TEMA SISTEMET E NDERMARRJES, ZINXHIRI I VLERES, ERP, CRM DHE KM

1. Disa koncepte kryesore mbi Sistemet e ndermarrjes dhe zinxhirin e vleres

Sistemet e nnrmarrjes jan sisteme q prfshijn gjith organizatn ose jo m pak se dy departamente t saj. Kto jan t kundrta me sistemet funksionale q prfshinin vetm nj department (funksion) n organizat. N organizata mund t gjenden disa sisteme t tilla. Shembut m tipik prfshijn: ERP (sistemet e planifikimit t burimeve) i cili mbshtet zakonisht zinxhirin e brendshm t ndrmarrjes ERP t zgjeruara I cili mbshtet gjithashtu partnert e biznesit . Pjesa m e madhe e sistemeve ERP sot jan t zgjeruar. CRM ( menaxhimin e marrdhnieve me klientin) q siguron kujdes pr klientin KM menaxhimi I njohurive objektivi I tij sht mbshtetja e krijimit, ruajtjes mirmbajtjes dhe shprndarjes s njohurive n gjith organizatn. BPM sisteme t menaxhimit t procseve t biznesit prfshijn kuptimin dhe rishtrirjen e proceseve n organizat, duke prfshir rindrtimin e tyre dhe menaxhimin e rrjedhave t detyrave dhe aktiviteteve. Sisteme t Menaxhimit t Zinxhirit t Oferts si p.sh. Planifikimi I Materialeve t Krkuara (MRP) Menaxhimi I ciklit t jets s produktit (PLM) I cili prfshin konceptimin, dizenjimin, ndrtimin dhe mbshtejtjen e produkteve dhe shrbimeve DSS qllimi I tyre sht t mbshtetin vendimmarrjen n gjith organizatn, shpesh duke prdorur magazinat e t dhnave Sistemet inteligjente t cilat prfshijn nj sistem ekspert ose rrjet neurale Inteligjenca n biznes sisteme t cilat prfshijn analizat vendimmarrse t bazuar n kompjuter, shpesh t bra on-line nga menaxhert. Kto dhe sisteme t tjera t ndrmarrjes grupohen dhe paraqiten n fig 1.
Sistmet e Biznesit DSS KMS Sistemet inteligjente BI Sistemet e lidhura me ZO MRP PLanifikimi I prodh. SCM ERP Integrimi I prgjithshm Sist. e Produktit/procesit BPM PLC CRM

Fig. 1. Nj prmbledhje e sistemeve t ndrmarrjes

Nj zinxhir oferte sht nj grup marrdhniesh midis furnizuesve, produesve, shprndarsve dhe shitsve me pakic q lehtsoj transformimin e lndve t para n produkte prfundimtare. Zinxhiri I oferts prfshin gjith ndrveprimet midis aktorve t msiprm dhe klientve. Ai prfshin rrjedhn e puns, materialeve, parave dhe informacionit si n fig 2.
Nenfurnitor Klient Furnitor

Podhuesi ose montuesi

Furnitor

Shperndares

Nenfurnitor

Klient

Materiale para Informacion Inventar Fig. 2 Struktura e nje zinxhiri oferte tipik 1.1 Konceptet e menaxhimit t zinxhirit t oferts SCM ( menaxhimi I zinxhirit t oferts) sht menaxhimi efient I proceseve t zinxhirit q fillojn q nga dizenjimi I produktit/shrbimit e prfundojn me shitjen, konsumin dhe prdorimin e tij nga konsumatori final. Disa aktivitete prfshijn menaxhimin e inventarit, blerjen e materialeve, transformimin n t mira t prfunduara, shprndarjen dhe transportin. Qllimi kryesor I SCM moderne sht reduktimi I pasiguris, ndryshueshmris dhe riskut si dhe rritja e kontrollit n zinxhirn e oferts. Kto prfitime ojn n rritje t prfitueshmris dhe konkurrueshmris s kompanis. N kushtet e sotme t konkurrencs s biznesit, zinxhirt efient t oferts jan kritik pr mbijetesn e shumics s organizatave dhe varen trsisht sot nga SI mbshtetse t tyre. Tipe t ndryshme produkti krkojn tipare t ndryshme pr sistemet e zinxhirit t oferts, ndaj kto sisteme duhet t synojn sigurimin e bashkrendimit me krkesat e produktit/shrbimit t organizats. Menaxhimi efektiv I zinxhirit t oferts siguron nj oportunitet t madh pr reduktimin e kostove ndrsa rriten efiencat operative n organizat. Prandaj edhe SCM sigurojn mundsin pr nj avantazh konkurrues domethns. Organizatat duhet t din se sa dhe n c radh duhet t investojn pr t prfituar nga t mirat e teknologjis n zinxhirin e oferts. IT duhet t mbshtes infrastrukturn baz dhe koordinimin e nevojshm pr funksionimin e zinxhirit t oferts. shtjet e zbatimit prfshijn: blerjet dhe vendimet n lidhje me furnizuesit vendimet e prodhimit

