VISOKA TEHNIKA KOLA U BJELOVARU

MEMORIJA (ROM,RAM,CASH)
Marko Vuri

Bjelovar, prosinac 2014.

Sadraj
1.

Uvod..........................................................................................................................................................1

2.

Memorija..................................................................................................................................................2
2.1 ROM, RAM i cash memorija.................................................................................................................3
2.1.1
Kratka povijest memorije............................................................................................................8

3.

Zakljuak..................................................................................................................................................9

4.

Literatura...............................................................................................................................................10

Saetak..............................................................................................................................................................11
Abstract............................................................................................................................................................12
PRIVITAK.......................................................................................................................................................14
Sadraj se generira automatski. Kada se napie dio rada potrebno je samo na tablicu sadraja
kliknuti desni klik i odabrati Update field, Na taj nain se osvjeava tablica sadraja.

ii

1.

Uvod
Memorija je elektroniki ureaj ili sklop koji moe pohraniti podatke (kod raunala

binarni podaci). Neizostavni dio raunala i drugih elektronikih ureaja. Vani pojmovi
kod memorije su lokacija i adresa. Lokacija je mjesto u memoriji na kojem je spremljen
podatak. Adresa je broj pridruen svakoj lokaciji i omoguuje pristup podatku. Memoriju
moemo podijeliti po trajnosti zapisa podataka bez napajanja, tehnologiji zapisa podataka
(optike, magnetske, poluvodike) i mjestu i funkciji (unutarnje i vanjske). Podjela po
trajnosti zapisa podataka bez napajanja je na privremenu ( RAM i cash) i trajnu (ROM,
tvrdi disk, CD, DVD, USB flash disk).

2.

Memorija
Glavni parametri memorije su kapacitet, vrijeme pristupa, memorijski ciklus,

propusnost. Kapacitet je koliina podataka koja se moe pohraniti, a mjerne jedinice

kapaciteta su bit, bajt, kilobajt, megabajt, gigabajt, terabajt. Vrijeme pristupa (Access time)
je vrijeme potrebno da se sadraj odreene lokacije pojavi na podatkovnoj sabirnici nakon
postavljanja adrese na adresnu sabirnicu, a mjerna jedinica za vrijeme pristupa je nano
sekunda (ns). Memorijski ciklus (Memory cycle) je vrijeme potrebno da se u potpunosti
izvri operacija s memorijskom lokacijom, mjerna jedinica je takoer nano sekunda (ns).
Propusnost je koliina podataka koja se prenosi u jedinici vremena, mjerna jedinica je bit
po sekundi (b/s ili bps). Postoje 3 naina pristupa memoriji: sekvencijalni, direktan i
sluajan. Sekvencijalni pristup je pristup u kojem je memorija organizirana po skupinama
podataka koji se zovu zapisi, podaci se itaju ili upisuju jedan za drugim. Direktan pristup
je pristup preko povezanosti adrese sloga i njegove fizike lokacije. Sluajan pristup je
takav da svaka adresibilna lokacija ima jedinstven adresni mehanizam ugraen u
memorijski sklop.

2.1

ROM, RAM i cash memorija

ROM (Read Only Memory) sadraj memorije se moe proitati ali se nemoe mijenjati.
Rom memorija je memorija za pohranu BIOS programa. Programiranje se ne radi u fazi
izrade, ve se sadraj upisuje naknadno. Upis podataka (programiranje) se vri
programatorima. Jednom upisani sadraj ne moe se naknadno mijenjati. Pogodno za
ureaje koji se rade u malim serijama. Izvedbe su PROM, UV-EPROM, EEPROM i
FLASH EPROM.
PROM
Princip programiranja PROM memorije:
Novi (prazni) PROM svaki bit spojen je preko reverzno polarizirane dione na masu i
napajanje

Slika 2.1. Princip programiranja PROM memorije

Tokom programiranja jedna od tih dioda spali se pomou visokog napona (10-20V) i
zbog toga ostaje u trajnom kratkom spoju. Ako je to spoj na masu onda je to bit 0, a ako je
to spoj na napajanje onda je to bit 1.

