Professional Documents
Culture Documents
THU OMTE
Luke Thubu
T-1
Luke Thubu
Tua ciangin apa kiangah hong ciah hi. Gamlapi pan
in apan mu hi. A tapa it mahmah ahih man in hong dawn
tuah hi. Ngawngkawi in namh hi. (Luke 15:20, NIrV).
Hih thu ih thei tek hi. Aki thei kim, aki deih kim pen
tangthu khat ahihi. Pasian nasem zato siampa khat in alawm
Theophilus alaikhakna ah na gelh hi kei leh za kha ngei lo
ding hi hang.
Tua zatui siampa min Luke hi ven! Amah Gentile
thu um mi khat hi a, alaikhak pen Luke at lungdamna thubu
kici hi. Luke in Sawltak thubu zong gelh lai hi. Amah pen
Paul khualzitpih khat hi a, Rome gamhuam sung a akizel
athupi Zeisu thuthang avil gige thukanpa khat ahihi. Paul
tawh kinahvawh pha mahmah ahih man in Christian pawlpi
khiatna thuuktak in tel hi. Hih vaite nunga apangpipa, Zeisu
Khazih, pen midangte kiang pan zong Luke in thuukkan
thei hi. Tua hi a Kha Siangtho makaihna tawh, Luke in,
Christian pawlpi kipatkhiatna leh atangthu akici thei ding
thute laibu 2 ah (Luke leh Sawltakte) hong gelhkhia hi.
Abumasa pen Luke lungdamna thubu Theophilus
kiang a Sawltak thubu agelh ma a a at leh akhak ahihi (Sawl.
1:1). Thukan mipilten Luke lungdamna thubu pen A.D. 6163 kikal a kigelh ding in ngaihsun uh hi.
Theophilus Greek thu um mi khat ahihi. Luke in
Theophilus tungtawn in Greek leh Gentile thu um mite kiang a akhak ahihi. Ahi zong in Luke in Zeisu pen Jew mi
bang a hong pianna phawk hi. Matthew in alungdamna
thubu pen Jew minamte ading a a at ahihna tawh Zeisu pen
Messiah ahihna hong lak hi. Mark in bel Romete kiang a a
at ahih man in athubu sung ah akumpigam thu atangko
kawm a gam akawm kawikawi kawm bang in hong hilh hi.
John lungdamna thubu in Zeisu pen Thu, Piangsakpa,
Pasian Tapa ci in hong hilh hi. Luke in bel Gentile te ading a
a at hi a, amahn Zeisu pen mihing tapa, leitung Honkhiapa,
leh mite lawm, in hong lak hi. Luke thubu ah hotkhiatna
pilsinna lam ukpi nate sem hi. Dr. Fowler in thului tampite
leh laibute gelh in khangcing Nipini Laisiangtho sinna lam
ah: Khazih leh Satan kikal van nuai bup Thubuaipi (2002)
leh Ephet thubu: Kipawl kizopna vai lungdamna thu (2005)
te leh tu quarter ih thu sin Luke thubu zong ama at mah
ahihi.
SINNA 1
Mar. 28 - April 3
ZEISU MI BANGIN HONG PIANG
Mar. 28
NIMASANI (Sunday)
Mar. 29
8
thumaan thutak vai pen Luke lungdamna thu ngimna bulpi
ahihi.
Kha Siangtho makaih, Laisiangtho gelh Luke in
mundangdangte pan a thute zang khawm hi. Alung luthuaipi
khat hi! Mundang pan a thute zong zang cih ciang in Kha
Siangtho humuap hi lo cihna hi lo hi. Laisiangtho gelhte
lungsim leh ngaihsutna tungtawn a Kha Siangtho nasepzia
hih thu in bang hong hilh hiam?
NINIHNI (Monday)
Mar. 30
tapa neih ding mah bang in, kha lam thumann vai lianpi
hong hilh hi. Ih telsiam loh leh ih mangngilh pahpah
thumann ahihi. Ei ma thu in na hoih ih bawl thei kei hi. Ih
telsiam loh leh ih mangngilh pahpah thumann ahihi. Ei ma
thu in na hoih ih bawl thei kei hi. Ih bawl thei loh te Pasian
vang tawh Pasian akipumpiak thu um mite tung ah hong
piang ding hi. Upna tungtawn in akikamciam tuiphumpa
John hong kipia khin hi. Tua mah bangin, upna tawh kha
nuntakna kipankhia hi. Adik apha hong sem hong bawl thei
sak hi. E.G. Whte, Khangcin Lunggulh, D.A. p. 98.
John vai ah Pasian in mihingte lamdang tak a hong
makaih zia leh adeihna thupi mahmah om hi. Kum 400
tang adaihcip khit teh John thu vai tawh Israel te tangthu
ah hong lut in thupuak tuampian vanglian takin hong
kilangh hi. John masuan leh thupuak in Topa ading a
mite kiging khol sak ding (Luke 1:17, NKJV) cih thu ahihi.
Messiah kiang ah hong kha ding ahihi. Zeisu masuan
apuahsiang khol ding zong ahihi.
NITHUMNI (Tuesday)
Mar. 31
10
Apr. 1
11
12
Apr. 2
13
om lo hi. Sang ding maw nial ding cih thu bek ahihi. Tua
dawnna mann ah mite gupna thu kinga hi. Khazih in ih vek
in sang maw sang lo cih hong tel dot hi. Amah tawh aomkhawm te Amah tawh thokik in gamnuam luah ding uh hi.
Amah anialte leh a awlmawh-lote lamet lo in siamang ding
hi. Khazih upmuanna pen kideek theih thu hi lo hi.
Nihna ah Simeon in Mary kiang a agenkholhna thu
namsau khat in na lungsim hong vut ding hi (Luke 2:35,
NIrV). Hih thu in Mary muh khak singlamteh gen hi pelmawh
hi. Mary leh khang khempeuh in singlamteh lo in hotkhiatna
om thei lo cih ih phawk tek ding ahihi. Singlamteh in hotkhiatna thu gelna laigil ahihi.
