rare); fustdld szer, szagos szer. Prot. inq. don. Kass. Prax. III. pass.
Ofpatinus, i, (DuC. sine interpret.) 282: et percepi.. . mirabilem fragrantiam,
Omnipra3sentia, (DuC.). V. s. v.
abbreviatio pro: officii palatini; nddori quasi essent imposita aliqua aromata et odo- Adessentia.
hivatal. Luc. Regn. Dalm. V. 2. Dipl. Maria? rifera olfanda circa pedes eius et caput.
Omnisciens, apud theologos scholaR. Hung. Datum 1387. sub sigillo Butheo coOlis, olus; kdposzta. Schlag. 939.
sticos : omniscius (Du C.); mindentudo. It.
mitis Corbaniac curias nostrae magistri OfpaOlivaceus, 3. oleaginus; olajbogyo- omnisciente. Pel. Pom. De S. Andr. s. IV. c. 4.
tini. His praeterea sluduimus facere, sigillari szinii. Alexy. 28. Imre Phil. 254.
Christus autem Dominus omnisciens nunsigilli praedicti Ofpatini curias noslra?, quia
Olivarius, i, olivetum; (Du C. oliva- quam errare potuit.
ad prsesens sigillo caremus.
rium)i; olajfakert. Han. Mon. Jur. II. 241:
Omnitudo, ratio, complexus omnium,
Oggerere, ob-gerere. Hie sensu transl. si olivarij sunt pastinali.
universitas; osszesseg, mindenseg. Vern.
dicere, indicare, edocere; szeme ele dllitani.
Olla crematoria, ahenum vino aduslo Met. 27. Judicii singularis forma est unitas,
Ger. vorhalten. Fej. VIII. Ad lect. XVI. regnum coquendo; pdlinkafozo ilst. Arch. Rk. VIII. judicii particularis pluralitas, seu multitudo et
hucdum Hungariae fuerat haereditarium, non 357. Domus crematoria cum duobus Cubicu- Judicii universalis omnitudo.
electivum, ut ipsemet Nicolaus IV. P. P. Al- lis unum pro... Cremando... ollae CremaOmphalister, culter secando umbiberto Austrio oggesserat.
lico; koldokmetszd kes. Germ. Nabelmestoriae. Kovy El. 117.
Oggestio, exceptio, excusatio; mentseg.
Olla f umigatoria, fumisugium; pipa. ser. Par. Pap.
Omphalopsichi, Omphalogyphi
Onus perpelui evictoratus
Opinio fidei
455
Omphalopsichi,pmphalpgyphi, Onus perpetui evictoratus, onus Operaruni Theatraliuni Cantaalias: umbilicani ita dicti, quod inter pre- perpetuse sponsionis; orok szavatossdg tor, cantor dramatis musici, meKci; operaces semper umbilicum spectarent; kdgyoko- terhe. Georch. H. T. III. 348.
enekes. Pest. Var. Levt.
sek. Nagy Hier.
Onus personale, debitum; adossdg.
Operaruni Theatraliuni eantaOncia, ae, more it. pro: undo.; (Du C.); Torvt. Msz.trix, cantrix dramatica; operaenekesnd.
uncia, Szaz. VI. 358. in ipsis fuit totum arOnus privilegiatum, kivdltsdgu Pest. Va>. Levt.
Operare, (DuC.) rem gerere; hadi
gentum minus due oncie, tamen cum deaura- teher. Csaplov. Nucleus p. 62. Onera privilegiata .. . sunt: onera publica, contributio, miiveletet vegezni. Ljub. Mon. SI. XVII. 13.
tura cum florenis de auro decem.
Oneirocriticus, ad explicationem in- allatura uxorea debite . . . edocta; dos lega- an. 1420. operabis cum . . . peditibus.
somniorum pertinens; dlomjosldsi. It. d'oni- lis, merces fatigiorum medici et chyrurgi; ser- Operata voluntas, qua? se in opere
rocrisia. Czvit. Spec. 460. Prognosticon qua- vitorum item et mercenariorum, pretium me- manifestat, in agendo, cui opponitur velleitas;
druplex, scilicet: Meleorologicum, Physio- dicinse et funebrales expensae; item fidei com- cselekvo akarat. Andr. Pann. 244.
gnomicum, Chiromanticum et Oneirocriti- missa, deposita, commodata, expensa3 con- 1. Operatic, curatio, quse scalpellum decum.
scriptionis et conservationis massa3 cridalis siderat; mutet, gyogymetszes. Ger. Operation. Reg. Turm. Pra3t. 81. hac enim scientia
Onerositas, proprietas rei onerosse; Georch. H. T. III. 152.
Onus prohibitionis, mulcta in casu (Anatomia) destitutus, maiorem operationem
sulyossdg, teher. It. onerosita. Fej. IV. 2.,
525. nee non expensarum plurima onerosi- prohibits imposita; tilalomber. Georch. H. suscipere baud potest. Wallaszky 554.
tate a nostra maiestate se agnoscant benigne T. III. 353.
2. Operatic, onis, belli gerendi ratio;
remunerates. Cf. Tertull. Cult. fern. 7.
Onus reale, bona onerans debitum; a hadmuvelet. Cod. Alv. I. 1. Quod omnes belOngari, V. Ducatus. Car. Bel. De Ma-joszdgon fekvd teher. Torvt. Msz.
lies operationes contra Turcas et eorum
Onus repulsionis, idem ac Repulsa; confederates flent communicatis cum dicto
ria. 39. Quid si ab his Andegavensium regibus Neapolitanis Floreni vocem esse derivan- a visszailzes buntetese. Ger. Repulsions-principe consiliis. Arch. Rak. IV. 60.
dam adseram? in Neapolitanis primum ditio- Slrafe. Jogt. Eml. T. I. p. 390.
Operatum Regnicolare, opus a
nibus ob lilia in numis conspecta usurpatam.
Onus sententise, est gravamen et regnicolaribus conscriptum; orszdggyulesi
Hoc nomine vulgares olim aurei insigniti; liberatio mulctse; az itelettel jdro birsdg. dolgozat. Irodtort. Kozl. VI. evf. I. f. 103.
immo ad hunc usque diem, aliqua forte ad Samb. Tyrn.
Regnicolare operatumok . . . deputatio.
Andegavensem in Hungaria gentem allusione,
Onus violationis sedis coniiOperista, 33, actor, cantor dramatis muab Italis Ongari dicuntur, quos ducatos nos tum parpchia3 judiciarise, mulcta in sici, melici; operaenekes. Ger. Opernsanger.
dicimus.
violationem iudicis Imposita; vdrmegyeszek- Operist. Opin. 1802. kk. . 106. Personale
Ongerus, i, numus aureus. Sim. Num.tores terhe. Torvt. Msz.
teatrorum publicorum. Operistae, qua itine76. Itali omnes aureos ubicunque cusos, sola
Opera diurnalis, tempus operi fa- rantes Protectionali taxaB subsunt.
voce Ongeri i. e. Hungaricos vocant, relicto ciundo ; munkaszak. Ger. Schicht. Besztb. Opertorium lecti, lodix; dgyterito.
dudum Florenorum termino, quern tola Eu- Levt.
ropa ab iis traxit ad usum.
Opera dominalis, opus, quod doOphita3, a gr. bcpiq, Ha3retici, qui serpenOnice, pro: unice. Tor. Tar. 1887. p. 75. mino terreslri prsestatur; ur dolga. Georch. tes instar Deorum colebant V. Cainitae;
Onicus, 3., pro: unicus. Tor. Tar. 1887. H. T. III. 230. Hogy a torvenyes remekszavak kigyoimddok. Nagy Hier.
p. 69.
(termini technici) p. o. Testamentom, ProkaOphthalniicus, i, chirurgus scalpello
Onire, pro: unire; Tor. Tar. 1887. tor, Urbariom stb. a deak nyelvbfil a magyarba medens oculis; szemmutesz. Lzb. Cod. Med.
p. 68.
is becsusztak, e meg turheto volna; de hogy T. II. 307 : ophthalmici seu oculorum opeOniromantia, (OVSIQOS + (tavrzia); az Ur dolgat (operae dominales) ama T6- ratores . . . Cf. Martial. 3., 74.
dlomfejtes. Germ. Traumdeuterei. Vern. Phil. toktol kolcsonzott Robot szdval fejezik ki folOpidaneus 3., populus et inhalitator
Mor. 254. Oniromantia, qua ex somniis foldi magyarjaink, ezt mar csakugyan nem oppidi; vdroslako. Szek. Okl. I. 235. Cf.
futura tamquam certo eventura prffidicuntur. tarthatom bocsanando veteknek.
Oppidaneus. Cod. Theod. 12., 1., 38. sq,
Onocratulus, i, lege: onocrotalus,
Opera illiberalis, ministerium; szolOpidusculum, dem. ad oppidum; kis
kozseg. Pesty Szor. II. 258.
dvoxQOTakoq. Schlag. 1759. onograculus, gai munka. Torvt. Msz.
Opera liberalis, ars; tisztesseges
Opifices manualistse, opera3; kezArdea stellaris Linn.; okorbika. Ger. Rohrmunka; muveszeti munka. Torvt. Msz.
miivesek. Georch. H. T. III. 154.
dommel. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
Opera metalliea, V. Opera diurnaOnograculus,V. Onocratulus; okorOpif icialis, ad opifleium pertinens;
bika, dobosgem, bolonbika, nddibika. It. lis. Juriev. Jur. Met. 55. Quid est opera me- mestersegi. Arch. Rak. I. 18.
Opiiicium, ars, offlcium opificis ; kezonocrotalo = grotto. Ger. die Rohrdommel. tallica ? Opera metallica (Schicht) est certum et determinatum tempus, quo operarii mfivesseg. Ger. Handwerk. Szamosk. III. 31.
Schlag. 1759.
Demetrius, qui ex sordido opificio et vitam
Onolatria, se, adoratio asini, (gr. &VOQ montani labori metallico vacare tenentur.
Opera niontana, V. Opera diurna- tolerabat et nomen Tonsoris habebat. Brut.
et hKTQSta.); szamdrimddds. Hor. Mem. 73.
lis ; navszdm. Besztb. Levt.
de Onolatria christianis afflcta.
Hist. I. 86., 7.
Opera Theatralis, drama musicum,
Opilatio, pro: oppilatio, alvus astricta,
Onus, 3., pro: unus. Tor. Tar. 1889. p.
melicum ; enekes-jatek, dal-jdtek, dalmu. obstructa; dugulds. Andr. Pann. 39. Vinum...
373.
opilationem splenis et epatis operit.
Onus actionale, mulcta in lite impo- Ger. Oper. Pest. Var. Levt.
Opilioiiatus, us, offlcium opilionis et
Operarius, i, curator ecclesise (Du C.)
sita ; perbeli teher. Georch. H. T. HI. 313.
ezek ugyan kiilon-kiilon maraszlaltatnak a dignitas in collegiis Canonicorum et monaste- locus, circuitus pastionis; juhtenyesztes.
vadbeli teherben (in onere actionali). Szirm. riis, cui operibus publicis vacare incumbit; Arch. Rak. VIII. 362. Dantur duo greges
egyhdzi gondnok. Batty. Leg. III. 121. an. ovium, quorum unus in Csernoholowa, sub
Glos. 8. absolvitur ab onere actionali.
Onus emphiteoticum, onus pen- 1309. Operarius idem, qui olim defensor, opilionatu Job. P. existit.
sionarium annuum; haszonelvezettel jdro mox vitricus, nunc curator ecclesi dictus.
Opinative, ut opinor; velemeny szeteher. Eszt. Okm. p. 152.
Batty. Ser. Episc. 27. Operarii monastica rint. Arch. Rak. IX. 512.
Onus feudale, huberi teher. Vuch. dignitas, quam nunc thesaurariatum vocant, in
Opinativus, 3., opinabilis, opinatus;
Jur. Feud. 199. Debita feudalia aliter et onera Capitulis Gustos diceretur, ille enim fabricam gondolt, gondolomra, korulbeliil valo. It.
feudalia dicuntur propter obligationem ea procurabat.
opinabile. Ger. vermuthlich. Monm. Comit. I.
Operarius montanisticus, bd- 71. Numerum opinativum ego descripsi, ut
ex feudo prsestandi.
Onus insurrectionale, pecuniee ex- nydsz. Juriev. Jur. 42. Operarii monta- scivi.
pensae tempore insurrectionis faciends: fel- nistici (Bergknapen, Berg-Hauer) generalim
Opinio, sententia; itelet. Torvt. Msz.
Opinio fidei, falsa religio, superstitio;
kelesrerott teher. Schwart. Scult. 191.
vocantur illse persona3 privata? montanisticse,
Onus non venienlise, mulcta in ius quse in Fodinis aut earum Appertinentiis ope- babonds hit. S. de Keza Chr. I. 4., 1: in quinon adeuntibus imposita; meg nem jelenes- ras manuales erga certam suo legali modo sta- bus iuxta sua3 opinionem fidei spem maximam apponebat.
bilitam mercedem praestant.
nek terhe. Ceorch. H. T. III. 162.
456
Oplnlonistse
Oprawa
Oralis (portio)
Opinionistse, (DuC.) Haeretici ab opi- Oprawa, ae, (vox slav.) refectio; tata- lallici; zomdncz. Arch. Rak. VIII. 351. Colnione sic appellati, quod dicerent, nul'um ve- rozds,javitds.Snp. An. Sc. I. 186. an. 1440. lare pro caniculo ex serico et aureis filis interrum Christi vicarium esse eorum, qui post solvit. . . quatuor grosses ratione oprawae. lextum cum ansula ex argento, opere encauOpressitudo, inis, angustise, necessi- stico vulgo zomdncz adumbrata.
Petrum fuere, nisi, qui paupertalem Christi
imitati essent; tei'velemenyesek. Nagy tudo, miseria; szorult dllapot, elnyomaOpus filograneum, opus e iilis
Hier.
tds. It, oppressione. Georg. Sirm. I. 241. Tace, aureis etc ductuhi; filigran munka. WalOpistographus,3. (gr.o7tia96y(>a<pog) tace, pater mi Gaspare Judex, audivi et pre- laszky 427.
in averso latere paginae scriptus; hdtul tele- scivi tuam opressitudinem adhuc in Regno
Opus habeo, opus mihi est; sziikseirt. Wallaszky 60. charta libri non est opixto- Polonie.
gem van. Cod. Dip. Briiss. III. 44. opus haOptencionalis, ad actum obtinendi beamus bono numero peritorum bombardagrapha, sed adversa parte tanlum conseripta.
Cf. Win. Ep. 3., 5. Ulp. Dig. 37., 11., 4.
pertinens ; kezbesitest bizonyito. Szek. Okl. riorum.
Opitulamen, auxilium; segitseg. An. III. 90. literae optencionales.
Opus magistrale, arlis specimen;
Sc. I. 149. an. 1499 : subvenire et opitula- Opticuni theatrum vel speculum, tirocinii ponendi prserogativa; mester remini fore. Fej. VIII. 2. 533. opitulamine speculum ad fallendos oculos factum ; b&vos mek. Ger. Meister-Stiick. Par. Pap.
nobis divine grade suffragante. Cod. Zi. III. tukor. Ker. Nap. 318.
Opus periodicum, ephemeris, libelOpticus, i, perspicillorum artifex; Idt- Jus menstruus ; folyoirat. Rev. PI. 85.
551. Cod. Dip. And. II. 352., 404.
Opitulantia, 33, opitulatio, ops, auxi- szeresz. Pest. Var. Levt.
Opus phelloplasticum, (a gr. (p&lium ; segitseg. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. Opticus, 3., (dnnxog) ad spectandum Koq); dugaszminta. Schroer. Arch. Gr. et
idoneus, accomodatus ; Idto. Opticus tubus, R. 24. Cognoscenda? architecturae priscae in437.
Oporopola, 33, fructuarius propola, po- tubulus: lubus, tubulus ad spectandum, cuius serviunt operaphelloplastica, Korkmodelle.
opera etiam ea, qua3 longe absunt, aspici pos- Opus plumarium, plummos munmarius ; gyiimolcsdrulo. Par. Pap.
Oppantum, (Du C.) Velum in scena, sunt; Graeca voce telescopium; Idtocso, ka. It. niello, niellare (Zierath in Gold und
quod undique panditur; szonyeg, terito. messzeldto. Gall, telescope. Rak. On. 217. I. Silberarbeit) Nielloarbeit. Kecsk. Otv. 163.
Nagy Hier.
912. (11.): ... vidi navem . . . ac curio- Arch. Rak. VIII. 322. unum reliquiar.'um opere
Oppidanensis, e, ad oppidum perti- sius illam tubo optico examinans cum arma- plumario factum.
nens ; vdrosi. Szek. Okl. I. 245.
tam esse credidissem, navarcho demonstravi.
Opus spicatum, kaldszos mu. Ger.
Oppignorabilis, quod in pignus dari Rak. On. p. 22. I. 2829. (29.): . . . summe Haringsgratenbau. Szaz. XI. 706.
potest; elzdlogosithato. Bek. Pil. II. 272. an. delectabar tubutis opticis . . .
Opus striatum, csikos, sdvos mu.
Optimates, Apud veteres crant proce- Ger. streiflges, gerieftes Werk. Olah. Cod. Ep.
1380. sunt venales el oppignorabiles, cui
ipsi voluerint.
res, primores, patres ap. Grsecos ol Sivarot, 552. Is (ensis), ut spero, tibi arridebit et proOppipare, pro : opipare, laute; fenye- ol aQiarêq, ol dtiyoi. Aelate, quae media pediem babebis, capulum et reliqua ornamenta
sen, pompdsan. Tor. Tar. 1887. p. 112. vocatur, sunt Barones, Vasalli, qui dicioni inaurata opere striato sunt.
regis subiecti erant. die Optimaten; jobb
Ora, monetae species. Sim. Num. 137.
oppipare est exceptus.
Opploratio, actus opplorandi; mel- dgak, elokelok, orszdg nagyai. Marc. Cbr. Alter (numus) Ora dictus minus erat usuaiis
et ideo etiam valor eius nimis erat varius et
lette vagy elotte valo sirds. Fabo. Monm. II. 64.
Optimissime, optime. Tor. Tar. 1887.erat cusus ad normam Romanorum aureorum
Evang. II. 301. Hinc august, imperator Caroserius cusorum et Galliae solidorum. Ex quo
lus VI. multisvariisque opplorationibus ven. p. 532. optimissime factum.
Optinere, vincere ; nyerni, nyertes- iterum adparet, quod aurei solidi et Marcae pro
cleri victus.
Oppone, ex adverse ; szemkozt. It. all' nek lenni. It. ottenere, vincere. Georg. Sirm. eadem significatione aliquando sumanlur.
Oracula loquitur, ketes dolgok,
oposto. Georg. Sirm. I. 209. Cumque ad I. 377. Et inde equites Turci cum Hungavadum pervenimus iterum oppone arcis ris inter se exercebant pugillum, tanquam Szentiv.Cur. Misc. Dec. II. P. II. 121. Orafalcones inter se, sed semper Hungari opti- cula loquitur. Id est: certa et indubitata.
Thocaj.
Opportune, importune, nolle, nebant.
Oraculiim, auctoritas, vis; ero. Oraculo
velle ; akdr akar, akdr nem, kellet-kelletOptio, quum facultas datur e vacantibus vivae vocis: eld szoval. Cod. Dip. Arp. V, 55.
beneficiis ad voluntatem unum eligendi (Du C. Confessus est oraculo vive vocis. Szer. Not.
lenul. Pril. Abact. 45.
Oppositio, actus repugnandi, retistendi al. s.); szabad rdlasztds, a javadalomba p. 29.
(ap. Fin. alio sensu); ellentdllds. It. opposi- valo juthatdsnak egyik neme, mely szeOraculum litterale, litterae, scriptum;
zione. Kovy El. 748., 749. Oppositio est Ju- rint nemely kaptalan es tesliiletn61 az idosb irds, irat. Cod. Dip. Arp. Conl. VII. 164.
rid^cum remedium licet inproprie ita dictum, tagok bizonyos meghatarozott ido alatt a col- que omnia per singula longum esset litterali
quo xequendus, Judiciariam executionem legiumban iiresedesbe jott mas allomast, czi- oraculo recitare.
Oral, V. Fano 2. Cher. Jus. Eccl. II. 146.
senlentiaa, in causa brevis litis, violento quo- met vagy egyeb elfinyt valogathatnak, illetodam facto turbat vel impedit.
leg azokra nezve fokozatos eloleptetesi igeny- Pontifex R. utitur insuper Subcinctorio et fanone seu orali; illius nomine venit SubcinOppositionalis, ad actum repugnandi nyel birnak. Kon. Eg\h. 179.
pertinens; ellentdlldsi, ellenzesi. Kovy. El.
Optionalis, libero arbitrio commissus; gulum, quod teste Durando dependet a cin372. Kass. Jur. Civ. I. 6.
szabad vdlasztdsra bizolt. Szer. Not. p.gulo.
Orales Invitatorise, (litterae); szeOppositum, oppositus, us, oppositio, 115 : Super divisione parvarum decimarum
res opposita; ellentet. It. opposto. Vern.Met. optionalium . . . facta est isto modo. Kovy melyesen meghivo level. Kov. Form. St.
CXLVI. Orales invitatoriae ad nuptias.
41. Est ergo congruentia intuitiva asqualitas et El. 454.
similitude quantitatum, eius oppositum in1. Oralis, 2. praesens; szobeli. It. verbale,
Optionaliter, cum potestate eligendi;
congruentia appellatur. Georch. Ert. 60.
szabad vdlasztds utjdn. Jogt. Eml. I. a voce. Vern. Log. 287. nihil tamen prohibet,
quomlnus etiam oralis institutio mutuae coQpprimere, corrumpere mulieres, stu- 447.
prum afferre alicui; meggyaldzni. S. de Kz.
Opus conscriptionale, recensus gitationum communicationis formam assumat.
Chr. II. 2. 2: uxores flliasque Hungarorunr populi; neposszeirds. Pest. Var. Lev.
2. Oralis, (Du C.) sudarium, quo os abOpus cornutum, szdrnyas vedmu. stergitur; kezkendo. Ljub. Mon. SI. XI. 231.
ubicumque Petrus rex ambulabat, violenter
Szenliv. Cur. Misc. 358. Opus cornutum est, an. 1324 : orales de seta.
opprimebant.
Opprimerunt, pro: oppresserunt. quod duo dimidia versus hostem nabet proOralis fides, religio falsa; dlhit. Ger.
pugnacula.
Maulglaube. Otia. Bachm. 369. Oralis FiBatty. Ger 103. pauperes opprimerunt.
Opprobriose, turpiter, contumeliose;
Opus coronatum, kerek vedmu. des (in germanico sonat: Maulglaube) res est
gyaldzatosan. Szaz. XX. 694.
Falud. Arch. 61. Opus coronatum est pars periculosa, quia sub spe vitae seternse (cuius
Oppugnaturire, verbum desiderati- munimenti habens dimidiata propugnacula, in consecutionem orali sua Fide sibi promilvum ab: oppugnare; ostromolni akarni. medio unum vel plura integra; dicitur coro- tit) ducit hominem ad aeternam damnationem.
Oralis, (portio)ex voc. os, oris, quod
Szamosk, III. 204. Oppugnaturientes istos natum : quod muiiitionem circumcingat et coad os pertinet; alimentum annona ; tdpldlati
non difficile fuerit tormentorum telorumque ronet. .
procellis reijcere.
Opus encausticum, opus vitri me- illetmeny. Cod..AIv. II. 185. Quantum Tran-
Oraliter
1. Ordinarius
sylvania propter LSpos et K6var districtibus Ger. rundlich. Mol. Sis. C3 : Non fuisse usum flcialis etc. liber rilus continens; szertartds
assignatas sex mille portiones utpote 3880 hostiarum orbicularium in Sacramento konyve. Szdz. XXVII. 347.
Ordinaliter, composite, ordinatim;
orales et 2120 equiles portiones in pecunia ccense. Cl. Mare. Empir. 4.
Orbiculus, i, patella; tdnyer. Thok. rendben, rendesen. Vjcstnik I. 142. an,
ad sex menses imposuit. Torvt. Msz.
Oraliter, verbo, szobelileg. Cod. Dip.Diar. II. 249: Ex relatione Jelenik scit apud 1462. debeat ordinalitw regere et iustitiam
Arp. V. 142. Lodomerius ex Goth rettilerunt Schedel 16 pocula argentea et orbiculos ar- ministrarc.
in causa, qua3 inter ipsos ratione prati cuius- genteos 48 fuisse.
Ordinamentuni, (Du. C.) Mandatum,
dam versabatur, arbitrio et ordinacione proOrbis, patella; csesze, tdnyer. Arch. praeceptum ; rendelet, parancs. Cod. Dip.
Rak. VIII. 351. Unus orbis pro porrigendo Arp. Cont. VI. 415. Haac sunt ordinamenta,
borum virorum oraliter concordasse.
Oramen, (Du C.) invocatio, preces; potu cum fracto pede.
que dominus Dux cum Majori parte sui Consiima, imddsdg. Nagy Hier.
Orbis mensaiis, catillus menses; asz- lii Minoris et majoris dat hominibus Arbi.
Oraniitum, mendum pro: axamito, taltdnyer. Arch. Rak. VIII. 354. orbes ar- Knauz. M. E. Sir. II. 356., 358.
quod idem est ac Estametum, quod vide. gentei mensales Nro 16.
Ordinancia, mandatum (Du C.); renOrbitarii, an. 1198. ex Waldensibus delet, parancsolat. Gall, ordonnance. Beth.
Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Clamis de sciarlato . . . dipleis vet zuppa de zendato vel de orti haeretici: negabant b. trinitatem, Christi G. lev. 278., 228.
oramito.
divinitatem, resurrectionem carnis, extremum
Ordinans, duci a ministerio datus capiOrarise baccse, globuli precatorii: iudicium, sacramenta, et quum vagarentur, taneus; szdrny, segettkapitdny. Ger. Ordoolvaso. It. rosario. Ger. Rosenkranz, Pater- inde ita dicti; tekergd tevelygok. Nagy nanz. Acch. Rak. VIII. 377. Ordinans kapinoster. Verancs. Hist. 1., 313. Post orariae Hier.
tany Batory uram, Ordinans karabelyosok.
haccae nostri moris e vitro factae.
Orbus, 3, ca3ctis; vak. It. orbo. V. s.
1. Ordinantia_, ae, V. Ordinancia.
Orarium, 1. amiculum, fasciolum, 2. Vercanus.
Thok. Diar. II. 15. Ordinantia ratione pro(sudarium Du. C.); 1. kezkendo, 2. nyakOrchestrum, pulpitum; emelve'ny. movendorum versus Cassoviam tormentorum.
fiiggo. 1. Kaprin. Eloq. I. 13. Crebro mani- Diar. Com. 116. Ordinibus ad majus Regni Cod. Alv. I. 12.
bus pedibus, immo iactatis etiam Orariis seu Palatium . .. congregatis. . . intervenit ipsa
2. Ordinantia, 33, ordo; rend, rendeamiculis et fasciolis plausus dabant. 2. Cod. quoque Regina acclamationibus laustissimis zes. Jogt. Eml. T. III. p. 72 : ad refrenandam
Dip. Arp. Cont. VI. 277. Par. Pap. Batty. Leg.excepta et in Orchestra holoserico rubro hominum audaciam bonamque comilatus diiuducta consedit.
sciplinam ac ordinantiam.
HI. 254. an. 1370.
Orcistrum, suggestus, pulpitum ; szdOratio prsesentatoria, bemutatdsi
1. Ordinare, sacro ordine initiare;
beszed. It. orazione di presentagione. Ger. szek, emelveny. M. Flor. Fontes II. 167. (Du C. 3.); avatni. It. ordinare. Ger. ordiVorsteliungsrede. Fabo. Monm. Evang. 331. Plebs autem constituil sibi prsepositos, quibus niren. Cher. Jus. Eccl. II. 18. Scrutinium OrLaudavit hunc comitem et quidem ex vero, praparaverunt orcistrum de lignis, unde ab dinandorum. Ne vel dotibus necessariis destituti vel etiam vitiosi in Sacrum Allaris muuti alibi ita imprimis in oratione praesen- hominibus possent videri et audiri.
1. Orda, 33, horda, tribus tartarorum; nus irrepant, Sacri Canones triplex Scrutinium
tatoria.
Orationalis, ad orationes pertinens; tatdrcsapat. II. Rak, Gy. 239. Magnus Prin- prffiscribunt, quoad illos, qui sacris ordinibus
ima... Tor. Tar. 1886. p. 573. liber oratio-ceps Ordarum. Szilady Tor. Magy. Eml. IV. initiari volunt. 1. Nomina eorum, qui ad sacros
453.
nalis.
ordines promoveri cupiunt, uno mense ante
2. Orda, 33. (Du C.) tentorium, static; ordinationem in Ecclesia publicari praeeipit
Orationalum, orationale. V. s. Matsdtor. Gall. tente.Fej.IV. 1., 431. Turn ad ten- Concil. Tridentinum. Batty. Leg. II. 99. (Deer.
tinale.
1. Orator, (in scholis saxonicalibus); torium sive ordam ipsius ducis duclum fuit S. Ladisl.) AuctoreBaltyano.ordinari dicebanugyved, vddbeszedtarto. Teut. Schul. 1.230: ib. 2., 275. dicitur Curia Orda lingua eorum tur Monachi et Monachae, dum tondebantur et
Orator, praefectum ex ordine sequens, ad ea, (sc. Tartarorum) 1., 434. orda sive curia habitum Adsumebant.
2. Ordinare, praescribere (ap. medicos
qua necessaria sunt, publice dicenda, consti- patris I. 435. aliud tentorium, quod apud eos
Du C.); rendelni (orvossagot). Bene. Med. I.
tutus est; quare die iudicii . . . causam con- appellatur orda aurea.
Ordalium, Judicium Dei; istenitelet. 254.
gressus breviter doceat.. . Causam Coetus
3. Ordinare, (Du C. 2.) praecipere, iuScholastic!.. . honeste agat. . . signorumve Ger. Gottesurtheil. Zsigm. Hist. 112. Dis. de
inter Studiosos latinitatis exercendae causa Ferr. Gaud. 4. Audiebant alio titulo etiam bere; rendelni, rendelkezni. Cod. Dip. And.
vigentium curam gerat. Praeterea festis solle- purgationes (Judicia Dei); item, judicia proba- I. 362., 401. comes . . . taliter ordinavit.
nioribus... orationem latinam declamabit... bilia, Hottomannus probationes furiosas nomi- S. deKz. Chr. A. 1. 1: A. 2; 2.
navit. Jus canonicum purgationibus vulgari4. Ordinare, faciendum curare; megSzaz. XXII. 563.
2. Orator, legatus ; kovet. Ger. Gesand- bus nomen dixit. Saxones et Angli Ordel nun- rendelni. Cod. de Sztara. II. 450. totidem
cupabant, voce ex antiqua anglorum Or ma- cussinorum tecturas de bisso ordinatas.
ter. Kronst. 1., 631.
Orator (cehse), causidicus fraternita- gnum et dael judicium, ut vult Hoffmannus
Ordinare pacem, pacem componere;
tis; czehiigyved. Opin. P. II. Sec. II. Cap. derivata. Sufflcit a3vo, quo isthaac usu recepta beket helyredllitani. S. de Kz. Chr, II. 2.,
IV. art. 9.
fuere iudicia, vocabulum hoc a Scriptoribus 3. Aba nuntios mittens ad Ca3sarem probavit,
Orator continuus, legatus; dllando latinis civitate latina, si quam stilus eorum mesi cum eo pacem posset ordinare.
kovet. I. Rak. Gy. 207. B. S de S. continuo ruit, fuisse donatum et ab iis vocem : OrdaOrdinaria, ae, cursus publicus ordinain fulgida porta ottomanica oratori nostro. lium passim usurpatam.
rius (Du C. al. s.); az Ausztriaba beiitott kuOratoriolum, parvum oratorium; kis
Ordeaceuspanis, hord. pan's; drpa- ruczok altal elfogott becsi rendes posta.
kenyer. Ger. Gerstenbrot. Kronst. I. 455. Arch. Rak. IV. 52. VIII. 118. tartoznak ordiimahdz. Arch. Ver. Sieb. XI. 386.
1. Oratorium, (DuC.) sedes sacra, ubi
Ordere, mandatum, ordinatio, a Gall, ndridt es staffetat az Commandirozo generaorant; imahdz. Pecsi fogymn. Ert. 1894/5. ordre ; rendelet, parancs. Arch. Rak. VIII. lisokhoz kiildeni.
p. 7.
169. ordere ad agendum.
Ordinariatus, us, potestas, magistra2. Oratorium, oratorium. It. oratorio.
Ordinabilis, reguls conveniens, (Du. C. tus episcopaKs ; a puspoki hatalomâ meGreg. Aesth. 134. Quas vocant Cantatas (ora- ordinandus), szabdlyszeril. Cod. Dipl. And. gye hatdrai kozott rendes, azaz mar a
toria sunt religiosae cantata) sunt potissimum V. IV. p. 525 : interveniente . . . ordinabili nyert puspoki hwatallal jdro, mely ispoemata lyrica.
composicione proborum virorum.
teni jogndl fogva 6t illeti, miert a piispok
Orbanitas, urban itas, human itas; el6Ordinabiliter, (Du C.) ex ordine, com- Ordindriusnak, maga a puspoki hatosag
zekenyseg, finom magaviselet. Tor. Tar.posite; rendesen, kell6en.M. ordinatamente. Ordinariatusnak is neveztetik. Oltv. Act.
4887. p. 457.
Thorn. Archid. Hist. Sal. 366. vocavil fratres Synod. 57.
Orbes quadrangulares, tdnyer de Capitulo et in eorum prasentia satis bene
Ordinarium, mandatum, praBceptum
(negyszogletes). Thok. Diar. II. 378. Orbes et 0rdt'nan7#ercondiditlestamentum. Knauz. ex lege; rend szerent valo parancsolat.
Georch, H. T. IV. 276.
argentei quadrangulares ponderantes mar- M. E. Sir. II. 72.
1. Ordinarius, i, (DuC.) liber eccleOrdinale, is, (DuC.) alias Breve vel
cas numero 50 fl. 225.
Orbicularis, orbiculatus; kerekded. Carpsum vel Gonsueludinarius, Ordinarius, Of- siasticus regulas,. pr33scripta rituum totius
58
438
2. Ordinarius
Or do Autjustinianorum
Ordo eremitarumS. Hyeronymi
anni continens; szertartds konyve. Szaz. stris. Annunciata lovagrend. Szentiv. rum infirmis ministrantium,
Curios Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. De Lellisi Kamil rendje. Szentiv. Curios Misc.
XXVII. 347.
2. Ordinarius, i, (Du C.) loci episco- initiis Ordinum Religiosorum B. V. Annun- HI. Oct. Synops. Chron. VI. Clericorum
pus, qui habet ordinariam iurisdictionem in iatae or do Equestris in Sabaudia 1360.
Reformatorum infirmis ministrantium
causis ecclesiasticis; megyes puspok. Szaz.
Ordo Augustinianorum discal- 1596.
XVIII. 446. Ordinarius Strigoniensis.
ceatus; sarutlan agoston szerzetesOrdo Clericorum Begularium
3. Ordinarius, i, caput alicuius rei; rend. Not. rei. II. 177: Ordini Augusti- S. Pauli. Barnabitdk. Not. rei. II. 178:
fd, feje valaminek. Fej. VII. 56. ordinarii nianorum Discalceatorum Missionarii an. Ordo Cl . . . seu Barnabitarum, fundatus ab
iniuriatorum.
1533. nudis pedibus ad Mexico profecti ori- Antonio Morigia, Zacharia equite Cremonensi,
et Bartholomeo Terrario Mediolanensi confir4. Ordinarius, i, (Du C.) dignitas in ginem dederunt, approbate per Sixlum P.
Ordo Sancti Augustini. Eremite matus per Clementem 7 et Paulum 3. nomen
ordine Canonicorum Collegiatorum (fors. episcopus suffraganeus); czimzetes puspok. Sti Augustini. Ordo mendicantium ex pluri- habet a S. Paulo patrono et templo S. BarGer. Weihbischof. Cod. Ep. Pet. Paz. I. 103. >us ccetibus coaluit in Italia saeculo 13. o. ab nabae, quod Mediolani acceperunt.
miratur.. . Cardinalis, quomodo Capitulum Innocentio IV. papa subiectus Regulae Sti.
Ordo Cluniacensis. Cluny benepraeterito suo Ordinario ausum sit confugere Augustini anno^ 1567. a Pio Vo. papa appro- dictinusok. Szentiv Curios. Misc. III. Oct.
batus ; szent Agoston rend. Cod. Dip. Arp.Synops. Chron. VI. S. Odo Cluniacensem
ad suam Majestatem.
Ordinem propagavit 926 qui institutus est a
Ordinarius iiscalis, supremus advo- Cont. IV. 162.
catus ; Tisztb. Ir. Ordinarius Fiscalis, F6Ordo Barnabitarum, V. s. Ordo Bernone Abbate 910.
ugyesz.
Clericorum Regularium S. Pauli.
Ordo Crucigerarum, keresztes
Ordinarius judex iiobilium, foOrdo Benedictinorum, V. Bene- holgyek. Ger. Kreuzdamen. Res. ges. p. 88:
szolgabiro. Ger. Ober-Stuhlrichter. Kass. dictini. Not. rei. II. 178.
in ejus memoriam August* instituere placuit
Prax. I. 24. Comitatus habet suum MagistraOrdo S. Brigittse Monachorum Crucigerarum Ordinem e nobilissimis
lum, cuius membra sunt. . . Ordinarii et et Monialium. Szentiv. Curios. Misc. HI. Matronis, quse se virlutis mancipia vocarent.
Vice Judices Nobilium.
Oct. Synops. Chronz. De initiis ordinum ReliOrdo Cysterciensis, zirczi rend;
Ordinarius Notarius, supremus giorum. S. Brigittae Ordo Monachorum szesztrdk szerzete; tarka bardt. (Heyse :
scriba; Tisztb. I. Ordinarius Notarius. F6- et Monialium coepit anno 1346. conflrma- Cistercienser, Graurocke, weisse Briider, ein
jegyzo.
tus 1373.
Monchsorden gestiftet 1098 von benedictinerOrdinarius postse cursor, (Du C.) Ordo Camaldulensium. nema Abte Robert zu Citeaux od. Cistercium in
manipularis, in integro ordine tabellarius; bardtok Bek. Pil. II. 492. an. 1691. Blasio Frankreich). Cod: Dip. Arp. Cont. XI. 83. ad
rendes postds. Tor. Tar. 1888. p. 341.
Jaklin episcopo Nitriensi. . . concedendum Abbaciam construendam de Domo Clareval1. Ordinatio, provisio; instilutio, cura; esse duximus: quatenus . . . sacrum Camal- lensi Ordinis Cysterciensis.
kezeles, elldtds, orvosi renders. Batly. Leg. dulensium ordinem in ... regnum noOrdo decoratorius, insigneordinis;
T. II. 440. an. 1279 : beneficia ilia per illos, strum Hungariae . .. Introducere . . . valeat. rendjel. Ger. Ordenszeichen. Kass. Ench. III.
ad quos eorum ordinatio spectat. . . ordi- Szentiv. Curios. Misc. ill. Oct. Synops. Chron. 443. Ordine decoratorio, quibus in casibus
nentur. Bene. Pol. 260. ordinationes circa VI. Ordo Camaldulensium a. S. Romualdo privanda? sint persons militares criminaliter
curandos pauperes.
fundatus est 967.
delinquentes. Norm. Ordin. an. 1822.26. Febr.
2. Ordinatio, mandatum, decretum;
Ordo Canonicorum B. LaurenOrdo S. Dominici, patyolatos, feparancs, rendelet. Knau/. M. E. Sir. I. 63., tii Justiniani. lustinian-Lorincz szer- her bordtok rendje Szentiv. Curios Misc.
30.-S. de Kz. Chr. A. 1., 1. secundum ordi- zete. Szentiv. Curios. Misc. III. Oct. Synops. III. Oct. Synops. Chron. VI. Ordo S. Dominationem. S. Adalbert! Pragensis.
Chron. VI. De initiis Ordinum Religiosorum nici ccepit anno Christi 1208.
3. Ordinatio, Ordo, sollemnis con- Canonicorum B. Laurentii Justiniani
Ordo Draconis, sdrkdny rend. Czisecratio, inauguratio; felszenteles. Konek. 1404.
raky. De ord. eq. aur. 6. E quibus (Ordinibus)
Egyh. 132.
Ordo Capucinorum, V. Capucini. nominandus imprimis venit Ordo Draconis
Ordinatio conipositiva, pacifica Not. rei II. 177. (Kapu bar at. Kresznerics.) Auctore Sigismundo Imperatore, qua rege
ordinatio, legibus conveniens pactio; rendes,
Ordo Equitum Carmelitano- Hungarian.
kiegyenlito rendezkede's, elintezes. Kub. runi. Szentiv. Curios. Misc. HI. Oct. Synops.
Ordo Ecclesiasticus, V. s. ordo ciD. Hont. II. 340.
Chron VI. Equitum Carmelitanorum ab vitatum liberarum; egyhdzi rend.
Ordinationem Jacere, instituere; Henrico IV. 1608. Karmelhegyi lovagrend. Ordo Equester Draconis deintezkedni. Szer. Not. p. 18., 18: Nos capi- Ordo Carmelitarum Discalcea- victi. V. Ordo Draconis. Kol. Kov. Chron.
tulum . . . memorise commendamus. .. quod torum ; sarutlan kdrmelhegyi szerzet. Tempi. 290 : 0. E. Draconis devicti a SigisDona Elizabet.. . talem ordinationem fe- Not. rei. II. 177.
mundo Imperatore et Rege Hungarian in hoc
Ordo Carthusianorum. Szentiv. Regno anno 1417 post Concilium Constancisse.
Ordinativa composicio, legibus Curios. Misc. III. Ort. Synops. Chron. VI. tiense in memoriam sectae Hussiticae, ut creconveniens, iusta pactio ; rendes, igazsdgos Carthusianorum a S. Brunone 1084. Nema debatur, cum suo Antesignano suffocatae, quod
egyezkedes. Szek. Okl. III. 32.
bardtok.
ipsum Ordinis Insignia indigitabant, viridis
Ordo Charitatis, V. s. Fratres mi- nimirum crux flosculata et duplici catena cum
Ordinativus, 3., legibus conveniens;
szabdlyos. Szek. Okl. III. 25. judiciariamcom- sericordiae.
inlerfecto dracone confractis alls dependens.
posicionem et ordinationem ac ordinatiOrdo Equester Nodi. Arany bojOrdo Civitatum liberarum revam divisionem. Fej. X. 2.209. iuxta litteras, giarumqe; szabad kirdlyi vdrosok tos lovagrend. Kol. Kov. Chron. Tempi, p.
ordinativas decidit.
rendje. Bel. Geogr. Comp. 498. Optimates 297: 0. E. Nodi a Ludovico I. Ungariae
1. Ordo, inis, mandatum; rendelet. Gall Hungariae, qui iure gaudent status, in quatuor Rege eiusque conjuge Joanna I. Neapolis Reordre. Reg. Mil. p. 64: non st. . . omissum, distingnuntur Ordfnes. i. Ordo Ecclesiasti- gina anno 1315. pro 60 primariis Regni Neaquin . . . ad ... Noslram Militiam ordines cus, Archiepiscopis, Episcopis, actu et nomine, politani personis institutus, habitu candido et
sufficientes dederit (sc. consilium Aute Belli- Abbatibus Prapositis et Sacerdotibus Canoni- nodo auro circumducto insignitus.
cum). Buny. Var. tort. 414. an. 1556. ad pro- cis etc. absolvitur. 2. Ordo magnatum, in Ordo equitum, V. s. Ordo civitatum
prium ordinem habeo 150 equites (i. e. meis Barones Regni, Comites atque liberos Baro- liberarum; lovagok rendje.
nes distinguitur. 3. Ordo Equitum, in BoOrdo Equitum S. Spiritus. Szt.
mandatis parent etc.).
2. Ordo, nude pro: ordine religioso norum et Privilegiorum possessores, id est in Lelek lovagrend. Szentiv. Curios. Misc. III.
(Du C.); egyhdzi rend. Georch. H. T. I. 97. Nobiles Possessionatos et Armalistas dividitur. Oct. Synops. Chron. VI. Equitum S. Spiri3. Ordo, Ordinatio, (DuC. 3.) con- 4. Ordo civitatum liberarum regiarum- tus in Gallia. 1588.
Ordo equitum Teutonicorum;
secratio; felszenteles az egyhazhatalomra valo que in eas, qua? Tavernicorum Magistro et,
ke"pesse"get szerzS iinnepe"lyes csel.ekveny Ron. qua? Personal! Praesentise regia?, quoad pro- nemet vitezrend. Not. rei. II. 46.
Ordo eremitarum S. HyeroEgyh. 132.
vocationem causarum subsunt, discriminatur.
Ordo B. V. Annunciatse Eque- Ordo Clericorum Beformato- nymi, Sz. Jeromos remeterend. Szentiv.
Ordo Kremttarum S. Paul!
Or do Mend leans
Ordo suprapelliciatornm
459
Curios. Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. De demptionis captivorum. V. Ordo tessai lovagrend. Art. Diaet. Pos. 155. Divi
initiis Ordinum religiosorum Eremitarum fratrum S. Trinitatis. Szentiv. Curios. Georgii de Alphama et Alcala de Gibert MaS. Hieronymi 1370.
Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. De iniliis gnum Commendatorem ac Locumtenentem GeOrdo Eremitarum S. Pauli, pd- ordinum Religiosorum. S. Mariae de Mer- neralem Ordinis Montessae.
losok. Pri. Saec. II. p. 30. Eremitarum vero cede Redemptionis captivorum, anno Christi
Ordo muliebris, mulieres; nok. VeSancti Paulo ordo Hungaria tola notissimus 1218.
rancs. III. 224. Turn rex Persarum : En ipse
virtute et eruditione, in eadem cepit oiiginem
Ordo Mendicans, ordo mendicantium; prior, inquit, proceres, penes publicam serarii
a B. Eusebio Strigoniensi Canonico, qui de- kodulo szerzet. Szek. Okl. 1. 152.
mei pecuniam privatam depromo et insuper
serta urbana vita in solitudinem abivit, et triOrdo Militaris Calatrava3. Kala- uxorem, reliquumque domus mese ordinem
ginta circiter et octo annis suis permisit regu- travai vitez-rend. Szentiv. Curios. Misc. III. muliebrem omnibus aureis, argenteis et
lam, subinde anno 1367. ac. 1358. iterum Oct. Synops Chron. VI. Ordo Militaris Ca- pretiosis exuo.
confirmatus. Not. rel II. 81. Szentiv. Curios. latravae a Sancio III. Rege Toleti 1160.
Ordo RR. P. P. Paulanorum,
Misc. III. Oct. Sinops. Chron. VI.
Ordo militaris Equitum Aurei pdlosok szerzete. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
Ordo S. Joannis de Deo, irgal- Velleris. Arany gyapjas vitez-rend. II. P. III. 105. Ordo RR. P. P. Paulanorum
mas bardtok szerzete. Barmherzige Briider. Szentiv. Curios. Misc. III. Oct. Synops. Chron. seu Minimorum instituitur 1474.
Torvt. Msz.
VI. De initiis Ordinum religiosorum. Ordo
Ordo Periscelidis, ordo Brilannicus
Ordo S. Francisci Conventua- militaris Equitum Aurei Velleris 1430. periscelide caerulea insignis; terdkotd rend.
lium, fatalpi bardtok. Szentiv. Curios. confirmatus; institutus 1419.
Ger. Hosenbandorden. Arch. Rak. II. oszt. III.
Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. S. FranOrdo Militaris S. Mauritii. Szt. 436. praenobilis Ordinis Periscelidis Eques.
cisci Conventualium 1209.
Moricz vitez-rend. Szentiv. Curios Misc. III.
Ordo S. Pra3dicatorum, Ordo DoOrdo fratrum S. Trinitatis; hd- Oct. Synops. Chron. VI. De initiis Ordinum minicanorum; Sz. Domokos szerzet. Szentiv.
romsdgrol nevezett szerzetes rend. Not. Religiosorum Ordo Militaris S. Mauritij Cur. Misc. Dec. III. P. I. 110. Conventuum S.
rel. II. 81. Saeculo 12. expeditiones cruciate in Sabaudia 1440.
ordinis Praedicatorum seu Dominicanooccasionem dederunt Ordini fratram SanOrdo Militaris S. Michaelis. rum, olim, sub Corona Hungarian Kat. Hist.
ctissimae Trinitatis, quod omnia eorum Szt. Mihdly vitez-rend. Szentiv. Curios IX. 99.
lempla S. Trinitati dicata sint ita dictorum, Misc. III. Oct Synops. Chron. VI. De initiis
Ordo Premonstratensium, ex:
instituti sunt auctore Joanne Matha et Felice ordinum Religiosorum. Ordo Militaris S. pratum -f monstrare. Gall, pre -f montre;
Valesio, unde elMathariani dicuntur, ac fra- Michaelis in Gallia 1469.
premontrei rend. Cod. Dip. Arp. Cont. IV.
tres de redemptione captivorum, quia
Ordo militariis Teutonicus. 98. fldelibus nostris Preposito et Conventui
redimendis his tertiam redituum part em insu- V. Ordo equitum Teutonicorum. Szenliv. ordinis Premonstratensium de promonmere obligantur, appellantur et Asinarii, Curios Misc. III. Oct. Synops Chron. VI. De torio Waradiensi dedimus in mandatis.(7feyse:
cum equis vehi prohibit! sint.
initiis ordinum Religiosorum. Teutonicus Pramonstratenser, eine art Monche deren OrOrdo Sancti Georgii; Sz. Gyorgy ordo militaris coepit an. 1184.
den der heil. Norbert 1120. stiftete und nach
vitez rendje. Cziraky. De Ord. eq. aur. 15. Ordo Militum Hospitalariorum. der ihm vom Himmel gezeigten Wiese (pre
de ordine Equitum Auratorum coepisti disse- V. Ordo Joannitarum. Szentiv. Curios montre") nannte, wo das erste Kloster Prerere et nunc desinis in Sancti Georgii or- Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. De initiis montre gebaut werden sollte.)
dine ; eundemne ergo hunc cum illo censes! ordinum Religiosorum Militum HospitalaOrdo Presbyteriatus, sacerdolum
Non habeo quidem, quod pro explorato possim riorum S. Joannis Hierosolymitani ordo ; papi rend. Szaz. XVI. 96.
asseverare, ila tamen suspicor; et ipsum tern- 1099. qui dein Rhodum migrarunt 1309. et
Ordo sancti Proto-Regis Stepus, quo auralos Equites apud nos creari mos inde Rhodii dicti ac demum in Melitam in- phani; Sz. Istvdn rendje. Cziraky. De
est, meam hanc suspicionem videtur firmare. sulam 1522. et ab id Melitenses Equites ord. eq. aur. 6. E quibus nominandus impriCreari enim solent a Regibus ipso coronatio- nuncupantur in prsesenti.
mis venit Ordo Draconis, auctore Sigismundo
nis die; idem Sigismundus fecit, dum coronaOrdo Militum Jesu Christi. Imperatore, qua Rege Hungaria?, dein Ordo
tionis suae tempore legatum Venetum in Ordi- Krisztus vitez-rend. Szentiv. Curios Misc. Sancti Proto-Regis nostri Stephani ab
nem S. Georgii cooptavit etc.
III. Oct. Synops. Chron. VI. De initiis ordinum Augusta gloriosae memorias Maria Theresia,
Ordo Gvilelmitarum; Sz. Vilmos Religiosorum, Militum Jesu Cristi in Lusi- Regina Aposlolica, anno 1764. inslitutus.
rend. Szentiv. Curios. Misc. Dec. III. P. 1. p. tania 1225.
Ordo Prulenorum; nemet lovag195. Ordo Gvilelmitarum institutus est aS.
Ordo Militum Templariorum, rend. Ger. Deutsche Ritterorden. Maty. kir.
Gvilelmo, Duce Aquitanise, Anno 1155. Con- Ford's bardtok szerzete. Szentiv. Curios lev. I. k. p. 393: Monuimus . . . tit ordinem
tigit vero illius ingressus in Hungarian! sub Misc. III. Oct. Synops. Chron. IV. Militum Prutenorum . . . velit. . . ab omni hostiBela IV. Rege.
Templariorum 1118.
litate immunem relinquere.
Ordo hierarchicus vel sacer, epiOrdo Minorum de observantia.
Ordo religiosus, ordo monachicus;
scopi, presbiteri, diaconi; egyhdzi kor- Minoritdk. Szentiv. Curios Misc. HI. Oct. szerzetrendek. Kon. Egyh. 360.
mdnyrend. Kon. Egyh. 132.
Synops. Chron. VI. De initiis Ordinum ReliOrdo Sanctimonialum a R. V.
Ordo incendiarius, edictum de ar- giosorum. Minorum de observantia per S. Annunciata, Annunciata apdczdk.
cendis restingvendis incendiis; tuzrende- Bernardinum 1400.
Szentiv. Curios. Misc. III. Oct. Synops. Chron.
szeti szabdlyzat. Lib. Cod. Med. III. 509.
Ordo Minimorum a S. Franci- VI. Ordo Sanctimonialium a R. V. AnOrdo S. Jacobi; Sz. Jakab rendje. sco de Paula. V. Ordo Paulanorum. nunciata 1604.
Curios. Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. Szentiv. Curios Misc. III. Oct. Synops. Chron.
Ordo ^Sanctimonialium R. V.
Ordo S. Jacobi anno Christi 1170.
V. De initiis ordinum Religiosorum. Minimo- Visitantis, Szdlezi szuzek. Szentiv. CuOrdo Joaimitarum, Not. rel. II. 41. rum a S. Francisco de Paula 1436.
rios Misc. III. Oct. Synops. Chron. VI. Ordo
Joannitdk v. Mdltai lovagok rendje.
Ordo Monialium Yisitationis Sanctimonialium B. V. Visitantis instituOrdo iudiciarius, lex litibus agendis; Beatissimse Virginis, Szdlezi szu- tus a S. Franisco Salesio 1600.
perrend, perrendtartds. Ger. Prozessord- zek. Szentiv. Cur.Misc. Dec. II. P. HI. 152. Ordo Servitarum, Servitdk. Maria
nung. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 430. CanoniciOrdo Monialium Visitationis Beatissi- szolgdi. Szentiv. Curios Misc. III. Oct. Syordine iudiciario dictam terram ab ipsis mae Virginis a Sancto Francisco Salesio in- nops. Chron. VI. De initiis Ordinum Relirequirere intendebant.
stituitur 1610.
giosorum. Servitarum anno Christi 1216.
Ordo Karthusiensis; nema bardt.
Ordo Monialium S. Clarse, KlaOrdo Societatis Jesu; Jezsuitdk
Andr. Pan. 4. Ordo Karthusiensis lingua vul- riszszdk. Szentiv. Curios Misc. III. Oct. Sy- rendje. Not. rel. II. 179.
gari Pannoniorum nemabarath vocitatus.
nops. Chron. VI. De initiis ordinum ReligiosoOrdo Sti Stephani, ad ornandos toga
Ordo Magnatum, V. s. Ordo civi- rum Monialium S. Clarae 1223.
illustres viros a Maria Theresia Hung. Regina
tatum liberarum; mdgndsok rendje, oszOrdo Montessse, arx apud Valen- institutus V. textum sub ordo Theresianus.
tdlya.
ciam in Hispania, habitaculum ordinis equiOrdo suprapelliciatorum, ordo
Ordo S. Marise de Mercede Re- tum de hac arce nominatorum 1216. Mon- canonicorum regularium, quorum socii priori58*
400
f. Oretenus
bus temporibus non taritum in cellis sanctio- Barones vel a graeca vel at) hebraica Jingua
Orgia moiitanistica, V. Orgya
ribus, sed seCus superpellicio utebantur. Kar- arcessit.
montana ; bdnyaol. Beszlb. Levt.
ingesek. Cod. Dip. Arp. HI. 172. provincialis 1. Oretenus, horaetenus: hoc tempore,
Orgialis, ad orgiam pertinens; dies.
ordinis suprapelliciatorum est eonfessus. in praesenti (Du C. al. s.); j.elenleg. Ljub. Lzb. Cod. Med. T. II. 266. lignorum habeant
Ordo Templariorum; Jerusalemi Mon. SI. XXI. 406. an. 1451: ducatos . .. orgialem obtingentiam.
vitezek szerzete. Not. rel. II. 43.
quos oretenus habuisse dicit.
Orgonarius, V. Organoedus. Funda
Ordo Teutonicus, V. Teutonici or2. Oretenus, propria .lingua; (DuC. David. F. Cantori, Orgnario (lege: orgonadinis Equites.
ore, verbo, voce); sajdt szavai szerint. rio), Aedituo.
Ordo RR. PP. Theatinorum, Knauz M. E. Str. I. 284. Cher. Jus. Eccl. I. 89. Orgonista, ae, V. Organoedus; orgoa theatinasok (Szt. Cajetan alapitotta) szer3. Oretenus, usque ad os; szdjig. ndlo kdnlor. Szekelyudv. ref. koll. Erl.
zete. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. 147,Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. IV. 63. ad 1894/5. 113.
Ordo KP. PP. Theatinorum instituitur aquas contendunt (cervi) et oretenus corpora
Orgya montana, Juriev. Jur. Met. 84.
1524.
Orgya vero montana dividitur in 6 pedes
mergunt.
Ordo Theresianus, ad ornandos viOrganarius, i, (Du C.) organorum pneu- Schemnicienses; pes autem Schemniciensis
ros, qui virtute bellica excellerent a Maria maticorum opifex; orgonakeszito. Ger. Or- habet se ad Viennensem sicut 1494 : 1401.
Theresia Hung. Regina institutus, M. The- gelmacher. Tab. Conscr. Cf. Firm. Math. 3., 14.
Orientalis qusestorum Comparesia czimjele, rendjele. Euch. p. 19: biOrganicen, Organicinus, Organista, nia, societas or. quaest; keleti kereskenos illustres instituit ordines: Theresia- organoedus; qui organa musica pulsat; or- delmi tdrsasdg. Ac. Com. Sopr. p. 92:
Orientalis .. . quaestorum Campania in
num unum, alterum Divi Stephani, Regni gonas, Kronst. II. 284., 433., 504.
Hungariae statoris, memoriae sacrum, ilium, ut
Organicus modulus, sonus organi; deminutionem Regiorum proventuum . . . incum omnium bellies virtutis et testatae fortitur orgona hangja. Bajzath Veronica VI. nee troducta.
Orientalior, grad. comp. ad orientadinis virorum publicum esset testimonium ... area templi organici moduli nunc resonat
istum, ut viris, qui toga illustres salutari rei- sonitu.
lem; keletibb. Szentiv. Curios. Misc. 282.
publicae consilio et praeclaris in Principem obr
Organipar, qui organum parat, fabriOrientatio, statum rerum cognoscendi,
sequiis inclaruerunt, publicum meritorum ex- cat, organifex, organorum artifex; orgona- intelligendi studium; tdjekozds. Gall, orienstaret praemium.
keszito. Cod. Dip. Pat. Hung. V. 107., 298. tation. Ger. Orientirung. Pfahl. Jus. Georg. II.
Ordo Theutonicus, V. Teutonici Nicolaus Organipar.
51. In Mappis generatim sive skiagraphicis
ordinis Equites. Series Ban. p. 145: misso...
Organisare, ordinare, constituere; sive immde exaratis (purisatis) Conspectus
aureo Theotonici, aut, ut, Kattkaius Re- szervezni. It. organizzare. Gall, organiser. Tenutorum summarius (hie tamen non absodemptorum ordinis vellere, sibi arctius Kass. Prax. I, 9. qui earn (Cancellariam) ad lute necessarius) Orientatio, vicinitates . ...
devinxit.
normam aliorum Dicasteriorum organisavit etc. notehtur.
Ordo Trapensium; trapistdk szer1. Orificium, (Du C.) foramen; nyilds.
Organi satio, disciplina, temperatio;
zete. Not. rel. II. 178: Ordinem Trapen- szabdlyozds, szervezet. It. organizzazione. Ger. Mundlocb, Qeffung. Kronst. I. 622. Cf.
sium alias reformatorum Cisterciensium, vel Gall, organisation. Inst. Jos, II. p. 1. hanc Macr. Sat. 7., 4 ; Appul. Met. 9. p. 672. Oud.
2. Orificium, os (oris); szdj. Gall, oriBernardinorum instituit Joannes Buttelier, qui instructionem in tan turn duntaxat sequendam
adhuc puer 10 annorum Homerum inlerpreta- habeant, in quantum id ipsis per praesentem.., fice. Regiil. Turm. Praet. 88. equos... insuper
batur, numero Doctorum Sorbonicorum ad- Organisationem facere licebit.
sedulo purget, oculos, iubam, orificia (Schlauscriptus puellam quamdam uxorem ducere
Organisatorius, 3., ad administran- che) pedes et caudam munde lavet.
Orillambe, idem quod Auriflamma
voluit, quae dum eo absente mortua fuisset, ad dum, constituendum pertinens; szervezesi.
q. v. (apud Du C. Oliflamma, Oloflamma,
desertum locum la-Trape migravit, ubi 40 Kon. Egyh. 23.
annis austeram vitam duxit.
Organismus, i, composilio, :Cohaerendi Aurea flamma) vexillum; zdszlo. Par. Pap.
Ordo Trinitatis pro redemptio- natura ; szervezet. Torvt. Msz.
Origa, (fors. eiusdem originis ut oricus,
ne captivorum, V. Ordo .Fratrum S.
Organista, ae, organoadus, qui organa loquax apud Du C.) cuculus; kakuk. Schlag.
Trinitatis. Szentiv. Curios Misc. III. Oct.musica pulsat; orgonds. It. Organista. Cod. 1801.
Synop. Chron. VI. De initiis Ordinum Religio- Ep. Pet. Paz. I. 247. Quod schola catholicis niOrigenista3, asseclae Origenis; Origesorum.. Ordo Trinitatis pro redemtione mirum cantore, rectore, organista et campa- nes kovetoi. For. Scr. p. 17., 18: OrigeCaptivorum 1198.
nistae licet Filium Dei crediderunt esse ex
nalore careat. Szaz. VIII. 79. an. 1508.
Ordo Vallis unibrosaB, VallumOrganizatio, constitutio; szervezet. essentia Patris, creaturam tamen existimabrosai rend. Szentiv. Curios Misc. 111. Oct. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 36. orga- runt.,. . Origenistae ajebant Filium Dei
Synops. Chron. VI. Ordo Vallis Umbrosae nizatio plantae.
comparatum cum hominibus quidem esse veriinchoatus est a Joanne Gualberto anno 1030. Organizatus, 3., organis instructus; tatem, cum Patre autem comparatum esse
Ordo velleris Gedeonis, Gedeon szerves. Vern. Psych. 15 in organizatis... mendacium, etc. Otia Bachm. 246.
gyapjas rendj.e. Olah. Cod. Ep. 173. insi-animalium corporibus.
Origentalis, orientalis; keleti. V. Curgnibus et habitu rubro ordinis velleris
Organo vive vocis, oraculo vivae tilis locus. Cod. Dip. Arp. Conl. VI. 4.
Gedeonis indutus. .
vocis ; eld szoval. Szaz. XIII. 322.
Originale, idiographum, autographum,
Ordogista, ae, homo sceleratus, sectaOrganoedus, i, V. Organista. Hist. archelypum (DuC.); az eredeti. It.Originale.
tor diaboli, perditus; ordogkoveto. Szilady Eccl. Ev. 73. Cantationes . . . Calholicis Or- Gall, original. Cod! Evang. V. III. p. 6. SinA. Irodtort. Kozl. VI. evf. I. f. 113.
ganoedis salvae manserunt.
gula hsec asservantur in originali, ut loquiOrdonantia, ae, V. Ordinancia. Magy. Organon, (Du C. organum) quod vario mur. Tor. Tar, 1888. p. 539. Szaz. HI. 283.
Tor. Tar. XX. 128. Caesarea ordinantia mi- calamorum ordine constat, follibusque inflatur;
Originales, V. Originale; eredeti
litaris. XV. 154.
orgona. Tor. Tar. 1889. p. 607.
(irat, level). Arch. Rak. VIII. 308.
Ordre, ordinatio; rendelet; (Merc.) ren-.
1. Organum, (DuC.) organumpneumaOriginalis, V. Originale. Thok. Lev.
delmenyes. Ger. Ordre. Cod. Camb. Merc. 8-. ilcum; orgona. Szaz. VIII. 16. Cf. Cass. in 41. Tor. Tar. 1887. p. 583.
Trassantis praeterea et Trassati scire vel ma- Psalm. 150.
Originalitas, inventionis vis, facilitas,
xime interest, an Literae Cambiales in favo2. Organum, i, instrumentum musicae; forma quaedam ingenii; eredetiseg. It. origirem duntaxat unius determinatae persons vel hangszer. Monm. Gomit Trans. III. 254.nalita. Vern. Psych. 211. Consequitur hinc 1.
nostra laelitia in luctum versa est, in salici- ingenio huic, originalitatis (Genie) omni iure
etiam ad eius Ordre emanaverint.
Orebita3, alias: Horebitae, Taboritae bus suspendimus organa nostra.
cognomen competere.
Hussitae q..v. Prop. Reip. 36. quis fando . . .
Orgia, mensura longitudinis sex pedum ;
Originaliter, principio, primum, prireferat illatas ab Adamitis, Hussitis, Orebitis ol, mertek. SI. sah, loket. Kass. Prax. I. 262. mitus; eredetiben, eredetileg. Szaz. XIV.
Bohemiae clades ?
.
et ad idem dominium suum T. pertinentibus 156. Kovy El. 41. Nobilitas acquiritur oriOrestis somnium narrare, deli- orgiarum T. adeoque in toto T. orgiarum ginaltter. Bek. Pil. II. 37. habet originaliter
rare ; fefaebeszelni. Car, Bel. De Archioff. 7. pontes propriis suis sumptibus et impensis de subsidium ex camera regia. Cf. Augustin.
Trin. 3., 9.
Profectb, Orestis somnium narrat, quando novo erexerit.
1. Originarie
Orphanalis Deputatio
Oscoruza
461
1. Originarie,proprio, singular!mode; Cont. XI. 279. Et orphane vel orphana, que I. in partibus Hungarian siiperioribus in usu
eredeti modon. It. originalmentc. Ger. ori- non habet fratres cum omni possessione sua fuit. Conradus Sperfogel in contra'ctis annaliginell. Greg. Aesth. 74. Certe ncgari non po- nubat, sicuti voluerit.
bus Scepusii ad A. 1516. item Ferdinandi I.
tcst, hominem originarie naturam vel exterOrphanalis Deputatio. In negotio Dccret VIII. Art. 50. huius mentionem facit,
nam vel internam exprimere studentem origi- orphanorum- exmissi, delegati; drva kul^ quse 25 denariis = 5 grossis aBstimabatur. An.
nem artibus ingenuis dedissc.
dottseg. Ger. Waisen-Commission. Proj. Leg. Sc. II. 133. Sim. Num. 36 : vi Csesarei Juris
2. Originarie, principle, primum ; ere- Civ. 177. de iure Capillari cum sororibus suis Cameralis valet unus auri Florenus 5 orthodetileg. Bene Pol. 213.
coram orphanalilJeputatione(l\[ix namque nes seu 75 kr. sed veteres. Sim. Num. 35.
1. Originarius, indigena; honi, bel- in hoc casu instar orphanorum considerandaB Orth est una quarta pars Talleri siveVa Flor.
foldi. Ljub. MOD. SI. VIII. 31. an. 1522: sunt) amicis pactis convenient.
Rh. hodiernus argenteus, qui terminus occurVeneti nostri originarii. Cf. Cod. Theod.
Orphanalis sedes, curatores rei pu- rit etiam in corpore Juris Hungarici.
10., 38.
pillaris; drvciszek. Waisenamt. Torvt. Mszt.
Orthodoxus, 3., (Du C.) qui recte senOrphaneitas, conditio pupillorum; dr- tit de fide, aut religione; igdz hivo. Tor. Tar.
2. Originarius, 3., originem ducens;
veleszuletett. It. originario. Vern. Psych. vasdg. It. orfanita. Fej. X. 4., 312. Nos igi- 1886. p. 47. orthodoxa religio Augustana.
155. Defectus memorise saepe hsereditarius est, tur huiusmodi suae tribulationi, vexation! et Cod. Dip. Briiss. IV. 156'. Cf. Hieron. Ep. 19;
in structura cerebri originarius quidem er- orphaneitati pietate condolentes pensantes- Cod. Justin. 1., 2., 12. et ib. 14. .
ror latere potest. Cf. Cod. Theod. 11., 48., 7. que nihilominus fidclia continua et gratissima
Orthus, 3. rectus (OQ&OQ); egyenes.
Originarius servus, (Du C.) servus, servitia sua. Sze"k. Okl. IV. 205.
Rac. Mon. SI. VIII. 53. an. 1059 : ortha linea.
V. s. Ascripcius servus; glebae addictus,
Orphanitas, (Du C.) conditio, status
Orticellum, parvus hortus; kertecske.
orphani, orbitas; elhagyottsdg, drvasdg. Rac. Mon. SI. VII. 26. an. 999. domum . . .
ascriptus a prima origine; eredeti szolga.
Originitus, (Du C.) primum, primitus; Mon. Com. Trans. 1.332. an. 1551.respiciens... cum orticello. Star. XXV. 154. an. 1501.
eredetileg. Lib. Cod. Med. lit. 502: Obje- deum et orphamtatem suam et filii. Cod. permittat frui orticello et puteo.
ctum hoc originitus pertractatum erat. Cl. Dip. Briiss. III. 26.
Ortis, V. Orto. Ger. V* Gulden oder 25.
Ammian. 31., 2.
Orphanotrophium, (DuC.) locus, Denare. Kronst. I. 176.
Origo, exemplar, autographum; level domus, ubi pupilli habitant et nutriuntur, (8gOrtivus, 3. ad orientem situs; keleti*
eredetije. Szaz. VII. 701.
(pavoq et rpeyeiv) ; drvahdz. It. orfanotro- Curios. Misc. 85. Prima domus incipit ab HoOrionius, 3., (ab Orion formatum adj.) pio. Szirm. Cf. Cod. Justin. 1., 22., 17; 22. rizon te ortivo eamque sequuntur reliquaa verproceilas, perniciem ferens; veszt-, vihart
Orphanotrophus, i, qui curam gerit sus imum Coeli secundum successionem signo->
hozo. Jan. Pan. Poem. I. 17: Carina, quee nisi orphanorum; drvdk atyja, gondviseloje, rum ila, ut quarta incipiat a Meridian! parte
drvagondnok. S. Benk6. Top. Misk. Prsef. nee prima, septima ab Horizonte occiduo, decima
Orionias evadat salva procellas.
Orisiuni, oryza ; rizs. Kronst. I. 215. non 50 Orphanotrophis, quos Cibinii ex a superior! Meridian! parte, duodecima finiatiir
Oriza, (Du C.) oryza. V. Orisium. Ve- censu perpetuo sustentas. Cf. Cod. Justin. 1., in Horizonte ortivo. Cf. Appul. Met. 3. p. 229.
rancs. III. 362.
3., 32; Mcnant. Vit. S. Mart. 2., 405.
Oud. Manil. 3., 188.
Orto, onis, ortunus, hortunus V. OrOrmomella, nomen cuiusdam avis AraOrphanus, i, (Du C.) orbus parente vel
bia3. Pel. Pom. L. I. P. VII. Art. II. c. I. De- parentibus; drva.lt. orfano. Cod. Dip. Briiss. tho. Kronst. II. 362. III. 600., 601:, 605. Fjp.
nique Aristoteles libro V. de animalibus dicit, II, 172. quorum orphanorum tutela testa- Szam. 168., 376. Kov. Form. St. 448. Szaz.
quod in Arabia estqusedam avis regiaetmagna mentaliter sibi commissa est.
VI. 358.
Orphicam vitam ducit; tiszta elenomine ormomella.
Ortorium, V. Orth. Arch. Ver. Sieb,
Ornamentalis, ad ornamentum per- tet elni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. XI. 419.
tinens; diszito. Szaz. XI. 26. Ap.
122. Orphicam vitam ducit. Id est: innoOrtulanarius,3., adhortura pertinens;
Ornamentica, ars ornandi; a diszi- xiam et intaminatam.
kerti. Ljub. Mon. SI. XXII. 159. an. 1460:
tes muveszete. Szaz. X. 559.
Orrea, se, pro Horreum, Videtur idem domuncula ortulanaria.
Ortularius, i, hortulanus; kertesz.
Ornamentum sacerdotum, alias: metaplasmus ut in voce Larda. Horrei plur.
Casula vel Dalmalica; miseruha. Tor. Tar. neut. horrea Ihema fit vocis fcem. in a exe- Cod, Dip. And. I. 350., 386. ut circa Molendiuntis ; hambdr. csiir.. Cod. Zi. T. I. 1. Prima num suum extra Civitatem iuxta aqiiam Ka1886. p. 554.
Ornatus, us, apparatus, vestitus sollem- meta incipit ab orrea Wlkani et vadit ad ter- pruncha vocatam preter ortulario et custode
nis; egyhdzi miseruhdk, ekszerek. Kon. ram abbatis de Varad. Cod. Dipl. And. IV. Molendini liberam habeat septem iobagiones...
Egyh. 567.
332. pars curie, in qua comes . . . orream congregandi facullatem,
Ornis, Tetrao, Tetrix (Linn.); nyirfajd. habuisset.
Ortus, i, (Du C.) hortus ; kert. Kronst.
Ger. Birkhuhn. Archiv. Ver. Sieb. XXVI. 118. Orreum, pro: horreum. Arch. Ver. Sieb. I. 637., 641.
Ornithoboscium, ex gr. ogviq et XI. 334.
Ortus caulium, hortus olitorius; zdldPOOXEIV, gallinarium; tyukol. Ger. Hu'hnerOrribilis, pro: horribilis V. s. Decu- seges, kdposztds kert. Eszt. Okm. p. 203.
dere.
steige. Par. Pap.
1468. unum ortum caulium.
Orribiliter, horribJiter; borzasztoan.
Ornix, Tetrao urogallus (Linn), urhon
Osgladii,aciesgladii (DuC.); kard ele.
(Auerhahn) berkhoyn (Birkhuhn) Dief. vad- PestySzor. III. 146.
Fjp. Anon. 20. a. plures mililes . . . in ore
tyuk, fajdtyuk. Sclilag. 1768.
Ortac, socius (vox turc.); tars. Star. gladii consumpserunt. Knauz M. E. Str. I.
Orobus, pro: orobias, dgoftiag; Vicia XVII. 80. an. 1638. Nemo cum illis sit ortac 343., 430.
grseca (Linn.); bagolyborsofele. Ger. Vogel- (censors); nemo ab illis hara6 expetat.
Oscilatorius, 3., oscillans; hintdzo.
Qrta,deiterda,r,\.Anadoldefterdar. Chr. Dubn. 135. cum sartaneo curru seu mowicke. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
Ortarius, i, horlulanus* V. s. Minutta; bili seu oscillario regnali.
Orographia, descriptio montium et
collium ; hegyek v. be'rczek leirdsa. Torvt. kertesz.
Oscilum, (ab oscillum, hinta); hinto.
Msz.

.
Ortent, pro : hortentur; Ljub. Mon. SI. Ger. Kutsche mil Springfeder. Schlag. 2041.
Orologista, artifex horologiorum; ords, II. 223. an. 1344 : laudent et nrtent.
1. Oscitantia, a?, mora; keslekedes,
Szaz. VIII. 6. Fjp. SzSm. 182. an. 1419.
Orteus, i, incertas originis in hac forma, lassusdg. Ger. Zaudern, Saumen. Sramosk.
Orologium, horologium; ora. Tor. significat vas, situlam ad Varios usus; bdgre, H. 111. His anxius curis Bocskaius satius duTar; 1890. p. 221.
kehely. Mihi videtur hoc vocabulum errato xil Sigismundum restituere ac praasens periOromedon, Altius Oromedonte: typographico corruptum esse et corrigendum culum, quod a Turca impendebat, eius pra3igen magasra torekvd. Szentiv. Cur. Misc. in orceus, quod invenitur in gloss. Fore., sed sentia avertere, quam dum alienam oscitanDec. II. P. II. 131. Altius Oromedonte. neutrogen. Cod. Zi. VIII. p. 164. Quod . . . tiam sequitur, periculum provinciaa accersere.
Dicitnr de illo : qui nimium alte sapit.
quosdam nobiles .. . et iobagiones . .. vigrnti
2. Oscitantia. ae, oscitalio; dsitds.
Orosius, i, ianilor; kapuor, kapus. quinque piccaria argentea, duos orfeos argen- Gall, oscitation. Ger.' Gahnen., Fej. IV. I. 269.
oscitantiam Transcriptoris prodit turpis
Quel. Sieb. I. 334. an. 1508. Orosio sive ia- teos . . . recepissent.
Orth, Ortho, onis; ort. Numi Hung. error.
nitori domini vaivodae.
Oscoruza, ab. illir. osroruza, sprbus;
, Orphana, pupilla; drva. Cod.. Dip. Arp. 153. Ortho. pecunia.ideajis Jam sub Ludovico
462
Osculare
2. Ostensio
Pacatio
veres berkenye. Ger. Sperberbaum, Speier- cantium confessio intelligitur, de medio est
Ova passa, uva passa; aszalt sz6l6.
ling. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 561. Ot>coruza sublata.
siccata.
2. Ostensio, actus ostendendi; mutaOvalis, e, ovi formam habens; ex longo
Osculare, pro: osculari; megcsd- tds, nyilvdnitds. It. ostensione. Fej. IV. 2., rotundus ; tojdsdad. It. ovale. Kass. P. P. I.
kolni. Georg. Sirm. I. 59. Turcus blanda 74. merita ipsius per miraculorum ostensio- 178. cuius centrum coelestini coloris ovalem
verba sibi obtullerat et cum ulnassent unum nem populo patefacta. Cf. Appul. Met. 3. p. figuram repraesentans...
alterum, more eorum osculabant.
189. Oud. Tertull. adv. Marc. 5., 11. Inscr. ap. Ovarium, (Du C. ovaria), pars corporis,
ubi formantur ova; petefeszek. Cod. Dip.
Osculum pads, (DuC.) quum in dis- Salm. ad Lampr. Alex. Sev. 33.
Ostensio sanguinis, verzest okozo Arp. Cont. XI. 278. Et bocha non debeat portributione sacramenti altaris patrono crucifixus ad osculandum porrigeretur; kegyur v. verbirsdgot vnaga utdn vono testi ser- tari post sponsam et oxerium gallinarum vel
megtiszteltetese, mely az oltdri szentseg ies. Ger. Busse bci korperlicher Verletzung. ovariorum vel annatrorum.
kiszolgdltatdsdndl a feszuletnek csokra Jogt. Eml. T. II. 1. p. 27 : qui in ostensione
Oviare, pro: obviare arcere: elejct
venni. It. ovviare. Gall, obvier. Cod. Dip. Arp.
valo odanyujtdsdban all. Kon. Egyh. 193. sanguinis succubuerint. . .
Ostensivus, 3., ostendens; mutato. Cont. XI. 245. Natis nascentibusque sive naOsiandrista, ae, assecta Celebris proscendis inter nos discordiis litigiisque atquc
testantium doctoris theologise Ossiandri. Otia. Andr. Pann. 8. fides viarum dei ostensiva.
Ostensor, qui ostendit, exhibet; el8- controversiis oviare et ad ea semper sollicite
Bachm. 71. ut Osiandristas, Antinomos,
Maioristas, Flaccianos, Synergistas, Crypto- mutato. Szek. Okl. IV. 20. presencium osten- ac diligenter intendere.
sores. Cod. Dip. Briiss. Burg. 6. Cod. Dip. Ovile Christi, christiani; keresztye'n
Calvinianos, Socinianos etc. taceam.
hitkozseg. 011. Act. Synod. 13. et clam per
Osmannographia, se, scriptum res Pat. II. 237. Cf. Tertull. Apol. 11.
Ostensorium, alias: monstrantia, hie- dolum in Christi Ovile irrepserunt multi
gestas Turcarum continens ; torokokrol szolo
rotheca ; cibarium eucharisticum ; szentseg- Pseudo-Apostoli, operarii diaboli.
irat Rev. PI. 70 ...
Ovilia, pecus ovillum, grex ovium ; juhOspora, apud Turcos ospora,; moneta, larto. An. Sc. II. 146. an. 1526.
Ostentum, (DuC.) tempus, pars lioras falka. Sz6k. Okl. III. 178. una cum pascuis
quse 15 drachmas bene valet; Matlh as rex in
eo erat, ut hae drachms etiam ab Hungaris minima; idd, percz, pillanat. Batty. Ger. ovilium.
Ovilia, parva ovis (Du C.); bar any.
recipiantur, sicut nostrae monetae. Cod. Telek. XXXIX. Ostentum . . . tempus . . . aequivaVcrancs. III. 375. et sibilaremur propalam ab
XI. 353. illos proventus unius vel duorum let nostro minuto.
Ostialis, pallium, quod ad aedis sacrse omnibus hominibus, non modo nostris, sed
. osporarum aut trium vel quattuor denarioostium appenditur (Du C.) ;|J kapufuggony. etiam ab iis, a quibus ovilla, oriza, melle et
rum . . . eisdem magistris deputavimus.
Ossarium, (Du C Tumulus) locus ossi- Katona. Hist. Due. 374. ostiales Ires pro By- butyro fovemur asiatico.
Ovo, onis, nomen per ludibrium datum
bus convehendis; tetemhdz. Par. Pap. Cf. zanteis tredecim.
Ostiariatus, us. offlcium ostiarii in Ab* regi Hung, nigri Corvi ovum; fekete
UIp. Dif. 47., 12., 2. Inscr. Orell. nro 4511.,
ecclesia; ajtondllosdg, portdsi hivatal. hollo tojdsa. Sacr. Cor. Eloq. VII. U. 3:
4556.
Abam alii Ovonem vocant aptius, nigri Corvi
Ossarius, 3., ad ossa pertinens; V. s. Kon. Egyh. 133.
Claustrum ossarium; tetem.
Ostilarius, 3., (Du C.) rectius: Oscila- ovum aptissime.
Osseifortnis, ossi similis; csont- rius V. Sartaneus;ruganyos, himbdlodzo.
Ovulum, dem. ex ovum ; apro tojds,
pete. Lzb. Cod. Med. T. II. 244.
forma. Hist. Nat. 52. Interior corporis corn- Gall, balancoire. Ger. schaukelnd.
Ostrogamus, alces (Dief. elntis); jdOvum hypemenium, ovum inane,
pages non ossibus, sed cartilaginibus osseivorszarvas. Arch.Ver. Sieb. XXVI. 118.
formibus flrma.
zephyrium; zdptikmony (zaptojas). Germ.
Ossificari, in os transire, verti; csonOsum, i, odium ; gyiilolet. It. odio, ran- Windei. Par. Pap.
tosodni. Bene Med. V. 5. velamenta membra- core. Georg. Sirm. I. 304. Symon Literatus
Ovum soleatum, ovum solea, fulcro
nacea . . . iam morbose dilalata, iam ossifi- me valde me in oso habebat.
instructum ; talpas tojds (inter utensilia doOsziep, colleetio frugum, qua? sacerdoti mus enumeratum). Arch. Rak. VIII. 319.
cata conspiciuntur.
Ossificatio, V. Ossificari; csontoso- debetur; le'lek gabona. Sup. An. Sc. I. 181. Oxerium, fors. ius acidum; savanyu
dds. Bene Med. I. 348. sine arthritide ac sine an. 1441: ratione osziep solvit quilibet unam lev. Sauerbriihe. Cf. gr. oêglaq. Cod. Dip.
ossificatione arteriarum observalus est mor- siliginis et duas avenae mensuras.
Arp. Cont. XI. 278. Et bocha non debeat porbus per excessus enervantes in Baccho ac VeOthomanicus, 3., ad Turcas perti- tari post sponsam et oxerium gallinarum vel
nens ; torok. Tor. Tar. 1887. p. 69.
nere inductus.
ovariorum vel annatrorum.
Ossifragium, os fraotum; csonttores.
Othomannus, i, fors. idem quod germ.
Oxicrotium, gr. O^VXQG.TOV aqua
Ger. Beinbruch. Carlow. Log. VIII. Ossifragia Ottomane, lectus turcicus; kerevet. Olah. acida ; V. Oxycratum; eczetes viz. Arch.
et ulcera fortassis primum in pecudibus curata. Cod. Ep. 608. Abiluro hinc tibi Othoman- Rak. I. 657. gondoltam, bogy oxycrotiumul
Ostadiensis, v. Ostadium. Kronst. II. nos octo exhibuimus.
marad utazasunk projectuma.
372., 520. etc.
Oticus, (ab otus pro : ortus, hortus V.
Oxicrucium, V. Oxycratum. Arch.
Ostadium, vox hibrida ex hung. 6 = Du C.) hortulanus. Cod. Dip. Arp. Cont. VIL Rak. IV. 121. Mi haszna : parlrul partot nezni
vetus et germ. Stadt; ovdros. Ger. Altstadt. 104. item de terra eiusdem Castri ad tria aratra, s kert alul keriilni ? Jobb bevagni az kapujat.
Kronst. II. 362., 366.
quam quidam oticus nomine Guda detinebat. Aze>t oxicrucium manet oxicrucium.
Ostaria, ae, deversorium; vendegfoOtomanidse, Turca3; tdrokdk. Magy.
Oxinium, ocimum, ocinus ; kerti bagado. It. osteria. Rac. Mon. SI. XIII. 163. Tor. Tar. HI. 122.
zsalyikom. Ger. Basilienkraut. Arch. Ver.
an. 1356 : caplum fuit. . . de dando licen- Ottone, orichalcum (Du C. ottune); Sieb.' XXVI. 118.
tiam . . . comiti.. . de faciendo ostariam... sdrgarez. It. Ottone. Ger. Messing. Sza"z. VI.
Oxycratum, vinaceum, lora, vinum seet spongiam.
358. In credentia bacile unum cum bocale de cundarium; eczetviz, csiger, Nagy Hier.
1. Ostensio, admissio,probatio (DuC.); ottone 2. (an. 1508.)
Ozporus, i, neo-gr. ftajtgog, turcarum
bemutatds. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 14. Ilia Oucol, custodies porcorum; aklozds. moneta Vs Para = 1/i2o Piaster; asper.
enim ostensio, que per Dominum in Evange-. Tkal. Mon. Ep. I. 114. an. 1256. de singulis Quel Sieh. I. 351., 442., 487. an. 1507. pro
lio et per Moysen in Veteri Testamento lepro- custodiis porcorum, que oucol vocantur, sol- superadditione sive pro malis ozporis.
sorum sacerdotibus debebatur, per qnam pe- vet policham.
Paca, mantica, hippopera; butyor, tarPacare, (Du C.) solvere; fizetni. It. pa- megnyugodni, megelegedni. Ljub. Mon.
>>oly. Nagy Hier.
gare. Vjestnik I. 171. an. 1289. si ius no- SI. I. 36. an. 1225 : obligavit se . . . dare taPacamentum, (Du C.) solutio; fize- strum . . . fraudaverilis, nobis sex iperperos lem pacatorem Antolino . . . quod possit
tes. It. pagamento. Vjestnikll. 116. an. 1289. pacabitis.
pacare se Ant. de centum libris.
tenearis. . . facere pacamentum.
Pacare se, (Du C.) contentum esse;
Pacatio, onis, solutio; fizetes. Vjestnik
Pacator
Pactatio
Psedobaptismus
463
Pactatio, pactio, paclum, quodvis foedus, solvens, dirimens; feloldozo kotes. Torvt.
I. 107. an. 1289. obligamur in pacatione in
contractus; egyezseg, megegyezes. Batty. Msz.
solidum.
Pactum noumenon iuridicum,
Pacatoiv (Du C. paccalor) sponsor, vas. Leg. T. I. 499. (Syn. Reg. Math. I. a. 1459).
a temporis omnibus conditionibus secernens
V. s. pacare se; kiegyenlito', kezes. Ljub. Verancs. II. 317.
Mon. SI. I. 36. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 187. Pactalive, ex pacto; szerzodes sze- pactum; az ido'nek minden felteteleitdt
obligavit se super omnia sua dare . . . paca- rint. Szcnd. Misk. tort. HI. 117. an. 1483. elvdlasztott kotes. Torvt. Msz.
captum . . . de ... caplivitate pactative emitorem.
Pactum onerosum bilaterale,
utramque partem obligans pactum; viszonPace, pax, instrumentum, quod inter Mis- sissent. Cod. Dip. Pat. VII. 469.
Pactitius, 3., ad pactionem pertinens; lag, ketoldalt'dagterhelo kotes. Torvt. Msz.
sarum sollemnia populo osculandum praebctur;
bekefeszulet. Tor. Tar. 1888. p. 566. Item berleti. Pfahl. Jus. Georg. 218. Circumstan- Pactum preeiudiciale, jogserto
in una scatula est pace aureum lapidibus pre- tial locorum personarum ac temporum, com- szerzSdes. Ger. gesetzwidriger Vertrag. Kovy
ciosis ornatum.
moda adeo tarn Domiuorum quam Colonorum El. 467. Jure ergo nostro locum non habet vel
Pacha, a?, passa. Tor. Tar. 1890. p. 406. ssepe postulant, ut Jura et Obligations pras- pactum pradudiciale, vi cuius creditores
scripta cum aliis (pactitiis) permutentur.
Instr. Pac. Praef. Mehmed Pacha.
ad relaxandam praetensionum suarum partem
Pacti/are, pacisci; alkudni. Ljub. teneantur, vel Crida.
Pacheta, 33, sarcina ; csomag. It. pacchetto. Gall, paquet. Thok. Diar. II. 476. In- Mon. SI. XI. 80. an. 1323 : possint pactizari, Pactum Socidse, Kovy El. 437, Si
tellexi, quod venerit modo navis Smirnam ex emere.
bona immobilia locentur et condueantur, voPactualis, pacto conductus; berelt. catur Arrenda. Si pecora dentur cum rebus
Gallia, quae adduxit pachetam Excellentias
Vestrae.
Han. Mon. Jur. II. 95 : famula pactualis.
immobilibus, ilia ex natura contractus censenPactum addictionis in diem, tur immortalia vocanturque ferrea et eodem
Paciarii, (DuC.) quibus pacis indicia a
summo Pontiflce et consiliis observandae cura bizonyos naptol valo eladds. (Heyse : Bin numero eadem qualitate debent locatori resticommitebatur; bekeszerzok, beke'ltetdk. Vertrag, wodurch beslimmt wird, dass ein tui vel pretium asstimationale deponi, prout
Nagy Hier.
Kaufvei'trag richtig sein soil, wenn innerhalb aliarum quoque ad instructionem fundi pertiPacificabilis, qui pacificari potest, pa- einer gewissen Zeit dem Verkaufer mehr ge- nentium rerum nisi expresse aliter conventum
cificus; bekelteto. Cod. Dip]. Pat. V. 104., boten werden sollte). Torvt. Msz.
sit, ergo, si pereantnon nocet Domino verum
127. Pacificabilem composicionem noslris
Pactum ad diem etex die, napig Arrendatori. Hoc vocatur pactum Socidae.
litteris privilegialibus confirmari et roborari void es naptol valo szerzo'des. Torvt. Msz.
Pactum subjectioniscivilis,^>oZpostularunt.
Pactum antichreseos, veleeles al- gdri hodolds kotese. Unterwerfungsvertrag.
Pacific^ litterse, (Du C.) videntur ap- kuja. (Heyse : Verlrag, wodurch dem Pfand- Torvt. Msz.
pellate omnes Epistola3 arnicas, pacis ac divines glaubiger der Gebrauch der verpfandeten SaPactum successorium, successiocaritatis conciliatrices, maxime, quae Clericis che stall der Zinsen geslattet wird). Torvt. nem, hsreditatem speclans pactum; orokalio proficiscentibus ab episcopis dabantur; Msz.
segrol valo kotes. Torvt. Msz.
bekelevel. Nagy Hier.
Pactum bilaterale, V. Bilateralis. Pactum taciturn aut prsesumPacifical, (Du C. pacificale) tabula, quae Torvt. Msz.
tum, pactum, quod ex ipsa re intelligere
defertur osculanda ad pacem ; bekefeszulet.
Pactnm commissorium, pactam, aut suspicari possumus; tettbol erthetd v.
Kronst. III. 250.
cui qusedam conditio, clausula adiuncta est; gyanithato kotes. Torvt. Msz.
Pacificale, V. Pacifical. Szaz. XXVII. kabzsisdg alkuja. Torvt. Msz.
Pactum unionis civilis, consocie667. fuisse aulem imagines, monstrantias,paPactum confraternitatis, tdrsu- tatem civium spectans pactum; polgdri
cificalia et circiter duo vasa calicibus referta. lati egyezkede's. Vuch. Jur. Feud. 213. egyesilles kotese. Torvt, Msz.
Tor. Tar. 1890. p. 568.
Pactum confraternitatis, ErbverbriiderunPacturia, pascuum; legelo. It. paslura.
Pacificatores, V. Pacifici. Szenliv. gen, quo duae pluresve families in eventum, si Arch. Ver. Sieb. XXIV. 118.
Cur. Misc. Dec. II. P. III. 144.
altera extinguatur, ius succedendi in feudo
Padschahus, i, rex magnus TartaroPacifici, \.pacificatores ita dicti illi, sibi stipulantur, validum non est sine con- rum. Padischah, vocabulum neopersicum, quod
qui imperator s Zenonis edictum fidei (Heno- sensu domini,
summum regem vel Cassarem denotat; padisa.
ticon) probaverunt (Du C.); bekeskedok.
Pactum constituti possessorii, Ger. Padischah. Bel. Geogr. Comp. 647. Ceteri
Nagy Hier.
possessionem concernens pactum; birtok in utraque Tartaria vel Mugalorum atque RusPacifrage, rumpendo pacem; a beket irdnti szerzodes. Torvt. Msc.
sorum imperio subsunt, vel liberi ac indepenmegtorve. Kuk. Jur. I. 366. an. 1703 : hostiPactum conventum, bizonyos fel- dentes in Hordas tamen divisi vivunt. Interliler . . . pacifrage invaserit.
te'telek alatt kotott szerzodes. Ger. Ueber- quos Padschahi Usbekias potentissimi sunt.
Pacif ragium, violatio pacis, pax rupta; einkommen, Vertrag. Comp. L. III. 0. 2:Vires Tartaria1, independentis, nisi in cantaibekeszeges. Ger. Friedensbruch. Kuk. Jur. I. Pacta conventa, qua3 neque dolo malo, ne- scham Imperatorem, PadschahReges magnos
353. Non eos, ut reliquos in transversum et que adversus leges, senalus consulta, decreta aliosque Canos id est Regulos Minores divisae
ignominiosam juramenti prsestiti oblivionem principum, neque, quo fraus cuique flat, facta essent.
agit immanissimi Turcas Pacif ragium. Szi- sunl: prascipimus servan.
Psedagogarchatus, us, offlcium, mulady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 418.
Pactum de cambiando, quo quis nus rectoris; iskolaigazgatosdg. Sz^kelyPacio, ii, paciscor; be'rbevenni. Ger.obligatur litteras cambiales tradere;' vdlto- udvarhelyi ref. koll. Ert. 1894/5. 136.
pachten. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 183. qui level kiaddsdra szorito kotes. Torvt. Msz. Psedagogare, (DuC.) docere, pasdaterrain eandem contra carentem herede a doPactum de non petendo, quo quis gogi munus obire; nevelni. Nagy Hier. Cf.
mino Rege pacierat.
paciscitur se nihil amplius petiturum esse ; a Text. s. v. Repotia p. 281. ed. Mull. Fulg.
Pacis iragium, V. Pacifagrium. Cod. nem ke'rendorol raid kotes. Torvt. Msz. Plane, de contin. Virg. fin.
Alv. I. 37. et iisdem exinde ingentia damna,
Pactum de retrovendendo, quo
Psedagogearcha, prasfectus, rector
ferro et igni, abductisque multis . . . millibus, quis paciscitur aliquam rem redimere posse ; pasdagogii; neveldintezeti igazgato. Pauer
inlulerit, cuius pacis fragii Justus Deus modo visszavdsdrolhatds fentartdsa. Georch. Ert. Athen. VI. 2. p. 264.
ultorem et vindicem manifeste se exhibet.
152.
Psedagogeum, pro : pasdagogium; nePaciscitus, 3., pro : pacificatus; kibePactum decreti formae, regendi, velointezet. Pauer Athen. VI. 2. p. 264.
ktilt. Urk. Sieb. I. 427. an. 1329. in gratiam gubernandi formam concernens pactum ; az
PaBdagogiarcha, prasfectus instituti
convenissent et reconciliati et pacisciti cum orszdglds formdjdt elhatdrozo kotes. educandorum; neveld intezeti f&nok. Waleisdem fuissent.
Torvt. Msz.
laszky. 241. Huszti Or. Gymn. 15. Carlow.
Paclina, as, fors. pix ; szurok, gyanta.
Pactum expressum, pactum dare Log. LXIX.
Han. Mon. Jur. P. I. 66. an. 1214 : quod ali- verbis expressum ; szdval kifejezett kotes. Pa3datrophium, V. Orphanotroqua persona . . . non possit laborare in pe- Torvt. Msz.
phium. Bene Pol. m. 58.
gula nee paclinam facere.
Pactum gratuitum, gratis oblatum
Pa3dobaptismus, actus sacro fonte
Pactare, pacisci, pactum iuire; pak- pactum; ingyen ajdnlott kotes. Torvt. Msz. pueros, infantes perluendi; gyermekkeresztalni, alkudni, szerzodni, Wagn,
Pactum liberatorium, pactum dis- teles, Czvit. Spec. 118. cum iudicio Ecelesia-
464
Psedonomia
Pagellus
Palatinissa
Pagellus, i, (Du C.) dimin. a pago; fal- It. palanca. Szil. Tor. Magy. Eml. VI. 56. Voluit
rum Polonicarum (quibuscum antea conspiraverant, contra S. Trinitatem et Paedobaptis- vacska. Rak. On. 137. pagelli ecclesia. Rak. proQcisci conlra fortalicium ante Canisam et
alias palanchas in conflniis exlruere. 175. ut
mum facto syncretismo) se opponerent libris On. 304.
editis. Bod. Hist. Eccl. 1. 452.
Pagensis, villanus; falusi. Kovy El. Arces vel Palancha a Romanorum ImperatoPsedonomia, paedagogia; gyermek- 450. Quoad oppidanos et Pagenses seu Vil- ris militibus in Transilvania occupata? restineveles. Irodt. Kozl. VII. J. p. 58. Paedono- lanos Judices, Dominus Terrestris debet invi- tuantur. 176. German! milites exibunt ab armia Scholastica.
gilare, ut de publicis proventibus rationes cibus et Palanchis (Palancis) Transilvania.
Psedonomus, (DuC.) pa?dagogus; dent.
Tor. Tar. 1881. p. 81.
Pagimen.pro : Sagimen; emberhdj.
gyermekneveld. Nagy Hier.
Palanchum, contextus et series palorum. V. s. Arganum; karozat. Gall, pallisPsedotriba, ae, (pr. natSotQipqq), prae- Ger. Schmeer. Schlag. 426.
feclus curator alumnorum; V.'s. Synergus; Paginare, paglnas libri percurrcre ; la- sade.
pozni. blaltern. Torvt. Msz.
Palandarium, i, navis pyrobolaria ;
tanito, vezeto".
Pagnota, (Du C.) domus eleemosynae, dgyunaszdd. It. palandra. Ger. BombardirPsedotrophium, Brephotrophium
sic dicta a pane ; irgalom-, alamizsnahdz. schiff. Adelm. De orig. Turc. 13. Classis thurq. v.
corum imperatoris continet ad summum vela
Pseiialitas, (Du C.) mulcta, supplicium ; It. pagnotta. Nagy Hier.
Pagus, Comitatus; megye. Tor. Tar.CCCC. supputatis navibus triremibus, biremibiintetes. Pel. Dom. II. Adv. s. I. c. 6.: Maibus, palandariis. grippis et aliis omnibus
lent reprobi in aeterna paenalitate persistere. 1887. p. 516.
1. Paisanus, i, .colonus; foldmivelo, Navigiorum, que capit circiter hominum XXX
Opin. P. II. Sec. I. Art. 20.
Pseniteri, pro : me paenitet ;megbdnni paraszt. It. paesano. Star. VI 168. an. 1325. milia et ipsa parari solet Constantinopoli.
Palanga, ae, (Du C.) fustes tereles;
valamit. Reg. S. Ben. 3., 25. Omnia fac cum et locius dommii paisanorum; et passim.
2. Paisanus, 3., rusticus; paraszt. . . stempely. Gall, palan. Comen. 87 : Opi-'rarii...
consilio, et post factum non paeniteberis.
Paga, se, (Du C. 2.) solutio, stipendium; It. paesano. Ljub. Mon. SI. XVII. 139. an. 1422 : conducuntur, ut vectibus lollant, palangis
fizetes. It. paga. Szaz. XXIV. 300. dando ba- uxor paisana,
volvant.
Paisium, terra, regnum; orszdg. It.
Palanitas, atis, V. Palatinatus. Georg.
lislariis pagam duorum mensium. Dip. Reip.
paese. Gall. pays. Ljub. Mon. SI. XXI. 40. an. Sirm. I. 76. Et ergo permanserat in palaniRag. 322. Epist. Proc. P. III. p. 87.
Paga mortua, fors. beneficium annuum 1430: sumpta . . . informatione de conditio- tate sua ad venturitatcm Regis Ludovici.
usque mortem duraturum; nyugdij. Ljub. nibus paisii.
Palanka, 33, (Du C. palancatum) contexPaisnaticum, militia tumultuaria; nep- tus et series palorum ; paldnkolat, karozat.
Mon. SI. IV. 8. an. 1359 : Conceditur Jacobo...
qui tempore guerre conlra Hungaros stetit in folkeles. Ljub. Mon. SI. XXII. 447. an. 1469 : Gall, palissade. Tor. T;ir. 1888. p. 713. arces
caslro. . . una paga mortua. ibid. XXII. cum omni celeritate debeat ordinare paisna- et palankam fossa et aqua munitam. Thok.
ticum, mandando omnibus, ut parati et in- Diar. 627. Kat. Hist. IX. 496.
128. an. 1458,
Pagacha, 33, placenta, libum; pogdcsa. slructi maneant. . . ut venientibus Turcis...
Palankus, i, ab Hung, paidnk = seGer. Kucht-n. Kuk. Jur. I. 117. an. 1350 : sol- operari eos possit.
ptum ; erdd. Ac. Com. Sopr. p. 185 : u t . . .
vent . . . duas pagachas et cubulum
Paketum, i, sarcina, volumen; csomag. Comitatus . . . cum suis Arcibus, Palankis
Ger. Packet. Szaz. XXII. 410., 490.
avene.
et Pagis . . . nullo modo . . . molestentur.
1. Pala, (DuC. 2.) subucula; ingfele.
Pagachia, a?, V. Pagacha. Tkal. Mon.
Palata, 33, V. Palanchum (Du C. 1.);
Ep. 1. 28. an. 1213.
Prot. inq. 199: et unam palam de stagna karozat. Ger. Pfahlwerk. Rac. Mon. SI. XIII.
Pagagia, ae, impedimentum, sarcinae; (dedit) mini, que habebat multas cordas de 189. an. 1357 : fingantur red. tigantur palli...
podgyasz, mdlha. Gal. bagage. Szaz. VII. 17. piliis ciliciis admodum retis, quam super pead palatam.
1. Pagamentum, (DuC.) a pacare. It. ctus subtus vesles portavit, quando erat parva
Palatina, se, uxor Palatini; nddorne.
pagare = solvere, solulio; fizetes. Knauz. puella.
Arch. Rak. VIII. 137. Doniina Palatina. Rak.
M. E. Str. I. 524., 683. Fej. IV. 3. 271. Cod. 2. Pala, as, (DuC.) vestis, qua altare con- On. 138.
Dip. Arp. Cont. VIII. 160. Tor. Ta"r. 1891. p. tegitur, super quam exlenditur corporale ; olPalatina^ artes, artiflcium, dolus, adutdrabrosz. Ljub. Mon. SI. IX. 151. an. 1411: latio, fraus, simulatio fors. pro : paleatinae
169.
2. Pagamentum, numerus; szdm, pro reparatione pale altaris. Szered. Ser. artes, a paleatus, quod bicolorem significat;
penzertek. Numi Hung. 21. ille marcam de- Episc. 187. an. 1525. corporale cum pulcher-! ketszinuseg. Galeoti. 29. Erat enim decora
nariorum ad pondus Budense in octo practise rima pala sive custodia.
facie, eloquentia miti, gestu blando et qui sub
pensis = 320. denariis, item marcam numeri 3. Pala, (Du C. stipes) palus-i; karo. agnina pelle lupum celaret, qui quidem simulaBudensis sive pagamenti, in qua 8 pensis Jogt. Eml. T. I. p. 496. duodecim Palarum tione et palatinis artibus fallacibusque blanadiiciebanlur 16. denarii = 336. denariis ictu.
ditiis non sine viperino complexu... omnes
Pala prsepilata, pala ferro munita; fere Hungarian principes fefellit.
defixit. Par, Pap.
Pagania, servitium rusticum; paraszt vas lapdt. Ger. beschlagene Schaufel. Iter Palatinale judicium, tribunal ita
kotelezettseg. Schwart. Scult. 77. Non multo Oec. 295.
dicti Palatini; nddori iteloszek. Torvt. Msz.
Palacium, i, maior aula (DuC. domus
postea communis ceterorum rusticorum obliPalatiiialis, ad palatinum perlinens ;
gatio eisdem iniecta est, quin modus prior excipiendis hospitibus); ebedlo terem. Ger. Palatinalis homo ; nddorispdn embere. Cod.
servitiorum (Pagania), ad lubitum Abbatis Speisesaal. Thok. Diar. II. 365. Computatio Dipl. Pat. V. 140., 190. Ut prelibatus homo
if state praesertim, praestandorum, normamque in arce Munkacsiensi omnium januarum, fe- palatinalis . . . introduxisset prescriptum
urbarii excedens, temperatus fuerit.
nestrarum et omnium fornacium . . . 18. Do- Capilulum Wespremiense in dominium. Torvt.
Paganismus, 3., ad paganos perlinens. mus, continens januas bonas 2., 19. Pala- Msz. Cod. Zi. III. 604. presencia palatinalis,
Haec adj. forma nusquam invenitur; pogdny. cium deauratum, januam simplicem 1. FePalatinatus, us, offlcium et munus paMarc. Chr. II. 19. Paganixmis ritibus dediti neslras vitreae, plumbis applicatae, destructa; lalini; nddori hivatal, nddorsdg, nddori
et instruct}. M. Flor. Fontes II. 158. totam nro 4. Fornax pulchra, variegata 1., 20. atrium, meltosdg. Fej. X. I. 678. Torvl. Msz. Cod.
Hungarian! paganisma ydololatria corru- continens januas simplices.
Dip. Pal. VI. 321., 430. II. Rak. Gy. 35.
Paladinus, i, qui in Palalio militat eques; Knauz. M. E. Sir. 1. 603., 777. Tor. Tar. 1888.
pissel.
Paganizantes,paganorumsuperslitiem lovag. Ger. Paladin .. . Cod. Telek. X. 426. p. 517.
profitentes ; V. Eiacitae; pogdnyoskodok. viros J. M. ac N. S. de Bona et paladinum
Palatinianus, 3., ad palatinum pertiPagare, (Du C.) solvere; fizetni. It. pa- petri de lucharis .. . suscepimus . . . Gives nens; Domina Palatiniana V. Palatina; ndgare. Urk. Sieb. II. 451. an. 1376. faber . . . riostre Civitatis Ragusiensis.
dori. Thok. Diar. II. 236. Paria assecuratiomaledicens . . . undecim denarios pagabit. Palamarium, (Du C. palmaria) chiro- nis Domini Melchioris Keczer, Dominse quonPagasia, V. Pagagia, Arch. Rak. IX. theca3 species, qua? manuum palmas tegit; dam Palatinianae in Arce Murany datae. For552.
keztyu. Ljub. Mon. SI. XI. 152. an. 1344: mula concambii sive contraclus Dominae PaPagella volans, libellus in vulgus palamaria II de sartia, timone I. conneze, latinianae, ratione dictorum pagorum.
emissus; ropirat. Ger. Flugschrift. Nagy Hier. II. fornide . . . banestreria XVI.
Palatinissa, 83, V. Palatina. Magy.
Torvt. Msz.
Palancha, 33, vallus; vedmu, paidnk. Tort. Tar. I. 157. Cod. Telek. X. 77.
Palatinus
Palefridus
Palpabiliter
465
Palatinus, i, (Du C.); palotds bdro, csiko. Kat. Hist. Reg. I. 249. et decimam
Pallatinus, V. Palatinus. II. Rak. Gy.
nddorispdn.f.Forg. Comm. XIII. 258. Quod equorum nostrorum in insula, que vocatur 368., 369.
apud Lacedsemonios cphori, apud romanos Chepel, inpaledis (al. puledriis) et ducentas
Palleum, Pallium; biborpaldst. Cod.
tribuni plebis, idem Ungaris est palatinus, ulnas de subtili panno.
Dip. Arp. Cont. VI. 24. Sed si ha3c oblitus
penes quern pace belloque secundum regem
Palefridus, (DuC.) (zpalla et frae- fuero, qua3 me pallei vicariciique Gallise . . .
summa potestas; populi inventum ac proprius num, quibus instruebatur) equus ad equitan- ditavit.
magistratus; causarum inter regem populum- dum aptus ; paripa. It. palafreno. Gall, palePallia rotata, pannus sericus h'guris
que iudex, quin et regni arbiter. Szaz. HI. 147. froi. Ger. Reitpferd. Fej. II. 93. dedi. . VII rotularum ornatus; bizanti kerekalaku szoGeorch. H. T. 1.15. Szentiv. Cur. Misc. Dec. equos, octavum palefridum cum sambuca et vetminta. Szaz. X. 488.
Palliare, (Du C.) tegere; paldstolni.
III. P. I. 211. Catalogus Palatinorum Regni freno et lectica et una cortina de syndone.
Palenta, ae, puls e zea mays confecta ; Cod Dip. Arp. Cont. XI. 473. Sed cum veriHung.PrserogativseRegni Hung. Palatinisml:
tas nubilo falsitatis palliata per iudicia1. In Electione Regis habet primum Votum. 2. puliczka. It. polenta. Opin. P. I. . 10.
Palesata, 33, valli sudes, pili murales, lem censuram diligenter pertractari et emergi
Est Tutor vel Curator hseredis Regni in tenera
jftate. 3. Potest Dicetas Regni indicere, Rege locus palis septus, munitus, voc. ex It. paliz- requirat. Tor. Tar. 1888. p. 541. Samb. Tyrn.
Palliatse insidise, simulala3 insidia3;
non existente vel Infante existente. 4. Est zata, quod ex Lat. palus, i (sudes, is) sufQGeneralis et Supremus Capitaneus Re- xis Italicis : izzare et -ata formatum deriva- tettetett cselszoves. Marc. Chr. II. 47. II. 91.
Palliativus, 3., remorans magis quam
gni et Regnicolarum. 5. Ipsius offlcii est tur. Occurrit in variis formis: Palissada, Pallicontroversias et Seditiones inter Regnicolas sada, Pallisata, Palesata etc.; tinnye, czovek- tollens; leniens; enyhito. It. pallialivo. Bene
sopire et sedare. 6. Est Mediator inter Regem zet, czolopzet, karozat, paldnkolat, czo- Med. V. 10. Cura nevrosis in genere triplex
institui potest, prophylactica, palliativa et
et Regnicolas, si quaa inter Regem et Regnico- lopvdrmu. Szirm.
Paleta, tessera, (Du C. al. s.); czedula. radicalis.
las differentiae interveniunt. 7. Ad eundem
Palliditas, palor; halvdnysdg. It. paletiam spectat audire Legates et oratores, Rege It. bolletta. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 466 : misera
audire eos nequeunte. 8. Est Judex Regni contribuens plebsin permutalione, tit vulgo lidita. Wagn.
Pallisada, V. Palesata. Thok. Diar. II.
Maximus. 9. Absente Rege est Regis Locum- \ocar\l, paletarum. Arch. Rak. VIII. 101.
tenens. 10. Est ex offo Judex Cumanorum toPaletigo, onis, idem quod ap. Du C. Pa- 7. Ratione muniendi pallisadis.
lectus, Palectum, armorum genus, quod palPall us, i, (Du C.) palus. V. s. Gorna;
taque Dalmatia subiacet illius iudicio.
Palatinus Cracoviensis, Sup. An. mulam lusoriam Gall, palette referret, sic karo. Szaz. XXIV. 300.
Palma coreorum, fascis coriorum ;
Sc. I. 11. an. 1234 : Nota Bardosyi: Qui apud appellari videtur. Tor. Tar. 1891. p. 643. daHungaros hodiedum exofflcio vocantur Comi- res ordinem, ut paletigones . . . es mas ha- bor-koteg, csomag. Mon. Com. Trans. I.
tes et Comitatus, iidem apud Polonos ad no- dakozasra sziikseges vasszerszamok keszittes- 241. an. 1548. Connumeratori unam palmam coreorum, unam manticam videlicet
stram aetatem Palatini et Palatinatus, po- senek.
Paleum, pro: pallium. Cod. Dip. Arp. izsdk . . . dare debeant.
pulariter Woywod sive Duces et WoyCont. VI. 180. Paleum prselerea fraternitati Palmare, pice liquida illinere. V. s. Maswodztwa seu Ducatus appellabantur.
Palalinus Conies, Nddor Ispdny, tuaB plenitudinem nimirum pontificals offlcii cherare; kdtrdnyozni. It. spalmare.
Nddor Ispdn. Prise. Serv. p. 12 : Palati- Apostolic* Sedis liberalitate concedimus. Ibid. Palmare manibus, manibus explonus Comes, Nador Ispany. na Dwor Ispdn Hsec estfrater carissime paid acceptidignitas. rare; tapogatodzni. Wagn.
Palmariceus, Palmirus, pro : paex Slavico ; Maximus Minister fuit Regno cose1. Palificare, palis munire; czoldpokliurus, Rhamnus paliurus (Linn.); szdrnyas
vus . . . initio tantum Supremus Judex erat, kel keriteni. Ljub. Mon. SI. III. 292.
2. Palificare, (Du C.) palam facere; benge, teli magyal. Ger. Christdorn. Arch.
qui in Aula Regis Causas examinabal, judicabat et decidebat, ideo ita dictus, quod in Pa- nyilvdnossd tenni. Batty. Ger. 256. abVer. Sieb. XXVI. 118.
Palmaris, manifestus; szembetiino.
latio Regis versari vicariamque ejus Potesta- istis . . . . thesauris . . . Daniel accepit. . .
tem in gravissimis Negotiis exercere consue- quo . . . nemini patefacta in momento pali- Ger. handgreiflich. Torvt. Msz.
Palmariter, mirum in modum; felverat, velut proximus a Rege. Ducem etiam ficaret.
Palinga, 33, agger palis instructus ; czo- tunoen. Ger. auflalliger Weise. Cod. Evang.
Belli seu Capitaneuni Insurrectiouis agebat et
in electione Regis primum ferebat Suffragium. vezet. Fej. X. I, 394. Sub palingis intelligo T. I. p. 256 : Lectis . . . litteris . . . in quibus
nos tarn palmariter criminantur.
aggerem palis instructum.
Marc. Chr. II. 68.
Palmarium. victom praemium ; diaPalingarus, murus; fal. Fej. X. I.
Palatinus Curise, orszdgbiro. V.
394. quatenus mox visis prssentibus ad ipsum daldij. Torvt. Msz. Cf. Ulp. Dig. 50., 13.,
Palatinus. Cod. Dip. Arp. V. 50.
Palatio, actus tirmandi vites palis; ka- Capitulum festinanter descendatis et ipsum 1. . 12. Gloss. Philox. palmarium, dgwvixov.
murum seu palingarum scindentes radicitus
Palmata, 33, vestis, tunica palmata (V.
rozds. Kov. Oec. 7. C. Cf. Vitr. 2., 9.
Du C. 1. sub finem); foldig ero ruha. Ve1. Palatium, V. Palacium. Batty. Leg. evellatis.
Palinurus,i, gubernator; ex AeneideV. rancs. IV. 43. Ita denuo ad principem introT. II. 469. an. 1286: Quodsi . . . confirmaducor. Injiciuntur mihi palmatae dua3, amtionem... exhibere nequiverint... Palatium 847., 871; kormdnyos. Ker. Nap. 81.
Palisecium, fors. a palude et siccare; pla3, talares, quibus vix par eram ferendis.
et hortum prsepositus obtinebit.
Palmaterium, ferula; virgdcs, le2. Palatium, Id quod: palota. It. pa- mocsdrkiszdritds. Pfahl. Jus. Georg. 293.
lazzo. Gall, palais. Germ. Palast. S. deKz.Chr. complures demum vineas suas aut implanta- gyinto eszko'z. Batty. Leg. III. 311. an. 1397:
1.1., 2.1. 4., 4. II. 1., 19. Cf. Ovid. A. A. 3., tione auxerint aut novas implantaverint ter- Palmaterium ex eo dictum, quod palmis
ras, dein fcenilia, palisecia, aliaque tenuta ex- manuum plaga seu verber infligatur, nunc fe119. id. Met. 1., 176.
Palatonius, i, V. Palatinus:. Szilady stirpatione adaucta in suos usus converterint. rula vocatur. Szaz. XXXI. 3., 211. Fej. X. 2.,
1. Palla, 83, (DuC.) vestis, quaaltare coo- 514.
Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 477.
Palmizare, (DuC.) reparare; kijaviPalatus, ad palatum facere, aliquid peritur, videlicet pannus lineus consecratus,
ex alicuius sensu facere; inyere, kedvere qui super altare ponitur, super quam exlendi- tani. Ljub. Mon. SI. HI. 340. an. 1357 : catur corporate; oltdrabrosz, kehelyfodd. pitaneus . . . ire debeat ad visitandum castrum
tenni. Tort. Tar. 1888. p. 480.
Palea, (Du C. al. s.); versenypdlya. Batty. Leg. III. 270. an. 1372. Tor. Tar. 1886.et insulam suam ad accipiendum refrescamenGer. Wettrennen. Quel. Sieb. 1.468. an. 1507. p. 554.
tum et palmizandum.'
Palmus, i, mensura altitudinis (Du C.
Ad cursum equorum sive paleam.
2. Palla, 83, longurius ; hosszu rud, az
mensura pannorum); negy ujjnyi szelesPaleatim, palando ; barangolva, csa- evezo hosszu resze. V. s. Grion.
Palladium, corona regia; kirdlyi /co- seg, egy arasznyi. Rit. exp. ver. p. 6: Samtangolva. Bek. Debr. foisk. torv. 430. nullo
pson redderet. . . quinquaginta cubulos silisub colore paleatim domalimve obambu- rona. Ker. Nap. 200.
Pallas, ars; muveszet. Hor. Mem. 460. ginis, quatuor palmorum. Verancs. VI. 141,
lanto.
Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 243. Star. VIII. 5.
Paleatus, 3., pallio ornatus, (Du C.); a Pallade ad Themidem (muv^szbol biro).
paldsttal ekesitett. Batty. Leg. T. II. 287. Pallascarmus, i, navicula, scaphus an. 1772. Cf. Varro R. R. 3., 7. Plin. 12.,
V. s. Varare; a>6nak. It. paliscalmo, palis- 13., 28.
an. 1193, episcopus paleatus.
Palpabiliter, manifesto, evidenter;
Paledus, i, puledrius: pullus equinus; chermo.
59
466
Panateria
Panisarius
kezzelfoghatoan, Tor. Tar. 1888. p. 518. ex Panateria, (DuC.) pistrix; kenyer mentum musicum trium chordarum; hegedu.
verbis... palpabiliter palet. Thok.Diar. 443. siitdno. Ljub. Mon. SI. XI. 257. an. 1347: Ger. Geige. Diosz. Fiiv. 33. A level... HePalpacius, magis oculis apparens; fel- quelibet panateria... que faciet panem ve- gedu forma (Panduri forme) mikor a lev&tunobben. Gall, plus frappant. Ger. erhabe- nalem.
nek k6l oldalann vagy mellyek6nn k6t horner. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. 327 : Insignia . . . Panatica, 33, (DuC.) commeatus, mili- pasza van mint a hegedunek.
palpacius arte pictoris figurata.
taris annona ; elelmi szer. Ljub. Mon. SI. VI.
Paneriuni, (Du C.) pro : Bannerium,
Palpanista, 33, palpo, gouckler, (Gau- 40. an. 1481.
vexillum ; zdszlo. Ger. Panier. Kronst. 1. 108.
Panceratus, i, miles lorica armatus, III. 797.
kler Dief.) (DuC. al. s.); tombds, tdnczos;
alakos, szemfenyveszto. Schlag. 2008.
munitus ; vertezett katona, vertes. Kol. Am.
Panharmonia, 33, concentus; osszPalpare, cerium, exploratum habere; II. 82.: (Deer. Bela3 IV). singuli sex ex ipsis hang. Tor. Tar. 1892. p. 573.
(Fin. Du C. al. s.); kezzelfoghatoan meg- filiis Jobagionum unum panceratum debeant
Panicocola, 33, furnarius, pistor; pek.
gyozodni. Frak. Mat. lev. II. 67 : postquam ad nostrum exercitum destinare. Szek. Okl. Han Mon. Jur. II. 243. an. 1333. teneantur...
videt ac ipsa rerum experientia palpat nos I. 126. Cod. Dip. Pat. VI. 29., 43.
scrutari panicocolas . . . si f a c i u n t . . . paPancerea, 33, (Du C.) lorica ; mellvas. nem iuxta pondus.
non esse tepidos etc.
Panicus terror, a nomine Pan deriPalpetus, 3., tactu mollis ab. it. pal- It. panziera. Barczay.
Pancerea lorica, qua scilicet ven- vatur, qui ingentem terrorem incussit Perpeggiatina ; puha. Georg. Sirm. I. 255. super
terram prostrata erat cum purgpureo et cum trem tegit, quam Galli panse vocant; pdnczel. sis in pugna apud Marathonem, et viatores in
silvis voce sua terruit V. Euripides. Rhes. 36.,
variis palpetis carpitebus usque ad cesarem Tor. Tar. 1893.
Panceria, 33. V. Pancerea. Thurdcz. in terror ingens sine causa ; pdni felelem, vak
papilionem.
Palpominus, Pantomimus, ig- Geysa Rege. c. 65. Marc. Chr. II. 69. habebat- remulet. Bod. Hist. Eccl. I. 132. Cod. Dip.
recz, nemajdtekos. It. pantomime. Ger. Pan- que Sampson sub tunica panceriam.
Lond. 203.
Panchogolaria, 33,, qure coquit panes
Paniperda, panem perdens, fruges contomimist, Pantomimiker, Geberdenspieler.
V. Panicocola; kenyersutone, pekne. sumere natus, nequam; ingyenelo. Jokai.
Schlag. 2003.
Paltus, 3.,Silva palta, idem q. Brolium. Ljub. Mon. SI. V. 229. an. 1334. pro solucione Eppur. I. 28. Vern. Psych. 322. determinationes impudentia3 et superflcialis ingenii gradus
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 3. pratisque inter panchogolarie.
ipsum querceatum montem et inter silvam
Panchristum, (DuC. panchresta) ex sunt ilia attributa, per qus3 moderna a?tate non
paltam . . .
gr. ndy/Qyora, crustula; kecs ajdndek, pauci paniperdae altioris mundi gratias obPaludinetum,palus (-udis); locus pa- csemege. Nagy Hier.
tinent et fortunam suam promovent.
ludibus obductus ; mocsdr, to. Kub. C. Arp. Pancilium, lorica; pdnczel. Ger. Pan- 1. Panis, feminini generis. Tor. Tar. 1889.
I. p. 98. an. 1276. Cod. Dip. And. II. 124., zer. Seblag. 573.
p. 373. aliarum panium.
139.
Pancketa, (DuC.) propugnaculum li2. Panis, massa; darab. Ger. Laib. Rac.
Paludositas, aquositas, humus pa- gneum, pavimentum, in quo rnachina3 sisti so- Mon. SI. XIII. 124. an. 1351: de . . . pane
ludosa, uligo; mocsaras hely. Cod. Dip.lent. Derivatum ab. It. panca, banca, ban- cere.
Hung. And. Vol. V. 68., 36. licet propter ni- chetto. Gal. bane, banquette. Ger. Bank, Panis albus,panis candidus, siligineus;
miam lutositatem et paludositatem com- et It. pancone (tavalone). Gall, planche. feher kenyer. Beszterceb. îg. gymn. Ert.
modo ipsa ecclesia construenda in ipso loco Ger. Diele, Bohle, pad, padlds, padlat, 187576. p. 61.
fieri non valeret.
padlo, padozat,pddimentom etc., bdstya,
Panis argenteus, plikezust, ptikPalumbaria, as, funes (Du C. al. s.); ostromlo gepek feldllitdsdra szolgdlo al- ben levo ezust. Ger. Blicksilber, Tiirkischkotelek. Ljub. Mon. SI. IV. 115. V. s. Armi- kotmdny. Ludew. Reliq. Mss. t. VI. p. 328. silber. Kecsk. Otv. 164.
zare.
Diar. obsid. Varad. Cum vero illud propugnaPanis ater, (Du C.) idem ac cjbarius :
Palus, gladius, spatha ; pallos, hard; culum ligneum quoddam pavimentum, in quo barna kenyer, jo kozkenyer.Malj. 115.
(Du C. al. s.) Historia arcis Szigeth p. 725. machine sisti solent (vulgo Panckctam) haPanis cibarius, p. plebeius, secundaim'unxisse etiam, ut per pagos et passim pa- beret.
rius;,/o' kozkenyer. Ger. hausbackenes Brot.
lus sanguine aspersus circumferatur .. .
Pancogola, 33, V. Panicocola. Han. Maty. 115.
Palus, pro: Paulus; Pal. Cod. de Sztara Mon. Jur. II. 291.
Panis circulatus, kerek kenyer.
II. 373. Palus et Michael.
Pancogula, 33, V. Panicocola. Ljub. Magy. Tor. Tar. XII. 81.
Palus vinaceus, ridica; szolokaro. Mon. SI. V. 229. an. 1334.
Panis confusaneus, idem ac cibaGer. Rebenpfahl. Tag..Erd. II. 230. an. 1764. Pandiculare, claudicare; sdntitni. rius; jo kozkenyer. Maty. 115.
Palusper, pro : paulisper; nemileg. Patr. Const. 125. Pentametros gressu pandiPanis domesticus, idem ac cibaCod. Dip. Hung. And. Vol. V. 415., 1. licet culante facis. Cf. pandiculari Plaut. Men. rius; jo kozkenyer, hdzi kenyer. Maty.
ipsius merita longe et peramplius his maiora 5., 2., 80. Fest. p. 220. ed Mall.
115.
exigerent, ut lamen in aliqualem recompensaPandiculatio, (DuC. axogdiviauoq);
Panis focarius, panis subcinericius;
cionem sihi palusper respondere videamur. nyujtozkodds, ide s tova valo rdnyato- hamu alatt suit pogdcsa. Szil. Regi Magy.
Paluster, i, fors. pro: plaustrarius; zdn. Bene Med. V. 278. rubor aliquis in facie Kolt. T. I. 351.
Panis iurulentus, panis iusculo
szekeres: Cod. Dip. Pat. VI. 308., 223. Athad conspicitur, oscitatio, pandiculatio obseraptus; leves kenyer. Irodt. Kozl. VII. 2. p.
cum omni plenitudine sui Juris ipsi Lukachio vatur.
Pandocha3um, (Du C.) deversorium 211.
magistro Cosme maiori palustrorum nostroPanis melatus, panes melliti; Gal. pain
rum et Benedicto fratribus suis turn ob me- hospitale; vendegfogado. Nagy Hier.
Pandochus, i, hospes publicus, caupo; d'espice (Du C.); mezeskaldcs. Ger. Pfefferrila serviciorum suorum.
Pampilio, (Du C.) tent (Dief.); tente = vendegfogado. Ger. Gastwirth. Par. Pap. kuchen. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Item
Pandum, (edit. princeps5awdwm, i, ed. panis melatus, qui fiebat, amplius fieri non
zelt (Lexer) pro : papilio, tentorium ; sdtor.
Schwandtneri) labarum, vexillum ; zdszlo. B. debeat.
Schlag. 1153. Chr. Marc. II. 50.
Pampilus, i, carpenti genus ; felhinto. J. Herold De rebus Turcicis dialogus p.
Panis secundarius, idem ac cibaComen. 72. Magnates sejuga vehuntur, pam- 648. signa mililaria ipsis erepta quinque, et a rius ; jo kozkenyer, mdsodik czipo. Maty.
labaro Solymanni, proximum Bandum est. 115.
pilis, pilentis.
Panduro, onis, satelles, lictor, stipaPanalis portio, pars rata pan is; kePanis siligineus, (Du C.) panis albus;
nyer .adag. Kass.Prax. J., 34. ut captivi por- tor; pandur. It. trabanle, sbirro, satellite. tiszta szemelt Buzdbol es a korpajdtol teltionibus panalibus provideantur. 1., 36. per Kass. P. P. I. 35. Securitatis Commissarii se- jesen elvdlasztott lisztldngbol keszitett
quae militia transit, ut nempe haec quoque ne- cus etiam persecutionales Commissarii dicti, kenyer. Maty. 114.
cessariis panalibus, foeni item et avensepor- quibus adlaterati sunt milites comitatenses
Panis triticeus, panis siligineus;
armigeri iam hajdones iam pandurones zsomlye. It. pane bianco. Ger. Semmet. Turm.
tionibus in itinere provideatur.
Paiiarium, vexillum (Du C. cxcipulum); iam persecutores dicti. Cseho Pista: Hd- Prat. 158.
Panisarius, i, mercede conductus; fozdszlo, lobogo. Ger. Panier. Kronst. II. 455.. rom pandur, perszekutor kergeti.
460.
Pandurus, i, pro: pandura, instru- gadott, berelt katona. Star. XIII. 246. an.
Panneterius
Pannosus
Pannus Lin-, Lyndesch
4(>7
1387 : in tribus barehis . . . balistarii e t . . .

Pannosus, detritus (Du C.); subds, elPannus Briikes, pannus e Brugis;
panisarii.
kopott. Szamosk. I. 157. Sed ita pannosi briiggei szovet. Quel. Sieb. I. 440., 473.
Panneterius, (Du C. panetarius) a pa- et inermes, ut plerique eorum iligneos pro
Pannus colastrus, p. per quern lac
w's; prseerat omnibus pistoribus, jusque babe- gladio, perticas fumosas pro lanceis, crassas colatur; szurdvdszon. Kronst. III. 55. .
bat per se, aut per suos vicarios, panes, qui amphitapas pro thoracibus ... pedes pro maPannus Colonia, p. Col. Agrippinenvenum exponebantur, visitandi et habendi su- nibus atlulisse viderentur. Cf. Appul. Met. 4. sis; kolni szovet. Kronst. I. 37.
per eos cognitionem; a pekek fdfeliigye- p. 265. Oud.
Pannus Colonyus, de Colonia, panloje. Magy. Tor. Tar. XX11I. 38. Et venerabiPannum, (DuC.), pignus; zdlog. Cod. nus Col. Agrippinensis; kolni szovet. Ger.
les nobiles et potentes viri dominj Milo Comes Dip. Arp. Cont. VI. 4. quicquid inter has duas aus Koln. Quel. Sieb. I. 2., 295.
Joigniaci Radulphus de Ranavalle pannete- amnes habemus, totum ad prsedictum monaPannus colore granati, p. coloris
rius francie, PetrusdeBournasetlo milites etc. sterium concedimus; et forestum Susel cum punicei, coccinei; grdndtszin poszto. Par.
Pannicida, se, (Du C.) qui pannos scin- panno (uti) in potestate antecessorum no- Pap.
Pannus Crisius; Ger. Loden. Vect
dit, sartor; szabo, szilrposzto keszitd.Tw. strorum fuit.
Tar. 1889. p. 375. Observatio pannicida- 1. Pannus, 3., fors. ab hung, pdnyvds Ref. C. 2: De una petia Panni Crisii vulgo
rum in vendendis pannis. Georg. Sirm. I. 264. capistro ligatus, capistratus (DuC. al. s.). Cod. Lodn vel Szilr.
Zi. 1. 548: quod . . . unum equum pannum
Pannus curiensis, vesti forensi inSzaz. VII. 511. VIII. 106.
serviens; egyen-, hivatal-ruha poszto. Fjp.
Panniconfector, pannorum textor; et alias res potencialiter abstulissent.
posztos. Pest. Var. Lev.
2. Pannus, i, panus; mirigy. Ger. Szam. p. 489. an. 1439: solvimus . . . pro
Pannicum, polygonum fagopyrum Druse Pferdekrankheit. Lzb. Cod. Med. III. 25. panno curiense, hofgewant.
(Linn.); hajdina, tatdrka. Ger. Buchwei.Pannus Aba, V. Aba; durva fesletPannus Czwickesch, p. e Zwickazen. Bel. Geogr. Comp. 495. Profert ager Hun- len szorszovet. Monm. Comit. Trans. V. 195. via v. e Cygnea; zwickaui szovet. Kronst. II.
gariae pepones, lupulum, frumentum, legumina, Ab una pecia panni Aba fl. 6.
219.
milium, pannicum, vinum nobile etc.
Pannus Achius, pannus AquisgraPannus Damascenus; kamuka.
Pannicus timor, V. Panicus terror nensis ; aacheni szovet. Ger. Aachner Tuch. Ger. Damast. Par. Pap.
Arch. Rak. IX. 104.
Quel. Sieb. I. 9.
Pannus de- Pernisio, de Werona,
Pannifex, pannorum textor (DuC.);
Pannus Ackelay,pannus albus.Kronst. pannus Veronensis; veronai szovet. Ger. aus
posztomiives. Ger. Tuchmacher. Tab. Conscr. II. 202., 204.
Verona. Quel. Sieb. I. 9., 253.
Pest. Var. Lev. Arch. Rak. I. 35.
Pannus Ahy, V. Pannus Achis. Kov.
Pannus Eehysch, V. Pannus Achis.
Pannificium, i, (DuC.) textrinum, ars Form. St. duas balas de pannis Ahy ligatas... Kronst. I. 45.
textoria, ars panni conflciendi; szbves, ta- misisset.
Pannus finnus, pannus subtilis, prekdcsmesterseg, posztokeszites. Bel. Geogr.
Pannus Akolay, V. Pannus Acke tiosus; finom vdszon, lengyel vdszon.
Comp. p. 439. pannificio valet etarte sutoria. lay. Monm. Comit. Trans. 1., 195. ab una Szaz. II. 158.
Pannigrisei; szilrvegek. Opin. P. II. pecia panni Akolay. f. 50.
Pannus generosus, p. subtilis; fiSec. II. Cap. V. (dd.) 2: pannigrisei seu Pannus Anglecalis, V. Pannus nom poszto. Magy. Tor. Tar. VI. 262.
szurvegek.
Pannus Gerliczer, Gorlicher,
Anglicus; angol szovet. Fjp. Szam. p.
Pannirasor, pannorum lonsor; posz- 227.
pannus Gorlicensis; gorliczi szovet. Ger. aus
tonyiro. Ger. Tuchscherer. Tor. Tar. 1889. Pannus Anglicanus, V. Pannus Gorlitz. Quel. Sieb. I. 277. etc.
p. 379. Fr. Lib. Rt. II. 128. magistris panni-anglicus. Thok. Diar. II. 325. Una tunica viPannus Gorliczer, ex Gorlitz; gorrasoribus pro rasura pannorum.
ridis ex panno Anglicano attrita sine nodis liczi poszto. Kronst. I. 18.
Pannirium, V. Panerium; zdszlo. fl. 10.
Pannus granatus, (DuC. pannus
Ger. Banner. Fjp. Szam. p. 276. an. 1428:
Pannus Anglicus, alias: Engclsaith; granae) pannus coccineus; biborszinii szopictori pro pannirio solvimus.
selyem poszto. Vect. Ref. L. 2: De Petia vet. Tor. Tar. 1889. p. 375.
Pannisatio, subarrhatio; berbe foga- Panni Anglici . . . vulgo Selyem Poszto.
Pannus halblyndesch, p. medio
dds, alku. Opin. 1802. b : Salis perceptoriPannus Attalicus, pannus sericus Lundensis; fel-lundi szovet. Kronst II. 172.
bus integrum est. . . titulo pannisationis densior magniflcus; atldsz. It. raso. Probst.
Pannus Holandicus; hollandi
2 Hfl. ex civibus tot salicidas et servitores Comitiol. p. 110: Augusta supra culcitram poszto. Thok. Diar. II. 325. Una chlamys ex
ordinare, quot necessitas exigebat, quibus panni Attalici . .. subsidens.
panno viridi Hollandico, aureis flmbrys
prater dictos 2 Hfl. dabantur per annum
Pannus Berek-, Berkammer, p. exornata, nodos habens ex scofflo, attrita teThordffi 80, penes alias . . . fodinas 40 urna3 Bergomensis.; bergamoi szovet. Kronst. II. rezenuella subducta fl. 120.
vini, unus bos et quatuor trilici cubuli; hi ta- 341., 413., 679.
Pannus hwzweleremberger,
liter ordinati Salicidse quottarii etiam dicti
Pannus Bergomensis. 1529. De-pannus longus Lembergensis ; hosszu lemtenebanlur qualibet hebdomada viritim 88 la- cem ulnas de panno bergomensi coloris bergi szovet. Tor. Tar. 1889. p. 375.
pides excindere, quorum duo vocabantur sa- rubei 0. L. Nadasdy Ivt. 4-9.
Pannus Iglauer, V. Pannus Igler.
les Caetus, vel Dei aut Beatae Virginis
Pannus Berkammer, Percha- Monm. Comit. Trans. V. 194. Ab una balla
Mariae.
mer, Perichkamer: pannus ex Ber- panni Iglauer f. 4.
Paimisatus, 3. mercede conductus; fo- gamo V. Pannus Bergomensis. Kronst. I.
Pannus Igler, p. Iglaviensis; igldi
gadott, berelt. Opin. 1802. b: Sallieidse cum 62., 281., 574.
poszto.
Kronst. III. 95., 177.
Pannus Brahla$T V. Pannus Brasinterventu Magistratuum per Offlcia conscribi
Pannus incisus, pannus tonsus;
coeperunt, ex quibus deinde pannisati velpo- ler. Tor. Tar. 1889. p. 375.
nyirt poszto. Fej. V. 2. 527. an. 1279.
tius servitores fodinales, uti sunt Judex et CaPannus Brasler, Bresler: p. ex Pannus karadschy, -aschy -atpitaneus Salicidarum, Decani, Millerista3 et urbe: Breslau. Pannus Wratislaviensis. bo- schy; V. Pannus karasya. Kronst. II.
999 99H
Geppelistoe per offlcia denominabantur bisque, roszlo poszto. Kronst. I. 30. 508.
prater dimensum annuatim Sallarium litulo
Pannus Brassoviensis, Pannus e
Pannus karasya, pannus grossus;
pannisationis cum initio cuiusvis anni 2 Hfl Corona; brassoiposzto.Monm.Comit. Trans. ketszer vdnyolt poszto (karazsia). Kronst.
et vinum angariatim exsolvebatur.
V. 195. Ab una pecia Panni Brassoviensis III. 269., 275., 357., 571.
Pannitonsor, (DuC.) pannorum ton- f.20.
Pannus Langwerder, Langhsor ; posztonyiro, posztosimito. TuchschePannus Brazlay, p. Wratislaviensis; werder, ex Weert; hosszu werti szovet.
rer. Tab. Conscr. Pest Var. Lev.
boroszloi poszto. Kronst. HI. 554., 586.
Kronst. I. 34., 281., 319.
Pannocida, ae, qui tondet pannos;
Pannus Leombergensis, pannus
Pannus Bre-,Bri-,Bry-,Bruckes,
posztonyiro. Fjp. Szam. 463.
p. Brugensis; brilggei szovet. Kronst. II. e Leoberga; lembergi szovet. Monm. Comit.
Pannonietas, origo, patria Pannonica; 218., 219., 319., 631.
Trans. V. 195. Ab una balla panni Leompannoniai szdrmazds. Nyelvt. Kozl. 1897.
Pannus Bresler, pannus Wratislavi- bergensis f. 5. 50.
Pannus Lin-, Lyndesch, Lynmdrcz. 1. p. 4. pannonietas linguae Slavorum ensis ; boroszloi szovet. Ger. aus Breslau.
des, p. Lundensis; lundi szovet. Ger. aus
Quel. Sieb. L. 523.
sacrae.
.
59*
Z Z Z . , ZZd.
Pannus Lvndesch
Pannus Skarlath
Papisticus
Pannus Skarlath, V. Scarlatum. Fej. P. XI. V. Un. 416. de rebus omnibus

Lund. Kronst. II. 172., 187., 219. Quel Sieb.
Thok. Diar. II. 325. Una chlamys ex panno pannis Tuscanicis vel panulatio . . . par
I. 473. 536.
Pannus Lvndesch, ex Lund; lundi skarlath, sine omnibus requisitis, nova, non- vectigal.
szovet. Kronst. I. 281.
dum perfecta fl. 8.
Panulatus, 3., textus; szovott. Fej. V.
Pannus Speyr, ex Speyer; speieri III. 415. solvant una cum aliis tarn de sinPannus Machlinius, Mechlinus
Mechlisch, pannus Mechlinensis; me- szovet. Kronst. I. 36.
done, quam de pannis griseis seu Tuscanichelni szovet. Ger. aus Mecheln. Quel. Sieb.
Pannus Stamethius,stamethus, cis vel panulatis, et omnibus prorsus eorum
I. 168. etc.
V. Pannus Stameet. Tor. Ta"r. 1889. p. 375. rebus incunctanter et mercimoniis aliis par
Pannus Stameet, stameethis, vectigal.
Pannus Mechli, -ly, -lesch, p.
Mechlinensis; mechelni szovet. Kronst. II. stamet, stameths; finom selyemszoPanzonus, i, (Du C.) navis oneraria;
vet. It. sciamito. Ger. Tausendschon. Kronst. teherhajo. Ljub. Mon. SI. I. 33. an. 1224:
18., 172., 212., 226.
Pannus Nander-Albensis; Ndn- II. 219., 426., 512., 623., 627., 677.
in hoc viatico, quod facturus est cum suo
dor-Fehervdr. Monm. Comit. Trans. V. 195. Pannus Trichtesch, p. e. Traiecto ad panzono in terra Alexandrie. Cod. Dip. Arp.
Ab una balla panni Nander-Albensis. f. 4. Mosam ; mastrichi szovet. Kronst. II. 172. Cont. XL 178. Star. XXI. 276.
Pannus Nerem-, Nermbergeii- 234. 4 trichtesch urn schlach (umschlach=:
Papa, (Du C.) Per excellentiam sic vocasis longus, p. longus Norimbergensis; umschlag).
tur summus Romanus pontifex, qui est pater
Pannus Trichtisch, V. Pannus patrum. Hal. papa; papa. S. de Kz. Chr. A. 2.
hosszu niirnbergi szovet. Kronst. II. 298.,
Trichtesch. Kronst. I. 18.
1.; A. 2., 7.
373., 389., 426., 446., 456., 635.
Pannus Velesducher, p. ex Italia ;
Papalis, ad papam pertinens; pdpai.
Pannus Noremperger, ex Norimolaszposzto. Ger. walsche, italienisehe Tiicher. Cod. Dip. And. II. 523., 612.
berga ; niirnbergi szovet. Kronst. I. 20.
Papalisla, se, sectator systematis papaPannus Norinbergensis, V. Pan- Kronst. I. 41.
nus Noremperger. Monm. Comit. Trans. V.
Pannus Wratislaviensis; borosz- lis vel curialis, quod summam potestatem ec194. Ab una balla panni Norinbergensis loi szovet. Kronst. II. 423., 446., 605., 607. clesiasticam ponlifici tribuit et cui systema
Monm. Comit. Trans. V. 194.
f. 6.
episcopale, episcopalista opponitur; pdpasdg
Pannus Ypri, pannus qui in urbeYpres kovetSje. Kon. Egyh. 380.
Pannus Nytinus, subniger p. feketes
Flandriae conflcitur. Szam. Tih. apats. p. 23:
szovet. Opin. P. III. Sc. I. . 2.
Papas, atis: paedagogus, qui sequitur
Pannus Oculey Okalai, Okelay, 1311. Decem pecias panni ypri vocati. Q. studentes; nevelo. Knauz M. E. Sir. - I. 23.
V. P. Ackelay. Kronst. I. 616. II. 219., L. D. 1790.
Cf. Pappas Juven. 6., 632 ; Inscr. ap Mur.
341., 406.
Pannus Ztameth, Ztamoth, V. 1297., 11.
Pannus Stameet.
Pannus Paya, V. s. Paya.
Papatus, us, dignitas papae (Du C.); pdPannus, perkamer, V. Pannus
Panoleticus, 3., prorsus deletus, in- pasdg. Fabo. Mon. Evang. II. 323. in Traveteratus; egeszen megsemmisiilt. Fabo. ctatu de origine et incremento papatus. VeSerekammer. Tor. Tar. 1889. p. 375.
Pannus Pernis, Pernus, V. Pan- Monm. Evang. II. 19. Pannonia praecedaneis rancs. VII. 364.
nus de Pernisio.
quibusdam sed iam panoleticis cribralioniPapelardus, (Du C.) hypocrita, adulaPannus Pernisius, pannus ex Ve- bus et persecutionibus deformata et adfiicta. tor, simulator; kepmutato, hizelgo. Nagy
rona ; veronai szovet. Fabr. Urk. 65. an.
Panoplia, ae; teljes fegyverzet. Gall, Hier.
1465 : decem ulnas panni nigri pernisij le- panoplie. Germ, vollstandige Riistung. Epist.
Papicola, ae, Papae cultor; papa kogamus.
Proc. P. HI. p. 255: Bassa cecidit.. . non vetoje. Han. Hist. Eccl. p. 168: hos etiam,
Pannus Pernyes, V. Pannus Per- tamen panoplia indutus. Szamosk. III. 45. qui adhuc Papicolis adhaarebant, in Lutheranisius: Tor. Tar. 1889. p. 379.
Panthaydungen. Schmeller (Baye- norum castra trahebat.
Pannus Pernisch, Halbper- risches Worterbuch 1872. I. 243.) Pantai- Papile, -ia, -io, ium, Pappiliuni,
nisch, V. Pannus Pernisiiis. Kronst. I. 37. ding a) das fiir einen bestimmten Bezirk (San) (Du C. Papilio), tentorium; sdtor. It. padi.Pannus Polonicalis, pannus Polo- an einem angesagten und herkommlichen Tage glione. Quel. Sieb. I. 274., 285., 293., 311.,
nicus ; lengyel rdszon. Szaz. II. 158.
abgehaltene Gericht; b) Inbegriff der Rechte 316., 333. Kronst. II. 172., 230.
Pannus Prukyseh, ex Briiggen; und Gewohnhe.ten, nach welchem auf einem
Papilio, pampilio, (Du C.) tabernabriiggi szovet. Kronst. I 39.
soli-hen Tageding entschieden wiirde. (Kalten- culum, tentorium; sdtor. It. padiglione. Gall,
Pannus Purgamal, Pwr-, p. Ber- bock, Osterr. Rechtsbucher des Mittelalters: pavilion. Germ. Zelt, Pavilion. Georg. Sirm. I.
gomensis; bergamoi szovet. Kronst. II. 319. A) oesterr. Pantaidingbucher. (Wien 1845.) 19.1. 243. Cumque pervenisset Rex ad propo375., 426., 512., 603.,.605. lil. 93. 94., 155., Vox composita ex Bann (Ban): regio et Tai- situm locum, duas papiliones tensa erant
168., 442.
ding, Tading, Teiding et Taidung, (quod est juxta rippam flui Thicia p. 215. Et intravimus
Pannus Purgamar, V. Pannus contractum ex Tag et Ding ant. Ger. Ta- ad Regem sub pampilione sua. Adelm. De
Purgamal. Tor. Tar. 1891. p. 680.
gading. med. Ger. Tagedine, Tegedine, Tei- orig. Turc. 14. Cf. Lampr. Alex. Sev. 51 ;
Pannus Purian,-purpian, pannus dine : induciae); tdrgyaldsi nap, torveny- Spart. Percenn. 11. Trebell. in XXX. Tyr. 16;
coccineus; biborszinu poszto. Kronst. HI. kezes. Corp. Jur. II. Art. 3. an. (1832.) De Tertull. ad Mart. 3. Inscr. ap Marin. Fratr.
270.,-586.
nundinarum custodia et Panthaydungen. Arv. Nro 41.
Pannus Purperianusch, V. Pan- Cum propter delicla et poenas, qua? in nunPapiracea Officina, offlcina charnus purian. Kronst. I. 281.
dinarum custodia et Panthaydungen occur- tacea ; papirpydr. Wallaszky Index.
Pannus Purperianusch, V. Pan-runt. . . variaB controversies ortae sint. . .
Papiraceus, V. Papireus. Olah. Cod.
nus Purian. Kronst. I. 281.
Nundinarum custodia in Pan vel aliis pagis Ep. 506. Accipe animum meum in te benevoPannus Purpiam -pian, -pyan, competit... In Panthaydungen in poenis lum, non ipsa munuscula papiracea.
-piar, prian, Purpianus, p. purpurei iuxta qualitatem_ delicti honeste, fideliter ac
Papireus, (ndnvgos) papyrius, papyracoloris; biborszinu szovet. Kronst. II. 172., decenter procedendum est.
ceus, papyro confectus; papirosbol valo.
219., 310., 464., 465., 579. Tor. Tar. 1889. Pantlica, ae, a Germ. Band-el: ligamen, Cod. Dip. Pat. V. 246. 372. Tenens in manu
tenia; szalag, pdntlika. Arch. Rak. VIII. 332. sua quandam chartam papiream.
375.
Pannus Purpianus, V. Pannus Teniae vulgo Bandt vel pantlicae nigrae auPapiraticus, 3., V. Papireus. Tor. Tar.
purpiam. Hist. Zerm. p. 63 : pro quibus fui- reis filis distinctae Nro. 4.
1887. p. 133.
mus remunerati singnlis nostrum 10 aureis
Pantograph urn, mdsolo eszkoz. Papismus, doctrina rel. catholicae de
nummis et pro singula veste de panno pur- (Hsyse: ein Alleinzeichner, Allschreiber, ein papa et eius infallibilitate ; pdpasdy. Tor.
piano.
Storchsnabel od. Werkzeug zum Nachzeich- Tar. 1888. p. 756. 1892. p. 470. Hist. Eccl.
Pannus Pwrpianus, V. Pannus nen und Verkleinern der Risse). Torvt. Msz. Ev. 244. Szamosk. IV. 508. Bod. Hist. Eccl.
purpiam. Tor. Tar. 1888. p. 570.
Pantolla, ae, (ab it. pantofala) crepida; I. 176.
Pannus Rascha,, V. s. Rascha.
Papista, ae, catholicus; pdpista. It. papapucs. Ger. Pantoffel. Sza"z. VI. 373. an.
Pannus Saja, Saja V. s. Saja. Tor. 1507.
pista. Cod. Alv. II. 181. pdpista fejedelmek.
Tar. 1889., 379.
Panulatium, pannus, textum; szovet. Papisticus, 3., ad papam pertinens,
Paplan
Parabolani v. Paraboli
Paralyzare
469
eius paries sequens; pdpista, pdpistds. Ger.

Parabolani v. Paraboli (Du C.) ita parefarnales. Cod. Dip. And. I. 10., 15.
papistisch. Szilady Tor. Magy. Eml. IV. 108. dicti sacerdotes, quorum erat grassante peste pareffarnales I. 35., 37. parephamales I.
cum summa omnium orthodoxorum Regum miseris succurrere ; betegdpolok. Nagy Hier. 482., 534. parafornales I. 393., 414. parPrincipum et Statuum Legatione contra Do- Par. Pap. Cher. Jus. Eccl. I. 145. Bene Med. I. fornales I. 435., 484. parorphanales II.
mum Austriacam Ligamque Papisticam. 202. Cf. Cod: Justin. 1., 3., 13: Cod. Theod. 472., 550. II. 506., 592; menyasszonyi
Monm. Comit. Trans. 1.411. Szaz. III. 21. Tor. 16., 2., 42. et43,
ajdndek. Cod. Dip. And. I. 27., 30.1. 311.,
Tar. 1887. 48.
Parabolare, enarrare (DuC. pericli- 343. I. 564., 617. I. 522., 529. I. 421., 470.
Paplan, opertorium; paplan. Arch. Rak. tari); elmeselni. Georg. Sirm. I. 201. Unus I. 512., 567. II. 361., 416.
VIII. 313. Item Paplan novum. Tertium Pa- miles eratHungarusetad Stephanum Thomorj
Paraffernales, (Du C. Parafernalia
bona) (ra Ttapdyspvct) V. Paraf arnales
plan, cuius medium etc. 314. Aestivum Pa- divertisset nowa ei parabolare.
Parabolice, per similitudinem, exem- res. Werb6czi 186. Paraffernales autem
plan ex attalico rubro.
Paplan a3stivum, opertorium aesti- plum ; pelddzolag. Torvt. Msz. Cf. Sidon. Ep. dicimus: omnia bona mobilia, qua3 mulieri aut
vum; nydri paplan. Arch. Rk. VIII. 309. 5., 17.
per maritum aut parentes vel fratres sive etiam
Unum Paplan aestivum ex flava Tafotta.
Parabolicus, 3., nccâftohxoq, per alios quoscunque tempore solennitatis nuptiaPaplium, (pro; papilio) tabernaculum ; comparationem similitudinem allatus; peldd- rum aut desponsationis vel subarrhationis ejus,
zati. Kaprin. Eloq. II. 156. Iterum ob oculos dantur.
sdtor. Kronst. III. 248., 248., 367.
Paragauda, (Du C.) ornamentum pallii
Pappa, 33, papparium; pep. It. pappa. ponite hodiernum, de quo agimus, filium pavel vestis. quod vulgo friscum dicitur; rojt v.
Ger. Pap. Beng. Ann. Er. Ccenob. 212. fu- rabolicum.
manti fornaci bene posse mederi illita cera
Paracellarius, (DuC.) dispensatorele- bojt az oltozeten. Ger. Franse o. Quaste am
aut pappa farinacea.
emosynarum mensas Pontificis ; apostoli ko- Kleide. Pa>. Pap. Nagy Hier. Cf. Cod. Justin.
Papplea, 33, lodix, opertorium; paplan. mornok. Nagy Hier. Par. Pap.
11., 8., 2.
Paragium, (DuC.) quidquid feudale a
Ger. Bettdecke. Kronst. I. 215.
Paracbsemadion, (Du C.) locus ad
Papregium, a vico Bareges in monti- hiemandufn aptus ; teleldhdz. Nagy Hier.
fratre primogenito secundo genitis in partem
bus Pyrenaais ita appellatus pannus linoxyliParacharacta, 93, (DuC.) qui falsos hareditatis datur, qui id ab ipso fratre tenent
nus. Gall, barege. Kov. Form. St. 37. coram numos cudit; hamis-, dlpenzverd. Nagy pari ac ille reliquum feudum conditione; egyennobis assumpsit unam petiam panni de Pa- Hier. Cf. Paracharactes. Cod. Theod. 9., j'ogusdg a huber birtokldsdban. (Heyse:
Paragium, Gleichheits-Beobachtung, Mitbelehpregio in octavis tabulis talis festi iam Ven- 21., 9.
turis.
Parachianus, Parochianus, pa- nung, das gleiche Anreeht, Mitrecht in Lehn.)
Papuch, crepida, solea; papucs. Ger. rochus; megyespap. It. parrocchiano. Schlag. Kelem. Inst Jur. Pr. II. 391. Vid. Betsius de
pactis Illustrium Familiarum. Schilterus de
Pantoffel. Vect. Ref. C: De . . . uno pari Pa- 498.
puch cum Soccis.
Parachomemenus, (Du C.) gr. na- Paragio et Apanagio.
Paragraphaliter, per paragraphos;
Papyraceum bellum, scriptorum QaxoiucaftfvoG, prsefectus sacri cubiculi; kaszakaszok szerint. Kuk. Jura II. 174. an.
certamen; pugna literatorum; tollharcz. mards, ordllo. Nagy Hier.
EOT. Mem. 472.
Paracleticus, 3., consolans; vigasz- 1756 : seriem robotas. . . exponat poragraPapyrarius, i, chartarius; papirgyd- talo. Wallaszky 298. ex materia pertractata phaliter.
Paragraphatini, V. Paragraphaliros. Kronst. III. 259., 340.
usus dogmatici, morales, paracletici deduter. Kass. P. P. I. 42. ut ilia? (rationes) punctaPapyreus, 3., in papyro scriptus (contr. cuntur.
pergameneus); papiroson irt. Tor. Tar. 1892. Paracletus, consolator, Spiritus San- tim aut paragraphatim proponantur . . .
Paralecla, #, pro : Parallela; pdrp. 62. literas papyreas.
ctus; vigasztalo, szent lelek. It. paraclito.
Papyrifex, chartarius; papiros ke- Verancs. II. 236. tuumque Christum Jesum vonal. F. Balass. Casul. Steph. App. Si ocuszito. Ger. Papiermacher. Tab. Conscr.
Deum verum et Dei filium, paracletumque lus intra paraleclas v. g. inter duas arboPapyrus pileatorum, charta den- spiritum rite ac persancte individuum colimus. rum aut luminum series in longum paralesata; tdblapapiros. Ger. Pappendeckel. Vect. Cf. Tertull. Virg. vel. 1. Anim. 55. Resurr. clae protensas collocetur, in plagam oppositam convergere videbuntur.
Ref. E. 2.: una Riso Papyri Pileatorum.
Cam. fin.
Paraliniphus, i, pro: paranymphus,
Papyrus regalis, charta regia, maParaclitus Paraclytus, V. Paracrocollum; regdlpapiros. Ger. Regalpapier. cletus. Beng. Ann. Er. Cffinob. 554. (festivi- nuncius, legatus; kovet. Georg. Sirm. I. 195.
Szek. Okl. IV. 189. et indulgentiales in dupplici tate) qua suo Hlapsu Divinissimus Paracly- Hec cum pronunciasset paralimphus Alepapyro regali patenter confectffi.
tus Discipulorum Christ! corda replevit. Vita manus coram Cassoviensibus, placuit eis et
Paquetum, sarcina, fascis; csomag. S. Steph. 11. et passim.
mox adheserunt ad partem Ferdinandi.
Kass. Ench. II. 61. Famuli postales cum offiParalitas, non legitur in lexicis, locum
1. Parada, 33, (DuC.) ab It. parala, i. e.
ciosis Paquetis proficiscentes et in obviis ornatus, apparatus, luxus; parade. Ker. Nap. corruptum esse constat, quid sibivelit scriptor
ex contextu satis cognoscitur, (fors. ortum a
Diversoriis semet absque necessitate detinentes 229. nervus paradae.
per Diversilores illico denuncientur. Norm.
2. Parada, 33, pompa militaris (Du C. al. gr. mxQKhralvat, pecco) peccatum; hibds
Ordin. an. 1787. 11. Sept.
s.); disz. Diar. Com. II. 8. prasente etiam in volta, gyengeseg. Cod. Dip. Arp. Cont. II, 275.
Par, exemplum; mdsolat. It. copia.Kass. Parada Nobili Turma Pratorea Hungarica. Est consentaneum racioni, testimonio comP. P. I. 309. Fej. VII. 117. par privilegij.
3. Parada, 33, conventionis locus, muni- mendare litterarum, ut sic contra maligne obliPar judiciale, exemplum iud.; tormenlum (DuC. al. s.); osszejoveteli hely, vionis paralitatem memorie cunctorum posvenyszeki mdsolat. Tor. Tar. 1887. p. 592. veddhely. Tor. Tar. 1888. p. 748. quo faci- sit in perpetuum presentari.
Para, pecunia Turcica Vio piastri; para lius dimidium prasidii noctu quiescere, dimiParaloyzare,(DuC. paraloysare) naga(46 filler). Magy. Tort. Tar. XX. 163.
dium alterum summo mane in conventionis ôylqoficci pro : paralogisare : decipere ; vo1. Parabola, 33, fides data (Du C.al. s.); loco (paradam vocant) comparerent, ma- cabula corrupte exprimere; hamisan, teveadott szo. It. parola. Ljub. Mon. SI. I. 52. xime cum inimicis nil noctu altentare consue- vesen kiejteni. Marc. Chr. II. 27. hie enim
an. 1235: damus parabolam et totam fidan- verit.
Hadolch exprimi non potuit, sed paraloyeiam. Tor. Ta~r. XI. 54.
Paradigma, exemplar, specimen (jta- zando Hoholt. M. Flor. Fontes II. 132.
2. Parabola, 33, mandatum (Du C. ver- Q&dsryiJia); mustra, peldany, mutatParalymphus, i, pro: paranymphus;
bum); meghagyds. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. vdny. Reg. Mil. p. 56: transmissoque para- vdfel. Kandra Reg. 136.
III. 143. pignora . . . custodiam, nee ex eis digmate cum pretii specificatione. Kaprin.
Paralysis, apoplexia, resolntio nervo-.
quidquam dabo . . . absque parabola comu- Eloq. II. 785. paradigma orationis.
rum; szelhudes. Torvt. Msz. Cf. Plin. 20.,
nis consilio.
Paradisum terrestre, Visegradum; 3., 8:; 20., 15., 59. Petron. Sat. 120.
Parabolana, ad curanda debilium 33gra foldi paradicsom (Visegrad). Szaz. XVII.
Paralyticus, apoplecticus, apoplexia
corpora deputata; betegdpolono. Bene Med. 778.
correptus ; inaszakadt. Torvt. Msz. Cf. Plin.
V. 347. Necessarii sunt in omni tali instituto
Parafarnales res, itag&ysQva (na- 20., 9., 34. Petron. Sat. 131. Tertull. Apot.21.
Paralyzare, attenuare, labefactare;
inprimis parabolani et parabolanae (in mo- Qa(fSQv^v)donum extra dotemsponsa3 datum.
Prater formam hanc distortam occurrunt has: hatdst gyengiteni, elbenitni. It. paralizzare.
rodochio).
470
Paramettta sacra
Parasceve
Paregorisare
Kass. Prax. I. 89. sinistri eventus non lantum

Parasceve, (Du C.) dies memorise mor- penzbeli fizelesek. Cod. de Szta"ra II. 306.
morali sunt, sed impediverunt et paraly- tis Jesu sacer (a gr. TtagGOxsvco); nagypen- parata in pecunia.
zarunt.
tek. Pesty Szor. III. 94. Cf. Tertull. adv. Marc.
Parazius, i, fors. mendum pro paraParameiita sacra, (DuC.) ornatus; 4., 12. adv. Psych. 14.
rius : nominibus faciendis interventor, conciegyhdzi ekszerek, oltdri keszulekek, miParastates, ae, parastatica, 33, defensor; liator, proxeneta; alkusz. Tor. T.ar. 1887. p.
seruhdk. Kon. Egj h. 567. Cher. Jus. Eccl. II. tdmasz, vedd. M. Soiterus. De bello Pan- 434. humillimum tamen eius thronum per in146. Pel. Pom. S. de Temp. Dom. I. Adv. s. nonico p. 583. Quare, quum alter foris, alter timos suos fideles tanquam parazios ac1. c. 5. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 864. Knauz. intus urbem tanta conservasset industria et cessum.
M. E. Sir. II. 457.
vigilantia : conversi in eos omnes, hos ServaParchandt, v. Parchant, pannus linoxyParamentum, (Du C.) apparatus sive tores patriae, hos Swrypeq etparastatas ap- linus ; barchet. Ger. Barchent. Vecl. Ref. E :
bellicus sive alius quivis; rerum necessario- pellabant unis iis, omne, quidquid unquam Parchandt subductitio.
rum copia ; keszlet. Ljub. Mon. SI. III. 204 : magniflcum gestum erat, tribuentes et acceParchanista, ae, a parchanum 2) deparamenta galearum. Cod. Dip. Arp. Cont. ptum referentcs.
rivatum, qui septis operam navat; keritesVI. 294.
Parasynagoga, ae, conventiculum; csindlo. Fjp. Szam. 392: quod lapides parParamonarius, i, (Du C.) mansiona- alattomos gyulekezet. Nagy Hier.
chanistis paraverunt.
rius ecclesiarum ; monostori szolga. Nagy
Parata, ae, expensae ad hospitum susceParchanum, 1. Ger. Barchent; barHier.
ptiones, maxime missorum seu legatorum pu- chet szovet = pannus linoxylinus, szlav. barParangale, fors. idem, quod It. pa- blicorum (Du C.) Textum v. sub Paraphrae- chan. Fjp. Szajn. k. 87., 337., 350: comiti
ranza^navicula vectoria; teherhordo bdrka. dus; elelmezesi koltseg.
propinavimusparc/ianttm nigrum ; 2. a voce
Han. Mon. Jur. P. I. 210: cum nassis vero Paratalassius, 3., (naga et 9d),aaaa); pare septum Ger. Umzaunung. Schutzet parangale . . . piscari audeat.
tengeri, tengermelleki. Luc. Regn. Dalm. wehr ; kerites. Fjp. Szam. k. 399., 401., 486 :
Parangaria, (DuC.) Jumentorum vel 163. et in Zupania Paratalassia sive mari- laboratori, qui iuvit circa parchanum.
plaustrorum praeslaliones per vias transversas tima potenlem B. Rainerium lapidasse supra
Parchivium, idem q. Perchivum;
extra viam regiam silas ; V. Jus Paranga- relatum est.
Cod. Dip. Arp. Cont.XI. 278. Ut a modo in
riae; szekerezesi kotelezettseg keresztParatilla, (Du C.) summa rerum; tar- anlea nullus dare debeat alicui mulieri plus,
utakon. Luc. Regn. Dalm. 263. Cf. Cod. talmi jegyzek. Par. Pap.
quam ducentos perperos nomine parchivij
Justin. 12 tit. 51. Cod. Theod. 8 tit. 5.
Paratinea, intervallum; koz-ter. It. et non debet dare nisi tanlum decem pensas
Parangon, Text antiqua. Gall, paran- paratio. Ger. Zwischenraum. Cod. Dip. Arp. auri pro ornamentocapitis,aurium et manuum.
gon. Ger. Parangon. Catal. Libr. S. Ivanics. II. Cont. XI. 551. item domus in Tragurio prope
Parcia, ae, pars; resz. Cod. Kar. I. 340.,
Ipsi characleres gotbici et typi sunt satis pin- domum uxoris Georgij de Cegha ; item locus 21 Let sic solum terciam parciam huiusgues, quos ratione quantitatis referas ad earn sive paratinea in Tragurio prope domum modi iudiciorum, quibus ipsi contra ipsum Jaclassem typorum, quae hodie a Typographis Crome. Rac. Mon. SI. VII. 45. an. 1040. com- cobum patrem dicti actoris convict! fuissent,
Text antiqua, item Parangon antiqua appel- paravi ipsa parte de turre et paratineas. eidem Nicolao actori provenire debere asselatur, lilerae vero non sunt sibi invicem satis Han. Mon. Jur. II. 217. quecumque domus he- ruissent.
sequales. .
dificata prope . . . j?arafmeam habuerit denParcialis dieta, non iustum concilium
Paraphernum, (naQ&<pQva); ndsz- tern in angulo parietis.
publicum ; reszleges orszdggyiiles. It. diela
ajdndek. Kovy El. 231. Sub nomine AllatuParator, (DuC.) qui exornat; diszitd. parziale. Monm. Comit. I. 227. Necesse est
rae comprehenditur etiam Paraphernum, Thur. in Chr. Hung. I. p. c. 10. Qui fundator vobis et ceteris dominis Regnicolis nonnullis
quod signiflcat vestes aut alias res mobiles, exstitit monasterii de Tata et parator. Chr. pocioribus Regnicolis unam parcialem diequas nuptae occasione subarhationis vel nu- Piet. Vind. 129.
tarn indicere et promulgare.
ptiarum quiscunque donavit. Molnar Patv. 26.
Parator arcuum, arcuarius: ijkeParcialitas, (DuC. partialitas) factio,
szito. Tor. Tar. 1893. p. 27.
paries; elpdrtolds. Szek. Okl. I. 338. QuodParaphonista, ae, (Du C.) cantor, qui
Parator fenestrarum vitrea- que nullus ex ipsis aliquali exquisito sub coest 'e schola cantorum; karmester, karigaz- rum, vitrarius; uveges. Tor. Tar. 1889. p. lore audeat aliquas et qualescunque de cetero
gato. Ger. Regenschori. Nagy Hier.
384.
facere parcialitates aut Insurrecciones alteParaphrsedus, .i, ex n&ga et vereParatorium, (DuC.) 1. Secretarium rum opprimere volendo. Dip. Reip. Rag. 118.
dus h. 1. colonus, qui paraveredos praestare Ecclesiae, seu locus, ubi Pontifices et alii, qui
Parcionarius, 3., (Du C. Partionarius)
tenebatur; fuvaros, szekeresz. Fej. I. 227, sacra facturi sunt, sese parant, id est. ador- possessio, quam plures in commune tenent;
nullus, sicut praediximusj superioris vel inferio- nant, 2. locus ubi parantur telae, 3. credentia; osztdlyreszes. Fej. VII. 126., 127. Rex uniris Ordinaris Reipublicae procurator . . . ad i. sekrestye, 2. muhely, 3. szerasztal. versas parcionarias possessiones Wyllermo
causas tribunitio more audiendas vel freda Nagy Hier.
contulisset possidendas.
exigenda aut mansiones seu paratas faciendas,
1. Paratura, ae, (Du C. 2.) ornatus;
1. Parcus, i, Ger. Park. (DuC.) spatioparaphraedos aut fidei iussores lollendos... disz. It. paratura. End. p. 566. (Synodus Bu- sior locus, in quo grex lotus includitur ; tanee ullas publicas redhibitiones aut illicitas densis an. 1279 : 2) prohibemus ne prelati... nya. Uj Magy. Muz. III. 193. Cuslos aulem,
occasiones requirendas exigere conetur.
sub mantellis vel cappis pro paratura va- quamdiu custodiam terre habueril, suslenlet
Paraphrasles, interpres; magya- rios . . . colorum . . . nisi forte varietates hu- domos, parcos, vivaria, stagna, molendina el
rdzo. It. parafraste. Olah. Cod. Ep. 217. non iusmodi pellibus agninis, vulpinis et linceis, cetera ad lerram illam pertinenlia de exitibus
possumus non laudare opus pii et eruditi viri seu zendatum rubeum, vel in aliquibus terre eiusdem.
sive is interpres sit, sive paraphrastes. veslibus fimbrias, hoc est premidiones, 2. Parcus, i, idem ac Germ. Park, viriCf. Hieron. praef. ad libr. Reg. fin.
seu ornamentum, nobilia exterius appo- darium ; mulato hely. Cher. Jus. Eccl. I.
Parapsis, idos, (Du C.) pro : Ttagoipiq, sita de lutria seu bivaria . . . deferant ullo 225. El Praesidenles de maiore, el minore
vas escarium a rotunditate dictum ; tdnyer, modo.
Parco ila vocati a loco Cancellariae, in quern
tdl. Nagy Hier. Cf. Juven. 3., 141. Martial.
2. Paratura, (armorum) (Du C. al. s.) conveniunl, qui vulgo Parcus nuncupalur.
11., 27. Petron. Sat. 34. et 50. Ulp. Dig. 34., alias : Praeparatura, apparatus, armatura ;
Paregiare, deducere; vinni hajon.
2., 20.
(fegyver) keszulet. It. armadura. Chr. pict. RaC. Mon. SI. XIII. 368. an. 1336 : quicunque
Pararius, (DuC.) negotiorum et con- Vind. 109. Experientes igitur in prelio pre- fecerit paregium . . . de qualibet muliere,
tractuum conciliator, proxeneta; alkusz. Cod. cesso animositatem romanorum et armorum quam paregiaverit.
Camb. Merc. 85. Pracipuum eorum et respe- paraturam, resarcito exercitu versus Tulnam
Paregium, viagium ; ut. Ljub. Mon. SI.
ctive unicum commodum constitit in Proxene- civitatem, ubi se inimici eorum collegerant, .XI. 62. an. 1327: leneanlur solvere ac si
tico, cuius nomine non aliud intelligitur, quam huni perrexerunt. Cf, Tertull. Pallad. 3 fin. id. parizassent ad paregium ib. XI. 279. an.
Honorarium seu Proemium, quod Parariis, id Spect. 4. Coron. mil. 1. Virg. vel. 12.
1347 : pro suo paregio, seu viagio indigel
est Negotiorum et Contractuum Concilia toriParatus, 3., praesens, numeratus (Du C. conduris.
Paregorisare, (DuC.) lenire, milibus, ob navatam operam praestatur. Cf. Scnec. 2.); keszpenzbeli. Tisztb. Ir. Extraordinarias
Renef. 2., 23., 3., 45.
praestationes paratae. Rendkivul valo kesz- gare; szeliditeni, Idgyitani. Nagy Hien
Pargatnina
Parlameiitum publlcum
471
Pareiitas, tis, gens, familia; nem, roPargamina, as, Pargamena. Arch.

Pariliticus, 3., (a gr. Ttapdtoaig) (Du C.
konsdg. Ljub. Mon. SI. I. 48. an. 1232 : Ob- Rak. IV. 169.
paralyticatus) paralysi al'flictus; szelutott.
sides . . . dabunt. . . duodecim de duodecim
Pargamineus, 3., membranaceus;per- Pesty Szor. III. 77. infirmitate parilitica.
Pariscalmus, i, species navis; hafo
parentatibus nobiliorum.
gamen... It. di pergamena. Fej. I. 479. quod
Parentatio, onis, parentalia; gydsz- sine ruptura. zonse pargamineae vel pixidis neme. Ljub. Mon. SI. XI. 105, an. 1324:
tisztelet, -^beszed. Todtenfecir. Torvt. Ms/. plumbeae indissolubiliter iunctum est in pixide pariscalmus communis armetur de XXVIII.
hominibus . . . ad inveniendum quoddam baCf. Tertull. Spect. 12.
prafata. Batty. Leg. I. 445. an. 1092.
Parentatorius, 3., funebris; gydsz...,
Parhermeneuta?, (Du C. parerme- tellum armatum.
Parisellia, ium : parva manutergia Pabucsuztato. Tor. Ta>. 1891. p. 216. oratio neutse) Hsretici sseculi 7. S. scripturam pro
parentatoria.
lubitu, ad suorum errorum patrocinium, detor- risiensia; kispdrizsi torlo. Tor. Tar. 1887.
p. 185.
Parentalus, us, (Du G.) parentela: affi- quebant; szt. irdsferditdk. Nagy Hier.
Paritio, (Du C.) obedientia ; engedelParnippus, i, (DuC.) V. Dextrariusnitas, cognatio ; rokonsag. It. parente. Cod.
Dip. Arp. Cont. VI. 122. ceperunl petere ter- paripa, vezetek Id. It. destriere. Ger. Hand- messeg. Opin. P. II. Sec. I. Art. II. Lzb. Cod.
ras, que sunt in loco, qui dicitur Stilpiza, asse- pferd, Wallach. Slav, paripa. Bel. Cell. Cf. Cod. Med. II. 326. Kass. P. P. II. 3. prseceptum . . .
paritionis seu obedientia?. Regul. Turm.
rentes utique, quod prenominate terre eisdem Theod. 8., 5., 14; Cod. Justin. 12., 51., 4.
Paria, par litterarum; mdsolat. It. co- Prtet. 60.
pro suo parentatu pertinerent et hereditario
Paritionale, is, mandatum ad compapia. Cod. Alv. I. 85. Anno 1686. 26. aprilis
iure ipsas possidere volebant. ib. XI. 255.
Parentela, se, (Du C.) amicitia, cogna- kolt b6csi kovetek levelenek paridja. Arch. rendum pertinens; idezo- level. Fej. T. XI.
tio, afflnitas, qua3 per connubium paratur ; so- Rak. I. 30. Paria affldationis quoad acceptan- V. Un. 501. Regis paritionale ad comparendum pertinens.
gorsdg. An. Sc. I. 116. an. 1300. Cod. Dip. dam mediationem.
Paria vidimata, exemplum ad fldem 1. Parium, par; par. Rac". Mon. SI. VII.
Arp. Cont. XI. 117. Cf. Capitol. Gord. 23.
Parenticidium, parricidium; atya- arehetypi publica fide consignatum ; hitelesi- 129. an. 1080: comparavimus promontogyilkossdg. Nagy. Jus. Trans. Sax. 212.
tett mdsolat. Ger. vidimirte Abschrift. Kovy rium . .. pro III. solidis et duobus pariis
Parere, ut substantivum: persuasio; El. 801. Paria vidimata. Praesentem co- de solis. Szaz. VI. 375. pro quinque pariis
meggydzddes. It. parere. Ljub. Mon. SI. XXI. piam suo vero et genuine Original! in omni- de staffls.
300. an. 1449: dicamus sententiam et pa- bus PunctisetClausulis conformem esse testor.
2. Parium, pars adversa sigilli; apecset
rere nostrum.
Pariagium, (Du C.) adjungere sibi po- hdtso resze. Comm. Hist, de ReginaB. Hung.
1. Pares, (Du C.) ugyanegy Hubert bi- tentem socium in defendenda possessione; Cor. Mor. 59. Vox Expressorum in aliis Sirok. Vuch. Jur. Feud. 234. Pares vocantur, hatalmas tdrsszovetkezet. Par. Pap.
gillis redditur Expressatorum eodem signiPariamentum, apparatus; keszlet. ficatu : Parii indicat partem adversam Sigilli,
qui ab eodem domino et in eadem Curia immediate feudum tenent. Non eodem ubique Ljub. Mon. SI. II. 262:pariamentapro furnis. in qua omnium Regnorum nomina expressa
numero fuere. Plerumque ... duodenarius plaPariare, transscribere exemplum, par sunt.
scripti conficere (DuC.al. s.); mdsolni: Szaz.
Parizare, V. Paregiare. Paregium.
cuit.
2. Pares, (Du C.) proceres, patres; or- XIII. 62. Kass. Jur. Civ. Lex. 46. Tor. Ta>. Parlamentare, (Du C.) colloquium
szdgnagyok. It. pari. Ger. Pairs. Beng. Ann. 1887. p. 610. Thok. Lev. 41. Jogt. Eml. II. inire ; megbeszelni. Ljub. Mon. SI. I. 243 :
Erem. Ccenob. 52. Bum Ludovicus, gloriosissi- 1. p. 414.
ad parlamentandum sive roncinandum.
mus Rex Galliarum, inter duodecim Dynastas
Pariclse, (Du C.) charta, exemplum pari
Parlamentaris, ad comilia regni perFrancise, quos Pares vocant, adscivit.
tenore scriptum, ab archetype expressum. Vox tinens ; orszdggyulesi. Szaz. X. 746.
Pares Curise, ugyanegy kuridhoz for mala a par, mde gallicnm pareil; hasonParlamentarii, socii consilii putartozok. Vuch. Jur. Feud. 233. Componitur mds. EOT. Mem. 125. Plura eiusdem diploma- blici; orszdgos kepviselok. Szentiv. Curios.
vero Judicium Feudale e pluribus vasallis, iuris- tis autographa, chartae pariclae seu pari- Misc. III. Septim. Synops. Chron. Anno 43.
iurandi religioni obstrictis, curiam feudalem culae veteribus dicebantur. Fej. I. 331. Con-Regina Anglise ex Hollandia per Scotiam reconstituentibus, paribus Curiae nuncupatis. stat. . . pariclas apud veteres in usu fuisse, diens a Parlamentariis pessime excipitur.
Parlamentarius, 3., ad parlamentum
Pareta, (a slav. porota, quod actum iudi- ut amittendarum . . . chartarum periculum facandi signiflcat) iurisdictio sanguinis, (Du C. cilius averteretur.
pertinens ; orszdgrgrT/wZm.Ker.Nap. 20. sedes
al. s.); fdbenjdro iteloszek. Schwart. Scult.
Parietalis, e, ad parietem pertinens; parlamentaria.
Parlamentarius, i, miles ita dicti
51. ut Dynasta iurisdictione alta bannoque fali. Thok. Diar. II. 335. Pro cortinis praBSpesanguinis prapollens vel huius vicarius offlcia- ciflcatibus parietalibus seu aulaais superfi- parlamenti in anglia ; parlamenti katona.
lis, assidentibus sibi Sculteto iuratisque maio- cies seu corona, iam floribus aureis, iam ar- Tor. Tar. 1800. p. 233. Hiberuiaa urbes, arces ac portus pedetentim occupantur a parlarum facinorum reos, quibusque non erat res genteis ornata fl. 400.
angusta domi, plecteret, Pareta hoc genus
Parietes Hyspanici, paries mobilis, mentariis.
Parlamentum, (Du C.) concilium, coiudicii generalis ter intra annum exercendi vo- versatilis; spanyol fal. Germ. Spanische
mitia; zsinat, orszdggyiiles. Tor. Tar. 1889.
cabatur. Pfahl. Jus. Georg. LXVII. Fej. VII.Wand. Arch. Rak. VIII. 307.
Parificare, (DuC.) in sequo ponere, p. 412. quod parlamentum factum fuit per
173., 225., 226. iudicium generale, Pareta
vulgo vocatum, tribus vicibus scilicet in octavis eodem loco, numero hahere aliquem : egyen- prsdictos pra^latos Budse et ipse fuit nuncius
PaschaB, in Octavis S. Michaelis Archangeli et j'oguvd tenni, egyenldve tenni. Eszt. Okm. ordinatus iam est annus et dimidius in ipso
in octavis Epiphaniarum. Hajnik Perjog. 103. p. 30. (Deer. Ladisl. 1380): parificamus per parlamento per ipsos . .. Knauz M. E. Str.
Parezium, V. Paregium. Ljub. Mon. omnia mercatores australes Viennenses. Diar. II. 687., 775. Arch. Rak. III. 341. Luc. Regn.
SI. XI. 205. an. 1346: nulla p e r s o n a . . . 1802. Pel. Serm. Hiem. 15. g. Deus eterne Dalm. 271. Statis anni temporibus convenire
audeat. . .parizare ad parezium nisi ad quid laudis et gratiarum tibi referamus, quod simul solitos singularum Zupaniarum homines
in tantum nos dilexeris, ut tibi soli subiiceres constat, et praMerea iussu Banorum et Comiparezium sollitum.
Pargamena, ae, (Du C. pargamenum) et angelis non solum parificares, sed et sutum, prcut occasio necessitasque exigebat, ibimembrana; charta pergamena; pergamen, perexaltares.
que in commune consulere et, quae res ferebat,
hdrtya (papiros). Szaz. XXIV. 345. littera Parificatio, onis; comparatio; egybe- decernere: hoc conventum latine Parlamandatoriae . . . in folio est pargamena in- hasonlitds. Torvt. Msz.
mentum in scriptis appellatum reperitur,
troligatarum. Arch. Rak. VIII. 318., 320. Fej. Pariformiter, (Du C.) pariter; ha- Croatice vero Sbor dicunt.
IV. I. 287.
sonlokep. Kuk. Jur. II. 76. Libera? Civitates Parlamentum Prelatorum, co3Pargamenum, V. Pargamena(DuG. pariformiter, iuxta antiquum earundem motus praslatorum; fd'papi gyules. Tor. Tdr.
a Pergamenis regibus cum charta indigerent, dum el consuetudinem, exercituare tenebantur. XI. 56. et consensu consilii Parlamenti
primum excogitatum). Georg. Sirm. 1. 83. dis- Kass. Jur. Civ. I. 127.
Prelatorum.
Parigium et perigiuni, V. Pareposuit. . , litteras . . . quattuor et quintum
Parlamentum publicum, (Du C.)
suum in medio aflxatam et in pargameno gium. Star. VI. 5. an. 1463 : offerendo voj- diaata, comitia ; orszaggyiiles. Batty. Leg. T.
subUli. Verancs. VIII. 163. Pesty Szor. III. vode ... perigium ... ib. de dando sibi pa- II. 489. an. 1289 : in convocatione ct parlarigium cum duabas fustis.
mento publico. An. Sc. I. 26.
316.
Parlare, loqui; beszelni. It. parlare. Ypoliti Praeposito Adalberto, eiusdem loci Pa- usurpandum ullum exhibeat librum nisi iusta
Prot. inq. 354. LXXXIX. Ille Benedictus parrochiano, Burgensium interventu.
de causa cum venia Gar. Professoris dispenParochionalis, V. Parochialis. Cod. sabili Pastoribus orthodoxis, a quibus literae
lavit.
Parlatorium, (Du C.) conclave collo- Dip. And. I. 505., 560. Fej. I. 278. Ecclesias recognitionales exigantur et de certo ternquiis advenientium patens. V. s. Murolus ; parochionales habent.
pore restitutionis penes parolam, ut vocant,
szoterem. It. parlatorio.
1. Parochionaliter, per parochias V. Thecario fiat obligatio Thok. Diar. 58. do..
Parma, (perna Du C.) unio; fejer ParochialiterK&l. Hist. IX. 54. alii sacerdo- meam parolam.
gyongy. It. perla. Schlag. 1203.
tes absque impedimento aliquali ipsorum fraParolla, 03, V. Parola (DuC. al. s.).
Parmesani, caseus ab ital. urbe Parma trum vel quorumcunque aliorum parochio- Arch. Rak. VIII. 251. fidem et parollam
sic dictus. Kov. Form. St. XXXVI. Ludovici naliter poterunt populis pertinentibus ad ean- suam deserens.
Paropsis, idis, (Du C.) V. Parapsis.
II. Annuentia, ut N. Caseos, vulgo Parme- dem ministrare.
2. Parochionaliter, ut parochus, prae- patina; ial. It. piatto. Olah. Cod. Ep. 604.
sani dictos, cum Salvo Conductu importare
possit.
fectus districtus; mint a teriilet fo'noke. scio enim aulicis hominibus rusticos aliquando
Paro, onis, barcha, celox. Festus : Paro- Haz. Okl. 70. an. 1273: si Rubynus woywade cibos ex lignea paropside vel potius olla
nes navium genus ad cujus similitudinem se in iudicem vestrum prefecisset, non debuit, depromptos bene sapere, Brut. Hist. VIII.
Myoparo vocalur (Du C.); kis hajo. Obs. qui non fuit de nostra voluntate . . . sed pa- 377., 18.
Parorlanalis, Parorphanalis; a gr.
Jadr. 401. Inde cibariis recentibus tarn esu rochionaliter protegere poterit.
Parochitanus, 3., parochialis vel pa- opyavog, orbus. Parorphanales nominancarnium, quam etiam meri liquore crebro Jadra
alebatur, quibus nunc privationem patitur. Ibi rochianus, ad provinciolam, comitalum perti- tur res puellarum orbarum, quas illse in matripar ones portum salutis adveniebant, nunc nens ; megyei. Szaz. VI. 76. Rit. expl. ver. P. 3. monium dalse praeter dotem adhuc accipiunt,
Parochitanus Comes, parochialis, inferuntque in domum mariti; drva menyquidem arcta via eis conceditur ib. 419. Cf'
Cic. poet. ap. Isid. Orig. 19., 1., 20; ap. Orell. comitatus comes; megyei ispdn. Fej. III.asszony ajdndek... Cod. Dip. Pat. V 110.,
375. Comites Parochitani predia servien- 132. Cod. Dip. Hung. And. Vol. V. 25., 14.
IV. 2. p. 872. Gell. 10., 25. fin.
1. Parochia, Parochus, (DuC.) di- tium non discuciant, nisi populos sui Castri. Significamus, quod nobilis domina relicta NiParochus vel Curio vel Plebanus, colai ab una, parfe vero ex altera Johannes
strictus iudicis ; biroi kerulet. Kat. Hist. Reg.
I. 101. Unusquisque iudex in parochia sua plebdnos, megyes pap. Kaprinai. Eloq. Sac. sponsus eiusdem domine coram nobis ipse
iudicet. Parochi quidem apud veteres Roma- I. 27. Parochus, n&(>o%o<;, idest distributor Johannes est confessus, quod ipse de rebus
nos a parechein, praebendo, dicebantur, qui le- (sive praebitor a naQ%<o idest praebeo) quia seu clenodiis per predictam dominam eidem
gatis ad victum necessaria pra3bebant, at pa- distribuere ac conferre saeramenta subditis Johanni sponso suo cum filia sua pro dote ct
rochia subinde cum parcecia, cuius etymon tenetur, pro quibus aliquando sacrificium appli- rebus parorphanalibus tempore nupcie sue
est a paroikein, accolendo, confundi coepit. care debet. Dicitur etiam Plebanus a plebe, datis, hec clenodia seu has res reddere assumcuius curam habet. Cher. Jus. Eccl. I. 279. sisset. Ibid. V. 405., 12. Idem Philippus dictis
Cf. Sidon. Ep. 7., 6.
2. Parochia, recte: paroecia (ituQOixla) Parochus est presbyter ad curam animarum dominabus Annus et Elene filiabus Andree
qua adiacens domus scilicet Dei vel terrilo- in coetu fidelium, qui Parochia dicitur, ex offi- pretextu quarte puellaris domine matris et pro
rium Episcopi signiflcatur (Du C.); egyhdz, cio exercendam superioris auctoritate consti- dote et pro rebus parorphanalibus avie ipsapaplak. It. parrochia. Ger. Pfarre, Kirchspiel. tutus . . . Sunt quidem parochi adiutores Epi- rum de possessione coram capitulo ecclesie
Bod. Hist. Un. Trans. 404. Hungarienses Tri- scopi in regenda parte Dioeceseos et eatenus Posoniensis solvere assumsisset.
Parpagena, ae, fors. a gr. ndgnayoq,
nitarii ex Saxonicis Parochiis non pauci se- etiam quodammodo Vicarii eiusdem in regenda
naQiinayoq, valva ; retesz. Arch. Rak. VIII.
des occuparant. Ron. Egyh. 340. Cf. August. Ecclesia did possunt. Rak. On. 138.
Parochyanalis, ad parochiam perti- 351. Imagines in parpagena, majores et miEp. 251. Hieron. Ep. 51. no. 2.
3. Parochia, comitatus ; megye. Batty. nens ; plebdniai. Cod. Zi. T. I. 572: ecclesia nores.
Parragium, sziiletesnel fogva egyLeg. T. II. 86. an. 1082 : ubi separaturpa- parochyanalis.
rochia de Zala a Besprem. Szaz. VI. 446.
Parodiace, (naQtpSiaxdq) imitando; rangu dllapot. Vuch. Jur. Feud. 130. CeleCod: Dip. Arp. Cont. VII. 329. Kass. Prax. I. utdnozva. Leges Schol. Schem. 25. in ligata rum divisio debet fieri libere nee uni prae alio
23. Comitatus nominationem suam accepit a materia metrice vertenda vel versus aliquot ex ius praecipuum in divisione feudi competit,
castro, quod intra sui ambilmn habebat: Co- Virgilio Ovidiove parodiace exhibendi pro- proinde in divisione feudl nee iuri electionis
ponantur.
a) nee freragio, b) nee parragio, c) locus
mitatus = Parochia = Vdrmegye.
Parodine, ? An. Sc. I. 153. an. 1512: est. Parragium e voce Gallica parage in laParochiales Ecclesise, plebdniai
templomok. Cher. Jus/Eccl. II. 143. Paro- cum Teloneis, duorumque grossorum, quod tinum flexa denotat nativiiate pares, ex eadem
chiales, quas regunt Parochi et flliales, qua? Parodine dicitur, exactionibus.... dona- familia genitos inde parragium et eius convimus.
trarium disparagium, vi cuius pars feudi fratri
ad illas Jure spectant.
Paroecia, Paroecus, plebdnia. Kat. iuniori ceditur quidem, sed absque obligatione
Parochialis, (Du C.) ad parochiam, districtum pertinens V. Parochitanus; plebd- Hist. Reg. I. 101. parochia subinde cum pa- praestandi servitia.
Parrhesia, ae, (Ttappyata) animus liber,
niai. Rak. On. 241. in parochiali templi. roecia cuius etymon est a paroikein accolendo
confundi ccepit. Unde sicut per paroeciam apertus, libertas dicendi, cogitata enunciandi;
Cher. Jus. Eccl. I. 281.
Paroehialiter, per parochias vel per conventum accolarum alicuius loci vel templi szabad szolds, dszinteseg. Bod. Hist. Eccl.
Comitatus; megyenkint. Batty. Leg. T. II. vel curiae (hinc etiam curiones paroeci dieti I. 78. Czvit. Spec. 179. Can. Ecc. XLIX.
sunt) ita per parochiam quoque certam viciPars incattea, V. incattus; peresfel.
244. an. 1156. Fej. II. 141.
Parochiaiis, qui munere parochi fun- niam ac districtum iam intelligimus sive distri- Torvt. Msz.
gitur V. Parochus; plebdnoskodo. Fabo ctus hie sacer sive profanus sit. Konek, Egyh.
Pars media tormenti bellici, az
Monm. Evang. II. 180. Incolis vicinorum lo- 341. Hist. Eccl. Ev. 72. Beng. Ann. Erem. dgyu kozepen kidllo tdmasz. Falud. Arch.
corum et possessionum aug. et helv. confes- Coenob. Praef. Cf. August. Ep. 261. Hieron. 140. Pars media, vulgo Zapfen-Stuck, habet
sioni addictis liber ad loca articularia vel, in Ep. 51.no. 2.
duas eminentes ansas metallinas inslar Cylinquibus actu publica sua exercitia cum paParoecia montana, districtus monta- drorum, Ger. Schild-Zapfen, per quas machina
rochiante habent, liber accessus pateat.
nus; bdnyakerulet. Faber. Jur. Met. 42. Ma- incumbit suis cantheriis. Ger. Laffetten.
1. Parochianus, i, (DuC.) qui ex pa- gister Montium paroeciae montanae amPars succumbens, pars causa carochia alicuius est; egyhdz hive, egyhdz plioris, (Schemnicii) adiunctos habet Assesso- dens; vesztes fel. Torvt. Msz.
tagja. Ker. Nap. 41. Oltv. Act. Synod. 89. et res, qui sub eius auspiciis specialem Culturam
Pars triumphans, qui causam obtidissensiones inter Parochianos componere et Oeconomiam monlanam procurant.
net; nyertes fel (perben). Georch. H. T. I.
studeant.
Parola, ee, (ab. It. parola), fides data; im- 163.
Pars venaB iacens, (in montanisti2. Parochianus, Parochus sacerdos, pegnare la parola; szavdt adni, becsiilet
parochus; pap. It. parrochiano. Fej. II. 158. szd. Szekelyudvarhelyi ref. koll. Ert. 1894/5. cis); feku. Ger. liegend. Beszlb. Levt.
Acta sunt haec Anno ab Incarnalione Dom. 94. Nisi publicam provocationem et gravem
Pars venae pendens, (in montanistiMCLIX. Episcopii nostri Anno XII. Udalrico S. poenam subire velit, prorsus nulli extra coatum cis); fedu. Ger. hangend. Besztb. Levt.
Parsimonizare
Parti calis
Parvalia
473
Parsimonizare, parcere (DuC. cum Particalis, secundarius; mellekes. Im.

