Professional Documents
Culture Documents
Nderfaqe per perdoruesit, qe te kene mundesi te bejne kerkesa per sherbime mbi te dhenat
Autentikimi eshte procesii verifikimit te kredencialeve te perdoruesit per te mos lejuar perdoruers te paautorizuar te perdorin DBMS.
Autentikimi zakonisht realizohet nepermejt nje emri perdoruesi dhe fjalekalimi.
Ky informacion kontrollohet nga DBMS dhe nese eshte i sakte perdoruesi lejohet te perdore sistemin.
Per te shmabgur vjedhjen e fjalekalimit gjate transmetimit ne rrjet apo gjate ruajtes se tiej perdoret enkriptimi, ndersa
Autorizimi eshte proces qe ndodh pas autentikimit. Tani me DBMS e di identitetin e perdoruesit (nepermjet autentikimit) dhe sa
here qe nje perdorues tenton te perdore nje objekt te te dhenave DBMS verifikon nese perdoruesi eshte lejuar te ktyeje kete veprim.
nese po e autorizon perdoruesin te kryeje veprimin e kerkuar.
Relational Database Management Systems (RDBMS)
Sistemet relacionale te manaxhimit te te dhenave
Koncepti i bazave te dhenave relacionale eshte prezantuar per here te pare nga E. F. Codd ne artikullin e tij A Relational Model of Data for Large Sh
Ne dallim nga sistemet e meparshme (rrjet dhe hierarkik), sistemet relacionale bazohen ne modelin e te dhenave relacional qe bazohet ne algjebren r
Koncepti baze i modelit relacional eshte relacioni (= tabela), prandaj ne nje sistem relacional tabela eshte e vetmja strukture per ruajtjen e te dhenave
ruhet me saktesi nje vlere skalare.
Per te ilustruar bazat e te dhenave relacionale do te bazohemi tek baza e te dhenave Northwind.
Po paraqesim me poshte disa nga tabelat e kesaj baze te dhenash.
Sic duket baza e te dhenave Northwind ruan informacion mbi shitjet e nje kompanie
Tabela Orders
Tabela Orders ruan informacion mbi porosite e kryera ne kompani. Per cdo porosi ruhen disa informacione nder te cilat disa jane informacione te det
Keshtu per nje porosi ruhet :
Tabela Employees
Tabela Employees ruan informacion mbi punonjesit e kompanise. Per cdo punonjes ruhen disa informacione nder te cilat disa jane informacione te de
Keshtu per nje punonjes ruhet :
Tabela Customers
Tabela Customers ruan informacion mbi klientet. Per cdo klient ruhen disa informacione nder te cilat disa jane informacione te detyrueshme e disa op
Keshtu per nje klient ruhet :
Adresen
Qytetin
Tabela OrderDetails ruan informacion mbi detajet e porosive. Per cdo detaj (rresht te porosise, kujtoni nje fature qe keni pare se fundmi) ruhen inform
Tabela Products
Tabela Products ruan informacion mbi produktet qe shet kompania. Per cdoprodukt ruhen informacionet e meposhtme:
Kodi i furnitorit ( te cilet ruhen ne nje tabele me vehte me emrin Suppliers ) ne kollonen me emrin SupplierId ,
Kodi i kategorise se produktit (te cilat ruhen ne nje tabele me vehte Categories)
etj
Mund te kemi kollona me te njejtin emer nese ato ndodhen ne dy tabela te ndryshme ( Per shembull kollona OrderId ne tabelen Orders dhe ko
OrderDetails si edhe EmployeeId ne tabelen Employees dhe kollona EmployeeId ne tabelen Orders)
Te gjitha te dhenat qe ruhen ne nje kollone te nje rreshti te tabeles jane skalare
Ne cdo tabele, ka te pakten nje kollone (ose kombimin kollonash si ne tabelen Order Details kollonat OrderId dhe ProductID) qe permban vle
te te dhenave keto kollona qe sherbjene si identifikues te rreshtave referohen si celes kandidat. Nese nje tabele ka disa celesa kandidate ne nje
dhenave percakton njerin prej celesave kandidate si celesi primar i tabeles, psh OrderId eshte celes primar i tabeles Orders, EmployeeId i tabe
tabeles Customers, ndersa ne tabelen OrderDetails celesi primar perbehet nga kombinimi i dy kollonave OrderId dhe ProductId
CREATE object
ALTER object
DROP object
Keto komanda krijojne , modifikojne dhe fshijne objekte te bazes se te dhenave si database, tabele, kollona, dhe indekse
Ndersa DML permbledh komandat qe manipulojne permbajtjen e ketyre objekteve: afishimin,
shtimin, fshirjen, dhe modifikimin.