REPUBLIKA E SHQIPRIS

MINISTRIA E FINANCAVE
NJSIA QENDRORE E HARMONIZIMIT PR AUDITIMIN E BRENDSHM
DREJTORIA E ZHVILLIMIT PROFESIONAL DHE ANALIZS

LENDA

NJOHURI
MBI LEGJISLACIONIN

Tema 1. Parimet themelore kushtetuese dhe personi juridik 3 or

1.Parimet themelore kushtetuese.

1. Parimi i ndarjes s pushteteve. Llojet e pushteteve.
2. Parimi i kushtetushmris dhe i ligjshmris.
2.Personi juridik.
1. Kuptimi i personit dhe personalitetit juridik. Ndryshimet ndrmjet tij dhe
personit fizik.
2. Kuptimi i personave juridik publik.
3. Klasifikimi i prgjithshm i personave juridik publik.
4. Kuptimi i personave juridik privat.

1.Parimet themelore kushtetuese.

1. Parimi i ndarjes s pushteteve. Llojet e pushteteve.
2. Parimi i kushtetushmris dhe i ligjshmris.
1.1 Parimi i ndarjes se pushteteve, kuptimi i tij. Ekuilibri check and balance.
Kushtetuta e Republikes se Shqiperise eshte miratuar me Ligjin nr. 8417, date 21.10.1998.
Ajo perbehet nga 183 nene te grupuara ne 18 pjese . Ne pjesen e pare te saj jane
sanksionuar parimet themelore mbi bazen e te cilave organizohet dhe funksionon shteti
shqiptar. Nder me te rendesishem ne keto parime permendim se pari ato te sanksionuara ne
nenin 1.
1. Shqiperia eshte republike parlamentare. Ky parim sanksionon supremacine e
Parlamentit ne Shqiperi, si organ qendror ne te cilin sovraniteti i popullit shprehet
nepermjet perfaqesuesve te tij. Parimi i sovranitetit eshte nder parimet me te rendesishme
kushtetuese. Populli e ushtron sovranitetin e tij ne menyre te drejtperdrejte (referendumi)
ose te terthorte nepermjet perfaqesuesve. Supremacia e parlamentit nenkupton 4 pika
kryesore :
Ne rast konflikti te nje akti te parlamentit dhe nje akti administrativ, akti i parlamentit ka
precedence
Parlamenti ka te drejte te nxjerre cdo lloj ligji qe deshiron ne kufijte e kushtetueshmerise
Asnje akt i parlamentit nuk mund te sfidohet ne nje gjykate te zakonshme per arsye te
mungeses se kushtetueshmerise
Vendimet e nje legjislature nuk jane te detyrueshme per legjislaturen pasardhese
2. Republika e Shqiperise eshte shtet unitar dhe i pandashem. Kjo ka te beje me
unitetin territorial te shtetit. Ne vendin tone nuk ka patur dhe nuk ka njesi administrative
autonome ose te pavarura nga pushteti qendror, as nuk ekzistojne ndarje te brendshme
territoriale ashtu si ne shtete te tilla si: Gjermania ku territori eshte i ndare ne lande apo
Zvicra ne kantone. Shtete te tilla organizohen ne federata ose konfederata.
3. Qeverisja bazohet ne nje sistem zgjedhjesh te lira, te barabarta, te pergjithshme
dhe periodike.
Parimi i zgjedhjeve te lira ka kerkese kryesore sigurimin e kushteve dhe garancive per te
bere te mundur shprehjen e lire te vullnetit te zgjedhesve. Kjo lidhet drejtperdrejt me
formen e fshehte te votimit. Parimi i zgjedhjeve te barabarta bazohet ne parimin e
pergjithshem kushtetues te barazise se shtetasve para ligjit. Vota e cdo shtetasi ka vlere te
barabarte. Parimi i zgjedhjeve te pergjithshme buron drejtperdrejt nga parimi i sovranitetit
dhe garanton perfshirjen ne zgjedhje te te gjithe atyre qe kane mbushur moshen e caktuar
me ligj. Zgjedhjet periodike jane kusht i domosdoshem per mbarevajtjen e demokracise ne
vend. Ato garantojne periodicitetin pra detyrimin qe zgjedhjet te zhvillohen pas intervaleve
periodike te kohes, duke i dhene keshtu mundesi te gjitha forcave te ndryshme politike te
marrin pushtetin dhe zgjedhesve te kontrollojne veprimtarine tyre. Ne nenin 11
sanksionohet qe sistemi ekonomik ne Shqiperi bazohet ne pronen private e publike, si
dhe ne ekonomine e tregut dhe lirine e veprimtarise ekonomike. Prona private dhe
publike mbrohen njelloj me ligj. Edhe ne nenin 42 te Kushtetutes sanksionohet se Liria,
prona dhe te drejtat e njohura ne Kushtetute e me ligj nuk mund te cenohen pa nje process
te rregullt ligjor. Kjo do te thote se e drejta e prones private eshte e garantuar. Cilido
shtetas duhet ti drejtohet gjykates nese mendon se organet publike, individet ose subject te
tjere kane cenuar nje interes te tyre te ligjshem, si dhe ne rastin kur kunder tij ngrihen akuza
te ndryshme. Megjithate parashikohen edhe kufizime te ketyre te drejtave qe gjithmone
duhet te jene te perligjura. Ne Pjesen e dyte parashikohen te drejtat dhe lirite themelore te
njeriut. Nga pjesa e trete deri ne pjesen e pesembedhjete rregullohet funksionimi dhe

organizimi i disa prej organeve kryesore te shtetit. Ne pjesen shtatembedhjete parashikohen

rregullat per rishikimin e Kushtetutes.
Ndarja e pushteteve
Ndarja e pushteteve eshte nje doktrine qe i ka zanafillat e saj ne periudhen e absolutizimit
ku mbreti kishte perqendruar ne duart e veta te gjitha pushtetet, ate legjislativ, ekzekutiv
dhe gjyqesor. Kjo doktrine u konsolidua pas shembjes se absolutizimit dhe ky ishte nje hap
shume i rendesishem per demokracine dhe lirine. Dy autoret me ne ze qe propoganduan
zbatimin e doktrines se ndarjes se pushteteve ishin Lock dhe Monteskje. Nese ka ndonje
shtet ne te cilin ndarja e pushteteve eshte kryer ne menyren me perfekte, ato jane SHBA.
Ne nenin 7 te Kushtetutes se Republikes se Shqiperise sanksionohet se sistemi i qeverisjes
ne Shqiperi bazohet ne ndarjen dhe balancimin midis pushteteve ligjvenes, ekzekutiv dhe
gjyqesor. Te treja deget e pushtetit jane te ndara dhe te dallueshme nga njera-tjetra. Kjo
presupozon pavaresi te pushteteve megjithate nuk mund te behet fjale per pavaresi absolute.
Kjo pavaresi duhet kuptuar si nje pavaresi relative ne kuptimin qe secili pushtet ne
veprimtarine e tij nuk duhet te ndikohet apo te nenshtrohet nga tjetri. Ne te njejten kohe
asnje pushtet nuk mund te ushtrohet krejt i izoluar nga pushtetet e tjere.
Per te kuptuar me mire doktrinen e ndarjes se pushteteve duhet te analizojme tre ceshtje :
1. Te njejtet persona nuk mund te bejne pjese ne me shume se njerin prej organeve te
ndryshme te pushtetit.
2. Organi i nje pushteti nuk mund te kontrolloje ose te hyje ne veprimtarine e nje organi te
pushtetit tjeter.
3. Organi i nje pushteti nuk duhet te ushtroje funksionet e organeve te pushtetit tjeter.
A Analizojme ceshtjet e mesiperme ne marredhenien legjislativ-ekzekutiv.
1- A munden te njejtet persona te bejne pjese ne te njejten kohe ne legjislativ dhe
ekzekutiv ? Deputetet, megjithese pjese e legjislativit mund te marrin pjese si ministra ne
nje Kabinet qeveritar. Kete rol te dyfishte ligji ua njeh vetem ketij grup nepunesish te
aparatit shteteror. Pra ne kete rast nuk kemi konflikt midis dy funksioneve te ushtruara.
2- A mundet legjislativi te kontrolloje ekzekutivin dhe e kunderta ? Kjo pyetje ka te
beje me thelbin e qeverisjes parlamentare, ku roli i parlamentit eshte dominues. Ne kete
kuptim roli kontrollues i Kuvendit mbi Qeverine eshte me i madh. Legjislativi zgjedh
ekzekutivin, miraton programin politik dhe perberjen e Keshillit te Ministrave dhe ka te
drejte te kerkoje interpelanca per Kryeministrin dhe cdo anetar te Keshillit te Ministrave.
Kryeministri duhet te siguroje votebesimin ne Kuvend, perndryshe, ai duhet te jape
doreheqjen. Qeverise per venien ne jete te programit te saj i duhen ligjet, te cilat aprovohen
ne Kuvend. Te gjitha sa thame e vene legjislativin ne nje pozite qendrore ne krahasim me
ekzekutivin. Megjithate, per sa kohe qe qeveria ruan besimin e legjislatures pra zoteron
mbeshtetjen e shumices se deputeteve ajo pergjithesisht luan nje rol vendimtar ne sigurimin
e kalimit te legjislacionit. Gjithashtu nje koalicion ose parti menjehere pasi vjen ne pushtet
pas zgjedhjeve i jep rendesi gjithnje e me te madhe aktivitetit te ekzekutivit. Kjo per faktin
se qeveria eshte organi me homogjen dhe paraqet lehtesi me te madhe per venien ne jete te
interesave te lidershipit partiak. Fakti qe pjesa me e madhe e legjislacionit pergatitet ne
piramiden administrative dhe Kuvendit i mbetet vetem miratimi i projekteve te pregatitura
nga Qeveria, te ben te kuptosh se roli i ekzekutivit eshte i shume i rendesishem.
3- A mundet legjislativi apo ekzekutivi te ushtrojne funksionet e njeri-tjetrit ? Me
gjithe rolin e madh kontrollues qe ka legjislativi mbi Qeverine per Kuvendin eshte mjaft e
veshtire te ushtroje ndonje kompetence me karakter ekzekutiv. Perkundrazi eshte
ekzekutivi qe ka kompetenca legjislative, kur i jepet e drejta te nxjerre akte normative, me
fuqi ligjore per te mbuluar nevoja teper urgjente dhe te rendesishme (neni 101 i
Kushtetutes). Megjithate kjo e drejte e Qeverise per te ushtruar funksion ekzektiv eshte

mjaft e kufizuar dhe e kushtezuar saqe e ben te veshtire rregullimin e ndonje fushe sociale
nga ana a qeverise jashte vemendjes, kontrollit dhe miratimit nga Kuvendi. Eshte Kuvendi
ai qe do te beje miratimin e ketyre akteve, ne te kundert ato e humbasin fuqine e tyre qysh
nga fillimi.
B Le te analizojme tre ceshtjet ne marredhenien ekzekutiv-gjyqesor.
1-A munden te njejtet persona te bejne pjese ne ekzekutiv dhe gjyqesor
njekohesisht? Sipas legjislacionit tone funksioni i gjyqtarit eshte i papajtueshem me
ushtrimin e cdo mandati zgjedhor, me cdo funksion publik apo privat. Eshte e qarte se termi
publik perfshin cdo lloj funksioni shteteror perfshire edhe ato me karakter ekzekutiv.
2- A e kontrollon ekzekutivi gjyqesorin dhe e kunderta? Historikisht gjyqesori ka qene i
kercenuar nga nderhyrjet dhe influencat e ekzekutivit. Por jane bere perpjekje per ti
siguruar gjykatave dhe gjyqtareve nje pavaresi sa me te madhe nga ekzekutivi. Keto
perpjekje kane gjetur konkretizim ne disa drejtime te caktuara si :
percaktimi i kushteve ligjore per emerimin dhe moslevizshmeria e gjyqtareve nga detyra.
Keto masa jane marre me qellim per ti bere gjyqtaret me indiferente ndaj politikes.
sigurimi i kushteve ekonomike dhe sociale te tilla qe ti bejne ata sa me pak te
korruptueshem ndaj nderhyrjeve te ndryshme
rregullimi i aktiviteteve te gjykatave me rregulla dhe procedura strikte te parashikuara ne
Kushtetute dhe ne ligje te ndryshme organike per te shmangur sa me shume te jete e
mundur arbitraritetin ne vendimet gjyqesore.
Nder masat e marra per pavaresine e gjyqesorit permendim edhe Keshillin e Larte e
Drejtesise si organi qe vendos per transferimin dhe pergjegjesine disiplinore te gjyqtareve.
Nga pikepamja juridike gjyqtaret ne ushtrimin e funksioneve te tyre jane te pavarur dhe u
nenshtrohen Kushtetutes dhe ligjeve. Nisur nga kjo themi qe organet ekzekutive nuk kane
asnje te drejte kontrolli mbi gjyqesorin. Nga ana tjeter gjykatat per ceshtjet konkrete qe
shtrohen para tyre kane te drejte te shqyrtojne aktet administrative dhe madje ti anulojne
ose te mos i marrin parasysh ato kur keto akte vijne ne kundershtim me Kushtetuten ose
ligjet. Kjo do te thote qe gjyqesorit i eshte lene e drejta e kontrollit te akteve ekzekutive,
kontroll qe mund te behet kur preken interesat e ligjshme ne procesin gjyqesor.
3- A mund ekzekutivi dhe gjyqesori te ushtrojne funksionet e njeri-tjetrit ? Kjo gje
nuk mund te ndodhe, te pakten jo ne sistemin shqiptar te qeverisjes.
C Se fundi shikojme analizen e tre ceshtjeve ne marredhenien legjislativ-gjyqesor.
1-A mund te njejtet persona te bejne pjese ne legjislativ dhe gjyqesor? Ky parashikim
bie poshte duke patur parasysh papajtueshmerine e gjyqtarit me cdo funksion tjeter publik.
2- A e kontrollon legjislativi gjyqesorin dhe e kunderta ? Legjislatura mund te kete nje
influence ne Gjykaten Kushtetuese dhe Gjykaten e Larte per shkak se anetaret e tyre
emerohen me pelqimin e Kuvendit. Por pasi ata zgjidhen ne detyre, jane te palevizshem.
Gjykatat jane te detyruara te zbatojne ligjet e nxjerra nga Kuvendi per zgjidhjen e ceshtjeve
qe paraqiten para tyre. Por kjo nuk do te thote qe Kuvendi mund te kontrolloje veprimtarine
e gjykatave. Perkundrazi eshte gjyqsori ai qe mund te ushtroje kontroll mbi Kuvendin kur
ai nxjerr ligje qe bien ne kundershtim ne Kushtetuten ose marreveshjet nderkombetare.
Gjykata Kushtetuese ka te drejte per te gjykuar kushtetueshmerine e ligjeve te aprovuara
nga organi legjislativ. Ajo ka te drejten e shfuqizimit te ketyre akteve. Mbikqyrja
gjyqesore perben nje kontroll te pershtatshem mbi legjislativin ku jane edhe gjasat me te
medha per te marre vendime te padrejta per te degraduar sistemin e qeverisjes.
3- A mund legjislativi dhe gjyqesori te ushtrojne funksionet e njeri-tjetrit ? Kuvendi
ka te drejte te zbatoje dhe te mbroje privilegjet e veta dhe te ndeshkoje ne nje fare menyre
ato qe i shkelin ato (imuniteti i deputeteve). Kjo nderhyrje e legjislativit ne veprimtarine e
gjykatave mund te coje ne disa rrethana ne konflikt te drejtperdrejte me gjykatat. Nje

ceshtje mjaft e mprehte dhe e rendesishme eshte rasti i praktikes se Gjykates se Larte. Kjo
praktike perben nje veprimtari faktike normuese per gjykatat e shkalleve me te uleta. Ne
kete kuptim praktika e Gjykates se Larte vendos rregulla sjelljeje te njejta per ceshtje
analoge. Ajo ben unifikimin e praktikes gjyqesore ne Shqiperi. Mund te themi qe ajo ne nje
fare menyre kryen funksion legjislativ. Nga sa pame edhe me lart doktrina a ndarjes se
pushteteve nderton nje sistem te drejte qeverisje duke dalluar brenda nje strukture te vetem
(shtetit) tre deget e pushtetit. Kompetencat qe i jane dhene njeres dege, balancohen me
mjaft kujdes nga kompetencat e dy te tjerave. Ne te njejten kohe secila dege vepron si
kontrolluese mbi teprimet e mundshme nga te tjerat. Kjo ka te beje me ate qe quhet check
and balance ose ndryshe kontroll dhe balancim. Ky mekanizem eshte nje menyre per
kufizimin e pushtetit qeveritar dhe per parandalimin e shperdorimeve te tij.
Pushteti legjislativ. Perberja dhe organizimi.
Pushtetit ligjvenes i eshte atribuar Kuvendit, qe perbehet vetem nga nje dhome e vetme me
140 deputete. Shqiperia ka nje tradite historike ne favor te njedhomeshit. Struktura me dy
dhoma e Kuvendit ndeshet vetem njehere ne historine shqiptare dhe pati jete te shkurter. Ai
u formua me krijimin e Republikes me 1925 dhe ra me vendosjen e monarkise me 1928.
Zgjedhjet per Kuvendin shqiptar behen me votim te drejtperdrejt sipas sistemit
proporcional. Kuvendi zgjidhet cdo kater vjet. Ai i zhvillon punimet e tij ne sesione qe
fillojne ne janar dhe shtator. Gjithashtu mund te mblidhet edhe ne sesion te
jashtezakonshem kur kerkohet nga presidenti, kryeministri apo 1/5 e deputeteve. Kuvendi
zgjedh nga perberja e tij kryetarin. Gjthashtu krijohen komisione te perhershme dhe te
posacme. Komisionet merren me trajtimin e ceshtjeve ne menyre me te thelluar. Ato
shqyrtojne projektligjet qe kane te bejne drejtperdrejt me me veprimtarine legjislative te
Kuvendit. Ne Kuvend krijohen edhe grupet parlamentare qe perfaqesojne partite politike.
Per krijimin e nje grupi parlamentar kerkohet nje numer minimal prej 5 deputetesh.
Kuvendi funksionon sipas nje rregulloreje qe e miraton ai vete.
Deputetet. Ata ne momentin e pranimit te detyres se tyre perfitojne nje status te vecante qe
u siguron atyre disa privilegje dhe garanci. Ky status njihet ndryshe me termin imunitet
parlamentar. Neni 73 i Kushtetutes njeh dy lloj imunitetesh:
1. Papergjegjshmeria per mendimet e shprehura dhe votat e dhena. Ne kete drejtim
deputetet jane krejtesisht te lire. Ata smund te mbajne pergjegjesi ne asnje rast per cfaredo
opinioni te shprehur apo per menyren si ai voton.
2. Imuniteti nga procesi penal. Sipas saj deputeti nuk mund te ndiqet penalisht pa
autorizimin me shkrim te Kuvendit. Sidoqofte autorizimi i dhene nga Kuvendi nuk duhet te
identifikohet me nje vendim fajesie. Vendimi i fajesise eshte plotesisht kompetence e
gjyqesorit.
Ne nenin 70 te Kushtetutes thuhet se deputetet perfaqesojne popullin por nuk lidhen ne
asnje mandat detyrues. Kjo do te thote qe cdo deputet i zgjedhur perfaqeson popullin dhe jo
vetem zgjedhesit e zones qe kane votuar per te. Prandaj ai smund te marre asnje urdher apo
porosi detyruese nga zgjedhesit e vet ose grupi qe e ka mbeshtetur, per menyren se si ai
duhet ta ushtroje mandatin e tij. Nga koncepti i mandatit detyrues rrjedhin disa pasoja te
rendesishme :
1. Deputetet nuk jane te revokueshem ne asnje rast nga zgjedhesit.
2. Ata smund te vihen nen akuze per shkak te qendrimeve te tyre politike
3. Deputeti e ruan funksionin e tij pavaresisht se e braktis partine me te cilen ai ishte gjate
fushates elektorale. Por pavaresisht nga liria qe gezon deputeti ne aspektin juridik, ne
praktike ai eshte i varur nga partia te ciles ai i perket. Per tu bere deputet nuk ka kerkesa te
vecanta por ekzistojne disa shkaqe qe shtetasit mund ti perjashtojne nga e drejta per tu
zgjedhur. Ne nenin 69 te Kushtetutes jepen rastet e papajtueshmerise per zgjedhjen e
deputeteve. Ne kete perfshihen nje kategori personash qe ushtrojne funksione shteterore, te

cilet nuk mund te kandidojne per deputet pa hequr dore nga detyra e tyre paraprakisht.
Gjithashtu ne nenin 70 parashikohet papajtueshmeria me detyren e deputetit. Kjo detyre
nuk pajtohet me asnje veprimtari tjeter shteterore. Ketu ben perjashtim vetem detyra e
ministrit.
Funksionet e Kuvendit. Kuvendi ka dy funksione kryesore :
Funksioni i drejtimit dhe kontrollit politik
Funksioni legjislativ
Funksioni i pare i perket pervec Kuvendit, edhe qeverise. Pergjithesisht pranohet se
qeverise i takon pushteti i iniciatives ndersa Kuvendit ai i kontrollit. Aktiviteti i drejtimit
politik mund te konsiderohet i ndare ne tre faza:
Percaktimi i veprimtarise shteterore (faza percaktuese)
Disponimi i nje aparati administrativ dhe mjetet e nevojshme per te ndjekur qellimet e
caktuara prej tyre (faza instrumentale)
Nxjerrja e nje seri aktesh ne te cilat gjejne zbatim qellimet e programuara (faza e zbatimit).
Kuvendi merr pjese ne fazen e pare dhe te dyte. Miraton programin e qeverise duke i dhene
asaj votebesimin, nxjerr nje seri aktesh per te integruar kete program dhe per ta zbatuar ate
nga qeveria. Faza instrumentale shihet ne diskutimin dhe miratimin e ligjeve per buxhetin
apo edhe ligjeve te tjera financiare apo administrative. Aktet permes te cilave Kuvendi
zhvillon aktivitetin e tij politik jane :
Mocioni i besimit dhe mosbesimit
Ligjet e drejtimit politik (miratimi i buxhetit, ligjet financiare, te miratimit te programeve
ekonomike, te miratimit te traktateve nderkombetare, ligjet per shpalljen e amnistise)
Shpallja e gjendjes se jashtezakonshme
Procedura e drejtimit te kontrollit dhe informacionit
Iniciativa legjislative konsiston ne paraqitjen para Kuvendit te nje projektligji. Kjo
iniciative i takon Keshillit te Ministrave, cdo deputeti si dhe 20 mije zgjedhesve. Iniciativa
qeveritare eshte me e perhapura. Kuvendi vendos me shumicen e votave, pervec rasteve kur
Kushtetuta parashikon nje shumice te cilesuar (si ne rastin e pikes 2 te nenit 81 te
kushtetutes). Ne proceduren e zakonshme projektligji diskutohet njehere nga komisioni
perkates kompetent e me pas ai e paraqet ate ne seancen plenare te Kuvendit, me sugjerimet
e tij, te shoqeruar nga nje raport arsyetues. Cdo projektligj votohet tre here: ne parim, nen
per nen dhe ne teresi. Votimi ne parim paraprihet nga paraqitja e arsyeve per nevojen e ketij
projekti e pason me paraqitjen e raportit te komisioneve parlamentare. Ne votimin nen per
nen mund te paraqiten edhe amendamente. Pas perfundimit te kesaj faze kalohet me
votimin ne teresi te projektligjit. Pervec procedures se zakonshme ne kuvend zbatohet
procedura e pershpejtuar per miratimin e projektligjeve per te cilat shpallet urgjenca.
Perdoret edhe procedura e vecante qe kerkon nje shumice te cilesuar pre 3/5 te anetareve te
kuvendit. Pasi ligji eshte miratuar ne Kuvend i paraqitet Presidentit per shpallje brenda 20
diteve. Presidenti ka te drejte ta ktheje vetem nje here per rishqyrtim ligjin ne Kuvend duke
paraqitur edhe shkaqet per kete. Pas shpalljes behet publikimi i ligjit ne Fletoren Zyrtare
dhe ligji hyn ne fuqi pas 15 ditesh nga ky botim (nese ligji vete nuk eshte shprehur per nje
date tjeter). Kjo eshte edhe faza finale e hartimit te nje ligji.
Rezerva ligjore. Ne dispozita te vecanta kushtetuese ndeshen shprehje te tilla percaktohen
me ligj; sipas menyres se percaktuar me ligj, do te behen me ligj te vecante. Keto
shprehje nenkuptojne rezerven ligjore qe do te thote qe keto marredhenie do te rregullohen
vetem me ligj dhe me asnje akt tjeter juridik. Pervec sanksionimit te kufizimeve te
pakapercyeshme te percaktuara me lart, ligjet kushtetuese parashikojne se disa fusha te
jetes shoqerore mund te rregullohen vetem me ligj, pra vetem nga Kuvendi. Rezerva ligjore

ka per qellim te pengoje ekzekutivin apo ndonje organ tjeter publik, te rregullojne ato fusha
te jetes shoqerore qe jane objekt i rregullimit ligjor.
Pushteti ekzekutiv. Perberja dhe organizimi.
Pushtetit ekzekutiv perbehet nga nje teresi organesh qendrore apo vendore, ne krye te te
cilave qendron qeveria si organ kushtetues. Qeveria perbehet nga kryeministri,
zv.kryeministri dhe ministrat, te gjithe organe kushtetuese. Ajo kryesohet nga kryeministri
kurse ministrat qendrojne ne krye te dikastereve te tyre, ministrive perkatese. Kushtetuta
nuk e percakton numrin e ministrave, cka do te thote se organizimi i brendshem e saj eshte
ne diskrecionin e partise ose koalicionit qe merr pushtetin pas zgjedhjeve. Pra qeveria eshte
nje organ kolegjial i perbere nga disa organe individuale. Por ajo ka edhe nje aparat te tere
administrativ qe perfshin te gjitha zyrat publike qe zhvillojne aktivitet administrativ aktiv,
konsultativ dhe kontrolli. Struktura administrative e disa ministrive shtrihet edhe prane
organeve vendore. Pra ne administrimin publik bejne pjese pervec zyrave qendrore edhe
zyrat e qarqeve territoriale. Aktet e tyre kane fuqi brenda fushes dhe njesise territoriale ku
ata veprojne. Administrimi publik perbehet nga
aparati (qendror dhe periferik) i shtetit dhe ai i qarqeve (qendror e periferik).
Kryeministri ka nje pozite te vecante udheheqese brenda qeverise. Ai ben emerimet
ministriale dhe presidenti i republikes nuk mund te beje asnje emerim te ministrave pa
propozimin e kryeministrit. Ai kontrollon tere aparatin qendror te qeverisjes dhe percakton
detyrat per organet e piramides qeveritare. Vetem fakti qe doreheqja e kryeministrit
shkakton renien e qeverise mjafton si permbledhje e atyre qe thame me siper. Kryeministri
disponon nje aparat ne krye te te cilit qendron sekretari i pergjithshem. Ky aparat nuk
funksionon si nje ministri dhe merret me pregatitjen e materialeve qe shqyrtohen ne qeveri.
Vendimet e Keshillit te Ministrave mbajne firmen e kryeministrit dhe jo te te gjithe
anetareve qe kane votuar per te.
Ministrat drejtojne dege te vecanta te administrates publike. Mund te ndodhe qe nje
minister te drejtoje me shume se 1 ministri ose te mos drejtoje asnje ministri dhe quhet
minister pa protofol. Rol te rendesishem brenda ministries luajne zv/ministrant dhe
sekretaret e pergjithshme, te cilet drejtojne te gjithe veprimtarine teknike dhe
administrative. Pergjithesisht jane me te qenrueshem ne pozicionin e tyre se ministri.
Formimi i qeverise. Qeveria e re formohet ne dy raste :
Kur fillon nje legjislature e re
Kur kryeministri i nje qeverie jep doreheqjen
Procedura per caktimin e qeverise fillon me konsultimet qe zhvillon presidenti i Republikes
per emerimin e kryeministrit. Ne rastin kur shumicen e vendeve ne Parlament e ka nje force
politike emerimi i kryeministrit eshte i thjeshte. Kjo force ben propozimin e kryeministrit
dhe emerimi i tij nga presidenti mbetet i nje karakteri thjesht formal. Por kur kemi nje
parlament te fraksionuar, ku asnjera nga forcat politike nuk ka shumicen absolute, detyra e
presidentit paraqitet me komplekse. Ai do te zhvilloje fillimisht konsultime me ate parti qe
ka fituar shumicen relative te vendeve. Pas zgjedhjes se kryeministrit, eshte ky i fundit qe
paraqet listen e ministrave per formimin e qeverise. Brenda 10 diteve nga dita e dekretimit
te presidentit per formimin e qeverise, kryeministri i paraqet per miratim Kuvendit
perberjen e Keshillit te Ministrave dhe programin e tij politik. Kuvendi ka te drejte te
refuzoje deri ne dy here kete perberje, ne rast te kundert Kuvendi duhet te shperndahet dhe
te zhvillohen zgjedhje te reja. Ndaj kryeministrit mund te kerkohet nje nocion mosbesimi
nga 1/5 e deputeteve dhe ai quhet i miratuar kur per te votojne shumica e te gjithe anetareve
te Kuvendit. Kjo eshte nje forme per rrezimin e qeverise. Kjo lidhet edhe me faktin se per
sa kohe qeveria gezon besimin e Kuvendit, ajo do te kete edhe mbeshtetjen per re miratuar
ato ligje qe mbeshtesin programin e saj.
Funksionet e qeverise. Funksionet e saj mund ti klasifikojme ne tre grupe :

Funksione administrative. Qeveria eshte maja e piramides administrative. Aktet e nxjerra

nga organet me larta te hierarkise administrative, jane te detyrueshme per zbatim nga
hallkat me te uleta. Qeveria ka te drejte te nxjerre vendime, urdheresa, udhezime me ane te
te cilave vendos rregulla sjelljeje per gjithe administraten publike.
Drejtimi politik. Kushtetuta i ka rezervuar nje pozicion epersie kryetarit te Keshillit te
Ministrave ne ushtrimin e funksioneve te drejtimit politik. Ne nenin 102/b sanksionohet se
kryeministri koncepton dhe paraqet drejtimet kryesore te politikes se pergjithshme
shteterore dhe pergjigjet per to. Qeveria eshte e lire te percaktoje direktivat si ne planin e
brendshem ashtu edhe ne ate te jashtem. Funksioni normativ. Organet administrative mund
te nxjerrin edhe akte normative. Keto akte duhet te jene ne perputhje me ligjet. Mund te
bejme nje klasifikim te tyre si me poshte :
a. Akte ekzekutive, qe dalim ne vijim ten je ligji dhe konkretizojne menyrat e zbatimit te tij.
b. Akte plotesuese qe plotesojne ligjet qe permbajne parime e norm ate pergjithshme
c. Akte te pavarura qe nxirren per te rregulluar probleme mbi te cilat qeveria ka liri te gjere
e qe nuk jane te rregulluara me ligj (psh organizimi i zyrave publike).
Me rendesi jane aktet normative me fuqi ligjore te Keshillit te Ministrave qe nxirren ne
rastin e nevojes dhe te urgjences (neni 101 i Kushtetutes). Keto akte kane fuqine e ligjit por
duhet te ratifikohen brenda 45 diteve ne Kuvend sepse ndryshe do ta humbasin fuqine e
tyre qe nga fillimi. Kjo kompetence quhet kompetence legjislative e jashtezakonshme e
qeverise.
Lirite dhe te drejtat e njeriut. Kufizimet e tyre ne Kushtetute
Lirite dhe te drejtat e njeriut parashikohen ne Pjesen e dyte te Kushtetutes dhe jane te
ndara ne tre grupe :
Lirite dhe te drejtat vetiake (ku garantohen e drejta e jetes, liria e shprehjes, e shtypit, e
drejta e informimit, liria e ndergjegjes dhe e fese, te drejtat ne procesin penal, liria dhe
fshehtesia e correspondences, paprekshmeria e baneses, liria e vendbanimit, e drejta e
prones private etj)
Lirite dhe te drejtat politike (ku garantohen e drejta e votes, e organizimit kolektiv, liria e
tubimeve paqesore etj)
Lirite dhe te drejtat ekonomike, sociale dhe kulturore (ku garantohen e drejta per pune,
per greve, per sigurime shoqerore, e drejta per martese dhe familje, per kujdes shendetesor,
per arsim etj)
Lirite qe permendem me lart mund te klasifikohen ne :
1. Liri negative
2. Liri pozitive
Negative jane ato liri qe njihen dhe garantohen nga kushtetuta si te padhunueshme, qe kane
si kerkese te brendshme nje sjellje mosnderhyrese nga ana e shtetit. Subjekti pasiv i raportit
qe krijojne keto te drejta eshte shteti (liria e baneses, fshehtesia e korrespondences, liria e
qarkullimit etj)
Pozitive jane ato liri qe mund te behen efektive vetem me nderhyrjen e shtetit. Ne kete rast
shteti eshte subjekt aktiv, ai duhet ti krijoje kushtet per ushtruar te drejtat e tij. Lirite dhe te
drejtat e lartpermendura jane shprehje e shtetit te se drejtes. Por kjo njohje juridike e te
drejtave nuk do te ishte e mjaftueshme pa u shoqeruar me garancite e nevojshme qe
vendosin kufijte e vullnetit shteteror. Nje garanci e tille quhet rezerve ligjore dhe siguron
individin nga veprimet arbitrare, sidomos nga ana e pushtetit ekzekutiv. Kjo rezerve
ligjore konsiston ne dy aspekte kryesore :
Vete dispozitat e Kushtetutes jane nje garanci per te drejtat dhe lirite e njeriut. Parlamenti
nuk mund te nxjerre ligje qe bien ne kundershtim me te drejtat kushtetuese.
Kufij mbi keto te drejta kushtetuese mund te vendosen, por jo ne menyre arbitrare.
Kufijte mund te vendosen vetem nepermjet ligjeve te miratuara nga Parlamenti.

Rezerva ligjore paraqitet ne disa tipe :

Rezerva absolute e ligjit presupozon qe disiplina ti referohet ligjeve te parlamentit. (e
drejta penale, te drejtat e njeriut)
Rezerva relative e ligjit ndodh kur fusha disiplinohet, rregullohet jo vetem nga ligjet ne
kuptimin formal te fjales por edhe nga burime te tjera te se drejtes, me kusht qe rregullat
me themelore te disiplines perkatese te jene vendosur me ligj.
Rezerva ligjore kushtetuese presupozon qe ne disiplina te caktuara, te rendesishme, vete
kushtetuta mund te vendose qe rregullimet te tyre te behen vetem me ligj kushtetues.
Rezerva e juridiksionit, eshte nje tip i vecante i rezerves ligjore. Ajo do te thote qe masat
qe merren duke kufizuar te drejtat dhe lirite duhet te kene autoresine e gjykatave dhe
gjyqtareve.
Kufizimi i te drejtave dhe lirive ne Kushtetute
Kushtetuta shqiptare sanksionon se te drejtat dhe lirire themelore jane te pandashme, te
patjetersueshme e te padhunueshme (neni 15/1). Megjithate neni 17 parashikon se mund te
kete edhe kufizime te ketyre te drejtave dhe kjo mund te behet vetem me ligj. Por ne radhe
te pare kufizimet burojne nga vete kushtetuta. Ne disa nene te saj kufizimet jepen
shprehimisht dhe ne disa te tjera jane te pashprehura drejtperdrejt. Si te tilla konsiderohen
kufizimet qe burojne nga respektimi i parimeve themelore kushtetuese. Pra ushtrimi i te
drejtave dhe lirive themelore nuk mund te shtrihen derisa te cenojne parime te tilla si shteti
i se drejtes, sovraniteti i popullit etj. Keto perbejne edhe kufizimet e rangut te pare ose
kufizimet absolute. Neni 17 parashikon se kufizimet mund te vendosen ne rastet kur eshte
fjala per te mbrojtur nje interes public apo per mbrojtjen e interesave te te tjereve. Akoma
me tej ne nenin 17 jepen edhe kushtet ne lidhje me kufizimin e te drejtave :
Kufizimet e te drejtave duhet te jene ne perpjestim me gjendjen qe e ka diktuar ate
Kufizimet nuk mund te cenojne thelbin e lirive dhe te drejtave
Kufizimet e vendosura me ligj nuk mund te tejkalojne kufizimet e parashikuara ne
Konventen Europiane te te Drejtave te Njeriut.
Jane keto tre kushte qe shteti yne duhet te mbaje parasysh kur nxjerr ligje qe kufizojne te
drejtat e njeriut. Nga analiza e nenit 17 lind edhe pyetja: cfare do te konsiderohet nje interes
publik kaq i rendesishem saqe te kufizohen vete te drejtat e njeriut? Ka nje pergjigje te tille:
sa me e rendesishme te jete e drejta individuale, aq me i rendesishem duhet te jete interesi
publik per hir te te cilit ajo duhet te kufizohet. Qe te jete me te vertete kushtetues kufizimi
duhet te kaloje disa prova:
Prova e pare eshte ajo e interesit detyrues. Ne kete rast kufizimi i te drejtave te njeriut
duhet te jete ne ate mase, sa te permbushe interesat publike dhe qeveritare. Kjo prove
perdoret per te drejtat me te rendesishme si liria e fjales, shtypit, besimit fetar, liria
personale etj
Prova e arsyeshmerise. Cdo legjislator duhet te mbaje parasysh se ai nuk mund te nxjerre
ligje qe kufizojne te drejtat duke cenuar thelbin e tyre. Disa kufizime nuk mund te
vendosen asnjehere sepse do te cenonin thelbin e vete lirive. Psh parlamenti i Shqiperise
nuk mund te nxjerre nje ligj qe te detyroje shqiptaret te besojne vetem fene katolike sepse
keshtu cenohet liria e besimit ne thelbin e saj. Me nje rast te tille eshte perballur Gjykata
Kushtetuese ne ceshtjen e papajtueshmerise se dispozitave te Kodit Penal qe parashikojne
denimin me vdekje. Ne vendimin e saj kjo gjykate ka perdorur proven e interesit detyrues
kur arsyeton se ne raste perjashtimore legjitimohet heqja e jetes se njeriut, psh ne rastin e
mbrojtjes se nevojshme. Ne raste te tjera denimi me vdekje nuk lejohet sepse ai eshte i
papajtueshem me thelbin e te drejtes per jeten.
Persa i perket Konventes Europiane te te drejtave te njeriut themi se ajo ka fituar nje vlere
juridike te barabarte me Kushtetuten, duke u bere e zbatueshme drejtperdrejt ne te drejten e

10

brendshme shqiptare. Ajo perben maksimumin e kufizimeve te te drejtave te njeriut por

edhe minimumin e mbrojtjes kufizime ndaj lirive dhe te drejtave te njeriut.
1.2 Parimi i kushtetueshmerise dhe ligjshmerise.
Parimi i kushtetueshmerise
Fjala kushtetueshmeri perdoret si nje parim i rendesishem kushtetues. Ndeshen tre
kuptime kryesore te saj :
- Kuptimi juridik,
- Kuptimi politik
- Kuptimi politiko-juridik
Ne kuptimin juridik, kushtetueshmeria eshte pajtueshmeria me Kushtetuten dhe te gjitha
aktet e tjera normative. Bazen e hierarkise se tyre e paraqet Kushtetuta si akti me i larte e
ligji themelor ne nje shtet.
Ne kuptimin politik, kushtetueshmeria eshte zbatimi i kufizimeve dhe masave mbrojtese
ne ushtrimin e pushtetit politik, te cilat kane qellim te evitojne mundesine e arbitraritetit,
konflikteve etj.
Ne fakt te dy keto kuptime qofte ai politik qofte juridik, nuk permbajne elementet e
mjaftueshem per te paraqitur te plote kuptimin dhe permbajtjen e kushtetueshmerise. Ky
nuk eshte nje parim thjesht politik apo juridik, por parim politiko-juridik unik qe permban
ne vetvete edhe mjaft elemente shoqerore.
Ne kuptimin politiko-juridik, kushtetueshmeria nenkupton ekzistencen e rregullave
themelore kushtetuese, ne baze te te cilave organizohet sistemi politik, ushtrohet apo
kufizohet ky sistem, garantohet liria dhe te drejtat e njeriut dhe sigurohen mekanizmat
efikase per mbrojtjen e tyre. Pra nga pikepamja politike kushtetueshmeria eshte shprehje e
institucionalizmit te pushtetit politik, kurse nga pikepamja juridike parashikon nenshtrimin
e ketij pushteti ndaj rregullave, te cilave duhet tu permbahet.
Kontrolli dhe mbrojtja e kushtetueshmerise
Kushtetueshmeria ne kuptimin material eshte paraqitur shume me heret sesa ajo ne
kuptimin formal. Prandaj dhe lufta per mbrojtjen e kushtetueshmerise eshte paraqitur
shume me pare se Kushtetutat e shkruara. Jane paraqitur disa forma per kontrollin dhe
mbrojtjen e kushtetueshmerise ndermjet te cilave dallojme:
Kontrolli dhe mbrojtja parlamentare e kushtetueshmerise. Shume autore mendojne se
vetem organi ligjvenes eshte kompetent te shohe pajtueshmerine ose jo te ligjeve me
kushtetuten. Mbi kete baze eshte krijuar sistemi i kontrollit te kushtetueshmerise se ligjeve
nga ana e organit ligjvenes. Ky system eshte karakteristike per vendet me kushtetuta te
paqendrueshme ose ne vendet socialiste. Kjo shpjegohet me faktin e autoritetit dhe epersise
se parlamentit, si forme e shprehjes se sovranitetit popullor.
Kontrolli dhe mbrojtja e kushtetueshmerise nga ana e organit te vecante kushtetues.
Ky sistem kontrolli eshte i rralle dhe kryhet nga nje organ tjeter jashte parlamentit. Ketu
sjellim shembullin francez me Keshillin Kushtetues, te cilit parlamenti ka per detyre ti
dergoje per shqyrtim ligjet krysore te miratuara prej tij, perpara shpalljes se tyre.
Kontrolli dhe mbrojtja gjyqesore e kushtetueshmerise. Me te kuptojme mbrojtjen e saj
nepermjet gjykatave te zakonshme (sistemi difuzapo i shperndare) si dhe nepermjet
gjykatave te posacme ose kushtetuese (sistemi i centralizuar). Mbrojtja nepermjet gjykatave
te zakonshme eshte paraqitur kur kushtetuta ka zene vendin e saj si akti me i larte politik e
juridik ne shtet. Ky lloj sistemi perdoret ne SHBA dhe i jejon cdo gjyqtari te kontrolloje
kushtetueshmerine e akteve shteterore. Ky system ka disa tipare:
- Eshte kontroll i shperndare, sepse kryhet nga cdo gjyqtar ne cdo hallke te gjyqesorit
- Eshte kontroll konkret sepse gjyqtari vendos ne kuadrin e ceshtjeve konkrete
- Eshte kontroll aposteriori, sepse ushtrohet pasi ligji eshte miratuar dhe ka hyre ne fuqi.

11

- Ka vlere inter partes sepse ka fuqi vetem per palet ne proces

Kontrolli nga ana e gjykatave kushtetuese eshte karakteristike e vendeve europiane dhe
ka disa vecori:
- Eshte kontroll i centralizuar sepse ushtrohet nga nje organ i specializuar kushtetues sic
eshte Gjykata Kushtetuese dhe nuk eshte objekt i veprimtarise se cdo gjykate te zakonshme
- Eshte kontroll abstrakt sepse objekt i tij nuk jane aktet e zbatimit te ligjit por vete ligjet si
njesi abstrakte
- Kontrolli mund te jete paraprak ose aposteriori. Kontrolli paraprak ushtrohet pasi normat
jane votuar ne parlament por para shpalljes se tyre. Ky lloj kontrolli eshte edhe parandalues
pasi ka per qellim moslejimin e hyrjes ne fuqi te ligjeve, permbajtja e te cileve bie ndesh
me kushtetuten. Kontrolli a posteriori ushtrohet, pasi ligji ka hyre ne fuqi, me kerkese te
subjekteve qe e vene gjykaten ne levizje.
- Vendimet qe deklarojne jokushtetueshmerine e ligjit kane vlere erga omnes. Ato iu
perkasin te gjithe qytetareve dhe jo vetem paleve te cileve iu perket ceshtja gjyqesore. Edhe
ne Shqiperi eshte Gjykata Kushtetuese qe garanton respektimin e kushtetutes dhe te
legjislacionit dhe ben interpretimin perfundimtar te Kushtetutes. Detyra e saj nuk eshte e
njejte me ate te gjykatave te zakonshme sepse ndryshe nga ato ajo nuk eshte pjese e
shkalleve te procesit gjyqesor. Gjykata Kushtetuese luan rolin balancues midis tre
pushteteve. Edhe aktet e Kuvendit, megjithese organi me i larte ligjvenes ne vend, i
nenshtrohen rishikimit gjyqesor nga ana e Gjykates Kushtetuese. Megjithate nuk duhet
ngaterruar funksioni ligjvenes i Kuvendit me funksionin e Gjykates Kushtetuese. Kjo
gjykate mjaftohet vetem me deklarimin nese nje ligj eshte antikushtetues ose jo. Ajo nuk
mund ti ndryshoje e modifikoje ligjet sepse kjo detyre i perket ekskluzivisht Kuvendit.
Vendimiet e Gjykates Kushtetuese kane vlere perfundimtare dhe procesi i perfunduar nuk
mund te rihapet perseri Gjykimit te Gjykates Kushtetuese i nenshtrohen:
- Ligjet
- Aktet qe kane fuqine e ligjit, aktet normative te organeve qendrore dhe vendore
- Marreveshjet nderkombetare perpara ratifikimit te tyre.
Per shqyrtimin e tyre Gjykata Kushtetuese vihet ne levizje me kerkese te presidentit,
kryeministrit, jo me pak se 1/5 e deputeteve dhe kryetari i KLSH. Ajo mund te vihet ne
levizje edhe nga Avokati i Popullit, organet e qeverisjes vendore, organet e bashkesive
fetare, partite politike si dhe organizatat e tjera kur ato argumentojne se ceshtja lidhet me
interesat e tyre. Keto kerkesa mund ti drejtohen kesaj gjykate deri ne tre vjet nga dita e
hyrjes ne fuqi te akteve qe kontestohen. Kjo menyre qe permendem me lart per kontestimin
e ligjeve quhet menyra e drejtperdrejt. Por ka edhe nje menyre tjeter per kete qellim qe
quhet menyra incidentale. Nese gjyqtaret e zakonshem, gjate shqyrtimit te nje ceshtjeje,
cmojne se ligji vjen ne kundershtim me Kushtetuten ose marreveshjet nderkombetare te
ratifikuara nga Republika e Shqiperise, ata nuk i zbatojne ato. Ne kete rast gjyqtaret e
pezullojne gjykimin dhe ia dergojne ceshtjen per shqyrtim Gjykates Kushtetuese. Menyra
incidentale eshte nje nga menyrat me te shpeshta dhe u sherben me mire individeve qe
ndodhen ne proces gjyqesor, per tiu drejtuar Gjykates Kushteutese. Sikurse shihet edhe me
lart shqyrtimi i akteve nenligjore del jashte objektit te veprimit te Gjykates Kushtetuese.
Ato mund te shqyrtohen nga gjykatat e zakonshme. Pervec kompetences kryesore te
Gjykates Kushtetuese per te shqyrtuar pajtueshmerine ligjeve me kushtetuten, ajo ka edhe
detyra te tjera.
Gjykimi i mosmarreveshjeve te kompetences midis pushteteve si dhe ndermjet pushtetit
qendror dhe vendor. Kerkesa ne kete rast ngrihet nga subjektet ne konflikt ose nga subjektet
e cenuara drejtperdrejt nga konflikti. Pasi shqyrton kerkesen, Gjykatas Kushtetuese vendos
se cili organ i pushtetit ka ne competence te tij zgjidhjen e ceshtjes konkrete, per te cilen ka

12

lindur mosmarreveshja. Nga ana tjeter ajo e anullon aktin e nxjerre nga organi jokompetent.
Gjykimi i kushtetueshmerise se partive politike dhe organizatave te tjera politike.
Parimi i ligjshmerise
Me ligjshmeri kuptohet kerkesa per respektimin e perpikte dhe pa kushte te Kushtetutes,
ligjeve dhe akteve nenligjore nga ana e te gjithe organeve shteterore, personave zyrtare,
organizatave shoqerore dhe shtetasve ne Republiken e Shqiperise. Ky parim gjen shprehjen
e vet ne nenet 116 dhe 118 te Kushtetutes, qe parashikojne aktet me fuqi me te larte dhe
detyrueshmerine e nxjerrjes se akteve nenligjore ne baze dhe per zbatim te ligjit. Gjithashtu
ne nenin 9 te Kodit te Proedures Administrative sanksionohet se organet e administrates
publike e zhvillojne veprimtareine e tyre ne perputhje me kushtetuten e Republikes se
Shqiperise, marreveshjet nderkombetare, ligjet e saj brenda kufijve te kompetencave qe u
jane dhene dhe konform qellimit per te cilin jane dhene keto kompetenca. Zbatimi i parimit
te ligjshmerise eshte kusht per ekzistencen e shtetit ligjor. Ligjshmeria nenkupton
qeverisjen ne baze te ligjit. Ai ka karakter politik dhe juridik dhe kerkon ndertimin e
raporteve te ndersjellta midis pushtetit dhe shtetasve ne baze te ligjit, mbeshtetjen ne ligje
te te gjitha veprimeve dhe procedurave jo vetem te organeve administrative por te te gjitha
organeve shteterore, garantimin e te drejtave te njeriut. Parimi i ligjshmerise perbehet prej
dy aspekteve :
1. Perparesia e ligjit mbi te gjitha aktet e tjera te pushtetit shteteror (ligjshmeria negative)
Kjo do te thote se aktet administrative do te konsiderohen te pavlefshme nese bien ndesh
me ligjin. Keshtu ligjshmeria negative kerkon respektimin e urdherimeve dhe ndalimeve
kushtetuese, ligjore e nenligjore.
2. Kerkesa e ligjit per ushtrimin e ndonje pushteti administrativ (ligjshmeria positive).
Sipas nenit 4 te Kushtetutes E drejta perben bazen dhe kufijte e veprimtarise se shtetit.
Kjo nenkupton se e gjithe veprimtaria shteterore rregullohet me ligj.
Respektimi i ligjshmerise gjate nxjerrjes se akteve juridike ka shume rendesi per arsye se:
-se pari, sepse cdo akt juridik i nxjerre nga nje organ shteteror ka te beje jo vetem me
prestigjin e ketij organi por me prestigjin e gjithe aparatit shteteror.
-se dyti, sepse aktet juridike pas hyrjes ne fuqi te tyre sherbejne per lindjen e
marredhenieve juridike. Rrjedhimisht respektimi i perpikte parimit te ligjshmerise siguron
parandalimin e krijimit te situatave jo te rregullta ne fushen e marredhenieve juridike.
Ligjshmeria i shtrin kerkesat e saj edhe mbi veprimtarine qe ushtrojne organet shteterore
per ekzekutimin e normave juridike ekzistuese. Per kete ata duhet te kene parasysh te
respektojne te gjitha urdherimet e ligjeve dhe akteve nenligjore. Nga kjo kerkese organet
shteterore duhet te udhehiqen edhe kur kryejne veprime thjesht materiale dhe teknike qe
nuk kane karakter juridik, por qe pregatisin kushtet per kryerjen e veprimeve juridike. Kjo
kerkese duhet te zbatohet jo vetem per aktet e nxjerra nga organet e tjera por edhe per aktet
e nxjerra nga ata vete, per sa kohe ato nuk jane revokuar apo ndryshuar. Per me teper
parimi i ligjshmerise i ngarkon organet shteterore me detyren qe ti nenshtrohen rregullave
te detyrueshme te sjelljes dhe ti zbatojne ato ndaj te tjereve dhe njelloj per te gjithe.
Zbatimi i parimit te ligjshmerise shfaqet edhe ne rastin kur organet shteterore nuk veprojne
ne perputhje me kerkesat e ligjit. Kjo sjell si pasoje pergjegjshmerine qe kane para ligjit te
gjithe subjektet ne rastet e shkeljes se keture kerkesave. Pergjegjshmeria per shkeljen e
ligjshmerise sipas karakterit te shkeljes dhe subjektet e saj, mund te jete: penale,
disiplinore, administrative apo monetare. Me zbatimin e perpikte te parimit te ligjshmerise
ne administraten shteterore lidhet ngushte dhe ruajtja dhe forcimi i disiplines shteterore ne
kete fushe. Nuk mund te kete disipline ne aparatin shteteror pa respektimin e parimit te
ligjshmerise. Ligjshmeria perben nje aspekt tjeter te kushtetueshmerise. Instrumentat
juridike per sigurimin e ligjshmerise jane te ngjashme me ato te sigurimit te
kushtetueshmerise: ekzistenca e pushtetit te institucionalizuar, mbrojtja efikase e te drejtave

13

te njeriut. Kontrolli i akteve te administrates organizohet brenda hierarkise se ketyre

organeve. Megjithate praktikohet edhe kontrolli gjyqesor i akteve administrative. Ne disa
vende (perfshi edhe Shqiperine) ky kontroll kryhet nga gjykatat e zakonshme dhe ne disa
vende te tjera (France) ne gjykatat administrative. Ka edhe kombinim te ketyre formave si
ne sistemin e sotem anglez.

2. PERSONI JURIDIK
2.1 Kuptimi i Personit Juridik.
Personaliteti Juridik
E drejta aktuale e njeh nocionin e personit juridik si pjese e sistemit juridik, duke i dhene
cilesine e subjektit te vecante, mbajtes te drejtash dhe detyrimesh juridike. Perkufizimi i
personit juridik eshte ceshtje doktrinale, sepse ligji nuk jep nje perkufizim te personit
juridik. E drejta aktuale (moderne) nocionin e personit juridik e paraqet si pjese te sistemit
juridik, duke i dhene cilesine e subjektit te vecante si mbajtes te drejtash dhe detyrimesh
juridike. Juristet duke interpretuar dispozitat qe rregullojne personat juridike, kane arritur
ne perfundime te ndryshme ne lidhje me nocionin e ketij te fundit. Sipas Galganos personat
juridike nuk jane gje tjeter vecse nje specie e vecante e te njejtit lloj, ku lloji eshte personi,
ndersa specia eshte personi fizik dhe personi juridik. Keta te fundit, sipas tij, jane nje
qender referimi i marredhenieve juridike qe e drejta i korespondon ne vend te nje qenie
humane, nje organizimi kolektiv njerezish. Pra sipas ketij teoricieni personi juridik qe
zoteron personalitet juridik i eshte njohur nje autonomi pasurore e plote, qe do te thote se
pasuria e personit juridik eshte teresisht e ndryshme nga pasuria e personave qe e perbejne

14

ate. Sipas Kelsenit personat juridik jane nje personifikim i permbajtjes se normave juridike,
duke mos pasur nje ekzistence te vecante nga te drejtat dhe detyrimet e tyre. Ky teoricien
thekson faktin se ndermjet personave juridike nga njera ane dhe te drejtave dhe detyrimeve
nga ana tjeter ekziston e njejta lidhje qe gjendet midis substances dhe cilesise, ku ne kete
rast personi juridik eshte substanca juridike, ndersa te drejtat dhe detyrimet e tij jane
cilesia juridike.
Gjithsesi personat juridike mund te kuptohen si organizime kolektive qe e drejta i ka njohur
si subjekte te vecanta te saj, duke ju dhene zotesine per te pasur te drejta dhe detyrime
juridike, zotesi kjo e vecante nga zotesia juridike e personave fizike qe e perbejne ate
(perbejne personin juridik). Personat juridike kane zotesi juridike, sepse mund te kuptohen
si organizime kolektive qe e drejta i ka njohur si subjekte te vecanta te saj duke ju dhene
zotesine per te pasur te drejta dhe detyrime juridike (zotesi kjo e vecante nga zotesia
juridike e personave fizike qe e perbejne personin juridik).
Gjithashtu personi juridike gezon edhe zotesine per te vepruar, pra zotesine qe me ane te
veprimeve juridike te lejuara nga akti i themelimit, ligji apo statuti, te fitoje te drejta dhe te
marre persiper detyrime juridike te lejuara nga akti i themelimit, ligji apo statuti, te fitoje te
drejta dhe te marre persiper detyrime juridike. Keto veprime personi juridik i kryen ne emer
dhe per llogari te tij dhe pergjigjet personalisht me pasurine qe ka ne zoterim.Ne ndryshim
nga personi fizik, personi juridik e fiton zotesine juridike dhe zotesine per te vepruar ne
momentin e krijimit, ose kur ligji kerkon rregjistrimin qe nga casti i rregjistrimit. Nga ky
moment personi juridik fiton personalitet juridik dhe ka mundesine qe me veprimet e kryera
ne emer te tij te fitoje te drejta dhe te marre persiper detyrime juridike civile.Personi juridik
perbehet nga nje element material qe ka te beje me personat qe e perbejne ate, dhe nga nje
element formal qe eshte njohja nga ana e autoriteteve publike. Por qe te ekzistoje personi
juridik duhet te zoteroje keto karakterisitika:
unitet organizativ, pra te kene nje strukture organizative te formuar ne baze te dispozitave
ligjore e cila gjen pasqyrim ne aktet e themelimit dhe ne statutet e tyre;
pavarsi pasurore, pra mjete te caktuara monetare te cilat jane te domosdoshme per
realizimin e veprimtarise se tyre, mjete te cilat jepen nga buxheti i shtetit ne rastin e
personave juridike publike (ne momentin e krijimit te tyre), ose nga ata personave fizike te
cilet bien dakort per krijimin e nje personi juridik privat;
pergjegjesi te pavarur pasurore, e cila do te thote qe personi juridik per detyrimet qe do
te kete ndaj te treteve do te pergjigjet vetem me pasurine e tij. Nje gje tille pasqyrohet edhe
ne nenin 32 te K.C. ku thuhet se personi juridik pergjigjet per detyrimet e tij brenda
kufijve te pasurise se tij. Karakteristikat e mesiperme do ti japin formacionit cilesite e
personit juridik vetem atehere kur ai eshte krijuar ne perputhje me dispozitat ligjore qe
rregullojne menyren e krijimit te personit juridik. Vetem ne kete rast formacioni fiton
personalitet juridik dhe mund te dale ne qarkullimin civil me te gjitha cilesite e subjektit te
se drejtes. Personi juridik, ashtu sikurse edhe personi fizik, gezon te drejten e emrit, i cili
duhet te jete i vecante per cdo person juridik dhe ne nje fare menyre duhet te shprehe
qellimin per te cilin personi juridik eshte krijuar. Gjithashtu sic flitet per vendbanim dhe
vendqendrim te personit fizik, po ashtu flitet per seli te personit juridik, qe eshte vendi ne
te cilin zhvillojne aktivitetin e tyre organet e personit juridik, pervec rastit kur ne aktin e
themelimit apo ne statut eshte parashikuar ndryshe.Personi juridik ne analogji me personin
fizik ka nje ekzistence te kufizuar e cila mbaron per arsyet e parashikuara ne statut ose ne
aktin e themelimit, pervec rastit kur vete themeluesit kane percaktuar afatin e ekzistence se
personit juridik.Veprimtarine e tij personi juridik e ushtron me ane te organeve te tij, te cilet
formojne dhe shprehin vullnetin e personit. Te gjitha veprimet juridike te kryera nga
organet, brenda kompetencave te tyre, konsiderohen si te kryera nga vetepersoni juridik, i

15

cili pergjigjet brenda pasurise se tij per demet qe mund tju vijne te treteve nga veprimet e
paligjshme te kryera nga organet e tij.
Njohja e Personalitetit Juridik
Kur flasim per personalitet juridik te nje personi juridik kryesisht ne i referohemi rregullave
ligjore te cilat i japin mundesine ketij personi per te qene subjekt i te drejtave subjektive
dhe detyrimeve juridike perkatese, per te qene pronar i nje pasurie dhe per te pasur zotesine
per te paditur dhe per tu paditur. Personi juridik kete e ben ne emer te vet dhe jo ne emer
dhe per llogari te themeluesve te tij.Personat juridik mund te fitojne personalitet me ane te
njohjes nga ana e autoriteve publike, ose ne menyre automatike duke u organizuar ne nje
forme te caktuar nga ligji. Ne baze te legjislacionit ne fuqi personi juridik e fiton
personalitetin juridik qe ne momentin e krijimit, ose kur ligji parashikon se ai duhet te
regjistrohet, qe nga asti i rregjistrimit (neni 29 i Kodit Civil). Personalitet juridik qe ne
momentin e krijimit, mund te fitojne personat juridik te cilet njihen si te tille nga ligjet ne
fuqi apo aktet administrative te organeve te qeverisjes qendrore, si ne rastet e institucioneve
te ndryshme te cilet ne baze te ligjit kane statusin e personave juridike publike. Ndersa e
fitojne personalitetin juridik qe nga asti i regjistrimit ne pergjithesi personat juridike
private si shoqerite tregtare, fondacionet, shoqatat dhe personat juridike publike te cilet ne
baze te ligjit qe rregullon veprimtarine e tyre duhet te regjistrohen. Rregjistrimi i personave
juridike private behet ne Regjistrin Tregtar ose ne Regjistrin e Organizatave Jofitimprurese,
ku pasqyrohen te gjitha veprimet
e kryera nga personi juridik qe duhet te behen publike. Keto rregjistra ndodhen prane
Qendres Kombetare te Regjistrimit.
2.2 PERSONAT JURDIKE PUBLIKE
Nocioni i Personit Juridik Publik
Percaktimi i kritereve te qarta dalluese ne lidhje me personat juridike publike ka qene dhe
mbetet nje problem mjaft i diskutuar ne doktrine dhe ne praktike, per aq sa ne te shumten e
rasteve nuk ekziston nje perkufizim perfundimtar ne lidhje me percaktimin se cilat kategori
te personave juridik do te perfshihen ne konceptin e personave juridike publike.
Pergjithesisht personat juridike publike jane subjekte te ligjeve te vecanta, te cilat lidhen ne
menyre direkte dhe eksluzive me personin juridik te cilit i japin jete. Megjithate ne doktrine
jane zhvilluar teori te ndryshmete cilat kane mbeshtetur kritere te ndryshme dalluese.Qe
personi juridike publike te ekzistoje si tille duhet te permbushe keto kritere:
Kriter dallues themelor i personit juridike publike eshte percaktuar qellimi qe ndjek
nje person i tille. Shprehemi se persona juridike publike jane ata te cilet ndjekin realizimin
e interesave publike, qe ushtrojne funksione shteterore, qe ndjekin nje pjese te funksioneve
te administrates publike. Ne kete percaktim kemi dy elemente te rendesishem qe duhet te
sqarohen; se pari percaktimi i interesave te cilet perfshihen ne qellimet e shtetit; se dyti
identifikimi i vullnetit te shtetit per ti konsideruar keta persona si veprues ne interes te
tyre.
Kriteri tjeter eshte i lidhur me menyren e funksionimit dhe organizimit te personit
juridike publike si nje person ndihmes i shtetit. Personat juridike publike duke
funksionuar dhe duke u organizuar si ndihmes te shtetit perfshihen ne organizmin shteteror,
duke iu transferuar ne kete menyre karakteri publike qe i njihet dhe vete shtetit. Nga
legjislacioni ne fuqi nuk percaktohet rigorozisht se cfare do te konsiderohen si persona
ndihmes te shtetit dhe ne cfare menyre behet nje transferim i tille i karakterit publike, sepse
nje gje e tille vleresohet rast pas rasti ne lidhje me interesat publike qe duhet te ndiqen.

16

Kriteri tjeter eshte i lidhur me origjinen e personit juridike publike. Mbi bazen e ketij
kriteri pergjithesisht person juridik publike eshte ajo kategori personash qe jane krijuar nga
vullneti i shtetit.
Kriteri tjeter eshte i lidhur me karakterin publik te personit juridike publike. Personat
juridike publike si subjekte te se drejtes publike jane pjese integrale e administrates
shteterore. Kjo gje ka te beje me faktin se ne aktivitetin e personit juridike publike ekziston
nderhyrja e Shtetit, e cila nenkupton ushtrimin e nje mbikqyrje mbi themelimin dhe
funksionimin e ketij personi.
Kriteri i fundit ka te beje me faktin se personi juridik publike gezon pushtet publike.
Kjo nenkupton se personi juridik publike zoteron pushtet shteteror, eshte mbajtes i te
drejtave te sovranitetit, mbajtes i pushtetit urdherdhenes. Pra kemi te bejme me nje person
juridike publike sa here qe ndeshemi me nje person juridik te pajisur me pushtet
urdherdhenes, pra te pajisur me pushtete te vecanta shteterore (pushtet normativ, pushtet
juridiksional, pushtet per te nxjerre akte me karakter ekzekutues).
2.3 Klasifikimi i pergjithshem i personave juridike publike
Kodi Civil ne dispozitat e pergjitheshme ne lidhje me personat juridike publike parashikon
se jane persona jurdike publike, institucionet dhe ndermarrjet shteterore, qe financohen vete
ose nga buxheti i shtetit, si dhe entet e tjera publike te njohura nga ligji si person juridik.
Klasifikimi i personave juridike publike behet ne:
Institucione te cilat financohen vete ose nga buxheti i shtetit. Ketu perfshihen se pari shteti
me organet e tij qendrore dhe se dyti njesite e qeverisjes vendore. Karakteristika e tyre e
perbashket qendron ne zoterimin e pushtetit sovran qe i lejon ata te nxjerrin akte me
karakter ekzekutiv te detyrueshem per personat te cileve ju drejtohen.
Ndermarrjet Shteterore te cilat financohen vete ose nga nga buxheti i shtetit. Keta lloj
oersonash e kane te kufizuar zotesine juridike per te vepruar , per aq sa nuk mund te
tjetersojne pasurine pa miratimin e dhene nga vete shteti.
Ente te tjera publike te njohura nga ligji si persona juridike. Eshte e veshtire te
percaktohet forma e organizimit kolektiv qe do te perfshihet ne kete kategori, pasi se pari
duhet te shikojme nese kemi te bejme me nje ent publik dhe pastaj te shihet nese ligji e ka
njohur apo jo si person juridik. Ketu mund te perfshihen ente te cilave ju jane ngarkuar
detyra te vecanta, ose sipas funksioneve te tyre i percaktojme si ente qe veprojne ne nje
sektor te vecante. Ne varesi te rrezes se veprimit ata mund te jene lokale ose kombetare.
2.4 Nocioni i Personave Juridike Private
Mbi bazen e kuadrit ligjor, ne lidhje me personat juridike private, mund te behet nje
kategorizim i pergjithshem i tyre ne persona juridike qe ushtrojne veprimtari jofitimrurese
dhe ne persona juridike qe ushtrojne veprimtari fitimprurese. Ne grupin e personave
juridike qe ushtrojne veprimtari jofitimprurese perfshihen organizatat jofitimprurese, te
cilat krijohen dhe veprojne ne te mire dhe ne interes te publikut, ne menyre te pavarur nga
shteti dhe ne asnje menyre nuk mund te ushtrojne nje veprimtari ekonomike fitimprurese.
Megjithate keto organizata kane mundesi qe te zoterojne nje pasuri, te marrin te ardhura
nga investime te ndryshme, por vetem me kushtin qe ti perdorin per qellimin per te cilin
jane themeluar dhe jo ti shperndajne ndermjet anetareve te tyre. Ne grupin e personave qe
ushtrojne veprimtari fitimprurese perfshihen shoqerite tregtare te cilat krijohen nga dy ose
me shume persona (perjashtimisht dhe nga nje person i vetem) qe merren vesh per te
destinuar ne nje sipermarrje te perbashket pasurite ose sherbimet e tyre, me qellim qe te
ndajne fitimin ose te perfitojne nga te ardhurat qe mund te rrjedhin prej saj. Nga
perkufizimi qe ligji i ben shoqerive tregtare dallohet edhe qellimi kryesor i tyre per te

17

ushtruar nje veprimtari me ane te se ciles te realizohen fitime qe do te ndahen ndermjet

personave qe jane ortake te shoqerive.

Tema 2 .Veprimi juridik. Kuptimi i kontrats sipas Kodit Civil.

1. Veprimi juridik. Pavlefshmria e veprimeve juridike.
1. Kuptimi i veprimit juridik.
2. Klasifikimi i veprimeve juridike.
3. Pasojat e pavlefshmris.
2. Kontrata. Kuptimi i kontrats sipas Kodit Civil.
1. kuptojm me kontrat.
2. Kush jan elementt kryesore t kontrats.
3. Kontrata me leasing. Kuptimi i saj.

18

3 or

1. Veprimi juridik. Pavlefshmria e veprimeve juridike.

1. Kuptimi i veprimit juridik.
2. Klasifikimi i veprimeve juridike.
3. Pasojat e pavlefshmris.
1.1. Kuptimi i Veprimit Juridik dhe Teoria e Veprimit Juridik ne te Drejten Private
Shqiptare
Veprimi juridik gjen rregullimin ne nenin 79 te K.C. Veprim Juridik eshte shfaqja e
ligjshme e vullnetit te personit fizik ose juridik qe synon te krijoje, te ndryshoje ose te
shuaje te drejta dhe detyrime civile. Veprimet juridike jane shfaqje te vullnetit per arritjen
e qellimive te caktuara, te pasojave juridike, qe konsistojne ne krijimin, ndryshimin ose
shuarjen e situatave juridike, me ane te te cilave realizohet ne te drejten private autononia e
subjekteve. Subjekti, qofte ky person fisik apo juridik ka pushtetin te rregulloje interesat e
veta dhe me pas ti nenshtrohet pasojave te veprimit juridik qe ka vene ne jete.
Deri ne vjeshten e vitit 1912, kur Shqiperia fitoi pavaresine nga Perandoria Turke, ligji
turk zbatohej ne tere territorin e Shqiperise krahas me te drejten zakonore e cila ishte nje
burim tjeter i rendesishem ne rregullimin e marredhenieve shoqerore ne Shqiperi. Gjate
shekullit IXX edhe vete e drejta turke iu nenshtrua procesit te modernizimit, proces i cili
synonte zhvillimin gradual drejt nje sistemi europian, per pasoje edhe vete legjislacioni
pozitiv qe zbatohej ne Shqiperi u influencua vecanerisht nga e drejta civile franceze dhe
vazhdoi edhe me hyrjen ne fuqi te Kodit Civil shqiptar te vitit 1929. Ky kod u hartua nen
ndikimin e drejtperdrejte te modeleve romaniste te se drejtes private. Ky kod jo vetem per
shkak te mungeses se nje pjese te pergjithshme por edhe te konceptimit teresor qe i bente
rregullimit te marredhenieve shoqerore nuk linte vend per nje rregullim te posacem te
institutit te veprimit juridik. Mbas vitit 1944 kalimi drejt nje sistemi socialit solli me vete
dhe nje varg ndryshimesh jo vetem persa i perkiste rolit qe ideologjia luante tek e drejta
por dhe zbatimi i saj dhe ne menyren e te konceptuarit te se drejtes private ne pergjithesi.
Deri ne fillimin e vitit 1957 legjislacioni civil shqiptar ka qene krejtesisht i pasistemuar.
Mbas kesaj periudhe me hyrjen ne fuqi te ligjit Nr. 2359 date 15.11.1956 Mbi veprimet
juridike dhe mbi detyrimet ne legjislacionin shqiptar te pasluftes se dyte boterore, per here
te pare dhe ne menyre te plote trajtohet teoria per veprimet juridike. Dispozitat e ketij ligji
sanksiononin de jure rritjen e rolit te veprimeve juridike ne marredheniet midis personave
por, sic do te rezultonte nga praktika e mevonshme de facto roli i tyre u kufizua ne
maksimum si rezultat i veprimit ne sfondin politiko-ekonomik te kohes. Nje sistem i
19

ngjashem, u ruajt edhe ne Kodin Civil te vitit 1981. Ky kod u hartua nga juriste qe kishin
studiuar ne shkollat ruse te se drejtes dhe nen zbatimin e porosive te vijes se partise, por
edhe te ndikuara nga Bazat e Legjislacionit Civil Te Bashkimit Sovjetik te vititi 1961, futen
ne te drejten private shqiptare, ne menyre te terthorte edhe elemente te familjes gjermanike
te se drejtes private, model tek i cili ishte mbeshtetur edhe vete legjislatori sovjetik. Si
pasoje e kesaj erdhi edhe konceptimi i Kodit Civil te vitti 1981 ne dy pjese, te pergjithshme
dhe te posacme, dhe e trajtimit si institut me vete tek pjesa e pergjithshme e tij. Kodi civil i
1994, pavaresisht nga mbeshtetja e madhe ne legjislacionin italian, kjo vetem persa i
perktet pjeses se posacme cka eshte edhe kthimi ne traditen romaniste, perseri vashdon te
ruaje ndarjen ne dy pjese dhe e trajton rishtazi gjeresisht teorine e veprimit juridik, gje e
cila eshte ndikim i padiskutueshem i modelit gjermanik te se drejtes ndonese i ardhur ne
Shqiperi jo ne menyre te drejtperdrejte. Kjo perplasje ideologjish, romaniste (franceze dhe
italiane) dhe gjermanike gjendet sot ne Kodin tone Civil dhe krijon veshtiresi ne
interpretimin koherent te dispozitave te tij.
Ne strukturen e veprimit juridik gjejme elementet thelbesore qe jane te domosdoshem per
ekzistencen e cdo veprimi juridik dhe nese mungon qofte dhe vetem njeri prej tyre veprimi
eshte i paafte te sjelle pasoja juridike. Ato jane: subjektet, vullneti, forma e shfaqjes se
vullnetit, shkaku dhe tek veprimet juridike pasurore ne pergjithesi kerkohet gjithashtu te
jete i pranishem dhe objekti (p.sh. tek shitblerja objekti eshte sendi dhe cmimi).
Ne permbajtjen e veprimit juridik perkrah elementeve te domosdoshem mund te ekzistojne
dhe elementet rastesore (aksidentale) qe jane modifikime te vendosura nga palet ne formen
e klauzolave pa prekur tipin e vecante te veprimit juridik dhe qe kufizojne ne nje fare
menyre permbajtjen normale te aktit. Ato jane: kushti, afati, dhe modus (barra). Keto
elemente mund te ekzistojne ose jo ne veprimin juridik, por mbasi te jene futur ne te, do te
kene rendesine dhe do te trajtohen sikur te ishin elemente thelbesore.
a. Elementet thelbesore te veprimit juridik
1) Subjektet: Veprimi juridik sjell pasoja juridike ne lidhje me te pakten nje subjekt. Personi
per te marre pjese ne veprimet juridike si subjekt dhe qe veprimi te jete juridikisht i vlefshem
e te sjelle pasoja juridike eshte e domosdoshme qe te kete zotesi juridike dhe zotesi per te
vepruar. Kur nje subjekt ka fuqine te shfaqe vullnetin e tij dhe te krijoje pasoja lidhur me nje
situate te caktuar, thuhet se eshte i legjitimuar. Jo gjithmone ka identitet ndermjet personit qe
figuron titullar i interesit dhe subjektit te vullnetit. Disa here, nje person mund te jete i
autorizuar nga ligji te veproje ne nje marredhenie ne emer te nje tjetri per te kenaqur nje
interes te tij ose te te treteve. Kur personi vepron ne emer dhe ne interes te nje presoni tjeter i
referohemi perfaqesimit, qe mund te jete ligjor, sic eshte rasti i prindit qe ka perfaqesimin
ligjor te femijes apo perfaqesim vullnetar qe kryhet me ane te prokures.
2) Vullneti: Veprimi juridik kryhet me deshiren e personit, me vullnetin e tij. Elementi i
vullnetit permendet shprehimisht ne dispozite, gje qe deshmon rendesine e ketij elementi per
veprimet juridike. Vullneti, element dinamik i botes juridike eshte elementi esencial qe i jep
jete veprimit juridik. Por vullneti qe mbetet brenda subjektit nuk jep pasoja juridike. Per
veprimet juridike kerkohet shfaqja e vullnetit, pra duhet qe ky vullnet te nxirret jashte ti
komunikohet te treteve. Vetem nepermjet sjelljes se jashtme te personit, ajo teknikisht quhet
deklarim i vullnetit. Shpeshhere veprimet juridike percaktohen si fakte juridike te
vullnetshme. Deshira per te kryer veprimin juridik perfaqeson vullnetin e brendshem te
personit. Ajo eshte nje dukuri psikologjike, apo motivimi qe shtyn nje person te caktuar per te
bere nje deklarim, pra nje shfaqje vullneti qe te perceptohet nga personat e tjere dhe vetem
20

deklarimi i vullnetit perben element te veprimit juridik. Prandaj ne kryerjen e veprimit

juridik, deshira duhet te gjeje shprehjen ne boten e jashtme me qellim qe te vihen ne dijeni
subjektet te trete, qe i drejtohet veprimi juridik. Por edhe shprehja e vullnetit (shfaqja e
vullnetit) nuk ka pasoja juridike nese kjo shprehje nuk eshte bere ne formen dhe ne menyrat e
parashikuara nga ligji. Shfaqja e vullnetit duhet te jete e vertete dhe serioze, deklarimi duhet
te shfaqet seriozisht dhe te jete i drejtuar ndaj synimit te shfaqur, (p.sh nje diskutim i bere
mes miq, apo per loje qe eshte nje deklarim vullneti nuk krijon pasoja juridike) ne te kundert
nuk mund te konsiderohet shfaqje e ligjshme e vullnetit te personit, per rrjedhoje nuk mund te
sjelle pasoja juridike. E rendesishme eshte qe veprimet e njerezve te vleresohen sipas
kritereve te pergjegjesise, per te cilen secili mbetet i lidhur me pasojat e parashikuara nga
vete permbajtja e veprimit, gjithmone qe kjo permbajtje te jete frut i nje vullneti te
ndergjegjshem. Po ashtu dhuna absolute, si nje forme e shtrengimit fisik per te deklaruar nuk
eshte kanosje per te detyruar personin qe te deshiroje por direkt synon ne procesin e shfaqjes
se vullnetit per te arritur pasoja te caktuara pavaresisht qe brenda individit mbi te cilin
ushtrohet dhuna nuk ekziston fare vullneti. Ne kete rast edhe pse kemi deklarimin e vullnetit,
ky vullnet nen dhunen fizike eshte i pavlefshem.
Veset e vullnetit:
Ne studimin e procesit formues te vullnetit tre jane shkaqet qe influencojne ne menyre
turbulluese mosperputhjen midis vullnetit dhe asaj qe shfaqet: Keta faktore jane gabimi,
kanosja dhe mashtrimi.
a) Gabimi eshte nje prezantim i rreme i realitetit qe synon te percaktoje vullnetin e
subjektit. Mungesa e cdo njohjeje te realitetit, pra injoranca barazohet ne kete
kontekst me njohjen jo te perkryer, pra me gabimin. Gabimi eshte dy llojesh: juridik
dhe faktik. Gabimi juridik konsiston ne njohjen e rreme ose mosdijenine e normes
qe ka percaktuar vullnetin e subjektit. Psh. X-i blen nga Y-i nje truall per te ndertuar
nje furrnalte me oxhak relativisht te larte pa ditur qe ne vendin ku ndodhet trualli
ekziston nje servitut ushtarak sipas te cilit jane te ndaluara te gjitha ndertimet mbi 5
m. Ne kete rast X-i nuk mund te shmangte detyrimin e prishjes se oxhakut me
justifikimin se nuk e njihte ligjin por ama ai mund te kerkohet eventualisht anulimin
e shitblerjes sepse ne qoftese do te njihte kufizimin nuk do ta blinte truallin. Gabimi
eshte faktik kur ka te beje me natyren ose objektin e veprimit juridik. Psh. Kujtoja
se jepja per perdorim por ne fakt kam nenshtruar nje kontrate shitjeje, ose kujtoja se
bleja grosh por ne te vertete bleva qiqra. Gabimi faktik mund te lidhet me identitetin
e objektit, domethene me individualizimin e sendit. Psh. Kujtova se bleva trulli x
por ne te vertete behej fjale per trulli y ngjitur me te, ose mund te lidhet me
identitetin ose cilesine e personit, por vetem atehere kur cilesiste personale te
subjektit kane nje peshe esenciale.
Gabimi mund te ekzistoje edhe ne llogaritje por ne kete rast kjo nuk sjell
pavlefshmeri te veprimit, qe perkundrazi ndreqet. Stabiliteti i kontraktimeve kerkon
qe te mos merren parasysh dizekuilibre vlerash atje ku nuk dalin ne dukje shkaqet,
arsyet per veprimin edhe kur gabimi ne vleresim nuk konkretizohet ne nje gabim
mbi cilesite thelbesore.
b) Kanosja (Dhuna psikike)
Kanosja si ves i vullnetit konsiston ne kercenimin qe con ne deshirimin nga frika.
Duke folur per divergjencen mes vullnetit dhe deklarimit te tij duket qe dhuna fizike
ose absolute eshte shkak i pavlefshmerise, sepse heq cdo vullnet nga subjekti duke
influencuar direkt mbi shfaqjen e tij. Ndersa si pasoje e kanosjes, procesi formues i

21

vullnetit ndryshohet nen influencen e nje kercenimi dhe rezulton nje vullnet jo i lire
dhe per kete arsye difektoz. Megjithate veprimi i kryer nen kercenim, eshte i
deshiruar dhe si i tille do te jete i anulueshem dhe jo nul (absolutisht i pavlefshem).
Kercenimi duhet te jete i nje rendesie te tille qe ta frikesoje nje person qe ai te
detyrohet te beje deklarimin e vullnetit, dhe duhet te imagjinoje se mos kryerja e
vepprimit juridik do ta ekspozonte ate vete dhe pasurine e tij ndaj nje te keqeje te
padrejte dhe te konsiderueshme. E keqja e padrejte gjendet normalisht ne mjetin e
zgjedhur per kercenim. E keqja e konsiderueshme vleresohet me nje kriter te
dyfishte: i pari jepet nga demi i kercenuar mbi sendet apo mbi personat (elementi
subjektiv), dhe tjetri nga vleresimi qe i ben personi qe peson dhune (elementi
subjektiv). Psh. Nje i moshuar mund te trembet nga kercenimi i nje te keqeje qe
mund ti behet, qe ne syte e nje personi te ri nuk do ti bente asnje pershtypje. Vesi i
vullnetit eshte pra nje akt kercenimi i drejtuar per kryerjen e nje veprimi juridik, dhe
jo frika e shkaktuar si pasoje e saj. Prandaj nuk perkufizohet si ves i vullnetit nje
gjendje nevoje ne te cilen secili gjendet i detyruar te pranoje klauzola teper te renda.
c) Mashtrimi
Mashtrimi konsiston ne ato genjeshtra dhe artifica qe perdoren per te mashtruar nje
person dhe per te perfituar nga gabimi ne te cilin ai ka rene, me qellimin per ta bere
te kryeje nje veprim juridik. Mashtrimi duhet te jete i provokuar nga pala tjeter
kontraktuese, ose edhe kur provokohet nga nje i trete, eshte te pakten e nevojshme
qe genjeshtra te jete nxitur nga kontraktuesi qe ka perfituar. Mashtrimi qe veson
veprimin juridik eshte mashtrimi i keq dolus malus, i quajtur keshtu per ta dalluar
nga ajo forme mashtrimi e shpeshte ne tregti, me pak e deshme qe eshte dolus
bonus i cili konsiston ne ato dinakeri dhe mburrje reklamuese te mallit qe tolerohen
ne jeten e tregtise. Ky i fundit nuk sjell pasoja. Vetem kur mashtrimi ka qene
decisiv per percaktimin e vullnetit, domethene atehere kur pa mashtrimin, subjekti i
demtuar nuk do ta kishte dhene pelqimin per veprimin juridik, mashtrimi eshte
shkak pavlefshmerie.
Simulimi: Themi se kemi veprime juridike te kryera me simulim atehere kur me qellim
deklarimi reciprok i paleve nuk i korrespondon deshires se tyre te perbashket reale. Palet
duan vetem pamjen, ndersa nje marreveshje sekrete e tyre precizon faktin qe ato nuk e kane
dashur permbajtjen e veprimit. Ekziston kontrasti midis asaj cfare deshirohet dhe asaj cfare
deklarohet nga subjektet pjesemarrese te veprimit, dhe kjo eshte pasoje e nje marreveshje
simulative. Kemi dy raste te simulimit: fiktiviteti ose simulimi absolut dhe simulimi relativ.
Simulimi absolut eshte kur deklarohet se deshirohet nje veprim i caktuar juridik por ne te
vertete subjektet nuk deshirojne asgje. Simulimi eshte relativ atehere kur kontraktuesit duan
te perndjekin nje veprim juridik, por karshi te treteve deklarojne se duan nje veprim juridik
tjeter. Psh. Behet ne dukje nje shitje ku ne te vertete eshte nje dhurim. Ne nje rast te tille
veprimi juridik qe mbulon veprimin e deshiruar te paleve eshte nul. Nje forme e vecante e
simulimit relativ i referohet subjekteve dhe eshte simulim i personit, qe sherben per te
fshehur personin e vertete me te cilin do te kontraktohet. Ne literaturen juridike shqiptare,
veprimet juridike te kryera per faqe, pra simulimi trajtohen si veprime juridike te pavlefshme
per shkak te ekzistences se veseve te vullnetit. Ne fakt, fiktiviteti dhe simulimi nuk duhet te
perfshihen ne veset e vullnetit per arsye se deklarimi i paleve edhe nese eshte i fshehur i
korrespondon vullnetit real te tyre.
3) Forma: Nga vete neni 79 i KC del qarte se per te sjelle efekte juridike vullneti duhet te
jete shfaqur ne boten e jashtme. Ne kete kuptim ne flasim per formen si element thelbesor
22

(esencial) i veprimit juridik duke patur parasysh nje forme ne pergjithesi si menyre e
shfaqjes, deklarimit te vullnetit. Rregulli i pergjithshem eshte liria e formes, palet jane te lira
te shprehin vullnetin e tyre nepermjet formes qe preferojne. Psh mund te kemi shfaqjen e
vullnetit me heshje, nepermjet mjeteve demostrative. Nje i thirrur ne trashegimi megjithese
ende nuk e ka pranuar ate, vepron sikur te ishte pronar i saj, psh shet nje send te trashegimise,
apo kerkon kthimin e nje huaje. Vullneti mund te shprehet me fjale te shkuara ose shenja.
Sidoqofte parimi i lirise se formes jo gjithmone zbatohet, ekzistojne nje numer veprimesh
juridike te cilat duhet te behen ne nje forme te caktuar. Rregullat te cilat vendosin kerkersa
per aplikimin e nje forme te caktuar jane shpesh te lidhura me seriozitetin e qellimit. Ne
veprimet solemne (ato veprime qe kerkojne pranine e noterit) thuhet se forma kerkohet ad
substantiam. Ne te tilla raste nje forme e vecante kerkohet nga ligji si element thelbesor i
veprimit juridik, ne te kunder mosrespektimi i formes se kerkuar passjell pavlefshemri. Psh
shiblerja e nje pasurie te paluajshme, kerkon qe akti i shkruar te miratohet perpara noterit dhe
me pas te regjistrohet ne zyren e pasurive te paluajtshme. K.C. e percakton kerkesen per akt
te shkruar qofte akt noterial qofte shkrese e thjeshte. Akti i shkruar ose akti publik kur
kerkohen nga ligji duhet te permbajne e te shprehin vullnetin dhe te kryhen me synimin
specifik per te manifestuar nje vullnet te tille. Kerkesa per te patur shprehjen e nje vullneti
nepermjet nje forme te shkruar ne disa raste kerkohet nga ligji si mjet prove. Kur forma
kerkohet ad substantiam vullneti i manifestuar ne menyre te ndryshme eshte si te mos
ekzistonte. Kur forma e shkruar kerkohet ad probationem pra per provueshmeri, veprimi
eshte i vlefshem ndermejt paleve por mbetet e perjashtuar prova me deshmitare. Ne
pergjithesi ne marredheniet civile e tregtare zakonsht perdoret forma me shkrim, pikerisht per
te krijuar nje forme te vlefshme.
3) Shkaku: Pushteti qe i njihet vullnetit te subjekteve duhet te gjeje nje justitifikim te
pershtatshem per kryerjen e veprimit juridik qe vihet ne jete. Shkaku eshte funksioni
ekonomik-social qe kerkohet te arrihet nga subjektet e interesuara. Shkaku, prezantohet si nje
interes i objektivizuar, karakteristike konstante e veprimit juridik me teper sesa e personave,
nga te cilet, ne nje fare menyre eshte i pavarur. Shkaku nuk duhet te ngaterrohet me qellimin
individual, me implusin qe e con subjektin ne kryerjen e veprimit juridik. Psh, tek Martesa,
shkaku, dmth thelbi i saj, eshte njohja nga ana e shoqerise te formimit te nje marredhenie
midis dy personave te sekseve te ndryshme, qe kerkojne te kene te drejta dhe marrin persiper
detyrimet e parashikuara nga dispozitat e K.C. Motivi apo arsyet qe shtyjne personat fizike te
martohen nuk perbejne shkak, dhe jane te parendesishem per rregullimin ligjor te ketij istituti.
Pra Shkaku eshte kualifikimi i veprimit juridik dhe kerkohet ekzistenca e nje shkaku,
thelbesore per ekzistencen juridike te cdo veprimi. Pra shkaku kualifikon nje veprim juridik si
tipik te parashikuar nga ligji, jo tipik pra qe varet teresisht nga vullneti i subjektive ose i
perzier. Dallimi i pare dhe me i rendesishem i shkakut eshte ai ndermjet shkakut te ligjshem
dhe shkakut te paligjshem. Veprimi juridik i kunderligjshem ose jo moral nuk sjell pasojat
juridike qe deshiroheshin, akti i paligjshem sjell pasoja juridike te padeshirurara nga ku lind e
drejta per te vene ne vend demin e shkaktuar.
b) Elementet rastesore te veprimit juridik
1) Kushti
Ne nenin 84 te Kodit civil percaktohet se: "Veprimi juridik eshte me kusht kur lindja ose
shuarja e te drejtave dhe e detyrimeve te parashikuara ne te varet nga nje ngjarje e cila nuk
dihet se do te ndodhe". Nga formulimi i dispozites del se kushti eshte nje ngjarje, apo ndodhi

23

e ardhshme dhe e pasigurt nga realizimi apo ardhja ne jete e se ciles varen fillimi apo
mbarimi i efekteve juridike.
Elementet e kushtit: a) nje e ardhshme dhe b) nje ngjarje e pasigurt. Por gjithashtu kushti per
te dhene efektet e deshiruara duhet te jete i mundshem dhe i lejueshem nga ligji. Kushti
sipas kuptimi teknik-juridik formon nje kufizim te vendosur nga vete vullneti i subjekteve,
ne kete rast eshte nje kusht vullnetar, dhe dallon nga kushti ligjor qe lidhet me efikasitetin e
aktit. Disa veprime juridike se pranojne vendosjen e kushtit, dhe nese vendoset kushti keto
veprime jane te pavlefshem, P.sh sic eshte martesa, njohja e nje femije, pranimi apo
refuzimi i nje trashegimie. Ne veprimet juridike me kusht kemi dy periudha kohe, ajo e
pritshmerise, pra ajo ne te cilen kushti nuk ka ndodhur ende dhe ajo ne te cilen kushti eshte
realizuar gjate pasigurise. Nuk perbejne kusht ngjarjet e tanishme apo te kaluara, megjithese
nuk njihet nese kane ndodhur apo jo. Ngjarja e vendosur ne kusht, pervecse te ardhshme
duhet te jete te pasigurta. Dmth duhet te kete dyshim nese kushti do te realizohet ose jo. Kjo
padijeni e dallon kushtin nga afati, sepse afati eshte nje ngjarje e ardhshme por e sigurt.
Ne nenin 85 te Kodit civil percaktohen dy lloje kushtesh:
kusht pezullues
kusht zgjidhes
Nese kushti eshte pezullues e drejta nuk ka lindur ende dhe subjekti i interesuar eshte ne
pritje qe kjo te ndodhe, dhe vetem nese kushti realizohet te interesuarit i lind e drejta. Psh.
Do te dhuroje nje ore nese kalon provimin. Ndersa kur kushti eshte zgjidhes, subjekti e ka
fituar te drejten por nese ngjarja realizohet ai do ta humbas kete te drejte me efekte
prapavepruese. Psh. Po te dhuroj oren, por nese se kalon provimin do te ma kthesh
mbrapsh. Ne rastin e kushtit zgjidhes vertetimi i tij ka efekte prapavepruese. Te drejtat dhe
detyrimet e parashikuara ne veprimin juridik me kusht jane te lidhura me kushtin, prandaj,
para se te vertetohet kushti, pala qe ka te drejta, nuk mund t'i paraqese asnje kerkese pales
se detyruar. Po ashtu, pala e detyruar, me sjelljen e saj, nuk duhet te cenoje ose te shkaktoje
humbjen e se drejtes me kusht te pales tjeter, sepse, ne rast se vertetohet kushti, duhet t'i
shperbleje demin e shkaktuar pales tjeter. Kur kushti eshte zgjidhes, te drejtat dhe detyrimet
e paleve lindin menjehere, por veprimi juridik shuhet me t'u vertetuar kushti. Vertetimi ose
mosvertetimi i kushtit ka te beje me ardhjen ose mosardhjen e faktit nga i cili varen pasojat
e veprimit juridik. Nese kushti eshte vertetuar ose jo, eshte nje eshtje qe do te zgjidhet
duke u bazuar ne permbajtjen e tij dhe ne rrethanat e veanta te do rasti konkret.
2) Afati
Ne nenin 89 te Kodit civil eshte percaktuar kuptimi i afatit: Afati i veprimit juridik eshte
asti i caktuar, nga i cili fillon ose pushon fuqia juridike e tij ose disa nga efektet e tij.
Afati, ne veprimet juridike tregon momentin nga i cili apo deri ne te cilin veprimi juridik
mund te kryhet apo ka efekt. Pra Afati eshte nje ngjarje e ardhme dhe e sigurt, qe me siguri
do te ndodhe. Kjo karakteristike e dallon afatin nga kushti, pasi afati eshte i sigurt qe do te
vertetohet, kurse kushti eshte pse eshte nje ngjarje e ardhshme eshte i pasigur. Afati eshte
fillestar ose perfundimtar. (Psh kur perdorim termin nga momenti, dita, ora nenkutohet
qe afati eshte fillestar, ndersa po te perdormin termin deri ne momentin, diten, afati eshte
perfundimtar).Afati eshte fillestar kur subjekti ka mundesi per te vene ne jete nje veprim
juridik te caktuar. Ndersa me afatin perfundimtar, subjekti ishte ne kohe per te vene nje jete
nje veprim juridik te caktur, por nuk eshte aktivizuar per pasoje e humbet te drejten per ta
bere. Afati eshte pezullues kur ne veprimin juridik eshte parashikuar se pasojat e tij
fillojne nga nje kohe e caktuar dhe zgjidhes kur ne veprimin juridik eshte parashikuar se
pasojat e tij pushojne ne nje kohe te caktuar. Kuptimi i tyre eshte dhene ne nenin 90 te
Kodit Civil. Afati caktohet ne dite, ne jave, ne muaj dhe ne vite. Llogaritja e afateve te
24

veprimeve juridike behet sipas kritereve te caktuara ne nenin 91 te Kodit civil. Kur afati
eshte caktuar me dite, nuk llogaritet dita ne te cilen ndodh ngjarja ose koha nga e cila duhet
te filloje. Afati qe eshte caktuar ne jave, ne muaj ose ne vite, mbaron me kalimin e asaj dite
te javes se fundit ose te muajit te fundit qe ka te njejtin emer ose numer me ate te dites qe ai
ka filluar. Kur nje dite e tille mungon ne muajin e fundit, afati mbaron me kalimin e dites se
fundit te ketij muaji. Kur dita e fundit e nje afati bie ne dite pushimi, afati mbaron ne diten
e punes qe vjen pas asaj te pushimit.
Nje afat mund te fiksohet te vendoset ne favor te njeres ose te tjetres pale. Por ne qofte se
ekziston nje vullnet i ndryshem, prezumohet ne favor te debitorit, kuptohet debitori nese
deshiron mund te permbushe detyrimin e tij edhe perpara afatit.
3) Modusi (Barra)
I parashikuar nga pjesa e pergjithshme e K.C., modusi eshte pesha apo barra qe i vendoset
nga autori nje akti liberaliteti qe jane dhurimi, legu, trashegimia etj. Permbajtja dhe
kuptimi praktik i modusit konsiston normalisht ne destinimin e nje pjese te avantazhit te
liberalitetit, per qellime te perdorimit publik, ose ne favor te personave te trete (psh. X-i i
dhuron shtepine e tij Y-it me barren qe ky i fundit te lejoje ne oborrin e shtepise krijimin e
nje mence per te varfrit). Modusi dallohet nga kushti i cili thuhet se pezullon por nuk
detyron, nderkohe qe per modusin vlen e kunderta. E drejta e perfituesit ndaj liberalitetit
qe i eshte bere nuk varet si rregull nga permbushja e modusit qe eshte imponuar. Modusi
me fjale te tjera ka shkak ne liberalitet, por nuk eshte e vertete e kunderta.
1.2. Klasifikimi i veprimeve juridike (llojet e veprimeve jurdike)
Ne jeten e perditshme, veprimet juridike paraqiten ne lloje te ndryshme. Ato dallohen nga
veorite e tyre. Megjithate, ne veprime te ndryshme juridike ka edhe veori qe jane te
perbashketa per nje grup te caktuar veprimesh juridike. Keto veori te perbashketa mund te
lidhen me numrin e paleve qe marrin pjese ne veprimet juridike, permbajtjes se tyre,
ekzistences, mungeses se formes ose teshkakut, pasojave te tjera etj. Duke pasur parasysh
keto veori te perbashketa, veprimet juridike ndahen ne disa lloje:
2.1 Veprimet juridike midis te gjalleve (inter vivos) dhe veprimet juridike per shkak
vdekje (mortis causa)
Do flasim per veprime juridike per shkak te vdekjes atehere kur vdekja eshte kusht i
domosdoshem per efikasitetin e veprimit, kur pa ekzistencen e saj veprimi juridik nuk mund
te sjelle pasojat e synuara ne momentin e kryerjes se tij. Testamenti eshte rasti tipik dhe i
vetem i veprimeve juridike mortis causa. Testamenti eshte nje veprim juridik i njeanshem qe
realizohet nga nje person i gjalle me qellim qe pas vdekjes se tij, ky akt te sjelle pasoja tek
nje kategori e caktuar persona qe quhen trashegimtare. Ndersa veprimet qe kryehen ndermjet
persona fizike te gjalle apo ndermejt personave fizike dhe juridike, jane kryesisht veprime
juridike te dyanshme dhe quhen veprime juridike inter vivos.
1. Veprime juridike te njeanshme ose te dyanshme, apo te shumaneshme
Ndarja e veprimeve juridike ne veprime juridike te njeanshme dhe ne veprime juridike te
dyanshme eshte ndarja kryesore e llojit te veprimeve juridike qe parashikohet nga neni 79/2 i
Kodit Cvil.
25

Veprimi juridik i njeanshem eshte ai veprim qe kryhet me shfaqjen e vullnetit vetem te nje
personi ose te nje pale te vetme, qe mund te jene dhe shume persona, por qe veprojne ne te
njejtin drejtim. Veprimi juridik i njeanshem mund te kryhet vetem me shfaqjen e vullnetit te
nje personi te vetem, p.sh. testamenti etj., por mund te kryhet edhe me shfaqjen e vullnetit te
shume personave qe veprojne ne te njejtin drejtim, p.sh., ne rastin e perfaqesimit, disa
persona te perfaqesuar caktojne nje ose disa perfaqesues. Veprimet juridike te njeanshme
ndahen edhe ne:
veprime juridike te njeanshme, me te cilat shfaqja e vullnetit te personit nuk ka
nevoje t'i drejtohet dhe t'i arrije pales tjeter, p. sh.: testamenti, heqja dore nga
trashegimia;
veprime juridike te njeanshme, me te cilat shfaqja e vullnetit duhet t'i drejtohet dhe te
arrije te personi tjeter, p.sh.: perfaqesimi me prokure, heqja dore nga prokura,
revokimi i prokures etj;
Rendesia juridike e ketij dallimi qendron ne faktin se ne veprimet juridike te llojit te pare,
pasojat vijne qe nga asti i shfaqjes se vullnetit, kurse ne ndarjen e dyte pasojat juridike
lindin qe nga asti qe shfaqja e vullnetit i ka arritur personit te cilit i drejtohet, p.sh., sipas
nenit 69/ II te Kodit civil, perfaqesuesi duhet te njoftoje menjehere te perfaqesuarin per
zevendesin qe ka caktuar, perndryshe ai pergjigjet per veprimet e zevendesit. Gjithashtu
duhet sqaruar se marredheniet juridike qe lindin mbi bazen e veprimit juridik te njeanshem,
sikurse te gjitha marredheniet e tjera juridike krijohen te pakten midis dy personave,
pavaresisht se veprimi juridik i njeanshem, kryhet me shfaqjen e vullnetit te nje personi te
vetem.
Veprimi juridik eshte i dyanshem kur kryhet me shfaqjen e vullnetit te dy ose me shume
personave, paleve, te cilet veprojne ne drejtim te kundert, por shfaqjet e vullnetit te tyre
perputhen me njera-tjetren. Te gjitha kontratat jane veprime juridike te dyanshme. Kontrata
eshte nje marreveshje midis dy paleve per te krijuar, per te ndryshuar ose per te shuar nje
marredhenie juridike civile. Kontratat dallohen ne:
kontrata te njeanshme
kontrata te dyanshme
Kontrata eshte e njeanshme kur vetem njera nga palet ka detyrime, eshte debitore kundrejt
pales tjeter, kurse pala tjeter ka vetem te drejta, eshte kreditore, si: kontrata e dhurimit, e
huase etj.
Kontrata eshte e dyanshme kur secila nga palet ka te drejta dhe detyrime ndaj pales tjeter.
Palet jane edhe kreditore, edhe debitore ndaj njera - tjetres, si p.sh., ne kontraten e shitjes, te
qirase etj. Pavaresisht nga dallimi i kontrates ne kontrate te njeanshme apo te dyanshme,
kontrata, si veprim juridik, eshte gjithmone veprim juridik i dyanshem.
Veprimi juridik eshte i shumanshem atehere kur ai kryeht nga shfaqja e vullnetiti te
shume personave qe veprojne ne drejtime te ndryshme, por qe synojne ne ardhjen e pasojave
te njejta juridike. Raste veprimesh te shumanshme mund te permendim p.sh. akti i themelimit
te nje shoqerie tregtare etj.
2. Veprimi juridik me kundershperblim dhe pa kundershperblim (falas)
Veprimi juridik eshte me kundershperblim, kur detyrimit te njeres pale i pergjigjet
kunderdetyrimi i pales tjeter per te dhene nje send ose per te kryer nje veprimne dobi te
pales tjeter, si p.sh., ne kontraten e shitjes, ne kontraten e sipermarrjes etj.
Veprimi juridik eshte pa kundershperblim kur ai i sjell dobi njeres pale, pa kunderdetyrim
nga ana e saj, si ne kontraten e dhurimit, ne kontraten e huaperdorjes etj.

