Kas-Sinir Sinyal İzleyicilerde Kurulum PDF

T.C.
MLL ETM BAKANLII
BYOMEDKAL CHAZ TEKNOLOJLER
KAS SNR SNYAL ZLEYCLERDE KURULUM

523EO0291
Ankara, 2012
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. KAS-SNR SNYAL ZLEYCLER ve LME SSTEM ............................................. 3
1.1. EMG ve ENG aretlerinin llmesi .......................................................................... 6
1.1.1. EMG aretlerinin llmesi ................................................................................. 7
1.2. ENG aretlerinin llmesi ....................................................................................... 26
1.2.1. Sinir Sistemi ......................................................................................................... 26
1.2.2. Sinirlerde Aksiyon Potansiyelinin letilmesi ........................................................ 28
1.2.3. ENG (ElektroNroGram) aretlerinin llmesi ............................................... 33
1.2.4. Sinirsel Haberleme .............................................................................................. 34
1.2.5. Sinir Sistemi ile lgili lmler ........................................................................... 35
1.3. EMG Cihaznn Nakil ve Yerletirmesi ...................................................................... 37
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 40
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 41
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 43
2. KAS-SNR SNYALLERN ZLEYEN CHAZLAR..................................................... 43
2.1. EMG-ENG(ENMG) Cihaz ......................................................................................... 43
2.1.1. ENG-EMG(ENMG) Cihaz Kullanm Alanlar.................................................... 45
2.1.2. EMG-ENG(ENMG) Cihazlar Genel Teknik zellikleri ..................................... 48
2.1.3. EMG-ENG(ENMG) Cihaz Aparatlar................................................................. 49
2.2. EMG-ENG Kurulumu ve Montaj ............................................................................... 54
2.2.1. Fiziki Ortamn EMG-ENG Cihazlarna Etkisi ..................................................... 54
2.2.2. EMG-ENG Cihazlarnn Kurulum Alan zellikleri ve Gvenli Nakil ............... 54
2.2.3. EMG-ENG Montaj .............................................................................................. 55
2.2.4. EMG-ENG Cihazlarnn Elektriksel Gvenlii ve Topraklama........................... 56
2.2.5. EMG-ENG Cihaz Kaak Akm Kontrol ........................................................... 57
RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 63
3. EMG-ENG Cihaz Balant ve Kontrolleri ........................................................................ 63
3.1. Enerji Kablosu ve Sistemin G Balants ................................................................ 63
3.1.1. Haric Cihaz Balants ........................................................................................ 64
3.1.2. Preamplifikatr Destek Koluna Yerletirmek .................................................... 67
3.1.3. Elektriksel Uyarc Elektrotlarn Balants ......................................................... 68
3.1.4. Elektriksel Uyarm ............................................................................................... 68
3.1.5. Yazlm Program Yklemek................................................................................ 69
3.1.6. Cihazn Bakm ..................................................................................................... 70
3.1.7. Sigortalar .............................................................................................................. 70
3.1.8. Temizlik ............................................................................................................... 70
3.1.9. Test Ayarlarnn Back-Up ................................................................................. 71
3.2. EMG-ENG Fonksiyon Testi ........................................................................................ 71
3.2.1. EMG-ENG Simlatr ......................................................................................... 71
i
3.2.2. EMG-ENG Cihaz Fonksiyon Testi .................................................................... 73

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 77
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 79
KAYNAKA ......................................................................................................................... 81
ii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
523EO0291
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
Biyomedikal Cihaz Teknolojileri

Fizyolojik Sinyal zleme Tehis ve Kayt Cihazlar
Kas-Sinir Sinyal zleyicilerde Kurulum
Fizyolojik sinyal izleme tehis ve kayt cihazlarndan olan
EMG(ENG) cihaznn kurulumu ile ilgili teorik ve
uygulamal
bilgileri
kullanabilme
becerilerinin
kazandrld renme materyalidir.
40/32
Biyomedikal cihazlarda alan ortak, Kalp Sinyal zleyiciler
ve Ekokardiyografi Donanm modllerini baarm olmak
EMG cihazn tanmak, kurulumunu yapmak
Genel Ama
Gerekli ortam salandnda, EMG ve ENG iaretlerinin
kullanm alanlarn bilecek ve EMG cihazn standartlara
uygun ve hatasz olarak kurabileceksiniz.
Amalar
1. EMG nin nakil ve yerletirmesini yapabileceksiniz.
2. EMG yi kurabileceksiniz.
3. EMG cihaz sistem btnln
kontrol
edebileceksiniz.
4. EMG cihaznn fonksiyon testini yapabileceksiniz.
Ortam: Atlye, laboratuvar
Donanm: Servis el kitab, EMG simlatr, EMG
aparatlar, uyarclar
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
MODLN TANITIMI
SRE
N KOUL
YETERLK
MODLN AMACI
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
LME VE
DEERLENDRME
iii
iv
GR
GR
Sevgili renci,
nsanlarn yaamlarn srdrebilmesi iin salna dikkat etmesi gerekir. Bunun iin
de insanlar salk hizmetlerinden faydalanrlar. Salk sektrnde kullanlan biyomedikal
cihaz teknolojileri hzla gelien ve yaygnlaan bir sektrdr. Bu sektrde alan teknik
elemanlar ve salk alanlar, altklar ortamlarda bulunan fizyolojik sinyal izleme takip
ve kayt cihazlarndan en yksek seviyede faydalanmak isterler.
Bu modl bu sektrde kullanlan EMG-ENG(ENMG) cihaznn teknik zellikleri,
kurulumu ve kullanm alanlarn, vcudumuzdaki sinirlerin ve kaslarn elektriksel
yntemlerle incelenmesini anlatmaktadr.
Biyomedikal cihaz teknolojilerini, tbbi cihazlarn salk sektrndeki nemi
byktr. Biyomedikal cihaz teknolojileri alannda salk personelimizin yapt kadar
deerli olan almalara paralel, insan saln koruma ve kurtarmaya ynelik teknik destek
almalarn yaptnz bilmenin size byk hazlar vereceinden inanyor ve bunun
nemine
inanarak,
bilerek,
benimseyerek
alacanzdan
eminiz.
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
EMGnin nakil ve yerletirmesini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
nsanlardaki kas ve sinir sisteminin anatomik haritada konumlarn aratrnz.

Anatomik parametrede kullanlan cihazlar aratrnz.
EMG ve ENG ilemlerini ve alanlarn genel olarak aratrnz.
EMG ve ENG iaret uygulamas arasndaki farklar aratrnz.
Hangi rahatszlklar iin EMG uygulamas yaplabilir aratrnz.
EMG cihaz kurulumunu aratrnz.
Aratrma iin internet ortamndan, tbbi eitim veren kurum
ktphanelerinden,
hastanelerden,
doktorlardan,
hemirelerden,
teknisyenlerden, ( reprezant) ila sat temsilcisi ve tbbi malzeme satan
firmalardan bilgi alnz.
1. KAS-SNR SNYAL ZLEYCLER VE

LME SSTEM
EMG, elektromiyografi teriminin ksaltlm addr. Kaslarn kaslmasn salayan
elektriksel aktivitenin izlendii ve yorumland bir kas incelemesidir. Kaslarn kaslmas
sinirler araclyla beyinden iletilmi olan uyarc potansiyellerin kaslarda oluturduu
Motor nite Aksiyon Potansiyelleri (MAP) olarak bilinen elektriksel potansiyeller
sayesinde olur.
Kaslmann miktar MAP'larn saysnn ve sklnn artmas ile artar. Kaslarn kasl
olmad veya kasl olduu durumlarda MAP'larn incelenmesi, eklinin veya sklnn
normal snrlar iinde olup olmamas veya normalde karlalmayan elektriksel aktivitelere
rastlanlmas kaslardaki sorunlar belirlemek iin incelenen deikenlerdir.
Resim 1.1: EMG cihaz
Kaslardaki sorunlarn tans iin EMG incelemesinde ine elektrotlar kullanlr. Bu

yzden ine EMG'si olarak da adlandrlr. Genellikle konsantrik ineler kullanlr. Bu
ineler bilinen enjektr inelerinin iine ok ince bir tel konulmas ile kayt elektrodu hline
getirilmitir. Cihaza bal bir ine ilk grldnde elektrik verilecei korkusu uyandrr.
Fakat ine EMG incelemesinde herhangi bir elektriksel uyar verilmez. Yalnz kaslarda
normal veya anormal elektriksel aktivitenin kaydedilmesi iin kullanlr. Aratrlan kasa
4
inenin ucu direkt olarak yerletirilir. ne ucuna yakn olan kas blgesinde o kasn
kaslmas iin beyinden gnderilen uyarlarn oluturduu MAP'lar veya dier elektriksel
aktiviteler ok zel amplifikatrler araclyla bytlr ve cihazn ekranndan izlenir.
Grsel incelemenin yannda ayn sinyaller hoparlr sayesinde iitilir hle getirilir ve
incelemeyi yapan doktorun deerlendirmesine nemli katklar olur. ncelenen kasn sinirinin
kopuk olup olmadn, kopuk ise bunun tam m ksmi mi olduu hakknda fikir verir.
Ayrca, kasta anormal bir durum var ise bunun omurilikten mi sinir kknden mi evresel
sinirden mi yoksa kasn kendisinden mi kaynaklandn syler. Aadaki Resim 1.1de
EMG uygulamas grlmektedir.
Gnlk kullanmnda EMG incelemesi denildiinde kas incelemesi anlamnn yan
sra sinir incelemesini de ieren testler btn anlamna gelmektedir.
Resim 1.2: EMG uygulamas
Elektronrografi ise sinirlerin elektriksel incelenmesidir. ENG incelemesinde, ba,

kollar, bacaklar ve beden zerindeki evresel sinirlerin normal fonksiyon grp grmedikleri
aratrlr. Bu yntemde "his" ve "hareket" fonksiyonunu yerine getiren sinirler ayr ayr
incelenir. His sinirleri (duysal sinirler) evreden gelen temaslar hissetmemizi salar
(Dokunduumuz bir eyin souk mu scak m olduunu hissetmek gibi). Hareket sinirleri
(motor sinirler) ise beyinden ya da omurilikten gelen hareket emirlerini kaslara ileterek
kaslarn kaslmasn, bylece hareketi test eder. Duysal sinirlere ynelik incelemelerinde
sinirin bir ucundan hastay fazla rahatsz etmeyecek iddette dorusal elektrik akm verilir,
dier ucundan ise bu potansiyel, kompterize (ilemcili) aygtlar yardmyla kaytlanp
ekranda grlerek analiz edilir. Motor sinir incelemelerinde ise sinirin deiik yerlerinden
elektrik verilip o sinirin son bulduu kastan ya da kaslardan kaytlama yaplr. Bylece bir
his de hareket sinirinin kesik olup olmad kesik ya da kesintiye uramsa bunun tam m
yoksa ksmi mi olduu anlalabilir. Ayrca bu incelemeyle sinirin iyileip iyileemeyecei
ya da ne kadar zaman iinde iyileecei, siniri tamir iin ameliyat gerekip gerekmeyecei
anlalabilir.
ENG ve EMG teknikleri ikisi birlikte uygulandnda omurilik, evresel sinir ve kas
hastalklar hakknda hem olduka isabetli tehis hem de hastaln nasl seyredecei
hakknda bilgi verir. Aadaki Resim 1.3te yz kaslarna uygulanan EMG uygulama dzeni
grlmektedir.
5
Resim 1.3: EMG uygulamas
1.1. EMG ve ENG aretlerinin llmesi

Omurilik, sinirler veya kaslar etkileyen yzden fazla nromaskler rahatszlk
bulunmaktadr. Klinik muayeneler ve laboratuvar testleri ile bu rahatszlklarn erken tehis
edilebilmesi, bu rahatszlklarn kontrol altnda tutulabilmelerinin yan sra doum ncesine
ait tehislerin yaplabilmesi iin ve genetik alannda alnabilecek uzman tavsiyeleri asndan
nemlidir. Ayrca bu bilgiler rahatszln anlalabilmesi ve daha sonrasnda da tedavi
gelitirilebilmesi almalarna k tutacandan aratrmalar asndan ok deerlidir.
Motor nite morfolojisi, elektromiyografi (EMG) olarak bilinen elektriksel
hareketlerin kaydedilmesiyle incelebilir. Klinik EMG motor nite potansiyelleri (MUPleri),
ineli elektrodlar ile hafif kaslmalar verildiinde alnan tepkilerin kaydedilmesiyle llr.
MUP, tek bir anatomik motor nitesinin elektriksel hareketini yanstmaktadr.
Elektrodun kayt kapsamndaki kas liflerinin birletirilmi hareket potansiyelini temsil
etmektedir. Klinik almalarda MUPnin zellikleri zaman esasldr. Devamllk sresi,
genlik ve aama parametreleri kas ve sinir hastalklarnn birbirinden ayrlmasnda nemlidir.
Bunlardan devamllk sresinin lm klinik almalarda anahtar parametre olarak
kullanlmaktadr. Kas gc arttka EMG iaretlerindeki yeni aktif olmu MUPlerin de
saysnda art gzlenmektedir. Bu da nrofizyolojistlerin MUP dalgacn ayrt etmesini
zorlatrmaktadr. EMG iaretlerinin ayrtrlmas ve MUPlerden benzer ekilli olanlarnn
gruplandrlarak snflandrmas nromaskler patoloji deerlendirmesi asndan deerli
bilgiler sunmaktadr.
Nrofizyolojist ve/veya kullanlan bilgisayar destekli metot da nemli bir etken olmak
kouluyla devam sresi parametresinin lm olduka karmaktr. Bu parametrenin
bilgisayar destekli lmnde geni kitlelerce kabul edilen belli bir lt henz
bulunmamaktadr. Bir dier yandan MUPnin, frekans uzayndaki zellikleri, ortalamas,
bant genilii ve kalite faktr gibi frekans kmesi de nromaskler rahatszlklarn
6
deerlendirilmesinde ek bilgiler sunmaktadr. Ayrca yakn zamanda MUPnin aritmetik

ortalamas veya ortalama frekansnn gcnn devam sresi ile veya doruk (spike) devam
sresi ile e deer olduu grlmektedir. Bilgisayar alanndaki son gelimeler otomatik
EMG analizi yaplmasn mmkn hle getirmitir.
Sayl miktarda bilgisayar tabanl nicel EMG analiz algoritmas gelitirilmitir. EMG
uygulamalar ierisinde gerek fiziki bilim adamlar gerekse biyomedikal ve tp bilim
adamlar ok fazla sayda parametreler kullanarak ok fazla denemeler gerekletirmilerdir.
Bu analiz algoritmalarndan bazlar ticari olarak mevcut olmasna ramen hemen hemen
hibiri yaygn rutin klinik bulgu iin genel olarak kullanlmamtr. Tbbi bulgular iin
standart EMG uygulamalar yaplmaktadr. Aadaki Resim 1.4te EMG uygulamas klinik
ortam grlmektedir.
Resim 1.4: EMG lm
Ayrca farkl bir alma olarak EMG iaretlerinin belirleyici zellikleri kartlm,
bu belirleyici zellikler yapay sinir ann eitiminde kullanlmtr. Belirleyici zellikler
iinden maksimum ve minimum noktalar, sfr gei saylar, standart sapma, medyan,
ortalama ve karesel ortalama seilerek kullanlmtr. Bu zellikler ile eitilen a, daha sonra
test verilerinin belirleyici zellikleri kartlarak test edilmi ve EMG iaretlerinin
snflandrlmasnda baar ile uygulanabilirlii grlmtr. Bu yntem ilem ykn ok
azaltmakta ve ok hzl sonu vermektedir. Bununla beraber baar yzdesi de ok yksek
kmaktadr. Literatrde birebir bu tip bir alma daha nce bulunmamaktadr. Son olarak
yaplan iki farkl alma ynteminin baar verimlilikleri birbirleri ile karlatrlmtr.
1.1.1. EMG aretlerinin llmesi
Daha nce de belirttiimiz zere elektromiyogram, kaslarn dinlenme ve kaslma

durumlarnda zerlerinde oluan elektriksel aktivite olarak tanmlanr. Bu aktiviteyi
kaydeden sisteme elektromiyograf ve bu ileme de elektromiyografi (EMG) denir. EMG
iaretlerinin alnmasnda eitli elektrotlar kullanlmakla beraber, en geni ve en genel
anlamda EMG iaretleri test edilecek kas zerindeki deriye yzey elektrotlar yerletirilerek
alnr. Yzey elektrotlar araclyla kasn elektriksel aktivitesi olan dinlenme ve kaslma
hlinde oluan biyopotansiyel iaretler kaydedilir. Aada Resim 1.5te EMG lm
sembolik gsterimleri verilmitir.
(a)
(b)
Resim 1.5: (a), (b) EMG lm sembolik gsterimi
Kaslarnn kaslmas srasnda biyopotansiyel iaretler oluur, bu iaretlere EMG ad

