Professional Documents
Culture Documents
ehe be ddi n
m temadt
Te kln dail
heumlar
ile
z ayllayan
Kilikya Ermeni kra l l , 1342 de , L eor V. (1320- 1342) un lm zerine bs -btn k uvvett en dm ve memleketin eks eriyetini tekil
eden Errn e niier, Ruben ler tah tn a Sis ruhant mecl isinin karar ile,
Kbrs kraln m ye eni jea n' ', kral r,a ibi a yi n etmek zor unda kalm la rd , Bilahire tah ta geen karde i Guy'un ksa sa l ta na t da
muvaffak iyerli gememitir. Bu k ra l n, Ermeni ve Kato iik kiliseJerini b i rle tirrne e t eebbs etmesi, kat ledi lmesine sebeb ol mu
t ur (1344). Guy 'u mteak ib tah t. geen iki Lati n gaasbdan bi ri
o l..n Konstantin IV. in 18 sene sren kra,~, zam ann a a (l 441363) nisbe ten s kne te ka vuan Er meni k ral l g,; on un lm ile
yeniden bir ok k ar kl kla ra sahr:e ol m u tu r, E rner il er, K brs
Ila r n memleket i lerine mdahalesin i iyi karlamam la r ve bir
takm te ebb slere de k ar koym u lardr. Nite kim, pa pa Urb ain
V. in tavs iye sine uyan bir ksm Ermenilerin, di~er bir Lati n gaasb
o lan Kons tan tin V. i Kilikya tahtma karmak teebbs leri akaamete u ra m ve ekseriyeti lek il eden di~e r k s m , Leon Vi. u
Sis' e da' vet ederek k ral ilan etm il erd ir ' .
Buna ra men , acele bir ya r d ma muhta olan Er meniler,
da ha Kon s tanti n IV. zam annda. A\'rupa 'nn Hristiyan k rallarna
baFu rmular, nel iyeede a ncak Kb "s ' l larm kend ileri ne yard m
ede bilecek lerine kaani o lm u~ la rdl . Kbrs' llar, Ermenileri n mracaatla rm. memnuni,'elie k ar~la m[~lar " e d erhallaaliye te geerek,
Ll tin blr ba b_dan ve Leoa U. ( 1l8 3- 12t9) e n
B:r. .mi)"u . E,mf l'l[ tcTilri, Veo ~d ik . l S . <Er:r.ea :ec, !: =. H racc! D. AJ tlrc .tep .c.), HI, ii. ~ . A ::. t u ..aa. H &n (: I, .Mo. h lt~. (l, ~ec6.ri J
1 Kard c ,! Gy
ile
b rab e r
iJIj;",ml:l .
Beyrut l S&8, s.
~ 55.
Ta ri!! Dergisi -
c. EHAB EDD1X
TEK ll\LJAG
A nta lya civarn d a bir Trk Hlas unu ma l b ettikle ri gi bi, A nam r s, Alaiye' ve d i er bu b lge (eski S . lalie)' e hirlerin i d e
muayyen bir ver g i ve rrne e mec bur etm i lerd ir ' . 1358 d e, babas
Hugunes IV. in ye rine Kbrs k ral olan Pierre . (1358- 1368)
ayn la aliyet e d eva rn etti~i gibi, C en u bl A nad o lu T rk e maretlerl
~zeri ne bir se fer yaprn a a da karar verm i t i r. O nu bu karara
sevked en bi r s ebeb d e, Kiliky a'nn b u s rada k i d ur um u idi. Zira,
b u kr a JI ~n en m him eh irleri nd en T ars us, A d ana, Pil erga "
Ayas ! "e b tn sahil ehi rl e r i Trkmen b eyleri ile Meralk
M.
11
S A a S m u r' c l i5ttbk A nlal'l , Karam..l la.r ' tard ndu XIV. uud. infll. etti r i
ft:i, alap , gerek bu _urda Ye fe rclt mtea kib " u"d.., bu h e y ti ~h. K b n" . leart1
i ri. t it i t!t ebb: le rde C. ol.ra{c ftulla l:11m 1 t t lf. Bu istibJriml.r i i bit. Ce eeee ee,
l ti ner ai ,./IJ d~an~ pa r tillJ ~ U CO 'U1Ue'''~ l' A,f~ ~Mlfl t lJ "f: 1 PIT is 1816: s , ~96 j Beaufert, Ka,.amania, n , r. F. Beecf, Leedr es 1818, i. 203 i C. Ritter, Dif: ~,.Jku. ntlel'
Berl iili l85e, U, i . ~S9. .