Partisans, qui alicuius partes amplectipersimonia distribuere); kimelni. Obs. Jadr. Phil. 63. flnem Mundi ultimum vel supremum lur; pdrtos, pdrthiv. Gall, partisan. Magy.
398. grandes sumplus Jadrenses pro militia Gloriam Dei externam esse tenemus ila, ul Tor. Ta"r. XVIII. 194. rex Sveciffi una cum
recreanda tolerant ac minimis minime parsi- huic omnes recensiliel quivis alii fines enlium Partisantibus suis esl derelictus.
monizant, inimici quidem sticatum roborando mundanorum ceuparticales et secundarii toPartisanus, bipenni inslructus; alabdrdos, kelevezes. Mem. Pauli. 425. idem
non cessant p. 404. machinal pars partem, tali et primario subordinentur.
ictus ictum, non parsimonizant, multi parParticipare, flnitimum, vicinum esse; exercilus equilum una cum nostro exercitu
tium corruunl vulnerati.
adiacere alicui (Du C. al. s.); hatdrosnak pedilum,qui fuitinler omnes balistrarios, j?arParta, corolla, anadema ; pdrta. Germ. lenni. Bally. Leg. T. II. 312. an. 1217 : inci-tisanos et alios quoscunque hominum circa
Hauptzierde. Vect. Ref. D.; De una libra Par- pil . . . a rivulo . . . eiparticipat melas.
mille, exivil ad campum causa obsidendi
tarum aurearum.
Participacio, (Du C. 2.) socielas com- Vranam.
Partisare, partes alicuius sequi; pdrtPartegeta, es, murus intergerinus; vd- munio; kozossey, reszveves. Szek. Okl. II.
jdt kovetniy pdrtoskodni. Magy. Tor. Tar.
laszfal. Ger. Ablheilung. Rafi. Mon. SI. XIII. 128.
Participatio, habere parlem; reszve- XVIII. 194.
189. an. 1357: flant portelete inter merlos
et partegetae.
tel, reszesules. It. participazione. Cod. Dip.
1. Partita, (Du C. Partite) ralionis pars,
Partes, paries adnexae Hungarise; csa- Arp. Conl. III. 85. vel quid ad plebem calholi- arliculus; reszletes kimutatds. Cod. Dip.
tolt reszek. Ker. Nap. 230. in partibus levo cam el devotam cum confldelium communione Briiss. II. 54. Pro expensa Cam. Schemnic. D.
papok..
perfida seu dampnalorum hominum partici- 10., 12. minus posilis in partita D. 177.89.
2. Partita, (Du C. regio urbis, modus
Partes contrahentes, paciscentes; patione dolosa vel quid eliam lupos rapaces
szerzodd fe'lek. Cod. Dip. Brass. Burg. p. cum pastoris elerni conlumelia ovium gregi agri) H. I. pro pars. Hal. partila; resz. S. de
209. Si quoque Tractalus iste in nos duos mitissimo applicari ? Cf. Spart. Jul. 6. fin. Kz. Chr. I. 4., 5: in partitas diversas Hunolanlum velul paries contrahentes reduci August, de quaest. 83. n. 24.
rum communilas est divisa.
posset.
Participative, parlim; reszben. Pel. 3. Partita, se, senlenlia: hatdrozat.
Parthenicum, monasterium vi ginum; Pom. L. VII. P.I. Art. III. c. I. Homines dii Han. Mon. Jur. II. 33. an. 1312 : polestas . . .
apacza-, szuzmonostor. Nagy Hier.
participative dicunlur propler virtulis ex- lencalur. . . partitas in general! consilio . . .
Parthenius, 3., (nae&fvsta, nap&e- cellentiam.
facere.
vtLoq) virginis ; szuzi. Id. di vergine. Beng.
Participator, (Du C.) parliceps; resz- Partitum, deliberalio, consilium, suffraAnn. Er. Co3nob. 319. clenodium, unionibus vevd. It. parlicipalore. Obs. Jadr. 1416. sponle gatio, qua3 secreto per calculos fit (Du C.) povariegatum ornamenlis Partheniae Malris absque alicuius opeecculei quam plures parti- nere partilum : suffragium ferre ; tandcskoaddiderunt.
cipatores huius esse delicli exposuerunl.
zas, hatdrozat. Mem. Pauli. 434. ut supra in
Partheno-Martyr, is, virgo marlyr;
Particular niagistrales, opus artis Consilio Jadrse generali celebrato in Ecclesia
szuz vertanu. It. marlire vergine. Beng. elaboralum; mesterremek. Ger. Meister-S. Stephani Martyris de Jadra, in quo fuerunt
Ann. Erem. Coenob. 9. Ab eo nimirum Divse sliick (eines Handwerkers). A pesli olv. cz. septuaginta oclo consiliarii, posilopartita per
Partheno-Martyris Barbara honoribus di- szab. 1529. pro oslensione suae arlis, dispo- ballotlas el pissides. Ljub. Mon. SI. IX. 109.
nal particulas magistrates, vulgo mester an. 1410. Cod. Dip. Arp. Conl. IX. 461.
calo.
Parthenon, (TtaQ&svajv) ccenobium; remek vocalas, videlicet: unum calicem, unum
Parti tura, 33, vocum musicarum omnium
lednyszoba, koldstor. Kal. Hist. Due. 620. sigillum helymes vocalum elc.
designatio ; partitura. Jokai Magy. Nab. 124.
Giselam S. Slephano nuplam el Brigillam RaParticulare, particulariter indagare, et passim.
tisbonensis parthenonis antistitam peperit. (Du C. singulatim edisserere): reszletesen
Partium, genitivus plur. pro nominalivo
Partiales Obligatoriales, in mino- megvizsgdlni. Bally. Leg. III. 60. an. 1308. usurpalur; inlelligunlur partes regni Hung,
Particularis, privalus; magdn. Kor- adnexse; kapcsolt reszek. Magy. Tor. Tar.
res el plures aequales paries divisse numeris
currentibus insignils apochse; reszleges kot- mocb. forealisk Ert. Bpest. 1895. p. 105. par- XVIII. 245. Nagy Ern6 Magyarorsz. (Kozjoga.
35. A Parlium. Magyar reszek Kraszna,
veny. Proj.Leg. Civ. 253. Ul partiales Obli- ticuldris (prival) iskola.
gatoriales e prsemissa fucali mutui specie
1. Particularitas, proprielas; insolen- Kozep-Szolnok, Zarand). Princeps Transilvanise
promananles omni deinceps vigore desli- lia (Du C, rei circumslanlia); rendkiviiliseg, el partium Hungarise Dominus.
kuldnos korulmeny. Gall, parlicularile. Rak.
Partus sequitur ventrem, proles
tuanlur.
sequilur sorlem malris; a gyermek az anyja
1. Partialis, paries alicuius sequens On. 20. particularitas ilineris.
2. Particularitas, Us, paries singulae sorsdt koveti. Torvl. Msz.
(Du C. al. s.) ;pdrtos. Frak.Mat. lev. II. 135:
Paruni relinquere, parum dicere,
loquelur, que noverit, cesari, cuius partia- (Du C. rei circumslanlise); egyes reszlet.
Episl. Proc. P. HI. p. 406 : Celeras rei parti- mancum relinquere; kevesnek hagyni, kevelis est.
set mondani, hidnyosnak hagyni. Batly.
2. Partialis, is, nude positum pro: par- cularitates indagare non polui.
3. Particularitas, singularis res; ku- Ger. 5. dictum supra parum reliquimus,
tiali synodo, cui opponitur generalis. Tor.
lonos esemeny. Gall. parlicularil6. Arch. Rak. quia Sancti tribulando laudant, Iffitando superTar. 1887. p. 149.
3. Partialis, V. Partiales obligatio- IV. 148. Az Fejes nevo hadnagy, az ki Gyor- exallanl.
Parura,ee, (Du C.)limbus, ornamenlum ;
nes. Thok. Diar. 409. az ervagas utan recrea- rul gyiill, hozla hiril (gyozelemnek); de az
liol keresvin, mindinkabb partialisokat re- mint marparticularitasit irjak, Karoli verte szegely. Ger. Saum. Gall, parure. Buny. Var.
lorl. .III. 88.
vidcaltam es az supplikaliokra adlam valaszt. meg ...
4. Particularitas, (Du C.) singula quaeParussia, in memoriam morluorum
Partialitas, (DuC.) factio, paries ;pdrtoskodds. Gall, parlialile\ Pel. De S. Bernard. vis ; reszlet.L]\ib. Mon. SI.IX. 112.an. 1410: prsslalio ap. rulhenos: Paraslas = gr. Ttas. c. 6.: Sermo eius . . . partialitates ad ealur ad alias particularitates. Arch. Rak. gaor&<;. Paruss ap. rulhenos significalursum
melis V. Sarandaria; halotti megemlepacem revocaverit. Monm. Comit. IV. 64. re- VIII. 196.
bellio seu partiaUtas.
Particulariter, per paries; reszlege- kezes. Lzb. Cod. Med. T. II. 709: Ex his ...
Partialiter, ex parle aliqua ; reszben. sen, reszletesen. Wallaszky 259. universali- fuil prohibits illius usus, vi cujus hactenus
It. parzialmente. Wagn.
ler, quod ego particulariter dixi, mibi tri- Popparum viduis eliam equus, parlim libri de1. Partiarius, 3., mutuus; kozds. Bo- buil.
functi earum mariti lanquam funeralicum quodcal. Hungar. p. 453: Amabo te, prout decel
Partificare, in paries dislribuere: redam adimebantur, aut vero Sarandaria vel
et tecum in eo partiario munere concertabo. szekre felosztani. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. Parussiae prseslandse. Slar. VIII. 5. an. 1772.
2. Partiarius, 3., parlium studiosus; 488. Prelerea est quedam lerre in eadem villa
Parva, se, prima classis gymnasii anle
reszrehajlo. Han. Mon, Jur.ll. 12. an. 1312: non partificata, de qua Prepositus habebil in annum 1848-um; elso osztdly. Wallaszky.
non homo partiarius, sed s i t . . . honeslus. porcione sua quantum alij duo homines de 533. professores .. . Rhetoricse, Poeseos,, SynPartica, (trabecula in sdibus sacris, ubi villa; cum aulem conligeril earn partificari, laxeos, Gramnialicse, Principiorum, Maioris
Parvae et Classium Elementarium.
cerei accenduntur DuC.); fustis; dorong dll- equali gaudebil porcione.
Parvalia, ium, res parv (ad normam
vdny. Pel. De s. Adalb. s. col. 6. = Radius Partificari, parliri, participem fieri;
reszesnek lenni. Knauz M. E. Str. 1.273., 310. magnalia); aprosdgok. Tor. Tar. 1888. p.
Solaris cappam more particae lenuil.
60
474
Parvianus
Pasardus
Pasquillus
Pasardus, cyprinus carpio (Linn.); po- Literatorie tantum Resignalioiiem pro reali
566. Kronst. II. 216., 219. Verancs. V. 70.
Quel. Sieb. 1.271. an. 1500. Importavit par- zsdr. Eszt. Okm. 32. Deer. Ladisl. 1280. De acceptando.
valia videlicet: calciamenta, sellas. Fr. Lib. curru masa vocato . . . maiorum luciorum et
Pascui facere, pascere ; legeltetni.
Rt. II. 26., 102. HI. 204. ad maims cubicu- pasardorum unciam dant.
Kuk. Jur. I. 150. an. 1383.
Pasca, e, pascha; husvet. It. pasque.
larii . . . pro ordinandis diversis rebus parPasculare, (Du C.) pascere; legeltetni.
valibus.
Magy. Tor. Tar. IX. 37. festi Pasce.
Kuk. Jur. I. 157: pasculare . . . animalia.
Pascarola, ae, pascuum; legelti. It. Star. VI. 173. an. 1325. quecunque pars paParvianus, i, fors. idem quod Gall.
parvenu, terrae, fortuna3 filius ; szerencsefi. pascolo. Szaz. XV. 143.
scularet lam in die quam in node.
Ger. Gliickspilz. Verancs. IX. 302. De trierPascentes, legeleszok. Not. rel I. 200:
Pascuta, 8e, Pascuatio; V. s. Gustiarchatu et de parviano satis est intellexisse. In Siria fuerant sic dicti poaxot vel pascen- dia; legeltetes.
Pasculum, (Du C.) pascuum; legeW.
Parvificentia, indigentia; szukolko- tes, qui in desertis arborum fruclibus, radicides. Andr. Pann. 72. Et est medietas super- 3us plantarum et herbis vescebantur.
It. pascolo. Star. XXIII. 219. an. 1221. in
abundantiae et parvificentiae (de magniflPascestum, tribulum, quod Christianas pasculo et in gaio. Ljub. Mon. SI. I. 166.
centia).
Ecclesiae Turcarum Imperatori pendebant; a
Pascuum prohibitium; tilos, tiParvisiuni, (Du C.) atrium ante aedes kereszteny egyhdzaktol a toroknek fize- lalmas legelo. Pfahl. Jus Georg. 77. Coloni e
sacras; egyhdz killcsarnoka. Gall, parvis. tett ado. Par. Pap.
Pascuo Communi pro iugalibus suis pecoribus
Nagy Hier.
Pascha, (e hebr. pesach, quod transi- cum prsescilu et indultu dominali partem aliParvissima, minima. Urk. Sieb. II. 275. tum significat) sollemnes dies paschales. V. quam Pascuum prohibitium, quia videlicet
an. 1366. unam parvissimam vallem.
Du C.; husvet. Marc. Chr. II. 44.
ab ilia reliqua pecora prohibentur, dictam, exParvissimus, 3., minimus; legkisebb,
Pascha Resurrectionis, feria prima cindere possunt.
igen kis. Han. Mon. Jur. P. I. 67. an. 1214 : deinceps Dominica vocata, qua die Christus a
Paselitarum sacrif iciuni; fukarhabeat parvissimum introitum. End. p. 86. mortuis resurrexil; husvet-vasdrnap. Cod. sdg. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 146.
Thurocz. 49. ut in uno tantum loco parvis- dip. Arp. Cont. XI. 387. Clerus autem ter in Paselitarum sacrificium. Id est: sumptus
simo inlroilus iliac reperiatur. S. de Kz. Chr. anno, in Nativitate Domini, in Pascha Besur- tenues et sordidi.
Pasetis numos doiiare; a ki adoI. 1., 4., 5.
rectionis et in festo S. Blasii laudes cantaParvista, ae, qui elementa prima discit; a bunt.
mdnydt visszakoveteli. Szentiv. Cur. Misc.
gallico : parvis, quod vestibulum significat;
Paschalia, Pascha; husvet. Szilady Dec. VI. P. II. 146. Pasetis numos donat.
elemi tanulo. Fabo. Monm. Evang. II. 6. Tor. Magy. Tort. Eml. IX. 7. Sancta Pascha- In ilium, qui, quod donat, rursus repetit. Cf. ap.
Suidam Diogen. 8., 40. n&oijroq yiucofldrhetores S. Calharinam virginem 25. Nov. lia a co3lo auspicor.
Paschalis solennitas, (Du C.) ad Pascha faov. eine Art Heckthaler.
principistae S. Stanislaum Kostkam 23. Nov.
et parvistae s. Gregorium d. 12. Martii ve- pertinens; husveti (iinnepseg). Cod. Dip. Pasha, Pasia, pro : pasa, prafectus,
nerantur.
Lond. 214. eoque libentius litteras, quae pia satrapes; basa. Szilady. Tor. Magy. VI. 481.
Parvitas mea, (Du C.) Titulus, quo in- solennitatis Paschalis vota continebant. Cf. Puto bonum esse, si Commissarius Shahia Aga,
feriores vel humililatis amatores utuntur; Cod. Theod. 9., 35., 4.; Hieron. Ep. 99. n. 1. ubi usque ad advenlum novi Pasha retinerecsekelysegem. Verancs. VI. 81. Quod autem
Pascia, pasa Turcarum; torok basa. tur, Pasha hinc post biduum discedit, iam
majestas \eslraparvitatem meam apud hanc Tor. Tar. 1881. p. 66.
comitatum suum praeparavit ib. VII. 84., 92.
Pascinacium, (Du C. pastinatus) glanPasillus, (ap. Du C. pasellus = pradisteuiajestatem principis mei et primates Hungadinatio, ius glandinationis; makkolds. Cod. rium), supellex quaadam ad prandium; hoc loco
riae aliquid putat esse. Cf. Val. Max. praef.
Parvuline, more parvuli, conditione Dip. Arp. Cont. VI. 23. similiter et decimas videtur idem esse quod paxillus. Gall, paisparvulus; mint kisdedecske. Cod. Zi. T. I. proprii laboris omnium dominorum quoquo- seau; karo. Pel. De quinque fratr. minor, s.
552: Informantes, ut predictus Paulus filius modo laborancium et croacarum, bovariarum, c. 6. Beraldus accepto brevi pasillo terram
Dyonisy tempore dicte possessionarie vendi- jugerum, nemorum, saginatorum, sischalie, fodit.
Pasqua, 33, pascha ; husvet. It. pasqua.
cionis parvuline et tenelline ac inscie et merescacie, brolii, ancingiarum et decimum
nummum pascinacii decimamque omnium Magy. Tort. Tar. XX. 99. die Pasque.
ignare exstitisset.
Pasquilla, 33, V. Pasquillus. Irodt.
Parvulinus, (Du C.) parvulus; cse- animalium.
csemd. Cod. Dip. Hung. And. Vol. V. 545., 5. Pascuacio, ius pascendi animalia vel in Koz. VII. I. p. 40. Pasquillae, ad Principem
in tres partes dividantur et tercia pars pre- pascuis vel in silvis. Cf. Du C. Pascuale; le- G. Ra"koczi suosque consiliarios direclas.
dicte nobili domine ac Stephano eiusdem par- geltetesi jog. Cod. Dip. Hung. Pat. VII. 36. Pasquillari, versibus atris oblinere alivulino detur. Knauz M. E. Sir. II. 468., 480. Per idem usuantur pacifice similiter platee quem; procaci scripto aliquem diffamare; gu1. Parvulus, i, puer nobilis, puer re- Capitularis et in Castro II. curiarum residen- nyosan irni. Tor. Tar. 1888, p. 551. furogius ; aprod. Ger. Edelknabe. Georg. Sirm. I. cionalium ac libere lignacionis et pascua- rem Turcicum, de quo (ad nauseam usque) adeo
pasquillantur.
3. Postremum parvulus audiebat extra ante cionis.
Pasquillator, famosi libelli auctor;
ostium, quod dominus suus . . . clamabat. Mox
Pascuale, nostro loco infra allato non
parvulus Ladislai fugit ad inter januas satra- ea significalione usurpatur, qua occurrit ap. gunyiro.lor. Tar. 1888. p. 556., 691.
Pasquillifex, icis, qui ita dictos paspis. Szaz. XI. 803.
Du C.: ius pascendi animalia vel in pascuis
2. Parvulus, i, tiro; mas. Ger. Lehr- vel in silvis, sed est locus ubi pecudes pa- quillos conflcit; gunyirat iro. Exam. Ael.
jung. Kecsk. P. Otv. 141.
scuntur, idem ac pascua pro : pascuale pra- b. 3., 3.
Pasquillizare, V. Pasquillari. SziParvulus Venetianus, monetae spe- tum in substantivi usum translatum, velut
cies. Kub. D. Hont. II. p. 134. an. 1284.
natalis pro natalis dies; legelo. Cod. Dip. lady Irodtort. Kozl. VI. evf. I. f. 101. pasquilParvus denarius, Fjp. Szam. p. 121. Arp. Cont. II. 21. Et hoc predium habet ter- lizdltdk.
Pasquillus, i, (Heyse: Pasquino ist
an. 1411.
ram ad duo aratra prater pascualia et feneta,
ein Schalksnarr, bosartiger Witzling, eig. und
Parypus, i, V. Dextrarius. Verancs. que sunt communia cum villa.
IX. 229. De equis meis non est bene infor- Pascualis, (DuC.) cum diligentia nu- urspr. der Namen eines sehr witzigen u. spotmata Vestra dominatio Magnifica; quia vix tritus; hizott. Fej. IV. 2., 36. debent dare tischen Schuhflickers in Rom ; dann der Namen einerverstu'mmelten Bildsaule an der Ecke
qualuor eduxi de eo genere, qui parypi no- sex boves pascuales. Marc. Chr. II. 50.
Pascuare, depascere; lelegelni. Recon. des Palastes Orsini, wo sonst die Bude jenes
minantur.
Parzogna, ae, partitio, divisio; elosz- an. 1609. p. 87 ; Capitanei. . . ne faenilia de- Schuhflickers gestanden haben soil, an welche
Schma'h- od. Spottschriften angeschlagen zu
tas. Rac. Mon. SI. XIII. 358. an. 1335 : In falcare, agros pascuare,.. audeant.
capite trium armorum, quando patronus faciet
Pascuatio, actus pascendi; legeltetes. werden pflegen.) libellus famosus; gunyparzognam de ipsis, detracto capital!, quos Gall, paturage, pature. Tor. Tar. 1888. p. 138. irat. It. pasquillo, pasquinata. Cher. Jus. Eccl.
II. 295. Species iniuriae honori alterius illatae
Schwart. Scult. 188. Art. Diaet. Pos. 166.
superest dividatur .. .
Pasalum, (DuC. pascalium) ager pa- Si quo casu autem Judex, cui resignanda fuis- est quoque confectio libellorum famosorum, qui
scuus; legeld. Vjestnik 1.177. an. 1289. locum sent Pecora, ob defectum forte Pascuationis calamo, typis, pictoris penicillo vel arte Calcomeum de pasalis decem communis.
Loci, in quo residel vel alia rationabili ex causa graphica formantur et vulgo Pasquilli nomi-
Pasquinada
1. Passlbilis
Pastellus
nantur. Erot. Ep. Ded. 12. Tor. Tar. 1887. numi proponendo, multa eorum millia sustulit, dum est; cui opponitur activum; terhelo
ideoque passerum pernicies, VerebvesztS adossdg. Torvt. Msz.
556. Ker. Nap. 35.
Pasquinada, contumelia, infamia; compellabatur, celeberrimis ferri nundinis VaPassivus status, defectu laborans;
ciensibus, plurimum delractum sit, enatum est cui opponitur activus; tartozo dllapot, fogyguny. It. pasquinata Nagy Hier.
Pasquinus, 3., infamans, conlumelia et illud vufgi dicterium: Verebvesztd Vdczi tonos dllapot. Torvt. Msz.
Passuales, vel Littera Passuales, synafficiens ; gunyolo, torzrajzold. Nagy Hier. Vinczevesztette el Vdcz vdrosdnak virdggraphus; V. Passus; uti level, szabad jaPassa primarius supremus, sum- vasdrnapi vas vdsdrdt.
mus, princeps prsefectus: fdbasa. Verancs.
1. Passibilis, qui pati debet; (Du C. rato level. Arch. Rak. I. 21. VIII. 308. Georch.
Hist. I. 69. quern sciebat cum Ibraino olim calcabilis); tiirekeny. Andr. Pann. 247. H. T. II. 258. Rak. On. 127. Bod. Hist. Eccl.
primario passa multas res novas molitum. anima . . . passibilis est ex colligatione cor- III. 243.
poris, cui coniuncta est. Cf. Arnob. 7., 214.;
Passum, protropum, flos vini (Plin.);
ibid. V. 239.
aszubor. It. vino vergine. Gall, vin de grappe.
Passagiatus, us, iter, transitus; ut, Prud. Apoth. 74; Tertull. adv. Prax. 29.
2. Passibilis, (Du C. calcabilis) h. I. de- Ger. Ausbruch. M. Bel. Prodr. 158. Hue podtmenet. It. passagio. II. Rak. Gy. 691. Silistrensis Passagiatus. Tor. Tar. 1889.spicabilis, transitorius; megvetendo, mu- tissimum illud iure prope suo retuleris, quod
lando. Batty. Ger. 51. Divina eloquia super uvas passas non, uti alibi consuevil, seorsim
468.
Passagini, (Du C.) Hseretici Valdensium mel et favum dulcia . . . transcendunt omnes excerpant atque vinum illud generosissimum,
(\MoApassum, a passulis latine, germanice
seetarii, alias : passegeni v. passegeri, qui passibiles delectationes.
Passibilitas, natura perpessioni sub- Ausbruch, quasi excerptum dicimus, ignoS. trinitatem el auctoritatem ecclesise respuentes a Lucio III. papa an. 1184. excommunicati iecta, (Du C. sine interpret.); ttirni tudds. rent.
sunt; mindszentesek. Nagy Hier.
Andr. Pann. 281. Unde sicut ab igne for1. Passus, syngraphus, liters public*
1. Passagium, (Du C.) portus, trajectus; nacis Caldeorum abslulit virtutem combu- tutum iter praestantes. (Du C. al. s.); uti ledtjdro. It. passagio. Batty. Leg. T. II. 427. rendi quantum ad illud, quod corpora puero- vel. Ger. Pass. Kov. Form. St. CXLVII. Pasan. 1276. Kuk. Jura. I. 32. an. 1173. Tor.rum illaesa servata sunt, sed mansit au alisus pro peregrinis.
2. Passus, us, (Du C. 2.) fauces, angustise;
Tar. XXIII. 96.
quid, quia ignis ille ligna comburebat, ita aufe2. Passagium, iter, ab It. passagio; pro- ret ab humoribus passibilitatem et dimittet hdgo. Germ, der Pass. Arch. Rak. IV. 121.
fectio, peregrinatio; menet, utrakeles. Knauz. naturam. Alii autem dixere, quod impassi- Mar az foldvari passus elrontasaval securi a
M. E. Str. 1., 262., 284. generate jmssagrmm bilitas corporis beati resullat ex virtute ani- tergo meglergalnanak engem. Tor. Tar.
est indicium.
maa suum corpus potenter continentis. Cf. 1889. 850. Rak On. 134.
3. Passus, us, casus, (Du C.al. s.); eset.
Passagium generale, pro Terra Arnob. 2., 62.
Sancta Passagium: transitus, iter. Per mediam
Passica, ae, (slav.) lignum cseduum; vd- Lzb. Cod. Med. T. II. 226 : hoc in passu puffitatem intelligendae sunt sub passagio expe- gott fa, tuzi fa. Han. Mon. Jur. P. I. 87. blici bono prospiciatur. Star. XVI. 8. an. 1683.
ditiones ilia?, quas milites cruce ornati rei nemo possit incidere nemus faciendo pas- accesseram eo in passu Dominum Kolonich.
Christiana? causa suscipiebant, ut sanctum se- sicam.
4. Passus, us, locus in scripto vel libro
Passigium, V. Passagium; dtjdrds. (Du C. al. s.) ; hely a konyvben. Szaz. VI.
pulchrum e manibus paganorum liberarent.
Cf. voc. Hal. eadem notione; keresztes had- Gal. passage. M. Flor. Fontes II. 119. propter 644.
viarum discrimina et difficultatem passigi5. Passus, uno passu, una simul; egy
jdrat. Marc. Chr. I. 10. II. 95.
menetben, egyszerre. Frak. Mat. lev. II.
Passalorinchilse, (DuC. alias Patta- orum.
1. Passio, (DuC. al. s.) lubido, ex pas- 105: Mitteremus... simul omnes uno passu,
lorinchitffi) Haeretici dicti, quod digitum imponentes in nares et ora sua et in labia, quasi sione, pro lubidine ; kenye-kedve szerint, sed navigia . . . defuerunt nobis.
Passus glacialis, declivitas valli exsilentium semper exercerent, soli taciturnitati passiobol. Pril. Abst. 101.
2. Passio, (Du C. al. s.) ludi in memo- terior ; kulso sdncz lejtoje. Ger. Glacie. Requasi studium commodantes; orrdugaszolok.
riam Christi cruci afflxi celebrati, quibus mo- con, an. 1659. p. 717: pro custodia pasNagy Hier.
Passamanum, clavus; paszomdny. menta novissima vita? Christi mortem passi in suum glacialium sufficientes pedites... mitGer. Gcbrame. Vect. Ref. D. De una libra . .. scenam deferebanlur; passiojdtek. SzMdy tantur.
Passus horarii, orarovat. StundenIrodalomtort. Kozl. V. IV.
Passamani.
Passio Planetarum, affectio plane- pass. Torvt. Msz.
Passaportus, ab ital. passaporto; litterse
1. Pasta, orum, iunctura, commissura gesalvi conductus; utlevel. Gail, passe-port. tarum; a bolygok vdltoztatdsai. Szentiv.
Germ. Geleitsbrief. Epist. Proc. P. HI. p. Curios Misc. 45. Passiones Planetarum esse nuum (Du C. al. s.); csuklo, hajlds, iz. Prot.
510: Quern in flnem Passaportum pro se- insignes quasdam Phoanomenorum affectiones inq. 336: eram contracta in genibus circa pavel accidentia, qua? in illis contingunt, dum lon- sta et nullo modo poleram extendere gambas
curitate tua expedivi.
Passare, (Du C.) transire; praeterire; gitudinum ac latiludinum suarum spatia decur- ad ambulandum.
2. Pasta, 33, (Du C.) massa coagulata;
mellette elmenni. It. passare. Prot. inq. 332. runt.
LXXIV. et quidam canis niger . . . passavit
Passionabilitas, status, habitus pas- pep. It. pasta. Kol. Cod. 14. duas paries ariuxla me, et habui magnam pauram. Rac. sioni obnoxius ; szenvedeseknek aldvetett genli vivi, unam sulfuris mundi, lere cum aqua
dllapot. Passim.
in lapidem, donee flal pasta et inpone in laMon. SI. XIII. 8. an 1348.
Passionales, (DuC. Passionate) V. lem vas. Arch. Rat VIII. 345. Cf. Marcell.
Passator, cuius est proflciscentes aliquo destinare; (DuC. al. s.) elkuldd, me- Passionarium; passio, Krisztus szenve- Empir. 1.
Pasta levata, fermenlum; elesztd.
neszto. Ljub. Mon. SI. XI.'12. an. 1312: deseirol szolo konyv. It. passione, libro de
Passatores curatoriorum. ib. XI. 33. an. la passione del Cristo. Cod. Dip. Arp. Cont. 1., Cod. Dip. Arp. Coni. XI. 278. Item in annulo
40. 1. Collationes II Passionales, Liber Sen- sponse non ponalur posta levata nee ruta...
1313. Passator es territoriorum.
Passatus, us: dignitas passae; basasdg. tentiarum, Aclus Apostolorum etc.
et in pectore viri non ponatur pasta vel ruta
Verancs. V. 72. Ad instantem spectabilis et
Passionalis, ad passiones, cruces peramplius.
magniflci Mustaffae passae Budensis petitionem: tinens; kinszenvedesi. Tor. Tar. 1886. p.
Pastaceus, farinas, pastse similis; teszut eum apud serenissimum principem suum 571.
tds. Bene. Med. I. 161. fades est pallida, papro permittendo eidem diutius passatu BuPassionarium, (Du C.) Liber passio- stacea.
densi clementer commendare dignaremur.
nem Christi continens; kinszenvedesi konyv.
Pastardus, (DuC. Bastardus), puer
Passatus, 3. prateritus; elmult. Prot. Nagy Hier.
non legilimus, nothus, spurius; fattyu. It.
inq. 175 : dixit, quod passato medio anno
Passionatus, 3., cupidus ; szenvede- bastardo. Ger. Bastard. Kov. Form. St. CXLVIII.
dicta virgo M. incepit. . . bene addiscere of- lyes. Torvt. Msz.
Legilimatis super labe spurii seu Pastardi.
ficium sancte Marie.
Passionistse, V. Sabelliani.
Pastega, , propugnaculum. It. Bastia.
Passerum Pernicies. Kelem. Inst.
Passiva causa, quae periclitatur; cui Germ. Bastei; bdstya. Fjp. Szam. k. 466.,
Jur. Pr. II. 248. Cum vi cilatoe legis, sedente opponitur activa causa; szenvedoper. Torvt. 492., 502 : pro magnis lignis ad pastegam.
Vacii Episcopo Vincentio . . . qui ad singula Msz.
Pastellus, (Du C.) 1. cera, lacca signapasserum interfectorum capita premium unius
Passivum debitum, quod solven- toria, 2. commissatio in honorem in societa60*
476
Pastilio
Pastorculus pagensis
Paternaliter
Pastorculus pagensis; falusipap. 1. Patentalis, 2., patens, aperlus. Patern assumpti; i. pecsetviasz; 2. lakoma a
tdrsasdgba befogadott mtetee're.Nagy Otia. Bachm. 130. Notum enim est in nume- tentalia mandata: litterae patentes edictum
rum Theologorum cumputari, omnes quoque principis continentes; nyilt parancs. NyilHier. Pa"r. Pap.
Pastilio, insipida massa; zagyvalek, Pagenses Pastorculos et Rectorculos.
va"n levfi hirdetmeny. Rak. On. 142.1. 3335.
Pastorelli, (Du C.) Factiosorum qus- (35.): Proinde de ceteris quoque, qua? comkotyvalek. It. pasticcio. Germ. Mischmasch
von allerlei Sachen. Nill. Symb. p. 456: Ilaque dam cohors orla in Gallia S. Ludovico IX. rege miseram nuncio, edoctus, stalui illos, qui cum
quum per ordinaria media vita? sustinenda an. 1251. et in Anglia nomen inde sortiti, agazone venerant, patentalibus mandatia
spes omnis deflceret, ad inusitata edulia dequod in vexillis eorum agni imaginem insigne remittere.
ventum est. . . pastilio, insipida massa pa- gestarent; juhpdsztorkodok. Gall, pastou2. Patentalis, praBcipuobeneficioauctus;
szabadekos. Pest. Var. Levt.
nis loco stomacho latranti in deliciis esse de- reau. Nagy. Hier.
Pastum, fors. idem quod \Lpasta, farina
bebat.
Patentalis Invalidus, prscipuo bePastillus, i, (Du C. paniflcium carne aut ex aqua coacta; (Du C. al. s.); teszta. Kronst. neflcio auctus miles ad arma inutilis; szabaalio edulio farlum) tractum; csorege. Ger. III. 255 : pistrici pro pasto et melle.
dekos rokkant katona. Pest. Var. Levt.
Pastura, paslus (Du C. 2.); legeles,
Patentaliter, In forma literae patentis.
Schneeballen, Krapfen. Pa>. Pap. Cf Paul, ex
legelo. It.pastura. Gall, paturage. Fej. 1. 483. In patent! litera iufa ad tempus dabantur, non
Fest. p. 250. ed. Miiller.
Pastinaica, pro; pastinaca; paszti- et terram parvulam ad pasturam bourn, rein perpetuum; szabadalomlevel alakjdban.
ndk, paszterndk. It. pastinaca. Gall, panais. galis prestaldus, quorum iudex Peter Calvus. Fej. VIII. 2., 99. quia de ipsis iterate patentaliter acceperant literas nostras.
Germ, der Pastinak. Schlag. 934.
Cf. Pallad. 10., 5. fin.
Patenter, manifesto, evidenter; szemPastus, V. Descensus (Du C.) conviPastinare, (DuC.) plantare, fodere;
iiltetni, asm. Tor. Tar. 4887. p. 479. vinea vium, refectio ; eltartds. Tor. Tar. 1893. p. beszokdleg. Pesty Szor. III. 315. in pargamagna in promontorio A. vocato pastinata 27. Fej. IV. 3., 314. solventes angariam ad meno patenter sigillo . . . pendenti confectas.
et sita. Cf. Colum. 3., 13. Plin. 17., 21., 35., pastus nostros. Cf. Lucret. 6., 1125.
18., 26., 65. n. 2.
Pasynaticum, V. Paisnaticum. Ljub. Pateiiula, patella, dim. a patina ; csesze.
Pastinata, (Schlag. 934. pastinaica) Mon. SI. li. 283: quod capitaneus^msywa^ci Arch. Rak. VIII. 355. Argentese patenulae
pastinaca; pasztindk. Arch. Ver. Sieb. XXVI. mandabit.
quadrangulares in usum lusus Cartipholiorum
Paszport, V. Passaportus. Opin P. II. cum floribus elaborata?.
118.
Pastinus, i, (Du C. Pastinum) terra pa- Sec. I. Cap. II. Art. 9. indigebit. . . pas- 1. Pater, (Du C.) monachus; bar at. Arch.
stinatione renovata ; irtvdny. Cod. Dip. Arp. sualibus literis cechalistis Paszport nuncu- Rak. IV. 92. nekem egy pater Bohus nev6
Cont. XI. 541. et medietas terre pro indiviso patis.
albicansom vala koztok.
posite ad Sckernipoli, que terra est cum Elia
Patacon, (Du C.) imperialis Flandricus,
2. Pater, (DuC.) sacerdos; (lelki) atya,
Cebbri de Kasarize, que medietas est trium numus argenteus, uni fere imperial! squalls: pater. It. padre. Gall. Pater. Germ. Pater.
ureten. item pastinus ad Reciza, quern te- flandriai petdk. Bel. Geogr. 69.
Cod. Dip. Arp. Cont. HI. 65. per venerabilem
net fllius Stanosii prope vineam Nicole KaPatacon Belgicum; belga petdk. patrem . . . Archiepiscopum Colocensem calende, que est viginti ureten. et alius pastinus, It. patacca, patacco (Heller). Inst. Arith. 222. nonice asserebat . . . coram reverendo patre
quern tenet Dragossius, est sedecim ureten. Cf. Tabula V. Monetarum exterarum cum dome- domino 9. Sancti Georgii.
Pastinum. Pallad. 1., 7., 1., 34., 3., 9. Ulp. sticis comparatarum Argentea3. Pat aeon Belg.
Pater noster, (Du C.) sacer globulus,
Dig. 24., 3., 7.
Flor. 1. Cruc. 30.
seu corolla precatoria ex his globulis compoPastophori, (DuC.) velorum, aulaePatagium, vestis auro ornata; arany- sita ; olvaso. It. paternostri. Tor. Tar. 1890.
orum custodes. Sacerdotes, qui thalamos vel nyal himzett ruha. Par. Pap. Cf. Fest. 221. p. 368. unum pater noster corralinum cum
Pastophoria dictas, in quibus simulacra Deo- ed. Mull. Nsev. ap. Non. 540., 6. Tertull. cruce deaurata parva.
rum posita erant, portabant in pompis publi- Pall. 3.
Pater sodalium, magister, prsfectus
cis; istenek hdzait hordozo papok. Nagy
Patak vel Petak, petdk. It. patacca, collegii; czehmestev. Ger. Zunftmeister.
Hier., Fuggonyfelugyeld. Cf. Appul. Met. patacco. Sim. Num. 35. Bonus Grossus (gute Kecsk. P. Ot. 141.
11. fin. Inscr. ap. Maff. Mus. Ver. 230.
Groscheri) valet 5. Greschlas, unde hsec apud Pater Superior, qui praest convenPastophoria, atria templi (Du C.); Bohemos et nostros Slavos Patak, hoc est tui. Arch. Rak. 1., 301. Urunk kert maganak
templom csarnoka. Nagy Hier.
az Pater Superiortol egy hazacskats/alldsul,
Quinarius vocatur.
Pastor, minister, administer ecclesiastiPatarenus et Patarinus.V. 3.,pate- mi'g fejer ruh,-ijal valtoztatja.
cus; pap, lelkipdsztor, egyhdzfi. Batty. renus .. . Han. Mon. Jur. P. I. 69. an. 1214: Pater vicinorum, praefectus viciniLeg. III. 7: Pastores ecclesiae sunt, qui alibi servas patarinas de Bosna. Szentiv. Cur. tatibus; a kisebb kozsegek eloljdroja. Ger.
Vitrici Ecclesiae nuncupantur, hodie egyhdzfi, Misc. Dec. III. P. I. 233. Patarini. CceperatNachbar-Valer. Altnachbar. Arch. Ver. Sieb.
id est Ecclesise fllii vocantur. Tor. Tar. 1889.ha3C Secta serpere in Bosnia, imo iam late VIII. 1., 118.
propagari, illius tamen asseclaa postmodum
Paterenus, Paterinus, a loco ur499.
Pastor cum ovibus ad Na^nia reducti sunt rursus ad fidem Catholicam ab bis Mediolani, qui Patarea vel Pataria vocapergit, illicitis rebus operam dat.; tiltott Ludovico I. Rege HungariaB. Luc. Regn. Dalm. batur, Arialdists dicti olim Patarini. quod eo
dolgokkal foglalkozik. Arch. Ver. Sieb. VII. 163. Star. I. 93. etc.
ad celebranda seorsim divina congregarentur.
1.9.
Pateculum, brevis patens epistola; le- Sigoneus idem testatur lib. 9. Histor. ad an.
Pastor primarius, pastor princeps; velezd lap. Cod. Evang. T. I. p. 117 : Rogo, 1058: Res eo usque infamise mutuis altercaliofdpap. Fabo. Mon. Evang. 60. Christophorus. ut me, postquam adhibueritis medicamentum, nibus iurgiisque deducta fuit, uti sacerdotes,
Sch . . . stationem pastoris primarii apud de statu tenellae pateculis diligenter edoceas. qui uxores haberent, pra pudore separatim a
Leutschovienses cum dignilate tuitus est.
Patellula, a?, scutula, unde pulvis py- caBteris rem divinam facere cogerentur in loco,
1. Pastorale, doeumenta pastorum (DuC. rius in telo ignifero accenditur; kis vdpa a qui Pataria dicitur, unde vulgo a pueris Paal. s.); pdsztori szerzodes. Fjp. Szam. p. puskdn a puskapor gyujtdsdra. Kronst. terini ad contumeliam dicebantur. Exinde
366. an. 1436: iuveni bibales, qui scripsit HI. 581: an. 1550. pixides . . . et paravit vero hffiretici, qui circa undecimi saeculi inipastoralia.
patellulas earum.
tium Ecclesiam vexabant, eodem nomine a
2. Pastorale, pedum episcopale, (Du C. Patens, edictum, (Du C.); parancs, populo donati, quasi horrendum quid et infame
rendelveny, nyilt level; szabad level. sonaret. Vide. Du C. sub Paterinus Chr. Dubn.
al. s.); fo'pasztori hot. Szaz. X. 511.
Pastoralis, e, sacerdotis; papi, lelki- Szaz. VII. 13. Arch. Rak. VIII. 7. patens-\e- p. 190; Item Paterini de Bozna, qui nimium
pdsztori. It. pastorale. Kass. PP. II. 340. ex velemet.
erant. . . diversis erroribus implicati... ad
incumbente sibi munere pastorali.
Patens Literarum, liters patentes; fidem convertunlur.
Pastoratus, us. (Du C.) offlcium, condi- nyilt parancs. Doc. Fam. Soos. Sec. 14.
Paternaliter, palris instar, modo patio pasloris; pdsztorsdg. Hor. Mem. 69. Rak. Patentales, sc. litters V. Patens. Szaz. lerno ; atyailag. Germ, vaterlich. Chr. Dubn.
On. 95. Fabo. Monm. Evang. 136.
XIII. 196. Arch. Rak. I. 23. Patentales quoad p. 179 : paternaliter salutaribus monitis inPastorculus, dem. ex pastor; igeny- circulationem monetaB rubraB Regul. Turm. stitit apud regem. Knaiiz. M. E. Str. I. 408..
telen pdsztor. Fej. Jur. Lib. 320.
PraBt. 46.
530. Cod. Dip. Arp. IV. 168.
Paternitas
Patratum
Patronizare
411
Patrio-tutorius, 3., ad orborum cuPaternitas, (Du C.) Titulus honorifi- tius pecuniariae praestationift quoddam
ram pertinens; atya-gondnoki. Nagy. Jur.
cus; atyasdgod. Frak. Mat. lev. II. 89.
genus.
Patratum, i, commissum; bunteit. Trans. Sax. 46. potestas patrio-tutoria
Pathema aninii, morbus, aegrotatio
animi; tebolyodottsdg. Lzb. Cod. Med. Prooe. Rozsny. D. 124. Lehetellens^g mindket r6sz- cessat.
Patripassiani, V. Sabelliani.
III. 2.
r61, hogy" independens ne talaltassek, kik ha
Pathvaria, ae, rixa, certamen: patvar. nem sokban is, avagy csak kevesben ne excePatristica, idem ac Patrologia, doSzek. Okl. III. 72. sanguinis effusionem nec- daljanak, ha mikor azert affele excessus hal- ctrina de Sells patribus; szent atydk isnon dupplici pathvarie sunt convicti contra latnek, annak felcirealasara negy holnap adas- mertetese. Nagy Hier.
Patriuta, pro: patriota; hazafi. Ljub.
Varalya.
sek 6s a hoi s kin su'l a patratum, torveny
Pathyolath, linum, velum, voc. Slav, szerint buntettessek. p. 120. jo securitassal Mon. SI. II. 18.
originis; patyolat. It. velo. Verancs. III. kisertessenek az paciens felek az 6 helyekre
Patrizare, indolem, naturam patris he226. Eo itaque die circumcise pueri cadavere a patratumban comperiallaltak pedig modo reditate accipere (ap. Du C. etiam patrixare
populariterque habitis pro eo in tcmplo ora- prsedeclarato severe megbiintettessenek.
patrem imitari); atydra iltni. Curios. Misc.
iionibus, postero extra muros IV circiter milPatria, ae, (Du C.). H I. pro : provincia; 168. Hinc vulgare illud adagium : mali corvi
lium Turcarum pompa, Grsecis summotis ela- tartomdny. S. de. Kz. Chr. I. 2., 3. Ex parte malum ovum et Cicero in oratione pro Roscio
tus est et cum Turcis tumulatus, pathyolath Romanorum in prffidictis patriis (sc. Pan-censet: Neminem ex improbo patre probum
sepulluraB apposito ; multo ludibrio res a no- nonia, Pamphilia etc.) imperabat I. 2., 6.
fllium nasci posse existimare. Unde proles aliae
stris habita nationibus, sed intra sinum.
Patrialis, in patria usitatus; honi. Fej. patrizare aliae matrizare dicunlur... Nem
1. Patibularis, ad palibulum pertinens_, V. III. 365. et iura omnia ac tributa moni- messze esik az alma fdjdtol. Nezd meg
patibuli formam habens ; akasztofa alaku. cione premissa et contradictione patriali az anyj'dt, vedd el a lydnydt. Cf. Patrisso.
Lzb. Cod. Med. T. II. 399 : patibularis stig- posthabita offlcialibus eiusdem Domine regine, Plaut. Pseud. 1., 5., 27. Ter. Ad. 4., 2., 25.
malis in fronte . . . inustio.
latoribus presencium, procurare velitis.
Patrocinari, adiuvare, defendere: ol2. Patibularis, (litters, epislula). Jus
Patriarchatus, us, dignitas patri- talmazni; vedelmezni. Cod. Ep. Pet. Paz.
palibuli continens; Text. v. s. Jus Gladii. archae ; patridrkasdg, fopiispokseg. Szaz. 1., 310. Illmam celsitodinem V. cui bonum
Patica, SB, apotheca, apatheca, medica- XIV. 110. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 337. Rak. societatis nostrae cordi esse certe scio, nobis
mentaria; gyogyszertdr. Maty. 130.
in hoc negotio patrocinaturam confldimus.
On. 378.
Paticarius, i, pharmacopola, medicaPatriarchium, (Du C.) 1. dignitas PaPatrocinatio, patrocinium; kozbenmentarius ; gyogyszerdrus, patikdrus. Tor. triarchae, 2. palatium Patriarchae; i. oserseki jdrds. It. patrocinio. Pel. Pom. L. X. P. I.
Tar. 1878. 141. 1887. p. 725.
meltosdg; 2. oserseki palota. Nagy Hier. Art. 2: Propterea leguntar alii promeruisse
Patiens, aeger, aegrotus; (Du C. qui pas- Patriciani, (Du C.) Haeretici, qui ab in morte celestem consolationem per alicuius
sus est.); beteg. It. paziente. Ger. Patient. auctore quodam Patricio c.rca 387. an. huma- vel aliquorum sanctorum ... patrocinatioWagn.
nam carnem a diabolo ereatam esse assere- nem.
Patientare (se), patienter ferre: turbant; Patricius kovetoi. Nagy Hier.
Patrocinium, conflrmatio, (Du C. al.
tdztetni magdt. Arch. Rak. VIII. 382. hanem
Patrimonialis, (Du Cj pleno iure pro- s.); vedjegy, megerosites. Cod. Dip. Arp.
imponallam 6 Kegyelmenek, bogy Felse"ged prietatis existens, legitimus; torvenyes, atyai Cont. IV. 205. presentes concessimus sigilli
tovabbvalo Kegyelmes dispositiojciig patien- orokseghez tariozo. Pelcz. Geisa Praef. p. 3. noslri patrocinio communitas.
tdlja magat.
regnum Hungarian nequaquam patrimoniale. Patrocissa, ae, uxor patricii, principissa;
Patiginarius, (DuC.) janitor, qui ia- Schwart. Scult. 59. iurisdictioqae in colonos, fejedelemnd. Ra6. Mon. SI. VII. 434. an.
nuam facit patere; ajtondllo. Nagy Hier.
quam patrimonialem vocant, competieril 1024: comprehendit ipsam patricissam uxoPatinarius, i, faber patinarum; tdl- olim competatque adhucusque. Cod. Dipl rem Cismigi.
Patrolla, ae, circitores, excubitores circsindlo. Par. Pap.
Bru'ss. IV. 120. bona . . . patrimonialia. Cf.
Patinula, parva patina ; csesze. Arch. Dig. 20., 4., 1. Cod. Theod. 11., 16., 1.
cumeuntes; orjdrat. Ger. Patrolle. Lzb. Cod.
Rak. VIII. 344. Octo patinulae ex porcel- Patrimonium Crucifixi, (Du C). Med. T. II. 439: patrollas sic dictas vigilias
lana materia.
bona Christi, bona Ecclesiae; egyhdzi va- obambulantes servent.
Patrologia, V. Patristica. Cher. Jus.
Patinus, i, (Du C.) Calopodium, seu gyon. Def. bon. p. 68 : Vocantur bona Christi,
Jignea crepidula coriopedibusaptata, interdum Patrimonium Crucifixi, cum illius intuitu a Eccl. I. 90. Per Patres Ecelesia? intelligimus
et ferro instructa; kalangya, fapapucs. fldelibus data fuerint.
Sanclos illos viros, qui velut custodes divinaGall, galoche, patin. Nagy Hier.
Patrinus, i, (Du C.) qui levat aliquem in rum traditionum post Apostolos et EvangeliPativaria, ae, V. Patvaria. Moln. Patv. sacro fonte, alias: susceptor, sponsor; ke- stas fidem Christianam et res Ecclesiae praecla6. Si vero ex pativaria compositum es.t; resztszuld. It. padrino. Gall, parrain. Germ. ris operibus suis complexi sunt. . . Charactehoc quoqe non inusitata novitate, nam patien- Pathe, Taufzeuge. Cher. Jus. Ecc. II. 119. res Patrum esse eminentem Scientiam. santia quoque modo simili venit ex patientia, Oltv. Act. Synod. 79. Serm. Cat. 89. Patrinictimoniam vitae, antiquitatem et Ecclesiae adquasi omnia entia, quae in adversum morta- in Baptismo adhibentur . . . sicut enim homo probationem Patrologia demonstrat.
libus ingeruntur, pati debere innuitur; ita va- nalus opus habet et indiget nutrice et pdaPatrologicus, 3.. ad patrologiam perria quasi multiformia, ad consequendam virtu- gogo, quorum ope educalur et in bonis arti- tinens ; szent atydk ismertetesehez tartern Juris studiosis pati, per Patvariam insi- bus inslruitur, ita homo spiritualiter renatus, tozo. Cat. Libr. S. Ivanics. 398. Nagy. Diss.
nuatur.
indiget patrinis, quasi spiritualibus parenti- Patrologica de Notione Patris Ecclesiae. Tyrn.
Patizonus, i, navis, V. Panzonus ; bus, qui eius curam gerant et in necessariis ad 1776.
hajo neme. It. bastimento, batello. Cod. Dip. salutem instruent.
1. Patronatus, us, (DuC. al. s.) egyArp. Cont. XI., 178. Pelrus Novelo, naucle- Patrinus duellantium, arbiter cer- hdzi kegyurasdg,pdrtfogosdg. Moln. Patv.
rius dicti patizoni.
taminis singularis; V. Secundans ; pdrbaj- 27. Patronatus, si quis Ecclesiae sive templi
Patrabilis, quod patrari, perflci potest; seged. Kass. Ench. I. 267.
patronus est et Parochum praesentandi Epiteheto. Pel. In circ. Dom. s. IV. c. 3. omnia
Patriota, ae, bonus civis; (DuC. indi- scopo Dioecesano ius habet.
miraeula per hoc nomen sunt patrala et pa- gena); hazafi. It. patriotto. End. p. 220:
2. Patronatus, us, temporale dominium
trabilia.
quod non essent alienigene sed patriote. (Du C. al. s.); kegyuri birtok. Batty. Leg.
Patracon, onis, scruta, orum; zsibdru, Szirm.
T. II. 75. an. 1057 : temporale Dominium,
ocska holmi. Gall, patraque. Szered. Ser. Patrioticus, 3., patriae reipublicse amans quod ego Rado in illo habeo, quod patronaEpisc. 62. an. 1311. Cum per solutionem prae- (DuC. patrius); hazafiui. Szaz. XIV. 236. tum vocant, dedi. . . Sancto Petro quinque
cedentium procurationum de solutione -PaPatriotismus, i, caritas patriae; ha- ecclesiensi.
tracorum indebite... taxatorum in tantam... zafisdg. Torvt. Msz.
Patronatus Ecclesia3, jus designandi
devenerimus exinanitionem . . . Nota Szered.
Patriotisticus, 3., V. Patrioticus, sacerdotem in usus templi; kegy-urasag,
ad hanc vocem p. 61. quid autem hoc vo- Szilady Irodalomtort. Kozl. V. IV. 476. quan- veduradalom. Gall, patronage. Ger. Patrocabulum significet nondum adsequi tum detineor a meo Proposito illo Patrio- nat. Wagn.
Patronizare, (Du C.) offlcium patroni
potui, nisi forte Procurationem vel po- tistico.
478
Patronulus
Pauliciani
Peata
seu naucleri gerere ; valaminek ura lenni. merus ritus Romani computatur 700 circiter mentum barbarum dicitur, quod tegulis
Ljub. Mon. SI. IX. 195. an. d4.ll : caucha omnes Paulianistae nuncupantur, olim se- aut silicibus stratum est; hoc coquinis, et
patronizata per . . .
ctatores Pauli Samosateni heretici, docentis, stabulis utile.
Patronulus, i, dimin. a patrono (dici- christianos non acqua sed igne esse baptiPax, rotundum, deauratum talleri magnilur per contemplum;wracs). Szilady Irodtort. zandos.
tudine signum pacis, quod tempore inauguraKozl. VI. 6vf. I. k. 89.
Pauliciani, V. Paulianistae v. Pau- tionis regum Hung, magnatum unus prseferebat; bekejelve'ny, gombolyu aranyozott tal1. Palronus, (Du C.) dominus, magi- liani ; 'Pal kovetdi. Nagy Hier.
Paulium, pro: pallium ; kopenyeg. lernagysagu. Szaz. XI. 41. Schm. de Ins. 33 :
ster navis; nauclerus; navicularius; ahaj'6
ura. Ger. Patron. Ljub. Mon. SI. IX. 58. an. Urk. Sieb. I. 218. an. 1300. fleret restaurum... Denique occurrunt in inauguratione Regis
1440. c u m . . . barcha . .. debeat stare pa- cum clipeo et paulio.
Hungariffi alia quffidam adiuncta ornamenta, ut
tronus.
Paulo-Joannitse, ab auctore sic dicti vea?iânumero decem, Pax et Cruxaurea,
2. Patronus, dominus lerrester; fol- hseretici, qui an. 790. Valentini et Manetis qua3 Regi solenni hac pompa prseferri solent,
desur. Batty. Leg. III. 172. an. 1335. Item hueresim propagaverunt; Pal-Janos kove- ast cum laudatus . .. Rewa .. . nullam illovillarum patroni seu Domini.
rum injiciat mentionem, pluribus immorari
tdi. Nagy Hier.
3. Patronus, i, (DuC.) qui alicuius ecPauperator, qui aliquem pauperem ef- hie non est animus. Probst. Comitiol. 105.
clesise exstruendse vel alterius cuiuscunque flcit, reddit; szegenyito, koldussd tevo. Jan. Regnl Pannonise insignia ferentes: nempe Pafundationis ecclesiastics auctor est; kegyur. Pan. Poem. 1. 456: Dilator inopum; pau- cem Comes . . . portabat. (Ipolyi szerint mellPassim.
perator divitum.
disz, mely bekecsokra nyujtatott (Pallas KoroPatruelinus, 3., patruelis; unokaPauperes, quibus sorte non est attri- nazas a.) a koronazasi emlekkonyv szerint
testveri. It. fratel cugino. Cod. Dip. And. V. butus locus domus; kiknek nyilas hdzhe- 1867. Junius 8. ez volna ami az oltarkereszt
III. p. 83. heredum solatio penitus destitutes lyuk nincsen. Gazd. tort. szem. I. 215. pau- Pacificale, mely az esztergomi szekesegyhazpatruelinos fratres.
peres vulgo, kinek nyilas hdzhelye nincsen. ban oriztetik (super quam primi Reges HunPatvaria, a?, causidicorum et advocaPauperescere, (Du C.) pauperari; garia? tempore coronationis posila dextra jutorum cancelli \joggyakornoksag, patvaria. elszegenyedni. Ger. verarmen. Olah. Cod. ramentum pro manulenendis regni libertatibus
Ger. Rechlspraxis-Kanzlei. Moln. Patv. 5. Pat- Ep. 61. Cum paulo ante nihil penilus habu- solenniter nuncupare consueverunt (az eszvaria nomen a Lalinitatis nitore peregrinum erint, principes vero pauperescant.
terg. szekesegyhaz regi jegyzetekbol osszeirt
vel ab Hungarico patvar, quod litem significat,
Pauperies, (Du C.) damnum ; kdrosi- lajslromaban).
condescendit vel ex pativaria compositum tds. Nagy Jus. Trans. Sax. 173. Depauperie
Pax aurea, V. Pax. Kat. Hist. Reg. 1.,
habetur. Si a patvar defivatum est ? non in- per quadrupedem commissa. Est autem 52. e quibus palatinus coronam sacram, banus
concinne Jurists dicimus Patvaria? alia heic pauperies, damnum sine iniuria facien- Croatia? pomum regium, tavernicorum maquoque similia in legibus nomina attendentes, tis datum, nee enim potest animal iniuriam gister pacem auream . . . gestant.
exempli gr. ab oke (ansere) aucarium; a Bir- fecisse dici, quod sensu caret. Cf. Dig. 2. tit.
Paxamalicum, (DuC. Paxamatium)
sag (quasi Birosag) Birsagium condescendere 1. Ulp. Dig. 9., 1., 1.
panis bis coctus (gr. nat-a/Liddiov); ketszerscientes. Bel. Geogr. 503. Jurisprudent!* Pauperium, ptochotrophium; szege- sult. Nagy Hier.
Hungarorum scholar, qua3 inter Causidicorum nyek hdza. Batty. Leg. T. II. 360. an. 1238:
Paxamentum, solutio (Du C.) e cuius
et advocatorum cancellos, Patvarias voca- mittat ad usum pauperii ultra mare. Fej. IV. Plurali: paxamenta ortum est hung, paksamus, privats sunt. Fjp. Szam. 303., 305. Pro- 1. 107.
meta, fasciculus quivis actorum; fizetes. It. pacurator Budam ad patwariam contra ZuPaura, 33, timor, metus V. s. Pass-are; gamento. Charta Caroli Hung. Reg. an. 1338.
dar Janusch. Kelem. Hist. Jur. Pr. 362. cupi- felelem. It. paura.
apud Ludewig torn. 5. Reliq. MSS. p. 490 :
dam legum iuventutem subsidiis librariis dePausa, (7tavaa)}.i], itavw) respiratio in- Nos e converse assignamus... eidem dominse
stitulam, in sic dictisPatoam's optimam 33ta-- ter canendum; szunet. It. pausa. Greg. Aesth. Margarets pecuniam cum augmento tertiae
tem absque tamen optato progressu consu- 95. de modo (Tonart) seu cantu duro et molli, partis, qui decim millia marcarum propter
mere. Werbflczi 259.
de pausis, etc. Wagn.
suam pradictam dotem ejusdem rationis et
Patvarista, s, discipline iuris studioPausare, respirare, moram interponere Paxamenti.
sus ; V. Amanuensis; joggyakornok. Moln. (Du C.) cessare ab aliqua re ; megdllapodni}
Paxillus, ridica; szdlokaro. Gall, paisnyugodni. It. pausare. D. Raczk. p, 49: ire, seau. Ger. Weinstockslange. M. Bel. Prodr.
Patv. 6..
Patvaristicus, 3., ad sic dictam patva- stare, morari,.pausare. (an. 1447).Tor. Tar. 181. Annicula vinea et quae traduces pra3bere
riam pertinens: joggyakorlati. Ger. zur 1891. 674 : ibi . . . una die pausaturum. nondum potest, paxillis, iterate labore baud
Praxis des Rechtes gehorig. Thok. Diar. II. Kronst. I. 533. Cf. Plaut. Trin. 1., 2., 150. adligator; quin potius, quidquid primum post
658. Liber conlinens Stylos Patvaristicos Cffil. Aur. Tard. 1., 1. n. 16. Acut. 3., 21.
vinculum in summum adsurrexit, infringitur.
Pauschale prseiuncturale, in Cf. Varro ap. Non. 153., 9. Colum. 4., 16., 8.,
pro Prothonotarialu Transylvanico. Moln.
Patv. 6.
aversionem constituta summa pro equis sub- 8. Plin. 17., 21., 35. n. 2.
Patyolat, linteum subtilissimum; patyo- sidiariis ; elofogati dtaldny. Torvt. Msz.
Paya, pannus laneus mollior; flanel.
Pauschale quantum, per aversio- Vect. Ref. C. 2.
lat. Arch. Rak. VIII. 349. Indusium album ex
Patyolat Hungaricum.
nem consUuta summa; dtaldny. Ger. eine
Payment, pagamentum, pecunia oumePauliadse, Sti Pauli eremits asseclae; Summe per Bausch und Bogen. Kass. E.nch. rata ; keszpenz. Gall, payement. Knauz. I.
pdlosok. Beng. Ann. Erem. Coanob. 54. Con- III. 490. Pauschale Quantum in Desertio- 526., 687. vendidit. . . pro quinquaginta
clusa priore Anno in'er Augustissimum Ro- num militarium casibus .. . deflgitur. Norm. marcis payment.
manorum Imperatofem et Turcarum Tyrran- Ordin. an. 1807. 22. dec.
Paysanaticum, modus pacificus: benum optata pace eademque praesenti ad viPauschalis quotta, a Ger. Bausch; kes ut. Ljub Mon. SI. I. 414. an. 1333: quaginti subsequos annos solemni legatione sta- dtaldny. Ger. Pauschal-Summe. Fej. Jur. Lib. liter dicta unio per viam paysanatici vel
bilila, alma Pauliadum religio ex hac amcena 497.
alio modo ordinari . . . possit.
pacis olea dulces carpebat fructus.
; Pauschale scriptoristicum, certa
Paysenaticum, V. Paiisnaticum.
Pauliani, idem ac Populicani hseretici, constituta summa pro materia scriptoria; iro- Ljub. Mon. SI. III. 284 : fiat paysenaticum
qui graecis navhxavbq, Latinis scriptoribus szen dtaldny. Torvt. Msz.
unum in ... partibus Sclavonic de centum
Pavesar'ius, (Du C.) scutiger; paizs- equitibus.
Pauliciani, sic appellatj a Paulo Samosateno
hsresis auctore ssc. 6' in Armenia (Du C.). hordozo. It. pavesaro. Ljub. Mon. SI. II. 399.
Pazmanianus, 3., Seminarium clericoFej. 1., 39. Agnoscite nunc huius legis bene- an. 1346.,
rum ViennaB ab Archiepiscopo Pazmano conflcio o Novatiani, Marcionistae, Pauliani et
Pavesius, i, (DuC.) scutum; paizs. ditum ; Pdzmaneumi. Init. Gas. p. 44 : Sequibus Cataphrygum nomen est indilum, cra- Ljub. Mon. SI. III. 294.
minaria quinque vitam suam optinio Prapsuli
nes denique, qui hsereses privatis coetibus inPavicula^ a>, (DuC.) instrumentum, quo acceptam ferunt. Viennense facile princeps
struitis.
pavimentum coaequatur; sulyok. Barczay.
omnium, cui Pazmanianum grata posteriPaulianistse, Pal kovetdi. Per. Mon.
Pavinientum barbaruni, kozon- tas dixit nomen.
SI. XVIII. 259. an. 1659: Catholicorum nu- seges padlozat. Rau. Elem. p. 26: Pavi- Peata, a3, Pedagium (a gallico peage);
Peccaminosus
Pectenarius
Pecunla parata
vdmhdz. It. dogana. Nov. Calend. 253. Di- rici antequam ecclesiam ingrederentur, crines fogva. Ha e fele szerzem^nyben is (peculium
rectio Hydraulico-Aedilis Liltoralis Hungarici. peclebanl; fo'papi festi. Tor. Tar. 1887. p. quasicastrense) csupan a ferj tarlalik f6Constructor Navalis D. F. Imbert Peatae 185. pecten pontificale de ebore.
keresSnek,
Ductor. Vacat.
Pectenarius, i, peclinarius; fe'siis, Peculium Regium, V. Peculium
Peccaminosus, 3., peccatis affectus; fesukesztto. Ger. Kammmacher. Tab. Conscr. S. Coronae. Georch. Ert. 54. megsziint-e a
vetkes. Rak. On. 4. teneri studio amoris in Pest. Var. Levt.
Szabad Kir. Varos Peculium Regium lenni.
Patriam, aut erga alia objecta nefario et pecPectinalis, ad pectinem pertinens;
Peculium sacra3 Coronse, (szacaminoso affectu contestatus sum. Otiafe'sii. Tor. Tar. XX. 178.
bad kir. vdrosok) a kir. szent korona saBachm. 141. iusto numinis iudicio cupidilaliPectinium, fors. idem quod Gall, pei- jdt tulajdona, vagyona, koronajdszdg.
bus . . . peccaminosis traditi sunt.
enoir ; kendo, hajporkopenyeg. Bek. Pil. P. Benz. J. H. 222223 : Urbes liberae dicuntur
Peccantia, se, (Du C.) mores corrupt!, I. 29.
Regiae, partim, quia Domanio Regum accenpeccatum; romlottsdg. Vern. Phil. Mor. 225.
1. Pectorale, (Du C.) pars indusii, quo senlur, parlim, quia in co3lu ordinum Regni
subiectiva vero et sufficiens peccatorum actua- pectus tegitur; mellfuzo, melldolmdny. locum et votum habenl. Vocantur Peculium
lium ratio peccantia, seu moralis corruptio Verancs. Hist. I. 312. Nee de veste eorum lo- sacrae Coronae. Verancs. II. 316. Hajnik.
audit. Nagy Hier. Cf. Tertull. adv. Jud. 10.
quendum est, qua3 est omnino villosa aspera Perjog. 30.
Pecunia addititia,collybus; felpenz,
Peccarium, i, (Du C.) vas, calix, cya- et vilis, qualem fortasse gausapinam vcleres
thus; serleg. It. bicchiere. Szaz. XIII. 234. habuere tantumque manicae et pectoralia in- feliilfizetett dr. It. agio. Ger. Aufgeld. Kronst.
XVII.. 637. peccaria vitrea, peccarium li- dusiorum crassiore serico eoque versicolore III. 163., 497, 512.
Pecunia alba, fors. p. parala, argengneum magnum. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. variegata.
372.
2. Pectorale, monile (Du C. al. sensu); lea ; keszpe'nz. Kronsl. III. 284 : pecuniam
Peccatillum, demin. a peccatum; kis nyakldncz. Tor. Tar. 1891. p. 656. monile ordinaverat in aadificationem novae domus el
eliam illuc dederat alba pecunia.
bun. Austr. Austr. Praef. p. 3.: minulissi- sive pectorale lapidibus variis ornatum.
mum . .. peccatillum.
Pecunia capetialis, pecuniaa quinde3. Pectorale, (Du C.) idem quod ratioPeccatum actu-ele, nefas actu comis- nale, quae a vulgo alba dicilur ; kopenygal- naa V. s. capetialis; kalangyapenz. Szek.
sum; cselekedendo bun. Torvt. Msz.
ler. Tor. Tar. 1886. p. 554.
Okl. IV. 118.
Pecunia chartacea, tesserae numaPeccatum commissionis, nefas,
4. Pectorale, colobium ; melleny. Ger.
quod quis patrat; cselekedeti bun. Torvt. Weste. Arch. Rak. VIII. 338. Unum frustillum riae ; papir-penz. Torvl. Msz.
Msz.
Pecunia Christianitatis, a keex viridi Tafotta pro pectorali puerili. Tor.
Peccatum Italicum, stuprum contra Tar. XX. 165. Pectorale holosericeum cnn- reszteny foglyok kivdltdsdra szolgdlo
penz. Szegedi Ruhr. Pars. I. p. 126 : Pecunia
naturam humanam patratum dictum de loco Ihoralis D.
Italia, ubi res eiusmodi maxime increbrescePectorales, herbae phlhisim sanantes; Christianitatis dicla, quia per modum subsidii charitativi, pro juvandis Chrislianis apud
bant; dllati pardzndlkodds. Bod. Hist. Un. mellgyogyito filvek. Bene Med. IV. 266.
Trans. 346. Peccato Italico idest fseda SoPectoratim, in peclore; kebelben. infldeles delenlis, aul pro bello Turcis inferendo collecta. Reconc. an. 1625. p. 267.
domisi se polluerat Blandrata.
Bally. Ger. 1. quanlum pectoratim reor.
Pecunia conventionalis, V. ConPeccatum mortale, nefas grande
Pectorax, Ihorax; rasmell. Schlag.
ventionalis moneta. Torvt. Msz.
morte luendum ; haldlos bun. Todessiinde. 566.
Pecunia currens, aes circumforaTorvt. Msz.
Pcctori-loquium, mellbol valo bePeccatum omissionis, delictum ; szed. Bene Med. IV. 273. percipilur vox e neum ; vdltopenz. Ger. Scheidemiinze. Tort.
elmulasztdsbol calo bun. Unterlassungs- peclore per stethoscopum in aurim observa- Tar. XX. 183.
Pecunise defensuales, Pec. pro desiinde. Torvt. Msz.
loris penetrare, et hoc dicitur pectori-lofensione oblata; vedelem ber. Czir. Hist. Jur.
Peccatum originate, peccatum he- quium.
reditarium : eredendo bun. Erbsiinde. Torvt.
PecuariaB nundinse, mercatus pe- 125. Vetitum nihilominus ibidem Judicibus
Msz.
cuarius ; marhavdsdr. Kass. P. P. I. 224. fuil pecunias defensuales el birsagia seu
Peccatum per accidens, nefas casu anniversarias nundinas cum pecuariis con- mulclas iudiciales exigere.
Pecunia eiecticia,valore privala, obpatratum; tortenetbol valo bun. Torvt. Msz. iunclas.
Pecudinus, 3., ad pecus pertinens; solela p.; a forgalombol kivett penz.
Peccatum veniale, delictum, quod
remitti potest; bocsdnando bun. Torv. Msz. marha. Han. Mon. Jur. P. I. 92: quicunque... Kronsl. III. 253., 289., 549.
Pecia, (DuC.) frustum, segmentum; da- pastor perdet. . . besliam . . . pecudinam. Pecunia fumalis, fiistpenz. Kuk.
rab, Gall, piece. Tor. Tar. 1893. p. 6. Cod. Peculii Regii administer, aerarii Jur. III. 27. an. 1538 : Pec. fum. sic diclse,
Dip. Arp. Cont. X. 103. Fej. III. 2. 270. et regii prafectus; kamards ur. Szegedi Ruhr. quod pro numero fumorum seu caminorum
duas villas unam deauralam et unam simpli- Pars. III. p. 33 : Nicolaus Mikaczy Epis. Va- exigerentur.
cem et omnes pecias meas; praedium Zaonia rad. Peculii Regii Cassoviae administrator
Pecunia honoris, congiarium, muet Ires pecias mensalium simplices pro fami- (Kamards JJr) primum a Bocskai in carce- nusculum; borravalo, (tisztasdg) tiszteletlia sua. Et passim.
rem detrusus, dein vigore Pacificalionis Vien- dij. Kronst. II. 250. pro pecunia honoris
Peciana, ae, pars; resz. Vjestnik 1.183. nensis relegalus erat.
vulgo thysla Zaag.
an. 1289. dimillo pecianam a solidis.
Pecunia manualis, pecunia praesens
Peculiosus, 3., pecudibus abundans,
Pecora cohortalia, greges; nydj. dives; sok marhdju. Corp. Gram. 168. Cf. numerala ; keszpenz. Ger. Handgeld; BaarKov. Oec. 11: Homines . . . nomadicam ege- Plaul. Rud. 1., 2., 24.
geld. Star. XVII. 59. an. 1516. non habere in
runt vitam, alque non alium diviliarum fonlem,
Peculiuni, (DuC.) pecus, oris; csorda, praesentiarum manuales pecunias ad satisquam pecora cohortalia noverant.
nydj, marha, barom. It. peculio (Herde). facienda.
Pecorarius, (DuC.) bubulcus: pdsz- Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 8. et centum capita
Pecunia mensualis, pensio mentor. Kronsl, II. 483. III. 57.
de pecora . . . p. 9. Ad sacerdotes detur pro strua; havipenz. Star. V. 225. an. 1524. ad
Pecorarius negotiator, pecuarius anima mea centum capita de peculio et cen- duos menses pecunie mensuales.
(Cic.); marhakereskedo. Ger. Viehhandler. tum modia de grano.
Pecunia messorialis, V. MesoriMonm. Comil. III. 149. ul mercaloribus ac
Peculium castrense, res, praeda, alis pecunia. Torvt. Msz.
pecorariis negotiatoribus, cum pecoribus quae moveri potest; ingo-bingo zsdkmdny. Pecunia metallica, pecunia aerea;
et mercibus eorum per Joca et vias ab antique Georch. Ert. 111.
erczpenz. Torv. Msz.
consUetas, solutis vecligalibus eorum debitis
Peculium profectitium, usufructu
Pecunia novitiatus, felveteli dij.
Her facere permittant.
comparata pecunia; haszonvetelbol vald Tent. Schul. I. 251. Novitiatus...pecuniam
Pecorinus, 3., pecoris; baromi. Pel. gazdagodds. Torvt. Msz.
a quovis Classisla neo-promolo scilicet in
De s. Simone et Juda s. I. c. 3: Erubesce
Peculium quasicastrense, res H.-dam cl. 48, in Ill-am cl. 34. ... numeanima mea divinam pecorina commutasse si- mobiles auxilio malrimonii acquisitae. Georch. randam.
Ert. 112. Fegyver forgatas nelkiil is juthatolt
Pecunia parata, pecunia numerala,
militudine.
Pecten pontificale, (DuC.) quo cle- keresm^nyhez a Nenjes ferj tudomanyanal praesens; keszpenz, Ger. baares Geld, Wagn,
480
Pecunia querimonialls
Pedaneum forum
Pejerarium
Pecunia querimonialis, summa cersitae claudicante pedamento audet Pas- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 151. Cf.
litis ; panaszpenz. Jogt. Eml. T. III. p. 740 : quillator attentare universes.
Serv. Verg. Georg. 3., 564.
pecuniae querimoniales vulgo panaszPedaneum forum, tribunal iudicis
Pediluvium, lavacrum pedum; Idbpenz dictae.
minoris ; albirosdg, altorvenyszek. Torvt. furdo. Lzb. Cod. Med. T. II. 787.
Pecunia sigillans, pec. pro sigillis Msz.
Pedisequa, ae, educatrix; neveldnd.
eereis data, danda. Szegedi Ruhr. Pars. I. p.
Pedaneus, i, (DuC. Pedanus); al- Irodt. Kozl. VI. 460.
126 : Sigillares pec.uniae (pro Sigillis ce- bird. It. (giudicc) pedaneo. Czir. Hist. Jur. 33.
Pedisequa primaria, cubicularia;
reis tempore decimationis extortae) a venditis E solitis Petri sat asperis comminationibus id komorna. It. cameriera, servetta. Arch. Rak.
vinisnon extorqueantur. (Decret. Uladislai Re- tamen in rem praesentem discere licet: nomen VIII. 340. In Cubiculo Primariarum Pedigis 1495.)
Pedaneomm seu inferioris ordinis Judicum sequarum vulgo Kammerjungfrau.
Pecunise fluctuans cursus, pe- iam turn viguisse. D:cerc namque consueverat:
Pedissequa, (Du C. pedisequa) pedisecuniae fluctuans valor; a penz ertekenek Si aliquamdiu sanus fuero, omnes iudices tarn qua, ancilla ; szolgdlo. Tor. Tar. 1890. p. 598.
vdltakozdsa. Torvt. Msz.
clarissimos et spectabiles, quam Pedaneos,
1. Peditare, (DuC.) incedere; pedes
Pecuniae non numerator exce- Centurionds ac Villicos omnesque Principalus ire ; Idbon jarni. V. s. Claudatus. Cf. Not.
ptio, exceptio contra calculos subductos ; a et Potestatcs in Regno Hung. Theutonicos con- Tir. p. 75.
penz leszdmoldsa ellen tett kifogds. Ein- stiluam. Thurdcz. 99.
2. Peditare, expedire, suppedilare
rede gegen die Abrechnung. Torvt. Msz.
Pedantice, ineple, insulse ; putide ; pe- (Du C. al. s.); szdllitani. Szilady Tor. Magy.
Pecunise valor nominalis; a ddnsul, mereven, akade'koskodva. Vern. Eml. II. 185. Tertia demum v i . . . tionati expenz kulsd erte'ke. Nennwerth. Torvt. Msz. Psych. 198. Defectus acuminis et facultatis cellmi Dni Heysler bagacziae in fine mensis . . .
Pecunise valor realis, apenz belso judicandi stupidum ; ingenji aulem tardum et peditavimus babulum ex siligine metretas
erte'ke. Realwerlh. Torvt. Msz.
in omnibus actionibus pedantice gravem ho- nro . . .
Pecunialis, (DuC.) pecuniarius ; ad pe- minem reddit.
Peditas, proprietas animalis pedes hacuniam pertinens ; penzbeli. Bek. Maros. 36.
Pedantista, ae, homo literatus minutia- bentis ; Idbbal valo elldtottsdg. Pazm. Dial.
beneficium pecuniale. Fej. X. I. 387. extunc rum admirator et captator ineptus; vaskala- 207.
predict! Gregorius et Egidius vel alii proximi pos, szorszalhasogato,pedant;hetyketuPedites armigeri, nehez fegyverpro eis pro ipso iure puellari, iuxta consuetu- dos oskolai ember. Fej. VII. 267., 203. zetii gyalogsdg. Kereszt. Res. Mil. 182.
dinem regni Hungarian, pecuniali cum solu- Scientiarum progressui semper scioli ac pe- Quadruplex porro stabilis militiae genus stitione satisfacere tenebuntur. Cf. Coel. Aur. dantistae obstrepebant.
pendio conductum nullo non tempore ad arma
Tardus. 1., 5.
Pedare, ridicas vitibus applicare ; ka- expeditum habebat, primi fuere: Equites armiPecuniam accipere ad inter- rozni. M. Bel Prodr. 180. Prima sic se offert geri gravibus et multiplicibus inslructi armis ;
esse,foenoriaccipere pecuniam; kamatra pedandae vineae cura. Cf. Colum. 4., 12.
post hos Hussarones seu levioris armaturae
kapni penzt. Wagn.
Pedatum, (Du C. Pedatia) pedagium, equites, turn Pedites armigeri vario armoPecuniola,(DuC.aereus numalis) parva tributum; h. 1. via publica; orszdgut. Batty. rum genere ita onusti, ut ad ea gestanda baiupecunia ; apro penz, penzecske. Olah. Cod. Ger. 150. Pedatum de vastissimo advenien- lis opus haberent, denique Pedites non clyEp. 227. Heus, inquio, putas hac exiguapecw- tibus Dei orbe bastientes.
peati leviora deferenles arma.
niola cum uxore vivere te posse annue. Tor. Pedellus, i, publicus minister academiPedites non clypeati, V. Pedites
Tar. 1881. p. 256.
cus (Du C. apparitor); iskolai szolga. It. bi- armigeri; konnyu fegyverzetii gyaPecus pascualis, pro: pecus pa- dello. Wallaszky 480. Wagn.
logsdg.
scuale; Iegel6 marha. Tort. Tar. IX. 105. Pedemontanus, hegyaljai. It. pie- Pedites pixidarij, pedites sclopetis
Pedagia, a?, quod in dorso hominis vel montano. Verancs. IX. 189. et consequentibus armati;puskds gyalogosok. Cod. Dip. Briiss.
equi importatur; czipeles, hordds. Urk. Comitatibus ad Turocium nostrum, in pede- II. 13. et totidem pedites pixidarij.
Sieb. II. 336. an. 1370: de mercimoniali- montanis Carpati sitis.
1. Pedo, ouis, pedum; pdsztorbot. Vebus . . . sive sint.. . pedagiae. .. inductura Pedes, pedis, pro: pedes, itis; gya- rancs. VII. 115. niaiori usui erit libi cassis
aut portatura.
log katona. Arch. Rak. IV. 131. et vos cumquam mitra, gladius quam pedo, thorax quam
1. Pedagium, (Du C.) tributum ; add, nos, cum floribus, cum gentibus, cum omni- pallium, quam stola clypeus.
gyalogvdm. Gall, p6age. Kuk. Jura I. 32. bus pedibus, equibusque simul.
2. Pedo, onis, pro : pedes (Du C.); gyaan. 1173. Tor. Tar. XI. 20 gabellos, dacia,
Pedester, pedes (ire); gyalog. Rak. logos. It. pedone. Gal. Infanterist. Magy. Tor.
pedagia. Knauz M. E.-Str. II. 572 , 619. Luc. On. 52. Sole die Lunae illucescente iam me ve- Eml. XXX. 328. an. 1556. ab utroque latere
Regn. Dalm. 202. End. 486. (Belae IV. Consti- nandum pedester iturus accinxeram.
habens suos pedones vel pixidarios.
tutio an. 1255.) Cod. Dip. Arp. Cont. VII.
Pediales, qui pedagium, tributum solPedochia, Pedocia, ae,, (Du C. pedo190.
vunt; adot fizetdk. Szaz. VI. 443. Universi- chium) tributum, pecunia assecurandaa navi;
2. Pedagium, telonium (domus) (Du C. tati nobilium tarn possessionatorum, quam biztositdsi dij. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III.
al. s.); vdmhdz. Kronst. II. 44. an. 1527: unius sessionis atque etiam quibuscunqne pe- 213 : s i . . . navilium . . . daret aliquampopro, praeparatione pedagii novi ultra fluvium dialibus.
strennam vel pedociam . . . pro salute . . .
et 659.
Pedibulum, 1. (Du C. sonitus pedum), navilii. . . quod illud debeat restitui. Luc.
Pedal, pedale organi; Idbito (orgond- 2. stapes ; i. Idbdobogds, 2. kengyel. Nagy Regn. Dalm. 275.
ban). Tor. Tar. 1889. p. 607.
Hier.
Pedoniptrum, vas lavandis pedibus;
Pedalia, ium, compes; Idbbilincs. Fjp.
Pedica, ae, (Du C.) 1. vinculum, quo ani- Idbmoso edeny. Par. Pap.
Szcim. p. 498 : fabro pro pedalibus.
Pedule, is, (Du C. Pedules) tibialia ;
malia pedibus constringuntur in agris dum
Pedalius, 3., antichton, antipodes, ulti- pascunt. Cf. Plaut. Poen. 3., 1., 10; Liv. 21., Idbbeli. Bek. Pil. P. I. 29. Reg. S. Ben. 55.,
mus; ellenldbas. Leges Schol. Schem. 11. 35.; Verg. Georg. 1., 307.; Appul. Flor. p. 9. Indumenta pedum caligas elpedules.
dissolutos autem et incorrigibiles. quorum 78. Oud. 2, involucrum pedis; 1. Idbhurok, Pedulia,ium, stapes;kengyel.Sz&mosk.
etiam umbra ingeniis perniciabilis esse pb- csekle, 2. Idbbeli. Ger. 1. FussschKnge. 2. I. 237. Bina insuper pedulia, quse stapedes
test, ad pedalios indos usque releget.
Fussbekleidung. Kronst. 1. 660.
vocantur, ab ephippio dependere solita.
1. Pedamentum, i, ridica; karo. M.
Pedicatus, us, petles, pedites; gyalogPegma f erale, pegma supplicii; ve'rBel. Prodr. 180. Solent autem nostri peda- sdg. Ger. Fusssoldaten. Magy. Tor. Tar. pad. Ger. Blutgerust, Schaffot. Star. XXVII.
menta haec sive ridicas ex vicinis montibus, XVIII 194.
196. an. 1687. in. ferali pegmate . . . .
ubi e quercu aut pino flunt, tempestive adPedicellatus, 3.; feldudorodo. Bene erecto.
portare, quae demum pro vitium diversitate di- Med. II. 272. vel sunt tumores parvi iam comPegola, (Du C.) pix, picea materia; szuversa ralione vitibus adplicari curant. Cf. planati, jam pedicellati supra cutim plus mi- rok. Ljub. Mon. SI. I. 219. V. 268. an. 1334.
Pegula, ae, (DuC.) pix; szurok. It. penus ve prominentes, erectiles,voKanl\ir naevi
Varro R. R. 1., 3..
2. Pedamentum, fundamentum, ful- vasculosi.
gola. RaC. Mon. SI. XIII. 8. an. 1348.
Pejerarium, (Du C.) carnificinae locus,
crum ; tdmasz, Tor. Tar. 1888. p. 691. Hoc
Pedicularis morbus, (a pediculo)
autem suffultus necessitatis sed tot modis ac- Phthiriasis; tetvesse'g. Ger. Lausekrankheit. in quo christiani ad cognitionem et cultum fal-
Peiagianismus
Pellieeum
Penetratio
sorum Deorum atque ejurandam religionem X. 15. Qu autem vos misistis illi, non imPena, pinna (DuC. al. s.) V. s. Borcogebantur. Nagy Hier. Pa>. Pap.
probo ; concessi tamen et ego, ut pelliceam dessa; pdrtdzat. Ger. Zinne.
Peiagianismus, doetrina Pelagii hse- mardurinam sibi comparet.
Penalitas, (Du C.) poena, molestia;
retici, qui nostram voluntatem omnibus bonis
Pelliceum, V. Pellicia. Thok. Diar. II. bunhOdes, fdjdalom, buntetes. Pel. Serm.
operibus exequendis sufficere docebat. Pela- 340. UnumpeW'iceMmmuliebre ex nigrapur- Christus dolores miseriarum nostrarum &lpegius tana. Szentiv. Cur. Misc. III. 426. Pe- pura fimbriatum, sine nodis, pellibus linceis nalitates voluit in se suscipere, scilicet faiagianismus in Britannia latius serpit.
subduclum fl. 90. Unum aliud pelliceum at- mem, sitim, estus, cet. Hiem. 15 L.
Pelagianus, i, assecla monachi Britta- tratum pellibus vulpinis subductum fl. 10.
Penates, um, patriaB incola, indigene;
nici Morgani vel Pelagii, qui contra AugustiPellicia, (Du C.) vestis e pellibus facia; hazai lakos, polgdr. Knauz. M. E. Str. II.
num docebat homines sine peccatis et sine kodmonds premruha, subicza, mente. It. 230., 210. cum nostrorum consultissima delivirtutibus nasci, peccatum Adami ad posteros pelliccia. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. Cla- beratione baronum, procerum eipenatum.
nil pertinere, homini innatam esse facultatem, mis de saja, pellicia de leporinis et ancilla.
Penatus, us, familiaris; hdzbeli., cselibertatem hoc vel illud eligendi etc. DoctriPellicium, (Du C.) V. Pellicia (Deer. led. Ger. Dienstbote, Gesinde. Verancs. VI.
nam suam anno 410. Romse ccepit propagare, Colom. Reg. lib. 1.) Kronst. I 365.
238. renuncia tandem aliquid vel per tuorum
unde Karthaginem profectus est. Paulo-post
Pelliculatus, 3. kereggel bevont. penatuum quempiam, si non licet remitti
in Palajstinam abiit; Pelagius kovetoje. Schroer. Arch. Gr. et R. 62. Notandi sunt servos meos.
Cher. Jus. Eccl. I. 91. debellavit scriptis Ma- etiam pelliculati numi sive crusta obducli et
Pendentes, (Du C.) inauris; fiilbenichsos, Arianos, Donatistas, Pelagianos, asrugo antiquis numis propria.
valo. Gall, pendants d'oreille. Tor. Tdr. 1888.
Semipelagianos etc. For. Scr. p. 32.
Pellifex, (DuC.) V. Pelfex. Fej. X. 4., p. 566. Duse scatute simplices, in quibus sunt
Pelagolimeu, maris portus, ex Grajeo 370. ul puta omnes pellifices unum pelliscum, pendentes et alia parvalia.
nttMyoq et hfujv, tvoq; tengeri kikoto. omnes frseniparii unum frenum dare. Tor. Tar. Pendentia, 33,flmbrise,cirri; rojt. Tor.
Luc. Regn. Dalm. 109. et facto, queni vocant, IX. 171. Cod. Dip. And. III. 245. Car. Bel. deTar. 1887. p. 189. habens auritexlam cum
Pelagolimene sive Maris portu parvas Sca- Arch. 48. Kronst. I. 240.
pendentiis sericis.
phas in medium coegerunt.
Pellipar, (Du C.) qui pelles praeparal h.
Pendentia litis, processus litis; perPelama, 33, pelles ; szornemuek. Ljub. I. utrum pellio (szucs) an cerdo (timdr) ex folyds}perfugges, perfolyamat. Ger. ProMon. SI I. 195.
contextu intelligi non potest. Cod. Dip. And. cessverlauf. Cod. Zi. 491 : respondit ex adPelegrinatip, peregrinatio sacra ; za- II. 515., 605. Ladizlaus Toot dictus et Joan- verso, quod super premissa aquisitione . . . in
rdndoklds. Rak. On. p. 132.
nes pellipar cives Quinqueeclesienses.
curia litis pendentia haberetur. Fej. XI. V.
Pelegrinus, i, peregrinus: It. pellegrino;
Pelliparius, (Du C.) V. Pellipar. Pfahl, Un. 157. Kovy El. 655.
zardndok. Rak. On. p. 27.
Jus. Georg. XXX. Qui in aula stride serviePendium, fimbria3; rojt, bojt. Ger.
Pelfex, pelliparius; sziics. It. pelliciajo. banl (Hofdienerschaft) erant: Pelliparii, Tor- Zotte, Quaste. Fej. X. 4., 374. galeam denique
Ger. Kiirschner, Pelzer. Fjp. Szam. 440.
natores, Tavernici, Prsecones, Pistores, Suto- nigro tinctam, cum recto pendio coloris
Pelimelicus, 3., (polimitus multico- res, mulsi coctores, quiparantmarcium, Fabri, nigri.
lor Dief.) ; ordas szinii. Ger. wolfsgrau, Carpentarii, Stratores, Agazones, Curriferi.
Pendula, , quod appenditur; nyomschwarzgrau, gestreifl. Schla'g. 1245.
Buckari, Vinitores, Pulsatores. Knauz M. E. tatek. Ger. Zuwage. Han. Mon. Jur. II. 266:
Pelium, pelvis ; medencze. Szaz. I. 383. Str. I. 65., 93. II. 350., 353. Kronst. I. 644. venditor solvat de . . . testa ... parvos duos...
Item unum pelium cum uno boccale de ar- Szaz. XXIV. 217.
de pendulis duos parvos, de ventramine pargento piano.
Pellis Achorren, pellis sciuri; mo- vos quatuor.
Pelizara, &, pelles; szucsdru. Ljub. kusbo'r. Ger. Eichhornfell. Kronst. I. 38.
Pendulse, (Du C.) vitta:, quae a mitra
Mon. SI. I. 195.
Pellis bursarum, faciendis bursis; Episcoporum dependent; lecsungorojt, bojt.
Pelizer, Pellifex V. s. Condaxon; szur- zacsko bor. Passim.
Nagy Hier.
Pendularis, pendulus; fuggdleges.
szabo. It. pellicciere.
Pellis duplicata, pellis subsuendo idoPelle lucre, vitam periclitari; barrel nea; belles. Gall, fourrure. Monm. Comit. Star. XVII. 62. an. 1667. Scutum . . . militare
ftzetni. Pfahl. Jus. Georg. XLI. Vere igitur, ut Trans. V. 194. A 100 pellibus duplicatis erectum linea pendulari.
vulgo belles fl. 1.
Pendulum, ornamentum pendulum,
proverbium habet, pelle luebat,
Pellis ether, pellis lutoe; vidrabor. (DuC. al. s.); fuggo disz. Ger. Gehange.
Pellegium, pro : pulegium ; kakukfu,
Magy. Tor. Tar. XX. 168. A.nli&,pendulum,
csombormenta, koszvenymenta. It. po- Ger. Otterfell. Kronst. I. 11.
Pellis hsedina, pellis haedi; goddlye- rosulse et inaures.
leggio, polio. Ger. Polei, Bergpolei. Schla'g.
bo'r. Kronst. III. 30.
Penes, pro : ex, secundum ; szerint. Ac.
874.
Pellis mardurina, pellis melis; Com. Sopr. p. 34 : Nicolaus Ostfy .. . beniPellere, agere, propellere; hajtani.
Fjp. Szam. p. 10 : regis oves pepulerunt.
nyeslbor. Thok. Diar. II. 326. Pallium unum gnam resolutionem . . . . penes demissam
Pelles aprologionares (ab asprio- ex holoserico nigro habens quinque ordines hancce instantiam . . . prasstolatur.
lus, sciurus) pelles sciuri; evetbor. Cod. Dip.limbriarum argentearum, subductum pellibus
Penes, pro : ad; -hoz, -hez. Epist. Proc.
mardurinis.
Arp. XI. 500. an. 1261.
p. 19: penes eundem mittere . . . debeatis.
Pellis mensalis, pellis mensas inPenes, Kellerhals (Dief.); pinczetorok.
Pelles carmasinse, p. coccinese, molochinse ; karminpiros Vorok. it. carmesino. struendas idonea ; asztalbor. Arch. Rak.VIH. Schliig. 1048.
312. Quatuor frusta pellium mensalium.
Tor. Tar. XX. 166.
1. Penesticus et Penestica, alias:
Pelles karmasy, -syn, -zyn = p. Pellis sabellina, pellis Zibellina; czo- penasticus (a penu), qui res ad vivendum necoccinei coloris; karmazsin szinii bdr. bolrbdr. It. zibellina (pelle). Ger. Zobelfell. cessarias vendit (Du C.). Cod. Dipl. And. V
Kronst.. II. 172., 217., 376., 577.
Thok. Diar. II. 326. Pallium unum ex holose- III. p. 34 : omnespenestici et penestice sun
Pelles karaschi, -schy, -adschy, rico nigro . .. subductum pellibus mardurinis, parte in eadem.
t
-atschy, pelles grossse; kozonseges bdr. in exposituris vero et gallero pelles sabelli2. Penesticus, 3., ad penum pertinens
Kronst. II. 172., 219., 222., 232.
nas habens fl. 300.
(DuC.); boltos-, elelmi. Fjp. Szam. p. 116.
Pelles otter, pelles lutrae; vidrabor. Pelliscum, idem quod Pellicia apud an. 1405 : pro piscibus regi penesticis.
Kronst. II. 172.
Du C. vestis ex pellibus facta, fabricat.a; kodPenetrabilitas, proprietas rei penePelles variolinse, (a variolus) pelles monbs, premruha. Fej. X. 4. 370. ut puta trabilis; dthatosdg. It. penetrabilita. Gall,
pantherea?; pdrduczbo'r. Tor. Tar. XII. 151. omnes pellifices mum pelliscum omnes frseni- penetrabilite. Vern. Met. II. 34. Recentioribus
Pellicanus, pelecanus onocrotalus parii unum froenum (dare).
temporibus penetrabilitas, si non mecha(Linn.); publikdn vagy pelikdn. It. pelliPelteolus, (Du CJ tintinnabulum orbi- nica, certe chemica defensa est.
Penetraculum, penetrale ; hdz belcano. Thok. Diar. II. 374. Unum monile ad culare ; czolong. Nagy Hier.
Pemma, (a gr. nefifta) pistorum opera, seje. Ger. Innere des Hauses. Knauz. M. E.
formam pellicani, habens in pectore smaragcrustula; sutemeny. Beszterceb. ag. gymn. Str. II. 424., 440.
dum fl. 650.
Penetratio, (a penetrando) actus peniPellicea mardurina, vestis ex pelle Ert. 187576. p.'61. Apr. pemma, 1
lus in causam se insinuandi; szellemi behamelis; nyestprem. Ger. Marderpelz. Verancs. agnus. Cf. Var, Sat. Men. 60, 2.
61
482
Penicillum ei penieulurn
2. Pennaticum
Pensum tolerantiale
tolas. Ger. das geistige Eindringen. Molnar geld), Schedalis (Zettelgeld); Torcularis intelligenda est per pensam auri, sed valor eius
Fatv. 82. Haec sunt igitur, quae modo proviso- (Pressgeld). Kass. Ench. I. 245.
ex Marca argenti est assumendus.
rio pro faciliori publicorum in Comitatibus
2. Pennaticum, merces scribendi;
Pensa Grossorum, Pensa Detractaluum intelligenlia el penetratione te toil-, irdsdij. Ger. Schreibegebu'hr. Par. Pap. nariorum, Sim. Num. 55. Hinc, si quando
scire volo. Cf. Appul. Flor. p. 89. Oud.
Pennatus, 3., ab italico pennato, quod pensa grossorum memoratur certe pro 16
Penicillum et peniculum, fimbria; falcem denotat, itaque significant: falcibus in- Grossis accipienda est seu Vs Marcae. Si vero
rojt. Ger. Quaste. Buny. Var. tort. III. 99. structus ; kaszas. Ger. mil Sensen versehen. Pensa denariorum occurrat, intelligendi
Cappa habet parvum Nodulum . . . et depen- Epist. Proc. P. II. p. 35 : Docy deponet Ma- sunt 96 den. Quodsi ita est, necesse fuit Mardulum peniculum sericeum. Ibid. Cappa ex gistratum, cui substituetur Bebek, qui magna cam valere denarios 768.
pennatorum caterva vadit.
viridi serico cum Penicillo.
Pensa telonialia in- et evectioPennescere, (Du C.) pennis vestiri; nalia, porlorium pro in- et evehendis mer1. Penicilus, i, cultellus calamis temperandis aptus; tollvdgo fee's. Simonyi Ma?y. metaphorice: vires acquirere, virtutibus augeri; cibus ; bees kiviteti vdmilletek. Ger. Ein1. tollasodni, 2. megerdsodni. Nagy Hier. und Ausfuhrzollgebiihr. Kass. P. P. I. 206.
Ny. 118.
Pensamentum, circumspectio V. s.
2. Penicilus, parva cauda dependens Cf. Cassiod. Variar. 1. 33.
PennipulchraB aves, pulchris pennis Avisamentum 1); megfontolds.
(opprobriose de gladio); kis fark (haszonta1. Pensare, (Du C. 2.) cogitare ; gonlan kard). Ker. Nap. 184. az ifjak es urak az ornatae aves; szeptollu madarak. Szentiv.
eddig oldalukon billegett penicilus helyett Cur. Misc. Dec. III. P. HI. p. 133. In Provin- dolni. It. pensare. Georg. Sirm. I. 10. Quia
cia Tecolothlani summe sestimantur aves iam penserat Rex Bohemic, ut esset Rex
szeles magyar kardokat kotottek.
Penitenciam dare, delicta fatentibus pennipulchrae dicta3, utpote quarum plumae Hungarie. Marc. Clir. II. 64. liberare pensaverunt.
operam dare: gyontatni. End. p. 354. (Synod. ipsi auro praeferuntur.
Pennutus, 3., pennis ornatus, praedi2. Pensare, (Du C. 3.) solvere; fizetni.
Strigon. 36): abbates. . . abbates . . . neque
baptizent, neque penitenciam dent, neque tus (Du C. Pennitus); tollas. Batty. Ger. Kronst, H. 1527. 15 : quibus pensavi fl. 2.
Penserium, deliberatio; megfonto200. pennutum animal.
ad populum sermonem faciant.
Penonus, i, (Du C.) vexillum. V. s. lds. Ljub. Mon. SI. IX. 211. an. 1411 : scriPenitens, tis, pcenitentiam agens; bunbit. . . papa, qui dimittit hoc in penserio
land. It. penitente. Cod. Dip. Arp. Cont. III.Confalonus; lobogo. It. Pennone.
Penosus, 3., gravis, molestus ; terhes, nostri dominii.
55. omnibus vere penitentibus et confessis
Pensiculate, diligenter, accurate: megplenam suorum peccaminum veniam indul- kinos. Pel. Pom. L. I. P. V. Art. I. c. 2 : . . .
gemus . . . Cf. Poenitens. Cic Phil. 12., 2. omnes labores huius vitas . . . non erant ei hdnyva-vetve, gondosan. Leges schol. an.
tin. Sail. ap. Charis. p. 224. P. Suet. Claud. 43. penose. Serm. Hiem. 9. x. Terribilis multi- 1759. Pensiculate singula libri capita legito.
Penitere, luere; bunhodni. End. p. tude demonum, quorum aspectu nil horribilius Cf. Geli. 1., 3., 12.
Pensio, beneflcium annuum, (Du C. 2.
331. (Deer. S. Ladisl. 1.33. an. 1092): Si quis penosiusf/ue potest cogitari.
Pensa, (Du C. pondus) Numi Hung. 5. prsestatio annua); nyugdij. It. pensione. Gall,
vel virgini vel mulieri de villa in villam eunti
vim intulerit, quantum pro homicidio tantum- Pensa a pendendo derivata (undo Hungari- pension. Verancs. IX. 17. Videlicet, ut dictus
cum pe'nz et denarius qua pensae pars, kis Reverendissimus Agriensis pro sua sustentadem peniteai.
Penitior, altior; V. s. Syromastis; penz quasi parva pensa) sub initium regni tione octo millibus florenorum Hungaricalium
erat = 45 denariis, paulo post 40 denariis nomfne pensionis annuae contentus etc.
melyebb.
Pensio concretalis, in unum conPenitudo, inis, Poenitentia; bunbdnat. aestimata adeoque = uni aureo byzantino et
Ger. Reue. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 271. tan- quatuor tales pensae aequabant marcam argenti traclum beneficium annuum; egyuttes,
dem idem Zolon tac'.us spiritu sanioris consi- gravis ponderis, seu numeralem quatuor egyemleges segelypenz. Torvt. Msz.
Pensio ecclesiastica, (Du C.) certa
lij cognovisset sua ipsum consciencia remor- florenorum auri; subdecrescente sensim dedenti, quod in prefato negocio in salutis sue nariorum valore, marca, quae taliter quatuor redituum beneflcii ecclesiastici portio; egy. preiudicium processisset, allegans in sue pe- pensas continebat, subina5, 6,8, 9, 10 ac 12 hdzi penzittetek. Tor. Tar. XIII. 232. comnitudinis argumentum, quod per errorem et pensis computari suevit. Sim. Num. 54. Alte- mendarum, pensionum ecclesiasticarum
ex suspicione quadam contra ipsum clericum rum est, quod pensa in Decreto memorata aliorumque beneficiorum.
Pensionale institutum, institutum,
predicte servitutis rnoverit questionem. Cf. sit aequalis 2 Lot. h. e. semiunciis, atque
Poenitudo. Pacuv. ap. Nov. 152., 30. et adeo pensa tantum valet, quantum uncia, at- in quo quis annuo stipendio sublevatur; nyugqui statulum est ibidem, ut argentum
Grosso- dijintezet. Lzb. Cod. Med. III. 786.
169., 25.
1
1. Penna, ae, ejater ; spira e ferro recel- ; rum purum sit et ponderet /a lot. atque ta- Pensionarius, qui pensionem praestat
lente facta (Du C. al. s.); rugo. Kronst. III. I Hum Grossorum 8 pensae seu 16 lotones va- (Du C. Pensionaris); adofizeto. Batty. Leg.
55: Penna ferrea ad seram. Cf. 66., 417., ! leant unam Marcam Budensem, ex quo adpa- III. 211. an. 1359: homines pensionaries
ret, quod 1 pensa aequalis sit 16 Grossis et et censuarios.
420.
Pensionatum individuum, V.
2. Penna, kalapdcsel. It. penna d'un 8 pensae hoc est 1 Marca valeat 128 Grossos.
martello. Ger. Pinne od. Finne des Hammers. Sim. Num. 74. Floreni illi veteres hodie vo- Pensionista. Torvt. Msz.
Pensionista, ae, qui annuo stipendio
Kronst. II. 492 : quod . . . pennas (ut nomi- cantur hung, arany h. e. aurum vel arany penz
nant) in lapicidinam paravit et. 495., 496., quasi aurea pensa, aut pondera. Penz qui- sublevatur; nyugdijas. Lzb. Cod. Med. III.
532.
dem apud Hungaros Nummum denotat; sed 789.
Pensitatio, pensio (Du C. 2.); fizetes.
3. Penna, crista (Du C. al. s.); forgo. quia sicut nummus, ita pensa etiam el pondus
Tor. Tar. 1890. p. 368. unam pennam seu diversae speciei pecuniis adplicabatur, uti iam Ger. das Zahlen. Probst. Comitiol. p. 144. Exvidimus, certe a pensa non minus Hungari- actiones vectigalium omnis generis pensitacristam cum perlis et rubinis parvis.
Pennalismus annus rudimentqrum, cum penz, quam Slavicum penydz originem tionum per Officiales bellicos . . . illegilime
tirocinii; probaev. Ger. Probejahr Par. trahit. Belius 'de Vetere Lit. Hung. Pecuniam usurpat83, simpliciter tolluntur. Cf. Ascon ad
Hunnis in usu haud fuisse, cum vocabulo Sla- Cic. Verr. 2., 2., 1. Eumen. Grat. act. ad ConPap.
Pennarium, cella penaria; elestdr, vico in eius compellatione utantur.
stant. 12.
pincze. Ger. Keller. Vern. Psych. 436. Aspice
Pensa auri, (DuC.) denarii XL. vel
Pensum, lanx; merlegserpenyo. Batty.
potentum culinas, et concursantes inter tot unus florenus. Deer. S. Steph. 1. 2. c.: 13., Leg. HI. 231. an. 1370: stateram in manu
ignes coquos; vide servorum et ancillarum 16., 43. Deer. Ladisl. 1. I. c. 14., 29., 42.1. gestat, in utroquep&nso iustitiam. . . portal.
undantem cohortem ; vide stragem animalium, 2. c. 3., 4., 6., 8. etc. Sim. Num. 56. dubitanPensum quarteriale, Quarteriadum non est, quod pensa auri alicubi in ve- lispecunia; lakber. Ger. Quartiergeld. Kass.
et natantia vino pennaria.
1. Pennaticum, csirkepe'nz. Pfahl. teribus charlis lecta, ...pro Auri Floreno sit ac- P. P. I. 232. et quarteriali penso 600 flnoJus. Georg. 168. Pecuniam litulo Fideiussio- cipienda. Verum quidem est, quod una uncia rum . . . circa prsefali salarii et quarterialis
nis seu securitatis de non profagiendo a Colo- aequalis sit aureis 8. consequenter 8 unciae, pecuniae exassignationem congrua sua via
nis solvendam. Praestationem item onerum seu Marca Budensis aequalis sit aureis 64. Sed disposita esse . . .
Pensum tolerantiale, tributum a
quarterialium ac Census Hussarengeld et Mon- cum pensa semper pro uncia argenti accipiatirungsgeld dicti; Pennatici porro (Hiihner- tur, quoties nude ponitur, non quantitas auri Judaeis solvendum; turelmi ado. Kelem.
Pensum- tricesimale
Per accidens
Perceptor generalis
483
Inst. Jur. Pr. 179. et pro tuitione aliisquc bePer accidens, casu, temere, fortuito ;
Pera, theca (Du C. al. s.): boritek. Ger.
neflciis, quibas Hebrsei apud nos perfruunlur, esetleg, veletlenul. Ger. zufalliger Weise, Futteral. Kronst. I. 425.
pensum tolerantiale solvendum habent.
zufallig. Wagn.
Pera militaris, tarsoly. Gall, sabrePensum tricesimale, portorium;
Per Centum, Pro Cento . . .per- tache. Germ. Sabeltasche. Jogt. Eml. T. HI. p.
harminczad. Ger. Konsumszoll-Satz. Vect. centum, usurse semissis, centesima ; per- 429: per as militares vulgo tarsol.
Gen. Ddd. 2.
czent. Art. Diaet. Pos. 73. de similibus suis Peragibilis, qui facile peragitur, qui
Pentadorus, 3., (a gr. Tcevr&SaQoq) elocatis Capitalibus, admisso legali sex per peragi potest; keresztulviheto'. Andr. Pann.
quinque palmas latus; at tenyernyi. Szamosk. Centum Interesse non contentantur, sed sibi 172.
III. 82. Nee desunt coctiles quoquo lateres, octo, decem et plures etiam pro Cento florePerallegare, afferre; felhozni, idezni.
pentadori, notabili firmitate ob vetustatem nos nomine Interesse . . . exsolvi procurant. Dip. Reip. Rag. 453.
Peramenter, valde; mendum pro:
indurati. Cf. Vitr. 2, 3, 3; Plin. 35, 14.
Per expression, severe; expressis
Pentafilum, pentaphyllon, nsvr&^vK- verbis; nyilvdn, kifejezetten, szigoruan, peramanter; igen nagyon, szeretetteljeAov. Ger. Fiinfflnaerkraut. It. cinquefollie.hatdrozottan. Ger. streng, ausdriicklich. Kass. sen. Cod. Alv. I. 117. Excellentiam Vestram
P. P. I. 241. Arbitraria mensura salem diven- peramenter rogamus.
Arch. Ver. Sieb. XXVI. \ 18.
Peramice, amicissime, benignissime;
Pentasma, (it^&vvvî) (Vorhangh dere distractori per expressum prohibiigen bardtsdgosan. Tor. Tar. 1888. p. 478.
Dief.) aulseum ; kdrpit, firhang, superldt. tum est.
Schlag. 1206.
Per filum, linea recta; egyenes vo- Tag. Erd. II. 412.
Perithecostensis, e, ad pentecosten nalban. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 204. Perangaria, servitus personarum et
rerum. Dicitur quasi perfecta et magna angapertinens ; punkosdi. Pesty Szor. III. 67. eundo per filum usque ad montem.
festum Penthecostense.
Per fortia, per vim, vi; eroszakkal. ria. Est autem angaria servitus personarum
Penularia, ae; ruhatdr. Gall, garde- Gall, par force. Reg. Mil. p. 63 : ad persol- et non rerum (Du C.); teljes szolgdlmdny.
robe. Ger. Kleidermagazin. Kaprin. Eloq. II. vendum . . . per fortia adigatur. Thok. Fej. II. 455. X 4., 767. liberas ac exemptas
858. Nee loquor de singular! eius misericor- Diar. 51.
ab omni nexu et hypothecs reali et personal!
dia, qua in Aniciensi Societatis collegio erexit
Per hazard, casu ; esetleg. Szaz. XIII. angaria et perangaria, pra3statione tributi
penulariam seu fundum praedivitem, unde 280.
qualibet, alio onere, honore. Knauz M. E. Str.
Per non defendit, neglecta defen- II. 577., 619.
postea promebat vestes, culcitras, teguments
Perangarum, servitus; szolgasdg.
cseteramque laneam supellectilem, qua? in hu- sione ; a per folytdban a vedelemnek elmeros sublata per vias publicas detulit in ca- mulasztdsa dltal. Georch. H. T. IV. 83. Cod. Fej. II. 252. credentes liberal a gehenna et a
Camb. Merc. 98. Testimoniales super exhibi- malis imminentibus pariter in hac vita calasas usque egenorum.
Penulatus, 3., (Du C.) penula tectus; tione scripturarum et respective in casu certi- mitosy vexaminis, a perangaris exuit et dekdpenybe burkolt. Verancs. IV. 63. nee vel ficationis, si haec in exteris oris per locale in- fendit.
Peraplere, implere, V. s. Cana 2); beunius numi argentei minutuli viatico atliutus dividuum flat, recognitio localis Jurisdictionis
est e publico, mendicatoque hinc cum eodem super eo, quod exhibens individuum pro hoc tolteni.
nuncio divenditis vestibus penulatus tantum actu legalem activitatem habuerit, tune dunPeraratio, Fore: probe aro ; hoc loco
abierit. Cf. Paenulatus. Cic. Man. 10., 28., taxat, si convictio'ex contumacia vel per non vero idem est ac de alicuius terra aliquid
20., 54. Senec. Benef. 3., 28.
defendit petatur, coram Judicio producendae arando occupare; elszdntds. Cod. Dip. Pat.
Penurialis, ad penuriam pertinens; sunt.
Hung. V. 182., 263. Ibidem eciam Ipsi eosdem
hidny . . . szilkseg . . . inseg . . , Germ.
Per non venit, V. Non venientia; Jacobum et Benedictum dako de Gywlay ab
Noth . . . Mangel . . . Obs. Jadr. 411. aquam meg nem jelenes dltal. Georch. H. T. IV. occcupacione et detencione terrarum arabiex puteis absque penuriali pretio haurire 83. Kovy El. 602. Sententia eontumaciae per lium ac peraracione earundem prohibuerunt
non sinunt.
non venit, Incaltus, in acquisitione Actoris coram nobis. Sup. An. Sc. II. 354. an. 1537.
Penzionatus, .V. Pensionista; er- convincitur p. 660. Sententia contumacies ex
Perartare, valde coarctare; nagyon
demfizetessel elbocsdtott, nyugalmazott. non venit contra non comparentes et in loco osszeszoritani. Cod. Zi. T. I. 202: Homo
Szirm. Glos. 140. Tisztb. Ir.
Judicii non visos 723 : 3 2 . . . debet per acto- noster ad nos rcdiens dixit, ut duas metas
Peplum, capital, velamen ; (Du C. pan- rem peti.
ipsius Thome ipsi villaney perartassent.
nus lineus, quern monialesgerunt sub mento);
Perbellus, 3., pulcherrimus. Sacr. Cor.
Per omnia, semper; mindig. Batty.
fejkendo, fdtyol. Szaz. VIII. 621. peplo, quod Leg. HI. 298. an. 1397. Ganomtis per omnia p. 69: TyrannuSj qui sub spe auxilii perbelSlagher dicitur in theutonico (Slagtuch). Arch. praseutibus.
lam sibi Hungarias potiundi opportunitatem
Rak. VIII. 317. alia dico (capillaria, Reticula) ex
Per procura, ex mandate; meghatal- oblatam animadverterat, Joannem in suam
flavo peplo, Collare ex peplo albo, floriegatum. mazdsbol. Art. D. 1840. p. 61.
recepit clientelam.
Pepulare, peplo seu velo tegere; be- Per regulam czinczigh-vanczig.
Perblasphemus, 3., sceleratissimus;
fdtyolozni. Pel. De S. Magdal. s. III. c. 4: Arch. Rak. II. 140. s hetven lovas per regu- igen istentelen. Cod. Evang. T. I. p. 155 :
pepulata fuisse (Magdal.) non legitur, nam et lam czinczigh-vanczig 3120-at teszen, az qui non ita pridem suam colluviem synagogiChristo capillis tersit pedes.
ki is eleg volna merfiben is resistalni az 500 cam perblasphemam celebrarunt.
Percentualis, ad usuras (semisses)
Pepulum, Peplum, (sleyer Dief.); racznak, azkit kegyelmed Aradon hagyott; de
fofedel. Schlag. 1168.'Peplum quod fatyl per regulam pigri et hazaoszlationis at- pertinens; szdzalekos. Georch. H. T. III.
vocatur 12351270. Hazai 0. VIII. 122. tul felek, kevesebb lesz belfille.
108. id esl Rfni Tercenti erga sex percenKronst. I. 83. Cod. de Sztara II. 450. decem
Per regulam pigri et oszlatio- tuale Interusurium. Kass. Prax. II. 14.
tectras capitis, unum pepulum optimum. nis. V. Hazaoszlatio.
Percepta, orum, acceptum; accepta,
Arch. Ver. Sieb. XI. 347. pepula, que de se- Per sturm, impetu; ostrommal. Cod. orum ; bevetelek. Kronst. II. 382.
rico facta sunt. Star. XIII. 128. pepula auro Farn. 130. nostros videlicet agressos fuisse
Perceptivus, 3., aptus ad percipiencontexta.
per sturm.
dum ; erzekeny, 'It. sensibile. Ger, empfind1. Per, cum Accus, pro simplici: Ablative;
Per sundam bundam, promiscue, lich. Pel. Pom. L I. P. VII. Art. III. c. 8.: . ..
-on, -en. Fjp. Anon. 2. a. per linguam hun- confuse; osszevissza. Gall, pele-mele. Jok. anima christi . . . in parte inferiori fuit dogaricam dicitur nunc Buduvar.
Epp. H, 290.
loris perceptiva.
2. Per, cum Accus. pro: propter cum
Per turnum, in orbem; sorban. Ron.
Perceptor, exactor vectigalium ; adoAccus; -ert. Pel. Hiem. 16. c. Per nostre Egyh. 195. Tobb kegyiiri tars (compatroni) szedo. Jokai Rab. R. I. 7. tul rajta ult a mehumilitatem penitentie veniet ad nos Chri- leven, azok vagy felvaltva gyakoroljak a kije- gyei pvrceptor, ki az elotte fekvo szamadasok
stus (propter humilitatem). Batty. Ger. 58.
16'lesi jogot (per turnum) vagy egyetemleg. hatara mindenfele huszarokat igyekezett pin3. Per, pro: ab; -tol, -tol. Batty. Leg.
Per unanimia, (sc. vota) una voce, galni veres plajbaszszal.
Perceptor generalis, prsefectus colT. II. 109. (Deer. St. Ladisl.) requiratper eum, communi sententia; egyhangulag. Opin.
1810. De profugis (d) ubi iudices in dictan- legii vectigalibus publicis colligendis ; foadosi quid perdiderit.
4. Per, pro: pro, -ert(Du C.) Batty. Ger. 87. dam . . . mortis poenam per unanimia non szedd, koz-, fdpenztdrnok. Ger. Obersteuereinnehmer. Kass. Prax I. 24. Comitatus habet
Adam de Seth fllio suo, qui per Abel ei natus est. coalescerent.
61*
48-4
Perceptor particularis
Percutere
stium Magistratum, cuius membra s u n t . . . ces monetaB (Du C. al. sensu); penzverdk.
Perceptores generates et particulares.
Tor. Tar. 1893. p. 27.
Perceptor particularis, qui tributa
Percutere, (Germani^mus) hostem funper regiones colligit. V. Perceptor generalis; dere, superare ; legydzni. Ger. schlagen. An.
I'drdsbeli adoszedo. Tisztb. Ir.
Sc. II. 169. an. 1532: dato, quod TurcusjperPerceptor passerum, collector p.; cutiatur a Csesare. Georg. Sirm. I. 23. Et
a verebek gyujtoje. Lzb. Cod. Med. T. II. eodem die percussus erat Alibek Turcus in
634.
Transilvania per Paulum Kinisi cum Stephano
Perceptoratus, us, officiuro exactoris, Bdtori.
coactoris ; adoszeddi hivatal, penztdrosi
Percutere ad mortem, plaga morhivatal. Tor. Tar. VIII. 39. officio Percepto- tifera afficere; haldlra verni. Batty. Leg.
ratus et Dicatoratus fungentes. Arch. Rak. I. HI. 53.
12. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 424.
Percutere f edus.f oedus,lcedus icere;
Perceptoratus cassse ofiicium, szovetseget kotni. Cod. Lond. II. p. 44. In
officium vectigalibus publicis; szdmtiszti, persona autem propria profecturus est, si fepenzszedoi hivatal. Schwart. Scult. 136. dus cum Sophi percutiet. Verancs. IX. 264.
Kass. Prax. I. 152.
percusso foedere.
Perceptum, (in perceptum sumere),
Percutere in iaciem, eolaphum aliaccipere; bevenni. Pest Var. Lev. summam cui infringere ; arczul csapni. Ger. Ohrfeige
geben. Thurocz. 125. rex iratus voluit matrem
in perceptum sumere.
Perchium V. Perchivum. Ljub. Mon. suam in faciem percutere.
SI. XI. 47. an. 1312 : compareat ad responPercutere leges pacis, ad normam:
dendum Marino, qui petit perchium ... ma- percutere (icere) foedus; beket kotni. Probst.
tris sue.
Comitiol. p. 137: Leges pacis cum Ottomano
Perchivum, dos (a slav. prca); hozo- postrema vice percussae, licet in Curia Ormdny. Ljub. Mon. SI. I. 36. an. 1225: fllius... dinum Regni publici juris sint factse, hie non
confessus est, quod ipse super breve de per- attexo.
chivo sue uxoris. . . debet.
Percutere monetas, cudere moncPercipienciam invenire, participem tas; penzt verni. Georg. Sirm. 1., 112
fieri; reszesiilni. End. p. 473. (Bel* IV. Jura 113. Incipiet per monetarios ingutere nioJudseorum an. 1251). quum uniuscunque con- netam ad novemlatonemllS.Et die noctuque
dicionis homines . . . volumus gracie et bene- percutebant monetas. Cf. Suet. Aug. 94.
volencie nostre percipienciam invenire.
Ner. 25.
Percipere daninum, damnum pati;
Percutere sententia excommunikdrt szenvedni. Kronst. III.. 182 : quamvis cationis, excommunicare; dtokkal sujtani.
muUa interim damna percepimus.
Th. Vet. Mon. I. 2. aii. 1214.
Percipifaccio Percipifactio, colPercutrix, qua? percutit; ut6 (no). Han.
lectio, usus ; occupatio ; osszegyujtes, ha- Mon. Jur. V. I. 10. an. 1265 : si percussa
szonvetel. Szek. Okl. \. 283. fructuum ac uti-moreretur, percutrix condempnetur.
litatum percepcione ac percipifaccione Kov.
Perdemisse, (per+demisse), humilForm. St. 167. Cod. Dip. Pat. V. 128., 163.lime; nagy aldzatosan. Kass. Jur. Civ. 1. 10.
God. de Sztara. II. 50. Cod. Zi. V. 76. Pesty Ideo apud I. Tabulam R. I. perdemisse insto.
Szor. II. 108.
Perdere caput, plecti capite; fejet
Percisio, amputatio ; dtvdgds, csonki- vesziteni; Passim.
tds. Cod. Dip. Arp. V. 2. Idem Omodeus
Perderius, i, species navis. Ljub. Mon.
Palatinus ... percisionem digiti arlicularis SI. I. 114.
manus dcxtere excepit.
Perdibilis, quod perdi potest; elvesztPercomplere,-penitus perticere; ege- heto. Batty. Ger. 263 decent. . . Christum
szen befejezni. Ljub. Mon. SI. XVII. 99. an. non doctrina perdibili.
1421. si vobis videbitur . . . laborerium fore
Perdicare, dicare; tizedet szedni.
percomplendum. Vjestnik I. 259. an. 1289. Ger. Zehent eintreiben. Tkal Mon. Ep. II. 30:
ad haee omnia percomplenda.
quando decime . . . perdicantur.
Perconsequens, (Du C.) adv. ex per
Perditio, onis, iactura ; elvesztes, el+ consequens conscriptum: igitur, itaque ; kobzds. Star. XXVII. 39. an. 1261. nullus...
ennelfogva, tehdt, igy. Gall, par consequent. audeat portare vinum . . . erga perditionem
Cod. Zi. III. 370. que ad predictum magistrum vini.
. . . . . patrem eiusdem et percons'equens
Perdilectus, 3., valde dilectus, carisad ipsum Justo Juris titulo deventa extitisset. simus; igen szeretett. Fej. XI. V. Un. 255.
Cod. Dip. Pat. I. 424.
reginse conthoralis nostrse perdilectae.
Percurere, transigere, absumere (DuC.
Perdividus, 3. periclitans; veszendo,
al. s.) tolteni. Ra6. Mon. SI. XIII. 304. an. vesztet Idto. Taurini Stauromachia I. 285. Ed.
1304. villani. . . debeant percurere duobus Engel. Mon. Ung. Bees 1809. Te duce perdividae mediis immersa tenebris Ungariae sua
diebus in hoc laborerio.
Percus, (gr. negxoq) nisus; karvaly. forma redit.
1. Perdonare, (Du C.) concedere, doBarczay.
Percussim, percutiens, percutiendo; nare, valde donare, aliquid in aliquem conferre,
iitve. Corp. Gram. 397.
aliquem aliqua re cumulare; megajdnde1. Percussio, ictus (DuC. al. s.); lo- kozni, elhalmozni. Bod. Hist. Un. Trans.
ves. Schuss. Fjp. Anon. 15. a. percussiones 1286. Ipse Paulus tantis donorum divinorum
cumulis perdonatus, hoc magnum esse exsagittarum.
2. Percussio, actus securi percutiendi; clamat.
bdrddal valo kivegzes. Ger. Hinrichtung mil 2. Perdonare, condemnare (Du C. al. s.);
(lem Beil. Kronst. I. 432.
elitelni. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 14. et in
Percussores denariorum, opifi- novissimo maranatha cum diabolo et eius le-
Perennalis
tros ministros ac Juda Seariothea in Gehene
baratrum m jneretur et statuta privilegi redintegrare dupliciter pretio iudiciali sententiaperdonetur atque convincatur.
Perdotare, muneribus, prsemiis cumulare; elhalmozni. Fej. X. I. 602. licet ipse
ampliore dono per nos tamquam digne meritus copiosius esset perdottmdus, ut . . .
Perdurabilis, quod perdurat; tartds,
dllando. It. perdurabile, perdurevole. Vern.
Met. 57. Quidam ex recentioribus dicunt Substantiam esse subiectum perdurabile et modiflcabile.
Peregrinans, qui locis sanctorum mcmoria venerandis peregrinatur; bucsus,zardndok. It. peregrine, pellegrino. Ger. Pilgrim. Fej. II. 196. omnes Christi fideles Ecclesiastici et secularis status iuvitant ad elargiendas elemosynas domui huius hospilalis inflrmorum et peregrinantium in civitate Jerusalem.
Peregrinosus, 3., mullis peregrinationibus obnoxius, difflcilis; sok utazdssal
jdro. Lampe. Hist. Eccl. p. 100: Sed ea fuit
Turcarum barbaries, ubi ipse plus minus triginta Ecclesias rexerat, ut peregrinosum
illi esset cum Ministris peregrinarum gentium
communicare.
Perelegans, valde elegans; nagy on
diszes. Vjestnik I. 83. an. 1747. (statua)perelegans. Cf. Cic. de Or. 2., 67. Vellej. L, 7.
Perelix, cis, a gr. nEQizllaascv, aquam
colligens et emittens: vizet dtbocsdto,
-gyujto. Comen. 61. Porca f i t . . . ad derivandam in collicias perelices uliginem.
Perempnare, (perennare) sempiternse
memoria; hominum tradere. V. s. Perhempnare; megorokiteni.
Perempnari, perpeluare; megorokiteni. Cod. Dip. Kar. I. 137., 94. Acta in ternpore ad labentem memoriam hominum renovandam scripture patrocinio perempnantur.
Cod. Dip. Kar. I. 229., 146. sibi et suis heredibus heredumque suorum successoribus
iure perhemnali et irrevocabiliter paciflce
et quiete possidendam et habendam. Torvt.
Msz.
Perempnarius, 3., perennis, continuus, perpetuus: orok, orokos. Cod. Dip.
Pat. VI. 180., 129. Provida inolevit racio, ut
iure perempnario facta mortalium negociacio literarum representet aspectus posterorum.
Peremptorie, sine provocatione, dempto omni comperendinandi jure; haladektalanul, veglegesen. Ger. peremptorisch,
mit letztem Terrain. Wagn.
Peremptorium, (s. c. edictum) vegsd
hatdrozat. It. editto decisive. Comp. L. I. D.
3.: Et tertium, quibus propositis tune perempiormmimpetret: quod inde hoc nomen
sumpsit, quod perimeret disceptationem, hoc
est, ultra paleretur adversarium tergiversari.
Cf.Uip.Dig. 5.,!., 70.
Peremptorius, 3., (Du C.) ultra quern
non datur dilatio; ultimus ; veg... Batty. Leg.
III. 63. an. 1309. pro tertio et peremptorio
termino assignamus. Cf. Gaj. Instit. 4. . 120.
et 121. Dig. 44., 1., 3.
Perenixe, valde; nagyon forron.
Ger. sehr warm. Nill. Symb. p. 638: Pra>
sentium latorem . . . Eidem perenixe commendo.
Perennalis, e, perennis; orok. Fej. X.
Perennalista
Perfossto Camporum ttadinalium
Perlllustris ac Generosus 488
1.198. et non portioae.m ipsuin Alexaudrum... tum Camere acquisitas absque ulla commu- Quae, ubi finiebantur, in summitate circumdatt
contingentem eidem Monasterio . . . Jure tatione.
erant Porticibus seu Pergulis.
perennali possidendam dedisse et contulisse
Perfossio Camporum FodinaPergulus, i, cathedra sacra. V. s. Mureperiebalur. Cod. Dip. And. I. 41., 45., 173., lium, V. Perforatio. Faber. Jur. Met. 193. rolus : szoszek.
In speciebus Brocessus Metallic} extraordinarii
Pergyrare, circumire V. Pergirare;
189. etc.
Perennalista, perennis possessor; censetur 271. marcalis seu ad controversas koruljdrni. An. Sc. I. 200. an. 1332.
orokos birtokos. Kuk. Jur. II. 133. ut sunt venas, fibrasque Metallicas, Locum habet in
Perhemnare, idem ac perennare,
in specie bona Zrinano-Fiscalia circa Carlo- perfossionibus Camporum Fodinalium... perenne facere; megorokiteni. Ger. verstadium, Mikulichiana circa Capronczam, Mari- Perfossio Camporum (Durchschlag) dicitur ewigen. Fej. HI. 109. presentem paginam sitima Cameralia, Perennalistarum Trans- invasio cultures in alienum campum.
gilli nostri munimine perhemnatam concescolapianorjm, Praediales Ignobiles et InquiPerfractio, actus perfringendi; tores. simus.
Lzb. Cod. Med. T. II. 722: in locis . . .
lini.
Perhempnaliter, V. Perennaliter.
Pereiinalitas, perennitas, ius perpe- in quibus . . . perfractio ruinam . .. post se Fej. X. I. 260. predilectisque sororibus notuum; orokketartossdg, orok ervenyujog. traheret, a perfractione . . . abstineatur.
stris, Elisabeth et Maria Huiigarie etc. HedPerfraudare, penitus frauclare; telje- vigis, Poloniaa reginis^bservatis et perhempProj. Leg. Civ. 194., 231. In celebrandis quoad
haereditates Civiles Jure perennali Fassionibus sen megfosztam. An. Sc. I. 177. an. 1556 : naliter observandis, usque vitam nostram
ad conciliandam iisdem perennalitatem sene virtus perfraudetur praamio.
iuxta posse exhibere. Kov. Form. St. 41.
Perlrigerimn, frigoris iniuria; frigus; Knauz. M. E. Sir. I 353., 697.
quentia observabuntur. Szaz. VII. 702.
Pereimaliter, in seternum, in perpe- dthules. Ger. Erkaltung. Poor J. Zsebsz. 10.
Perhempnare, perennnare, perenne
tuum; orokre. Szek. Okl. 1., 34. Cod. Dip. Perfructuosus, 3., valde ferax, fru- reddere; tartossd tenni. Bek. Paszt. III.
ctuosus, -quaastuosus; igen jovedelmezo. 281. an. 1405. ut indiciis scripturarum perAnd. V. 96.
Pereximius, titulus honoris; kivdlo. Wernherus. De adm. Hung, aquis. Quod hempnentur.
cum fieri sentiunt accolae, continue grandioriTeut. Schul I. 235.
Perhemptorie, V. Peremptorie: dePerfalcatio, actus demetendi ad divi- bus eius meatibus, quoad fieri potest, obstru- finite, ultimum; veglegesen. Pesty Szor.
denda prata; dtkaszdlds, aretek tagositdsa ctis, agminatim advolant ad piscationem, qua? HI. 16.
czeljdbol. Kronst. HI. 423.
ipsis non modo iucunda sed etiam perfruPerhorare, horas transigere. persevePeriamiliariter, familiarissime; igen ctuosa est.
rare; dllhatatosan megmaradni. Urk. Sieb.
bizodalmasan. Tor. Tar. 1881. p. 493.
Perfruntale, is, alias: fruntale; frons; II. 82. an. 1351. si in ... excommunicatione
Perfecta, se, matura viro. V. s. Imper- homlokzat. Vjestnik I. 252. an. 1289. super reus actori non satisfaciendo perhoraret.
fecta; ferjhez mehetd, felserdult. Ger. murum veterem perfruntale patet meum.
Perhorrescentia, aa, (DuC.) limor
mannbar.
Perfumare, odoribus suffire; dtfiis- seu magna suspicio; nagy aggodalom. Cher.
Perfectibilitas, conditio rei, qua? per- tolni, Lzb. Cod. Med. T. II. 553. litertie . . . Jus. Eccl. II. 355. Admittitur nonnunquam
fecta reddi potest; tokeletesithetoseg. Vern. perfumandae.
iuramentum quoque perhorrescentiae, quo
Perfusio, (Du C.) ablutio, cum sumtis declarat iurans se metuere, ne iniusta a JuPsych. 147. Sicut experienlia magistra extraordinarium perfectibilitatis memoria gra- sacraa Eucharistise speciebus sacerdoli vinum dice suspecto sententia feratur.
et aqua infunduntur, ut digitos abluat; 06Periae, est genus herbae, (Poa aquatica)
dum dari discimus.
Perfectionaliter, perfecte; tokele- lites. Batty. Leg. III. 270. an. 1372: aqua Linn, quam Hungari perje vocant: manifestum
tesen, egeszen, bevegzetten. Ger. perfect... perfusionis.
est Marcum e voce Hung. Latinam finxisse.
Pergamenaceus, 3., e pereameno Proprie est perje vox e Slavico in Hung, inWagn.
Perfectiva particula, sensum verbi constans: hdrtyds,szironyos. Szek.Okl. 1., ducta. Ger. Rispengras. Marc. Chr. II. 13. hercomplens part. ex. causa: ad-ire; tellyest 119. Fej. IV. 1., 77. Qhpergamenacea pen- bam periarum in utrem ponens.
Periapton, antidotum; ellenszer. Gros.
jegyzo szo : meg, el. Corpus Gram. 703.
dent de membrana.
Periector, perfectus vir, qui divina manPergameneus, 3., in pergameno scri- H. Ph. III. 144.
Perichelis, (DuC.).Ornamentum pueldata perficit. Cf. Hieromista; isten akara- ptus (contr. /papyreus); pergamenen irt.
tdt teljesito. Batty. Ger. II. alta mysterio- Tor. Tar. 1892. p. 62. literas infrascriptas larum (a gr. Ttept/aAovv, circumdo); ekesseg. Tor. Tar. VI. 18. armillis et perichelirum .. . meditantur, ut Divini Perfectores pergameneas.
Pergamenista, 33, opifex pergameni; dibus . . . iocalibus.
fuerunt, atque cum omnibus parere divinis sairha-keszitd. Fjp. Szam. pag. 222. an. Periclamium, (DuC.) precatio, oratagunt ediclis.
Perfectuose, perfecte; tokeletesen, 1426. pergamenistae pro 1 pelle cooper- tio; ima, esedezes. Nagy Hier.
torii.
Periclitantia, periculum; kiserles,
eredmenynyel. Dip. Reip. Rag. 276.
Perger, corruptum ex germ. Bergrecht. proba, veszely. Rozsny. D. Diarium 499.
Perfinire, ad finem perducere; vegig,
Text. v. sub Lehen.
hanem ha ustokomet azt tartoknak kez^ben
vegezni. Ljtib. Mon. SI. IV. 62. an. 1364.
Pergere, Hoc non pergit (hungarismus) szalasztom, de ha itt valo periclitantidmPerforatio Metallifodiiise, actus
perforandi fodinam ; akndba valo dtcsapds. hoc non licet, hoc non potest fieri; ez nem mal kivansagtoknak kedveznem kellene is.
Juriev. Jur. Met. 141. Commetanese Metalli- jdrja. Jokai. Mire Megv. I 199. Mindennap Periclitatio, discrimen; vegveszely.
fodina? non raro limites suos laborando trans- kilencz ora utanig kinn csavarogni, hoc non Knauz. M. E. Str. 1. 440., 574.
gredi, in vicinum campum iransire et ibi cul- pergit.
Perictus, (a per+ico.) fatali pericti
luram metallicam continuare solent; quodsi
Pergirare, (Est vox hybrida per+giro) malo, malo tentati, prostrati; balsorsdtol
fecerint, vicinam Metallifodinam perforare di- perfluere, permeare ; keresztiil folyni; dt- leteritve, lesujtva. Brut. Hist. XI. 205., 18.
cuntur. Est itaque Perforatio Metallifodi- jdrni. Fej. VIII. 3. 577. in spacio duorum Periculositas, periculum; bdtortanae (Durchschlag) ille actus, quo una fodina milliarium undique pergirando.
lansdg, (veszedelmesseg). Par. Pap. Chr.
metas vicinae fodinae laborando transgreditur
Pergrandissimus, maximus; igen Dubn. 170.
etcampo eiusdem vicin* fodina3 culturam suam nagy. Tor. Tar. 1892. p. 632.
Perigraphe, (nsptypaytf) alias: zona,
metallicam immittit; quare cum huiusmodi
Pergrassare, oberrare, palari; czir- extrema lineamenta, circumscriptio in sigillis
actus iam dolose iam culpose poni possit; kdlni. Ger. umherstreifen. Cod. Dip. Briiss. adhibita; korrajz, korfelirat. Gall, contour.
pronum fit, Perforationem aliam esse culpo- IV. 68. quibus Varadinum contra pergras- Germ. Umriss, Kontour. Kat. Hist. Reg. 1., 98.
sam, aliam dolosam.
santes passim Turcas et Tartaros defensa- In perigraphe detrita legi possunt adhuc istse
Perforisacio, idem quod perforatio, retur.
litters. Knauz. M. E. Str. I. 89., 116. Cziraky.
quod indicium erat convictse falsitatis chartaPergula, 33, (ab it. pergola) porticus; De Ord. eq. aur. 6. Perigraphe . . . numisrum, tabularum; dtvdgds, dtfurds. Cod. Te- (Du C. al. s.); folyoso. Rak. On. 125. transe- matis . . . hsec habet.
lek. X. 300. seu mercatores prseter suos fami- unda erat pergula, qua arx interior circumPerillus, i, pro: berillus; borostydnko.
liares in huiusmodi cambio ubicunque expe- datur. Magy. Tor. Tar. VII. 258. Arx eratGer. Bernstein. Arch. Ver. Sieb. X. 1., 352.
rirent huiusmodi pecunias sive in cambio, sive forma quadrangula, in medio fuit praetorium... crux ex lapide perillo.
Perillustris ac Generosus, tituperforisacionem qualitercunque in detrimen- quatuor Turribus. Contignationum duarum.
486
Perlmpendere
Perordinare
lus honoris ; Nemzctes, vitezlo. Tis/lb. Ir.

Perlutare, luto obi in ere; sdrral be- sumptus ct pcrmollitus pacis primarie sprelae
Szirm. Glos. 189.
vonni. Kol. Col. 17. et perluta cum luto sa- induciis toto nisu .. .
Perimpendere, valde impendere; pientie.
Permorari, totum tempus transigere ;
nagyon kolteni. Cod. Dip. And. I. 471., 522.
1. Permactare, frangere el commi- sokd iddzni, megrogzeni valamiben. Pel.
Perinique, valde inique; nagyon igaz- nuere, conte'rere; osszetorni. Cod. Zi. Vol. Pom. L. XII. P. ultima c. 12: Dum autem
sdgtatanul. Brut. Hist. IV. 451., 5.
V. 419 : permactato seu confracto duplici permoratus in illo malo fuisset captus, auPeriodeuta, (nsQiodevx^q) parochias sigillo. Urk. Sieb. II. 211. an. 1364. permac- dita sententia sue mortis . . . cepit nimium
invisens; Idlogato. Cher. Jus. Eccl. II. 233. tato ac sub alio sigillo.
Here.
Periodeutae dicebantur illi, qui paroecias, seu
2. Permactare, delere ; megsemmiPermutative, invicem, per vices; vdlhodie sic dictas diceceses, visitabant. Nagy Hier. siteni. Fej. X. I. 411. demumque ex nostro takozva. Ger. abwechselnd. Tag. Erd. II. 161.
Periodice, per singula intervalla tempo- edicto et decreto permactato super dona- Kuk. Jur. II. 184. aridas ac tandem infrugiris; iddkozonkent. Bene Pol. m. 15.
tione.
feras, idque in locis per ... Commissarium
Permanicare, defraudare; elkezelni. permutative designandis.
Period us i, (nsQiodoq) a3tas, pars temporis; korszak, ido'szak; idSszakasz, ido- Ker. Nap. 349. Curatores Ecclesiarum, si illi
1. Permutatorius,3.minoris moduli;
ko'r. Fej. VII. Ad lect. XIII. Jus proin succe- permanicant, ad legftn admissionis primseva? vdlto (p6nz). Gall, en Echange. Diar 1802. p.
dendi periodo Arpadiana nee fuit absolulum restringat.
52. monetse permutatoriae species.
Permelium, pakocza. Ger. Spiel.
primogenitorum aut natu maiorum. Hiv. Msz.
2. Permutatorius, 3., mutuus; onerosus; kolcsonos. Vern. Phil. Mor 386. Hinc
Pericecus, i, (nsQioixoq), circumcola ; Scherz, Spass. Schlag. 676.
Perminuere, imminuere; kisebbe pacta quatenus perfectam producunt obligatiokorullako. Bel. Geogr. 22.
Peripsema, Us, (DuC.) rasura cuius- tenni, lealacsonyitani. Pel. De s. Silvest. nem, etiam contractus appellanlur. Sunt auque rei, res vilis; vakarek, salak. Nagy. s. c. 8.
tem contractus alii gratuiti seu beneflci, dum
Permissionalis silva; V. Permis- quis alteri res vel operas gratis promittit; alii
Hier.
Perirare, fors. mendum pro: peritare; soria silva. Bek. Paszt. III. 319. an. 1444. onerosi seu permutatorii, dum nihil gratis
transigere, consumere, degere ; tolteni. Cod. Werb6czi 243. Item si terra arabilis non promittitur, sed utraque pars aliquid praeslare
Ep. Pet. Paz. I. 215. atque emeritum ipsorum extendit se ad unum vel medium aratrum Re- debet.
stipendium per 9 menses, quos in castris bo- gale ita videlicet, ut, si fuerint quinque aut
Pernecesso, pernecesse; igen, nahemicis periraverunt 13654 flor. rhen. sese sex vel decem etc. iugera; tune (opinione non- gyon szuksegesen. Ac. Com. Sopr. p. 104 :
nullorum) quodlibet iugerum aeslimabitur ad Ordines pernecesso statuendum judicant.
extendant.
Perishoma, tis, Perizoma a gr. nsQi- Denarios quadraginta. Et de sylva. quoque
Pernicialiter, perniciose; veszelye^(ofAa tegunaentum, quo aliquid circumcingi- permissionali ac nemore, idem dicunt esse sen. It. perniziosamente. Wagn.
tur: lepel, takaro. Thok. Diar. II. 680. tenendum. Cod. Dip. Pat. V. 250.
Perniciositas, conditio perniciosa;
Permissive, concessivo modo, cum veszelyesseg, drtalmassdg. Cod. Dip. Arp.
Tria item tentoria bellica, unum novum, constans, uti recordatur, Imperiales 150. ac alia permissione v. permissu; megengedoleg, Cont. IX. 350. ibique inter consertos et deduo antiquiora ab interior! parte serico exsuta megengedve. Rak. On. p. 235. 1. 35. (5): fendencium manus sue perniciositatis noxijs
ac aliud Perishoma sericeum, rubrum aureis Nihil igitur melius esse poterat, quam prouttu obligatus, sicut meruit, fuerat interhemptus.
floribus intertextum et scophio cinctum. p. o missericordia seterna seu volenter seu perPernisius, V. Pannus Pernisius. Fr.
682. Praeter certum Perishoma, ex alba missive disposueras et ordinaveras vias meas. Lib. Rt. I. 83., 84. emptae sunt due peciepermateria sericea, auro exlata, alias exiguae Tor. Tar. 1888. p. 684. Nic. de Mir. 407. Pel. nisij. Monm. Comit. Trans. V. 195. ab una
quantitatis ad praespecificatam B. M. V. Iconem De S. Sebast. 3. c. 1.
pecia pernisii medii f. 50. pecia pernisii
pertinens . . . etc.
Permissiyus, 3. concessivus; meg- integri.
Perisoma, tis, V. Pesishoma. Otia. engedo. Rak. On. 287. I. 2224. (23): . . .
Pernoctari, pro: pernoctare; az ejt
Bachm. 277. mox consuit sibi una cum Con- Sive absoluta, sive permissiva fuerit tua vo- tolteni. Pinx. Apod. p. 56 : Non procul hinc
iuge perisomata ex foliis Ficus.
luntas, absit a me contrariari illi . . . Fej. XI. distal pagus Kimahra, in qua fui pernoPerissocoregia, ae, super erogatio ; 220. permissiva licentia.
ctatus.
tulkiadds. Nagy Hier. Cf. God. Theod. 14,26,2. Permissoria silva, silva, quae sucPernus, i, Est monetas species praecipue
Peristerotrophium, columbarium, cisa rursus ex stirpibus aut radicibus renasci- in Italia usilalae. Fej. VIII. 3., 343. pro precella columbarum ; galambhdz. Nagy Hier. tur; eresztveny erdo. Ger. Niederwald. Cod. diclis persolvant annuatim domui nostrae sciPeristroma .papyraceum, paries Zi. Vol. V. 268: silvas eorundem permis- licet libras decem pernorum Venelorum vel
versatilis ; spanyol fal. Ger. Spalier. Vect. sorias et novales succidissent.
Bagaclianorum. Cf. Iperperum.
Gen. Ttr.
1. Permissorium, i. silva nova ; V.
Pernyawor; kaliba. Schwarl. Scult.
Periurius, periuriosus; hitszego, ha- Permissoria silva; eresztveny erdo. Cod. 75. forluna colluviei illius e Turcia ad nos
mis hitu, Fej. VII. 208 et 211.
Dip. Ka>. I. 240., 383. item primam melam profugorum, qui iuxta asceteria ritus graeci,
Perizium, aestimatio, proventus; becs- lapideam possessionis... in uno permisso- in casis et mapalibus (Pernyawor) vitam
les,jovedelem. It. perizia. Ljub. Mon. SI. V. rio elavassent.
transigunt.
Peroptime, valde bene; igen jol. Ve42. an. 1404: collata fuerunt certa perizia
2. Permissorium, instrumentum, sudicti fluminis. 49 : pheuda, pischerie, peri- per quo aqua, apud molendinum retenta, trans- rancs. VII. 2. Praeceptoribus fralris mei perzia et alia territoria.
fluit; zsilip, vizfogo (provinc. zugo). Cod. solvi ad quadranlem el visus sum illis peroPerizoma, tis V. Perisoma. (Du C.) Zi. v. III. p. 255. (prima meta) . . . venitur ptime satisfecisse. Szek. Okl. III. 80.
Peroptimus, longe oplimus; legesArch; Rak. VIII. 311., 317. In una cistula rubra ad unum permissorium Zeleserezthven noCordowano obducta ... perizomata 5 ac tria mine.
legjobb. Kat. Hist. VIII. 655. calicibus perparia soccorum. Cf. Isid. 19, 22, 5.
Permissprius, 3., V. Permissorium optimis et ornamentis pretiosis. Andr. Pann.
Perjurialis ad perjurium pertinens; 1) eresztveny es. Werboczi. 242. Sivero pro- 182.
hitszegoi. Kelem Inst. Jur Pr. 227. iudrcanl- ventus eius amiualis bene potest computari, " Peropulentus, dilissimus; igen gazque prater Causas pure Spirituales . . . a) signanter, si fuerit glandinosa ; tune pro de- dag. It. molto opulento. Brut. Hist. I. 5., 9.;
Testamentarias . . . ft) Perjuriales, seu ad cies tanto aestimatur, quantum facit proven- II. 163., 10.; 167., 17.; III. 385., 22. IV.
declaralionem, an perjurium commissum sit, tus suns annualis: Ultra vero ipsa tria aratra 427., 31.; V. 8., 24. elc. etc.
(prout permissoria) non aestimatur. Fej.
Peroratrix, szoszolo. Ger. Furbitterin.
vel secus.
Perla, ae, (DuC. perlae), margarita, unio; XX. 1., 385.
Eszl. Okm. p. 134. (Capilulum Eecl. Slrigon.
V. &. Penna 3.); gyongy. Cod. Dip. Arp. Permittif acere, permittendum, conce- 1468): fidelium, qui delictorum mole gravanCont. VIII. 477. perle veraces seu jocalia ... dendum curare ; engedelyeztetni. Szek. Okl. tur, sedulam peroratricem.
Perordinare, arcessere; berendelni.
Star. XXVIII. 105 an. 1281. de xamito cum HI. 37.
smaldis et perlis.
Permollitus, 3., plane mollis redditus; Ger. beordern. Magy. Tor. Eml. XXX. 357. an.
Perlatum hordeum; gyongykdsa. teljesen megpuhitott. Fej. X. I. 358. ut 1557. in locum eius egregium... substituisse
Ger. Perlgerste. Bene Med. I. 72.
idem perfidus nequam fame et iugi bello con- ac perordinasse.
Perpen dleulariler
Perpreceptor
Personalitei1
Perpendiculariter, (Du C.) recta li- 298. Proj. Leg. Civ. 164. Cod. Ep. Paz. I. 65. Personse liberse, libertini; szabanea; egyenesen. Pazm. Dial. 19.
Cf. Ammian. 13, 6.
dos.'Georch. H. T. I. 64. nem pedig az ollyan
Perpend ill us, 3., ad perpendiculum
Perpreceptor, summus exactor; fff- magva-szakadott szabadosoknak (personae
pertinens, perpendiculatus, Justus, aequus; adoszedo. Cod. Dip. Arp. XII. 37. 1270.
liberae) vagyonjat, a kik a Varasban laktak
igazsdgos, egyenesen fuggo. Fej. VIII. 2., perpreceptpr Stce Maria;.
ugyan, de semmi polgiiri fekv6 joszaggal nem
280. iuxta exortacionem supremi mandati in
Perpri'us, (Du C.) jam prius, antea; mar birtak.
statere perpendulo debet ponderare.
elobb. Art. Diaet. Pos. 79. quod ContribulioPersonse morales, erkolcsi testuPerperus, i, (Du C.) moneta Byzanti- nales Restantise praeter illas, quae iam per- let. Nagy. Jus. Trans. Sax. 15. Sunt autem
corum imperatorum alias: yperperus, hyper- prius a gloriosae reminiscentiae Imperatore et res, quibus privilegium reale adnecti solet, aliae
perus q. v. Fertoni i. e. quart* parti marc* rege Josepho uni vel alteri Comitatui remissae corporeae: ut ecclesia, caslrum, monasterium,
unius sequivalens. Ljub. Mon. SI. I. 22. et pas- fuissent.
fundus etc. aliae incorporeae: uti universitas
sim. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 565. pro aniPerruca, 33, crines adsciti et fictitii; vel communitas aliqua, episcopatus vel cehae
mabus nostris dent perperos 50. Clericis au- paroka. It. perrucca, parrucca. Wagn.
et hae res vocari debent: personae morales.
tem . . . perperi duo.
Perscrutent,pro:perscrutentur;Kronst.
Personalatus, us, offlcium, dignilas
Perpessitas, perpessio, passio; elszen- HI. 352: exploratores, ut perscrutent. Cf. Personalis praesentiae q. v. Kov. Form. St.
vedes. Cod. Dip. And. V. 482., 18. ob hoc quoad formam activam Plaut. Aul. 4,4, 30.
CXLVIII. Collatio offlcii Personalatus.
ipsi propter hujusmodi negleccionem et perPerscultare, mendose pro: perscruPersonale Aulicum, servi, famuli
pessitatem negociorum memoratas literas tari; dtvizsgdlni. Gall, examiner. Georg. regii; udvari szemelyzet. Diar. Com. II. 9.
apud nos deponentes.
Sirm. I. 42. et perlegere fecerat antequam
Personalis, locumtenens primatis V. s.
Perpetre, inusitatum adverbium a verbo irent ad tradendum locum, quum perscMltas- Primas ; primds helyettese, szemelynok,
perpetrare; perfecte; egeszen vegig. Ger. set materias donacionum.
persondlis ur. Ker. Nap. 260. Diar. 1802.
vollstandig. Probst. Comitiol. p. 33 : Cseterum
Persecutoria, vexatio, persecutio; p. 121. Jokai. Rab. R. I. 5. Hajnik PerImperatoria Majestas, quamquam absens, ut uldozes. It. persecuzione. Cod. Alv. 1.8. Hogy jog. 28.
Comitior (um) tela perpetre texeretur, inde- Erdelyben az 4. recepta religiok az Approbata
Personalis admonitio, praesens adfesse operam dedit.
es azon Approbataban irott unio conditioi monitio ; szemelyes megintes. Hajnik PerPerpetuabiliter, duplicem habet sen- szerint valo szabados exercitiuma megtartas- jog. 205.
sum : iure hereditario (orokolhetoleg) et sek es semmi szin es praetextus alatt semmiPersonalis audientia, prsesens adiperpeluo, in omne tempus (orokdsen). Sensus nemii idfiben persecutoria nem leszen, azok- tus, colloquium; szemelyes kihallgatds.
posterior huic loco magis convenit. Ap. Fore, nak templomait, scholait, parochidit es egyeb It. audienza in persona. Fabo. Monm. Evang.
et Du C. solum adj. perpetuabilis occurrit. azokhoz valo proventusokat, fundusokat, ha- II. 296. in arce Laxenburg universum negoCod. Dip. Arp. V. 179. quandam terrain ven- szonvevo helyeket el nem foglaljak.
tium in personali, uti loquimur, audientia
dimus pro triginta marcis minus una perpePersecutorise litterse, nyomozo proposuerunt.
tuabiliter et pacifice possidendam.
level. Steckbriefe. Torvt. Msz.
Personalis insurrectio, quum sinPerpetuacio, V. Perpetuatio. (Du C. Perseminare, conserere; bevetni. guli in sua persona ad arma evocantur; szeperpetuitas), V. s. Statuifaccio ; orokidore Cod. de Sztara. II. 70. Retulisset. .. quo- melyes folkeles. Arch. Rak. VIII. 16.
valo dtengedes. Pesty Szor. III. 185.
modo . . . particulam terre . . . perseminari
Personalis Jurateria, personalis
Perpetuacionales, (sc. litterae) lit- anno in present! contulissct.
prafisentiaa sedes iudiciariaa; a szemelynoki
terae, quibus bona a rege alicui in perpeluum
Perservire, stipendia conflcere; ve- eskiidtszek. Szilady A. Irodtort. Kozl. VI. evf.
donabantur ; orokre szolo (level). Cod. Zi. gig szolgdlni. Ljub. Mon. SI. IV. 62. et 63. I. f. 99. en 9 utan el men tern a Personalis
T. I. 598.
an. 1364. fldeliter perservient. Cf. Vopisc. Jurateriajdra s a Testimoniumaimat egy
Perpetualis, (Du C.) perpetuus ; orok- Prob. 18.^
Juratusanak altaladtam.
kevalo. Han. Mon. Jur. V. I. 7. an. 1265: si Persica, 33, (Du C.) malum persicum;
Personalis nionticolaruni infugerit (sc. fur.), sit in banno perpetuali. 6szi baraczk. Ger. Pfirsich. Kronst. I. 444. violabilitas, bdnya-polgdr szemelyes
Pesty Szor. 111. 149. Kov. Form. St. 268. Pray. Per-singula, omnem rem. Textum v. szabadsdga. Besztb. Levt.
Dext. et vita D. Steph.-Dipl. St Steph. Siquis sub Innumerositas ; egyes reszletben. It.
Personalis prsesentise, ex iure
de huius monasterii libertate . . . aliquid sub- minutamento. Gall, minutieux. Germ, einzeln, Hungarico praeses tabulae septemviralis et in
trahere tentaverit. . . circumvalles (ilium) haarklein.
comitiis prases deputatorum ; kirdlyi szeanathema perpetuale.
Persistentia, ae, diuturnitas; durare, melyviseld. Szegedi Ruhr. Pars. I. II. 152 :
Perpetuan, ab It. perpetuella. Aug. stare ; fenndllds, fenmaradds. Kelem. I. Personalis Praesentiae Regiae, est ArchiEverlasting. Vect. Ref. D. 2. Petia Perpetuan. 422. usque ad Mundi persistentiam nullis Episcopus Strigoniensis, cujus loco, qui TabuPerpetuare, in perpeluum conferre unquam temporibus amplius separari patiatur. lae Regiae praesidet. Personalis Praesentiae
(Du C. al. s.); orokre adomdnyozni, orok- Batty. Leg. HI. 650. an. 1507.
Regis Locumtenens dicitur, constitutus ad
jogot birtokra dtrufidzni. Kuk. Jura. I. 45.
Persolutio, aclus persolvendi; kifize- eum sublevandum, et ad exercendam jurisan. 1210. Fej. IV. I. 108. Cod. de Sztara II. teii. Faber. Jur. Met. 214. De persolutione dictionem sanguinis, tenetque sigillum Regium
541. fundum . . . dedit et perpetuavit. Haj- mercedum lenungalium.
juridicum, seu judiciale. Opin. Deput. 54. M.
nik. Perjog. 355.
Persolvebunt, inusitata forma pro: Bel. Geogr. 501. Georch. H. T. IV. 263. Samb.
Perpetuatio, Perpetuacio, perpe- pet-solvent. End. p. 462. (Alberti Praspos Li- Tyrn. Ron. Egyh. 267.
tuitas; diuturnitas; folytonossdg, orokkevalo bertas an. 1243: 1.) de . .. acquisitis nihil
Personalis prohibitio, quum quis
tartossdg. Kub. C. Arp. V. p. 48. (Capitulum omnino persolvebunt.
praesens prohibet; szemelyes eltiltds. HajJauriense 1264.) super... perpetuacione priPersolvere ad quadrantem, ad nik Perjog. 205.
vilegium. Cod. Dip. And. III. 396. Knauz. M. assem reddere; kifizetni fillerig. Verancs.
Personalista, qui equo servitium praeE. Str. I. 496., 643. Szaz. VI. 193. Pel. DeVII. 2. Praeceptoribus fratris mei persolvi ad stare debet (Du C. personalis cavalcatus); ki
commem. defunct, s. IV. c. 4. Omissio suf- quadrantem.
sajdt lovdval szolgdl a kirdlyi seregben.
fragiorum non obest quoad poanse perpePersolvere nature debitum,mori; Jogt.Eml. T. HI. p. 313 : Omnes et singuli dotuationem.
meghalni. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 301. minorum personalistarum servitio regie...
Perpetuitas, ius haereditarium, iusper- sed eodem fratre Marco nature debitum ita exigente equos teneant.
petuse possessionis; folytonossdgi jog. persolvente.
Personalitas, Hypostasis; szemelyiSzaz. VII. 135. fiuag aperpetuitdst megvette.
Persona, ae, servus (Du C. al. s.); sze- seg. Gall, personnalite. Ger. Personlichkeit.
Fej. II. 2., 253.
mely, szolga. Batty. Leg. T. II. 116. (Deer. Mall. Cl: Possunt rei flnitae in essentia aliqua
Perplexitas, sollicitudo, cura, angu- S. Ladisl.) si quispiam suam reperit perso- infinita praedicata convenire. Probat bane restise, perturbatio, implicatio; zavar. Gall, per- nam, redimat.
gulam . . . infinita personalitas roZ Koyov
plexite. Frak. Mat. lev. II. 103 : neque patiePersona larvata, falsus, falax homo; humanae Christ! naturae communicata.
mur, ut pastore viduata (sc. ecclesia) super csalo. Moln. Patv. 27. Persona larvata,
Personaliter, (Du C.) praesens, coram;
hae perplexitate permaneat. Kat. Hist. VIIT. quse aliorum personas dolose assumit.
szemelyesen. Tor. Tar. XI. 62. realiter et
488
PersonalltiUs
l*ersufflare
IPetarda
personaliter, temporaliter et spiritualiter gyo'zo. It. persuasive. Cod. Dipl. And. V. IV. razni, dttorni. Germ, cluchfahren. BeszUi.
posse et debere procedi. Beth. G. Lev. 2. Cf. p. 347 : fallacia persuasiva seducti.
Levt.
Arnob. 3, 124; Salv. Gub. D. 6.
Persufflare, 1. illudere, insultare, 2.
Pervalde, nimis valde; igen nagyon.
Personalitius, 3., ad locumtenentem afflare; i. kipiszegni, kicsufolni, 62. oda Ljub. Mon. SI. XXI. 112. an. 1438: pervalde
regis pertinens; szemelynokszeki. Fej. T. lehelni. Nagy Hier.
sumus affecti.
XI. V. Tin. 176. per Prothonotarium PersoPerterribilis, valde terribilis; nagyon
Pervalide, maxime; igen nagyon. Fej.
nalitium. Kass. Jur. Civ. I. 102. persona- rettenetes. Cod. Dip. And. II. 406., 465.
T. XI. V. Un. 105. pervalide necessaria.
lities sedes.
1. Pertica, (Du C.) mensura longitudinis
Pervenire aliquem, assequi aliPersonatio, actus personae efficiendae; (decempeda) 6 pedum. Mensura geometra- quem ; utolerni, kozeljutni. Frak. Mat. lev.
a szemelynek megalkotdsa. Pel. Pom. L. rum 10 pedum; mero rud, mero'vesszo. II. 65 : sic avolaverunt (Turci), ut vel alitibus
I. P. VII. Art. III. c. 3.: Tertius stupor perso- Instit. Arithm. 66. Cf. Prop. 4, 1, 130; Valer. fuisset possibile illos pervenire. Thurdcz.
nationis idest duarum naturarum et substan- Cato in Diris 45 ; Serv. Virgil. Eel. 917.
252. Insequebantiir illos Hungari et cunctos
2. Pertica, ae, ponticulus (Du C. al. s.); ad quos pervenire poterant, moribunda in
tiarum una personatio.
1. Personatus, us, (DuC.) personae jdrodeszka; pallo. Beszlb. Levt.
cadavera redigebant.
dignitas, vel ipsum beneficium in ecclesia;
Pervestigabilis, V. ImpervestigabiPerticse, Pertices, singvas, pdntkdptalanbeli szemelyes tisztelet, tisztseg. vas. Ger. Schiene, Bandeisen. Kecsk. Otv. lis; kifurkeszheto. Ger. erforschlich.
Cher. Jus. Eccl. I. 268. Canonicos inter ena- 172. Arch. Rak. VIII. 347. viginli pertiPervisio, lustratio; szemle. Kelem. Hist.
scitur discrimen honore, officio et iurisdic- ces ferri long* et ali breviores vulgo sin Jur. Pr. 43. 3 Militari, quippe Militiae inlra
limites Castri sui existentis Supremus Dux, et
tione. Honoris praerogativa absque ulla offlcii decem.
Pertinencies, Pertinentise, arum, in earn tarn in pace pervisiones (lustratioadminislratione aut iurisdictione dicilur Personatus, uti Abbatia, vel Praepositura titula- (Du C.) res familiaris; quod ad aliquem per- nes) militares peragendo, quam tempore belli
ris. Kon. Egyh. 302. Batty. Leg. III. 62. an. tinet; hozzd tartozek, vagyon. Gall, appar- adversus hostem ducendo, auctoritatem suam
1309. Tor. Tar. 1889. p. 579. Fej. X. 1. 536. tenance. Pesty Szor. III. 176. pertinencia- exercebat.
rum suarum integritatibus. Werbficzi 512.
Perybolum lignum, ancon; /Szek. Okl. 1. 102.
2. Personatus, 3., (Du C.) 1. in dignitate Appellatione vero pertincntiarum compre- nyulo terehhordo gerenda. Ger. Kragaliqua constitutus, 2. clarus, cuius fama longe henduntur omnia, qua; ad rem et hsereditatem holz. Kronst. II. 243. an. 1532. pro ... trapersonal; i. magas dlldsu, 2. hires. 1. huiusmodi corporalem de iure vel consuetu- bibus ligno peryboli vulgo Krochholzer.
Pes, mensura longitudinis unius brachii;
Szek. Okl. I. 102. una cum personatis Senio- dine civitatis spectare dignoscuntur.
ribus Siculorum. 2. Marc. Chr. II. 47. Videntes
Pertinentise feudales v. feudi, lab. Han. Mon. Jur. II. 264 : teneatur pastihuberi vagyon. Vuch. Jur. Feud. 40. Etsi res nare quatuor pedes olivarum . . . pes sit ita
autem ipsos Cumani optime personatos.
Personula, ae, dimin. a persona V. Par- aliqua pertinentiarum nomine contineatur, grossus, sicut est brachium hominis,
vitas mea; szereny szemely. Verancs. VII. nondum tamen consequitur, quod sitinfeudata,
Pes ex ligno, gralla; manko. Tor.
59. Et tamen in contemptissima mea perso- hinc est, quod interpretes inter pertinentias Tar. 1888. p. 394.
nula voluit Deus vincere et impetui fastuoso feudales et pertinentias feudi dislinguant,
Pes Schemniciensis, Juriev. Jur.
modum facere.
illae tanquam a re principal! distinctae absque Met. 84. Orgya vero montana dividitur in 0
Persorna, ae, (Cf. russic, pereiorna, in- praescriptione aut infeudatione non censentur pedes Schemnicienses ; pes aulem Schemdigestio) csomor, (a perezrati, solito plus esse qualitatis feudalis, hse qualitatem feudi niciensis habet se ad Viennensem sicut 1494:
comedere) Ljub. Mon. SI. IV. 293. an. 1392 : induunt vel sola destinatione.
1401.
est graviter infirmus de persorna.
1. Pertractare, exigere; tdlteni. Ger. Pesa ferrata, pondus ferreum V. s. JllPerspectiva, ae, telescopium ; tnvcso, zubringen. Thurdcz. 256. incepto propterea a lantia; vas mertek.
szemcso. Tor. Tar. 1887. p. 388. Arch. Rak. proposito non viso hoste reverti inglorium
Pesare, (DuC.) librare; merlegelni.
VIII. 346. Thok. Diar. II. 383. Una perspe- esse iudicabant et ob hoc ultimum statis Ljub. Mon. SI. XI. 7. an. 1306: debeant stare
ctiva ad formam baculi.
mensem et quasi omnem aulumnum hostili in ad pesandum carnes in becharia.
Perspectivice, scenographice; tdvla- terra pertractarunt.
Pesator, qui powteral^merlegelo, mdtilag. Ger. perspectivisch. Greg. Aesth. 91.
2. Pertractare, Hal. petraltare, pro: zsdlo. Raft. Mon. SI. XIII. 255. an. 1358:
tamen Sculptura differt a pictoria non modo agere cum aliquo, ut dicitur; pertraktdlni pesatores farine.
dimensione corporea, sed etiam, quod non ita vmit, tdrgyalni. S. de Kz. Chr. I. 2., 3.
Pescaria, ae, piscaria; haldszat. It. peperspectivice exhibeat neque facile magnum joeriraciareconsilium (tandcsot tartani)= scheria. Fej. X. 3. 190. quod duymus d. hafigurarum numerum patiatur.
consultare.
bere deberet pro solutione et parte solutionis
Pertractatio, actus agendi; tdrgya- due. 1100. due. auri quatuor annis continue
Perspicilliarius, i, qui perspicilla
conficit; szemuvegkeszito, Idtszeresz, op- Ids. Torvt. Msz.
incipiendo anno pred. et ut sequitur datium
tikus. Pest. Var. Levt.
Pertranquillus, 3., valde tranquillus, duanaaê.scartae d. Communis integre et sine
Perspicillium, V. Perspicillum. prorsus tranquillus; igen nyugodt. Fej. X. I. aliqua diminutione.
405. animumque nostrum exillarant pertranPeseta, ae, ab It. peso (pondus); silly.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 248.
Perspicillum, vitrum oculare, ocula- quilli temporis spatia virtutum facit enan- Kol. Cod. 8. Marca el pesetas et Karatos.
rium; pdpaszem, szemuveg. Ger. Augen- cisci incrementa.
Pesetes, pro: pesetae, pesetas. Kol. Cod.
1. Pertransire, evadere; (Fjn. keresz- 23., 24., 25.
glas. Mall. A3 : Si autem ilia Sambarius nolit
esse contentus, perspicilla applicet naribus. liilmenni) menekiilni. Ger. durchkommen. Pestilentialis, pestifer, pestilens; dogOtia Bachm. 165.
An. Sc. I. 69. an. 1485 : qui forum vestrum veszes, haldlveszes. Obs. Jadr. AQl.pestiPerspirabilis, qui perspirat; kigd- impedient, certe impune non pertransibunt. lentiali nece interierunt. Brezny. 219. Vezolgo. Bene Med. II. 225. materia perspira2. Pertransire, praeterire, omittere; rancs. I. 172. aeris pestilentialis conlagio.
bitis cutis.
melldzni. Ger. iibergehen. Cod. Dip. Arp. Pestilitas, (Du C.) pestis, lues pestifera;
Perspiraculum, vas, per quod ex ori- Conl. VII. 134. merita eiusdem eximia inre- dogvesz. I. Rak. Gy. 392. Fej, Jur. Lib. 179.
flciodolii vapores ascendunt; gdzfogd edeny. munerata nolentes pertransire.
Cf. Lucr. VI. 1096.
S. Benko. Top. Misk. 45. sed oriflcio dolii
3. Pertransire, transire; keresztiil
Petaminarius, (DuC.) (gr. nerdêperspiraculum respondet, ne orta fermenta- menni. Cod. Camb. Merc. 37. ac universis voq) qui in acre volat: funambulo ; koteltione, aut totum mustum effluat, aut vas expensis, per quotcumque demum loca, ac jdro. Nagy Hier. Cf. Firmic. Math. 8, 15;
diffrangalur.
manus Cambiales legitime pertransiverunt. Salv. Gub. D. 6, 3.
Persuadere, ad normam linguae Hun- S. de Kz. Chr. I. 3., 1., 4., 1. II. 1., 14.
Petarda, ae, (DuC.) Mortarium murale,
garicae cum Accusative pro Dativo. Knauz M.
Pertransitivus, 3., fluxus, caducus; tormentum ad diruendos muros; roncsa.
E. Str. I. 10: neminem persuadebunt. Cf. elmulo. Pel. De s.Ladislao s. 1, c. 2 : Secunda Szegedi Ruhr. Pars. II. p. 235 : Arcis TatenEnn. ap. Serv. Verg. Aen. 10, 10.
pars vitae humanae est tota laboriosa et bre- sis portam, Petdrdd (quam contra Jaurinum
Baro de Wabeccurt, natione Lotharingus,
Persuasivus, 3., ad persuadendum ac- vissime pertransitiva.
commodatus, persuasibilis; rdbeszelo, megPertundere, (in montanisticis); dt- fabricarat, et quae hodiedum in armamentario
Petasitlus
JPharlsalcus
Caesareo Viennse visitur) disrupere. Dec. Bar. k&ve vdlt. S. Benko. Top. Misk. 40. reperta
Phagaiia, <je, fagus; bikkfa. Rac. Mon.
295. Cod. Dipl. Lond. 295. Szamosk. II. 58. frusta quffidam arborum petrefacta silicea. SI. VII. 53. an. 1059. a loco arboris, que phaPetreus, 3., (a petrai) lapidibus obsitus; gana dicitur.
Hor. Mem. 92.
Petasitius, i, qui pelasos conficit; ka- koves. Ra"k. On. 201.
Phagedemica ulcera, rectius: plialapos. Egri leveltar.
Petricosus, 3., petris plenus; koves, gedasnica (DuC. Phagedena) ulcus tumidum,
Petechise, arum (Du C. peteccia) febris gorongyos. Verancs. VI. 176. Etenim nihil profundum, vicinas paries arrodens et depestilens; tilzes betegscg, petecsldz. It. pe- certe interdum aeque dcsidero ac patriss sua- pascens ; fenesebek, fekely. Gall, ulcere cantecchie. Ger. Fleckfleber/Nill. Symb. p. 390: vissimum solum, esto, quod petricosum ac cereux. M. Bel. Prodr. 148. edomant ulcera
phagedemica invelerala.
Tribns circiter mensibus jetro et hydrope la- tenue sit, revisere.
borans supervenientibus petechiis . . . aniPetrificatio, in lapidem yerli, mutari:
Phalarica, (Du C.i falarica quandoque
kdvesille's. Szekesf: fogymn. Ert. 1894/95. ponilur pro lormento, quod vulgo dicitur Pemam creator! suo reddidit.
traria vel Manganum; tiizes nyil. Szilady
Petechialis, ad febrim pestilenlem per- p. 71.
Petrificus, 3., vim in lapidem mutandi Regi Magy. Kolt. T. III. 438.
linens; petecsldzi. Lzb. Cod. Med. T. II. 624.
Iiabens; kovesito. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
Phanaticus, 3., fanaticus; rajongo.
febres petechiales.
Petechisare, petechiis laborare; pe- 1 II. P. I. p. 168. Nempe per collectionem ra- Tor. Ta"r. 1890. p. 176. phanaticas opioientorum petrificorum lapis concrescit in niones.
tecsldzban szenvedni. Bene Med. I. 492.
Phantasiari, (DuC.) imaginari; kepPetenter, petendo ; kerve. Batty. Leg. homine.
Petrita, (Du C.) Petritae, Hseretici a Petro zelodni. Pel. De S. Joan. s. III. c. 5: Sicut
III. 67. an. 1309.
\. Pelia, ae, segmen, frustum, lacinia, quodam Severitarum Episcopo sic nuncupati, est in somniando et phnntasiando.
(Du C. al. s.); folt (ruhadarab). It pezza. qui circa medium saeculi sexti vel septimo
Phantasiastse, (Du C.); rajongok.
Prot. inq. 213. tollebat de Into, fango petias, ineunle prodierunt, Sabelianisl* interdum ap- Not. rel. I. 238 : Phantasiastarum alii corpellati. Beng. Ann. Er. Coenob. 600. qui ex pus Chrisli corruptibile, alii incorruptibile diqua aptabanlur vestes sue.
2. Petia, cubitum ; rdf. Cod. Dip. Briiss. Petritarum statu ad religiosa Paulini nomi- centes, Conûpticolae el Incorrupticolae
nis castra transiens.
IV. 261. unam petiam panni Scharlatin.
dicti sunt. Kaprin. Eloq. II. Pra3f.
Petiare, resarcire, reficereV. s. Cusire;
Petrobusiani, (Du C.) Asseclae Petri
Phantasticus, 3., (Du C.) lictus, commegfoltozni.
de Bruis Antverpensis, qui ex sacramentis menticius; dbrdndos, kepzelgo, kiilonos.
Peticiuncula, an, parva petitio ; sze- baptismum et communionem exterminandas, It. fantastico. Fej. I. 353. Deurn verum et horeny keres. Olah. Cod. Ep. 478. negans fore, templa delenda, cruces incinerandos et oratio- minem verum; proprium in utraque natura
ut nostraB peticiunculae quisquam turn tem- nes pro defunctis inutiles esse docebat. Ex- atque perfectum: non commixtionem atque
poris aures animumque prseberet.
communicatus an. 1139.; Peter de Bruis divisionem passum, non adoptivum neque
phantasticum.
Petin, ab illyr. pefina, cautis, rupis hia- kovetoi. Nagy Hier.
Pharaho, onis, V. Pharao; cingarus
tus ; szikla ureg. Ger. Felskluft. Cod. Dip.
Petrocilium, (Du C. petrocillum, petroArp. VIII. 370. an. 1270. ad unum Petin. sillum, petrisellum) Dief. petrocilinum. Schlag. musicus ; muzsikus czigany. Szil. Regi Magy.
Petiolus, i, clavicula, pampinus; kacs. 847.petrosolium; Apium petroselinum (Linn.); Kolt. T. III. 410. pharahonibus, qui coram
Ger. Ranke. S. Benko. Top. Misk. 44. surcu- petrezselyem. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118. Regia Maiestate in stadio cithara langere haPetrosilium, apium; petroselinum buerunl. 1525. Fr. Lib. Rt. II. 121.
lorum attune iam satis protrusorum prius a
Pharaliga, copia, manus, agmen. vox
superfluis ramis, foliis, petiolis, cirrhis et ex- (Du C. petrisellum); petrezselem. Ger. Peterignotse originis; (fors. a faragine) tdmeg.
silie. Kronst. I. 457. Schlag. 847.
tremitatibus rejectilibus orbatorum.
Petirnus, i, pro: petrinus; kdvihal.
Petrostilbe, (nirga. 4- ortt.p<o) sta- Fej. II. 305. idem Comes Stephanus non
lactites ; csepko. Szentiv. Curios. Misc. Dec. post multorum decursum dierum una cum
Ger. Griindling. Schlag. 801.
Peticio, (Du C.) libellus supplex, unde II. P. I. p. 171. Petrostilbe quoque habet noii modica suorum pharaliga lidorum arMagistri libellorum enl rwv fer/aewv clice- suas proprietates. Nam 1. Concrescit per la- matorum familiarium lerram annotati Albert!
bantur apud Byzantines; folyanwdvdny. minas; sic enim succus lapidescens, ex quo polenler animoseque invadens.
l*haruo, onis: Cingarus; czigdny.
Ger. Bittschrift. Chr. Dubn. p. 101. rtpeti- conorescit, diffunditur. 2. Kigra est, quia concionibus loqui traxit originem. Marc. Chr. II. stat ex particulis striatis et acuminatis. 3. Si Pesty Szor. III. 202. penes domos et mansio74. S. de Kz. Chr. I. 4., 2. II. 4., 9. Thurocz. exponatur Soli statim incalescit. 4. Aqua per nes pharaonum.
Pharetrarius, i, sagitlarius; ijdsz,
fodinam Petrostilbes fluens est valide afra et
in Bela rege c. (54.
tegzes. Tor. Tar. III. 217. scilicel de quibusPetila, se, libellus supplex V. s. Qun- turbida.
Petruni, lapis, massa, Zuanus (salis); vis viginli iobagionibus ummpharetrarium
drantum magister; folyamodvdny.
1. Petitoriuni, scil. scriptum, libellus sodarab. Fej. 11. 170. unum lapidem salis more exerciluantium promptuare leneanlur.
supplex; kfrveny. Tor. Tar. 1888. p. 43. prsediclo Monasterio darent. Fej. II. 101. de- Fej. IV. 2. 524. Kereszt. Res. Mil. 199.
Pharetripar, opifex, qui pharetras con2. Petitorium, (DuC.iactiom iure, ca- bent dare . . . quadraginta gallinas et viginti
Inmnia; birtokon kivul valo perlekedes. petra salis . . . Item in Pascha Domini: dant ficit ; ijj, tegezkeszito. Kov. Form. St. 448.
Cod. Dip. Arp. Conl. IX. 142. ipsis civibus viginti anseres et quadraginta gallinas et de- tola universilas arles Arcuparum, Clipeiparum, Corrigiatorum, Sagittiparum, Pharetrisuper premissis eorum inquietativa turbacione cem petra salis.
lam in possessorio, quam in petitorio perpePexarola, as, (Du C. pezarola) ab it. pe- parum ac Selliparum exercent.
Pharetrum, pharetra; puzdra. Ger.
zaruolo=fusaiolo; hajito eszkoz. Ljub. Mon.
tuum silencium imponenles.
Petitorius, 3., ad actionem in iure, ad SI. III. 205. an. 1351: baliste XII a pexa- Kocher. Kronst. I. 154.
Pharialis, sustenlaculum tentorii linei;
calumniam pertinens; birtokon kivul valo rola, cum pexarolis.
perlekedeshez tartozo, kovetelesi. Cher.
Pezies, ei, bombarda; dgyu. Ger. Stuck. kocsiponyvatarto rudja. Germ. Sperloch,
Jus. Eccl. II. 328. Prseterea potest esse, iudi- Magy. Tor. Eml. XXX. 343. an. 1556. de nu- Sperlacken. Stange womit das Zelllaken auscium petitorium aut possessorium.
mero falconetarum sive pezierum campe- gespanntwird. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
Pharisa3us, (DuC.) simulator (ex HePetitum, libellus supplex, (Du C. al. s.): strium.
kerelem. Kass. P. P. II. 133. Motiva in fulci- Pezza, parsagri, iugerum ; darab,dill6, brseo phares, divisio, dicti Phariswi a Judseis
mentum humillimi petiti. . .
egydarab (fold). It. pezza. Cod. Dip. Arp. divisi, propter quasdam observationes superPetra, se, (Du C.) tabella scandularis, cui Cont. XI. 53. et emi tres pezze de terra sn- fluas nomen a discidio susceperunl). Vern.
vel stylo vel creta inscribitur; szdmpala. pranominata. Rac. Mon. SI. VII. 130. an. Psych. 311. his enim mediis . . . Pharisaei,
Gall, ardoise. Haz. Okl. 400. an. 1439. cingu- 1080.
non religiose senlientes homines formantur.
lum, petram et unum Biccellum staluere et
Pharisaicus, 3., falsus, fucatus; raPhaderphium, (Du C.) donum nupvasz, kepmutato, szineskedo. It. fariseo,
reddere se assumpsit.
tiale ; ndszajdndek. Nagy Hier.
Petrarius, i, (Du C.) lapicida, latomus;
Phsenice rarior, kivdlo ember. ipocrito. Vern. Phil. Mon. 175. Conscientiam
kdfarago. Ljub. Mon.'Sl. XI. 40. an. 1314: Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 146. Phae-pharisaicam dicunt, quse levioribus aut nulnice rarior. De homine eximiaB scientise vel lius moment! rebus anxie inhaerens graviora
murarius, petrarius.
contemnit aut negligit. Olah. Cod. Ep, 111.
Petrefactus, 3., in lapidem mulatus; sanctitatis.
62
Barlal A.: Gloss. Lat.
490
Pharisaisirms
Pliarisaisnius, i, simulatio; tettetes. pus) a gr. (piKoxofAnoq, iactantise amator,

Karolyi Mat. Teut. 6. Externum cultum de- iactator ; negedes, dicsekvo'. Nagy Hier.
struunt: Blasphemia, Idololatria, Religio PoliPhilodaxus, pervicax, pertinax ; ontico, hypocrisis, Pharisaism us, pietas me- feju, agyafurt. Nagy Hier.
chanica et preces formularise, pudor pietatis,
Philodespotus, amans herum; urasuperstitio. Rak. On.
szereto. Pdr. Pap.
Pharmacopsea, se, offlcina medicaPhilcenus, (<pi).tD olvov) vini potor;
mentorum : gyogyszertdr. It. farmacopea. borcsiszdr, (re^szegeskedo"). Par. Pap.
Kass. P. P. II. 277. pharmacopaearum item
Philohistoria, se, (gr. (pdoiarogsa))
et tabernarum, balneorum, theatrorum, domo- cupiditas scientiarum ; tudni vdgyds. Tor.
rum choracalium jaculatoriarumque erectione. Tar. IX. 206.
Pharmakolithos, orvossdgos ko.
Philosophia cserimonialis, offiGer. ein Edelgestoin, das eine Heilkraft hat. cioruni, ritus aulici scientia. Text. v. s. Re~
Kecsk. W. Pet. 53. I.
praesentatitius.
Phasis, ostentum, species; megjelenes.
Philosophicalis,ad philosophiam perIt. fase. Beng. Ann. Er. Coenob. 409. sacram tinens; bolcseleti. Szaz. 1897. p. 130.
statua Iseva manu pignus suum Divinum gePhilotheca, se, liber memorise amicostans et ipsa affabili vultus phasi gratiam rum inserviens, nomina bcnevolentium contispirans.
nens ; emlekkonyv. Ger. Stammbuch. Par.
Pheronismus, (Du C. Pheronymus) gr. Pap.
Philoxeiieus, 3., hospitalis; vendeg(pQ(bvvnoq, ferens veritatem nominis sui;
onnevhordozo. Nagy Hier.
szereto. Hunnias, p. 17: Atque PhiloxePheudum, pro: feudum seu beneficium neas, Arabum bellaria, mensas Negligit.
id, quod ex benevolentia alicui datur (Du C.);
Philtrum, udo, onis, caleeamenta e
huber. S. de Kz. Chr. II. 5., 1. A. i., 16. A. coactilibus facta, (Du C. al. s.); botos. Batty.
L, 19. A. 2., 4.
Leg. III. 647. an. WOS.philtrum vulgo BaPhiala Thee, Caffee, scutella ad thos.
these, Coffese potum sumendum apta; tea, Phisogiiomus, ((pvaioyvwfttov) physiognomon; qui se naturam cuiusque ex forma
have csesze. Lab. Tab. p. 66.
Philamen, recte: philonium, dolores perspicere pollicetur; arczismero. Arch.
stomach! mitigans medicamentum ; gyomor- Rak. VIII. 338.
fdjdalmat csillapito szer. Arch. Ver. Sieb.
Phitonissa, se, (Du C.) Mulier, quaa artem magicam exercet; vardzslo, kuruzslo.
XXVI. 118.
Philaterium, (Du C.)filatum; fonat. Marc. Chr. II. 47.
Phlebotomare, (DuC.) mittere sanNic. de Mir. 412. Accipis duas propositiones :
Deus non est per se principals causa peccati guinem, venam incidere, secare; eret vdgni.
et quseris, quse sit verior et dilatas ad modum It. flebotomare. Wagn. Cf. Coel. Acut. 1, 1/5;
philateria asserendo primam valde veriorem. id. Tard. 2, 43; Veget. Vet. 1, 24.
Phlia, correptum pro: Philosophia. Arch.
Philaticum, fllatum, flla ; fonat. Ger.
das Gesponnene, Gezwirnte. Kronst. I.
Ver. Sieb. X. 1. 461. Collegium . . . in Phlia
Philauta, 33. qui suis commodis metitur etThlia.
Phoebiloqims, 3., Apollinis ori conveomnia ; onzo. It. egoistico. Otia. Bachm. 509.
demonstraturus contra suos grandiloquos, spi- niens ; Apollo szdjdba valo. Nagy Orod. L.
ritu superbise actos Philautas, Papam et I. 19. p. 119.
Sic dicendarum Tibi cum provincia rerum
Theologos Ecclesise Catholicse.
Sumta est, Phoebiloquum fundis ab ore
Philautia, se, sui commodi studium;
melos
onzes, dnszeretct.TdwL Msz.
Sic ego Phoebiloquis dislincta coloribus
Philera, (a gr. (pili$a, liber arboris
arva
tilise; hdrsfa hdncsa, ex quo ita diclus paCernebam. undenas, Carmina passa, rotas.
pyrus conficiebatur) pfagula ; iv. Ger. Bogen.
Photlniani, (Du C.) H&eretici, quorum
Inst. Jos. II. p. 8. . 11: Protocollum Exhibitorum e typo impressis separatis forma1 ejusdem antesignanus Photinus Sirmiensis Episcopus
phileris conflcietur et in summa philerae circa an. 351. li inprimis impie docebant
Christum nudum esse hominem ex Josepho et
cujusvis fronte ha3C adnotabuntur.
Phileratim, per paginas; ivenkint. Maria natum ; Photinus kovetoi. V. SamoPest. Var. Lev.
sateni.
Philippe!, monetse species. Sim. Num. Phrenetizare, insanire; orjongni. It.
124. Sic, etiam (ut de Flor. Imperialibus) de freneticare, J. Bet. Comm. II. 37. nisi vino
Philippeis sentiendum, nam aurei erant, uti omnes obruti phrenetizarent verius, quam
et Coronati, Goldkron dicti, ob imaginem dia- more militari pugnam capesserent. Cf. Coel
dematis, qui aliquando puriores erant Rhenen- Aur. Acut. I. pra?f. 10.
Phrenoschema, tis, arma gentilitia;
sibus atque adeo Kremnicziensibus deteriores,
cum illis tamen confundendum non est aurum nemesi czimer. Schm. de Ins. 3.: Et quidem
coronarium ob similitudinem termini, hoc strictiori significatu, Artis Heraldic* Doctorienim a victis gentibus dabatur ob vitam conbus hoc nomine veniunt Phrenoschemata
I sive constantes illae Familiarum Illustrium imcessam.
Philippeus Mantuanus, Medio- presiae etsquivalenti vocabulo, Arma Genlanus. Inst. Arithm. 22. Philippeus Man- tilitia germ, die Wappen.
tuanus Flor. 1 Cruc. 54. Philippeus
Phurphur, pro : furfur. Kronst. II. 11.
Mediolanus = Flor. 2 Cruc. 12.
1. Phylacterium, (Du C.) (a gr. <pvPhilocaptus, (Du G.) vox hibrida a gr. Mffao), custodire, servare) Phylacteria apud
<piKoq et lat. captus, amore captus; szere- Christianos dicta? ArculaB, in quibus Sanctolem foglya. Nagy Hier.
rum reliquiae reconduntur. Vita S. Steph. 5. in
Philocompicus, 3., (Du C. Philocom- Alba civitate, templum instauravit, ubi inter
Picardltse
plurima distincta gemmarum colore perornata
phylacteria, primo ex purissimo auro fabricata, in opus sanctuarii intulit.
2. Phylacterium, excubiaB, custodise;
6'rhely. Fabd. Mon. Evang. II. 150. ne phylacteria nostra ultra quam leges permittunt,
extendamus.
Phylera, V. Philera. Arch. Rak. VIII.
65. i r a t o t t . . . ad duas phyleras.
Phyleralis Taxa, merces pro scripta
vel scribenda philera; ivlap utan valo
taksa. Opin. Deput. 38. Ab huius in Paribus
authenticis extradatione. Taxa phyleralis,
una cum adiuta Scribentis 30 kr, ludici pro
impressione Sigilli 30 kr.
Phylosophicalia, res od philosophiam pertinentes; bolcseszeti tdrgyak.
Batty. Leg. III. 25o. an. 1370.
Phyllis, mensurse species ; strues carbonum; rakas, halom. Gall. pile. SI. pila. Tor.
Tar. 1889. p. 373. Item quanto precio unum
plaustrum carbonum vel vulgo unum phylus
iudex singulis septimanis cum iudice fori facial limitari conscientiose.
Phymata terra, V. Fimata terra 1.
Cod. Dip. Arp. Cont, X. 221. an. 1296. quandam terram phymatam seu sessionem.
Physicalis, physicus, (Du C. medicinalis); termeszeti. It. fisicale. Pel. Pom. In fest.
circ. s. III. c. 3. Tertio declaratur res physicali Similitudine.
Physicatus, us, offlcium physici; orvosi hivatal. It. officio di fisico. Otia Bachm.
Prsef. illi, qui me quondam in Comitatensi
Physicatu, ut et in Militari statu noverant,
testimonium dare facile possint. Kuk. Jur. II.
224.
Physicus, (Du C.) medicus magistratualis; hivatalbeli, keruleti,tiszti orvos. Bene
Bol. 3. Kass. Prax. I. 24. Habet praterea quilibet Comitatus Physicum, Chirurgum et Obstetrices.
Piacta, se, barcha q. v. tutaj. It. piatta,
flaches Fahrzeug. Star. XVIII. 20. an. 1462.
occasione unius piacte seu barche.
Piaculare animarum ergastulum, purgatorium, tisztito hely. Beng.
Ann. Er. Coenob. 137. Qui tamen, ob quosdam
humana fragilitate contractos nsevos in piaculari animarum ergastulo alimquadiu
post obitum detentus fuit.
Pialis, plus; kegyeletes, kegyes. Cod.
Zi. I. 112. Clemencia pialis et celsitudo Reginalis.
Piaiium, i, plenum, i ; sik, lapos ter.
It. piano. Cod. Dip. Arp. VII. 526. cum nemoribus, usuagiis et pascuis in boscoetpiemo.
Piarista, se, sacerdos sacerdotii, quod
Pium \ocatur; kegyesrendi. Ger. Piarist.
Szirm. Piarista, ahetatos szerzetbeli pap.
Piaristicus, ad piaristam pertinens;
kegyesrendi. Szilady A. Irodtort. Kozl. VI.
evf. I. f. 92.
Piaster-ri, hispan. dollar (peso) moneta
turcis usitata (gersch plur gurusch) 20
para 100 centes=18 teruncios; piaster.
Lzb. Cod. Med. III. 65 .- pro passualibus Sanitatis Fede dictis . . . qusestores unum piastrum dependant. Inst. Arith. 225. Piaster
Turcicum=Flor. 1. Cruc. 8.
Pica, se, absurdus prsegnantium appetitus;
a terhes no'k rendkivuli, veszelyes etvdgya. (Du C. V. s. Picatio.) Wagn.
Picarditse, Pickardi ex Flandria orti
Ptcaria
1 iMeias
Pila inflatills
hserctici asseclae, qui praeter doctrinam Ada- lev. II. 239: Optaremus ilium (sc. Simeo- tarius, qui pignus, Hypothecarius autem,
mitarum et Nicolaitarum id quoque docebant: n e m ) . . . ad apicem cardinalatus promoveri... qui hypothecam recipit.
Christi adventu peccatum sic dictum originale non alia de causa, nisi quod ilium singulariPignoralitius, 3., ad pignus pertinens;
delelum esse ; Pikdrd kovetdi. Szentiv. Cur. ter diligimus et pietatem habemus de illo.
zdlogvevo. Art. Diaat. Pos. ultra Summam
Misc. Dec. II. P. III. 87. Multifarii Haeretici Bo2. Pietas, titulus honorarius (DuC.); prioribus Dominis suis praetensive Pignorahemiam atrociter vexant. Quorum potissimi kegyelmed. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 81. an. titiis exolutam et in futurum legitimandam.
fuere Hussite Duce fortissimo licet monoculo 1308: oppresse . . . ecclesie . . . vestra diPignori, ut pignori iiunquam
prsescribitur, pignus, ut pignus vetustate
Ziska nuncupate. Picarditae item, qui et guelar pietas providere.
Adamitae dicebantur ac Orebitae.
Pietismus, pietatis, sanctitatis simula- temporis non inlirmalur ; a zdlog ugy mint
Picaria, 33, V. Picarium. Tor. Tar.tio: superstitiosa religio; szenteskede's.Szaz. zdlog soha idejet nem mulja. Georch. H.
1889. p. 188. Amfora una cum p e l v i . . . due XXVII. 297. Fabo Monm. Evang. II. 120. Vern. P. III. 59.
Phil. Mor. 192.
picarie turkales.
Pignoris datio, actus pignoris dandi;
Pietistse, Lutheri discipulorum progenies, zdlogadds. Torv. Msz.
Picarium, calix, cyathus (Du C.) billikom. It. bicchiere. Beclier. Szaz. IV. 679. qui Schwenfeldo et Weigelo auctoribus DonaPignoris devolutio, actus pignus
Uno picario argenteo cum modico de auro tistarum, Hussitarum, Origenistarum et Ana- per manus dandi; zdlognak kezrol-kezre
in superflcie, quod in pondere fuit marcha una baptistarum doctrinas renovarunt; szentes- addsa. Torvt. Msz.
et piseti tres. Cod. Dip. Pat. VII. 430.
kedok. Nagy Hier. Teut. Schul. I. 145. Otia
Pignoris quidditas, natura, conditio
Picatus, psittacus Plin.; papagdly. Ger. Bachtn. 101. Jokai Regi jo Tabl. II. 108.
pignoris ; a zdlog minosege. Torvt. Msz.
Sittig. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 118.
Pietisticus, pietatem affectans; djtaPignoris transvestitio, pignus in
Picca, 33, sarissa; szurony, dsida, toskodo. Vern. Phil. Mor. 315. Hoc (otium) alium transferre; a zdlog dtruhdzdsa.
kopja. It. picca. Ger. Pike, Spiess. Verancs. denuo literatum, mundi elegantioris vel etiam Torvt. Msz.
VI. 308. Hie enim Gallus cassidem, loricam, piuin, rectius pietisticum vocant.
Pignus cambiarium, pignus camocreas, Germ an us piccas ac secures, HispaPietosissimus, 3.; maxime pius; biale; vdltozdlog. Ger. Wechselpfand. Art.
nus archibusios, veruta Italus et spatas ambo igen jdmbor. Tor. Tar. XXV. 32.
D. 1840. p. 86.
punctim ferientes.
Pifararius, i, fistula transversa canens;
Pignus colligatum, quum bona diPiccardicus, 3., ad fratres liberioris tilinkos. Croat, sopac. Ger. Querpfeifer. It. versa unum pignus efficiunt; oszvekapcsolt
iudicii in rebus divinis pertinens; Pikdrd- pifferaro. Star. XVII. 63. an. 1516.
zdlog. Georch. H. T. III. 93. Ezen oszvekapV. Picarditae. Tor. Tar. 1891. p. 311. non
Piifa,33, puls adipe confecta ; piffa, meg- csolas pedig akkor van,midon tobb rendbeli
autem lulherana et piccardica religio dila- zsirozott koleskdsa. Orsz. L. D. 70923. jdszag egy sommaban kottetik le egyetemben.
tetur.
Urb. et. Conscr. Piffa ordeacea.
Pignus contractuale, pacto constiPiccarium, (Du C.) vas, calyx, cyathus; Pigella, 33, (Du C.) quoddam genus va- tutum pignus; szerzddesbeli zdlog. Torvt.
pohar, ivo edeny. Ger. Gefa'ss, frinkbecher. sis, scilicet artopta, quia depressa est; ab Msz.
Kronst. I. 204. Cod. Dip. And. III. 178. Tor.ital. pigiare, imprimere ; ostyasilto. Germ.
Pignus in commissum cadil,
Tar. 1888. 566. decem piccaria deaurata. Oblateneisen. Nagy Hier.
pignus remanet in loco, ubi depositum est;
Piccarius, i, a poculis, a cyatho; praePiglius, i, parvus pedis, pediculus; tetii. a zdlog ott hagyottd leszen. Torvt. Msz.
gustator ; pohdrnok. Tor. Tar. IX. 120. Pic-Prot. inq. 172: et destinabatad dorsum unam Pigritare, pigrum esse (Du C. pigritari);
carium nostrum a. 1353.
restelleni. Rac. Mon. SI. VII. 440. an. 1020
pellem, in qua erant multi piglii.
Pigmei, pro: Pygmaei; to'rpek. It. 1040 ad aediflcationem legentium aliquid exPicearium, Picearius, i, V. Piccarium; An. Sc. II. 230. an. 154-2. Per. Jur. pimmeo. Szamosk. II. 47. Pigmeorum quin- ponere non pigritemus.
Pigritari, (Du C.) morari; henyelni,
Lib. 64. picearium argenteum. Tor. Tar. XI. que calvarias, ovi gallinacei magnitudine, a
134. unum picearium simplicem cum uno Salymano Joanni secundo Principi olim mis- keslekedni. Pesty Szor. HI. 66. festinetis et
cocleari.
sas, in puerorum plebeorum ludicra oblecta- non pigritemini. Cf. Vulg. Act. Apost. 9, 38.
Pigrus, pro: pirgus (V. Du C. s. pirgus
Piceo-nigei% piceus; sztirokfekete. menta cessisse vidimus.
Alexy 6.
Pigmentum, (DuC. 1.) potio ex melle 2.); czovek. Ger. Pflock. Schlag. 1232.
Piko, panis, qui quotidie iusculo inserPicharium, Pycharium, V. Pic- el vino et diversis speciebus confecta ; edes
earium. Tor. Tar. 1889. p. 595. decem pi- borital, mezbor. Gall, pigment. Anonym. C. viebat. Jok. Epp. 1.9. semper mindennapi
charia argentea deaurata. Cupa eiusdem ge- I. Carnes et pisces et lac et mel manducabant leves, a piko pedig a hozzavalo kenyer megneris ad modum pycharii cristallini parata. eipigmenta multa habebant. Cf. Firm. Math. szolitasa.
Pila, (Du C. 6. vas quoddam ad usum
Pickarditse, V. Piccarditae. Szentiv. 8, 17; Coel. Aurel Aeus. 2, 9. med.
Cur. Misc. III. Oct. Synops. Chron. IX.
Pignata, ae, olla ; fazek. It. pignatia. eorum, qui pannos parant); czeker, szatyor.
Pictarium, v. Picearium; Cod. de Prot. inq. 182 : virgo M. in septimana sua la- Germ, die Zainc, der Marktkorb, Korbchen.
Schlag. 1104.
Sztara II. 412. Cuppas et pictaria nee non vabat scutellas et pignatas.
Pila ampulJata, V. Pila inflatilis.
duos bonos equos.
Pigneratitius, 3., ad pignus pertinens
Szamosk. H. 12 cum iis venalum exire, luPictor Carlifoliorum, qui pingit V. Actio pigneratitia.
Pignora, 33, pro : pignus. Ljub. Mon. dere, frequens esse ac velut in sinu fovere;
cartas lusorias; kdrtyafesto. Pest. Var.
SI. II. 215. an. 1341. pignoram quamdam. cum iis pilam ampullatam iactare, omnia
Levt.
Pignoracio, (DuC.), cautio, fideiussio, oblectamenta, otia denique atque negotia cum
Pictrix, foem. ad pictor; festone. Szaz.
pignus; zdlog, jotdllds. Pesty Szor. III. 236. iis communicata habere.
XVI. 73.
Pila ferrea, globus tormentarius;
Pignoratarius, i, qui pignori accipit
Picturare, (Du C.) ssepe pingere ; festegetni. Szaz. XIV. 163. Beng. Ann. Er. Cce- aliquid; creditor hypothecarius; zdlogbavevo, dgyugolyo. Isthv. XIII. 209.
zdlogbiro, zdlogtarto, zdlogos. Kass. Jur.
Pila incendiaria, globus pyrobolus
nob. 210.
Picturatus, 3., inaurata aluta ex- Civ. I. 126. Non tenet Citatio proprietarii, concavus ; Granat. Fal. Arch. Mil. 148.
ornatus (Sz. Moln.) sikos, i. aranyfiisttel medio pignoratarii aut arendatoris horumPila inflatilis, v. Italica ; idem ac folfuttatott, 2. sl6gos,islogos,arany v. ezust que uxorum peracta. Szirm. Kovy El. 345. lis pugillatorius; labda, holyag, melyet
lemezes. Kecsk. Otv. 171.
Nagy Jus Trans Sax. 143. Ordo et ius pigno- okollel iitdttek ki. It. palla come vescica.
Pictus masculus, mobile lignum (du- ratariorum talis est: qui a suo debitore hy- Ger. Ballon. Szamosk. II. 169. Quumprimum
ceris ut nervis alienis mobile lignum. Hor.pothecam expressam habet, potior est condi- Sigismundus princeps de tristi obsidione celeSat. II. 7. 82.); bdb. Ger. Marionette. Jok. tio eius, quam qui chirographum tanlum ris tabellarii nuncio certior factus esset, id
Epp. II. 207.
habet.
omnino temporis pi la inflatili, qua3 Italica
Pieiitissime, pro piissime; (V. Du C. Pignoratitia, ae, litterae, quibus ali- vocatur, veteribus follis pugillatorius, sese
pientus) legjdmborabb modon. Tor. Tar.quid pignori datum vel acceptum testatur; Albae oblectabat; collusores Ilalorum greges
zdloglevel. Szirm.
habebat, cum quibus in altum propulsam ve1889. p. 439.
Pignoratitius, i, V. Pignoratarius. sicam alternis iactabat pendentemquc pugnis
1. Pietas, flducia, persuasio. (Du C. al. s.);
szent meggydzfides, bizalom. Frak. Mat. Moln. Patv. 25. Pignoratitius et Pignora- incursabat.
62*
PUure
Pilocerunrt
Pirosus
Pilare, lundere stupario malleo (Du C.

Pilocerum, instrumentum pannis pi- quatuor pinta, hoc est eijthel exigere non
al. s.); kallozni, kolyuben torni. Kronst. landis V. Pilotherium; posztokolyu. Ger. audeant. Phahl. Jus. Georg. 134. duas pintas
II. 11. liniim pilantibus cerevisiam. Cod. Dip. Tuchwalke. Schlag. 2091.
vini. Urb. Reg. 158.
Arp. Cent, XI. 283.
Pilopoeus, i, pileorum confector; stir
Pintha Budensis, (Du C. pinta). Tor.
Pilatorius, 3., ad pistrinum pertinens vegjdrto. Her. Oec. 296.
Tar. XI. 137. Buthirum cum pintha Budensi
V. s. Molendinum pilatorium.
Pilotherium, pistrinum: kolyuma- vinum cum pintha Budensi... aceti pintha.
Pilearius, i, (DuC.) qui pileos facil, aut lom. Batty. Leg. III. 239. an. 1370; molen- Pinulatus pannus. p. e linoxylino texvcndit; kalapos, siiveges. Kronst. II. 133. dinum trium rotarum et Pilotherium.
lus; barchet. Ger. Barchent. Eszt. Okm. 29.
Pilealor, pilearius, pileorum, pctasorum
Pilularis, formam pilul*, globuli ha- (Deer. Ladisl. 1380.) Cysrenenses s o l v u n t . . .
confector; kalapos, Szaz. VII. 811. Pest Var. bens; labdacs ... Bone med. I. 254. forma tarn de Siudone quam pannis griseis seu fustanicis vel pinulatis.
Levt. Kass. Jur.' Civ. I. 91. Kronst. I. 137.pilularis.
Tab. Conscr.
1. Pincerna, 33, cella, (Du C. qui vinum Pionirer, is, ex It. piccone, quod ligoPileator Hungaricus, magyar dispensat). pincze. eredetileg sorpincze. Tor. nem, pastinum acutum sign., inde miles, qui
fossam fodit; sdnczdso, utdsz, drkdsz. It.
kalapos. Ger. ungarische Huttercr. Tab. Tar. 1893.
2. Pincerna, se: (Du C.) qui vinum con- picconiere. Gall, pionnier. Szirm.
Conscr.
Pileator Gernianicus, nemet ka- vivis m\sce(;pinczemester,pohdrnok. Pel.
Pipa, pipa. It. pipa. Gall. pipe. Ger. Pfeife.
lapos. Ger. deutsche Hulterer. Tab. Conscr. Serin. Servus . . . potest dare aliqua modica : Pfahl. Jus. Georg. 100. et in maiorem securiPileus Cumanicus, Cumanus, ut cocus reliquias ciborum et pistor reliquias tatem silex, chalybs et fomes ac pipa (tubus
qualem Cwiiani gestare solebant; kun sii- panum et pincerna aliquid vini. Hiem. 29. c. pro hauriendo fumo tahaca3) his interdicatur.
Piparius, i, qui herbarn nicotianam suveg. Bel. Prov. 497. Thurocz. 152. qui barbas Cod. Dip. Arp. V. 26. Cf. Ascon. Cic. Verr.
radere crines detruncare contra mores Hunga- 2, 1, 26; Lampr. Alex. Sev. 41; Hieron. git; dohdnyzo. Germ. Tabakraucher. Jogt.
ricos et pileos Cwnanicos, quorum usus in Qua3sl. in Genes. 40, 1; Inscr. Orell. nro2881. Eml. T. II. 2. p. 52: Tristia testantur exempla...
Pincernare, (DuC.) more pincernarum quod ob incautelam pipariorum s3pe sa;Hungaria iam in consuetudine liabebatur, abiivinum proegustare; bort me.gizl.elni, mielott pius . . . incendia exoriri soleant.
cere, demandabat.
Pileus purpureus, quo Cardinales a a kirdlynak adatik. Tor. Tar. 1893.
Pipatorium, locus, cubile, in quo fuponlitice ornantur; biborkalap. Cod. Dip. Pincernaria, 33, cella3 administratio; mum Nicotiana3 hauriunt; pipdzd szoba. Jokai
Lond. 209. a Sanctilate Vestra maiorem in pinczekdruli szolgdlat. Ger. Kellerdienst, Kosziv. V. 31.
modum contendimus, ut pileum ipsi/mrpu- Tor. Tar. 1893.
Piper ordinarium, paprika, Ger.
Pincernarius, i, (Du C.) pincerna, turkischer Pfeffer. Lzb. Cod. Med. III. 209.
reum, quort Sanctitaii Vestrse ac sedi ApostoPiperare, condire; fuszerezni, paprilicae inprimis honoriflcum futurum, pro tanlis cui cella vinaria curs est, cellarius; pinczein rempublicam Christianam meritis prime ntester, pohdrnok. Luc. Regn. Dalm. 196.kdzni. It. impepare. Otia Bachm. 46. qui
quoque tempore mittere dignetur.
nam in supradictis Privil. inveniuntur sub- sermones suos DOD sale prudento et aft'abiliPileus saccari, meta sachari; suveg scripti: Camerarius primus 2. 3. Pincerna- tatis, sed stercore, merdatione et similibus
scurrilibus condit et piperat.
czukor. Kronst. III. 371., 391. an. 1546 : pro rius, Palatinus etc.
Pincernarum regalium MagisPiperata, ae, (Du C.) placenta mellita V.
massa swe pileo, ut.Dominant, saccari.
Pilous turbinatus, tiara; turban. ter, V. Magister pincernarum. Torvt. s. Confectio zuccari; mezes kaldcs.
Piperatus, (Du C.) pipere temperalus,
It. turbante. Gall. Turban. Bel. Geogr. MS. Msz.
Pincernatus, us, (DuC.) munus et amarus; fiiszerezett. Diosz. Fiiv. 578. Cf.
superne pileus contegit turbinatus.
Pilga, 33, uter e corio bubali confectus; offlcium pincernse; pohdrnoksdg. Batty. Petron. Sat. 36 ; Colum. 12, 47.'
Piperiterium, pistillum piperi tebivalytomlo. Gros. H. Ph. I. 166: Utres, Leg. I. 595.
Pincvis, pro : pinguis. Tor. Tar. 1889.rendo ; borstoro. It. pestello da pepe. Germ.
quibus aqua solla Sovarini e salis puteo protrahitur, ac ibi vulgo Pilgae dicuntur, e co- p. 373.
Pfefferstossel. Schlag. 844.
Pipeta, 33, pituita; pip. It. pipita. Ger.
Piudicultor, poe'ta ; kolto. Hor. Mem.
rio b.ubalino conficiuntur.
der Pip, Pips. Szentiv. Cur. Misc. II. 260. GalPiliator, V. Pileator. Bene Pol. 135. 256.
Pinella, ae, pinus V. s. Bota; fenyufa. linarum morbus ordinarius est pituita seu piPiliolum, Piliolus, pro : Pileolum,
galericulum; konty. Schlag. 1175.
Pinguedo piscium, adeps piscium; peta, hunc curat cuminus sylvcstris vel ferri
sarrnenta potui iniecta.
Pilium, V. pileus. Szaz. XXIV. 340. halzsir. Germ. Fischthran. Vect. Ref. F.
Pipidion,flabellum;legyezd. Nagy Hier.
Pinguiculus, 3. dem. ad pringuis;
parvum capucium et pilium virideum. Pilium
Pipo, Philippus; Tor. Tar. XII. 187.
koverecske. Irodt. Koz. VII. I. 95. Cf. Front.
mardurinum.
Pirates, pirata; rablo. Baity. Leg. HI.
1. Pilius, pilus; kalap. Kuk. Jura. I. Ep. ad M. Gas. 4, 12. ed. Maj.
Pinguis, dives; gazdag. Eszt. Okm. p. 71. an. 1309.
182. an. 1416.
Piratica, &, (Du C.); tengeri rablds.
191. 1299. Thomas pinguis mercator vene2. Pilius, pilus V. s. Pala 1.; szor.
Kuk. Jura. I. 129 : piratica seu damnum
Pillango, onis, papilio; pillango. Tor. tensis.
Pinna, , culmen turris ; (Du C. 5.); aut violentia . . . navigantibus. Brut. Hist. III.
Tar. 1890. 567. Velum unum album oblongum ultra unius orgia; cum pillangonibus, torony csucsa. Ger. Turmspitze. Kronst. I. 283. Cf. Quintil. Inst. 8, 3, 34; Justin. 8, 3,
fin; 22, 1.
ornatum.
289.
Pireite, piratarum more, piratice; tenPilleus, i, V. Pileus. Thok. Diar. II.
Pinnaculum, (Du C.) apex turris, ex344. TJnus pilleus ruber, sabellinus fl 14. Pro trema pars sedificii, fastigium; gomb. It. pi- geri rablo modjdra. Brut. Hist. XI. 251., 17.
Pirestris, fors. sartago; V. Archiscamnacolo. Kronst. II. 62: aurifabris, quo diepinuno pilleo pannus Anglicanus, ruber fl. 1.
Pillicaius, (DuC. Pelliciarius) pellio; naculum super turrim apposuerunt. S. de num; serpenyo.
Piretrum, (Du C. pirelrus) materia aliszilcs. Rac. Mon. SI. XIII. 17. an. 1348.
Kz. Chr. I. 4., 1. ciconiam . . . in pinnaculo
Pilliparius, (DuC.) pellio, pellarius; unius palatii, in quo' habebal nidum . . . re- qua, ex qua polio medica conficitur; tdrkony.
szucs. It. pelliciajo. Mem. Pauli. 423. com-sedisse. Cf. Tertull. adv. Jud. 8.
It. piratro. Kol. Cod. 12. radicem piretri azaz
Pinnulalibratrix,conspiciiium; ard- tarconth.
busta fuit (lomus Mag. Poman. pilliparii cum
nyozo. Ger. Visier. Par. Pap.
certis aliis domibus.
Piretum, pyrethrum ; tdrkony. Schlag.
Pinosus vel pynostis : mons pinosus, 897.
Pillizaria domestica et silvestria, (Du C. Pelizaria, Pilisaria, Pilliza- pinetum; fenyves. Knauz. M. E. Str. 1. 493.
Pirongatorium, (ab hung, pironria, Pelliceria, Pelliteria) pelles ips33 prse- 637.
gatni. obiurgare) obiurgatio; pirongatds.
paratee ; szortne. Cod. Dip. Arp.Cont. X. 101. Pinsere, coquere; sutni. Arch. Rak. Jokai Rab. R. I. 202. a csaszar erre lekiild
possint et valeant venire et stare in portum VIII. 345.Una cuprea autepsa, vulgo tebszi, pro egy hnialm&spirongatoriumotaiZ uradalomcum singulis infrascriplis rebus et mercacio- pinsendis tortatis.
oak, hogy mert nem orvosolja meg a jobbanibus Romanic scilicet: coramine, coriis domePinta, 33, (Du C.) mensura liquidorum gyok bajait.
sticis et silvestribus, cera et pillizariis do- duas medias complectens; pint. Gal. pinte.
Pirosus, 3., lapidosus in modum piramesticis et silvestribus.
Szek. Okl. I. 261. plus quam octo Azoras vel midis. V. Du C. s. Pirus; gulaa.laku ko-
Pimm terreslre
Piscis salsatus
Pistoralia
43
vekbdl. Cod. Dip. Pat. V. 21. Ubi sunt due myzon fluviatilis; kilencz szemu hal. Vect. mine veniens, Thesaurarii vero dimidius ferto
mete unapirosa/altera terrea 28., 37., una Ref. F : Tunella piscium novem oculorum, obveniebat; una de singulis marcis pro lucro
mro cumulata (sc. meta).
seu Lampretarum, vulgo Priken.
Camera? exactis Comes Cameras iisdem hominiPirum terrestre, solanum tuberoPiscis salsatus, piscis sale conditus; bus singillatim unum grossum solvere lenesum ; burgonya. Opin. P. 1. . 9.
besozott hal. Szaz. IV. 365. pro uno vase batur.
Pisa saccari, pillulse sacharese; czu- piscium salsatorum.
2. Pisetum, i, pondus, ab It. pezzelto;
korlabdacsok. Kronst. III. 287 : apotecario
Pisscalentia, se, odor piscium; hal- konting, nehezek. Ger. Quent, Quentchen.
szag, halbuz ; Wernherus De adm. Hung, Kecsk. Otv. 159. Zsigm. Hist. 162. Ceterum,
dedit pis a saccari.
Pisanella, se, liber quidam. Ljub. Mon. aquis p. 859. Nullum est tempus Tibisco, quo ut publicani, quibus res monetaria elocata
SI. XXII. 183. an. 1461: Pisanellam satis piscibus non magis, quam caeteri amnes aberat, iusti ponderis monetam cudi curarenl,
eorreclam.
undet. Quin, qui propius ad eius ripam in aesti- duo custodes, unus archiepiscopi StrigonienPiscacia, piscaria, locus, in quo pisca- vis prsesertim caloribus accidunt, manifesto sis alter autem Tavernicorum magistri constitur; halasto. Cod. Dip. Hung. Pat. VII. 24. sensu experiuntur eum pisculentiam quam- tuti sunt, quorum ille unum pisetum (uno
pezzetto) seu unum pondus i. e. unum argenRedditus vero piscaciarum vel prati com- dam, ut sic dicam, redolere.
Piset, V. Messing. Nessick; nehezek. teum denarium, hie vero Vs denarii a quavis
munis habelur.
Piscare, pro : piscari; haldszni. Pesty Ger. Veo-einer Marke. Kronst. I. 184., 187. cusa marca accipiebat.
Pisetus, i, species ponderis ab it. pozSzor. HI. 116. pisdnam suam non piscaruePiseta, se, ponderis genus Vso pars marnmt. Szek. Okl. IV. 14.
cae; nehezek. Kronst. II. 212., 448.
zetto, drachma, quadrans semunciae V. PisePisetarius, i, penzvero mester. Hain. ium 2.; nehezek. Szaz. IV. 358. emi cuppam,
Piscaria, jus piscandi, (Du C. locus in
quo piscatur); haldszat. Luc. Regn. Dalm. Exlr. L. 22. in cusione monetse homo eiusdem quae ponderabat marchas sex et pisetos ali202. se obligaverunt eidem annuatim et in pisetctrius dictus, qua homo regni adhibeatur, quos.
perpetuum solvere duo millia iibrarum et pro hie autem ne aurum et argenlum non cusum
1. Pissis, (DuC.) pyxis, (more Italorum
pedagio porlarum Civitatis eiusdem, pro pi- efferatur, invigilet, proventus etiam exinde pronunciatum) sclopetum. Ger. Biichse;pws/a.
scaria, pro macello pro arboragio porti etc. pisetum dictos, ex quibus quinque millia flo- Szaz IV. 679.
Fej. V. III. 335. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 69. renorum pro convictu nobilium Tyrnaviensi
2. Pissis-idis, pro : pixis (Du C.) Text. v.
Piscaritius, 3., ad piscandum aptus; fundati sunt, archiepiscopus percipiat. Samb. sub Partition; szelencze, milylye. It. cashaldszati. Mem Pauli. 425. qui caute vene- Tyrn. Tor. Tar. IX. 154. Batty. Leg. HI. 505. setta. Ger. Biichse.
rant in quatuor barchis piscaritiis.
an. 1456. Moln. Patv. 27. Cod. Dip. Briiss.
Pistaldus, i, V. Pristaldus. Han. Mon.
Piscatio, (Ap. Du C. ius piscationis in III. 5. Kass. Jur. Civ. Lex. 47. Bel. Comp. Jur. P. I. 24. an. 1265 . . . pistaldus misfluviis), in codice nostro antem locum signifl- Hung. Geog. 32. Pisetarius homo erat archi- sus . . . debeat habere pro suo precio.
cat, in quo pisces capiuntur, qua notione ac- episcopi Strigoniensis, ad officinam monetaPistardus, i, (a pinsere), pistor; pek.
cipiendum esse vocabulum satis cognoscitur e riam illocatus, Cremnicii, qui regis et regni Fej. I. 297. et Abbati regalem visitanti praecontextu, ubi promiscue cum piscatura (pp. aucloritate, in eo curam ponebat, ut pecunia sentiam duodecim equites servitium studeant
exhibere; ministri, qui serviunt cum equis
18., 19.) et piscina (p. 313) usurpalur atque iusli ponderis et valoris, ibi cuderetur.
ex usu pluralis vocis; halasto, haldszati
Pisetarius Regni, Primas, archiepi- 156. . . . ceriariis 6; pistardis 5. Kat. Hist.
hely. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 19., 21.. 115. scopus Strigoniensis, qui olim rei monetariee Reg. I. 195. Batty. Leg. I. 376. an. 1015.
Pistare, (Du C.) pinsere : siitni. Szani.
Et hec villa habet terrain . . . arundineta cum praeerat; az orszdg primdsa, ki hajdan a
piscationibus multis et in Mylerfluvio.Cod.penzveresre feliigyelt. Kon. Egyh. 267.
p. 404: pistoribus, quod pistaverunt. Kronst.
1. Pisetum, (DuC.) reditus archiepi- I. 438. II. 591. III. 176.
Zi. V. 590.
Pistator semmellarum, pistor siPiscatio philosophica, dissertatio scopi Strigoniensis ex urburis aurariis; penzpiiysica curiosa de piscibus ; bolcseleti hald- veresi add, penzvdm. Irodt. Kozl. VII. 2. liginarius ; zsemlyepek. Kronst. III. 279.
szat, ertekezes a halakrol. Szenliv. Cur. 141. Fej. Jur. Lib. 158. (Pet. Pazmany 1624. Pistatrix, fern, ad pistator; pekne.
lit. fundationales) (Licet a sanctissimis Hunga- Kronst. III. 255., 279.
Misc. Dec. HI. P. II. 135.
Pisticus, probus, fldelis, non aduiterinus
Piscatura, Du C. se, ius piscationis; hald- rise regibus ex monetae cusione certi quidam
szati jog. Szek. Okl. IV. 54. simul cum fluviis, nee contemnendi reditus archiepiscopo Stri- (ex gr. rtiaxixog) (Du C.); hu. Fej. X. I. 404.
piscinis, piscaturis aquarumque decursibus, goniensi fuerunt assignati, ita, quod ex singu- nee inertia ductus subterfuido exquisite relis argenti, aurive cusi vel non cusi, marcis trocessit, sed sedule et continue alacri fldelimolendinis. Kass. Prax. 1. 219.
Piscena, ae, (Du C. piscina) locus, ubi pisetum unum, hoc est quadragesima octava tatis praxi et pistico ministerio maluit abspiscatur; halasto, haldszati hely. Szek. pars marcae, certo ac infallibiliter assignare- que metu lethi multifariis virtuosis modis intur, tamen hos redilus ab an. dom. 1573. quo signiter complacere. Fej. X. 3., 320: fldelis
Okl. III. 313. et mollendinis et piscenis.
Pisceria, ae, piscatura; haldszat. Ljub. diem suum obiit Antonius Verantius... usque noster dilectus paternos, sinceros, facetos et
ad an. 1625. per quamdam usurpationem Ca- pisticos mores imitando. Cf. Vulg. Johann.
Mon. SI. V. 43. an. 1404.
Pisces seminarii, pisces feturse; temera Cremniciensis percipiebat. Cher. Jus. 12, 3.
nyeszhalak. Ger. Brutflsche. Kronst. III. 647. Eccl. I. 226. Pisetum ab Italico peso vel Pistola, ae, brevior sclopetus; pisztoly.
qui solvit pisces seminaries vulgo zamfysch. pezetto, pondusculo unius quippe grossi, ho- It. pistola. Reg. Turm. Praet Formulare I. PiPiscina, equorum natatoria; (Du C. al. mini Archi-Episcopi Strigoniensis a singula stolae cum loramentis, quibus ephipio allis.); lovak usztatoja. Kronst. III. 579: in marca pro lucro Camera? in quibuslibet Comi- gantur. Arch. Rak. VIII. 364. duo paria futral
piscina, quam equorum natatoriam vo- tatibus exacla dependendi vel ab Hungarico pro pistolis.
Fizeto" originem trahit. (Carol. I. Decret. 1342.
Pistoleta, ce, (Du C. pistolettus) brecant.
Pisciformis, formam piscis habens; . 59. et artic. 23., 1553). Pisetarii offlcium vior sclopetus; pisztoly. Kuk. Jura. I. 434.
halforma. Gall, pisciforme. Hist. Nat. 53. In ex articulo 15. 1557. cognoscitur,,ubi praeci- an. 1750. Arch. Rak. II. 425. pro octo pariaquaticis, quarum aliquae ex ovo exclusae pi- pitur, ut Archi-Episcopus Strigoniensis per bus pistoletamm. ib. VIII. 330. Jogt. Eml.
sciformes, apodae sunt et metamorphosim suum Pisetarium Cameris Cremniciensibus III. 375. pastoribus arma uti: flinctac, pistosubeunt.
et aliis Cameris Intersil semper dum aurum et letae . .. adimenda sunt. Thok. Diar. II. 346.
Piscinulla, ae, parva piscina ; Ids ha- argentum in Cameram Regiam praesentatur.
Pistolice, auxilio sclopeti minoris; piszlasto. Tor. Tar. XII. 81. molendinum zcpis- Num Hung. 159. Comes Camera in loco cusio- tolylyal. It. con, per pistole. Fabo. Monm.
cinullam... ibid, piscinulla.
nis tenebatur habere duo scrinia, in quorum Evang. II. 248. quod non prtedicatione, sed
Piscis ccelestis, V. Anguilla Hun- uno ferramenta formalia seu typaria monetae, coactione, non epistolice, sed pistolice eos
garica; menyhal. Ger. Olruppe, Quade. Ga- in altero vero virgulae pro monetis fusae sub adiunxerit.
Pistor alb us, pistor siliginarius; zsemleoti. 14. cuius cauda anguillis est similis, sa- sigillis ipsius Comitis Archiepiscopi Strigoniporis iucundi, quern Hungari coelestem pi- ensis et Magistri Tavernicorum (Thesaurarii) lyesuto. Ger. Weissbacker. Kronst. I. 656.
Pistoralia, quaecunque simul in furno
seem, Menjhal, Germanice Olruppen et Quap- asservabantur ; pro qua conservatione domini
archiepiscopi de singula marca omni die ope- pistoris eoquuntur; coclura; sutemeny.
pen in Sax. vocitant.
Piscis novem oculorum, Petro- ris unum pondus (seu grossus) Piseti no- Schwart. Scult. 44.
494
Pisloria
Pixldula
Plaidura
Pixidula, 33, dem. ad pixida; pus- cium, iudicatio; peresiigy, birdskodds.