14
KIKUP DINGTE:
1. Luke in midangte at sa thute at kik hi. Tua hi leh,
Luke lungdamna thubu a Pasian makaihna koici
telsiam ding ih hi hiam (2 Tim. 3:16)? Koici bang
dan in Pasian makaihna hi thei hiam? E.G. White,
The Inspiration of the Prophetic Writers, 1 SM,
p. 15-23 sim in.
2.
3.
Apr. 3
15
SINNA 2
April 4 - 10
TUIPHUMNA LEH ZEETNATE
Apr. 4
Apr. 5
16
Apr. 6
17
Luke 2:41-50 sung ah, Joeseph leh Mary in Jerusalem ah Zeisu amatsuahna vai uh ih sin hi. Angaihsut huai
thu in Mary in atai ciang in Zeisu dawnkikna thu ahihi (aneu
48). Zeisu dawnna ah Amah Pasian Tapa ahih lam atheihna
hong lak hi. Bang hang a no kei hong zong lai zang? Ka Pa
inn ah ka om ding ahih thu thei lo maw? na ci hi (aneu 49,
NIrV). Zeiseu dawnna Joseph leh Mary in telcian lo hi. Bang
telcian na lai zang mah ding? Nungzuite na ngawn, akum a
akikholh khit mah un, Amah leh anasep telcian lo uh hi.
Gentehna in, athawh kik khit ciang in Zeisu in
Emmaus khua lampi a nungzui 2 te tawh kiho uh hi. Khat
in Zeisu thu agenna ah Amah kamsang khat hi; agen
ahawmnate ah, Pasian mai leh mite mai ah vang nei hi
(Luke 24:19, NIrV) ci hi. Zeisu bel kamsang bek hi lo lai zaw
hi. Nungzuite mahmah in zong amah kua hi a, bang vai a
hong pai cih tel lo uh hi.
Matt. 3:13-17; John 1:29-34; leh Luke 3:21, 22 sim
in. Zeisu ki tuiphum pen bang hang in thupi hiam?
A ki tuiphum laitak in Zeisu pen Pasian Tapa ahihna
van pan hong ki gen hi. Zeisu in amah tui akiphum kul ahih
man hi zaw lo in midangte etteh ding a abawl ahihi (Matt.
3:14, 15). Zeisu aki tui phum vai athupi thu thumte in:
1. tui phumpa tangkona, leitung mawhna apuakhia!
Pasian tuuno en un! (John 1:29, NKJV);
2. Zeisu na sepna ding a anuntakna ah Kha Siangtho
makaihna;
3. Zeisu pen Pa lungkimna, Pasian Tapa ahih thu
van pan a tangkona cih te ahihi.
NITHUMNI (Tuesday)
Apr. 7
18
19
NILINI (Wednesday)
Apr. 8
20
Apr. 9
21
Apr. 10
22
23
SINNA 3
April 11 - 17
ZEISU KHAZIH KUA HIAM?
Apr. 11
Apr. 12
24
25
26
Apr. 13
NITHUMNI (Tuesday)
NINIHNI (Monday)
Apr. 14
27
28
Apr. 15
(Luke 9:18-27)
29
Apr. 16
(Luke 9:27-36)
30
Apr. 17
31
32
SINNA 4
April 18 - 24
NUNGZUI DINGA SAPNA
Apr. 18
33
Apr. 19
(Luke 5:1-11)
34
Lau kei in. Tu a kipan mite na man ta ding hi
(Luke 5:10, NKJV). Ngabeng pana mi akikhel sakte suahna
in thu nasia mahmah hi a: Zeisu ah kipumpiak kul in,
1. Thanemna leh mawhnate phawkna,
2. Theihkholh loh khat tang a nungzuihna lampi ah
thatang ding a Zeisu upna tawh zuatna, leh
3. Khazih leh Ama tung bek a kingak dennate ahihi.
Ngabengte nuntak genkholh theih om lo in lauhuai
hi. Tuihual gilo nawk kul a mailam thu genkholh theih
omlohi. Mi kikhel sakna vai zong tua bang mah hi a, ahi
zong in Topa in hong kamciamna ah, laukei in hong ci hi.
Nungzuih ih cih baih lo hi. Nopna dahna leh asuk ato om a,
hi mah leh khat tang a pai cih om lo hi. Lau kei in hong ci
pa in amuanhuai nungzuipa tonpih den hi.
Peter mawh sutna ngaihsun kik dih in. Amawhna
in Zeisu kiang pan kikhenkhia nuam sak hi. Eite Pasian
kiang pan hong sawnkhia nuam bang mawhna hiam?
NINIHNI (Monday)
Tua 12 te Telna
Apr. 20
(Luke 6:12-16)
35
36
Amasa pen ah, Zeisu in amaute samkhawm hi, Hih
sapna pen Christian nasepna leh Christian kammal zat ah
thupi hi. Ih sepna ih bawlna a ih kihelzia hong suak hi.
Nungzuipite in Zeisu sapna sang in, Ama kiang zuan in,
om khawm ding uh hi. Zeisu sapna mang in Ama tung a
kipumpiaknate pen khut khat tawi bang a mite leh Pasian
tawh sepkhopna ahihi. Tua kipumpiakna in masuan picin
na ding in thupi mahmah hi.
Nihna ah, Zeisu in vang leh thu neihna amaute pia hi.
Zeisu in Ama nasemte khut hawm in paikhia sak lo hi. Ei tha
tawh Ama na asem ding in hong koih mawk lo hi. Ih pil ih
teina, ih gualhuaizia, ahihkeh neihlehlamhte in Ama nasep
zawh nang in vang nei lo hi. Pilna siamna leh vang hong pia
Khazih ahihi. Greek pau in vang pen dynamis hi. Tua
kammal pan khuavak tha apia dynamo, leh dynamite
halkhapna cih kammal hong pai hi. Mual tung teng azan sak
thei tha zong pia hi. Zeisu hong piak vang leh thuneihna in
dawite leh agelnate uh zo mang thei hi. Zeisu in ih vangliatna
ahihi. Mihingte in Pasian deihna tawh hong kop ciangin
hong vang lian mahmah hi. Ama hong sawlnate Ama tha
tawh kisem ding hi. Pasian sawlnate Ama panpihna tawh
mite in sem uh hi. E.G. White, Khazih Gentehnate, COL
p. 333.