vendimet e shprndarjes vendimet e mbshtetjes me informacion vendimet e rrjedhjes s materialeve vendimet pr cash-flon Softwaret e SCM lidhen me softwaret e nevojshm pr t mbshtetur segmente specifike t zinxhirit, si prodhimi , inventari, kontrolli, planifikimi dhe transporti. Kta software prqendrohen n prmirsimin e vendimmarrjes, optimizimin dhe analizn. 1.2 Zinxhirt elektronik t oferts. Kur nj zinxhir oferte menaxhohet n mnyr elektronike, prgjithsisht nprmjet softwareve bazuar n Web, ai quhet zinxhir oferte dixhital ose e-zinxhir oferte. Komunikimi dhe bashkveprimi ilustrohen me vija t ndrprera duke nnkuptuar komunikimin me nj hub. nj element tjetr I rndsishm pr dixhitalizimin jan RFID (Radio Frequency Identification), sinkronizimin global t t dhnave dhe shikueshmrin n rrjet. Prmirsimet n zinxhirin e oferts shpesh prfshijn prpjekjet pr t konvertuar nj zinxhir tradiocional n nj yinxhir elektronik, pra pr t automatizuar rrjedhn e informacionit n zinxhir. Prandaj edhe zinxhirt e oferts prbhen nga tre komponent kryesor: t rrjedhs s siprme rrjedha e puns, maerialeve etj. midis kompanis dhe furnizuesve t brendshm rrjedha e puns, materialeve Brenda kompanise dhe prpunimi I materialeve. t rrjedhs s poshtme rrjedhat e puns, materialeve etj nga prodhuesi tek shprndarsi.

2. Sistemet e planifikimit te burimeve ERP

Nj nga mjetet m t sukseshme pr menaxhimin e zinxhirit t oferts , sidomos atij t brendshm si de aktivitteve t brendshme t lidhura me t, jan sistemet e planifikimit t burimeve. 2.1 sht ERP Me zhvillimin e arkitekturave klient/server dhe prdorimin n mbar ndrmarrjen, nj sfid e re u b kontrolli I gjith proceset e biznesit n koh reale m nj arkitektur t vetme software. Zgjidhja m e zakonshme softwareike e intgruar njihet si ERP. Ky software integron planifikimin , menaxhimin dhe prdorimin e gjith burimeve nndrmarrje. Ai prbhet nga grupe aplikimesh q automatizojn operacionet rutin t fundm ( si menaxhimin e inventarve, financat dhe planifikimin) pr t ndihmuar ndrmarrjen n menaxhimin e punve q bhen n disa departamente si p.sh., prmbushja e porosive. P.sh., ka nj modul pr kontrollin e kostos, pr llogarit e pagueshme dhe t arktueshme, pr menaxhimin e aseteve fikse. ERP premton prfitime q nga efienca m e mahde e deri tek rritja e cilsis, produktiviteti dhe prfitueshmria. a. Qllimi dhe avantazhet e ERP. Qllimi kryesor i ERP sht integrimi i gjith departamenteve dhe rrjedhave funskionale t informacionit tnj komanie, n

