You are on page 1of 21

21

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Chng trnh Ha hc

III

CC PHNG PHP CN BNG PHN NG


OXI HA KH

Nguyn tc chung cn bng phn ng oxi ha kh l s in t cho ca cht kh phi bng s


in t nhn ca cht oxi ha hay s oxi ha tng ca cht kh phi bng s oxi ha gim ca
cht oxi ha.
III.1. PHNG PHP CN BNG IN T (THNG BNG ELECTRON)
Thc hin cc giai on:
+ Vit phng trnh phn ng xy ra vi y tc cht, sn phm (nu u bi yu cu b
sung phn ng, ri mi cn bng).
+ Tnh s oxi ha ca nguyn t c s oxi ha thay i. Nhn din cht oxi ha, cht kh.
+ Vit phn ng cho, phn ng nhn in t (Phn ng oxi ha, phn ng kh). Ch cn vit
nguyn t ca nguyn t c s oxi ha thay i, vi s oxi ha c bn trn. Thm h s
thch hp s nguyn t ca nguyn t c s oxi ha thay i hai bn bng nhau.
+ Cn bng s in t cho, nhn. S in t cho ca cht kh bng s in t nhn ca cht oxi
ha (Hay s oxi ha tng ca cht kh bng s oxi ha gim ca cht oxi ha) bng cch thm h
s thch hp.
+ Phi hp cc phn ng cho, nhn in t; cc h s cn bng tm c; v phn ng lc u
b sung h s thch hp vo phn ng lc u.
+ Cui cng cn bng cc nguyn t cn li (nu c) nh phn ng trao i.
Cc th d: Cn bng cc phn ng sau y theo phng php cn bng in t.
Th d 1
+7

+2

+2

KMnO4 +
FeSO4 + H2SO4
Cht oxi ha Cht kh
+7

Mn
+2

5 2Fe

+5e-2e-

(+4)

2KMnO4 + 10FeSO4 + H2SO4

+3

MnSO4 + Fe2(SO4)3 + K2SO4 + H2O


+2

Mn

(phn ng kh)

+3

2Fe

(Phn ng oxi ha)

(+6)

2MnSO4 + 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

22

Giao khoa hoa vo c

2KMnO4 + 10FeSO4 + 8H2SO4

Bien soan: Vo Hong Thai

2MnSO4 + 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 8H2O

Th d 2:
+8/3

+5

Fe3O4

+3

HNO3

Cht kh

Cht oxi ha
+8/3

N
3Fe3O4 +
3Fe3O4

+ NO +

H2O

+3

3 3Fe - e(+8)
+5

+2

Fe(NO3)3

3Fe

(Phn ng oxi ha)

(+9)
+2

+ 3e-

HNO3

(Phn ng kh)

9Fe(NO3)3

28HNO3

+ NO

9Fe(NO3)3 +

NO +

H2O
14H2O

[ Trong 28 phn t HNO3 ca tc cht, ch c 1 phn t l cht oxi ha tht s, cn 27 phn t


tham gia trao i (to mi trng axit, to mui nitrat)]
Th d 3:
+2 -1

FeS2

+3

O2

Fe2O3

Cht kh
Cht oxi ha
Pirit st, St (II) pesunfua
+2

2Fe

-2e

2Fe

SO2

-1

(Phn ng oxi ha)

(+6)

-22e-

+4 -2

+3

(+4)

-2

+4

4S - 20e-

4S

(-4)

(Phn ng oxi ha)

(+16)

-2

11 O 2

+ 4e-

2O

(0)

(Phn ng kh)

(-4)

4FeS2

11O2

2Fe2O3 + 8SO2

t0

Th d 4:
+2y/x

+5

FexOy

HNO3

Cht kh Cht oxi ha


+2y/x

xFe

- (3x-2y)e-

(+2y)
+5

(3x-2y)

+3

+2

Fe(NO3)3

NO

H 2O

+3

xFe

(Phn ng oxi ha)

(+3x)

+3e-

+2

(Phn ng kh)

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

23

Giao khoa hoa vo c

3FexOy + (3x-2y)HNO3
3FexOy + (12x-2y)HNO3

Bien soan: Vo Hong Thai

3xFe(NO3)3 + (3x-2y)NO + H2O


3xFe(NO3)3 + (3x-2y)NO + (6x-y)H2O

Th d 5:
+2y/x

+5

Mx O y +

+n

HNO3

cht kh cht oxi ha


+2y/x

N2O +

H2O

+n

xM - (nx-2y)e-

+1

M(NO3)n +

xM

(+2y)

(Phn ng oxi ha)

(+nx)

+5

+1

+ 8e-

(nx-2y) 2N

2N

(+10)