Pistoria, , (Du C.) locus, ubi pistores
Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 138: de nulla re,
panem conficiunl; siitohdz. Quel Sieb. I. kdcska. Kronst, II. 643.
1. Pixis, V. Pixida (DuC.) Kronst. I. si quis voluerit iusticiam petere, habeaturpiaSB!., 553.
Pistrix, fern, ad pistorem; pekne. Fej. V. 211. Schlag. 2267.
citum lempore messium. Tor. T^r. 1839. p.
II. 413. Item clamydem . . . relinquo Mayna: 2. Pixis, pixis; persely. Ger. Opfer- 21. Moln. Patv. 1. Star. I. 142. an. 1358. si
pistrici. Kronst. I. 639. Cf. Lucil. ap. Varr. biichse. Lzb. Cod. Med. III. 149.
aliquis de regno nostro Hungarie haberet aliL. L. 5, 31. . 133. et ap. Fest s. v. Mam- Pixis barbata, pixis Pragensis V. quod^taciturn cum aliquo Racusino. .. actor
phula p. 142. ed. Miill.
Barbata. Vect. Ref. 02 : De pixide Pragensi teneatur sequi forum rei.
1. Pistura, pinsatio; kolyiizes. Ger. das barbata dicta.
Placor, (DuC.) tranquillitas, suavitas;
Walken ; Stampfen. Kronst. III. 25: pistura Pixis manualis, manaria, sclo- kellem, nyugodtsdg, vidorsdg. Nagy Hier.
vulgo stampen et. 27. f.f. Plin. 18, 10, 23.
pelum equestre ; kezi puska, karabely. Ger.
Placoton, alias: Platona;, Platonias, Pla2. Pistura, ae, opus pislorium V. s. Si- Handbuchse. Fjp. Szam. p. 481. Szaz. VIII. lunia? (DuC.) dicta marmora in tabulas dismillarius; suiemeny.
633. Monm. Comit. I. 614.
secta ex gr. nharvvsiv ; koczkako, padlat,
Pitacium, (Du C. Pittacium) petitio, Pizolus, i, numi genus; piczula. Ljub. menyezet. Ger. Quadersteine. Nagy Hier.
litter* supplices; kero level, folyamodvdny. Mon, SI. V. 230. an. 1334.
Cf. Vulg. Sirac. 4, 13 ; 39, 23.
Knauz M. E. Sir. II. 421., 436. paternitatem
Placarius, i, Platearius, tribuli ex- Placta, 33, (Du C.) ratis; tutaj. It. piatta.
vestram per prasens pitacium queso tolo actor, custos etiam civitalis, cuius erat citare Ljub. Mon. SI. XI. 227. an. 1346: omnes
nisu.
accusatos ; adobehajto, poroszlo. Han. Mon. placte (sc. sails) massarie . . . s i n t . . . ad
Pitalamus, pro: Epythalamus ; vofely. Jur. II. 48. an. 1312 ; rivarij seuplacarij... usum salinarum.
Ger. Brautfiihrer, Hochzeitbilter. Schlag. 252. debeant esse quatuor.
Plaga. 33, signumelignofabricatum (Du C.
Pitaiicarius, i, (Du C.) dispensator;
Place-major, pnefectus urbi; vdros- al. s.) \pdlczika, tdbldcska. Szekelyudvargazda. Ljub. Mon. SI. XI. 59. an. 1322: parancsnok. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 105. helyi ref. koll. Ert. 1894/5. 92. lap. Plagam
quarta pars . . . introitus . . . s i t . . . obli- supremis vigiliaa prsefectis, qua sic dictis Place- liabens vigilias poenaB subiacelo. Plaga alatt
gata magistro... physico et . . . magistro . . . majoribus.
itt egy kis faeszkoz ertendfi, melyet a magyar
pitancario communis.
Placenta rnellita aromatites, fu- szo hasznalataert a biinosnek nyakaba akaszPitancia, a?, (Du C. Pietantia) prater so- szerszdmos pogdcsa, be'les. Par. Pap. Schlag. tottak s buntetese volt a vigilseg. Bek. Debr.
lita fercula apponi solita e piscibus et ovis 1851.
foisk. torv. 137. et 140. Ad coercendum hunconstans; utoetel. Bek. Pil. P. I. 46.
Placenta miliaria, male. Ger. Hirs- garismum plagas habento Neutralistae et proPitissare, (DuC.) pytissare (nvtRjo) Mehl-Kuchen. Par. Pap.
pter pernoctationes eorundum apud sese tres
gustare, pra?gustare;/ntizdm, kostolgatni.
Placenta pyritieo-metallica,
denarios penduntor. Sensus huius est: NeutraKov. Carm. 45: Accipiuntilli digitis comprensa nyers ken. Ger. Rohstein, Rohlech. Beszt. lists habeanl plagas, quas hungarice loquentiduobus Pocula, pitissantque prius.
Levt.
bus tradant in signum poenaB; si has pravariPitristickus, (Dief. pitricus, pitriscuPlacentula, dimin. ad placentam ; kis caloribus non tradiderint, sed eas penes se
lus) motacilla regulus. Linn, trochilus Plin.; lepeny. Tor. Tar. III. 70. placentulis azymis retinuerint, solvant tres denarios.
okorszem, csaldncsattogato. Ger. Zaun- utebantur.
Plaga estivalis, meridies; deli tdj.
konig. Arch. Ver. Sieb. ZXVI. 119.
Placet m. pr., subscriptio regis. Szaz. M. Flor. Fontes II. 105. Ex plaga-estivali...
Pitro.pus, i, (gr. snitQonoq) patronus, XXII. 444.
gens iacet.
tutor; iigyved, gydm. Ljub. Mon. SI. XI. Placetum, apud Du C. placeti litters,
Plaga prohibita, locus septus, prohi130. an. 1323.
quibus vox placet subcsribitur. Def. bon. p. bitus ; tilos. Art. D. 1840. p. 36.
Pituita, 33, malleus humidus; taknyos- 59 : Hoc iure usi sunt Apostoli eorumquesucPlagaster, qui damnatus est ad plagam
mg. Ger. Rolzkrankheit. Lzb. Cod. Med. cessores tribus pene sseculis sub persecutori- gestandam. V. Plaga. Papal ref. foisk. Ert.
bus absquepZaceio Civitatis . . .
1894/5. 13. lap. Plagaster die et node den.
II. 25.
'Pituitarius, 3., ad pituitam pertinens,
Placetum Regium, ius regis in ne- 1. amittet . . .
pituitosus; nydlkds. It. pituitoso. Gall, pi- golio religionis edicta episcoporum aut roPlagiarius, i, (DuC.) dicitur, qui mantuieux. Vern. Met. II. 189. applicentur cum mani pontificis regnum concernentia velappro- cipium alienum vel hominem liberum pro manaere inspirato flbrillis nerveis membrane bandi vel abnuendi; kirdlyi tetszveny, Hor. cipio distrahit et vendit; szolga lopo, szolpituitariae.
gdlo lednyt elado, kereszteny gyermekeMem. 335. Kass. Prax. I. passim.
Pixenmayster, tormentarius; tiizerPlacharius, V. Placarius. Ljub. Mon. ket es embereket elado. Par. Pap. Vuch.
mester. Tor. Tar. 1891. p. 258. tormenta- Jur. P. I. V. III. 147. Placharii non exeant... Leg. Grim. 78. (Decret. II. Maxim, imp. an.
rium vero seu Pixenmayster non nisi uni- sine licentia curie.
1567. Art. 30. . 1.) ut nemo Capitaneorum...
cum eumque sat ineptum habemus.
Placibiliter, placide; szeliden. Tor.plagiaries, qui Chrislianos pueros et homiPixida, 33, sclopetum, bombarda; puska. Tar. XL 112. ea audivit placibiliter et be- nes furtim captos . . . Turcis divendunt. Leg.
Kronst. I. 641. II. 436. Szaz. XV. 120.
nigne. Dip. Reip. Rag. 22.
Schol. Schem. 27 ne plagiariorum turcicoPixida manualis, sclopetum manuPlacidare, probare; helyeselni. It. rum pra3da fiant. Monm. Comit. II. 273. plaale ; kezi puska. Kronst. II. 494.
approvare. Cod. Evang. T. I. p. 263 : cessio- gianj sive Martaloczij. Verancs. IX. 256.
1. Pixidiarius, a Germ. Biichse, miles nem . . . transmissam respectu punctorum per Instr. Pac. Art. XVIII. Cf. Cic. qu. Fr. 1,2, 3 ;
Senec. Tranqu. 8. Ul. Dig. 21, 1, 17 ; 27, 2,
sclopetoinstruclus;pMsfeds. It.cacciatore. Gall, nos placidatorum . . . acceptamus.
Placistus, 3., lege : platistus, platis i. e. 49; 48, 15, 1. 16. Callistr. 16, 6.
arquebusier. Germ. Schiitze. Szegedi Ruhr.
Pars. II. p. 257 : De generalis insurrectionis pontonibus inserviens; komp-, rev. Cod. 1. Plagium, (Du C.) dicitur de eo, qui
naodo, et oblatione a quatuor portis unius pe- Dip. Arp. Cont. I. 37. an. 1086. de omnibus mancipium alienum, aut hominem liberum pro
ditis pixidarii. Decret. Rudolphi Regis decimationibus, piscationibus, ripis, placistis mancipio distrahit ac vendit; emberrablds.
1600. Arch. Rak. VIII. 405. Frak. Mat. Ley.possident.
Proj. sanct. crim. P. I. Tit. V. Art. II. rapina...
Placita coronse, causse ad regem et in hominibus inlerceptis Plagium appellatur.
II. 107. Apud nos ista consuetude observatur,
quod quantacunque peditum summa sit, quinta eius locumtenentes pertinentes; oly peres V. Art. VI. Cf. Callistr. Dig. 48, 15, 6; Ulp.
ugyek, melyek elintezese csak a kirdlyt ib. 1.
pars ex pixidiariis constitnatur.
2. Pixidiarius, faber sclopetarius; vagy a kirdlyi fobirdkat illette. V. s. v.
2. Plagium, furtum literarium; konyvCoronator 2.
puskdmuves. Szaz. XVIII. 37.
martalek, gondolatorzds. It. plagio. Fabo.
Placitare, (DuC.) litigare, lite conten- Monm. Evang. II. 27. atque adeo criminis plaPixidicus, 3., ad pixidem, sclopetum
pertinens; puska... Star. XXII. 25. an. 1514. dere ; perlekedni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. gii reus factus sit.
finaliier per pulveres pixidicos murum ipsius III. 124: aliquis placitans ante curiam. Pel.
Plaidura, 33, (DuC. pleidura) locus virSerm. Aest. 50. k. Placitare hoc esl causas gultis implexis conclusus ; sovenynyel bekecastri sursum ponere fecit.
Pixidinus, 3., ad sclopetum, pixidem pertractare vel iudicare el iurare. Luc. Regn. ritett hely. Batty. Leg. I. 387. sepes iisque
cinct33 domus suburbanaa; aliaque spatia etiam
tinens ; puska ... Vjestnik I. 227. an. 1530. Dalm. 280. Hajnik Perjog. 216.
velil ei dare . . . de pulveribus piacidinis.
Placitum, (Du C. Us intenlata) iudi- plaidurae ct pleissicia dicantur; occurrit
Plaja
Planetare
etiam pleistura, qua? omnia eundem sensum

Planclare, pro : plantare ; ultetni. rialium, quod in multis quidem Casibus pro
reddunt, et forte ex implexione virgultorun Han. Mon. Jur. P. I. 80 : planctare vmeam. norma deservit.
Planum reorganisatioiiis; ratio
dictao sunt sepes plaxta seu plaxitia e
Plancula,se, parvus modus agri, maxime
rectius plexa, plexta, et plexitia, plextltia.
qui in longiiudinem extenditur vel in piano si- gymnasiorum de integro ordinandormi). Ger.
Plaja, a Germ, playe, fauces montium tus est ; hosszukds mezd. Cod. Dip. hung. Organisations-Entwurf. Marosvasarh. gymn.
16 es gyalog dtjdro osveny, utszoros, or Pat. t. VII. 24. Item sex vinee videlicet prima Ert. 1894/5. p. 67. Reorganisatioplanuma.
dllomds a havasokon. A plaja = hatdr super planculam Kenez.
Planum Tabulare, V. Planum demegye, hatarszel, a plajas : hatdrszeli szo
Planellare, (DuC.) 1. Lapidibus ster- cisionum Curiahum. Georch. Ert. VIII. A
rosort, uto'rt jelent. Szaz. XXII. 658.
nere, pavire, pavimentare, 2. exa?.quare ; /. Curialis Decisiok felhordasaban hivalkoPlajaso, custos conflniorum V. Plaja ko'vel kirakni, 2. egyengetni. Nagy Hier.
zom a Planum Tabularenak Pozsonyban
veghelyi drzo, plajas. Ger. Granzer, Granz
Planelli, (Du C.) crepidse ; saru, czipo. Vtibernel 1817-ben Deak, aztan Budan a Magy.
It. pianella. Nagy Hier.
Kir. Universitas betuivel 1825. Deak 6s Mawachter. Kass. Jur. Civ. Lex. 47.
Pianeta, (Du C.) vestis Sacerdotalis, qua3 gyar nyelven lett kiadatasara : mellyben a DePlana, se, gradus (Du C. al. s.) ; osztdly
Reg. Turm. Prset. 51. Pra3ter id, ne ulli ad vulgo Casula dicitur ; miseruha. It. pianeta. cisioknak kezdettol egesz vegig sorban folyd
miltalur quidpiam, quod non est uniforme, Ger. Messgewand. Cod. Dipl. Arp. Cont. VI. szama 1085-ig terjed.
gestare, curabil una Capitaneus Turma?, u 277. Mittimus tibi Pontificalia ornamenta,caliPlasmare, (Du C.) n'ngere, formare,
universa etiam Stabi minoris Individua ac ea gas et sandalia, amictum et albam, Cingulum crcare; alkotni, kepezni. Szil. R6gi Magy.
qua? prima;, ut dicitur, Planae inserta sunt et succinctorium, orarium et manipulum, tuni- Kolt. T. I. 383. Dominus plasmavit Adam,
inlroductas germanicas uniformes vestes ge- cam et dalmaticam, chirothecas et annulum, qui peccavit. Cf. TertuII. adv. Jud. 13. med.
stent.
planetam et mitram. Szer. Not. 151.
Plasmator, (Du C.) conditor, creator;
Plaiia Prima, elsff osztdly, tbrzs
Planetarius, 3., ad planetam perti- teremto. Batty. Leg. III. 215. an. 1369 ; hohadi rendu. Moln. Patv. 30. Prima Plana nens ; bolygo . . . Szentiv. Curios Misc. Dec. stiam offerro omnium plasmatori. Fej. IV.
denotat Statum Officialium, quoad competen- 68. Ultimo cur Stella? non Planetariae vo- 2. 410. Eszt. Okm. 138. (Johannes Strigon.
tiam portionum (In militaribus). Arch. Rak canlur Fixse.
Archlep. an. 1469). operante sapientia plasIX. 83. Primam Planam vero quod attinet :
Planetulus, i, parvus pianeta. Szentiv. matoris. Verancs. VI. 223. Cf. Tertull. adv.
ilia secundum proiectum a Generali Qusestora- Cur. Misc. 284. Quia illi planetuli moveren- Jud. 2.
tus Bellici Officio desuper extradandum for- tur vel per circulos sequales.
Plata, SB, (Du C.) navis plana? species, ramari debebit. Reg. Mil. an. 1726. p. 19. EquiPlanetum, runcina ; V. Planula , les ; tutaj. It. piatta. Ger. flaches Fahrzeug.
tum magistri, Centuriones . . . Vexilliferi cum gyalu. Ger. Hobel. Fin. B. 44.
Ljub. Mon. SI. I. 32., 316. II. 316. an. 1346 :
omnibus minoris gradus seu sub statu legioPlanificare, componere ; kiegyenli- naves el viginti platas.
Platais, (Ger. Plalleisse) Pleuronecles
num nempe Staab seu sub vulgo nominata teni. An. Sc. I. 2. an. 1411 : omnes causas. .
Plalessa (Linn.); plataitzhal. Vecl. Ref. 7.
prima Plana comprehensis ofticialibus. recto tramite arbitrii planificorent.
Planina, planities; siksdg, terseg
Plataticum, (Du C.) Iribulum, quod in
Szirm. Glos. 125.
PJana secunda, qui tantum ad mili- Vjestnik II. 91. an. 1640. nobiles . . . possunt plateis, seu pro transitu platearum, id est viatiam spectat ut : medicus, sacerdos etc. mili- secare in planicie seu planina.
rum publicarum pra?statur; utado. Ljub. Mon.
taris ; a hadi rendhez tartozandok. Szirm.
Planisare, 1. planum elficere, 2. consi- SI. I. 20. an. 1203 : remittamus. . . civibus...
lia struere, machinari ; i. egyengetni, 2. ter- plataticum el arboraticum. Cod. Dip. Arp.
Glos. 125.
Cont. XI. 80.
1. Planare, in ordinem redigere ; ratio- vezni. Nagy Hier.
Platearius, i, Placanus q. v. Han.
nes purgare ; kiegyenliteni (pi. szamlat)
Plantalis, ad plantam pertinens; noFjp. Szam. p. 481. an. 1439 : totum plana- venyi. Szentiv. Curios. Misc. Dec. III. P. Ill Mon. Jur. II. 60.
Plateatichum, idem quod Platatitum est ... den. sunt defalcati.
p. 44.
Plantariuni, (Du C.) plantaria, orum ; cum. Ljub. Mon. SI. I. 27. an. 1211. Cod.
2. Planare, planum reddere, lenire, p
care, cui opponitur corrugare (Du C. al. s.) ; dpolo, nevelo-hely. Oszterh. 27. Piscinarum Dip. Arp. Cont. XI. 413.
Plateaticum, V. Plataticum. Fej. II.
a redoket lesimitani, viddmmd tenni. tria habere genera oportet 1. Seminarium
Boc. Hungar. p. 298 : Jesabel, Tanaquil Xan- foelura?. 2. Plantariuni novella; soboli edu- 330.
Plateatim, in modum platearum; utczatippe me corrugant : Sara, Rebecca, Susanna candse. 3. Saginarium. Kass. P. P. I. 174.
Plantatio, V. Lehota (Du C. al. s.j ; modra. Ger. Strassenweise. Thurocz. 276.
planant.
Est autem hoc oppidum campestrale . . . in
3. Planare, componere (Du C. al. s.) ; irtds. Szaz. XIV. 65.
kiegyenliteni. It. appianare. Ger. ausgleiPlantativus, 3., plan tans ; iilteto. Andr. comitalu Bachiensi pingui in tellure longe lachen. Thurdcz. 279. germanus tuus, nosque ann. 8.
leque piateatim localum.
cum illo, illud planabimus.
Planto, onis, pro : Plinto, plintis V. s.
Platesia, (Du C.) piscis species; tarPlanarium, V. Plenarium. Fej. .II. Asses ; Idboszlop.
sony, plataicz (taska alaku lapos tengeri hal).
138. Ego . . . hsecdono . . . unamcasulam . . . Plan tula, se, demin. a plant'd ; gyenge Barczay.
planarium unum deauratum, missale unum, idveny. Boc. Hungar. p. 10 : Dant lacrymas
Plathum, navis species V. Plata. (Cf.
gemma?, dat plantula la?sa dolorem. Kat. DuC. Platus Manluanus). Obs. Jadr. 403. qua?
nocturnale unum.
Planatio, complanatio, a3quatio ; egyen- Hist. VIII. 147.
quidem Turris in ipso platho fabricala huius
geles. Knauz M. E. Sir. I. 150., 129.
Planula, (in lexicis : der klene Hobel) h. composilionis exlitit confecta.
Planca, a?, (Du C.) (gr. nt.d) tabula . lima, qua levigatur ; simito reszelo. CoPlatica, Plattica, pise-, pie-, Pleuplana, assis roborea ; deszka (kerites). Han. nen. 87. armamentarius . . . planula . . . ronectes_p/atessa(Linn.); hdtbibircsos felMon. Jur. Pat. 83 : nemo accipiat lapides vel sevigat et polit. Cf. Gloss. Philox.
szeguszo. Kronst. III. 189., 190., 191., 192.,
plancas de aliquo casamento.
1. Planum, i, lineamentum (Du C. al. s.) ; 196.
Plancare, (Du C.) plancis munire, se- erv. It. piano, disegno. Ger. Plan. Kass. Prax.
Platineus, 3., ex plalina faclus, conpire ; bekeriteni paldnkkal. Han. Mon. Jur. . 33. pro elaborandis planis et proiectis di- sislens ; platina . . . Tomts. 192. quod nonII. 195 : unusquisque domum debeat murare ersis illi exmittuntur.
nisi in filis e metallo combustioni obnoxio
et plancare.
2. Planum, (DuC.) planities ; sikmezo. utpote zincinis, ferreis etc. non item aureiX
1. Plancha, se, (Du C.) tabula plana. V. s. Reg. Mil. p. 56 : universis tarn inplano quam platineisque enascantur.
Gay f us ; sik tdbla.
n prsesidiis dislocate militise . . . CommendauPlatonia, V. Placoton.
2. Plancha, se, (Du C.) modus agri, maibus.
Piatta, 33, lamina, tabula (Du C. al. s.);
Planum Decisionum Curia- lemez, koczka (ko). Ger. Platte. Fjp. Szam.
xime, qui in longum protenditur vel in piano
situs ; dulo'fold. Vjestnik II. 21. an. 1318. a ium, ratio, commentarius sententiarum a ). 573. an. 1443 : proplattis.
ûria latarum ; tervezet. Ger. Entwurf. Proj. Platus, i, navis species V. Plata. Ljub.
planchis veniendo usque Vegliam.
Plancheta,se, asser; deszka. Ljub.Mon. ,eg. Civ. 163. ex his benigno Jussu Augusta? Mon. SI. I. 32. an. 1224 : quod \ps\plati seu
SI. V. 268. an. 1334. proplanchetis emptis. . . Warise Theresiae sub inspectione Curia? Regia? navisoli . . . non i b u n t . . . a ripa . . . abslaboratum est Planum Decisionum Cu- que licentia data.
pro conzando pedes banchorum galee.
49U
Platyceros
Plebeatus, Plebeialus
Plenipotentionalis
Platyceros, cervus alces; jdvor- dorum, interdim etiam villarum. Anal. Seep.
Pleiiariter, plene, omnino (Du C.); telszarvas. Barczay.
III. p. 16. stylo vetere Plebani vocabantur, jesen. Cod. Dip. And. I. 138., 149.
1. Plaustralis, e, ad plaustrum perti- si exempti a iurisdictione archidiaconi Epi- 1. Pleiiarium, (DuC.) liber ecclesiastinens ; tdrszekeri. It. di carro da trasporto. scopo immedia;e parebant.
cus, in quo evangelia et epistote pleniter conSzamosk. IT. 335. Con Ira hi quoque omnibus Plebeatus, Plebeiatus, plebeius, ex tinentur; teljes missale. Tor. Tar. 1886. p.
explosis, qua; ad manum habebant, plaustra- plebe (DuC.) ;neppdrti. Obs. Jadr. 414. et 567. Knauz M. E. Str. I. 78., 109. Plenalibus machinis, ita Vajvodanorum acieni ab tali dissipation* commovit, quod plurimi ple- rium unum deauratum.
invadendi proposito deterruerunt.
beati facti sun, fugaces 414. Sed ab eo in- 2. Pleiiarium, pro : plumarium, pulvi2. Plaustralis, qui plauslris servitia constantia verba accipiebant in varia seditione narium, pulvinar; vdnkos. Tor. Tar. 1887.
Dominis prsestat; igds napszdmos, szeke- pro parte pintium plebeiatorum adversus p. 185. Karacsonyi Janos. Szt. Istvan kir.
rc*. Fej. V. III. 189. Quod conditionarii nostri egregios extititCivitas Commota, sed plurimi Okl. 83.
de Vadkert videlicet Plaustrales, Sanctiferi, ex crasso vulg propriae patriaB fuerunt prodiPlenarius, 3., (Du C.) plenus; facere
et Curbungiones ad nostram pr*sentiam acce- lores.
victum plenarium; teljesen elldtni elelemdentcs sua nobis querimonia demonstrarunt.
Plebeianus, 3., ad plebanum, seu pa- mel. End. p. 246 : Populus terre regi facit
Knauz. M. E. Sir. II. 138., 160.
rochum pertinens, populus parochi*. V. Ple- victum plenarium. Marc. Chr. II. 95. plenaPlaustrare, in plaustrum aliquid impo- bisanus. Fej. Fill. 1. 135. Alioquin vobis Sa- ria ex auctoritate.
nere; kocsira felrakni. Kronst. I. 241. III. cerdotibus tirmiter daruus in mandatis, ut huPlenipotenciare, facultatem conce453.
iusmodi intertictum per nos promulgatum, dere; felhatatmazni. Bek. Pil. II. 271. an.
Plaustrarius, (Du C.) artifex plaustro- propter plebeimorum vestrorum inobedien- 1380. premeditate plenipotenciavit. . . Nirum; bogndr, kerekgydrto. Tor. Tar. 1890.ciam firmiter debeatis conservare.
colaum . . . vendere illorum dornum.
p. 379.
Plebeitas, status, conditio plebis; a
Plenipotens, rei gerenda? potestale inPlaustrum, meusurae species, onus nepdllapota.Obs. Jadr. 391. atque ipsorum structus; felhatalmazott. It. plenipotenziaunius plaustri; szekerteher. (Du C. al. s.) populariorum plebeitas tutior non existima- rio. Amad. Lat. II. 4.
Ljub. Mon. SI. V. 309.
batur.
Sensim a parvis incepi
Plavus, 3., fors. pro : blavus, caBruleus
Plebes, pirochia, plebania (Du C. ecdeTe plenipotentem feci
V. s. Anchona; kek.
sia parochialis); plebania. Knauz M. E. Str.
Meas vices gerere.
Plaxtum, (apud Du C.: plaxitium) lo- 773., 885. item vacavit semel Plebes de Se- Plenipotentia, 33, data alicui plena pocus virgulis implexis clausus; soveny. Pray. nizbana.
testas, facultas ; teljes hatalom, teljes megDext. et vita D. Steph. p. 147. Dipl. S. Steph.
Plebesaims, Plebezaiius, i, V. hatalmazds. Dip. Alv. I. 405. II. 57. addita
Prcecipio . . . ut nullus . . . se intromittat in Plebisanus. labr. Urk. 157. an. 1509 : Al- simul sua3 Maiestatis plenipotentia. Rak.
piscationibus, in ripis, in plaxtis, et in urii- ba3 Ecclesia? . .. Plebezani. Cod. Dip. Arp. On. 14.
versis bonis sibi collatis.
Cont. II. 121.
Plenipotentia usque revocatioPlaz, plazus, Plezius, plezus q. v. Ljub.
Plebisanus, Plebizanus, i, (DuC.) nem, plena auctoritas data ad tempus, quo
Mon. SI. XI. 60. an. 1322.
parochianus, Sicro Curioni subiectus; hivo, revocatur ; visszahivdsig tarto meghatalPfaza, 33, (Du C. platea) tribulum loci egyhdzi kozsig tagja. An. Sc. I. 419. an. rnazds. Torvt. Msz.
in foro; piaczi helypenz. Cod. Dip. Arp. 1400. Batty. Leg. III. 74. an. 1309. Fej. X. 2. Plenipotentise, littera; plenipotentiam
Cont. XI. 89. ut nee Ragusii cives in Moln'cta 210. instigatioiibus . . . Plebizanorum.
continentes; felhatalmazo levelek, ugyplazam tribuerent vel scalaticum . . .
Plectibilis, quod plecti potest; bun- iratok. Szaz. VI. 520. Kov. Form. St. 147.
Plazarius, i, custos carceris; porko- tetheto. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 113. an.
Plenipotentiales, V. Plenipotentdb. Ljub. Mon. SI. II. 138. an. 1342 : plaza- 1326: plectibilis presumpcio. Cf. Cod. Theod. tiae; meghatalmazo level. Georch. H. T.
rii haberent timorem dimittendi aliquem sibi 14, 3, 16. Sidon. Ep. 4, 6.
III. 240
datum in custodia. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III.
Plectrum bombardse, elaterium,
Pleiiipoteiitialiter, plena auctoritate;
181. quicunque fuerit citatus coram curia . . . elater, lingula 'errea; puska rdntoja. Ger. teljes hatalommal. Kov. Jur. Tav. Pra3f. J.
per plazarium.
Ziinglein an de' Flinte. Par. Pap.
St. et J. P. plenipotentialiter exmissis.
Plebanalis, ad sacrum curionem pertiPlegare, plicare ; osszetenni, -rakni.
Plenipotentians, qui auctoritatem
nens; plebdnosfele. An. Sc. II. 143. an. It. piegare. Ljux Mon. SI. II. 99.
dat; qui aliquem plena agendarum rerum po1522: horti Plebanales.
Pleggius, fideiiussor, vas (vadis) (Du C. testate instruit; meghatalmazo. Ger. BePlebanatus, us, (Du C. plebatus) di- Plegius); kezes. Uj Magy. Muz. III. 194. nee vollmachtiger. Cod. Camb. Merc. 13. V. s. v.
strictus, territorium non unius tantum plebani, pleggii ipsius iebitoris distringantur ... nisi Trissare. Szirm. Szirm. Glos. 142.
sed plurium; plebdnosi keriilet. Szaz. 1897. capitalis debitor monstraverit se esse quiePlenipotentiare, auctoritatem dare,
p. 133. vestri parochiani seu plebani in veslris tum inde versts eosdem pleggios.
committere; plena agendarum rerum potestate
plebanatibus ubilibetcommorantes. Verancs.
Plegiaria, a;, fldeiiussio; kezesseg, instruere: meghatalmazni. Kelem. Inst. Jur.
X. 191.
jotdllds. NagyHier.
Pr. II. 408. Post tempus mox designatum, de
Plebania, parochia ; plebdnos laka,
Plegio, oiis,fideiiussor; kezes, jotdllo. aliorum, non plenipotentiantium ratis, seu
plebdnosi dllds. Kormocb. forealisk. Ert. Nagy. Hier.
temporaneffi seu perennales quocunque necesBpest, 1895. p. 116.
Pleyius, i, (Du C.) fideiiussor alias: ple- sitatis vel rationabilitatis motivo et quacunPlebauialis, e, plebania3 inserviens; zius, plezus; iotdllo. Gall, piege. Ljub. Mon. que etiam Sigilli authentic! solennitate proviplebdniai. Ger. zur Pfarre gehorig. Fej. T. XL SI. I. 3i. an. 1225 : Jo ... stelliplegius et so alienaliones, ipso iure nulla3 ac seponibiV. Un. 411. illam . . . villam . . . plebania- pagator dominc duci.
les sunt.
lem esse statuimus.
Pleh, lamina; pleh. Ger. Blech. Szaz.
Plenipotentiarius, i, (Du C. legatus
Plebaniatus, us, V. Plebania; ple- XVII. 637. flasta magua de Pleh.
cum auctoritate): felhatalmazott. It. pienibdnosi tisztseg, dllds. Kov. Form. St. 280. Pleieria, aj, (Du C. plegeria) fidejussio; potenziario. Moln. Patv. 27. PlenipotentiaQuod ipsi, matura deliberatione inter se prse- jotdllds. Ljub. Mon. SI. I. 34. an. 1225.
rius , qui alicuius Bonis vel negotiis gerendis
habita, Plebaniatum sea Plebaniaiu EeclePleissicia, V. Plaidura.
plena potentia priest, Kass. P. P. 368. Rak.
sia; Parochialis Sancti Andrea; Apostoli . . .
Pleistura, V. Plaidura.
On. 183.
donassent. Schwart. Scull. 109. Fej. IV. 3., 95.
Plenanter, plene; teljesen. Cod. Zi.
Plenipoteiitiatus, plena agendi faPlebanizanus, V. Plebizanus. Batty. Vol. V. 525 : premissa plenanter adimplere. cultate instructus; teljhatalmu. Gall, pleniLeg. HI. 294. an. 1393.
Plenariainlormatio, infinita aucto- potentiaire. Nov. Calend. 297. Franc. Georg.
Plebanus, i, (DuC.) paro3cus, curio, sa- ritas ; teljes h,talmu utasitds. Beth. G. lev. Comes a Metternich, Consiliarius Actualis Incerdos, qui plebi praeest; suppastor, symmista 208.
timus et Minister Plenipotentiatus ad aulas
Samb. Tyrn.; plebdnos. S. de Kz. Cbr. II. 3.,
Plenarie, (Du C.) plene; teljesen. Pesty Electorum Moguntinensis Trevirensis etc.
2. End. 446. (Bel* IV. Libertas an. 1238.) Szor. III. 109., HS.plenarie et effective exPlenipotentionalis, plena agendi
Marc. Chr. II. 103. Schwart. Scult. 108. Sa- solvere. Knauz M. E. Str. I. 162., 172. Cod.potestate instruens; teljes hatalmat ado.
cerdotes urbium, plerumque regalium et oppi- Dip. Brass. IV. 118.
Rak. On. 103. plenipotentiaries... litteras.
Pluitio
Pocula in unum ingredtentia 497
Pleniter, (Du C.) plene, omnino; toke- lizna ; tarsony, hdtbibircsos felszeg uszd.
Plus-minus, fere; tobb-kevesebb.
letesen. Szentiv. Cur. Misc. Dec. lit. P. VIII.It. passerino. Ger. Plattfisch.
korulbelul. Arch. R^k. VIII. 347. Pomorum
253.
Pluitio, onis, actus pluendi, pluvia ; eso- in alio cumulo plus-minus cubuli Nro 12.
Plenitus, plene ; teljesen. Knauz. M. E. zes. Ger. Das Regnen. Syll. Pos. C2: Ha3C Szaz. VII. 419.
Sir. I. 864., 727.
Assertio deducta est ex hypothesi falsa de oriPlustra, amplustrum = royder (Ruder)
Pleniuscule, aliquanto plenius; vala- gine Sabbati, illam nimirum arcessendam esse Die', kormdny. It. remo, timone, governo.
mivel bovebben. Otrok. Ant. Hung. Rel. 69. a pluitione Manns in deserto.
Schlag. 779.
opportunum . . . erat pleniuscule . .. mo- 1. Pluma, se, crista pileo adfixa ; diszPluteus, i, (Du C. machina bellica) grerem .. . scandalosum improbare.
toll, forgo. Gall, plumet. Tor. Tar. XX. 181. mium, sinus; ol, kebel. Chr. pict. Vind. 156.
Vidi enim dominum nostrum Jesum Christum
Plethoricus,3., (DuC.) sanguine abun- pluma ex unionibus contexta.
2. Pluma, ae, lectus plumis differtus; in pluteo sanctissime Matris sue semper virdans; verrel bo'velkodo. Ma"ty. 404. Bene
dunyha. It. piuma. Germ. Flaumfederbett. .ginis Marie sedentem.
Med. II. 334.
1. Pluviale, (DuC.) vestis, qua? totum
Plevus, 3., Plavus q. v. V. s. Asula. Verancs. VI. 125. qui bello vitam addixerit et
Plezaria et pleseria, ae, (Du C.) pactum in aciem properat, non plumas, non com- hominem opperit et a pluvia defendit; (uri)
convenlum, caulio; szerzodes, ovadek. It. mercia fori, non uxoris sinum meditatur.
esdkopeny. Tor. Tir. 1889. p. 379. de
piezzaria. Ljub. Mon. SI. I. 43. an. 1227. ter- Plumae strucz, plumse struthionis; (pallio) pluviali dominorum.
minum . . . elongavit . . . dux . . . iuxta con- strucz-ioll. Arch. Rak. VIII. 324, Flabella...
2. Pluviale, (Du C.) Cappa habet caputium, prolixa est usque ad pedes, in interiori
dictionem plezerie facia de galea. Luc. Regn. duo nigra ex plumis strucz.
Dalm. 215.
Plumalis, ad plumam pertinens; toll... parte flmbriis adornata ; karpalldst. Batty.
Plezius, plezus, V. Plegius. fidei- Szaz. VI. 672. unum lectum cum attinentiis Leg. T. II. 439. an. 1279. Cappis seu pluviaussor; jotdllo. Ljub. Mon. SI. I. 196: nullus plumalibus. Haz. Okl. 360. an. 1415.
libus; passim.
Venetus possit stare plezus pro aliquo forinPlumatium, (Du C. al. s.) fors. pictura
Pluviarum portitor, pi. auctor;
seco.
calamo; pictura linearis; tollrajz. Ger. Fe- esothozo. Beng. Ann.Erem. Coanob. 215. AtPlica, a;, stratum; reteg. Hal. plico. Ger. derzeichnung. Cod. Dip. Arp. Cont. I. 39. que hoc proprii Coeli beneflcium miraculo sub
Schichte, Monm. Comit. Trans. VI. 382. Ideo Textus Evangeliorum cum totidem plumatiis. introductione facto devotse Deo animse attrivobis et vestrum singulis harum serie cornPlumbare, sigillum plumbo factum an- buebant: memores forte, iam ab olim fratres
mittimus et mandamus firmiter, ut a modo nectere alicui rei; olom pecsetet rdnyomni. nostros plumarum portitores pio affectu
imposterum quodlibet aurum ex montanis seu Cher. Jus. Eccl. I. 225. Ad ordinem secundum populi nuncupates.
fodinis minerarum elaboratum in plicis, frag- referuntur Summistse, Scriptores, Secretarii,
Pneuma, atis, (Du C. flatus.) spiritus
mentis vel vero argento vivo commixtum cam- Plumbatores, Equites, Cubicularii, Scutiferi, sanctus ; szentlelek. Beng. Ann. Er. Coenob.
bire, coemere nunquam praesumalis.
Notarii, Subdiaconi aliique diversis nomini- 188. congregatis de more ad festa Divinissimi
Plicatio, actus plicandi; osszereteles. bus compellati, qui Bullas revidere, transcri- Pneumatis in Valle Mariana supra PosoTor. Tar. 1890. p. 865. Casula viridis, lacer- bere, plumbare et regestrare solent.
nium EremitanaB reipublicaB Proceribus.
rima absque cruce valens tamen pro plicaPlumbatse bullse, bull* plumbeo siPneumatomachus, i, qui naturam
tions et una stola.
gillo muiita; olom belyeggel ellatott bul- divinam Spiritus Sancti negat; szentlelek
Plinthis, (gr. nMv&oq) laterculus; zsin- Idk. Frak. Mat. lev. II. 215 : si sanctitas sua... ostromlo. Fej. 1., 373. sicut Pneumatodvl (negyedresze a mer6 oszlopok talpainak). pacem . . . exoptaret, non brevibus imo nee machi vel Theomachi absciderunt a Symbolo
Barcz.
plumbatis bullis, sed solidioribus practicis Spiritus Sancti processionem a Filio.
Plinlhium, (gr. nhv&iov) forma late- earn rem aggrederetur.
Pobuc, pertica, contus turbandis piscirum ; ruta (negyszogii test). Barczay.
Plumbator, qui bullis pontiflcis plum- bus; botlo rud. (Cf. Croat, pobuk, Idrma,
Plinthus, (gr. nUv&oq) laterculus; bea sigilla adnectit; ki a pdpai bulldkat Gerausch). Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 126 :
ruta (negyszogletti test). Barczay.
olom pecsettel elldtja. V. Plumbare.
piscatores... qui vadunt cum retibus in nocte
Plocquata, at, V. Bloquada. Szentiv.
Plumbea3 glandes, globi tormen- cum pobuc et igne et cum eo, qui vocatur
Curios. Misc. Dec. II. P. III. p. 417.
tarii; puskagolyo. Isthv. I. 21.
scitillo.
Plombeus, 3., plumbeus; olomfele.
Plumbeus stipes, truncus (conviPocsenium, Postcaenium, potio
Szaz. XVII. 637.
tium) ; otromba tusko. Corp. Gram. 118.
ante quietem hausta; balhapohdr (alvas
Plombum, plumbum; olom. Fr. Lib.
Plumbum scriptorium, cerussa; e!6tti ital). Par. Pap.
Rl. II. 104., 105. emere feci de plombo cen- iro on. Hor. Mem. 69.
Pocale, (Du C. Pocalis) poculum maius;
tenaria octo. Kov. Form. St. 461. Tor. Tar. Plumma, se, V. Pluma 1. Thok. Diar. korso, serleg. It. boccale. Germ. Krug, BeII. 344. Unum tolltok argenteum pro plum- cher, Pokal. Verancs. XI. 319. Item habeo res
1889. p. 381.
Plopium, fors. legendum Plegium, va- mis, cum radys duplicibus. p. 346. Unum aureas et argenteas . . . annulos scilicet, mardimonium ; jotdllds, kezesse'g. Quel. Sieb. I. tolltok argenteum cum quinque fistulis pro garetas et lapides in uno pocali.
463. an. 1507. ratione actionis, quam contra plummis gruis imponendis.
Poccarium, cyathus, poculum; pohdr.
dominos Cibinienses. . . praatextu KysztholPlumosus, 3., in modum plumarum tex- It. boccale. Schlag. 1121. Unum pocarium
mach plopii et trium partium molendini in tus, variegatus ; tobbszinu. V. -Scrigna.
feneseueg dictum 1359. M. Nemz. Muz. Kail. lev.
Tholmach habiti gessit infeliciter.
Plumula, se, fibula; bogldr. Germ.
Poccellum, pocillum, parvum poculum;
Ploquada, lenta obsidio; ostromzdr. Agraffe. Thok. Diar. II. 323. Templum ingre- kis pohdr. Arch. Rak. VIII. 344.
It. bloccata. Szend. Misk. tort. III. 378. an. diens et in Magyarka prseter monile plus 50
Pocillator, (DuC.) pincerna, buticula1694. mploquada Agriensi. Jogt. Eml. HI. adamantum, quorum medius sequat articulum rius; pohdrnokmester. Pris. Serv. p. 15:
194. Beng. Ann. Er. Coenob. 282. Arch. Rak. minoris digiti plumulam constantem ducen- Pocillator, Pohdrnok Mester. seu pincerI. 203.
tis alys, quarum singular uno aureo emuntur, narum regalium Magister. Pra3fectus fuit et est
Ploquadare, obsidere; ostromolni. nodes ex puro auro etc.
Tonnariis, doliariis et batieulariis regiis, vina
It. bloccare. Arch. Rak. I. 205. Strigonium
Pluralitas, major pars (DuC. multi- curat, vasa aurea argenteaque et Regi minivero a cceco Bottyan est ploquadatum Cu- tude) ; tobbseg. Ac. Com. Sopr. p. 81: plu- strat pragustata pocula Tor. Tar. 1888. 658.
ruconibus. ibid. II. 515.
ralitas superfluorum exterorum . . . Offlcia- Olah. Cod. Ep. 393. Szdz. XI. 452.
PLoquadus, V. Ploquada. Arch. Rak. lium. Szaz. VI. 504. Cod. de Sztara II. 405
Pociores, primores V. Maiores. Jogt.
1. 206. ad ploquadum Ungvariensem.
Pluralitas votorum, maior pars Eml. T. I. p. 3. inter . . . pociores et CommuPloramentum, ploratus; sirds, jaj- suffragiorum : sz6tobbseg.lt. pluralita di voti. nitatem disposicionem . . . fecimus.
grcâs.'Arch. Rak. IV. 79.
Kass. P. P. I. 27. pluralitas votorum conPocula in unum ingredientia,
Ploratorium, 1. linteum lachrymisde- cludit.
qua? ordine superimponi possunt; egymdsba
tergendis; 2. domus luctus; i. kony-kendd,
Pluritas, (Du C. multitudo) hoc loco : tehetti poharak. Thok. Diar. II. 339. Duo2. siralomhdz. Nagy. Hier.
maior pars, plures; tobbseg. Pel. De s. Sil- Amm pocula argentea in unum ingrediPloscnacha, (a slav. ploskonohak = vestro s. c. 8 : Ergo in eis (Patre et Filio et entia, totaliter deaurata. Tria pocula medioplautus) Pleuronectes Platessa. (Linn.) V. Bi- Spiritu sancto) est pluritas.
cria in unum ingredientia, pure argentea.
63
498
Poculum LI batorium
Poena cassalionis
Poculum Libatorium, poc. S. Jo- lem peregerit Confessionem; qui vero earn
hannis; dldomds pohdr. Wallaszky 426. hoc tempore praaterlapso haud peregit, is poePoculum salutatorium, convi- nam Capellae (Kapellanstrafe) incurrit.
vium, quo amid excipiuntur; koszono (keoPoena cassationis, p. remotionis a
zenw) pohdr. Szaz. XI. 804.
munere ; hivatalfosztds. Torvt. Msz.
Poena confiscationis, ademptio boPoculum Sancti Joannis, mercipotus; dldomds. Gall, toste, toast. Germ. norum ; jozsdgvesztes, -kobzds. Torvt. Msz.
Kauftrunk, Leukauf. Jogt. EmI. T. I p. 268.:
Poena contumacise, poena contumaPoculum Sancti Joannis, quod lingua ver- cibus imposita ; nyakaskodds dija. Georch.
nacula dldomds appellare consueverunt. H. T. II. 19.
Monm. Comit. Trans. I. 219. an. 1545.
Poena corporalis, poena, castigatio
Poculum sudoris, labor multi sudo- corporis; testi fenyitek. Georch. H. T. II. 50.
ris; veritekes pohdr. Szaz. XL 807. a labore Poena corporis mutilans, castipoculorum sudoris in modum percussorum. gatio corporis cum mutilatione; csonkito
Pocuus, 3., (ab. Hal poco) paucus; kis, testi buntetes. Torvt. Msz.
Poena damni, pcena iacturae et damni;
csekely. Eszt. Okm. p. 117. (Capitulum Nitriense an. 1288): pocuis elemosinis alleviare. kdrbirsdg. Torvt. Msz.
Poena decrelalis, ex decreto, senPodesta, 33, ab it. podesta (lat. potestas,
abstractum pro concrete) iudex civitatis; potentia promanans mulcta; torvenyczikkdeszta, vdros birdja. Sza"z. XI. 734. a po- szeril buntetes. Ac. Com. Sopr. p. 207 :
sub poena Decretali citamur.'
desta comperit.
Poena decreti, V. Poena decretalis.
1. Podium, fulcrum (abstr.) (Du C. al. s.);
tdmasz. Ljub. Mon. SI. II. 63 : habentes po- Epist. Proc. p. 59: Quare . . . mandamus sub
poena decreti . . . quatenus . . . venire dedium et auxilium clominationis.
2. Podium, (Du C.) res qusevis, cui inni- beatis.
Poena dementita3 fidei, po3na fidei
timur, a podiis Circorum vel sedium maenianis;
erkely. Szaz. XVII. 780. marmorea et aurata ruptse; elcsdbitds biintetese. Torvt. Msz.
Poena dupli, mulcta duplicata; ketpodia prominent, unde late prospectari licet.
3. Podium, basis; agyagpodom, ta- szereztetes. Csaplov. Nucleus p. 70 : Ex jure
lapzat(ezustdntesnel). It. piedestallo. Kecsk. procedens, nonpotesteodeminstitutopoenam
dupli petere, quia hujus. desumptio ad foOtv. 164.
Podolium, dem. a podium; erke- rum comitatus pertinet. Georch H. T. II. 267.
lyecske. Par. Pap.
Poena emenda? capitis, V.Emenda
Podreka, palriarcha; patridrka. It. capitis. Torvt. Msz.
Poena emendse HnQuse,V.Emenda
patriarca. Star. VI. 170. an. 1325. dederat dolinguae. Torvt. Msz.
minus podreca.
Podsuppus, i, voc, slav. com p. ex pod
Poena exasperata, V. Exasperare;
(sub) et suppa, suppan (comitatus, comes) sulyosbitott buntetes. Torvt. Msz.
Poena ialsi, poena in falsarios imposita;
signif. comitis comitatus vices gerentem, procomitem, vicecomitem ; alispdn. Groat, pod- hamisitds biintetese. Torvt. Msz.
Poena famosa, fama honesta privans
zupan. God. Dip. Arp. Cont. XI. 54. Coram
Osrizzo podsuppo et Togedrago cluzaro etc. poana ; hirveszto buntetes. Torvl. Msz.
Poena gladii, pcena mortis; capitis;
coram eidem Jacobo Marotico Gregorio j3odfovetel. Torvt. Msz.
suppo, Ucha cotino etc.
Poena indebitse, propler actionem
. Podwoda, 33, apud Polonos est vectura
quselibet, quse in usus cumprimis publicos ad- indebitam iniuncta mulcta ; meltatlan herehibetur; fuvar. An. Sc. I. 154. an. 1512: set miatt kirott buntetes, helytelen perpodwodas vero .dandas more solito sint lekedes bereben valo elmarasztalds. Jogt.
Eml. T. II. 1. p. 177. Georch. H. T. H. 471.
adstricti.
Poena indebitse actionis, iniusta;
Podwodus, i, iumentorum subsidium;
elofogat. Tor. Tar. 1892. p. 62. pradictos accusationis mulcta; helytelen panasz terhe.
podwodos cum stationibus solitis de iure Georch. H. T. HI. 333.
Poena infamise, poena iacturam fams
tenebuhtur ministrare . . . ad dacionem diinvolvens; becstelensegre valo buntetes.
ctorum povadorum.
Poeiia arbitraria, p. arbitrio judicis, Torvt. Msz.
Poena Larva3, V. Larva, Larvatus ;
commissa; bird iteletetdl fuggd buntetes.
Torvt. Msz.
Csaplov. Nucleus p. 99: Ex defectu impetrans,
Poena actus maioris potential, contra cognomen deficientis familiar sibi vinpoena atrocissima facinoris; czegeres hatal- dicantem a&poenam larvae procederepotest.
massdg bere. Kovy. El. 499. Poena actus
Poena majoris actus, v. Poena
maioris potentiae est 34 : 1729. amissio maioris potentiae; nagyobb hatalmascapitis vel bonorum. Georch H. T. III. 280. kodds biintetese. Szegedi Rubr. Pars. I. p.
Poena articularis, p. articulis compre- 83: Bona a tempore Coronationis suae (sc.
hensa, praascripta; torvenyczikkbeli bun- Mathise Corv.) occupata, intra dies triginta restituantur sub poena majoris actus. Decret.
tetes. TOY. Tar. 1887. p. 391
Poena calumnise, mulcta litigantibus Matth. 1471.
imposita; patvarkodds bere. Georch. H. T.
Poena marcalis, V. Marc a gravis
ponderis. Moln. Patv. 24.
IV. 56.
Poena canonica, ab ecclesia infliPoena medicinalis, (censura) pcena
genda po3na; egyhdzi buntetes. Torvt. Msz. ecclesiastica ; pcena castigandi et emendandi;
Poena Capellse, p03na a sacerdotibus egyhdzfenyites. Kon. Egyh. 414.
imponenda; tdbori papi buntetes. Regul.
Poena minoris potentise, Pcena
Turni. Praet. 69. Pro Turmse Pratorianse Ca- violentia? minoris ; .kisebb hatalmaskodds
pellano... visurus exinde, num quivis pascha- biintetese. Jogt. Eml. T. I. p. 61.
1. Poenalitas
Poena mortis cum exaspera-
tione; intendere posnam mortis; megsiilyositott haldllal valo buntetes. Georch.

H. P. HI. 273.
Poena notse infidelitatis, V. Nota
inftdelitatis. Torvl. Msz.
Poena nullitatis, V. Nullitas; semmisegnek biintetese. Torvt. Msz.
Poena pali, V. Impalare 1.; karoba
huzds. Torvt. Msz.
Poena plus petitionis, pojna iis inflcta, qui solito plus petunt; feleslegex koveteles biintetese. Torvt. Msz.
Poena pra3clusi, adjumento, patrono
privans pcena; oltalomtol elzdro buntetes.
Torvt. Msz.
Poena proditionis fraterni sanguinis, pcena in sanguinis communionem
negantem ; vertagadds, verben valo bilntetes. Georch. H. T. II. 110.
Poena prohibitse, v. sub. Prohibita.
Poena resultus, in promissi, data^
fidei ruptores lata pcena; az igeretszege*
biintetese. Torvt, Msz.
Poena, rotse, rotationis, pcena crura
ope rota? frangendi; kerekbetores. Pest var.
Levt Priv. 23. an. 1531. sub poena rotationis personarum vestrarum seu tormentationis in rota, quse in locis tributorum erigi
solet. Torvt. Msz.
'Poeiia scaiidali, pcena in exemplum
periculosum statula ; botrdnkoztatds bere.
Georch. H. T. II. 82. mindazonaltal csakugyan
elesik a bunosnek talalt fel a jegy-ajandektol,
a jegybeli lekotestol (arrha), sot emezt neha
ketszerezni is kell nekie; ezen fellyiil pedig a
botrdnkoztatds bereben (poenascandalifa
a perre tett koltsegeknek helyre allitasaban
is meg-szokott buntettetni.
Poena secundum quid arbitraria, pcena ex re arbitrio iudicis commissa;
nemere nezve birotol fiiggo buntetes.
Torvt. Msz.
Poena stigmatis, pcena, qua nota infamise alicui inuritur cauterio; megbelyegzesi buntetes. Ger. Brandmarkung. Lzb.
Cod. Med. III. 313.
Poena talionis, pcena par pari referendi; viszszonttaglds. Georch. H. T. II, 516.
Poena temere appellantis, pcena
sine causa provocanlis; vakmeroen felebbezonek biintetese. Torvt. Msz.
Poena temere litigantis, vakmero perlekedesben valo elmarasztalds.
Georch. H. T. IV, 3.
Poena vincularis, lekotdtt bdnatpenzi buntetes; bdnatpenz. Reugeld.
Georch. H. T. III. 51. Proj. Leg. Civ. 250.
In Contractibus per quos legitimorum Successorum iura cum praiudicio involvuntur,
propterea, quod iidem ad rescissionem talium
Contractuum agant, poena vincularis, locum
non habet.
Poena vindicativa, boszulo buntetes. Ziichtigung. Torvt. Msz.
Poenalis ausus, us, facinus pcena dignum ; bunmereny. It. attentato. Kass. P. P.
I. 272.
Poenalis codex, bunteto torvenykonyv. Strafgesetzbuch. Torvt. Msz.
1. Poenalitas, (Du C.) pcena, mulcta;
buntetes. Jogt. Eml. T. II. I. 467: quodsi
nee poenalitate eiusmodi correct! ad rectam
frugem reduci quirent. . . Fej. Jur. Lib. 461.
Poenalitas
Pcxjium
499
Kass. Jur. Civ. I. 7. acta . . . et facta nul- loricaja. . . Tovabba adatott elo Poetica Virg. dita), polygranum; ikra. Ger. Caviar. Kronst.
lam poenalitatem criminalem post se tra- es Ovid fejtegetes6vel. Gorog nyelv. Arithme- I. 4., 8.
Policha, 83, malaczdrzesi dij, tized.
tica. Rhetoristdk 6s Poetistdk.
hentia.
2. Pcenalitas, culpa (DuC. al. s.); bunPogiuni, balaustium cancellum; rd- Slar. XXVII. 94. an. 1270. decima de custodia
tethetoseg. Gall, culpabilite. Ger. Strafbarkeit. csozat, rbstelyzat a templomban. Nagy. porcorum, quse vulgo Poliche dicuntur. Cod.
Dip. Arp. Cont. XI. 599.
Pfahl. Jus. Georg. 284. et leviores generalim Hier.
Policia, (Du C.) regimen, administratio;
ob aequalem feregratlum poenalitatis, StrafPoglisarus, i, nuncius; hirnok. Magy.
Tort. Eml. XXX. 629. an. 1554, liters . . . igazgatds. Pel. De Apostol. s. II. c. 4.: Gibarkeit.
Poenitentialis, e, (DuC.) ad pceniten- quas per poglisamm sive nuncium . . . mives sunt socii civitatis unius propter eandem
policiam.
tiam pertinens; vezeklesi. It. penitenziale. simus.
Policorion, (gr. TtoAvg el ô>^W)
Pognaium, collis (Du C. pogetum);
Beng. Ann. Er. Ccenob. 408. qui illico denunliatum coelitus ieiunium poenitentiale am- domb. It. poggio. Ljub. Mon. SI. IV. 458. an. liber de diversis locis et multarum villarum
plexi. Andr. Pann. 100. lacrimae poeniten- 1401; pro pognaio quolibet cineato et pa- territoriis ortographice compositus. Alias:
libellus topicus. Star. XXIII. 156.
stinato vitibus.
tiales.
Pokupzka, (ex Croat, pokupiti, Illyr.
Poliedro, equus tenellus, iudomitus;
Poeniteritiam agere, resipiscere, ad
frugem redire, dolere de admissis criminibus, kupiti, milites conscribere, comparare) con- csiko. Not. J. Samb. Tyrn.
Poligo, inis, puls ; pep, kdsa. It. polvitia virtulibus emendare; bunbdnatot tenni. quisitor; toborzo. Vect. Ref. 9., 2. Mallenich...
Vicecomes . . . ac Sacra Ca3sarea3 Regiaeque tiglia. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VIII.
Wagn.
279. Vero similius tamen est fuisse locustas
Poenitentiare, (Dti C. poenitentiari) Majestatis Prssidii Pokupzka.
poenitentia afficere V. Amaricare; megbdPolanus, i, in terra sancta natus Chri- communes, quibus salitis vel tostis vel elixis
nassal, vezeklessel sujtani. Batty. Leg. III. slianus (Du C. al. s.); szent foldon sziiletett vel in poliginem redactis multarum Regio634. an. 1498.
kereszteny. Par. Pap.
num populi vescuntur.
Poenitenliaria (sacra Romana) (Du C.) Polaris, ad polum perlinens, qui apud
Poligranum, rogge, Rogen (Dief.);
dignitas et officium poenilentiarii, cuius erat polum (sc. coeli) est.; sarki, sark-. Polaris ikra. Schlag. 826. Pel. In. Nal. Dom. s. II. c.
absolvendi pcenitentes; bunfeloldozdsok Stella : sarkcsillag. Rak. On. p. 147. 1. 22 4. Nzcpoligrana ila nee mares in eis (anguilhatosdga. Kon. Egyh. 256. Cher. Jus. Eccl. 23. (22.): Tu sis mihi naviganli per maria lis) reperiuntur.
1. 214. Ad curiam Romanam special 4. Poe- polaris stella, o providential
Polikor, (piscis) fors. slav. Pol-ugor.
nitentiaria Romana ; ha?c esl tribunal ad id
Poledrus, i, (Du. C) pullus equinus; Pol = Va, Ugor - anguilla, parva anguilla ;
instilulum, ut illi, qui aliquod crimen Papae re- csiko. It. puletro. Werboczi 1247. Cabellakis angolna. Mon. Com. Trans. V. 201. an.
servatum committunt vel aliquo impedimento sine poledro A. ad M. 1. Cum poledro ma- 1603. ab una Hgatura polikorum.
Polimita vestis, (Du C. polymilus)
canonico laborant, ab iis pro foro conscientiae sculo ad M. 1. Cod. Dip. And. III. 17.
absoivi queanl. Cher. Jus. Eccl. 1., 177. In Polemica, (notefuxos, notefuxt}), li- multis variisque coloribus fllis et liciis conimpediments publicis dispensalionem conce- ber controversiarum; polemia. Gall, polemi- texta et variegala. (loppelsteintuch [gewiirfeldil Dataria pauperibus gratis, divitibus erga que. Hist. Keel. Ev. 73. Cerle Reclor ScholaB tes Tuch.] Dief.); killonfele szinii fonalaktaxam cancellariae; in occullis vero impedi- Cremnicensis, Jo. Blaxius, ob Polemicam bol szdtt ruha; met61t ruha. Schlag. 1157.
mentis dispensat Poenitentiaria gratis. Ib. audiloribus suis Iraditam munere orbatus at- Tor. Tar. 1887. p. 174.
180. Hae sunt lillera? mandati e Dataria que in exilium fuit eiectus. Szaz. XVIII. 19.
Polinctores, (Du C.) sepullurae curaaut Poenitentiaria Romana ad episcopos
Polemice, disceptando. Textum v. sub lores; sirdsok. Nagy Hier. Cf. apud Classicos: pollictor, pollinctor.
datae.
Laconics; vitatkozva.
Poenitentiarius, i, (Du C.) sacerdos
Polenta braxatoria, hordeum aqua
Polinctorium, (Du C.) sepulcrum , sir.
qui esl alicui a confessionibus; gyontato perfusum, siccalum atque tostum; maldta. Nagy Hier.
Polirius, magislri muratoris vices gecity a. Batty. Ser. Episc. 41. Sic vocabantur Ger. Malz. Pr. Pr. 468. an. 1754. Besztb.
rens; polir. Rau. Elem. p. 154: Cum . . .
Patres illi Societatis Jesu, qui Romam ad ex- Levt.
Polenta caseata; bdlmos, turds re- magister totam fabricam dirigat: distinguitur
cipiendas confessiones mittebantur, ut praeslo
a Vice Magislro, Polirio.
essenl in urbe omnium linguarum sacerdotes, tes. Ger. Topfenstrudel, Kasebrei. passim.
Poleocratia, a vdrosbeliek uralma.
Polistaurion planeta V. Casula.
eo adventantium confessiones excepturi. Cher.
Ger. Herrschaft der Sta'dte. Praad. II. invalePolitia, ae disciplina politica, civilis;
Jus. Eccl. I. 214., 260.
Poenitentiarius Maior, dreg gyon- scente Poleocratia in ipsa Provincia.
(Du C. al. s.); rendorseg, rendugyeles. It.
Poleta, se, alias: Boleta, scheda; bdrcza. polizia. Pfahl. Jus. Georg. 342. Jurisdictionis,
tato. Tisztb. Ir.
Poenitiido,inis.(Du C.) pcenilentia; biln- It. bollelta. Kass. Ench. HI. 32. Poletam libe- quam Domino Terrestri asseruimus, parlem
certa3 mensurse correspondentem subalterna
bdnat. Sacr. cor. p. 25: Emericus ... omni- rae invectionis extrahere.
Poletrus, V. Poledrus. Batty. Leg. T. (subordinata eidem) potestate exercent quoque
bus poenitudine violali... numinis ductis, ac
Judices et Jurati locorum ac Promonloriorum,
deprecantibus .. . ignovit. Cod. Dip. Arp. II. 71. an. 1055. Fej. I. 393.
Cont. VII. 5. Cod. de Delict. 327. Ultronea et Polhak, sclopus (alias apud Polonos qui simul Politiam loci et Promontorii imnon simulata crirninis poenitudo ac confes- Hakownica, idem q. Musqueta); hadi mediate curant.
sio nee vana successiira emendalionis spes. puska. Muskete. Thok. Diar. II. 382. Unum
Politia canipestris, viri, quibus cura
Poeta, discipulus poelicse studiosus (sextas par scloporum vulgo polhdk fl. 120. Arch. agrorum demandata est; mezei renddrseg.
Rak. VIII. 330. unus Sclopus ad formam Art. D. 1840. p. 29.
classis gymn.) poeta (ante 1848) Tor. Tar.
Polhdk cum foramine strialo aliquantulum
Politia criminalis, disciplina arcen1888. p. 201.
dis criminibus; gonosztett gdtld kozfelPoetare, (Du C.) carmen condere, pro- argento ornalus.
mere, versiflcare ; kolteni. Kov. Carm. Praef.
Poli-, Poly-, Polligranum, (vox iigyeles. Torvt. Msz.
XXII. Poetandi . . . studium.
hibrida ex itoH et granum) ova acipenserum
Politia Cyclopica, violenta adminiPoetaster, poeta misellus; dl-kolto. sale condita; halikra. Ger. Caviar. Kronst. slratio reipublicse; zurzavaros, erdszakos
It. poetaslro. Ger. Dichterling. Pair. Const. H. 222., 401.
kormdny a Kyklopok modjdra. Germ,
332. Poetastri. Hie vates recubat prostratus
Poliator, pro : politor; csiszolo. Tor. frevelhafte Regierungsform. Can. Ecc. LXXXV.
acinace mortis.
neque tamen Anarchiam . . . aut Politiam
Tar. 1890. p. 380.
Poetica classis, sexta gymnasii ante
Policaris annulus, annulus pollicis; Cyclopicam, in qua nemo audit neminem...
annum 1848-um. Ker. Nap. 4.
huvelykujj-gyuru. Ger. Daumenring. Sza- amplectimur.
Poeticalia, ium, res ad poesim pertinen- mosk. I. 25. in altero horologium, in annulo
Politia Ecclesiastica, disciplina, stales; koltemenyek. Batty. Leg. III. 255. an. policari conslitutum, quod mira subtilitate tus ecclesiaa; egyhdzi sz-erkezet, alkotintrorsus mola circumactum quovis tempore mdny, kormdnyzat. Ger. Kirchenverfassung.
1370. Szaz. 1897., 130.
Poetista, ae, classis sic dictae^poeseos di- horarum spatia tintinnabuli sonitu dimetie- Syll. Pos. Ass. XLI. An.: metuo, ne hujusmodi Dictata tendant ad evertendam Politiam
scipulus; V. Poeta. Kormoczi... Ert. 1894/5. balur.
Policarpus, ova acipenserum (sale con- Ecclesiasticam,
53. lap. A 2. ossst. adalott elo Dietericus Rhe-
500
Politia education is
Politica iuterna populationis
Polovvtzi
Polities, urbanitas, politura; csiszoltPolitia educationis, cura educandae torvenyhozdsnak czelirdnyos gyakorldinventutis; nevelesrdl gondoskodo kozfel- sdnak tudomdnya. Torvt. Msz.
sdg, muveltseg. Bod. Hist. Eccl. I. 261.
ugyeles. Torvt. Msz.
Politica interna populationis,
Politizare, de republica disputare; poPolitia institutionis, cura erudiendae ars curandi patriae civium incrementum; a litizdlni. Fej. Jur. Lib. 177. (Pazmany.)
iuventutis; tanitds irdnti kozfelugyeles. polgdri tdrsasdg czelszeru nepesitesenek
Politohus 3. (nolvq -\- rovoq) mulTorvt. Msz.
tudomdnya. Torvt. Msz.
torum sonuum, multisonus; sokhangu. Czvit.
Politia medica, cura public* sanitaPolitice, ad scientiam civilem spectando; Spec. 93. Praeterea egregiam nominis famain
tis; orvosi kozfelugyeles. Torvt. Msz.
dllamtanilag. Hor. Mem. 432.
consecutus est Instrumenti alicuius musici
Politia montanistica, cura rei monPolitico-antiquarius, ad reipublicae politoni in forma alicuius Spineti concinnati
tanisticae; bdnya-kozrendre ugyeles. Torvt. antiquitates pertinens; politikai regiseg- confectione.
Msz.
tani. Dissertatio Politico-Antiquaria de
Politor, egyenlito, csiszolo, csiszdr.
Politia morum, cura morum publico- Ferri Candentis Ordalio.
Juriev. Jur. Met. 47. sub directione Magistri
rum; erkolcsdpolo kozfelugyeles. Torvt.
Politico - cameralis, ad publicum Malleatura . . . sequentes sunt Operarii . . .
aerarium pertinens; koz-dllamkincstdri. 5-o. Politor es, Gleicher, qui laminas ferreas
Msz.
Politia negativa, disciplina arcendis Kuk. Jura. 1., 461. manus eo modo admo- poliunt. Pest Var. Levt. Kronst. I. 238.
facinoribus; rosszgdtlo kdzfelugyeles.Jdvvl. veatur, ut initio Commissario nostro PoliPolitor armorum, qui levigat arma;
fegyvercsiszolo. Kronst. I. 706.
frco-CamtTaWopusilludmanuduceredebente,
Msz.
Polizea, scheda; czedula. It. polizza.
Politia paupertatis, cura pauperum idem Conscriptionis et aestimationis labor . ..
Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 270 : an. 1541:
publicorum ; szegenyekre ugyelo rendo'r- continuetur. Faber. Jur. Met. 28.
seg. Torvt. Msz.
Politico-civilis, ad rem publicam ci- teneatur expedire polizeam per casalia.
Pollastrum, pullus galinaceus; csile.
Politia positiva, disciplina bonis ope- vium pertinens ; dllami. Molnar Patv. 46. hoIt. pollastro. Prot. inq. 247: Ista sancta M.
ribus promovendis; jot elosegito kozfel- minem politico civilem.
Politico-fundationalis, ad publi- quadam die portabat unam ollam plenam de
ugyeloseg. Torvt. Msz.
Politia religionis, cura religionis cam rem fundationalem pertinens; koz-dllam- pollastris in scapolario suo.
publicae; valldst dpolo kozfelugyeloseg. alapitvdnyi. Kelem. Inst. Jur. Pr. 475. PoPollex, icis (Du C.) mensurae species;
Torvt. Msz.
litico-Fundationalia, uti sunt: Fundi Re- huvelyk. Bel. Geogr. Comp. 7. Rectae magniPolitia securitatis, cura seeuritatis ligionis, Studiorum, Regise Scientiarum Uni- ludinis mensurae sunt: 1. Linea seuscrupulus,
publicae; a biztonsdgra ugyelo kozfel- versitatis, Convictuum.
mensurarum minima; 2. Granum, decem lineugyeldseg. Torvt. Msz.
Politico-historico-Juridicus, ad arum 3. Pollex, decem granorum.
Politica, forma latina facta a voce Graeca publicam historiam iuris pertinens; dllamPollicitatio, actus illiberaliter licendi;
politice (TtohTixtf). Apud Fore, hoc legimus jogtorteneti. Kelem. Hist. Jur. Pr. 10. D. M. alkudozds. Ger. Feilschen. Georch. H. T.
s. v. politice: civilitas, reipublicae status, et P. dedit; Tractatum Politico-Historico- III. 3.
ars eius administrandae; kormdnyzdstan, Juridicum ... Juris Publici regni Hung. etc.
Pollincire, conspergere V. Pulveraria
dllamtudomdny, politika. Ra"k. On. 299.
Politico-medieus, ad publicam sani- pyxis; behinteni. Moln. Patv. 5.
I. 35. ( 3 . ) : . . . tota enim politico, regnan- tatem pertinens; koz-egeszsegtani. Bene.
Pollior, lege: polliceor; igerni. Veranos.
tis in eo consistebat, ut omnes alicujus mo- Med. II. 344.
VI. 11. Quod ut conflrmem et integritatem
menti homines sub prsetextu gubernii in lonPolitico-militaris, ad rem publicam meam, qua in amicos esse soleo, defendam,
gissime dissitis provinciis teneret. Tor. Tar. militarem pertinens; dllam-kozkatonai. Kuk. nunc etiam inter fixas eum observo propter
d881. p. 118.
Jur. III. 183. quod Politico-Militarem mix- eius non mediocrem eruditionem, neque idPolitica externa, ars curandi civium tam commissionem . . . mox benigne deno- ipsum faclurum mea constantia ductum postres externas; a polgdri tdrsasdg kuljavai- minatura sit.
hac quoque ppllior, nisi me per calumniam
nak czelirdnyos gondozdsa. Torvt. Msz.
Politico-oeconomicus, ad publicam ab se repulerit.
Politica externa belli, ars curandi rem familiarem pertinens; dllamhdztartdsi.
Pollirius, i, V. Polirius. Nov. Calend.
res externas civium tempore belli; a polgdri Juriev. Jur. Met. 5. administratio vero poli- 159. Directio Hydraulico-aedilis, Regni Huntdrsasdg kuljavainak hdboru idejeben tico-aeconomica fodinarum soli Regi compe- gariae Partiumque eidem adnexarum curator
czelirdnyos yondozdsa. Torvt. Msz.
sedilis. D. Andreas Obgrieser Pollirius Joantat 22: 1791.
Politica externa pacis, ars curandi
Politico - oeconomico - judicia- nes Bauer.
Polliza, scheda; czedula (idez6). It.
civium res externas tempore pacis; a polgdri rius, ad publicam rem familiarem et iudicia
tdrsasdg kuljavainak beke idejen czel- pertinens; dllamhdztartdsi es torveny- pollzza. Lub. Mon. Jur. P. I. V. III. 181: deirdnyos gondozdsa. Torvt. Msz.
kezesi. Faber. Jur. Met. 139. Singulis Distri- beat citari. . . per pollizam vel bullettam.
Pollutor, (ap. Du C. tantum pollutrix
Politica interna, ars curandi civium ctibus prsesunt Suprema Collegia Montana dires internas; a polgdri tdrsasag beljavai- versi nominis, universa negotia politico-oeco- hazassagtoro n6), qui polluit; bemocskolo,
nak czelirdnyos gondozdsa. Torvt. Msz.
nomico-Judiciaria Montanistica credit! sibi beszennyezo. Cod. Zi. T. 1. 147. Pollutores
Politica gubernatio, publica ad- Districtus moderantia.
fidei.
Polmentorise, promontorium (Du C.
ministratio ; politikai kormdnyzds. It. go1. Politicuni, res publica; negotium
verno politico. Ranzani 422. Porro rex piis- publicum; dllamiigy. Arch. Rak. IV. 137. Polmentarium); elofok. Ljub. Mon. SI. XVII.
simus erga regni sui politicam gubernatio- bizony az politicumokban nullum promis- 126. an. 1424.
Poloncha, ae, mensura aridorum efficit
nem religiosa sollicitudine occupatus diurnum sum.
2. Politicum, i, (DuC.) Polyptychum, unam tertiam partem cubuli Zagrabiensis V. s.
tempus colloquiis et consultationibus impendebat.
liber commentarius, in quern redigebantur Kazon.
Polonicalis, nude positum pro : poloPolitica interna administratio- seu regebantur acta publica atque adeo donis, ars curandi internam administrationem mestica quaevis; lapkonyv. Tor. Tar. 1888. nicalis florenus. Tor. Tar. 1881. p. 181.
civium ; a polgdri tdrsasdg beligazgatd- p. 510.
Polonizare, polonico dicendi genere
sdnak czelirdnyos gondozdsa. Torvt. Msz.
1. Politicus, astutus ; ravasz. It. poli- uti; lengyelek modja szerint beszelni.
Politica interna constitutions, tico, scaltro, astuto. Ger. versehmitzt, Otia Kov. Comm. p. 23 : ita Silesi illi, si sic dicere
ars curandi patrias leges et instituta ; a pol- Bachm. 4. utrum politicum agere et dissimu- licet, polonizant, ita Senquiczientibus. . .
gdri alkotmdnynak czelirdnyos gondo- lare deberet.
Slavonismus obiicitur.
2. Politicus, Notarius Fiscalis (auctore
Poloucius, Cumanus; kun, palocz.
zdsa. Torvt. Msz.
Politica interna industries, ars Battyano commentarii Actorum publicorum Magy. Tor. Tar. I. 27. Istvanf. XVIII. 200.
curandi res patriae ad industriam pertinentes; maxime vero libri Censuales vocabantur Cumanorum seu Cunorum, quos Poloni Poa ncmzeti ipar gondozdsdnak czelird- Politica seu Polyptycha; a libris itaque loucios, nos nunc Tarlaros vocamus.
nyos gondozdsa. Torvt. Msz.
hujusmodi Censualibus nomen hausit Nota*olov\tzi,campestres;mezeiek.Magy.
Politica interna legislations, rius Fiscalis); kincstdri jegyzo'. Batty. Leg. Tor. Tar. I. 20. Polovvtzi enim campestres
ars curandi patriae legislationem; a polgdri T. II. 119.
dicuntur. Nam Polle campus est; Lowatz et
Polowcones, Polowcus
Polyeleon
Poncelabus
SOI
Lovvzti venatores 20. Polovvtzi campestres Matliias Corvinus Martis et Arlis alumnus in
Pomada, 33, unguentum criiiibus alenpaucissimis egregius. Interdum Polydexter, dis ; piperekendcs. Poor Zsebsz. 146.
et non venatores interpretari oportet.
Polowcones, Polowcus, V. Po- interdum Ambidexter altera manu orientem,
Pornadinum, scil. unguentum V. Poaltera occidentem impugnavit.
lovvtzi. Tor. Tar. I. 56.
mada; pomade. Bene Pol, 137.
Polyeleon, est 135 Psalmus ConfitePoltura, ae, Polturacus, i, PoltuPomagranatum, granatum, malum
rako, onis, denarius dimidiatus, denarii se- mini Dno (in Vesp. fer. V.) ita dictus, quia in granatum; grandt alma. Kuk. Jur. I. 218.
mis et floreni quadragesima pars (a polon. eo magna (noM) misericordia (Ifteeoq) iidem de pomis naranchet, pomagranatis de
poltorak v. pdl-tora ; russ. pol-tora); heve- Dei celebratur. Quoniam in sternum miseri- pondere denarii duo . . .
der penz, poltra, pultura. Schwarl. Scull. cordia ejus. Nill. Symb. 253 : Festa teneantur,
Pomarius negotiator, pomarius;
173., -179. 182. duas polturas vulgo Heve- qua? sunt in Horologio notata rubris litteris et gyiimdlcsdrus. Reg. Turm. Praet. 98.
Pomatum, (Du C. Pomata) polio e
der-penz dictas. Arch. Rak. TI. 11. (Heyse: habent Polyeleon et Evangelium. v. Nill.
pomis confecla, aciedo ; almabor. Ger. Cider.
Poltura, Pollurak: eine Rechnungsmiinze in Kalendarium p. 744., 752., 784.
Polygamia simultanea, plures mu- Passim.
Ungarn und Oslerreich = Veo Thlr. Conv.
Pomatus,3., e pomis pressus; alma...
Cour. od. etwa 5 Denar preuss. Cour.) Cod. Alv. lieres singulis viris eodem tempore nuptae;
II. 232. Germanicus sive rhenensis florenus asszonyoknak egyszerre valo tobbessege. Par. Pap.
Pomelatus, 3., scululalus. V. s. Liarfacial hungaricos nummos centum viginti sive Georch. H. T.I. 142.
Polygamia successiva, qua viduis dus; almaszinu. Gall. Pommele.
polturas quadraginta. Moneta polonica, qua
1. Pomerium, (Du C.) pomarium ;
vulgo duodecim polturarum vocatur, valeal successive nubere permittilur; egymdsutdn
triginta sex nummos hungaricos sive sex gros- valo ferjhezmenetel. Georch. H. T. I. 142. gyumolcsdK. Tor. Tar. 1887. p. 370. fenela,
sos germanicos. Ibid. Poltura (valeat) tres nem tilalmaztatik az ozvegynek a masodszori, pomeria, horli. 484. pomerium seu fenelum
harmadszori sat. hazassag (polygamia suc- providi condam P. Cod. Dip. Arp. Conl. VI.
nummos.
104. Schlag. 1529. Zalai Okm. I. 140. PomePolturarius, i,V. Poltura. Arch. Rak. cessiva).
Polygonum, V. Polygranum ; ikra. rium, quod vulgo dicilur gemulch kert.
II. 11.
2. Pomerium, malus (arbor); almafa.
Polubrum, rectius: pollubrum; Idb- Ger. Kaviar. Kronst. I. 4. 8.
Polygynsecea, ae, polygamia; sok- Tkal. Mon. Ep. Zagr. I. 96. ad arborem, que
moso medencze. Szamosk. I. 232, Polunejuseg. It. poligamia. Kovy. El. 92. Polyan- vulgariler dicilur jablam, id esl pomerium.
brum quoque fuit argenteum.
Pomerium Praesidiale.V.GZacies,
Polyandria, ae, alio sensu ac in Graeco driam vero durius posse et debere puniri,
vdrsik, vdrmezo, vdrter. Reg. Turm. Pra3l.
jtokvavdQia, nam hie malrimonium, coniu- quam Polygynaeceam suapte intelligitur.
Polyhsedrus, 3., (noMedQoq) ad for- 80. leviore eliam et commodiore veste indugium cum pluribus viris, initum notat: ferjeknek tobbsege. -Vern. Phil. Mor. 404. Cer- mam multorum angulorum et laterum perti- lis sine framea ex aedibus praetorianis exire et
tum item polyandriam seu pluralitatem manens ; soklapu. It. poliedro, moltilatero. Otia in Pomerio Praesidiali (Glacis) deamburitorum esse et manere lege naturae absolute Bachm. 108. Considerato autem modernae lare.
Chrislianitatis statu, effeclui a vitro PolyPometum, idem quod Pomerium 1.
prohibitam.
Arch. Ver. Sieb. XXV. 119.
Polyanthea, ae, (nokvav&ea); min- haedro oriundo simillimum deprehendi.
Polylogus, garrulus, blatero ; csacska.
denfele tdrgyaknak betilrendes gyujtePometus, i, fimbria in modum pomi
confecta: alma alaku czafrang. Star.
menye. Ger. alphabetische Sammlung veschie- Ger. Plauderer. Can. Ecc. XLIX.
Polymitarius, (DuC.) artifex vesti- XXVIII. 105. 1481. pometi tres de auro et
dener Sachen. Kaprin. Eloq. I. 319. Modus
est ex probantibus Patrum senlentiis ope mintorum acu piclorum ; ruhahimzo. Nagy pern's.
Pomiferium, pomarium; almds, gyiiPolyanthearum. Cum paucis Tyronum co- Hier.
Polymitus, 3., (Du C.) multis ei varii molcskert. Tkal. Mon. Ep. I. 129. an. 1264.
pia detur Patrum opera consulendi, en alium
ex Polyantheis inveniendi argumenti modum coloris tilis et liciis contextus, variegatus; Kal. Hist. VIII. 516.
tarka szovetu. Nagy Hier.
Pomposissime, maxima cum pompa;
trado. Beng. Ann. Er. Ccenob. 88.
Polymusaûs, 3., multis litteris instru- igen nagy pompdval. S. de Kz. Chr. A. 1.16.
Polyarchia, se hoc vocabulo designantur diversae appellationis Comites Hungariae ctus; sok-, nagytudomdnyu. Szamosk. II. in Hungarian! pomposissime introivit.
Pomulatus, 3., scutulalus; almdskek.
et alii magistratus ; dllami hivatalok, mel- 168. Nostra tempestate Martin us Pete, canceltosdgok, hatosdgok gyujto neve. M. G. larius regius, eius dignitatis titulum habet de Ger. apfelgrau. Par. Pap.
genere polyplusio magis, quam (quod in ea
Kovachich. Polyarchia Hungariae.
Pomum dissidii, causa cerlaminis;
Polycandelum, (DuC. Polycandilum) muneris functione caput erat) potymusaeo. czivodds oka, az Eris almdja. Szentiv.
Polypi caput, ketkulacsos ember. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 117. Dissidii povox hibrida ex gr. itoM et lat. candela, candelabrum multis luminibus instructum; dgas Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 143. Polypi mum. Dici potest res quaelibel, cuius causa
caput. In hominem varium, in quo et virtu- bella aul discordiae oriuntur.
gyertyatarto, csilldr. Nagy. Hier.
1. Polychrestus, (DuC.) admodum tes aliqua3 et vitia quaedam inveniuntur.
Pomum naranchet, pomum auranPolypragmaticus, 3., (nolvnQdy- tium; narancs.' Kuk. Jur. I. 218. an. 1481.
utilis; igen udvos. Wallaszky. 273. Balsamum polychrestum.
(juav) multarum et variarum rerum peritus.
Pomum nauranchium, pomum,
2. Polychrestus, i, no}.v%Qqoro<;, qui novis rebus studens; in aliena offlcia se inge- malum aurantium; narancs. Vect. Ref. 22.
saepe utilur ; ki vele sokszor el, azt hasz- rens; mindenbe kotynyeleskedd. Bod. Hist. Area Pomorum Nauranchiorum.
ndlja. Leges Sehol. Schem 14-. ut in canendi Eccl. I. 290.
Pomum noxiale, p. fatale, exitiale;
Polypragmosyne, male sedula in- vegzetes alma. Szil. Regi Magy. K6H. T. I.
arte bene instiluli, musicesqueperitiam adepti,
a polychrestis quibusvis in pretio haberi dustria; hivatlan foglalkozds, (minden 363.
possint.
leben kanal). Ger. Vielgeschaftigkeit. Mol. Sis.
Pomum pomaranceum, pomum
Polychronia, (DuC.) Salutatio cum Az: Novi fugiendam ceu pestempolyprag- auranlium; narancs. An. Sc. II. 188. an.
genuflexione, ex Byzantinorum more, qui in mosynen. Leg. Schol. Schem. 28.
1536.
acclamationibus publicis imperatoribus aut
Polypum agere, rebus alienis nutriri,
Pomum siccum, pomum siceatum,
Patriarchis noM.a trij, TCO^V^QOVLOV, acclama- aliena immiscere; mdssal foglalkozni. Cod. torrefactum ; aszalt alma, Arch. Rak. VIII.
bant; terdhajtdsos udvozles hosszu elet- Evang. T. I. p. 129: Errant calviniani, qui a 347. Cumulus pomorum siccorum.
kivdndssal. Nagy Hier.
piano ... Christi sensu discedentes ad tropos,
Pomum terrestre, solanum tuberoPolycletus, i, (metonymice adhibitum) alii polypum agunt, alii verba institutionis sum ; burgonya. Opin. P. I. . 9.
statuarius, sculptor; szobrdsz. Ger. Bildhauer. omittenda censent.
Pomus, i, pro: pomum. V. s. Milon.
Szamosk. II. 167. licet haec nostras rudioris
Polyviria, ae, pluribus viris nupta ; sokPonare, ponere, locare deponere; lesit artificii, quippe ab indigenis Polycletis ferjuseg. Ger. Vielmannerei. Werboczi. 369.tenni. Szilady Tor. Magy. Tori. Eml. VII. 487.
Colosvariensibus Martino et Georgio, ut ibidem Et extenditur haec poena adpolyviriam.
ponata fuil considerabilis summa pecunia pro
Pomacium, (Du C.) polio ex pomis adiurandis in aclione reali mililibus.
titulus indicat, elaborate.
Poncelabus, i, (fors. ab, ilponzare',
Polydexter, in multis versatus; sokban confecta ; almabor. Gall, cidre. Arch. Ver.
uvas prelo premere) lorcularius ; borpreseld.
jdrtas. Germ, vielkundig. Sacr. Cor. X. 2. Sieb. XXVI. 119.
502
Poncla
Pondus Cibiniense
Ponta
Ra6. MOD. SI. XIII. 92. an. 1350: solvit pro sus vel ferto argento ad stateram penso tima experiri, ire in dubiam aleam alicuius rei;
affictu vinee . . . poncelabis.
(probo, flno) solvebatur, uti a Saxonibus in fejet koczkdztatni. Frak. Mdt. lev. II. 27.
Poncia, ae, perfidia, ex voc. Pontius Scepusio cum pondere Budensi (in KonigliPonere ignem, ignem facere; tiizet
(Pilalus). Georg. Sirm. I. 190. Quia per frau- cher Wag.) virtute privilegiorum de annis rakni. Georg. Sirm. I. 115. et permisit ac
dem et per ponciam ficte inlraveral ad ar- 1271. Szer. Not. 5. Praefali Plebani solvent mandavit principibus Turcorum ignem ne
cem Soclos.
unam marcam fini argenti cum pondere no- ponerent.
Ponconus, i, forma. V. s. Chonus; stro scilicet Budensi.
Ponere in ferris, ferro vincire;
poncz. It. punzone. Ger. Punz.
Pondus Cibiniense, szebeni suly- vasra verni. Ljub. Mon. SI. II. 168.
Poiiere mentem, animum attendere;
Pondagiuni, (Du C. tributi species ex mertek. End. p. 421. (Andrea? II. Liberqualibet librala mercium . . . Regi conces- tas 4. an. 1224): concedimus, quod pecu- figyelni, figyelmet forditani. Ljub. Mon.
sum). Sim. Num. 57. Pondus, aliter etiam niam . . . cum nullo alio pondere, nisi cum SI. II. 360.
Ponere partem, senteutiam dicerc;
Pondo, pondagium in vestigiis diplomaticis marca argentea, quam . . . pater noster Bela
invenitur, diciturque tarn de argentea quam eisdem constituit, videlicet quintum dimidium szavazni. Ljub. Mon. SI. III. 120.
Ponere petitionem, petere; kerni.
de aurea moneta. Caroli I. Deer. cit. a 45. . . fertonem Cibiniensis ponderis cum Coloquod hie pondus adpellavit et Dimidium fer- niensi denario, nisi discrepent in statera, sol- Han. Mon. Jur. P. I. 91: qui poneret petitionem.
tonem, eodem Deer. ar. 59. nominal Grossum vere teneantur.
Ponere se, dedere se alicui rei; neki
Pondus Scepusieiise, V. Pondus
et Dimidium Florenum . . . et hinc luce meridiana clarius adparel, Grossum esse ipsum Budense; szepessegi sulymertek. Pfahl. fekiidni. Prot. inq. 185: intravit in capitupondus.
Jus. Georg. LXXI. Hinc Marcae diversi ponde- lum dicli monasterii, et posuit se in oratioPonderalis, ad pondus pertinens; suly. ris : Budensis, Scepusiensis, Cibiniensis. nem ante crucifixum.
Ponere se ad fort unam, fortune
Numi Hung. 5.
Pondus terrestre, statera publica
1. Ponderare, (DuC.) onerare. V. s. loci terrse, ubi appendendum est argentum. V. se committere ; szerencsere bizni magdt.
Salmerium; mcgterhelni, megrakni.
s. Vinculum; merleg Szer. Not. p. 114. Arch. Ver. Sieb. VIII. 1. 308.
Ponere se cum aliquo, in genua
2. Ponderare, pondus certum habere, priesentarunt Dominis de Capitulo marcas arvalere (DuC. al. s.); nyomni, erni. It. pe- genti XLVIII. ponderis terrestris. Haz. Okl. procumbere; terdre borulni. Prot. inq.
175 : quando videbat fratres et sorores, ipsa
sare. M. Bel. Geog. 504. Monetae Hungaricse 202. an. 1331.
species sunt: Florenus Rhenensis, Nemet foPonens, (Du C.) occasus; nyugat. Ljub. ponebat se cum eis et orabat.
Ponere se viriliter, animo forti, ut
rint, Nemeczky Zlaty, Bin Rheinischer Gul- Mon. SI. III. 254: a capite insule versus poden, denarios 20, ex nummis vero minoribus nente. Ljub, Mon. Jur. P. I. V. III. 356. Dipl. virum decet, decernere ; ferfiasan eltokelni
magdt. Ger. sich mannlich entscheiden. Chr.
in Hungaria superiore 120, in inferiore 100 Reip. Rag. 250.
ponderat.
Ponentalis, occidentalis; nyugati. Dubn. p. 108 : ad vindictam tails sceleris se
Ponderatim, pondere; suly szerint. Ljub. Mon. SI. XXI. 68. an. 1484: in quan- viriliter ponens.
Ger. dem Gewicht nach. Cod. Dipl. And. V. dam valliculam tundam positam super . . .
Ponere suos spiritus, animum adIV. p. 348: ponderatim cum sibi opposite berdo a parte ponentali.
vertere : figyelmet forditani. Ljub. Mon. SI.
falsitatis libra eque posset mensurari.
1. Ponere, obligare (DuC. al. s.); le- IX. 267. an. 1412: maiestatis interest ponere
Ponderatorius, 3., ad pensandum kotni. Fjp. Szam. p. 87. an. 1391. pro hoc suos spiritus ad hoc.
pertinens; mdzsdldsi. Torvt. Msz.
posuerunt seu obligaverunt aquas suas.
Ponere super iuramentum, iuPonderista, 33, pisetarius; prafeclus
2. Ponere, (Du C.) instituere: ren- bere iurare; eskil letetelre itelni. Kandra
cusorum monetae; penzveroi feliigyelo. dezni, tenni. Fjp. Szam. p. 20 : iurati po- Reg. 242.
Batty. Leg. III. 505. an. 1456 : quotiescunque suerunt collectam.
Ponere sursum, V. Pixidicus; vi
per Nobilem Antonium de Boczna quinquaPonere ad indicium ferri can- pulveris pyrii displodere; felrobbantani,
gesimatorem et pisetarium seu ponderistam deiitis, condemnare ad ferrum candens le- legbe ropiteni. In die Luft sprengen. Star.
nostrum . . . fueritis requisiti.
vandum ; elitelni izzo vas tartdsdra; tiizes XXII. 25. an. 1514.
Ponder ose, graviter; terhesen. Ger. vas iteletre utasitani. Rit. exp. ver. M. I.: Pongere, mordcre, pungere. V. Ponlastig, belastigend. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. Joachim iudex, ex praecepto . . . Episcopi,ô- gitive; csiposen, erosen eljdrni. Tor. Tar.
97. quedam eorum debita, que ipsis ponde- suit eos ad iudicium ferri candentis. XXIII. 52.
rose imposita erant.
Pongitive, acerbe, (aculeatas dare ad
Kandra Reg. 316.
Ponderositas, pondus, momentum
Ponere ad taram, opera?, stipendio aliquem litteras); csiposen, ero'sen. It. puu(Du C. gravitas); fontossdg. Tor. Ta"r. 1886. militari subiicere ; szolgdlattetelre kitenni. gitivo, pungentemente. Tor. Tar. XXIII. 52.
p. 350. rei ponderositas.
Rac. Mon. SI. XIII. 120. an. 1351 : omnesRex Ungarie scribal regine Sicilie amicabiliter
Pondum, Numi Hung. 5. Pondum, homines, qui sunt ab annis XVI supra et ab el aliqualiler-pongitive per litteras credenpondus, pondagium, pisetum ex italico: annis LXX inferius, ponantur ad taram; cie, ul ambassialores possint pongere, ubi
peso, pesetto (Hungaris: nehezek, nehez- et omnes illi, qui sunt extra illud tempus et erit pongendum.
Ponifacere, inslruendum, imponendum
seg) erat sexta pars unciae seu 48 marca3, vidue et pupilli solum modo pro here.
eiusdem subin cum grosso significationis. Ubi
Ponere aliquid super iuramen- curare; rovatni. Ljub. Mon. SI. XVII. 60.
de auri ponderibus sermo est, singuli aurei tum, iuramento subiicere; eskiinek ald- an. 1420: debeat ponifacere unam coltam
numi sunt inteliigendi.
vetni. Rit. exp. ver. K : Nuncha comes . . . inler ipsam comunilalem.
Ponoriuni, pro : panarium ; kosdr.
1. Pondus, V. Pondagium. Tor. Tar. posuit hoc super iuramentum. Quibus
1893. p. 27.
iurare non audentibus castrenses condem- Ger. Brolkorb. Quel. Sieb. I. 305. an. 1500.
imporlavit ponoria, sellas.
2. Pondus, onus, (DuC.al. s.) Cod. Dip. nantur.
Pons cadivus, V. s. Cadivus p.
Pat. T. II. p. 29 : laborum diversa pondera
Ponere amicitiam, amicitiam iunPons levator, (Du C.) pons duclilis;
gere, pangere; bardtsdgot kotni. Georg.
pro nostro honoris incremento pertulit.
3. Pondus, (abusive dicitur pro una libra, Sirm. I. 17. ut cum basse arce Zendoro po- csapo hid. Ra6. Mon. SI. XIII. 112. an. 1350.
Pons repulsualis, pons, qui lolli et
vel unus as est Du C.) h. 1. grossus. V. Pon- neret amiciciam magnam.
dagium. Rit. exp. ver. M. 3 : Quod Ypolitus Ponere ballotas, suffragium ferre; demitli potest; vontato uti hid. Torvt. Msz.
Pons volatilis, repuld hid; fliegende
daret Andree pro iobagione suo tres fertones szavazni. Han. Mon Jur. P. I. 105: nee . . .
Briicke. Torvt. Msz.
cognatus possiiponere ballotas.
et capitulo quatuor pondera et dimidium.
Pons tractilis, pons versatilis; sam4. Pondus, (Du C.) statera seu bilanx ;
Ponere banchum, V. s. Banchum
buca; csapo hid. Kronst. II. 536., 645.,
merleg. Arch. Rak. VIII. 346. Duo pondera, ponere.
unum maius, aliud minus, fere nova.
Ponere campum, ponere castra; 646.
Pondus Budense, budai sulymer- tdbort iitni. Ljub. Mon. SI. XVII. 12. an. Ponta, 33, pro: puncta, islhmus (Du C.
tek. Pfahl. Jus. Georg. LXIX. ferto . . . pende- 1420: ponas campum ef firmes exer- al. s.); foldszoros. Ljub. Mon. SI. IX. 93. an.
batur . . . nonnisi ob beneflcia vulgaribus am- citum.
1410: debeal fieri . . . seraleum ad ... lopliora aliasque singulares causas maior cenPonere caput ad lortunam, ul- cum, sive pontam de la Madalena.
Pontalis
Pontus
Porphyraceus
803
Pontalis, ad pontem pertinens. V. s. Pontonum Cohortibus omnibusque illis, qui matibus occurrentes: Proceres filii Sancti ReOfficialis characterem habent et penes Exerci- gis et Populi Reginales.
Agralis; hid . . .
Poiitanista, ae, exactor vectigalis, quod tum serviunt.
Porcarius, (Du C.) porcorum custos;
ad pontem exigitur; hidvdmos. Tor. Tar. Pontus, i, punctum; pont. It. punlo. kandsz. Szdz. XVI. 33. villa porcariorum
1891. p. 699. Instructio pro pontaninta Gal- Ger. Punkt.' Georg. Sirm. I. 230. et sic pre- nostrorum. Oltv. Act. Synod. 79.
gocziensi et telonialore Nagy-Tapolcsanensi. cursor legacionem suam declaraverat de
Porcelanayasa, (Du C.) murrhina aut
vasaSinensium flctilia; porczelldn edeny.ll
Pontaticum, (DuC.) telonium pon- ponto ad pontum.
tium; hidvdm. Ger. Briickenzoll. Cod. Dip. Popa, 33, sacerdos grasci ritus; popa. porcellana. Gall, porcelaine. Wagn.
Porcellana, 33, V. Porcelana vasa.
Arp. Cont. VI. 22. et nullus judex publicus Szilady Tort. Magy. Eml. IV. 139. Scribit
aut exactor nullum theloneum, portaticum, porro Serenitas Vestra Kalugeros Popasque Arch. Rak. VIII. 344. unum Gutturnium ex
pontaticum, gestaticum . . . ullatenus exi- Valachorum . . . nullam plane habere religio- porcellana pro Cave.
nem Kuk. Jur. 1.413. Diar. Com. 111. Kronst.
Porcellanea scutella, sculella murgere presumat.
rhina ; porczelldn tdl. Arch. Rak. VIII. 335.
Ponticus, 3., ad pontem pertinens; 1.711.
Porcellanus, 3., murrhinus ; porczelhid... Kronst. II. 72. pontici asseres; 128. Popinarius, (DuC.) caupo, tabernarius; vemleglos. Ger. Tracteur. Opin. P. III. ldn. Arch. Rak. VIII. 344. octo patinulas ex
pontici postes.
porcellana materia.
Pontifex Summus, V. Papa. M. Bel. Sec. IV. . 5., 6.
Porciliter, porcorum more; disznoGeogr. 502. Religio Catholica singular! indultu
Popinatio, jus divendendi vinum et
summorum Pontificum prsedita praerogativa alias poliones; italmeresi jog. Cod. Dip.kepen. Batty. Ger. 88. qui porciliter conab Archiepiscopis duobus et novem Episcopis Hung. Pat. t. VII. 36. Item decimarum maio- versantur.
Porciiigula, &, portiuncula, parva porrum et minorum vinorum et aliorum liquidoregitur.
tio; kis darab. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII.
Pontifical, liber continens offlcia epi- rum popinacionis . . . usuantur.
Poplicola, 33, popularis; nepies. Ker. 136. Tola porcia iacens videlicet a parte terre
scopi, editus an. 1596. pontiflce Clemente
VIII.; fdpapi szerkonyv, fdpapi mise- Nap. 131. tudallan poplicola papok.
Keer preter porcingulam Erdeus, in quo hakonyv. Tor. Tar. 1892. p. 564. Egy veres Poplan, species tegumenti lecti; pap- bet molendinum sutim et aliam porcingulam
barsonynyal boritott romai pontifical.
petri.
Ian. Szek. Okl. III. 104.
Pontilicale, V. Pontifical. Verancs.
Porcionarius, 3., ad patrimonium
Popo, onis, sacerdos, qui dicitur Grsscus;
XI. 321. Item Reverendissimo domino Grego- popa, gorog vildgipap. Ger. der Pope.Urb. pertinens; reszes. Schwart. Scult. 157. pro
rio Bornemisza . . . lego rochetum unum, mis- Reg. 86. quod Parochi Ministri et Popones eorum patrimonio seu hereditate porcionasale, pontificate, veluto obducta. Tor. Tar. Locorum excessivum asservare soleant ovium ria praadicta.
1886. p. 573. Ac. Com. Sopr. 190. Ipso Co- aumerum.
Porcionarius, i, Assisinus q. v.
Porciuncula, se, (DuC. portiuncula)
ronation is die iuxta Pontificalia . . . peraPopri, (fors. ex Gall, pourpre) purpura ;
getur Coronatio.
bibor* Knauz. M. E. Str. II. 211. pecia de dem. ad portionem ; kis resz. Rac. Mon. SI.
VII. 49. an. 1056 : facimus recordacionem...
Pontificans, sollemnem missam cele- popri.'
brans ; nayy miset mondo. It. ponte"ficanle.
Populanus, 3., ad populum pertinens; de porciuncula, quam . . . cripatores ... denephez tartozo. It. popolano. Ljub. Mon. SI. derunt.
OU. Act. Synod. 13.
Porcolabius, i, custos carceris; porkoPontilicari, offlcio pontificis fungi; fd- XXII. 172. an. 1461: qae\ibel populana perpdsztorkodni. Tor. Tar. 1881. p. 384.
sona . . . . tenealur facere officium posti- Idb. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 130. Porcolabio
acceptati pro sacusa.
Pontiiicator, structor pontium; hid- corum.
epito. Fjp. Szam. p. 234., 265., 294, DediPorcolabus, i, urbanarum portarum
Populare, incolis frequentare, replere ;
mus pontificatorum dietariis den. 40.
nepesiteni. D. Raczk. p. 6 : Villas Regales... prafectus; porkoldb. Ger. Profoss, BurgPoiitificatura, SB, structura pontis; alias habitatoribus destitutas, nunc per . . . vogt. Szamosk. II. 171. Interea dumhasc agunhidcsinalds. Fjp. Szam. p. 292. an. 1429 : Gives Hospites et incolas nostros popula- tur, missus est a Maximiliano Archiduce ad
Sigismundum Principem nobilis vir Nicolaus
tas . . . conferimus.
pro pontificatura tenetur .. . den.
Popularis, (Du C.) idem ac vulgaris, de Zagvai, urbanarum portarum Cassoviaa pra3Pontificatus, us, dignitas, munus pafectus, quern porcolabum vocant. Brut. Hist.
ps ; pdpai meltosdg. It. pontificalo. Cod. vulgo; kozember. Tor. Tar. 1893. p. 14.
Dip. Arp. Cont. III. 7. Datum Viterbij nono Popularitas, atis, favor v. gratia popu- XIV. 452.
Porculabius, V. Porcolabius; porkoKalendas Octobris Pontificatus nostri anno laris ; commendatio in vulgus ; nepszeruseg.
Torvt. Msz.
ldb. Lop. Mon. SI. XX. 216. an. 1702.
primo.
Populatio, (Du C.) populi ccetus; nePorculatio, cura porcorum ; malacz-,
Pontificium, (DuC.) Proprie est auctoritas et potestas pontificis in rebus sacris pesseg. It. popolazione. Gall, population. disznotartds. Szentiv. Cur. Misc. II, 261. Ex
Translate ac universim utraque acceptione su- Kass. Prax. I. 23. Quilibet Comitatus divisus porculatione tenuibus expensis boni veniunt
mitur pro munere, facultate, potestale, iure est pro ratione su33 extensionis aut popula- proventus.
faciendi aliquid : fohatalom. Isthv. IV. 64. tion^ in plures vel pauciores Districtns, ProPorcus cespitalis, porcus, qui pasciPontificius, 3., catholicus; pdpai, cessus, Jarasok etc. Tor. Tar. 1892. p. 295. tur, (non saginatur); legeleszo malacz.
Populositas, (DuC.) copia populi, Monm. Comit. Trans. V. 192. A centum porkatholikus. It, caltolico. Szamosk. II. 31.
quatuor diversa religionum genera : Pontifi- multitude; nepesseg, sokasdg. It. popolo- cis cespitalibus f. 150.
cium, Calvinianum, Lutheranum, Arrianum- sita. Gall, populosite. Luc. Regn. Dalm. 134. Porgomal rubeum,V. Pannus Purque, uti mala bene posita, tranquillitatis rei homo potens, multoriim enim erat cognato- gomal. Magy. Tort. Eml. XXX. 282. an. 1546.
rum et affinium populositate praeditus. Szek.
Pork-, porcolab, Castellani vices gepublic* ergo toleraturus.
rens ; alvdrnagy. Ger. Vicecastellan. Kronst.
Ponto, onis, navigium pontis vicem prse- Okl. III. 82.
Populosus, celeber, frequens; nepes. II. 348., 483.
bens; dereglye. It. pontone. Gall, ponton.
Szamosk. I. 31. Poterat quidem Dravus alibi It. popoloso. Ger. volkreich. Samb. Tyrn. poPorositas, likacsoi>sdg. Ger. Porosicompendiosiore pontone consterni, sed illud pulosa domus, habitata domus, lakott, ne- tat. Poor J. Zsebsz. 116.
traiectum cum toties antea Sulimano prospc- pes hdz. Wagn.
Porosus, 3., foramina habens; likarum felixque fuerit, nequaquam committere
Populus, (elokeld) nep, forendek es csos. Szekesf. ffigymn. Ert. 1894/5. 71. Pori,
voluit.
nemesek. Fej. Jur. Lib. 190. Pazmany an. Corpora porosa.
Pontonier, is, ex pons, tis. It. ponte, 1637 : quod et Regi et populo placuit statuPoroz, Povoz, vectura; kocsiadds.
pontone sign, militem, qui pontes conflcit ex tuni censetur. Populi autem nomine hoc loco Ger. Vorspann. Tor. Tar. 1893. p. 4.
trabibus; dereglyes, hiddsz. It. pontoniere. intellige Dominos PraMatos, Barones, MagnaPorporaria, 33, (Du C. porprisa) ambitus ; terjedelem, teriilet. Ljub. Mon. SI, II.
Gall, pontonnier. Szirm.
tes et Nobiles.
Pontonum Cohortes, milites pon277. an. 1345 : faciant examinare porporaPopulus Castri, V. Provincialis.
tonibus iungendis; hiddszok. Regul. Turm.
populi Reginales, kirdlynd job- rias et altitudinem aque.
Prat. 41. Pari ratione concordia cum Militari bdgyai. Kelem. Inst. Jur. Pr. 185. Pares his Porphyraceus, 3., ex purpura factus;
slntu, Rei item Tormcntariae, Geometric ct Johagionibus S. Regis fuisse videntur in diplo- Iriborszinil. Ger. Purpur . . . Fej. T. XT. V.
Porphyrisare
Portina
Un. 440. relinquo pannos de porphyraceis nagyobb porta. Szegedi Rubr. Pars I. p.
Portarum rectificatio, tributorum
ramentis. Ibid. VIII. 3., 508.
59: Portae majores, per quas curms in- a porta pendendorum correctio; kapuszdmi
Porphyrisare, purpureo colore im- trare et exire potest ad denarios triginta; et igazitds. Torvt. Msz.
Portata, se, capacitas; rakodo kepesbuere; biborsziniive tenni. Bene Med. 1. minores (seu pro peditibus facts, vulgo Ve152. pulveris carbonis veget. porphyrisati rficze) ad quindecim dicentur.
seg. Ljub. Mon. SI. XI. 30. an. 1313 : lignum,
et lotitgrana 12.
Porta minor, minor sessio, V. Porta quod fuerit de portata de XX miliaribus.
Portaticum, i, (DuC.) portorium;
Porrus, i, allium (Linn.); V. s. Cavo- maior; kisebb porta.
lus; pore.
Porta Orientalis, keleti kapu, vdm. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 22. et nullus
Porrector, prsbilor; szdllito. Ger.alagut, vasuti allomas a kara'nsebes-orsovai judcx publicus aut exactor nullum theloneum,
portaticum, pontaticum, gestaticum, quod de
Lieferant. Fjp. Szam. 492. Item porrectori- vonalon. Pesty Szor. II. 465.
bus ad nucrum (fors. rectius: lucrum) fl. Cod.
Porta Ottomanica fulgida, Sedes ipsis aut eorum hominibus undecumque fiscus
Turcarum imperatoris; fenyes torok kapu. accipere consuevit, ullalenus exigere presumat.
Dip. And. II. 498., 584.
Porrectus, us, porrectio; kinyulds, Szilady Tor. Magy. Eml. III. 238. Instructio Portatile, ara portabilis; lapis altaris
kiterjedes. Knauz M. E. Sir. II. 269., 274.
pro oratore nostro in Porta Ottomanica. reliquiis Sanctorum serviens; liordozhato
Porreserint, pro: porrexerint. Fabr. Instructio pro Egregio M. Toldalagh ad Por- oltdr. Tor. Tar. 1889. p. 598. quatuor portam fulgidam Ottomanicam expedite in tatilia, quorum unum est ruptum. Sza"z. X.
Urk. 100. an. 1483 : manus porreserint.
516.
1. Porta, fundus, sessio ; porta. Kereszt. anno 1622.
Portatilis, qui portari potest, portabiRes. Mil. 430. Origo vocis Porta ad Garolum Porta Palatinalis, a porta, possesRobertum Regem Hungari* referenda videtur, sione pendendum tributum ; nddori rovatal, lis ; hordozhato. Rak. On. 22. 1. 2830.
qui Decreto suo Anno 1342 edito constituit: nddori kapuszdm. Diar. Com. II. 134. Con- (29.): . . . summe delectabar tubulis opticis,
ut de singulis Portis, per quas currus cum signatio exhibens, quantum cuivis Jurisdiction! quos portatiles in omnibus quasi cubiculis
foeno vel frugibus oneratiis inlrare potest, vel e regnicolariter oblato 337, 500 fl. Honora- pro majori commoditate dispositos mirabar,
exire, id est, de qualibet Curia, seu sessione rio secundum Palatinates Portas adrepar- et tractabam. Bod. Hist. Eccl. II. 423. Cher.
Jus. Eccl. II. 145. Sunt autem altaria alia
colonicali, lucrum Camerae exigatur. Ab eo litum sit.
Porta populosa, (Du C.) in iure Hun- flxa . . . alia portatilia.
tempore mos invaluit et conlributionem sePortatim, per portas, sessiones; porcundum portas seu sessiones colonicales de- garico domus habens iustam integramque fasumendi et militem secundum certum sessio- miliam; nepes porta. Sz. Molnar. Samb. tdnkent, kapukent. Dipl. Alv. II. 301. quocirca provinciatim sive portatim, uti moris...
num sive portarum numerum exigendi. Tor.Tyrn.
Portagium, tributum pro oneribus pen- Regni hactenus fuit iniectum. Verancs VI. 145.
Tar. VIII. 147. a singulis portis. Arany. De
Pro stipendiis eorum censiti sunt coloni nobiaz 6n portdmon zengett. Zslgm. Hist. 279. a dendum ; tehervdm. Torvt. Msz.
Portale, propylsum (Du C. vestibulum, lium, quique, ut dicunt, portatim in denasingulis sessionibus seu portis. Recon. an.
1609. p. 91: Portam imam facianl quatuor atrium); diszkapu, kapuzat. Jokai Erd. rios LXV. Seculi et Saxones seorsum certam
summam persolvent ad diem.
domus Colonicales et similiter duodecim In- ar. k. III. 38.
Portatores causarum, qui causas
Portales, nude ponitur pro : hajdones
quilinaris domus unam Portam, ita ut ditiores, et maiorem agriculturam habentes, pau- portalcs; portdlis hajdtik. Arch. Rak. suas ad extra regnum sita fora portabant. JoIV. 97.
kai Rab. R. I. 138. Melyik torvenyczikk szol
periores iuvent.
Portales hajdones, portalis haj- a aportatores causarum-ro\ ? Az 1498-ki
2. Porta, nude positum pro : Porta fulgida Otthomannica; porta. Tor. Tar. 1881.duk. Arch. Rak. I. 3. Repartitio portalium 63-ik. A kik az iigyeiket az orszagon kiviil
hajdonum.
p. 337.
eso forumok e!6 viszik, elfogassanak es a
3. Porta,(Du C.) angustis; Jtegyszoros.
Portalis, ad portam pertinens; kapu- csonkatoronyba zarassanak.
szdmi. Torvt. Msz.
Roger, de dest. Hung. c. 14. porta Rascia.
Portatorium Tympani, lorum ge4. Porta, 33, parvum agmen equitum;
Portalum, (a Germ. Bordel) fascia; statorium tympani; dobszij. Cons. Sumpt.
porta,paripds kiscsapat, martalek,por- galand, paszomdny. Arch. Rak. VIII. 324.
1. Portatura, 33, quantum portare potydzo. Thok. Lev. 220. Szinten ez oraban er- Unum speculum cum duabus portalis, pictura test ; hordo kepesseg. Han. Mon. Jur. P. I.
kezelt meg egy rendbeli portdm, ki az fiok undiquaque exornatum.
130 : harca portaturae centum sexlariorum.
Portamentum, (DuC.) actio, ratio
strasajat epen behajtotta az nemetnek. Szaz.
2. Portatura, (Du C. vectura) merces,
XIV. 51. Ach. Rak. IV. 214. vizsgalo por- agendi; viselkedes. It. portamento. Star. VI. quffi importantur. V. Pedagia; behozatali
tdim ugyan s embeTeim mindenfele vadnak 9. an. 1463. eis regratiando pro suo bono et czikk. Urk. Sieb. II. 336. an. 1370.
untalan. Ib. 239. Meg az etszaka portdt is laudabili portamento. Dipl. Reip. Rag. 281. Porteleta, 33, cava, orum. V. s. Partegeta; lores. Ger. Luke.
kiildtem innen, hogy megtudhassam. Ib. 245. Ljub. Mon. SI. II. 258.
Portanarius, i, manus militum vaganPortensis, ad Fulgidam Portam Ottone feljenek, mert rablani portat nem bocsat.
5. Porta, s, pars; resz, reszveny. tium. V.Porta4. (Du C. al. s.);partydzd. Cod. manicam pertinens; fenyes portai. Szilady
Szentiv. Gur. Misc. Dec. HI. P. III. p. 24. In Dip. Arp. Cont. VI. 199. qui tamen nee in sua Tor. Magy. Eml. 238. 2-szor Bina3 (liters)
nonnullis partibus liratim agrum digerunt at- parochia, sed a portanariis cum litteris "ire- ad Supremum Vezirium Portensem. Tor. Tar.
1889. p. 707.
que in portas distinguunt. Haud incommode, dictorum captus et incarceratus fuerat.
1. Portentum, signiflcatio futuri; a
Portare judicium, (DuC. 4.) subire
nam sic semen uberiorem fundit frugem, quam
in piano. Georch. Ert. 97. A hadi ado 6346 indicium; aldvetni magdt az iteletnek. jdvftnek jelzoje, jelentoje. Batty Ger.
Batty. Leg. T.H. 110. (Deer. It. Ladisl.) quorum 134135. Tune Sol, et ipsa non divident
reszvenyre (porta) leven felosztva.
tempora, nee erunt in portentum Saculo6. Porta, 33, (Du C.) nude pro : porta unus pro X portet indicium.
1. Portarius, 3., portans (Du C. al.s.); rum, non enim erit nox, nee tales dies, ut nunc
tergovinae. Locus, ubi vectigal pro mercibus
in terra firma inductis. solvitur; vdmhdz. vivo. Kronst. HI. 582: famulis portariis, sunt.
Vjestnik II. 82. an. 1640. tributum tarn ad quod portarunt pulveres. Szaz. IV. 341. Ma- 2. Portentum, ductus (a portu et tengistris fossoribus fl. 18. Portariis Bibalia dere); vezetes. Batty. Ger. 159. duodecim
portam, tarn ad mare.
coeli . . . signa, ad quorum fulgorem el porPorta colonicalis, pra3dium coloni; fl. 1.
foldmives portdja. Tor. Tar. 1888. p. 134. 2. Portarius, (Du C.) osliarius, ianitor tentum navigantes per hoc mare magnum.
Porta curise, fundus nobilis; nemes custos porta3; kapuo'r, portas. Kuk. Jur. I. Portica, 33, (Du C.) porticus; oszlopporta. Tor. Tar. IX. 126. an. 1394. ut de 204. item per portarium seu hostiarium csarnok. Kronst. I. 733. extra portam Porsingulis duabus portis curiarum job agio - ipsorum exactorum mardurinalium a quolibet ticae.
num. tarn scilicet Regalium quam aliorum villico intranle unus denarius et de singulis
Porticella, 33, parva porta ; kis kapu.
singulus unus fl. aureus dicari oporteat . . . dicis simililer unus denarius exigeretur. It. portella. Georg. Sirm. I. 238. etporticelPorta iobagionalis, fundus, curia Kronst. II. 150., 151., 384., 433. Reg. Turm. lam arcis iam inceperat secare cum sua cajobagionis; jobbdgy portdja. Tor. Tar.Prat. 33. Janitorem vulgo Portarium co- terwa.
1888, p. 138.
hibebunt. Verancs. Hist. I. 48. Cf. Vulg. 2.
Portina, 33, porta3 frontispicium; kapu
Porta major, maior sessio, fundus; reg. 7., 11. I. paral 16., 42.
homloka. Pinx. Apod. p. 51 : In ports,liuius
Portinaria
Portizare
Possessio corporalis
SOH
Positiva, ae, lex scripla ; szerzett iorfrontispieio (portina dicitur) epigramma in quod frequenlanlibus ecclesia) sic dicta; 1'orhonorem imperatoris Trajani confectum cer- liunculae die 2a Augusti concedebatur; por- veny. hatdrozott torveny. Georch. Ert. 96.
nitur.
cziunkula. Coll. I. 393.
Positive, certo, liquido, plane; vildgoPortinaria, 33, custos portae, ianitrix;
Portizare, vehere, ferre; vinni. Ljub. san, biztosan. Tor. Tar. 1888. p. 540. C,.
ajtondllo no. It. portinajo. Prot. inq. 204. Mon. SI. XXI. 121. an. 1440 . que mercatio- Prise. 1065. P.
Positivitas, cerlitudo, ratio certa; bizPortinarius, ostiarius; kapus. Rac. nes porlarentur ad alias civitales, debeanl solMon. SI. XIII. 292. an. I860.
vere solummodo per portizando unum du- tossdg, bizonyossdg. Szaz. XI. 374.
1. Positivus, 3., quod slalui polesl
Portio, 1. taxa, 2. pars reditus; i. illetek, calum.
Porto inorto, locus vetitus; tiltott (Du C. al. s.); feldllithato. Ger. aufslellbar.
reszlet. 1. Szaz. XIII. 80. 2. Verancs. II 310.
sirnulcum omnibus Castris . . . Oppidis. . . hely. Lzb. Cod. Med. T. II. 437 : interdictum Tor. Tar. 1889. p. 598. Unum lapete longum
rubrum. Positivum unum. Quinque imagines
predijs, portionibus . . .
locum, aul sic diclum Porto rnorto.
Portofolium, liber offlciorum, riluum pro altari.
Portio contributioiialis, tributi
2. Positivus, scriptus (Du C. al. s.);
ecctesia3; szerkonyv. Sza"z. XXVII. 347.
pendendi pars; adoresz. Torvl. Msz.
Portio eiectata, tribulum assignatum;
Portorius, gerulus, qui aliquid ferl; irott. Faber. Jur. Mel. 5. Jus Melallicum rile
vivo' (hordar). Szaz. IV. 679. Pro expensis dispescitur in : 1. Jus Melallicum scriptum
kivetett ado. Torvt. Msz.
Portio equilis, pars ad alendum equum uni portorio, qui iveral ad Miskolczi pro uno seu positivum.
3. Positivus, 3., (Du C.) certus, non
necessaria; lotartdsi resz. Reg. Mil. an. pisside.
1709. p. 5: equilis portio . . . ex intcgro
Portuale pensum, vectigal porlus; dubius ; tenyleges, hatdrozott. It. positivo.
Thok. Diar. 629. sed ego positiva verba volo
in natura praeslabilur. Moln. Patv. 30.
kikoto-penz. Torvl. Msz.
Portualis capitaneus, limenarches; ab Excellentia Vestra audire. Arch. Rak.
Portio (magisterii), proba magislerii; mesterremek. Szaz. XI. 804.
revkapitdny. Hafen-Capilain. Torvl. Msz.
VIII. 25.
Portio oralis, pars, qua3 usui est ad
Positivus testis, teslis, qui probat;
Portualis contraagens, contravescendum militem; katonatartdsi resz. scriba porlus; revparti ellenor. Torvl. Msz. bizonyito tanu. Torvt. Msz.
Reg. Mil. an. 1709. p. 4-: singulis . . . OraliPortualis navis, linler, navigium vePosito, quod ita sit, fac ita esse, finge
bus portionibus assignabuntur: Panis, caro clorium, navicula vectoria; szdllito hajo. rem ita se habere ; folteve hogy, teszem azt,
et vinum. Arch. Rak. I. 7. Moln. Patv. 30. Fej. T. XI. V. Un. 382. naves portuales, quae hogy. Wagn.
Portio oralis, quae in carne el pane ; Equi- carina3 dicuntur.
Positum, i, positio loci, conditio loci,
lis autem in fceno et avena percipiuntur.
Portula, dimin. ad portam ; kis kapu, Iraclus cceli, coslum ; fekves, egalj. It. sito,
Portio possessionaria, pars pos- ajto. Kronst. I. 731.
zona, clima. Bel. Com. Geogr. p. 546. Regio,
sessionis; birtokresz. Torvt. Msz.
Portulanus, i, ianitor (Du C. al. s.); quoad co3li solique positum est salubris et
Portio prsedialis, pars praedii; pusz- ajtondllo. Fjp. Szam. p. 40. an. 1364.
foecunda, peslilentias nihilominus, quaa ex
taresz. Torvt. Msz.
Portuones, (a Germ. Borte) limbi; Aegyplo traducilur, saepius obnoxia.
Portionale quantum, pars rata; szegely, prem. Szaz. VIII. 15. .. portuones
Positura, ae, habilus (corporis) accinilletek. Kormocb. ffirealisk. Erl. Bpest 1895. de panno rubeo.
gere se ; alias. Reg. Turm. Prsl. 104. Jokai.
p. 109.
Portus, in portu impingere: s a rev- Pol, Div. III. 30. positurdba teve magat.
Portionalis, e, ad tributum pertlnens, nel tortem hajot. Csokonai. Szenliv. Cur.
Pospolite Ruscenie, expeditio miliad portionem solvendam, qua3 alicui imponi- Misc. Dec. II. P. II. 106. In portu impin- laris apud Polonos ; hadjdrat (a lengyelektur. Portionale Obtingens; add (illetek). gere. Qui in ipso operis ingressti stalim nel). Bel. Geogr. 398.
Art. Diset. Pos. 82. ac ad tales etiam Domi- peccal.
Posse(, infinil. subslantivi loco) poleslas
nos Terrestres, qui supra Obtingens PortioPorulus, i, porrulus ; pdr(hagyma), (Du C.); a lehetdseg. Fej. VI. 32., 33. pro
nale a subditis s'uis variis sub praetextibus pore, porehagyma. Schla'g. 931.
posse. VII. 59., 35. iuxla posse VI. 149. iuxla
quidpiam exigerent. Kuk. Jur. I. 370.
Posardus, i, V. Pasardus. Schla'g. suum posse (tehetsege szerint). S. de Kz.
Chr. I. 2., 6. I. 4., 3.
1. Portioiiarius, 3., ad ratam partem 791.
Posse est, fieri polest; lehetseges,
pertinens; illetekes. Arch. Ra"k. I. 17. menPosca, ae, (DuG.) vinum acidum aquae
strua pensio portionaria.
mixtum, vinaceum; lore. Gall, piquelte. Nagy Anonym 17. ccepit ad hoc anhelare, quod si
posse esset, per graliam Ducis Arpad domini
2. Portionarius, i, (Du C.) portionarii Hier.
1. Positio, aclus asserendi, asserlio sui etc.
dicti beneficiali in ecclesiis cathedralibus, qui
dimidiam lanlum prsebendam percipiunt; ja- (Du C. al. s.); dllitds. Ger. Behauplung. Thu- Possedentia, possessio, usus; bir! rocz. 50. Cum Scylhia illorum iuxla positio- toklds. Arch. Ver. Sieb. X. I. 367. crislanus
vadalmas. V. Praebendarius.
pacificam habuit ecclesia; . . . possedentiam.
Portionatus,qui in parle quadam prse- \ nes non unum lantum sil regnum.
Posseditio, possessio ; birtoklds. Cod.
dium colit; cui tantum pars dominii obtingil; ' 2. Positio, (Du C.) esl qusedam iudiciaresz birtokos. Szaz. XXII. 359. possessiona- ! lis formula verborum concepla el reperta ad Zi. Vol. V. 563: a posseditione et a retor es portionatus rendek.
eruendam verilalem per adversarii responsio- caplione ulililalem (fors. ulililalum) eius proiPortitor, (Du C.) baiulus, quiaffert, por- | nem; tetel. Bally. Leg. III. 85. an. 1309. al- buit.
Possedniza, ae, possessio; birtok.
tat et exhibet litteras; hozo, kezbesito. Sza"z. ' terius parlis positionibus respondendum.
3. Positio, pars, res proposita (DuC. al. Ljub. Mon. SI. I. 399. an. 1333.
XXIX. portitores pra3sentium.
Possendo, quantum fieri polest; lehePorlitor capellee, bajulus vasorum s.); tetel. Ger. Position. Stat. 106 : Positiosacrorum, qua? sacerdoti ad offlcia sacra per- nes, quae aliis documentis probari non pos- toleg. Ljub. Mon. SI. I. 390. et passim.
Possendum, facullas; kepesseg. Ljub.
agenda necessaria sunt; mise keszletek sunl, leslimonio Congregationis Parochianae...
Mon. SI. HI. 109 : ad faclum ... possendi...
hordozoja. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 543.fulcientur.
4. Positio, via atlribulionis (DuC. al. galeas. . . armare.
Item dicimus et laudamus, quod diclus Abbas
Possens, qui polesl; kepes. Ljub.Mon.
non auferal aliquem equum portitorum ca- s.); minden tokeletesseg tulajdonitdsa.
pelle vel illoram, qui ducunt equos portan- Batly. Ger. 140. ablatio optima, quemadmo- SI. IX. 150. an. 1412: non possentibus illis
tes capellam Abbatis.
dum positio, in quo nihil medium reperitur. aliter facere.
Possessio corporalis, praedium cum
Portitor Cimeliorum Regni, qui Nota Batly. Ex hoc loco apparet non fuisse
portal insignia regni; az orszdg jelvenyeit Schottum primum, qui per viam posi- omnibus appertinentiis; derekjoszdg. Georch.
vivo. Diar. Com. 51.
tionis Deum agnosci voluerit. Via posi- H. T. II. 468, Megkulombozteti Verboczy 85.
Portiuiicula, demin. a pars, parvae tionis autem est, quae attributionis dici- I-maa a derek Joszagat (possessio corporaparies possessionum (Du C.); kis birtok- tur, qua Deo omnes creaturarum perlis) annak reszetol es derek joszagnak mondja
reszlet. Kovy El. 454. si debitor in diversis fectiones, semotis quibusvis imperfectio- a pusztat vagy falut, szamtarlas szerenl hozza
kini6rt es annak nagysagahoz aranyzott kinlComilatibus portiunculas haberet. Cf. Plin. nibus tribuuntur.
28., 7. (23) 83 : Ulp. Dig. 39., 2., 15. . 13.
Positio protocolli, series rerum in valo sza"nt6foldekkel, erdokkel, vesszfisokkel,
Ib. 39., 3., 10. Jul. Ep. nov. 36. . 144.
tabellas relalarum; tetel. Kass. P. P. I. 286. hegyekkel, vizekkel, r6tekkel 6s kasziilokkal
egyiilt.
Portiunculse, indulgentiarum genus, j positio protocolli.
64
80G
Possessio iuris
Possessor!um bon; fidei
Post festum
Possessio iuris, legitima, legi convePossessorium bonse fidei, res 1. Postarius, 3., ad cursum publicum perniens, proprio nomine acquisita possessio. bona flde possesses ;jdhiszemu birtok. Torvt. tinens ; posta. Rak. On. 128. domus postaGeorch. H. T. II. 4. Torvenyes birtokaban Msz.
ria Lzb. Cod. Med. II. 88. via postaria . . .
(possessio juris) pcdig valaminekcsakakkor
Possessorium longi temporis, Lampe. Hist. Eccl. p. 532 : Domus Postaria.
vagyunk, midSti vagy azt magunk neve"vel es hominum memoriam excedens possessio bo- Rak. On. 119. schedaB postariae, Arch. Rak.
magunk szamara ugy mint onnon sajatunkat norum; ember emlekezelet tulhalado bir- VIII. 203. pro expensis/>0stan/s.
lelartoztatjuk, vagy pedig eranta ugy mint sa- tok. Torvt. Msz.
2. Postarius, i, a posta, quas sec. gloss.
jatunk erant igazsagunkat fenntartjuk.
Possessorium malse fidei, bona Du C. speciem aliquem tributi signiflcat. Inde
Possessio temporis immemo- per fraudem, dolo acquisita; rosszhiszemu postarius, qui tributa exigit, exactor vectigarialis, hominum memoriam excedens pos- birtok. Torvt. Msz.
lium; adobehajto. Cod. Dip. Pat. Hung. V.
sessio ; emberi emlekezetet tulhalado birPossessorium Nobilitare, homi- 6., 11. Ha quod nullus tributariorum vel
tok. Torvt. Msz.
nis nobilis preedium (Du C.); nemcsi birtok. postariorum nostrorum hospites venire voPossessionaria restitucio, resli- Diar. Com. 1796. p. 39.
lentes impedire presummat causa tributi vel
tutio in bona ; birtokba iktatds. Cod. Zi. T.
Possessus, us, possessio, bona; birtok. alicuius exaccionis.
V. 312.
Poslarum stativa, cursus publici
It. possesso. Beng. Ann. Erem. Ccenob. 282.
Possessionarius, 3., ad possessio- Varadinum post longam lentamque obsi- mansio ; postadllomds. It. posta. Ger. Postnem pertinens; birtokhoz tartozo tulaj- dionem per Generalem Heislerium de s;eva station. Art. Diait. Pos. 33. ut Generalis in
don. In Corp. Jur. Hung, ius possessiona- Turcarurn potestate ereptum denuo inpos- Regno Poslarum Magister . . . Postarum
rium omnia bona immobilia comprehendit. sessum Christianilatis transiit. Cf. Appul. de Stativainsuis pristinis locisrelinqueredebeat.
Postatus, i, custos; felilgyelo. Rac.
Cod. Zi. Vol. V. II. poreio possessionaria. Mag. 13.
Possetenus, (DuC.) omnino, prorsus; Mon. SI. XIII. 288. an. 1359. patrona habeat
434: iura possessionaria et passim. Dipl.
Alv. II. 331. Cod. Dip. And. V. 14., 5. Cod. a mint lehet. Ljub. Mon. SI. III. 171: con- arbitrium possendi addere . . . posta to et
Dip. Arp. Cont. V. 73. Bod. Hist. Ecel. II. 10. cordiam procurare possetenus. Pesty Szor. taratori vinearum foil. VI.
Postcommuiiio, onis, (DuC.) AntiPossessionator, liabens bona; bir- HI. 9.
tokos. Sza"z. XXII. 359. possessionator es
1. Possibilitas, potestas (Du C. al. s.); phona, qua3 post Communionem, in signum,
hatalom, rendelkezes. Monm. Comit. Trans. quod Communicatio expleta est, concinnitur,
porlionatus rendek.
Possessionatus, (DuC.) possessionis I. 163. an. 1542. sed voluntas auimusque ip- qua3 olim appellabatur ultima oratio ad complendum; misezdro imddsdg. Nagy Hier.
propriae et hereditariae capax; birtokos ki sorum in possibilitate nostra non est.
onmaga neveben es jogdval a birtokot
2. Possibilitas, possessio, fundus Serm. Cat. 146. Tertia pars csrimoniarum in birta es ez Altai a nemesek koze tarto- (Du C. pradiorum reditus); birtok. Cod. Te- Missa, qua3 hinc usque ad finem peraguntur,
est Postcommunio cum gratiarum actione.
zott. Tor. Tar. 1893. p. 21. Werboczi 521. lek. X. 578.
Postdomalis, post domum situs; hdz
Rozsny. D. 140.
3. Possibilitas, atis, secundum posPossessiuiicula, x, dem. ad posses- sibilitatem, quantum possum (Du C. al. s.); mogotti. Kov. Comm. p. 3: Seriei domosionem ; vagyonka. Rac. Mon. SI. VII. 38. lehetoseg. Star. XXIX. 82. an. 1458 : secun- rum . . . adjacent. . . pomaria sive horti
an. 1029 : de mea possessiuncula . . . offero dum possibilitatem fragilitatis humana?. Cf. postdomales Humna dicti.
Postela, (Du C. 1. Postella) corrigia a
gregem ovium . . . Cf. ap. Cic. in Plur. ad Alt. Arnob. 1., 25. Mart. Capell. 4., 96. Ammian.
parte posteriori cingens equum; mentereng,
13., 23. . 8.
19., 2.
Possessor bonse fidei, qui aliquid 1. Posta, 33, (DuC. 1.) locus stationis, farszij. Schla'g. 2191. Cf. Poslella ap. Isid.
20., 16., 4.
bona flde possidet; johiszemil birtokos. V. s. Furnire; alias, dllomds.
Postellus, i, (DuC. postellum) cippus;
Torvt. Msz.
2. Posta, 33, dicitur de homine, nuncio
Possessor mahe fidei, qui aliquid (Du C. al. s.); futdr, posta, Szaz. VII. 4-20. paldnkos deszka. Gall, posteau. Barczay.
Posteliiic, architriclinus; asztalnok.
.per fraudem, iniuste possidet; rosszhiszemu XVII. 631.
birtokos. Torvt. Msz.
3. Posta, veredarii equi, currus publicus Truchsess. (V. Postelnik ap. Miklos. Etym.
Possessorii capacitas, facultas pos- (Du C. al. s); posta. Cod. Dip. Briiss. Burg, Worterb. p. 321.) Rac. Mon. SI. VII. 62. an.
sidendi; birhatosdg. Torvt. Msz.
p. 263. Ecce Dnus Laschj venit per postas 1062. Kuk. Jur. I. 15. an. 1069. Batty. Leg.
Possessorii impetitio, possessio- cum quodam mercatore. Rak. On. p. 127. II. 80. an. 1069.
nis, bonorum aggressio; birtok megtdma- Schwart. Scult. 137.
Postelnicus, i, V. Postelnic. Rac.
ddsa. Torvt. Msz. .
4. Posta, 83, ratio (DuC. al. s.); tetel, Mon. SI. VII. 82. an. 1070. ib. 139. an. 1083.
Possessorii iiicapacitas, impo- szdmla. It. posta. Ger. die Post. Cod. Dip. Fej. I. 462.
Postena3, pro: Postilena. Text. v. s.
tentia bona possidendi; joszdg birhatlan- Briiss. II. 29. Summa praifatarum postarum
sdga. Torvt. Msz.
et debitorum . . . facit flor. rhen. X. p. 31. Rudibula; farmatring. It. groppiera. Ger.
Possessorii titulus, causa, qua quis Summa ambarum pra3tactarum postarum fa- Schwanzriemen.
Posteres, urn, pro : posteri, orum; utoaliquid possidet. Georch. H. T. II. 5. Birtoka- cit flor. rhen. 96.500.
ban leven valaki a vagyonnak, meltan lebet
Postse cursor, tabellarius publteus; dok. Cod. Dip. Kar. I. 317., 200. dedimus et
boldognak mondani a sorsat (beali possiden- postds, levelhordo. Lop. Mon. SI. XX. 214. contulimus donee ipsi vel eorum poster es ab
tes) mert 1-szor birtokdnak okdt (titulum an. 1702: postae cursor tulit a me literas. eodem redimere poterunt.
possessorii) adni nem turtozik.
Postergare, (Du C.) negligere, posthaPostse expeditor, V. Expediter 2.;
bere; felre tenni, elhanyagolni, vonaPossessorio applicare, instrumenta posta kiado. Torvt. Msz.
publica, quibus quis bona sua defendit, his boPostse magister,V. Magister-postae. kodni. Szaz. XXII. 658. Dip]. Reip. Rag. 279.
nis convenienter adiungere, proponere, Georch. Torvt. Msz.
Postergum, pro: post tergum ;
H. T. II. 8. De a ki az ido multaval (prsscriPosta} Officialis, minister posta3; hdlra, el. Kov. Form. St. XV. ac solit3
ptio) vedelmezi magat, meg kell nekie nevezet postatiszt. Torvt. Msz.
fcedus amicitiffi postergum abiecistis.
szerent mutatni mit, mennyit es mennyi idoPosterum, agnien exterum, novissiPostse portorium, pecunia pro allat6l fogva bir es az ido multtanak vitatasara lis missisve litteris solvenda v. soluta ; level- mum; uto, hdtved. Ger. Nachtrab. Arch.
szolgalando iromanyokat kornyiilallasosan a dij. Reg. Turm. Praet. Formulare I. Pro Po- Rak. IX. 336. hanem Purgohoz kozel leven
birtokdhoz egyezoleg alkalmaztatni(pos- stae Portorio, et Requisitis scripturisti- posterumban Haister voros-regementjebeli
sessorio applicare).
cis . . . 300. fl.
Kengyel Adam nevii kapitany egy compania
Possessorium, dominium, possessio;
Postalis, ad poslam, currum publicum raczczal.
terrilorium, pradium, quod quis possidet pertinens; posta, postai. It. postale. Art.
Posterungalis, e, a lat. posteri in
(DuC. 2.); birtok. Fej. I. 313. ut volentes Dia3t. Pos. 140. Postales Offlciales.
extrema novissima acie degens; uto-, hdthabitare in possessorio (dominio) sancti MoPostalis equus,equus cursualis; pos- vedben levo. Arch. Rak. IX. 623. elromolvan
a Posterungalis hadaknak mind lovaik s
nasterii absque voluntate Abbatissa?. Proj. talo. Rak. On. 127.
Leg. Civ. 293. Kass. P. P. 1.328. Georch. H. T.
Postalis occasio, vehiculum, currus mind penig magok a nyughatatlansag mialt.
II. 500.
publicus; posta-alkalmatossdg. Rak. On. 42.
Post lestum, sero; kesd'n (eso iitan
Postfimdnalis
Poslpaschalis
2. Potentaius
kopenyeg). Arch. Rak. IX. 617. mar az ido- nomina fundebatur; nevolvasds utdn valo Cod. Dip. Bruss. Burg. 309. Tor. Tar. 1888.
nek folbomld valtozasaval post festum leven. imddsdg. Nagy Hier.
p. 254. Brodericus Sirmiensis et postulatus
Postfundualis, post fundum situs;
Postpaschalis, husvet utdni. Kovy Quinqueecclesiensis . . . episcopus Sirmiensis
hdzhely utdn ja.ro. Proj. Leg. Civ. 211.El. 653. Qualuor itaque termini, quibus gene- et postulatus ecclesise Quinqueecclesiensis...
sessiones antiques, postfundualibus apper- ralia Regni Judicia celebrantur, sunt: 1. Epi- postulatio . . . Batty. Leg. III. 83: quod fllius
tinentiis provisas, de quibus nempo, quod ali- phanialis . . . 2. Postpaschalis inclusis Pen- suus est postulatus Transylvania^ ratione
quando sessiones baud fuerint, probari non tecostalibus feriis (usque festum S. Ladislai) cuius cuncta bona Episcopalia possidet. Nota
Bait. Hinc patet iam turn usum viguisse, ut
potest, pro clavi adoptavit. Urb. Reg. passim. quo Tabula Septemviralis non considet.
Postpast, (ex : post pastum) bellaria nominati sive postulati Episcopi ante etiam
Postgressus, us, agmen extremum;
halved. Germ. Nachtrab. Magy. Tort. Eml. meiisa3 sccunda; V. Majolica; posztpdszt provisionem Apostolicam bonaadirent EpiscoXXX. 328. an. 1556. de postgressu . . . non (csemege). Arch. Rak. VIII. 344. Pro apponendo palia eorumquc potirentur administratione.
Postpast quatuor maiores scutellffi ex eadem Nagy Hier. Par. Pap. KnauzM.E. Str. I. 355.,
ipsi. . . semper ultimi sint.
441.
Postha, V. Posta 3). Olah. Cod. Ep. materia. Ib. 350.
Post Zupamis, (Du C.) substitutus ZuPostpoiiens, rctardans; keslekedo.
4-20. Acceperam prius per postham 11-a et
Bene Med. I. 239. febris anticipans, dum ci- pani; al-ispdn. Luc. Regn. Dalm. 96. praeter
25-a Septembris.
Posthumum, i, nude position; pro : tius solito revertitur, postponens, dum tar- quos Zupanos etiam Post Zupani nominantur, id est Zupanorum substituti vel Vicempostumum opus; haldlutan kiadott mu. dius locum habet paroxysmus.
Postponibilis, qui postponi potest; gerentes, quorum numerum multiplicatum sub
Szilady Irodt. Kozl. VI. 3., 325.
Regibus constat.
Postia, se, static, custodiae; idiom as. utdna teheto. Corp. Gram. 400.
1. Potare, polum praebere alicuixi. V. s.
Ger. Posten. Magy. Tor. Eml. XXX. 330. an. 1. Postpositio, quod appendilur; suf1556. utpostia parva ad pontem sita pri- (ixum; rag. Corp. Gram. 625. Nota hie pra3- Cibare; itatni.
2. Potare, pro : putare ; nyesni, tiszposiliones Latinorum plerasque esse Hungamum sagittaretur.
titni. It. potare. Ger. beschneiden. Cod. Dip.
Posticia, ae, munus pascendi bestias ris postpositiones.
2. Postpositio, actus postponendi, Arp. Cont. 111. 153. scilicet semel in anno
(Du C. al. s.); csordapdsztori alias. Ljub.
posthabendi, negligenlia; elhanyagolds. Arch potare.el vicibus duabus sappare.
Mon. Jur. P. I. V. III. 202.
Posticus, i, custos camporum (a slav. Rak. VIII. 157. postpositio iustitiae causae Potassa, se, sal alcalinus; hamuzsir,
szdlajka. Ger. Pottasche. Tomts. 291. Metalposcik); mezei csosz. Ljub. Mon. Jur. P. I. nostra3. Ibid. 219.
Postpositivus, 3., qui postponitur lum e natro durabilius est, quam e potassa.
V. III. 176. posticus sive custos camporum
Potatura, ae, compotatio; ivds. Kov.
sive laboreriorum.
voci; koveto, utdna jdro. Schroer. Synt. 83.
Postila et postena, V. Postelu. Fr. coniunctiones postpositivae. Cf. Prise. 1238. Form. St. XI.
Divagorum or do dicam vobis Jura
Lib. Rt. II. 28. pro altinenciis eiusdem selle et 1252. P. Pompej. gramm. comment, art.
Quorum ordo nobilis dulcis est natura
antilis et postilis II. 109. ac frenis antellis et Donati 27. . 6. p. 387. ed. Lindem.
Quos bene oblectat pinguis assatura
postenis.
Postrarium, static; kikotd dllomds.
Et quos bene delectat \mipotatiira.
Postilarum liber, V. Postile. Star. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 235. (ripa) sit
Potebant, pro: poterant. Arch. Ver. Sieb.
VIII. 11. an. 1772.
libera et expedita . . . pro ... barchis et
XXVI. 619. an. 1528. boni milites. . . melioPostile, liber cantiones diebus festis postrariis navigiorum.
res illis esse non potebant.
Postrenna, Pedocia q. v.
cantare solitas continens; unnepi enekePotencia, 33, armalorum copia; hadket tartalmazo konyv. Star. VIII. 3. an.
Postrorsum, (e post et versum,adana1772. Cantiones festivales vulgo postile logiam: retrorsum).V. s. Antrorsum; hdtra ero. V. Potentia 2. Eszt. Okm. p. 9. (Gapit.
fele. Bene Med. II. 40. capite postrorsum Agriense 1304): Venceslaus . . . potenciam
dictas.
Regni sui movit, intravitque Regnum HunPostilenatorius, 3., ad postilenam flexo.
pertinens ; farmatringi. Mon. Com. Trans.
Postscripta, ju, additamentum, appen- garie.
Potencia mediante, vi adhibita;
II. 181. an. 1560. funem . . . postilcnato- dix script!; utoirat. Moln. Patv. Codicillus,
qui testamento iam conclnso quoad aliqua erdszakos uton. Ger. aufgewaltthatige Weise.
rium.
Postilio, onis, cursor publicus, vereda- puncta addi solet, per modum postscripta- Martonf. 183. Dominus Franciscus Therek acrius (DuC. al. s.) ;.postakocsis. Gall, postil- rum in litteris missilibus adhiberi consue- cepit a me in eodem anno potencia mediante acervum triticensem unum conlinens
ion. Diar. Com. II. 12. cum Direclore itineris, tarum.
Postas item Offlcialibus et PostUionibus. Par.
Postscriptuni, appendix extremse epi- capetias.
Pap.
stola?adiuncta; utoirat. It. poscritta, poscritto.
Potencialiter, (Du C.) vi; eroszakoPostilla, (Du C.) commentarii Evangelii, Wagn.
san. Szek. Okl. 111.218.
explanatio evangelica, voc. comp. ex : post
Potenciarius, 3., violentus; ero'szaPosttergare, negligere, abiicere. reiiet illa qua3 scilicet postcultum Dei et rilus cere (ssepe occurrit disiuncte scriptum : Post- kos. Cod. Zi. I. 236., 312.
ad Deum colendum pertinentes peractos tergare) ; nem torddni, elvetni. Fej. VIII.
Potencioiiaria, x, actus potentiae;
legi et explanari solent; inde liber explanatio- 3., 230. postfergatis bonis omnibus et pos- eroszakoskodds. Szek. Okl. IV. 14. in ponum, oralionum resdivinas tractantium ; egy- sessionibus suis et ibid X. 4. 136. Albertum tenci'onaria convinceretur.
hdzbeszedtdr. It. postilla. Germ. Postille. in nostrum regem Hungarise. . . coronare dePotens sum dicere, licet dicere;
Wagn. Fej. Jur. Lib. 91. dedicavit Postillam bemus, contradictione, dolo et fraude quibus- szabad beszelni. Batty. Ger. HS.'Sipotens
sive librum concionum. Cod. Ep. Pet. Paz. I. libet post tergatis.
dicere sum.
460. Czvikvarter postillam hsereticam in
Postulans, qui ordinialicui ecclesiastico
Potentari, potentiam^ potestatem, victodomo Majestatis prselegere solet. Nill. Symb. adscribi cupit; szerzetrendbe felvetetni ki- riam exercere (DuC. Potentare); hatalp. 145. Szaz. XXII. 348.
vdno. Kon. Egyh. 366.
maskodni. Batty. Ger. 211. cujus rigor poPostillator, egyhdzbeszed magyaPostulatio, (Du C.) actus, quo postula- tentabatur in fornace ignis ardentis.
rdzo. Kaprin. Eloq. I. 8. Postilla dicitur expli- tur, petitur, ut magislratus ecclesi*, virum ad
Potentativus, 3., violentus; eroszacatio marginalis alicuius verbi in textu ob- beneficium aliquod capessendum propositum kos. Batty. Leg. T. II. 409. an. 1269 : si sacro
scuri et sonat: post ilia, nempe post ilia verba (candidatum) e sua iurisdictione dimittat; az Sancta3 Ecclesia? jura potentativis conatibus
textus. Postillator autem est, qui postillam illeto egyhdz-felsobbseghez intezett egy- ombumbrata deterganl.
interpunxit, quorum primus Hugo Cardinalis, szeril kerelem, hogy a maga hatosaga alatt
1. Potentatus, us, (DuC.) princeps,
qui floruit anno 1240.
levo" es valamely javadalomra kijelolt, de semmi- rex ; hatalmassdg. Tor. Tar. 1881. p. 60.
Postiuppus, i, Post Juppus! V. Posit fele hiany miatt nem akadalyozott egyhazsze- apud omnes Christianos principes et potenZupanus. Rac. Mon. SI. VII. 54. an. 1059. m^lyt a maga hatosaga alol felmentse es el- tatus.
2. Potenlatus, us, opes, eopia?, vires;
Luc.Regn. Dalm. 97. Star. XXIII. 160. an. bocsassa. Kon. Egyh. 179.
107078.
Postulatus, (DuC.) qui communi cleri erdhatalom. Ker. Inst. Mil. 97 : Venit ColoPostnomina, (Du C.) dicebatur oratio, et populi decreto ad episcopatum eligitur \fol- manus Rex (Dux) frater ejus cum omnijpo:
''
qua; post recHata oflerentiuni vel mortuorum mentvenyi keres dltal vdlasztott piispok. tentatu.
64*
808
l*otentem facere
Potentiose
3- Practica
Potenteni facere, arbitrio alicuius

Potioritas, major pars (DuC. al. s.);
Potentiose, vi; hatalmaskodva. Cod.
commitlere; teljhatalmuvd tenni. Fjp. Dip. Brass. IV. 122. queritur se in propriis tdbbseg. Kuk. Jura II. 192. moderna autem
Szam. p. 86. an. 1395 : fecit potentem su- suis bonis potentiose spoliatum esse. Art. D. Comitatus Crisiensis exiguitas non ex eo,
per bona sua in Hungaria ad monendum suos 1840. p. 34.
quasi vero pars quaapiam eiusdem Comitatui
debitores.
Poteremus, pro: possemus. Magy. Zagrabiensi adiecta aliquando fuisset, sed
1. Potenter, vi, per vim; erdszakkal. Tort. Eml. XXX. 341. an. 1556. thurcas ab exinde, quod potioritatem illius Generalatus
Batty. Leg. HI. 214. an. 1366: saeerdotes hu- obsidione . . . amovere poteremus.
Varasdinensis possideat. . .
iusmodi cum eorum pravis uxoribus. .. ubi
Poteruntur, pro: poterunt. Tkal. Mon.
Potioritas votorum, suffragia longe
eos invenire possent, potenter excipere.
Civ. Zag. I. 237. an. 1370: (bona mobilia) plurima ; szotobbseg. Beng. Ann. Er. Coenob.
2. Potenter, armata manu; per vim, que . . . inveniri poteruntur.
85. ad canonicam descensum est electionem :
impressione; ertihatalommal. An. Sc. I. 9.
Potestaria, 33, (Du C.) officium po- qua potioritate votorum ex Secretariatus
an. 1412 : debebimus terrain Moldaviae.. . testatis, iudicis civitatis, urbis capitanei. eldl- stallo in Generalatus subsellium evectus.
potenter invadere.
jdrosdg. Ljub. Mon. SI. IV. 215. an. 1385.
PotoccUs, i, rivus; patak. si. potok.
Potentes, magni sc. doctores V. Tex- Han. Mon. Jur. II. 22. an. 1312. electio potes- Vjestnik I. 180. an. 1289. de borea iuxta potum s. Characteres; hatalmas hitelemzok, tarie. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 4-80, Vjestnik. toccum communis.
tanitok.
I. 73. an. 1271.
Potok, rivulus; patak. Urk. Sieb. II.
1. Potestas, rata pars; illeto re'sz. 331. an. 1369. pervenit ad mum potok.
1. Potentia, idem quod tenutum, iurisPotuebant, pro : poterant. Georg. Sirm.
dictio (DuC. al. s.); dllam. Batty. Leg. III.Batty. Leg. T. II. 379. an. 1252 : de tribute...
I. 50. et raro potuebant emere.
80: quod per eius potentiam et terrenum proveniente duas potestates habet. . .
2. Potestas, iudex; vdrosi eloljdro,
viget cultus pacis.
Potus Caff SB, usus liquoris e faba Ara2. Potentia, se, exercitus (Du C. al. s.); biro, hivatalnok. It. podesta. Szaz. XIV. 548. bica confecti; kdvezds. Bek. Debr. foisk. torv.
hadero, hadsereg. Szek. Okl. I. 126. Szilady zagrabi biro = potestas. Ljub. Mon. SI. IV. 166. Potus Caffae intra collegium prohibitus
Tor. Magy. Tort. EmI. IX. 308 cum integra 154. an. 1381. S. de Kz. Chr. II. 2., 2. Cod. sub poena amittendi unius festi beneficii.
Dip. Arp. Cont. IV. 249.
Potus honoris, poculum honoris;
potentia versus Precop marchirasset.
3. Potestas, ponitur speciatim pro do- tisztelet pohara. Kronst. II. 211.
3. Potentia, vis, violentia (DuC. al. s.)!
Potus spirituosus, potus fervidus,
hatalmaskodds. It. violenza. Gall, action mino potente, rege etc; hatalom, ur. Kapr.
violente. Ger. Gewaltthatigkeit. Jogt. Eml. T. Eloq. I. 234. quern Angeli adorant, suspiciunt venas inflans; szeszes ital. Imre Phil. 253.
throni, venerantur potestates. Cf. Suet.
Potus valedictionis, poculum viaII. 1. p. 92. Szer. Not. 60.
ticum ; dldomds, bucsupohdr. Ger. Ab-
Potentise, principes; hatalmak, ha- Nero 36.
Potestas clavium, potestas a pecca- schiedstrunk. Szaz. II. 241.
talmassdg. It. potenza, potentate. Kass. P.
Potwaria, a?, iudicium, litigium; per.
P. I. 43. expeditionibus totam Monarchiam tis absolvendi; kulcshatalom (biinok alol
V. Patvaria. Fjp. Szam. p. 357 : procurator!
respicientibus, uti tractatibus pactis et conven- feloldas stb.) Kon. Egyh. 113.
tionibus cum exteris Potentiis ineundis. . .
Potestas f eudalis, huben hatalom. pro expensis ad potwariam.
Potentialis, violentus ; eroszakos. ha- Vuch. Jur. Feud. 5. Ab Imperio Civili Circa
Povodus, i, V. Podwodus.
talmaskodo. Cod. Zi. V. V. 532: super . . . Feuda probe secernenda venit Potestas feuPo\oz,V.Podwodus.CoA. Dip. Arp. Cont.
onera facti potentialis. Cod. Dip. And. II. 66. dalis, Lehens-herrlichkeit, seu complexus iu- VII. 417. Qui utpote liberi homines Capituli
Potentialitas, facultas, potestas; terium tarn realium quam personalium, quae do- supradicii . . . a quorumlibet iudicum iudicys
hetse'g, lehetoseg. It. potenzialita. Ger. Ver- mino in feudum etpersonam vasalli conipetunt. penitus in perpetuum sunt immunes et prormogen, innere Kraft, Potentialitat. Vern. Met.
Potestas ordinis et iurisdictio- sus liberi a strosa et slan et povoz et alijs
II. 463. crealura vero, qua? semper babet all- nis, ev. egyhdzhatalom rendi,joghato- servitutibus et solucionibus ordinarijs et exquid potentialitatis, ut vocanl, non est es- sdgi. Kon. Egyh. 114.
traordinarijs.
.sentialiter in actu. Pazm. Dial. 497.
Potestative, (Du C.) cum omni potePowaba, 33, fors. idem quod Croat, po1. Potentialiter, armata manu, violen- state et imperio; joggal felhatalmas va. vanje, plantatio; ultetes. Sup. An. Sc. I. 172.
ter (Du C.); karhatalommal. Soos Mon.
Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 39. ut omnia integra an. 1440: Cmethones laborant pro vere et
2. Potentialiter, (DuC.) ex auctori- et illibata habeatis et potestative cuncla ven- sestate Powabam.
tate; hatalommal. Mil Machtvollkommen- dicalis vobis, preter barchasVegIensium,quas
Po\vTodus, i, V. Podwodus. Tor. Tar.
heit. It. potenzialmente. Luc. Reg. Dalm. 97. nolumus, ut oneretis.
1892. p. 61. quod nos attendentes gravia et in1. Potestativus, 3., in potestate homi- lollerabilia dampna, quibus cives nostri de Poillud. . . Regaliter auctorizo . . . dominaliter
corroboro, potentialiter confirmo. Of. Sidon. nis situs (Du C. potestate praeditus); tehet- dolino frequenti dacione et nimia powodose'gunkben dllo, hatalmunkban levo. Kel. rum insolitisque stationibus per nobiles et
Ep. 7., 14.
Potentiaria conservatio, (pecu- Inst. Jur. Pr. II. 79. Possibilem (conditionem) terrigenas nostros gravabantur a. 1440.
niae), vi retinere ; eroszakos vwszatdrtds. porro potestativam vocant, si eius eventus
Powoz, V. Podioodus. Kuk. Jur. I. 59.
ab arbitrio hominis; causalem, si a causis Item constituimus eis concedentes, quod neSoos Mon.
Potentiarie, per vim, violenter, vi; naturalibus; mixtam, si ab utrisque simul deque equos, neque currus, qui powoz vocanlur, nee legaciones deferre, nee victualia alieroszakosan. Cod. de Sztara Vol. II. 36. Di- pendeat. Torvt. Msz.
2. Potestativus, 3., (Du C.) nimiae po- qua dare teneantur.
citur nobis, quomodo Georgius, filius MichaePoztava, genus exactionis tributi resilis, Dionysius, filius Pangratu . . . ad posses- testatis; violentus, potestate et auctoritate
sionem eiusdem Petri Remethe vocatam mani- prasditus ; nagyhatalmu, eroszakos. Batty. dui; adohdtrale'k; (Cf. russ. postoj, exsebus armatis et potentiarie veniendo, duode- Ger. 238. Mojses . . . terribilis in praeceptis, cutio militaris tributi residui). Tkal. Mon.
et potestativus in vindictis. Cf. Tertull. adv. Civ. Zag. I. 151. an. 1339: villicus etcomcim boves .. . abstulissent.
Potentiarius, 3., V. Potentialis. Cod. Hermog. 19 extr.
munitas nunquam . . . exactionem poztava
Potior, nobilis; nemes. Kronst. I. 748. dictam . .. petent.
Zi. Vol. V. 10: manibus armatis et potentia1. Practica, se, actus tractandi, (DuC.
riis. Cod. Dip. And. V. 269. Szer. Not. 51. Potior provincise, Dynasta Saxonum, quod vide.
al. s.); ertekezes. Frak. Mat. lev. II. 69 :
Fej. X. I. 130., 391.
Potiores, titulus (primores Siculorum) extemplo omnem practicam discidit e t . . .
Potentiarius regius, legatus cum
ancloritate regia; rei gerendae potestale a (Du C. qui alii dignitate et opibus praecel- mediatorem sine ullo bono fine dimisit.
rege instruclus ; kir. felhatalmazott. Szaz. lunl); fone'pek. Szilady Tort. Magy. Eml.
2. Practica, 83, clandestina machinatio,
V. 511. Generosis egregiis et nobilibus, Su- fraus, dolus (Du C. conspiratio); fortely,
XV. 440.
Potentiolus, i, aliqua potentia praeditus premo et vice iudicibus Regiis, Juratis, As- fondorlat. Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 255. An
magistratus minor; tisztviseld. Luc. Regn. sessoribus, Primoribus, Potioribus, Prtmipi- fuerit aliqua Practica in Personam Regis
Dalm. 97. neque vectigal fisco Regali solvat, lis, Peditibus, pixidariis ac universitati Liber- Romanorum et per quas Personas, dicit so
denaria secularia, debita Banis, Juppanis vel tinorum Siculorum trium Sedium Siculicalium nescire. Beth. G. Lev. 82. Szek. Okl. II. 113.
3. Practica, 33, ars (Du C. al. s.); mesreliquis potentiolis prorsus nescial. Rac. Sepsi, Kezdi et Orbai etc. Fidelibus nobis diterse'g. Kol. Cod. 48.
Mon. SI. VII. 52. an. 1059.
lectis. Szdz. III. 468.
Practicabilis
Prte-Adamita
Prtebere patulas aures
509
Practicabilis, quod facile perficitur; ut praeactae vitae mea3 mundanae status dif- Dip. And. II. 30., 38. et expiato fldelitatis
kivihetd. It. praticabile. Gall, praticable. Art. ferentes recapitulans dilucidem mira providen- animo praearmatus, ut fidelitatem n'delitati
Diset. Pos. 69. quia tamen practicabile non tia3 tuae opera.
esset. . . Opin. Depul. 9. Kuk. Jura. II. 201.
Prse-Adaniita, qui ante Adamum viPreearripere, prius iam memorare;
Practicabilitas, usus, utilitas; alkal- xit; Adam elotti. Imre Phil. 260. hoc tamen eldbb emliteni. Kass. Jur. Civ. 1., 9. citari
mazhatosdg, haszon. Ger. Anwendbarkeit. est memorabile, quod ex omnibuspetrefactis, solent etiam ilte Leges, quae iudicatum in tali
Kuk. Jur. II. 198. ex qua demum appariturum qua? pro existentia Prae-Adamitarum ad- Causa seu petiti discussionem et deflnitioneni
cst, an et qualis hac in re convenientia et feruntur, nullum hucusque repertum sit, in quo praearrepto Foro deferunt.
vel minimum vestigium manus humanae appapracticabilitas reperiri possit.
Prseascriptus, supra, prius scriptus;
elobb feljegyzett. Fjp. Szam. 122., 313.
Practicans, tiro; gyakornok. It. pra- reret.
Prseadiacere, praeiacere, adiacere;
Prseassignatus, iam supra v. antea
ticante. Ger, Praktiker, Praktikant. Kass. P. P.
I. 40. primum quidem in Exactoratus localis eld'tte fekudni. Ger. vorliegen. Kass. Jur. assignatus ; eldre kijelolt, kirendelt, megipsi
Departemento contributionali qua Practi- Civ. 1., 217. Appellata per Partem I. a prae- hatdrozott. Cod. Zi. III. p. 99. Quod
adiacente interlocutoria Sententia interposita magistri octo probos viros in termino praeascans, dein qua Ingrossista.
signato adduxissent, ut debuissent.
Practicans cameraticus, tiro of- neutiquam competenle.
Prseadnexus, 3., adiunctus; elobb
1. Prseassumere, prius assumere, suficii aerarii; kamarai gyakornok. Walodacsatolt. Fabo. Monm. Evang. II. 169. scipere ; eldzdleg magdra vallalni, venni.
laszky 402.
Practicans conceptualis, qui in eotum quoque earum rem supellectilem pre- Cod. de Sztara Vol. II. 200. Ad quod Michael
cxemplis scribendis se exercet; fogalmazo tiosam in praeadneocis inquisitionibus speci- se . . . sub oneribus ipfcorum in se praeasyyakornok. Ger. Conceptspraktikant. Kass. flcatam subtraxerint.
sumptis sponte obligavit coram nobis.
Prseadvolvere, annectere, subnectere;
2. Prseassumere, supra memorare;
P. P. I. 40. Constat e Preside gubernatore, 6.
Practicantibus Conceptualibus.
mellekelni. Ger. beischliessen. Kuk. Jura. I. elobb felhozni.'Pd. de s. Andr. s. III. c. 4.:
Practicans hoiiorarius, alicuius di- 473. aliisque necessitalibus extraordinariis in in verbo Christi praeassumpto.
Prseattactus, prius, supra memoratus;
sciplinae, officii alumnus honoris causa ; tisz- praeadvoluta Tabella uberius expressis.
teletbeli gyakornok. Opin. 1802. c. 2.
Prseafferre, prius, supra afferre; elobb elebb felhozott, erintett. Rak. On. 10. 49.
Practicans stipendiatus, discipu- felhozni. Batty. Leg. I. 79 : lex praeallata. Fej. VIII. 1.178.
Prseallegatus, 3., supra dictus; elobb
lus tiro promotionem ad Cameras Montanas
1. Prsebenda, (DuC.) quod alicui dequaerens ; dijas gyakornok. Wallaszky 388. emlitett, felhozott. Cod. Dip. Kar. I. 77., 95. betur; illetmeny. Arch. Rak. II. 43. jager1. Practicare, (DuC. 4.) machinationes, Cod. Dip. And. I. 42., 46. Dip. Alv. II. 332. meslernek is praebenddjarconventioja szedolos slruere ; trafikdlni. Beth. 9. lev. 82.
Cod. de Sztara. II. 465.
rint. Kormocb. ffirealisk. Ert. 1895. Prae1. Prseambulum, introductio, vesti- benddk vagy recordaliok egyhazi koruljara2. Practicare, uli, in usu habere, exercere; (DuC. faclitare); gyakorolni. Arch. bulum ; bevezetes, elojdtek. Kass. Jur. Civ. sok utan (Umgang) fobb iinnepek alkalmaval.
2. Prsebenda, fructus annuus sacerdoRak. VIII. 174. in protectionem refugii et asi- II. 34. Forma alia Praeambuli et Conclusiolum de omni iure gentium solitam, licitam et nis Testimonialium super Admonitione per tiorum; karhivatal, kartisztseg, karjavadalom, egyhazi adomdny, egyhdzi javaapud nos hactenus erga utriusque Partis Do- Juratum peracta. Kass. P. P. I. 314.
2. Prseambulum, prooemium ; eld'z- dalom. It. prebenda. Gall, prebende. Germ.
minos Polonos practicatam se contulit.
Practicatus, 3., pervius, tritus; jdr- meny, eWbeszed. Arch. R^k. IV. 169. Pazm. Pfrunde. Chorpfriinde. Wagn.
hato. Rak. On. 36. nee nisi mulorum vectura Dial. 230.
Prsebenda theologalis, portio dipracticatas semitas.
Praânnectere, superius annectere; urna cibi et potus. (Du C.) Nomen hoc demum
Practicatio, ars, machinatio ; mester- eld'l-. felulmellekelni. Tag. Erd. II. 119: mansit Canonicis et aliorum clericorum benekedes. Georg. Sirm. I. 79. Attamen per astu- praeannexa querimoniarum puncta, quate- flciis. Dimissa enim domicilii mensaeque communione reditus, commoda et proventus atque
ciam practicacionis iam (in) promtu erat, nus super praeductis.
Praânnotatus, 3., supra memoratus; adeo prasdia Ecclesiae dividerunt in portiones,
quod sensissent judicium fore ad discerquas praebendas appellarunt,; theologiai
elobb emlitett. Fjp. Szam. 123.
nendum.
Prseantieipare, antecapere, antea in- javadalom. Ger. theologische Pfrunde. Szer.
Practice, usu; gyakorlatilag. Bene
cipere ; megelozni. Fej. X. 4. 611. dictum- Not. p. 222.
Pol. 234.
Prsebendse vinum, poculum vini diePracticoseiitimentalis, sui corn- que regnum nostrum modo prsedonico submodi studiosus et facile molliores sensus ,su- intrare et devastare satagentes praeantici- bus feralibus hauriendum; bor halotti torscipiens; gyakorlati erzekeny. Jdkai Uj f. pando et prasveniendo cum eisdem praslium ndl. Szaz. VII. 669.
Pra^bendarista, beneflcio ecclesiaII. 109. Doctor Grisak atlatta, hogy ez a ka- dirissimum commiserunt.
PraBanxiare, angore prasoccupare; bor- stico donalus; karjavadalmas. Fej. Jur. Lib.
tonaember practicus es egyuttal sentimentalis;
zalommal eltolteni. Kat. Hist. IX. 406. quod 405.
practicosentimentalis.
Prsebendarius, (DuC.) qui praeben1. Practicus, 3., ad usum pertinens; sicut murmur praeanxians personas unigyakorlati. Lzb. Cod. Med. T. II. 42 : pra- versas dictae civitatis . . . ululatibus tristitise damsuscipif, karjavadalmas. Batty. Leg. Ill,
368 an. 1399. praebendarii vel portionarii
sauciavit.
cticum examen. Greg. Aesth. 123.
Pra3apponere, superius enumerare; vocati Sacerdotes. Tor. Tar. 1881. 450. Fej.
2. Practicus, qui medicinam exercet;
gyakorlo. M. Bel. Prodr. Praef. Physicus ordi- elobb felhozni. Kuk. Jur. II. 152. Ut in casu V. I. 259.
Prsebendatio, collectio praebendae ternvacantise praeappositorum offlciorum, Renarius, practicus.
Practivus, ad pratum pertinens; reti. gnum Bano qua simal Regni Capitaneo pro pore ieiunii, abstinentiaB a cibo ; bdjti jdranCod. Dip. Arp. Cont. IX. 368. terras et pos- singula tali vacantia tres idoaeos Nobiles Pa- dosdggyujtes. Brezny. III. 269. 1797-ben az
egyhaz a tobbi tanitoknal is a cantatidkat, fesessiones suas cum terris aratorijs, practi- triffi Filios proponendi ius habeat.
Pra3arendare, prius conducere, lo- stivatiokat, n6vnapi vagy menyegzoi felkoszonvis, buskinis, vinetis et virgultis.
Prse oculis habeo, versatur mihi care; eldbb berelni. Batty. Leg. I. 694. circa teseket, praebendatiot, caliscatidt (CommuDecimas, quas Fiscus Regius praearendare nionspfennig) de papi offertoriumokat is megante oculos ; szem elo'tt tartani. Wagn.
Prseacceptus, 3., valde acceplus, gra- consuevit, plurimi abusus . . . irrepsissent. szuntettetni kivant.
Prsebendista, ae, praebenda; collector;
tissimus; igen kedves. Pel. Pom. L. IX. P. I. Art. Diset. Pos. 22.
Pra3arendatio, conductio, redemptio adomdnygyiijto. Teut. Schul. 1. 233 : PraeArt. III. c. HI. Eius (Marie) quippe charitas
tarn grata tarn praeaccepta erat deo.
in antecessum ; el6re valo kiberles. S/egedi bendistae duo tempore quadragesimal! et alii
Prseaccipere, allegare; folvenni, Ruhr. Pars. III. p. 238. De praearendatione duo Adventus Domini Elemosynam ex civitate
idezni. Pel. Dom. II. Adv. s. I. c. 3.; in prae- decimarum. Decret. Caroli VI. Regis 1715. colligendam habent. Szaz. XXII. 563.
Prsebendivora, ae, qui praebendis inBatty. Leg. I. 694. status et ordines concluaccepto themate.
Prseactus, 3., prius, ante actus, prsete- dunt, ut circa \ega\espraearendationes nihil iusto modo utitur; adomdnyfalo. Teutsch.
Schulord. I. 68.
ritus; eltoltdtt, elmult, lefolyt, elo'bbi. immutetur.
Prsebere patulas aures, audire aliPrsearmatus, loricatus; vertezve. Cod.
Rak. On. 246.1. 3034. (32.)... adjuva me...
510
Prsebilor
Prseceptl unenilum
\. Prseconeeptus
quern, alicui dare admissionem. Text. v. t. TriPraeceptiunculum, parvum prae- t diversum quid ab eo esse, quod praceiclinium equitum: kihallgatni.
ceptum ; szabdlyocska. Olah. Cod. Ep. 610. itantiam et evaporationem vocant.
Praebitor, oeconomus, dispensator: pre- miris modis gaudebam me in illis praeceptiPraecipua, apud Da C. Praecipuitas, prBbitor, sdfdr, yazda. Bek. Debr. ffiisk. torv. unculis non aberrasse a scopo.
ipuum vox forensis, Jus praecipuum, quid149. scholae in Dispensatorem Praebitorem
Prseceptor, alias: collaborator, eiuveni- uid a parentibus alicui e liberis vel a conjuelectus. Sz&kelyudvarhelyiref.'koll. Ert. 1894/5. bus alumnis in subsidium rectoris eleetus nia- ibus sibi invicem dalur prerogative iure. V.
103. Ego N. N. idoneo illorum, quorum inter- gister; segedtanito. Bek. Maros. 11. Kiviile extum sub Donatio praerogativa; elSny.
est, suffragio in Praebitorem Scholae Udvar- (a recloron kiviil) tanit meg az ifjusag kebe!6- }all. Preciput, avantage. Ger. Vortheil.
lielymai electus promitto me illo munere fide- bol valasztott collaborator, a kit a torveny
1. Praecise, ad tempus; pontosan. H.
liter functurum, superiorum praescripta exsecu- praeceptornak is nevez. Szekesf. ffigimn. >reciso. S. de Kz. Chr. 1. 2., 1. unus quisque
rmatus in tali loco praecise debeat comttirum : bona Scholae mihi commissa vel com- Ert. 1894/5. p. 7.
mittenda procuraturum, non dissipaturum:
1. Prseceptoratus, us, munus prae- iarere.
2. Precise, breviter, paucis ; roviden.
praebenda tempore debito iusle exhibiturum, ceptoris ; tanitosdg. Bek. Maros. 21.
2. Prseceptoratus, provinciaa templa- J azm. Dial. 40. Cf., Cic. de Nat. Deor. 2.,
ilia iis lantum, quibus sunt ordinata erogaturum. Cf. Cic. Off. 2., IS., 53. Inscr. in giorn. riorum, in quibus Magni Priores potestatem 29., 73.
Prseeisio, accuratio, diligentia, subtiliexercebant (DuC.); rendfonokscg. Szentiv.
Aca.d. torn. 24., p. 82.
Prsebitorium, V. Praebendatio. Sze- Curios. Misc. Dec. III. P. I. p. 132. ordo S. as (Finaly alio sensu); szabatossdg. It. praekelyudvarhelyi ref. koll. Ert. 1894/8. 93. ab loannis Hierosolymitani Equitum . . . habuerit ;isione Gall, precision. Carlow. Log. 149. Ne
omni onere Scholastico puta: Praebitorio, complures conventus et Praeceptoratus at- quid redundet aut perperam commisceatur veuti notae derivativae cum primitivis, facit
oeconomia, Molitura el Itinerationibus immu- que Ecclesias (sub Corona Hungariae).
Prseceptoria, (sc. charta); felszolito vraccisio. Est enim non minima definitionis
nes sunto.
Praebuitas, ostensio," Ronsch Itala et jegyzek. Kov. Form. St. CXXXLX. Prctece- aus, brevitas etc. Jokai. Kosziv. I. 35.
Prsecisor, structor (mensse); eldVulgata p. 76. praebitio; tanusitas. Cod. Dip. ptoria ad certas personas, ne . . . molestent,
And. II. 325, 363. itaque nos attendentes in- sed, si quid contra Hum habent, hire prose- metelo. Germ. Vorschneider. Szilady. Tor.
Magy. Eml. HI. 473. cubicularii... Nro 8 . . .
violabilem tidei et devocionis praebuitatem. quantur.
Prseceptorie, praecipiendo; paran- x quibus administrare debent ad mensam
Praecaria, ae, sublevandis pauperibus ex
ecclesiae bonis constituta Eleemosyna ; szege- csoldlag.rendeldleg Tor.Tar. 1891. p. 318. semper. . . nro 2. Ptâecisores . . . Nro 3.
Cubiculares pueri. . . Nro 8.
nyek javadalma egyhazi javakbol. Par. Fej. VI. 76. XI. V. Un. 237.
Prsecitatus, 3., prius, supra citalus,Prseceptorio - Coiitiiiuatorium
Pap.
Praeeaulio, actus praecavendi, providen- vel Cassatorio - Continuatorium, memoratus ; elobb emlitett. Bod. Hist. Eccl.
tia ; elovigydzat. Arch. Rak. VIII. 153. Urb.dissolutionem sententiae et litem continuandam III. 3. et passim. Dip. Alv. I. 135. contra vim
Reg. 15. Offieiales cum requisita praecau- praecipiens mandatum ; iteletet torld es foly- t lenores \>mc,\,omm praecitatorum.
Prsecium, (Dief. prasium, prassia, prastione... procedant. Ker. Nap. 85. Abelsb. 18. lattato parancsolat. Georch. H. P. IV. 267.
Cf. Gael. Aur. Acut. 1., 15., 131.
PraBceptorio-Divisioiiale, divisio- sium) prasion; feher pemet. Ger. weisser
Praecautionalis, providus, cavens; nem praecipiens mandatum; osztdlijteteto Andorn. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 119.
6v6. Lzb. Cod. Med. T. II. 323: linea prae-parancsolat. Georch. H. T. IV. 270. '
Pra3darum, classis eximia; kitund.
cautionalis.
Pra3ceptorio Evocatorium, (Man- Ger. Vorzug. Jokai. MireMegven. 1.115. praePraecedaneus, 3., praecedens; eldbbi. datum) V. Evocatorium. Kass. Jur. Civ. I. clarummal fofiiom a/ u'gyvedi vizsgat letenni.
Fabd. Monm. Evang. II. 19. Pannonia prae- 16 quatenus eidem de condigno Juris, B. vide- Ibid. Karp. 7., 318. Szilady Irodt. Kozl. VI.
cedaneis quibusdam, sed iam panoleticis cri- licet Mandati Nostri Praeceptorio Evocato- I. 105.
brationibus et persecutionibus deformata et rii remedio Clementer providere, catenusque
Prseclusi terminus, dies dicta; dies
ultimus, praefixus; veghatdrnap ; zdrido,
adflicta. Lzb. Cod. Med. II. 298. Numi Hung. tibi mandare dignaremur.
23. Fej. XL V. un. 220.
Preeceptorio - Recoyiiitorium, zdrnap, zdrnapi idohatdr. Ger. PraeclusivPraecedens, tis in Camb.; elozo. Ger. (sc. Scriptum) utasitolag elismero irat. Frisl. Tiszlb. Ir. Pesl Var. Levt.
Vorzug. Art. D. 1840. p. 77.
Kov. Form. St. CXXVII. Praeceptorio RePraBClusio, actus praecludendi; elzdrds.
Prsecedentia, ius praecedendi, prior cognitorium super pensione certi Interesse Lzb. Cod. Med. T. II. 317.
Prseclusoria linea, viam interclulocus; elsobbseg.-It. precedenza. Ger. Vor- Capitulo sonans.
tritt. Tit. Aust. Imp. p. 32. Praecedentiam
Prseceptorio-Palatinalis, a Pala- dens linea ; zdrvonal. Ger. Sperrlinie. Opin.
Pontifices olim Regibus Hungariae dedere.
tino emanans praecipiens mandatum ; nddort P. HI. Sec. V. . 4. (o).
1. Prseco- onis, (Du C.); szolga. Kol.
1. Praeeellentia, excellentia praeemi- parancsolat. Faber. Jur. Met. 225. B. R. de
nens; kitunose'g, elony. Vern. Psych. 224. 12. Aprilis 1745. quaJiter cum Mandatisprac- Am. II. p. 63. Fuere. vero Praecones comilis
Aetas virilis prae caeteris praecellentiam ceptorio-Palatinalibus procedendum sit.
tatores et apparitores, quorum opera is ute1. Prseceptorinm, mandatum litem batur in mandatis Regiis et suis etiam per
habet. Cf. Tertull. Apol. 23.
2. Praecellentia, se, (Du C.) titulus ho- movendam praecipiens ; perfelveteto' paran- provinciam castri sui publicandis, atque in
vecligalibus Regiis exigendis.
csolat. Georch. H. T. IV. 270.
norarius; kitundseg. Diar. 1802. p. 6.
2. Prseco, (Du C.) circulator, qui silvas
2. Prseceptorium, Districtus, terriPraeceiitor, qui ante et post horam in
schola habitam orationem et cantum regit; az torium prcefectorum, qui dicuntur prsecepto- obirent, a furtis tuerentur; kerulo, zsitdr.
alsobb osztdlyokban a tanitds elejen es res, apud Templarios; templariuvok hatalm' Batty. Leg. T. II. 384, an. 1252.
3. Prseco, (DuC. concionator.) qui glavegen imdt es eneklest vezetdk. Szaz. XXII. teruletenek u. n. praeceptor alatt dllo
resze. Cod.,de Sztara Vol. It. 176. Per quetr dium cruentum circumferre solebat, etiam
564.
1. Praecepta, littera pastorales (Du C. al. religionis nostre prioratibus, baiuliis, prece- pallio cruento vestitus erat; kidlto. S. de Kz.
s.) ; pdsztori levelek. Kon. Egyh. 34."
ptoriis et domibus detrimentum facientibus.. Chr. I. 2., 1.: praecones in castris ad exerci2. Prsecepta, ae, charta solutionum prae- celeriter providere valeamus.
tum Hungaros adunabant.
1. Prsecipitantia, ae, repentinus anim
4. Prseco- onis, collector renim fugitivastitarum, perceptarum (Du C. al. s.); fizetesi
iv. Ker. Nap. 150, mely gondoskodas sziilt is motus; hirtelenseg, folgerjedes. It. preci rum idem ac Jokergech; joszdgot kergeto.
Pelcz-Geisa. p. 94. Collectores eiusmodi rcsok gyumolcsot a varadi templom epitesere, pitanza. Wagn.
2. Praecipitantia, se, expressio die rum fugitivarum dicebantur Praecones.
kivalt a Nagy-Kunsagrol, Bekes, Szalhmar es
Praeco Evangelii, verbi divini praeco;
Mciramaros varmegySkbol, a mint ezt az mica, ars separandi soluti corporis a medi
1786-iki esztendobeli curator preceptdja, a camine solvente, ope tertii; a feloldott test szent ige hirdetoje. Sz6k. Okl. I. 1.
Praeco Verbi Dei, minister Verbi Dinek elvdlasztdsa az oldo szertol egy har
varadi protocollumban mutatja.
Prseceptatus, i, abbas (Cf. Du C. prae- madiknak segelyevel. Ver. Met. II. 47. Nam vini ; Isten igeje hirdeto. Ker. Nap. 374.
Praecognitum, i, quod animo praevideceptor); apdt. Star. XXVIII. 112. an. 1283. si experientiam consulas, velis nolis, fatendur
preceptatus d. archiepiscopi et. S. Romanae est excrescentiam plantae ex semine et partun mus ; elo'erzes, eloismeret. Pazm. Dial. 488.
ecclesiae.
1. Praeconceptus, 3., medilatus; elore
pulli gallinacei ex ovo foecundato longe plu
2. PrsKconeeplus
Prsedestinutiani
Praidia. incorporala
TJ11
kifunddlt, elore kieszelt. Cod. Zi. I. 858 : ante creationem elegit et praedefiniU ad nunciando Muneri et oflicio . . . Pradicanquod Dumbo . . . quendam villicum .. . de vitam.
tionali.
praeconcepta malicia in capillis accipiendo
Pra3destinatiani, elo'vegzetesek. Not.
Pra3dicantius, 3., ad praedicatores perinteremisset.
rel. I. 227._ Praed. sicut Pelagiani viribus tinens ; predikdtori. Rep. Cast. p. 14: Miror,
2. Prsecoiiceptus, antehac conceptus, liberi arbitrii-plus iusto attribuebant. . . Sunt qui mantellum illud tuae reverentia;, sub quo
opinatus; praMudicatus; eloitelctes, elfogult. tamen, qui dicant, hanc ha3resim nunquam tuncmanticulatusfueras, Nobilis ille perscrutari
Bod. Hist. Eccl. I. 108. Hist. Nat. 48. prae- exstitisse, sed S. Augustinum et eius doctrinae non sit verecundatus, neque existimaverit ex
concepta opinio.
sectatores ita a Pelagianis nominates fuisse.
tuo pennas illas contactu, nescio quid PraePrsedestinatio, decretum Dei homi- dicanticae sanctitatis contraxisse.
Pra3concipere, antea concipere, in
animum inducere; elore feltenni, kigon- nem ad sempiternam felicitatem destinantis;
Pra3dicatio, (Du C.) contio ad popu/um;
dolni. Arch. Rak. VIII. 171. Rak. On. 375. elore valo isteni rendeles. Gall, predestina- szonoklat, predikdlds. Gall, predication.
Prsecones Castri, V. Praeco 1. Prise. tion. Ger. Gnadenwarl, Vorbestimmung. Wagn. Germ. Predigen, Predigt. Cod. Dip. Arp. Cont.
Serv. 21.
Fabo. Monm. Evang. II. 135. Cf. Augustin. IV. 15. non bene sedere videtur, quod cum in
cotidianis praedicationibus vestris et nosPrsecoiiisare, (Du C. prseconizare), passim.
prtedicare, promulgare ; hirdetni. Szil. Regi
Prsedeterminatio, V. Praedesti- tris non plus quam quadraginta dies dare conMagy.Kolt.T. I. 278. Tu fidem sanctam el natio. Beng. Ann. Er. Ccenob. 132. et plau- sue verimus.
catholicam praeconisatam ab luminibus sibiliter characteristica Thoniistarum sententia,
Prsedicator, orator divini verbi; preChristi. Pel. Pom. De S. Thoma s. I. c. 3. qua physical praedeterminationes asse- dikdtor. hitszonok. It. predicante, prediRex n'lia suae nuptias celebrabat et prae- runlur.
catore. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 14. in civiconisari fecerat, quod omnes deberent nuPra3dialis, qui a sacerdote quodam tatibus et oppidis, ubi predicatores el minoptiis interesse.
principal! praedia accepit obligatione feudali. Cf. res domicilia sua habent. Cf. Tertull. adv.
Prseconisatio, antistilum electorum Hiv. Musz. nobilis praedialis, egyhdzi nemes, Marc. 4, 28; Sulp. Sev. Ep. 1, 6.
confirmatio (Du C. al. sensu); piispokok, eret sedes prtedialis, egyhdzi nemesi szek. In
Prsedicatorius, 3., ad praedicatores
sekek es patridrkdk kinevezese vagy meg- gloss. Szirm. nobilis praedialista, pap nemese pertinens (Du C. concionator); predikdtori,
erositese. Kon. Egyh. 180. 251.
(In Corp. Juris): praediales ecclesiarum (vulgo papi. Beng. Ann. Er. Coenob. 124. Primam
Pra3conizare, (Du C.) praedicare; ki- Ersek nemessei, Apdt-ur nemessei)). Etiam praedicatorii sui muneris cathedram in
hirdetni (unnepelyesen). Knauz. M. E. Sir. I. ap. Du. C. occurrit hoc vocabulum, sed alia Mariana Thallensi Valle obtinuit.
~69., 32. Per totam Pannoniam nuptise regis notione : s. v. Prsedialis = praBdiatorius, ad
Prsedicatum, i, 1. cognomen hominis;
praeconizantur. Andr. Pann. 140. Tuam pra?dium pertinens. Kovy. El 58. Est alia clas- v. agnomen; 2. verbum in enunciate, quod
Excellentiam . . . laudibus praeconizem.
sis etiam Nobilium, qui vocantur Praediales. demonstrat, declarat; i. helysegtdl valo nev,
Prseconsentire, antea, praevie con- Qui originem hide ducunt, quod quidam Prae- 2. dllitmdny. It. predicate. Pradicat. Szirm.
Prsedicatura, ae, munus, officium praesentire; elobb megegyezni. Act. et Doc. lati, Militis in promptu habendi causa certa's
Rakdczy, p. 106. pollicemur . . . nos . . . non- terras ab antique pro solo sexu masculino dicantis ; hittandrsdg. Han. Hist. Eccl. 168:
nisi prsesciis et praeconsentientibus . . . conferre solili sint et hodiedum easdem ex de- volent se ingerere ad officium Praedicaturae.
fectu vel Nota conferant, quarum eollationum
Pra3dilectio, studium; actus magis diConfoederatis . . . conclusuros.
Prseconsiderare, prius considerare; valor secundum ilia principia dijudicari debet, ligendi; eloszeretet. It. predilezione. Ger.
elobb megfigyelni. Szentiv. Cur. Misc. 107.qua3 suo loco de Donatione Regia tradentur Vorliebe. Vern. Psych. 128. argutiae inanes,
sicut Astrologi per considerationem stellarum Hodie alii Praediales nobiles non exstant, quas male ingeniosi et faceti captant, denique
praenoscere et praeconsiderare possunt de quam Archiepiscopi Strigoniensis, Episcopi et praedilectio et praversio, quam erga nonnulpluviis et siccitatibus.
Capituli Jaurinensis, Episcopi et Capiluli Za- los homines, animalia et res vita carentes sentimus, quin caussa eius nota sit i. e. sympaPrsecordialis, (Du C.) intimus; benso, grabiensis.
Prsedialis EcclesiaB; egyhdz helyi thia et antipathia.
mely. Pel. De S. Thoma s. II. c. 1. Christus
amore praecordiali nos diligit. . . Beng. nemes ember. Ker. Inst. Mil. 408410: Prsediligere, magis amare; (DuC.
Regis nostri dura archiepiscopatus, Episco- malle); jobban szeretni. It. prediligere Pel.
Ann. Er. Coenob. 602.
Prsecordialiter, (DuC.) intimo animi patus aut Monasteria fundabant, iis partem Pom. De S. Andr. s IV. c. 5. Primogenitum
sensu; sziviink melyebol. Fej. V. II. 485. unam liberorum subditorum armis duntaxat fllium solet homo praediligere.
Prsedisponere, ad aliquid habilemredNicolaus... Nobilis Regni Ungariae Necessitates, servientium adjicere consueverunt . . . quo
apostolicae sedi frequenter expositas, prae- factum est, ut multi e Jobagyonibus castro- dere, praparare; elokeszitni. Bene Med. I.
cordialiter intuemur.
rum in potestatem Archiepiscoporum... tran- 45. Temperamentum cholericum praedispoPrsedamnati, iam antea damnati; eleve slati idem ipsuni niilitare servitiuni. .. con- nit ad morbos energicos.
elkdrhozottak. Corp. Gram. 702.
Pra^ditare, pra3ditum reddere; valatinuare debuerint, ita tamen, ut amisso ...
Pra3datarius, praedatorius; zsdkmd- Jobagyonum Castri nomine iam Praediales mivel -elldtni, megajdndekozni. Batty.
Leg. I. 377. an. 1015. decimationibus cuvanyolo, rablo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. Ecclesiae vocarenlur.
II. 177. praedatarios Equites.
Pra3dialis nobilis, nobilis ecclesise; vimus praeditare.
Prsedia impopulata, benepesitett
Prsedaucius, fors; idem quod homo egyhdzi nemes. Szaz. XV. 555.
vagus (Cf. Russic. predaucy.); szokeveny, koPrsedialista, V. Praedialis; egyhdz- puszta. Pfahl. Jus. Georg. 49. Alia contra illoborlo. Germ. Landslreicher. Probst. Comitiol. telki nemes, pap nemese. Kol. Am. II. 144 : rum, quie praasertim recuperatis e manibus
p. 154. De restitutione Valachorum, Sclavo- ordinis ecclesiastic! viri abbatesque persaepe Turcarum Comitatibus neoacquisticis omni porum et Praedanciorum leges olim et nuper servos suos aut libertinos liberis praediis dona- pulo destituta, successive impopulata, 1. vel
sancitae renovantur. Par. Pap. Art. LXIII. an. bant, quae prima praedialistarum origo vero adauclo numero Colonorum in Posses1681. Recon. an. 1655. p. 629.
fuisse videtur. Jogt. Eml. III. 1. p. 355. Bel.sionibus Oppidisque eisdem in meliorem illoPrsedeeessor, antecessor; elo'd. It. Comp. Geogr. 498. Szirm. Glos. 132.
rum subsistentiam adiecta fuerant ita, ut Colopredeeessore. Wagn. Cf. Symm. Ep. 10., 47.
Prsedicabiliter, laudabiliter, praedica- nis in ambitu illorum agri, prata vel pascuum
Rutil. Nam. p., 424.
bili modo; dicseretesen. Cod. Dip. Arp. Cont. commune assignarentur, a quibus (in connuPrsedeclaratus, 3., supra memoratus; IV. 44. sed in vobis propagatione laudabili merationem etiam portarum sumtis beneflciis),
fonnebb emlitett. Dip. Alv. I. 24.; II. 267. radicata praedicabiliter et transfusa tena- 2. praestationibus urbarialibus (oneribus urbaiuxta praedeclaratas deliberationes.
cius conquievit.
rialibus et servitutibus) obnoxii sunt. Praedia
Prsededucere, supra memorare; elobb
Prsedicans, tis V. Praedicator ; hit- \\xc vocantur impopulata.
felhozni. Lzb. Cod. Med. T. II. cryptse . . . szonok, hittanito. Beug. Ann. Er. Coenob.
Prsedia incorporata, bekebelezett
praededucta modalitate exstruendae. Kass. 534. quidam eorum Praedicans . . . hisce puszta. Pfahl. Jus. Georg, 49. Praadia baec
verbis Imaginem Christi alloqueretur. Tor. vocantur impopulata neque enim solum praeP. P. I. 229.
dia, in quibus Coloni Demos suas erexerunt;
Prsedelinire, antea designare ; elore Ta>. 1887. 48.
Prsedicantialis, ad praedicantes perti- sed ilia quoque, quae iisdem pro necessaria sui
kijelolni, rendelni. Bod. Hist. Eccl. I.
351. Eiecti perire non possunt, quia deus nens ; hitoktatoi. Fnnda David. F. 2. IV. re- subsistentia ad excolendum adiecta sunt pro
Prsedium
1. Prsefectura
Prseexstare, praestare, excellere; kiimpopulatis haberi debent. Melius tamen Prae- praeeminentiorem distinctionem gradus
dia, quae pro meliori colonorum subsistentia officii.
tunni. Batty. Leg. I. 129 : praeexstantium
Possessionibus adiecta sunt, vocantur PraePreeemptio, praerogativa emendi; el- olim Episcopatuum fama.
dia incorporata, in antithesi cum Praediis sobbseg a vevesben, eldvdsdrlat. Gall. pr6Prsefatus, ante, prius memoralus; fopritnum memoratis.
emption. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 290. nemo lebb emlitett. Cod. Dip. And. I., II. pass.
Prsedium, nobilitatis locus desertus: extraneorum ante nobilitatem comitatus . ..
1. Prseiecta, forma generis femintni a
puszta, afoldesur majorsaga, rabszolga- praeemptionemsM vindicareaudeat. Juriev. prffifeclus, eodem sensu quae alicui rei
telepiilet;. Ger. die Puszte, Heide. (a megye- Jur. Met. 103. Kass. Jur. Civ. H. 3. Kelem.praefecta vel praeposita est. Aulae praefecta :
nek korai birtokresze, de a majorsagi jove- Inst. Jur. Pr. II. 749. Jokai Rab. R. I. 89. Tor. udvarmesterno. Rak. On. 44. 1. 3337.
delemme atvaltozandott ado-, vam-, eS bir- Tar. 1887. 611. bdrok coemptioja es prae- (36.): Praetereo, Domine, recensere domesagra szintugy kiterjeszthelo). Samb. Tyrn. emptioja. Szaz. XXIX. 847.
sticas afflictiones meas, quas uxoris meae zeGeorcli H. T. III. 98. Tor. Tar. 1887. p. 525. Prseemptionalis, ad ius prius emendi lotypia per vere, prout ipse nosti, falsas
Prsedoceus, 3., a praeda derivatum, pertinens; eWvdsdrlasi. Jokai Rab. R. I. 4. anus cujusdam, quam mater illi pro aulae
furatus; lopott. It. robato, furato. Jogt. Eml.
Pra3emi(tere, prius emittere, ante emit- praefecta dederat, relationes et instigationes
T. I. p. 4-98 : ut res praedoceas seu deper- tere, proferre; eldbb felhozni. Fej. X. I. 79. causata.
2. Praefecta, ae, tilia adoptata; fogadila animalia ad se . . . transponat.
Nos itaque praeemissis supplicationibus
dott leany, fiusitott ledny. It. fille adoptive.
Prsedocinaliter, more prsedonis; ipsius Jacobi.
rablo modjdra. Fej. V. 233. quaedam ca- Prseerigere, prius erigere, movere; Ger. Adoptiv-Tochter. Kovy. El. 42. In primo
stra nostra finitima praedocinaliter occu- elobb inditani. Kass. Jur. Civ. 1., 212. ad-casu vocatur Praefectio, quae tantam vim habet,
eoque praeerectae sub. A. Actionis praesu- ut, licetpraefecta ignobili nupserit, tamen propasset.
Prsedocmium, rapina ; rablds. Ger. sceptique instituti et Judicatus legalitate eve- les eius post defectum praefici curantis praerogativa nobilitari gaudebunt. Jok. Epp. I. 205.
Raub. Kass. Prax. 1., 22. praedocinia, aliaque niente.
Pra3rogatio, actus in antecessum ali- egy csaladnak egyetlen gyermeke, ki hogy a
delicta praecaveantur. Opin. de Securitate 1810.
quos sumptus faciendi; elore tett kiadds. csalad neve fenmaradjon, atyja altal kiralyi
Sec. H. . 3.
kegyelem utjan s az orszag beleegyezesevel
Prsedominans, ceteris eminens; ural- Torvt. Msz.
Prseexcogitare, prius excogitare; mindazon jogokban reszesittetett, a miket torkodo. Imre Phil. 257.
Prsedominari, superare, praegravare ; elore kieszelni, tervezni. Fej. IV. 3., 327. venyeink szerint egy ferfiii elvez. Joszagainak
feliilkerekedni, uralkodni. Asp. Pr. Chr. nos licet firmiter crederemus praeexcogita- onallo birtokosa, nevet a ferje neve elott viseli
p. 402.1. 710. (10.) 0 Dominator, Domine! tam malitiam ad protelandum processum ipsius s gyermekei mind a ket nevet oroklik; fiuinsurgunt contra me cupiditates meat el volunt negotii excusationem huiusmodi prsetendisse. ledny.
dominari mihi, et heu, quam saepe servio illis
Prseexconceptus, praameditatus, quod
Prsefectio, est sexus foeminei in ius
alacrius, quam tibi; auge charitatem, minue consulto de industria fit; elore szdndekolt, masculinum adoptio regia; fiusitds. Kelem.
cupiditalem, ut ilia praedominante sim flde- tervezett. It. premeditate. Germ, vorsatzlich. Inst. Jur. Pr. 192. Ptâefectio (Ferfiusitas vel
lis et prudens in serviendo tibi.
Kov. Form. St. 92. famulis suis armatis ma- Leanyfiusitas) nobis, Hungaris est: actus, quo
Prsedonice, in modum praedonum; nibus et praeexconcepta malitia tempore defectui proximus mulierem suae familiae in
rablo modjdra. Vuch. Leg. Grim. 104. (Deer. serotino ad domum suam destinatls.
bonis sexum duntaxat masculinum concernenI. Leopol. I. imp. an. 1659. Art. 77). volun- Pra3exhibitus, 3. prius exhibitus; tibus, cum consensu regio privilegiali in matarii Detentores rerum praedonice, vel fur- elobb bemutatott. Tor. Tar. VI. 48. littera- sculinum haeredem substituit. Samb. Tyrn.
tive ablatarum.
rum praeexhibitarum. Cod. Dip. And. V. M. Bel. Geogr. Comp. 504. Moln. Patv. V. Jogt.
Prseductal, pra3ductale, regula, 13., 23. Cod. Zi. III. 67., 459., 539.
Eml. 1.173. Kovy. El. 42. si quis successoribus
euthygrammum ; (Du C. Stylus vel plumbum,
Prseexigere, antea exigere; elobb ko- masculinis carens filiam vel sororem in bonis
quo linese prseducebantur in membrana ad vetelni. Pazm. Dial. 364.
solum sexum masculinum antea concernentiscripturam dirigendam); vonalzo. Germ. LiPrseexistentia, as, ante existere ; ko- bus (sive firmo sive infirmo iure possessis)
neal. Par. Pap.
rdbbi, elobbi letezes. It. preesistcnza. Gall, cum Consensu Regio adeoque Donatione mePrsedux, summus dux; fovezer. Urk. preexistence. Vern. Met. II. 321. Inter anti- diante in haeredem constituit, aut cum omniSieb. I. 138. an. 1279. Cum . . . rex Bela quissimos Philosophos Pythagoras et post ilium bus prorsus Successoribus careat, extraneum
maiorem exercitiim praeduce Laurencio . . . Plato existentiam idearum ianatarum propu- a sanguine et ignobilem in fratrem vel filium
contra . . . patrem nostrum destinasset.
gnavit. In nexu eorundem systematis A&prae- aeque cum consensu Regio pariter in casum
Prseeligere, malle, prseferre; elsoseget existentia animarum ideae innatae illis erant defectus assumit vel plane bona sua ignobili
adni. Tor. Tar. 1887. p. 787. Beng. Ann. Er. reminiscentiae a3ternarum et immutabilium legal. In primo casu vocatur Praefectio.
Ccenob. Praef. cum paupere Christo pauper et substantiarum, quas anima, antequam corpori
Prseieetionales, (sc. litterae), praefein Eremi latebris absconsus sola gratia clarus iungeretur, in praecedenti aliquo vitae statu ctionem, affiliationem continentes; lednyfiuet virtutum cymeliis dives fieri praeelegeras. cognovit et quasi in speculo quodam in- sitdsi level. Proj. Leg. Civ. 167. Filia praefecta,
si praefectionalibus ius quoque regium adCf. Sidon. Ep. 7., 4.
tuita est.
Prseexistentiani, kik a lelek elo- nectatur, edocto hoc, ita prout alter a sanguine
Prseelegibilis, quod prius eligi potest;
inkdbb vdlaszthato. Pel. De s. Mathia s. II. letezeset tanitottdk. Imre Phil. 353. Aliquiextraneus, jura deficientis familiae in bonis sibi
c, 2. Minus malum praeelegibile est maiori docent: Deum ante mundi creationem aut sub collatis requirere poterit. Fej. XI. V. Un. 473.
malo secundum rationem.
ipsa omnes animas creasse, quae cum corpora Kovy El. 157.
Pra3fectissa, ae, femina praefecta; elo'lPrseemere, prae aliis emere; elobb vd- humana generantur, his associantur : isti vosdrolni. Kass. Jur. Civ. II. 3. incipiendo ab canlur Praeexistentiani; tales erant inulti ex jdro no, fonoknti. Germ. Oberin. Beng. Ann.
Er. Coenob. 414. nee non Excellentissimae
illo, qui Jus praeemendi prae alio habet.
Chaldasis, Agyptiis et Judaeis.
Prseeminens, conspicuus prae ceteris;
Prseexistere, prius existere; elobb Comitissae a Pels, Supremae pro tune Praekivdlo, kituno. Moln. Patv. 76.
letezni. Fabo. Monm. Evang. II. 169. Prae- fectissae Aulae Imperatricis Viduae Magdalenas
Praeeminentia, ae, excellentia, digni- terea in topschensi catholica antehac ecclesia Theresiae.
tas, gradus maior ; magasb meltosdg. Gall, praeexistentia tria altaria praadicans David
Prsefectoratus, Generalis cassae
preeminence Ger. hohere Wiirde, Vorrang. Friihauff cognominalus demoliri curans.
fundationalis politicae Praefectoratus
Art. Jur. Thav. 39. cunctis etiam aliis cuiusPrseexponere, prius exponere ; elobb officium. Munus summi praefecti aerarii pucunque Status, Dignilatis, Conditionis, Honoris felhozni. Art. D. 1840. p. 5.
blici fundationum; az orszdgos alapitet Praeeminentiae Subditis nostris etc. saPrseexprimere, prius, ante exprimere; vdnyi penztdr elnoki hivatala. Kass. P.
lutem et gratiam. Cod. Dip. Briiss. II. 159. fenn kitenni. Ger. oben anfiihren. Kov.Form. P. I. 20.
1. Pra3fectura, ae, kerulet. Faber. Jur.
Cf. Claud. Mam. Ep. praemiss. libr. I. de statu St. 254. Francisco et Demetrio in praetaxaanim.
tis tribus millibus flor. auri ab ipsis modo Met. 38. Hungaria omnis montana divisa est
Prseeminentior, magis conspicuus prae praeexpresso perceptis inscripsisset, pignori in Praefecturas (Districtus vulgo dicimus)
ceteris; kivdlobb. Arch. Rak. VIII. 25. erga obligasset.
quae Cunctos Regni Comitatus et adnexas pro-
2. Prsefectura
Prjefectus monelalis
Prseiudicabilis
513
vincias complectuntur. Wallaszky 571. Cf. negotiorum in Mola Contusoria et Lotura oc- tus ; eldre meghatdrozott. Tor. Tar. 1881.
p. 99. praefinita dies.
currentium.
Taciturn passim.
Prsefixio, actus praefigendi; kitiizes.
Prsefectus monetalis, moneta3 prae2. Prsefectura, ae, domus praefecti, curatoris rei rusticac; joszdgigazgatosdg. fectus; penzvero igazgato. Numi Hung. 159. Rak. On. 72. praefixio temporis.
Praefectus palatii, V. Comes PaPrsefricte, (a praefracte) obstinate; maJokai Rab. R. 1., 6. Helen iilenek egyiitt, a
kacsul, ha torik, szakad. Batty. Leg. 1.405:
tintapettyes zold asztalnal, az uradalmi prae- latii.
Prsefectus rei contusorise, V. si autem praefricte contendas.
fcctura gyiileslermeben, a bonorum director
Prsef ulgidus, 3., praBfulgens; (Epitheclnokolt, mellelte jobbrol a praefectus, ki az Praefectus molae; zuzomester. Torvt. Msz.
Prsefectus rei tormentarise, V. ton imperii Turcici); igen fenyes. Tor. Tar.
iigyek sorrendjet valogatta elo a conceptusbol.
1890. p. 406. praefulgida porta. Cf. JuvenPra>f ectura suprema Armorum Magister tormentorum. Torvt. Msz.
Prsefectus scholarum, rector cius 3., 331.
Cfesareo Regiorum, offlcium, penes
Prsegestus, prius, ante gestus; elobbquern est summum imperium; fohadkor- scholae; iskola igdzgatoja. Kormocb. f6"realviselt (officium). Kass. P. P. I. 239. cuivis
mdnyszek. It. comando generale. Ger. das isk. Ert. Bpest. 1895. p. 119.
Prsefectus stabuli, dignitas aulica : alteri nefors praegesto Fiscalatui renunGeneralcommando. Kass. Prax. I. 48.
Prsefectura hospitiorum mili- qui stabulo regis praefectus vel praepositus est; ciare debet.
Prseglorif icare, summa gloria afflcere;
tarium, praetorium hospitiis designandis; istdllomester. Rak. On. 242. I. 36. (5.):
fo'szdlldsmesteri torzshivatal. Stat. 33. Triduo, uti recensui, elapsojj adhuc decumbens megdicsoiteni. Pel. Pom. De S. Joan. s. IV.
praefecturae hospitiorum militarium. (General Rex se aulae spectandum praebuit et sequenti c. 7. Post mortem maximis privilegiis praedie, quamvis valde debilis et praeter morem glorificavit Joannem Christus.
Quartier-Meister Stab).
Prsegloriositas, insignis gloria; igen
Prsefectura Prsesidiaria Milita- bracbiis stabuli praefecti fulcitus, prodire
nagy, kituno dicsoseg. Pel. De s. Joan.
ris, officium praefecti custodum; katonai incoepit.
Prsefectus studiorum, qui praeest Bapt. s. IV. c. 1. Joannes merito magnus diciorsegi parancsnoksdg. Diar. Com. II. 9.
Prsef ecturatus, us, officium praefecti; slat\iis;tanulmdnyi eloljdro. Szekesf. f6- tur coram Deo in privilegiis praegloriosieloljdrosdg. It. prefetlura. Ger. Prafectur. gymn. Ert. 1894/5. p. 14. a tanitas vezetese- tatis.
Prsegnans causa, gravis causa, res
Nov. Calend. 319. Semliniensis Postae Prae- ben a rectornak a kozege a praefectus stufecturatus Officii Districtus. Art. Diset. diorum, a tulajdonkepeni igazgato.
magni momenti; fontos, nyomos iigy. Wagn.
Prsefectus vigiliarum, qui vigiliis
Prsegravatio, nimium onus; tulterPos. 30.
1. Prsefectus, i, praeceptor domesticus; pra3est; drparancsnok, ornagy. Rak. On. heles. It. aggravamento. Gall, surcharge. Ger.
hd,zi tanito. Jok. Epp. I. 103. humaniorum 134.1. 2022. (21.): (nobilisMecsinskius...) Ueberladung. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 349: comcursus. Innentul mindig valogatott, magantani- in exercitu Polonico officialis supremi in le- ^TiSipraegravationis veritate propter mani1,6i voltak, kiket praefectusoknak czimeztek. gione quadam vigiliarum praefecti funge- festationem alleviationis dimidium auctionis
2. Prsefectus, i, (in scholis saxonalibus); batur offlcio.
sentiat.
Prsefereiiter, imprimis; mindenekeloljdro. Teut. Schul. I. 229: Praefectus
Prsegravium, quod iustum pondus suintegro csetui studiosorum togatorum prseest... elott, kulonosen. Kass. Prax. I. 26. assu- perat; tulsuly. Pest. Var. Levt.
Prsegressus, 3., provectus; elorePraeterea Oeconomiae publics universalis et muntur praeferenter B. Rescripta, Decretahaladott. Abelles. 15. Bene Med. I. 163.
specialis ordinariorumcura eidem incumbit... que Regia.
Eidem informatio puerorum Classis IV. ae, seu
Prseferentia, 33, priores partes (Du C. praegreusa inflammatio.
Prsegustator, qui praegustat; regis a
Rudimentistarum concredita manet. . . prae- al. s.); elsoseg. Irodt. KSzl. VI. I. p. 90.
terea Concionem quovis Festo sollenniori, in
Prseferentialis, antecellens, priores cyatho; elore izleld, pohdrnok. Tor. Tar.
Monasterio, bora diei primae pomeridiana lia- partes habens; kivdlo. Kuk. Jur. II. 304. quam 1888. p. 658. Cf. Suet. Claud, 44. Gruter.
et generallbus Comitiis promotas imo et in Inscr. 581., 13. 602., 4. Orelli Inscr. 2993.
bebit.
3. Prsefectus, hodie rector gymnasii; serie praeferentialium gravaminum ac po- Murat. Inscr. 407., 3.
Prsegustus, us, praesensio ; elo'iz. Ger.
a mai gymn. igazgato. Marosva'sarh. gymn. stulatorum hacteuus incassum adursas fuisse.
Ert. 1894/5. p. 33.
Prsef erratic, actus ferro muniendi; Vorgeschmak. Nill. Symb. 24: Hujus solatii
4. Prsefectus, nude dicitur, qui cohorti megvasalds. Kronst. M. 498. praeferratio praegustum .. . communico.
1. Prsehabere, prius instituere; elomilitum prseest; szdzados, parancsnok. S. unius bigse.
Prseficere, in filii locum adoptare puel- zoleg tartatni. Cod. de Szta"ra. II. 21. dilide Kz. Chr. II. 1., 2. Habebat. . . unus exercitus XXX millia virorum armatorum exceptis lam. Georch. H. T. II32. Ha mondhatjuk rovid- genti inquisitioneprae/iafeito talem ... combol roviditeni, nagyobbol nagyobbilani, ujbol perissent veritatem.
decurionibus ac praefectis.
2. Prsehabere, anteferre; folebb bePrsefectus armariorum, V. The- ujjitani: miert nem mondhatnank fiubol fiuisaurarius; kincstdros. Olah. Cod. Ep. 325. tani ? azaz rovidde, nagyobba, lijja, Mva csulni, nagyobbra tartani. Wagn.
Prsehabitus, 3. superior, prior; eldbBinas, ut arbitror, litteras meas post meas per tenni: mar pedig praeficere annyit teszen,
praefectum Armariorum antea missas ad mint a leanyt torvenyesen fiuva tenni; szinte beni. Cod. Dip. Arp. V. 107. quiiidem populi
igy lehet az orokbe \alo fogadast is rovideb- seu condicionarij modo praehabito in suis
te dedi.
Prsefectus Castri, arcis, castelli praeben orokositesnek mondani. Ne fertSztessiik questionibus per omnia defecerunt.
Prsehonorandus, (DuC.) admodum
fectus; vdrnagy. Pris. Serv. p. 20: Praefe- meg honnyi nyelviinket az idegen szavakkal,
honorandus ; nagytiszteletii. Arch. Rak. IX.
ctus Castri idem qui Castellanus seu castri midon nalok nelku'I konnyen ellehetiink.
Prsefidentia, 33, temeritas, furens au- 10. Domine praehonorande.
custos, cui prater custodiam castri incumbebat castrenses regere, et in exercitiim dedu- dacia ; elbizakodottsdg. Ker. Inst. Mil. 486. Prseinceptus, 3. ante inceplus; elobb
kezdett. Cod. Dip. And. I. 384., 425.
cere. Bel. Appar. ad Hist. Hung. Dec. I. Mon. Isthv. III. 4.
V. pag. 231. Kelem. Hist..Jur. Pr. 43. a prae Prsefigare, praafigere; elore meghatdPrseinserere, ante inserere; elobb
fecto castri (vdrnagy).
rozni. Sztiz. XII. 360. sub pcena praefigata, beilleszteni, Dip. Alv. II. 31. iuxta praePrsefectus coenobii, qui prseest mo- fl. 100.
insertae deliberationis nostrae tenorem. Art.
nasterio; klastrom eloljdroja. Torvt. Msz.
Prsefigurare, rei futurae imaginem fin- Jur. Thav. 30. praeinsertos omnes . . . artiPrsefectus generalis-Excubia- gere ; ledbrdzolni,jelkepezni. It. prefigu- culos . . . acceptavimus.
rum, tribunus maior; praefectus vigi- rare. Otia Bachm. 287. praeterquam quod ilia
Prseinsinuare, supra memorare; elobb
lum; 6'rnagy. Arch. Rak. IX. 452.
praefigurabant Semen illud benedictum pro- emliteni. Kuk. Jur. II. 117. ut in praeinsiPrsefectus molse, zuzomester. Juriev. missum. Passim ap. script, ecclesiasticos.
nuatis modernis vacantiae Banatus circumJur. Met, 45. Lotores Montanistici (MiihlenPrsefigurativus, 3., (Du C.) qui rem stantiis, in re quoque Militari, Regno huic rearbeiter) vocantur generatim omnes illi ope- futuram exprimit; eldre jelzett. Pel. In cor p. spiciatur . . . Beng. Ann. Er. Coenob. 127.
rarii, qui in Molis contusoriis iisque adjun- Christ, s. II. c. 7. Per hoc sacramentum as- occasione praeinsinuati motus.
Prseiudicabilis, (DuC. praeiudiciabictis Loturis operas praestant; inter quos pri- securatur homo de beatitudine tarnquam per
lis) damnosus, nocens; kdros. Tor. Tar. 1891.
mum locum tenet: Praefectus mo/ae(Muhl- praefigurativum.
Prsefinitus, 3., (Du C.) deflnitus, cer- p. 76,
schaffer). cui incumbit cura et directio omnium
65
Prseiudlcare
Prselatura
Prenoslicare
Praiiudicare, nocere, detrimentum af- estque pradatitium et nonnunquam Cardi- Briiss. IV. 79. Et iam praeludia ad hoc tcnfcrre; drtani. It. pregiudicare. Gall, prejudi- nalitium.
tandum facta.
cier. Art. Diaet. Pos. 20. Ut nimirum CorrePrselatura, ae, dignilas, gradus praelati; Pra3ludiumpugnse,concursatio,praKgimcn hoc Articulis 1-moet2-doAnni!723... egyhdznagyi hivatal. It. praelatura. Gall, lusio ; harczi elojdtek. proba merkoze's.
no, in m[ft\mo(\u.\dempraeiudicet]a\ilpraeiu- prelature. Monm. Comit. III. 377. Praelatu- Fej. T. XI. V. Un. 285. seclusis partialibus
dicare possit. Arch. Rak. IX. 628.
ras et alia beneflcia Ecclesiastica in Regno pugnae praeludiis.
Prseiudiciosus, 3., damnosus; kd- vacantia . . . Ungaris benemeritis et EcclePra3magnificus, 3., magniticentissiros, hdtrdnyos. Fej. T. XI. V. Un. 214. Al- siasticis conferre dignetur. Numi Hung. 50.
mus ; igen dicsd. Pel. De s. Joan. s. IV. c. 3.
bertus conditionem iuribus suis praeiudiPrselaturalis, ad praelaturam pertiPrsemeditate, consulto et cogitato
ciosam respuit. Tor. Tar. 1886. 47. Art. Diaet. nens ; egyhdznagyi. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. consilio ; elore meggondolva. Wagn.
Pos. 104. Dip. Alv. II. 334. Rak. On. 114. 88. Donatio recte tribuitur : l-o In publicam,
Prsememorare, antea memorarc;
Prseiudicium, (DuC.) damnum, detri- qua3 a persona auctoritate publica fungenle elobb emliteni. Cod. Dip. Arp. Cont. H. 265.,
mentum ; serelem, kdr. Georch. H. I. III. 103. vi sui muneris fit, cuius species sunt: Regia, 74., 189. Terra autem praememorata.T)\p.
Thok. Lev. 11. Marc. Chr. II. 88. Cf. ap. Sen. Palatinalis vel Locumtenentialis et Praelatu- Alv. II. 301. Rak. On. 51.
Pr3emencionaliter,prae-eminentialiralis.
Gel!, el Jurisconsultos passim.
Prselatus, (Du C.); egyhdznagy, fo- ter, prsesertim; kulonosen. Fej. VIII. 3., 469.
Pra}iunctio,actuspraeiungendi,anteriori
parti iunctio; elebefogds, befogds. Rak. pap. It. prelate. Gall, prelat. Germ. Pra'lat. Praelatis Baronibus Comitibus et aliis cuiusvis
On. 126. I. 3334. (33.): quamvis prae- Cher. Jus. Eccl. 1. 272. Praelati, qui ab Epi- status et condicionis ac premencionaliter
junctionem equorum urserim, tergiversatio- scopis distinguuntur, vocantur ii, quibus vel regni hominibus tribula habentibus.
Prsementionare, supra commemones hospitis et varia quaesita impedimenta re- Jurisdictio quasi episcopalis pro t'oro etiam
externo et usus insignium pontiflcalium corn- morare ; elobb emliteni. Arch. Rak. II. 423.
tinuere me ...
Prsemereri, valde mereri; nagyon
Prseiunctura, equi subsidiarii; elo- petit vel ii, qui usu insignium pontificalium
fogat. Germ. Vorspann. Art. Diset. Pos. 27. sine iurisdictione gaudent etc. Prinii ordinis megerdemelni. Cod. Dip. And. \., 205., 337.
Pra3mialis, ad premium pertinens;
Obtingens item contributionale, Quartern Praelati sunt: Abbates Monasteriorum el PrseMilitaria gratuitorum Laborum prout et Tran- positi Ecclesiarum cathedralium et Collegiata- tiszteleti dij. Rev. PI. 42. praemialibus
sennarum, Vecturarum ac Praeiunctura- rum seu saecularoim seu regularium, Titulari- vel aliis operibus (literariis).
Prsemiare, (Du C.) premio afficere rerum adiustationes, sumptus item et expensae bus etiam non exceptis. Secundi ordinis sunt
omnes... proportionate excindentur. Rak. On. dignitarii quorumdam capitulorum. Ad ter- munerare, premiis donare; megjutalmazni.
103. Szirm. Kass. Ench. I. 257.
tium ordinem referuntur generales, qui toti EOT. Mem. 355.
Prffimiatio, remuneratio; jutalmaPrseiuncturalis, ad equos subsidi- ordini alicui religiose, et Provinciales, qui mozds. Fej. T. XI. V. Un 335. reputatur praemiaaries pertinens; elofogati. Kass. Ench. I. nasteriis Provinciae alicuius prseflciuntur.
258. Praeiuncturales currus non nisi quaPra^laudatus, 3., prius memoratus: tione digna fidelitas. Pel. De s. Joan. s. IV.
drijugi deet assignentur pro parte Status elobb emlitett. Dip. Alv. H. 222. dignetur c. 7.
Pra3iiiialor, stipendiarius, qui premiamilitaris. Norm. Ordin. 1765. 2. dec. Moln. praelaudatos ablegatos.. . intimiore fovere
Patv. 82 : ab equis et bobus praejunctura- admissione.
tur (Du C. al. s.); zsoldos. Szamosk. III.
libus.
Prseliatrix, adi. foam, a proeliator; j 174. ropias suas, quas sub signis habebat
Prseiungere, equos currui iungere; hadakozo, harczolo. Ke. Or. Zrin. B. prae- (erat autem mittepraemiatoribus, quos Haykocsi elefogni. Rak. On. 54. currum quatuor liatricis dextera?. Star. XXVII. 206. an. dones vocant, qua Valachis qua Thracibus
equellis praejunctum pro gynaeceo vehendo 1689 : praeliatrices copias effundit.
prsefectus) in Transylvaniaa subsidium edusuppeditans, infans cum nutrice carpento imPraslibatus, 3. (Du C.) supra memo- ceret.
positus est.
ralus ; elobb emlitett. Cod. Dip. And. I.II.
Praemonstratenses, a S-toNorberto
Prselargiter, valde large; igen bdven. pass.
an. 1120. o fundatus ordo monachorum a moAndr. Pann. 254.
Prselimiiiare, Prseliminaria, pa- nasterio Gallico Premontre (Pratum de ccelo
Pra3lati nullius, semiepiscopi, qui ctum praecedentes actiones, disceptationes; monstratum) unde originem duxerat ita appraesunt territoriis a iurisdictione episcopi or- eloczikkelyek. Ker. Nap. 266. Arch. Rak. pellatus. premontreiek, fehe'r bardtok. OH.
dinarii avulsis; felpuspokok. Kon. Egyh. VIII. 199., 300. Rak. On. 180. Jokai. Uj f. 93. Act. Synod. 3. Cod. Zi. III. 139. et passim.
287. Praelati 'Nullius, kik egy a piispokPrseliminaris, ad tempus, interim faPra^monstrativus, vim prcemonmegyei kotelek alol vegkepen kivett es semmi- ctus ; eloleges. Gall, preliminaire. Pray Hist, strandi habens; elore utalo. Cher. Jus. Eccl.
fele megyei kormanyzas ala nem tartozo ter- p. 339: Commissarii petebant, \\lRakocziani II. 129. Cunctas vero benedictiones Ecclesiae
ritorium felett a puspoki hatalommal csaknem praeliminares, quas vocant, conditiones de- velul simul caarimonias retinemus.ut praeteriteljesen egyenlo hatosaggal felruhazvak, kik promerent. Torvt. Msz. praeliminares arti- torum memorativas, praesentium excitatitehat minden piispoki joggal elnek, melyek culi, eloleges czikkelyek.
vas, futurorum praemonstrativas, quibus
nem kozvetlenul a pospoki rend folyomanyai;
Prseliminaris desigtiatio ero- Dei cultum plenius perficimus.
miert is maskent semiepiscopi neven fordul- gationum, pra;via designatio impensarum;
Prseinunitio,arma (DuC. al. s.); fegya koltse'gek eloleges foljegyzese. Tisztb. Ir. ver, vedo eszkoz. Falud. Arch. 69. Ad parnak elo.
1. Prselatio,(Du C.) officium, munus prsePraBliminariter, praevie (DuC. per tes munitionum irregularium revocari debent
lati; fopapi meltosdg. Batty. Leg. III. 650. proosmium) ;elolegesen. It.preliminaremente. ommspraemunitiones,\it: parmae, cassides,
an. 7507.
Kass. Prax. I. passim, praeliminariter nosse opera cornuta et coronata.
2. Prselatio, ius praecipuum; potior, oportet. Arch. Rak. II. 54. Moln. Patv. 33.
Prsenarrare, prius, supra enumerare,
prior conditio ; praerogativa; el&seg, elsdbbPreelis, pro: proeliis. Taurini Stauro- narrare ; elobb felsorolni. Kass. Jur. Civ. II.
seg. It. prerogaliva. Gall, priorite. Germ. Vor- machia. HI. 74. csataleirasnal. Ed. Engel. Mon. 149. non secus in sortem boniflcationis praerecht. Ko'vy. El. 30. Reliqui vel saltern unus Ungr. Bees. 1809. Pars praelis agitur gra- narratorum trium frustorum. Cf. Ter. Eun.
etiam fratrum pignoris processum in legibus vibus.
5., 5., 12. (982).
de pignore sonantibus instituendo ratam suam
Prseloquium, prologus, praefatio;
Prsenobilis, nobilitate insignis (in titudirecto successionis Jure, ratas reliquorum (Du C. al. s.); eloszo. Lampe. Hist. Eccl. Praef. lis); fonemes. Sentiv. Cur. Misc. Dec. III. P.
vero Jure praelationis, fundando Actionem p. 8.
II. 47. L. Bossani, Nobilis Hungarus 1689. M.
Prseludialis, e, ad praeludium perti- Fronck, Paenobilis Hungarus 1690. Fej. X.
suam etiam in 47: 1723. coram foro pignoris. Georch. H. T. III. 164. Csaplov. Nucl. 241. nens ; bevezeto. Cat. Libr. S. Ivanics. 218. I. 48. Bek. Pil. II. 525. an. 1714. Cf. Appul.
Prselationis iure gaudere; prae- Pazmandy Sam. Schediasmata praeludialia Met. 10., 25. Prtid. Hum. 698.
rogativa gaudere; elsdbbseggel birni. Torvt. Cogitationum coniecturalium circa originem
Prsenominatus, supra nominatus;
Msz.
sedesque antiquas et Linguam Uhro-Magarum elo'bb megnevezett. Cod. Dip. And. I.II.
Prselatitius, 3., ad praelatum pertinens; Populorum. Pestini 1786.
passim.
fd'papi. Cher. Jus. Eccl. I. 226. Munus DataPrseludium, praeparatio; elojdtek, Prsenosticare, praesagia dicere(DuC.);
rii in Curia Romana magna auctoritate pollet eldkeszulet, kezdet. It. preludio. Cod. Dip.megjovendolni, elore megmondani. Pel.
Praenosticativum
Prreparandus
Prserequlrere
515
in. Epiph. s. IV. c. 7. Sed si quis praenostiPra3parandus, i, scholae, qua? dicitur toriam et lectoriam el decaniam a dicto terncat futura ex astris eel.
praeparandia, alumnus; kepezdesz. Wallanszky pore citra.
Prsenosticativum, antea nuncians, 485.
Prsepositualis curia, ad praepositupraedicens ; valaminek eloleges ismeretet
Prseparatio, V. Adaptio 2. (Du C.); ram pertinens curia; preposti kuria. Fej.
nyujto. Pel. In corpore Christi s. II. c. 7. feldolgozds. Vect. Gen. F. . 28 : varii sunt X. 1.453. eo, quia ipsam sylvam ad ipsam CuPer hoc sacramentum assecuratur liomo de bea- fines inductionis mercium... vel nempe Prae- riam Praepositualem agnovimus semper
tiludine, tamquam per praenosticativum. parationis, vel, ut ajunt, speculationis.
pertinuisse.
Prsenotatio, actus notandi; elojegyPraeparator f unalium, qui funalia
Prsepositura, (Du C.) praefectura, sacra
zes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. 1. p. 68. conficit; fdklyakeszito. Kronst. II. an. 1527. dignitas in ecclesia cathedrali; prepostsdg.
Praenotationalis liber, liber, in quo 49 : praeparatori funalium (teutonice : Arch. Rak. I. 5. Praepositura Scepusieusis.
annotatur aliquid; eldjegyzesi konyv. Ger. Wyntliechter.)
Verancs. II. 228.
Pranotationsbuch. Kass. Prax. I. post prsesiPraeparator vasorum ad cellaPraBposituralis, ad praepositum pertidialem revisionem ad offlcium pro expeditione rium, victor; bodndr. Ger. Bottcher. Buny. nens ;prepostsdgi. Tor. Tar. 1889. p. 410.
missa ante omnia libro praenotationali Var. tort. I. 42.
in villis praeposituralibus. Hist. Eccl. Ev.
frustatim secundum rubricas insribere.
Pra3paratorie, praeparando: elokeszi- 253. Fej. XI. V. Un. 451.
Praenotatus, 3., supra memoratus; toleg. Szaz. XIV. 203, az internuntius-sal csak
1. Prsepositus, (DuC.) praepositus aedi
elobb emlitett. Cod. Dip. And. I.II. pass.praeparatorie kell kozolni az instruction
sacrae collegio; prepost. Batty. Leg. III. 253.
1. Prseparatorium, i, locus, ubi res de praeposito, qui obtinet primum locum in
Praenumerans, qui pretium libri
edendi in antecessum solvit; eldfizetd. Irodt. praeparantur; muhely. Wallaszky 450.
dextra choro ecclesiae . . . et habet in ... caKozl. Szilady A. VI. evf. I. f. 77.
2. Pra^paratorium, apparatus; elo- pitulo primam vocem.
1. Praenumerare, pretium libri edendi keszulet. Rak. On. 186. de bellicis Turcarum 2. Praepositus, iudex, more gallorum
in antecessnm solvere; eldfizc.tni. Passim.
praeparatoriis. Tor. Tar. 1891. 416. Arch. nominatus. Szaz. XIV. 552. Arpadkori priv.
2. Preenumerare, pecuniam in ante- Rak. II. 235.
Sarospatak a birot praepositusnak nevezi
cessum alicui dare ; elolegezni. It. avanzare.
Pra3pedium, (DuC. impedimentum) (franciasan).
Ger. vorschiessen. Act. et. Doc. Rakdczy p. corrigia, quibus praepeditur calceus, quonaiPraepositus infulatus, praepositus
408109: pollicemur . . . nos ipsis unius nus decidat; bocskorszij. Ger. Schuhriemen. infula ornatus ; keresztes prepost, puspoki
atque alterius mensis stipendium . . . mutuo Kov. For. St. 445: in uno foro ebdomadali suveges prepost. Torvt. Msz.
praenum eraturos.
possit tres integras pelles magnas excidere
Praepositus magister canoniPraenumeratio, pretium libri edendi praepediis et subsoleis sive per integras cus, tanito kanonok. Szirm.
in antecessum solvendum ; elofizetes. Sup. petias licet vendere illis.
Praepositus major, nagyprepost.
An. S. II. Proce. 4. Irodt. Kozl. VI. I. 75.
Praepignus, oris, praerogativa pignoris; Pri. Saec. II. p. 26. Episcopis proximi sunt diPraenumeratus, supra enumeratus; zdlogi elsoseg, eleve valo zdlog. Csaplov. gnitate Praepositi, horum alii Majores ob
eld'bb felsorolt. Cod. Dip. And. I. 179., Nucleus p. 233 : Si incattus praetensi pignoris annexum sibi Canonicorum collegium, alii
quoad bona actionalia praepignus doceat, minores sine talium consortio, quos in unum
197.
Praenuncupatus, prius, supra nuncu- absolvi debet. Kovy El. 414., 423. Georch. H. collectos capitula vocant.
patus, nominatus; eld'bb megnevezett. Pfahl. T. III. 65.
Praepositus maior Infulatus,
Jus. Georg. 163. Exstirpaturas seu in agris seu Prseplacere, magis placere; inkdbb (Du C.) praepositus ecclesiae cathedralis ; suin pratis praenuncupatorum Diverticulo- tetszeni. Batty. Leg. I. 371 : Lectio mea mihi veges nagyprepost. Hor. Mem. 248. Capiruni possidentibus. Cf. Prud. Cath. 7., 179. praeplacet.
tuli Cathedralis Ecclesioe Albensis Transilvania3
Prseponderantia, ae, proprietas prae- Praepositi Maioris Infulati atque Tabular
Prasoccupare, deprehendere (Du C.
al. s.); rajta kapni. Batty. Leg. T. II. 107. ponderans; tulsuly. Gall, preponderance. Regias in Transilvania Judiciariae Praelati.
(Deer. It. Ladisl.) si quis... propinguum in Vern. Psych. 517. Homines hi nonnullas senPraepositus minor, V. sub Praeposuum exerrationes cum natura ipsa sensionum situs major.
furti conditione praeoccupaverit.
Praepositus titularis, titulo praepoPraeorare, oratione praeire : eldimdd- confundere et oblivisci videntur, degenerationes illas non in natura sensualis sensionis per siti insignitus; czimzetes prepost. Torvt. Msz.
kozni. Ker. Nap. 97. Olt. Act. Synod. 13.
Praeprimis, imprimis, cumprimis; min1. Prseordinare, ante constituere; se spectatae, sed in praeponderantia eius(Du C. al. s.) ; elobb rendelni. Nic. De Mir. dem turbataque subordinalione, in excessiva denckeldtt. Dip. Alv. II. 212 humillimasprae393. Si autem deus nequeat futura praevidere, irritabilitale et vehementia aut in eiusdem, ut primis ago gratias.
nisi praeordinaverit ea. Cf. Vulg. Act. Apost. ita dicam, autocratia fundari.
Praeprobitas, magna, eximia probitas;
22., 14. Coel. Aur. Acut. 1., 4., 44.
Prsepondium, prae -f pondus, super- nagy becsuletesseg. Tor. Tar. 1890. p. 792.
2. Prseordinare, (in regem) prius, pondium; tulsuly. Rak. On. 168.1. 68 (8.):
Praeprovocare, supra dicere, supra
anie sacro oleo inaugurare (Du C. al. s.); elobb tepidus fragilitatis culpas huic continuo impo- memorare; elobb, feljebb emliteni. Fej. Jur.
folkenni. Andr. Pan. 6.
nit et bonorum operum pondera in oppositam Lib. 493. in praeprovocato unionis diplo3. Praeordinare, prius, ante iubere scutellam inferre negligit, et sic in statu prs- mate. Kass. Jur. Civ. I. 222.
adesse (Du C. al. s.); elobb berendelni. It. cipitii et proximi praepondii est.
Praerecensere, antea, prius recenPrseponibilis, qui prseponi potest; sere ; elobb eWsorolni. Kass. Jur. Civ. II.
preordinare. Ger. vorbeordern. Epist. Proe. p.
63: decretum est, ut ipsae gentes statim . . . elebe, elore teheto. Corp. Gram. 400.
108. sed subin etiam spatio 15 dierum sempraeordinentur.
Prseposita, ae, (Du C.) dignitas in mo- per simul versati fuissemus praeter praerePraeordinatio, actus praedestinandi; nasteriis Sanctimonialium, abbatissae proxima; censitos, contradictore coram nobis appaeldre elrendeles. It. preordinazione. Fej. I. fdnokno. Probstin. Cher. Jus. Eccl. 1., 300. rente. Dip. Alv. II. 323. Rak. On. 264.
316. Quum cuncta Dei nutu condita suaque Gubernantur Moniales per Praepositas, abPraerepetitus, 3., supra saepius nomievidentissima praeordinatione disposita. batissas et Priorissas aut Praefectas, quse natus ; folemlitett. Lampe.Hist. Eccl. p. 531 :
Beng. Ann. Er. Coenob. 88.
vel sunt perpetuae vel triennales pro ratione nobis . . . demandatum exstitit: UbiperpraePraeostensio, actus prius ostendendi; instituti. Cf. Auguslin. Ep. 211. (109).
repetitum praetitulati Dioecesani hominem
elore valo megmutatds, kijeloles. Pel. Pom.
Prsepositalis, ad praepositum perti- delegatum requisiti fuerimus . . . obtemperareIn fest. circ. s. II. c. 4. Super alia . . . debuit nens ; prepostsdgi. Fej. 1., 450. habet curri- mus. Kuk. Jur. I. 480. Kass. P. P. II. 284.
habere nomen salvatoris Jesus ratione prae- geros, iobagiones praepositales et praeter Vect. Ref. R. 2.
ostensionis.
hoc terram in quatuor locis. Ib. 454. In pra3- Praerepositus, supra repositus; elobb
Prseparandia, ae, schola, in qua futuri dio iterato Bercen est vinea praepositalis oda csatolt. Arch. Rak. IX. 34. et accessoria,
ludi magistri erudiuntur ; tanitok kepzo in- magna . . . ubi habet ecclesia cubicularios quale etiam praerepositarum fassionalium
ipso facto nullitate laborantium extorsio esse
tezete. Kormocb. f6realisk. Ert. Bpest. 1895. praepositales duos.
Pra3positoria, ae, dignitas praepositi; censeretur.
p. 124.
Praerequirere, valde poscere; naPrseparandiale institutum, V. prepostsdg. Tor. Tar. 1889. p. 415. quod
possidet omnia bona episcopalia, praeposi- gyon kovetelni. Opin. Deput. 55. uniformiPraeparandia. Torvt. Msz.
65*
516
Prserogatio
1. Pj'sescilus
Prscsensilis
tas item principiorum in Judiciis obtinenda telo, szeldelo, tdlnokmester . . . Pfahl. Jus. Sax. 72. Duplex igitur est prascriptio 1. ExGeorg. XXX. In domo (aula, curia, am Hofe) tinctiva, qua tantum exceptio constituitur ad
praerequirit, u t . . . Irnre Phil. 112.
Prserogatio, praerogativa, immunitas; proprie serviebant (Hausofficianten): Camera- submovendam intentionern alterius. 2. Adkivdltsdg. Occurrit etiam in textu Geriaa- rius, Cubicularius, Janitor, Culinae Magister, quisitiva, qua directe res aliena seu ius in
nico . Praerogdtiony) et variatur : aPrae- Cocus, Dapifer vel Discophorus, Pincerna re aliena adquiritur; illius causa in sola nerogativ)). Priv. Ceh. Dennoch bleibt die Frey- (Mundschenk), Cellarius (Kellermeister) Prae- glecta iuris persecutione posita et nine actioni
heit und Praerogatio eines Edelmans fur scissor (Vorschneider).
et liti praescribitur. Torvt. Msz.
sich. Pest. Var. Levt.
1. Prsescitus, us, (Du C. al. s.) absque
Prsescriptio completa, kitdltdtt
Prserogativa, se, dictum aut factum praescitu, non conscio, sciente aliquo; va- iddmulds. Torvt. Msz.
liberaliter ab eo, qui nobis benefacturus est, lakinek tudta nelkiil. V. Passim. Cf. Valer.
Prsescriptio dormit, praescriplio viante praestitum beneflcium : specimen et prse- res gest. Alex. M. 1., 49. Cf. Juf. Val. rer. gest. gore caret; az ido'muldsnak nincsen sijudicium benevolentias. Privilegium. Donatio Alex. M. 1., 41. (39).
kere. Szirm. Glos. 149.
2. Prsescitus, 3., reprobus, damnandus
immunitatis onerum, vectigalium, venia legum,
Prsescriptio feudalis, huberi dlibertas, quae solvit legum vinculis, gratia legis (Du C.); elitelendd. Ger. unwiirdig. For. Scr.evilles. \ruch. Jur. Feud. 100. Praescriptio
facta. Jus ordine, lege primi; kivdltsdg, sza- p. 51 : Quod si Papa sit praescitus et malus feudalis quid ? Alter modus acquirendi oribadalom, elo'jog, elo'seg. It. prerogativa, et per consequens membrum Diaboli, non ginarius in se quidem extraordinarius est
prerogazione. Szirm. Kulonos Szabadsdg. habeat potestatem supra fldeles sibi aliquo da- praescriptio, qua ius feudi per possessionem
Batty. Leg. III. 207. an. 1388. hanc gratiam tarn, nisi forte a Caesare.
continualam et tempus lege definitum acquiPrsescribere, vetuslate inlirmari; ide- ritur.
et praerogativam in nostri praesentia fecit
Prsescriptio feudalis acquisinobilibus. Cf. Plin. 37., 9. (46), 129. Eumen. jet mulni. Ger. verjahren. Cf. usucapere,
Pan. ad Const. 2. . 4. Ulp. Dig. 26., 7., 11. usucapio. Georch. H. T. III. 59. pignori, ut tiva, exstinctiva; szerzemenyes huberi
pignori nunquam praescribitur, a zdlog, elevules megszuno . . . Vuch. Jur. Feud.
et passim ap. Jurisconsultos.
Prserogativa illustrium viro- ugy mint zdlog, soha idejet nem mulja. 101. Praeterea cum prsescriptione novus nexus
rum, Vuch. Jur. Feud. 42. In literis investi- Szirm. Glos. 149. Quibus rebus non potest feudalis possit oriri aut etiam existens dissolvi,
lurae saepe numero occurrit collatio integro- praescribi ? minemii iigyeket nem mulattat hinc praescriptio feudalis vel acquisitiva
rum praediorum et territoriorum cum formula : az ido ? Pfahl. Jus. Georg. XLVI. Vocabanlur est vel exstinctiva.
Prsescriptio feudalis ordinaria,
cum omni honore, cum omni honorantia. Po- autem servi pecoraque profuga . . . usucapiotestatem harum vocum varii varie explicant; nes ilia ex ratione, quod, nisi intra cerium Prsescriptio feudalis extraordinonnulli iurisdictionem notari adserunt, alii tempus dominus illorum se insinuasset pro- naria, szabdlyos elevules szabdlytalan
praerogativam illustrium virorum, nee prietatemque comprobasset, Rex ilia prae- elevules. Vuch. Jur. Feud. 101. Praescriptio
non superioritatem territorialem desi- scripserit, praescriptio enim aliter etiam feudalis vel ordinaria est, quats in regula
obtinet et tempore lege definite decurrit, vel
gnari putant, alii per honores intelligunt do- usucapio vocalur.
Pra3scriptarius, 3., cuius ins vetu- extraordinaria, qua? ab ordinaria deflectit,
minationes, possessiones vel provincias.
Prserogativus, 3., praestans, praecel- state infirmatum est; hire nezvevalami el- in qua proinde in tempore a lege definite relens; kivdlo, kivdltsdgos. S. de Kz. Chr. II. evult. Nagy. Jus. Trans. Sax. 78. De aequitate ceditur.
1., 4: Arpad . . . in fluvio Ung primus fixit pra3scriptionis, in praesens verba essent faPrsescriptio mcompleta, terminus
sua castra eo, quod eius prosapia ista praecete- cienda, nisi egerint et agant de hac materia lege praeflxus nondum completus; kitoltetlen
ris tribubus praerogativa investitur digni- illustfes Juris professores, pauca tamen attin- iddmulds. Torvt. Msz.
gere sufficiat; per praBscriptionem nullum
Prsescriptio non currit, praescriptate.
Prseruber, valde ruber; nagyon pi- praescriptario prseiudicium inferri inde tioni non est locus; nincsen helye az ele'vulesnek. Torvt. Msz.
ros. Bene Med. II. 33.
patet. . .
Praescriptio, (DuC.); ido multa, elPrsesalvare, servare, conservare; elore
Prsescriptionis efficacia, vis praebiztositani. Ger. vorversichern. Opin. De- eviiles. Nagy. Jus. Trans. Sax. 71. Praescrip- scriptionis; idomiUdsnak foganatja.T6r\t.
put. 60. difflcultas . . . penitus diluitur eo, tio quas est modus civiiis adquirendi domi- Msz.
quod Forum isthoc Appellatorium Excelsae nii, a praescribendo seu praefigendo ita dicta
Prsescriptionis interruptio, actus
Curiae Regiae incorporandum proponalur, hac- est: temporis praefixio sive terminus a lege inlerrumpendi praescriptionem; az iddmulds
que ratione Art. 4.1507. et 55 : 1514. dispo- positus, intra quern, si res non repetitur, pos- felbenakasztdsa. Torvt. Msz.
Prsescriptivus, quod praescribi solet;
sitiones, atque Personalis Praesentiae Regiee in sessor illius fit dominus. Origo prsescriptionis,
Judiciis Locumtenentis activitas praesalven- diversis ex causis iuri naturae adscribitur, eloirni szokott. Lzb. Cod. Med. T. II. 452:
tur. Proj. Leg. Civ. 285. Jura pupillorum ab quoad formam iuris civiiis est. Olim usucapio praescriptiva . . . remedia.
Prsescriptum est iuri alicuius,
omnibus involutionibus praesalvabuntur. a praescriptione maxime differebat: ilia domiPrsesbiteriani, (alias: Puritani, non- nium, haec exceplionem dabat, qua alterius ius velustate infirmatum est ius alicuius; idosult
conformist*) = protestantes in Anglia, qui epi- exstinctum est. Kovy El. I. 33. Moln. Patv. 26. a joga. Torvt. Msz.
Prsescriptus, 3., supra, prius laudatus,
scopis carentes, pristinam religionis formam Praescriptio,, quae lapsum temporis ad praeunicam veram esse confltentur; dldozdro- scribendum Juridice sufficientis denotat. .memoratus; elo'bb, fontemlitett, It. sopvaCsaplov. Nucleus. 149. Inter fratres currit scritto. Art. Diaet. Pos. 83. qui praescripti
sok. Ker. Nap. 20.
Prsescientia, ae, praecognitio; eldre- praescriptio, sed tantum quoad usum, non Terreni oculari revisione praesente etiam Fisco
tudds. It. prescienza. Cod. Evang. T. I. p. quoad haereditatem. Nagy. Jus. Trans. Sax. Regio necessitatem et quantitatem Lineae Con161 : Distinguendum igitur est inter aeternam 72. Praescriptio itaque in genere est, modus finiarise cognoscent.
Prseseferre, continere; tartalmazni,
Dei praescientiam, sive potius omniscien- excludencM ius ob neglectam eius persecutiotiam, et inter aeternam praedestin.ationem nem, per tempus lege deflnitum; Jure civili ro- mutatni. Cod. Dip. Briiss. IV. 110. et pass.
sive electionem filiorum Dei. Szentiv. Cur.mano est adiectio aut, ut aliqui corrigunt, Ita a Serte Vestra, si, quod literae eius praeMisc. 102. Cf. Augustin. Civ. Dei 5., 9. Ter-adeptio dominii per continuationem possessio- seferunt, pacem constanter cultam et contitull. adv. Marc. 2., 8. Boeth. de cons. 5. pros. nis lege deflnili temporis. Def. bon. p. 18: nuatam serio cupit. Rak. On. 246.
Quum quarumlibet possessionum 32 anno4 et5;Mart. Cap. 2. ..159.
Prsesensatio, praesensio; elderzes. It.
1. Prsescindere, concidere (Du C.); rum pacificos possessores approbata consue- presentimento. Vern. Psych. 200. Triplicem
felmetelni. Gall, couper. Ger. vorschneiden. tudine regni nostri titulo legitimae praescrip- autem eius gradum distinguunt: praesensaLudewig. t. VI. p. 342. Coronatio reg. Hung. tionis eosdem admittat in perpetuum pos- tionis (eloerz^s, Vorempfindung), praesensioAd mensam prandenti sua3 maiestati hi servi- sidendas. Conf. Pelcz. Geisa. p. 45. et sub nis (sajditas, Vorgefiihl) et praevisionis (elobunt. Praescindet dominus Bothai.
voce Granides. Jogt. Eml. I. 144. Proj. Leg. latas, Vorhersehen).
Prsesensilis, valde sensilis, sensibilis;
2. Prsescindere, pratermittere, ut la- Civ. 241.
ceam; eltekinteni, elmello'zni. Tag. Erd. Prsescriptio adquisitiva, jogke- nagyon erzekeny. Cod. Dip. Arp. Cont. II.
II. 143: Praescindo . . . ab eo, quod etc.
res6 iddmulds. Prsescriptio extin- 215. in unum corpus compaginat una fides,
s. Nagy. Jus. Trans. quod uno eorum saucio non possunt praePraescissor, structor mensae; felme-
Prsesenta
iPrsesentis
iPrsesul
817
Prsesilium, HaBmatoxylon Campechiasensili soliditatc compacta cetera 11011 lau- (Dipl. Andrea II. an. 1228.) praesentialiter
inspicientibus. Batty. Leg. III. 15. an. 1308. num; berzsen. Gall. bre"sit. Ger. Campeschguere.
Prsesenta, se, designatio, oblatio; ki- Andr. Pann. 53. Star. XXVII. 110, an. 1272. holz. Vect. Ref. D2: De uno vasculo PraeCum nobilem . . . in comitem . . . praesen- silii.
jeloles. Torvt. Msz.
Prsespecificatus, 3., suppra accurate,
Prsesentse ius, ius designandi, offe- tialiter difigat.
singillatim enumeratus; eldbb reszletezett.
Prsesentis, V. Decima prae&entis.
rendi; kijeloles joga. Torvt. Msz.
Prseserva, se, It. preservazione, tutela; Dip. Alv. II. 299., 332. summa praespecifiPrsesentaliter, prasens (Du C. 1.);
szemelyesen. Batty. Leg. T. II. 392. an. in praeservam assumere, patrocinium ali- cata tarn sexcentorum millium, quam ... Rak.
1258: quod . . . episcopus coram nobisjorae- cuius rei suscipere ; vedelem, vedelembe On. 266.
fogadni. Fej. Jur. Lib. suppl. 46.
Prsestabilitio, actus prius stabiliendi;
sentaliter recognovit.
Prseservare se a morbo, morbum elore elrendeles. It. predeslinazione. Vern.
Prsesentaneus, 3., (Du C.) subitus,
prsesens, certus; azonnal valo,jelen; biz- antevertere, valetudinem tueri, servare ; meg- Met. II. 309. sed tantum propter divinam
ios. Pril. Abaci. 79 : praesentanea satisfac- ovni magdt a betegsegtol. It. preservare, praestabilitionem alteri respondeat.
tio. Rak. On. p. 220. in praesentcmeo peri- Wagn.
Prsestaldus, (auctore Battyano vox a
Preservative, praveniendo. morbum barbaris foedata a praesto nata, quod exactioculo. Szamosk. 1.171. suppositus Simon praesentaneam eius mortem de industria in se arcendo; elore ova. M. Bel. Prodr. 148. ve- nem denotabat, praestal ergo a praestare dirum praeservative etiam imminentes mor- clus est eo, quod suum cuique prasstat); koztranstulit. Cf. Lactant. de ira Dei 21., 8.
Praesentalitas, Praesentia. Passim bos illos . . . tempestive antevertunt.
biro, ilgynok. Batty. Leg. T. II. 201. Deer.
ap. scriptores ecclesiasticos.
Prseservativus, 3., muniens, cavens; Col. Fej. passim. Cod. Dip. Arp. Cont. VI.
Prsesentans vel Prsesentante, ovo. It. preservativo. Serm. Cat. 118. est 185. Pfahl. Jus. Georg. XXVII. Magistratus,
bemutato. Cod. Camb. Merc. 8., 11. Qui lite- enim SS. Eucharistia veluti medicamen prae- qui populo Castri. . . Castellanus . . . Archiras has pro facienda sibi solutione prsesental, servativum, quo contra tentationum impetus prseco . . . Pristaldus (Praestaldus), cuius
Praesentans vulgo Praesentante nomi- prsemunimur.
munus fere idem erat cum Testimonio Legali
natur.
Prseses Camerse, tliesaurarius; kincs- sevi nostri; consistebat enim in perhibendo de
1. Prsesentare, (Du C. reprasentare) tdrdr. Tor. Tar. 1892. p. 431.
re coram se actatestimonio. Unde etiam colopersonam alicuius sustinere, munus alicaius
Prseses Consilii Aulse Bellici, mannus Rex prsecipit de illis Pristaldos tales
agere, sustinere ; kepviselni. Batty. Leg. III. kir. haditandcs elnoke.krch. Rak. IX. 153. esse prascipimus, quales idoneos testes fieri
29: qui. . . sedem Apostolicam licet immeriti
Prsesidiariorum Hattnak, in lo- supra iusseramus.
praesentamus.
Prsestamentum, (a prastare) (V.Du C.
cum centurionis substitutus apudprasidiarios;
2. Prsesentare, (DuC.) dare, offerre; orseg hadnagya. Szaz. VIII. 265.
sacramento promittere) actus sacramento proadni. Kronst. I. 501.
Prsesidens, (Du C.) prases; elnok. mittendi; eskiivel valo igeres. Urk. Sieb. I.
3. Prsesentare, praesentem facere, aspe- Wagn. Cf. Tacit, passim.
524. an. 1342. tempore SMI praeslamenti,
ctui subiicere; bemutatni. It. presentare. S.
Prsesidentia, 33, moderamen, summa quivis causam nominet.
Prsestandus, i,V. Praestaldus. Batty.
de Kz. Chr. II. 1., 15: conspectui principum rei (Du C.); elnokseg. Ger. Das Prasidium.
praesentantur. Marc. Chr. II. 39. omnes Mol. Sis. D: Itaque concilium Ephesinum ra- Leg. T. II. 363. an. 1239: diem . . . assignaapparatus in domo . . . existentes sibi prae- tam habuit praesidentiam . . . S. Coelestini vimus competentem mediante Praestando.
sentari faciebat. Cf. Appul. Met. 6., 4; Aur. Papse.
Prsestans, sacramento promittens. V.
Viet. Vir ill. 77., 13.
Prsesidialis, ad praesidem pertinens; Praestamentum; eskiit tevo. Urk. Sieb. I.
1. Prsesentatio, (Du C.) exhibitio, tri- elnoki. Ger. prasidial. Kass. Prax. I. post 524. an. 1342. quod si prima vice praestans
butum ; ado. Ger. Abgabe. Kronst I. 634.
praesidialem revisionem ad offlcium pro exsuum offenderet sacramentum.
Prsestaria, V. Praecaria.
2. Prsesentatio, munus, xenium (Du C. peditione missa.
Prsestigiatoria ars, prsestigise; bual. s.); ajdndek. Ger. Present. Tor. Tar. Prsesidialiter, via prsesid;s; eldljdro1893. p. 27.
sdg utjdn. Cod. Camb. Merc. 94. Sua vero veszet. Diss. de Ferr. Cand. . 118. sive hi,
3. Prsesentatio, (DuC.) reprasentatio; Maiestas Sacr. in favorem Commercii benigne quos recensuimus ferri igniti innoxie tractati
bemutatds, beiktatds. Uj Magy. Muz. III.dispositura est, ut scripture in exteris Regnis .effectus, Linimento in bos usus apto pro196. Recognitiones de nova dissaisina de exhibendse praesidialiter cancellarise Regise ducti sint, sive per fascinationem oculorum
morte antecessoris et de ultima praesenta- Aulicse substernanlur, inde vero via Ministe- arte praestigiatoria causatam aut quamtione non capiantur, nisi in suis comitatibus. rii rerum exterarum acl suam destinatio- cumque artem dsemoniacam.
Prsestigium, (DuC. Ttô^ttAv^/wa^pro4. Prsesentatio, actus tradendi, mon- nem promoveantur.
strandi; bemutatds (valtasnal Cambium).
Prsesidianus, 3., prsesidiarius; 8r- tectio) fascinatio; bubdj,rvardzs. Gall, preGeorch. H. T. III. 170.
katona. Thok. Diar. II. 12. Ratione fortifica- stige. Jok. Epp. I. 256. 0 nevelosegere nagy
5. Prsesentatio, actus offerendi ad tionis Semptaviensis et sustenlationis prae- befolyast latszik gyakorolni Zuzanne kisaszmunus aliquod; valami dllomdsra valo sidianorum peditum.
szony; s viszont Zuzanne kisasszony ennek a
kijeloles. Torvt. Msz.
Prsesidiari, (DuC.) munire, custodire; francziaba ojtott negernek a praestigiuma
Prsesentator, qui aliquid adfert, in megszdllni. It. presidiare. Cod. Alv. I. 333. alatt latszik allani. Cf. Cassiod. Var. 7., 7.; de
manus tradit; bemutato. Arch. Rak. VIII. Si quidem pro maiori conditione et indispen- Amic. 19. . 1.
200. Inter Latoris et Praesentatoris parva- sabili servitii ca3sarei exigentia ita opus sit, Prsestimonia, se, V. Praestimonium.
differentia, mivel az credentia in verbis et tria loca germano militi praesidianda pe- Fej. X. I. 161. quas quidem quartas decimaverborum fide consistit. Lator sine verbis est. tuntur. Rak. On. 169. Arch. Rak. I. 11.
rum reverendissimi in Christo Patres et DoTabellarius cum verbis nuncius etc. Bercsenyi.
Prsesidiarius secretarius, prsesi- mini Strigoniensis Ecclesise Archiepiscopi tanDip. Alv. II. 3.
dis a secretis; elnoki titkdr. Arch. Rcik. IX. quam personates praestimonias prosuo conPrsesentia palatinalis, tribunal pa- 452.
sueverunt conferre beneplacito voluntatis.
latini; a nddor it eld szeke. HajnikPerjog. 76.
Prsesidiatus, 3., presidio praeditus, muPrsestimonium, (Du C.) prsestatio ;
Prsesentia palatinalis in curia, nitus; drokkel elldtott. Tor. Tar. 1887. p. teljesites. Ger. Leistung. Fej. Jur. Lib. 524.
ipsius palatini iudicium ; a nddor szemelyes 649. praesidiata fortalitia.
Par. Pap.
birosdga. Hajnik Perjog. 23.
Prsestolanler, praslolando, exspePrsesidium gerens, prases; elnok.
Prsesentia Personalis, V. s. Justi- Tisztb. Ir. Prsesidium gerens = Elolulo.
ctando ; vdrva. Cod. Dipl. Hung. Pat. t. VII.
tiarius; kirdlyi szemelyviseld.
Prsesignificatio, actus prsesignifi- 472. Oppressionem in se ipsos praestolanter
Prsesentialitas, prasentia; jelenlet. candi, prsenuntiandi; elorevalo . jelentes. ex huiusmodi improvisa invasione ipsorum...
Fej. X. I. 738. et absque ipsorum praesentia- Tor. Tar. 1887. p. 68. Cf. Lactant. 7., 15., 4. possint perich'tari.
litate in causis quibusdam nominibus eorumPrsesul, qui aliis prseest, prseses, rei aliPrsesignitus, 3., ornalus, decoratus,
dem. Cod. Zi. HI. 383. Cod. de Sztara. II. 16. insignis; kitilno. Fej. X. I. 359. uberioris cuius auctor. Penes episcopos potissimum
Prsesentialiter, (Du C.) prsesens, in fidelitatis claritale fidei constantia ingentiori mansit haec appellatio (Du C.) H. 1. quoque
episcopum significat; fdpap. S. de Kz. Chr.
persona; szemelyesen. Ko'l. Am. II. 108 : praesignitus. Cod, de Sztara II. 218.
Prsesulare
Praesumtio
II. 4., 5 : Hie quidem praesul erat et exinde