nj sistem t vetm t kompjuterizuar q mund tu shrbej gjith nevojave t kompanis. Ky sistem do t kaprcej vshtirsit e SI q nuk flasin menjri-tjetrin. Pr shembull, prmirsimi n futjen e porosive do t lejoj akses t menjhershm tek inventari ( duke prmirsuar kshtu menaxhimin e tij), t dhnat pr produktin, historin e kreditit t konsumatorit dhe informacione pr porosit e mparshme. Kjo vlefshmri informacioi ndihmon n optimizimin e planeve t prodhimit, rrit produktivitetin dhe knaqsin konsumatore, duke rezultuar disa her n avantazh konkurrues. ERP integron gjith transaksionet rutin brenda kompanis, duke prfshir ato t furnizuesve t brendshm dhe klientve ( pra kur departamentet i shrbejn njri-tjeterit). Ndrsa m von, n softwaret ERP t zgjeruar, kemi edhe shrbimin e Klientve dhe furnizuesve t jashtm. Avntazhet e ERP rrjedhin nga aftsit e tij. b. Aftsit e ERP. Projetet ERP prqendrohen n fushat specifike t proceseve t biznesit si: kombinimi i m pak ngarkesave pr t reduktuar kohn e shprndarjes, eleminuar hapsirat e magazinimit. burimi dinamik i produkteve nga hapsira t ndryshme prodhuese dhe shprndarse ( magazina ose fabrika) bazuar n kapacitetet e inventarve. paraqotja e vetme tek klientt global prgjat linjave t biznesit konsolidimi i shitjeve, marketingut dhe operacioneve t shprndarjes n mbar vendin si edhe n zona gjeografike me barriera t ulta tregtie. koordinimi i blerjes dhe logjistiks pr blerjet e rndsishme gjat njsive t biznesit dhe zonave gjeografike. krijimi i portaleve t furnizuesve q konsolidojn nevojn e secils njsi biznesi dhe sigurojn nj mnyr pr t thelluar marrdhniet dhe partneritetin me furnizuesit. Suksesi i ERP varet nga zbatimi i mir si edhe nga aftsia pr t kaprcyer disa nga kufizimet e tij kryesore.

2.2 Zbatimi I ERP Zbatimi I ERP prbhet nga aktivitete t shumfishta q varen nga kush, kur, ku dhe far sht prfshir. Nj shembull I suskesshm i zbatimit sht Rolls Royce Zbatimi I ERP I mundson kompanis, jo vetm t ul kostot e IT, por edhe t shprndaj makina t prshtatura pr klientin n koh. Shprndarja e shpejt rritj knaqsin konsumatore dhe besimin tek kompania, duke rritur porosit e ardhshme. Cshtje specifike t zbatimit dhe kufizimet potenciale t prdorimtit t ERP. Disa prej ktyre shtjeve prfshijn Zgjedhjen e shitsit ERP dhe produktit (software-it), prshtatjen e software-it me proceset organizatie, instalimin e ERP, kompleksitetin e tyre, arsyet pr zbatimet e suksesshme ose t dshtuara, vlera e gjeneruar prej sistemeve ERP dhe shtje t integrimit. Pr bizneset q duan t prdorin ERP, nj mundsi sht zhvillimi I sistemit t intgurar nga vet kompania, ose duke lidhur s bashku paketat ekzistuese funksionale, ose duke programuar nj system t ri. Nj mundsi tjetr, q sht shpesh m e

shpejt dhe/ose m pak e kushtueshme, sht prdorimi I software-ve t integrua<r ERP t vlefshm n shitje. Software lider n treg sot sht SAP R/3, me m tepr se 115 module sipas proceseve organizative. Duke u nisur nga madhsia e software-it, disa pretendojn q ai sht shum kompleks pr t qen efektiv, prandaj edhe shum kompani prdorin ekspert pr zbatimin e tij. Modulet m prfaqsuese t ERP jepen n fig 3.