26

3. Veprimet juridike konsensuale dhe reale

Veprime juridike konsensuale jane ato veprime juridike qe konsiderohen te kryera vetem
me shfaqjen dhe perputhjen e vullneteve te kunderta te paleve. Por Veprimet juridike
konsesuale mund te kene efekte detyruese dhe efekte reale. Veprimi juridik konsiderohet i
kryer vetem me shprehjen e pelqimit te paleve, si p.sh., ne kontraten e shitjes, pavaresisht
se sendi mund te ndodhet ende tek shitesi kontrata lidhet me arritjen e marreveshjes
ndermjet paleve. Neni 164 i KC ku flitet per menyrat e fitimit te pronesise sanksionohet
rregulli se Pronesia fitohet me ane te kontrates, pa qene e nevojshme te behet dorezimi i
sendit. Per sendet qe percaktohen ne numer, peshe ose mase duhet bere edhe dorezimi i
tyre. Per rrjedhoje, dorezimi i sendit nuk e kthen veprimin juridik ne veprim juridik real.
Kontrata e shitjes eshte veprim juridik konsensual, por, ne rast se mund te dorezohet dhe
sendi objekt i kesaj kontrate, kjo situate nuk e kthen kete veprim juridik ne veprim juridik
real. Veprime juridike reale jane veprimet juridike per kryerjen e te cilave, krahas shfaqjes
se vullnetit, kerkohet edhe dorezimi i sendit, i cili perben objektin e veprimit juridik. Ne
veprimin juridik real dorezimi i sendit eshte i nevojshem per vlefshmerine e tij, prandaj dhe
cilesohet si i tille. Veprimi juridik real eshte kontrata e dhurimit dhe kontrata e depozites
etj.
4. Veprimet juridike kauzale dhe veprimet juridike abstrakte
Veprimi juridik, si akt i vullnetshem i personit, kryhet me qellim qe te sjelle pasojat e
deshiruara. Qellimi qe shtyn palet ne kryerjen e veprimit juridik quhet shkak (causa) i
veprimit juridik. Si rregull i pergjithshem shkaku ndeshet ne cdo veprim juridik, por sipas
llojeve te ndryshme te veprimeve juridke ndryshon edhe shkaku i tyre. Shkaku ne vetvete
nuk i referohet veprimit juridik, por detyrimeve qe marrin palet persiper duke kryer
veprimin juridik. Nga shkaqet e ndryshme te veprimeve juridike nder me te zakonshmit
mund te permendim: qellimi per permbushjen e nje detyrimi,; qellimi per perfitimin e nje te
drejte etj. Shkaku duhet dalluar nga motive qe mund te jene te ndryshme, sepse motivi nuk
eshte gje tjeter, vese nxitje e brendshme psikologjike per kryerjen e veprimit juridik.
Motivet nuk kane rendesi per te drejten civile, kurse shkaku eshte qellimi i drejtperdrejte
dhe gjithmone i njejte per nje lloj te caktuar veprimesh juridike dhe pikerisht ai qellim per
te cilen palet marrin persiper detyrimet perkatese.
Lidhja e veprimit juridik me shkakun e tij, nga pikepamja e te drejtes, paraqitet ne dy
forma. Ne shumicen e rasteve shkaku eshte pjesa integrale, thelbesore e permbajtjes se
veprimit juridik dhe per pasoje vlefshmeria e veprimit juridik varet drejteperdrejte nga
ekzistenca apo jo e ketij shkaku. Ne keto raste themi, se veprimi juridik eshte kazual. Por ka
dhe raste te tjere ndonese ne praktike te pakta, kur shkaku nuk eshte pjese perberese
integrale e permbajtjes se veprimit juridik dhe si rrjedhim, vlefshmeria e veprimit nuk varet
nga ekzistenca e nje shkaku konkret. Ne kete rast flasim per veprime juridike abstrakte. Pra,
veprime juridike shkakesore jane ato veprime vlefshmeria e te cilave varet drejtperdrejte
nga ekzistenca e shkakut konkret kurse veprimet juridike abstrakte jane ato veprime,
vlefshmeria e te cilave nuk varet nga ekzistenca e ndonje shkaku konkret. Rendesia
juridike, por dhe praktike e kesaj ndarjeje qendron ne faktin se per mungese te shkakut
veprimet juridike shkakesore jane te pavlefshme, ndersa ato abstrake jo. Pra rendesia
qendron ne pasojat juridike qe vijne si rezulat i mosekzistences se shkakut. Keshtu, ne
veprimet juridike shkaksore, kur kreditori ngre padi kunder debitorit per permbushjen e
detyrimit duhet patjeter te provoje shkakun e veprimit juridik.
5. Veprime juridike administrimi dhe veprime juridike disponimi

27

Veprime juridike administrimi do te quajme veprimet qe kufizohen me nxjerrjen e fryteve

duke ruajtur thelbin e pasurise. Dhenia me qira e nje sendi ose dhenia ne huaperdorje eshte
veprim juridik administrimi.
Veprimet juridike te disponimit kane te bejne me ndryshim ne thelb, esencial dhe juridik, te
elementeve te pasurise.Tjetersimi ose heqja dore nga pasuria konsiderohen veprime juridike
disponimi. Kjo ndarje ka rendesi praktike dhe ne lidhje me administrimin dhe disponimin e
pasurise se te miturve si dhe te personave te pazote per te vepruar ose me zotesi te kufizuar
per te vepruar. Veprime disponimi ne kete rast kryhen nga prindi ose kujdestari vetem kur e
kerkon interesi i te miturit dhe sipas rregullave ligjore te caktuara, kurse administrimi nga
prindi, kujdestari ose me pelqimin e tyre.
6. Veprime juridike formale dhe joformale
Veprimi juridik mund te kryhet me shkrim, me goje dhe me do lloj shfaqjeje tjeter te
padyshimte te vullnetit. Veprimi juridik, shfaqja e vullnetit ne te cilin duhet te vishet ne nje
forme te caktuar nga ligji, quhet veprim juridik formal. Forma ne kete rast eshte percaktuar
nga ligji dhe moszbatimi ben qe veprimi juridik te jete i pavlefshem. Ne ato raste kur ligji
nuk shprehet se forma kerkohet per vlefshmeri, ajo kerkohet per provueshmeri, pra veprimi
juridik eshte i vlefshem, por nuk mund te provohet me deshmitare.
Veprimet juridike joformale mund te kryhen ne do forme, me shkrese ose me goje dhe ligji
nuk kerkon nje forme te caktuar, por, sikurse u permend me siper, forma mund kerkohet per
efekt provueshmerie ne rast mosmarreveshjeje dhe jo se veprimi juridik eshte i pavlefshem.
Shkresa mund te jete e thjeshte ose me akt noterial. Kur veprimi juridik duhet te kryhet me
shkrese, duhet te nenshkruhet nga personi qe e kryen ate. Kontrata e qirase per nje kohe me
te gjate se nje vit duhet te behet me shkrese, por kjo forme duhet per efekt provueshmerie
dhe jo vlefshmerie.

1.3. Pavlefshmeria e veprimeve juridike. Pavlefshmeria Absolute dhe Anulueshmeria

(pavlefshmeria relative)
Kuptimi i pavlefshmerise se veprimeve juridike
Ne Kodin civil nuk percaktohen kushtet per vlefshmerine e veprimeve juridike, por
percaktohen rrethanat qe shkaktojne pavlefshmerine e veprimeve juridike. Megjithate ka
rendesi percaktimi i elementeve te nevojshme per ekzistencen dhe vlefshmerine e veprimit
juridik. Kushte te pergjithshme per vlefshmerine e veprimeve juridike, sikurse eshte trajtuar
edhe ne institutet e tjera, jane:
1. zotesia per te vepruar e paleve qe kryejne veprimin juridik,
2. perputhja e vullnetit te brendshem me shfaqjen e tij,
3. forma e kerkuar nga ligji per kryerjen e veprimit juridik.
Kushti i pare dhe i dyte mund te trajtohen edhe se bashku, sepse ligji e kerkon zotesine per
te vepruar te paleve per shkak te prezumimit "just et de jure" se vullneti i nje te pazoti nuk
mund te jete i sakte. Ne shumicen e rasteve kryerja e veprimit juridik behet duke plotesuar
kushtet e nevojshme ligjore, prandaj dhe ato sjellin pasojat e deshiruara per palet qe i
kryejne. Veprimet juridike, si fakte juridike, hyjne ne kategorine e fakteve juridike te
vullnetshme, veprimeve te ligjshme te njeriut dhe, per rrjedhoje, vullneti i shprehur sipas
ligjit per fitimin e te drejtave dhe marrjen persiper te detyrimeve juridike civile sjell

28

krijimin, ndryshimin dhe shuarjen e nje marredhenieje juridike civile konkrete.

Pavlefshmeri absolute eshte nje sanksion i rende qe zbatohet ne mbrojtje te interesave te
pergjithshem te rendi publik-juridike, ndersa pavlefshemria relative ka rendesi dhe gjen
zbatim ne mbrojtjen e interesave te vecante.
1. Pavlefshmeria Absolute:
Veprime juridike absolutisht te pavlefshme jane veprimet juridike te parashikuara nga nenet
92 dhe 93 te Kodit civil, si dhe veprimet juridike qe kryhen duke shkelur formen e caktuar
nga ligji. Nje nga kushtet e vlefshmerise se veprimit juridik eshte veshja e tyre me formen e
kerkuar nga ligji. Mungesa e formes se kerkuar nga ligji si shkak per pavlefshmeri absolute
nuk eshte e parashikuar ne keto nene, por pavlefshmeria e tyre rezulton nga permbajtja e
dispozitave te tjera te Kodit civil si dhe nga permbajtja e nenit 107 te tij. Rastet e
pavlefshmerise absolute thuhet qe permbahen ne sistem pasi nuk jane taksative ndryshe nga
rastet e pavlshmerise relative.
Shkaqet qe mund te cojne ne pavlefshmerine absolute:
1. lidhur me subjektet: mungesa e zotesise juridike;
2. lidhur me vullnetin: deklarimi i bere ne dukje pa qellim (per loje, shaka etj.);
deklarimi i bere per faqe pa pasur qellim te sjelle pasoja juridike; pazotesia absolute
(deklarimi i nje te semuri mendor, apo veprimi i nje te mituri nen moshen 14 vjec;
3. lidhur me formen: mungesa e formes se kerkuar ad substantiam;
4. lidhur me shkakun: shkaku i munguar ose shkaku i paligjshem;
5. lidhur me objektin: objekti i munguar, i pamundur, i paligjshem, i papercaktuar ose
i papercaktueshem dhe, ne veprimet ndermejt te gjalleve, kushti i paligjshem ose
kushti pezullues i pamundshem.
2. Pasoja e pavleshmerise absolute
Veprimet juridike absolutisht te pavlefshme, nuk sjellin pasojat juridike qe synojne palet,
pra nuk mund te prodhojne efekt ligjor. Ne kete rast thuhet se veprimi juridik eshte nul, nuk
ekziston dhe, per rrjedhoje, konsiderohet absolutisht i pavlefshem.
Nga pavlefshmeria absolute rrjedhin nje sere pasojash: Veprimi juridik absolutisht i
pavlefshem nuk mund te behet i vlefshem me asnje veprim te mevonshem, as duke dhene
pelqimin, as me kalimin e kohes se parashkrimit dhe as me zhdukjen me vone te shkakut te
pavlefshmerise. Pavlefshmeria absolute mund te pretendohet nga kushdo qe ka interes
kundrejt paleve qe kane kryer veprimin juridik, si dhe kunder do personi te trete, qe
pretendon te drejta nga veprimi juridik. Pavlefshmeria absolute merret parasysh nga
gjykata edhe kryesisht, d.m.th edhe ne rastin kur pala e interesuar nuk ja kerkon vertetimin
e pavlefshmerise gjykates. Vendimi i gjykates mbi pavleshmerine absolute eshte nje
vendim deklarues, pra thjesht konstatues. Te drejten per te kerkuar deklarimin e
pavlefshmerise absolute e ka gjithkush edhe nese nuk jane te interesuar drejtperdrejte ne
deklarimin e pavlefshmerise absolute.
3. Anulueshmeria (pavleshmeria relative)
Ne disa raste, sanksioni i pavleshmerise absolute ne prani te mangesive ne formimin e
veprimit juridik eshte i tepert dhe per kete arsye sistemet juridike ku ben pjese dhe
Shqiperia ka krijuar figuren e anulueshmerise, per te cilen akti i pavlefshem ekziston dhe
mund te prodhoje efektet e tij, por i jepet mundesia njerit nga subjektet e interesuara qe te
29

kerkoje pavleshmerine e aktit duke eleminuar me prapaveprim efektet e krijuara nga akti
ne fjale. Anulueshmeria eshte nje figure e krijuar nga ligji, dhe keshtu rastet e saja jane
vetem teksutale (taksative) pra shprehimisht te parashikuara nga dispozitat e K.C..
Neni 94 K.C. ka parashikaur dhe radhitur shkaqet e pergjithshme te anulueshmerise te
perbashketa per te gjitha veprimet juridike. Por ne shume raste te tjere mund te kete
dispozita te vecanta qe rregullojne anulueshmerine. Ne fushen e kontratave, per shembull,
anulueshmeria e kontrates te kryer nga perfaqesuesi ne konflikt intererash me te
perfaqesuarin (neni 67 dhe nenet102-101 te KC).
Disa nga veprimet juridike qe shpallen te Anulueshem pavlefshmeri relative, jane veprimet
juridike te kryera nga:
1. Te mitur mbi katermbedhjete vje, kur veprimin juridik e kane kryer pa pelqimin e
prindit ose te kujdestarit; Persona te cileve u eshte hequr ose u eshte kufizuar
zotesia per te vepruar per shkak semundjeje psikike ose
2. zhvillimi mendor te mete, kur veprimin juridik e kane kryer pa pelqimin e
kujdestarit;
3. Persona te cilet ne kohen e kryerjes se veprimit juridik nuk ishin te ndergjegjshem
per rendesine e veprimeve te tyre, megjithese ne ate kohe nuk u ishte hequr zotesia
per te vepruar;
4. Persona qe kane kryer veprimin juridik duke qene te mashtruar, te kanosur, ne
lajthim ose per shkak te nevojes se madhe.
Anulimi i ketyre veprimeve mund te kerkohet edhe pas vdekjes se personit perkates, por
vetem kur para vdekjes eshte kerkuar heqja e zotesise se tij per te vepruar. E drejta per te
kerkuar shpalljen e pavlefshmerise se veprimeve juridike nga gjykata u takon personave per
mbrojtjen e te cileve eshte dhene kjo e drejte si dhe trashegimtareve dhe perfaqesuesve te
tyre ligjore.
a. Veprime juridike te kryera nga te miturit mbi katermbedhjete vje si dhe prej personave te
cileve u eshte hequr ose u eshte kufizuar zotesia per te vepruar, kur veprimin juridik e kane
kryer pa pelqimin e prindit ose te kujdestarit.
Veprimet juridike te kryera nga te miturit mbi katermbedhjete vje, kur veprimin juridik e
kane kryer pa pelqimin e prindit ose te kujdestarit, apo veprimet juridike te kryera nga
persona qe, per shkak semundjeje psikike ose zhvillimi mendor te mete, u eshte hequr ose u
eshte kufizuar zotesia per te vepruar, kur veprimin juridik e kane kryer pa pelqimin e
kujdestarit, jane veprime juridike te anulueshme, relativisht te pavlefshme. Qe veprimet
juridike te shpallen te pavlefshme duhet te provohet se personat qe kane kryer keto
veprime, nuk kuptonin rendesine e kryerjes se veprimit juridik ne kohen e kryerjes se tyre.
Veprimet juridike qe kryhen nga persona te cileve u eshte hequr ose u eshte kufizuar
zotesia per te vepruar, jane te pavlefshme dhe nuk eshte e nevojshme te provohet se ata nuk
kishin ndergjegjen e rendesise se veprimeve te tyre. Edhe sikur keto veprime te vertetohet
se jane kryer ne periudha te qartesise mendore, ato jane te pavlefshme.
c. Veprime juridike te kryera nen ndikimin e kanosjes
Kanosje konsiderohet veprimi mbi psikiken e personit qe eshtyn kete te kryeje veprimin
juridik nga frika se ai vete, bashkeshorti, pasardhesit ose paraardhesit e tij do te pesojne nje
dem fizikose material te padrejte dhe te rende. Kanosja mund te sjelle pavlefshmerine e
veprimit juridik kur ekzistojne keto kushte:
30

-Kanosja duhet te jete per shkaktimin e nje demi ne jeten, shendetin ose pasurine e personit
kunder te cilit drejtohet ose personave te aferm. te tij, por tepercaktuar ne ligj
-Kanosja duhet te jete e padrejte, pra e kunderligjshme.
-Demi duhet te jete i rende.
Kanosje per demin fizik do te kuptojme kur kanosja behet per vrasje ose plagosje te rende.
Kanosja duhet t'u drejtohet personave te afert qe kane lidhje gjaku ne vije te drejte, pra
paraardhesve qe jane prinderit ose gjyshi, gjyshja si dhe pasardhesve, qe jane femijet si dhe
femijet e femijeve, pa kufizim.Kanosja duhet te jete e padrejte. Me kete shprehje kuptohen
rrethanat se veprimi mund te jete i ndaluar nga ligji ose jo, por gjithmone nepermjet tij
synohet ushtrimi i presionit ndaj personit per kryerjen e veprimit juridik
d.Veprime juridike te kryera ne lajthim
Lajthimi eshte perfytyrimi i gabuar (i shtrember, jo i sakte) i momenteve qe kane rendesi
per kryerjen e veprimit juridik. Pavlefshmerine e veprimit juridik nuk mund ta shkaktoje
do lajthim, por ai qe eshte thelbesor. Thelbesor duhet te konsiderohet ai lajthim qe bazohet
ne rrethana, pa te cilat personi nuk do te kishte kryer veprimin juridik dhe qe lidhet me
cilesite e sendit, me identitetin ose me cilesine e personit tjeter. Lajthimi duhet dalluar nga
gabimi ne llogaritje ose, si quhet, lajthim ne llogaritje, pasi ne kete rast lajthimi ne
llogaritje nuk sjell shpalljen e veprimit juridik si te pavlefshem, por vetem korrigjimin e tij.
Lajthimi ne llogaritje lidhet me faktin kur gabimi ne sasi ka qene percaktues per
marreveshjen
e. Veprime juridike te kryera ne kushtet e nevojes se madhe
Veprimi juridik mund te shpallet i pavlefshem ne rastin kur, per shkak te nevojes se madhe,
detyrimet e marra nga njera pale jane krejt te paperfillshme ne krahasim me fitimet qe
nxjerr pala tjeter nga veprimi juridik. Per te shpallur nje veprim juridik te pavlefshem,
sepse ai eshte kryer ne kushtet e nevojes se madhe duhet te evidentohen tre kushte
-njera nga palet te ndodhet ne nevoje te madhe
-te kryhet veprimi juridik si rezultat i kesaj nevoje
-detyrimet e marra nga njera pala te jene te paperfillshme ne krahasim me perfitimet qe
nxjerr pala tjeter.
Nevoja e madhe percaktohet sipas rrethanave konkrete. Evidente mund te jete nje gjendje e
veshtire pasurore, por nevoje e madhe mund te konsiderohet rast pas rasti edhe do rrethane e
tille qe ve ne kushte te veshtira dhe, per rrjedhoje, detyrohesh per kryerjen e veprimit juridik
konkret.
4. Pasojat e Anulueshmerise (Pavleshmeria relative)
Veprimi juridik i anulueshem prodhon efekte juridike dhe japin fuqine e nje veprimi juridik
te vlefshem deri sa akti te deklarohet i pavlefshem me vendim gjykate. Vetem nga ky
moment pasojet juridike bien me fuqi prapavepruese. Ndryshe nga veprimet juridike
absolutisht te pavlefshem, veprimet relativisht te pavlefshme mund te konvalidohen. Pra
nese akti eshte formuar me pavlefshmeri relative, krijohet nje situate pasigure pezulli,
neqoftese veprimi nuk anullohet ose konvalidohet derisa nuk ka skaduar afati i parashkimit.
Pas dates se parashkrimit akti do te konsiderohet i vlefshem, jo vetem definitivisht per te
ardhmen, por sikur te kishte lindur pa vese. Gjendja e pezullit mund te perfundoje me
anullim, dhe veprimi juridik te konsiderohet se ska ardhur asnjehere ne jete pra efektet e
tija kthehen mbrapsh, ose me parashkim te veprimit te anulimit, ose me konvaldimin ku
akti mbetet plotesisht efikas dhe barazohet me nje veprim juridik te vlefshem. Keto

31

veprime sjellin pasojat juridike, qe synojne palet dhe kane fuqine juridike te nje veprimi
juridik te vlefshem gjersa te shpallen te pavlefshme me vendim te gjykates, mbi kerkesen e
te interesuarit. Vetem pala e interesuar mund ti kerkoj Gjykates deklarimin e
anulueshmerise, Gjykata nuk shprehet kryesisht mbi anulueshmerine edhe sikur ta
konstatoje nga aktet ne gjykim. Vendimi i Gjykates eshte nje vendim kostitutiv.
5. Raste te vecanta te pavleshmerise
a) Veprime Juridike te kundraligjshme
Veprimi juridik eshte i kunderligjshem kur ai permban kushte te cilat vijne ne kundershtim
me dispozitat ndaluese ose urdhruese te ligjit. Dy jane llojet e verpimeve juridike te
kunderligjshme: veprimet juridike te kryera ne kundershtim me ligjin dhe veprimet juridike
te kryera per te mashtruar ligjin. Te parat jane ato veprime, permbajtja e te cilave vjen ne
kundershtim te drejteperdrejte apo te terthorte me nje dispozite te vecante te ligjit, me nje
institut juridik ose me nje parim te se drejtes. Nuk eshte e nevojshme qe veprimi qe vjen ne
kundershtim me ligjin te jete kryer nga palet me qellim per te shkelur ligjin ose te kerkohet
dijenia e paleve ne momentin e kryerjes se veprimit per shkeljen e normes, mjafton qe
veprimi juridik, pavaresisht nga elementi subjektiv, objektivisht do te vije ne kundershtim
me ligjin. Gjithashtu edhe veprimet juridike qe jane ne kundershtim me rregullat e moralit,
me zakonet e mira, e arsyeshme eshte, rast pas rasti per tu marre parasysh dhe mund te
sjelle nulitet te aktit. Veprimet juridike qe kryehen ne mashtrim te ligjit jate gjithashtu te
kundraligjshme pra dallojne nga veprimet juridike te kryera ne kundershtim me ligjin per
faktin se ne forme paraqiten si veprime plotesisht te ligjshme por ne vetevete fshehin nje
permbajtje te kunderligjshme.
b) Veprime Juridike fiktive ose te simuluara
Qe veprimi juridik te jete i vlefshem, duhet te kete perputhje midis vullnetit te brendshem,
deshires dhe shfaqjes se saj ne boten e jashtme. Veprimi juridik eshte fiktiv kur kryhet vetem
formalisht (per dukje, per faqe), pa pasur qellim qe palet te krijojne pasoja juridike, p.sh., Aja ia shet vellait te tij shtepine per te mos ekzekutuar detyrimin e tij ne lidhje me nje hua.
Veprimi juridik eshte i simuluar kur kryhet me qellim qe te mbuloje nje veprim juridik
tjeter, te cilin palet kane dashur te kryejne ne te vertete, p.sh., dhurimi i nje pjese te nje
pasurie te paluajtshme per te mbuluar shitjen, me qellimin per t'u shpetuar detyrimeve
ligjore ne krijimin e mundesise bashkepronareve per te realizuar te drejten e parablerjes.
Veprimi juridik eshte i simuluar kur kryhet me qellim qe te mbuloje nje veprim tjeter
juridik, qe kane dashur te kryejne ne te vertete palet. Te dyja keto veprime jane absolutisht
te pavlefshme.

6. Pasojat e pavlefshmerise
Veprimi juridik absolutisht i pavlefshem nuk shkakton pasojat juridike te synuara nga palet,
ndersa veprimi juridik relativisht i pavlefshem, me t'u shpallur (deklaruar) i pavlefshem nga
gjykata, humbet pasojat qe nga asti kur eshte kryer veprimi juridik. Ne rastet kur veprimi
juridik, si ai absolutisht i pavlefshem, ashtu edhe veprimi juridik relativisht pavlefshem, nuk
eshte ekzekutuar, eshtja e zgjidhjes se pasojave nuk eshte e pranishme. Menyra e zgjidhjes
se pasojave juridike shtrohet atehere kur veprimi juridik eshte ekzekutuar plotesisht ose
pjeserisht. Ne kete rast lind problemi i zgjidhjes se pasojave, pra duhet te percaktohet fati i
32

ekzekutimeve pasurore qe kane bere palet ne lidhje me nje veprim juridik te pavlefshem.
Ne Kodin civil, duke pasur parasysh llojet e veprimeve juridike te pavlefshme, jane
parashikuar tre raste qe parashikojne menyren e zgjidhjes se pasojave juridike:
Kalimi i do gjeje qe palet i kane dhene njera-tjetres ne te ardhurat e shtetit
Kthimi i njeanshem (restitucioni i njeanshem)
kthimi i dyanshem (restitucioni i dyanshem).
Kalimi ne te ardhurat e shtetit do gjeje qe palet i kane dhene njera- tjetres zbatohet ne rastet
kur veprimi juridik eshte absolutisht i pavlefshem, me perjashtim te rastit kur pavlefshmeria
absolute ka ardhur si pasoje e kryerjes se veprimit juridik nga nje i mitur qe nuk ka mbushur
moshen katermbedhjete vje. Ne kete rast, do gje qe palet i kane dhene njera-tjetres merret
dhe kalon ne te ardhurat e shtetit dhe, kur nuk eshte e mundur te merret po ajo gje, kerkohet
vlefta e saj. Gjykata mund te beje perjashtim per palen qe ka qene ne mirebesim. Ndersa, ne
rastin kur veprimi juridik konstatohet se eshte i pavlefshem per arsye se eshte kryer nga nje i
mitur qe nuk ka mbushur moshen katermbedhjete vje, por pa pelqimin e prindit ose te
kujdestarit te tij, secila nga palet detyrohet t'i ktheje pales tjeter do gje qe ka marre prej saj
dhe, kur nuk eshte e mundur t'i ktheje po ate gje, t'i paguaje vleften. Ne kete rast pala qe ka
pasur zotesine per te vepruar, detyrohet t'i shperbleje te miturit dhe demin e ardhur nga
kryerja e ketij veprimi juridik. Ne rastet kur veprimi juridik shpallet i pavlefshem, zbatohen
rregullat per kthimin e dyanshem, pra secila pale detyrohet t'i ktheje pales tjeter do gje qe ka
marre prej saj dhe, kur nuk eshte e mundur t'i ktheje po ate gje, duhet t'i paguaje vleften.
Perve kesaj, pala qe kerkon shpalljen te pavlefshem te veprimit juridik, duhet t'i shperbleje
pales tjeter demin e ardhur, perve kur provon se nuk ka faj qe pala ka rene ne lajthim ose se
pala tjeter ka ditur ose duhet te dinte lajthimin.

2. Kontrata. Kuptimi i kontrats sipas Kodit Civil.

1. kuptojm me kontrat.
2. Kush jan elementt kryesore t kontrats.
3. Kontrata me leasing. Kuptimi i saj.

2.1.Kuptimi i Kontrates.

33

Kontrata perben nje nga burimet me te rendesishme te lindje se detyrimeve. Kontrata eshte
nje veprim juridik i dyanshem, d.m.th eshte takimi i shprehjes se vullnetit te dy apo me
shume paleve per te krijuar, rregulluar ose shuar marredheniet juridike pasurore. Sipas
nenit 663 K.C. kontrata duhet te permbushe kushtet e meposhtme: a) pelqimi i pales qe
merr persiper detyrimin; b) shkaku i ligjshme ne te cilin mbeshtetet detyrimi; c) objekti qe
formon lenden e kontrates dhe c) forma e saj e kerkuar nga ligji;
a) Pelqimi i pales qe merr persiper detyrimin eshte aspekti kryesor dhe kushti i pare i
domosdoshem per vlefshemrine e kontrates. Vetem nepermjet shprehjes se vullnetit
te tij, nje person mund te detyrohet qe te jape dicka, te kryeje apo te mos kryeje nje
veprim te caktuar. Pala duhet te jape pelqimin e saja per kushtet e kontrates. Kushtet
e kontrates ndahen ne kushte thelbesore qe jane te domosdoshem per lidhjen e
kontrates, sic mund te jete cmimi ose afati ne kontrata te caktuara ose kushte te
zakonshme qe jane ato kushte qe ndeshen ne kontratat e vecanta dhe per kete shkak
keto kushte parashikohen edhe ne ligj me ane te normave dispositive psh. Per
shpenzimet per ruajtjen dhe mirembajten e zakonshme te sendit zakonisht eshte ne
ngarkim te qiramarresit, dhe kushte te rastit qe nuk jane as thelbesore dhe as te
zakonshme per nje kontrate, por parashikohen ne kontrate nga vullneti i paleve dhe
mund te jene dhe te kunderta me kushtet e zakonshme te parashikuara.
b) Qe te mund te lidhim nje kontrate kerkohet qe kontrata te mbeshtetet ne nje shkak te
ligjshem dhe sic e percakton neni 677 i KC, ne nje kontrate shkaku ligjor eshte i
paligjshme kur vjen ne kundershtim me ligjin, me rendin publik, ose kur kontrata
behem mjet per te shmangur zbatimin e nje norme.
c) Objekti lidhet me sjelljen e subjekteve dhe me veprimet apo mos veprimet qe eshte i
detyruar te kryeje njeri nga palet. Objekti i nje kontrate ashtu sikurse e parashikon
neni 678 i K.C. duhet te jete i mundshem, i ligjshem i caktuar dhe mund te
percaktohet. Pamundshmeria juridike ekziston p.sh kur sendi eshte perjashtuar nga
qarkullimi civil. Objekti eshte i percaktuar atehere kur dihet qe ne momentin e
lidhjes se kotnrates, me te gjitha karakteristikat dhe elementet qe sherbejne per ta
individualizuar (psh. lloji, madhesia, sasia etj). Ndersa objekti mund te percaktohet
kur natyra e kontrates ose rrethanat ne te cilat u lidh ajo, nuk e mundesonin
caktimin e objektit ne castin e lidhjes se kontrates, por objekti mund te percaktohet
me pas (psh kontrata mund te permbaje dhe kryerjen e veprimeve te caktuara qe
mund te kryehen ne te ardhmen).
d) Kushti i kartet qe kerkohet per te krijuar kontrata te vlefshme eshte forma e saj e
kerkuar nga ligji, (Psh. Shitblerja e nje pasurie te paluajtshme, kerkon nje akt me
shkrim te redaktuar tek noteri dhe me pas regjistrimin ne zyren e pasurive te
paluajtshme).
Per te lidhur nje kontrate, vullneti i paleve kontraktuese eshte nje nga elementet thelbesore
per ekzistencen e kontrates dhe ky element eshte shprehja e drejtperdrejte i parimit te lirise
se paleve. Palet jane te lira te zgjedhin kushtet per negocimin si dhe kane lirine te zgjedhin
palen me te cilen deshirojne te lidhin kontraten, si dhe lirine e plote qe edhe pasi ta kene
lidhur kontrate, me vullnetin e tyre te perbashket te mund te ndryshojne apo shuajne
teresisht apo pjeserisht kontraten e lidhur regullisht.
Klasifikimi i kontratave:
34

1- Kontrata tipike dhe atipike: kontratat tipike jane ato kontrata qe jane rregulluar
shprehimisht nga legjislacioni civil si psh. Kontrata e shitjes, e sipermarrjes e
dhurimit etj. Te gjitha kontratat e tjera te cilat nuk jane rregulluar ne menyre te
vecante dhe te posacme nga ligji, por qe nuk jane ndaluar shprehimisht prej tij
quhen kontrata atipike, pra palet jane te lira te lidhin dhe kontrata qe nuk jane
parashikur nga dispozitat e ligjit.
2- Kontrata kryesore dhe aksesore: kontratat aksesore jane ato kontrata qe ekzistojne
me vete, sic eshte kontrata e shitjes e qirase, e furnizimit etj, ndersa kontratat
aksesore jane ato kontrata qe per ekzistencen e tyre varen nga nje kontrate tjeter
(psh. Kontrata e hipotekes, e pengut, barres siguruese, dorezanise). Kontratat
aksesore mund te mos jene gjithmone te lidhura me nje kontrate tjeter, por si
rregull ndjekin fatin e kontrates kryesore. (Psh, vendos te marr nje kredi ne banke
dhe banka duke lene ne hipoteke nje apartament. Nese kontrata e kredise prishet, bie
dhe kontrata e hipotekes).
3- Kontrata te negociueshme dhe kontrata me kushte standarte: kontratat e
negociueshme jane ato kontrata te cilat palet kane mundesine te negociojne per
kushtet e tyre, deri sa te arrijne ne perputhjen e vullneteve dhe te interesave te tyre.
Ndersa kontratat me kushte standarte e perjashtojne mundesine e negocimit dhe e
vetmja gje qe mund te beje pala qe deshiron te lidhe kete lloj kontrate, eshte te
pranoje kushtet ashtu sikurse jane parashikuar (psh kontratat e adezionit).
4- Kontrata te njeanshme dhe te dyanshme: kontratat e njeanshme nenkuptojne se
vetem njera nga palet detyrohet karshi pales tjeter dhe kjo e fundit nuk merr asnje
detyrim (psh. kontrata e dhurimit). Kontratat e dyanshme jane te karakterizuara nga
reciprociteti i detyrimeve te paleve kundrejt njera-tjetres. Por ajo qe ka rendesi te
theksohet eshte fakti se te gjitha kontratat qofshin te nje aneshme apo te dyaneshme,
jane veprime juridike te dyanshme.
5- Kontrata me shperblim apo kontrata pa shperblim: kontrata me shperblim eshte
kontrata ne te cilen secila nga palet merr nje dobi kundrejt detyrimit qe ka marre
persiper, ndersa kontrata pa shperblim eshte kontrata ne te cilen vetem njeri prej
kontraktuesve perfiton dobi, pa pasur detyrimin qe te beje te njejten gje ndaj pales
nga e cila i erdhi dobia.
6- Kontratat konsensuale dhe reale: kontratat konsensuale jane ato kontrata qe hyjne
ne fuqi dhe konsiderohen te lidhura qe ne castin kur paleve u perputhen vullnetet e
tyre. Ndersa kontratat reale kerkojne pervec marreveshjes edhe dorezimin e sendit
objekt i kontrates, dhe jane nje numerus clausus pra jane taksative, shprehimisht te
parashikara nga ligji dhe nuk mund te ndryshojne me vullnetin e paleve (psh
kontrata e huaperdorjes apo e depozitimit).
7- Kontrata formale dhe joformale: kontratat formale jane ato kontrata vlefshmeria e te
cilave kushtezohet nga forma e tyre psh kontrata e pengut apo kontrata e shiblerjes
se sendeve te paluajtshme. Ndersa ne rastet e tjera ligji nuk ka parashikuar ndonje
forme per lidhjen e kontrates qe te kushtezoje vlefshmerine e saj ( psh kontrata
lidhet me veprime konkudente).

35

8- Kontratat me ekzekutim te menjehershem dhe kontrata me ekzekutim te

vazhdueshem: kontratat me ekzektumin te menjehershem i japin efektet e tyre me
lidhjen e marreveshjes, psh shitblerja, ndersa kontratat me ekzekutim te
vazhdueshem jane ato kontrata ku palet i permbushin detyrimet e tyre here pas here
zakonisht ne afate te paracaktuara ( psh kontrata e qirase, apo e furnizimit).
Kontratat me ekzekutim te vazhdueshem kane si karakteristike te tyre faktin qe nese
kontrata prishet nuk ka efekt prapaveprues, pra detyrimet e permbushura nuk
kthehen mbapsh.
2.2. Lidhja e kontrates
1. Lidhja e kontrates
Sipas parashikimit te nenit 676 te K.C. kontrata quhet e lidhur kur palet kane shfaqur ne
menyre te ndersjellte vullnetin e tyre, duke u marre vesh per te gjitha kushtet thelbesore te
saj. Shfaqja e vullnetit mund te jete e shprehur ose e heshtur. Kontrata konsiderohet e
lidhur ne momentin kur personi qe ka bere propozimin vjen ne dijeni te pranimit nga pala
tjetet ashtu sikurse e kishte paraqitur propozimin. Nese propozimi ndryshohet nga njera
pale kemi nje kunderpropozim pra mbetemi ne faze tratativash. Propozimi eshte deklarata
qe permban ne vetvete te gjitha elementet thelbesore te kontrates e cila behet me qellimin
per tu impenjuar, pra per te marre persiper nje detyrim. Nga pikepamja subjektive shikohet
deklarimi i vullnetit te pales. Nga pikepamja objektive proprozimi duhet te jete i plote, te
permbaje te gjithe elementet thelbesore. Nga pikepamja formale, propozimi duhet te kete
formen qe ligji parashikon per kontraten qe do te lidhet. Porpozimi mund te terhiqet perpara
se te jete marre aprovimi nga pala tjeter. Terheqja nga nenshkrimi i kontrates ka kuptim
vetem kur vjen ne dijeni pala qe do te jape aprovimin para se ta beje kete. Propozimi eshte
nje hap para nenshkrimit te kontrates dhe dallon nga bisedimet paraprake apo nga
negociatat qe jane shprehje e qellimit per tu njohur mbi mundesine per te marre persiper
detyrime. Pranimi eshte deklarimi qe ben personi te cilit i eshte drejtuar propozimi se
deshiron dhe shpreh vullnetin e tij per lidhjen e kontrates se propozuar, sipas kushteve te
proprozimit.
Nje tjeter ceshtje me shume rendesi ka te beje me lidhjen e kontrates, qe i referohet castit te
lidhjes se saj. Casti i lidhjes se kontrates midis paleve te pranishme, kur nuk eshte
percaktuar afat eshte momenti i menjehershem, kur pranuesi deklaron aty per aty se pranon
propozimin per lidhjen e kontrates qe i ben propozuesi. Nese personat nuk jane te
pranishem, kontrata do te konsiderohet e lidhur ne castin qe pranimi i arrin propozuesit.
Vendi i lidhjes se kontrates eshte vendi ku propozuesi ka marre pranimin e pales tjeter.
2. Interpretimi i kontratave
Interpretimi i kontrates behet gjithmone ne kerkim te qellimit te perbashket dhe te vertete te
paleve. Nese klauzolat e kontrates mund te interpretohen edhe ndryshe, si rregull do te
interpretohen sipas praktikes se vendit ku eshte perfunduar kontrata. Ne kontratat e
standartizuara, apo ato kontrata qe lidhen duke nenshkruar formulare, kontrata do te
interpretohet ne favor te pales qe e ka nenshkruar formularin, si rregull ne favor te pales
me te dobet.
3. Efektet e kontrates

36

Kontrata ka forcen e ligjit ndermjet paleve. Si rregull kontrata nuk i shtrin efektet karshi
personave te trete pervec disa rasteve te parashikuara ne ligj sic eshte kontrata ne dobi te
personit te trete (psh hapja e nje llogarie bankare nga ana e prindit ne favor te femijes) dhe
kontrata e premtimit per kryerjen e nje detyrimi ( psh kur X-i merr persiper karshi Z-tes se
Y-ni do te kryeje nje veprimtari ne favor te Z-tes).
4. Heqja dore nga kontata
Sipas nenti 672 te KC pala kontraktuese mund te heqe dore nga kontrata brenda 7 diteve
nga perfundimi i saj, pa treguar arsyet, kur kontrata eshte perfunduar ne vendin e punes ose
te banimit te njeres pale, gjate nje eskursioni te organizuar ne nje mjedis publik, ose ne
kushte te tilla qe nuk i korrespondojne nje situate normale bisedimesh; ne kontraten qe ka
per objekt dhenien e nje kredie per te blere nje send konsumi, shitesi duhet te njoftoje me
shkrim bleresin per te drejten e heqjes dore nga kontrata e lidhur ne kushtet e mesiperme,
perndryshe afati i heqjes dore eshte nje vit.
Nese e drejta per tu terhequr nga kontrata i njihet vetem njeres nga palet sipas nenit 672,
pala e legjitimuar ka te drejte te largohet nga kontrata per sa kohe nuk ka filluar ekzekutimi
i saj. Ne kontratat me ekzekutim te vazhdueshem, terheqja nga kontrata ka kuptim vetem
per permbushjet ende te pa kryera ose qe jane ne kryerje e siper. Si rregull, terheqja nga
kontrata shoqerohet me pagimin e nje kompensimi per terheqjen.
5. Zgjidhja e kontrates
Kur flasim per zgjidhjen e kontrates, i referohemi atyre kontratave qe jane te lidhura ne
menyre te rregullt dhe qe plotesojne kushtet per tu quajtur te tilla. Sipas nenit 698 te KC ne
kontratat me detyrime te ndersjellta, kur njera nga palet kontraktuese nuk permbush
detyrimit e veta, pala tjeter kontraktuese, sipas rastit mund te kerkoje permbushjen e
detyrimit ose zgjidhjen e kontrates, pervec shperblimit te demit. Zgjidhja e kontrates ka
efekt prapaveprues midis paleve (kthim ne gjendjen e meparshme), pervec kontrata me
ekzekutim te vazhdueshem. Zgjidhja e kontrates, qofte edhe me marreveshje midis paleve
nuk prek te drejtat e fituara nga te tretet, me perjashtim te efekteve te regjistrimit te
kerkeses per zgjidhjen e kontrates.
2.3.Rregullimi i Kontrates Leasing sipas legjislacionit Shqiptar
Fillesat e kontrates leasing i gjejme ne Shtetet e Bashkuara te Amerikes rreth fundit te
shekullit te XIX. Qirramarrja e finacuar (leasing) eshte nje metode bashkohore e financimit
afatmesem e afatgjate te ndermarrjeve dhe te profesionisteve per perfitimin e elementeve
solide, d.mth. te pajisjeve dhe te pasurive te patundshme per perdorim profesional. Kodi
Civil e trajton qirane financiare ne nenin 849 Me kontraten e qirase financiare, njera pale
detyrohet te vere ne dispozicion te pales tjeter, per nje kohe te caktuar, nje send te
luajtshem ose te paluajtshem, kundrejt nje pagese me afate periodike, te percaktuara ne
lidhje me vleften e sendit, ne kohezgjatjen e kontrates dhe, eventualisht me elemente te
tjera sipas marreveshjes se paleve. Sendi duhet te jete fituar ose te jete ndertuar nga
qiradhenesi sipas deshires dhe pershkrimit te qiramarresit, dhe ky i fundit ka te drejte te
fitoje pronesine, ne mbarim te afatit te kontrates, kundrejt pageses se nje shume te
paracaktuar. Qiradhenesi pergjigjet ndaj qiramarresit sipas rregullave te pergjithshme per
mosdorezimin e sendit ose ne vonesen ne dorezimin e sendit, si dhe per te metat e sendit.
Me marreveshje mund te parashikohet qe qiramarresi, para se te kerkoje nga qiradhenesi te

37

drejtat e tij, duhet ti drejtohet atij qe i dha sendin (furnizuesit) per te drejtat e tij ose qe i
jane kaluar atij.
1. Vecorite e kontrates Leasing:
1. Sendi perzgjidhet nga vete qiramarresi ne pavaresi te plote nga qiradhenesi: fakti qe
qiramarresi perzgjedh vete sendin, con ne kufizimin e pergjegjesive te furnizuesit te
sendit, ne lidhje me te metat qe mund te paraqese sendi. Por mund te ndodhe dhe qe
qiramarresi delegon qiradhenesin ne perzgjedhjen e sendit.
2. Sendi blihet nga qiradhenesi ose sipas rastit ndertohet me mjetet e tij financiare. Me
pas qiradhenesi ia jep qiramarresit sipas kontrates qe kane lidhur ose do te lidhin,
dhe per te cilen furnizuesi ka dijeni te plote. Qiradhenesi ka detyrimin te njoftoje
furnizuesin se sendi po blihet nga ai me qellim dhenien me qira mbi bazen e nje
kontrate te qirase financiare. Kjo i krijon mundesine qiramarresit te kerkoje
drejperdrejte nga furnizuesi permbushjen e detyrimeve qe lindin nga kontrata e
furnizimit.
3. Qiraja jepet ne formen e pagesave. Pagesat perllogariten duke vleresuar edhe
normen e amortizimit te te tere sendit, te nje pjese ose te pjeseve thelbesore te tij.
4. Ne mbarim te afatit te kontrates qiramarresi ka te drejte ta bleje sendin duke paguar
nje shume simbolike. Por kontrata mund edhe te riperterihet per nje afat tjeter ose ti
kthehet sendi mbrapsh qiradhenesit.
5. Sendi i jepet qiramarresit per ta mbajtur dhe perdorur per nje afat te caktuar, ndersa
pronesia e tij i mbetet qiradhenesit dhe i kalon qiramarresit vetem nese ky i fundit
vendos te ushtroje te drejten e blerjes.
6. Per sa i perket formes kontrata e qirase financiare behet me shkrim ose me akt
noterial ku permbahen kushte per marrjen jashtegjyqersore te sendit, ne rastet kur
kontrata zgjidhet para afatit per faj te qiramarresit.
7. Ne lidhje me afatin e qirase, ky i fundit lidhet drejpersedrejti me shkallen e
konsumimit te sendit dhe me faktin nese sendi eshte i luajtshem apo i paluajtshem.
Keshtu sendet e luajtshme me afat konsumimi deri ne 5 vjet jepen me qira te pakten
per nje vit, ndersa sendet e luajtshme me afat konsumimi mbi 5 vjet mund te jepen
me qira per nje afat te pakten dy vjet. Persa i perket sendeve te paluajtshme ato
mund te jepen me qira per nje afat minimal te pakten tre vjet.
8. Pervecse rasteve kur eshte parashikuar ndryshe, me pranimin e sendit nga
qirramarresi te gjitha rreziqit qe lidhen me sendin, perfshire demtimin, humbjen
rastesore, vjedhjen ose humbjen e parakohshme te perdorueshmerise se tij i kalojne
qiramarresit.
9. Ligji shqiptar ka parashikuar edhe mundesine e nenqirase fianciare, sipas te ciles
qiramarresi ka te drejte tia jape me nenqira te treteve te tere sendin ose nje pjese se
tij, per kete kerkohet detyrimisht pelqimi me shkrim i qiradhenesit, ne te kundert ky
i fundit ka te drejte qe ta zgjidhe kontraten e qirase dhe te kerkoje edhe shperblimin
e demit.
10. Qiradhenesi mund te kaloje te drejta qe ka mbi sendin sipas kontrates se qirase pa
miratamin e qiramarresit.

38

2. Objekti i kontrates financiare

Objekt i kontrates financiare mund te jene si sendet e luajtshme ashtu edhe ato te
paluajtshme me kusht qe te jene individualisht te percaktuar sepse, ne rastin kur palet nuk
kane parashikuar te drejten e qiramarresit per te blere sendin, do te kthehet i njejti send.
3. Te drejtat dhe detyrimet e paleve ne kontraten e qirase financiare.
Qiradhenesi: eshte e domosdoshme qe ai te jete pronar i sendit qe jep me qira. Pronesine
mbi sendin qiradhenesi e fiton nga furnizuesi i cili e nderton sendin sipas kerkesave se
qiramarresit dhe ia shet ate me pas qiradhenesit duke i kaluar keshtu te drejten e pronesise.
Por ndodh dhe qe qiradhenesi te ndertoje ose te prodhoje vete sendin qe jepet me qira. Ne
kete rast kontrata eshte e drejperdrejte dhe kemi vetem dy pale, qiradhenesin dhe
qiramarresin. Qiradhenesi duhet te kete ne posedim nje kapital ne para jo me te vogel se 20
milion leke. Qiradhenesi ka te drejte te perfitoje pagesat e qirase nga qiramarresi sipas
kushteve te parashikuara ne kontrate dhe nuk mban pergjegjesi ne lidhje me sendin, pasi ky
i fundit pranohet nga qiramarresi. Qiradhenesi ka te drejte te ushtroje kontroll nese sendi
mirembahet e perdoret sipas destinacionit te percaktuar ne kontraten leasing. Qiradhenesi
duhet ti siguroje qiramarresit gezimin e plote e te qete te sendit. Qiradhenesi eshte i
detyruar te njoftoje me shkrim furnziuesin se e blen sendin per tia dhene me qira
qiramarresit, sipas kontrates se qirase qe qiradhenesi ka lidhur me qiramarresin.
Qirramarresi:ka te drejten ta perzgjedhe sendit sipas karakteristikave qe ai i gjykon te
nevojshme si dhe te furnizuesit, kur ka nje te tille, pa u mbeshtetur tek orientimet e
qiradhenesit. Qiramarresi perpara se te marre sendin ka te drejte te verifikoje nese sendi i
dorezuar eshte ai me karakteristikat e kerkuara prej tij. Qirramarresi detyrohet te paguaje
cmimin e qirase te percaktuar ne kontrate si dhe ta perdore e ta mirembaje sendin me
shpenzimet e veta, e pervec rasteve kur eshte parashikuar ndryshe, qiramarresi mban te
gjitha rreziqet qe lidhen me sendin, perfshire demtimin, humbjen rastesore, vjedhjen etj. Ne
fund te afatit te percaktuar ne kontrate qiramarresi ka te drejte ta bleje sendin me nje cmim
simbolik pra te behet pronar i saj.
Furnizuesi: nese qiradhenesi nuk e prodhon vete sendin qe i nevojitet qiramarresit, ai e
siguron ate nga furnizuesi. Keshtu furnizuesi detyrohet te dorezoje sendin e parashikuar si
objekt kontrate, te garantoje qiradhenesin per cilesine e sendit te furnizuar, ti kaloje
qiradhenesit te drejten e pronesise mbi sendin e furnizuar etj. E vecanta e kesaj kontrate
eshte se furnizuesi ka te drejten per tu informuar me shkrim nga qiradhenesi se po e blen
sendin per tia dhene me qira qiramarresit. Me perjashtim te rasteve kur ne kontrate eshte
parashikuar ndryshe furnizuesi e dorezon sendin tek qiramarresi dhe tek bleresi i sendit
(qiramarresi). Furnizuesi zgjidhet dhe kontaktohet nga qiramarresi dhe jo nga qiradhenesi
si bleres i sendit te furnizuar. Ky eshte ne fakt nje nga tiparet specifike te kontrates se
qirase fianciare. Ne lidhje me kontraten e furnizimit pavaresisht nga perfshirja e
qiramarresit, ky i fundit asnjehere nuk merr persiper detyrime ne kontraten e furnizimit. Ai
nuk ka te drejte te zgjidhe ose te kerkoje shfuqizimin e kontrates se furnizmit, dhe as te
kerkohe uljen e cmimit te shitjes se sendit, pa perqimin e qiradhenesit.

39

SEKSIONI II: E drejta tregtare dhe e drejta administrative

Tema 3. E drejta tregtare. 3 or
1. Llojet e shoqrive tregtare, tiparet dalluese ndrmjet tyre.
2. Mnyrat e krijimit dhe mbarimit t nj shoqrie tregtare.
3. Organet drejtuese t shoqrive. Kompetencat e tyre.
4. Procedurat e falimentimit.

40

Tema 3. E drejta tregtare.

1. Llojet e shoqrive tregtare, tiparet dalluese ndrmjet tyre.
2. Mnyrat e krijimit dhe mbarimit t nj shoqrie tregtare.
3. Organet drejtuese t shoqrive. Kompetencat e tyre.
4. Procedurat e falimentimit.
1. LLOJET E SHOQERIVE TREGTARE
Shoqerite tregtare jane objekt rregullimi i ligjit per Per tregtaret dhe shoqerite tregtare i
njohur me poshte LSHT, i cili parashikon statusi e tregtarit, themelimin dhe administrimin
e shoqrive tregtare, t drejtat dhe detyrimet e themeluesve, t ortakve dhe aksionarve,
riorganizimin dhe likuidimin e shoqrive tregtare.
Shoqria tregtare themelohet nga dy ose m shume persona fizik dhe/ose juridik,
referenc kjo n pikn 1) t nenit 3 t LSHT-s, t cilt bien dakord pr arritjen e
objektivave ekonomik t prbashkt duke dhn kontribute n shoqri, sipas prcaktimeve
n statutin e saj. Ky akt themelimi prbn nj veprim juridik sipas prkufizimit n nenin 79
t Kodit Civil shqiptar dhe, megjithse dispozita e fundit duket se parashikon vetm
veprime njpalshe dhe dypalshe, themelimi i shoqris tregtare sht rasti kur nj veprim
juridik n fakt mund t prfshij shprehjen e vullnetit t dy ose m shum personave. N
skajin tjetr t spektrit, sht e qart se formimi i shoqris me nj ortak t vetm mund t
konceptohet si veprim juridik njpalsh.
Sipas percaktimit te ligjit Per tregtaret dhe shoqerite tregtare, shoqrit tregtare jan 4:
shoqrit kolektive, shoqrit komandite, shoqrit me prgjegjsi t kufizuara dhe
shoqrit aksionare.
Tregtart dhe shoqrit tregtare regjistrohen n Qendrn Kombtare t Regjistrimit,
n prputhje me kt ligj dhe me ligjin nr.9723, dat 3.5.2007 Pr Qendrn Kombtare t
Regjistrimit, t ndryshuar. Tregtart dhe shoqrit tregtare mbajn libra kontabl, hartojn
e publikojn t dhnat financiare dhe raportet pr gjendjen e ecuris s veprimtaris,
prfshir dhe raportet e kontrollit t ekspertve kontabl t autorizuar n prputhje me ligjin
pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare.
-SHOQERIA KOMANDITE
Shoqri komandite sht shoqria, n t ciln prgjegjsia e t paktn njrit prej ortakve
sht e kufizuar deri n vlern e kontributit t tij, ndrsa prgjegjsia e ortakve t tjer nuk
sht e kufizuar. Ortaku, prgjegjsia e t cilit sht e kufizuar deri n vlern e kontributit
t tij, quhet ortak i kufizuar. Ortaku, prgjegjsia e t cilit nuk sht e kufizuar deri n
vlern e kontributit t tij, quhet ortak i pakufizuar. Ortaku i pakufizuar ka statusin e ortakut
t shoqris kolektive. Me prjashtim t rasteve kur parashikohet ndryshe, dispozitat q
rregullojn shoqrin kolektive jan t zbatueshme edhe pr shoqrin komandite. Ortaku i

41

kufizuar i prballon humbjet e shoqris deri n vlern e pjess s tij n kapital dhe vlern e
kontributeve ende t pashlyera.
-Shoqeria me pergjegjesi te kufizuar
Shoqria me prgjegjsi t kufizuar sht nj shoqri tregtare, e themeluar nga persona
fizik ose juridik, t cilt nuk prgjigjen pr detyrimet e shoqris tregtare dhe mbulojn
personalisht humbjet e shoqris deri n pjesn e pashlyer t kontributeve t nnshkruara.
Kontributet e ortakve prbjn kapitalin e regjistruar t shoqris me prgjegjsi t
kufizuar.Secili ortak gzon kuotn e tij n shoqri, n prpjestim me kontributin q ka
dhn n kapital. Kapitali i regjistruar i shoqris ndahet ndrmjet ortakve n kuota, sipas
ktij raporti. Shoqrit me prgjegjsi t kufizuara nuk mund t ofrojn kuotat e tyre si
mjete investimi pr publikun e gjer. Me prjashtim t rasteve kur ky ligj prcakton
ndryshe, marrdhniet ndrmjet ortakve mund t prcaktohen n statutin e shoqris.
Kontributi i ortakve mund t jet n para ose n natyr (pasuri t luajtshme/t paluajtshme
apo t drejta). Statuti prcakton mnyrat e shlyerjes s kontributeve. Ortakt e nj shoqrie
me prgjegjsi t kufizuar i vlersojn kontributet n natyr n marrveshje t ndrsjella me
njri-tjetrin dhe i shprehin vlerat e tyre n para. Nse nuk mund t arrihet nj marrveshje,
secili prej ortakve mund ti drejtohet gjykats prkatse, pr t ngarkuar nj ekspert
vlersues, me nj vendim me efekt detyrues. Raporti i ortakve ose i ekspertit pr
vlersimin e kontributeve i dorzohet Qendrs Kombtare t Regjistrimit, s bashku me t
dhnat e tjera t krkuara pr regjistrim. Shoqria me prgjegjsi t kufizuar nuk mund t
ket nj kapital m t vogl se 100 lek.
-Shoqeria aksionere
Shoqria aksionare sht nj shoqri tregtare, kapitali i s cils sht i ndar n aksione t
nnshkruara nga themeluesit. Themeluesit jan persona fizik ose juridik, t cilt nuk
prgjigjen personalisht pr detyrimet e shoqris e q mbulojn humbjet e saj vetm me
vlern e pashlyer t aksioneve t nnshkruara. Shoqrit aksionare mund t jen shoqri me
ofert, private apo publike, n prputhje me dispozitat e ligjit pr titujt. Emetimi i titujve
sht emetimi prmes nj oferte publike ose private i titujve n Republikn e Shqipris ose
jasht saj. Ofert publike e titujve sht ftesa pr t nnshkruar titujt, e cila, duke prdorur
mjetet masive t komunikimit, i drejtohet nj numri t paprcaktuar personash.
Kapitali maksimal
Shoqria aksionare me ofert publike nuk mund t ket nj kapital m t vogl
se 10 000 000 lek. Ofert private e titujve sht emetimi, n t cilin oferta pr t
nnshkruar titujt u drejtohet vetm investitorve institucional, aksionerve ose punonjsve,
por jo m shum se 100 investitorve t jashtm, t cilt jan adresuar drejtprdrejt tek
emetuesi.
Kapitali minimal
Shoqria aksionare pa ofert private nuk mund t ket nj kapital m t vogl se 2
000 000 lek. Investitor institucional jan fondet e investimeve, fondet e pensioneve,
shoqrit e sigurimeve, si dhe personat juridik, t cilt investojn n titujt vetm pr
llogari t portofoleve t tyre t investimit. Statusi i investitorit institucional certifikohet me
vendim t Autoritetit. Investitor i jashtm sht do individ ose person juridik, vendas apo i
huaj, q nuk sht aksioner apo punonjs i emetuesit dhe investitor institucional.
-SHOQERIA SHTETERORE SI NJ NGA FORMAT E SHOQRIVE AKSIONARE
Shoqria shtetrore sht nj shoqri tregtare, e cila zhvillon veprimtari tregtare, me interes
t prgjithshm ekonomik, aksionet e s cils zotrohen drejtprdrejt ose n mnyr t
trthort nga pushteti qendror, pushteti vendor apo nga shoqri, ku kto pushtete veprojn

42

si mm, sipas prkufizimit t nenit 207 t ktij ligji. Themelimi, organizimi e funksionimi
i shoqris shtetrore u nnshtrohen dispozitave t ktij ligji.
-Shoqeria Kolektive
Nj shoqri sht shoqri kolektive nse regjistrohet si e till, e kryen veprimtarin tregtare
nn nj emr t prbashkt dhe prgjegjsia e ortakve prpara kreditorve sht e
pakufizuar. Kontributi i ortakve mund t jet n para ose n natyr (pasuri t luajtshme/t
paluajtshme, t drejta, krah pune dhe shrbime). Kontributet e ortakve jan t barabarta.
Ortakt e shoqris kolektive i vlersojn kontributet n natyr, duke i shprehur vlerat e
tyre n para, me an t nj marrveshjeje t ndrsjell me njri-tjetrin. Nse nuk arrihet
marrveshja, secili prej ortakve mund ti drejtohet gjykats prkatse pr t caktuar, me
nj vendim detyrues, nj ekspert vlersues. Raporti i ortakve ose i ekspertit pr vlersimin
e kontributeve i dorzohet Qendrs Kombtare t Regjistrimit s bashku me t dhnat e
tjera, t krkuara pr regjistrim.
Dallimet e shoqerive tregtare
Ne pergjithesi shoqerite tregtare karakterizohen nga rregullat e njejta te organizimit dhe
funksionimit, me disa perjashtime qe perbejne dhe dallimet ndermjet tyre. Keshtu ndersa
shoqeria kolektive dhe komandite themelohen nga dy ose me shume persona fizik/juridike,
shoqerite me pergjejgesi te kufizuar dhe shoqerite aksionare mund te themelohen edhe
vetem nga nje person fizik/juridik i vetem (shoqeri me ortak ose aksionar te vetem). Dallim
tjetr i rndsishm sht edhe kalitali i shoqrive, kontributet e lejuara. Ne shoqerite
kolektive, pergjegjesi e ortakeve eshte pergjegjesi e pakufizuar. Nga pikpamja e s drejts
pr shoqrit tregtare, formimi i shoqris kalon npr dy faza, t cilat duhet t zbatohen n
secilin lloj shoqrie. S pari, n baz t Nenit 3 (1) t LSHT-s, shoqria formohet nga dy
ose me shume persona fizik dhe/ose juridik, q bien dakort pr arritjen e objektivave
ekonomik t prbashkt, ortakt ose aksionart themelues, t cilt lidhin marrveshje me
njri-tjetrin pr caktimin e kontributeve n shoqri, e cila pasqyrohet n statutin esaj.
Sipas forms prkatse t shoqris tregtare, krkesa pr regjistrim duhet ti drejtohet
Qendrs Kombtare t Regjistrimit, dhe shoqria fiton personalitet juridik n datn e
regjistrimit t saj n kt Qendr.

2. Themelimi i shoqrive tregtare

Marrveshja e ortakve/aksionarve
Marrveshja (ose deklarimi njpalsh n rastin e shoqris me nj ortak t vetm) n baz
t Nenit 3 (1) t LSHT-s n parim mund t marr do form veprimi juridik t lejuar nga
Neni 80 i Kodit Civil shqiptar, prfshir deklarimet me goj t vullnetit. Por kjo zbatohet
vetm pr detyrimet e palve. Pr regjistrimin m pas t shoqris duken t nevojshme disa
dokumente me shkrim t nnshkruara nga do ortak ose aksionar themelues, n pajtim me
Nenin 81 t Kodit Civil shqiptar.N baz t Nenit 28 (4) t Ligjit pr QKR-n, shoqrit
kolektive, shoqrit komandite dhe shoqrit me prgjegjsi t kufizuara mund t
regjistrohen dhe t bhen persona juridik pa nj statut me shkrim. Aplikimi pr
regjistrimin fillestar t shoqrive tregtare bhet nga t gjith ortakt e nj shoqrie
kolektive, t gjith ortakt e pakufizuar t nj shoqrie komandite, t gjith
administratort e nj shoqrie me prgjegjsi t kufizuar, t gjith antart e drejtoris s
nj shoqrie anonime apo nga do person i autorizuar nga personat e prmendur m sipr.
Rregulli pr shoqrit aksionare nuk sht amenduar me qllimin q tu prshtatet
rregullave t reja n LSHT pr sistemet me nj nivel dhe me dy nivele. Ne parashtrojm se

43

dispozita duhet t interpretohet se u referohet t gjith administratorve, si kur shoqria

sht e organizuar n baz t sistemit me nj nivel, ashtu edhe kur sht e organizuar n
baz t sistemit me dy nivele, sepse ata prbjn organin e shoqris t autorizuar pr t
prfaqsuar shoqrin.
Dokumentet pr regjistrim renditen n Nenin 28 (3) t Ligjit pr QRK-n:
aplikimi pr regjistrim fillestar, i plotsuar me t gjitha t dhnat e detyrueshme
sipas ktij ligji,
statuti dhe akti i themelimit, n rast se jan hartuar si dy dokumente t veanta
aktet e emrimit t organeve t shoqris, nse nuk prfshihen n aktet e
msiprme,
aktet e tjera t nevojshme pr themelimin, sipas legjislacionit n fuqi.
T dhnat q duhet t regjistrohen renditen n nenet 32-36 t Ligjit pr QKR-n.
Neni 3 (3) i LSHT-s parashikon q shoqria fiton personalitet juridik n datn e
regjistrimit t saj n Qendrn Kombtare t Regjistrimit. Merret me mend q kjo do t thot
se shoqria fiton personalitet juridik n mnyr prapavepruese q n fillim t asaj dite,
kshtu q veprimet juridike t kryera n emr t shoqris n ditn e regjistrimit, por
prpara se regjistrimi t ndodh faktikisht, quhen tashm veprime t ligjshme t shoqris.
Mnyrat e mbarimit t shoqrive tregtare
Mnyrat kryesore te mbarimit t shoqrive tregtare i referohen mnyrave klasike t
mbarimit t personit juridik q jan: Prishja, likuidimi, paaftsia paguese.
Prishja
Rregullat lidhur me prishjen e SHPK-ve (nenet 99 e n vijim t LSHT-s) dhe t SHA-ve
(nenet 187 e n vijim t LSHT-s) jan kryesisht, ndonse jo plotsisht, t njjta dhe, pr
kt arsye, mund t diskutohen s bashku. N t dyja rastet, ligji rendit kto arsye pr
prishjen e shoqris:
1. prfundimi i kohzgjatjes pr t ciln u themelua shoqria;
2. vendimi i asambles s prgjithshme pr t prishur shoqrin;
3. hapja e procedurs s falimentimit;
4. shoqria nuk kryer asnj aktivitet tregtar pr tre vjet dhe nuk ka njoftuar pr
statusin e saj joaktiv n prputhje me Nenin 43 (3) t Ligjit pr QKR-n;
5. vendim gjykate;
6. arsye t tjera t parashikuara n statut.
Dispozita q shoqria themelohet vetm pr nj kohzgjatje t caktuar, n prfundim t s
cils ajo prishet automatikisht, duhet t prfshihet n statutin e shoqris dhe t regjistrohet
prkatsisht (Neni 32 (1) (g) i Ligjit pr QKR-n). Ksisoj, si rregull i prgjithshm,
shoqrit themelohen pr nj koh t pacaktuar. Vendimi i asambles s prgjithshme pr
t prishur shoqrin krkon shumicn e kualifikuar prej tre t katrtash t votave t
ortakve/aksionarve; statuti mund t vendos nj shumic m t lart, por jo m t ult
(Neni 87 (1) dhe Neni 145 (1) i LSHT-s). Meqense SHPK-ja me nj ortak t vetm
lejohet shprehimisht nga ligji, rrjedh kuptueshm se zvoglimi i numrit t ortakve n nj
ortak t vetm nuk shpie n prishjen e shoqris.Neni 100 i LSHT-s parashikon q
administratort e regjistrojn prishjen n Qendrn Kombtare t Regjistrimit, n pajtim me
nenin 43 t Ligjit pr QKR-n. N rastin e prishjes me vendim gjykate, gjykata ia prcjell
vendimin Qendrs Kombtare t Regjistrimit pr regjistrim, n pajtim me nenin 45 t ligjit
pr QKR-n. Neni 188 i LSHT-s prdor formulim t ndryshm pr t thn n thelb t
njjtn gj. Ne nuk shohim ndonj arsye prse duhet t ket dallim n prmbajtje ndrmjet
dispozitave (prve dallimit ndrmjet SHPK-s dhe SHA-s pr sa i prket organit

44

kompetent). Detyrimi i gjykats pr ta prcjell vendimin pr regjistrim n pajtim me neni

45 t ligjit pr QKR-n zbatohet, n veanti, kur gjykata hap procedur falimentimi n baz
t nenit 26 t Ligjit pr Procedurat e Falimentimit, dhe po kshtu kur gjykata nuk pranon ta
hap procedurn e falimentimit n baz t Nenit 19 t Ligjit pr Falimentimin.
sht shum e rndsishme t kuptohet se prishja e shoqris tregtare n kuptim t Nenit 99
dhe Nenit 187 t LSHT-s nuk i jep fund personalitetit juridik t shoqris. Shoqria
vazhdon t ekzistoj si person juridik edhe gjat procedurs s likuidimit (Neni 104, Nenet
190 deri n 205 t LSHT-s) si dhe gjat do procedure falimentimi. Personaliteti juridik i
shoqris prfundon vetm me regjistrimin e shoqris nga regjistri tregtar.
Likuidimi i shoqrive pa aftsi paguese Procedura e rregullt e likuidimit
Prishja e SHPK-s ose e SHA-s vijon me procedurn e likuidimit n Pjesn VI, Nenet
190-205 t LSHT-s, prderisa nuk sht hapur procedura e falimentimit.
Organi kryesor i shoqris gjat likuidimit sht likuiduesi, i cili z vendin e
administratorit/administratorve. T drejtat dhe detyrimet e administratorit barten tek
likuiduesi me emrimin e tij (Neni 196 (1) i LSHT-s), kshtu q kjo bartje nuk varet nga
regjistrimi m pas i likuiduesit n Qendrn Kombtare t Regjistrimit. Veprimi i fundit
i administratorve sht ti japin emrin likuiduesit dhe autoriteti i tij sht ta prfaqsoj
shoqrin bashk me dokumentet prkatse pr regjistrim, n pajtim me Nenin 43 t Ligjit
pr QKR-n (megjithse nj zgjidhje m e logjikshme do t ishte q kt ta bnte vet
likuiduesi). Likuiduesi emrohet nga asambleja e prgjithshme; n rast se asambleja e
prgjithshme nuk arrin t emroj likuidues brenda 30 ditve pas prishjes, do person i
interesuar mund ti drejtohet gjykats pr t caktuar nj likuidues (Neni 191 (2) i LSHT-s).
do person i interesuar ka t drejt ti krkoj gjykats zvendsimin e likuiduesit t
emruar nga asambleja e prgjithshme, nse paraqet arsye t mjaftueshme q likuidimi i
rregullt mund t cenohet nga likuiduesi i emruar; krkesa drejtuar gjykats duhet t
depozitohet n gjykat brenda 30 ditve nga data e emrimit t likuiduesit nga asambleja e
prgjithshme N rast se shoqria prishet me vendim gjykate, likuiduesin e emron gjykata
(Neni 192 i LSHT-s). Kjo prfshin nj vendim t Gjykats pr Falimentimet n baz t
Nenit 19 (3) t Ligjit pr Falimentimin q nuk pranon hapjen e procedurs s falimentimit
pr shkak se pasuria e shoqris sht e pamjaftueshme pr mbulimin e shpenzimeve t
procedurs s falimentimit. Likuiduesi prjashtohet dhe zvendsohet n t njjtn mnyr
n t ciln sht emruar (Neni 193 (1) i LSHT-s).
Detyra themelore e likuiduesit sht mbyllja e veprimtaris tregtare t shoqris duke
mbyllur veprimet tregtare ekzistuese, duke mbledhur kredit e paarktuara, prfshir
kontributet e pashlyera, shitjen e pasurive t mbetura t shoqris dhe shlyerjen e
kreditorve. Likuiduesi mund t kryej veprime t reja tregtare me qllim mbylljen e
veprimeve ekzistuese. Likuiduesi sht prfaqsuesi ligjor i shoqris n kuptimin e Nenit
12 t LSHT-s. Nse ka disa likuidues, likuiduesit i ushtrojn bashkrisht t drejtat dhe
detyrimet, prve rastit kur emrimi i tyre parashikon q ata t veprojn edhe vemas njritjetrit. Gjithnj likuiduesit mund t autorizojn njrin prej tyre t kryej veprime t nj
kategorie t veant (Neni 196 (2) i LSHT-s).
Procedura e likuidimit realizohet n fund t fundit pr t mirn e ortakve / aksionarve t
shoqris si pretenduesit e mbetur, n kuptimin q ata kan t drejt t marrin pasurin
mbetur pasi t jen paguar t gjith kreditort, ka do t thot q pretendimet e kreditorve
kan prparsi. Kjo radh prparsish mund t shihet nga nj numr dispozitash:
1. N baz t Nenit 195 t LSHT-s, likuiduesi duhet t ftoj kreditort e shoqris pr t
depozituar pretendimet e tyre pr prishjen e shoqris tregtare. Shoqria e publikon dy her
kt njoftim, me nj interval prej 30 ditsh, n faqen e saj n internet, nse ka, si dhe n

45

faqen e internetit t Qendrs Kombtare t Regjistrimit. N njoftim duhet deklaruar se

pretendimet duhet t depozitohen brenda 30 ditve nga data e njoftimit t fundit.
2. N baz t Nenit 197 (3) LSHT, nse, n baz t padive t ngritura nga kreditort, si
ceket n Nenin 195, likuiduesit vrejn se pasuria e shoqris tregtare, prfshir kontributet
e pashlyera, nuk sht e mjaftueshme pr pagesn e ktyre pretendimeve, likuiduesit
detyrohen ta pezullojn procedurn e likuidimit dhe ti krkojn gjykats prkatse nisjen e
procedurave t falimentimit.
3. N baz t Nenit 199, likuiduesit nuk mund tua shprndajn aktivet e mbetura
ortakve/aksionarve prpara prfundimit t afatit 3-mujor nga publikimi i njoftimit t dyt
q kreditort t paraqesin pretendimet e tyre. Nse nj kreditor i shoqris, pr t cilin
likuiduesi sht n dijeni, nuk i krkon t drejtat e veta, shuma prkatse depozitohet pran
gjykats, ndrsa mallrat depozitohen n nj magazin shtetrore t posame. Nse nj
detyrim nuk mund t shlyhet menjher ose nse sht i debatueshm, aktivet mund tu
shprndahen ortakve/aksionarve vetm nse kreditorit i sht dhn garanci e
prshtatshme.

Procedura e thjeshtzuar e likuidimit

Procedura e thjeshtzuar e likuidimit n baz t Nenit 204 t LSHT-s ndryshon nga
procedura e rregullt n at q nuk sht nevoja e emrimit t nj likuiduesi. Megjithat,
procedura e thjeshtzuar e likuidimit nuk duhet ti shmanget radhs themelore t
prparsive q ortakt/aksionart e shoqris kan t drejtn e kthimit t pasuris s tyre
vetm pasi t jen shlyer t gjith kreditort. Neni 204 (1) i LSHT-s e lejon procedurn e
thjeshtzuar nse kjo vendoset nga t gjith ortakt apo aksionart dhe kur kta deklarojn
se t gjitha detyrimet e shoqris ndaj kreditorve dhe punmarrsve jan prmbushur. Ajo
q nevojitet sht pikrisht vendimi i njzshm i t gjith ortakve ose aksionarve jo
vetm i shumics prej tre t katrtave, q sht e mjaftueshme pr vendimin pr prishjen
vullnetare dhe, s dyti, deklarata t njjta nga secili ortak ose aksionar se jan prmbushur
t gjitha detyrimet e shoqris ndaj kreditorve dhe punmarrsve. Nuk sht krejtsisht e
qart se far duhet t ndodh me kto deklarata; si merret me mend, ato duhet ti
paraqiten Qendrs Kombtare t Regjistrimit si dokumente mbshtetse, n pajtim me
Nenin 43 (3) (d) t Ligjit pr QKR-n.
S dyti, LMSH deklaron q ortakt/aksionart prgjigjen n mnyr solidare pr detyrimet
e shoqris pr nj periudh tre vjeare pas dats s regjistrimit t shoqris nga regjistri.
Dispozita q parashikon pikrisht kt ende prfshihej n Draftin e Dyt t Nenit 204 (3) t
LSHT-s. Megjithat, n tekstin e miratuar nga Kuvendi, Neni 204 (3) i LSHT-s tani
shpreh: Administratort jan prgjegjs pr dmin e shkaktuar nga shkelja e detyrave t
tyre gjat likuidimit t thjeshtzuar. Krahas administratorve, edhe ortakt apo aksionart e
shoqris prgjigjen n mnyr solidare deri n shumat e marra..
Paaftsia paguese e shoqerise

Raste te tjera te mbarimit t shoqerive jan edhe ato te bashkimit dhe ndarjes:
Bashkimet e shoqrive
Bashkimi i shoqrive sht veprimi ku nj a m shum shoqri (shoqrit e prthithura) i
transferojn t gjitha aktivet dhe pasivet e tyre n nj shoqri tjetr (shoqria prthithse)
dhe pastaj pushojn s ekzistuari, pa shkuar n likuidim. N shkmbim t aktiveve (neto) t
marra, shoqria prthithse u emeton aksione aksionarve t shoqris s

46

prthithur/shoqrive t prthithura. Bashkimet e shoqrive duhet t miratohen me shumicn

e votave t aksionarve t t dyja shoqrive, me shumic t cilsuar.
Ndarja e shoqrive tregtare
Ligji shqiptar n thelb i rregullon ndarjet e shoqrive me referenc t prgjithshme n
rregullat pr bashkimet e shoqrive. Dispozitat e posame q merren me ndarjet e shoqrive
mund t gjenden vetm n Nenin 227 t LSHT-s. Nj shoqri mund t ndahet me vendim
t asambles s prgjithshme, duke transferuar t gjitha aktivet e pasivet e veta n favor t
dy ose me shum shoqrive ekzistuese apo t themeluara rishtazi. Shoqria q ndahet,
vlersohet e prishur. Pr ndarjen e shoqris zbatohen prkatsisht dispozitat e neneve 216
deri n 225 t ligjit. Shoqrit, q fitojn pasurit e shoqris q ndahet, quhen shoqri
pritse dhe prgjigjen n mnyr solidare pr detyrimet e ksaj t fundit.
Regjistrimi i ndarjes s shoqris pran Qendrs Kombtare t Regjistrimit ka si pasoj:
a) kalimin te shoqrit pritse t t gjitha aktiveve e pasiveve t shoqris q ndahet, n
prputhje me raportin e ndarjes, t prcaktuar n marrveshjen e ndarjes. Ky kalim sjell
pasoja pr marrdhniet ndrmjet shoqrive, si dhe pr palt e treta;
b) brjen e aksionarve/ortakve t shoqris q ndahet aksionar apo ortak t nj ose m
shum shoqrive pritse, n prputhje me raportin e ndarjes, prcaktuar n marrveshjen e
ndarjes
c) vlersimin e shoqris q ndahet si e prishur dhe regjistrimin e saj nga Qendra
Kombtare e Regjistrimit, sipas seksionit V t ligjit nr.9723, dat 3.5.2007 "Pr Qendrn
Kombtare t Regjistrimit" pa kryerjen e likuidimit.
Ndrsa bashkimi i shoqrive bashkon aktivet e dy (a m shum) shoqrive, ndarja mund t
prdoret pr t arritur pikrisht t kundrtn: n ndarje, aktivet e nj shoqrie ndahen dhe
kalohen n dy ose m shum shoqri ekzistuese ose shoqri t reja (shoqri prthithse).