(Phn ng kh)

(+2)

8MxOy + (2nx-4y)HNO3

8xM(NO3)n + (nx-2y)N2O +

8MxOy + (10nx-4y)HNO3

H 2O

8xM(NO3)n + (nx-2y)N2O + (5nx-2y)H2O

[ (2nx - 4y) phn t HNO3 l cht oxi ha tht s, n b kh to (nx-2y) phn t N2O; cn
(10nx-4y) - (2nx- 4y) = 8nx phn t HNO3 tham gia trao i, to mi trng axit, to mui
nitrat, trong s oxi ha ca N khng i]
Th d 6:
0

Al

+5

Cht kh

(3x+8y)

Al
+5

xN

+3

HNO3

Cht oxi ha

+2

+1

Al(NO3)3 + xNO + yN2O + H2O

+3

-3e-

Al

+3xe-

xN

(Phn ng oxi ha)

+2

(+5x)

(Phn ng kh)

(+2x)

+ (3x+8y) e+5

2yN

+8ye-

(+10y)

(3x+8y)Al + (3x+6y)HNO3
(3x +8y)Al +(12x+30y)HNO3
(6x+15)H2O

+1

2yN

(Phn ng kh)

(+2y)

(3x+8y)Al(NO3)3 + 3xNO + 3yN2O + H2O


(3x+8y)Al(NO3)3 + 3xNO + 3yN2O +

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

24

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Th d 7:
+2y/x

+2

FexOy

+2m/n

+ CO

Cht oxi ha Cht kh


+2y/x

+2m/n

+ (2ny-2mx)e-

nxFe

(Phn ng kh)

nxFe

(+2ny)

(+2mx)

+2

(ny-mx)

+4

FenOm + CO2

t0

+4

-2e

nFexOy

(Phn ng oxi ha)

(ny-mx)CO

xFenOm +

(ny-mx)CO2

Th d 8:
+8/3

+5

Fe3O4

Cht kh
+8/3

(5x-2y) 3Fe

+3

Fe(NO3)3

- e-

3Fe

Cht oxi ha

+ N xO y + H 2 O

+3

(+8)

(Phn ng oxi ha)

(+9)

+5

xN

+2y/x

+ HNO3

+ (5x-2y)e

+2y/x

(Phn ng kh)

xN

(+5x)

(+2y)

(5x-2y)Fe3O4 +

xHNO3

(15x-6y)Fe(NO3)3 +

(5x-2y)Fe3O4 + (46x-18y)HNO3

NxOy

H2O

(15x-6y)Fe(NO3)3 + NxOy + (23x-9y)H2O

Th d 9:
-1

+6

+1

CH3-CH2-OH + K2Cr2O7 + H2SO4


Cht kh

Cht oxi ha

-1

2e

2Cr +

6e-

+6
(+12)

+3

CH3-CHO + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + H2O

+1

(Phn ng oxi ha)

+3

2Cr

xN

(Phn ng kh)

(+6)

3CH3-CH2-OH + K2Cr2O7 + H2SO4

3CH3-CHO + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + H2O

3CH3-CH2-OH + K2Cr2O7 + 4H2SO4

3CH3-CHO + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

25

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Th d 10:
0

+7

C6H12O6

Cht kh

6C
Mn

6C

5e-

+2 -1

FeS2

Mn
30CO2
30CO2

+ 24Mn2+ + H2O
+ 24Mn2+ + 66H2O

+3

H2SO4(, nng )

+2

+3

-22e-

(+6)
+4

20e

4S

(-4)

(+6)

+6

SO2 + H2O

2Fe

-1

4S

+4

Fe2(SO4)3 +

2e-

(+4)

11

(Phn ng kh )

Cht oxi ha

2Fe

+ H2O

(Phn ng oxi ha )

+6

Cht kh

+2

+ Mn2+

(+24)
+2

5C6H12O6 + 24MnO4- + H+
5C6H12O6 + 24MnO4- + 72H+

Th d 11:

CO2
+4

24e-

(0)
+7

24

+4

+ H+

Cht oxi ha

MnO4-

+4

2e-

2FeS2

11H2SO4

Fe2(SO4)3

2FeS2

14H2SO4

Fe2(SO4)3

+ 15SO2
+

15SO2

H2O

14H2O

Th d 12:
CnH2n

+ 1OH

+ K2Cr2O7 +H2SO4

CH3COOH + CO2 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + H2O

(Cho bit s mol CH3COOH v CO2 to ra bng nhau)


Kt qu :
9 CnH2n + 1OH + 5n K2Cr2O7 + 20n H2SO4
3n CH3COOH + 3n CO2 + 5n Cr2(SO4)3 + 5n K2SO4 + (23n +9) H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