verilir. Bu biyopotansiyel iaretlere vcuttaki eitli elektrokimyasal olaylar sebep olur.
stemli kas hareketleri, beyinde oluturulan elektriksel uyarlarn sinirler vastasyla kaslara
iletilmesi sonucunda meydana gelir. Kas liflerinin kaslmalarna sinirlerden gelen elektriksel
uyarlar sebep olduu gibi kaslarn kaslmas da yine elektriksel bir iaretin ortaya kmasna
sebep olur. Ortaya kan bu iaret elektromiyogram cihazna bal elektrotlar araclyla
llr.
Kaslarn kaslmas motor nite aksiyon potansiyelleri (MUAP, the Motor Unit Action
Potential) olarak bilinen elektriksel potansiyeller sayesinde olur.
Bu MUAPlar sinirler araclyla beyinden iletilmi olan uyarc potansiyeller
tarafndan oluturulur. MUAPlarn says ve skl arttka kaslma miktar da artar.
Kaslardaki problemlerin belirlenmesi asndan, kaslarn kasl olduu ve olmad
durumlarda MUAPlarn incelenmesi, MUAPlarn eklinin veya sklnn normal snrlar
iinde olup olmamas, normalde karlalmayan elektriksel aktiviteler olup olmamas gibi
durumlar incelenir. Sinir ve kas hcreleri uyarlabilen hcrelerdir ve bu hcrelerdeki
elektrokimyasal olaylar sonucunda biyoelektrik potansiyeller ortaya kar. Bu hcreler
srekli bir dinlenme potansiyeline sahiptir. Uyarldklarnda ise aksiyon potansiyeli
meydana gelir. Dinlenme hlinde uyarlan hcrelerin ii ve d ortam arasnda genlii -50
8
mV ile -120 mV arasnda deien bir elektrik potansiyel fark vardr. Vcut ssndaki
iyonlar geirebilen bir yapya sahip olan hcre zar ok incedir(7-15 nm). Vcut svs
iinde sodyum(Na+) potasyum (K+) ve klor (Cl-) iyonlar mevcuttur. Aksiyon potansiyelinin
mutlak deeri sinir hcrelerinde 100-120 mV aralndadr ve 1-1,5 ms srer. Kas
hcrelerinde ise aksiyon potansiyeli 2-4 ms srer ve aksonlardaki yaylma hz 5 m/sn.
kadardr. Hcre uyarldnda, hcre zarnn zellii deierek Na+ iyonlarnn hcre iine
girmesine ve az bir miktar K+ iyonunun dar kmasna izin verir. Bunun sonucunda hcre
ii pozitif, d ise negatif olur. Bu olaya depolarizasyon denir . Aksiyon potansiyeli belirli
bir tepe deere ulatktan sonra yukarda anlatlan olaylar tersine iler ve tekrar dinlenme
potansiyeli seviyesine der. Bu olaya ise repolarizasyon denir. Aksiyon potansiyelinin
depolarizasyon ve repolarizasyon olaylar srasnda geen 1-3 ms kadar sre iinde hcre
tekrar uyarlamaz. Hcrenin tekrar uyarlamad bu sreye mutlak bekleme sresi denir.
Hcrenin mutlak bekleme sresinden sonra daha iddetli uyarlara cevap verdii bir bal
bekleme sresi vardr. Ortaya kan bu iaretin genlii dk olduundan kuvvetlendiriciler
yardmyla genliinin artrlmas gerekmektedir. Bu iaretlerin kuvvetlendirilmesinde farksal
kuvvetlendiriciler kullanlr. EMG iaretleri kas ve sinir hastalklarnn tehislerinde
kullanld gibi kol-bacak vb. organ kesilmesi durumlarnda kullanlan protezlere hareket
salayacak kaynak iaret olarak da kullanlmaktadr.
skelet kaslarnn fonksiyonel olarak temel birimi motor niteleridir. Motor nitesinin
bileenleri gevek demetlerde demet boyunca uzanr. Kaslarda eitli motor nitelerinin
lifleri i iedir. ne elektrotlarla tek birim motor nitesinden uyarlma sonucu oluan hcre
d potansiyel deiimleri 3-15 ms kadar srer ve motor nitesinin byklne bal olarak
genlii 20-200 mV arasnda deiir. Dearj frekans ise 6-30 darbe/sn. civarndadr.
Aadaki Resim 1.6da elektromiyografik kayt dzeni sembolik olarak gsterilmitir.
Resim 1.6: Elektromiyografik kayt
Kas elektriksel aktivitesinin belirlenmesi elektromyografik kayt ile salanr.

Elektromiyografik kayt fasiyal sinir motor son ucunda depolarizasyon neticesinde oluan
aksiyon potansiyelleri ve compound kas aksiyon potansiyellerini kaydeden elektrotlar ile
yaplr. Sonu olarak sinir fizyolojik olarak aktive edilirse, travmatize edilirse, mekanik
olarak manuple edilirse veya elektriksel olarak stimule (uyartm) edilirse fasiyal sinirde
9
oluan uyar ile fasiyal kaslarda aktivite meydana gelir. Oluan cevap ykseltilerek 1 ile 500
Hzlk geirilerek 20 mikrosaniyelik pencerede grntlenir. Oluan bu aktivite bu ekilde
hem iitsel hem grsel bir sinyal hline dnerek cerraha bio geri besleme salar. Kaydedici
elektrotlar ile oluan aktivite llr. eitli elektrot tipleri vardr. Yzey subdermal ve
intramuskler elektrotlar vardr. Elektrotlar genel olarak orbikularis oculi ve orbikularis orise
yerletirilir (superior ve inferior branlarda innervasyon salanr.).
Topraklama elektrodu alna yerletirilir. Yzey elektrotlar daha (monopolar elektrotlarda) az
spesifiktir, daha ok artefakt yapar ve fiksasyonu daha zordur. Genelde platin ya da teflon
ine elektrotlar kullanlr. engel elektrotlar da vardr. Bipolar ve monopolar elektrotlar
vardr.
EMG tarafndan elektriksel olarak retilen drt tip iitsel ve grsel sinyal vardr.
Burada cevap kelimesi d ve i etkilere kar EMG cihaznn alglad sinyallerin
grsel ya da iitsel yansmas olarak kullanlmaktadr.
Rastgele kas aktivitesi

Her elektriksel stimulusa elik eden pulsl cevap (rnein makine grlts)
Cerrahi maniplasyon ile senkronize fazik cevap = burst cevap: Ksa
senkronize ve tek bir cevap oluur.
Traksiyon, basn veya kalorik irritasyona bal asenkronize (EMG) tonik
cevap:
Vcudu oluturan sistemler eitli fonksiyonlarn gerekletirirken baz iaretler

retir. Bu iaretler ou kez alttaki karmak biyolojik yapdan darya kolay anlalabilir
bilgileri tamaz. Vcut iindeki eitli olaylar incelemek iin bunlarn ilenmeleri ve
yorumlanmalar gerekmektedir. Biyoelektrik iaretler sinirsel iletim, beyin, kalp ve eitli
kas hareketleri vb. ile ilgilidir. Bir ksm hcrelerdeki elektrokimyasal olaylarn sonucu
iyonik akmlar oluur. Bu akmlar elektrotlar yardmyla alglanr, iaret ileme ilemlerinden
sonra eitli hastalklara tan konmasnda yararlanlr. Biyoelektrik potansiyelleri lebilmek
iin iyonik potansiyel ve akmlar elektriksel potansiyel veya akma dntren
dntrclere ihtiya vardr. Byle bir dntrc iki elektrottan meydana gelir ve
elektrotlarn uygulandklar noktalar arsndaki iyonik potansiyel farkn ler. Her bir
hcrenin rettii bireysel aksiyon potansiyellerini lmek imknsz deilse de baz zel
uygulamalar dnda ok zordur. nk hcre iine hassas olarak elektrot yerletirilmesi
gerekmektedir. Biyopotansiyellerin en genel lme yntemi vcut yzeyinden yaplan
lmlerdir. Bu durumda alttaki birok hcrenin aksiyon potansiyellerinin yzeye gelen
toplam alnmaktadr. Baz lmlerde ise bir kasa, sinire veya beyinin belirli blgelerine
batrlan ine elektrotlar yardmyla lm yaplr. Biyopotansiyellerin vcut yzeyine nasl
ulatklar kesin olarak bilinmemektedir. Ortaya birok teoriler atlmtr. Kalbin elektriksel
potansiyellerinin izah iin ortaya atlan ve nispeten gereki grnen teoriye gre yzeyden
llen potansiyel alttaki bireysel aksiyon potansiyellerinin kendilerinin deil fakat birinci
trevlerinin toplamdr. lm metodu ne olursa olsun biyoelektrik potansiyellerin olduka
iyi bilinen ve tarif edilmi karakteristik dalga ekilleri mevcuttur. Bir fizyolojik iaretin
zamann fonksiyonu olarak ifadesi, o dalga eklinin ait olduu organn Latince isminin
10
sonuna gram szc eklenerek bu iareti alglamak amacyla kullanlan l aleti ise
graf szc eklenerek yaplr. aretin elektrik kkenli olmas durumunda elektro
kelimesi baa gelir. rnein, kalbin elektriksel aktivitesi sonucu ortaya kan dalga ekline
elektrokardiyogram, onu len alete ise elektrokardiyograf denir.
1.1.1.1. Kaslarn Yaps

skelet kaslar ince uzun hcrelerden meydana gelir ve bu hcrelere lif (fiber) ad
verilir. Bu hcrelerin uzunluklar 1-50 mm ve aplar 10-100 m arasndadr. D yzeyleri
sarkolemma ismi verilen bir klf ile kapldr. Bu lifler kkrdak dokuya baldr. Liflerin
ksalp imesi ile kasn kaslma hareketini salar. Kan damarlar vastasyla beslenen kaslar,
elektriksel uyarlar ise sinirler vastasyla alr. tip kas vardr ve bunlar izgili kaslar, dz
kaslar ve kalp kaslar olarak adlandrlr. Aadaki Resim 1.7de istemli hareket kaslarnn
yaps grlmektedir.
Resim 1.7: stemli hareket kaslarnn yaps
izgili kaslar: Yaps yukardaki ekilde gsterilen izgili kaslar, insan

vcudunda, istemli hareketlerin gereklemesini salayan iskelet kaslardr.
Mikroskop altnda incelenen izgili kaslarda ak renkli ve koyu renkli bantlar
gzlenmitir. Gzlemlenen bu bantlardan koyu renkli olana A band, ak renkli
11
olana ise I band olarak isim verilir. Ayrca koyu renkli A bandnn ortasnda
ak renkli H band ve ak renkli I bandnn ortasnda koyu renkli Z band
olduu grlmtr. Z bantlar arasnda kalan blge uyarma annda kaslarak
daralr, buna karlk A band ise sabit kalr. izgili kaslarda bulunan proteinin
myosin bileeni A bandnda mevcuttur. Actin bileeni ise Z bandnda balar ve
H bandnda yok olur. izgili kaslara ait kas elemanlar aadaki ekilde
verilmitir. Aada verilen Resim 1.8de izgili kas yaps ve elamanlar
grlmektedir.
Resim 1.8: izgili kaslarn kaslabilen elemanlar
1.1.1.2. Kas Kaslmas

Kas lifi demetlerinden meydana gelen izgili kaslarda iki eit lif yaps vardr.
Kaslara sinirler vastasyla bir uyar geldiinde bu lifler st ste gelip birbirlerine kilitlenir ve
bu sayede kaslma olay gereklemi olur.
Kaslma ilemi iin kasa gelen uyar, motor siniri ile tanr. Kas, eitli uyarlara
cevap verebildii gibi elektrik akmndan kaynaklanan bir uyarya da cevap verebilir. ki
eit kas kaslmas vardr. Eer kas boyu sabit kalp sadece ierek kaslyorsa buna statik
(izometrik) kaslma, hem boyu ksalp hem de ierek kaslyorsa buna da dinamik (izotonik)
kaslma ad verilir. Kasa bir uyar iareti geldikten sonra bir zaman gecikmesi ile nce
kaslma, ardndan bir geveme oluur. Kasn kaslmas olay kimyasal olarak u ekilde
gereklemektedir: Kas aktif hle gelince glikojen depolar boaltlr, oksijen kullanm ile
glikozen paralanrken karbondioksit meydana kar. Glikojen paralanarak prvik aside
dnrken yksek enerjili ATP (Adenozin Trifosfat) molekllerinde depolanm olan enerji
aa kar. Prvik asidin tekrar oksitlenmesi ile sitrik asit evriminde karbondioksit (CO 2)
ve su (H2O) ile birlikte yeni ATP moleklleri oluur. Oksijen (O2) yetersizlii durumunda ise
prvik asitten oksijensiz (anaerobik) reaksiyonla laktik asit retilir ve yeni enerji aa kar.
Kaslarn almas ile doru orantl olarak solunum ve oksijen alm artar. Artan bu oksijen
alm, enerji retimi srasnda harcanan oksijen an kapatr. Laktik asidin bete biri
oksitlenerek CO2 ve H2O ile birlikte enerji aa karr ve bu enerji ile laktik asidin geri
kalan ksm tekrar glikojene dntrlr. Kasn aktif olarak kullanld srada retilen
enerjinin bir ksm mekanik enerjiye (iskelet hareketleri) bir ksm da s enerjisine dnr.
Kaslarn verimi en fazla % 25tir. Yani retilen enerjinin drtte biri harekete dnyorsa en
12
az drtte s enerjisi olarak kaybolmaktadr. Motor sinirlerin kas lifine ulat noktaya
motor u plakalar denir. Motor sinirinden motor u plakalarna bilgi geldiinde asetilkolin
(acetylcholine) salglanarak kas uyarlr. Baz dz kaslarda ise kimyasal haber ileticisi olarak
noradrenaline kullanlr. Vcudun farkl yerlerindeki kaslar iin, motor nitelerinin adetleri
de farkldr. Genel olarak kaslar ne kadar bykse motor niteleri de o denli oktur denebilir.
Bunun yannda farkl kaslar iin motor niteleri de birbirinden farkldr. nsan vcudunda bir
motor nitesinde 25 ile 2000 arasnda kas lifi bulunabilir.
1.1.1.3. Kaslarda Servo-Mekanizma ve Motor Hareketi

Bir kas hareketinin dzgnln kontrol eden iki temel unsur vardr. Bunlarn
birincisi uyarlan motor nitelerinin saysdr. kincisi ise bu motor nitelerinin uyarlma
hzdr. Motor nitelerini oluturan motor sinirleri yap olarak sinir hcrelerinden meydana
gelmektedir. Kas hareketlerini kontrol eden sinir sisteminin basit blok emas aada ekil
1.1de verilmitir.
ekil 1.1: Kaslarda servomekanizma
Sistem, bir servomekanizma kontrol sistemidir. Duyu alcs, hz veya konum vb. ifade
eden bir iaret retir. Bu iaret duyu sinirleri vastas ile beyne iletilir. Beyin duyu sinirleri
vastasyla gelen bilgiyi hafzadaki bilgi ile karlatrr ve bir hata (kontrol) iareti retir.
retilen bu iaret motor sinirleri ile kasa gnderilerek kas hareketinin kontrol salanr.
rnein, insan parman scak olmayan bir cisme dedirdiinde, parmakta bulunan duyu
alclar scakl alglar ve duyu sinirleri ile beyne gnderir. Beyin bu iaretin normal
scaklktaki bir cisimden geldiini anlar ve motor siniri ile kas harekete geirmek zere bir
iaret gndermez. Eer parmak scak bir cisme dokundurulmusa beyin duyu sinirleri ile
gelen bilgi sayesinde parman scak bir cisim zerinde olduunu anlar ve motor sinirleri ile
kol kaslarna gerekli bilgiyi gndererek parman scak cisimden uzaklatrlmasn salar.
Duyu alclarnn scak cismi hissetmeleri ile parman uzaklatrlmas arasnda birka yz
mslik bir gecikme sresi vardr. Bu gecikme kiinin scak cisme gsterdii ilgi ile de
ilgilidir(Eer parmak ok scak bir cisme dokunmusa "acil kaps" devreye girerek beyne
ulamadan da ka emri verilebilir.).
13
1.1.1.4. Kasn Kaslmas Srasnda Oluan Gerilim

Bir duyu alcs uyarld zaman, duyu sinir lifi boyunca yryen bir depolarizasyon
dalgasn yani aksiyon potansiyelini oluturur. Oluan bu darbe dizisi beyne ular. Bu iareti
alan beyin, karlk olarak motor u plakalarnn depolarizasyonuna neden olan uyary,
motor sinirleri boyunca yaynlanan aksiyon potansiyelleri eklinde kasa gnderir. Motor u
plakalarnn depolarizasyonu kas lifi iindeki hcreleri depolarize eder ve lifler kaslr.
Az saydaki hcrenin (mesela bir motor nitesi gibi) net potansiyel deiimi llmek
isteniyorsa bu lm ine elektrotlarla birok motor nitesinin oluturduu toplam
potansiyel llmek isteniyorsa lm yzey elektrotlaryla yaplr. Bir mikroelektrot
vastasyla sadece bir hcreye ait lme yapldnda hcrenin tm faaliyetinin 1 msden ksa
srd grlecektir. ne elektrodun bir hcrenin yaknna yerletirilmesi durumunda
elektrot evre hcrelerden gelen deiimleri de alglar. Ayn motor nitesine bal kas lifleri,
motor u plakalarna bal sinir dallar vastasyla yaklak ayn zamanda uyarlmasna
ramen, gerek hcrelerin depolarize durumda kal srelerindeki farkllklar ve gerekse kas
liflerine gelen sinir dallarnn uzunluklarndaki farkllklar sebebiyle bir motor nitesinin
deiim sreci 2-5 ms civarndadr. Bu asenkron durum, kas hareketinin dzgnlne
katkda bulunur. Bir hastalk olmas durumunda, ayn motor nitesinden alnan EMG ekli
salkl hle gre farkllk gsterecektir. Periferik (evresel) nropatilerde, kasn ksmi
olarak sinirsel uyary alamamas durumu grlebilir. Sinirler kendilerini yenileyebilen
dokulardr. Yani hastalktan sonra bir dzelme olaandr. Kendini yenilemekte olan sinir
liflerindeki iletim hz, salkl sinir liflerine oranla daha yavatr. Bunun yannda birok
periferik nropatide nronlarn uyarlabilirlik zellii de deiebilecei iin sinirsel iletim
hznda genel bir yavalama grlr. Bunun neticesinde de EMG eklinde bir dalma ortaya
kar. ekil 1.2de EMG iaretinin alnd anatomik yap, bu yapya ait fizyolojik model ve
bu modelden EMG iaretinin alglanmasn salayan enstrmantasyon grlmektedir. Kasa
uyarnn gelmesinden sonra kasn kaslmaya balamasna kadar geen zamana gecikme
sresi denir (latent period). Gecikme zaman ekil A.1.3te gsterilmitir. Tsembol,
mekanik gerilmeyi gstermektedir.
14
ekil 1.2: EMG iaretlerinin oluumu ve yzey elektroda ulamas
ekil 1.3: Kasa uyarnn gelii ve kasn kaslmas
15
1.1.1.5. EMGnin stenme ve Uygulanma Sebepleri