2. Organet drejtuese t shoqrive tregtare. Kompetencat e tyre.

Pothuaj n t gjitha llojet e shoqrive tregtare organet drejtuese t shoqris jan:
-Asambleja e Prgjithshme,
-administratort, dhe sipas statutit t shoqris
-kshilli mbikqyrs/kshilli i administrimit.
Asambleja e prgjithshme sht kuvendi i t gjith aksionarve t shoqris (SHPK ose
SHA). Ndonjher ajo quhet organi m i lart i shoqris pr shkak t kompetencave t
saj pr t prcaktuar statutin dhe, gjithashtu, sepse n mnyr t drejtprdrejt ose t
trthort t gjitha emrimet n organet administrative n fund t fundit dalin nga vendimet
e aksionarve.
Thirrja e Asambles s prgjithshme
Asambleja e prgjithshme duhet t thirret t paktn nj her n vit (asambleja e
prgjithshme e zakonshme). Pr m tepr, asambleja e prgjithshme duhet t thirret n
rastet e prcaktuara me ligj, n statut dhe Kompetencat dhe t drejtat e asambles s
prgjithshme. Meqnse aksionart jan pronar t shoqris dhe marrin prsipr riskun
ekonomik t funksionimit t saj, ligji pr shoqrit tregtare natyrisht e ngarkon asamblen e
prgjithshme marrjen e vendimeve q kan t ngjar t ken ndikim domethns n
interesat (financiare) t aksionarve. Kompetencat q i jepen asambles s prgjithshme,
jan t dyfishta: disa kompetenca parashikojn pik s pari t drejta monitorimi t

47

aksionarve kundrejt administratorve, disa t tjera parashikojn kryesisht t drejta t

administrimit dhe drejtimit t brendshm, duke i lejuar aksionart t marrin pjes n
vendimmarrjen administrative.
Prandaj, n baz t Nenit 15 t LSHT-s, personat prgjegjs pr administrimin duhet ti
mbajn aksionart t informuar pr ecurin e shoqris. Statuti nuk mund ta kufizoj t
drejtn e aksionarve pr informim.T drejtat e asambles s prgjithshme parashikohen n
nenet 81 dhe 135 t LSHT-s. Nj e drejt qendrore q i caktohet asambles s
prgjithshme sht e drejta pr t ndryshuar statutin, q sht kushtetuta e shoqris.
Autoriteteti pr t ndryshuar statutin prbn t drejt monitorimi ex-ante, si dhe instrument
t prfshirjes s aksionarve n vendimmarrjen pr administrimin.
N shoqrit aksionere. Asambleja e prgjithshme si organ i shoqris. Kompetencat e
saj.
Vendimmarrja nga aksionart do t thot ushtrim i t drejtave t votimit n asamblen e
prgjithshme. Asambleja e prgjithshme sht kuvendi i t gjith aksionarve t shoqris
(SHPK ose SHA). Ndonjher ajo quhet organi m i lart i shoqris pr shkak t
kompetencave t saj pr t prcaktuar statutin dhe, gjithashtu, sepse n mnyr t
drejtprdrejt ose t trthort t gjitha emrimet n organet administrative n fund t fundit
dalin nga vendimet e aksionarve.
Thirrja e asambles s prgjithshme
Asambleja e prgjithshme duhet t thirret t paktn nj her n vit (asambleja e
prgjithshme e zakonshme). Pr m tepr, asambleja e prgjithshme duhet t thirret n
rastet e prcaktuara me ligj, n statut dhe sa her q thirrja sht e nevojshme pr t
mbrojtur interesat e shoqris. N Shoqrit me prgjegjsi t kufizuara. Asambleja e
Prgjithshme. Kompetencat. N SHPK, pr thirrjen e asambles s prgjithshme prgjigjen
administratort. N baz t Nenit 83 t LSHT-s, Asambleja e Prgjithshme duhet t
njoftohet me letr drejtuar t gjith aksionarve. N vend t ksaj, statuti mund t lejoj
njoftimin me post elektronike/email. Letra ose posta elektronike duhet tu
shprndahen t gjith aksionarve jo m von se 7 dit para dats s caktuar t
mbledhjes; po kshtu, ajo duhet t prfshij rendin e dits t mbledhjes s asambles
s prgjithshme.
N rast se njoftimi i mbledhjes nuk sht br n prputhje me kto rregulla, asambleja e
prgjithshme nuk mund t marr asnj vendim t ligjshm. Sidoqoft, vendimet q merren
mund t kundrshtohen n gjykat.
Administratort
Administrimi i shoqrive me prgjegjsi t kufizuara
N baz t Nenit 95 (1) t LSHT-s do SHPK duhet t emroj t paktn nj
administrator, i cili prgjigjet pr administrimin dhe prfaqsimin e shoqris kundrejt
palve t treta. Administratort duhet t jen persona fizik. Si u prmend m lart,
administratort nuk lypset t jen ortak t shoqris. Megjithat, n praktik shpesh ndodh
kshtu, veanrisht n shoqrit e vogla ose t mesme.
Kush mund t jet administrator?
Lidhur me personat q mund t emrohen si administrator ka shum pak kufizime:
Neni 13(1) i LSHT-s nuk lejon q personat e dnuar n shkelje t Neneve 163 deri
n 170 a) t Kodit Penal t administrojn shoqri tregtare deri n 5 vjet pas

48

dnimit. Megjithse formulimi i ksaj dispozite mund t sugjeroj q nj dnim

prkats automatikisht e prjashton nj person t bhet administrator, prjashtimi
duhet t urdhrohet nga gjykata penale kompetente gjat dnimit. N varsi t
shkalls s krimit, gjykata duhet t vendos edhe pr kohzgjatje e prjashtimit.

Nj kufizim tjetr lidhur me personat q mund t emrohen administrator, mund t

gjendet n Nenin 95 (2) t LSHT-s. Sipas ktyre dispozitave, nj person nuk mund
t veproj si administrator i shoqris mm dhe njrs prej shoqrive t
kontrolluara t saj n t njjtn koh.

Megjithat sht e rndsishme t nnvizohet se edhe kur nj person sht emruar

administrator n kundrshtim me ndonjrn prej dispozitave t msiprme, prapseprap ai
sht i autorizuar ta prfaqsoj shoqrin prpara t tretve, si parashikon Neni 12 (4) i
LSHT-s. Prjashtimet zbatohen vetm kur i treti ka pasur dijeni pr parregullsin, apo n
baz t rrethanave t qarta nuk mund t mos kishte pasur dijeni pr t.
Emrimi i administratorve
Administratort emrohen me vendim t asambles s prgjithshme. Kjo e drejt zgjedhjeje
me votim sht instrument vendimtar kontrolli; ajo e v theksin n marrdhnien themelore
principal agjent ndrmjet administratorve dhe ortakve si pronar t shoqris.
E rndsishme sht t nnvizohet se emrimi (si dhe shkarkimi ) i administratorit ka t
bj vetm me statusin e tij si organ i shoqris; ai nuk prek (domosdoshmrish) kontratn
e shrbimit (nse ka) ndrmjet shoqris dhe administratorit. Si tregon qart Neni 95 (6),
marrdhniet kontraktore ndrmjet administratorit dhe shoqris rregullohen nga e drejta
civile e prgjithshme dhe jo nga ligji pr shoqrit tregtare.Zgjedhja me votim krkon nj
shumic t zakonshme votash; megjithat statuti i shoqris mund t parashikoj nj
kuorum m t lart. Nga detyrimet e administratorve rrjedh se emrimi sht i vlefshm
vetm n rast se personi i zgjedhur me votim e pranon emrimin e tij.
Ligji nuk prmban asnj rregull lidhur me emrimin e administratorve t par. Megjithat,
nga detyrimi pr t paraqitur emrat e administratorve t SHPK-s bashk me regjistrimin e
shoqris, mund t nnkuptohet se ata prcaktohen n statut.
N baz t Nenit 95 (1) t LSHT-s, statuti mund t prcaktoj rregullat pr emrimin e
administratorve. Megjithat, kto rregulla nuk mund t arrijn deri n t drejtn e
aksionarit pr ti emruar administratort pa votimin e asambles s prgjithshme. Si e
kuptojm ne, kjo sht pasoj logjike e Nenit 95 (6) t LSHT-s, i cili do kufizim t s
drejts s prjashtimit e shpall t paligjshme. Megjithat, n rast se administratort mund t
prjashtohen nga asambleja e prgjithshme gjithnj me shumic t zakonshme, prcaktimi
n statut i t drejtave t emrimit nuk do t kishte kuptim, sepse kto t drejta do t kishin
vler vetm pr aksionart n pakic, gjithsesi.
Shkarkimi i administratorve
Asambleja e prgjithshme mund ti shkarkoj n do koh administratort e SHPK-s.
Ashtu si n rastin e emrimit, shkarkimi n vetvete nuk i prek marrdhniet kontraktore
ndrmjet shoqris dhe administratorit. N veanti, t drejtat pr zhdmtim n baz t
kontrats s shrbimit me administratorin nuk cenohen nga shkarkimi dhe jan objekt i
dispozitave t s drejts civile t prgjithshme.N baz t Nenit 95 (6) t LSHT-s,
shkarkimi krkon votim me shumic t zakonshme. Ai nuk krkon shprfilljen e
detyrimeve t administratorit, por n parim mund t ushtrohet sipas vullnetit t lir t
aksionarve t shoqris.

49

T drejtat dhe detyrimet e administratorve

Drejtimi i aktivitetit t SHPK-ve
N radh t par, ligji i detyron administratort (dhe u jep t drejt) t prfaqsojn
shoqrin dhe t administrojn aktivitetin e saj tregtar. Ky detyrim prfshin t gjitha
vendimet dhe veprimet q nevojitet t ndrmerren gjat aktiviteteve t shoqris, n rast se
ato nuk i jan caktuar nj organi tjetr t shoqris. Ai prfshin edhe kontabilitetin dhe
mbajtjen e regjistrave kontabl, si dhe detyrimin pr t informuar aksionart pr ecurin e
shoqris.
Detyrat e organit t administrimit
Si u nnvizua, rreziqet e administrimit t centralizuar duhet t trajtohen edhe duke
prcaktuar detyrimet (dhe prgjegjsit e organit administrues). Prkufizimet e t drejtave
dhe detyrimeve t administrats mund t gjenden vetm n nenet 14 deri n 18, Nenin 95,
Nenin 98 (SHPK-t) dhe Nenin 158, Nenin 163 (SHA-t) t LSHT-s.Detyrat e vendosura
nga administratort e SHPK-s jan identike me detyrat e antarve t kshillit t
administrimit, dhe t antarve t kshillit mbikqyrs t SHA-s, prandaj ne kt kapitull
do t diskutojm pr detyrat e SHPK-ve dhe t SHA-ve s bashku..
Detyrimi i besnikris
Neni 98 (1) (a) t LSHT-s dhe Neni 163 (1) (a) i LSHT-s prkufizojn detyrimin qendror
t besnikris q i imponohet administrimit t shoqris: Ata detyrohen t kryejn detyrat
e tyre t prcaktuara n ligj ose n statut n mirbesim e n interesin m t mir t
shoqris n trsi. Pr m tepr, n baz t Nenit 14 (2) t LSHT-s, administratort n
prgjithsi jan t detyruar ti trajtojn t gjith aksionart n mnyr t barabart. Kto
rregulla t prgjithshme prbjn veorit thelbsore t detyrimit t besnikris dhe duhet
t kuptohen si pasoj e drejtprdrejt e rolit t agjentit q luajn administratort n
shoqri dhe para aksionarve.
Prgjegjsia e administratorve
N baz t Nenit 98 (2) (4) t LSHT-s, administratori mund t shpallet prgjegjs n rast
se nuk u prmbahet detyrimeve t vendosura ndaj tij me ligj. Kjo do t thot q
administratori duhet ta zhdmtoj shoqrin pr do humbje q sht pasoj e shkeljes nga
ana e tij t detyrimeve ose standardeve t kujdesit t duhur. Prgjegjsia ekziston vetm
ndaj shoqris. N rast se shkelja sht kryer nga disa administrator, ata prgjigjen n
mnyr solidare. Neni 98 (4) i LSHT-s rendit disa veprime veanrisht t rndsishme q
n rast se kryhen n kundrshtim me ligjin e bjn administratorin prgjegjs. Si pasoj
e standardit objektiv t kujdesit t duhur t prmendur m lart, prgjegjsia nuk mund t
shmanget normalisht duke provuar se sht vepruar n mirbesim.
Veprimet e renditura n Nenin 98 (4) t LSHT-s jan:
a) u kthejn ortakve kontributet;
b) u paguajn ortakve interesa apo dividend;
c) u shprndajn aktivet e shoqris;
) lejojn q shoqria t vazhdoj veprimtarin tregtare, kur, n baz t gjendjes financiare,
duhej t parashikohej q shoqria nuk do t kishte aftsi paguese pr t shlyer detyrimet;
d) japin kredi.
Ekzekutimi i prgjegjsis s administratorve

50

Vendimi pr t ekzekutuar padit kundr administratorit merret nga asambleja e

prgjithshme. Kjo krkon shumic t zakonshme votash. Esht e rndsishme t nnvizohet
se administratori i cili (drejtprdrejt ose trthorazi) sht edhe aksionar i shoqris, nuk
mund ta ushtroj t drejtn e tij t votimit n rast se asambleja e prgjithshme t lidhura me
t.
Statuti
Natyra juridike e statutit
Statuti i shoqris sht kushtetuta e saj. N t njjtn koh statuti sht kontrat n
kuptimin e Nenit 659 t Kodit Civil shqiptar. Por ai sht nj kontrat me nj natyr shum
t mveme. Fillimisht kontrata vetm i lidh ortakt ose aksionart themelues n nj
detyrim (dhe, nse shoqria formohet si nj shoqri me nj ortak t vetm, deklarimi
njpalsh i vullnetit n fakt nuk mund t quhet aspak kontrat). Pas regjistrimit edhe vet
shoqria bhet pal n kontrat (kshtu q edhe n rastin e shoqris me nj ortak t vetm
tani ka dy pal n kontrat). Pr m tepr, pas regjistrimit n shoqri mund t hyjn ortak
ose aksionar t rinj, ndrsa disa ose t gjith ortakt ose aksionart e par themelues mund
t pushojn s qeni ortak ose aksionar; kjo mund t ndodh sidomos kur shiten kuota n
shoqrin me prgjegjsi t kufizuara ose aksione n shoqrin aksionare. Pr m tepr,
ndryshimi i ortakris sht n vetvete nj ngjarje q krkon amendimin formal t kontrats
konstitutive, pasi Neni 30 i LSHT-s parashikon q asnj ortak nuk mund ta kaloj
interesin e tij pa miratimin e ortakve t tjer, dhe duhet t merret me mend se
miratimi i t gjith ortakve sht i nevojshm edhe kur nj ortak i ri dshiron t hyj
n shoqrin kolektive ose komandite pa kalimin e interesit t nj ortaku ekzistues.
Prmbajtja e statutit
LSHT sht shum ekonomik n rregullimin e t dhnave minimale q duhet t prfshihen
n statutin e do shoqrie. Ai prpiqet ta bj kt me an t nj citimi t thjesht n Nenin
6 t LSHT-s t dispozitave t neneve 32 deri n 36 t Ligjt pr QKR-n. Komentari rendit
si t dhna themelore: emrin, formn e shoqris, datn e themimit q Komentari e
interpreton se nnkupton datn e formimit t statutit, pr shkak se data e themelimit nuk
mund t dihet ende t dhna pr identitetin e themeluesve, zyrn qndrore (nse sht
caktuar) kohzgjatjen (nse sht vendosur), t dhna pr identitetin e personave prgjegjs
pr administrimin dhe prfaqsimin e shoqris, kompetencat e prfaqsimit dhe
kohzgjatjen e mandatit t tyre, si dhe mostra t nnshkrimeve t prfaqsuesve. Kjo list
sht kopjuar nga Neni 32 i Ligjit pr QKR-n. Megjithat, kjo qasje mekanike q i gjith
informacioni q duhet t shnohet n regjistr, duhet t prfshihet edhe n statut, bart
vshtirsi serioze.
Si fillim, t dhnat e identitetit t personave prgjegjs pr administrimin dhe
prfaqsimin dhe kohzgjatja e mandatit t tyre, si dhe kampiont e nnshkrimeve t
prfaqsuesve vshtir se jan shtje pr tu prfshir n statutin e shoqris me
prgjegjsi t kufizuara ose t shoqris aksionare, sepse do emrim i nj administratori t
ri do t krkonte pastaj ndryshim t statutit, ndryshim q do t duhej t vendosej nga
shumica prej tre t katrtash e asambles s prgjithshme. Megjithat, n baz t rregullit t
prgjithshm n LSHT, administratort e shoqris me prgjegjsi t kufizuara emrohen
nga asambleja e prgjithshme me shumic t thjesht kurse administratort e shoqris
aksionare nuk emrohen aspak nga asambleja e prgjithshme. Pr t njjtn arsye,
kompetencat e prfaqsimit t individve t emruar si administrator nuk mund t
prfshihen n statut, megjithse prfshirja n statut e nj a m shum rregullave t
51

prgjithshme pr kompetencat e prfaqsimit t administratorve (pr shembull, nse nj

administrator i vetm sht i autorizuar ta lidh shoqrin n nj detyrim, apo nse ai duhet
t ket plqimin e nj administratori t dyt) mund jet e dobishme.
Nj problem i ngjashm lind n lidhje me dispozitn n Nenin 35 t Ligjit pr QKR-n,
sipas s cils n regjistrimin e shoqris s kufizuar prfshihen njoftimi i vlers s
kapitalit themeltar t nnshkruar, numri i pjesve t kapitalit, vlera nominale e secils pjes,
pjesmarrja n kapital, vlera dhe lloji i kontributeve t secilit ortak, si dhe informacioni
nse kapitali fillestar i nnshkruar sht paguar ose jo. Ndrsa t gjitha t dhnat e tjera t
prfshira n kt list jan vrtet shtje e statutit, nuk ndodh kshtu n lidhje me
pjesmarrjen n kapitalin aksionar n rast se, si besojm, ky term shum i paqart
nnkupton t dhnat pr identitetin e ortakve. Nga Neni 43 (1) i Ligjit pr QKR-n rrjedh
se do ndryshim i ortakve n shoqri duhet t regjistrohet, dhe Neni 26 (3) i Ligjit pr
QKR-n prmban nj dispozit t posame q aplikimi pr regjistrimin e veprimeve
juridike, q lidhen pjesmarrjet, kuotat apo aksionet, mund t kryhen, gjithashtu, dhe nga
antari, ortaku apo aksioneri, t cilit kto i prkasin. Por ne nuk gjejm ndonj argument
n LSHT q veprimet juridike q lidhen me kuotat n shoqrin me prgjegjsi t
kufizuara krkojn ndryshim t statutit; prkundrazi, ky rregull do t binte ndesh me
parimin e kalimit t lir t kuotave, prve rastit kur statuti n baz t Nenit 73 (3) t
LSHT-s parashikon shprehimisht q kalimi i kuotave kushtzohet nga ndryshimi i statutit
(q duket se sht ligjrisht e mundshme, por sigurisht ne nuk do ta rekomandonim nj
kushtzim t till t vshtir).
Rasti i veant: regjistrimi pa statut me shkrim
Statuti i do shoqrie duhet t prmbaj t dhna t caktuara q prkufizojn identitetin e
shoqris. Kto kan t bjn me emrin, formn juridike dhe zyrn qendrore t shoqris.
Kto t dhna renditen n Nenin 32 (a), (b), (e) t Ligjit pr NCR-n, dhe n baz t Nenit
6 t LSHT-s, kto t dhna prfshihen edhe n statut. Po kshtu, Neni 35 i Ligjit pr QKRn parashikon q pr regjistrimin fillestar t shoqris me prgjegjsi t kufizuar sht i
detyrueshm edhe njoftimi i vlers s kapitalit themeltar t nnshkruar, numri i pjesve t
kapitalit, vlera nominale e secils pjes, pjesmarrja n kapital, vlera dhe lloji i
kontributeve t secilit ortak, si dhe informacioni nse kapitali fillestar i nnshkruar sht
paguar ose jo. Prsri, Neni 6 i LSHT-s krkon q kto t dhna t prfshihen n statut.
Ajo q t gjitha kto t dhna kan t prbashkt sht se Ligji nuk ka mundsi t
parashikoj nj rregull t prgjithshm pr to. Ato duhet t vendosen domosdoshmrisht
nga ortakt ose aksionart themelues n varsi t shoqris konkrete q dshirojn t
themelojn. Kjo dispozit, e cila prmendet n Nenin 6 t LSHT-s, bazohet n iden se t
gjitha kto t dhna do t prmbahen n aplikimin e plotsuar pr regjistrimin fillestar, gj
q, pr kt arsye, mund t zvendsojn statutin e shoqris. Megjithat, n baz t Nenit
26 (3) t Ligjit pr QKR-n, aplikimi pr regjistrimin fillestar t shoqrive tregtare bhet
nga t gjith ortakt e nj shoqrie kolektive, t gjith ortakt e pakufizuar t nj
shoqrie komandite, t gjith administratort e nj shoqrie me prgjegjsi t kufizuara
apo nga do person i autorizuar nga personat e prmendur m sipr. Nga kjo rrjedh se,
prve rastit t shoqris kolektive, personat q kan t drejt t bjn krkes pr
regjistrim, nuk jan t njjtt persona q lidhin kontratn konstitutive q pikspari
themelon shoqrin dhe t cilt nprmjet ksaj prcaktojn t dhnat e prmendura n
lidhje me shoqrin konkrete. Ose, pr ta shprehur t njjtn ide me fjal t tjera: para se
administratort e shoqris me prgjegjsi t kufizuar t mund t regjistrojn emrin, formn
ligjore dhe zyrn qendrore t shoqris, si dhe t dhnat lidhur me kapitalin e shoqris,
ortakt themelues jo administratort duhet t marrin vendim pr kto t dhna.

52

N mnyr interesante neni 28 (4) i Ligjit pr QKR-n bn fjal pr persona krahas atyre q
paraqesin krkesn pr regjistrimin fillestar. Fjalia e fundit parashikon: N kt rast,
aplikimi pr regjistrim fillestar dhe deklarata e msiprme, e nnshkruar sipas rastit nga
ortakt, antart ose nga personat e autorizuar t veprojn n emr e pr llogari t tyre,
zvendson aktin e themelimit dhe statutin e shoqris. N rast se shoqria kolektive,
shoqria komandite ose shoqria me prgjegjsi t kufizuara regjistrohet n baz t Nenit
28 (4) t Ligjir pr QKR-n, pa nj statut t veant me shkrim, t gjith ortakt e shoqris
(prfshir t gjith ortakt e kufizuar n rastin e shoqris komandite) dhe t gjith ortakt e
shoqris me prgjegjsi t kufizuara duhet edhe ata ta nnshkruajn aplikimin, sepse ky
aplikim prmban t dhnat e msiprme q n thelb jan pjes e kontrats konstitutive.Nga
pikpamja thjesht burokratike nuk ka shum rndsi nse ortakt nnshkruajn nj letr me
titullin Statuti apo nse nnshkruajn nj letr me titullin Aplikimi.
Kshilli i Administrimit. Sistemi me nj nivel:
LSHT rregullon sistemin me nj nivel t organizimit t SHA-s n Nenet 154 e n
vijim.
N sistemin me nj nivel, organi administrativ qendror sht kshilli i administrimit. N
mnyr tipike, kshilli i administratorve ndrthur funksionet e administrimit dhe t
mbikqyrjes, megjithse administratort nuk jan patjetr antar t kshillit t
administrimit. Normalisht kshilli prbhet nga administratort (ekzekutiv dhe ata)
joekzekutiv.Duket qart se struktura organizative q parashikon LSHT n sistemin me nj
nivel, sht modeluar sipas s drejts angleze pr shoqrit tregtare. Duke zbatuar
zhvillimet e fundit n miradministrimin dhe drejtimin e brendshm t shoqrive tregtare n
BE, ligji i kushton vmendje t posame prbrjes s kshillit, veanrisht prsa i prket
pavarsis s administratorve.
Emrimi dhe shkarkimi i antarve t kshillit t administrimit
Antart e kshillit t administrimit zgjidhen me votim nga asambleja e prgjithshme. Kjo
zgjedhje krkon nj shumic t zakonshme votash; megjithat, statuti i shoqris mund t
vendos nj shumic m t lart. Kshilli i administrimit prbhet t paktn nga tre persona
fizik. Nga ana tjetr, ai nuk duhet t prbhet nga m shum se 21 antar. Ligji krkon q
numri i prgjithshm i antarve t kshillit t jet tek. Antart e kshillit t par t
administrimit duhet t prcaktohen n statutin e shoqris (Neni 115 (1) i LSHT-s).N
baz t Nenit 158 (1) t LSHT-s, shumica e antarve t kshillit duhet t jen
administrator t pavarur joekzekutiv. Administratori i pavarur sht nj person i lir nga
konfliktet e interesave sipas prkufizimit n Nenin 13 (3) t LSHT-s, i cili prjashton n
veanti personat q kan marrdhnie financiare me shoqrin, si dhe personat q
prfshihen n veprimtari q kan t ngjar ta cenojn gjykimin e tyre n kundrshtim me
interesat e shoqris.Statuti mund t vendos t drejtn e nominimit pr aksionart n
pakic t cilt prfaqsojn 5% t votave; n kt rast nj antar zgjidhet me votim si antar
i kshillit t administrimit me vendim t posam. Kjo mundson prfaqsimin e
aksionarve n pakic n kshillin e administrimit. Asambleja e prgjithshme mund ti
shkarkoj n do koh antart e kshillit t administrimit me shumic t thjesht. Kjo e
drejt nuk mund t hiqet as me status, as me kontrat. Dispozita prputhet me Nenin 95 (6)
t LSHT-s

53

T drejtat dhe detyrat e kshillit t administrimit

T drejtat dhe detyrat q i ngarkohen kshillit t administrimit gjenden kryesisht n Nenin
154 t LSHT-s. Detyra e kshillit t administrimit si organ qendror i SHA-s me nj nivel
mund t ndahet n dy aspekte: Pjesmarrja n vendimmarrjen administrative dhe n
mbikqyrjen e administratorve. T drejtat dhe detyrat q lindin nga funksioni i dyt,
prputhen thelbsisht me ato t kshillit mbikqyrs t SHA-s me dy nivele, ndrkoh q
sht pjesmarrja e kshillit t administrimit n administrim, ajo q prbn dallimin
vendimtar ndrmjet sistemit me nj nivel dhe sistemit me dy nivele.
Prfshirja e kshillit t administrimit n vendimmarrjen administrative
Prsa i prket pjesmarrjes s kshillit t administrimit n administrimin e shoqris,
kompetenca qendrore mund t gjendet n Nenin 154 (1) (a) t LSHT-s. Kjo dispozit e
autorizon kshillin e administrimit t jap direktiva pr administratort pr zbatimin e
politikave tregtare t shoqris. Prandaj, kjo dispozit parashikon pjesmarrjen e kshillit
t administrimit n procesin e vendimmarrjes prsa i prket ndikimit m t gjer strategjik
n aktivitetin tregtar t shoqris. Megjithat, vet politikat e aktivitetit tregtar vendosen
nga asambleja e prgjithshme.shtja e dukshme q lind nga Neni 154 (1) (a) i LSHT-s,
sht nse e drejta e kshillit t administrimit pr tu dhn direktiva administratorve
arrin n autoritetin pr tu dhn administratorve udhzime ligjrisht t detyrueshm. Pr
mendimin ton, kshtu ndodh t paktn kur direktivat e kshillit bartin implikime pr
orientimin strategjik t shoqris. Megjithat, lidhur me formulimin e Nenit 154 (1) (a) t
LSHT-s, ne besojm se nuk ekziston e drejta (apo detyrimi) pr t dhn urdhra lidhur
me vendimet e prditshme t zakonshme pr aktivitetin tregtar, t cilat nuk kan ndonj
rndsi t veant pr politikat tregtare t shoqris; kto vendime mbeten prjashtimisht
kompetenc e administratorve. Ajo shpreh edhe funksionin kshillues t kshillit t
administrimit n lidhje me administratort.
N veanti, miratimi i kshillit t administrimit krkohet n lidhje me kto veprime:
blerja e aksionit kontrollues n nj shoqri tjetr;
ushtrimi i ndikimit vendimtar n nj shoqri tjetr;
pjesmarrja n formimin e nj shoqrie t re edhe n rast se kapitali i regjistruar nuk
shpie n nj gjendje kontrolluese t ksaj shoqrie.
formimi i bashkpunimeve afatgjata tregtare; pr mendimin ton kjo kompetenc ka
t bj vetm me bashkpunimet tregtare q kan ndikim n orientimin e
prgjithshm strategjik t shoqris.
Funksioni mbikqyrs i kshillit t administrimit
Krahas prfshirjes s tij n disa aspekte (veanrisht) t rndsishme t vendimmarrjes
administrative, detyra kryesore e kshillit t administrimit sht mbikqyrja e sjelljes s
administratorve n drejtimin e veprimtaris tregtare t shoqris.Detyrimet kryesore t
kshillit t administrimit lidhur me funksionin mbikqyrs t tij prcaktohen n Nenin 154
(1) (b) deri n (g) dhe (i) t LSHT-s. Mbi t gjitha, kshilli i administrimit duhet t
monitoroj dhe t mbikqyr implementimin nga administratort t politikave t aktivitetit
tregtar t shoqris. Si rrjedhim logjik i ktij detyrimi, kshilli i administrimit ka
kompetenc t emroj dhe t shkarkoj administratort dhe t prcaktoj prfitimet q u
garantohen atyre. Po kshtu, kshilli i administrimit duhet t siguroj q auditimi vjetor i
librave t shoqris t kryhet nga nj ekspert kontabl i pavarur. Detyrime t tjera, t
parashikuara n Nenin 154 (1) dhe (2) t LSHT-s, prfshijn:
54

t prgatis, me krkes t asambles s prgjithshme, marrjen e masave, q jan n

kompetenc t ksaj t fundit, ti rekomandoj asaj vendime t nevojshme pr tu
marr, si dhe t zbatoj vendimet e asambles;

t thrras mbledhjen e asambles s prgjithshme, sa her vlersohet e nevojshme

pr interesat e shoqris, veanrisht n rastet e parashikuara nga Neni 136 (3) to
(5) LSHT.

N baz t Nenit 154 (1) (i) t LSHT-s, statuti mund t prcaktoj detyrime t tjera pr
antart e kshillit t administrimit.
Organizimi i brendshm i kshillit t administrimit
Neni 162 prmban rregulla pr procesin e vendimmarrjes n kshillin e administrimit;
statuti mund t parashikoj edhe rregulla t tjera. Krahas ksaj, vet kshilli i administrimit
mund t vendos rregullore q prcaktojn organizimin e brendshm t tij. Vendosja e
rregulloreve dhe ndryshimi i tyre krkon miratim t njzshm nga t gjith antart e
kshillit.N baz t Nenit 162, vendimet e kshillit t administrimit quhen t vlefshme n
rast se jan t pranishm m shum se gjysma e antarve. Vendimet merren me shumic
votash t antarve pjesmarrs; statuti mund t caktoj shumic m t lart.
Kshilli zgjedh kryetarin dhe nnkryetarin. Kryetari i kshillit t administrimit nuk duhet t
jet administrator n t njjtn koh. Ai ka t drejtn e votimit n rast t votimit t
barabart.
Administratort n sistemin me nj nivel
N sistemin me nj nivel, administratort emrohen nga kshilli i administrimit. Vetm
personat fizik mund t emrohen si administrator. Administratort mund t jen antar
t kshillit t administrimit n t njjtn koh, por kjo nuk sht krkes e domosdoshme.
do SHA duhet t emroj t paktn nj administrator (Neni 158 (1) i LSHT-s).
Kohzgjatja e mandatit t administratorve duhet t prcaktohet me statut, megjithat, nuk
duhet t kaloj tre vjet. Rizgjedhja me votim e administratorve pas kalimit t mandatit t
tyre, lejohet.Kshilli i administrimit mund ti shkarkoj administratort n do koh. E
drejta pr t shkarkuar administratorin nuk kufizohet n rastet kur administratori ka shkelur
detyrimet e tij por edhe kur ekziston ndonj arsye tjetr pr shkarkimin. T drejtat dhe
detyrimet e administratorit n SHA jan shum t ngjashme me ato t administratorit n
SHPK . Prandaj, detyra kryesore e administratorit sht t prfaqsoj shoqrin, si dhe t
administroj aktivitetin tregtar t saj.
Kshilli Mbikqyrs:
Funksionet administrative t SHA-s me dy nivele shprndahen ndrmjet dy organeve t
ndryshme: administratorve dhe kshillit mbikqyrs. N baz t Nenit 166 (2) t LSHT-s,
rregullat pr funksionet mbikqyrse t kshillit t administrimit zbatohen edhe nga kshilli
mbikqyrs.
Emrimi dhe shkarkimi i antareve t kshillit mbikqyrs
Ashtu si n rastin e antarve t kshillit t administrimit n sistemin me nj nivel, antart
e kshillit mbikqyrs zgjidhen me votim nga asambleja e prgjithshme. Zgjedhja me votim
krkon shumicn e zakonshme t votave. N baz t Nenit 115 (1) t LSHT-s, antart e
kshillit t par mbikqyrs duhet t prcaktohen n statut. Kshilli mbikqyrs duhet t
prbhet t paktn nga tre persona (fizik) dhe numri i prgjithshm i antarve t kshillit
mbikqyrs duhet t jet tek. Administratort nuk mund t jen edhe antar t kshillit

55

mbikqyrs n t njjtn koh, gj q thekson ndarjen e funksioneve administrative nga ato

mbikqyrse n modelin me dy sisteme.
Asambleja e prgjithshme mund ti shkarkoj antart e kshillit t administrimit n do
koh me shumic t thjesht.
Emrimi dhe shkarkimi i administratorve
Brenda strukturs me dy nivele, LSHT parashikon dy mnyra t ndryshme pr emrimin e
administratorve. Zgjedhja ndrmjet ktyre dy sistemeve duhet t prcaktohet n statutin e
shoqris. N baz t modelit gjerman (ose modelit tradicional), administratort
emrohen dhe shkarkohen nga kshilli mbikqyrs. N kt drejtim, modeli gjerman sht i
ngjashm me sistemin me nj nivel, ku administratort emrohen dhe shkarkohen nga
kshilli i administrimit. Prsa u prket rregullave proceduriale t votimit, dispozitat q
merren me emrimin dhe shkarkimin e antarve t kshillit t administrimit zbatohen
gjegjsisht pr votimin dhe shkarkimin e administratorve brenda variantit italian t
sistemit me dy nivele.
Prgjegjsia e administratorve
Rregullat pr prgjegjsin e administratorve, t antarve t kshillit t administrimit dhe
t antarve t kshillit mbikqyrs t SHA-s jan kryesisht t njjta me ato t
prgjegjsis s administratorve t SHPK-s. Administratort kan detyrimin e shlyerjes
s dmeve t shkaktuara nga ky informim shoqris. Megjithat, duhet nnvizuar se dmi
q rezulton nga raportimi i parregullt financiar, normalisht nuk i shkakthet shoqris por
palve t tjera t prfshira (veanrisht kreditort). Drejtort prgjigjen n mnyr solidare
para shoqris.
4. Shkaqet pr hapjen e procedurs s falimentimit
Shkaqet pr hapjen e procedurs s falimentimit renditen n Nenin 13 t Ligjit pr
Falimentimin. Pr shkak se t gjitha llojet e shoqrive n baz t LSHT-s jan persona
juridik, t tre shkaqet pr hapjen e procedurs s falimentimit jan t zbatueshme pr do
lloj shoqrie:
1. Gjendja e paaftsis paguese sipas prkufizimit n Nenin 13 (2): Debitori vlersohet i
paaft pr t paguar nse nuk sht n gjendje t paguaj detyrimet n datn e maturimit.
Paaftsia paguese prezumohet se ekziston nse debitori nuk kryen pagesat.
2. gjendja e paaftsis paguese n nj t ardhme t afrt, sipas prkufizimit n Nenin
13 (3): Debitori ndodhet n gjendjen e paaftsis paguese n nj t ardhme t afrt, kur nuk
sht n gjendje t paguaj ose t shlyej detyrimet q ka n datn e maturimit.
3. mbingarkesa me borxhe sipas prkufizimit n Nenin 13 (4):
Ky sht nj prkufizim i ndrlikuar q ndrthur dy kritere: S pari, nevojitet ekzistenca e
gjendjes kur vrtetohet se pasurit e tij nuk mbulojn detyrimet ndaj t tretve. S
dyti, n baz t rrethanave, nuk sht m mundsia pr vazhdimsin e veprimtaris. T
dyja testet veprojn n mnyr prplotsuese, domethn, mbingarkesa me borxhe si
shkak pr t hapur procedurn e falimentimit ekziston vetm nse plotsohen t dyja
kushtet. Meqense, n baz t LSHT-s, t gjitha shoqrit jan persona juridik, ekzistojn
tre mundsi q ti krkohet gjykats t hap procedurn e falimentimit
1. Vet shoqria, duke qen debitore sipas terminologjis s Ligjit pr Falimentimin,
mund t krkoj hapjen e procedurs s falimentimit n baz t ndonjrit prej shkaqeve t
parashikuara n Nenin 13 (2), (3) dhe (4).

56

2. do kreditor i shoqris mund t krkoj hapjen e procedurs s falimentimit, por vetm

n baz t shkaqeve t parashikuara n Nenin 13 (2) dhe (4), jo n Nenin 13 (3).
3. N baz t fjalis s dyt n Neni 14 (1), organet tatimore mund t krkojn hapjen e
procedurs s falimentimit kur rezulton nj bilanc me humbje pr nj periudh 3-vjeare.N
rast se debitori sht person juridik, krkesa drejtuar gjykats prbn nj akt prfaqsimi,
q normalisht duhet t ndrmerret nga organi kompetent q vepron si prfaqsues ligjor i
shoqris n pajtim me rregullat e zbatueshme t Ligjit pr Shoqrit Tregtare (Nenet 12,
38, 61, 96, Neni 158 (3) numr 2, Neni 167 (2) lidhur me Nenin 158 (3) numr 2; mbi
II.3.). Megjithat, Neni 16 (1) i Ligjit pr Falimentimin prmban nj rregull t posam, q
i jep t drejtn do antari t organit drejtues ose likuidatori n rastin e shoqrive
tregtare pr ti paraqitur krkes gjykats. Sipas ligjit gjerman, n baz t t cilit kjo
dispozit duket se sht modeluar (bashk me gjith Ligjin pr Procedurat e Falimentimit),
kjo dispozit duhet interpretuar se i jep t drejt do ortaku t thjesht t organit
prfaqsues dhe do likuiduesi t vetm, ndonse ky person nuk mund ta prfaqsoj
shoqrin i vetm n rrethana t tjera, sipas rregullave t zbatueshme t Ligjit pr Shoqrit
Tregtare.
Kjo e drejt, e cila duhet t ushtrohet n emrin e shoqris dhe jo n emrin personal t
administratorit ose t likuiduesit, ekziston krahas mundsis q krkesa drejtuar gjykats t
bhet formalisht nga organi kompetent q vepron si prfaqsues ligjor i shoqris. Detyrimi
i antarve t organit drejtues, sipas Nenit 16 (2) t Ligjit pr Falimentimin, pr t krkuar
hapjen e procedurs s falimentimit qndron n lidhje t paqart me dispozitn n Nenin
98 (4) () dhe Nenin 163 (4) (dh) t LSHT-s, lidhur me Nenin 98 (1) (dh) dhe Nenin
163 (1) (dh) t LSHT-s. N baz t dispozitave t fundit, administratort dhe antart e
kshillit t administrimit jan t detyruar t zhdmtojn shoqrin n rast se, n shkelje t
detyrimit t tyre t mirbesimit pr t ushtruar kujdes dhe profesionalizm t arsyeshm,
ata e lan shoqrin t vazhdonte veprimtarin tregtare t saj, kur duhej t ishte parashikuar
q ajo nuk ishte n gjendje ti shlyente borxhet e saj.

Tema 4. Akti administrativ dhe procedurat administrative. 3 or

1. Akti administrativ
1. Kuptimi i aktit administrativ.
2. Klasifikimi i akteve administrative.
3. Pavlefshmria e akteve administrative.
2. Procedurat administrative dhe kundrvajtja administrative.
1. Kompetenca dhe juridiksioni. Dallimet ndrmjet tyre.
2. Procedimi administrativ. Zhvillimi i procedimit dhe prfundimi i tij.
3. Kuptimi i kundrvajtjes administrative dhe elementt prbrs t saj.

57

1. Akti administrativ
1. Kuptimi i aktit administrativ.
2. Klasifikimi i akteve administrative.
3. Pavlefshmria e akteve administrative.
1. Kuptimi i aktit administrativ.
Administrata shtetrore prfaqson njrin nga instrumentet e aparatit shtetror prmes t
cilit shteti ushtron veprimtarin e vet. Kjo veprimtari shtrihet n fusha t ndryshme t jets
shoqrore, politike dhe ekonomike t nj vendi. Nj nga format e vecanta t ushtrimit t
veprimtaris s shtetit sht administrata shtetrore.
Nga pikpamja juridike administrata shtetrore paraqitet n forma t ndryshme. Dy jan
format themelore t shprehjes s saj.
E para administrata shtetrore n formn e instrumentit shtetror.
E dyta administrata n formn e veprimtaris shtetrore.
Pr kt arsye nga nj kuptim i prgjithshm i administrats shtetrore burojn dy kuptime
t
vecanta:
I pari, kuptimi formal ose organizativ i administrats shtetrore. I dyti kuptimi material ose
funksional i administrats shtetrore. Me administratn shtetrore n kuptimin formal
organizativ tregohet trsia e sistemit t posacm t atyre organeve shtetrore, t cilat
njihen si organe t administrats shtetrore dhe t cilat ngarkohen me ushtrimin e pushtetit
shtetror
n
form
t
veprimtaris
s
administrats
shtetrore.
Me administratn shtetrore n kuptimin material-funksional, tregohet jo m aparati
administrativ i shtetit, por vet veprimtaria shtetrore q zhvillon ky aparat dmth tregohet

58

veprimtaria q zhvillohet n baz dhe pr zbatim t ligjit. Format e veprimtaris

administrative t rregulluara me ligj jan:
- aktet administrative individuale dhe kolektive;
- kontratat administrative/ publike; dhe
- aktet reale.1
Nga sa tham m lart, sht shum e rndsishme q t theksojm se element shum i
rndsishm i funksionimit t administrats shtetrore sht veprimtaria e cila zhvillohet
pr zbatim t ligjit. Kjo veprimtari mbshtetet n akte, t cilat ne i klasifikojm n:
Akti juridik dhe akti administrative
- Aktet juridike mund t jen t: prgjithshme dhe individuale.
Me aktin e prgjithshm juridik krijohen norma t prgjithshme juridike, me t cilat
rregullohen marrdhniet e caktuara shoqrore. Midis akteve t prgjithshme juridike
Kushtetuta paraqet formn juridike me prmbajtje m t lart sepse me t vishen normat
kryesore juridike t cilat rregullojn marrdhniet m t rndsishme n shoqri.
Si: Ligj Themelor Kushtetuta sht akti juridik me fuqi m t lart nga aktet tjera. Prvec
Kushtetuts sht edhe Ligji, i cili paraqet nj form tjetr juridike, burim tjetr i
rndsishm juridik (formal) fuqia juridike e t cilit, n raporte me Kushtetun, sht m e
ult, kurse n raport me aktet tjera juridike sht m e lart.
Pra me aktet e prgjithshme juridike, krijohen normat juridike dhe prgjithsisht
rregullohen marrdhniet shoqrore. Ndrsa me aktet juridike individuale bhet
konkretizimi i tyre.
Akti administrativ Mund t vshtrohet n dy aspekte: at formal dhe material.
Si akt administrative, n kuptimin formal, konsiderohet akti i organit shtetror, i cili nxirret
sipas procedurs s caktuar (procedura administrative).
Akti administrative n kuptimin material paraqet shprehjen e vullnetit t organit shtetror.
Vet akti administrativ konsiderohet si deklarim apo shfaqje e nj vullneti pushteti nga
organet q ushtrojn veprimtari administrative, i kryer n prputhje t plot me kushtetutn
dhe me ligjet n trsi, me qllim krijimin, ndryshimin ose shuarjen e pasojave t caktuara
juridike q zbatohet nprmjet vullnetitn t lir t subjekteve t cilve u drejtohet ose me
an t fuqis shtrnguese t shtetit.2
Akti administrativ rregullon n mnyr t hollsishme veprimtarin e subjekteve n
marrdhniet q ato krijojn midis tyre. N mnyrn sesi ligjet rregullojn, prpunojn,
sanksionojn dhe zbatojn parimet e kushtetuts s nj shteti, jan aktet administrative ato
q konkretizojn rregullat e ligjeve, n zbatim te te cilave ato dalin.3
Nisur nga sa tham m sipr mund t konkludojm se akti administrativ sht nj koncept
thelbsor i s drejts administrative, i cili duke qn i autorizuar nga ligji ka automatikisht
pasoja ligjore. N kt kuptim, nj akt administrative sht nj akt juridik. Akt
administrative quhet cdo urdhr, vendim, apo veprim q merret nga autoritetet
administrative pr rregullimin e nj rasti t vecant ose rasteve t prgjithshme n sfern e
s drejts publike.4
1

Neni 2/2 Kodi I Procedurs Administrative.

Formulimi bazohet n prkufizimin e dhn nga J.Como n botimin E drejta
administrative, 1983.
3
S.Sadushi _ E drejta administrative, Tiran 2005.
4
Studimet doktrinore kryesisht t huaja kur prmendin termin Akt administrativ
nnkuptojn vetm aktin me natyr individuale. N jurisprudencn ton ky dallim nuk ka
qn shum I prgjithshm. Megjithat, Kodi I Procedurave administrative n nenin 1 jep
rregullin se Dispozitat e ktij kodi zbatohen nga t gjitha organet e administrats publike
2

59

Aktet administrative shtetrore

Duhet t theksojm se akte t organeve t administrats nuk jan vetm aktet
administrative, t cilat n fakt, jan vetm nj nga llojet e akteve q nxjerrin organet e
administrats shtetrore n ushtrimin e funksioneve t prcaktuara t tyre me kushtetut
dhe ligje, gjithashtu akte administrative nuk jan vetm aktet, t cilat i nxjerrin organet e
administrats shtetrore, por edhe aktet q nxjerrin organizatat dhe bashksit n ushtrimin
e autorizimeve publike, do t thot kur jan t pajisura me t drejta dhe t ngarkuara me
detyrime n marrdhniet juridike administrative. Organet administrative nxjerrin: akte
juridike dhe akte materiale

Aktet juridike t administrates

Aktet juridike t administrats mund t klasifikohen n: akte normative ose t prgjithshme
dhe akte konkrete ose individuale.
Aktet normative ose t prgjithshme - Aktet normative ose t pergjithshme jan aktet q
organet e administrats shtetrore i nxjerrin n veprimtarin e vet dhe me t cilat
rregullojn norma t sjelljes n mnyr abstrakte prkatsisht t prgjithshme. Kto norma
ju prkasin numrit t pacaktuar t njerzve dhe rasteve. Aktet normative t pergjithshme t
cilat i nxjerrin organet administrative jan: rregullore, urdhresat dhe udhzimet.
1. Rregullorja , sht akt juridik normativ ose akt i prgjithshm i organeve t
administrats.
Ky akt ka karakter normativ, sepse prmban dispozita t prgjithshme, t cilat duhet t
zbatohen nga subjektet juridike administrative n fushat prkatse t administrats
shtetrore. Rregullorja nxirret pr dy qllime t caktuara:
E para pr t prcaktuar organizimin e brendshem t organit; E dyta, pr t prcaktuar
rrethveprimin e tij.
2. Urdhresa sht akt juridik normativ ose akt i prgjithshm i administrats, me t
cilin bhet zbatimi i dispozitave ligjore dhe i akteve t prgjithshme t kuvendeve t
bashksive shoqrore-politike dhe t organeve ekzekutive t tyre. Marrdhniet kryesore q
krijohen n jetn e nj vendi, si rregull rregullohen n mnyr primare me akte ligjore (ligje
dhe dekrete) Si prjashtim pr rastet kur vet ligji e l rregullimin e marrdhnieve t
caktuara shoqrore n kompetencn e organeve t administrats shtetrore dhe kryesisht n
kompetencn e Qeveris ajo i rregullon ato me Urdhresa. Urdhresat nga natyra juridike
jan akte me karakter t prgjithshm. Ato zakonisht prcaktojn rregulla t detyrueshme
sjelljeje pr nj rreth t gjer personash dhe pr zbatimin e ktyre rregullave t detyrueshme
n kto urdhresa, parashikojn edhe sanksione administrative.
3. Udhzimi sht akt juridik normati ose akt i prgjithshm i administrats dhe nxirret
me qllim t drejtimit, kshillimit ose dhnies s instrukcioneve t ndryshme, lidhur me
zbatimin e ligjeve apo dispozitave tjera dhe t akteve t prgjithshme t kuvendeve e
organeve ekzekutive t tyre.
Udhzimi ka karakter t detyrueshem por edhe fakultativ.
Udhzimi i detyrueshem, zakonisht nxirret nga organet e administrats m t lart dhe u
drejtohet organeve t administrats m t ult kshtu q atyre u ndihmon pr t zbatuar m
leht dispozitat e ndryshme ligjore. Udhzimi fakultativ, nxirret si instruksion profesional
nprmjet t cilit nj organ m i lart i udhzon organit tjetr m t ult t administrates
shtetrore, pr mnyrs se si duhet t kryej nj pun profesionale.
gjat ushtrimit t funksioneve t tyre nprmjet akteve individuale. Parimet e sanksionuara
n kt Kod zbatohen edhe mbi aktet normative pr aq sa nj gj e till sht e mundur.
60

Aktet administrative - Per aktin administrativ jan me rndsi kto karakteristika:

konkretsia, autoritetsia dhe veprimi i tij juridik. Akti administrativ m s shpeshti
prkufizohet si akt juridik me t cilin n mnyr autoritative vendoset nj cshtje konkrete.
Atributi juridik ose veprimi juridik, shrben pr tu dalluar nga aktet materiale t cilat nuk e
kan kt cilsi. Ndrsa atributi konkret shrben pr ta dalluar kt akt nga aktet e
prgjithshme juridike, prkatsisht nga aktet t cilat i prkasin nj numri t madh t rasteve.
N cdo akt administrativ sht e rndsishme ekzistenca e disa elementve, mungesa e t
cilave mund ta bj at pa efekt juridik. Psh: aktet e organeve kolegjiale bhn detyrimisht
n formn e tyre shkresore, nse ligji e krkon shprehimisht. N raste t tjera kto akte
duhet t regjistrohen n nj procesverbal, pa t cilin ato nuk shkaktojn asnj pasoj
juridike. 5Legjislacioni yn e prcakton shprehimisht se nj akt administrativ duhet patjetr
t prmbaj autoritetin, organin q e nxjerr aktin si dhe cdo delegim ose nndelegim t
pushteteve, identifikimin e palve, t cilave iu drejtohet akti; shpjegimin e fakteve, q jan
br shkas pr nxjerrjen e aktit, kur jan t rndsishme; bazn ligjore t aktit, kur krkohet
nga ligji; shpjegimin e kuptimit t aktit; datn e hyrjes n fuqi t aktit; nnshkrimin e
punonjsve t organit q nxjerr aktin ose t drejtuesit t organit kolegjial.6
Cdo akt administrativ i shprehur ose i konfirmuar me shkrim duhet t prmbaj arsyet e
nxjerrjes s tij. Arsyetimi i aktit duhet t prfshij faktet thelbsore, boshtin logjik dhe
bazat ligjore q ka pasur parasysh autoriteti administrative. Nprmjet arsyetimit t aktit
qartsohet qllimi q ka patur organi administrativ n dispozitiv. N kodin e Procedurave
Administrative jepen disa raste kur arsyetimi i aktit prbn domosdoshmri pr
vlefshmrin e tij. Duhet t arsyetohen t gjitha ato akte q pjesrisht ose trsisht
mohojn, shuajn, kufizojn, ose prekin n ndonj mnyr ose tjetr t drejta dhe interesa t
ligjshm ose vendosin apo rndojn detyrime apo ndshkime ( psh:detyrimet tatimore t
subjekteve); prbjn vendim n lidhje me krkesat pr shqyrtim apo apelimet; prbjn nj
vendim t kundrt me pretendimet e palve t interesuara ose n kundrshtim me nj
informacion apo propozim zyrtar; prbjn devijim nga praktika pr zgjidhjen e cshtjeve
t ngjashme; shkaktojn revokimin, shfuqizimin, modifikimin ose pezullimin e nj akti t
mparshm. 7Arsyetimi i nj akti administrativ duhet t jet i qart, t prfshij argumentin
e bazs ligjore dhe faktike t aktit, si dhe t shmang alogjizmin. T dhnat kontradiktore q
mund t pasqyrohen n arsyetimin e nj akti administrative, paqartsia, pasaktsia ose
alogjizmi q mund t ndeshen n prpilimin e tij, do t shrbenin si nj argument i
mjaftueshm pr ta quajtur aktin e paarsyetuar dhe pr rrjedhoj t pavlefshm. Ndrsa
arsyetimi q mund ti bhet nj akti mbi bazn e zgjidhjes s cshtjeve t tjera analoge me
t, nuk do ta cnonte aktin n kuadr t arsyetimit t tij, me kusht q nj arsyetim i till t
mos
rndoj
pozitn
e
palve
t
interesuara.8
2 Llojet e akteve administrative
Aktet juridike e n vecanti ato administrative jan t shumta e t ndryshme n morin e
tyre. Si rrjedhim nevojitet nj sistem i kualifikuar klasifikimi dhe ndarjeje mbi bazn e
kritereve t prcaktuara qart, me qllim q duke evidentuar dallimet thelbsore t tyre t
kuptojm njkohsisht edhe shumllojshmrin e tyre. Kriteret e klasifikimit t akteve
administrative n konceptin ton t s drejts nuk jan t pakta. Kshtu teoria e s drejts
njeh klasifikimin q i bhet aktit sipas rndsis s subjektit duke i ndar aktet n: akte
deklarative ( shpall nj atribut t rndsishm ligjor t nj subjekti si shpallja qytetar nderi
5

Shih Neni 106, pika 2 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.

Shih Neni 107, pika 2 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
7
Shih Neni 108, Kodi I Procedurave Administrative, 1999.
8
Shih Neni 109, Kodi I Procedurave Administrative, 1999.
6

61

e nj prsoni); komanduese ( prbhet nga urdhra, ndalime dhe detyron kryerjen e nj

sjelljeje t caktuar si shenjat e qarkullimit rrugor); dhe strukturore ( krijon, ndryshon apo
lviz nj marrdhnie konkrete ligjore si emrimi n nj post, gradimi).
Aktet individuale dhe gjenerale Ndarja e akteve administrative n akte individuale dhe
akte gjenerale ,bhet n baz t kriterit themelor se akti i prket personave individualisht t
caktuar apo t pacaktuar.Pr aktin administrativ individual sht karakteristik se personi
prkatsisht personat jan t shnuar me emr; p.sh leja q i jepet personit konkret pr
hapjen e puntoris zejtare.Akti gjeneral u prket shum personave t cilt nuk shnohen
me emr n akt. Edhe pse n akt nuk shnohen emrat e personave t cilve u prket akti ata
mund t caktohen p.sh akti me t cilin banorve t nj lagjeje apo t nje rruge i urdhrohet
q t marrin pjes n shuarjen e zjarrit. Akti gjeneral ndryshon prej atij t prgjithshm
sepse nuk sht i karakterit t prgjithshm, meqnse nuk prbman normn e prgjithshme
por prmban normn vetm pr nj rast.
Aktet konstitutive dhe deklarative - Aktet me t cilat formohen marrdhniet juridike, pra
ato akte me t cilat krijohen, ndryshohen a prishen marrdhniet juridike quhen akte
konsitutive p.sh vendimi me t cilin lejohet ndrtimi i objektit t caktuar n nj pronsi
toksore, leja pr mbajtjen e arms etj. Ktu sht karakterisike se marrdhnia juridike m
par nuk ka ekzistuar ndrmjet organit dhe pals. Prmes aktit n fakt formohet
marrdhnia juridike. Efekti i ktij akti sht nga momenti i nxjerrjes s tij pra ex nunc.
Akte deklarative, quhen aktet me t cilat vetm vrtetohet ekzistimi i marrdhnieve
juridike administrative. Ktu marrdhnia juridike m par ka ekzistuar prandaj me akt
vetm bhet vrtetimi i ekzistimit t saj. Veprimi marrdhnies juridike sht nga momenti
kur sht krijuar marrdhnia pra ex tunc.
Akt deklarativ sht p,sh urdhri pr daljen n pension t nj personi q ka mbushur m
par moshn e pensionit sipas ligjit n fuqi etj.
Aktet pozitive dhe negative - Aktet pozitive jan ato akte administrative t cilat prodhojn
ndonj ndryshim n marrdhniet ekzistuese juridike, qoft nse krijohen marrdhniet e
reja, qoft nse ndryshojn ato ekzistuese apo prishen.
Akt pozitiv sht p.sh vendimi me t cilin personit t caktuar i prcaktohet lartsia e tatimit.
Akte negative i quajm ato akte administrative me t cilat refuzohet ndryshimi i
mardhnies ekzistuese juridike. Kto akte nxirren sipas krkess s pals.
Kshtu akte negative jan aktet me t cilat refuzohet krkesa pr nxjerrjen e lejeve pr
mbajtes s arms, pr hapjen e puntoris zejtare etj. Ktu pra organi nxjerr aktin me t
cilin deklaron se nuk dshiron ta ndryshoj gjendjen ekzistuese. Ndodh q akti t mos
deklarohet fare. Ktu, kemi t bjm m heshtjen e administrats. Heshtje t administrats
kemi ather kur organi kompetent nuk nxjerr vendimin n afatin e caktuar.
Nse procedura sht hapur me krkesn e pals, ai afat sht tridhjet dit nga dita e
dorzimit t krkess, ndrsa nse procedura hapet me krkesn e organit, afati sht
gjashtdhjet dit. Nse organi kundr vendimit t t cilit ankesa sht e lejueshme, nuk e
nxjerr kt brenda afatit t caktuar, athere pala ka t drejt ankese n organ m t lart.
Aktet juridiksht t lidhura dhe aktet n baz t cmuarjes s lir
Aktet juridikisht t lidhura jan ato akte administravie te t cilat q m par sht
prcaktuar se duhet t nxirren dhe se cfar do t jet prmbajtja e tyre. Iniciativa pr
nxjerrjen e aktit dhe prmbajtja e tij shprehimisht sht prcaktuar me ligj. P.sh vendimi
mbi dhnien e lejes pr ndrtim.Aktet n baz t cmuarjes s lir jan ato akte te t cilat
organit me ligj i sht dhn mundsia q sipas bindjes s vet t lir dhe vlersimit t
interesit t prgjithshm t vendos n rastin konkret.
Aktet e nj organi dhe aktet e prbra

62

Aktet administrative mund t klasifikohen n akte administrative t nj organi dhe aktet

administrative t prbra prkatsisht t shum organeve.
Rast m i shpesht sht q aktin administrativ ta nxjerr nj organ qoft individual ose
kolegjial. Prjashtimisht nj akt administrativ mund ta nxjerrin dy a m shum organe. P.sh
nxjerra e prbasht e akeve administrative, nxjerrja e aktit me plqimin e mparshm t
organit tjetr, nxjerrja e aktit me vrtetimin ose lejen e organit tjetr ose nxjerrja e nj
vendimi pasi t jet marr mendimi nga ana e organit tjetr.
Aktet materiale t administrates - Aktet materiale jan akte n t cilat mbahen shnime t
ndryshme mbi dukurit e ndryshme ose kumtohen shnime e t dhna dhe provohen faktet
mbi ato t dhna. Aktet materiale nuk jan akte n kuptimin teknik por veprime t thjeshta
administrative profesionale.Aktet materiale jan t ndryshme dhe ndahen n:
Aktet e evidentimit ose dokumentacionit
Ktu prfshihen aktet n t cilat mbahet evidenca, prkatsisht dokumentacioni i dukurive
dhe i t dhnave t ndryshme.p.sh; regjistrat e shkolls, regjistrat e gjendjes civile,
protokollet, librat e ndryshme etj.
Aktet e dhnies e t marrjes s deklaratave
Organet administrative pr dukurit t ndryshme n baz t krkess s subjekteve t
ndryshme marrin deklarata t ndryshme.
Psh: deklarata me t cilat pasqyrohet gjendja ekonomike dhe personale e subjekteve t
ndryshme.
Aktet e lajmrimit ose kumtimit
Ktu prfshihen lajmrime, kumtesa e tregues t ndryshm mbi t dhnat e caktuara pr
subjektet
e
ndryshme.
Akte administrative t njerra me nismn e organit; akte administrative t nxjerra me
krkes t subjektit t interesuar; akte administrative t nxjerra nga urdhrimet e ligjeve
apo vendimeve gjyqsore.

Klasifikimi universal i akteve administrative bhet sipas subjektit q merr inisiativn pr

nxjerrjen e aktit duke i ndar aktet n:
- Akte administrative t njerra me nismn e organit. Organet e administrats publike
veprimtarin e tyre ekzekutive dhe urdhrdhnse e konkretizojn me nxjerrjen e akteve
administrative. Jan pikrisht kto organe q me nismn e tyre cmojn nse duhet t
ndrhyjn n zgjidhjen e mosmarrveshjeve juridike, duke prcaktuar mnyrn dhe formn
se si duhet shfaqur ky vullnet juridik shtetror. Vnia n lvizje kryesisht e organit t
administrats publike pr nxjerrjen e akteve administrative sht nj karakteristik q rrjedh
edhe nga vet natyra e aktit administrativ dhe administrats publike e cila paraqitet tepr e
larmishme dhe dinamike. Kshtu prmendim vendimet q Keshilli i Ministrave merr
kryesisht mbi bazn e vlersimit q ai i bn kushteve apo rrethanave ekonomike, politike,
sociale t vendit.
-Akte administrative t nxjerra me krkes t subjektit t interesuar. Vet organet e
administrats publike nprmjet nxjerrjes s akteve mbrojn t drejtat dhe interesat e
ligjshme t subjekteve private9 dhe n cdo rast interesat publike. N kuadr t mbrojtjes t
ktyre interesave ato kan detyrimin t plotsojn edhe krkesat e tyre t ligjshme. Dhnia
nga organet prkatse e lejs s nj subjekti pr mbajtjen e arms, marrja e nj license pr
hapjen e nj stacioni radiofonik jan akte administrative t nxjerra nga organet e
administrats me krkes t prsonave t interesuar. Nse mungon krkesa e personit
konkret vet organi i administrats nuk mundet q t marr nj vendim t till, apo t
9

Shih nenin 10 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.

63

nxjerr aktin me iniciativn e vet. Paraqitja e krkess s subjektit duhet t jet n prputhje
me t gjitha krkesat e prcaktuara shprehimisht n ligj.
-Akte administrative t nxjerra nga urdhrimet e ligjeve apo vendimeve gjyqsore.
Sipas ktij kriteri jan urdhrimet e ligjeve apo vendimet e gjykats piknisje kryesore n
nxjerrjen e akteve administrative. Pothuajse t gjitha ligjet n dispozitat prfundimtare ven
si detyrim pr organet e administrats publike, duke filluar nga Keshilli i Ministrave deri te
ministrat prkats, plotsimin ose rregullimin e hollsishm t marrdhnieve prkatse
juridike nprmjet nxjerrjes s akteve nnligjore. Kshtu vet ligji autorizon n mnyr t
shprehur organin q do t nxjerr aktet nnligjore, cshtjet specifike q duhen rregulluar, si
dhe parimet baz n baz t t cilave duhen nxjerr aktet.10 Gjithshtu nismtar pr nxjerrjen
e nj akti administrativ mund t bhet edhe nj vendim gjyqsor. Kjo sepse nj akt
administrativ duke qn objekt i nj konflikti administrativ mund t shfuqizohet nga
gjykata. Kjo ndrhyrje e gjykats me natyr shfuqizuese krijon edhe nj zbrazti ligjore pr
rregullimin e marrdhnies konkrete administrative. Vet gjykata nuk mund t plotsoj
aspektin normues t mosmarrveshjes administrative t krijuar. Mbi orientimin e
paligjshmris s vrejtur nga vendimi gjyqsor duhet t nxirret nj akt i ri administrative
q t rregulloj marrdhnien juridike konkrete.11
Akte shkresore, verbale, shenja, akte reale.
Mnyra e shprehjes s vullnetit t organeve t administrats publike krkon edhe nj form
t caktuar t t shprehurit t ktij vullneti. Aktet administrative kan formn e tyre
shkresore ose verbale. Aktet administrative kan form shkresore me prjashtim t rasteve
kur me ligj krkohet nj tjetr form ose kur nj gj t till e imponojn rrethanat.12 . Forma
shkresore nxjerr n pah t gjitha elementt e domosdoshme t aktit administrativ q kan t
bjn me hyrjen n fuqi, vlefshrin, pavlefshmrin, pushimin e fuis juridike t nj akti
etj. Aktet e organeve kolegjiale bhen detyrimisht n form shkresore vetm n rastet kur
nj gj t till e krkon shprehimisht ligji. N rastet e tjera kto akte rrgjiatrohen n nj
procesverbal pa t cilin ato nuk shkaktojn asnj pasoj juridike.13
Forma verbale e nj akti administrative sht nj form q ndeshet m rrall n praktik,
nisur edhe nga fakti q kjo form nuk i ka t dukshme ato element q karakterizojn aktin,
t cilt n kt rast nnkuptohen n prmbajtjen e tij. Aktet verbale shfaqen n organet
drejtuese t administrats, sidomos n ato me karakter individual. Pasojat juridike kto akte
i krijojn njlloj si dhe aktet e shkruara. N rastet kur palt e interesuara preken nga nj akt
verbal orani q e ka nxjerr aktin sht i detyruar ta arsyetoj at, gj q e shndrron nj akt
verbal n nj akt administrativ shkresor.14 Si shembuj t akteve verbale jan urdhrat e
Kryeministrit, ministrave etj.
Nj form tjetr e shfaqjes s vullnetit t organeve t administrats publike jan edhe
shenjat konvencionale, veprimet, lvizjet e personave t ndryshm. Kto mnyra t t
shprehurit t vullnetit juridik sjellin njsoj pasoja juridike si dhe format e tjera t akteve
administrative. Megjithat jo cdo organ administrativ mund t kryej veprime t tilla q
shfaqen n formn e shenjave. Kjo sht cilsi e nj kategorie t caktuar organesh a
personash konkret, q pr nga pasojat q sjellin veprimet e tyre konsiderohet njsoj si aktet
shkresore. Ligji dhe teoria e s drejts i konsideron kto shenja apo veprime si akte reale. 15
Aktet administrative detyruese dhe dobiprurse.
10

Shih nenin 118, pika 2 t Kushtetuts s RSH-s.

S.Sadushi E drejta administrative,2005.
12
Shih Nenin 106 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
13
Shih nenin 106, pika2, t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
14
Shih Nenin 110 t Kodit t Procedurave administrative,1999.
15
S.Sadushi E drejta administrative, 2005.
11

64

Akti administrative sipas dobis q ai sjell mund t klasifikohet n akt detyrues apo
dobiprurs. Nj akt administrativ merr karakter t ndryshm, sipas pasojs q ai sjell.
Kshtu pasojat q krijon nj akt mund t sjellin detyrime pr subjektet q iu drejtohet akti
sic edhe mund t sjellin t drejta dhe dobi pr ta. Shumica e akteve administrative
konsiderohen si detyrues, pasi sjellin detyrime pr subjektet q iu drejtohen. Detyrimi n
nj akt administrativ parashikohet n formn e kryerjes apo moskryerjes s veprimeve t
caktuara. Psh akti juridik n formn e gjobs q vendos nj punonjs i qarkullimit rrugor n
rast t shkeljes s rregullave t qarkullimit t nj shtetasi, akti pr pagimin e gjobs deri n
nj afat t caktuar, akti pr ndalimin e kryerjes s punimeve pa lej t nj subjekti t
caktuar etj.
Akti administrativ mund t krijoj edhe dobi edhe favore n kuadr t subjekteve q iu
drejtohet, kjo edhe pr faktin q qllimi i nxjerrjes s nj akti administrativ nuk sht vetm
krijimi i detyrimeve pr subjektet. Nj akt administrativ i dobishm krijon, prkrah nj
avantazh t rndsishm ligjor pr subjektin e s drejts. Ai mund t jet me emrtimin
vendim ose me emrtime t tjera si leje, dshmi, patent etj. Psh Leja q i jepet nga organet
prkatse nj subjekti pr t ndrtuar n nj territor t caktuar, licenca pr ushtrimin e nj
veprimtarie t caktuar etj.
3 Pavlefshmria e akteve administrative
Akti administrativ si nj shfaqje e vullnetit t pushtetit pr t krijuar, ndryshuar, ose shuar
pasoja t caktuara juridike, krahas elementve t domosdoshme q prcaktojn prmbajtjen
dhe formn e tij krkon edhe plotsimin e disa kushteve ligjore, mungesa e t cilave do t
sillte pavlefshmrin e aktit. Vet pavlefshmria e aktit sht e lidhur edhe me
paligjshmrin e tij, por jo gjithmon me parregullsin e tij. Kshtu nj akt i nxjerr nga
nj organ jokompetent sht i paligjshm, njkohsisht edhe i pavlefshm. Ndrkoh kur
nj organ nxjerr nj akt administrativ duke mos vlersuar kushtet konkrete, rrethanat,
oportunitetin, ai mund t konsiderohet si i parregullt, por jo domosdoshmrisht si i
pavlefshm. Parregullsia e aktit juridik mund t rregullohet Brenda veprimtaris s vet
organeve t administrats publike, duke e rregulluar n radh t par organi q e ka nxjerr
aktin e n munges t veprimit t tij organi m i lart q e merr n shqyrtim aktin n fjal.
Pavleshmria sht nj gjendje juridike paligjshmrie q krijohet nga organi i administrats
publike nprmjet zbatimit t gabuar t ligjit ose vullnetit juridik t vesuar q shfaqet n
aktin a veprimin konkret administrativ16.
Pavleshmria e akteve administrative paraqitet n dy forma: akte administrative
absolutisht t pavlefshm( akte t nxjerra n kundrshtim flagrant me ligjin) si dhe akte
administrative relativisht t pavlefshm ( akte t nxjerra n kundrshtim me ligjin).17
Akt administrativ absolutisht i pavlefshm sht akti q pr shkak t shkeljes thelbsore t
ligjit nuk e ka fuqin juridike t nj akti t vlefshm dhe objektivisht konsiderohet sikur
nuk ka ekzistuar asnjher. Q n momentin e nxjerrjes nj akt i till nuk mund t krijoj
asnj pasoj juridike pr t plotsuar qllimin e tij. Nj akt i pavlefshm absolutisht sht nj
akt nul, inekzistent dhe si i till nuk krijon asnj pasoj apo sjell asnj detyrim ndaj
personave t cilve iu drejtohet duke iu krijuar mundsin ktyre t fundit ta kundrshtojn
n cdo rast.
Nj akt administrativ do t konsiderohet absolutisht i pavlefshm kur nxirret nga nj
organ administrativ i paidentifikuar (kur nj specialist n nj ministri nxjerr nj urdhr pr
persona t caktuar Brenda asaj ministrie), kur nxirret nga nj organ administrativ n
kaprcim t kompetencave t tij ligjore ( kur Kshilli i Rregullimit t Territorit t Bashkis
16

17

S.Sadushi E drejta administrative, 2005.

Shih Nenin 115 t Kodit t Procedurave administrative, 1999.
65

t Tirans miraton nj lej ndrtimi pr nj objekt t ndodhur n nj bashki tjetr, psh n

Vor), kur akti sht nxjerr n kundrshtim me formn dhe procedurn e krkuar nga ligji
( akte kolegjiale t nxjerra jo n form shkresore).18
Aktet administrative absolutisht t pavlefshme nuk prodhojn pasoja ligjore pavarsisht nga
fakti nse jan deklaruar apo jo sit till. Secila pal e interesuar mund t krkoj q akti
administrativ t shpallet absolitisht i pavlefshm. Krkesa n fjal mund t bhet n cdo
koh. Organi administrative kompetent, me nismn e tij, mund t deklaroj nj akt
administrativ t pavlefshm n cdo koh. N qoft se vetm nj pjes e aktit sht
absolutisht e pavlefshme, i gjith akti do t konsiderohet absolutisht i pavlefshm, n rast se
pjesa q anulohet sht aq e rndsishme saq pa t akti nuk e realizon dot qllimin e tij.19
Akti administrativ relativisht i pavlefshm sht nj gjendje e till e pavlefshmris s
aktit q, pr sa koh ai nuk sht br objekt i ankimit administrative ose gjyqsor Brenda
afateve t prcaktuara nga ligji ose nuk sht revokuar apo shfuqizuar nga organi
administrative kompetent, prodhon efektet e nj akti administrativ t vlefshm. Pra n
dallim nga pavleshmria absolute e cila krijon nulitet q n momentin e nxjerrjes s aktit,
pavleshmria relative arrin t prodhoj pasoja juridike pr aktin deri n nj moment t
caktuar, sa ai nuk sht revokuar, kundrshtuar, shfuqizuar. Edhe ky akt nga moment q nj
organ administrativ apo gjyqsor deklaron pavleshmrin e tij pushon s ekzistuari. Ai nuk
mund t krijoj m pasoja pr t ardhmen.
Aktet administrative do t konsiderohen relativisht t pavlefshm kur ato jan nxjerr n
kundrshtim me ligjin, por megjithat nuk jan absolutisht t pavlefshm n rastet kur:
1. prmbajtja e aktit nuk prputhet me prmbajtjen e ligjit psh kur nj subjekti i njihen
t drejta q ligji nuk i parashikon ( dhnia e lejs s ndrtimit nj subjekti q nuk i
takon) ose kur akti refuzon padrejtsisht n kuadr t nj individi nj t drejt q atij
i takon ( refuzimi nga ana e institutit t sigurimeve shoqrore t pensionit t nj
personi q i takon me ligj);
2. kur prmbajtja e aktit nuk prputhet me qllimin e ligjit, pra kur organi krkon t
arrij qllime t tjera me ato t ligjit nprmjet nxjerrjes s aktit;
3. kur vullneti i organit t administrats sht i vesuar si pasoj: e gabimit ose
lajthitjes ( perceptimi i pasakt q nj organ administrativ iu bn rrethanave,
kushteve, objektit a subjektit t marrdhnieve juridike apo situats ligjore
konkrete), mashtrimit nga pala e interesuar pr kryerjen apo moskryerjen e
veprimeve t caktuara ( n rastin e veprimeve t paligjshme t kryera nga pala e
interesuar), mungess s vullnetit t organit t administrats publike si pasoj e
ushtrimit t dhuns fizike ( kur ndaj organit pala e interesuar ushtron dhun fizike
pr nxjerrjen e nj akti t caktuar n interes t saj), mungess s vullnetit t organit
t administrats publike si pasoj e ushtrimit t dhuns morale ( krcnimi apo
ushtrimi i presionit psikologjik pr shkaktimin e nj dmi atij, personave familjar
ose pasuris n rast mosplotsimi t krkess s nj personi t caktuar) apo si pasoj
e mungess s vullnetit t organit t administrats publike si pasoje e pazotsis s
tij pr t vepruar.
Nj akt administrativ relativisht i pavlefshm sht i ankimueshm n rrug administrative
apo gjyqsore sipas kodit t Procedurave Administrative dhe Kodit t Procedurs Civile.20

18

Shih nenin 116 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

Shih nenin 117 t kodit t Procedurave Administrative, 1999.
20
Shih Nenin 118 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
19

66

Prsa koh q akti administrativ relativisht i pavlefshm nuk sht objekt i ankimit
administrativ ose gjyqsor brenda afateve t prcaktuara nga Kodi i Procedurave
Administrative, ose nuk sht revokuar apo shfuqizuar nga organi administrativ kompetent,
ai prodhon efektet e nj akti administrative t vlefshm e t rregullt.21
Dallimi ndrmjet pavlefshmrise absolute dhe relative
Aktet administrative absolutisht dhe relativisht t pavlefshme trajtohen si akte t
paligjshme, duke prdorur terminologjin e nulitetit, t moskezistencs s aktit si dhe t
mosjelljes s pasojave juridike. Pavarsisht nga kjo, n fakt ato jan nxjerr si akte dhe kan
mundur t krijojn edhe pasoja juridike duke cnuar interesat e t tjerve.
Prandaj me konstatimin e pavlefshmris s aktit ose me deklarimin e pavlefshmris s tij,
organi m i lart ose gjykata jan t detyruar shpesh t rregullojn pasojat juridike t krijuar
nga nxjerrja e aktit. Le t analizojm dallimet midis tyre:
1. Legjitimiteti : pr konstatimin e pavlefshmeris absolute t aktit administrativ e bn cdo
organ shteteror a subjekt juridik e fizik i cili ndeshet me t22. Ndrsa te pavlefshmria
relative pasojat juridike t aktit jan t ligjshme deri n castin kur organi kompetent
deklaron pafuqin e tij juridike.23 Kjo do t thot q interesi pr
t kundrshtuar nj akt t till duhet t jet i drejtprdrejt dhe i specifikuar. Pra vetem pala
q preket n mnyr t drejtprdrejt nga akti ka t drejt t krkoj anulimin e tij n rrug
administrative a gjyqsore.
2. Disponimi: pr disponimin e nj akti absolutisht t pavlefshm mund t shprehet
kryesisht edhe vete gjykata, pa qn nevoj e nj krkese nga pala, ndrsa pr deklarimin e
pavlefshmri relative s aktit administrativ krkohet detyrimisht krkesa e pals q t
nxirret vendimi gjyqsor.
3. Parashkrimi: pr t konstatuar pavlefshmrin absolute t nj akti administrativ,
krkesa apo padia n gjykat bhet n cdo koh.24 Arsyeja kryesore lidhet me nulitetin e
aktit dhe t pasojave t tij. Ndrsa pr t kundrshtuar pavlefshmrin relative t nj akti n
organet kompetente administrative ose n gjykat, n K.Pr.A parashikohen rregullla dhe
afate pr ankimin administrativ, duke e trajtuar ushtrimin e ksaj t drejte si t
parashkrueshme.25
4. Efekti prapaveprues: kur konstatohet pavlefshmria absolute e aktit administrativ,
vendimi i organit kompetent ka fuqi prapavepruese, q do t thot se duhe t rregullohen t
gjith pasojat q nga momenti q sht nxjerr akti administrativ i konstatuar si i
pavlefshm, ndrsa revokimi dhe shfuqizimi i akteve relativisht t pavlefshm ka fuqi
vetm, pr t ardhmen.
5. Rndsia e shkeljes: ky sht nj tjetr tipar dallues midis dy llojeve t pavlefshmris
s aktit administrativ; aktet absolutisht t pavlefshme konsiderohen ato akte q jan nxjerr

21

Shih Nenin 119 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

Shih Nenin 117 t Kodit t Procedurs Administrative,1999.
23
Shih Nenin 119 t Kodit t Procedurs Administrative, 1999.
24
Shih Nenin 117 t Kodit t procedurave Administrative, 1999.
25
Shih Nenin 137,138 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
22

67

n kundrshtim flagrant me ligjin, ndrsa aktet relativisht t pavlefshme jan t nj shkalle

m t ult n drejtim t shkeljes s ligjit dhe t pasojave juridike q sjellin.26
6. Eleminimi i pavlefshmris: akti administrativ absolutisht i pavlefshm, si rregull nuk
mund t kthehet n akt t vlefshm nga organi q e ka nxjerr. Ndrsa te aktet relativisht t
pavlefshme, pavlefshmria mund t zhduket m leht, pasi organi q ka nxjerr mjafton t
shmang shkeljen e ligjit.27
Kundrshtimi i pavlefshmris s aktit administrativ
Arsyet se prse pavlefshmria e akteve dhe e veprimeve juridike duhet t kundrshtohet n
procedurat e rishikimit administrativ dhe gjyqsor jan si m posht:
1. Nje akt administrativ megjithse sht i pavlefshm, prodhon n fakt efekte juridike.
Akti i pavlefshm prodhon pasoja juridike t paligjshme deri n momentin q organi
kompetent shprehet pr t28.
2. Kundrshtimet e paligjshme pr t kryer nj veprim t lejuar nga ligji, sjellin efekte te
subjektet deri n momentin q kto kundrshtime mnjanohen nga organi kompetent q
shqyrton cshtjen.
3. Pamundsia e autoritetit pr t riparuar vet gjendjen e paligjshmris. Ka raste q
autoriteti publik pranon se ka vepruar n mnyr t paligjshme dhe ai ka pamundsi ligjore
q t revokj vendimin e vet. Ky rregull vlen pr aktet e pavlefshme q nxirren nga organe
inkompetente , si dhe pr ato raste q ligji nuk lejon organin ta revokoj at29.
Ankimi administrativ dhe rishikimi gjyqsor jan mundsit q ligji iu njeh cdo individi
ndaj arbitraritetit q mund t paraqes nj akt administrativ, duke respektuar t drejtat dhe
lirit e njeriut t njohura nga kushtetuta e RSH.

26

Shih Nenin 115 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.

Shih Nenin 121 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
28
Shih Nenin 119 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
29
Shih nenin 122 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
27

68

2. Procedurat administrative dhe kundravajtja administrative.

1. Kompetenca dhe juridiksioni. Dallimi midis tyre.
2. Procedimi administrative. Zhvillimi i procedimit dhe prfundimi i tij.
3. Kuptimi i kundravajtjes administrative dhe elementt prbrs t saj.
1. Kompetencat dhe juridiksioni. Dallimi ndrmjet tyre.
Kompetencat e organeve t administrats publike jan t drejtat dhe detyrat e nj
organi administrativ pr t ushtruar veprimtarin e tij n baz dhe pr zbatim t ligjit,
e shprehur n trsin e akteve dhe t veprimeve q kryen. Kjo veprimtari
administrative e organit kompetent shprehet n trsin e akteve dhe t veprimeve q
ato kryejn dhe nprmjet t cilave formohet dhe shfaqet vullneti i administrats
publike. Pra kompetenca i kufizon hapsirn e veprimit organit administrativ t kryej
funksionet ose t ndrhyj n t drejtat dhe atributet q me ligj i jan caktuar nj organi
tjetr. Kompetenca prbn pr organin administrativ jo vetm t drejtn ligjore pr t
kryer nj veprimtari konkrete administrative, por edhe detyrimin pr ta ushtruar kt
veprimtari. Kompetenca e organit sht kushti thelbesor q prcakton ligjshmrin e aktit
administrativ. Mosrespektimi i kompetencs nga organet administrative shrben pr t
dalluar karakterin absolut t pavlefshmris s akteve administrative nga ai relativ.30
Kompetenca paraqitet n disa lloje:
a. Kompetenca lndore:
Kompetenca lndore nnkupton t drejtn dhe detyrn e organit mbi lndn e caktuar.31
N kt kuptim, organet e administrats publike kan t drejt t ushtrojn funksionet e
tyre brenda rrethit t kompetencave q ligji ose akti nnligjor iu njeh atyre, pa
ndrhyr n kompetencat e organeve t tjera t sistemit ekzekutiv, si dhe atij legjislativ
ose gjyqsor.32
b. Kompetenca vetiake ose funksionale:
Kjo kompetenc prcakton ndarjen e detyrave n raport me vendin q ze secili organ i
administrats publike n sistemin e prgjithshm t organeve shtetrore. Kompetenca
vetjake prcakton llojin e puns q i prket cshtja, si dhe funksionin e organit q e kryen.
N funksionin e ksaj kompetence, nj organ n hiearkin administrative q i prket nj
niveli t caktuar vendos vetm pr ato cshtje q ligji shprehimisht ia ka dhn atij. Kshtu

30

Shih Nenin 116 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

Shih Nenin 21 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
32
Shih vendimin nr 1343, dat 14.10.2000 t Kolegjit Civil t Gjykats s Lart, ku
ndrmjet t tjerave arsyetohet : Vendimi i Komisionit t Kthimit t Pronave, q kt
banes ia kthen t paditurit pas katr- vjetsh, ndrkoh q nj organ tjetr administrativ ia
kishte kthyer paditsve dhe q prdorej pjesrisht prej tyre. vjen n kundrshtim edhe me
rregullat q prcaktojn kompetencat lndore midis organeve t administrats publike.
31

69

p.sh nuk mund t vendos nj organ i ult administrativ pr cshtje q hyjn n

kompetencn e nj organi m t lart.33
c.Kompetencat territoriale.
Cdo organ administrativ vepron n hapsirn juridiksionale t nj territori t prcaktuar nga
ligji si dhe brenda nj njsie organizative administrative konkrete, pra
elementi prcaktues pr t dalluar kt lloj kompetenence nga t tjerat jan kufijt
territoriale dhe juridiksionale, brenda s cilave kryhet veprimtaria ekzekutive dhe
urdhrdhnse e organit. p.sh vendimi i nxjerr nga Kshilli i Bashkis s Durrsit ka
efekt vetm pr qytetin e Durrsit.
- Konflikti i kompetencave.
Konflikti i kompetencave n t drejtn administrative ndahet n konflikt pozitiv dhe
negativ.
1. Konflikt pozitiv kompetencash kemi ather kur dy ose m shum organe
shpallen kompetente pr zgjidhjen e nj cshtjeje t njjt administrative.
2.

Konflikt negativ kompetencash kemi kur dy ose m tepr organe refuzojn t

vendosin pr cshtjen e caktuar administrative.34

Kodi i procedures administrative permban dy parime kryesore:

1.
Sipas njrit parim, kur konfliktet pr kompetencat prfshijn organ t cilat
i prkasin administratave t ndryshme, organ kompetent pr zgjidhjen e
ktyre konflikteve jan gjykatat.35
2.

Parimi i dyt sht kur konfliktet e kompetencave midis organeve i

prkasin t njjts administrat. Ky konflikt zgjidhet n radh t par nga
organi q vjen menjher sipr organeve t prfshira n kt konflikt dhe
q ka kompetenca kontrolli.36

3.

Togfjalshi n radh t par synon t bj t qart se n cdo rast ekziston

mundsia e shqyrtimit gjyqsor t konfliktit, pas ezaurimit t mundsive
administrative t apelimit37.

Konfliktet e kompetencave, q zgjidhen sipas rregullave t msiprme t prcaktuara nga

ligji, kan t bjn vetm me konfliktet n fushn administrative, sepse ka dhe konflikte q
krijohen midis organeve kushtetuese, t cilat nuk zgjidhen nga gjykatat e zakonshme, por
nga Gjykata Kushtetuese. 38Konfliktet e kompetencave zgjidhen n radh t par nga organi
q vjen menjher sipr organeve t prfshira n kt konflikt dhe q ka kompetenca
kontrolli. Organi kompetent pr zgjidhjen e konfliktit dgjon organet n konflikt dhe jep
vendimin brenda nj afati 30-ditsh. 39
Konfliktet e kompetencave zgjidhen:
33

S.Sadushi E drejta administrative, 2005.