NITHUMNI (Tuesday)
Apr. 21
37
vai tuamtuamte a om lo ding ahihi. Khazih, Ama gam, leh
amangthang hih leitung a teci pan ding pen na dang teng
sang in thupi zaw hi.
Na khualzinna ah bang mah keng kei in (Luke 9:3,
NKJV). Ih tel ih ngaihsut ding a thupi bang thukhun hih
mun ah hong kilak hiam?
NILINI (Wednesday)
70 te Puak Khiatna
Apr. 22
(Luke 10:1-24)
38
Apr. 23
(Luke 9:23-25)
39
40
KIGINNI (Friday)
Apr. 24
41
42
SINNA 5
April 25 - May 1
NIPINI (SABBATH) TOPA AHI KHAZIH
Apr. 25
43
lahzia te zong kimu thei hi. Nipi kal sung a Nimasani (Sanday)
pen Nipini bang a tanna in Laisiangtho thak sung a Khazih
genna ah dik cih pih lo hi.
NIMASANI (Sunday)
Angeina Bang In
Apr. 26
(Luke 4:16-30; Isa. 61:1, 2)
44
Apr. 27
45
Apr. 28
46
Apr. 29
47
Luke 6:1-11 in Zeisu leh Pharisee te Nipini (Sabbath)
vai a akiholimna uh thu 2 hong lak hi.
A thupiang masa Luke 6:1-5 pan sim in. Pharisee
ten Zeisu leh anungzuite in Nipini (Sabbath) thudon mel lo
cih in mawh sak uh hi. Zeisu in bangci don kik hiam?
Lo zau lak ah apai lai tak un nungzuite in
mangbuhgui zuut in ahawng nuaikhia in ne uh hi. Pharisee te in Nipini palsat in ngawh uh hi. Zeisu in Pharisee te
kiang ah kumpipa David vai tawh gen hi. David agil kial hi.
Biak buk ah lut a, anungzui te tawh biakna tau khomun
simpite bek akinesak pen ne hi. Tua vai agenna tungtawn
in Zeisu in Pharisee te upkhialhna ahi mite bawltawm thu
zuihna tawh vantung gam ngah thei ding a angaihsut khialh
khak na vai uh athei sak nuam ahihi. Thukham tung ah
thukham bawl tawm toto uh hi. Amaute in Nipini pen
lungdamni ahih sak sangsik un van gik suak sak uh hi.
Athu nihna Luke 6:6-11 ah sim in. Nipini vai bang
sinna ih mu thei ding hiam?
Lungdamna thubute Matthew, Mark leh Luke te in
hih thu hong gen uh hi. Luke bek in khat zawpa vai pen
atak ahih thu hong gen hi. Dr. Luke i gencianna in tua
mipa anuntak ahak sak pi ahih ding zia hong telsiam sak
hi. Tua vai in thu 2 piang sak a: amasa pen ah, Pharisee
ten Zeisu pen Nipini adamsakna hang in Nipini apalsak bang
a angawhna vai uh ahihi. Anihna pen, Zeisu in alungsim
uh mu ahih man in Nipini Topa ahihna lak hi. Nipini piang
sak pa hi a, mawhna adim hih leitung a mawhna sila hihna
pan honkhia lo in om lo ding hi. Tua hi a, Zeisu in Nipini
tanzia dik omzia hong lak hi. Sabbath ni in na hoih sem a
nuntakna huut ding kilawm hi (Luke 6:9-11).
Hih makaiten amau thukhamte uh tawh khuamu
thei lo a Pasian thukham sa kha uh hi. Amaute mah bang
48
Apr. 30
49
May 1
50
51
SINNA 6
May 2 - May 8
May 2
NIMASANI (Sunday)
May 3
52
53
May 4
54
hi a, biakinn vai thu neipi leh asai pipa zong ahihi. Nipini
sim in thunget, Laisiangtho sim, thu gen makai hi. Amah in
huzap, hauhna leh vang nei hi. Atanu it ahih man in adam
sak ding in Zeisu sam sak pah lian hi.
Hih vaite ah nupinu tapa athosak leh apa kiang a
numeino nu apiakik pen Zeisu mah ahihi. Hih thupiang
amu mite ading in lamdang mahmah ding hi; anu apate
diakdiak ading in mate! Hih thute in Pasian vangliatna
bang ci gen hiam? Hih thute in tua vangliatna ih tel theiloh
zia bang hong hilh hiam? (Tu lai pilna in zong among them
zong tel zo lo hi. Athupi pen ah, Pasian dikna vang ih muan
theih nang in athupiang ding don lo in, bang sem bang bawl
ding ih hi hiam?
NITHUMNI (Tuesday)
May 5
55
hehpihna tungtawn in Mary in Pasian zialehtong hong luah
thei ta hi. . . . Zeisu in hong thawh kik khit ciang in hann a
ava mu masapen hi a, Athawhkik lam aphuang masa pen
zong ahihi. E.G. White, Khangcin Lunggulh, D.A. p. 568.
Luke 8:43-48 sung a thuaksiatna ziak in Hongpa
hehpihna thupitzia hong thei sak hi. Sauveipi sung, tua nu
in akidam sak zo lo natna nei hi. Tua in apumpi leh anuntak
sia suak sak hi. Ahi zong in kum 12 sung khasiat lunglen
nung ah lametna hong tung a: Zeisu thu hong za hi (Mark
5:27, NKJV).
