UNIVERZITET U SARAJEVU

FILOZOFSKI FAKULTET
ODSJEK ZA HISTORIJU

EDIN SELIMOVI
Pad Carigrada pod Osmansku vlast 1453. godine
Seminarski rad

Mentor: Prof.dr. Dubravko Lovrenovi

Vii ass. dr. Emir Filipovi

Sarajevo, 2014.
1

Sadraj
UVOD.........................................................................................................................................3
HISTORIJAT KONSTANTINOPOLJA DO 1453. GODINE...................................................4
OSMANSKE PRIPREME ZA NAPAD.....................................................................................6
OPSADA KONSTANTINOPOLJA...........................................................................................8
PAD CARIGRADA..................................................................................................................10
POSLJEDICE OSVAJANJA DRUGOG RIMA...................................................................11
ZAKLJUAK...........................................................................................................................12
BIBLIOGRAFIJA.....................................................................................................................13

I.

UVOD

Konsantinopolj, kod Slavena poznat i kao Tsarigrad (Carigrad) je antiki grad smjeten na
obalama Bosfora. Sam grad je bio mjesto ogromnog broja opsada i napada, ali i samo dva
osvajanja, na poetku 13. stoljea. Bitka koja e obiljeiti itavo postojanje ovog grada se
odigrala 1453. godine, kada su Osmanski Turci, voeni svojim mladim sultanom Mehmedom
II, jednom i zauvijek zapeatili Rimsko carstvo. Zlatna jabuka, kako su ga zvali tada, se nije
mogla dugo braniti ogromnom broju Osmanskih vojnika. Konstantinopolj e pasti u juriu
kroz probijene zidine grada. Drava koja je kontrolisala Carigrad u to vijeme je Bizantsko
carstvo, nasljednik starog Rimskog carstva, koje je uz velike potekoe nastavilo svoje
postojanje do duboko u 15. stoljee. Mehmed II e zapeatiti njegovu sudbinu, ujediniti
Balkan, te pokrenuti niz zabrinutih pogleda u Evropi. Osmanska prijetnja je tek poinjala.
O ovome poduhvatu Osmanlija se pisalo, i pie se u ogromnim koliinama. Ovaj rad je
podran od strane velikog broja literalnih dijela, te nekoliko izvornih pisanja o ovoj bici.
Glavnu literaturu ine djela Halila Inalcika o Mehmedu Osvajau, Vasiliev, Turnbull, te Stiven
Ransiman, Pad Carigrada 1453. Uz ove, slijedi i veliki broj popratne literature, izvora,
lanaka, te dokumentarnih emisija.
Rad je pisan hronoloki, poinje kratkim historijatom samog Konstantinopolja, a zavrava se
njegovim stanjem u savremenom vremenu. Moe se rei da je ovo rad o historiji
Konstantinopolja, sa najveom posvetom njegovom padu 1453. godine. Za razliku od mnogih
dijela koji jednostavno nabrajaju dogaaje i tok bitke, u ovom radu e se posebna panja
posvetiti stratekim odlukama i sukobima. Istrait e se sam poloaj grada, i njegova
simbolika, te zato je Osvajau bilo toliko bitno da Osmanlije zauzmu ovaj grad. Na kraju,
uslijedit e manja diskusija o periodizaciji Srednjeg vijeka, da li je ova bitka oznaila njegov
kraj, te koliko je zapravo tadanji svijet bio okiran dogaajima koji su se u proljee 1453.
odigrali na obalama Bosfora.

II.