Menaxhimi I prodhimit Menaxhimi financiar Menaxhimi I burimeve njerezore

Sistemi ERP Menaxhimi I shrbimeve t korporats

Menaxhimi I klientit/produ ktit

Menaxhimi I zinxhirit t oferts

Fig 3. Modulet e aplikimit t ERP

Nj mnyr tjetr pr prdorimin e ERP sht marrja me qera e tyre prmes ASP-ve. Avantazhi m I madh I ktij opsioni sht n rastin e prdorimit nga kompani t vogla, pr shkak t kostove shum m t ulta n kt rast. ERP mund t prdoret gjithashtu edhe pr menaxhimin e burimeve njerzore, duke listuar aftsit e punonjsve, aktivitetet e tyre dhe nxitsit e vendosur pr arritjen e objetkivave dhe strategjive t organizats. Modulet pr menaxhimin e kapitalit human sigurojn mjete pr menaxhimin, vlersimin dhe shprblimin e individve. Ato jan plotsisht t integurar me pagesat , krkesat p rekrutim si dhe zhvillimin e pononjesve. Shrbimet e korporats jan nj modul tjetr Brenda ERP, q funksionon pr menaxhimin e udhtimeve, pasurit e patundshme dhe logjistikn, mjedisin ligjor dhe normat e siguris. N nj ERP, menaxhimi financiar dhe kontabl menaxhohen dhe integrohen me proceset e kontrollit t brenshm dhe zinxhirin e oferts. Modulet financiare sigurojn analizat financiare, kontrollet e brendshme dhe buxhetimin.

ERP mund t integrohen n zinxhirin e oferts me sisteme si e-tregtia apo CRM.

3. Menaxhimi I marredhenieve me konsumatorin, CRM

CRM sht nj prpjekje e gjith organizats pr t gjetur dhe mbajtur klient fitimprures. CRM prqendrohet n ndrtimin e marrdhnieve t qndrueshme dhe afatgjata me klientin, si edhe vler t shtuar pr t dyja palt. Ka shum prkufizime t CRM, sepse kjo sht nj fush e re dhe ende n zhvillim. Gjithashtu ajo sht nj fush ndrdisiplinore, prandaj edhe secila fush mund t paraqes prkufizimet e veta. N prgjithsi CRM sht nj trajtim q njeh klientin si qendra e biznesit, nga menaxhimi efektiv i marrdhnieve me t cilin varet suksesi i organizats. Me fjal t tjera CRM sht nj strategji biznesi pr zgjedhjen dhe menaxhimin e klientve pr t optimizuar vlern afat-gjat. CRM krkon nj filozofi dhe kultur t orinetuar nga klienti pr mbshtetjen e proceseve, menaxhimit dhe marketingut n organizat. CRM mund t duket sikur ngjan me konceptin e marketingut t marrdhnieve, por sipas disa autorve, jo cdo gj q sht marketing marrdhniesh sht edhe CRM. Ndrtimi i CRM bazohet n iden kryesore: Trajtim i ndryshm i klientve t ndryshm. Kjo nuk prfshin vetm marketingun, por edhe funksione t tjera., p.sh., prodhimin sipas dizenjos s dshiruar nga klenti, aftsin e gjith kompanis pr tu prshtatur. Nj arsye se pse shum kompani jan prqendruar shum koht e fundit tek CRM sht se ky lloj shrbimi mund t krijoj nivel t lart t besnikris konsumatore, duke ndihmuar edhe me shum n prfitueshmrin e kompanis. Prfshirja e thuajse gjith departamenteve t tjera, sidomos prodhimit, dizenjimit dhe financs sht kritike pr mbarvajtjen e CRM.

3.1 Klasifikimi i aplikimeve CRM Nj mnyr pr t studiuar CRM sht fokusimi n mjetet e prdorura nga aplikimet CRM. Nje dallim i br midis ktyre aplikimeve kategorizon ato n : a. aplikime qe shihen nga klienti t gjitha teknologji t cilat suportojn tavolinat, sportelet apo qendrat e thirrjeve. b. aplikime qe preken nga klienti kto prfshijn kryesisht vetshrbimin, fushatat promocionale, ose aplikimet e pergjithshem e-tregtise c. aplikime inteligjente me qender klientin perdoren per analizen e t dhnave t klientit dhe rezultatet nga kto operacione prdoren pr prmirsimin e aplikimeve CRM. d. Aplikime on-line t rrjetave prfshijn teknologjit per krijimin e marrdhnieve , dhomat e bisedave dhe listat e diskutimeve, forumet. Mbshtetja e t gjitha aktiviteteve t CRM sht ne sistemet back-office si dhe ne disa sisteme t furnizuesve.