Bang teng za hiam? Tawm cik maw?, tam cih thei kei
hang. Hi mah leh Zeisu in mizawng daipamte don cih thu
thei hi. Midangte san nop loh te Amanh sang hi. Aphakte
lawng hi. Tui pan lenggahtui suak sak hi. Lamet nei lo te don
hi. Ahi zongin athu zak bek pen kicing lo hi. Tua athu zak in
upmuanna lam azuatpih kul hi (Rom. 10:17). Tua bang
upmuanna in Ama puanmongtepp valawngg sak hi. Tua bang
a lawnnop nading in upmuanna kisam hi. Tua bang
upmuanna bangte bek mah in nuntak-piatheipa thupha sang
thei hi. Na upna in nang hong dam sak zo hi. (Luke 8:48,
NKJV).
Mite en paka thukhenna piak baih mahmah hi, hi lo
hia? Ih genkhiat loh hang in, ih lungsim sung ah, khen
khin gige hang. Tua bel dik het lo hi. Amau mun ah om leng
ih theih tuan het lo ding thu ah midangte thu khenna pen
koici khawlbawl thei ding ih hi hiam?
NILINI (Wednesday)
May 6
56
May 7
57
58
May 8
59
huai pen thute in Zeisu sihna pan hong thawh kik khit a
numeite sepnate tawh akizom vaite ahihi. Lungdamna
thubu khempeuh ah numeite pen Khazih thawhkik khit
a amu masapente ahi uh hi. Athawhkik vai agen
masapente zong ahi uh hi. Laisiangtho kansuut te in
thawhkikna anial nop uh hang in hih thu zong Zeisu
athawh kik takpi thu akip sak thu in nei uh hi. Mi pawl
khat te in Zeisu thawhkikna pen zuau thu laiatte
phuahtawm bang in gen uh hi. Ahi zongin bang hangin
Laisiangtho at te in tua cih phuahtawm in numeite kiang ah kilak masa pen ci kiim thei takpi ding uh hiam?
Tua hun lai in numeite ki thupi koih lo hi. Tua hun lai in
mi up ding deih takpi a, abawltawm uh hi leh, bang hang
in pasalte tang in numeite zang zaw sop uh hi ding hiam?
Kikup bawl ni.
2. Numeite azahtak bawl loh mihonte kawmkal ah Zeisu in
amaute akilawm na tawh kituak in zahtakna pia hi.
Numei leh pasalte Pasian mel sun a aki piangsak hi a,
Ama muhna ah kikiim uh hi. Numei leh pasalte Pasian
mai ah kikiim uh a ahih hang in kibang lo uh hi. Numei
leh pasal Pasian mai ah liangko kikiimna uh san bawl in
akibat loh na uh zong ih sangsiam takpi thei ding hiam?
60
SINNA 7
May 9 - 15
May 9
61
NIMASANI (Sunday)
May 10
62
May 11
63
uh hiam? cih dotna tawh phawngkhia hi. (Luke 9:20,
NKJV).
4. Zeisu in mel kilamdanna vai ma in thu ngen. (Luke
9:28-36). Pasian it Tapa ahihna thu kipsakna anih veina
hong ngah hi. Pa leh Tapa kikal kizopna bang mah in khel
thei lo hi. Tua thungetna in zong nungzuite, avangliatna mit
tawh amute teci te suak hi.
5. Gethsemane huan ah Zeisu in thungen. (2 Pet.
1:16, NKJV). Hih thungetna pen gupkhiatna vai a thupiangte
sung ah athupi pen hi kha ding hi. Hih mun ah Honpa in
van leh lei kinai tak in hong zom khawm hi. Hih thu hang
mah in thu 3 hong phut a:
a. Pasian lunggulhna leh hong deihsakna,
b. Sihna vai leh sisan suahna vaite dong ah Pasian
thu manhna;
c. Pasian deihna bang sepna ah gualzawh nang tha
ngahnate ahihi.
6. Zeisu in Pasian khut ah anuntakna ap in thungen
(Luke 23:46). Singlamteh tung ah Amah kampau nunung
pen, Pa aw, ka nuntakna na khut sung ah kong ap hi na ci
hi (NKJV). Thungetna deihna ah vai thupi pen hong thei
sak hi. Sihna leh suahna ah, galte leh lawmte ma in, ih
ihmu a khua ih phawk zong in thungetna in Pasian tawh
hong kizom sak den thu ahih ding kisam hi.
Hih gentehna in ih thunget nuntakna ah bang phawk
sak hiam?
NITHUMNI (Tuesday)
Thungetzia Khen 1
May 12
(Luke 11:1-4)
64
65
Topa na thei takpi hiam, athu bek a athei na hi
hiam? Na thungetna in hong koici kinai sak zaw thei ding
ahi hiam?
NILINI (Wednesday)
13
May
66
May 14
67
May 15
68
69
SINNA 8
May 16 - 22
70
May 16
May 17
71
May 18
72
alawmte kiang pan a atheih hi kha ding hi. Inn sung nuntak
pen khauh pai lua hi. Itna om na pi akilawm ciang om hi.
Mun gamla ah ut bang a tat theih hi. Apan kem lua in
aitna uang lua hi ding hi. Suahtakna deih a, azon na lam
in apa langdo kha hi.
2. Bang hang in ken tuak mawk ka hi hiam? Luke 15:1316. Agamh teng sum suah in gamlapi apai hi. Apa omna
tawh kigamlatna mun hi. Itna leh thukhun huang pua lam
ah hih thukhunte ki phawk kha lo hi. Pheng tatna mun
ahihi. Greek kammal asotos pen (phengtat) cihna lam in
3 vei Laisiangtho thak ah kizang a: 1. Zuu kham luatna
(Eph. 5:18), 2. Leh tatna (Titus 1:6), leh 3. Tatsiatna (1 Pet.
4:3, 4) cih te ahihi. Tua bang Pasian lo a nopzonna in
cidamna leh hauhnate susia in sum neilo, lawm neilo, leh
nek ding neilo suak hi. Alawp lawp nuntakna pen hawm
suakna tawh tawp mawk hi. Gilkial zawngkhal in vok cinna
mun Jew mite ading a munsia hong tung hi.