Pollozhani Bajram; Saliu Lazim Procedurat administrative dhe konflikti administrativ,
2004.
35
Shih Nenin 35 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
36
Shih Nenin 35 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
37
Komentar Kodi i Procedurave Administrative, Botimet Toena, 2004.
38
Shih Nenin 131, pika , t Kushtetuts t Pepubliks s Shqipris.
39
Shih Nenin 36 t Kodit t Procedurave dministrative, 1999.
34

70

a) nga seksionet administrative t gjykatave kur kemi t bjm me organe t ndryshme

administrative;
b) nga Kryeministri pr ministri t ndryshme;
c) nga ministri ose drejtuesi i institucionit qndror kur kemi t bjm me organe t s
njejtes ministri ose t nj organi tjetr t administrats qendrore.40
Juridiksioni sht ndarja e formave kryesore t ushtrimit t veprimtaris shtetrore, q do
t thot ushtrimi i nj lloj veprimtarie sipas ndarjes s prcaktuar t pushteteve dhe brenda
nj hapsire t kufizuar.41 Termi juridiksion nnkupton edhe shqyrtimin e cshjteve brenda
nj territori ose hapsir t nj veprimtarie t caktuar institucionale (psh. juridiksion
ekzekutiv, gjyqsor, kushtetues, legjislativ).
Termi juridiksion shpesh her konfondohet me kompetencen. N t vrtet keto terma jan
shum t prafrta me njra tjetrn, por nuk jan dhe t njjta. Legjislacioni yn, po ashtu
dhe doktrina, jan prpjekur t nxjerrin n pah se midis tyre ka vecori. K.Pr.A dhe K.Pr.C
japin disa formulime pr to, por nuk marrin prsipr t qartsojn specifikat e tyre. Dallimi
midis juridiksionit dhe kompetencs qndron se juridiksioni prcakton hapsirn se ku
duhen ushtruar kompetencat e nj organi administrativ. Aftsia e nj organi t njohur nga
ligji pr ushtrimin e funksioneve administrative, nprmjet nxjerrjes s akteve
administrative e ben at kompetent. Duhet t kemi parasysh se kur kemi t bjm me
konceptin e juridiksionit, duhet t themi q cshjta sht n juridiksion gjyqsor ose
administrativ. Ne rast se themi ky organ ka t drejt q t zgjidh kt ose at cshtje ka t
bj
me
kompetencen
e
organit
t
administrates.42
Kuptimi pr juridiksionin jepet sipas ndarjes s veprimtaris shtetrore sipas pushteteve n
tre pushtete.
Nga kjo dallojm juridiksionin
legjislativ,
ekzekutiv dhe
gjyqsor.
Sipas mnyrs s zgjidhjes s mosmarrveshjes administrative dhe ushtrimit t kontrollit
mbi ligjshmrine e aktit, kemi nj ndarje tjetr juridiksionesh. Nj konflikt i natyrs
administrative mund t bhet objekt i juridiksionit administrativ, gjyqsor ose kushtetues.
Konfliktet q lindin nga veprimtaria e autoriteteve shtetrore, kur bazohen n t drejtn
private, nuk jan konflikte t natyrs administrative, kur bazohen n t drejtn publike,
jan konflikte t natyrs s t drejts publike. Ato nuk i nnshtrohen juridiksionit
administrativ, por do ti nnshtrohen juridiksionit gjyqsor n radhn e par. Ne
juridiksionin gjyqsor hyjn t gjitha mosmarrveshjet penale dhe civile q parashikohen
n kodet dhe ligjet prkatse43.
Ceshjta e mungess s juridiksionit mund t ngrihet si nga organi administrativ me nismn
e tij, ashtu edhe nga palt e interesuara pr cshtjen.44
Konfliktet juridiksionale. Konfliktet juridiksionale sikurse edhe ato mbi komptencn jan
mosmarrveshje juridike q lindin n ushtrimin e veprimtaris nprmjet organeve
shtetrore si pasoj e ndrhyrjes s pa drejt t nj organi n organin tjetr. Konfliktet
juridiksionale do t zgjidhen nga gjykatat kompetente.
40

Shih Nenin 135, pika 2 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

J.Como E drejta Administrative, 1983.
42
Shih edhe nenin 41 t Kodit t Procedurs Civile n RSH.
43
Shih Nenin 36 t Kodit t Procedurs Civile n RSH.
44
Shih Nenin 25 t Kodi t Procedurave Administrative, 1999.
41

71

2. Procedimi administrativ.
Zhvillimi i procedimit dhe prfundimi i tij.
Me procedur administrative do t kuptojm kujdesin pr zbatimin konseguent t ligjit,
duke garantuar zbatimin e rregullt t dispozitave materiale juridike me t cilat rregullohen
cshtjet e vecanta administrative. Rregullat e procedurs jan jo vetm garanci pr zbatimin
e rregullt t dispozitave materiale juridike, por edhe baz pr parimin e demokratizimin n
procedur dhe barrier ndaj arbitraritetit. 45Procedimi administrativ mund t filloj me
nismn e administrats ose me krkesn e vet palve t interesuara.46
Palt pjesmarrse n nj procedur administrative jan autoriteti kompetent nga njra
an dhe pala e interesuar nga ana tjetr. Cdokush q ka interes t ligjshm ka t drejt t
marr pjes n procedimin administrativ personalisht ose/dhe i prfaqsuar47. Pra n nj
proces administrativ pjesmarrsit jan :pala aktive, q nprmjet fillimit t procesit
krkojn realizmin e nj t drejte, pala pasive kundr s cils zhvillohet procesi, si dhe pala
e tret ose rastit e cila mbron t drejtat dhe interesat e gjer t publikut. Pala n cdo proces
administrativ krkohet t provoj interesin e saj t ligjshm n cshjten objekt shqyrtimi. 48
Pala duhet t vrtetoj kto kushte:
t ket aftsi pr t qn pale :aftsia pr t qn pal lidhet me aftsin e pjesmarrsit n
nj procedim administrativ, pr t qn mbajts s t drejtave dhe detyrimeve. Aftsia e
personave juridik dhe fizik lidhet me personalitetin e tyre juridik.
t ket aftesin e kryerjes s veprimeve t caktuara: aftsia proceduriale ka t bj me
mundsin e pals, pr t kryer t gjitha veprimet e nevojshme q krkohen n nj
procedim administrativ. Zotsia pr t marr pjes n procedimin administrativ rregullohet
sipas dispozitave t s drejts civile mbi zotsin juridike pr t vepruar.49
t vrtetojn n veprimet lidhjen e domosdoshme midis interesit t pals dhe
cshjtes konkrete (legjitimiteti pales).
Legjitimiteti i pals n nj procedim administrativ nnkupton interesin legjitim dhe t
vrtet q duhet t ekzistoj ndrmjet pals dhe cshtjes n shqyrtim. Ky prfshin si
legjitimetin pasiv ashtu edhe at aktiv.
N mbrojtje t interesave t gjera, t cilat mund t preken nga procedimi administrativ,
kan t drejt t fillojn nj procedim administrativ ose t marrin pjes edhe:
a) personat t cilve procedimi administrativ u shkakton ose mund tu shkaktoj dme n t
drejtat e prbashkta si psh, shndeti publik, arsimimi, trashgimia kulturore, mjedisi.
b) personat q jetojn brenda apo pran nj prone publike, e cila mund t dmtohet nga
procedimi administrativ.
c) Avokati i Popullit.50
Fillimi i procedimit administrativ Procedimi administrativ fillohet pr realizimin e nj
qllimi t caktuar. Ajo konkludon me nxjerrjen e nj produkti konkret, aktit administrativ.
Ky akt juridik q nxirret n fund t ktij procesi i jep zgjidhje cshjtes. Pr t zhvilluar nj
proces administrativ duhet q n radhe t par t iniciohet nga dikush. T drejtn pr filluar
nj procedim administrativ e kan:
45

E. Staliveci Hyrje n shkencat adminitrative. Nocione dhe parime, 2002.

Shih Nenin 46 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
47
Shih Nenin 44 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
48
Shih Nenin 44 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
49
Shih Nenin 44, pika 2, t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
50
Shih Nenin 45, pika 2, t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
46

72

1.pala prmes nj krkese. 51

T drejtn pr t iniciuar nj procedim administrativ kuptohet q e kan subjektet private, si
e nj e drejt q ia njeh edhe Kushtetuta.52
Format q prdoren gjersisht nga kto subjekte pr fillimin e procedimit jan krkesat dhe
peticioni. T dyja kto mjete inicimi t procedimit krkojne formalizimin me shkrim.
Krkesa duhet t prmbaj : emrin e organit administrativ q i drejtohet, emrin e plot t
aplikantit, gjendjen civile, profesionin, vendbanimin, shpjegimet n lidhje me faktet rreth t
cilave bhet krkesa, si dhe kur sht e mundur baza ligjore, shpjegimet mbi pretendimet,
data dhe nnshkrimi i aplikantit. 53 T njjtat elemente vlejn edhe pr peticionin. Kjo e
drejt e palve t interesuara pr t filluar nj procedim administrativ sht e lidhur me
detyrimin e organit pr tu shprehur brenda afateve t prcaktuar n ligj. Procedimi
administrativ prfundon brenda nj periudhe kohore prej 3 muajsh me perjashtim t rastit
kur parashikohet ndryshe ne ligj.
2. ose prmes nisms s administrats (sou moto)
a. procedura administrative afron shum me at gjyqsore, megjithat edhe ndryshon
shume pasi karakteristike e procedimit administrativ sht hetimi inkuizitorial. Kur
organi administrativ e fillon procedimin me nismn e vet ka detyrimin q t ver n
dijeni palt e interesuara. Fillimi i procedimit me nismn e administrats duhet ti bhet i
ditur atyre personave, t drejtat dhe interesat e ligjshme t t cilve mund t preken si
rezultat i veprimeve t ndrmarra gjat procedimit, kur kta persona mund t
identifikohen.54 Prjashtim vetm pr ato raste kur cshjta sht sekrete dhe konfidenciale.
Veprimet qe kryhen gjate procedimit administrativ
Me filimin e procedimit administrativ organi kompetent u krkon subjekteve prkatse
kryerjen t gjitha veprimeve t domosdshme q nevojiten pr zhvillimin normal t procesit.
Organi q zhvillon procedurn hetimore, i krkon palve t interesuar paraqitjen e
informacioneve, t dokumentave ose t objekteve t cilat i nnshtrohen hetimit. N
procedurat administrative vepron i njjt rregull q zbatohet edhe n procedurn
gjyqesore. Pala q pretendon nj t drejt, ka njkohsisht detyrimin q n prputhje
me ligjin t provoj faktet mbi t cilin e bazon krkimin e saj.
Parimet q zbatohen apo q duhen t respketohen gjat procedimit administrativ.
T gjitha parimet q kan gjetur pasqyrimin e tyre n Kushtetut dhe n vecanti n
dispozitat e K.Pr.A duhet t merren parasysh nga organi kompetent gjat procedimit:
1. Parimi i ligjshmris krkon q organi i administrats publike t zhvilloj veprimtarin e
tij n prputhje me Kushtetutn e R.SH, me marrveshjet ndrkombtare n t cilat ka
aderuar Shqipria, me ligjet, brenda kufijve t kompetencave q u jan dhn atyre
konform qllimit pr t cilat jan dhn kto kompetenca.55 Ky parim lejon q n cshtjet
administrative cdo organ kompetent t ket diskrecion, pr t vendosur sipas cmuarjes s tij
t lir, qoft edhe pa autorizimin e shprehur t ligjit, me kusht q t mos jet e ndaluar.
2. Parimi i barazis krkon q n marrdhniet me personat privat administrata publike t
mos privilegjoje ose t mos diskriminoj palt n proces pr shkak t gjinis, racs, fes,
etnis, gjuhs, bindjeve poltike, fetare, a filozofike, gjendjes ekonomike, arsimore, sociale
ose prkatsis prindrore.56
51

Shih Nenin 46 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

Shih Nenin 48 t Kushtetuts s RSH.
53
Shih Nenin 66 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
54
Shih Nenin 47 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
55
Shih Nenin 9 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
56
Shih Nenin 11, pika 1 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
52

73

3. Parimi i mbrojtes s interesit publik dhe t t drejtave t personave private. Gjat

zhvillimit t procedimit administrativ, organet e administrats publike, kan detyr q
palve tua bjn t mundur q sa m leht ti mbrojn dhe ti realizojn t drejtat e tyre,
duke patur parasysh q realizimi i ktyre t drejtave t mos dmtoj dhe t mos jet n
kundrshtim me interesat publike. Kto t drejta mund t kufizohen vetm pr arsye t
zbatimit t parimit t proporcionalitetit.57
4. Parimi i drejtsis (parimi i s drejts materiale). Q nj organ t nxjerr nj vendim t
drejt dhe t bazuar n ligj duhet t respektoj parimin e drejtsis. Ky parim e detyron
organin vendimarrs q t vrtetoj vetm gjendjen reale faktike. N procedim
administrativ krkohet t vrtetohet gjendja e drejt e ceshtjes dhe pr kt qllim duhet t
vrtetohen t gjitha faktet q kan rndsi pr nxjerrjen e vendimit t ligjshm dhe t
drejt58.
5. Parimi i dgjimit t palve. E drejta pr tu dgjuar sht nj nga parimet kryesore q
karakterizon rregullshmrin e nj procesi ligjor. Ky sht nj parim kushtetues q shtrihet
n t gjitha procedurat ligjore, qofshin kto t aspektit penal, civile ose administrativ. E
drejta pr tu dgjuar lidhet ngusht me t drejtn pr tu mbrojtur dhe me t drejtn pr t
zhvilluar nj proces kontradiktor gjykimi, me qllim q secila pal t ket mundsi t
paraqes prpara organit kompetent t gjith argumentet e nevojshme ose mjetet juridike q
i vlejn n zgjidhjen sa m t drejt t cshtjes. E drejta pr tu dgjuar dhe pr tu mbrojtur
nuk mund t realizohen nse nuk u jepet mundsia palve pr t shqyrtuar
dokumentacionin, aq sa sht e nevojshme pr mbrotjen e interesave te palve. 59
Prfundimi i procedimit administrativ.
Cdo organ gjat nj procesi administrativ duhet t respektoj t gjith kushtet ligjore pr ta
filluar dhe pr ta mbaruar. Marrja e nj vendimi prfundimtar, si dhe prania e disa fakteve,
t cilat parashikohen me ligj mund t shrbejn si shkak pr prfundimin e procedimit
administrativ.60
Nxjerrja e vendimit prbn shkakun kryesor q organi administrativ t konsideroj t
prfunduar procesin. Sipas K.Pr.A ka edhe disa momente t tjera q sjellin prfundimin e
procedimit:
1. vendimi prfundimtar, sht konkretizimi i respektimit t t gjitha veprimeve
proceduriale t domosdoshme pr tu kryer nga organi kompetent n prputhje me
dipsozitat ligjore n vendimin perfundimtar, organi administrativ kompetent vendos n
lidhje me t gjitha cshtjet e ngritura gjat zhvillimit t procedimit dhe q nuk kan marr
zgjidhje gjat tij.61
2. trheqja e pretendimeve ose heqja dor prej tyre. Ashtu sikurse n procedurn gjyqesore
dhe n procedimin administrativ respektohet e drejta e pals s interesuar pr t disponuar
mbi krkesn e paraqitur. Kshtu trheqja e pretendimeve ose heqja dor prej tyre i jep
fund hetimit administrativ dhe organi kompetent sht i detyruar ta prfundoj procesin.
Nj veprim i till procedurial duhet t realizohet prmes forms shkresore. Megjithat kjo e
drejt mund t kufizohet kur e parashikon ligji n mnyr t shprehur. 62
3. braktisja e procesit. Ky sht nj shkak i prfundimit t procedurs hetimore i lidhur me
vullnetin e shfaqur nga pala e interesuar. Pala iniciuese e nj procedure hetimore duhet t
57

Shih Nenin 11, pika 2 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

Shih Nenin 12 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
59
Shih Nenin 93 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
60
Shih Nenin 99 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
61
Shih Nenin 100 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
62
Shih Nenin 101 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
58

74

jet aktiv n kt proces dhe t jap ndihmes me qllim arritjen e nj vendimarrje sa m t

drejte. Mund t ndodh q pala t pasqyroj munges vullneti n procesin vendimmarrs, si
n drejtim t mos paraqitjes ose t mos vnies n dispozicion t procesit t t dhnave t
nevojshme. Arsyet e braktisjes mund t jen t ndryshme, por duhet t ekzistoj
domosdoshmrisht elementi faj pr paln e interesuar q t prfundoj procedimi
administrativ. N K.Pr.A sht parashikur afati prej 3 muajsh si nj afat optimal dhe i
arsyeshm q mund ti nevojitet organit kompetent pr t konkluduar pr ekzistencen e
braktisjes se procedurave hetimore pr faj t pals s interesuar. Braktisja nuk ia mohon t
drejtn individit q t krkoj m pas t drejtn e tij63.
4. pamundsia pr ta vazhduar. Procedimi administrativ mund t prfundoj ose t
ndrpritet nse ka filluar, kur pr shkak t rrethanave t ndryshme bhet e pamundur
objektivisht marrja e nj vendimi prfundimtar. Mund t ndodh q gjat nj procedure
administrative, objekti material pr t cilin duhet t vendos organi, zhduket, dmtohet ose
prishet. Ose kur pala e interesuar suprimohet. Gjithashtu edhe humbja e qllimit t nxjerrjes
s vendimit prbn nj tjetr shkak pr t qn prpara pamundsis64. Kshtu, p.sh qllimi
i nxjerrjes s nj akti mund ta ket humbur aktualitetin, pr arsye t ndryshimit t
rrethanave, kushteve apo edhe ligji. N kto raste fillimi apo vazhdimi i mtejshm i
procedimit sht pa kuptim, pr shkak t mungess s qllimit t nxjerrjes s aktit.
3. Kuptimi i kundrvajtjes administrative dhe elementet prbrs s saj.
Kuptimi i kundrvajtjes administrative
Kundrvajtja administrative quhet shkelja me faj e dispozitave ligjore ose nnligjore t
nxjerra nga organet shtetrore kompetente e kryer me veprim ose mosveprim dhe pr t
ciln parashikohet nj dnim administrativ. 65
Si subjekte t Kundrvatjes administrative ligji ka prcaktuar cdo person q ka mbushur
moshn 14 vjec i cili ka prgjegjsi pr kundravajtjet administrative.66
Elementt prbers s kundrvajtjes jan:
- Ekzistenca e shkeljes konkrete. Shtetasi me veprimet ose mosveprimet e tij t ket shkelur
marrdhnie t caktuara shoqrore q jan marr n mbrojtje nga nj norm ligjore. Kjo
duhet t jet e dukshme, konkrete dhe jo imagjinare ose e paragjykuar.
- T jet e parashikuar n nj dispozit ligjore.
- Ekzistenca e fajit.
- Kundrvajtja kryhet me veprim ose me mosveprim.
- Parashikohet dnim administrativ pr shkeljen e kryer.
Kundrvajtja administrative dallon nga vepra penale:
Nga rrezikshmria shoqrore q paraqesin,
Pasoja kriminale q sjellin,
E prbashkt sht vetm kundrligjshmeria;
Sanksionet jan m t mdha pr veprat penale dhe m t vogla pr kundrvajtjet
administrative.
Shkeljet q prshihen n kundevatje administrative:

63

Shih Nenin 102 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

Shih Nenin 103 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.
65
Shih Nenin 1 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative
66
Shih Nenin 2 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.
64

75

Cdo shkelje q parashikohet me ligj prbn kundravajtje administrative. Megjithate kan t

drejt t nxjerrin akte q parashikojn kundrvajtje administrative edhe kshillat e bashkive
dhe t komunave, pr shkelje q kane lidhje me fushat, ku sipas ligjit ushtrojn funksionet e
veta e t prbashkta n njsit territoriale prkatse dhe q nuk jan parashikuar si t tilla
n ligje t veanta67.
Dnimet q aplikohen pr kundrvatje administrative:
Pr kundravajtjet administrative jepen kto dnime:
a)gjob;
b)heqje lirie deri n 30 dit.
Kto dnime administrative, n vartsi nga lloji i kundrvajtjes, shoqrohen edhe me masa
administrative parandaluese t parashikuara n ligj. Dnimi me heqje lirie jepet vetm kur
ligji ngarkon gjykatn si organ pr shqyrtimin e kundrvajtjes. Gjykata, n raste t veanta,
me krkesn e kundrvajtsit, mund t bj zvendsimin e dnimit me heqje lirie n dnim
me gjob, duke llogaritur nj dit heqje lirie me pagn e t dnuarit pr dy dit pune. Nga
kjo e drejt nuk prfitojn prsritsit.68
Gjoba: Pr kundrvajtjet administrative t parashikuara n aktet e pushtetit lokal gjoba nuk
mund t jet m e madhe se 10 000 lek t reja, ndrsa pr aktet normative t tjera ligji nuk
shprehet.
Me gjob kuptojm: Detyrimin n t holla q caktohet si dnim pr thyerje t nj rregulli
apo norme ose shkelje jo e rnd e ligjit.
Gjoba jepet nga:
- N vend nga punonjsit e policis ose nga nj person tjetr i ngarkuar nga legjislacioni;
- Nga organi kompetent i administrats shtetrore (individe ose komision);
- Nga Gjykata,kur gjykimi i kundrvajtjes n fjal sht n kompetenc t nj gjykate t
caktuar.
Heqja e liris: Dnimi me heqje lirie jepet si pr vepra penale ashtu dhe pr kundrvajtje
administrative. Pr kundrvajtjet administrative dnimi me heqje lirie nuk mund t jet m i
madh se 30 dit dhe jepet vetm n ato raste kur ligji e ngarkon Gjykatn n gjykimin e
kundravajtjes. N raste t vecanta me krkes t kundrvajtsit gjykata mund t bj
zvendsimin e dnimit me heqje lirie (burg) me dnimin me gjobe,duke llogaritur nj dit
heqje lirie (burg), me pagn e t denuarit pr dy dit pune. Prcaktohet se nga kjo e drejt
nuk prfitojn prsritsit69.
Masa t tjera administrative jan: Shoqrimi i detyruar; Bllokimi i objekteve dhe
pezullimi i punimeve; Heqja e licensave apo dshmive dhe lejeve te ndryshme t dhna nga
policia etj.
Procedura e konstatimit dhe shqyrtimi i kundrvajtjes administrative.
Konstatimi
Konstatimi i kundrvajtjes administrative, prve rasteve kur parashikohet marrja e
gjobs n vend, bhet prmes mbajtjes s nj proesverbali nga personat e ngarkuar me ligj
ose me akte t organeve t pushtetit lokal. Procesverbali duhet t mbahet n vendin e
kryerjes s kundrvajtjes dhe n kohn e konstatimit t saj, si rregull n prani t
kundrvajtsit dhe t dshmitarve t pranishm. Ai duhet t pmbaj:
1.identitetin e kundrvajtsit,
2. llojin e kundrvajtjes,
67

Shih Nenin 3 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.

Shih Nenin 4 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.
69
Shih Nenin 4 t ligjit Pr kundrvajtjen administrative.
68

76

3.nnshkrimin e prpiluesit, kundrvajtsit dhe dshmitarve t pranishm, n rast se ka.

Proesverbali i drgohet menjher organit q sht kompetent pr shqyrtimin e
kundrvajtjeve.70
Shqyrtimi
Kundrvajtjet administrative shqyrtohen sipas rastit:
1. nga organi prkats i administrats shtetrore,
2.nga gjykata n territorin e t cilve sht kryer kundrvajtja71.
Elementt q merren parasysh gjat shqyrtimit:
N zgjidhjen e llojit t dnimit dhe n caktimin e mass s tij organi q shqyrton
kundrvajtjen administrative, duhet t marr parasysh:
1. rrethanat,
2. rndsin e shkeljes;
3. sjelljen e kundrvajtsit;
4. kushtet familjare t tij.72
Shqyrtimi i kundrvajtjes administrative bhet n prani t kundrvajtsit. Kur vrtetohet se
ai ka marr dijeni dhe nuk ka shkaqe justifikuese pr mosparaqitje, shqyrtimi mund t bhet
edhe n munges. S bashku me kundrvajtjen administrative, kur sht rasti shqyrtohet
edhe shprblimi i dmit t shkaktuar nga kundrvajtsi.73Shqyrtimi i kundrvajtjes
administrative bhet brenda 15 ditve nga data e konstatimit t saj, por jo m von se 2
muaj pas kryerjes.74 Organi q shqyrton kundrvajtjen administrative, n raste t veanta,
kur vren se personi q e ka kryer at, mban qndrim t mir, tregohet i penduar dhe mon
se dhnia e dnimit adminstrativ nuk sht e nevojshme, ka t drejt ta pushoj shtjen
dhe, kur sht rasti, t vendos vetm pr shprblimin e dmit.Pas shqyrtimit t
kundrvajtjes administrative organi kopetend merr vendim kundr subjektit q ka kryer
shkeljen. N vendimin e dnimit prmendet:
1. identiteti i kundrvajtsit,
2. shkelja e kryer,
3. dnimi i dhn,
4. masat administrative,
5. sendet e marra dhe, kur sht rasti,
6. detyrimi pr shprblimin e dmit.75
Kundr vendimit t dnimit nga organi administrativ mund t bhet ankim ose
protest brenda 5 ditve nga dita e shpalljes ose njoftimit n gjykatn e rrethit ku sht
kryer kundrvajtja, vendimi i t cils sht i forms s prer. Gjykata q shqyrton ankim
ose protestn vendos lnien n fuqi t vendimit, ndryshimin e tij, pushimin e shtjes ose e
prish dhe e gjykon vet shtjen. Kur dnimi jepet nga gjykata e rrethit, ankimi bhet n
gjykatn e apelit.76

70

Shih Nenin 10 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.

Shih Nenin 11 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.
72
Shih Nenin 15 ligjit Pr kundrvajtet administrative.
73
Shih Nenin 12 t ligjit Pr kundrvajtet administrative.
74
Shih Nenin 14 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.
75
Shih Nenin 17 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.
76
Shih nenin 18 t ligjit Pr kundrvajtjet administrative.
71

77

Tema 5. Administrata shtetrore dhe rregullimi i marrdhnieve t puns. 3 or

1. Administrata shtetrore.
1. Kuptimi i administrats shtetrore. Normat juridiko-administrative.
2. Llojet e organeve t administrats shtetrore.
3. Organet qendrore dhe vendore t administrats.
2. Rregullimi i marrdhnieve t puns.
1. Parimet e prgjithshme t shrbimit civil. Prkufizimet dhe fusha e veprimit.
2. Procedurat e rekrutimit dhe t largimit n shrbimin civil.
3. T drejtat dhe detyrat e npunsit civil.
5. Etika n shrbimin civil.

78

1. Administrata shtetrore.
1. Kuptimi i administrats shtetrore. Normat juridiko-administrative.
2. Llojet e organeve t administrats shtetrore.
3. Organet qendrore dhe vendore t administrats.
1. Kuptimi i administrats shtetrore. Normat juridiko administrative. Kuptimi i
administrats shtetrore (publike).
Prsa i prket administrats publike, duhet t saktsojm q n fillim se ajo dallohet n
radh t par nga administrata private pikrisht nga karakteri i saj publik sepse vihet n
shrbim t interesit t prgjithshm t shoqris ose t nj bashksie njerzish pa limit.77
Administrata publike ka si objekt realizimin e vlerave q shprehin interesat e shtetit ose t
nj bashksie t vecant, t njohur si e till nga shteti, vlera kto q jan shprehur n akte t
nxjerra nga pushteti legjislativ, p.sh. t drejtat dhe lirit themelore t njeriut. Nga objekti i
saj organizimi i ekzekutimit dhe zbatimi i ligjit administrate publike sht e lidhur ngusht
me pushtetin legjislativ dhe me pushtetin gjyqsor, vendimet e t cilit ekzekutohen n
kuadrin e administrats publike. Administrata publike sht e lidhur ngusht me pushtetin
ekzekutiv dhe nuk gabojm nse themi m shum me pushtetin ekzekutiv, por ajo nuk
identifikohet vetm me pushtetin ekzekutiv, sepse ka nj sfer m t gjer prfshirjeje.
Veprimtaria e administrats publike ka karakter nnligjor dhe njkohsisht karakter
organizues. Karakteri nnligjor vihet re n faktin se ajo varet nga ligji dhe ushtrohet
gjithmon n baz dhe pr zbatim t ligjit, duke zbatuar parimin e ligjshmrise, por pa i
mohuar t drejtn e vetveprimit t pavarur, n rastet e parashikuara nga ligji. E drejta e
vetveprimit t pavarur t organeve t administrats publike sht prkufizuar si nj lloj i
posacm mundsie e lirie q u lihet ktyre organeve nga ligji,
pr t vlersuar dhe zgjedhur vet, sipas situats konkrete, n baze dhe brenda kufijve
t ligjit, mjetet, kohn dhe vendin m t prshtatshm pr t ndrhyr dhe pr t siguruar
kryerjen sa m t mir t detyrave t tyre.78
Kodi i Procedurave administrative ofron dy aspekte t rndsishme t shfaqjes s
administrats publike, aspektin e saj organizativ si trsi organesh dhe aspektin e saj
funksional si trsi veprimesh q kryejn kto organe. N kuptimin organizativ,
administrate publike sht trsia e atij sistemi t posacm organesh t cilat ligjet tona i
cilsojn si organe t administrats publike dhe i ngarkojn me ushtrimin e pushtetit n
formn e veprimtaris ekzekutive urdhrdhnse. Kur flasim pr administratn publike n
kt kuptim kemi parasysh aparatin administrative me t gjitha hallkat e tij duke filluar q
nga pushteti qendror, me t gjitha organet e tij e deri tek ai vendor me t gjitha organet e tij.
Organe t administrats shtetrore dhe publike jan ato organe ekzekutive vendimmarrse
t shtetit q veprojn n baz dhe zbatim t Kushtetuts e t ligjit, me qllim q t
udhheqin dhe t organizojn jetn politike, ekonomike, shoqrore e publike n vendin ton
sipas parimeve t shtetit t s drejts. Ndrsa ligji nr.8485 dat 12.5.1999 Kodi i

77

78

Shih Nenin 10 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.

Shih Nenin 7 te Kodit t Procedurave Administrative,1999.
79

Procedurave Administrative t Republiks s Shqipris ka br nj hap prpara, sepse ka

prcaktuar se n kuptimin e ktij Kodi, organe t administrats publike jan:
1.Organet e pushtetit qndror t cilat kryejn funksione administrative si kryeministri,
ministri.
2.Organet e enteve publike n masn q ato kryejne funksione administrative.
3.Organet e pushtetit vendor q kryejn funksone administrative;
4.Organet e Forcave t Armatosura, si dhe cdo struktur tjetr, punonjsit e s cils
gzojn statusin e ushtarakut, pr aq koh sa kto kryejn funksione administrative.79
Karakteristika q bn organin e administrats shtetrore t cilsohet si organ shtetror sht
pajisja nga ligji me tagra pushteti. Karakteristik tjetr jan kompetencat e tyre t
prcaktuara nga ligji, q prfshin zotsin juridike q iu njihet nga ligji pr t arritur me
veprimtarin e tyre pasoja t caktuara juridike. Organet e administrates publike shtetrore,
karakterizohen nga struktura organizative e tyre e cila prcaktohet hollsisht n ligj apo
akte nnligjore me t cilat sht krijuar organi administrativ.
Format e veprimtaris administrative, pra me t cilat e shfaq vullnetin administrate publike
jan:
- Aktet administrative individuale dhe kolektive;
-

Kontratat administrative/ publike; dhe

Aktet reale. 80

Normat juridiko-administrative. Veorit specifike t tyre.

Fjala administrat e ka prejardhjen nga latinishtja e vjetr administer. Prdorej nga
romakt pr t treguar veprimtarin q zhvillohej nn varsin dhe nn drejtimin e dikujt.
Normat e s drejts administrative jan norma t veprimtaris s subjekteve q marrin
pjes, n nj form a nj tjetr, n administratn publike. Ato perfshihen si n akte q
burojn nga pushteti legjislativ, ashtu edhe nga pushteti ekzekutiv.
Normat e s drejts administrative kan nj ser vecorish:
S pari ato rregullojn marrdhniet shoqrore q shfaqen ndr autoritetet e administrats
publike, dhe ndrmjet tyre dhe privatve (persona fizik dhe juridik) n realizimin e
detyrimeve t administrats publike.
S dyti normat e drejts administrative jan t shumllojshme duke i ndeshur, praktikisht,
pothuajse n t gjitha fushat dhe sektort e veprimtaris.
S treti me prjashtim t atyre t prfshira n Kushtetut dhe n ligje, normat e s drejts
administrative lshohen n baz dhe pr zbatim t ligjit.
N aspektin e strukturave t tyre, si n cdo norm logjike juridike, normat e s drejts
aministrative formohen nga tre elemente:
-Hipoteza e norms q saktson rrethanat dhe kushtet kur zbatohen dhe subjektet t cilve u
referohet;
-Dispozita q tregon se cfar duhet t bjn dhe cfar nuk duhet t bjn subjektet t cilve
iu drejtohet;
-Sanksioni q tregon pasojat e mosrespektimit t dispozits.
Klasifikimi i normave te se drejtes administrative
Normat e s drejts administrative grupohen n disa kategori sipas kritereve t ndryshme.
1. Sipas objektit t rregullimit,
79
80

Shih Nenin 3 t Kodit t Procedurave Administrative, 1999.

Shih Nenin 2 t Kodit t Procedurave Administrative,1999.
80

1. kategorin e par e prbjn ato norma q rregullojn krijimin, organizimin dhe

funksionimin e autoriteteve t ndryshme t administrats publike, psh ligji Pr
Prefektin apo Statusi i npunsit civil.
2.Kategorin e dyt e prbjn ato norma q rregullojn marrdhniet e autoriteteve t
administrats publike me personat fizike dhe juridike, psh ligji Pr t drejtn e
informimit pr dokumentet zyrtar.
3.Kategorin e tret e prbjn ato norma q rregullojn prgjegjsin administrative t
prsonave fizik dhe juridik, si dhe normat q parashikojn pasojat q duhet t ken
autoritetet e administrats publike , n rast t shkeljes s t drejtave subjektive t
qytetarve psh. Ligji Pr prgjegjsin jasht kontraktore t organeve t administrats
publike.
4.Kategoria e fundit prbhet nga normat proceduriale. Ato rregullojn formn e
zhvillimit t veprimtaris s organeve t administrats publike, si psh. Kodi i Procedrave
Administrative.
2.Sipas sfers s prfshirjes, normat e s drejts administrative mund t jen:
-Norma t prgjithshme q kan nj sfer t gjer rregulluese.
-Norma t posacme q rregullojn nj problem t caktuar.
-Norma t jashtzakonshme q rregullojn situata t shfaqura papritur;
3.Normat e s drejts administrative mund t klasifikohen edhe n raport me
forcn e tyre juridike n norma t organeve eprore dhe organeve vartse.
4.Sipas karakterit t dispozitivit t tyre, normat juridike ndahen n:
-Norma detyruese, t cilat i ngarkojn subjektet e s drejts administrative, t cilave iu
drejtohen, me detyrimin e kryerjes s veprimeve t treguara prej tyre. (psh detyrimi pr
kryeren e shrbimit ushtarak nga shtetasit meshkuj q plosojn kriteret ligjore)
-Norma lejuese, t cilat ilen t lir subjektet n rast se ata dshirojn t kryejn veprimet e
parashikuara nga vet normat. ( psh ushtrimi it drejts s ankimit prej subjekteve kundr
veprimeve t administrats).
-Normat ndaluese jan ato, q urdhrojn subjektet t cilave u drejtohen q t prmbahen
nga kryerja e veprimeve t treguara.(psh normat q ndalojn ndrtimet pa lej)
5.Sipas kohs s veprimit, normat juridike ndahen n:
-Norma pa afat t caktuar, t cilat veprojn deri n kohn e shfuqizimit ose zvendsimit t
tyre me norma t reja, por pa qn caktuar m par afati i veprimit t tyre.
-Norma me afate t caktuar, t cilat veprojn vetm brenda afatit t caktuar nga vet norma
ose nga akti i nj organi m t lart, q ka caktuar kufirin kohor t veprimit t norms.
6.Sipas territorit ku e shtrijn veprimin e tyre :
-Norma q veprojn n t gjith territorin e Republiks s Shqipris ( zakonisht ato t
nxjerra nga Kuvendi, Keshilli i Ministrave apo ministrant.
- Norma q veprojn n nj territor t caktuar psh;komun, bashki apo qark, t nxjerra nga
organet prkatse t qeverisjes vendore.
2. Llojet e organeve t administrats publike.
Organet e administrats publike jan klasifikuar vazhdimisht nga teoricien t s drejts
administrative. Kriteret m t prdorura t klasifikimit jan:

81

1. Mnyra e formimit;
2. Struktura e organit administrativ;
3. Kompetencat q ai ushtron;
4. Hapsira territoriale n t ciln sjell pasojat e veta organi administrativ;
5. Mjetet e financimit t organit administrativ.81
- Mnyra e formimit
Pr nga mnyra e formimit organet e administrats publike ndahen n organ krijimi i t
cilave parashikohet n kushtetut dhe organe krijimi i t cilave parashikohet me ligje apo
akt nnligjor. Rndsia ne ktij klasifikimi qndron n faktin se qndrueshmria e organeve
t parashikuara n Kushtetut sht m e madhe se ajo e organeve t parashikuar me ligj.
Organet e parashikuara n Kushtetut jan organet kryesore t vendit, m t qndrueshme,
me stabilitet pra t madh, krijimi dhe funksionimi i t cilave bhet me ligje. Kto organe
jan konsideruar hpesh si organe kushtetuese, n kuptimin q Kushtetuta jo vetm i
prmend po parashikon edhe m tepr pr to si psh Avokati i Popullit, Keshilli i Ministrave,
Presidenti, Kryeministri etj. Organe t krijuara nga ligjet dhe aktet nnligjore, ku prfshihen
organe q nuk prmenden n Kushtetut, por krijimi dhe funksionimi i tyre parashikohet n
ligje apo akte nnligjore t vecanta. Kto organe kan m pak stabilitet se ato kushtetuese
nisur nga fakti q nj ligj mund t ndryshohet m leht e pr m tepr nj akt nnligjor. Si
organe t tilla mund t prmendim: Enti i Banesave, ATSH.ja, KKRT-ja etj.
- Shtrirja toksore
Pr nga shtrirja toksore organet ndahen n organ q ushtrojn veprimtarin e tyre n t
gjith territorin e vendit dhe n organe q shtrijn veprimtarin e tyre n pjes t caktuara t
territorit t vendit.Organet q e shtrijn veprimtarin e tyre n t gjith territorin e vendit
jan ato organe vendimet e t cilave sjellin pasoja n t gjith territorin e vendit. T tilla
organe prmendim: Kshillin e Ministrave, Ministrat, Avokati i Popullit, Kontrolli i Lart i
Shtetit etj. Organet q e shtrin veprimtarin e tyre n nj pjes t territorit t vendit
prfshijn kryesisht organet e pushtetit vendor si komunat, bashkit, qarqet. N kt
kategori prfshihen edhe organe t cilat ndodhen n disa njsi vendore njkohsisht. N t
tilla organe prfshihet edhe Prefekti edhe pse ai nuk sht organ i qeverisjes vendore.
- Karakteri i kompetencave.
Pr nga karakteri i kompetencave organet ndahen n:
-Organe t prgjithshme t cilat kan tagra pushteti pr t zgjidhur t gjitha cshtjet me
karakter administrativ ose t nj rrethi m t gjer cshtjesh. Psh Kryeministri, Kryetari i
Bashkis apo Komuns, Keshilli i Ministrave, organe t cilat jan realisht t numrueshme
n vendin ton.
-Organe t posacme t cilat legjislatori i ka pajisur me tagra pushteti vetm n nj fush,
apo deg t vecant t veprimtaris administrative. Ka edhe organe t cilat ligji i ka pajisur
me tagra pushteti n disa fusha apo deg t veprimtaris administrative. Kto ogane
zgjidhin n mnyre specifike dhe t hollsishme cshtjen apo fushn q ligji u ka ngarkuar.
Organe t tilla prmendim: Avokati i Popullit, KLSH, Presidenti etj.
- Struktura.
Pr nga struktura organet e administrats publike ndahen n:
-Organe kolektive-kolegjiale, n t cilat disa persona s bashku paraqiten n cilsin e
organit administrativ, psh Keshilli i Ministrave, KKRT etj. S pari kto organe do t
zbatojn ligjet prkatse pr organizimin dhe funksionimin e tyre e pr cdo aspekt t
paparashikuar nga ligji i posacm do t zbatohet ligji mbi organet kolegjiale.82
81

Shih E.Dobjani E drejta administrative ,2007.

82

Shih Nenin 18 t ligjit Pr funksionimin dhe organizimin e organeve kolegjiale t administrats shtetrore
e enteve publike.

82

-Organe individuale, n t cilat nj person shfaqet n cilsin e organit administrativ. N

kt rast vetm nj person konkret zyrtar shfaqet si vendimmarrs, si psh Ministri,
Presidenti, Kryeministri, Kryetari i Komuns apo Bashkis etj.
Burimi i financimit.
Nisur nga burimi i financimit organet e administrats publike ndahen n:
-Organe q financohet nga buxheti i shtetit- organet e administrats publike jan kryesisht
t tilla. Kto organe kontrollohen nga Kontrolli i Lart i Shtetit. Megjithat organet q
mbshteten n buxhetin e shtetit lejohen t prfitojn t ardhura eshe nga burime t tjera
financimi si psh donacionet, sic mund t prmendim rastin e Avokatit t Popullit pr t cilin
ligji ka prcaktuar mundsin e prfitimit nga donacione.83
-Organe me llogari ekonomike, nga t ardhurat e veta, t cilat nuk marrin financim nga
buxheti i shtetit ose prfitojn nj financim t pjesshm apo t prkohshm prej tij. T tilla
organe gzojn pavarsi n trajtimin e mjeteve t tyre financiare, psh Entet publike.
3. Organet qendrore dhe vendore t administrats publike. Pushteti qendror
Organet e pushtetit qndror, dmth organet q ndodhen n krye t sistemit ton administrativ
dhe q jan hallkat m t larta t aparatit ton administrativ jan Keshilli i Ministrave si dhe
organet dhe organet qndrore t specializuara.
1.Keshilli i Ministrave Qeveria
Edhe pse nuk cilsohet shprehimisht nga Kushtetuta si organi m i lart ekzekutiv, ai
qndron n baz t t gjith organeve t pushtetit ekzekutiv n administratn ton.84
Keshilli i Ministrave ndodhet vetm n varsi t kuvendit; t gjith organet e tjera t
administrats prvec atyre kushtetuese jan n varsi t tijKeshilli i Ministrave sht organ kolektiv, prfaques i t cilit sht Kryeministri. Vendimet
q merr Keshilli i Ministrave jan vendime pr t cilat votohet n mnyr t hapur nga
antart e tij.
Misioni dhe parimet, rregullat e organizimit dhe funksionimit t Keshilli te Ministrave.
Keshilli i Ministrave funksionon mbi bazn e nj ligji t posacm Nr. 9000 dat 30.01.2003
Pr organizimin dhe funksionimin e Keshilli te Ministrave. Ky ligj rregullon organizimin
dhe funksionimin e Keshilli i Ministrave, kryeministrit, t zvendesministrit, ministrit,
instuticioneve n varsi t tyre, t sekretarit t prgjithshm t Keshilli te Ministrave,
marrdhniet ndrmjet tyre si dhe aktet nnligjore q nxjerrin keto. 85
Prbrja e Keshilli te Ministrave: Antar t Keshilli te Ministrave jan: Kryeministri,
Zvendskryeministri, ministrat dhe ministri i shtetit. Ministrat drejtojn ministrit
prkatse dhe prgjigjen prpara Keshilli i Ministrave, pr veprimtarin e ministrive t
besuara, kurse ministri i shtetit drejtojn veprimtarin e caktuar nga Kryeministri,
bashkrendon veprimtarin e ministrive dhe instucioneve qendrore, koordinon politikat
qeveritare dhe prgjigjet prpara kryeministrit.
Mbledhjet e Keshilli te Ministrave
Mbledhjet jan t detyrueshme prvec rasteve t motivuara pran kryetarit t Keshilli i
Ministrave. Mbledhjet mbahen nj her n jav sipas njoftimit t rendit t dits ose n koh
tjetr kur kryeministri e shikon t arsyeshme. Pjesmarrs jan antart e Keshilli i
Ministrave dhe sekretari i prgjithshm i Keshilli i Ministrave pa t drejt vote. N

83
84
85

Shih Nenin 37 t ligjit Pr Avokatin e Popullit.

Shih Nenin 95 t Kushtetuts t RSH.

Shih Nenin 1 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e Keshilli te Ministrave

83

munges t ministrave marrin pjes zvendsministrat pa t drejt vote. Pr projekte t

vecant ftohen dhe ekspert q japin shpjegime pr pika t vecanta.86
Rendi i dits i mbledhjeve t Keshilli te Ministrave prbhet nga tre pjes: Pjesa e par ka
t bj me projektligjet, projektdekretet dhe projektet e akteve t Keshilli i Ministrave pr
t cilat jan marr mendimet e ministrit prkats dhe kryeministrit. Pjesa e dyt ka t bj
me projektaktet me karakter urgjent t vlersuar t tilla nga kryeministri dhe projektet q
nuk kan marr konsensusin n komisionet ndrministrore. Pjesa e tret ka t bj me
raportimet, informacione e probleme t prgjithshme t antarve t Keshilli i Ministrave.
Cdo cshtje q mbetet e pashqyrtuar shkon pr shqyrtim n mbledhjen pasardhse. 87Marrja
e vendimeve: Aktet e Keshilli i Ministrave miratohen kur marrin shumicn e votive t
antarve t tij me votim t hapur.88 Aktet mund t miratohen, ndryshohen ose t shtyhen
pr shqyrtim n mbledhjen tjetr.
Lidhjet me Kuvendin, Presidentin e RSH dhe Gjykatn Kushtetuese.
Projektligjet e paraqitura pr miratim n kuvend apo projektdekretet e paraqitura tek
presidenti mbrohen n emr t Keshilli i Ministrave nga antari q e ka propozuar at
projekt. Ndrsa kur sht objekt shqyrtimi gjyqsor mbrohet nga avokati i shtetit. Pr
prgatitjen teknike t cshtjeve q do t zgjidh Keshilli i Ministrave, pr organizimin dhe
zbatimin n jet si dhe pr kontrollin e akteve juridike vepron aparti i kryeministris q nuk
sht nj organ administrativ por prfaqson vetm njsin administrative organizative
brenda t cils vepron organi i kryeministrise. Vecorit specifike t Keshilli i Ministrave
shfaqen n fushn e veprimtaris dhe sidomos n karakterin e prmbajtjes e t vllimit t
kompetencave t tij. Nga pikpamja e shtrirjes territoriale sht nj organ qendror i
administrats shtetrore q sjell pasoja t detyrueshme pr t gjith organet e tjera t
administrats publike. Ndryshe nga organet e tjera qndrore veprimtaria e tij e lart
ekzekutive urdhrdhnse shtrihet jo vetm n gjith siprfaqen e vendit por prfshin t
gjith degt dhe fushat e administrats shtetrore. Pra aktet e tij kan karakter t
prgjithshm.
T drejtat dhe detyrat e Keshilli te Ministrave n raport me pushtetin legjislativ.
Antart e Keshilli i Ministrave mund t jen dhe deputett dhe ndikojn ne miratimin e
projektligjeve.
Kan iniciativ legjislative.
Kryeministri mund t krkoj q mbledhjet e kuvendit t jen t mbyllura ose q kuvendi
t mblidhet n sesion t jashtzakonshm.
N rast nevoje dhe urgjence t nxjerr akte normative q kan fuqin e ligjit pr marrjen e
masave t parakohshme, por q ky akt duhet ti nnshtrohet miratimit t kuvendit brenda 45
ditve nga nxjerrja.89
Keshilli i Ministrave mund ti krkoj kuvendit q nj cshtje ta shtroje pr referendum.
Ti krkoj kuvendit t miratoj nj projektligj me procedur t prshpejtuar.
Cdo projektligj me karakter financiar q ndikon n buxhetin e shtetit nuk mund t
miratohet pa mendimin e Keshilli i Ministrave.
Ndrsa kryeministri dhe antart e tij jan t detyruar t paraqiten n interpelanc pr tiu
prgjigjur pyetjeve t deputeteve.
86

Shih Nenin 13 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e Keshilli te Ministrave.

Shih Nenin 15 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e Keshilli te Ministrave
88
Shih Nenin 20 t ligjit Pr organizimit dhe funksionimin e Keshilli te Ministrave
89
Shih Nenin 101 t Kushtetuts t RSH:
87

84

Keshilli i Ministrave dhe marrdhniet e tij me pushtetin vendor.

Kompetencat e Keshilli i Ministrave n lidhje me pushtetin vendor kan
karakter kontrollues.
Keshilli i Ministrave cakton prefektin si prfaqesues t tij n cdo qark.
Mund t shperndaje ose t shkarkoj pr shkelje t rnd t kushtetuts ose t ligjeve
organin e zgjedhur drejtprdrejt.
Organe qendrore t specializuar t administrats, ministrat, drejtuesit e institucioneve te
tjera qendrore te administrates shteterore, kryetari i KLSH, drejtori i Shrbimit Informativ
Shtetror dhe Avokati i Shtetit.
Pushteti vendor
Njsit e qeverisjes vendore n Shqipri sipas ligjit n fuqi jan komuna, bashkia e qarku e
nndarjet e tyre. Kto njsi ndahen n dy lloje: n njsi baz t qeverisjes vendore dhe n
njsi t nivelit t dyt t qeverisjes.
Misioni dhe parimet themelore te qeverisjes vendore
Pushteti vendor n Shqipri sht organizuar n baz t Karts s Autonomis Vendore,
dhe si kuadr ligjor ka ligjin nr.8652 dat 31.07.2000 Pr organizimin dhe funksionimin e
pushtetit lokal. Misioni i pushtetit vendor sht t siguroj qeverisje n nj nivel sa m
afr shtetasve.90
Parimet themelore mbi bazn e t cilit funksionon jan:
1.Parimi i autonomis vendore.91
2.Parimi i subsidiaritetit dhe bashkpunimit me organet e pushtetit qendror.92
3.Parimi i ligjshmris ,t veprojn n baz dhe pr zbatim t ligjit.93
4.Jan persona juridike.94
5. Jan organe qeverisse n vazhdimsi.95
Njesit e dhe organet e qeverisjes vendore
Njsit e qeverisjes vendore jan komuna, bashkit, qarku dhe nndarjet e tyre. Kto njsi
ndahen n njsi baze t qeverisjes vendore dhe n njsi t nivelit t dyt.96
a.N njsi t nivelit baz jan komuna dhe bashkia.
Komuna prfaqson nj unitet administrativo-territorial dhe bashksi banorsh si rregull n
zonat rurale por n raste t vecant dhe n zonat urbane. Nndarjet e komunes quhen
fshatra dhe n raste t vecanta qytete. 97Bashkia prfaqson nj unitet administrativoterritorial dhe nj bashksi banorsh kryesisht n zonat urbane e n raste t vecanta n
zonat rurale. Nndarjet e bashkis n zonat urbane quhen lagje me nj numr banorsh prej
15000 dhe nndarjet e bashkis kur prfshin zonat rurale quhen fshat me nj numr
banorsh mbi 200 banor. Kurse qytet shpallet nj qendr banimi q ka nj perspektiv
zhvillimi urban t miratuar. Shqiperia ka 68 bashki dhe 309 komuna.98
b.Qarku sht njsia e nivelit t dyt t qeverisjes vendore. Qarku prfaqson nj unitet
administrativo-territorial t prbr nga disa komuna dhe bashki me lidhje gjeografike,
90

Shih Nenin 3 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore

Shih Nenin 4, pika 1 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore
92
Shih Nenin 4,pika 2 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore
93
Shih Nenin 4,pika 3 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore
94
Shih Nenin 4, pika 4 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore
95
Shih Nenin 4, pika 5 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore.
96
Shih Nenin 5, pika 1 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore.
97
Shih Nenin 5, pika 2 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore.
98
Shih Nenin 5, pika 3 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore.
91

85

sociale ekonomike, tradicionale dhe interesa t prbashkta.Qendra e qarkut vendoset n

nj nga bashkit q prfshihen n t. Shqiperia ka 12 qarqe. Nndarja e qarkut quhet rreth.
99

N cdo njsi ka organe prfaqesues dhe ekzekutive.

Organi prfaqsues i komuns ose bashkis sht Kshilli komunal ose bashkiak, kurse
organi ekzekutiv sht Kryetari i komuns ose bashkis. Organi prfaqsues i qarkut sht
Kshilli i qarkut, kurse funksionet ekzekutive kryhen nga kryetari dhe kryesia e kshillit t
qarkut. Organet prfaqesuese dhe ekzekutive n komuna dhe bashki zgjidhen nga zgjedhjet
e prgjithshme t drejprdrejta dhe me votim t fsheht cdo 3 vjet. Ndrsa n qark organi
prfaqsues krijohet me prfaqsues nga organet e zgjedhura t komunave dhe bashkive q
e prbjn at.100
T drejtat e njsive t qeverisjes vendore.
Organet e qeverisjes vendore kan t drejt t ndrmarrin nisma me interes publik pr cdo
cshtje me prjashtim t atyre q iu sht ndaluar apo iu sht dhn ndonj organi tjeter.
Forma e akteve administrative q nxjerrin sht vendime, urdhra dhe urdhresa.101
Te drejtat e tyre jan:102
1. E drejta e qeverisjes, q prmban t drejtn t prcaktojn masa q ata I gjykojn t
nevojshme pr kryerjen e funksioneve dhe ushtrimin e kompetencave.
2. E drejta e pronsis, q sht e drejta q t fitojn, shesin apo t japin n prdorim prona
t luajtshm dhe t paluajtshm t tyre.
3. E drejta e mbledhjes se t ardhurave dhe t brjes s shpenzimeve, q sht e drejta q t
krijojn t ardhura, t mbledhin dhe t bjn shpenzime pr kryerjen e funksioneve te tyre.
4. E drejta e veprimtaris ekonomike, q sht e drejta q t zhvillojn veprimtari
ekonomike q nuk bie ndesh me politikat shtetrore.
5. E drejta e bashkpunimit q t bashkpunojn m njra tjetren apo me organe t
qeverisjes qndrore.
6. E drejta e personit juridik. Pra kan t drejtat q gzon personi juridik si e lidhjes se
kontratave, e brjs s padive.
7.T drejta t tjera, si t japin tituj nderi dhe stimuj, emertimet e territoreve, objekteve
etj.

99

Shih Nenin 5, pika 4,5 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore.
Shih Nenin 6 t ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore.

100

86

Rregullimi i marrdhnieve t puns

1. Parimet e prgjithshme t shrbimit civil. Prkufizimet dhe fusha e veprimit.
2. Procedurat e rekrutimit dhe t largimit nga shrbimi civil.
3. T drejtat dhe detyrat e nnpunsit civil.
4. Etika n shrbimin civil.
1. Parimet e prgjithshme t shrbimit civil. Prkufizimet dhe fusha e veprimit.
Q nj sistem qeverisjeje n nj shoqri t caktuar t realizoj me sukses zhvillimin e asaj
shoqrie, duhet t ket nj aparat shtetror sa m t organizuar dhe efektiv. Ky aparat duhet
t siguroj rendin dhe sigurin publike, t mbroj jetn dhe pronn publike e private dhe t
respektoj t drejtat dhe lirit themelore t njeriut. Por, pr funksionimin normal t ktij
aparati t admininistrats publike, vec organizimit t prsosur t tij, duhen edhe njerz t
prgatitur e t aft. N Shqipri deri n vitin 1996 ndrmjet marrdhnies juridike t
npunsis dhe marrdhnieve t tjera t puns nuk ka patur dallim pasi ato rregulloheshin
sipas Kodit t Puns. Rregullave t ktij kodi i nnshtroheshin si nnpunsit ashtu dhe
puntort e thjesht. Pr t prcaktuar qart pozitn, ashtu dhe dallimet ndrmjet ktyre dy
kategorive t ndryshme u miratua ligji Nr.8095 Pr shrbimin civil n Republikn e
Shqipris, i cili m pas sht shfuqizuar me ligjin Nr.8549 dat 11/11/1999 Pr statusin
e npunsit civil i cili sht akoma n fuqi. Qllimi i ktij ligji sht prcaktimi i
rregullave t njjta pr kushtet dhe procedurat e pranimit n shrbimin civil, pr mnyrn e
fillimit dhe t mbarimit t marrdhnieve t puns, pr zhvillimin e karriers, pr
garantimin e t drejtave dhe prcaktimin edetyrimeve t nnpunsve civil, me synim
krijimin e nj shrbimi civil tqndrueshm, profesional dhe eficient. 103Ky ligj prcakton
skemn e administrimit t shrbimit civil dhe rregullon marrdheniet juridike ndrmjet
npunsve civile dhe institucioneve t administrats publike t nivelit qndror apo vendor.
Pr cshtje q nuk rregullohen shprehimisht nga ky ligj, zbatohet Kodi i Puns ose
legjislacioni prkats.104Sipas ligjit, npuns civil jan ata npuns t institucioneve t
administrats publike t nivelit qndror apo vendor, t cilt ushtrojn autoritetin publik n
detyra t natyrs drejtuese, organizuese, mbikqyrse apo ekzekutuese. 105
103

Shih Nenin 1 ,pika 1, t ligjit Statusi i npunsit civil.

Shih Nenin 1,pika 2, t ligjit Statusi i npunsit civil.
105
Shih Nenin 2, pika 1, t ligjit Statusi i npunsit civil.
104

87

Me Institucione t administrats publike t nivelit qndor apo vendor jan:

Administrata e Kuvendit, Administrata e Presidentit, Aparati i Keshilli te Ministrave,
ministrit, institucionet qendrore t pavarura , bashkit dhe qarqet.106
Me "institucionet e administrats qendrore" do t'i referohemi aparatit t Keshilli te
Ministrave dhe ministrive.107Me "institucione t pavarura" do t'i referohemi institucioneve
qndrore t pavarura, Administrats s Kuvendit, Administrats s Presidentit, bashkive
dhe qarqeve. 108
Ligji nr.8549 dat 11.11.1999 Pr statusin e nnpunsit civil, ka prcaktuar parimet e
ndrtimit dhe t veprimit t shrbimit civil. Sipas tij, shrbimi civil sht i ndrtuar dhe
vepron mbi bazn e parimeve t profesionalizmit, te pavarsis dhe t trsis, t paansis
politike, t transparencs, t shrbimit ndaj publikut, t vazhdimsis s karriers, t
prgjegjsis dhe korrektesis n zbatimin e legjislacionit ne fuqi.109
2 Klasifikimi i npunsve civil. Procedurat e rekrutimit n shrbimin civil.
1. Npuns civil t nivelit t lart drejtues konsiderohen ata npunes t cilt punojn ne
kto pozicione:
a) sekretar i prgjithshm;
b) drejtor departamenti;
c) drejtor drejtorie t prgjithshme;
d) pozicionet e barazvlefshme me tre t parat n institucionet e administrats publike
qndrore apo vendore.110
2. Npuns civil t nivelit t mesm drejtues konsiderohen ata nnpuns t cilt punojn n
kto pozicione:
a) drejtor drejtorie;
b) pozicionet e barazvlefshme me to.111
3. Nnpuns civil t nivelit t ult drejtues konsiderohen ata npuns t cilt punojn n
kto pozicione:
a) shef sektori;
b) shef zyre;
c) pozicionet e barazvlefshme me to;112
4. Nnpuns civil t nivelit ekzekutues konsiderohen specialistt.113
Procedurat e rekrutimit n shrbimin civil.
Procedura e rekrutimit n shrbimin civil kryhet nprmjet konkurrimit t hapur, bazuar n
meritat e secilit individ. N administratn qndrore shpallja e konkurrimit bhet nga
departamenti i administarats publike (DAP), me krkesn e institucionit prkats. N
institucionet e pavarura shpallja behet nga departamentet e personelit. 114

106

Shih Nenin 2, pika 2, t ligjit Statusi i npunsit civil.

Shih Nenin 2, pika 3, t ligjit Statusi i npunsit civil.
108
Shih Nenin 2, pika 4, t ligjit Statusi i npunsit civil.
109
Shih Nenin 3, t ligjit Statusi i npunsit civil.
110
Shih Nenin 11, t ligjit Statusi i npunsit civil.
111
Shih Nenin 11, t ligjit Statusi i npunsit civil.
112
Shih Nenin 11, t ligjit Statusi i npunsit civil.
113
Shih Nenin 11, t ligjit Statusi i npunsit civil.
107

114

Shih Nenin 13 t ligjit Satusi i npunsit civil.

88

Me institucionet e pavarura do ti referohemi institucioneve qndrore t pavarura,

Administrats s Kuvendit, Administrats s Presidentit, bashkive dhe qarqeve, t cilat jan
prgjegjse pr administrimin e shrbimit civil t tyre. Kto institucione krijojne
departamentet e tyre t personelit. Shpallja bhet n dy gazetat me qarkullim m t madh, t
paktn 30 dit para dats s caktuar pr konkurrim. Kjo shpallje duhet t prmbaj nj list
t krkesave t prgjithshme dhe t vecanta q duhet t plotsojn kandidatt dhe t
fushave n t cilat do t zhvillohet konkurrimi, t prcaktuara nga departamenti i
administrats publike n bashkpunim me institucionin propozues t administrats qndrore
dhe nga departamentet e personelit pr institucionet e pavarura. 115
Konkurrimi zhvillohet n tri faza ku n fazn e par bhet przgjedhja e kandidatve pr
tiu nnshtruar testimit. N fazen e dyt zhvillohet testimi dhe n fazn e tret dhe t fundit
bhet vlersimi prfundimtar i kandidatve.
Mund t pranohen n shrbimin civil personat q plotsojn kto krkesa:
a) T jen shtetas shqiptar.
b) T ken zotsi t plot pr t vepruar.
c) T prmbushin krkesat ligjore pr nivelin arsimor dhe t zotrojn aftsit e nevojshme
profesionale pr vendin prkats t puns.
) T jen n kushte shndetsore t mira pr t kryer detyrat prkatse.
d) T mos jen t dnuar me vendim t forms s prer t gjykats pr kryerjen e nj
krimi.
dh) T mos jet marr ndaj tyre masa disiplinore e largimit nga shrbimi civil pr shkak t
nj shkeljeje t rnd disiplinore.116
Gjithashtu npunsi civil i nnshtrohet edhe nj periudh prove q zgjat nj vit nga
data e aktit te emrimit, dhe gjat ksaj periudhe ai sht nn kujdesin e nj npunsi t
vjetr dhe vlersohet nga eprori m i afrt i tij. N fund t ksaj periudhe, eprori
duhet t vendos :
a) konfirmimin si nnpuns civil
b) zgjatjen e periudhs s provs dhe nj hr t vetme, deri n 6 muaj t tjer
c) largimin nga shrbimi civil dhe kthimin n pozicionin e mparshm npunsi mund t
ankohet n Komisionin e Shrbimit Civil brenda 30 diteve nga komunikimi i vendimit.117
Lirimi nga shrbimi civil:
1. Npunsit civil largohen nga shrbimi civil:
a) kur japin dorheqjen;
b) kur mbushin moshn e pensionit;
c) kur bhen t paaft prgjithmon pr t kryer detyrat e tyre zyrtare, pr shkak t kushteve
shndetsore;
) kur dnohen me vendim t forms t prer t gjykats me heqje lirie;
d) kur konkludohet paaftsia pr t kryer detyrat e tyre, t paktn, pas dy vlersimeve
negative t njpasnjshme t rezultateve n pun;
dh) n rastet e mbylljes ose ristrukturimit t institucionit ku punon;
e) kur konstatohet paprshtatshmria me vendin e puns;
) kur merret ndaj tyre masa disiplinore e largimit nga shrbimi civil, nga organi
kompetent.118 N rastet e parashikuara n shkronjn "d", menjher pas dhnies s
vlersimit t dyt negativ, institucioni prkats i propozon Departamentit t Administrats
115

Shih Nenin 13 t ligjit Satusi i npunsit civil.

Shih Nenin 12 t ligjit Satusi i npunsit civil.
117
Shih Nenin 14 t ligjit Satusi i npunsit civil.
118
Shih Nenin 21, pika 1, t ligjit Satusi i npunsit civil.
116

89

Publike ose departamentit t personelit, t largoj npunsin civil nga detyra. 119Vendimi
merret brenda 10 ditve pune. Ankesat kundr vendimit t msiprm paraqiten n
Komisionin e Shrbimit Civil, brenda 30 ditve pune nga komunikimi i vendimit. 120
Pezullimi i npunsit civil:
Pezullimi sht ndrprerja e prkohshme e marrdhnieve ligjore pr periudhn sa zgjat
arsyeja e ndrprerjes. N mbarim t ksaj periudhe npunsi civil rimerr vendin e tij n
shrbimin civil, me prjashtim t rastit kur dnohet me heqje lirie. 121Npunsi civil
pezullohet kur ndaj tij fillon ndjekja penale pr shkak t detyrs ose pr krime t rnda, deri
n marrjen e nj vendimi prfundimtar, gjat periudhs s thirrjes nn arm, gjat periudhs
n t ciln ushtron nj funksioni politik sipas dispozitave n fuqi, pr periudha studimi m
shum s 6 muaj, t ndrmarra me nismn e vet npunsit, por n lidhje me profesionin q
ai ushtron. 122Gjat periudhs s pezullimit nnpunsi civil nuk paguhet. N rastin e
parashikuar msipr kur shtja penale pushohet ose kur me vendim gjykate t forms s
prer deklarohet i pafajshm, npunsit civil i jepet paga baz q nga momenti i
pezullimit.123 Periudha e kohs s pezullimit nga detyra merret n konsiderat pr
llogaritjen e vjetrsis n shrbimin civil.124
Mbyllja dhe ristrukturimi i shrbimit civil:
N rastet e mbylljes s institucioneve t administrats publike, npunsi civil, vendi i t
cilit sht deklaruar i teprt, largohet nga shrbimi civil. 125N rastet e ristrukturimit t
institucioneve t administrats publike, npunsve civil, vendet e t cilve jan deklaruar
t teprt, do t'u ofrohet nj vend i t njjtit nivel n nj ministri apo institucion tjetr t
administrats publike qendrore apo vendore ose n pamundsi, nj vend i nj niveli m t
ult. Npunsi civil vazhdon t gzoj t drejtat e vendit t tij t mparshm deri sa atij t'i
ofrohet nj vend tjetr, por jo pr m tepr se nj vit. N rastet kur npunsi civil refuzon t
pranoj vendin e ofruar, ai humbet t drejtat q i takojn si npuns civil. 126Npunsit
civil q deklarohen t teprt kan t drejt t prfitojn nga trajtimi si t papun, sipas
legjislacionit n fuqi. 127
Ndryshimi i krkesave pr vendin e puns
N rastin e ndryshimit t krkesave pr vendin e puns, pr shkak t ndryshimit t
prshkrimit t puns, npunsit civil i lihen 6 muaj koh pr t'u prshtatur me krkesat e
reja, koh gjat t cils, npunsi civil i nnshtrohet veprimtarive t detyrueshme t
trajnimit. Keshilli i Ministrave duhet t siguroj trajnime specifike pr npunsin civil n
detyr n mnyr q ta ndihmoj n prshtatjen me pozicionin e ri. 128
119

Shih Nenin 21, pika 2, t ligjit Satusi i npunsit civil.

Shih Nenin 21, pika 3, t ligjit Satusi i npunsit civil.
121
Shih Nenin 22, pika 1, t ligjit Satusi i npunsit civil.
122
Shih Nenin 22, pika 3, t ligjit Satusi i npunsit civil.
120

123

Shih Nenin 22, pika 3, t ligjit Satusi i npunsit civil.

Shih Nenin 22, pika 4, t ligjit Satusi i npunsit civil.
125
Shih Nenin 23, pika 1, t ligjit Satusi i npunsit civil.
126
Shih Nenin 23, pika 2, t ligjit Satusi i npunsit civil.
127
Shih Nenin 23, pika 3, t ligjit Satusi i npunsit civil.
128
Shih Nenin 24, t ligjit Satusi i npunsit civil.
124

90

Dallimi i marrdhnies juridike t npunsit nga marrdhniet e tjera t puns.

Emrimi si form e vecant pr vendosjen e npunsve t administrats publike, sht nj
akt juridik i njanshm, n kuptimin q marrdhnia juridike e npunsve krijohet n
mnyr t njanshme nga organi q bn emrimin. Krkesa e personit q vendoset me
detyr n shrbimin civil shrben vetm si mjet pr t vn n lvizje organin kompetent q
ai t filloj procedurn e konkurrimit dhe jo si pjes prbrse e aktit pr krijimin e
mardhnieve t npunsis.Me emrimin e nj npunsi n aparatin e administrats
publike lindin marrdhnie juridike t puns, sic jan ato mbi t drejtat e npunsit pr
pag, pr pushime, pr sigurime shoqrore dhe mardhnie juridike me karakter
administrativ t npunsis, q lidhen me detyrat dhe t drejtat e npunsit pr t realizuar
funksionet zyrtare q atyre u ngarkohen.Pikmpamja juridike e nnpunsis q krijohet me
marrveshje ndrmjet organit kompetent pr t br emrimin dhe npunsit q krkon t
emrohet ,nuk ka gjetur shum mbshtetje. Ndr arsyet prmendet se n rradh t par
marrdhnia juridike e npunsis nuk krijohet n baz t marrveshjes pr shkak s
mospranimi i organit kompetent pr t nxjerr aktin e emerimit, me gjith plqimin ose
kerkesn paraprake t personit q krkon t vendoset n pun si nnpuns, nuk i jep t
drejtn ktij t fundit pr t krkuar me ndonj rrug ligjore detyrimi n organit pr ta
nxjerr patjetr aktin e emrimit. Vec ksaj personi q krkon t vendoset n pun n
shrbimin civil nuk ka t drejt t prcaktoj nprmjet marrveshjes, kushtet t drejtat e
detyrat me karakter administrativ t funksionit q do t ket pas emrimit. Kushtet pr
emrimin e nj personi si nnpuns dhe ato pr realizimin e funksioneve nga ana e tij
percaktohen nga dispozita prkatse dhe n asnj mnyr nga marrveshja ndrmjet organit
q bn emrimin dhe personit q krkon t emrohet si nnpuns.
3. T drejtat dhe detyrat e npunsit civil
Prsa i prket t drejtave dhe detyrave t nnpunsit civil bazuar n ligjin nr.8549 npunsit
civil kan kto detyra:129
1) T njohin, t respektojn, t zbatojn dhe t veprojn n prputhje me Kushtetutn,
Kodin e Procedurave Administrative dhe aktet e tjera ligjore e nnligjore.
2) T sigurojn pr publikun e gjer, palt e interesuara dhe institucionet publike,
informacionin e krkuar, me prjashtim t rasteve kur ky informacion sht sekret
shtetror, konfidencial ose pr prdorim t brendshm n prputhje me ligjet dhe aktet e
tjera nnligjore.
3) T respektojn orarin e puns dhe ta shfrytzojn vetm pr kryerjen e detyrave t tyre.
Orari dhe kohzgjatja e puns prcaktohet me vendim t Keshilli te Ministrave pr
npunsit civil n institucionet e administrats qendrore dhe me akte normative t
organeve t pushtetit vendor pr npunsit civil n administratn vendore.
4) T prmirsojn aftsit e tyre profesionale dhe t marrin pjes n veprimtarit trajnuese
pr kt qllim.
5) T mos krkojn apo pranojn asnj prfitim moral apo material, pr kryerjen e
detyrave, me prjashtim t pags dhe shprblimeve t tjera, prcaktuar ne ligj.
6) T mos kryejn pun apo veprimtari t cilat paraqesin konflikt interesash me detyrn e
tyre zyrtare ose pengojn prmbushjen e saj. Pr do veprimtari fitimprurese q kryejn
jasht detyrave t tyre zyrtare, t informojn institucionin ku punojn.
7) T mos prdorin pronn shtetrore pr prfitime private.
8) T mbajn prgjegjsi t plot pr ligjshmrin e veprimeve t tyre gjat kryerjes s
detyrs dhe, kur nuk jan t bindur pr ligjshmrin e urdhrave dhe vendimeve q zbatojn,
129

Shih Nenin 19 t ligjit Satusi i npunsit civil.

91

duhet t informojn menjher organet ose niveleve urdhrdhnse, si dhe organet ose
nivelet eprore t ktyre t fundit. Npunsi civil nuk sht i detyruar t zbatoj nj urdhr t
paligjshm.
9) T mos bjn grev.
10) T mos sillen n kundrshtim me rregullat e etiks.
Nepunesi civil ka keto te drejta:130
1) T ken nj pun t garantuar n shrbimin civil, n prputhje me dispozitat e ktij ligji.
2) T ngrihen n detyr dhe lvizin n mnyr paralele.
3) T mbrohen nga shteti n kryerjen e detyrave t tyre.
4) T punojn dhe t ushtrojn veprimtari t tjera t ligjshme jasht detyrs dhe kohs s
puns, n qoft se nj gj e till nuk paraqet konflikt interesash me detyrn e tyre zyrtare
dhe nuk i pengon ata n ushtrimin e saj.
5) T formojn dhe t jen antar t sindikatave ose shoqatave profesionale.
6) T marrin pjes nprmjet sindikatave ose prfaqsuesve t tyre n procesin e marrjes s
vendimeve, lidhur me kushtet e puns.
7) T jen antar t partive politike, por jo n organet qendrore ekzekutive.
8) T marrin nj leje vjetore t pagueshme dhe leje t tjera, n rastet dhe sipas kushteve t
prcaktuara nga Keshilli i Ministrave.
9) T prfitojn trajtim shndetsor pr vete dhe pr pjestart e familjes q kan n
ngarkim n prputhje me dispozitat ligjore.
10) T marrin shprblime shtes dhe t'u paguhen shpenzimet, sipas kritereve dhe mass s
parashikuar nga Keshilli i Ministrave, pr pun jasht orarit dhe udhtime pune.
11) Me leje dhe autorizim t Ministris s Punve t Jashtme dhe t Drejtorit t Personelit
t punojn pr organizata ndrkombtare, n t cilat Shqipria sht antar, ose pr qeveri
t huaja, kur kjo sht n interes t Republikes s Shqipris.
12) T trajnohen n lidhje me punn n mnyr periodike dhe t paguar nga shteti.
Kur npunsit civil i mohohen apo i shkelen t drejtat e garantuara n kt ligj, ai mund t
ankohet me shkrim n Komisionin e Shrbimit Civil.
Llojet e prgjegjsis s npunsve:
Npunsit civil, duke vepruar pr realizimin e detyrave t tyre, n emr e pr llogari t
Administrats publike duhet ti krejn me korrektsi detyrat e tyre. porn rast se kto
detyre nuk i kryejn si duhet ose kur tejkalojn kompetencat e tyre, ata kan prgjegjsi
sipas ligjit, prgjegjsi e cila klasifikohet n disa lloje:
1. Prgjegjesia disiplinore.
Nepunsit civil i jepen masa disipinore pr mosplotsimin e detyrve, pr thyerjen e
disiplins n pun dhe t rregullave t etiks, si dhe n raste t tjera t parashikuara nga
ligji. Masat disiplinore jepen nga eprori direkt sipas nj procedure administrative e cila
garanton t drejtn pr tu informuar, pr tu dgjuar, pr tu mbrojtur dhe pr tu ankuar.
Eprori komunikon vendimin pr marrjen e mass disiplinore n departamentin e
administrats publike pr insitucionet e administrats qndrore dhe n departamentet e
personelit pr institucionet e pavarura. Departamenti i administrats publike ose
deparamentet e personelit japin me shkrim mendimet e tyre n lidhje me masn disiplinore
dhe i komunikojn kt mendim personit ndaj t cilit sht marr masa dhe Komisioni t
Shrbimit Civil. Pr cdo shkelje jepet vetm nj mas disiplinore. Nuk sht e nevojshme t
merren t gjitha masat disiplinore para se npunsi civil t largohet nga detyra.
Llojet e masave disiplinore jan:131
130
131

Shih Nenin 20 t ligjit Satusi i npunsit civil.

Shih Nenin 25 t ligjit Statusi i npunsit civil.
92

1.
2.
3.
4.

vrejtje me shkrim;
vrejtje me paralajmrim;
pezullim nga e drejta e ngritjes n detyr pr nj periudh deri n dy vjet;
kalimi n nj detyr t nj niveli apo klase m t ult pr nj priudh nga 30 dit
deri n 1 vit.
5. largimi nga shrbimi civil.
Masat e msiprme disiplinore mund t shlyhen n qoft se nuk prsriten brenda 1 viti,
nga dita e dhnies s tyre pr rastet 1 dhe 2 dhe brenda 3 vjetsh nga dita e dhnies s tyre
pr rastet 3 dhe 4 kur ndaj npunsit nuk sht marr ndonj mas tjetr disiplinore. Masat
disiplinore t shlyera hiqen nga dosja vetjake. Ankesat kundr vendimeve pr marrjen e
masave disiplinore paraqiten n Komisionin e Shrbimit Civil brenda 30 ditve pune nga
komunikimi i vendimit.
2.Prgjegjsia penale.
Npunsi civil n ato raste t parashikuara shprehimisht pr vepra shoqrisht t rrezikshme
q kryejn gjat plotsimit t detyrave t ngarkuara kan prgjegjsi penale. Kjo lloj
prgjegjsie sht e parashikuar shprehimisht n Kodin Penal t R.Sh. Realizimi i
prgjegjsis penale t tyre bhet sipas rregullave t prgjithshme t Kodit t Procedurs
Penale, ndrsa trajtimi i veprave penale konkrete i referohet dhe gjen mbshtetje n t
drejtn penale. E drejta administrative n kto raste ve n dukje vetm faktin e
prgjegjsis penale t npunsve n raste t vecanta.
3. Prgjegjsia administrative.
Npunsit si gjith shtetasit e tjer, kur krejn shkelje me karakter administrative kan
edhe prgjegjsi administrative, psh:
a. kur shkelin rregullat higjeno-sanitare;
b. kur shkelin rregullat e mbrojtjes nga zjarri;
c. kur nuk marrin masa pr parandalimin e shkeljeve etj.
Prgjegjsia e npunsve n kto raste realizohet jo se npunsit jo se npunsit nuk
respektojn disiplinn q rrjedh nga marrdhniet e npunsit, por pr shkelje me karakter
administrative.Realizimi i ksaj prgjegjsie bhet si rregull nga organet q qndrojn
jasht sektorit ku punojn npunsit e shrbimit civil. N raste t caktuara mund t ndodh
q ndaj npunsve t realizohet prgjegjsi administrative edhe kur ata nuk plotsojn
detyrimet q kan karakter thjesht administrative, por nj karakter t przier me element t
detyrimeve q rrjedhin nga marrdhnie e puns. T tilla jan rastet e gjobave q iu vihen
personave prgjegjs pr mosrealizimin e kontratave apo detyrave t tyre.
1. Prgjegjsia civile
Npunsit civil pr dmet q i shkaktojn organit ku punojn pr fajin e tyre kan edhe
prgjegjsi civile, kur me veprimet e tyre i shkaktojn dme subjektive t tjera personave
fizik ose juridik. Kjo lloj prgjegjsie rregullohet nga Kodi Civil dhe trajtohet nga e
drejta civile.

4. Etika ne sherbimin civil

Etika n shrbimin civil prfshin rregullat e sjelljes s npunsve t administrats publike,
sipas standardeve t krkuara.
Parime t prgjithshme t etiks
N kryerjen e funksioneve, npunsi i administrats publike duhet t respektoje parimet si
m posht:
a) t kryej detyrat, n prputhje me legjislacionin n fuqi;

93

b) t veproj n mnyr t pavarur nga pikpamja politike e t mos pengoje zbatimin e

politikave, t vendimeve ose veprimeve ligjore t autoriteteve t administrats publike;
c) n kryerjen e detyrave duhet t jet i ndershm, i paanshm, efikas, duke pasur parasysh
vetm interesin publik;
) t jet i sjellshm n marrdhnie me qytetart q u shrben, dhe me eprort, kolegt e
vartsit e tij;
d) nuk duhet t veproj arbitrarisht n dm t nj personi ose organizate dhe duhet t
tregoj respektin e duhur, pr t drejtat dhe interesat personale t t tretve;
dh) t mos lejoj q interesat e tij private t bien ndesh me pozitn e tij publike, t shmang
konfliktet e interesave dhe t mos shfrytzoj asnjher pozitn pr interesin e tij privat;
e) t sillet gjithnj n mnyr t till, q besimi i publikut n ndershmrin, paanshmrin
dhe efektivitetin e shrbimit publik t ruhet e t rritet;
) t ruaje konfidencialitetin e informacionit, q ka n zotrim, por pa cnuar zbatimin e
detyrimeve q rrjedhin nga ligji nr. 8503, dat 30.6.1999, "Pr t drejtn e informimit pr
dokumentet zyrtare" .132
Konfliktet e interesave
Konflikti i interesave sht situata ne t ciln nj npuns i administrats publike ka nj
interes personal t till, q ndikon ose mund t ndikoj n paanshmrin ose bjektivitetin e
kryerjes s detyrs zyrtare. Interesat personale t npunsit prfshijn do prparsi pr
veten, familjen, te afrmit deri n shkalln e dyt, personat ose organizatat, me t cilat
npunsi ka ose ka pasur marrdhnie biznesi ose lidhje politike. Konflikti i interesave
prfshin, gjithashtu, do lloj detyrimi financiar ose civil t npunsit. Kur npunsi ka
dijeni se nj situat till ekziston, ai sht i detyruar q:
a) t verifikoj nse ka nj konflikt aktual t mundshm interesash;
b) t ndrmarr hapat e nevojshm pr t shmangur nj konflikt t till;
c) t ver n dijeni menjher, me nismn e tij, eprorin direkt dhe njsin e personelit pr
konfliktin aktual ose te mundshm te interesave;
) n rast dyshimi pr gjndjen n nj situate konflikti interesash, t kshillohet me eprorin
direkt ose/dhe me njsin e personelit t institucionit;
d) t'i bindet do vendimi prfundimtar pr t marr pjes n procesin e vendimmarrjes ose
t heq dore nga prparsit, q shkakton konflikti.
Konfliktet e mundshme t interesit t nj kandidati pr t'u punsuar n administratn
publike duhet t zgjidhen prpara emrimit t tij.
Veprimtari t jashtme t npunsit t administrats publike
Me veprimtari t jashtme t npunsit kuptojm do lloj veprimtarie t rregullt ose t
rastsishme, q krkon angazhimin e npunsit t administrats publike, qoft pr qllime
fitimi ose jo, qe npunsi zhvillon jasht detyrs zyrtare. 133
Ndalimi i veprimtarive t jashtme.
Npunsi publik nuk duhet t angazhohet n nj veprimtari t jashtme, q pengon kryerjen
e detyrs s tij zyrtare ose q krkon nj angazhim, mendor a fizik t tij q e bn t vshtir
kryerjen e detyrs, ose sht vazhdim i ksaj detyre, q cnon, n fardo mnyr, imazhin
e npunsit t administrats publike. N rast dyshimi pr kualifikimin e nj veprimtarie si t
lejueshme ose jo, npunsi kshillohet me njsin e personelit t institucionit. 134
132

Shih nenin 3 t ligjit Pr rregullat e etiks n administratn publike

Shih nenin 6 t ligjit Pr rregullat e etiks n administratn publike
134
Shih nenin 7 t ligjit Pr rregullat e etiks n administratn publike
133

94

Me veprimtari t jashtme t npunsit t administrats publike nnkuptojm do lloj

veprimtarie, pr qllime fitimi ose jo, q npunsi zhvillon jasht ushtrimit t detyrave t tij
zyrtare dhe q krkon angazhimin mendor dhe fizik te tij, n fardolloj forme, p.sh. si
konsulent, ortak, prfaqsues, drejtues, antar apo punonjs. Veprimtarit e jashtme t
npunsit t administrats publike jan t lejueshme vetm kur nuk bhen penges pr
prmbushjen e detyrave dhe t prgjegjsive t tij zyrtare. Npunsi i administrats publike
nuk mund te angazhohet n nj veprimtari t jashtme, nse:
a) ajo krijon ose duket sikur krijon nj konflikt interesash me pozicionin e tij zyrtar;
b) angazhimi mendor dhe fizik i npunsit ne kt veprimtari ndikon n kryerjen normale t
detyrave t tij zyrtare, pengon ose e bn t vshtir kryerjen e tyre;
c) veprimtaria q kryen cnon figurn e npunsit te administrats publike ose t
institucionit publik, n t cilin ai sht i punsuar;
) veprimtaria q kryen sht vazhdim i detyrave t tij zyrtare dhe npunsi duhet t
prdor t dhnat q ka nga pozicioni i tij n administratn publike;
d) qllimi i veprimtaris bie n kundrshtim me qllimin dhe objektivat e pozicionit zyrtar
t puns s npunsit t administrats publike;
dh) sht nj veprimtari, e cila kryhet me koh t plot.
Nuk konsiderohet si veprimtari e jashtme, e palejueshme, veprimtaria n kuadr t
shoqatave kulturore, shoqrore apo sportive, pjesmarrja n organet drejtuese t ktyre
shoqatave, me prjashtim te rastit kur pengohet kryerja normale e detyrs zyrtare.
Prfitimet (Dhuratat dhe favoret)
Npunsi i administrats publike nuk duhet t krkoj ose t pranoj, dhurata, favore, pritje
ose fardo prfitim tjetr, ose shmangie t humbjeve t mundshme, si dhe premtime pr to,
pr veten, familjen, t afrmit, personat ose organizatat me t cilat ka marrdhnie, q
ndikojn ose duket sikur ndikojn n paansin e kryerjes s detyrs, apo jan ose duket
sikur jan shprblim pr mnyrn e kryerjes s detyrs zyrtare. 135
"Dhurata", jan likuiditete n ash, n llogari rrjedhse, n depozit, n bono thesari a n
huadhnie, sende me vler dhe do send apo shrbim, me vler monetare, t premtuar,
ofruar, dhn falas ose nn vlern e tregut, interesat, aksionet dhe pjest e kapitalit n
shoqri tregtare, borxhet dhe detyrimet jozyrtare ndaj personave fizik apo juridik.
N dhuratat apo favoret e ndaluara prfshihen edhe ftesat pr pritje t ndryshme, premtimet,
ofrimet falas apo uljet e mimeve pr kryerjen e shrbimeve, t argtimeve, pushimeve,
transporteve, udhtimeve, ofrimi i bursave t studimit, ofrimi i sigurimeve, mbulimi i
shpenzimeve pr kryerje shrbimesh apo veprimtarish t npunsit. Nj dhurat.
konsiderohet e marr n mnyr t trthort kur i jepet familjes s npunsit, t afrmve,
deri n shkalln e dyt, personave ose organizatave, me t cilat npunsi ka pasur ose ka
marrdhnie biznesi ose lidhje politike, n baz t krkess, rekomandimit apo udhzimit t
npunsit Npunsi mund t mbaj dhurata t lejueshme, pa qn i detyruar t'i deklaroj
ata, nse nuk an t kushtueshme, ai duhet t'ia deklaroj ata, brenda 30 ditve, eprorit
direkt dhe t'i dorzoj n njsin e burimeve njerzore t institucionit.
E drejta e puns. Marrdhniet individuale dhe kolektive t puns.
Parimet e s drejts s puns.
Marrdhniet individuale t puns, kushtet e kontrats, ndryshimi dhe prfundimi i saj.
Marredhniet kolektive t puns.

135

Shih nenin 10 t ligjit Pr rregullat e etiks n administratn publike

95

Parimet e s drejts s puns.

Parimet themelore t sa drejts son t puns mund t klasifikohen si vijon:
1. Ndalimi i puns s detyruar;
2. Ndalimi i diskriminimit;
3. Liria sindikale;
4. Respektimi i disiplins s puns;
5. Mbrojtja e gjithanshme e puns;
6. Shprblimi i puns;
7. Respektimi i ppikt i legjislacionit t puns.
1. Ndalimi i puns s detyruar.136
N vendin ton shpallet e drejta pr pun si dhe ndalimi i puns s detyruar. Ky parim
sanksionohet hollsisht n nenin 8 t Kodit t Puns t R.SH. Puna e detyruar sht e
ndaluar n t gjitha format e saj dhe prkatsisht si:
1. mas shtrnguese ose sanksion kundrejt personave q kan ose shprehin bindjet e
tyre politike n kundrshtim me rendin politik, shoqror ose ekonomik n fuqi.
2. metod mobilizimi dhe prdorimi t fuqis putore pr qllim t zhvillimit
ekonomik.
3. mas pr disiplin n pun.
4. dnim pr pjesmarrjen n grev.
5. si mas diskriminimi racial, shoqror, kombtar ose fetar.
Me pun t detyruar kuptojm cdo pun ose shrbim q i krkohet nj individi kundr
vullnetit t tij. Nga ky rregull bjn prjashtim :
1. cdo pun ose shrbim i krkuar n baz t ligjit pr forcat e armatosura t R.SH, t
cilat lidhen me punime pr pun t karakterit t mirfillt ushtarak.
2. cdo pun ose shrbim i krkuar nga individi si dnim i vendosur nga gjykata dhe
gjat t cilit ersoni nuk i vihet n shrbim t shtetasve ose personave juridik privat
me prjashtim t rasteve t parashikuara n paragrafin 2 t nenit 8 t Kodit t Puns.
3. cdo pun q krkohet n rast lufte ose pr shkak t forcs madhore, domethn t
fatkeqsive natyrore.137
2. Ndalimi i diskriminimit.
Ky parim fiksohet n nenin 18 t Kushtetuts t RSH. Pr rrjedhoj, ndalohet cdo lloj
diskriminimi edhe n fushn e marrjes n pun dhe t ushtrimit t profesionit.138 Parimi n
fjal zhvillohet m tej n nenin 9 t kodit t puns.
1. Ndalohet cdo lloj diskriminimi n fushn e marrjes n pun dhe t profesionit.
2. Me diskriminim kuptohet cdo dallim, prjashtim ose paraplqim q bazohet n rac,
ngjyr, seks,mosh, fe, bindje politike, origjin kombtare, origjin shoqrore,
lidhje familjare, t meta fizike ose mendore q cnon t drejtn e individit pr t
qn i barabart n punsim dhe trajtim. Dallimet, prjashtimet ose paraplqimet q
krkohen pr nj vend pune t caktuar nuk konsiderihen si diskriminime. Masat e
vecanta mbrojtse pr punmarrsit t parashikuar nga ky kod me v endim t
Keshilli te Ministrave ose me kontrata kolektive, nuk quhen si diskriminime.
3. Me punsim dhe profesion kuptohet orientimi dhe formimi profesional, znia me
pun dhe n profesione t ndryshme si dhe kushtet e punsimit q lidhen me

136

Shih gjersisht pr ndalimin e puns s detyruar konventn nr29 t Organizats

Ndrkombtare t Puns, 28.6.1930.
137
Shih nenin 8 t Kodit t Puns n RSH.
138
Shih nenin 9 t Kodit t Puns n RSH.
96

shprndarjen e puns, kryerjen e saj, shprblimin, ndihmn shoqrore, disiplinn

ose prfundimin e kontrats s puns.
3. Liria sindikale139
Liria sindikale sht e garantuar. Punmarrsit kan t drejtn e organizimit t sindikatave,
t bjn greva sipas ligjit etj. N mnr t vecant askush nuk ka t drejt: s pari, t
kushtzoj kufizimin e punmarrsit nse ai sht ose jo ose pushon s qnuri antar i nj
sindikate t krijuar n baz t ligjit dhe s dyti t pushoj ose t cnoj nj t punsuar pr
shkak t antarsimit t tij ose jo n nj sindikat t krijuar n baz t ligjit ose t
pjesmarrjes t tij n veprimtari sindikale duke respektuar legjislacionin n fuqi.
4. Respektimi i disiplins s puns.
Respektimi i disiplins n pun sht nj nga detyrimet themelore q legjislacioni yn i
puns i ngarkon cdo punmarrsi. Disiplina si form e lidhjes s njerzve n jetn
shoqrore, sidomos n procesin e puns, ka qn nj domosdoshmri historike pr cdo rend
shoqror. Detyrimi pr t respektuar disiplinn, q pranohet e zbatohet nga shumica e
punmarrsve si nj detyrim s pari moral sht njkohsisht nj parim themelor i s drejts
s puns, njherazi, detyrim juridik sepse sht sanksionuar n ligj. Sipas nenit 37 dhe 153
t Kodit t Puns t R.SH, administrata e pundhnsit ka t drejt t pushoj nga puna
punmarrsin kur ai ka shkelur rnd ose n mnyr t prsritur disiplinn n pun.
5. Mbrojtja e gjithanshme e puns.
Mbrojtja e gjithanshme e puns ose mbrojtja e puns n kuptimin e gjer quhet gjith
sistemi i normave t se drejts s puns t cilat synojn t cnojn shndetin e
punmarrsve nga rreziqe te puns, t rruajn dhe riprtrijn energjit dhe aftsit e tyre
pr pun. Mbrojtja e gjithanshme e puns sht nj nga parimet themelore t politiks
sociale t shtetit demokratik q buron nga natyra e rendit shoqror dhe shtetror. Elementt
themelor t mbrojtjes s gjithanshme t puns hasen n kufizimin e kohs s puns, n
prcaktimin e kohs s pushimit, t lejeve t punonjsve, n zbatimin e masave t sigurimit
teknik dhe higjeno-sanitare n pun. Duke u kufizuar me ligj koha e puns dhe e pushimit
t punonjsve, mbrohet shndeti dhe jeta e tyre dhe u sigurohet atyre koha e nevojshme pr
t marr pjes n jetn shoqrore, politike, kulturore t vendit.
6. Shprblimi i puns.
Ky parim prjashton nivelimin komunist t shprblimit t puns, prderisa n sjoqrin
ton demokratike mbahet parasysh parimi ndrmjet puns s rnd dhe t leht, puns s
specializuar dhe t thjesht si dhe rndsia e puns. Parimi i shprblimit sipas puns
zbatohet pa dallim race, seksi, kombsie, moshe. Gruaja gzon t drejta t barabarta me
burrin n pun, n shprblim etj. Shteti vazhdimisht duhet t marr masa pr prmirsimin
e vazhdueshm t shprblimit t puns t punonjsve pr vendosjen e raporteve sa m t
drejta midis pagave t larta dhe atyre t ulta e t mesme, pr hapjen n gjersi t stimulit
material duke prmirsuar e prsosur piramidn shkencore t pagave.
7. Respektimi i prpit i legjislacionit t puns.
Respektimi i prpikt i legjislacionit t pus shpreh parimin e rndsishm t ligjshmris
demokratike. Para ligjit t puns jan t barabart t gjith punonjsit ai duhet t zbatohet
pa kushte nga t gjith punmarrsit si dhe ndrmarrjes dhe institucionet pundhnse.140
T gjith jan t barabart n ligj dhe para tij.
Marrdhnia individuale e puns.