, Bu .. r d . , ee ce bi :C.yo. 1: lrd.1ci ismi. C a edel ee olep, es k i Cou ce siom'd ur.
Bai iie ka A :::. ta lyc. krfci 1uidcd ir. M.a;:a fi tebtb it :::ia i"&mnm :uh, oldo.Q'c:
ib i , bu devrie 'ehyitll.ii.vilerill.c:! e:. L. M.d eru ve ~ tu leib urrl . S h _mb. Idi
d ama A li iye(Al aa ya ) olarak ka, dedi ,o rilll r. A nta l,.. , A yu , I sh: de.r iye sribi tica ri
ehe ~mi.)" e ti hiiz limularu yu ud a, Alilye'oia. d e bir tJ1ev~ir vard . Ni elcilD ha
d evri: H Lri.tiyao meIHflerl taraf a.d a n s k- a le b.h olu n ma l:taa r. A li iye ' i n x v ,
.. rd.ki ikt in d t ve iyas i vu iye ti iin bl::. Cereaeee, aun e. r . s . ~65 . 369 v.d ...
Bea ufort , agn. f:r. , s. 8 1 'I.d., T~ hih at ehe ff. A ~e Mln~ u r ~t Pa ri. 1853, i. 77;
Mu ' Let ete, H.i. toi/"c d. Chy pre. Pa ris MDCCC LV, 11,216, S3Sj lll , 6'; Aye.. milel.,.
Tr e. or d~ Ch ,.o no !oi , bM. J f:. l'EC4!f:. du ella/"tu, 2c .irie, l, 3 1.5, 491, 503; H..
138. See t"dkik iin bk, ..u ACJ:C~p edis i ' Aldige , ma ddes i, e, J, S, 286 v.d: L
H aklu Kea yal, A lan ga J t t aa b ul 1946.
S S at aHe ad verileu b(ge r. ia eo mubiro. {chirlcri aras c a . , bilh. ... AUaHa
(AahIy...) e n b llljh\ aikr el ueuyer. B 1 f:.r. i a e n iyi ta',-Wni yap &uk b u h ueus d e,
ekee ee l bi r d e t~d kik hu rlyn mellif Mu . l a trie 'di r. bk. T,.b or de eJNJ n o
logi f:., 'hibL. tl~ ['Hcol acl cl(Jl't~., 2e eer!e, I, s . 328. 328. 498, 505 ; II, sa 1'1 ;
A y: . ""B f":., H;t ..in d~ Chgp,.e, II, s. 13, 216. 267, Dot . 1. N. Nicolay da .y:1I
r.:. ot k a hakknda tarihi ma 'l uenat v e ry Or. A De...k, S at ali,,' yi lI!:~ ki Ae,i.e (A,.as )
i ~ icar 1 t r:r.l , t r. Bk . NafJ 'galio n. 6 et F ./".gri atifJn $J L)'on 1:::6$, s. U S.
e B := . L. d e Mu. Latrie , L 'il, d, cJ gpu. Pari. 18/9, s . 249.
;' E r:n eci e h i rl e r i n d e a olan Piluga'n , bu asrda , bir g tnt k tc lc H i t l v.rd .