3. Na deih bang in hong bawl in (Luke 15:17-19).
Tua mipa teltheihna tawh tapa hi thei lai hi. Hong lungngai
thei ta a inn cih hong ngaihsun in, pa cih khat zong hong
thei kik a, itna omzia hong phawk thei hi. Inn lam hong
zuan in apa kiang a thumna ding kammalte ngaihsun kawm
sa in na deih bang in hong bawl in cih thu hi. Nangma
itna tawh kepna donna sung ah hong omsak in. Pa lungtang
sang a hoihzaw koi lai ah om thei mawk ding.
Hih leitung pen iplahhuai ihsak khak hun om kha
mah ding hi. Hih leitung a bang nate hih te, asia hi sam
kei e; cih kawmkal ah asiat lam lungsim tawng ah ih thei
hi.
NITHUMNI (Tuesday)
Tapa Taimang Khen 2
May 19
(Luke 15:17-20)
73
74
NILINI (Wednesday)
May 20
75
76
NINGANI (Thursday)
May 21
77
May 22
78
2. Ni thumni sinna a dotna nunung pen enkik in. A u zaw
pa khialh khak pi pen bang ci bang hiam? Bang kha lam
tha nemna angaihsutzia pan kidawk hiam? Tua bang
lungsim puak ih ngaihsut sang neih baihzaw thei hi lo maw?
Matt. 20:1-16 zong sim in.
3. Mihaupa leh Lazarus tangthu vai a Zeisu genna ah misi
sa khat tho kik mah leh zong a um lo om veve ding hi. Zeisu
thawhkikna thu mi pawlkhatte ngaihsutzia bangci genkholh
hiam? Gentehna in, pawlkhatte in athawhkikna teci nasia
mahmah ta leh um tuan lo hi.
4. Alungkim huai mahmah Zeisu nasepzia thu in,
mi khempeuh kibang kim in mu hi: Gentehna in mittaw
khutdawh- ngen pa Zacchaeus, Nicodemus leh Samaria
numeinu. Na dang khat peuh sang in singlamteh in Pasian
muhna ah mi khempeuh ki kiim cih hong lak hi. Midangte
tawh ih kizopzia hih thu in hong koici huzaap kul ding hiam?
5. Tapa taimang thu leh Lazarus leh mihaupa thu
saikaak in. Koici bang in kilek kim tuak uh hiam?
79
SINNA 9
May 23 - 29
ZEISU, SIAPI LIAN PEN PA
May 23
SIM DINGTE: Luke 8:22-25; Luke 4:31-37; Luke 6:2049; Luke 8:19-21; Luke 10:25-37; Thuhilhk.
6:5.
KAMNGAH: Amaute in Ama thuhilhna lamdang asa uh
hi. Bang hang hiam ci leh Amah in ukpa
bang in thu hilh hi. (Luke 4:32).
Zeisu leitung hong pai hun in mite zia tualniam pen
kha ding hi. Mihonte dinmun siasuak mang hi. Nuntakzia
ngiat dik lo mai hi. . . . Miten zuau thu nuntakpih uh hi.
Mite in leitung nate lunggulh in muantak cinglo in nungta
uh hi. Pasian tawh amai lam hun vai uh mangngilh in tu
tawm vaite tawh nungta uh hi.
Pasian phawk kha lo uh hi. Mite ki pibawl nawnlo
uh hi. Thumann, thuhoih, cihtakna, leh hehpihna cihte in
leitung paisan ta uh hi. Huaihamna leh angsung vaite in
kimuanlohna piangsak hi. Mite ngah ding, piak dinga kilawm
thute mangmat bang bekta hi. Mihonte pen mi laka adawk
nuamte in ganhing bang in bawl uh hi. Noptatna, hauhna,
leh vang neihnate angimna uh ahihi. Amaute cidam lo uh
a, lungsim zawngkhal in, kha lam ah si uh hi. Zeisu hong
nuntak lai omzia tua bang ahihi. E.G. White, Pilsinna,
Ed. p. 74, 75.
Hih bang thute hang in Zeisu in athugente agen na
ding thu ih telsiam thei zaw hi.
NIMASANI (Sunday)
Zeisu Thutheihna (Luke 8:22-25)
May 24
80
81
82
May
May 26
83
May 27
84
May 28
85
May 29
86
87
SINNA 10
May 30 - June 5
May 30
88
NIMASANI (Sunday)
May 31
89
June 1
90
June 2
91
June 3
(Luke 8:4-15)
92
June 4
93
June 5
94
2.
3.
95
SINNA 11
June 6 - 12
PASIAN GAMNUAM
June 6
June 7
96
Lungdamna thubute ah Pasian gam vai gentehna
tampi om hi. Akipan thak kumpi gam thak Zeisu leh Ama
tungtawn a hong piang ahihi.
Luke 11:2 in Pasian gam tawh kisai bang hong gen
hiam? Kua gam hi a, bang hang in thupi mahamh hiam?
Hih kumpi gam pen Pasian a hi ih cih ciang in tua
in Pasian gam pen ngaihsutna bek ahih lohna hong lak hi.
Nek leh dawn, kipawlkhopna vai, gilkial dangtak vai, thumanh
lohna vai cihte hi mawk lo hi. Mihingte hoihna vai khempeuh
kheng hi. Khazih mihing hong suahna tawh Pasian thu neihna
bulphuh a lungdamna thu tangkona vai ahihi (Luke 4:4244;Matt. 4:23-25).
Luke 1:32, 33 in Pasian gam kua patkhiat hi a koici
bang teng suak ding cih hong bang ci gen hiam?
Hih munte thu 2 hang in athupi pen hong suak hi.