EMG ve sinir ileti incelemeleri srasyla omuriliin n boynuz hcreleri, sinir kkleri,
sinir alar, u sinirler, sinir kas kava ve kas hastalklarnn tansn koymada kullanlan
bir yntemdir. Uygulanmas kolay olmas sebebiyle ou zaman tek bana veya bazen
grntleme teknikleri, kan biyokimyas gibi dier yardmc yntemlerle birlikte olas en
kesin tanya gtrmek iin kullanlmaktadr. Bazen de hekimi tan iin dorudan biyopsi
veya cerrahi mdahale gibi dier yntemlere ynlendirmektedir. Sklkla bel ve boyun
ftklarnn, u sinirlerin belli noktalarda skmasnn neden olduu arl durumlarda, his
kusurlarnda, nropati ve miyopati gibi hastalklarn tehisinde, kol- bacak gszlklerinin
grld baz durumlarda, snrl veya yaygn kas erimelerinde sinir ve kaslarn ne kadar
zarar grdnn lmnde kullanlr. Baz durumlarda EMG iaretlerinden protez
organlarn ynlendirilmesi ve hareketi iin de faydalanlmaktadr. EMG iaretlerinin
alnmasnda ine elektrotlar ve yzey elektrotlar olmak zere iki tip elektrot kullanlmakla
birlikte, kaslardaki sorunlarn tans iin daha ok ine elektrotlar tercih edilir. ne
elektrotlar ile yaplan EMG lmne ine EMG'si de denmektedir. Bu lmlerde
genellikle konsantrik ineler kullanlr (Resim 1.9). ne EMG incelemesinde genellikle
herhangi bir elektriksel uyar verilmez. Yalnz kaslarda normal veya anormal elektriksel
aktivitenin kaydedilmesi iin kullanlr. Aratrlan kasa inenin ucu direkt olarak
yerletirilir. ne ucuna yakn olan kas blgesinde o kasn kaslmas iin beyinden gnderilen
uyarlarn oluturduu MUP'lar veya dier elektriksel aktiviteler hassas ykselticiler
araclyla bytlr ve cihazn ekranndan izlenir. Grsel incelemenin yannda ayn
iaretler hoparlr sayesinde iitilir hle getirilir ve bu sesler incelemeyi yapan doktorun
deerlendirmesine nemli katklarda bulunur.
Resim 1.9: ne elektrotlarn kasa uygulanmasnn sembolik gsterimi
16
1.1.1.6. EMG aretinin llmesinin Temelleri

EMG iaretleri yzey elektrotlar ve ine elektrotlar olmak zere iki tip elektrot
araclyla llmektedir. Bunlardan yzey elektrotlar ile yaplan lmlerde geni bir
alandaki elektriksel aktivite ile ilgili bilgi edinilmektedir. Bir motor nitesinin veya niteler
grubunun incelenmesinde, elektrotlarn bilgi topladklar alttaki alan ok geni olabilir.
Ayrca yzeydeki kaslarn faaliyetinin alttaki kaslardan gelen bilgiyi maskelemesi sebebiyle
yzey
elektrotlarn
yalnz
yzeydeki
kaslarn
incelenmesinde
kullanmak
gerekmektedir(Resim 1.10. a ve b). Bir kas grubunun faaliyetinin dier bir kas grubu
faaliyetini maskelemesi olay, ok miktarda motor birim aksiyon potansiyellerinin karmas
ile olur ve bu olay giriim olay olarak bilinir. Kaslma iddeti sonucu aktif motor birim
says artar. Ayn anda birok kas lifinin etkinlemesiyle her bir kas lifinin rettii iaret bir
dierini yok edebilir ya da kuvvetlendirebilir.
(a)
(b)
Resim 1.10 (a),(b): EMG uygulama gsterimi
17
Aada ( ekil 1.4.) klinik EMG dzeni basitletirilmi blok diyagram

grlmektedir. Bu size bir EMG sisteminin hangi bloklardan olutuu ve birbirleri ile
etkileimi konusunda bilgi verecektir.
ekil 1.4: Klinik EMG dzeni basitletirilmi blok diyagram
Sonu olarak EMGnin zaman ierisindeki grnts rastgele deien bir grltye
benzer. Aadaki ekillerde(ekil 1.5.), (ekil 1.6.), .(ekil 1.7.) eitli EMG iaretleri ve
EMG dzeneinin uygulanmas gsterilmitir(ekil 1.8.). Bu ekiller size kyaslama yapmak
iin ve balant yapsn anlamak iin odluca kolaylk salayacaktr.
ekil 1.5: Salkl kiiye ait EMG iareti
18
ekil 1.6: Nropati hastas kiiye ait EMG iareti
ekil 1.7: Myopati hastas kiiye ait EMG iareti
ekil 1.8: EMG dzeneinin uygulan
EMG iaretlerinin alnmasnda kullanlan elektrot eitlerinden birisinin yzey

elektrotlar olduuna daha nce deinilmiti. Yzey elektrotlar, balanacak yzey iletkenlii
19
nleyecek kir, ya tabakas vs gibi maddelerden temizlemek maksadyla asetonlu pamukla

silindikten sonra balanr. Yzey temizleme ileminden sonra elektrot iftine iletkenlii
artrmak maksadyla jel srlr ve lm yaplacak blgeye yerletirilir. Elektrotlardan gelen
EMG iaretlerinin genlii kuvvetlendirici tarafndan ykseltilir. Daha sonra ykseltilmi bu
iaret kesim frekans 10 Hz olan bir yksek geiren filtreden geirilerek istenmeyen DC
bileenlerden arndrlr.
Ayrca ebekeden kaynaklanan 50 Hzlik grlty engellemek maksadyla bant
genilii 2 Hz olan bir entik filtre kullanlr. aretin AC deerinin dzgn olarak elde
edilebilmesi iin ortalama deerinin alnmas gerekir. Bunun iin nce iaret tam dalga
dorultucudan ve sonra alak geiren filtrelerden geirilir. Bu aamada elde edilen EMG
iareti giriteki ham EMG iaretinin ykseltirmi ve ortalama deeri alnm eklidir. Bu
aamadan sonra elde edilen EMG iareti A/D dntrcden geirilerek bilgisayar
ortamnda kayt edilebilir.
1.1.1.7. EMG nin Oluumu ve llmesi
Resim 1.11:EMG elektrot uygulamas
Bir kasn kaslmas sonucu ortaya kan biyopotansiyel iaretlere EMG dendii daha
nce belirtilmiti. Bu biyopotansiyel iaretler vcutta meydana gelen eitli elektrokimyasal
olaylar sonucunda oluur. stemli kas hareketleri beyinden gnderilen elektriksel uyarlarn
sinirler yoluyla kasa iletilmesi sonucu ortaya kar. Kas liflerinin kaslmalar sinirlerce
iletilen elektriksel uyarlar yoluyla gerekletii gibi kaslmalar da elektriksel bir iaret
dourur. Bu iaret ine veya yzey elektrotlaryla llr.
nsan vcudunda uyarlabilen hcreler, sinir ve kas hcreleridir. Bu hcrelerdeki
elektrokimyasal olaylar sonucunda biyoelektrik potansiyeller meydana gelir. Sinir ve kas
hcrelerinde srekli bir dinlenme potansiyeli vardr. Uyarldklarnda ise aksiyon
potansiyeli meydana gelir. Dinlenme hlinde iken yani kaslarda bir kaslma sz konusu
deilken uyarlabilen hcrelerin ii ile d ortam arasnda bir elektrik potansiyel fark vardr.
Dinlenme gerilimi ad verilen bu gerilim -50 ile -100 mV aralnda bir genlie sahiptir.
Hcre zar ok incedir (7-15 mm) ve yaps sebebiyle vcut ssndaki iyonlar geirebilir.
Vcut svs iinde sodyum (Na+), klor(Cl-) ve potasyum (K+) iyonlar mevcuttur. Hcre
zarnn potasyum iyonlarna kar geirgenlii, sodyum iyonlarna kar geirgenliinden
50-100 kat daha fazladr. Bu farkn nedeni henz bilinmemekle beraber hcre zarndaki
20
gzeneklerin yapsna bal olduu dnlmektedir. Hcre zar potasyum iyonlarn olduu
gibi klor iyonlarn da daha kolay geirir. Dinlenme durumunda vcut ssndaki K+ ve Cliyonlarnn byk ounluu hcre iine girerek hcre iinin negatif, hcre dnn ise pozitif
olmasna neden olur. Bu duruma polarize durum denir.
1.1.1.8. EMG aretlerini nceleme Metotlar

EMG iaretleri tek kutuplu (monopolar) ve ift kutuplu (bipolar) olarak alnabilir.
Daha iyi sonu vermesi sebebiyle bipolar mod daha sk tercih edilmektedir. ekil 1.9
da EMG iaretlerinin monopolar ve bipolar modda alglama yntemleri verilmitir.
ekil 1.9: EMG iaretlerinin (a) monopolar ve (b) bipolar deteksiyonu
EMG iaretlerinin vcuttan alnp grntlenebilir hle kadar geen safhasnda eitli
filtrelerin kullanldndan daha nce bahsedilmiti. Aadaki ekilde EMG iaretleri
olutuktan sonra grntlenme aamasna kadar iaret zerindeki filtreleme ilemleri
gsterilmitir. Kuvvetlendiricinin band, yzey elektrodu kullanlmas hlinde 20-500 Hz
seilmelidir. ne ve tel elektrot kullanlmas hlinde ise kuvvetlendirici band 20-10000 Hz
seilmelidir. EMG iaretleri zaman ve frekans uzaylarnda incelebilir.
21
ekil 1.10: EMG iaretinin elektrotlara ulancaya kadar karlat ilemler
EMG iaretlerinin frekans uzaynda incelenmesinde en genel olarak hzl fourier

dnm kullanlmaktadr. Bunun haricinde modern spektrum analiz yntemleri de vardr
ve bunlar ayr bir blm olarak incelenecektir.
Bir EMG iaretini zaman uzaynda incelemek iin ise genel olarak aadaki ilemler
yaplr:
Dorultma: EMG iareti ilk ilem olarak dorultulmaldr. retilen enerjinin

tamamnn kullanlabilmesi amacyla tam dalga dorultma ilemi tercih edilir.
Bu durumda dorultulan iaret, orijinal iaretin mutlak deerini gstermektedir.
Alak geiren filtreden geirme: Dorultulmu iarette var olan rastgele

deiimlerin giderilmesi amacyla iaret analog veya saysal bir alak geiren
filtreden geirilir. Dier bir deyile iarete smoothing (yumuatma) ilemi
uygulanm olur.
Ortalama alma: Ortalama alma ilemi iki ekilde yaplabilir. Bunlardan birisi
matematiksel ortalama olarak bilinen, deerlerin toplamnn deer saysna
blnmesidir. Bir dier ortalama ekli ise hareketli ortalama (moving average)
olarak tanmlanan ve zamanla deien ortalamadr. Hareketli ortalama
yumuatma ileminin saysal olarak yaplmas olarak da tanmlanabilir. aretin
rastgele deien deerlerinin ortalamasn almak yoluyla, iaretteki byk
deiimleri yok etmek mmkndr.
ntegral alma: Aslen alak frekanslar filtrelemenin zel bir yolu olmas
sebebiyle alak geiren filtrelemeye benzeyen integral alma ilemi EMG
iaretlerinde veri azaltmak iin kullanlan yntemler arasnda en ok tercih
edilenidir.
22
Etkin deerin llmesi: Dzenli bir ekli olan iaretlerde (kare dalga veya
sins dalgas gibi) iaretlerin genlikleri kullanlarak etkin deerleri kolaylkla
hesaplanabilir. Ancak EMG iaretleri gibi rastgele deien iaretlerde, iaretin
genlii ile etkin deeri arasnda bir bant oluturulamaz. Bu yzden, EMG
iaretlerinin gcnn belirlenebilmesi iin etkin deerinin hesap yoluyla
bulunmas gerekir.
Sfr geilerinin saylmas: Bu yntemde, iaretin sfr noktasndan gei

says bulunur ve bu deer iaret hakknda bir bilgi verir. Sfr noktas gei
says pozitif veya negatif alternanslarn saylmasyla da belirlenebilir. Dk
seviyeli kas kaslmalarnda, sfr gei says ile motor nitesi aksiyon
potansiyeli dnleri arasnda dorusal bir iliki vardr.
1.1.1.9. EMG ile Tehis Konabilen Hastalklar

EMG bir tbbi lm sistemidir ve dier tbbi lm sistemleri gibi (EKG, EEG, EOG,
MR, ultrasound, rntgen vb.) hekimlerin ilerini kolaylatrmak amac ile kullanlmaktadr.
Genel anlamda hekimlerin tehis koymasnda onlara yardmc olur.
Buradan da anlalaca gibi baz hastalklarn tehisinde, EMG lmleri
gerekmektedir. Bu hastalklarn banda nropati ve miyopati gelmektedir.
Bu iki hastaln belirtileri birbirine ok benzer olabilmektedir. rnein, ikisinde de
hasta hastalkl blgedeki kaslarn hareket ettirememe ikyetinde bulunmaktadr.
Ancak hastalklar birbirinden farkldr. Nropatide bu hareket bozukluu kasa giden
sinirlerin bozuk olmasndan kaynaklanrken miyopatide sinirler salamdr fakat kasta arza
olmasndan dolay hareket bozukluu olumaktadr.
EMG ile bu iki hastaln birbirinden nasl ayrld ok kabaca u ekilde
zetlenebilir:
EMG lm srasnda hareket bozukluu olan kasa iki utan elektrik akm verilir.
Bu akm sonrasnda kasta kaslma oluuyorsa kasn kaslmas iin gerekli iareti tayan
sinirler arzaldr (nropati). Eer bu akma ramen bir kaslma olmuyorsa problem
kastadr(myopati) myopati ve nropati hastalklarnn ayrt edilmesinde EMG en kullanl
yardmc testtir. Bu amala yaplan EMG, etkilenen kas iine uygulanan ine elektrotlarla
istirahat ve kaslma srasnda yaplr. Kaydedilen elektrik potansiyelleri ekranda grafik
eklinde gsterilir ve e zamanl olarak hoparlrden ses olarak iitilir. stirahat esnasnda kas
normalde elektriksel olarak sessizdir. Her trl spontan aktivite patolojiktir. Gevemi bir
kasa ine elektrot sokulduunda geici olarak birka keskin pozitif dalga veya fibrilasyon
grlebilir ancak bundan sonraki her aktivite anormaldir.
23
ekil 1.11: eitli ekillerin EMG potansiyelleri
ekil 1.11de baz sinyal tipleri ile ilgili izimler grlmektedir. Bu sinyallerdeki ayrt
edici zellikler cihaz kullancsna tehis konusunda yardmc olmaktadr.Bu sinyal
yaplarna gre a) Normal MUP, b)denervasyon sebebiyle oluan fibrilasyon potansiyeli,
c)Denervasyon sebebiyle oluan pozitif keskin dalga, d)Reinervasyonda grld gibi
dk genliin, paral ok fazl olma potansiyeli e) Kroniklemi boynuz oluumundan
(horn process) dolay anormal olarak uzun sredir devam eden yksek-genlik potansiyeli
(dev-potansiyel), bu sinyaller arasndaki farkllklar gzlemlenmelidir.
Spontan aktivite: Spontan aktivite tipleri, fibrillasyon potansiyelleri, pozitif

keskin dalgalar, fasiklasyonlar ve kompleks tekrarlayc dearjlardr.
Motor nite: Kas kaslmas kasn gcne ve kaslma gcne gre deien
deiken sayda motor nite tarafndan oluturulur. Tek bir n boynuz hcresi
tarafndan innerve edilen btn kas lifleri bir motor niteyi oluturur.
24
ekil 1.12: Normal, nrojenik ve myopatik EMG iaretleri
ekil 1.12de a) Normal: Tam arayz deseni, b) Periferal bir sinir deformasyonu
ertesindeki reinervasyon: kiisel salnmlar c) Toplam denervasyon: fibrilasyon
25
potansiyelleri ve pozitif keskin dalgalar, d) Myopati: gszle (zayfla) ramen arayz

deseni tamdr. Durumu oluturan her bir potansiyelin genlii dk ve ksmen ok fazl ve
paral it sinyalleri gstermektedir.
1.2. ENG aretlerinin llmesi