J
$: E$:C i a ~ la rc!.a. Ae ee ol.r ..:: l a ~a :. A yas ' m, bu cev ird4'ki is mi: La jtu
euro Kiii:C ya '01l1 ta bii bi r li::z& l O I c:! u' t1D d .a, m iHdm bir t ie:.&ret mu kni u y l
yord u S i _ M_mi$t ra , Adaa.a ve T-rsl1l'.. kadar (i de d earet yollarn ha, laDiu;
ye ri , Ayu Jim.o idi. Marco Po1oile Bar b lro'aon A )'u 'a diir v ll!:r d: i k l e r rea'lu '
Jr..t.t, .u: :; g mSd: <!ct e h ! m m i y e t i n i muhafaza etmi ;til'. B . h i mcnu' tl Cc vir ii n yll!: : i tcd
k ikle:r y a p l rnit ve b il imi : fcn ifl em i f t h. B ~ . A Ii..b&D (P. lioc o M.), Slu orsan
( K iWey a, l, Vc ~ ise, IS$5 ( Etmuice ), 3 t6~.5 j \r. Heyd , ' Hid o i,.~ da Commf:/"c,"
163
emi rleri tarafndan ist ila edi lmi ', ancak ok kuvvet li burla r
o la n kal' ala rdan Ga ban " , Pardserpert ve Go rlgcs !', T rk ve
Memlk e mirle rine kar koyabilm i lerdi. Leon Vi. un da, uzun
mddet ka r koyaca ph eli id i. l'\ihayet, T r kmen ena
retlerinin en kedre tlisi olan Karamanl lar, Go rig os ms ta hkem
mevkiine kar aarruza girierek, kal'ay iddetle ta zyika bala.
mlard. ehi r ha l kn d a n b ir ksm Karak ii denilen i kal'aya
da LnJnt: tre. F. Rayucd, lt' ip. i, lBS5-e, l, 52: N . N i co t y, Ilg .~r" s, 149;
V. L.url o i, Rc pFCrl .: r l"uplc, ct!on Arel iolc iqa. d.la Cilid. et d. La .P d itr
Armlllle , pent:!tlnt Lu cnn/e. 1552.- 1853. i . :s::.
t blc. Sl iat Mu tia, MJmo/ru hidorlq au d l io$rflp.Jtlq:ze. ' 111' r A.rminf,.
Pris , 1818'19, lt 193-203_
10 Enu a! Tekier l na D
et h~l eri
( P':r; :a.r.p,
Ttl ktz~c ,
rtl,
. cJi!l,
Kr a l)
il ti u.
Me~la:C: lanl1
s. u:s.
11 Bil m.ta hlcem h 1'a err:. .: ce Id t i be lerde " nn../~nu. Rame. k i~ l be! e rde
y'w; UXO; ve U tic Ic::a ,. ca .la md a Ce,.c:, Coricc , CGU":, ( B~. Md . t , La prl..
d'Al.xt:lJr fe , :,r. Lo de M ul atri e G en eve , : S17 , Not. 28). Ca,c:e, Carc, Cil,ta.,
,CU1'c:a, CW'cum, C,uc J.i ( B~. Y. Laite i .. T, i.or dt. c1u:rtt. de l'Arm lnf~.
v ei .e , 1863, 149), Ca"9cu., CC l'lizo ., Korz 1 l: . ( ibi 1elr: iIler C:!e r0rii1a,.o r..
Ge r i Cla
n'.
iu l meyva ta r u
I I' .
2 i1:r e d : tck .
so 186.
12 Karak i i : i a S a ' y i meu, eT;i o l ch~ t a h :rh O hZl cJor. Mliellifle r, ki!.
Hmeyi m ; .: i !.h a:. h i'a m&u :a Ic. a l! a n )' o rl a r. (S.iat Mar tie, aS" ' e.T. , 1,203 ,.
~L
164
c. EHAD EDDl\
rEK!l'>"DA(';
ek i lm i
G oriro, ::r.di;t a"-&; t ln ~ ..i 'ul, d ! i ha( l:1j , l( i iir:: i b:: r c1. m;l ..f.. f.... elecc Ice ::l i Zln U l12:i .. n .... ca d: o d ~Q :.a . 5:-:e :H: 1 ::u /: :: re[.lrC bir i ,
k u : a. d i'eri" de u!!:!!' y h ord ' l/" y. :-;:1. : 'l Clr;.a.:!. c ll : l,l ; l,l y c r G, . S Ie. /.u r.; t il
n
}'ordu. DJ.I.uri cr
an
H~. ttJT!~t;S
C":J!IZ./u I, D J; _ A ..,71. P... d
Hl: , dJ Chil; "., Ii, i. 75. ee l ' :'.
l 3::c. ),{ u t J, ~ d e , VLI. J. C\ 9;1I'- , 1, 231;
du
l aS9,
S.
_n.
a,,..
l ll;
eo.
J..0: 1:: le
L~ R oa l: ,
C 5"1I.
u r" I, 11.9.
