UNIVERZITET U SARAJEVU

FILOZOFSKI FAKULTET
ODSJEK ZA HISTORIJU

AMER MASLO
Fridrih I Barbarossa
-Esej-

Mentor: prof.dr. Dubravko Lovrenovi

Vii ass. dr.Emir Filipovi

Sarajevo 2015

Fridrih I Barbarossa je roen oko 1222. godine u blizini Ravensburga u dananjoj Njemakoj,
a spada u red najznaajnijih vladara srednjeg vijeka.
Nakon smrti njemakog kralja Konrada 1152. godine, kneevi su bili spremni da postave na
vlast u Njemakoj vladara koji je spreman da odri red a izbor je pao na Fridriha
Hoentaufovca, poznatog pod nadimkom Barbarossa1. U Njemakoj su u to vrijeme bile
mone dvije feudalne struje gvelfi i gibelini, a sam Fridrih je po ocu bio gvelf, a po majci
gibelin, to mu je svakako ilo u prilog prilkom dolaska na vlast. 2U Frankfurtu na Majni
okrunjen za novog njemakog vladara. 3
inilo se da je izbor Fridriha na mjesto vladara bio idealan, jer on je bio na elu
Hoentaufovaca, sinovac prethodnog kralja Konrada, te praunuk Henrika IV. Fridrihu je na
ruku ila i injenica to je bio blizak roak Henrik Lav, koji je neposredno prije Fridrihovog
imenovanja izabran za vou kue gvelfa i bio je vojvoda Saksonije i Bavarske.4
Kada je Fridrih doao na vlast u Njemakoj njegov jedini vrst oslonac je bilo njegovo
sopstveno vojvodstvo, vapska. Pred kraljem su bile dvije mogunosti, od koji je trebao
iazbrati jednu. Prva mogunost je bila da zavede apsolutnu vlast u Njemakoj i da upotpunosti
umanji znaaj velikaa, ali je Fridrih znao da bi ga to uvelo u rat sa njegovim roakom
Henrikom Lavom. Ova injenica je vjerovato uticala na novog njemakog vladara da izabere
drugu mogunost, a to je da u potrazi za novih prihodima krene sa teritorijalnim irenjima u
Burgundiji i Italiji. Fridrih je na ovaj nain Njemaku dao pod upravu kneevima, ali je
sprijeio monopol Henrika Lava koji je drao Bavarsku, tako to je sjeverna podruja darovao
njegovom protivniku Albertu Medvjedu. Nakon to je prepustio Njemaku kneevima
zahtijevao da mu isti kneevi poloe zakletvu o vjernosti, te da prihvate feudalne obaveze

1 Nadimak Barbarossa je dobio u Italiji zbog crvenkaste brade.

2 Roberto Lopez, Roenje Evrope, kolska knjiga, Zagreb,1978, 203.
3Jean-Francois Noel, Sveto Rimsko Carstvo, Barbat, Zagreb, 1998, 119.
4 Sidni Peinter, Istorija srednjeg veka(284-1500), Clio, Beograd, 1997, 318.

prema njemu kao prema svome sizerenu5. U isto vrijeme dao im je dozvolu da potine sitne
vlasteline, tako da Njemaka postaje feudalna drava. 6
Ovom odlukom, jasno moemo zakljuiti da je Njemaka u Fridrihovim planovima imala
drugorazrednu ulogu i da je njegov glavni cilj bila carska kruna. Njemaki kralj nije ba
najbolje uoavao prepreke u svojim planovima. Fridrih I Barbarossa je Alpe prvi puta preao
1154. godine, a u Paviji je sebi na glavu stavio i krunu langobardskih kraljeva. Njegov naredni
cilj su bili Rim i carska kruna. 7
U Rimu je u tom trenutku vladao graanski rat. U trenutku kraljevog pribliavanja Rimu ovaj
grad je preivljavao krizu, a papa Hadrijan IV 8je pobjegao iz grada. Gradom je vladao Arnold
iz Brescie9, a nakon to ga je Fridrih izruio papi, ovaj ga je dao spaliti na lomai. Nakon toga
se papa vratio u Rim 18.06.1155. godine okruen njemakim vitezovima papa Hadrijan IV je
u crkvi Svetog Petra krunisao Fridriha Barbarossu za cara Svetog Rimskog Carstva10. 11

5 Sizeren (franc.), u feudalizmu, najvii senior, gospodar zavisnih vazala.

6 Peinter, Istorija srednjeg veka, 319.
7 Henri, Pirenne, Povijest Evrope od seobe naroda do XVI stoljeu, Reprint, Split, 2005, 186.
8 Papa Hadrijan IV (1154-1159) roen kao Nikola Breakspear bio je prvi i jedini Englez koji je dobio
pontifikat.
9 Arnold iz Brescie ( -1155) teolog i prevodnik Augustinac, veliki borac protiv papine svjetovne
vlasti. Njegove pristalice su nazvane Arnoldistima i proglaeni su hereticima.
10 Fridrih je bio prvi vladar koji je koristio naziv sveto carstvo, iako se ovaj naziv u odreenoj
literaturi koristi i za ranije periode, on se iskljuivo treba koristiti od vremena Fridriha I Barbarosse.
11 Pirenne, Povijest Evrope, 187.