Prsesumtio, (Fore.) sequiori aevo: auda- Prseteriiaturalis.quodpraeternaluram
translatus in regem coronatur.
cia, confidentia, nimia spes, (DuC.) invasio, fit; termeszetellenes. Vern. Met. II. 140.
Prsesulare, (DuC.) praesulis munusge- usurpatio; bitorlds. S. de Kz. Chr. II. 5. Quia vero venenum actiones corporis tui laedit,
rere ; fo'papnak lenni. Batty. Leg. T. II. 76. 1: Rex in corde et animo occultabat Otacari impedit et evertit, vides legibus corporis tui
an. 1059. Luc. Regn. Dalm. 96. Cod. Dip.
praesumtionem temerariam contra patrem particularibus contrarium effectual produci,
Arp. Cont. VI. 82.
et ipsum attemptatam. Cf. ap. Tert. et Appul. qui dicitur praeternaturalis. Hinc intelligis,
Prsesulatus, us, (Du C.) officium, digni- passim.
cur medici omnem corporis statum morbosum
tas praesulis ; fopapi meltosdg. Beng. Ann.
Prsesuppoiiere, postulare; conditio- vocent statum praeternaturalem.
Erem. Ccenob. Pra3f. Contestem aget et altera nibus astringere ; eldre foltetelezni. Pel. De
Tui quondam Praesulatus Ecclesia Veszpri- convers. Pauli s. II. c. 1: Electio praesup- Arch. Rak. II. 165. csak tudhassa : praetermiensis.
ômfdileclionem specialem. Pazm. Dial. 591 propter mennyi kell (bor). Ibid. IX. 507. Cf.
Prsesuleus, 3., adprasulem pertinens; Bod. Hist. Eccl. II. 71. Rozsny. D. 50. Rak. Pronto ap. Gell. 19. . 10. Cato et Varr. ap.
fdpapi. Irodli Kozl. VI. 3., 557. praesuleo On. 370.
Gell. 19., 10. . 10. Enn. Fr. 259.
tuo patrono. Beng. Ann. Erem. Ccenob. Praf.
Prsesuscipere, antea, prius suscipere;
Prsetextualis, e (cui opponitur : realis)
Dedit Illustrissimos sacri Praesulei honoris elobb felrenni, tdrgyalni. Kass. Jur. Civ. simulatus, praalentus ; uriigykepen felhoredimitos Tyaris: Albertum Episc. Csanadien- I. 212. II. 66. omnes itaque illae, quae occa- zott. Tor. Tar. 1888. p. 535.
sem etc.
sione praesuscipiendorum aliorum actuum
Prsetextualiter, per speciem; szmPrsesultor, cursor: eldlovag, csatlos. Judiciariorum observandaa sunt regulae.
leg, urugy alatt. Tor. Tar. 1888. p. 682.
Ger. Laufer. Prise. Serv. p. 34: Praesultores, Prsetaetus, (DuC) supra memoratus; non apparenter lantum sive praetextualiter.
qui currus praaibant el praecurrebant. Car. Bel. fennebb erintett. Cod. Dip. Arp. V. 31.
Thok. Diar. eladni praetextualiter kivcinvan.
De Arch. 47.
Prsetansare, ante taxare; elore megPrsetextuare, causam confingere ; uruPrsesumere, (Du C.) apud sequioris becsiilni, elore meghatdrozni. Han. Mon. gyill felhozni. Ger. als Vorwand vorbringen.
aevi scriptores pro : audere, moliri, suspicari, Jur. P. I. 119 : recipere debeat premium mer- Cod. de Delict. 359. Qui lucri causa parentes,
coniicere, sumere sive in bonam sive in ma- cedis praetansatum.
fratres, aut sorores, amentes, furiosos et bolam partem. Ital. presumere. Gall, pre"sumer ;
Prsetaxare, (Du C.) prius, supra nume- norum administrationis incapaces praetexmerni, feltenni. S. de Kz. Chr. II. 4., 2: rare ; felebb erinteni, emliteni. Luc. Regn. tuaverit. Rak. On. 174. Arch. Rak. II. 531.
malum praesumere ab eo (rosszat tenni fel Dalm. 97. ut tola insula Zuri sit propria et Pril. Abact. 124.
rola). II. 2., 3. II. 5., 1. A. 1., 16. Cf. Sulp. specialis praetaxati Mon aster ii. Cod. Dip. Prsetextuere, V. Praetextuare. Tor.
Sev. chron. 1., 47., 4. Auct. inc. pan. Const. And. passim.
Tar. 1891. p. 421. praetextuissemus.
2., 3.
Prsetendens Regni, Regnl competiPrsetextuose, sub praetextu v. pratePrsesummere, V. Praesumere. Arch. tor ; tronkovetelo. Wagn.
gens, per speciem ; valami uriigy alatt.
Rak. IX. 553.
Pra3tendere, postulare (Du C. aftirmare, Jogt. Eml. T. II. 1. p. 412 : equos praetexPrsesumpmere, V. Praesumere. asseverare); igenyelni, kovetelni. It. pre- tuose quseritans. Tag. Erd. II. 338.
Szaz. XV. 44.
tend ere. Wagn.
Prsetextuosus, 3., simulatus, fictus,
Prsesumptio, arbitrium iuridicum
Prsetensa, , fraudulenta ostentatio; falsus ; iirugyes, kifogdsos. Kuk. Jur. I. 370.
(DuC. al. s.); jogvelelem. Kon. Egyh. 400. uriigy. Tor. Tcir. VIII. imaginationes seu Regnat Camera praetextuosis variarum exPrsesumtio cedit veritati, verilas praetensas.
torsionum actibus . . .
potior est suspicione ; fobb a valosdg a hiePrsetensibilis, quod praetendi, postuPrsetitulatus, prius, supra inscriptus
delemnel. Georch. Ert. 127.
lari potest; kovetelheto. Fej. Jur. Lib. 352.(Du C.) ; felebb czimzett. Szentiv. Cur. Misc.
Prsesumtio iuris, lege nixum arbiPra3tensio, postulatio; praetensiones Dec. III. P. I. p. 62. His praenotatis sequitur
trium, suspicio ; torvenyen epiilt gyanitds. facere, postulare ; koveteles. Ger. Praeten- Catalogus praetitulatus. Kass. P. P. I. 180.
Rechtliche Vermulhung. Torvt. Msz.
sion. Act. et Doc. Rakoczy 27 Proj. Leg. Civ.Arch. Rak. VIII. 1P2.
Prsesumtio iuris et de lege, lege 230. Lzb. Cod. Med. III. 294. Jogl. Eml. II. 1. Praetor, iudex civitatis ; tisztbiro,
nixa et indubia suspicio; torvenyen epiilt 1. p. 244. Knauz. M. E. Str. I. 484., 626. vdrosbiro. Torvt. Msz. M. Bel. Geogr. 509.
es czdfolhatatlan gyanitds. Torvt. Msz.
Torvt. Msz. praetensio accessoria, mellek- Civitates libers regiae, peculioregioadscriptae,
Prsesumptio iuris tantum, suspi- koveteles; praetensio principalis, fdkove- peculiaria adaque in Regis et regni commocio, arbitrium, quod in dubium vocari polest; teles.
dum, negotia, per senatum, cui Praetor, pletorve'nybeh megczdfolhato
gyanitds.
Prsetensive, ut fert, dicit; dllitolag. rumque cum Consule praficitur, regia procuTorvt. Msz.
It. preteso. Ger. vorgeblich. Kass. Jur. Civ. I. rant auctoritate.
Prsesumptivus, 3., quod coniectura 31. nulla habita aviticitatis et condivisionali2. Prsetor, foispdn helyettese. Prise.
augurari potest; gyanithato. Ger. muthmass- tatis ratione, velamine et sub praatextu acto- Serv. p. 26 : Praetor fuit is, qui Comitis
lich. Arch. Rak. VIII. 227. nullum a tergo rum diuturnorum praetensive cum ingenti mandata exeqtiebatur, cujus vices interdum
hostem aut certi inimici succursum praesum- utilitate et fidelitate praestitorum servitiorum subibat Praeco, et erat Praeeone superior,
tivum habendi.
in Provisorem suum in sua qualitate vix 4 an- quod ex sequentibus patet : Dux igitur Vice
Prsesumptor, vanus (Du C. qui aliquid nis Offlcio defunctum etc.
Comitem ad se vocari jubet, Vice Comes
contra his committere praesumit); onhitt, el1. Prsetensivus, 3., arrogans, inso- Praetorem, Praetor Praeconem, Praeco Jubizakodo. It. presontuoso. Gall, presumplueux, lens ; mereszletes. Rak. On. 62. Aegre tulit dicem. Bel. appar. Dec. I. Mon. V. p. 247.
suffisant. Fej. V. HI. 483. Sed et nos Maiestati minister ille praetensivam delusionem
3. Prsetor, V. Bassa. Gubernator.
Regiae facimus boni nuncii relativam, quia conceptus sui.
Bel. Geogr. Comp. 542. 2. Turcicam Dalmanoster exercitus de praesumptoribus Unga2. Prsetensivus, 3., simulatus, quod tiam Praetor sen Bassa, Turcorum Imperaris in congressu campestri semel et iterum praetenditur'; urugy-, dllitolagos. Rak. On. toris auctoritate dirigit . . . p. 542. I. Croatriumphavit. Cf. Ammian. et passim.
161. qui paganorum figmenta in praetensivo tico-Hungaricum Croatiae, Slavonian acDalmatiae
Prsesumptuositas, insolenlia; el- lumine verae fldei in theatris decantant. Prorex seu Banus, Regis Hungarian nomine,
bizottsdg, vakmero'seg. It. presuntuosita. Knauz. M. E. Str. I. 44.
ad normam legum Hungariae et Illyrici provinPrseter mensuram, ultra modum, cialium administrat 2. Croatico Stiriaco RegiFej. X. I. 489. sed potius p03na etiam alios
quoslibet a tali presumptuositatis audacia extra modum ; immodice, nimium ; tulsdgo- mini, Stiriae, Croatiae Militaris Littorisque
san. Ger. ubermassig. Opin. P. I. . 2 : Syl- Adriatic!, Praetor seu Guberaator adaeque
retrahat.
Prsesumptuosus, 3., arrogans, im- vis . . . praeter mensuram devastatis.
Regis Hungariae potestate moderatur.
modicus aestimator sui (DuC.); kerkedo, onPrseteriti, neglectae legitimae proles;
4. Prsetor, qui praeestdiscipulis ; ifiusdg
hitt. Andr. Pann. 70. Non enim se retrahit ab elmellozott torvenyes gyermekek. Georch. felugyeldje. Sz6kesf. f6gymn. Ert. 1894/5.
arduis operibus, quae potest digne agere, ut Ert. 37.
p. 14. A jobb tanulok koziil censorokat vagy
pusillanimus, nee se ingerit ad ea, quae digne
Prseteriuridice, iniuste, non iuridico Deeuriokat vagy Praetorokat nevez ki.
complere non potest, ut praesumptuosus. modo vel ratione; nem torvenyes utonPrsetor montanus, iudex montanus ;
Wagn. Cf. Salvian. tie gub. Dei. 7., 8. p. 258. modon. Bod. Hist. Eccl. II. 62.
bdnydszi tisztbiro, vdrosbiro. M. Bel,
t*reacclpere
519
Pratica, 33, litteraj testimoniales; bizoGeog. 501. Forum Montanum in liberis monet praeversio, quam erga nonnullos homines
tanisque urbibus a foro urbano distinctum id- animalia et res vita carentes sentimus, quin nyitvany, engedely. Lzb. Cod. Med. T. II.
que caussis metallurgorum examinandis defl- caussa eius nota sit i. e. sympathia et anli- 436 : testes literas, sic dictas Pratica.
nitum apud Praetorem montanum locum pathia.
Praticulum, pratulum; kis ret. Knauz
fiabet. A quo, caussarum dubiarum provocatio,
Prsevie, (adv. a pravius) prius; meg- M. E. Str. I. 516., 670.
Pratiuus, 3., pratensis; reti. Fej. V. III.
ad Delegatum urbium montanarum iudicium eldzoleg, elobb, eleve. Rak. On. p. 11. 1.
fieri solet.
2730. (29.): . . . eis per ducem Lotharin- 199. terras et possessiones suas cum terris
Praetor pagi, iudex pagi; falusi biro. gise . . . insinuatum fuerat pacem neutiquam aratoriis, pratinis, piscinis, vinetis et virgulGer. Dorfschulze, Dorfrichter. Benk5. Im. Nat. concludi posse, nisi praevie in sinceritatem tis . . . dedisse et tradidisse in concambium.
Pratosus, pratis circumdatus; retekkel
Sic. 59. uti sunt: Judicem sive Praetorem paciscendi demonstrandam incaptivarentTokokorulvett. Marc. Chr. III. 13. et vidit. . .
Pagi (Falusi Biro) agere.
Hum . . .
Praetor regni, V. Personalis praePrsevigere, praeponderare, pravalere; fluvium bonum et pratosum.
Pratrya, fors. idem quod copia. Szaz.
sentiae Regiae in Judiciis Locumtenens. in usu esse: tulsulyban lenni. Pest Var.
orszdgbiro, Wallaszky 157.
Levt. Kass. Prax. I. pass. De ordine manipu- III. 570. Omamarath dominus Turcorum nePrsetoria biremis, (Du C. s. v. Prse- lationis negotiorum penes ilia Dicasteria prae- dum tota cum sua, sed Tartarorum, Anatulie,
Romanic Pratrya, uti veraciter rescivimus,
toriola haac habet: Domuncula in navi. Gloss. vigente. Proj. Leg. Civ. 166.
Isid. Papias : Prsetoriola parvse domus in naPrsevisio, actus animo praavidendi; pedestribus et equestribus centum stb.
Pravda, se, vocabulum origine Slavicum,
vibus, ubi secreta conduntur). Quam ob rem eldreldtds, kildtds. Rak. On. 53., 60. praequod ius, verum signir.at. Pravdam facere,
prsetoriam biremem navium genus putamus, visio futurorum.
Pragmatica opera, facta; tenyek. ius administrare ; igaz, jog, igazsdgot szblin quibus domunculse fuere, ut milites conderentur et similes essent navibus annonas Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 109 : que mente tene- gdltatni. Tor. Tar. 1893. p. 3. Discutiens ad
portandis aptis ; orsegi hajo. Isthv. XI. 173. mus, ferimus, operibus eciam pragmaticis Pravdam, per Pristaldum misit Varadinum.
Hajnik Perjog. 252. Diss. de Ferr. Cand. . 58.
1. Prsetorianus, 3., prsetorius, ad cu- imitamur.
stodiam corporis pertinens; testdrsegi. Diar.
1. Pragmatica saiicio, privilegium ; baud secus aBvo medio quia neque turn primas,
Com. II. 8. Capitaneo Turmse Praetorianae szabadalom. Eszt. Okm. p. 28. (Deer. Ladisl. ut aiunt, instantias negligere integrum erat,
Hungaricae.
1380) : Cum Privilegia sen regales pragma- res dubise, antequam ferri candentis iudicio
2. Pra3torianus, i, custos corporis; lice sanciones.
examinarentur aut terminarentur, vel ad arbitestdr. Reg. Turm. Prat. 11. Ad ... Judi2. Pragmatica sanctio, (Du C.) legiti- tros vel ad loci, in quo habebantur, sive ad
cium Bellicum ordinatus Praetorianus veste mum decretum ; tenyleges, jogos rendelke- Pravdam dictum sive publicum iudicium deuniformi debite indutus prsscripta bora eo zes; orszdgos szerzodmeny, orszdcldsi ferebantur, eidemque primum ventilandaB et
compareat.
szerzodes. An. Sc. I. 263. an. 1274 : ut haec componendaB tradi solebant; tandem vero ad iuPra3torium, curia; vdroshdz, tandcs- noslra pragmatica sanctio robur obtineat. dicium ferri derivabantur.
hdz. An. Sc. I. 95. an. 1550. Kronst. I. 657. Torvt. Msz. Nagy Erno. Magyarorsz. Kozj.
Pravila, a3, Nomocanon major, =
Bel. Geogr. Comp. 444. Szaz. XI. 580.
172. Pragmatica Sanctio alatt 6vszazadokon leges, canones continens, rumenice: IndrePra3tumidus,nimium inflatus, lumens; keresztiil oly hatarozatokat ertettek, melyek ptarea ledgij; egyhdzi torvenyeket tarnagyon felfuvalkodott. Diar. Com. 1796. valamely igen nagy fontossagii iigynek meg- talmazo. Nill. Symb. p. 467.
p. 2. felicitate praetumidum hostem. Cf. ap. valtozhatatlan vegleges szabalyoz^sat tartalPraxatorium, pro: braxatorium.
Ammianum, Claudium, Juvencium passim.
maztak. Nevezetesb pragmatica Sanctiok IX, Tag. Erd. II. 38. an. 1747.
Prsevalentia, 33, priores partes, pra3- Lajos es VII. Karoly franczia kiralyok altal
1. Praxis, usus, industria; gyakorstantia, vis prsevalens; elony, tulsuly. It. 1269. illetve 1438. a gallican egyhazra vonat- lat, gyakorlottsdg. Szaz. IV. 396. Kass.
prevalenza. Brunner 11. Cf. Paul. Dig. 6., 1., kozolag kibocsattattak; lovabba VI. Karoly ne- Prax. I.
met csaszare, melylyel a Habsburghaz noagai2. Praxis, is, ars, machina, dolus; mes23. . 4.
Prsevalescentia, nimia potentia, do- nak orokosodeset szabalyozza Ausztriaban. terfogds, fortely. Verancs. V. 146. si huminatus ; tulkapds, fennhatalom. It. preva- Nemelykor a torvenyhozo testek megallapo- iusmodi dolosis praxibus vel a Transsylvano
lenza. Ac. Com. Sopr. p. 18.
dasait is pragm. sanctionak nevezik. III. Karoly vel a Turcis provocabitur.
Praxis criminalis, usus, tractandi
Prseveda, se, alimentum; elelmiszer. (mint nemet-romaicsaszar VI.) a Habsburghaz
Ljub. Mon. Jur. P. K V. III. 219. nullus . . . fiaganak kihalasa esetere a tronokat a noagak modus in causis capitalibus ; biinteto torvepraesumat dare . . . aliquam prserogalivam . . . reszere ohajtotta megtartani es ezert 1713. a nyes eljdrds. Tisztb. Ir.
pastori ultra praevedam seu bladum.
Praxis iudiciaria, usus, tractandi
kovetkezo rendelkezest tette : a flag kihalasa
Prsevenda, 33, V. Praebenda. Thok. esete"re az orokosodes illeti 1. felseges ural- modus in iudiciis; torvenykeze'si gyakorlat.
Diar. 485. Az en mellettem levo embereim kodo Karolynak leanyait; ezek utan 2. testve>- Torvt. Msz.
praevendajdrul az estve ide kiildott com- batyjanak Jozsefnek leanyait, 3. az uralkodo
Praxis iuridica, usus, tractandi momissioi melleti a fovezernek, felmenve"n a to- Karoly novereit, I. Lipot leanyait 6s v6gre dus in litibus; pergyakorlat. Torvt. Msz.
Praxis pharmaceutica, usus et
rok tisztekhez arra rendeltetett embereim, ma 4. a Habsburghaz tobbi no^gait. Torvt Msz.
Pragmatice, (nQKyânxiaq) usu tractatio Pharm ; gyogyszereszeti gyakorkezdettik kifogni mind a kenyeret, bust s mind
(Du C.); praktikusan, gyakorlatilag. It. lat. Bene Pol. 251.
az abrakot.
Praxizare, efficere, exercere, peragere;
Prseventio, actus prseoecupandi, pra3- praticamente. Ger. praktisch. Vern Psych. 407.
veniendi; megelozes. It. prevenzione. Kovy At cum passionibus dediti et affectibus agitati, gyakorolni, vegbevinni, foganatositni.H.
El. 655. Citationis effectus sunt 1. Sapit Ad- si etiam in rem bonam studio et impetu suo praticare. Rozsny. D. 43. melyekre az mas
monitionem ... 5. Operatur praeventionem ferantur, unum faciunt neglectis aliis, quas pa- reszrol a hlmas torok csaszar is tulajdon jo
idest absque calumnia ad alium forum, quam- riter facere oportet enthusiastaa propterea di- akaratja szerent approbalja, megtartsa espravis seque competens Incattum citare non est cti, rem non modo pragmatice noxiam, sed xizdlja, melyek szerent levelet is adja.
integrum.
Preabundans, valde abundans; igen
etiam moraliter turpem faciunt.
Prseventiva censura, veniam libri
Pragmaticus nexus, nexus e pra- bovelkedd. Pel. Pom. L. X. P. III. Art. HI. :
per typos edendi praecedens censura ; elole- gmatica sanctione profluens; pragmatica quia beata virgo plus omnibus laboravit in grages censura. Jokai Kosziv. II. 66.
sanctiobol eredo kapocs. Diar. Com. 1796. tia preabundantissim-a . . . omnis boni
Prseventus est propria morte, p. 27. Regnis et Provinciis nobiscumpragrma- operis merito fuit plenissima.
subitanea et improvisa morte decessit, subita tico nexu iunctis.
Preacceptatio, actus valde diligendi;
morte exstinctus est. Passim occurrit; rogPrandere, nsi, convivio excipere ali- kivdlo kegyelemben valo reszesites. Pel.
ton, vdratlanul meghalt. Marc. Chr. II. 41. quem ; megvendegelni. Georg. Sirm. I. 57. Pom. L. IX. P. I. Art. III. c. 3.: Duodecimo
charitas beate Marie virginis fuit et est prepraeventus est propria morte.
et in tribus diebus pransit eos.
Prseversio, actus pravertendi, prapoPrasminus, smaragdus; smaragd. acceptationis divinalis.
Preaccipere, superius proponere;
nendi, magis diligendi vel ffistimandi; haj- Tor. Tar. 1890. p. 368. duos \apidesprasmini
eldre, elobb kituzni, felhozni. Pel. Pom,
lam. Vern. Psych. 129. denique prasdilectio virides magnos.
820
Prefixio
L. I. P. V. Ave gratia plena, que fuerunt verba catorios globulos gerens ante Sacerdotem ' keveny. Comp. Slav. Croat et Dalm. 12. Daltheraatis nostri preaccepti.
in genua provolvitur.
mat33, quorum Uscoci id est perfugi, ferum
Preambulus, 3., (Du C. praeambuPrecatus, us, rogatus; esedezes. Buny. hominum genus predauci adpellati et Morlus) praecurKens ; megeldzd. Th. Vet. Mon. Var. tort. I. 259. Fej. X. 7., 808. precatibus lachi.. . colonias intersertas habent.
47. an. 1224: fama preambula.
et nonnullorum virorum precibus. Cf. Stat.
Predeclaratus, prius, supra declaraPreapticare, parare; elkesziteni. It. Theb. 10., 71. Ammian. 24., 6.
tus; elobb kijelentett. Tor. Tar. VI. 57.
attare. Georg. Sirm. I. 26. Et preapticavePredelectabilis, iucundissimus;igen
Precedere, aggredi; elebe lepni,megrant unum gladium triacutas (fors. triacutum) tdmadni. Georg. Sirm. I. 20. Quis lalis vir gyonyorkodteto'. Pel. Pom. L. IX. P. L Art.
more Bbhemorum.
est, qui precederet istum latronem.
III. c. HI.: Nono charitas beate virginis fuit
Preassumere, V. Preaccipere. Pel.
Precella, an, spirula; kis perecz (siite- predelectabilis.
Pom. L. V. P. II. In quibus quidem verbis meny). Ger. Bretzel, Breczel. Tor. Tar. 1889. Predisponere, ante disponere; elozopreassumptis tria precipue notantur.
p. 373. Item ad pretia tritici semellarum pre- leg megdllapitani. Pel. Pom. L. V. P. I. Art.
Prebeg, V. Pribecus. Cod. Farn. 42. cellarum et aliarum panium. Schla'g. 1448. I.: Qualiter ab eterno predispositum erat a
quod unus profugus ab exercitu Turearnm
Precelsitudo, praecellentia; kivdld- divina sapientia.
wlgo prebeg venit.
sdg, kitiinoseg. Pel. Pom. L. V. P. III. Art. Predium, terra exslirpata; irtvdny.
Prebendarius, i, qui bonis Ecclesiasti- I. Deus ipsam (Mariam) fecit optimam . . . Schla'g. 1577. Terram suam per se purgacis (praebenda) utitur; egyhdzi javadalmat ulpote matrem dei veram in tanta precelsi- tam irtvan dictam. 1330. Anj. 0. II. 491.
Predonicus, 3., (DuC. praedonicus) ad
elvezd. It. prebendario. Gall, prebendier. Ger. tudine boniialis, quantum in se fuit.
Pfrundner. Cod. Dip. And. V. III. p. 398. Cod. Preceptoria3, V. s. Litterae prae- praedones vel praedam pertinens, praedatorius;
ceptoriae. Pesty Szor. III. 280. Sze"k. Okl. rabldsi. Szek. Okl. III. 164. hoc factum preDip. Arp. Cont. IX. 163.
donicum. Vjestnik I. 61. an. 1550. more
Prebendatura, se, offlcium beneficii I. 93.
ecclesiastic!, praebendae; egyhdzi adomdny
Preceptorie, ex mandate; parancs hostili et predonico.
hivatal. Star. XI. 19. inscribat ad rubeum szerint. Pesty Szor. III. 64. nobis precepPredotare, donare, augere, mactare alilibrum, ubi solent inscribi inventaria preben- torie directas literas.
qua re ; megajdndekozni. Fej. VIII. 3., 405.
daturarum.
Precessorie, anticipative; elolegesen. ut diclam possessionem exempcionis litulo dePrebigh, V. Pribecus. Georg. Sirm. I. It. anticipaliva. Ger. in vorhinein. Cod. Dip. corare et predotare dignaremur.
239. quod principaliter esset Hungarus pre- Arp. Cont. XL 598. denegassent dare deciPredotatio, actus praemio donandi;
bigh id est fugitivus mortuus in arce Gywla. mas . . . frugum scilicet, vini, millii, apum et megjutalmazds. Pel. De s. Steph. s. IV. c. 3.
Precamen (Du C.) preces; keres. minuta earumdem, kytas videlicet, gallinas et
Predotatus, donis plurimis ornatus;
Tkal. Mon. Ep. I. 177. an. 1275: nullum effe- decimam de custodia porcorum, que wlgo gazdagon megajdndekozott. Pel. Pom. In
ctum tarn timor divinus quam nostra sunt polyche dicuntur ac decimam tribuli fori . . . prologo : Idcirco in hoc opere duodecim eius
precamina consecuta. Batty. Leg. II. 477. mediam decimam precessorie, que vicesima magnalia sive mysteria, quibus ipsa tanquam
an. 1284. Fej. IX. 3., 211. Obs. Jadr. 399. dicilur . . . et decimam agnorum.
duodecim radianlibus stellis predotata glovespertina precamina. Cf. Oeil. Serg. eleg.
Preciare, (Du C.) pretium ponere vel riatur, in duodecim libris distincta descride pulice (in Poet. Lat. minor, ed. Wernsdorf aeslimare; becsulni, erteket meghatdrozni. bunlur.
vol. 6., 2. p. 387.
Batty. Leg. III. 419. an. 1434.
Predates, fors. pro : predites, praediPrecare, pro : precari (Du C.); kerni.
Precium, sumptus; koltsey. Rac. Mon. tes; igen gazdag. Tor. Tar. III. 65. V.
Prot. inq. 186: eram graviter inflrma et cre- SI. VII. 48. an. 1044: emi ex meo precio. j Scuffia.
debam mori, et tune precavi beatam M. quod
Preclaritas, excellentia, eminentia;
Preeminentialis, praeeminens, exipsa oraret pro me.
kitiinoseg. Pel. Pom. L. I. P. II. Art. HI. c. cellens; kivdlo. Pel. Pom. IX. P. II. Circa
Precariare, (Du C.) Precaria est libel- 12: Duodecima Stella, qua gloriatur beata primum mysterium preeminentialix videlilus seu charta, qua quis allodium vel prsedium virgo, dicitur habilaculi preclaritas.
cet magnitudinis, ut valeamus scire, quam
' ab Ecclesia sub annuo censu ad vivendum
Preconius, 3., (DuC. praeconius) ad magna et excellentissima est charitas beate
accipit, illud precario possessurus. Praeca- praconem pertinens; hirnoki. Ljub. Mon. SI. virginis.
riare igitur significat: in precariam dare, I. an. 312. consilio voce preconia congre- Preexaltare, admoclum exaltare; mdprecario more concedere; berbe adni. Fej. gate. Chr. Dubn. p. 9. Cf. Praeconius. Cic. sokndl jobban felmagasztalni. Pel. Pom.
II. 55. ut ibidem Deo pro tempore servientes Quint. 31., 95.
L. X. P. II. Art. II.: Profecto hoc fuit. . .
habeant liberam pOtestatem haec bona dandi,
Preconizatio, (Du C. praeeonizatio) magne glorie in celo, quod videlicet una puella
vendendi, commutandi, precariandi et quid- per praeconem denunciatio; hirdetes. Ljub. super omnes creaturas sit preexaltata.
quid libuerit concorditer tantum ad utilitatem Mon. SI. XL 214. an. 1347 : Nicola . . . prePreexcellens, valde excellens, nimius;
Ecclesiae.
igen, szerfolott nagy. Pel. Pom. L. III.:
sentavit se-. . . preconizationi.
Precario, ad tempus; ideig-ordig.
Precopa, 33, fossatum; (vox originis Tertia pars de gladii Marie et doloris preexGeorch. H. T. II. 15.
Slavics a prekopati, fodere); drok. Kuk. cellenti acerbitate.
Precarium, ideig-ordig tarto szer- Jur. I. 61.: exit sc. mela . . . in precopam.
Preexhibitus, 3., prius, supra exhibizodes. Vern. Phil. Mor. 387. Precarium est Cod. Dip. Arp. Cont. XL 314. Star. XXIV. tus; feljebb kimutatott. Szek. Okl. III. 175.
Preexpressatus, 3., praeexpressus
contractus beneflcus, vi cuius usus rei non 206. an. 1240.
fungibilis datur ea conditione, ut quandocunPrecordialiter, ex intimo animi sensu; = supra expressus; eldbb, feljebb kifejeque concedenti placuerit, eadem in specie resti- bensdleg. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 115. nunczett, emlitett. Szek. Okl. III. 34., 35.
Prefamiliaris, familiarissimus, admotuatur. Hie contractus convenit cum commo- tamen nobilis Regni Ungarie Necessitates
dato hoc uno excepto, quod nullum determine- Apostolice sedi frequenter expositas precor- dum intimus; kuldnosen meghitt, igen bizodalmas. Pel. Pom. L. IX. 1. Art. III. c. 3:
tur pro usu rei tempus et ideo concedens pos- dialiter intuemur.
Precula, ae, demin. a preces; kis ke'- Decimo charitas Marie fuit amoris prefamisit rem suam pro libitu repetere etc, accipiens
autem teneatur illam statim restituere," quia res. Bocat Hun gar. p. 346 : Has audi pre- liaris.
hac lege usus rei est ei concessus.
culas.
Prelectionalis, ad praefeclionem perPrecatiuncula, ae, parva precatio ;
Precupa, 33, V. Precopa. Haz. Okl. 9. tinens. V. Praefectio; fiusitdsi, lednyfiusikis imddsdg. Fabo Monm. Evang. 6. Imoest an. 1242: fossatum, quod vulgo precupa tdsi. Ger. in Sohnes Rechte einsetzend. Pesty
mihi imago b. virginis cum duplici precatiun- nuncupatur.
Szor. HI. 188. super ipsis bonis prefeclioPrecursor, expositor ludi; hirnok. nalibus et donacionalibus.
cula ad Christum et eandem directa. Teutsch
Szaz. XVIII. 40.
Prefelicitare, felicissimum reddere;
Schul. I. 109.
Precatorii globuli, corona calculoPreda, (Du C. Prada), pratorum series; igen boldoggd tenni. Pel. Pom. L. X. P. II.
rUm precatoriorum; olvasd. It. rosario. Ger. mezoseg, ret. Gall, prairie. Cod. Dip. Arp. Art. II.: Beata Maria in celo super omnes anRosenkranz. Res. ges. p. 174: a Sacrificio Cont. VI. 56. Comparavi servum nomine Bo- gelicas el humanas creaturas est prefeliciMissae, cui postremo interfuit. .. altera manu lezzo filio Vlasizo de preda et ex desa.
tata.
cruci affix! Servatoris simulacrum, altera prePredaucus, i, V. Praedaucius; szoPrefixio, constitutio, deflnitio; kitiizes.
Prefulgidus
Knauz M. E. Sir. II. 69: termini . . . pre-
Premagnificatio
tresbyteriantsmus
321
Premagnif icatio, summa gloriflcatio; quis sub comprehensione corppris, inde vocis
kivdlo megdicso'ites. Pel. Pom. L. X. P. I. etymon, se solvendo obligat; jot alias. Ljub.
Preiulgidus, 3., titulus honoris; igen Art. HI.: Duodecima dei patris potentia hono- Mon. SI. IV. 6. an. 1358: dux ... d a t . . .
fenyes. V. Praefulgidus. Ljub. Mon. SI. XII. rans earn ; dedit duodecimam rationem, scili- facultatem . . . accipiendi supra nostrum com193. an. 1414.
cet premcfgnificationis talem.
mune muluo ab omni persona per cambium
Pregiudicium, praeiudicium; hdtPrememorare, alicuius rei iam ante vel ad presam illam pecunie quantitatein,
rdny, Ljub. Mon. SI. II. 258. an. 1345.
mentionem facere ; elobb emliteni. Cod. Dip. que sibi necessaria fuerit.
Presalia, a?, sepcs arcendis animalibus
Pregnamen, graviditas; terhesseg, Hung. Arp. V. HI. 165., 272. Nos igitur ad
viselosseg. Pel. Pom. L. XII. P. ultima c. 12: peticionem ipsius Comitis Andree favorabili- (Du C. captura); kerites. Vjestnik I 170. an.
Evigilando abbatissa invenit se privatam preg- tcr inclinati prememoratam sylvam cl ter- 1289. deborea apud presaliam et de quirina
iuxta presaliam. Star. XXIII. 215. an. 1291.
namine.
rain eidem et suis heredibus dedimus.
Premiatio, largitio, donalio \jutabna- est astricta dicte terre presalia salinarum.
Pregravacio, praegravis condilio; In
Presbitera, fern, ad Presbiterum, savocabulariis: praegravare, praegravis, pragra- zds, megajdndekozds. Pel. Pom. L. X. P.
vamen ; sulyos dllapot. Cod. Dip. And. II. IV. Art. III. Sexlum gaudium premiationis, cerdos femina ; papno. Fej. I. 250. In cano454., 530. et per hoc ductus pregravacionis scilicet suorum devotorum, quia deus propter nibus Zacharia? ita habetur: ut presbitera,
ipsius amorem omnibus earn venerantibus pre- diacona monacha vel etiam spiritual! comformidine prorsus renuntiavit coram nobis.
matre aut spirituali filia nullus utatur.
' Prehabere, antea, prius possidere ; mia dat.
Presbiteratus, us, conditio, status
Premidion,onis, (voxhibrida ex Hung.
elo'bb birni. Cod. Zi. III. 29. quod ipse possessionem prehabitam .. . vendidisset. Cod. prem et graeco deminutivo idion) clavus, presbyteri (Du C. presb) teratus); papi meld.e Sztara. II. 30. in dominio prehabite pos- limbus angustus (DuC.); prem. Batty. Leg. T. tosdg, alias. Szek. Okl. HI. 114.
Presbiterium, domesticum ConsistoII. 434. concil. Budense an. 1279 : premisessionis.
Prehavus, i, proavus; 6'snagyapa. diones seu ornamentum.
rium ; keblitandcs. It. consistorio domestico.
Kuk. Jura I. 43. an. 1210.
Prenarratus, 3., prius, supra memo- Jogl. Eml. T. I. p. 40.
Presbiterius, i, pro : presbiter;pap.
Prehonorare, admodum honorarc; ratus ; elobb elmondott. Tor. Tar. VI. 49.
kivdloan tisztelni. Pel. Pom. L. III. P. IV. Prenoslicare, prsedicere, vaticinari; Tor. Tar. 1889. p. 476. presbiteriorum.
Presbyter, (Du G.) sacerdos; pap. Cher.
Art. II. c. 3: Secundo propter Joannis hono- jovenddlni. It. pronosticare. Georg. Sirm. I.
rationem, ex eo enim apud ecclesiam Joannes 26. Et anlequam Regi prenosticaverant, Jus. Eccl. 1.143. Quidquid autem sit seu dicanmeretur prehonorari, ulpote filius Marie a quod dira morte oportet sibi ex hoc mundo tur presbyteri 70 discipulorum successores seu
non, illud tamen cerium est, Presbyteros sevo
Christo substitutus.
ire ad patrem celestem.
Preinsertus, prius memoralus, scriPrenosticacio, vaticinalio, praesa- Apostolorum iam fuisse notissimos, si quidem
ptus ; folebb emlitett. Pesty Szor. III. 357.gium ; seftelem, jovendoles. It. pronostica- nomen Presbyteri et Episcopi promiscue usurPreintendere, antea intendere, velle; cione. Georg. Sirm. 218. Vere prenosticacio palum fuerit prout etiam illud nullum dubium
elobb elhatdrozni. Pel. Pom. L. XI. P. II. c. mea vera est iam.
palitur: Presbyterum (ngsafivrspov senio2.: Declaratur perseveratio Marie ex fine ereaPreordinare, ante ordinare, consti- rem) sensu slricto signifieare simplicem sationis preintento.
tuere; eWre megdllapitani. Pel. Pom. L. cerdotem Episcopo subiectum. Presbyterorum
Preiudicium, V. Praeiudicium. Chr. IV. P. II.: Benedicte virginis origo est a deo offlcium erat Episcopos consilio et opere adiuDubn. p. 168: Tandem... disposuit contra preordinata. Cf. Praeordinare.
vare, qui clum crescente fldelium numero cusues infideles . . . Gregorium . . . et Niliptium
Preostendere, antea ostendere, signi- randis omnibus in Dioecesi sua negotiis non
croatos, qui regna Croacie . . . usurpando in flcare; elore jelezni. Pel. Pom. L. VIII. P. I. sufflcerent, Presbyteros ad onus facilius porpreiudicium sacre corone detinebant.
Art. III. c. I.: Deus autem in sua lege per tandum adhibere solebant. Cf. Hadr. ap. VoPrelativa, 33, praelatura. V. s. Com- multas flguras preostendit, quia virgo deum pisc. Sat. 8., 3. et script, ecclesiast.
menda 1.; fopapi meltosdg.
Presbyter cardiiialis, (Du C.) dicti
generare debuit. Cf. Praeostendere, AngusPrelatura, V. Praelatura. Cod. Dip. tin. Civ. Dei 21., 8. no. 6. Tertull. adv. Jud. parochiales; curiones, sacerdotes proprii, preArp. Cont. HI. 51. quoslibet eliam clericos in 4. es 5. Isid. 11., 3. no. 3.
sbyter in cardine constitutus; sarkalatos
prelaturis, dignitatibus vel personatibus conPreparamentum, apparatio; keszu- pap. Tor. Tar. 1889. p. 316. Cod. Dip Arp.
stitutos . . .
lodes. Ger. Vorbereitung. Dip. Reip.Rag. 659. Cont. VI. 347.
Prelegare, legare; hagyomdnyozni.
Preparatura armorum, fabricalio
Presbyter de plebe, plebanus; pleStar. XVIII. 32. an. 1478. prelegavit. '. . armorum ; fegyverek keszitese. Marc. Chr. bdnos. Kon. Egyh. 340.
domine . . . ducatos.
Presbyteralis, ad presbyterum pertiI. 3.
Prelibatio, promulsis; kostolo, eloPrepositalis, ad prteposiluram pertinens ; papi. It. presbiterale. Cod. Dip. Briiss.
etkezes. Szend. Misk. tort. III. 166. an. 1521. nens ; prepostsdgL Knauz. M. E. Sir. II. 475. Burg. p. 254. Ademti sunt illis equi quattior,
talis inscriptus . . . magistrandus pro benefiPreradiosus,3., valderadiis illustrans, unus ex servitoribus ibat pedestris, valetia?
cio el honore assumendo magisterium . . . radiis superans; igen raqyogo. Pel. Pom. L. cum vestibus presbyteralibus et Episcopaconfratribus . . . prima die sue recommenda- X. P. II. Art. 2. : In quo signiflcatur, quod libus uno manlello . . .
tionis unani prelibationem cum tribus fer- ipsa . . . Maria super omnes . . . angelos...
Presbyterari, (DuC.) presbyter fieri;
culis et cum assatura . . . dare est astrictus. est tarn preeminenter gloriosa . . . quantum dldozo pappd lenni. Pel. De S. Bonavent.
Prelibatus, 3., prius, supra memoratus; sol pre ceteris . . . stellis incomparabiliter est s. II. c, 4.
elobb emlitett. Tor. Tar. XL 95.
preradiosa.
Presbyleratus, V. Presbiteratus.
Preludium, (Du C.) praaluvium, vulgaPrerequirere, valde postulare ; igen Cher. Jus. Eccl. I. 140142. Concilium Tritius: eluvium, quando pelagus (pelagus^quse- kivdnni. Pel. Pom. L. II. P. II. Art. I. c. 3.: dentinum definivit: Hierarchiam divina Ordivis aqua etiam fluvialis) terras obruit; arviz, Ad hoc, quod sit aliquis mater dei, prere- natione institulam constare ex Episcopis,
vizfolyas, padmaly-, monmulato (moln- quirebatur virginitas.
Presbyteris et Ministris . . . adeoque nomen
mulato) malmot elkeriil6 vizfolyas a szlav.Prerogamen, inis, preerogativa; el- Episcopi et Presbyteri promiscue usurpetur,
mel, moliti, podmol) Miklos. Uferbruch. Schlag. sobbseg, kivdlosdg. Vjestnik II. 182. an. dbcrimen tamen reipsa inter Episcopos et
778.
1405. Nos . . . libertatis prerogamina duxi- Presbyteros intercedere ac ipsos Episcopos
Prelum, (Dief.) scala parietis currus; mus facienda.
iure divino superiores esse presbyteris . . .
szekeroldala foga. Ger. Leiter-Sprosse.
Prerogativare, prferre, ante alios S. Hieronymus, qui secus Presbyteratus
habere; elsoseget adni. Ljub. Mon. SI. XII. dignitatem elevabat, dixit: Ibid. II. 41. Serm.
Premagnificare, ante alios summa 190. an. 1414.
Cat. 227. Beng. Ann. Er. Coenob. 75. Cf.
gloria afficere; szerfolott megdicsoiteni.
Prerutilare, praefulgere; nagyon Hieron. ep. 116. no. 33. extr. et script,
Pel. Pom. L. X. P. I. Art. III.: Fecit, inquit, fenyleni. Eszt. Okm. p. 134. Capitulum Eccl. ecclesiast.
Presbyterianismus, coetus, sentenmihi dominus rnagria, qui potens e s t . . . Strigon. 1468: quasi Stella matutina prerutitia Presbyterianorum, Puritanorum, Nonconiustum et. dignum est, ut speciali et hac gratia lat. Szek. Okl. I. 153.
Presa, SB, (DuC.) fideiiussum, cautio,qua formistarum in Anglia, qui episcopis. reiectis
premagnificetur aliis sanctis.
fixio.
tressulum
Pretium venditionale
senioribus traduntcoetum regendum ; presbyPresumptuositas, temeritas; vakPressulum, obicis versatilis clavis;

terianus felekezet. Bod. Hist. Eccl. II. 291. kilincsnyomo. Kronst. III. 572 : serratori... merdseg. Fabr. Urk. 37. an. 1419: quoPresbyteriatus, us, conditio, status quod paravit. . . uncos vulgokropen etpres- modo eos . . dampnificaveritis vestra prepresbyter!; papsdg. Szaz. XVI. 96.
sulum vulgo wyrwel.
sumptuositate mediante.
Presbyterissa, 33, (Du C.) diacona miPressura, a?, (DuC.) vexatio, iniuria,
Presumptuosus, 3., V. Praesumtt istra; papnd. Not. rel. I. 113: in antiqua angustia, molestia; szorongatds. It. pres- ptuosus, audax ; mereszkedd, vakmero. It.
ecclesia fuerant. .. fossarii. . . imo Presby- sura. Ger. Bedriickung. Ac. Com. Sopr. p. 13: uomo presuntuoso. Cod. Dip. Arp. Cont. VI.
terissae Diaconissa3 pro pauperum et infir- Nolumus Celsitudini Vestra3 longa pressura- 370. Quodsi deinceps ad nos querimonia de
marum iuvamine, calhechumenarum instruc- rum . . . deductione molesti esse. S/az. XXX. contemptu et violacione nostri privilegij per
Abbatem et fratres nostros delata fuerit et
tiorie et, ut tempore baptismalis immersionis 2., 105. Roger. 307. Cod. Evang. I. 303. Ker.
illarum pudicitise consulatur, hae adhuc ssculo Inst. Mil. 103. Jos. Repr. 96. an. 1790. Cod. probata, quisquis ille presumptuosus temeDip. Arp. Cont. HI. 92. Cf. Appul. Met. 3. c. rator extiterit, Regiam indignacionem gravis10 in ecclesia grseca vigebant.
Prescena, pro: pincerna; pohdrnok. 2. Lactant. 4., 26., 19. et 5., 22., 17.
sime se noverit incurrisse.
Prestaldus, i, V. Praestaldus (Du C )
Presuppositio, sumptio, quod antea
Ger. Mundschenk. Schlag. 1099.
Prescindentia, 33, amputatio, prascin- Szaz. II. 242. Frank Ignacz velemenye elot- ponitur : elore valo felte'telezes. Ger. Vordere; nyeses. Pel. Serin. Designatur ecclesia tem sokkal valosziniibb, ki a prestaldus ne- ausselzung. Pel. Pom. VII. P. I. Art. I.: Una
per vineam . . . tertia ratio culture etprescin- vet longobard eredetiinek tartja s e ket szoest ratio presuppositionis, qua . . . sanciidentie. Nam vinea si debite non colitur et bol: presto (kesz) es aldio (alsobb allasu tatis excellentia . . . ab omnibus christicolis...
non prescinditur, fit silvestris. (Hiem. 36. n.) szemely) szarmazlatja. Podhradczky Jozs. presupponilur.
Preszkura, panis pro s. liturgia faPrescius, V. Prestius, prius; eldbb. Polaldo'. Peraldo. Kuk. Jura I. 27. an. 1111.
Fej. III. 2., 259. Cf. Decret. S. Ladisl. reg. I. cienda oblatus; dldozati kenyer. Nill. Symb.
Dip. Reip. Rag. 248.
Preselium, Presilium idem videtur quod 41. II. 18. Decret. Colom. reg. I. 2425. p. 550 : In solemnioribus festivis diebus non
ex debito, sed ex zelo anims3, si Preszkurae
Brasilicum lignum (Du C.); berzsen, ber- Decret. Andr. reg. 12.
Prestao tribun, executor V. Prae- administrabunlur. V. notam: Preskura (ruzsenfa. Gall, bresil. Monm. Comit. Trans. V.
staldus ; vegrehajto. Ljub. Mon. SI. I. 237 men.), proskura (slav.) = npoayopd, panis
198. Ab uno cent. Preselii f. 40.
Presencionaliter, prsesentes, (Du C. Prestavnius, i, V. Praestaldus. Ljub. pro s. liturgia facienda oblatus.
pra3sentialiter); jelenlettel, szemelyesen. Mon. SI. XL 259. an. 1347 : de mittendo ...
Prelaxatus, 3., prius, supra descriptus;
Sze"k. Okl. Ill 90. presencionaliter et per- prestavnium domini bani.
elobb felsorolt. Szek. Okl. I. 86. Cod. Dip.
sonaliter.
Prestavus, i, qui prestam solvit do- Arp. Cont. VII. 286.
Presens, munusculum ; ajdndek. Ger. mino ; adot fizeto alattvalo. Star. XIII. 229.
Preter, cum Ablativo pro Accusative;
Prasent. Ljub. Mon. SI. IV. 422. an. 1399: an. 1317. libertatem omnibus suis servis et kivul. Knauz M. Str. I. 109 : preter propinnon possit. . . accipere donum et presens. prestavis.
qm's mei's. Cod. Dip. And. I. 386. preter orIbid. 375. an. 1329: quod non possit. . .
Prestigatrix, czowerynne (Zauberin) tulario et custode.
dona aliqua vel presentes recipere.
Dief.; vardzslo, kuruzslo asszony, bilPretiosa, orum, res pretiosa3; ekszerek.
Presenta, 33, donum. V. s. Chastra- ve'szno. It. prestigiatrice. Schlag. 2014. Cf.Torvt. Msz.
tus; ajdndek.
Praestigiatrix. Plaut. Amph. 2., 2., 150. Pretitulatio, actus monets signandat;
Preserapliicalis, seraphos superans; (782).
felirat bevere'se. Tor. Tar. IX. 154. V. Cora szerdfokat meghalado. Pel. Pom. L. IX.
Prestius, comp. a presto, citius; mi- requista.
P. 1. Art. III. c. 3.: Undecimo charitas beate hamardbb. Ljub. Mon. SI. IV. 442. an. 1401.
Pretium ailectioiiis, szerette ar,
virginis fuit preseraphicalis ardoris.
Prestor tribun, V. Prestao tribun. mukedvelSi ertek. Ger. Liebeswerth. Georch.
Preservativus, 3., immunem servans Ljub. Mon. SI. I. 237. an. 1309 : et dederunt H. T. III. 142. mind a vev6k a nekiek megcustodiens ; megdrzo, elhdrito. Pel. Pom. L. cartam . . . al prestor tribun.
tetszett portekanak szerette-aron (pretium
XI P. I. c. 2.: In ista prima sanctificatione datum
Prestus, i, pra3sto (esse); szolgdlatkesz. affectionis) Ieend6 veteleben. Jokai Epp. I.
est virgini . .. maximum privilegium, quia in- Ljub. Mon. SI. IV. 448. an. 1401: parati et 177.
fusa est sibi gratia preservativa . . . ab omni presti.
Pretium artificiale, artiflcis, fraiule
peccato.
Presulare, prajsulem esse; fopapi auctum pretium; forte'lylyal emelt dr.
Presilinus, 3., brasilina3 arboris colo- meltosdgot viselni. Rac. Mon. SI. VII. 51. Torvt. Msz.
ris, subrubeus; berzsenfaszinu. Gall, bresil. an. 1059.
Pretium currens, pretium, quod in
Ger. Campescheholz'farbe. Cod. Dipl. Pat. T.
Presulatus, us, V. Praesulatus. Cod. usu est; folyo dr. Torvt. Msz.
II. p. 204: Angelice mantis cum brachijs sub- Dip. Arp. Cont. VII. 392. que plus suis meriPretium dicis causa, pretium in
rubei seu presilini coloris.
tis Presulatus dignitatem extollat, quam speciem constitutum; kulszint jdtszo dr.
Presilium, (Du C.) V. Preselium. ipsa Pontificatus efferatur honore.
Torvt. Msz.
Kronst. III. 444.
Presulitas, pr33sulis munus. V. PraePretium f orense, pretium fori ;piaczi
Pressa, 33, (Ger. Bresche) ruina3 muni- sulatus; fopapi meltosdg. Georg. Sirm. I. dr. Torvt. Msz.
mentorum; a bdstydkon meg a toroktol 220. ubi pollicitus erat in Strigonie, si Rex ei
Pretium licitationale, pretium temlett visszafoglaldskor (1685.) 16tt res, daret presulitatem Varadiensem, extunc in pore auctionis constitulum; drveresi bees,
mely meg mindig beepittetlen vala sacro ordine sacerdotali intraret.
v. dr. Torvt. Msz.
csak folddel es czolopzettel toltottek be hirtePresumere, audere; merni. V. PraePretium nominate, nomine tantum
lene"ben. Arch. Rak. IV. 128. hanem egyfelul sumere. Georg. Sirm. 1.363. Nullus presum- vigens pretium : ne'vszerint valo v. killso dr.
az pressa-iul felnek.
Torvt. Msz.
sit ire, nisi solus monachus Georgius.
Pressius, compar. ad-Pres^magis urPresumpnere, aliquid facere audere ;
Pretium regulamentale, a magendo, incitando, expressius; surgd'sebben. tenni mere'szelni. V. Praesumere. Tkal. gislratu militari detixum pretium; katona
szorosabban. Pest. Var. Levt. Cod. Dip. Arp.Mon. Civ. Zag. L 73. an. 1204: Si qui ... szabta dr. Torvt. Msz.
contra hoc nostrumpreceptumpreswmpnenCont. IV. 7.
Pretium taxale, a magistratu publico
Pressitudo, pressa constitutio, crassi- tur . . . nobis . . . curetis inttmare.
defixum pretium ; kozhatalom dltal kiszatudo; tdmottse'g. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
Presumptor, V. Praesumptor, qui bott dr. Torvt. Msz.
III. P. V. 121. Coturnix ad genus perdicum crimen committere vel alquid contra ius agere
Pretium venditionale, Pretium
fortassis pertinet, cum prater exiguitatem et prasumit (Du C.); vakmerd. It. presumitore. emtionale, pretium vendendorum et
emendorum mercium ; eladdsi, vevesi dr.
pressitudinem corporis a perdice nihil dif- Fej. VII. 5657.
Presumtuose, temere; meggondo- Juriev. Jur. Met. 165. Quid iuris competit
ferat.
Pressoriolum, (DuC.) 1. penus, ubi latlanul. Georg. Sirm. I. 60. Vidit et audivit venditori in pretium venditionale ? . . .
cibaria servabantur, 2. machina lineamentis Rex Ladislaus Bohemus, quod presumtuose ut emtor paries fodinales tertio vendat, antelevigandis; i. almdriom, 2. ruhasajto. dedisset authoritatem archiepiscopus talij la- quam priori venditori pretium emtionale deNagy Hier.
trono. Cf. Praesumptiose. Sidon. Ep. 7., 6. posuisset.
f*rimariatus
2 Primitise
Pretorium, porticus, vestibulum; pit- nus ; elso osztdlyu. Kormoczb. l'6realisk. Ert.
Primiannita, se, alumnus theologian
var. Schlag. 1045.
Bpest. 1895. p. 58. Az elso osztaly (prima- primi anni; elsoeves papnovenddk. Passim.
Pretula, (Du C. al. s.); Allium schoeno- nusok) tanitdja volt a rector (igazgato), a
1. Primicerius, (DuC. primus cuiusprasum (Linn.); metelo hagyma. Germ. masodikS a conrector, a harmadike a collega que ordinis) in eccl. graca canonicus cantor.
Schnittlauch. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 119.
tertiae classis (tertianus 6s collega pri- (Dief. secretarius in thesauris, der erste KerzenPrevidere, explorare, speculari; ki- marius is).
trager, der Oberst Kamrer); gorog egyhdzPrimariatus, us, conditio, status pri- ban eneklo kanonok. Kon. Egyh. 303. Cher.
kemlelni.Fjp. Anon. lib. misit . . . virum ...
ut furtive ambulans previderet. . . fertilita- marii; elsoseg. Ker. Nap. 4.
Jus. Eccl. I. 269. Primicerius hodie cantor,
Primarie, prsecipue; elso sorban, qui clerum iuniorem in cantu instituebat in
tem terre.
capitulo.
Prevod, (DuC. species tributi apud Po- Batty. Leg. III. 52.
lonos) vectura ; szekerezes, fuvarozds, Ger.
Primarius, i, qui primas partes tenet;
2. Primicerius, princeps; fejedelem.
Vorspann. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 4-17. et superior (medicus); elso, felsdbb rangu Fej. IV. 3., 34. rex Stephanus primicerius
prorsus liberi a strosa, et stan et povoz et (fdorvos). Ker. Nap. 4. Mentem a XII. hazba regni Hungarise.
alijs servitutibus et solucionibus ordinarijs et lakni, primarius volt Gal A.
3. Primicerius, i, prior; fimok, perextraordinarijs, quocunque eodem nomine
Primarius Csesareo-KegiusSu- jel. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 400. Ego Pricenseantur, preuod militari excepto.
premus Aulse Prsefectus; toti rei amus Sancte Anastasie Primicerius et JaPrevoscus, i, lictor militaris castrensis familiari principis prsefectus; fd cs. es kir. drensis Notarius.
(ex lat, prsepositus); tomlocztarto, porko- udvarm ester. Reg. Turm. Prset. 13.
Primicia, ae, primitise frugum;' zsenge.
Idb. Ger. Profos. It.prevosto. Tor. Tar. 1890. Primarius locumteneris, subcen- It. primizia. Ger. Erstlinge. Schlag. 972.
223. Et interim Germanorum Capitaneus pro- lurio superior; fo'hadnagy. Reg. Turm.
Primiciare, (Du C.) incipere, initiare;
videat de prevosco et iudice.
Prset. 13.
beavatni. Ljub. Mon. SI. I. 29. an. 1217.
Pribeck, V. Pribekius. Instr. Pac. Art. Primarius passa, summus guberna- cum . . . pectora Christiana niterentur . . . ad
XVIII. et alere haydones, quos liberos nuncu- tor, dux etc.; fo'pasa. Verancs. IV. 39.
liberalionem terre sancte, quam passio Christi
pant, Plagiarios, Pribeck dictos, atque id
Primarius vise menstrator, fd- primiciavit.
genus facinorosorum hominum, qui non sunt utvezetd'-mester. Ger. Richtweiser. Reg.
Primiciarius, i, princeps, qui prseest
alterius Principis stipendio conduct!, sed rapto Mil. p. 46: Primario viae monstratori alicui rei; fo'nok. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI.
vivunt.
vulgo Capitain de Guide.
P. II. 21. Catalogus Episcoporum Arbensium
Pribecum, (pi. gen.) a Pribecus. SchePrimarius Vigiliarum Magi- in Dalmatia . . . 1451. Joannes Scaffa, Patrisasi Ruin. Pann. II. 472. Pribecum ut csetera ster, primus vigilium prsefectus; elso or- cius et Primiciarius Arbensis.
nagy. Hor. Mem. 306. primariis Vig. Mag.
Primipilaris, e, ad primipilum (apud
turba.
Pribekius, i, transfuga et prsecipue ca- qui Supremi Excubiarum Prsefecti prserogativa Siculos) pertinens ; 16f6. Szek. Okl. III. 330.
ptivus Turcicus. Vox Slav, originis V. Miklo- insigniuntur. Reg. Turm. Praet. 13.
Primipilatus, us, summus magistratus
1. Primas, primas. Fej. Jur. Lib. 178.siculorum; (Conf. DuC.). Szaz. II. 684. offisich; pribek. An. Sc. II. 273. ssecXVI. Cum...
Turcae in captives inquirerent, inventi inter (Pazmany. 1637). Primas regni summus et se- cium suum Primipilatus, in vulgari Lofileos sunt quidam Pribekii, seu Apostatae cretus Cancellarius, ac Regiae Majestatis per- seg appellatum. Benko. Im. Nat. Sic. 47. Szek.
renegati, qui ejurato Christianismo Mahomedi sonalis prsesentia, Archiepiscopus Strigonien- Okl. I. 288. Hajnik. Perjog. 125.
sis, qui et duos Judices in sanctiori senatu
Primipilus, capitaneus; kapitdny,
se addixerunt.
Pricarium, Piearium, calix; serleg. iudicantium habere solet, et si ipsemet non lofd szekely. Benko. Im. Nat. Sic. 42. Alii
Kov. Form. St. 395. Tribus pricariis argen- intersit. . . iudicii Locumtenens, qui sigillum vocantur lingua eorum Lofd Szekelyek, ipsi
teis, uno curru ferrato, quatuor equis . . . ac Judiciale Regiae Majestat^s tenet, quique hodie latine Piîmipilos vocant, qui quasi Equeet dicta tria pricaria argentea, quse scilicet personalis vocari consuevit, eius absentiam stris sunt Ordinis. Szek. Okl. 1. 205. Szaz.
VII. 56.
ipsa Actrix similiter petebat, pignori obligate. supplet. Kon. Egyh. 265. Moln. Patv. 27.
Primipilus Pixidarius, sclopo
2. Primas, Primates, optimates,
Pricium, pro: pretium; dr. Pesty Szor.
primi, primores, principes regni; fdurak, armatus siculus miles; (gyalog) lofd. Benko.
HI. 153. pricium empcionis.
Pridiernus, 3., (a pridie) pridianus; orszdgnagyok. Cod. Dip. Arp. 1., 39. ego Im. Nat. Sic. 57. Primipili equis quidem insirex Ungarise L(adislaus) consilio omnium regni dentes et armis idoneis instruct! ad bella prominapi. Szek. Okl. HI. 212.
Priekopa, se, fossatum (vox slav.) V. mei Primatum curavi dinumerare. Batty. grediebantur, postremis tamen temporibus,
quoniam numerus Peditum per Promotiones
Precopa; drok. Germ. Graben. Tor. Tar.Leg. II. 324. an. 1223.
Primates Regie Curtis, optimates; erat inminutus, inter Pedites quoque, dum opor1893. p. 5. Fej. IV. 1., 472. an. 1247.
Prika, Petromyzon fluviatilis (Linn.); orszdgnagyok, a kirdlyi udvar nagyjai. tebat, militare obstringebantur, hincque Prifolyovizi orsohal. It. lampreda. Ger. Bricke, Cod. Dip. Arp. Cont. I., 31. et testimonio om- mipili Pixidarii vocabantur.
Lamprete, Neunauge. Hist. Nat. 56. Pluviatiles nium Regie Curtis Primatum.
Primipulatus, us, V. Primipilatus
Primatia, significat statum ad dioecesim apud Siculos; lofoseg. S/.ek. Okl. HI. 166.,
nostri sunt Petromyzon marinus: lampetra aliis
etiam Prika dictus.
primi archiepiscopi alicuius regni; (Du C. 167. et pass. Monm. Comit. Trans. I. 581.
1.Prima, ae, primasyngrapha; elsovdlto. primatis dignitas); foersekseg. Knauz. M. E.
Primipulus, i, V. Primipilus. Monm.
Art. D. 1840. p. 59.
Sir. 1. XI.
Comit. Trans. I. 575. Itidem et domini Siculi
Primatialis, ad primatem pertinens; pociores et primipuli adsint atque defectu
2. Prima, se, (Du C.) nempe hora, seu
primum ex offlciis ecclesiasticis diurnis; az primdsi. Fej. X. I. 164. Originales in Archive prescripti bis millenarii numeri gencium armis
isteni szolgdlat elsoordja. Ger. ersteStunde Primatiali. Szaz. XXIV. 334. Georch. H. T. instructi etc.
IV. 5. Kon. Egyh. 265.
des Gottesdienstes. Kronst. I. 635.
Primiscrinius, V. Protonotarius
Prima cum eminentia, classisprima
Primatialiter, imprimis, egregie, prse- Apostolicus. (DuC. cancellarius.) Cf. Cod.
c. emin.; elso rendu osztdlyzat kitunte- clare; kivdltkepen. Batty. Leg. III. 444. an. Just. 12., 50., 12.; Symm. Ep. 1., 33.; Orell:
tessel. Kormocb. ffirealisk. Ert. Bpest. 1895. 1440. Fej. XL V. Un. 283. fldei suse sinceri- Inscr. 2953.
p. 131.
tatem primatialiter ostendens.
Primitas, (DuC.) primatus; elsoseg.
Primse Planse Subaltern!, infePrimatio, inchoatio, inceptio; (Du C. Pel. De S. Andraea s. II. c. 4. Andrseas comrioris conditionis offlciales primi ordinis; elso al. s.); kezdemenyezes. Pel. Pom. L. VIII. mendari videtur de discipulatus primitate.
osztdlyu altisztjei. Diar. 1802. p. 76.
P. I. Art. II. Primo ratione primationis . . .
1. Primitia3, arum; (DuC. al. s.) uj
Prima-Planista, ad primam classem quam sine precepto, consilio et exemplo primo (zsenge) mise. Kronst. II. 238. an. 1532. in
pertinens V. Ptana prima; elso osztdlyu. omnium gloriosorum munus virginitatis deo subsidium novse missae seu primitiarum et
obtulit.
Diar. 1802. p. 76.
240.
Prima prsesentis, prima dies men2. Primitise,arum,rudimenta fidei (DuC.
Primatus, us, archiepiscopalis dignisis prsesentis; folyo ho elseje. Thok. Lev. tas ; (Du C. al. s.); fopapi meltosdg. Szaz. al. s.); a hit elemi reszei. Batty. Leg. III.
III. 27. de primatu Papae. Cod. Dip. Arp.483. an. 1450 : sciant legere et cantare et in
153.
primitiix sint aliqualiter instructi.
Primaims,gymnasii prima3 classis alum- Cont. VI. 134. Cher. Jus. Eccl. I. 89.
66*
PrinaitiaMter
Principabilis
Primitialiter, egregle, praeclare; ku- sed Cenlurionibus praefectus, unde etiamprin- ges regnanl ac Priucipes principantur. Cf.
lonosen. Fej. T. XI. V. Un. 84. obsequii ge- ceps, dux exercitus (quodflungaricum Had- Lad. 4., 13., 19.
nus maiestali noslrae primitialiter com- nagy denotat) etiam Magister exercitus
Principatio, principalus; uralkodds,
mendabiliterque oblatum.
appellatus fuit. Kandra Rep. 360.
kormdnyzds. Pel. Pom. L. XII. P. II. Arl. III.
Primitiare, V. Primiciare. Cod. Dip.
Principabilis, auclor; kezdemenyezo. Quinla ralio principationis, quia ipsa beala
Arp. Cont. II.330.Cuminspirataccelituspectora Ljub. Mon. SI. V. 117. an. 1408 : si ... illi, virgo esl regina, domina et princeps nostra.
Christiana niterentur Dei Omnipotentis cullo- qui fuerunt principabiles ad dandum nobis
Principatus, us, terrae ducis officium,
rcs ad liberationem lerrae Sanclae, quam pas- Anlibarum, dubitarent.
munus, (DuC. al. s.); tisztseg, fejedelemsio Christi primitiavit.
Principal, fosip (az orgonan). Ger. das seg. Szaz. X. 373. szlove"n tiszlsegbe helyczte
Primitius, 3. primus; elso. S. de Kz. vornehmste Hauptpfeifenwerk in der Orgel. (principatum slovenicum eum lenere juberet.) Bel. Geogr. Comp. 171. principatus
Chr. II. 5. 1. Haec est Ladislai regis victoria Tor. Tar. 1889. p. 607.
primitia, quam divina dementia ei tribuit.
1. Principale, res prsecipua; fodolog. Masserinensis.
Primitus, primum (Du C.); eloszor, Tor. Tar. 1886. p. 496. PrmcipaZeeralraliPrincipellus, i, parvus princeps; his
herczeg, herczegfi. Thok. Diar. II. 322. noeredetileg. Kass. Prax. 1., 3. aliud originale habitio tractatus.
seu autographum, quod videlicet circa nego2. Principale, summa rei; a derek. mine Imperatoris iussi sunl redire el Princitium in eo contentum primitus concipitur. Georch. H. T. II. 27. el lehet-e a loldomanyl pellum suum deserere, volunlati Caesarea in
(accessio) a dereklol (principale) valasztani. Bohemia proflciscenlem. Princ. Ang. 20.
Passim ap. Varr. et Vergil.
3. Principale, V. Maculatorium; fo- Innocens principellus.
Primiveris tempus, ver; tavasz.
1. Principiare, (Du C.) incipere; megIt. primavera. Mem. Pauli. 437. Tempore konyv.
Principaliensis, principalis ; fo, ki- kezdeni. Ljub. Mon. SI. IX. 5. an. 1409 : scriprimeris paucissimse hyrundines venerunt ad
vdlo. Tor. Tar. 1888. p. 349. el cum novo pserunl . . . qualiter principiaverant . . .
partes nostras.
Primogeniture, (Du C. ius et privi- lefledare spahios illos, ut principalienses cavare foveas.
2. Principiare, (Du C. 1.) principem
legium primi geniti); elsoszulottiseg. Vuch. equos ascendere debuerint.
Principalior, maioris momenti; ki- esse; uralkodni. Bek. Paszt. III. 289. an.
Jur. Feud. 138. Primogenitura est ordo
succedendi specialis, quo successio inter de- vdlobb. Cod. Dip. Arp. Con 1. XI. 111. Prin- 1405. a sue iuvenlutis inicio principians.
Principiari, incipi, oriri; kezdodni.
scendentes in familia per praerogativam nativi- cipaliores quoque redditus el servicia, que
tatis et line* ita determinatur, ut in omni suc- nos tempore Ducalus noslri de eodem Comi- Cod. Alv. II. 63. Principiantis vero novi
(anni) exordium exoptem auspicatissimum.
cessionis casu sit penes unum tantum et qui- tatu recepimus annualim.
Principalis, qui mitlit; kuldo fel.
Principissa, (DuC.) principis uxor;
dem penes natu maiorem et sic deinceps in
eius linea; hac vero extincta, successio eodem Georch. H. T. I. 80. Sol ha a kuldo fel (prin- fejedelemno. Szilady Tor. Magy. Tori. Em.
ordine deferatur ad natu proximiores eorum- cipalis) szandekjal megvallozlalja, minek- V. 348. Illuslrissimae Principissae Dominae
que lineas. Marc. Chr. II. 64. Georch. H. T. elotte a kepvise!6 a reabizott jegykotesben Dominae Loranlffy Dei gralia. Dipl. Caroli reg.
II. 46. Pel. De s. Andr. s. IV. c. 5. Isthv. eljart volna: az ollyan esetben a kepviselS Hung. an. 1338. Nos et serenissima princiIV. 48.
altal tell eljegyzes semmibe mulik.
pissa, Elizabeth, regina Hungariae. Marc. Chr.
Primogenitus, qui primus omnium
Principalissime, omnium primum: I. 10. S. de Kz. Chr. I. 4., 5.
genitus est, natu maior. Hal. primogenito; imprimis; mindenekelott. Ljub. Mon. SI.
Principista, ae, qui principia grammaelso szulott. S. de Kz. Chr. I. 1, 3. Hunor XXII. 268. an. 1463 : concordiam cum patre... ticae discit; kezdo. Fabo. Monm. Evang. II.
et Mogoi Menrot essent primogeniti. Wagn. principalissime facere.
6. rhetores S. Calharinam virginem 25. Nov.
Cf. Pall. 1., 39., 2.; Sulp. Sev. chron. 1., 18.,
Principalissimus, superl. a prin- principistae S. Slanislaum Hostkam 23. Nov.
8.; Lad. 1., 5., 7.; 3., 6., 2.; Ambros. de cipali. (DuC. maximus); legfobb. Ep. Mallh. et parvistae s. Gregorium d. 12. Marlii (sc.
134. ut Venelos el prsesertim Principalis- veneranlur). Cod. Ep. Pel. Paz. I. 306. Korfide 1., 7., 5., 48.
Primoprimus, omnium primus; leges- sima tolius Christianilatis Capila sedem vide- moczi. Erl. 1894/5. 52. 1. Tor. Tar. 1888. p.
'legelso. It. il piu primo. Ger. allererst. Otia. licel Apostolicam el Imperatoriam celsitudi- 201.
Bachm. 621. usque quo potiores aquae dila- nem . . . super his aliquanlulum reddcre cerPrior, (DuC.) rector, praefectus civitalis;.
berentur, et fervor sectariorum primopri- liores. Pazm. Dial. 596.
eloljdrd, perjel. Luc. Regn. Dalm. 103. Mamus cessaret.
Principalitas, (DuC.) prior locus, pri- gistratus, quo Civitas quaeque regebatur Prior
Primores, primipili Siculi, nobiles Si- niae paries; elsdbbseg. Olcsavszky Sermo 29. vocabalur. Cod. Dip. Arp. Conl. XI. 18.
Prior Monasterii, anlisles coenobii;
culi; foemberek (szekelyek). Sza"z. VII. 56. ad Ecclesiam nempe Romanam propler PrinPrimum Mobile, /'<? mozgato. cipalitatem, necesse est omnem convenire kolostori fonok, perjel. Tor. Ta. 1881. p.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 301. Pri-Ecclesiam. Cf. Terl. anim. 2. Macrob. Somn. 245.
Priora, ae, coenobii anlistita, magistra;
mum Mobile seu Supremum Solidum Scip. 1., 3., 12.
coelum, cuius impetu et motu regular! con- Principaliter, (DuC.) praecipue, po- fonokno. Ljub. Mon. SI. XVII. 184. an. 1422.
citatissime quotidie reliqui inferiores orbes tissimum; elso sorban. Tor. Tar. 1892. p. Prioralis, c. ad priorem perlinens; percoelestes, itidem solidi, cum affixis sibi stellis 634. eius copiam principaliter exhibuimus. jeli. II. priorale. Beng. Ann. Er. Coenob. 248.
rapiantur ac moveantur ab Oriente per Meri- Georch. H. T. IV. 55. Kass. Prax. I. 34. illi in administratione Prioralis muneris dexter
diem in occidentem indeque per mediam noc- principaliter incumbit, ut captivi secura sub et zelosus.
Priorari, (Du C.) priorem esse, prioris
tem in orientem rursus reducantur, spatio custodia leneanlur. Passim ap. Solin. el Jurismunere fungi; perjelkedni. Rac. Mon. SI.
consullos.
fere 24 horarum eaqualium.
Primum principale, (ad normam :
Principalius, paulo anle ; regebben. VII. 51. an. 1059. Cod. Dip. Arp. Cont. XI.
23. Justo Belgradi priorante. Luc. Regn.
primum movens) res omnium gravissima; elso' Cod. Dip. Arp. V. 47.
Principando, (ab inusilalo verbo prin- Dalm. 96.
fodolog. Arch. Rak. IV. 121. fe igy primum
principale Khinigszegh uramot leszegelni. cipare: gubernare,regere); kormdnyzatilag.
Prioratus Auranse, ordnai perjelPrill, V. Karasia melior.
'.
Chr. Dubn. p. 7. Scytia enim comprehensione seg. Fej. Jur. Lib. 26. Prioratus Auranae . . .
Princepissa, ae, tern, ad princeps; una cingilur, sed in tria regna dividitur prin- per principem Dominum Ludovicum Regem
fejedelemno, herczegne. Szaz. XVII. 675. cipando.
fundalus, qui quum regnum Sicilise. . . valido
Princeps, H. 1. principes idem ac archiPrincipari, (DuC.) regere, gubernare, cum exercilu, necem fralris sui carnalis, Divi
episcopi et episcopi; fopapok. In. Gloss. principem agere, praeesse; uralkodni. It. Andreae eiusdem regni et Hierusalem regis
Du C. legimus : In Alemania omnes Archi- principare. Obs. Jadr. 399. qui sub proleclione vindicaturus in-vasisset, a Rhodianis non paepiscopi, excellenliores Abbates el omnes Du- sui eos amplexatus esl; nullumque pacis et rum fertur auxiliurn navale sibi collatum fuisse.
ces et quidam Marchiones... principes. S. de concordiae cum Venelis optanl officium, pro Unde . . . in signum religionis et professioKz. Chr. I. 4., 7.; II. 4., 11.; 5., 1.
quo ipsorum dominium in Civilale Jaderlina nis Rhodianorum, post felicem suum . . ; rediPrinceps exercitus, V. Castri Ca- principaretur. S. de Kz. Chr. I. 4., 7. Hun- lum prioratum ipsum Auranae . . . fundapitaneus. Pfahl. Jus. Georg. XXVI. Hie (Ca- gari Morol... in Pannonia reperissent prin- vit. Werbficzy. 387.
stri Capitaneus, Hodnogio) non Centurio crat, cipantem. Batty. Leg. III. 22. an. 1309. RePriorissa, Anlistila sacrarum virginum;
Prioritas
Prttlandus
1. Pi'ivilegium perpeluum
525
Prittandus, i, V. Pristaldus. Ljub.

Privilegium canonis, inviolabilitas
perjelno. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 151. dipersona? ecclesiastica?; papi serthctetlenlectis in Christe filiabus .. . Priorisse Mo- Mon. Jur. P. I. Vol. III. 127.
nasterii Sancte Marie cle Insula Danubij.
Privata, educatio, disciplina domestica, seg. Batty. Leg. III. 25. an. 1309 : privilaPrioritas, atis (DuC.) ius prioris; el- (Du C. al.- s.); magdntanitds, Jokai. Mire gium canonis, ab Innocentio II. edit! in fasobbseg. It priorita. Gall, priorite. Torvl. Megv. I. 93. ha odajarok hozztf privdtdra. vorem totius ordinis Clericalis . . . ad DomiMsz. 11)6. Debiti prioritatem allegare = az
Privatisans, homo otiosus, qui suum num Regem Carolum . . . extendimus.
Privilegium cehale, praerogativa,
adossagnak elsdbbseget vitatni. Tor. Tar.
negotium agit; magdnzo. Pest Var. Lev.
Privatisare, privatum vivere; in otio immunitas, libertas; kivdltsdg a czehek
1888. 687. Georch. H. T. III. 156. Recon. an.
vivere; magdnkodni, magdneletet foly- szdmdra, szabadalom. Pest. Var. Levt. Priv.
1687. p. 854.
Ceh. 1779.
Prioritas termini, dies dicta; kitu- tatni. Nagy Hier.
1. Privilegium clausum in corPrlvatisatio, secretio; elvdlasztds,
zott hatdridd. Hajnik. Perjog. 240.
Priscilliani, Priseillianistse, Ha?- elkillonites. Pfahl. Jus. Georg. 74. Proprielas pore iuris, 2. Privilegium datum
retici ab auctore suo Priscilliano nuncupati Pascui communis est Domini terrestris, sed per speciale rescriptum, i. torprimum damnati sunt Cone. Cses. August, anno usus ipsi cum Subditis communis; ita tamen, venykdnyvbe igtatott szabadalom; 2. ku381. (DuC.) For. Scr. p. 30. Priscillianistae ne per excessivum dominalium pecorum pe- lon iratban adott szabadalom. Nagy. Jus.
tres personas Sanctissima? Trinitatis confun- cudumqe numerum illud quaqua ratione coarc- Trans. Sax. 17. Dividitur 4-to privilegium in
debant . . . Omnia Sriplura? Sacra? loca suis tetur, eo minus autem hoc titulo secretio (pri- id, quod est clausum in corpore iuris et in
erroribus adversantia allegorizabant Priscil- vatisatio) terreni pro parte Dominii locum id, quod est datum per speciale rescriptum. Primum est, quod in generali regni delianistae; Priscillidn kovetoi, (eretnekek). obtineat.
Vern. Met. II. 315. Szentiv. Curios. Misc.
1. Privatum, (Instrumentum,) non publi- creto inter alias regni leges et constitutiones
III. 385. Concilio Burdegalensi, Priscilliani cs auctoritatis documentum; nem kozhite- continetur, prout sunt omnia pri vilegia seu liberlessegu iromdny. Georch. H. P. IV. 121. tates totius nobilitatis hungarica? in decretis
damnantur. Not. Rel. I. 237.
2. Privatum, i, commodum privatum ; S. Slephani, Andrea? II. etc. Privilegium daPrisio, (DuC) career; borton, tomlocz.
onerdek. Arch. Rak. IX. 381. maga privatu- tum per speciale rescriptum est, quod extra
Gall, prison. Nagy Hier.
corpus iuris cerUe alicui persona? communiPristaldam dare, patronum causa? mdt keresi. Beth. G. Lev. 400.
constituere; iigyvedet dllitni. Pris. p. 81.
Privesium, sumptus; koltseg. Ljub. tati vel loco per speciales litteras indultum est.
Quid, quaeso, aliud significabat dare Pri- Mon. SI. V. 262. an. 1334. expedit. . . pizo1. Privilegium contra ius, 2. Pristaldam, quam quod hodie nobis est assi- los . . . antenis positis &<\.privesia communis. vilegium praBter ius, 1. tdrvenyellePrivetum, (a med. Int. privata) sella nes szabadalom; 2. a torvenyben nem
stentiam fiscalem concedere, dare assifamiliaria; lasanum, forica; drnyekszek. Gall, foglalt kulon szabadalom. Nagy Jus. Trans.
gn are ?
Pristaldia, a?, offlcium pristaidi; prisz- prive. Fjp. Szam. p. 376. an. 1437. de . . . Sax. 17. Est porro privilegii divisio in privilegium quod est contra ius et, quod est
tdldsdg, a poroszlo tiszte. Szaz. 31., 3. p. structione priveti.
267. Cod. Dip. Pat. VI. 78. Hajnik. Per- Privilegiales, sc. littera privilegium praeter ius. Illud est, quod derogat iuri comjog. 157.
continentes; kivdltsdglevel.Szek.Okl. 1., 35. muni ut: exemtio a solvendis decimis, tricesiPristaldimus, i, V. Pristaldus. Tor.
Privilegialia, ium. scil. diplomata iuris mis, a iurisdictione ordinarii etc. Hue revocant
Tar. III. 217. suo pristalduno dare non alicuius licentiam conlinentes; kivdltsdg- aliqui mandata moratoria ita dicta, quibus
conceditur egenis debitoribus facultas diffepossit.
levelek. Wallaszky. 411.
Pristaldus, i, lictor, executor (V. Egyet.
Privilegialis, ad privilegium perlinens; rendi solutionem ad annum, biennium. Hoc
Phil. Kozl. 1898. V. fiiz. A Pristaldus szo szabadalmat tartalmazo. Cod. Dip. Arp. autem, scilicet privilegium praeter ius, dicilur, quod concedit peculiares favores, in iure
szarmazasa.; poroszlo, vegrehajto. Moln. V. 27. Szaz. III. 631.
Patv. 26. Pristaldus perest meg oldo, termiPrivilegialiter, refertur ad formam non expresses.
Privilegium exclusiyum; kirenorum Juris antiquissimus, signiflcat in De- litterarum privilegialium in oppositione cum
cretis Colomani Regis sententiae executo- patenter. (Du C.) iure prerogative et pecu- keszto kivdlsdg. Alleinrecht. Torvt. Ms/..
Privilegium exemptionis, extra
rem. Tor. Tar. 1893. 4. Pristaldus. Prista- liari; kivdltsdgos modem. Cod. Zi. V. 58 :
lec, Assistens, Executor (vegzes vegrehajtoja) praesentes tandem nobis allatas privileqiali- ordinem data immunitas; kiveteles szabaOrosz: Pristav, feliigyelo, nyomozo biro a ter emanari faciemus. Schwart. Scutt. 161. dalom. Torvt. Msz.
szerbeknel torvenyszeki tisztet (Gerichls- Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 75. Tor. Tar. XV. Privilegium extra usum, iuusitata
immunitas; gyakorlaton kivuli szabadaadjunkt) jelent. Szegedi Ruhr. Pars I. 42. 49. Szaz. XVIII. 252.
Pristaldus ex Perestoldd i. e. solvens judiPrivilegiare, (Du C.) immunitates con- lom. Torvt. Msz.
Privilegium fori, sacerdotibus concio mediante litigantes. Erant enim Pristaidi ferre ; beneficium, privilegium dare ; kivdltsuperiorum Judicum in directione et decisione sdgotadni, szabadalmazni. It. privilegiare. cessum ius, potestas iurisdictionis; torvenycausarum ministri, ac velutcoadjutores. Kelem. Luc. Regn. Dalm. 276. eos et Civitatem no- kezesi kivdltsdg. Be"k. Pil. P. II. 128.
Privilegium gentilitium, alicui
Hist. Jur. Pr. 43. ad exequendas res iudica- stram praBdictam eisdem insignire, Privilelas expediendaque minora negotia Pristal- giare de benignitate solita dignaremur. Kass. familiaa concessa immunitas ; csalddi szabadalom. Torvt. Msz.
dos destinabat. Th. Vet. Mon. 1.85. an. 1227. Prax. 254.
Privilegium gratuitum, immunitas
Privilegiatio, (Du C.) immunitas, priSzdz. XXX. 10, 929. V. Decret. S. Ladisl. R.
/. 41. II. 18. III. 12., 13. Deer. Colom. R. I. vilegium ; kivdltsdg, szabadalom. Pel. De concessa; ingyen kegyelmu kivdltsdg.
Torvt. Msz.
24., 25. Deer. Andr. R. c, 12. Kat. Hist. IX. S. Nicolao s. II. e. L
Privilegium metale, privilegium
261. Prist. Rit. expl. Ver. passim. Szaz. X. Privilegiatum defoitum, prairoga337. XXVII. 61. Kuk. Jur. I. 44. an. 1210. tivum debitum; elsoseggel biro adossdg. metas constituendi; hatdrjegyzo kivdltsdg.
Hajnik. Perjog. 154.
Torvt. Msz.
Privilegium onerosum, pecunia
Privilegiatus, 3., libertate donatus,
Pristandus, i, V. Pristaldus. Ljub.
adepta immunitas ; teherrel jdro szabadaimmunis; kivdltsdgos, Szaz. VI. 626.
Pristaustina, a?, V. Pristaldam dare. Privilegio, onis, V. Privilegium lom. Erkauftes Vorrecht. Torvt. Msz.
Star. XXIII. 173. an. 1172: dedit pristaldum (Du C.) Georg. Sirm. I. 39. sub tide et sub
1. Privilegium perpetuum; 2.
mihi . . . qui me in vineas et terrenum misit privilegione litteris sigilis pendentibus ex Privilegium temporale, L orokds
szabadalom; 2. idohoz kotott szabadapristaustinam dedit.
utraque nobis.
Pristav, V. Pristaldus, V. s. Escator.
Privilegium, (Du C.); szabadalom. lom. Nagy. Jus. Trans. Sax. 16. Dividitur
Pristavsghia, ee, V. Pristaldia. Ljub. Kovy. El. 11. Tertio. Pnvilegia idest Leges privilegium in perpetuum et temporale.
privae et speciales, quibus Princeps legitime Perpetuum dicitur, non quasi amitti non
Pristavus, i, V. Pristaldus (nptciaKB coronatus in favorem et beneficium alicuius possit sed, quia ex se, et nisi revocetur, duret
V, Danich-: Rjecnik). Rac. Mon. SI. VII. 89. contra vel prseter ius commune aliquid con- perpetuo. Temporale privilegium est, quod
an. 1071. Pristavum vero rogamus dari (a) stituit. Passim ap. Sen. Plin. ep. et Juriscon- de se limitato tempore finitur; quod fieri potest,
ex parte concedenlis, quando conceditur pro
sultos.
comite.
520
1. Privilegium personale
sola concedentis vita vel ex parte privilegii

ipsius, si sub aliqua conditione concedatur,
quse conditio lapsu temporis flnitur.
1. Privilegium personale, 2. Privilegium reale, 1. szemelyes szabadalom: V. helyhez, dlldshoz, tisztseghez
kotdtt szabadalom. Nagy. Jus. Trans. Sax.
15. Multiplex est privilegium : Est reale et
personale; hoc esl,quod directe et immediate
datur personse in favorem illius, sive ratione
ipsius personse; vocatur ctiam speciale, quia
solam illam personam sequitur et cum ea exstinguitur, nisi forte in eo caveatur, quod virtus privilegii etiam ad hseredes et successores
privilegiati derivetur. Tale privilegium esse potest nobililalis hung, privilegium. Illud scilicet
reale est, quod directe et immediate confertur rei a persona distincUe, ut loco, muneri
vel dignitati.
Privus 3. privae leges, privilegium q. v.
Priztawus, V. Pristaldus. Orsz. Levt.
L. III. 16., 4. Priztawos, qui aput laboratores
spanorum vices representant.
1. Pro, cum ablat. pro ad cum accus. Pel.
Hiem. 28. e. Et erat gentilis posilus ibi a romanis pro colligendo tribute (ad colligendum trib.) Arch. Rak. VIII. 326. Unum vas
cupreum jpro refrigerando potu vulgo Borhutu.
2. Pro, cum ablat. pro simplici ablativo ;
-on, -ert. Szaz. IV. 674. emi equum pro florenis 40.
3. Pro, (abl.) pro simplici dativo; szdmdra. It. per, da, a. Gall. pour. Germ, fur
Slav. pre. Urb. Reg. Cim. Beuigna Instruclio
pro Magistratualibus. Kass. P. P. III. passim.
Pro Cento, in centenos; perczent.
Kaz. Lev. I. 57. 40.
Pro Centualis, per centualis, ad
usuras semisses perlinens; szdzalekos. Ger.
perzentig. Kass. Jur. Civ. II. 171. Interusuriorum pendendorum quantitas, qua; utique
6procentuali maior esse nequit. 178. Super Finis T. quos infrasciplus titulo 6 per centualium Interusuriorum a Capital! suo . . .
rite levavit.
Pro et contra, in utramque partem;
mellette es ellene. It pro e in contro. Ger.
pro et contra. Kass. Prax. I. 22. una cum molivis pro et contra militantibus.
Pro contractu, ex pacto, conventu ;
a szerzodes szerint. Wagn.
Pro forma vel propter formam,
in speciem; forma kedveert. Jokai Debr.
Inn. 97.
Pro hie et nunc, ad tempus, interim ;
itt es most, egyelore. Thok. Diar. 18. jenipalanki tisztek kezesek kivanvan erette lenni,
bogy igaz kurucz leszen, minthogy arra vagyodik, de pro hie et nunc megis kuruczsagal nem acceptaltam. Arch. Rak. VIII. 129.
Pro interim, ad tempus; ideiglenesen. Thok. Lev. 266. Arch. Rak. IX. 406.
Pro me est, (Du C.) mecum facit istud,
mini fa vet; kedvez nekem,pdrtomon van.
Wagn.
Pro mea persona, quod ad me atlinet, a mi engem illet. Wagn.
Pro nihilo, gratis; ingyen. Wagn.
Pro nunc, in prsesenlia ; jelenleg, ez
ido szerint. Wagn.
Pro nunc, pro tune, semper: mindig. Szaz. XXVII. 426.
Pro parte
Procancellaria
Pro parte, pro simplici dativo; rc- adhibebatur: 1. probari dicebantur, qui torsze're, szdmdra. Ger. fiir. Pest Var. Lev. quebantur et pcenis ad fatendum urgebantur,
Priv. Celi. Copia Privilegiorum pro parte 2. qui purgationem sive per aquam, sive per
Civium et Magistrorum Causapeariorum Pe- ferrum inibant; igazoltatni. Bally. Leg. T.
stien. die 1-maMen. X-bris 1775. emanatorum. II. 106. (Deer. St. Ladisl.) prohibitores proPro posse, pro facultale; tehetseg sze- bentur iudicio.
rint. Rak. On. 18.
Probata, argumenlalio, confirmatio; biPro possibili, ut fieri potest; a le- zonyitds. Tiszlb. ir. Allegala el Probata
hetoseg szerint. Opin. P. I. Sec. II. . 18.
Eldadds es Bizonyitds.
Pro prseminari, prsemium; ajdnProbaticus 3., probatica piscina,
dekkepen. Arch. Ral. IX. 533. pro prae- (Du C.) in qua mundabantur oves, quse pro
minari egy aranyat neki ad van.
sacrificio offerebantur in templo a gr. TCQOPro primo, pro secundo, etc. fianxog; bdrdny Beng. Ann. Er. Coenob.
apud alios: ad primurn etc. primum, secundo, 575. in ventre piscis capti reperlus fuil; ab eo
tertio ; eldszor, mdsodszor stb. Jokai Debr. igilur lempore piscina hsec velut altera prolun. 127.
batica in honore a fidelibus haberi coepil. Cf.
Pro tune, illis temporibus; akkor. Ger. Beda de Irop. sancl. scripl. p. 380. ed. Capdamals. Proj. Leg. Civ. 177. tanlo magis du- per (p. 612, 22 ed Halm.)
biam reddit earum sortem, si jura capillaria a
Probatio, (Du C. al s.); bizonyitds.
fratribus praetendanl, pro tune enim nulla Opin. P. II. de ordine Jud. Sec. II. C. XVIII.
certa norma mensuram iuris earum definit.
. 1. Probatio est: Aclus iudicialis, quo liliPro ulterio, porro, ultro; tovdbb. gans de fundamenlo inlenlionis, vel exceptioArch, Rak. IX. 249. pro ulterio is tanulnak. nis suae, quatenus facli, el ab allera parte neProsereticus, 3., (gr. nooaiênxog) galum est, nee a lege prsesumitur, mediis eruex arbitrio procedens; magdt elhatdrozo, endse verilati aptis, modo per leges prsescripto,
vdlaszto. Tent. Schul. I. 149 : peccata aclu- adhibilis, judicii fidem facil. Cf. passim ap.
alia dividuntur in peccata infirmitatis et pro- Lad. Juslin. Quint. Tacit.
aeretica hsecque a solis irrregenitis patrari
Probatio calami, exercitatio versus
dicuntur.
componendi; versele'si kiserlet. Tor. Tar.
Proastium, (Du C.) suburbium ; kul- 1890. p. 196. probatio calami:
rdros. Nagy Hier.
Aprilis szele
Proaula v. Proaulium, (DuC.)
Fuzfa levele
atrium; elocsarnok, eloudvar. Nagy Hier.
Leanyok szerelme
1. Proba, (DuC.) specimen; represenSzalma tiize
tare ad probam, specimen dare artis ; proNagy urak kedve
bdra bemutatni. Frak. Mat. lev. II. 108. Cf.
Nyulhaton jar.
Amian. 21., 10., 21; Cod. Just. 12., 25., 1.
Probator, spectator, explorator melal2. Proba, se, confirmatio probatio, asser- lorum (Du C. al. s.); ke'mlo. Tor. Tar. IX.
tio, testificatio; bizonyitds, vallds.lt. prova. 154. Nov. Calend. 211. minerarum probaKass. P. P. I. 325. Documenta, in quibus par- tores.
ies probas suas radicarunt et quibus asserta
Probator monetarum, spectalor,
sua fulciverunt. Knauz M. E. Sir. II. 33.
exploralor monetarum; penzkemlo, vizs3. Proba, se, (DuC.) experimentum (in gdlo. Arch. Ver. Sieb. VI. 1. probator mocudenda moneta) obrussa ; V. Liga, Kara- netarum . . . auri et a r g e n t i . . . per nos contus; proba. Kol. Cod. 40. Tor. Tar. IX. 154.stitutus.
Proba docimastica, experimentum
Probatorium, locus explorandis melalexploratorium V. s. Docimasticus.
lis; kemloudvar. Ger. Probierhof. Szaz. VIII.
Proba generalis, tempus probandi 634.
Probatorius,3.,exploratorius;j9rd&a...
apud Jesuitas; prdbaido. (jessuita tarsulatnal). Szekesf. fogymn. Ert. 1894/5. p. 18.
Debr. Com. an. 1530. Tesla probatoria sive
Proba (magisterii), opus artis abso- liquefactionis exploratoria soli Cibinienses
lutum ; mesterremek. Szaz. XI. 804.
utuntur.
Probis vestita, argumenlis fulcila;
Proba ex visceribus causa3, rei
fundamento nixa assertio ; a dolog velejen okokkal tdmogatott. Torvl. Msz.
epult bizonyitds. Torvt. Msz.
Probulus, demin. ex probus; jdmProba incumbit actori, actoris est borka. Boc. Hungar p. 198 : probulus nam
probare ; a bizonyitds a felperes koteles- Jesulus.
sege. Torvt. Msz.
Probus vir, arbiter; be'ke'ltetd'. Hajnik
Probabilista, se; kovetdje ama tan- Perjog 407.
nak, hogy csupdn a ve'lemeny, hogy vaProca, se, paranympha; nyoszolyo. It.
lamely cselekveny jo lehet, elegendd an- paraninfa. Ger. Brautjungfer. Schlag. 256.
nak elvdllaldsdra. Vern. Phil. Mor. 181.
Procsetum, fgr. ngoxoirdv) conclave
Probabilistae dicuntur quidam casuislse, qui exlerius; eldszoba. Benz. J. H. 157 : illorum
probabilitatem certam tutamque morum regu- (sc. cubiculariorum) curse erat palatiorum relam esse statuunt. p. 183. ErgoProbabilista- giorum intima scilicet Prophylea, Alria, Prorum doctrina non potest esse morum regula. caeta, Buleuleria .. . munda, inlegra conProbacio, experimentum ; proba, pro- servare.
balds. Kol. Cod. 28.
Procancellaria, se, uxor procancelProbam (ad) Juris sponte conde- larii; alkanczelldr neje. Beng. Ann. Erem.
scendit, actor sponte aggreditur ius suum Cosnob. 44. Palalina quoque Dorpatensis auprobare ; (a felperes) onkent a gyokosse'g ream ligulam gemmis inlerlexlam el Procanvitatdsdba ereszkedik. Georch. H. T. III. cellaria Lilhvanise Sapiehana monile aureum
gemmis seque redimitum . . . ad Aram Thau229.
Probari, auctore Battyano duplici modo malurgam appendere.
Pro-CancelJarius
Proceres filii Sancti Reyis
Processus ad dessumtioiieui
Pro-Cancellarius, Cancellarii vices phus Eszterhcizy de Galantha, Judex Curiae Re- processus, uti vocant, discernuntur, Hungagerens; al-dllamkanczelldr. Hor. Mem. 595. giie, 3. Comes Franciscus Eszterhazy de Ga- rico sermone egy szolga-Biro-Jdrdsa, quod
Pro-Cancellarius Poloniae. Wallaszky 519. lantha, Tavernicorum regalium magister etc., signilicat tractum terras Judicis Nobilium ar4. Comes Leopoldus de Nadasd, Aul* Cancel- bitratui admensum. Kereszt. Res. Mil. 8. Kass.
Tor. Magy. Tort. Eml. VII. 103.
Pro-Cancellarius secundarius; larius regius et Agazonum regalium magister, Prax. 1. 23. Pelcz. Geisa. 28., 29. Eaedern...
mdsod alkanczelldr. Torvt. Msz.
5. Comes Georgius Erdody de Monyorokerek, provinciae divisse sunt diversis Parochiis, quas
Procari, aliquam ambire nuptiis, ali- cameras Regiae Hungaricae praeses, 6. Comes intcrvallo temporis Processus vocabant.
quam sibi deposcere uxorem; felesegiil meg- Antonius Grassalkovics de Gyarak, Persona2. Processus, causa, lis (DuC.); uyy,
kerni. Fej. Jur. Lib. Suppl. 19: Caesarislis praesentise regiae in iudiciis Locumtenens. per. Georch. H. T. IV. 2. Midon a felek "indito okokkal erositik e^ vitaijak egymas elliliam anno 1625. eo nomine procatus est, Passim ap. Liv. Cic.
Proceres filii Sancti Regis, V. len iigyoket a Torveny e!6tt: ezt nevezzuk
sc. Bethlen.
Procat, panni species, cui aureis fllis flo- Jobagiones Castri.Ke.lem. Inst. Jur. Pr. 185. pernek (Processus), mely magaban foglalja
res sunt insuti; himszovet, arany-, ezusl- Pares his (Jobagionibus S. Regis) fuisse vi- mindazon lorvenyes tetemenyeket, mellyek az
virdgu kelme, brokdt. It. broccato. Gall, dentur in diplomatibus occurrentes: Proce- igazsag kitapogalasa vegelt a Torvenynek
brocart. Ger. Brocat. Thok. Diar. II. 336. Cor- res filii Sancti Regis et Populi Reginales. rendszabasa szerint tetettetnek.
Processio, (DuC. 1.) supplicatio putinae pro obducendo lecto ex materia sericea
3. Processus, us, cursus temporis, teprocat (brokat) vocata, flmbrias aureas cir- blica, longus procedentium in supplicatione nor, progressio ; idohaladta. It. corso, procum-circa habentes cum umbella seu parte ordo, processus sacri ordinis in publicum ; cesso. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 336. Ut aukormenet, processio. It. processsione. Gall, tern hec donacio sine aliqua retraccione vel
superior! itidem similis malerise fl. 50.
Procedens Judex, arbiter; iteld procession. Wagn. Cf. Sidon. Ep. 5., 17.
calumpnia inviolabiliterprocesjm temporum
bird. It. arbitro. Ger. Schiedsrichter. Tisztb.
Processio Corporis Christi, V. perpetuo possit permanere.
Processio theophonca. Pest. Var. Levt.
Ir. Procedens Judex. Iteld Biro.
4. Processus, us, sententia; tartalom,
1. Procedere, (DuC.) fungi, admini- Priv. Ceh. passim.
menet. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 355. et
slrare; eljdrni, vegezni. It. procedere. Gall.
Processio funebris, exequiae fune- privilegium dicti St. Bani nobis presentavit
proc6der. Urb. Reg. 15. officials cum debita ris : halottkiseret, gydszkiseret. Bek. Ma- talem continens tenorem el processum. Marc.
accuratione occasione conscriptionum ea raros. 26. Pietatem Deo et hominibus quilibet Chr. II. 60.
tione procedant. Arch. Rak. IX. 73. in causa in solemnibus ecclesias conventibus testatam
Processus absestimatorius, V.
tinaliter procedere. Georch. H. T. III. 123. faciet, quales sunt: sacrse conciones . . . pro- Abaestimationalis; jobbdgy-vagyont el2. Procedere, hoc non procedit (est cessiones funebres.
becsulteto per. Torvt. Msz.
bungarismus); ez nem jdrja. Ger. es gehl
Processio theophorica, processio
Processus accessorius, V. Accesnicht,pro: non estpermissum, non licet. Batty. in festo Corporis Chrisli institui solita; ur- sorius; mellekper. Torvt. Msz.
Leg. III. 84. an. 1309.
napi kormenet. Nill. Symb. p. 448.
Processus acquisitorius, lis in
Procedura, agendi ratio; eljdrds.
Processionalis, ad sollemnem sacro- negotio aliquid acquirendi mota ; kovetelo
Ger. das Verfahren. Opin. Deput. 38. Ipsa igi- rum pompam perlinens; kormeneti. Tor.per. Torvl. Msz.
tur mutuae fiduciae, qua3 in nundinis non tarn Tar. 1886. p. 531. Beng. Ann. Er Coenob. 90.
Processus activus, idem qui propersonse qualitatibus, quam protectione legum
Processionalis ecclesia, eccl. ad- cessus acquisitorius. Torvt. Msz.
nititur, necessitas effecit, utprocedura nunquam peregriationes sacrae flebant; bucsuProcessus ad aquisitionem, V.
dinalis passim, et quasi tacito quodam con- jdro templom. Ger. Wallfahrtskirche. Vjest- Processus acquisitorius. Torvt. Msz.
sensu Jurisdictionum et Regnicolarum, in sum- nik I. 56. an. 1366, populi. . . aliquando ad
Processus ad aquisitionem almariam abiret. Jokai Magy. Nab. 548. Kov.ecclesiam sancti Emerici processionalem laturse, lis in negotio recuperandae allaturae
de Zagrabia . . . veniebant.
Form. St. CXCI. Pfahl. Jus. Georg. 275.
mota ; hozomdnyt kereso per. Torvt. Msz.
Procedura judiciaria, ratio agendi
Processioiialiter, sollemni pompa;
Processus ad aquisitionem
in iudicio; torvenyszeki eljdrds. Art. D. kormenetileg. Pel. De translat. s. Francisci contradotis, V. Contrados; viszonts. c. 7. Dum sacrum corpus (s. Francisci) de- jegy ajdndek megnyeresere inditott per.
1840. p. 31.
1. Procelare, proponere; eleterjesz- porlarelm processionaliter ... Knauz. M. E. Torvt. Msz.
teni. Kuk. Jura. I. 44. an. 1210: cum . . . Str. I. 173., 184.
Processus ad aquisitionem pacausa . . . nostre deliberation!... fuissetproProcessionem ducere, ducere sup- rapherni, V. Paraphernum; menyegcelata.
plicantium agmen, ducere solemnem pompam zoi ajdndekot kereso per. Torvl. Msz.
2. Procelare, procedere; elore menni. ad lemplum; kormenetet vezetni. Wagn.
Processus ad cassationem citra
haladni. Cod. Dip. Pat. T. II. p. 4: Abhinc
Processive pergere, sollemni pompa privilegium exercita3 exactionis
vero progreditur ad locum . .. deinde proce- incedere ; processio modjdra menni, kor- teloiiialis^ lis in negotio tollendae sine
menetileg menni. Thurdczi Car. R. c. 98. privilegio exactionis telonii mota ; kivdltsdg
latur ad locum.
1. Processualis, ad processum i. e. nelkiil gyakorlott vdmszedes eltorlese
Procellaria pelagica, Larus marinus (Linn); veszcsulld, viharfecske. It. la regionem, ambitum, districtum perlinens; jd- ugyeben inditott per. Torvt. Msz.
procellaria rondine. Germ. Sturmmeve. Hist. rdsi. Tor. Tar. 1886. p. 536.
Processus ad correctionem
Nat. 49. Procellaria pelagica et tempesta2. Processualis, e (acta), ad litem per- executionis, vegrehajtdst igazittato
tem et plagam, qua ventura sit, navigantibus tinens; peres. Germ. Process (Acten). Kass. P. per. Kovy. El. 726. Tertius (processus) ad
P. II. 326. Acta . . . processualia.
certo praenunciat.
correctionem executionis. Potest moveri
Processualis Directio, praefecturu intra 32 annos tarn per triumphantem quam
Procentualis, fenori datus; kamatozdsra kiadolt. Tor. Tar. 4891. p, 468. te- processuum; torvenyszeki igazgatosdg^Ns\- per convictum.
laszky 307. Processualis Directio, circa
nuta aut procentualia capitalia habentes.
Processus ad desumtionem
Procentuatio, centesima; szdzalek. causas in Gomitatibus et coram Judicibus illo- census aut mercedis conventse,
Sup. An. Sc. II. 226. an. 1427 : de .. . prorum in Sede quoque Dominorum Terrestrium lis ad partem ratam aut mercedem recucentualibus exigendis taliter duximus ordi- ventilari solitas.
perandam mota; Text. v. sub Processus
nandum.
Processualis Judlium, iudex no- Computualis; illeteket v. bert kovetelo
Procer, (Du C.) nomen dignitatis; fd- bilium alicuius districtus; jdrdsi szolgabiro. per.
nemes. Ljub. Mon. SI. IV. 48. an. 1362. co- Diar. Com. II. 51.
mes et magnus procer serenissimi domini.
Processum alicui facere, inten- damnorum, lis in negotiv resarciendoCf. Juven. 8., 26.
dere lilem ; pert inditani. Wagn.
rum damnorum mota ; Text. v. sub ProcesProceres, optimates; fdurak, zdszlos
Processum perdere, causa cadere, sus Computualis; kdrteritesi per.
urak. M. Bel. Geog. 504. Proceres Regni Jitem perdere; pert veszteni. Wagn.
Processus ad dessumtionem
1. Processus, (DuC. al. s.); jar as, marcarum ob denegatam testiHungarian ex Primoribus sunt: 1. Comes Joannes Palfl'y ab Erdod, Regni Hungariae Palati- keriilet. Beuz. I. H. 167: Comitatus germ. ficationem, processus marcalis contra
nus et Locumtenens regius, 2. Comes Jose- Gespanschaften iterum in provinciolas seu lestimonium denegantem; tanuvallomdst
Processus ad pwriain
Processus debit!
tenni nem akaro ellen valo girds per. Poena larvae; alakossdgot boszulo per.
Processus brevis; rb'md per. V.
Torvt. Msz.
Torvt. Msz.
Brevia. Georch. H. T. III. 294.
Processus ad poenam noil imProcessu s compromissari us, lis
vinculi, V. Poena vincularis. Text. v. sub pensionis, V. Non impensio ; az igaz- arbitris commissa; vdlasztott birosdgbeli
Processus Computualis; bdnatpenzt ho- sdgszolgdltatds nem teljesiteset bunteto per. Cod. Dip. Briiss. II. 155. acin huiusmodi
vetelo per. Torvt. Msz.
per. Torvt. Msz.
causa et processu compromisso.rio coram
Processus ad implementum,
Processus ad poenam nota3, V. nobis nostrisque ad hoc delegatis commissalis, qua aliquid efflciendum urgetur; Text. v. sub Nota infidelitatis; hutlense'gi per. Torvt. riis ventilate conclusum fuisset.
Processus Computualis; tejesitteto'per. Msz.
Processus compromissionalis,
Processus ad poenam perpetui V. Processus compromissarius.
Processus ad implementum
contractus dotalislici, lis perticiendi evictoratus, V. Evictoratus ; orokos
Processus computualis,innegotio
conlraclus ad dotem pertinenlis causa mota ; szavatossdgot koveteld per. Torvt. Msz.
rationum reddendarum; szdmveto per. Kovy
hitberes kotest betoltetd per. Torvt. Msz.
Processus ad poenam resultus, El. 438. Processus sunt 1. Ad implementum.
Processus ad implementum V. Poena resultus; jegyesi csdbitdst bo- 2. Ad desumtionem vinculi. 3. Ob fraudem vel
sponsalium, lis perticiendorum sponsa- szulo per. Torvt. Msz.
dolum. 5. Ad desumtionem census aut mercelium causa mola ; eljegyzes teljesiteset surProcessus ad poenam violatio- dis convent* coram Judice debiti.-6. Comgeto per. Torvt. Msz.
nis literarum missilium, V. Litte- putualis coram eodem.
Processus ad interimalem com- rae missiles ; levelfeltoreset bunteto per.
Processus concursualis, V. Propositionem metarum, lis ad tempus Torvt. Msz.
cessus Convocatorius; oszve-utkozteto
Processus ad rectificationem per. Georch. H. T. III. 145.
constituendarum metarum causa mota; ideiglenes hatdrelintezest eszkozld per. Torvt. divisionis, corrigenda divisionis causa
Processus contra Judices senMsz.
mota lis; osztdlyigazitdst kovetelo per. tentias exequi nolentes; az iteleProcessus ad renovationem tet vegrehajtani makacskodo biro elleni
Processus ad invalidationem,
V. Processus invalidatorius. Torvt. Msz. sententise, iteletet ujito per, itelet- per. Kovy. El. 727. Quartus (processus) conProcessus ad invalidationem eleszto per. Kovy El. 477. Secundus (protra Judices sententias exequi nolentes
contractus ex fraude et dolo, lis cessus), ad Renovationem Sententiae, si 25: 1552.45: 1588. Contra Civitates senad irritum reddendum contractum ex fraude scilicet sentenlia intra annum non fuit execu- tentias sacra? Sedis,
quoad poenas temporales
factum; szerzodest ervenytelenito per. tioni data.
et bona temporal : a latas et medio compassuTorvt. Msz.
Processus ad reseratioiiem se- alium transmissas exequi nolentes.
Processus contradictorius, elProcessus ad invalidationem questri, V. Sequestrum; zdr alol foldotis scriptse excessivse, lis ad con- mento per. Torvt. Msz.
lenmonddsi per. Proj. Leg. Civ. 170. QuamProcessus ad sequestrum, reten- vis in regula Actori proba incumbat, quia tasignatam et modum excedentem dotem irritam
reddendam ; tulcsapongo irottjegyber er- tionis causa mota lis ; zdroltato per. Torvt. men in Processu contradictorio, qui ex convenytelenite'set kovetelo per. Torvl. Msz. Msz.
tradicta statutione promanat, non semper
Processus ad superinscriptio- Actor, sed is potius, qui extra possefssorium
Processus ad invalidationem
fassionis ex defectu solennitatis nem, zdlogra folfizetteto per. Kovy El. constituitur, prsetendens est. Georch. Ert. 145.
externse, V- Fassio; felvalldst killso 477. Quintus (processus) ad superinscripProcessus convocatorius; hitejelessegek hidnyossdga miatt ervenytele- tionem: De 10. p. 155. aeque in defectu lezoket osszehivo per, csodper, cs6duleti
nitest kovetd per. Torvt. Msz.
fundi apud debitorem debuit prsecedere ad- per. Kovy El. 461. Secundus Processus est:
Processus ad invalidationem monitio iudicialis contra creditorem iure prse- Concursualis vel Convocatorius, cum scifassionis ex prseiudicio, V. Praeiu- lationis, pignore iudiciali, aut emlorem pi- licet plures creditores contra debitorem condicium; a felvalldsnak serelembol raid gnore contractual}, bona debitoris post debi- currunt vel 1. ab ipso debitore aut eius ha3ervenytelentteset kovetelo per. Torvt. Msz. tum actionale ingressum et possidentem et illi rede iudicialiter citati, vel vero 2. ad terminum
Processus ad invalidationem tola summa offerri, quam investitam in bonis edictalem per Consilium Locumtenentiale praetestamenti ex defectu activitatis habet (v. gr. meliorationum etiam pretium) ut fixum et publicatum. Georch. H. T. III. 145.
v. solennitatis internee, lis ad irri- vel levet vel cedat bona posteriori creditori Midon valaki tobb rendbeli adossagokat tesz
lum reddendum testamentum ex defectu capa- (quod potest vel absque proba realitatis debiti es kiki a hitelezok koziil penzet siirgeti: akcitatis el necessariarum formarum; a veg- secure facere) vel exsolvat eius prsetensionem kor kozonsegesen vagy osszehivo (convocarendeletnek a tehetoseg v. megkivdntato et superinscribat.
torius vagy 6sszve-iitkoztet6 concursualis)
belsd kellekek hidnydbol valo ervenyteleProcessus admonitorio liqui- per szokott tamadni.
nUeset kovetelo per. Torvt. Msz.
datorius ; megkindlds mellett valo zdProcessus coroiialitatis, in negoProcessus ad novam divisio- logvdltoper. Jogt. Eml. T. H. 1. p. 347.
tio bonorum ad coronam pertinentium mota
nem, novae divisionis causa mota lis; uj
Processus Auszugalis, V. Auszu- lis ; joszag koronaisdgdra epult per. Torv.
osztdlyt kovelelo per. Torvt. Msz.
galis; drjegyzeki v.drkonyvkivonatiper. Msz.
Processus ad poenam actus ma- Kovy El. 448. Si vero non subscribat intra
Processus correctorius, V. Proioris potentise; nagyobb vagy czege- annum vel sponte vel requisitus medio Notarii cessus ad Correctionem Executionis ;
res hqtalmaskoddsi buntetest koveteld vel alterius fide dignas persons penes Testi- foglaldst igazito per. Kovy El. 726. Corper. Kovy El. 494. Processus ex actibus po- monium praadictorum requirenlium et penes rectorio processu vel mandato, non qua;
tentiariis sunt: Primo, ad poenam actus Auszug per ipsos cum libro collatum, move- nulla est, verum defectu laborans et erronea
maioris potentiae. Actio fundatur in 10. tur Auszugalis Processus. Szaz. II. 129. executio corrigitur et semper requirit citatio1723. contra nobilcm vel libertinum (v. gr. Act. Diset. Pos. 71. Processus etiam Auszu- nem. Georch. H. T. IV. 180.
arrendatorem) atque Magistratum Civicum, gales coram f abulis Distrietualibus MercatoProcessus cridalis; bukdsi per,
defluit coram Tabula Regia, contra civem cores et qusestores horumque successores in csodbeli per. Opin. sessionis 52. ae. . 1.
Conformitate Articuli 53. 1723. hie loci per processus cridales sive indicia circa conram Civitate.
Processus ad poenam dehone- omnia conflrmati, instituendi.
cursum Creditorum. Juriev. Jur. Met. 66.
stationis, V. Dehonestatio; becsleleniProcessus brachialis; karhatalmi
Processus criminalis, causa, iudite'st boszulo per. Torvt. Msz.
per. Kovy El. 749. In brevis litis Processibus, eium capitate, causa capitis vel indicium capiProcesssus ad poenam dupli, V. quamvis convictus executionem non admiltat, tis; bunpor, fobenjdro per. Wagn.
Poena dupli; a megtagadott tizednek vel turbet, et quamvis facto isti vel ipse vel
Processus debiti; adossdgbeliper.
ketszeres erteket kovetelo'per. Torvt. Msz. exequens Judex Dec. 2. p. 49. Repulsionis Kovy El. 453. Pyôcesxus debiti movetur per
Processus ad poenam infamise, nomen det: inde enasciturus tameu proces- creditorem, eius successorem legatarium vel
lis ad aliquem infamia puniendum mota; becs- sus revera brachialis erit, non constiluet cessionarium contra debitorem expromissotelenitesre indittatott per. Torvt. Msz. ' causae terminum, idest non admittetur in rc- rem, fidoiussorem, illorum successorem v. gr.
haeredeni.
Processus ad poenam larvae, V. gula, ut meritorie se defendat Incattus.
Processus debiti ox pridlatione
Processus fiscalis
Processus rationarius
529
Processus debiti ex prselatioiie, Processus fiscalis, causa publica, lis iialis, cum pignore coniuncta lis in negotio
lis ilebitum ex prairogativa postulans ; odds- capitalis ; fenyito per. Georch. H. T. IV. 11. divisionis; zdlogossal elegyitett osztdlltjos
sag ot elso'bbseg mellett kovetelo per. Torvt.
Processus fisci magislratualis, per. Georch. H/T. IV. 98.
Msz.
causa publica; kozdnseget tdrgyazo perek. Processus liquidatorius, causa,
lis hypothecaria ; zdlog-vdltoper. Jogt. Eml.
Processus dehoiiestatioiiis, de- Georch. H. T. IV. 110.
liouestarius, V. Processus adpoenam
Processus f ormales script!; T. if. 1. p. 347.
dehonestationis. Torvt. Msz.
rendes irott per. Cod. Camb. Merc. 94. Pro- Processus liquid! debiti, V. DeProcessus depositi, V. Depositum; cessus vel formates scripti vel verbales hitum liquidum; vildgos adossdgot kohitrc bizatott joszdgot hovclelo'per. Torvt. sunt, et illi in stride mercantilibus, hi in Cam- rctelo per. Torvt. Msz.
Msz.
bialibus Causis potissimum obtinent. In utrisquc
Processus locati conduct!, V.
Processus divmus, adiulorium divi- actor petitum suum scripto, advolutisque in Locatum conductum ; szakvdnybeli ilgy.
num; isteni segitseg, tdmogatds. Batty. forma probante illud legitimantibus aclis, et Torvt. Msz.
Ger. 2. Sudor . . . omni saporc suavior aesti- documentis proponere; Judex autem eo acProcessus magistratualis, causa
mandus praBsertim cum divinus processus cepto in processibus quidem scriptis, pro cx- publica; tiszti fenyito per. Arch. Rak. 1.,
cuncta confidal ad optimum rcspicientia perhibendo responso; in verbalibus autem pro 29. Processus Magistratualis contra SusanComparitione in persona vel medio pleni- na m Lubietoski infanticidam.
licere.
Processus divortialis; vdloper. potentiarii terminum prsefigere et indorsarc
Processus marcalis, girds per,
Gcr. Ehescheidungsprocess. Kovy El. 89. Pro- debet.
markds per. Tiszlb. Ir. Moln. Patv. 24. Kovy
cessus hinc sunt 1. Divortialis.
Processus f undamentalis, anya- El. 578. Processus ex hac materia sunt:
Processus ex coronalitate, V. per, alapper. Georch. H. T. IV. 194. Kovy Primo Marcalis. Multi sunt Processus, in quiProcessus coronalitatis. Torvt. Msz.
El. 770. Meritum Processus repulsionalis bus lex vel plures vel pauciores marcas dictat
Processus ex capite concubi- est idem, quod f undamentalis, quia sapit in pcenam, verum hie ex impulsionibus enasci
iiatus, ad arcendum concubinatum mota lis; novum inlra Dominium, verum, cum repulsio solitus per excellentiam Marcalis vocatur.
az dgyassdg eltiltdsdra indittatott per. eliam opposilionem in se complectatur, in Movetur coram Vice Comite. Processus MarTorvt. Msz.
merito repulsionalis processus possunt esedem calis moveri solet per Dominum pecorum conProcessus ex prselatione; elsdbb- rationes etiam assignari, quse in oppositionali. Ira impellentem, propter pratensum damnum
segi jogot kovetelo per. Kovy El. 473. Ter- Processus Impensionalis, job- adimentem.
tius Processus ex Praelatione in defectu bdgyi hatalmaskodds ellen igazsdgszolProcessus metalis ex usu, mefundi apud debitorem D. 6. p. 17. 6. 155. gdltato per. Kovy El. 806. Secundus est tas possessionis discutiens causa; birlokot
movetur per ilium, qui etiamsi specialem hy- Processus violentialis, alias Querulosus dictus. tdrgyazo hatdrper. Georch. H. T. 470.
pothecam non habeat, jus prioritatis sibi prae- Contra Communitatem colonicalem vel singuProcessus metalis ex Jure, de
tendit contra alium creditorem bona debitoris los colonos aliosque Nobilium vel civitatum iure metarum agens causa, lis; a hatdr gyosive mobilia sive immobilia iudicialiter, idest Jurisdictionatus coram Sede Dominali et tune | kossegere iigyelo per. Georch. H. T. II. 457.
executione mediante ingressum.
vocatur simul Impensionalis. Opin. P. II. de
Processus militaris, ratio agendi
Processus ex purilate stalutio- ordine Jud. Sec. II. C. VII. . 1. et 5. Judicia militaris ; katonai ilgy, eljdrds. Arch. Rak.
iiis, in negotio sincere restitulionis in bona impensionalia semper ad expensas partis IX. 30.
mota lis; iktatds sertetlensegen alapulo succumbentis celebrabuntur, succumbens post
Processus novi, instauraliolitis; perper. Torvt. Msz.
latam sententiam statim exsolvere tenebitur. ujjitds. Georch. H. T. II. 231.
Processus ex superfluitate Georch. H. T. IV. 94.
Processus ob fraudem vel dofundi; vagyonfeleslegbeli per, tobbProcessus in facto honoris, be- luill, Text. v. sub Proc. Computualis ;
erdseget kovetelo per. Kovy El. 4-76. Quar- csulet dolgdban void per. Georch. H. T. csaldsi iigyben folyo per.
lus Processus: ex superfluitate fundi mo- III. 258.
Processus oppositionalis, in nevetur pariter defectu fundi apud debilorem
Processus indebite soluti, in negotio per vim reoccupatae rei mota causa;
subversante contra creditorem ius praelationis gotio non debits solutionis; helytelen fize- ellentdlldsnak okdt kerdd per. Georch. H.
habentem et prsecipue immobilia bona debilo- tesbeliper. Kovy El. 479. Septimus Proces- T. IV. 184. Az ellentallasnak vagy hatalmas
ris in pignore iudiciali tenentem, aut etiam sus Indebite Soluti.
visszafoglalasnak okat kerdo (oppositionalis
emlorem vel alium quemcunque titulo pignoProcessus instantivalis, in ex- vel reoccupatorius).
ris contractualis aut legalis ilia possidentem. templo iudicanda causa ; nyomban tdrgyalo
Processus perpetui evictpraProcessus exeeutionalis, exe- per. Opin. P. II. de ordine Jud. Sec. II. C. X. tus, V. Piôcessus ad poenam perpetui
quutionis; foglaldsra iigyelo per, iteProcessus invalidatorius, ad in- evictoratus.
letvegrehajtato per. Kovy El. 724. Opin. validandam sententiam mota causa ; elronto
Processus productionalis, ad
P. II. de ordine Jud. Sec. II. C. 5. . 1. actor... per. Georch. Ert. 174.
demonstrandam nobilitatem inserviens proc.;
potest agere processu exequutivo, idest:
Processus invalidatorius ex nemessegbizonyito per. Kovy El. 51. Prout contra Reum statim exequutio decer- prsejudicio, ex damno procedens agendi ductionalis seu probandaB Nobilitatis procesnatur.
ratio ad invalidandam sententiam ; serelmen s u s . . . Processus ex hac Materia enascitur
Processus executionis, corre- epult elronto per. Georch. H. T. IV. 222. Productionalis vel Legitimatorius.
ctorius; itelet vegrehajtdsdt igazito
Processus invalidatorius ex
Processus proportionalis, in neper. Georch. H. T. IV. 170. Cod. Camb. Merc. neglecta pra^monitione, a verseg gotio rationum ponendarum mota causa.;
95. Nee Revocatio Procuratoris et oppositio megkindltatdsa elmulasztdsdn epult el- szdm-tartdsra iigyelo per. Georch. H. T.
in iisdem Processibus admittitur; sed inter- ronto per. Georch. H. T. IV. 222.
II. 443.
venti errores pro sua indole via novi Judicii
Processus iudicialis, causa judiProcessus quartalitii, V. Quartavel processu executionis Correctorio, aut ciaria, lis, disceptatio fori; per. Ger. gerichtli- litium; ledny negyed kiszakasztasdt koetiam penes Mandata reexecutoria erga cher Process. Wagn.
veteld' per. Torvt. Msz.
recursum, loco altissimo sumendum, accepta
Processus Juris, lis in negotio iuris;
Processus querulosus, processus
prsevie informatione elargienda emendari de- gyokosseg irdnt valo per; jogbeli per. querula plenus (Du C.); panaszos per, kibent.
Georch. H. T. IV. 222. Pallas Lex. s. Proces- sebb hatalmaskoddsi per. Jogt. Eml. T. II.
Processus falsi, contra larvatas per- sus juris.
1. p. 36. et 267. Kovy El. 303.
sonas mota lis; V. Larvalis persona; alaProcessus legitimatorius, Text,
Processus rationarius, in negokossdgot, vertagaddst, hamis eskiivest, v. s. Proc. Productionalis. Georch. H. T. tio ponendarum rationum moto causa.;
dllevel-koltest boszulo per. Torvt. Msz.
III. 255. IV. 209.
szdmaddsi per. Kovy El. 479. Octavus (ProProcessus leudalis; huberi per. Processus libellatorius, V. Li- cessus) Rationarius. Contra Officiales DomiVuch. Jur. Feud. 18. processus feudalis bellatorius; nyilatkozvdnyos per. Torvl. nates movetur coram Sede Dominali. per fiscalem D. Actio fundatur in 65: 1622. 63.
regilur iisdem principiis, quibus processus Msz.
Processus liquidatorio-divisio- 1723. Adesse debent aliqui convocati: Prases
communis.
Rartal A. : Gloss. Lat.
67
>3fl
Processus repositorius
Procollum
Processus urbarialis, in rebus ad

potest esse vel Dominus tcrrestris vel alius datur in 4., 5., 45: 4542. Defluit coram Vicequiscunque, quern Dominus voluerit. In hoc Comile. Polesl Repositionalis Processes urbarium pertinentibus; jobbdgyi szabdst
processu cum sit Compulualts, habet locum non lanlum quoad bonacorporalia, verum eliam tdrgyazo per, urberi per. Georch. H. T. IV.
Reconventio idest: official} petente Dominus incorporalia, idest iura aut immunilalem a qua- 209.'
Processus verbalis, V. s. Procesconvincitur in supererogatis. Opin. P. II. de cunque prsestalione et servitute moveri.
ordine Jud. Sec. II. c. IX.
Processus repositorius, V. Proc. sus formales scripti; szobeli per.
Processus violentialis, V. ProProcessus reacquisitorius, in ne- repositionalis; visszateteto per. Georch.
cessus Querulosus ; hatalmaskoddsi r.
golio reacquirendi mota causa; viszszake- H. T. IV. 440.
resd-, visszaszerzd per. Kovy El. 790.
Processus repulsionalis, <)issza- croszakoskoddsi per. Kovy El. 305. SecunPauperes ita gaudent Extraserialitatis benefi- uzesi per. Kovy El. 770. in repulsionali dus esl .Processus violentialis, alias q'uecio, si processu reacquisitorio agant.
Processu repulsio non admittilur, verum op- rulosus diclus, ob aclum minoris polenliac
Processus realis, possessionem con- posilio, verbo : secundaria repulsio non est, conlra nobilem aul eliam liberlinum vel Comcernens lis; vagyont illeto per. TOJVI. Msz. vel potius non erat causa? terminus, quia iam munilalem nobilem aut saltern privilegiatam
Processus rectificatorius, iga- simpliciler sublala esl. Processus repulsio- coram Vice-Comite moveri solitus. Georch. H.
zito per. Kovy 339. Uti divisionalis processus nalis defluil coram Tabula Regia. Georch. T. IV. 440.
Procidentia in genua, provolvi,
ita et Rectificatorius,soil sanguini competit, H. T. IV. 494.
illis scilicet, qui virtute communionis Juris el
Processus sequestri, V. Processus procumbere ad genua ; terdreborulds. It.
ad sequestrum; zdrato per. Georch. H. T. procidenza. Otia Bachm. 232. Nonne ubique
sanguinis diviserunl.
eadem reverens procidentia in genua ?
Processus reluitioiialis, leszd- III. 204.
Proclama, ae, (Du C.) nunciatio; promolo per. Pfahl. Jus. Georg. 261. Documenta
Processus successioiiali-divipracipua, qua3 in Reluitione et respective sionalis; orokosodes es osztdlybeli per. clamalio; kihirdetes. Ljub. Mon. Jur. P.
Processu Reluitionali Exslirpalurarum pro- Kovz El. 343. Processus ex maleria successio- I. V. HI. 256. an. 4529: si aliquis mutiinis enascilur. Primo successionalis. Eo differl atur . . . summam pecuniarum, per procladucunlur, sunt sequentia.
Processus reluitorio-admoni- a divisionali Processu, quod divisionalis vel mam ad standardum fieri facit cognilum illi,
torius, lis hypothecaria praemissa admoni- successionali-divisionalis fit inter illos, qui cuius esl pignus.
lione; into zdlogper. Kovy El. 425. Tertius sanguinis et Juris communionem habentes in
Proclamare, (Du C. al. s.) esl exerciReluitorio-Admonitorius vocatur, si cum bonis aclioni substralis dividere debenl.
lum convocare, comparare ; toborzani. Marc.
Processus successionalis, oro- Chr. I. 5. Proclamato slalim exercitu. S. de
sum ma Integra esl peraeta Admonitio Judicialis, qua? summa reipsa debuit D. 1. p. 4. kosodesi per. Kovy El. 343. Primo Succes- Kz. Chr. 4. 3., 4.
Proclamare aliquem de aliqua
prse manibus Judicis admonenlis esse et per sionalis. Eo differl a divisionali Processu,
quod divisionalis vel successionali-divisionalis re, accusare aliquem alicuius rei; vddolni
ilium admonitio pignoratario ostendi.
Processus reluitorio - liquida- fll inler illos, qui sanguinis el Juris commu- valamivel. Fabr. Urk. 423. an. 4500 : caveat
torius, szdmolo zdlogper. Kovy El. 424. nionem habenles in bonis aclioni subslralis aulem quilibet fraler, neproclamet aliquem
Secundus Processus Reluitorio-Liquidato- dividere debenl; conlra eum vero si sil, qui in capitulo de crimine.
Proclaniata, proclamalio; kihirdetes,
rius in nulla re differt a reluitorio simplici, aeque prstendil quidem se esse illius, cuius
nisi, quod Admonitio judicialis cum minori bona eranl, successorem, sed velprorsus non felhivds, per folvetelenek kikidltdsa. Kovy
summa Irium vel sex florenorum (prout scili- habel Jus ad bona lili subslrala vel habel qui- El. 658. Quarlo : Proclamata vocalur actus
cet Bona in uno vel pluribus Comitatibus sita dem, sed non virlule sanguinis verum legis v. ille Judiciarius. quo Incatlus praa foribus dosunt,) reipsa oblata praecessit vel iam prius vel gr. noverca vel maler conlra privignos vel mus, in qua Judicium considel, vel saltern in
simul cum termini prafixione, ul illam level proles, coniugum alleruler conlra collalerales domo apertis tamen foribus ad comparendum
pignoratarius et maiorem i. e. inhaerenleni coniugis defuncli aul Fiscum, vel esl quidem lerna voce provocalur. Tisztb. Ir. Szaz. XXII.
sanguis verum remolior quam, ul ex succes- 656. Kass. Jur. Civ. Lex. 54.
liquidet.
Proclamata congregatio, olim
Processus reluitorius, in negotio sione parlicipel, conlra eum, inquam, vocatur
judicium in Zala, rigidum in paucis dioecesireluendi pignoris; zdlog kivdltdsdra ugyelo mere successionalis.
per. Kovy El. 445. Processus ex materia piProcessus successionalis sepo- bus. Text. v. s. Judicium Palatinale et Jtignoris sunl: Primo Reluitorius, cum vel nulla sitorius, V. Text. s. Sepositorius; mel- dicium Proclamatae Congregationis; kikidltott kozgyule's. Samb. Tyrn. Hainik.
admonilio vel tantum arnica praecessit, non I6z6 orokosodesi per.
Judicialis. Georch H. T. HI. 80.
4. Processus summarius, rovid Peijog. 200.
Processus reluitorius admoiii- per, rovid utu per, somm.ds per. Kovy El. 4. Proclamatio, scriplum, pronunciatorio pcenalis causa, in negotio cum 648. Summarius (processus), si neglectis tum promulgalum ad sedilionem excilans
po3na coniuncli reluendi pignoris; buntetes- formalibus meritoria allegata scriplo exhi- (Du C. al. s.); felhivds. Szaz. XIII. 434.
2. Proclamatio, bannum q. v. (DuC.
seljdro zdlog-vdltoper. Jogt. Eml. T. II. 4. benlur Judici, hoc fit, ut plurimum, libellatice.
p. 347.
Georch. H. T. IV. 45. Jogl. Eml. III. 534. al. s.); hdzassdgi kihirdetes. Kon. Egyh.
2. Processus summarius, iudi- 476.
Processus Reoccupatorius; visz3. Proclamatio, querela iuridica, aclio,
szafoglaldsiper, visszafoglalds okdt kerdd cium mililare; rogton itelo eljdrds. Kass.
per. Kovy El. 484. 775. quid quod vel conlra Ench. I. 94. Ad emigrandum in exteras Provin- qua quis rem ablalam repelit. (Du C.); per
ilium, qui prima vice reoccupal, verum iam cias Regnicolas allicientes el falsarii Conduclo- kikidltdsa, nyilvdnos torvenybeidezes.
anlea opposuerat quoad substratum fundamen- res poena Palenlaliler decrela afficianlur el Jogl. Eml. T. I. p. 60. Cod. de Szlara. II. 47.
talis causae non Reoccupatorius processus, contra eosdem Summarius Processus vulgo Moln. Palv. 28. Proclamatio occasione comverum brachium habet locum.
Standrechtinstilmiw.Nom.Ordin. an. 4752. parilionis per iudicem partis J. anle foras clara
Processus repetitionis litera- 7. Aug.
voce facia denunciatio.
rum; in negolio documentorum recuperanProcessus tabularis, ad quam proProclamative, palam convocando, prodorum mola causa: level-koveto per. Georch. cessus iuris perlinebant, V. Pallas Lex. s. Pro- mulgatione facta ; nyilvdn kihirdetve. Szer.
cesses Juris; kirdlyi tdblai per. Kovy El. Not. p. 45 : relulere, quod i p s i . . . in Iribus
H. T. IV. 206.
Processus repositionalis, in ne- 774. Quod autem in Processu Tabulari aut congregalionibus . . . in Cibinio proclamagolio reslilulionis mola causa; visszahelyez- per Tab. Reg. revise... ratio oppositionis nun- tive celebralis, facia diligenli inquisilione, lateto per. Kovy El. 527. Processus Reposi- quam ex faclo Judicii, verum lanlum ex faclo lem comperissenl verilalem. Szek. Okl. I. 64.
tionalis ... eo differl a violenliali, quod hie Judicis exequenlis, per ilium vero, qui in lile
Proclamatorius, 3. proclamalionem,
birsagium vel pcena indebilae non curral quod non stetit, ex faclo Acloris omissivo (v. gr. promulgalionem conlinens; felhivdsttartalilem tantum in realibus locum habeat el, quod ex inlermissa cilalione) depromi possil, suapte mazd. Cod. Dip. Hung. And. V. V. 444., 42'
el pass, iuxla conlinenciam priorum literaomnibus hominibus compelal tarn quoad res inlelligitur.
mobiles quam quoad fundos taxae obnoxios.
Processus tridualis, v. Forum tri- rum proclamatoriarum.
Procollum, (Du C.) colli ornamentum;
K6vy El. 537. Tertius Processus ex Actibus duale. Opin. P. H. de ordine Jud. Sec. II. C.
nyakdisz. Nagy Hier,
Potentiariis esl: Repositionalis. Aclio fun- VIII. . 4.
Pro-Comes
1. Procuratoria
531
1. Productio
Pro-Comes, Comitis vices gerens; al- 1., 97. Ad persolutionem mercedis Procura- rul, Thok. Diar. II. 331. Czaffragh egregium
ispdn. Hor. Mem. ,7. Pro-Comes Provin- toreae.
Turcici laboris prodigahter scofflo consucial Arvensis.
1. Procuratoria, a), litters) procuraiio- tum, cuius fundamentum est mere argenteum
Procotrophium, liospitium paupc- nem continentes; megbizo level. Batty. Leg. p. 332. Czaffragh itidem Turcici laboris, scofrum ; szegenydpolo intezet. Nagy Hier.
III. 75. Tenor procuratoriae capituli talis flo in purpura magnis floribus prodigaliter
ornatum, cum subductura coerulea.
Procul distare, longe abesse; tdvol est. Kov. Form. St. CXXV1I.
1. Prodirector, directoris vices gelenni. Wagn.
2. Procuratoria, 33, tabularium procuProculmovere, 2., (procul -f mo- ratoris ; pertdr, iigyvedi csarnok. Kovy El. rens ; helyettes igazgato. R6v. PI. 67.
2. Prodirector, summus rector gymvere), amovere, depellere; eltdvolitani,meg- 658. In Tabula Regia lecta per Referentem in
szilnlctni. Cod. Zi. v. III. p. 34. ... coram Judicio Levata, fertur per Juratum ad Procu- nasiorum ante an. 1848. ; foigazgato. Ger.
nobis commiserunt pacifice Conmorj aliquo ratoriam, ibique prima, secunda, lertia die, Oberdirector. Wallaszky 480.
Proditionaliter, per proditionem ;
obstaculo proculmoto. Cod. de Sztara. II. cujus et contra quern sit causa proclamatur.
35J9. estimatione quarumlibet rerum procul- Szilady. Irodt. Kozl. VI. evf. I. f. 108. Reggel aruldssal. It. proditoriamente. Cod. Dip.Arp.
7-kor elmentem a Procuratoridba s otl Cont. IV. 20. Jarinum et quedam alia castra
mota.
proditionaliter occupando. Fej. V. II. 97.
Procura, 33, (Du C.) poteslas, licentia, dolgoztam. Ackerl. 3. Szaz. XXI. 149.
Proditorie, more proditorum ; drulok
Procuratoria constitutio, actus
facullas agendi allerius nomine scripto alicui
concessa; fel-, meghatalmazds. Ger. Voll- constituendi patronum; iigyvedi megbiza- modjdra. Ljub. Mon. SI. XXI. 276. an. 1448.
Szaz. II. 595. Fej. X. I. 276. proditorie fuit
macht. Ljub.Mon.Sl. XXI. 55. an. 1433:pro- tds. Torvt. Msz.
Procuratorise, V. Procuratoria 1.) in capite lethaliter vulneratus.
curator, procuratorio nomine . . . prout
Prodnicus, i, (a Montenegrino : Poredpatet procurations faeta . . . cuius procure Torvt. Msz.
tenor talis est. Art. D. 1840. 59. Jokai. Mire Procuratorialis, ad procuratorem per- nik) possessor communis pascui; kozlegelo
Megv. HI. 81. No iszen csak azzal kezdj, gon- tinens ; gondnoki, iigyvedi. Cod. Zi. I. 600. birtokos. Urk. Sieb. I. 19. an. 1222. terram,
dola Lorand, legalabb azt a pofont, a mit en auctoritateprocuratoriaft possessionem ven- qua? vadit usque ad terminos prodnicorum.
Prodominiuin,yo5r a huberseg gyanem adhatok, mcgkaphatod per procura. didisset. Fej. VIII. 3., 611. ex vigore literarum
korldsdra. Vuch. Jur. Feud. 67. Dominium
\. Procurare, (Du. C.) liberaliter habere procuratorialium.
Procuratorius, 3., ad procurationem di rectum in feudo, cui competere potest vel
aliquein, apparatis epulis excipere aliquem.;
megvendegelni. End. p. 246: Unusquis- pertinens V. s. Procura; felhatalmazdsi. quoad substantiam vel quoad exercitium ; si
que comitum septuaginta duorum semel in
Procursivus, 3., procurrens; elore primum, tune dicitur dominium\directum in
specie, sin alterum oritur Prodominium,
anno regem Ungarise procurat et, antequam futo. Abeles 13. chorea procursiva.
de mensa surgat, dona dat.
Procustodire, custodire, protegere; Fiireigenlhum, ille vero, cui id ius competit,
I prodominus, Lehen-Fiirherr audit.
2. Procurare, causam esse, auctorem megvedeni. Tor. Tdr. 1889. p. 472. proProdominium simplex, egyszerii
esse ; okozni. Batty. Leg. III. 89.. an. 1309. custodiet praeterea ilmum principem.
qui ipsam mortem procuraverunt. S. de Kz.
Procusus,3.,-(ajrocwderedolosPlaut.) jog a huberseg gyakorldsdra. Vuch. Jur.
Chr. I. 4. 1.
flngere; elore koholt, elore szitott. Res. Feud. 67. si prodominium vi imperil civilis
Procuraria, a:, offlcium procuratoris, ges. p. 97. Erat Nadasdii familiaris, conspira- exerceatur, oritur prodominium sublime,
V. s. Excutere; ugynbkseg.
tionis particeps et procusorum contra Pa- die hohe Lehen-Furherrlichkeit, veluti si
Procuratia, magistratus, quern procu- triam consiliorum minister.
civitas feudum constituat, tune imperans civiratiam vocant; ugynokseg. Luc. Regn. Prodapif er, i, Vicedapifer, dapiferi vi- | lis, vi imperii civilis prodominium sublime
Dalm. 197. qua? fuerunt diutissimse et sunt in ces gerens ; altdlnokmester. Beng. Ann. Er. | exercet ; quod si vero vi alterius alicuius iuris
nostra Procuratia Sancti Marci.
Ccenob. 227. Domini Stephani Adami de Gra- exerceatur, nascitur prodominium simplex,
1. Procuratio, potestas, licentia (DuC. dua Gradzinski, Regni Poloniae Supremi einfache Lehen-Furherrlichkeit v. g. si clau3.) ; teljhatalom. Batty. Leg. III. 204 : qua? Prodapiferi. . .
strum feudum constituat, tune Abbas . . .
mnndatum exigant speciale et etiam, qua? pra?Pro-Datarius, cardinalis dalarise pra?- exercet prodominium simplex.
sens procuratio emissa non pra3scribit.
positus ; romai kegyszeki elnok bibornok.
Prodominium sublime, V. Prodo2. Procuratio, (Du C.) cibus et potus, Cher. Jus. Eccl. I. 226. Nomen Datarii deri- minium simplex; a fejedelemnek fdqua? debentur a sacerdotibus episcopis et vator a voce barbara datare, cum ad eius offi- huber-gyakorldsi joga.
Prodominus, i, dominus feudi. V. Proarchidiaconis, quum ecclesias sibi subditas cium pertineat dalam seu tempus, diemque
visitant; megyei latogatas alkalmaval a piispo- supplicationum, expeditlonum, concessionum dominium ; huber ura.
Prodomus, porticus ; eldcsarnok. Ger.
kot vagy helyetteset es kis6r6 szemelyzet6t exacte adnotare. Munus Datarii in Curia roilleto tisztesseges eltartds. Kon. Egyh. 282. mana magna auctoritate pollet estque Piâela- Vorhalle. Thok. Diar. II. 658. 21. Aeterni1. Procurator, advocatus, patronus; titium et nonnunquam Cardinalitium. Hoc tatis prodomus.
Prodracinus, (fors. a si. prod, ante,
iigyved, pervedd. It. avvocato. Kovy El. 635. in casu, seu si Cardinalis eidem officio praefiProcurator eodiffert a plenipotentiary, quod eiatur, non Datarii, sed Pro-Datarii nomine pra? et hrad, arx), praBfectus arcis ; vdrkapitdny. Fej. 1. 406. Ada sunt coram testitantum quoad iuridica flat, nee ad ilia cum tanta venit. Kon. Egyh. 256.
facultate ac plenipotentiarius et, quod publica
Prodecanus, i, vices decani agens; bus . . . Petro Archi-Diacono, Joanne Sacerdote et Monacho, Petro Primicerio, Dragana
auctoritate approbatus et Juramento adstrictus prodekdn. Wallaszky 516.
esse debeat.
Predecessor, qui ante fuit, vixit; Stitanasso, Asdricio Prodracino et Gregorio
Prodsuppo.
2. Procurator, (DuC.) legatus cum elod, Ger. Vorganger. Kronst. I. 533.
Prodroma, orum, qua? morbum annunauctoritate, cui rei agenda? cura permissa; felProdes, is (Du C. proda) proventus, rehatalmazott, helyettes, vendegldto. Prise. dilus; jovedelem. It. prode. Ljub. Mon. SI. I. ciant, prsecedunt ; a kort megelozd s jeServ. p. 28. Procurator Vicarius est seu lo- 61. an. 1243: post tuum reditum .. . eris lento tiinetek. Bene Med. II. 3.
Prodsuppus, i, prsfeclus ita dicti cocum tenens, qui alterius vices gerit. Subinde adstrictus de prode et honore Veneciarum.
Procurator est, qui Convivio excipit vel Con- Prodiciose, proditorum more ; drulds mitatus ; foispdn. Croat, predzupan. Fej. I.
vivium adparat, interdum Magistratus Publicus, utjdn. Chr. Dubn. p. 145 : unde nichil con- 406. Acta sunt coram testibus Petro Archiqui Procurator Reipublica? dicitur. Ergo flictu principes prodiciose procedebant.
diacono, Joanne sacerdote . . . Gregorio Prod'
non semper Advocatus erat. Bel. appar. Dec.
Prodictio, pra3dictio;yowendo/e's. Irod. suppo.
Produccio, actus producendi (testes) ;
I. Mon. V. p. 195. Batty. Leg. II. 479. an. Kozl. VI. IV. 447. prodictio astronomica.
Prodigalis, prodigus; pazar. Rak. On. elovezetes (tanukrol). Szek. Okl. III. 101.
1255.
Procurator cum nostris, cui com- 187. prodigalis generositas.
Producere iructus, ferre fructus ;
missa est fassio in iudicio; torveny elott
Prodigalitas, (Du G.) prodigentia ; pa- termest hozni. It. produrre. Wagn.
vallott, meghatalmazott. Szirm. Gloss. zar bdseg, tekozlds.Tor. Tar. III. 129. Numi
Producta in processu, in processu
Hung. 45. Kass. P. P. I. 198. Cf. Auct. decl. prolata literalia monumenta ; perben elo153.
mutatott okmdnyok. Torvt. Msz.
Procuratoreus, ad procuratorem perin Catil. 9.
1. Productio, procreatio ;
tinens; iigyvedi,megbizatdsi.K&ss, Jur.Civ.
Prodigaliter, prodige, effuse ; paza67*
532
2. Productlo
Profanttas
Prognosticate
keszites. Lzb. Cod. Med. T. II. 497 : Arsenic! Profanitas, sacrilegium (Du C.); isten- blice profitetur ; hitvallo. Funda David. J. 2 :
productio.
telenseg. It. profanazione, malvagita. Gall, Professores, qui non interpellali martyrio se
2. Productio, actus frumenta ceteros- profanation. Burian. Blandr. p. 201: homi- ingerebant. Cod. Dip. Arp. Cont.. III. 93. et
que fructus laborandi; termeles. Ger. Er- nes . . . jam natura ad profanitatem procli- passim.
Professoralis, ad professorem pertizeugung von Friichten. Proj. Leg. Civ. 186. ves. Syll. Pos. Ass. XXX. Cf. Tert. de pall. 2.
Instituliones porro Maioraluum ea proporProfectio, progressus; elorehaladds. nens; tandri, tanitoi. Ker. Nap. 362. ab
tione, qua multiplicata? fuerint, etiam evolu- Szentiv. Cur. Misc. 89. Profectio est progres- offmo professorali. Oltv. Act. Synod. 31.
Professoratus, us, munus, conditio
tioni industrialis Cultura? et productionis in- sus, quo Cuspides domorum Ccelestium ca?tecremento obfutura? videntur.
raque loca insigniora thematis seu genitura?, professoris; professzorsdg. Kcr. Nap. 393.
3. Productio, quod in conspectum da- progredi intelliguntur singulis annis per 30 Beng. Ann. Er. Coenob. 213.
Professus, 'ascitus, receptus (DuC. al.
tur, agitur; mutatvdny. Ger. Auffiihrung. gradus atque ita intra annos 12. lotus ZodiJokai. Magy. Na"b. 314.
acus percurritur et rursus incipit progressus. s.); avatott, fogadalmazott. Ger. Profess.
Profectitius, 3., quod solvitur in iti- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 43., 42.
Productio testimonialis, dare
testes; tanudllitas. Soos. Mon.
nere, quum proficiscunlur (Du C. aliunde dela- Fr. Odo Sarvari, Ordinis S. Benedicti ProProductio nobilitaris, actus pro- tus); utkozben kelendo'. Kelem. Inst. Jur. Pr. fessus.
banda? nobilitatis; nemesseg bizonyitdsa. II. 9. Civilista? peculium Castrense, QuasiProfestum, i, (Du C.) vigilia, dies festum
Torvt. Msz.
Castrense, Profectitium et Adventitium ad- prsecedens; eloiinnep. Georg. Sirm. I. 37. an.
Productionalis, probanda? nobilitatis; curate discernunt.
1493. in mense Decembris in profesto Lucie
nemesseg bizonyito. Kovy El. 607. Omnes
Profectivus, 3., (a proficere, profectus) virginis.
Causa? Fisci Magistratualis, utpote Actiones utilis; hasznos. Fej. VII. 214. devotis salu- Prof ictus, us, emolumentum; haszon.
civiles vel birsagiales publica?, criminates pro- tive nostre profectivis petitionibus eiusdem It. profitto. Ljub. Mon. SI. XI. 204. an. 1345:
ductionales seu legitimatoriae idest: pro- Andrea? Prsepositi devotius inclinati.
de omni vallitate et profictu . . . dominus
bandse nobilitatis, verbo onines causa? publiProfectus, us, progressus in litteris dabit eis.
Proficuit, pro : profuit (Du C.); haszcum tangentes.. . coram Sedria Comitatus (DuC. lucrum); elomenetel,haladds (tanumoventur.
lasban). Bene Pol. 252. profectus discipu- ndlt. It. profittare. gewinnen, verdienen, nutzen. Gall, profiter. Ger. prolitiren, nyerni,
. Productivus, 3., producens; termo, lorum. Passim a p. Liv. Quint, et alios.
teremto. Gall, productif. Greg. Aest. 34. ReProfellum, fors. idem ac propyla?um. hasznot hiizni. Thuroczi Sig. R. c. I. X. Set!
ceptivitas in prioribus, in mente et imagina- V. s. Anetum; elocsarnok. Ger. Vorhalle. quid proficuit solitaria? manus defensio ? c.
tione productiva spontaneitas prsevalet.
Profesa, je, (Du C. professa) qua? virgi- 4. Sed ha?c fuga proficuit ei minime.
Proficuus, 3. utilis (Du C.); hasznos.
Productologia, a?, notitia fructuum nitatem profitetur; fogadalmazott (n6).
producendorum et productorum; termelesi Ljub. Mon. SI. II. 24: consanguineas profe- It. proficuo. Pel. Pom. De S. Joan. s. III. c. 3.
tan. Wallaszky 392.
Quam proficuum, quam gloriosum est fore
sas et monachas habetis.
Productoria, Litters productoria?, lit1. Professio, sollemnis votorum nuncu- suum discipulum Domine Jesu. Cf. Cassiod.
tera? nobilitatis testes ; nemesseg bizonyito patio (DuC. al. s.); orokfogadds, (szer- var. 1, 39.
level. Cod. Zi. I. 287. Pro magistro Emerico zettaggd felavattatds). Kon. Egyh. 309.
Profilum, imago, obliqua; oldalkep.
de Bechey contra magistrum Ugrinium, filium Georch. H. T. II. 286. Fej. Jur. Lib. 466. Otiaarczel, fiiggoleges rajz. It. proffilo. Gall,
profil. F. Balass. Casula Steph. App. OrthoJohannis, testimony productoria in Capitulo Bachm. 51.
Albensi.
2. Professio, ars, qua?stus; kezmu- graphiam (profilum) delineare.
Productorum quaestor, fructuum vesseg, mesterseg, foglalkozds, kereset.
Profosius, custos carceris; tomloczterrae qusestor; termekkereskedo. Pest. Ger. Gewerbe, Profession. Verancs. III. 362.tarto, porkoldb. It. prevosto. Gall, prevot.
Var. Levt.
quibus vero fortunarum et supellectiu's speci- Germ. Profoss. Kuk. Jura I. 310. Tenebuntur
Productrix, qua? producit; elohozo, osioris minus est, ut multis civibus nulla pro- insuper Knesii advigilare, ;iit fures quampriterrfid. Imre Phil. 479.
fessione pra?ditis.
mum capiantur et Profosio suo assignentur.
1. Productum, quod natura producit,
Professio fabrina, opificium, arsfabri Szegedi Ruhr. Pars II. p. 219. Nee Profosii
profert, fructus, animal; termek. It. prodotto. ferrarii; kovdcsmesterseg. Lzb. Cod. Med. T. et alia? persona? quidquam prater taxam exiVern. Met. II. 47. Quoniam autem principium II. 747 : qui animum professionem fabri- gant. (Deer. Rudolphi Regis an. 1590).
organismi, prout naturam percipimus, prseci- nam .. . condiscendi proderent, ad Scholam
Prof ozius, i, V. Profosius. Kuk. Jura
pua cum energia in certis-iisque affinibus pro- Veterinarian) . .. exmittantur.
I. 315. Profozio ab incarceratis et arestatis
ductis, plantis videlicet et animalibus actuoProf essionatus, natus faclusquc; szii- personis inposterum non ultra viginti quinque
sum est, ea ut partes totius organica? ad poten- letett (katona). Ger. Berufs (Soldat). Jokai denarios exigere permissum sit.
tiam evecta? iure per eminentiam organica na- Erd. ar. k. 92. professionals kalona. Ibid.
Prof ugium, (Du C.) fuga; szokes.
ture producta appellantur.
Epp. I. 347. professionals regenyiro. et Kass. P. P. I. 197. ac ubi detegi valuerit, ad
2. Productum, i, V. Factum. Inst. passim.
locum profugii reinviationis . . .
Arithm. 31. numerus e multiplicatione ortus
Professionem emittere, fogaProfundator, indagator; melyen kudicitur Factum vel Productum.
dalmat letenni. It. fare i voti solenni. Ger. tato. Batty. Leg. T. HI. 411. an. 1428: diviProedria, a?, (ngoedQia) prior sedes,pri- das Gelubde ablegen. Nill. Symb. p. 661: Jam norum profundator.
mus locus; elnokseg. Cher. Jus. Eccl. II. tempus advenerat emittendae professionis.
Profunde-fuscus, color intensior fu175. Quod aliunde explicari nequit, quam quod Fej. Jur. Lib. 466.
scus ; hirtelen-barna. Imre Phil. 255. color
Proiessionalista, a?, opifex, artifex; profunde-fuscus apud Hindostanos, Paraipsa Ecclesia Civitatis proedriam in legislation e agnpverit.
mesterember, kezmuves, mufoglalkodo. guayos etc.
Proemiari, exordiri; bevezetni, meg- Ger. Professionist.-Handwerker. Cod. Camb. Profundtmagister, annona? praefekezdeni. Wagn.
Merc. 41. Denique 4. Opifices et Professio^ ctus; elesmester. Ger. Proviantmeister. Magy.
Pro-Episcopus, Vice Episcopus, epi- nalistae, coetui cuipiam inscripti, qui exerci- Tort. Eml. XXX. 331. an. 1556. commeatus
scopi vices gerens; puspokhelyettes. Res tium sui opificii vel professionis testimonio profundtmagistro consignari deberent.
ges. p. 46: Leopoldus. .. misso Martino competentis Jurisdictionis demonstrare posProf us, i, V. Profosius. Arch. Ra"k. VIII.
Katzonio. .. ut ex Apaffio Romanorum sacro- sunt.
392.
Professionista, a?, idem ac Profesrum libertatem ordinandis Episcopum, aut
Progniarius, i, pronia? particeps. V.
Pro-Episcopum, templo scholisque locum sionalista. Cod. Camb. Merc. 44. Non secus s. Proniarius. Ljub. Mon. SI. IX. 56. an.
intra Claudiopolitanos muros extundat.
idem jus fori et parata? executionis competet 1410. det operam de conferendo c u m . . .
Prof anator, (a profanando), sacrilegus; etiam Professionistis et Opificibus.
rectoribus . . . et cum progniariis super
bemocskolo, szentsegtelenitd. Kb'rmocb. fS1. Professor, (DuC.) qui ordinis regu- forma et modo.
Prognosticare, (Du C.) prsedicere, varealisk. frt. Bpest 1895. p. 95. profanato- lam profitetur; valid. Sz^k. Okl. I. 148. vestri
res, defaedatores locorum publicorum. Cf. ordinis Franciscani professori.
ticinari; joslani, eldjelezni. Gall, predire.
Prud. Apoth. 178.
2. Professor, qui sacra Christiana pu- Kat. Hist. Due. 45. Quia ergo somnium in lio-
I*rognosticatio
t*rohibitfle cedere
833
gua Hungarica dicitur almu (nunc alom) et