1" I 'U
165
ya rd m n
ii nde K brs do nan m a sn n ken di zerleri ne g-esahi l emarelle ri beylerinin, K br s'a gelerek,
efend ileri nin s ulh tek lif.erini bild iren elileri ni ge r i g nd eren
Pierre, derhal An ta lya" zerine hareket etti.
Altustos
l eee i ni
ay
Araii, i .
ite rlr. b r .
' ll
S tra :b a ldi J t .
p ar;a o la ra l.::
s . 63 .
2: Os tii ce bir o k kIJ Ielerin .I 1:-alac. c lt Ud luvvetti urt. rotidaf.. ol uu
A : t ' ! r. ' n ':l bu urc' ce c.':. bt A :. . dc l :. ' lll.: n c; :. i,lek bir t(e; rct Ilma .:.: otn a\c OJ'"
1%9 '"
tt., .,
R(t::: iG 7
:.l.
c.
d ne n
166
edeli
el ~ Ua e r it
. t e riyo r.
0 . 0
...
KARAMA KLI'LAR:;
C ORlcOS SEFERI
Ilarn
Pierre, gi ttike s er tle en Trk mukave meti ni g rr.ce, Av rupa ' ya g ilmek ve Hri stiya n devletlerin yardmlar lie, a la n sava
devam ettirrn ek zo rund a kald '". 24 Eki m 1362 d e ba l y an A v
rupa seya hati " , Pierre'e pek fazla birey te ' min etm em i t ir.
Pierr e A vrupa'da ike n, Te ke e miri Kbrs' a k ar bi r ta arr uz
hazrlad If. .Btn sa hil erna ret leri kendisine yard m ede rek Kb
rs' a ka r yen id en bi rle t iler . Alaed din Ali Bey " d e Mana vg at
ve Aliiiye emi rler ile y en i bir anlam a akdi ne muvalia k ol m u idi.
Bu emar et le rin k k fi lo lar da, mterek d man a k ar s a hillerde tcplanrna a b a lan m t. Memlk la r d a, bu ernaretl e rin gay
retlerini c a l t rn a k zere, buraya eliler gnde riyo r ", k endiler i d e
:t7 ale:. St ra rn:'. ldi, < yh . e~"" t . - s i A ~ a.e i t: ,r . ~. , . , Lo '11; G. F. Lerede ec, H idoi"fl du , oi de C hgpr , h e. Gi M~t , Pari. , 1'7 J'2. Lt 5 . 392.
t! B:c. Mn l alr ie. D~$ R,iaticH'l, i. 4.SS19:5.
29 Realx, c y n e r . I. s. 120: Mu-Lat rie, D~, R~ration' , . 49.5 v,oi.; Y.a~
oe!:au t, a-Gn,
i. 21 Y.d.,
J Froiuaft, Ch,cr. 'q-r:f! , :, J". B u c n(l: : Pa ri. , sa 7 , i, !l o <63.y ,dd .
31 Ble. S t r . ra ba l d i , lI!iFt . u r '1 S . 53.
12 l o r, &, Al!eddb Ali B~y'i hrah !m Bc)" le ka!'IlJtl!'I}'or. Ble . ayr . ~ar. , i .
" I'.
t H , nhr 9.
33 El T a,.ah l
( b 1: . ~a l\:.e aQdr.
ayn. u r.,
, , ii . 19),
167
M e mlikl&Tn
767
( 13e6) seaesi e v va l i a d e Er:=neoik 'bU 'imi A liedc.i A li. b. Karu lac. ile Alu, .
.b.i:dmi H I& !l'le ci d i:. A{ahmud b. A l i. c d d t n 'e te,'1iic e d e mclc.tublar y n~ rd k l a
nu bildi r i)or. Bu busus a K , !.r krl)cild c ri de te ' yid ed iyor. Bl::. S tr amba ld i,
"'gl!. " r., s. 77; M ae h ~r .., agn. ~$", i. 101, Kr " MI.lI Lat r ie, Dn R . lc t/ oTl$, i, W ! .