HISTORIJAT KONSTANTINOPOLJA DO 1453. GODINE

Drevna Grka kolonija Bizantion, osnovana u sedmom stoljeu prije nove ere je bila
smjetena na jugoistonoj izboini Balkanskog poluostrva, te je po padu u Rimske ruke
preimenovana u Bizantium. To je, ipak, bila samo kolonija, i biti e potrebno dosta godina da
se na tom mjestu izgradi pravi grad. Ta godina je dola sa vladavinom Rimskog cara
Konstantina, koji je vladao od 324. do 337. godine. 1 Konstantin je dao izgraditi sebi novu
prijestolnicu- Konstantinopolis, koja se, nalazei se na raskrsnici izmeu Istoka i Zapada, brzo
razvijala. Grad je sagraen po tradicionalnom modelu rimskog urbaniteta pod nazivom
Augusta Antonina.2 Slubeno je nova prijestolnica osnovana 11. V. 330. godine, a naziv
Konstantinopolis je prvi put koriten u vrijeme Teodosija II. 3 U njega je uloen ogroman broj
sredstava, a carski dvor u gradu je zauzimao 150 jugera zemlje. Podignute su terme,
biblioteka, te najpoznatiji od svih- hipodrom. Grad je okruen jakim utvrenjima, a dostigao
je staru slavu Rima, mo i sjaj, to je bio i cilj njegove izgradnje.
Za vrijeme cara Justinijana, grad e dodatno uznapredovati izgradnjom mnogih graevina
(meu kojima je i Sveta Mudrost- Haghia Sophia), te e postati najvei grad na Zapadnoj
polulopti. Novo, Bizantsko carstvo e svoje sjedite imati upravo u ovom gradu, sve do
konanog pada 1453. godine. U gradu, mnogi carevi e biti sahranjeni, a meu njima su i
Justinijan i Valentijan I.4
Grad je bio opasan dugim zidinama, izgraenim za vrijeme cara Teodozija, koje su vremenom
nadopunjene. Mnoge od njih je razoran zemljotres iz 447. godine unitio, ali su obnovljene i
spremno su doekale Avarsko-Slavensku opsadu grada 626. godine. 5 Kroz iduih 500 godina,
uslijedile su mnogobrojne opsade ovog grada; Ruska, Arapske opsade, opsade uzrupatora u
Bizantskom carstvu, te jedna opsada Bugarske vojske. Sve one su bile bezuspjene, a glavni
razlog za to su upravo pomenute zidine, ali i nevjerovatno povoljan strateki poloaj grada.
1 Mesihovi, 2013., 2259.
2 Isto.
3 Isto.
4 Venning, 2006., 56.
5 Turnbull, 2004., 11.
4

Grad, prozvan Novi Rim, je smjeten na obalama Bosfora koji spaja Mramorno more (dio
Mediterana), sa Crnim morem. Upravo to je razlog da je trgovina najvanija djelatnost u
Konstantinopolju u Srednjem vijeku. Ipak, dolo je i vrijeme kada se grad vie nije mogao
odbraniti, a kada je Bizantsko carstvo, bar na kratko, ugaeno. Rije je o Kriarskom pohodu
iz 1204. godine, kada je grad osvojen od strane Mleana i u potpunosti razoren. 6 Bit e
potrebno pedesetak godina da Bizantinci opet zauzmu grad, ali se od ovog razaranja nikad
nee oporaviti.
Dolaskom Osmanlija na politiku scenu Male Azije, poinje zavrni period Bizantskog
carstva i njihove vladavine nad Konstantinopoljem. Sultan Orhan je taj, koji je 1349. godine,
prvi put preao sa Osmanskom vojskom iz Azije u Evropu, kako bi napao Solun. 7 Ta godina
oznaava i poetak kraja za Bizant, koji e uslijediti za stotinjak godina. Do kraja 14. stoljea,
Osmanska zastava se vijorila na Galipoliju, Trakiji i dijelu Bugarske, a Bizantski grad
Konstantinopolj je postao enklava, stisnuta sa svih strana Osmanskim teritorijama.
Ipak, Osmansko carstvo i Bizant su imali vazalni odnos, naravno da je Bizant bio podreen.
Mnogi autori su raspravljali o tanoj godini poetka ovog vazalnog odnosa, ali je tek Zorica
okovi u svom lanku Kada je Bizantsko carstvo postalo vazalna drava ujedinila sva
miljenja. Po Georgiju Ostrogorskom, Bizant je nakon bitke na rijeci Marici, 1371. godine
postao vazal Osmanskog carstva.8
Osmanlije nisu skrivale aspiracije prema osvajanju ovog grada, to e uraditi tek Mehmed II,
koji e radi toga i dobiti nadimak Fatih- Osvaja. Po dolasku na vlast, Mehmed II je odredio
ciljeve za svoju vladavinu. Planirao je povratiti izgubljene teritorije svoga pradjeda Bajazida
I, ali je njegov prvi cilj postao osvajanje Carigrada. 9 Shvatio je ta bi to osvajanje znailo za
njegov ugled i za Osmansku dravu.