139

Shih gjersisht pr parimin e liris sindikale Konventn nr87 t Organizats

ndrkombtare t Puns dat 17.06.1984.
140
Shih nenet 4 e 15 t Kushtetut t RSH.
97

Marrdhnia e puns e ka burimin e saj n nj kontrat midis palve, t formuluar rreth d

detyrimeve baze: shprblimi nga njra an dhe veprimtaria e puns nga ana tjetr. Kshtu
n nenin 12 t Kodit t puns prcaktohet kuptimi i kontrats individuale t puns si nj
marrveshje mes punmarrsit dhe pundhnsit ku punmarrsi mer prsipr t ofroj
shrbimet e tij pr nj kohzgjatje t caktuar ose t pacaktuar n kuadrin e organizimit dhe
t urdhrave t nj personi t quajtur pundhns. Ky i fundit merr prsipr t paguaj nj
shprblim.
Kushtet e kontrats individuale t puns dallohen n kushte subjektive dhe objektive. Si
kusht subjektiv sht ai qe subjektet e kontrats s puns, pr t lidhur nj kontrat t
vlefshme, duhet t ken zotsi pr t vepruar. Ndrsa si kushte objektive t kontrats s
puns, n kuptim t legjislacionit ton n fuqi, kutohen:
1. Marrveshja ndrmjet palve
2. Objekti
3. Shkaku
4. Forma e parashikuar.
1. Marrveshja ndrmjet palve.
Kontrata e puns quhet e prfunduar kur pundhnsi pranon kryerjen e puns pr nj koh
t caktuar ose t pacaktuar n kuadrin e organizimit dhe nn urdhrat e tij dhe q n baz t
ktyre rrethanave, kryhet vetm kundrejt pagess. Pra kontrata e puns quhet e lidhur vetm
n castin n t cilin palt arrijn marrveshjen ndrmjet tyre, domethn ai q ka br
propozimin merr dhe plqimin e pals tjets. Plqimi i punmarrsit duhet t deklarohet
personalisht, ndrsa ai i pundhnsit mund t jepet dhe nga prfaqsuesi i tij. Propozimi
pr t lidhur kontrat pun mund t trhiqet, mjafton q kontrata t mos jet prfunduar.
Kur propozuesi ka caktuar nj afat pr pranimit, sht e nevojshme q prgjigjia t vij
brenda afatit. Ndrsa propozimi pr t lidhur nj kontrat pune q i bhet nj personi t
pranishm, pa i caktuar nj afat pr pranimin, e humbet fuqine e tij, n qoft se personi i
pranishm nuk e pranon propozimin menjher.
2. Shkaku i kontrats.
Shkaku i kontrats sht qllimi pr t cilin bhet shprehja e vllnetit n kontrat dhe q
konsiston n dyansin: shrbim shprblim. Shkaku duhet t jet gjithmon i ligjshm.
sht i paligjshm shkaku kur ai sht n kundrshtim me ligjin, me rendin publik, ose kur
kontrata bhet mjet pr t shmangur zbatimin e nj norme. Kontrata e puns nuk krijon
asnj pasoj juridike kur:
1. vjen n kundrshtim me nj dispozit urdhres t ligjit.
2. lidhet n mashtrim t ligjit.
3. lidhet me t mitur nn moshn 14 vjec.
4. bhet me marrveshje t palve pa patur qllim q t sjell pasoj juridike.
3. Objekti i kontrats.
Objekti i kontrats sht shrbimi personal i puns, sht puna n vetvete, domethn ato
energji pune fizike ose intelektuale q punmarrsi sht i detyruar t prmbush kundrejt
pags. Objekti i kontrats s puns duhet t jet:
1. i mundshm
2. i ligjshm
3. i prcaktueshm ose q mund t prcaktohet.
4. Forma e kontrats s puns.
N prgjithsi norma e ligjit nuk parashikon q kontrata individuale e puns t ket q n
fillim nj form t prcaktuar. Kshtu mund t pohohet se ajo mund t jet fillimisht nj
kontrat joformale dhe se mund t lidhet edhe me goj. Sipas nenit 21 t Kodit t puns
Kontrata e puns mund t lidhet dhe ndryshohet me goj ose me shkrim. Ajo mund t
ndryshohet vetm me marrveshje midis palve. Cdo ndryshim i kontrats s shkruar n

98

dm t punmarrsit duhet t prfundohet me shkrim. Kontrata e puns e prfunduar me

shkrim duhet t prmbaj sidomos:
1. identitetin e palve;
2. vendin e puns;
3. prshkrimin e prgjithshm t puns;
4. datn e fillimit t puns;
5. kohzgjatjen kur palt lidhin kontrat me afate t caktuar;
6. kohzgjatjen e pushimeve t paguara;
7. afatin e njoftimit pr zgjidhjen e kontats;
8. elementt prbrs t pals dhe datn e dhnies s saj;
9. kohn normale javore t puns;
10. kontrata e puns duhet t prmbaj edhe kontratn kolektive n fuqi.
Kur kontrata e puns lidhet me goj pundhnsi detyrohet q brenda 30 ditve t hartoj
nj dokument me shkrim t nnshkruar prej tij dhe punmarrsit i cili prcakton sidomos
elementt e parashikuar q duhet t prmbaj kontrata e puns.
Llojet e kontratave t puns.
Legjislacioni yn i puns dallon kto lloj kontratash pune:
1. Kontrat pun pr nj kohzgjatje t pacaktuar;
2. Kontrat pun pr nj kohzgjatje t caktuar;
3. Kontrata e puns me prove;
4. Kontrata e puns me koh t pjesshme;
5. Kontrata e grupit;
6. Kontrata e msimit t profesionit;
7. Kontrata e puns n shtpi.
8. Kontrata e puns e agjentit tregtar.
Detyrimet e palve kontraktore.
1. Detyrimet e punmarrsit:
a) Kryerja e puns personalisht Punmarrsi kryen personalisht punn e ngarkuar me
prjashtim t rasteve kur n marrveshje parashikohet e kundrta.141
b) Detyrimi i bindjes shpreh respektimin nga pundhnsi t udhzimeve t
prgjithshme dhe t vecanta t pundhnsit.142 Urdhrat dhe udhzimet e prgjithzhme
dhe t vecanta t pundhnsit q rrezikojn jetn dhe shndetin e punmarrsit nuk
duhen zbatuar.
c) Detyrimi i kujdesit n pun Punmarrsi kryen me kujdes punn q i ngarkohet . ai
pr kryerjen e puns duhet t prdor sipas rregullave t caktuar mjetet e puns,
aparaturat, mjetet e pundhnsit dhe pajisjet e vna n dispozicionin e tij.143
d) Detyrimi i dhnies llogari dhe i kthimit Punmarrsi i jep llogari pundhnsit pr
gjithcka t prfituar n emer t pundhnsit gjat ushrimit t veprimtaris s tij brenda
kontrats, vecanrisht pr shumat n para. 144
e) Detyrimi i besnikris Punmarrsi rruan me besnikri interesat e ligjshme t
pundhnsit. Ai ka t drejt t denoncoj n organet kompetente veprat penale,
shkeljet e legjislacionit t puns os t kontrats pr t cilat ai ka dijeni.145
141

Shih nenin 22 t Kodit t Puns.

Shih nenin 23 t Kodit t Puns.
143
Shih Nenin 24 t Kodit t Puns.
144
Shih nenin 25 t Kodit t Puns.
145
Shih nenin 26 t Kodit t Puns.
142

99

f) Detyrimi i prgjegjsis pr shprblimin e dmit Punmarrsi prgjigjet ndaj

pundhnsit pr dmin q i shkakton kur shkel detyrimet kontraktale me dashje ose
nga pakujdesia. 146
g) Ndalimi i konkurrencs pas prfundimit t mardhnieve t puns Punmarrsi
mbi 18 vjec mund t zotohet me shkrim kundrejt pundhnsit q pas prfundimit t
marrdhnieve t puns nuk do ti bj atij konkurrenc n asnj lloj mnyre,
vecanrisht nuk do t formoj nj siprmarrje konkurente, nuk do t punoj dhe nuk do
t interesohet pr t. 147
2. Detyrimet e pundhnsit.
a) Mbrojtja e personalitetit Pundhnsi respekton dhe mbron raportet e puns,
personalitetin e punmarrsit. Ai duhet t parandaloj cdo qndrim q cnon
dinjitetin e punmarrsit, nuk duhet t mbledhe informata lidhur me t, me
prjashtim t rasteve t parashikuara.148
b) Detyrimi pr t pajisur punmarrsin me certefikatn e puns Punmarrsi
mund ti krkoj pundhnsit n cdo koh nj certifikat mbi natyrn dhe
kohzgjatjen e marrdhnieve t puns, cilsin dhe sjelljen e tij.149
c) Detyrimi pr mbajtjen e regjistrit. Pundhnsi mban regjistrin e punmarrsve
t punsuar tek ai. Prmbajtja e regjistrit prcaktohet nga dispozitat e kodit t Puns
dhe me vendim t Keshilli te Ministrave.150
d) Detyrimi pr dhnien e pags dhe t shprblimeve t tjera t puns Ky
detyrim sht thelbsor pr marrdhnien e puns dhe rregullohet hollsisht n
kreun XI t Kodit t Puns.
e) Prgjegjsia pasurore e pundhnsit Pundhnsi ka prgjegjsi pasurore pr
dmshprblimin e punmarrsit deri n nj vit pag q i shtohet pags q ai duhet t
marr gjat afatit t njoftimit, n qoft se pundhnsi e ka larguar nga puna
punmarrsin pa shkaqe t arsyeshme. Gjithashtu ai detyrohet ti paguaj
punmarrsit shprblimin pr vjetrsim n rastin e zgjidhjes s kontrats s puns
me afat t prcaktuar.151
f) Vnia n dispozicion e kodit t Puns- Pundhnsi sht i detyruar t ver n
dispozivion t punmarrsit nj kopje t kodit t puns.152
Prfundimi i marrdhnies juridike t puns.
Prfundimi i marrdhnies juridike t puns shnon marrjen fund t ksaj marrdhnieje,
pra shuarjen e saj. Mardhnia juridike e puns merr fund kur vrtetohen faktet juridike
prkatse, si rregull veprime ose shfaqje t vullnetit t njerzve, e n disa raste t kufizuara
edhe ngjarje. Mbarimi i kontrats s puns zakonisht prcaktohet n vet aktin e kontrats
s nnshkruar. Megjithat si raste m kryesore t mbarimit t kontrats s puns mund t
prmenden:
1. Zgjidhja e kontrats s puns me kohzgjatje t pacaktuar.
2. Zgjidhja e kontrats s puns me afat t caktuar.

146

Shih nenin 27 t Kodit t Puns.

Shih nenin 28 t Kodit t Puns.
148
Shih nenet 32-34 t Kodit t Puns.
149
Shih nenin 35 t Kodit t Puns.
150
Shih nenin 36 t Kodit t Puns.
151
Shih nenet 146/3 dhe 152 t Kodit t Puns.
152
Shih nenin 38 t Kodit t Puns.
147

100

Kontrata me kohzgjatje t pacaktuar prfundon kur zgjidhet nga njra pal dhe ka
prfunduar afati i njoftimit. Duhet t plotsohen dy kushte bashkarisht pr t patur nj
zgjidhje t ligjshme t kontrats s puns t cilat jan:
a) vullneti pr zgjidhje i njrs prej palve kontraktore
b) prfundimi i afatit t njoftimit.
Zgjidhja e nj kontrate me kohzgjatje t pacaktuar mund t vij edhe si rezultat i
refuzimit t ndryshimit t kushteve t saj nga punmarrsi.
Zgjidhja e kontrats pa shkaqe t arsyeshme.
Zgjidhja e kontrats nga pundhnsi do t konsiderohet pa shkaqe t arsyeshme kur:
a) punmarrsi ka pretendime q rrjedhim nga kontrata e puns.
b) Punmarrsi ka prmbushur nj detyrim ligjor.
c) Bhet pr motive t cilat lidhen me personalitetin e punmarrsit por q nuk kan
lidhje legjitime me raportet e puns. Konsiderohen si motive t tilla raca, ngjyra,
seksi, mosha, gjendja civile, detyrimet familjare, shtatzania, besimi fetar, bindjet
politike, kombsia, gjendja shoqrore.
d) Pr motive q lidhen me ushtrimin nga punmarrsi t nj t drejte kushtetuese por
q nuk sjell shkeljen e detyrimeve q rrjedhin nga kontrata e puns.
e) Bht pr motive t antarsimit ose jo t punmarrsit n sindikat t krijuar n
baz t ligjit ose pr shkak t pjesmarrjes s tij n veprimtari sindikale n baz t
ligjit.
f) Punmarrsi sht antar i organit drejtues t sindikats dhe pundhnsi nuk ka
motiv pr pushimin e tij nga puna.
g) Pundhnsi shkel rregullat pr konsultim me sindikatn e njohur si prfaqsuese
ose me punmarrsin pr transferimin e ndrmarrjes ose pushimin kolektiv nga
puna.
Nse kontrata zgjidhet pa shkaqe t arsyeshme punmarrsi ka t drejt t ngrej padi
kundr pundhnsit n gjykat brenda 180 ditve nga dita e pfundimit t afatit t
njoftimit. N rastin kur motivi abuziv sht zbuluar pas kalimit t ktij afati punmarrsi
duhet t ngrej padi brenda 30 ditve nga dita e zbulimit t ktij motivi. Pundhnsi q ka
zgjidhur kontratn pa shkaq t arsyeshme detyrohet ti jap punmarrsit nj
dmsshprblim deri n nj vit pag q i shtohet pags q ai duhet t marr gjat afatit t
njoftimit.
Zgjidhja e kontrats n koh t paprshtatshme.
Pundhnsi nuk mund t zgjidh kontratn kur punmarrsi sht me pushim paaftsie t
prkohshme n pun pr nj periudh jo m shum se nj vit, pr aq koh sa punmarrsi
prfiton pagesn nga pundhnsi ose sigurimet shoqrore. Kur zgjidhja e kontrats bhet
para se punmarrsi t jet me paaftsi t prkohshme pr m pak se 1 vit pune dhe afati i
njoftimit nuk ka prfunduar, ky afat pezullohet pr priudhn e paaftsis s prkohshme
n pun dhe rifillon t ece pas prfundimit t ksaj periudhe.
Kontrata me afat t caktuar prfundon n fund t kohs s parashikuar, pa zgjidhje
paraprake. Kur mbas prfundimit t afatit t caktuar kontrata zgjatet n heshtje tej ketij
afati, ajo konsiderohet si kontrat me afat t pacaktuar.
Zgjidhja e menjhershme e kontrats: pundhnsi dhe punmarrsi n cdo koh mund
t zgjidhim menjher kontratn pr shkaqe t arsyeshme. Konsiderohen si shkaqe t
arsyeshme t gjitha rrethanat q objektiviaht nuk lejojn ti krkohet atij q ka zgjidhur
kontratn vazhdimi i mardhnieve t puns. Gjykata vendos vet nse kan ekzistuar
shkaqe t arsyeshme pr zgjidhjen e kontrats. Konsiderohen si shkaqe t arsyeshme n

101

ngarkim t punmarrsit vetm ato raste kur ai vepron me faj t rnd sidomos thyen n
mnyr t prsritur disiplinn n pun megjith paralajmrimet e pundhnsit.
Zgjidhja e menjhershme e justifikuar e kontrats nga pundhnsi ose punmarrsi
kontrata e puns prfundon me zgjidhjen e menjhershme t saj. Kur shkaqet e arsyeshme
t zgjidhjes t kontrats me efekt t menjhershm lidhen me mosrespektimin e kontrats
nga njra pal ajo duhet t ndreq trsisht dmin e shkaktuar pals tjets duke mbajtur
parasysh pretendimet q burojn nga marrdhniet e puns. Kjo pal humbet t drejtn e
shprblimit pr vjetrsi por ajo rruan t drejtn e shprblimit pr pushimet e paguara jo t
marra. N rastet e tjera gjykata vendos lirisht pr pasojat financiare si rezultat i zgjidhjes s
menjhershme t kontrats duke vlersuar t gjitha rrethanat.
Zgjidhja e menjhershme e pajustifikuar e kontrats s puns nga pundhnsi
punmarrsi ak t drejtn e pags q do t kish fituar nse marrdhniet e puns do t
kishin prfunduar n fund t afatit t njoftimit t parashikuar n ligj ose m kontrat, ose n
prfundim t kontrats me afat t caktuar. Pundhnsi mund t zbres nga paga t ardhurat
q punmarrsi ka kursyer si rezultat i ndrprerjes s puns, t ardhurat nga nj pun tjetr
ose t ardhurat nga t cilat ai ka hequr dore qllimisht. N rastet e zgjidhjes se
menjhershme t pajustifikuar t kontrats s puns nga pundhnsi gjykata duke
vlersuar t gjitha rrethanat vendos detyrimin e pundhnsit ndaj punmarrsit me nj
dmshprblim jo m shum se paga e nj viti pune.
Zgjidhja e menjhershme e pajustifikuar e kontrats nga punmarrsi kur
punmarrsi nuk fillon punn ose e braktis at menjher pa shkaqe t arsyeshme ai duhet
t prgjitgjet financiarisht ndaj pundhnsit jo m shum se paga e nj jave; ai duhet t
prgjigjet edhe pr dmin suplementar q sht diferenca midis dmit dhe pags s nj jave.
Gjykata mind ta vendos zvoglimin e mass s dmshprblimit nse pundhnsi nuk ka
psuar asnj dm ose nse dmi sht m i vogl se masa e dmshprblimit t parashikuar
me sipr. Kur e drejta pr t krkuar dmshprblim nuk shuhet me kompensim ajo
parashkruhet brenda 30 ditve duke filluar nga data kur punmarrsi nuk ka filluar punn
ose e ka braktisur at.
Vdekja e punmarrsit kontrata prfundon me vdekjen e punmarrsit. N kt rast
pundhnsi duhet ti paguaj punmarrsit pagn e 2 muajve duke filluar nga dita e
vdekjes s tij nse marrdhniet e puns kan zgjatur m shum se 5 vjet dhe nse
punmarrsi le bashkshortin, fmij t mitur ose n munges t tyre persona t tjer si
parashikohet n kodin e familjes.
Marrveshja kolektive e puns.
Marrveshja kolektive prmban dizpozita mbi kushtete punsimit, lidhjen, prmbajtjen dhe
prfundimin e kontratave individuale t puns, formimin profesional si dhe mbi
marrdhniet midis palve kontraktuese. Marrveshja kolektive mund t prmbaj dispozita
q vendosin pundhnsit dhe punmarrsit n raporte t detyrueshme t krijuara nga palt
me marrveshje kolektive ndaj personave juridik. Marrveshja kolektive nuk mund t
prmbaj dispozita m pak t favorshme pr punmarrsit se ato t ligjeve dhe akteve
nnligjore n fuqi me prjashtim t rasteve t parashikuara shprehiisht n ligj.
Marrveshja kolektive e puns lidhet nga nj ose disa pundhns ose organizata
pundhnsish nga njra an dhe nj ose disa sindikata nga ana tjetr.
Marrveshja kolektive prcakton fushn territoriale dhe profesionale t zbatimit t saj. Ajo
lidhet n nivel ndrmarrje ose dege sipas marrveshjes s palve kontraktuese.

102

Marrveshja kolektive sht e vlefshme vetm n form t shruar. Ajo duhet t nnshkruhet
nga t gjitha palt. Kur nj pal sht nj organizat, prfaqsuesit e ksaj t fundit
caktohen n prputhje me statusin.
Marrveshja kolektive mund t zgjidhet ose ndryshohet vetm me shkrim. Marrveshja
kolektive sht e vlefshme edhe kur bhet n formn e nj vendimi me shkrim t dhn nga
zyra e pajtimit e caktuar me marrveshje nga palt.
Secila nga palt kontraktuese zbaton marrveshjen; kur pala sht organizat, ajo kujdeset
pr zbatimin e marrveshjes nga antart e saj. Secila nga palt nuk duhet t prdor asnj
mjet ndeshje kundrejt pals tjetr pr cshtjet e rregulluara nga marrveshja. Detyrimi i
paqes s puns sht apsolut vetm kur palt kan rn dakort pr t shprhimisht. Detyrimi
i paqes s puns zbatohet nga cdo organizat profesionale kontraktuese ose jo, n fushn e
zbatimit territorial dhe profesional t marrveshjes kolektive dhe nga cdo person i lidhur
me kt t fundit.
Dispozitat e marrveshjes kolektive q lidhen me kushtet e puns rregulljn drejtprdrejt
kontratat individuale t puns t lidhura nga cdo pundhns q ka prfunduar kto
marrveshje. Cdo dispozit e kontrats t puns q sht m pak e favorshme pr
punmarrsin se dispozita e marrveshjes kolektive sht e pavlefshme dhe zvendsohet
nga kjo dispozit.
Marrveshja kolektive lidhet pr nj kohzgjatje t caktuar ose t pacaktuar. Ajo pr nj
kohzgjatje t pacaktuar mund t zgjidhet nga secila pal. N kt rast afati i njoftimit sht
6 muaj.

SEKSIONI III: E drejta penale

Tema 6. Kuptimi i veprs penale. Veprat penale n sfern ekonomike
1. Kuptimi i veprs penale n prgjithsi.
2. Veprat penale n sfern e ekonomike.
2.1. Veprat penale q konsumohen nga shoqrit tregtare.
2.2. Veprat penale n fushn e doganave dhe tatim taksave.
2.3. Veprat penale kundr veprimtaris shtetrore.

103

Kuptimi i veprs penale. Veprat penale n sfern ekonomike

1. Kuptimi i veprs penale n prgjithsi.
2. Veprat penale n sfern e ekonomike.
2.1. Veprat penale q konsumohen nga shoqrit tregtare.
2.2. Veprat penale n fushn e doganave dhe tatim taksave.
2.3. Veprat penale kundr veprimtaris shtetrore.
KUPTIMI, PRMBAJTJA DHE SISTEMI I PJESS S POSAME T S
DREJTS PENALE T REPUBLIKS S SHQIPRIS
I. Kuptimi i pjess s posame t s drejts penale dhe prmbajtja e saj
E drejta penale e Republiks s Shqipris, prbhet nga dy pjes kryesore: pjesa e
prgjithshme dhe pjesa e posame, t dyja n unitet midis tyre.
Pjesa e prgjithshme trajton kuptimin dhe bazat e prgjegjsis penale, t veprs penale,
parimet dhe institutet kryesore, kuptimin e dnimit dhe llojet e tij. Ajo sht burimi baz ku
mbshtetet e drejta penale - pjesa e posame. Parimet e pjess s prgjithshme, t bazuara
n parimet kryesore kushtetuese, posarisht n parimin themelor t ligjshmris n t
drejtn penale, nullum crimen nulla poena, sine lege edhe parimin e barazis prpara ligjit e
fajsis, qndrojn n baz t pjess s posame t s drejts penale dhe konkretizohen me
t.
N teorin bashkkohore jan shprehur pikpamje se ndarja e s drejts penale n dy pjes:
n pjesn e prgjithshme dhe n pjesn e posame duket se sht e pakuptimt, sepse ajo
sht nj dhe e pandar, derisa pjesa e posame bazohet trsisht n parimet e pjess s
prgjithshme.

104

Sipas mendimit ton kjo pikpamje nuk sht e pranueshme, sepse figura e veprs penale
pasqyron formn juridike t veprs penale, kurse prmbajtja e saj prcaktohet n pjesn e
prgjithshme. Vepra penale sht nj nocion i prcaktuar, ndrsa figurat e saj shfaqen n
shum forma, t parashikuara n pjesn e posame q marrin n mbrojtje t posame
juridike-penale marrdhnie shoqrore t rndsishme n sfera t ndryshme.
N kt frym sht shprehur edhe vendimi unifikues i Kolegjeve t Bashkuara t Gjykats
s Lart N. 1 dat 26.03.2002.
"Pjesa e posame e s drejts penale t Republiks s Shqipris, si nj deg e veant
e saj, sht trsia e normave juridike t vendosura nga shteti demokratik, t cilat
parashikojn figurat konkrete t veprave penale (krimeve e kundrvajtjeve penale) q
prmban ligji penal, elementet prbrs t tyre si dhe llojin e masn e dnimit pr do
vepr penale."
N literaturn juridike penale t huaj, jepen prkufizime t ndryshme t saj. Kshtu p.sh. n
tekstin e s drejts penale (pjesa e posame) italiane jepet ky prkufizim:
"Pjesa e Posame prfshin s bashku figurat e veanta t veprave penale q prmban Kodi
Penal".
Kodi Penal parashikon ato figura t veprave penale q ndeshen m tepr n praktik, jan
m t qndrueshme e m t njohura gjat zhvillimit historik t shoqris si dhe figura t
reja q diktohen nga jeta dhe aktet juridike ndrkombtare. Megjithat, edhe pse Kodi
Penal i ri sht pasuruar me dispozita t reja, prsri ai nuk i parashikon dhe as mund t'i
parashikoj t gjitha veprat penale q ndodhin, prandaj dalin ligje t posame apo
plotsuese, t cilat parashikojn vepra penale t reja, p.sh. Kodi Zgjedhor (2008), ligji mbi
bankat, ligji mbi ekun, ligji Pr prgjegjsin penale t personave juridik etj.
N kt vshtrim, burimet kryesore t s drejts penale jan: Kushtetuta ligji m i lart n
Republikn e Shqipris - burimi i par i tr legjislacionit t shtetit shqiptar, Kodi Penal i
Republiks s Shqipris, ligjet penale t posame ose ligje t tjera q prmbajn norma
penale si dhe normat penale t pranuara t s drejts penale ndrkombtare, n traktatet e
marrveshjet e tjera ndrkombtare, n t cilat bn pjes Republika e Shqipris, si jan
p.sh.: Konventa pr parandalimin dhe ndjekjen e genocidit, Statuti i Gjykats
Ndrkombtare Penale, Konventa kundr torturs, Konventa kundr korrupsionit, Konventa
kundr krimit t organizuar etj.
Parashikimi n pjesn e posame t Kodit Penal nuk prjashton nevojn e shpjegimit teorik
t tipareve t tyre. Analiza e do figure t veprs zakonisht fillon me prkufizimin,
kuptimin e veprs penale dhe pas ksaj bhet analiza e elementeve prbrs t figurs
konkrete, q nga objekti i veprs penale, si p.sh. n vjedhje pasuria e individit, n vrasje
jeta e njeriut. N vazhdim sqarohet ana objektive e veprs penale, duke vn n dukje
elementet kryesor dhe fakultativ (veprimi, mosveprimi, pasoja, lidhja shkaksore, si dhe
mnyra, mjeti, koha, vendi). Pas shpjegimit t ans objektive, sqarohet subjekti, si element
prbrs i figurs s krimit. Ktu vihet n dukje se jo kushdo mund t jet subjekt i krimit
n kuptimin juridiko penal, por krkohet mosha dhe prgjegjshmria e tij. Element tjetr i
rndsishm i figurs ana subjektive prfshin dashjen, motivin, qllimin dhe
pakujdesin.
Ky shpjegim sht i domosdoshm pr t siguruar zbatimin e prpikt e t njllojt t
ligjshmris, cilsimit t sakt t veprs penale n procesin penal, mbrojtjen e t drejtave
dhe lirive themelore t shtetasve. Shpjegimi teorik i figurave t veprave penale sht i
nevojshm edhe n ato raste, kur dispozita e Kodit Penal sht prshkruese dhe i prmban
elementet e figurs s veprs penale, p.sh., neni 79 i Kodit Penal, q parashikon krimin e
vrasjeve n rrethana t tjera cilsuese. Sado q kjo dispozit sht prshkruese, prsri
analiza juridike e figurs s krimit sht e domosdoshme pr nj kuptim dhe zbatim t
drejt dhe t njllojt t Kodit Penal, sepse kshtu ndihmohet praktika hetimore e gjyqsore

105

n cilsimin e rregullt juridik t veprave penale dhe n zbatimin e drejt t politiks

kriminale t shtetit kundr fajtorve. Ve asaj, analiza e elementeve t figurs s veprs
penale ka rndsi si pr t br dallimet midis figurave t ngjashme t veprave penale, t
cilat nuk jan t pakta n pjesn e posame t Kodit Penal, si p.sh. rrmbimi dhe heqja e
paligjshme e liris etj., ashtu dhe pr t analizuar konkurrimin midis tyre.
N tekst jan br prpjekje q teoria e pjess s posame t s drejts penale t'i marr
normat e saj n lidhje t ngusht me zbatimin e tyre me praktikn gjyqsore. Kjo e fundit,
nga ana e saj, nxjerr vazhdimisht probleme t reja prpara teoris t s drejts penale, pr
verifikimin e saktsis s dispozitave t Kodit Penal dhe kur ka nevoj, dikton plotsimin
ose ndryshimet e tij. Pikrisht n kt lidhje organike midis teoris t s drejts penale
(pjesa e posame) dhe praktiks gjyqsore qndron nj nga veorit kryesore t saj. Kjo
lidhje sht realizuar n tekst pr figurat e veprave penale n prgjithsi mbi bazn e
prgjithsimit t praktiks gjyqsore nga zbatimi i Kodit Penal. N kt vshtrim, rndsi t
veant kan vendimet unifikuese t Kolegjeve t Bashkuara t Gjykats s Lart dhe
vendimet e Gjykats Kushtetuese pr shtje parimore n fushn penale.
II. Sistemi i pjess s posame t Kodit Penal t Republiks s Shqipris
Sistemi i pjess s posame t Kodit Penal prmban trsin e normave juridike q
parashikojn figurat e veprave penale (krimeve e kundrvajtjeve penale), t vendosura sipas
krerve e seksioneve, q cnojn marrdhniet juridike t mbrojtura posarisht nga
dispozitat e ligjit penal.
Veorit kryesore t ndrtimit t pjess s posame t Kodit Penal n fuqi jan:
1. Kodi Penal n fuqi ndryshe nga Kodi Penal i vitit 1977, i cili i ndante krimet dhe
kundrvajtjet penale n pjes t veanta, i ka renditur s bashku n t njjtn dispozit, me
paragraf m vete. Ky bashkim i tyre bazohet n faktin se ato kan t njjtin objekt t
prgjithshm e grupor. Ky sistem (struktur) lehtson prdorimin e Kodit Penal nga
punonjsit e praktiks, sepse i referohen s njjts dispozit.
Veori dalluese pr kundrvajtjet penale sht edhe se subjekt i tyre mund t jet personi q
ka mbushur moshn 16 vje, kurse pr krimet personi mbi 14 vje. Ve ksaj, dnimi me
riedukim nprmjet puns sht zvendsuar me gjob.
Ndryshim tjetr parimor q bn Kodi Penal nga e kaluara sht se veprat penale ushtarake i
ka hequr nga sistemi i pjess s posame pr t'i vendosur n Kodin Penal Ushtarak, si kod
m vete, ashtu si veprohet n shtete t tjera.
N pjesn e posame t Kodit Penal jan parashikuar edhe disa dispozita penale, q
ndodheshin n ligje t veanta, si p.sh., n ligjin pr armt, pr tubimet, pr t lehtsuar
unifikimin dhe zbatimin e tyre n praktik. Gjithsesi, edhe tani, veprojn norma penale t
parashikuara n ligje t veanta, pr t cilat do t flitet m tutje, si p.sh., Kodi Zgjedhor.
Ndryshime t mdha, me rndsi parimore n Kodin Penal t ri jan br me vendosjen e
krerve e t seksioneve brenda tyre.
N kundrshtim t hapur me strukturn e Kodit Penal t shtetit totalitar, ku kreun e par t
pjess s posame e zinin krimet kundr shtetit, bazuar n konceptin se shteti qndron mbi
t gjitha, Kodi Penal n fuqi, n fillim ka vendosur veprat penale q kan t bjn me
krimet kundr njerzimit, mbrojtjen e personit, me t drejtat dhe lirit themelore t njeriut.
Struktura e Kodit Penal n fuqi ka dallime t theksuara edhe n vendosjen e prmbajtjen e
krerve e t seksioneve t tjera.
Megjithat, ajo nuk mund t quhet e prkryer. Gjat analizs do t shfaqim opinionin ton
kritik. Qndrime kritike jan shprehur edhe nga autor t huaj.
N kod bhet ky klasifikim i veprave penale:
K.I

Krime kundr njerzimit

K.II

Vepra penale kundr personit

106

K.III
K.IV
K.V
K.VI
K.VII
K.VIII
K.IX
K.X

Vepra penale kundr pasuris dhe n sfern ekonomike

Vepra penale kundr mjedisit
Krimet kundr pavarsis dhe rendit kushtetues
Krime q cenojn marrdhniet me shtetet e tjera
Veprat me qllime terroriste.
Krime kundr autoritetit t shtetit
Vepra penale kundr drejtsis
Veprat penale q prekin zgjedhjet e lira dhe sistemin
demokratik t zgjedhjeve
K.XI

Veprat penale t kryera nga bandat e armatosura dhe

organizatat kriminale.
Ky klasifikim sht ndrtuar n baz t disa kritereve themelore q kan t bjn me
objektin (subjektin pasiv) marrdhniet shoqrore juridike t rndsishme kundr t
cilave drejtohet vepra penale.
N prgjithsi, ky klasifikim sht i pranueshm edhe n kt tekst, por megjithat ka vend
pr kritik, sidomos pr kreun III Vepra penale kundr pasuris dhe n sfern
ekonomike, q kan objekte t ndryshme apo pr kreun VIII Krime kundr autoritetit t
shtetit, me subjekte krejt t ndryshm, q mund t ndaheshin n krer m vete. Kritik
mund t bhet edhe pr vendosjen e prmbajtjen e seksioneve e t neneve brenda tyre.
III. Sistemi i veprave penale n pjesn e posame t legjislacionit penal n shtete t
huaja
Klasifikimi i krimeve n t drejtn penale t shteteve t huaja n fillim u b n baz t
parimeve demokratike dhe i shrbeu lufts kundr s drejts penale feudale. Nga kjo
pikpamje, objektivisht, ai luajti rol prparimtar. Karakteri prparimtar i klasifikimit t
krimeve shihet qart pr her t par n veprn e kriminalistit t njohur italian Cesare
Bekaria "Dei delitti e delle pene". (Pr krimet dhe dnimet) (1764) ku ai i ndan n: 1) krime
q shkelin bazat e marrveshjes shoqrore, bazat e shoqris; 2) krime q shkelin
paprekshmrin personale t shtetasve, t jets, pasuris dhe 3) krime q shkelin at ka
do qytetar sht i detyruar ta ruaj.
Sipas teoris s Prof. Fr. Lisztit, sistemi i pjess s posame duhet t ndrtohet n baz t t
mirave juridike q mbrohen nga krcnimi i kriminelit. Ai propozon ndarjen e krimeve n
dy kategori: krime kundr rendit publik dhe krime kundr shoqris (shtetit).
Kodi Penal i Francs i vitit 1810 i ndante krimet n dy grupe: krime kundr rendit publik
dhe krime kundr personave privat. Mbi kt baz sht ndrtuar pjesa e posame e
kodeve penale t shumics s shteteve t tjera.
Disa kode penale pranojn ndarjen treshe: krime, delikte (kundrvajtje) dhe shkelje t tjera
(Kodi Penal i Zvicrs, Kodi Penal i shtetit shqiptar i vitit 1928). Kodi Penal i Francs, sipas
reforms s viteve 1992-1994 dallon kto grupe: 1) krime dhe delikte kundr personit; 2)
krime dhe delikte kundr pasuris (sendeve); 3) krime dhe delikte kundr kombit, shtetit
dhe paqes publike dhe 4) krime dhe delikte t tjera si dhe kundrvajtjet.
Kodi Penal i Italis sht i viteve `30 dhe ka psuar ndryshime e plotsime me ligje t
posame, n m shum se 1/3 e tij.
Gjithsesi, mjaft autor italian jan shprehur pr prgatitjen e nj Kodi penal t ri, n
prshtatje me krkesat e kohs s sotme.
Kodi Penal i Prkohshm i Kosovs (6 prill 2004) sht ndar n dy pjes: N pjesn e
Prgjithshme dhe n Pjesn e Posame me XXX kapituj dhe 357 nene. Dispozitat e Pjess
s Prgjithshme jan sistemuar n XII kapituj n nenet 1-107, ndrsa pjesa e posame n
XVIII kapituj me nenet 108-357 (249 nene), por ndrtimi i pjess s posame ka mjaft

107

dallime nga Kodi yn penal. Ai prbhet nga kap. XIII deri n kap. XXX, me emrtime dhe
prmbajtje t ndryshme nga krahasimi me ato t Kodit ton Penal.
Karakteristika kryesore e legjislacionit penal t shteteve t huaja, sidomos t atyre q kan
dal vitet e fundit, sht se sistemi i tij sht ndrtuar sipas kushteve e krkesave t lufts
kundr kriminalitetit n kt ose n at vend, duke e pasuruar me krer, seksione dhe
dispozita t reja, q parashikojn veprat penale, sidomos krimet aktuale, si: trafiku i drogs,
trafiku i armve, korrupsioni, kriminaliteti i organizuar etj.
Me ligjin nr. 8733, dat 24.01.2001, pr disa shtesa e ndryshime n Kodin Penal t
Republiks s Shqipris, u bn plotsime me parime, institute e figura t reja t veprave
penale, sidomos kundr krimit t organizuar, si: trafiqet e paligjshme t njerzve, t drogs,
t prostitucionit, t armve etj.
Ndrsa me ligjet e viteve 2003-3004 u bn shtesa e ndryshime t tjera, sidomos kundr
krimit t organizuar e korrupsionit dhe me ligjin nr. 9686, dat 26.02.2007, u godit m fort
krimi i terrorizmit, kurse me ligjin nr. 10023, dat 21.11.2008 doln dispozitat e reja n
mbrojtje t t dhnave e t sistemit kompjuterik.
Ndryshimet e fundit n Kodin Penal jan br n vitin 2008, me ligjin nr. 10023, dat
27.11.2008, me an t t cilave jan futur koncepte t reja si gjysmliria, shrbimi i
provs etj., t cilat i gjejm kryesisht n Kreun VII nn zrin e Alternativave t Dnimit
me Burgim.
III. Interpretimi i normave t pjess s posame
Pjesa e posame e Kodit Penal prmban nene, q kan nevoj t interpretohen pr t'u
zbatuar drejt n praktikn gjyqsore. Ve interpretimit ligjor q bn Gjykata Kushtetuese,
n raste t tjera jan br interpretime nga vendime unifikuese t Kolegjeve t Bashkuara t
Gjykats s Lart, si p.sh. pr pasojat e rnda n vjedhje, pr dallimin e rrmbimit nga
heqja e paligjshme e liris dhe vetgjyqsia, si dhe pr krimet e kontrabands n fushn e
doganave etj.
Interpretimi shkencor i dispozitave t Kodit Penal (Pjesa e posame) realizohet nga
manuale t ndryshm t s drejts penale, artikujt shkencor dhe komentart e posam t
viteve t ndryshm, si p.sh. 2001, 2003, 2004, 2006, 2007 e 2008 etj.

Vepra penale kundr veprimtaris shtetrore t kryera nga punonjsit shtetrore ose
t ngarkuar me funksion publik
I. Rndsia juridike e penale e mbrojtjes s veprimtaris shtetrore
Krkes themelore e shtetit t s drejts, e veprimtaris shtetrore ose funksionit publik
sht zbatimi i prpikt dhe i njllojt i normave juridike t detyrueshme pr t gjitha
organet shtetrore, partit politike, organizatat e tjera pr npunsit si dhe pr personat e
tjer fizik e juridik.
Q ktej del se punonjsit e ngarkuar me funksione publike e kan pr detyr t kryejn
punn me ndrgjegje dhe me prgjegjsi, sepse kshtu forcohet ligjshmria, shteti i s
drejts dhe mbrohen t drejtat e lirit e shtetasve nga do veprim i tyre i kundrligjshm.
Ndrtimi i shtetit t s drejts nnkupton edhe funksionimin normal t punonjsve t
ngarkuar me funksion publik, q lidhet me interesat e ligjshme t shtetasve, d.m.th, q ata
t veprojn n baz t ligjeve t shtetit.
N mbrojtje juridike-penale t veprimtaris shtetrore nga punonjsit shtetror t ngarkuar me funksion publik vepron edhe Kodi Penal, duke parashikuar veprat penale t
drejtuara kundr ksaj veprimtarie nga punonjsit shtetrore ose n funksion publik si edhe
sanksionet prkatse.

108

Kodi Penal, ka br ndryshime t rndsishme n krahasim me Kodin Penal t mparshm,

si prsa i prket strukturs s veprave penale t drejtuara kundr veprimtaris shtetrore t
kryera nga punonjsit e ngarkuar me funksion publik, ashtu dhe prmbajtjes e formulimit t
neneve.
Kodi Penal i mparshm u kushtonte nj vmendje t veant krimeve n ushtrimin e
detyrs, duke u mbshtetur n dy kritere kryesore: n objektin grupor e t veant t tyre si
dhe n subjektin e posam.
Krahas ktij kreu, parashikohej edhe kreu i tet - mbi krimet kundr rendit administrativ, i
ndrtuar mbi kritere t prziera, ka kishte ngjallur diskutime t shumta. Kodi Penal n
fuqi, si u tha m lart, ka pranuar nj struktur tjetr, duke i bashkuar krimet kundr
veprimtaris shtetrore t kryera nga punonjsit e ngarkuar me funksion publik, n kreun e
prgjithshm: Krime kundr autoritetit t shtetit, por n seksione t veanta (seksioni II).
Krimet n ushtrimin e detyrs parashikohen n krer t veanta n Kodin Penal t Zvicrs,
Italis, Francs, Danimarks.
II. Kuptimi i veprave penale kundr veprimtaris shtetrore t kryera nga punonjsit
e ngarkuar me funksion publik dhe karakteristikat e prbashkta t tyre.
Me vepra penale kundr veprimtaris shtetrore t kryera nga punonjsit e ngarkuar
me funksion publik kuptohen ato vepra (veprime ose mosveprime), q drejtohen
kundr veprimtaris shtetrore n trsi dhe t enteve publike t kryera nga npuns
publik (civil) ose nga punonjs t ngarkuar me funksione publike n administratn
publike, si dhe nga ata q ushtrojn nj funksion publik t dobishm. N kategorin e
par hyjn npunsit publik shtetror ose n ente publike q ushtrojn pr her ose
prkohsisht nj funksion publik legjislativ, administrativ ose gjyqsor. N kategorin
e dyt jan personat q ushtrojn prgjithnj ose prkohsisht falas ose me shprblim
a me detyrim nj funksion publik legjislativ, administrativ ose gjyqsor. N
kategorin e tret prfshihen ata persona q jan ngarkuar pr t kryer funksion
publik ose me akte zyrtare por q u mungojn pushtetet". (Prkufizimi i npunsit civil
jepet edhe n ligjin N. 8549, dat 11.11.1999 si vijon: "Npunsit civil n kuptimi t ktij
ligji jan: ata npuns t institucioneve t administrats publike t nivelit qendror apo
vendor, t cilt ushtrojn autoritetin publik n detyra t natyrs drejtuese, organizuese,
mbikqyrse apo ekzekutive, prcaktuar sipas nenit 1 t ktij ligji").
Edhe kto vepra penale kan objekt grupor t prbashkt marrdhniet juridike t
vendosura n sfern e siguris s veprimtaris shtetrore.
Duke u nisur nga prmbajtja e veprave penale kundr veprimtaris shtetrore dhe nga
statusi i subjektit t tyre, mund t klasifikohen n tri kategori:
-Vepra penale kundr veprimtaris shtetrore n prgjithsi, vepra penale q kryhen n t
gjith sektort shtetror
-Vepra penale kundr veprimtaris shtetrore q kryhen nga subjektet t posam
-Vepra penale kundr veprimtaris shtetrore q mund t kryhen n mnyr alternative
d.m.th. nga persona zyrtar (punonjs t ngarkuar me funksione publike) dhe persona t
tjer.
Pr kto vepra penale ka diskutime e opinione t kundrta n literaturn juridike penale t
vendit e sidomos t huaj. N kt tekst nuk pretendohet aspak zgjidhje prfundimtare, por
mbetemi gjithmon t hapur pr diskutim.
III. Llojet e veprave penale kundr veprimtaris shtetrore t kryera nga punonjsit
shtetror ose t ngarkuar me funksion publik.
Shprdorimi i detyrs
Nj ndr krimet e rnda kundr veprimtaris normale shtetrore t kryera nga punonjsi q
ushtron funksione publike, parashikuar nga Kodi Penal, sht shprdorimi i detyrs.

109

Praktika e zbatimit t nenit 248 t Kodit Penal nga viti 1995 deri n vitin 2001 tregoi se
formulimi i atij neni ishte i paqart dhe pr rrjedhoj ishin lejuar edhe shtrembrime n
interpretimin dhe zbatimin e tij. Kryesisht togfjalshi: "Kryerja e veprimeve q synojn t
pengojn zbatimin e ligjit", ishte burimi i keqkuptimeve, sepse nuk dihej se 'do t thoshte
q synojn t pengojn zbatimin e ligjit.
Nga prgjithsimi i praktiks disa vjeare dhe diskutimi e debati shkencor u arrit n
prfundim q ky nen duhej riformuluar ndryshe m qart e m sakt.
Pikrisht kt formulim e bri ligji. nr. 8733, dat 24.01.2001 "Pr disa ndryshime n
Kodin Penal".
Mirpo, prsri formulimi i nenit 248 t Kodit Penal u ndryshua me ligjin nr. 9275, dat
16.09.2004, me prmbajtje si vijon:
"Kryerja ose moskryerja me dashje e veprimeve a e mosveprimeve n kundrshtim
me ligjin, q prbn mosprmbushje t rregullt t detyrs, nga personi q ushtron
funksione publike, kur i kan sjell atij ose personave t tjer prfitime materiale ose
jo materiale t padrejta a kan dmtuar interesat e ligjshm t shtetit, t shtetasve dhe
t personave t tjer juridike, nse nuk prbn vepr tjetr penale, dnohet me
burgim deri n shtat vjet ". (neni 248)
N ndryshim nga formulimi i mparshm termi "nga punonjs i ngarkuar me funksion
shtetror ose me funksion publik" sht zvendsuar me termin "nga personi q ushtron
funksione publike", termi "kur i kan sjell pasoja t rnda interesave t ligjshme t
shtetasve ose shtetit" sht zvendsuar me termin "kur i kan sjell atij ose personave t
tjer prfitime materiale ose jo materiale t padrejta a kan dmtuar interesat e ligjshm t
shtetit, t shtetasve dhe personave t tjer juridik" sht shtuar togfjalshi "nse nuk
prbn vepr tjetr penale", dnimi "me gjob dhe me burgim gjer n shtat vjet" sht
ndryshuar me dnimin "me burgim nga gjasht muaj deri n pes vjet dhe me gjob nga
treqind mij deri n nj milion lek" d.m.th. sht rritur minimumi i dnimit me burgim
nga pes dit (neni 32 KP) n gjasht muaj dhe gjoba nga dnim alternativ sht br i
detyrueshm.
Nga prkufizimi i msiprm mund t shpjegohen elementt prbrs t figurs s krimit t
shprdorimit t detyrs.
Objekt i krimit t shprdorimit t detyrs jan ato marrdhnie juridike t vendosura me
ligj ose n aktet nnligjore pr t siguruar veprimtarin normale t aparatit shtetror si dhe
mbrojtjen e t drejtave dhe interesave t ligjshme t shtetasve ose t shtetit, t mbrojtura
posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Krimi i shprdorimit t detyrs godit gjithashtu drejtprsdrejti veprimtarin e rregullt t
institucioneve, ose t organizatave joqeveritare t siprmarrjeve ekonomike e t personave
juridik t tjer.
Nga ana objektive, krimi i shprdorimit t detyrs kryhet me veprime aktive t
kundrligjshme ose moskryerjen e veprimeve q prbn mosprmbushje t rregullt t
detyrs. Veprimi aktiv karakterizohet nga fakti se ai kryhet nga punonjsi i ngarkuar me
funksion publik, n saj t detyrs, por n kundrshtim me ligjin dhe me prmbushjen e
rregullt t saj.
Kto jan tipare t domosdoshme q plotsohen edhe me konstatimin e lidhjes shkaksore
midis veprimit ose mosveprimit t kundrligjshm dhe dmtimit t interesave t shtetit, t
shtetasve apo personave t tjer juridik. T gjith kta elemente t marr s bashku
prbjn ann objektive t krimit t shprdorimit t detyrs. Kshtu p.sh. prgjegjsi i
arsimit pushon nga puna pa baza ligjore nj arsimtare dhe vendos n vend t saj kunatn e
tij, pra vepron n kundrshtim me ligjin, me prmbushjen e rregullt t detyrs.
Gjykata e Durrsit dnoi t pandehurin V.H. - ish kryetarin e Komisionit t kthimit e
kompensimit t tokave, pr shprdorim t detyrs dhe vepra penale t tjera sepse kishte

110

marr 190 vendime pr kthim e kompensim pronash n mnyr personale, pa marr

miratimin e antarve t tjer t komisionit, si parashikohet n ligj.
Veprimi i kundrligjshm kryhet duke qen punonjsi n krye t detyrs, dhe duke e
shfrytzuar at (postin) q mban pr t kryer veprime q vijn n kundrshtim me
prmbushjen e rregullt t detyrs, p.sh. jep urdhra t kundrligjshme, apo kryen veprime t
tjera jasht kompetencave q ka, e q dmtojn interesat e ligjshme t shtetit, personave
juridike a t shtetasve. Kshtu p.sh. gjat zbatimit t ligjit t privatizimit favorizon miq e t
afrt t tij n tender ose organizon tender t hapura n kundrshtim m ligjin, duke
favorizuar persona t caktuar. Kjo sht forma m e prhapur.
Gjykata e Tirans dnonte personin X. pr shprdorimin e detyrs, sepse n vitet 20002001, kishte organizuar tender t hapura n KESH, duke dmtuar interesat shtetrore n
miliona lek.
Me vendimin nr. 359, dat 16.06.2004 Kolegji Penal i Gjykats s Lart ndryshonte
vendimin e Gjykats s Apelit Tiran prsa i prket cilsimit juridik t veprs 248 e 258,
duke e deklaruar fajtor t gjykuarin Dh. P vetm pr veprn penale t shprdorimit t
detyrs, parashikuar nga neni 248 i Kodit Penal.
Kolegji mon se veprimet e t gjykuarit prbjn figurn e veprs penale t shprdorimit t
detyrs q ka sjell pasoja financiare dhe anomali funksionimi me pasoja t: humbjes s
besueshmris s organit t cilin ai ka prfaqsuar dhe ka tejkaluar t drejtat q ka pasur.
Veprimi n kundrshtim me prmbushjen e rregullt t detyrs konsiston n faktin se ai,
megjithse procedurat e tenderit, me shpalljen e firms fituese kishin prfunduar, tejkalon
kompetencat e tij, duke nnshkruar kontratn me ndryshimin e nj elementi sigurie duke
i shkaktuar shtetit nj dm prej 582.550 USD.
mohet se nuk mund t ket konkurrim t figurave t veprs penale t shprdorimit t
detyrs me at t shkeljes s barazis s pjesmarrsve n tender. Procesi i tenderit ka
prfunduar me shpalljen e firms fituese, palt kan qen t barabarta.
Mendimi i pakics vepra duhet cilsuar n baz t nenit 258 t KP pr shkelje t barazis
s pjesmarrsve n tender apo ankande publike, meqense kjo sht nj vepr penale e
posame q lidhet me ushtrimin jo t rregullt t funksioneve nga nj funksionar shtetror
ose publik ajo q duhet t aplikohet n rastin konkret.
Format dhe mnyrat e kryerjes s shprdorimit t detyrs mund t jen nga m t
ndryshmet. Praktika gjyqsore botrore dhe e jona njohin mjaft t tilla si:
-Nepotizmi n politikn e kuadrit gjat emrimeve, ngritjes n prgjegjsi, duke man- pr
baz jo meritat e aftsit profesionale, por marrdhniet n gjini, ato shoqrore etj;
-privatizimi abuziv dhe kalimi i pasuris shtetrore n pronsi t personave privat; -krijimi
i privilegjeve dhe favoreve personave t interesuar; krijimi i mundsive dhe dhnia e s
drejts pr t lidhur kontrata me interes prfitimi t parregullt pr vete ose pr nj t tret;
-manipulimi i zgjedhjeve apo blerja e votave; mbulimi i veprimtaris kriminale, fshehja e
personave kriminel ose mos dnimi i tyre; lidhja e organeve shtetrore me botn e krimit;
prkrahja e ekonomis informale; lidhja e kontratave t pa leverdisshme pr shtetin me
forma apo shoqri t huaja, favorizimet e subjekteve t interesuara n tender me qllim
prfitimi material, si nj ndr format m t prhapura; dhnia e informatave t shrbimit
kriminelve n krkim pr t'u fshehur e mos u kapur; prfitimet materiale nga financimet e
ndrmarrjeve apo organizatave jofitimprurse apo personave privat pr llogari t buxhetit
t shtetit; mos doganimet e mallrave n dogana si fenomen i prhapur.
N Tiran i pandehuri A.Sh. npuns i gjendjes civile u dnua pr shkak se ka falsifikuar e
kishte dhn 300 certifikata t gjendjes civile t paplotsuara, t cilat dyshohet se kan rn
n dor t personave t shpallur n krkim nga ana e drejtsis.
N shtpin e tij u gjetn 150 certifikata t gjendjes civile t paplotsuara, por t vulosura
dhe me pulla t siguris.

111

N qoft se punonjsi ka kryer nj vepr penale jo n saj t detyrs ose pr shkak t saj,
ather nuk prgjigjet pr shprdorim t detyrs, por si gjith personat e tjer pr veprn
penale t kryer p.sh. pr plagosje, rrahje, vrasje, etj.
N do rast veprimet e paligjshme duhet t jen kryer n saj ose si rezultat i detyrs.
Krimi i shprdorimit t detyrs kryhet edhe me mosveprime t paligjshme, d.m.th. kur
punonjsi i ngarkuar me funksion publik ishte i detyruar n baz t ligjit t vepronte me
dashje nuk e kryen detyrn e ngarkuar. Kshtu p.sh. drejtuesi i institucionit ose i
ndrmarrjes sht detyruar t jap pagn punonjsve n varsi pr punn e kryer dhe nuk ua
jep, d.m.th. nuk zbaton Kodin e Puns, ose nuk jep urdhra t paguhen sigurimet, pensionet,
kompensimet, ose nuk merr masa pr sigurimin teknik, apo pr sigurimin e jets s
punonjsve etj. Nga mosveprimet e tij shkaktohet dmtim i rnd i interesave t ligjshme t
shtetasve apo t shtetit.
Veprimet apo mosveprimet e kundrligjshme n kundrshtim me prmbushjen e rregullt t
detyrs ndeshen sidomos n shkeljen e disiplins financiare, n kryerjen ose moskryerjen e
rregullt t qarkullimit t vlerave monetare dhe materiale, duke prdor fondet jasht
destinacionit, ose duke shkelur t drejtat dhe interesat e ligjshme t shtetasve, p.sh. nuk u
jep nxnsve t drejtn e studimit n shkolln e lart.
Me mosveprim shprdorimi i detyrs kryhet edhe ather kur punonjsi i ngarkuar me
funksion publik nuk e kryen me dashje detyrn n afatin e caktuar.
Edhe mosveprimi duhet t jet n kundrshtim me ligjin pr prmbushjen e rregullt t
detyrs dhe t ken ardhur pasoja t rnda ndaj interesave t shtetit apo t shtetasve.
Sipas ndryshimeve t fundit t nenit 248 t Kodit Penal sht hequr termi "pasoja t rnda"
dhe sht zvendsuar me dmtim t interesave t ligjshm t shtetit, t shtetasve dhe t
personave t tjer juridik. Kuptimi i pasojave t rnda i pranuar pr dekada t tra ishte
prvetsuar nga punonjsit e praktiks, si prsa i takon kuptimit t pasojave materiale ashtu
dhe morale. Termi i ri "dmtim i rndsishm" n kuptimin e dmit material apo moral
sht kategori q mbetet pr t'u sqaruar e prcaktuar nga Kolegjet e Bashkuara, ndryshe do
bhen interpretime subjektive n shkelje t interesave t shtetit, t shtetasve dhe t
personave juridik. Sipas mendimit ton kuptimi i dmtimit material t rndsishm t
mbetet ekuivalent me kuptimin e pasojave t rnda. Ky sht krim material, por dmi mund
t jet edhe moral pr reputacionin e tjetrit.
Pr krimin e shprdorimit t detyrs element i domosdoshm i ans objektive sht edhe
konstatimi i lidhjes shkaksore t drejtprdrejt midis veprimit dhe mosveprimit t
kundrligjshm, mosprmbushje t rregullt t detyrs dhe dmtimit t interesave t
ligjshme t shtetit, t shtetasve dhe t personave t tjer juridik. Pa kt mungon nj
element prbrs i figurs s krimit e, pr pasoj, mungon figura e krimit.
Subjekt i krimit t shprdorimit t detyrs mund t jet subjekt i posam, do punonjs i
ngarkuar me funksionin publik, n administratn publike, n organet e drejtsis, pushtetin
vendor etj. Cilsit e posame funksionale subjekti i prdor pr kryerjen e krimit, duke
vepruar n kundrshtim me ligjin pr prmbushjen e rregullt t detyrs. Ushtarakt
prgjigjen sipas Kodit Penal Ushtarak.
Nisur nga termi q prdor ligji, kemi t bjm me kategori t caktuara punonjsish t
ngarkuar me funksione publike dhe jo me do punonjs q sht n marrdhnie pune me
shtetin. Me punonjs q kryejn nj funksion publik kuptohen ata q kan funksione
drejtuese n pushtetin legjislativ (deputeti), punonjsit e ngarkuar me funksione publike n
administratn publike, duke filluar nga ministrat, dhe deri te kryetart e bashkive e t
komunave, ata q kryejn funksione drejtuese ekonomike si drejtor n ministri, prgjegjs
departamentesh ekonomike, financiar, inspektor, kontrollor, doganier, revizor, etj.
Gjithashtu n drejtsi jan gjyqtart, prokurort, drejtort e komisart n rendin publik,
drejtort e shefat, n mbrojtje etj.

112

T ngarkuar me funksionin publik kuptohen punonjsit e arsimit, arsimtart, punonjsit e

shndetsis, mjekt, kryeinfermiert, infermiert, punonjs t bashkis, komunales,
gazetart, notert etj.
Pra, subjekte n krimin e shprdorimit t detyrs mund t jen ata punonjs q kryejn nj
funksion publik, urdhrues, kshillues, organizues, ekonomik dhe e prdorin kt funksion
pr t kryer veprime ose mosveprime t kundrligjshme n kundrshtim me prmbushjen e
rregullt t detyrs dhe q shkaktojn dmtim t interesave t shtetit, shtetasve apo
personave juridik t tjer.
N vendimin nr. 2 t Kolegjeve t Bashkuar t Gjykats s Lart dat 30.06.2004, pr
shtjen penale q u prket t pandehurve K., K., N. dhe I. akuzuar pr shprdorim detyre
parashikuar nga neni 70/2 t Kodit Penal ushtarak dhe neni 248 t Kodit Penal, shprehet si
vijon:
Punonjsit e policis s shtetit, q kryejn vepra penale gjat ushtrimit t detyrs s tyre,
deri n daljen e dispozitave t posame pr ta n Kodin Penal, do t jen subjekte t Kodit
Penal ushtarak... derisa nuk ka nj dispozit t posame me karakter penal n ligjin pr
policin e burgjeve, punonjsit saj pr vepra penale q kryejn n detyr duhet t prgjigjen
sipas dispozitave t Kodit Penal jo atij ushtarak. Barazia n status nuk kupton edhe
juridiksion t njjt penal.
Me kt vendim nuk sht dakord mendimi i pakics.
Por duke analizuar argumentet e paraqitura, mendojm se vendimi i Kolegjeve t
Bashkuara sht i bazuar.
Sipas Kodit Zgjedhor t miratuar me ligjin nr. 10079, dat 29.12.2008, parashikohet se
"Antart e grupeve t verifikimit kur me dashje nuk kryejn verifikimin dhe identifikimin
e plot n prputhje me nenet 11,12 e 13 t ktij ligji, si dhe kur nuk pranojn t marrin n
dorzim krkesat sipas nenit 50 t tij, prgjigjen penalisht n baz te nenit 248 t Kodit
Penal.
Nga ana subjektive, krimi i shprdorimit t detyrs kryhet me dashje t drejtprdrejt ose
t trthort ndaj veprimeve ose mosveprimeve dhe me pakujdesi ndaj pasojave t ardhura.
Lidhur me kt ka pikpamje te kundrta duke pranuar se dashja i referohet vetm
veprimeve ose mosveprimeve, por jo pasojave, se ato vijn nga pakujdesia. Kjo shtje
mbetet e hapt pr diskutim dhe deri n mbajtjen e qndrimit nga Gjykata e Lart.
Motivet n krimin e shprdorimit t detyrs mund t jen t ndryshme: hatri, miqsia,
interesi, hakmarrja, etj,
Ndrsa n formulimin e mparshm t ans subjektive t figurs s krimit t shprdorimit
t detyrs motivet dhe qllimi nuk kishin ndonj rndsi t veant pr cilsimin juridik,
me ndryshimet e fundit ato jan br elemente prbrs t domosdoshm t figurs s
krimit. Sipas formulimit t tanishm krkohet q personi, i cili ushtron funksione publike t'i
ket sjell atij ose personave t tjer prfitime materiale ose jomateriale t padrejta.
Ky formulim thuajse e barazon krimin e shprdorimit t detyrs me korrupsionin pasiv, t
parashikuar n disa dispozita t tjera t Kodit Penal. Ndrkaq, po bhen prpjekje n
literaturn juridike q t gjejn dallimet, por praktika gjyqsore do t verifikoj saktsin e
ktij formulimi.
Si shembull pr t br dallimin midis shprdorimit dhe korrupsionit pasiv merret rasti kur
nj person q kryen nj funksion publik kryen veprime ose mosveprime t kundrligjshme
dhe shmang taksat, tatimet ose pagesat e ndryshme.
N shembujt q jepen nuk ka dyshim se ka element t figurs s shprdorimit t detyrs,
por kjo figur krkon si element prfitimet materiale ose jomateriale, pr vet personin q
ushtron funksione publike ose pr persona t tjer.

113

Nj ndryshim tjetr n formulimin e nenit 248 sht se jan shtuar fjalt: "nse nuk prbn
vepr tjetr penale". Ktu sht fjala pr ato vepra penale q parashikohen shprehimisht nga
dispozita t posame si figura m vete, si p.sh. korrupsioni.
N literaturn juridike jan shfaqur mendime t kundrta. Disa e pranojn shprdorimin e
detyrs si form e korrupsionit, t tjer jan kundr. Sipas mendimit ton, pavarsisht nga
formulimi i fundit, korrupsioni parashikohet n nene t tjer, kurse shprdorimi i detyrs
qndron si figur krimi m vete, e veant.
Krimi i shprdorimit t detyrs konkurron me krimet e tjer, (prve vjedhjes duke
shprdoruar detyrn, kur parashikohet element prbrs i figurs s krimit) si dhe
kontrabandn e kryer nga punonjs q kan lidhje me veprimtarin doganore, parashikuar
nga neni 175 i Kodit Penal (shih edhe vendimin nr. 1, dat 26.03.2002 t Gjykats s
Lart).
Kryerja e funksionit pas dhnies fund t tij.
N Kodin Penal sht parashikuar nj figur e re: "Vazhdimi i ushtrimit t funksionit
publik nga ana e personit q sht vn n dijeni t vendimit apo rrethans q u ka
dhn fund ushtrimit t tyre, prbn kundrvajtje penale dhe dnohet me gjob ose
me burgim gjer n nj vit". (neni 249)
Objekti i kundrvajtjes penale jan po ato marrdhnie juridike njlloj me ato t veprs
penale t parashikuar n nenin e mparshm, d.m.th. marrdhniet juridike t vendosura pr
t siguruar zbatimin e ligjit n veprimtarin shtetrore apo t funksionit publik t mbrojtura
posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, kundrvajtja penale kryhet nprmjet vazhdimit t ushtrimit t
funksionit publik, pasi ka marr dijeni pr vendimin apo rrethann q i ka dhn fund
ushtrimit t tyre.
Kjo do t thot se nj npuns civil, i cili ka qen n funksion publik, p.sh.,, drejtor n
ministri, pasi sht vn n dijeni se sht transferuar, ka vazhduar t ushtroj funksionin
publik q ka pasur, duke dhn urdhra apo duke marr vendime, q nuk jan m n
kompetenc t tij. Pra kemi t bjm jo me prcaktimin e kompetencave, por me
prvetsim kompetencash q nuk i takojn m, sepse ka pushuar s qeni npuns me
funksion shtetror apo inspektor sanitar n funksion publik.
Me rrethan q i ka dhn fund ushtrimit t funksionit publik, kuptohet, p.sh., pushimi,
transferimi, ulja n detyr, suprimimi i institucionit, falimentimi i siprmarrjes etj.
Kundrvajtja penale quhet e kryer nga asti i vazhdimit t funksionit publik pas pushimit
ose transferimit t tij, pa qen nevoja pr ardhjen e ndonj pasoje.
Subjekt i kundrvajtjes penale mund t jet personi i cili ka qen me funksion publik dhe,
pasi sht vn n dijeni pr dhnien fund t ushtrimit t tyre, ka vazhduar ti ushtroj ato pa
t drejt.
Kuptohet se personi, pr t pasur prgjegjsi, krkohet t jet subjekt i posam, me detyra
shtetrore ose n funksion publik.
Nga ana subjektive, kundrvajtja penale kryhet me dashje, sepse, si del nga prmbajtja e
dispozits penale, personi vazhdon t ushtroj funksionin publik, pasi sht vn n dijeni
t vendimit apo t rrethans q i ka dhn fund ushtrimit t tyre.
Kryerja e veprimeve arbitrare
Kodi Penal n mbrojtje t lirive themelore t njeriut parashikon se: "Kryerja e veprimeve
ose dhnia e urdhrave arbitrare, nga ana e punonjsit q kryen nj, funksion publik
gjat ushtrimit t detyrs s tij, t cilat prekin lirin e shtetasve, dnohet me gjob ose
me burgim gjer n shtat vjet". (neni 250)

114

Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar veprimtarin e

rregullt shtetrore ose shrbimin publik, q kan t bjn me respektimin e lirive t
shtetasve, t mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet
kriminale.
Nga ana objektive, krimi kryhet me veprime ose dhnien e urdhrave arbitrare t
kundrligjshme nga ana e punonjsit me funksion publik gjat ushtrimit t detyrs.
Kushti i par kryesor sht kryerja e veprimeve arbitrare,ndaj personit nga punonjsi i
ngarkuar me funksion publik ose dhnia e urdhrave arbitrare q prekin lirin e shtetasve,
p.sh., ndalimin e personave, pr therjen e lopve, si gjoja t infektuara, apo pr ndalimin e
lvizjes s automjeteve.
Kusht tjetr i domosdoshm sht q kto veprime apo urdhra arbitrare t kundrligjshm
t jepen gjat ushtrimit t funksionit publik. N qoft se veprimet apo urdhrat nuk kryhen
gjat ushtrimit t detyrs, nuk sjellin prgjegjsi penale sipas ksaj dispozite, por, n do
rast konkret, me dispozit tjetr, si p.sh. vetgjyqsi.
Reagimi ndaj veprimeve arbitrare mund t realizohet n dy forma: reagim material ose
reagim formal me goj. Forma e par sht afr mbrojtjes s nevojshme dhe dallimi sht
tepr i vshtir veprimi i policit dhe reagimi i shtetasit.
Subjekt i krimit mund t jet do punonjs q kryen nj funksion publik, q kryen veprime
apo jep urdhra arbitrare, d.m.th. subjekt i posam q prdor cilsit e tij pr veprime apo
urdhra arbitrare t kundrligjshm.
Nga ana subjektive, veprimi kryhet me dashje, si buron nga vet prmbajtja e nenit, ku
thuhet se veprimet apo urdhrat arbitrare duhet t dihen si t kundrligjshm.
Motivet dhe qllimet nuk kan ndonj rndsi pr cilsimin juridik t krimit.
Mosmarrja e masave pr t ndrprer gjendjen e paligjshme
Nj krim tjetr, drejtuar kundr veprimtaris shtetrore ose funksionit publik sht:
"Mosmarrja e masave apo mos krkimi pran personit kompetent q t ndrpritet
gjendja e paligjshme, si rezultat i nj veprimi arbitrar q ka prekur lirin e shtetasit
nga ana e personit t ngarkuar me nj funksion shtetror ose n nj funksion publik,
q vjen n dijeni t asaj gjendjeje pr shkak t funksionit apo detyrs, dnohet me
gjob ose me burgim gjer n tre vjet". (neni 251)
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike -t vendosua pr t siguruar veprimtarin
shtetrore apo funksionin publik mbi baz t ligjshmris q t mos preket liria e shtetasit,
e mbrojtur posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, krimi karakterizohet nga mosveprimi, q shprehet n mosmarrjen e
masave ose moskrkimin pran personit kompetent t ndrpritet gjendja e paligjshme, si
rezultat i nj veprimi arbitrar q ka prekur lirin e shtetasit nga ana e personit t ngarkuar
me nj funksion shtetror ose n funksion publik.
Kuptimi i ksaj dispozite sht q, n ato raste kur konstatohet se sht shkelur ligji dhe
sht prekur liria e shtetasit, nga veprime arbitrare t nj funksionari shtetror apo me
funksion publik, personi q ka funksione m t larta, ka pr detyr t marr masa pr t'i
dhn fund. gjendjes s paligjshme.
Mosmarrja e masave ose moskrkimi pran personit kompetent t ndrpritet gjendja e
paligjshme, krijon baz juridike pr prgjegjsi penale t tij.
Kshtu p.sh., n qoft se drejtuesi i komisariatit t rendit publik t nj rrethi vihet n dijeni
pr veprime arbitrare, shkelje t ligjshmris, t shkaktuara. nga veprime arbitrare t
vartsve t tij, q prekin lirin e shtetasit, nuk merr masa apo nuk krkon pran personit
kompetent (bie fjala nga Ministria e Rendit) t ndrpritet gjendja e paligjshme, ai ka
prgjegjsi penale n baz t nenit 251.

115

Pra, kusht i domosdoshm pr prgjegjsi penale sht: a) mosmarrja e masave (kur sht
n kompetenc t tij) ose b) moskrkimi pran personit kompetent (kur sht n
kompetencn e tjetrit) t ndrpritet gjendja e paligjshme, si rezultat i nj veprimi arbitrar q
ka prekur lirin e shtetasit. Kusht tjetr i domosdoshm sht q veprimi arbitrar t jet
kryer nga ana e punonjsit t ngarkuar me nj-funksion shtetror ose me funksion publik.
Kusht i fundit i domosdoshm sht q personi t jet vn n dijeni pr gjendjen dhe nuk
merr masa apo nuk krkon nga personi kompetent t ndrpritet gjendja e paligjshme.
Pr t pasur prgjegjsi penale, mjafton mosveprimi msiprm, pa qen nevoja pr pasoja
t tjera. Ky krim, gjer n nj far mase, ka ngjashmri me krimin e qndrimit t
pakujdesshm n detyr, q kishte Kodi Penal i mparshm, por, ndrkoh, ka edhe dallime
thelbsore, sidomos pr pasojat, sepse i pari krkonte doemos ardhjen e pasojave t rnda,
kurse, sipas formulimit t tanishm, nuk krkohet ardhja e pasojave.
Subjekt i krimit mund t jet do person i ngarkuar me nj funksion shtetror ose n
funksion publik, q ka mbushur moshn pr prgjegjsi penale dhe sht i prgjegjshm,
subjekt i posam.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje ose nga pakujdesia, mjafton q personi t ket
dijeni pr gjendjen e paligjshme t krijuar nga veprime arbitrare.
Motivet dhe qllimet nuk kan ndonj rndsi pr cilsimin juridik t veprs penale.
Mbajtja n burg pa vendim
Kjo figur e veprs penale sht vendosur pa baza n seksionin e veprave penale kundr
autoritetit t shtetit. Nga objekti dhe subjekti kjo figur e veprs penale e ka vendin n
kreun e veprave penale kundr drejtsis. Pavarsisht se kjo zgjidhje nuk sht e bazuar, po
ndjekim renditjen e pranuar nga Kodi Penal pr shpjegimin e figurs s veprs penale.
N Kodin penal parashikohet: "Mbajtja n burg, pa vendim t organit kompetent ose
tej afatit t caktuar n vendim apo n ligj, nga personi i ngarkuar me detyrn e
administratorit t burgut, prbn kundrvajtje penale dhe dnohet me gjob ose me
burgim gjer n dy vjet". (neni 252)
Veprimet e msiprme jan nj form e shprdorimit t detyrs, por q prbjn nj figur
t veant t kundrvajtjes penale t parashikuar nga nj dispozit e posame.
Objekt i kundrvajtjes penale jan marrdhniet juridike t vendosura me ligj pr t
siguruar veprimtarin e rregullt shtetrore pr ekzekutimin e vendimeve dhe administrimin
e burgjeve si dhe interesat e ligjshm t shtetasve, t mbrojtur posarisht n legjislacionin
penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, kundrvajtja penale kryhet me mbajtjen e kundrligjshme n burg, pa
vendim t organit kompetent (prokuroris, gjykats) ose tej afatit t caktuar n vendim apo
n ligj.
Kshtu, p.sh., n qoft se gjykata e apelit ka dhn vendim t forms s prer pr lirimin
nga burgu t nj personi t deklaruar t pafajshm dhe ai vazhdon t mbahet n burg nga
administratori i burgut, kto veprime prmbajn elementet e figurs s kundrvajtjes
penale, t parashikuar nga neni 252 i Kodit Penal.
Gjithashtu, formon kundrvajtje penale mbajtja n burg e personit tej afatit t caktuar me
ligj. P.sh., personi sht dnuar me dy vjet burgim, i ka plotsuar ato sipas ligjit, dhe,
ndonse nuk ka kryer ndonj vepr penale tjetr, vazhdon t mbahet n burg tej afatit
dyvjear t parashikuar nga Kodi Penal pr kundrvajtjet penale. Gjithashtu, prbn vepr
penale mbajtja n burg tej afatit t shpallur n amnisti apo falje.
Subjekt i kundrvajtjes penale sht i posam, personi i ngarkuar me detyrn e drejtuesit
apo t administratorit t burgut, kuptohet, q natyrisht ka mbushur n kt rast moshn pr
prgjegjsi penale dhe sht i prgjegjshm.

116

Nga ana subjektive, kundrvajtja penale kryhet me dashje t drejtprdrejt. Motivet mund
t jen t ndryshme, por nuk kan ndonj rndsi pr cilsimin juridik t veprs penale. Kur
kryhet nga pakujdesia, merren masa disiplinore apo administrative.
Shkelja e barazis s shtetasve
N Kodin Penal t mparshm ishte nj figur e ngjashme krimi-krijimi i privilegjeve (neni
107), kurse n Kodin Penal sht formuluar n mnyr m t plot e m t sakt dispozita,
me qllim q t mos lindin ekuivok n interpretimin dhe zbatimin e saj, si ka ndodhur n
praktikn e mparshme. Ky nen i Kodit Penal pajtohet me nenin 18 t Kushtetuts.
Kodi Penal e formulon n kt mnyr: "Kryerja pr shkak t detyrs e n ushtrim t
saj, nga ana e punonjsit n funksion publik, t dallimeve mbi baz origjine, seksi,
gjendjeje shndetsore, bindjeve fetare, politike, t veprimtaris sindikale ose pr
shkak t prkatsis n nj etni, komb, rac apo fe t caktuar, q konsiston n
krijimin e privilegjeve t padrejta ose n refuzimin e nj t drejte, ose prfitimi q
buron nga ligji, dnohet me gjob ose me burgim gjer n pes vjet". (neni 253)
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura me Kushtetut dhe me ligj pr t
drejtat dhe lirit themelore t shtetasve, barazin e tyre t mbrojtura posarisht me
legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale. Ktu ka nj ndryshim
thelbsor me objektin e Kodit Penal t mparshm, i cili mbronte t drejtat e pakicave
kombtare, ndonse praktika gjyqsore kishte pranuar t kundrtn, d.m.th. kishte pranuar
pr objekt barazin e shtetasve t njsuar me t drejtat e barazin e pakicave kombtare.
Nga ana objektive, krimi kryhet me an t veprimeve apo t mosveprimeve t
kundrligjshme pr shkak t detyrs n ushtrim t saj q krijojn dallime e privilegje t
padrejta ose q refuzojn nj t drejt apo prfitim q i takon personit, mbi baz origjine,
seksi, gjendjeje shndetsore, bindje fetare, politike, t aktivitetit sindikal ose pr shkak t
prkatsis n nj etni, komb, race apo fe t caktuar. Kshtu p.sh., n qoft se punonjsi i
ngarkuar me funksion publik nuk pranon n pun nj person pr shkak -se sht i nj feje
tjetr apo se sht minoritar, apo se i prket nj partie politike tjetr etj., n kt rast vepra
prmban elementet e krimit t parashikuar nga neni 253 i Kodit Penal.
Subjekt i krimit sht i posam, punonjsi i ngarkuar me funksion publik, q ka mbushur
moshn pr prgjegjsi penale dhe sht i prgjegjshm.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje.
Motivet jan t ndryshme, ndr ato q e shtyjn punonjsin t bj dallime politike, fetare,
raciale, kombtare, nga inati, hatret, hakmarrja etj. Ato nuk kan ndonj rndsi pr
cilsimin juridik t krimit.
Shkelja e paprekshmris s baness
Kodi Penal, mbshtetur n Kushtetut, q mbron paprekshmrin e baness (neni 37),
parashikon se: "Hyrja n banes, pa plqimin e personit q banon n t, prej
punonjsit t ngarkuar me nj funksion shtetror apo n funksion publik gjat
ushtrimit t detyrs s tij, ve rasteve kur lejohet me ligj, dnohet me gjob ose me
burgim gjer n pes vjet". (neni 254)
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar veprimtarin e
rregullt t organeve shtetrore apo t funksionit publik si dhe paprekshmrin e baness s
shtetasit, t mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet
kriminale.
Nga ana objektive, krimi kryhet me veprime aktive t kundrligjshme q shfaqen n
hyrjen kundr dshirs n banesn e nj shtetasi nga punonjsi i ngarkuar me nj funksion
shtetror apo funksion publik, (polici, prmbaruesi, infermieri, inspektori sanitar etj.), gjat
ushtrimit t detyrs s tij,ve rasteve kur lejohet nga ligji.

117

Kuptimi i ktij neni sht q, asnj punonjs me detyra shtetrore apo me funksion publik
nuk mund t hyj n banesn e tjetrit kundr dshirs s tij, vese kur lejohet nga ligji.
Kshtu p.sh., punonjsit e policis s rendit apo t dogans gjat ushtrimit t detyrs s tyre
nuk mund t hyjn n banesn e tjetrit vese n rastet e lejuara me ligj, p.sh., kur ndjekin
dhe duan t kapin nj kriminel t fshehur n banes apo t zbulojn drog narkotike t
fshehur etj. Pra, kusht i par themelor pr prgjegjsi penale sht q hyrja n banes t
bhet kundr dshirs s shtetasit; kusht i dyt q, punonjsi i ngarkuar me funksion
shtetror apo funksion publik, t jet gjat ushtrimit t detyrs; kusht i tret sht q hyrja
n banes t bhet jo n rastet e lejuara nga ligji.
Subjekte t krimit jan t posame vetm punonjsit e ngarkuar. me detyra shtetrore apo
me funksion publik, q kan mbushur moshn pr prgjegjsi penale dhe jan t
prgjegjshm.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje.
Pengimi dhe shkelja e fshehtsis s korrespondencs
Sipas Kodit penal: "Dhnia e urdhrave ose kryerja e veprimeve pr asgjsimin, leximin
dhe prhapjen e korrespondencs postare ose q prish, vshtirson, v nn kontroll
ose prgjon korrespondencn telefonike apo t do mjeti tjetr t komunikimit, nga
ana e punonjsit t ngarkuar me funksion shtetror ose funksion publik e n ushtrim
t tyre, ve rasteve kur lejohet nga ligji, dnohet me gjob ose burgim gjer n tre
vjet". (neni 255) Kjo dispozit e Kodit Penal e ka burimin n Kushtetut, e cila garanton t
drejtat dhe lirit themelore t shtetasve, prfshir edhe fshehtsin e korrespondencs dhe t
mjeteve t tjera t komunikimit (neni 36).
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura me ligj, pr t siguruar
veprimtarin e rregullt t aparatit shtetror dhe t funksionit publik, pr ruajtjen e
fshehtsis s korrespondencs dhe t mjeteve t tjera t komunikimit, t mbrojtura
posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, krimi kryhet me veprime aktive t kundrligjshme, t cilat shfaqen n
dhnien e urdhrave ose kryerjen e veprimeve arbitrare pr asgjsimin (p.sh., grisjen ose
djegien e letrave personale), leximin, hapjen e zarfeve dhe leximin e tyre (letrave), pr
hapjen e korrespondencs postare ndaj personave t ndryshm ose me an t prishjes s
linjs telefonike, me krijimin e vshtirsive t komunikimit, duke br zhurm q t mos
bisedohet lirisht ose duke vn nn kontroll dhe prgjim bisedat telefonike apo radiofonike,
pr ata q komunikojn me mjete komunikimi dhnse marrse.
Pavarsisht nse krimi shfaqet n nj ose n disa forma, quhet i kryer nga asti i dhnies s
urdhrave apo kryerjes s veprimeve t kundrligjshme pr asgjsimin, leximin, prhapjen e
korrespondencs postare apo nga prishja e telefonit, vshtirsimi, pengimi, prgjimi i
bisedave telefonike apo t do mjeti tjetr t komunikimit, pa qen nevoja pr pasoja t
tjera. Nuk formojn krim veprimet q kryhen nga punonjs t autorizuar me vendim t
organeve kompetente sipas dispozitave n fuqi, p.sh., me vendim t prokurorit sekuestrohet
korrespondenca kur ka filluar ndjekja penale kundr nj personi, apo bhet prgjimi i
telefonave, por n do rast n baz t ligjit.
Subjekt i krimit sht i posam, punonjsi i ngarkuar me funksion shtetror ose me
funksion publik, si drejtori apo npunsi i post telegraf telefonave, q sht i
ngarkuar me administrimin e korrespondencs postare apo centralisti ose shprndarsi i
posts apo do person tjetr i ngarkuar me detyra shtetrore apo funksion publik n kta
sektor, n ushtrimin e detyrs s vet.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje, sepse punonjsi ngarkuar me detyr
shtetrore apo funksion publik e di q duhet ruajtur fshehtsia e korrespondencs dhe e
mjeteve t tjera t komunikimit dhe, megjithat, cenon paprekshmrin e saj.