Slika 2.2. Programiranje PROM memorije

Slika 2.3. Vanjski izgled PROM memorije

UV EPROM
Brisanje sadraja se radi izlaganjem memorije ultraljubiastom zraenju u trajanju od 10
15 minuta preko prozoria na kuitu memorije. Programiranje se vri pomou visokog
napona ( starije memorije 21V, novije memorije 13V ili 6V) preko programatora.
Pogodne ra ureaje koji se proizvode u malim serijama. Cijena im je via u odnosu na
PROM i ROM memoriju.

Slika 2.4. UV EPROM memorija vanjski izgled

EEPROM ( Electrically Erasable PROM)

Sadraj se brie dovoenjem odreenog napona na memoriju.

Postoje dva tipa : - brisanje i pisanje iskljuivo cijelokupnog sadraja memorije

- brisanje i pisanje svake pojedine lokacije, bez mijenjanja sadraja
ostalih lokacija
Primjena kod ureaja kod kojih treba sauvati podatke kod prekida napajanja. Velika
brzina programiranja.

Slika 2.5. Vanjski izgled EEPROM-a

FLASH EPROM
To je vrsta EEPROM memorije. Mogue je brisanje i pisanje sadraja cijee memorije ili
pojedinih sektora( ali ne samo jedne lokacije). Brisanje i pisanje se vri odreenim
programskim naredbama pri radnom naponu. Primjena kod raznih ureaja ( bios raunala,
digitalni fotoaparati, prijenosna raunala i dr.)
RAM (Random Access Memory) upisno / ispisna memorija. Dijeli se na statiku RAM
memoriju i dinamiku RAM memoriju.
Statiki RAM ne pohranjuje podatke u polje bistabila, ne destruktivno itanje, vea
potronja, ne moraju se osvjeavati, bre su (7 20ns vrijeme pristupa), skuplje, primjena
je za cache memoriju
Dinamiki RAM pohranjuje podatke u parazitivnoj kapacitivnosti, destruktivno itanje
( podatak je potrebno ponovno upisati nakon itanja; produljuje se memorijski ciklus pa je

ova memorija sporija), podatak se gubi pa je tu memoriju potrebno osvjeavati (1 2ms),

jeftinija je, a primjenjuje se za RAM. Tehnologije izrade DRAM-a su: FPM (eng. Fast
Page Mode), EDO (eng. Enhanced Data Out), BEDO (eng. Burst EDO), ESDRAM i
CDRAM (eng. Enhanced SDRAM i Cache DRAM), JEDEC SDRAM, DDR SDRAM
(eng. Double Data Rate SDRAM), SGRAM (eng. Synchronous Graphics RAM), RDRAM
(eng. Rambus DRAM), SLDRAM (eng. Synchronous Link DRAM).

Slika 2.6. Izgled RAM memorije

Dinamika RAM memorija

- memorijski element
parazitska kapacitivnost CM

Slika 2.7. DRAM memorija

RAS (Row Address Strobe)

adresni signal vrste(reda)
CAS(Column Address Strobe)adresni signal kolone(stupca)
WE(Write Enable) signal
dozvole upisa
A0-An adresne linije
Do-izlaz
Din-ulaz
Slika 2.8. Struktura dinamike RAM memorije

Slika 2.9. konektori RAM memorije

CACHE memorija Cache je memorija koju koristi procesor kako ne bi morao ''ekati''
dok se vri prijenos podataka izmeu njega i RAM-a.
Koristi kao posrednik pri prijenosu podataka izmeu procesora i RAM-a, a njegova
brzina odgovara brzini procesora.
Obzirom da je CPU bri od RAM-a, on bi trebao ekati dok mu RAM poalje ili od njega
primi podatke, te bi se time gubilo mnogo vremena (cijeli bi rad raunala bio sporiji).
Kratki opis rada: CPU alje podatke velikom brzinom Cache memoriji, a Cache ih
jednakom brzinom prihvaa (jednako je brz kao CPU). Iz tog razloga CPU ne mora
ekati i moe vriti druge operacije dok se za isto vrijeme prenose podaci iz Cache-a u
RAM i obrnuto. Dakle, glavna svrha postojanaja Cache memorije je sprjeavanje
ekanja procesora, a time i ubrzavanje rada cijelog raunala.
Kapacitet prirunih memorija je mali, a u dananje vrijeme u prosjeku iznosi nekoliko MB.

