E Drejta Afariste?

1. Eshte Dege e veqant e se drejtes ne sistemin juridik dhe konsiderohet se

eshe paraqitur ne shekullin
e mesem fillimisht eshte emeruar si e drejt e tregtarve , pasi qe kjo e
drejt i ka mbrojtur vetem te
drejtat dhe interesat e tregtarve dhe sipas saj vetem punt qe i kan lid
hur tregtaret jan llogaritur
si pune tregtare pavarsisht karakterit te tyre pra percaktimi i punve tr
egtare eshte bere ne baze te
pjesmarrsve ne ato pune ( menyra subjektive) ndersa me von e drejta e tr
egrarit u shendrrua ne te
drejt tregtare dhe sipas ksaj te drejte puna do te llogaritet tregtare n
ga vete karakteri i saj e jo
nga ajo se kush e lidh at pun (menyra objektive )

2. Kuptimi i se drejtes Afariste?: Si deg e vecant e se drejtes studion nor

mat juridike ne te cilat
rregullohet pozita juridike e subjekteve afariste dhe normat juridike ne
te cilat rregullohen
punet juridike ne mardhenje midis subjekteve. Ne baze te kesaj e drejta
afariste perfshin dy pjese :
pjesa e pare qe quhet si e drejt afariste statusore - perfshin rregullat
mbi themelimin e subjekteve
ekonomike menyren e afarizmit te tyre , karakteristikat me kryesore te t
yre , udheheqja e tyre etj,
ndersa pjesa e dyte qe quhet edhe si e drejta afariste kontraktore perfs
hin mardhenjet kontraktuse
qe kan karakter ekonomiko-juridik .

3. Objekt studimi?: E drejta afariste si objekt studimi duhet te perfshij :

1. Te drejten e shoqrive tregtare .
2. te drejten e nderprerjes se shoqrive tregtare .
3. te drejten ekonomike ( te drejten e konkurences dhe konsumatrove )
4. te drejten e kontratave afariste
5. te drejten e pronsis industriale
6. te drejten e bankave dhe te drejten e letrave me vler .

4. Burimet e se drejtes afariste?:

Edhe ne te drejten afariste dallojm : burimet materiale - eshte ajo forc
e qe e krijon te drejten ne
ne pergjithsi , pra paraqesin vullnetin e klases sunduse e cila me ndime
n e shtetit dhe organet e saj
nxerrin rregulla juridike nepermjet te cilave mbron interesat e veta ,
Dhe burime formale- paraqesin formen permes se ciles klasa sunduse shpre
h vullnetin e vet per te

mbrohtur interesat e veta , kto burime formale ndahen ne

1. burimet e pergjithshme te se drejtes afariste
-ktu bejn pjes:
1. Kushtetuta , 2. ligji ( ligjet jan aktet e pergjithshme juridike ne t
e cilat zgjidhen raportet
andaj edhe konsiderohet si burim me i rendesishem , kemi ligjin per shoq
rit tregtare , ligjin per
falimentim , ligjin per letrat me vler etj)
3. Aktet nenligjore ( jan burime formale juridike qe per nga fuqia juri
dike jan me te ulta se
ligjet dhe nxirren nga ana e organeve te dryshme administrative, si akte
te ktilla konsiderohen :
Dekretet - nxirren nga ana e organit ekzekutiv , Rregulloret -e organeve
te ndryshme administrative ,
urdhresat , statuti , udhezimi etj. Aktet nenligjore ne te drejten afari
ste kan rendesi pasi qe
mardhenjet juridike ne te jan dinamike dhe me an te ligjeve rregullohen
vetem ceshtjet fundamentale
andaj me aktet nenligjore behet konkretizimi i tyre.
4. praktika Gjyqsore |( veprimi i njejt i organeve gjyqsore per rastet e
njejta )
5. shkenca juridike ( kur egzistojn zbraztira juridike )
2 Burimet autonome te se drejtes afariste jan burime specifike karakteri
stike vetem per te drejten
afariste -ktu bejn pjes:
1. Doket afariste - jan burime te pashkruara qe historikisht u paraprijn
burimeve te shkruara dhe jan
kriuar si rezultat i perseritjes se vazhdushme dhe barjes se tyre nga nj
e gjenerat ne gjeneraten tjeter
Ne teorin juridike llogaritet se doket duhet te ken prioritet ne zbatim
ne raport me normat dispozitive
pasi qe doket jan me afer tregtarit ngase: ato lindin nga praktika tregt
are e jo me vullnetin e
ligjdhensit , me se shumti u pergjigjen nevojave te tregtis dhe kur esht
e fjala per doket e profesionit
llogaritet se tregtaret me se miri i njohin.
2. Uzanset tregtare - jan doke afariste te tubuara dhe te sistematizuara
nga ndonje organ i autorizuar
zbatimi i uzanseve eshte i kushtzuar nga shprehja e vullnetit te pjesmar
rsve .
sipas sferes ne te cilen zbatohen uzanset mund te jene:
1. te pergjithshme - ato qe aplikohen ne te gjitha deget ekonomike dhe
2. te vecanta - ato qe aplikohen ne nje dege te caktuar ekonomike si p.s
h uzanset e vecanta e hoteleri
ndertimatari , uzanset e limoveve etj . kto uzanse i nxjerrin organet e
ndryshme shtetrore ne disa shtete
ato i nxjerrin bursat kurse ne disa tjera odat ekonomike ( tek ne ).
shprehjet e caktuara ne baze te cilave pjesmarrsit ne nje mardhenje te c
aktuar juridiko-afariste
i rregullojn qeshtjet e caktuara paraqesin KLAUZOLA AFARISTE - te cilat
jan te karakterit dispozitiv
pasi qe zbatimi i tyre varet nga vullneti i pjesmarrsve .