Fridrih Barbarossa i sinovi minijatura iz welfske hronike

enidbom sa Beatrisom od Burgundije 1156. godine Fridrih je u njeno ime preuzeo
burgundsko kraljevstvo, te je naredni njegov korak bio obnova carske vlasti u Lombardiji. Car
Fridrih je bio jedan od prvih evropskih vladara koji je shvatio vanost novih gradova, te ih je
elio iskoristiti za sebe. Gradovi su eljeli da se oporave, a u prilog je ila i injenica to je
Fridrih istupao kao zatitinik drugih gradova protiv Milana, a pravio je i ustupke mladoj
bolonjskoj koli, te je od pravnika te kole da u rimskom pravu pronau dokaze neutuivog
carskog prava. Fridrih je u ovom periodu i dalje imao podrku papa. 12
Novi car je bio miljenja da e njegova vlast biti sigurna od nasrtaja pape. Hadrijan IV je
veoma brzo traio da Fridrih ispuni svoja obeanja i zatiti papu od lombardijskih gradova i
Normana na Siciliji. Car je ipak prije svega gledao svoje interese, i nije se previe obazirao na
obeanja koja je dao papi, to e neto kasnije papi biti i povod da prestane podravati
Fridriha I Barbarossu i da stane na stranu njegovih protivnika.13
Car 1158. godine saziva sabor u Roncagliji, a njegova glavna elja je bila uvrivanje moi u
gradovima sjeverne Italije. Na temelju ranijih carskih prava car Fridrih nareuje gradovima da
vrate regalije14 koje su ranije dobili, te sabor donosi Constitutio de regalibus koji navodi

12 Lopez, Roenje Evrope, 209.

13 Pirenne, Povijest Evrope, 186.

carska prava u Italiji. Da bi Barbarossa natjerao gradove da prihvate njegovu odluku on razara
Cremonu 1160. godine, te kree u opsadu Milana. 15
Milano se predao 1162. godine Fridrihu, a kako bi zauvijek zavrio sa ovim gradovim Fridrih
odluuje da ga uniti. Nikada carstvo nije izgledalo monije i slavnije, ali ta slava je bila
kratkog vijeka. Talijanski gradovi, meu kojima su bili i gradovi koji su bili stalni carevi
saveznici su ipak morali caru plaati teke poreze. Godine 1167. veina lombardijskih
gradova sklapa savez, koji je nazvan Lombardijski i bio je usmjeren protiv cara Fridriha, te
obnavljaju Milano, a po papi Aleksandru16 koji ih je podrao u borbi protiv Fridriha nazivaju
ga Aleksandrijom. Poto su Venecija i sicilijanski Normani takoer bili ugroeni carskim
osvajanjima i oni se pridruuju Lombardijskom savezu. Car se u tom trenutku se nije osjeao
dovoljno monim da se suprostavi Lombardijskom savezu, te se vraa u Njemaku. 17
Fridrih Barbarossa je elio da se njegova politika nadovezuje na karolinku tradiciju, te je
kanonizirao Karla Velikog 1165. godine.

Kada se bolje pogleda situacija Karolinzi i

Hoentaufovci i nemaju previe zajednikog, osim moda njihovih tendencija. Carstvo,

kakvim ga shvata Fridrih nije slino onom kranskom carstvu koje je bilo roeno 800.
godine u crkvi Svetog Petra i koje je bilo izuzetno blisko papi i Rimu. 18
Nakon est godina koje je proveo u Njemakoj radei na uvrivanju vlasti, Fridrih se osjetio
dovoljno monim da ponovo krene u Italiju, ali tada je ve bilo prekasno. Aleksandrija je

14 Regalije (lat.), u feudalizmu, prava koja su pripadala jedino kralju (zakonodavno pravo, sudovanje,
carine, kovanje novca).
15 Noel, Sveto Rimsko Carstvo, 120.
16 Aleksandar III(1159-1181) poznati borac protiv Fridriha I Barbarosse.
17 Lopez, Roenje Evrope, 210.
18 Pirenne, Povijest Evrope, 184.