Akhatna ah, Laisiangtho lui a kilamen Messiah pen kua dang
hi lo Zeisu, sang pen Pasian Tapa ahihi. Nihna ah, Ama
gam in bei hun nei lo ding hi cih nopna in, mi bang a hong
piang a, asihna leh athawhkikna, in Satan langpanna thu
teng zo mang hi. Pasian gam hong phut khin ta hi. Hih
leitung pen ih Topa Ama (Khazih) sathau nilhpa gam hong
suak ta hi. Amah amang tawntung ding hi (Mang. 11:15,
NIrV). Khazih leh Satan kidona vai ah, Adam leh Eve, mawhna
sung hong lut uh ciang in Satan in azo bang in kigen hi. Ahi
zong in Zeisu nasep masuan in, Satan thu gen pen zuau thu
ahihna atellah hi. Kieu kim pan leh hong sihna leh athawh
kikna tungtawn in Pasian gam hong tungta cih thu nialmawh
suak sak hi.
Pasian gam atakpi ahihna koici lah thei ding ih hi
hiam? Athupi pen ah, ih nuntakna ah atakpi ahih lam koici
lah thei ding ih hi hiam? Pasian gam mi ih hihna tawh koici
nuntak ding cih hong ki koici lamdan ding hiam?
97
NINIHNI (Monday)
June 8
June 9
98
Tua kumpi gam tu mahmah in tak tun ahih zia
ciaptehna dang khat Luke in bawl hi. Pharisee te in Zeisu
kiang ah tua kumpi gam bang hun ciang hong tung ding cih
dong uh hi. Zeisu in Pasian gam na sung uh ah om hi cih in
dawng hi (Luke 17:21, NKJV). Akiteikhiatna dang te pan en
leng note lak ah cihna suak hi. Zeisu hong pai ciang in tua
gam hong tung hi a,
1. Cina damsakna (Luke 9:11),
2. Lungdamna thu hilhna (Luke 4:16-19),
3. Mawh maisakna (Luke 7:48-50; Luke 19:9, 10),
leh
4. Kha gilote sukniamna (Luke 11:20) cih te ahihi.
Tua hi a, Zeisu in tua kumpi gam mihingte nuntakna ah tak
suak sakk hi. Tua in Amah tawh kisun sak hi. Tua Pasian
gam mite lak ah ki mu ta hi. Hih thu in dikna leh gupna
gentehna hi. Tu lai hun teng Pasian hehpihna gam kici hi.
Tua gam tu in hong kiphut khin ahihna ni khat khit ni khat
langpanna lungsimte Ama itna ukna sung ah hong ki ap hi.
E.G. White, Mualtung Thuhilhna, MB, p. 108.
Atung khin thute ah Satan leh mawhna vai
kikingkalhna tungtang a, Zeisu gualzawhna thu ahihi. Atung
nai lo lam pen siatna beisiangna leh leithak vai ahihi.
Vangliatna kumpi gam pen nih vei kumkikna mateng
tangtung nailo ding hi. MB p. 108.
Luke 17:23, 24 leh Luke 21:5-36 in Pasian gam leh
leitung vaite beina vai bang hong gen hiam?
Ih leitung pen kidona, dahna leh buaina dim hi. Hih
leitung omzia pen Zeisu kammal mann lua hi. Pawl khatte
in natna satnate hang in Pasian in hong ompih lo ci kha hi.
Kum 2000 lai a hong genna hang in hih leitung in Pasian
ompihna leh Laisiangtho dikzia zong hong laksiang hi. Hih
leitung Paradise bang mawk leh Zeisu kammalte aman lo hi
ding hi. Atawpna hun ciang in Pasian gam hong kiphut
ding hi. Tua ma teng ih ngak hong kul hi.
99
NILINI (Wednesday)
June 10
100
June 11
101
aki thei sa leh sepding thute gen hi. Kumkikna hun ding
ih thei kei hi. Tua hun thupi ngak in tua hun mateng ih
masuan sep ding ahihi. (Luke 19:13). Zeisu Khazih
lungdamna thu leimong dong ah gen ding ahihi (Sawl. 1:8,
NKJV). Hih pen ih mawhpuak hia,ei tha tawh hilo in
Khasiangtho vangliatna tawh ahihi. Amuh azak te uh, teci
pang dingte tung ah Khasiangtho buak ding ki kamciam
hi (aneu 4-8).
Hih Zeisu nungzui muanhuaite in Khazih nasepzia
theih khialh pi in theikhial uh hi. Ahi zong in Topa in amaute
zang veve hi. Eite in zong Ama na ih sep na ding in ih theih
siang kul den maw cih thu ah ih ngaihsut ding hong om
akul ding hiam?
KIGINNI (Friday)
June 12
102
KIKUP DINGTE:
1. Set van siapipa Steven Weinberg gelhna ah: vannuai na te
ih tel ih theih semsem ciang in mawkna semsem hi. Hih
kammalte in mite palau sak hi. Anung sang ciang in kamzol
zaw deih sam hi. Pawl khat te in tua vai kinial zong kul sa
vet lo uh hi. Vannuai vai ah bang hang a mawkna lo thei
ding? ci in Harvard a aksi vai siapi Martha Geller in gen
hi. Vai khat e? leitung leh nate hi lel lo hiam? Bang vai om
peuh mah khong? Tua bang cih pong mawk lungkham
huai zaw. Mun van nuai, aom ngeina, vai bang mah om lo
thei ding maw leh? Zeisu kumkikna alamen Christian khat,
Pasian gam kiphuh ding alamen mi khat in, hih thute
koici dawn kik theih ding ih hi hiam?
2. Christian ten, amau khangkhang un, amau khang hun
sung a Zeisu hong pai kik ding in lamen uh hi. Pawl
khatten ani ding peuh seh zel uh a hong tung ngei nai lo
hi. Ahun ding sehna vai ah bang khialhna om hiam?
103
SINNA 12
June 13 - 19
ZEISU JERUSALEM AH
June 13
SIM DINGTE: Luke 19:28-40; Zechariah 9:9; Luke 19:4548; Matt. 21:12-17; Luke 20:9-26.