5. Subjektet e se drejtes Afariste ?

si subjekte te se drejtes konsiderohen bartsit e te drejtave dhe detyrim
eve ne nje mardhenje te caktuar

juridike ata mund te jen persona te ndryshem fizik ose juridik te cilet
posedojn aftsi juridike
( aftsia e personave fizik ose juridik qe te jen barts te te drejtave dh
e detyrimeve )
dhe aftsi te veprimit ( aftsia e personit qe me deklarimin e vullnetit t
e fitoj te drejta dhe detyrime
dhe pergjithsisht eshte i aft qe te ndermerr veprime juridike ) edhe ne
te drejten afariste subjektet
aftsi juridike dhe afariste ( tregtari individual ) pa te cilen nuk mund
te regjistrohen ne regjister
tregtar , ndersa per personat juridik siq jan shoqrit tregtare nuk kerko
het posedimi i ksaj aftsie
pasi qe subjektiviteti juridik i ktyre personave fitohet nga momenti i r
egjistrimit .

6. TREGTARI si subjekt ne te drejten Afariste? : llogaritet si subjekt krye

sor i cili mund te ushtroj
veprimtari te caktuar tregtare , per ushtrimin e e cilave duhet te puns
oj nje numer te caktuar te
puntorve ligji per shoqri tregtare definon tregtarin si ,, Person i cili
ne menyre te pavarur dhe te
perhershme ne form te profesionit ushtron njeren nga veprimtarit tregta
re me qellim qe te realizoj
fitim ne prodhim ,tregtis dhe dhenjes se sherbimeve ne treg.
kesi veqori te pergjithshme per fitimin e statusit te tregtarit konsider
ohen
1. Tregtari duhet te ushtroj ndonje veprimtari tregtare te parapara me l
igjin per shoqrit tregtare
2. veprimtarin tregtare duhet ta ushtroj ne menyre te pavarur
3. veprimtarin tregtare duhet ta ushtroj ne menyre te perhershme
4. veprimtarin duhet ta ushtroj profesionalisht me qellim te realizimit
te fitimit permes prodhimit
tregtis dhe dhenjes se sherimeve ne treg.
Si veprimtari tregtare konsiderohen :
1. blerja e sendeve te luajtshme me qellim te shitjes se tyre ne formen
fillestare te perpunuar ose te
riperpunuar
2. shitja e sendeve te luajtshme te perpunuar ose te riperpunuar nga pro
dhimi vetijak
3. tregti me letra me vler dhe administrim me fonde
4. veprimtari bankare dhe veprimtarit tjera financiare
5. veprimtaria e sigurimit
6. transportimi i personave dhe mallrave
7. perfaqsimi dhe ndermjetsimi tregtar etj .