Slika 2.10. Slika brzine komunicaranja CPU s memorijama

2.1.1 Kratka povijest memorije

1898. Prvi magnetni zapis
1936. U Njemakoj, Konrad Zuse otkriva da se programi opisani binarnim kombinacijama
mogu pohranjivati elektromehanikim principom.
1945. Opisao grau i djelovanje raunala. Svako raunalo mora se sastojatiod sljedeih
dijelova: ulazne jedinice, izlazne jedinice, memorija,upravljaka jedinica, aritmetiko
logika jedinica
1956. IBM razvio prvi tvrdi disk-Winchester 30-301951. Memorija nainjena od eljeznih
jezgri.
1954. UNIVAC 1103A, prvo komercijalno raunalo sa memorijom od elj. jezgri.
1967. IBM konstruira prvu disketu (engl. floppy disk).
1970. Intel objavljuje memorijski integrirani krug 1103 kapaciteta veeg od bita (prvi
RAM).
1971. IBM predstavlja floppy disk (8)
1977. Memorijski ipovi od 16K (sa preko 2000 tranzistora)
1980. Prvi "winchesteri", tj. hard diskovi. Format im je bio 5,25 ina, akapaciteti su varirali
izmeu 5 i 10 MB.
1981. Osborne 1, prvo prenosivo raunalo. Sa cijenom od 3.466 dolara iteinom od 12
kilograma, ureaj koristi Zilog Z-80 procesor i ima64KB RAM-a, dvije 5,25-inne
disketne jedinice kapaciteta 91KB i 5-inni monokromatski zaslon.
1982. Drivetec objavljuje 3.33MB (neformatiran) 5.25 drive.
1983. Philips i Sony razvio CD-ROM kao raunalna memorijski element.
1998. DVD-RAM jedinica 17GB.

3.

Zakljuak

Vidjeli smo da postoje memorije koje imaju razliite kapacitete, tj. Koliina
informacije koju moemo zapamtiti u danu memoriju. Kapacitet memorije ima veliku
vanost za mnoge ljude, te brzina itanja informacije na memoriji. Te vanosti znastvenici
svaki dan pokuavaju poveati i ubrzati. Svijet memorija je u par desetljea toliko
napredovao da je vie nemogue objasnit svake detalje to se tiu memorija.Ovo je samo
osnovno objanjenje dane teme.

10

4.

Literatura

Ovdje dolaze autori literature koju ste koristili u radu. Literatura se navodi s brojevima u
uglatim zagradama. Literatura [1] koritena je u gore navedenom tekstu.
[1] Vrhovski Z., Lokalizacija ravne linije u slikovnoj sekvenci, Tehniki glasnik, Varadin,
2011.
[2] Ime i Prezime autora, naslov knjige, rada, lanka, Izdava, Mjesto i Godina
[3] Ime i Prezime autora, naslov knjige, rada, lanka, Izdava, Mjesto i Godina

11

Saetak
Naslov: Naslov na hrvatskom
Ovdje dolazi saetak na hrvatskom (oko 100 rijei).
Kljune rijei:

12

Abstract
Title: Naslov na engleskom
Ovdje dolazi saetak na engleskom (oko 100 rijei).
Keywords:

13

Seminarski rad izraen je u (Mjesto), datum

------------------------------------------------------Potpis studenta

14

PRIVITAK
Privitak moe initi tehnika dokumentacija vezana uz zavrni rad (npr. elektrika i
poloajna shema sklopa, sastavnica, predloak tiskane veze, plan buenja, ispis programa s
detaljnim opisom).

15