104
June 14
104
awng un! Kumpipa hong pai hi. Mann tak in Asem den Pa
hi. Hotkhiatna vangg nei hi. Amah nunnem in laa tung ah
hong tuang hi.
Laano tung ah hong tuang hi (Zech. 9 : 9, NIrV). Hi
mah leh, Zeisu in, Hosana tawh akipan awtkhai a lam paina
pen Golgotha ah tawp ding hi. Azo zo hi cih zawhna kammalte
hong awtkhiat na ding mun ahihi.
Pasian gelkholh-nasa bang in hong piang to hi. Zeisu
nungzuite lungsim pen ngeinate, amau hun a lametna leh
ngeinate tawh apiang ding leh akhiatna thu Zeisu genkholhna
tuamtuamte leh adeihna thute mangngilh cip ding uh hi.
Khazih in hopih napin ngai nuam lo uh hi. Angai
kha zong un amau lamet dan hilo in langpan uh hi. Laisiantho
thumann tawh kisai vaite ah, tua bang ih hih khak loh nang
in bang ci kidop thei ding ih hi hiam?
NINIHNI (Monday)
June 15
105
June 16
(Luke 20:9-19)
106
June 17
107
Zeisu hun lai in, Rome te siahdon pen mi deih het loh
thu ahihi. AD 6 lai pawl in, Josephus genna ah Galilee mi
Judas akici kipuah phatna makaipa in Caesar tung a siah
apiakna pen Pasian langpanna hi ci hi. Hih thu in Rome
langdona piang sak zelzel hi. Siah vai pen thu leng lai hi a,
biakna makaite in thu lian sim te zang in siah piak huai maw
piak huai lo cih Zeisu kiang ah va dong sak zel uh hi. Adotna
thu uh lah ki thei sak lo uh hi. Gentehna in Zeisu in piak ding
hi ci leh, tua bang a dawnna in Rome te lam suak sak ding hi.
Mipite in Jerusalem hong lut a a awtkhaina bang un Amah
kumpi hi thei lo ding hi. Piak huai lo hi ci leh lah, Jew te
lungtang mah apua suak in Rome te ukna adeih lo suak ding
hi. Tua hi leh amah leh amah kumpi langpang kisuah ding
hi. Suahtakna lam om lo thangg asiah uh ahihi.
Zeisu in bel amaute zia atheih sa hi. Sum tung a Caesar lim lak in Caesar a te Caesar pia un. Pasian a te Pasian
pia un ci in agen hi. (Luke 20:25, NIrV). Caesar nuai a nungta,
nisim vai a asum azangte in Caesar tung a siah piak ding
mawh puak nei hi. Mawhpuak dang khat om a, alian zaw
ahihi. Pasian lim leh mel sun a kipiang sak ih hih man in
Ama thumanh ding ih leibat ahihi.
Khazih in ahi linlian in dawnga . . . Rome te dalna
nuai a nungta na hih man un akilawm panpihna piak ding
ahihi. Pasian thu tawh aki kalvalh mateng hih banga sep ding
ahihi. Ih tenna mun i thukham ih zuih mah bang in mite in
Pasian tung ah akipum piak phot ding uh ahihi. E.G. White,
Khangcin Lunggulh, D.A. p. 602.
Ih tenna gam ah gam mi hoih ih hih nang in koici
nuntak ding a, ih gam mi hihna taktak pen abawl apiang sak
Pasian tawh akisai lam koici lah thei ding ih hi hiam (Heb.
11:10, NIrV)?
NINGANI (Thursday)
Topa Nitak Ann (Luke 22:13-20)
June 18
109
110
June 19
111
112
SINNA 13
June 20 - 26
June 20
June 21
113
Lei pian cil in, Pasian in Adam leh Eve piang sak in
huan hoih sung ah koih hi. Lungdam tak a nuntak theihna
ding teng tawh tua huan kidim hi. Asawt lo in thu tuampi
khat hong piang hi. Satan hong kilang hi (Pian. 3). Nupa kop
masa te khem in amoi leitung Pasian leh Satan kikal ahi,
sialehpha kikal kiking-kalhna thubuai lak ah lutpih hi.
Tu in Pasian deih hun in, huandang khat (Luke
22:30-46) pen galphual hong suak hi. Tua mun ah thumann
leh zuau thu, dikna leh mawhna, mihingte hotkhiat na ding
Pasian gelna leh mihingte suksiat ding ahi Satan ngimnate
kikal ah kidona hong piang hi.
Eden ah hih leitung mawhna tawh buaina sung ah
lut hi. Gethsemane ah leitung gualzawhna lian pen hong
kilang hi. Eden huan ah Pasian lang khat a langdona kimu
hi. Gethsemane in Pasian tung ah kipumpiakna leh mawhna
tung ah gualzawhna hong lak hi.
Eden ah thupiang leh (Pian. 3:1-6) Gethsemane ah
thupiangte tehkak in (Luke 22:39-46). Tua huante sung a
thupiangte kilamdanna bang hiam?
Gethsemane in vai 2 hong lak a: 1. Satan in Zeisu
Pasian nasep masuan pan zol a; 2. Pasian deihna banga piang
a tangtung ding a apicing pen lungsim tawh Ama na sem
dinga Ama thungetnate ahihi. Gethsemane ah kidona nasia
mahmah a mihing pen zawngkhal mahmah cih hong lak hi.
Thungetna tha aciam khin sa te ading in zawhna pen kician
mahmah hi. Zeisu thungetna minthang mahmah ah: nang
deihna bang hi ta hen, kei deihna bang hi kei ta hen (Luke
22:42, NIrV).
Satan leh apawlte khempeuh in Zeisu langdo uh hi.
Zeisu in a it mahmah nungzuite in, tua thuakna tel lo uh hi.
Lehekpa nap khit phet in husan khat kal bek kigamla hi.
Biakinnpi cing te leh siampite Zeisu man ding in kiging khin
T-8
114
June 22
115
in, Zeisu bantang kaih a kumpi suah sak ding hong kipan
hi. Khangcin Lunggulh, DA pp. 718, 719. Ahih hang in Zeisu
in Judas angsung vai Athukimpih lohna in alungkia sak hi.