Prohibitse cedere, eldllani a til- Regnum hybernatum movet, eplum extractam
illius ortus per somnium fuit prognosticatus, tdstdl. Georch. H. T. IV. 207.
iuxta Supremi Bellici Consilii ordines Belli
icleo ipse vocatus est Almus. Anon. 5.
Prohibitionalis, V. Litterae pro- Commissarii (qui a poliori in conflniis Regni
Prognosticatio, (Du C.) pradiclio, hibitionales. Cod. Zi. I. 104.
pro temporum el circumslanliarum exigenlia
divinatio; jovendoles. It. pronosticazione.
Prohibititius, 3., quo adire non licet, locari, ibidemque eiusmodi Mililiam revidere
Gall, pronosticalion. Obs. Jadr. 400. Sed moti interdictus, velitus ; tiltott. Pril. Abaci. 35 : solet) designalionem, ad Provincialem Comintuitu pietatis et misericordia ab eorum propo- silvffl prohibititiae. Arl. Disel. Pos. 25. Quod missarium mini cural, qui praivie iam a suis
sito sunl penitus revocati, quo, si ipsi Jader- si quispiam . . . in partem prohibititiam ordinibus et superioritatibus instruclus in conformitate illius Individualis Projecti Comlini prognostication^ speciem agnovissent, venalionem exercendi causa inlrarel.
Prohibitivus, species Imperalivi, Im- missariatici, sive Designalionis Belli Comipsum salubre consilium non lam repenle abjecissent.
peralivus, quo prohibelur, vetatur, negalur; missarii, Mililem in hunc vet ilium Comitatum,
Prognosticon, (DuC.) prsesagium, tilto mod. Schroer Synt. 52.
Districtum vel Civitalem, proul nempe pra^vie
prsedictio; indicium rei fulurae; jovendoles.
Prohibitoria, se, lillerae, quibus aliquid inslruclus fueril, iuxla normam itinerariam,
prohibelur; tilalmazo level. Tor. Tar. XII. mutua coinlelligenlia concerlatam assignal.
Tor. Tar. 1888. p. 542.
Prognosticum, i, V. Prognosticon. 27. Kov. Form. St. CXXXIX.
Projetium, proieclum leclum. V. s.
Szaz. XV. 43. aslrologiai prognosticumit. Prohisna, (fors. a slav. proh, limen, Galleota; gator, eresz. Gall. Auvent.
Marc. Chr. II. 53. Node aulem seu\lnprogno- kiiszob) V. Denarius fumalis. Fej. III. Projunctus, 3., praBiunclus, anleriori
sticum fulurae discordiae el lurbalionis pro- 2., 283. videlicel decimas frugum, porcorum parle iunclus; elebefogott, befogott. Rak.
venil.
et omnium, quae decimari solent, simul cum On. 130. conduxi curriculum qualuor equellis
Programma, atis, lex, forma, prae- linis el galinis et denarii's, qui prohisna projunctum . . .
scriplum (Du C. al. s.); elo'rajz, ertesito'. vocantur, conlulimus dido Capilulo perProlatorius, 3., procraslinans; kesWallaszky 370. edilo programmate. Olt. peluo.
lelteto. Torvl. Msz.
Acl. Synod. 10. Cf Vulcal. Avid. Cass. 6. . 1.
Proicere ad faciem, exprobrare;
Prolatum, parl. (pf. verbi proferre, hie
Cod. Jusl. 1., 14., 3. Fabbrelt. Inscr. p. 529. szemere hdnyni. Georg. Sirm. I. 329. El subsl. locum oblinel) quod prolalum esl, prono. 382.
mox inceperal dominus Grilli proicere ad ferlur, in medium afferlur; ajdnlat, inditProgredi, pro : oriri; szdrmazni, ke- faciem Petri sacerdolis.
vdny. Rik. On. p. 186. differenliam inter mea
letkezni. S. de Kz. Chr. 1.1., 2. ex Sem, Ham 1. Projectare, ralionem alicuius rei est ipsius proldta enalam precaution! ejus
el Japhel LXX duae tribus . . . sunl pro- designare; tervezni. Ger. projecliren. Opin. adscripsi...
gressae,
P. I. . 8. Pesl. Var. Levl. Arl. D. 1840. p.
Proletarie, negligenter; feluletesen,
Progressio, (DuC. Progressus) con- 48. Cod. de Delict.
hanyagul. Fabo. Monm. Evang. II. 351. Fesilium, susceplio ; vdllalat. Gall, enlreprise.
2. Projectare, suadere, auctorem'esse; cil hoc et Czvittinger in Specimine suo p. 303.
Bally. Ger. 68. moderamen adhibendum, non javasolni, felterjeszteni. Arl. D. 1840. p. sed proletarie salis . . .
enim magna progressio.
48. Jokai. Pol. Div. IV. 30. en projectdlok Prolibito, ad arbilrium, ad lubidinem,
Progressivus, 3., progrediens, pro- es 6 sanctionalja. Jogl. Eml. II. 2. p. 46. subex lubidine: kenye-kedve szerint. S. de
gressus. Progressive tempore, progressu jecla bene merila .. . projectent, qui Comes Kz. Chr. II. 2., 2.
temporis ; idomultdval. Fej. VII. 232., 180. ex projectatis . . . candidat.
Prolif icare, prolem gignere; nemzeni.
paries coram nobis se ipsos . . . ad hoc obliProjectatio, onis, commentarius, con- II. proliflcare. Wagn.
garunl, quod quecunqueipsarum parlium tem- dilio; tervezet, javaslat. It. progello. Gall,
Prolificatio, (Du C.) procreatio liberopore progressive per se vel per alios . .. projet. Ger. Entwurf. Episl. Proc. P. III. p. rum; gyermeknemzes. Opin. P. I. See. II.
lilem suscitare vellel.
582: lales compreheus&smlprojectationes. .2.
Progressus serierum, profeclio Arch. Rak. IX. 617. Jogt. Eml. II. 467.
Prolificus, 3., proles generans; foecunagminum. V. Abitus serierum; a sorok
Projectator, consiliorum architectus; dans; term8, termekenyitd. Bocat. Hungar.
eldleptetese.
tervezd, tervkoholo. Tor. Tar. 1891. p. 43. p. 318:
Prolifico imbre (nimis face Apollinea
Progubernator, Gubernaloris vices Vern. Psych. 215.
gerens; alkormdnyzo. Szaz. XI. 140. Loci Projectista, ee, qui consilia struit, conurilur) illam
Progubernator Csonkabegus (Csonkabeg). siliorum archilectus; tervezS. Ger. ProjeclenIrrora plantam, Doctor Apollo, luam.
Prohemium, proemium, prologus; elo- macher. Fej. Jur. Lib. 437.
Prolitare, (Du C.) lilare, sacriflcare; dlszo, bevezetes. Bally. Leg. III. 21 : proheProjectizare, raliones conflcere, deli- dozni. Nagy Hier.
mium super stalum Regni.
Prolixare lempus lerere; csevegni,
neare; tervezni. Arch. Rdk. I. 5. Tabella soProhibicionalis, is, (sc. litterae) ali- lulionis unius regiminis equeslris ordinis^ro- iddt tolteni. Georg. Sirm. I. 50. Et inter nos
lingua cum Traxiana prolixamus.
quicl prohibenles; tilalmazo level. Sz6k. jectizata. I. 126.
Okl. I. 50.
Prolixare se, morari; iddzni. Georg.
Projectualiter, ratione proiecta, exProhibita, se, vox forensis, qua cogni- posita, consilio ad calculum vocato ; tervezet, Sirm. I. 342. Cumque in (i)tineribus equitalio causae ad sequenlem seriem cognilionis eldirdnyzat szerint. Szaz. 1896. februar renl versus Debrechen et inlrassenl, ibi dominus Tharnockj non prolixavit se, sed cucutransferebalur ; pertilalom, perorvoslo ti- 104. lap.
lalom, iteletbetiltds. Kovy. L. 738. ProhiProjectuni, descriplio, adumbratio; rissel feslinanler ad vadum flui Thicie.
bita esl remedium Juridicum, quo pars suc- tervezet. Reg. Mil. Jan. 1726. p. 11 : iuxla
Prolixe, pluribus verbis; terjengon,
cumbens, senlenliam in processu Tabulari la- prasens projectum Commissariaticum. Arch. bdven, hosszadalmasan. Gall, prolixement.
Wagn. Cf. Gell. 5., 1.
lam ipsa die lal# senlenliae, execulioni dari Rak. I. 5., 657.
Prolocutio, (a proloquendo) prffifatio,
velal, 2-dse: 58: 1729. 38. Ne per novum
Projectum articulorum, legis^roJudicium debeal remedium quaerere. Georch. galio ; torvenyjavaslat. It. progello di legge. prologus; bevezetes, eldszo. Szenliv. Cur.
H. T. IV. 183. Az ite"let-hozas utan pedig (az Ger. Geselzvorschlag, Motion, Gesetzproject. Misc. Dec. HI. P. I. p. 1.
iigyesz visszahivasan kiviil) liltassal (Prohi- Kass. P. P. I. 359. De Proiectis ArticuloProlocutor, (DuC.) procurator, patrobita), fellyebb vitellel (Appellala), soil meg az rum el Sanclionibus eorundem nee non Rali- nus ; iigyved, szemelyesen valid. Cod. Dipl.
itelel vegrehajtasakor is visszaver6ssel (Re- ficationibus diversis. A Tervenyjavallatok- And. V. III. p. 381. Hajnik Perjog. 285. Cf.
pulsio) vagy ellenlallassal (Oppositio), de meg rol, T6rv6nyekr6I es azoknak Szentsegesite"- Aucl. Quinlil. Declin. Tribun. Marian, 3.
az ilelel vSgrehajldsa ulan is meg lehel per- sekrSI, Megerositesekr6l.
Prologialis, ad prologum perlinens;
ujjildssal (novum) az elveszlelt perl orvosolni.
Projectum diplomaticum, consi- eldbeszedi. Faber Jur. Met. 10. universalis
Pril. Abaci. 121. Csaplov. Nucl. 249. Kass. lium proposilum per legalos; diplomdcziai nihilominus legis vi pollere hanc ordinatioJur. Civ. 225. Jogt. Eml. I. 20. Recon. an. terv. Szaz. XIII. 43.
nem, el Prologialis eiusdem arliculus el
1618., 176. Tiszlb. Ir.
Projectum individuate com- eius Epilogus. Kass. Jur. Civ. I. 29. Fabo
Prohibita cum onere, cum mulcia missariaticum, a hadi biztosoknak Monm. Evang. H. 155. Kovy El. 9.
iuncla prohibita; teherrel valo tiltds. szemelyes javaslata. Moln. Patv. 77. Dum
Prolongare tempus, (DuC.) produGeorch. H. T. IV. 227.
Mililia e Caslris vel exleris ditionibus in cere lempus, prorogare, longissime dncere;
Prolongatio
Promontorium
Propalare
hosszabbitni az iddt, halasztani. It. pro- Promontorium, vinea; szSlohegy. peditus est; keszletben, keznel leva, keszlungare. Gall, prolonger. Wagn.
Ger. Weinberg. Jokai Rah. R. I. 41. promon- letben tartott. Cod. 7\. III. p. 172. quia siProlongatio, prorogalio, protractio; torium (igy nevezi a torveny a sz616hegye- gillum nostrum . . . adhuc nondum c.xtitil
meghosszabbitas, elhalasztds, Rak. On. p. ket). Georch. H. T. II. 275.
promptuatum . . .
355. I. 1516. (16.): Nullum se hie habuisse
Promoscondus, (Plaut. promus conPromptuosus, 3., prse oculis; szem
negotium pra3ter propositionem amicitiae do- dus); sdfdr, kulcsdr. It. bottigliere. Gall, elm. Ger. vor Augen. Vita S. Steph. 110.
mini sui, et prolongationem pads.
sommelier. Ger. Kellermeister. Pelcz. Geisa. propterea fill carissime edicta patris tui scili1. Proloquium, (Du C.) prologus; p. 51.
cet mei (mea) semper tibi sint promptuosa,
eldszo. Szentiv. Cur. Misci Dec. III. P. II. 58.
Promotio, actus ad gradum altiorem ut prosperitas tua ubique regalibus elirigatiir
Cf. Paul, ex Fest. p. 226. ed. Mull.
promovendi (Du C. al. s.); eloleptetes. Ger. habenis.
2. Proloquium, nalura (Du C. senten- Promotion. Reg. Turm. Prat. 37. Cf. Lamprid.
Promptus, 3., mobilis ; ingo, keznel
tia); termeszetjlenyeg.Batty. Ger.XXXVIII. Anton. Diadum. 2. Firm. Math. 3., 7. 15. levd. Batty. Leg. III. 403. an. 1427. cum reproloquium, hoc nomine naturam venire . . . Ascon. in Civ. Verr. 2., 1., 28.
bus promptis et pecuniis.
arbitramur. Proloquium enim, ut est apuoi
1. Promoter, (Du C. 1.) qui auget, pro- Promulgatio, canticum; mek. Nota
Theophrastum, ostendit, ut sit et quid sit ? inovet rem ; elomozdito. It. promotore. Gall, Batty. Ger. 77. Canticum, quod explicat, diIbid. 54.
promoleur. Cod. Dip. Briiss. Burg. p. 247. versis compellationibus insignit; vocat enim
Prolubium, (Du C.) cupiditas; gyd- Atque ita omnesillius promotores, auxiliato- illud denunciationes, promulgationes, vocinyor, vdgy. Nagy Hier. Cf. Att. ap. Non. 64. res et directores in pari sestimatione cum ipso ferationem, classicum et his similia.
8. ita Nov. et Laber. ib. 10 et 12. Ter. Ad. sunt.
Promulgator Indulgentiarum,
5., 9., 27. Cell. 16., 19.
2. Promoter, qui creat, renunciat do- qui promulgat indulgentias; biinbocsdnat
Promemoria, ae, commenlarius, me- ctores, magistros. V. Neo-Baccalaureus ; hirdeto. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III.
moria ; emlekirat. Tor. Tar. 1887. p. 589. valami tudos rangba elolepteto. Wagn.
p. 111.
Szaz. XXIX. 119.
1. Promotorium mandatum, quo res Promurale, (Du C.) V. Antemurale.
Promeritorius, 3., quo aliquid mere- causa promovenda praecipitur; sietteto pa- Falud. Arch. 51.
tur, mercede dignus ; erdemszerzd. Pel. Pom. rancsolat. Georch. H. T. IV. 263.
Promuralis, 2., qui est pro muris,
De S. Joan. s. III. c. 2. Secunda quaestio oc2. Promotorium, actus promovendi; ante muros; falak eldtt vald. Fal. Arch. Mil.
currit de eiusmodi adoptionis dispositoriis, eloleptetes. Szaz. VII. 615. Istenben s jo 114.
sive virtutibus promeritoriis.
promotoriumban bizvan.
Promuscis, idis, pro : proboscis; orPromicundus, idem quod : promusPromotrix, quse aliquid promovet, ad- mdny. It. proboside. Gall, trompe. Ger. Riiscondus = dispensator ; kincstdros. Ke. Or. iuvat; pdrtfogo, elomozdito. Jan. Pan.
sel. Szamosk. HI. 227. Pungit promuscide
Kegl. A. 3., 4 : comis eloquio unus gratiarum Poem. II. 80 : supplico ... . quatenus . . . in veluti culex, sed adeo virulento, ut infixi aculei
omnium promicundus.
certis causis . . . velisesse^romoin'o;. Beng. grandes pustulas excitent. Barez. Cf. Not. Tir.
Prominister, ministri vices gerens; Ann. Erem. Coanob. 412. Bod. Hist. Eccl. I. p. 174.
miniszter helyettes. Tor. Tar. VI. 99. H. 221.
Pronia, 33, benen'cium alicui collatum ;
Episcopus Nitriensis Romse Caesareus ProPromovere, provehere, promovere ad adomdny. Ger. Pfriinde. Ljub. Mon. SI. XVII.
minister.
gradum sublimiorem, augere, amplificare di- 100. an. 1421. lerritoria dantur et conferunPromiscuitas, permixtio; elegyites. gnitatem ; eloleptetni, elSmozditni. It. protur nobilibus et aliis fidelibuspersonis in proFej. X. I. 219. et ex hoc propter promiscui- muovere. Gall, promouvoir. Wagn.
nias et dicti tales vocantur proniarii. Ljub.
tatem terrarum arabilium, foenilium.
Promovere pugnam,movere, exci- Mon. SI. XII. 189. an. 1414: advisamus . . .
Promissarius, elfogado. Karolyi. Mat. tare helium; hadat inditani. Fjp. Anon. vos, quod in diclis partibus sunt nonnulle
Teut.7. Pactum est promissio acceptata; In omni 4b. elegerunl, ut pugnam promoverent pronie,([\ie dantur certis personis de ternigitur pacto duae persons deprehenduntur, qua- contra Almum.
pore in tempus . . . que quidem personeprorum una, quae aliquid promiltit, promittens,
Prompta pecunia, parata, numerata ' niari tenentur ad certa onera personalia.
altera autem, cui quid promitlitur, et qua? pro- pecunia (Du C.); keszpenz. Cod. Dip. Arp. Proniari, (a pronia) labores praestare a
missum acceptat, promissarius vocatur.
Cont. IV. 257. veluti aureis ditibusque gem- pronia. V. s. Pronia.
Promissorium, fldes data; igerd marum clenodys, parata eciam seu prompta
Proniarius, i, beneflciarius, prabendahit. Georch. H. T. IV. 151.
pecunia. . .
rius. V. s. Pronia; adomdnyt elvezo. Ljub.
Promissorius,3., ad promissum, pro- Promptificare, conslruere; helyre Mon. SI. V. 150. an. 1409.
missionem, promissorem pertinens; igerd. dllitani. Fjp. Szim. p. 248: debet.. . promPronitas, (Du C.) animus pronus, proVern Phil. Mor. 257. qua3 omnia certa pro- ptificare maxellas.
clivitas ; keszseg, hirtelenseg. Bene Med. II.
portione periurio quoque promissorio sine
Promptitudo, (Du C.) promptus ani- 3. pronitas in iram. Cf. Senec. Controv.
intentione scilicet implendi, quod quis promus, alacritas; keszseg. Knauz M. E. Str. I. Praaf.
misit, facto accomodari possunt.
489., 133. Wagn.
Pronosticatio, more Italorum proPromisso-tenus, ex, de promisso;
Promptuare, 1. instruere, armare, 2. nunciatum, alias Prognosticatio, a gr. ngoigeret szerint. II. Rak. Gy. 582.
conficere ; i. folszerelni, folkeszitni, 2. el- yvwatixoq q. v. Andr. Pann. 190.
Promissum cadit in debitum, kesziteni, kidllitani. 1. Tor. Ta"r. III. 217. Pronunciator, nuncius; kihirdeto.
ex promisso evadit debitum ; az igeret tar- 2. Georg. Sirm. I. 80. et sic bullam privilegia- Buny. Va'r. tort. 1. 259. Pronunciator indultozdssd vdlik. Torvt. Msz.
lem promtuarunt ad die lerminum compe- gentiarum.
Promonticolum, (Du C.) deminuti- tentem.
Pronunciatum, substantivum; fdvum ,promontorii' ? collis ; domb, kis hegy.
Promptuafium, receptaculum, locus nev. Batty. Ger. XXXVIII. pronunciatum...
Pel. Serm. Mystice elephantes magni instar unde penus depromitur; tarhdz, eleskamra. nos substantivum interpretamur. Ib. 53.
promonticolorum significant prselatos in Tor. Ta"r. 1888. p. 749. trium promptuario- Prooemialis, ad prooemium pertinens;
populo christiano. Pasch. 17 qu
rum, magazines vocant, pariter succenso- eloszoi. Pazm. Dial. 1.
Promontorialis, ad vineam perti- rum. Schlag. 1050. Cf. Appul. Met. I. p. 72.
Propaganda, SB, societas fidei propanens ; nam promontorium idem est ac vinea ; Oud.
ganda? ; hitteritd tdrsulat. Torvt. Msz.
szolo'hegy . . . Kass. Jur. Civ. I. 87. Ad reguPromptuarium lignorum, rePropagativus, 3., fecundus, generatilalionem Pra3stationum Promontorialium ceptaculum lignis condendis ; fakamara, vus; gyarapulekony, szapora. Gall, feet Terragialium. S. Benko Top. Misk. 50.
tarto. Rau. Elem. p. 80.
cond. Kb'vy El. 309. Quia non est propagatiPromontorialista, a;, vinearum culPromptuatio, nis, (a promptuare) vus haeres.
tor, dominus ; szdlohegybirtokos.Pfahl Jus. promptus, us, prsentia; keszenlet, keznel
Propagatrix, qua3 propagat. V. s. ReGeorg. 344. Electio Juralorum, Notarii ac leves, jelenlet. Cod. Zi. III. p. 499. propter productrix.
Custodis Vinearum Promontorialistis abs- carenciam et nondum promptuacionem siPropalare, (Du C.) palam facere, publique influxu Domini terreslris competit. Urb. gilli nostri...
care; nyilvdnosan terjeszteni. Obs. Jadr.
Reg. passim.
Promptuatus, 3., qui promplus v. ex- 388. Motu bino coactus prsesens sarcasinos
tVopalathms
Propitiator
Propttnctum
538
meo indice paginas prsesenti stilo disposui propitiatione verbum ipsius comitante, sta- ditvdny. Reg. Turm. Pra3t. 17. Bel. Geogr.
propalare. Marc. Chr. II. 69. Cf. Sidon. Ep. tim sospitatem recepit. I116sh. 315. Cf.Macrob. 499.
Somn. Scip. 1., 7. Isid. Orig. 15., 4.
Propositio Regia, kirdlyi eldter9., 11. Oros. 6., 5.
Propalatinus, palatini vices gerens;
Propitiator, gratiae reconciliator; en- jesztes, kirdlyi fel- v. eloadds. Moln. Palv.
Palatinus helyettese, nddor helytartoja. geszteld. It. propiziatore. Ger. Versohner. 21. Rex ipse vel Eius commissarii excipiuntur
Hor. Mem. 644. Isthv. XV. 254. Dec. Bar. Otia Bach'm. 142. neque per legem a peccato primumque et ante omnia Propositio Regia
XXVI. hunc quidem (librum) apud Patres Soc. liberari, sed per Fidem in Christum Propi- seu clementissima regis ad status et Ordines
prsemissa voluntas publicatur. Kass. P. P. I.
Jesu Zagrabienses olim detenlum, quibus mo- tiatorem. Cf. Hieron. Ep. 21. n. 2.
Propitiatorius, 3., propitius, miseri- 348.
riturus laudatus Propalatinus inagnam partern librarian supellectilis, qua vir eruditissimus cors: kegyes, irgalmas. Fej. Jur. Lib. 349 : Propositura, 33, (prsepositura) praepoet per omnem vitam Musis addictus utebatur, propitiatorio suo sanguine regeneravit DOS. siti dignitas; prepostsdg. Szaz! VI. 289.
Propitiatrix, quse gratiam reconciliat;
Propostum, rogatio (Du C. proposta);
dono dedit XXV. mely Historia 1603. b. meg
volt az Istvanfi Miklds vicepalatinus biblio- meg engeszteld. End. p. 16 : Hinc non recte inditvdny. Han. Mon. Jur. P. I. 104: data
thekajaban. Szentiv.Cur.Misc. Dec. III. P. I. p. dicilur nalura divina sola vel natura humana proposta debeant partiri inter consiliarios
215. Propalatinus seu Locumlenens 1584. sola est Propitiatrix, Mediatrix, Redem- ballot*.
Propalatio. commtinicatio, divulgatio; trix, Justificatrix . . . Sed totus Christus. . .
Proprsefectus, i, in locum praefecli
kihirdetes. Fej. T. XI. V. Un. 437. absque Propiciator etc. Cf. Ambros. Laps. virg. 4. substitutus; fdnb'k helyettes, Szentiv. Cur.
n. 16.
Misc. Dec. II. P. 1. p. 252.
propalatione personae.
Proplastes, proplasmatum sculptor;
Propastor, pastoris vices gerens; lelPro-Prsetor, Judex regius; kirdlyi
kesz helyettes. Brezny. 245. Gregorius Melt- peldametszd, formaonto. Par. Pap.
bird. Bel. Geogr. 524. In Sedibus Siculorum,
Proponere aliquid in Senatu. referre quibus peculiares sunt consuetudines privilezer, propaxtor Novosoliensis.
Propellator, propugnator; oltalmazo. ad Senatum, populum ; eloterjeszteni, ja- giaquc, Judices Regii vel Pro-Praetores
Knauz.M. E. Str. I. 502., 685. nobis in patro- vaslani, propondlni. It. proponere, pro- causas Siculorum cognoscunt easque in re dunum, defensorem et propellatorem . . . eli- porre. Wagn.
bia ad Comitem Regium et inde ad commuProponere conditiones, ferre con- nem Regni Tabulam Regiam transmittunt.
gentes.
Propensitas, animus propensus, pro- ditiones; eloterjeszteni. It. proponere, proPropricidium,mors voluntaria; maga
pensio; hajlandosdg, joindulat. It. pro- porre. Wagn.
megolese, ongyilkossdg. Szirm. Glos. 156.
Proportianiter, pro viribus, pro opipensione. Gall, propension. Verancs. VI. 49.
Proprietaria, 39, domina; tulajdoSummam ex illis observantiam propensita- bus ; ardnylag. Szaz. XXII. 673.
nosno. Ker. Nap. 57.
temque animi tui erga se agnovit. Dip. Alv.
Proportio, ius ad rem; szdmtartds,
Proprietarius, i, (DuC.) possessor;
igeny. Georch. H. T. II. 2. A szamtarta's (ius tulajdonos. It. proprietario. Wagn. Cf. Ulp.
II. 63. Tor. Tar. 1886. p. 340.
Propiciatorius, 3., propitium red- ad rem) ezen eI6hozolt ertelmen kiviil propor- Dig. 7, 1., 15.
dens, miseralionem continens; engeszteld. tiot is jelent: midSn tehat e ketfefe kiilombozo
Proprietarius cambialium, posRak. On. 11. sacriflcium propiciatorium.
ertelemben eldfordul, meg ne iteljen a kegyes sessor syngrapharum; vdltobirtokos. Art.
Propignoratus, 3., pignori datus, olvaso : hiszen a deakoknal is erne szo Actio D. 1840. p. 81.
pigneratus ; elzdlogositott, zdlogba vetett. keretet is jelent, cselekedetet is. Hogy a proProprietarius colonellus, tribuCod. Zi. III. p. 100 ... in dicta possessione portionak kifejezttere helyes a szdmtartas, mar nus militum; ezredtulajdonos, ezredes.
propignorata quartam partem puellarem su- ebben megallapodtak jobbara a szerzok (aucto- Ger. der Oberste, Regimentsinhaber. Kass.
per predictum magislrum Nicolaum fllium Jo- res); Igy pedig a ius ad rem is ugyanezen szo Prax. I. 215. duarum Legionum Equestris Orhannis aquirerent.
altal jol kifejeztethetik, elhitettem magammal dinis Militia? Hungarian Colonellus proprie1. Propina, se, (Du C. 2.) procuratio; csak azert is, mivel azon igazsagbol, mellyet tarius . . .
Proprietas incubata, possessio perelldtds, vendegldtds. Fjp. Szam. p. 625; a deakok jus ad rem neveznek, valamely vapetua, auctoritas rerum; tulajdonjog. Ger.
persolvimus iudici ratione propinae dominae gyonra vagy t^telre szamat tarthatunk.
Proportionalis, V. Processus pro- Eigenthumsrecht. In iure hungarico.
reginae.
2. Propina, ae, poculum honoris ; dl- portionalis. Kass. Jur. Civ. I. 6. Sic alii Propriicidium, V. Propricidium.
domds. Ger. Ehrentrunk, Geschenk. Kronsl. sunt Processus Civiles alii Criminales , . . alii Proj. sanct. crim. P. I. Tit. IV. Art. XIII. ProSuccessionales, Divisionales, Proportionales. priicidium seu Authochiria.
I. 617.
Propter, ex; -bol -bo'l. Han. Mon. Jur.
1. Propinare, (Du C.) donare, praabere;
Proportionaliter, (Du C.) iusta proajdndekozni. Fjp. Szam. p. 87. an. 1398. et portione adhibita, observata, pro facultate; P. I. 213: theda . . de qua fit pix, propter
ardnyosan. Arch. Rak. VIII. 40. proportio- quam picem vivunt et se suslentant omnes.
passim.
Propudiose, modo propudioso; sze2. Propinare, advehere, adferre; szdl- naliter zsoldos katon^t allitani. Szentiv.
gyenletesen. Fabo Monm. Evang. II. 271. in
litani. Georg. Sirm. I. 347. de butiro de for- Curios. Misc. Dec. III. P. II. 144.
magio caseo duo milia propinabant ad arProportionare, ad proportionem com- eodem loco remotis liberis et amicis propucem Buden.
ponere; ardnyitni, ardnyozni, viszo- diose sepultus est.
Propugnaculum, proiectum; erkely,
3. Propinare, mittere; kuldeni. Anon, nyitni. Rak. On. 306.1. 47 (7.): ... du36. Deus per eos furoris sui flagella propi- rum est intellectui se in obsequium fidei in- az erodon kifele dllo resz. Ger. Erker. 0.
nasset.
captivare, et hinc mysteria capere volens, quia L. D. 10758. Propugnaculum vulgo Erkel
Propinare pocula dire mortis, ad illorum agnitionem ascendere nequivit, ilia vocatum.
Propullulare, progerminare; csioccidere; megolni. Chr. Dubn. p. 87: Sed captui suo proportionare inchoavit.
ex adverso milites Geyse pocula dire morProportionate, V. Proportionali- rdzni, sarjadni. Bod. Hist. Eccl. II. 291.
tis eisdem propinarunt.
ter. Kass. P. P. II. 121. ipsi demum Provoca- Propulsio, propulsatio; eltdvolitds,
Propinatio, donum. V. s. Exponere; torum baculi proportionate, ut videlicet nu- elhajtds. Dip. Alv. 254. Quicquid ipsorum
ajdndek.
meri protocollares adnecti possint exponi propulsione moliri potui, adhibui.
Propinator, caupo; korcsmdros, bor- debent. Georch. H. T. IV. 190.
Propunctum, idem ac Perpunctum,
merd. Ger. Aussciienker. Fjp. Szam. p. 572.
Proposicionaliter, uti propositum (Du C.) Vestis militaris coactilis . . . lana vel
an. 1443 : propinatoribus vini.
erat; hatdrozat szerint. Cod. Zi. I. 325 : gossipio sarta et acu stipata ac perpuncta
Propitancia, orum, procuratio; elld- magister . . . easdem tredecim marcas ipsis unde nomen . . . inditum thoraci vestiario ...
tds. Fabr. Urk. 78, an. 1466 . Concedimus... centum marcis tempore adiudicationis ipsius quod ad umbilicum lana spissiori perpuncta
ut de . . . propitancijs aut victu ad susten- duelli proposicionaliter super additas bene- et coactili fartus sit; ujjas melleny. It.
giubba, sajo. Gall, pourpoint. Ger. Wamms.
tationem vestram ...
vole . . . sibi relaxassent.
Propitiatio, (Du C. indulgentia) gratia;
Proposita, 33, (Du C.) rogatio; indit- Fej. II. 2. 270. omnes camisias meas et decem
kegy. It. propiziazione. Vita S. Steph. 23. par- vdny. Han. Mon. Jur. II. 30. an. 1312 : si po- equos indomitos, purpura bunbachia propuncta, unum cingulum argenteum deauticula panis, pomi vel herbe aromatiee per testas. . . propositam . . . feceril.
Propositio, rogatio; eldterjesztes,in- ratum.
mandatum, ut sanus surgeret, transmisit et dei
536
Prorectilis
Proseneta
Protector cardinalls
Prorectilis, quod prorigi potest; ki- megte.ro. Gall, proselyte. Ger. Neubekehrter.
Prostates belliducis, a fo'vezer
tolhato. Alexy 17. lingua non prorectilis.
Fabo. Monm. Evang. II. 372. Verum ut aliquem adjutdnsa, segede. Reg. Mil. p. 46 ; BelliProrector, rectoris vices gerens; al- proselytam faciant, non piget ipsos, phari- ducis prostati vulgo Generalis armorum
igazgato. Torvt. Msz.
saaorum exemplo, mare et aridum peragrare. Prffifecti Adjutantius.
Pro-Regius, V. Vice-Regius.
Jokai. Rab. R. I. 118.
1. Prostibulum, career; foghdz. Fjp.
\. Prorex, qui est pro rege. (Ad anal, proProseneta, a?, proxeneta, interventor; Szam. p. 302., 310: detentis \nprostibulo.
consul etc.); kirdly helyettes. Brut. Hist. IX. alkusz. Cod. Telek. XI. 298.
2. Prostibulum, domus merelricia,
19., 18. Haque post Ladislai mortem, quoad
1. Pro-Senior, alidosebb. Elementa ganeum; bordely. Ger. offentliches Haus.
puer rex adolesceret, Huniades prorex gentis Juris Feudalis conscripsit Ma'hias Vuchetich Kronst. I. 418. Cf. Isid. Orig. 18., 42.
decreto pronunciatur.
J. U. D. Juris Civil/s fiomani, Crim/naJis el
Prostrates, ae/jutor castrensis; had2. Prorex, V. Banus. Hel. Geogr. p. 542. Feudal/s, in Reg/a Scienliarum Universitale seged, segedtiszt. Reg. Turm. Prset- iS. pro
Croatico-Hungaricum, Croatia Slavonic ac Hungarica, Professor Publicus, Ord/narius, J. aresto aulem in cuhili suo perferendo ProDalmatiae prorex sen Banus, Regis Hungariae Facultatis Juridical Pro-Senior. Dug. folj. 88. strati (Adjutanten) 45 Xrorum Taxam puninomine, ad normam legum Hungarian et Illy2. Prosenior, vice archidiaconus; altus persolvet.
rici provincialium adminislrat. . .
Prostratim, in genua procumbendo;
esperes. Ker. Nap. 130. bihari tractus proterdre borulva. Batty. Leg. T. II. 93. an,
3. Pro-Rex, idem ac Palatinus. Hist. seniora.
Eccl. Ev. 101. Georgio Thurzo, regni Hungarian
Prosenioratus, us, conditio, status 1093. prostratim deprecatus est.
Pro-Rege (Palatino) auspice.
prosenioris ; prosenioratus. Dug. Folj. 84.
Prostratus, i, V. Agminis coaclor;
hadnagy drmester. Ger. WachtmeisterPrerogative, prorogando; eloddzva. prosenioratus in facultate philosophica.
Cod. Zi. V. 282: ipsaque causa . . . ad octaProsequi ad notionem, ad clarita- Lieutenant. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 105. Pcovas ... . prorogative devenisset. Fej. X. I. tem deducere; megvildgitani, vildgossdgra strato vulgo Wachtmeister Lieutenant.
hozni. Batty. Ger. 33. Ne du bites haareticos
Prostypa, nQoorvnoq, opera caBlata;
188.
Prorogatoria, (sc. lit.), prorogationem omnes angelos esse. daamonis, quorum exerci- dombormuvek. Schroer. Arch. Gr. et R. 20.
continentes (litters); itelet-halaszto (level). tum . . . ad notionem prosecutus sum.
Prosynodalis, ad synodum pertinens;
Cod. Zi. I. 159.
Proseuca, (Du C. Proseucha) domus zsinatbeli. Konek, Egyh. 380. examinator
Prorogatorium, mandalum proroga- pauperum hospitio deputata; szegenyhdz. prosynodalis, zsinatbeli vizsgalo.
tionem causae continens ; pertdllitd paran- Ger. Armenhaus. Schla'g. 1057. proseucha =
Protecdicus, i, (Du C. Protedicus) officium in aula Constantinopilatana, cuius erat
keregeto koldusok hdza. Par. Pap.
Prorogatorius, V. Litterae proroProsequi aliquid in finem, linire stiscipere captivos et causarum criminalium
gatoriae. Fej. X. I. 188.
aliquid, finem imponere alicui; vegerejdrni iudicium exercere ; fougyved, szentszekifoProsangiacchus, i, V. Thychaja. a dolognak, befejezni. Jan. Pan. Poem. II. iigyesz. Nagy Hier.
Protectare, protegere; vedelmezni.
Verancs. Hist. I. 263. Dervisbegum prosan- 1012.
Vjestnik I. 59. an. 1307. protectare benegiacchus ejus, quern thychajam Turcaa nunProsignanus, antesignanus,
cupant, in paludem sic, ut vestitus et armatus szdrnyinto. Ger. Fliigelmann. Reg. Mil. an. vole.
Protectio, favor, cura, tutela, patrocierat, pedes irrumpens, clipeis militum limo 1726. p. 12.
exemptum, equo suo imponit.
Prosignatio, onis, descriptio, designa- n i u m ; kedvezes. (Protectio). Jokai Uj f. II.
Proscemis, idos, (gr. nQ6a%rj(jia) emtio; eldrajz. It. schizzo. Gall, dessin. Ger. 191.
bjemata; czifrasdg. Tor. Ta>. XX. 174. Ca- Entwurf, Skizze. Cod. Dip. Pat. T. II. p. 458 : Protectionale, mandatum patrocinium
pistra et Catenulas, quorumproscemides ar- Cum . . . intelligamus vos . . . novum pro-continens; oltalmazdparancsolat. Georch.
gentese mensurata? faciunt Marcas 30.
pugnaculum exaidificare constituisse, opera H. T. IV. 269. Rozsny. D. 175.
Protectionalis, protectionem contiProscissorius, 3., increpationibus, ma- precium esse duximus vos praamonere, quo ut
ledictis plenus; ward, gyaldzo. Nad. Florus id cum accuratiori prosignatione primum di- nens ; vedo, oltalmazd. Lzb. Cod. Med. T.
II. 572: Mos extradandarum prostitutis . . .
Hung.' L. IV. C. II. p. 232: Regina irarum metiri curaretis.
plenas et in Fratrem Georgium proscissorias
Prosopolepsia, (gr. nQoawnotyyla) personis protectionalium Schedarum inratio persona? habita, partium studium ; sze- valuerit. Fej. X. 2. 65.
effudit litteras.
Protectionalis, is, (sc. litterse) proProscriptionale registrum, in- melyvdlogatds, szemelyre valo tekintet.
dex proscriptorum i. e. eorum qui omnibus Tor. Tar. 1888. p. 684. absque ulla iniuriatatectionem continentes, salvus conductus;
bonis suis spoliati erant. In Corp. Jur. pro- prosopolepsia sive personarum acceptione. ved, pdrtolo level. Tor. Tar. 1888. p. 320.
famulum suum dilectum appellat in protectioscriptionalium vigor ; a birtokaiktol meg- Pdr. Pap. Bek. Maros. 37.
fosztottak lajstroma. Cod. Dip. Hung. And.
Prosopoleptes, homo partium studio- nali. Moln. Patv. 28. Szefc. Okl. IV. 345. Szaz.
XIII. 304.
Vol. V. 501. 5. et precepisset in registro sus ; szemelyvdlogato. Par. Pap.
Protectionatus, (titulus Judseorum)
Prospacium, in prospacio, in proproscripcionali insert servientes magistri
Georgii.
pinguo, haudprocul. (fors. ab it. prospetto); defensus; oltalmazott. Kovy El. 792 In omniProscriptionales, (Iittera3), proscrip- kozelben. Georg. Sirm. 89. ut videamus unum bus Mandatis peculiaris Cortesia observatur
v. gr. eos ex Magnatibus, qui Principis Titulo
tionem continentes ; szdmuzetes es javak alterum in prospacio.
elkobzdsdt tartalmazo level. Kov. Form.
Prosperiter, pro : prospere; szeren- gaudent sua Maiestas vocal: Illustrissimos et
St. LXXXVIII. Proscriptionales ratione ho- csesen. Frak. Mat. lev. II. 190: prosperi- Cognatos suos ; reliquos vero prout et persomicidii. Proscriptionales ratione adulterii ter . . . at salvus rediit (sc. Paulus Kynysi). nalem, Spectabiles ac Magnificos; alios Nobiles : Egregios ; Gives et ipsorum Magistratus :
commissi.
Cf. Enn. ap. Prise, p. 1010. P.
Proscriptivus, 3., V. ProscriptionaProspicere, explorare, speculari; ki- prudentes ac Circumspectos; ignobiles reliles. Cod. evang. T. I. p. 251: judicavimus... kemlelni. It. spiare, esplorare. Thurocz. 82. quos provides ; Judaeos: protectionatos ;
supplicare . . . de abrogandis articulis promiserunt nuntium, ut iret, et lotam terram Ecclesiasticos: Reverendissimos, Reverendos,
scriptivis episcopi ac .. . palrum jesuitarum. prospiceret. Cf. Nep. Hann. 12. Phsedr. Honorabiles, omnes vero Fideles suos: poliores seu oplimates quidem vel sincere vel tanProscriptorio confiscatorium 2., 4.
Prospicere bene, (Germanismus) ha- turn dilectos.
mandatum, litters iussum continentes,
quo aliquis proscribitur bonisque privatur; bitu esse sano, bene valere; jo szinben
1. Protector, patronus, tulor; pdrtszdmuzetest es javak elkobzdsdt tartal- lenni. Ger. gut aussehen . .. Vern. Psych. fogo. Rev. PI. 112. Cf. Terlull. Apol. 6.
2. Protector, lutor, defensor, gubernamazo parancs. Hist. Eccl. Ev. 164. misit 521. Melancholia metus mortis affecti corpore
Lubomirski Mandatum, quod nostri Pro- sani esse videntur, optime prospiciunt, at tor conventus; konvent vedndke. Tor. Tar.
mortem ultra modum meluunt.
1887. p. 560.
scriptorio Confiscatorium vocant.
Protector cardinalis, (Du C.) cuius
Prosecutor, qui sequitur alicuius aucloProstagma, tis, (Du C.) praBceptum,
munus est electiones et alias provincis sibi
ritatem ; kovetd. Pesty Szor. HI. 68. christi norma; rendelet. Passim.
prosecutor.
Prostantor, idem ac Pristaldus. Ljub. addictas causas in sacro senatu proponere;
vedndk cardinalis. Szaz. XIV. 566. a Szt.
Proselyta, se, (Du C.) nôat'^vroq; uj Mon. SI. XI. 164. an. 1344.
Protector studiorum
2. Protestarl
Protocolllsta
537
Kereszti bibornokot Ferdinand orszagai pro- am. 2. ed. Maj. Macrob. Sat. 1. 17. fin. Appul.
Protho-notariatus, magistratus, offitector cardindlisdvd nevezte.
Met. 10.
cium protonotarii. Szirm. Protonotarius ApoProtector studiorum, qui curam
2. Protestari, tiltakozni. Fabo. Mon. stolicus: apostoli fdjegyzd. Ap. nos magigerit studiorum; az iskoldk gondnoka. Evang. II. 7. Protestari vulgatum magis ver- stratus summi cancellarii, primi inter notaKormocb. fflrealisk. Ert. 1895. p. 111. Barko- bum est, quam latinum et significat publice rios; fSjegyzoi hivatal. Fej. VII. 132. paczy Per. esztergomi ersek 1762. Jan. Magyar- contra aliquid adpellare, aut per legem inter- rochialis ecclesia cybiniensis pradicta ius haorszagon astudiorum protectornakv ne- cedere.
beat plenarie Prothonotariatus, quo iure
veztetven ki.
1. Protestatio, intercessio; tiltako- prothonotariatus idem Nicolaus Praepositus
Protectorius, 3., ad prolectorem per- zds. Fabo. Monm. Evang. II. 210. quod eorum et antecessores eiusdem Praepositi indebite
tinens: vedndki, gondnoki. Arch. Rak. VIII. per legem intercessio sive, ut vulgo dicimus, demembravit eandem Ecclesiam. Kuk. Jura.
222. protectoria dignilas.
protestatio nihil habita et iisdem comitiis II. 54.
Prothonotarius Judicis Curise
Protectrix, cis, quae protegit; pdrt- prorsus sublala sit.
fogo no, vedd asszony. It. protettrice. Gall,
2. Protestalio, visszavonds (valtok- Regise, archigrammateus Jud. etc.; Held
protectrice. Beng. Ann. Erem. Coenob. 98. nal). Cod. Camb. Merc. 25. Protestatio est mester. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I.
apparente in aere Sancto Patre, cum Beatis- actus, quo Literarum Cambialium Prassentans 247. Hajnik Perjog. 18. et. 49.
Prothonotarius Palatinalis, Prosima Protectrice, lemma : Defendit Clarum adversus Trassatum ac caeteros obligates jura
Monlem cumulatque Triumphis.
quaevis ad damna sibi competentia refundenda tonotarius Palatinalis. Szentiv. Cur. Misc.
Protectum, stillicidium; eresz. Ger.solenniter ac tempestive, ope literarii instru- Dec. HI. P. I. 247.
Vordach. Verancs. VII. 270. erat undique ment!, ea de re conticiendi, reservet.
Prothoplaustus, pro: protoplastus
effusa omnis sexus aetas, parvuli, juvenes, seProtestatio contra facta, interces- Adamus; osatya. Eszt. Okm. p. 113. Zozymas
nes, pendere ex domibus, ex pergulis, expro- sio ; protestdlds, ellenszolds. It. protesta, Episc. Waradiensis an. 1264. per culpam
tectis, ex suggrundis. Cf. Ulp. Dig. 9., 2., protestazione. Gall, protestation. Wagn.
prothoplausti Ljub. Mon. SI. XII. 51. an.
29. Gai. ib. 47., 7., 6. Pompon, ib. 43., 25.,
Protestationalis, V. Protestaciona- 1412.
15. luscr. Maff. Mus. Veron.448., 2. Plin. 17., lis. Cod. Zi. I. 104. Cod. Dip. And. I. 207., Protophedrus, gr. npwToitQosfyos.
12., 18.
V. Prothofedrus. Ra. Mon. SI. VII. 102. an.
226.
Proteiformis, mutabilis, ambiguus;
Protestationem interponens, 1076.
vdltozo. Bene Med. I, 57.
Prothoseyastor, (Du C.) Dignitas in
syngrapham non agnoscens, recipere nolens;
Protelatio, (Du C.) procrastinatio, dila- ovds-tevo. Ger. Proteslwerber. Art. D. 1840.palatio Constantinopolitano praecipua ab Alexio
tio ; eloddzds. Ker. Nap. 291.
Comneno imperatore primum invenla ; fenp. 75.
Protelator, qui procrastinat, retardat;
Protestative, intercedendo; kifogd- seg. Ljub. Mon. SI. I. 3. an. 1097: prohalogato. Dip.
Alv. II. 63. non mihi eril ad- solva. It. protestando, con protesta. Thok. mittimus . . . imperiali prothosevastori: ut
scribendus, sea1 ipsis solis protelatoribus im- Diar. 26. Erkezinek ujabban levelek Tomosvar cum venerit stolus vester Spalatum, nos preponendus erit.
es tobb arra Iev6 veghazak felol, protestative parare debeamus unam saginam vel duas
Protelatoria, se, inlercessio moram irvan azon veghazakbul . . . p. 14. mely part galtas alias ad veniendum vobiscum. Cod. Dip.
ingerens; keslelteto kifogds, Georch. H. T. is az szerdarnak elkiildoltem, declaralvan Arp. Cont. XI. 36.
Protimisis, (nQori^tjaiq) actus, quo
III. 328.
exaggerative 6s protestative etc. . .
Protelatorius, 3., vim differendi haProtestatorium documentum, quis praefertur; elsoseg. Kelem. Inst. Jur. Pr.
bens; halogato. Batty. Leg. T. I. 54. Ne literarum monumentum intercessionem conti- II. 520. Nee alteri, quam ipse velit, vendere,
demptis casibus juris protimiseos, seu prseautem quis existimare possit, hsec protela- nens ; ovdsi level. Art. D. 1840. p. 73.
toria fuisse, subiungit idem Rex.
Protestatorius, 3., idem ac Prote- lationis, quibusdam forte competentis, uti sunt.
Protelatur, vadit, progreditur, tendit; stationalis. Cod. Dip. Hung. And. Vol. V.
Protoapostolarius, (Du C.) Dignilas
huzodik. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 110. inde341., 27. literas inquisicionales elprotesta- in ecclesia orientali, Princeps eorum, qui populo apostolorum scripta exponebant (protoreflectitur versus occidentem, tendit in via torias carere viribus et vigore.
herbosa et subintrat terram Laurencij; deinde
Protestum, appellatio,intereessio (Du C. lector); foolvasnok. Nagy Hier.
Protocancellarius, (DuC.) V. Arprotelatur et pervenit ad locum priorem, a contestata denunciatio); kifogds, felebbequo inceperat.
zes. Han. Mon. Jur. P. I. 99 : Non possit ap- chicancellarius. Tor. Tar. 1886. p. 219.
Protocolatio, V. Protocollatio. Tor.
Protestacionalis, protestationem con- pellans facere . . . protestum.
tinens (sc. litterae); eltilto, ovo (level). Cod.
Protestus, us, contradictio (Du C. al. Tar. 1881. p. 170.
Protocollare, referre in commentarios,
Zi. T. I. 104. Fej. VIII. 1., 256. quia constitit s.); kifogds. Ljub. Mon. SI. II. 6. an. 1336.
nobis ex literis Capituli Ecclesie Varadiensis
Protevistiarius,i, (DuC. protovestia- indices; iktatni. It. registrare. Brezny. II.
protestacionalibus.
rius) V. Protovestiarius ; Rac. Mon. SI. XIII. 164. Protestationem porro hanc meam protocollari expeto.
Protestantes, (DuC.) dicti primum 177. an. 1357.
Lutheran!, cum an. 1529. in Comitiis SpirenProthavus, pro : Protavus; dedapa. Protocollares articuli, in actorum
sibus adversus novum decretum, in Religionis Kub. D. Hont. II. p. 235: ab uno avo, pro- commentariis comprehensi articuli; jegyzonegotio, ab iis exhibita est Protestatio, quod thavo forent . . . propagati. Cod. Dip. Arp. konyvi czikkelyek. Szaz. XXII. 642.
Protocollaris (numerus), num. comnomen et Calvini discipulis subinde inditum Cont. VII. 75.
est; protestdnsok. Isthv. XI. 173.
Pro-Thesaurarius, qui vicibus The- mentarii; iktat6iszdm,jegyzdkdnyviszdm.
Protestanticus, 3., ad protestantem saurarii fungitur; alkincstdros. Fej. X. 3., Germ. Protocollsnummer. Kass. P. P. 1., 326.
pertinens; protestdns. It. protestante. Cher. 159. Inch Comitatus Trenchinen. Administra- in dextra exposito numero protocollari et
Jus. Eccl. II. 277. qui a Religione Catholica ad tor ac Pro-Thesaurarius regius.
bureauli, nee non annotatione anni currentis.
Protocollatio, actus in commentarios
aliquam ex iis, quae libero Religionis exercitio
Prothobistarius, i, V. Protovistiaper legem gaudent, uti Protestanticae et rius. Ljub. Mon. SI. XXI. 84. an. 1435.
inferendi; beiktatds. Ger. Improtokollirung.
Grseci ritus non uniti transeunt.
Prothocolon, protocollum; jegyzo- Jogl. Eml. T. II. 1. p. 423. Quemadmodum...
Protestantism us, i,religio protestan- kdnyv. Arch. Rak. I. 36.
observatum fuisset, ut notarius.. . decisorum
tium ; protestdns vallds. Szaz. XXVII. 782.
1. Prothocolum, i, protocollum; protocollationes .. . relegat.
1. Protestari, palam testari. (Du C. jegyzokonyv. Pesly Szor. HI. 372.
Protocollisatio, V. Protocollatio.
contestato denunciare, testiflcari); tanus2. Prothocolum, conservatorium q. Brezny. II. 164. Protestationem porro hanc
kodni. Batty. Leg. HI. 13., 81: super con- v.; leveltdr. Tort. Tar. 1891. p. 357. in meam protocollari expeto, dando mihi ab amscientiam animaa profiteor et protestor, quod sacrystia seu conservatorio seu prothocolo plissimo magistratu super facta protocollisaomnia hsec . . . sicut protestatur, sic acta istius ecclesise.
tione sufflcienti testimonio.
sunt. Rit. exp. ver. g. 2. Kandra Reg. 264. Prothofedrus, i, qui praest alicui rei,
Protocollista, 33, qui perscribit et in
tunnarii. . . terram dimiserunt monasterio et prasses; foelnok. Ger. der erste Vorsitzer. tabulas refert aliquid, scriba; iktato. Germ.
protestati sunt coram ... pristaldo. se iam Ljub. Mon. SI. I. 3. an. 1076. imperial! pro- Protokollfiihrer. Moln. Patv. 65. Kass. Prax.
I. 9. Fej. II. Append. Inst. Jos. II. p. 6. 5.
terram ecclesie dimisisse. Cf. Pronto de nep. thofedro. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 18.
08
538
1. Protocol! am
Protomartyrus
Protosyneellus
Protocollistae partium est scriplum porre- Hist, de Reg. Hung. Cor. More 50. sigillum giam Judiciariam Officii Judicactum . . . numero signare.
annullare fllii Bela3, quod huius Protomam tus Curi.se Regise, V. Protonotarius.
1. Protocollum, (DuC.) liber publi- galeatam refert.
Kass. P. P. I. 232.
corum actorum et auctoritatis; jegyzdkonyv,
Protomartyrus, (DuC.) primus mar- Protonotarius palatinalis, scriba
hiteles konyv. Moln. Patv. 25. Protocollum tyrus inter viros S. Stephanus, inter mulieres Palatini; nddori fojegyzd. Car. Bel. De
dicitur liber alicuius loci credibilis, uti Comita- S. Thecla.; elsd vertanu. Cod. Dip. Arp.Arch. 22. At enim vicarios seu Vice-Palatinos
tus, Conventus, Capituli, Sed et aliorum, in V. 143. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 233. ipsi Palatini ex viris nobilibus libere eligunt
ipsorum nempe medio, ut Civitatum, oppido- Islhv. I. 3.
utunturque eorum opera in judiciis. Huic fini
Protome, V. Protoma. Numi Hung. et Protonotarius Palatinalis, quemadmorumque. Samb. Tyrn.
2. Protocollum, exordium; contra- 120. MARIA. REGINA. UNO. VIDUA. CAROLI. dum vocant Hungari, addi solet Magistratni
rium: eschatocollum; bevezetes. Szaz. XX. CESA. ET. FERDI. REG. SOR. Protome re- huic.
767
ginae capite viltato.
Protonotarius participans, V.
Protocollum ducere, in tabulas reProto-medicus, V. Archi-iater; Protonotarius 1.
ferre; jegyzdkonyvet vezetni. Lzb. Cod.foorvos. Beng. Ann. Fr. Cffinos. 253. Ductu
Protoparens, Adamus; osatya Adam.
siquidem ante laudati Domini Camera? Praesi- Thuroczy Hist. I. 2.
Med. III. 792. Reg. Turm. Praet. 32.
Protocollum exhibitorum, liber, dis simul comparuerant Caesareus Proto-MeProtopaschitse, V. Patripassiani.
in quo acta consignantur; beadvdnyok ik- dicus, Dominus Pekers.
Protoplasma, tis, exemplar; forma ad
tato konyve. Inst. Jos. II. p. 6: Exhibitorum Proto-Monasterium, primum (ma- imitandum ; proplasma; alapforma. Rau.
trix) monasterium; elso (anya) kolostor. Elem p. 94: Plurimum interest, ul (lateres) in
Protocollum quotidie . . . patebit.
Protocollum mutungale, V. Mu- Szentiv. Curios. Misc. Dec. III. P. I. 135. Ca- ligneis modulis tenui arena conspersis aequales
tungalis. Faber. Jur. Met. 80. Liber Mutun- talogus Archi-Abbatum S. Martini Sacri Mon- formentur; idcirco idem omnibus protogalis qusDCunque hactenus acla ex praescripto. tis Pannoniae, Ordinis S. Benedicti etc Ex plasma.
Protoplastus, i, (DuC.) protopater,
Art. II. 6. 0. M. libro seu Protocollo Mu- Archive eiusdem Proto-Monasterii.
Protomystes, (Du C.) Primus sacerdo- protoparens ; dsatya. It. protoplaste. Thurocz.
tungali inserenda sunt.
Protocollum sessionis, tabula? tum, episcopus; fotitoksdfdr, piispok. Nagy 166. 0 mors! qua? per excessus delictorum
senatiis ; tandcs jegyzokonyve. Torvt. Msz. Hier. Cf. Sidon. Ep. 2., 9.
veteris parentis protoplasti morsu pomi noProtonotaria, ae, officium scribae pu- xialis, diabolicae fraudis insligante nequitia praeProtocollum urbariale, tabulae, in
quas acta ad urbarium pertinentia consignan- blici; fojegyzoi hivatal. Sza"z. XXI. 149. concepta serpenlino veneno virus iniquitatis
Protonotarialis, ad Protonotarium infundens in orbem terra? fllios eiusdem protur ; jobbdgyszabdsi jegyzdkonyv. Torvt.
pertinens ; fojeggzoi. Art. Diaet. Pos. 42. qui toplasti impavida etc. Cf. Tertull. Exhort, ad
Msz.
Protocursor, (DuC.) cursorum pra?- in Causis Protonotarialibus non egerunt. castit. 2. fin, adv. Jud. 13 ; Alcim. 2., 35.
Moln. Patv. 74.
fectus; fo'futdr. Nagy Hier.
Protoplaustrus, V. Protoplastus
Protonotariatus, us, officium, munus Ljub. Mon. SI. I. 266: qui protoplaustrum
Protocynegos, (Du C.) primus venatorum; fdvaddsz. Gall, grand-veneur. Nagy dignitas protonotarii; itelomester tiszte. It. pomo feleo tosicavit.
protonotariato. (Heyse : Protonotarium =
Hier.
Protopopa, (DuC.) dignitas praecipua
Protodiaconus, V. Archidiaconus. Oberschreiber, Obergeheimschreiber, Stadt- in Ecclesiis graecanicis; fdpopa. Konek. Egyh.
Proto-eremiticus ordo. fd (anya) schreiber, auch der erste Geistliche nachst 311.
Proto-presbyter, archidiaconi vices
remete rend. Beng.Ann. Er. Canob. Praef. dem Patriarchen in Constantinopel). Cod. Ep.
Alterum hoc Proto-Eremitici-Ordinis An- Pet. Paz. I. 129. item Egregiis Georgio Szom- gerens apud graeco-catholicos; alesperes.
nalium Volumen... magno Tuo nomini se di- bathely Vice-Comite Comitatus Mosoniensis, Kon. Egyh. 311. A chorpuspokok es azok hequi iam munus protonotariatus Person alis lyebe lepett archi-diaconokat es archi-presbycandum exposcit.
. Protoevangelium, Jacobi apocry- Praesentiae Vestrae S. Maiestatis obit.
tereket utobb a vicarii foranei 6s decani ruraphum; Jakob apokryph. Archaeol. Ert. 1896.
1. Protonotarius, i, primus inter no- les vagy nalunk u. n. vice-archidiaconi, altaries (Romae in aula Pontificis); fdjegyz6. esperesek, gorog katholicusoknal u. n. proto-.
deer. 418.
Protoflamen, antistes; fdpap. It. pro- Kon. Egyh. 257. a protonotariusok ama 7 presbyteri valtottak fel.
toflamine. Ger. Oberpriester. Luc. Regn. Dalm. jegyz6b51 keletkeztek, kik mar az els6 szazaProto Rex, nâtro-rex (S. Stephanus);
90. in illis enim urbibus, in quibus erant gen- dokban Roma varosa 7 resz6ben mukodtek 6s elsd kirdly. Fej. VII. Ad lect. V. Hunc suctiles Antistites, qui .dicebantur Protoflami- szamuk utobb szaporodvan, azok kozu'l heten cessoris constituendi ordinem Proto-Rex Stenes, fecit ordinari Episcopos, Flaminum ordi- mai nap kiilon kollegiumot k6pe/nek 6s pro- phanus, imitator maiorum sollertissimus, erat
nem invertit, nam quod ipse Protoflamines tonotarii participantes nev6t viselik es imitaturus. Oltv. Act. Synod. Praef.
vocabulo graeco vocat, hos Primos Flamines nemcsak a valosagos praelatusok kozt soraProtoscriniarius, (DuC.) praefeclus
a Romanis dictos.
koznak, hanem azoknak testiilete azon kitiino a scriniis, V. Protonotarius Apostolicus ;
Protoforestarius, V. Forestarius jogokkal fel van ruhazva, melyek 1853. jul. 9. foleveltdros. Nagy Hier.
(DuC.) summus silvarum magister; foerdd- kelt brev^vel allapittattak meg stb.
Protoscriptor, V. Protonotarius
mester. Uj. Magy. Muz. III. 192. A Proto2. Proto-Notarius, archigrammateus; apostolicus.
forestarius hajdan nagy meltosag volt An- Itelo-Mester. Georch. H. T. II. 467. M. Bel.
Protosebastus, (Du C.). V. Prothogliaban, Justitiarius de Foresta nevet is Geogr. 525. Tabula Regia, cui praeses cum sevastor. Nagy Hier.
viselt.
Protonotariis et Adsessoribus praeest, suProtosecretarius, (DuC.) Primus a
secretis; fdtitkar, elso titkdr. Nagy Hier.
Protogea, prima telluris formatio; a premum est regni tribunal.
fold elso alakja. S. Benko. Top. Misk. 41.
Protonotarius apostplicus, ali- Tor. Tar. 1892. 431.
Conferatur cum hac opinione mea Protogea, ter Protoscriptor; apostoli fojegyzd. Cher.
Protospata, ae et Protospatarius,
seu prima telluris formatio, non ita pridem Jus. Eccl. I. 227. Protonotarius vox graeco- (Du C.) primus et princeps Spathariorum; fdLugduni Batavorum typis impressa.
latina idem est ac primus Notarius, origi- kardhordo. Vjestnik 1.70. an. 1042. StephaProtographum, archetypum; eredeti nem autem ducit vocabulum Notarius iuxta nus Protospata et ib. imperialis Protospairat. It. originale. Gall, archetype. Fej. 1., Glossatores a notando ; iuxta Baronium vero tarius.
313. Cimelion istud Graecum, postquam proet quidem rectius a notiflcando. Proto-NoProtospatarius, corporis cuslodum
tographum attritum fuisset, a Colomanno tarius vocalur etiam Protoscriptor. Anti- princeps (DuC. primus et princeps spatharioauthentice transumtum.
quitus Protonotarii etiam Protoscriniarii et rum); fotesttir, fdkardhordo (udvari elso
Protographus, i, V. Protonotarius; Primiscrinii appellabantur: eorumque fuit biroPfo. Pap.). Batty. Leg. T. II. 80. an. 1069.
fojegyzd. Schwart. Scult. 156.
in novi Pontificis Creatione ad suum libitum Luc. Regn. Dalm. 84.
Protoma, ae, nporofitf, effigies, signum mutare nomen electi. Proto-Notarii apostolici
Protostrator, agazonum primus (Du C.
in numis expressum ; elorajz, mellkep. Sim. dicuntur officiales ecclesiastics Papae. Cf. Do- primus Stratorum, cui stabuli cura incumbebat.); folovdszmester. Par. Pap.
Num. 47. Et quidem: Avers refert eius proto- minic. Macri Hierolex. v. Proto-Notarius.
mam cum inscrip.t. Carolus Dei gratia. Comm.
Protonotarius ad Tabulam Re- Protosyneellus, (Du C.) Primus syn-
Protothecarius
Provalere
Provinclalista
539
cellorum Patriarcharum vel Episcoporum ; fd- bitur. Cuiusmodi legalis actus a reliquis comProvidator, provisor, curator; V. s.
palotamester. Nagy Hier.
merciantibus Nationibus technico termino Luicio; gondnok. It. provveditore.
Protothecarius, suramus bibliothecse aprova di fortunav nuncupatur. (De qualiProvidentia, (DuC. Providentiae) vipraefeclus; fdkonyvtdros. B6k. Debr. f6isk. ter instituenda Naufragii fluvialis proba.)
ctus, provisiones annonariae; elldtds. Lzb.
torv. 143. Nihil in bibliotheca inscio protoProvalere, valere, pondus, pretium ha- Cod. Med. T. II. 404: orphanorum provithecario mulare, loco suo movere audeto.
bere ; erni. Cod. Dip. Pat. V. 285., 444. La- dentia.
Proto vasallus, i, fdhiiberes. Vuch. dislaus racione et pretextu certorum negocioProvidere, instruere (Du C. al. s.); elJur. Feud. 86. Vasallus in possessione et usu- rum . . . cuiusdam lorice et duarum pixidum latni. It. provvedere. Gall, pourvoir. Kass.
fructu constitutus dicitur peculiariter vel wlgo Barbatatarum, In toto sedecim florenos Prax. I. 26. eligere Deputatos sive Ablegatos
principaliter investitus, Proto Vasallus, provalencium, Juridico processu nostri in ad Regni Comitia eosdemque instructionibus
providere.
Hauptbelehnte, reliqui simultanee investiti presencia convenisset.
Providiter, providenter, provide, cum
Provasallagium, V. Jus Seniorasimpliciter Gesamthandler.
Proveditor, curator, rector; kor- tus; fohuber. Vuch. Jur. Feud. 77. Omne providentia; gondosan. Ap. Fore. adj. promdnyzo. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 109. provasallagium fundari debet in hire aliquo vidus. Fej. X. I. 58. quibus quidem reverenter et providiter auditis et intellectis.
Protovestiarius, (Du C.) Dignitas ec- proprio.
Provasallus, i, fdhiiberes. Vuch. Jur. 1. Provincia, comitatus; megye. Arch.
clesiastica et palatina, qui omnibus vestiariiis
praeerat; fdruhatdros. Nagy Hier. Kuk. Jura. Feud. 77. Quemadmodum dominium direclum Ver. Sieb. VII. 1., 429. Provincia hiess im
I. 495. Star. XIII. 249. an. 1379 : Protoves- ita et dominium vasalliticum potest esse divi- Mittelalter in Siebenbiirgen jeder Comitatus
sum, ut uni quoad substantiam, alteri vero unddie Einwohner des Comitats hiessen durchtiario nuntio regis Bosnae.
Proto-Vezirius, summus dux: fo- quoad exercitium competat et hinc duo oriun- gehends Provinciales. Cod. Dip. And. I. 17.,
vezer. Sentiv. Curios. Misc. Dec. II. P. HI. tur vasalli, unus, cui ius est ad substantiam et 19. II. 556. 610. Wallaszky 477.
414. Proto-Vezirius Cuperlius.
dicitur vasallus in specie, alter cui exercitium
2. Provincia, hoc nomine designatur
Protovistial, V. Protovestiarius. dominii utilis competit, vocaturque Provasal- Transilvania. Szaz. XIII. 196.
Ljub. Mon. SI. III. 263.
lus, Lehentrager, Lehendienstvorsteher, FiihrProvincia Mariana, Hungaria.
Protrahere, idem ac distrahere, ven- lehnmann.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 56.
dere; eladni. End. p. 336. (Deer. Ladisl. II.
Provasallus sublimis, ProvaProvincialatus, (DuC.) us, offlcium,
7. an. 1092.) Nemo emat vel vendat preter sallus simplex, dllami, egyszeru dignitas Provincialis seu provinciae Praefecli
mercatum, si qui vero hoc contra egerint de fohuberes. Vuch. Jur. Feud. 77. Omne pro- apud Religiosos; tartomdnyfdnokseg. Kov.
furtiva repereant omnes, et emptor et vendi- vasallagium fundari debet in iure aliquo pro- Form. St. 367. In cuius testimonium praesentor et testes . . . si vero propriam rem proprio ; si ius illud sit imperium civile, tune tes litteras Sigilli offlcii nostri Provincialatraxerint, perdant rem et precium.
provasallus dicitur sublimis, sin vero aliud tus munimine consignatas duxi appendendas.
Protraria, as, pro : patraria vel patva- aliquod ius quam imperium civile: veluti digni- Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 54. Beng.
ria q. v. Fjp. Szam. p. 305. an. 1432: procu- tas aut convenlio specialis, vel pacta familiar, Ann. Er. Ccenob. 93. Star. XXII. 50. an. 1675.
rator! Budam ad protrariam.
tune provasallus simplex audit.
Provinciales, incolae comitatus V. s.
Protribunus, i, tribuni vices gerens;
Proventus, fructus annul; jovedelem, Provincia; megye lakoi.
alezredes. It. tenente colonello. Gall, lieute- termes. It. provento. Ger. Erlrag. Wagn.
1. Provincialis, is, praefectus monanant-colonel. Ger. Oberstlieutenant. Instil.
Proventus accidentales, V. Ac- steriorum unius districlus; tartomdnyi felArithm. 104. Legionis cuiusdam PraBfecti ho- cidentales proventus.
iigyeldje valamely szerzetesrendnek. It.
norariam acceperunt remunerationem et SiProventus intercalares, inter- provinciale. Beng. Ann. Er. Ccenob. 360. pagnifer quidem accepit dimidium Locumtenentis, kalaris, iddkozi jovedelem. It. intercalare rentante eidem in funere Reverendissimo Patre
Locumtenens dimidium Centurionis, hie duas provento. Cher. Jus. Eccl. II. 93 Apud nos ordinis Ludovico Barilovics Provinciali Huntertias partes Magistri vigiliarum, qui accepit Administrator omnes proventus intercala- gar iae.
quarlam partem Protribuni, Protribuni res a tempore vacantis Beneficii percipit.
2. Provincialis, populus Castri; vdrtres quintas partes Tribuni, Tribunus demum
Proventus montanisticus, bdnya nep. Kelem. Inst. Jur. Pr. 183. Ad Caslrum
400 aureos.
nyereseg. Faber. Jur. Met. 151. Amortisatio pertinebat totus populus intra limites eius
Protuberantia, tuber; domborulat, per recompensatam impensam Recessu, si re- comprehensus ; unde etiam Provinciales vel
dudorodds. Vern. Psych. 33. efformantque dundantia remanet, et hanc Urburarii obtinent, Populus Castri appellabantur, hungarice
processum falciformem, qui per totam longi- quae eotum proventus montanisticus (Aus- Vdrnep. Pfahl. Jus. Georg. XXVI. M. Bel.
tudinem partis media? ossis frontis sub sutura beute) adpellatur.
Geog. 500. Vires Hungariae . . . facile ad censagittali ad protuberantiam oecipilalem proProventus officialis, annonae prse- tum militum millia extendi poterunt. Inter quae,
cedit.
fectus ; eleshivatalnok. It. ufficiale di provi- quinquaginta millia stipendiatorum totidemque
Prouda, 39, V. Pravda. Kandra Reg. anda. Ger. Proviant-Offizier. Nill. Symb. p. provincialium numerari poterunt, Us tamen,
338.
660 : habens conditiones... apud proventus quae ad coniuncta cum Hungaria regna pertiProva di fortune, hajotoresi bizo- officialem (Proviant-Offizier).
nent exceptis.
nyitvdny. Cod. Camb. Merc. 89. Cum Regni
Proventus status accidentales
Provincialis-Commissarius, cuProducta, quae plerumque medio navigations e fiscalatibus, reditus exraordinarii pu- rator comitatus, districtus; tartomdnyi bizfluvialis evehuntur, ramum mercantilis Asse- blici e bonis dominis privalis; az dllamnak tos. Arch. Rak. VIII. 65.
curationis intraRegnum constituant; imo pri- urok vesztett joszdgukbol jutott mellekes
Provincialismus,dialectus;M/wyeto.
vati quoque Contractus cum Nautis intraregna- jovedelme. Torvt. Msz.
Kuk. Jur. II. 295. ut ad exemplum complurium
nis, deferendo, si quod ex naufragio oriretur,
Proventus status accidentates aliarum Urbium in Regia quoque Academia'
damno, fiant: ut proinde in casibus his proba- e loteria, V. Lotteria; az dllamnak a Zagrabiensi et cunctis Gymnasiis cathedrae
tiones institui, ac taliter Judicium ferri possit, sorsjdtekok utdn jdro mellekes jove- Linguae nationalis ab erroribus provinciasi casus cuiuspiam Naufragii enascatur: Navis delme. Torvt. Msz
lismi depuratae, elegantioris utpote systhemimagister in loca seu totalis seu partialis damni
Proventus status accidentales sentur.
Judicium mercantile in eius autem defectu, lo- e sportulis iudiciariis, V; Sportula; Provincialis regius studiorum
calem Magistratum, vel vero Notarium aut de- az dllamnak a biroi tetelek vdltsdga director, qui praeest scholis in districtu;
mum pro circumstantiarum ralione quamcun- utdn jdro mellekes jovedelme. Torvt. Msz. kir. keriileti fdigazgato, tanfelilgyelo'.
que aliam personam, illico accedere debebit;
Proventus status accidentales Wallaszky 476.
si vero in ipso Naufragii loco, eiusmodi localis e taxis ordinum et titulorum, reProvincialista, incola, indigena;
persona non adsit: tune in primo loco, uhi ditus extraordinarii public! e pecuniis, quas torzslako. Szaz. VII. 91. N6gradot a Varadi
eadem adreperitur, intra 24 horas a momento cives, pro ordinibus et titulis adipiscendis sol- Regestum 207-ik pontja proyincianak es egyadventus sui decurrentes, eidem casum, cum vunt; az dllamnak a rendjelek es czimek szersmind castrumnak mondja, a mennyiben a
omnibus concomitantibus circumstantiis enar- megvdltdsa utdn jdro mellekes jove- nogridi provincialistdknak a varjobbagyok
ellen inditott kereset6t emliti.
rare ac subinde iureiurando confirmare tene- delme. Torvt. Msz.
68*
Provincialiter
2. Provlsionatus
Prowayvoda
Provincialiter, quod attinet ad pro- szerrel elldtott. Ljub. Mon. SI. IX. 123. an.
Provisor molendinorum, curavinciam; keruletenkint. Reg. Mil. an. 1709. 1410.
lor mol.; malomfelugyeld. Kronst. I. 701.
p. 4. Provincialiter quantum dispositio pras2. Provisionatus, i, (DuC.) qui ex
Provisoralis, damnum, delrimenlum
dicla militaris patitur.
provisione aliqua sibi concessa, officium alqd sarciens, recompensans; kdrtalanito. It.
1. Provinciatus, us V. Provinciala- sustinet; praefeclus annonae; elelmi mester. compensante. Kov. Form. Si. CLVI. Inslanlia
tus. Kormocb. fdrealisk. Ert. Bpest. 1895. p. It. provisioniere. Szaz. XXIV. 211. provisio- ad Comilem pro remisione ccrli Prali Pigno116. A gvardian-pater a convent 6s a provin- natus nosier in Tergesto Nicolaus.
ratilii inluilu restantiae Provisoralis executi.
ciatus neveben kimondja.
Provisione, provisio, (dij) mellett.
Provisoratus, us, officium, provisoris
2. Provinciatus, incola; lakos. Dip. Cod. Camb. Merc. 23. Ceterum si Cambialium adminislraloris; gondviselo'seg. Tor. Tar.
Alv. II. 301. quocirca provinciati sive por- possessor, loci vicinitate admittente, idaTras- 1889. p. 387. iurisdiclioni et dispositioni
talim, uti moris et.
sato disideret, ut summam cambialem ad lo- Fiscalis Pt*ovisoratus subiacentium. VeProvinciola, dem. ad provinciam, cocum habitationis suae mittat, id quidem Tras- rancs. II. 313.
mitatus, districtus; kis terulel. Praed. p. 8. satus erga consuetum mercantile proemium
Provisoria, 33, officium provisoris;
Teutones advense, primi occupatores et funda- vulgo provisione ac non suo, sed posses- iigynokseg. Ljub. Mon. SI. XVII. 33. an.
tores harum Provinciolarum. Batty. Leg. soris eiusdem poriculo et expensis praeslare 1420 : eligantur . . . ad sindicalum eiproviIII. 175. an. 1339. Bel. Geogr. 500. Comila- poterit.
soriam.
lus Hungarian provinciolae sunt suis limitiProvisionem eitectualem laProvisorie, ad lempus; ideiglen. Ger.
bus definite et in duos pluresque districtus cere, providere; tenyleg intezkedni, gon- provisorisch, einstweilig. Cher. Jus. Eccl. II.
divisae.
doskodni. Ger. wirklich Anstalt Ireffen. Epist. 101. et adminislralorem bonorum provisoProvinus. i, (Du C.) Proviniensis. Cam- proc. P. II. p. 165 : scire te volumus, nos jam rie nominanl.
pania? baronum moneta. Cod. Dip. Arp. Cont. ordinem dedisse atque effectualem proviProvisorissa, 33, uxor provisoris; korVI. 125. Quatuor marce inter sterlingos et aliud sionem fecisse.
mdnyzond. An. Sc. I. 185. an. 1576: Claras
argentum valens ultra trium marcarum inter
Provisiuncula, a?, dem. ad provisio- Provisorissae in Arce Scepus lego ... Talemegulienses, igeunos, provinos, puglios et nem ; csekely elldtds. Ljub. Mon. SI. V. 105. ros 100.
obolos megulienses.
an. 1407.
Provisorium, interregnum; ideigle1. Provisio, reslitutio damni; (DuC.
Provisivus, 3., (Du C.) providens; nes kormdnyzat. Irodt. Kozl. VI. 453. rajal. s.): kdrterites. Ger. Enlschadigung. Szer. eldregondoskodo. Andr. Pan. 10.
lunk mar lobbe nem segilhel, mini oly konyoNot. p. 118. exposuithuncin modum: Qaliter...
1. Provisor, aedilis annonarius; eles- ruleles Providenlia, melynek igazi neve Prorobora ... sine aliqua recompensa succidi fa- biztos, elesmester, elelmezo. Ger. Proviant- visorium. Jokai. Uj. f. 8. arpaszalma-prowcerent, atque de huiusmodi lignis succisis na- commissar, -meister. Szamosk. II. 93. Quibus sorium. u. o. K6sziv. VI. 132.
ves . . . facere . . . consuevissent, ad mandala ita ordinatis negotium dat Georgio cognoProvisorius, 3., ad tempus; ideigledeinde nostra nullam provisionem . . . eis- mento Giuracae, aedili annonario, quern nes. Jokai Pol. Div. II. 172. az eleven arczodem .. . solvere noluissent.
provisorem vocant, u t . . . Cf. Orelli Inscr. kal kiilonosen erdekesse ludja varazsolni a
2. Provisio, (DuC. 1.) cura, viclus; no. 105. ib. no 3766.
provisoriui, szomoriisag. Kass. P. P. I. 214.
actus alimentorum praestandorum; elldtds.
2. Provisor, olim iudex aulicus; nunc : modo . . . provisorio.
Tor. Tar. VIII, 251. provisiones aliarum per- procurator ; udvarbiro (most: tiszttarto).
Provissor, V. Provisor 4. Georg. Sirm.
sonarum. Arch. Rak. IX. 136. Cf. Trebell. Tor. Tar. 1881. p. 391. Corp. Gram. 326. 1., 38. Qui aulem non poluerant (comparere
XXX tyrann. 18.
3. Provisor, administer, vicarius phar- ad Regem) provissorem erigebal in persona
3. Provisio, merces fovendi, curandi; macopeia ; provisor (a gyogyszertarban). sua el sails eral.
eltartdsi dij. Tor. Ta>. VIII. 251. D. Ch. in Lzb. Cod. Med. 64. et passim.
Provocabulum, pronomen; nevmds.
prceliis vulnerato et apoplexia tacto provisio4. Provisor, locum lenens, vices alicu- Corp. Gram. 363.
nem 25 florenorum solvendam.
ius gerens V. s. Agalar; helyettes.
Provocare, proferre, commemorare;
4. Provisio, nova aut vacantia munera
5. Provisor, curator dooms; hdzgon- felhozni, idezni, nevezni. Kass. Prax. I. C.
et beneficia ecclesiastica e canone conferenda dozo. Bek. Pil. P. I. 91.
lam nunc provocata quam el alia innumera
sunt, qui actus provisio vel sensu latiori col6. Provisor, gubernator, vices princi- diplomata teslanlur.
latio audit. Kon. Egyh. 164. Az ujonan kelet- pis gerens; kormdnyzo, helytarto. Bel.
Provocative, provocando; kihivolag,
kezett s az uresedesbe jott egyhcizhivalalok s Geogr. 542. Venetam Dalmatian! Provisores, felebbezdleg. Pest. Vcir. Levt. Kass. Jur. Civ.
javadalmak az egyhazlorv6nyek szabta mo- Reipublicae Venetorum nomine, administrant. I. 121.
don es uton lollendflk be, mi egyaltalan pro- Cf. Hor. A. P. 164.
Provocativus, 3., idem ac provocalovisio vagy lagabb ertelemben veil collalio (el7. Provisor, curator, prafectus; intezo, rius; kihivo. Pril. Abvel. 15: insolencia prolalSs, adomanyozas) neve alatt foglaltatik.
igazgato. Arch. Rdk. VIII. 372.1. V. Regie vocativa.
5. Provisio, cura (DuC. al. s.); gond- Bonorum Fiscalium Ungvariensium Provisor
Provocatoria, 33, scriptum provocanoksdg. Art. D. 1840. p. 6. et sub inspectione m. p.
lionem conlinens; felebbezesi irat. Georch.
orphanalis civilis provisionis gratuito con8. Provisor, custos. offlcialis; 6r, tiszt- Sirm. I. 79. ipse respondil, quod . . . Lauserventur.
tarto. Arch. Rak. VIII. 351. In Cista . . . ex rencius dux provocassel el provocatoriam
6. Provisio, institutio, apparatus, cura Conservatorio ... per Provisorem et Castel- non posunl cilo reperire.
(Du C. al. s.); rendelet, intezkedes. Art. D. lanum tradita.
Provocatorii dies, fenyegeto, ki1840. p. 180. huius -i 2-i sectionis 5-33
9. Provisor, explorator; kem, vizs- hivo napok. Ger. krilische Tage (Falb).
provisio. Opin. Deput. 9. quotidianaque iudi- gdlo. Kat. Hist. IX. 369. nostros proviso- Szenliv. Curios. Misc. 117. Inlercidenles, qui
" ciorum necessitas continuam et stabilem deres (verius exploratores) ad vos et ad alios el inlercalares sive irrepenles vel provocaposcit provisionem.
nostros fideles providimus destina'ri.
torii (dies) nominantur, sunt, qui inler prinProvisio annonaria, cura annonae;
Provisor aurifodinarum, curator cipes el indices intercidunt, crisesque imperelelmi szerekkel valo elldtds. Tor. Ta"r. aur.; bdnyagondnok. Szaz. XXI. 54.
feclas moliunlur suntque : tertius, quinlus, deProvisor castri, castellanus. Szaz. cimus lerlius. Provocatorii dicunlur, quod
VIII. 104.
Provisio cambiaria, lucrum; mer- XVII. 533. Castellanus el provisor castri naluram inlerdum provocenl ad excretionem,
ces rei argentarise provisse; vdltodij. Ger. vagy curiae castri Budensis : vdrnagy es unde crisis in illis aliquando contingit, sed
tiszttarto.
Wechselprovision. Art. D. 1840. p. 80.
imperfecla, quia fil nalura irrilata.
Provisio hominis tollit proviProvisor Curise Strigoniensis,
Provocinare, in memoriam reducere,
sionem legis, homine provide agente, curalor cur. Sir.; sdfdr, gondnok. Cod. Dip. provocare; figyelmeztetni. Quel. Sieb. I.
cessat legis cura ; a hoi az ember fogana- Briiss. II. 53. Slephanp Bachiano provisori 507. an. 1509. propter supportalionem a taxa
tosan intez, megszunik ott a torveny Curiae Strigoniensis D. 200.
annualem alias promissam, ut provocinaintezete. Georch. H. T. II. 345.
Provisor iiscalatus, bonorum pu- rentur, quo ea servarelur.
Prowayvoda, 33, waywodas vices ge1. Provisionatus, 3. (Du C.) (ab. It. blicorum procuralor; kamarai birtokfelprovisionare)re frumentaria provisus; elelmi- ugyeW. Tor. Tar. 1887. p. 688.
rens ; al-vajda, vajda helyettes. Verancs.
Proxeneta
Prudenles ac Circumspect!
Pseudo-Imperator
541
IV. 175. Idem fades. .. cum dominis way- Prudentes ac Circumspect!. Ti- Leges Schol. Schem. 13. neve pscllismo} sivodis ac eorum prowayvodis et venerabili tulus Civium et eorum Magistratus. Text. v. s. billis, screatibus el id genus aliis enunciatioProtectionatus.
capitulo.
nem corrumpentibus, sed ut tarda?, distincta;
Proxeneta, 33 (TtQo&vrj'triq) negotioPruiellum, V. Profellum. Cod. Dip.el gravi pronunciationi assuescant mature el
rum curator; hajhasz, alkusz. Ger. Agent. Arp. Cont. X.,104. Actum in aneto seu pru- saepinscule monenlo.
Cod. Camb. Merc. 82. Proxenetarum no- fello palacij Communis Ancone anno MCC.
Pseudadelphus, i, falsus fratcr; dlfiver. Brezny. 263. Et cum Pseudadelphis
mine, de quibus parte hac agendum eritj intel- nonagesimo secundo.
Prunella, ae, prunella vulgaris (Du C. al. el falsis fralribus el lupisrapacibus in convenliguntur Personse illae intermedia?, qua?, seu
in Cambialibus, seu vero in mercantilibus aul s.); torokfu, gyekfu. Ger. Braunellen. St. An- liculis aut congregationibus hanc falsam Calmaritimis negolialionibus interveniendo, Par- ton ie Kraut, Gottheil. Lzb. Cod. Med. III. 687. vinisticam, plausibilem, fucosam doctrinam
Prunellum, (Du C.) prunum silvestre ; contra sinceros defend! et propugnavi.
tesque ad invicem conciliando, erga defixum
conveniens Proxeneticum occupantur. Pest kokeny. It. prugnola. Gall, prunelle. Ger. Pseudaxioma, tis, falsum axioma;
hamis tetel. Funda David. F. 56 : Ha scilicet
Var. Levt. Cf. Senec. Ep. 119.; Martial. 10., Sc.hlehe. Kronst. I. 325. Vect. Ref. F.
Prunetum, locus prunis obsitus; szil- Pseudaxiomati illi innititur .. . Lutheranos
3.; Ulp. Dig. 50, 14, 1.
Proxeneta camhialis, vdlto alvds. Tkal. Mon. Ep. I. 39. an. 1217. Urb.esse causam omnium malorum.
kusz. Proxeneta commercialis, ke- Reg. passim.
Pseudo-abbas, spurius Abbas; dlPruniceps, is, forpex; tuzfogo. Ger. prepost. Szentiv. Curios. Misc. Dec. II. P.
reskedelmi alkusz. Cod. Camb. Merc. 82.
HI. 22.
Unde etiam Proxenet* ratione obiecti princi- Feuerzange. Her. Oec. 296.
Pruno-cotoneum, Mrs (szilva) fa.
paliter dividi solent in duas classes: ProxePseudo-adamas, spurius adamas;
netas nempe Cambiales, qui cambii literas Szentiv Curios. Misc. 11.217. Observant multi, hamis gyemdnt. Szentiv. Curios. Misc. Dec.
ad exterum aliquod Emporium trassandas ex- quod cuiuscunque tandem arboris ramusculi H. P. I. p. 179.
Pseudo-amicus, falsus amicus; haquirunt et Proxenetas Commerciales, quo- inserantur in cotoneam cotoneae eos naturam
rum opera Mercatores in emtione et vendi- imbibituros, sic haberi possunt poma-cotonea, mis bardt. Beng. Ann. Erem. Coenob. 465.
tione mercium utuntur.
pruno-cotonea, pyro-cotonea et sic de re- constant! animo retrahentium Pseudo-AmiProxenetse privati, magdn alku- liquis.
corum laqueos perrumpit.
szok. Proxenetse, public!, hivatalos
Prunum beztherceum, prunum,
Pseudoasitia, ieiunium falsum, (a gr.
alkuszok. Cod. Camb. Merc. 82. Denique quod in urbe Besztercze gignitur; beszter- aairla, inopia alimenti); hamis bojtoles.
Proxenetse spectato constituendi modo alii sunt: czei szilva. Tor. Tar. 1889. p. 376. una libra Szamosk, IV. 272. In pseudoasitiam Pamphagi.
publici alii privati. Privati nempe sunt, qni per pruni bezthercey (An. 1522).
publicam auctoritatem baud activisati absque
Prunum siccum, prunum tostum ;
Pseudo-baptismus. non reclus baulla flxa lege et forma munere suo defungun- aszalt sziva. Arch. Rak. VIII. 347. Cumulus ptismus; dlkeresztseg. Beng. Ann. Erem.
tur. E converse Proxenetae publici vocan- prunorum siccorum.
Coenob. 330. qui alias a Prffidicanle Ariano
tur illi, qui ad conciliandam negotiis et quibusPruteni, V. Ordo Prutenorum.
Pseudo-Baptismum suscepturus erat.
vis stipulationibus eorum inlerventione conPruyavor, is, subditus monasterialis;
Pseudo-cardinalis, spurius cardinatractis maiorem fidem, taliterque eo facilius kolostori alattvalo. Star. VIII. 3. an. 1772. lis; dl-bibornok. Fej. X. I. 97. nee non Roprocurandam hoc etiam adminiculi genere prater subditos. . . monasteriales vulgo pru- berlum seu Clementem Antipapam eiusdem
Commercio omnimodam securitatem, per pu- yavores dictos.
Pseudo-Cardinales, collusores et asseclas
Prybecus, V. Pribekius. Fr. Lib. Rat. fldelium communione removit.
blicum Magistratum deliguntur. ..
Proxeneticum, honorarium; al- II. 50., 65., 145. Thome et Georgio prybecis,
Pseudo-christianus, falsus sectator,
kuszdij. Text. v. s. Pararius. Cf. Ulp. Dig. qui venerant pro petendo subsidio. Regi assecla Christi; dl-keresztyen. Fej. I. 233.
50., 14., 1.; 5.
Magy. Roll. Tara. III. 413.
et more eorum capita suorum pseudo-chriProximare, appropinquare (Du C.); Psallerium, (yaKriiQiov). psalterium, stianorum penilus detonderunt. Szaz. X.
inslrumentum musicum et liber psalmorum ; 379.
kozelegni. Wagn.
1. Proximior, propior; kozelebbi. zeneszer es zsolozsmds konyv. Moln. Rat. Pseud o-Christus, falsus Christus;
Stat. Jur. L. I. p. 13 : cumque iudex cognove- Rei. Sch. 8. Hsec ratio Psallerium reddet dl-Krisztus. Kaprin. Eloq. I. 243. Surgenl
rit, quorum testimonia rei aptiora fuerint et pueris notius, quod Scriptum debet omnibus Pseudo-christi et Pseudo-Prophets. Passim
vero proximiora, sententiam proferat. Arch. quam familiarissimum esse el vocem exer- ap. scriptores ecclesiasticos.
cebit.. . Cf. Paul. Sent. 5., 4. . 16.
Rak. IX. 136.
Pseudoclassicus, i, falsus classicus;
2. Proximior, cognatus ; felebarat, Psalliani, (Du C.) ita dicti Eutychis hae- hamis, dl-klasszikus. Jdkai Uj f. 31.
rokon. Ljub. Mon.Jur.P.I. V. III. 141. medie- retici sectarii, qui in locum laboris deum psalPseudocritica, falsa critica, obscura;
tas perveniat heredibus vel proximioribus. mis honorandum esse docebant; zsoltdro- hamis kritika. Cher. Jus. Eccl. I. 97. CritiProximioritas, v. sub Jus proximi- zok. Nagy Hier.
cam tamen sanam a Pseudocritica semper
oritatis; elsobbsegi jog. Kovy El. 618. Cum Psallocitharista, psaltes; cziterds,, discernas oportet.
Pseudo-divinator, V. Pseudomaningerens sit Actor accessorius, sequitur flrmius huros hangszeren jdtszo. It. citansta. Szarus non posse eum pratendere quam est Aclo- mosk. II. 14. Plerosque insanis profusionibus tes ; hamis prof eta. Szentiv. Curios Misc.
Jis D. 8. p. 24. alias esset contra actorem nee alebat: cantores, citharoedes, psallocithari- 179. consulturi hi pseudo-divinatores . . .
Jura proximioritatis sen prselationis se in- stas, monaulas, choraulas, sacerdotes ad sacra ita procedunl.
gerere, nee plus posse pratendere, quam actor decantanda apprime vocales.
Pseudodoctor, (Du C.) falsus doctor;
inactionavit.
Psalmigraphus, i, (DuC.) psalmo- hamis tanito. Nic. de Mir. 440.
1. Proximitas, titulus honoris; atyafi. rum scriptor; zsoltdriro, Andr. Pann. 16.
Pseudodoxia, doctrina falsa; dltan.
Poor J. Zsebsz.
Ljub. Mon. SI. II. 7Q:proximitatem vestram Passim ap. scriptores ecclesiasticos.
reqtiirimus.
Psalmistatus, us, (Du C.) Dignilas et
Pseudo-Evangelista, falsus evange2. Proximitas, vicinitas; szomszed- ordo psalmistae; zsoltdrnoksdg. Nagy Hier. lisla ; hamis evangyelista. Szentiv. Curios.
sdg. Cod. Dip. Arp. V. 195. Cf. Vitr. 2., 9. Psalter, psalmus; zsoltdr. Tor. Tar.Misc. Dec. II. P. II. 499.
med. Ovid de Nuce 56.
1889. p. 441.
Pseudofratres, (Du C.) falsi fratres;
Proximius, adv. gradus comparativi
Psar, (ntcapt, qui canum curam gerit. hamis testverek. Bod. Hist. Eccl. I. 443.
false formatus ex superlative idem est atque V. Lexicon pala3osl; kutyapeczer, kutydkat
Pseudogium, mendacium, a vera via
proxime vel hoc loco : in festo proximo (a gondozo. Ra6. Mon. SI.'VII. 82. an. 1070. abducere ; hazugsdg, tevutra vezetes. Fej.
legkozelebbi unnepen). Cod: Dip. Arp. V. Psegma, tis, gr. yijyfta, granulum; Jur. Lib. 195. (Pazmany) pseudogiis et hoc
annumerandum.
232. si non solverint ipso die, residuas autem szemecske. Ru. Pan. L. I.
Pseudo-Imperator, spurius, falsus
quatuor marcas et dimidiam dabunt in festo Spe hie ex terra? fossor penetralibus asper
Sancti Regis proximius.
Psegmata fulgentis turgentia protulit auro. Imp.; dlcsdszdr. Szentiv. Curios. Misc. III.
Psellismus, i, (yeMiafioq), balbuties; Quinta Synops. Chron. 1131. Lotharius ImpeProxoneta, 33, V. Proxeneta. Tract.
ertelmetlen fecseges, hebeges. It. balbuzie. ralor Leodii cum coniuge ab Innocentio II.
Comm. Art. XIV.
542
Pseudo-mag ister
Pseudo-spiritus
Pugil conyressus
coronalur et Conradus, Pseudo-Imperator, occurril etiam apud Marcum) sacerdos comPublicista, juris publici perilus; jogab Italis deserlus in Gerraaniam redit.
menticius; hamis pap. Chr. Dubn. 112., tudos. II. publicisla. Ger. Staatsrechlslehrer.
Pseudo-magister, falsus magister; 113. Marc. Chr. 11.92.
Juricv. Jur. Met. 4. ex quibus abunde perspihamis tanito. Vern. Phil. Mor. 421. DoclriPseudo-spiritus, falsus spiritus; dl- cuum lit, Jus Minerale in Regno Hungarian ad
nam vcro eiusmodi Pseudo-Magistri ila in- szellem. Wallas/ky 196.
Jus Coronse, absolutam et immedialam postituant. . .
Pseudosynodus, i, synodus licla; dl- testalcm Regiarn pertinere ac Regibus HungaPseudomantes, vales falsus; dljos. zsinat. Fabo. Mon. Evang. II. 97. Forgacsius riae proprium esse eaqucintereacensenda,quae
Szenliv. Curios. Misc. III. 151. Plurimum in- enim in contradictione sua synodo huic oppo- Reservalorum nomine a Publicistis insigniuncommodi inferl progressibus fidei Christiana-, sila coitionem quandam, convenliculum, con- lur. Cher. Jus. Eccl. I. 193. Varias lime publiAlexander Pseudomantes Lucianeus Magus ciliabulum el pseudosynodum earn nomina- cabanl senlentias Canonists el Publicidae.
et Impostor.
vil. Szenliv. Misc. Conl. Synops. Chron. 868. Publicitas, aperla, manifesla ratio rei;
Pseudo medicus, V. Medicaster; Ada Pseudo-Synodi Pholianae flammis Ira- nyilvdnossdg. Ker. Nap. 256. liogy mind
himpeller. Torvl. Msz.
duntur Romae. . . Fej. I. 382. Cf. Auguslin. in magyarul mind deakul nyomtatodjon propler
Pseudo-mysticus, dldjtatoskodo. psalm. 56.
publicitatem, mcly szo mosl a dia.Han sziilcVern. Phil. Mor. 193. Mullo magis id de
Pseudothesaurus, thesaurus ementi- lett 1790. Pest. Var. Levt.
pseudo-mysticis obtinet, quorum omnis fermc lus; dlkincs. Gall, pscudo-tresor. Szamosk.
Publico-politico-iuridicus, 3.;
pielas in suavi sensus interioris tilillatione et 1.10. Mox visendi pseudothesauri studio, ad ius publicum pertinens; dllamjoyi. Walimaginariis mentis excessibus consistit, quidum subinde ingressum iteral, adolescenlis laszky 36.
que nescio de qua Dei familiaritatc gloriantur, praesidia muris deijcit suaque illis imponil elc.
1. Publicum, auditores; kozomeg,
etiamsi ipsum virtutis fundamentum nempe
Pseudo-vaticiniuin, falsum valici- hallgatosdg. Jokai Pol. Div. III. 159. a lelkes
liumililas ipsis desit.
nium, mendax, vanum-; hamis joslat. Beng. publikumot.
Pseudonomia, V. Larva; dlnevil- Ann. Erem. Coenob. 4-46. ut novilalis aman2. Publicum, vulgus; kozonseg, puseg. Torvt. Msz.
lem, sic versulis Pseudo-vaticiniis facile blikum. It. publico. Kass. Prax. I. 36. et pass,
Pseudo-papa, papa suppositicius; dl- credulam.
si aliqua in suo circulo gravior publico peripd,pa. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. HI. 3.
Psiathium, Psiathus, (Du C. psia- culosa infirmitas erumperet.
Pseudo-patriarcha, patriarcha sup- lium) malla, slorea, leges ex iunco aul paPucarium, poculum. It. boccale ; serpositicius ; dlpatriarcha. Szenliv. Curios. pyro confecta ; szonyeg, szoveny. Nagy Hier. leg. Kov. Form. St. 239. ac quibusdam argenMisc. III. Cont. Synops. Cbron. 865. Michael Par. Pap. Cf. Hier. prasf. in reg. S. Pam. 4. leriis pula una Kuppa el uno pucario cum
Imperator Orientis . .. mittit ad Nicolaum Cassian. coll. I. 23.
argcnto in Coreo Muscali faclo et ordinalo.
Papam literas a Photio Pseudo-Patriarcha
Psovina, Umbra Canina ; \.Bilizna; Bally. Leg. III. 648. an. 1505.
dicta tas.
poczhaL Ger. Hundsfisch.
Pudarius, Pudarus, i, officialis miPseudophilosophema, falsa philoPsydracium, parvae, alba; puslukc in noris generis, cuslos camporum et vinearum ;
sophise doctrina; teves bolcseszeti tan. Ger. capite; apro feher holyagok a fejen. Par. foldek es szolok felugyeloje. Han. Mon.
Falsches Philosophem. Syll. Pos. D2: Sed et Pap.
Jur. P. I. 60. an. 1214 : si quis pudarius
illutl facile potest inferri ex illo pseudophiloPsyctor, frigidarium; husitd edeny. habens cuslodire campos, vineas. Vjeslnik I.
sophemate.
Par. Pap.
178. an. 1289. debemus noslros pudaros in
Pseudo-philosophus, philosophus
Pterna, ae, basis mali; arboczfa tbve. vinea ponere.
sptirius, obscurus; dl-bolcselo. Cher. Jus. Ger. Poslement des Mastbaumes. Par. Par.
Pudefacere, pudore afflcere; megszeEccl. I. 318. Id ... Theologi contra Pseudo- Ptochodochium, V. Ptochotra- gyeniteni. Ger. beschamen. Br. Resp. p. 15 :
Philosophos dudum demonstrarunt. . .
phium. Torvl. Msz.
Deo iuslissimo, suorum vindici, commillimus
Pseudopoeta, poeta misellus, versifiPtochotrophium, (Du C.) gr. m<o- examinandos el suo lempore pudefaciendos.
.cator; dlkolto, fuzfapoeta,
rersfarugo. XOTQoyieTov ; szegenyhdz. Armenhaus. Can. Cf. Pudefactus ap. Cell. 15., 17., 1.
Jan. Pan. Poem. I. 499.
Ecc. XCIX. Cher. Jus. Eccl. Nagy Hier. Cf. Pudicularis, (lusus), tabula PudiculaNee bene nee vere cum scribas, Grjlle, vocari, Plocholrophium ap. Juris consuelos.
ris ; bilidrd. Adalberli Szlraros : Carmina de
Non bene sed vere pseudopoeta poles.
Ptolomeita^, Ptolomaeus kovetoi. lusu Pudiculari sive viridis tabulae vulgo
Pseudopolitica,ae, falsa publica agendi For. Scr. p. 9 : Ptolomeitae credebanl 1. Biliard. Delilias Poelarum Hungaricorum. Regis
ratio; hamis politika. Kuk. Jura I. 369. an. Deum impossibilia prsecepisse. 2. Legem Moy- Mallhiae Corvini etc. Anno 1727. Muzeumi
1704.
sis solum Legem humanam el non divinam konyvtar P. 6. lat. 1382.
Pseudo-politice, non recta prudentia esse . . . 3. Suam doclrinam Aposlolicam voPudridus, 3., more et ore Ilalorum procivilis; dl-politika. Arch. Rak. I. 452.
cilabanl.
nuncialum pro : putridus; rothadt. Szaz.
Pseudopoliticus, civitatis regendae
Pubesceiitia, ae, tempus, anni puber- IV. 675.
imperilus ; dlpolitikus. Szaz. XVI. 295. Pair. talis (Du C. prima lanugo); erettseg ideje,
Puebat, poterat; hat-het. II. poleva,
Const 126.
serduW kor. Brunner 12.
pole. (Indie. Praas. 3. pud.) Gall, pouvail.
Pseudo-poiitif ex, V. Pseudo-Papa;
Publica honestas, affinitas, affinita- Georg. Sirm. I. 114. quod non puebat omnes
dlpdpa. Szentiv. Curios. Misc. HI. 3883. Me- tis coniunctio; sogorodds. Georch. H. T. secum ferre.
nelaus fit Pseudo-Pontifex eiusque insidiis I. 97. Torvt. Msz.
Puellain capillis, innupla, nondum
caeditur Onias legitimus Pontifex.
Publica vox, quod est omnibus no- velata ; hajadon ledny. Szegedi Rub. Pars.
Pseudo-pontilicatus, ponl. ementi- lum ; kdzhir. Bally. Leg. III. 94. an. 1309. . I. p. 11: Quod puellae in Capillis conslitulus ; hamis fdpapi meltosdg. Szentiv. Cur.
Publica donius meretricatoria, lae fassiones fa cere non possunt.
Misc. Dec. II. P. III. 88.
domus merelricia, ganeum ; nyilvdnos borPuellare Institutum, ludus puellaPseudoprinceps, princeps ementitus; dely. Bene Pol. m. 18.
rum ; lednynevelo intezet. Wallaszky 545.
dlfejedelem. J. Bet. Comm. II. 37. caplus
Publica Mercatorum Curia, V.
Puellaris successor, a linea sexus
etiam ac paloinsutus pseudoprinceps ab iis Bursa. 2.
feminei propagalus; no'i icadek, utod. Szek.
impositus.
Publicanus vel Puplicanus, pro : Okl. I. 229.
Pseudopropheta, falsus, ementitus pelicanus; pelikdn (rnadar). I. Rak. Gy. 408. Puellulus, i, demin. a puer. Princ. Ang.
vales ; dljos. Torvl. Msz.
et passim.
p. 19 : Puellulus, peccati expers.
Pseudo-religio, non vera, ficta reliPublicate, (adv. a publicalus) publice ; Puerizare, ineplire, puerilia tractare;
gio; dl-vallds. Beng. Ann. Erem. Coenob. nyilvdnosan. Rak. On. 97.1. 3334. (34.); gyerekeskedni. Ger. Kinderei Ireiben. Mol.
329. Nee aliter novam hanc Pseudo -Reli- bona eril voluntas nostra, quia eril volunlas Sis. C2. V. ex ... Canonibus Nicsni Concilii
gionem compellare solitus, quam impiana et patris, per quam publicate pacis efficiemur velle militare, eslfucum oculis offendere, adeopestiferam sectam.
participes.
que puerizare.
Pseudosacerdos, (ut pseudoaposloPublicatoria, se, litlerae, quibus aliPuerperalis, ad puerperam pertinens;
lus, pseudoepiscopus, pseudopresbyler quae quid publicalur; hirdeto level, kidltvdny. gyermekdgyi. Beiie Med. I. 67.
iam ap. Terlullianum et Cyprianum leguntur Tor. Tar. XVI. 141.
Pugil congressus, V. Congresms;
Puyil ingressus
Pulica
I. Pillvillus
vivott bajnok. Ger. (Faust) Kampfer, der schon

Pulica, Fringilla Canabina (Linn.); ken- Arp. Conl. VI. 473. Hem Murcdlus pulsator
dericze. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 119.
II vineas. Kandra Reg. 474.
gefechtet.' Schlag. 672.
Pugil ingressus, V. Ingressus ; vdPulifica, puls miliacea; puliczka,pu2. Pulsator, Battyano videlur essc triratlan bajnok. Ger. Kampfer der nichl ge- liszka. Kronst. III. 601.
turator, qui grana frugum pulsando excutit;
Pullastris gallina, pullus; csirkc. cseplo. Batty. Leg. T. II. 84., 85. an. 1082.
fechtet hat. Schlag. 673.
1. Pulsus, us, agitatio; hajta*. Vcct.
Pugillaris, is, pugillares, him, libelli, co- Kronst. III. 104. '
dicilli; irotdbla, tarcza, bugyelldris. It.
Pullatio, incubatio, incubitus; ti/uk/l- Ref. B. 2. pulsus bourn.
portafoglio, tasca borsa di danari. Georg. koltes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 131. 2. Pulsus, (Du C.) sonus campanarum ;
Sirm. I. 41. Et fecit portare pugillarem el In Insulis Magellanici freti aves . . . terram harangszo. Can. Ecc. LXXVI. pro vulgaribus
scripsit solus Emericus Therek. Regul. Turm. nounisi faetificationis vel pullationis tempore defunctis quatuor pulsus denlur; primus indicatorius, secundus admonitorius, lertius
Prael. 13. oportet exmittendum Praetorianum petunt. Cf. Colum. 8., 5., 9.
Pullatlis,atratus, pullus; fekete, szurke, convocatorius, quartus denique deductopugillari et cerusa provisum esse. Jokai
gydszos. Wagn. Cf. Juveu. 3., 213. Sidon. rius.
Mire Megv. II. 132. Cf. Vulg. Luc. 1., 63.
Pugillator, (DuC.) pugil, propugnator; ep. 5., 7.
Pultaceus, 3., pulti similis; Msd.s, pePulletrum, (Du C.) poledrus; csiko. pes. Bene Med. II. 102. in cadavere reperitur
eldharczos, It. pugilatdre, piigile. Georg.
Sirm. I. 44. el de auro quintos florenos ad- Star. XXIII. 192. an. 1222. pulletrum ru- ventriculus. . . figuram habet ovalem, margines molles, pultaceus, sub digitis friabiles.
misit ad ducem Laurencium, qui erat pugil- beum nobis dedisti.
Pullogillum, mendose pro: Pullagium,
lator fldei bonus. Obs. Jadr. 396. Cf. Arnob.
Pultarium, ahenum pultis cerevisiiu
praestatio v. tributum ex pullis constans; coquendae; serfSzo kazdn. Rau. Elem. p.
1., 36. Gloss. Labb. pugilator,
csirkeado, csirkeszcde's. Georg. Sirm. I. 97 : Ahenum braxatorium excoquendae mate.
Pugillus, i, pugilatio (Du C. al. s.) ; 350. Quia sub Casovia cum Mailat monachus riae servit; hoc alii lebetem conicum volunt;
alii pultarium oblongum.
okolharcz. It. pugilalo (okolviadal). Gall, pu- pullogillum accipiebat.
Pullulanus, 3., ad pullulum pertinens,
gilat. Georg. Sirm. I. 4. Jam est una hora,
Pultura, a3, (fors. a pulsare) pulsus
pullulo proprius; csecsemo, gyermeki. Rak. campanarum; harangozds, harangszo.
quod pugillum habent inter se.
Puglius, fors. a Puglia Apulia, nu- On. 321. I. 1819. (18.): sed tamen semper Batty. Leg. I. 583 : omnes alias Ecclesiae mamus apuliensis; apuliai penz. V. Megu- pullulano in corde 33gre ferebat contemptus tronae cum una turri pulturam habentes aestiapparentiam . . .
mantur ad marcas 15.
liensis.
Pugnacio, pugna : viadal. It. pugnaPullulescere, pullulare; sarjadni.
Pulveraria pyxis, theca arenaria,
Monm. Comit. III. 206. ne qua nova silva loco pulveris scriptorii; porzotarto. Ger. Sandzidne. Schlag. 661.
biichse. Moln. Patv. 5. atramentarium mundo
Pugnaculum, idem quod I*ropugna- suecisae pullulescat.
culum. 0. L. D. 10758. Pugnaculum vero
Pullus, i, ita appellabantur aliens reli- tenebis, eique chartam, ne mensa inu'cialur,
vulgo Erkel vocatum supra portam ipsius gionis scholam frequentantes. Jok. Epp. I. 9. suppone ; in pulveraria pyxide, ex ovi corcastri. Cf. Plaut. Mil. 335. Amm. 21., 12., 18. pullusnak neveztetik a ma's hitii iskolaba tice notabiliter collecto, exsiccato, contuso et
Pugnantia, se, repugnantia, ae ; ellen- jaro diak.
pollincito pulverem servabis. Par. Pap.
Pulniatum, pro : Plumatum (Dief.);
1. Pulverarius,3., ad pulverem pyrium
kezes. It. ripugnare, ripugnanza. Gall, repugnance. Wagn.
opertorium; paplan, dunna. Ger. Bettdecke, pertinens; puskapor. Conscr. Sumpt. Theea
Pugnellus, i, pro : pugillus ; marok. Oberbett. Schlag. 1208.
pulveraris. Thok. Diar. II. 376. Duae venatoPulmonalis, pulmoneus; tudo-. Vern. riae pulverariae flascones fl. 9.
It. pugnello. Schlag. 578.
1. Pula, ae, rectius : pulla, vestis lugu- Psych. 327. In tristitia sanguis in vasis maio2. Pulverarius, (Du C.) pulveris nilrali
bris; gyaszruha. Szaz. XII. 158. casula,ribus, in aorta in vena cava, in arteriis pul- opifex; loporkeszitd. Fabo. Monm. Evang.
II. 425. tractabantur duo orphani certi civis
stola, manipulum, velum, bursa, pula.
monalibus et venis agglomeratur.
Pulmonarius, pulmoneus; tudo-. *l pulverarii eperjensis filii. Tab. Conscr.
2. Pula, 33, rede : Pala, ventilabrum.
Text. v. s. Baretalis ; szoro lapdl.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 225. Cf. Pulveratus, 3., in pulverem redactus;
porrd tort. Bene Pol. 123. vitrum pulvePulatorium, fors. idem ac galinarium, Veget. 3., 2., 27.
Pulpes, (DuC. Polpra et sub Polypus : ratum.
ornithon ; ketrecz. Ger. Huhnerhaus, HiihnerPulveripar, pulveris pyrii opifex. Hoc
steige. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 61. duode- Polypum nostri vocant: Poulpe). V. Bilizna;
vocabulum in Fr. Lib. Rt. bis legitur sed cacim marre et sex vomeres et quinque delato- habarnitza. It. polpo.
ria et sex saga octo pulatoria et duodecim
Pulsa, 33, tempus (Du C. al. s.); ido. ret flexura: puskaporkeszito. Fr. Lib. Rt. II.
sicli et sex porcos . . .
Teutsch. Schulord. I. 79 : Oeconomus studio- 30., 75. magistro Joanni pulveripar Regie Ma
Pulcella, dem. aulpuellam ; szuz. Ljub. sus et Exactor adolescens pulsa una gerant iestatis.
^
Mon. SI. XI. 75. an. 1323 : monasterium piil- munus.
1. Pulverisare, Pulverizare, pulcellarum.
Pulsalia, ap (Du C. occurrit Pulta) vox vere scriptorio conspergere; beporozni. Vas
Pulcherrima, (occasio) opportunis- Ilalica, Puls. Gall. Bouillie et Pultes = qusevis Ger. A regi jo id. 34. Cod. Evang. T. I. p.
sima; legalkalmasabb. Brut. Hist. XI. obsonia, quas coctione praeparantur, auctore 117: pulverem ad te milto, quo inlestinum
196., 1.
Fejerp. idem ac genus pulticulae; kdsafele. pulverizetur eversum.
Pulchrificare, (Du C.) pulchrum efti- Fjp. Szam. p. 570: Pro pulsalibus 32
2. Pulverisare, Pulverizare, in
cere aliquid; megszepiteni. Pel. Pom. S. de den.
pulverem comminuere; porrd torni. Bene
Temp. Dom. II. Adv. s. II. c. 2. Chrislus DoPulsans, studiosus pauper, qui pulsu Med. II. 336. unguentum e cocculi indici bacminus pulchrificabit celum et terram.
campanarum, deductione funerum etc. stipem carum pulverisatarum.Diss. de Ferr. Cand.
Pulchrificativus,3.,exornans ; meg- quserebat; harangozo. Teutsch. Schulord. . 120. Repe: Succum Bis-Malvae et albumen
szepito. Pel. D. s. Catharina s. II. c. 2 : Casti- I. 7., 50. et passim. Leges Scbol. Schemn. 34. ovi et semen psilli et calcem et pulveriza et
tas est divine pulchritudini per gratiam assiPulsantes, (DuC.) dicunturmonachismi confice. Kol. Cod. 42. an. 1543. salis nitri
milativa ac Christi Jesu et eius matris imi- candidati, qui pulsaut ad fores Monasterii, et partem pulveriza et misce.
tatrix specialissima, ergo est pulchrifica- in monachorum album admitti ambiunt et dePulverisatio, actus in pulverem contiva.
poscunt; uj'onczbardtok. Nagy Hier.
terendi; porrd tores. Poor Zsebsz. 147.
Pulchrificator, qui pulchrum efficit
Pulvillare, pulvillo tegere, sternere;
1. Pulsare, campana? sono convocare
(Du C. Pulchrificare); szepitd. Batty. Ger. (Du C. al. s.); harangszoval osszegyuj- vdnkossal elldtni. Fej. III. 124. Sigillurn
156. pulchrificatoris inasstimabilis pulchri- teni. Han. Mon. Jur. II. 19. an. 1312: die Andreae Regis exhibet Regem coronatum pro
electionis . . . de novo potestale pulsetur more cum sceptroliliato et globum crucigerum
tudo.
Pulgarus, Purgarus, civis, incola consilium generate.
manu ad pectus con versa tenentem et throno,
Burgi ; polgdr. Ger. Burger. Tor. Tar. 1893. 2. Pulsare, (Du C.) rogare. V. s. In- nisi malis scamnum pulvillatum dicere, insidentem.
Quod nostri Emphiotici vulgariter Pulgari... stantia. 3. Passim ap. Stat. Sen. poet.
1. Pulvillus, i, pulvinar; vdnkos. Diar.
1. Pulsator, qui campanas pulsat, 33diemphytiosini in vulgo Purgarii. Fei. C. X. 6.
tuus ; harangozo. Ger. Glockner, Cod. Dip.Com. 30. ubi Praefectus Militum PraesidiariOT
743,
544
2. Pulvilhis
rum claves urbis in pulvillo holoscrico Suis

Maicstatibus prasentavit. Cf. Hor. epod. 8.,
10. Pronto ep. ad Ver. 1. p. 128., 19. N. Appul. Met. 10., 20.
2. .Pulvillus, i, forma? rutacea? clipeus
insignis foeminei gentilicii; rutaalaku noi
czimercs paizs. Barczay.
Pulvinarium, pulvinar; vdnkos. Tor.
Tar. 1887. p. 185.
Pulvini, (Du C. pulvis) congesta sabuli
silicumque congeries; fovcny osszetorloddsa. Get'. Sand-Bancke. Bel. Geog. 32.
Pulviiius stercorarius, Lectus
opimatus q. v. Kov. Oec. 55.
Pulvis hombardicus, pulvis pyrius,
nitratus; puskapor. Verancs. Hist. I. 28.
hisque bombardico ^mfoerealioque tormenlorum genere ad disrumpendas et disiiciendas
sediticiorum moles comparato, infarctis . ..
Pulvis capillaris, pulvis crinalis;
hajpor. Arch. Rak. VIII. 337. Pulvis Capillaris vulgo Haar-Puder. Regul. Turm.
Prat. 87. crines peclat ac pulvere capillari
ssepius perspergat.
Pulvis coriarius, bar csercsdva.
Ger. Lederlohe. Vect. Gen. 992.
Pulvis cypreus, cyprius, pulvis
crinalis ; hajpor. Stat. 35 : pulveres cyprii
diligenter expectantur. Bene Pol. 137.
Pulvis Ignitus, pulvis pyrius; puskapor. Verancs. IX. 42. et reliqui bombardarii,
in conficiendis ignitis, renovandis confortandisque pulveribus et his similibus officium
ipsorum faciant.
Pulvis nicotianse vel tabaccse,
pulvis sternutarius; burnot. Schuupftabak.
Bene Pol. 124,. 125.
Pulvis nitratus, V. Pulvis bombardarhis. Szamosk. II. 177. Itaquc ergo nitrati
et sulphurati pulveris centum-pondium in penitiora viscera cavernarum Turca ingerit.
Pulvis pyrius mutus ; nema puskapor. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p.
252. Invecta est iam ars confidendi pulvcrem Pyrium, ut pilam eiciat e sclopetis minoribus sine ullo sono ac strepitu. Et iAô pulvis pyrius nu^ws-nuneupalur.
Pulvis pixidis, V. Pulvis bombardarius. Cod. Dip. Briiss. II. 54. pro pulveribus
piocidum D. 262.
Pulvis sacchari grossus, czukordara. Ger. grober Zucker. Poor J. Zsebsz. 28.
Pulvis scholasticus, pro ipsa schola;
iskola pora. Szaz. VII. 375.
Pulvis siccatorius scripturse
recentis, pulvis scriptorius; porzo. Ger.
Streusand. Par. Pap.
Pulvis sulphuratus, V. Pulvis bombardarius.
Pulvis tormentarius, V. Pulvis
bombardarius. Cod. Dip. Lond. 205. machina? bellica? a gallis nuper inventum genus
(Petardum vocant) pulverenitrato sulphureoque onustum accendunt... in arcem interiorem, ubi pulvis tormentarius, ubi alia excitandis ignibus missilibus idonea in promptu
servabantur.
Puma, globus ignifer; golyo, bomba.
It. porno. Arch. Rak. VIII. 402. hobicz, granat, puma.
Puncta, a?, (Du C.) lingua, isthmus, promontorium; fok, foldnyelv. It. punta (di
terra). Gall, isthme. Luc. Regn. Dalm. 241.
illud autem quod Caresinus rte duabus triremi-
Puncta Deutri
Purchravius
bus ad custodiam punctae et duabusad S.

2. Punctum, status, conditio (DuC.
Nicolaum dimissis refert, in ostio Sibinicen- al. s.); dllapot. Ljub. Mon. ;SI. VIII. 68 an.
sis sinus erat Ecclesia S. Nicolai cum annexo 1530 : Munitiones . . . teneb s et teneri facies
Monasterio ordinis S. Benedict!, mine vero in bono puncto et ordine.
arx ; puncta autem vulgariter a nautis diPunctum saliens, discrimen ; donto
cilur Promontorium a silice nonien habens pont. Ger. Entschcidungspunkt. Szenliv. Cur.
p. 240. dimissis duabus galeis ad custodiam Misc. Dec. III. P. V. 94. Quarta die colliquapunctae. Ljub. Mon. SI. IV. 65. an. 1364.
mentum illud exili purpurascente linea coronaPuncta Deutri, vallatds pontjai. tur, in cuius cenlro punctum Sanguineum miBenz. I. H. 275277: Deutrum composi- cat, ex priore puncto subalbo quasi emergens
tum cst ex: De eo utrum, nine puncta Deu- et dicitur punctum saliens. Jokai Epp. I.
tralia i. e. interrogatoria. Georeh. H. T. 216.
I. 46.
1. Punctura, (DuC.) actus pungendi;
Puncta pacis, articuli pacis; beke szurds. It. punzione, puntura. Fej. IV. 2. 93.
pontjai. Rak. On. 170.
post plures puncturas lancearum et ictus saPuncta instructional, partes pra?- gittarum de medio hoslium . . . se vix potuil
cepti; utasitds pontjai. Fabo. Monm. Evang. liberare. Vern. Mel. II. 348. Szentiv. Cur.
II. 334. sibi ipsis extradata puncta instru- Misc. Dec. III. P. VII. 206.
ctionalia et vero in iisdem specifice respeclu
2. Punctura,33, tentamen obiter factum.
inclyti comitatus trenchiniensis expressum de- taldlomra valo proba. Ger. Stichprobe.
claratumque haberetur.
Wallaszky. 453. genuinumque examen, quoPuncta suggestiva, quibus suggeri- rum alterum pro prima theologice laurea setur, quid quis respondeat; szdjra ado pon- verum, alterum puncturam aiunt.
tok. Torvt. Msz.
Punctus, i, spatium, locus (DuC. al. s.);
Punctare, (DuC.) punctis signare, pinter, hely. Batty. Ger. XXXVIII. Punctus spagere; pettyezni. Arch. Rak. VIII. 311. tria tium seu locus est; docet hoc Franciscus Paperizomala Turcica, rubra, auro argento pun- tricius: Punctus in spatio omnium primus
ctata.
positus est. Ib. 54.
Punctatim, (Du C.) singulatim ; arlicuPungitivus, 3, (Du C.) pungens, acer ;
latim, quasi per puncla: pontrol pontra, szuro. It. pungitivo. Cod. evang. T. I. p. 214 :
pontonkent. Ger. von Punkt zu Punkt. Ac. Pungitivus dorso meo infixus dolor.
Com. Sopr. p. 20: Ad has facile responderi
Punicei galeri honor, dignitas Carposset punctatim. Beth. G. Lev. 238. Kass.dinalis; bibornoki meltosdg. Szamosk. II.
P. P. I. 42. Diar. Com. 1796. p. 31. Tor. Tar. 9. His Pontifex Summus, ubi divortio cum
1886. 360.
uxore Maria Christierna facto in ccelibem viPunctator, administrator fundationum tam agendam animum Sigismundus traduceret,
piarum in capitulo (Du C. al. s.); kegyes ala- punicei galeri summum honorem pollicitus
pitvdnyok kulon kezeloje a kdptalanban. erat se adiecturum.
Kon. Egyh. 303.
Punirifacere, puniendum curare; bunPunctellus, i, fulcrum; tdmasz. It. tettetni. Szek. Okl. III. 181.
puntello. Vjestnik II. 117. an. 1289. posset... Punitivus, 3., puniendi vim habens;
laborare unum gayfum ... cum furcis et pun- bunteto. And. Pann. 71.
ctellis non tangentibus terram.
Punta, ae, V. Puncta. (Du C.) Obs. Jadr.
1. Punctorius, 3. laedens; sziiros, 401. alium sticatum ultra portum Jadraa exserto. It. piccante. Gall, piquant. Cher. Jus. tensum ab Ecclesia S. Petri versus Ecclesiam
Eccl. I. 381. Generatim Parochis cseterisque S. Johannis siti ad puntam procedendo a
clericis omnibus commendatur, ut a puncto- parle transversali plagae, quern vigesimo prariis expressionibus, a contumeliis et obiurgiis fati mensis die fabricare inchoaverunt.
adversus Augustana? et Helvetica? confessioni
Puntum, qualitas (Du C. al. s.) V. s. Riaddictos in concionibus et in privatis conver- varius; minoseg.
sationibus abslineant.
Pupa, 33, pro, puppis; hajo. Cod. Dip.
2. Punctorius, 3., pungens; szuro. Arp. Cont. VII. 205. Et ubicunque invenireArgenti. 7. dolor punctorius.
mus lignum de Ragusio, veniam ad illos cum
Punctualis, diligens, religiosus; pon- pupis et accipere ab eis quodcunque voluerint
tos. Ger. piinktlich. Lzb. Cod. Med. III. 791.eis dare per strinam.
Arch. Rak. IX. 135.
Pupilla oculorum, ocellus, res cara;
Punctualilas, accuralio; pontossdg. szem fenye (draga dolog.) Tor. Tar. 1887.
Ger. Piinktlichkeit, Arch. Rak. IV. 52. Szirm. p. 69. Cf. Lucr. 4., 247. Gels. 7., 7., IS.Plin.
Glos. 9. Torvt. Msz.
11., 148.
Punctualiter, diligenter, religiose;
Pupillarius, pupillaris; drva. Knauz.
pontosan. Ger. piinktlich. Kuk. Jur. II. 187. M. E. Str. II. 156., 176.
ita in Confinio quoque Dubicensi per DomiPuplicare, pro: publicare; kihirdetni.
num pro tempore futurum loci Commendan- Kov. Form. St. 94. nos eo toto (facto) puplilem punctualiter et exacte servanda. Dip. catis dictis testibus ad sententiam diffinitivam
Reip. Rag. 294. Torvt. Msz.
procedemus.
Punctuatim, V. Punctatim. Arch.
Puplicatio, pro: publicatio; kihirdeRak. VIII. 389.
tes. Kov. Form. St. 95. contra D. P. SacerdoPunctulum, parvum punctum; pontem Rectorem Ecclesiae de tali ad audiendum
tocska. Fr. Balass. Casul. Steph. 3. et anima- puplicationem eorumdem testium per eunlia varia punctulaque distributione non dem P. sacerdotem . . .
inelegant! expressa sunt. Vern. Met. 10. Cf. Puplicus, pro : publicus; nyilvdnos.
Appul. Met. 6., 21.
Kub. C. Arp. I. p. 59. (an. 1268).
1. Punctum, i, Puncta, orum (Du C. 4.)
Purchravius, Purcravius. Fej. V. I.
articuli, capita; fejezet, pont. Sza"z. IV. 34. 119. ex parte nostra Camerarius Moravia? et
Purgrecht
Pus
purchravius da Brunone. V. II. 863. prout

Purgrecht, Germ. Burgrecht (Du C.
Purizatio, V. Purisatio. Arch. Ver.
pridem per Petrum Purcravium est pos- Purctrecht) redditus arcis, onus emphyteuti- Sieb. XXV. 179. an. 1782. Protocolli... pusessa.
cum, pensionarium; vdrjog. Eszl. Okm. p. rizatio.
Purcravius, (a germ. Burggraf) castel- 90. (Rabinsteiner iudex Pestiensis an. 1393.)
Purpian, V. Pannus purpidn.
lanus, praefeclus areis; vdrnagy. Cod. Dipl. tradidit... racione reddilus wlgo purgrecht
Purpura viridis, cf. Scarlatin, quia
Pat. T. I. p. 32: cum petrus purcravius dicli in festo sancti Michael Archangeli pro sola materia, solum textum respicitur neglecto
propter suas offensas . . . de Sopronio ex- luminaribus. .. viginti quatuor lucernas seu colore ; bibor szovet. Arch. Rak. VIII. 340.
elusus fdisset. Tor. Tar. 1893. p. 19. Szaz. candelas Baculares. Cf. Eszt. Okm. p. 152. Aliae duas sedes sine brachys, una attrita viXVII. 16.
ridi purpura, altera vero rasa acu picta
Fej. X. 2. 163.
Purdium, pro Burdium ul Purgravus
Purkrecht, (DuC. Purcrecht), V. Purg- viridi tects.
Purpurascere, purpureum colorem
pro Burggr. = regula, canterius ; lecz, Ger. recht. Szaz. XIII. 238. redditus Purkrecht
referre; pirosodni. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
Latten (ap. Du C. demin. Burdillus). Fjp. dictus.
Szam. k. 492: an. 1439. Pro asseribus et quin- Purificatio, (DuC.) actus puriflcandi, III. P. V. 94.
expiatiq; onigazolds, tisztitds. Marosvasarh.
Purpurati Sacrse Romanse Ecque purdiis stipendariorum.
Pure-pute, tantum, simpliciter; csu- gymn. Ert. 1894/5. 66. Andr. Pann. 35 : pu- clesiam Patres, cardinales; bibornokok.
riftcatio animae.
It. padri porporati, della sacra porpora. Cod.
pdn csak. Torvt. Msz.
Purilicatorium, (Du C.) linteolum, Dip. Lond. 210. ut Sanctitas sua ipsum inter
Purgamal, V. Pannuspurgamal. Tor.
Tar. 1889. p. 379. cules parvas cirothecis et quo Sacerdos post communionem calicem ex- purpuratos Sacrae Romanae Ecclesiae
bursis valentes de panno purgamal vel sta- tergit; kehelykendd.il. puriticatojo. Oltv. Act. Patres asciscat.
Synod. 97. item Pallae, Purificatoria, Manrnetis.
Purpuratus, i; (Du C. al. s.) ita vocanPurgamentuna auri,faex auri; arany tilia et alia ad usum Sacramentorum necessa- tur summi duces Turcarum; vezer (torok)
salakja'. Debr. Com. an. 1530. Lanx enea ria mundissima et nitidissima semper conser- Beth. G. lev. 439 az portan levo purpuratupurgamentum auri recens deiectum capit. ventur.
[Bene Med. I. 27. soknak vagy vezereknek. Tor. Tar. 1888. p.
Puriformis, puri similis; gennyes. 528. ad ipsum Turcarum Imperatorem eiusPurgarus, i, custos terrarum et silvarum ; erdocsosz. Ger. Hanne, Borger. Arch. 1. Purisare, transigere, expedire, con- demque Purpuratos primaries. Szilady Tor.
Ver. Sieb. VIII. 1. 117. Judex neo electus , . . ficere; tisztdba hozni. Ger. ins Reine brin- Magy. Tort. Eml. IX. 135. sex purparatis
nominal aliquot subiecta pro munere Jurato- gen. Kovy. El. 171. quamvis unice per senten- sou veziriis in Divany sedentibus.
Purpuratus Senatus, consilium carrum et Purgarorum Cf. p. 112. Belreffen- tiam possit Statutio valide purisari. Kelem.
dinalium; bibornoktandcs. Beng. Ann. Er.
d e n . . . Borger, so ist ihre Schuldigkeit dass Inst. Jur. Pr. II 177.
dieselben den Hattert und die Wa'lder be2. Purisare, munde exarare, describere CoBnob. 423. Totius dein rei processum ab
in purum; tisztdzni. Pfahl. Jus. Georg. II. ovo deducens, copiosis solidisque argumentis
sehiitzen.
Purgatio canonica, (Du C.) qua est 51. Possessione rectiflcanda dimensa de ilia exhibuit Purpurato Senatui. . . .
Purpurian, pannus purpurei, sandycini
super obiecto crimine proprio iuramento, vel Mappa skiagraphica (Brouillon) a Geometra
si oporteat iuramento compurgatorum de ipso dimetiente confieri et confecta munde exarari coloris ; purpian-szinu poszto. Vect. Ref.
C. 2.
crimine diffamati innocentiae ostensio ; egy- (purisari) debet. Kass. Jur. Civ. I. 17.
Purpurissum, fucus, pigmentum purhdzi tisztito eskii; ha a vadlott segedeskuPurisatio, actus sine lituris describendi;
vok segelyevel magat a gyanu aldl tisztitani tisztdzds, tisztdba valo irds. Opin. P. III. purei coloris; pirosito (festek). Lzb. Cod.
igyekezett. Kon. Egyh. 431.
Sec. IV. . 4 : scribae ad correspondentiarum Med. HI. 502. Cf. Plin. 35., 30.
Purperia, 33, fors. idem quod porporia.
Purgatio iequorum, lustratio, reco- protoeollorumque purisationes convertendi.
Gall, pourpris; keriilet. Ljub. Mon. SI. II.
gnitio ; lomustrdlds. Reg. Turm. Praet. 148. Coll. I. 16.
Purgationes, istenitelet. Diss. de Ferr.
Purismus, sermonis expurgandi stu-455. leventur et amoveantur omnes purpeCand. . 4. Audiebant Judicia Dei alio titulo dium; nyelvtisztasdg utdn valo torekves. rie existentes circa Jadram.
Purtrilago, inis, (Du C.) putredo; rotetiam purgationes ; item: indicia proba- Szaz. X. 531. Jokai Magy. Nab. 701.
bilia.
Purista, ae, sermonis expurgandi stu- hadds. Bene. Pol. 116. Cf. Putrilago ap.
Purgator armorum, politor arm.; diosus; nyelvszuzessegre torekvo. Torvt. Non. 21., 23.
Msz.
Purugrehl, V. Purgrecht. Cod. Zi. v.
fegyver csiszdr. Kronst. I. 695.
1. Purgatoria, ae, purgamenta; sdprePuritanismus, doctrina, ccetus sic di- III. p. 119. 119... . quod donum . . . (per
dek, szemet. Ger. Kehricht. Han. Mon. Jur. ctorum Puritanorum, secta Reformatorum, circa duos integros annos) . . . cum censu terragy
II. 196 : nullus ponat fimum . . . neque pur- annum 1574, qui puros se in doctrina et riti- purugreht dicti . . . pignori obligasset,.
gatorias ante . .. portas civitatis.
bus prae reliquis praecipue Presbiterianis ven- ymmo obligavit... eomodo,quod dictum cen2. Purgatoria, porta arcis; vdrkapu. ditabant. Lampe. Hist. Eccl. p. 384. Adhuc sum annualem, videlicet purugreht, nomina[858.
Ger. Burgthor. Brut. Hist. VIII. 373. 9. porta, sub Rege Jacobo Guilielmus Ametius, vir tum . . . annuatim persolvet.
Purule, pyrola ;pirula} kortike. Schlag.
quam vulgo Burgthor hoc est castrensem alias de Ecclesiis et Scholis bene meritus, in exiPurulentatio, (Du C.) pus, exulceratio,
portam appellant, Jovius delorto nomine pur- lium missus in illustri Frisiorum Academia
Franckerana, Proviuciam Theologicae Profes- suppuratio; gyiiles, gennyedtseg. Vern.
gatoriam vocat.
1. Purgatorium, i, (Du C.) intelligitur sionis adeptus, tarn scripto quam viva voce Psych. 485. Hue referuntur: laesiones capiiusiurandum seu iuramentum, quod ad ex- severioris Puritanismi (prout ex ejus libello, tis, pressiones cerebri per ossium excretiones,
purgandum sese ab alicuius impetitione prse- quern Puritanismum intitulavit, apparet) per varios partim in membranis cerebri, parstatur; vdd- mento hit. Moln. Patv. 28. semina sparsit. Szaz. VII. 139.
tim in cerebro ipso exortos scirrhos et tubera
Puritanus, qui puram observare se caussatas: hydatides, purulentatio, narcotiGeorch H. T. IV. 152.
2. Purgatorium, (Du C). piaculares dicunt religionem, alias Presbiteriani vel Non- corum venenorum usus etc. Cf. Coel. Aur.
llammae; tisztito tuz. It. purgatorio. Ger. Fege- conformistae. Protestantes in Anglia, qui epi- chron. 5., 10., 95.
feuer. Serm. Cat. 44. Est alter locus Purga- scopos non agnoscunt, sed ecclesiam more
Purum, liquidum; tisztdn. It. netto.
torium dictus, in quo piorum animae, ad tern- vetere a senioribus regi volunt. Puritanus si- Jokai Pol. Div. III. 69. marad 500 frt pupus ob leves culpas aut ob peccatorum in vita gniflcat vulgo simplicem, nudum, rigidum, serum.
remissorum poenas non persolutas patiunlur: verum. Puritan. Szentiv. Curios. Misc. III.
Purum villenagium, (DuC.) villiquia nil coinquinatum potest intrare in regnum Septima synops. Chron Anno 41. In Anglia corum praedium, pro quo servitia sine One
co3lorum.
Parlamentum ex Calvinistis et Puritanis prastabant. Uj. Magy. Miiz. III. 183. AbirtokPurgatorius, 3. emendans, reclificans. conflatum contra Regem invalescit.
jog azutan negyfele volt 1. Tief de haubert....
Textum vide sub Juramentum purgatoPurizare, in charta munda scribere; 2. Liberum soccagium . . . 3. Purum villetisztdzni, tisztdba irni. Szeiz. XXIX. 850. nagium, parasztok telfce, melyert hatartalan
rium; igazolo. It. puriflcante
Purgrabus, i, (a Germ. Burggraf); vdr- Rozsny. D. Diar. 501. ellene ma az dictal pen- szolgalattal tartoztak az urnak.
Pus, prasdium; (DuC. 2);" telek. Schlag.
grdf. Fjp. Szam. p. 365. an. 1436 : pro lega- nara, melyet ott impure rapia"lvan, hazamenek
es purizdlvdn felvum hozza.
688.
tione ad purgrabum.
69
546
Puscare
Putorio
Pyrotechnica
Puscare, sclopeto ictus dare; lovolPutorio, onis: mustela putoria; go- cto monachi dormitum ibant; tuz-} gyertyadozni, puskdzni. Sz^kesf. fflgymn. Ert. reny, menyet. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. olto idd. Nagy Hier.
1894/5. p. 51. nem (latin) tana"rnak valo, mert P. IV. 73.
Pyrausta3 interitus; azok elleu,
ilyen hibakat kovet el: ista argumentum, cuPutosius, i, (Du C.) cati seu felis spe- kik maguk vesztuk okai. Szentiv. Curios.
rabo te vapulari, ipse etiam pergit puscatum, cies ; goreny. Gal. putois. Cf. Putorio. Piszter Misc. Dec. II. P. II. 27. Pyraustae interitus.
debio vobis gratulare etc.
Szt. Bernat I. 343. putosiorum seu Veso- In eos, qui sibi ipsis exitium accersunt.
Pyrgus, i, 1. arx ex gr. nvgyoc 2. infuiiPuscarius, sclopetarius ab Hung. num pelles.
puska: sclopetum. Epist. Proc. p. 14 : cum
Putrefactio, actus putrefaciendi, pu- dibulum, colum; vas forma meta?, cono vel
puscariis ... insurgere . . . velitis.
tredo; rothadds. Szentiv. Curios. Misc. 57. turbini simile, ubi desinit, foramen ha bens;
Pusiculus, parvulus; kicsinyke. Ge- hanc vero causat quandoque, quia dum gleba i. vdr, 2. toltser. Cell. Bell. 838.
Pyritaceus, 3., (a gr. TCVQ et raxfQo^)
org. Sirm. T. 310. Et ipse Paulus pusiculus multo iam humore abundat, si superveniat
stature erat.
adhuc novi humoris Lunaris accessio, terra? quod in igne fundi potest. V. s. Additamen; tuzben olvaszthalo.
Pusillitas, atis, (Du C.) segnitia: csug- particula? natura? ignea? extinguuntur, unde
Pyrobola, -orum, vox Gra?ca TIVQOgetegseg, gyarlosdg. It. pusillita. Beng. Ann. sequitur putrefactio, quam nimius humor inA rd, ignita-, ardentia tela; tiizes, ego
Er. Coenob. 201. ne continua malorum mole ducit. Cf. Cassiod. in psalm. 15., 11. Augustin.
hajitdddrda.Rak.Qn. 13. I. 1112. (11)...
pressa, animo contabescat mortalis pusil- Ep. 33., 5. Ca3l. Aur. Chron. 3., 4., 52.
Putrescentia, a?, putredo ; rothadds. tormentis et mortariis magna pyrobolorum
litas. Passim ap. scriptores ecclesiasticos.
el bombarum quantitale injecla ad deditionem
Pusta, se, pascuum; legelo, puszta. Lzb. Bene Med. III. 249.
Cod. Med. II. 603: in sic dictis pustis seu
Putton, V. Putna. S. Benk6. Pop. Misk. cogere nitebatur. ..
Pyrobolarius, adi. a pyrobola subsl.
45. qua? (bacca?) in Vasa ad vindemias fapascuis.
Pusterula, a?, (pusterla, pusterna, pus- brefacta (Putton) collects p. 46. Recipe uva- more adhibitum, miles, qui ignita tela iaculari
terula, posterula), posterior porta vel portula rum passarum sine racemis collectarum men- solet, qui pyrobolis fungitur; tuzer, grdndtos. Pyroboliarum: mendum typographialias posterna, Latinis: posticum; hdtso ajto. suras (Putton) duas . . .
It. postierla. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 563. et
Puzupus, i, fors idem quod Podsupus. cum est pro: pyrobolariorum.Rak. On. 236.1.
domum, qua est ad pusterula cum molen- Ljub. Mon. SI. I. 44. an. 1227 : audivimus ab 3031. (31.) .. . ilium quondam in legione
mea Gallica pyroboliarum centurionis mudino.
ore Draxica puzupo de Absero.
Puszta, 33, pra?dium; puszta. Szirm.
Pyctatium, i, index, catalogus; jegyzek, nusobivisse. Beng. Ann Er. Cosnob. 1372.
Hung. in. Par. 2. sed proverbium est Hunga- lajstrom. (Pariz Papai.) M. Soiterus De
Pyrobolia res, res pyrotechnica; tuzrorum: si in Hungaria pusztae (sic pra3dia bello Pannonico p. 572. quern et ipse mox re- muveszet. Tor. Tar. 1888. p. 163.
vocant) non fuerint, boves Hungarici non ve- cognitione peracta, militumque nominibus
Pyrobolus, i, missile pyrium ; raketa.
niant amplius Viennam. Pusztam interpretes intra pyctatia receptis tolo insecutus est cum Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 252. Ex
S. Scripturae desertum appellant et signiflcat exercitu.
recreativis ignibus sunt primo Pyroboli, quo
terrenum aliquod vacuum, in quo pagus aliPygistse, arum, libidinosi homines fors. a nomine veniunt papyracea ilia involucra, cyquando stetit; cur autem Hungari pusztae prse- gr. TtvyKftv: fajtalankodni, fajtalanko- lindri forma, e pyrio pulvere facta et in altum
dii nomen in Latino tribuant ? non assequor, dok. Cod. evang. T. I. p. 221: Audio te, mi per ae'ra ut plurimum vi ignis scandentia. Pra?nisi forte, quia quantum olim Romani e prediis flli (pace tua dictum volo) canonicas pygista- terea situantur quoque et conflciuntur tali modo
suis tantum voluptatis et hi e Pusztis suis rum horas, nescio quo pietatis zelo ductum pyroboli, ut pluviam ignem spargant, imo
capiunt.
sensim revocare.
has diversi coloris etiam efflciant.
Putare, computare; becsulni (ado2. Pyrobolus, i, grdndtgomb, tiizes
Pyladea fides, intima fides; bensd
becslesnel). Kronst. II. 442. an. 1536 : iudi- huseg. Cod. Evang. T. I. p. 181: Pyladea golyo. Ger. Granate. Beng. Ann. Er. Cosnob.
ces. . . de stipendio earum possessionum pu- tua fides mihi nota est.
372. globos ferreos seu granatas aliasque pytaverunt flor. Cf. Cato R. R. 2., 5. Macrob.
Pylatorius, 3., V. Pilatorius. Szam. robolorum species in magna copia elaboraSat. 1., 13., 5.
Tih. Apats. p. 18: 1340. Duo molendina tas per fores et fenestras horrido cum boatu
Putaticius, 3. falsus, fucatus, larvatus; pylatoria wlgariter korlow dicta. 0. L. D. eiaculabatur.
szinleges. Fej. Jur. Lib. 268: putaticia 3337.
Pyrolus, i, globus ignifer; tiizes golyo,
contrahi faciunt Matrimonia.
Pylii anni, anni provecta? senectutis Tor. Tar. 1888. p. 163.
Putatitius, 3., -putativus; velt, gon- Nestoris ; hosszu ido. Fabo. Monm. Evang.
Pyromantia, (TCVQ -\- pavrda); tiizdolt. Gall, putatif. Knaaz. M. E. Str. II. 438 : 108. quandoquidem omnium bonorum iudieio joslds. It. piromanzia. Gall, pyromancie. Ger.
ius hoc putatitium ad Regnum etiam Hun- hie Pylios annos vivere dignus erat.
Wahrsagen aus dem Feuer. Vern. Phil. Mor.
garia? extendere posse autumavit. Fabo Monn.
Pyloclastrum, Petarda. Ger. Thor- 254. geomantia, hydromantia, pyromantia,
Brecher. Fal. Arch. Mil. 141.
quo per signum aliquod in terra, aqua, igne
Evang. II. 100.
Putativus, 3., V. Putaticius; (Du C. Pyntha, a?, mensura? species; pint. Ger. editum . . . futura tamquam certo eventura
existimatus). Cher. Jus. Eccl. II. 168. Matri- Maass. Buny. Var. tort. I. 360. quod vina ... pra?dicuntur. Isid. 8., 9., 13. Mythogr. Lat.
monium putativum cum vir et femina con- nunquam possiut maioris pretii vendi, quam 3., 12.
iugum more vivunt et pro coniugibus publice pyntha vini pro denariis quatuor.
Pyropificum co3tus; tuzmuvesek.
habentur, licet reipsa Matrimonio valido iuncti
Pyramidalis, e, (DuC.), pyramidatus; E gyujt6nevvel neveztetnek a karolyvarosi
non sint, copulatio talis Matrimonium putati- gula alaku. It. piramidale, piramidato. Beng. czehszabalyokban az egy czehben egyesiilt
vum vocalur et conviventes putatii con- Ann. Er. Co?nob. 315. A fronte porro utrius- kovacsok, lakatosok, badogosok, eziist^, sargaiuges nuncupari solent.
que prafata? imaginis dua? consistebant py- rez- es puskamiivesek. Kecsk. W. P. Otv. 52.
Puteus extractorius; szdllito ramidales coljimna?. Boet. Instil. Arithm.
Pyrosus, 3., saxosus (Ap. DuC. pyrus=
akna. Ger. Forderungsschacht. Besztb. Levt. 2., 4.
petra seu meta lapidea) in modum pyramidis
Puteus communicativus; UgPyramidarium, pyramis; gula. Sze- desinens ; gulaalaku. Cod. Dip. Hung. Arp.
akna. Luft-Schacht. Besztb. Levt.
kesf. fogymn. Ert. 1894/5. 61. Ei contiguum V. III. 31., 41. ascendit ad montem, ubi est
Puteus hydraulicus; gepakna. est pyramidarium ex asseribus elevatum lapis, qui Turschan nominatur et de illo monte
et scamnulis sectum, solitis pyramidibus pro- ad parvum montem pyrosum et inde perveBesztb. Levt.
Puteus metallicus; akna. Juriev. visum.
nit ad duas metas.
Pyramidatim, in pyramidis formam,
Jur. Met. 83. Puteus Metallicus (Schacht)
Pyrotechnia, a?, V. Pyrotechnica.
est ilia fodina, qua? perpendiculariter in viscera stiria? in modum ; gula formara, jegcsap Wallaszky 553 scientia Rei Militaris cum Armodjdra. Wernherus. De adm. Hung, aquis chitectura, Pyrotechnia, Re Tormentaria.
terra? descendit.
Puteus pneumaticus, fodina per p. 853. ex ipso id, quod vocant vitriolum, Rev. PI. 16.
Pyrotechnica, a?, ars ignium artiflciosoquam ae'r immittitur; legakna. Besztb. Levt. quod Gra?cis chalcanthum, Latinis atramentqm
Puteus sails, sails fodina; soakna. sutorium destillat pyramidatim concrescens rum flngendorum, ars pyrotechnica; tuzmiveszet. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 252.
Doc. Fam. Soos. Sec. 14. [Jogt. Eml. 1. 405. stiria? in modum.
Putna, 33, labrum; puttony. SI. puina.
Pyrategium, tempus, quo igne exstin- Post inventum pyrium pulverem varia arti-
Pyrotheca
ficialium ignium excogitata stint genera, quae
tamen ad duo summa revocantur Nempe : vel
ad ignes serios sive defensives sive offensives vel ad ignes festivos seu recreativos.
Pyrotheca, missile pyrium, radius pyrius; raketa. It. razzo. Gall, fuse"e. Rakete.
Tomts. 193. verum potius circa tactum corpus rutilantes instar solis cuiusdam aut parvae pyrothecae */2 poll, circiter in diametro
liabentis.
Pyrrhonismus, i, de omnibus rebus
dubitandi ratio; mindenrdl valo ketkedes.
(Heyse: die Zweifellehre des Pyrrho, eines
altgriechischen Philosophen, welcher lehrte,
man miisse an Allem zweifeln, um dieWahrheit zu erforschen). Torvt. Msz.
Pyrrichia Germanica, V. Germ,
pyrrichia. Szz. XVII. 761.
Pysale, (Du C. Pysalis) vestiarium; ruhatdr. Cod. Dip. Arp. Wenzel. I. 35. fllias ad
pysalia.
Pythmenulcum, vectis ferreus; fenekvono. Par. Pip.
Pythonissa, femina, quse vaticinatur a
Pythia, Ilv&ia, sacerdote ApolIinisj/o'sZd asz-
Pythofttasmus
Quadripartitus
547
szony. It. fltonissa. Fej. 1., 249. quia exler- toria; tobdk-, burnottarto. Ger. Schnupfminavit Saul omnes Pythonissas de terra.
labakdose. Par. Pap.
Pythoniasmus, i, pythonico spiritu
Pyxis (pixis), proprie significat vascuagendi ratio ; joslds. Konek Egyh. 422.
lum e buxo excavatum a ntigoq, buxus Ap.
Pywha, mensura vinaria Saxonica. Monm. Brut, species machinaa bellicae, ut ap. plures
Comit. Trans. I. 538. an. 1555. In Barcza, script, 3vi medii sclopetum: puska. Brut.
Chyk Gyergyo et tribus sedybus de uno Hist. IX. 47., 19. quousque pixidis globo
cubulo avene denarii quinque, pro unapyt(//za intcriit. XII. 304., 9. appletas pyxides tor^
vini, hoe est pro mensura saxonica Eythel mentarii pulveris XII 335.. 20. praeter torvocata, denarius unus, ubi autem eythel maior mentarias pixides XIV, 455., 33: insertis
est, iuxta quantitatem solvatur.
parvis fistulis quas yulgo, non male, quod
Pyxa, ae, sclopetum; puska. Ger. Biichse. pugno gestantur, pyxides vocant.
Kronst. III. 480: theca ad pyxam.
Pwrkeytn, (a gr. KVQ xaua) census,
1. Pyxidarius, Benkfi. Im. Nat. Sic. 47. reditus species. Tor. Tar. XII. 35. nee non
Huius classis homo [Pyxidarii, sive Plebeii, Candelarum cerearum tempore divini officii,
Kozrendek, Gyalogok, Darabantok (hoc I puta Missarum celebrationis, in altaribus acest Pedites] vocatur Hungarice Darabout ex ccndendarum disposicione annuum censum sive
Germanico Trabant, latine vero Pixidarius redditum wlgo pwrkeytn dictum.
hoc est Sclopetarius e Biichse itidem SaxoPwrpianus, V. Purpianus. Tor. Tar.
num, quibus sclopetum, quali pedites nostri 1888. p. 570. una vestis ad equitandum de
utebantur, hoc nomine notatur.
pivrpiano colore zewrke . . . subycza de
2. Pyxidarius, qui pyxides parat; panno pwrpyano zewrke.
puskamuves. Fr. Lib. Rt. I. 44. andree pixi- Pwtthon, V. Putton. Tor. Tar. 1888.
dario de Jaycza dati sunt. Fjp. Szam.478.,493. p. 566. Item pwtthon unum deauratum BrasPyxidula tabacaria, theca sternuta- soviae noviter laboratum.
Quacila, ae, coturnix; furj. Barczay.

quadragesimali jejunio praaparare vo- mam quattuor angulorum habens; ne'gyszogQuackeri, seu Trementes, trepidan- lueram.
letii papi siiveg. Szirm. Kaprin. Eloq. I. 750.
tes, Foxii sutoris discipuli (Du C.) apud AnQuadrageximum, i, pars quadrage- superpelliceum, stolam aut quadratum} ut
glos, fanatici, quos Galli tremblents vocant, a sim&;negyvenedikresz. Cod. Dip. Arp. Cont. aiunt, dirigere inurbane, screare, tussire.
tremendo corporis motu, quern inter precan- XI. 194. Et quicunque repertus fuerit. habere Quadriangularis, quattuor angulodum affectanl, quasi essent iudiciorum divi- vel comperasse de mercibus ipsorum de illis, rum ; negyszogletes. Arch. Rak. IX. 6. Fej.
norum terrore perculsi; rezgehitilek. Nagy que fuerunt de Sclavonia, solvent quadra- X. 2., 101. clypeus quadriangularis.
Hier.
geximum . . . et cum venerit, nisi manifesta- Quadriarticulatus, 3., quatuor artiQuacqueri, V. Quackeri. Not. rel. II. verit Vicedominis merces, ex quibus solvere j culis constans ; negyizii. Alexy 23.
244.
debet quadrageximum et fraude mediante
Quadricornus, (DuC. quadricornium)
Quackerianus, assecla sutoris Georgii celaverit et Vicedomini cognoverint, accipient quattuor cornua habens; negyszarvu. Szentiv.
Fox, qui auctor erat sects sic dictorum quake- ab eo quadrageximum duplum etc.
Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 220.
rorum in Anglia an. 1650. (Quakeri vel
Quadrangularis, e, quattuor anguloQuadriennalis, e, quadriennis, quaQudkeri proprie trementes ab angl. quake: rum; negszogletu. It. quadrangolare. Gall, tuor annorum; negy eves. Verancs. II. 273.
tremere ita dicti, quod divina mentis excitatio quadrangulaire. Verancs. V. 369. concedimus profectus est inde Tarsatum oppidum, sacra;
contremiscentibus artubus se insinuare sole- Vobis insignia haac nobilitaria, videlicet: scu- olim NazarentE, nunc Lauretanse domus hospibat) ; rezgehituek. Ker. Nap. 20.
tum erectum, quinque habens arcolas seu co- tio quadriennali nobilitatum.
1. Quadra, 33, quarta pars (Du C. al. s.); lumnas aureo et cassio colore distinctas per
Quadriga virtutum, (DuC.) Quanegyedresz. Ger. Viertel. Kronst. I. 688.
obliquum a superiori latere dextro ad inferius tuor virtutes cardinales: prudentia, iustitia,
2. Quadra; a?, panis, portio (Du G. al. s.); sinistrum recto diametro perductas et figura temperantia et fortitude ; negy sarkalatos
kenyer, illetek. Ker. Nap. 4. Primariussagra quadrangulari inclusas.
ere'ny. Nagy Hier.
candidaltattam; hazba lakni a contrascriba
Quadrigare, (DuC.) quadrigis vehi. V.
Quadrans horologiarius, tabula,
quadrdjdra. Cf. Senec. et Hor. Ep. 1., cui horarum not* inscriptse sunt; szdmlap. s. Bigare; negyfogatu kocsin jdrni.
17., 49.
Quadring, V. Quartinus. Kelem. Hist.
Gall, cadran. Ger. Zifferblatt. Kronst. III. 423 :
3. Quadra, particula (Du C. al. s.); re- quadrans horologiarius ad turrim Portica3 Jur. Pr. 170. Numi Hung. 45. Valor floreni
szecske, falatocska. Kol. Am. I. p. 46 : Ne- pictus.
aurei sub Sigismundo in centum denariis seu
que tamen base a nobis dicuntur, quasi meraQuadrans lapis, lapis quadratus; ducentis obolis deflxus est, quum marca decem pensas seu quadrigentos denarios conticioris vini usum, aut lautiorem quadram, koczkako. Kronst. III. 422.
vel legionario vel equiti nostro invideremus.
Quadrantum Magister, fertdly- neret. De leviore denariorum specie QuaQuadragenarium vas, vas quadra- mester. Ger. Viertel-Meister. Egri levelt. Re-1 dring dicta, quatuor unum denarium seu quagin ta congiorum; negyven pintes hordo. prasentatio magistratualis in merito petita? dringenti ac devalvatione eius facta, mille
Kronst. III. 289., 423. Cf. ap. Catonem do- Michaelis Bardos fuiti Quadrantum ma- plane asquabant florenum. Alia moneta erat
lium.
gistri. 1801.
Ducat, a decade, quod decem efficerent deQuadragesima, a?, (Du C.) quadraQuadrata ulna,Georch. H. T. IV. 178. narium, cuius anno 1430. tamquam obolita? fit
ginta dierum solenne ieiunium ; negyvennapi azaz 864 retu (quadrata) kirallyi 61 egy ki- mentio.
bojt. It. quaresima. Gall. quadragSsime. Szirm. rallyi holdat (iugerum regalis mensurae)
Quadripartio, partitio in quatuor parCf. Hier. Ep. 41., 3. et scriptores ecclesia- es illyen 150 kirallyi hold egy kiraly ekemer- tes; negyele's. Ger. Vierteilen. Kronst. I. 432.
teket (aratrum regale) azaz egy jobbagysticos.
Quadripartitus, non solum de litteris
Quadragesimalis, 2., ad quadragesi- helyhez tartozando kintvalot teszen.
aut diplomatibus in quattuor partes divisis
mam pertinens, per quadraginta dies durans;
Quadratarius, (DuC.) lapicida, qui la- (Fore.) sed dicitur etiam de iis, quse in quatnegyven napig tarto, negyven napos. pides expolitat; kofarago. Nagy Hier. Gf. Si- tuor exemplaribus suntscripta. Earn notionem
Quadragesimale ieiunium: negyvennapos don. Ep. 3., 12. Cod. Just. 10., 64., 1. Gro-inesse adiectivo diplomatis totius contextus
probat; negy pe'lddnyban. Cod. Dip. Arp.
bojt. Asp. Pr. Chr. p. 444. 1/78. (8.): . . . mat. Vet. 302., 9.
Quadratus, i, pileus sacerdotum for- Cont. II. 310. Ut igitur huius rei series robur
ad recolenda sanclae crucis mysteria me hoc
69*
548
Quadrlsacramentarli
Quaestio suggestiva
perpetue flrmitatis obtineat, presentes litteras

Qusestio suggestiva, responsum sugquadripartitas dictis Abbatibus et nobilibus gerens qusestio ; feleletet sugalld kerdes.
concessimus, quartam partem earundem in Torvt. Msz.
nostra camera reservando.
Quaestionarius, 3.; kerdez6. SeveQuadrisacramentarii, Melanchto- rini 81. Methodus a) quaestionaria interroais sectatores, qui tantum quatuor sacra- gandoet respondendo ordinem cogitationum
menta esse docebant: baptismum, coenam do- exponens.
mini, remissionem peccatorum et consecratioQuaestionatus, 3., dequo agitur; kernem sacerdotalem; negyszentsegvitatok. desben levo, kerdeses. Opin. P. I. Sec. II.
Nagy Hier.
. 9. Kass. P. P. II. 118. Voto seu opinione
Quadrisomum, (Du C.) vox hibrida Proponentis super quaestionato negotio deex quatuor et awâ = area, loculus, sarco- prompto.
phagus quatuor corporibus inserviens; negy
Quaestor, (Du C.) rerum exteriorum ad
halottas sir. Par. Pap. Cf. Reines Inscr. cl. vitam necessariarum provisor; kereskedd.
2. no. 437.
Tab. Conscr. Mercatores. Quaestores.
Quadriviales scientise, in quadriQuaestor camerse regiae, viri a
vio tradi solitse scientise; felsobb tanfo- camera3 consiliis regies; a kirdlyi kamara
lyamu tdrgyak. Wallaszky. HI.
tandcsosa. Verancs. IV. 11. Verancsics et
Quadrivialis facultas, schola qua- Zay camerae regiae quaestoribus S.
Qua3stor carnium infumatatuor classium superiorum ; negyosztdlyu iskola. Wallaszky 110. docturum quadrivia- runi, botularius; quaestor carnium fumo sicles facultates.
catarum; hentes. Pest. Var. Levt.
Quadrivium, (Du C.) superior discipliQuaestor circumioraneus, V.
ne cursus; felso'bb tanfolyam. Szaz. XXVII. Circumforaneus Quaestor.
Quaestor magnarius, V. Magna489. Cf. Boe't. Inst. Arithm. 1., 1. p. 7., 25.
et 9., 28. Schol. Vindob. ad Hor. art. poet. 307. rius; nagykereskedd. Torvt. Msz.
Quaestor pulverum tabaccse,
Quadrula, 33, tabula quadrata concidendis rebus cibariis facta; negyszogil vdgo- mercator sternutamentorum ; burnot keresdeszka. Kronst. II. 482; scissoriis seu qua- kedd. Bene Pol. 125.
Quaestor ruralis, tabernarius; szadrulis vulgo scheyben.
Quadrum, i, patella (Du C. al. s.); ta- tocs. Ger. Kramer. Vect. Gen. 02. . 96.
nyer. Verancs. VI. 344. Ad pelvim, ad gut- Quaestura universitatis, egyeturn primus, meoque prius apponere quam temi szdmtartosdg. Poor J. Zsebsz. 23.
Quaesturalis, ad quaestum pertinens;
suo quadro omnia et mecum meliores epularum portiones quasque communicare semper. kereskedelmL Opin. Deput. 39. Ad Causas
ad desumtionem Debitorum, ex negotiationiCf. Verg. Aen. 7., 115. Juven. 5 , 2.
Quadruplica, negyedfelelet. Cod. bus quaesturalibus provenientium, et pro
Camb. Merc. 96. Diar. Com. II. 76. Kass. Jur. specitice designatis nundinis obligatorum.
Quaesturare, quaestum exercere; keCiv. I. 152. Si vero Actor ad similem obiectionem aliquid respondeat, responsio tails voca- reskedni. Opin. 1802. c.
Quaestus all in Grosso, mercatura
tur Replica vel Replicatio et sic dein responsio, quam ad replicationem Actoris I. dat, magna; nagyban valo kereskedes. Kuk.
dicitur Duplica vel Duplicatio et quam reddit Jur. I. 449.
Quaestus alia Minuta, mercatura
ad bane Actor, Triplica vel Triplicatio et si
hanc rursus refellat I. Quadruplica aut tenuis; kicsinyben valo kereskedes. Ger.
Kleinhandel. Kuk. Jura I. 448. an. 1761.
Quadruplicatio audit.
Quaestus domatim exercere,
Quadruplicate, V. Quadruplica.
Quadruvium, ubi via in quatuor par- merces ostiatim venales proponere ; hdzalni.
tes abit; quadrivium ; keresztut. Batty. Leg. Opin. 1810. Sec. III. Tit. 2. 1. quaestus doT. II. 85. an. 1082. Cf. Catull. 58., 4. Juven. matim exerciti vulgo Hausiren.
Quagama, (Du C. Qualea, qualia, qua1., 64.
Quaesiticius, 3., acquisitus; szerzett. quilia, quagania) coturnix ; haris, fiirj. Ger.
Olah. Cod. Ep. 16. Regem nostrum quantum Wachtel. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 119.
in se est arbitror totis viribus innisurum ad
Quagina, 33, pro : vagina, sicut guastare
nostram regnique sui tarn aviti, quam quae- pro: vastare; tok. Szaz. VI. 358. missi duas
siticii tutelam.
quaginas cuttelorum bohemicalium 12. pro
Quaesitor, V. Commissarius. Hist. quagina.
Ecc. Ev. 12. dimissi fuere ad Superioris HunQualificando, distinguendo. Georch.
gariffi Liberas Regiasque Civitates duo Quae- H. T. IV. 31. akar a kerdesben forgo derek
sitores (Commissarii).
dologban vagy ^llitvan vagy tagadvin, vagy
Quaesitus, 3., spurius; taldlt, fattyu. kiildmbdztetven (qualificando) vmit.
Nagy. Jus. Trans. Sax. 102. Videamus etfam
Qualilicare, certa qualitate donare
de successione illorum, qui illegitimi sunt seu (Du C.); kepesitni, minositni, modositni.
qui extra matrimonium ex illicito coitu nati It. qualiflcare. Gall. qualiQer. Ger. qualidciren.
sunt, quorum alii sunt spurii vel vulgo quae- Kass. Prax I. Pra?f. idmodi elaboratum in resiti,s\n ex damnato incestuoso concubitu, alii spectu Juventutis Patrise pro gerendis muniis
ex adulterii complexibus nati.
officiisque publicis semet habilem qualificaQuaestio facti, rem, factum concer- tumque reddere cupientis . . . Pazm. Dial.
nens qusstio ; a tdrgyat erdeklo kerdes. 174. Moln. Patv. 6.
Torvt. Msz.
Qualificatio, qualitas; milyenseg,
Quaestio iuris, ius concernens qua?- minoseg. Pel. De convers. s. Pauli s. III. c.
stio; jogi kerdes. Torvt. Msz.
2.: Ratio (qua oslenditur res) accipitur ex parte
Quaestio meritoria, V. Meritorius; qualificationis modi.
derekas kerdes. Torvt. Msz.
Qualif icative, qualitatem concernendo;
1. Quarantena
minSseget tekintve. Nagy. Jus. Trans. Sax.
189. Dum reus litem qualiftcative contestatur.
Qualificativus, 3., qualitatem examinans ; modosito. Kovy El. 674. alia est negativa, alia affirmativa alia qualificativa, proul
vel negat prsetensionem Actoris vel earn confiletur simpliciter etc.
Qualificatus officialis, aptus muneri sustinendo off.; minositett tiszt. Ger.
qualificirt. Regul. Turm. Prset. 41.
Qualificus, 3., quali modo res acta sit;
milyen modon vegbemend. Pel. Pom. L. P.
III. Divisio: Secundum deinde mysterium
qualifice apparitionis.
Qualitative, respectu, ralione qualitatis; minosegileg. Germ, qualitativ. Vern.
Met. 40. Ha3C est ratio cur etiam partes totius
cuiuspiam similares dicantur, si invicem et a
toto nonnisi quantitative; dissimilares vero, si
qualitative differant.
Quambire, cambiare; vdltani. Tor.
Tar. 1893. p. 21.
Quandoque, tandem aliquando; Te.\tum v. s. Methodianistae; valaha.
Quantitative, (DuC.) quod quantilatem attinet, quoad quantitatem; mennyisegileg. Ackerl. 10.
Quantitativus, 3., ad quantitatem pertinens ; mennyisegi. Pazm. Dial. 325.
Quantivalentia, (Cf. aequivalenlia,
aaquipollentia) quantum quid valet; mennyileroseg. Cod. Dip. And. II. 15., 17. II. 28.,
33. propter ignoranciam qualitatis et qnantivalentiae.
Quanto cyus, saepe disiungitur, et pars
altera pro vocabulo habetur; minel eldbb.
Arch. Rak. III. 208.
Quantoplus, pro: plurimus (Hungarismus); mennel tobb, (igen sok). Cod. Zi. T.
I. 308 : Etfenum . . . quantoplusjllic fuisset
inventum.
Quantulecunque, adv. ad vocem
quantuluscunque; nemileg. Andr. Pann. 258.
1. Quantum, quam; mint. Frak. Mat.
lev. 1480. II. 6: Deferuntur (sc. tributa). . .
non tarn nobis,. . . quantum pro necessitate christianitatis.
2. Quantum, i, res aliquanta; menynyiseg, kvantum. It. quanto. Arch. Rdk. IX.
466.
Quantum auctionale, V. Auctionalis. Diar. Com. II. 96.
Quantum contributionale, pars
rata tribuli; adoilletek, adoosszeg. Kuk.
Jur. I. 476. Kass. Prax. I. 35.
Quantum diu, pro : quamdiu, donee,
dum; a meddig. Han. Mon. Jur. V. I. 10.
an. 1265 : si sc. mulier non habuerit unde solvere, stet in carcere, quantum diu solverit.
Quantum grationale, pecunia alicui
loco moto solvenda, emeritum; kielegitex.
Ger. Abfertigung. Opin. 1802. . 73. Y2.
Quantum terrestrale, uri adoilletek. Pfahl. Jus. Georg. CXXII. Ut Domini
defixa ab antiquo reluitione operarum (Robotarum) in 8 florenis a singulis sessionibus pendendis, qui in quanto terrestrali censu dominico annuorum 11 florenorum iam inclusi
sunt, contenti sint.
Quaquaversum, quoquoversus; mindenfele. Tag. Erd. II. 420: transmittenda ...
quaquaversum .. . exemplaria.
1. Quarantena, 33, ^DuC. 4.) spatium
. Quarantena
Quarta pualleris
Quarting
40 dierum ab li.quarantana; vesztegidd. Opin.Deput. 54. Causa? in facto Jurium pos- bonis avitis, aut aliis etiam pro masculo dunGall, quarantaine. Ger. Quarantine. Epist. sessionariorum in tertio Termino, tardius au- taxat sexu collatis obtingit; salvo lamen FraProc. P. III. p. 545: provident suam Domina- tem, cum finales harum recte Causarum deci- trum iure, ut aere partem illam redimere postionem propter necessariam quarantenae siones per varias dilationes in longum ser- sint. V. Werbficzy Trip. Part. I. Tit. 88. Cod.
expletionem, longius moraturam.
pere consvevissent, in quartis Octavis, non Dip. Arp. Cont. V. 162. Georch. H. T. II. 13.
2. Quarantena, ae, (Du C. Quaranlena obstante quavis allegatione finaliter terminan- Moln. Patv. 26. Kovy El. 205.
Quartalitius, 3., ad quartam partem
1.) quadragesima, (catena); bdjt. Nagy Hier. dae decernebantur.
Quarta puellaris, quae puellis redem- bonorum hereditariorum pertinens, quae puelQuarantesimum, pars quadragesima
rei alicuius. Cf. It. quarantesimo. Et Maigne: ptibiliter deputari solel ex Bonis avitis, et juri- lis et mulieribus debebatur. Vide in Corp. Jur.
Quaranteira = quadragesima pars; negyve- bus possessionariis, pro servitiis paternis, aut Hung.: ius quartalitium ; lednynegyedi.
ned. Fej. VI. 31., 33. tertio quod homines de aliter pro sexu duntaxat masculino collatis; Cod. Zi. Vol. V. 324 : iura ipsorum quartaTrag. a quarantesimo solvendo totaliter abso- ledny negyed. Szeg. Rub. Pars I. p. 11. Wer- litia et dotalitia. Batty. Leg. I. 495. (Synod.
bficzi 182.
Reg. an. 1458).
luti redderentur.
Quartalium, mensura vini (DuC.);
Quarta quarts, sedecima; tizenQuarantia. ae, sponsio, cautio, fldes;
kezesseg, jotdllds. It. quarantigia. Arch. hatod resz. Be"k. Pil. II. 37. in oppido . . . bormertek, negyed itcze. Cod. Dip. Arp. V.
ubi decima solet colligi parocho sedecima ce- 162.
Rak. I. 292. VIII. 182.
Quartanarie, in quarta parte; neQuarcium, quarta pars ; negyedresz. dit, seu quarta quartae. id est: decima
End. p. 540. Matthaei bani Jura an. 1273 : 21. pars cedit archiepiscopo Strigoniensi (quarta gyedreszenkent. Batty. Leg. HI. 207. an.
pars decimae capitulo et huius quartae partis 1358 : quartanarie . . . recipiet... dequarmo cubuli de vino.
cimas.
Quardia, cuslos corporis; Arch. Rak. I. quarta pars parocho oppidi (Csotortok).
1. Quartanarius, 3., cui quarta pars
Quartadecimani, (Du C.); tizenne366. Az test utan penig egy Compania lovas
gyedesek. Gall. Quartodecimans, quartodeci- decimarum conveniebat; a tized negyedeQuardia azaz testfirzd ment.
Qvardianus, V. Guardianus. Szaz. mains. For. Scr p. 11: (Quartadecimani) ben reszes. Szered. Ser. Episc. 93. an. 1358.
XXII. 591. pater Qvardianus.
Pascha credebant esse celebrandum decima Ecclesiae. . . quartanariae et decimae quarQuarelus, (DuC.) teli species balista- quarta Luna, quicunque tandem dies Hebdo- tanariae.
2. Quartanarius, 3., qui febri quarrum, brevis, spissior et forma quadrata. V. s. madae Hie esset et illo in Dominicum incidente
Coratia; nyil. It. quadrello.
jejunabant. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. IX. tana laborat; negynapos Idz. Bonfin. I. 5.,
81. Quartanariam Arborij puellam sola cuQuarnachla, amiculum; hosszu ka- 298.
1. Quartale, vicus (Du C. al. s.); vd- ravit epistola. Cf. Schol. Juven. 9., 166. Sex.
bdt. It. guarnaca. Rac. Mon. SI. XIII. 56. an.
1349 : familiares indui debeant. .. induta rosnegyed. Ger. Stadtviertel. Kronst. I. 634. Placit. medic. 2., 5.
Quartareolum, quadrans; negyed
Monm. Comit. Trans. II. 182. in latitudine ulet quarnachia.
1. Quarta, ae, modus agri (Du C.); ne- nam et quartale et signetum loci et quoque itcze. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 374. quartareolum olei.
gyedfold. Szaz. IV. 369. vendidimus et aren- sui factoris habeat.
Quartarius, i, (DuC.) qui quartam
davimus totam quartam et Cathedraticum
2. Quartale, quarta pars centenarii
Archidiaconatum de Zathmar Reverendissimo x(Du C. al. s.); mdzsa egynegyed resze. Ger. partem accipit; negyedreszes. Tkal. Mon.
Civ. Zag. I. 336. an. 1392: iura . . . spectaDomino Ladislao Waya Cathedrali Agriensi /4 eines Centners. Kronst. I. 651.
pro flor. tricenti.
3. Quartale, (Du C.) mensura vini; v e r u n t . . . ad ... capitulum et mensam ca2. Quarta, quarta pars (puellaris) (Du C. quarta pars, quadrans; negyeditcze. Szaz. pitularem ipsorum et quartariorum. Cod.
5.); lednynegyed. Kovy El. 117. Filia mea VI. 682. lilterae Sigismundi unum quartale Dip. Arp. Cont. VI. 481.
Quarteria Disetalia, hospitium terncum dote matris suae potest suam quartam a vini non valent.
4. Quartale, (Du C.) mensura; quarta pore comitiorum ; orszdggyiilesi szdllds.
fratribus suis, a Fisco, aliisque meis successoribus petere.
pars modii; negyed (veka). Tor. Tar. XI. Diar. Com. II. 87.
Quarterialis, ad hospitium pertinens;
3. Quarta, ae, (Du C. 4.) praestationis 137. Quartale avene, farine.
agrariae species ; negyed, illetek. Gall, droit,
5. Quartale, (Du C.) quarta pars anni; szdlldsi. Diar. Com. II. 91.
Quarterianus, per hospitia collocatus;
impol, quart. Ger. Gebiihr, Viertel. Verancs. negyed (ev). Tor. Tar. 1888. p. 574.
V. 329. IX. 32. Liceat etiam ei de quartis Quartales decumse, V. Quarta beszdlldsolt. Tor. Tar. VIII. 164. per Quarstatuere, quae iurisdictionem decimarum epi- quartae. Verancs. VII. 175. Nondum mihi terianos Suae Mattis milites.
1. Quarterium, (DuC.) quarta pars;
scopalium sequuntur.
quidem ab redituum tuorum procuratoribus
4. Qvarta vel brevia, conventus ex- persolutae sunt quartales decumae anni negyed. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 220: si
contigerit, quod animal... moriretur . . . patraordinarius judicialis, processuum liquido- MDL.
rum et brevium terminorum; rendkivuli
Quartalis, e, quarta pars, ad quartam stor .. . teneatur. . . domino praesentare peltorvenyszek. Samb. Tyrn.
partem pertinens , Jus quartale: ius quar- lem cum signo et quarteria duo de . . . aniQuarta cunicularis, aknanegyed. tae partis idem ac quarta puellaris. Cf. Torvt. male.
2. Quarterium, V. Quartirium.
Juriev. Jur. Met. 97. Proprietario Cuniculi Msz.: seu quartalitium; lednyi joszdgQuarterizare, Inquarterizare q. v.;
haereditarii competit etiam Quarta Cunicu- negyed, lednynegyed, negyedjog,negyedlaris seu quartus nummus, qui est subsi- orokseg. Cod. Dip. Kar. I. 587., 364. prefa- beszdlldsolni. Lop. Mon. SI. XX. 57. an.
dium pecuniarium, quo Urburarii usum cuni- tum ius quartale ac do tern et res para fema- 1697.
Quartesium, (DuC. quarterium 1.)
culi haereditarii habentes, eiusdem Cuniculi les. Cod. Zi. V. 535.
Quartalista, ae, negyedtelkes. Kelem. quarta pars; negyed. Star. VI. 225. an.
Proprietarium, in ferendis cultivationis cunicularis sumtibus adjuvare lenentur; consistit Inst. Jur. Pr. 448. Coloni, qui iuxta consti- 1325. singulam mensura quartam, videlicet
autem nummus quartus in compensatione tutivum Sessionum, pleno numero agros et quartesium.
V* expensarum, quas Cuniculus habuit a tern- prata possident, integrae Sessionis, qui diQuartiani, milites stipendiarii Polonopore ingressus Campi usque egressum.
midiam partem, mediae Sessionis, porro r u m ; rendes lengyel sereg. (Wojsko
Quarta episcopalis, quarta pars de- unam quartam tenentes, Quartalistae, unam Kwarciani). Az 1562-iki lengyelorszagi torcimarum episcopaiium; puspoki negyed. It. Octavam, Octavalistae dicuntur. Ffahl. Jur. veny az allambirtokokbol (Starostoi) befolyo
quarto episcopale, quarta parte. Verancs. V. Georg. II. 64.
jovedelemnek V* r6sz6t (Kwarta, Quarta) e
339. pecunias ex arendationibus decimarum
Quartalitas, quarta pars ; negyed. sereg fenntartasara rendelte. Szentiv. Cur.
et quartarum episcopaiium collectas at- It. quarta. Kass. Prax. I. 259. nee non trium Misc. 379. Sed et Turcae in suis Janiczaris
que alios redditus cunctos, quocunque voca- quartalitatum adiacentis praudii T. posses- et Poloni in suis Quartianis, quos perpetuo
bulo adpellentur . . . seu in specie in manus sores.
intertenent ac solvunt, praecipuae vires ponunt
suas p o s c a n t . . .
Quartalitium, negyedjog, lednyne- vi exercitus. II. Rak. Gy. 440.
Quarta filialis, idem quod quarta gyed. a lednydgnak kijdrando joga. An. Quartiannita, alumnus theologiae quart!
puellaris. Szered. Ser. Episc. 117. an. 1379. Sc. I. 156. an. 1512: Quartalitium Hunga-' anni; negyedevespapnovenddk. Passim.
Quarting, V. Quartinus. Numi Hung.
Quarta Octava, negyedik nyolczad. ris dicitur a quarta parte puellari, quae eis ex
Quartinus
Quasi- contr actus
Querela inotticiosi Testament!
50. Ipsa quidem moneta nostra minor (i. e.