6 Turnbull, 2004., 11.

7 Matuz, 1992., 27.
8 okovi, Kada je Bizantsko carstvo postalo vazalna drava, 2012., 62.
9 Inalcik, 2002., 27.
5

U ljeto 1451. godine, poele su pripreme za napad na Konstantinopolj. 10 Mehmed II je imao

svega devetnaest godina, u Evropi su za njega mislili da e ga politika elita progutati. Za
Evropu je u naredim godinama uslijedio pravi ok, jedan koji e oznaiti kraj Carstva, kraj
ere, te stvoriti temelje za dananji politiki izgled ovog podruja.

III.

OSMANSKE PRIPREME ZA NAPAD

Zidovi Konstantinopolja su jednostavno bili neprobojni, sa 60 kilometara kamenih zidina,

koje su dostizale i 12 metara visine, to su u svoje vrijeme bili najbolji obrambreni bedemi na
svijetu.11 Uz to, Bizantici su imali i pomo stranih trupa u gradu; Mleani su poslali flotu
prema Carigradu u pomo Bizantskom caru. To je Mehmed II iskoristio, izmeu ostalog, kao
razlog da na obalama Bosfora, radi nadzora, izgradi tvravu Rumeli Hisari, na Evropskom
tlu.12 Tako su svi brodovi od sada trebali dopust Sultana da preu Bosfor.
Posljednje mjesece 1452. godine, Mehmed II je provodio duboko zamiljen u izgradnju
borbenog plana za osvajanje Carigrada.13 Vien je kako po ulicama Edirnea hoda odjeven u
obinog civila i razmilja, a ako bi ga iko prepoznao i pozdravio, bio bi ubijen. 14 Krajem
januara je pozvao sve svoje ministre i odrao im je dug govor u kome je izrazio aspiracije na
Carigrad, te je jasno rekao da Osmansko carstvo nee biti sigurno dok se Carigrad ne osvoji.
U meuvremenu, jedan Maarski proizvoa topova, Orhan, je ponudio svoje slube
sultanu.15 On je sultanu obeao izgradnju topa kakvog svijet do tada nije vidio, koji e moi
ispaljivati kugle od nekoliko stotina kilograma i tako unititi zidine Konstantinopolja.
10 Isto
11 Twain, 6.
12 Inalcik, 2002.., 28.
13 Ransiman, 1996., 37.
14 Isto, 38.
6