1.2.1. Sinir Sistemi
nsan beyni, dnme, hatrlama ve problem zme yeteneklerine sahip karmak bir
sistemdir. Beyin fonksiyonlarnn bilgisayarla taklit edilmesine ynelik giriimlerin baars
henz ksmi olmaktan teye gidememitir.
ekil 1.13: Biyolojik sinir sisteminin blok gsterimi
nsan beynini oluturan temel birim nrondur. Resim 1.12de gerek sinir hcresinin
yaps ve nronlarn birbirlerine balants gsterilmitir. Resimden de grlebilecei gibi
temel biyolojik sinir hcresi sinaps, soma, akson ve dendrit ad verilen blmlerden
olumaktadr. Nron, dendritleri kullanarak sinyalleri alr ve ald bu sinyalleri birletirir.
Eer bileke sinyal yeterli lde gl ise nron ateleme yapar. Bu durumda sinyal, akson
boyunca yol alr ve akson dier nronlarn dendritleri ile balantldr. Bu balantlara sinaps
ad verilir ve aslnda bunlar fiziksel balar deil, elektriksel iaretin gemesini salayan
boluklardr. Bu boluklar elektriksel yk deiken hzlarda ileten sv ile dolu ok kk
boluklardr. Sinaptik balantnn empedans veya kondktans deerinin ayarlanmas,
bellek oluumu ve renmeyi saladndan kritik nemdedir.
Resim 1.12: Gerek sinir hcresinin (nron) yaps ve nronlarn birbirlerine balanmas
nsan vcudundaki fonksiyonlar iki ekilde kontrol edilir. Birincisi, hormonlar iledir.
Hormonlar ile yaplan kontrol yavatr nk kontrol salayacak olan kimyasallarn fiziksel
26
olarak yaylmas, yol kat etmesi gerekir. Hormonlar endokrin bezlerinde retilip kana
kararak ilgili organa tanr.
nsan vcudundaki ikinci kontrol mekanizmasn sinirler oluturur. Beyin ve omurilik,
merkezi sinir sistemini (MSS) oluturur.
Merkezi sinir sistemi:
Motor sinirler
Duyu sinirleri
Motor sinirler, beyin ve omurilikten kodlanm komutlar tar. Duyu sinirleri de

vcudun d dnyayla olan etkileimlerini algladktan sonra yine kodlayarak beyne gnderir.
Motor sinirdeki aktivite devam ettii srece o sinirin uyard kas da kaslmaya devam
edecektir. stemli hareket yapan kaslar tek bir motor sinir ile kontrol edilir.
Merkezi sinir sistemi dnda kalan sinirlere evresel sinirler (periferik sinirler) denir
ve vcudun eitli blgelerini kontrol eder. evresel sinirler omurilikten kan 31 ift sinir
ile beyinden gelen 12 ift sinirden oluur. Her ift sinir, vcudun iki yarsna genelde
simetrik olarak dalr. Ancak sinirlerin yerleim ve kontrol bazen asimetrik de olabilir.
evresel (Periferik) sinir sistemi birok alt sistemden meydana gelir(derideki
alclardan beyne bilgi tayan somatik sinir sistemi, grme sinir sistemi gibi).
Vcudumuzdaki dz kaslar kontrol eden otonom sinir sistemi de periferik sinir sisteminin
bir parasdr ve sempatik ve parasempatik olmak zere iki eittir. Sempatik sinirler
vcudun enerji harcamasn, dolaysyla kalp atn artrr, sindirimi yavalatr, kan basncn
artrr vb. Parasempatik sinirler ise vcut aktivitesini yavalatr ve sempatik aktivitenin tersi
etkisi vardr.
Sinirsel aktivite olutuunda sinirin kas tarafndaki ucunda kimyasal madde salglanr.
Bu maddenin cinsine gre kasa kaslma ya da geveme komutu verilmi olur. Sempatik
sinirler iin bu madde noradrenalin, parasempatik sinirler iin ise asetilkolindir.
Noradrenalin ayrca baz endokrin bezlerinde de salglanp kana kararak baz organlara
ulap sempatik aktiviteye neden olabilir.
Nron: Sinir hcresine nron ad verilir. Nronlar, dier vcut hcreleri gibi
yenilenmez.
Soma: Hcre gvdesi
Dentrit: Hcre gvdesine doru giri yapan liflerdir. Baz sinirlerde ksa, bazlarnda
uzundur.
27
Akson: Uzun ve tayc liftir. Aksonlar iletken kablolara benzetilebilir. Akson ular
genelde dallara ayrlmtr.
Akson hillok: Aksonun hcre gvdesine yakn olan ksmdr ve aksiyon potansiyelinin
oluturulduu yerdir.
Kolateraller: Ana aksondan ayrlan dallardr.
Miyelin klf: Baz nronlarda akson ve dentritleri kaplayan yal tabakadr.
Ranvier dmleri: Baz hcrelerde miyelin klf belli aralklarla kesilmi olup bu
ksmlara ranvier dmleri denir. Ranvier dmleri bilgi iletim hzn artrr.
MSS dnda miyelin klf, nrilemma denilen baka bir yaltkan klfla kaplanmtr.
Bu tabaka ince Schwann hcrelerinden olumutur ve ranvier dmlerinde de devam eder.
Akson ve denritlere sinir lifleri, sinir liflerinin bir demetine de sinir denir.
Beyin: Nron hcre gvdeleri ve liflerinin kafatas iinde youn bir toplamdr. Beyin,
alt tarafndan, yine pek ok nron gvdesi liflerinden oluan omurilie baldr. Beynin sa
tarafndaki aktiviteler vcudun sol tarafyla beynin sol tarafndaki aktiviteler vcudun sa
tarafyla ilgilidir. Hcre gvdeleri ve kk lifler gri renkte olup beyinde gri maddeyi
oluturur. Uzun liflerin myelin klflar ise beyaz renkte olup beyinde beyaz maddeyi
oluturur.
Nronlar arasndaki birleme blgesine sinaps ad verilir. Sinapslar hcre gvdesi
civarnda olur. Sinapslarda bilgi geii kimyasallarla olur. lk sinirin aksonundan salglanan
kimyasal madde, ikinci sinirin dentritine ular ve bu ekilde bilgi geii yaplm olur.
Sinapslarda bilgi geii tek ynldr.
1.2.2. Sinirlerde Aksiyon Potansiyelinin letilmesi

Eik uyarann zerinde, uyaran iddeti ne olursa olsun, ayn seyri gsteren (zaman ve
byklk olarak) potansiyel deiikliine aksiyon potansiyeli denir.
Aksiyon potansiyeli normal koullarda, sinir hcresinin btn blmleri uyarlncaya
kadar yaylmaya devam eder.
Yaylma, belirli bir hcre zar blgesinde oluan aksiyon potansiyelinin hemen
kendisine komu blmleri uyarmasyla olur. Myelinsiz sinirlerde aksiyon potansiyeli bu
yolla yaylr. Bu tr uyar iletiminin hz aksonun kalnl ile doru orantldr.
28
ekil 1.14: Aksiyon potansiyeli
Aksiyon potansiyelinin istirahat seviyesinin zerindeki seyrini tamamlamasndan

sonraki birka milisaniyelik dnemde, membran potansiyelinin istirahat seviyesinin altna
dt grlmektedir. Bu deiikliin nedeni, aksiyon potansiyeli srasnda artm olan
potasyum iletkenlii nedeniyle membran potansiyelinin potasyum denge potansiyeline daha
fazla yaklamasdr.
Aksiyon potansiyelinin oluumu srasnda, uyarlabilir hcrenin yeni bir uyarana
verdii cevap nemli lde deiiklie urar. Aksiyon potansiyelinin sivri faznn byk bir
blmnde, uyarann iddeti ne olursa olsun, hcre yeni bir uyana cevap vermez. Bunu
izleyen dnemde ise ancak yksek iddetteki uyaranlarla aksiyon potansiyeli oluturulabilir.
Hcrenin yeni uyaranlara tamamen cevapsz olduu dnem "mutlak refrakter dnem" olarak
bilinir. Bunu izleyen azalm uyarlabilirlik dnemi ise "bal refrakter dnem" adn alr.
Aksiyon potansiyeli, dinlenme hlindeki hcreye, potansiyel deeri eik seviyesini
aacak kadar elektriksel uyar uygulandnda, hcrenin elektriksel potansiyelinde her zaman
ayn biimde gzlenen deiim erisidir. Aksiyon potansiyelinin zamana gre deiim erisi,
hcreye uygulanan uyarnn iddetinden bamszdr (eik deeri ald srece). Bu erinin
oluumu, ya hep ya hi prensibiyle aklanr. Aksiyon potansiyelinin genlii hep ayn
olacandan, bilgi akson zerinde darbelerin frekanslarnn deimesiyle tanr. Aksiyon
potansiyeli oluumu ve yaylm, temelinde yatan mekanizmalarla belirlenmi bir sretir.
Sinir hcresinin dinlenme potansiyeli 70 mV iken eik potansiyeli 60 mVtur.
Aksiyon potansiyeli srasnda hcre ii ve d arasndaki potansiyel farknn tersine
dndne dikkat edin (stirahat hlinde hcre ii hcre dna gre daha negatif iken
aksiyon potansiyeli srasnda hcre ii hcre dna gre daha pozitif hle gelir). Bu
deiiklie depolarizasyon denir. Aksiyon potansiyelinin seyrini tamamlama srecinde hcre
zarnn polaritesi normal (istirahat) hline geri dner. Bu olaya da repolarizasyon ad verilir.
29
Aksiyon potansiyelinin en nemli zellii uyarlabilir hcre zarnn zerinde

yaylmasdr. Bir noktasndan eik st bir uyaranla uyarlan bir hcrenin aksiyon
potansiyeli, btn zar yzeyine yaylr.
Akson gvdesinde, dinlenme hlinde zar potansiyeli i tarafta negatif, d tarafta
pozitiftir. Sinire sa ucundan uyar uygulandnda a kkndaki gibi uyartm etrafnda zar
potansiyeli, i taraf pozitif, d taraf negatif olacak ekilde deiir. Depolarize olan blge,
depolarize olmam komu blgeleri etkiler ve komu blgelerin i yzeylerini
ntrletirmeye alr. Bu ekilde sola doru bir ii yzey akm balam olur. D yzeyde
ise saa doru bir d yzey akm oluur. Bu ekilde bu blgede bir dipol meydana gelir. Bu
dipol, komu blgelerin hcre ii potansiyellerini eik deerinin zerine tayacak gte
olduundan komu blgeler de depolarize olmu olur. Bu arada daha nce depolarize olmu
olan blge eski hline dner yani repolarize olur. Bylece sinir boyunca bilgi iletimi
gerekleir. Bu durum, aksiyon potansiyeli darbesi aksonun sa ucunda sonlanana kadar
devam eder. Sol uca gelmi olan darbe buradan aksonun sa tarafna doru geri dnemez.
nk aksonun sa tarafnda kalan blge dinlenim (rafrakter) hlindedir ve bir sre
uyarlamaz, uyarlsa da depolarize olamaz. Bu blgenin tekrar depolarize olabilmesi iin
belli bir srenin gemesi gerekir. Bu ekilde belli bir darbe sklna yani frekansna kadar
aksiyon potansiyeli darbeleri iletilmi olur.
Miyelinli sinirlerde miyelinli blgeler ok iyi yaltkandr. Yalnzca hatrlayacanz
gibi belli aralklarla myelin tabakann bulunmad ranvier dmlerinde membran
depolarize olabilmekte ve yk tayabilmektedir. Bu tr bir sinire az nceki rnekteki
darbenin ayns uygulanrsa miyelinli blgeler yk tamadndan iki ranvier boumu
arasnda yk etkileimi olur. Bu etkileim sonucu aksiyon potansiyeli boumdan bouma
srayarak ilerlemi olur. Bu yzden myelinli sinirlerde bilgi iletim hz dierlerine gre 100
kat daha fazladr ve 100 m/sn. deerini bulur. Miyelinli sinir hcreleri, bilgi iletim hznn
nemli olduu istemli hareket kontrolnde grev alr.
30
ekil 1.15: Hcrenin uyarlmas
Uyarlabilirlik, yukarda sz konusu edilen "uyarlabilirlik", uyarlabilir hcrenin ne

kadar kolay uyarlabildiinin lsdr. Aksiyon potansiyeli oluturmaya yetecek en kk
uyaran iddeti "uyarlabilirliin" ls olarak kabul edilebilir.
Ancak bu deerlendirmede uyarann bykl (amplitd) ve sresi bir arada
deerlendirilmelidir.
ekil 1.16: Hcre uyaran faktrleri
Bir uyarlabilir hcrede, sre kstlamas olmakszn aksiyon potansiyeli oluturabilen

en kk uyaran iddetine rheobaz denir. Bu uyarann uygulanmas gereken minimum sre
31
ise faydalanma zamandr. Uyarlabilir hcrelerle ilgili almalarda, uyarlabilirlik sklkla

rheobaz parametresiyle tanmlanr. Kronaksi rheobazn iki kat iddetteki bir uyarann
uygulanmas gereken sredir.
Bir uyarlabilir hcrenin btn blmleri ayn derecede uyarlabilir deildir. Bir hcre
zar blgesinin ne kadar kolay uyarlabilecei, bu blgede birim alana den voltaja baml
sodyum kanal saysyla belirlenir. Buna gre voltaja baml sodyum kanallarnn daha
youn olduu hcre zar blmlerinin uyarlabilirlii daha yksektir.
Resim 1.13: rnek sinir hcresi ve deerleri
rnein, bir sinir hcresinin gvdesinden aksonunun balad blmde voltaja

baml sodyum kanal says gvdenin dier blmlerinden ve dentritlerden daha fazladr.
Bu nedenle aksiyon potansiyelinin, akson tepecii ad verilen bu blmden balama olasl
daha yksektir. Benzer olarak myelinli sinirlerde myelin klfnn kesintiye urad ranvier
nodlarnda voltaja baml sodyum kanal says aksonun dier blmlerinden ok daha
yksek olduundan, bu blmlerin uyarlmas ok daha kolaydr. Bu tablo, bu tr aksonlarda
aksiyon potansiyelinin iletilmesinde zel bir durum yaratr.
Aadaki tabloda, bir sinir hcresinin eitli blmlerinde, bir mikrometrekaredeki
voltaja baml sodyum kanal saylar gsterilmitir.
Nron gvdesi
50-75 / m2
Akson tepecii
350-500 / m2
Miyelin klf altnda

Ranvier nodlarnda
<25 / m2
2000-12000 / m2
Bu tr aksiyon potansiyeli iletiminin hz yerel potansiyeller iin tartlan zaman ve

yer sabitleriyle yakndan ilikilidir.
Zaman sabiti, aksiyon potansiyelinin komuluundaki blgede ortaya kan membran
potansiyeli deiikliinin hzn belirler. Zaman sabiti ksa ise eik deere daha kolay
ulalr.
32
Yer sabiti ise aksiyon potansiyelinin evresinde ne byklkte bir alanda membran
potansiyelinin eik deere ulaacan belirleyen faktrdr.
Yaylmann gereklemesi iin aksiyon potansiyeli byklnn (amplitdnn), o
blmdeki eik deerden yksek olmas gereklidir. Bir sinirde oluan aksiyon potansiyeli
byklnn eik deere oran gvenlik faktr olarak bilinir. Bu faktr birden kk bir
deere sahipse o sinirde uyar iletimi olmaz. Baz lokal anestetik maddeler, sinirin eik
deerini ykselterek gvenlik faktrn birin altna indirir.
Resim 1.14: Sinir hcresinde iletim-yaylma
Myelinli sinirlerin aksonunda ise ileti ranvier nodlar arasnda srayarak yaylr.
(Myelin klfnn ok iyi bir yaltkan olduunu ve Ranvier nodlarnda ok fazla sayda voltaja
duyarl sodyum kanal bulunmas nedeniyle bu blmlerin uyarlabilirliinin ok yksek
olduunu hatrlayn.) Bu tr uyar iletimine "srayc ileti" (saltatory conduction) ad verilir.
Bu nedenle myelinli sinirlerde uyarnn iletilme hz myelinsiz sinirlere gre daha yksektir.
Resim 1.15: Sinir hcresinde iletim
1.2.3. ENG (ElektroNroGram) aretlerinin llmesi