26

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Th d 13:
CxHyO + KMnO4 + HCl
CH3-CHO + CO2 + MnCl2 + KCl + H2O
(Cho bit s mol gia CH3-CHO vi CO2 l 1 : 1)
Kt qu :
15CxHyO + (2x+ 3y -6)KMnO4 + (6x +9y -18)HCl
5xCH3-CHO + 5xCO2 + (2x +3y -6)MnCl2 + (2x+3y -6)KCl + (-7x +12y -9)H2O

Th d 14:
CnH2n

-2

+ KMnO4 + H2O

KOOC-COOK + MnO2 + KOH

Kt qu :
6CnH2n - 2 + (10n -4)KMnO4 + (4 -4n) H2O
3nKOOC-COOK + (10n -4)MnO2 + (4n -4)KOH

Th d 15:
Zn

H2SO4 (, nng )

ZnSO4 + SO2 + H2S + H2O


(T l s mol n SO2 : n H2S = a : b)

Kt qu :
(a+4b)Zn + (2a+5b)H2SO4

(a+4b)ZnSO4 + aSO2 + bH2S + (2a+4b)H2O

Th d 16:
K2SO3 + KMnO4

+ KHSO4

K2SO4 +

MnSO4 + H2O

Kt qu :
5K2SO3 + 2KMnO4 + 6KHSO4

9K2SO4

+ 2MnSO4 + 3H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

27

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Ghi ch
G.1. Phn ng t oxi ha kh (Phn ng t oxi ha t kh) l mt loi phn ng oxi ha
kh c bit, trong mt cht va l cht oxi ha va l cht kh v c s cho,
nhn in t gia cc phn t ca cng mt cht. Ngha l phn t cht ny cho in
t (ng vai tr cht kh) n mt phn t khc ca cng cht y (ng vai tr cht
oxi ha). Trong thc t thng gp ch mt nguyn t trong phn t c s oxi ha thay
i v h s nguyn ng trc phn t tc cht ny 2.

Th d :
+4

+5

3NO2

Cht kh
Cht oxi ha

H 2O

+2

2HNO3

+4

+3

2NO2

2NaOH

Cht oxi ha i
Cht kh

+5

NaNO2

Cht kh

NaNO3

H 2O

Natri nitrit
Natri nitrat
(1 phan t NO2 cho ien t, 1 phan t NO2 nhan ien t)

H-CHO

NO

Axit nitric
Nit oxit
(2 phan t NO2 cho ien t, 1 phan t NO2 nhan ien t)

+1

H-CHO

-1

O=CH-CH2-OH

t0, Xt

Cht oxi ha

(2H-CHO)

G.2. Phn ng oxi ha kh ni phn t l mt phn ng oxi ha kh c bit, trong mt

cht va l cht oxi ha, va l cht kh v c s cho, nhn in t ngay trong mt


phn t cht . Thng gp hai nguyn t khc nhau trong phn t c s oxi ha
thay i. Nhng cng c trng hp ch mt nguyn t trong phn t c s oxi ha
thay i (nguyn t ny cho in t v nguyn t ca cng nguyn t y trong cng
phn t nhn in t).

Th d :
+7 -2

2KMnO4

Cht oxi ha
Cht kh
+6

+6
t0

Cht oxi ha
Cht kh

+6
t0

MnO2

O2

+3

2K2CrO4

Cr2O3

3/2O2

Kali cromat
Crom(III) oxit
(Cr nhn in t, O cho in t trong cng phn t K2Cr2O7)

+5 -2

2KClO3

Kali manganat
Mangan ioxit
Oxi
(Mn nhn in t, O cho in t trong cng phn t KMnO4)

-2

2 K2Cr2O7

+4

K2MnO4

-1
MnO2 , t0

2KCl

3O2

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

28

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Cht oxi ha
Cht kh
0

-1

Cl2

2NaOH

Cht oxi ha
Cht kh

NaClO

Natri clorua

H2O

Natri hipoclorit

(Nguyn t Cl ny cho in t v nguyn t Cl kia trong cng phn t Cl2

nhn in)
-2

+1

NaCl

-2

-3

CH2 = CH2

H2O

Tm oxi ha T m kh

-1

CH3-CH2-OH

H3PO4, t0, p

Bi tp 10
Cn bng cc phn ng oxi ha kh sau y theo phng php cn bng in t:

1) Fe3O4 + H2SO4(, nng )


2) FexOy + H2

Fe2(SO4)3 +

6) Zn

P4

t0

H2SO4(, nng )

5) NaCrO2 +

Br2 +

H2O

FenOm + H2O

t0

3) Ca3(PO4)2 + SiO2 + C
4) MxOy +

SO2 +

+ CO +

M2(SO4)n

NaOH

CaSiO3

SO2

H 2O

Na2CrO4 + NaBr + H2O

HNO3(l)