Mehmed II je sada postajao sve sigurniji da je vrijeme za napad blizu. Taan plan o napadu na
grad niko nije znao, jer je Sultan sve drao za sebe, do posljenjeg mogueg trenutka.
Bizantinci su znali da se sprema neto veliko, te su uporno traili nekog Evropskog saveznika
koji e ih braniti. Ali, niko u Evropi nije bio u mogunosti da pomogne Bizantskom carstvu.
Francuska i Engleska su bile iscrpljene naporima Stogodinjeg rata, Njemaka je prolazila
kroz husitske nemire, a crkvu su razdirale prepirke pape sa koncilima. 16 Ipak, Bizantinci nisu
bili sami u ovom sukobu. Kako je Carigrad bio jako trgovako sredite, u gradu su boravile
mnogobroje trupe Mleana i enovljana, koje je predvodio ovani Longo.17
Treba se i pozabaviti pitanjem broja vojnika na jednoj i na drugoj strani. Za Osmanlije je
opeprihvaena cifra da ih je u toku opsade bilo oko 50 hiljada. 18 Veinu Osmanske vojske je
inila elitna postrojba jenjiara, njih ak dvadeset hiljada. Sa druge strane, zanimljivo je
posmatrati svjedoanstva Bizantinaca i njihovih saveznika o njihovim brojevima. Georgije
Sfrances, Bizantski historiar koji je prisustovao opsadi tvrdi da je u slubi posljednjeg
Bizantskog cara, Konstantina IX, bilo jedva 4770 stanovnika Carigrada, te oko 200 stranih
ratnika.19 A do te brojke se dolo tek nakon to je Konstantin IX naredio mobilizaciju svih
sposobnih za borbu, kada je opsada ve poela. Grad je bio opskrbljen za dugotrajnu opsadu;
Konstantin IX je naredio ogromne koliine hrane da se prenesu iz June Grke u Grad. 20
Konstantinopolju opsade nisu bile strana stvar.
Ogroman top kojeg je Orhan salio za Mehmeda II je bio gotov, a nakon testiranja kod
Edirnea, Sultan je bio prezadovoljan te je naredio da se uputi prema Carigradu. ezdeset
volova i dvjesto ljudi e u martu poeti putovanje prema Konstantinopolju. 21 Pripremljeno je
15 Twain, 6.
16 Pirenne, 1956., 362.
17 Ransiman, 1996., 43.
18 Inalcik, 2002., 28.
19 Necipoglu, 2009., 222.
20 Isto, 223.
21 Ransiman, 1996., 40.
7

jo mnogo topova, neke je i sam Orhan napravio, ali ni jedan nee ostati poznat kao taj
Orhanov top.
U martu 1453. godine, Osmanska vojska se okupila u Trakiji, dok je mornarica bila smjetena
u Mramornom moru.22 itav mart su Osmanske trupe izvodile vjebe i pripreme, a du Trakije
je ogromna vojska paradirala, ne bi li poslali poruku Bizanticima da im se kraj sprema. Ono
ta je Mehmeda II dodatno vuklo da osvoji Carigrad bila je i poznata najava poslanika
Muhameda da e muslimani osvojiti ovaj grad. Zbog toga je Mehmed II htio da postane
upravo taj koji e Islamu donijeti najveu pobjedu. Iz Edirnea je Osmanska vojska krenula na
istok 23. marta 1453. godine, a Sultan je sa posljednjim odredima stigao pred grad petog
aprila.23
Kao cassus belli24 posluila je Osmanlijama Orhanova afera. 25 Osmanski princ Orhan je kao
talac boravio na Bizantskom dvoru, a time je Konstantin IX ucjenivao Sultana. 26 Konstantin
IX je htio Orhana predstaviti kao pretendenta na prijestolje Osmanske drave. Mehmed II to
nije tolerisao, te je 6. aprila 1453. godine i slubeno objavio rat Bizantskom carstvu. Opsada
ovog velikog grada, Zlatne jabuke tadanjeg svijeta je upravo poela. Po njenom kraju,
politika slika Jugoistone Evrope, ali i Evrope openito e biti zauvijek promijenjeni.

IV.