preivjela opsadu cara, a onda je kod Legnana19 1176. godine graanska vojska Saveza
lombardijskih gradova porazila vojsku Fridriha I Barbarosse. 20
Zbog ne sudjelovanja u carskim pohodima u Italiji Barbarossa je odluio da 1180. godine
kazni svoga roaka Henrika Lava, te mu oduzima Sasku i Bavarsku. Grofu Otonu I
Wittelsbachovcu daje na upravu Bavarsku. Zapadnu Sasku kao vojvodstvo Westfalen dobija
kolnski nadbiskup, dok je Askijcu Bernhardu car dodijelio istonu Sasku. 21
Nakon ove raspodjele imovine car se ponovo vraa u Italiju, ali ovaj put na diplomatske
pregovore, te 1183. godine u Konstanzi dolazi do mirovnog sporazuma izmeu Fridriha I
Barbarose i Lombardijskog saveza, u kojem je Fridrih priznao slobodu lombardskim
gradovima, a oni su zauzvrat priznali njegovu vrhovnu vlast. 22
Krajem 1186. godine Fridrih I Barbarossa je shvatio, da ukoliko eli da se njegova dinastija
odri da je neophodno da joj izvan svoje drave potrai teritorijalnu bazu. Tako je odluio da
svoga sina Henrika oeni sa Konstancom, nasljednicom Sicilskog kraljevstva. Na taj nain su
se Hoentaufovci od Njemake okrenuli prema Italiji. 23
Novu priliku za svoje uzdizanje Fridrih I Barbarossa vidio je u pozivu na III krstaki rat od
strane pape Grgura VIII24, nakon Saladinovog osvajanja Jerusalema 1187. godine. Ovaj poziv
je car Fridrih prihvatio, te je u koaliciji engleskim kraljem Riardom Lavljeg Srca i
francuskim kraljem Filipom II Augustom odluio da krene u boj za Svetu Zemlju. 25
19 Italijani Legnano doivljavaju i kao prvu stranicu italijanske nacionalne historije. Pobjednici ove
bitke su se borili za ast i slobodu Italije, ali je ujedinjenje Italije u tom trenutku i dalje bio dalek san, a
ak ni sloga pokazana kod Legnana nije dugo potrajala.
20 Lopez, Roenje Evrope, 210.
21 Noel, Sveto Rimsko Carstvo, 120.
22 Peinter, Istorija srednjeg veka, 322.
23 Pirenne, Povijest Evrope, 189.
24 Papa Grgur VIII (oktobar 1187 decembar 1187).
25 Noel, Sveto Rimsko Carstvo, 121.

Prilikom svog puta prema Jerusalemu car Fridrih proao je i kroz Srbiju i sastao se sa
tamonjim vladarem Stefanom Nemanjom, gdje su potpisali neku vrstu meudravnog
ugovora. Cara su u Niu 27.jula.1189. godine doekali Stefan Nemanja i njegov brat
Stracimir. Srpski vladar je krstaku vojsku nahranio mesom, jemom i vinom, a caru je
govorio o svojoj antibizantskoj aktivnou, te mu je ponudio svoju saradnju. Osim Srba u
Niu su svoju pomo Fridrihu ponudili i Bugari, koji su kao i Srbi bili protivnici Bizanta. Car
ipak u ovom momentu nije iao u rat protiv Bizanta, naprotiv on je sa Bizantom u tom
trenutku imao jednu vrstu ugovora o slobodnom prolazu, pa nije elio da remeti meudravne
odnose.

26

Pojedini srpski historiari ovaj momenat smatraju iznimno bitnim za srpsku

historiju, jer ugovor koji je potpisan izmeu Stefana Nemanje i cara Fridriha I Barbarosse
smatraju prvim meunarodnim sporazumom, koji je potpisao neki srpski vladar.
Dalji put Fridriha I Barbarose i nije bio previe sretan. Prelazei rijeku Saleph 1190. godine,
preminuo je pod nesretnim okolnostima27. Naslijedio ga je njegov sin Henrik VI (1190-1197),
koji je ve ranije bio proglaen za kralja Njemake i time predodreen za nasljednika. 28
Fridrih je svakako svojim djelovanjem obiljeio drugu polovini 12.stoljea, svojim dobrim i
manje dobrim potezima. Miljenja o Fridrihu I Barbarossi su u historiografiji razliita, recimo
Henri Pirenne, jedan od prvih historiara koji su obraivali ovu temu, vladavinu cara Svetog
Rimskog Carstva naziva burnom i neplodnom, a kao jedini njen trajan rezultat uzima
injenicu da Fridrih I Barbarossa uspio zadrati dinastiju Hoentaufovaca na prijestolu Svetog
Rimskog Carstva. 29

26 Vladimir orovi, Istorija Srba, Artnit, Novi Sad, 2005, 159.

27 Izvori razliito piu o smrti Fridriha i Barbarosse. Pa tako jedni kau da je umro prilikom kupanja
u rijeci Saleph, drugi kau da ga je konj zbacio u rijeku Saleph, a neki su i miljenja da je Fridrih
uslijed velikih vruina preivio srani udar i pao u rijeku Saleph.
28 Peinter, Istorija srednjeg veka, 324.
29 Pirenne, Povijest Evrope, 189.

Literatura:

Henri, Pirenne, Povijest Evrope od seobe naroda do XVI stoljeu, Reprint, Split, 2005.
Jean-Francois Noel, Sveto Rimsko Carstvo, Barbat, Zagreb, 1998.
Roberto Lopez, Roenje Evrope, kolska knjiga, Zagreb, 1978.
Sidni Peinter, Istorija srednjeg veka (284-1500), Clio, Beograd, 1997
Vladimir orovi, Istorija Srba, Artprint, Novi Sad, 2005.
.