Zn(NO3)2 + xNO2 + yNO

+ H 2O

Bi tp 10
Cn bng cc phn ng sau y theo phng php thng bng electron:

1) C12H22O11
2)
3) Zn

CnH2n
+

+ 1CHO

KNO3

MnO4-

H+

CO2

+KMnO4+H2SO4
+

K2ZnO2
+ H2O

5) Na2SO3 + KMnO4 + NaHSO4


6) CnHmO + KMnO4 + H2SO4

Mn2+ +

H2O

CH3COOH + CO2 +MnSO4+K2SO4 +H2O


(n CH3COOH : n CO2 = 1 : 1)

KOH

4) Al + KNO2 + NaOH

NH3 + H2O

KAlO2 + NaAlO2 + NH3


Na2SO4 + MnSO4 + K2SO4 + H2 O

CH3CHO + CO2 + MnSO4 + K2SO4 + H2O


(n CH3CHO : n CO2 = 1 : 1)

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

Giao khoa hoa vo c

29

Bien soan: Vo Hong Thai

III. 2. PHNG PHP CN BNG ION - IN T


Thc hin cc bc sau y:
+ Vit phng trnh phn ng vi y tc cht, sn phm (nu cha c
phn ng sn).
+ Tnh s oxi ha ca cc nguyn t c s oxi ha thay i. Nhn din cht
oxi ha, cht kh.
+ Vit di dng ion cht no phn ly c thnh ion trong dung dch. (Cht
no khng phn ly c thnh ion nh cht khng tan, cht kh, cht khng
in ly, th nguyn dng phn t hay nguyn t). Tuy nhin ch gi li
nhng ion hay phn t no cha nguyn t c s oxi ha thay i (ion hay
phn t no cha nguyn t c s oxi ha khng thay i th b i).
+ Vit cc phn ng cho, phn ng nhn in t (chnh l cc phn ng oxi
ha, phn ng kh). Vit nguyn c dng ion hay phn t, vi s oxi ha
bn trn. Thm h s thch hp s nguyn t ca nguyn t c s oxi ha
thay i hai bn bng nhau.
+ Cn bng s in t cho, nhn. S in t cho ca cht kh phi bng s
in t nhn ca cht oxi ha (Hay s oxi ha tng ca cht kh phi bng
s oxi ha gim ca cht oxi ha) bng cch nhn h s thch hp. Xong ri
cng v vi v cc phn ng cho, phn ng nhn in t.
+ Cn bng in tch. in tch hai bn phi bng nhau. Nu khng bng
nhau th thm vo ion H+ hoc ion OH- ty theo phn ng c thc hin
trong mi trng axit hoc baz. Tng qut thm H+ vo bn no c axit
(tc cht hoc sn phm); Thm OH- vo bn no c baz. Thm H2O pha
ngc li cn bng s nguyn t H (cng l cn bng s nguyn t O).
+ Phi hp h s ca phn ng ion va c cn bng xong vi phn ng
lc u b sung h s thch hp vo phn ng lc u (Chuyn phn ng
dng ion tr li thnh dng phn t).
+ Cn bng cc nguyn t cn li, nu c, nh phn ng trao i.

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

30

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Cc th d:
Cn bng cc phn ng sau y theo phng php cn bng ion - in t:
Th d 1:
+7

+2

+2

KMnO4 + FeSO4 + H2SO4

Cht oxi ha

MnO4_

Cht kh

Fe2+

Mn2+

+7

MnO4-

2
+

+2

Mn2+

(Phn ng kh )

+3

2e-

2Fe3+

+2

5e-

5 2Fe2+

+3

MnSO4 + Fe2(SO4)3 + K2SO4 + H2O

2Fe3+

(+4)

(Phn ng oxi ha )

(+6)

2MnO4-

10Fe2+

2Mn2+ + 10Fe3+

in tch : 2(-1) + 10(+2)


+18
+ 16H+
2KMnO4 + 10Fe2(SO4)3 + 8H2SO4

2(+2) + 10(+3)
+34
+ 8H2O
2MnSO4 + 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 8H2O

Th d 2:
+7

+4

+ K2SO3

MnO4-

+ SO32-

Cht oxi ha

MnO4- +
+4

SO32-

+ KOH

e2e-

2MnO4- + SO32in tch : 2(-1)


2MnO4-

+ 1(-2)
-4

SO32- + 2OH-

2KMnO4 + K2SO4 + 2KOH

+6

K2MnO4 + K2SO4 + H2O

Cht kh

+7

+6

KMnO4

MnO42-

SO42-

+6

MnO42-

(Phn ng kh )