7. Personat qe nuk mund te konsiderohen tregtar?

Ktu bejn pjes
1. personat fizik qe kryejn veprimtari bujqsore ose te pylltaris( bujqit
individual),perveq nese
veprimtaria e tyre mund te udhhiqet si ndermarrje ashtu siq udhehiqet
nga tregtari ,
2. zejtaret dhe personat fizik qe kryejn sherbime , perveq nese veprimta
ria e tyre mund te
percaktohet si ndermarrje ,
3. personat fizik qe kryejn sherbime te caktuara hoteliere etj

4. personat fizik qe merren me profesione te lira (avokatet ,mjeket)

8. Tregtari individual? : llogaritet personi fizik i cili ne form te prof

esionit ushtron ndonje
nga veprimtarit tregtare.Qe te mund nje person fizik te fitoj statusin
e tregtarit individual
duhet te plotsoj disa veqori te caktuara si :
1.Te ket aftsi te caktuar afariste( moshen madhore) dhe te ket vendbanim
te caktuar ne teritorin
shtetror
2.personat fizik duhet te ushtrojn veprimtari te caktuar tregtare ne emer
te vet dhe ne menyr
te pavarur
3.Ushtrimi i veprimtaris duhet te behet ne form te profesionit me qellim
qe te realizoj fitim te
te caktuar
4.Ket cilsi tregtari individual e fiton me regjistrim ne regjistrin tegta
r .
Ndersa statusin e tregtarit individual nuk mund ta fitoj :
1. personi fizik mbi te cilin eshte hapur procedura falimentuse
2. personi fizik per te cilin me vendim te plotfuqishem gjyqsor vertetohe
t se me paramendim ka
shkaktuar falimentim
3. personi fizik te cilit organi kompetent ne baz te ligjit ja ka ndaluar
te ushtroj veprimtarin
e caktuar tregtare ,derisa zgjat ndalesa

9. Pergjegjsia e Tregtarit individual?

Tregtari idividual pergjigjet per detyrimet e tia personalisht dhe ne me
nyr te pa kufizuar
me ter pasurin e vet kjo d.m.th se per detyrimet e tij ndaj kreditorve t
e vet pergjigjet jo vetem
me pasurin e investuar ne te si subjekt por edhe me ter pasurin qe ka

10. Regjistrimi i Tregtarit individual?

Tregtari individual regjistrohet ne regjistrin tregtar te regjistrit qen
dror sipas vendit ku ai
ushtron veprimtarin .Regjistrimi eshte i obligushem pasi qe permes regji
strimit ai fiton statusin
e tregtarit individual e me ket ai behet subjekt i se drejtes afariste .
Regjistrimi behet ne baz
te dorzimit te flet paraqitjes per regjistrim ne te cilen shenohen: Emri
, mbiemri , numri am i
i qytetart , vendbanimi , firma ne te cilen kryhet veprimtaria , selia k
u ushtrohet veprimtaria
dhe lenda e punes . Fletparaqitjen e dorzon vet personi fizik qe deshiro
n te behet tregtar
individual , prokuristi i tij ose ndonje person i autorizuar permes aut
orizimit te caktuar noterik
fletparaqitjes i bashkangjiten

1.Nenshkrimi i vertetuar i tregtarit individual te noteri ,

2.deklarata nga personi fizik se nuk i eshte shqiptuar ndalimi i ushtrim
it te veprimtaris tregtare
3.deklarata nga personi fizik se rregullisht i ka paguar obligimet tatim
ore dhe kontributet
per sigurim personal , invalidor etj.

qe
in
it
ma

11.Firma e tregtarit Individual?

Ne mardhenjet juridiko-afariste firma eshte njera nga veqorit statusore
e dallon njerin tregtar
individual nga tregtari tjeter individual . Firma paraqet emrin ne te cil
tregtari individual
ushtron veprimtarine vet , ajo permban emrin e tij personal emrin e baba
mbiemrin shejen ''TI''
( Me qellim qe te dallohet tregtari individual nga shoqrit tregtare ) fir
gjithashtu duhet te
permbaj edhe shenjen per veprimtarin e tregtarit dhe selis .

12. Masat ndeshkuse ndaj tregtarit individual?

Ne rast te shkaktimit te kundervajtjes nga ana e tregtarit individual ne
ligjin per shoqrit tregtare
jane te parapara dispozita ndeshkuse me ta cilat parashihet denime ne te
holla ne lartsi te caktuar
per kundervajtje do te denohet tregtari individual nese :
1.Regjistron me shume se nje firm
2.bartja e firmes personit te tret do tja bej ne kundershtim me dispozita
t ligjore dhe te njejtin
nuk e regjistron ne regjistrin tregtar
3.nderprerjen e punes nuk e paraqet ne organin kompetent
4.fillon kryrjen e veprimtaris para regjistrimit ne regjistrin tregtar dh
e para marrjes se lejes
nga organi kompetent
5.nese ndermerr pune dhe veprime juridike jasht lendes se punes se regjis
truar
6.ne menyre te drejt nuk i udheheq librat tregtar
7 nuk perpilon , nuk shpall dhe nuk paraqet llogari vjetore etj.