3.2 CRM elektronike (e

CRM)

Termi i referohet mesit t viteve 90 kur filloi perdorimi i Internetit. CRM mbulon nje sere fushash, mjetesh dhe metodash, q nga dizenjimi i duhur n form elektronike i produkteve, e deri tek venia e cmimeve dhe programet e besnikris. Prdorimi i teknologjive CRM ka rritur eficencn dhe efektivitetin e shrbimit konsumator dhe ndaj partnerve t biznesit. Prmes teknologjive t Internetit , t dhnat e gjeneruara pr konsumatort mund t cohen direkt tek aplikimet marketing, t shitjes apo t shrbimit t klientve pr tu analizuar. e-CRM gjithshtu prfshin aplikime on-line q cojn n segmentim dhe prshtatje. Suksesi i ktyre perpjekjeve mund te matet dhe modifikohet ne ko reale. N nj bot t lidhur nprmjet Internetit prdorimi me sukses i e-CRM sht br sot kerkese per mbijetese dhe jo avantazh konkurrues. shtjet pr diskutim n lidhje me e-CRM a. Nivelet dhe tipet e e-CRM Mund t dallohen tre tipe t e-CRM: Shrbimet thelbsore, q prfshijn shrbimet minimale t nevojshme si prgjigjia e Web-site dhe prmbushja e porosive Shrbimet me qendr klientin, t cilat prfshijn gjurmimin e porosive, konfigurimin e produktit apo prshtatjen si dhe masat e siguris, shrbime kto q kan m shum rndsi pr konsumatorin. Shrbimet vler-shtuese t cilat jan shrbime ekstra si ankandet online apo trainimet. Nj prej tyre jan edhe programet e besnikris b. Programet e besnikris jan nj aktivitet i rndsishm brenda nj e-CRM. Ato jan programe t cilat identifikojn klientt t cilt prdorin n mnyr t prsritur nj produkt ose shrbim. Nj shembull i till sht ai i shoqrive ajrore t cilat kan programe t udhtarve frekuent. c. Shrbimi konsumator n WEB sht nj nga aktivitetet primare t e-CRM i cili shfaqet n shum forma: Aftsit krahasuese dhe t krkimit. Memijra dyqanet on-line, klientt e kan t vshtir t gjejn produktet e krkuara, prandaj kto opsione ofrojn mundsi krkimi dhe krahasimi, madje edhe brenda nj dyqani n Internet. edhe Site t vecanta mund t sigurojn tipare t krahasimit dhe krkimit. Produkte dhe shrbime pa pages, sht nj mnyr q kompanit diferencohen n Web. Shrbime teknike dhe informative t tjera ofrohen pr t nxitur vizitorin e Web pr tu br klient, ose pr t qendruar nj klient besnik. Psh, site t makinave si General Electric, shesin on-line pjes kmbimi ose konsult n lidhje me mirmbajtjen produkte dhe shrbime t prshtatura, si shembulli i Dell Computer, q u siguron klietve konfigurimin e sistemeve t tyre. Klientve u tregohen paketa paraprake dhe u jepet opsioni i ndrtimit t produktit duke prdorur konfigurime on-line. Gjurmimi i porosis ose llogaris, ku klientt mund shohin bilancin e tyre t llogaris, t kontrollojn gjendjen e produkteve n udhtim n do koh nga kompjuteri i tyre ose telefoni celular.

d. Mjete t tjera pr shrbimin ndaj klientit. Ka shum mjete novatore t lidhura me Web-in pr prmirsimin e shrbimit konsumator dhe CRM. M kryesoret jan: Faqet Web t personalizuara pr klientt t lejuara pr tu ndrtuar vet nga secili prej tyre pr tu prdorur pr mbajtjen e t dhnave pr blerjet dhe preferencat si edhe problemet dhe krkesat. Kjo realizohet me log on n siten e prodhuesit ku klientit i jepet informacion mbi produktet, garancit apo promocionet e ndryshme. FAQs jan mjeti mi thjesht dhe m pak i kushtueshm i lili merret me pyetjet m t bera nga klientt. Ky sht nj mjet i prdorur nga vet klientt, por cdo pyetje jo e prsritur krkon nj mesazh e-mail. e-mail dhe prgjigjet automatike, e prdorur pr tu prgjigjur pytjeve, por edhe pr t shprndar informacion, pr cdo tem me interes. dhomat e bisedave (Chat rooms), nj mjet q siguron shrbime pr klientt, por edhe trheq klient t rinj. Biseda Live lejon klientt t lidhen me prfaqsuesin e kompanis pr t realizuar nj bised t drejtprdrejt. avantazhi kuntrejt nj bisede telefonike sht mundsia pr t ndar dokumenta dhe fotografi, apo pr t realizuar nj video chat. Qendrat e thirrjeve jan nj nga mjetet m t rndsishme. Teknologjit e reja po zgjerojn funksionimin e ktyre qendrave me tiparet e Web dhe e-mail. e. CRM e levizshme (ireless, mobile). Shum mjete CRM dhe aplikime po bhen sot pa tela. Automatizimi I forcs s shitjes prmes teknologjive t lvizshem po fuqizohet gjithnj e m shum. prdorimi I teknologjive pa tela (ireless) dhe t lvizshme (mobile) po prdoren gjithashtu nga punonjs t tjer pr t prmirsuar shrbimin ndaj klientit. Prdorimi I SMS dhe e-mail nga pajisjet e dors po bhet gjithashtu shum I popullarizuar.