OPSADA KONSTANTINOPOLJA

Osmanska vojska je bila rasporeena du itavih zidina grada, dok je Sultanov tabor bio
smjeten na jednom bedemu udaljenom dva kilometra od grada, odakle je mogao posmatrati
itavu bitku.27 Sa kopna su Osmanlije intezivno napadale, ali su Bizantski branioci pruali jak
otpor. Branili su se hrabro, znajui da se nemaju gdje povui i da se bore za ivote. Na moru
je situacija bila mirna, jer su Mleani podigli lanac na ulazu u Zlatni Rog i tako sprijeili
22 Turnbull, 2004., 56.
23 Ransiman, 1996., 40.
24 Latinski- Razlog za rat.
25 Matuz, 1992. 43.
26 Isto.
27 Ransiman, 1996., 44.
8

Osmanlijama pristup luci.28 Tih prvih par dana su Osmanski topovi nemilosrdno gaali
Bizantske zidove.29 Orhanov top, smjeten na kapiji svetog Romana je konstantno pucao, ali
zidine nisu mogle biti probijene.
Grad je bio u obliku trougla, sa dvije strane okruen morem. Na kopnenoj strani je
Carigradska odbrana raspolagala sa 12 kapija, koje su bile dobro branjene. Mehmed II je
izbjegavao juri na grad, jer je znao da ga ekaju velike rtve, ukoliko prvo ne napravi proboj
u zidinama. Ono to su Osmanlije znale, jeste da se njihove pomorske snage moraju angairati
u opsadi, u protivnom ona nee biti uspjena. Zbog toga su poeli planovi za prebacivanje
brodova u luku.
Orhanov top je, radi svoje veliine mogao pucati samo sedam puta dnevno. 30 Ostatak topova
je isto tako bio teak za rukovanje, jer su klizali u blato nastalo aprilskim kiama. 18. aprila je
Sultan naredio prvi juri na grad, na kapiji Mesotihion, ali je uslijed fanatinog otpora
Bizantinaca Osmanska vojska potisnuta.31 Tada je Konstantin IX shvatio da njegovi vojnici
imaju dovoljno hrabrosti da se odupru Osmanlijama, ali nemaju dovoljno ljudstva. Jo se
nadao u pomo iz Evrope, prvenstveno u pomo Ugarske.
Uslijedila je jedna pomorska bitka koja je odnijela ivote nekoliko hiljada Osmanskih
moreplovaca, ali samo nekoliko Bizantskih ivota. Nakon ovog okraja, Osmanski admiral
Baltoglu je takoe izgubio ivot.32 Ovaj okraj je doveo do novog pothvata, kojeg je naredio
lino Sultan, da se obavi do 22. aprila.
Znajui da ne moe da napadne Mletake brodove, jer bi time objavio rat Veneciji, Sultan je
traio drugi nain kako da brodove prebaci u luku. Sa obzirom da veliki lanac na ulazu u
Zlatni Rog nije doputao direktni ulaz, Sultan je naredio da se na sjeveru zaljeva, u naselju
Galata, posijeku drvea i pobije stoka radi loja. Nakon toga su postavljeni balvani preko koji
je Osmanska mornarica prela u Zlatni Rog.
28 Twain, 7.
29 Inalcik, 2002., 28.
30 Ransiman, 1996., 48.
31 Isto, 49.
32 Isto, 51.
9