13.Shoqrit tregtare?
Shoqria tregtare eshte person juridik ne te cilen nje ose me teper person
a deponojn para.sende ose
te drejta qe i shfrytzojn per pune te perbashket dhe bashkarisht e ndajn
fitimin dhe humbjen nga puna.
Mirpo jo te gjith personat juridik mund te konsiderohen si shoqeri tregta
re , Shoqri tregtare mund te
konsiderohen vetem ato persona juridik ne te cilen deponohen mjete te cak
tuara ne te holla apo jo ne
te holla per te ushtruar bashkarisht edhe ne menyre te pavarur veprimtari
te caktuar qellimi i se ciles
eshte realizimi i fitimit ,nga shoqria tregtare duhet dalluar nderrmarrje

n e cila ne aspektin juridik

nuk eshte subjekt i se drejtes por ajo paraqitet si objekt i se drejtes.

14. klasifikimi i shoqrive tregtare?

1.shoqri tregtare personale - i karakterizojn vetit personale si njohja d
he besimi i antarve ,
pergjegjsia e pa kufizuar dhe solidare per obligimet e shoqris administ
rimi me shoqrin nga ana
e antarve te saj egzistimi i se paku dy themelusve per themelimin e ty
re etj.
Si shoqri tregtare personale llogariten shoqrit tregtare publike dhe ko
mandite.
2.Shoqri tregtare te Kapitalit - i karakterizon interesi i kapitalit , an
taret nuk pergjigjen
per obligimet e shoqris ndaj personave te tret , aksionet shume leht ba
rten menagjimi behet
permes organeve te shoqris etj(shoqrit aksionare ).
3.Shoqri tregtare tipike - llogariten ato te cilat vin ne shprehje ne ras
tet kur duhet te themelohet
shoqri tregtare dhe jan te percaktuar ne menyre te pergjithshme me ligj
.
4.Shoqri tregtare te veqanta - llogariten ato qe vin ne shprehje ne raste
te nevojave te veqanta
afaristve siq jan p.sh shoqrit tregtare me pjesmarrje te shtetit
5.Sipas karakterit te aktit themelus dallojm : shoqri tregtare kontraktor
e dhe statutore
6.Sipas menyres se themelimit dallojm : Shoqri me regjistrim publik ,shoq
ri pa regjistrim publik
te pjesve dhe shoqri aksionare pa regjistrim publik te aksioneve ne ras
tet kur shoqria aksionare
themelohet ne baze te menyres simulative
7.sipas numrit te themelusve dallojm : shoqri kolektive dhe shoqri indivi
duale .

15. Karakteristikat kryesore te shoqrive tregtare?

1.Themelimi i shoqrive tregtare munde te behet ne baze te disa sistemeve
- sistemit ligjor ( shoqria mund te themelohet me ligj ose akt administr
ativ
- sistemi i lejes ( sipas kti shoqrit tregtare mund te themelohen me dhe
njen e lejes paraprake
nga ana e organit kompetent shtetror )
- sistemi normativ ( ky sistem eshte dominant ne te gjitha shtetet pasi
qe ne baze te kti sistemi
mundsohet themelimi i shoqrive tregtare vetem nese jan plotsuar kushte
t e parapara me norma juridike
- sistemi i koncesioneve( ne disa raste specifike themelimi i shoqrive t
regtare eshte i kushtezuar
me dhenjen e koncesionit -( leje per shfrytzim te te mirave te pergjit
hshme qe jepet nga ana e
organit te caktuar shtetror - Qeveria),koncesioni fitohet ne baze te k
onkursit publik ose ofertes
te shpallur nga ana e qeveris )
- Sistemi i paraqitjes ( per themelimin e shoqrive tregtare themelusit j
an te obliguar qe kete tja
paraqesin organit kompetent , pa pasur nevoj qe nga ai organ te marrin

leje apo koncesion te caktuar)

16. Themelusit e shoqrive tregtare ?