Judas lametnate sang mahmah hi. Ama lungkiatna zong uang
mahmah hi. Khangcin Lunggulh, p. 719. Zeisu in avangliatna
pen kumpi asuahna vai dinga zang ding in Judas in um hi.
Judas in tua sung ah munthupi deih hi. Adah huai mahmah
thu! in Judas in ahong taktun lo leitung kumpi gam ah mun
deih ahih man in, atung pel mawh ding tawntung kumpi
gam ah mun tannlawh hi.
Hun dang khat ah, Zeisu nungzui muanhuai khat in
Akhe sathau namtui manpha tawh hong sil sak hi. Judas
in sum mawk paih ci hi (John 12:1-8). Judas muh pen sum
bek mah hi a, asum ngaihsutna in Zeisu a itna khup let hi.
Asum duh luatna leh vang deih luatna in Judas pen, manh
seh theih loh van silpiak kim lai sum in seh kha sak hi (Matt.
26:15). Tua hun pan in, Judas sung ah Satan lut hi. (Luke
22:3, NKJV). Judas pen mimangthang hong suak ta hi.
Mun hoih munpha, vangg leh sum cihte tung ah
khialhna om lo hi. Tua te in ih muanhuaina hong khuplet
khak ciang in hong buaihuai hi. Judas bang a, ei leh ei ih
kikhem khak loh nang in ih kisit tel det ding bang hang in
thupi hiam?
NITHUMNI (Tuesday)
June 23
116
Kammal khauh in hong lung hihmawh sak thei zel hi. Zeisu
in ataktak, thumann bang hiam cih Khazih leh Satan kikal
kikingkalhna vai tellah hi. Eite in Zeisu a ahih kei leh Satan a ih suak hi.
Mite in Zeisu tawh koici kizop uh hiam? Amau kiang pan Pasian tawh ih kizopna vai leh singlamteh tawh ih
kizopna vai hong huh ding in bang sinna ngah thei ding ih
hi hiam?
Sanhedrin mipawlte (Luke 22:53) bang vai ah khial
kha uh hiam? Ei zong Zeisu thu akhenna uh ah amau ih
bat loh nang in koici kidal thei ding ih hi hiam?
Pilate (Luke 23:1-7, 13-25). Pilate in bang ci dan a
hih mi tung ah khialhna ka mu kei hi (John 19:4, NKJV) ci
kawm sa in, singlamteh ah khai ding in thu khen hiam?
Aman thei na pin asepkhiatna ah akhialhna pan bang sin
thei ding ih hi hiam?
Herod (Luke 23:6-12). Herod khialhna pi bang hi
mawk hiam? Bang sinna ngah thei ding ih hi hiam?
Guta 2 te (Luke 23:39-43). Mawh nei mi 2 te in
singlamteh en in angaihsut uh kilamdang hi. Hih thu in
hotkhiatna vai ah akoici lam zaw hong lak hiam? Kammal
dang in gen leng eite in kikingkalhna vai ah akhat lam zaw
zaw ah ih pang ciat hi.
NILINI (Wednesday)
Amah Tho Kik Khin
June 24
(Sawl. 1:22)
117
118
NINGANI (Thursday)
Avekpi in Tangtung Ding
June 25
(Luke 24:13-49)
119
June 26
120
ZINGBIAKPIAKNA
April, 2015
1.
2.
3.
4.
121
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
2 Piter
2 Piter
Jeim
1 Timo
1:5-8
1:3
1:4
6:11
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
1 Kor
Efesa
2 Piter
Late
2 Kor
Pau
Late
15:10
2:4-7
3:18
84:11
9:8, 9
4:18
61:1-3
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
Pau
Thuh
Pau
Pau
Pai
Jeim
Jeim
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
Matt
Kolose
Efe
2 Kor
Pau
3 Johan
Rom
26.
27.
28.
29.
30.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Joshua
1 Timo
Thesa
1 Piter
Pian
9:10
7:12
2:3-5
3:21-23
31:3
3:13
37:14-16
25:21
4:6
5:15-16
9:6-7
24:5
1:11
12:10
1:7
4:12
1:7-8
3:3-4
18:19
122
ZINGBIAKPIAKNA
May, 2015
1.
2.
Kiginni
Nipini
1 Kor
Pian
6:19,20
1:26
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
Late
Thuh
Heb
Pau
Thuh
Isai
Mark
139:14
7:29
10:22
20:29
9:10
55:2
6:31
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
1 Kor
3 John
Pian
Sawl.
Thuh
Johan
Pian
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
1 Kor
Thuh
Pau
Thuh
Pau
Fil
Dan
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
2 Timo
Pau
Late
Pau
Pau
Late
Late
31.
Nimasani
Matt
3:16
1:3
1:2
17:25
11:7
4:13, 14
2:2, 3
10:31
5:18
6:9
12:2
31:21
4:5
1:9, 20
1:7
10:27
119:165
17:22
16:24
16:8,9
103:2, 3
11:28
ZINGBIAKPIAKNA
June, 2015
123
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
Thuh
Khang
Matt
Pau
Late
Late
12:1
16:10
25:33
3:13
119:14-16
144:15
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
Thuhilhkikna
Pau
Isai
Matt
Thuh
Thuh
Late
6:24-25
29:18
1:19
7:12
3:12
12:13
37:3
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
1 Timo
Late
Late
Solo
1 Johan
Late
Late
6:6
13:6
100:4
2:15
5:12
40:3
111:2, 4
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Nilini
Ningani
Kiginni
Nipini
Isai
Pau
Pau
1 Johan
1 Piter
Isai
Late
32:17
15:13
31:26
4:7
3:10, 11
26:6, 7
112:6, 7
28.
29.
30.
Nimasani
Ninihni
Nithumni
Johan
Isai
Rom
20:15
43:1
8:28