Sinir liflerinden alglanan aksiyon potansiyeli deiim iaretlerine elektronrogram
(ENG) ad verilir. Elektrotlarn sinir lifine yerleimlerine bal olarak ENG iaretleri
monofazik, bifazik ve trifazik olarak ekilde alglanabilir. Zedelenen uta potansiyel
33
negatiftir ve sabittir. Aksiyon potansiyeli deiiminin llecei aktif elektrot ise zedelenmi
utan ve uyartmn yapld utan uzak bir yere yerletirilmitir. Bu iki elektrotun arasna i
direnci ok yksek bir elektrometre balanarak aksiyon potansiyelindeki deiim
incelenmektedir. Elektrotlarn bu ekilde balanmasna monopolar balama denir. Hcre
dinlenmede iken aktif u + potansiyele sahip blgede bulunduundan elektrometre pozitif bir
deer gstermektedir. Aktif elektrotun bulunduu blgeden depolarizasyon darbesi geerken
akson yzeyi negatif ykleneceinden (yani referans elektrotla ayn) elektrometre ular
arasndaki yk fark sfr olur ve elektrometre sfr deerini gsterir. Depolarizasyon darbesi
aktif elektrottan saa doru hareket ettiinde aktif elektrotun bulunduu blge tekrar
dinlenmeye geecek (repolarizasyon) ve pozitif yklenecektir. Bu ekilde negatif deiim
gsteren tek fazl bir potansiyel deiim erisi elde edilmi olur ki bu eriye monofazik
deiim denir.
lm elektrotlar akson zerinde birbirine yakn iki noktaya yerletirildiinde bu
balama ekline bipolar balama denir. Bu ekilde aksiyon potansiyeli sola doru ilerlerken
nce sadaki elektrot soldakine gre negatif potansiyelli olur ve bu durumda elektrometre
pozitif gsterir. Potansiyel darbesi daha sola hareket ettiinde bu sefer soldaki elektrot
negatif yklenecek, elektrometre negatif bir deer gsterecektir. Bu iki blge arasnda
ayrca elektrometredeki deer sfrdan geecektir. Bu ekilde nce pozitif ykselme,
ardndan negatif dme eklinde gzlenen eriye bifazik iaret denir.
Sinir lifi zerinden deil de deri zerinden yaplan ENG lmleri trifazik ( fazl)
deiim gsterir. Bu deiim eklinin trifazik oluuna, sinir lifi membran potansiyelinin
yaylma dorultusundaki ikinci dereceden gradyanlarn neden olduu gr hkimdir.
1.2.4. Sinirsel Haberleme

Aksiyon potansiyelleri, canl vcudunda eitli hcrelerde retilir ancak sinir
hcrelerindeki aksiyon potansiyellerinin sreleri ok ksadr ve sinirsel darbeler ya da darbe
boalmalar olarak adlandrlr. Daha nce de belirttiim gibi sinire uygulanan uyartm, eik
deerini atnda uyartmn genliinden bamsz olarak adeta tek tip aksiyon potansiyelleri
oluturur. Aslnda aksiyon potansiyellerinin ekilleri, organel faaliyetler hakknda ipular da
tar. rnein, sinir aksonundaki herhangi bir noktada fonksiyon bozukluu varsa bu aksiyon
potansiyelinde ekil bozukluu olarak kendini gsterecektir. Sinirler aras bilgi iletimi, akson
ularndan, dier sinirin dentritine doru kimyasal olarak gerekleir. Sinirlerin bu ekilde
birletii noktalara sinaps denir.
Eik enerjisinin zerindeki bir uyartm, herhangi bir nronun aksonunu, dentritini ya
da gvdesini tetikleyerek aksiyon potansiyeli oluturabilir. Bu aksiyon potansiyeli, uyartm
noktasndan her iki yne doru olabilir ancak sinapslarda bilgi iletimi tek ynl olduundan
haberleme tek ynldr.
Sinapstan bilgi geii u ekilde gerekleir:
Aksiyon potansiyeli akson terminaline ular.

34
Sinapstaki yaklak 200 A geniliindeki boluk, akson terminalinden

salglanan kimyasalla doldurulur (asetilkolin).
Kimyasal madde, postsinaptik dentrit membrann uyarr.
Bekleme sresinin sonunda sinaps boluunda herhangi bir madde kalmamas
iin kart kimyasal madde ile boluk temizlenir.
Bastrlmad srece postsinaptik hcrede aksiyon potansiyeli oluur.
Burada bastrlmad srece ifadesinin zerinde durmak gerekir. Aslnda bir hcre
membran, birka hcre aksonuyla haberleme iindedir. Bu farkl aksonlar, sinaps etrafnda
uyarc ya da bastrc (inhibe edici) kimyasallar salglayabilir. Postsinaptik sinir hcresinde
aksiyon potansiyeli oluup olumamas, bu kimyasal etkilerin bilekesine baldr.
Sinir fiberlerinin kalnlklar: Sinir lifleri, aplarna ve fonksiyonlarna bal

olarak aksiyon potansiyelini farkl hzlarda iletir. Herhangi bir sinir hcresinde
farkl aplarda fiberler bulunduundan, aksiyon potansiyeli akson boyunca
ilerlerken farkl bileenlere ayrlp biraz bozulabilir.
Reobaz: Reobaz erisinde sinir hcresini uyarabilen en kk akm darbesine
reobaz denir. Reobazn iki misli iddetindeki akma karlk gelen sre ise
kronaksi olarak adlandrlr.
Duyu alclar: Duyu alc hcreleri kendileriyle alakal bir deiim
algladklarnda bal olduklar sinir hcresini uyararak aksiyon potansiyeli
oluturur. Uyar iddeti bilgisi, aksiyon potansiyellerinin frekansnda
kodlanmtr. Duyu alclar, uyarnn genlii ile hemen hemen logaritmik bir
orandaki sklkla aksiyon potansiyeli oluturur. Bylece gayet geni bir genlik
araln kodlama kabiliyetindedir.
Uyar iddetinin zamanla deimedii bir durumda, aksiyon potansiyellerinin
frekans yava yava decektir ve zamanla hi aksiyon potansiyeli retilmez
hle gelecektir(fiziksel uyartm devam etmesine ramen).
Orta kulak ve retina haricindeki duyu alclar ok kk olduklarndan ve
genellikle toplu hlde bulunmadklarndan bunlar ile ilgili elektriksek aktiviteyi
alglamak hemen hemen imknszdr. ou duyu alclar elektriksel deildir
fakat onlarn biyokimyasal deiimlerini inceleyecek bir teknik de mevcut
deildir. Ancak orta kulak ve retinadaki alclar byk gruplar oluturduundan
ve beraberce uyarlmalar mmkn olduundan alglanabilir. kulakta
mekanik titreimleri elektriksel iarete eviren 40000 kadar sa hcresi vardr.
Retinada ise a hassas 1.000.000 kadar hcre vardr. Kontak bir lensin i
tarafna yerletirilen kk bir gm klorr elektrodu ile hcrelerin elektriksel
faaliyeti alglanabilir (elektroretinogram, ERG).
1.2.5. Sinir Sistemi ile lgili lmler

Sinir sistemindeki elektriksel faaliyet ou zaman dorudan llemez. Genellikle
istenilen nron uyarlarak (ki uyartm gayet hassas yaplmaldr, Komu nronlarn da
uyarmas bizi yanltabilir.) bu sinirin eitli sinirlerdeki cevaplar ya da herhangi bir kas
dokusunda oluturduu deiimi lmek mmkndr.
35
Sinirsel potansiyeller dk deerde olduundan, bu iaretlerin kuvvetlendiricilerinin

giri empedans ok yksek olmaldr (giri iaretinin tamamn kuvvetlendirebilmesi iin).
Ayrca bu kuvvetlendiricinin kazanc ok yksek olmal, canl vcudundan gelerek istenilen
iareti kartrc etki yapabilecek bileenleri sndrebilmesi iin ortak moddaki iaretleri
reddetme oran (common mode rejection ratio) yksek olmaldr. Dk frekanslarda
almaldr. Enstrumantasyon kuvvetlendiricisinin giri empedans 10 MW, frekans
karakteristii 0-30 KHz arasndadr. CMRR ise yksek deerdedir.
1., 2. ve 3. noktalar olan P1, P2 ve P3 noktalar arasndaki uzaklklar belli iken bu
noktalardan ilkinden sinirsel bir uyartm yaplsn. P2 ve P3 noktalarna yerletirilen lm
elektrotlar yardmyla iletinin bu noktalardan gei sreleri tespit edilirse aralarndaki
mesafe belli olduundan ileti hzn bulmak mmkn olacaktr.
P1-P2 noktalar arasndaki hz:
P2-P3 noktalar arasndaki hz:
1., 2. ve 3. noktalarndaki hz deerlerinin ortalamas, sinir ileti hzn yaklak olarak

verecektir. lm noktalar daha fazla sayda olursa sonucun gvenilirlii de artacaktr.
Sonu olarak rnein bir kas ileti hznda normalden olan sapmalar, kasn sal hakknda
bilgi verecektir.
Aadaki ekilde (ekil 1.17) sinir iletim hz lm sistemi blok diyagram
grlmektedir. Darbe reticinin oluturduu darbe, flif-flop kn 1 durumuna getirmekte
ve kap zerinden saat darbelerinin sayc ve grntleme nitelerine ulamasn
salamaktadr. Bu darbe ayn zamanda izolasyon nitesi ve kuvvetlendirici zerinden
uyarma iareti olarak denee uygulanr.
36
ekil 1.17: Sinir iletim hz lm sistemi blok diyagram
Kaydedici elektrotlarn bir iaret alglamas hlinde bu iaret karlatrc zerinde

flip-flopun temizle giriine uygulanr. Bu durum flip-flopun kn sfrlayarak saat
darbelerinin kap zerinden saycya gemesini nlemi olur. Bylece sayc ve grntleme
nitelerinde, uyarma ve alglama elektrotlarnda oluan iaretler arasndaki sre belirlenmi
olur.
1.3. EMG Cihaznn Nakil ve Yerletirmesi

leri teknoloji rn cihazlar olduka pahal ve hassas cihazlardr zellikle EMG gibi
olduka dk sinyallerin alnmas ve ilenmesinde kullanlan cihazlar bu hassasiyeti daha
da artrmaktadr. Bu tr cihazlar ortamdaki dhil ve harici elektriksel grltlerden ok
etkilenir. Bu sebeple yerletirildikleri ortam ayr bir nem kazanmaktadr. Bu tr cihazlarn
tama ve nakillerinde en nemli konu servis el kitaplarnda belirtilen ynergelere harfiyen
uymaktr. Gerek kurulum ncesi ortamn kontrol edilmesi gerekse kurulum sonras testleri
hassasiyetle yaplmaldr. Bu faaliyetlerde cihazlara ait el kitaplar ve ynerge tablolar en
nemli yol gstericiler olacaktr. Nakil srasnda ortam gvenlii, cihaz gvenlii, hasta ve
hasta yakn gvenlii gibi konulara nem gstermek gerekmektedir.
37
UYGULAMA FAALYET
EMG cihaznn kullanm alanlarn grebilmek iin insanlardaki kas anatomisini
anatomik haritadan iaretleyiniz.
lem Basamaklar
neriler
alma ortamnn temizliini kontrol ediniz.

Kas anatomi atlas ya da maketini hazr
bulundurunuz.
Kas sisteminin blmlerini atlas ya da maket
zerinde gsteriniz.
Malzeme ve alma aletlerini yerlerine yerletiriniz.
altnz ortam temizleyiniz.
Kas anatomisi atlasnn

boyutlu olann tercih
ediniz.
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi
kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri
Evet
1.
2.
alma ortamnn temizliini kontrol ettiniz mi?

Kas anatomisi atlasn ya da maketini temin ettiniz mi?
3.
Atlas ya da maket zerinde kas sistemi blmlerini

incelediniz mi?
4.
Kas yapsn alglayabildiniz mi?
5.
Arkadalarnzla atlas-maket
almalar yaptnz m?
6.
alma
ortamnzdaki
aletleri,
kullandnz
malzemeleri yerlerine yerletirdiniz mi?
altnz ortam temizlediniz mi?
Bu uygulama faaliyetinden yeterince faydalandnz m?
7.
8.
zerinde
38
kas
inceleme
Hayr
UYGULAMA FAALYET
EMG cihaznn kullanm alanlarn grebilmek iin insanlardaki sinir a anatomisini

anatomik haritadan iaretleyiniz.
lem Basamaklar
neriler
alma ortamnn temizliini kontrol

ediniz.
Sinir a anatomi atlas ya da maketini
hazr bulundurunuz.
Sinir sisteminin blmlerini atlas ya da
maket zerinde gsteriniz.
Malzeme ve alma aletlerini yerlerine
yerletiriniz.
altnz ortam temizleyiniz.
Sinir sistemi anatomisi atlasnn

boyutlu olann tercih ediniz.
KONTROL LSTES
kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri
1.
2.

Sinir anatomisi atlasn ya da maketini temin ettiniz
mi?
3.
Atlas yada maket zerinde sinir sistemi blmlerini

incelediniz mi?
4.
Sinir yapsn alglayabildiniz mi?
5.
Arkadalarnzla atlas-maket zerinde sinir inceleme

almalar yaptnz m?
6.
alma ortamnzdaki aletleri, kullandnz

malzemeleri yerlerine yerletirdiniz mi?
altnz ortam temizlediniz mi?
Bu uygulama faaliyetinden yeterince faydalandnz
m?
7.
8.
39
Evet
Hayr
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu uygulama ile kas-sinir sinyal izleyici cihazlari uygun tama koullarnda nakledip
dier cihazlardan ayrt ediniz.
lem Basamaklar
Teknik artnameyi okuyunuz.
EMG-ENG servis el kitabnn tama
talimatlarn okuyunuz.
EMG-ENG servis el kitabndaki tama
talimatlarn takip ediniz.
Dier sinyal izleyicilerden farklln
ayrt ediniz.
neriler
lem basamaklarn ENG-EMG cihaz
yannda gerekletiriniz.
KONTROL LSTES
kontrol ediniz.
1.
2.
3.
4.
5.
Deerlendirme ltleri
Evet
Teknik arnameyi okudunuz mu?
EMG-ENG servis el kitabnn tama talimatlarn okudunuz
mu?
EMG-ENG servis el kitabndaki tama talimatlarn takip
ettiniz mi?
Dier sinyal izleyicilerden farklln ayrt etdiniz mi?
Hayr
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.
40
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.
( ) Kaslarn kaslmas sinirler araclyla beyinden iletilmi olan uyarc

potansiyellerin kaslarda oluturduu motor nite aksiyon potansiyelleri (MAP)
olarak bilinen elektriksel potansiyeller sayesinde olur.
2.
( ) Gnlk kullanmnda EMG incelemesi denildiinde kas incelemesi anlamnn yan

3.
( ) EMG iaretlerinin incelenmesi ile ilgili olarak son yllarda yaplan almalarda
ounlukla dalgack (wavelet) analizi yntemi kullanlmtr.
4.
( ) MUAPlar sinirler araclyla beyinden iletilmi olan uyarc potansiyeller

tarafndan oluturulur. MUAP'larn says ve skl azaldka kaslma miktar artar.
5.
( ) skelet kaslar ince uzun hcrelerden meydana gelir ve bu hcrelere lif (fiber) ad
verilir. Bu hcrelerin uzunluklar 1-50 mm ve aplar 10-100 m arasndadr.
6.
( ) Kan damarlar vastasyla beslenen kaslar, elektriksel uyarlar ise sinirler

vastasyla alr.
7.
( ) Drt tip kas vardr ve bunlar izgili kaslar, izgisiz kaslar, dz kaslar ve kalp
kaslardr.
8.
( ) Bir kas hareketinin dzgnln kontrol eden iki temel unsur vardr. Bunlarn
birincisi uyarlan motor nitelerinin says ve ikincisi ise bu motor nitelerinin
uyarlma hzdr.
9.
( ) Az saydaki hcrenin (mesela bir motor nitesi gibi) net potansiyel deiimi
llmek isteniyorsa bu lm yzey elektrotlarla birok motor nitesinin oluturduu
toplam potansiyel llmek isteniyorsa lm ine elektrotlaryla yaplr.
10.
( ) Kasa uyarnn gelmesinden sonra kasn kaslmaya balamasna kadar geen

zamana gecikme sresi denir (latent period).
11.
( ) Uyarlabilen hcreler, sinir ve kas hcreleridir. Bu hcrelerdeki elektrokimyasal

olaylar sonucunda biyoelektrik potansiyeller meydana gelir.
12.
( ) Sinir ve kas hcrelerinde srekli bir dinlenme potansiyeli vardr.