Quasi-contractus, contractus prs- negysorosan. Marc. Chr. II. 58. quaternavilior) Quarting vocata taliter et sub tali sumtus; kotesszeru szerzodes. Nagy. Jus. tim connectendo triagmina.
lega cudi debet, quod ad quamlibet marcam Trans. Sax. 97. Actio in personam hsredis
Quaternetus, i, quaternus q. v. Ljub.
argenli fini singular septem marcs cupri addi est ex testamento, qus nascitur ex quasi- Mon. SI. XVII. 53. an. 1420: recepimus |itedebeant. Tor. Tar. IV. 140.
contractu hsredis adeuntis, adversus eun- ras . . . cum tribus quaternetis, in quibus
Quartinus, negyed. Numi Hung. 50. dem ad prsstandam rem legatam. Georch. H. notati sunt debitores.
Use pessims ligs species in Catalogo Sze- T. III. 27. Hasonlitanak a kotesekhez ollyan
Quaternio, (Du C.) charts invicem cornclienyiano Mus. Nat. erronee ad tempus inter- kotelessegek, melyek vagy valamely tetemeny- pactse; negybefogottdrkuspapiros. (Heyse:
regni relegata eadem est, quse nomine Quar- bol, vagy a To'rvenyb6l onkent eredve"n a fe- Quaterne : Vierheft, eine Lage von 4 Bogen,
ting, Quadring, Quartonig, Quartinus, lekre haramlanak a nelkiil, hogy mind a ket- die mil demselben Buchstaben bezeichnet
Karting, Kathrygh vel Fierling et Fur- tejeknek nyilvanvalo megegyezesek kozben- sind.) Olah. Cod. Ep. 200. Librum de ducibus
ting veniebat.
jarult volna. Ezen kotelessegeknek eszkozlfi Venetorum, quod opus prseter primum quaQuartio, onis, quarta pars; negyed- okait tebat mintegy kotesnek (quasi contra- ternionem tolum absolutum est. Cf. Mar.
resz. It. quarto. Fej. V. 1., 91. quibus quidem ctus) nevezhetjiik. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. Merc. p. 811. (torn. 48 ed Migne) et ap. recentiores.
de qualibet condilione pro victualibus admi- 605.
Quaternitas, ad normam trinitas;
nistrari debent una seu gallina, anser unus,
Quasi-delictum, delictum prssumquartio cubuli de vino, cum cubulo tuni pal- ptum ; mintegy biintett, Idtszolag buntett. negysegi. It. quaternita. Ger. Vierfaltigkeit.
marum, duodecim cubuli de pabulo, cum cu- Kelem. Inst. Jur. Pr. H. 662. Tribui autem Lampe. Hist. Eccl. p. 149: Quam somniant
consuevit ab Ictis delictum: l-o In Verum et SophistaB Quaternitatem detestor, qua? est
bulo quatuor palmarum.
Quartiriatus militaris, deverticu- Quasi-delictum, illud dolo, hoc culpa solum unica essentia indistinguibilis et tres distinct*
persons. Passim ap. scriptores ecclesiasticos.
lum, hospitium militum; katonai beszdlld- committitur.
Quaternulus, dem. ad quaternus; kin
solds: Irodt. Kozl. VII. I. p. 79.
Quasidomicilium, domicilium ad
Quartirii magister, hospitiorum mi- tempus ; szemben az dllando lakhelylyel fuzet. Ljub. Mon. SI. XVII. 270. an. 1424. in
litarium designator; szdlldsmester. Tor. Tar. a tartozkodds (ideiglenes lakds). Konek cedulis et quaternulis.
Quaternum, (DuC.) chartse invicem
Egyh. 341.
1890. p. 91.
Quasi felonia, Idtszdlagos felonia compacts; fuzet. Gall, cahier. Ljub. Mon. SI.
Quartirisare, habitare, in castris collocatum esse; lakni, elszdlldsolva lenni, (huberszeges). scheinbarer Lehensfrevel. I. 325 : ostendens nobis . . . quaternum,
kvdrtelyozni. Cod. Alv. II. 233. Computus Vuch. Jur. Feud. 222. Quasi felonia est, in quo scriplum erat.
Quaternum caput, codex; fokdnyv.
militum cssareorum in Transylvania quarti- qus actu talis non est, sed pro tali habetur
risantium et annonarum iisdem per portio- ideo, quoniam a vasallo delictum est commis- Ger. Hauptbuch. Han. Mon. Jur. II. 46. an.
nes pro hibernis exsolventium. Ib. p. 236. Ez sum, ob quod ex speciali iuris dispositione 1312: teneatur. . . eligere . . . hominem, qui
hazaban quartelyozd romai csdszar 6 felse"ge constituta est privatio feudi, etiamsi* illud in debeat esse super custodia . . . civitatis et debeat habere penes se quaternum caput devitezi sustentatiojokra vetett contribuliok. dominum non sit commissum.
Dip. Alv. II. 295.
Quasiordinarius, 3., vicem ordina- cenorum omnium,
Quaternus, alias: quaternio (Du C.) q.
Quartirisatio, milites per hospitia col- rii gerens. V. Ordinarius ; Idtszolag renlocare , beszdlldsolni. Dipl. Alv. II. 297. do- des, torvenyes. Kon. Egyh. 105. iurisdictio v. Tort. Tar. 1887. p. 188. Item unus quaquasiordinaria.
mus ab onere quartirisationis immunes.
ternus in pergameno partim scriptus de conQuartirium, domicilium; szdllds,
Quasi-traditio, Idtszolagos dtadds. secratione episcopi.
Quatnus,i,correptum pro: Quaternus
kvdrtely. Ger. Quartier. Arch. Rak. 1. 19. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 76. Traditionis ICti
plura distinguunt genera, puta, alia est l-o q. v. Fej. VI. 137., 140. Exhibuit nobis priviDip. Alv. I. 34.
Quart! Status, Status Civitatum ; pol- Vera ad res corporales pertinens, dum mobi- legium in modum quatni seu libri factum.
les revera de manu ad manum dantur; immoQuatrellus, sagitta. V. s. Lanzo; ijj.
gdrsdg. Moln. Palv. 61.
Quatricesimus, 3., quadragesimus;
Quartling, Sim. Num. 80. Minores debiles vero prsesentes exhibentur; alia Quasinarii videntur mihi fuisse iidem cum moneta Traditio, iurium incorporalium, quaa in dan- negyvenedik. Rac. Mon. SI. VII. 47. an.
Quartling nuncupata a Sigismundo R. H. ad tis declaratione, permissione et accipientis usu 1044 : anno millesimo quatricesimo quarto.
Quatriennis,quattuorannorum,quadrian. 1436. in Decrelo edito ob denegatam ac exercitio cessi iuris consistit.
Quassatorius, 3., ad pistrinum perti- mus, quadriennis; negy eves. Kov. Form. St.
Episcopo Transylv. decimam, quod refert HI.
Andr. Szereday cum serie Episcoporum Tran- nens ; zuzo. Opin. P. I. . 13 : mola quassa- II. eos Equos equaliales de Equaria sua trientoria.
nes vel quatriennes.
sylv. 150. an. 1436.
Quarto, quarta pars libra (Du C.); ort. Quastador, is, fossor; dso. Ger. Pio- Quatrumcenti, pro: quadringenti;
It. quarto. Gall, quarteron. Ger. Viertel. Kecsk. nier. Star. XII. 68. an. 1551. bombardarum et negyszdzan. Tor. Tar. 1888. p. 744.
Quatuorcenti, pro: quadringenti;
Otv. 159. Sz. Moln. ort, quadrans floreni vel quastadorum seu fossorum .. . prsefectum.
Quatembralia, omni quarta parte negyszdz. Magy. Tort. Eml. XXX. 124. an.
quarta pars tbaleri.
Quartodecimani, (Du C. quarta- anni solvendum didactrum; negyedevenkint 1535. florenos quatuor centos.
Quatuor terminorum, (procesdecimani) sic appellati, quod in 14 Luna, ut fizetendo tandij. Beszterceb. ag. gymn. Ert.
sus), processus longs litis. Georch. H. T. II.
Judsei, Pascba celebrarent; tizennegyedesek. 1875/76. p. 34.
Nagy Hier. Cher. Jus. Eccl. I. 133.
Quatembralis pecunia, V. Qua- 419. Azuj osztallyos ugyeletet, hosszasvagyis
Quartonig, V. Quartinus.
tembralia. Beszterceb. ag. gym. Ert. 1875/6. negy huzomu (quatuor terminorum) perek koze szamlalja WerbSczy.
Quartualis, e, Quartuale, is, ad p. 52.
Querceatus, 3., quercetis insitus; tdlquartam anni partem pertlnens; negyedevi.
Quatembrilis, ad quatuor tempora
H. Rak. Gy. 317. nee prius a prima Aprilis in pertinens; kantornapi. Teut. Schul. I. 333 : gyes. Fej. II. 265. et monte querceato pracampum descendet, donee unius quartualis Cantationibus quatembrilibus qui petulanter lisque inter ipsum querceatum noon tern
stipendium recipiat; solet enim apud nos sti- defuerit, ex proventuum divisione excludatur. sitis.
Quatenus, pro : ut finali; hogy. Knauz.
pendium militi numerari in quartualia.
Quercinus, querceus; tolgyfa... Pfahl.
Quartum, (Du C.) quarta pars (decims M. E. Str. I. 254 : mandamus, quatenus . . . Jus Georg. 288. Urbarium Slav. Glandium degenus); negyed. Vjestnik i. 185. an. 1289: Iransmittatis. Passim ap. Jurisconsultos et cussionem et Gallarum quercinarum colleMacrobium.
quartuw pro terratico.
ctionem prsler refusionem damni moderate
Quartusmet, V. s. Met.; negyedmaQuaterdena, (Du C.) quadragesima; castigari iubet. Monm. Comit. IV. 653. Cf.
negyvennapi bdjt. Nagy Hier.
gdval. Mon. Com. Trans. I. 89. an. 1540.
Tert. Cor. Mil. 13.
Quasi-Castrensis, mintegy katoQuaterling, negyed. Sim. Num. 81. Querelanter, querendo, cum querinai (szerzemeny). Kelem. Inst. Jur. Pr. II, Quid per Quaterling intelligendum venial monia ; panaszkepen. Ljub. Mon. SI. IV. 16.
9. Acquisits res item Castrenses, si virtule ipsum nomen clamat J/4 partem fuisse maioris an. 1359: querelanter exposuit. XII. 289.
an. 1419. querelanter^ conquesta.
meriUsque militaribus ; Quasi-Castrenses, monetae.
si aliis dotibus, scientiis, arlibus sint parats.
Quaternatiiii, per quaternos (Du C.);
Querela inofficiosiTestajnenti;
Querelas ducere
Questaurltts
551
a mostoha intezet elrontdsdra void ke- ban forgo. Tag. Erd. II. 136. an. 1754: syl- [ Quindecinia, tizenotodik hang az
reset. Georch. H. T. II. 294.
vae questionatae.
alaphangbdl (az orgondban). Ger. der fiinfQuerelas ducere, queri; panaszQuestuarius, 3., stipem quaesitans, col- zehnte Ton vom Grundton. Tor. Tar. 1889. p.
kodni. Ger. Klage fiihren. Reg. Turm. Praet. 26. ligens (Du C. quaestuarius); konyorado- 607.
Querelare, (Du C.) queri de aliqua re, mdnyt kerd. Gall, queteur. Batty. Ger. 109. Quindena, (Du C. 1.) spatium duarum
accusare aliquem; panaszt emelni. Vjestnik. Non enimDeum confltebatur hunc Synagoga, septimanarum ; ket het. Szilady Irodt. Kozl.
I. 142. an. 1468. quod si aliquis querelaret. quern cruciflgebat, immo Filium Joseph Fabri VI 3., 327. Moln. Patv. 28. quindena quinCod. Dip. Briiss. II. 157.
et questuariae Mariae natum.
decim dies.
Querelatio, querimonia, querela, queQuingeruna, mensura liquidi V. s. VaQuethon, onis, quests seu tributo obnostus; panasz. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. xius; Gall, questant; napszdmos, robotos. stellum.
281.
Quinginus, i, mensura liquidorum V.
Fjp. szam. 402 : XVIII. cubulos frumenti exQuerellare, (Du C. querelare) queri; pendlmus cum quethonibus et stipendariis quinqua. Rac\ Mon. SI. XIII. 163. an. 1356:
panaszt emelni. Ljub. Mon. SI. 274. an. es 482: Item quethonibus, qui ararent in captum . . . de faciendo tres homines, qui
1418.
Michelschaw.
vadant per omnes cauponas... scribendo . . .
Querelose, misere,flebiliter; panaszQuidditas, (Du C.) quaestio quid sit res, quantitatem quinginorum.
kodva, sirva. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. natura rei; miseg. It. quiddita, quidita. Germ.
Quini sexta, (Du G.) gr. TISVTKXTTI, di125. Ad nostram accedens presenciam nobis Wesen. Kass. Jur. Civ. 1., 255. si proin quan- cta synodus Trullana, habita Constantinapoli
querelose signifieare curavit.
titas, qualitas, quidditas, et quottalilas ad- sub Justiniano Rhinormeto; hatodfeles gyuQuerestarius, i, (DuC.) Cantor in ec- iudicati Boni esset determinanda. Fej. X. 1., lekezet. Nagy Hier.
clesiis Anglicis, Choralista ; karenekes. Ang. 294. Jogt. Eml. I. 194. si nobilis persona ... Quinkaginta, quinquaginta; Cod. Dip.
Querister, Gall, choriste. Nagy Hier.
verba iniuriosa proferret, quidditas verbo- And. V. III. p. 20.
Querimonialis, ad querimoniam perrum est consideranda. Paizm. Dial. 3. Kub. D.
Quinqua, 33, mensura liquidi; fors.
tinens; panaszos. It. di querimonia. Fej. IV. 2. Hont. I. p. 355. (Sigismundus an. 1394). iuxta pint. Rac. Mon. SI. XIII. 334. an. 1331: qui
108. in causa querimoniali nullus Christia- possibilitatis ipsius quidditatem.
aducet aquam dulcem a C quinquis supra
nus contra Judaeum in testimonium admitQuidditative 1. ex natura rei; Quid- cum barcis . . . habeat. .. pro qualibet barca
tatur.
ditativus, 3., 2. naturae rei respondens; grossa.
Querquineus, 3., Idem ac querceus, i. milyenseg szerint; 2. milyensegnek
Quinquagesima, (Du. C. al. s.); otquercinus, adquercum pertinens ; tolgy... Fej. m.egfelel6. Pazm. Dial. 150.
vened. Numi Hung. 156. Quinquagesima
VIII. 2. 529. deinde protenditur versus Ires Quietantia, ae, apocha (DuC.); nyug- iam antiquitus in Transilvania vigens erat
arbores querguineas.
tatvdny. Kass. Jur. Civ. II. 177. Quietantiae exactio inde compellata, quod quinquagesimam
Querra, guerra, bellum (DuC); hd- sunt scripts recognitiones super rite praestita proventuum suorum qui vis annue contribuere
boru. It. guerra. Steyer. Comment. Hist. Alb. et percepta aliquali pecuniaria solutione.
teneretur. Sigismundus Rex A. 1434. soluII. Chart. Car. reg. Hung. 1337. Discordiis et Quietantia ettapalis; katonaelld- tionem hanc pro ferendis bellis contra Hussiquerris inter nos et ipsos duces Austria per- tdsi nyugtatvdny. Moln. Patv. 30. Quietan- tas expensis a Concilio Basiliensi praBscriptam
durantibus (et passim).
tia ettapalis est, qua? de victu per militem in Hungarian! quoque introduxit, promisit taQuerulans, (DuC.) actor, qui causam quidem non solvendo, Commissariatice tamen men hanc se semel duntaxat exigere velle.
agit; panaszos fel. Cod. Alv. I. 2223. Mi- seu per Commissarium vel per Commissaria- Huius in Transilvania sub regibus subsequis
vel thordai uraimek az megfogott latrokat az tum acceptando dan solet.
factae exaclionis plura sunt vestigia . .. Sub
fogsagbol az querulans feleknek s az torQuietantia praBJuncturalis, apo- Ferdinando I. quinquagesima habebatur
ve"nynek is nagy prffijuditiumokra azon nemes cha de iumentorum subsidio; eldfogatrol pro ordinario regis proventu. Szer. Not. 97.
varmegye fotisztei 6s az querulansok hirek szolo nyugtato. Torvt. Msz.
Tor. Tar. 1891. p. 432. Batty. Leg. III. 505.
Quietantionales, V. Quietantia. an. 1456. Szaz. XXVII. 60. Monm. Comit.
s annuentiajok nelkiil el szoktak bocsatani.
Querulare, conqueri (Du C. querulari); Georch. H. T. III. 60.
Transs. I. 241.
Quinquagesimalis, ad quinquagesiQuietare, acceptum testari (Du C. al. s.);
panaszolkodni. Szek. Okl. I. 178.
Querulari, (Du C.) queri; panaszt nyugtdzni. It. far quittanza. Gall, quittances mam (genus tribuli) pertinens ; otvened. Fej.
emelni. Cod. de Sztara II. 487. u t . . . expo- Jogt. Eml. T. II. 1. p. 462: quantum . . . X. 1. p. 14. Eadem Maria munus Kinezii Vafoeno . . . praestiterint, quietent. Dip. Reip. lachorum Goth. Szathmar filiis Stanislai Vainens non cogatur querulari.
Querulatio, questus, querela; panasz. Rag. 45. Cf. Prise. 799. P.
vodae Valachorum sub obligamine medietalem
Fabo. Monm. Evang. II. 210. sed prater moQuietatio, apocham dare (Du C. cessio); collectarum quinquagesimalium sibi depenlestam querulationem nihil superfuit am- nyugtatvdnyozds. Dip. Reip. Rag. 377. dendi iure perpetuo confert.
plius. Pel. In parascere s. I. c. 22. Cogitemus,
Quinquagesimalis Abstinentia,
Quietistse, Molini asseclae in Italia. For.
qualiter virgo ilia mater querulationes 1'a- Scr. p. 53 : Altera Offlcina Haeresum hujus de- jejunium 50 dierum a die Paschatis usque
ciebat.
cimi quarti saeculi Begvardistarum . . . illam quinquagesimam. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II.
Querulatus, i, reus (Du C.); alperes, usque ad intimas teces et sordes exhausit P. I. p. 293. Nam ex Indulgentia Sanctae Mavetkes. Opin. Deput. 40. Ad provisorias Michael Molinos author Quietistarum.
tris Ecclesiae his temporibus non obligamur ad
huiusmodi dispositiones pertinet, ut pro raQuietorium, (DuC.) sepulcrum; sir. Septuagesimalem vel Sexagesimalem vel
tione adiunctorum, ne querulatus elabatur Nagy Hier. Cf. Gruter Inscr. 810., 2.
quinquag esimalem Abstinentiam.
vel substantiam suam occultet.
Quietum clamare, V. Feudum reQuinquagesimalis pecunia, V.
quinquagesima; otvened ado. Fjp. Szam.
Querulose, (Du C.) questu, conque- futare.
Quiletari, puto legendum: volitari. 453., 459. Item pecunias quinquagesimarendo; panaszlolag. It. modo queruloso.
Szer. Not. p. 105 : Expositum est Nobis . . . Batty. Ger. 200. Talis Ecclesia Haereticorum les cum debitis ante scriptis.
querulose.
quiletari (volitari) optat quibusdam deductis
Quinquagesimator, quinquagesimaQuerulosus, 3., (Du C.) querulus, que- ab Ecclesia pro pennis heiriciorum aculeatis- rum exactor V. s. Ponderista; otvened
rela plenus; panaszos. It. queruloso. Vern. simis tegminibus involuta.
szerzo. Batty. Leg. III. 505. an. 1456. Quel.
Psych. 268 illae autem laelissimos una ac
Quinangulus, i, flgura quinque angulo- Sieb. I. 186. an. 1495.
querulosissimos producere valeant tonos. Cf. rum ; otszogu, otszog. Falud. Arch. 19.
Quinquangulus, 3., (Du C.) quinque
Vulg. ep. Jud. 16. Cassiod. var. 9., 14.
Quinarius, i, V. Septenarius; ot- angulorum ; otszogil. It. cinquangolare. SzaQuestarius, i, eleemosynarum collector; krajczdros.Bel. Comp. Hung. Georg. 30. Mo- mosk. III. 52. Huic ex obliquo respondebat
konyoradomdnyok gyujtdje. End. p. 577.neta in Hungaria sequens est in usu: Quinarii, quinquangula turris.
(Synodus Budensis an. 1279: 28). Nullus . . . quorum unus cruciieros quinque valet.
Quinquefidus, 3., in quinque partes
Quincenta, pro: quingenti; otszaz. It. divisus ; otfele hasitott. Alexy. 24.
questarius pro hospitalibus ... recipiatur ad
Quinque-serialis, e quinque serieelemosynas querendas sine litteris domini cinquecento. Georg. Sirm. I. 18. cumque intrabunt Turci per exteriorem januam ad civibus constans ; otsoros. Alexy. 11.
pape . . .
Quinquillionesinius; quinquillidQuestionatus, 3., de quo agitur; szo- tatem quincenta Turci. . .
852
Quinquintum
Qulrinzum
Rabiatus
Quod maius, imo; s6t. Belh. G. lev.

szoros. Irare Phil. 136. In Aeneide ex 24. lile- bdrruha, irharuha. Gall, cuirie. Rac\ Mon.
ris alphabet! recurrunt 363., 780. Facta accu- SI. VII. 18. an. 918. vestimenlum de quirinn. 248., 324.
rata compulatione iam solae 24 lilerae quin- Cod. Dip. Arp. Conl. XI. 7. Odolbe.rli Abbalis Quodquia, quia, quoniam; minthogtj.
quillionesimis vicibus possunl invicem com- veslimenltim de quirino inveslilo de panno Fej VI. 67. 71.
binari; 363., 780 literse igitur muitis mil- vario el una lana caprina, Joanni diacono cooQuomodo, pro: quern quidem ; kit milionesimis pluries poterunt coaptari.
pertorio de leclo de quirino investilo de don. Kandra Reg. 242. quomodo dum Rudn
Quinquinium, mensura vini V. quin- sirico el uno fellro paralo cum sirico.
diceret liberum esse.
ryua. Ra<<. MOD. SI. XIII. 92. an. 1350: haQuirinzum, i, V. Quirinum. Star.
Quondam, defunctus; nehai. It. quonbuil . . . in ... omnibus vineis quinquinia XIX. 84. an. 908 veslimenlum de quirinzo dam, defunto. Jus Transsil. Sax. Auclore Lavini XXVIII.
inveslilo.
dislao quondam Nagy de Branyitska. Doc.
Quinta, &,V.s.Fleta; otddik hang az
Quiscula, idem quod quagama q. v. Fam. Soos. Sec. 14. Kat. Hisl. VIII. 302. Arch.
alaphangtol (az orgondn). Ger. Der fiinfte Schlag. 1791. haris. Ger. Wachtelkonig. Dief. ML IX. 131.
Ton vom Grundton. Tor. Tar. 1889. p. 607. SI. Kvicala.
Quoquina, a;, locus ubi coquitur;
Quinta essentia, ae, (DuC. materia
Quisquam, pro quisque, quivis. Textum konyha. It. cucina. Szaz. IV. 369.
setherea) succus, materia subtilissima; leg- v. s. Reformat!vus; mindenki.
Quotitas, quota pars; hdnyadossdg.
finomabb kivonat. An. Sc. II. 77. an. 1463:
Quitare, Quittare, (Du C.) apocham Instil. Arilh. 108. Quol modis potest unus
Monachus . .. qui per Alchymiam et quin- dare, acceplnm referre alicui alqd.; nyug- numerus cum allero comparari? Duobus. 1.
tam essentiam consumpsit omnem sub- tdzni. It. quitare, far quilanza. Luc. Regn. Potesl comparari eo fine, ut adpareat quanstantiam.
Dalm. 202. et annuatim deviciant debilum tum unus differat ab allero 2. Eo fine, ul adQuintalitas, pars quinla; otod (resz). suum sive obliga: duo M. el 600. lib. qui-pareat, quoties unus contineatur in allero:
Art. Diaet. Pos. 79. quod Contributionales Re- tando. Fjp. Szam. p. 115. an.1404: p e r . . . adeoque potesl comparari vel quoad differenslanlise. . . ubicunque per Regnum haerenles iuralos esl quittatus. Fej. VI. 169,. 175
liam vel quoad quotitalem.
(sola quintalitate pro compensandis aliorum
Quittatio, rationum collatio cum aliquo,
Quotta, ae, rala pars; reszlet. Diar. Com.
Comitatuum super erogationibus deducta et per (Du C. quitalio al. s.); leszdmolds. Fjp. Szam. 11.50. quid exgwofiasua sive in pecunia sen
Restantiarios pro rata singulorum Restantia p. 515 : facta est quittatio cum . .. cupri- Annona seu chartis depurare velit. . . Batty.
eum in finem pendenda) pro condonatis ha- fabro.
Leg. I. 81. delerminatio quottae seu parlis
beantur.
Quitos ex expedites reddere, decimaB.
Quintator, qui quintam partem fru- idem quod quitare. Dip. Reip. Rag. 45.
Quotta congrualis, pars rala, quse
ctuum seu aliarumrerum vel suo vel domini noQuittus, 3. quietus, solutus, liber reddi- sacerdoli compelit; papi illetek. Oltv. Act.
mine exigit. Fr. Lib. Rt. I. 85. sex potioribus lus, cui salisfaclum esl; kielegitett. Sz6k. Synod. 19. dum miseri curatores animarum...
quintatoribus Regie Maiestatis dati sunt.
Okl 1., 227. quittos et per omnia satisfaclos. exigua . . . parochi quidem 300 fl. cooperaQuintesimus, quingentesimus; ot- Kov. For. Si. 244.
lores vero 60 fl.. . . quotta congruali conszdzadik. Init. Gas. p. 17: anno volvente
Quoad, (DuC.)quod allinet ad; a mi... tenti esse cogantur.
millesimo quintesimo ultra sexagesimum illet, illetoleg, vonatkozolag. Kass. Prax.
Quotta Cunicularis; bdnya illeprimo.
pass, quoad nexum idearum ordo maxime tek. Juriev. Jur. Met. 96. Competit ei quotta
Quintiliani, (Monlanislae) haerelici sic naturalis tenendus esl, ul illud lam quoad Cunicularis, quee est iam integra i. e. sedicti, qui prater Montani haeresim Quintillae totum, quam el quoad parlem facile intelligi ptima, iam media i. e. decimaquarta pars omsagae deliramenta profltebantur; Quintilla possit. Cf. Varro L. L. 8., 23. . 46. Gaj. Dig. nium a cuiuscunque generis et speciei illarum
kovetdi. Nagy Hier.
41., 1., 3. . 1.
minerarum, quas in Metallifodinis, supra basim
Quintiniani v. Quintinistae, Quintini
Quochus, i, coquus ; szakdcs. Ljub. Cuniculi hsereditarii sitis, eruuntur pro ratione,
sartoris in Picardia sectatores; Quintinian Mon. SI. II. 248.
qua Cuniculus haeredilarius iisdem Melallifokovetdi. Nagy Hier.
1. Quod, pro. ace. c. inf. passim; hogy. dinis vel ulrumque Beneflcium praestat ulpote
Qiiintinus, quadrans semunciae; ne- Knauz M: E. Sir. I. 76: qui cum audissenl, et aquam ex fodinis derivat.
hezek. Ger. Quentchen. Kol. Cod. 31. an.
quod equiles feslinanler venissenl.
Quotta intertentionalis, pars rala
1560: pondus leve, quod quintinus dicitur.
2. Quod, pro : ut conseculivo cum indi- victus, alimentorum; elelmezesi jutalek.
Quintl; a l.\t egy negyed resze. Sim. calivo ; hogy. Knauz. M. E. Sir. I. 340: ipso- Kass. Ench. II. 77. Intertentionales quottae
Num. 139. Valet ergo Marca Coloniensis 8 rum corpora taliter sunt mactata, quod nepro Captivis ad domum Correctoriam condemuncias vel 16. loth vel "64 quintl vel 256. quierunl ullalenus reperiri.
natis obvenientes per Jurisdictiones qualiter
den. vel 512 obolos vel 4352 grana. Tria hie
Quodlibetarius, 3.; zagyvalekos. dependantur. Norm. Ordin. an. 1787. 11.
attentionem
merentur; et quidem primo, quod Severini 81. Methodus c) quodlibetaria, qua July.
1
/4 pars lothonis vocetur quintl;
caussa est, singula inter se permisceri solenl.
Quotta messorialis, pars raia, quse
quia unum quintl erat olim 1/& pars solidi.
Quodlibeticus, 3., saturse lancis in messoribus debetur; arato resz. Torvl.
Quinturia; otbol dllo csapat. Schroer. modum faclus; zagyvalekos. Mall. Br: ut Msz.
Arch. Gr. el R. 32. Manipuli vero sive paries Lectorem . . . fallerel, sophismatibusque per j Quottalitas, quota pars; hdnyad. Kass.
exercitus fuerunt: legio, %ibtt(>%ltt, mille cir- quodlibeticam Dialeclicam . . . suam aslu- Jur. Civ. I. 188. ac Proportionem secundum
citer militum, cohors, nevTaxoaiaQxla, vel tiam velaret.
quottalitatem et qualitatem iuris sui eruenetiam Aefcog, quarta pars legionis, centuria,
Quodlibetum, i, quaecunque libel; dam desiderante.
kxy.rovra.Qylo. vel etiam rdîq, decuria, Sexdq, egy-mds, holmi, egyveleg. It. quollibeto.
Quottarius, i, particeps raise parlis V.
quinturia, ne^Ttdq.
Gall, quolibel. Olah. Cod. Ep. 568. Nunc sunl, s. Pannisatio; taldn : reszes munkds.
Quirina, 33, oriens; kelet. V. Pt-esalia. inquil, quibus in proverbio esl, nos poma naQuottidie, pro: quolidie; naponkent,
Quirinalis, e, ad orientem situs; ke- tamus, te gloriosus-aposlolorum chorus, qui mindennap. Verancs. XI. 36. non sine mulleti. Kuk. Jur. I. 157. versus quirinahm. etiam, si superis placet, sua quodlibeta edunl, tis caedibus el caplivilalibus noslris quottinimirum, ul videanlur a mundo, laudant cae- die bello contendimus.
plagam eundo.
Quirinum, (Du C.) legmen e corio; sarem.
R
Rabata, se, deduclio, delractio, quod remillitur; kamat vagy reszadds (porlekak
arabol) lerovat, engedek. It. ribasso, sconto.
Gall, rabais; remise. Germ. Raball. Inst.
Arilhm. 163: Si quisSOO Flor. primum posl
annum deberet deponere, velil autem hodie
exsolvere aequum sane est, ut earn dumlaxat

hodie deponat pecuniam, quee una cum annuo censu post annum efflceret 800 Flor. seu
aequum est, ut annuum fruclum sibi e capilali
decerpal. Quare dum Interusurium seu Rabata quseritur, illud reapse quaBrilur, quanlo
minus tali casu sit anticipato deponendum,

quam post evolutum lempus deponi deberel.
Duplex autem hie plerumque occurrit casus:
vel enim pro Rabata solum detrahilur census.
Rabiatus, 3., ,1. desperatus, 2. furibundus; 1. veszett, 2. duhos. Jokai Magy. Nab
Rabidatus
Rada
583
Ramatum
465. rabiatus iigy. Karp. Z. 481. rabiatus

Rada, (DuC. species navis) castra, 33, Weberschiffchen, Weberschiitze, Weberspul.
kortesvezeiek.
portus; horgonyhely, revpart. It. rada. Schlag. 2101. Passim ap. Verg. et alios.
Rabidatus, 3., furibundus; diihos. (Heyse: Rade, derAnkerplatz, dieRhede). Obs.
Radius visualis; Idtdsugdr. Curios
Ljub. Mon. SI. IV. 52. an. 1363. rabidatus Jadr. 107. navium composuerunt etiam inexti- Misc. 371. Manente eodem corporis ac pilei
irruens.
mabilis pulcritudinis quamdam radam, quam situ verte te ad planitiem atque in ea nota siKabietas, rabies; duh. Chr. Dubn. 171., Italici nuncupant Madium seu Castram, in gnum, in quod terminatur radius visualis,
166. Tandem idem Johannes . . . propter in- qua erant stabilita qusedam lignea et ingens radens eandem extremitatem pilei.
cusancium rabietatem . . . nullam recepit turris.
Radix adeptionis, bonorum adeptoremuneracionem.
Radiamentum, gratia referenda; rum origo, fundamentum; jdszdg szerzemeRabinus, i, sacerdos Judaeorum ; rabbi. hdlakoveteles.il. reddimento. Prot. inq. 168: nyenek eredete. Torvt. Msz.
Radix et fundamentum adquiIt. rabbino. Cher. Jus. Eccl. 1., 113. Hoc idem et predicta omnia faciebat cum magna [paconficilur ex verbis ligare et solvere; nam tientia] et humilitate sine aliquo radiamento. sitionis. Georch. Ert. 116. nemcsak l-6r
Radiati, (DuC.) dicti olim Carmelitaa, az asszonyi hozomany volt a keresmeny
hsec verba vel idem exprimunt ac claudere et
aperire . . . aut admittere, pro licilo enunciare quod vestibus radiatis (divers! coloris) ute- gyd'ke es alapja (radix et fundamenium
adquisitionis)'
significant, prout Hebrseis et Rabinis uti con- rentur; sujtdsos bardtok. Nagy Hier.
Radicale capital e, caput, fons; alapsuetum est.
Radoleo, rhodinum oleum; rdzsaviz,
Rabire, (Du C.) furere; duhongeni. tSke. Ger. Grundkapital. Lzb. Cod. Med. III.rozsaolaj. Ger. Rosenol. Schlag. 951.
Nagy Hier. Cf. Rabere. Csecil. com. 89.. Enn. 788.
Radrizzare, reparare; megujitni. It.
Radicalis, Humidum radicale: hu- raddirizare. Star. XIX. 114. an. 1359. ad
fr. 76. (39). Varr. Sat. Men. 42. Sen. Ep. 29.,
midum, i, e. humor ad vitam sustinendam ne- radrizzandum vinee urterlascate.
6. (7). Manil. 5., 208. et 224.
Rabulare, (Du C.) instar rabularum de cessarius: eletfenntarto nedvesseg, eletRaffanum, raphanus; retek. Kronst. I.
foro nimia verbositate ferire aures auditorum; nedv. Rak. On. 241. 1. 3134. (33.): . . . 473.
szdjaskodni. Nagy. Hier.
inflrmitas... state jam aliunde deflciens huRagacius, i, (DuC. ragatius) iuvenis,
Rabulator, rabula; szdjaskodo, szo- midum radicale nimium exsiccaverat. . . . servulus, calo ; ifiu. It. ragazzo. Liub. Mon.
csavaro. Batty. Ger. 14. Si ais RabulatoRadicalitas; gyokosseg. Torvt. Msz. SI. II. 311.
rem potius, quam enucleatorem.
Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 174. Hoc loco comRaius, i, examen apum; raj. Batty. Leg.
Rabulista, ae, loquax causarum patro- modissime declaratur etiam Processus . . . IX. III. 236. an. 1370: apes . . . non decimanlur
nus; torveny-, jogcsavaro. Ger. Rabulist. Ex radicalitate Juris . . . At hie per Auto- secundario, sed solum novae, que vulgo Raii
Tisztb. Ir.
nomasiam ex radicalitate Juris eum voca- dicuntur.
Rabonbanus, i, supremus iudex apud mus, qui tune movetur, dum aliquis ad bonum
Raizkitab;/o^/dr. Tor. Ta"r. 1892.
siculos. Sza"z. IV. 536. Vmint a magyaroknal a quodpiam se ius solidum habere censet, qua p. 431. Raiz kitab = Supremus librorum, in
hadveze>s6g es a karkhazsag, a besenyfikne"! a tamen ratione ad alienas manus devenerit, quibus manibus libri registra ac alia instrufejedelemse"g egyes eldbbkelo csaladokhoz volt ignorat.
menta, etiam commissiones negotiaque ad
kotve, ugy a szekely rabonbanok is Sseiktol
1. Radicare, fundare, niti, (Du C. radi- cancellariam pertinentia reconduntur ac viceorokoltek meltosagukat. Rabonbanorum si- ces figere); alapitani. Opin. deput. 52. Ex cancellarius seu prolosecretarius nominantur.
quis maiorum sive minorum, sive Horkdz indole nempe consistent!* Comitatuum PoliRaja, perca fluviatilis (Linn.); sulld, sitdignitate functorum moliretur cum gente, ju- ticorum aeque, ac Juridicorum administrando- ger. Ger. der Roche. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
dicio supremo subiiciatur..Ra&(M&amexgente rum activitas in General! eorundem Congrega- III. P. II. 139. Cf. Plin. 9., 24. (40), 78., 9.,
Uopolti in perpetuum electi.
tione radicatur. Kass. P. P. I. 325. docu- 42., (67., 144.
Racana, a grasco Q&xoq, (tdxy = vestis menta, in quibus partes probas suas radiRaja torpedo; zsibbaszto raja. It.
genus, scilicet vestis lacera, panniculus(Du C.); carunt.
torpedine. Gall. raie. Germ. Krampffisch. Hist.
foszlany. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 61. et
2. Radicare, (Du C ) radicescere, radi- Nat. 56. Singularis in nantibus Raja torpedo.
cepit. . . quinque tele de sagis habentes una- ces agere, efflcere, ut radices aganlur; gyo- qu33 longissimo tempore pro venenatissimo
quaque viginti cubiti et quatuor bele et no- keret verni. It. radicare. Verancs. VI. 163. animali habebatur, quod vel solo contaclu
vem camise et una racana, due cucure et Addidistis tamen perinde ac, ni fallor, horrido membris nostris omnibus torporem inducat.
muro tectorium, ut aliquando malum, quod
Rakia, 33, crematum; szilva pdlinka.
quatuor spate . . .
Racatia Rakatia, genista ; talan : ra- concepistis, celando radicaretis. Cf. Cassiod. Pfahl. Jus Geogr. CXX1V. Liberum sit subditis
kottya, rekettye. Cod. Dip. Arp. Cont. III. hist. eccl. 2., 6.
Crematum (Rakiam) ex prunis praapa189. in quarum una est arbor salicis et in alia
Radicatus, qui radicem flxit (DuC.); randi.
arbor rakacia; deinde pervenit ad duasme- gyokeret vert, meggyokerezett, letelepult. Rakociomastix, insectator Rakoczii;
tas, quarum una est terrea et in alia est arbor Tor. Tar. IX. 142. qui se in nostro regno in Rdkoczy ostora. Tor. Tar. 1892. 460. Earn
racatia vulgariler vocata . . .
quibuscunque locis radicati et fixi moratu- si forte prisci horum locorum RakociomaRacemari, racemos, spicas colligere ros disposuerint. Cf. Sidon. Ep. 5., 10. extr. stiges porro retardarint.
(Du C.); bongeszni. It. racimolare. Def. bon. Vulg. Ephes. 3., 7.
Rallus crex, Grallus Crex (Linn.) (Du C.
Prsef. a 2. Initio statim gratulatur relicta sibi
Radiciter, radicitus; gyokerestul. Urk. Rallus, avis aquatica); haris. It. il re delle
tantum racemandi segete. Cf. Varro R. R. Sieb. I. 126. an. 1274. ut . . . seditionis ma- quaglie: Ger. Wachtelkonig. Hist. Nat. 49.
3., 9. in.
teria . . . radiciter sopiatur.
Nam Ardea Ciconia, Scolopax rusticola, RalRachenus, pro: racemus; gerezd, Radicula, a?, raphanus, radix; retek. lus crex, Otis tarda aut plerumque aut semper
szdldgerezd. Schlag. 1487.
Barczay. Cf. Gels. 2., 18. . 15.
in sicco diversantur.
Racina, V. Racana et Archiscamnum. Radiositas, (DuC.) claritas, fulgor;
Rama, 33, (DuC. al. s.) 1. margo ligneus
Raciocinamentum, argutiae; erte- ragyogds, tiindokles. Pel. Sermon. Exem- fenestrarum, 2. suspensorium vestium; i.
kezes, okoskodas. Ljub. Mon. SI. II. 386. an. plum de pictore, quern misit rex 'Abagarus, ut ablakrdma, 2. fogas (ruhara). 1. Kronst.
1346. ib XII. 107. an. 1413. denolastis omnes flguraret faciem Christi in linteo panno : sed HI. 419: rama ad membrana, 2. 573: rania
praticas, raciocinamenta et colloquia.
ille nequivit propter radiositatem faciei ad vestimenta.
Racionem perdere, causa cadere, Christi. Hiem. 19. s.
Ramalis divisio, divisio secundum
causam perdere; V. Sigillum; peret veszRadiosus angulus, angulus opticus; stirpem; dg szerinti osztdly. Torvt. Msz.
teni.
latoszeg. Ger. Sehwinkel. Szentiv. Cur. Misc. Ramaiitas, Genealogia, origines; dgoRacionem ponere, (germanismus) Dec. II. P. I. p. 205. quia licet affectio im- zat, dgozatossdg. Germ. Genealogie. Proj.
referre rationem; beszdmolni. Gall, rendre pressa ab objecto in oculo equino maioris Leg. Civ, 211. inter condividentes vero in hac
compte. Germ. Rechnung legen. Cod. Dipl. sphaera portionem occupet, non tamen maio- quiestione ramalitatis et ratalitatis quoque
Pat. T. II. p. 421. tecum... Abbas rationem ris anguli radiosi, tanta anlem quaevis res rationem haberi posse, ipsa indoles aequalis
ponat.
videtur, sub quanto angulo radioso seu vi- divisionis innuit. Torvt. Mszt.
Ramatum, (DuC.) derivatum a raRacquetum, missile pyrium, radius py- sorio videtur.
Radius, i, fistula textoria; vetelo. Ger. mus idem signiflcat ac: furca, patibulum,
rius ; raketa. Germ. Rakete. Par. Pap.
70
534
Ramen
Raptus
Ratalis
crux; akasztdfa. Lucius regn. Dalm. II. 1887. p. 663. Star. VIII. 107. an. 1736. ra-laesa) ad cameram suam redire festinus cu8. Chart. Steph. Bani Cr. a. 1018. Et si quis, ptissime scribens.
rabat.
Raptus, impetus momentanei; elraRassa, 33, V. Rasa. (Du C. al. s.) Ljub.
quod absit, ausus fuerit subtrahere ex meis vel
extraneis, moriatur de ramato. Raft. Mon. gadtatds. It. rapimento. Gall, ravissement. Mon. SI. XXI. 412. an. 1452 : pelamina, mel,
SI. VII. 46. an. 1042.
Ger. Entziicken. Vern. Psych. 488. Per con- rasse. Buny. Var. tort. III. 98. Pluviale viRamen, aes, seramen; ercz. It. rame. suetudinem in alteram utique naturam abeun- ride breve ex Rassa.
Tor. Ta>. IX. 37
participum Montanearum tem suas imaginationes cum legibus experienRassia, 33, casei species (Du C. Rassius).
a Ramine . . . de omnibus rami(ni)bus tiae comparare intermittenles, phantasta3 et Ljub. Mon. SI. XXI. 76. an. 1431: barcossii...
praedictis.
eorum inexpectati momentaneique impetus ra- possint. . . conducere pecora . . . et rasRaines, is, (Du C. rame) aes, cuprum; ptus appellantur.
sias . . . sed non possint reconducere.
ercz. Ljub. Mon. SI. I. 297.
Rapula, SB, rapulum (Hor. Sat. 2,2. 43. Rasta, 33, (Du C.) milliare germanicum ;
Ramispalmarum
Dominica, 2, 8, 8.); kis repa. Schlag. 936.
merfold. Got. rasta. Illyr. werst. Cf. Ger.
(Du C.) Dominica palmarum ; virdgvasdrRaqueta, 33, (vox ex oriente ad nos de- Rasttag. End. p. 425. an. 1228: 5. infra ranap. Nagy. Hier.
la ta) ignis artificiosus, missilis, pila? igneas; stam unam nullus presumat cerevisiam braRamum, (DuC.) Ramen, seramen; ercz. gyujto lapta, roppentyu, rajgd, raketa. xare, et si quis presumserit, abiudicatus est
Ljub. Mon. SI. IV. 53. an. 1363: officiates geti It. racchetta. Gall, raquette. Szirm. Glos. 129. bonis suis et collo suo. Thurocz. Chr. Hung.
rami. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 177.
Rarefacere, rarum facere, extenuare; I. H. Szaz. XVIII. 518. Cf. Hieron. in Joel.
Ramus acquisitionis, genus bono- ritkitni, higitani. Germ, verdunnen. F. Ba- 3., 18.
rum acquisitorum ; joszdgszerzes dra. Torvt. lass. Casul. Steph. App. Vi aeris rarefacti
Rastellum, (Du C. Rastellus.); rdcsoMsz.
extrudere. Cf. Lucr. 6., 870.
zat, korldt. Lzb. Cod. Med. T. II. 569: ut in
Ramus focaneus, sarmentum inuRarefactio, actus extenuandi; ritki- designatis ad id locis Clathra seu Cancelli,
tile ; fattyuhajtds. Ger. Wasserzweig. Kov. tds. Szentiv. Curios Misc. 49. Quia ex nimio quos Rastella vocant,, exstruantur. Torvt.
Oec. 67.
calore radiorum Solis, magna rarefactio in Msz.
Ramus (industries), opificium, ars; retina sequitur, quse rarefactio cum sit oculo
Rastrare, pectine colligere (DuC. in(ipar)- ag. Ger. Indtriezweig. Kass. P. P. I. violenta, hunc dolorem illi causal, Pazm. Dial. vestigare); osszegereblyezni. Fjp. Szam. p.
127. in culturam fodinarum insignem hunc 396.
377 : laboratoribus... in rastrando ... foenationalis industriae ramum . . .
Rarenter, (Du C.) rare, raro; ritkdn. num.
Ramus oeconomise, pars, genus cec.; It. raramente. Szamosk. I. 158. Hie quia Ma- Rastrati muri, (ab. ital. rastrellare);
gazddszat dga. Opin. de Venat.
risus medius inter utrumque ex'ercitum inter- fog as, dgas falak. Germ, zackige Mauer.
Ramusculus, ramulus h. 1. translate: fluebat, qui rarenter, nee nisi cum ingens Szentiv. Curios. Misc. 410. Quid sentiendum
de partibus fluminis ; folyd dga. Ital. ramu- siccitas fonles rivosque exhausit, Vado tran- de Rastratis Urbium Moenibus ? Rastrati
scello. S. de Kz. Chr. I. 1., 5: Don cadit in situr. Cf. Enn. Cato et script, sequioris ffilalis. huiusmodi Muri conspiciuntur adhuc in antirotundum mare ternis ramusculis. Cf. HieRarescentia, (a rarescendo) extenua- quarum Civitatum mo3nibus . . . qui tales denron. Ep. ad Ctesiph. adv. Pelag. 2., 3.
tio; higulas, gyerules. Szentiv. Curios. Misc. tes eminentes sunt murati seu constantes laRancor, simultas, odium, ira; (DuC.). Dec. II. P. 1. p. 251. Carbo immiscetur (pulveri pidibus . . .
Diez: rancore it., rancor altsp. pg. pr., ran-pyrio) ut temperet nimis facilem utriusque
1. Rasura, (Du C.) litura; locus in scricoaur altfr., rancor, ueusp. Groll, von rancor rarescentiam et consumptionem.
pto rasus; vakards. It. rasura. Kass. Jur.
1. renziger Geschmack bei Palladius 2. alter
Rasa, sic dictus ab urbe Arras, pannus Civ. II. 183. Scriptura debet esse .. . ab omGroll bei Hieronymus und in Mlatein, daher Atrebatensis, pannus rasus; (Du C. 3.); rdsa. nibus lituris, rasuris . . . libera.
auch fr. rancune, it. altpg. rancura ; nehez- Ger. Rasch. Arch. Rak. VIII. 340., 357. una 2. Rasura, 33, officina tonsoris V. s.
teles. Recon. an. 1647. p. 472. neve Domos Scheza dilacerata, ab intus rubra Rasa obdu- Rasor; borbelymuhely.
Npbilium . . . ex praeconcepto rancore sesti- cta, semitecta.
Rasura ligni, scobs, serrago; fureszment.
Rasaphori, ita dicti a monachis novitii, por. Lzb. Cod. Med. II. passim.
Rancorositas, (a rancor) odium, qui anno tirocinii rasa veste induebantur ;
Rasus, monachus,^pra3sertim Jesuita, vox
ira, iracundia; nehezteles. Cod. Dip. Pat. VI. vdsott ruhdsok. Nagy Hier.
in convicium adhibita. Austr. Aust. PalmaRef.)
456., 338. et ut omnis rancorositatis et ody
Rascha, V. Rasa; rdsa. Vect. Ref. C. P 3: si tu cum universa rasorum caterva
fermentum.
2. De . . . una petia panni Rascha Floren- alias authenticis documentis protuleris, en
Rangifer, alces"; renszarvas. Szentiv. tini.
Phylida solus habeto.
Cur. Misc. Dec. III. P."IV. 64. in Lappia ju- Rase, V. Rasa. Verancs. XI. 321. lego
Rata,a3,(DuC.2.) ratapars, portio cuique
mentorum vice cervis utuntur ad vehicula pro duobus indumentis episcopalibus et petiis contingens; reszlet. Diar. Com. 1796. p. 14.
trahenda . . . verum hoc genus, Cervorum duabus rase et granat.
in Ratis trimestralibus. Kass. P. P. I. 23Q. in
species Rangiferorum est, qui cervos com- Rasente, radens; szorosan rajta. It. consuetis menstruis ratis.
munes cursu longe superant. Ba"rczay.
rasente. Ljub. Mon. SI. XI. 118. an. 1324. a
Rata additamentalis, incrementum;
Rapere supra se, superbum facere; muratione rasente terra.
toldalek. Ger. Zulage. Faber. Jur. Met. 147.
magdn kivul ragadni, fennhejdzovd
Rasio, actus radendi; vakards. It. ra- Parti fodinali obtingens additamentum rata
tenni. Batty. Ser. Episc. 103. Haec evectio sura. Torvt. Msz.
additamentalis nuncupatur.
non rapuit Joanum supra se.
Rata angaricalis, pars, portio tertio
Rason, onis, (ab it. ragione) titulus merRapina, 33, locus, ubi raps coluntur; catoris; firma, czim, torzsczim, czimzet. quoque mense pra3Standa; negyedeves reszrepds (fold). Vjestnik II. 25. an. 1398. item Gall, raison. Szaz. IV. 358. unam cuppam emi let. Tor. Tar. I. 172: in ratis angaricalacum cum rapina. Cf. Col. 11., 2., 71.
libus.
a rasone florentino.
Rappa, 33, pro: rapa (Du C. ignota vox.);
Rasor, (D C. 2.) tonsor, balneator;
Rata divisionalis, pars in divisione
repa. It. rapa. Schla'g. 935. Kronst. I. 584..
borbely. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 230. an. obtingens; osztdlyresz. Torvt. Msz.
Rappina,83, pro: rapina(DuC. 2.) raptus; 1364. per balneatores sive rasores. Fjp.
Rata fodinalis, pars fodinae, sors merablds. It. rapina. Cod. Dip. Arp. Cont. VIII.Szam. 192. an. 1419. Rasor convenit ra- tallica ; bdnyaresz. Ger. Kuxe. Besztb. Levt.
473. omnes iniurias, offensas, violencias, rap- suram.
Rata molaris, pecunia pro molendo
pinas, homicidia etc.
Rasorium, (Du C.) novacula; beretva, prastanda ; malomvdm. Torvt. Msz.
Rapportum, nuncius, quod refertur, kes. Pel. Serm. Quid facere vellet lit ad ceRatalicia, iuris consultis nota loquendi
reporlatur; tudositds, jelentes. It. rapporto. lestem beatitudinem pervenire vellet ? Re- formula, ius rata3, id est partis cuique conlinArch. Rak. 1. 386. leszaJlottunk .. . az Szent spondet: Si esset ferrea columna rasoriis et gentis; illetek. Cod. Telek. XII. 248. Singula
Miklos Piispoknek dedicalt templomot meg- clavis acutissimis circumsepta . . . vellem per decem falcatura fenilis pro se accipere possil
n6zni, az holott az rapportum Szerint sok illam trahi quotidie sursum (Pasch. 24. s.).
et valeat, Salvo Jure dicte Ratalicieveslre, in
miraculum az Szent intercessiojara tortent.
Raspare, radere, laedere (Du C. al. s.); pretacto predio Bybatheleke.
Ratalis, ad ratam partem pertinens;
Raptissime, inusitatus superlativus ad felvakarni. It. raspare. Kat. Hist. IX. 396.
raptim; a legsietdsebb modon. Tor. Ta"r. excussis crinibus aureis et facie raspata (rasa, tulajdon reszhez tartozd. Proj. Leg. Civ.
Ratalitas
Ratio mercium
Rationes magazlnales
555
175 . . . actor . . . etiam in discussionem ra- Maria Theresia regina Hungarian; kozoktatdsi Deput. 8. ut beneficio appellate, intra Domitalium competentiarum et adiudicalionem tervezet. Wallaszky 541.
nium prosequend, rationans Officialis
semet immisit.
Ratio mercium aBstimationis, medio reversalium pro sua tantum persona,
Ratalitas, rata pars; illetek. Proj. Leg. pretium statutum; drfolyam. Ger. Preis-nunquam vero in praBiudicium Vidua3 ac OrCiv. 182. Allatura viduarum toti maritali sub- Courant. Lzb. Cod. Med. T. II. 63. authenti- phanorum in antecessum renunciare valeat.
stantise ex aequo inhaerente, hsec per succes- cas mercium aestimationis rationes, Rationare, (Du C.) placitare; jdvasores in ilia duntaxat ratalitate, quam ob- quas vulgus der Preiss-Courante vocal, hagyni. Fjp. Szdm. 620. an. 1424: summa...
tenta per eosdem e bonis maritalibus con- fideliter exhibebo.
per se expedita et rationata.
Ratiocinans Cassa3, redituum publigruens portio constituet, semper exolvi debet.
Rationaria aulica, tribunal regium
Ratha, Minella q. v.
corum magister; szdmtarto. Rentmeister. rationibus expungendis; udvari szdmvevdRathar, Tnrcis: caterva; csapat. Tor. Nov. Calend. 235. D. I. B. Contraagens et seg. Kuk. Jura II. 267.
Tar. XXV. 362. Item dicunt quod habet Cesar Cassae Ratiocinans.
Rationarium, liber rationes continens;
Ratiocinativus, 3., rationem demon- szdmaddsi konyv. Szaz. XXIV. 302. Ratiotriginta duo rathar Camelorum vocabulo
ipsorum nominatum, in quolibel rathar sunt strans; okado. Corp. Gram. 400. ratiocina- narium goriciense.
sex cameli ducitque unum quodque rathar tivus ut: annakokaert, aze>t. Cf. Charis. 200.
Rationarius, 3., ad rationes, compuP. Diom. 410. P.
unus homo.
tum pertinens (Du C. tantum subslantivum);
Ratiocinium, (DuC.) ratio, compulus; szdmaddsi. Kass. Jur. Civ. 1., 6. Sic alii sunt
Ratialis, ad rates pertinens; tutaj... Tag.
Erd. II. 632 : productio lignorum ratialium. elszdmolds. Cod. Camb. Merc. 11. Valuta in Processus Civiles alii Criminales . . . alii sunt
Ratibitio, approbatio, actus ratum ha- rationibus (in Conto), si Trassans et Remit- Reluitorii, Sepositorii, Computuales, Ratiobendi, ducendi; megerdsites, jovdhagyds. tens mutuum habeant Ratiocinium. Cf. Col. nariieic. Kovy El. 311. onus rationarium.
It. ratificazione. Fej. X. I. 157. ac ea, quse 5., 11., 13.- 5., 2., 6. et Jurisconsultos.
Rationarius Camerse, qui est a raRatiocinium Regressuale; tisz- tionibus Camera?; kamarai szdmtiszt. Tor.
provide ac sancte gesta sunt, auctoritate nostrse legationis, approbationis et ratibitionis kereseti szdmvetes. Ger. Retourrechnung. Tar. 1890. p. 792.
roborare, confirmare.
Art. D. 1840. p. 80.
Rationatum, consequens, effectus;
Rationabilis, #quus, iustus, reclus quod ratione posita consequitur; okozat,
Ratificare, (Du C.) quod actum est approbare; helybenhagyni, megerdsitni. (Du C.); jogos, eszszeril. Szer. Not. p. 52. kovetkezmeny. Vern. Met. 62. Illud autem,
Bod. Hist. Eccl. II. 11. Cod. Dip. Arp. V. 208.
Verum cum nos dictum Capitulum . . . suo quod ex ratione ceu fundamento vel causa iuiure rationabili nolimus per quempiam irra- dicandi intelligitur et colligitur, rationaCod. de Sztara. II. 113.
Ratificatio, (DuC.) approbatio, conflr- tionabiliter destitui etc. Otia Bachm. 316. ratum audit.
matio; megerSsites. II. Rak. Gy. 384. Jokai tionabiliorem viam sibi imposterum calcanRatione (c. gen),quod attinet ad; ugyeRab. R. 1. 17. Knauz. M. E. Str. II. 14., 31. dam flrmiter proponit. Cf. Jurisconsultos et ben}okdert,tekinteteben, erdekeben. Kass.
Diar. 1802. 162.
Sen. de vit. beata 14., 1.
P. P. I. 206. et inter Aulam archiducalem MuRatiiicative, approbando, confirmando;
Rationabilitas, aquitas, ratio; esz- tinensem ratione liberae exportationis haBrehelybenhagyolag. It. ratiflcando, conferma- szeruseg. Gall, raison. Germ. Vernunft. Bil- ditatum et aliarum facultatum . ..
tivamente. Fej. T. XI. V. Un. 301. litters ra- ligkeit. Kovy El. 322. Fidei commissa in sensu
Rationem perdere, causa excidere
tificative habentes.
lato sunt omnia avita, quia non possunt peren- et a facultate ius suum persequendi; peret
Ratificatorium, Litterae approbatio- naliter valide alienari, nisi necessitas cogat vel vesziteni. Deer. S. Ladis. r. 1.41. Siquis vero
nem continentes ; megerositd level. Verancs. rationabilitas suadet. Cher. Jus Eccl. 1.174. nobilium ad regale palatium cum suo LitigaV. 254. et ea periodus, principe Christiano Ron. Egyh. 31. Cf. Appul. de dogmat. Plat. tore non steterit et regio nuntio vocatus sine
cum Turca pace coniuncto minime digna in 1., 13.
regis licentia domum perrexerit, rationem
ratificatoriis utriusque partis includeretur.
Rationabilitas fassionis, fassionis perdet et insuper, si quid ab eo abstulerit,
Ratigerare, rati ve/w,ratibus qusestum sequitas; valldstetel hellyes mivolta. dupliciler reddat. Ibid. HI. 26 et 42.
exercere ; twtajozni. Kovy. El. 526. Exactio Georch. H. T. II. 20.
Rationes, (DuC.) proventus, emoluin fluviis a ratigerantibus, navigantibus 100
Rationabiliter, (Du C.) iuste, cum ramenta, iura ; jovedelem, jog. Batty. Leg. T.
aureis, sequestri silvarum violatio 200 fl. tione; indokolva, igazsdg szerint. Fjp. II. 299. an. 1212 ecclesiam... rationibus...
punitur.
Szcim. p. 20: dedit rationem rite et raliona- duxerimus minus licile damnificandam. 303.'
Ratigeratio, ligna secundo flumine de- biliter. Cf. Macr. Somn. Scip. 2., 11. . 17. an. 1213: ecclesiam quibusdam rationibus et
mittere ; tutajozds. Opin. P. I. 2.
Appul. Herm. Trism. 16. de dogmat. Plat. 1., possessionibus. . . denudassemus.
Ratigeratus, us, offlcium ratium, qui- 8. Ammian. 20., 4., 8. Lact. Epit. 61., 17.
Rationes absolutorise, rationes apbus sales devehebantur; tutajozdsi hivatal. Hieron. Ep. 39., 5. Isid. 2., 24., 7.
probate ; felmentveny. It. assoluzione. Ger.
Nov. Calend. 351. Res Salinaris. Salis et Rati- Rationale, (DuC.) stola pontiflcalis, das Asbolutorium. Instr. Jos. II. p. 53. . 31:
geratus Officia in Hungaria, Croatia, Scla- quse et Logium dicebatur, Veslis Episcoporum Quovis anno adnotabitur an ? et quo die Tuvonia.
novae legis vel ornamentum; papi ruha, tor datas sibi de prioris anni rationibus AbRatihabere, (Du C.) ratum habere ; stola. Thurocz. 95. Inter cactera vero dedit solutoriis produxerit.
ervenyesnek tekinteni. It. ratiflcare. Cher. eidem Albensi ecclesise qusdam donaria sempiRationes cassse urbarialis, V.
Jus. Eccl. I. 52. qui postquam . . . promisis- ternas memoriaB digna, duo scilicet Rationa- Urbariatio ; vdrostelki szdmadds. Torvt.
sent se omnia decreta concilii ratihabituros lia. Marc. Chr. II. 36.
"Msz.
esse. Bod. Hist. Eccl. II. 14.
Rationalis, (Du C.) procurator regis;
Rationes collectaculorum, V.
Ratihabicio, Ratihabitio, (DuC.) sdfdr, gondviselo. Cod. Dip. Briiss. 11., 49. Collectaculum; toborzo-segelyi szdmconfirmatio, approbatio ; megerdsites. It. ra- et per totum mensem decembris anni 1491. adds. Torvt. Msz.
tificazione. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 252. videre fecimus per venerabilem Dominum
Rationes contributionales, V.
Act. et Doc. Rakoczy p. 300: petiimus, ut Philippum de Brixia Rationalem Matis no- Contributionalis; adoi szdmadds. Torvl.
nobiscum manere velit, donee S. R. Majestas stra3.
Msz.
ratihabitionem transmiserit. Tor. Tar. 1886. Rationalitas, ratio (Du C. vis et faculRationes finales, ratio summa ; veg496. Apud Jurisconsultos passim.
tas ratiocinandi); esz, eszesseg. It. raziona- szdmadds. It. conto finale. Ger. Schluss1. Ratio, noirien (Du C. al. s.); szdmla. lita. Obs. Jadr. 398. conclusionibus expresse Rechnung. Instr. Jos. II. p. 52. . 29: Tutor...
Ger. Rechnung. Opin. P. II. Sec. II. Cap. V. attestantur animalitatem rationalitatemque de finalibus rationibus . . . admonebitur.
(dd) 2: sodalibus coemtio stanni. . . nisi in fore essentialiter hominis. Cf. Tert. de anlm. 38.
Rationes gabales, V. Gabella; serationem Magistrorum erit concessa.
Rationaliter,ratione duce; eszszeruen. gedadoi szdmadds. Torvt. Msz.
2. Ratio, causa, sermo; (DuC. al. s.); Andr. Pann. 27. Rationaliter autem nihil
Rationes incendiariae, V. Jncenugy, beszed. Batty. Ger. 39. Id eo vero ro- est aliud diligere quam spirare amorem. Cf dialis ; oltoszeri szdmadds. Torvt. Msz.
tundum, de quo ratio agitur.
Sen. Ep. 109., 9, (11). Tert. de anim 16 etc.
Rationes magazinales, V. MagaRatio Educationis Publics, inRationans of f icialis, qui est a ratio- zinalis; tdrhdzi, raktdri szdmadds. Torvt.
struetio ad instruendam iuventutem edita a nibus ; szdmvevo tiszt, szdmtiszt. Opinio. Msz.
70*
556
1. Rationlsta
Raxla
. Realitas
1. Ralionista, a?, ratiocinator, rationi- rabbioso. Han. Mon. Jur. II. 140: ravoliosus Jur. Civ. II. 10. Exordium Readmonitoriabus prsefectus; szdmtiszt. Tor. Ta"r. 1888. p. et proditor.
rum ordiendum est a provocatione ad prae396. literatus rationista arcis singulis hebRaxia, a?, (DuC. raxium) pannus Atre- missam erga se admonitionem.
domadis pretia vinorum et panum exigere ac balensis, pannusrasus.V.Rasa; rasa. It. raReadnumerare, rursus annumerare;
solutionem pecuniariam facere tiabuit et nihi- scia. Ger. Rasch, Safsche. Rafi Mon. SI. XIII. ujra hozzd szdmitani. Arch. Rak. IX. 4.
lominus noctu dieque in ruptura armatus 219. an. 1358: tunicam . . . de raxia.
Readunire, (Du C. readunare) iterato
stare debuit Szaz. XXIV. 704. Kovy El. 509.
Raysa, Reysa, (a germ. Reise) Her; coniungere; visszaegyeztetni. Tor.Ta"r. 1886.
Verancs. II. 314. Arch. Rak. VIII. 365. Szi-utazds. Sziiz. XX. 261. Rayse Dominorum : p. 498.
lady Tor. Magy. Tort. Eml. VII. 188.
Raysa Petri notarii civ. in Ungaria ; Raysa
Readvolutio, quod additur, adjungi2. Rationista, a?, Conlrascriba; el- dominorum post regem Ungarie; Reysa do- tur; hozzdcsatolds. Ger. Beischluss. Instr.
lenor. Ger. Controller. Verancs. V. 311.minorum in Ungaria in Luczam.
Jos. II. p. 28. . 78: Quod Foro T. pro particonscio eiusdem sacra? ca?sarea? et regia? maRazna, a?, canalis; (voc. Slav, origg.); zsi- bus eatenus inslruendis cum readvohitione
jestalis rationista sive contrascriba.
lip. Tag. Erd. II. 231. an. 1764: canalium actorum .. . hisce notatur.
Ratioiiistatus, us, offlcium rationum; vulgo raznarum.
Readvolvere, addere, includere; melszdmvevd hivatal, szdmtartosdg. Ger.
Reabiuratio, reciprocus actus abiu- lekelni. It. racchiudere. Ger. beischliessen.
Rechnungsamt. Nov. Calend. 170. In Csada- randi; viszleeskuves, visztagadds. Nagy Kass. Jur. Civ. II. 81. quod in sequelam gratiensi Rationistatus Officio. Torvt. Msz. Nagy Jus. Trans. Sax. 199. Notandum secundum tiosa? Exmissionis uua cum Punctis Deutri
Hier.
leges statutales reabjurationi locus non Visa signatis hie sub /. in origine readvoluRationum consultor, a consiliis datur.
tae ac penes B. Mandatum Compulsorium
vectigalium adniinistrandorum; szdmtandReaccipere, recuperare (Du C. reci- sub"//.. a?que in origine adnexum . . . percsos. It. consigliere delle finanze. Germ. Fi- pere); visszanyerni. Pel. Pom. De S. Joan. hibent.
nanzrath. Nov. Calend. 104. Departamentum s. III. c. 6. Omnem gratiam virtutum, quam
Resedificatio, actus a?dificia de novo
Contributionale. Rationum consultores. D. prius habuerant, reacceperunt.
exstruendi; ujra valo felepites. Batty. Leg.
Carolus Sido. D. Joannes Georgius. Toth.
Reaccludere, apponere; visszacsa- (Syn.Reg. sub Ferdin. I. an. 1560). I. 631.
Szirm.
tolni. Torvt. Msz.
Monachi cultum atque officia Divina usque ad
Rationum exactio, ius exigendarum
Reacclusio, actus apponendi; melle- reaedificationem Ecclesiarum peragere terationum; szdmvetel. Ger. Rechnungs- keles, visszacsatolds. Coll. I. 240: reacclu- neantur. Beng. Ann. Er. Coenob. 256.
abnahme. Georch. H. T. I. 214. Minekutana sio . ., originalium.
Rea3stimatio, actus denuo, ilerum a?stiegyszer az arvak megallapodott emberkorra
Reacclusum, i, quod iterum documen- mandi; ujra valo becsles. Kass. Jur. Civ. I.
jutottak, ma> akkor oket illeti a szdm-vetel. tis accluditur; visszacsatolmdny. Pest. Var. 234. quia hoc ipsum Dominales quoque offiRationum exactio.
Levt.
ciales cum assumtis subseque pro reaestiRaliomim exactor, qui exigit ratioReacquirere, Iterum acquirere; ismet matione per Dominium exmissos candide
nes; actor summarum; szdmvevd. Arch. visszaszerezni. Fej. VIII. 3., 509. possessio- agnovisse.
Rak. VIII. 365.
nes pro me per formam iudiciariam coram
Reagravacio, V.Reaggravatio. Sz6k.
Rationum magister, qui est a ra- Domino Rege reacquisitas. Cod. Dip. And. Okl. I. 211. Sententiam maiorem excommunitionibus; szdmveto m ester. Ger. Reehnungs- I. 390., 433.
cacionis, agravacionis, reagravacionis el
fiihrer. Szirm.
Reacquisicio, recuperatio; vissza- brachij Secularis incurramus.
Rationum officialis, V. Officialis szerzes. Cod. Dip. Hung. V. V. 116., 10. et
Reaggravare, ultimam excommunicarationum. Torvt. Msz.
pass, dixerunt nobis, quod filii Michaelis Ste- tionem denuntiare; utolso kikozositesi iteRatitudo, auctoritas; ervenyesseg. Cod. phanum et Thomam racione reacquisicionis lettel sujtani. Fej. X. 4., 261. quod nullus
Dip. Arp. Cont. V. 140. Quum ut quevis dis- possessionum Magyarmezew et Konizka voca- pra?dictis rebellibus et inobedientibus excomposicio gesta sub tempore in ratitudine ha- tarum ad presenciam Nicolai palatini in cau- municatis, agravatis et reaggravatis, quambealur, scripturam consuevit testimonio ful- sam attraxissent.
diu in huiusmodi rebellione perstiterint, eociri.
Reactare, reficere; kijavitani. Ljub. rum mandala recipere . . . pra?sumant.
Raubator, pra?do, latro ; rabid. It. ru- Mon. SI. XI. 107. an. 1324 : galea . . . debeat
Reaggravatio, (Du C.) Ultima monitio
batore. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 86. Nee de- reactari omni opere oportuno.
seu excommunicationis denunciatio, sentenbemus compagniam yel societatem aliquam
1. Reactio, actio reciproca ; visszaha- tia; utolso kikozositesi itelet. Batty. Leg.
cum ullo habere eursajium vel aliorum, qui tds. Gall, reaction. Vern. Met. 56. Triplicem III. 398., an. 1414.
sunt manifest! predones aut raubatores, qui entium inter se relationem observamus subRealis, verus, ftmdamento nixus; velds
homines Venetie offendat etc. Ljub. Mon. SI. stantia? nimirum et accidentis, causa? et ef- (kereset); tenyleges. Georch. H. T. IV. 97.
I. 25. an. 1208 et passim.
fectus actionis et reactionis.
Kass. P. P. I. 328. in cuius reali actualique
Raucedo, inis. (Du C.) raucitas, ravis;
2. Reactio, renovare causam; viszont- usu et possessorio ab immemorial! tempore
rekedtseg. It. raucedine. Ger. Heiserkeit. kereset (per). Torvt. Msz.
constituta fuerat.
Probst. Comitiol. p. 32. Demum per convivia...
Readipisci, recuperare; visszanyerni.
Realisare, ad effectum adducere; meglibero Patri pro libertate vota reddita, ul cun- Fej. X. 4., 386. ipsis nostris infidelibus invi- valositni, foganatositni. H. realizzare.
cta prospere et feliciter ingemantium raucedo tis pristina nobis regni gubernacula readipi- Pfahl. Jus. Georg. II. 119. et etiam idea ipsius
irrigarelur. Hor. Mem. 614. Bene Med. 1.167. scentibus.
regulationis, quam Dominium in effectum deWagn. Cf. Isid. 4., 7., 14.
Readiudicare, iterum adiudicare ali- ductam (realisatam) habere vult, dare visiRaucescere, raucum fieri; elrekedni. cui; readhibere, asserere; visszaitelni. Sz6k. bilis esse debet. Kuk. Jur. II. 294. Imre
Wagn. Cf. August, in psalm. 58.
Okl. HI. 120. Bod. Hist. Eccl. II. 25. Samb. Phil. 65.
Rauchvar, a germ. Rauchwaare : pellis; Tyrn. Cod. Dip. Pat. V. 234., 249. pra?dium...
Realisatio, actus ad effectum perduszfirme, sziicsdru. kodmonbdr. Szaz. -II. perpetuo readiudicari et restatui.
cendi; megvalositds. Torvt. Msz.
158 centum pelles alias Rauchvar.
Readiudicatio, actus iterum adiudiRealisticus, 3., integer, sincerus, proRavelinum, Ravelinus, i, opus ex- caudi; visszaiteles. Torvt. Msz.
bus ; redlis, derek. Szaz. XVI. 282.
terius aut moles a vallo divulsa et circumfusa;
Readmonitio, actus iterum admo1. Realitas, res, veritas, verum; in reavert, gat. Germ. Ravelin. It. rivellino. Gall, nendi; ujlmegintes, viszmegintes. Kovy El. litate = re, re vera, vere; valosdg. Thok.
ravelin. Szentiv. Curios. Misc. 358. si vero 822., 829. His pra?titulatis Dominationibus Lev. 110. a dolgokat in realitate nem tudja.
fossa sit aquea, necesse est, ut insuper Rave- Vestris insinuatis, ab extradandis super per- Asp. Pr. Chr. 584. In te scala Jacob in realinos habeat. Ravelinus constituitur ex adagenda horum cum Fisco Regio communica- litate apparuit.
verso Cortina? media? inter utrumque propu- tione et respective Readmonitione wRein2. Realitas, (in plur.) bona, facultates;
gnaculum sic, ut inter ipsam et Cortinam tola la- hibitione, Teslimonialibus pra?stolando per- fekvd vagyon, ingatlan jdszdg. Ger. Lietitudo fossa? interiaceat suaque peculiar! fossa severo. Kass. Jur. Civ. II. 6.
genschaft, Realitat. Kass. P. P. I. 203. Termiversus hostem cingatur. Par. P3p.
Readmonitoria, litterae readmoni- num servanda? publics licitationis realitaRavoliosus, 3., rabiosus; duhos. It. tionem continentes; viszintd level. Kass. tum nobilis N. N. . . .
Realitas pignorls
Reapproprietare
Recantatio
557
Realitas pignoris, verum iuslum II. 230. Ipsi Stephano quoad rehabitionem et Rebellisantes, rebelles, tumultuosi;
pignus ; zdlog valosdga. Georch. H. T. HI. 64. reappropriationem earundem in nudo suf- Idzongok. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 442.
Realiter, (DuC.) vere, re vera;igra- fragari . . . debere nobis et regni noslri nobi- Hominum interfectiones et aliorum diversorum malorum genera per eosdem rebellisanzdn, valoban. Rak. On. p. 434. I. 2425. libus .. . agnoscebatur.
(25.):. . . in hanc luteam habitationem deReapppoprietare, V. Reappro- tes evenissent.
Rebellitas, rebellio, resistentia, repuscendere dignatur corporaliter et realiter priare; visszasajdtitani.Szek. Okl. I. 162.
Deus fllius tuus.
Reaptare, (Du C.) reflcere ; kijavi- gnantia ; ellenszegules. End. 1. p. 314 : s i . . .
Reamatio, amor mutuus; viszontsze- tani. Ljub. Mon. SI. II. 231. via ... rea- rebellitate instructus renuerit sibi impositum
eque sufferre, iterum . . . iudicio restringatur.
rctet. It. amore reciproco. Ger. Gegenliebe. ptata.
Pel. Pom. L I. p. 7. art. I. c. 3. Ex omnibus Reassignatio, actus retribuendi, assi- Batty. Leg. II. 60. (Lib. St. Steph). Batty. Ger.
itaquepreinissiscolligere possumus... quanta gnandi id, unde quis redditum assignatum, 269.
Rebelliter, rebelli, sedilioso modo;
e i . . . retribuere valeamus pro nostro modulo quern dimittit, recuperet (DuC. s. reassignare); visszakijeloles, utaJds. Kov. Form. ellenszegiilo modon. Pel. Pom. In Epipli.
vicem reamationis.
Reambulatoria, , (sc. litterse) litt. St. CLXV. Testimoniales inluitu Executorum s. III. c. 2. Qui rebelliter vivit, magis diaboli
ad reambulationem pertinentes; hatdrjdro primum aliquot subditorum expost vero vio- quam Christi membrum esse videtur.
lenter reoccupatorum, denuo factae benevolae
Rebellizare, (Du C.) rebellare; felldlevel. Szek. Okl. I. 57.
Reambulare, perambulare agros me- reassignationis.
zadni. It. ribellarsi. Fej. X. 3., 206. qui inter
Reassumere, denuo incipere; resu- nostram maiestatem et praadictos rebellizantarum constituendarum causa. Erat actus publicus per homines regios vel CapituliseuCon- mere (Du C.); ismet folvenni, ujolag elo- tes merito et iusto modo auferre valeretnus.
ventus in praesentia vicinorum confectus; venni. Ger. von Neuem aufnehmen. Kovy El. Kuk. Jura I. 183.
Reboatus, us, resonancia, repercussio ;
hatdrjdrni. Fej. VIII. 1., 108. quod predictas 612. cuius nomine ne mortui quidem parenpossessiones convoealis vicinis et commeta- tis Causa potest reassumi. Bod. Hist. Eccl. visszhang. It. rimbombo. Ger. Wiederschall.
neis... reambulassent; et passim. Cod. Dip. III. 157. Georch. H. T. IV. 108. Rak. On. 205. Nill. Symb. p. 448 : Tormenta novam addiderunt neque hactenus hie visam solemnitatem,
Arp. 30. et passim.
Beng. Ann. Er. Coenob. 144.
Reambulatio, actus reambulandi, puReassumpta, ae, causa resumpta ; to- quod imperio . . . Commendantis Generalis
blica inspectio, revisio h'nium vel limitum. Cf. vdbb valo felvetel. Georch. H. T. IV. 75. quaternus tormentorum roboatus (rectius:
Hiv. Musz. reambulatio metalis vel metarum; Kelem. Inst. Jur. Pr. III. 247. Quaevis allegata reboatus) decanlatis Evangeliis responderit.
Reboniiicare, damnum alicui resarhatdrjdrds. Cod. Dip. Hung. And. Vol. V. et actus processuales, uti: Levata, Compari46., 15. et pass, ad videndum reambulatio- tio, Reassumpta etc. ipsa etiam Productio cire, compensare ; kdrtalanitani. Ger. Entnem, statucionem et metarum ereccionem pos- Documentorum, non, quasi per hoc instru- schadigen. Proj. Leg. Civ. 209. quod per sestisessionum Theth et Zalouch vocatarum. Pas- menta invalida redderentur, verum, ut intem- mationem vix quidem summae in ea infusa;
sine falcidia rebonificentur. Opin. 1802. d.
sim.
pesliva, vel noxia productio evanescat.
Reassumptio, Reassumtio, actus Kass. Jur. Civ. I. 197.
Reambulatorium, metas inspicienRebrachatpria, subligaculum (Du C.
das praecipiens mandatum ; hatdrjdrato pa- resumendi; ismet folveves, ismet folyamatba valo veves. Kovy El. 672. vel vero Rebrachiatorium); elokotd. Ger. Vortuch.
rancsolat. Georch. H. T. IV. 269.
Reambulatorius, V. Litterae ream- integro termino absque reassumtione et Par. Pap.
Reburrus, 3., (Du C.) cirratus vel cribulatoriae. Cod. Dip. Kar. I. 205., 321.
comparitione iacuit causa. Rod. Hist. Eccl. II.
spus; szdrmente elleni. Galeoti. 53. Nonne
Reamen, regnum, corona ; kirdlysdg, 25. Batty. Leg. II. 32. Rak. On. 70.
Reatus, us, (DuC.) peccatum, crimen ; instrumentum vetus ad uncarum narium vires
korona. It reame. Star. XXVI. 229. an. 1254.
reamen hoc teneat eos in honore, sicut te- bun. It. reato. Ola"h. Cod. Ep. 57. ut ni Deus atque reburros a sacerdotio abdicat. Cf. Geornuit eos pater eius.
optimus maximus nos pro nostris reatibus ges Worterb.
Reamplecti, mutuo amplecti; gratiam diutius castigare velit. Kass. P. P. II. 335. Cf. Recalcitrator, vir, qui recalcitrat; ellenszegiilo. Cod. Dip. And. II. 141., 158.
referre; viszont olelni. viszonozni. Kat.Appul. et scriptores ecclesiasticos.
Recalculare, denuo computare; ujra
Hist. VIII. 652. volentes eosdem pro huiusce- Reauferre,recipere; visszavenni. Han.
szdmolni. Pfahl. Jus. Georg. II. 58. in praemodi erga nos benevolentia aliqualis nostrse Mon. Jur. II. 218. reauferre domum.
liberalitatis et recompense vicissitudine reamRebaptisare, Rebaptizare, baptis- sentia illorum suo modo per Dominum termum iterare, repetere; ujra keresztelni. restrem requisitus Geometra Comitatensis funplecti.
dos colonorum id desiderantium remetiri et
Rearmectere, rursus, iterum anne- Batty. Leg. III. 264. an. 1372. Recon. an.
quantitatem eorum recalculate, debet et, si
ctere ; visszacsatolni. Fej. X. I. 415. earum- 1637. p. 328. Cher. Jus. Eccl. I. 161. Cod.
dem Reginalium Maiestatum ditioni rean- Evang. I. 190. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 316.instituta remensio et recalculatio conveniat
nectere maluit toto nisu.
Star. XVI. 16 Passim ap. scriptores ecclesia- cum expositione libri fundualis.
Recalculatio, aclus denuo compuReapplicare, restituere; visszacsa- sticos et Jurisconsultos.
tolni. Eszt. Okm. p. 127. (Capitulum Eccl.
Rebaptisatio, actus rebaplisandi, idest tandi; ujonnan valo megszdmitds. Coll. I.
Budensis an. 1424): dominium reapplican- sacro lavacro iterum immergendi; ujra valo 249: Recalculatio . . . percepti.
clum . . . ascripserunt. Fej. X. I. 603.
kereszteles. Cher. Jus. Eccl. II. 8. aut quo- Recambiale damnum, V. Rivalsa.
Recambiare, pecunia redimere ; viszReapplicatio, rursus -f applicare, ad- cunque demum modo rebaptisationis parnectere; visszakapcsolds. Art. Diaet. Pos. ticipes sunt. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 748. szavdltani. It. ricambiare. Kovy El. 391.
117. Petitam per Status et Ordines Comita- Star. XVI. 16. Passim ap. scriptores ecclesia- adeoque is, Bona accepta dimittere et recambiare non debeat.
tuum Poseghiensis,V., Sz. etc. . . . ad Sacram sticos.
Recambiarius regressus, viszRegni Coronam spectanlium fiend am ReincorRebellare ab aliquo, pro: rebelporationem ferendisque communibus Regni lare contra aliquem ; felldzadni valaki ellen. vdlto eljdrds. Cod. Camb. Merc. 45. Quod
oneribus, ac tarn in Juridicis quam Politicis Frak. Mat. lev. II. 342: Anchonitanos . . . si Possessor ad sensum .3. et 5. Art. IX.
Comitatuum quoque Maramoros, Kraszna etc. non credat sanctitas vestra ab ea rebellasse recambiarium regressum retrassando suReapplicationem antique Sacra3 Coronse et ad me defecisse.
mat, taliterque ipsum Recambium summae CaJuri innixam Sua R. M. agnoscit.
Rebellatio, rebellio, (Fin.); Idzadds, pitali additum compulet.
Recambium, ellenvdlto, viszvdlto.
Reappropriare, in jure Hungarico = folkeles. Szek. Okl. I 198. Cf. Tac, Ann. 14.,
vendicare, rem sibi propriam facere (Du C.); 31. Val. Max. 7., 3. ext. 7., 4., 1.
Ger. Riickwechsel. It. ricambio. Art. D. 1840.
tulajdondvd, sajdtjdvd tenni. It. approRebellicare, rebellare; felldzadni. It. p. 80. Torvt. Msz. Cod. Camb. Merc. 35.
priarsi. Gall, s'approprier. Kov. Form. St. 424, ribellarsi. Fej. X. 2 , 440. qui inter nostram
Recantare, revocare, irritum esse iuIpsis itaque bonis portionibusque huiusmodi Maiestatem et prsedictos rebellicantes nobis bere ; visszavenni. Ger. widerrufen. Szered.
Ser. Episc. 29. Ne per quemquam processu
possessionariis requisitis reappropriatis. pro fienda pace pro tune laborassent.
Rebelliosus, 3., seditiosus, turbulen- temporum valeat in irritum recantari. Cf.
Samb. Tyrn.
Reappropriatio, recuperatio; vissza- tus ; Idzongo. Arch. Rak. IX. 561. tumullus Hor. carm. I. 16., 27.
Recantatio, deprecatio, (a recantando);
szerzes, visszanyeres. Cod. de Sztara. Vol.rebelliosus.
558
Reeapere
Receptivitas
Recognitionale
visszavonds, megkdvetes. Nagy. Jus. Trans. sfficularia, toties a lumine, quo illuminamur riendi; oda es visszavdgds. It. ribaltimenlo.
Sax. 171.
utique Christo sequestrati Ecclypsin patimur. Gall, riposte. Ger. Zuriickhauen. Chr. Dubn.
Recapere, idem ac recipere; visszaReceptivitas, facultas fecipiendi; fo- p. 84: pre niinia reciprocacionc icluum
kapni, venni. Cod. Dip. Hung. And. Vol. V. gekonysdg. Greg. Aeslh. 19. Quippe rudis dextra eius obrigueral.
169., 20., 329., 27., 633., 13. eandem pos- quoque et incultus habet receptivitatem pro
Recipropriare, tradere in possessiosessionem nomine iuris dicti Nicolai reca- impressionibus rerum, quibus pulchritude as- nem ; birtoklds vegett visszaadni. Ljub.
pere et recaptivatam eidem Nicolao slaluere. seritur.
Mon. SI. XVII. 25. an. 1420: confinia . . .
Cod. Zi. I. 235. homo noster recapiat eanReceptiyum, 1. recepisse, 2. (recipe) occupala . . . debent recuperare el reciprodem possessionem.
medicamenti diluendi formula ; 1. veveny, 2. priare comunilali.
Recapitulare, (DuC.) summatim re- gyogyirat, Nagy Hier.
.Recitator, (Du C. recilare, retinere)
petere ; ismetelni a lartalmat. It. ricapito1 Receptivus, 3., vim recipiendi ha- scriplor, qui lucubraliones suas recilare solet;
lare. Gall, recapiluler. Kass. P. P. I. 326. bens, recipiens; fogekony. Pazm. Dial. 203. iro, felohfiNO. Batty. Ger. 52. mortalibus...
Fiscus dominalis ad punctum T. priora reca2. Receptivus, 3., recipiens. V. s. No- recitatoribus morlalia impendio videnlur
pitulat, Fiscus Magistratualis replical. Passim bilitas indigenalis, receptiva; befogado. dulcin essc dicla. Passim ap. Hor. Sen. et
ap. scriptores ecclesiacticos. :
Receptor, oris, (Du C. 2.) exactor tri- alios.
Recapitulatio, (Du C.) ante dictorum buti; adoszedo. It. percetlore. Olah. Cod.
1. Reclamatio, aclus reposceudi, rcsummaria repetitio t a mondottak ismet- Ep. 61. Nimirum ex negligentia eorum, qui plus quisitio; postdn valo reklamdlds. Sxax.
lese. Arch. Rak. IX. 135. Cf. Augustin. Civ. credunt suis receptoribus et flnanciariis, 111. 588.
Dei. 15., 21. extr.
quam bonorum consiliis.
2. Reclamatio, (Du C. repetitio, revinRecaptivare, (DuC.) recuperare, re1. Receptum, i, et a, orum (DuC. al. dicalio); kifogds, tiltakozds. Slar. XXI. 282.
quirere; visszafoglalni. Szek. Okl. III. 16. s.) acceplum, accepta, orum; fel-bevetel. an. 1226. conlra episcopum reclamationem
Cod. de Sztara. II. 831. Fej. X. I. 183.
Cod. Dip. Briiss. II. 35. Summa omnium rc- non haberel.
Recap tivatio, recuperatio; visszafog- ceptorum in defalcatione nostri debiti facit.
Reclinaculum, Iranquillus ad quielein
lalds. Fej. VIII. 2., 495. X. I. 185. quod tern2. Receptum, medicamenti diluendi for- locus; nyugvohely, hajlek. Pel. De invenpore prsemissse possessionariaB recaptivatio- mula (Du C. al. s.); orvosi rendelmeny. lione s. crucis s. III. c. 5: A rnalre sanclisnis el statutionis, in personis dictorum Do- Ger. Recept. Beth. G. lev. 385. Lzb. Cod. Med.sima habuil Chrislus reclinaculum in prminas et Sigismundi, pro eo conlradictio facta III. 132.
sepio.
fuisset supradicta. Cod. Zi. III. 158. Cod. de Recessus, us, actus cedendi; vissza1. Reclinatorium, (Du C. 1.) fulcrum
Sztara II. 124. Batty. Leg. I. 58. Szek. Okl. lepes. Zuriicktreten. Torvl. Msz.
capilis ; fejtdmla. Diar. Com. II. 88. recliIII. 16.
Recessus Imperii, birodalmi veg- natorium pro uno curru. Cf. Isid, 19.,
Recaptivatorio-statutorius, 3., zetneny, hatdrozat. Vuch. Jur. Feud. 10. 26., 3.
(mandatum): ad recuperationem atque mit- Recessus Imperii, Reichsabschiede, audiunt 2. Reclinatorium, tugurium (Du C.
lendum in bona pertinens; visszafoglaldsi decreta comitiorum, muluo Imperatoriselsla- al. s.); hajlek, nyugvohely. Cod. Dip. Arp.
es beiktatdsi parancs. Fej. T. XI. V. Un. tuum Imperii consensu sancila et sub finem Cont. X. 192. locus aree seu torcularis, in quo
489. mandatum recaptivatorio-statuto- illorum publicari solita.
esl reclinatorium sive lugurium. Cf. Vulg.
rium.
Reciator, retiatores, qui retia facere Cant. 3., 10.
Recaptivatorius, V. Litterae reca- sciunt. V. Retiarius (Du C.); hdlokeszito.
Reclinatorius, 3., ad reclinandum perptivatoriae,
Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 422. quandam ler- linens; tdmlds. Diar. Com. II. 19. sella reRecassare, irritum esse iubere; sem- ram el possessionem reciatorum nostrorum clinatoria.
misnek kijelenteni.kn.Sc. 1.106. an. 1270: Sag vocatam in comilalu Nitriensi exislenlem
Recludere, proprie aperire, reserare ;
literas . . . coram nobis recassarunt.
possessioni sue simililer Sagvocale vicinam adhibelur eliam, ul h. 1. pro claudere, seorRecepcio, (Du C.) exactio, coactio; le- et contiguam sibi dari petivit.
sum claudere; bezdrni. S. de Kz. Chr. I. 3.,
foglalds. Szek. Okl. I. 283. et alios quoslibet
Recidiva, ae, (Du C.) morbus recidivus; 3: militia et civibus, quod se recluserat,
ab empcione et pro se receptions potencia- visszaeses. Brunner 19.
omnibus Irucidalis. Cf. Ammian. 16., 10., 1.
riaque occupacione ac sibiipsis statuifaccione.
1. Recidivare, (DuC.) de novo inciReclusio, (Du C. al. s.) aclus in carceRecef ice, reticulum apud mulieres; pok- pere; megujitani. Gall, renouveler. Tkal. rem includendi, inclusio ; elzdratds. Germ.
hdloszeru recze (nfika^l). Ker. Nap. 184.
Mon. Ep. I. 127. an. 1261. considerantes... Einkerkerung. Opinio Depul. 28. Titulo deRecepisse, lillerae, tabellae acceptum eosdem . . . liiem . .. terminalam resum- mum scandali Fora ecclesiaslica nee poenas
testantes; veveny, postai nyugtato level. psisse el recidivasse . . . decrevimus.
corporales nee subeundam in publicis correcKer. Nap. 313. a diplomakat erga privatum 2. Recidivare, (Du C.) in eundem mor- lionis locis reclusionem diclare valebunt,
nostrum recepisse adja altal minden haladek bum incidere (ab il. recidiva); visszaesni. verum lalis suis in casibus Aclione publica ad
nelkiil. Georch. H. T. IV. 71. Arch. Rak. IX. Prol. inq. 300. L. per unam seplimanam libe-prsescriplum Codicis Criminalis per Fora saacu103.
ralus esl, sed poslea recidivavit. Pel. Pom. laria suo modo irroganda eril.
Recepissionales, scheda acceptum De S. Andr. s. II. c. 2. Alii Christiani in pec- Reclusorium, ccenobium (Du C. reclulestans; veveny. Kass. Ench. III. 565. Rece- cata recidivant.
soria cellula). V. s. Expositorium; kolospissionales super litteris oneratis.
Recidivatio, (Du C.) culpa repelila ; tor (zarda).
Receptator, qui recipit aliquem; or- visszaeses a bunbe. Pel. Serm. In flguram Recluta, ge, miles liro ; regruta. Ger.
gazda. Kuk. Jur. II. 69. Quod vero ad fixos relrospectionis; hoc esl recidivationis in Rekrul, Tor. Tar. 1889. p. 519.
et Indigenas malefactores, Nobiles possessio- peccalum post penilenliam. Hiem. 24 k.
Recoctores ferri, ujra olvasztok
natos et Ignobiles attinet utpote fures, praedoRecidivator, in idem vilium recidens; (a kohoban). Juriev. Jur. Mel. 46. sub direcnes, homicidas, raptores, publice audentcs visszaesd. Knauz. M. E. Sir. II. 358. Subilu- lione Magislri Mallealurae. . . sequenles sunl
minari neces, verberatores et oppressores ris nichjlominus Civibus penam quam refrica- Operarii: . . . 2-o Recoctores ferri (FriNobilitatis, combustores et similiumenormium loribus el recidivatoribus sopitarum per scher) qui mineras ferri, in furno maiori sefacinorum palratores, item Intoxicatores, me- difflnilivam senlenciam queslionum inponunl. mel loslas ilerum secundario torrefaciunt et
retrices, adulteros et Strigas. eorumque ReRecipe, Rp. ex sermone chemicorum el purificant, utque Mallco traclari valeant, adceptatores, Conservalores. Passim ap. Juris- medicorum irrepsit in sermonem vulgarem et aplant.
mutatum esl in subslanlivum; veveny, orconsultos.
Recognitio, littera leslimonium conliReceptionis apocha, medicamenti vosi rendelet. Kol. Cod. 23. el passim. Regul. nentes (DuC. 1.); elismerveny. Vuch. Jur.
diluendi formula; orvosi rendelveny. Ger. Turm. Pwet. 183.
Feud. 154. Domino vero impedito datur vaRecept. Lzb. Cod. Med. T. II. 543.
1. Reciprocatio, vicissiludo; muluus sallo recognitio, Mulhschein, quod renovalioReceptive, vicissim; viszqnt. Batty. (amor, amicitia); viszonossdg. Tor. Tar. 1887. nem pelieril. Georch. H. T. II. 271. in recoGer. 123. (Luna) defectum patitur, si inter p. 747. amica3 vicissitatis reciprocationibus.gnitionem Juris Dominal's (in signum iuris
ipsam et solem umbra terras interveniat. Re- Cf. Gell. 20., 1., 18.
Dom.) az uri halalmdnak jeteul.
ceptive admittendum, quod quoties incurrimus
Recognitionale, (scriplum) probans,
2. Reciprocatio, aclus vicissim fe-
Reeogni tionales
Recommendare
Reconveiitus
559
comprobans; elismerd irat. Ger. Bestati- ajdnldsra melto, dicse'retes. Cod. Dip.
Raczk. p. 64: incolentibus . . . redonamus,
gungsschreiben. Kov. Form. St. CXXXI. Re- Hung. And. Vol. V. 339., 19., 418., 18. et reconcedimus.
cognitionale ad Comitatum.
successorum suorum recommendabilem meReconciliatio, lustratio templi; folszenteles. Szered. Ser. Episc. 214. an. 1596.
Recognitionales, (litlerae) idem quod moriam silencio nolumus pertransire.
Testimonials litt. Kov. Form. St. LXXXVIH.
Recommendare, (Du C.) commen- sub eius, sc. templi, lustratione, quam rituali
Testimoniales seu Recognitionales, quod in dare ; ajdnlani. Rak. On. 237.1. 2930:... vocabulo Reconciliationem dicimus, Prinalio Comitatu sit Possessionatus Nobilis. Thok. invidebam felicem sortem novilii a me re- ceps ipse lustralis aquas vasculum propria
manu circumlulisse .. .
Diar. II. 374.
commendati.
Reconcinnator, Reformator; ujito.
Recognitionalis, littera actum et arRecommendatio, commendatio ;
gumentum reeognoscendi continentes; bi- ajdnlds. It. raccomandazione. Gall, recom- Cher. Jus. Eccl. I. 77. Illi qui sseculo XVI. et
zonysdgleve'l. Sza"z. III. 269. Tor. Ta>. 1887. mandation. Pel. Pom. De S. Joan. s. II. c. 7. sequentibus in perficienda Jurisprudentia
Semper Maria de Jesu in cruce facta recom- ecclesiastica operam conferebant, dici solent
p. 880., 582.
Recognitorio Relatorise Testi- mendatione est recordala. Cod. Dip. And. I. Humanista?, Realislse, Methodistae et Reconcinnatores legum vel Canonum prout vel
moniales, (sc. litterae); elismero tudo- 385., 426., 514., 570. Rak. On. 111.
sito bizonyitvdny. Kov. Form. St. CXXVI.
Recommendatio animarum.pre- humaniores literas . . . felicius prae ceteris
Recognitorio Relatoriae Testimoniales ces pro salute animarum ; (halotti mise) perh'cerent vel meliorem docendi discendique
super certo Mandato Recognitorio in negotio lelkek udvoziilese. Fjp. Szam. p. 286. an. methodum sequerentur vel concinniorem lecertar. quarund. literar. in Archive Ecclesiae 1428 : tulit de recommendationibus ani- gum disposilionem facerent.
marum 100 fl.
Reconducere, (Du C.) revehere. V. s.
Strigon.
Recognitorium, mandatum recogniRecommendatoria, commendatio- Rassia; visszaszdllitani.
Reconiungi, iterum denuo coniungi
tionem continens ; megismertetd paran- nem continentes litterae; ajdnlo level. Arch.
Rak. IV. 56. recommendatoria-le\e\e van. (Du C. reconiungere); ismet osszerakatni.
Recognoscere se, (DuC.) culpam
Recommendatorius, 3., V. Litle- Chr. Dubn. p. 13.
Reconsecrare, denuo consecrare;
agnoscere, confiteri, ad bonam frugem se re- rae recommendatoriae.
cipere ; vallani, beismerni, magdba szdlRecommendisia, ae, (DuC.) com- ujolag beszentelni, ujra folszentelni. An.
lani. Rit. exp. ver. F. 6 : nominati ioubagio- mendatio, suffragatio, tutela ; ajdnlds. Gall, Sc. I. 350. an. 1478 : ecclesiam reconsecrari
nes castri sese recognoscentes memoratam recommandation. Ljub. Mon. SI. VI. 42. an. fecit. Kub. C. Arp. I. p. 2. (Bela II. 1137). ecclesia . .. combusta reparata . . . me presente
terram nominate Peth pro terra sua resigna- 1481.
verunt. Kandra Reg. 212.
Recommensurare, gratiam referre, reconsecraretur.
Recoleti, rigidae observantiee Francis- compensare; visszafizetni, viszonozni. Fabr.
1. Reconsignare, reddere, rationem
can! primum sa3c. 16-to in Hispania orli; szi- Urk. 108. an. 1496 : cum graciarum accione reddere alicuius rei (Du C. al. s.); visszadllitani, szdmot adni valamirol. Reg. S.
goru cserbardtok. Nagy Hier.
sibi . . . intendimus recommenaurare.
1. Recollectio, actus cogitalionem intenRecommissorius, 3., commendatio- Ben. 35., 15. Vasa ministerii sui munda et
dendi; gondolatoknak osszeszedese, osz nem continens ; ajdnlo. Dip. Reip. Rag. 424. sana cellario reconsignet. Ibid. 4., 52. Ecce
szevonds, elmecsend. Molna'r Patv. 35. Est
Recommissum habere, (Du C.) haec sunt instrumenta artis spiritualis; quse
autem memoria rerum in auditum vel lectio- recommendatum habere ; ajdnlottnak tar- cum fuerint a nobis die noctuque incessabilinem sumptarum recollectio. Rak. On. 277.1. tani. Ljub. Mon. SI. XVII. 23. an. 1420. inter adimpleta et in die iudicii reconsignata.
2. Reconsignare, (Du C.) reponere,
2225. (25.): . . . appropinguanle die nati- tendimus . . . communitatem habere recomdeponere; eltenni. Batty. Ger. 256. in hac
vitatis Virginis matris, triduo ante, ignotus, missam.
nomine peregrino assumpto, ad Cartusiam
Recommitere, commendare; ajdn- sc. divinitate omnes thesauri sapientiae . . .
urbi vicinam cum Brunio descend!, ut cum lani. Ljub Mon. SI. XXI. 397. an. 1451: Re- sunt reconsignati.
Reconsistere, remanere; megmamajori recollectione solemnitatem festi pe- commitit noslro dominio statum domini sui.
ragerem.
Recomparare, requirere; visszasze- radni. Batty. Leg. (Alberici compilatio an.
1099). 1.454 : Christi ecclesia individua nobis
2. Recollectio, actus iterum colligendi; rezni. Cod. Dip. And. II. 113., 126.
ismet valo osszeszedes. Dip. Alv. I. 393.
Recompensa, .33, (Du C.)remuneralio; reconsistat.
sed quia per recollectionem geminum inveni kdrpotlds. Szek. Okl. I. 257. HI. 154.Knauz.
Reconstruct!, actus reficiendi, reparandi; ujra valo fele'pites, helyrehozds.
scutum.
M. E. Str. II. 95. 121. Cod. de Sztara II. 249.
Recollocare se, iterum cubitum ire, Fej. III. 248. Cod. Dip. Briiss. III. 205. Arch.Szaz. XV. 229.
iterum dormitum se conferre. (Cf. Gael. Aur. Rdk. VIII. 122., 266.
Recontradictio, iterata contradictio;
Acut. Chron. 1., 1., 31.) ; visszafekudni,
Recompensare, (DuC.) rependere, viszont ellenmondds. Batty. Leg. I. 659 :
ismet lefekudni. Reg. S. Ben. 4-3., 17. remunerari, retribuere ; kdrtalanitani, kdr- uti patet ex reprotestatione et recontradicNam si foris oratorium remaneant, erit forte potolni. Marc. Chr. II. 103. recompensabo tione cleri.
talis, qui se aut recollocet et dormit.
Reconvalescentia, ae, valetudo a
laborem vestrum VII. milibus marcarum arRecolta, se, fldeiussor; jotdllo. Han. genti. Cf. Mythogr. Lat. 2., 144. et scriptores morbo confirmata; sanitas recuperata ; Idbadozds. Ger. Reconvalescenz. Reg. Turm. Prset.
Mon. Jur. II. 157. si contempserit dare . . . ecclesiasticos.
recoltas seu fldeiussores.
Recompensatio, (Du G.) remunera- 80. et passim.
Recomedere, totum edere vel rursus tio ; kdrpotlds. Gall, recompense. Tor. Tar. Reconvenire, (Du C.) denuo litem inedere; egeszen megenni. Marc. Chr. II. 47. 1889. p. 604. Cod. Dip. Arp. V. 184. Cf. tendere, reum facere; viszonperleni, viszonet tandem in carcere fuit reclusa, donee re- Adelh. de re gramm. in Class, auct. ed. Mai keresetbe venni. Kovy El. 655. potestomnia
comederet pedes suos.
lorn. 5. p. 597., 7.
ilia facere, quse ad defensionem cuicunque lex
Recomittere, commendare; ajdnlani.
Recompensativus, remunerans, prae- dat v. gr. Actorem reconvenire, appellare,
Vjestnik I. 95. an. 14-98. recomitto eum epi- miis afficiens; viszonzo, jutalmazo. It. re- novisare. Knauz. M. E. Str. II. 235.
scopo.
compensativo. Gall, recompensif. Kat. Hist.
Reconventio, (Du C.) mutua actio
Recommandicium, i, V. Recom- VIII. 464. donativo et regali muniflcentia suis seu petitio, relatio actionis; visszkereset,
mendisia, tutela, protectio (Du C.); meg- provide! et recompensativa largitate redun- viszonper, viszonkoveteles. Opin. P. II. de
bizatds. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 380. Civi-dat largiendo. Cod. Dip. And. II. 137., 153. ordine Jud. Sec. II. C. XI. . 1: Reconventas Ancona Paulo Fultroni ad quantitatem 8
Recompensator, (Du C.) qui merce- tio est: Reciproca actio per reum contra actolibr. 12 s. admittit capere et apprehendere in dem tribuit, remunerator; kdrpotlo. Cod. rem, coram eodem foro, coram quo convenrepresaliam de rebus Raguseorum pro rebus Dip. Arp. Cont. VI. 540. ubi fldeles in servicijs tus esl, instituta. Kovy El. 479., 600. Cher.
suis ablatis Bartholomeo Fullroni, quas is ab exhibilis ac exhibendis emeriti condignis me- Jus. Eccl. II. 329., 355. Georch. H. T. HI. 335.
illo habuit in recommandicium in banzone ritorum premijs a suis recompensatoribus Cod. Dip. Briiss. II. 157.
non privantur.
Reconventus, mutua actione petitus;
Sergii de Raguseo.
Recommendabilis, dignus commenReconcedere, reddere, restituere viszonvddlott. Opin. P. II. de ordine Jud.
datione. Hal, degno di raccomandazione; (DuC. invicem cedere); visszaengedni. D. Sec. II. C. XI. . 3.
560
Recooperire
Recruta
Rectoria
Recooperire, (DuC. recoperirc) iteRecruta, (a Gall, recrditre, recrescere, pro . . . pruclentia . . . animique sui rectiturum operire, tegere; ujra betakarni. Gall, la recrue, der Nachwuchs) miles tiro, sup- dine cogitare velit de modis et mediis. Fabr.
recouvrir. Pel. De Apostol. s. III. c. 5.
plementum ; ujoncz katona. It. reclute. Ger. Urk. 73. an. 1466 : crrantes in rectitudinis
Hecopiare, exemplum alicuius script! Rekrute. Szaz. XXIX. 924. Moln. Patv. 29. semitam revocatis. Cf. Hieron. in Jesay. 8.,
iterum conficere; ujra lemdsolni. Fej. X. I. Recrutarum sive novorum militum revisio. 26., 7.
749. et ipsas copias cum ipsis suis originali- An. Com. Sopr. 121. per supplementa, sive
1. Rector, est 1. urbis seu communitabus componendas, perlegendas, examinandas Recrutas, ut vocant.
tis curio, iudex, arbiter, ut etiam textus S. de
et inlrinsecandas, ipsas de verbo ad verbum
Rectangule, in formam recti anguli; Kz. I. 2., 1. aflirmat. 2. prases, cuius erat cirecopiandas et ipsas copias nostro capitu- egyenes szog formdjdra. Abelsb. 13.
vilatem regere, gubernare, defendere el sallari sigillo consignandas.
1. Rectificare, (Du C.) reconcinnare, vare (Du C.); 1. biro, 2. polgdrmester,
Recopulatio, nova matrimonii inaugu- reh'cere; emendare, corrigere ; kijavitani, eloljard, vezer. S. de Kz. Chr. I. 2. 1. Conratio; ujbol valo osszekeles. Hist. Eccl. Ev. kiigazitani. Kronst. 111. 420: clavos rectifi- slituerunt inter se rectorem unum nomine,
83. Intimata, quae coniugum per Pastorem caverunt. Vect. Ref. B. 1. vectigal rectifica- Kadar, qui communem exercitum iudicarct,
Evangelicum copulatorum Recopulationem tum. Sup. An. Sc. II. 288. an. 1465. quod mo- dissidcntium lites sopiret, castigaret malefactoseu novam matrimonii inaugurationem eo in lendinum . . . rectificasset. Knauz M. E. Str. rcs, fures ac latrones. Ib. I. 2., 5. ipse Budam
casu per Parochum Romano-Catholicum pera- II. 633., 704. Szel. Okl. 1. 169. Star. XII. 50.fralrem suum de flumine Tize usque Don super
gendam ordinaut.
an. 1538. quod . .. metas . . . rectificabit. diversas exteras nationes principem constituit
Recoquere,eandem cramben repetere;
2. Rectificare, deslillare liquores, pur- ac Rectorem. Szaz. XXI. 9. Marc. Chr. I. 3.
azon egy reget v. bakot uyuzni. Torvt Ms/. gare; lepdrlatni. It. distillare. Vern. Log. II. 91.
Recordari, in memoriam reducere, 240. Sint huiusmodi materiae recentes, dili2. Rector, ludimagister ; tanito, mes(DuC. al. s.); emlekeztetni. Ljub. Mon. SI. gentia singular! prseparatse, rectificatae, pur- ter, rektram. Cod. En. Pet. Paz. I. 247.
IX. 191. an. 1411: dietim recordantur... gala} etc. Bene Med. I, 189.
Quod schola catholicis nimirum cantore, reprovisionem esse necessarian!.
1. Rectificatio, emendatio, correctio ; ctore, organista et campanatore careat. Szaz.
Recordatio, cantus a discipulis coram kiigazitds. It. retlificazione. Gall, rectifica- X. 342. Cf. Suet, et Plin. Ep.
domibus patronorum institutus, quo eos ad tion. Epist. Proc. p 168: rectificationem...
Rector Altaris, V. Altarista. Fej. X.
stipem ferendam commonefacerent; rekor- omnium proventuum regiorum curse eiusdem 2. 163. item in festo S. Georgy Martyris, Aldaczio (emlekezteto enek), hazankenti demandavimus. Pfahl. Jus Georg. II. 68. Olah. taristae seu Rectori Altaris ofn'cy defunenekelgetes. Teutsch. Schulord. I. 51. Re- Cod. Ep. 102. Tor Tar. 1887. p. 491. Diar.ctorum Ecclesite annotat33 viginti florenos
cordationes magnorum virorum et alias ge- 1802. p. 130.
auri... dari. Monm. Comit. I. 638.
nerales, cantor cum collaboratoribus inslituat,
2. Rectificatio, refectio, sartura; kiRector capellse, qui praeest capelke;
vocatis omnibus illis, qui cantum iuvant in javitds. Sup. An. Sc. II. 288. an. 1465 : prokdpolna-gondozo. Kov. Form. St. 390. praetemplo figuralem. Kormocb. ffirealisk. Ert. rectificatione molendini.
fatum Rectoratum Capellae beati Michaelis
Bpest, 1895. p. 97 ; Paedagogi vero pecuniolae
3. Rectificatio, adsequalio, aclus in Archangeli te . . . in Rectorem eiusdem Caet recordationibus collectse defalcatione pu- porliones aequas dislribuendi tributum mill- pellae Sancti Mich, electum.
niuntor. Szilddy. Irodt. Koz. V. IV. 458. tare ; ardnyositds (hadi adorol). Georch.
Rector Capellse Regise MajestaBrezny. 311. Leges Schol. Schem. 30.
Ert. 97.
tis, kir. kdpolna gondozoja. Prise. Serv.
Recordatista, ae, qui in honorem pa4. Rectificatio, V. Excisio; correctio, p. 40 : Rector Capellae Regiae Majestatroni interdum sub fenestris eiusdum carmina emendatio ; hatdrigazitds. Pfahl. Jus. Georg. tis lucernas et candelas bajulares atque oleum
decantabant. Szaz. XXII. 563. Kik a gymna- II. 68. Querela subditorum de sterilitate fun- olivae ad lampades capellae regia3 procurabal.
sium patronusanak ablakai alatt nemely este- dorum occasione Excisionis (Rectificatio- Engel Monum. Ungarica p. 189.
ken szent e"neket adtak e!6.
nis) locum habere non potest. Georch. H. T.
Rector comitatuum, Comes comi' Recordatus, 3., (DuC.) memoratus; II. 449.
tatus; vdrmegye ispdn. Tor. Tar. 1893.
emlitett. Ljub. Mon. SI. IV. 258. an. 1388 : Rectificatores cimiculoriini, p. 19. Comites seu Rectores Comitatuum.
secundum formam et tenorem alias recorda- tdrna igazito. Juriev. Jur. Met. 44. Fossores
Rector missa? inatu tinalis, cuius
tum et dictum.
Metallici 2-0. Cuniculomm Rectificatores est missarum matutinalium curam gerere ; a
Recordista, ae, (in scholis saxonicali- (Gang-Hauer) qui ipsos Fossores immediate hajnali misek gondozoja. Kub. D. Hont. II.
tas). V. Recordatista. Teut. Schul. I. 233: subsequuntur atque ad meatus rectiflcandos, p. 94. an. 1329.
Recordistas duos ex numero ordinariorum lateraque meatuum subterraneorum plananda
Rector Professor, igazgatotandr.
quolibet nundinarum Cibiniensium tempore adhibentur.
Szekelyudarhelyi ref. koll. firt. 1894/5. 144.
praefectus cum oratore et seniore denominaRectificatorium, (scriptum); igazi- A directiva es executiva potestas mindenbit, qui diebus Jovis et dominica ad fores tdst tartalmazo irat. Ger. Richtigstellung kor a Rector Pt*ofessorndl vagyon egyediil.
Patronorum Gymnasii oden decantent spiri- enthaltend. Kov. Form. St. CXXX. RectificaRector scolse, ludimagister; iskolatualem, musico more modulandam.
torium metar. Arcium DetrekS et Korlatko mester, rektram. Szaz. VI. 297.
Recordium,recordatio (DuC.); visszaad Palatinum.
Rectorarius, i, bonorum administraemlekezes. Thuroczi in Lad. c. 29. BeneficioRectificatorius, 3., ad emendatio- tor ; joszdgigazgato. Fej. T. XI. V. Un. 517.
rum recordia.
nem, correctionem pertinens; (osztaly) iga- 517. sub qua libertate alii Rectorarii luxta
Recreamen, (Du C.) recreatio, refectio; zito. Pfahl. Jus. Georg. II. 42. Dimensio hasc... fluvium Vag Rectoratum tenere et possidere
uduies. Thuroczi Mar. Reg. c. 4. Ut artus vel in Sede Domtaali per Jatam in processu dinoscuulur.
maris navigatione lassati recreamine poti- summario rectificatorio sententiam determi1. Rectoratus, us, (DuC.) officium. rerentur.
natur. Georch.,H. T.H. 413. Ezt nevezziik osz- ctoris; rektori hivatal. Szaz. XXI. 58.
Recreatorius, 3., recreans; udito, talyigazilo (Rectificatorius) ugynek. Kass.
2. Rectoratus, us, potestas regendi;
MuW. Arch. Rak. VIII. 358. Cubiculumaesti- Jur. Civ. I. 86.
uralom. Pel. Pom. L. XI. p. 2. cap. 7. Talivale recreatorium.
Rectilineus, 3., directus; egyenes vo- bus autem debetur aliorum rectoratus natuRecredeiitia, 33, (Du C.) vox practico- nalu. It. rettilineo. Fr. Balass. Casul. Steph. raliter ac dominium scilicet scientia et ratione
rum. In integrum restitutio, missio in posses- App. An gravitas explicari potest per motum vigentibus.
sionem; visszahelyezes. Nagy Hier.
verticosum, setheris in sensu Cartesii ? An per
Rectoratus Altaris, officium, digniRecredentionalis,V. Litterae recre- pressionem rectilineam materiaa 33thereae ? tas Altaristae ; oltdrori hivatal. Kov. Form.
dentionales.
Cf. Grom. vet. p. 377., 10. (Boe'th. de grom. St. 215. Ita quod saepedicto T. et Domui pra3Recriminatio, (Du C.) cum litigalores p. 374., 13. ed. Friedl.)
fati Rectoratus Altaris Sancti T. in nullo
idem crimen invicem intentant, criminatio;
Rectitudo, probitas, animus ingenuus, noceat.
viszonvdd, a vddnak visszaforditdsa, vd- liberalitas (Du C. al. s.); igazsdgossdg,
Rectoratus Capella3, officium, dignidaskodds. Tor. Tar. 1888. p. 549. Rak. On. egyenesseg. Ger. Geradsinn, Geradheit. Frak. tas Rectoris Capellse ; a kdpolna gondnok340. Non conquerer tibi Domine de calumniis Mat. ley. II. 13: comperta innocentia nostra sdga. Text. v. s. Rector Capellae.
et recriminationibus . . . mini illatis.
et rectitudine. Cod. Dip. Lond. 105. u t . .. Rectoria, ae, (Du C.) couditio, officium
Rectrix provincial-urn
Recutitus
Rectiyere
rectoris i. e. ludimagistri; rektorsdg, tani- mora et recusa solvere debeant. Cod. de potest; megvdlthato. Ger. loskaufbar, erlostosdg, iskola. Jokai Debr. lun. 77., 84. Bek. Sztara II. 281.
bar. Cher. Jus. Eccl. II. Quarlalitium vero esl
Debr. fdisk. lorv. 21.
Recutitus, circumcisus (a cutis); ko- ius possessionarium puellis et mulieribus de
Rectrix provinciarum, foem. ad riilmetelt. Funda David. K. 2. 80 : Sarcas- bonis ac iuribus paternis hsereditariis in sirector; a tartomdny fonokndje. Tor. Tar. mus hie polius Recutiti est, quam Christiani gnum parentelac propagationis non perennali
VII. 230.
vel haireditaria, sed redemptibili lege condihominis. Cf. Petron. Mart. Persius.
1. Rectura, da,V.Rectoria; tanitoi
Reda, rheda, 1) arma equestria; 2) res tioneque deputalum. An. Sc. I. 186. an. 1581).
hivatal, alias. Fej. V. II. 224. praesen tavit ad currum pertinentes; i. loszerszdm, %. iure redemptibili.
nobis Dominum Joannem ad recturam et kocsi szerszdm. 1. Kronst. II. 275. et. 481: 2. Redemptibilis, modcratus; mercuram animarum. Sup. An. Sc. I. 39. an. 1245. ad equos rhedis vulgo Zylen. Schla'g. 1334. sekelt. It. redimibile. Cod. evang. T. I. p. 54.
End. 222.
2. Kronst. II. 605. 606; quod purpura obduxit una quarta jam dudum (anno videlicet 1580.)
2. Rectura, a3,officium rectoris; rektori frena ac rhedas ad currum regiae maiestatis rcdemplibili pretio fisco regni publico aphivatal. Tor. Tar. 1887. p. 204. Rectura pertinentia.
plicata.
Academise.
Redactio ad metrum, legibus meRedemptibilitas, status, condilio, qua
Recula, ae, (DuC.) parva res; dol- tricis accomodare, aptare; mertekre szedes, quid redimi potest; kivdlthatosdg. Szend.
tjocska, apro holmi., podgydsz. Verancs. iitemre . Sza"z. XIII. 58.
Misk. tort. III. 467. an. 1760. nobiles . . .
VI. 21. Ad me quod attinet, quam vellem
Redalis, redarius, ad redam pertinens: quoad annos redemptibilitatis in dispari
aequius benevolentiam ac studium nieum et kocsi Fr. Lib. Rt. I. 176. empte sunt rede conditione positi.
officia in te expendisses, quippe qui reculas et corde redales.
Redemptibiliter, licentia redimendi;
tuas ex hospitio, quo utebaris, custodiae meae
Redarguere, arcere; visszatartani. visszavdlthato modon. Ger. riickkauflich.
etc. Cf. Plaut. fr. ap. Prise. 613. P. Donat. vit. Frak. Mat. lev. II. 109. quesivit ex ancillis re- Jogt. Eml. T. I. p. 326.
ginae uxorem ducere, de quo nos redarguiVirg.
Redemptio-Incendii, tributum ad
Reculse mobiles, parvae res mobi- mus ilium.
incendii pericula imperatum; eges utdn szeles; ingo-bingo holmi. Arch. Rak. VIII.
Redargutio, (Du C. al. s.) actus redar- dettpenz, egettek segelypenze. Kelem. Inst.
342.
guendi, arcendi, defendendi, prohibendi, pro- Jur. Pr. II. 560. Ipsum manet etiam titulo
Reculpabilis, e, reus; vadlott, bu- pulsandi, vetandi; eltiltds, elutasitds. Vila redemptionis incendii (Brandsteuer) et dends. Fej. T. XI. V. Un. 542. hominem in alia S. Steph. 31. ipsa hora, qua tumulus fuerat vaslationis aedificiorum silvarum, vinearum
(re) reculpabilem.
apertus, ne quid sanctarum reliquiarum rapere- hosti solutum.
Recumbere, litem perdere, causa catur, redargutione regali procul inde est reRedemptio iuris armorum, tributum impensis in bellum factis tolerandis imdere, (Du C. al. s.); peret veszteni. Batty. motus.
Reddabilis, e, qui obligari potest tribu- positum ; fegyver vdltsdg. Georch. H. T. II.
Leg. T. II. 65. (Lib. st. Steph.) S i . . . Comes ... recubuerit, sine Compositione jaceat. tis; adozo, adoalatti. Ger. steuerbar. Cod. 163. hogy azok, kiknek joszagait az ellenseg
Dip. Arp. Cont. X. 101. solvant et solvere de- clfoglalta, a kozonseges koltsegekre ertekjekV. Compositio 1.)
Recuperabilis, quod recuperari po- beant de ipsa grana duanam ct daciam Corn- hez szabolt sommat fegyvervaltsag fejeben
muni Ancone sicut alii forenses, qui sunt red- fizetni koteleztettek, minekutana a diadalmas
test; visszaszerezheto. Szek. Okl. HI. 63.
Recuperator cameraticus, Ju- dabiles, scilicet XL. solidos Anconitanos pro fegyvernek segedelmevel sajatjokhoz visszajutottak.
dex. (Du C.) Alias recuperatores appellan- centenario libr. den.
Redemptivus, 3., ad redemptionem
tur, qui censum vel tributum per se ipsos exiReddere, sistere (Du C. al. s.); oda dlgunt, recuperant; kamardi fiskdlis, ugy- litani. Batty. Leg. T. II. 107. (Deer. St. La- pertinens; megvdltdsi. Cod. Dip. Briiss. II.
vivo. Fabo. Monm. Evang. II. 238. per Ste- disl.) si res emta furtiva esse apparuerit . . . 143. atque pro redemptiva pensione nomine supradictorum bonorum, quae in regno
phanum Kalmanczay, recuperatorem ca- testes reddant venditorem.
meraticum.
Reddifacere, (conscriptum) redden- Ungariae sunt sita, honestum aliquod et honoRecurrens, Us, rogator; folyamodo. dum curare, iubere; visszaadatni. Tor. Tar. rarium munus obtulit quotannis dandum in
Ker. Nap. 290. Kass. P. P. I. 79: Recurren- XII. 88. eidem Capilulo reddifacere dignare- mense martio.
mur. Pesty Szor. HI. 24.
tem a pelito amoveri.
Redemtorista3, seu Liguoriani, quoRedditio, reditus ; jovedelem. It. ren- rum auctor St. Alphonsus Liguori erat, de
Recurrentare, denuo litteris circummissis quaerere aliquem; ujra koroztetni. dita. Gall, rente. Germ. Einkunft. Fej. X. 2 Christo, redemptore ita dicti; szabdlyozott
Magy. Jogt. Eml. I. 498.
422. cum omnibus suis pertinenciis et uti- papok egyik rendje; udvbardtok. Kon.
Recursualis, ad petitionem, libellum litatibus iuribusque, iurisdictionibus, reddi- Egyh. 361. Nagy Hier.
supplicem pertinens; folyamoddsi. Kass. tionibus, obvencionibus et emohimentis uniRedevolvi, redire ad aliquem, relabi;
Jur. Civ. II. 173. Feriis quin et aliis mediis versis.
visszahdramlani, dtszdllani. Ger. zuriickextraordinariis via politica Recursuali exReddituarius, fenerator; qui ex redi- fallen. Proj. Leg. Civ. 191. Si aulem alteram
operandis. . . Kass. P. P. I. 278. obiectum tibus vivit; evi kamatjaibol eld. Ger. Ren-quoque lineam deficere contingat, tune succesrecursuale.
tirer. Arch. Ver. Sieb. XI. 77. arrendatoribus, sio ad foeminas prius deficientis lineae in rata
Recursum sumere, recurrere; fo- reddituariis, agricultoribus.
earn concernente, aut in casu totalis defectus,
lyamoddst, visszkeresetet inditani. Reg.
Rede, is, rheda; kocsi. Quel. Sieb. I. ex integro redevolvetur. Kass. Jur. Civ. II.
Turm. Praet- 20. et hac satisfactione recusata 471. an. 1507: pro novis redibus . . . ad 144. Fej. VI. 778., 81.
ad ipsum Turmse Capitaneum recursum resam.
Redhostimentum,remuneratio,actus
sumet.
Redebentia, 33, (Du C.) Clientare mu- gratiam referendi. viszonzds. Ger. EntgelRecursus, i, (Du C. 3.) actio contraria; nus prsediatorum, mutuum munus; vissztar- tung. Probst. Comitiol. p. 30. Et cum hie . . .
visszkereset. It. ricorso. Gall, recours. Ger. tozds. Nagy Hier.
vitam, sanguinem . . . grati redhostimenKlage, Supplik, Recurs. Cod. Dip. Arp. Cont. Redecima, ae, (DuC.) decima pars de- tum animi, Caesari . . . devovisset, per soXI. 9. ut ipsi in loco memorati telonij ipsi cimae; tized fizedfe. Nagy. Hier.
lemnem juris jurandi formulam, quae Palatino
Ecclesie Nitriensi hominibusque suis ad eorunRedehonestare, mutuo calumniare, incumbunt, stipulatus est. II. Rak. Gy. 367.
dem exaccionem deputatis iustum et verum probris afflcere; viszont gyaldzni. Kovy. El. Quod benevolentiae studium .. . constant! fide
tributum de rebus et mercancys suis sine omni 518. ast in continenti moderate reverberans redhostimenti loco nunquam non compenrecurso et renitentia solvere et reddere denon semper delinquit, prout in continenti re- sabimus.
berent et tenerentur. Ker. Nap. 248. Cf. Cod.dehonestans.
Redicare, (DuC.) Ecclesiam iterum
Redehonestatio, actus mutuo probris dicare \ujra folszentelni. Nagy Hier.
Just. 7., 62., 6. pr.
Redient, pro: redibunt; visszaRecusa, recusatio; vonakodds. Fej. X. afficiendi; viszongyaldzds. Kovy El. 514.
4., 691. cum eodem Domino nostro Rege pro- Continuantur et, quid inter Reverberationem szdllni. Fjp. Szam. p. 85. an. 1398: si ...
libusque seu successoribus eiusdem et hoc et Redehonestationem conveniat vel non decederet ab hac vita . . . redient bona . . .
ad patrem.
regno Hungarian sine recusa velle laborare. conveniat, exponitur.
Redigere, componere; szerkeszteni.
Dip. Reip. Rag. 279. Tor. Tar. IX. 146. sine 1. Redemptibilis,qui^qua3, quodredimi
71
Barlnl A . : Gloss. Lnt.
362
Redigifacere
Reerogatio
Referre ad oculum
Opinio. Deput. 13. In quorum conformitate

Reerogatio, actus denuo erogandi;
Referada, relatio; eldterjesztes, eloredactus est Articulus II.
ismetkiadds. Tqrvt, Msz.
adds. Ger. Referat. Instr. Jos. II. p. 16. .
Redigifacere, redigendum curare;
Reexaminare, denuo, ilerum exami- 35. a): In ipsa referadae folii fronte numeszeritcsztetni. Sz6k. Okl. III. 244. Quas in nare ; ujra vizsgdlni. Kass. Jur. Civ. II. 81. rum, sub quo exhibitum in Exhibilorum proformam nostri privilegii Redigifaciemus. et tune iuxla eadem Deutri Puncla in ligura slat Protocollo, adnotabit. Opin in Polit 1810.
Pesty Szpr. III. 120.
Judicii singillative reexaminantur.
p. 2. Coll. I. 16. Kass. P. P. I. 325. Faber Jur.
Redilectio, amor reciprocus; viszontReexecutio, actus de novo, rursus exe- Mel. 50. Slar VIII. 112. an. 1747.
szeretet. Ger. Gegenliebe. Pel. Pom. De S. quendi; visszafoglalds. Art. Disel. Pos. 37.
Referadalis, 2., relalionis, ad relalioThoma s. II. c. 4. ut nos ad tuam felicissimam Causse Reexecutionum, ubi vel non citati vel nem perlinens; jelentesi. Kass. P. P. I. 278.
redilectionem provocares.
cilati quidem, sed talia bona execula fuissenl, philyra referadalis.
Rediligere, vicissim diligere ; viszonl- ad qua Judicis Senlenlia semet non extendisReferare, referre; jelentest tenni.
xzeretni. Pel. Pom. L. XII. p. 1. art. 2. cap. 1. set. Georch. H. T. IV. 238. Hogy a Reexecu- Georg. Sirm. I., 16. Audias Cesar, ad tercium
At certe diligenda est Maria, ut rediligat nos. tiot a Renccupatiotol a magyarban is meg- diem relacionem optimam referabo MaiesReditoria, (DuC.) Scriptura, in qua kiilonboztessem ; amazl lorvenyes, emezt pe- lali lue. Cod. Dip. Pal. I. p. 401. quas quicontinetur decretum de reslituenda re usur- dig hatalmas visszafoglala"snak nevezem; mi- dem lileras cum referassemus ... inserlum
pata, iusque confirmatur primi ac legitimi pos- vel az elso Biroi hatalommal, a masodik pedig de verbo ad verbum perlegimus el pronunciasessoris, ad quern redire debet ilia res usur- az iigyes Embernek onnon hatalmaval megyen vimus.
pata ; visszabocsdto level. Nagy Hier.
veghez.
Referendarius, i, relator (Du C.) qui
Redoccupare, denuo occupare; ujra
Reexecutorium, ope iudicis exe- supplicum preces ad Principem recilanl, el
elfoglalni. Huszti Or. Gymn. 25. Nullamque quendo recipiendi modus; biroi visszafogla- mandala Principis iudicibus insinuanl; eldamplius habebat pristinum suum hospitium lds . . . visszavetel . . . az elobbi birtokba ado, tandcsos. Moln. Palv. 65. Habentur
Albanum spem redoccupandi.
visszahelyezo irat, eljdrds. Horv. Csalad. aulem hie ex Venerabili Clero (Cancellaria
Reducare, reducere, separare; elvd- Memoriale 251. 6n viszonl reexecutorium Regio-Hungarica Aulica) e Slalu item Magnalasztani. Kol. Cod. 17. et invenies inferius mellelt akarvan rehabealni inhibiloriummal tum et Nobilium Consiliarii Hungari, ut sumaurum separatum, superius vero materiam, sokal impedialtaltam. Kov. Form. St. CXXIV. mum sex et hi e slatu nobilium adlecti Consiquam reducabis cum saturno in cineri- Arch. Rak. VIII. 106.
liarii aliter Referendarii vocantur. Kass.
cio etc.
Reexequi, recipere exequendo; visz- Prax. I. 9. Conslabat anno illo cancellaria ex
Reducibilis, quod ad alq. reduci po- szafoglalni. Ger. zurucknehmen. Kovy El. 5 Consiliaribus, ex quibus duo simul Refetest; visszavezetheto. Germ, zuruckfiihrbar. 762. D. 20. p. 42. Reexequendorum Re- rendarii erant. Jokai K6sziv. II. 45.
Kovy. El. 755. His legalibus ralionibus ana- execulionis Dec. 12. p. 133.
Referendarius aulicus, qui in aula
loga? et ad has reducibiles rationes adhuc
Reexhibere, (re + ex -f habere), Ira- regis referl; eloterjeszto udvari tandcsos.
adnectuntur. Kelem. Inst. Jur. Pr. III. 286.
dere, proponere; kimutatni, elomutatni. Torvl. Msz.
Reductio ad tactus musicos, ad Cod, Dip. Hung. And. V. V. 322., 7. el pass. Referendarius Consilii Rellici,
numerum, concenlum redigere; (zenei) iltemre Jakobo in persona prefati Zouk coram nobis qui in consilio bellico referl; hadi tandcs
alkalmazni. Szaz. XIII. 58.
astante et instrumenta ipsius Michaelis reex- eloadoja. Rak. On. 112.
Reductive, reducendo; visszavezet- hiberi poslulante ipse Michael cecus persoReferens, relalor, recitalor; eloadd.
heto modon. Pazm. Dial. 315.
naliler adherens quasdam possessiones pre- Faber. Jur Met. 47. Constant (Suprema OffiReductum, (Du C. reductus) locus se- sentavit. Cod. Zi. HI. 243.
cia Montana) prseler Praesidem certo numero
cretus, refugium; vdrfok. Gall, redoule.
Reexpeditio, de novo facia missio; Assessorum, quorum singuli peculiar! Cullura3
Ljub. Mon. SI. III. 88. an. 1348 : fortalicia el ujra valo kikiildetes. Arch. Rak. VIII. 248. montanas in Dislriclu objecto prajfecti sunt et
reductum . .. diruatur.
Interim citissimam Domini Canonici Fray rede eo in Sessionibus officiosis referunt, utpote:
Redula rusticana, dem. a rheda; expeditionem Excellento VestraB... summe Fodinalis liquefactoriae et contusoriae
paraszt kocsi. Rdk. On. 126.
recommendo.
rei, Sylvanalis, Montium, Judiciariaa ReRedunitus, 3., denuo unilus; ujra
Refabricatio, restauratio; ujra valo ferens, unus Cancellariaa Director et Ratioegyesiilt. Bel. Geogr. 525. Orientalis Grseci felepites. Ljub. Mon. SI. XXI. 285. an. 1448. num Exaclor. Inslr. Jos. II. 17 . 39. Georch.
ritus Ecclesia, cui Valachi et Grsci addicti pro refabricatione domorum.
H. T. IV. 210. Kovy El. 658.
sunl, bifariam, in Ecclesise Catholicae ReduRefacia, ae, fors. ab It. refe, Slum e lino
Referens Assessor, relator assesnitam et ab ea 'Dissentientem distin- duplicatum. (Cf. It. re/ayuoiOjZwirnhandler); sor ; eloadd illnok. Diar. Com. II. 75.
guitur.
czerna fonat. Zwirngespinnst. Cod. Dip. Arp.
Referens Disetalis, qui in comiliis
Reduplicative, iterando; ismetelve. Conl. VI. 126. Quatuor linteamina lecli, auri- regni referl; orszaggyulesi el6a,do, eloterNic. de Mir. 384. Qua? consequentia non te- culare, duo parla hosarum, due male, refacie, jeszto, tudosito. Ger. Dialalreferent. Kass. P.
net, nisi nota ilia stet ibi reduplicative, non ferra.
P. I. 221.
specificative solum. Pazm. Dial. 186.
Reiassio, resullus a fassione; visszaReferibilis, quod referri polest; vonatReduplicativus, 3., reiterans; is- vallds. Georch. H. T. III. 207. Proj. Leg. Civ. kozhato. Opin. Depul. 48. iuxta modo cilametld. It. reileraliyo. Vern. Log. 83. Proposi- 232. Generalis regula iuris est, Contractus lum Arliculum 46 : 1655 disponil esse inlellitiones reduplicativae, in quibus subjectum ita prout coaluerunt, dissolvi debere ; proinde gendum, ad prasens meritum referibilis
repelitur e. g. Judex qua.iudex non debet quemadmodum nulla bonorum translatio, nisi non est.
dona acceptare. Pazm. Dial.
in loco aulhentico et cum solennilalibus Icge
Referre, causas in original} scripto ad
Redutta, se, V. Reductum. Arch. Rak. requisilis fiat, perennalitatem tribuit, ita sine fora superiora promovere; a periratokat a
IX. 300. in septem Reduttas se receperit... his nee refasgio seu resultus a fassione, pe- felsobb forumhoz eredeti mivoltukban
duabus Reduttis insperato assultu occupatis. rennalitalem lollil.,
dttenni. Georch. H. T. IV. p. 210. Az uri
Ib. 298. Balftul fogva Sopronig derel regularis Ref atare, fors. refutare, abnuere; visz- szeklol, Szolga Birotol es az Alispanlol a
hat reduttdkkal megerfisitven az lineal.
szautasitani. Ljub. Mon. SI. II. 187 : provi- Varmegye Torveny-Szekere fellyebb vilt perek,
Reeligere, rursus eligere; ujra vd- sores.. . eliganlur . . . el non possinl ref'a- valaminl azok is, mellyekben a kir. Tabla lelasztani. Szenliv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. tare sub pena . . .
ven az elso Biro, a Hel Szemellyes Tablara
p. 134.
Refectorarius, i, (Du C.) qui cosna- fellyebb viletnek, eredeti mivoltokban tetetReemptionalis, quod redimi polesl; culo prseest; ebedlo- kezeloje, asztalterito. tetnek dltal (referuntur); de a varosi
visszavdsdrldsi, visszavdltdsi. Beng. Ann. Bek. Pil. P. I. 43., 67.
tanacstdl, a Tarnok-Szekre, es a varmegye
Erem. Coenob. 316. eidem octo millia floreno- 1. Refectorium, refectio, recrealio I6rvenysz6ket6l, ugy nem kiilonben a videki
rtim Polonicalium in censum reemptionalem (Du C. al. s.); feludules. Knauz. M. E. Str. I. tablaklol is a kir. Tablara hileles massokban
inscripsere.
24.9., 269.
kuldeltetnek altal (transmittuntur).
Reerigere, (DuC.) restiluere, reficere;
2. Refectorium, (Du C.) coenatio, triReferre ad oculum, in conspectu
reaediflcare; ujra felepiteni. Tag. Erd. II. 71. clinium, locus ubi epulamur: etkezo' terem. alicuius referre; szemben, szeme elott felan. 1749:ffidificiareerigendi.
Knauz. M. E. Str. I. 93.
hozni. Ger. ins Auge sageu. Slar. XXV. 58.
Referre se
Reflexoria certificatio
Refractio stellarum
563
an. 1749. easdem fassiones... ad oculum zuruckwendend. Cod. Zi. Vol. V. 106: de-r
Ref ormabilis, quod restitui, resarciri,
retulerunt.
inde ... reflexive .. . venissent quasi ad la- potest; visszadllithat6,pdtolhatd.\JTk.Sieb.
Referre se, provocare aliquid, uti alicu- tus cuiusdam montis.
I. 507. an. 1340. reformabili exclusione.
ius auctoritate; hivatkozni. Ger. sich beruReflexoria certificatio, (litterae
Reformare, (DuC.) decernere, statufen. Ac. Com. Sopr. p. 152. Sua .. . Majestas reflex, certif. continentes); emlekeztetdleg ere, sancire ; rendelni. Fin. al. s. An. Sc. 1.
se refert ad suam benignissimam . . . ema- ertesito level. Kov. Form. St. CLXXVII. Re- 154. an. 1512: oppida .. . inscribimus cl
nalam resolutionem.
flexoria Certificatios qua quis per Commis- rcformamus tamdiu tenere . . . quamdiu . . .
Refetorium, pro : Refectorium, sionem Regiam certificatur.
a sorore . . . evicta . . . possessionem . . .
(Du C.) coenatio, triclinium; ebedlo. It. reReflexoria citatio, admonitione facta realem consequetur.
fettorio. Ljub. Mon. SI. I. 310.
citatio; emlekezteto ideztetes. Georch. H.
2. Reformare, (DuC.) reconciliare;
Reffectio, permutatio; kiberles, vdl- T. IV. 172.
kibekiteni. Batty. Leg. III. 77: nos . . . cum
tds. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI. 93. an. 1435.
Reflexorise, (littera) admonitionem Capitulo reformabimus nostras partes interpetebat reffectionem ab yperpero ad du- continentes; emlekezteto irat. Kov. Form. ponendo.
catum.
St. CLH. 65. Georch. H. T. IV. 66.
Reformare pacem, componere pacem ;
Refforzare, (Du C.) firmare; megeroReflexorie, admonendo; emlekczteto- beket helyredllitani. Rit. exp. ver. B. 1.
siteni. Ljub. Mon. SI. II. 355. an. 1346 : de- leg. Kass. Jur. Civ. 1., 8. Fundamentalis est boni homines . . . reformaverunt inter eos
beant facere .. . armari et refforzari unum ilia, quae statim in iimine causa3, Continuato- pacem.
de nostris lignis subtilibus.
ria vero et Reflexoria, qua? subinde continua1. Reformatio, qua in causa interceRelirmare, (Du C.) denuo firmare, detive vel reflexorie Judici prajsentatur.
dentis vitii correctura intenditur (Du C. al.s.);
nuo munire : ujra megerositeni. Ljub. Mon.
Reflexorio-Certificatorise, (lilt.) perujitds. Jogt. Eml. T. 1. p. 105.
SI. V. 25. an. 1403 : petit refirmari seu re- admonitionem continentes; emlekezteto'leg
2.Reformatio, instauratio (DuC. al.
novari. Cf. Sext. Ruf. brev. 14 extr.
tudosito level. Kov. Form. St. CLXXVII. Re- s.); (tiszt) ujitds. Batty. Leg. III. 33. an.
Refirmatio, reinfeudatio necessaria; a flexorio-Certificatoriaef
postquam ex ra- 1309 : in . ... collegiatis Ecclesiis reformatio
hiiberbe ujolag valo szukseges beiktatds. tione ilia, quod in tempus etiam Juristitii com- imminet facienda.
Vucli. Jur. Feud. 44. turn quod reinfeudatio promissum sit, dilato Termino sub Juristitio.
Reformationes, consiliorum reipubliaut necessaria sit aul libera prout dominus Pars. 1. in Jus vocatur.
C8B Ragusanse decisa (Du C. al. s.); a ragusai
lege, aut observantia ad reinfeudandum obReflexorio-Hortatorise, (litt.) ad- tandcs hatdrozatai. Ljub. Mon. SI. XL Prastriclus est aut minus, si primum, tune refir- monendo adhortationem continentes; em- fatio.
matio audit.
lekezteto'leg into level. Kov. Form. St.
1. Reformativus, 3., vim reformandi
Reflectendus de aliqua re, admonen- CLIII. 60.
habens; dtalakito. Pel. Pom. L. II. p. 1. art.
dus ; figyelmeztetendd. Instr. Jos. II. p. 12.
Reflexorius, 3., admonens ; emlekez- 1. cap. 2. Et ipsa incarnatio est reforma 19. Si quoddam . .. frustum . .. nequaquam teto. Kass. Jur. Civ. 1., 8. Civilis praterea tiva totius humane nature. Cod. Dip. And. V.
fuerit restitutum, proximo Consessus die re- subdividitur in Actionem fundamentalem Con- 544.
flectendus erit de eodem.
tinuatoriam, reflexoriam et accessoriam.
2. Reformativus, 3., glorificans; diReflectere, admonere; figydmeztetni.
Reflexus, us, lux repercussa; vissz- csoitd. Batty. Ger. Non dubites quem-quam
Cod. Camb. Merc. 88. Siquidem clandestina feny, visszsugdrzat.-Ger. Reflex. Imre Phil. divina sufferentem ab hominibus amoveri et
cum publicorum vectigalium violatione copu- 10. denotat (Mundus) Schellingio Reflexum segregari in splendoribus reformativis.
lata negotiatio lege vetita esset, Proxenetis seu Revelationem Divinitatis, ubi natura et
Reformatrix, fern, ad reformator;
illud insuper iniungitur, ut Partes contrahen- libertas ad Absolutum Infinitum tendunt.
ujitd (no). Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P.
tes ad observantiam Legum serio reflectat.
Reflorere, reflorescere; ismet virdg- HI. 88.
Reg. Turm. Prset. 40. Kass. P. P. I. 176. Pest zik. It. rifiorire (rifiorisco). Gall, refleurir.
1. Reformatus, i, assecla Calvini; reVar. Levt.
Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 5. debent toto niti formdtus. It. calvinista. Ger. Reforniirter.
Reflectio, (rectius: reflexio) ratio, co- conamine, ut Regna pace refloreant, statu Bel. Geogr. Com. 508. Kolpsvar, Clausengitatio; ok. Kuk. Jur. l.,439..Motiva elreflec- pacifico vigeant. Cf. Paul. Nol. ep. 23., 13.
burg, Claudiopolis cum Reformatorum et
tiones, ex quibus inferiorum Regni ComilaRefluxus, actus refluendi; vissza- Socinianorum duobus gymnasiis.
tuum ablegati, in hocce I. D. Statuum et Ordi- folyds. De hac voce dicit Fore.: reflectio, re2. Reformatus, i, sententiis a Gallis
num Congressu praesentes, ultra tres hactenus fluxus: fluvii cursus. It. reflusso. Rak. On. ascitis imbutus, libertatis, aBqualitatis, humaniablegari solitos, alios adhuc tres . . . exmitti 219.1. 3237. (35.): Tempus erat tranquil- tatis studiosus, illuminatus; ujitd. Szaz.
liumillime postulant.
lum et maris fluxus impetu suo retro aclas XIII. 60.
Ref lexe, respiciendo, considerate, spe- fluvii undas reddiderat favorabiliores, cujus,
Ref ractari, refragari, obstare, resistere;
ctando; vonatkozolag. Ger. riicksichtlich. et cursu ordinario facilius renavigare possi- ellenallni, ellenkezni. Rak. On. 235.1. 27
Cod. de Delic. 311: Reflexe . . . ad diversos mus, refluxus beneficio usuri. . . validus a 28. (28.); Trahebas me Deus ad te, nee ego
casus. Lzb. Cod. Med. II. 745.
latere ventus nos corripuit. . .
mundane vita? satur refractabar . . .
Reflexibiliter, vi reciproca; visszaRef ocillamen, recreatio, refectio; felRefractariatus, us, contumacia; elhatolag. Ljub. Mon. SI. XII. 51. an. 1412 uditd szer. Batty. Leg. I. 553 : beneficia ec- lenszegiiles. Fej. Jur. Lib. 368: contra. . .
in originariam labimur culpam et reflex-ibili- clesiastica, qua? animarum sunt refocilla- refractariatus criminis reos . . . iure proter prothoplausti iaculis vulneramur. Fej. mina.
cedetur.
X. 4., 76.
Ref ocillare, resarcire, reparare (Du C. Refractarium, resistentia; ellendl1. Reflexio, agendiratio; eljdrds.Tag. al. s.); kijavitani, Georg. Sirm. I. 376. Et Ids. Germ. Widerstand. Tomts. 276. At vero
Erd. II. 589: eandem reflexionem subit. . . illi duces valde expugnaverunt murum Pesti- refractarium illud hie quoqe ad omnem vim
frondium decussio.
ensium, quod sex quadriga potuissent intrare. column* perstitit.
2. Reflexio, nola, animadversio; meg- Et iterum nocte Turci refpcillabant cum
1. Refractarius, 3. repugnans; ellenjegyzes, eszrevetel. Tor. Tar. IX. 196. Pro- terra etcum sordibus. Ib. 354. Etmox rexFer- kezd. Vjestnik I. 215. an. 1472. ne . . . regi
tocollum sessionum suarum semper regio gu- dinandus preparare iusserat ingenia sua belli- refractario decimas persolvant. Cf. Senec.
bernio submittat, abhinc cum occurrentibus cosa et carinas super aquas refocillare Ep. 73.
reflexionibiis eidem altefatse substernendurn. iterum.
2. Refractarius, contumaxj qui se nullo
Arch. Rak. VIII. 25. Kass. P. P. II. 160. FiRefocillatio, recreatio. Ap. Du C. oc- claustro patitur coerceri (Fore.) Hie pro ha3scus magistralis earn fecit reflexionem, quod. currit: refocillantia, ap. Fore.: refocillo = re- retico dicitur; zaboldtlan, eretnek. Bod.
Pfahl Jus Georg. 305. si quas contra testes creo, reficio ; feludites, feludiiles. It. rifo- Hist. Un. Trans. 472. Templum refractariis
habent exceptiones (reflexiones).
cillamento. Cod. Dip. And. V. 541., 24. volen- Arianis per vim eripuit. Jokai Ujf. 165. Rab.
3. Reflexio, cogitatio, meditatio; gon- tes ipsum pro suis premissis serviciis et fideli- R.I. 8.Cf. Sen. Ep. 73., 1.
dolat, gondolkozds. Rak. On. 42.
latibus exhibitis et exhibendis in futurum regio
Refractio stellarum; a csillagok
Reflexive, retrorsum, reflectendo pe- refocillationis bravio confovere. Passim ap. sugdrtorese. Szentiv. Curios. Misc. 41. Quid
sit refractio stellarum ? Refractio steldem; visszafordulva. It. girando. Ger. sich scriptores ecclesiasticos. V. Georges. Wort.
71*
Refrsenamentum
2. Refutatio
Reg lest as
lae est direct! eius radij luminosi propagalio tum full II. Morte vasalli absque ullo succes- Sirm. 1., 32. et rursum adBudam deducam ad
inflexa, facta in cummuni superficie duorum sorc feudal! vel in investitura comprehcnso. Regalitatem. Schlag. 471. Fej. I. 240.
III. Felonia, quam feudi iactura sequitur, a
diaphanorum diversa? densitatis.
Regenerativus, vim recreandi haRef rsenamentum, sedatio, refrenatio; vasallo admissa. IV. Refutations dominii bens: ujjdteremtd. Pel. Pom. De Innoc. s.
megzaboldzds, fekezes. Ac. Com. Sopr. p. utilis a vasallo simpliciter seu nullius in com- IV. c. 2. Haec est nativa, imo regenerativa
33 : nullum militia? refraenamentum expe- modum facta.
origo ad societatem Christi.
2. Ref utatio, compensatio (DuC.al. s.j;
rimur.
Regenerator, qui restituit rcmpubliRefragameii,contradictio; ellenmon- megterites Ljub. Mon. SI. XVII. 170. an. cam; ujonnan alkoto. Szaz. XXVII. 170.
dds. An. Sc. III. 16. an. 1290: dedimus ... 1422: darnna innumerabilia fuerunt illata . .. Szechenyi I. a magyar nemzet regenerade quibus nullam restaurationem sen refuta- lora.
sine refragamine . . . possidendas.
Regeiiitus, 3. de novo genitus; ujra
Refragarius, qui contradicit, resistit; tionem habere possunt.
ellenszeguld'. Dip. Alv. I. 83. Contra refra- Regacius, idem quod Ragacius; Tor. szuletett. Teut. Schul. I. 144.
Regens,, rector (Du C. al. s.). MarosvaTar. XI. 110. Et tenemini hinc vobiscum quagarios omni severitate pORnarum.
Refragrantia odoris, odor suavis, tuor famulos pro quolibet, unum Notarium sa'rh. gymn. Ert. 1894/5. p. 17. A seminafragrans; illatozds. Prot. inq. 279: dili- Curie cum uno famulo, duos regacios pro rium, neve!3liaz els6 igazgaloja (regense)
genter investigavimus ab eisdem, si aliquid quolibet, unum expensatorem, unum co- volt. .. pater Kormondi Imre.
Regens Chori Theatralis, sjmfecissent circa corpus predictum et ipsius se- chum et unum mereschalcum inter ambos.
Regal, statumen; polcz. Ger. Regal. phoniacorum concentus melici magister, mopulcrum, ut ex hoc alicuius odoris refraKronst. HI. 402: 1 regal ac cellarium cum derator; karmester (szinhazi). Pest Var.
grantia esset ibi.
Levt.
Refrenativus, 3., coercens, compe- vasculis. Tor. Tar. 1892. p. 567.
Regerari, (pro : regirari) reverti, in
scens; megzaboldzo, fekezo. Pel. De s. Regale, (Du C.) ius regale; kirdlyijog,
Emerico s. II. c. 4. Pudicitia anima3 refrena- felsegijog, urjog. It. regalia. Ger. Regal, orbem agi; visszakanyarodni. Cod. Dip.
tiva est omnis carnalis concupiscentia?.
Hohehsrecht. Kass. P. P. I. 294. quod Do- Arp. V. 240. In cuius clausure sive obstaculi
Refrescamentum, (DuC.) comme- mini Terrestres beneficio hoc auri lotura? gau- capite transeundo ipsum fluvium et tangendo
atus; elelmiszer. Ger. Erfrischung. Ljub. dentes collectum aurum, etsi illud Regale unam salicem regeratur per molendinum
Mon. SI. II. 73 : s i . . . propter. .. refresca- principis esset ad a?rarium tilulo reluitio- Emerici per partes occidentis per latitudinem
mentum oporteret. . . terrain aliquam exire. nis administrare intermittant. Jokai Pol. Div. duorum iugerum.
Regere, imperare ; parancsolni. Mon.
Refricalio, renovatio, excitatio, ani- IV. 9.
matio ; megujitds, felkavards. Fej. T. XI.
Regale banderium, V. s. Equites Com. Trans. I. 163. an. 1542: sed voluntas
animusque ipsorum in possibilitate nostra non
V. Un. 407. pro litis refricatione ... Star. aulici.
XXVIII. 83. an. 1268.
Regale consilium, senatus regis; est, illisque regere non possumus.
Regesta, Regeslum, (DuC.) liber
Refricator, refricans V. s. Recidiva- kirdlyi tandcs. Szaz. XIII. 121.
tor; felkavaro, szito. Knauz. M. E. Str. II. Regale fodinarum, reditus regius in quern regeruntur commentarii quivis vel
358. Cod. Dip. Cont. X. 142.
metallifodinarum; fejedelmi bdnyajovede- EpistolaB Summorum Pontid'cum. Item. Thesaurus, fiscus, quo regeruntur pecunise; lajRefrigerator!urn, vas ad refrigeran- lem. Torvt. Msz.
dum factum ; husito edeny. Szaz. XVII. 858. Regale majestaticum, jus regale ; strom konyv. (Heyse : Regesla: eine BefehlFiirdohoz valok . . . 2. HutilS (Refrigerato- fejedelmi jog. Torvt. Msz.
oder Bullensammlung, Urkundensammlung).
rium) hossziidad alakra keszitve ket foganRegale postarum, proventus regii e Cod. Ep. Pet. Paz. 1.130. ex officina ralionaria
tyuval s ket abroncscsal 97 frt.
cursu publico ; fejedelmi posta-jovedelem. de urbariis seu regestis antiquis, medio et sub
Refrigeratus, 3., refrigerans; lehuto, Torvt. Msz.
syngrapha sigilloque Friderici Hermanni Mafelfrissito. Pel. De s. Thoma s. I. c. 7. Aura
gistri Rationum. p. 135. Ut vero cum hac viRegales, V. Regalis. Torvt. Msz.
venti borealis est sanior et refrigeratior.
Regalia, a?, (DuC.) exactiones, tributa dua transigatur, dum ne regesta quidem exRefrigerium, (DuC.) refrigeratio, re- regia; husegi dij, regale. Ljub. Mon. SI. 1. hibita ac status rationum ignotus, probari a
creatio, solatium, quies; udules, beke. 48. Szaz. XXIV. 208. quod comites Vegla? nobis non potest. Cf. Vopisc. Prob. 2. . 2.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 104. Arch. tenentur occasione Concessionis Comitatus in Prud. Ttegl orey. 10., 1131.
Rak. IX. 62. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 448. omni festo Sancti Michaelis solvere regalias
Regestraliter, ut in actis publicis repro refrigerio anima?. Jogt. Eml. I. 509. Ducatui Veneliarum. Ib. 214. a feudalis huse"g- fertur; lajstrom szerint. Arch. Rak. IX.
Verancs. HI. 289. Passim apud scriptores ec- gel a feudalis dij vagj is a regalia jart.
019.
clesiasticos.
Regestrans (Archivi), V. RegeRegalia financia3, reditus aerarii puRefrigidarium, (DuC.) locus aptus blici; kozkincstdrnak fejedelmi igazokbol strator. Fej. III. App. D. Josephus Pornay
caplanda? refrigerationis ; husitd hely. Nagy jdro jovedelmei. Torvt. Msz.
Exc. Camera? R. H. Archivi Regestrans.
Hier.
Regalia maiora, minora; kirdlyi
Regestrare, V. Registrar e. Jokai Rab
Refriscamentum, V. Refrescamen- javadalmak, regale. Vuch. Jur. Feud. 49. R. I. 22.
tum. Ljub. Mon. SI. III. 172.
Jura singula, quag imperio civili insunt reRegestrator, V. Registrator. Tor.
Reftie, tri butum usitatum apud Turcas; galia audiunt; eaque vel maiora, qua? ex es- Tar. 1890. p. 792. regestrator Camera?
szokdsos, folyo add. Instr. Pac. Art. XII. sentia imperii civilis intelliguntur vel mi- Seep. Kass. Prax. I. 9.
Impositionem, qua? vulgo Ref tie nuncupatur, nora, quse imperio civili insunt ex iure poRegestratura, V. Registratura. Kass.
solverunt.
Prax. I. 24. Comitatus habet suum Archivum
sitive.
Refuga, a?, (DuC.) deserter, apostata;
Regalis, litterse convocatoria? a rege et Regestraturam seu Conservatoriuni Actoistentol elpdrtolt. Batty. Ger. 33 omnes re- emanataa ; kirdlyi meghivo level. Arch. Rak. rum publicorum.
fugae Angeli ilium (sc. diabolum) secuti sunt. II. (13. regalisom tenora szerint.
Regestraturalis, ad regeslraturam
Regalis papyrus, charla regia, macro- pertinens ; irattdri. Kov. Form. St. CXVIII.
Passim apud Ictos et scriptores ecclesiasticos.
Refundere, (Du C.) reparare, resarcire, colum; regdlpapiros. Ger. Regalpapier. Arch. Recensio formularii regestraluralis ration,
reddere; visszadllitani, visszaadni. Batty. Rak. VIII. 337. Diverse florum formaa in Re- aslatis Leopoldi 1.
gali Papyro.
Regestrum, (DuC.) Liber, in quern
Leg. T. II. 31.
Refusio, onis (Du C.) compensatio, reRegalista, as, a rege in comitia evoca- regeruntur commentarii quivis; jegyzek,
stitutio; visszaterites. Lzb. Cod. Med. T. II. tus ; kirdlyi meghivott, kirdlyi hivatalos. jegyzokonyv. Szaz. XIII. 79. Fej. X. 2. 147.
603: expensarum refusio. Arch. Rak. I. 9. Arch. Rak. I. 20. Convocatoris et speciflcatlo Hajnik. Perjog. 399.
Regestum, V. Regestrum. Szilady
Cod. Dip. Brass. Burg. 36. Kass. P. P. I. 232.regalistarum pro Conventu Husztiensi. Szaz.
Cf. Anabros. apol. David 8. , 42.
XVIII. 236. Consignatio . . . Regalistarum Tor. Magy. Eml. III. 10. et assignat eidem Re1. Refutatio, rejectio, repudiatio V. neoresolutorum . .. az ujonnan kinevezett gesta et alias scripturas suas.
Feudum refutare; visszautasitds. Vuch. kir. hivatalosok. Tor. Tar. 1891. p. 29.
Regia Domus Regis Hungarian,
Jur. Feud. 227. Fit vero feudum domino aperRegalitas, (DuC. 1.) regnum, dignitas V. Servientes Regis.
Regiestas, atis, regia majestas; kirdly,
tum I. lapsu temporis, ad quod illud constitu- regia ; kirdlysdg, kirdlyi meltosdg. Ge.org.
Regietas
Registrator
2. Regresstts
56o
kirdlyi meltosdg. Georg. Sirm. I. 279. Et azonallal tetszett minden leveleinknek igaz Prax. 1., 199. occasione regnicolaris inibi latro Cristoph claviger ac celarista Regie- regeslroma"t ide feljegyezneni, melynek seriese surrectionis.
Regnicolariter, in comilhs, publice;
statis.
sequenti modo sequitur, mely registratio
Regietas, regnum, dignitas regis; ki- volt eodem anno 15. Martii in Fogaras per me orszdgosan, orszdggyulesiley. Kuku Jur.
II. 291. His proinde omnibus mature et pro
rdlysdg. Georg. Sirm. I. 10. quattenus Ma- Samuelem Rozsnyai.
Registrator, (Du C.) scriba, notarius, gravitate meriti debite expensis, SS. et 00.
thiam Waidaflam ducerent de Praga ad Regietatem Hungarorum. Kuk. Jur. II. 34. ca- qui in acta refert; ab actis; konyvvezetS, Regnicolariter congregati. Monm. Comit.
lajstromozo; irattdros. Tkal. Mon. Ep. II. Trans. I. 42. Diar. Comit, II. 87. opus Depupitaneus Regietatis.
Regimen, inis (generis masculini) legio; 30: Conservatores racionum et quasi custo- tationis . . . Regnicolariter approbatum.
Regnicolena, V. Regnicola. Georg.
ezrcd, regiment. Arch. Rak. III. 689. regi- des reddituum et proventuum nostre commuminemque praelerea Carabinerorum intra- nitatis solent registratores vocari. Tor. Tar. Sirm. I. 77. Et Rex timebat, quia tota regni1881. p. 171. Instr. Jos. II. p. 39. . 110.colenarum sciebant surreptam coronam per
turum.
Regimen desultoriorum, V. De- E praecipuis eorum officialibus (scil Registra- Joannem Sepusiensem.
Regnificus, 3., regius; kirdlyi. Szasultorius; konnyii lovasezred. Torvt. Msz. turae) Registratore nimiruni, Expeditore et
mosk. IV. 424.
Regimen dragoiierorum, legio exhibitorum Protocollista.
Buda per omnigenas... clarissima gentes
Registratura, officium, in quo acta condrag.; dragonyos ezred. Szaz. XIV. 133.
Cuius regnificus sidera tangit apex.
Regularis militia seu Regimen Dragonero- signanlur; iktato hivatal, irattdr. It. reRegnotenus, quod ad regnum attinet;
rum constat ex decem companiis, unaquaque gistratura. Ger. Registratur. Inst. Jos. II. p.
8. . 11: Finem in eum, ut in protocollo ex- az orszdgot illetoleg; orszdgszerte. Moln.
compania ex personis 100.
Regimen pedestre, legio peditum : hibitorum ope concentratse praenolationis cur- Patv. 37. Quamvis de criminalibus materiis
yyalogezred. Ger. Infanterieregiment. Kass. sum negotii cujuslibet, ab ipsa hide exhibiiione multi commentaristse scribant, nullus tamen
P. P. I. 330. in eodem pedestri regimine usque ad repositionem in Registratura fa- eorum Regnotenus adhucdum pro Jure Publico est receptus. Torvt. Msz.
qua Cadetius assentatus.
cile conspicere liceat.
Regraciare, Regratiare, (Du C.
Regimen prsetorianum karaRegislratus, 3., in acta relatus V. s.
belyos dictum, cohors praetoria; testor Status registratus; jegyzekbe vett, ren- regratiare) gratias agere; megkoszonni, kdrtalanitani. Szek. Okl. HI. 55. Monm. Comit.
dezett.
ezred. Arch. Rak. 1. 31.
Registrum, vocis, soni varietas; di- Trans. I. 136. nos vestre dominacioni . . .
Regiminis Staab, legati tribunique
legionis ; torzs, fotisztikar ezredne'l. Ger. scrimen; vdltozat orgondban. Register (in omni humanitatis studio regraciare voluder Orgel). Tor. Tar. 1889. p. 607. ut templo mus. Ljub. Mon. S. 21. an. 1360. Pel. De S.
Stab. Arch. Rak. VIII. 392.
Reginale, corona, insigne capitis; ko- nostro organon estrueret: quod in se conti- Math. s. II. c. 3. Si rex daret alicui . . . fortarona. Kronst. III. 440: pro teca sive futrali w&tregistrd,(iii vocant,seu voces sequentes: 1 litium et a casu sequeretur eius praecipitium
ad reginale.
principal, octava principalis, cymbalis, quin- regratiandum esset regi. .. Star. VI. 9.
Reginalis, (Du C.) ad reginam perti- decima, quinta, mixtura, fleta maior, fleta mian. 1463. eis regratiando pro suo bono et
nens, regina3; kirdlynoi. Knauz. M. E. Str. I. nor, dulcian, sallicinalin pedali, subbass, octava, laudabili portamento.
Regraciari, (Du C. regratiari) vicissim,
817., 671. terrain reginalem. Cod. Dip.
quindecima.
Registrum universale, index aulse; mutuo gratias agere; koszonetet viszonozni.
Briiss. Burg. 7. Fej. [II. 5.
Ljub. Mon. SI. 21. an. 1360.
Reginalista, ae, subditus reginae; ki- udvari lajstrom. Szaz. III. 295.
rdlynd alattvaloja. Tor. Tar. 1893. p. 361. Regislum, V. Regestrum. Fej. III. Regratificare, gratiam referre; viReginatus, us, regnum, reginae pos- 378. Ita quod unum par mittatur Domino Pape szonozni, meghdldlni. Beth. G. lev. 377.
Dip. Alv. II. 23. adinvenire occasiones . . .
sessio; kirdlyno birtoka. Knauz. M. E. et ipse in Registo suo scribi facial.
Regitor, rector; kormdnyzo. Ljub. sincere inserviendi et regratificandi. SziStr. 1., 530., 691. terram nostram de gracia
lady. Tor. Magy. Tort. Eml. III. 477.
domini Regis nobis, el non Reginatui dona- Mon. SI. IV. 104. an. 1372.
Regratificatio, mutuum gratiflcandi
Regiuncula, V. Comitatus, parva retarn. Fcj. IV. 3. Comm. Hist, de Reginas
Hung. Coronandi more 17. Ex bonis, qua3 ad gio; kis megye. Bel. Geogr. Comp. p. 44. studium ; viszont valo szivesseg. Tor. Tar.
reginatum spectabant, nihil prorsus fas erat Arvensis Comitatus, 5. Incolmlregiunculam 1888. p. 478.
Regratiositas, grati animi significalio;
Slavi, Bohemi et Poloni.
alienandi.
Regius, i, (V. DuC. regius homo) homo hdlaviszonzds. It. ringraziamento. Pel. In
Regio-cpronalis, ad regiam coronam
pertinens; kirdlyi koronai. Kass. Jur. Civ. regius,flscalinus;kir. ember, ki mint idezd, Nat. Dom. s. IV. c. 1. Tertium mysterium di1., 270. in debitum Exmissionis meae obse- vallato jdrt el, kirdlyi bizomdnyos. Szaz. citur regratiositatis.
Regratitudo, It. ringraziamento, muquium prsenuncupatis Parlibus II. Executiona- XXII. 658.
lem Terminum ad Promontorium Regio-coRegnans, Us, regnator, qui regnat; tu83 gratiae; viszontszolgdlat. Fej. Jur. Lib.
ronalis Oppidi NN. 1. Comitatui I. etc.
orszdgl6j uralkodo. It. regnante. Szirm.
Suppl. 48.
Regravamen, iteratum aggravatum;
Regirare, (DuC.) verti; fordulni.
Regnativus, 3., ad regnandum pertiTkal. Mon. Ep. I. I. 196. an. 1278: regirat nens ; uralkodoi. Thurocz. 197. quia vigens ismetelt sulyosbitds. Tor. Tar. XII. 147.
versus septemtrionem.
industria et regnativa prudentia virtualiter excommunicacionibus, agravaminibus, regraRegirari, in orbe reverti; visszaka- dominatur gubernatione regni secundum ratio- vaminibus.
Regredientia, ae, regressus, redilus in
nyarodik. Knauz. M. E. Str. II. 324., 325. nem et legem diligentius circumspecta.
Regirus, i, (yvgoq) reditus, flexus; kaRegnicolse, (Du C. indigena); hon- possessionem rei amissae; viszonkereset,
nyarulat, hajlds, vissszafordulds. It. ri- polgdrok. Ger. Staatsburger. Car. Bel. De visszakovetelesijog. Vuch. Jur. Feud. 117.
giramento. Ger. Schwenkunk. Fej. VI. 143. Arch. 23. Regnicolae, solenni formula, di- In casu \ero iuris, quod vocanl regredienidem lacus secundum sui (suos) girum et re- cuntur status et Ordines, quin et reliquus po- tiae, cuinam ex feminis ius successionis corngirum separat ab invicem easdem duas pulus. (Dipl. Caroli Reg. Hung. 1327). Ludewig petal, an vasallo ultimo cui succeditur, an
terras.
T. 10., 5. Reliq. Mss. p. 478. de regno nostro primo acquirenti proximioribus.
Registrare, in registrum in acta pu- Hungarian ipsis aliqua subsidia per quoscunque
Regressualis, e (jus) ad regressum,
blica referre ; (Du C.); jegyzekbe venni. It. nostros Regnicolas afferatur. Cf. Augustin. actionem subsidiariam pertinens ; viszkereregistrare. Ger. registriren. Ch. Dubn. p. 99: adv. Faust. 20., 7.
setijog. Art. D. 1840. p. 66.
Sexaginta autem et octo prophanos ibidem
Regnicolaris, ad regnicolas pertinens;
1. Regressus, us, (DuC.) cautio; bizcrudeliler occiderunt et omnes successores orszdgos. Juriev. Jur. Met. 16.2-do sunt tositek. Ger. Regress. Coll. 242: in casu coneorum tarn viri quam mulieres eodem die sunt Articuli 53. I. Deputationis Regnicolaris victionis regressus. Passim apud Jurisconsultos.
registrati. Knauz. M. E. Str. 1. 61. 87. Dip. montanistica3 Art: 67 : 1791. ordinatae.
2. Regressus, ius proprietarii CambiaRegnicolaris insurrectio, totius
Reip. Rag. 24.
Registratio, actus in acla publica refe- populi ad rempublicam defendendam convo- lium, quo idem a Gyrantibus et Trassante
rendi; sorozds, lajstromozds. Gall, en- catio ; orszdgos folkeles. It. leva in massa, summse cambiariae et accessoriorum illius exregistrement. Rozsny. D. Diar. 311. mind- insorrezione pubblica. Ger. Landsturm... Kass. solutionem vel securisationem dictaminelegum
806
Regulares
Reiectamentum
cambialium exigere potest; visszkereset.

Regulares, (DuC.)Clerus regularis, Re- fluere, retrudere, effundere, vomere ; visszaArt. D. 1840. p. 76.
ligiosi, monachi; szerzetrend tagjai. Kon. sodorni, visszafolyni. Wemherus De adRegrosare, (pro: regrossare) nitidius Egyh. 360. Oltv. Act. Synod. 101.
mirandis Hung, aquis. p. 861. Hinc aquls ila
exscribere; tisztdzni. Arch. Ver. Sieb. XI.
Regulares Ecclesise, szerzetes egy- redundanlibus, ut recipi non possint, fieri, ut
omnia . . . in hanc formam publican) regro- hdzak. Cher. Jus. Eccl. II. 143. Regulares regurgitent scrobes, neque solum nihil aqua;
Kavi et inscripsi.
nuncupantur Ecclesiae, in quibus Religiosi admittant, seel etiam quicquid receperint, efReguardum, fors. idem quod ap. (Du C. cultum divinum celebrant.
fundant tanta rapiditate, ut refluxus impetum
regardum 1.) merces, remuneralio; her.
Regulares milites, V. Regularis accursum, equiti quamvis expedite et fugienti,
Ljub. Mon. SI. IX. 195. an. 1411: stent in militia. Torvt. Msz.
aegre effugere liceat.
mari cum bono reguardo.
1. Regularis, regula, ab ordine praescriRegurgitatio, refluxus, vomitus; visz1. Regula, ae, moralis sensus (DuC. 0.); ptus; szerzetesi. Kol. Kov. Chron. Tempi, p. szasodrds. tuldradds. Wernherus De
erkolcsi jelentes, ertelem. Batty. Ger. 25. 212 : absolutes ab erroribus alendos . . quod adm. Hung, aquis p. 831. pro compertum hacoelestis deliberanda denunciatio iuxta volun- vixerint, veste nihilominus regulari detracta. betur, illam aquarum accessionem non duci e
tatem ad voluntatem et circa aliam formatio2. Regularis, V. Regularis militia. montibus per vivos, aut alios occultos meatus,
nem et regulam.
Vas. Ger. A re"gi jo id. 37. hadnagy a regu- sed venire ab ilia scrobium regurgitatione
2. Regula, a?, liber regulas ad ritus ec- larisoktol.
et quasi vomitu, rursusque eodem redire et
clesiae pertinenles continens : egyhdzi szerRegularis militia, milites disciplina resorberi, idque stalis temporibus fieri.
tartdsi szabdlyokat tartalmazo konyv. militari assuefacti V. s. Regimen dragoneRegus, V. Combibator.
Sziz. XXVII. 347.
rorum; rendes katonasdg.
Rehabere, (Du C.) recipere, recuperare;
Regulse Juris; jogi szabdlyok. SzeRegularitas, disciplina ; rend,, rend- visszanyerni. Doc. Fam. Soos. Sec. 14. Pesty
gedi Ruhr. Pars. HI. p. 293: Regulae juris tartds. Gall, re"gularite. Pesty Szor. III. 123. Szor. III. 322. S. de Kz. Chr. H. 4., 5. quas
sunt sentenliae breves, axiomata. et proposi- in optima regularitatis moderacione vivunt. civitates . . . rex Siciliae cum magnis sumptitiones generales ex legibus vel SS. Canonibus
Regulariter, (Du C.) secundum regulas bus post modum vix rehabuit.
desumpta3, quae velut generalia principia ser- ordinis ecclesiastici; a szerzetesrend szaRehabicio, (DuC.) recuperatio; viszviunt ad Causas rite decidendas. Dividuntur bdlyai szerint elni. Vita S. Steph. 16. ab- szaszerzes. Szek. Okl. 1. 305. de rehabiin Authenticas, et merae Doctrinales. Illae bates et monachi nichil proprium habere cupi- cione et exsolucione ipsarum pecuniarum
sunt, quae authoritate Legislators, sacri vel entes, sed sub tarn religiosissimi principis paRehabilitare, (Du C.) in integrum reprofani, in corpore Juris sedem oblinuerunt... trocinio regularity vivere desideraverunt. stituere; elobbi, regi dllapotba visszaDoctrinales, quae etiam vocantur BrocarRegularium, liber regularum; sza- helyezni. Wagn. et passim.
dica, sunt axiomata Juris Consultorum, vel bdlyzat. Gall, reglement. Germ. Regel. Beng.
Rehabilitatio, (Du C.) in pristinam conaliorum Doctorum, ex Juris textibus, aut Phi- Ann. Er. Ccenob. 404. et interea Bullarium ditionem reslituere, in integrum reslilulio,
losophorum placitis deprompta uti sunt: Spo- Ordinis alibi iam laudatum sub titulo Quadri- elobbi dllapotba valo visszahelyezes. Ger.
liatus est ante omnia restituendus: Sine partiti Regularium a Reverendissimo piae Rehabilitirung. Jokai Uj f. II. 23.
litis contestatione, non valet processus : memoriae Patre C. M. gravi, praeclaroque opere
Rehabitatio, recuperatio (Du C. rehaPrivatio supponit habitum.
bitio); visszakapds. Tor. Tar. I. 145. de
congeslum, produxit in lucem.
Regula Karthusiensis; a nema
Regularius, 3. (DuC.) regularis, mo- quatuor florenorum auri rehabitatione.
bardtok szabdlya. Andr. Pann. 60. qui re- nachus; szerzetes. Pesty Szor. III. 122. fraRehabitio, (Du C.) recuperatio, restitugulam Karthusiensem, quam Pannoniorum tres minores regularii.
tio; visszakapds, helyreallitds. Cod. de
populus lingua malerna vocitat Nemabarath
Regulata militia, milites discipline Sztara. II. 230. Cod. Dip. Bruss. Burg. p. 34.
ftcerzethe.
militari assuefacti; rendes katonasdg. Ger. litleras ... super rehabitione vigintiquinque
millium florenorum pro dampnis, quae sua Re. Regulamentalis, regulae, normae, de- regulares Militar. Ker. Inst. Mil. 487.
creto conveniens; szabalyszeru, megsza1. Regulatio, actus ordinandi; szabd- g nalis Maiestas passa est in fodinis Bistribott. It. di regolamento. Reg. Mil. p. 24. lyozds, rendezes. Tag. Erd. II. 192. an. tiensibus. p. 36. Pro huiusmodi igitur summe
avena... erga apochas in pretio regulamen- 1762: silvarum regulatio. Coll. 2., 8. Kass. rehabicione ipsum Emericum Zerenches tali
tali. . . acceptelur. Lzb. Cod. Med. II. 310. Prax. 1. 22. Pfahl. Jus. Georg. 99. Georch. H. modo duximus assecurandum.
praeiunctura regulamentalis. Arch. Rak. T. I. 257. Regulatio Urbarialis.
Rehedifiicare, V. Rehedificare. Tor.
VIII. 90. regulamentalis portio. Szaz. VI.
2. Regulatio, lex, sententia; rendelke- Tar. XI. 36.
598. Art. Dia3t. Pos.~ 69. Necessarium Pa- zes, hatdrozat. Ger. Regel, Bestimmung. Pel. Rehedificacio, reaedificatio; actus denem, fcenum et avenam transeuntibus praesta- Pom. L. V. p. 1. art. 3. cap. 1. Tertio osten- nuo aedificandi; ujra valo felepites. Kub. D.
bunt parato sere, Pretio Regulamentali ex- ditur ratione divine regulationis, quia dt- Hont. I. p. 62 : a rehedificacione . . . mosolvendum.
vina sapientia hanc regulam statuit, quod di- lendini.
Rehedificare, re -f aedificare, de novo
Regulamentaliter, ex praescripto, vina mediantibus angelis ad hominem pervesecundum regulam, regular convenienter; sza- niant.
aedificare, restaurare ; ujra felepiteni. Cod.
bdly szerint. Gall, regulierment. Ger. regelRegulationalis, ad actum ordinandi Dip. Arp. Cont. XI. 353. nee ipsos muros vel
recht. Jogt. Eml. T. III. 332. Art Dia3t. Pos. 0. pertinens; szabdlyozdsi. Vas. Ger. A regi jo ipsas domos rehedificabunt sine licentia
Arch. Rak. IX. 612.
id. 26. A regulationalis processusnak pro- speciali domini Ducis suique Consilii.
Regulamentaris, V. Regulamen- cedurajat in paribus lecopialva humillime sub- Rehibere, pro: rehabere. Fjp. Szam.
talis. Jogt. Eml. T. III. p. 374 : equitibus pre-mittallom.
p. 88. an. 1388: rehibere . . . haereditates.
tio regulamentari . . .
Rehibicio, (pro: redhibitio) (DuC.)
Regulativus, 3. regens, per regulam
Regulamentum, (Du C.) regulae, prae- rtirigens; szabdlyozo. Pdzm. Dial. 481. .
mulcta, praestatio ; birsdg, visszaadds. Pesty
cepta ; szabdlyzat, rendszabdlyok. It., reRegulatorius processus, in nego- Szor. HI. 40. rehibicio florenorum.
golamento. Gail, reglement. Regulamentum tio ita dicti urbarii regulandi actio instituta;
Rehonorare, honorem referre; vipro Regio-Hungarica Nobili Turma Praetori- Art. D. 1840. p. 24. Kass. P. P. I. 326.
szont tisztelni. Pel. In Vig. Nat. s. c. 3.:
ana Viennae 1795. Kass. Prax. I. 22.
Regulus, i, pars ilia metalli, quae expe- Rehonorando in terram nos prostramus.
Regulamentum Militare, lex, prae- rimento peracto remanet in catillo ; szinfemReiecta, ae, procrastinnlio, reiectio, proscriptummilitare; katonai szabdlyzat. Opin. szemecske, kirdllya ercznek. Kecsk. P. Otv. rogatio in terminum novum ; mas torvenyes
de Venat. Moln. Patv. 77.
155.
napra elhalasztds. Szirm.
Regulare, (Du C.) ad certain legem reRegulus primarius,comes, proceres;
Reiectamentum, deiectio, exinanivocare, dirigere, componere; szabdlyozni. el6kel8, orszdgnagy. Verancs. Hist. I. 292. tio ; ilriilek. It. rigetto. Gall, dejection. Hist
It. regolare. Gall, regler. Ger. regeln. Inst. Untie quatuor primariorum regulorum Nat. 17. Sumta alimenta sic in substantiam
Jos. II. p. I. declarato, quod Magistratus illi .. Hungariae: Thomae Strigoniensis Archiepi- suam sensim convertunt, ut inde crescant:
nondum regulati sunt. Opin. P. IV. Sec. . scopi, Stephani Bathorei, N. Orzagi et Lau- quoniam vero (demtis forte paucissimis gene9. per bene regulatas exslructasque vias. rentii ducis HII. facete dicta memorantur.
ribus) singulis certum quoddam incrementi
Coll. I. 2. Ker. Inst. Mil. 436.
Regurgitare, gurgitis in moduni re- tempus definitum est, necesse est machinae
Ueiectilis
Reinducere
\. Relatio
567
incrementum contraria transpiralione aliisque tum Poseghiensis, VerScziensis etc ad Sacram bus quis in bona iterum restituitur; visszareiectamentis temperari.
Regni Coronam spectantium flendam Rein- iktatd level. Sz6k. Okl. III. 98.
Reiectilis, quod reiici debet et potest; corporationem. Batty. Leg. 1.699. (Decret.
Reinvehere, rursus in usum recipere;
elvetendd. It. rigettabile. Gall rejetable. S. I. Caroli III. an. 1725.) Ker. Nap. 262.
ujra behozni. Numi Hung. 152. .
Benkfi. Top. Misk. 44. Surculorum prius a Reinducere, aliquem in possessionem
Reinvenire, amissa reperire; ujra
superfluis ramis, foliis, petiolis, cirrhis et ex- quandam 'rursus inducere ; ujra bevezetni a megtaldlni. Pesty Szor. III. 371. Cod. de
tremitatibus reiectilibus orbatorum.
birtokba. Fej. X. I. 637. dicta authoritate Sztara. II. 168. Marc. Chr. II. 78. Bod. Hist.
Reigniri, denuo ignem concipere, natu- apostolica in hac parte nobis commissa rein- Un. Trans. 448. B6k. Paszt. 111.649. an. 1701.
ram ignis rursum induere V. s. Igneitas; duximus, restituimus et reintegravimus.
Reinventatio, V. Inventatio. actus
ujbol egni, tiiztermeszetet visszanyerni.
Reindulgere, remittere; elengedni. rufsus inventandi, inventationem inspiciendi;
Reimpedere, reambulare; bejdrni. Fej. VII. 140. Ceteris debitis et servitys eo- uj osszeirds. Thok. Diar. II. 355. Praamissa
Fej. IV. \. 337. Homo noster. . . terras eius- rumdem populorum per praedictum Abbatem reinventatio rerum praespecificatarum antedem castri nostri reimpedeverat, (reambu- relaxatis et per omnia (saecula, tempora) rein- cedenter Munkacsini inventatarum etc.
dultis.
laverat).
Reinvestire, (DuC.) iterum locare,
Reindulsio, permissio, condonatio, reinvestire denuo; ujra elhelyezni. It. rinReinipcdire, alios arcendo aliquid recuperare; mdsokat akaddlyozva elfog- missio; ujra valo dtengedes. Cod. Dip.vestire. Gall, de nouveau placer. Ger. wieder
lalni. Cod. Dip. And. II. 94., 103.
Pat. Hung. V. 167., 239. Turn pro remissione belehnen anlegen. Beng. Ann. Er. Coanob.
Reimpendere, reddere; visszateri- et reindulsione premissorum bonorum . . . 340. ac toties quoties casus evenerit, reinteni. An. Sc. I. 64. an. 1419: quare obligato- Nobilibus dominabus Veronice relicta ac Elene vestiri debeant in similibus censibus (Capires m e i . . . iusta debita mihi solvere et reim- filie nee non Caspar Benedicto et Laurencio talia).
pendere non deberent ?
filys condam Anthoni literati ducentos et triReiiiviare, (ab ital. inviare) denuo
Reimpetere, reposcere; visszakove- ginta florenos dare et persolvere promisisset mandare ; ujra utasitni. Pest Var. Levt.
telni. Cod. Dip. And. II. 3d., 45.
et assumpsisset.
Reinviatio, actus denuo, rursus manReimpignoratio, actus de novo imReinieudatio; ujra valo huberbe Am6i;visszakuldes. It. rinviare, rimandare.
pignorandi; visszelzdlogositds. Magy. Tort. adds. Vuch. Jur. Feud. 44. tales (res) qua Gall, renvoi, renvoyer Kass. P. P. 1., 197.
Eml. XXX. 121. an. 1535.
legitimo modo in feudum constituta?, facta ac ubi detegi valuerit ad locum profugii
Reimponere, denuo imponere, redu- quoquomodo apertura in feudo ad dominum reinviationis . . .
cere ; visszavezetni. Fej. T. XI. V. Un. 209. reversae, alii rursus in feudum conceduntur;
Reis-Eflendi, (ab arab. reis, rees,
fluvium in et ad pristinum et verum cursum actus, quo id fit, reinfeudatio vocatur.
reyis, caput) Cancellarius, praefectus cancellaseu alveum reimponere.
Reingressus, us, Peregrinatio ad loca ria? apud Turcas ; dllami kanczelldria feje.
Reimprimere, de novo imprimere; sancta. (V. Arch, fiir lat. Lexicogr. IV. 268).; Bel. Geogr. Comp. 547. Cancellarius Reisujra lenyomtatni. S. Benko". Top. Misk. zardndoklds. Chr. Dubn. 72., 50. De sevi- Effendi.
Prsef. Topographiam Oppidi Miskoltz, . . . cia, expulsione, reingressu et morte Petri
Reiskital, Cancellarius; kanczelldr.
mulli meorum reimprimi desiderant.
regis.
Szilady Tor. Magy. Eml. VI. 55. Kapucsi bassa
Reimproperare, ulcisci; visszatoReinhibitio, actus e contra inhibendi; aliquo temporis spatio Buda se detinuit et imrolni. It. rimproverare. Han. Mon. Jur. II. viszontiltakozds. Kass. Jur. Civ. II. 11. in perfecta re, qua comissio nullum egressum
142 : si quis reimproperaverit . . . in cu- forma Readmonitionis et Reinhibitionis rehabuit, reverti debuit, Reiskital sive Canriam . . . sibi factam.
cellarius, qui hac vice audiento non interspondendi honorem habeo. Kovy El. 829.
Reimproperatio, actus ulciscendi;
Reinplantare, de novo, iterum plan- fuit .. . memoriale in praesentia Reiskital et
megbosszulds, visszatorlds. Han. Mon. Jur. tare; ujra beultetni. Bek. Pil. II. 511. an. Khoja Magno vezerio traditum est.
II. 142.
1712. 03conomiam reparare . . . ac reinplanReisz-ef f endi, V. Reis-Effendi. Thury
Reinaugurare, rursus inaugurare; tare debeant.
Tor. Magy. Tort. Eml. II o. I. k.
restituere ; ujra beiktatni. Rozsny. D. Diar.
Reinsinuatum, iterum publice insiReiteratio, iteratio, repetitio: ismet500. Hogy minden e!6bbeni tiszteinkben rein- nuare ; hivatalos viszonkozles. Kass. P. P. les. Art. D. 1840. p. 30.
auguraltatvdn, azokban holtig megtart- I. 156. De Insinuatis, Reinsinuatis et Notis Rejecta, ae, in aliam diem dictam proliassam.
Praesidialibus. Az elnoki hivatalos kozlesek, crastinatio ; mas torvenyes napra valo elReincidentia, (Du C.) iteratus lapsus, Viszonkozlesek, Jelentesek, Ertesitesekr61. halasztds. Szirm. Gloss. 161.
prolapsio; bunbe valo visszaeses. Ron. Egyh.
Reintegracio, (Du C.) in integrum reRejectamentum, V. Textum sub Ve423. absolutio ad reincidentiam, ha azon stitutio, instauratio; megujitds. Szek. Okl. I. teramentum; lim-lom. It. ritagli, gheroni.
feltet alatt adatik meg, hogy a felmentett, ha 211. promissionis reintegracione.
Gall, choses inutiles Ger. Abfalle.
igeretet bizonyos id6 alatt nem teljesiti, ujra
Reinterpellare, mutuo deprecari pro
Rejudaizare, redire ad sacra Judaeoazon fenyitek ala keriiljon. Cher. Jus. Eccl. II. aliquo; viszont kozbejdrni. Pel. De comme- rum; visszaterni a zsido hitre. Szentiv.
376. Solet a 11 tern absolutio fieri 4. ad rein- mor. defunct, s. I. c. 6. Anim* de purgatorio Curios Misc. III. Quinla Synops. Chron. 1288.
cidentiam, dum cuipiam ad certum tantum ereptae reinterpellant pro his, qui eis sub- Secta Reiudaizantium invalescit in Gereffectum imperlitur absolutio e. g. ut semet venerunt.
mania.
coram Judicio sistere valeat.
Reinthronizare, rursus in thronum
Rejungere, iterum, rursus adjungere
Reincidere, (Du C.) recidere, relabi; locare, reponere aliquem in sceptra; vissza- alicui rei; visszacsatolni. Fej. T. XI. V. Un.
visszaesni. Oldh. Cod. Ep. 466. Regina iam helyezni a tronra. It. reintronizzare. Fej. I. 394. regina promittit se oppida regno Hunmelius valet, sed sa3pius solet in eundem mor- 255. Quapropter reinthronizavimus eidem gariae rejuncturam.
Ecclesiae Sanctorum Patrum.
bum reincidere.
Relare, relinquere ; hdtrahagyni. Ger.
Reintimare, iterum notum facere, ali- zuriicklassen. Han. Mon. Jur. P. I. 152 : conReincipere, (Du C.) denuo, iterum incipere; ujra kezdeni. Eszt. Okm. p. 135. quem rursum certiorem facere; ujra tudd- cesserunt magistro,... u t . . . possit ire ...
(Capitulum Eccl. Slrigon.an. 1468.) Semper... sitani. Cod. Telek. X. 246. Domino Guberna- dummodo relasset eius loco unum expertum
sic reincipientes et continuantes . . . futuris tori aut Baronibus... per noslras litteras aut in arte barberiae.
temporibus celebrcntur Missse.
nuncium nostrum reintimare teneamur.
Relascatio, relaxatio; szabadon boReincorporare, denuo, iterum adiun- Szek. Okl. III. 108.
csdtas. Ljub. Mon. SI. IV. 105. an.
gere, attribuere, adiicere, adnectere; visszaReintrare, (DuC.) iterum intrare; is- 1373.
kebelezni. Ker. Nap. 260. reincorporare- met visszaterni. Gall, rentrer. Pel. De corp.
1. Relatio, (Du C.) commercium, contur Banalus. Art. Diaet. Pos. 41. Fej. Jur. Lib.Christ, s. HI. c. 5. Totus ille sanguis visus est junctio, respectus; viszony. It. relazione.
recipi inlra hostiam reintrando.
309.
Vern. Met. 48. Relatio est entis determinaReincorporatio, rursus adiicere, adReintroducere, iterum inducere; tio contingens externa nonnisi per comparaiungere; visszakebelezes. It. reincorpora- ujolag bevezetni. Pesty Szor. II.. 96. Cod. tionem cum alio ente cogitabilis e. g. magnum,
parvum, multum vel Professoratus, Discipuzione. Gall, r&ncorporation. Art. Diaet. Pos. Dip. Pat. V. 161; 231.
Reintroductoria, scilicet littera?, qui- latus. Cf. Quint. 8, 4, 21.
117. Petitam per Status et Ordines Comita-
568
2. Relatio
Relaxatorium
Reluitionalis
2. Relatio, officium referentis; elffadoi

Relaxatorium, (sc. scriptum) remis- ligiosus possidendorum Bonorum capax. Adtiszt. Szaz. XXIV. 40.
sionem continens; feloldo irat, eltorldpa- modum Reverendus ac Religiosissimus
Relatio matutina, rei gestse exposi- rancsolat. Kov. Form. St. CXXVJI. Relaxa- D. T. Pater in Christo Colendissimus.
t i o ; jelentei. Ger. Rapport. Reg. Turm. torium in causa certi Tmiri, ultra triduum
Religioso-moralis, ad bonos mores
Praet. 96.
detenti, ut Judlium cum Jurassore non obstan. et ad cultum Dei pertinens; vallds-erkolcsi.
Relativum, (DuC.) relatio, compara- Inhibitorio exlrajudlc. eisdem exhibito ad de- Cher. Jus. Eccl. II. 180. quae Civitas ex polititio; viszonylagossdg. Pazm. Dial. 361.
sumptionem Marcar. procedant. Georch. H. T. cis aut moralibus arguments statuebat, se
Relativus, 3., (Du C.) commercio cum IV. 268.
quoque ul sua ex religioso-moralibus prinaliis rebus connexus, alias res respiciens, cum
Relegatorius, 3., V. Litterae rete- cipiis recipere.
eis comparalus, ab eis dependcns, ad eas per- gatoriae.
Religiosus, i, sacerdos (ap. Fin. alio
tinens ; viszonylagos. It. relativo. Vern. Met.
Relevatrix, qua? releval; konnyitd. sensu); pap. Pray. Dext. D. Steph. p. 105 :
38. Quantitas sensu relativo est reprsesenta- Fej. V. II. 395. qua? est humanae posteritatis Turn Sacra Dextera cum primis Religions
tio de variis duarum aut plurium invicem com- restauratrix et lapsi Evae seminis relevatrix. linteatis, turn populo osculanda tradita est.
paratarum quantitatum. Passim apud Augustin.
Relevatus, 3., sculptus, cselatus; dom- Cod. Dip. Arp. Cont. III. 50. Kovy El. 3'*.
Relator, approbator (Du C. al. s.); he- bormu. Szaz. IV. 678. cuppe cum suis co- Moln. Patv. 48. Cf. Salvian. avar. 3, 5.
lyeslo, megerd'sitd. Batty. Ger. 239. Te . . . pertoriis cum aliquibus figuris non relevatis
Reliquia, ae, pro: reliquiae; ereklye.
avidissimum sciens de omnibus auditorem in transilvania preparate.
Tor. Tar. 1888. p. 566. Item reliquia una.
immo et prsestantissimum relatorem. Nota
Relevium, Gall, relief, rachat (Du C.); Cf. Appul. de mag. 6.
Bath. Existimo . . . quod in Diplomatibus no- a hube'rurnak jdrt oroksegi dij. Uj.
ReliquiaB baptizatse, reliquiae supstris toties occurrit: referente tali intelligen- Magy. Muz. HI. 192. Siquis comitum vel positiciae, pro veris et genuinis habitae; hadum esse : recognoscente tali, et bine sub baronum nostrorum sive aliorum tenentium mis ereklye. Pray. Dext. D. Steph. p. 76 : si
primis Regibus nostris legimus: auctorisan- de nobis in capite per servitium militare mor- quis est, sc. digitus S. Steph. aliena enim id
tibus his et illis : quae cognata sunt.
tuus fuerit et, cum decesserit heres suus, plene fide refero, aut Stephani Protomartyris, ut
Relatoria, ae, (Du C. Relatoriae) Iittera3 etalis fuerit, et relevium debeat, habeat here- Pragensem, aut ex earum reliquiarum nuconfessionem, relationem continentes; tudo- ditatem suam per antiquum relevium,scilicet mero esse arbitror, quas baptizatas nuncusito level, vallds level. Szaz. XXII. 36i. heres vel heredes comitis de baronia comitis pare solemus.
Deak. Magy. Holgy. 328. k6rtem Relatoridt Integra per centum libras
Reliquiariolum, dimin. a Reliquiario;
es nem adtak. Tor. Tar. 1887. p. 584. Cod. Relevium ad misericordiam, V. (kis) ereklyetarto(cska). Arch. Rak. VIII.
Dip. Pat. II. 269. Cf. Cod. Theod. 13, 5, 8. Relevium rationa bile; konyoriiletre epult 319.
Reliquiarium, (Du C.) theca sacrarum
Relatorialis, V. Litter ae relato- orokosodesi dij.
riae.
Relevium rationabile et legiti- reliquiarum; ereklyetarto. It. reliquario. Gall,
Relatorio-executionales, litterse, mum, (Du C.) dicitur, quod a Lege statutum reliquaire. Cher. Jus. Eccl. I. 291. Capa untem
quibus executio insinuatur ; itelet ve'grehaj- vel Consuetudine inductum est, ut dislingua- S. Martini erat opertorium, in quo servabantdsdrol tudosito lecel. Torvt. Msz.
lur ab eo Relevio, quod a domini arbitrio pen- tur S. reliquiae, item sacra vasa el paramenta
Relatorio testimoniales, relatio- det, quod Reliev a mercy, vocant; torve- pro Missae sacrificio et quoniam haec relinem tcstimonii continentes litlerae; tudosito nyes orokosodesi dij. Uj Magy. Muz. HI. quiaria postmodum aedificiis reclusa fuere,
192. Relevium rationabile et legitimum ipsa aediflcia capellae dicta sunt. Arch. Rak.
tanubizonysdg level. Torvt. Ms/.
Relatorio - introductorius, rela- az, mely torveny es szokas altal van megalla- VIII. 344.
Relligio, teneritudo. V. s. Fides;
tionem de facta introductione continens; pitva s kiilonbozik attol, melyet a hiiber ur
jelentve bevezetd. Proj. Leg. Civ. 232. Rela- onkenye szerint szab, mely: relief a mercy gyengedse'g.
Relocatio, actus denuo locandi; visztione per introductores super peracta intro- vagy relevium ad misericordiam.
ductione praestita, fassiones una cum relatoRelevum, i, (ab it. rilevo), opus caela- xzaberles. Karolyi Mat. Tent. 9. conductorio-introductoriis, authentico fassionum tum; dombormu. Szaz. VI. 358. pro ipso rem ante deflnitum tempus excludere nequit,
Prolocollo separatim ducendo per extensum pelvi de argento albo et cum parte deaurata si finite locationis tempore conductor re uti
continual, silente locatore fit tacita relocatio.
inserentur.
cum relevo.
Relocatio-Conductio, V. RelocaRelatus, us, relatio ; jelentes. Szek. Okl.
Relicta, ae, (Du C.) vidua proles habens;
III. 88. dictis ac relafibus eiusdemfldemcre- ozvegy. Jogt. Eml. T. I. p. 118. Samb. Tyrn. tio. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 560. Si quis post
Relictor, qui deserit, relinquit; elha- finitum tempus primae locationis, in usu rei,
dencie adhibere velitis,
Relaxacio, (Du C. remissio), actus le- gyo. Andr. Pann. 11. Cf. Augustin. Civ. Dei Locatore patiente persistat, sub iisdem Conditionibus, Relocatio-Conductio tacita fieri
gandi; dtengede's. Tor. Tar. 1887. p. 484.14, 26.
testamentaria legacio seu relaxacio . . . po- Religare, excommunicare; kikozosi- intelligitur.
merium vigore testamentarie relaxations pos- teni. Piszter Sz. Bernat II. 270. melius . . . Relucere, lucem effundere (Du C. al.
sidere.
effugatur aut etiam religatur, quam sinitur s.); vildgossdgot drasztani. Batty. Ger.
154. Boniformis vero relucens ad sua ...
Relaxans vel Relaxantia, (sc. phar- vineas demoliri.
maca, remedia) idem ac Emolliens (DuC. reReligionaris Religionarius, 3., animus . . . quod jumentorum est jumentis
laxare, alvum purgare); Idgyito, Idgyito religionis, ad religionem spectans; valldsi. tribuit.
szer, hashajto szer. Bene Med. I. 281.
Hist. Eccl. Ev. 280. Coordinatio Rei ReliRelucrare, litem reobtinere; visszaRelaxare, (Du C. remittere),; elengedni. gionaris Ecclesiasticae Superintendentiae A. nyerni (a pert). Batty. Leg. III. 396. an. 1414.
Kronst. III. 94 : Tewldvariensibus sunt rela- C. Add. Evangel. Tibiscanae 94. Ille legem reReluibilis, quod relui polest; visszaxati, quod gentes d, Maylathii illuc descende- ligionariam infinitis Intimatis,Explanationi- vdlthato. Kovy El. 308. Sed quae apud altcrent, 0. 20,
bus, Restrictioiribus perfringit. Nov. Galend. rum Titulo reluibili sint.
Relaxata, a?, remissio; leengedes, 381.
Reluibiliter, V. Text. s. invalidabilikonnyites. Torvt. Msz.
Religiosa domina, sanctimonialis; ter; visszavdlthato modon. Ger. auf cine
Relaxalio conductionum, remis- a.pdcza. Sz6k. Okl. I. 37.
einlosbare Weise.
sio cond.; be'rletleengedes. Ger. PachtReligiosa Familia, societas, ordo
Reluitio, redemplio (Du C. resolutio);
Nachlass. Lzb. Cod. Med. III. 491.
sacerdotum vitam co3libem soli deo et reli- visszavdltds, kivdltds. Kass. Jur. Civ. II. 1.
Relaxationalis, Litterae relaxationem gioni devotam agendum ; szerzetes csaldd, quod secus eundem manere deberet liberatur
continentes ; drleszdllito level. I. Rak. Gy. rend. Oltv. Act. Synod. 3.
v. g. in Reluitione Pignoris, si Admonitio
124, az vamrol szolo relaxationalis.
Religiosi, vel Regulares, Clerus regula- peragalur cum integrali summa. Kass. Prax. I.
Relaxatorio Prseceptorium, (sc. ris ; szerzetrend tagjai. Kon. Egyh. 360.
104. Knauz M. E. Str. II. 114., 145. Tor. Tar.
Scriptum remissionem prsecipiens); feloldo
Religiosi claustrales viri, fje- 1888. p. 661.
parancsot tartalmazo level. Kov. Form. minae, monachi, monachae. Tab. Conscr.
Reluitionalis, e (pretium), ad redemSt. CXXVI. Relaxatorio Praeceptorium
Religiosissimus, titulus honoris; ptionem pertinens; vdltsdgberi. Kass. Prax.
Vice Comiti sonans pro executione peragenda. fo'tisztelendo. Moln. Patv. 48. Superior 7?e- I. 204. basim defigendi quotannis prefii re-
Reluitorium
Remedium
Remorsus conscientise
S69
luitionahs serici galetarum in Hungaria con- mediri voluerit, inhibeat latam sententiam. talem unionem divisi dominii feudum in bostituit. . .
2. Rak. On. 15. nobis omnibus moram fecit num allodiale convertalur, ideo passim approReluitorium, redemptionem pignoris ad exiliendum carpento, donee occurrentibus priatio, nomine allodisationis insignilur. Apattinens negotium; zdlogvdlto iigyelet. undique aulicis malo remederetur.
propriatio contingere potest I. refutatione doGeorcli. H. T. IV. 61.
Reme.dium, (DuC. 3.) a monetarum mini directi in favorem vasalli vel gratuite vel
Reluitorius, 3., quo quid redimilur; pondere et materia parva et lege concessa onerose, quae si gratis fiat, in specie remisvisszavdltdsi. It. di riscatto. Gall, de rachat. declinatio; elteres, remedium, az 6rczpenz xio neocus feudalis dicitur.
Ger. Loskaufungs . . . Hist. Eccl. Ev. 278.egyes darabjainak torveny szerinti sulyatol 6s
Remissionales, (sc. littterae) quae rePenduntur solutiones hae (cathedratico et Se- tartalmatol valo igen csekely es megengedett scribuntur ei, qui primus scripsit; feleW lenioris honorario exceptis) in schedis, quas re- elte>6s. Kecsk. Otv. 167.
vel. Tor. Tar. XII. 80. Kov. Form. St.
luitorias vocant. Kass. Jur. Civ. I. 6. Fej. Remedium heroicum, vena? sectio; LXXXVIII.
XI. V. Un. 109.
ervdgds. Bene Med. I. 148.
Remissoria, iudicium, sententia reRelutionalis Summa, (recte: reluiRemedium extrajudiciale, V. pudiata ; visszautasitd itelet. Georch. H. T.
tionalis), summa solvenda; vdltsdgdij. Faber. Extrajudicialis; perkivuli orvoslat. Torv. IV. 212.
Jur. Met. 25. per notabilem Summae relutio- Msz.
Remissorio - continuatorius,
nalis pro auro et argento elevationem.
Remedium juridicum, jure con- folytatolagosan visszautasitd (itelet). Cod.
Rem alicuius exsequi, alius rem cessa medela ; torvenyes orvoslat. Torvt Camb. Merc. 111. Expensas submissionis ad
in judicio agere; mas iigyeben birosdg Msz.
forum revisorium appellans ; remissionis vero
eldtt fellepni. Hajnik Perjog. 176.
Remedium prsescriptionis; V. tarn in appellatorio quam et revisorio foro, si
Remachinari, dolos nectere; agyar- Praescriptio; elidozest gdtlo orvoslat. remissorio-continuatoria sententia interkodni, suttyomban valaki ellen munkdl- Torvt. Msz.
venit, Actor, secus autem is, qui per latam
kodni. Jan. Pan. Poem. II. 95 : Ignorat ille Remedium sustentativum, quo sententiam favorem executionis obtinuit, antimiser, ignorat quanta et ego remachinatus lis in puncto quodam sustentata, ad finem cipare debet.
fuerim in eum.
perduci nequit; fentarto orvoslat. Torvt. Remitor, Remigator, evezds. It. reRemandare. (DuC.) renunciare, nun- Msz.
matore, remigatore. Obs. Jadr. 403. et quaciare ; visszajelenteni, tudositani. End. p.
Remeliorare, (Du C.) restaurare, cor- tuor propugnaculorum cum pavimento, ubi re563. (Ladislai III. Constitutio an. 1279.) videant rigere, reficere, restituere; javitani. Thurdczi mitores remos protrahebanllb. 402. ne remiet inquirant. . . veritatem, et demum nobis Chr. Hung. Steph.31. Fracturas sive scissuras gatores ex eis defectum aliquod pati vafldeliter debeant remandare, ut nos .. , no- parietum ac tectorum perspicacibus oculis ac luissent.
bilibus . . . sciamus . . . respondere. Tkal. morose inspiciebat et statim remeliorari Remittens,primus syngraphae acceplans;
Mon. Ep. I. 173. an. 1274. qualitatem terra? procurabat. Fej. X. 1., 216. M. Flor. Fontes rendeld, intezvenyes. Ger. Remittent, Wechdebeatis nobis in litleris vestris remandare. II. 142.
selgla'ubiger. Proj. Leg. Civ. 263. ut nonnisi
Kandra Reg. 498. iudex remandavit nobis
Remembrata, v. remembrantia, tales cambiales litterae pro privilegiatis quarto
per literas. Cf. Eutrop. 2, 13; Cassiod. Hist. (Du C.), Anniversarium pro defunctis celebra- loco classificandis habeantur, pro quibus paEccles. 10, 12.
tum; evfordulati gydszmise. It. rimem- rata pecunia numerata est, quales sunt per
Remanentia, residuum, pars, quae re- branza. Nagy Hier.
remittentem vel indossatum, aut quemvis
manet (Du C. al. s.); maradvdny, maraRememoratio, (Du C.) recordatio; alium empta?, sed propter denegatam acceptadek. Faber. Jur. Met. 150. Si proin Metalli- megemlekezes. Tor. Tar. 1889. p. 473. Cf. tionem vel solutionem cum protestatione refodinae adiuncta iam admittant, ut non modo Vulg. Psalm. 37, 1; et 69, 1; Arnob. in missae aut denique ad trassatum, fidem trassanadditamentis Urburariorum opus non habeat Psal. 69.
tis secutum, expeditae.
amplius, verum defalcatis impensis notabilem
Rememorativus, 3., in memoriam
Remizare, remigare; evezni. Ljub.
remanentiam largiatur, in hoc statu addita- reducens; visszaemlekezleco. It. memora- Mon. SI. V. 261. an. 1334. pro capucio permentum Urburariis in ratis trimestribus suc- tivo. Serm. Cat. 143. quod siculi Missa est duto . . . in remizando galeam.
cessive restituitur, qua? compensatio impen- signum vita? et Christi mortis rememoratiRemoboth, Sarabaitae q. v. (Du C.)
sae recompensatae (wieder erstatteter Ver- vum. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. X. 90. Remocare, trahere; vontatni. It. rilag) nomine insignitur. Tor. Tar. 1887. p.
Remensuratio, actus iterum metiendi, morchiare. Ljub. Mon. SI. V. 263. an. 1334 :
182. Bene Med. I. 36.
ujra valo megmeres. Pfahl. Jus. Georg. II. pro vino dato une barche ad remocdndum
Remanere, convinci, coargui, Ergo 135. an aliquis eorum et in quo Diverticulo marcilianam.
forma activa sensum habet passivum (Du C. fundorum suorum intravillani, agrorum et praRemonstrantes, in Belgica dicti Aral. s.); elmarasztaltatni. Fej. VII. 247., torum authenticatoriam Rememurationem meniani haeretici, qui libellum supplicem Re190. Andream sacerdotem contra Johannem institui.
monstrantia dictum adversus Calvinistarum
memoratum in iudicio trium marcarum decreRementionare, supra memorare; fe- Synodum Dodracensem, supremis Hollandia?
vimus remansisse. Kandra Reg. 218.
lebb emliteni. Kuk. Jur. I. 462. prouli etiam, ordinibus exhibuerunt anno 1610. (Du C.)
Remanire, removere, loco movere; quod rementionatas Partes Transcollapianas Syll. Pos. Ass. LX. An. Ita sane decent Jeeltdvolitani. Arch. Ver. Sieb. VI. 1., 189. concerneret...
suitae, Remonstrantes, et omnes liberi arbivos. . . concivem vestrum .. . ab huiusmodi
Remigator, remix; evezds. Batty. Leg. trii patroni,
officio remanissetis.
T. II. 364. an. 1243. Schlag. 769.
Remonstratio, (Du C. consilium, moRemarius, i, remorum confector;
Remigratorius, 3., Passuales remi- nitum), kifogdsi jog. Ger. Kundschaftsrecht.
evezdcsindlo. Ljub. Mon. SI. V. 251. an. gratorise, litterae domum rediendi facultatem Juriev. Jur. Met. 190. Judex montanus ex officio
1334: pro remis emptis a ... remario.
continentes; visszakoltozteto level. Lzb. procedit: l-o. In informationibus et RemonRemederi, reficere; helyredllitani. Cod. Med. T. II. 698.
strationibus (Kundschaftsrechle) circa MutunArch. Rak. VIII. 74.
Reminiscentia, memoria. Textum v. gationem, Collationem, nee non desolata obRemediabiliter, medendo, efflcaciter; suo Perprius; emlekezet. It. reminiscenza. iecta montana et feuda.
hathatosan. Ljub. Mon. SI. III. 133. an. Gall, reminiscence. Cf. Reminiscentiae, arum
Remontalis, in supplementum missus,
1349: remediabiliter providere. Vjestnik ap. Tertull. Anim. 23. sq. Arnob. 2., 57.
emptus; potlek (16). Gall, remonte. Lzb. Cod.
II. 170. an. 1338. volentes . . .eorum discor- Remissibilis, e, quod remitti, ignosci Med. HI. 112: Instructio . . . pro equorum
die et errori remediabiliter providere.
potest; megbocsdthato. It. rimenibile. Otia. remontalium collectionis praefeclura.
Remediari, (Du C.) mederi; a bajon Bachm. 245. ergo datur quoddam aliud pecRemoratorius, 3., moram afferens;
segiteni. Batty. Leg. T. II. 491. an. 1260: catum, quod in futuro sseculo remissibile est. kesleltetd. Torvt. Msz.
ut oppressionibus remediaremur. Cf. Hieron. Cf. Tertull. Pud. 2.
Remorsus, (Du C.) (a remordendo);
Ep. 68; Appul. herb. 2 et 105.
Remissio nexus feudalis, a hu- mardosds, mards. Torvt. Msz.
Remediri, 1. remedio uti, 2. mederi, beri viszonynak felolddsa. Vuch. Jur. Remorsus conscientise, cruciatus
auxi|io esse; i, orvoslattal elni, 2. segi- Feud. 230. Quotiescunque Vasallus dominium conscientia?; lelkiismeret mardosdsa, furteni. 1. Jogt. Eml. T. I. p. 310: qui si re- plenum acquirit, oritur appropriatio et cum per daldsa. Imre Phil. 365.
72
370
Remotiores
Renovatorius
Reparamentum
Remotiores, nude pro: remotiores

Renovatorius, 3., renovans; megReoccupatio, rectiperatio; visszafogpropinqui; tdvoldbbi rokonok. Tor. Tar.ujito. Kovy El. 227. Vel statuendum erit: Re- lalds. V. s. Reoccupare. Georch. H. T. IV.
1881. p. 348.
novationem Sentential in hoc casu non esse 237. Megtorl6nik, hogy az Melet vegrehajto
Remunda, supplementum equorum, necessariam vel, quod aul Renovatorio Insti- Biro nem lekinlv^n az ellentallast, a josz^gol
equi in supplementum empti; potleklo. Gall, tute, in genere aut in casu Juris ad rem in megis elfoglalja es a Felperesl annak Birloremonle. Szaz. XXIX. 924.
specie (si v. gr. maritus vel pater posl con- kaba helyezteti: mely esetben, valamint akkor
Remunerator, qui remuneralur; meg- viclionem 32 annis vival) nunquam prsescri- is, mid6n az ugyevesztetl Pel akarmi okrajutalmazo. Andr. Pan. 11. Cf. Tertull. Apol. balur.
valo nezve az ilelelnek v^grehajlasakor az
36. Inscr. Orell. no 1140.
Renudare, revelare, retegere, nudare; ellenldllasl elmulasztotta, k6sobben egy
Remuneratorius, 3., remunerans; lelepJezni. Fej. Jur. Lib. 191. Pa'zma'ny vitia eszlendfinek elforg^sa e!6tt 68. 1-mae a lorvevisszafizeto, viszonzd, jutalmazd.lmre Phil. renudare. Cf. Appul. Mel. 8 p. 214 ; Ib. 2, nyes foglalds al veil J6szdgat, ha ereje birja,
533.
p. 122.
maga halalmabdl ism6l visszafoglalja (reocRemutare, non: rursus mutare, ut habet
Renuentia, (a renuendo) repugnantia ; cupat) : mely t6temeny formajara nezve haFore, sed : redimere; visszavdltani, vissza- ellenzes. Szenliv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. lalmas visszafoglalasnak (reoccupatio) moncserelni. (Du C. mutare). Baity. Leg. II. 363. 250. Renuentia Nobilium insurgendi in Ge- datlalik. Arch. Rak. VIII. 197. lemplorum rean. 1239. quod eadem pecunia possent el vel- nerali Expedilione penes Regem.
occupationes. Kass. P. P. I; 229. Rak, On.
Jent remutare. Eszt. Okm. 118. si vero . . . 1. Renumeratio, aclus solvendi, dis- 158. JokaiRab R. I. 305. Vivat reoccupatio.
terram . . . remutare recusaverimus. Sze"k. solvendi; visszafizetes. Gall, remboursemenl.
Reoccupatipnalis, ad recuperalioOkl. IV. 3. Fej. VII. 360., 273. si pralibalus Kass. Jur. Civ. I. 31. Bonaque in Cambium nem perlinens ; visszafogialdsi. Jokai Rab.
Concivis easdem res suas iuxta conlinenliam dala erga reslilutionem Boni cambiali el re- R. I. 4.
lilerarum nostrarum infra quindenas dalarum numerationem pecuniae iisdem adiudicari ac
Reoccupator, recuperator; visszaprsesenlium ab eodem Aclore coram nobis re- remilli deberent.
foglalo.Kuk. Jur. III. 125. Art. Diset. Pos.43.
demeril seu remutaverit, bene quidem, alio2. Renumeratio, pro: remuneratio ;
Reoccupatorium, recuperalionis cauquin praelaclus Actor ista arma vendendi ha- megajdndekozds. Rozsny. D. Diar. 529. sam inquirens aclio; visszafoglalds okdt
eddig valo szolgalatimnak is lassa Islen ha kerdd ugyelet. Georch. H. T. IV. 237.
beal facullalem.
Remutatio, mutalio, permutatio; csere. volt-e illendo renumeratioja.
Reoccupatorius processus, lis
Fej. X. I. 552. Ut autem prsefata donalio, re- Renuncia Disetalia, mutua nuncia in causa recuperalionis mola; visszafogiamutatio sive concambium ipsius terra3 Belsey. comiliorum Regni; orszdggyulesi viszon- ldsi ugyelet. Kass. P. P. I. 229. In casibus
Renanus florenus, Rhenensis fl.; re- izenetek. Kass. P. P. I. 3., 50. De Nunliis el reoccupationis bonorum iudicialiter execulones forint. Tor. Ta"r. 1887. p. 145.
Renuntiis Diaetalibus, Orszaggyulesi Izene- rum reoccupanli subseque in processu reRenguin, (Du C.) ordo, series; sor, lekrfil fe Viszonizenelekrol.
occupatorio conviclo oppositionis remedium
rang. Gall. rang. Rac. Mon. SI. XIII. 173. an.
Renunciantes, Apotactitae q. v.
amplius non competere.
1357: deliberate fuerunt (sc. salin) ad ren- Renuntiare montanis, abiicere reReoptare, oplare, ul redeat aliquid;
gum Blaxio . . .
rum melallicarum curam ; bdnydszattal fel- visszakivdnni. Tor. Tar. 1887. p. 490.
Renisus, actus renilendi, animus alienus; hagyni. Besztb. Levt.
Reoptentio, V. Reobtentio. Cod. Dip.
ellenszegules, ellenszenv. It. ripugnanza.
Renuntiatio juri, aclus renunliandi Pat. V. 125., 159.
Vern. Psych. 73. Odium nonnunquam anlipa- juri; joglemondds. Torvl. Msz.
Reoptinere, recuperare; visszanyerni,
Reobtinere, recipere; visszakapni. kapni. Chr. Dubn. 230., 200., 233., 202.
Ihia praecedit, qua3 in involuntario renisu ad
conspeclum alicuius personse orto consistit. Cf. Tori. Tor. VI. 40.
Quod iam mine deo concedente cum magna
Gels. 5., 28., 12.; Augustin. Civ. Dei. 21., 16.
Reobteiitio, recuperalio; visszaszer- pugna reoptentum habemus. Cod. Zi. I.
Renitentia, ae, resistentia, repugnantia; zes. Cod. Zi. III. p. 530., 551... ut dum idem 271.
ellenszegules, ellentdllds. Dip. Alv. II. 301. magister paulus habila reoptencione eiusdem
Reordinamentum, nova inslruclio,
fidelitalem absque omni renitentia demon- medielalis possessionis . . . eandem sibi as- disposilio; uj intezkedes. Han. Mon. Jur. II.
strarent. Cod. Dip. Pal. IV. 277., 436. Rak.signarunl el dederinl. Schwarln. Scult. 177. 15. an. 1312: si aliquod statutum vel reforOn. 120.
Fej. VIII. 2., 225.
malio vel reordinamentum conlinealur in
Reobtinere, recuperare; visszanyerni, presenti volumine . . . habeatur pro vano.
Rennuencia, ae, (renutus) actus renuendi; ellenkezes.,Szek. Okl. III. 150.
visszakapni. Vern. Psych. 398. Falsa itaque Reordinare, denuo sacerdolem inauguRennuere, pro: renuere; megta- est sentenlia el homine vehemenler indigna, rare; ujrapappd szentelni, avatni. Nill.
gadni. Cod. Zi. I. 431., 461., 613.
quod is ad naturalem suam deslinalionem Symb. 99: ab archiepiscopo Slrigoniensi.. .
Renota, v. Reinsinuatio, responsum pu- quasi postliminio reobtinendam, exuta omni, in presbyterum reordinari ac in episcopum
plicum; hivatalos vdlasz. Torvt. Msz.
quam habet, cultura, ad slalum ruditatis redire reconsecrari postulo.
Renovatio investiture, az iinne- debeal.
Reordinatus, 3., denuo ordinalus;
pelyes beiktatdsnak megujitdsa. Vuch.
Reoccidere, in vicem occidere; meg- ujra szabdlyozott. Andr. Pann. 15. terminus
Jur. Feud. 150. Ad conservandum nexum feu- olessel megtorolni. Ger. durch Mordrachen. stantium el ipsorum, qui ad eum reducunlur,
dalem inter dominum el vasallum prodilum Chr. Dubn.p. 36 : Stephanus... dum reocci- via el reordinatissima manuduclio.
est legibus medium, renovatio investiturae dendi sentencia per Almanie principes . . .
Reorganisatio, nova constitulio; ujra
valo szervezes. Szaz. XXVII. 516.
seu actus, quo mutato aut domino aul vasallo lata esset, descendit in Pannoniam.
investitura primo acquirenli iam facia redinReoccupans, qui denuo, ilerum aliRepacificare, (Du C.) reconciliare;
tegratur el conflrmalur.
qua re politur; visszafoglalo. Kovy El. 774. kibekiteni. Bally. Leg. T. II. 152. (Saec. XII.)
Renovatio originalium, renovalio Nam 31. 1681. quidem distinxeral Reoccu- quicunque non prius fratri suo repacificatus
labularum aulographarum ; eredeti levelujji- pantem ab Opponente. Kass. P. P. I. 229. communicare presumpserit.
tds. Georch. H. T. II. 103.
Reoccupare, denuo, ilerum poliri aliRepagulare, pessulo occludere; obseRenovatoria, 33, mandalum regium, que re ; visszafoglalni. Kovy El. 773. Re- rare ; elreteszelni, elzdrni. Georg. Sirm. I.
quo nova inslrumenla edenda urgentur; ujabb occupatio post annum qua violentia, ante an- 6. mandavit, ut stalim hoslia Budensia, quol
okmdny kidllitdsdra kiadott kir. panum nonnunqam qua repulsio, verum semper sunl, coacle sinl repagulati el sic sub custoqua oppositio Iraclalur. De eo, qui secundario dia Ladislaus -Waydafla. Id. 1., 6. post ipsos
rancs. Hajnik Perjog. 361.
Renovatorio-Executorium, man- reoccupat si Executionem passus 1. bona mox januam repagulaverunt et omnes usdatum renovationem et executionem conti- executa in parte vel in toto reoccupet, pro- que ad unum ad terram prostraverunt.
nens ; megujjito es vegrehajtato paran- pier reoccupationem quidem ante annum
Repagulum, piscina (Du G. locus lulus,
csalat. Georch. H. T. IV. 173. Kass. Jur. Civ.ab executione peracta factam, ad dandam requasi repagulis clausus); halasto. Szek. Okl.
I. 259.
occupationis ralionem 34: 1729. posl an- IV. 14.
Repara, 33, munimenlum. V. s. Musella;
Renovatorium, sentenliam renovan- num vero, proul eliam lerlius quispiam, licet
dum praacipiens ; itelet-ujjito warancsolat. intra annum, triumphantem turbans, Processu veddfal. It. riparo.
Reparamentum, (Du C.) refeclio,
violentiali conveniendus est.
Reparatio
Reperire se
1. Repositorlum
571
sartura. V. s. Maseria; javitds. It. ripara- Idlhato. Lzb. Cod. Med. T. II. 239: rerum czolo 6rveket lehetfi vilagosan, szabatosan 6s
mento.
reperibilium venditor. Fej. X. I. 314. Rak. velfison adja elfl; ezen eI6adasok, vitatkozaReparatio, reslauratio, refectio; tata- On. 268. tu prsdicis refrigescendum iri chari- sok vagy felesele"sek, szovalta'snak nevezrozds. Ger. Wiederherstellung. Georch. H. tatem, et in fine temporum vix reperibilem tetnek (replica, duplica, triplica). Kass. Jur.
T. II. 447. Cf. Orell. Inscr. no 1147; Prudent. fore.
Civ. I. 152. Cod. Camb. Merc. 96. Jokai. Regi
Cath. 10., 123.
Reperire se, morari; idozni, lenni. jo Tbl. II. 59. Georch. H. T. III. 253. Arch.
Reparatrix,femina,qua3reparat;/iefa/re- Ger. sich befinden. Ljub. Mon. SI. XII. 194.
Rak. IX. 138. Pazm. Dial. 22. Cod. Dip. Brass.
dllito, visszaszerzo, megvdlto. It. ripara- an. 1415. facta .. . querela ... per ... pro- Burg. 100.
trice. Vita S. Steph. 27. regina cell, repara- visores, qui tune se reperiebant in dictis
Replicare, (Du C.) respondere, refutare;
trix inclita mundi, tuo patrocinio sanclam partibus.
felelni, replikdzni. Jokai. Mire Megv. III.
ecclesiam cum episcopis et clero . . . com- Reperitio, actus reperiendi, inventio; 118. Kass. P. P. I. 326. Fiscus Magistratualis
mitto. Szil. Re"gi Magy. Kelt. I. 253.
taldlds. Fej. X. 4., 264. et eorum seu earum replicat. Cf. Modest. Dig. 2., 14., 35. fin.
Reparatura, SK, (Du C.) reparatio ; ja- quemlibet seu quamlibet per devastationem
Replicatio, V. Replica (Du C.) Comp.
vitds, elegtetel. Jokai. Mire Megv. I. 138. az bonorum ipsorum seu ipsorum et eorum om- L. I. F. Omnis exceptio et replicatio excluelmarasztalt karara torte"nt reparatura, a nium et singulorum mobilium et immobilium soria est: exceptio actorem excludit, replicamostani utazas, assistentia, forspont, diur- ubicunque reperitionem, captionem, seque- tio reum ; sed et contra replicationem dunumok.
strationem seu aprestationem, seu quamcun- plicatio et contra duplicationem triplicatio, et
Repartio, partilio, distribulio ; felosz- que aliam occupationem et detentionem au- ita deinceps multiplicantur nomina, dum aut
tds} kivetes. It. ripartizione. Gall, repartition. thoritate nostra et potenlia brachii secularis reus aut actor obiicit. Illesh. 133. Cf. Just.
Kass. P. P. II. 21. ut quanti contribulionalis procedatis.
Inst. 4., 14; Gai Dig. 27., 10., 7 ; Julian, ib.
aequa proportione fiat inter contribuentes reRepersolutio, actus reddendi, sol- 44., 2., 24.
par tio.
vendi, persolvendi; visszafizetes. Gall, remReplicuit, pro: replicavit; felelt, viRepartiri, partiri, dispertire; szetosz- bourser. Kass. Jur. Civ. III. 3. Si debiti re- szonzott. Star. XXV. 82. an. 1751. replicuit
tani. Lop. Mon. SI. XX. 212. an. 1702. Rak. persolutio urgealur.
mater nurus.
On. 110. horas diei inter preces, somnum,
Repersolvere, BBS alienum solvere,
Reponderatio, actus de novo librandi;
prandendum et per carceris mei angustias dissolvere; visszafizetni. Kass. Jur. Civ I. ismetelt, uj merlegezes. Opin. P. III. Sec.
deambulandum, repartitus sum.
90. summam intra unius Anni spalium infalli- V. . 4. (o) 2.
Repartitio, V. Repartio. Arch. Rak. I. biliter repersoluturi sint. Proj. Leg. Civ. Reponere, abire, abdicare se aliqua re
3. Repartitio portalium hajdonum. Kass. 254.
(hungarismus); letenni. 'End. p. 480. (StePrax. I. 26.
Repetiare, (Du C.) resarcire, reficere phani baniLibertasan. 1252 :10): Maior ville
Repartitionalis, ad repartitionem, veteri vesti segmenta assuere (a petia); fol- revoluto anno . .. debeat reponcre villicadivisionem, pertinens; kivetesi. Pfahl. Jus. tozni. Prot. inq. 190: et portabat vestes vete- cionem.
Georg. 348. summa vero per eundem soluta res et repetiatas. Batty. Leg. III. 618. an. Reponere sub signaculo tessetarn libello, quam et registro repartitionali 1498 : quod fratres possint repetiare vestes rarum, signis militaribus adscribere; kainscribendum.
cum saccis et aliis peciis.
tondnak besorozni. Batty. Ger. 150. Illi. . .
Repatibulatus, 3., detorte fulcro praeRepetitim, etiam atqueetiam; isme- qui dicunt. . . non est Deus . . . filios . . .
ditus ; visszdsan mankos. Barczay.
telve, ismetelten. Jos. Repr. 5. an. 1790: hominum ad Dei imaginem conditos ut ar1. Repatriare, in patriamredire(Du C.); repetitim .. . propositas petitiones. Reg. menta agrestia sub signaculo reponunt
haza msszaterni. Chr. Dubn. p. 87: Dux Turm. Praet. 25.
tesserarum.
autem Otto . . . repatriavit. Anonym. 12.
Repopulari, incolarum numerum deRepetitoria, (charta) litters, quibus
Cf. Solin. 24 ; et 33.
aliquid repetitur ; visszakoveteld irat. Kov. nuo augere; ujra megnepesiteni. Knauz.
2. Repatriare, (Du C.) ex exilio in pa- Form. St. CXXXIH. Repetitoria subditi fugi- M. E. Str. I, 548., 720.
triam reducere; szdmkivetesbdl haza kol- tivi in Cottu Trenchin observari solita.
Reportare, (Du C.) referre ; jelenteni,
tdztetni. It. ripatriare. Ljub. Mon. SI. IX. 54.
Repetitorius, 3., ad actum repetendi It. rapportare. Tort. Tar. XII. 53.
an. 1410.
pertinens; visszakqvetelesi. Cher. Jus. Eccl.
Reportum, (Du C. Reportus) nuncius,
3. Repatriare, recipere patrimonium ; II. 298. qui vero servum vel colonum alienum relatio; jelentes. It. rapporto. Arch. Rak. H.
visszaszerezni (6r6kse"get). Cod. Dip. Arp.detinet, accipit processum Repetitorium 292. VIII. 103., 390. reportummal terjen
V. 74.
servi vel coloni.
vissza.
Repausare, (Du C. 2.) quiescere, pau1. Repletio, actus immittendi pulverem
1. Repositio, aclus reponendi (Du C. al.
sam facere; megpihenni, nyugodni. It. ri- pyrium; (fegyver) toltes. Arch. Rak. VIII. s.); visszahelyezes. It. ristabilimento. Gall,
posare. Gall, reposer. Thurocz. 56., 91. Post 330. Infundibulum pro repletione Sclopi.
restitution. Cod. Evang. T. I. p. 245 : Rogahaec decem annis repausantes anno unde2. Repletio, agger; toltes. D. Raczk p. mus . . . ut dignetur .. . agere pro reposicimo Saxoniam, Turingiam etc. el Burgundos 54 : super aquis . . . repletionibus seu ag- tione patrum societatis Jesu.
demoliti. S. de Kz. Chr. I. 4., 1. 7. Chr. Dubn. geribus . .. supportati. .. habeantur. (an.
2. Repositio, restitutio ; visszaadatds.
17. Cumque . . . Atila . . . in Sicambria re- 1489.) Cod. de Sztara II. 356. repletiones Kovy El. 438. adeoque si successores locantis
pausasset. Batty. Leg, III. 435. an. 1439. M.lignorum et terrarum facere d e b e a n t . . . in arrendatorem eiiciant, repositioni (nisi preFlor. Fontes II. 114. Star. VI. 187. an. 1325.quibus . . . viatores cum curribus . . . com- tium meliorationum sub spe futurae utilitatis
Repellare, appellare, provocare; fo- mode valeant pertransire.
factarum repetendum habeat) vix est locus.
lebbezni. Tor. Tar. 1887. p. 594.
1. Repletura, repletio, infusio (nomen Georch. H. T. III. 20. Csak a kart koveto
Repensa, (DuC.) remuneratio, recom- a verbo replere verbalium more fictum); meg- flgyeket (ha 3000 frtot meg nem halad) illeti
pensatio; visszafizetes. It. ricompensa, ri- toltes. It. riempimento. Gall, remplissage. Fr. a Szolga-Birdt; mert ha a Felperes a kar megmunerazione. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 53. Lib. Rt. I. 125. pro quo vino et repletura ex t6ritet6sen fellyul egyszersmind a visszat6telt
quare nos de omnium Baronum nostrorum in- taxa receperunt.
(Repositio) azaz a hatalmasulelfoglalttjoszaduccione, consilio benevolo et assensu in re2. Repletura, 33, pulvis nitratus cum ginak visszaadattatasat is keresi: marez eselpensam aliqualem, licet non plenam, octo globo ; tolteny. Ger. Ladung. Kronst. II. 152: ben csak az Alispant illeti a Birosag (Judimansiones cas-trensium etc.
ad repleturas bombardarum zu den ladun- catus).
Repensiva, , (Du C.) remuneratio ; gen.
Repositionalis, ad actum reponendi
visszafizetes, jutalmazds. Sup. An. Sc. II. Replica, 33, (Du C. 2.) iterata defensio, pertinens; visszahelyezesbeli. Kass. Jur. Civ.
25. an. 1307: fidelitas nanciscitur obsequio- responsio, refutatio; viszonfelelet, szovdl- I. 6. Sic alii sunt Processus Civiles alii Crimirum repensivam. Knauz. M. E. Str. II. 242., tds. Kon. Egyh. 399. A per czelja a vitas jog- nales . . . alii sunt Divisionales, Proportiona257.
iigyet teljesen kideriteni es a birdban az irant les. Reluitorii, Sepositorii, Repositionales.
Reperceptio, actus denuo percipiendi; jogi meggy6z6de'st kelteni, hogy kinek re1. Repositorium, processus repositiosz6n all az igazsag, azert szukseges, hogy nis (DuC. al. s.) Georch. H. T. III. 340. Miujra valo bevetel. Torvt. Msz.
Reperibilis, quod reperiri potesl; ta- mind a ket fel sajat allitmanyai mellett har- nekelfitte emlitetl torve"nyek hozattattak volna,
72*
572
2. Reposttorium
Repressalla
szauiosabban volt ugyan a visszatetetd (re- hendere in represaliam ... pro rebus suis modi enim palronis res eget lilteraria, qua;
positorium) ugyelet: mert szabadon marad ablatis. Fej. VI. 75., 81. propter repressa- ancipiti Marie adversus barbariem repulluminden esetre a feleknek a T6rvny utja.
lias. Tor. Tar. IX. 14.
lare medilanlem pugnal. Cf. Plin. 16., 10.,
Repressalia, orum. V. Represalia, 19., 44., 90.
2. Repositorium, receptaculum (Du C.
gazophylacium); tar, tdrhdz,szerszdmtart6 33. Pril. Abaci. 26 : quia . . . mactatio pecoRepulsio, visszautasitds, visszavehely. Tor. Ta>. 1886. p. 562. Verancs. V. rum . . . repressalia . . . procurarent.
res. Kovy El. 767. Repulsio in causis longae
Repressare, reprimere; visszanyom- lilis el loco opposilionis esl et terminus cau338. repositoria farinae. Par. Pa" p.
Repositorium rescriptum, scri- ni, akaddlyozni. Cod. Dip. Arp. Conl. IV. sae . 1040. Repulsio est remedium Juridiptum, quo quis in possessionem reponilur; 377. ut illorum dampnatis el repressatis er- cum quo exequendus, execulionem senlenliae
visszahelyezd kir. leirat. Ker. Nap. 191. roribus el pravis conalibus etc.
Judiciariae in longae litis Processu, in anteriokegyelmes revocatorium es repositorium reReprobatio, (Du C.) reiectio ; felreve- ribus lalae, non admiltit 1729: 33., 38. Georch.
tes, elutasitds. It. riprovazione. S. de Kz. H. T. II. 149. Jogl. Eml. I. 42. Cf. Coel. Aur.
scriptum.
Repositorius, 3., ad reponendum per- Chr. A. 2., 2: ne communitas nobilium re- Tard. 2., 7 fin.
tinens; visszahelyezesi. Diar. Com. II. 75. pro bationem huiusmodi grave ferret. Cf.
Repuisionales, (sc. lilt.) repulsionem
Causae liquid! debiti, violenliales, Reposito- Tertull. Apol. 13., adv. Marc. 4., 35. fin.
conlinentes; jisszautasito level. Kov. Form.
riae.
Reprobatorium, reieclio, non pro- St. CXLV. Repuisionales cum Inserlione
Repositura, theca (DuC. al. sensu); balio; elutasitds. Faber. Jur. Mel. 183. Re- literar. Divisionalium.
Idda. KroDSt. HI. 479: repositura lignea vel probatorium B. Res. de 27. Maji. 1703. in- Repulsionalis, ad aclum repellendi
luilu ingessionis in examen lestium Jurisdic- pertinens; visszauzesbeli. Kass. Jur. Civ. I.
Iheca vulgo laden.
Repostura, depositum; letetemeny. tion! Mont, obnoxiorum, diluit rationes in 6. Sic alii sunt Processus Civiles, alii CriminaLjub. Mon. SI. I. 120121 : possinl facere exculpationem facti allatas.
les. . . alii Secundarii v. g. Opposilionalis,
credantias et reposturas sive deposita ad inReprobus, (Du C.) improbus, condem- Repulsionalis, Novi elc.
nalus ; kdrhozott, gonosz. It. reprobo. Pair.
vicem.
Repulsivum, 3., remedium repellens ;
Reprsesentabilis, qui repraesenlari Const 21. Exlremum Judicium.
eltdvolito szer. Pel. In Circ. Dom. s. IV. c.
potest; szem ele dllithato, bemutathato.
Judicium bin:s flel sub Preside verbis
8: Nomen Jesu esl lolius mali efficacissimum
repulsivum.
Pazm. Dial. 25.
Dicelur reprobis: He, Venile, Probis.
Reprsesentamen, imago, exemplar; Cf. Ulp. Dig. 13., 7., 24.
Repulsivus, vim repellendi habens;
pelddny, hasonkep. Nad. Florus Hung. L. I.
Reproducere, denuo proferre, exhi- taszito, elloko. II. repulsivo. Gall. r6pulsif. Fr.
c. V. p. 15. Ex his quondam prout morum bere; ujra bemutatni. Tor. Tar. 1889. p. Balassa. Casul. Steph. App. verum si tribuatur
erant Servilium, apud Atticos servorum no- 387. reproductum esl lestamenlum praesens igni elemenlari vis expansiva seu repulsiva.
mina emersere : eorum repraesentarnen in 19. Novembr.
Repulus, i, fors. pabo; taliga. SchubComoediis: . .. Davus el Geta.
Reproductivus, 3., vim rursus produ- karren. Slar. XIII. 251. an. 1397. unusquisque
Reprsesentans, (in Cambialibus) per- cendi, proferendi habens; visszaado kepes- conducal repulum lapidum ad lerram rusonam alicuius agens; kepviseld. Art. D.seggel biro. Vern. Psych. 201. Praesensio... beam.
1840. p. 59.
in reproductiva imaginandl facallale, sympaRepurgatio, aclus purgandi; megtiszRepraesentatio, aclus proponendi, re- thia el obscura similium praleritorum even- titds. Gall, purgation. F. Forg. 348. Inlerea
ferendi (DuC. al. s.); eloterjesztes. Diar luum recordalione fundatur.
exercilum detinebat laboribus in repurgaReproductrix, quae reproducit; visztione fossarum et restauralione munilionum
Com. 103.
Reprsesentationalis, personam ali- szapotlo. Vern. Met. II. 51: quatenus inle- Sigeti.
cuius sustinens ; ke'pviseleii. Jokai K6sziv. II. grum aliquod corpus conservare nilitur, vis
Reputare pro nihilo, parvi aestimare,
59. telik neki! repraesentationalis kollseg altrix, qualenus ad paries vel deperditas vel nullo numero putare; semmibe sem venni.
quantum oportet.
disiectas restiluendas tendil vis reproductrix, V. Incrassare. 2.
Reprsesentatitius, 3., qui personam qualenus denique genera conservare conalur
Requesta, (Du C.) libellus supplex, prealicuius sustinel; kepviseleti. Probst. Comi- per productionem novorum individuorum, vis ces ; kerelem level, folyamodvdny. Gall,
tiol. p. 125. Quamquam vero Cardinalis Bon- genitrix vel propagatrix audit.
requete. V. s. Iniunctura. Tor. Tar. XXIII.
vivius Summi Pontificis Nuntius, juxta cha- Reprofiteor, denuo palam fatendo ad- 38. El venerabiles nobiles el polenles viri doracterem suum repraesentatitium (uti ca> iudicare; ujonnannyilvdnosanodaitelni. minj, Milo comes Joigniaci, Radulphus de Ranaremonialis Philosophia-hodie loqui amat) haud Cod. Dip. Arp. Conl.VI. 27. Cunradus Bra- valle panneterius francie, Petrus de Bournacompareret, quod tiaram sive Berettam non gensi episcopo fralri suo parrochiam iudicia- rello milites et Alelmus boistelli, magister
accepisset: Attamen spectatum venit in Aulam. rio ordine requisilam ex integro reprofite- requestarum hospily dicli domini francorum
1. Reprsesentativus, 3., (DuC.) qui rentur et redderent.
regis.
Reprotestatio, inlercessio inlercesRequiem, halottmise. Ger. das Rerepraesentat, ostendit, exhibet; elddllito. Pel.
Dom. Adv. s. IV. c. 5 : Erit ibi quoddam si- sioni opposita ; viszonti ellenallas, viszonti quiem. Beng. Ann. Erem. Coenob. 134. ut
gnum illius crucis repraesentativum.
ovds. Szend. Misk. tort. HI. 436. an. 1713 : Patres Convenlus de Remeta singulis annis
2. Reprsesentativus, qui obit alicuius praesentavit. . . reprotestationem in sim- pro refrigerio animte suae unum Sacrum de
vices, qui fungilur alicuius vice (Du C. al. s.); plici papyro conscriptam. Kass. P. P. 1.26. Hist. Requiem anniversarium dicere et persolvere
kepviseleti. It. rappresentativo. Gall, repre- Eccl. Ev. 214. paravit inlercessionem Inter- sunt adstricti.
Requirifacere, requirendum curare;
sentatif. Pelcz. Geisa. p. 7475 : Ilia autem cession!, Reprotestationem Reprotestakerestetni, ideztetni. Sz6k. Okl. II. 170.
Comitia, ad quae liabenda delecti ex quavis tioni.
Reproverare, reprobare (Du C. reproRequisita, orum, res necessariae; szeProvincia vel Comitatu, viri, totum populi, aut
Nobilitatis corpus repraesentanles, convene- vare); nem helyeselni. It. riprovare. Han. rek. Ger. die Requisilen. Kass. P. P. I. 159.
Mon. Jur. P. I. 107: contradixit, reprove- Occasione Regnicolaris insurreclionis equilem
runt, quse repraesentativa dicamus . . .
Reprecatorise, (litlerae) mutuas preces ravit.
suis requisitis instruclum atque armatum
Republicanus, liberae reipublicae ami- slatuerit.
continentes ; visszkivdndst-, kerest tartalmazo. Kov. Form. St. VIII. Reprecatoriae cus; republikdnus, koztdrsasdgi. Szaz.
Requisita medicinalia, res ad meVII. 241. royalista, republicanus.
Festorum Paschalium.
dendum necessaria;; orvosi szerek, gyogyReprehensibilis, reprehensione diRepublicare, rursus publicare (DuC. szerek. Arch. Rak. VIII. 340. Scatulae maiorcs
gnus; megfeddesre melto. Tor. Tar. 1892. publicare); ujra kihirdetni. Pest Va>. Levt. diversis medicinalibus requisitis onerala.
p. 392. Andr. Pann. 185. Cf. Salvian. Gub. Republicatio, aclus publicandi; kihirRequisita scripturistica, res ad
D. 4., 14.
detes. Pfahl. Jus. Georg. 303. Sua Maieslas scribendum necessarian. V. Postae portoRepresalia, se, par pari relatum ; his supra cilalae Resolulionis republicationem rium; iroi keszlet.
Requisiti, (DuC.) idem qui magistri Retalionis (DuC. repraesafiae); visszatorlds. Consilio demandavil.
Ljub. Mon. SI. XXII. 79. an. 1421. Cod. Dip. Repullulare, rursus pullulare; ujra questarum, Bonfinio auctore: Referendarii,
Arp. Cont. VII. 380. admiltit capere etappre- kicsirdztatni. Olah. Cod. Ep. 500. huius- qui preces referebanl ad principem; a ke-
Requisitio
I. Rescissio
relmi levelek mesterei. Roger, cap. G: Nam