4. Menaxhimi i njohurive, KM
Ideja e KM nuk sht e re duke qen se rrnjt e saj jan tek sistemet eksperte, novacioni dhe msimi organizativ. Menaxhert e suksesshm kan prdorur vazhdimisht asetet intlektuale dhe kan njohur vlern e tyre. Megjithat n t kalurn, kto njohuri nuk mund t prdoreshin nga t gjith pr shkak t mundsive t mos prhapjes s tyre. Gjithashtu, sot shum kompani Si IBM, apo t tjera komapni t mdha, pohojn se pjesa m e madhe e njohurive nuk sht ruajtur n bazat e t dhnave relacionare, por ruhet e shprndar n e-mail t ekspertve, dokumenta ord, eksel apo ppt, n kompjterat individual t tyre. Aplikimi i mjeteve t Teknologjis s Informacionit pr lehtsimin e krijimit, mbledhjes, ruajtjes, transferimit dhe aplikimit t njohurive m par t paidentifikueshme n organizat sht nj prirje e re n organizatat e sotme. Menaxhimi i njohurive, KM, sht nj proces q i ndihmon menaxhert t identifikojn, przgjedhin, organizojn, shprndajn dhe transferojn informcion t rndsishm dhe ekspertiz q jan pjes e kujtess s organizats dhe qndrojn me t n mnyr t pastrukturuar.

N kontekstin e Teknologjis dhe sistemeve t Informacionit, njohurit jan shum t ndryshme nga t dhnat dhe informacioni. Njohurit jan informacion i rndsishm dhe me t cilin mund t veprosh. Njohuri mund t konsiderohet njohja e nj alternative pr veprim. Ato kan karakteristikat e mposhtme q i diferencojn nga asetet e tjera organizative: sjellin kthime n rritje dhe shum ndihmuese n organizat ( nuk konsumohet) vetm shton vler. jan t fragmentuara dhe kan nevoj pr tu rifreskuar kan vler t pasigurt jan t lidhura me kohn 4.1 Nevoja pr sisteme t menaxhimit t njohurive Qllimi i menaxhimit t njohurive sht q organizatat t ndrgjegjsohet pr njohurit individuale dhe kolektive q prdoren m efektivisht n organizat. KMs iu referohen prdorimit t teknologjive m moderne (p.sh., Interneti, interanetet, ekstranetet, filtrat e softwareve, agjentt, dhe magazinat e t dhnave) pr t sistemuar, prforcuar dhe krkuar n trsin e njohurive t brendshme dhe t jashtme q ka nj kompani. KMS kan pr qllim t ndihmojn organizatn gjat proceseve t vshtira si ndryshimi i shpejt strategjik, reduktimi i madhsis s organizats etj. KMS ndrtohen: nn presionin pr mbajtjen e forcs s puns me informacion t vazhdueshm, pr sigurimin e nj niveli t mir t shrbimit konsumator pr mbajtjen e njohurive t punonjsve q largohen.