168
byt:k b;"
d o n an m a n n
i.h ! r
h a z rh kIa r
ile
m e gu l
eleyer..
l ard " ,
M e rn ! kl a r n
bu faaliyeti
rn is b et
netlyce vermekte gec ikmemitir. skenderiye sa va lan esn asnda (lO. X. 1366), Teke emtrinin de y a rd rr.n te'min ed en Karaman ve Aliliy e bey lerinin
den lzcllerl , yapttklan kcr sen hklarla, Plerre'i m.tk bir duruma
drm~er dir. Bu y zd en, AlliyeHlerden intikam almak istiyen
Pierr e, s ken d e riye d n . 22 kad rg a d an ibaret bir mo ile
AI! i}'e nne gelerek, kal'unu muhas ara e t mi ve m d af[~e riIede
s ava m tr (1366.767 Ramazan). AI!eddin Ali Bey'In Imdatlan ne .8' :.derd i~i yardmc kuv vetle rin gelmesi zerine, A!Myeliltr
K bn shlan bozg una u ratt tk lar gi bi, bir ks mt m da esir almat a
muvaffak oldular. Bu s a va la rda esi r d e n Kb r s l la rd an bir
k l! m Aldiye.nin b urclan na ll. sl m ,hr Ji..
Bu sa va l a r da , A a iy eJi.l e r i K b n s l l e re ka r koruyan Karamanhlar, 1367 senesi ba l ann da, Pier re'e a k ta n - a ~ & cebhe
almr l a r ve 40,000" k i i lik bir kuvvetle harekete ge m i .,d ir.
Bu seferkl hedef. Gorigos'd u. Karam an l l ar, bu ms tahkem mev..
ki'in haiz o:dutu ticari ve s iyas ehemmlyet i takd ir ede rek b uray
ellerine geirm ek ve bu sur etle de bozulan mali vasiyet lerini
deelteceklerinl u m u yo rla rd . Alaeddin Ali Bey, kuvvetfertnden
bir k ts m m Mog al Bey'P;: Emin'd-Devle (Emin"d .Oin ?) kurnandas n d a Gorigos 'a sevk etti. Kendisiesas Karamenli askerile SilifOo
ke zerine yiird ~'e Emln'd-Devle, Gorigos'un mdafileri ile
etin bir savaa gi ri~tiR"i bir srada da, Gorlgcs'a gelerek sa va - .
lara katld . Y! rc! "!'..In Ali<ddin Ali Bey namma yazd. , Kou Bu en:rl:l 1 Mart l SS6da Job.oQitet'~ii' .. M~.t~r:: R . ig)olid Berae ..
ae
s. 389 v.cL
BIc. Maebi,,,,,,
11511.
ce ., '
i,~; be K d 4 ~ ,
'I
I3:i, I3 i )
tt e bu olara k ..1.11;1 Mu [..at,.:. (D,. R 8JQttfJM, t. 509 v.d. },
J-r . (ei' ' ~ '
.:i7) 'YC" R cul; (og l'I.
1. $. 1341 t-bi mii H jf!t 'l' i,se Kan.
roa o r : ;;nl 45,000 Id, ; (Ibrd:: hb :: [ ed ir erl. r .
41r., ...
ur., .
S':'
,.'r.,
,to,.:!. Mot ol
Be't
ile,
A u d o h 'd.
.l r.4 1 b l!' lI \i ~
i
\
i
\
i
169'
tp '1
"';'J! ~~ jJ 1 , ~.....
J:"":'
Koreu . D,r.
as Sk.
109.
i .
( Ji
l! .'-l' ,:: ,,~.) ) t.) .J~' ....;,;-: ....~ .. .. i{.:~ .:.:..: l:.~' " J ,j\,i; .
J./ l ,,:,'_.
:;~
..~ ,uma i Kr. 1f.
; i. ..
..-
t.,..,
C/ ,.or f que ,
i.
i H t ( ' d
bu h:;1I:Jsl a
ve :-d i f. t s fsii i t
160.
(b~.
Ali
l C-li, 105 ;
S tn. :r "
c . u i .
G on r tstt
c, EHABF.DD IX TEKn."DAOC
(o" . ~r" . f. I . U l), 6 ~ad r 8' '' Ir.. bul edi, orl.,.. H i : b : !::i, St raom
A m. C:i ve Flori, B iJ t ro n f ib i K b r k ro ~ ik ' e r i h ~ p 10 ad ediai . ~ t S~ hU (J
i'C" 4 ....." .".. 10 efen h b t l rd j ! o r l r . Bu o ii ; :-to :: i ie f u i ltHbu edee n ce ! li f
I~ ~d u Og l ~ ri cor (R~c. Doe. Ar n . f, i. 71S) ile J orl' . ' "YDI . ~c-d i hb;, l edir orlar.
i lc ir !".c i e Ali E d r l eu~ u l c d . : 0 .IcC'di Irabul e!!:iliyor : -..:.:...:\ i .-. ". ...~iU '::'::'1.. .