+6

SO42-

(Phn ng oxi ha )

2MnO42- +

SO42-

2(-2) + 1(-2)
-6
2MnO422K2MnO4

SO42- +

+
+

H 2O

K2SO4 + H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

31

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Th d 3:
+8/3

+6

Fe3O4

+3

H2SO4(, nng )

Cht kh

Cht oxi ha

Fe3O4

SO42-

+8/3

2Fe3O4

(+16)
+6

2Fe3+

2e-

2Fe3O4

SO42-

6Fe3+
SO2

(Phn ng oxi ha )
(Phn ng kh )

6Fe3+ +

2(0) + 1(-2)
-2

SO2

in tch : 6(+3) + 1(0)


+18
+ 10 H2O
3Fe2(SO4)3 + SO2 + 10H2O

+ 20 H+
+ 10H2SO4(, nng )

2Fe3O4

SO2

(+18)
+4

SO42-

in tch :

+ SO2 + H2O

+3

2e-

+4

Fe2(SO4)3

Th d 4:
0

Al

+5

Cht kh

Al

+3

KNO3

+ KOH

+ H2O

Cht oxi ha

NO3-

AlO20

8
+

Al
+5

NO3

8e

NH3
+3

3e-

-3

KAlO2 + NH3

AlO2-3

NH3

8Al + 3NO3-

8AlO2-

in tch : 8(0) + 3(-1)


-3
+ 5OH- + 2H2O
8Al + 3KNO3 + 5KOH +

2H2O

3NH3

in tch : 8(-1) + 3(0)


-8
8KAlO2 + 3NH3

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

32

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Th d 5:
+7

+4

KMnO4

Cht oxi ha

+7

MnO4-

SO32-

+ K2SO4

MnO2

KOH

SO42-

+4

MnO2
+6

SO42-

2e-

+6

MnO2

SO32-

3e-

+4

+ H 2O

Cht kh

MnO42

+4

+ K2SO3

2MnO4- + 3SO32-

2MnO2

in tch : 2(-1) + 3(-2)


-8
+H2O

+ 3SO42-

in tch : 3(-2)
-6
+ 2 OH-

2KMNO4 + 3K2SO3 +

H2O

2MnO2

+ 3K2SO4

+ 2KOH

Th d 6:
0

+5

Mg

HNO3

Cht kh

Mg

NO3-

Mg

- 2e

+5

3NO3- +

4NO3

25e-

(Phn ng oxi ha )
(Phn ng kh )

(+6)
+1

2N2O

(Phn ng kh )

(+4)

14NO3-

in tch : 14(-1)
-14
+ 64H+
25Mg

H2O

+2

3NO

(+20)

25Mg

+ 3NO + 2N2O +

Mg2+

9e-

+ 16e

+1

+2

2
-

Mg2+

(+15)

+5

+2

Mg(NO3)2 + NO + N2O + H2O


(T le so mol: n NO : n N2O = 3 : 2)

Cht oxi ha

25

+2

64HNO3

25Mg2+

6NO

4N2O

in tch : 25(+2)
+50
+ 32H2O
25Mg(NO3)2

+ 6NO

+ 4N2O + 32H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

33

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Th d 7:
-2

+7

CnH2n

+ H 2O

MnO4-

+4

CnH2n(OH)2

Cht oxi ha

Cht kh

CnH2n

(2n - n)/n

+ KMnO4

CnH2n(OH)2

-2

3 CnH2n + -(2-2n+2n)e

+ MnO2 + KOH

MnO2

2MnO2

(2 - 2n)/n

CnH2n(OH)2

(-2n)

(2-2n)

+
+7

MnO4-

3CnH2n

+4

3e-

MnO2

2MnO4-

3CnH2n(OH)2

in tch : 2(-1)
-2
+ 4H2O

in tch : 3(0) + 2(0)


0
+ 2 OH-

3CnH2n + 2KMnO4 + 4H2O

3CnH2n(OH)2 +

2MnO2 + 2KOH

Th d 8:
+3

-1

FeCl3

Fe3+

Cht oxi ha

Cht kh

I-

+3

2
+

Fe3+
-1

(-2)

I2

KCl

I2
(Phn ng kh )

I2

(Phn ng oxi ha )

(0)

2Fe3+

in tch : 2(+3) + 2(-1)


+4
2FeCl3

Fe2+

Fe2+

2e-

FeCl2

+2

e-

2I-

+2

KI

2KI

2I-

2Fe2+

I2

in tch : 2(+2) + 1(0)