Rano ujutro, 22. aprila, branioci grada su ugledali nevjerovatan prizor- Osmanske brodove
unutar Zlatnog roga.33 Bizantsko-italijanska flota se nala na udaru sa dvije strane, a stanje
unutar grada je postalo kritino. Sada sa polovinom svoje flote u Zlatnom Rogu, Mehmed II je
bio zadovoljan. Bizantijski glavni grad nee jo dugo moi da se odupire. 34 Osmanska
artiljerija je nastavljala svoju paljbu, ali bez veeg uspjeha. Svake noi bi grupe graana
dolazile i popravljale ta se moglo popraviti od zidina.35 Ovo je bila prva opsada Grada ikada
u kojoj su protivnici imali ogromne koliine artiljerije, a jo uvijek nisu uspjeli da naprave
proboj u zidinama.36
Mletaki i enovljanski brodovi u luci nisu se ukljuivali u borbu, nego su neutralno gledali
sa strane. Ve 10 dana nije bilo nikakve borbe prsa u prsa, a ni poginulih. 37 U gradu su ipak
poeli nastupati glad i manjak municije. Ubrzo nakon toga je Mletaka flota povukla svoje
brodove iz grada. Postajalo je jasno da je ovo samo zatije pred buru. Prvih dana maja je
Orhanov top bio u kvaru, ali kada je popravljen, bombardovanje je nastavljeno.
U meuvremenu su Osmanske pomorske snage pokuale da unite lanac na ulazu u luku, ali
ak ni napadom iz dva pravca to nisu uspjeli jer je bio izuzetno dobro branjen. 38 Ovakvi
uspjesi su dizali moral Bizantskim braniocima. Mehmed II je postajao nestrpljiv; sa svakim
danom riskirao je eventualnu zdruenu reakciju Pape i Ugarske koji bi mogli krenuti upomo
Konstantinopolju. Zbog toga, 24. maja Sultan nareuje svim trupama osim artiljeriji da
prekinu djelovanja i odmore se. Planirao je veliki juri na 29. maj.

39

Osmanski i zapadni

33 Vasiliev, 1958., 573.

34 Ransiman, 1996., 53.
35 Isto, 54.
36 Vasiliev, 1958., 573.
37 Ransiman, 1996., 55.
38 Isto, 58.
39 Vasiliev, 1996., 574.
10

izvori se slau da su Osmanlije ule u grad u opem napadu kroz pukotinu koju su u zidu
otvorili topovi.40 Sudbina Bizantije e uskoro biti zapeaena.

V.

PAD CARIGRADA

Posljednjih dana mjeseca maja su u Osmanskoj vojsci kruile glasine o Ugarskoj vojski koja
se pribliava.41 Iako to nije bilo tano, vjerovatno je ova glasina ubrzala Mehmedovu odluku
da se grad osvoji na juri. Nakon sedam sedmica opsade, 5000 jenjiara je sada dobilo
naredbu da juriaju u grad i da ga osvoje.42
Upravo naredba u grad prevedena na Grki jezik glasi eis tin polin, naziv koji e u
izgovoru prei u Istanbul, kako ga mi danas poznajemo. 43 Zagranos paa dobija zadatak da
osvoji grad, te predvodi juri kroz proboj u zidinama. Sultan je vojnicima izdao naredbu da ne
smiju pljakati grad, koji e postati njegov.44
Sve vie Osmanskih vojnika se probijalo u grad. Uline borbe su bile estoke. enovljanac
Longo je ranjen, te se povlai na jedan Mletaki brod. Princ Orhan, koji se borio na strani
Bizantije, baca se sa stijene. Konstantin IX dostojno je zavrio dugu listu careva, koji se
izravno nadovezuju na rimske careve. Na dan juria, on je poginuo u borbi.45

40 Inalcik, 2002., 28.

41 Turnbull, 2004., 57.
42 Twain, 7.
43 Isto.
44 Inalcik, 2002., 29.
45 Pirenne, 1956., 362.
11

Krik da je grad izgubljen se irio ulicama. 46 Trajale su borbe prsa u prsa. Mnogi su poginuli,
Bizantici su se hrabro branili. Ali kada su saznali da im je car poginuo, nisu vie vidjeli
razloga za borbu. Osmanske pomorske trupe su se iskrcale na pomorska naselja i poele su
svoju borbu.47 Do podnevnih sati je itava luka bila u rukama osvajaa, samo su jo tri kule
pruale otpor, a u njima su boravili mornari sa Krita. 48 Do posljepodnevnih sati grad je u
potpunosti osvojen.
Kada je uao u grad, Mehmed II je posjetio crkvu Svete mudrosti, te je odluio da je pretvori
u damiju. Tada je izjavio svim prisutnima: Odsada je moja prijestolnica Istanbul.49
Zauzee Carigrada daje ogroman ugled sultanu Mehmedu Osvajau. On sebe smatra jedinim
legitimnim nasljednikom Rimskog carstva.50