118

Motivet mund t jen t ndryshme: interesi, inati, hakmarrja, kureshtja, xhelozia etj., por
kto nuk kan ndonj rndsi pr cilsimin juridik t krimit.
Shprdorimi i kontributeve t dhna nga shteti
Kodi Penal pr her t par parashikon si figur krimi:
"Shprdorimi i kontributeve, subvencioneve ose financimeve t dhna nga shteti ose
institucione shtetrore, pr t'u prdorur n vepra dhe veprimtari me interes publik,
dnohet me gjob ose me burgim gjer n tre vjet". (neni 256)
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar prdorimin e drejt
t kontributeve, subvencioneve e financimeve t dhna nga shteti n interes publik, t
mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Kjo figur krimi sht nj variant i krimit t shprdorimit t detyrs dhe nuk konkurron me
t.
Nga ana objektive, krimi kryhet me veprime ose mosveprime t kundrligjshme, q
shfaqen n shprdorimin e kontributeve, subvencioneve ose t financimeve t dhna nga
buxheti i shtetit pr t'i prdorur n vepra dhe aktivitete e interes publik nga organet
shtetrore prkatse.
Kshtu p.sh., shprdorimi i kontributeve pr nj shtpi fmije, spitali, shkolle ose i
subvencioneve pr kompensimin e mimeve t artikujve t caktuar ushqimore, industriale,
pr botime etj. apo t financimeve q jep shteti pr ndrtimin e nj rruge, formojn krimin e
shprdorimit t kontributeve t dhna nga shteti, si nj form e veant e krimit t
shprdorimit t detyrs dhe e korrupsionit pasiv. Vepra quhet e prfunduar nga asti kur
shprdorohen kontributet e dhna nga shteti.
Subjekt i krimit sht subjekti i posam, personi i ngarkuar me funksion shtetror apo me
funksion publik q ka t drejt t prdor kontributet e dhna nga shteti.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje t drejtprdrejt. Motivet nuk kan rndsi pr
cilsimin ligjor t veprs.
Prfitimi i paligjshm i interesave
Kodi Penal parashikon kt figur krimi: "Mbajtja, ruajtja ose marrja e drejtprdrejt
ose e trthort nga persona me funksione shtetrore apo funksione publike e nj
interesi t fardoshm n nj ndrmarrje ose operacion, n t cilat, n momentin e
kryerjes s veprimit ka pasur detyrn e mbikqyrjes, administratorit ose likuiduesit,
dnohet me gjob ose me burgim gjer n katr vjet". (neni 257).
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar rregullshmrin e
veprimtaris s ndrmarrjes apo t operacioneve financiare, t mbrojtura posarisht me
legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, krimi kryhet n disa forma e mnyra t paligjshme, q shprehen n
mbajtjen, ruajtjen ose marrjen e drejtprdrejt a t trthort t nj interesi t fardoshm n
nj ndrmarrje ose operacion, n t cilin, n astin e kryerjes s veprimit, personi i ngarkuar
me funksione shtetrore apo funksion publik kishte detyrn e mbikqyrjes, administrimit
ose likuidimit t ndrmarrjes.
Subjekt i krimit jan personat e ngarkuar me funksion shtetror ose me funksion publik q,
n astin e kryerjes s veprimit, kan pasur detyrn e mbikqyrjes, administrimit ose
likuidimit, si p.sh., drejtuesit, financiert, inspektort, llogaritart, arktart etj.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje dhe me qllim pr t prfituar.
Refuzimi pr deklarimin, mosdeklarimin, fshehja ose deklarimi i rrem i pasurive t
personave t zgjedhur dhe npunsve publik

119

Me ligjin N. 9030, dat 13.03.2003, sht shtuar n Kodin penal nj nen i ri, me prmbajtje
si vijon, ndrsa me ligjin nr. 9686, dat 26.02.2007 paragrafi i dyt sht ndryshuar duke
hequr shprehjen kundrvajtje penale:
"Refuzimi pr deklarimin ose mosdeklarimi i pasuris s personave t zgjedhur ose
npunsve publik sipas ligjit, kur m par jan marr masa administrative, prbn
kundrvajtje penale dhe dnohet me gjob ose me burgim deri n 6 muaj.
Fshehja ose deklarimi i rrem i pasurive t personave t zgjedhur dhe npunsve
publik dnohet me gjob ose me burgim deri n tre vjet" (neni 257) (neni 1 i ligjit).
Objekt i veprs penale jan marrdhniet juridike t vendosura me ligj pr t siguruar
saktsin e burimeve t pasuris s personave t zgjedhur ose npunsve publik, t
mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet e
kundrligjshme.
Nga ana objektive, vepra penale kryhet si rregull me mosveprim t kundrligjshm e
shoqrisht t rrezikshm si me an t refuzimit (kundrshtimit) pr deklarim ose
mosdeklarimit t pasuris, ose me an t fshehjes (me veprim aktiv ose mosveprim) ose
deklarimit t rrem i pasurive t personave t zgjedhur (deputett, kshilltart) ose t
npunsve publik t administrats, t cilt jan detyruar n baz t ligjit t deklarojn
pasurit n Komisionin e posam t krijuar nga Kuvendi i Shqipris.
Pr ta quajtur vepr penale t kryer krkohet t plotsohet edhe nj krkes ligjore, q ndaj
personit t jet marr m par mas administrative. Vetm pas ksaj vepra mund t prbj
kundrvajtje penale. Pr t pasur prgjegjsi penale nuk krkohet ardhja e ndonj pasoj
tjetr, mjafton nj nga mosveprimet ose veprimet e kundraligjshme.
Subjekt i veprs penale sht vetm subjekt i posam, personi i zgjedhur (deputett,
kshilltart) ose npunsi publik i administrats, sipas emrtess s prcaktuar me ligjin e
posam.
Nga ana subjektive, vepra penale kryhet me dashje.
Shkelja e barazis s pjesmarrsve n tender ose ankande publike.
Baza juridike pr zbatimin e Kodit Penal sht ligji "Pr Prokurimin Publik"m ku
parashikohen me hollsi rregullat e prokurimit prfshir tendert ose ankandet publike.
Praktika tregon se korrupsioni m i prhapur sht pikrisht n shkeljen e barazis s
pjesmarrsve n tender e n ankande publike.
Nga ky kndvshtrim dhe nga pasojat e rnda ekonomike q sjell, ky krim paraqet
rrezikshmri shoqrore t madhe.
N Kodin Penal parashikohet: "Kryerja nga personi i ngarkuar n funksione shtetrore
apo n funksion publik veprimeve n kundrshtim me ligjet q rregullojn lirin e
pjesmarrjes dhe barazin e shtetasve n tender dhe ankande publike pr t krijuar
avantazhe ose privilegje t padrejta pr t trett, dnohet me gjob ose me burgim
gjer n tre vjet". (neni 258)
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar rregullat e
vendosura pr prokurimin e mallrave, shrbimeve e ndrtimeve n tender apo ankande
publike si dhe veprimtarin shtetrore ose t personit juridik, q administron fonde publike,
t mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, krimi kryhet me an t veprimeve t kundrligjshme n format e
przgjedhjes s procedurave t prokurimit, shkeljen e rregullave, q pengojn lirin e
pjesmarrjes dhe realizimin e barazis s shtetasve n tender dhe ankande publike, pr te
krijuar avantazhe ose privilegje t padrejta pr t trett, pr t eliminuar konkurrentt e
padshiruar n gar dhe n forma e mnyra te tjera.
Kshtu p.sh., kur shpallet tenderi ose ankandi publik pr nj objekt ndrtimi apo botim, a
do vepr tjetr, krijohet pengesa pr pjesmarrje t njrit, duke i krkuar dokumente t reja

120

t panevojshme ose duke i vn kushte t reja, pr t favorizuar dik tjetr. Kto veprime
ose mosveprime t kundrligjshme dmtojn interesat e shtetasve ose t shtetit.
Pr t pasur kt figur krimi krkohet shkelja e barazis s pjesmarrsve n tender ose
ankande publike dhe t jen krijuar privilegje t padrejta t t tretve dhe t ekzistoj lidhja
shkaksore e drejtprdrejt midis veprimit ose mosveprimit t paligjshm e pasojs
kriminale.
Subjekt i krimit jan vetm personat e ngarkuar me nj funksion shtetror (ministra,
kryetar i bashkis, komuns, drejtor, inxhinier etj.) ose me funksion publik, n agjencit e
prokurimit publik, entet prokurues, si p.sh., tendert e shpallur nga drejtues t korporatave,
shoqatave apo organizatave joqeveritare, q veprojn n kundrshtim me prmbushjen e
rregullt t detyrs, me ligjin n fuqi.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje t drejtprdrejt dhe me qllim pr t krijuar
avantazhe ose privilegje t padrejta pr t trett, nisur nga motivet se e ka t afrm, mik,
shok apo ka interesa t tjer materiale ose morale.
Korrupsioni pasiv (mitmarrja) i personave q ushtrojn funksione publike
Bazuar n Konventn e Kshillit Evropian pr prgjegjsin penale pr korrupsion (1999)
jan formuluar edhe nenet n Kodin ton Penal.
Sipas ligjit n. 9275, dat 16.09.2004 neni 259 i Kodit Penal ndryshohet n titull e n
prmbajtje si vijon: "Krkimi ose marrja, drejtprdrejt ose trthorazi, i fardo lloj
prfitimi t parregullt apo i nj premtimi t till, pr vete ose pr persona t tjer, ose
paraprijn nj ofert a premtimi q vjen nga prfitimi i parregullt, nga personi q
ushtron funksion publik, pr t kryer ose moskryer nj veprim q lidhet me detyrn
apo funksionin e tij, dnohet me burgim nga dy deri n tet vjet dhe me gjob nga
pesqind mij deri n tre milion lek". (neni 259)
Prpara ndryshimeve, neni 259 titullohej: "Krkim pr dhnie mite". Ndryshimet e bra
kan t bjn jo vetm me terminologjin e prdorur, por edhe me prmbajtjen e dispozits,
e cila tani paraqitet m e plot.
Prkufizimi i dhn pr korrupsionin pasiv t personave q ushtrojn funksione publike
sht n pajtim me aktet juridike ndrkombtare, posarisht me Konventn e prgjegjsis
penale pr korrupsionin t Kshillit t Evrops dat 27 janar 1999 dhe me Rezolutn Nr.
97/24, q prmban 20 parimet e lufts kundr korrupsionit, dat 6 nntor 1997.
Konventa e Kshillit t Evrops ka gjetur zbatim pothuajse n t gjith shtetet e Evrops.
Qllimi i ndryshimeve n Kodin Penal sht q t bhet nj luft m efektive kundr
korrupsionit, pr parandalimin dhe goditjen e tij nprmjet zbatimit t Kodit Penal.
Objekt i krimit t korrupsionit pasiv jan marrdhniet juridike t rndsishme t
vendosura pr t siguruar veprimtarin e rregullt t administrats publike, t organeve t
zgjedhura, t krejt aparatit shtetror e t funksionit publik, t personave q ushtrojn
funksione publike, si dhe interesat e ligjshme t shtetit, t personave juridik e fizik, t
mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Objekt material jan parat n qarkullim, valutat e huaja, sendet e muara, monedhat me
vler ekonomike etj.
Nga ana objektive, krimi i korrupsionit pasiv kryhet me an t veprimeve ose
mosveprimeve q shprehen n:
a) Krkimin ose marrjen, drejtprdrejt apo trthorazi t fardo prfitimi t parregullt pr
vete ose pr persona t tjer,
b) Pranimin e nj oferte apo premtimi q vjen nga prfitimi i parregullt, pr t kryer ose
moskryer nj veprim q lidhet me detyrn a funksionin e tij.
Megjithat n literaturn juridike penale jan shprehur opinione t ndryshme pr
korrupsionin dhe ryshfetin (mitn). Disa autor marrjen e dhnien e mits e konsiderojn si

121

krim m vete, t tjer man-jen mit e konsiderojn nj krim t dyanshm, t trett dhnien e
mits si rast t veant t pjesmarrjes (bashkpunimit) n marrjen e mits, e veuar si
figur krimi m vete.
Kodi Penal i Kins bn veimin e korrupsionit nga ryshfeti (mitmarrja e mitdhnia).
N literaturn amerikane autori B. Reisman dallon tre tipa ryshfeti:
1. pr pun kjo sht mita q i jepet npunsit shtetror me qllim q t kryej mir
e shpejt detyrn e tij.
2. mita frenuese pagesa q i jepet npunsit shtetror t zvarris zgjidhjen e
shtjes
3. e drejtprdrejt blerja e npunsit shtetror me qllim q ai t qndroj n detyr,
por t punoj pr interesat e mitdhnsit.
Prfitimi i parregullt mund t jet n t holla d.m.th. personi q ushtron funksione p.sh.
pedagogu krkon ose merr nj shum t hollash pr t kaluar nj student.
Krkimi ose marrja e prfitimit t parregullt mund t shprehet n prfitime jopasurore, p.sh.
shrbime favorizuese emrime n pun, gradime, dhnie licencash, mosvjelje tatimesh, mos
doganime t mallrave, dhnie dftesash shkollore, prokurorime etj.
c. Korrupsioni pasiv sht i prhapur n praktik, sidomos me an t krkimit dhe marrjes
s prfitimeve t parregullt n vlera materiale (ryshfete).
N do rast krkimi apo marrja e prfitimit t parregullt ose pranimi i nj oferte apo
premtimi q vjen nga prfitimi i parregullt, lidhen me kryerjen ose moskryerjen e nj
veprimi a mosveprimi q lidhet me detyrn a funksionin e personit q ushtron funksion
publik.
Subjekt i krimit t korrupsionit pasiv sht subjekt i posam, personi q ushtron
funksione publike q nga ministrat, drejtort, npunsit civil, msuesit, pedagogt, mjekt
si dhe personat juridik bazuar n ligjin nr. 9754, dat 14.6.2007.
Gjykata e rrethit gjyqsor Tiran n vitin 2005, deklaroi fajtor pedagogun e Akademis s
Rendit pr veprn penale t korrupsionit pasiv n baz t nenit 259 t Kodit Penal. Ky
vendim u la n fuqi edhe nga gjykata e Apelit.
Nga ana subjektive krimi kryhet me dashje t drejtprdrejt dhe me qllim prfitimi t
parregullt, material ose jo pasuror.
Korrupsioni pasiv (mitmarrja) i funksionarve t lart shtetror ose t zgjedhurve
vendor
Bazuar n Konventn e Kshillit t Evrops, ligji n. 9275, dat 16.09.2004 neni 260
ndryshoi n titull e n prmbajtje si vijon:
"Krkimi ose marrja, drejtprdrejt ose trthorazi, fardo prfitimi t parregullt apo
i nj premtimi t till, pr vete ose pr persona t tjer, ose pranimi i nj oferte a
premtimi q vjen nga prfitimi i parregullt nga funksionari i lart shtetror ose i
zgjedhuri vendor, pr t kryer ose moskryer nj veprim q lidhet me detyrn a
funksionin e tij, dnohen me burgim nga katr deri n dymbdhjet vjet dhe me gjob
nga nj milion deri n pes milion lek". (neni 260)
Para ktij ndryshimi n Kodin Penal ky nen titullohej "Marrja e mits (ryshfetit)".
Objekt i krimit t korrupsionit pasiv apo t marrjes mit (ryshfetit) jan marrdhniet
juridike t rndsishme, t vendosura me ligj pr t siguruar veprimtarin e autoritetin dhe
besimin e popullit ndaj funksionarve t lart shtetror ose t zgjedhurve vendor, si dhe

122

interesat e ligjshme t shtetasve t mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga

veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive krimi i korrupsionit pasiv shprehet n krkimin ose marrjen t
drejtprdrejt ose trthorazi nprmjet nj t treti, t do lloj prfitimi t parregullt, n t
holla, n mallra ose shrbime favorizuese t ndryshme p.sh. nxjerrjen e nj vize, t drejte
studimi, transferimi ose me pranimin e nj oferte apo premtimi q vjen nga prfitimi i
parregullt p.sh. pranon ministri, deputeti, ofertn e biznesmenit se do i jap 2 milion lek
ose nj sasi malli, n rast se ndrmjetson dhnien e nj leje ndrtimi. Gjithashtu kryhet
korrupsion pasiv nga kryetari i bashkis q merr mit dhe premton se do zgjidh problemin
e ujsjellsit t lagjes, kur dihet se pr kt vepr nuk sht parashikuar fondi i nevojshm
n buxhetin e shtetit dhe nuk sht n kompetencn e tij.
Krimi i korrupsionit pasiv quhet i kryer nga asti kur sht br krkesa apo marrja e mits,
apo nga asti i pranimi t oferts apo t premtimit t prfitimit t parregullt.
Prfitimi i parregullt mund t jet n formn e dhuratave me vler, udhtim falas me avion,
me traget, me automjet, hyrja n teatr gratis pr t par shfaqet teatrale etj.
N praktik shpesh her prfitimi material maskohet me dhurata. Natyrisht, jo do dhurat
simbolike q i jepet funksionarit t lart shtetror, p.sh. ministrit apo t zgjedhurit vendor
do t quhet mitmarrje -korrupsion pasiv. Kjo shtje verifikohet me kujdes nga organet
kompetente n baz t ligjit t posam pr pranimin e dhuratave nga funksionart publik..
Korrupsioni pasiv (marrja e mits) lidhet me detyrn e atij q merr mitn, pr t kryer ose
moskryer nj veprim q ka lidhje me detyrn a funksionin e tij si deputet apo i zgjedhur n
organet e pushtetit vendor.
Veprimi ose mosveprimi i funksionarit t lart shtetror apo t zgjedhurit vendor q
konsiston n marrjen mit pr t kryer nj veprim brenda kompetencave t tij formon
krimin e korrupsionit pasiv (mitmarrjes). N rast se veprimi ose mosveprimi jan kryer
jasht kompetencave t tij n kundrshtim me prmbushjen e rregullt t detyrs, ather
personi prgjigjet pr krimin e mitmarrjes dhe t shprdorimit t detyrs.
Subjekt i krimit t korrupsionit pasiv - mitmarrjes sht i posam; funksionari i lart
shtetror, personi q ushtron funksione publike legjislative, deputeti etj. ose t zgjedhurit
vendor n bashki, n qark, n kshillin komunal, funksione publike dhe funksione publike
administrative (ministra) etj.
Nga ana subjektive, krimi kryhet me dashje t drejtprdrejt dhe me qllim prfitimi
material.
*********
Veprat penale n lidhje me taksat dhe tatimet
I. Rndsia e taksave dhe e tatimeve si dhe mbrojtja juridike penale e tyre
Si n do shtet tjetr, edhe n shtetin ton, taksat e tatimet kan rndsi t madhe pr
mbledhjen dhe grumbullimin e t hyrave publike n buxhetin e shtetit. Pa kto nuk mund t
realizohet veprimtaria financiare e shtetit dhe nuk mund t plotsohen nevojat publike t
shoqris, t ushtris, prokuroris, gjykats, administrats publike etj.
Sigurisht, n sistemin ton, taksat dhe tatimet jan burimi kryesor dhe m i rndsishm pr
t siguruar t ardhurat n buxhetin shtetror. Taksat, nga ana e tyre, jan nj nga format e
mbledhjes dhe t hyrave n buxhetin e shtetit q ka rndsi t shumanshme.
Rregullimi juridik i sistemit t taksave e t tatimeve n shtetin ton bhet me ligj. Aty
caktohen rregullat e hollsishme pr regjistrimin me saktsi t burimeve t t ardhurave,
afatet, mnyrat e realizimit si dhe prgjegjsia pr ata q nuk paguajn tatimet dhe taksat.
Ligji pr taksat ndryshon vazhdimisht, prandaj sht i domosdoshm referimi t neni q ka
qen n fuqi, n astin e kryerjes s veprs penale.

123

N kt drejtim, rol t veant luan edhe legjislacioni penal, i cili, n nj varg dispozitash,
parashikon prgjegjsi penale pr ndryshimin e aparateve e arkave matse, fshehjen e
burimeve e t ardhurave, mospagimin e taksave e tatimeve.
Pr efekte t prgjegjsis penale tatimet dhe taksat jan bashkuar n nenet 180, 181 e 182,
ndrsa nocionet e tyre kan dallime:
Me tatim konsiderohet nj pages e br n favor t buxhetit t shtetit, q ka natyr t
detyrueshme e t pakthyeshme pr subjektin q ka br pagesn si tatimi mbi t ardhurat,
fitimin, TVSH.
Me taks kuptohen pagesat e bra n kmbim t s cils personi prfiton nj shrbim nga
institucioni n favor t t cilit sht paguar taksa psh. pr pastrimin etj.
II. Kuptimi i veprave penale n lidhje me taksat dhe tatimet
Me vepra penale n lidhje me taksat dhe tatimet kuptojm ato vepra (veprime ose
mosveprime) t kundrligjshme, t kryera me dashje dhe m qllim pr t'iu shmangur
pagimit t taksave dhe tatimeve n forma e mnyra t ndryshme. (shmangie tatimore).
Kto figura t veprave penale kan objekt grupor t prbashkt marrdhniet juridike t
vendosura n sfern e taksave dhe tatimeve,- t mbrojtura posarisht me legjislacionin
penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Llojet e veprave penale n lidhje me taksat e tatimet
Fshehja e t ardhurave
N Kodin Penal parashikohet: "Fshehja apo tregimi i rrem i t ardhurave ose i
objekteve q u nnshtrohen tatimeve dhe taksave, kur m par jan marr masa
administrative, prbn kundrvajtje penale dhe dnohet me gjob ose me burgim gjer
n dy vjet". (neni 180)
Burime financiare t buxhetit t shtetit jan tatimet e taksat e vendosura me ligj.
Objekt i kundrvajtjes penale jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar
sistemin tatimor e t taksave q ka caktuar shteti n fushn e financave e q mbrohen
posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, kundrvajtja penale kryhet n dy mnyra:
a) Me fshehjen e t ardhurave ose t objekteve q u nnshtrohen tatimeve, pr t mos i
paguar ato p.sh. nuk tregon burimet e t ardhurave mbi t cilat organet kompetente
shtetrore, si ato tatimore apo financiare, bjn verifikimin e tyre dhe caktojn sasin e
tatimit q do t paguaj. Fshehja e pasuris n kt rast bhet me qllim q t mos paguaj
tatimin e detyruar ndaj shtetit.
Fshehja e t ardhurave ose objekteve q i nnshtrohen tatimit dhe taksave kryhet n forma
dhe mnyra t ndryshme, si duke e fshehur n nj vend q nuk mund t zbulohet nga organi
shtetror i ngarkuar pr t br regjistrimin e pasuris q tatohet ose pr t ciln vihet taksa.
b) Mnyr tjetr (ve fshehjes) e kryerjes s kundrvajtjes penale sht tregimi i rrem i t
ardhurave ose i objekteve q i nnshtrohen tatimit ose dhe taksave. N kt rast, personi
nuk tregon t vrtetn pr burimet e t ardhurave, por jep informata t rrem pr to, n
astin kur plotsohen dokumentet prkatse. Kshtu, n vend q t tregoj se realisht ka
fituar (ka pasur t ardhura) dhjet milion lek, thot se ka fituar 5 milion lek, me qllim
q t mos paguaj tatimin e caktuar, ose jep informata t rrem pr objektet q u
nnshtrohen taksave, si p.sh., pr dyqanet apo shtpit q ka n pronsi etj.
c) Rndsi t madhe pr figurn e kundrvajtjes penale t parashikuar nga neni 180 i Kodit
Penal ka q fshehja ose tregimi i rrem i t ardhurave ose i objekteve t lidhet drejtprdrejt
me pagimin e tatimeve dhe taksave dhe jo me t ardhura t tjera q nuk i nnshtrohen
tatimit dhe taksave. Kshtu, n qoft se dikush fsheh ose jep informata t rreme pr numrin
e pulave, patave etj., nuk kryen ndonj vepr penale, ndrsa n qoft se fsheh dhe jep

124

informata t rreme pr numrin e dyqaneve etj., q i nnshtrohen tatimit dhe taksave, ather
ai fsheh burimet e t ardhurave dhe ka prgjegjsi penale.
d) Pr marrjen e personit n prgjegjsi penale, kusht tjetr i domosdoshm sht q m
par t jen marr masa administrative pr fshehjen e t ardhurave nga organet tatimore.
Mnyrat sesi merren masat administrative jan prcaktuar me ligjin baz t administrats
tatimore "Pr procedurat tatimore".
Subjekt i kundrvajtjes penale t fshehjes ose t tregimit t rrem t burimit t t ardhurave
ose t objekteve mund t jet do person privat apo zyrtar si dhe ata t organizatave e
shoqatave t ndryshme, t cilt jan t detyruar t japin informata t sakta pr burimet e t
ardhurave.
Nga ana subjektive, kundrvajtja penale e fshehjes ose e tregimit t rrem t burimeve t
t ardhurave ose t objekteve kryhet gjithmon me dashje dhe m qllim t prfitimit
material, d.m.th. t mos paguajn tatimet dhe taksat ndaj shtetit, q sht i detyruar me ligj
t'i paguaj.
Mospagimi i taksave dhe tatimeve
Forcimi i sistemit fiskal t shtetit lidhet drejtprdrejt me pagimin e tatimeve dhe taksave t
vendosura nga shteti me ligj t posam.
Mbrojtja juridike penale e ktij sistemi realizohet nga Kodi penal, duke parashikuar se:
"Mospagimi i taksave dhe tatimeve brenda afatit t caktuar, me gjith mundsin e
pagimit t tyre, nga personi ndaj t cilit jan marr masa administrative pr kt
qllim, dnohet me gjob ose burgim gjer n tre vjet". (neni 181)
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar sistemin fiskal prej
tij dhe t mbrojtur posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose mosveprimet
kriminale.
Nga ana objektive, krimi kryhet me mosveprim, me qndrim pasiv t subjektit duke mos
paguar tatimet dhe taksat e vendosura nga organi shtetror kompetent n baz t ligjit n
fuqi.
Kusht i domosdoshm i ans objektive t figurs s krimit sht mospagimi i tatimeve
dhe taksave brenda afatit t caktuar nga organi shtetror kompetent (organet e financs),
n baz t dispozitave ligjore n fuqi, pr llojin e tatimeve dhe t taksave. Kusht tjetr pr
t pasur prgjegjsi penale sht mundsia materiale e pagimit t tatimit dhe takss
nga personi i detyruar.
Nse personi e ka ose jo mundsin materiale pr pagimin e tatimit dhe takss, kjo sht
shtje fakti q, n do rast konkret, zgjidhet nga organet financiare apo nga gjykata, kur
shtja i ka shkuar asaj pr gjykim. Kur ekspertt vrtetojn se nuk ka mundsi pr t'i
paguar, ather veprohet sipas ligjit nr. 8901, dat 23.05.2002 "Pr falimentimin".
Me vendimin nr. 391, dat 14.07.2004, Kolegji Penal i Gjykats s Lart, prishte vendimet
e gjykats s rrethit Durrs dhe t Gjykats s Apelit Durrs, me t cilin akuzohej R. pr
mospagim t taksave dhe tatimeve, parashikuar nga neni 181 i K.P..
Gjykata e shkalls s par Durrs ka pushuar gjykimin e shtjes penale n ngarkim t R.
pr shkak se ndjekja penale nuk duhej t fillonte pasi figura e veprs penale pr t ciln
akuzohet nuk sht konsumuar. Q t kemi kt figur t veprs penale duhet t ekzistojn
tre kushte: mospagimi i taksave brenda afatit t prcaktuar, mundsia pr t paguar
detyrimin dhe ndaj subjektit t jet marr m par mas administrative pr mospagim t
detyrimeve tatimore.- Ky arsyetim sht pranuar edhe nga Gjykata e Apelit.
Kolegji Penal i Gjykats s Lart i mon t gabuara t dy vendimet dhe arsyetimet e tyre q
lidhen me analizn e figurs s veprs penale t mospagimit t taksave dhe tatimeve.
Keqinterpretimi i kuptimit t shprehjes "jan marr masa administrative pr kt qllim".

125

Kolegji arrin n prfundimin se mospagimi i taksave dhe tatimeve brenda afatit t caktuar
nga organi kompetent administrativ dhe pasi subjekti sht gjobitur m par pr kt prbn
vepr penale sipas nenit 181 t KP, kur ekzistojn edhe elementet e tjer t figurs s ksaj
vepre. Pra mjafton q t ekzistoj detyrimi tatimor pr nj subjekt dhe nj dnim i
mparshm administrativ pr kt shkak, shoqruar me gjendjen e paligjshmris s
subjektit, i cili vazhdon t mos i shlyej kto detyrime edhe pse ka mundsin e pagimit
brenda afatit t prcaktuar jan elemente t mjaftueshm pr t pasur figurn e veprs
penale t mospagimit t taksave e tatimeve.
Dhe, s fundi, kusht tjetr i rndsishm pr figurn e krimit t parashikuar nga neni 181
i Kodit Penal sht q, ndaj personit, t jen marr masa administrative pr nxjerrjen e
tatimit dhe taksave Vetm ather mund t merren masa penale. Nuk ka rndsi se kur jan
marr masat administrative pr nxjerrjen e tatimit dhe takss, gjat vitit n vazhdim apo
gjat vitit t kaluar financiar.
N praktikn gjyqsore sht pranuar q masa administrative duhet t jet marr pr
nxjerrjen e nj tatimi dhe takse tjetr e jo pr kstet e t njjtit tatim apo taks.
Masat administrative merren sipas ligjit n fuqi pr tatimet dhe taksat.
Subjekt i krimit t mospagimit t tatimeve dhe taksave mund t jet do person fizik-privat
dhe person zyrtar i siprmarrjeve, i organizatave dhe i shoqatave, q detyrohen t paguajn
dhe nuk i paguajn n afatin e caktuar, me gjith mundsit e pagimit t tyre.
N rast se pr pagimin e tatimit dhe takss sht i detyruar njri bashkshort, do t
prgjigjet vetm ky, jo bashkshorti tjetr. Prgjegjsia sht individuale nga ai, n emr t
t cilit sht caktuar tatimi dhe taksa.
Nga ana subjektive, krimi mund t kryhet vetm me dashje, ndrsa personat zyrtar q,
nga pakujdesia, nuk e paguajn tatimin dhe taksn pr t ciln detyrohet ndrmarrja apo
organizata ose shoqata, n afatin e caktuar mund t prgjigjen pr krim n detyr.
Moskryerja e detyrimeve nga organet tatimore
Praktika e viteve t fundit tregoi nevojn e plotsimit t Kodit Penal me nj norm t re ku
parashikohet posarisht prgjegjsia penale pr moskryerjen e detyrave nga organet
tatimore.
Pr kto arsye, me ligjin nr. 8279, dat 15.01.1998, pas nenit 181, u shtua neni 181/a me
kt prmbajtje: "Moskryerja e detyrave q lidhen me vjeljen brenda afatit t caktuar
ligjor t taksave dhe tatimeve, nga punonjsit e organeve tatimore dhe personat e
tjer zyrtar q jan ngarkuar me kto detyra, kur bhet pr fajin e tyre dhe i sjell
shtetit dm n vlern me t vogl se 1 milion lek, dnohet me gjob deri n 2 milion
lek.
Kur vlera sht m e lart se 1 milion lek, dnohet nga tre deri n dhjet vjet
burgim" (neni 181/a).
Objekt i krimit jan marrdhniet juridike t vendosura pr t siguruar funksionimin e
rregullt t sistemit fiskal, t mbrojtur posarisht nga legjislacioni penal nga veprimet ose
mosveprimet kriminale.
Nga ana objektive, krimi kryhet me mosveprim, q shprehet n moskryerjen e detyrave q
lidhen me vjeljen brenda afatit t caktuar ligjor t taksave dhe tatimeve nga personat q
kan detyrim pr t paguar taksa e tatime.
Detyrat e personave zyrtar pr vjeljen e taksave dhe tatimeve jan caktuar rregullisht me
ligjin e posam pr taksat e tatimet si dhe me akte t tjera nnligjore.
N fakt ktu kemi t bjm me nj form t veant t shprdorimit t detyrs, t kryer me
mosveprim, por q sht parashikuar shprehimisht si krim m vete, pr rndsin e madhe
q ka dhe nuk konkurron me shprdorimin e detyrs (n. 248).

126

Kusht i domosdoshm pr prgjegjsi penale, sipas nenit 181/a, sht q shtetit t'i jet
shkaktuar dm n vler m t vogl se 1 milion lek dhe, kur vlera sht m e lart se 1
milion lek, krimi sht n rrethana t cilsuara.
N do rast konkret, midis kryerjes s detyrave q lidhen me vjeljen e taksave dhe tatimeve
e pasojs-demit t shkaktuar shtetit (sistemit fiskal) duhet t ket lidhje shkaksore t
drejtprdrejte.
Subjekt i krimit t moskryerjes s detyrave q lidhen me vjeljen e taksave dhe detyrimeve
jan subjekte t posame, d.m.th. punonjsit e organeve tatimore dhe personat e tjer
zyrtar q jan detyruar me kto detyra (punonjs t financs).
Nga ana subjektive, krimi i moskryerjes s detyrave q lidhen me vjeljen e taksave e
tatimeve kryhet me faj q shprehet me dashjen ose pakujdesin e tyre.
Ndryshimet n aparatet matse
Kodi Penal shprehet: "Ndryshimit apo ndrhyrja n aparatet dhe arkat matse,
regjistruese e t lshimit t kuponve, apo prdorimi i aparateve dhe arkave t
ndryshuara, apo lejimi i prdorimit nga t tjert i aparateve dhe arkave t
parregullta, me qllim shmangien nga pagimi i plot i tatimit, prbn kundrvajtje
penale dhe dnohet me gjob ose me burgim gjer n dy vjet". (neni 182)
Objekt i kundrvajtjes penale jan marrdhniet juridike t vendosura pr regjistrimin me
saktsi t burimit t t ardhurave me an t aparateve dhe arkave matse, q kan lidhje me
tatimet dhe taksat, t mbrojtura posarisht me legjislacionin penal nga veprimet ose
mosveprimet kriminale. Nga kjo vepr penale preken interesat shtetrore, buxheti i shtetit,
veprimtaria financiare e shtetit pr nxjerrjen e tatimeve dhe taksave.
Sipas legjislacionit tatimor t gjith shitsit e mallrave dhe shrbimeve n dyqane t vegjl
apo t mdhenj, n restorante, kafeteri etj. detyrohen t mbajn n lokalet e tyre aparatet
matse dhe arkat e regjistrimit t numrit dhe llojit t matsave dhe shrbimeve, t lshojn
fatur tatimore. N praktik kto dispozita ligjore nuk kan gjetur zbatim t plot.
Nga ana objektive, vepra penale kryhet me veprime aktive ose mosveprime t
kundrligjshme n mnyra dhe forma t ndryshme:
-Me ndryshimin apo ndrhyrjen n aparatet dhe arkat matse regjistruese e t lshimit t
kuponve pr t fshehur burimet e t ardhurave dhe pr t'iu shmangur pagimit t tatimeve
ose taksave.
-Me prdorimin e aparaturave dhe arkave t ndryshme pr t mos regjistruar burimet e t
ardhurave efektive.
- Me lejimin e aparateve dhe arkave matse t parregullta pr t'i prdorur t tjert.
Pr t pasur prgjegjsi penale, mjafton q vepra t kryhet me nj nga format e msiprme,
pa qen nevoja pr pasoja kriminale t tjera.
Ndryshimi apo ndrhyrja n aparatet dhe arkat matse regjistruese e t lshimit t kuponve
bhet me mjete teknike t sofistikuara.
Subjekt i kundrvajtjes penale mund t jet do person q ka mbushur moshn pr
prgjegjsi penale dhe sht i prgjegjshm, i cili ndryshon apo ndrhyn n aparatet dhe
arkat matse regjistruese e t lshimit t kuponve.
Nga ana subjektive, kundrvajtja penale kryhet me dashje dhe me qllim shmangieje nga
pagimi i plot i tatimit. Motivet jan kurdoher - motive interesi vetjak.

127

E drejta financiare dhe shkenca mbi financat

Tema 7- Shkenca mbi financat dhe e drejta financiare.
1. Kuptimi i shkences te finances
2. Marredheniet financiare juridike. Objekti dhe subjektet. Pushimi i nje marredhenie
juridike financiare
3. Dallimi ndermjet veprimtarise financiare shteterore dhe veprimtarise financiare te
personave fizike dhe juridike
4. Te hyrat publike. Klasifikimi i tyre

E drejta financiare dhe shkenca mbi financat

Tema 7- Shkenca mbi financat dhe e drejta financiare.

128

1. Kuptimi i shkences te finances

2. Marredheniet financiare juridike. Objekti dhe subjektet. Pushimi i nje marredhenie
juridike financiare
3. Dallimi ndermjet veprimtarise financiare shteterore dhe veprimtarise financiare te
personave fizike dhe juridike
4. Te hyrat publike. Klasifikimi i tyre
Prmbajtja
1. Kuptimi i shkences te finances
2. Marredheniet financiare juridike. Objekti dhe subjektet. Pushimi i nje marredhenie
juridike financiare
3. Dallimi ndermjet veprimtarise financiare shteterore dhe veprimtarise financiare te
personave fizike dhe juridike
4. Te hyrat publike. Klasifikimi i tyre
1.Shkenca e financave
N shoqrit moderne t industrializuara, aktiviteti ekonomik i orientuar n prodhimin dhe
shprndarjen e t mirave dhe shrbimeve, kryhet si nga privatet ashtu dhe nga vet shteti
dhe entet publike. Aktiviteti i zhvilluar nga entet publike quhet aktivitet public financiar
(ose m thjesht financat publike). Ky aktivitet konsiston n sigurimin e mjeteve financiare
t nevojshme pr arritjen e qllimeve t tilla si: rendi publik, administrimi I drejtsis,
shndetsia, ndrtimi i veprave publike si ura, rrug, etj. Aktiviteti public financiar sht
objekt studimi i nj shkence t veant q quhet shkenca e financave e cila studion
parimet kryesore t financave publike, dmth. t atyre aktiviteteve t kryera nga entet
publike pr sigurimin e burimeve te ndryshme financiare t nevojshme pr
prmbushjen e funksioneve t tyre.
2. Marredheniet financiare juridike. Objekti dhe subjektet. Pushimi i nje
marredhenie juridike financiare
Elementt thelbsore
Ndrkoh q n ekonomin e tregut zgjedhjet jan individuale dhe fryt i vendimeve t lira
dhe vetjake, n fushn e veprimtaris financiare publike zgjedhjet kushtzohen nga
ekzistenca e subjektit aktiv, operatorit publik q zgjedhjet i bn nga nj pozicion m I
favorshm dhe subjektet pasive, privatt, zgjedhjet e t cilve jan t detyrueshme. Pra,
dallojm katr element thelbsor n aktivitetin financiar:
Subjektet aktive t pajisura me pushtet financiar. N sistemin ton financiar ky pushtet i
takon shtetit q sht titullar i nj pushteti financiar autonom, ndrsa pushtetet vendore
gzojn nj pushtet financiar m t kufizuar.
Natyra detyruese e raporteve financiare t cilat nuk e lejojn subjektin pasiv (subjekti q
paguan detyrimin financiar) t jet n gjendje t negocioj me entin tatim vns.
Ekzistenca e nj sistemi t raporteve ekonomike t bazuar n parimin e iniciativs s lir
ekonomike q e lejon shtetin t vendos taksa dhe tatime mbi t gjitha prfitimet e
prejardhura nga prdorimi i faktorve prodhues (paga, interesat, prfitime, etj..)
Nnshtrimi i t gjitha subjekteve ndaj ligjit sipas parimit t ligjshmris s veprimtaris
administrative q ushtron aktivitet financiar.
Subjektet e financave publike
Mbledhja e t ardhurave pr shrbimet publike sht detyr e shtetit por, ajo mund t`ia
delegoj kt pushtet edhe enteve t tjera territoriale (komunat, provincat, rajonet) dhe
enteve t tjera institucionale (shoqrit e sigurimit) dhe ndrmarrjeve publike.Mendimet
aktuale jan q shteti dhe entet publike duhet t sigurojn vazhdimsin e rendit
publik dhe paqen sociale t qytetareve si dhe mirqenien sociale ;nj funksion i tille
duhet t maksimizohet.

129

Aktualisht sipas orientimeve juridike perndimore entet publike :

a. mbulojn aktivitetet q kan pr qllim t realizojn rendin publik, dmth t garantojn
sigurin sociale, mbrojtjen e brendshme dhe t jashtme t shtetit si dhe sigurimin e
funksionimit t administrats s drejtsis;
b. Marrin iniciativa t tilla q nqs do t`iu liheshin n zgjedhje t lir privatve, pa dyshim
qllimi i ktyre iniciativave do t humbiste, dmth arritja e parametrave optimale t
bashksis;
c. Ndrhyjn n t gjith ata sektor t shrbimeve t rndsishme t dominuar nga situata
monopolistit me pozicion dhe baza t forta, pr t marr nj ekstra fitim n dm t
bashksis;
d. Prodhojn t gjitha ato shrbime q paraqesin karakter t padukshm n konsum (p. sh.
ndrtimi i nj dige pr t shptuar nj qytet nga prmbytjet mund t prballohet vetm nga
shteti ,n nj koh kur asnj qytetar i atij qyteti nuk do t ishte n gjendje t prballonte nj
shpenzim t till) ;
e. S fundmi, tentojn t ndrhyjn n t gjith ato sektor q paraqesin rndsi sociale.
2.1 Financimi i aktivitetit publik (rishprndarja)
Operatori publik disponon , kryesisht, pes burime financimi : mimet ose tarifat publike,
tatimet, borxhin publik, emetimin e monedhs, shitjen e t mirave dhe pasuris s vet .
Tarifat ose mimi publik sht mimi baz i t mirave dhe shrbimeve t ofruara nga
operatori publik. Jo gjithmon nj mim i till mbulon kostot e financimeve t aktiviteteve :
shpesh, n fakt , pr vlersime t karakterit social ose politik,operatori politik mund t
aplikoj mime m t larta (mime politike) ose t diskriminoj mimin mes kategorive t
ndryshme t prdoruesve;
Tatimi sht nj mbledhje e detyrueshme nga pasuria e individve q e kryen shteti ose
nj ent publik me qllim, sigurimin e mjeteve t nevojshme pr t prodhuar shrbime
publike;
Borxhi publik sht borxhi q shteti ka kundrejt individve. Pr nj koh t gjat ka
qen nj nga mnyrat pr t mbledhur t hyra t jashtzakonshme dhe sot prdoret n t
gjitha vendet si mjet i zakonshm pr mbledhjen e t hyrave;
Emetimi i kartmonedhave konsiston n shprndarjen e biletave me vler ligjore
pagese. Meqense ka risk t madh n nxitjen e fenomeneve inflacioniste, emetimi sht nj
mas q shteti e merr vetm n raste ekstreme;
Shitja e t mirave pasurore konsiston n shitjen e t mirave t pasuris publike. Srish,
bhet fjal pr t hyra t jashtzakonshme.
4. T hyrat publike
Dallimet e hyrjeve publike.
Enteve publike pr t furnizuar me t mira dhe shrbime bashksin iu nevojiten mjetet e
nevojshme pr zhvillimin e ktij aktiviteti. Kto mjete q quhen hyrje publike prbjn
bashksin e burimeve q ndihmojn shtetin dhe entet e tjera publike t prballojn nevojat
financiare n administrimin e tyre. Kto mjete jan t ndryshme dhe varen nga:
tipi i t mirave dhe shrbimeve. Nqs krkesa pr mallra t tilla sht e ndashme apo jo
dhe nqs oferta prbn nj prgjigje pr krkesat e ndashme dhe t zhvillohet n kushtet e
konkurrenc s lir ose t monopolit.
Nga tipi dhe nga funksioni i atribuuar enteve t ndryshme publike q pr t siguruar
mjetet e nevojshme duhet t mbajn gjithmon parasysh limitet e vendosura nga ligji.
Nga metodat e ndryshme pr sigurimin e mjeteve financiare derivojn klasifikime t
ndryshme t hyrjeve publike:
a) n profilin ekonomik t hyrat dallohen n:

130

origjinale: jan ato q burojn nga pasuria e shtetit dhe nga ente t tjera publike ose
derivojn nga nj aktivitet i zhvilluar nga vet entet n fushn ekonomike (p. sh. Prmes
instrumentit t siprmarrjes publike);
t derivuara: jan ato q konsistojn nga prfitimet e detyrueshme q nxjerr shteti nga
ekonomit private pra, nga tatimet, taksat, kontributet dhe tatimet e veanta (t hyra
tatimore); ktyre u shtohet edhe borxhi publik dhe emetimi i kartmonedhs. T hyrat e
derivuara jan pra, prfitimet nga pagesat e detyrueshme t kryera nga privatt kundrejt
shtetit q reagon n kt mnyr si ent i pajisur me sovranitet;
b) n profilin juridik t hyrat diferencohen n:
t hyra nga e drejta private: q rregullohen nga norma t s drejts private dhe ku shteti
vepron si nj subjekt privat pr sigurimin e tyre.
T hyra t s drejts publike: q rregullohen nga norma t s drejts publike dhe q shteti
i mbledh duke ushtruar pushtetin e tij detyrues. Mund t themi q n pjesn m t madhe t
hyrat private jan t hyra origjinale kurse t hyrat nga e drejta publike jan t hyra t
prejardhura.
c) sipas mimeve t tregut n aktivitetin financiar publik dallojm:
mimin e tregut (ose mimi privat) q mbulon kostot e prodhimit duke siguruar
prfitim, kjo ndodh n treg ather kur enti publik, duke vepruar n kushte t njjta me
siprmarrjet e tjera shet t mira dhe shrbime t prodhuara n kushtet e konkurrencs;
mimi privat (mimi social) q vihet nga interesat kolektive edhe pse prcaktohet nga
krkesa dhe oferta. N kt rast, enti publik shet t mira n treg jo vetm pr t realizuar nj
prfitim por, edhe me nj qllim social. P. sh. shitja e drurve pyjor mimi i cils (shitjes)
prcaktohet nga tregu ndrsa sasia e oferts nga krkesat e mbrojtjes s natyrs;
mimi publik q takohet n rastin e shrbimeve publike t drejtuara nga enti publik n
kushtet e monopolit, i cili i vendos mimet t barabarta me koston e prodhimit (mimet e
aplikuara nga siprmarrjet hekurudhore, t telefonis dhe t energjis elektrike).
mimi politik q realizohet kur krkesa pr nj mall ose shrbim sht m e ult s
kostoja e prodhimit. Shteti dhe entet e tjera publike i praktikojn keto mime kur e shohin
t dobishme prodhimin e disa mallrave dhe shrbimeve me interes publik dhe q u ofrohen
nn kosto prdoruesve. Nj shembull i mimeve politike sht ai i praktikuar nga
siprmarrjet e transportit urban (biletat e tramvajeve ose tarifat e reduktuara pr klasn
puntore);
kontributet speciale, q jan ato q nj prdorues ose konsumator i mallrave apo
shrbimeve duhet t paguaj pavarsisht nga ndonj krkes specifike, sepse prkatsisht
prfiton nj avantazh q vjen nga kryerja e nj veprimtarie t caktuar pr interesa t
prgjithshme nga enti publik (p. sh. kontributi pr t prmirsuar nj rrug afr nj burimi
q i shton vlerat).
Mund t prkufizohet kontributi special edhe si nj prfitim i nxjerr nga fuqia detyruese
e shtetit nga pasuria e subjekteve t caktuara, n lidhje me vepra publike t interesit t
prgjithshm, ather kur sjellin avantazhe pr kto subjekte pa e krkuar kto nj gj t
till;
Tatimet, q konsistojn n nxjerrjen e prfitimeve me an t fuqis detyruese t shtetit
dhe t enteve t tjera publike me qllim pr t siguruar mjetet e nevojshme pr prodhimin e
shrbimeve publike t pandashme, dmth pr shrbime publike q i gzon e gjith bashksia.
Taksa, q sht kundshrbimi n para i nj shrbimi t veant q mundsohet nga
shteti dhe nga entet e tjera publike pr nj privat me krkesn e tij (shembulli i shrbimit
postar). Nj shrbim i till edhe pse sjell nj avantazh direkt dhe t menjhershm pr
krkuesin bhet e dobishme edhe pr shoqrin;
d) sipas profilit kontabl t hyrat dallohen n:

131

t zakonshme q varen nga shkaqe t prhershme dhe rinovohen rregullisht pr do

ushtrim financiar; t tilla jan t hyrat origjinale dhe ato tatimore (shembull: tatimet mbi t
ardhurat e personave fizik);
t jashtzakonshme q jan ato q vendosen nga krkesa t paparashikuara pr
shpenzime dhe q nuk plotsohen nga t hyra t zakonshme si huat publike p. sh. sipas
natyrs s tyre, s fundmi t hyrat klasifikohen n:
t hyra tatimore;
t hyra ekstra tatimore;
t hyra t derivuara nga shumat e t mirave pasurore dhe rimbursimet e kredive.
T mirat publike
A) Dallimi mes t mirave publike
T mirat publike dallohen n:
a) t mirat shtetrore;
b) t mira pasurore.
Sot dallimi mes t dyjave bazohet mbi nj kriter formal q do t thot s i prcakton vet
ligji si shtetrore ose jo.
N fakt:
ligji prcakton si pjes t prons shtetrore plazhet, vijn bregdetare, etj.;
dhe numron kategorit e t mirave pasurore t padisponueshme.
B) T mirat shtetrore
Jan ato t mira q pr nga natyra ose sipas disponimit t shprehur nga ligji,shrbejn n
mnyr direkte pr t knaqur nevojat kolektive dhe pr kt arsye i jan nnshtruar
pengesave t veanta (BENNATI). Ato paraqesin dy karakteristika themelore:
a) jan gjithmon t mira t paluajtshme ose nj universalitet i t mirave t luajtshme. T
mirat e paluajtshme jan ato t mira q nuk mund t transferohen nga nj vend n tjetrin pa
ndryshuar integritetin e tyre material (toka, shtpi, etj.). Universaliteti i t mirave t
luajtshme sht bashksia e sndeve t luajtshme q i prkasin t njjtit person dhe q kan
nj destinim t prbashkt (p. sh. Koleksione pikturash, librash, q i prkasin enteve
publike);
b) duhet t`i prkasin enteve publike territoriale pra, shtetit, rajoneve, provincave dhe
komunave.
C) Klasifikimi dhe regjimi juridik i t mirave shtetrore
T mirat shtetrore dallohen n :
prona shtetrore t nevojshme;
prona shtetrore t rastsishme.
N t parin prfshihen t gjitha ato t mira q pr nga dobishmria e tyre t prgjithshme,
kur ekzistojn, s`mund t mos i prkasin shtetit dhe enteve t tjera publike ndrsa n t
dytat prfshihen ato t mira q mund t mos jen shtetrore por, jan t tilla q i prkasin
njrit prej enteve t siprcituara.P. sh. nj rrug sht shtetrore nqs i prket shtetit, nj
province, nj rajoni ose nj komuneje; prndryshe sht private.Prona shtetrore e
nevojshme prbhet nga prona shtetrore pr nga natyra (SANDULLI) t gjitha pronsi t
shtetit dhe vetm prjashtimisht pronsi t rajoneve.
Pronat shtetrore t nevojshme dallohen n:
prona shtetrore detare;
prona shtetrore hidrike;
prona shtetrore ushtarake.
T mirat e pronave shtetrore t rastsishme jan ato q mund t`i prkasin edhe subjekteve
t ndryshme nga entet territoriale por, q klasifikohen si prona shtetrore vetm nqs pr
kto rezulton titullar nj ent publik. Me qllim q t tilla krkesa t jen t karakterit

132

shtetror krkohet nj manifestim vullneti q prmbahet n ligj ose n nj akt administrativ

q ka kushtetutshmrin pr t`i destinuar t mirs nj funksion publik ose t`ia nnshtroj
nj regjimi shtetror.Ksaj kategorie i prkasin:
pronat shtetrore rrugore;
pronat shtetrore hekurudhore;
pronat shtetrore aeronautike;
pronat shtetrore ujore;
pronat shtetrore historike, arkeologjike, artistike dhe kulturore.
Prsa i prket regjimit juridik t t mirave shtetrore:
jan t patjetrsueshme; do akt transferimi i t mirave shtetrore sht nul.
nuk mund fitohen me parashkrim fitues nga asnj pr aq sa nuk mund t jen objekt i
t drejtave t t tretave prve s n mnyrat dhe limitet e caktuara nga ligji q i
parashikon;
jan t paprvetsueshme, si pr tituj t ekzekutimit t detyruar ashtu edhe pr
dobishmrin publike.
e drejta e pronsispublikembi to, nga ana e entit publik, kuptohet q nuk
parashkruhet.
T mirat shtetrore i destinohen qllimeve t interesave publike dhe n interes t ksaj ligji
ia ka nnshtruar ktij regjimi t sapo studiuar. Kto interesa mund t arrihen prmes:
a. prdorimit direkt q verifikohet n rastet kur t mirat shtetrore jan instrumente q
administrata publike i prdor pr zhvillimin e detyrave t veta institucionale (p. sh. prmes
t t mirave t prons ushtarake, shteti siguron mbrojtjen e vendit);
b. prdorimi i prgjithshm q ndodh ather kur interesi publik sigurohet prmes gzimit
t t mirave shtetrore nga ana e bashksis (p. sh. t mirat nga pronat shtetrore hidrike,
rrugore);
c. prdorimi i veant q realizohet kur interesi publik garantohet prmes prdorimit t t
mirs s rezervuar nga prdorues t caktuar publik ose privat t prcaktuar nga P. A.
prmes aktit t licencs;
d. prdorimi i jashtzakonshm q realizohet kur ndrhyn nj akt koncesioni prmes t
cilit P. A. i atribuon koncesionarit, t drejta t natyrs private t asimilueshme nga t drejta
mbi t mirat e t tjerve (koncesioni i znies s nj vendi publik).
D) T mirat pasurore
T mirat pasurore jan t mira q edhe pse jan t paracaktuara n mnyr direkte pr
interesin publik nuk kan nj karakter t till q t krkojn nnshtrim ndaj nj regjimi t
veant t t mirave shtetrore (BENNATI).Bhet fjal pr t mira publike, q ndryshe
nga t mirat shtetrore:
a. mund t`i prkasin (prve disave q ligji ia rezervon shtetit ose enteve t tjera) do enti
publik dhe jo vetm enteve territoriale;
b. konsistojn si n t mira t paluajtshme ashtu edhe n t mira t luajtshme.
Tradicionalisht t mirat pasurore konsiderohen sipronsi private t entit publikdhe
dallohen n:
t mira pasurore t padisponueshme q jan ato t mira q nuk mund t`i nnshtrohen
destinacionit t tyre prve mnyrave t caktuara nga ligji;
t mira pasurore t disponueshme q nuk i nnshtrohen ksaj pengese;
E) T mirat pasurore t padisponueshme
Karakteristika e prbashkt e t mirave t tilla sht padisponueshmria: ato n fakt,
pengohen ndaj nj destinimi pr dobishmrin publike dhe nuk mund t`i nnshtrohen nj
destinimi t till prve mnyrave t caktuara n ligjin parashikues.Jan t mira pasurore t
padisponueshme:

133

a. pyjet q me ligj kan kaluar nga pasuria e padisponueshme e shtetit n rajonet prkatse.
Shtetit i kan ngelur vetm disa parqe kombtare,rezervatet.
b. minierat. Pas zbulimit, shfrytzimi i miniers mund t bhet drejtprdrejt nga shteti
ose nprmjet t tretave q e kan marr me koncesion;
c. Ujrat minerale dhe termale;
d. Shpellat q sipas prcaktimeve t ligjit mund t shfrytzohen nga pronari i toks;
e. T mirat ushtarake q nuk futen tek pronat shtetrore ushtarake;
f. T mirat kushtetuese q i prkasin Presidentit t Republiks;
g. Ndrtesat e destinuara si seli pr zyrat publike me mobilimet e tyre dhe t tjera t mira t
destinuara pr shrbimin publik;
h. Fauna e egr.
T mirat pasurore t padisponueshme:
jan subjekte t s drejts s parashkrimit fitues. Posedimi i t mirave pasurore t
padisponueshme, nqs bhet fjal pr snde t paluajtshme, l vend pr parashkrim fitues t
nj t drejte reale me kusht q t mos ndryshoj destinimi i t mirave ndaj shrbimit publik.
Pronsia e t mirave t lvizshme nuk mund te blihet prmes posedimit pasi n ligj
nnvizohet mirbesimi.
jan t paprvetsueshme, prve kur prvetsimi realizon nj interes t lart publik.
F) T mirat pasurore t disponueshme
Bjn pjes n t mirat pasurore t disponueshme t shtetit dhe t enteve t tjera publike t
gjitha ato t mira q u prkasin, prve atyre shtetrore dhe t mirave pasurore t
padisponueshme. T mirat pasurore t disponueshme nuk jan t mira publike por, vetm t
mira pronsore t nj enti publik. N prgjithsi bhet fjal pr t mira prodhuese t t
ardhurave pr entin.
Midis tyre futen:
a. pasuria e luajtshme q jan parat, t mira q vijn nga pjesmarrja e shtetit n kapitalet
aksionare t siprmarrjeve industriale (shteti si aksioner).
b. pasuria e ndrtesave q prbhet nga pasuri t paluajtshme t cilat ndryshe nga t mirat
shtetrore dhe pasurore t padisponueshme nuk jan t mira publike dhe posedohen nga
enti publik me titull t pronsis private. Pra, i nnshtrohen Kodit Civil.
S fundmi, prsa i prket pasuris s shtetit, me ligj sht ngritur nj shoqri aksionare pr
pronat e shtetit q quhet Pasurit e shteti Sh. P. K. Qllimi i ksaj shoqrie sht vlersimi,
menaxhimi dhe mirmbajtja e pasuris s shtetit lidhur me qllimet e t mirave publike.
Siprmarrjet publike
A) Prcaktimi i kategorive
Enti publik mund t veproj si siprmarrs publik:
a. duke kryer nj veprimtari siprmarrse (direkt ose indirekt) prmes nj siprmarrjeje t
prbr;
b. n trajtn e nj ndrmarrjeje autonome;
c. n trajtn e nj enti ekonomik normal ose shoqrie aksionare.
Siprmarrja publike, n veanti, sht siprmarrja kapitalet ose pasuria e s cils jan
vendosur totalisht ose pjesrisht nga shteti ose nga nj tjetr publik. N kuptimin
financiar shteti duhet t marr pjes n menaxhim dhe t gzoj disa pushtete t veanta
kontrolli dhe siprmarrja duhet t ndjek qllime t interesit publik ose qllime t njjta me
aktivitetin financiar tradicional (STEVE). Siprmarrjet publike nuk klasifikohen si t tilla
vetm pse shteti sht pjesmarrs n to. PARRAVICINI, mendon s nuk jan siprmarrje
publike:
siprmarrjet q posedohen nga shteti pr motive t ndryshme nga vullneti i entit publik;
siprmarrjet q operojn me t njjtat kritere si siprmarrjet private;
siprmarrjet q operojn n kushtet e e konkurrencs me siprmarrje t ngjashme private.

134

Duhet kujtuar q, me mbizotrimin e kriterit t financave funksionale, koncepti i interesit

publik sht zgjeruar kshtu q, prve interesit publik n kuptimin e ngusht, siprmarrja
mund t menaxhohet edhe thjesht si nj instrument i ndrhyrjes publike nga shteti n
sistemin e prgjithshm ekonomik dhe n prodhim (STEVE). N ekonomin e vendit ton,
pr t arritur nj plan politik dhe pr nj rregullim te shndetshm t procesit t zhvillimit
sht e nevojshme ndrhyrja publike (entet publike) ose kontrolli publik (pjesmarrja
publike n siprmarrje t menaxhuara privatisht) n t gjith sektort prodhues t
shprndarjes dhe t konsumit.
Tipi i siprmarrjes publike q tenton t siguroj shrbime publike ndrhyn pr t rregulluar
ato sektor jo-prodhues ku nuk ekzistojn siprmarrje t prmasave t duhura dhe duke
zhvilluar nj politik t mimeve t ndryshme nga ato t aplikuara nga sektori privat, gjen
instrumentin m t prshtatshm pr rritjen e sistemit duke evituar nj formacion
ngushtues, mbyts (shembull: veprimtaria pr ndrtimin e rrugve pa t cilat sistemi
ekonomik do t ngelej i paralelizuar).
B) Shkaqet e lindjes s siprmarrjes publike
Kushtet q sjellin lindjen e siprmarrjeve publike jan:
a. nevoja pr t evituar mashtrimet q mund t verifikohen n regjimet e siprmarrjeve
private; kshtu format e para t siprmarrjeve publike lidheshin me monetarizimin,
interesat e monedhave metalike dhe verifikimin e peshave dhe masave,fusha ku
vetmneutralitetii shtetit dhe kontrolli i rrept i tij mbi personelin, garanton zhvillimin
korrekt t ktyre aktiviteteve;
b. nevoja pr t evituar ngritjen e monopoleve private n ushtrimin e atyre shrbimeve
q duhet t jen t aksesueshm pr t gjith si n rastin e ndriimit, t shrbimeve t
tramvajeve, t ujit, energjis elektrike, etj.
c. marrja e iniciativave q krkojn investime t ngjeshura pr zhvillimin e nj
aktiviteti q krkon kapitale t mdha (p. sh. shrbimet hekurudhore, autostradat,
telekomunikacioni, etj.)
d. nevoja pr t arritur qllime ekstraekonomike n rastin e rrugve hekurudhore, q
duhet t drejtohen jo vetm pr shtje prodhuese (p.sh. pr lidhjen e qendrave t vogla me
interes t prgjithshm, linjat q transportojn nj numr t vogl udhtarsh do t
mbylleshin hert a von nqs do t drejtoheshin nga siprmarrje private).
Analiza e shkaqeve t tilla nuk sht gjithmon e pranueshme sepse doktrina ndahet mes
atyre q:
konsiderojn si shkak mbizotrues pr lindjen e siprmarrjeve publike krkesat e shtetit
pr t siguruar, prmes menaxhimit t siprmarrjeve t tilla, mjete t reja dhe m t shumta
financiare pr t prballuar rritjen e shpenzimeve publike (GRIZIOTTI);
mendojn s shkaqet jan ato t krkuara n faktin s interesat publike jan m t
rndsishme kundrejt atyre private n momentin kur prodhohet nj e mir (q sht e
nevojshme) ose nj shrbim (i konsideruar si nevoj publike) knaqja e t cilit i
korrespondon nj nevoje publike me interes t prgjithshm (INGROSIO).
C) Format e ushtrimit t veprimtaris s siprmarrjeve publike
Siprmarrja drejtohet nga subjekti siprmarrs q n rastin ton sht shteti. Nj situat e
till sjell nj rend t dyfisht problemesh sepse :
a. shteti nuk mund t veproj direkt por, prmes organeve t veta;
b. administrata publike (duke mos pasur si objektiv parsor nxjerrjen eprfitimeve) nuk
ka aftsit institucionale t veproj si siprmarrs tregtar ose industrial.
Ushtrimi i drejtprdrejt, i ndrhyrjes s shtetit n ekonomi, q sht forma m e
aplikuar n t kaluarn, sot sht braktisur pr t favorizuar sisteme t tjera dhe m
moderne t menaxhimitindirekt.
Ushtrimi i drejtprdrejt i veprimtaris shtetrore realizohet prmes:

135

a. zyrave organike t entit q menaxhon pr llogari t shtetit. Kjo sht nj form pak e
prhapur n ditt e sotme.
b. Nj siprmarrjeje autonome e ngritur nga administrata publike q gzon autonomi
financiare, administrative dhe kontabl dhe q drejtohet nga ministri me kompetencat
prkatse.
Ushtrimi indirekt i veprimtaris shtetrore realizohet prmes:
nj enti publik ekonomik q prbn nj kategori t veant t entit publik q operon jo
n regjimin e t drejts administrative por, n t drejtn private.
T tilla ente kan si objekt t posam ose t prgjithshm ushtrimin e nj veprimtarie
tregtare; kjo e fundit prbn detyrn institucionale t entit dhe si rregull sht nj
instrument pr realizimin e interesave publik. Entet publike autonome, prve autonomis
financiare kan nj personalitet t vetin t dallueshm nga administrata publike ndrsa
siprmarrjet autonome zakonisht nuk kan personalitet t vetin juridik;
aksionerimit publik, duke ia besuar kshtu ushtrimin e veprimtaris shtetrore nj enti
t krijuar si Sh. P. K., paketa aksionare e t cilit sht n pjesn m t madhe ose totalisht
pronsi e entit publik. T tilla siprmarrje jan rrjete t disiplinuara nga normat e t drejts
tregtare (p. sh. Alitalia).
Privatizimet n Shqiperi
Proedurat q ndiqen pr privatizimin e shoqrive n sektort strategjik.
N zbatim t Ligjit Nr.8306, dat 14.03.1998, pr do shoqri t sektorve strategjik q
sht planifikuar privatizimi, ndiqen kto hapa: prgatitet nj ligj specifik pr shoqrin q
do t privatizohet; m pas, n zbatim t ligjit specifik, hartohen dhe miratohen nga Keshilli
i Ministrave aktet e mposhtme nnligjore:
Pr proedurat e tenderit pr zgjedhjen e investitorve strategjik dhe pr transferimin e
aksioneve;
Pr kriteret e przgjedhjes s investitorve strategjik t interesuar pr blerjen e aksioneve;
Pr kriteret e vlersimit t ofertave pr privatizimin e shoqrive t sektorve strategjik;
Pr mnyrn e prdorimit t t ardhurave q krijohen nga privatizimi;
Pr miratimin e projekt-kontrats pr blerjen e aksioneve dhe t instruksioneve pr
paraqitjen dhe hapjen e ofertave pr privatizimin e shoqrive t sektorve strategjik;
Pr miratimin e raportit t vlersimit t ofertave pr privatizimin e shoqris.
Proedura q ndiqet pr realizimin e privatizimit:
1. Komisioni pr Vlersimin e Ofertave t paraqitura nga investitort e interesuar pr
blerjen e aksioneve harton raportin e vlersimit dhe e paraqet pr miratim n Kshillin e
Ministrave;
2. Kshilli i Minsitrave miraton fituesin e tenderit;
3. Me fituesin zhvillohen negocimet dhe lidhet kontrata e shitjes s aksioneve t shoqris.
Miratimi i kontrats s shitjes apo konesionit sht aktiviteti prfundimtar i proesit t
privatizimit dhe realizohet nga Keshilli i Ministrave dhe Parlamenti. Projektligji i miratuar
paraprakisht nga Keshilli i Ministrave pr kontratn e blerjes s aksioneve, kalon pr
ratifikim n Parlament me qllim konfirmimin e garancive t nevojshme pr blersin.
T hyrat tatimore
BERLIRI dallon, nga hyrjet e prcaktuara me ligj, ato t lidhura me fakte legjitime dhe ato
t lidhura me fakte ilegjitime. Faktet legjitime jan t hyrat tatimore t cilat mblidhen me
an t forcs detyruese t shtetit. I t njjtit mendim duket s sht edhe GIANNINI q i
identifikon si tout court tatimet si t hyra t s drejts publike, dmth ato t hyra q vijn
prej pushteti detyrues t shtetit. Prkundrazi, pr MICHELI, forca detyruese e shtetit nuk
sht kriter i prshtatshm pr t klasifikuar t hyrat pr dy arsye:
a. sepse fuqia detyruese e shteti ka t bj me nj kategori m t gjer fitimesh pasurore;

136

b. sepse fuqia detyruese e shtetit, n raportet mes shtetit dhe shtetasve, paraqitet n shum
forma.
Pra, t hyrat tatimore jan nj nga kategorit q shteti mbledh me an t fuqis s tij
detyruese.
Moment karakteristik, pr MICHELI, sht lidhja e t tilla pagesave me shpenzimet
publike pr t cilat shtetasit jan thirrur t paguajn. Pra, t hyrat nga tatimet kan si objekt
nj shum parash t parashikuar pr t furnizuar entin publik me mjetet e nevojshme pr t
prballuar shpenzimet publike. (MICHELI).
T hyrat tatimore, dallohen n:
a. pagesat n para q individi bn pr shkak t marrdhnies s tij me entin publik
(marrdhnie detyruese, kontraktuale);
b. nga pagesat q ligji i parashikon si sanksione n shkelje t normave;
c. nga t hyrat q siguron shteti fal fuqis s tij (ius imperi) pa ndonj motiv t cakuar;
d. nga t hyrat q prfitohen nga pasurit q privatt ia ln shtetit n trashgimi;
e. nga t hyrat e realizuara prmes huave q shteti krkon nga shtetasit.
Prsa i prket t hyrave tatimore, ekzistojn shum tipe tatimesh sipas nevojave t lindura
q ligji i identifikon pr t prballuar shpenzimet publike.

137

Tema 8.Tatimet si instrument themelor financiar i shtetit.

1. Shmangia nga pagimi i tatimit (evazioni tatimor). Rastet e tij.
2. Sistemi tatimor n Republikn e Shqipris.Organet tatimore.
3. Ndryshimi ndrmjet tatimit dhe takss.
4. Huat publike, kuptimi, prmbajtja dhe shkaqet e marrjes s huas.
5. Shpenzimet publike. Struktura e tyre n Republikn e Shqipris.

Tema 8 Kuptimi i Tatimeve

1.Kuptimi i tatimit. Shmangia nga pagimi i tatimit
2. Sitemi tatimor ne Republiken e Shqiperise. Organet tatimore.
3. Ndryshimi ndermjet tatimit dhe takses

138

4. Huate publike, kuptimi, permbajtja dhe shkaqet e marrjes te huase

5. Shpenzimet publike. Struktura e tyre ne Republiken e shiperise
1. Tatimet si institut juridik
Kuptimi i tatimit, si detyr q konsiston n kontributin n shpenzimet publike duke u
bazuar n aftsin paguese, sht ende nj prkufizim gjenerik, pr sa koh q kjo detyr
teknikisht konkretizohet n parashikimin e instituteve t veanta juridike, t prbra nga
rregulla dhe t karakterizuara nga nj qllim i caktuar. Qllimi sht prfitimi nga ana e
shtetit apo e entit publik (shteti, rajoni, provinca, komuna, Dhoma e Tregtis, etj) e nj
shume t caktuar parash, pagimi i t cils i ngarkohet nj subjekti pasiv, i cili normalisht
sht nj privat.Si prcaktohet dhe si prfitohet kjo shum? Legjislacioni n lidhje me
detyrimet financiare ndaj shtetit parashikon nj situat t caktuar ekonomike dhe prcakton
raportin mes saj dhe subjektit, i cili m pas shndrrohet n debitor i asaj shume ndaj entit
publik. Edhe kjo shum njihet si tatim dhe mund t prkufizohet si m posht: pjesa
(alikuot) e nj shume t prcaktuar (t detyrueshme) q nj subjekt pasiv duhet ti paguaj
nj enti publik (subjekti aktiv) si rezultat i nj situate faktike (kushti paraprak/premisa).Pra,
prkufizimi i tatimit si institut juridik para s gjithash varet nga prshkrimi i situats faktike
t siprprmendur, t quajtur premis, nga marrdhnia n t ciln duhet t ndodhet me t,
nga pasuria, tregues direkt apo indirekt (i detyrueshm) i s cils sht premisa n fjal, si
dhe nga pjesa (alikuota) e ksaj pasurie q i takon entit publik (subjektit aktiv).Sa m sipr
sht vetm profili strukturor i tatimit. Por pjes e disiplins s tatimit sht edhe profili
funksional i tij, i cili prbhet nga norma q lidhen me zbatimin (norma t aplikimit):
prcaktimi dhe pagimi i tatimit realizohen nprmjet akteve tipike, t cilat vijn si rezultat i
ushtrimit t kompetencave nga ana e administrats publike apo si rezultat i detyrimeve t
privatve.Kompetent pr t gjykuar nse administrata publike i kryen funksionet e saj n
mnyr korrekte apo jo sht nj gjyqtar special, pra ky gjykim sht objekt i nj procesi
tatimor, i cili pjesrisht prdor rregullat e prgjithshme proeduriale dhe pjesrisht zbaton
rregulla proeduriale specifike vetm pr kt lloj procedimi.Nse privatt i shkelin
detyrimet e tyre ndaj shtetit, kto shkelje pas, sjellin sanksione. Nse kto shkelje prbjn
vepr penale, ato gjykohen nga gjyqtari penal n nj proces penal tatimor.Pra, prkufizimi i
tatimit si institut juridik, para s gjithash jepet nga prshkrimi i asaj situate fakti, e quajtur
premis, nga marrdhnia n t ciln duhet t gjendet n lidhje me t, nga pasuria n baz
t s cils ai rast mund t jet tregues i drejtprdrejt ose i trthort (i detyrueshm) dhe nga
pjesa e alikuots q i korrespondon entit publik (subjekt aktiv).Prshkrimi i msiprm sht
vetm profili strukturor i tatimit. Por, pjes e disiplins s tij sht edhe profili funksional, i
prbr nga normat e aplikimit: prcaktimi dhe pagimi i tatimit realizohen nprmjet akteve
tipike q jan ushtrimi i kompetencave t administrats publike ose t detyrimeve t
personave privat. N lidhje me ushtrimin e drejt t funksioneve t administrats mund t
shprehet vetm nj gjyqtar i veant. Pr rrjedhoj do t zbatohet nj procesi veant pr
detyrimet financiare ndaj shtetit, i cili pjesrisht u referohet rregullave t s drejts s
zakonshme proeduriale dhe pjesrisht zbaton rregullat e tij.Shkelja e detyrimeve q kan
ndaj shtetit nga ana e personave privat ka si pasoj sanksionin. N rastet kur kto shkelje
prbjn vepr penale, ato gjykohen nga gjyqtari penal n nj proces penal detyrimesh ndaj
shtetit.
Shmangia e tatimit t dyfisht.
N rastin e tatimit mbi t ardhurat sht prcaktuar se i njjti tatim nuk mund t aplikohet
m shum se nj her, as edhe n rastin e subjekteve t ndryshm.Kjo norm sht nj
parim i prgjithshm i t drejts financiare, e zbatueshme pr t gjitha llojet e tatimeve.
sht e nevojshme q kushti paraprak dhe tatimi t jen t njjt, duke qen se kur vendosja

139

e detyrimeve tatimore varet nga cilsime juridike t ndryshme t t njjtit fakt, nuk
aplikohet tatimi i dyfisht. N kt rast shtrohet vetm problemi i zbritjes s tatimit nga
tatimi, problem i cili zakonisht zgjidhet nga vet legjislacioni tatimor. Tatimi i dyfisht
ndodh ose n rastet kur administrata godet t njjtin objekt, t ndodhur pran nj subjekti
disa her, ose e godet n lidhje me disa subjekte.Sipas mendimit ton, norma duhet
kuptuar n kt mnyr: detyrimi tatimor i par prbn pengim absolut pr aplikimin e nj
detyrimi t dyt, qoft pr subjektin e par t tatuar, qoft pr subjekte t tjera. Ndrsa,
sipas jurisprudencs subjekti i dyt i tatuar q do t veproj kundr aplikimit t tatimit t
dyfisht, duhet t vrtetoj mospasjen e titullit t debis. Por, n kt mnyr parimi do t
vanitej, pasi pr t kundrshtuar mungesn e titullit t debis, nuk sht e nevojshme t
prdoret nj parim tjetr shtes, prve atij t mos tatimit pr shkak t defektit t kushtit
paraprak.Vjelja e dyfisht e detyrimit shfaqet e ndryshme nga tatimi i dyfisht, pasi prbn
shkak pr rimbursim. Ky rast konsiderohet si gabim material dhe sht gabim i
korrigjueshm.N praktik, nj vjelje e dyfisht e nj detyrimi tatimor shndrrohet n nj
tatim t dyfisht, ndrsa jo do tatim i dyfisht sjell si pasoj nj vjelje t dyfisht
tatimore.Shmangia e tatimit t dyfisht realizohet nprmjet aktit t prcaktimit t detyrimit
tatimor, ndrsa shmangia e vjeljes s dyfisht t detyrimit tatimor realizohet nprmjet
kundrshtimit t akteve t nxjerra pr vjeljen e t njjtit detyrim tatimor dy her.
Parimet themelore t rendit financiar: rikthimi. Rregullat mbi strukturn dhe
funksionimin e tatimeve duhet tu prgjigjen parimeve themelore t s drejts financiare
dhe n mnyr t veant parimeve t s drejts kushtetuese, t cilave do iu kushtojm
vmendje t veant, pasi ato jan t prshtatshme pr t vendosur mbi baza racionale nj
lnd q mbizotrohet nga nj empiricitet absolut, pra nga nj shkall e lart arbitrariteti.
Kto parime jan:
a) parimi i ligjshmris, sipas t cilit tatimi duhet t prcaktohet nga ligji, i cili duhet t
parashikoj elementt themelor (si premisn, subjektet, alikuotn) t tatimit, duke ln n
diskrecion t entit q do ti mbledh ato, prcaktimin e elementve t tjer;
b) parimi i aftsis paguese, sipas t cilit tatimi duhet t llogaritet mbi nj pasuri t caktuar,
me t ciln do t lidhet, edhe pse pr nj periudh t caktuar kohe, shuma q duhet t
paguhet. Si do ta shohim, ky parim sht edhe interpretues, nkuptimin q mes
interpretimeve q i bhen ligjit, interpretuesi duhet t zgjedh at q mbron thelbin dhe
lidhjen e prmendur;
c) interesi fiskal, q sht dhe qllimi i tatimit dhe lidhet me parashikimin q t hyrat t
prdoren pr t prballuar shpenzimet publike, pra t vendosura n baz t interesit publik;
d) aktiviteti i administrats financiare drejtohet drejt aplikimit t detyrimeve tatimore, si
aktivitet me natyr detyruese dhe jo diskrecionale. Administrata nuk ka t drejt t krijoj
faktet e tatueshme, apo t prcaktoj procedurn pr mbledhjen e detyrimeve tatimore. Ajo
sht nj instrument zbatues i ligjit material dhe atij proedurial. E drejta proeduriale nuk
mund t konsiderohet si pjes integrale e t drejts materiale, por prbn nj instrument
mbrojts t saj.
Struktura e tatimit
Pr sa i prket strukturs, karakteristika tipike e tatimit sht se ai prbhet nga nj element
objektiv dhe nj element subjektiv: a) elementi objektiv varet nga nj fakt apo nga disa
fakte q shprehin aftsin paguese t nj subjekti (objekt i detyruar n kuptimin e gjer) b)
elementi subjektiv varet nga faktori i dyfisht: nga njra an subjekti pasiv, me t cilin
lidhen elementt objektiv dhe nga ana tjetr subjekti aktiv, q sht enti q e prcakton
tatimin.

140

2.Subjektet pasive: personat fizik dhe personat juridik. Entet e panjohura,

zvendsimi dhe prgjegjsia tatimore.
do tatim ka nj subjekt pasiv, i cili njihet me termin kontribuues. N dispozitat ligjore
shfaqet si subjekti, me veprimet e t cilit vrtetohet kushti paraprak i nj tatimi t
caktuar.Natyrisht kushti paraprak mund t jet i prbashkt pr disa subjekte dhe n kt
rast ata do t jen debitor solidar n lidhje me organin tatues, i cili nga ana tjetr sht i
detyruar q tu njoftoj t gjith t interesuarve aktet e aplikimit t tatimit. N kt rast,
njoftimi i aktit njrit prej subjekteve nuk vlen pr subjektet e tjera, t cilve nuk u sht
njoftuar ky akt dhe nga ana tjetr vendimi i gjyqtarit n rastin e nj gjykimi, nuk mund t
sjell pasoja pr nj subjekt, i cili nuk ka marr pjes n proces.Mund t jen subjekte
pasiv:
a) N radh t par, personat fizik.
b) Personat juridik q kan fituar personalitet juridik, sipas parashikimeve ligjore. Pa
dyshim q, subjekte pasive mund t jen edhe shteti, apo entet e tjera t tij (komuna,
province, rajoni, etj.), nse prmbushin nj kusht paraprak t tatimit. I diskutueshm sht
fakti nse shteti mund t jet debitor tatimor i vetvetes n rastin kur nj organ i tij duhet t
prmbush nj kusht paraprak t tatimit. Qndrimi m i prhapur sht se shteti n do rast
duhet t prjashtohet nga taksimi.
c) subjektet e ndryshme nga personat fizik, q nuk gzojn personalitet juridik, edhe kur
flitet pr organizime t mirash apo personash,q nuk shndrrohen n persona t tjer
juridik, n lidhje me t cilt kushti paraprak verifikohet n mnyr unitare dhe autonome.
Unitar, n kuptimin q formohet nga bashkimi i t mirave, apo personave dhe autonom n
kuptimin q ekziston pa pasur nevoj t ket marrdhnie me subjekte t tjera. Mjafton q
t ekzistoj nj grup t mirash, apo personash q gzojn autonomi organizative dhe
veprimtarie (federata sportive, qendra sanitare lokale, etj) q t konsiderohet si subjekt i
tatueshm.Shtrohen pyetjet: A mund t jen subjekt i legjislacionit tatimor subjekte
autonome q nuk formohen n nj nga mnyrat e parashikuara nga Kodi Civil?
sht e mundur q t ekzistojn disa zotsi juridike?
Prgjigjja sht jo, pasi parimi kryesor i t drejts financiare sht q ti paguhen organit
tatues shuma parash dhe nj detyrim i till presupozon detyrimisht zotsin pr t pasur dhe
transferuar shuma t tilla, pra zotsin q rrjedh nga e drejta civile.T jesh kontribuues do
t thot t zotrosh nj pasuri t ekspozuar ndaj ekzekutimit t detyrueshm n rastin e
mosprmbushjes s detyrimit (mospagimit t tatimit), gj e cila nuk mund t ndodh n
rastin e subjekteve q nuk mund t zotrojn pasuri.E megjithat ligji parashikon raste t
subjekteve t tilla atipike.Shohim s detyrimi pr t paguar nuk sht m i vetmi detyrim.
Ndrhyrja e subjekteve t tjera pr pagimin e tatimit nuk prek autonomin e referimit q
legjislacioni tatimor i njeh nj subjekti, duke e vendosur at t pavarur n qendr t
marrdhnieve financiare. T tregosh subjektet q qndrojn prapa organizats sht pak
m e vshtir se thjesht nj prcaktim teknik, apo prdorimi i nj shprehjeje t
shkurtr.Bhet fjal pr individualizimin e nj kushti paraprak autonom, q t lidhet me
shfaqje t formave t caktuara t pasuris, si mund t jen p.sh disa lloje t ardhurash.
Elementt teknik t tatimit ndryshojn n varsi t faktit nse subjekti i tatueshm sht
vetm nj person, apo ka si funksion prfaqsimin e antarve nga t cilt prbhet.Edhe
trajtimi tatimor ndryshon n varsi t faktit t msiprm. Nse legjislatori mendon se n
rastin e nj bashkimi apo organizate aftsia paguese sht e ndryshme nga ajo q kan
personat fizik, antar t saj dhe t cilve iu destinohen t ardhurave te krijuara nga ky
bashkim, apo organizat, kontributi q sht i detyruar t paguhet n kt rast i takon
bashkimit si i till dhe nuk llogaritet n baz t aftsis paguese t personave fizik q
mund ta prbjn at. Pra subjekt i marrdhnies tatimore nuk jan personat fizik
(eventualisht), por vet organizata, apo bashkimi, q n kt rast merr karakterin e nj

141

personi juridik.Si konkluzion mund t themi se, edhe sipas jurisprudencs praktike, prve
personave fizik dhe personave juridik t njohur, si subjekte tatimor pasiv konsiderohen
edhe t gjitha organizatat e t mirave, apo personave, t cilat nuk gzojn personalitet
juridik, pr t cilat kushti tatimor paraprak vrtetohet n mnyr unitare dhe autonome, pa
qen e nevojshme q t bazohet n ekzistencn e pasuris s ksaj organizate. Midis
subjekteve pjesmarrs n bashkim apo organizat duhet t ekzistoj nj detyrim
solidariteti pr pagimin e tatimit, t vendosur mbi subjektin n t cilin ata marrin pjes.d)
Por aplikimi i detyrimeve tatimore mund tu drejtohet edhe subjekteve pasive q nuk jan
kontribuues, subjekte t cilve iu referohet kushti paraprak.Legjislacioni tatimor, qoft
pr shkak t nevojave teknike, qoft pr shkak t vjeljes s tatimeve, apo pr t prforcuar
garancin e prmbushjes s detyrimit tatimor, mund t parashikoj detyrime tatimore edhe
pr subjekte t ndryshme nga kontribuuesit e zakonshm.Rregulli i prgjithshm sht q
kto subjekte nuk duhet t mbartin detyrime fiskale n asnj rast dhe pr rrjedhoj kushdo
q thirret pr t paguar detyrime pr shkak t situatave apo fakteve q lidhen me persona t
tjer, ka t drejt (apo detyrimin) q ti drejtohet pr prmbushjen e tyre vet kontribuuesit,
me t cilin lidhet detyrimi n fjal. Kshtu p.sh ligji q rregullon tatimin mbi t ardhurat
prcakton detyrimin q personi t cilit i takojn t ardhurat t derdh nj pjes t tyre si
kontribut t detyruar pr llogari t shtetit, ndrkoh q ky detyrim ka prejardhje organin t
cilit i hyn fillimisht e ardhura dhe m pas kalohet tek personi q e prfiton at.N kt rast
hasim figurn e zvendsuesit t subjektit t tatueshm, t cilin vet ligji e prkufizon si
subjektin q detyrohet t paguaj tatime, apo taksa n vend t personave t tjer, si
rezultat i fakteve apo situatave q lidhen me kta t fundit. N rastet kur ligji parashikon
kt zvendsues, debitor tatimor ndaj organeve shtetrore sht pikrisht ky person.
Kontribuuesi i zvendsuar e ndien n mnyr indirekte detyrimin fiskal, duke qen se
sht destinatori i detyrimit t zhdmtimit q ligji i imponon zvendsuesit. Ky jo vetm q
ka detyrimin t paguaj tatimin, por detyrohet edhe t zhdmtohet nga personi q prfiton
t ardhurat. N kt rast zhdmtimi ka si synim t garantoj respektimin e rregulls
kushtetuese, sipas s cils detyrimet fiskale duhet t paguhen nga personi q prmbush
kushtin paraprak. Pr m tepr ligji tatimor mund t afroj me kontribuuesin subjekte t
tjera q marrin pjes me t nj marrdhnie juridike apo ekonomike t fardoshme, me
qllim prforcimin e vjeljes s tatimit.Subjektet e msiprme konsiderohen nga vet ligji si
prgjegjs pr shlyerjen e detyrimit tatimor dhe prkufizohen si subjekte t detyruar pr
pagimin e tatimit s bashku me persona t tjer, pr fakte apo situate q lidhen me kta t
fundit.N rastin e prgjegjsis tatimore bhet fjal pr nj solidaritet, i cili bazohet n t
njjtat rregulla t prmendura m sipr pr solidaritetin e barabart q prfshin disa
subjekte n kushtin paraprak t tatimit.Funksioni i prgjegjsit sht t siguroj nj garanci
ope legis t kredis pasurore.Prgjegjsi nuk zvendson kontribuuesin, por siguron
pagimin e detyrimit tatimor.Ky funksion garantues pranohet nga Kushtetuta vetm n raste
t marrdhnieve specifike, t cilat lejojn q t justifikohet barra q i sht vendosur
prgjegjsit (p.sh. rasti kur prgjegjsi ka t drejt t refuzoj hartimin e aktit nse palt
nuk i vn menjher n dispozicion shumat e nevojshme pr t paguar detyrimin tatimor).
Prgjegjsi nuk mund t mbart borxhin tatimor dhe edhe n rastin e ktij subjekti vlen
rregulli, sipas t cilit nj marrveshje q nuk parashikon zhdmtimin sht nul, duke qen
se bie n kundrshtim me parimin e aftsis kontribuuese. e) N kthimin e zvendsuesit,
apo t prgjegjsit drejt subjektit kontribuues ekziston nj marrdhnie private, e cila i
intereson t drejts financiare, veanrisht n rastet q zhdmtimi sht i detyrueshm. N
kto raste zbatimi i ligjit tatimor kalon nprmjet prmbushjes s nj detyrimi t nj personi
privat, n lidhje me nj person tjetr privat.Deri n momentin kur zhdmtimi sht
fakultativ, kjo marrdhnie konfigurohej n nj marrdhnie civile dhe prmbajtja e saj nuk
mund ti interesonte marrdhnieve financiare. N veanti, nj vendim i gjykats me objekt

142

nj marrdhnie t till nuk mund ti kundrvihet financs publike t shtetit. Konceptimi,

sipas t cilit financa nuk mund t prbj shkak t mosmarrveshjeve ndrmjet privateve
sht rregulluar vitet e fundit nga nj orientim i jurisprudencs, i cili i njeh rndsine
fiskale te marrdhnies mes zvendsuesit dhe t zvendsuarit.
f) Borxhi tatimor, ashtu si do borxh tjetr, u kalon trashgimtarve, t cilt prgjigjen n
mnyr solidare kundrejt nj detyrimit tatimor, sipas nj norme, e cila edhe pse sht
parashikuar vetm pr tatimin mbi t ardhurat, konsiderohet e zbatueshme pr t gjitha
llojet e tatim-taksave, duke qen nj rregull i prgjithshm i t drejts financiare: nuk do t
justifikohej q pr tatimin mbi t ardhurat prgjegjsia e trashgimtarve t jet solidare
dhe q pr t gjitha llojet e tjera t tatimeve ajo t llogaritet sipas pjesve q u takojn, n
baz parashikimeve t kodit civil.Barazia n trajtim, q n do rast t aplikohet ose norma
tatimore, ose dispozitat e kodit civil dhe deri n momentin q normat tatimore nuk
deklarohen si antikushtetuese, jan ato q do t aplikohen n trajtimin e t gjitha rasteve. Si
rregull zhdmtimi sht i detyrueshm, gj q do t thot se zvendsuesi nuk sht i lir t
marr prsipr shlyerjen e detyrimit tatimor dhe praktikisht nuk mund t bj pakte n
kundrshtim me legjislacionin tatimor. Pakte t tilla jan t paligjshme dhe pr rrjedhoj,
konsiderohen te pavlefshme.
Subjektet aktive: Shteti dhe entetet e tjera tatimvnse.
Subjekte aktive jan shteti, Kshillat Bashkiake, eventualisht Provincat, Rajonet, Zonat
metropolitane, Dhomat e tregtis, Shoqrit pr rregullimin dhe organizimin e
turizmit.Pjesa drmuese e tatim-taksave jan tatime mbi t ardhurat dhe pr rrjedhoj
subjekti aktiv m i shpesht dhe m i rndsishm sht shteti, i cili mund t vendos
detyrime tatimore t shumllojshme, t kufizuara vetm nga parashikimet e
Kushtetuts.Organet administrative vendore mund t vendosin tatime/taksa t tyre n
harmoni me Kushtetutn dhe n prputhje me parimet e koordinimit t t hyrave publike
dhe t sistemit tatimor, detyrime tatimore kto q prcaktohen me ligj. Pra sistemi tatimor
prbhet nga detyrime tatimore shtetrore dhe detyrime tatimore vendore, t cilat nuk bien
ndesh me parimet kombtare.Legjislacioni tatimor duhet t parashikoj:
a) kriteret e ndarjes n mnyr sa m t barabart t burimeve financiare;
b) Parimet e koordinimit t financave publike me sistemin tatimor;
c) Detyrimet tatimore q lidhen me trashgimin pr t cilat parashikohet ndrhyrja e
organeve vendore. Organet vendore mund t vjelin vetm tatime/taksa q ligji ua l atyre n
kompetenc pr ti vjelur, por prcaktimi i llojit t ktyre detyrimeve tatimore nuk sht n
diskrecion t tyre, por duhet t parashikohet me ligj.
Autokontrolli i administrats financiare.
Sipas nj parimi t prgjithshm t s drejts administrative, i vlefshm edhe pr fushn
tatimore, organet administrative, prve rastit kur akti administrativ sht goditur tashm n
gjykat, kan t drejt t revokojn apo shfuqizojn aktet e nxjerra pre tyre, apo prej
organeve vartse, me an t nj akti t arsyetuar, i cili duhet ti njoftohet destinuesit t
aktit.Revokimi, apo shfuqizimi i nj akti administrativ mund t bhet edhe kryesisht nga
organi tatimor, pa krkesn dhe pranin e pals. Raste t tilla jan p.sh: gabimi n person,
gabim evident logjik, apo gabim n llogaritje, gabim n lidhje me kushtin paraprak t
tatimit, tatim i dyfisht, etj.Dallojm dy lloje autokontrollit. Lloji i par bhet ather kur
akti nuk ka marr form t prer, pasi ende nuk ka kaluar afati i ankimit, apo gjykimi i
nisur nga vet administrata n lidhje me kt akt nuk ka prfunduar ende. N kt rast
ushtrimi i autokontrollit bhet pr t shmangur shpalljen nga ana e gjykats t
paligjshmris s pretendimit t ngritur nga vet ajo.I dyti lidhet me akte q kan marr
form t prer. N kt rast autokontrolli synon sigurimin e respektimit nga ana e
administrats financiare t parimeve t paanshmris dhe vendimmarrjes s drejt, n rastin

143

e situatave kur paligjshmria e aktit sht mjaft i dukshm dhe si i till kjo paligjshmri
sht lehtsisht e perceptueshme nga kolektivi. N asnj rast autokontrolli nuk mund t
ushtrohet pr akte, t cilat i jan nnshtruar shqyrtimit gjyqsor dhe pr t cilat gjykata
sht shprehur n favor t administrats financiare.
Funksioni i kontrollit dhe aktiviteti i Administrats Tatimore.
Kur administrata ndesh shkeljen e detyrimeve nga ana e kontribuuesit, jo vetm n lidhje
me deklarimin dhe/ose derdhjen, por edhe n lidhje me detyrime t tjera q lidhen me to, si
faturimi apo mbajtja e shkresave, parashikon sanksione administrative, po n aktin ku bhet
prcaktimi i detyrimit, ose me an t nj akti tjetr t veant. Ndrkoh mund t thuhet se
administrata zhvillon nj funksion kontrolli kompleks t aktivitetit t privatve q ushtrohet
n kto tre sektor: t prcaktimit, t vjeljes dhe t parashikimit t sanksioneve.
Kompetenca territoriale e organeve tatimore dhe vendndodhja e tyre fiskale.
N lidhje me pasojat e aplikimit t tatimeve organet tatimore kan kompetenc territoriale
t kufizuar. Rregulli i prgjithshm sht q organet tatimore ushtrojn funksionet e tyre
(pr prcaktimin e detyrimit tatimor, vjeljen e tij, etj) n nj territor t caktuar, q zakonisht
sht vendbanimi fiskal i tatimpaguesit. Pra, kriteri i prdorur sht vendbanimi fiskal, i cili
varet nga vendndodhja e kontribuuesve t veant.Ky element ka kryesisht funksion
instrumental, duke qen se shrben n radh t par pr t prcaktuar kompetencn
territoriale t organeve tatimore q legjitimohen t ndjekin procedurat e ndryshme tatimore
dhe rrjedhimisht prcakton edhe nse aktet e nxjerra nga nj organ tatimor jan t vlefshme
apo jo, n varsi t faktit nse ky organ gzon kompetenc territoriale pr nxjerrjen e tyre
apo jo. Fakti q do subjekt pasiv duhet t ket nj vendbanim fiskal, e dallon kt institut
nga vendbanimi i njohur nga e drejta civile. Vendbanimi n t drejtn civile prfaqson
shprehjen e autonomis s vullnetit t personit, ndrkoh q vendbanimi fiskal prfaqson
kufizimin e autonomis s vullnetit t personit, pasi ligji e detyron at t zgjedh nj
vendbanim fiskal, i cili do t lehtsonte procedurn e aplikimit t tatimeve. Vendbanimi
fiskal prcaktohet nga:
a) pr personat fizik q kan vendqndrim n nj vend t caktuar, n vendin ku ata jan
regjistruar;
b) Pr personat fizik pa vendqndrim, n vendin ku realizohen t ardhurat. N rastin kur t
ardhurat realizohen n disa vende, n vendin ku realizohet pjesa m e madhe e tyre;
c) Pr subjektet e ndryshm nga personat fizik, n vendin ku ata kan qendrn e tyre, apo
kur kjo mungon n vendin ku kta kan qendrn administrative apo nj deg, agjenci apo
zyr prfaqsimi, e cila zhvillon aktivitetin n emr t tyre.N lidhje me tatimet indirekte,
me prjashtim t TVSH-s pr t cilin vlen rregulli i zbatuar n rastin e tatimit mbi t
ardhurat, organi tatimor kompetent pr aplikimin e tyre prcaktohet n varsi t vendit ku
vrtetohet kushti paraprak i faktit. Shpesh ky rregull rezulton i vshtir pr tu zbatuar n
rastin e tatimeve direkte, pasi si t ardhurat, ashtu edhe pasurit e subjekteve pasive n
shumicn e rasteve ndodhen n vende t ndryshme.
Rregullat e prgjithshme t zbatuara n aplikimin e tatimeve.
N rendin ton juridik mungon nj disiplin me karakter t prgjithshm, n lidhje me
veprimet q duhet apo mund t ndrmarrin gjat procedurs tatimore personat privat dhe
organet e administrats financiare. Si do shohim vetm pr tatimin mbi t ardhurat
ekzistojn procedura t zakonshme pr caktimin dhe vjeljen e tij. Pr tatimet e tjera
parashikohen rregulla t veanta pr aplikimin e secils prej tyre, me disa referime nga nj
disiplin n tjetrn. Normat e aplikimit t tatimeve mund t klasifikohen n dy kategori:
a. norma ngushtsisht t lidhura me kushtin paraprak t tatimit t cilit i referohen, pr t
cilat nuk shtrohet problemi i aplikimit jasht fushs q prcaktojn.