Uyarldklarnda ise aksiyon potansiyeli meydana gelir.
13.
( ) Sinir hcresine nron ad verilir. Nronlar dier vcut hcreleri gibi yenilenmez.
41
14.
( ) Nronlar arasndaki birleme blgesine sinaps ad verilir. Sinapslar hcre gvdesi

civarnda olur.
15.
( ) Sinapslarda bilgi geii kimyasallarla olur. lk sinirin aksonundan salglanan

kimyasal madde, ikinci sinirin dentritine ular, bu ekilde bilgi geii yaplm olur.
16.
( ) Sinapslarda bilgi geii ift ynldr.
17.
( ) Sinir hcresini uyarabilen en kk akm darbesine reobaz denir. Reobazn iki

misli iddetindeki akma karlk gelen sre ise kronaksi olarak adlandrlr.
18.
( ) ENG iaretleri ve bifazik olarak iki ekilde alglanabilir.
19.
( ) Sinirsel potansiyeller dk deerde olduundan, bu iaretlerin

kuvvetlendiricilerinin giri empedans da ok dk olmaldr.
20.
( ) lm elektrotlar akson zerinde birbirine yakn iki noktaya yerletirildiinde bu

balama ekline bipolar balama denir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
42
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Uygun ortam salandnda, biyomedikal cihaz teknolojilerinde kullanlan EMG-ENG
cihazlarnn ve iaretlerinin kullanm alanlarn bileceksiniz ve EMG cihazn standartlara
uygun ve hatasz olarak kurabileceksiniz.
ARATIRMA
EMG cihaznn kullanm alanlarn, donanmlarn ve kurulumunu aratrnz.

ktphanelerinden, hastanelerden, doktorlardan, hemirelerden, teknisyenlerden
ve tbbi malzeme satan firmalardan bilgi almanz yararl olacaktr.
2. KAS-SNR SNYALLERN ZLEYEN

CHAZLAR
2.1. EMG-ENG(ENMG) Cihaz
Resim 2.1: EMG-ENG cihaz
Resim 2.1de g kablosu(A), izalasyon transformatr(B), bilgisayar monitr(C),

bilgisayar ilemcisi ve video kaydedici (D),video kaydedici monitr (E), flash lamb for
43
visual stimulation (Grsel uyarc lambas) (F) acquisition headbox (uygulama balant
kutusu) (G) olarak gsterilmitir.
Resim 2.1: EMG-ENG cihaz, donanm
Resim 2.2: ENMG cihaz
44
2.1.1. ENG-EMG(ENMG) Cihaz Kullanm Alanlar

ENG ve EMG teknikleri ikisi birlikte uygulandnda omurilik, evresel sinir ve kas
hastalklar hakknda hem olduka isabetli tehis hem de hastaln nasl seyredecei
hakknda bilgi verir.
Ksaca EMG diyebileceimiz bu inceleme yntemin kullanm iin aadaki durumlar
rnek olarak saylabilir:
Omurilik hastalklar (ocuk felci gibi)sinir kkne basklar ya da kesilmeler (boyun,
bel ftklar gibi) evresel sinirlerin hastalklar (eker hastalarnn yarya yaknnda olan
polinropati rahatszl gibi) yz felleri tek bir sinirin rahatszl (her 7 kadndan birinde
grlen, el bileinde sinir skmasna bal olan karpal tnel sendromu gibi)
sinir yaralanmalar (ateli silah ya da bakla kesilme gibi nedenlerle) kas hastalklar (her
tr kas erimesi ya da kas yorgunluu durumunda)
2.1.1.1. Miyastenik Testler

Kaslarn abuk yorulmasyla kendini gsteren bir hastalk olan miyasteni gravis
hastalnn tehisinde kullanlan testlerdir. Omuz ya da kol zerinden elektrik akm art arda
verilip kaslarn buna tepkisi llerek yaplr.
Resim 2.3: Miyastenik test uygulama
2.1.1.2. Uyarlm Potansiyeller
VEP (vizel uyarlm potansiyel) incelemesi: Grme yollarnn (gzden beyne

kadar) salam olup olmadn aratrr. Televizyon ekrannda bir takm
ekillere hasta baktrlr ve beyin dalgalar kaytlanr. Bu analiz sonucunda
kiinin grp grmedii ya da kendisinin farknda olmad bir grme yolu
anormalliinin olup olmad anlalabilir. Multipl skleroz denen hastalkta tipik
olarak grme yollar hastalarn hemen hepsinde hastalanr fakat hastalar bunun
birok kez farknda olmaz. Bu test, hastaln tehisi iin ok yardmc bir
testtir.
45
SEP (somatosensoryel uyarlm potansiyel) incelemesi: His yollarnn deriden

beyne kadar salam olup olmadn aratrr. Yine cilde ok dk elektrik
akm verilip sal kafa derisi zerinden elektrotlar yoluyla beyin dalgalar
kaytlanr. Bylece, sinir kk, omurilik ya da beyin yaplarnda his sinirlerinin
iyi fonksiyon grp grmedikleri anlalabilir.
BERA (veya BAEP, beyin sap iitsel uyarlm potansiyel) incelemesi: itme
yollarnn (kulaktan beyne kadar) salam olup olmadn aratrr. Kiinin her
iki kulan rten bir kulaklk taklr ve bu kulaklklardan bir takm sesler verilip
beyin dalgalar kaydedilir. Bylece bebek, ocuk ya da erikin kiilerin duyup
duymadklar, bir kusur var ise bunun kulaktan m, beynin alt blmnden mi,
beyinden mi kaynakland sylenebilir.
2.1.1.3. Nrorolojik Testler
Bulbokavernz refleks: Erkeklerde cinsel fonksiyon bozukluklarnda bedensel

bir kusur olup olmadn anlamada ya da omuriliin en alt blmn tutan
tmr gibi patolojilerin aratrlmasnda kullanlr. Erkeklik organ (penis)
zerine dk iddetli elektrik akm uygulanr ve penis kk ile ans (makat)
aras bir yerden ine elektrot sokularak kaytlama yaplr. Hastalar, bekledikleri
kadar ac duymadklarn sylerler.
Pudendal SEP: Bulbokavernz refleks ile ayn amalarla kullanlr, zellikle
kadnlardaki rahatszlklar iin geerlidir.
Genital deri yantlar: eker hastalnda olduu gibi otonomik sistem (kalp,
mide, barsaklar ve damarlarmz kontrol eden sinir sistemi blm)
hastalklarna bal cinsel fonksiyon bozukluunu aratrr. ne uygulanmayan,
dolaysyla a vermeyen bir yntemdir. Cinsel organlar zerine ok dk
elektrik akm verilir ve yakn bir blgeden cilt zerinden kaytlama yaplr.
2.1.1.4. Otonomik Testler
Sempatik deri yant (SSR): Otonomik sistem hastal olup olmadn aratran
bir yntemdir. El ya da ayak srtndan bir kez elektrik akm verilip kar el ya
da ayak srtndan kaytlama yaplr. nesiz bir yntem olup arszdr.
R-R interval deikenlii: Yine otonomik sistem hastal olup olmadn
aratran bir yntemdir. Gs blgesine elektrotlar yaptrlr ve kalp elektrosu
kaydedilir. Kalp ritmindeki deikenlik derecesine gre kalbi kontrol eden
otomonik sinirlerin kusurlu olup olmad aratrlr. rnein, eker hastalnda
kalbin otonomik rahatszl yoksa lm riski dkken bu rahatszl olmas
durumunda lm riski ok yksektir, ciddi bir tedavi iin uyar anlamna gelir.
Genel olarak da ifade etmek gerekirse sinir kkenli eitli hastalklarda EMG hastala
doru tan konmasn salar. zellikle eitli kas gruplarnn tam felcine ya da ksmi felcine
yani gszlne (parezi) yol aan hastalklarda klinik muayeneyle tam koymak ok
zordur. Oysa EMG incelemesiyle doru tan konabilir.
46
Resim 2.4: Sistemin elektriksel balants
Resim 2.5: EMG cihaz ve miyastenik test uygulama rnei
47
2.1.2. EMG-ENG(ENMG) Cihazlar Genel Teknik zellikleri

Aada verilen zellikler ENMG cihaz marka ve modellerine gre deiiklik
gsterebilmekle beraber ortalama kullanma gre ekillendirilmitir.
Cihazlar genelde iki ya da daha ok kanalldr. Bilgisayar tabanl sorunsuz

alabilir.
Cihazlar istee bal olarak lap top veya desk top bilgisayarla kullanlabilir.
Cihazlarn hassasiyet ayarlar genelde 10 mikrovolt/div 10 milivolt/div aras
olarak ayarlanabilir.
Cihazlarn her mod iin st kesim filtresi, 30 Hz-10 KHz deerlerine
ayarlanabilir.
Cihazlarn alt kesim filtresi 0,04-500 Hz aras deerlere ayarlanabilir.
Cihazlarn izolasyon mod rejection deeri 100 dBden byk olmaldr.
Cihazlarn common mode rejection deerleri 1,2 kanallar iin 100 dBden
byk, 3., 4. kanallar iin 90 dBden byk olmaldr.
Cihazlarn balantlar 1,5 mm temas korumal veya 5 ineli DIN
standardndadr.
Cihazn giri empedans common mode iin 1000 megaohmdan byk
olmaldr.
Cihazlarda grlt deerleri 1. ve 2. kanallar iin tepeden-tepeye 10 Hz -5 Khz
iin 6 mikrovoltan kktr. 3. ve 4. Kanallar iin 10 Hz-3 Khz iin yine 6
mikrovolttan kktr.
Cihazlar ana kayt referans girii vardr.
Cihazlarn s prob girii 24 C-44 C aralndadr.
Cihazn analog/digital dnm deeri 16 bit seviyesidir.
Cihazlarn 2 kanal kullanmnda rnekleme deeri her kanal iin 76.8 kHz
civardr.
Cihazlarn 4 kanal kullanmnda rnekleme deeri her kanal iin 38.4 kHz
civardr.
Cihazlarn averajlama says her kanal iin 1-10000dir.
Cihazlarda yksek oranda parazit giderici zellik vardr.
Cihazlarn tarama hz zellii yksektir.
Cihazlarda hassas hoparlr sistemi vardr.
Cihazlarn zerinde, uyar tipine, tarama hzna ve protokole bal olarak
tekrarlama hz 0.00-90 pps arasnda deien stimlat vardr.
Cihazn elektrik stimlatr doru akmla alr. eitli fonksiyon tular
(dijital uyar iddeti, uyar tetiklemesi vb.) mevcuttur.
Elektrik sitimlatr uyar sresi eitli hasasiyetlere ayarlanabilir.
Elektrik stimlatr maks.380 volt, 0-100 mA aralnda alr.
Elektrik stimlatr resolution deeri 0.5 mA seviyeleridir.
Elektrik stimlatrnde ar akm dedektr vardr.
BAEP iin cihazlarda kulaklk sistemi opsiyonel vardr.
Cihazn VEP monitr opsiyonel vardr.
48
Cihazlarn ayak pedal programlara gre fonksiyoneldir ve programlanabilir,

ayarlanabilir.
Cihazlarn ana nitesi bilgisayara Ethernet ile balanmaldr.
Cihaz tercihen EMG protokollerinin tamamn uygulayabilmelidir.
Cihazlar uluslararas gvenlik sertifikalarna sahip olmaldr.
Cihazlar 100-240 volt 45-450 hz. 2 A ehir cereyan ile almaktadr. Voltaj
dmelerinden etkilenmez.
Cihazlar genellikle bilgisayar ile birlikte verilir.
Cihaz, sistemin kolay yer deitirebilmesi iin tayc masas ile birlikte verilir.
Cihaz montajndan sonra istenilen yere kurulup belirlenen yetkili kiilere yeterli
eitim verilerek teslim edilir.
2.1.3. EMG-ENG(ENMG) Cihaz Aparatlar
Resim 2.6: EMG-ENG ekimi odas-ortam
ENG-EMG cihaznda aadaki aparatlar bulunmaktadr.

ENG-EMG elektrotlar (eitleri aada gsterilmitir.)
ENG-EMG pastas, hasta butonu, giri kutusu, fla lambas, lazer yazc, tayc araba
Bu temel aparatlar dnda aadaki aparatlarda ENG-EMG Cihazn btn olarak
tamamlar (Resim 2.7., 2.27).
Resim 2.7: USB A/D dntrc
49
Resim 2.8: NOR BNC
Resim 2.9: Sinyal izolasyon birimi
Resim 2.10: USB izolasyon A/D sistemi
Resim 2.11: Multi tester
50
Resim 2.12: Empedans denetleyicisi
Resim 2.13: Scaklk monitrleri
Resim 2.14: Cm eritleri
Resim 2.15: Pick-Up elektrotlar
Resim 2.16: Tek yan sekmesi elektrotlar
51
Resim 2.17: Duyusal klipler
Resim 2.18: Dijital halka elektrotlar
Resim 2.19: Referans ine elektrot
Resim 2.20: Toprak-asi elektrotlar
Resim 2.21: Sabit bar elektrotlar
52
Resim 2.22: Stimlatr problar
Resim 2.23: Pick up-skin elektrotlar
Resim 2.24: nce tel adaptr
Resim 2.25: Tek elektrotlar
Resim 2.26: ift elektrotlar
53
Resim 2.27: Sensr elektrotlar
2.2. EMG-ENG Kurulumu ve Montaj

2.2.1. Fiziki Ortamn EMG-ENG Cihazlarna Etkisi
EMG-ENG cihazlar da dier tbbi cihazlar gibi yksek younluklu RF
elektromanyetik etkiden ve her trl grlt etkisinden olumsuz etkilenmektedir. Cihazn
bulunduu ortamlarda mmknse elektronikmanyetik cihaz younluu olduka
azaltlmaldr.
2.2.2. EMG-ENG Cihazlarnn Kurulum Alan zellikleri ve Gvenli Nakil

EMG-ENG cihaz alma ve depolama ortamlar aada verilmitir. Bu veriler
dikkate alnarak ilemler yaplmaldr. Cihazn gvenli bir ekilde nakli srasnda cihazn tm
zelliklerinin deimemesine, cihazn aparatlarnn da titiz bir ekilde tanmasna dikkat
edilir. Bu dorultuda yeni yerine tekrar kurulup tm elektriksel balantlar yapldktan sonra
cihaz test edilir. Test sonucunda bir sorunla karlalmaz ise EMG-ENG ekimleri
gerekletirilebilir.
Ayrca nakil srasnda da tm tbbi cihazlarda olduu gibi hassasiyetler
nemsenmelidir.(Bu hassasiyet ve ilemler daha nceki modllerde verilmitir.)
Cihaz aadaki evresel koullarda alabilecek ekilde dizayn edilmitir:
Scaklk ---> -10 C ile +40 C aras
Nem oran ---> % 30 ile % 75 aras
Atmosfer basnc ---> 700 mB ile 1060 mB aras
Depolama annda tolerans edilebilecek koullar aadadr:
Scaklk ---> -20 C ile +50 C aras
Nem oran ---> % 10 ile % 90 aras
Atmosfer basnc ---> 500 mB ile 1060 mB aras
54
Havalandrma deliklerini kesinlikle kapatlmamal, havann rahatlkla havalandrma

deliklerinden kabilecei ekilde cihaz yerletirilmelidir.
2.2.3. EMG-ENG Montaj

Bilindii gibi EMG-ENG cihaz portatiflik zellii tayan bir cihaz olduundan ilgili
koullar salandnda her ortamda, birimde kullanlabilmektedir. EMG-ENG cihaznn
montajnda cihazn tm bileenleri bir btn olarak dnlmelidir.
Resim 2.28: ENG-EMG ekim ortam
Uyar:
EMG-ENG Cihaz altrlmadan nce bu blmn okunup iyice

anlaldndan emin olunmaldr.
Ulam veya depolama srecindeki koullara bal olarak cihazn ilevi ya da
gvenlii zarar grm olabilir. Eer byle bir durumla karlalrsa
istenmeyen kullanmlar nlemek iin cihaz ilevsiz ve korumal hlde
getirilmelidir.
Donanmlar kutularndan kartn ve istenen tm donanmlarn teslim alnp
alnmad listeye baklarak kontrol edilmelidir.
Aksesuarlar iin montaj aklamalar kutularnn ilerindedir. Aklamalarn
eldeki el kitab ile birlikte saklanmas nerilir.
55
Ulam ve depolama srecinde oluabilecek elverisiz koullardan dolay

meydana gelebilecek hasarlar kontrol edilmelidir. Eer herhangi bir hasar
grlrse makine kullanlmaz ve distribtr ile irtibat geilmelidir.
Montaj ve kullanm srasnda,

Havalandrma delikleri kesinlikle kapatlmamaldr.
Havann rahatlkla havalandrma deliklerinden kabilecei ekilde cihaz yerletirilir.
2.2.4. EMG-ENG Cihazlarnn Elektriksel Gvenlii ve Topraklama

Aadaki balant ekli modlde daha nce verilmi olup konu gerei cihazn
elektriksel gvenlik ve topraklama balantsna vurgu iin tekrar verilmitir. Ayrca ilgili
balk ieriklerine baklmaldr. Tbbi Cihazlarda Gvenli alma ve Sistemde Arza Analizi
modllerinde geni olarak verilmitir.
Cihazn elektriksel gvenlii, kendi ierisinde bulunan regle devreleri ile
salanmaktadr. Tm bu cihazn kendi ierisinde bulunan gvenlik tedbirlerine karn cihazla
yaplan lmlerin hatasz olmas iin cihazn giriine UPS (kesintisiz g kayna)
cihaznn balanmas hekimler tarafndan uygun grlmtr.
Normal artlar altnda cihazmzn elektriksel gvenlii tam olup zaman zaman gerekli
elektriksel gvenlik kontrollerinin yetkili teknik servis tarafndan yaplmas gerekmektedir.
Cihazn sistem balant ekli aadaki gibidir.
Voltaj seimi ( 100V - 120V ya da 200V - 240V ), cihazn arkasndaki

alterlerden yaplr.
Doru seimin yapldndan emin olunmaldr.
ki ayar-deer ( kasann g girii iin ve ekranla yazcya giden g girii iin )
ayn olmaldr.
alterlerin pozisyonlarnn (ayarlarnn) deimesi gerekiyorsa alterlerin
stndeki koruma kaldrlmaldr, deiiklikler yaplmal ve koruma tekrar
yerletirilmelidir.
Koruma,
alterleri
istenmeyen
kullanmlardan
koruyacak
ekilde
yerletirilmelidir.
56
Resim 2.29: Sistemin elektriksel balantsdr
ENG-EMG cihaznn topraklama balants lmlerin hatasz olmas asndan byk

nem tamaktadr. Bir hastanede bulunan ENG-EMG cihaznn topraklama balants
sadece kendisi iin olmal ve biyomedikal bir cihaz ile ortaklaa kullanlmamaldr. Bunun
nedeni dier cihazlardan dolay oluan parazitin ENG-EMG lmlerini bozacak ekilde etki
etmesidir.
2.2.5. EMG-ENG Cihaz Kaak Akm Kontrol

ENG-EMG cihaznn kaak akm kontrol yaplrken iki ksmda kaak akm
kontrolleri yaplarak olumlu sonuca ulalr. lk nce cihazn zerinde bulunan elektrik
giriinin ntr-toprak arasnda kaak akm olup olmad l aleti(ohmmetre) ile kontrol
edilir. Ayn ilem cihazn bal bulunduu ebeke zerinde de yaplr.
ENG-EMG cihaz zerinde yaplan kaak akm kontrolleri sonucunda olumsuz bir
durum ile karlalmaz ise cihazmz ENG-EMG lm iin altrlmaya uygundur
kansna varlr ve ENG-EMG lm yaplr.
Kaak olan aletler ve makineler
kullanlmamaldr.
elektriksel gvenlikleri salanmadan
57
asla
UYGULAMA FAALYET
EMG cihaznn yerleimini ve montajn gerekletiriniz.
lem Basamaklar
neriler
alma ortamnn temizliini kontrol

ediniz.
Teknik artnameyi ve servis el kitabndaki
tama talimatlarn okuyunuz.
gmlei ve eldiven giyiniz.
EMG cihazn orijinal kutusu ile tayarak
para saym ve kotrollerini gerekletiriniz.
Paralar etiketleyip kayda alnz.
Cihazn seri numarasn kaydediniz.
EMG Cihazn arabasna yerletiriniz.
Temel ve alan zel i gvenlii

kurallarn uygulaynz.
disiplinine ve i ahlakna sahip

olunuz.
Tamada ok dikkatli olunuz.
KONTROL LSTES
kontrol ediniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Deerlendirme ltleri
Evet
Teknik artnameyi ve servis el kitabndaki tama talimatlarn
okudunuz mu?
gmlei ve eldiven giydiniz mi?
EMG cihazn orijinal kutusu ile tayarak para saym ve
kontrollerini gerekletirdiniz mi?
Paralar etiketleyip kayda aldnz m?
Cihazn seri numarasn kaydettiniz mi?
EMG cihazn arabasna yerletirdiniz mi?
58
Hayr
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu uygulama ile ENG-EMG nin yerleimini ve montajn detayl olarak yapnz.
lem Basamaklar
neriler
Teknik artnameyi okuyunuz.