+4
2FeCl2

I2

2KCl

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

34

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Th d 9:
+6

Cr2O72-

+4

SO32-

Cht oxi ha

+6

Cr3+

SO42-

Cht kh
+6

+
3

+3

H+

Cr2O72-

SO32-

Cr2O72-

in tch : -2 + 3(-2)
-8

2Cr3+
SO42-

3SO32-

Cr2O72- + 3SO32- +

(Phn ng kh )

(+6)
+6

2e-

+ 8 H+

H2O

+3

6e-

(+12)
+4

(Phn ng oxi ha )

2Cr3+

3SO42-

in tch : 2(+3) + 3(-2)


0
+ 4H2O

8 H+

3SO42-

2Cr3+ +

+ 4H2O

Bi tp 11

Cn bng cc phn ng sau y theo phng php cn bng ion - in t:

1) KMnO4 + KNO2 + H2SO4


2) Zn

HNO3

3) Zn

+ KNO3

MnSO4 + KNO3 + K2SO4 + H2O

Zn(NO3)2 + NO2 + NO + H2O


(T l th tch:: VNO2 : VNO = 1 : 3)
+ KOH

4) Cr2O72- + Fe2+ +

K2ZnO2

H+

NH3

Cr3+ + Fe3+

5) Mg + NO3- + H+

Mg2+ +

NH4+

H2O

H2O

H2O

Bi tp 11
Cn bng cc phn ng sau y theo phng php cn bng ion - in t:
Al2(SO4)3 + SO2 + H2S + H2O
1) Al + H2SO4
(T l s mol: nSO2 : nH2S = x : y)

2) FeO +

HNO3

Fe(NO3)3

3) C6H12O6

+ MnO4- +

H+

4) KMnO4 + K2SO3
5) NaCrO2 +
6) Fe2+

+ NO
CO2

+ KHSO4

+ Mn2+ + H2O

MnSO4 +

Br2 + NaOH

+ SO42+ + H+

+ H 2O

K2SO4 +

Na2CrO4 + NaBr
Fe3+

+ SO2

+ H 2O

H 2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

H2O

Giao khoa hoa vo c

35

Bien soan: Vo Hong Thai

III.3. CN BNG THEO PHNG PHP I S


Thc hin cc bc sau:
+ Vit phng trnh phn ng xy ra vi y tc cht, sn phm (nu u bi yu cu b
sung phn ng ri mi cn bng).
+ t cc h s bng cc ch a, b, c, d, ng trc cc cht trong phn ng.
+ Lp h phng trnh ton hc lin h gia cc h s ny vi nguyn tc s nguyn t ca
tng nguyn t bn tc cht v bn sn phm bng nhau. Nu phn ng dng ion th cn t
thm mt phng trnh ton na l in tch bn tc cht v bn sn phm bng nhau.
+ Gii h phng trnh ton. Thng s phng trnh ton lp c t hn mt phng trnh
so vi s n s. Tuy nhin ta c th chn bt c mt h s no bng 1. Do c s
phng trnh ton bng s n s, nn s gii c. Sau , nu cn, ta nhn tt c nghim s
tm c vi cng mt s thch hp cc h s u l s nguyn.
Cc th d: Cn bng cc phn ng sau y theo phng php i s.
Th d 1:
KMnO4 + HCl
aKMnO4 + bHCl
K:
a=e
(1)
Mn :
a=c
(2)
O:
4a = f
(3)
H:
b = 2f
(4)
Cl :
b = 2c + 2d + e
(C h 5 phng trnh, 6 n s)

MnCl2

Cl2 +

cMnCl2 + dCl2

KCl

+ H2O

+ eKCl

+ fH2O

(5)

Chn e = 1
(1) a = 1
(2) c = 1
(3) f = 4
(4) b = 8
1
1
5
(5) d = (b - 2c - e) = [ 8 - 2(1) - 1] =
2
2
2
a=2
Nhn cc nghim s vi 2
b = 16
c=2
d=5
e =2
f=8
2KMnO4 + 16HCl

2MnCl2 + 5Cl2 + 2KCl +

8H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

36

Giao khoa hoa vo c

Th d 2:
Cl2 +
aCl2
Cl :
K:
O:
H:

KOH()
bKOH

2a = c + d
b =c+d
b = 3d + e
b = 2e

KCl

t0

cKCl

+
+

Bien soan: Vo Hong Thai

KClO3

H2O

dKClO3

eH2O

(1)
(2)
(3)
(4)

(C h 4 phng trnh ton, 5 n s )

Chn e = 1

(4) b = 2 ; (3) d = 1/3 ; (2) c = 5/3 ; (1) a = 1

Nhn cc nghim s tm c vi 3

3Cl2 + 6KOH()

Th d 3:
Mg

t0

a = 3
b = 6
c = 5
d = 1
e = 3

5KCl + KClO3 + 3H2O

HNO3(rt long)