144

b. Norma q jan formuluar duke u bazuar jo n objektin e detyrimit tatimor, por n

interesin fiskal, n vjeljen e sigurt t detyrimit tatimor, ose n interesin e personave privat
pr tu tatuar sipas parashikimeve ligjore.
N nj vshtrim t legjislacionit tatimor nuk sht e vshtir t evidentosh dispozita q
lidhen me aplikimin e tatimeve, t cilat edhe pse jan parashikuar t realizojn funksion t
njjt, jan formuluar n mnyra t ndryshme, n varsi t detyrimit tatimor t cilit i
referohen dhe ky ndryshim n formulim nuk argumentohet me ndryshimin e kushteve
paraprake pr secilin detyrim tatimor, si: arsyetimi i aktit t prcaktimit t detyrimit
tatimor, prgjegjsia e trashgimtarve t tatimpaguesit, vjelja provizore e detyrimit
tatimor, kushtet e rimbursimit, etj. T gjitha kto institute duhet t rregullohen me an t
ligjeve me karakter t prgjithshm.N fakt, n praktik lindin mjaft probleme q lidhen me
pabarazin n trajtim. Jurisprudenca, qoft ajo e gjykatave t zakonshme, qoft ajo
kushtetuese, ka filluar t pohoj se mjaft institute nuk jan ngushtsisht t lidhur me
strukturn e detyrimit tatimor, n rregullimin ligjor t t cilit prfshihen, por lidhen me
interesin e prgjithshm t vjeljes s detyrimeve tatimore, ose n interesin e tatimpaguesit
dhe pr rrjedhoj kto institute ose duhet t respektohen dhe t aplikohen n do rast, ose
jan t paligjshm pr shkak t pa arsyeshmris.Si konkluzion mund t themi se kur nj
institut, apo nj rregull sht futur n rendin juridik tatimor nprmjet nj dispozite ligjore
q rregullon nj detyrim tatimor t veant, por pa qen e lidhur detyrimisht me strukturn
e ktij detyrimi tatimor, moszbatimi i ktij instituti apo norme n lidhje me detyrimet e tjera
tatimore, do t sillte pabarazi n trajtimin e tatimpaguesve. Gjykata ka konstatuar si n
kundrshtim me ligjin disa dispozita n pjesn ku ato prcaktonin se kjo dispozit nuk
aplikohet n rastin e detyrimeve tatimore t tjera. Kjo do t thot se problemi i pabarazis
n trajtim mund t zgjidhet n planin interpretues nga vet gjykatat q shqyrtojn
shtjen.N Itali p.sh kjo gjendje e hershme psoi nj ndryshim me miratimin e Statutit t t
drejtave t tatimpaguesit (Ligj Nr.2127/2000). Ky ligj synonte q, duke u bazuar n
Kushtetut, t fus n rendin juridik tatimor disa parime t prgjithshme, t cilat t
aplikohen n do rast, duke krijuar nj harmoni dhe vijueshmri n legjislacionit tatimor.
Statuti prfaqson tentativn e par pr nj kodifikim t legjislacionit tatimor. Parimet e
prgjithshme, q zbatohen pr t gjitha llojet e detyrimeve tatimore jan si vijon:
a. interpretimi autentik i ligjeve tatimore (q ka zvendsuar nj nga rastet m t mdha t
abuzimit n sistemin tatimor) si rregull ndalohet, por lejohet vetm n raste t veanta t
parashikuara n ligj. Q do t thot se ndalohet ndryshimi i ligjeve tatimore, me an t
dispozitave t dykuptimta, kuptimin apo interpretimin e t cilave do t detyrohej ta bnte
gjykata;
b. Ligjet tatimore nuk mund t ken fuqi prapavepruese, prve rasteve t interpretimit
autentik ligjor t dispozitave. Ky parim mbron lirin ekonomike t qytetarve, si dhe
siguron parashikimin e barrs fiskale q lidhet me veprimet ekonomike t kryera. N do
rast, dispozitat e ligjeve tatimore nuk mund t parashikojn q tatimpaguesit t shlyejn
detyrime tatimore, t cilat lindin prpara dats kur ligji hyn n fuqi;
c. Ligjet tatimore, nga pikpamja e forms, duhet t respektojn rregullat e qartsis dhe
transparencs. Si p.sh, ligjet duhet t prcaktojn n titullin e tyre objektin e ligjit, bazn
kushtetuese, organin nga ka ardhur propozimi, t prcaktojn kuptimin e termave t
prdorur n ligj, dispozitn e sakt t ligjit ku do t referohet (n rast referimi), etj;
d. Afatet e parashkrimit dhe t dekadencs pr prcaktimin e detyrimeve tatimore nuk
mund t zgjaten. Zgjatjet e afateve jan shkelja m e madhe dhe pabarazia m e madhe n
trajtim dhe shkelja e mirbesimit, nga ana e organeve tatimore;
e. Ndalohet zgjerimi i fushs s veprimit t legjislacionit tatimor, apo parashikimi i
detyrimeve t reja tatimore me an t akteve nnligjore;

145

f. Administrate fiskale ka detyrimin q t ndrmarr iniciativat e nevojshme pr njohje sa

m t plot dhe efikase t akteve ligjore dhe nnligjore n fushn fiskale, duke prfshir
ktu edhe kryerjen e testimeve t herpashershme dhe prdorimin e mjeteve teknologjike;
g. Administrata fiskale duhet t sigurohet q tatimpaguesi t njihet n mnyr t sakt me
aktet administrative q i drejtohen atij. Pr m tepr duhet t informoj tatimpaguesin n
lidhje me do fakt apo rrethan pr t cilin ajo sht n dijeni, nga t cilat mund t rrjedh
mosprfitimi nga nj kredi, apo aplikimi i sanksioneve t ndryshme. Prpara s t nis
procedurn n lidhje me mbledhjen e detyrueshme te tatimeve n lidhje me pasojat e
shlyerjes s detyrimeve n baz t deklarimit, n rastin kur ekzistojn dyshime pr sa i
prket deklarimit, organet tatimore duhet t ftoj tatimpaguesin, nprmjet posts apo
mjeteve t tjera elektronike, t paraqes sqarimet, apo dokumentet e nevojshme brenda nj
afati t arsyeshm, n do rast jo m t shkurtr s 30 dit nga data e njoftimit t krkess;
h. Aktet e administrats financiare, ashtu si do akt administrative duhet t jen t
arsyetuara, duke treguar kushtet paraprake pr caktimin e detyrimit tatimor dhe arsyet
juridike, n t cilat sht bazuar organi tatimor n nxjerrjen e aktit t tij. Nse n arsyetim
bhet referim n nj akt tjetr, ky i fundit duhet ti bashkngjitet aktit administrative t
nxjerr nga organi tatimor, prvese kur tatimpaguesi t cilit i drejtohet akti sht n dijeni
t aktit tek i cili bhet referim.
Aktet e administrats financiare dhe t organeve t vjeljes s detyrimeve tatimore, duhet
detyrimisht t prcaktojn:
1. organin tatimor n t cilin mund t merret informacion n lidhje me aktin e njoftuar dhe
personin prgjegjs pr zbatimin e aktit t nxjerr;
2. Organin dhe autoritetin administrativ pran t cilve mund t paraqiten observacione,
apo kundrshtime n lidhje me aktin e njoftuar;
3. Mnyra, afati dhe organi gjyqsor apo administrative tek i cili mund t ankimohet akti
administrativ i organit tatimor q kryen mbledhjen e detyrueshme te tatimeve duhet t
prmbaj edhe arsyetimin e pretendimit tatimor.
a) Aktet administrative, t nxjerra nga organet tatimore, jan gjithmon t kundrshtueshme
n gjykat, pas ezaurimit t rrugs administrative;
b) Detyrimi tatimor mund t shuhet me an t kompensimit. Megjithat, parimi I
prgjithshm i t drejts tatimore pr kompensimin, nuk sht vn ende n zbatim, duke
mos qen kshtu efektiv. Aktualisht kompensimi sht i aplikueshm vetm pr kredit dhe
debit q lidhen me detyrimet tatimore m frekuente;
c) Rndsi t madhe kan parimet e konfidencialitetit, mirbesimit dhe mos dnimit t
gabimeve tatimore dhe tatimpaguesve jan shum t rndsishme dhe si t tilla duhet t
ndrtohen mbi baz t parimit t bashkpunimit dhe mirbesimit.
d) Ligji parashikon edhe disa garanci n favor t tatimpaguesit q i nnshtrohet
verifikimeve fiskale, duke parashikuar figurn e Garantuesit t tatimpaguesit, t cilit
subjektet e interesuar kan t drejt q ti raportojn parregullsi t ndryshme t
administrats, ndjekjen e procedurave t parregullta administrative, apo do lloj tjetr
sjelljeje t organit tatimor, q cnon marrdhnien e besimit mes saj dhe tatimpaguesit.
Garantuesi ka t drejt t krkoj dokumente apo shpjegime organeve tatimore kompetente,
si dhe t vr n lvizje procedurat pr revokimin apo shfuqizimin e akteve t prcaktimit
t detyrimit tatimor, apo pr vjeljen e detyrimit tatimor, t njoftuara tatimpaguesit, t cilat
pretendohet s jan t pavlefshme.
Sanksionet fiskale.
Realizimi i detyrimeve tatimore, sidomos ai i disave prej tyre si tatimi mbi t ardhurat, apo
T.V.SH-ja, varet nga bashkpunimi i tatimpaguesit, t cilit ligji i ngarkon nj sere
detyrimesh,q lidhen me krkesat e prcaktimit t detyrimit tatimor, vjeljen e tij dhe

146

shlyerjen e plot dhe n koh t detyrimit.N nj sistem tatimor, n t cilin realizimi I

tatimeve bazohet prgjithsisht n iniciativn dhe vullnetin e mir t privatve, qoft edhe
me kontrollin e administrats financiare (kontroll i cili pr shkak t numrit t madh t
tatimpaguesve, mund ti interesoj n mnyr selektive pak subjekteve t tatuara),
funksioni i sanksioneve merr rndsi t jashtzakonshme. Ky sanksion synon t ket,
sidomos n rastin e sanksioneve penale, funksion friksues, duke uar (nn krcnimin e
nj ndshkimi t kufizimit t liris apo t pasuris) n respektimin e legjislacionit tatimor.
a) Sanksionet penale jan ato sanksione q parashikohen nga Kodi Penal si kundravajtje
apo krime, pr t cilat sanksioni dnimi mund t jet sipas rastit gjob, ose arrest n burg.
Veantia e sanksioneve penale n fushn administrative sht s Kodi Penal parashikon s
nj shkelje e caktuar prbn vepr penale n fushn e taksave dhe tatimeve, vetm nse n
lidhje me shkeljen n fjal jan marr m par masa administrative. Pra kusht i
nevojshm dhe i domosdoshm q nj shkelje n fushn financiare t prbj vepr penale
sht q ndaj ksaj shkeljeje t jet kryer nj procedim administrative dhe t jet marr nj
mas administrative, n t kundrt shkelja do t konsiderohet si kundravajtje administrative
dhe jo si vepr penale. Legjislacioni tatimor parashikon rastet s kur nj shkelje e caktuar
prbn kundravajtje administrative. Pra kushte sinekuanon pr aplikimin e dispozits jan:
1. mospagimi i detyrimit brenda afatit
2. kur ekziston mundsia pr t paguar
3. ndaj debitorit t jen marr m par masa administrative pr kt qllim.
Nse nuk plotsohet qoft edhe njri nga kushtet e msiprme, shkelja nuk prbn vepr
penale (n rastin konkret krim), por do t konsiderohet si kundravajtje administrative. N
praktik kan lindur debate n lidhje me kushtin e tret, pasi qndrimet e mbajtura nga
gjykatat kan qen t ndryshme. N disa raste konsiderohej q ky kusht konsiderohej i
ezauruar nse ndaj personit ishin marr m par masa administrative n lidhje me shkeljen
n fjal, ndrsa n raste t tjera q mjafton q ndaj personit t ishin marr masa t
mparshme administrative pr mospagim taksash apo tatimesh, pavarsisht se kur dhe pr
far detyrimi konkretisht dhe kushti i dispozits konsiderohej i plotsuar. Rastet e
evazionit karakterizohen nga trajtimi i tyre si shkelje t rnda, t cilat jan veprime q
kryhen me synimin e paramenduar pr realizimin e ksaj shkeljeje, apo mosveprime t cilat
synojn arritjen e po t njjtit qllim. Kto jan shkelje q kryhen me nj motivim t
caktuar dhe t qart dhe pikpamja e ans subjektive realizohen me dashje.Rastet m t
shpeshta t shkeljeve hasen n lidhje me detyrimet tatimore m t rndsishme, si tatimi
mbi t ardhurat dhe T.V.SH. Pr falsifikimin apo prdorimin e dokumenteve t falsifikuara
ligji parashikon dnimin me burgim deri n tre vjet dhe me gjob nga 200 000-600 000
lek. Kur kjo vepr kryhet n rrethana t cilsuara:
1. kryhet n bashkpunim:
2. m shum se nj her;
3. ka sjell pasoja t rnda, dnohet me burgim nga gjasht muaj deri n 4 vjet dhe me
gjob nga 300 000-1 000 000 Lek.
Nse falsifikimi i dokumentit bhet nga personi q ka pr detyr t lshoj dokumentin,
personi dnohet me burgim deri n shtat vjet dhe me gjob nga 500 000-2 000 000
Lek.Ligji yn penal parashikon dnime t ashpra n lidhje me evazionin fiskal,
kontrabandn dhe veprime t tjera t paligjshme, t cilat pr vet natyrn e tyre jan nga
problemet m t mprehta t funksionimit t administrats shtetrore.
b) Sanksioni administrativ q aplikohet me shkeljen e dispozitave t ligjeve tatimore, t
cilat parashikojn shprehimisht se kryerja apo moskryerja e nj veprimi prbn
kundravajtje administrative. Shih legjislacionin shqiptar n lidhje me
1. shkeljet

147

2.policine financiare 3. forca madhore 4.konfiskimi i mjeteve t prdorura pr kryerjen e

veprs penale, apo produktet e saj.
3. Ndryshimi ndermjet tatimit dhe takses
Jo t gjitha t hyrat e shtetit dhe t enteve t tjera publike t drejtuara n mbulimin e
shpenzimeve t tyre kan t njjtn natyr juridike. Ekzistojn t hyra t s drejts private,
detyrimi i t cilave lind mbi bazn e kontratave dhe t hyrat e s drejts publike, t cilat
vendosen n baz t ligjit dhe t cilat sht e pamundur ti trajtosh t gjitha nga i njjti
kndvshtrim. N fakt ato funksionojn n baz t rregullave t ndryshme, t cilat nuk
mund t prbjn parime t njjta. Ndr t hyrat e t drejts publike nj vend t
rndsishm z tatimi. Kjo jo vetm pr shkaqe sasiore, apo pr faktin se t hyrat nga
tatimet mbizotrojn n raport me t hyrat e tjera, por edhe s tatimet jan institute juridike
q mund t jen objekt i nj studimi juridik t veant, pasi jan t hyra q bazohen n
parime t posame.
E drejta e tatimeve studion parimet dhe normat q lidhen me caktimin dhe aplikimin
e asaj t hyre t s drejts publike q sht tatimi.
Tashm koncepti i tatimit, n kuptimin e tij trsisht formal, sht nj derdhje e
detyrueshme, t ciln enti publik mund tua imponoj subjekteve t caktuara, n mnyr
institucionale e destinuar nga ligji pr realizimin e nj t hyre. Pra, para s gjithash tatimi
karakterizohet nga tipari formal i detyrueshmris, sic shprehet edhe Gjykata Kushtetuese
pa qen nevoja q t merret plqimi i pals private.
Por, prreth ksaj kategorie t hyrash qndron n vazhdimsi i hapur problemi i justifikimit
dhe shkakut t ekzistencs s saj, pr rrjedhoj kuptimi i tatimit duket s i nnshtrohet n
vazhdimsi modifikimeve, n varsi t konsideratave t ndryshme politike n lidhje me
pse-n dhe far t sakrifics fiskale. Mjafton t prmendim ktu q n rrjedhn e historis
koncepti i tatimit ka psuar ndryshime nga shenj dalluese e skllavris n botn e lasht,
me revolucionin francez shndrrohet n t drejt. Por, nj prkufizim q nuk do kishte
nj baz juridike do t prfundonte n nj prej debateve t shumta parimore, q e bjn
delikat prkufizimin e tatimit. Nj prkufizim juridik nuk mund t jet nj prkufizim
politik, q do t ishte nj prkufizim i tatimeve t preferuara. Nse do t quhet i
pamjaftueshm prkufizimi thelbsisht formal i tatimit si nj derdhje e detyrueshme e
vendosur me qllimin e sigurimit t nj t hyre, e vetmja pik referimi mbetet Kushtetuta, e
cila e prkufizon tatimin kur shprehet mbi bazn dhe kufirin e tij. Referimi tek Kushtetuta
na lejon t prcaktojm justifikimin e tatimit jo n mnyr abstrakte, por n brendsi t
rendit juridik n fuqi, duke themeluar kshtu kuptimin e tatimit mbi baza juridike.
Sipas Kushtetuts republikane, pagimi i tatimit sht prmbushja e nj detyre civile dhe
solidariteti, q konsiston n kontribuimin n shpenzimet publike, sipas kapacitetit
kontributiv personal.
Taksa
Problemi i justifikimit nga ana kushtetuese lind pr ato kontribute q mund t prmblidhen
vetm n nj prkufizim formal t detyrimit: detyrim pasuror i vendosur me qllim
realizimin e nj t hyre. N kt prkufizim gjendet elementi i kontribuimit n shpenzimet
publike, ndrkoh q mungon prcaktimi i shkakut q e justifikon kt kontribut. N lidhje
me kt kushtetuta prcakton nj justifikim: aftsin paguese. Problem mbetet t
prcaktohet nse aftsia paguese sht shkaku i vetm legjitim nga pikpamja kushtetuese,
apo si pretendojn disa autore, sht thjesht nj nga shum shkaqe t tjera, edhe pse
ndoshta m i rndsishmi.Ktu ndeshen arsye teorike dhe arsye praktike t s drejts s
detyrimeve. Sipas nj kndvshtrimi teorikisht t pakundrshtueshm, aftsia paguese

148

duhet t jet justifikimi i vetm pr kontributin n shpenzimet publike, duke u bazuar n

pasurin e individve q kontribuojn. Nse nuk do t pranohej ky argumentim, ather
neni prkats i Kushtetuts me t drejt do cilsohej si nj kuti boshe, e cila mund t
mbushet me fardolloj prmbajtjeje. Pr rrjedhoj aftsia paguese do t nnkuptonte nj
tautologji: prshtatshmri pr t kontribuar n shpenzimet publike mbi baz t do fakti t
prcaktuar nga ligji, pa asnj penges kushtetuese Pra taksa i korrespondon nj shrbimi q
sht i ndashm. Po ather si mund t dallojm nse ajo q i korrespondon nj shrbimi
sht taks apo mim?
Taks apo mim
Jo gjithmon ajo q i paguhet entit publik pr dobin q prfitohet nga nj shrbim mund t
konfigurohet si taks. Jo n pak raste kjo vler ka natyrn e mimit.Problemi lind pasi
terminologjia e prdorur n ligj mund t ler vend pr dykuptimsi. Zgjidhja m e bindse e
problemit sht ajo q mundohet t gjej karakteristika t prbashkta pr detyrime t
caktuara, duke pasur si piknisje prkufizimin literal t ligjit. Nse shteti kryen shrbime, t
cilat mund t kryhen edhe nga subjekte private, ajo q u korrespondon ktyre shrbimeve
sht mim, qoft ky edhe politik. Shteti prmbush n cilsin e siprmarrsit disa
shrbime publike n shrbim t komunitetit. Kt ai e bn, duke u bazuar n vlersime
politike, t cilat mund t mbeten t parealizuara, duke ln pr pasoj t parealizuar edhe
aktivitetin n fjal. sht e qart s ajo q i korrespondon ktyre shrbimeve q shteti mund
t ofroj ose jo dhe q mund t kryhen edhe nga privatt, nuk mund t jet vese nj mim,
pr m tepr politik, i cili pr pasoj nuk prcaktohet n baz t ligjeve t tregut, por n
baz t rndsis q ka shrbimi pr komunitetin.Ndrsa n rastin kur dobia q prfitojn
individt nuk vjen si rezultat i shrbimeve t siprprmendura publike, por si rezultat i
veprimtarive q vetm shteti, n mnyr institucionale mund t ofroj, n formn e aktit
administrative apo juridiksional, ajo q jepet n kmbim t ksaj veprimtarie nuk mund t
jet nj mim, por nj detyrim q shteti u vendos privatve pr ta prmbushur n rastin e
ushtrimit t funksioneve t tij.
Rndsia e konceptit t detyrimit financiar ndaj shtetit.
Koncepti i detyrimit financiar ndaj shtetit, n kuptimin e tij thellsisht formal, morri rndsi
n momentin q rreth tij filloi t unifikohej juridiksioni n lidhje me detyrimet financiare
ndaj shtetit dhe konkretisht, t gjitha detyrimet t fardolloj apo kategorie qofshin,
prfshir ktu edhe ato lokale, i prkasin juridiksionit t nj gjyqtari t veant (komisionet
financiare) (pjesa IV, kapitulli II) deri tani t parashikuar vetm pr nj numr rreptsisht t
prcaktuar tatimesh.Deri tani taksat, kontributet dhe nj pjes e tatimeve, ishin pjes e
juridiksionit t zakonshm, por q nga 1 janari 2002, n rast mosmarrveshjesh mbi kto
pagesa t detyrueshme, shtja duhet paraqitur prpara gjyqtarit t veant (Ligj
Nr.448/2001). Vetm pr kt arsye merr rendsi koncepti i detyrimit financiar ndaj shtetit:
do pages e prcaktuar me ligj, institucionalisht e paracaktuar pr t qen e hyr n t
ardhurat e shtetit apo t nj enti tjetr publik. N rastin e detyrimit financiar ndaj
shtetit,pagesa e detyrueshme nuk ka si shkak t saj as nj marrdhnie kontraktore dhe as
sjelljen e privatit q do t ndshkohet. Shteti apo enti publik e imponon pagimin e detyrimit
financiar ndaj tij si nj instrument q ligji e ka parashikuar q t krijoj nj t hyr n t
ardhurat e organit kompetent, n mnyr q t
prmbushen krkesat e prkatse t bilancit.
4. Klasifikimi i tatimeve.
sht pranuar s do klasifikim i instituteve juridike ka rndsi nga pikpamja juridike
vetm nse sjell dobi praktike n lidhje me aplikimin e ktyre instituteve.Edhe klasifikimi i

149

tatimeve do t ishte i pavler nse nuk do t sillte rndsi praktike. P.sh nuk do t kishte
asnj vler prcaktimi i nj tatimi si direkt apo indirekt, nse ky cilsim nuk do t sillte
asnj ndryshim n lidhje me mnyrn e aplikimit t tyre. Ekzistojn disa klasifikime t cilat
tashm jan hequr nga doktrina, pasi aplikimi i tyre nuk sillte m asnj pasoj
praktike.Tatimet klasifikohen n tatime:
A) Tatime direkte dhe indirekte.
Klasifikimi m i prhapur sht ai n tatime direkte dhe indirekte. Ky lloj klasifikimi
prqendrohet n llojin e pasuris, objekt tatimi. Rndsia m e madhe e tij shfaqet n
politikn ekonomike.Quhen tatime direkte ato tatime q aplikohen mbi pasurin dhe t
ardhurat. Quhen tatime indirekte ato tatime q aplikohen n rastin e transferimit t pasuris
dhe shpenzimit t saj. Mund t thuhet s me an t llojit t par t tatimit goditet shfaqja e
drejtprdrejt dhe e sigurt e pasuris, ndrsa me llojin e dyt t tatimit goditet shfaqja
indirekte dhe e trthort e pasuris.
B) Tatime personale dhe tatime reale.
Ky klasifikim bhet n lidhje me tatimet mbi t ardhurat.Kur n prcaktimin e tatimit
merren parasysh elementt q lidhen me jetn e personit dhe jo me prodhimin e t
ardhurave (n mnyr t veant kur merren parasysh shpenzimet personale, t cilat
dallohen nga ato instrumentale), thuhet s n detyrimin tatimor ekzistojn element q
lidhen me personin.Rast tipik i ktij lloj tatimi sht tatimi mbi t ardhurat e personit fizik, i
cili si do shohim, llogaritet duke marr parasysh disa shpenzime t caktuara, t cilat
konsiderohen si t nevojshme.Ky lloj klasifikimi merr rndsi n rastet e zbatimit t
konventave ndrkombtare, me an t t cilave shtetet mundohen t zgjidhin problemet q
mund t lindin nga lvizja e njerzve dhe e t mirave nga njri vend n tjetrin, n lidhje me
shmangien e tatimit t dyfisht.
C) Tatime kombtare dhe tatime lokale.
Edhe ky klasifikim merr rndsi n lidhje me zbatimin e konventave t ndryshme
ndrkombtare, por mund t ket rndsi edhe n lidhje me ligje t brendshme, t cilat u
referohen konventave ndrkombtare pr element t caktuar, si p.sh: pr rastet e nxjerrjes
s tatimeve nga tatimet. Konventat ndrkombtare mund t referohen edhe n tatimet
lokale, me qllim shmangien e tyre nga fusha e tyre e veprimit.N rendin ton juridik nj
tatim/taks mund t jet lokale n kuptimin q organi q e prcakton dhe vjel at, me
cilsin e kreditorit, sht nj nga organet e pushtetit vendor. Pra ligji i njeh t drejtn
tatimpaguesit, q n rastet kur mendon s akti administrativ i nxjerr n lidhje me
detyrimin e tij tatimor sht i padrejt, ta ankimoj at n organet eprore administrative
(Drejtoria e Prgjithshme e Tatimeve) dhe m pas, pas ezaurimit t rrugs administrative, ta
kundrshtoj kt akt edhe n gjykat, brenda afatit 30 ditor t prcaktuar n ligj.Taksat
vendore kan karakteristikn, se ligji pr taksat vendore parashikon, se organi q i vjel ato
eshte organ i pushtetit vendor. Gjithashtu ligji parashikon edhe rastin kur pushteti vendor
prcakton vet taksa t prkohshme. Pra n kt rast ligji i delegon pushtetit vendor disa
kompetenca t pushtetit qendror n funksion t respektimit t parimit t decentralizimit.
Kto taksa hyjn n buxhetin e pushtetit vendor dhe vetm nj pjes e tyre i kalon buxhetit
t shtetit. Tatimet nacionale dhe taksat vendore jan t prcaktuara shprehimisht n ligj.
D) Mbitatimi: mbitatime dhe shtesa.
Mund t ndodh q e njjta shfaqje e aftsis paguese, i njjti kusht paraprak pr
prcaktimin e detyrimit tatimor, t konsiderohet si objekt i tatueshm nga dy subjekte t
ndryshme (edhe pushteti qendror dhe ai vendor), ose mund t konsiderohet si baz e
tatueshme nga dy tatime t ndryshme. Ky konkurrim i disa tatimeve mbi t njjtin objekt
qoft nga dy subjekte t ndryshme, qoft nga i njjti subjekt, praktikisht shfaqet n dy
forma:

150

a. Mbitatimi: mbi t njjtn baz t tatueshme konkurojn alikuotat e disa detyrimeve

tatimore, njra tipike dhe tjetra e quajtur mbitatim. Tatimi fillestar quhet tatim nn dhe
mbitatimi quhet tatim bij.
b. Shtesa: sht nj shum q prftohet duke aplikuar nj alikuot t dyt jo mbi bazn e
tatueshme, por mbi vet tatimin, n favor t t njjtit subjekt aktiv, apo t nj subjekti tjetr.
Nj shtes prej 8% p.sh, sht nj tatim i dyt q prftohet duke shumzuar me 8% vlern e
tatimit q sht objekt i detyrimit tatimor fillestar. Kjo form e vjeljes prdoret zakonisht
pr t prballuar sitata t jashtzakonshme dhe pr t caktohet nj kohzgjatje e kufizuar.
E) Tatime fikse dhe periodike.
a) Ky klasifikim bhet duke pasur parasysh shtrirjen e kushtit paraprak t detyrimit tatimor
n koh. Nse kohzgjatja e kushtit paraprak t detyrimit tatimor nuk sht e atastshme,
por shtrihet n koh, sht e nevojshme q legjislatori t parashikoj nj kufizim
konvencional t saj, n mnyr q pjesa e aktivitetit apo e gjendjes q i nnshtrohet t mund
t prbj nj baz t tatueshme m vete. Nj aktivitet q pr shkak t natyrs t tij shtrihet
n koh,mund t jet zotrimi i pasuris, apo prodhimi i t ardhurave. Legjislacioni tatimor
nuk parashikon periudha kohore fikse gjat s clave do t aplikohen tatime mbi kto baza t
tatueshme, pasi kto jan situata t cilat vazhdojn t ekzistojn pr periudha t pacaktuara
kohe dhe pr sa koh ato vazhdojn t ekzistojn, mbi to aplikohen detyrimet tatimore t
parashikuara n ligj.
F) Detyrime tatimore fikse, proporcionale, progresive.
sht nj klasifikim q bazohet n vlern e detyrimit tatimor. sht fiks detyrimi tatimor q
parashikohet n mnyr t prer nga vet ligji. P.sh: pr nj fakt t caktuar aplikohet tatimi
prej 100 000 Leksh. Zakonisht detyrime tatimore fikse jan taksat. sht proporcional
detyrimi tatimor q aplikohet n mas prqindjeje (p.sh 10%), prqindje e cila nuk
ndryshon me ndryshimin e bazs s tatueshme. Detyrimi tatimor, vlera e t cilit matet me
1000 dhe jo me 100 quhet gradual. sht progresiv detyrimi tatimor, vlera e t cilit rritet
me rritjen e bazs s tatueshme. Progresiviteti sht i shkallzuar kur vlera e aplikuar
varion vetm n rastin kur baza e tatueshme varion me nj vler (t quajtur shkall) dhe
do shkalle ndryshimi i korrespondon nj vler e vetme, duke br q pr do shkall
detyrimi tatimor t jet proporcional, ndrsa vlera prfundimtare e detyrimit tatimor
llogaritet si shuma e do detyrimi tatimor relativ t se cils shkall, n t cilat ndahet baza e
tatueshme.
G) Detyrime tatimore kryesore, plotsuese dhe shtuese.
sht nj klasifikim i formuluar nga ligji pr disa lloje tatime, i cili mund t jet i vlefshm
pr t gjitha detyrimet tatimore. Quhet detyrim tatimor kryesor ai t cilin organi tatimor e
vjel q me prcaktimin e objektit t tatueshm (regjistrimin e aktit). Tatimet t cilat organet
tatimore mund ti vjelin n nj moment t dyt, mund t ndodhin n dy raste: pr shkak t
gabimit t organit administrativ ( n kt rast tatimi quhet shtues), ose pr shkak t
tatimpaguesit (tatimi quhet plotsues).

4. Huate publike, kuptimi, permbajtja dhe shkaqet e marrjes te huase

T hyrat e jashtzakonshme
Financat e jashtzakonshme konkretizohen n nj aktivitet financiar t prbr nga
krkesa t jashtzakonshme dhe t paparashikuara t shoqris, krkesa q krkojn t
ardhura shtes t mjeteve financiare. Kshtu bhet e nevojshme sigurimi i t hyrave t
ndryshme nga ato t zakonshmet dhe pikrisht pr kt arsye quhen t hyra t
jashtzakonshme (INGROSSO). Sot dallimi mes t hyrave t zakonshme dhe t hyrave t
jashtzakonshme ka marr nj rndsi t madhe sepse t hyrat e jashtzakonshme nuk jan
t prcaktuara sakt dhe i destinohen krkesave jo t zakonshme. Ve t tjerash, pranimi

151

tashm universal i nocionit Keynesian t financave funksionale ka br q t konsiderohet

si fakt normal deficiti i bilancit sidomos n lidhje me prmbushjen e detyrave t financs
publike.
T hyrat e jashtzakonshme sot jan m shum si emr sesa si fakt sepse jan br mjete t
mbulimit financiar q shteti e prdor shum shpesh.
Tradicionalisht nga doktrina, t hyrat e jashtzakonshme, jan t hyrat e fituara t shtetit
nga:
shitjet e t mirave pasurore n pronsi t shtetit;
sigurimi ithesarit t lufts;
kontributet e jashtzakonshme (tatime t jashtzakonshme);
emetim i mtejshm i kartmonedhave;
marrja e borxheve t tjera publike.
A) Shitja e t mirave pasurore
Nn kndvshtrimin ekonomik, sht m me leverdi q realizimi i shitjes s t mirave
pasurore shtetrore t bhet gradualisht dhe vetm n lidhje me ato pasuri, administrimi
dhe mirmbajtja e t cilave prbn nj barr dhe kosto t lart pr shtetin.
B) Thesari i lufts kuptohen kapitalet monetare q shteti i akumulon n periudhat e
zgjerimit ekonomik me qllim pr t`i prdorur n rast nevojash t jashtzakonshme p. sh.
raste luftrash. Kjo form e financimit sot, sht zhdukur krejtsisht (aktualisht ekziston
vetm pr Zvicrn).
C) Kontributet e jashtzakonshme
Si u tha dhe m sipr, t hyrat tatimore t jashtzakonshme jan ato tatime ose taksa
direkte me karakter t prkohshm q i sigurojn enteve publike t ardhura t
jashtzakonshme.
Kontributet e jashtzakonshme konsistojn n:
rritje t prkohshme t tatimeve ekzistuese;
vendosjen e prkohshme e tatimeve t reja.
Nga pikvshtrimi ekonomik i menaxhimit, metoda e rritjes s prkohshme t tatimeve
ekzistuese sht m e preferuar sepse :
eviton shpenzimet e pranimit t tatimit q lidhen me vendosjen e nj tatimi t ri;
konsiston n mbledhjen e shpejt t t hyrave suplementare;
pranohet me m pak rezistenc nga kontribuuesit.
Por, duhet saktsuar s nqs tarifat e tatimeve ekzistuese jan tashm mjaft rnduese sht e
nevojshme vendosja e tatimeve t reja kshtu q, do tatim t mos i kaloj disa limite t
caktuara t tolerueshme prtej t cilave, do t prodhoheshin efekte t padshirueshme
(evazioni fiskal, ulja e prodhimit, etj.).
Emetimi i kartmonedhs
Me emetimin e kartmonedhs shtes q bn shteti, n vend q t vendos tatime t reja ose
t marr nj hua publike, kuptohet emetimi i biletave me vler ligjore pagues q, shteti e
bn prmes nj enti publik emetues. Oferta totale e monedhs drejtohet direkt nga bankat
qendrore prmes emetimit (ose trheqjes) t bazs monetare. Prsa i prket kontrollit t
bazs monetare t vendeve q prdorin euron, kontrolli i likuiditetit sht i BCE.
Bankat qendrore t dymbdhjet vendeve q adoptuan euron nuk jan m t autorizuara t
emetojn banknota q i prkasin BCE.Me baz monetare kuptohet bashksia e
instrumenteve financiare q prdoren nga sistemi bankar si rezerva dhe pr t knaqur
pengesat e rezervave t vendosura nga autoritet monetare.Qeveria mund ta siguroj bazn
monetare direkt ose indirekt prmes nj sr masash nga t cilat m t rndsishmet jan pa
dyshim veprimet n tregun e hapur, ndryshimin e prqindjes zyrtare t skontos (t zbritjes),
ndryshimin e koefientit t rezervave t detyrueshme.

152

Borxhi publik
A) Koncepti
Borxhi publik sht ai borxh q shteti merr nga individt pr t prballuar shpenzime t
jashtzakonshme ose deficitin e prkohshm t arks s shtetit.Huat publike prbjn t
hyrat e jashtzakonshme kryesore t shtetit dhe kan t bjn me nj cedim t kapitaleve
(INGROSSO). Sot huaja publike sht br mjet i zakonshm pr mbulimin e shpenzimeve
publike. Pra, me fjal t tjera, borxhi publik nuk prbn m nj t hyr t jashtzakonshme
(si pretendonte EINAUDI) por, sht nj institut i prhershm i fenomenit financiar q
mund t luaj nj rol pozitiv n rritjen e t ardhurave kombtare e megjithat ngelet nj
faktor i shklqyer pr rishprndarjen e pasuris.
B) Mnyrat dhe teknikat e emetimit
Borxhi publik mund t bhet n treg sipas disa mnyrave t emetimit:
emetimi direkt, q mund t bhet prmes oferts s titujve t shtetit n burs;
emetimi indirekt kur shteti vepron prmes bankave q garantojn emetimin me
nj mim t caktuar, duke marr n ngarkim t tyre rrezikun e humbjes s borxhit n treg;
emetimi i przier q ndodh kur shteti ia ofron direkt huadhnsve borxhin prmes
bankave t cilat impenjohen pastaj t`i nnshkruajn vet titujt e pagesave q nuk kan
arritur t blejn prej publikut. Prsa i prket teknikave t emetimit ato dallohen n disa
kategori. Mund t ndodh q:
shteti t caktoj sasin e ofruar, duke ia ln tregut fiksimin e mimit;
shteti fikson mimin e oferts, duke ia ln tregut lirin e caktimit t sasis s krkuar.
M nj sistem t till, i prcaktuar si sistemime rubinet, autoriteti monetar sht i
gatshm ta shes t gjith sasin e titujve t krkuar nga tregu me nj mim t caktuar. Kjo
i lejon shtetit t ruaj kontrollin mbi prqindjet e interesit
shteti kontrollon sasin dhe mimin. Me nj sistem t tille t quajtur edhe sitratativa
privateq autoriteti monetar kryen me operator t ndryshm t veant (zakonisht
investues institucional).
Duhet kujtuar q titujt e borxhit publik mundet t emetohen:
t barabarta me vlern nominale t titullit;
jo t barabarta, q dmth s shteti fut n ark pr do titull nj prurje m t vogl s
vlera nominale.
C) Klasifikimi dhe format e huave publike
Huat publike mund t dallohen sipas karakteristikave t tyre t ndryshme. N lidhje me
vendin ku merret huaja mund t dallojm hua t brendshme dhe hua t jashtme.T parat
jan ato q merren n tregun e brendshm t vendit ndrsa huat e jashtme jan ato q
merren nga tregjet e vendeve t tjera. Forma m e zakonshme e huas sht huaja e
brendshme por, ndonjher shteti domosdoshmrish duhet t marr hua t jashtme dhe kjo
mund t ndodh kur:
kur tregu i jashtm ka prqindje interesi m t ult s ato t praktikuara n tregun e
brendshm;
kur tregu i brendshm nuk disponon kapitale t mjaftueshme pr t`i investuar n hua
publike.
Prsa i prket natyrs juridike pra, mnyrave t transferimit, titujt e huas publike dallohen
n:
Nominative: jan tituj q tregojn emrin e titullarit dhe vetm ky mund t`i thyej;
T mbajtsit: jan tituj q nuk e tregojn emrin e titullarit dhe mund t transferohen
prmes dorzimit t thjesht.

153

Prsa i prket mnyrs s marrjes s huas, borxhi publik mund t klasifikohet n:

hua t forcuara: huat e forcuara konsistojn n hyrje t mbledhura me forcn detyruese
t shtetit nga pasuria e kontribuuesve ose mbledhja e tatimeve direkte t paguara nga ata
(n t vrtet prbjn nj tatim t jashtzakonshm t prkohshm q qeveria impenjohet
ta rimbursoj);
hua vullnetare (t zakonshme): jan ato hua ku shteti ofron kushte t tilla q t`i
trheqin poseduesit e kapitaleve monetare t japin hua; duhet q prqindja e ofruar nga
shteti t jet t paktn e barabart me at t ofruar nga bankat dhe shteti t gzoj besimin e
huadhnsve.
Sipas funksionit dhe kohzgjatjes, huat vullnetare ndahen n: a) hua t luhatshme dhe b)
hua t konsoliduar.
Huat e luhatshme emetohen vetm kur duhet prballuar nj defiit momental i arks s
shtetit. Prbhet nga borxhet afatshkurtra t kryera prmes emetimit (BOT) t t mirave t
zakonshme t thesarit. N veanti emetimi nga BOT vendoset me vendim t ministrit t
ekonomis dhe financave dhe publikohet n fletoren zyrtare ku prcaktohet zgjatja,
mimi,mnyrat e huamarrjes, kategorit e puntorve t pranuar pr t konkurruar n
dhnien e t mirave dhe do karakteristik tjetr. BOT jan titujt e mbajtsit t emetuara n
prerje minimale prej 1000 euro. Afati i mbarimit sht e prcaktuar nga 3, 6 dhe 12 muaj.
Huaja e konsoliduar prbhet nga hua afatgjata ose me afat t paprcaktuar me qllim pr
t prballuar prapambetje t forta t bilancit shtetror. Duke pasur afat m t gjat s 12
muaj kto hua, ndryshe nga huat afatshkurtra, gjejn nj lloj sistemimi prfundimtar n
bilancin shtetror si pr pagesat e interesave ashtu edhe pr rimbursimin e kapitaleve.
Borxhi i konsoliduar
A) Borxhi i konsoliduar i shlyeshm
Borxhi i konsoliduar quhet i shlyeshm kur shteti detyrohet ta rimbursoj pagesn n
formn dhe periudhn e paravendosur. Lidhur me pagesn kto borxhe duhet t jen:
a. Huat e shlyeshme me afat mbarimi fikse. Jan borxhet q shteti i rimburson me t
njjtn mnyr dhe n nj afat fiks. Nj sistem i till zakonisht aplikohet pr huat me entitet
t limituar: nuk sht, n fakt e leht pr shtetin q nj hua me afat t prcaktuar ta shlyej
t gjithn n nj koh, vese nqs vendos q kapitalin te rimbursoj pjesrisht me kalimin e
viteve gj q nuk sht gjithmon e mundur dhe sht antiekonomike.
b. Huat me letra t rimbursueshme. Kto hua rimbursohen gradualisht. do vit, shteti i
rimburson titullarit t letrave nj pjes t vlers n mnyr q pas nj numri t caktuar
vitesh i gjith borxhi t jet shlyer. N shumn q merr kreditori do vit prfshihet interesi
dhe tarifa e shlyerjes s kapitalit. N kt mnyr shuma q i paguhet do vit kreditorit
sht e njjta por, me kalimin e kohs zvoglohet pjesa q lidhet me interesat dhe rritet ajo
q ka t bj me kapitalet.
c. Huat me letra t shlyeshme. Me kto hua shteti nxjerr do vit nj numr t caktuar
titujsh q fitohen rastsisht dhe i rimbursohen totalisht kreditorit.
B) Huat e konsoliduara t pakthyeshme
Nj hua publike quhet e pakthyeshme, ajo q sot prbn nj pjes t madhe t huave t
prgjithshme publike kur shteti nuk prcakton nj dat fikse pr t shlyer detyrimin por, q
garanton vetm q do ta bj n t ardhmen pagesn me prpikri interesave duke
prfunduar kshtu n krijimin e nj renteje t prjetshme.
Mnyrat e shlyerjes s borxhit publik.
Shlyerja e huase
Me shlyerje realizohet zvoglimi i borxhit prmes rimbursimit t titujve q e
prfaqsojn.Ajo mund t kryhet:

154

a. prmes ngritjes institucionale t nj arke pr shlyerjen;

b. duke mnjanuar do vit nj shum t bilancit pr t`ia destinuar ktij qllimi;
c. duke i destinuar shlyerjes shuma eventuale t nj bilanci pozitiv vjetor.
Me mnyrn e par shteti ngre nj ark t posame me nj kapital fillestar dhe me nj
derdhje vjetore me t cilat blen n burs titujt e shtetit; me interesat e ktyre titujve blen
tituj t tjer dhe kshtu me radh duke e br shlyerjen e tyre me ritm progresiv dhe t
prshpejtuar. Sistemi i dyt ka t bj me mnjanim do vit nga bilanci i nj shum t
caktuar pr t shlyer titujt e huas. Nj sistem i till mund t prdoret vetm n ato vende q
ka baza t forta financiare dhe n kushtet e periudhave t paqes.
Sistemi i tret konsiston n destinimin e shumave ekstra q kan rezultuar nga nj bilanc
pozitiv pr shlyerjen e huas. Por, ky sistem nuk stimulon aspak reduktimin e shpenzimeve
dhe rritjen e t hyrave sepse ato shuma t destinuara nuk rndojn mbi bilanc.Duhet
prmendur pr efekte akademike edhe nj mnyr tjetr pr shlyerjen: mohimi prmes t
cils shteti e anulon borxhin pa paguar asknd. Kjo ndodh ather kur vendi gjendet n
kushtet e nj krize t thell financiare dhe institucionale.
Konvertimi i huas publike
Konvertimi i huas publike konsiston n nj veprimtari shtetrore t kryer nga shteti me
qllim pr t reduktuar ngarkesn e interesave t huas publike prmes zvendsimit t
titujve t huas me t tjer tituj q ofrojn interesa m t ulta.Ky sht nj veprim shum i
ndryshm nga shlyerja: ndrsa shlyerja ka pr qllim t reduktoj huan publike konvertimi e
l t pandryshuar vlern nominale totale t huas dhe vetm redukton prqindjen e
interesave prkats.Konvertimet mund t jen:
a. konvertime t forcuara ndodh kur shteti me forcn e tij detyruese, ndryshon, n dm t
huadhnsve, kushtet e huas duk reduktuar interesat.
b. Bhet fjal pr nj dhunim t palve kontraktore q ka pasoja t rnda n raportet e
shtetit dhe qytetarve duke sjell humbjen e besimit t ktyre t fundit, gj q bn m
problematike emetimin e huave t tjera publike.
c. Konvertime t maskuara q ndodh kur shteti i ndryshon interesat prmes rrugve
indirekte pra, me an t mjeteve ligjore, shteti e dhunon paktin kontraktual mes palve duke
reduktuar arbitrarisht interesat.
T tilla mjete ligjore jan:
aplikimi i nj tatimi t veant mbi interesat e huave publike: n kt mnyr shteti mban
tatimin duke reduktuar interesat;
emetimin e kartmonedhs shtes q krijon nj shtys pr inflacion duke ulur fuqin
blerse t monedhs dhe duke reduktuar kshtu, n terma real, huan e shtetit n lidhje me
huadhnsit.
Konvertimi sht fakultativ (ose vullnetar) kur shteti i propozon mbajtsve t titujve t
huas publike zgjedhjen mes reduktimit t prqindjes s interesit ose rimbursimin e kapitalit
nominal.Me qllim q kreditort t pranojn alternativn e par, duhet t realizohen
kushtet e mposhtme:
a. q prqindja e interesit t tregut t jet m e vogl se interesat e reja q i ofrohen
kreditorve;
b. q titujt t jen t kuotuara n burs m nj tarif m t madhe se gjysma;
c. q reduktimi i interesave t jet e qndrueshme dhe t parashikohet nj periudh
stabiliteti dhe qetsie e vendit e till q t nxit kursimin.
Kjo veprimtari duhet kryer me shum kujdes nga shteti sepse:
a) duhet t pranoj q t ekzistojn kushtet e msiprme;
b) t krijoj atmosfern e duhur psikologjike pr kt situat;
c) t garantoj s do t`i blej t gjith titujt e ofruar n treg.
Pr ta br kt, shteti duhet t ket n gjendje kapitale pr t bashkpunuar me bankat.

155

5.Koncepti i shpenzimeve publike

Me shpenzime publike kuptohet shprndarja e t mirave ekonomike q shteti dhe entet e
tjera publike i kryen pr prodhimin e t mirave dhe shrbimeve t nevojshme pr t knaqur
nevojat e bashksis. Vlera totale e shpenzime publike t bra nga shteti dhe e entet e tjera
publike pr arritjen e qllimeve t tyre institucionale prbn t ashtuquajturn nevojat e
financimit.
A) Shpenzimet publike dhe shpenzimet private
N vija t prgjithshme mund t thuhet s shpenzimet private bhen nga privati pr t
knaqur nevojat e tij personale kurse ato publike bhen direkt pr t knaqur nevojat e
gjith shoqris. Nj dallim i till, q n pamje t par duket i thjesht, bhet i vshtir pr
tu aplikuar praktikisht sepse duhet t knaq t gjitha kategorit e nevojave t shoqris.
Sot, n fakt po asistojm n kalimin e nj numri kategorish t shpenzimeve private drejt
atyre publike: dmth ajo q n fillim ka qen interes privat i individit transformohet n
interes publik duke marr n konsiderat qllimet e shpenzimeve publike nga natyra
ekonomike, sociale dhe politike.
B) Shpenzimet publike dhe aktivitetet e shpenzimit
Shpenzimet publike karakterizohen nga dy aspekte: ana juridike, legjitimiteti dhe ana
ekonomike, prfitueshmria.Inekzistenca e njrit prej kushteve sjell prgjegjsin direkte,
personale dhe pasurore t subjekteve q sjellin nj varfrim t pa motivuar t entit publik.
Legjitimiteti investon dy aspekte t motivimit dhe t forms:
motivimi; do shpenzim publik duhet t justifikohet nga interesat publike pra, duhet t
jet juridikisht e vlefshme.
forma; n do moment t ecuris s shpenzimeve si veshja formale e saj (burimi nga
lind detyrimi pr tu paguar ose barra e shpenzimit) si kur i referohet ekzekutimit t saj
(likuidimi, pagesa) duhet t formalizohet n nj akt administrativ sipas prcaktimit n ligj.
Klasifikimi i shpenzimeve publike
Mund t bhen disa dallime pr shpenzimet publike:
a) n lidhje me formn kemi:
shpenzime n natyr q bhen prmes shprndarjes s t mirave t do lloji (gruri I
prfituar nga t mirat pasurore q i prkasin puntorve si kompensim pr punn e br nga
ata) t ndryshme nga lekt;
shpenzimet n monedh q kryhen n para dhe q aktualisht jan t vetmet shpenzime
publike sepse ato n natyr jan zhdukur.
b) n lidhje me kohn kemi:
shpenzime t zakonshme, jan ato fikse q bhen n do aktivitet financiar t ushtruar
pavarsisht nga fakti s shuma e tyre ngelet konstante ose ndryshon (p. sh. pagat ose
pensionet q shteti dhe entet e tjera publike u japin vartsve t tyre); pr kt arsye
shpenzimet e zakonshme jan pak a shum t parashikueshme si shuma;
shpenzimet e jashtzakonshme, karakteristik e tyre sht ndryshueshmria. Kto
shpenzime nuk prsriten n t njjtn mnyr me periudha t rregullta (p. sh. shpenzimet e
lufts, shpenzimet pr t mbshtetur katastrofat natyrale, etj.).
Dallimi mes shpenzimeve t zakonshme dhe ato t jashtzakonshme sht e rndsishme
sepse si parim prgjithshm, shpenzimeve t zakonshme, u bhet ball me t hyra t
zakonshme kurse shpenzimeve t jashtzakonshme u bhet ball me t hyra t
jashtzakonshme.Ky parim i prgjithshm q rregullon financat tradicionale nuk mund t
vzhgohet n shtetet q paraqesin nj deficit t vazhdueshm t bilancit si ndodh n Itali.
c) n lidhje me funksionin shpenzimet publike grupohen sipas qllimeve ose funksioneve
q i atribuohen enteve publike.

156

Dallohen kto funksione kryesore:

administrimi prgjithshm;
mbrojtja kombtare;
drejtsia;
siguria publike;
marrdhniet ndrkombtare;
arsimi, kultura dhe shndeti;
ndrhyrje n fushn e banesave;
ndrhyrje n fushn ekonomike;
ndrhyrje n fushn sociale
Produktiviteti i shpenzimeve publike. Parafiskaliteti dhe financa e siguris sociale
Shpenzimet publike kan pr qllim t`i sjellin nj avantazh shoqris, nj dobishmri ne
proporcion me sakrificn q bn shoqria.Shteti dhe entet publike, prmes politikave
financiare bjn disa zgjedhje q mund t jen:
ekonomikisht produktive nqs arrijn t rrisin dobishmrin direkte dhe t
menjhershme (p. sh.: ndrtimi i nj rruge hekurudhore mbi nj itinerar ku veprojn raporte
intensive tregtare);
financiarisht produktive nqs sjellin prfitime jo-direkete dhe t menjhershme pr
shoqrin (p. sh.: ndrtimi i nj rruge hekurudhore n afrsi t nj zone industriale t
sapongritur e cila n t ardhmen do t jet nj qendr e zhvillimit). Por, shpenzimet publike
mund t rezultojn edhe jo-prodhuese si n rastet kur aplikohen n rastet e nj sistemi
ekonomik q gjendet n nj faz statike, t qndrueshme. Ndrhyrja e shtetit n fushn
sociale nuk bhet n baz t disa qllimeve ekonomike ose n termat e prfitimit por,
kushtzohet nga faktor t shumt:
motive etiko sociale, t cilat garantojn asistencn publike, punsimin n nivele
maksimale, sipas ligjeve t kushtetuts son q imponon heqjen e pengesave t rendit
ekonomik dhe social q kufizojn lirin dhe barazin e shtetasve.
konsiderime pr efiencn ekonomike, q justikojn ndrhyrjen publike sepse
mungojn kushtet e nevojshme pr funksionimin e tregut n sektor t caktuar ku vetm
iniciativa publike ka forcn pr t ndrhyr dhe pr t krijuar kushtet pr nj rinovim t
ktij sektori.
Zgjerimi tendencioz dhe limitet e shpenzimeve publike
Zgjerimi i shpenzimeve publike dhe mbulimi i tyre jo gjithmon i knaqshm sjellin
problemin e limiteve brenda t cilve duhen mbajtur shpenzimet publike pr t mos e
rnduar edhe m tej kontribuuesin.T tilla limite mund t individualizohen:
a) n lidhje me nivelin optimal t shfrytzimit t burimeve kombtare;
b) n lidhje me prdorimin e vet burimeve.
Sipas profilit t par shpenzimet publike nuk duhet t`i kalojn kto limite pr t qen t
leverdishme pr shoqrin. Kjo do t thot se, shfrytzimet q i kalojn limitet mund t
ishin prdorur m me prfitueshmri n t tjera shpenzime publike m t nevojshme ose n
financimin e prodhimit privat.Nj limit i till optimal duhet vlersuar n termat e
dobishmris s krahasuar prmes t cilave krahasimi i sakrifics s shtuar eventual t
kontribuuesve dhe prfitimet e prdoruesve potencial t shrbimit publik t ri dhe m
cilsor q i ofrohet kolektivit n shkmbim t ksaj sakrifice.Sipas profilit t dyt duhet t
vlersohet barra potenciale e efekteve q shpenzime t mtejshme mund t sillnin mbi
rritjen e prodhimit t brendshm.Nj ndryshim i shpenzimeve publike, n fakt, q rndon
mbi sasin e monedhs n qarkullim mund t provokoj efekte t prgjithshme mbi mimet
(inflacion ose deflacion), mbi investimet, mbi punsimin, mbi shprndarjen e pasuris.S
fundmi, duhet theksuar s sht e pamundur t vendosen limite pr shpenzimet publike

157

sepse shum efekte ekonomike varen nga variabla t panumrta q veprojn brenda dhe
jasht shpenzimeve publike; duhet t analizohen ndryshimet q psojn shpenzimet dhe t
hyrat e individve dhe t vlersohen efektet q do ndryshim ka mbi prodhimin e
brendshm pr t stabilizuar n proporcion t drejt hyrjet fiskale, prdorimin e burimeve
kombtare dhe shpenzimet publike.
Mnyrat e rishprndarjes s shpenzimeve publike.
Masat prmes t cilave realizohet rishprndarja jan:
b. pengesat q i vihen tregut (ulja e mimeve, tatimet ndaj pagave minimale);
c. lvizjet financiare q kalojn prmes bilancit dhe konsistojn n ngritjen e mimeve (p.
sh. tarifa doganore mbrojtse).
Rishprndarja mund t kryhet n drejtime t ndryshme:
a. mund t veproj n rishprndarjen personale t t ardhurave derisa t reduktohen
diferencat mes t ardhurave t mdha dhe atyre t vogla;
b. mund t veproj me rishprndarjen funksionale t t ardhurave kombtare duke
modifikuar prqendrimin e t ardhurave nga nj faktor prodhimi n nj tjetr (nga t
ardhurat kapitale tek ato t puns dhe anasjelltas);
c. mund t veproj me rishprndarjen sektoriale ose territoriale t t ardhurave kombtare
(p. sh.: pjes e t ardhurave drejtohen nga industria n agrikultur, nga veriu n jug, etj.).
Mes t tjerash rishprndarja mund t modifikoj raportin mes t ardhurave t kursyera, t
konsumuara dhe t thesarizuar (p. sh.: nj manovrim i prqindjes zyrtare t zbritje, duke
shitur n mas t mirat e thesarit, mund t ndikoj n sasin e monedhs n qarkullim).
Rishprndarja manifestohet:
a. duke i kontraktuar t ardhurat e disa kategorive q do t thot: ridimensionim (p. sh.:
prmes tatimeve shum t rnda fiskale, prmes rritjes s mimeve pr mallra t caktuar,
etj.);
b. duke rritur t ardhurat reale t disa kategorive q do t thot: t privilegjosh (p. sh.:
prmes uljes s mimeve pr mallra t caktuar).

SEKSIONI V: Prokurimi Publik. Koncensionet dhe ankandet

Tema 9. Prokurimi Publik. 3 ore
1. Parimet baz t ligjit.
2. Procedurat q zbatohen pr prokurimin publik.
3. Komisioni i prokurimit publik, kompetencat.

158

6 ore

Prokurimi Publik.
1. Parimet baz t ligjit.
2. Procedurat q zbatohen pr prokurimin publik.
3. Komisioni i prokurimit publik, kompetencat.

Ligji i ri Nr.9643, dat 20.11.2006, i ndryshuar me ligjin Nr.9800 dat 10.09.2007 s

bashku me Rregulloren e Prokurimit Publik dhe Manualin e Prokurimit Publik,
prbjn kuadrin administrativ ligjor pr proedurat e prokurimit publik.
Ky ligj ka si objekt t tij, prcaktimin e rregullave q zbatohen pr prokurimet e mallrave,
t punve dhe t shrbimeve nga ana e autoriteteve kontraktore.
Risit e legjislacionit t Prokurimeve Publike, n prputhje me Direktivat e Bashkimit
Europian.
S pari sht shum e rndsishm tiu kujtojm se nprmjet tij bhet e mundur, q
Shqipria t ket nj rregjim m t hapur dhe transparent t prokurimit publik, n

159

prputhje me Praktikat m t mira Ndrkombtare dhe me ato t Bashkimit Europian.

Gjithashtu po ti referohemi Projektit t Marrveshjes Prag t Sfids s Mijvjearit pr
Shqiprin, ajo mbshtet prpjekjet e Qeveris Shqiptare pr ta br procesin e prokurimit
publik n Shqipri m transparent dhe t prgjegjshm. Pr kt arsye, projekti prkrah
prpjekjet pr t informuar operatort ekonomik, q do t thot bizneset q angazhohen n
procesin e prokurimit publik, lidhur me ndryshimet n kuadrin rregullator, prezantimin e
sistemit t prokurimit elektronik, si dhe pr tu ofruar grupeve t shoqris civile mundsi
pr t monitoruar punn e autoriteteve kontraktore.
N princip t ktij ligji qndron:
a) -Rritja e efiencs dhe e efikasitetit n procedurat e prokurimit publik, t kryera nga
autoritetet kontraktore.
b) -sigurimi i mirprdorimit t fondeve publike dhe ulja e shpenzimet procedurale;
c) -nxitja e pjesmarrjes se operatorve ekonomik n procedurat e prokurimit publik;
) -nxitja e konkurrencs ndrmjet operatorve ekonomik;
d) -sigurimi i nj trajtimi t barabart dhe jodiskriminues pr t gjith operatort
ekonomik, pjesmarrs n procedurat e prokurimit publik;
dh) - sigurimin e integritetit, besimin publik dhe transparencs n procedurat e prokurimit
publik.
Pra ky ligj prcakton proedurat pr kontrollin e prokurimit publik.
******
Parimet baz t przgjedhjes s fushn e prokurimit publik;
1. Przgjedhja e kontratave publike rregullohet nga parimet e prgjithshme t mposhtme:
(a) Parimi i mosdiskriminimit dhe trajtimit t barabart;
(b) Parimi i transparencs;
(c) Parimi i konfidencialitetit.
1.1 Mosdiskriminimi dhe Trajtimi i Barabart
Parimi i mosdiskriminimit sht guri i themelit t Prokurimit Publik. Ky parim ndalon
do diskriminim pr arsye kombsie, q do t thot se gjith pjesmarrsit duhen trajtuar n
t njjtn mnyr, me prjashtim kur ndryshimi sht i justifikuar objektivisht. Si
diskriminimi i drejtprdrejt ashtu edhe ai i trthort sht i ndaluar dhe preferencat
kombtare nuk lejohen. Autoritetet Kontraktore duhet t jen pa paragjykime dhe t
paanshm kundrejt gjith pjesmarrsve.
1.2 Transparenca
Trheqja e nj numri t mjaftueshm Operatorsh Ekonomik n prokurimin publik
nprmjet proceseve t hapura dhe t ndershme prbn nj nga shqetsimet kryesore n
Shqipri. Pr sigurimin e nj sistemi t ndershm pr Operatort Ekonomik, sht e njohur
tashm nevoja pr t ofruar:
a) Informacion t qart dhe lehtsisht t gjetshm t ligjeve t prgjithshme, rregulloreve,
vendimeve gjyqsore, rregullave administrative dhe politikave t prokurimit publik;
b) Informacion t njjt pr gjith ofertuesit rreth mundsive t prokurimit, metodave t
tenderimit, specifikimeve, si edhe kritereve t przgjedhjes.
c)Transparenc n kontekstin e prokurimit publik do t thot mundsi pr t gjitha palt e
interesuara pr t njohur dhe kuptuar metodat dhe proceset aktuale nprmjet t cilave
przgjidhen dhe menaxhohen kontratat. Transparenca prfaqson nj parakusht t
rndsishm pr nxitjen e pjesmarrjes s gjer n prokurim.
*********
N varsi t llojit t proedurs s prokurimit, i cili sht hapi i par i ndrmarr nga ana e
autoritetit kontraktor pr nj prokurim, zhvillohet dhe finalizohet lidhja e nj kontrate, n
kuptim t ktij ligji.

160

Kontrata, n kuptim t Kodit Civil t Republiks s Shqipris, sht veprimi juridik

me an t s cils nj ose disa pal krijojn, ndryshojn ose shuajn nj marrdhnie
juridike.
Pa cnuar dispozitat e ktij ligji dhe ndonj dispozit tjetr t zbatueshme nga autoriteti
kontraktor, kontratat e prokurimit ndjekin regjimin juridik t parashikuar nga dispozitat e
Kodit Civil.
Edhe n kto raste Kontratat publike q trajton ligji i prokurimit publik, jan kontratat
me shprblim, t lidhura nprmjet shkmbimit t komunikimit me shkrim, ndrmjet nj apo
m shum operatorve ekonomik dhe nj ose m shum autoriteteve kontraktore, q kan
si objekt kryerjen e punimeve, furnizimin e mallrave dhe shrbimeve, n prputhje me
kt ligj.
Nisur nga ky fakt, elementet thelbsore t kontrats s prokurimit jan:
i)
Objekti i kontrats
ii)
Vlera totale e kontrats
iii)
Kohzgjatja e kontrats
iv)
Subjektet e kontrats (palt)

1. Objekti i kontrats
Autoriteti Kontraktor duhet t jap nj prshkrim t plot dhe t sakt t mallrave,
punimeve ose shrbimeve q krkohen. Specifikimet teknike duhet t prcaktohen
qartsisht dhe t jen lehtsisht t kuptueshme dhe duhet t bazohen n funksionin e
krkesave. Emrat e markave duhet t evitohen.
Tre llojet e Kontratave publike t prcaktuara nga ligji i prokurimit publik jan:
- Kontratat publike pr shrbime
- Kontrata publike furnizimi
- Kontratat pr pun publike
Kontratat publike pr shrbime jan kontratat publike q kan objekt kryerjen e
shrbimeve. Kontrata publike, q ka si objekt mallra dhe shrbime, vlersohet si kontrat
publike pr shrbime, nse vlera e shrbimeve n kontrat tejkalon at t mallrave n t
njjtn kontrat. Kontratat publike, q kan objekt shrbimet, por q prfshijn edhe
punime t lidhura n mnyr dytsore me objektin kryesor t kontrats, vlersohen
kontrata publike pr shrbime.
Kontrata publike furnizimi jan kontratat publike, q kan objekt blerjen, blerjen me
pjes ose me kste, qiran me ose pa mundsi blerjeje t mallrave. Nj kontrat publike, q
ka objekt furnizimin me mallra dhe q prfshin n mnyr dytsore edhe vendosjen dhe
instalimin, vlersohet si kontrat publike furnizimi, nse vlera e mallrave e tejkalon
vlern e vendosjes apo instalimit.
Kontratat pr pun publike jan kontratat publike, q kan objekt realizimin,
projektimin dhe realizimin e punimeve apo t puns ose realizimin me fardo mjeti t nj
pune, q prputhet me krkesat e prcaktura nga autoriteti kontraktor.
2. Llogaritja e vlers s Kontrats
Nj moment i rndsishm n kontratat publike, n kuptim t ligjit t LPP-s, sht edhe
Llogaritja e vlers s kontratave i cili sht nj element ky i transparencs dhe
prgjegjsis, n mnyrn se si menaxhohen fondet publike. Llogaritja e vlers sht

161

dokumenti m i rndsishm i politiks s qeverive, ku objektivat e politiks pranohen dhe

zbatohen n terma konkrete. Angazhimet financiare duhet t miratohen para fillimit t
prokurimit.
Llogaritja e vlers s kontrats publike bazohet n shumn totale, t pagueshme, pa TVSH,
e llogaritur nga Autoriteti Kontraktor prpara drgimit pr botim t njoftimit t kontrats.
N llogaritjen e vlers merret parasysh edhe shuma totale, q duhet paguar n rast
riprtritjeje t kontrats, kur nj gj e till sht parashikuar si mundsi. Llogaritja e ksaj
vlere ka pr qllim klasifikimin e kontrats sipas kufijve monetar, dhe/ose planifikimit dhe
botimit.
Vlera e TVSH-s llogaritet si z m vete, por nuk prfshihet a botohet me kufirin monetar
n njoftimin e kontrats. TVSH-ja, kur sht e zbatueshme i shtohet vlers s oferts fituese
pr llogaritjen e vlers totale t kontrats, q do t lidhet.
E thn ndryshe, kjo vler e fondit ka pr qllim klasifikimin e kontrats sipas kufijve
monetar. Sipas llojit t kontratave prcaktohet edhe llogaritjae vlers s kontratave,
konkretisht;
Llogaritja e Vlers s Kontratave t Furnizimit
Baza pr llogaritjen e vlers s prokurimit t mallrave prcaktohet sipas mnyrs q vijon:
- Kur objekti i prokurimit sht shitja dhe blerja, qiraja ose leasing i mallrave dhe kur
kohzgjatja e kontrats sht 12 muaj ose m pak, duhet mbajtur parasysh vlera totale e
kontrats gjat gjith kohzgjatjes s saj. Kur periudha kaprcen 12 muaj, vlera totale e
kontrats duhet t prfshij vlern pr 12 muajt e par dhe vlern pr periudhn e mbetur
deri n skadimin e kontrats.
- Nqoftse kontrata sht lidhur pr nj periudh t pacaktuar, ose duhet riprtritur pas
skadimit t nj periudhe t caktuar, llogaritja e vlers s prokurimit do t prcaktohet n
baz t vlers totale reale t kontratave t ngjashme t mbyllura n vitin e mparshm
buxhetor ose t biznesit, ose gjat 12 muajve t mparshm, prshtatur me ndryshimet e
parashikuara lidhur me sasin ose volumin dhe vlern e mallrave objekt prokurimi
(kontrate) gjat 12 muajve duke filluar n ditn e mbylljes s kontrats fillestare. Kur
caktohet llogaritja e vlers s prokurimit publik, t dhnat rreth mimeve t prftuara nga
studimet e tregut duhen gjithashtu t merren n konsiderat.
Llogaritja e Vlers s Kontratave t Punimeve
Prsa i prket punimeve q duhen kryer, projekti duhet t plotsohet me hollsi t mimit
pr njsi pr do volum dhe lloj punimi dhn n dokumentet e tenderit. Punimet mund t
prokurohen nprmjet matjes s punimeve bazuar n mime fikse, kur volumi i punimeve
t specifikuara n projekt mund t ndryshoj gjat zbatimit.
N kt rast kontraktori sht i detyruar ti mbaj t pandryshuara mimet pr njsi si pjes
e oferts s dorzuar.
Nj alternativ shtes sht kontrata me elsa n dor, ku volumet e punimeve t dhna
n projekt mund t shrbejn vetm si orientim, dhe ofertuesi duhet t kryej nj studim t
hollsishm t projektit pa u detyruar t respektoj volumet e punimeve t projektit. N
kt rast kontraktori mban prgjegjsi pr zbatimin e punimeve, pa krkuar fonde shtes
prve vlers s kontrats s przgjedhur, e cila n do rast prfshin gjithashtu gjith
detyrimet fiskale n fuqi.
Kur llogaritet vlera e prokurimit publik pr punimet e ndrtimit, Autoriteti Kontraktor
duhet t prfshij vlern e gjith mallrave dhe shrbimeve t nevojshme pr zbatimin e
kontrats.
Llogaritja e Vlers s Kontratave t Shrbimit

162

Kur llogaritet vlera e prokurimit t shrbimeve, Autoriteti Kontraktor duhet t prfshij n

vlern e shrbimeve gjith kostot pr shrbimet e kryera nga ofertuesi. Pr disa shrbime,
Autoriteti Kontraktor duhet t mbaj parasysh shumat e mposhtme:
a) Pr shrbimet e sigurimit: shumn e premiumit;
b) Pr shrbimet bankare dhe ato financiare: tarifat, komisionet dhe interesin, si edhe gjith
llojet e tjera t pagesave q i shtohen shrbimit;
c) Pr shrbimet arkitekturore, projektimin industrial, planifikimin hapsinor, etj.: bonusin,
tarifn ose komisionin q duhet paguar.
Vlen t theksohet dhe nj moment tjetr n llogaritjen e vlers s prokurimit, atij me
Lote.
N rastin e kontratave t prbra nga nj sr produktesh ose shrbimesh q i shrbejn nj
qllimi t ngjashm, dhe kur vlera e kombinuar sht e till q vetm disa Operator
Ekonomik do t ishin n gjendje ti siguronin t gjitha ato, kontrata duhet t ndahet n
Lote. do Operator Ekonomik mund t paraqes ofert pr nj ose m shum Lote. Kur
prokurimi ndahet n Lote, dhe secili prej tyre sht objekt i nj kontrate t veant, kur
llogaritet vlera totale e prokurimit duhet t merret n konsiderat vlera e gjith Loteve.
3. Kohzgjatja e kontrats.
Gjith kontratat duhet t zbatohen pr nj periudh t caktuar kohe. Kjo gj gjithashtu
zbatohet pr kontratat q mbulojn operacione me natyr prsritse ose pr t cilat
proedura e ofertimit duhet prsritur n intervale t rregullta. Kontratat pr operacione
shumvjeare duhet normalisht t prfshijn nj klauzol q i lejon ato t riprtrihen, sipas
kushteve t caktuara, zakonisht n fund t vitit t par, dhe vetm pr njher. N
vazhdimsi, duhet t themi se ligji i Prokurimit Publik, prcakton edhe rastet e kontratave
shtes. Autoritetet Kontraktore pr plotsimin e nevojave n fillim t do viti deri sa t
kryhen proedurat e prokurimit, lidh kontrat shtes me kontraktuesit e tij t fundit, pr
mallrat apo shrbimet, deri n nj vler 20% t kontrats fillestare. Proedura e ndjekur n
kt rast, do t jet ajo me negociim pa shpallje paraprake t njoftimit, pasi si u tha edhe
n paragrafin e msiprm, kontrata do t lidhet vetm me kontraktuesin me t cilin sht
lidhur kontrata fillestare.
4. Subjektet n kontratat publike.
Subjektet sipas legjislacionit n fuqi pr prokurimet jan; autoritetet kontraktore dhe
operatoret ekonomike.
Autoritet kontraktor, sht do ent q i nnshtrohet ligjit t prokurimit publik pr
zbatimin e kontratave publike. Ato jan prgjegjse pr prokurimin e fondeve
publike, q i jan vn n dispozicion, n prputhje me dispozitat e ktij ligji dhe t
akteve nnligjore, t nxjerra n zbatim t tij.
Operatort ekonomik, jan t gjith kontraktuesit, furnizuesit dhe siprmarrsit e
shrbimeve n kuptim t ktij ligjit t prokurimit publik.
Gjith veprimtarin e tij Autoritetit Kontraktor e mbshtet tek njsia e Prokurimit dhe
Komisioni i Vlersimit t oferts.
Njsia e Prokurimit, ndr detyrat kryesore q ka n funksion, sht prgjegjse pr hartimin
e dokumentave t tenderit krkesat pr kualifikim, ndrsa Komisioni i Vlersimit, sht nj
institucion me autoritet drejtues dhe ad hoc si dhe sht prgjegjs vetm pr shqyrtimin
e ofertave. Le t shohim pak m t shtjelluara kto sa tham m sipr:

163

Autoriteti Kontraktor sht do ent q i nnshtrohet ligjit t prokurimit publik. Ai sht

prgjegjs pr prokurimin e fondeve publike, q i jan vn n dispozicion, n prputhje
me dispozitat e ktij ligji dhe me aktet nnligjore t nxjerra n zbatim t tij. N paragraft e
mposhtm do t shpjegojm rolin dhe prgjegjsit e secilit nivel t procesit t vendimmarrjes n ciklin e prokurimit. Ekzistenca dhe funksionimi si duhet i ksaj strukture
administrative sht i nj rndsie t veant pr suksesin e procesit t prokurimit.
Zyrtari i Autorizuar
do Autoritet Kontraktor ka nj post t lart ekzekutiv i cili qndron t krye t procesit t
vendimarrjes. Ai mund t jet nj individ ose nj organ kolegjial. Kshtu, termi Kryetar
prdoret njsoj dhe sht i kmbyeshm me termin Zyrtar i Autorizuar. Kryetari i
Autoritetit Kontraktor sht prgjegjs pr organizimin dhe realizimin e procedurave t
prokurimit. Kjo kompetenc mund t ushtrohet edhe nga nj zyrtar i autorizuar sipas
parimit t delegimit administrativ. Ky zyrtar mund t zgjidhet ndrmjet menaxherve
kryesor t Autoritetit Kontraktor, zakonisht sht Nnkryetari. Ai/ajo duhet t mundsoj
nj ndarje t qart t detyrave ndrmjet zyrtarve t angazhuar n prgatitjen e
dokumenteve t tenderit dhe ato prfshir n procesin e vlersimit dhe przgjedhjes.
Krkesat ligjore pr parandalimin e konfliktit t interestit duhet t ndiqen rigorozisht kur
emrohet nj zyrtar prokurimi. Gjith punonjsit q marrin pjes n procesin e prokurimit
duhet t nnshkruajn nj deklarat q vrteton se ai/ajo nuk ka ndonj konflikt interesi.
Zyrtari i Autorizuar i Autoritetit Kontraktor, gjat fazs s procedurs s przgjedhjes, nuk
lejohet t kryesoj ose t marr pjes n asnj komision, me prjashtim t rastit kur ushtron
detyra t dhna shprehimisht nga LPP-ja dhe Regullorja e Prokurimit Publik.
Njsia e Prokurimit
do Autoritet Kontraktor duhet t ngrej Njsin e tij t Prokurimit. Sipas Rregullave t
Prokurimit Publik, Njsia duhet t prbhet nga t paktn tre persona me arsim t lart,
ndr t cilt njri duhet t jet jurist. Autoriteti Kontraktor ose APP-ja duhet t trainojn
stafin e Njsis s Prokurimit pr eshtje t prokurimit publik t paktn nj her n vit.
Prgatitja dhe trainimi i stafit sht nj element thelbsor pr mbarvajtjen e puns. N rast
mungese personeli, n fillim t vitit, Kryetari i Autoritetit Kontraktor mund tua ngarkoj
detyrat e Njsis s Prokurimit zyrtarve t sektorve t tjer. Nj alternativ tjetr sht
krijimi i nj Njsie t prbashkt Prokurimi pr disa Autoritete Kontraktore me numr t
kufizuar punonjsish ose procedura tenderimi t kufizuara, bazuar n nj udhzimin
administrativ ose marrveshje t dyanshme.
Njsia e Prokurimit sht ekskluzivisht prgjegjse pr:
(i)prgatitjen e regjistrit t parashikimit dhe regjistrit t realizimit t prokurimit publik; (ii)
prgatitjen dhe drgimin pr botim brenda afatit t Njoftimeve t Prokurimit; (iii)
prgatitjen e Urdhrave t Prokurimit dhe Dokumenteve t Tenderit; (iv) mbledhjen e gjith
materialeve t nevojshme, bashkngjitur Dokumenteve t Tenderit (si pr shembull, harta,
skica, plane, etj.); (v) mbajtjen e regjistrimeve t fazave t ndryshme t procedurs s
prokurimit, prfshir procesverbalet e mbledhjeve; (vi) llogaritjen e mimit t shitjes s
Dokumenteve t Tenderit; dhe (vii) dhnien e Dokumenteve t Prokurimit, mbi bazn e
krkess, Operatorve Ekonomik.
Prgatitja e Dokumenteve t Tenderit
Njsia e Prokurimit ndr t tjera, sht plotsisht prgjegjse pr hartimin e dokumenteve t
tenderit. Njsia duhet t prdor vetm Dokumentat Standarte t tenderit t miratuara nga
APP-ja, n prputhje me legjislacionin e prokurimit. N prgatitjen e DT-ve antart e
Njsis duhet t respektojn gjith krkesat e parashikuara nga LPP-ja dhe Rregullorja e
Prokurimit Publik. Njsia sht plotsisht prgjegjse pr prgatitjen e dokumenteve t
tenderit, krkesat pr kualifikim dhe kriteret e vlersimit, ndrsa specifikimet teknike

164

prgatiten nga struktura prkatse, e specializuar pr objektin q prokurohet, brenda

Autoritetit Kontraktor, ose jasht Autoritetit Kontraktor kur kjo ekspertiz mungon. Gjat
procesit t prgatitjes t dokumenteve t siprprmendura duhet t mbahet procesverbal, i
cili nnshkruhet nga t gjith antart e Njsis. N rastet e kontratave komplekse ose
specifike, Autoriteti Kontraktor mund t caktoj ekspert ose kontraktor t jashtm, pr t
ndihmuar Njsin n prgatitjen e dokumenteve t tenderit. Pas prgatitjes s dokumenteve
t tenderit, Kryetari i Autoritetit Kontraktor autorizon botimin e Njoftimit t Kontrats, n
prputhje me nenet 38 e 39, t LPP-s. Njoftimi i Kontrats duhet t tregoj qartsisht orn,
datn dhe adresn e vendit pr dorzimin dhe hapjes s ofertave.
Krijimi i Komisioneve t Vlersimit t Ofertave
Komisionit i vlersimit t oferts krijohe me urdhr t veant t titullarit t Autoritetit
Kontraktor. Komisioni i Vlersimit prbhet nga t paktn tre antar q duhet t jen
specialist t prokurimit ose przgjedhjes s kontratave, dhe gzojn t drejtn e vots. N
do rast numri i antarve duhet t jet tek. Ai krijohet jo m von se 5 dit para skadimit t
afatit pr dorzimin e ofertave/krkesave. Si rregull, Komisioni krijohet pas botimit t
Njoftimit t Kontrats dhe Dokumentave Standarte. Kjo gj bhet pr t shmangur do
ndikim t tepruar gjat prgatitjes s DT-s. Komisioneve t Vlersimit t Ofertave tani e
tutje (KVO), u delegohet prgjegjsia dhe kompetenca pr realizimin e fazs s vlersimit
n prputhje me LPP-n dhe Shqipri.
Nj nga antart e Autoritetit Kontraktor caktohet si kryetar i i KVO-s. N raste t
veanta, kur brenda Autoritetit Kontraktor mungon nj specialist me njohuri teknike
specifike, prkrah antarve t Autoritetit Kontraktor mund t punsohen ekspert t
jashtm, por kta ekspert nuk gzojn t drejtn e vots. Komisionet e Vlersimit t
Ofertave duhet t prmbushin standardet m t larta profesionale dhe morale. Antart q
jan dnuar nga nj gjykat shqiptare e juridiksionit pr falsifikim, mitmarrje, ose praktika
t tjera korruptive nuk gzojn t drejtn pr tu caktuar; gjithashtu nuk mund t caktohen
personat e konsideruar pr shkelje serioze profesionale. Gjith antart dhe ekspertt e
caktuar u nnshtrohen krkesave t ligjit, dhe do antar i Komisionit duhet t nnshkruaj
nj deklarat t objektivitetit dhe konfidencialitetit. Gjith mbledhjet e Komisionit duhet t
regjistrohen n procesverbale, dhe procesverbalet duhet ti bashkngjiten raportimit t tyre
n procedurn e przgjedhjes s kryer.
Roli dhe prgjegjsit e Autoritetit Kontraktor
Monitoron dhe kontrollon procedurat e PP-s. Prokuron mallrat publike, punimet dhe
shrbimet e konsulencs t krkuara nga AK-ja, n mnyrn m efikase dhe efektive.
Siguron q gjith aktivitetet lidhur me procesin e prokurimit t kryhen me transparenc
gjat procesit t ofertimit dhe n prputhje me legjislacionin e PP-s. Zbaton konkurrencn
e hapur n gjith prokurimet publike, n prputhje me procedurat e przgjedhjes t
prcaktuara n rregulloret e prokurimit. Siguron q planifikimi i gjith prokurimeve t jet
n prputhje me planet e puns dhe planin vjetor t prokurimit. Zbaton procedurat e
raportimit si prcaktohen nga Regullat e Prokurimit Publik dhe krkesat e APP-s, dhe
mundson q kto procedura t kryhen n formatin e duhur dhe t shprndahen n koh.
Mundson trainimin e stafit dhe mban kontakte t rregullta me APP-n sipas krkesave t
legjislacionit.
Operatort ekonomik si subjekte n proedurat e prokurimit;
Si u tha dhe m lart, kur folm pr subjektet n nj proedur prokurimi, jan t gjith
kontraktuesit, furnizuesit dhe siprmarrsit e shrbimeve, pa br dallim ndrmjet tyre, n
kuptim t ktij ligji. M pas, me vazhdimin e mtejshm t proedurs, n rastin kur ata
kan paraqitur ofertat e tyre, ata do t emrtohen ofertues. N kt rast nuk kemi t bjm
me nj operator ekonomik thjesht, por me nj ofertues q n kuptim t ligjit do t thot
ofertues sht operatori ekonomik, q paraqet nj ofert n nj prokurim publik. N rastet

165

e proedurave t prokurimit me negociim dhe n procedurat e kufizuar t prokurimit

publik, kta operator do t quhen kanditat.
Roli i ofertuesve apo kandidatve sht shum i rndsishm n produrat e prokurimit, n
lidhje me veprimtarin e ushtruar prej tyre. Autoriteti Kontraktor prjashton nga
pjesmarrja n proedurat e prokurimit publik, do kandidat ose ofertues, kur ka t dhna
se jan ose kan qen t dnuar me vendim gjykate t forms s prer, pr veprat penale si;
pjesmarrjes n organizatat kriminale, korrupsion, mashtrim, pastrim parash, fallsifikim.
N vazhdimsi mund t themi se operatort ekonomik, pr t marr pjes n proedurat e
prokurimit, duhet t kualifikohen pasi t ken prmbushur t gjitha kriteret e prcaktuara n
ligj, pr t cilat autoriteti kontraktor i vlerson t nevojshme, pr sa koh q ato jan n
prpjestim me natyrn dhe prmasat e kontrats q do t prokurohet dhe jodiskriminuese.
Lidhur sa m sipr, si kritere t rndsishme kualifikuese pr operatort ekonomik,
jan;
kualifikimi profesional, i cili krkon pajisjen me lienca profesionale, industriale
apo tregtare, t lshuara nga autoritet kompetente shtetrore pr veprimtarit e krkuara dhe
pr t cilat do t lidhet kontrata.
aftsia teknike, i cili duhet t vrtetoj se operatort zotrojn kualifikimet e
nevojshme teknike, profesionale, kapacitetet organizative si dhe t gjitha ato t krkuara
nga ana e autoritetit kontraktor q n momentin e njoftimit t objektit t kontrats.
gjendja ekonomike e financiare, edhe kjo duhet t vrtetoj se operatort
ekonomik, zotrojn kapacitetet ekonimike e financiare pr t prmbushur kontratn,
nprmjet deklaratave bankare, paraqitjes s bilanceve financiare, deklarats s xhiros s
shoqris.
kapaciteti ligjor, ku n kt rast operatort ekonomik duht t vrtetojn se kan
zotsin juridik pr t lidhur kontrata prokurimi.
T gjitha kto duht t hartohen n mnyr q t stimulojn pjesmarrjen e bisnesit t vogl
dhe t mesm, n proedurat e prokurimit.
Pra, n ndryshim nga kuptimi q kan palt n interpretim t Kodit Civil, n ligjin e
prokurimit publik palt duhet t prmbushin kushtet si u prcaktuan m lart.
Nj moment tjetr i rndsishm q m duhet ta theksoj, sht edhe ai ndikimit t
ndryshimeve t ligjeve dhe rregulloreve, n nj kontrat publike.
Kjo ka t bj me faktin se; Nse pas dats s nnshkrimit t kontrats, ndonj ligj,
rregullore, urdhres, urdhr ose procedur me efektin e ligjit n Republikn e Shqipris
hyn n fuqi, nxirret ose ndryshon dhe ndikon kushtet, duke prfshir datn e dorzimit, ose
mimin e kontrats, kushtet ose mimi i kontrats do t rregullohen n at mas sa
kontraktuesi sht ndikuar n prmbushjen e detyrimeve t tij sipas kontrats.
N interpretim literal dhe juridik t ktij parashikimi, me ndryshimin e kuadrit ligjor, q
rregullon apo afekton kushtet e kontrats ose mimin, pas dats s nnshkrimit t saj, ky
ndryshim do t ndikoj n rregullimin apo modifikimin e ktyre elementeve (kushteve apo
mimit), prsa kto afektohen nga ndryshimi i legjislacionit, pr t gjith kohn e zbatimit
t kontrats. N kt kndvshtrim klauzolat e parashikuara me marrveshje t palve
prevalojn apo kan prparsi, n prmbushje dhe zbatim, n lidhje me parashikimet apo
kushtet e tjera t kontrats.
Prsa m sipr, vlersohet se Agjencia e Prokurimit Publik, n mnyr detyruese e
parashikon kt t drejt t palve dhe autoriteteve kontraktore, t parashikojn n mnyr
t shprehur, n marrveshjet (Kontratat) e lidhura, ndikimin q afekton kushtet apo mimin
e kontrats, sa her t ndryshojn rregullimet ligjore, q mund t prekin kto element t
kontrats. Gjithmon nse ky ndryshim ndodh pasi t jet lidhur kontrata apo gjat zbatimit

166

t saj. Me kt interpretim, duket se ky sht nj parashikim i br brenda hapsirave dhe

n prputhje me parimet e s drejts civile, q burojn nga Kodi Civil,
Nj tjetr kndvshtrim do t ishte ai i zbatimit t kuadrit ligjor specifik, pra i legjislacionit
t posam q rregullon fushn, i cili ka prparsi n trajtim n raport me kuadrin ligjor t
prgjithshm.
Legjislacioni specifik apo i veant q rregullon fushn e prokurimeve publike, dhe n trsi
rregullat q zbatohen pr prokurimet publike dhe q n formn prfundimtare, pr do lloj
prokurimi sipas objektit, materializohen n kontratat publike, sht ligji Pr prokurimin
Publik, i ndryshuar dhe aktet nnligjore n zbatim t tij.

