Professional Documents
Culture Documents
Objekt i kolizionit te brendshem te ligjeve brenda nje shteti me sistem te perbere juridik
mund te jene marredheniet e ndryshme juridike psh penale, juridiko-finansiare, juridiko-
pronesore, juridiko-trashegimore etj.
Cilesimi etimologjikisht rrjedh nga fjala latine qualifare, qe dtth zgjedhjen e njerit ne
mes me teper te barabarteve. Pra, me cilesim kuptojme zgjedhjen nga ana e gjykatesit
te njerit nga faktet vendimtare, permes se cilave zgjidhet raporti juridik-civil me element
te huaj. Cilesimi eshte institut juridik permes se cilit krijohet pasiguri ne kolizionin e
ligjeve.
Perfaqesuesit e shkolles holandezo flamane rreth rendit publik ndr (Ulrich Huber dhe
Paul Voet) vemendje te vecante i kane kushtuar institutit te rendit publik ndrk. U Huber
ne vepren e tij Proelectiones iuris civilis ne aksiomen e trete parasheh se ligjet e cdo
populli nga kurtoazia cdokund aplikohen nqs nuk jane ne kundershtim me te dr e
sunduesit te popullit te tij.
Pasojat juridike te bishtnimit te ligjit, vijne ne shprehje vetem nqs eshte bishtnuar ligji i
shtetit te vendit. Gjykata nuk eshte mbrojtese e ligjeve te huaja dhe nuk do ta refuzoje
zbatimin e ndonje te drejte per arsye se palet e kane bishtnuar ne menyre te
pamoralshme ose kunder zakoneve (dokeve) te mira, gjykata mund te refuzoje ta
zbatoje te drejten e huaj me pretekst se ajo eshte ne kundershtim me rendin publik
nderkombetar te shtetit te vendit.
Ridergimi (renvoi)
Instituti i ridergimit per dallim nga rendi publik nderkombetar dhe bishtnimi i ligjit,
paraqitet vetem te menyra kolizive (indirekte, e terthorte) e rregullimit te marredhenieve
juridiko-civile me element nderkombetar dhe eshte specifik vetem per te drejten
nderkombetare private. Ridergimi vjen ne shprehje ne rastet kur norma e kolizionit qe ta
rregulloje nje marredhenie juridiko-civile me element nderkombetar dergon te zbatimi i
se drejtes se shtetit te huaj, si te asaj materiale (substanciale) ashtu edhe te drejtes
kolizive.
Ne konventat nderkombetare, instituti i ridergimit mund te parashihet (pranohet) ose
perjashtohet.
1. Te paraparit (pranimi) e instituti te ridergimit ne konventat nderkombetare mund te
behet ne menyre shprehimore dhe heshturazi.___ shprehimore: ne rastet kur ne
konvente ekziston dispozite e vecante mbi detyrimin e shtetit ndnshkrues te konventes
se duhet ta aplikojne ridergimin. ____ heshturazi: nqs ne konventen nderkombetare nuk
parashihet as mundesia e zbatimit e as e perjashtimit te ketij instituti, ne keto raste cdo
shtet do te veproje sipas legjislacionit te vet.
2. Perjashtimi i zbatimit te institutit te ridergimit sipas traktateve nderkombetare
gjithashtu mund te behet ne menyre shprehimore dhe heshturazi.__ shprehimor: behet
atehere kur ne traktatin nderkombetar ekziston klauzole e vecante se shtetet antare
jane te detyruar te mos e zbatojne mu ne ate spekter sic eshte parapare ne traktat,
pavaresisht se ate institut e kane parapare si te domosdoshem ne burimet e
brendshme. ___ heshtazi: sipas konventes nderkombetare konsiderohet se ekziston kur
ne traktat ekziston dispozita se do te zbatohet ligji i brendshem i shtetit ne fjale.
A mund te vije deri te ridergimi, kur normat e se drejtes nderkombetare private dergojne
te zbatimi i te drejtes se nje shteti konkret i perbere nga me teper rajone juridike?
Kjo situate eshte e mundshme ne rastet kur normat e koliziponit te se drejtes
nderkombetare private dergojne te zbatimi i te drejtes se nje shteti te perbere, ku
ekzistojne me teper rajone juridike, kurse normar e brendshme te atij shteti dergojne te
zbatimi i se drejtes se nje rajoni konkret.
Reciprociteti
Eshte nje postulat i ideve te pergjithshme qe perbejne bazamentin e te drejtes
nderkombetare private.
Eshte shprehje e aspirates qe te sigurohet bashkepunimi reciprok dhe i barabarte
perkatesisht i ndersjelle ndermjet shteteve.
Reciprociteti eshte instrument i harmonizimit te sistemeve juridike pa marreveshje te
drpdr dhe bazohet ne parimin e te drejtes romake do ut des (te jap, te me japesh) qe
dtth se prestacionet e caktuara ne punen juridike krijojne detyrime per palen tjeter qe
dicka te beje ose te jape si kompensim.
Objekti i DNP
Objekt i DNP-se eshte elementi i huaj juridiko civil. Ky element mund te jete i lidhur per
sisteme te ndryshme dhe secili shtet ne baze te sovranitetit te vet e rregullon ceshtjen e
elementit te huaj ne baze te normes se kolizionit.
Atje ku dergon norma e kolizionit shteti eshte i detyruar te gjej zgjidhje per elementin e
huaj nqs ky element nuk ka rene nen sovranitetin e asnje shteti.
DNP eshte e lidhur ngushte me te drejten civile dhe te drejten nderkombetare publike
per nga objekti dhe metodat.
Faktet ne baze te te cilave krijohet elementi i huaj juridiko privat (faktet e identifikimit)
Faktet ne baze te te cilave krijohet elementi i huaj ne nje mardhenje ose raport konkret
mund te paraqiten ne subjek ku si element i huaj paraqitet shtetesia kombesia dhe
vendbanimi, faktet te cilat paraqiten ne objekt si element i huaj eshte vendi apo
nacionaliteti i sendit, ndersa faktet vendimtare apo pikat e lidhjes qe paraqiten ne
raportin konkret me element te huaj me te drejta dhe detyrime eshte vendi i lidhjes se
kontrates.
Faktet apo pikat e lidhjes mund te krijon nje raport konkret me element te huaj ne
menyre absolute dhe relative.
Teoria e statuteve
Me teorine e statuteve nenkuptohen teorite e pjestareve te shkolles se statuteve lidhur
me zgjidhjen e problemit te konfliktit te statuteve ose konfliktit te kytymeve mes qyteteve
apo provincave te nje sovraniteti te vetem. Kjo teori lind ne Itali ne shek XIII, vazhdon
me tutje me pjestaret e shkolles franceze te kytymeve dhe statuteve te shkolles
holandezo flemane te shek XVII.