Mg(NO3)2 +

aMg + bHNO3(rt long)


Mg : a = c
H:
b = 4d + 2e
N : b = 2c + 2d
O : 3b = 6c + 3d + e

NH4NO3

cMg(NO3)2 + dNH4NO3 + eH2O

(1)
(2)
(3)
(4)

Chn c = 1
(1) a = 1
So snh (2), (3) 4d + 2e = 2c + 2d 2d + 2e = 2c 2d + 2e = 2(1)
2d + 2e = 2 d + e = 1 (2)
So snh (3), (4) 3(2c + 2d) = 6c + 3d + e 6c + 6d = 6c + 3d + e
3d - e = 0 (3)
H 2 phng trnh (2'), (3'), 2 n s e, d:

d + e = 1 (2)
3d - e = 0 (3)
1
4
3
e=
4

H2O

Gii d =

1
5
(3) b = 2(1) + 2( )=
4
2

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

37

Giao khoa hoa vo c

Nhn tt c nghim vi 4

Bien soan: Vo Hong Thai

a=4
b = 10
c=4
d=1
e=3

4Mg + 10HNO3(rt long)

4Mg(NO3)2

Th d 4:
Cu

Cu2+ +

+ NO3- + H+
bNO3- +

cH+

Cu :
a=d
N:
b=e
O:
3b = e + f
H:
c = 2f
in tch : -b + c = +2d
Chn e = 1
(2) b = 1
(3) f = 2
(4) c = 4
(5) d = 3/2
(1) a = 3/2

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

aCu +

dCu2+ +

Nhn tt c nghim s tm c vi 2

3Cu

+ 2NO3-

Th d 5:

C12H22O11
aC12H22O11

+ 8H+
+ MnO4- +

+ H2O

a=3
b=2
c=8
d=3
e=2
f=4
2NO +
CO2

+ bMnO4- + cH+

C:
12a = d
H:
22a + c = 2f
O:
11a + 4b = 2d + f
Mn :
b = e
in tch :
-b + c = +2e

NO

eNO + fH2O

3Cu2+ +
H+

+ NH4NO3 + 3H2O

dCO2 +

4H2O
Mn2+ + H2O

eMn2+ +

fH2O

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

Chn e = 1
http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

38

Giao khoa hoa vo c

(4) b = 1
(5) c = 3
Th d = 12a (1); b = 1 vo (3)

Bien soan: Vo Hong Thai

11a + 4(1) = 2(12a) + f


13a + f = 4 (3)
-22a + 2f = 3 (2)

Th c = 3 vo (2) 22a + 3 = 2f

H 2 phng trnh (2'), (3'), 2 n s a, f:

-22a + 2f = 3
13a +f = 4
5
127
; f=
48
48
5
60
(1) d = 12( ) =
48
48

(2)
(3)

Gii a =

Nhn tt c nghim s vi 48

5C12H22O11 + 48MnO4 + 144H


Th d 6:
FexOy + HCl

aFexOy + bHCl
Fe :
O:
H:
Cl :

xa = c + d
ya = e
b = 2e
b = 2c + 3d

a
b
c
d
e

=5
= 48
= 144
= 60
= 48

f = 127
60CO2 + 48Mn2+ + 127H2O

FeCl2 + FeCl3 + H2O


cFeCl2

+ dFeCl3 + eH2O

(1)
(2)
(3)
(4)

Chn e = 1
(3) b = 2
1
x
The a, b vo (1), (4) c + d =
(2) a =
y
y
2c + 3d = 2
3x
2x
-2
; d=2Gii c =
y
y
Nhn tt c nghim s vi y

(1)
(4)

a=1
b = 2y
c = 3x - 2y
d = 2y - 2x
e=y

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

39

Giao khoa hoa vo c

FexOy + 2yHCl

Bien soan: Vo Hong Thai

(3x - 2y)FeCl2 + (2y - 2x)FeCl3 +

Th d 7:
Na2SO3 + KMnO4 + NaHSO4
aNa2SO3 + bKMnO4 + cNaHSO4
Na :
2a + c = 2d
S:
a + c = d + e +f
O:
3a + 4b + 4c = 4d + 4e + 4f + g
K:
b = 2f
Mn :
b =e
H:
c = 2g
Chn f = 1
(4) b = 2
(5) e = 2

Na2SO4 + MnSO4 + K2SO4 + H2O


dNa2SO4 + eMnSO4 + fK2SO4 + gH2O
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

(H 6 phng trnh, 7 n s)

vo (1), (2), (3) 3 phng trnh, 3 an so a, d, g


(1) 2a + 2g = 2d
a+g=d
(2) a + 2g = d + 2 +1 a + 2g -3 = d
(3) 3a + 8 + 8g = 4d + 8 + 4 + g 3a + 7g - 4 = 4d