VI. POSLJEDICE OSVAJANJA DRUGOG RIMA

Tako mlad, a ve osvaja Konstantinopolja. Sa pravom je Mehmed II sebe prozvao Fatih,
to znai osvaja.51 U centru grada je podignuta Kapali arija, po orijentalnim stilovima.
Gradska jezgra je postala veinski muslimanski naseljena. Venecija je pourila da sklopi
sporazum sa novom svjetskom silom. U Evropi je nastao ok. Drevnog Bizantskog carstva
vie nije bilo. Ugarska, Papa, Engleska, Francuska, Kastilja, svi oni su sa zaprepatenjem i
nemoi posmatrali gaenje jedne imperije.
Pad grada je pokrenuo veliki egzodus pravoslavnih Grkih uenjaka u Italiju, gdje e imati
veliki utjecaj na poetak Renesanse.52 Zbog toga, ne bi bilo pretjerano rei da Renesansa
duguje svoj poticaj Osmanlijama. Papa Nikola V je pozvao Evropljane na hitnu reakciju i
46 Ransiman, 1996., 66.
47 Isto, 67.
48 Isto, 68.
49 Inalcik, 2002., 29.
50 ivojinovi, 1985., 140.
51 Matuz, 1992., 44.
12

Kriarski pohod protiv Osmanlija, ali njegovi planovi nisu naili na potrebnu potporu. U
samoj bici za Konstantinopolj poginulo je prema nekim izvorima oko 4000 branilaca grada,
dok broj poginulih Osmanlija nije poznat, ali je sasvim sigurno jako velik. Osmanlije e grad
drati u svojim rukama do raspada Carstva nakon Prvog svjetskog rata, a nasljednica
Osmanskog carstva, Republika Turska, e Istanbul drati do dananjeg dana.
Kolika je zapravo prekretnica u historiji Evrope pad Konstantinopolja, dovoljno pokazuje
podatak da je nakon pada grada, dolo do promjene trgovakih ruta sa Istokom. Zbog toga
zapadne sile poinju traiti alternativne pravce, pa poinju sa putovanjima na zapad do Indije.
To e, u svoje vrijeme dovesti do otkria Novog svijeta.
Pad Carigrada oznaava i poetak Renesanse, sa tim se mnogi historiari slau. Slubeno,
Sredni vijek e zavriti otkriem Novog svijeta 1492. godine. Neki tu periodizaciju vide kao
neodgovarajuu. Srednji vijek poinje godine 476. kada je palo Zapadno rimsko carstvo.
Mnogi zbog toga tvrde da Srednji vijek treba zavriti padom drugog dijela Rima, Istonog
carstva godine 1453. Ovaj problem u periodizaciji e ostati do daljnjeg, a na svakom
pojedincu lino je da izabere periodizaciju koju preferira. Ako se dri vojne periodizacije,
onda je period 476.-1453. sasvim odgovarajui. Mada je jo jedna stara dravna tvorevina
pala godine 1492., Islamska panija, sa padom Grenade. Mada Grenada nije imala ni blizu
znaaj kao Bizantsko carstvo i Konstantinopolj.

VII. ZAKLJUAK
Mehmed II je imao vie razloga za napad na Carigrad; Bizantija je bila dovoljno oslabila da
bude lagan plijen, dok je Evropa bila zauzeta sa svojim problemima. Na ovom pohodu jedina
prava prepreka Osmanlijama su bili zidovi Konstantinopolja, koji su odbijali neprijatelje od
davnina. Opsada grada je imala samo jedan zadatak- da napravi proboj u odbrani, to su i
uspjeli. Na kraju je ova bitka oznaila kraj carstva, i kraj ere, a do dana dananjeg je meu
najpoznatijim bitkama u historiji.
Da Mehmed II nije osvojio Carigrad, te nastavio svoja osvajanja u Evropi i Aziji, imao bi u
svome zaelju konstantnog neprijatelja na kojeg bi morao obraati panju. Osvajanje ovog
grada mu je dalo razrijeene ruke za osvajanje Srpske despotovine i Bosanskog kraljevstva,
52 Twain, 9.
13