ENG-EMG servis el kitabnn kurulum
talimatlarn okuyunuz.
ENG-EMG servis el kitabndaki
kurulum talimatlarn takip ediniz.
Kullanc isteklerini yaznz.
Kullanm alan fiziksel kontrol,
lmleri yapnz.
ENG-EMG yi orijinal kutusu ile
taynz.
Para saym ve kontroln yapnz
Paralar etiketleyip kayda alnz.
Cihazn seri numarasn kaydediniz.
ENG-EMG yi arabasna yerletiriniz.
Photic lamb kurunuz.
Garanti artlarna uygunluk kontroln
yapnz.
Priz gerilimini lnz.
Priz giriinden frekans lnz.
Hasta gvenlii iin prizin toprak hattn
kontrol ediniz.
Enerji kablosunu balaynz.
UPS balantsn yapnz.
Fiziksel uyarclarn balantlarn
yapnz.
Elektrotlarn balantsn yapnz.
artnameye uygunluunu kontrol ediniz.

olunuz.
Tama-kontrol ve balantlarda ok
dikkatli olunuz.
59
KONTROL LSTES
kontrol ediniz.
1.
Deerlendirme ltleri
Teknik artnameyi okudunuz mu?
4.
ENG-EMG servis el kitabnn kurulum talimatlarn

okudunuz mu?
ENG-EMG servis el kitabndaki kurulum talimatlarn takip
ettiniz mi?
Kullanc isteklerini yazdnz m?
5.
6.
Kullanm alan fiziksel kontrol ve lmleri yaptnz m?

ENG-EMG yi orijinal kutusu ile tadnz m?
7.
Para saym ve kontroln yaptnz m?
8.
9.
Paralar etiketleyip kayda aldnz m?

Cihazn seri numarasn kaydettiniz mi?
10.
11.
12.
ENG-EMGyi arabasna yerletirdiniz mi?

Photic lamb kurdunuz mu?
Garanti artlarna uygunluk kontroln yaptnz m?
13.
14.
15.
Priz gerilimini ltnz m?

Priz giriinden frekans ltnz m?
Hasta gvenlii iin prizin toprak hattn kontrol ettiniz mi?
16.
17.
18.
Enerji kablosunu baladnz m?

UPS balantsn yaptnz m?
Fiziksel uyarclarn balantlarn yaptnz m?
19.
Elektrotlarn balantsn yaptnz m?
20.
artnameye uygunluunu kontrol ettiniz mi?
2.
3.
Evet
Hayr
DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
60
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aada verilen cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
1.
Kaslarn kaslmasn salayan elektriksel aktivitenin izlendii ve yorumland kas

incelemesine . denir.
2.
Elektronrografi, .. elektriksel incelenmesidir.

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
3.
EMG cihaz ile aadaki sistemlerden hangisinin incelenmesi yaplabilir?

A) skelet sistemi
B) Dolam sistemi
C) Kas sistemi
D) Lenfatik sistem
4.
His yollarnn deriden beyne kadar salam olup olmadn inceleme yntemi
aadakilerden hangisidir?
A) BERA
B) SEP
C) VEP
D) SSR
5.
Aadakilerden hangisi otonomik sistem hastal aratrma yntemlerindendir?

A) SSR
B) BAEP
C) Pudental SEP
D) BERA

6.
( ) EMG cihazlar genelde iki ya da daha ok kanalldr. Bilgisayar tabanl sorunsuz

alabilir.
7.
( ) EMG cihazlarnda elektrik sitimlatr uyar sresi eitli hasasiyetlere

ayarlanabilir.
8.
( ) zolasyon transformatr EMG cihaz donanmlarndan deildir.
9.
( ) EMG aparatlarndan olan Nor BNC Sinyal ynlendirme birimidir.
10.
( ) EMG aparatlarndan olan multi tester EMG sistem performansn test etmek iin
hassas sinyaller retir.
61
11.
( ) EMG Cihaznn alma ortam scaklk aral -40 ile +40 derece arasdr.
12.
( ) EMG cihaznn basit kaak akm kontrol faz kalemi ile yaplabilir.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
62
RENME FAALYET1
RENME FAALYET-3
AMA
Biyomedikal cihaz teknolojilerinde kullanlan EMG-ENG cihazlarnn balantlarn
ve sistem btnl kontrollerini yapabilecek, fonksiyon testlerini gerekletirebileceksiniz.
ARATIRMA
EMG cihaznn donanm balantlarn, EMG cihaz yazlmlarn, EMG cihaz

simlatrlerini, zelliklerini ve EMG cihaz fonksiyon testleri konusunda
aratrma yapnz.
ktphanelerinden,
hastanelerden,
doktorlardan,
hemirelerden,
teknisyenlerden, reprezantlardan ve tbbi malzeme satan firmalardan bilgi
almanz yararl olacaktr.
3. EMG-ENG CHAZI BALANTI VE

KONTROLLER
3.1. Enerji Kablosu ve Sistemin G Balants
Enerji kablosunun gvenilirlii kontrol edilir. Enerji kablosu ebeke gerilimini, EEG
cihazn alr duruma getirecek ekilde EEG cihazna aktarmaldr. Tabi ki EEG
cihazlarnn yapm srasnda tm kontroller yaplm olsa da insan sal sz konusu
olduundan bu kontrollerin tekrar yaplmas insan sal iin uygun olacaktr.
Enerji kablosunun kontrol gzle ve elle yapldktan sonra aadaki kontroller

gerekletirilmelidir:
G gereksinimleri --> 100V 120 V veya 200 V 240 V; 50/60 Hz.

Maksimum tepe g tketimi --> yaklak olarak 1400VA ( bal olan yazc
tipine gre )
Maksimum tepe g girii --> 1000VA (iki giriin toplam)
ngiltere ( UK ) ve Amerika ( USA )'ya gnderilen cihazlarda kasann balant
kablosu ve kasann g fii mevcuttur ( 3 noktal ngiltere iin ve hastane
adaptr Amerika iin ).
Dier lkelere gnderilen cihazlarda kasa balant kablosu mevcuttur ancak
kasa g fii yoktur.
63
Kasann g kablosunun telleri genellikle aadaki renk kodlar eklindedir:
RENK
Kahverengi
Mavi
Yeil / Sar
BALANTI
Canl
Normal
Topraklama
Tablo 3.1: Kasa g kablosu balant renkleri
Kasa fiinin taklmas gerektiinde, balantlarn doru yapldndan emin

olunmaldr.
Topraklama teli ( yeil / sar ), topraklama prizine balanmaldr.
ngiltere ve Amerika'ya gnderilen cihazlar iin uygun ve doru yuva
kullanldnda topraklama balantlar otomatik ayarlanr.
Kasa fiinin taklmas gerektiinde, 13 A'lk yuva kullanlmaldr.
Cihaz iin kullanlmas gereken filer ve kablolar, cihaz ile gnderilenler veya
onlarla ayn standartlarda olanlardr. Adaptr fileri veya uzatma kablolar
kullanlmamaldr.
Sadece yeterli donanm ve teknik bilgiye sahip eitimli personel, cihaz elektrie
balyken gerekli ayarlar, bakmlar ve onarmlar yapmaldr. Koruyucunun
kaldrlmas gerekiyorsa cihaz elektrikten kesilmelidir.
3.1.1. Haric Cihaz Balants

ENG-EMG cihaznda kendi aparatlarnn dnda harici cihaz balants bulunmaz.
Teknolojik gelimelere paralel olarak yenilenen ENG-EMG cihazlarnda balanacak olan
harici cihazlar, cihazn kendi bnyesine dhil edilmitir. Ayrca ENG-EMG cihazna
uygulanan ebeke geriliminin dzenli olmas iin cihazn giriine UPS (Kesintisiz g
kayna) balanmasnda ok byk fayda vardr.
Balant pozisyonlar iin cihazn arkasna yerletirilmi olan bilgi

kdna baklmaldr.
altrlmadan nce preamplifikatr ve dier donanmlar
balanmaldr.
2 kanall preamplifikatr balants:
Preamplifikatr kablosu bulunmaldr.
Kk prizle preamplifikatre, byk olanla Premiere Plusa balanlr.
Preamplifikatrn kk fiini takmak
Preamplifikatrde, fili kk yuva bulunmaldr.
Kablo kskacnn yanndaki yuva tutturulmaldr (silindir olandaki deil )

ve yuvasna itilmelidir.
64
Preamplifikatrn byk fiini takmak
Premiere Plusta yuval byk fi bulunmaldr.
Kablo kskacnn yanndaki yuvay tutturulmaldr (silindir olandaki

deil) ve yuvasna itilmelidir.
Preamplifikatrden karmak
Kabloya bal konnektr uzak tarafndan tutulup yavaa karlr.
Premiere plustan karlmaldr.
Yukardaki ilemin ayns tekrarlanmaldr.
Kanall preamplifikatr balants
Bir 4 kanall preamplifikatrn karlamayan ayrlmaz btn bir kablosu

vardr.
Preamplifikatrn kablosu bulunmaldr.
Byk fi Premiere Plusa balanmaldr.
Preamplifikatrn fiini takmak
Premiere Plusta, yuval byk fi bulunmaldr.
Kablo kskacnn yanndaki yuvaya tutturun (silindir olandaki deil) itin,

yuvaya tam oturduunda klik sesi kacaktr.
Premiere plustan karmak
Kabloya bal konnektr uzak tarafndan tutulup yavaa karlmaldr.
Footswtches (Ayak anahtar)
Ayak kontrlnn iki alteri vardr ve iki tane 4 mm fii vardr. Active
store select alteri ve acquire a/kapa alteri

Kablolarn stndeki aklamalar, kablolar ayrt etmek
kullanlmaldr ve arka panelde doru yerlere yerletirilmelidir.
iin
karmak iin
Tm filer tek tek dikkatlice ayrlmaldr.
Headphones(Kulaklk)
BF tipi izole edilmi kulaklklar IEC601-1 ve B55742 blm 1 ile

uyumlu olarak kullanlmaldr.
Yuval fi doru ekilde seilmeli ve Premiere Plustaki yuvasna

oturtulmaldr.
karmak iin
Fi tutulup dikkatlice karlmaldr.

65
Yazc
Premiere Plusla gelen g kablosu kullanlmaldr.
Yazcyla gelen kasa g kablosu imdilik kullanlmamaldr.
Arayz balantsnn klipsler ve vidalar gibi gvenlik mekanizmalar

vardr.
Balantlar yavaa yuvalarna itilir ve vidalanr.
Arayz balantsn karmak
Gvenlik mekanizmas kaldrlmal ve balantlar ekilip ayrlmaldr.
Kesinlikle paralel portlar kullanlmaldr.
Epson EPL-5500 ( 220V ) ve NEC - 660i ( 110V ) nerilir.
Daha fazla bilgi iin yazcyla gelen kitapa baklmaldr.
Yazc raf gnderilmitir.
Display monitr
Premiere plus ile gelen g kablosu kullanlmaldr.
Monitrle yollanan kasa kablosu kullanlmaldr.
Arayz balantsnn klipsler ve vidalar gibi gvenlik mekanizmalar

vardr.
Renkli monitr giriine taklr ( slave monitr giriine deil) ve vidalanr.
Monitr " slave monitr girii " ne balanrsa hep EMG ekran ve izler
gsterilir( EMG modu yerine PC modu seili olsa bile).
Arayz balantsn karmak
Gvenlik mekanizmas karlmal ve balantlar ekilip ayrlmaldr.
Monitr, yollanan kaymay nleyici altln stne konulmaldr.
Depolama sepeti
Gnderilen depolama sepeti, cihazn yan panelindeki deliklere aslr.
Bilgisayar klavyesi F tular
EMG modundayken bilgisayar kalvyesi F tular F1-F5 kullanlabilir.

Bu tularn fonksiyonlar kontrol panelinin F tular F1-F5 ile ayndr.
Bilgisayar klavyesinin F tularndan F8 etiket listesi F9(tam-yarm

ekran) ve F10(sonular) EMG modundayken kullanlabilen dier
tulardr. F10 sonular tuu eer NCV2/F-W yklyse alr.
Programla birlikte yollanan 015K053 kiti, F tularnn fonksiyonlar

tantlmak iin kullanlr.
Kablolarn balants
Cihaz, kablolar skmayacak ve kmayacak ekilde yerletirilmelidir.
Kablolar her zaman doru ekilde karlmal, kablodan tutulup

ekilmemelidir.
66
Kablo yrtlrsa veya yanl karlrsa iindeki teller zarar grebilir. Bu

zarar g kaynanda veya verilerde hataya sebep olabilir.
Kablolarn ve balantlarn hasarlara kar her gn gzlemlenmesini,
kontrol edilmesini ( krlma ve yrtklara kar ) nerir. Bir hasar
durumunda kablo kullanlmayp servise gnderilmelidir.
3.1.2. Preamplifikatr Destek Koluna Yerletirmek
Bu
kolu
yerletirdikten
kabloyu takn
Preamplifikatrn
dirseinPreamplifikatr
n
dirseine.
Viday
gevet.
e.
Arka
konnektrne
trolleye
sonra
panel
Sonra
trolleydeki delie
sokun ve vidayla sktrn.
Preamplifikatr destek dirseine yerletirmek
Kolun sonunda bir eklem ve dirsek vardr.

Dirsek, preamplifikatr kaldrr.
2 kanall preamplifikatr klipslerle yerinde tutulur.
Kanall preamplifikatr, yerinde iki vidayla tutulur. Preamplifikatr ve vidalar
bulunmal, vidalar sktrlmaldr.
1-Kolun iki balantsndaki vidalar alyen anahtaryla sktrlr ve ilerideki

kullanmlar iin saklanr.
2-Uyarc Ann konnektr (balant) kutusu ayrca dirsek tarafndan
desteklenir(Konnektr kutusu ayrca kontrol panelinin aasna da yerletirilebilir.).
3-Dier destekler ayn zamanda B uyarcs iinde salanr.
altrmak
nemli: Btn yan donanmlar ( preamplifikatr ve tm harici yazc, klavye vb.)
Premiere Plus a bal olmaldr.
67
Cihazn konnektre uyan kasa fii bulunmal ve arka paneldeki yuvasna

sokulmaldr.
Sonra kasa g fii elektrik kaynana taklp altrlmaldr.
Kasann a/kapa dmesi Premiere Plus kontrol panelinin sandadr. Oradan
almaldr.
Cihazn n tarafnda sol st kedeki gsterge , elektrik kayna
balandnda yanar.
Cihaz kendi iinde gereken testleri yapar ve test mens ekrana gelir.
Elektrotlar balamadan nce cihaz almaldr.
Kapamak
Cihaz kapamadan nce btn elektrotlar karlmaldr.

Cihazn disket srcs varsa ve kullanmdaysa kapamadan nce disket
karlmaldr.
Arka paneldeki dmeden kapamadan nce, g giriindeki kapanmaldr.
Cihaz kapatlp alacaksa 5 sn. beklenmeli, sonra almaldr.
Kullanm iin zel aklamalar:
Elektrotlar balamadan nce cihaz almaldr.