2. Procedura e parashikuara n ligjin e prokurimit publik

Pr kontratat publike Autoritetet Kontraktore duhet t zbatojn proedurat standard t
prokurimit t prcaktuara nga LPP-ja. Procedurat e prokurimit jan kryesisht t njjta pr
mallrat, punimet dhe shrbimet. Llojet kryesore t procedurave t prcaktuara n ligj jan:
Procedura e hapur
Procedura e kufizuar
me negociim me ose pa shpallje paraprake te njoftimit te kontrates
Krkes pr propozime
Prokurim me vler t vogl
Shrbim konsulence
Konkurs projektimi
Analiza pr seciln prej tyre;
1. PROCEDURA E HAPUR
Procedura e hapur mund t prdoret gjithnj pr gjith kontratat publike. Gjith Operatort
Ekonomik q jan t interesuar dhe prmbushin kriteret minimale financiare dhe teknike
t prcaktuara n njoftimin e kontrats mund t paraqesin ofertat e tyre. Njoftimi i kontrats
q prshkruan karakteristikat kryesore t kontrats prgatitet dhe botohet n Buletinin e
Njoftimeve Publike dhe n faqen e internetit t APP-s. Dokumentet e tenderit prcaktojn
hollsisht prmbajtjen e kontrats, termat dhe kushtet e saj, dhe kriteret e shpalljes s
oferts fituese.
Hapat pr tu Ndjekur jan t reflektuara m s miri n dokumentat standarte t
tenderit.
2. PROCEDURA E KUFIZUAR
N nj procedur t kufizuar, vetm ata q, pas nj procedure para-kualifikimi, jan
zgjedhur pr t marr pjes mund t paraqesin oferta. Gjith Operatort Ekonomik t
interesuar mund t krkojn t prfshihet nqoftse ata e kan krkuar kt gj, dhe kan
plotsuar si duhet dokumentet e para-kualifikimit. Nj njoftim kontrate botohet n
Buletinin e Njoftimeve Publike pr t prshkruar objektin e punimeve dhe paraqitur
qartsisht kriterin q prdoret pr zgjedhjen e ofertuesit. do Operatori ekonomik t
interesuar i jepet mundsia pr t krkuar dokumentet e parakualifikimit.Vetm ofertuesit e
seleksionuar marrin dokumentet e tenderit dhe lejohen t paraqesin oferta. Rekomandohet
q t zgjidhet nj numr i vogl ofertuesish jo m pak se pes, nse nj numr i
mjaftueshm ofertuesish plotsojn kriterin e zgjedhjes prndryshe Autoriteti Kontraktor
mund t vendos t anulloj procedurn. Kjo procedur mund t prdoret pr prokurime t
mdha ose komplekse, t cilat krkojn nj procedur para-kualifikimi. Kur merret vendimi
pr t zbatuar procedurn e kufizuar, Autoriteti Kontraktor duhet t marr parasysh:
a) Natyrn e kontrats;

167

b) Kohzgjatjen;
c) Kostot;
d) Numrin e pritshm t ofertuesve.
Marrja n konsiderat e ktyre faktorve ndihmon Autoritetin Kontraktor pr t vendosur
nse zbatimi i ksaj procedure sht i justifikuar. Parimet e prgjithshme q zbatohen pr
vlersimin e Operatorve Ekonomik gjat procedurs s para-kualifikimit jan:
a) Gjith operatort ekonomik duhet t vlersohen teknikisht dhe financiarisht mbi t
njjtn baz;
b) Kriteri i prdorur duhet t prcaktohet me shkrim para prgatitjes s njoftimit t
kontrats;
c) Informacioni i krkuar n njoftimin e kontrats duhet t jet vetm ai i krkuar pr
kryerjen e vlersimit;
d) Numri i kandidatve t zgjedhur pr marrjen e dokumenteve t tenderit duhet t
prmbushin kushtet e specifikuara n njoftimin e kontrats, prve kur ka nj numr m t
vogl kandidatsh. T vetmet konsiderata q duhen marr parasysh n vlersimin e
Operatorve Ekonomik jan:
a) Gjendja financiare dhe ekonomike
b) Kapaciteti teknik
c) Aftsit
Hapat pr tu Ndjekur jan t reflektuara m s miri n dokumentat standarte t
tenderit.
3. PROCEDURA ME NEGOCIM
Procedura me negocim mund t prdoret vetm n rrethana t veanta dhe qartsishtt
prcaktuara. Ajo mund t organizohet me ose pa shpallje paraprake t njoftimit t kontrats.
Rregullat lidhur me transparencn dhe konfidencialitetin duhet t zbatohen rrigorozisht, si
m posht:
(i) Gjith negociatat duhen organizuar ve e ve me do kandidat/ofertues;
(ii) Asnj lloj informacioni i prftuar nga nj kandidat/ofertues nuk mund ti vihet n
dispozicion nj tjetri;
(iii) Zgjidhjet e paraqitura nga nj kandidat/ofertues nuk mund tu bhen t njohura palve
t treta;
(iv) do ofertues duhet ti nnshtrohet t njjtave krkesa, dhe ti jepet i njjti informacion;
(v) Duhet siguruar trajtim i barabart pr gjith ofertuesit;
(vi) Gjith procedurat duhet t regjistrohen.
3.1 Procedura me Negocim me Shpallje Paraprake t Njoftimit t Kontrats
Kushtet n t cilat Autoriteti Kontraktor mund t prdor procedurn me negocim me
shpallje paraprake t njoftimit t kontrats prshkruhen m posht:
- kur vlera e kontrats s prokurimit sht m e lart se kufiri i ult monetar Autoriteti
Kontraktor mund t prdor procedurn me negocim me shpallje paraprake t njoftimit t
kontrats, n rastet e mposhtme:
a) N prgjigje t nj procedure t hapur ose t kufizuar, t gjitha ofertat jan t pavlefshme
apo nuk prmbushin krkesat e dispozitave ligjore kombtare dhe pr sa koh q n
kontrat nuk sht br ndonj ndryshim thelbsor, sipas prcaktimeve n rregullat e
prokurimit publik;
b) Kur natyra e punve, mallrave ose shrbimeve, apo rreziku i lidhur me to nuk lejon
prcaktimin paraprak t mimit t plot dhe, n veanti:
(i) n rastet e kontratave pr shrbime, veanrisht pr shrbime intelektuale, si psh
shrbimet, q kan t bjn me projektimin e punimeve, pr sa koh natyra e shrbimeve

168

sht e pamundur t prcaktohet me saktsi t mjaftueshme pr t lejuar shpalljen e

kontrats fituese duke przgjedhur ofertn m t mir, n prputhje me rregullat q
rregullojn procedurat e tenderit, t hapur ose t kufizuar; (ii) n rastet e kontratave t
punimeve, pr pun t kryera vetm pr qllime krkimore, eksperimentimi ose zhvillimi,
por jo me qllime fitimi apo rimbursimi t kostove t studimeve krkimore dhe t
zhvillimit.
2. Kur vlera e kontrats sht nn kufirin e ult monetar, Autoriteti Kontraktor mund t
prdor procedurn me negocim me shpallje paraprake t njoftimit sa her e gjykon t
nevojshme, me kusht q procedura t jet n prputhje me parimet e trajtimit t barabart,
prpjestimor dhe t transparencs.
3. Autoritetet Kontraktore negociojn me ofertuesit, pr ti prshtatur ofertat e tyre me
krkesat e prcaktuara n njoftimin e kontrats, me specifikimet dhe dokumentet shtes,
nse ka t tilla, pr t przgjedhur ofertn m t mir, n prputhje me nenin 55 t LPP-s.
4. Autoritetet Kontraktore duhet t sigurojn trajtim t barabart pr t gjith ofertuesit
gjat zhvillimit t negociatave, ndrsa dialogojn individualisht me secilin prej
tyre.Veanrisht, ata nuk duhet t japin asnj informacion n mnyr diskriminuese q
mund tu sjell avantazhe disa ofertuesve mbi t tjert.
5. Autoritetet kontraktore mund t marrin masa q procedura me negocim t kryhet n faza
t njpasnjshme pr t paksuar numrin e ofertave pr tu negociuar, duke zbatuar kriteret
e shpalljes s kontrats fituese prshkruar n njoftimin e kontrats apo n specifikimet.
Njoftimi i kontrats ose specifikimet tregojn nse sht zgjedhur ky opsion. Procedura me
negocim pas shpalljes s njoftimit t kontrats mund t prdoret kur:
a) Natyra e riskut t prfshir parandalon prcaktimin e plot t mimit (pr shembull,
shrbimet e riparimit, kur sasia e puns q duhet kryer nuk mund t dihet para fillimit t
saj);
b) Natyra e shrbimit(shrbimeve) q duhet kryer sht/jan t tilla q specifikimet nuk
mund t prcaktohen me saktsi t mjaftueshme para nxjerrjes s Ftesave pr Oferta (pr
shembull, kontratat e konsulencs ose shrbimet financiare);
c) Natyra e punimeve pr tu kryer sht vetm pr qllime krkimore, eksperimentimi ose
zhvillimi dhe jo me qllime fitimi apo rimbursimi t kostove t studimeve krkimore dhe t
zhvillimit.
Hapat pr tu Ndjekur jan t reflektuara m s miri n dokumentat standarte t
tenderit.
Prgatitet Njoftimi i Kontrats dhe DT-s;
3.2 Procedura me negocim pa Shpallje Paraprake t Njoftimit t Kontrats
Procedura me negocim, pa shpallje paraprake t njoftimit, mund t prdoret pr t gjitha
llojet e kontratave publike:
-Kur nuk ka asnj ofert, ose nuk ka oferta t prshtatshme, apo nuk sht paraqitur asnj
krkes n prgjigje t procedurs s hapur ose t kufizuar, me kusht q n kushtet
fillestare t kontrats t mos bhet asnj ndryshim thelbsor.
- Kur pr arsye teknike ose artistike, ose pr arsye q lidhen me t drejtat ekskluzive ose t
drejtat e pronsis intelektuale, kontrata mund t ekzekutohet vetm nga nj Operator i
Ekonomik i veant.
Shnim: Kjo dispozit duhet interpretuar rrigorozisht. Nuk mjafton vetm mbrojtja e t
drejtave ekskluzive pr produktet n fjal, duhet gjithashtu t krijohen kushtet q kto
produkte t prodhohen ose drgohen vetm nga nj furnizues i veant. Ky kusht
prmbushet vetm n rastin e produkteve pr t cilat nuk ka konkurrenc n treg.
- Kur ka nj nevoj urgjente pr shkaqe jasht kontrollit apo parashikimit t Autoritetit
Kontraktor si pr shembull: trmete, prmbytje, dhe kur afati kohor limit pr procedurn e
hapur, t kufizuar apo me negocim me shpallje paraprake t njoftimit, nuk mund t

169

zbatohet. Rrethanat e krijuara pr t justifikuar urgjencn n asnj rast nuk duhet t

shkaktohen nga Autoriteti Kontraktor dhe n asnj rast nuk duhet t prdoren t pr
justifikuar realizimin e investimeve komplekse, t cilat zgjasin m shum se nj vit
buxhetor.
Shnim: Q kjo dispozit t zbatohet duhen prmbushur katr kushte:(i)duhet t ket
ndodhur nj ngjarje e paparashikuar; (ii) ngjarja nuk duhet t shkaktohet nga Autoriteti
Kontraktor;(iii) ngjarja mund t dmtoj interesat e prgjithshme t komunitetit
prkats;(iv)duhet t jet e pamundur t ndiqen standardet.
-Pr punime ose shrbime shtes, t paprfshira n kontratn fillestare, por q, pr shkak t
rrethanave t paparashikuara, jan br t domosdoshme pr kryerjen e punimeve ose
shrbimeve t prshkruara n t, me kusht q kontrata ti jepet Operatorit Ekonomik q
kryen kto punime ose shrbime, si edhe kur vlera agregate e kontratave t dhna pr
punimet ose shrbimet shtes t mos tejkaloj 20 pr qind t vlers s kontrats fillestare.
Shnim: Autoriteti Kontraktor mund t prdor kt alternativ me kusht q kontrata pr
punime shtes ti jepet kontraktorit q zbaton kontratn fillestare dhe q vlera agregate e
kontratave shtes t mos tejkaloj 20% t shums s kontrats fillestare..
- Pr punime ose shrbime t reja q kan t bjn me prsritjen e punimeve apo
shrbimeve t ngjashme, q i jan besuar Operatorit Ekonomik q i njjti Autoritet
Kontraktor e ka shpallur fitues t kontrats fillestare, me kusht q kto punime ose
shrbime t prputhen me projektin baz, pr t cilin ishte akorduar kontrata fillestare me
procedur t hapur ose t kufizuar. Sapo projekti fillestar sht gati pr tender, prdorimi i
mundshm i ksaj procedure duhet t prfshihet n njoftimin e kontrats pr kontratn
fillestare dhe Autoriteti Kontraktor duhet t vlersoj koston e prgjithshme t prllogaritur
t punimeve ose shrbimeve t mtejshme. Kjo procedur mund t prdoret vetm brenda 3
vjetve nga lidhja e kontrats fillestare. N asnj rast kontrata shtes nuk duhet t tejkaloj
20% t vlers s prgjithshme t kontrats fillestare.
Shnim: Kjo procedur mund t prdoret vetm kur ndryshimi i furnizuesit do ta detyronte
Autoritetin Kontraktor t prcaktonte karakteristika t tjera teknike duke rezultuar kshtu
n papajtueshmri ose vshtirsi teknike t teprta n funksionim ose mirmbajtje.
Kohzgjatja e ktyre kontratave nuk mund t jet m shum se tre vjet.
Hapat pr tu Ndjekur jan t reflektuara m s miri n dokumentat standarte t
tenderit.
4. PROCEDURA E KRKESS PR PROPOZIME
Autoritetet Kontraktore mund t prdorin procedurn e krkess pr propozime pr kontrata
me vler nn kufirin e ult monetar. N baz t ksaj procedure, Autoritetet Kontraktore
krkojn oferta nga nj numr i kufizuar Operatorsh Ekonomik t zgjedhur prej tyre, ose
mund t prdorin komunikimin elektronik, si parashikohet n nenin 36 t LPP-s, dhe i
vlersojn ato n baz t kriterit t cilsis dhe mimit. Krahasimi duhet br ndrmjet t
paktn 5 ofertave, prve rasteve kur kjo sht e pamundur pr arsye teknike ose pr
munges t konkurrencs s mjaftueshme.Kjo procedur nuk duhet t prdoret pr t
shmangur procedurat konkurruese t prokurimit. Kur Autoritetet Kontraktore prdorin
komunikimin elektronik, ata duhet t botojn nj njoftim elektronik, n prputhje me LPPn, dhe si prcaktohet n rregullat e prokurimit publik. Pr arsye se rregullat nuk
parashikojn afat minimal pr marrjen e ofertave n procedura pr kontrata me vler t
vogl t nxjerra pr prokurim konkurrues, kshillohet zbatimi i afatit t Procedurs s
Hapur. Afati aktual duhet tu vr n dispozicion palve t interesuara kohn e duhur t
mjaftueshme, duke mbajtur parasysh natyrn dhe fushn e kontrats dhe, nse duhet,
nevojn pr t br vizit n vend.

170

Hapat pr tu Ndjekur jan t reflektuara m s miri n dokumentat standarte t

tenderit.
5. PROCEDURA E SHERBIMIT TE KONSULENCES
Kontratat e konsulencs jan kontrata pr shrbime konsulence t natyrs intelektuale
dhe kshillimore, q nuk prfshijn lloje t tjera t shrbimit ku mbizotrojn aspektet
fizike t aktivitetit. N kto lloj shrbimesh, aspekti intelektual mbizotron dhe tejkalon
aspektet e tjera fizike t kontrats. N gamn e shrbimeve t konsulencs mund t futen
shrbimet intelektuale t tilla si studime, krkime, projekte, asistenc teknike, etj. N
Rregulloret e PP-s prcaktohet q shrbimet e konsulencs akordohen sipas procedurave t
parashikuara n LPP, si specifikohet m gjersisht n paragraft e mposhtm. Dispozitat
lidhur me shrbimin e konsulencs jan njsoj t zbatueshme pr konsulentin, si person,
fizik ose juridik, pr stafin e konsulentit dhe nnkonsulentt, si edhe pr bashkimet e
konsulentve.

3. Komisioni i Prokurimit Publik KPP-ja sht organi m i lart n fushn e

prokurimeve, q shqyrton ankesat pr proedurat e prokurimit, n prputhje me
krkesat e prcaktuara n ligjin e prokurimit publik. Esht person juridik publik n
varsi t Kshillit t Ministrave, i cili financohet nga Buxheti i Shtetit. Ai gjithashtu n
prfundim t shqyrtimit t ankesave, merr vendime t cilat jan administrativisht
prfundimtare.
Veprimtaria e tij sht e prcaktuar me vendimin nr. 184 ,dat 17.3.2010 t Kshillit t
Ministrave Pr miratimin e rregullores Pr organizimin dhe funksionimin e Komisionit t
Prokurimit Publik" dhe pr disa ndryshime dhe shtesa n vendimin nr.659, dat 3.10.2007,
t Kshillit t Ministrave, "Pr miratimin e rregullave t prokurimit publik, me mjete
elektronike"
Parimet e veprimtaris s Komisionit t Prokurimit Publik
N veprimtarin e tij, Komisioni respekton parimet e:
a. ligjshmris;
b. barazis dhe mosdiskriminimit;
c. pavarsis dhe paansis n vendimmarrje;
. shqyrtimit brenda afateve t shpejta dhe t arsyeshme; dhe
d. transparencs dhe informimit t publikut.
si dhe n veprimtarin e tij, Komisioni zbaton krkesat e legjislacionit n fuqi pr
mbrojtjen e t dhnave personale, sekretit shtetror ose tregtar.
Pavarsia e Komisionit
Pavarsia e Kominsionit t Prokurimit Publik mbshtetet n parime kryesore;
-Antart e Komisionit jan t pavarur dhe t paanshm n vendimmarrjen e tyre. Ata i
nnshtrohen legjislacionit n fuqi.
-Konfidencialiteti i t dhnave;
Antart dhe punonjsit e Komisionit si dhe ekspertt e pavaruar, n ushtrimin e detyrave t
tyre n kuadr t nj procedure vendimmarrjeje pr shqyrtimin e nj ankese t veant,
ruajn t dhnat personale dhe t dhnat q lidhen me sekrete shtetrore ose tregtare.

171

Kryetari i Komisionit, n prputhje me kuadrin ligjor n fuqi, merr masat pr ruajtjen e t

dhnave personale dhe t dhnave q prbjn sekret shtetror apo tregtar.
Procedurat e veprimit
1. E drejta e ankimit
T drejtn pr t paraqitur ankes pran Komisionit e ka do person q ka nj interes t
ligjshm n nj procedur prokurimi dhe q autoriteti kontraktor pas paraqitjes s ankess
prej tij;
a) nuk ka shqyrtuar ankesn brenda 7 ditve nga marrja e ankess;
b) ka refuzuar ankesn; ose
c) ka vendosur mospranimin e ankess.
2. Ankesa i paraqitet Komisionit brenda 7 ditve n rrug elektronike, prvese kur sipas
legjislacionit n fuqi parashikohet nj mjet tjetr komunikimi. Ky afat, n varsi t shkakut
t ankess, fillon;
a) nga dita e nesrme e puns pas prfundimit t afatit brenda t cilit autoriteti kontraktor
duhet ta kishte shqyrtuar ankesn;
b) nga dita e njoftimit t refuzimit t ankess nga autoriteti kontraktor; ose
c) nga dita kur ankimuesi ka marr njoftimin e mospranimit nga autoriteti kontraktor.
3. Ankimuesi i drgon nj kopje t ankess s paraqitur n Komision njkohsisht autoritetit
kontraktor dhe Agjencis s Prokurimit Publik, n rrug elektronike prvese kur sipas
legjislacionit n fuqi parashikohet nj mjet tjetr komunikimi.
Ankesa drejtuar Komisionit paraqitet n gjuhn shqipe n prputhje me formularin standard
t ankess sipas modelit t prcaktuar n aneksin prkats n rregulloren e vendimit.
Komisioni publikon n faqen zyrtare formularin standard t ankess. Ankesa duhet t
prmbaj domosdoshmrisht elementt e mposhtm:
a) T dhnat identifikuese t ankimuesit;
b) Dokumentet e tenderit;
c) Referimin pr procedurn konkrete mbi t ciln paraqitet ankimi;
) Bazn ligjore;
d) Nj prshkrim t shkurtr t shkeljes s pretenduar;
dh) Shkallt e ankimit shoqruar me dokumentacionin prkats dhe vendimin e autoritetit
kontraktor, nse ka;
e) Dokumentin bankar q vrteton pagesn e tarifs prkatse pr ankesn;
) Pretendimin e ankuesit per vendimin perfundimtar.
4. Ankesa, sipas rastit, mund t shoqrohet edhe me:
a) Provat dokumentare, t cilat ankimuesi krkon t shqyrtohen nga Komisioni;
b) Krkesn pr prjashtimin e ndonj antari t Komisionit pr shkak t konfliktit t
interesit, nse ankimuesi ka dijeni paraprakisht pr shkakun;
c) Krkesn pr ekspertiz t posame, kur kjo mohet e nevojshme pr zgjidhjen e
shtjes.
5.Regjistrimi i ankess
Ankesat paraqiten n mnyr elektronike n selin e Komisionit dhe regjistrohen
menjher. Komisioni mban nj regjistr t posam elektronik pr regjistrimin e ankesave,
i cili publikohet n faqen zyrtare. Regjistri i ankesave prmban:
a) Numrin rendor t ankess;

172

b) Datn e paraqitjes s ankess;

c) Subjektin ankimues;
d) Objektin e ankess;
dh)Numrin dhe llojin e dokumentave q i bashklidhen ankess;
e) Ecurin e procesit.
Komisioni nuk mund t refuzoj pr asnj shkak regjistrimin e ankesave. Formati i
standardizuar i regjistrit miratohet nga Kryetari i Komisionit dhe publikohet n faqen
zyrtare t internetit t Komisionit. Kryetari i Komisionit prcakton rregulla m t detajuara
pr mnyrn e mbajtjes dhe administrimit t regjistrit.
Afati pr vendimmarrjen nga ana e Komisionit t Prokurimit Publik.
Komisioni merr vendim mbi ankesn brenda 7 ditve kalendarike nga regjistrimi i saj. Pr
arsye t motivuara, Komisioni vendos zgjatjen e afatit t msiprm, por jo m shum se 20
dit nga regjistrimi i ankess.
Komisioni ia njofton vendimin pr zgjatjen e afatit palve, n form elektronike brenda 3
ditve nga marrja e tij.
Rastet e prjashtimit t kryetarve dhe antarve t Komisionit
Kryetari ose antari i Komisionit nuk merr pjes n vendimmarrjen mbi nj ankes, kur ai
gjendet n nj nga rastet e konfliktit t interesit t parashikuar n ligjin nr. 9367, dat
7.04.2005 "Pr parandalimin e konfliktit t interesave n ushtrimin e funksioneve publike",
i ndryshuar. Kur ekzistojn shkaqet e msiprme, antari i Komisionit njofton menjher
Kryetarin, i cili vendos mbi prjashtimin.
Prjashtimi i Kryetarit vendoset n mbledhjen e Komisionit t thirrur dhe drejtuar nga
Zvendskryetari i Komisionit.
Palt, kur jan n dijeni mbi konfliktin e interesit t antarve, paraqesin krkesn pr
prjashtim n momentin e paraqitjes s ankess. Kur shkaku lind pas paraqitjes s ankess,
krkesa pr prjashtim mund t paraqitet derisa Komisioni nuk ka dhn vendim mbi
ankesn.
Rregullat mbi prjashtimin e antarve t Komisionit zbatohen edhe pr prjashtimin e
inspektorve, ekspertve dhe specialistve t pavarur. Mbi prjashtimin e tyre vendos
kryetari i Komisionit.
Lidhja e kontrats para prfundimit t afatit t njoftimit t klasifikimit, apo para se t ket
prfunduar shqyrtimi administrativ, e bn at absolutisht t pavlefshme.
Kjo nnkupton faktin se do person, q ka ose ka pasur interes n nj procedur prokurimi
dhe kur sht dmtuar ose rrezikohet t dmtohet nga nj vendim i autoritetit kontraktor, i
marr n kundrshtim me kt ligj, mund ta kundrshtoj vendimin.
Ankesa i paraqitet, s pari, me shkrim, autoritetit kontraktor n fjal, brenda 7 ditve pune
nga dita kur ankimuesi sht vn n dijeni ose duhet t ishte vn n dijeni pr shkeljen e
pretenduar, sipas ktij ligji. Me marrjen e ankess me shkrim, autoriteti kontraktor pezullon
vazhdimin e procedurs s prokurimit, derisa ankesa t jet shqyrtuar plotsisht, prfshir
dhe nxjerrjen e nj vendimi prpara skadimit t afatit kohor, t prcaktuar n ligj. Nse
sht e nevojshme, autoriteti kontraktor zgjat afatet kohore t procedurs s prokurimit pr
periudhn e pezullimit, sipas parashimimeve t ligjit . N rast se afatet kohore t procedurs
s prokurimit, t njoftuara pr ofertuesit, ndryshojn pr shkak t shqyrtimit t ankess,
autoriteti kontraktor duhet t njoftoj t gjith ofertuesit pr arsyet e zgjatjes s afatit kohor.
Autoriteti kontraktor shqyrton ankesn dhe merr nj vendim t arsyetuar brenda 7 nga dita
e kur ankimuesi sht vn n dijeni jo m von se n ditn vijuese t puns.

173

Nse autoriteti kontraktor nuk shqyrton ankesn brenda afatit kohor t prcaktuar n ligj
ose e refuzon at, ankimuesi mund t paraqes nj ankes me shkrim n Agjencin e
Prokurimit Publik brenda 5 ditve nga dita e nesrme e puns, pas prfundimit t afatit
kohor, ose n rast se ankesa nuk pranohet nga autoriteti kontraktor, q nga dita kur ankuesi
sht njoftuar nga autoriteti kontraktor. Nj kopje me shkrim e ankess i drgohet edhe
autoritetit kontraktor.
Ankesa n Agjencin e Prokurimit Publik bhet me formularin prkats, ku shnohen emri
dhe adresa e ankuesit, referimi pr procedurn konkrete, baza ligjore dhe prshkrimi i
shkeljes. Elementet e msiprme jan t domosdoshme pr shqyrtimin e ankess. Agjencia
e shqyrton ankesn n prputhje me kt ligj, Kodin e Procedurave Administrative dhe
rregullat e prokurimit publik. Mosndjekja e shkallve t ankimit e bn ankesn t
pavlefshme.
Ka dhe raste t tjera kur nga ana e KPP-s bhet shqyrtimi n themel i shtjes.
Nse krkesa prmbush elementt formal, Komisioni vazhdon me shqyrtimin n themel t
saj brenda t njjts mbledhje. Nse vazhdimi nuk sht i mundur sepse nevojitet marrja e
nj prove t caktuar, mbledhja e radhs zhvillohet brenda 7 ditve nga regjistrimi i ankess.
N raste t ndrlikuara, Komisioni vendos zgjatjen e afatit t msiprm, por jo m shum se
20 dit nga regjistrimi i ankess Komisioni ka t drejt t krkoj t dhna dhe shpjegime
nga do organ i administrats qendrore dhe vendore, si dhe t marr do dokument apo
prov q ka lidhje me hetimin administrativ. Komisioni vendos mbi nj ankes n mbledhje
me dyer t mbyllura. Gjat mbledhjeve mbahet procesverbal i cili prmban edhe rezultatet
e votimit t antarve. Procesverbal i nnshkruhet nga personi q e mban at dhe nga t
gjith antart q kan marr pjes n mbledhje.

174

Tema 10. Koncensionet dhe Ankandet. 3 ore

1-Ligji pr koncensionet.
1. Parimet baz t ligjit
2. Procedurat qe zbatohen pr Koncensionet.
2 -Ligji pr ankandet.
1. Parimet baz t ligjit
2. Procedurat qe zbatohen pr ankandet
3. Autoriteti qe shqyrton ankesat.

175

Koncensionet dhe Ankandet.

1-Ligji pr koncensionet.
1. Parimet baz t ligjit
2. Procedurat qe zbatohen pr Koncensionet.
2 -Ligji pr ankandet.
1. Parimet baz t ligjit
2. Procedurat qe zbatohen pr ankandet
3. Autoriteti qe shqyrton ankesat.

1. Parimet baz t ligjit

Koncepti i Koncesionit
Koncepti i koncesionit gjersisht i pranuar prkufizohet si nj autorizimi i dhn nga nj
autoritet shtetror me an t t cilit koncesionari merr prsipr ofrimin e nj shrbimi
publik dhe bashk me t edhe rriskun e realizimit t projektit koncesionar. N kmbim t
realizimit t projektit koncesionar, autoriteti kontraktues i paguan shprblimin prkats. N
literaturn e huaj, mund t gjenden prkufizime t ngjashme me definicionin e dhn m
sipr, si psh: Autorizimi q i jepet koncesionarit pr tu investuar n nj aktivitet
ekonomik q lidhet me dizenjimin, ndrtimin, zhvillimin, rinovimin, trasnformimin,
riparimin, menaxhimin, prdorimin dhe/ose mirmbajtjen e objekteve infrastrukturore ose
t ofroj shrbime publike dhe ose t menaxhoj pasuri t zotruara nga shteti, ku
koncesionari merr prispr riskun dhe shprblimi q merr koncesionari konsiston n t
ardhurat nga aktivitetet respektive ose t ardhurat nga aktiviteti bashk me shprblimin q i
paguhet koncesionarit nga autoriteti publik.153
N t njjtn linj ecn edhe prkufizimi i dhn nga ligji Pr Koncesionet, ku koncesioni
prcaktohet si: marrveshja, pavarsisht nga emri q i jepet, ndrmjet autoritetit
kontraktues dhe koncesionarit, ku prcaktohen krkesat dhe kushtet e saj dhe n kuptimin e
s
cils
koncesionari:
a) realizon nj veprimtari ekonomike q, n t kundrt, do t kryhej nga autoriteti
kontraktues pr nj projekt koncesioni, kontrat administrimi apo shrbime t tjera
publike;
b) merr prsipr t gjitha ose nj pjes thelbsore t rrezikut t lidhur me kt veprimtari
ekonomike;
c)
merr
nj
prfitim
nprmjet:
i) pagesave t drejtprdrejta nga autoriteti kontraktues apo pr llogari t ktij t fundit;
ii) tarifave ose pagesave, q mblidhen nga prdoruesit ose blersit;
iii) nj ndrthurjeje t ktyre tarifave dhe pagesave t drejtprdrejta.
Koncesioni shpesh shihet si pjes prbrse/nnkategori e Partneritetit Publik Privat (ktej
e tutje referuar si PPP). PPP sht term gjithprfshirs q prdoret pr tiu referuar
bashkpunimeve ndrmjet autoriteteve publike dhe bots s biznesit pr realizimin e
153

Pr m shum, Liudas Ramanauskas, PPPs. Public and private partnerships

176

projekteve t caktuara. Pr t prcaktuar nse nj bashkpunim ndrmjet ktyre dy

aktorve mund t kategorizohet si PPP ekzistojn nj sr karakteristikash sipas Green
Paper mbi Partneritetit Publik-privat t Komunitetit Europian154. Rrjedhimisht, nj PPP
duhet patjetr t karakterizohet nga:
1. Nj kohzgjatje relativisht e gjat e marrdhnies q prfshin bashkpunimin
ndrmjet partnerit public dhe atij privat n aspekte t ndryshme t projektit t
planifikuar.
2. Metoda e financimit t projektit, pjesrisht nga sektori privat, ndonjher me an
t marrveshjeve komplekse me aktor t tjer. Pavarsisht ksaj, fondet publike -n
disa raste jan thelbsor-mund ti shtohen fondeve private.
3. Roli i rndsishm i opertarit ekonomik, i cili merr pjes n etapa t ndryshme t
projektit (dizenjimi, prfundimi, implementimi dhe financimi). Partnert publik
prqendrohen kryesisht mbi objektivat q duhet t arrihen n interesin publik,
cilsin e shrbimeve t ofruara, politikn e cmimeve dhe mban prgjegjsi pr
monitorimin e prputhjes me kto objektiva.
4. Shprndarja e rrezikut ndrmjet partnerit publik dhe atij privat, zakonisht rreziku
transferohet tek ky I fundit nga partneri public. Megjithat, nj PPP jo
domosdoshmrisht nnkupton q partneri privat merr prispr t gjith riskun, ose
pjesn m t madhe t tij q lidhet me projektin. Shprndarja e drejt e riskut
prcaktohet rast pas rasti, sipas mundsive respective t palve n fjal pr t
vlersuar, kontrolluar dhe menaxhuar riskun.
Nj koncept tjetr q sht zhvilluar nga komuniteti sht Partneriteti Publik-Privat i
Institucionalizuar (IPPP). IPPP jan konceptuar nga Komuniteti si bashkpunimi ndrmjet
palve publike ose private q prshijn krijimin e nj entiteti me kapital miks q realizon
kontratat publike ose koncesionit. Inputi privat n nj IPPP konsisiton n prvec
kontribuimit n kapital ose n asete t tjera- n pjesmarrjen active n operimin e
kontratave q i jan ngarkuar entiteteve publike-private dhe/ose menaxhimit t entitetit
public-privat. 155
sht e leverdisshme qoft pr sektorin publik, qoft pr at privat t arrijn nj kooperim
t frytshm, pasi shfrytzojn lehtsit q ofron secili prej tyre. Kryesisht, arsyet se pse
zgjidhet nj bashkpunim i till ndrmjet sektorit public dhe atij privat gjenden n:
a) Kufizimet buxhetore t sektorit publik pr t realizuar ndrtimet
infrastrukturore;
b) Dshira e sektorit privat pr t prfituar nga kno ho dhe metodat e puns q
prdor sektori privat.
c) S fundi, aplikimi i gjer i PPP lidhet me ndryshimin e rolit t shtetit n
ekonomi, duke u zhvendosur nga operatori direct n nj nga organizatort,
regullatort apo kontrollort.
PPP prgjithsisht realizohet n dy forma156:
1. Kontratat publike dhe
2. Koncesionet.
N kndvshtrimin e Komisionit, cdo kontrat me interes t vecant q realizohet me
shkrim ndrmjet nj organi kontraktues dhe nj operatori, q kan si objekt kryerjen e
154

Green Paper on Public-Private Partnership and Community la on Public contracts and Concessions.
Commission Interpretative Communication C (2007)6661
156
Nuk jan kategorizimet e vetme, hasen edhe t tjera ku prmendim, Turnket projects, Lease, Private
onership of assets.
155

177

punve, kryerjen e nj pune, ofrimin e nj shrbimi konsiderohet si nj kontrat pr punt

publike ose kontrat pr shrbim public. Koncepti i koncesionit prcaktohet si kontrat e
t njjtit lloj me kontratat publike me prjashtim t faktit q shprblimi pr punn e kryer
ose shrbimin e ofruar konsiston vetm n t drejtn pr t shfrytzuar ndrtimin ose
shrbimin ose n kt t drejt bashk me pagesn. 157
Analiza m sipr kishte si qllim evidentimin e koncesionit si nj kategori e PPP. Gjithsesi,
n fokus t ktij punimi do t jet kuadri ligjor pr koncesioni dhe konceptet baz t
kontrats koncesionare q lidhet ndrmjet autoritetit publik dhe subjektit privat. Dhnia me
koncesion e projekteve realizohet n baz t kuadrit ligjor rregullues t koncesioneve i cili
prfshin:
a) Ligji Pr koncesionet Nr.9663, dat18.12.2006, i ndryshuar me:
Ligjin Nr. 9995, dat 22.09.2008, Pr disa shtesa dhe ndryshime n ligjin
Nr. 9663, dat 18.12.2006 Pr Koncesionet;
Ligjin Nr.10137, date 11.5.2009, Pr disa ndryshime n legjislacionin n
fuqi pr licencat, autorizimet dhe lejet n Republikn e Shqipris, dhe me
Ligjin Nr. 10157, date 15.10.2009, Pr disa ndryshime dhe shtesa n ligjin
nr. 9663, dat 18.12.2006 Pr koncesionet, t ndryshuar;
Akt normativ nr.1, dat 5.5.2010 Pr disa ndryshime dhe shtesa n ligjin
nr.9663, dat 18.12.2006 "Pr koncesionet", t ndryshuar
(ktej e tutje t gith referuar si Ligji mbi koncesionet)
b) Vendimi i Kshillit t Ministrave Pr miratimin e rregullave t vlersimit
dhe t dhnies s koncesineve Nr27, dat19.01.2007, i ndryshuar
Trsia e rregullave ligjore mbi koncesionet sht hartuar duke synuar trheqjen e
investitorve t huaj duke e br tregun shqiptar t hapur ndaj investimeve t huaja.
Legjislacioni yn mbi Koncesionet sht n linj me standardet Europiane e ndrkombtare
t realizimit t bashkpunimit t sektorit publik me at privat. I gjith kuadri rregullues
synon nxitjen dhe lehtsimin e zbatimit t projekteve koncesionare, t financuara nga
sektori privat, duke rritur transparencn, barazin, efikasitetin dhe qndrueshmrin
afatgjat n zhvillimin e projekteve t infrastrukturs dhe t shrbimeve publike.158

Parimet e koncesioneve
Ligji e bazon procedurn e dhnies me konceson mbi disa parime ndrkombtarisht t
njohura n mnyr q t ofroj siguri ndaj t gjith ofertuesve q jan t gatshm t
investojn dhe t prdorin kno ho e tyre pr realizimin e projekteve koncesionare.
Rregullat mbi koncesionet jan vendosur duket patur parasysh, n vija t prgjithshme, kto
parime
1.

Mjedisi ligjor i sigurt

Si nj nga elementt kyc q nxit investimet e subjekteve privat, s pari sigurohet nga nj
kuadr i mir ligjor, n mnyr q t prcaktohet roli dhe prgjegjsia e secils pal.
Trsia e rregullave ligjore (ligji bashk me ndryshime prkatse dhe aktet e tjera
157
158

Green Paper on Public-Private Partnership and Community la on Public contracts and Concessions.
Neni 1 i Ligjit Nr. 9663, dat 18.12.2006, I ndryshuar.

178

nnligjore t miratuara m pas) synojn t nxisin nj mjedis ligjor t qart, t drejt dhe t
qendrueshm n fushn n fjal. Nj mjedis i sigurt ligjor pr investime n infrastruktur, i
cili implikon standarde t larta t qeverisjes publike dhe t qeverisjes s korporatave,
transparencn, shtetin e s drejts, duke prfshir mbrojtjen e pronsis dhe t drejtat
kontraktuale, sht i rndsishme pr t trhequr pjesmarrjen e sektorit privat.
2. Qartsia
Kjo krkes sht thelbsore pr parashikueshmrin e regjimit t koncesioneve, pr
qendrueshmrin dhe vlefshmrin e marrveshjes/kontrats koncesionare dhe pr t
shmangur veprimet e pabazuara nga autoriteti kontraktues. Pr kt qllim, ligji duhet t
prmbaj nj prkufizim shterues t koncesionit, listn e sektorve ku mund t zbatohet,
autoritetet kontraktuese dhe koncesionart e mundshm.
3. Transparenca e procedurave konkurruese
Ky sht nj nga parimet kryesore t ligjit, cka mundson realizimin e nj procesi t hapur
dhe t aksesueshm nga t gjith palt pjesmarrse. Parimi i transparencs mund t
sigurohet me an t mjeteve t prshtatshme, duke prfshir ktu publikimin, i cili prmban
informacionin e nevojshm pr t mundsuar koncesionart potencial t vendosin nse
jan t interesuar pr t marr pjes ose jo. Si rregull, Autoriteti koncedues ka detyrimin pr
t garantuar q t gjith koncesionart potencial nj shkall t caktuar publiciteti n
koncedimin (dhnien e koncesionit).
4. Bashkpunimi ndrmjet autoritetit public dhe sektorit privat
N mnyr qe t realizohet nj bashkpunim I suksesshm q t finalizohet me realizimin e
projektit infrastrukturor sht e nevojshme q t palt tI komunikojn njra tjetrs politikat
e veta infrastrukturore, t publikohet I gjith informacioni I rndsishm nga ana e
autoritetit privat dhe nga ana e partnerve t tyre privat. Bashkpunimi I frutshm krkon
gjithashtu q palt t veprojn n mirbesim ndaj njra tjetrs dhe me angazhimin e duhur
pr t prmbushur detyrimet e tyre.
5. Barazia n trajtim
Ky parim nnkupton, n mnyr t vecant, q t gjith koncesionart potencial t njohin
rregullat paraprakisht dhe q ato t aplikohen ndaj t gjithve n t njjtn mnyr. Gjykata
ka vendosur se, n mnyr q t arrihet nj krahasim objektiv I ofertave t bra, kto t
fundit duhet t jen conform specifikimeve t tenderave. Nse autoriteti koncedues
konsideron ndryshime n nj ofert t caktuar pasi tenderi sht hapur, Gjykata vlerson se
tenderuesi n fjal ka nj avantazh objektiv. Dispozitat q rezervohen pr kontratat publike
pr shoqrit t cilat Shteti ose ndonj sector tjetr public sht aksionari i vetm ose
maxhoritar vijn n kundrshtim me parimin e barazis n trajtim.
6. Proporcionaliteti
Sipas parimit t propocionalitetit, cdo mas e zgjedhur duhet t jet njkohsisht e
nevojshme dhe e prshtatshme nn dritn e objektivave t krkuara. N lidhje me

179

koncesionet, nj Shtet Antar nuk mund t vendos kushte teknike, profesionale apo
financiare q nuk jan proporcionale gjat przgjedhjes s kandidatve
2. Kontrata Koncesionare
Marrdhnia koncesionare q do t vendoset ndrmjet autoritetit public dhe subjektit privat
rregullohet nga kontrata koncesionare.nnprmjet ksaj kontrata partneri privat fiton t
drejtn ekskluzive pr t operuar, mirmbajtur ose n disa raste dhe pr t realizuar
investime q n t kundrt do t ishin kryer nga sektori public. Ndr avantazhet kryesore t
kontrats koncesionare sht fakti q I lejon pals private t prdor asete publike t cilat
n kushte t tjera nuk do t mund tI prdorte. Kontratat koncesionare n mnyr tipike
kan karakterisitkat e mposhtme:
Kontrata rregullon mardhnien ndrmjet autoritetit koncedues (autoritetit q je
koncesionin dhe koncesionarit. Autoriteti koncedues sht gjithmon nj organ i
qeversisjen qendrore, nj ministry dhe - m rrall nj agjenci rregullatore.
N rolin e autoritetit kontraktues mund t jet do sht ministri apo njsi e qeverisjes
vendore q, n prputhje me aktet ligjore n fuqi, sht prgjegjse pr veprimtarin
ekonomike, pr t ciln jepet koncesioni.. N varsi t organit q merr rolin e konceduesit
t koncesionit, koncesionet kategorizohen n koncesione vendore, kur n rolin e autoritetit
kontraktues sht nj organ i qeverisjes vendore dhe koncesione shtetrore, kur n rolin e
autoritetit kontraktues sht nj organ i qeverisjes qendrore (zakonisht konceduesit organet
e qeverisjes qendore q kan lidhur m shum kontrata koncesionare jan Ministria e
Ekonomis Tregtis dhe Energjitiks (METE) dhe Ministria e Transportit,
Telekomunikacionit dhe Punve Publike (MTTPP).
Nga ana tjetr si pal kontraktore sht koncesionari i cili mund t jet sht personi
juridik, shqiptar ose i huaj, me ose pa pjesmarrje vendase apo t huaj. Pr shkak t
investimit kolosal n realizimin e nj projekti konceisonar, ligji lejon q n rolin e
koncesionarit t jet dhe bashkimi i prkohshm i shoqrive pjesmarse n koncesion.
Bashkimi i prkohshm i shoqrive sht nj joint venture q ka si qllim realizimin e
koncesionit dhe m pas rikthimin e shoqrive ne gjendjen e tyre fillestare. Ligji parashikon
se: bashkimi i prkohshm i shoqrive sht marrveshje e shkruar ndrmjet dy ose m
shum personave juridik, q ka pr objekt kryerjen e nj veprimtarie t caktuar, ku
prcaktohet roli i secils pal dhe ku njra prej tyre prcaktohet si shoqri kryesuese, q
prfaqson bashkimin n nnshkrimin e kontrats dhe n do nism tjetr.
Koncesioni jepet pr nj periudh t kufizuar por potencialisht t rinovueshme, gjat s
cils koncesionari gzon t drejtn pr t prdorur asetet publike, t shfrytzoj mundsit
dhe lehtsirat q I ofrohen dhe t zhvilloj t reja. Sipas legjislacionit ton kontrata
koncesionare ka nj kohzgjatje prej 35 vjetsh nrsi t specifiks s koncesionit. Me
ndryshimet q i jan br ligjit Pr konesionet (nga ligji nr 9995, dat 22.9.2008) sht
prcaktuar se kontrata e konesionit mund t lidhet edhe me nj afat mbi 35 vjet por n kt
rast ajo duhet t miratohet nga Kuvendi i Repubkliks s Shqipris.
N kontrat prcaktohen kushtet pr realizimin e projektit, i cili n fund srish ngel pronsi
publike (n disa raste jo, n varsi t forms s kontrats koncesionare t przgjedhur).
Koncesionari sht prgjegjs pr t gjith investimin dhe pr zhvillimin e faciliteteve t
reja q jan t prcaktuara n kontrat- nn mbikqyrjen e autoritetit public. N prmbajtje
t kontrats koncesionare prfshihen t drejtat dhe detyrimet si m posht:

180

a) natyra dhe objekti i punve q duhet t kryhen dhe shrbimet q duhet t jepen
nga koncesionari;
b) kohzgjatja e kontrats s koncesionit q prshtatet me specifikn e koncesionit
prkats, por q nuk i kalon 35 vjet dhe kushtet, nse ka, pr zgjatjen e saj;
c) ndihma q mund t'i jap autoriteti kontraktues dhe njsia e trajtimit t
koncesioneve koncesionarit pr marrjen e licencave dhe t lejeve t nevojshme
pr koncesionin;
d) do krkes pr themelimin dhe kapitalin themeltar t nj personi juridik, q
duhet t krijohet nga ofertuesi i shpallur fitues, n baz t ligjeve n fuqi, si dhe
ndalimin pr transferimin e aksioneve apo t pjesve t kapitalit t ksaj
shoqrie, pa plqimin paraprak t autoritetit kontraktues;
e) pronsia e aseteve t projektit t koncesionit dhe detyrimet e palve, sipas rastit,
pr vnien n dispozicion t vendit t projektit t koncesionit dhe do lehtsi
tjetr t mundshme;
f) shprblimi i koncesionarit, pavarsisht nse prbhet nga tarifa apo pagesa pr
prdorimin e mjetit t infrastrukturs ose realizimit t shrbimeve, metodat dhe
formulat pr caktimin ose rregullimin e ktyre tarifave apo pagesave, si dhe,
nse zbatohen, pagesat q mund t bhen nga autoriteti kontraktues ose nj
autoritet tjetr publik, si dhe nse ka detyrimin pr pagesa q koncesionari
duhet t'i bj autoritetit kontraktues;
g) procedurat pr rishikimin dhe miratimin e projekteve inxhinierike, t planeve t
ndrtimit dhe specifikimeve nga autoriteti kontraktues, si dhe procedurat pr
testimin dhe kontrollin prfundimtar, miratimin dhe pranimin e mjetit t
infrastrukturs, rregullat dhe standardet, n baz t t cilave jan projektuar
projektet konces ionare, q duhet t jen n prputhje me praktikat m t mira,
me synim zhvillimin e tregut nprmjet ndarjes s riskut;
h) shtrirja e detyrimeve t koncesionarit, sipas rastit, pr t siguruar ndryshimin e
shrbimit, pr t prmbushur krkesat e kohs, vazhdimsin e tij dhe dhnien,
n kushte kryesisht t njjta pr t gjith prdoruesit, mekanizmat pr t trajtuar
kostot e mundshme pr to;
i) e drejta e autoritetit kontraktues ose e nj autoriteti tjetr publik pr t
monitoruar punt q duhet t kryhen dhe shrbimet q duhet t jepen nga
koncesionari, kushtet dhe masn, n t ciln autoriteti kontraktues mund t
urdhroj ndryshime pr punt dhe kushtet e shrbimit. E drejta e autoritetit
kontraktues pr t marr masa t tjera t arsyeshme, pr t siguruar q mjeti
infrastrukturor t operohet si duhet dhe shrbimet t jepen n prputhje me
krkesat e zbatueshme ligjore dhe kontraktuale, si dhe e drejta pr t
monitoruar mekanizmat dhe trajtimin e shpenzimeve t mundshme pr to;
j) detyrimet e koncesionarit pr t'i dhn autoritetit kontraktues apo nj autoriteti
tjetr publik, sipas rastit, raporte dhe informacion tjetr pr veprimtarin;
k) do kufizim ose kusht t zbatueshm pr transferimin e t drejtave dhe t
detyrimeve t koncesionarit, sipas kontrats s koncesionit;
l) do kufizim ose kusht pr transferimin e nj interesi kontrollues te koncesionari;

181

m) prkufizimi dhe pasoja e forcs madhore, ndryshimi n ligj dhe ndryshime t

tjera n rrethana (duke prfshir do t drejt t palve pr t krkuar
kompensimin ose rishikimin e kontrats s koncesionit);
n) detyrimet e mundshme, nse ka, t autoriteteve publike prkatse ose t
autoritetit kontraktues;
o) rrethanat, n t cilat autoriteti kontraktues ka t drejtn t marr prsipr,
prkohsisht, administrimin e mjetit t infrastrukturs, pr sigurimin e nj
shrbimi t efektshm dhe t pandrprer dhe, n rastin e dshtimit nga
koncesionari, t prmbush detyrimet e tij kontraktuale dhe t dshtimit t tij,
pr t rregulluar shkeljen e kontrats;
p) do t drejt t autoritetit kontraktues pr t rishikuar dhe miratuar kontratat
kryesore, q duhet t lidhen nga koncesionari, veanrisht me aksionert e
koncesionarit ose persona t tjer juridik, ku koncesionari sht pjesmarrs
apo anasjelltas;
q) garancit pr t'u prmbushur dhe politikat e sigurimeve q duhet t ndiqen nga
koncesionari pr zbatimin e koncesionit;
r) procedurat e rregullimit t shkeljes s kontrats, t br nga njra prej palve;
s) kushtet dhe procedurat pr ndryshimin dhe/ose prfundimin e kontrats;
t) t drejtat dhe detyrimet e palve, me kalimin e afatit apo prfundimin e
kontrats (duke prfshir mekanizmin e transferimit t sendeve pasurore, t
teknologjis, kompensimit, shrbimin e trajnimit dhe t mbshtetjes q duhet t
jepet nga koncesionari);
u) ligji i zbatueshm dhe mekanizmat pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve q mund t
lindin ndrmjet autoritetit kontraktues dhe koncesionarit;
v) t drejtat dhe detyrimet e palve pr informacionin konfidencial.

Koncesionari shprblehet n baz t tarifave t prcaktuara n kontrat q mund t paguhen

drejtprdrejt nga autoriteti kontratues apo nga prdoruesit apo prfituesit e shrbimit.
Pagesat ndaj koncesionarit mund t realizohen n tri forma:
pagesave t drejtprdrejta nga autoriteti kontraktues apo pr llogari t ktij t
fundit;
b) tarifave ose pagesave, q mblidhen nga prdoruesit ose blersit;
c) nj ndrthurrjeje t ktyre tarifave dhe pagesave t drejtprdrejta.
a)

a) Llojet e kontrats koncesionare

N varsi t prmbajtjes s kontrats koncesionare, kto t fundit mund t kategorizohen
n: BOT, kjo sht forma m e prhapur e kontrats koncesionare sipas s cils
koncesionari Ndrton projektin koncesionar pr t cilin sht lidhur kontrata koncesionare,
Shfrytzon objektin pr nj afat pr t cilin palt kan rn dakord n kontrat dhe m pas,
e transferon pronsin tek autoriteti public. Forma t tjera t hasura mund t jen BOO,
Ndrtim-Shfrytzim-Pronsi. Dallimi me kontratn e par qendron n fazn e fundit t
projektit, kun prfundim t afatit t kontrats konceisonare, objekti infrastrukturor i
182

ndrtuar nuk i kalon m n pronsi autoritetit public,por mbetet n pronsi t subjektit

privat. BOO (Build Own Operate) sht nj skem e cila kombinon financimin privat,
dizenjimin dhe ndrtimin si dhe shfrytzimin nga subjekti privat pas realzimit t projektit
infrastrukturor. Shfrytzimi dhe pronsia mbi objektin vazhdohet pa u transefruar tek
autoriteti public. Megjithat, shpesh ndodh q autoriteti public t ket t drejt t prfitoj
nj shum t caktuar nga fitimet q realizon subjekti privat.
Forma t tjera t kontratave koncesionare mund t jen: BLT (Build Lease Transfer,
Ndrtim Dhnie me Qira Transferim), BT (Build Transfer, Ndrtim dhe Transferim), BTO
(Build Transfer Operate Ndrtim Transferim Shfrytzim), RLO (Rehabilitation Lease
Operate, Rehabilimit Qira Shfrytzim).
Ligji yn hesht n lidhje me format e kontratave koncesionare, por kjo nuk do t thot q
kto forma nuk mund t aplikohen. N varsi t kushteve t parashikuara n kontrat tom
und t klasifikohen n nj nga format e siprprmendura.
Prfundimi i marrveshjes koncesionare
Marrveshja e konesionit megjithse lidhet me nj kohzgjatje t caktuar, mund t
zgjidhet prpara mbarimit t ksaj kohzgjatje me marrveshje t dyanshme midis palve
ose n mnyr t njanshme. Autoriteti kontraktues mund ta zgjidhe kontratn kur159:
a) ka arsye t mendoj se koncesionari nuk do t jet n gjendje t prmbush
detyrimet, pr shkak t paaftsis paguese, shkeljeve serioze apo t rasteve t
tjera q pengojn apo nuk bjn t mundur vazhdimin e kontrats s
koncesionit;
b) koncesionari dshton n sigurimin e financimit t projektit brenda 12 muajve
nga nnshkrimi i kontrats s koncesionit.
Konesionari mund ta zgjidhe kontratn e konesionit kur:
a) prmbushja e detyrimeve bhet e pamundur, pr shkak t rrethanave q kan qen
jasht kontrollit t arsyeshm t secils pal;
b) ka shkelje serioze nga pala tjetr e kur kjo pal nuk mund ta korrigjoj kt shkelje
brenda afatit kohor dhe sipas mnyrs s parashikuar n kontratn e koncesionit.

159

Neni 28 I Ligjit Pr Koncesionet

183

Procedura pr marrjen me koncesion

E paraqitur skematikisht, procedura e dhnies me koncesion reduktohet si m posht:
1. Identifikimi i koncesionit

2. Przgjedhja e Koncesionarit

3. Ndrtimi/ Realizimi i Projektit

4. Fillimi i funksionimit t projektit infrastrukturor

5. Vlersimi final n prfundim t periudhs Koncesionare

6. Rikthimi i Projektit tek Autoriteti Publik ose Rinovimi i Kontrats

koncesionare

b) Identifikimi i koncesionit
Procesi i identifikimit t koncesionit sht nj process q mund t filloj nga ministrit
prgjegjse ose t organit t njsis qendrore pr propozimet e krkuara dhe n rast t nj
propozimi t pakrkuar nga subjekti privat. Propozimi I pakrkuar sht propozimi pr t
marr prsipr projekte koncesioni, i cili nuk ka ardhur n prgjigje t nj krkese t br
nga autoriteti kontraktues, brenda kontekstit t nj procedure przgjedhse konkurruese.
184

Nse objekti mund t jepet me koncesion ose jo, kjo vleresohet n baz t analizs s
rentabilitetit dhe t prshtatshmris financiare q kryen Ministria prkatse ose organi i
qeverisjes vendore. Nse identifikimi i koncesionit t mundshm bhet prej subjektit privat
n baz t nj propozimi t pakrkuar ather, autoriteti kontraktues prcakton nse projekti
koncesionar paraqet interes publik dhe pr kt v n dijeni propozuesin n lidhje me kt
fakt Brenda 90 ditsh nga marrja e njoftimit fillestar.
c) Przgjedhja e Koncesionarit
Przgjedhja e koncesionarit sht nj process delikat q duhet t realizohet n baz t
parimeve t transparencs, barazis dhe proporcionalitetit. Koncesionart przgjidhen
nprmjet nj procedure parakualifikuese. Gjat ksaj procedure, Autoriteti kontraktues
prgatit ftesn pr pjesmarrje n procedurn parakualifikuese dhe dokumentet e
parakualifikimit, me qllim identifikimin e ofertuesve, q kan kualifikimin e nevojshm
pr t zbatuar koncesionin.
Ftesa, pr t marr pjes n procedurn parakualifikuese duhet t prfshij:
a) nj prshkrim t shkurtr t mjetit infrastrukturor;
b) tregues pr elementet thelbsore t koncesionit, si shrbimet q duhet t bhen
nga
koncesionari, mnyrat e financimit t koncesionit, t parashikuara nga autoriteti
kontraktues (pr shembull, fondet q do t prdoren, nse jan trsisht nga tarifat
ose pagesat e prdoruesve, apo koncesionarit mund ti jepen fonde publike, t tilla si
pagesa t drejtprdrejta, hua ose garanci);
c) nj prmbledhje t kushteve kryesore, nse ka t tilla, t kontrats koncesionare
q do t lidhet;
) mnyrn dhe vendin e paraqitjes s aplikimit pr fazn parakualifikuese, si dhe
afatin ligjor pr dorzimin, t shprehur n datn dhe orn e caktuar, duke u dhn
koh t mjaftueshme ofertuesve pr t prgatitur dhe dorzuar aplikimet e tyre;
d) mnyrn dhe vendin e marrjes s dokumenteve t fazs parakualifikuese.
Autoriteti kontraktues bn kualifikimin e secilit ofertues, q ka paraqitur aplikimin n fazn
e parakualifikimit, n prputhje me kriteret e prcaktuara n dokumentet e parakualifikimit.
Pas kalimit t procedurs parakualifikuese, AK mund t vendos q procedura
przgjedhse vijuese t kaloj n nj ose dy faza. Autoriteti kontraktues (AK) mund t
prdor procedurn me dy faza, pr t krkuar propozime nga ofertuesit, nse elemente t
tilla t projektit t koncesionit, si specifikimet e projektit, treguesit e performancs, mnyrat
e financimit apo kushtet kontraktuale nuk mund t prshkruhen n krkesn pr propozim
n mnyr aq t hollsishme dhe t sakt, q t lejojn ofertuesit pr t paraqitur
propozimet e tyre prfundimtare.
Nse vendoset procedura me dy faza, ather:
a) krkesa fillestare pr propozime u krkon ofertuesve t paraqesin, n fazn e par
t procedurs, propozimet fillestare pr specifikimet e projektit, treguesit e
performancs, krkesat financiare ose karakteristika t tjera t projektit, si dhe
termat kryesor kontraktual, t propozuar nga autoriteti kontraktues;
b) autoriteti kontraktues mund t organizoj takime dhe diskutime me do ofertues,
pr t sqaruar shtje n lidhje me krkesn fillestare, pr propozimet ose
propozimet fillestare dhe dokumentet prkatse t paraqitura nga ofertuesit.
Autoriteti kontraktues pasqyron n procesverbale do takim apo diskutim pr kt

185

shtje. (Procesverbali prmban shtjet e ngritura dhe sqarimet e dhna nga

autoriteti kontraktues);
c) pas shqyrtimit t propozimeve, autoriteti kontraktues mund ta rishoh dhe ta
ndryshoj do krkes fillestare pr propozime, duke hequr apo prshtatur do
aspekt t specifikimeve fillestare t projektit, treguesit e performancs, krkesat
financiare ose karakteristika t tjera t projektit, prfshir kushtet kryesore
kontraktuale dhe do kriter pr vlersimin, krahasimin e propozimeve dhe pr
caktimin e ofertuesit m t mir, apo mund t shtoj karakteristika ose kritere t
tjera. Autoriteti kontraktues shnon n regjistrin e koncesioneve arsyet pr do
rishikim t krkess pr propozim. do shfuqizim, ndryshim apo shtes duhet t
pasqyrohet n ftesn pr t paraqitur propozimet prfundimtare;
) n fazn e dyt t procedurs, autoriteti kontraktues fton ofertuesit pr t
paraqitur propozimet prfundimtare pr nj paket t vetme specifikimesh t
projektit, t treguesve t performancs ose kushteve kontraktuale.
AK vendos dhe prcakton renditjen e ofertuesve duke vlersuar kriteret si m posht:
a) qndrueshmrin teknike;
b) prputhjen me standardet e mjedisit;
c) efikasitetin n veprim;
) cilsin e shrbimeve dhe t masave, pr t siguruar vazhdimsin e tyre;
d) potencialin e zhvillimit shoqror dhe ekonomik, q ofrohet nga propozimet.
Kriteret pr vlersimin dhe krahasimin e propozimeve financiare dhe tregtare,
prgjithsisht,
prfshijn:
a) vlern aktuale t tarifave dhe t mimeve pr njsi t propozuara dhe pagesa t
tjera gjat periudhs koncesionare;
b) vlern aktuale t pagesave t drejtprdrejta t propozuara, t bra nga autoriteti
kontraktues, nse ka;
c) shpenzimet pr projektin dhe veprimtarit e ndrtimit, shpenzimet pr operimin
dhe
mirmbajtjen vjetore, vlern e tashme t investimeve, t shpenzimeve operative dhe
t mirmbajtjes;
) masn e mbshtetjes financiare, nse ka, q pritet t realizohet nga ndonj
autoritet publik i Republiks s Shqipris;
d) qndrueshmrin dhe rentabilitetin e financimeve t propozuara.
N prfundim t analizimit dhe t vlersimit t kritereve t siprprmendura, Autoriteti
kontraktues rendit t gjitha propozimet e pranueshme dhe njofton ofertuesit pr kt. Me
mbarimin e afatit pr paraqitjen e ankesave, autoriteti kontraktues fton ofertuesin, q ka
marr vlersimin m t mir, pr negocime prfundimtare.
Nse pr autoritetin kontraktues, brenda nj afati t prcaktuar nga Kshilli i Ministrave,
bhet e qart se negocimet me ofertuesin e ftuar nuk do t prfundojn me nj kontrat
koncesionare, ai i ndrpret negocimet me kt ofertues dhe fton ofertuesit e tjer, sipas
renditjes, derisa t arrihet lidhja e kontrats s koncesionit, ose i refuzon t gjitha
propozimet e mbetura. Autoriteti kontraktues nuk mund t rifilloj negocime me nj
ofertues, me t cilin negocimet jan ndrprer, n prputhje me kt pik.
d) Periudha e koncesionit

186

Periudha e koncesionit prcaktohet nga faktor t cilt jan specific pr cdo projekt si pr
shembull kapaciteti i asetit/projektit pr t gjeneruar fitime, tarifat e aplikuara mbi
prdoruesit/prfituesit, investimi total n projektin infrastrukturor, kostot e shfrytzimit dhe
mirmbajtjes s asetit/projektit etj. Periudha e koncesionit prgjithsisht reflekton numrin e
viteve t nevojshme pr t realizuar koston e investimit. Sikurse sht prmendur edhe m
sipr, ligji yn njeh afatin maksimal t koncesionit q sht prej 35 vjetsh, por me t drejt
rinovimi edhe prtej ktij afati vetm me miratimin e Kuvendit t Republiks s Shqipris.
e) Shfrytzimi dhe Mirmbajtja
Shfrytsimi dhe mirmbajtja e projektit sht nj nga faktort kryesor q prcakton
cilsin e shrbimeve t ofruara. Koncesionari sht i detyruar pr shfrytzimin dhe
mirmbajtjen gjat gjith kohzgjatjes s projektit koncesionar, por cilsia e ofrimit t ktij
shrbimi mbikqyret nga strukturat prkatse t autoritetit public. Mbikqyrja ka si qllim
kontrollin e cilsis s shrbimit t ofruar, pasi autoriteti kontraktues sht autoriteti q
duhet t ofronte kt shrbim tek prdoruesit prfundimtar. Shfrytzimi dhe mirmbajtja
sht gjithashtu shum I rndsishm pasi n prfundim t periudhs koncesionare, projekti
infrastrukturor I realizuar do tI kthehet n pronsi shtetit. Sipas ligjit ton autoriteti
mbikqyrs pr zbatimin e procedurave koncesionare sht Agjencia e Prokurimit Publik
(APP) N ushtrim t mbikqyrjes s procedurave t koncesioneve, Agjencia e Prokurimit
Publik ka kto kompetenca:
a) U krkon autoriteteve kontraktuese raportime periodike, nj her n 6 muaj, pr
gjendjen e koncesioneve;
b) Verifikon zbatimin e procedurave koncesionare, n mnyr periodike, pas fazs
s nnshkrimit t kontrats s koncesionit, duke u krkuar autoriteteve koncesionare
t gjith informacionin e nevojshm;
c) Propozon, n prfundim t verifikimeve sipas shkronjs "b" t ksaj pike, masa
disiplinore dhe vendos gjoba, n rastet kur vren shkelje t procedurave t ktij
ligji;
) Shpall prjashtimin nga procedurat koncesionare t ofertuesve, t cilt, gjat nj
procedure koncesionare, kan depozituar dokumente false apo kan deklaruar
informacion t rrem, n baz t propozimit t autoritetit kontraktues ose n rastin
kur i konstaton kto shkelje n prfundim t verifikimit t parashikuar n shkronjn
"b" t ksaj pike, dhe kur sht rasti, bn kallzim penal;
d) Mban dhe administron regjistrin e koncesioneve, si dhe dokumentacionin
origjinal q drgohet nga autoritetet kontraktuese brenda 3 (tre) muajve nga data e
miratimit t kontrats s koncesionit;
dh) i paraqet Kshillit t Ministrave rekomandime t prgjithshme pr gjendjen dhe
kuadrin ligjor t koncesioneve.
4.5 Kthimi i Aseteve/projektit t prfunduar
Kthimi i projektit t prfunduar n pronsi shtetrore sht nj parashikim kyc i
marrveshjes koncesionare. Me garantimin e cilsis s objektit infrastrukturor, organi
prkats shtetror mund t marr pronsin mbi objektin ose ta rijap me koncesion. Nse
lloji i kontrats koncesionare sht BOT (Ndrtim Shfrytzim dhe Transferim) ather,
objektit infrastrukturor i kalon autoritetit kontraktues nga momenti i prfundimit t afatit t
kontrats koncesionare. Nse lloji i kontrats sht BOO, ather, pronsia mbi objektin
infrastrukturor i ngel subjektit privat q ka realizuar investimin.

187

2 -Ligji pr ankandet.
1. Parimet baz t ligjit
2. Procedurat qe zbatohen pr ankandet
3. Autoriteti qe shqyrton ankesat.

Koncepti i ankandit publik

Ankandi sht procesi i blerjes dhe shitjes s mallrave ose shrbimeve duke ofruar ato n
nj ofert publike dhe m pas shitjes s mallit ofertuesit m t mir. Ankandi publik sht
procedura e shitjes, nprmjet s cils prcaktohen t drejtat e pronsis q transferohen n
formn e oferts publike, n baz t mimit m t lart t ofruar. Ankandi public, n

188

ndryshim nga ankandi n prgjithsi, karakterizohet nga prania e elementit shtetror, pasi si
autoritet shits n ankandin public jan autoritetet publike, t cilat, kan t drejt t shesin
pronn publike nprmjet ankandit publik dhe t zbatojn kontratat e tyre t shitjes. Si
autoritet shits mund t jen:
a) institucionet kushtetuese, institucionet e tjera qendrore, institucionet qendrore t
pavarura dhe njsit e qeverisjes vendore;
b) do ent:
i) i themeluar pr t ndjekur nj interes t prgjithshm dhe me
karakter joekonomik apo tregtar;
ii) i cili ka personalitet juridik;
iii) i financuar kryesisht nga shteti, autoritetet rajonale apo vendore, ose
nga ente t tjera publike apo i administruar prej tyre, ose me nj bord
administrativ, manaxherial apo mbikqyrs, ku m shum se gjysma
e antarve t tyre emrohen nga shteti, autoritetet rajonale ose
vendore apo nga entet e tjera publike;
c) organizatat e formuara nga nj ose disa nga kto autoritete apo nga nj ose disa nga
kto organe publike;
d) do ent tjetr publik.
Ndrsa n ann tjetr, si kandidat blers mund t paraqitet cdo person fizik apo juridik q
krkon t marr pjes me ofertn e tyre n procedurn e shitjes publike nprmjet ankandit
publik. Kandidati blers konvertohet n ofertues nga moment q paraqet nj ofert n
procedurn e shitjes publike nprmjet ankandit publik.
T gjith ofertuesit q kan paraqitur nj ofert pr blerjen e mallit q do t shitet me
ankand public, przgjidhen n saj t nj procedure przgjedhse t prcaktuar saktsisht n
ligj. N prfundim t procedurs przgjedhse, lidhet kontrata e shitjes ndrmjet autoritetit
shits dhe blersit q ka ofruar cmimin m t lart dhe e likuidon menjher vlern e ofruar.
Procedura e ankandit public rregullohet nga ligji Pr ankandin public Nr.9874, dat
14.2.2008. Ky ligj e ka t prcaktuar fushn e zbatimit t tij, e nuk mund t zbatohet pr t
gjitha shitjet e sendeve n pronsi shtetrore, por aplikohet pr shitjen nprmjet ankandit
public t mallrave t mposhtme:
a) t kuotave t pjesmarrjes n shoqrit me prgjegjsi t kufizuar apo aksionet
pr shoqrit anonime (pa ofert publike) pr kontributet n natyr;
b) t mallrave ushqimore t blera me shumic me fondet e Buxhetit t Shtetit;
c) t vlerave (mallrave) materiale t dala jasht prdorimit;
d) t objekteve t sekuestruara dhe t konfiskuara nga organet e ngarkuara me ligj;
e) t objekteve t prcaktuara me ligj t veant.
Gjithsesi, lista e siprprmendur nuk sht shteruese, pasi Kshilli i Ministrave, me
propozimin e ministrit prgjegjs pr ekonomis, autorizon shitjen nprmjet ankandit
publik edhe pr objekte t tjera q jan pron publike.
Gjithashtu, jan ln jasht fushs s zbatimit t ktij ligji si m posht:
iv)
v)

kur objekti i shitjes sht nj objekt i trashgimis kulturore me vlera

historike, kombtare, shkencore, kulturore, arkeologjike;
kur shitja e objektit publik rregullohet me akte t tjera ligjore;
189

vi)
vii)

viii)
ix)
x)

xi)

n shitjen e monedhave prej ari, argjendi, platini;

n shitjen e armve, t tekniks, pajisjeve, municioneve, lndve eksplozive
dhe t materialeve luftarake e t shrbimeve t lidhura me to, t hequra nga
armatimi dhe prdorimi, q do t shiten pr prdorim ushtarak;
kur autoriteti shits rrezikon t botoj t dhna, q mund t cenojn interesat
thelbsor t siguris kombtare;
ky ligj nuk zbatohet pr shitjet publike, t cilat krkojn masa t veanta
sigurie, n prputhje me aktet ligjore dhe nnligjore n fuqi;
n rast se ky ligj bie ndesh me nj detyrim, q shteti ka n baz t nj
marrveshjeje me nj ose m shum shtete t tjera apo me nj organizat
ndrkombtare, q sht ratifikuar me ligj, ather zbatohen dispozitat e
marrveshjes n fjal. N t gjitha rastet e tjera, procedurat e ankandit publik
i nnshtrohen ktij ligji;
procedura e ankandit publik nuk zbatohet n rastet kur objekt i shitjes
publike jan ndihmat, kredit pr aq sa ato bien n kundrshtim me kushtet
dhe marrveshjet e miratuara me donatort.

1.Parimet dhe rregullat e prgjithshme t organizimit t procedurs s ankandit

publik
Ankandi publik bazohet mbi disa parime n mnyr q procedura e przgjedhjes s
ofertuesit m t mir t jet transparente, duke mos diskriminuar ofertuesit dhe duke u
garantuar atyre trajtim t barabart.
1. Mosdiskriminimi
Parimi i mosdiskriminimit krkon nj trajtim t njjt pr individ apo grupe pavarsisht
nga karakteristikat e vecanta t tyre. Qllimi sht q ky parim t zbatohet gjersisht n t
gjitha fushat, vecanrisht n jetn ekonomike, sociale, kulturore dhe familjare. N
kontekstin e procedurave t ankandit public ky parim duhet t injoroj diferencat e
mundshme ndrmjet ofertuesve, sigurisht jo ato q lidhet me krkesat ligjore dhe teknike.
Ky parim sht nj nga krkesat thelbsore t ligjit, pasi prvecse prcaktohet si parim mbi
bazn e t cilit organizohet e gjith procedura e ankandit publik, ritheksohet dhe rimerret
nga legjislatori her pas here n dispozita t vecanta, si r shembull nenin 9 t ligjit n t
cilit thuhet: Autoritetet kontraktore duhet t shmangin do kriter, krkes apo procedur,
q prbn diskriminim ndaj ose ndrmjet kandidatve blers apo ndaj kategorive t tyre.
2. Transparenca
Transparenca n kuptimin e saj neutral sht nj term q prdoret si analogji pr: nj
rregullim, ligj ose procedur ligjore sht transparente vetm nse mund t shohsh
lehtsisht prtej saj, n mnyr t ngjashme sikurse mund t shihet prtej nj dritareje t
pastr. Procesi dhe efektet e instrumentit ligjor n fjal duhet t jen lehtsisht t
kuptueshme dhe qllimi i t drejtave dhe detyrimeve q derivojn duhet t vlersohen
lehtsisht nga personi t cilit ato i adresohen. Nse ligji n fjal nuk i plotson kto kritere

190

ather do t konsiderohet jotransparent N nj kontekst tjetr, n at t marrdhnieve

ndrshtetrore t vendosura n saj t nj traktatit nnshkruar ndrmjet dy shteteve,
Chayes and Chayes e kan prkufizuar transparencn si mundsin dhe aksesueshmrin
pr t njohur: (1) kuptimin e norms, rregullit dhe procedurs s prcaktuar nga traktati dhe
praktika, (2) politikat dhe aktivitetet e palve t traktatit dhe t cdo organi qendror q lidhet
me cshtje t rndsishme t traktatit si prputhshmria dhe efikasiteti. N kontekstin e
prokurimit public, Steven Schooner e prkufizon transparencn si nj sistem q prcakton
procedura nga t cilat ofertuesit dhe kontraktort (ktu prfshihet edhe publiku i gjer)
duhet t sigurohen q organi shtetror po e organizon procedurn n mnyr t paanshme
dhe t hapur. Ky prkufizim krkon aksesueshmrin n informacion lidhur me aktivitetin e
organit shtetror prgjegjs pr procedurn prkatse. Pra, krkohet dhe sht e
mjaftueshme q rregullat e zbatueshme, politikat dhe mundsit t njihen qartsisht nga
palt e interesuara. sht e rndsishme q t theksohet se detyrimet q prcaktojn
rregullat (aktet ligjore dhe nnligjore) duhet t jen t qarta e t kuptueshme.
3. Barazia n trajtim
N kontekstin e procedurave t ankandit public, ky parim nnkupton, n mnyr t vecant,
q t gjith ofertuesit t njohin rregullat paraprakisht dhe q ato t aplikohen ndaj t
gjithve n t njjtn mnyr. Gjykata160 ka vendosur se, n mnyr q t arrihet nj
krahasim objektiv i ofertave t bra, kto t fundit duhet t jen konform specifikimeve t
mparshme. Nse autoriteti shtetror konsideron ndryshime n nj ofert t caktuar pasi
procedura konsiderohet e hapur, Gjykata vlerson se tenderuesi n fjal ka nj avantazh
objektiv.
4. E drejta pr informim
Ofertuesve u njihet e drejta pr tu informuar n lidhje me dokumentet e administruara
gjat proceudrs s ankandit, por kto dokumente duhet t vihen n dispozicion (personave
t interesuar) pasi sht prcaktuar oferta fituese apo pasi procedura e ankandit kan
prfunduar pa prcaktuar fitues.
Gjithashtu, autoriteti shits v n dijeni sa m shpejt t jet e mundur, por jo m von se 5
dit nga marrja e vendimit:
a) do kandidat t pasuksesshm, pr arsyet e refuzimit t pjesmarrjes s tij n
ankand;
b) do ofertues t pasuksesshm, pr arsyet e refuzimit t oferts s tij;
c) do ofertues t suksesshm, q ka paraqitur nj ofert t vlefshme, pr
karakteristikat dhe prparsit e oferts s przgjedhur.
N raste t prcaktuara shprehimisht n ligj, autoriteti shits mund t mos bj publike disa
nga informacionet e parashikuara m sipr. Kto raste jan: a) nse nj gj e till vjen n
kundrshtim me legjislacionin pr mbrojtjen e t dhnave; b) cenon interesin publik apo
interesat ligjor dhe ekonomik t palve; c) pengon konkurrencn e drejt.
5. Fshehtsia (Konfidecialiteti) e procesit
160

Gjykata Europiane e Drejtsis.

191

Ligji duke synuar mbrojtjen e interesave t ofertuesve e detyron autoritetin shits t mos
bj publik informacionet e marra nga kandidatt blers ose ofertuesit, t etiketuara si
konfidenciale. Ky lloj informacioni prfshin veanrisht aspektet teknike, sekretet tregtare
dhe informacionet konfidenciale t ofertave.

2.Procedura e anakandit publik dhe Llojet e procedurave te ankandit publik

E gjith procedura e ankandit public zhvillohet nga autoriteti shits, i cili sht prgjegjs
pr realizimin e ankandeve publike. Gjat zhvillimit t procedurs s ankandit, autoriteti
shits duhet t mbaj procesverbale dhe dokumentacion t plot pr procedurat e kryera n
prcaktimin e fituesit t ankandit, n mnyr t till q t lejoj kontrollin e zbatimit t
ligjit. Gjithashtu, zhvillimi i ankandit pasqyrohet edhe n regjistrin e ankandeve i cili
plotsohet nga autoriteti shits dhe pas prfundimit t procedurs s anakandit drgohet
pran Agjencis s Prokurimit Publik.

2. 1 Identifikimi i objektit q do t shitet

Si pik fillimi e procedurs s ankandit public sht identifikimi i objektit q do t shitet.
Ky identifikim bhet nga autoriteti shits. Pas identifikimit, autoriteti shits bn nj
prshkrim t detajuar t objektit duke evidentuar karakteristikat e tij n mnyr q ta
prshkruaj n mnyr t sakt e t plot. Kjo paraqitje e objektit q do t shitet sht e
nevojshme pasi krijon kushte pr konkurrim t paanshm e t hapur ndrmjet t gjith
kandidatve e ofertuesve. Informacionet pr objektin q do t shitet duhet t mundsojn
trajtim t njjt pr t gjith kandidatt dhe ofertuesit dhe t mos shrbejn si pengesa pr
konkurrencn e hapur n ankandin publik.
Pas identifikimit t objektit, autoriteti shits, boton nj njoftim publik n t cilin njoftohet
organizimi i ankandit dhe jepet edhe prshkrimi i objektit q do t shitet. Njoftimet pr
ankandet botohen: (a) n Buletinin e Njoftimeve Publike; (b) dhe, sipas rastit, n nj gazet
t huaj me shprndarje n Europ, sipas prcaktimit n rregullat e ankandit publik.
T gjitha njoftimet e ankandeve shpallen n faqen e internetit t Agjencis s Prokurimit
Publik.
Njoftimet q botohen, duhet t prfshijn t gjitha informacionet, q u lejojn kandidatve
t vendosin nse do t marrin pjes apo jo n procedurat e ankandit.
N njoftim duhet t prcaktohen edhe:
1. Vendi,
2. Adresa,
3. afati i fundit kohor, ku e kur do t drgohen ofertat,
4. gjuha ose gjuht, n t cilat duhet t hartohen ofertat,
5. mnyra dhe kushtet pr marrjen e dokumenteve t ankandit.
2.2 Njoftimi i kandidatve blers

192

M pas, autoriteti shits fton, nprmjet nj komunikimi me shkrim, njhersh, t gjith

kandidatt blers, pr t dorzuar ofertat e tyre n procedurn e przgjedhjes s blersve
dhe n procedurat me negocim, me njoftim t objektit t ankandit.
Ftesa pr kandidatt prfshin edhe:
f) nj kopje t dokumenteve t ankandit dhe do dokument tjetr mbshtets;
(N procedurn e hapur, autoriteti shits i dorzon kandidatve blers, pas
krkess s tyre, dokumentet e ankandit kundrejt nj pagese t prcaktuar n
njoftimin pr ankand dhe t llogaritur sipas mnyrs s prcaktuar n
rregullat e ankandit. Dokumentacioni i plot i ankandit vihet n dispozicion
falas n rrug elektronike. N procedurn me przgjedhje t blersve dhe n
procedurn me negocim dokumentet e ankandit jan t prfshira n ftesn
pr ofert ose pr negocim. Ato duhet t jen t vlefshme edhe n form
elektronike dhe duhet t prfshijn n ftes t gjitha t dhnat pr
shkarkimin e tyre me kompjuter.)
b) nj referenc pr t pasur akses n dokumentet e ankandit publik dhe n
dokumentet e tjera, t prcaktuara m sipr me rrug elektronike.
Bashk me njoftimin autoriteti shits prcakton edhe afatet kohore pr dorzimin e
krkesave dhe ofertave pr pjesmarrje.N prcaktimin e tyre, autoriteti shits, duhet t
mbaj parasysh: a) kompleksitetin e objektit t ankandit dhe b) kohn e krkuar pr
hartimin e ofertave, pa cenuar kufijt kohor minimal dhe n prputhje me parimin e
proporcionalitetit. Afatet kohore jepen n dit kalendarike, me prjashtim t rasteve kur ka
specifikime t tjera.
2.3 Faza kualifikuese
Autoriteti shits kualifikon do kandidat ose ofertues vetm kur paraqet:
a) formularin e sigurimit t oferts pr shumn dhe vlefshmrin e krkuar n
dokumentet standarde t ankandit;
b) vendimin e gjykats pr fitimin e personalitetit juridik;
c) vrtetimin nga Qendra Kombtare e Regjistrimit;
d) certifikatn e regjistrimit n organin tatimor ose NIPT-in.
Autoriteti shits skualifikon n do koh kandidatt ose ofertuesit, q paraqesin t dhna t
rreme ose nj dokument t falsifikuar, pr qllime kualifikimi. N kt rast autoriteti shits
i krkon Agjencis s Prokurimit Publik prjashtimin nga ankandet publike t ofertuesit q
ka prdorur kto t dhna apo dokumente.
Gjithashtu, autoriteti shits skualifikon do kandidat apo ofertues, ndaj t cilit sht marr
vendimi i prjashtimit nga procedurat e prokurimit publik, sipas legjislacionit prkats
2.4 Paraqitja e ofertave
Ofertat dorzohen me shkrim, dorazi ose prmes posts, t nnshkruara dhe t mbyllura n
zarf. Prjashtimisht, oferta mund t dorzohet edhe n ndonj form tjetr, t prcaktuar n
njoftimin e ankandit apo n ftesn pr ofert, e cila siguron nj shkall t ngjashme
origjinaliteti, sigurie dhe konfidencialiteti, prfshir edhe rrugt elektronike.
N mnyr q t provohet dorzimi i oferts, autoriteti shits, sipas krkess, pajis
ofertuesit me nj dshmi, ku shnohen data dhe ora e pranimit t oferts.
Ofertat e paraqitura pas mbarimit t afatit t fundit t paraqitjes s tyre u kthehen t
pahapura ofertuesve, q i kan paraqitur ato.
193

Ofertat e paraqitura refuzohen gjithashtu nse:

i)
ofertuesi apo kandidati blers i jep ose premton t'i jap, drejtprdrejt ose
trthorazi, nj zyrtari apo punonjsi nj shprblim n fardolloj forme,
mundsi punsimi ose mall, shrbim ose vler, si stimul pr nj akt, vendim
apo procedur, q ndrmerr autoriteti shits pr procedurat e ankandit;
ii)
ofertuesi ose kandidati sht n kushtet e konfliktit t interesit.
Bashk me ofertn, ofertuesit jan t detyruar t paraqesin edhe sigurimin e oferts e cila
shrben si nj garanci pr prmbushjen e detyrimit. Pr sigurimin e oferts zbatohen disa
kushte:
a) vlera e sigurimit duhet t jet n prpjestim me vlern e objektit t ankandit;
b) autoriteti shits duhet t specifikoj n dokumentet e ankandit do krkes pr
natyrn, formn, vlern dhe kushtet e tjera thelbsore t sigurimit t oferts. Kto
krkesa nuk duhet t lidhen drejtprdrejt apo trthorazi me sjelljen e kandidatit
blers q dorzon nj ofert, me prjashtim t rasteve t mposhtme:
i. trheqjes ose ndryshimit t oferts pas afatit prfundimtar pr
paraqitjen e ofertave ose para afatit prfundimtar, nse sht
prcaktuar kshtu n dokumentet e ankandit;
ii. refuzimit pr nnshkrimin e kontrats, kur autoriteti shits e krkon
nj gj t till;
iii. mosparaqitjes s sigurimit t kontrats, kur oferta sht shpallur
fituese, ose mosplotsimit t ndonj kushti tjetr prpara nnshkrimit
t kontrats s prcaktuar n dokumentet e ankandit.
Pasi jan paraqitur ofertat bashk me dokumentacionin e krkuar prej autoritetit shits, ky I
fundit, hap t gjitha ofertat e paraqitura n datn, vendin dhe kohn e prcaktuar n
dokumentet e ankandit, pas mbarimit t afatit prfundimtar pr paraqitjen e ofertave ose pas
mbarimit t afatit prfundimtar t prcaktuar pas zgjatjes se ktij afati, n prputhje me
procedurat e specifikuara n dokumentet e ankandit.
Gjat procedurs s hapjes s ofertave ftohen t marrin pjes dhe ofertuesit ose
prfaqsuesit e tyre t autorizuar, q kan paraqitur oferta.
2.5 Shqyrtimi i ofertave
Shqyrtimi i ofertave fillon menjher pasi autoriteti shits ka lexuar me z t lart ofertat
Ky i fundit, kur e shikon t arsyeshme, u krkon ofertuesve sqarime pr ofertat e tyre pr
shqyrtimin, vlersimin dhe krahasimin sa m t drejt t ktyre ofertave. sht e
rndsishme t theksohet se nuk duhet t krkohet, ofrohet apo lejohet asnj ndryshim n
prmbajtjen e oferts, prfshir ndryshimet n mim apo ndryshime q synojn t kthejn
nj ofert t pavlefshme n t vlefshme, pasi nj veprim i till do t prbnte n nj ofert
t re, por t paraqitur jasht afatit ose pasi sht marr dijeni pr ofertat e tjera. Pr kt
arsye, autoriteti shits, duhet t korrigjoj vetm gabimet aritmetike, q zbulohen gjat
shqyrtimit t ofertave, me kusht q kto t mos jen br pr qllime mashtrimi. Autoriteti
shits njofton menjher pr kto korrigjime ofertuesin q ka paraqitur ofertn.
Autoriteti shits vlerson se oferta sht e vlefshme, vetm nse ajo sht n prputhje me
t gjitha krkesat dhe specifikimet e prcaktuara n njoftimin e ankandit dhe n dokumentet

194

e ankandit. Autoriteti shits nuk sht I detyruar t pranoj t gjitha ofertat e paraqitura, por
ka t drejt dhe t refuzoj nj ofert kur:
g) ofertuesi nuk sht i kualifikuar;
h) ofertuesi nuk pranon korrigjimin e nj gabimi aritmetik;
i) oferta nuk prputhet me specifikimet e prcaktuara n dokumentet e ankandit;
j) n rastet e prmendura m sipr:
(i)
ofertuesi apo kandidati blers i jep ose premton t'i jap, drejtprdrejt
ose trthorazi, nj zyrtari apo punonjsi nj shprblim n fardolloj
forme, mundsi punsimi ose mall, shrbim ose vler, si stimul pr
nj akt, vendim apo procedur, q ndrmerr autoriteti shits pr
procedurat e ankandit;
(ii)
ofertuesi ose kandidati sht n kushtet e konfliktit t interesit.
2.6 Njoftimi i fituesit dhe nnshkrimi i kontrats
Faza finale pas shqyrtimi t t gjitha ofertave t vlefshme (ofertat q nuk jan refuzuar), pra
pasi autoriteti shits vlerson dhe krahason ofertat e vlefshme sht prcaktuimi i oferts
fituese, n prputhje me procedurat dhe kriteret e prcaktuara n dokumentet e ankandit.
Ofertat renditen duke filluar me mimet m t larta dhe deri n ato t barabarta me mimin
fillestar minimal t shitjes. N kt mnyr Autoriteti shits prcakton ofertn m t mire
dhe shpall fitues ofertuesin, oferta e t cilit prmbush kriteret kualifikuese dhe ka vlern m
t lart.Pas przgjedhes prej autoritetit shits, fituesi njoftohet menjher. Brenda 10 ditve
nga njoftimi i fituesit, autoriteti shits drgon nj njoftim n Agjencin e Prokurimit Publik,
i cili botohet n Buletinin e Njoftimeve Publike. Njoftimi prmban s paku kt
informacion:
a) emrat e ofertuesve pjesmarrs;
b) vlerat e ofertave;
c) emrat e ofertuesve t skualifikuar dhe arsyet e skualifikimit;
) emrin e ofertuesit t suksesshm dhe vlern e ofruar prej tij.
Pas ktij momenti, autoriteti shits dhe ofertuesi fitues, brenda 10 ditve nga shpallja n
Buletinin e Njoftimeve Publike, nnshkruajn kontratn. Kjo periudh nuk duhet t
tejkaloj afatin e vlefshmris s oferts, t prcaktuar n njoftimin e ankandit ose n
dokumentet
e
ankandit.
Kontrata hyn n fuqi kur nnshkruhet nga ofertuesi fitues dhe nga autoriteti shits.
Kur ofertuesi fitues nuk arrin t nnshkruaj kontratn ose nuk bn sigurimin e kontrats,
nse nj gj e till krkohet, autoriteti shits bn konfiskimin e sigurimit t oferts dhe
przgjedh ofertuesin e renditur i dyti n listn e ofertuesve q kan mbetur, nse diferenca
ndrmjet oferts s klasifikuar n vend t par dhe asaj t klasifikuar n vend t dyt sht
jo m e madhe se vlera e sigurimit t oferts.
2.7 Rastet e anulimit t ankandit
Autoriteti shits n asnj rast nuk sht i detyruar t shpall fituesin pr nj ankand, pr
kt arsye, lejohet q, n do koh, t anuloj ankandin, pr arsye t interesit publik, duke
respektuar parimet e barazis dhe t transparencs. Me marrjen e ktij vendimi, autoriteti
shits njofton t gjith kandidatt blers ose ofertuesve vendimin dhe arsyet pr t mos e
vazhduar ankandin, brenda 5 ditve nga marrja e vendimit.
Autoriteti shits boton njoftimin pr anulimin e ankandit brenda 10 ditve nga marrja e
vendimit pr anulim.
195

3. Llojet e procedurave t ankandit publik

Procedurat standarde t realizimit t ankandit publik jan:
a) procedura e hapur;
b) procedura me przgjedhje t blersve;
c) procedura me negocim, me shpallje paraprake t njoftimit t ankandit.
Procedura e hapur sht ankandi, prmes t cilit do kandidat blers i interesuar mund t
dorzoj ofertn e vet.
Procedura me przgjedhje t blersve sht ankandi, prmes t cilit vetm kandidatt e
przgjedhur nga autoriteti shits mund t dorzojn oferta.
Procedura me przgjedhje t blersve prdoret nga autoriteti shits pr t kryer nj shitje,
n rastet kur:
a) objekti i shitjes, pr shkak t karakterit t tij shum t ndrlikuar ose t veant,
mund t'u ofrohet nj numri t kufizuar blersish;
b) pr autoritetin shits sht m e leverdishme, fillimisht, t shqyrtoj kapacitetin dhe
kualifikimet e kandidatve blers t interesuar dhe m pas t ftoj ata q kan
kualifikimet minimale specifike t caktuara t paraqesin ofertat.
Autoriteti shits mund t prdor procedurn me negocim, me shpallje paraprake t
njoftimit t ankandit kur:
a) jan zhvilluar dy procedura t hapura ose me przgjedhje t blersve dhe n
prfundim t gjitha ofertat jan t pavlefshme apo nuk prmbushin krkesat e
dispozitave ligjore n fuqi dhe pr sa koh q objektit t shitjes nuk i sht br
ndonj ndryshim thelbsor, sipas prcaktimeve t bra n rregullat e ankandit
publik;
b) natyra e objektit t shitjes apo rreziku i lidhur me to nuk lejon prcaktimin paraprak
t mimit t plot dhe, n veanti, n rastet:
i) e shitjes s mallrave me shumic, t cilave u skadon afati i prdorimit;
ii) e shitjes s mallrave (fruta, perime) q prishen.
Organet mbikqyrse t procedures se ankandit publik
Pr t garantuar t drejtat e ofertuesve ligji pr ankandin publik ka parashikuar organe
mbikqyrse t pr t kontrolluar zbatimin e ligjit nga autoriteti shits: agjencin e
Prokurimit Publik dhe Avokatin e Prokurimeve.
1. Agjencia e Prokurimit Publik
Mbikqyrja e zbatimit t procedurave t shitjes me ankand dhe shqyrtimi administrativ i
ankesave ndaj tyre bhen nga Komisioni i Prokurimit Publik. Agjencia e Prokurimit
Publik, n ushtrimin e funksioneve pr ankandet, ka kto kompetenca:
a) u krkon autoriteteve shitse raportime periodike, nj her n 6 muaj, pr ankandet
publike t realizuara dhe zbatimin e procedurave t tyre;

196

b) verifikon zbatimin e procedurave t ankandeve publike, n prputhje me kt ligj dhe me

akte t tjera t dala n zbatim t tij, duke u krkuar autoriteteve shitse t gjith
informacionin e nevojshm;
c) i propozon autoritetit shits marrjen e masave disiplinore dhe vendos gjoba nga 50 mij
deri n 100 mij lek, n rastet kur vren shkelje t procedurave t ktij ligji;
) bn shqyrtimin administrativ t ankesave t ofertuesve n lidhje me procedurat e shitjes
me ankand publik;
d) vendos dhe shpall prjashtimin 1 deri n 3 vjet nga procedurat e ankandit publik t
ofertuesve, t cilt gjat nj procedure shitjeje kan depozituar dokumente false apo kan
deklaruar informacion t rrem;
dh) raporton nj her n 6 muaj pran Kshillit t Ministrave pr kontratat e shitjes, t
realizuara me ankand publik.
2. Avokati i prokurimeve
Avokati i Prokurimeve eshte institucion ne varesi te qe eshte ngritur dhe funksionon ne
baze te ligjit Per Prokurimin Publik161. Pervec funksioneve qe ky organ ushtron ne lidhje
me prokurimet publike, ligji Per ankandin publik I njeh Avokatit te Prokurimeve
kompetencen e mbikqyrjes se ligjshmerise ne nje procedur ankandi dhe ne menyre te
vecante mbrojtjen e interesave ligjore te ofertuesve162.
N lidhje me kompetencat e tij n mbrojtje t ligjshmris, Avokati i Prokurimeve ka pr
tager monitorimin e kuadrit ligjor per ankandin publik, ligjin dhe aktet nnligjore. N baz
t problematiks s konstatuar n kt kuadr ose nga zbatimi i tij n praktik Avokati
mund t rekomandoj ndryshime t ktyre akteve me arsyetimin se prmbajtja e tyre krijon
premisa pr shkeljen e procedurave apo standarteve q jan n frymn e ligjit pr
koncesionet. Avokati i Prokurimeve, me krkes t ofertuesve t interesuar ka t drejt t
nis hetim kur konstaton se administrata kompetente pr trajtimin e koncesionit ka shkelur
ligjin e zbatueshem. Pr realizimin e funksioneve t tij n fushn e mbrojtjes s interesave
t ligjshme t ofertuesve Avokati i Prokurimeve mund t kqyr n vend akte dhe
dokumente q kan lidhje me cshtje nn hetim, t krkoj informacione nga administrata
shtetrore, t marr n pyetje persona q kan lidhje me cshtje q ai i ka nn hetim apo t
krkoj ekspertiz nga persona t tret. Rezultatet e hetimit i drgohen pr informim dhe n
form rekomandimi autoritetit kontraktues ndaj t cilit sht br ankesa si dhe Komisionit
te Prokurimit Publik.

161
162

Ligj Nr.9643, date 20.11.2006

Ligji Per koncesionet, Neni 7

197