Th c = 2g
e =2
f =1
b =2

yH2O

(1)
(2)
(3)

(2) - (1) loi a, d g = 3


(1)
(1) a - d = -3
(3) 3a - 4d = -17 (3)
Gii h hai phng trnh (1), (3) a = 5 ; d = 8

(6) c = 6

Tm c cc nghim s: a = 5 ; b = 2 ; c = 6 ; d = 8 ; e = 2 ; f = 1 ; g = 3

5Na2SO3 + 2KMnO4 + 6NaHSO4

8Na2SO4 + 2MnSO4 + K2SO4 + 3H2O

Bi tp 12
Cn bng cc phn ng sau y theo phng php i s:
-

a. Al + NO2 + OH

+ H2O

b. MxOy + HBr
c. Fe3O4 +
d. FeS2

HNO3

+ H2SO4(, nng )

AlO2- + NH3

MBr2 + MBr3 +

H2O

Fe(NO3)3 + NO + H2O
Fe2(SO4)3

+ SO 2

+ H2O

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

40

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Bi tp 12
Cn bng cc phn ng sau y theo phng php i s:

a. FeO

+ H2SO4(, nng )

b. MxOy + HNO3
c. NO2- + MnO4d. FexOy +

Fe2(SO4)3 +
M(NO3)n

t0

FemOn

H2O

+ H2O

NO3- + Mn2+ +

+ H+

CO

+ NO

SO2 +

H2O

+ CO2

CU HI N PHN III

Nu nguyn tc chung cn bng phn ng oxi ha kh.


Ti sao gi phn ng cho in t cng l phn ng oxi ha?
Ti sao gi phn ng nhn in t l phn ng kh?
Ti sao ni nhn din cht oxi ha, cht kh gp phn cn bng phn ng oxi ha kh d dng
hn?
S dng phng php cn bng i s trong trng hp no?
+3
Khi Fe3+ , Fe , Fe(III) c khc nhau khng? Cho th d minh ha.
Phn ng oxi ha ni phn t l phn ng nh th no? Cho hai th d minh ha.
Th no l phn ng t oxi ha kh? Cho hai th d.
Phn bit phn ng t oxi ha kh vi phn ng oxi ha kh ni phn t. Cho th d minh ha.
+7
0
+4
Hy cho bit ngha khi vit:: Mn, Mn, Mn, Mn(II), Mn(VII), Mn2+, MnO4Hy tm gn cc giai on cn bng mt phn ng oxi ha kh theo phng php cn bng
in t. Cho th d minh ha bng mt phn ng c th.
Hy vit gn cc giai on cn bng mt phn ng oxi ha kh theo phng php cn bng
ion - in t. Cho th d.
http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

41

Giao khoa hoa vo c

Bien soan: Vo Hong Thai

Nu cc bc cn bng mt phn ng theo phng php i s. Cho th d minh ha.


Cn bng phn ng oxi ha kh theo phng php cn bng ion - in t s nhanh hn trong
trng hp no? Cho th d minh ha.
Trong phng php cn bng ion - in t nu khng bit phn ng c thc hin trong mi
trng axit hay baz th lm th no cn bng in tch? Cho th d.
Cn bng mi phn ng sau y theo ba phng php (cn bng in t, cn bng ion - in t
v i s). Nhn xt u, khuyt im ca tng phng php.
a. Cu

+ NO3- + H+

Cu2+ + NO

b. Cl2 + KOH()

t0

c. FexOy + HCl
d. K2SO3 +

KMnO4 +

e. FexOy + CO

t0

KCl

+ H2 O

KClO3 +

FeCl2 +

FeCl3 + H2O

KHSO4

K2SO4

FenOm

H 2O

MnSO4 + H2O

CO2

Khi no khng vit c mt cht dng ion? Cho th d.


Trong phng php cn bng i s c nhn din c cht oxi ha, cht kh hay khng?
C nht thit phi lm tng bc nh hng dn khi cn bng mt phn ng oxi ha kh hay
khng?

Ch :
Ch khi no u bi yu cu cn bng theo phng php c th no th ta mi thc hin cc
giai on cn bng phn ng theo ng phng php yu cu. Cn khi u bi khng yu cu
theo phng php no (nh trong bi ton ha hc) th ta cn bng theo cch no cng c,
cng nhanh cng tt. Thng ta thc hin trc tip trn phn ng va vit vi nguyn tc s oxi
ha tng bng s oxi ha gim. Theo chng trnh ph thng, ch phng php cn bng in
t.

http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi

You might also like