kao i june Grke, Krima, te ogromnih prostanstava u Aziji. Za svoje vladavine, Mehmed II je
opravdao nadimak Osvaja, postao je najvei sultan do tada, a samo e Selim I i Sulejman
Velianstveni ikada moi da se porede sa ovim sultanom. Mehmed II je imao plan osvojiti i
Vjeni grad- Rim, ali ga je prerana smrt u tome sprijeila.
Artiljerija je igrala ogromnu ulogu u ovoj bici. Osmanske snage su vrlo dobro organizovane,
sa elitnim jedinicama jenjiara, spremno doekale proboj u zidinama, koji su iskoristile i za
samo jedan dan osvojili grad u juriu. Orhanov top, sagraen ba za ovaj pohod, najvei top
ikad, je odigrao svoju ulogu. Bio je strah i trepet za branioce, a na kraju e biti presudan u
padu Grada. Na moru su se takoe vodili okraji. Osmanska mornarica, koja je tek bila u
usponu je na sve naine pokuavala da se mjeri sa mijeanom Bizantsko-Italijanskom flotom.
Mada Osmanska drava nije do tada bila poznata kao pomorska sila, nakon zauzea grada to
polako postaje.
Nakon bitke, Bizantinci su pobjegli u Italiju gdje e otvoriti vrata Renesansi. Velika
geografska otkria su takoe uslijedila kao direktna posljedica Osmanskog zauzea
Konstantinopolja. Evropa je iznevjerila u svojoj reakciji, gdje su dopustili da jedan od
najveih Kranskih gradova padne u Islamske ruke bez pomoi. Osmanlije su tek ulazile u
Evropu, gdje su namjeravale ostati. Koliki je znaaj ove bitke dovoljno pokazuje i broj
radova, knjiga, predstava i filmova koji su uraeni ba na ovu temu. Moemo rei da zaista
nakon ove bitke Evropa nikad nije bila ista.

VII.

BIBLIOGRAFIJA

LITERATURA:
-MESIHOVI 2013.: Salmedin Mesihovi, Orbis Romanvs, Filozofski fakultet Sarajevo,
Sarajevo
-VENNING 2006.: Timothy Venning, A Chronology of the Byzantine Empire, Palgrave
Macmillan, London
-TURNBULL 2004.: Stefen Turnbull, The Walls of Constantinople, Osprey Publishing,
Oxford
-MATUZ 1992.: Josef Matuz, Osmansko Carstvo, kolska knjiga, Zagreb
14

-INALCIK 2002.: Halil Inalcik, Osmansko Carstvo; Klasino doba 1300-1600, Srednja
Europa, Zagreb
--TWAIN 2002.: Mark Twain, Fall of Constantinople
-RANSIMAN 1996.: Stiven Ransiman, Pad Carigrada, Matica Srpska, Novi Sad
-PIRENNE 1956.: Henri Pirenne, Povijest Evrope od seobe naroda do XVI stoljea, Kultura,
Zagreb
-NECIPOGLU 2009.: Nevra Necipoglu, Byzantium between the Ottomans and the Latins,
Cambridge University Press, Cambridge
-VASILIEV 1996.: Alexander Vasiliev, History of the Byzantine Empire, University of
Wisconsin Press, Madison
-IVOJINOVI 1985.: Dragoljub ivojinovi, Uspon Evrope (1450- 1789), Matica Srpska,
Beograd

LANCI:
-OKOVI 2012.: Zorica okovi, Kada je Bizantsko carstvo postalo vazalna drava,
Beogradski istorijski glasnik Vol. III, str. 61-68

15