Res fumjibilis, res, qua3 consumi pos- Fabr. Urk. 42. an. 1423: in expensis. Resis
Cancellarii, ut dicebant, pro eo, quod nisi per sunt ; elenyeszheto' vagyon.Georch. H. T. III. et muneribus sponte oblatis.
2. Resa, 33, Her (Du C. al. s.); ut, utaipsos Requisites rei loqui poterant, depri- 39. fis ez altal kiilonbozik az elenyeszheletlen
mebant et sublevabant aliquos.
vagyon a koltsonl61: melyben elenyeszo va- zds. Ger. Reise. Fjp. Szam. 459. an. 1438 :
Hequisitio, mendicatio (DuC. exactio gyon (fungibilis) adattatik ugy, hogy azt summa . . . exposita in Resa ad dominum retributi); koldulds. Pesty Szor. II. 170.
elkoltven csak annak nemeben (in genere) gem. Kronst. I. 164. III. 598., 599. Quel. Sicb.
1. Requisitor, qui aliquid requirit; adatlassek ma's szinte annyi 6s szint ollyan I. 520. an. 1509.
Resaignare, denuo phlebotomare;
megkerd,
megkereso. Cod. Dip. Pat. Hung.vissza.
V7. 221., 322. Requisitorque ipsius Juris
Res inexhausti usus, res, quae usu ujra eret vdgni. Jokai R6gi jo Tbl. I. 77.
Resalutatrix, femina, qua3 resalutat;
possessionarii in dominium eiusdem contra- exhauriri non potest; kimerittetlen hasznu
viszontudvozlo. Pel. Pom. L. I. p. i. a. 2.
diccione talis Inhibentis et aliorum quorum- dolog. Torvt. Msz.
Res iniungibilis, res, qua consumi c. 4. baud dubium, quin in hora mortis beatam
libel non obstante statui solet atque introduci.
2. Requisitor, tabularii prsefectus, ar- non possunt; el nem elheW, enyeszhetd virginem, quam sepissime salutaverat, resalutatricem promeruerit.
chivarius, custos; qui mstrumenta literaria dolog. Torvt. Msz.
Resanatio Isesionis, actus resarcienquserit, investigat; leveltdros. Recon. an.
Res liquefactoria et contusoria,
1608. p. 51: Conclusum est . . . u t . . . Re- erczolvasztds-ugy. Ger. Schmelze, Giesserei. da3 laesionis ; serelemorvoslds. Torvt. Msz.
Resarcitio, actus resarciendi, compenquisitores in Conventibus Leleziensi et Jazo- Nov. Calend. 205 D. Theofilus Nobilis Geramb,
viensi . . . constituti... in omnibus fungan- simul Primarius Bei Liquefactoriae et Con- satio; kipotolds, kdrpotlds. Fej. III. 2i8.
collectas mardurinales, quas ipsis in resartur. Tor. Tar. 1889. p. 566. Pesty Szor. III.tusoriaB Praefeclus. ..
Res Monetario Montanistica citionem et recompensam praBfatarum earum
371. Conservatores et Requisitores .. . instrumentorum in Conservatorio seu Sacristia et Salinaris, penz es soiigy. Ger. Salz- pecuniarum . .. perpetuo damus in dicto Cound Bergwerks-Angelegenheit. Nov. Calend. mitalu et dominio ipsorum taxari. Dip. Alv.
Ecclesiae. Szer. Not. 195.
Requisitoria, ae, scil. litterae requisito- 220. Supremum in Re Monetario Mon- II. 282. Opin. de Venat.
Resarsio, actus resarciendi; kijavitds,
ria3, quibus vendicamus bona; megkeresd tanistica et Salinari. Regium Inspectorate
Officium, nee non Districtuale Judicium Mon- foltozds. Kronst. II. 554: pro resarsione
level. Tor. Ta>. 1887. p. 254.
cooptura3 currus.
Requisitorium, mandatum, quo in- tanum in Superior} Hungaria.
Resartio, V. Resarsio; javitds. Kronst.
Res non fungibilis, res, bona, quae
strumenla literalia requirenda praecipiunlur;
felkerestetd parancsolat. Proj. Leg. Civ. consumi non possunt; elenyeszhetetlen va- III. 481: pro resartione horreorum.
Rescatare,rescotere, (DuC.) recu207. Quamvis in Judicio Tabulae Regis origi- gyon. Georch. H. T. III. 3739. Elenyeszhenalia duntaxat documenta, non vero Tran- tetlennek nevezem a hasznalalnak largyalnem perare; bevdltani. It. ricattare. Ljub. Mon.
sumta prsevia ratione transumi valeanl, quia azert, minlha.valoban soha el nem enyeszhet- SI. XI. 332. an. 1346 : debeant rescotere et
tamen non raro fieri consuevit, ut authentica nek; hanem mivel ollyannak kell neki lenni, exigere ab omnibus. . . pro quolibetypp, quod
Literarum Transumta in Capitulis, Conventi- hogy azon haszonvetel altal, mellyre kiadatta- rescataverint et exegerint, habere debeant...
Rescatum, exactio (Du C. Rescattum);
bus asservata erga Requisitorium expe- tott, el ne enyeszhessek, p. o. bizonyos megdiantur. Georch. H. T. IV. 145., 264. Kov.halarozolt idore es hasznalatra advan ki az sarcz. Germ. Brandschatzung. Dip. Reip.
aranylanczomal, hogy annak valosagaban is- Rag. 37.
Form. St. XCIII.
Rescatus, i, (Du C. rescattum) redempRequisitorium et prsecepto- mel visszaadattassek, a hasznaldnak azt mas
rium mandatum, fejedelmi level- formaba onteni nem lehet, hogy elobbeni valo- tio ; ki-, megvdltds. It. riscatto. Ljub. Mon.
SI. II. 129.
keresteto es parancslevel. Tor.Tar. XIII. 8. saga eleny^szszek.
Reschattare, redimere. V. s. ImpronRes postalis, negotium, res vehiculaRes acquisita quasi castrensis,
V. Quasi castrensis. Torvt. Msz.
ria; postaugy. Vuch. Jur. Feud. 53. Ren tare; bevdltani. It. riscuotere.
Rescientia, cognitio; megismeres.
Res ad inf eudandum capax, Res postalis in omnibus fere civitatibus Europaiis
Fej. X. 3., 39. nosque absque aestimatione
ad infeudandum idonea, huber- multiplices sub.'it vicissitudines.
addsra kepes alkalmas tdrgy. Vuch.
Res prsecise avitica, res tantum praedictarum possessionariarum portionum
Jur. Feud. 38. Res ad infeudandum ca- avitica ; csupdn osztdlyra tartozo osi do- praelibatorum flliorum Pauli ac rescientia et
reinventione veritatis huius, utrum quondam
pax ilia audit, cuius dominium utile sub lege log. Torvt. Msz.
fidelitatis retento dominio directo in alterum
Res prof ectitiaj, la bore acquisitse res; dictus Thomas in prsefata possessione Saul
nobilis vel imposscssionatus fuerit.. .
transferri potest. Res ad infeudandum munkdn szerzett joszdgok. Torvt. Msz.
idonea, qua; divisionem dominii directi et
Res pyrobolia, Pyrobolia res q. v.
Rescindibilis, qui rescindi potest;
felbonthato. Faber Jur. Met. 158. Talis venutilis admittit, unaque dominium directum do- Tor. Tar. 1888. p. 163.
mini securum pra3stat.
Res sanitatis, res medica; egeszseg- ditio coram Judicio montano, utpote ex capite
Res caduca, V. Caducitas. 2. Georch. tigy. Ger. Sanitatswesen. Kass. P. P. I. 22. doli, rescindibilis est, pralerea venditores
viarum publicarum structura et reparatio, res tamquam public! impostores puniendi. Proj.
Ert. 35.
Leg. Civ. 222.
Res coacquistse, una acquisitae res; sanitatis etc.
Rescire, cognoscere; megtudni. Pfahl.
kdzos szerzemenyi joszdgok. Torvt. Msz.
Res statistica, cognitio regnorum reRes coquinaria, negotia coquinae; rumque publicarum. (Praelatorum, Magnatum, Jus. Georg. II. 42. Ut error, qui in primseva
konyhdszat. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. Nobilium ; Status Militaris, Ecclesiasticus, Ci- Regulatione Urbariali in indictata quantitate
vilis etc.); nepszdmldldsi,statisztikaiugy. fundorum intervenit, resciri et ipsa RectificaIII. 6.
Res coriaria, szijgydrtds. Ger. Rie- Molnar Patv. 61., 62.
tio cum fundamento instilui valeat. Cf. Gell. 2..
Res sutoria, sutrina; vargamester- 19., 1.
merei. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 6.
Resciscitari, sciscitando renovarc;
Res corporales, incorporates, seg. Ger. Schusterei. Szentiv. Cur. Misc. Dec.
megtudakolva megujitani. Cod. Dip. And.
testtel bird es testtel nem biro tdrgy. III. P. HI. 6.
Res temporales, bona fluxa, caduca ; II. 260., 281. et ne veritatis obex rescisciVuch. Jur. Feud. 39. In feudum itaque constitui possunt I. res immobiles non tantum sin- res humana?; foIdi javak, Tor. Tdr. IX. 56. tandi litem vel materiam quescionis pateat
gulares, sed et rerum Universitates v. g. inRes tormenta, res tormentaria; tii- aut sucrescat.
legra praedia et lerritoria, II. res corporales zerseg. Pest. Var. Levt.
1. Rescissio, actus rescindendi (pactum);
et incorporales uti iura, eaque vel separaRes vecturaria, vectura; szekerezes. felbontds, megsemmisites, ervenytelenites. It. rescissione. Kass. Jur. Civ. I. 32. Quia
tim vel una cum praedio, cui inhaerenl, uti ius Torvt. Msz.
venandi III. res mobiles . . . IV. res fungibiles.
Res vecturaria militaris, vectura vero similes Bonorum aviticorum abalienationes el inscriptiones perennales ductu Tit. 58.
Res exhausti usus, res, quae usu ex- militaris ; tdbori szekerezes. Torvt. Msz.
hauriri possunt; kimeritheto' hasznu dolRes vestiaria, vestiarium; ruhatdr. ct 59. el aliarum pro re nata adducendarum
Torvt. Msz.
Palriae Legum citra legales casus vetite regok. Torvt. Msz.
1. Resa, ae, (Du C. mensura frumentaria) srissioni et invalidationi subessenl. Cf. CalRes fidei commissa, V. Fideicomhoc. 1. frumentum oblatum ; gabona illetek. lisl. Dig. 50., Q., 5. Ulp. Ib. 37., 4., 3.
missum. Torvt. Msz.
574
2. Rescissio
1. Reservala
2. Resign are
2. Rescissio, munitio, vallurn ; sdnczo- tartalek. Reg. Turm. Prat. Formulare VI. al. s.); hdtrdlek. It. residuo. Cod. Dip. Briiss.
lat. Gall, retranchement. Szentiv. Cur. Misc. Repartilionis et Exmissionum Lista. Pro Re- IV. 119. cui interea usque totalem flnalemque
371. Unde rescissio nihil aliud est, quam in- servis Incendialibus.
decisionem et contentationem tie residcntia
Ira priores raunitiones, quas hostis impugnat
1. Reservata, orum; kikotes, fentar- competenti Onus Bcthlen et Provincia provivel etiam iam expugnavit noviter erecta mu- tds. Ger. Vorbehalt. Faber. Jur. Met. 35. De dere teneantur.
nitio.
Jure Regali Mineral! et ex eo promanantibus
Residentia exercitus, a hadbaRescodere, detr.ahcre (defalcare) (ab it. Juribus in Codice legum patriarum plurimaj szdllds utolso napja. Hung, sermone : a kiscodare: cauclam circumcidere); levonni. continenlur Leges, ex quibus perspicuum red- rdlyi hadbaszdllds ve'gso napja. Dimissio
Ljub. Mon. SI. I. 44 : debel rescodere de suis elitur: Jus islud inter Jura et notione eorum, exercilus regalis post confectum bellum. Quum
bannis et ex istis bannis debent habere iudi- quse Reservata adpellantur, comprehend!, nobiles in castris Regis erant causae litigances quintum.
proventusque Camera, ad quos FodinaB Mi- tium differebantur ad quintum decimum diem
Rescribere, respondere, reniti, vetare; neraque referuntur, omnisque culturae mon- illmissionis i. c. residential exercitus regalis ;
tiltakozni. Ker. Nap. 83.
tanae CEConomicam administralionem.
vulgo : ad quindenas residentiw exercitus reReseripta articularia, responsa ar2. Reservata, 33, exceptio; kifogds, fen- galis. Haec dies in universe Regno proclamari
ticulos continenlia ; czikkbeli leirat. Faber. tartds, kikotes. Jos. Repr. 44. an. 1790.solebat, ul paries coram iudice comparere
Jur. Met. 15. Ad speciales porro leges refe- Georch. H. T. IV. 163. Thok. Lev. 287. ac- possint. Fusius de hac re: (Knauz Nandor Korruntur Rescripta Articularia, ulpote queis ceptaljcik minden reservdta nelkiil.
lan Bp. 1876.) Fej. VIII. 3. 671. personaliter
condendis Articulus 40., 741. occasionem deReservata Mentalis, V. Reservatio aslanles iuxlaconlinenciam priorum Hterarum
dit et die 9. Junii 1747. ad singulas VII. Mon- mentalis. Tisztb. Ir. Reservata Mentalis nostrarum in quindenis residencie praesenlis
tanas Civitates cum special) declaratoria Reso- j^rtelemtitkolds.
exercilus Domini Regis versus paries Bohemia)
lutione expedita et Codici rec. Edit, adnexa. Reservatio, condilio (DuC. al. s.); ki- habili.
Rescriptio, (Du C.) rescriptum = man- kotes. Batty. Leg. HI. 49.
Residential!! capere, domicilium
datum ; leirat. Kov. Form St CXLVII. ReReservatio juris, exceptio juris; jogi collocare; letelepedni. Tor. Tar. 1887. p.
scriptio Introductions et Statutionis ad Man- kikotes. Torvt. Msz.
489. residentiam ceperunt (lelelepedtek).
datum Palatinale. Cf. Julian. D'g. 1., 18., 8.
Reservatio mentalis, animo con- Residentiam f acere, habitare; lakni.
Callistr. ib. 9.
cepta exceptio; gondolati kikotes. It. ri- Eszt. Okm. p. 94 : faciant continuam resiRescriptionales, litters rescriptum serba mentale. Ger. Vorbehalt in Gedanken. dentiam (an. 1396.).
continentes ; leirat. Cod. Dip. And. V. 68., Act. et Doc. Rakdczy p. 31: in omnibus punResidentialis, is, confraler; testver.
33., 72., 7. Cod.Dip. Kar. I. 263., 430.
clis . . . a suis . . . statibus subjectis . . . . Beng. Ann. Er. Ccenob. 159. Ad exlremum
1. Rescriptum, a rege emanatum man- sanctissime et citra ullum defectum, glossam glorialur Coenobium Viclunense inclylis duodatum (DuC.al. s.); Georch. H. T. IV. 203. el mentalem reservationem . . . observan- bus, de Residentialium suorum numero,
A kirallyi parancsolatok vagy egyenesen 6 dos . . . curare velint.
Coelo dalis Marlyribus.
Felsege kezevel irattatnak ala es akkor nevez1. Reservire, gratiam referre, repenResidentiatus, 3., qui habilal; szektctnek Felseges Rendelesnek (Rescriptum) dere; viszont szolgdlatot tenni. Mon. Co- helylyel biro. Jogl. Eml. I. 249.
vagy 6 Felsege neveben a F5 Magyar Udvari mit. Trans. I. 165. an. 1542. de benevolen- Residentionalis, ad residcnliam, ad
Tanacs altal adattatnak k i ; 6s akkor mondal- cia . . . in me et fratrem meum graciam habeo sedem perlinens ; szekvdrosi. Diar. Com. H.
tatnak Kegyelmes Udvari Rendelesnek (De- reserviturus. Fej. VIII. 1. 393.
12. ad portam templi S. Slephani Resideneretum Aulicum). Arch. Rak. IX. 138.
2. Reservire, serviendo compensare; tionalis. Kass. Jur. Civ. I. 26., 144. in resi2. Rescriptum, exemplum ad fldem leszolgdlni. Vjestnik I. 191. an. 1289 : dies dentionali domo. Cod. Dip. Pal. VII. 36.
autographi confectum (Du C. al. s.); mdsolat. fuge in duplum teneor tibi reservire.
Residere in collo, lergo hasrere. V.
Batty. Leg. T. II. 255. an. 1163 : quatenus re- Residenciam insularem pera- s. Impartitus; nyakdn ulni. Ger. auf dem
scripta seu transumpta privilegiorum.
gere, in insula habitare, residere ; szigeten Nacken silzen. Chr. Dubn. p. 21.
Rescriptum declaratorium, ex- lakni. End. p. 530. (Stephani V. Privilegia an. 1. Residuare, remanere; fent-, hdtraplanans rescriptum; vildgosito leirat. Torvt. 1271): quum Cletus episcopus tribus annis maradni. Fej. VII. 360., 273. el quid ex
Msz. .
cum Bela . . . rege residenciam insularem pretio pecuniae suse residuabit, hoc totum anResecrare, de novo consecrare (Du C. peregisset.
notato in causam atlraclo lenealur coram hoResidens, procurator, negotiorum cura- mine noslro ad id depulalo reslituere.
al. s.); ujbol megszentelni. An. Sc. II. 275.
(ssec. XVI.) templum . ., . resecratum.
tor (Du C. al. s.); ugyviselo. It. residente.
2. Residuare, reponere; megtakariResensus, us, sensus inamoenus; kelle- Ger. Resident, Geschaflstrager. Act. et Doc. tani, felretenni. Frak. Maly. lev. H. 54 : pemetlen erzes. It. risentimento. Pest. Var. Rakoczy p. 113: scripsimus Domino Resi- cunie quanlilalem sibi residuare.
Levt.
denti Gallico ipsimet. Thok. Diar. 35. Instr.
Residui. crimen, crimen peculalus ;
Reseutire, sentire, persenlire; erezni, Pac. Art. XVIII. Szaz. XI. 111. II. Rak. Gy. kdzkincs elsikkasztdsa. Torvl. Msz.
dterezni. Rak. On. 218. I. 67. (6.): Tu 581. Residens, Boilus sive legatus. Rak. On.
Residuitas, residuum, quod restat;
nosti, Domine, quod gravius hoc resenseram 301. Tor. Tar. 1888. p. 708. Szil. Tor. Magy.marade'k. Fjp. Szam. p. 66 : residuitas est
Cod. Alv. I. 7.
periculum, quam naufragii, quod per gratiam Tort. Eml. VIII. 26.
ipsi defalcala in taxa. Tor. Tar. XII. 39. Rak.
Residens \renetorum, legatus Ve- On. 41. Werbficzi 129. Cod. Zi. V. 433. Thutuam evitaveramus . . .
Reseratio, explicatio; megfejte's, ma- netorum Constantinopoli'. Velenczei ugy- rocz. 59. Kass. Jur. Civ. I. 89.
gyardzat. Batty. Ger. 101. Quia . . . symbo- viselo, kovet. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml.
Residuum vini, faeces vini; borsepru.
lica sunt. . . secundum reserationem aliter VI. 481. Expectatur etiam Boilus, i. e. Resi- It. feccia del vino. Ger. Weinhefe. Cod. Dip.
admittenda.
dens Venetorum.
Arp. Cont. VII. 99. decimas de vino, et agnis,
Reseratio sequestri, abolitio se1. Residentia, , Her regis (Du C, al. et apibus provenientes non solvere, et resiquestri; biroi zdr megszuntetese. Kass. P. s.); hadbaszdllds, kirdlyi utazds. Szaz. duum vini non porlare . . .
P.I. 192.Publicalio ReserationisSequestri. HI. 18. Datum in quindenis residentiae (vagy
Resignacio, (Du C. resignare, rem posReseratorium, mandatum, quo aboli- descensus) exercitus regis. Robert Karoly sessam alicui Iranscribere, concedere) Resitio sequestri prsecipitur; zdrt oldo paran- 1307. in quindenis residentiae proxime nunc gnalio, traditio alicuius rei; dtadds. Fej. VII.
movendi exercitus regalis. Hadbaszallast, de 143. Nee non amicitiam nobis iam in resignaReserrare, referre; eloadni. Ger. vor- legtobbnyire kiiln. az Arpadok alatt kirdlyi cione Caslri el Civilalis Posoniensis cum iuriutazast jelentett, midfin is az utbaesSk, ha bus el pertinentys suis liberaliterfactam. Torvl.
tragen. Ljub. Mon. SI. I. 329.
Reserva, ae,copiae subsidiaria3,subsidiarii; csak felmentve nem voltak, a kiralyt roppant Msz.
seged csapat, tartalek sereg. Ger. Reserve. kiserete\el (exercitus) elfogadni tartoztak.
1. Resignare, (Du C.) subiicere; alaArch. Rak. IV. 214. Diar. 1802. p. 111. Kuk. 2. Residentia, (Du C.) habitatio, aula; vetni. aldrendelni. Rak. On. 123. 1. 23 :...
Jur. II. 167.
kirdlyi lak, tartozkoddsi hely, szekhely. volunlati tua3 meam resignaverim.
Reserva incendialis, copiae subsi- Tor. Tar. 1891. p. 416. Rak. On. 109.
2. Resignare, lestari, conflteri. profidiaries ad tempus incendii; tftz esetere
3. Residentia, se, pecunia residua (Du C. ted (DuC. al. s.); kinyilatkoztatni. Rit.
Resiifiiare ufficium
Resolutor conferentiarum
Responsorise
575
exp. ver. G. 32: Quorum uterque vice et in

Resolutor conferentiarum, qui dulank velekes virradlig engedven respiriupersona adversariorum suorum se stare di- conferentiarum agenda constituit; az erte- mot veglcre nekiek, az tabor az gyumolcses
centes, resignaverunt predictos. . . esse kezlet meghatdrozdja. Beng. Ann. Er. kerlekben szalloll meg. Arch. Rak. IX. 22. II.
omnino esse liberos.
Co3nob. 137. obiit Pater Elisseus Staffevsky Rak. Gy. 387.
Resignare officium, abdicare se Theologiae Moralis Professor et conferentia2. Respirium, (DuC. al. s.); comperendinatio, dies prolatus; torvenykezesbcn
magistrate, munere; hivataldrol lemon- rum resolutor.
Resolvacio, liquatio; fusura, confla- idd haladek, H. respiro, dilazione. Gall, dedani. Torvt. Msz.
lai. Ger. Frist, Aufschub. Csaplov. Nucleus p.
1. Resignatio, restitutio; visszaadds, tura; oldds, olvasztds. Kol. Cod. 7.
Resolvere, insti lucre, decernere; ha- 261: Incalto in causa exlraseriali ad extravisszabocsdtds. Cod. de Sztara. Vol. II. 6.
Supplicant noslro culmini humili precum cum tdrozni, rendelm. Cod. Alv. I. 13. 6 felsege serialiter agendum non citalo Respirium
inslantia, ut predictam ipsius Johannis dicta- igen kegyelmesen resolvdlvdn. Arch. Rak. concedilur. Kovy El. 670. cum respirium ct
moram indulget conquirendis probis.
rum portionum possessionariarum resigna- VIII. 88.
Resolvere animo, animo perpendere,
Responditor, responsor, vas; jotdllo.
tionem ratam et gratam habere . . . dignain mente agilare; megfontolni. V. Texlum RaC. Mon. SI. XIII. 153. an. 1356 : debet. .,
remar.
millere . . . procuralorem el responditorem.
2. Resignatio, (Du C.) subiectio, abdi- snb Confoederare.
Resolvere se, animum inducere, conResponsa, 33, senlenlia; vegzes. Cod.
catio; aldvetes, aldrendeles, lemondds.
Rak. 6n. 110.1. 3335. (34.): Dixi, Domine, sliluere; magdt elhatdrozni. Nil]. Sjmb. p. Dipl. And. V. III. p. 66: ad causam allracti
et ita est, resolulum me fuisse et vere subjec- 663 : resolvi me ad clericam. Ac. Com. Sopr. responsam legilime coram nobis expectarunl,
tum voluntati tua3; sed resignations mese 117. Arch. Rak. VIII. 382. Slar. VIII. 122. an. Responsabilis, qui rationem debel
1748. resolvi me recurrere ad ... domina- reddere alicuius rei; felelos. Knauz M. E. S.
nee amor nee timer fuerat fundamentum.
II. 487., 510. Andreas III. Rex Comiles . . .
Resignatorise, (sc. litters) reslilulio- tionem reverendissiinam.
Respectabilis persona, persona sibi soli responsabiles esse promulgat. Regul.
nem continentes; dltalado level. Torvt. Msz.
Resignatorium, (Inslrumentum), 1. venerabilis; tekintelyes szemely. Ger. Re- Turm. Praet. 45.
Responsabilitas, quum quis rationem
actus tradendi, 2. scriptum abdicationem con- speklable Person. Jok. Epp. I. 128.
Respektiva, ae, pro: perspecliva, ad so- alicuius facli reddere debel, periculum ; felelinens ; 1. dtadvdny, 2. lekoszond level.
Wallaszky 373.
num vocis respeclivus fictum: telescopium ; losseg. Pesl. Var. Levl. Opin. P. II. Sec. II.
Resiliens, qui desistit causa; eldlld fel. tdvcso. Jokai Debr. lun. 112.
Cap. III. art. 10.
Respectivus, 3., suo quisque loco ; ilGeorch. H. T. I. 81. De a szent szek sem kinResponsalis, (DuC.) procurator, adszeritheti eppen eroszakkal az eldlld felet leto, illetekes. It. rispettivo. Ger. zuslandig, vocalus ; iigyved. Ljub. Mon. SI. II. 22: com(resilientem) fokepp ollyankor, midon vala- respective. Kass. Prax. Ib. 34. litteras offlciosas parealis coram nobis . . . per ydoneum remely rosz kovelkezhelne az erflllelell hazas- ad loca respectiva Comitatus medio hajdo- sponsalem. Kub. C. Arp. I. 179. nee misil
numequilum promovere. Ib. 1.35. illorum obli- pro se aliquem responsalem. Cod. Dip. Arp.
sagbol. Cf. UIp. Dig. 18., 2., 9.
Resilire, recedere, refugere. H. 1. pro: gatio est eiectalas ad respectivas Communila- Conl. XI. 208. Fej. HI. 417. Kal. Hist. Due.
omittere, (Du C. renuntiare); abban hagyni, tes avenae focni el straminis portiones. . . re- 541.
Responsamen, (Du C.) responsum ;
felhagyni. S. de Kz. Chr. A. 1., 1. tamen ei cipere.
de caelesti throno verbum yenit, quod a tali
Respectu, si species, quod special, ra- felelet. Rak. On. 112.
Responsator, V. Responditor; feleresiliret cogitatu.
lione ; tekinteteben, ra-, re-, nezve, illet6Resi nifer, qui fert resinam; gyanta- leg, vonalkozolag. Inst. Arilh. 80. Nimirum 16s, jotdllo. Ljub. Mon. SI. VIII. 69. an.
termo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. P. III. qua;vis unilas polest spectari lamquam lolum 1530. debes esse responsator et pagator de
p. 31.
aliquod pluribus conslans parlibus; quare par- o m n i . . .
1. Responsio, inquisilio (Du C. al. s.);
Resis, (gr. Qijotq) lama ; monda.
tes eiusmodi respectu tolius Fractiones apfeleltetes. Bally. Leg. T. II. 91. an. 1093:
Fragm. Chron. Rythm. temp. Ludov. I. Engel: pellanlur.
Respectuosus, 3., respeclum prseslans, cum nee idoneorum leslium responsione (ad
Mon. Ungr. Bees 1809. p. 49.
respeclu plenus; fere idem est, ac respeclua- hsec nolal. Bal.: Hie lalet Hungaricus idiotisTulitque animalia
lis, quod apud Du Cangium oecurril signiflcans mus inquisitionem enim feleltetes idesl reResis atque brulalia.
Resolubilis, (Du C.) qui facile resolvi- eum: qui observantiam v. reverentiam erga sponsionem dicimus.)
2. Responsio, annua pensio, (Du C. 2.);
tur ; feloldhato. Szentiv. Curios Misc. Dec. aliquem praBStal; tisztelo, tisztelettel teljes.
II. Pars. II. p. 271. Cf. Prudent. Apolh. 881. Rak. On. 226.1. 1920. (19.): . . . conceplo evenkint fizetendo osszeg. Cod. de Szlara.
Id. Cathem. 10., 157.
vero respectuoso affectu pro persona Regis Vol. II. 177. Redilus el emolimenla adeo sunl
Resolute, fortiter, audacter (Du C. al. s.); vere illo non viso mini aliquid deesse credide- his diebus diminula, quod responsiones . . .
elszdntan. Arch. Rak. IX. 498.
ram. Cod. Evang. I. 281. infrascriplus. . . re- debite solvi quoquomoclo nequeunl.
3. Responsio, ralio danda (DuC. al.
1. Resolutio, sentenlia (DuC. al. s.); cognosco, quod . . . miserit in scriplis, quans.); felelosseg. H. risponsabilila. Kass. P. P.
hatdrozat, rendelet. Ger. Entscheidung.dam respectuosam requisilionem.
Respectus, mora (Du C. 4.); haladek. I. 241. Absque ullo ulleriori responsionis
Jos. Repr. 43. an. 1790: Si resolutio Tolerantise, ut supponi debet, in favorem Prote- Uj Magy. Muz. III. 197. Nullus conslabularius onere.
Responsiunculum, (DuC. responstantium emanavit, equidem cum favore non vel alius ballivus nosier capial blada vel alia
congruit terminus Tolerantise. Ac. Com. Sopron. calalla aliculus, nisi statim inde reddat dena- soriolum) breve responsum, responsorium,
118. (Ordines) ex tradita resolutione inlel- rios aul respectum inde habere possit de vo- hoc esl responsorius canlus, canlus Ecclesialexerunt. Beth. G. Lev. 274.
lunlale vendiloris.
slici species. Apud noslrum: breve responsum,
Respirabilis, qui respirari polesl; ki-, adnolalio; rovid vdlasz. Bod. Hist. Eccl.
2. Resolutio, interpretatio (Du C. al.
s.); magyardzat. Kormocb. forealisk. Ert. belehelhetd'. Bene Med. V. 298. aer respi- II. 62.
Bpesl, 1895. g. 54. Grammaticse Rheniariee rabilis.
Responsiva, 33, (Du C.) epislola reElymologia, una cum resolutione grammaRespirationes ultinise, luclamen sponsum conlinens; felelet. Ljub. Mon. SI.
tica Terentii.
morlis, animam agere ; vegvonaglds. It. ago- III. 118: suam expeclabimus responsivam
Resolutio regia, regis sententia ; ki- n!a. Ger. Todeskampf. Thurocz. 274. Quern el in hoc dignetur scribere velle suum. Dip.
rdlyi vegzet, hatdrozat, rendelet. Kass. cum praefatus fraler, Johannes de Capistrano, Re;p. Rag. 15. Star. I. 145. an. 1360.
Prax. I. 273. De benignis Resolutionibus ultimis respiraminibus laborantem intuiResponsivalis, e, responsum conliRegiis.
nens ; feleletet tartalmazo. Kov. Form. Si.
tus est.
Resolutivus, 3.,resolvens; feloldozo.
1. Respirium, i, (Du C. al. s.) respira- 53. El sic de lalibus formis responsivalibus
Kelem. Inst. Jur. Praef. II. 78. Conditio est... lio, quies; lelekzetvetel, szunet, pihenes. diola suffieiant,
2-o Suspensiva impedit effectual, donee eve- II. respiro, pausa, riposo. Thok. Diar. II. 114.
Responsivum, i, responsum ; felelet.
niat; iuxta illud : Conditio nihil ponit ad Kev6s id5 mulva erkez^k az tabor is, kivel Schroer. Synt. 7.
esse, nisi impleatur; ast Resolutiva eveniens valo megegyez6siinkkel kihivalvan harom
Responsorise, litera? responsum coneundem tollit. Torvl. Msz.
rendben is az boszormenyiekben iraclaba in- linentes; vdlasz-level. Arch. Rak. III. 284.
576
Respoiisorie
Restalucio
Retaleum
perceptis responsoriis. VIII. 196. copiam restationem dicimus, non memini me legisse stitutio dicitur, cum res aut causa, qua> peapud antiquos.
rierat, in priorem statum reparatur.
responsoriarum accludo. Cod. Alv. I. 39.
Restitutive, restituendo ; visszadliiResponsorie, respondendo, mutuo;
Restatucio, actus restituendi; visszavdlaszkepen, viszonozva. Arch. Vcr. Sieb. helyezes. Sze"k. Okl. 1. 237.
tolag. Fej. VIII. 244. quod ipse Nicolaus reRestatuere, iterum slatuere, reslituere; spondisset solam eandem particulampcr ipsum
XXV. 180. an. 1782. animi sensa in ... liltcris responsorie cxprimere. Tor. Tar. 1881. visszdllitani. Cod. Zi. Vol. V. 120 : Villam... Nicolaum et per alios socios suos reetitutive
p. 413. responsorie ad me scripsit.
suo monasterio . . . restatui facere voluis- ad easdem religiosas Dominas non plus iuris
Responsorio-Declaratorise, (lit- sent. Fej. XI. V. Un. 80. Cod. de Sztara. II. n praetacta possessione de iure debere pertilei'ffi) respondendo declarantes; felelve ki- 231. Tor. TfoXII. 175. Szek. Okl. I. 237. nere. Cf. Magy. Nyelvt. Sz. megad, visszaad.
Restitutorium, scriptum, quo alicui
jelento level. Kov. Form. St. CLII. 60.
Restatutio, rcstitutio; a joszdgba
1. Responsorium, responsio; fele- valo visszaiktatds. Ger. Wiedereinsetzung ex manda'.o principis vel magistralus res ablalet. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. V. 108. in die Giiter. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 62. Georch. tse restituunltir ; visszahelyezteto irat. Kov.
columbae. . . alligatis illarum pedibus episto- H. T. II. 147. Kass. Jur. Civ. I. 17. Cod. de Korm. St. XCV1. Restitutorium ratione Bolis, ibant, et rursus ad eosdem cum respon- Sztara II. 231. Cod. Dip. Pat. V. 161., 232. norum illeg!time occupatorum.
Restollare, (DuC.) impedire, retard a re;
Tor. Tar. XII. 118 : restatutio possessionum.
soriis redibant.
Restatutoria3, sc. litterse, lit. resli- feltartoztaini, akaddlyozni. Par. Pap.
2. Responsorium, (Du C.) cantus ecclesiasticus, quod uno canente chorus conso- tutionem continentes; ujra, visszaiktato Samb. Tyrn.
Restrictio, actus restringendi; korlanando respondeat; imabeli felelet. Reg. S. level. Tor. Tar. XII. 30.
Restaurabilis, qui restaurari potest; tozds. Opin. de Venat. reg. et restrictione.
Ben. 9., 12. Duo responsoria sine ,Gloria'
dicantur. Ibid. 9., 20. Post has vero tres lectio- megujithato. Knauz M. E. Sir. II. 423., 440. Arch. Rak. VIII. 6. cum restrictione persones cum responsoria sua sequanlur sex
Restaurare, resarcire damnum (Du C. nartim engedtetik meg. Kass. Jur. Civ. I. 89.
psalmi. Ibid. 10., 7. Quam lectionem brevis al. s.); kdrpotolni. End. p 343. (Deer. S. sine omni restrictione. Cf. Augustin. Mor.
responsorius subsequatur. Vita S. Steph. 88. Ladisl.) si servus. . . tantum furatus fuerit, eccl. cath. 31.
Restrictivus, 3., temperans, restrinquantum dominus eius restaurare non poteCf. Ambros. Hexaem. 3., 5., 23.
gens ; merseklo. Georch. H. T. I. 14. vagy a
Resposui, Resposuit, respond!; fe- rit. . . unam peusam . . . det.
leltem. It. risposi. Thok. Diar. 488. Ego ipse 1. Restauratio, satisfactio, (Du C. com- messzebb terjedt szavakbol szorosabb ertelcm
resposui: etc. Resposui ipsi: etc. Respo- pensatio); elegtetel. Batty. Leg. T. II. 227. mersekeltetik es ez merseklo magyarazas
an. 1136: pro restauratione . . . hominis (rextrictiva). Vern. Log. 49.
suit Chamus: etc.
Resluni, (DuC.) quod rest at, residuum.
Respublica creditrix, hitelezd sui interfecti.
2. Restauratio, nude pro: restaura- V. s. Serzens ; maradek.
kozseg. Nagy. Jus. Trans. Sax. 144. RespuRestus, i, restis (DuC. restuni); hajoblica id est communitas aliqua creditrix tione Magistratus q. v. (DuC. al. s.); tisztomnibus creditoribus chirographariis prse- ujitds. Jokai Rab R. I. 120. Magy. Nab. 84. kotel. Ljub. Mon. SI. V. 245. an. 1334: pro
Restauratio Magistratus, actus faciendo lavare restos galioni, qui erant in
fertur.
Respublica Christiana, universi creandi novos magistratus; tisztujitds. Kass. mari.
Resultare, (Du C. 3.) sequi, nasci, oriri;
christiani; keresztyen egyhdz. Verancs. II. Prax. I. 28. excedentes ab officio suspendere,
219. Petri Berislavi Vesprimiensis episcopi, ipsis alios sufflcere, intermedio tempore mor- keletkezni, kovetkezni. Tor. Tar. 1891. p.
simimi Hungarici regni, christianacque rei- tuis vel officio semet abdicantibus alios usque 382. Cod. Dip. Briiss. Burg. 105. Hinc resultempus Restaurationis surrogare, omni trien- tat absurdum fore. Cher. Jus. Eccl. II. 208.
publicae herois .
Resultatum, quod efficitur ex aliqua re,
Restabilire, (Du C.) restituere; vissza- nio Restaurationem Magistratus ad prsesumma ; eredmeny. Jokai Magy. Nab. 337.
helyezni. Jos. Repr. 24: Administratio . . scriplum legum asservare.
. restabiliatur. Rak. On. 67. pacem restabiRestaurationalis, ad electionem per- ez a resultatum. Kass. Prax. I. 89. finale
tinens; rdlasztdsi, tisztujitdsi. Szaz. VI. commissionis limitanese resultatum.
lire. Pris. Serv. 94. Arch. Rak. IX. 90.
Restaneus, 3., quod alicui adhuc debe- 497. XXII. 554. Jokai Magy. Nab. 17.
Resultatum deliberationum,
tur in supplemenlum ; hdtralevo, meg tarRestaurator, (DuC.) qui restaurat, summa rei deliberationum ; a tandcskozds
tozo. An. Sc. II. 108. an. 1532 : promisso... restituit; helyredllito. Szentiv. Cur. Misc. eredmenye. Lzb. Cod. Med. T. II. Proem, rerestaneo . . . sala.rio.
Dec. III. P. I. p. 157. fidei catholics restau- sultata deliberationum rectius conclusa
Restans, qui debet alicui aliquid ; ados- rator. Andr. Pann. 239. militiae restaura- consilii. .. nominare placuit.
Resultatura, 33, eventus, summa. Text,
Kdgban maradt (ado). Georch. H. T. III. 56. tor. Fab. Jur. Met. 19. Ferdinandus Culturae
v. sub Interusurialis; jovedelem, eredRestantia, a, residua pars; hdtralek. Montanisticae resta,urator.
Tor. Tar. XI. 168. restantias Dicse et Taxa3.
Restauratoria, orum, actus creandi meny. It. risultalo. Gall, resultat.
Resultus, us, actio resiliendi a pacto et
Rak. On. 135. Kass. Prax. 2., 35. Arch. Rak. magistratus; tisztujitds. Hajn. Extr. L. 197 :
VIII. 31.
in comitatuum restauratoriis nullam vocem condilione (DuC.); visszalepes, igeretszeges. Cher. Jus. Eccl. II. 270: Pcenam resulRestantia Auszezugalis, residua qua tales, sc. parochi, habent.
pars rationum; szdmlai hdtralek. Kov.
Restauratorius, 3., ad redintegran- tus Judex prudenti arbitrio suo, vinculi vero
Form. St. CLXXXVIII. Actio ad persolutionem dos suffrages magistratus pertinens; tiszt- e conventione determinat. Opin. Deput. 39.
Restantiae Auszezugalis contra Emeritum ujito. Irodt. Koz. VII. 2. p. 135 : sedes re- Kovy El. 394.
Resumptio, actus resumendi; ujra
Domini! Officialem suscitata.
stauratoria.
Restauratrix, qua restituit; vissza- valo felveves. Szentiv.Cur. Misc. Dec. III. P.
Restantiarius, i, debitor; qui nomen
nondum dissolvit; hdtralekos, ados. It. de- dllito. Fej. V. II. 395. qua3 est humans poste- X. p. 78. Utrum animas damnatorum etiam
ante resumptionem suorum corporum igne
bitore. Art. Diset. Pos. 79. sola quintalitateritalis restauratrix.
pro compensandis aliorum Comitatuum super
Restaurum, (Du C.) satisfactio, restau- infernali torqueantur.
erogationibus deducta et per Restantiarios ratio damni; elegtetel, kdrpotlds. Ger. Er- Resumptus animus, (DuC. resupro rata singulorum Restantia eum in flnem satz. Urk. Sieb. I. 218. an. 1300. fieret re- mere, vires recipere) fortis animus; bdtor
pendenda. Reg. Turm. Pra3t. 165. Arch. Rak. staurum . . . pro corporis occisione viginti lelek. Georg. Sirm. I. 1., 357. et Petrus
quinque marca3.
intraverat ad monachum cum resumpto
II. 419. Star. VIII. 136. an. 1748.
Restavit, superfuit; meg maradt. Fjp. animo . . .
Restatare, reddere, restatuere; viszszaadni. Ljub. Mon. SI. XI. 157. an. 1344 : Szam. p. ill. an. 1398. Restavit summa
Resuscitatorium v. Continuatorium, scriptum, quo causa quaedam iteconditione expresse apposita, quod commune universalis,
Restibilis, duraturus, mansurus; meg- rum suscitatur; fdlelevenito, foltdmaszto
. possit illam restatare, quandocumque sibi
maradhato, kitarto. It. durabile. Szamosk. irat, folydsba hozato parancsolat. Kov.
placebit.
Restatio, ferreum substentaculum; td- I. 223. in Uhgaria alte obrutse (vites) vix Form. St. XCVI. Resuscitatorium ad Comitatum. Georch. H. T. IV. 266.
masz. It. sostentacolo. Gall, chevalet. Galeoti. prae algore restibiles perdurant.
Relaleum, mercatura pannorum ad ulRestitutio integri, visszahelyezes.
3b. Sed hastam sub ala ten ere ferreo substentaculo : quod ne retro hasta pellatur ibi restet, It. restitutione. Comp. L. I. G. 3. Integri re- nas vendens (Du C. retallia); rofos keres-
Retaliare
Retificare
Retrogradi
577
kedes. It. ritaglio. Ljub. Mon. SUXXI. 367. an. 1267. Tor. Tar. 1893. p. 27. Knauz. M. E. (sc. miles) relinquere et. .. semet retrahere
an. 1450: mercalores vendentes pannos sou Str. I. 329., 412. Fej. V. II. 186.
debuerit.
fustaneos ad retaleum ypperperos tres pro
Retificare, retia facere; hdlot kesziRetrassare, regressum cambialem forcentcnario solvere teneanlur.
teni. Szentiv. Curios. Misc. Dec. II. P. II. p. mare ; viszvdltot kidllitani. Einen gezogeRetaliare, par pari referre, ex It. ta- 294.
nen Wechsel zuriickziehen. V. Recambiaglione (Vergeltungsrechl); wszowozni.Wagn.
Retinacula nodorum, foramina reti- rius regressus.
nendis nodis; gombhdz. Ger. Knopfloch.
Cf. Cell. 20., 1., 16.
Retributio, (Du C. 1.) actusretribuendi,
premium, merces ; visszafizetes, jutalom.
Retaliuni, (Du C. retalia) parva. mi- Arch. Rak. VIII. 352.
nuta pars; kis reszlet. It. ritaglio. Ljub. Mon.
Retirada, 33, (ab It. ritirata) reditus; It. retribuzione. Vita S. Steph. 32. inde dulcis
SI. III. 13.
visszavonulds. hdtrdlds. Ger. Riickzug. et felix eterne vite retributio. .. Szaz. H.
Retardativus, 3., tardans, retardans; Arch. Rak. II. 158. Diar. Comit. II. 9.
403. Andr. Pann. 197. Cf. Tertull. Apol. 18.
Retornare, (Du C. 5.) redire, reverti Sidon. Ep. 4., 11. Lactant. 6., 18.
keslelteto. It. ritardativo. Nill. Symb. p. -423 :
Principale impedimentum mere adeo prolonga- jubere, remittere; visszakuldeni. It. ritorRetributor, (Du C.) qui remunerat, rclie confirmationis retardativum .. . trans- nare. Gall, retourner. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. tribuit; visszaado. It. relribuitore. Gall, re319. Et si vos, domine Rex, dederitis ei munerateur. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 190.
mitlere prresumo.
Retardatus, us, scheda, cui is, qui negli- gratiam et in terram suam eum retorna- quod exinde a retributore bonorum omnium
gcnter solvit, inscribitur; mulasztdsi konyv. veritis.
eterne retributionis premium . .. merearis.
Retorquendo, alia instrumenta produ- Szaz. VIII. 418. Cf. Tertull. adv. Marc. 4.,
Juriev. Jur. Met. 151. Si sexta sequentis trimestris hebdomada admensum Additamentum cendo; ellenvetoleg. Georch. H. T. IV. 115. 29., 5.. 16.
a respectivis Courburariis solutum non fuerit, A probakat lehet vagy egyenesen (directe)
Retrimentum, stercus, flmus; hullaid a Curatore fodinaa in Scheda ita dicta Re- vagy ellenvetflleg (retorquendo) elmellfizni... dek. Bel. Geogr. Comp. 495. defectus vero
tardatus Officio montano praesentanda, ad- mid6n az oklevelek vagy tanuk ellen kifogas ligni in tractu Tibiscano stramine, retrimennotatur; quo facto paries fodinales morosi nem tetettetik ugyan, de ellenkezo oklevelek tis animalium et laterculo compensatur. Cf.
Courburarii in Retardatum positae dicuntur. vagy tanuk alliltatnak elo.
Varro ap. Non. 217., 23. Macrob. Sat. 7.,
Retorsio, clarigatio, par pari relatum; 4., 15.
Cuius rei legalis effectus est: ut morosus Courburarius partes suas fodinales amiltat, ex visszatorlds. Tor. Tar. 1888. p. 687. priori- Retroactiva vis, (legis), vis reciproca;
Libro Antigrapho deleatur, atque partes fodi- tas iuramenti per retorsionem vi iuramenti. reactio; visszahato era. Art. D. 1840. p. 29.
nales Retardatum ingressae caeteris courbuRetorsio juris, usus pari jure; hason
Retroactivus, 3., vim reciprocam harariis additamenta sua rite pendentibus Jure jussal valo eles. Torvt. Msz.
bens: visszahato. It. retroattivo. Kass. P. P.
Retardatus seu accrescendi in proprietatem
Retortum, (sc. vas); goreb. It. ritorta. I. 230. hse ordinationes retroactiva vi baud
cedent.
Ger. Retorte. Vern. Met. II. 15. in fundo alem- pollent.
Retatiare, vindicare, ulcisci; megtrom- bici maleria quaedam crassior et viscosior reRetroactus, 3., (Du C.) praeteritus; elmanet, quse vehementiori igni admovetur intra mult. Cod. de Sztara. II. 14. temporibus refolni. Par. Pap.
Retecella, ornamentum sericum ad in- vas, quod ideo retortum vel cornutum di- troactis.
star retis contextum a : rete + cellare (Du C. cunt, quia in cornu vel pyri formam sit reRetroagere, repellere, reiicere; viszRete); recze. Gall, reticule. Cod. Dip. Arp. cur vum.
szaadni, elvetni. Corp. Gram. 649. retroageCont. VI. 126. Zonarum braccalium retecelRetraccio, onis (DuC. Retractio) abro- tur instantia tua, si urgeas nos.
larum de opere Salernilano, sicut credo, plus gatio, abolitio ; visszavonds. It. ritrattazione.
Retrocessim, retro, domum; hatra,
quam duodene et una /ona de opere Pessu- Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 336. Ut autem hechaza. It. retro. Szamosk. III. 14. Hi enim cum
lano sine fibula.
donacio sine aliqua retraccione vel calum- fremita magno et indignatione ad ... pass*
Retentor, qui retinet; visszatarto. pnia inviolabiliter processu temporum perpe- tentorium advolantes comminantur se a signis
Gall, retenteur. Fej. II. 221. anathematizavi- tuo possit permanere.
protinus dilapsuros, militiam deserturos, rem u s . . . redituum ecclesiasticorum raptores,
Retractabilis, q. q. retrahi polest; trocessim ituros.
invasores ac illicite retentores. Cf. Appul. visszahuzhato. It. ritirabile. Hist. Nat. 27.
Retrocessio, actus retrocedendi; viszFlor. p. 543.
Pedes digitati et instructi unguibus retracta- szapattands, visszalokes. Szentiv. Cur.
Rethe leporoferale, rete leporibus bilibus (felis). '
Misc. 368. sic enim minor erit retrocessio
ferendis, portandis ; nyulhdlo.Haz. Okl. 258.
Retractacio, V. Retraccio; megmd- tormentorum.
an. 1351: tria rethe leporoferales.
solds. Szek. Okl. II. 127. per modum Revoca- Retroflexus, 3., retogradus, retroverRether, (a Slavico: rychtar) quod iudicem cionis et Retract adonis.
sus; visszafele mend, hdtrdlo. It. retrovillse notat; biro. Tor. Tar. 1893. p. 14.
Retractare, (Du C. al. s.) revocare; grade. Fej. X. 2. 459. versusque partes noRethoricalis, (pijropixy) ad rhetori- megmdsolni. Georch. Ert. 167.
stras transalpinas Terga vertendo retroflexos
cain pertinens; szonoki. Kov. Form. St. 134. Retractilis, qui retrabi potest; vissza- gressus.
sed quia omnis scientia et praacipue ista Re- huzhato. Alexy 19.
Retroflucre, retrorsum fluere; elthoricalis in ymaginatione e', frequentatione
Retractus, 3., pro : retroactus (Du C. folyni. Cod. Dip. Pat. V. 246., 374. Sexto,
esse dignoscitur.
al. s.) Idem ac praeteritus; elmult. Fej. VIII. quod servivi sibi sex continuis retrofluxis
Rethoricus, i, rector; igazgato, kor- 2., 296. quibus retractis temporibus contra annis et nihil adhuc mini prebuit.
mdnyzo. Rag. Mon. SI. VII. 63. an. 1064: nos rebellabat.
Retrogradatio, (DuC.) regressus, reRetradare, restituere, reddere; vissza- cessus, gressus retrogradus; hdtrdlds, hdtraregente cathedram . .. episcopo rethorico.
Reti ventos venari, hdloval szelet adni. Tor. Tar. 1887. p. 390. Lecta et cum menes. It. retrogradazione. Gall, retrogradafogni; haszontalan munkdt vegezni. suo originali comportata retradataque per tion. Otia. Bachm. 91. Similes mihi videntur
Szentiv. Curios Misc. Dec. II. P. II. p. 106. M. S.
Astronomis, qui stationes, retrogradationes,
Reti ventos venari. Idem quod in vanum
Retradere, (Du C.) reddere ; vissza- elongationes etc. Planetarum alias salvare non
operari.
adni. Chr. Dubn. p. 29 : Retradidit autem valentes. .. varies cycles, epycyclos excoReticula, 33, (Du C.) pro : reticulum; dominus flungaris Pannoniam. Thuroez. 83. gitant.
recze. It. reticella. Thok. Diar. II. 354. Duo- Tor. Tar. 1887. p. 390. M. Flor. Fontes. II.
Retrograde, retroversus; a tergo
decim frusta diversarum reticularum pro 125. Cf. Ulp. Dig. 4., 2., 9. Pompon, ib. 19., (Du C.); visszamenve, hdtralva, megfortinibus linteaminum fl. 16.
1., 6. Modest, ib. 24., 3., 58.
dulva. It. volleggtare-si. Gall, se tournent.
Reticulariter, in modum retis; reRetrahere manus, deesse alicui rei; Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 547. persequi vero
czesen. Arch. Rak. VIII. 312., 348. Quinque kezet elvonni, vonakodni valamit csele- illos est valde periculosum, quum retrograde
paria tibialium antiquorum ex fllis reticulari- kedni. Jos. Repr. 96. an. 1790: legendis ty- sagittas iaciunt fugiendo.
ronibus manus . . . retrahere.
Retrogradi, retro ire, retrorsum gradi.
ter confectorum.
Retif er, piscator; halos, haldsz. Szaz.
Retrahere se, (germanismus: sieh zu- Ital. relrogradare ; visszafele menni. S. de
XV. 166. populorum nostrorum, retiferorum riickziehen) pedem referre; visszavonulni. Kz.. Chr. II. 1., 4. II.. 4., 2. Cf. Plin. 8.,
qui vulgo halous nuncupantur. Haz. Okl. 52. Tag, Erd. II. 196. an. 1762 : positionem suam 15., 16.
73
Retrojjvardia
Revelatorius
Revisio ocularis
Retrogyardia, se, (Du C.) agmen ex- felfedezd hit. Georch. H. T. III. 350. Nem is Reverentialis, honorificus, reverentia
tremum, novissimum ; utdcsapat, kiseret. It. engedtetik meg az Alperesnek, minekutanna a plenus; megtisztelo. tiszteletteljes. Pel. De
retroguardia. Ger. Nachzug. Arch. Rak. 136. felfedezfi (relevatorium) hit irant Itelet ho- S. Trinit. s. I. c. 4 : Omnis christianus obligamaga eo Felsege Korneta e!6tl, Korne"ta e!6tt zattatott ellene, a felyebbvitel. Ibid. IV. 454. tur sancta3 Trinitati reverentiali timore.
Sezak, annakutina Zaszlok alatt Szolgarend 6s
Revelatorius, 3., aperiens, nudans, Cod. Alv. I. 344. quod ob reverentialem
retrogvardidban egy Karabilyos Sereg. J. retegens ; Ieleplez6,fedez6. Csaplov. Nucleus Patris metum in Transylvania minime ausus
Beth. Comm. III. 69. sed valida a tergo relicta p. 483 : Juramentum revelatorium deponere fuerit.
retroguardia iuxta pagum Bene transfer! detrectans, in poena non restitutionis.. . con- Reverissime, superl. a revera; ugyancastra.
vincitur. Cher. Jus. Eccl. I. 279. Kovy El. 345. csak. Kuk. Jura I. 75. an. 4264: reverisRetrogyrare, retrorsum gyrare, a tergo
Revelinum, eldsdncz. It. Rivellino. sime . ..fidelissimaexhibuerunt obsequia.
in orbem flecti i. e. in gyrum verti; vissza- Ger. Ravelin, Wallschild. Falud. Arch. 52. ReRevers, pars reversa, aversa numi; hatkanyarodni. Cod. Dip. And. Vol. V. 132.,velinum seu parmula est moles terrea pro- lap (penzen). Ger. Revers. V. s. v. Avers.
42. intraret ad magnam plateam sepedicte pugnaculo abscisso similis a reliquo muniReversales, (Du C. al. s.): teritveny,
ville, in qua retrogyraret ad plagam meridio- mento totius fossae latitudine separata.
biztositvdny, reversalis, irdsbeli nyilatnalcm.
Revello, (Du C.) rebellis; Idzado. It. kozni. Coll. II. 354. reversales de prolibus.
Retroiicere, reiicere; fetrevetni, el- ribello. Ljub. Mon. SI. IV. 85.
Fabo. Mon. Evang. II. 239. Reversales stylo
Revendere, (DuC.) emptum vendere. curiae hungaric* erant lilterae a parte adversa
vetni. Fej. VII. 164., 135. ideo idem Plebanus Dei limore postposito et hominum vere- V. s. Incanipare; ujra eladni.
conscripta?, quae subscribentes cum praevia criRevenditrix, (DuC.) quse revendit; minis confessione, ad poenam obligabant.
cundia retroiec-ta memoratam causam annieldrusitono. Gall, revendeuse. Ljub. Mon. Reversales Vinculares, kotelezd
chilare conaretur.
teritveny. Kov. Form. St. CLXXI. ReversaRetrolapsus, praeteritus; elmult. Cod. Jur. P. I. V. III. 437.
Reyentio, reditus, us, (Du C. proven- les Vinculares per Sponsum Acatholicum
Dip. Arp. V. 172. et discrimina viarum a multis retrolapsis temporibus pro acquirendo tus); vissza-, hazateres. Quel. Sieb. I. 490. Personam Catholicam in Uxorem ducentem
commodo ipsorum et victu perambitum Regni an. 4495. nuntiis post reventionem ipsorum extradandae.
nostri procedere nequiverint. Cod. Dip. Pat.a domino vaivoda.
Reversalista, ae, qui reversales subReventus, us, reditus, (Du C. 2.); visz- scribit; nyilatkozatot aldiro. Fabo. Monm.
V. 242., 378. Fej. X. I. 417., 505.
Retropendile, is, retro dependens fa- sza-} hazateres. Quel. Sieb. I. 214. an. 4496. Evang. II. 43. sed etiam reversalistas multis
scia ; hdtul lecsungo szalag. Tor. Tar.nuntio . . . post reventum a maiestate. Cf. nominibus deliquisse luculentissime demon1887. p. 188. In retropendili habens quen- Suevius ap. Macrob. Sat. 2., 44 fin.
strarunt.
Reverberare, (DuC.) fidem detrahere,
dam canaphum cum nodo viridi in serico diReversalizare, reversalibus subscrirefutare, credere nolle ; ocsarolni, megczd- bere; a reversalist, nyilatkozatot aldversi coloris auro mixta.
Retropendentia, ae, idem quod refolni. Batty. Ger. 40. Non ignoro linguamirni. Lampe. Hist. Eccl. p. 788 : (6). Quia ipsa
tropendile q. v. Tor. Tar. 1887. p. 183. capa frequenter reverberatam Theologorum.
subscriptio imprimis abdicatio officii cum perin ctiius retropendentia est figura serpentis
Reverberatio, propulsatio; vissza- mansione in Regno secum consequenter apocum corona (Gara-cimer).
utlegeles. Gall, reverberation. Ger. das Zu- stasiam trahebat; sicut in plerisque ReversaRetropendium, i, idem quod retro- riickschlagen. Kovy El. 544. Continuantur et, lizantibus hoc manifestum fuit.
pendile. Tor. Tar. 4887. p. 189. due cape ... quid inter Reverberationem et RedehonestaRevibrare, repercutere; visszaverodia parte anterior! in retropendio habens mi- tionem conveniat vel non conveniat, expo- teni. Szentiv. Cur. Misc. 45. sed aptiores ad
nitur.
nora aurifrisia subducte bisso rubeo.
combibendum lumen illudque revibrandum
Retro \endere,visszavdsdrolni.Vern.
Reverberativus, 3., occa3cans; visz- viridius ac rutilantius.
Phil. Mor. 389. Accidentale denique huius szaverd, elhomdlyosito. Pel. De transfig. Revidere, (Du C.) curam habere, curse
contractus sunt varia pacta, quae adiici solent Dom. s. II. c. 4. Claritas gloriosa non est vi- esse alicui, inspicerc; felugyelni. Kronst.
uti 1. pactum de retrovendendo, ut nimirum sus reverberativa.
III. 424 : quod in nemore reviderunt, donee
rem emtam venditori iterum redimere liceat.
4. Reverenda, stragula, veslis sacer- postes parati fuerunt. Kass. Prax. I. 36. Gf.
. Retrovertere frena, reverti; vissza- dotum : 'reverenda. Jokai Kfisziv. V. 57. ma- Plaut. True. 2, 2, 65.
fordulni. Chr. Dubn. p. 20 : cum omni copia gaval viven a derek Schneiderius Balint aldaRevindicare, (Du C.) iure repetere ;
sui exercitus frena retrovcrtit Pannoniamque sat, reverenddjdt es flanak lamentabile nun- visszakovetelni, visszaperelni. It. rivendiest ingressus.
tiumat. Cod. Dip. Kar. I. 343. duas stragulas care. Gall, revendiquer. Ger. gerichtlich zuReunire, (Du C.) iterum adiungere, con- seu reverendas bonas. Haz. Okl. 329. an. riickfordern. Kovy El. 620. nisi in literam per
iungere ; ujbol egyesiteni. Pel. De convers. 4400. Reverendam . . . Chermelech dictam. condivisionalem Notorii ad revindicanda ab
S. Pauli s. IV. c. 4.: Nescivit utrum anima
2. Reverenda, proprie vestis talaris extraneis bona indivisa motam facta sit infuerit reunita divinitus corpori. Fej. X. I. sacerdotum, hoc tamen loco vestem talarem gessio.
652.
mulieris signiflcat; hosszu ruha. Cod. Zi. Revindicatio, actus recuperandi; visz*Reunitio, consociatio, coniunctio ; osz- Vol. V. 609: Nobilis domina . . . nobis taliter szakoveteles. Art. Diaet. Pos. 38. Kovy El.
szeszovetkezes. Gall, reunion. Sza"z. VII. 703. est confessa .. . quod eidem teneamur dare 328. Revindicatio vero vivo quidem fratre
Reus conventus, reus; alperes, unam reverendam de meliori rubeo aut solam suam portionem alienante ex non faeta
vddlott. Kovy El. 624. Incattus seu Incausa- nigro lebi.
praemonitione, illo vero absque prolibus mortus (a voce causor, quae etiam accusare signifiReverendissime, (Du C.) Tit. hono- luo ex praeiudicio erit, si alienatio non fuerit,
cat) in poenalibus Reus vel Reus conventus ris ; Fotisztelendo, Nagytiszteletu. Ital. rationabilis.
vocari solitus. Georch. H. T. IV. 30.
Reverendissimo. Gall, tres-reverend, tres-hoRevisibilitas, natura causee, quse reRevalidatio matrimonii,. (Du C.) norable. Ger. Hochwiirdig. Kass. P. P. I. 49. cognosci polest, facultas recognoscendi; megconflrmatio, iterata declaratio matrimonium Primati Regni Hungaria3 si simul Cardinalis vizsgdlhatosdg. Art. Diaet. Pos. 437. qui soiustum esse; a hdzassdgi megegyezesnek esset: Eminentissime, Celsissime, ac Reve- luta praesenti Diaeta quantocius interessatis
aplebdnos es ket tanu elStti utolagos isme"- rendissime Domine Princeps S. R. Ecclesiae partibus certificatis ad faciem locorum exire
telt kijelent6se a hdzassdg ervenyesitese- Presbyter Cardinalis Regni Hungarian Primas iisdemque sufficienter auditis praeliminarem
nek mondatik convalidatio, helyesebben Archiepiscope, Domine Gratiosissime.
praedeclaratae causse Revisibilitatis aut Irrerevalidatio matrimonii. Kon. Egyh. 526.
Reverenter habere, in pretio ha- visibilitatis subortam qusestionem examinare
Revelatio juramentalis, juramento bere ; megbecsulni. Verancs. VI. 33. Rogo, et decidere . . . debeant.
facta fassio; hittel pecsetelt felfedezes. ut integram benevolentiam erga me serves, et
Revisio, (DuC.) recognitio; megvizsTorvt. Msz.
bene vale ac fortunam reverenter habe. gdlds, dtnezes, szemle, felulvizsgdlat. It.
Reverentise, arum, (Du C.) titulus ho- revisione. Kass. Prax. I. post praesidialem reRevelatio litteralium instrumentorum, documentis facta fassio; ok- noris ; tisztelenddseged. Ljub. Mon. SI. XXI. visionem ad officium pro expeditione missa...
Revisio ocularis, oculata, oculis
levelek felfedezese. Torvt. Msz.
70. an. 4434: vestras reverentias imploperlustrare; biroi szemle. It. ispezione ocuRevelatorium, iuramentum fassionis; ramus.
Revislonales
1. Revolutio
Ribaldus
579
lare. Ger. richterliche Beschau. Jogt. Eml. T.

1. Revolutio, sarlura (DuC. al. s.); ta- tatoribus certas peculiaresque sensationes
tarozds, javitds. Ra6. Mon. SI. XIII. 116. elicerent.
II. 1. p. 25.
Revisionales, sc. litterae setatera te- an. 1350: medietas gabelle . .. debeat conRhedales equi, equi veclarii; kocsistantes; idokort bizonyitd level. Szek. verti in laborerio lurris.. . et ad faciendum lovak. Verancs. VIII. 283. Quod vero ad rheOkl. 111. 223. Torvt. Msz.
dales equos et ad salarium tibi constituenrevolutiones aliarum turrium.
Revisita, re + visita. Gall, visile, visi2. Revolutio, studium rerum novarum, dum, ut pelis, attinel.
tatio reddita ; viszontldtogatds. Rak. On. (DuC. al. s.); Idzadds. Arch. Rak. VIII. 185.
Rhedula, parva rheda ; kis kocsi. Rak.
On. p. 126.1 3738. (37): Rhedulae rusti283.1. 3334. (34.): durum mini apparebat kozaksag revolutioja.
primus illi defcrre honores absque ulla spe
Revolutionarius, 3., ad seditionem, cana3, ut dixi, insidebamus ego et ephebus.
factionem pertinens ; forradalmi. Szciz. XIII.
revisitae. . .
Rhenanus florenus, flor. Rhenensis; renes forint. Wallaszky 270.
Reviser librorum, V. Censor 1); 145.
konyvvizsgdlo. Szirm. 34.
Revolutionem organisare, rerum
Rhenis florenus, (DuC. fl. RhenenRevisoratus Librorum, officium novarum auctorem, rectorem, esse; forra- sis). Dip. AIv. II. 158.
cxplorandis libris ; konyveket megvizsgdlo dalmat szervezni. Szaz. XIII. 43.
Rhetor, discipulus rhetoricse studiosus
hivatal. Ger. Bucher-Revisions-Amt. Nov. Revolvere, restaurare (Du C. al. s.) V. (quintaa classis gymnasii ante a. 1848); rheCalend. 380. Revisoratus Librorum offi- s. Archetus; kijavitani.
tor. Tor. Tar. 1888. p. 201.
Revulsio, fordulat. Ger. Wendung.
cium.
Rhetoria, 33, rhetorica; szonoklattan.
Revisorium forum supremum, Schwart. Scult. 34. quod I. in quadam terra Kaz. Lev. I. p. 35. Rhetoriae Professor.
forum rei explorandae sup.; fovizsgdlo szek. sua quadraginta laneos continente, quoRhetoricari, rhetorum modo loqui,
rum laneorum longitude ad novem revulsio- declamare; szonokolni. Tor. Tar. 1888. p.
Ker. Nap. 359.
Revocamen, retractatio; szonak visz- nes aratri se extendit.
519., 560. rhetoricando exaggerant. Cf.
szavetele. Tkal. Mon. Ep. I. 102. an. 1254. Rex, (in scholis saxonicalibus); iskolai Nov. ap. Non. 476,6; Tertull. Resurr. Cam. 5.
kirdly. Teut. Schul. I. 230: Rex castus praeperempta .. . revocaminis facultate.
Rhetorista, 33, V. Rhetor. V. s. v.
Revocare, negare; visszavonni, ta- sertim studiosorum extraordinariorum praeses Poetista.
gadni. Jokai Regi jo Tabl. I. 217. 6 mar hu- sit, quorum etiam res publicas frequentatioRhingus, i, rotundus annulus, locus
szonharom 6ves s tizenegy hdnapos koraban nem nempe templorum et funerum, Canlatio- in formam annuli munitus. V. Ringus; korrevocalt mintegy 40,000 frt adossagot. Cf. nem etiam natalitiam cum Exactoribus ordi- fal. Tor. Tar. VII. 257.
Ovid. Met. 9, 618; Senec. Benef. 4, 39 ; Ulp. nare tenetur. Incumbit eidem cura signorum
Rhodianus, i, Melitensis Eques ; mdllatinitatis una cum oratore gerenda, oratione tai lovag. Werboczi. 387. Cuius Prior pro
Dig. 48, 18, fin. Suet. Vesp. 8. Galb. 5.
Revocare procuratorem, procu- latina festis tribus maioribus. . . habenda et tempore constitutus, ex regulari Rhodianoratoris facta mutare ; ugyesz tettet megmd- ratio perceptorum et erogatorum Fisci extra- rum observantia militiam saacularem pro fidei
solni. Georch. H. T. II. 20.
ordinariorum. Szaz. XXII. 563.
Catholicae defensione et tutamine semper exerRevocatio allegatorum, retractaRex scholasticus, Melanchlhonem cere ... Qui olim Rhodiani, hodie Melitenlio dictorum procuraloris; ugyeszi dllitds- secutus Honterus in Transsilvania discipulis ses Equites vocantur.
nak megtagaddsa. Ger. Widerruf der fisca- regem adolescentium praeposuit, cui subjeRhodii, V. Cruciferi.
lischen Behauptungen. Tisztb. Ir.
cit duos censores, praefectum, oratorem secreRhombi versatrix, flla deducens in
Revocatio procuratoris, V. Revo- tarium, historiographum, centurionem etc. fistulas textorias ; csilrlo asszony. Ger. Spucatio allegatorum; ugyvedi szovdltds Quod institutum invenitur etiam in Scholis lerin. Par. Pap.
visszavondsa. Kovy El. 733. Revocatio Pro- Jesuitarum ; oskolai kirdly. Brezny. 359
Rhomboidalis, rhombi formam exhicuratoris est remedium Juridicum, quo liti- 363. Charitas tua altero quovis anno actus bens : dulenyded alaku. Numi Hung. 29.
gans praeter consensum suum per Procurato- publicos comicos, sine tamen regis schola- Scutum rhomboidale.
rem dicta et facta relractat 2-dse 79.: 1729 : stici circumductione producat.
Rhomboideus, 3., V. RhomboidaReysa, ae, idem q. Resa 2. Fjp. Szam. p. lis. Alexy 18.
39. Judicialis revocatio debet fieri per praeRhombus, i, stamen, rotula, qua fila
sentem coram Judice sive ipsum Principalem. 512. an. 1441 : summa totius expositi super
glomerantur ; matola, fono kerek, porgd
Revocatoria, litter* retractationem istam Reysam.
continentes; visszavono level. It. rivocatoRezappare, de novo fodere, pastinare; rokka, fonatgombolyito. Cell. Bell. 839.
rio. Georg. Sirm. I. 80. Et sic ad octavum ujra kapdlni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI. Rhoptrum, (gr. fiomgov) tympanum
diem intraverunt ad tribunal et obtulerunt 187. teneatur .-. . zappare . . . e t . . . alia manuale ; csorgd, kezi dob. Jan. Pan. Poem.
revocatoriam. Quum Stephanus Verbwchi vice rezappare.
II. 26 : quamquam nunc quidem sint janitores,
perlegisset revocatoriam, et dixit:' ContraRez-effendinus, i, V. Rezeffendius. olim autem concussa in ostiis rhoptra sendico pro ista revocatoriam, quia non est Tor, Tar. 1886. p. 321., 322.
sum praebebant, ne quis alienus matrem famivera.
Rezeffendius, i, V. Reiseffendi Tor. lias in propatulo deprehenderet aut virginem.
Revocatorium, (se. rescriptum) Tar. 1886. p. 320. cum tefftedario seu imperii Rhus coriariorum, szkompia f u .
scriptum mutationem sententia3 continens; supremo praefecto et rezeffendio seu cancel- Ger. Sumach, Farberbaum. Opin. P. I. . ll:
kir. visszavono leirat. Ker. Nap. 191.
lario vexillum mahometicum caeteraque officii Rhus coriariorum, Valachice: Szkumpia,
Revolubilis, quod revolvi potest; meg- sui insignia secum ferens.
turcice : Semertz. Cf. Plin. 13, 6, 13 ; 24, 14,
Rhabdomantia, se, (pafiSoq -f f*av- 79 ; 29, 11, 64 ; Gels. 6, 11; Colum. 1, 1;
forgathato. Pair. Const. 265.
Corpora dum socii pondus revolubile, calco, rsla) vaticinatio ope virgulae divinae; biivos Pallad. 1, 1; Scrib. Comp. 111.
vesszovel valo joslds. Vern. Met. II. 18. Saepe
Candidus e labro pulvis hiante cadit.
Rhythmiculus, i, parvum carmen;
numero atomisticum systema ad explicanda rovid versecske, versike, rigmus. Ger.
Cf.Auson. Eel. de nomin. sept. dier. 12.
Revolucio, Revolutio, decursus; le- rariora phaenomena adhibitum est v. g. in kurzes Gedicht, Lied. Con. Ecc. LXXV1.: exforgds. Ger. Verlauf. Chr. Dubn. p. 119 : que Rhabdomantia seu Metallo-Hydroscopia ceptis rhythmiculib . . . nugacibus. Bod.
(Beatrix) in revolucione eiusdem anni ob- ope virgulae divinae seu virgae mercurialis exer- Hist. Eccl. I. 387.
dormivit in domino. Vjestnikl. 95. an. 1498. cita. Erant scilicet, qui existimarent homines,
Ribaldus,i, (DuC.) (ablt.ribaldo) homo
Batty. Leg. III. 650. an. 1507 : nullus possit qui virga mercuriali ad aquam, metalla, thesau- abiectissimus ; csavargo, elvetemedett (empersistere ultra quatuor annos in Praelatione, ros latentes, scelera perpetrata perturbatosque ber). Ger. Raufbold. Szaz. XV. 293. timeo a
sed vacet saltern per unam revolutionem. limites detegendos, uterentur ea ratione hoc Siculis ribaldis vos. Pel. Hiem. 41. i. Duo
Szdz. II. 159. Tor. Tar. IX. 105. Cod. de perficere valerent, quod cum aqua metalla ribaldi peccatis pleni erant. Aest. 39. d. Si
Sztara H. 104. Cf. Augustin Civ. D. 22., 12 personaaque flagitiosae nunquam non subtilis- sponsa regis . . . spreto rege adhaereret uni
simas minimasque particulas evaporarent eas- vilissimo ribaldo, sic facit anima, quae. . .
Trin. 12., 24.
Revolucio annualis, annus circum- que poros virga? mercurialis eorumque, qui diabolo iungitur. Pesty Szor. III. 147. Kov.
actus; az ev leforgasa. Gall, revolution virgam mercurialem manu sustentarent por- Jur. Pat. 241. et nullus ex familiaribus artis
d'ann6e. Ger. Jahresumlauf, Cod. Dip. And. tarentque penetrarent ac complerent, vir- eiusdem tali ribaldo contumaci serviet... si
gam quoque in motum cierent aut in por- quis ex ipsis sartoribus Contumacia ductus
V. III. 67.
73*
580
Riballdus
Rinyus
Robare stratam.
confraternitati obedire noluerit, talis ribaldus

Ringus, i, circulus, sepimentum, castrum tribus annorum exalavit de mundo risuta
per magistros confraternitatis debeat puniri. Avaribus (Du C.); Mr, korfal. Ger. Ring. vita sua.
Riballdus, i, V. Ribaldus. Georg. Benk6. Im. Nat. Sic. 7. Quod altinet ad Ava- Ritimenium, pro: arlimesium; fejer
Sirm. I. 45. Iste magnus riballdus rapuerat res nomen . . . probabilius a munimentis suis urom. Ger. der echte Wermuth. Schlag. 879.
et per commes (fors. comas) et percusserat in Hungaria structis, quse patrio sermone vaRitius, (idem quod Gritius) erinaceus;
valde. Ibid. Demum iste magnus riballdus ad ros et cum articulo a Varos dicebant, a Ger- sundiszno. Prot. inq. 242: ipsa sancta M.
pompam bibebat, comedebat, ludebat, scorti- manici vero sanguinis hominibus Rhingi sive quodam tempore dedit mihi septem ritios vizabat. . .
Ringi (a Ring) hoc est circuli vocabantur, vos ad custodiendum; sed nesciebam, quare
Richteriatus, us, munus iudicis; biroi adepti fuerint. De his sepimentis iucundum est hoc faceret, sed postea scivi, quod de pellibus
hivatal. Cod. Dip. And. V. 534.
audire Clariss J. Severini: Monacho S. Galli ipsorum faciebat scoriatas ad battendum.
Ricoltta, se, pro: ricolta (a ricogliere et Aventino Scriptoribus: Terra Avarum noRittirata, se, (Du C.) receptus, receptai. e. recolligere) coagulum; olio. Szentiv. Cur. vem circulis (Hringis vel Ringis) cingebatur. culum ; menedekhely, tdrhdz. Gall, retraite
Misc. Dec. III. P. III. p. 183. Porro segregate Riparia, se, (Du C.) fluvius, fluvii ripa; Aufenthaltsort, Magazin. Ludewig. Reliq. Mss.
lacte coagulato et butyro superest serum lactis folyo, neha viznek partja. Uj Magy. Muz. t. 6. p. 333. Obsidio Varadinensis 1589. Nescio
pristine candore privatum .. . Vix enim tin- HI. 197. Nee villa nee homo distringatur fa- quo malo genio ut apparatus nostri igniti, tela,
ctum manet, inest tamen ei aliquid candidi, sed cere pontes ad riparias, nisi, qui ab antique fasces (talan: faces) et alia missilia instrumenta
in tenuissimas paries divisum. Hse autem paret de iure facere debent.
ardentia in subsidiis seu retiratae loco sepoticulse, cum vi caloris colliguntur in fundo leRiparius, i, (Du C.) custos riparum; sita ex improvidentia cuiusdam tormentorum
betis, concrescunt in secundum quasi coagu- tengerparti or. Ljub. Mon. SI. I. 464 : de- magistri, cuicura illorum mandata fuit, flamma
lum. Quod Itali Ricolttam vocant atque inde beat cridari per riparium dicte terre in pla- concepta de repente ardere inciperent.
thea. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 178.
cochleari colligitur.
Rittmaisterus, i, prsefectus, ductor
Ricthardus, i, (a SI. richtar. Ger. RichRiperia, se, (DuC.) ripa, litus, ora ; ten- equitum; szdzados. Star. XXVII. 190. an.
ter) iudex; biro. Szaz. XIV. 548. Fej. III. 87. gerpart. Szaz. XXIV. 292. unum ex lignis 1696. Rittmaisterus seu capitaneus.
Rituale, Liber ritus Ecclesise continens;
sed inter eos quemcunque volunt iudicem con- (velenczei hajo) Riperiae bene fulcitum. Luc.
szertartds konyve. Pray. Dext. D. Steph. p.
stituant, quern ricthardum solent appellare. Regn. Dalm. 247. Dip. Reip. Rag. 469.
41: Rituale Strigoniensis Ecclesiae anno
End. p. 406. (Andrese II. Libertas an. 1209.)
Rippa, a?, ripa ; part. Rak. On. 42.
Kuk. Jura. I. 41.
1. Riscus, i, fenestra cseca, simulata; MDLX. Viennse impressum, XXX. Maji, DexRictonius, i, leo (signum cceli) a rictu (Fin. Du C. al. s.) vak ablak. Szerdah. tram sancti Stephani publico etiam festo cohoita dictus ; oroszldny. Batty. Ger. 149.
Celebr. II. p. 35. Frons Basilicse. . . inter- nestat. Szaz. XVIII. 446. Jokai. Magy. Nab.
Rictus hians (in Armalibus), hiatu di- columniis, riscis, luminosis fenestris . . . 235.
ducta3 fauces; tdtott torok. aufgesperrter speetabilis.
Riva, (Du C.) ripa, litus; part. It. riva,
Rachen. Torvt. Msz.
2. Riscus, v. risicus, (Du C.) periculum, rivaggio. Cod. Dip. Arp. Cont. X. 102. et a
Ridellus, i, instrumentum piscatorium, alea, discrimen; koczkdzat, veszedelem. It. Venecijs redeuntes per dictam rivam versus
(Du C.) , haldszati eszkoz. Uj Magy. Muz. rischio. Nagy Hier.
Ragusium.
HI. 198. omnes Ridelli de cetero deponanRisibilitas, facultas ridendi; nevetes
Rivalsa, idem quod damnum Recamtur penitus de Tamisia et Medewaye et per kepessege. It. risibilita. Obs. Jadr. 398. con- biale. It. rivalso. Ger. Erholung eines Vorto tarn Angliam nisi per coster am maris.
clusionibus expresse attestantur animalitatem schusses. Cod. Camb. Merc. 38. Electa autem
Rigamelum, fors. fascia ab It. riga; rationalitatemque fore essentialiter hominis ac altera, quippe retrassandi via, integrum erit
szalag. Ljub. Mon. SI. V. 249. an. 1334: resibilitatem Porphyrius. Pazm. Dial. 505. Prsesentanti ad immedialum tamen auctorem
pro rigamelis et stora, cum quibus erat ligata
Risichum, Risicum periculum, alea, suum, et directe ad eius locum super summa,
stupa communis.
discrimen; veszelyeztetes, koczkdztatds. cui prseter Valutam prioris Traltse, damnum
Rigellum, lege: tigellum, catinus; te- It. risico, (Due. riscus, risicus). Ljub. Mon. etiam Recambiale vulgo Rivalsa dictum,
gely. Tiegel. Veszpr. piispoks. romai Oklev. SI. XI. 157. an. 1344. Tor. Tar. XI. 77. de- ac omnes novse accessorise impensse includi
6. an. 11921210. duas uncias auri in ri- bebat esse in Jadra ad risicum et pericu- debent.
gello ad pondus Hungarise.
lum Regie Maiestatis Hungarie. Ljub. Mon.
Rivarius, i, (Du C.) custos ripse; geneRigiditas, asperitas, inclementia; zor- SI. IV. 1. an. 1358.
raliter: custos civitatis; parti or. Han. Mon.
donsdg. Tor. Tar. 1881. p. 248. temporis
Risium, Risum, (Du C.) oryza; rizs. Jur. II. 19. an. 1312 : per precones siveriwtrigiditas.
It. riso. Kronst. 11. 15., 172., 218. Monm. Co- rios . . . bandiatur. Rac. Mon. SI. XIII. 61.
Rigorismus, i, severus, austerus sen- mit. Trans. V. 198. Ab uno centenario risii. an. 1349. incantata fuit. .. gabella medii
tiendi modus; szigorusdg, merevenseg. Quel. Sieb. I. 313., 314. an. 1508. risii kan-punti vini per rivarium.
Pauer Athen. VI. 2. p. 281. Calvini rigo- ther.
Rivata, se, rivulus, canalis ad aquam derismus.
Risma, se, (ab it. risma, Ger. Ries) fasci- mittendam ; vizlevezeto csatorna. Han. Mon.
Rigorose, (Du C.) rigide, summo iure, culus papyri, scapus maior (Du C.); rizsma, Jur. P. I. 85 : nullus cerdo possit facere calsecundum iuris rigorem; szigoruan. Arch. koteg, 20 koncz papiros. Szaz. IV. 676. emi cinariam nee rivatam.
Rak. IX. 170.
pro castro unam rismam papiri 1 due. an.
Riveria, se, (Du C.) ripa; part. It. riRigorosissime, cum maximo rigore; 1507. Ljub. Mon. SI. V. 268. an. 1334. pro viera. Ljub. Mon. SI. I. 85. Cod. Dipl. Arp.
Cont. X. 102. XI. 389.
a legnagyobb szigorral. Arch. Rak. IV. 95. risma de chartis.
Rigorosum examen, probatio plena
Rispondere, pro: respondere; felelni, Rivoaltus, (Du C.) ita appellatur apud
rigoris; szigorlat. Ger. das Rigorosum. Opi- vdlaszolni. It. rispondere. Thok. Diar. 487. scriptores Venetos ostium fluminis, ubi hodie
nio Deput. 11. ut qui ad iudicantis munus ideoque modo ipsi non rispondam suis lit- sedificata est amplissima Venetiarum civitas.
aspiraverit, rigoroso examini se subiicere teris.
V. s. Straccionare.
Rissa, se, rixa ; czivakodds. Ra6. Mon.
debeat.
Rixatrix, quse rixatur; czivodo. it. risRigorosus, (DuC.) plenus rigoris; szi- SI. XIII. 333. an. 1331. nullus . . . facial. . . sante, rissatrice. Carlow. Log. LXXII. Dialecgoru, merev. Rak. On. 109. rigorosus pro- rissam vel rumorem.
tice . .. non sit garrula, non rixatrix, non
Rista, se, (Du C. tela) coma; szegely. prsestigiatrix.
cedendi modus. Wagn.
Rizum, oryza; rizs. Vect. Ret. N2 : De
Rigus, i, (Du C.) rivus, rivulus; patak. Star. XIII. 125. ristam seu comam altaris
centenario Rizy vel Orizae.
It. rigo. Vjestnik II. 26. an. 1398. terrenum... cum aurifriso.
Risus, i, gen. fern, (a germ. Ries v.
Roba, se, (Du C.) vestis, tunica ; ruha.
apud rigum ecclesie.
Rimondales equi, supplementum Riesz) scapus maior, scapi viginti chartarum, It. roba. Ljub. Mon. SI. I. 119: duas robas
equorum; ujoncz lovak. It. rimonta. Ger. (Du C. al. s.); rizsma, kotes. (20 koncz papi- decentes. Vjestnik I. 176. an. 1289. inter roros). Vect. Reft. E2 : De una Riso Papyri Re- bas et res alias.
die Remonte. Torvt. Msz.
Robalia, se, V. Robaria. Ljub. Mon. SI.
Rimontalis, ad supplementum scriptus; galis. Quel. Sieb. I. 162. an. 1493.
Risuta, pro: resoluta; eltoltott, felol- XI. 28. an. 1313.
potlekos. Opin. P. I. Sec. II. . 3.: equi riRobare stratam, latrocinari; uti
montales\
dozott. Georg. Sirm. 206, Et sic post
Robaria
Rochata
Roncinare
881
rabldst elkovetni. Han. Mon. Jur. V. I. 8. an. orokketarto dllandosdgnakmegero'sitese. cognatis et ex ea ortis, nominatim Provinciali,
1265 : si quis robaverit stratam in terra Cod. Dip. Arp.Cont. IX. 19. Ut igitur presens Gallico, Hispanico, Italico exarati; narratidnes
vel m a r i . . . persolvat quadruplum.
nostra ordinacio seu concessio liberaliter facta variorum casuum, errorum, exemplorum amoris ; regeny. It. romanzo. Gall, roman. Ger.
Robaria, 03, (DuC.) praeda, sublatio, fur- robur perpetue firmitatis obtineat.
turn ; preda, rablds. Ljub. Mon. SI. I. 102 :
Rochata, ae, (Du C.) tubulus missilis et Roman. Vern. Psych. 51. Qui itaque supremo
si q u i . . . malefactores. .. miserint. .. ro- ignitus. It. rochetto ; Venetis: Rachetta. Gall. illo pigritiae principio: dolce far niente animafuse"e; gyutacs, roppentyu. Szaz. XXIV. tus omnem cum labore et intensione mentis
bariam Spaletum. Fej. VI. 9.
coniunctam occupalionem abominatur, imagiRobaria stratarum, latrocinium; 309.
Rocheta, ae, V. Rochata. Ljub. Mon. nationem suam lectione librorum romanenuton alias, rablds. Ljub. Mon. SI. I. 460.
sium et non raro ex penitissimis Veneris scriRobatessa, ae, prsedatio; rablds. Ljub. SI. IV. 276. an. 1390. rochete.
Rochetum, Rocletum, (Du C.) ita niis depromptorum incendere, hincque mutuaMon. SI. XL 58. an. 1317.
Robator, rectius: Rubator (Du C.) fur; vocant vestem lineam episcoporum et abbatis nefandis moralitatique lethalibus repraesenturn propriam cum manibus strictioribus, quasi tationibus delectari amat, eum mentis luxu
tolvaj. Batty. Leg. III. 71.
Robba, se, tunica. V. Roba. Kat. Hist. parvum Roccum.; puspdki karing. Tor. Tar. insanire scito.
IX. 34-0. vix posset sine licentia reginae unam 1886. p. 554. Par. Pap. Verancs. XI. 321. Romanensis, V. Catholicus. Fabo.
Diar. Com. II. 17.
Monm. Evang. II. 333. id sibi verae amicitiae
facere robbam seu tunicam.
Rocletum, i, V. Rochetum. Tor. Tar. in periclitantibus ob religionem hungaris deRobbotalis, ad angariam pertinens;
mentis aequique animi documentum daret et
robotos. Tag. Erd. II. 192. an. 1762: per 1887. p. 187.
Rocos, (ab Hung. Rakos, campus, ubi co- coercita, sacerdotum romanensium licentia,
subditos robbotales.
Robetum, fors. idem ac roboretum; mitia habebanlur), signiflcat comitia regni; ab iis omnem vexationem in posterum prohitolgyfa gerenda. Cod. Dip. Pat. T. II. p. orszdggyules (Rakos-tol). II. Rak. Gy. 57. beret.
Rodibulum, frenum ; zabla. Ger. Ge- Romanensis Babylon, romano ca4-18: domum . . . demoliri fecissent trabesque
biss, Zaum. Schlag. 1394.
tholica ecclesia; romai Babylon. Act. et
ac robeta, ligna . . . asportassent.
Rodulus, sacculus, folliculus; zacsko. Doc. Rakoczy p. 65: per Romanensem
Roboramen, robur. V. s. Clinodiatus; nyomatek.
Ger. Sackel. Lzb. Cod. Med. T. II. 426 : pro Babylonem summopere compressa EvangeRoborator, qui roborat, flrmat; ero- rodulo ex sindone alba = ein Sackel von lica societas.
Romanicus, 3., (vox Gall, romane, quae
sito. Tor. Tar. 1890. p. 408. Roborator Im-weissen Zendel.
Rofulus, fors. mendum pro rutilus; fabularis v. fabulosae historiae sensu legitur in
perii prosperitatis.
Roborita3, fors. pro: Taboritae. Kov. csillogo. glanzend. Thok. Diar. II. 372. Vitta gloss. DuC.) Romanica fabula; regeny.
Rak. On. 232. I. 1820. (19): . . turn munForm. St. 519. prsesertim vero quo illi scele- cum rofulis adamantibus fl. 200.
Roga, ae, (Du C.) eleemosina, stipendium; danas fabulas et ad irretiendam juventutem
rali Huszitse et Roboritae superiores partes
adomdny,zsold. End. p. 380. (Geysse Sacram. conflctas romanicas legere cessaveram . . .
Regni nostri . . . desolabant.
Romanticus, 3., sapore et colore meRobota, 33, robot, urdolga. Frohn- 10): Obsides a vobis nullo modo recipiam, sed
dienst. Schwart. Scult. 82. Pfahl. Jus. Georg. in curia nostra regia servientibus rogam im- diae aetatis Christianae imbutus, aflectus vel
165. Operse a Colonis prsestandse communi- pendam. Kuk. Jura I. 39. an. 1207. servire infectus, novellae, recentioris poesis popularis
ingenio consentaneus, in quo affectus et imater servitutes et Robotae appellanlur. Intel- volentibus rogam imponam.
Rogacia, ae, V. Rogatia. Ljub. Mon. ginatio individui praaponderat, praevalet, doliguntur vero sub illis operse officiales (non
artificiales) quae vel iumentis, communiter bo- Jur. P. I. V. III. 124: s i . . . in ... viagio minatur, cui opponitur Classicum. Etiam : fabulosus, coloratus, pictus etc.; regenyes. It.
bus vehiculis item, aratris etc. perflci debent. amiserit rogaciam cum suis rebus.
Pfahl. Jus. Georg. 169. Glossarium Germanico 1. Rogamen, (Du C.) preces, rogatio; romantico, pittoresco. Vern. Psych. 16. ut
Latinum vocum obsoletarum primi et medii keres, konyorges. Pel. Serm. Pater carnalis Tibi ad fallendum Tempus meas romanticas
eevi imprimis Bavaricarum collectum et illu- magis exaudit rogamina facta sui fllii. Aest. ideas non secus ac alii communicem.
Romanza, ae; regedal. Gall, romance.
stratum a Laurentio de Vestenrieder Monachi 29. a.
2. Rogamen, erogatio, (Du C. al. s.); Gros. H. Ph. III. 328: Romanenses historiolae
1816. ita de hac voce : Roboth ist eher vom
Robath die von dem Gesetze jedem Mosliii kiadds. Han. Mon. Jur. II. 13. an. 1312. ro- vulgo Romanzae de draconibus fabulabantur.
Romesinus, species monetae; penzaufgelegte Kriegsbeschwerde und Waffenfrohn gamina contra forenses clericos, q u i . . .
habent beneficia . . . nullatenus extendantur. nem. Sim. Num. 78. id quod Falco Benevenals aus dem Slavischen abzuleiten.
Robota hebdomadalis, opera unius
Rogancia, V. Rogacia. Han. Mon. Jur. tanus Scriptor Domesticus Coevus ad an. 1140.
hebdomadis; egy heti robot. Pfahl. Jus. II. 221: s i . . . aliquis perdiderit. . . rogan- Innuit his : Edixit (Rogerius) ut nemo in toto
Georg. 88. dies in consectionem lignorum in- ciam cum suis rebus.
eius regno Romesinos accipiat vel in mercasumpti Colonis in robotas hebdomadales
Rogatia, ae, mutuum, (Cf. Du C. al. s. tibus distribuat. Et mortali consilio accepto
imputari debent.
Roga coacta) (et Rogacia); kolcson. Rac. Mon. monetam suam introduxit unam vero, cui DuRobota jugalis, iumentis praestandffi SI. XIII. 28. an. 1348: persona, que dedis- catus nomen imposuit 8 Romesinos valenoperae; igds szolgdlat. Torvt. Msz.
set. . . rogatiam . .. vel deberet recipere tem, quae magis magisque aerea quam argentea
Robota manualis, manu praestandae debitum . . . debeat comparere.
probata tenebatur.
operae ; kezi munka Torvt. Msz.
Rogator, (DuC.) senator, consiliarius
Romipeta, ae, qui Romam petit (Du C.);
Robotalis, ad Robotam pertinens; ro- seu assessor ducis Venetiarum. V. s. Sa- romai zardndok. Pel. De s. Matthaeo s. I.
bot... Pfahl. Jus. Georg. 205. Si tamen errore piens; tandcsos. Tor. Tar. XI. 113. Ljub. c. 5 : . . . Item non debet etiam exigi a romialiquo Colonus supererogasset operas, has Mon. SI. II. 123. consilium rogatorum (pas- petis cet. . .
eidem actutum instantanee sere parato per Do- sim).
Romphea, ae, (Du C. sub Romphus) teRollista, ae, fors. idem qui rotularius, qui lum missile, quod simul cum lapidibus iacieminum terrestrem compensari debent occasione Computus operarum vulgo Robotalis in acta refert; irddedk, lajstromozo. Moln. batur; hajito fegyver. Tor. Tar. XX. 179.
dicti, non vero in Robotas sequent! anno prae- Patv. 65. Habet Cancellaria Regio-Hung. Aul... Rompheae et enses diversi generis.
standas imputari.
Janitorem, item et Rollistam, calefactoremRonchisonus, 3., (poyxog + sono)
Robotare, (a robota) opera serva prse- que sive administrum.
stertens ; hortyogo hangu. Patr. Const. 125.
stare; robotolni. Ger. Frohndienst leisten. Romanatus, (DuC.) nummus aureus In eundem claudum et ronchisonum. Cf. SiNill. Symb. p. 782 : Dominis terrestribus obli- Romani Diogenis imp. C. P. imagine signatus. don Carm. 3., 8.
gati robotare.
Rac. Mon. SI. VII. 97. an. 1073 : vendit . ..
Ronchos ducere, slertere; horRobotta, V. Robota. Kass. P. P. I. 125. alodium . . . pro XL. romanatis. Cod. Dip. tyogni. Exam. Act. C. 2. 19.
ab una integra sessione urbariali annue dum- Arp. Cont. VI. 101. Star. XXI. 292. an. Ronchus, i, (DuC.) locus sentibus obsitus; cserjes. Vjestnik II. 21. an. 1318. cum
taxat T. iugales.robottas praestent et P. flo- 1229.
renos dependant. Kelem. Inst. Jur. Pr. 297.
Romanenses Libri, species poeseos suo roncho ad lactellum de Paulizolo.
Roncinare, deliberare. V. s. Parlaepicae in prosa scriptae; proprie libri sermoniKass. Ench. I. 282.
Robur p'erpetue. firmitatis, az bus, qui dicuntur Romani, veteri linguae Latinae mentare; tandcskozni.
Rondella
Rostellum catapultarium
Rubicans
Rondella, at, propugnaculum rotundum; Rostellum catapultarium,7Voe/i- rum exercitus, Rottmagister Sacrae Regiae
kerek vedfal. Ger. Rondel. Lop. Mon. SI.lea sclopetaria q. v.
Maiestatis.
XX. 215. an. 1702. Jokai Rab. R. I. 137.
Rostire, assare; sutni. It. rostire. Prot.
1. Rotula, ae, volumen; osszehajtott
Roridus, 3., roscidus, rorulentus; har- inq. 247 : et quadam vice assabat carnes pro papiros, irds. Ger. gefalzte, zusammengelegte
matos. It. rorido. V. Incurvatio. Cf. Prop. infirmis, et ego dixi sibi: Domina fac me Schrift. Ol^h. Cod. Ep. 144. De praepositura
2, 30, 26; 4, 4, 43 ; Appul Met. 4 p. 150.
rostire carnes istas.
Harlemmensi nunc res agitur, de qua et aliis
Ros-solis, saccharo et condimenlis
Rosula, parvula rosa ; rozsdcska. Vita sacerdotiis nescio quas, ut vocant, rotuJas
coctum vinum adustum; rosolis (rozsolis). S. Steph. 145. Lucerna fidelium, rubens mundi Caesar constituit, ut vacaturae quibusdam deGer. Rosolis. Par. Pap.
rosula.
signatis personis conferrentur.
Rosa aurea, (DuC.) a pdpai arany
Rota, ae. (DuC. 2.) lychnuchus in formam
2. Rotula, ae, parva rota (in calcari); kerozsa. In Dominica Quadragesima?, in qua rotae pendens in aedibus sacris ; kerekalaku rekecske. Arch. Rak. VIII. 353. Tres rotulae
cantatur laetare Hierusalem a summo csilldr. Ljub. Mon. SI. XI. 15. an. 1312: auro et argento falso vulgo Sik opletae. Kronst.
Pontiflce benedici solita, quam ille post Mis- rota., que facta fuit ad ponendum i n . . . eccle- IIL 479.
sam in urbe procedens cum Clero Romano sia, non ponatur.
Rotulus, (Due.) Scheda seu Charta in
praefert ac deinde magno alicui principi, si
Rota Esavitica, turba Jesuitarum ; je- speciem rotulae seu rotae convoluta; egybepraesens est, concedit vel ad aliquem Regem, zsuita tomeg. Funda David. C. 2. 25 : Ergo hajtott rakds papiros. Ger. Convolut. Instr.
Principem mittit. Verancs. II. 230. missurus et tu Logicaster K. cum tota Rota tua Esa- Jos. II. p. 44. . 5: curabitur ut producta
ab . . . litigante documenta . . . et Partis, quae
enim more Romanorum pontiflcum rosam vitica eodem dignus es supplicio.
Rota Romana, Pdpai legfobb iteld- idem produxerat, nomine, in Rotulo quodam
auream Maximiliano imperatori, non alium
quam Petrum ad hoc munus obeundum delegit. szek. Cher. Jus. Eccl. I. 215. Rota Romana, rite consignentur.
Rotulus per partes, fide digna conRosa frontispicialis, rosa in fronte haec supremum Tribunal iudiciale est ad causila ; homlokrozsa. It. rosa di frontispizio. sas litigiosas cognoscendas finiendasque consignatio; reszletes feljegyzes. Cod. Camb.
Merc. 99. Super scripturis ad manus JudiciaThok. Diar. II. 329. Aliud frcenum itidem stitutum.
1. Rotare, conglomerare, conglobari, rias depositis, eorumque provocatis, fide digna
pretiosum argenteum deauratum cum lapidibus tiirkes, habens rosam magnam frontis- (DuC. al. s.); osszegyulekezni. Fej. Jur.Consignatio seu rotulus per partes, ac
picialem, in qua sunt rubini lapilli et circum- Lib. 179. (Pazmany): rotata ... potentia. iudicem exmissum subscribendus confici et
2. Rotare, crura alicui frangere (Du C. hac ratione irrotulata acta Judicio referri
circa magni lapides tiirkes.
Rosallinse, V. Roselinae. Szentiv. Cur. rota punire); kerekbe torni. An. Sc. II. 205. debent.
Misc. Dec. II. P. I. p. 124. Acidulae.. . Sem- saec. XVI. tres suspensi, duo rotati. Cod. de Rotundata, ae, lacinia; szdrny a ruSztara. II.
hdn. Ger. Streifen. Prot. inq. 244. XXIII. ipsa
niczenses, dicta? Rosallinae.
Rotarius, i, opifex plaustrarius, rotarum colligebat rotundatas, que lajabantur de veRosarum Olei Qua3stor, olei rosacei quaestor ; rozsaolajkereskedo. Pest. Var. opifex ; kerekgydrto. Tag. Erd.II. 299. Pest. stibus.
Var. Levt. Tab. Conscr. Monm. Comit. Trans.
Lev.
Rotundatus, 3., subrotundus; kerekRosas loqui co3lo nubilo, bajban II. 182.
ded. End. p. 490. (Belae IV. Libertas an. 1255:
is jokedviinek lenni. Szentiv. Cur. Misc.
Rotatilis, (Du C.) rotis prseditus, qui ro- 3.) duellum cum scuto rotundato .. . debeDec. II. P. II. p. 145. Etiam coelo nubilo tatur, rotis movetur, versatilis; kerekes, ke- bit pugnari.
rosas loquitur. De nomine etiam inter ad- reken jdro. Szentiv. Cur. Misc. 30. Inventio
Rotunde, aperte, ingenue, (DuG. graviversitates laeto.
Tormentorum, pyrii pulveris, horologiorum ter, lente, distincte); kereken, vildgosan.
Rosas quserere in hyeme, ven tarn solarium, quam rotatilium, chartae, Ty- Ger. rundweg. Tor. Tar. 1889. p. 673. per
csapoddrrol. Szentiv. Curios Misc. Dec. II. pographiae et aliarum quam plurimarum.
regni cancellarium rotunde significari fecit.
' P. II. p. 145. Etiam in hyeme rosas quae- Rotatorius, 3., in orbem circum agens;
Rotundus (cursus), ambages; kerulo
rit. In senem, amori, Bacchoque deditum.
korben forgo. Bene Med. V. 153. alii in gy- ut. Szend. Misk. tort. III. 3. an. 1225. ab
Rosariolum, i, parvum rosarium; kis rum rotantur, non tantum stanles, sed etiam hiis rotundo cursu . . . per plures metas
olvaso. kleiner Rosenkranz. Beng. Ann. Er. sedentes una cum sella, epilepsia rotatoria. tendit.
Coenob. 239. Imo ipsum illud rosariolum, Rotatrix, volubilis; foryando. Sacr.
Rowas decimum, Vjestnik I. 247.
quod in novitiatu -habuerat. . . usque ad ulti- Cor. Elog. T. Flexa Corona Roia est, volucris an. 1501. decimum Jobagionem de suis promam vitae horam retinuit. Arch. Rak. VIII. 320. Fortuna rotatrix.
priis ultra se potest sibi eligere in partem
Rotatus, 3., rota instruclus. V. s. Fere- eorum alio vocabulo intitulatum decimum
1. Rosarium, (Du C.) orbiculi ad preces ; olvaso. Ger. Rosenkranz. Par. Pap. Arch. trum rotatum (Du C. al. s.); kerekkel el- Rowas.
Idtott.
Royalista, ae, regis partes sequens;
Rak. VIII. 320.
Rothmagister, (Du C.) decurio ; csa- kirdlypdrti. Gall, royaliste. Szaz. VII. 241.
2. Rosarium, supplicationis genus ope
orbiculorum; olvaso djtatossdg. Kormocb. patvezeto. Ger. Rottmeister. tor. Tar. 1881. Rubator, Raubator, (Du C.) praedo,
forealisk. Ert. 1895. p. 116. A szombatonkent p. 297. sed quod exercitus non dimittatur, fur; rabid. It. rubatore. Cod. Dip. Arp. Cont.
XI. 255. Et non recipient Cacichios et Dalmetartatni szokott rosariumra az ifjusag a retinetur a Dominis Rothmagistris.
Rothorgard, species rotundi clypei; sanios vel alios grossarios et predator es sive
plebania templomban jelenik meg.
Roseaceus, roseus, rosalis; rozsa- kis kerek paizs. It. rotella. Tor. Tar. 1889. rubatores in Civitate Ragusii vel eius Diszinu. Fr. Lib. Rt. III. 201. de taffotha ro- p. 379. clipes (lege : clipeus) vel rothorgard strictu . . . Et omnibus aliis grossariis et preseacea ulnas.
datoribus sive raubatoribus maris facient
ematur optimus.
Roseaticus, 3., rosarius; rozsa .. . Rotipar, is, opifex, qui rotas confi- Werram. Vjestnik. II. 16. an. 1289.
Szaz. XVII. 642.
cit, rotarunl opifex; kerekgydrto. It. carRubberia, ae, actus prafidandi, rapina;
Roselinse, calidarum species; asvany- rago. Kov. Form. St. 446. universitas Magi- rablds. Star. XXVII. 19. an. 1258. iniariam
viz. Mineralwasser. Cur. Misc. 332. Suht etiam stralis Carpentariorum, Lapicidarum, Lapidum et ruberiam usque in hodiernum diem.
Semniczii calidae, quae vocantur Roselinae, fractorum, Rotiparum, Scriniiparum et
Rubedo, bufo; varangyos beka. Szentiv.
in quibus canales, per quos fluunt et sedilia Doliatorum. Georg. Sirm. I. 54. Et Thomas Curios. Dec. II. P. VII. 198.
ex lignis facta, sic sunt acreto Lapide ceu cor- rotipar, Bakats, T. fecit alios prelatos claustraRubertare, rubefacere; pirositni. It.
les et doctores ad prandium venire.
tice tecta, uf prorsus lapidea videantur.
rubificare. Fej. V. III. 404. ut sicut ipsa orthoRosetus, 3., coloris rosei (Du C. 2.) V.
Rotiparus, i, V. Rotipar. Tor. Tar. doxa Dei Ecclesia, mater sacro sanclae religios. Camisia 3. rozsaszinii.
1889. p. 780. czecha rotiparorum.
nis et fidei Christianae, Christi sanguine ruRosor, (Du C.) rodens ; rdgo. Alexy 7. Rotta, ae, fragmentum, (Du C. al. s.); to- bertatae sit supra firmam sita petram.
Rostellum, parvum rostrum; csd- redek. It. rotta. Szaz. VI. 289. rotte bombarRubetosus, 3., rubetis obsitus ; eserjevel bendtt. Cod. Zi. Vol. V. 357 : vineas
recske. Bene Med. IV. 156. taenia cucurbi- darum.
tina . . . est capite subhaemisphaerico, discrete,
Rottmagister, (ap. Du C. Rothmagister) rubetosas . .. reperissent.
rostello obtuso. Cf. Colum. 8, 5, 14; Plin. praefectus turmae a germ. Rotte ; turma; csa- Rubicans, rubescens, rubeus; (digitus
30, 11, 30.
patvezetti. II. Rak. 558. Praefectus et metato- rubicans : imitatio gr. podo$dxrvl.oq); ro-
Rubicundo-einereus
Rubricate!'
Humor
zsds, piroslo. Jan. Pan. Poem. I. 234: Ut resre valo festes. Cod. Dip. Hung. Pat. t. osztalya. Bek. Maros. 13. classis rudimendecima effulsit digitis rubicantibus Eos.
taria.
VII. 402.
Rubicundo-cinereus, badius; vdRudimentista, se, discipulus elementa
Rubricator, qui colore rubro inficit;
roses barna (hamuszinii). Vern. Psych. 36. veresre festo. Chr. Dubn. Prsef. II. Pro in- discens; discipulus gymnasii. Teut. Schul. I.
alteram (substantiam) fuscioris, rubicundo- scriptionfbus capitum . . . loca vacua sunt re- 206 : Classis IV. a. rudimentistarum. Szaz.
cinerei coloris molliorem, magis pellucidam. licta, quae tamen . . . nee rubricator nee XXII. 564. Szekelyudvarh. ref. coll. Ert.
Rubificare, rubro colore induere; vo- pictor explore voluit.
1894/5.11. a classisok ezek voltak: 1. parvisrosre festeni. Fjp. Szam. p. 493. an. 1439. Rubricatus, in rubrum delatus ; jegy- tak; 2. rudimentistdk; 3. ethimologistak ;
ad rubificandum hostium turris.
zekbe vett. Jokai Uj f. 27. Garanvolgyi ur jol 4. syntaxistak.
Rubificatio, actus rubefaciendi; vo- sejtette, hogy a rubrikdtus mife"le osztalyaRuditer, crasse ; durvdn. Ger. groblich.
rosre valo festes. Kol. Cod. 42. an. 1543 : hoz tartozik a szeg6ny legenyeknek.
Geom. 67. Quomodo invenitur trabis cuiusdam
rubificatio veneris.
Rubricista, ae, commentariorum, libro- ruditer dedolatae soliditas.
Rubinosus, 3., rubens; vordslo. Tkal. rum memorialium scriptor; emlekiro. Szentiv.
Ruff a, se, rixa; czivakodds. It. ruffa.
Mon. Civ. Zag. I. 240. an. 1371. uti rosa inter Curios. Misc. Dec. III. P. II. 15. Ferd. Comes Ljub. Mon. SI. XI. 257. an. 1347 : nullus carlilia rubinosa. Batty. Leg. III. 215. an. Palffi, Episcopus Agriensis, Rubricista. (No- bonassius audeat. . . facere ruffam vel cla1369.
mina Authorum et Scriptorum sub corona morem . . . neque dicere verba ingnuiriosa.
Rubinulus, i, (dem. a rubinus) parvus Hung.) Tor. Tar. III. 197.
Ruffus, pro: rufus. Szaz. IV. 230. Vecarbunculus ; kis rubinko. Tor. Tar. XX 185. Rubrificare, rubro colore inficere, tin- rancs. IV. 35. barba ruffa.
1. Rubinus, i, (Du C.) carbunculus; ru- gere ; veresre festeni. Kov. Form. St. 445. 1. Ruga, ae, (DuC.) platea, vicus; utbint, It. rubino. Gall, rubis. Ger. Rubin. F. Item volumus, quod pelles rubrificati ab om- cza. Gall. rue. Ljub. Mon. SI. XI. 283. an.
Forg. Comm. 318. Exinde dono misit Johanni nibus prout hucusque libere vendi possint.
1347: bastasii. . . teneantur nettare . . . ombaltheum latum unam palmam, pugionem et
R.ubro-fuscus, 3., badius, spadix; ve- nes stratas et rugas communis sallicatas.
machaeram, omnia haec ex solido auro, rubi- reses-barna. Alexy 12.
2. Ruga, fors. legendum roga, quod auct.
nis et adamantibus admirandis unionibusRubrorum Collegium, collegium Du C. 4. donativum, honorarium significat;
que ila referta. Arch. Rak. VIII. 352. Szentiv. ita dictum Pazmani cardinalis. Beng. Ann. Er. ajdndek (penz). Cod. Dip. Patr. VIII. 128
Curios. Misc. Dec. II. P. I. 186. carbunculus Cosnob. 67. Tyrnaviae Hungarorum in celebri 129. pro ruga penez (pe"nz) sex denarios persive Rubinus.
Rubrorum Collegia sacratioribus Theologiae solvunt.
2. Rubinus, i, medii sevi maecus, san- disciplinis eruditus.
Rugalia, orum, (Racki: ruga, platea.
nus; a kozepkori valldsos drdmdk EulenRubrum, titulus, inscriptio (Du C. al. s.); Gall, rue esse videtur). Rac. Mon. SI. VII. 301.
spiegelje es a kesobbi drdmdk Hans- folzet. Ger. das Rubrum. Kass. Prax. I. 88. ad init. saec. IX.
wurstjdnakosapja; bohocz. Szaz. XVIII. 42. sed saltern ab extus in rubro attingitur.
Henricum mihi dulce nomen plangite
Rubius, 3., pro : rubeus. V. Almatica. Rubrum etiam relationum ita adornatur siJulii Forus Cormonis rugalia.
Rubri, veresek. Benko. Im. Nat. Sic.cuti rubrum respective reprsesentalionum.
1. Ruinare, spoliari, ad egestatem per46. Pyxidarii sive Plebeji (Kozseg, Kozrendek,
Rubrum inventarii, titulus regestri dere, redigere, (Du C. al. s.); tonkre tenni.
Koznepek) nee non Gyalogok ac Darabontok rubro colore tinctus ; az inventarium fol- Rak. On. 64. Ruinabantur a hibernante mi(hoc est, Pedites) ob vestes uniformes, secu- zete. Par. Pap.
lite Germ, miseri subditi mei.
lis saltern proximis, in Rubros atque Virides
Ruca, ae, brassica eruca (Linn.) (Du C. al.
2. Ruinare, laedere, destruere, evertere;
(i. c. Veres et Zold) distinct! Siculi.
s.) zsombor. Ger. Rauke. Ljub. Mon. SI. XI. romba donteni, rongdlni. It. ruinare, rovi1. Rubrica, ae, (Du C.) titulus seu in- 8. an. 1306. persona non debeat vendere ... nare. Gall, ruiner. Ger. ruiniren. Jogt. Eml.
scriptio librorum et index legumque caput, rucas . . . nee eciam cozas vel musculos.
III. p. 324: si ... currus ruinabitur. Sziquod rubrica seu terra sinopica vel minio soRucinus, (DuC. equus minor). (Dief. lady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 404. Ruilerent exarari; czimrovat, felirat. Konek gregarius). Schla'g. 1363. roncinator ; menes nare Putnokinum.
Egyh. 78. Szegedi. Rubr. Pr. 1. Synopses Titu- 16. It. ronzino. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 119.
3. Ruinare, ruinam facere, trahere;
lorum Juris Canonici, atque Civilis Rubricae
Ruderare, ruderibus vestire; torme- osszebomlani. Ger. einstiirzen. Cod. Evang.
dici caeperunt, dum Juris contextus alro ; illae lekkel fedni. Rau. Elem. p. 143 : Gypsum V. III. p. 31: Jam anno 1610. collapsum habuit
Rubeo colore olim imprimerenlur. Cf. Dig. 43, ruderandis cubilium laquearibus, caminis, templum, anno 1619. itidem reaedificatum,
16 ; Cod. 3, 4 ; Paul Dig. 43, 1, 2 fin.
et spatio, cui pedes fornacum insistunt, neces- ruinat iterum.
2. Rubrica, a?, (DuC.) liber officiorum sarium. Cf. Plin. 21, 4, 10; Vitr. 7, 1.
Ruinari, corruere; romba ddlni.
et rituum ecclesiae; dierum festorum rubro
Ruderatio, actus ruderandi; torme- Knauz M. E. Sir. I. 151., 129: eedificium . . .
colore distinctio; szertartds konyve. Szaz. lekkel valo fedes. Rau. Elem. p. 144. Cf. postquam ruinatum fuisse.
XXVII. 347.
Vilr. 7, 1.
Ruinatio, (Du C.) ruina, destructio ; hoc
3. Rubrica, nomen, ratio; rovat. It.
Ruderis fossa, fossa arenaria; fo- loco : corruptio, depravatio ; romlds, romrubrica. Gall, rubrique. Ger. Rubrik. Kass. venybdnya, tormelekbdnya. Cod. Dip.lottsdg. Pel. In parasc. s. I. c. 10: Valde graPrax. I. ante omnia libro prsenotationali fru- Arp. Cont. VI. 4. ligna secanda . . . in ... vabatur amaritudo Christi discipulorum ruistatim secundum rubricas inscribere. Jokai. montibus concedimus et unam fossam rude- natione.
Regi jo Tbl. I. 95.
ris in monte Zamanara semper per totum anRulla, ae, (Du C.) instrumentum ferreum,
Rubrica in bacillis, vords czeruza num habendam.
quo vomis detergitur; osztoke. Barczay.
rudban. Ger. Rothel in Stangeln. Vect. Gen.
Ruderizatus, in rudera collapsus;
Rumbo, onis, ab It. romba jaculum =
X. R.
romba ddlt. Bek. Paszt. III. 59. meus peni- defensor; vedd. Boc. Hungar. Epist. Ded. 3.:
Rubrica legis, inscriptio legis; tor- cillus . . . templi ruderizati depingere pote- Ad YOS redeo . . . 0 sacrosanctas poeseos
rat (sc. delineationem).
veny czimrovata. Torvt. Msz.
xoa^r'jroQe dvu), quibus hoc jure do, quod
RudibulaB, rectius: Radibulae. V. Ro- Menelaus et Agamemnon audit in Homero.
Rubrica niilicie, color rubeus virtutis documentum; veres szin (ver). Kub. D. dibulum; zabola. Kat.Hist.IX. 253.Universa Ornamenta duo, validi Musarum rumbones.
Hont. II. p. 31. (Ladislaus IV. 1287): milicie namque ferramenta streparum et habenarum
Rumbus, (Dief.) rhombus; tok (hal).
rubrica propry sanguinis demonstrando.
seu rudibularum (Hung. Zabola) et alia . . . Ger. Stor. Arch. Ver. Sieb. XXVL 119.
Rubricare, (DuC.) rubefacere, rubro fabricata existebant corrigiarumque cinguli et
Ruminare, considerare, deliberare, (ap.
colore inh'cere ; veresre festeni. Tkal. Mon. frena ac similia alia cum theniis et postenis Du C. alio sensu); dtgondolni, megemeszCiv. Zag. I. 238. an. 1371. dominus suo (Hung, farmatring) sericae substantiae contexta teni fejben. Szek. Okl. II. 46.
Rumigerulus, gerens rumores (Du C.);
cruore . . . rubricavit. Roger. 307. totaque fuerant. Cf. Thurocz. 168.
terra erat sanguine rubricata. Batty. Leg. HI. Rudimentarius, V. Rudimentista; hirmondo, hirhordo. Chr. Dubn. 165: ecce
215. au. 1369. sanguinis sacro amore rubri- kezdo'. Bek. Debr. foisk. torv. 16. a debre- duo rutheni rumigeruli advenerunt dicencavit. Cf. Auct. Priap. 73, 2; Venant. Vit. S. czeni iskolanak hat osztalya volt. Ezek a ru- tes. Cf. Ammian. 14, 1; Hieron. Ep. 50, 1;
dimentariusok (kezddk), donatistak, etymo- 117, 10.
Mart. 2 fin.
Rumor, discordia ; haborgas, viszdly.
Rubricatio, actus rubrum faciendi; ve- logikusok, syntaxistak, rhetorok es poet^k
ftumpere iugera
Ruscinum, Rusclum
Sabatharii
Georg. Sirm. I. 71. Quum iam intestinum belRusticus, rus habens subditus; a vdrRuscinum, Ruscium, V. Risilum desedavissent et iam nullum rumorem chum. Ljub. Mon. SI. XI. 65. an. 1322: hoz vagy foldesurhoz tartozo folddel biro
haberent. I. 5. Quod audisset tarn horribilem qui. . . confessus fuit, se habuisse libras gros. alattvalo, foldes gazda. Tor. Tar. 1893.
rumorem inter Regem et inter Michaelem ferendo eas in Ampulia ruscio etfortuna ipsoRusticus dominicus, Deo devotus
Zilagy.
rum . . . e t . . . pecunia stet ad ruscinum et rudis, incultus; Istennek muveletlen aldRumpere iugera, terram proscin- fortunam communis. . . donee mittetur fru- vetettje, szolgdja. Batty. Ger. 256. Venial
dere; felszdntani. Ger. Land aufreissen. mentum.
vero ad Prophetas, qui non litterati, sed doArch. Ver. Sieb. VII. l.,278. an. 1761. Nemo
Russare, stertere. Text. v. sub Taxil- minici rustici fuerunt.
praesumat. .. Jugera rumpere.
lare; hortyogni. It. russare.
Rustura, 33, fors. a russus, subruber
Rumpere lanceas, V. Lusus hasta- Russetum, panni species rubri coloris. sc. pannus; kerekes bdrsony. Ger. Sammet.
rum. Hastiludium.
Ang. Russet (Du C.); kozonseges poszto, Schlag. 1236.'
Runcinator, fureszmolndr. Germ. vereses szinu. Uj Magy. Muz. 198. Una men- Rusus, 3., (a Gall, ruse) fallax, (DuC.
Sagemiillner. Egri Levt.
sura vini sit per totum regnum nostrum et una al. s.); csalfa. Gall, rusee. Pesty Szor. HI.
Rundella, ae, propugnaculum a gall, ron- mensura cerevisie et una mensura bladi scili- 145., 147. ruse wlpis exi de domo.
delle; kis kerek paizs, erSd. Arch. Rak. IX. cet quartorium Londonense etuna latitudo
Ruta ca^sa, parlicula lapidis aerosi;
Scutum Coelestini coloris, fundum illius viridi pannorum tinctorum et russettorum et hal- erczrog. Ger. Stufe. Faber. Jur. Met. 136.
latepatenti Campo inleroccupante, super quo bergettorum scilicet due ulne infra listas. Quamvis vero tali modo desolata Metallifodina
Rundella sive Propugnaculum rotundum
Russica, 33, arsenicum; arzenikum. rursus ad liberum principis recidat, aliique faquinque quadriangularibus columnis parvis Kol. Cod. 4.
ventibus adiunctis, mutungare extra ferias
exornatum.
Rusta, Supera, Superus. (supara = Montanisticas volenti conferri rursum possit,
Runzinus, i, (Du C.) equus minor, gre- rokelin Dief.); rokolya. Schlag. 1161., 1162., attamen praehabita tempore desertionis minegarius; 16. It. Ronzino. V. Rucinus. Ljub. 1163. Unum superum vulgo rokola 1348. rarum, materialium et Instrumentorum montaMon. SI. I. 453. an. 1335.
Anj. 0. V. 205.
nisticorum penus, Inventario contentae res,
Rupifragium, saxa, rupes corruunt;
Rusticalis, e, rusticus; paraszt, por... cunctaque ruta caesa Urburariis desolati opesziklatores. Juriev. Jur. Met. 114. Si meatus It. ruslicale. Georg. Sirm. I. 46. Thomas dum ris ceu proprietas remanent.
subterranei corruunt aut rupifragium evenit. erat ex rusticali genere.
Ruthenus, i, servus regius. Rutheni voRupitarius, 3., V. s. Campenses; k6Rusticani, plebei imperiti; tudatlan cati sunt hi servi, quia fortasse incolae pagoszikldkat mdszo.
nep. Batty. Leg. T. II. 34: sicut rustica lin- rum illorum, qui 0roszi appellabantur, regi
Ruptarius, 3., schismaticus; szaka- gua vulgare sonat idioma, ita rusticani sunt minisleria facere debebant. (Cf. Frakndi);
ddr. Nagy Hier.
plebei imperiti.
//. Lajos es udvara. Fr. Lib. Rt. II. 46., 71.,
1. Ruptura, ae, rima, fissura; repedes.
Rusticanum bellum, bellum a rusti- 100.1. 180. eodem die aprodianis et rutheTor. Tar. XV. 165. ruptura a?diflcii.
cis excitatum; parasztldzadds. Ranzani 409. nis Regie Maieslatis ... ad unam septima2. Ruptura, ae, munimentorum ruinae. Hinc exortum in Pannonia horrendum illud nam dedi.
V. Rationista 1).; res. Ger. Bresche. Tor. rusticanum et servile, adversus Nobilitatem,
Rutilatio, splendor, claritas, dignitas;
Tir. 1888. p. 396.
bellum.
(Idngszinu) tundokles. Pel. De s. BernarRuptura pacis, violatio pacis; pax
Rusticare, rusticari, rusticorum more dius s. c. 7: Quinta gloria s. Bern, est mirarupta; beketores. Tor. Tar. XV. 180.
vivere; paraszt modon elni. Marc. Chr. II. culosae rutilationis.
Rurarium, liber in quo descriptio ruris 87. rusticare nobiles prae inopia paupertatis.
RyPPa> rivus, (Cf. Riparia,, fluvius
continetur. foldisme. Par. Pap.
Rusticate, rustico more, inhumane; Gall, riviere Du C.); folyo, patak. Cod. Dip.
Rurarizare, colere; mivelni. Tag. parasztos modon, durvdn. Arch. Ver. Sieb. Arp. Cont. VII. 402. ubi fluvium Goron unatur
Erd. II. 33. an. 1746 : prout in aliis dominiis VIII. 1. 321. an. 1554. sciat, quomodo bra- cum ryppa Compa.
seorsim et extra urbaria agri et foeneta rura- chium rusticate sentiet.
Rypparii, monetae genus ; garas, Ger.
rizantur . . .
1. Rusticitas, possessio campestris, Groschen. Monm. Comit. 1.173. In hoc Regno
Rurestris, ad rus pertinens (rurestre) ruslica; paraszt birtok. Ljub. Mon. SI. I. necessarium esset tali moneta: floreni Hungacampestris, rusticanus; mezei. Teut. Schul. I. 187: non est intencio nostra, quod de ipso rici ac denarii antiqui Hungaricales, grossi
I l l : diaconatus rurestris. Olah. Cod. Ep.lignamine quicquid accipialis, si apte secun- vulgo Rypparii et Cruciferi, isti poterunt
510. Cf. Paul. Dig. 32, 1, 99; Cod. lustin. 4, dum rusticitatem fieri posset.
bene expensare in hac terra. Kuk. Jur. II. 30.
65, 31; Appul. Met. 7 p. 194 ; 8 p. 203. Mart.
2. Rusticitas, rustici; parasztok, porRythmicus versus, (Du C.) rythmiCapell. 9, 307.
n6p,parasztsdg. Szaz. XXX. 2. f. 105. per- cos versus vocarunt scriptores a3vi inferiors,
Ruricultura, ae, agricultura ; fold- sonaliter insurgere rusticitas cogitur.
quos alii Leoninos; rendardnyos, hangidomiveles. Opin. P. IV. Sec. I. . 22.
Rusticum, (DuC.) quaevis possessio mos vers.' It. ritmico. F. Balass. Casul. Steph.
Ruris inspector, Agri inspector q. campestris; mezei gazdasdg vagy foldes 5. nam versus hie hexametrus et quidem
v. Koii. Egyh. 305.
gazda telke. Tor. Tar. 1893.
rythmicus videtur esse.
S
Saali, Persarum imperator (DuC. sa); Budensis an. 1279 : 2.) permittimus,... quod
sah. Verancs. III. 224. Illud attendite, quod possint habere mantellos rotundos sive saprinceps meus saah, hoc est: Sanctus et sui bardas longitudinis moderate.
primores ac omnis eius populus uxores ac
Sabatarius, Sabbatarius, V. Sabgynaecia sua cunctis molibus pretiosis spo- batharii ; szombatos. Szek. Okl. IV. 264.,
liarint.
265.
Sabaja, ae, cerevisia, (Du G.); sor. P^r.
Sabatista, ae, qui praecepta religionis
Judaeorum secuti diem Sabbati celebrabant. V.
Pap.
Sabajarius, i, cerevisiarius; serfozd. s. Sabbatharii; szombatos. Monm. Comit.
(ductum a Sabaia eo potus genere, quern Trans. V. 165. Religione sunt varii, catholici
.Zythum seu cerevisiam dicimus Du C.) Szer- plerumque calvinistae, sabatistae, jacentes,
dah. Celebr. I. p. 22: Valens Imperator Sa- arriani.
bajarius, quasi cerevisiarius de muris SabaSabbathale, szombatidij. Teut. Schul.
riae est compellatus.
I. 143: Unter Sabbathale versteht man die
Sabarda, ae, mantellus rotundus; ke- alte Abgabe der Schuler an die Lehrer, so gerekded kopenyeg. End. p. 566. (Synotlus nannt, weil sie ursprunglich am Sonnabend
wochentlich gegeben wurde; sie bestand entweder in Geld Oder Naturalien.

Sabbatharii, szombatosok. Lampe.
Hist. Eccl. p. 426 : Anno MDCLIII ab aliquo
tempore, praesertim in Transylvania, innotuere quidam homines ab hodiernis Judaeis
distincti, nostris a Sabbathi observatione Sabbatharii dicti, qui praeter Sabbathi observationem, etiam a lardo, a suffocato et sanguineabstinent, Hungaros tamen se dici volunt et
omnino lingua utuntur Hungarica. (Vide
Franc. Otrokotsi Origines Hungaricas. Part.
11. cap. XIII. . 27. pag. Edit. Francker...)
Praedicantes eorum, viri provectae aetatis Reformato Superintendenti subject!, mere Hungari, et ceteroquin Reformat! sed Judaizan-
Sabbathlnus
S85
Saccharus candus
Sacholacticus, 3., deformatum a saSaccharus candus, saccharum putes et Chiliasmum Amstedianum professi
rum, candidum; sdrgaczukor. Ger. Zucker- charo et lacte: sacharo et lactemixtus ; czufuere.
Sabbathinus, 3., (Du C. sabbatinus) kand. S. Benk6 Top. Misk. 61. et cum sac- kor-tejes. Bene Pol. 120.
Sachus, (Du C.) saccus. Ljub. Mon. SI.
sabbaticus, quo ob opere vacatur; szombati. chari candi libra una edulcoretur.
It. sabatico. Beng. Ann. Erem. Ccenob. 34.
SacChus, i, saccus liquando vino ; szurd I. 144 : sachi centum pro biscotto.
Sacionalis, ad sationem pertinens; veUnde Professoris officio functus, Sabbathinis zsdk. Szila"dy Tor. Magy. Tort. Eml. VII. 85.
diebus in schola sua de eadeni Beatissima pia PraBterita seplimana fuerunt hie vendemiae in tesi. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 458. aliam vero
colloquia instituebat.
toto Silagi, sed cum saccho vendemias fece- partem terre prescripte, supra quam villa alleSabbatisare, Sabbatizare, (Du C.) r u n t . . . et quinque florinos dederunt pro geriwch extitit fundata, cum sessionibus terris sacionalibus villis et libertinis . . . Rusabbatum colere, ab opere vacare, feriari; Zobor (Csobor).
szombatot ulni. Nagy Hier. Syll. Pos. C2:
Sacciformis, sacci formam habens; bino annuit.
Saemanum, idem quod nostrum: zsdkAbraham non sabbatizavit. Cf. Tertull. adv. zsdkalaku. Alexy 26.
Sacciperio, marsupium, pera pastora- many, apud Italos saccomani, apud Germalud. 2 fin.
Sabbatizatio, celebratio Sabbali; szom- lis, (Du C. sacciperium); erszeny, tarisznya. nos Sackman. Cod. Zi. Vol. V. 121 : u b i . . .
abbatem . . . universis rebus et bonis . . .
batozds. Par. Pap.
Par. Pap.
Saccomanare, (DuC.) diripere, depo- spoliassent, derobassent et sacmanum feSabelliani, alias Patripassiani dicti
hseretici post tertium saeculum medium nati, pulare; kizsdkmdnyolni, kifosztogatni. cissent.
Sacra Sedes, tribunal sacrum; szent(Du C.); Sabellius kovetoi. For. Scr. p. 20: Gall, saccager. Ljub. Mon. SI. XXI. 121. an.
Sabelliani tres Sanctissimse Trinitatis perso- 1440: denotamus. Fr. Sfortiam... per szek. Moln&r Patv. 64.
Sacramentalia, urn, kiilsd szent
nas confundebant, agentes Jesum Christum vim obtinuisse Salodium et illud saccomaszertartdsok. Cher. Jus. Eccl. II. 129. Saeandem esse personam, quam Patrem et Spi- nasse. Luc. Regn. Dalm. 240.
Sacconia, fragmentum panni; rongy. cramentalia dicuntur ritus quidam accidenritum Sanctum, unde inferebant Patrem pro
tales externi ad cultum divinum spectantes.
humano genere natum, passumque esse ac Ger. Tuch-Flicken. Par. Pap.
Sacramentalia dare, per iuratos de
Saccus pecuniarius, marsupium,
exinde dicti sunt Patripassiani. Nagy Hier.
reatibus iudicare ; eskudt birdkkal iteltetni.
Sabellinus, 3., zibellinus; czoboly... crumena ; penzzacsko. Kronst. III. 353.
Saeellanatus, us, pra3fectura regiae ca- Ljub. Mon. SI. I. 350.
Arch. Rak. VIII. 315. Subductura ex pedibus
Sacramentalis, ad sacras res pertipellium Sabellinarum antiqua. Tor. Tar.pellae; udvari kdpolnafeliigyeldseg. Kov.
1886. p. 443.
Form. SI. LXVII. Donatio Capellanatus Aula3 nens, (DuC. al. s.); szentseges. Szaz. XXIX.
Sabeni, v. sabieni v. sabbetti = (ab Regia3. Est forma Collationis Sacellanatus 456. sacramentali et impropria 6rtelemben,
Sacramentaliter, (DuC.) sacramenhebraeo czeba, caterva) qui doctrinam ex iu- Aulici.
Sacellanus, i, (DuC.) praefectus Sa- tali more (vox theol.); szentsegileg. It. sacradaica, pagana et Christiana religione conflaverant: Stellas adorantes, baptismum, commu- celli, capellanus; kdpolnaor. Kat. Hist. Reg. menlalmente. Pel. De S. Thoma s. I. c. 7.
nionem, inaugurationem sacerdotalem, sacra- 156. Bonipertum sacellanum D. Stephani Digni sitis hospitare . . . sacramentaliter in
eucharistia. Fabo. Monm. Evang. 40. corpus
mentum matrimonii exercentes, peccata more regis. Cod. Dip. Brfiss. Burg. 27.
Sacellarius, sacello praefectus (ap. Du C. Christi et sangvinem in s. coena vere adesse et
turcarum aqua diluebant et exacta vita paradisi aeternas delicias expectabant; az eg csa- custos fisci); lelkesz. Ger. Geistlicher. Kronst. eadem ab omnibus tarn dignis quam indignis,
patosai. Nagy Hier.
I. 580., 717. Fej. I. 462. Cod. Dip. Arp. Cont. ore, non quidem Capernaitice, sed sacramentaliter sumi. Tor. Tar. 1890. p. 176.
Sabima, Juniperus Sabina (Linn.); ne- XI. 26.
hez szagu boroka, cziprus, fenyo'. Ger.
Sacerdos chori, V. Assisius. Buny. Sacrameiitare, (Du C.) iurare, sacraSadebaum (Sabenbaum). Arch. Ver. Sieb. Var. tort. II. 10. Batty. Leg. III. 246. Capella- mento fidem praestare; eskudni. Ljub. Mon.
XXVI. 119.
rum, altarium rectores, sacerdotes chori, SI. IV. 295. an. 1392.
Sacramentarium, (Du C.) lapis, in
Sabinczi bassi, supremus falconum alias assisi seu mansionarii dicuntur et ex
(apud Turcas); a solymdrok fonoke. Tor. definitione nominum eorum praesentes et quo sacrosanctum sacramentum peragitur;
Tar. 1892. p. 431.
coadjutores nostri esse debent et omnibus ho- miseko. Szaz. XXVII. 344.
1. Sacramentarius, i, ad sacramenSabla, Sablya, 33, genus gladii turcici; ris divinis . .. debent interesse.
szablya. Gall, sabre. Ger. Sabel. Verancs. Sacerdotissa, ae, (DuC.) sacerdotis tum obstringendus testis ; eskiivel bizonyito
VII. 141. Petunt autem, ut pro more suo uxor; papne. Corp. Gram. 167.
tanu. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 317. et super
dicunt, singulam sablam, gladii id turcici
1. Sacerdotium, clerus, ordo sacer, damno eidem illato a decem libris inferius tres
prsecipuum genus est, aureos nummos XXXII. ecclesiastici; piispoki es presbiteri rend. debeat sacramentarios coram Curia exhiet securum receptum. Tor. Tar. 1889. p. 191. Pray Hist. p. 10: Rediit . .. confirmans . . . bere et a viginti inferius sex producere teneaportaverunt unum sablya cum vagina argen- Sacerdotium rebus Zapolyae. . . favere. Kon. tur, in maiori vero quantitate arbilrio Curie
tea et unum byczak.
dicimus esse standum; et cum sacramentum
Egyh. 132.
Sabuli liquatio, arena, sabuli fossio;
2. Sacerdotium, episcopatus (Du C.); fecerunt cum suis sacramentarijs secundum
homoktermeles. Ger. Sandbrechen. Pr. Pr. puspokseg. Brut. Hist. XIV. 418., 32. Agriense formam predictam, latro seu predo teneatur
sacerdotium inter caetera Ungariae, quae et eidem damnum integraliter restaurare.
8. an. 1756. Besztb. Levt.
2. Sacramentarius, 1. Calvini reliSaccaraceus, ad saccharum pertinens; multa sunt et luculenta, secundum Strigoniense
gionem profitens, (Du C.); helvethitvalldsu.
czukros. Szentiv. Cur. Misc. II. 217. si ramu- princeps dignitate atque opulentia habetur.
sculus ante insitionem maceratus fuerit in
Sacerdotula, ae, parva sacerdos; kis Szer. Not. p. 197 : ut itaque Gloria D e i . . .
melle vel aqua saccaracea, dulces, si vero in papno. Olah. Cod. Ep. 398. In hac itaquesen- magis innotescat, statutum est, ut pastores...
tentia tua, si quis intelligat per ilium articu- quam etiam ii, qui Sacramentarii vocantur,
aceto, acidos fructus talis arbor produce!.
Saccarus, saccharum ; czukor. Szentiv. lum Pythiam Apollinis Sacerdotulam, quaj et Ccenam pro signo tantum asseverant. ..
Cur. Misc. 276. Saccarus est dulcis succus solebat oracula promulgare. Cf. Varro L. L. convenire. Hist. Eccl. Ev. 11.
Cannarum.
5, 29, 37 ; Veran. ap. Fest. s. v. Oletum p.
3. Sacramentarius, 3., ad sacramenSaccellarius, i, dispensator (Du C. 115. Fest. s. v. Flaminia p. 69.
tum pertinens; szentsegetilleto. It. sacramenfisci custos); munkdsoknak fizetd. Ger.
Sachariconditor, pistor dulciarius; tale, sacramentario. Fabo Monm. Evang. II.
Zahlmeisler. Pa>. Pap.
127. primus fuit controversiae sacramenczukrasz. Bene Pol. 108.
Sacchararius, i, pistor dulciarius;
Sachberider, procurator (apud Turcas); tariae in Hungaria auetor.
czukrasz. Ger. Zuckerbacker. Bene Med. II. kozvetito, alkusz. Tract. Comm. 7. Porta3
Sacramentum deponere, (hungaOttomanicae pro securitate et tranqmilitate rismus) sacramentum dicere; az eskiit le347.
Saccharatus, 3., saccharo conditus; suorum subditorum et mercatorum ad trac- tenni, eskudni. Cod. de Sztara. II. 497.
Sacrarium, (Du C.) conservalorium liczukrozott. Bene Med. IV. 18: in poculo tanda necessaria eorundem negotia Procuratores vulgo Sachbender dictos in Ditionibus terarum; leveltdr. It. archive. Szer. Not. p.
aqua3 saccharatae.
Saccharinus, 3., ad saccharum perti- Csesareo-Regiis constituere volenti liberum 193. V. Conservatorium. 1.
Sacratanum, sacrarium; sekrestye.
esto.
nens ; czukor . . . Bene Med. VII. 207.
Bartal A.: Gloss. LaL
74
Sacratlsstmiis
Sadlsfacio
iSagula
Ger. Sacristei. Ljub. Mon. SI. V. 264. an. szdrruha. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 130. Por- Saginatum, ius saginandi porcos in
1334: pro ... cupis emptis, operatis ad sa- colabis acceptati pro sacusa.
silva. V. Pascinacium; hizlalds.
cratanum sancli Thome et locetam.
Sadisfacio, onis, satisfactio; kielegiSaginatus, 3.,plenus; teljes.Kol. Cod.
Sacratissimus,titulus honoris; szent- tes. Ljub. Mon. SI. I. 14. an. 1359 : solucio et 31. Item aurum de Solmos habet karat 18.
seges, felseges. Kass. P. P. I. 44. et pass. Ad sadisfacio.
Marca 1 florenos 48 vel fl. 49. peseta sagiSsecularis, ecclesiasticis scriptoribus nata florenum 1, denarios 2.
luam Maiestatem Sacratissimam CsesareoRegio Apostolicam. Torvt. Msz.
est profanus, ethnicus gentilis, mundanus, sse- Sagipar, confector, sartor sagorum; koSacrestana, saCristiana, (DuC.) cularis etiam presbytero seu monacho opponi- penyszabo. Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 383. an.
sacrarii custos apud sanctimoniales; sekres- tur. Ilal. seculare; vildgi javakhoz tar- 1397: Paulus sagipar.
tyesnd. Gall, sacristine. Prot. inq. 176 : quando tozo. S. de Kz. Chr. H. 4., 2 : licet multi prin- Sagitea, se, (Du C.) navigii species:
surgebat, ut videret, si esset hora matutina, cipes de Germania sibi copulari matrimonia- barca sottile ; konnyu hadihajo. It. saettia.
quia erat sacristiana, frequenter ibat ad liter voluissent, spretis omnibus, quse habebat, Ljub. Mon. SI. I. 11. an. 1186. et passim.
Sagiteda, se, V. Sagitea. Cod. Dip. Arp.
lectum dicte virginis M. et semper inveniebat saecularia faciens venundari, egenis est larCont. XL 210. quandocumque Dominus Dux
iuxta lectum stantem in oratione et hoc vidit gita.
Ssecularisatio, bona, inslituta eccle- ei preceperit vel requiri fecerit, illam sagiteper novem annos, in quibus fuit sacrestana.
Sacrestia, coDsenatorium inslrumenlo- siastica, sacra profano usui addicta; vildgia- dam cum omnibus vellis et ancoris et toto
rum litteralium; sekrestye, leveltdr. Cod. sitds, vildgivd tetel. Ger. Ssecularisation. eius corredo etc.
Sagithea, V. Sagitea. Ljub. Mon. SI. i.
Dip. Pat. T. II. p. 128: paria . . . instrumen- Szaz. XIII. 147. Coll. II. 115.
Sa3culariter, (Du C.) more mundano- 219.
torum litteralium . . . in vestra Sacrestia seu
Sagittamentum, (Du C.) telum; haconservatorio ecclesie . . . requiri. . . faci- rum ; vildgfi modjdra. Piszter. Szt. Bernat.
1. 49. Carnaliter eum seu saeculariter dor- jito fegyver, ijj. Ljub. Mon. SI. II. 354.
entes.
Sagittare, glandem plumbeam sclopo
Sacriferi, qui peregrinantis episcopi vel mire causatur.
Sseculum, seculum, est Christianis emittere; loni. Ger. aufs Ziel schissen. Kronst.
abbatis sacra utensilia ferebant; szentelyesek, szentesek, kik az utazo piispok vagy apat scriptoribus mundus et vita hsec mortalis, I. 448.
kapolnajat vittek, azaz isteni szolgalathoz tar- (Du C.); vildgi elet. S. de Kz. Chr. I. 2., 1. Sagittare sclopetis, sclopeta explodere; pushed elsutni, lovoldozni. It. tirare.
tozo butorokat. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 537.in state sexta saeculi, II. 2., 1.
Ssepedictus, frequenter, crebro di- Jogt. Eml. T. II. 1. p. 251: qui sub noctis siItem hec sunt gravamina sacriferorum: tenentur dare equum ad portandam capellam ctus (semper in una voce scriptum); gyak- lentio sclopetis sagittare prsesumserint.
ran emlitett. Cod. Dip. Arp. Cont. II. 210., Sagittatio, aclus sagitta transflgendi;
Abbalis. Tor. Tar. 1893. p. 27.
Sacrificati, V. sub Lapsi; dldozok. 47., 32., 119. et pass, sepedictam dominam. nyilazds. Pel. De s. Sebast. s. 1. c. 2.
Ssepefatus, V. Saepedictus. Art. Diset.
Sagittea, V. Sagitea. Cod. Dipl. Arp.
Opfernde. Cf. Cyprian. Ep. 52.
Sacriformis, formse sacra, sacer; Pos. Prsef. lidem Domini Prselati Barones Cont. XL 306. Pretera Camittus (lege : comiszent. Batty. Leg. HI. 412. an. 1428 : eccle- Magnates et Nobiles cseterique Status et Ordi- tus) sagittee Chudlennus et nauclerii et alii
sia sacriformis.
nes saepefati Regni Nostri Hungarian Cod. meliores et plures de ipsa sagittea per graSacrilegi, sacrilegio nali; szentseg- Dip. Hung. And. V. 285. 5. et pasi.'m.
ciam, qua nos comes Ragusii et Commune
toresbo'l s?4rmaz6 gyermekek. Georch. H.
Sagax, cis, porca ; gyepes v. sdsos ha- Ragusii dimissimus eos, iuraverunt firmam patar, mesgye. Ackerbeet. Szam. Tih. Apats. cem et concordiam manutenere omnibus hoT II. 355.
Sacrista, se, prsecipua post abbatem di- p. 11: 1247. Per quasdam sagaces wlgo minibus Ragusii usque ad dictum stanecum.
gnitas (Du C.). Nagy: altarista, cimeliarcha, mege nominatas. A. 1.
Sagitteparius,opifexsagittarum; nyilcandelaptis, hierophylax, mansionarius, sacraSagena, (Du C.) magnum rete; varsa, keszito. Cod. Dip. Pat. Hung.V. 138., 186.
rii custos; sekrestyes, szeror, egyhdzor. dreg halo kdta nelkul, huzo halo. Ger. Ladislaus sagitteparius.
Pel. De quinque fratr. minor s. I. c. 7.: Eadem Segge, Ziehgarn. Gall, seine. Szaz. XXII. 230. Sagittipar, V. Sagitteparius. Kov.
hora vidit quidam canonicus sacrista innu- Schliig. 813. Cf. Man. 5, 678.
Form. St. 448. tola universitas artes Arcupamerabiles fratres. Cod. Dip. Arp. Cont. VI.
Sagenarum loca, in quibus sagenis rum, Clipeiparum, Corrigiatorum, Sagittipa85. Beng. Ann. Er. Coenob. 440.
piscantur' vejsz. Kov. Form. St. 267. Item rum, Pharetriparum ac Selliparum exercens.
Sagium, (Du C. pondus). Georg. Stella
Sacristanus, i, (Du C.) sedituus, cu- loca Sagenarum Weyz dicta usque decimastos sedis sacrse; sekrestyes. It. sagrestano. rium numerum pro singulis Marcis. Torvt. in Annal. Genuens. ap. Mur. 10., 17. Insuper
Msz. varsaknak helye, melyet vesznek hivnak. quod anno singulo dum vita fuerit eidem a
Wagn.
Sacristarius, 3., ad sacristiam pertiSagettia, 33, navis species (Du C. Sagit- Republica Peyrse suscipiat eum pecuniaa numenens; sekrestyes... Tor. Tar. 1887. p. 188: tia);hajo. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 124. rum, quern ipsostantes loco, perperos centum
presbiter sacristarius.
pirataB, qui erant in sagettia castri de Seve- ad Peyraa sagrwmnominant; mertek, suly.
Cod. Dip. Arp. Cont. VIII.' 478. et in pena
Sacristia, (Du C.) Conservatorium, ar- nico.
chivum; vestiarium sacrum et locus supellectiSagia, se, (Du C.) V. So/a, genus panni; perperorum centum millium aureorum, ad salis sacrae; sekrestye. Szer. Not. p. 223. Cod.saja. It. saja. Ger. Sarsch. Rac. Mon. SI. XIII. gium Pere.
Sagma, atis, gr. ady/jta, indumentum,
Dip. Arp. V. 207.
127. an. 1351. pro L. sagiis auri et vestivestis, (DuC. al. s.); ruha, takard. Fej. Jur.
Sacrivus majalis, monachis obve- mentis.
niens, inserviens porcus; szerzeteseknek
Sagibaro, (DuC. germ. Sache saxon. Lib. 195. (Pazmany) cum nullae tegetes, nulla
jdro malacz. Par. Pap.
sak = causa) Causarum iudices; iigybiro. sagmata obvelare publici facinoris infamiam
possint.
Sacroiagus, per metalh. pro: sarco- Nagy Hier.
phagus ; kdkoporso, diszkoporso. It. sarcoSagimen, (Du C.) adeps; zsir. Kronst.
Sagolare, is, rudens, funis, qui in aquam
demittitur ; V. s. Congradare; lesulyeszto
fago. Obs. Jadr. 410. visus est pottos suum 1.87.
velle Corpus Jadrse condere sacrofago.
Sagina, se, (Du C. sagena) navigii spe- kotel, mero zsineg. It. sagoia. Ger. SenkSacrum cantatum, solennis missa ; cies. V. s. Prothosevastor.
schnur.
Saginatio, (Du C.) ius saginandi por- Sagomare, parem facere (a sagoma:
e'nekes mise. It. messa cantata. Oltv. Act.
Synod. 37. In posterum Dominicis et Festis cos ; hizlaldsi jog. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. sequipondium); kiegyenliteni meressel. Rac.
diebus occasione Sacri Cantati sub eleva- 2. quicquid ibi habuimus cum vineis et sagi- Mon. SI. XIII. 351. an. 1334: flant bilancie
tione campana maxima duplex breve signum natione. Cf. Plin. 8, 51, 77 ; Tertull. Pall. 4. iusti ponderis . . . et ad ista pondera et menSaginator, qui saginat porcos; malacz suras debeant sagomari omnia alia pondera
dari curabunt.
, Sacrystia, V. Sacristia. Tor. Tar. 1891. hizlalo. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 23. similiter et mensure.
p. 357. in Sacrystia seu conservatorio seu et decimas proprii laboris omnium dominoSagramentarius, i, alias: sacraprothocolo istius ecclesise. Fej. X. 1., 45.
rum quoquomodo laborancium et croacarum, mentarius, sacramento adstrictus, iuratus
Sacum, i, (Du C. sasso) saxum ; ko. V. bovariarum, jugerum, coloniarum, nemorum, eskudt. Ljub. Mon. SI. II. 7. an. 1336.
Scrigna.
Sagula, se, Sagulare, is. V. Sagosaginatorum, sischalie etc. decimamque omSacusa, fors. a gr. a&xoq, vestis villosa; nium aaimalium.
lare. Obs. Jadr. 405. Tandem hie Carabus ad
Sahingczii passa
Saladina
Salicidium
587
quirinalem Urbis partem se traxit iuxta immo excessus patratus fuerit. Lzb. Cod. Med. III. color pertinet nigredini, lucidum tamen et dupraeteriens sagulas accedensque penes quas- 283.
rum est; est et aliud quod Nauticum, idest,
dam communes laternas causa eas comburendi,
Saladina, ae, tributum, decima (DuC. aqua coagulala de puteolo. De terra in littore
sed cum iste Plathus vellet in Pelagum se diri- Tributum contra Saladinum, qui maximam ter- maris, ubi salem faciunt sales cocti; fott v.
gere, nee valuit satis, remigabant in abiendo. ras Sanctae partem invaserat et Guidonem Re- kutso. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 98. nee non
Sed Sagulare/m quo erat, congradat; el con- gem penitus deleverat). Szentiv. Curios. Misc. sales aquaticos ad Ducatum tuum Sclavonic,
fixtis recedere npn Sinebat.
III. Synops. Chronol. Monarchic Turcicae.. . prout asseris, pertinentia sicut ea iuste possiSahingczii passa, aucupum princeps; 1188. Moritur Gregorius Papa VIII. nondum des, tibi auctoritate apostolica confirmamus.
fo'madardsz. Mon. Com. Trans. II. 484. un. duobus mensibus in Pontificatu exactis cui End. 438.
1571. qui suppremum inter aucupes magistra- succedit Clemens III. qui statim Cruciferis omSales Beatse Virginis Marise, V.
tum. gerit lingua eorum Sahingczii passa nium Peccatorum indulgentiam concessit edi- s. Pannisatio.
Sales Ca3tus, V. s. Pannisatio.
dicitur.
xitque, ut pro Sacra expeditione preces lota
Saica, Saicha, se, (DuC.) cymba, Ecclesia funderentur simulque iniunxit omniSales Dei, V. s. Pannisatio.
scapha, parva navis mercatorum Graecorum; bus prselerquam iis, qui susciperent expeditioSales terrestres, sales nativi; foldi
sajka. It. saica. Isthv. VIII. p. 121., 24. Szaz. nem, Bonorum omnium Decimas Saladinas v. konyhaso. End. p. 438.
XVIII. 606. Saichas Hajdonibus onustas.
dictas.
Salescere, convert! in salem; sovd
Saieta, sericum ; selyem. It. seta. Thok.
Salagiata, via lapidibus strata; kove- vdlni. Wagn.
Saletuni, pro: Saletrum = pulvis pyDiar. II. 347. Altera toga muliebris, rubra, ex zett ut. Ra6. Mon. SI. XIII. 164. an. 1356:
saieta fl. 6.
faciendo murum . . . a curia . . . et ire sicut rius; puskapor. Szaz. VI. 289. Pixides de
cupro cum saletis et omnibus attinentiis.
Saignare, (a Gall, saigner) phlebotomare vadit salagiata.
(Du C.); eret vdgni. Jokai. Regi jo Tbl. I. 77.
Salagvarda, defensores; oltalmazo
Salexata, 33, munitio. V. s. Merlus;
Eczettel! Olajjal! tejjel! szolt nemes pathos- vitezek, salagvdrda. Arch. Rak. VIII. 7. IX. megerosites.
Salgamalis, ad salgamum, praestatiosal a deln6; pfuj, pfuj, allopathia; moslek-ke- 271. Petroczi Janos nevii salagvdrddnak,
veres; merget a mereg koze ; ha faj a lab, el ki Sariban salagvardiaskodik. Thok. Diar. 563. nem pertinens. V. Salgamum. Kass. Ench.
kell vagni, ha forr a ver, ki kell ereszteni! izentem volt arrul is, hogy Osztrovara ellenseg III. 23. Annonas Militaris, pabuli et Salgamalium articulorum ... emtio et venditio...
Saignare, purgare, postremo clysterum salagvdrddjdt bevettek. Par. Pap.
dare, ha nem haszndl, resaignare, repurSalanata, 33, conductor. V. s. Medicus prohibetur. Norm. Ordin. an. 1808. 26. Jan.
gare, reclysterum dare!
in fisica; berlo. It. salano.
Salgami, V. Salgamum. Moln. Patv.
Saint-Simonistse, asseclae Claudii
Salare, (Du C. 2.) salire, sale condire ; 29. In Militaribus et Commissariaticis . . .
sim. Henrici S. Simonis Parisiis an. 1760 sozni. It. salare. Han. Mon. Jur. P. I. 205: Salgami et Service est lumen, ignis, lectus,
nati. Not. rel. II. 250: Principia eius fuerant: pisces. . . emunt. . . et salant. Ljub. Mon. quae militi praestantur.
Generis humani fraternam unionem Moyses SI. III. 2.
Salgamum, (Du C.) dicuntur herbaa et
praedixit, Christus prseparavil, Saint-Simon
Salarialis, e, ad salaria pertinens; fructus conditi, vel herbae sale et aceto conconsumpsit, nam in locum societatis dissiden- penzugyi, fizetesi. Diar. Com. II. 83. Diaetae dita?, quas vulgo Salades dicimus. Quod nomen postea traductum a militibusad rerum ad
tium hominum pacifica societas exsurget, unde Status Salarialis.
vera Catholica Ecclesia modo nascetur, et poSalarialis tabula, tabula pensionem viclum necessariarum praebitiones, quas ab
testati civili finis imminebit, communis enim continens; fizetesi jegyzek. Lzb. Cod. Med.hospitibus suis exigebant; katonai eltartds,
szolgdlmdny, katonai tartds aprolekja.
et universalis ecclesia omnia negotia et eccle- II. 713.
Salariare, (DuC.) salarium dare; di- Gall.'service. Reg. Mil. an. 1728. p. 28 : Subsiastica et ssecularia administrabit et utraque
jazni. Ra6. Mon. SI. XIII. 349. an. 1333. sa- Officialibus . .. competit tilulo Salgami usus
potestas in unum coalescet.
Saitamentum, V. Sitamentum, res laviaverunt pro uno anno pro tabutello, ignis et luminis cum hospite communis, praenecessariae. Ljub. Mon. SI. IX. 59. an. 1410: trubecta et aliis instrumentis, que sonare terea lectus . . . nee non sal et vasa culinaria,
ut et pistura panis per 6 menses hyemales ;
conducuntur.. . arma, saitamenta, pulveres scit.. . caligarius de Veneciis.
Salarisare, stipendio honorare; di- proinde etiam lolura linteorum ad lectum perbombardarum.
Saja, pannus pinguis; soya. Ger. feines jazni. Opinio. Deput. 24. Ut in quovis Comi- linentium. Egyet. Phil. Kozl. 1888. EIn. megTuch, Sarsch. Vect. Ref. L2: De petia Panni talu erga proposilionem Supremi Comitis prae- nyito Salgamum Maria Theresia altal rendelt
Saie. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 278. clamis deferenter ex possessionatis Nobilibus, qualuor Schlafkreuzer hcil6krajczar mit a kvarsalarisati Accessores probatae integritatis et tely-ad6 az egyes katona utan kapott. Regui.
saja.
Saya, a?, V. Saja. Monm. Comit. Trans. sufficienti iuris peritia pollentes, liberis Sta- Turm. Praet. Formulare I. Pro Salgamo, SerV. 194. ab una pecia seu media seu integra tuum et Ordinum generaliter congregatorum vice. Szirm. Glos. 129.
Salgenium, sal gemmae; szemso, kdso,
votis eligantur . . .
panni say a fl. 2.
Salarisatio, stipendium, merces; clija- aknaso. It. sal gemma. Ger. Steinsalz. Anonym.
Sajakremezinus, 3., (a saja = densus et Cremezinus) densi coccinei coloris ; zds. Opin. P. II. Sec. II. Accl. (d) 2.
18. et ut ibi foderetur sal et salgenia.
Saliaris modus, lautus vivendi moSalarisatus, 3., cui muneris adminibiborszinu saja posztobol valo. Vect. Ref.
C2 : De una petia Saiakremezini.
strandi certa merces penditur, (ex Ital. sala- dus ; koltseges, uri mod. Tor. Tar. 1888. p.
Sajcia, 33, (Du C.) navigii Turcici genus; riare); dijazott, dijas. Kass. Prax. I. p. 24. 36. Die 20-ma Marty in vicinitatem nostram
Assessores ordinarii passim salarisati et ho- Viz.akna idest Saltzburg pervenit provincia sua
sajka. Tor. Tar. 1893. p. 14.
Sal miliatus, torott so. Ger. Kleinsalz. norarii. Pril. Abact. 67, salarisatus officia- expulsus Constantinus, ibidemque postquam
Quel. Sieb. I. 193. an. 1495. tempore salium lis. Kuk. Jur. I. 316. salarisatus miles.
Iffita cum Dmno Rakoczio pocula hausisset,
miliatorum.
Salarista, 83, mercede conductus, servus; die 23-tia ingressus est civitatem nostram
Sala, 33, (DuC. 1.) (îyaQov) conclave beres. Pa>. Pap.
Cibiniensem, parique modo in saliarem moamplius, maius; terem. It. sala, Kat. Hist. IX.
Salata, lactuca sale condita more Italo- dum cum magistratu nostro vixit. Cf. Cic.
396. accedentes ad Salam ante cameram dicti rum ; saldta. Maty. 131.
Alt. 5., 9. Hor. Od. 1., 37., 2. Appul. Met. 7.
ducis. Diar. Com. II. 26. Beng. Ann. Er.
Salbo, onis, (DuC. Sablo) arena, sabu- p. 192.
Coenob. 368. Coenobii structuram veteres an- lum ; kovecs. Ljub. Mon. SI. V. 246. an. 1334.
Saliceus, 3., (a salix) salicibus abunfractus corrigendo, meliore forma donayit; qui laboraverunt ad grimpandum salbonem... dans, obsitus ; fuzes, fuzzel bend'tt. Cod. Zi.
solarium magniflce exstructum (salam vo- ibid, pro tribus zaupulis de salbone ductis per III. p. 33 ... ad quendam rivulum Saliceum
cant) iconismis .. . decoravit.
III homines.
fyzes Eyr vocatum . . . Cod. Dip. And. I. 130.,
Sala saltatoria, conclave maius ad
Saldus, 3., solidus, firmus (Du C. al. s.); 140., 337., 372., 430., 450.
saltandum factum ; tdnczterem. Ger. Tanz- V. s. Caza ; erds. It. saldo.
Salicida, 83, excisor salium ; sobdnydsz.
saal. Cod. de Delict. 370. Si iniuria in theatro,
Sales aquatici, (DuC.) Constantino Cod. Dip. Arp. V. ut Comites Camere nostre
sala saltatoria, deambulatorio prout et Africano auctore in lib. de Grad. sub flnem : pro tempore constituti salicidis seu excisothermis aut alio congressui aut hiiaritati pu- Sal quatuormodis est: est enim sal, quod fit ribus salium solvere debeant.
blicaejleserviente loca illata aut qualiscunque in salinis, id est commune ; est indicum, cuius
Salicidium, salinse; sobdnya. It. sa74*
Saliarium petie
1. Salva-gvardia
lina. Fej. I. 302. in mancipiis, terris, vineis, Comit. II. 381. flrmoque iuramento adstrinSalsus puteus, fons aqu salsae; sdripis, pratis, piscinis, cultis et incullis, salici- gentur, qui nullum habebunt Sallarium.
akna. Soos Doc.
diis, decimationibus.
Sallarium pene, rectius: penna3,
Saltare, se praecipitare; beleugorni.
Salicosus, 3., qui est a salice, salignus, pecunia scribse solvenda. V. s. Deplanatio ; Per. Mon. SI. XVIII. 363. an. 1737 : ne Tursaligneus; fuzfdbol void, fuzes. Cod. Dip. tollpenz.
[Ruga, kovezni. cis ad manum venirent, plimmi ex ponte ad
Pat. V. 21., 30. Ubi sunt due mete una terrea
Sallicare, lapidibus sternere. V. s. Danubium saltarunt, alii, dum pons rumpealtera salicosa.
Sallinaria, se, qua? salem vendit (Du C. retur, aliunde introceciderunt.
Saliter, 3., qui salem fert; soszdllito. al. s.); sodrusno. Ljub. Mon. SI.XI. 136. an. Saltator Theatralis, s. scenicus;
Fej. V. III. 22. quod de quolibet curru sali- 1343.
szinhdzi tdnczos. Pest. Var. Levt.
fero unum sal et de uno curru, qui masa diciSallizare, sternere; kovezni. Ra6. Mon.
Saltatrix Theatralis, s. scenica;
tur, unum pondus . . . solvere debeant. Cod. SI. XIII. 356. an. 1335 : via calligariorum ... szinhdzi tdnczosne. Pest. Var. Levt.
Dip. Arp. Cont. II. 35. VI. 183. Tor. Tar.debeat sallizari de petris coctis.
1. Salterium, tudicula, qua sal teritur,
1., 98.
Salma, a?, (Du C.) onus, sarcina; teher, (DuC. al. s.); sotoro. Ger. Salzstossel. Schlafli.
Salifodina, se, salisfodina; sdakna, gongy, csomo, adag. It. salma (pondo 25 1945.
sobdnya. Knauz M. E. Str. I. 295., 346. Cod. librarum). Ljub. Mon. SI. I. 152. XI. 29. an.
2. Salterium, (Du C.) pro psalterium
Dip. Arp. V. 21.
1313: mittatur . . . ad accipiendum . . . sal- liber psalmos continens; zsoltdros konyv.
Salifodium, ius salis fodendi; sodsdsi mas de frumento. Knauz M. E. Str. II. 352., V. s. Antefenarius.
jog. Fej. I. 37. Item dedi XXIII mansiones 355. salmarum frumenti duo milia. Star.
Saltumfacere, aufugere; megugrani.
cum salifodio el cum tribus navibus, ut ipsi- XIII. 259. an. 1371: accipiatur . . . una bona Georg. Sirm. I. 44. Et kokus saltum fecemet lapides salis efodiant, fossatosque III vi- galina et salma lignorum ab igne.
rat, quia senserat koko latrociniam.
cibus per annum sine omni tributo.
Salmarius, i, (Du C.) qui iumenta sarciSaltuosus, 3., saltans, cum saltu conSalifossor, qui sales fodit; soakndsz. nata agit, (ab italo salma = onus); hajcsdr, iunctus ; tdnczolo, tdnczos. Abeles 6. salKnauz M. E. Sir. I. 478., 619.
szekeresz. Chr. Dubn. p. 86 : precepit Sal- tuosa membrorum indispositio.
Salinaria, se, tributum salis; soadd. marys, ut in latere eiusdem montis perrnaSaltus, (pro : Assultus) oppugnatio, obTkal. Mon. Civ. Zag. I. 99. an. 1321. tribu- nerent, quatenus hostes videntes turbam illo- sidio, irruptio; roham. It. assalto. S. de Kz.
tumfilarchinavocatum et salinariam . . . rum non sarcinas, sed in presidio constitutes Chr. II. 1., 15. Cum subitis saltibus capere
tributis regiis applicatam restituimus capi- esse putarent. Rac. Mon. SI. XIII. 102. an. non valerent.
tulo.
1350.
Saltus festivus aulicus, udvari
Salinarium, salinum; sotarto. Arch.
Salma ster, 3., salsus, salarius; sos. .. bdl. It. ballo di corte. Ger. Hofball. Prise.
Rak. VIII. 351. Salinaria duo.
dsvdny. .. Ital. salmastro. Fej. IV. 2. in quo- Serv. 100: Signo hoc distinctivo ad aulam et
1. Salinarius, i, qui vectigalia salaria rum ripis sunt fontes salmastri.
sic etiam ad conversationes aulicas vulgo Apexigit; soert adot behajto. Fej. III. 377. Salmenta, vulgo salimita; anemone partemens nee non festivos saltus aulicos...
Comites Camere Monetarii, Salinarii et Tri- silvestris (Linn.); mezei, vadrozsa. Arch. accessus patet.
butarii Nobiles Regni, Hysmahelitse et Judaei Ver. Sieb. XXVI. 119.
Saltus in f unibus, ars per extensum
fieri non possint. Fej. IV. 2. 384.
Salmerium, (DuC.) sarcina; csomag, funem eundi; ars schanobatica ; koteltdncz.
2. Salinarius, i, salis venditor; so- gongy. Rac. Mon. SI. XIII. 105. an. 1350: siBene Pol 175.
druld. Cod. Dip Arp. Cont. III. 141 et mille quis invenisset 1 salmerium ponderatum
Saltus mixti, saltu emicare; szoko
zuanos salis, quos in Alba singulis annis per- erba.
ugrdlds. Bene Pol. m. 67. saltus mixti, Volcipitis a salinariis de Zalach.
Salnitrium, salnitrum, nitrum; tagiren.
3. Salinarius, mendum pro : salmarius, saletrom. Fr. Lib. Rt. I. 95. qui extraxerunt Saluaria, equitum genutenus descenden qui sarcinas portat; podgydszvivo. Thurocz. salnitrium et sulfur de navi. Monm. Comit. tes braccaB. V. s. Bosdoganum; salavdri.
123. In diluculo autem sextse ferias rex ordi- Trans. V. 198.
Tor. Tar. III. 65.
natis agminibus suis equitavit trans verticem
Salnitrius, 3., nitrosus ; saletromos.
Saluguardia, salvus conductus, salvamontis Moniorod et prsecepit salinariis (Chr. Dip. Reip. Rag. 400.
guardia q. v. Tor. Tar. 1890. p. 535.
Bud. Salmariis) ut in latere eiusdem montis
Salpa, asellus. V. Bilizna; tdkehal. Saluncula, fors. idem ac Saliunca;
remanerent.
Ger. Stockfisch.
fiiz. Fej. HI. 2., 21. Sic igitur Paradiso deliSalire, fugere,. aufugere; megugrani,
Salpes, is, pro: Salpa; tdkehal. Ger. ciarum paulatim redaclo in salsilaginem ex
megszokni. Cod. de Sztara Vol. II. 501. Ex- Stockfisch. Vect. Ref. F: De . . . Centenario negleclu succrevit in eo saluncula pro
ponunt nobis egregii Johannes literalvis et Salpis.
abiete.
Valentinus de Feyereghaz, quomodo quidam
Salquaticum, tributum pro sale penSalus Conductus, V. Salvus coniobagiones eorum . . . clamdestim de posses- dendum; soado. Han. Mon. Jur. II. 213 : sal- ductus. Tor. Tar. 1881. p. 629. Beth. G.
sione Alsofyes salivissent.
quaticum vel douana.
Lev. 326., 327., 328., 374., 377., 386.
Salis contraso, salinarum custos; soSalsamentarius, besozd. Prise. Serv.
Salutare, in tuto collocare; biztones sosforrdso'r. Szdz. XXII. 650.
p. 32: Salsamentarius erat Macerator om- sdgba helyezni. Han. Mon. Jur. II. 11. an.
Salis nitri coclor, nitrarius; sd- nium eorum, quse ad usumdiuturnumSale con- 1312 : thesauri et... . ornamenta . . . sunt
letromfdzo. Ger. Salitersieder. Tab. Conscr. diebantur ob crebra Regum itinera. Bek. Jus reposita et salutata . . . u t . . . perdi seu
Salitus, 3., sale conditus; besozott. Publ. Hung. cap. V. p. 154. Cf. Auct. Herenn. baratare non possint.
Vjestnik II. 89. an. 1640. pro porcis vivis ... 4., 54. Suet. Vit. Hor.
Salutativus, 3., gratulans, salutans;
solvit, de salitis non. Cf. P. Corn. Sever ap.
Salsare, (DuC.) sale conspergere, con- udvozlo. Pel. Pom. L. I. p. 5. a. I. c. I. Ave
Prise, p. 910. Fabian, ap. Diom. p. 372. Co- dire ; besozni. It. (in) salare. Verancs. XL 35. Gratia plena, quod verbum et deprecativum et
lum. 6., 32., 2.
Sales vero, quum ei erunt necessarii ad sal- salutativum et nuntiativum fuit.
Salivatorius, 3., ad salivam pertinens; sandos pisces, dari illi iubebis.
Salutatorium scriptum, quo quis
nyalka .. . Lzb. Cod. Med. T. II. 218: cura Salsator, qui sale condit (pisces, car- alicui salutem impertit; udvozlS irat. Arch.
salivatoria.
nes); sozo. Fjp. Szam. p. 460: de salsato- Rak. II. oszt. II. 344.
Salizare, V. Sallicare. Ljub. Mon. Si. ribus et penesticis in quatuordecim diebus.
Salvacio, salus; iidv. Fab. Urk. 29. an.
V. 249. an. 1334: pro salizando platheam
Salsatus, 3., sale temperatus; besozott. 1418: Monasterium . . . pro christi fidelium
Szaz. IV. 365.
de supra,
salvacione .. . constructum.
Salizatum, stratura, strata viarum;
Salsucium, bralwurst (Dief.); kolbdsz. Salvagvarda, 39, (Du C.) protectio, tukovezet. Ljub. Mon. SI. XI. 4. an. 1306 : per- It. salsiccia. Gall, saucisse. Ger Bratwurst. tela; 6'rizet, fedezet. It. salvaguardia. Tor.
sona non debeat portare aliquam rem cum Schlag. 1938.
Tar. 1888. p. 500. per turcias salvagvardas
curru supra salizatum.
Salsugo, inis, salsola (Linn.); ballago custodirentur. Arch. Rak. I. 105. Dip. Alv. I.
Sallariatum, i, stipendium; ber. Szaz. fii. Opin. P. I. Sec. III. . 9: salsuginum 279., 352. Arch. Rak. I. 105.
VIII. 6.
naturaliter procrescentem florem sodae. Cod.
1. Salva-gvardia, litterae immunitatem
ab oneribus continentes; bdtorhelyet adoSallarium, Salarium; fizetes. Monm. Dip. Arp. Cont. Wenzel. I. 33.
2. Salvaguardia
Salvilicaloria clausula
Sanctificator
589
mdnyozo level. Arch. Rak. VIII. 46. adatoll

Salvificatoria clausula, annotatio, mania; dialectus Samen); timsos Idgy (juh)
salva-gvardia baxiak retjeire. sza"ntofoldeire, qua ius alienum integrum observari promitti- bdr. Ger. Schamleder. Vect. Ref. B. 2. De . . .
s minden mgo-bingo s ingatlan joszagaira 47. tur ; menlo zdradek. Vorbehalt enthaltend. pellibus Ovinis elaboratis Samis dictis.
Salva-Gvardiak adattak nyolcz helysegnek, Nagy Jus. Trans. Sax. 19. Hinc ilia salvificaSamlatus, fors. ab hung, samol. adornyolcz Salva-Gvardia level.
toria clausula, privilegialibus litteris addi nare, excolere, formam induere. Vect. Ref. I).
2. Salvaguardia, presidium ; vedor, solita : salvo duntaxat iure alieno. Kovy 2 : Petia Samlati, Undulati. Cf. Samis.
bdtorhely. It. Salvaguardia. Gall, sauve- El. 134. Clausulae usitata3 idest: Lege, ConsueSamlingh, tunella; kis bodony. Vect.
garde. Ger. Schutzwache. Act. etDoc. Rakdczy tudine et de Stylo receptse v. gr. 1. Salvifi- Ref. F. Tunella vulgo Samlingh.
Samosateniseu Paulianistae, Samop. 318 : lamentabiles . . . querelse . . . perfe- catoria haec: Salvo Jure alieno 2-da? 9.
runtur, qualiter infestentur per milites . . . etiamsi omitteretur, naturaliter inesse cen- satenuskovetoi.For. Scr. (Paulus Samosatenus) negabat Christum Jesum ab omni setcrexactionesque fiant, quibus etiam Salvaguar- setur.
dia imposuerunt, per hocque manus in limites
Salvificus, 3., salutifer, salutaris, quod nitate exstitisse, sed ajebat eum incepisse existerna salute beat; udvozito. It. beatiflco. stere ab eo duntaxat tempore, quo natus est ex
hujus regni immiserunt. Tisztb. Ir.
Salvamentum, (DuC.) custodia, tu- Ger. seligmachend. Czvit. Spec. 3. Nihil ma- Maria Virgine, esseque purum hominem, et de
tela; megorzes. It. salvamento. Ljub. Mon. iore studio aggredi cupiebat, quam universes Ccelis minime descendisse.
SI. IV. 182. an. 1389. instrumenta . . . posita Hungaros ad lucem salvificae perducere veSamosateniasmus, religio Samosain procuratoria . . . in deposito et salva- ritatis. Fabo. Monm. Evang. II. 226. Cod.tenorum, quod vide. Can. Ecc. LXIV.
mento. Ibid. IX. 156. an. 1411. ad securita- Evang. I. 245. Ker. Nap. 285. Cf. Alcim. Avit.
Saniosatenismus, i, secta Samosatem et salvamentum nostrorum. Dip. Reip. ad Sor. 180.
teniana, sectatores Pauli Samosalse, qui sanSalvis eventualibus et execu- ctam Trinitatem reiiciunt; Samosatenus feRag. 10.
Salva Quardia, curia, possessio no- tionalibus, prater in futurum pendenda lekezet. Bod. Hist. Eccl. I. 382.
bilis ; nemes telek. Jokai Pol. Div. I. 9. Ez a expensa ; fenmaradvdn a meg teendo koltSampulla, pro : ampulla (DuC.) Sim.
szo nemes telek)) vagy mint meg II. Leo- segek. Georch. H. T. IV. 169.
Num. 59. Vestrum monasterium sit absolutum
pold idejebo"! hagyva maradt: Salva QuarSalvo, (Du C. 1.) excepto, prater; ki- ab omni fiscali tribute, excepto quod gratia
dia azt jelenti, bogy ezen a kapun varosi ha- veve. Dip. Reip. Rag. 48.
charitatis in solemnitate eiusdem ecclesiee,
tosagnak be nem szabad tenni a labat, sem
Salvo honore dicere, sit venia Episcopo loci ipsius, agnus unus, sampulla
azert, hogy katonat bekvartelyozzon, sem verbo ; sit honos auribus; cum prafatione vini largiens tribuatur. Batty. Leg. II. 78. Luc.
azert, hogy hazadotbeszedjen, sem hogy benne honoris dictum sit; tisztesseggel mondani. Regn. Dalm. 97.
akarmife"le biroi iteletet vegrehajtani segitsen; Szaz. XXIV. 816.
Sanapum, sinapi; mustdr. It. senapa,
Salvo iure alieno, excepto iure alieno. senape. Schlag. 857.
mert ez nemesi Curia, varosi hatosagtiil,
Sanativus, (Du C.) sanans; gyogyito.
adozastul, bekvartelyozastul ment; kozvetlen V. Salvificatoria clausula; mdsnak igaza megyei kozigazgatas alatt all; nem a varos, sdga fenmaradvdn, mdsnak serelme nel- Szentiv. Cur. Misc. Dec. H. P. I. p. 344.
Sanatores, gyogyitok. Diss. de Ferr.
de a vdrmegye folden epiilt, kovetkezoleg ezen kul. Georch. H. T. II. 16. II. 33. Pest. Var.
a telken szabad lakni zsidonak, szabad kocs- Levt.
Cand. . 117. Addo unicam adhuc observatioSalvus Conductus, literse securitatis, nem Joh. Marc, a Kronland, qui de sputo illomat nyitni, bust kimerni, a miert is az olyan
haznak, melynek kapujat ily hatalmas czimer fidei publicae testes litterse; bdtorsdg-, sza-. rum, quos Sanatores vocant, sequentia reszarnyai vedelmezik, ketszerte tobb az evbere, badmenet-, oltalom-level. Szentiv. Cur. censet: Clibanum ardentem sanatores hi,
Misc. Dec. II. P. III. 89. Hussita? ad Concilium ubi prius in hunc spuerint, ingrediuntur prormint mas szomsze"daike.
Salvaquardialis, ad salvam guardiam Basiliense literis securitatis, quas Salvi sus illaesi, extincto vi huius igne protinus, prout
Conductus vocant, invitantur. Moln. Patv. relulerunt mihi testes occulati, inter quos ilpertinens; vederoi. Arch. Rak. IV. 65.
lustris Comes Verdugo est. Cf. Paul. Nol.
Salvatela, 33, intercessio, cautela; dvds. 28. Kass. P. P. I. Tisztb. Ir. et passim.
Salvus passus,V. Salvus conductus. Carm. 26., 294. 27., 272.
Hajn. Extr. L. 124: regina . . . salvatelam
Act. et Doc. Rako'czy p. 386 : videre erit. . . Sanchiakhius, i, Sanciachus, i,
ad leges ponendam admisit.
Salvatella, 33, arteria splenica; lep- Domination}. . . illos salvospassus, qui sunt prafectus turcicus districtus ; keriileti fonok,
ver-er. It. salvatella. Ger. Milzblutader. Szentiv. concessi. Kov. Form. St. XC. Beth. G. Lev. szandzsdg kormdnyzoja. Magy. Tort. Eml.
XXX. 630. an. 1554. bassffi ac sanchiakhii,
Curios. Misc. 152 : si pulmonis aut lienis do- 338.
Samatia, a?, vestis holoserica; bdrsony Magy. Tort. Eml. XXX. 133. an. 1540.
lor sentiatur Salvatellam operire suadet.
Salvaticina, a?, (DuC.) caro ferina; ruha. Fej. V. II. 413 item samatiam meam
Sanctare, (a sanctus) sacrare, consevad hiis. It. salvaggina. Ger. Wildpret. Ljub. cum forrata de pellibus marturinis relinquo crare; szentelni, megszentelni. Rak. On.
77. K 2325. (24): Te illuminante et ducente
Mon. SI. I. 315 : liceat. . . comiti recipere... magistro Ambrosio.
salvaticinas n a t a s . . . in insula.
Sambata, vestis holoserica (Cf. DuC. ausus fui elevare mentem meam ad sanctanSalvatio, (Du C.) actus salvum reddendi, Samadinus); tiszta selyem ruha. Arch. dum mysterium amoris, qui te incarnari
liberatio ; salus, vita sterna ; udvozites. It. Ver. Sieb. XI. 347. sambatam Rubeam et in fecit.
salvazione. Andr. Pann. 210. Otia Bachm. 245. festivitatibus.
Sanctiferi,i.q.Sacriferi. Tor. Tar. 1893.
Sambenitus, contractum e saccus be- p. 27. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 265. Fej. III.
Salvatorium, (Du C.) monasterium, ubi
quis a mundi periculis tutus salvatur seu ser- nedictus, vestis, qua olim poenitentiam agen- 189. Knauz M. E. Str. I. 377., 486. Tkal. Mon.
tes induebantur; vezeklo ruha. Par. Pap.
vatur; iidv-, menhely. Nagy Hier.
Ep. I. 144. an. 1269. sanctiferi populi et
1. Sambuca, (Du C. Sambuta) equi or- jobagiones Episcopi.
Salve, salutatorius, gratulatorius lormentorum bellicorum et sclopetorum strepitus; natus; czafrang. Fej. II. 93. dedi . . . VII.
Sanctificare, (Du C.) consecrare, dedisortuz. Ger. Salve. Diar. Com. II. 25. Militare equos octavum palefridum cum sambuca et care ; beszentelni. End. p. 220 : postulantes
denuo dat Salve et Tormenta exploduntur ter- freno et lectica et una cortina de syndone.
sibi sanctificari loca pro ecclesiis construjia vice.
2. Sambuca, se, (Du C.) genus citharse endis. Cf. Tertull. Or. 3. Exhort, ad cast. 7.
Salvegia, se, salvia offlcinalis (Linn.); rustic*. Szaz. XVI. 33. sonitum tubae et flstula3 Prudent. Cath. 3., 15.
zsdlya. Barczay.
et cithara?, sambucae etpsalterii; bozfdban
Sanctificatio, (Du C.) benedictio;
Salvi conductus (mandatum), alkotott igrecz kesseg. Cf. Scipio Afric. ap. szenteles, szentesites. Rak. On. 77. Cf.
quo alicui immunitas, tuteta conceditur; me- Macrob. Sat. 2., 10. Pers. 5., 95. Spart. Tertull. Exhort, ad cast. 4. Sidon. Ep.
nedeket engedo parancsolat. Georch. H. Hadr. 26.
8., 14.
T. IV. 269.
Samiator, qui cote acuit, polit cullros,
Sanctificativus, 3. vim sacrandi haSalvi conductus libertas, perso forfices; koszorus. Ger. Schleiffer. Tab. bens; megszenteld. Gall, sanctifiant. Pel.
nalis libertas, immunitas civis montani; bd- Conscr. Cf. Edict. Diocl. p. 20. Gloss. Philox. Pom. In Circ. Dom. s. IV. c. 8. Nomen Jesu
nyapolgdr szemelyes szabadsdga, Besztb.
Samis, (Du C. s. Exametum hsec habet: est perfectissime sanctificativum.
hodie alutam seu scorium tenue et pilis adeniLevt.
Sanctificator, sanctitatis, pietatis auSalvifacere, servare, salvum reddere; tis emollitum et in usum vestium concinna- ctor; udvozito. It. santiflcatore. Serm. Cat.
megmenteni, megovni. It. salvare. Wagn. tum Samisch vocant Belgso ; inferioris Ger- 19. spectabit 3-tia ad Spiritum S. animarum
590
Sanetimonialis
Sangiaccus
Sapones
nostrarum Sanctificatorem. Cf. Tertull. in guitur. Ibid. I. Banialucensis Praefectura seu et ex toto sansachatu Belgradensi colligunPrax. 2 ; Augustin. Conf. 40., 34.
Sangiacatus. II. Orbacensis Praefectura seu tur pro implendis horreis.
Sanetimonialis, (DuC.) virgo Deo Sangiacatus.
Sansachus, V. Sanczabegus. Cod.
dicata ; apdcza. It. monaca. For. Scr. p. 15.
Sangiaccus, V. Sanczabegus. Bel.Dip. Briiss. Burg. p. 113. Quattuor Sansachis
Habuit et Lutherus Calharinam Boraeam San- Geogr. Comp. 547.
dedit facultatem discurrendi manu predatoria.
ctimonialem. Fej. V. 1., 139. Cf. Augustin. Sangi-agatus,V.Scm<7iacaiws. Szentiv.
Santofola, vox corrupta ex Hungar.
Ep. 169. et passim.
Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 142. Temesvari- szdntofold, ager. G. Fej6r. I. 153. Ecclesiam
Sanctio, comprobatio, auctoritas pu- num. Estque Beglerbegatus aliquot minores Sancte Marie de Corusca cum casali, santofola,
blica; nyomtatek, szentesites. Georch. Praefecturas seu Sangi-agatus sibi subiectas cimbris, lerris et pertinentiis suis. Th. Vet.
Ert. 23.
Mon. I. 10. an. 1218.
habens.
Santus, 3. sanctus; szent. It. santo.
Sanctio poenalis, poena rata; bunSangiarchus, i, V. Sanczabegus.
teto szoritek. Torvt. Msz.
Adelm. De orig. Turc. 8. Et iste pvintie (pro- Monm. Comit. Trans. I. 338. nam ipse utDeum
Sanctio pragmatica, V. Pragma- vinciae) gubernate sunt p. presides vexillares omnipotentem et Santos testatur.
Sanzacatus, V. Sangiacatus. Luc.
tica Sanctio. Cher. Jus. Eccl. 68. Decreta sive Sangiarchos XXV. Datia, Thracia, Darconcilii Basileensis de ecclesiae Reformatione, dania, Macedonia, Epjrus, Rassia.
Regn. Dalm. 278. Caetera autem continentis
de abolendis reservationibus beneficiorum ponSanguif er, 3., qui fert, vehit sanguinem; loca sine controversia Croatiae et Serviaa censila sunt, donee a Turcis occupata ut plurimum
lificiis, de annatis tolendis, quibus concilia vervivo. Abelles 17. vasa sanguifera.
Pisanum et Constantiense praeluxerant, Galli
Sanguificatio, sanguinem efficere, pro- antiqua regionum nomina obliterata et in noin sanctionem suam pragmaticam adopta- creare; verkepzes, verkepzddes. Brun- vas Praefecturas (Sanzacatus dictas) divisa
ab eisdem nomen habent.
runt.
ner 9.
Sanctionare, comprobare, ratum haSanguifluxus, sanguinisfluxus; ver- Sanziackus, i, V. Sanczagbegus.
Verancs. V. 14. et dimittendis quibusdam
bere ; megerositni, szentesitni. Torvt. Msz. folyds. Bene Med. III. 76.
Sanctitas, (Du C.) titulus, quo papa? et
Sanguinacia, orum, res sanguineae; sanziackis ac praefectis Turcicis.
praesules ornabantur; szentseged. It. santita. veres dolog, tdrgy. Star. I. 123. commedis
Saorna,ae, (DuC. saorravoxmaritima)
saburra, glarea V. s. Intachare; kavics. It.
Ger. Eure Heiligkeit. Epist. Proc. P. II. p. 102. carnes . . . et sanguinacia.
Sanctitas vestra intelliget, quantum debeat
Sanguinem facere, sanguinem fun- saorna.
Sapare v. Sappare, fodere; asm'.
talibus fidei adhibere. Frak. Maty. Lev. II. 1. dere ; morte plectere (Du C. vulnerare); vert
ontani, haldlra itelni. Ljub. Mon. SI. XXII. Rum. sapare. Ljub. Mon. SI. XL 9. an. 1306 :
Star. XII. 86. an. 1552.
1. Sanctuarium, (DuC.) templum, 3. an. 1453: in criminalibus . . . nullo modo quod laboratores et sappatores . . . qui saaedes sanctorum; szentety. Szaz. XXVII. 426. possint facere sanguinem, quia hoc volu- pant ad precium, non possint laborare nee
sappare in alia vinea . . . nisi . . . in qua
Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 311. Kaprin. Eloq. mus esse reservatum comiti nostro.
Sanguineositas,temperamentum;ve'r- positi. . . fuerint. . . et stare usque ad sero
II. 423. el passim. Tor. Tar. XIII. 15.
2. Sanctuarium, frons altaris; fd ol- merseklet. It. temperamento. Pel. Pom. L. V. ita, quod compleant totam Zernatam.
tdr homlokzata. Verancs. Hist. 1., 315. p. 2. art. 2. c. 4. Erat enim (Maria) optime Sapere,cognoscere, degustare; ismerni,
megizlelni. Batty. Ger. 42. Et mulier circumNecfrontem templorum hoc est sanctuaria sanguineositatis.
Sanguinis ius reprsesentare, dedit virum ilium, nimirum Maria, quae nunorienti sed meridiei opponunt, cocleas Africo,
sanguinis coniunctionis jus sustinere ; a ver- quam sapuit virum ad amplexum luxuriosum.
quae est plaga inter meridiem et occasum.
1. Sanctulus, 3., demin. ex sanctus seg jussdt kepezni. Torvt. Msz.
Sapiens, (Du C.) civitatis civis primaSanguinis lytrum, pretium pro caede rius, cuius consiliis civitas regebatur; tandTextum v. sub Jesulus. (Du C. al. s.)
2. Sanctulus, 3. qui sanctus videri vult. facta solvendum; vernek sarcza. Corp. Gram. csos. Magy. Tor. Tar. XI. 113. Dux (veneciarum) sex Consiliarii sui, tria Capita de
(Du C. al. s.) szenteskedo. Ger. Scheinheiliger. 510.
Sanguinis propago, sanguinis con- quadraginta, Sapientes dicti Consilii, Consi'Otia Bachm. 17. Posteaquam apostolorum veliarii de quadraginta, Consilium Rogatorum
neranda authoritas a nasutulis, sciolis, san- iunctio, communio; verseg. Torvt. Msz.
Sanguis, vulneratio; megsebze's. Batty. et Consilium Adjuncte nomine Communis
ctulis contemni ccepisset.
Veneciarum.
Sanczagbegus, i, praefectus districtus Leg. T. II. 373. an. 1242.
Sanguis draconis, gummi, quod arSapientes de guerra, senalores
(a sanzac voce Turcica, vexillum); tartomdnyfonok. Tor. Tar. 1892. p. 433. Rumeli bores in Asia crescentes, quae vocantur Dra- belli; hadi tandcsosok. Ljub. Mon. SI. IV.
beglerbeg = Graeciae -habitat in Sophia habet cenaDracoexsudant, colorisrubri, unde etiam 126. an. 1381.
Sapientulus, dem. a sapiens per lusanczagbegos sequentes : 1. Sofia in Bulga- nomen. Quo colore pictores med. aetatis ad
miniaturas pingendas et ad lapides, gemmas dibrium dictum; bolcseseget fitogtato.
ria 2. Nigeboli.
Sancziakius, Sancziakus, i, V. oblinendas, fucandas, imitandas utebantur; Sirm. 54. SapO,-onis,(hung. szapu)modius; mero.
Sanczagbegus. Verancs. IV. 187. mandatis sdrkdnyver. Abel vere. Ger. Drachenblut.
Eszt. Okm. p. 79. (Thomas Strigon. Archiep. a.
ad passas, sancziakos, capitaneos. . . datis. Kecsk. Pet. Otv. Gloss. 17.
Sangwinaria, Thlaspi bursa pastorum 1313.) singulos sapones frugum decimalium...
Ibid. 188 sancziakii.
Sandala, ae, a ger. Sandel 1. rubruni = (Linn.); pdnztortarsoka. Arch. Ver. Sieb. sacerdoti... solvere teneantur. Schla'g. 1020.
Tor. Tar. 1886. 360. Fej. VII. 226., 320. Cod.
lignum Moringae; 2. album = lignum Santali XXVI. 119.
Sangziacchus, V. Sanczagbegus. Z. 1. 38. Bek. Pil. II. 483. an. 1643. Vjestnik.
albi; Szantalfa. Vect. Ref. E. 2.
Sandaracha, ae, (Du C. Sandarax) su- Verancs. Hist. I. 208. Mehemetti Belgradensis I. 57. an. 1366.
Saponacese bullaB, bulla saponis;
cus, pigmentum quod thuja articulata et sangziacchi consilia calumnias esse in Hunszappanbuborek. It. bolla di sapone. Ger.
juniperus Lycia exsudant; czitromsdrga garos.
gyanta, veres festek. It. sandaraca. Ger.
Sanitates bibere, propinare alicui Seifenblase. Vern. Met. 5. Speculationes et derothes Operment. Kecsk. Otv. 170. Cf." Plin. salutem; egeszsegere inni. An. Sc. III. ductiones Metaphysicas in comparatione su34., 18., 56.; 35., 6., 22.; Vilr. 7., 12. Test, 239. an. 1757: explosa mortaria et fistula? arum constructionum et demonstrationum...
minores, dum variae sanitates . . . bibe- nil nisi vacuas saponaceas bullas pueriles
p. 146.
Sandiacus, V. Sanczabegus. Verancs. rentur.
ingenii lusus esse clamitant.
Sanitaticus, 3., ad sanitatem pertinens;
Saponarius, i, (Du C.) saponis coctor;
Hist. I. 166. Ca3sar honoris gratia praemisit
szappanfdzo, szappanos. Opin. P. II. Sec.
aliquot Sandiacos et Czausios, officiales egeszsegilgyi. Regul. Turm. Pra3t. 44.
Sanitatis yigiles, viri sanitati publicae II. Cap. V. (dd.) Bel. Cell.
suos.
Sapones, praestatio frugum a mensura
Sangiacatus, praefectura; kormdny- tuendae ; egeszseg-orok. Torvt. Msz.
Sanitum, sametum: pannus holosericus; aridorum : szapu, dicta. A gabondnak szaztisdg, szandzsdksdg. Bel. Geogr. Comp.
puk szerint valo kiszolgdltatdsa. Tkal.
549. Bosnia, quae & Rama a gente Bosseno- V. s. Anchona 2. bdrsony.
Sansachatus, V. Sandiacatus. Cod. Mon. Ep. I. 72. an. 1232: sapones et visitarum vel Bosna amne cognominata et Savo
amne a Slavonia in occasu seiuncta, Praefe- Dip. Briiss. Burg. p. 114. Omnia victualia ex cionem infirmorum . . . plebanie . . . contulicturis III, quas Sangiacatus vocant, distin- Sansachatibus, ut est Bedinum, Cesena .. . mus.
Saponisticus
Sarbellus
Satisfactorily
591
Saponisticus, 3., ad sic dictum sapo- riolinarum nee non Pantherinarum subas quasSartago pro urendo Cafe, cylinnem pertinens; szapu szerint vald. Vjest- cunque et mastrucas.
drus, sart. fabis coffeae torrendis; kdve pdrnik II. 30. an. 1769. praestationes saponisSarbellus, muslela Zibellina (Linn.); kolo. Szaz. XVII. 862.
ticae.
Sartaneus, fors mendum pro: saltaneus;
nyuszt. Schlag. 1650.
Saporatio, actus suavern saporem exSarcalogus, (Du C.) Christus, verbum, hinto, rugoskocsi. Ger. der Springfeder hat.
citandi; izletesse vald teves. Pel. In festiv. quod caro factum est ex gr. ad^ et )6yoq; (DuC. corruptum putat et sambuca vel valuta coniicit; contra Podhradszki ex sarraca,
circumcisionis s. HI. c. 1. Tertium mysterium testte vdlt ige. Nagy. Hier.
dicitur dulcifluse saporationis.
Sarcasticus, 3., mordens, asper; csi- sarracum (ein Pachwagen) derivat.) Thurocz.
169. Et tandem antedicti trini dextrarii solenSappa, pro: sapa = milich rawm (Milch- pos. Torvt. Msz.
rahm) Dief. (Du C. al. s.); tejfol. Gall, creme.
Sarcellus, (DuC. circulus) annnulus; nes cum armis et operimentis omnibus ipsoSchlag. 1435.
rum gloriosissimis seu attinentijs cum sartagyuru. Ger. Ring. V. Scrigna.
Sappator, fossor; asd. V. s. Sapare.
Sarcetecta, orum V. Sartatectum. neo curru seu mobili aut ostilario regnali etc.
Sartatecta, aedificii omnes partes; az
Sapphyrinus, 3., colorem sapphyri Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 21. ad sarcetecta
referens; zafir . . . Szentiv. Cur. Misc. Dec. templi restauranda.
egesz epulet. Knauz M. E. Str. I. 481., 620.
III. P. V. 130. Cf. Plin. 37., 9., 38.
Sarcierunt, pro: sarserunt; kijavi- pro reficiendis sartatectis.
Sarabaita, ae, (Du C.) Monachus vaga- tottdk. Kronst. III. 154: quod fornacem
Sartatectus, i, (Du C. sarcitector) qui
bundus, erro; csavargo bardt. Not rel. I. sarcierunt.
tecta resarcit; hdzfodo. Kronst. II. 651V
Sarcinola, parva sarcina; kis pogy- 656., III. 66., 524.
200: Sarabaitae alias Remoboth nulli Superiori subject! duo aut tres abs regula victi- gydsz. Rak. On. 127.
Sarthia, ae, rudentes (Du C. sarcia: artabant. Nil!. Symb. p. 871: Michael 01Sarcire, restaurare. Hoc loco : praestare mamenta, quse navis causa parantur); kotesavszky ... populum per Sarabaitam quern- dare; nyujtani. Fej. VII. 189. ydem (ci- lek, alattsdg. It. sarte. Ljub. Mon. SI. V. 263.
dam, qui Sophroniurn se nominabat, ad schisma ves Strigonienses).. . commendabilem conan. 1334: pro sarthia empta .. . pro imboconcitatum . . . exhortatus est. V. notam 2. stantis fidei praerogativam prae alys sarci- iando anthenam galioni.
Sarabaitae. Cassiani sententia, deterrimum entes.
[HI. 339. 1. Sartia, ae, (DuC. sarcia) armamenla ;
et infidele monachorum genus, qui ab eo, quod
Sarcivit, pro: sarsit; kijavitani. Kronst. keszlet. Ljub. Mon. SI. I. 144. sartia minuta
semetipsos ccenobiorum congregationibus seSarda, ae, achates carneolus (sarda Plin.); pro lignis.
queslrarent, et singillatim suas curarent neces- karniol ko. It. sarda. Opin. P. I. Sec. III. 2. Sartia, ae, exactio ; sarcz. Arch. Rak.
sitates, Aegyptiae linguae proprietate, nomen 16. Sarda (Carniol).
IX. 603. az tiszteknek egy oralis es egy equiacceperunt. Cf. Reg. S. Ben. I. 12. Star. VII. Sardella, dim. a sarda; djok, dllok. lis portiora immediatae sartiae vehessenek,
It. sardella, clupea encrasicholus (Linn.)Szentiv. engedtem.
76. etc.
Sarticus, videtur idem esse ac SarciSaracha, 33, (Du C. saraca, sareca, sa- Cur. Misc. Dec. III. P. II. 157. grandiores
rica) vilis semitunica linea ac rudis, quam appellantur sarclae, minutiores sardellae. Ve- tus; apud DuC. panni species lanei V. Sarsealiis vestibus, ut iis in opere parcant, super- rancs. X. 15.
tum. Fej. X. 4., 360. exclusa tamen armoSardonicus risus, gr. oagSoviov rum, equorum, clenodiorum, aridorum et veinduunt, nunc etiam sariga Romas nuncupata;
zubony. Ljub. Mon. SI. XI. 52. an. 1313 : yekviv, risus cum cavillatione iunctus; ke- stium sarticarum aestimatione.
seru, gunyos nevetes. Ker. Nap. 240. Igy Sartio, actus sarciendi; javitds, foltovendite fuerunt VII sporte de sarachis.
Saracenus, alias Ismaelita; szerecsen, leve vege ezen discursusnak sardonicus ne- zds, Kronst. III. 55.
1. Sartor, sartor, qui tantum locatas veizmaelita. Fej. III. 2., 319. Judeos, Sar- vetesek kozott.
Sarendar, V. Sarandaria. Nil!. Symb. stes conflcit; vdltomuves, vdltoszabo. Ger.
racenos sive Ismaelitas de cetero non preficiemus nostre camere. Fej. III. 2. 260. p. 551: pro Sarendar, quae quadraginta Schneider bestellter Gewander. Szaz. XI.
Monetae et salibus ac aliis publicis officiis missas in se complectitur . . . solvatur 9 fl. 810.
Hung. 60. den. V. notam: Sarandar, a
2. Sartor, scurra, sannio; bohocz. Ger.
Judaei et Saraceni non prseficientur.
Sarachenicalis denarius, (Du C, aagdvra pro reaoagdxovta, proprie donum Possenreisser. Szamosk. II. 14. adiecti ludiones,
Saracenus) monetae species. Urk. Sieb. II. 508. pro offlcio mortuorum per continuos 40 dies histriones, mimi, moriones, salta tores, sartoan. 1379. de una tunella vini decem dena- celebrando ; aaQavr&Qt etiam ipsae 40 missae res, iocularii, gladiatores, follis pugilatorij vendurante hac quadragesima applicandae vocan- tilatores aliique item profligate nequitiae artirios sarachenicales.
Sarachenus, Mahomedanus; szara- tur, olim nomine composito reooaQaxovro- fices.
teiTovQyr][j.a appellatae. Slavi teste MikloSartura, ae, (Du C.) refectio, reparatio;
czen. Tor. Tar. 1893. p. 20. Schlag. 544.
Saraculum, fors: meiidum pro: furcu- sieh. p. 818 communius salandar scribunt. foltozdSyjavitas, varrds. Tor. Tar. XX. 174.
l u m ; \villa. Gabel. Szaz. VIII. 138. unum
Sarlatum, pro: Garlalum idem quod dorsualia Turcica ... sartura superficialis.
par cutrorum ex conchis uiiionum, duodecim Garleta, q. v. Cod. Dip. Arp. XII. 279. an. Sarza, ae, sarcus, rudens: hajokotel.
saracula.
Han. Mon. Jur. II. 179: nullus civis vendat...
1279. sarlatum de avena.
Sarmentitii, Semassis (Du C.) appel- barchas . .. sepum, sarzas, anchoram.
Sarahorus, i, lixa; markotdnyos.
Sasaggius, (a turc. jasag, jasak); cuAdelm. De orig. Turc. 13. Sarahori habent lati Christian! a gentilibus; fel ast erd rostipendium ab imperatore asprium quatuor zsek torzsevel felperzselt keresztenyek. stos, satelles; csatlos, or. V. s. Seimenus.
Sasire, capere ; lefoglalni-, megfogni.
per diem, homines sunt agrestes, qui sequen- Funda David. I. 2: Sarmentitii et Semastes exercitum omnia vilia opera exercent sicut sis, qui ad stipitem dimidii assis revincti Gal. saisir. Ljub. Mon. SI. I. 333. an. 1322 :
et alii superius nominati Muselini et faiia; Sarmentorum ambitu exurebantur. Cf. Tertull. sasire et detinere et arestare.
Sathyan, aluta Turcica ; szattydn. Ger.
hii omnes sunt, per quos militia terreslris im- Apol. 50.
Sarochia, Videtur fascem significare, Saffian. Kronst. II. 577: calceamenta saperatoris thurcarum pflcitur (perficitur).
Sarampones, (ab hung, sorompd), quse quadraginta paria complectebatur ; koteg. thyan.
Saties, satietas; elegseg, megeUgites,
cancelli. Isthv. XV. 266.
Magy. Tort. Tar. XX. 99. Item qua3 mihi abSarandaria, 33, (a serenda) vox ap. stulerunt: 2. Sarochia Zobellinorum (idest jollakds. It. sazieta. Wagn. Cf. Juvenc. 1.,
valachos usitata ; ap. ruthenos : soroko-usta, quadraginta paria).
637; 3., 216.
gr. reaaccQdxovra: stipendium quadraginta
Sarphileum, serpyllum; kakukfu. It.
Satisfactionales, (sc. litters), satisraissarum pro defunctis; notandum apud ple- serpillo, serpollo. Schlag. 873.
factionem, purgationem conlinentes; elegbem ruthenam in usu est vox: Serendds v.
Sarracenati Bizantini, monetae ge- tetelt add level. Kov. Form. St. CXLI. LiteSeredds, quod peram e pelle ursi melis, nus Saracenorum. Fej. V. 1., 287. et extra ci- rarum Exmissionalium sive Satisfactionafactam denotat. V. Parussia; negyven mises vitatem pomarium unum . . . precii XI. millia lium penes obligatoriales in Sedriis expedite
stipendium.
Bizantinorum Sarracenatorum de prse- solitarum Formulae.
Sarbellinse (pelles), zibellinae; nyuszt- fata pecunia emimus.
Satisfactorius, 3., ad satisfaciendum
bdr. Kov. Form. St. 452. yendere liberos perSarsetum, (a germ. Sarsch) pannus idoneus; elegtetelt add. It. soddisfacente.
mittimus pellicia mardurinarum pellium ac lynoxylinus ; saja. It. sargia. Vect. Ref. D : Gall, satisfaisant. Ger. genugthuend. Pel. Pom.
Sarbellinarum, Hermellinarum etiam et va- De una petia Sarseti.
L. X. p. 1. a. 2. qui (Christus) peccata nostra
Satisfactus
Saurdcare
Scahia
id est penas satisfactorias pro peccatis no- 215. an. 1307. preco . . . teneatur sibi inve- tuntur; kezi zsdmoly. Ger. Schemmel. Prot.
stris ipse pertulit in corpore suo.
niri saumarium pro deferendo valisiam inq. 211: Vidi per plures dies in ecclesia
quamdam feminam conlraclam, que non poSatisfactus, cui satisfaction est; ki- eius.
elegitett. Cod. de Sztara. Vol. II. 330. Fiiios Saurdcare, (lege: savodzare) circumire; terat ire sine scabellis. Cf. 305. LV.
suos, Johannem, Ladislaum, Andream commis- Cf. Savodzacio; hatdrt bejdrni. Star. XIX.
2. Scabellum, fundamentum, basis;
sit quitos, expedilos atque per omnia satis- 101. an. 1239. dimiserunt me . . . ut irem et talap. Gall, scabellon. Curios. Misc. 359.
factos.
saurdcarem dictam terram.
Loricae altitudo superior 15 12
Savanum, mappa vel facitergium; gr.
Satispassio, actus satis luendi; eleget
Scabelli altitudo
Wa. dVa
valo szenvedes. Szentiv. Cur. Misc. Dec. HI. adfiavov (Du C.); torlo kendo. Rac. Mon. SI.
Scabelli lalitudo
3
3
P. X. 55. anima per satispassionem expiata VII. 18. an. 918. uno panno de sirico et uno
Scabellum oratorium, imazsdimmediate transeat ad ccelum.
savano. Star. XIX. 84. an. 908. Cod. Dip. Arp. moly. Ger. Belschemel. Arch. Rak. VIII. 340.
Satispati, luere: bunhddni. Szentiv. Cont. VI. 7. servum et ancillam et centum ca- Scabellum oratorium rubro panno obduCur. Misc. Dec. III. P. X. 58.
pita de pecora et uno panno de sirico et uno ctum.
Satnicus vel Setnicus (DuC.); szd- savano. In Sancta Maria uno panno de sirico.
Scabies mundana, cupidilates; erzcidoK. Kol. Am. II. 72: Dignitas in regno In Sanclo Petro ... de panno sirico. In Sancto zeki vdgyak. Rak. On. 95.
Croatian et Dalmaliae... qui praeeral Regioni, Thoma uno sasavano (lege : savano).
Scabinatus, officium Scabini iudicis,
quse centum armatos dare poterat. Huic postea
Savillum, placenta mellita, panis dulci- (Du C.); birosdg. Schwart. Scult. 92. Faber
successit ilia, quae Knesorum dicta est: ita co- arius ; mezes pogdcsa. (ap. Freund: Ka'se- Jur. Met. 126.
kuchen). Par. Par. Cf. Cato R. R. 84.
mites vocant. Luc. Regn. Dalm. 272.
1. Scabinus, i, (DuC.) (Germ. Schoppe,
Savina, ae, (Du C. al. s.) fors. ab savd, Schoffe a vetere saxon. scepeno vet. Ger.
1. Satrapa, 33, (DuC.) minister, praefectus; fonok. Arch. Rak. IX. 335. Fatens serum. Molke. Pray. Cod. p. 20. Savinam sceffeno : qui ius dicit). bird. An. Sc. I.
Prudens ac Strenuus Stephanus Kereskeny, Ju- bibe, que cerebrum humoros perducit (lege: 159. an. 1515: Sabinus denolal officium
ratus Satrapa Oppidi Sabariensis. Tor. Tar. que in cerebrum humores perducit.
eiusmodi iudicis, qui a domino delegalur ad
1888. p. 521. Kov. Form. St. CXI.
Savodzacio, onis; actus terras circum- colligendos census, causas ilem subdilorum
2. Satrapa, ae, Panduro, satelles; pan- eundi; hatdrjdrds. Star. XXIII. 193. an. privalas ac minoris moment! decidendas. Kov.
dur. Kelem. Inst. Jur. Pr. 296. His accedunt: 1240 pristaldus cum multis aliis viris hanc Form. St. 22.
Geometra, Orphanorum Tutor, Physicus, Chi- savodzacionem fecissenl.
2. Scabinus, iuratus assessor; eskudt.
Savonarius, coctor saponis; szappa- Pfahl. Jus. Georg. LXVII. Jurisdicliouem quirurgi. . . Mororum Plantator, Spacicaminarius, Locumtenens cum 4. Campestribus mili- nos. Ljub. Mon. SI. H. 264: quicumque de- dem sanguineam... Dominus exercebal Banno
tibus; et 10. Satrapis (Panduronibus), fraudaret. . . dacium . . . perdat oleum . . . sanguinis gaudens communiler ler inlra andiversi denique Servitores.
et si esset savonarius ternarie nee sogo- num sub nomine Parelae; aderani tamen et
Satulares, (Du C.) pro: Sotulares, ge- mator.
Sculteti, Juratique (Scabini aevo illo appelnus calceorum a solea, quod solum tangat. ..
Savorna, ae, (Du C. saorra) saburra; la- lali) el lerliam ex mulclis (byrsagiis) lulerunt
unde sotular; saru, Idbbeli. Gall, souliers. pides ad naves in aequa lance tenendas; al- partem. Schwart. Scult. 48. Tor. Tar. 1893.
Kov. Form. St. 439. et praeserlim Calceos, kovecs (a hajok egyensulyozasara hasznalt p. 22. Kov. Form. St. 22.
Ocreas et Satulares nigros partium quarum- kovek). It. saorna. Ljub. Mon. SI. V. 269.
Scabiosa grex, homines cupiditatibus
Savurnare, savorna i. e. saburra vel affecti, peccantes, aegri; bunds emberek.
cunque Regni hie vendere.
Saturatio, expletio; megelegles, be- glarea occludere v. inquinare; kavicscsal Rak. On. 95.
teles. Torvl. Msz. Cf. Augustin. Tract, in elzdrni. It. savorrare. Han. Mon. Jur. II. 196:
Scabiose, impolile ; erdesen, durvdn.
potestas . . . facial fieri procuratores . . . ad Germ, rauh, roh. Otia Bachm. 43. quam scaJoan. 24.
Satumiani, (Du C.) Gnosticorum secla- reparandum savurnare.
biose Regi Angliae respondent est in propaSaxifodina, ae, laulumiae; latomia la- lulo.
rii, qui a Saturnio vel Saturnilo et SatuScabrositas, asperitas; gorongyosrhino sic appellati sunt.; saturnius kovetoi. pidaria; kdbdnya. Ger. Sleinbruch. Kronsl.
For. Scr. p. 8: Satumiani, qui prseter absurda 1. 386.
seg, darabossdg, erdekesseg, durvasay.
Saxif raga, tern, ad saxifragus; szikldt- Wagn.
rnulta et turpia, qua3 a Simoniacis el MenanScaccatus,3., (DuC.) quadris diversi
drinis hauserunt, Scripturae Sacrae verba pro li- tord (n6). Kronsl. I. 745.
bitu decerpebant,.ut ex illo Textu Genesis 1 .Sayka, ae, navis; lembus mililaris; sajka, coloris distinctus; tarka, koczkds. Piszter
v. 26. Faciamus .hominem ad imaginem hadi hajo. Lop. Mon. SI. XX. 415. an. 1552: Sz. Bernal. I. 464. veslis scaccata.
et similitudinem nostram, vocabulum illud naves seu sayke. Verancs. III. 44. Hodie solScaci. (Du C.) ila appellalae figurae a voce
vimus ex Sicambria.., sex lembis mililaribus, Arabica v. Persica Schach, quae regem sonal,
nostram expunxerunt.
Saturnina indoles, Saturnus ter- quos saykas vocanl.
quod praecipua Saccorum persona esl rex;
meszetii. Szentiv. Curios. Misc. 64. Cur aliqui
Saxuin ignobile, meddd kdzet. sakk figurdk. Thurocz. 165. Remuneravil
aulem rex Hungarian Regem Bohemorum .. .
Saturninae indolis dicantur ? Quia similem Besztb. Levl.
Saycia vel Seycia, V. Sayka. Fej. IV. duobus ballheis el una tabula pro scads miSaturninae habent complexionem, hoc est frigidam et siccam. Talibus solent esse facies 2. 100. in mari nobis galea el saycia tene- rabili.
siccse et coloris terraei, oculi concavi, denies anlur deservire. Fej. IV. 1., 268. cum duabus
Scafa, Scaffa, scapha, (DuC.) vas
scabri et ferruginosi, capilli crassi. Tales sunt navibus, quae vulgariler galia el seycia vo- culinarium; dezsa. Kronsl. 1. 618. HI. 55.,
cogitabundi, parci in verbis, melancholic! ac canlur.
91., 176., 457., 580.
Saytea, V. Sagitea. Ljub. Mon. SI. I.
timidi, inclinati ad avaritiam et tenacitatem
Scaffeus, i, Schafeus q. v. Fjp. Szam.
ac suspiciones.
182. Cod. Dip. Arp. V. 109.
p. 298: pro scaffeis solvimus.
Saturninus oculus, a viridi colore,
Sazunf, i, saxum; ko. Ljub. Mon.SI. V.
Scaf iulis,oeconomus, procurator; gazda.
oculus felinus; macskaszem. Pinx. Apod. p. 242. an. 1334: dedil Marculino pro (pins ? Germ. Schaffner. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 56.
187 : Vidi ibidem effigiem de passione J. C. fors: pecuniis) acceplis a suo sazo grossos coram Sarubba iupano el Gregorio scafiule.
ab Albrechto Diirer, Norimbergensi, tarn af- duos.
Scalfium, V. Schafeus. Arch. Rak. VIII.
fabre depictam, ut saturninis oculis etiam
Sbaraleum, (DuC. sbaralium) muni- 345. Laboris Anabaptistici ex lesla dealbata
menlum ad urbium et castrorum inlroitus ex vascula, scaffium, amphorae etc.
noctu conspici queat.
Saucium, vulnus; seb. An. Sc. I. 109. palis, quos itali sbarras vocant; zdro vedScagnellum, idem quod scabellum 1).
an. 1278: frater . . . lethalis plagae saucia gdt. Ljub. Mon. SI. IX. 180. an. 1411: ha- Prot. inq. 187: ego nescio (in qua parte fuebenl animum .. . fervidum . . . ad ponendum ril dicla domina conlracla) sed vidi^ quod trareportavit.
, Sauma, ae, V. Salma. Ljub. Mon. SI. se ad sbaraleum.
hebal se per lerram lantum scagnellis.
1.395: mittantur ambaxatores, qui habeant...
Scahia, 83, miles, qui suis slipendiis miliScaba, ae, cymba, (DuC. al. s.) V. s
duas saumas pro quolibel.
lal. . .; saj'dt koltsegen katondskodo.
Ladia ; csonak. It. scafa.
Saumarius, i, (Du C.) iumentum sarci1. Scabellum, (DuC.) scamellum idem Verancs. II. 373. Turca iam venit Amasiam
nale; teherhordd marha. Ljub. Mon. SI. I. ac scabellum, quibus repentes manibus inni- nee per hiemem alio inde commigrabit, quod
Scakana
Scancheria
Scarificatio
593
plane affirmatur; quia et milites per vicina