. ,;'_ ... "'!":->{' ~"-:!' . / ,;~; . _~ ;;,;\ ;';oI ' zj $: ~ ,;~ )1,;I",ji .:.r",; ~.' ~:- ~ ~z-} .t~ "':'h
~ . ) ;.~ ; ! ..... ': ,,:, t a r t ' It: "" M. Kamu
Ile,d.dt (b le. i . : 01) i e L f C'mi ,elditi
iha h n y or k bu ,.b:r , ereok M e hao a t ye lI'erelcse Y e!erU'I l! if.dtt i d t.'yid
~d iyor Ce ::ekt ir. Her i:Ci kay aat Ci mu. r elde;;l. r. da' ;Du l ee ~ :C olara. , i ..
rf'. i ver i il i nka n::. :: Ic'Jme!i h ltdiiili'aceoQ u r. ,h r. Zir. , 2 : 1 4 a r.o u: l1u lrl....
J . t D I :.cm.l elmt l&: w er. , u id.. b ra i: i.ldl 'd ' rl OJ !N Uya ruz.
i
\
i
\
b !ci,
~1 .d: .g t .
mur.a.. ra ya
bir E rtl"eci
b l , a d kI a tl lll
t,,..,
p p u,," o.
K .br ' .
biicHrm. , ie i, mu -
)l.
170
..
,.
171
172
M . c, EHABEDDlx TEKlxDAO-
rak, acele ile, Gc rlg c s'a ekiIe bilrn ile:di~ '!c. Bu sav a n e rtesi.
gunu, yani Martn birinci pazartesi sabah K b rs l la rn glri~tikIe ri
ikinci te ebb s de ekamete u~rar::n t:r_ Bu ikin::i savan sebebi,
geride b ra k l a n k a d rgal ardan . ;\fonstry'nin k ad rga sn n , birinci
savan ak am Ga rigos Ji man na ge lmesi ve sabahki bozgunu
ha ber ala rak, Intikam iin, bolarnda Philippe d'Omon! oldu u .
halde, karaya k p rastledklan Karamanidar zerine said rma
lar
idi.
Pas tez, G uyle Baveux ve Monstry 'nin ask erlerile zerine s ava umumi lemi tir. ok .
idde tle cereyan ed en bu arptm a la rda, Kar amenlr lann muka..
belesine da yanatmya n Kbr sl d ar sahile d o ru ek i lrne e bala ..
m lardr. Ancak. Guy le Baveux'nn iki o~ u ] .. n de Rochetor t
birlikte,
yardma ko ma l a rt
u.RAIA""t.rLARIN
coatcos
SEFERI
. 173
M ac k . .
af '" e.,..
U:~
174
bir mddet ka r koy mas ise fayd asi z o ldu. Kbnshlar, Karaman a d rrlarna kadar g irer ek. onla rla yeniden sava' giri tiler.
ok inatla cereyan eden bu sava larda, her iki taraf ta atr kay blara u II;ram tr '" Karaman l lar D rie'a t ederken meyda na koy .
duklar ems alsiz ecd t ve mdlfaadaki tak tikleri, Kbnslla r n
daha fazla ilerlemeler ine mani olmu ve on larn Gorigos 'a dr,melerine sebeb olmutur. Kab ire'deki isyan Pierre'e bildire n jea n " , 14 Marl 1367 de ll, Gorigos'da bir mikdar kuvvet braktk
tan sonra, K brs 'a ivdet etm itir. Gorigos seierinin r.etices iz
kalduu greo, Alileddin Ali Bey, jean'n avd elini mte akib .
Pierre 'e mracaa t ed erek s ulha tali b olmu tur, Esasen, Memlk
lara kar girieceg-i yeni tee bbsnde s erbest kalma; arzu eden
Pierre, bu
rnracaa t
msaid
ka r l am ,
bu suretle ikisi
arasnda
. ,,
B~.
u Be: .