4.2 Komponentt dhe zbatimi i KMS KMs ndrtohen duke prdorur dy grupe teknologjish: Komunikimi dhe bashkveprimi - lejojn prdoruesit t aksesojn tek njohurit e nevojshme si edhe t komunikojn me njri-tjetrin dhe ekspertt. ruajta dhe gjetja n fillim lidheshin me prdorimin e nj baze t dhnash si dhe nj DBMS pr ruajtjen dhe manxhimin e njohurive. Tashm ka lindur nevoja e prdorimit t teknologjive t tjera si sistemet e menaxhimit te dokumentave elektronike dhe sisteme ruajtjeje te specializuara. N vitet 2000 teknologjia KMs evoluoi n integrimin e bazave t t dhnave, rrjetave si dhe bashkpunimin prmes kompjuterave n nj paket t vetme KMS. Kto paketa sot prfshijn portale pr njohurit e ndrmarrjes. Gjetja elektronike e ekspertve nprmjet prdorimit t Sistemeve t Lokalizimit t Ekspertve. Sot kompanit e din se IT mund t prdoren pr gjetjen e ekspertve. Cdokush q ka nj problem, mund ta postoj at n Intranetin e kompanis dhe t krkoj ndihm. Gjithashtu, kompanit mund t krkojn ndihm pr situatat se si duhet t eksplorojn nj mundsi. Nj teknik e till mund t siguroj prgjigjet pr shum koh, gjithnj nse dikush prgjigjet, dhe prgjigjia mund t mos vij nga ekspertt m t mir.

Pr kt kompanit prdorin Sisteme t Lokalizimit t Ekspertve (ELS) t cilt jan sisteme t kompjuterizuar ndrveprues q ndihmojn punonjsit t gjejn dhe lidhen me kolegt t cilt kan ekspertizn pr problemin specifik. Softwaret ELS punojn duke eksploruar bazat e njohurive ose pr nj prgjigje pr problemin, ose pr gjetjen e ekspertit i cili mund t orientoj n nj zgjidhje t till, e paraqitur n fig 4.

ELS Hapi 1 e-mail, portal Baza e njohurive Zgjidhjet, praktikat me te mira Hapi 2 pergjigja
A ka ndonje situate te ngjashme per zgjdhje

po
A sht prgjigjia e aprovueshme

jo

Shko tek eksperte te jashtem

po Jo
A mundet ekspertet te krijojne nje zgjidhje te re?

Hapi 3, pyetje eksperteve nepermjet rrjetit te njohurive Pyetje Eksperti 1 ! Eksperti 2 ! Eksperti 3 ! Brenda Kompanise

hapi i pare : Nj punonjs i bn nj pyetje ELS hapi i dyt: Software krkon bazn e tij t t dhnave pr t par nse ekziston nj prgjigje pr pyetjen . N se ekziston nj raport, nj flet elektronike etj e cila prmban prgjigjen, ajo i transmetohet punonjsit. Nse jo, ather software krkon dokumentat dhe komunikimet e arkivuara pr nj ekspert

hapi i tret: Sapo sht lokalizuar nj kandidat i prshtatshm, sistemi e pyet nse sht i disponueshm pr t iu prgjigjur pyetjes s nj kolegu. Nse kandidati sht i padisponueshm, ai mund t zgjedh ta pasoj pyetjen. Pyetja kalon kshtu nga nj kandidat n tjetrin, derisa t gjej nj prgjigje. hapi i katrt: Pasi sht drguar prgjigjia , rishqyrtohet pr saktsin dhe i drgohet atij q ka drguar krkesn. N t njjtn koh ajo shtohet n bazn e njohurive. Portalet e njohurive t ndrmarrjes (EKP) jan portat hyrse n shum sisteme njohurish. Ato kan evoluar nga konceptet q qndrojn n bazn e IS t ekzekutivve, t mbshtetjes s grupit, Web brosers dhe DBMS. EKP paraqet nj pik t vetme aksesi pr nj sasi t madhe informacioni, si plan projektet, informacion funksional, specifikime teknike, materiale trainimi si edhe t dhnat nga anketat e klientve. EKP jan mjete pr organizimin e shum burimeve t informacionit t pastrukturara n nj organizat. Pjesa m e madhe e EKP kombinojn integrimin e t dhnave, mekanizmat e raportimit dhe bahskpunimin, ndrsa serveri menaxhon dokumentet dhe njohurit. Portali agregon nevojat pr informacion t prgjithshme t prdoruesit, t dhnat dhe dokumentat, e-mail, lidhjet n Web dhe krkesat (queries), kalendaret dhe listat e detyrave. Duke qen se KMS jan sisteme t ndrmarrjes, ato duhet t jen t integruara me sistemet e tjera n organizat. Sido q t jen ndrtuar, ato nuk mund t prdoren thjesht si shtesa n aplikimet e tjera, por duhet t integrohen realitsht me t gjitha sistemet.

This document was created with Win2PDF available at http://www.win2pdf.com. The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only. This page will not be added after purchasing Win2PDF.