Scancheria, 03, Schincheria q. v. in capillos involare (Du C. scapis seu fustibus
caedere); hajdndl czibdlni. Han. Mon. Jur.
Amasine loca in hiberna distribuil et ad ube- V. s. Bacinellus.
riora pascua camelis, casterisque iumentis oneScandaiare. explorare, (Du C. scandail- P. I. 27. an. 1214. quicunque iniecerint marariis amandatis, singulum etiam quartum scalare); kikutatni. It. scandagliare. Ljub.Mon. nus . . . in aliquem iudicum scapilando vel
hiam, qui suis stipendiis militant, dornum re- SI. II. 36t>. an. 1346 : examinando etfaciendo verberando ipsum.
Scapolare, liberare; megszabaditani.
dire iussit, ut reliquis tribus pecuniam et ad scandaiare, quot naves possent ascostari et
bellum necessaria curet.
It. scapolare. Ljub. Mon. SI. I. 205.
attingere ad muros.
1. Scapolus, i, liber, (Du C. al. s.); szaSeakana, (DuC.) securis militaris; csdScandalizari, (DuC.) offendere; botkdny. Ludew. Rllq. Mss. p. 325 : quamvis etiam rdnykozni, botrdnykoztatni. Kaprin. Eloq. bad ember. It. scapolo. Ljub. Mon. SI. II. 28.
frameis seu securibus militaribus vulgo sca- II. 797. etsi omnes, aiebat, scandalizati an. 1338.
2. Scapolus, 3.,vacuus; ilres.Rac.Mon.
kanis pulsarentur. Hist, pacification is inter fuerint in te, ego nunquam scandalizabor.
Rudolphum II. et Turcarum imperatorem.
Scandalosus, 3., homo mali exempli; SI. XIII. 36. an. 1348: scapola barca de
Scala devalvationis, deminutionis botrdnyos. It. scandaloso. Wagn.
yppis LVI.
pretii modus ; a bankoczeduldk leszdlliScandalum, (Du C. 1.) offensio, iurScapro, pro : carpio ; pozsdr, ponty.
tdsi merteke. Torvt. Msz.
gium, odium; series, viszdly, gyulolet. Batty. Schlag. 791.
Scala incendiaria, scala3; tuzletra. Leg. T. II. 359. an. 1238 : ad levigandum alioScapulare, is, (DuC.) vestis scapulas
Rau. Elem. p. 110.
rum motum et scandalum temperandum. tantum tegens ; vdllfuggony, vdllkoto, vdllScalaticum, (ab it. scala, portus) tri- Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 11. Cf. Tertull. de ruha. Ger. Sfcapulier. Tor. Tar. 1887. p. 185.
butum pro usu portus ; rev-kikoto' ber. Cod. Virg. vel. 3. adv. Jud. 14. adv. Marc. 3., 1. et parva palla seu scapulare linteum. Schlag.
Dip. Arp. Cont. XI. 89. ut nee Ragusii cives passim.
579. vdllfo' vas. End. 596. (Synodus Budenin Molficta plaza m tribuerent vel scalaticum.
Scaiidatum, idem quod Scindatum. sis an. 1279. 62): monachi . . . sine cappis
nee Molflocenses Ragusium plazam vel scala- Fej. VIII. I. 428 : et indumenta altaris de Ru- aut cucullis seu scapularibus extra domos
ticum et familiam et ancoraticum.
bech (fors. rubeo) Scandato cum manuter- suas . . . non incedant. Arch. Rak. VIII. 322.
Scalatura, a?, scalae; lepcsozet. Fjp. giis.
Scapularisticus, 3., ad habitum huSzam. p. 271. an. 1428.
Scandea, parvaa navis species; kis meros et scapulas tegentem deque iis depenScalenites, um, crena3; czikkek, ge- hajd. It. Goeletta. Ger. Schooner. Arch. Ver. dentem pertinens, quern ecclesiastici ordines
rezdek. Barczay.
gestare solebant; vdllruhdt viselo. Beng.
Sieb. XXVI. 119.
Scalida,a>, (a scalidas) saccus, vestis crasScandele corrigium, corrigium sta- Ann. Er. Coenob. 158. Eadem Ecclesia duplici
siore filo contexta, qua prsecipue ulebantur in pedis ; kengyelszij. Kronst. III. 68.
Confraternitate decoratur: Scapularistica
poenitentiae signum, sine manicis et ad corpus
Scandelis, e, ad stapedem pertinens; nempe Diva3 Virginis Carmelitanffi et S. Angeli
adhsrens. (Scalidus e squalido Diez. 447); kengyel . . . Kronst. III. 68 : pro corrigiis Custodis.
gydszos ruha. Marc. Chr. II. 42. Juvenes et scandelibus.
Scapularium, (Du C. scapulare), vestis
virgines pra tristitia et mcerore scalidis inScandelizare, pro: scandalizare, of- scapulas tantum tegens; vdllkoto. It. scapoduti. S. de Kz. Chr. II. 2., 1.
fendere, laBdere ; botrdnykoztatni. Tor. Tar. lare. Prot. inq. 175 : rogavit. . . darent sibi
Scaltirimentum, astutia, versutia; 1889. p. 411.
scapularium . . . et posuerunt scapulare
csalds, csaldrdsdg, ravaszsdg. It. scaltriScandilia, ium, stapes (Du C. scandile); in dorso suo.
mento. Han. Mon. Jur. P. I. 58. an. 1214: kengyel. . . Kronst. II. 462 : ad rationem
Scapule, libere ; szabadon. Star. XXVI.
nullus audeat. . . advocare pro aliquo forense scandilium vulgo stech roff. Ib. III. 256. 229. an. 1254: possunt vendere per regnum
aliquo modo, ingenio vel scaltirimento.
scapule (libere).
Scandula ephippiaria, Subex
Sealumniare, excalumniare, iniurias ephippiarius. q. v.
Scapulus, 3., liber V. Scapolus ; szadepellere; iqazsdgtalansdgtol megovni.
Scandularis, (DuC) ad scandulas per- bad. It. scapolo. Cod. Dip. Arp. Cont. XI.
Han. Mon. Jur. P.I. 153: defendere et sca- tinens ; zsendely... Ger. Schindel. Jogt. EmI. 320. Et quandocumque volueritis ire de nolumniare ab omnibuscunque molestantibus. T. III. p. 234 : pro coemptione clavorum scan- bis ad aliam partem, ibitis scapuli cum omni
Scamalus, 3., pro: squammalis, squam- dularium et tegillorum.
honore, cum omnibus vestris et cum toto hamis prsditus. V. Bilizna ; pikkelyes. Germ.
1. Scandularius, i, (DuC.) contegula- bere vestro et cum toto habere eorum et nos
Schuppen.
tor; cserepezo. Rau. Elem. p. 157. Cf. Tarle conducemus.
Scamnum declinare, scamnum, in runt. Dig. 50., 6., 6.
Scapus catapultse, scapus ligneus
quo plagis afficiebantur, evitare ; vero padot,
2. Scandularius, i, faber scandula- bombardarum; puska fogdsa, puskatus.
derest kikerulni. Teut. Schul. I. 266: si rum ; zsendely csindlo. Ger. Schindelmacher. Ger. Biichsenschaft. Par. Pap.
aliquis vel clausuram seu seram portae viola- Par. Pap.
Scarabeus, mendose scriptum pro:
verit, vel muros scholasticos. . . transcendeScannum, (Du C.) pro: scamnum. carassius (piscis genus); kdrdsz. Ger. Karit, is aut togam deponat scamnum decli- Szaz. VIII. 12. et pass.
rausche. Schlag. 804.
naturus, aut H. fl. 10 togam una cum scamno
Scansare, evitare; elkerulni. It. scanScaraguardia, 33, circitores; czirredimat.
sare. Ljub. Mon. SI. IX. 76. an. 1410: pro kalo. Ger. Scharwache. Ljub. Mon. SI. XI. 71.
Scampare, liberare, effugere, se libe- scanzando expensam . . . deputetur unus an. 1322.
rare; megszabaditani, megmenteni es castellanus. Ib. XVII. 94. an. 1421.
Scaramangium, vestis tartarica; tamenekulni. It. scampare. V. Blasmus. Prot.
Scansio, dimensio metrica; versszag- tdrkdpenyeg. Ger. Tartarischer Wetterinq. et 176 : pater dicte virginis voluitillamma- gatds. Kaz. Lev. I. 251. Cf. Beda p. 2368. P. Rock. Par. Pap.
ritare duci Polonie. .. et ipsa puella nolebat et
Scansor, (Du C. al. s.) qui fodinaa cuScaramussia, (Du C. Scaramutia) condicebat: si aliter non possum scampare, ram gerit; felugyelo, bdnyajdro. Ger. Hut- cursatio, procursatio, prcelium leve; csetetruncabo nasum meum.
mann. Beszt. Levt. Szdz. VIII. 608. scansore pate, apro csata. It. scaramuccia, scaraScampnum, (DuC.) in quo merces Domini Regis, kir. bdnyatiszt. Nov. Calend. muccio. Gall, escarmouche. Ger. Scharmutzel.
suas exponunt mercatores, vel carnes carnifi- 222. Fjp. Szam. p. 89.
Fej. X. I. 560. et eodem die adivit ad Scaraces; meszdrszek. Tor. Tar. 1892. p. 66.
Scanulum, demin. a Scanum (scam- mussiam prior prasdictus cum gente sua.
scampnorum seu macellorum carnium.
num) ; padocska. Obs. Jadr. 420. iuxta illud Mem. Pauli. 425.
Scamprium, idem quod scampnum, DalmatiaB proverbium : Scanum cecidit, scaScaramuzia, 39, (Du C. scaramutia). V.
sedes, uiacellum; meszdrszek. Sup. An. Sc. nulum resurrexit.
Scaramussia. Ljub. Mon. SI. IX. 192. an.
II. 138. an. 1391: precio Scampriorum
Scanum, pro : scamnum. Textum v. sub 1411.
Scanulum.
(macellorum) carnium.
Scarificare, per cucurbitulas detrahere
Scan cell um, (Du C. scamellum) subScaphiolum, i, parva scapha; csonak. sanguinem; kopolyozni. Ger. Schropfen. Lzb.
selliolum, quo repentes in terra manibus inni- Olah. Cod. Ep. 111. Ego vero in scaphiolo Cod. Med. T. II. 47. et passim. Cf. Plin. 28.,
tuntur; kis zsdmoly. Napolyi legenda cap. piscatorio ad multam noctem descend! Lin- 11., 49., 32., 7., 26. Pallad. Mart. 10., 28.
38. trabebat se super terram cum scophiniset cium.
Colum. 12., 57., 1.
Scarificatio, detractio sanguinis per
scancellis.
Scapilare, conscindere aliquem capillo,
75
594
Scario
Scekach
Scheda indagandl
cucurbitulas; kopolyozes. It. scarificazione. tabula); czedula. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. continens ; engedely-level. Ger. Prob-. und
Ger. das Schropfen. Bene Med. II. 414. Cf. 82. Ego . .. hane scedulam scripsi.
Anschlag-Zetlel. Opin. in montanisticis I 2.
Colum. 6., 12., 1., 6., 17., 1. Veget. 4.,
Scekach, idem ac palanka, sticcatum;
Schseda transitualis, liters transipaldnk, karo. It. steccato. Ger. Slacket. Kat. tus dati testes ; dtmenetet engedelyezd le21., 1.
Scario, (DuC. 1.) servus Episcopi, ostia- Hist. IX. 468. et contra ipsam quamdam mu- vel. Pest. Var. Levt.
rius; ajtondlld. Pa" r. Pap.
nitionem, scekach (sticatum) vocatam, firmaSchaleus, vas; dezsa. Ger. Schaff. Fjp.
Scariotice, falso, false, astute, ut Judas verant (civitatem).
Sza"m. p. 278. an. 1428. pro uno schafeo ad
Ischariotes, a cuius nomine voc. hoc derivatur Scelator, perturbator; zavaro, meg- cementum.
Christum osculatus est; csalfdn, hamisan, szegd. Cod. Zi. T. I. 465 : Emericus per quosSchaffa, 33, (Du C. Scafa) vas culinaravaszul. Verancs. VI. 283. quern Laurentius dam invidos seu pacis scelatores crudeli rium ; dezsa. Ger. Schaff. Quel. Sieb. I. 354.
ille Copessius fcenerator omni judaeo melior, morte extitit interemptus.
doleatori, ut fecit schaffas.
Scelectus, pro : selectus; kivdlo. Szaz.
tarn egregie, quam nequiter scariotice fuerat
Schafferus, i, Schafferius, i, curaX. 435. De plurimis Claris scelectisque muli- tor; gondviseW, felugyelo. Nov. Calend.
osculatus.
Scarlat, V. Scarlatin. Monm. Comit. eribus.'
218. Ferri Malleorum Schafferii D. M. D., D.
Trans. V. 194. Ab una pecia scarlat integri
Sceleus, i, (Du C. scelo) equus emissa- I. L. etc. 233. Transpostualia Salis Officina
rius; csddor. V. s. Capredum.
fl. 6.
D. F. W. Perceptor
Scarlaticum, idem quod Scarletum. Scemerce, V. Rhuscoriarum. Knauz.M.
D. Th. G. Rationum Magister.
Knauz M. E. Str. I. 119., 138 : Regina dedit E. Str. II. 240., 215. de singulis honeribus D. L. K. Materialium Schafferius p. 218.
domino imperalori. . . domum desuper de Cumulonum, que Bytel vocantur, et de sce- Tisholczini. Schafferus: D. I. V.
merce solvitur unus frisaticus.
Scarlatico et tapete.
Schandolum, scandalum; botrdny.
Scenopegia, (axyvorttjyla); sdtor- Star. XVIII. 22. an 1466. ne post eius morScarlaticus, 3., coccineus, in sermone
Italico : scarlattino (Du C.); skdrlat. . . Fr. utes, sdtoros iinnep. Szentiv. Curios Misc. tem schandolum aliquod oriatur.
Lib. Rt. II. 157. emere feci de panno scarla- II. 11. September 14. Pervigilium ScenopeSchantz, vallum; sdncz. Schanze. Magy.
giae seu Festi Tabernaculorum.
Tort. Eml. XXX. 333. an. 1556. castra metieo ulnas.
Scenopeija, V. Scenopegia. Szentiv. tanda sunt. .. deinde schantz inchoari posScarlatin, textum proprie purpurei coloris, sed hie tantummodo materia respicitur; Curios Misc. II, 12. October 17. Dies festi in sunt eadem nocte. Inslr. Pac. Art. II.
skdrldtszovet. Arch. Rak. VIII. 312. Tapes similitudinem Scenopeijae instituti a rege
Schazimentum, ramentum (ab it.
scarlatin, violacei coloris Alter, itidem scar- Roboam 20. Finis Festi Scenopeijae a rege scadere); hulladek. Rac. Mon. SI. XIII. 155.
Roboam instituti.
an. 1356: pro schazimento argenti ad falatin, similis coloris.
Sceph, vocabulum incertae originis, loco ciendum vergas.
Scarlatinum, pannus coccineus; biallato significat compitum; keresztut. Schebtuch, pannus rasus; rasa. Ger.
borszinii poszto. Kronst. III. 268., 269.
Scarlatinus, 3., (Du C.) coccinei colo- Cod. Zi. v. HI. p. 479 . . . circa duas vias, Schabtuch. Rasch. Thok. Diar. II. 345. Unum
que vocatur sceph, que slant per modum frustum rubri panni schebtuch, xr. 9.
ris; biborszinii. Kronst. III. 121.
Scheda adiudicatoria, Text. v. s.
Searlattum, scarlatum, (DuC.) crucis.
V. Scarlatinum.ldr. Tar. XX. 180. exscar- Schabraken, a Germ. Schabracke, stra- Liber antigraphus; engedelyt tartalgulum, quo equi cooperiuntur, velum; csotdr, mazo irat. Ger. Gewahr-Schein.
iatto XX. 176.
Scarletum, V. Scarlatinum. Pel. De loterito. It. gualdrappa. Kass. Jur. Civ. II. Scheda sestimatoria, Ratio mers. Stephano s. II. c. 2: Caro tamen superbit, 235. Charissimo Filio Comiti Carolo in signum cium aestimatoria q. v. ,
Scheda anunciatoria, scheda aliquia pretiosius indui vult, quam sua domina Paterni affectus lego unam ex pretiosioribus
Phaleris seu dorsualibus vulgo Schabra- quid exponens; hirdetes. Kass. Ench. II. 10.
scil. de scarleto.
Anunciatorias schedas de tollendis veruScarpellum, (Du C ) scalpellum. V. s. ken nuncupatis.
Schach, tabula latrunculorum; V. Scad; cis, calvitie et callo in pedibus . . . impriAssa maza; ves6. It. scarpello.
Scarphina, ae, calculus, globulus ad suf- sachtdbla. Vern. Met. II. 345. non exmissamere Typographis interdicitur. Norm. Ordin.
fragium ferendum ; szavazati golyo. Han. apud nos etiam inventa celebratissima ma- an. 1797. 30. Jan.
Scheda bancalis, tessera mensaa puMon. Jur. II. 38. an. 1312. consiliarii vadant china Kempeleniana, quas dexterrime in
ad accipiendum .. . ballotas seu scarphinas. tabula latrunculorum Schach dicta lusitabal. blicae; banko czedula. Ger. Banknote. Kass.
Schachus, i, rex Persarum; perzsa Ench. III. 55. Bancales schedae falsse.
Scartabella, ae, (Du C. scartabellus) coIrodt. K6/1. VI. IV. 465.
dex chartaceus; czedula, irkafirka. It. scar- sah. Bel. Geogr. 606.
Scheda cementalis,scriptum permutabello Ger. Scharteke. End. p. 83: historias, Schacorum tabulae, V. Schach.
que diversis scartabellis .. . sparse s u n t . . . (Du C.). Pel. Serm. Qui faciunt taxillos et ta- tati auri quantitatem exhibens; penzvdltdst
in volumen unum redigi procuravi. Szaz. XXIV. 6wtossc/iacorMm,alearumethuiusmodiscien- kimutato jegyzek. Arch. Ver. Sieb. VII. 1.
ter ad abusum . . . peccant ex intentione se- 405. Quantum auri ad cameram . . . provene393. S. de Kz. Chr. procem.
Scarimetum, idem quod scabellum cundum theologos et iuristas concorditer. Aest. rit, id ex schedis cementalibus . . . cognoscere licebit.
1. Prot. inq. 227: habebat ita contractos pe- 20. g.
Schacto, onis, Germ. Schacht. (Du C. Scheda cursualis, scidula, qua pra3des, quod non poterat ire pedibus, sed ihat
genibus et cum duobus scarunetis in ma- Schachta), puteus rei metallicae; akna. Fjp. sens nummorum pretium perscriptum est;
nibus.
Szam. k. 89. ubicunque cum Schactone de- folyamjegyzek. Ger. Courszettel. Art. D.
Scateda, fons scaturiens; forras, for- scendent super stollonem, tune debent spe-, 1840. p. 80.
radek, forgatag. It. scaturiggine. Schlag. ctare ad schactonem suae laneae.
Scheda depositionalis, scidula deSchseda Caratsch, lilterse passuales positum testans; rakodo bdrcza. Ger. De745.
Scati, orum, quadra, ut in lusum scaco- subditis Ottomanicis dari solitae; a torok positenbollete. Vect. Gen. E. . 22.
rum; koczkdzat mint sakktdbldn. Tor. alattvalok uti levele. Lzb. Cod. Med. T. II. Scheda depositionis, de mercibus
Tar. 1887. p. 174.
495.
in depositum sumptis; dtveteli bdrcza. Ger.
Scatula, ae, (Du C.) capsula, pyxis; wSchseda licentise, liter* prsslitae in Beschlagbollete. Vect. Gen. 9. . 110.
kdtula, skatulya. It. scatola. Fjp. Szam. re militari testes; szabadsdglevel (obsit).
Scheda exitualis, kiviteli bdrcza.
222. Item pro mestis seu scatulis et pro Lzb. Cod. Med. III. 33.
Ger. Ausfuhrbollete. Vect. Gen. I. . 47. suSchseda licentialis, venia, potestas per rite prastita solutione, dabuntur per Of.grossa tela. Thok. Diar. II. 343. Arch. Rak.
VIII. 346. Szaz. XXII. 158. Tor. Tar. XX. per litteras data; engedelyt tartalmazd ficia Tricesimalia Schedae exituales.
irat. Ger. Erlaubniss-Schein. Lzb. Cod. Med.
Scheda indagandi, Scheda inda166.
gatoria, V. Licentia indagandi; kutaScatula pro Sacharo, pyxis sachari; T. II. 259.
czukortartd. Arch. Rak. VIII. 335.
Schseda mortualis, literae mortis tdsi engedely (barcza). Juriev. Jur. Met. 73.
Scatullula, parva theca, capsula; kis tesles; haldlbizonyitvdny. Lzb. Cod. Med. Minerae mutungandae praevia indagatione exquiri debent... Ut autem indagatio in venas
skatulya. Arch. Rak. VIII. 319.
III. 33.
Scedula, o%drj, schedule, scidula (Du C. Schseda probatoria, approbationem et fibras metallicas secure institui possit, opus
Sclieda insinuatoria
Schema
Schola delineatoria
595
est facultate, a concernente Judicio montano szelet. Arch. Ver. Sieb. X. 1., 463. scheSchilonus, fors. idem quod sciurus;
concedenda . . . Facultas talis modi Licenlia dulis Lucanis aliisque rebus spiritualibus mokus. It. scojattolo. Nad. Florus Hung. L.
indagandi (Schurf Licenz); Littera3 vero in consolati sumus.
I. C. XIV. p. 42 : Magno Moschovitarum duci
quibus confertur, Scheda indagatoria
Schelmo, nis, nebulo, homo nequam; pellibus Sabellinorum et Schilonorum tri(Schurfschein) vocantur. Scheda indagatoria, gazember. Schelm. V. s. Schvermerus.
buta pendunt.
vi cuius facultas in alieno territorio in veSchema, tis, causa ficta, simulata (Du C. Schincheria, ae, ocrea3 (DuC. Schiennas metallicas indagandi conceditur, vigore al. s.); urugy. Pinx. Apod. p. 67. Anno cheria); Idbpdnczel. It. schiniera. Ger. BeinB. R. de 24. Nov. 1791. sequentibus Requi- MDXLI. a turcis capta (sc. Buda) . . . fuit non harnisch. Ljub. Mon. SI. II. 42: III. paria
sitis instructa sit. Besztb. Levt.
sine astutia Solimanni, qui sub schemate, schincheriarum.
Scheda insinuatoria, scidula, qua acsi qusevis officia fidelitatis Johanni II. JohanSchinderling, viliculaa monetaa gequis nomen suum profitetur; bejelentd cze- nis I. Regis Hungarian. .. filiolo preestare vel- nus (Du C.); babka. Samb. Tyrn.
dula. Meldungszettel. Torvt. Msz.
let, urbem iterum accepit.
Schisma, tis, scissio; szakadds. It.
Schema itinerarium, dcscriptio scisma. Cher. Jus. Eccl. II. 279. Ad haeresim
Scheda inviatoria,Mtafodnj/ bdrcza.
It. Bolletta. Ger. Mauthzettel, Anweisung. Ke- itineris; uti tervezet. Reg. Mil. an. 1726. p. multum accedit schisma, delictum videlicet
lem. Inst. Jur. Pr. II. 276. Mercator merces 21 : Commissarius non solum schema iti- cum ilia plerumque coniunctum, cum teste S.
suas coemptas adcurate quoad speciem, qua- nerarium . . . conficiat.
Hieronymo nullum schisma non aliquam sibi
litatem, qnantitatem conscribit et in vasa vel
1. Schematismus, (axâ) forma; conflngat haaresim, ut recte abEcclesia recesBallas componit, quas per principals Trice- alak. Otia. Bachm. 118. Ast., scisne Deum sisse videatur. Originem autem trahit vox
simse (Hauptmauth) Officialem, ne quid eximi illam, nempe Ecclesiam, in eodem Verbo suo haec ex graeco cr^/â, quod scissuram signivel intrudi possit, obsignari procurat ettra- scripto, sub vario schematismo intellectui ficat exprimitque pertinacem ab Ecclesiastica
dito ei uno Consignationis exemplo, accepta- humano dcpinxisse, modo ut Agrum, modo unitate separationem, Evangelicse doctrinae
que Scheda inviatoria, quse in singulis inut Domum.
adversam. Cf. Tertull. Praescr. 5. Prudent.
termediis Tricesimis exhiberi et per Visa
2. Schematismus, i, index nominum;
l OT<p. 11., 19., 30.
subsignari debet. Vect. Gen. C. 2. . 8.
nevtdr. Ger. Namensliste. Kass. P. P. I. 49.
Schismaticus, qui se ab unitate EccleScheda libera, szabad bdrcza. Ger. Personis Singularibus dari debet competens siae separat; szakaddr. Glaubensspalter. Szer.
Freibollete. Kelem Inst. Jur. Pr. II. 278. Tarn hi, Dignitalis, Honoris, Characteris et ofticii ti- Not. p. 120: (Edictum Uladislairegis an. 1500.)
quam alii subsequentes exempli, dum pro se tulus, qui optime ex schematismo Regni m a n d a t . . . Universis Schismaticis, seu Vamerces inducunt, Schedas liberas a prima- Hungarise eruitur.
lachis, ul . . . Georch. H. T. II. 269. Cf. Aurio Tricesimali Officio sibi expetere. Vect. Gen. Schenescalcus, prsefectus palatii; gustin. Quaest in Malth. 11.
C. 2. . 10.
(Diez. it. siniscalco, sescalco, sp. pr. senechal
Schistotector, vox hibrida ex gr.
Scheda mensse argentarise, V. Oberhofmeister von ahd. siniscalh: alte- a/iaroi; et lat. lector, opifex lapide fissili tecta
Scheda bancalis. Torvt. Msz.
ster Diener. Mlat. seniscalcus) foudvarmes- muniens; palafedd mesterember. Ger.
Scheda peractse Confessionis, ter. Samb. Tyrn.
Schieferdecker. Egri Levt.
scidula testans peractam confessionem; gyorioScheza, ae, (a Gall, chaise) rheda; carSchistus,ff^taroe, saxumfissile;palako.
czedula. Regul. Turm. Praet. 48. turn vero pentum ; cseza. Ger. Kalesche, Chaise. Arch. Juriev. Jur. Met. 6. In Anglia terra fulonica,
Schedas Peractae Confessionis rite exhi- Rak. VIII. 357. In. conservatorio curruum in Hassia schistus, in Saxonia porcellana, in
beant.
vulgo Szeker-Szinben una Scheza dilacerata. Borussia Succinum electricum etc. Juri Regali
Scheda Portalis, V. Portalis. Torvt. IX. 140.
Minerali accensentur.
Msz.
Schiamachia, ae, pugna umbratilis;
Schiszma, ae, calceamentum; csizma.
Scheda reluiforia, tessera mensse drnyekkal valo viadal, csata. Verancs. Quel. Sieb. I. 303. an. 1500. super solutionem
publics minoris valoris; vdltoczedula. Torvt. VIII. 38. Hactenus enim ita sensi nullum aliud schiszmarum.
Msz.
inter declamationem et orationem, quam inter
Schitanossa, (DuC. schitonos) armiScheda Retardatus, V.Retardatus. schiamachiam et legitimum certamen esse ger, scutarius ; fegyverhordo, kardhordo.
Star. XXIII. 160.
Scheda solutoria, tessera pecuniae discrimen.
percipiendae; utalvdny. Ger. Zahlungsbol- Schiatica, ae, dolor lumborum; vekonySchitonos, (DuC.) scutobajulus, sculete. Vect. Gen. C. 2. . 9. Juriev. Jur. Met.fdjds, dgyekfdjds. It. sciatica. Verancs. IX. tifer, compos, ex schito, scutum el Slav. nos
181.
235. decrevimus Termas ambo inire; ille, (lat.- fer); paizshordozo. It. scudiere. Gall,
Scheda transitualis, tessera tran- ut sua curet edemata, quse patitur in pedibus, ecuyer. Ger. Schildtrager. Luc. Rega. Dalm.
situm testans ; dtkeleti bdrcza. Ger. Durch- ego meam schiaticam.
96. nam in supradictis Privil. inveniuntur subzugsbollete. Vect. Gen. K. . 55.
Schiaus, Sziaus, Sciaus, Chiaus script! Camerarius 2., 3. Pincernarius . . .
Scheda vecturalis, consignationis q. v. Tor. Tar. 186. p. 320. Schiaum Volar sive Bourn prsefectus, Schitonos sive
mercium vehendarum, vectarum index; fuvar- Halupiensem. . Sziaum passam ... 321. no- Scutobajulus.
level. Ger. Frachtbrief. Art. D. 1840. p. 170. viter electus purpuratus Sciaus.
Schlavus rusticus, antiquae grsecoScheda vigesimalis, vdmbdrcza.
Schiavina, ae, lodix crassioris panni; rum profession! addictus; ohitu keresztyen,
Arch. Ver. Sieb. VII. 1. 407. Schedaevige- durva takaro. It. schiavina. Ljub. Mon. SI. szldv liturgidhoz tartozo keresztyen. Tor.
simales de mercibus, quse Coronam aut Cibi- XXII. 184. an. 1461. schiavinas quinque... Tar. 1893. p. 20.
nium deportantur.
pro ... pauperibus.
Schmegmator, (DuC. Smigmator)
Schedalis pecunia, chartiaticum, peSchichta, ae, labor montanisticus; mu- saponis coctor; szappan-fdzo. Ger. Seifencunia chartacea ;papirpenz. Papirgeld. Torvt. szakmdny, munkaszdm. Faber. Jur. Met. sieder. Pr. Pr. 405. an. 1761. Besztb. Levt.
Msz.
112. Labor vel pensum montanisticum adpelSchcenum, a gr. a%otvoq, 50 usque 60
Schediasma, atis, corpus schedarum latur Schicht seu determinatum tempus 6, stadia, milliare Hungancum, quod psene duo
scriptum; fogalmazvdny, vdzlat. Gall, hrou- 8, 12 horarum, quo metallicola continue la- milliaria germanica sequat; magyar merillon. Probst. Comitiol. Dedicatio: deprecan- bori vacare debet; porro significat portionem fold. Gal. Mar. p. 11. Advenerunt oratores
dum mihi est, quod sub auspicatissimo . . . minerarum ad semel liquefaciendam; item regis Polonise ad Vice-Gradum. Nomen enim
patrocinio, Domine, hoc schediasma palam 4-am p,artem Metallifodinse seu 32 partes fo- Regiae est a Buda uno Schoeno. distantis.
prodierit. Fabo Mon. Evang. 3. (2.) Pray. Dext. dinales; unde
dicitur : habet quartam partem
Schofium, scofium, filum aureum, arD. Steph. 50. Repereram . . . exiguum sche- Schichtae, 8/i28.
genteum; ezust-aranyszdl,szkofiom.l. Rak.
diasma incertse manus.
Schichtam perficere, napi-, szak- Gy. 116., 117. Kecsk. P. Otv. 162., 172. Thok.
Schedicus, 3. quod ex abrupto fit; munkdjdt vegezni. Faber. Jur. Met, 112. Si Diar. pars.
rogtonzotl. Galeoti. Praef. Epigr. . . . depro- metallicola labore decedat, dicitur: SchichSchola agraria, schola rusticana;
perabat animo philoiogo Stylo Schedico Ge- tam suam perfecisse.
foldmivelo'i iskola. Bauernschule. Torvt. Msz.
orgius F.
Schichto, onis, tempus operi faciundo
Schola delineatoria, s. in qua arSchedula lucana, fors. schedula sul- destinatum ; munkaszdm. Fjp. Szam. p. 94. tis delineandi pingendique elegentia discitur;
rajziskola, Wallaszky 395.
phure tincta igni faciendo; gyujto papir- an. 1386,
75*
596
Schola lilatoria
1. Scholaris
Scindatum
Schola filatoria, sch. staminibus nen1. Scholaris, (Du C.) qui docet in scho- vel Persici species; suba. Ger. Schaube, Uedis; fond iskola. Opin. P. III. Sec. 4. . 2. lis; tanito. Hist. Eccl. Ev. 134. propter se- berkleid, Talar. Kronst. I. 358.
Scholagramaticalis, V. Gramma- ctam Lutheranam, qua super omnes, quos anSchuch, palmus, spithama; egy arasz=
ticales classes.
tea audivimus vel vidimus, infectus erat, et tizenket hiivelyk. Art. Diaet. Pos. 112. ut
Schola industrials, s. industrial Scholares et Juvenes maxime infecit. Szaz. una Spitama seu vulgo Schuch primo Poltuacuendae, artium augendarum causa instituta; 1897. 132.
ris duntaxat quinque, expost totidem grossis
ipariskola. Wallaszky 403. Opin. IV. Sc. II. g.
2. Scholaris, discipulus; (DuC.); ta- vendita, iam decem grossis et non secus venSchola modellarum, s. flngendisnuld, oskolds. It. scolare, scolajo. Cod. Dip. datur.
alicuius rei proplasmatibus instituta; minta- Briiss. Burg. p. 265. Venerunt item Literae e
Schultesius, praetor militaris; katorajziskola. Wallaszky 402.
Roma ad Rorarium, quee per quendam schola- nai biro. Schwartn. Scult. 19. Art. Diaet. Pos.
Schola musica, s. musicae docendae rem Zagrabiensem sunt missae.
41. Praetoresque Militares vulgo Schultesii
instituta ; zeneiskola. Wallaszky 395.
Scholastice, simpliciter,modeste, modo Jaurini et alibi existentes in Res et Personas
Schola nationalis, schola trivialis, pauperis; egyszeriien, szegenyesen. Verancs. non Militares, verum Politicas Provinciales ct
elementaris, in qua patrio sermone discipline VIII. 110. Sed ut ad rem redeamus frugalem Civiles suas Instantias habente nihil sibi ventraduntur ; nemzeti-, elemi iskola. Fej. Jur. te esse et scholastice non pompatice vivere dicent.
Lib. 426. Joseph. II. 1781. scholarum na- volumus, utque etiam cures, non quod EpiSchvermerus, fanaticus, entheus; dbtionalium seu trivialium dotatio. Wallaszky scopi Agriensis affinis sis, sed quod discen- rdndozo. Ger. Schwarmer. Otia Bachm. 102.
478. Diar. Com. an. 1796. p. 29. Hor. Mem. dum tibi sit aliquid, quo is esse postea pos- Quern non offendent eiusmodi viris afflcta no364.
sis, qui nunc est ipse.
mina Fanaticorum, Schvermerorum, imo
Scholasticum oppidum, Kolozs- Schelmonum.
Schola normalis, sch. popularis vel
nationalis; elemi iskola. Hor. Mem. 364.vdr. Ger. Klausenburg. Ranzani 334. ColosSchwenkleldista, assecla Gasparis
varum, quod Sarmalarum lingua interpreta- Schwenkfeldi, qui 1490 anno nobili familia naSzaz. XVI. 679.
Schola obstetricia, ludus artis obste- lur scholasticum oppidum.
tus reformatorum doctrinam mystico sensu
tricise; sziileszeti tanfolyam. Bene Pol. 248. 1. Scholasticus, ludirector; iskola- imbutus propagare studebat, mortuus an. 1561.
Schola oecononiica, s. in qua rei mester. Ger. Schulmeister. Hist. Ecc. Ev. 131.asseclae eius persecuti migraverunt an. 1734.
rusticae operam dant; gazddszati iskola. Anno 1535. Feria Quarla post Conductum in Americano, ubi hodie adhuc degunt.
Paschae, Joannes Kletzko, Scholasticus (Lu- Schwenkfeld kovetoje. Szaz. XXIX. 233.
Wallaszky Praef.
Schola pagensis, sch. rusticana ; fa- director) petiit favorem quod consulatus eum
Schytonossa, ae, V. Schitonos. Luc.
lusi iskola. Opin. P. I. . 20.
voluil licentiare, Ib. 139. onera ut necessitatem Regn. Dalm. 97. Johanne Eunucho SchytoScholar papisticse, papistarum, sch. scholae Rectoribus et Ludimagistris sti- nossa et fratre suo post Juppo etc.
catholicorum; katholikus iskoldk. Pesty. pendia d a n d i . . . in eos devolvebant.
Schyf us, scyf us, sciphus; pohdr, serSzor. III. 346., 356.
2. Scholasticus, Sublector. admini- leg. Kronsl. III. 55., 63., 274.
Schola} pia3, ludi literarum, in quibus strator scholae in capitulo (Du C.); a kdpSciagraphia, alias Scenographia; breita dicti Piaristae iuventutem erudiunt; pia- talani iskola vezetoje. Cher. Jus. Eccl. \.} vis adumbratio; vdzlat, drnyeklat. Ger.
rista iskola. Arch. Rak. IX. 56.
269. Scholasticus praefectus scholae collegio Schattenriss. Otia Bachm. 212. hinc neque a
Schola popularis, Sch. normalis vel Canonicorum adiunctae, ad quern spectabat ado- me simplici ovicula aliud expectabis, quam
nationalis ; sch. publica. Hor. Mem. 364.
lescentes ad vitam clericalem formare, magi- genuinam et simplicem Doctrinae Ecclesiae
Schola primaria, fo elemi iskola. stros idoneos constituere. Nov. Calend. 53. Catholicae Sciagraphiam. Lzb. Cod. Med.
Ger. Obere Elementarschule. Kormoczb. ffi- Cod. Dip. Arp. Cont. IV. 43. Lectorem seu II. Prooem. Comment. Hist, de Reg. Hung.
realisk. Ert. Bpest, 1895. p. 124.
scholasticum Szaz. 1897. 127. Kon. Egyh. Cor. More 52.
Schola realis, s., in qua potissimum 303.
Sciarlatum, V. Scarlatum. Cod. Dip.
doctrines, artes ad vitae usum spectantes tra3. Scholasticus, i, discipulus; tanulo. Arp. Cont. XL 278. Clamis de sciarlato.
duntur ; redliskola. Wallaszky Prsef.
Sciatica, morbus lumborumi; csipfdjdaBek. Maros. 7., 26. Scholasticus est Persona
Schola silvanalis, s. in qua rei sal- Divinitus in hoc ordinata, ut Doctrinam de lom. It. sciatica. Ger. Ischias. Star. XXII. 61.
tuariae scientia traditur; erdeszeti iskola. Deo, bonas deinde artes et Linguas Ecclesiae an. 1720. in podagra et chiragra et subinde...
Wallaszky Praef.
et reipublicae profuturas perdiscat. I. Szaz. sciatica semper haesit inflrmus.
Schola trivialis, (DuC.) ita dicta, XVIII. 48.
Scientiatus, 3., (DuC.) scientia plenus;
quia in ea grammatica, dialectica et rhetorica Scholasticus symphoniacus.Cho- tudomdnyos. Batty. Ger. 66. scientiatae...
docebatur, quae disciplinae nomine trivii insig- ralista; karenekes. Leges Schol Schem. 14. isagogae. Ib. 153. Dicant se scientiatos et
niuntur, quadam similitudine, quasi triplex via Quando iustum in utroque templo ad per- idola non adorare.
ad eloquentiam. Oltv. Act. Synod. 31. Scho- agenda sacra con veniendi tempus est, sub ipsa
Scientificus, (Du C.) ad scientiam, litlas triviales, ubi numerus prolium scholas horarum puncta cantor praesto sit. Schola- teras pertinens ; tudomdnyos. It. scientiflco.
frequentandi capacium 50 attingit, ubique eri- sticos symphoniacos in templum ducat et Greg. Aesth. Praf, non metuo culpationem
gantur.
in scholam reducat.
criticorum, qui brevitati scientificae aliquid
Scholam rogare, tanitdsert folyaScholiarcha, ita vocatur apud Graecos largiendum esse ultro agnoscent. Pazm.
modni. Teut. Schul. I. 358 die Schulen wur- Catholicos, qui apud Romano-Catholicos Scho- Dial. 35.
den nur auf ein Jahr vergeben, von 1823 lasticus in Capitulo; iskolds kanonok (goroScientiositas, doctrina, literarum sci1851 auf vier Jahre, seilher auf Lebenszeit. goknel). Kon. Egyh. 303.
entia ; tudomdnyossdg. Imre Phil. 294. AbNach Ablauf des Termins musste der SchulScholopius, (fors. a gr. a%ohonoiea)) soluti idealistae et realistae, qui primitus ducum
meister um die Schule bitten (scholam ro- scholiorum scriptor, explicator; jegyzetiro, suorum Fichtei et Schellingii vestigiis insistengare).
magyardzo. Irodt. Koz. VII. I. p. 93. Jam. tes pro scientiositate (Wissenschaftlichkeit)
Scholarcha, ae, praefectus, curator ^Scho- undique ferociunt isti asini, satisque calci- tantopere zelabant.
larum ; tanfelugyeld. Fabo. Monm. Evang.II. trant, in despectos Scholopios, et nigri et
Sciira, V. Cifra. Szil. Regi Magy. K. I.
21. Ecce! lapis fundamental illustris athe- candidi, et variegati fratres minimi.
HI. 414. ut me characteribus, scifris his, redna3i eperjensis seu communis litterarum empoSchomolata, ae, (a camelus); teveszor dat certum.
rii per nobilissimos dominos scholarchas po- kelme. Ger. ein Zeug vorzuglich aus KameelScilindrium, Cilindrium, scanliticos, 33dificii construendi constitutes inspe- haaren. Kronst. I. 30.
dula; (Du C. al. s.); zsindel. Ger. Schindel.
ctores . . . iacietur.
Schorpio, species olei. egy olaj neme. Kronst. I. 229., 656.
Scholarchatus, munus praefecti scho- Tor. Tdr. 1892. p. 745.
Scindatum, velum; V. Cendatum; lelarum ; tanfelugyeldseg. Bod. Hist. Eccl. I.
Schrancus, i, scrinium, armarium; sze- pel. It. zendado. Ger. Hiille der venetianischen
393.
krdny. Ger. der Schrank. Fjp. Szam. p. 397. Frauen. Fej. III. 2., 270. et pellicium de exaScholares recordantes. V. Recor- an. 1438. solvimus fabro pro clavulis... ad meto foratum, cum scindato (cingulo ?) et
omnia pepla mea. Knauz. M. E. Str. I. 280.,
datio; enekelgeto didkok. Irodalomtort. Schrankos et ad murum.
Kozl, V. IV, 458,
Schuba, (Du C.) togae aut pallii Turcici 326,
Scindola
Scolteconatus
Scindola, ae, idem quod Schincheria. Scissura, 33, schisma; szakadds. Star. minor; pisztoly. Arch. Ver. Sieb. VII. 1.,
Cod. Telek. XI. 574. Nunquam michi de Clipeis I. 112. quesistis vos scissuram fidei ? Cf. 272.
Scindolis et claviculis ulterius scripsit... Prudent. Psych. 756.
Sclopetum pneumaticum, bomut ibi mittantur ipsiCIipei, Scindoli et ClaScitala, 33, (oxmakti); henger. Gall, barda ventosa; szelpuska. Windbiichse.
viculi.
cylindre. Germ. Walze. Cylinder. Oszterh. 3. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 253.
Sciiidula, (Du C.) scandula; zsindel. In axe in peritrochio ffiquilibrii tempore est Excogitata sunt haud ita pridem Sclopeta
Ger. Schindel. Kronst. I. 89.
potentia ad pondus, ut radius cylindri, cui fu- Pneumatica, quffi solo aere prius condensato
Sciniphes, (Du C. Scinifes) muscse minis circumvolvitur, ad longitudinem Scitalae ac deinde rarefacto pilas eiiciunt.
Sclopicus, 3., ad sclopum pertinens;
nutissima3 snnt, sed aculeis permolestse, qui- vel radii rotas, cui potentia adplieatur.
bus tertia plaga superbus populus Aegiptiorum Scitillo, (a Croat, sjetlo, hurok. Fall- puska . . . Verancs. Hist. 1. 262. SuperveniC33SUS est; szunyog, muslicza. Gall, scinte- strick. Cf. Croat, sjetka, kishdlo. Netzchen. enles itaque eo momento nostri pedites, faciunt in hos impetum tantaque ejaculationum
relle. Batty. Ger. 166. Totum genus huma- Russ. sjetj.) hdld, Netz. V. s. Pobuc.
Scitnik, peltastes; paizshordo. Ra6. sclopicarum frequentia obruere, quod ex
num . . . suis faucibus conterebat, et quasi
sciniphes conterebat universos.
Mon. SI. VII. 93. an. 1072. Dragana scitnik prseda et palude et casu ducis impediebantur,
Scintillarium, (Du C.) liber continens regius (in Charta interpolate : Druyana scuta- ut eos in duas partes diremerint.
sententias ex Scriptura sacra et SS. Patrum rius regius).
Sclopista, 33, sclopetis praeditus, sclopeScitonosa, peltasta, V. Schytonossa ; tarius ; puskds, puskdval elldtott. B. I. Hescriptis excerptas. Mabillone interprete: Velut
de igne procedunt scintillae, ita in his li- paizshordo. Rac. Mon. SI. VIII. 54. an. 1059. rold De rebus Turc. Dialogus p. 643. PhaSclacata, (Ljub: sclatata) ? fors ab It. langi autem sic instructs, unicuique, in alabris inveniuntur sententias fulgentes. Cod. Dip.
Arp. Cont. I. 40. Epistolse Pauli. Moralia sciatta, navis. Ljub. Mon. SI. XI. 115. an. rum speciem, velitum sclopistarum manum
1324: eliganlur sex ... homines . . . unus circumfuderat.
Job. Scintillarium. Interrogatio Petri.
Scloporum thecopseus, i, artifex
Scintillatio, (a scintillando) fulgor mi- videlicet pro sclacata.
Sclata, 33, V. Slacata; (Du. C. scindula). bombardarum seapos fabricans ; puskadgycans, corruscans; szikrdzds. Bene. Med. V.
296. oculorum ardorem et scintillationem Ra6. Mon. SI. XIII. 238. an. 1358: de omni- muves. Ger. Biichsenschafter. Tab. Conscr.
Sclopotheca, 33, theca sclopetaria;
Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. 224. Cf. Plin. bus ... iudicibus, consiliariis et vicario electis, debeat unus remanere pro sclata.
20., 9, 33.
puskatok. Ger. Pistolen, Flintentasche. Par.
Sclavina, 33, (Du C.) vestis longior vil- Pap.
Sciolitas, (abslr. a sciolus) multipliers
Sclopottanius, V. Sclopetarius 1.
doctrinas iactalio; tuddkossdg. Rak. On. losa sagi militaris instar Slavis, ut videtur, fa306. 1. 4214. (12., 14.) alii veritatem scire miliaris, unde nomen mansit; durva takaro. Olah. Cod. Ep. 541. A Persa ad Turcam defiquserentes, sciolitate sua novam dubitandi It. Schiavina. Prot. inq. 171: Item dixit, quod cit unus ex suis ducibus cum tribus millibus
repcrere materiam; quam quia propria? acco- iacebat super una stora et super una slavina. sclopottaniorum.
Sclavitas, conditio servitutis, servitium;
Sclopum explodere, tormenta mitmodabant sciolitati, novas parturiebant opirabsdg. Arch. Rak. II. 589. persecutiones et tere ; Idni, elsutni a puskdt. Opin. de Venat.
niones.
sclavitatem perpetuam.
Sclopum onerare, immittere sclopo
Sciothericus, ffxia^âg,(fxiccOjjoov,
Sclavus, (DuC.) captivus servus; szolga, pulverem nitrium cum glande plumbea; pusGXIO&IIQOV, Horologium sciothericum, instrumentum, quo veteres tempora metieban- rabszolga. Cod. de Sztara. Vol. II. 91. Da- kdt tolteni. Ger. die Flinte laden. Res. ges.
tur; napora. Szenliv. Curios Misc. 5. Quia mus pro memoria, quod Ladislaus, sclavus p. 133: Ejusdem thematis epistolas . . . aliae
instrumenta mundum reprasentantia, nimi- familiaris honorabilis viri domini Petri ple- gregario militi, cum sclopum oneraret, forrum : Sphara armillaris, globus Astronomicus, b a n i . . . per modum querulose protestalionis tuito se obtulere . . .
Sclopus, i, (Du C.) tormentum bellicum
Astrolabium, Horologia item Sciotherica significare curavit.
Scleroticus, (oxX^Qoq) rigidus, durus; manuale (anno 1351. o prima vice memoraetc.... supponunt Ccelum esse rotundum. Cf.
kemeny. Vern. Psych. 84. Exterior oculi tus); puska. Ljub. Mon. SI. III. 205. Cod. Dip.
Sciothericon ap. Plin. 2., 76., 187.
Scipes, itis, stipes; torzsa. Han. Mon.membrana ab exteriori nervi ipsius mem- Lond. 202. cohors praatoriana facili negocio
brana vel dura matre oritur eiusque posterior pulsa et abjectis sclopis fugata.
Jur. P. I. I. 121: scipites caulium.
Scoba, 33, (Du C.) scopa ; sepro. Kronst.
Scire, noni. subst. indeclin; tudds. It. pars sclerotica vel dura vocatur ; anterior
il sapere. Vern. Phil. Mor. 47. Dum Socrates vero cornea, quod cornu instar dura quidem, I. 410. Schla'g. 1019.
se prorsus nihil scire asseverat, imo omne sed pellucida sit.
Scocare, incidere; bevdgni. It. scocSclopeta, (bombardaria) V. Sclopetum; care. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 142: si aliscire contemnit.
1. Scirpicula, 33, scirpiculus; szatyor. puska. Monm. Comit. Trans. V. 307. Ibidem quis furatus fuerit ecclesiam, frustetur per ciGer. aus Binsen geflochtener Korb. Corp. tres sclopetae bombardericae connexas vitatem et scocetur super nasum ab una aurisunt. Nro. 3.
Gram. 141.
cula usque ad aliam.
1. Sclopetarius, (DuC.) Qui sclopeto
2. Scirpicula, 33, falx putatoria, vinitoScoch, Sochus (a germ. Schock, numeulilur; puskds katona. Isthv. HI. 36.
ria ; kaczor. Ger. Rebmesser. Par. Pap.
rus sexagenarius V. s. Brochus.
2. Sclopetarius, i, (DuC. al. s.) faber
Scoffium,ex Turc.iiszkiuf, uskiouf, quod
Scirpiculum piscariuni, rete pisclopetorum ; bombardarum ; puskamuves. filum aureum vel pannum filo aureo textum
scatorium ; varsa. Torvt. Msz.
Scirrha, 33, (a%i$p6<;) tuber durus; ke- Ger. Biichsenmacher. Tab. Co'nscr. Pest. Var. signif. szkofiom. Thok. Diar. II. 325. Una
meny daganat, mirigy dag, guga. It. Levt.
chlamys ex panno viridi Holandico, aureis
3., Sclopetarius, 3., ad sclopetum perti- flmbrys exornata, nodos habens ex scoffio,
scirro. Vern. Psych. 345. Van Svieten in puella
quadam, tumorem ex timore natum et in ir- nens, a iaculo ortus; 16... Bene Med. I. 347. atlrita terczenella subducta fl. 120.
resolubiles scirrhas degenerantem observavit. vulnera sclopetaria. Tor. Ta>. XX. 185.
Scoffum, V. Scoffium. Thok. Diar. II.
Sclopetarius pedes, pedes sclopeto 375. Unum czaffrag scoffo pictum fl. 75.
Scirus, scyrus, i, horreum ; ab hung.
szerii. Kronst. III. 61.
armatus; puskds gyalogos. Cod. Dip. Bruss.
Scolares, vel Scholares, discipuli;
Scismaticus, 3., schismaticus; szaka- IV. 78. a singulis decem domibus singulum iskoldsok, tanulok. Szaz. XXVII. 489.
ddri. Pesti Szor. III. 132. Cod. Dip. Lond. eûitem et sclopetarium peditem bene arScolaris, ludimagister; tanito. Fjp.
matum instruant.
Szam. p. 488. an. 1439.
144.
Scissibilis, quod scindi potest, merx
Sclopetatus, i, sclopetis armatus; pus- Scoleum, rupes; (Du C. Scolium) scoscissibilis, panni ad ulnam vendendi; Schnitt- kds. Tor. Tar. 1888. p. 783. Quinquaginta pulus ; koszikla. Dip. Reip. Rag. 314.
waare. r6fdsdru, singdru. Lzb. Cod. Med. sclopetati.
Scolium, insula parva, pars separata
Sclopetum, (Du C.) bombarda; tor- (Du C. al. s.) V. Scolyum; kis sziget, elsziHI. 300.
Scissio, discidium; viszdly, meghason- mentum bellicum manuale; puska. Szentiv. getelt resz. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI. 202:
Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 250. Bombarda- incantus scolii . . . scoliorum.
Ids. Tor. Tar. XVI. 54. Fej. IV. 1., 8.
Scolteconatus, us, dignitas munus sic
Scissor asserum, sector tabularum ; rum seu Sclopetorum usum primus invenit
dicti sculteti; eloljdrosdg, birosdg. Tor.
Bertholdus Niger Germanus. Isthv. V. 70.
deszka fureszelo. Kronst. I. 702.
Sclopetum manuarium, sclopetus Tar. 1892. p. 59. scultetus de Podolino . .
Scissoria, urn, V. Quadrula.
598
ScolytinA
Scriniipar
et litteras super Scolteconatum de Podo- posito damnum inferre (Du C.) ; hatdrkd el- tudo; fejszedules, szemkdmpulds. Bene
mozditdsa. Par. Pap.
lino . . . ipsum Scoltetonatum optinuit.
Med. I. 38.
Scophia, 33, aureis filis picta vestis;
Scotus, i, (Du C.) monetffi species. Sim.
Scolyum, V. Scolium. Han. Mon. Jur.
szkofiom. Magy. Tort. Eml. XXX. 483. cate- Num. 43. Marcha grossorum argent, bohem.
II. 291: insulas parvas seu scolya.
valet 48. grosses Prag. vel 24. Scotos. In
Sconia, tis, pro : scorn ma; csufolds, nas aureas, torques, scophias.
szitok. Tor. Tar. 1888. p. 548. per scoma Scophinus, scobina, limacrassa aspera; qualibet Marca sunt 4 Fertones sex Scoti,
rdspoly. It. scuflna. Raspel. V. Scancellum. valent unum Fertonem. Unus Scotus valet
subsannare.
Scophonus, i, indumenta pedum. V. s. duos grosses Pragenses. Schwart. Scult. 148
Scombris tunicse, Prov. cloaca inAn. Sc. I. 196. an. 1288. Sup. An. Sc. II. 23.
serviens charta ; drnyekszeki papiros (ka- Clavellus; Idbbeli. It. scoffoni.
Scopitare, (DuC.) scopis verrere, pur- an. 1303. Fej. IV. I. 355. Ibid. V. III. 427.
maraszekre valo irds). Par. Pcip.
Scovare, (Du C.) scopis purgare; soScommatice, satirice, acerbe; gunyo- gare ; kiseperni. Ljub. Mon. SI. XI. 117. an.
porni. Ljub. Mon. SI. V. 250. an. 1334 : pro
san. It. satiricamente. Otia. Bachm. 188. tarn 1324.
Scoporata, 33, sordes, illuvies, purga- scovando lozam.
scommatice posse de Sacra Scriptura scrimenta (a scopa); piszok, szemet. Ger. Keh- Scoyus, i, scopulus; szirt. It. scoglio.
bere?
Scommaticus, 3., cavillans; gdn- richt. Prot. inq. 207: et cum manibus suis Ljub. Mon. SI. Ill: 253., 254.
Scragnum, cauponula; (kofa) csapcsolo, gunyolo. Fabo. Monm. Evang. II. 297. portabat scoporatas extra.
Scopula pectere, pro: scopulis pe- szek. Ger. Hokerbude (a Pol. stragan). V. s.
diligenter inquisivit, qua3nam partium dogmaticis et scommaticis atque extravagantibus ctere; ecsettel ecsetelni. Ger. pinseln. Kecsk. Adfilare, Filare.
P. Otv. 143.
Scrata, 33, fors. idem q. ap. DuC.
disceptationibus ansam dederit.
I.Scopus, pro: proposilum; czel. It. Strata: strataticum, telonium stratarum seu
Scommista, 33, criminator, calumniaPlateaticum; quod Scabinis solvebalur; helytor, csufolodo, rdgalmazo, Austr. Aust. scopo. Wagn.
2. Scopus, i, res ad scopum proposita penz, kovezetvdm. Ljub. Mon. SI. III. 392.
passim.
Scomptare, subducere, deducere de (Du C. mensura vinaria); czel, czeltdbla. în. 1222: de Scrata danda comiti eidem
summa; levonni. It. scontare. Vjeslnik 1., Ger. Zielscheibe. Kronst. II. 371: pixidariis dari debeat secundum bonam . .. consuetudinem.
180. an. 1289. quatenus scomptavi libras V. nostris ad scopum sagiltantibus; et 525.
Scorcium, (Du G.) cortex; heja. It.
Screptis, ex germ. Schreibtisch; iro
denariorum.
Scomputare, V. Scomptare. Ljub. scorza. Ljub. Mon. SI. II. 265 : castanei cum asztal. Szaz. XXII. 161.
Mon. SI. XI. 119. an. 1324: scomputetur scorcio solvant.
Scriba Ustrinalis, scriba officinaB veScorialis, ad Gxwota-m pertinens; sanis metallicis excoquendis; koho irnok. Fade ipso dampno.
Scontare, subducere, detrahere de lak. Ger. Schlacke. Juriev. Jur. Met. 180.ber. Jur. Met. 73. Eidem ab custodibus, Curasumma; leszdmitani, levonni. It. scontare. Gauss de Collatione, Mensuris et cessione toribus et Scribis Ustrinalibus super statu
Ljub.Mon. SI. XII. 112. an. 1413... ducati... Feudorum montanisticorum, de venis, fibris... operis relatio prasstetur.
scontari debeant de anno in annum. Han. de acervis lotorialibus, scorialibus, machinis,
Scribanus, i, (Du C.) scriba navis; hajo
Mon. Jur. P. I. 197. creditor non possit facere cistis, trochleis, tuguriis etc.
irodedkja. Ljub. Mon. SI. IV. 442. XI. 271.
Scoriata, (Du C.) flagellum ex corio. V. an. 1347 : habere debeat. . . duos scribascontare suum creditum in datio communis. Gritius, Ritius; ostor. It. scoreggea.
tatis.
nos, quorum .. . officium sit scribere omnia
Scorpiacum, medicamentum contra scribenda et facere massariam. Cod. Dip. Briiss.
Scontralis, (ab ital. scontrare) V. Liber
morsum scorpionis; skorpiok ellen valo II. 50.
scontralis; rovancsolo.
Scontrare, (Du C.) comparare; rovan- szer. Par. Pap. Cf. Tertull. adv. Gnost. 1 fin. Scribellare, chartis illudere (Hor.);
csolni, osszevetni. It. scontrare. Ljub. Mon. Scorsivus, 3., fors. mendum pro: seor- firkdlni. It. scricciolare. Ger. kritzeln. Rep.
SI. XII. 212. an. 1415. teneatur subito scon- sivus: separatus ; kiilon. II. Ra"k. Gy. 120. Cast. p. 20 a : plagas . . . quas scribellanti
ex punctis scorsiva charta expressis.
trare cum quaternis comilum.
et male fricanti manui tua3 dedi. . .
Scorta, 33, (DuC.) (ab It. scorta) comiScontrinizare, V. Scontrare. Torvt.
Scrigna, 33, (Du C. scrignus) arcula;
tatus ; kiseret. Tor. Tar. XL 110. Et potestis Idda. Vjestnik I. 258. an. 1289. easelMsz.
Scontro monendorum, urgens expendere in omnibus expensis quomodocun- las -III- et scrignam ! cultre -II- de penna
actus conferendarum rationum ; surgetveny- que occurrentibus pro vobis et tola familia disvestita; cultrinum -I- et capitalia !! tuguvestra ducatos sex in die pro quolibet, exce- lelas !! disvestitas; . . . duo verra de panno
rovancs. Torvt. Msz.
Scontrum, actus conferendi rationes; ptis scortis et nabulis navigiorum. Dip. Reip. intincto; paria !! de camastra de ferto . . .
lanecum ! mitalli; spitum ! . . . stacalia
ellenorzes. It. scontro. Ljub. Mon. Jur. P. I. Rag. 426. Ljub. Mon. SI. IV. 72. au. 1364.
Scortatia, 33, stuprum, scortum; kur- II- unam plumatum alterum capssum; napV. HI. 270.
Scopare, (Du C.) scopis verrere; pur- vdlkodds. Beth. G. Lev. 248.
pa ! plumata ; investitas -II- de tugulellis ;
gare; soporni, takaritani. Rak. On. 199. Scorticare, (Du C.) Scortitare, de- seta de facale circa saca -VI- guarnacum ! de
trahere pellem; lenyuzni. It. scorticare. Tkal. scarleto ; cottam ! de cuniculis; paria -HI- de
scopato cordis nostri domicilio.
Scoparolus, i; kefp.kotd. Ger. Bursten- Mon. Ep. I. 207. an. 1281: pecudes. .. scor- sarcellisdeauro;buticellas -U- scrinolum ! de
macher. Star. XVII. 57. an. 1515. Marcus spa- ticaverunt.... propter pelles. Knauz M. E. Venettis.
Str. II. 144., 113: oves et capras .. . scortiScrinalis, e, ad scrinium pertinens;
darius . . . Rubeus scoparolus.
Scopatus, (Du C.) apertus; nyilt. Szi- taverunt et scortitari fecerunt propter szekreny... Cod. Dip. And. II. 470., 548. res
mobiles et immobiles et specialiter scrinales
lady Tor. Magy. Tort. Eml. VIII. 287. licet et pelles.
ante Lest est sylva scopata dicta, sed non obScortizare, stuprum facere; bujdl- potentialiter abstulisset.
kodni. It. corteggiare, amoreggiare. Georg.
Scrinialis, res, qua? in scriniis condunstructa.
Sirm. I. 45. Demum iste magnus riballdus .. . tur. In scriniis recondebantur etiam diplomala
Scopatio, V. Scopatum ire; kirdndulds vesszok gyujtese czeljdbol. Teut. ad pompam bibebat, comedebat, ludebat, scor- et instrumenta literaria; szekrenyben 6rzott holmi. Cod. Dip. And. V. IV. p. 222. de
Schul. I. 336: novicius turn in scopaiione, tizabat.
Scosor, exactor ; be-, vegrehajto. Ljub. rebus suis propriis videlicet scrinialibus et
turn in festo Gregoriano cursorem per unum
Mon. SI. III. 251.
indumentalibus tempore nupciarum secum
diem agat.
Scopatum ire, in campum ire pro sco- Seotanum, alias: Scodanum. It. sco- de domibus patris suis allatis. Haz. Okl. 111.
pis ; vesszdkert menni. Teut. Schul. I. 273. tano; sdrgafa. (Braziliai). Gelbholz. Rac. an. 1288. Fej. VIII. I. 529. Cod. Dip. Arp.
(367: Am charakterischsten war der Sommer- Mon. SI. XIII. 227. an. 1358: si quis .. . Cont. X. 407.
Scriniarius, i, (Du C.) curator scriniospaziergang in Schassburg als Scopation vendiderit foresterio de caseo, sepo, scorum, magister, prafectusscriniorum; leveltdr
ausgebildet. Sie ist zusammenzuhalten mit der tano.
Scotomaticus, i, vertigine laborans; hivatalnoka. Szaz. XVIII. 67. Cod. Dip. Arp.
schon im 14 Jahrhundert in Deutschland beCont. III. 69. Cf. Inscr. Grut. 587., 10.; 643.,
zeugten Sitte in die Rutten gehn (Ruthen szedelgd feju. Par. Pap.
holen).
Scotomia, (Du C. Scotoma) capitis vel 9., 1035., 5.; 1111., 10.
Scriniipar, is, lignarius opifex, qui scriScopelismus, i, termino minus recte oculorum vertigo, visus obumbratio et hebe-
Scripturire
Scultetiis
nia conflcit. Text. v. s. Rotipar; asztalos. Teut. Schul I. 109 : dicta scripturaria cum
Sculptare, sculpere ; vesni. It. scolpire.
Gall, menuisier. Ger. Schreiner.
sacra historia. Olrok. Ant. Hung. Rel. 136.
Georg. Sirm. I. 79. Erat, ercle, inter aurifabros
Scriniolum, i, parvum scrinium ; szeScripturire, (DuC. scribere) saepe et Alemanus Blasius magister aurifaber optimus
lencze, tok, szekreny. Verancs. VI. 347. Re- avide scribere. V. Locuturire ; irkdlni. Cf. erat sigillos fabricare seu sculptare.
solvebam heri chartarum mearum scriniolum. Sidon. Bp. 7., 18.; 8., 11.
Sculptio, actus sculpendi ; veses. Fej. X.
Cf. Hierpn. Ep. 77., 7.
Scripturista, 33, librorum sacrorum in- I. 158. duobus sigillis sigillatum, uno per reveScrinolum, parvum scrinium; arcula; telligens, interpres ; irdstudo, irdsfejto. rendissimum Dominum in christo Patrem DoIdddcska. V. Scrigna.
Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 15. Nomina minum Nicolam Strigoniensem ArchiepiscoScriptice, per litteras; irdsban. Szek. Authorum et Scriptorum sub Corona Hunga- pum Regni Hungariae Cancellarium in partibus
Bosniae deperdito et alio novo eius sigillo et
Okl. III. 33.
riae Alexius L. B. Revai, Scripturista.
Scriptitatio, Iterata ssepius scriptio;
Scripturistica, orum, res ad scriben- ultimo sigillatum, cum facta narratione deperirogatds, firkdlds. Rak. On. 189. 1. 3234. dum necessariae ; iroszerek. Schreibrequisi- ditionis, novaa sculfitionis, plena et expressa
(3334): Deploranda est vanitas principum, ten. Torvt. Msz.
mentione, ordine et serie, quo inferius descriqui in gestorum suorum scriptitatione de1. Scripturisticus, 3., scriptus ; irdsi, buntur.
lectantur. Batty. Leg. I. 450. Pel. De S. Phil, irott. Opin. P. III. Sec. V. . 4. A. Tariffam, Sculptoria, sculptura, ars signa fabriet Pau. s. I. c. 4. Reg. Turm. Praet. 37. Fej. in qua hae species litteris scripturisticis cur- candi ; szobrdszat, vesnoki mesterseg. Bod.
rentalibus fine facilioris . . . distinctionis, itn- Hist. Eccl. II. 284. Wallaszky 566.
X. 3., 312.
Scriptiuncula, ae, parvum scriptum; pressae comparent. Kass. P. P. II. 228.
Sculptorius, 3., ad sculpturam pertiiratocska. Illesh. 325. sed omnium, qui ho2. Scripturisticus, 3., e scriptura nens; vesoi, szobrdszati. It. scultorio. Beng.
nestum atque decus suis ponderibus exami- sacra sumptus ; a szentirdsbol vett. Kaprin. Ann. Er. Cosnob. 310. illius sumptibus tarn ab
nare solent, sententia celebrare possem, si Eloq. I. 298. Conceptibus (ut aiunt) Scriptu- opere sculptorio, quam ab arte Apellea perangusliae huius extemporaneae scriptiunculae risticis, vel figuris Biblicis sobrie est utendum. fectionem accepit.
sinerent. Rep. Cast. 59. Cf. Salvian. Gub. D. Sunt autem Scripturistici Conceptus ex ver- Scultator, V. Auscultator. Schwart.
praef.
bis scripture aut diversis e locis inter se col- Scult. 198.
Scriptor, librarius; qui transscribit; latis.
Scultecia, (DuC.) villicatio; falusi bimdsolo. Bek. Pil. P. I. 90.
Scrivo, scriba, notarius ; j'egyzo. It. scri- rosdg, solteszseg. Fej. V. III. 463. quod sibi
Scriptorale, vasculum atramenti cum vano. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 80. Ego Mari- olim adhuc vivente Serenissimo Marito nostro,
theca graphiaria (Du C. scripturale: theca canus Barbadico presens scrivo in meam pre- Duce prenotato, super villicacionem seu
lamaria); iroszer. Kronst. II. 411.
sentiam fldeliter ad autenticum ascultavi et, sculteciam ville nostre Podolyn contuleraScriptorculus, i ; firkdsz. Fej. Jur. quia utrumque concordari invent, manu mea mus. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 146.
Lib. 302. scriptorculi . . . ignobiles.
testis subscripsi.
Scultella, 33, pro : scutella (Du C.) paScriptoria supellex, vasculum atraScrofa, se, (DuC.) machina ad suffodien- tena in modum cavitatis scuti ; csesze. Kol.
menti cum theca graphiaria; iroszerek. Rev. dos urbium obsessarum muros ; faltordgep. Cod. 14. pone in scultellam sibi aptam de
PI. 48.
Kronst. II. 2.
argilla factam. Quel. Sieb. 1. 14. an. 1408.
Scriptorium, i, (Du C.) locus, cubile
Scrupulizare, dubitare, haerere ; top- dedit unam scultellam et coclear.
scriptioni dedicalum; irdszoba. Rev. PI. 35. rengeni, tepelodni. Cod. Alv. II. 193. et Scultellus, pro: cultellus; kis kes.
1. Scriptorius, 3., scriptus; irott RaC. passim.
Kronst. I. 688.
Mon. SI. XIII. 5. an. 1347: comparere deberent
Scrupus, i, (Festus p. 148. et 153:
Scultetia, ae, colonia; soltesz gyarmat.
cum omnibus . . . juribus scriptoriis.
scrupi dicuntur aspera saxa et difficilia attre- (Du C.) Praed. p. 14 : an potius diversi Comi2. Scriptorius, 3., scriptoris, ad scri- ctatu) hoc loco : lapis serosus. V. s. Glarea- tes etDynasta? Saxones has terras communes...
ptionem pertinens; irds . . . iro . . . Ger. lis; dsvdnyko. Cf. Petron. Sat. 79., 3.
occupanles, novis accedentibus hospitibus noSchreibe . . . Beng. Ann. Er. Coanob. Prsef.
Scrutator, (Du C. Scrutalores) ; szava- vas Villas ad normam Scultetiarum HungaAllera porro, quae scriptoriam pennam Histo- zatszedo a kdptalanban. It. scrutatore. riae ipsi plantaverint. Schwartn. Scult. 14.,
rise movet, ratio ilia est. Arch. Rak. VIII. 327. Ger. Wahlpriifer. Cher. Jus. Eccl. II. 96. om- 156. Sup. An. Sc. II. 23. an. 1303. Pfahl. Jus.
Armarium scriptorium. Cf. Gels. 5., 4.; 5., nibus capitulariter congregatis constituuntur Georg. LXVI. Colonia vero, quam ducebat,
28., 12.
tres e Collegio, qui suffragia reliquorum colli- communiter Scultetia (Scholtiscy in Silesia),
Scriptotenus, ad normam verbotenus gunt, scrutatores dicti . . . Colleclae suffra- Advocatia Villicatusque appellabantur.
(Forcell.) scripto; irdsban, irdsbelileg. Arch. giorum schedule numerantur a scrutato- Sub Sculteti ductu Coloni manum operi adRak. VIII. 194. Scriptotenus semmiek sines, ribus.
movebant.
csak az secretarius beszedje. Dip. Alv. I. 389. Scrutinium, suffragiorum investigatio,
Scultetialis, ad scultetiam, munus iudirecognoscet. . . Scriptotenus . . . honora- collectio ; vizsgdlat, szavazatszedes. Stim- cis pertinens ; solteszi. Schwart. Scult. 190.
rium accepisse. Rak. On. 348. scriptotenus mensammlung. Torvt. Msz.
Sculteticus, V. Scultetialis. Schwart.
transmisi.
Scuda, ae, ab it. scudo, monelae species Scult. 69. offlcium Sculteticum.
Scriptum infamatorium, V. Pas- duos florenos valens ; taller. Gall. ecu. Hisp.
Scultetius, iudex militaris, castrensis ;
quillus. Ker. Nap. 349.
escudo. Schildthaler. Szaz. VII. 699. 75.000 katonai bird. Tor. Tar. 1891. p. 258. Judices vero sedis bellies seu Scultetios nullos
Scriptura contra scribentem, scuda.
publica auctoritate carens instrumentum proScudelse, Turcis quaedam summa dena- habemus.
Scultetonatus, us, V. Scolteconatus.
bat contra eum, qui id subscripsit. Georch. H. riorum. Ljub. Mon. SI. V. 74., 92.
Sculfia, ae, or n amentum operimenti, va- Tor. Tar. 1892. p. 60.
T. IV. 131. A nem kozhitelessegii oklevel tokelletes probat lesz az ellen, a ki azl alairta ginae ; karddisz. Magy. Tor. Tar. HI. 65. et
Scultetus, i, iudex pagi ; falusi biro.
(scriptura contra scribentem).
ensis aurea et argentea, scuffias habuit au- Schwart. Scult. 13. Sculletus, quod usitatissimum est, Schulthetus, Scultheta et SculScriptura pro scribente, publica reas predutes.
auctoritate carens instrumentum nihil prodest
Scuhadol, voc. orig. Slav. comp. ex dassio eiusdem originis barbarae et poteslatis
ei, in cuius favorem scriptum est. Georch. H. scuha = aridus, siccus et dol = vallis ; szdraz verba sunt, synonyma vocabuli itidem GermaT. IV. 133. A nem kozhiteless6gii level annak volgy. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 414. inde nici Schuldheiss seu Scultais, quod quidem
a re"sz6re, ki azt irta (scriptura pro scri- reflectitur et vadit ad caput unius vallis no- a Slavis Hungarian adoptatum compositumque
bente) semmit nem haszna"!.
e verbis Schuld sive Skuld (Ihre : Glossamine scuhadol, ubi est meta terrea.
Scripturalis, ad scripturam pertinens;
Sculdacius, Scultetius, rector, prae- rium Suiogothicum voc. Skuld) et Heissen
irdsbeli. Pel. Pom. L. VII. p. 1. Primum dici- fectus ; soltesz falunagy: Ger. Schultheiss. iubere vel, ut alii malunt, Heischen exitur mysterium scripturalis ommissionis, Cod. Dipl. Pat. VI. 2., 1. Regali denique iube- gere (Wachteri Gloss. Germ.) generatim exaquare evangeliste noluerunt de vita beate Ma- mus potestate ut nullus Dux, Marchio, comes, ctorem debiti qualiscunque denotat. Exigerie scribere.
episcopus, archiepiscopus, vicecomes, Scul- bant vero Sculteti nostrates praeter censum
Scripturarius, 3., ad scripturam sa- dacius, iudex vel exactor.
[Scult. 18. domino debitum, Skuld a veteribus GermaSculdassio, V. Sctiltetus. Schwart. nis appellatum, mulctas quoque pro noxis
cram pertinens, (Du C. al. s.); szentirdsi.
BOO
Scuitetus (colonicaiis)
Scutatus
SecessUs
levioribus, potestate nimirum iudiciaria, qua Stella De Turcarum successibus. Et cum tarn rarum cum domesticis comparatarum Argenpollebant, ut iam innui, moxque uberius de- ingentia fuissent frigora, ut multi nostrorum tese. Scutum Venetum = Flor. 2. Cruc. 28.
claraturus sum. Schwart. Scult. 14. ... unde militum, dum auscultatorias sive sentinellas, Scybalosus, 3., (a oxvfaXov) scorias
et nominis, quod vulgare erat, ratio iam in- sive ut Germani vocant scutarias vigilias continens; salakos, aljas. Bene Med. V.
telligitur et signiflcatus variantium denomi- obeunt, frigoribus obriguerint.
190.
nationum quoque fltperspicuus. Idem enim qui
Scutatus, i, sive Coronatus, monetae
Scyphulus, dem. a scyphus; kis serScuitetus erat, vocabatur saape Advocatus species; korona arany. Fej. Jur. Lib. 189. leg. Tor. Tar. XX. 166.
a Vogt seu Vogd ilerum barbaro, signifi- Pazmany: duodecies centena Scutatorum
Scysta, pro : iuxta; mellett. Szaz. VI.
cante passim prsefectum alicuius loci iudi- millia, hoc est florenorum nostratium supra 289. In turri scysta carcerem bombarde 2.
cemve. Etiam Villicus pro Sculteto baud raro vices qualer centena millia. Kecsk. P. Otv. Juxta domum Sancte Crucis scysta magnam
est obvius, neque explicatione quapiam iam 147.
portam bombarde.
Scutella, (DuC.) patenain modum caviopus habent: <ScwWefa'a(SchoItiseyin Silesia),
Scysterius, Sesterius, SestoAdvocatia item atque Villicatus, quern tatis scuti; tdl Ger. Schiissel. Kronst. I. 462. rus, Sexterius, keriileti dr. Ljub. Mon.
Serbli Valachique Knezatum Spanatumque Tor. Tar. 1888. p. 566. Dip. Reip. Rag. 20. SI. XI. 165. an. 1344: captum f u i t . . . utcafere nuncupant. Schwart. Scult. 14. A Scul- Cf. Cic. Tusc. 3., 19., 46.; Ulp. Dig. 34., 2., pitanei sesteriorum et capitanei mensis et
tetis tandem familiarum quoque plurium co- 19 . 10.
ceteri custodes diligentius faciant custodiam...
gnomina ut Schultes, Scholtis, Sculteti,
Scutellarii, (Du C.) officiales in coquina quod eligantur . . . XII. scaraguardiae noSchulze, Scholtz etc. desumpta inque usum regia, quibus scutellarum cura incubuil; tdl- biles homines civitatis, quorum officium sit...
atque posteros traducta sunt; transeunte offl- tdnyeradok. Tor. Tar. 1893. p. 27.
certa hora noctis ire per civitatem videndo et
Scutellatus, Scutulatus, (appilgrae, scurtando, si per capitaneos scysteriorum
cii nomine, quod saepe fieri solebat, in gentilitium. Pfahl. Jus. Georg. LXVI. An. Sc. I. 159. apfelgrau Dief.); almaszmu. Schlag. 1375. et mensis . . . sit ilia custodia, quam facere
an 1515. Jus Flandl. 22. Duo Mansi (Hufen) Scutellula, scutella ; cseszecske. Arch. tenentur.
nonnunquam plures scultetorum seu incola- Rak. VIII. 344. duaB scutellulaepro sorbendo Scytotomus, gr. oxvroToôg, opera
rum magistrorum (Bauermeister) erant exemti Cave. Kronst. I. 117.
coriaria conficiens ; szijgydrto. Ger. Riemer.
a decimis. Cod. de Sztara. II. 520. Hajnik Scutelnia, se, tributum in capita impo Iter Oec. 297.
situm; fejado. Schwartn. Scult. 15. Inter
Perjog. 103.
Sebellina3, pro: sabellinae q. v.; nyusztScuitetus (colonicaiis),iudexliber; nova publica relatum non ita pridem iuveni, bor}czobolybdr. Tor. Tar. 1888. p. 570. subszabados biro. Schwart. Scult. 133. Nos G. in Moldavia stipendii genus esse Scutelnias, ducta cum sebellinis.
Thurzo . . . St. C. in una sessione coloni- seu ius a Despota Nobilibus tilulo ministerii
Sebellinus, 3., V. Zibellinus; czocali, in prsdicta possessione ad arcem no- alicuius aulici superbientibus, quos Boiaros boly... Thok. Diar. 259. Izente azt is Skerlet
stram Arva spectante, habita in liberum iudi- vocant, concessum ad exigendum censum pu- uram: Pellicio sebellino, inquit, vestietur celcem seu Scultetum de novo creare ipsiqne blicum (Kopfsteuer) a certo capitum rustico- sissimus princeps in crastina audientia.
ac haeredibus eius omnes eas immunitates, rum numero.
Sebi distributor, faggyuoszto. Ger.
Scutiferi, (Du C.) iidem qui armigeri Inslichtslecher. Besztb. Levt.
libertates et praerogativas, quibus ceteri nostri
Sculteti colonicales in eodem Comitatu A. primum dicti, qui scuto instructi pro palatio
Sebifer, qui sebum fert; faggyuhozo.
fruuntur, conferre decrevimus. Pfahl. Jus. excubabant; pracipue vero, qui prineipum en- Hist. Nat. 21. Structure huic tribuendum,
sem et scutum deferebant. At posterioribus quod sebifera sunt pecora.
Georg. CXXVH.
Scuitetus tabellarius, szabados. saeculis nobiles inferioris ordinis, qui in bello
Seca, 83, (Du C.) serra. V. s. Argata;
Schwartn. Scult. 127. Sculteti Nagy-Lucsken- militum seu equitum arma gerebant; paizs- furesz. It. sega.
ses, Jto/wasfa'aeMunkatsiensi obligati a Maria horddk. Tor. Tar. 1893. p. 27. S. de Kz. Chr. Secale cornutum, (Du C.) raphania
Theresia officia sua recensere iussi ha3C obli- II. 1., 16.
(Linn.); gabonaalj, anyarozs. Ger. AfterScutilla, 33, V. Scutella. Fej. VII. 291., korn. It. sigale. Lzb. Cod. Med. III. 331. S.
gatione epistolas ultro citroque deferendi aiebant contineri erantque responsoriis sub- 226.
Benko". Top. Misk. 36. Secale illud cornuScutirizare, (insignia) insignia inci- tum, quod Gel. Linaeus raphaniam dixit.
scripti: Sculteti Tabellarii alias Szabados.
dere ; pajzsot metszeni. It. incidere, intagiIbid. 137.
Secalinus, 3., ad secale pertinens;
Scultus, 3., pro : sculptus; vesett.Szaz. lare, scolpire scudo, armi. Kecsk. P. Otv. 152. anyarozs... Bene Med. 11. 337. farinae secaXV. 227. in cordula gialla siricis cum cera Kolozsv. cehsz. insignia aut clenodia arma- linae.
alba, intus cum cera rubea scultis, in quoqui- tica . . . Clipeum armateum formare et bene
Secare per medium, dissecare;
dem sigillo erat sulta (lege : sculta) imago. facere, wappen graben, insignia scutiri- szetdarabolni. Frak. Mat. Lev. II. 77 : capScundigium, servitium officium (fors. sare etc.
tivos omnes . . . coacti sunt nostri, quo exScutobajulus, (Du C.) scutifer, qui peditiores ad pugnam flerent. . . secure per
ab ital. secondare adhrvare); szolgdlat.
Prot. inq. 227: accendebat ignem . . . et alia scutum ferre solebat. V. Schitonos; paizs- medium et usque ad unum dividere per ilia.
scundigia faciebat libenter et cum magna hordo. Luc. Regn. Dalm. 96. nam in supraSecate, pro: secata? (in publicis instrudictis Privil. inveniuntur subscripti Camera- mentis); kette vdgott. Cod. Dip. Arp. Conl.
humilitate.
Scurpunne, (fors. a scura Gall, escu- rius primus 23. Pincernarius, Palatinus, VI. 320. Ego N. Notarius presenti paginule
rie, stabulum) stabuli pra3fectus; lovdszmes- Cavallarius . . . Armiger, Scutobajulus, Ju- per alphabetum secate asscribere curavi.
ter. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 54. coram Os- dex Curias etc, Rac. Mon. SI. VII. 62. an. Secatura, 03, vexatio, (DuC. al. s.);
rizzo podsuppo et Togedrago duzaro et Villana 1062.
gyotrelem, kin, zaklatds. Torvt. Msz.
bravaro, Petrana scurpunne.
Scutum, (monetse species); taller. It.
Secax, is, sequax ; koveto, csatlos. Cod.
Scurtari, pro: scrutari; megvizsgdlni. scudo. Hisp. escudo. Ger. Schildthaler. Sim. Zi. T. I. 257: secacium et complicum caLjub. Mon. SI. XI. 252. an. 1347 : coredia na- Num. 44. Fuere tardius etiam Byzantii albi, terva.
eiusdem cum scutis Romanis pretii. Sin- Seccedere, alvum exonerare; felrevigiorum . . . facere scurtari.
Scutagium, (DuC.) militaris servitii gula Scuta 10. valent. Star. XVIII. 29. an. menni, sziikseget vegezni. Han. Mon. Jur.
species, prsesertim prsestatio regi persolvenda, 1474.
P. II. 162 : nullus seccedat ante domum alieScutum gentilitium, insigne gene- nam.
ut sibi res suse salvae forent; katondskoddsi
kotelezettseg, a hadbamenes helyett fize- ris ; nemzetisegi czimer. Torvt. Msz.
Secernere metalla, purgare metalla;
tendo valtsag, paizspenz. Szaz. XXIX. 469. Scutum insignium, clipeus insignis csurtatni, sengellenyi, megsengerelnyi.
gentilicii; czimeres paizs. Kronst. II. 490. Ger. seigern, saigern. Kecsk. Otv. 171.
Uj Magy. Muz. III. 195.
1. Scutarius, i, (Du C.) scutorum artifex;
Scutum Romanum, romai taller.
Secessum emittere, alveum exonepaizsmives. Kronst. Hi. 155. Cf. Plaus. Epid Instit. Arithm. 222. Tabula V. Monetarjim rare ; sziikseget vegezni. Ljub. Mon. Jur. P.
externarum cum domesticis comparatarum... I. V. III. 142: quicunque secessum emise1., 1., 35.
2. Scutarius, 3., scrutans, inquirens, in- Scutum Romanum = Flor. 2. Cruc. 6.
rit iuxta viam publicam.
vestigans, ad explorandam rem aptus; kuSecessus, us, latrina; drnyekszek.
Scutum Venetum, velenczei ialler.
tato, vizsgdld, derito. Schildwache. J. M. Inst. Arithm. 222. Tabula V. Monetarum exte- Wagn.
Seclarls
Securlger
Seclaris, pro : saecularis; vildgi. Star. cumtenens, qui sigillum Judiciale Regies mensis pra3sentis; folyoho mdsodika. Thok.
XXIII. 178. an. 1069. diuturna quies (sc. mo- Maiestalis pro tempore tenet; helyettes kan- Lev. 153.
nialibus) omnium seclarium infestatione czelldr, titkdr. Tor. Ta"r. VI. 76.
Secundamen, adiumenturn, emoluexempta.
Secretarius cancellarius re- mentum ; kedvezmeny. Coll. II. 115.
Seclusivus, 3., excludens, prohibens; gius, a secretis regis; kirdlyi titkos kanSecundans, arbiter certaminis singularis; pdrbajseged. Kass. Ench. I. 267. Sekizdro. Pel. De s. Mathia s. II. c. 2.: Psena czelldr. Hajnik Perjog. 39.
inferni infinitum malum est inflnito tempore
Secretorum notarius, regi a secre- cundantes seu Patrini Duellantium Capitis
durativum et infinite beatitudinis seclusi- tioribus epistolis; kir. titkos jegyzd. Szaz. pcena plectantur. Norm. Ordin. an. 1752. 2.
Aug. Otia Bachm. Pra3f.
vum.
XXVII. 2.
Secundare, fulcire cantum,sonum fidiaSecretum, i, (Du C.) locus occultus, reSeco, (a germanico Schecke) coloris
maculosi; tarka. Fej. V. III. 76. an. 1280: conditus; titkos hely. I. Ra"k. Gy. 247. serum, tibiarum; kontrdzni. It. secondare.
Szirm. Hung, in Par. 63. Ca3terum amantisinducente autem nos et monente ad collatio- cretumban van nala.
Secretus, (sc. exonerandi locus) latrina; sima est Hungaris Musica Zingaris cymbalmo
nem prsedicts terra faciendam donacione seu
tradicione cuiusdam equi Seco coloris alti drnyekszek. Ger. das Secret. Szz. XIII. 532. secundante, fldibus canentibus: Hoi lakik
Sectamentum, aBmulatio, imitatio; Kend Hugom asszony ? Keresztiirba !
pretii.
1. Secretaria, offlcina scribarum, secre- kovetes. Pel. Pom. De S. Thoma s. II. c. I. 1. Secundarie, iterum, secunda vice ;
tariorum (Du C. al. s.); iro szoba. Arch. Rak. Videtur commendari s. Thomas de devotionis mdsodszor. Jogt. Eml. T. I. p. 192: Secundarie et ternarie quoque, casibus in prffiII. 176. ugy secretaridm sziikêgere is va- fidei sectamento.
Sectarius, (axiaitanxdi;) qui a commissis exmittatur ad comprobandum.
lami jo papirost... is kuldjon kegyelmed.
2. Secundarie, cui opponitur origina2. Secretaria, 33, (Du C.) secretarium muni religione defecit; szakaddr. Szentiv.
ecclesiap, sacrista ; sekrestye. Szaz. XVI. 543. Cur. Misc. 431. Hinc clarissime patet, quanta rie ; mdsodlagosan. Bene Pol. 213.
Secundario, secunda vice; mdsod3. Secretaria, 33, arnica, cui secrela cum consideratione et quam maturo consilio
committi possunt (Du C. al. s.); bizalmas suscepta ac facta est ha3C Calendarii reforma- szor. Georg. Sirm. I. 89. Et tali modo Balimbardtnd. It. segretaria. Prot. inq. 171: auditio ac correctio, quam quidem Sectarii non bek incepit donare prius largiter et secundavit hoc a Sabina socia et secretaries sua.
admittunt. . . quod omnia Pontificia acta etsi rio et terciario semper cum donis variis reSecretaria brevium, cancellaria, in optima fastuoso supercilio reprobent. Beng. bus Turcarum. Kronst. I. 517. Cod. Zi. III. 14.
523.
qua minoris momenli brevia papa scribun- Ann. Er. Coenob. 227.
tur ; a pdpdtol in forma brevis elintezett
Sectio, investigatio, inquisitio ; kutatds. Secundarium, (deuteria), vinum Tokevesbbe fontos ugyek iroddja. Ron. Egyh. Batty. Ger. 56. in sectionibus trium instru- kaiense vilioris notffi; mdslds. Par. Pap.
Secundatio, auxilium, adiumentum;
257.
mentorum gaudere. Nota Batty, trium inSecretaria memorialium, cancel- strumentorum nomine venire triplicem tdmogatds. Ac. Com. Sopr. p. 14: dignetur . . . gravaminum nostrorum Complanatiolaria pont. Romani, in qua res ad veniam et sacrae scripturae intelligentiam.
Sectura, margo; szele valaminek. Par. nis . . . Secundationem . . . gratiose proimpunitatem pertinentes tractabantur ; mely
a papa mint vildgi uralkodo ele kerillt Pap. Aurata3 secturae liber, aranyos szelu movere.
Secundator, (a secundare) adiutor,
kegyelmi ugyekkel foglalkozik. Kon. Egyh. konyo.
257.
Secula, 33, falx (minor), (DuC. al. s.); auxiliator; segitd. Rak. On. 276. I. 1719.
Secretaria status, cancellaria, in qua sarlo. Kov. Oec. 40: Segetes . . . sunt deme- (18.) ., . Dux Aurelianensis desiderare non
negotia ad ecclesiam pertinentia cum externis tends?, quod veJ secula (Sichel, sarlo) vel cessaverat, ut occultarem iter meum, cujus
regnis tractabantur; egyhdzbirodalom kul- falce (Sense, Kosza) fieri solet. Cf. Varro L. conscius et secundator apparere nolebat...
Secundiannita, ae, alumnus theolomiriiszteriuma, melynek segelyevel a L. 5., 31., 38.
Secularis, is, sacerdor laicus; vildgi giaa secundi anni; mdsodeves papnovenpapa a vildgi hatalmassdgokkal az egyhdzucjyekre vonatkozolag erintkezik. Kon. pap. It. secolare. Ger. Weltgeistliche. Cod. dek. Passim.
Secundiarius, i, medicus itinior; mdDip. Arp. Cont. III. 50. Prelates aliosque reliEgyh. 257.
Secretariatus, us, munus a secretis; giosos et seculares huiusmodi ad hoc, si ne- sod, fiatalabb orvos. Bene Med. V. 347.
Secundmae, (Du C.) membr^nas, qua3
titkdrsdg. It. segretariato. Gall, secretariat. cesse fuerit, auctoritate nostra, appellatione
partum sequuutur; sziilep. It. secundina.
Verancs. Hist. I 351. turn in obeundis ad remota, cogendi.
Secularis potior, dominus mundanus; Ger. Afterbiirde. Szenliv. Cur. Misc. Dec. HI.
Christianos principes legacionibus, turn offlcio
P. IV. p. 63. Poslquam pepererit cerva, devosecretariatus, in quo eum ordine serenissi- vildgi ur. Ker. Nap. 351.
Secularisatio, Secularizatio, V. rat Secundinas, in quibus fetus in utero inmus ille princeps esse voluerat. . . Gyulafl
Saecularisatio. Cher. Jus. Eccl. I. 373. circa volvitur. Lzb. Cod. Med. II. 218.
Lest. 115.
Secundo, iterum ; ujra, ismet, md1. Secretarium. (Du C. 3.) sediculaseu hoc factae per Pacem W. slipulationem etiam
camera vice exedra templo seu aedi sacra?, in post epocham saecularisationis immutata3 sodszor. Wagn. Cf. Auct. B. Alex. 40., 2.
Secundogenitus, (Du C.) natu miqua sacra Ecclesiae ministeria reconduntur et et integra? manserunt. Fej. Jur. Lib. 72. Boin qua etiam sacerdotes et clerici, prius quam norum episcopalium secularizatio cospta est nor ; mdsodszulott. It. secondogenito. Fej.
ad sacra procedant, vestes ecclesiasticas in- in conventu Vasarhelyiensi an. 1543. cele- III. 2. 112. Idem Gregorius Colomanum Andreaa R. H. secundogenitum, bona fratrum
duunt; sekrestye. Bonfln. I. 5., 82. Celebris brato. Burian Blandr. 89.
Seculum, res fluxs, caducaa etc.; vildg. militiaB templi contra pactam conventionem
quoque ibi ccclesia, in cuius secretario MarIt. secolo. Wagn.
detinentem, ad restituendum et refractarium
tinus quandoque peregrinando permansit.
1. Secunda, 33, secunda syngrapha, pcenis etiam ecclesiasticis stringi iubet.
2. Secretarium, locus causarum arcaniorum; titkdrszoba. It. segreteria. Wagn. (Du C. al. s.); mdsodik vdlto. Art. D. 1840. Secundum possibilitatem, pro
virili parle, pro mea facultate ; lehetdseg szeCf. Sulp. Sev. de S. Mart. 2., 1.; Paul. Nol. p. 59.
2. Secunda, , signum negligent!*, rint. kepest. Wagn.
Ep. 32., 16.
Securare aliquem, (Du C.) securum
1. Secretarius, i, minister ab arcanis (Du C. al. s.); rossz osztdlyzat, szekunda.
(Fore.); titkdr. It. segrelaro. Gall, secretaire. Jokai Mire Megv. I. 65. prosodia, pensum, la- reddere, consolari; vigasztalni, megnyugBod. Un. Hist. Trans. 471. Valentinus Rade- bor, vocabularium s a konyha-latin mas is- tatni. Pel. Serm. Nos ergo charissimi debecius,. qui fuit fllius MathaBi Radecii Gedanensis mert kifejezeseit, mik kozott a secunda mus deo gratias agere, qui nos sic securat in
Secretarii, factus primum professor Claudio- tertia scarcer* el^giranyado delejtukepen morte per angelum de quo dicit: Ecce ego
poli Anno 1622. Cod. Dip. Arp. V. 120.
szolgalt.
mitto angelum meum. Hiem. 8. h.
2 Secretarius, i, in schola, qui improSecunda morum classis, e moriSecuratio, (DuC.)tuitio, cautio; biztobos discipulos notabat; vetkes tanulok fol- bus non sufficiens; szekunda, mdsodosz- sitds, megbizonyitds. Pel. De s. Magdalena.
tdly. Kass. P. P. I. 179. ob dimissos propte- s. IV. c. 2 : Piissimus Deus dilexitMagdalenam
jegyzoje. Szaz. XXII. 563.
Secretarius cabineti, aul* a secre- rea a scholis publicis aut secunda morum certitudinalis securationis causa.
Securiger, miles securim gerens; bdrtis; udvari belsd titkdr. Kass. P. P. I. 139. classe notatos filios . . .
Secretarius cancellarius lo- Secunda praBsentis, secunda dies doskatona. Thorn. Archid. Hist. Sal. 351.
76
Sectirlsai-e
I. Sedes
Sedes sacira, sancta
habebant autem quadraginta millia securige- 104. an. 1349 : macellum seu sedem, in qua Held szek. Verancs. II. 287. Genus mediocre
ros, qui praeibant exercitum sylvas caedenles carnes vendunt.
Siculorum, quod lofew et agzaz, ut singulse sevias sternentes.
4. Sedes, is, paries Transilvanise, quae des habent sua nomina talia, a primis avis
Securisare, cavere integrilati, conser- in partibus aliis Hungarian comitatus dicuntur; suis, populis scitis deducta, tali nomine appelvare integram rem ; biztositani. Proj. Leg. szek, megye. Verancs. II. 286. Universa . . . lati sunt. Ad hoc juxta ordinem gentis et geCiv. 283. indilate substantiam orphanalem se- Siculia seplem sedes continet. Nomina se- nealogiae denumeratione ex alto, judicalium
curisent. Kass. Jur. Civ. I. 98. securisata dium (quas alio nomine alibi comitatum vo- sedium juris administrate pertinet.
praevia residua fallimentarii substantia.
cant) Udvarhely, Maros, Aranyos, Sepsy, OrSedes iudiciaria civilis, et crimiSecurisatio, actus cavendi, conser- ban, Cyk cum Gergyo. Bod. Hist. Un. Trans. nalis, forum ad res civiles et capitis diiudivandi; tuitio, cautio; biztositds. Proj. Leg. 464. Michael Toldalagi Sedis Siculicalis Ud- candas; megyei torvenyszek. Kass. Prax. I.
25. Habet (Comitatus) pro administranda iustiCiv. 283. quam si cura, de substantial securi- varhelly capitaneus.
satione interimaliter, quippe usque adventum
Sedes apostolica, (Du. C) sedes di- tia suas Sedes Judiciarias civiles et crilegalis testimonii prospiciendi, locali Judici et gnitas, tribunal, ecclesiae maiores, seu quod in minales, Fora item iudiciaria Vice-Comilum
Notario delata fuerit. Art. D. 1840. p. 76.
iis episcopi sederent in thronis, seu quod eset Judicum Nobilium exercet ilaque Jurisdictio1. Securitas, (in Cambialibus), cautio sent Apostolorum sedes. Romanus Pontifex. Id. nem civilem et criminalem.
Sedes iudiciaria comitatus, fo(ap. Fin. al. sensu); (Du C. vadimonium, flde- quod Hung, apostoli szek. S. de Kz. Chr. A.
iussio); fedezes. Ger. Deckung. Art. D. 1840. 2., 7. Vult sedes Apostolica, ut Pagani Chri- rum comitatus; megyei torvenyszek. M.
Bel. Geogr. 501, Forum Nobilium imum, parp. 86.
stianis sint subiecti.
2. Secnritas, (DuC. 1.) flrmitas; bizSedes brachiata, sella brachiata, lo- tim Dynastae, in caussis hominum ad glebam
tositek. Garantie. Ra6. Mon. SI. VII. 44. an. ricata; karos szek. Ger. Lehnstuhl. Arch. adstrictorum, partim Judices Nobilium et Vice1036: si ... ullus heredura . . . hanc secu- Rak. VIII. 347. Sedes ligneae brachiatae Comites, in caussis Nobilitatis et quidem in
quolibet Comitatu, adperiunt. A quo provocaritatem corrumpere tentaverit, componat... novae, sine obducturis Nro 6.
Sedes calculatoria et rationa- tio fit ad Judiciariam Comitatus Sedem
Cf. Ulp. Dig. 27.. 4., 1 fin. Ammian. 17., 10.;
Symn. Ep. 10., 43 fiin.
ria, rovancsoldsi szek. It. scontro. Germ. et inde ad Tabulam Regiam ac Septemviralem.
Securiter, pro: secure; biztosan. Skonlrirung. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 464; initio
Sedes judiciaria regise MajestaLjub. Mon. SI. XVII. 3. an. 1419: ducati. . . decembris... sedes calculatoria et ratio- tis, serius: tabula regia judiciaria; kirdlyi
itelo tdbla. Ger. Konigliche Tafel. Hajnik Perportentur . . . securiter Scutarum.
naria celebretur.
Sedecima, species tributi; tizenhatod.
Sedes capitalis, iudicium summum; jog. 54.
Fej. Jur. Lib. 298. (Leop. 1701.) Episcopi et fdtorvenyszek. Ger. Obergericht. Verancs. II. Sedes macellinaB, macellum; meAbbates subordinatis Parochis annuatim . . . 288. Ibi tandem misso legato mittitur ille, szdrszek. Kov. Form. St. 31. quod eaedem
sedecimas . . . conferant.
cuius causa agitur, ad sedem vaivodalem, le- domus et sedes Macellinae procul dubio per
Sedecimale, media pars decumse; fel- gatus ibi proponit, qualiter causa ilia incepta ipsum Ef. F. decisae abruptae, dissipata3 et in
tized, tizenhatod ado. Kronst. III. 599. Fjp. et a prima sede ad sedem capitalem per terram prostratae haberentur.
Sedes Metropolitana, forum archiSzam. 123. Restant XX sedecimalia deserta modum appellalionis et inquisitionis deducta
anno ut supra.
sit eo, et quale iudicium illi sedis assessores episcopi; erseki torvenyszek. Opin. Deput.
66. Appellata a Sedibus Dicecesanis ad SeSedecimusmet, ratione Hungaricae de ea judicaverint et edixerint.
linguae formatum vocabulum; unus cum deSedes censuralis, tribunal rationi- dem Metropolitanam, ac abinde ad Sedem
ceni aliis; tizedmagdval. Cod. Zi. I. 318 : bus dispungendis; szdmvevoszek. Tisztb. Ir. Primatialem, aut Sede hac vacante ad Judieodem die.. .-Donk contra Emericum... sedeSedes confessionalis, sedes, ca- cium Primatiale, per Suam Maiestatem Sacracimusmet debet prestare sacramentum.
thedra audiendis confessionibus; gyontato- tissimam pro more delegandum, in casu difforSedere, (Du C. 5.) nude ponilur pro se- szek. Stat. 104 : In quavis Ecclesia sit sedes mitatis utriusque Fori Sententiarum patebit.
dere in sella episcopali; puspdki szeken Confessionalis commoda.
Sedes oeconomiea, forum ceconomiulni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. Sedes consistorialis, V. Consisto- cum : gazdasdgi szek. Gorvt. Msz.
rium 1. Torvl. Msz.
Sedes paiatinalis, V. Palatinale
p. 89.
Sedere ad banchum, iudicem esse;
Sedes criminalis, V. Criminalis iudicium. Torvt. Msz.
torvenyt iilni. Ljub. Mon. SI. HI. 252 : qui sedes. Torvt. Msz.
Sedes parlamantaria, forum consiSedes decem Lanceatorum, sze- lii publici; orszdggyiilesi torvenyszek. Ker.
erat a comite umquam volebat sedere ad
pesscgi tiz Idndzsdsok szeke. M. Bel. Prodr. Nap. 20. sedes parlamantariae secundi orbanchum, nee ius . . . lenere.
Sedere ad mensam, accumbere, ac- 85. Dividitur is (Comitatus Scepuesiensis) in dinis adsessor.
sedem Maiorem seu Inferiorem et superiorem,
Sedes personalitia, V. Sedes Tacubare ; asztalndl ulni. Wagn.
Sedere ad ordinem ville, in ipsa quae alias Decem Lanceatorum adpellatur. vernicalis, distinctum a tabula regia forum;
villa habitare; a kozsegben rendes lakoSedes delegatorio - extraordi- szemelynoki szek. Tisztb. Ir. Hajnik Perhelylyel birni. End. p. 462. (Alberti Prsepos. naria, tribunal extra ordinem delegatum; jog. 96.
Sedes pra3dialis, forum praediale Cf.
Libertas an. 1243 : 3.) fabri, carpentarii. . . kulon kijelolt torvenyszek. Funda David.
qui ad ordinem ville nonsedent, sed in F2. IV. supplices ad Excelsam Sedem Dele- Praedialis. Egyhdzi nemesi szek. Torvt.
Msz.
curia aliorum residendo querunt victus . . . gatorio-extraordinariam confugimus.
Sedes districtualis, forum distriSedes primatialis, forum primatis
duodecim denarios .. . persolvebunt.
Regni Hungariae; primdsi szek. Torvt. Msz.
Sedere iudicium, ius dicere; tor- cluale ; keriileti szek. Ker. Nap. 357.
Sedes dominalis, forum dominale;
Sedes rea3dilicatoria, V. Sedes
venyt ulni, birdskodni. Fjp. Szam. p. 89.
an. 1388: sedimus iudicium secundum uri szek. Ger. Herrenstuhl, das herrschaft- electoria.
mandatum regis.
liche Gericht, Patrimonialgericht. Kass. P. P.
Sedes restauratoria, locus, in quern
Sedere post fornaeem, aetatem I. 326. processum ad regulationem territorii conveniunt ad restaurandos magistratus; tisztignave domi agere; kdlyhdt drizni, tetlen- T. eiusdem coram concernente Sede domi- ujito szek. Jogt. Eml. II. 1. p. 134. Jos. Repr.
kedni. Wagn. et passim.
nali motum. Ker. Nap. 121.
22. Art. Dicet. Pos. 75. singulo Triennio vel
1. Sedes, (Du C. 1.) forum, tribunal; torSedes electoria, V. Sedes restaura- etiam citius necessitate mutationem quampiam
venyszek. Pfahl. Jus. Georg. CVIII. Judex, toria; tisztvdlaszto szek. Jogt. Eml. T. II. in Officialibus instiluendam exigente; Sedes
qui causam migrandi discutiebat, Sedes erat 1. p. 164: supremus Comes sedem electo- Restauratorias indicere ac Canditatos cum
nobilitaris; Colonus coram ilia . . . causam riam sive reaedificatoriam indixerit. priore Vice-Comite idoneos quatuor e Statu
Nobilium proponendos istiusmodi Restauratiocomprobare debuit.
Szirm. Glos. 76.
2. Sedes, is, (Du C. 2.) ecclesise dictae
Sedes imperatoria, aula imperato- nem celebrare teneantur.
maiores, ecclesia cathedralis; szekesegyhdz. ris; csdszdri szek. Verancs. IV. 48 : indeque
Sedes sacra, sancta, forum ecclesiaSzek. Okl. I. 1.
ad sedem nostram imperatoriam ire deli- sticum, consistorium; szent szek. It. consistorio. Ger. Consistorium, Chorgericht, Kirchen3. Sedes, laberna macellaria (Du C. al. s.); beravimus.
(meszdr)szek. ;.Ger. Bank. Sup. An. Sc. II.
Sedes iudicales, forum, tribunal; rath. Kass. Prax. I. 25. Obiecta religionaria et
Sedes sacrosaneta romana
Sedria district uum
Sella appodiacea
ecclesiastica v. g. cultum divinum et exercitium driam Comitatus revisum. Ib. J. 327. Senten- dati sunl Zolakis, seimenis, turnagiis, curciis
religionis, transitum ex una retigione ad aliam, tiae Sedriae Comitatus.
et sasaggiis, qui nos associati sunt in valedotationes parochiarum et ecclesiarum respiSedria districtuum, forum districtus; diclione Turcarum imperatoris, eundo ad cucientia, executiopes sententiarum Sanctae Se- keruleti torvenyszek. Opinio. Deput. 29. In riam et inde redeundo . . . tall. 180.
dis etc. Torvt. Msz.
Districlibus Jazygum el Cumanorum, Oppido- Seinoretus, idem ac seignoretus, doSedes sacrosancta romana, V. rumque Hajdonicalium univcrsae civiles Causae. minus ; ur. It. signer. Cod. Dip. Arp. Cont.
Sedes Apostolica. Cod. Dip. Arp. Cont. IV. porro quoque coram locali Magislratu qua pri- VI. 126. Seinoretus clericus, qui mecum erat,
10. Sanctissimo patri domino Gregorio Sa- mae Instantiae Foro suscitabuntur et definien- amisit duos mantellos.
crosancte Romane Sedis summo Pontifici. tur, quae in via appellationis, (intermedia capi- Seire, reambulare; bejdrni, kitudaSedes scholastica, tribunal scholae; tanei Districtualis Sede apud Jazyges et Cuma- kolni. Jogt. Eml. T. I. p. 178: Omni anno seiskolai szek. Ger. Schulstuhl. Bek. Debr. f8- nos pro future sublata) ad Sedriam Distri- mel Metas in omnibus vicinitatibus reambuisk. torv. 10. 153. iuro . . . in sedibus scho- ctuum, abinde vero in casu Legis ad Supre- lent, adiunctis sibi. . . Junioribus, ut et ipsi
lasticis absque favore . . . iustitiam adminis- mum Palatinale Revisorium Judicium dedu- Metas terraneas Seire addiscant.
traturum.
centur.
Seisire vel Saisire, occupare, (Du C.);
Sedes spiritualis, Forum SpirituSedria dominalis, V. Forum do- birtokba venni, elfoglalni. Uj. Magy. Muz.
ale quod v. Szegedi Rubr. Pars. III. p. 10.
minale.
III. 194. Nee nos nee ballivi nostri SeisieSedes statarialis, iudicium militare;
Sedria particularis, sedes iudicia- mus terram aliquam, nee reditum pro debito
rogton itelo tdrvenvsze'k. Standrecht. Torvt. ria ; alszek. Jogt. Eml. T. I. p. 290.
aliquo quamdiu catalla debitoris sufficiunt ad
Msz.
Sedrialis, ad Sedriam pertinens; tor- debitum reddendum.
Sedes tavernicalis, tribunal locum- veny szeki. Pfahl. Jus. Georg. II. 112. per
Seiugalis, sejugis, sejuges; hatfogatu.
tenentis regis; tdrnoki szek, kirdlyi sze- Sententiam Sedrialem sub praesidio Com- Ger. sechsspannig. Beng. Ann. Erem. Coenob.
me'ly vis eld i szek. Tiszt. Ir.
missarii Regii in re urbariah ad dictum Comi- 509. praecedente numeroso equitatu et illuSedes vaivodalis, Sedes yaivo- tatum delegati anno 1769. latam. Kovy El. strissimorum Praesulum ... sejugalibus longo
da3, tribunal, forum Vajvodae; vajdaszek. 714.
ordine carpentis.
Verancs. II. 288. Quod si quis partium litiganSelamet, praestationis genus; revado.
Sedriarius, 3., ad sedriam pertinens;
tium tali judicio judicis non contentus fuerit, torvenyszeki. Szaz. XV. 408. protocollum Tract. Comm. 3. mercatoresque in portu Ottopotest ad diem statulum ad sedem judicia- sedriarium judiciorum et congregalionum mannico ob felicem navis-adventum, prout
riam appellare maioris causa justiciae requi- marchalium.
etiam aliae Ottomannici Imperii amicae natiorendae; inde rursum ad sedem primariam,
Seducere, corrumpere mores, corrupte- nes praestare solent, pro consuetudine Selailerum unde ad sedem vaivodae. Sed jam in larum illecebris irretire; fe'lrevezetni, elcsd- met dicta, trecentos asperos, id est tres floresede primaria opus est mcrcedem et sumptum bitni. Wagn. Cf. Tertull. adv. Marc. 2., 3.; nos et quartam thaleri partem exsolvant.
1. Seldenarius, (a germ, seldener, seldappellationis judicibus actor vel reus, per quern Augustin. Conf. 2, 3 med. Tract, in Joann.
ner ex selde, selide, selida, salithea, dofit appellatio, deponere. Ibi tandem misso le- 29; Civ. Dei. 14, 11 fin. et passim.
gato, mittitur ille, cuius causa agitur, ad seSeductio, in errorem inducere, corru- micilium) inquilinus; zseller. Ger. Hausler.
dem vaivodalem, legatus ibi proponit etc.
ptio ; felrevezete's, elcsdbitds. Bene Pol. 69. Urk. Sieb. 1. 77. ar. 1248. Seldenarius . . .
Sedes valedictoria, sedes, qua occa- Cf. Tertull. adv. Marc. 2, 2 fin.
habens pecora pondus et dimidium . . . persione magistratus se magistratu abdicabant;
Seductor, corruplor, sollicitator; csd- solvat. Cod. Dip!. Arp. Cont. X. 144.
2. Seldenarius, i, mercator (ex Saxon,
tisztlemondo szek. Jogt. Eml. T. II. 1. p. bito. It. seduttore. Tisztb. Ir. Cf. Augustin.
313 : nee secus sedes valedictoria pro re- Tract, in Joann. 29. in Psalm. 63,15 : Gloss. sclde, sedile); boltos. Kaufmann. Par. Pap.
Selectio, res ad domum instruendam
signandis officiis celebrari possit.
Philox.
Sedilis, e, ad Sedem (Siculorum) pertiSedula, (Du C.) schedula, liber; konyv. pertinens, ornatus; felszereles. Ger. Ausstafnens ; szeki. Szek. Okl. I. 148.
Batty. Ger. 101. Quartae sedulae ex more firung. Rak. On. 15. Uno vehebamur carpento
mater, soror et ego, cum selectionibus gySedis iudex, iudex nobilium; szolga- terminus fiat.
biro. Ger. Sluhls-Richter. Nagy. Jus. Trans.
Segator, (DuC.) qui ligna caedit; fa- n3cei.
Seiectivitas, facultas seligendi; szaSax. 178.
vdgo. It. segatore. Rac. Mon. SI. XIII. 77.
Sedlerius, i, V. Jobagio. Ex. Slav, se- an. 1348.
bad vdlasztds, szabad tetszes. Georch. H.
deti (sedere, possidere, sessio) sedlak (rustiSegatus, 3. sectus; kivdgott. It. segare. T. III. 108., 114.
cus, mansionarius); jobbdgy. Cod. Dip. Arp.Ljub. Mon. SI. XII. 300. an. 1419 : detructis Selectivuni ius, ius seligendi; vdloCont. XI. 502. Ceterum concessimus eis, qui- pontibus et evulsis palis sive segatis.
gathatdsi jog. Torvt. Msz.
cunque ex eisdem populis nostris jobagioSegestratim, recte: sequestratum, seSelectivus, (obligatio), potestatem elinem seu sedlerium de Polonia vel de aliis paratum ; elkulonitett. Batty. Leg. I. 385. gendi pra;bens apocha; vdlasztdst engedo
terris ad se duxerint nee ipse racione sui sed- Priv. an. 1024. Et sicut ad ipsum Monaste- kotelezveny. Kovy. El. 458. Si nee specialis
lerii nee Jobagio nobis vel Comiti suo servire rium devotionis affectu segcstratim propter hypotheca nee selectiva est obligata, nee pevel debitum solvere teneatur.
cuniam potest vel vult dare debitor.
religionis disciplinam devote servandam.
Sednicus, V. Satnicus. (Du C.) Diocl.
Selectus, i, alumnus peregrinarum acaSegregabilitas, separatio, seiunclio;
Regn. SI. 290. Unaquaque autem in Provin- elkulonites. Batty. Ger. 152. quo segregabi- demiarum doctrinis perpolitus; azon tanulo,
cia ordinavit . . . Supanos i. e. Comites . . . litas hominum ab hominibus discretioque ju- ki kulfoldi egyetemre szerzett kepes-itest.
et Sednicos i. e. Centuriones.
mentorum a jumentis . . . manifestaretur.
Szaz. XXII. 564.
1. Sedria, sedes iudiciaria; torvenyszek.
Segregatores argenti, ezust vdSelenum, Selenites; holdko. Szaz. IV.
Bel. Comp. Hung. Geog. 38. caussae nobilium laszto. Juriev. Jur. Met. 47. Liquefactores 678. Unum pelvim satis grandi cum costis
aliquae apud iudices nobilium, alia coram vice montanistici . . . 5-o. Segregatores Ar- de argento cum armis Domini Slephani barComite examinantur, a quibus ad sedem iudi- genti (Treiber) qui in speciali furno (Treib) berio de smalto factis et bochale de argento
ciariam, sedria etiam vocatur, ab hac vero vel argenlum a stanno aut plumbo segregant.
similiter pro ipso pelvi de argento albo et
ad tabulam districtualem vel regiam in pluriSeguire, sequi; kovetni. It. seguire. cum parte deaurata cum seleno.
mis causis confugere . . . licet. Pfahl. Jus. Han. Mon. Jur. II. 300 : nullus . . . de sequaSelexata, as,- (salisata) lapidibus strata
Georg. 318. Kass. Jur. Civ. I. 112. Kovy. El.cibus, qui sua sponte seguiendo civitatem via ; kovezet. Ljub. Mon. SI. V. 245.
812.
Sella, equitum instratum, ephippium;
exiverunt.
2. Sedria, sedes iudiciaria iuratorum in
Segus, i, sebum (Du C. al. s.); faggyu. nyereg. It. sella. S. de Kz. Chr. I. 4., 1.:
scholis roformatae religionis; eskudtszek a It. sego. Ljub. Mon. SI. I. 219.
facta congerie ex sellis iuxta murum iussit inreformdtus egyhdz iskoldiban. Passim.
Seimenus, i, (a turcico Sejmen) a ser- cendi sellas ipsas.
Sedria comitatus, forum comitatus; vitiis palatii v. auke Sultani dispositum agmen
Sella appodiacea, sella brachiata;
megyetorvenyszek. Germ. Comitatsgericht. ita dictorum Janicsarorum; a palota szolgd- tdmldssze'k. It. sedia a bracciuoli. Ger. LehnKass. P. P. I. 326. processum ... coram con- latdra kirendeltjancsdr csapat. Verancs. stuhl. Arch. Rk. VIII. 326. Duae sellae appacernente Sede dominali motum et per Se- V. 244. Ex eadem pecunia maiestatis caesareae diaceae rubrse.
76*
boi
Sella manualis
2. Semiluna
Sella manualis, sella gestatoria; gya- liter solvere . . . teneatur. Cher. Jus. Eccl. Marca? et Sexagenaa, nam ut vidimus 120grossi
loghinto. Ger. Tragsessel. Arch. Rak. VIII. II. 18.
intrabant Marcam atque adeo Grossi Bohemici
346. Manualis Sella pro portandis PodaSemialter, (DuC.) unus dimidiatusque, hac vice duplo majores erant Hungaricis Carogrieis.
sesquialter; mdsfel. Rak. On. 223. semial- linis, si eandem marcam in usu habebant. Et
Sella portorla, sella gestatoria, baiu- tero die Diepi transacto. Kass. Jur. Civ. I. hinc factum est, ut in Diplomatum contextu^
latoria ; gyaloghinto. Lzb. Cod. Med. T. II. 155.
Marcis et sexagenis, Species Grossorum ad227.
Semiasinus, leviter eruditus; fel- iungeretur. uti in Sigismundi R. H. adparet.
Sella reclinatoria,sella brachiata, lo- szamdr, miiveletlen ember. Szamosk. II. Fiebat etiam computus per Semifertonq^
ricata; tdmlds szek. Diar. Com. II. 19.
14. Plerosque . . . alebat. .. monaulas, cho- Item quia 1/io Marca denotat lotonem, etiam
Sella3 maiores; teveteher. Tor. Par. raulas, sacerdotes ad sacra decantanda apprime hoc nomine computatum est.
1892. p. 433. Zegnanbassi = sellarum ma- vocales, caetera semiasinos.
Semiflorenus, florenus dimidius; fel
iorum = one rum camelorum ae mulorum
Semicanttiarus, i, dimidius cantha- forint. Bel. Comp. Hung. Geog. 31. Moneta in
praefectus.
rus; quaterka (a Bacskaban). Teutsch. Hungaria sequens est in usu : 7. SemifloreSellare, (DuC.) sternere, insternere Schulord. I. 77: absit et helluatio atque semi- nus, 30. cruciferos valens.
equum ; felnyergelni. It. sellare. Gall, seller. cantharorum evacuatio.
Semifluidus, 3., felig folyekony.
Anonym.
Semiblaveus, 3., semicaeruleus ; fel- Alexy. 7.
Sellarius, i, (Du C. 4.) sarcinator cori- kek. Tor. Tar. 1887. p. 184.
Semigeneralis, (synodus); fel egyearius; bdrondos. Ger .Taschner.Jab. Conscr.
Semi-Catholicus, fel-katholikus. temes. Lampe. Hist. Eccl. p. 389: Anno . . .
Sellator, (DuC.). V. Sellarius. Kronst. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. p. 193. po- 1646. Thokainum semigeneralem ... Sjno1.184. Monm. Comit. Trans. II. 183.
tius se transiturum ad integram et vere Ro- dum . . . ad sopiendas . .. indici oportuit.
Sellicapa, apex, pila sellae equestris; mano-CathoIicam, quam ad Semi-Catholi- Bod. Hist. Eccl. II. 289.
nyeregkdpa, nyeregfo. Ger. Sattelkopf, Sat- cam seu Lutheranam.
Semigigas, felorids. Gall.demi-gigant.
telknopf. Schlag. 1401.
Semicentenarius, 3., felmdzsds. Ger. Halbriese. I. Bet. Comm. III. 231. Qui staSelliferi, quorum erat dominis sellas Ger. halben Zentner schwer. Ac. Com. Sopr. tura semigigas in prasentia consiliariorum
praebere; nyeregadok. Ger. Sattelgeber. p. 22. Alii cum summo et mundi scandalo to- ingenti cum clamore . . . ita principem ApaTor. Ta>. 1893. p. 27. Phahl. Jus. Georg. taliter denudati, per plateas Civitatum, alliga- flum alloquitur.
XXVIII.
tis (pudor vetat dicere, sed res exigit) ad naSemigrossus, V. Poltura. Bel. Comp.
Sellipar, is, sellarum opifex: nyereg- turalia semicentenariis lapidibus circum- Hung. Geog. 30. Moneta in Hungaria sequens
gydrto. Sattler. Szek. Okl. III. 206. Tor. Tar. ducti.
est in usu: 4. Poltura seu semigrossus,
IX. 171.
Semicinctium, (DuC.) prsetenta ven- duarum grossicularum valorem habens.
Selliparus, V. Sellipar. Fr. Lib. Rt. I. tri castula, quam nos tablier dicimus, quod
Semihorarius, 3., ad semihoram per83. II. 109. selliparis Budensibus pro refor- tabuhe formam referat; felov, borkoteny. tinens ; felorai. Severin. Prsef.
macione oclo sellarum.
Szentiv. Curios Misc. III. Eventus Memora- Semihorologium, semihora: felora.
Sellipendium, perse ab utraque parte biles . . . Saeculi 1. ... 10. Pauli sudaria et Bod. Hist. Un. Trans. 415. Hora circiter sesellae dependentes, bisaceium; temerig, dltal- Semicinctia tactu ac Petri umbra plurimas ptima in semihorologio Palatium iterum ex
veto. iszdk. It. bisaccia. Ger. Quersack, man- Sanationes faciunt. Cf. Petr. Sat. 94., 8.; Isid. mandato Principis repetunt.
lelsack. Kov. Form. St. XXVII. Sellipendium Orig. 29., 33.
Semiieiunium, felbojt. Cher. Jus.
themeng.
Semicircularis, semi rotundus, semi Eccl. II. 136. Jejunia hebdomadalia autem vel
Semassis, idem ac Sarmentitii, quod circulatus; felkoralaku. It. semicirculare. Bel. abstinentise aut Semiieiunii dies nuncupanvide.
Comp. Hung. Geog. 62. Barsiensi et Comaro- tur illi, quibus carnium usus quidem velitus
Semel aut bis, semel iterumque; miensi ab ortu et meridie forma semicircu- est, sed refectio turn diurna turn vespertina
fjyakran. Wagn.
lari incingitur.
admittilur. Cf. Tertull. adv. Psych. 13.
Semel pro semper, in perpctuum ;
Semicircumferentia, 33, dimidiatus Semi-invalidus, 3., vix viribus polegyszer mindenkorra'. Pfahl. Jus. Georg. circuitus, semicircuitus ; felkeriilet. Szentiv. lens ; felig rokkant. Ger. halbinvalid. Rel.
II. 123. quam et focalis Lignationis beneficio Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 4.
Dep.
semel pro semper removeantur.
Semicupium, (Du C. cupa brevior);
Semi-Judseus, qui nonnullas caarimoSemela, simila, panis similaceus (ap. felfurdo. Ger. Halbbad. Bene Med. II. 12. in nias Judseorum seqtiitur. V. Sabatista; felDu C. alio sensu); zsemlye. Kronst. II. 250., quo casu balneum tepidum, semicupium ex zsido. Szentiv. Curios Misc. III. Contin. Sy252., 361., etc.
aqua lepida . . . utilissimum est.
nops. Chron. 823. Michael Balbus Imperator
Semella, ae, (Du C.) panis parvus inteSemidecima, se, (Du C.) quae a decima primo quis et qualisnam esset, aperit, nempe
ger siligineus ; zsemlye. Kronst. I. 279.
ad quintum numerum reducitur; a tized hu- Semi-Judaeus, impius, hostis Literaturae. Cf.
Semellarius, 3., ad semellas pertinens; szadik resze. Kuk. Jura I. 192. an. 1434 : Hieron. in Jesaj. 1., 2., 20.
zsemlyeliszt... Kronst. III. 279: pro cribro semidecime, id est vigesima pars decimarum.
Semi-Judaismus, doctrina et coetus
semellario.
Batty. Leg. HI. 419. au. 1434.
sabatistarum. V. Sabatista; szombatosok
Semen, (Du C.) progenies dicitur maris,
Semidigitus, 3., semidigitalis; fel- valldsa. Czvit. Spec. 114. in Arianismum, deposteritas vero mulieris in iure Hungarico; ujjnyi. Ger. halben Finger breit. Kat. Hist. inceps, Socinismum et semi-Judaismum
ivadek. Samb. Tyrn.
Reg. I. 322. Posterior fascia uno semidigito prolapsus.
Seminis defectus, exstinctum genus strictior est.
Semi-Judaizans, Semi-Judaizantes divirile; magvaszakadds. Ger. Austerben des Semiepiscopi, V. Praelati Nullius. cuntur sectatores cuiusdam religionis sectaB,
Geschlechts. Samb. Tyrn.
Semi-evolutus, 3., nondum adultus; cuius confessio hebra333 confessioni similis
Sementivus, 3., semina procreans; felig kifejletf. Imre Phil. 240.
est; zsidozo, szombatos. Bod. Hist. Un.
magtenyesztd, Szentiv. Cur. Misc. Dec, III. Semiexul, adj. paane exsul; felig szdm- Trans. 861. Eius adstipulatores litulo contuP. HI. 16. cum tamen in illis, qua? ex semine uzott. Phil. Callimachi vita p. 443. apud melioso Semi-Judaizantium passim tratantum crescunl, vis sementiva loco uni veterem amicum Vilnae occultatum semiexu- ducti sunt.
illigata sit.
lem fato Cessisse.
Semilateralis, 2., ad unum latus perSemestralis, scmestris; felevi. Moln.
Semifama, dispersa fama; V. s. Ami- tinens; egyoldali. Abeles. 10.
Patv. 29. In Mililaribus et Commissariaticis hi clari; elterjedt hir.
Semi-latine, aliquid latine; felig-medtermini occurrunt: Semestralis, sex et BiSemifatus, pro: semifatuus; fel- dig latinul. Corp. Gram. 114. Semi-latine
mestralis, duorum mensium spatium signi- bolond. Georg. Sirm. I. 86. quia nugax valde loqui.
ficat.
pauper quasi semifatus vel furibundus iste
1. Semiluna, luna dimidiata ; felhold.
Semestraliter, per intervalla seme- Bossnak Mathias. Tor. Tar. 1888. p. 388.
Numi Hung. 79.
stria ; felevenkent. It. semestralmente. Ger.
Semif erto,onis, dimidius ferto; felferto. 2. Semiluna, lunae dimidiatae formam
halbjahrig. Kass. Jur. Civ. I, 50. ut obveni- Sim. Num. 65. Ipsaa tamen apud nos vix un.- habentia externa munimenta ; felhold alaku
entia quidem ab eadem Iniemsum semestra- quam aBquali numero constabant grossorum vertgdt. Szentiv. Curios. Misc. 358. Semi-
Semilunium
Seminodus
Sempiternaliter
605
lunae differunt in hoc a Ravelinis, quod hi nascitur; kerti vetemeny. Martonf. 183.
Semirasura, pars semirasa ; felig bctiant inter duo propugnacula et alis careant; Item universa seminatura hortilia quam- retvdlt resz. Knauz. M. E. Str. 1. 267., 296.
illae vero ex adverse propugnaculi construan- plurima valentes fl. 25.
servos refractarios in semirasura capitis
tur et habeant alas, sed sine vallo et lorica.
Serniiiodus, i, felcsomo. Thok. Diar. condemnat.
Semilunium,V. Semilunal.felhold. II. 330. Item aliud frcenum ex bagaria una
Semi-repletus, semi-plenus; felig
Schlag. 59.
cum antilena argento deaurato obductum, per megtoltdtt. Hist. Nat. 54. Rana arborea inlra
Semilulheranus, V. s. Lutherani formam seminodorum.
vitrum aqua semi-repletum pro specie quaSeminumizma, quarta pars cruciferi, darn barometri adhibetur.
Bigidi. Szilady A. Irodtort. Kozl. VI. evf. I.
obolus; filler, felpenz. Arch. Rak. VIII. 354.
Semiretractilis, quod ex parte retrahi
f. 91.
potest; felig visszahuzhato. Ger. halbzuriickSemimedicus, medicus artis suae pa- Item unum seminumizma.
rum peritus ; kuruzslo. It. ciarlatano. Germ.
Semioculus, (auctore Battyano Hun- ziehbar. (Alexy) 6.
Quacksalber. Verancs. IX. 285. nee. mulier- garica phrasis est, unum oculum dicimus semi
Semiruber, felpiros. Ger. halbroth.
culas, quas nostri Pannones noctivagas et semi- oculum, felszem ; monoeulus, fclszemu me- Archiv. Rak. VIII. 317.
dii oculi homo audit. Batty. Leg. T. II. 113.
Semirubeus, 3. V. Semiruber. Tor.
medicas vocant.
Seminarialis, ad seminarium perti- (Deer. St. Ladisl.) si servus sex denariorum Tar. 1887. p. 184.
nens ; kepezdei. Kass. P. P. 132. aut in se- precium furatus fuerit: careat oculis, si minus.
Semiscolaris, leviter eruditus; felsemioculis. Pfahl. Jus. Georg. furtum minus mivelt, felig iskoldzott. It. semidotto, semiminariali Cleri iunioris educatione.
Seminarista, ae, alumnus seminarii; altero tantum lumine (iuxta stylum curialem scolastico. Ger. halbgelehrt. Georg. Sirm. 1.,
kispap. Szaz. XVIII. 172.
36. attamen non perilus erat, sed semiscolasevi illius semioculo) luebatur.
Seminaristicum, prseslatio, quam
Semiopacus, 3., minus pellucidus; fel- ris erat.
episcopus ad sustentanda seminaria alumno- homdlyos. Szentiv. Curios Misc. 284. aut igi- Semisericus, subsericus; felselyem.
rum a beneficio ornatis exigere potest. Kon. tur ilia ipsa materia seu subiectum constabit Ger. halbseiden. Arch. Rak. VIII. 310., 330.,
Egjh. 283. Az u. n. Seminaristicum vagy ex corpusculis semiopacis.
348.
Alumnaticum oly addnem, melyet a piispok
Semiotica, ae, doctrina de signis; jegySemisphsericus, formam dimidiatae,
a tridenti zsinat hatarozata alapjan legalabb tudomany, jeltan (okleveltan resze). Wal- dimidiae sphaerae referens; felgombalaku.
ket kaptalanbeli es k6t egyeb a varosi clerus- laszky 317. Semiotica de Chrismis. Szaz. XX. It. emisferico. Fej. V. 1., 30. ex parte autem
bol kiszemelt tag meghallgatasa utan a pap- 765.
opposita visitur crux geminata, stipes longior
noveldek alapitasa tekintetebSl a megyej6ben
Semipaganus; felpogdny. Georg. habens coronam lauream, in basi utrinque
levo javadalmasokra rohat.
Sirm. 1., 56. et in arche Nandor-Albensi et in semisphaerica.
Seminaristicus, 3., ad seminarium Sabach semipaganos suos intrare cogebat.
Semisse, (Ablat. a semis, issis ap. clasperlinens; kepezdei. Nill. Symb. p. 687: In
Semipapista, a?, qui nonnullos ritus sicos) media parte; felereszben. Szamosk.
comparationem librorum pro erigenda dioece- ealholicorum ampleclitur; felpdpista. Szil. I. 111. Nam stemma paternum lupus fuit, sesana vel seminaristica bibliotheca locali Regi Magy. Kolt. T. I. 320.
misse sui P. ternis collibus emergens.
omni anno dabuntur 50 fl.
Semiparalyticus, qui tantum ex
Semistultus, felbolond. Ger. Halbnarr.
1. Seminarium, domus, in qua futuri parte paralysi est affectus; felig benult. Bene Vern. Psych. 215. Semistulti (Felbolond), qui
sacerdotes educantur; kepzo, papnoveld in- Med. IV. 124.
singularia sensa adsectantes, ut inter conlributezet. Kass. P. P. I. 132. partim in erudienda Semipecia, 33, dimidia pars; feldarab. les sibi nomen pariant, ab eo, quod naturale et
formandaque in seminariis theologicis iuven- Tor. Tar. 1887. p. 173.
communi usu sacratum est, recedunt, persuasi
Semipelagianus, sectator I. Cassiani, se hac ratione certo certius originalitalis lautute ecclesiastica . . . in lyceo domestico . . .
ac in Seminariis Clericorum. Rak. On. Est praefecti claustro Massilias, qui Augustini do- ream reportaturos.
in urbe ampla domus Jesuitarum et ad instru- ctrinam de libero arbilrio, de praedestinaSemita f errea, orbita ferrea; vasut.
endam iuventutem collegium, uti hie appellatione refutavit et liberse voluntati humanae par- Art. D. 1840. p. 29.
tern aliquam in emendando homine vindicavit.
Semitare, viam facere, struere; osvenyt
tur (ibi vero seminarium dicitur).
2. Seminarium, piscina (DuC. al. s.); Assedse eius Massilienses vel Semipelagiani csindlni. Par. Pap.
haltenyeszto hely, halasto. Szentiv. Curios. vocabantur; felig Pelagiusok. Cher. Jus.
Semitertius, duo cum dimidio; harMisc. II. 264. Transpositio foetus piscium ex Bed. I. 91. debellavit scriptis ManichaBos, Ari- madfel. It. due e mezzo. Ger. dritthalb. Kass.
minoribus piscinis seu seminariis in maio- anos, Donatistas Pelagianos, Semipelagia- P. P. II. 123. Relalioncm per semitertium
res piscinas, ubi adolescant, flat tempore nos etc. For. Scr. 33. Szentiv. Cur. Misc. III.
annum in pertractationem non assumserit.
Catalogus V.
verno.
Semitonium, ordo et concordia parSeminarium generale, kozponti
Semiperipheria, se, semiorbis, semi- tium ; a reszek osszeegyeztetese. Batty. Ger.
papneveld intezet. Ger. Central-Seminar. circulus, hemicyclus; felkor. Hor. Mem. 274. XXXVIII. Semitonium est ordo et concordia
Fej. Jur. Lib. 671: Generale seminarium
Semipigmeus, 3., parvus; feltorpe. partium, et, ut scholastice loquar, concordia
subordinate primati regni, archiepiscopo Stri- Pfahl. Jus. Georg. 99. Casterum pro eiusmodi prsedicatorum.
goniensi, hac vacante sede inspectionem ha- cincturis neque asseres neque ligna flssa (biSemitres, (Du C. semitria) duo et difissa) verum frutices et semipigmeae arbu- midium; harmadfel. Tor. Tar. 1888. p. 803
hebit senior archiepiscopus.
Seminarium pauperum, aedifi- storum species adhibeantur.
iam semitrium annorum spatio.
cium orbis alendis et honeste habendis ; drvaSemiplene probare, (DuC.) non
Semi-usus, temporis media pars, ut
perfecte probare; felig tokeletesen bizo- usus fert, quo solutio praastanda est; szokdshdz. Arch. Ver. Sieb. VII. 1., 42.
Seminata, ae, seges, sementis, legumen; nyitani. Ger. halbvollgultig. Kovy El. 456. si fele. Art. D. 1840. p. 69.
vetemeny. Cod. Dip. Alv. II. 322. Totalem non habet I-se purgabit iuramento, semiSemivirbius, rectius: semiverbius,
itaque et integram Decimam totalis et integrae plene scilicet probans.
seminans verbum sc. S. Paulus; az Men igeSemipoculum, dimidium poculi; fel- jet terjeszto. Batty. Ger. 9.
possessionis Riho in Sede Saxionicali Sza"szSebes Comitatuque Albensi Transylvaniae exi- pohdr (quaterka). Sz^z XXI. 56.
Semotim, (Du C.) in specie, particularistentis habiti puta: vine*, tritici, saliginis, horSemipretium, dimidium pretii; fele ter; separatim ; kulonosen. Batty. Ger. 254.
dei, milii, avenae, cannabis, lini, lentis, faba?, pi- dr. Coll. II. 133.
Semper, per ludibrium iusculum quotisorum, speltarum, bladorum, aliarumque seSemiputrescere, aliquantum ex parte dianum ita appellatum in collegio Debreciensi.
minatarum, universorum e terra nascentium. putrescere; felig roihadni. Germ, halb faulen. Jok. Epp. I. 9. a semper mindennapi leves.
Seminatura, 33, (DuC.) satio, semina- Hist. Nat. 47. (Accipitres) vivunt laniena aniSempiternalis, sempiternus; orokketis; vetes. It. seminatura, seminazione. Kass. malium vivarum communiter lactantium ac valo. Pesty Szor. III. 152.
Jur. Civ. 1., 257. quot diebus et pro quali avium, quidam etiam piscium horumque cadaSempiternaliter, (Du C.) in sempimercede Aratura, Seminatura et Occatio in veribus semiputrescentibus.
ternum ; orokke. Batty. Ger. 160. lucente ...
Semiputridus, 3., ex parte, non plene Sempiternaliter .. . luce. Pel. Serm.
uno iugero perficiatur. Schwart. Scult. 171.
putridus; felig rothadt. Szentiv. Cur. Misc. Hiem. 6. x. Et ibi erit civitas Christi in beatiSzek. Okl. IV. 187.
tudine Sempiternaliter.
Seminatura hortilia, quod in hortis Dec. III. P. VII. 189.
606
Semula
Sencscallus
Sensifer
Semula, ae, V. Semela et Decagena; nescalco (magistro dapiferorum) et Comite denkor az elsosziilottnek nemzetsege 6s ebde Woswar.
zsemlye.
ben is csak az elso szulott szedi az epret: az
Seiiascalcus, Senascalus, V. Se- Senescallus, (Du C.) V. Senescalcus. 6regebbs6gben pedig kizarja ugyan az oreneschalcus. Chr. Dubn. p. 163: Leusta- Pel. Serni. Tune ille faber mane surgens au- gebbik az ifjabbakat, de mindeniknek az eg6sz
sium... tune Senascalum regis .. . cum rum et argentum in magna copia repperit... nemzetsegben lehet term6szetes remenysege.
uno lapide in pectore percusserunt. Batty. Leg. abiitque Romam et muneribus datis familiari- Kovy El. 324. Senioratus in lege nulla menbus imperatoris obtinuit fieri senescallus in tio est, tamen in usu est in Hungaria. In bonis
I. 29.
Senioratus succedit, qui inter primi acquisiSenator Statuum, a consiliis reipu- curia imperatoris. Aest. 41., 4.
blicae; dllamtandcsos.-Ger. Staatsrath. Arch.
Senescalus, (DuC.) idem acSeneschal- toris descendentes agnates seu sexus mascuRak. 1.437. Cavalleria? Generalis, Suse Societa- cus ex son vel seneste, sente, = grex et schal- lini maximae aetatis est. Szaz. XVIII. 387. Kass.
tis et Confoederatorum Regni Hung. Statuum cus, servus ; udvarmester. Batty. Leg. T. I. P. P. II. 229.
500 an. 1459.
2. Senioratus, us, officium et districtus
Senator.
Senator alls, Senatorialis, ad se- Seneschalcus magnus, hopmes- senioris; esperesseg. Hist. Ecc. Ev. Prsef.
natorem pcrtinens; tandcsosi. Dug. Folj. 71. ter. Ger. Hofmeister. Torvt. Msz.
Volvi octo Tomos .. . Bibliothecaa SenioraSeniculus, dim. a senex; venecske. tus Tredecim Oppidani donates. Kon. Egyh.
officium senatorale . . . senatoriale.
Senatoria-Commissio, viri a con- Fabo. Monm. Evang. II. 271. Paulus Szedmak, 324.
Seniores, (apud Saxones); oregebbseg.
siliis ; tandcsosi bizottsdg. Arch. Rak. II. 14. incola bozokiensis in inc. comitatu honthensi,
Senatorialis Conferentia, V. Se- seniculus, de veritate evangelica convictus... Ger. Altschaft. Hajnik Perjog. 129.
natorialis Deputatio. Arch. Rak. 1., 172. Seniochalcatus, us, alias: senescalcha- Senna, ae, idem quod Schena apud
mindazoniltal Senatorialis Conferentidt az tus, dignitasSeneschalci; udvarmesterimel- Du C., onus hominis, quantum dorso fert;
End. p. 612. (Ladislai HI. moderatio an. 1288.
ellenseg altal offeralt Armistitium 6s aztat ko- tosdg. Batty. Leg. T. 1., 623 an. 1555.
1. Senior, (DuC.) dominus; ur. Gall, 34.) De singulis oneribus cumulorum, que byvetkezendo Bekesseg tractaja erant tartatvan.
Senatorialis-Deputatio, consilium, seigneur. Kat. Hist. Reg. 1., 221. Volu-tel vocantur, et de senna solvitur unus frisaconcilium senatorum; tandcsosi ertekez- mus, ut unusquisque senior seu dominus ha- ticus.
let. Arch. Rak. 1., 28., 72. Maganossan valo beat militem, id est servientem. Vuch. Jur. Senpecta, ae, (Du C.) senior sapiens
foglalatossagokban bizonyos delineatiok koriil Feud. 2. Feudum concedens adpellatur Domi- frater; idos-ebb boles testver. Reg. S. Ben.
occupalddvan eo Folsege, azulan az orszag nus, non tarn ob Dominium directum, penes 27., 16. Et ideo uti debet ut sapiens medicus:
Satoraban Nemelly Senator Urakkal es egy6b se retentum, quam ob fidem et servitia ipsi inmittere (quasi occultos consolatores) senUri- s Forendekkel Missere ment, kinek vegbe- honoris causa a Vasallo debita. Dicitur et Se- pectas, id est seniores sapientes fratres.
Sensalis, proxeneta; alkusz, hajvitele utan Senatorialis-Deputatiot majd nior I. F. 17. et 18. in fin. non ab aetate sed
a longobardorum Signore vel Segnore, quod hdsz. Cod. Camb. Merc. 78. Praeterea jurisket oraig delutan continualtatvan.
dictioni eidem subjacent Proxenetae, vulgo
Senatorialis Secretarius, scriba Dominum significat. Szek. Okl. I. 20.
2. Senior, vicarius rectoris, praefectus Sensales, non tamen in aliis causis quam, quae
collegii senatorum ; a tandcs titkdra. Arch.
Rak. l.,8.Az hatramaradottNemes Varmegyek alumnorum; igazgato tanito helyettes. negotium sensalisticum pro obiecto habent.
Sensalisticum negotium, munus,
is azalatt comparealvan, mindenekelotte maga Bek. Maros. 32. Senior huius schote tamefi Felsege publica Sessiora bemenne; Krucsaj quam ipsius rectoris fidelis vicarius. Csurgoi res proxenetae; alkuszi foglalatossdg. Cod.
Istvany Senatorialis Secretariust ala a sla- ref. fogymn. Ert. 1894/5. A nagyobb tanulok- Camb. Merc. 78. V. Textum s. Sensalis.
bol valasztattak: Semor/ki feliigyelt az alum1. Sensaria, stipendium, honorarium
lusokhoz koldette.
proxenetae, proxeneticum; alkuszi dij. Cod.
Senatorium, i, munus genatoris; (Du C. nistakra. Szaz. XXII. 563.
3. Senior, Vicearchidiaconus ; alespe- Camb. Merc. 88. Sicut autem ad acquisitioal. s.); tandcsnoksdg. It. offlcio senatorio.
Cod. Dip. Lond. 190. Interim autem, si quid res. Cod. Evang. V. HI. p. 273: Sub praesidio nem defixi Proxenetici, cuivis Proxenetae puerit, quod ego in his partibus Poloniae, ubi seniorum, seu ut moris erat loqui, vicearchi- blico ex contractu innominato actio compete!;
Senatorium ago, et in alios dicionibus mini diaconorum. Hist. Ecc. Ev. Pra?f. 11. Ker. ita, si quis lege defixam hoc titulo mensuram
excesserit et ab alio duplicem sensariam acsubjectis vel Serenissime Reginali Maiestati Nap. 237.
4. Senior, Fidei commissarius vel Ma- ceptando hoc ex obtutu eidem praeferentiam
Veslre inservire vel subditis illius gratificari
joresco ; orok hagyomdnyos. Georch. Ert. tribuere praesumserit.
possum.
Senatorius spiritus, sanum consi- 168.
2. Sensaria seu Courtagia, munus
Senior (cehse), = senior opificum ma- proxenetae; addsvevest eszkozlo, kozvetito
lium, sana mens; tandcsosi Met, gondolat. Arch. Rak. II. 17"6. akarom, hogy az Isten gister ; dregmester, atyamester, Ger. Alt- tisztseg. Torvt. Msz.
meister. Opin. P. II. Sec. II. Cap. IV. art. 6:
spiritust senatoriust infundalt bele.
Sensarius, (DuC.) V. s. Missetus.
Senatus, us, consilium publicum; kbr- pro quibus obligationibus Seniores praetor
Sensatio, sensus (Du C. al. sensu); erprecedential pra omnibus suis Contubernali- zes. Diar. Com. 68. Interprelem sensationis
mdnytandcs. Szaz. XXII. 315.
Senatus Regius, kir. helytartosdgi bus honorem, nullam aliam habebunt remune- mea?, quana Actus hie in animo meo excitandcs. Kelem. Hist. Jur. Pr. 432. Senatus rationem.
tavit.
Regius (hodie Excelsum Consilium ReSenior provincialium, Dynasta
2. Sensatio impressio, vis; (Du C. ingium Locumtenentiale Hungaricum com- Saxonum, quod vide.
telligentia, cognitio); erzes, benyomds. It.
pellamus) Primitus ab ipso S. Stephano instiSenior Rutorum, ruthenorum prin- sensazione. Vern. Psyph. 28. Id genus animae
ceps ; ruten fejedelem. Szaz. XXII. 450.
tutus,. dein a Ferdinando I. instauratus.
determinatio affectio seu impressio vocatur
Senior Sedis, iudex senior; ciregr- et repraesentationes, quae inde existunt, si obSened, pactum commerciale; kereskedelmi szerzodes. Karolyi Mat. Tent. 21. Im- biro, Szek. Okl. I. 251. Capitaneis Judicibus jective sensuales sint, perceptiones intuitus
pedimenta, qua? Commercio inter Mon. Austria- et Senioribus' Sedis Maros.
seu intuitiones dicuntur, sin autem eae subjective
Senioralis, ad senioratum, archidiaco- sensuales sint, sensationes nominantur.
cam et Portam Oltomanicam exercendo prius
obstabant, sustulit Josephus II. Imp. per tra- natum pertinens ; esperessegi. Hist. Eccl. Ev.
Sensationalis, animum incitans, moctatum Sened dictum: eidem commercio sunt 247. qui rubro corio obductus etiamnum in vens ; zajutS, szenzdczios, feltunest keltd.
Tabular! seniorali superest.
etiam domestic! favores adtributi.
Szaz. XIV. 484.
1. Senioratus, us (DuC.); korbizoSenes de ponte dejicere, inanes
Sensatus, 3., iudicio polleus. (DuC.
res perficere; haszontalan dolgot mivelni. mdny, iddsbsegi jog, oregebbseg. Vuch. sensu pollens); ertd. Ger. Gesinnt. Georg.
Funda David. D. 34 : Sed hoc est Senes de Jur. Feud. 140. Senioratus est ordo succe- Sirm. 1., 382. Joannes Rex meliorem caput
Ponte dejicere, dum dicuntur, quae non dendi specialis, quo successio feudalis in omni habebat sensatum, quam Ferdinandus, sicut
successionis casu soli senior! in familia defer- scriptum est ut supra. Cf. Firm. Math. 5., 12.
sunt.
Sensibilitas, (DuC. sensatio) facultas
Senescalcus, magister dapiferorum; tur, nulla habita gradus vel line* praerogativa.
tdlnokmester, udvarmester. Fej. III. 381, Georch. H. T. II. 46. Kiilonbozik az elsSszii- sentiendi, percipiendi; erzekenyseg. Vern.
Datum per manus Cleti.. . Bancone aulae re- lotts^gtol, valamenteg az oregebbseg (seniora- Psych. 44.
Sensiler, 3, sensus ferens, ducens, congiee Curiali et Comite de Alba Demetrio Se- tus) annyiban, hogy az elsfiszu'lottsegben min-
Sensificare
Sententia absolutoria
Sontinclla
GOT
linens; erzo, e'rzesvivo', erzeshozd. Abe- cuius continens; hatdrozatot tartalmazo.

Sententialiter, per sententiam (Du C.);
les. 25. Cf. Lucr. 3., 241., 246., 273., 380., Cod. Dip. Hung. And. V. 212., 16., postmo- itelet es jog szerint. Cod. Dip. Arp. Cont. III.
569., 937.
dum ad nos reversi concordiler retulerunt, 67. taliter inter easdem partes in scriptis senSensificare, (DuC.) sensibus subiicere, quod ipsi iuxta informacionem premissarum tentialiter ordinamus, arbitramur, laudamus,
ad sensus revocare, scntire facere ; megerze- literaru'm sentencionariarum ipsius magni- componimus, pronunciamus, precipimus, et
.kiteni. It. rendere sensibile. Vern. Met. 31. flci viri comitis Pauli iudicis curie vestre ream- mandamus. Cf. Macrob. Sat. 5., 16.; Terlull.
Categorise intelleclus extra coniunctionem cum bulassent eandem per suas veras metas et Cam. Chr. 18 med.
1. Sententiare, V. Sentenciare (Du C.)
calegoriis sensualibus cogitata pur*; in hac antiquas.
autem coniunctione cogitatae sensificatae seu
Sententia absolutoria, sententia, Kol. Am. II. p. 119. (Andre* II. an. 1228 senschematisatae categoric possunt appellari. qua quis iudicio absolvitur; feloldo itelet. tentia) unde nos cum nostro Palatino ... sententiavimus contra infldeles servos etc. Szer.
Saltern qua tales schemate utpote vestilae pos- Torvt. Msz.
Sententia calumnise, qua quis canot. p. 65. Cod. Dip. Arp. Cont. III. 73. Pel.
sunt ad obiecta experiential accomodari, nam
haec nonnisi a sensu et intellectu in communi lumniator condemnatur; patvarkodds irdnt Serm. Hiem. 30. x. Kronst. I. 164. Werboczi
activitate constitutis revera cognoscuntur. Cf. hozott itelet. Hajnik. Perjog. 395.
373.
Mart. Capell. 9., 308.
Sententia capitalis, qua quis capilis
Sententiarii, qui una cum iudicibus et
Sensilitas, animi nature mollities; er- condemnatur; fovesztesi itelet, haldlos ite- comitibus regebant Nonamurbem (DuC. al. s.)
zekenyseg. It. sensibilita. Vern. Phil. Mor. 357. let. It. sentenza capitale. Tisztb. Ir. Haj- Ljub. Mon. SI. 1.173.
Indulgenlise opposita est nimia sensilitas, seu nik Perjog. 389.
Sententiatenus, ex sentenlia; itefacultas omnia aliorum facta suam iniuriam inSententia condescensoria, V. letlel, itelet szerint. Art. D. 1840. p. 24.
Condescensoria. Torvt. Msz.
terpretandi.
Sententiatio, damnatio, actus sentenSensio, actus senliendi, sensus ; erzes.
Sententia convictiva, qua quis con- tiaj ferendae; eliteltetes, itelethozds. WerIt. sentire, sentimento. Vern. Psych. 25. Sic. demnatur ; marasztalo itelet. Georch. H. T. boczi 405. Sed hie quaeritur, utrum filius post
senlimus dolorem vel voluptatem: facultas III. 159.
sententiationem patris natus, qui nullam
fundamentum possibilitatis phaenomenorum
Sententia decretoria, sententia ul- portionem de iuribus paternis (sicuti praemisin se continens, facultas sensionum audit.
tima, decernens; donto itelet.Szeniiv.Curios. sum est) habere permittitur etc. Tor. Tar. XV.
Sensitivo-rationalis, sensilis et ra- Misc. Dec. III. P. X. 58.
149.
tionis compos, particeps . . . sensibus et raSententia definitiva, V. Sententia
Sententionales, litterae senlentiam
tione praeditus; erzeki-eszes. It. sensuale e decretoria; iigyhatdrozo, iigy donto ite- continentes; iteletlevel. Georch. H. T. IV.
razionale. Vern. Met. 28. Homo est ens sen- let. Opin. P. II. de ordine Jud. C. XXIV. . 1. 243.
sitivo-rationale.
Sententia est: causa in Judicium deduct*
Sententionales absolutionales,
Sensitivus, 3. sensibus subiectus; er- legitima Decisio. Quae prout vel causam prin- sententiam absolventem continentes lilt.; felzeki. It. sensibile, sensuale. Ger .sinnlich. Pel. cipalem vel solum incidens punctum dirimit mento iteletet tartalmazo level. Kov. Form.
St. CLXXI. Sententionales Absolutionales
Pom. L. HI. p. 3. a. 1. c. 1. Repleta est malis, est, vel definitiva; vel interlocutoria.
scilicet pene, anima mea, scilicet sensitiva.
Sententia inappellabilis, senten- in negotio Commissionis Neo-Aquisticae raSensi vitas, V. Sensilitas. Torvt. Msz. tia ; in qua provocation! non est locus; fel- tione remonstratorum in Bonis Controversis
Sensivus, 3., verus, accuratus (quod jebb nem vitetheto' itelet. Torvt. Msz.
Jurium.
sensibus respondet); igaz, helyes. Batty.
Sententia infamia3, qua quis infa- Sententionales transmissionaGer. 144. Nam formativi characteres, nisi sen- mia notatur; becstelenseggel sujto itelet. les, Sententiam continentes transmissse lit.;
Hajnik Perjog. 395.
iteletet tarlalmazo dtkiildo level. Kov.
sivi sunt, occidentales promulgantur.
1. Sensualis, ad sensum, signiflcalum
Sententia Interlocutoria, V. Sen- Form. St. CLXXI. Sententionales Transpertinens; ertelem szerint valo. WerbSczi. tentia definitiva; kozbeszolo-, kozbenjdro missionales, vi quarum Causa in sede Judria
311. Transsumptio autem : est alicuius privi- itelet. Kovy El. 711. Sententia interlocu- Coitus revisa pro maturiori Discussione ad
legii, non sensualis, sed verbalis, in aliud toria incidens aliqua quaestio superatur v. Tabulam Regiam transmittitur cum tota serie
gr. circa exceptiones, testes authenticandos processus.
privilegium translatio.
Sententionaliter, ex sententia ; ha2. Sensualis, voluptatum, quae ad sensus vel incidentalia birsagia aut quid cui incumbat
tdrozat szerint. Knauz. M. E. Str. I. 314.,
pertinent, studiosior; erzekies, buja. It. sen- facere vel probare in processu. Tisztb. Ir.
suale. Ger. sinnlich, wolliislig. Wagn.
Sententia lethalis, sententia, qua 383.
Sensualitas, appetitus voluptatum; er- quis capitis damnatur; haldlos itelet. Jokai
Sententionare, capitis damnare ; hazekiseg. It. sensualita. Ger. Sinnlichkeit. Cod. Erd. ar. k. III. 131.
Idlra itelni. Szaz. III. 3.
Dip. Arp. Cont. VI. 275. Oculi sapientis in
Sentimentalis, molliores sensus exciSententia meritoria, finalis, in
capite eius; cuius superior pars est ratio et merito rei ultimum lata sententia ; e'rdemle- tans, quo animus suaviter afficitur; erzekeny.
inferior sensualitas.
ges, vegso, eldonto biroi itelet. Kon. Esyh. Jokai Regi jo Tbl. 30. sentimentalis jeleneSensualiter, ad sensum; ertelem sze- 405.
tek. Vern. Psych: 291.
Sentimentalitas, naturae mollities;
rint. Kub. D. Hont. I. p. 74. (Carolus I. 1322)
Sententia notoria, sententia in crilitteras . .. sensualiter conscriplas. Sz6k. mine laesae Majestatis lata; felsegsertesi ite- erzekenyseg, erzelgosseg. Greg. Aesth. 58.
let. Ac. Com. Sopr. p. 125: Articulus 104 Receptivitas pro affectibus aestheticis vulgo
Okl. I. 229.
Sensum, i, quod mente conceptum est; Anni 1659. ut in executione sententiarum vocatur Sentimentalitas.
notoriarum portiones haeredum tempore
fel fog as. Pazm. Dial. 401.
1. Sentimentum, sensus, affectio
Sensus commuiiis, karszellem. executionis... intacte relinquantur. Recon. animi; (DuC. 2.); erzulet. Reg. Turm. Praet.
32. Data porro^ occasione, bona de Praepositis
Reg. Turm. Prat. 19. et nobilis huius insituti an. 1659. p. 737.
Sententia per non venit, in eum et servitio Sentimenta Praetorianis instillare
sensum communem (Esprit de corps) secum
tulerit.
lata, qui recusavit se iudicio tistere; makacs- Secundarius Locumtenens ne obliviscatur. Pel.
Sensus Josephinus, qu Jos. II. koddsi itelet. Tor. Tar. 1887. p. 592.
De S. Thoma s. III. c. 4. Jogt. Eml. III. 238.
imper. sentiebat; erzulet. (II. Jozs. csaszar
Sententia privatoria, qua quis ali- Arch. Rak. VIII. 241. Pril. Abaci. 111.
alatt). Lzb. Cod. Med. III. Prooem. 3.
qua re privandus declaratur; megfoszto ite2. Sentimentum, (DuC. 1.) sentenlia,
Sensus literalis, proprius, simplex let. Vuch. Jur. Feud. 221. Pcena felonies non existimatio ; velemeny. Lzb. Cod. Med. T. II.
verborum sententia, Iitera3 potestas; betu sze- incurritur ipso facto, sed, ut vasallus feudo 234 : medicorum eliam ... Sentimentum exrent valo ertelem. Torvt. .Msz.
poscanl.
excidat, opus est sententia privatoria.
Sensus moralis, sensus honesti et
Sententia remissoria, V. RemisSentinare, (Du C.) senlinam exhaurire;
decori; erkolcsi e'rze'k. Imre Phil. 270.
a budos vizet kimeriteni. Ljub. Mon. SI. V.
soria. Torvt. Msz.
Sentenciare, sententiam ferre, censere;
Sententia superrevisoria, ab ul- 244. an. 1334: pro sentinando el mondando
velemenyt mondani. Knauz. M. E. Str. I. timo tribunal! iterum explorata sententia; galiono. Cf. Augustin. Homil. 42.
utolso birosdg lorvenyszeki ielete. Torvt.
266. 267.,
Sentinella, se, excubiaa V. s. Scutarius;
H. sentinello.
Sentencionarius, 3., sententiam ali- Msz.
608
Sentles
Sepositorius
2. Sequela
Septimanatim, (DuC.) per singulas

Sentles, contraclum pro: Sententio- nendi (Du C. al. s.); felretetel. Georch. H.
nales.
T. HI. 81. Cf. Uip. Dig. 50., 12., 2.
hebdomades; hetenkent. Arch. Rak. III. 726.
Seorsim, pro: seorsum, separatim; (adv.
Sepositorius, 3. V. Processus suc- Can. Ecc. LI. Opin. P. II. S. I. cap. II. Art. 41.
etiam seorsim quidam scribunt. Seorsim bar- cessionalis Sepositorius, ad actionem inSeptimestris, septem mensium; het
barum esl, inquit Fore.) killon elvdlasztva. termittendam pertinens; felreteteto. Kovy El. honapos. Szamosk. IV. 8. Zsigmond fejedeIsthv. VI. 78. Wagn. Szek. Okl. I. 267.
108. Ad sepositionem, vel successionali sepo- lem septimestris partus quod satis constat.
Septimum, septima pars; heted. VjestSeorsive, seorsum, prsecipue; killon. sitorio contra factum et alienationes tutoris,
Reg. Turm. Praet. 28. Fej. XI. V. Un. 475. agit ipse orphanus Iegitima3 vel perfectae aeta- nik I. 171. an. 1289. teneamini . . . dare ...
septimum pro terratico.
seorsive privilegio mediante.
tis. Kass. Jur. Civ. I. 6.
Septimusmet, V. s. Met.; hetedmaSeorsivus, 3., (Du C.) distinctus, sepaSeprepium, pro: praesepe; jdszol. Ger.
ratus; killon. Szek. Okl. 1., 220. facta per Krippe. Fjp. Szam. p. 373. an. 1437: pro gdval. Ger. zu sieben. Mon. Com. Trans. I.
vos sine mora generali collustracione fldelium uno seprepio ad stabulum.
89. an. 1540.
Sepulchrales, Inferani q. v.
Septemcenti, pro : septingenli; hetnostrorum. Siculorum equites in suo statu a
Sepulchretum, locus sepultures, ccememaioribus progeneratos in seorsivas tabulas szdz. Magy. Tort. Eml. XXX. 124. an. 1537.
terium; temeto. Star. XIX. 191. an. 1601.
referatis, qui propter permansuram distinccio- septemcentos . . . denarios.
nem Primipili vocabuntur.
Septem sedes, a Saxonibus inhabita- Cf. sepulcretum. Catull. 59., 2.
Sepulcrale saxum, cippus; lapis
Separabilitas, (DuC.) separatio, ditus districtus; het szek. Passim.
Septemstilium, (rectius: septistel- memorise alicuius exstructus, inscriptus; sirko.
visio; elvdlasztds. Pazm. Dial. 94.
Separare, nude pro ; metalla separare; lium Dief.j siebensterne; fiastyuk. Schlag. Hor. Mem. 465.
Sepulcretum, sepultura, locus sepulerczet szemelni. Ger. scheiden. Besztb. Levt. 2089.
Septem-viralis, ad iudicium septem torum (Du C.). temeto. Can. Ecc. LXXVI. Cf.
Separare in frusta, concidere, obtruncare; felkonczolni. Ger. In die Stiicke virale pertinens ; hetszemelyes. Art. Diset. j Catull. 59., 2.
liauen. Mon. Com. Trans. IV. an. 1598. imo Pos. 13. etiam contra Judicum Regni Ordina-! Sepulcrumdealbatum, phariseeus;
parum obfuit, quin Gaspar Kornis in frusta riorum et aliorum Septem-viralis aut Regiae feheritett koporso, kulszin, mdz. Rak. On.
separetur.
Judiciaria? seu Districtualium Tabularum . . . 210.
Sepultorium, (DuC.) coemeterium;
Separatio, limes; hatdrjel dltal vald po3na Actus maioris potentise observanda.
elvdlasztds, mesgye. Soos Mon.
Septemviralisla, 33, fori septemviro- temeto. Bek. Debr. f6isk. torv. 114. Studiosi
Separatio a toro et mensa, dirum iudex ; hetszemelyes tdbla tandcsosa. e schola in coemeterium seu sepultorium
vortium a toro el mensa ; az dgy es asztal- Ker. Nap. 283. septemviralista consiliarius. egressi. . . verbum pradicatum devote . . .
Septem-viratus, Tabula septem- audiunto.
(61 vald elvdlasztds. Torvt. Msz.
Sepum, (DuC.) sebum; faggyu. Tor.
Separator auri, qui separat aurum ab viralis, quod v. Art. Diset. Pos. 36. ac dealiis metallis; aranyszemelo. It. affinatore mum eliam abinde in continent} ex antiqua Tar. 1889. p. 381. Observatio in sepo et candel'oro. Germ. Goldscheider. Nov. Calend. 213. consuetudine in Septem-Viratum Causarum delis vendendis. Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 205.
D. M. Scarvuth, Primarius Auri separator. Appellate earundemque Revisiones legitime De mensura sepi, quod wlgo masa dicitur, qui
vendit unum denarium.
Tor. Tar. 4881. p. 376.
deducantur.
Separatorium, locus, in quo aurum ab
Septemviri, septem duces HungaroSequacio, actus arbores succidendi;
vdgds. It. succidere. Cod. Dip. Kar. I. 247.,
argento separatur; vdlohdz, vdlaszto koho. rum ; het veze'r. Szaz. HI. 686.
Arch. Ver. Sieb. VII. 1., 407. separatorium
Septenarius, i, (Du C. al. s.); hetes. 157. Johanem . . , de omnibus usibus et utiliauri ab argento nullum est, sed separat quis- Comp. Hung. Geog. 30. Moneta in Hungaria tatibus terrarum arabilium et a virgultis sucsequens est in usu : Septenarii, qui olim cidencium et sequacione et aliquibusvis
que ut libet.
Separatorius, 3., separatus; killon. quinque cruciferos sequabant et propterea qui- nomine vocitatis utilitatum et specialiter de
Tor. Tar. 1881. p. 373. pro mercede separa- narii vocabantur, nunc septem cruciferis pares metis de . . . et aracione inibuisset.
tor ia.
sunt.
1. Sequaciter, itaque, quae, quum ita
Separatum corpus, Fiume. Tor.
Septenicus, i, alias: Satnicus (Du C.) sint, (Du C. ordinatim); kovetkezo'leg. Tag.
Tar. XX. 43. magyar kormanyhoz kiilon test- dignitas in regno Croatia et Dalmatiae, qui Erd. II. 879; iuvenes ex scholis egressi. . .
prseerat regioni, quse centum armatos dare ad manipulationem silvarum applicentur, sekent separatum corpus csatolt Fiume.
Seperunt> mendum pro: sepserunt. poterat. szdzados. Ljub. Mon. SI. I. 220.
quaciter ex his ... utilia . . . individua evaFjp. Szam. p. 547. an. 1442.
Septennalis, e, septem annorum, dere possint. Lzb. Cod. Med. II. 507. Jos.
Rep. 24. Sequaciter congregationibus . . .
Sepetactus, 3., saepe memoratus; gyak- septennis; het eves. Diar. Com. II. 85.
ran emlitett. Tor. Tar. VI. 44.
Septicollis, septem collium ; het ber- restabilitis. . . Justitiae administrate ad veteSepetor, qui sepe construit; kerites czil. Septicollis Dacia, in octavo colle beata, rem formam exerceatur. Star. VIII. 5. an.
csindlo. Fjp. Szam. p. 574. an. 1443. Ibid. genti Haller de Hallerko devoto etc. Claudio- 1772. Cf. Arnob. 2., 49., 75. August. Doctr.
578.
poli 1735. Cf. Prudent, m^l arzy. 10., 412. Christ. 1., 22. de Musica 4., 10.
Septiformis, septem formarum; het
2. Sequaciter, (Du C.) ordinatim, orSepificatio, munitio, vallum. V. Barbata pyxis; sdnczolds. Gall, retranchements. alaku. Szilady. Regi Magy. Kolt. T. I. 368. dine, prout ordo, norma fert; kovetkeze'sGer. Verschanzung. Epist. Proc. P. II. p. Tu septiformis munere, qui paracletus di- kepen, rendesen. Kass. Jur. Civ. I. 89. atque
151.
in iisdem sine omni restrictione sequaciter
ceris. Cf. Augustin. de Serm. Domin. 1., 4.
Sepium, sebum, sevum ; faggyu. Ger.
Septimalitas, pars septima; heted. semet in solidum coobligaverint.
Inselt. Talg. Kronst. I. 167.
Sequari, pro : secari; vdgatni. Eszt.
Ger. Siebenlel. Kass. P. P. II. 339. ad unam
1. Seplasiarius, qui seplasia seu pig- dumlaxat septimalitatem reduxerit.
Okm. p. 33. (Deer. Andreae an. 1235): in mementa vendit (Du C.); pipere; csemege
Septimaliter, in septima parte; he- dium sequari fecimus (sc. sigillum).
drulo. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II.- P. 1. p. tedreszben. Batty. Leg. T. II. 296. an. 1207 :
Sequax, sectator, (DuC.); kovetd. S. de
249. atque sic iam praeparatum (Saccharum) ad relevandam eorum inopiam omnes sexta- Kz. Chr. I. 4., 2. Archi-Praesulem Arianum cum
in officinis Seplasiariorum varias in figuras rios farinae, qui septimaliter pertinebat ad omnibus sequacibus et complicibus. Tor. Tar.
formatur. Cf. Lamprid. Heliog 30; Orelli Inscr. Banum ad usum . . . ecclesiae decernimus con- XI. 31. adherentes, complices, vallitores vel
vertendos.
nro 4202, 4416.
sequaces.
2. Seplasiarius, V. Stricter annonae
Septimana, (Du C. 2.) hebdomas, se1. Sequela, 33, comilatus (Du C. 2.) faptem dies ; het. It. settimana. Kass. Prax. II. mulorum coetus; kiseret, kovetd, a szolgdq. v. (DuC. negotiator itavronw^g).
Seponibilis, supervacaneus, quo facile 267. semper diebus T. earum septima- lattevok tomege. Ljub. Mon. SI. IX. 23. an.
careas ; felreteheto, mello'zheto. Proj Leg. narum. Of. Cod. Theod. 15., 5., 5
1409. Uj. Magy. Muz. 201. Cf. Frontin. Strat.
Civ. 246. Ilia vero conditio . . . illegalis, ipso
Septimanarius, i, (Du C.) hebdoma- 2., 4., 8; Ulp. Dig. 47., 2.,-4 . 15.
2. Sequela, (Du C. 3.) consecutio, coniure nulla et seponibilis est. Georch. Ert. darius q. v.; hetes, heti szolgdlatot tevd.
167. Kovy El. 24.
Tor. Tar. 1893. p. 27. Star. VII. 98. De sequentia; kovetkezes. It. sequela. Kass. P.
P. I. 289. et pass, quod cum Altissimo annutu
Sepositio, actus intermittendi, postpo- septimanariis coquinse.
Sequentia
Sericeus
(309
Summi Terrae Principis Stallum agendi obti- non a mundanis meditari possunt insignia
Serator, serarius faber (Du C.), faber
nuerit, locata eiusdem consilio aut ope uti cu- perfectorum, nee illorum fortia sequi. Rede : claustrarius; lakatos. It. chiavaro. Germ.
pit vel necessilatur et sequelae inde enasci- mundani non possunt sequi fortia per- Schlosser. Kov. Jur. Tav. Ind. Seratores suae
turae, si delectus Agens requisite habilitate so- fectorum.
arlis duntaxat producta laborent. Monm. Com.
lertia aut moralitate, fors destituerelur, magni
Sequimentum, (DuC.) obedientia; Trans. II. 182. Kronst. I. 83.
momenti sint. . . Cf. Cell. 6., 1., 9.; Lactant. kovetes, engedelmesseg. Star. XXIV. 204.
Serator asserum, sector tabularum ;
7, 5 med. Id. de Op. D. 4.
an. 1240. iuraverunt fidelitatem et sequi- deszkavdgo. Tor. Tar. 1887. p. 781. seraSequentia, (Du C.) canticum exultalio- mentum potestati spalatensi.
toribus asserum in vestro vulgari Brethnis, quae et prosa dicitur sic appellatum, quia
Sequior sexus, genus fcemininum; sneyder vocatis.
pneuma iubili sequitur; dicsoito enek. ndnem. Torvt. Msz.
Serdarius, Serdarus, (a pers. sar,
Szaz. XXVII. 345. rhythmusokat, antiphonaSer, (Du C.) dominus (tit. honoris); ur. ser, caput, et ddr, qui tenet) locum tenens,
kat, hymnusokat e"s sequentidkat tartalmaz. Gal. sir. Ljub. Mon. 81. I. 390.
prsefectus; szerddr pasa. Sziltidy Tor. Magy.
Sera, ae, (Du C.) vesper; est. It. sera. Tort. Eml. VIII. 373. Serdarius Ibrahimus
Sequentionales, liber sen codex, in
quo continentur sequentise; sequentia vero est Gall, soiree. Ger. Abend. Mem. Pauli. 438. die Budensis. Cod. Alv. I. 29. 162. serdarum
canticum exultationis, quod et prosa dicitur, Mart. 8. Petrus vir Milize servitialis meae de Budensem.
(DuC.); dicsdito eneket tartalmazo. Cod. sera per quosdam Vlacorum, dum solus perSeregbontho, sclopetum ;puska. Szek.
Dip. Arp. Cent. I. 40. I. Bibliotheca IIII. No- geretad molendina, mortaliter super caput vul- Okl. IV. 288. Ann. 1655.
cturnales IIII. Antiphonaria IIII. Gradualia II. neratus fuit.
Serenatio, (Du C.) pax, tranquillitas;
Sequentionales cum trophis.
Sera flinetea, igniarium sclopeti. V. beke, nyugalom. Pel. In Epiph. s. IV. c. 4 :
Sequester, is, (DuC. 1.) conciliator; Sera rotea; puskalakat.
per signum serenationis conscientia?, quae
bekelteto. Ger. Schlichler (Dief.) Batty. Leg.
Sera laminata, sera e lamina ferrea ; per stellae claritatem probalur.
T. II. 31. Schlag. 513. Cf. Senec. Cons, ad pleh lakat. Monm. Comit. Trans. H. 183.
Serenissimus, Serenitas Vestra (tiluHelv. 12 ; Sil. 6., 347; Lucan. 10., 472.
Stapedes kengyelwas vendantur d. 25. sera lus honoris); Fenseges, Fenseged. It. SereSequestracio, (Du C.) separatio; el- laminata peleh lakath d. 40.
nissimo, Allezza Serenissima. Ger. Durchvalasztds. Pesty Szor. HI. 55. metalem limiSera rotea, sera sclopeti rotis mobili- lauchtigst, Durchlaucht. Kass. P. P. I. 45.
tacionem et sequestracionem.
bus ; kerekes puska lakat. Arch. Rak. VIII. Serenissime Caesareo-Regie Haereditarie Prin1. Sequestrare, separare; elkuloni- 330. Cum sera flinetea latioris oris vulgo, T6- ceps, Archidux Auslriae et Regni Palatine,
teni, elvdlasztani. It. sequestrare. Jogt. Eml. cseres Karabely unum. Cum sera rotea et Domine Benignissime . . . Serenitas Vestra
T. II. 1. p. 443: Fratres in uno pane existen- striatis foraminibus Stucz Nro 3.
Caesareo-Regie.
tes et sese per divisionem sequestrantes ac
Seracium, (Du C.) serum lactis; savo, Serenitas, (Du C.) titulus honoris; fentotaliter sequestrati neo aedificantes immuni- szerdek. Ger. Ziger (Dief.) Schlag. 1433.
seged. Ljub. Mon. SI. XXI. 417. an. 1452 : si
tantur. Verancs. VI. 175. Cod. Dip. Arp. Cont.
Seraleum v. Seralleum, vallum. serenitati vestrae videatur.
XI. 211. per quam sequestratur terra . . . V. s. Impresia. sdncz. It. serraglia.
Serenitudo, tilulus honorarius imperaa terra ville. Cf. Macrob. Somn. Scip. 2; 14.
Seralia, serica; selyemkeret. Germ. torum etregum ; Felseg, Fenseg. It. serenita.
Id, 1., 8. med. Sidon. Ep. 1., 11.; Veget. Seidenstoff. Sza"z. XXVII. 682.
Ger. Durchlaucht. Cod. Zi.Vol. V. 66 : Serenis2., 1., 5.
Seramantia, ae, mendum pro: <Sca- simo principi Sigismundo . . . mandatis vestre
2. Sequestrare, apud sequestrum de- ramutia q. v. Kov. Form. St. 510. quod Serenitudinis obedire volentes.
ponere, (Du C. al. s.); biroi' zdr aid tenni. quamdiu ipsum in servitiis nostris lenebimus
Serenus, (titulus regis) gradus superlaIt. sequestrare. Ger. sequestriren. Kass. P. P. ad unum quartale anni ad singulum unum livi loco, serenissimus; felseges. Fej. VII.
I. 190. ut totam sequestratam praeattactae equitem decem florenos ad singulum vero pe- 244. ex forma privilegii quondam Stephani
Comitissae substanliam neoconstituto huic se- ditem singulos sex florenos auri dabimus, de Regis Sereni.
questri curatori erga onus reddendarum ratio- dampnis quoque suis iustis et licitis sique in
Serganteria, Serjanteria, (Du C.)
num penes rite confectum invenlarium resi- confluitu (lege ; conflictu) aut Seramantiis servientis feudum, i. e. beneficium, seu reditus
gnari facial. Cf. Prudent. Cath. 10., 133.; vel iliac quo nos aut Capitanei nostri mittere. propter eius officium; szolgdlatosnak (serTertull. Resurr. Cam. 27 med.
Seraphicus, 3., angelicus; seraph-, vientis) huberejavadalma vagy jovedelme
Sequestratio, zdr aid veves. Nagy. angyali. Kaprin. Eloq. II. 514. Liceat igitur tisztsegeert. Uj. Magy. Muz. III. 199. Nos
Jus. Trans. Sax. 140. aliud est sequestrum, mihi hunc Divum familiae vestrse parentem, non habebimus custodiae heredis vel lerre alisubdivisum in voluntarium et necessarium de- quern orbis universus communi nomine ab ar- cuius, quam lenet de alio per servilium milifiniturque sequestratio, quod sit, rei litigio- dentissimo, quo Seraphin Spiritus sestuant, tare occasione alicuius parve Serjanterie,
S33 a pluribus facta deposilio. Cf. Cod. Theod. amore, Seraphicum compellat.
quam tenet de nobis per Servitium reddendi
2., 28.
Seraphicus Ordo, ordoSti Francisci. nobis cultellos vel sagillas vel huiusmodi.
Sequestratorio - Transmissio- Beng. Ann. Erem. Ccenob. 311. atque in Ter- Sergmenbastia, 33, vaddszat fonale, mandatum missuni, quo res in seque- sactana Thaumaturgae Matris aede Patrum noke. Adelm. De orig. Turc. 11. Sergmenstrum danda praecipitur; zdrato es dltal- Seraphici Ordinis curae subiecta huma- bastia est magister venatois (lege: venakuldeto parancsolat, Georch. H. T. IV. 268. tus est.
tionis).
Sequestratorium, (Du C. al. s.) manSeraphinus, angelus; szeraftn. It. seSerialis, ordine procedens; sorba
datum sequestrum praescribens; zdrato pa- raflno, serafo. Beng. An. Er. Coanob. 123. Et teendo. Georch. H. T. IV. 85.
cum interrogaret Sacerdos, cuius conditionis
rancsolat. Georch. H. T. IV. 268.
Serialis numerus, numerus ordinaSequestri curator, V. Curator se- Angelus aliquando fuisset ? respondit: Se lis; sorszdm. It. numero ordinale. Kass. P.
questri. Torvt. Msz.
unum fuisse ex Seraphinis.
P. I. 389. articuli in paragraphos iuxta nuSequestri reseratio, V. Reseratio
Serascherius, (a lure. pers. ser, caput meros seriates . . .
sequestri. Torvt. Msz.
et arab. asker, exercitus) dux, summus adSerialitas, atis, ordo, gradus; sortarSequestri Reseratorium manda- ministrator rei bellicae; vezer, hadvezer, tds. Rangfolge. Torvt. Msz.
tum, quo retentio solvenda praecipitur; ma : hadugyminiszter. SzilMy Tor. Magy.
Seriatim, (Du C.) ordinatim, ex ordine;
zdrt oldo parancsolat. Georch. H. T. IV. 8. Tort. Eml. IX. 106. ex mandato Chami Tar- reszenkent, sorban. Werb6czi. 2. Cod. de
Sequestrum, retentio ; zdrlat, biroi tarorum ac Serascherii eidem adiuncti vi- Sztara II. 386. Pel. In parasceve s, II. c. 11.
zdr. It. sequestro. Ger. Beschlag, das Seque- res instar diluvii ditiones Transylvanicas in- Cod. Dip. Arp. V. 12. Diar. 1802. p. 74.
ster. Kass. Prax. I. 26. Generalibus Comita- undalurus. Tor. Tar. 1888. p. 357.
Samb. Tyrn. Bod. Hist. Un. Trans. 424. Setuum Congregationibus ius est in casibus lege
Seraschierus, Seraschier, Se- riatim proclamantur, qui adscript! erant.
admissis ordinare sequestrum . . . Georch. raskerius, Seraskierius, SeraSericarius, (Phrygio), (Du C. sericoskierus, V. Serascherius. Tor. Tar. 1888. rum texlor); selyemszovo. Par. Pap.
H. T. II. 388.
Sequestrum Judiciale, V. Seque- p. 344., 345. Inslr. Pac. Prsef. Arch. Rak. II. Sericeus, 3., sericus, bombycinus; sestrum; biroi zdrlat. Kass. P. P. 1. 190. 532. ad Seraskirium in Bender mitlendi. lyem ... Pel. De exaltat. s. crucis s. II. c. 2 :
Ipse (Judas) sericeis chordis suspensus est.
Sequi, passive usitalum. Batty. Ger. 162. Bod. Hist, Eccl. I. 158.
77
(510
Serici colorator
Serosus
Serviens
Servaguardia, Scaraguardia q. v.
Serosus, 3., sero plenus, similis; saSerici colorator, infector sericorum;
selyemfestd. Ger. Seidenfarber. Tab. Conscr. vos. It. sieroso. Ger. molkig. Vern. Psych. 32. Ra6. Mon. SI. XIII. 343. an. 1332.
Sericius, V. Sericeus. Verancs. III. Facies autem interior laevis est, humore se- Servare, servandi causa contegerc (ap.
Du C. et Fin. al. s.1; teriteni (megveden ve361. Omnes enim cives, quibus est domus et roso madida.
Serotinales, hdtralekos penz. Numi gett). .Kronst. II. 364 : purpuram ad servanres, nullo ordine et conditione excepta, suggestus quosdam assericios prae aedibus singuli Hung. 153. Serotinales denarii, quorum 8 dum super sellam.
Servare conventa, stare conventis;
opere tumultuario construunt, inde quicquid marcas, singulas a 10. pensis computatas, in
cuique est laneae, Iinea3, sericiaeque supel- anni 1374. diplomate coram conventu B. szerzodesnel maradni. Wagn.
Servetanismus, i, doctrina Michaelis
lectilis, quam in pretio ponunt. . . suggestum Adriani de Szala edito cpmmemoratas reperi,
late circumvestiunt.
in eodem per Georg. Fejer. Cod. Dip. IX. v. Serveti an. 1509. Villanuovse in Aragonia nati,
Sericosus, 3., sericus; selyem... Ger. VII. p. 582. vulgato documento erronee Ge- cuius opus an. 1531. De trinitatis erroribus
libri septem inscriptum causa multorum disseiden. Kronst. I. 5.
rechinales nominantur.
Series, (Du C. al. s); fegyver-ut. sorSerotine, sero; keso'n. Opin. P. I. . 8. putationum erat.; Servetus tana. An. Sc.II.
ut. Regul. Turm. Praet. 10. Qui in Vigiliis aut
Serotinus, 3., retardatus; etkesett. 267. sa?c. XVI. Pomum Eridis Theologias objeSerie (Spalier) steterit, is qua Officialis ad Torvt. Msz.
ctum esse, omnem viam sternere servetaSerpentarius, i ; kigyotarto. It. ser- nismo contra regulam Divi Augustini.
observandam debitam differentiam neminem
Seryi camerse regise, kamara
quam Augustos framea salutabit (mit dem pentario. Ger. Schlangentrager (Sternbild).
Sdbel prdsentiren).
Szentiv. Curios. Misc. 60. Extra Zodiacum in szolgdi. In iure Hungarico.
Servi fiscales v. fisci aut fisca1. Serietas, severitas, rigor (Du C. gra- parte Septemtrionali numerantur 23. ordine
vitas); szigor. Funda Dav. A2. Extrac. omnis quo sequuntur, nempe: Ursa maior, 35. Ursa lini, servi Regales vel Reginales. Kol.
serietas soli Rebellion! adscribenda sit.
minor, 7. Draco, 31. Cepheus, 13. Bootes, 23. Am. II. 116. Servi, qui Regalibus servitiis ob2. Serietas, ex serietate, serio, vere ex Corona Borea, 9. Hercules 31. Lyra, 11. eundis mancipati erant in Germania et Gallia
animo; komolyan. Arch. Ver. Sieb. XXVII. Cygnus, 20. Cassiopeia, 13. Perseus, 29. vocabanlur servi fiscales vel fisci aut fisca126. confessio ex serietate et non ex ioco Auriga, 14. Serpentarius, 29. Serpens, 18. lini; in Ungaria autem Regales vel Reginales
Serpentina, Colubrina integra, (DuC.) aut Regis vel Reginae conditionarii vel confuerit praelata. Cf. Auson. Parent. 2. 6.; Sidon.
Carm. 23., 439.
tormentum bellicum maius ; sugar dgyu. Gall, ditionales.
Servi fundationales, alapitvdnyi
1. Seriose, (DuG.) serio, graviter; ko- serpentin, coulevrine. Szentiv. Curios. Misc.
molyan. Knauz. M. E. Str. II. 105.
373. Carthauna et Canon idem significant: szolgdk. Kol. Am. II. p. 124 : Alterum in Un2. Seriose, fuse, articulalim, (DuC.); coiubrina integra alias vocatur Serpen- garia perfectorum servorum genus . . . ecclekimeritoen, tisztan, vildgosan, toverol- tina vel dimidia Apis.
siasticum, quos sat recte diviserimus in funhegyeig. Cod. de Sztara. Vol. II. 87. MemoSerpentina linea, linea anguinea, dationales et testamentales. Fundationales
ratum Petrum, filium Ramacha . . . noslram flexuosa; kigyovonal. It. linea Serpentina. fuerunt ii, qui aut ab Regibus aut a privatis
specialem in presentiam vocatura comperimus Ger. Schlangenlinie. Kass. P. P. I. 77. Ac sic civibus, titulo fundationis, ecclesiis et monasteseriose.
deorsum versus una longa serpentina linea riis donabantur.
Servi regales, kirdlyi szolgdk. Ker.
Seriositas, proprietas rei serise, gravi- trabitur.
tas, (Du C. gravitas morum); komolysdg.
Serpentulus, i, dimin. ad serpentem ; Inst. Mil. 21: Ad tertiam subditorum castrenSzaz. VII. 16, si cum seriositate ipsos aggre- kigyocska. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. sium classem Servi Regales et Reginales
derentur.
Beneficiarii, qui in vetustis legibus Liberi
p. 286.
Seriosius, uberius et ex tenore, sen
Serpiginosus, 3., serpens; kigyodzo. plerumque nominantur, pertinebant. Hi erant
serie evidentius; reszletesebben. Batty. Leg. Bene Med. II. 328. subinde infra crustas ena- stride coloni, qui terras Regias colere et praHI. 191. an. 1350: hsec . . . in ... nostris scuntur furunculi, ulcera molesta, profunde ter tributa publica varia colonis propria servilitteris seriosius continentur. Rac. Mon. SI. penetrantia, vocatur tinea faciei maligna s. tia rusticana praestare obligabantur.
Servi testamentales, vegrendeleti
XIII. 153. an. 1356. Knauz. M. E. Str. II. crusta serpiginosa.
277. Pel. Pom. S. de Temp. Dom. II. Adv. s. Serpigo, (Du C.) rubor cutis cum mem- szolgdk. Kol. Am. II. p. 124. Testamenta1. c. 3.
brorum exstantia ; somor. Bene Med. IV. 50. les ... qui spe futurae laetioris vitae aut purSeriosus, serius, gravis (Du C.); su- dura tales herpetes per cutis partem maiorem gatorii poenarum metu, ultima praecipue voluntate iisdem (sc. ecclesiis) relinquebantur . . .
lyos. Gall, serieux. Pel. In parasceve s. II. c. extendunlur, vocatur serpigo.
1.: Sermo de seriosa varietate passionis
Serra, ae, culter, falcula, (Maigne); bi- Testamentales praelerea appellabantur exeChristi.
csak. Gall, faucille. Cod. Dip. Arp. Wenzel. I. quiales et Dusenici, et exequiales quidem,
quod singulis annis, die, quo exequiae heri ceSeriparius, seriarum confector; kd- 40. Serrae argenteae cum coclearibus.
ddr, bodnar, pinter. Ger. Bottcher, Binder.
Serrabilis, quod serra scindi potest; lebratae erant, certa dona ecclesiaB vel MonaFr. Lib. Rt. III. 188. quatuor fabris, uni seri- fureszelheW. Rau. Elem. p. 6. Cf. Plin. 16., sterio offerre tenebantur; quapropter etiam
pario dati sunt.
43, 83 . 227.
Slavis appellati fuere Dusenici: Duscha enim
Seritatim, seriatim, ordinatim; sorban.
Serratina, ee, machina truncis arborum illis animam significat, unde Dusenicus deriCod. Dip. Pat. VI. 40., 27. Quibus litteris in- in asses secandis instructa; fureszmalom. vatum, servum notat, animae salutis causa saspectis et attestacionibus seritatim auditis Ger. Sagemuhle. Nov. Calend. 217. Serrati- cerdotio relictum.
nos decrevimus, u t . . .
Service, V. Salgamum. Moln. Patv.
narum Scribe D. F M.
1. Serium, i, mora, retardatio; keses.
Serratio, sectio serra facienda; fure- 79. candelae, sive Luminis et Straminis seu
Arch. Rak. IX. 625. ha seriumot nem fog ta- szeles. Reg. Turm. Praet. 100.
strati intelligenda sunt, cum reliqua nomine
pasztalni.
Serta, schappel (Dief.) = Kopfschmuck portionum oralium et equilium, compe2. Serium, gravitas; komolysdg. Bel. besonders der Jungfrauen (Lexer), (Du C. co- tentiae item quarterialis; ista vero nomine
Paszt. III. 256. an. 1357. abbas... venit et cum rona ducalis) ;pdrta. Schlag. 1171.
salgami et service sint intelligenda. Reg. Mil.
maximo serio nobis proposuit.
Sertor, pro : Sartor. Ljub. Mon. SI. V. 1728. 29.
Sermonem facere ad populum, 255
Servicialis, e, serviens; szolgdlni koin coatu sacro verba facere; predikdlni. V.
Sertum, i, V. Serta. Thok. Diar. II. 372. teles, szolgai, szakmdnyos. Cod. Dip. Arp.
Unum sertum vulgo parta vocatum, cum Cont. VI. 438. Similiter omnes ceteri populi
Penitenciam dare.
Sermocinalis, ad sermonem pertinens, quinque rosis aureis, adamantibus et unioni- serviciales scilicet pelliparii, sutores, fabri
sermocinatrix; beszelgetesi. Pazm. Dial. 3. bus ornatum fl. 120.
debent dare . . .
Servidagia, ae, vectura; szdllitds. Urk.
Sero, vespera, (DuC. occasus); este. It.
Servaculum, (pennae), theca calamaria,
(Du C. al. s.); (toll) tarto. Tor. Ta>. 1888. Sieb. II. 338. an. 1370. de . .. mercimonialis sera. Gall. soir. Schlag. 133.
bus . . . sive sint servidagiae sive pedagiae
Seroculus, 3., demin a. serius; ko- p. 566.
molyocska. Bo

Bartal Glossarium Mediae Et Infimae Latinitatis Regni Hungariae PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bartal Glossarium Mediae Et Infimae Latinitatis Regni Hungariae PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GLOSSARIUM MEDLE ET INFI1VLE LATINITATIS

TYPIS SOCIETATIS FRANKLIN I AN ^5 BUDAPESTINI.

ACADEMIC LITTERARUM HUNGARICJE

stilus curialis el culinaris vulgo appellalur.

Ltneumeita latlnitatis regni Hungarise mediae et infiino) uetatis.

Lineamenta latinitatis regni Hungarian mediae et inlimsfi

fulura esse censetur. Societas Hungarorum historica colleclionibus monumentorum publicorum et

Lineamenta latinitatis regni Hungarise mediae et infimse setatis.

De latinitatis regni Hungarise indole naturaque.

l)e latinitatis reghi Hungarian indole naturaque.

De latinitatls regni Iluncjarise inclole nadiraque.

De latinitatis regni Hungarise indole naturaque.

De latlnitatis regni Hungariee indole Tnaturaque.

l)e latinttatis rejnl Humjarife iiuloto iiaturaqtic.

3. Cambiales, Campsoriales, Yaltolevet (AVechselbrief) etc.

De latinitatis rerjrii Hungarian iiidole naturaque.

be latinitatis regni Hungarise indole naturaque.

Bod. Hist. Eccl.

reali Caesarei Hungaridos libri poematum V.

Euclt. Eucharisticon Magna; Mario; riatcU sunl. Proposiluin a Revcrcndo patrc

Heyse. Dr. Joli. Christ. Aug. Heyse.

M. Jogt. Eml. Magyarorszdgi jogKatona Hist. Reg. Hitloria Crilica

Kub. Cod. Arj).

media; et intima; Latinitatis. W. H. Maigne

Kub. Cod. Arp. Codex ciiploniaticus

Bartal A. : Gloss. Lat.

Otrok. Ant. Hung. Hel.

Otrok. Ant. Hung. Rel. Antiqua

Schesaei Rui. Pann.

Szalay Var. tort.

XXVIII Turkovics Corp. Gram.

Ab obseqniis, munere fungens; szol- abalienari potest; elidegenithetoseg. Proj.

pertinentes; apdtsdg, apdtursdg. S. de Kzf

Dief.); kokeny. It. prugnola, prugnolo. Schlag.

nere; hdtrdlot fujni. Wagn.

Adimpendere impendere, tribuere;

Adolescens nobilis aulicus

Allo, (sljp-steyn (Schleifstein) Dief.) signif.

pitum Ecclesia?, ad quod gradibus ascenditur;

Angulus determinans aiairi

cem provocat et referri vel transmitti intra vel

Aptitudinaliter, apte; alkalmasan, Aqua glutinata, a. glutinosa; enyves

tubernium sacerdotum, fratrum, monachorum;

Atimus, 3., ignobilis; tisztesseg nelkul melancholiam humorum omnium pessimam

Attitinari, ticiones ad ignem admovere;

Auditor causarum Generalis

Avultura, se, fors. cutis cruda, villosa:

Baiulator funerum, qui funus effert

domino meo Reverendissimo. Ib. 686. Item die

Barba buccalis, gena? pilosae, hirsute;

Barberia, se, ars tonsoria; borbely

Barridus, 3., (Du C.) superbus; kevely. Provinciales Piaristarum, Praedicatorum

Judis iaculatoriis instituta; lovd-hdz. Ljub.

reszrol valo, ketoldalu. Kass. Jur. Civ. II.

Bivaria, 33, pellis beveraria V. s. ParaBlasphemare, (Du C.) impias in Deum

Budun beglerbeg, dominus Buda3;

sanctorum numerum relatis agitur; szentte

ter absque solatio masculi haeredis decesserit,

bus distinctum; kepes kqnyv. Szaz. XVII.

Canem capere, impingere. Szirm.

netae; pdnzveresi dij. Ger. Schlagsatz.

Capitaneatus cieneralis Regni

Capituli Magister Can onicus \ 03