Kapamadan nce btn elektrotlar karlmaldr.
Empedans kontroln nitesi kullanmadan nce preamplieferden ERG
elektrotlar karlmaldr(karbon filtreler-korneal elektrotlar).
3.1.3. Elektriksel Uyarc Elektrotlarn Balants

Cihazn zerinde bulunan elektrot klarnn elektrot balant kutusuna balantlar
yaplr.
Elektrik uyarclar sadece tp eitimi alm ve gerekli bilgi donanmna sahip

eitimli personel tarafndan kullanlmaldr.
Elektrotlar asla yanl yerletirilmemelidir, yle ki elektrik akm kalbin
karsndan akar. rnein, asla pozitif elektrot bir uzva, negatif olan da baka
bir uzva uygulanmamaldr.
Elektrotlarn yzeyi, deri yzeyiyle iyice temas etmelidir.
3.1.4. Elektriksel Uyarm
Maksimum younluk --> 300 V srekli akm veya 100 mA srekli akm
st snr --> 0 - 300V veya 0 100 mA
Alt snr --> 0 75 V veya 0 25 mA
Maksimum sre --> 1 ms ( nabz bana )
Maksimum yineleme --> 1 ms 'nin altnda 100 nabz
68
Uyarclar
A ve B uyarclarnn klar premiere konsolunun arkasnda yer alr.
Uyarcs
A uyarcs balant kutusuna 1,5 mm'lik "touchproof" filerle balanr.
Balant kutusunun Premiere Plusa tam uyan uzun yuval fii vardr.
Balant kutusu preamplifikatr iin destek kolunun dirseine veya

kontrol panelinin alt tarafna veya yatak gibi elverili yaplara
yerletirilebilir.
Balant kutusuna balanmak iin;
Premiere Plustaki uygun yuval fi bulunmaldr.

Kablo kskacnn yanndaki yuvaya tutturulur ( silindir olandaki deil ) ve
halka saat ynnn tersine evrilebildii kadar evrilir.
Fi yuvaya itilir ve halka saat ynnde evrilir.
karmak iin;
Halka saat ynnn tersine evrilmelidir.

Kabloya tutulu konnektr en uzak tarafndan tutulur ve dikkatlice ayrlr.
(B) Uyarcs
Balant kutusuna balanmak iin;
Premiere Plustaki uygun yuval fi bulunmaldr.

Kablo kskacnn yanndaki yuvaya tutturulur (silindir olandaki deil) ve
halka saat ynnn tersine evrilebildii kadar evrilir.
Fi yuvaya itilir ve halka saat ynnde evrilir.
karmak iin;
Halka saat ynnn tersine evrilir.

Kabloya tutulu konnektr en uzak tarafndan tutulur ve dikkatlice ayrlr.
3.1.5. Yazlm Program Yklemek
Elinizdeki cihazn iletim sistemi yklenmemi olabilir eer yleyse

yklenmelidir. Gnmz cihazlarda zellikle PC kontroll cihazlarda
eer cihaza zel bir yazlm yoksa standart bir iletim sistemi zerinden
yazlm programn yklemek gerekebilir. Bu durumda servis el kitab ve
bilgisayar kurulumu srasnda karlalan direktiflere harfiyen uymak
cihazn doru ve gvenilir almas iin olduka nemlidir.
69
3.1.6. Cihazn Bakm

Cihaz tamamyla gvenlidir, bakma ve paralarn deitirilmesine gerek duyulmayan
birok transistrl elektronik bileenler ierir. Genel bakm periyodu yeterlidir.
3.1.7. Sigortalar
Tekrarlanan herhangi bir sigorta hatasnda distribtr veya reticiye bavurulmaldr.
Arka panel sigortalar
Sigorta says
x
Sigorta Derecesi
100 V/120 V iin
F1/P2 Ana hat girii

T16A
Low Breaking, Sigorta Kapasite Tipi(*)
Sigorta says
|
F3/F4 kts
220V/240 V iin
T8A
Sigorta Derecesi
iin 100 V/120 V
T8A
F5 g tedarii
T4A
Low Breaking, Sigorta Kapasite Tipi(*)
Arka kasa panelindeki sigortalar gerekli olduu zaman kolaylkla deitirilebilir.
Bir sigortay ckarmak
lk olarak cihazn g alterlerindeki elektrik kapatlmal ve kablo ekilmelidir.
Sigorta tutacaklar tornavidayla sklmeli ve kartlmaldr. Sigorta, sigorta tutacann
iine yerletirilmitir ve kolaylkla karlabilir.
3.1.8. Temizlik
Kasa, paneller ve ekran su ve deterjanla nemlendirilmi bez kullanlarak

temizlenebilir.
Cihazn kutusuna su kamamasna dikkat edilmelidir.
70
Cihaz ayrca dk basnl temizleyici aletle veya uygun aksesuarl sprge ile
temizlenebilir.
Cihazn hibir paras temizlenirken aseton kullanlmamaldr.
Cihaz sv malzemeyle temizlenirken kapatlmal ve fiten ekilmelidir.
3.1.9. Test Ayarlarnn Back-Up

Disket srcl bir cihaznz varsa ve test ayarlarnn kendi gereksinimlerinize gre
yapldysa bunlar formatlanm bir diskete kaydedilmesi tavsiye edilir(2 bo disket nerilir).
Bu batarya hatalarna ve bunlara bal kayplara kar nlemdir.
3.2. EMG-ENG Fonksiyon Testi

EMG-ENG fonksiyon testleri cihazn tm sisteminin bir btnlk ierisinde altn
gzlemlemek asndan nem tamaktadr. Bu testler cihazn kendi kendine ( self testing)
yapaca testler olabilecei gibi bir simlatr yardmyla da yaplabilen testlerdir.
3.2.1. EMG-ENG Simlatr
zellikleri ve kullanm: ENG-EMG cihaznn simlasyonu cihaz ak iken

simlatr butonuna baslarak gerekletirilir. Bu butona basldnda cihazn bir
aparat olan lambann istenilen frekansta yanp snd gzlenir. ENG-EMG
cihazlarnda simlatr butonun yeri farkl yerde olabilir fakat ENG-EMG
ekimleri srasnda kullancy zorda brakacak bir yere yerletirilmez. ENGEMG cihaznn simlasyonunda lamba hastann gz kapaklarnn zerine
gelecek ekilde ayarlanr ve altrlr. Simlasyon ilemi baladktan sonra
doktorun vermi olduu programa gre cihazn alp almad gzlenir.
Simlatr ile EMG-ENG iaretlerinin llmesi
71
Resim 3.2: Simlasyon uygulamas
Simlatr butonuna basldnda xenon lamba(flash lamb) istenilen frekansta yanp

sneceinden lambann nn hastann gz kapaklarna gelecek ekilde konumlandrlmas
gerekir. Simlatr butonuna basldnda lamba istenilen frekansta yanp snecek ve EMGENG cihazndan ilgili sinyalleri alnacaktr. Bu sinyallerin ierikleri hakknda hekim karar
verecektir.
ENG-EMG simlatr srasnda kullanlan lambann xenon lamba olmas ve istenen
frekansta yanp snmesi ve bu frekansn ayarlanabilir olmas tm ENG-EMG cihazlarnn
ortak zellikleridir.
EMG ENG stimlatr
EMG-ENG stimlatrleri ergonomik tasarml ve ok amaldr, stimulatr tamamen

kiiselletirilebilir. Opsiyonlarla donatlmstr. Intensity, stimulasyon, store, polarite seimi
ve iki istee bal programlanabilir ekstra tuu zerinde barndrr. Sklkla yaplan ilemleri
bu iki tua vererek makineden ve bilgisayardan tamamen bamsz olarak sadece el
stimulatoruyla allabilir. EMGde ekime balamak ve durdurmak, kayd
baslatmak/durdurmak, kayd saklamak ve anlk grnt yakalamak iin sadece stimulatoru
kullanabilir ve tamamen cihaza ve bilgisayara dokunmadan tm ilem el stimulator
zerinden yaplabilir. Stimulator zerindeki ayar tekerlei sayesinde EMGde Gain
deitirilebilir ve kaydedilmi grntlerde ileri geri gidilebilir. NCVde programlanm
dmeler ve stimulatorn dier zellikleri sayesinde bir sonraki veya nceki sinire veya
blgeye ulaabilir ve tekerlek yardmyla mesafe girilebilir. Stimulator ular 90 derece
dndrlebilir ve pediatrik hastalar iin birbirine yaklatrlabilir.
72
Resim 3.3: EMG-ENG cihaz photik stimlatr
3.2.2. EMG-ENG Cihaz Fonksiyon Testi

EMG-ENG cihaz ak iken kalibrasyon tuuna baslr, bu kalibrasyon ilemi,
sertifika belgeli kalibrasyon ileminden farkldr. Daha ok cihaz ilk al konumuna
getiren bir self fonksiyon testi niteliindedir. Ayrntl bilgi iin Biyomedikal Cihazlarda
Kalibrasyon modlne baklabilir. Kalibrasyon tuuna basldnda, EMG-ENG cihaz
otomatik olarak sinyaller verir. Kalibrasyon tuunun zerindeki deerde k sinyalleri
alnyorsa cihaz EMG-ENG ekimine hazrdr farkl k sinyalleri alnyorsa cihaz
arzaldr, bakm ve onarmnn yaplmas gerekir.
73
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu uygulama ile ENG-EMG balant, ayar ve sistem btnlnn kontrol ile
fonksiyon testlerini yapnz.
lem Basamaklar
G kablosunun gvenli bir ekilde bal
olduunu kontrol ediniz.
ENG-EMG nin harici cihazlara gvenli bir
ekilde bal olduunu kontrol ediniz.
Elektrotlarnn ENG-EMGye gvenli
balandn kontrol ediniz.
Fiziksel uyarclarn balantlarn kontrol
ediniz.
Elektrotlarn balantlarn kontrol ediniz.
Yazlm kontrol ediniz.
ENG-EMG gvdesinde elektrik kaa
kontrol yapnz.
ENG-EMGnin almasn kontrol ediniz.
ENG-EMGnin topraklama kontroln
yapnz.
Kaak akm kontroln yapnz.
PCye kurulu zel ENG-EMG yazlmn
altrnz.
ENG-EMG simlatrn altrnz.
Uyarc testi yapnz.
Kalibrasyon dalga formunu kontrol ediniz.
PC donanmn kontrol ediniz.
Kaak akm testi yapnz.
74
neriler
olunuz.
Zaman iyi kullannz ve dikkatli
olunuz.
KONTROL LSTES
kontrol ediniz.
1.
Deerlendirme ltleri
Evet
G kablosunun gvenli bir ekilde bal olduunu
Hayr
kontrol ettiniz mi?

2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
ENG-EMGnin harici cihazlara gvenli bir ekilde bal

olduunu kontrol ettiniz mi?
Elektrotlarnn ENG-EMGye gvenli balandn kontrol
ettiniz mi?
Fiziksel uyarclarn balantlarn kontrol ettiniz mi?
Elektrotlarn balantlarn kontrol ettiniz mi?
Yazlm kontrol ettiniz mi?
ENG-EMG gvdesinde elektrik kaa kontrol yaptnz
m?
ENG-EMGnin almasn kontrol ettiniz mi?
ENG-EMGnin topraklama kontroln yaptnz m?
Kaak akm kontroln yaptnz m?
PC ye kurulu zel ENG-EMG yazlmn altrdnz m?
ENG-EMG simlatrn altrdnz m?
Uyarc testi yaptnz m?
Kalibrasyon dalga formunu kontrol ettiniz mi?
PC donanmn kontrol ettiniz mi?
Kaak akm testi yaptnz m?
DEERLENDRME
75
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
( ) EMG cihaz g gereksinimleri 100 V 120 V veya 200 V 240 V, 50/60 Hz.dir.
2.
( ) Kulaklk, yazc, display monitr ve depolama sepeti balantlar haric cihaz

balantlardr.
3.
( ) EMG cihaz preamplifikatrleri tek kanalldr.
4.
( ) EMG-ENG stimlatrleri ergonomik tasarml ve ok amaldr, stimulatr

tamamen kiiselletirilebilir.
5.
( ) EMG cihazna ve bilgisayara dokunmadan birok ilem el stimlator zerinden

yaplabilir.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
76
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
1.
( ) Kaslarn kaslmas sinirler araclyla beyinden iletilmi olan uyarc

potansiyellerin kaslarda oluturduu motor nite aksiyon potansiyelleri (MAP)
olarak bilinen elektriksel potansiyeller sayesinde olur.
2.
( ) Gnlk kullanmnda EMG incelemesi denildiinde kas incelemesi anlamnn yan

3.
( ) EMG iaretlerinin incelenmesi ile ilgili olarak son yllarda yaplan almalarda
ounlukla dalgack (wavelet) analizi yntemi kullanlmtr.
4.
( ) MUAPlar sinirler araclyla beyinden iletilmi olan uyarc potansiyeller

tarafndan oluturulur. MUAP'larn says ve skl azaldka kaslma miktar artar.
5.
( ) skelet kaslar ince uzun hcrelerden meydana gelir ve bu hcrelere lif (fiber) ad
verilir. Bu hcrelerin uzunluklar 1-50 mm ve aplar 10-100 m arasndadr.
6.
( ) Kan damarlar vastasyla beslenen kaslar, elektriksel uyarlar ise sinirler

vastasyla alr.
7.
( ) Drt tip kas vardr ve bunlar; izgili kaslar, izgisiz kaslar, dz kaslar ve kalp
kaslardr.
8.
( ) EMG Cihazlarnda elektrik sitimlatr uyar sresi eitli hasasiyetlere

ayarlanabilir.
9.
( ) zolasyon transformatr EMG cihaz donanmlarndan deildir.
10.
( ) EMG aparatlarndan olan Nor BNC Sinyal ynlendirme birimidir.
11.
( ) EMG aparatlarndan olan multi tester EMG sistem performansn test etmek iin
hassas sinyaller retir.
12.
( ) EMG cihaznn alma ortam scaklk aral -40 ile +40 derece arasdr.
77
13.
( ) EMG cihaznn basit kaak akm kontrol faz kalemi ile yaplabilir.
14.
( ) EMG cihaz preamplifikatrleri tek kanalldr.
DEERLENDRME
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyetlere geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
78
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Yanl
Doru
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
elektromiyografi
sinirlerin
C
B
A
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Doru
79
RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
80
KAYNAKA
KAYNAKA
www.uvm.edu (Temmuz 2009)
81

Kas-Sinir Sinyal İzleyicilerde Kurulum PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kas-Sinir Sinyal İzleyicilerde Kurulum PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

BYOMEDKAL CHAZ TEKNOLOJLER

KAS SNR SNYAL ZLEYCLERDE KURULUM

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

3.2.2. EMG-ENG Cihaz Fonksiyon Testi .................................................................... 73

Biyomedikal Cihaz Teknolojileri

nsanlardaki kas ve sinir sisteminin anatomik haritada konumlarn aratrnz.

1. KAS-SNR SNYAL ZLEYCLER VE

Resim 1.1: EMG cihaz

Kaslardaki sorunlarn tans iin EMG incelemesinde ine elektrotlar kullanlr. Bu

Resim 1.2: EMG uygulamas

Elektronrografi ise sinirlerin elektriksel incelenmesidir. ENG incelemesinde, ba,

Resim 1.3: EMG uygulamas

1.1. EMG ve ENG aretlerinin llmesi

deerlendirilmesinde ek bilgiler sunmaktadr. Ayrca yakn zamanda MUPnin aritmetik

Resim 1.4: EMG lm

1.1.1. EMG aretlerinin llmesi

Daha nce de belirttiimiz zere elektromiyogram, kaslarn dinlenme ve kaslma

Resim 1.5: (a), (b) EMG lm sembolik gsterimi

Kaslarnn kaslmas srasnda biyopotansiyel iaretler oluur, bu iaretlere EMG ad

Resim 1.6: Elektromiyografik kayt

Kas elektriksel aktivitesinin belirlenmesi elektromyografik kayt ile salanr.

Rastgele kas aktivitesi

Vcudu oluturan sistemler eitli fonksiyonlarn gerekletirirken baz iaretler

1.1.1.1. Kaslarn Yaps

Resim 1.7: stemli hareket kaslarnn yaps

izgili kaslar: Yaps yukardaki ekilde gsterilen izgili kaslar, insan

Resim 1.8: izgili kaslarn kaslabilen elemanlar

1.1.1.2. Kas Kaslmas

1.1.1.3. Kaslarda Servo-Mekanizma ve Motor Hareketi

ekil 1.1: Kaslarda servomekanizma

1.1.1.4. Kasn Kaslmas Srasnda Oluan Gerilim

ekil 1.2: EMG iaretlerinin oluumu ve yzey elektroda ulamas

ekil 1.3: Kasa uyarnn gelii ve kasn kaslmas

1.1.1.5. EMGnin stenme ve Uygulanma Sebepleri

Resim 1.9: ne elektrotlarn kasa uygulanmasnn sembolik gsterimi

1.1.1.6. EMG aretinin llmesinin Temelleri

Resim 1.10 (a),(b): EMG uygulama gsterimi

Aada ( ekil 1.4.) klinik EMG dzeni basitletirilmi blok diyagram

ekil 1.4: Klinik EMG dzeni basitletirilmi blok diyagram

ekil 1.5: Salkl kiiye ait EMG iareti

ekil 1.6: Nropati hastas kiiye ait EMG iareti

ekil 1.7: Myopati hastas kiiye ait EMG iareti

ekil 1.8: EMG dzeneinin uygulan

EMG iaretlerinin alnmasnda kullanlan elektrot eitlerinden birisinin yzey

nleyecek kir, ya tabakas vs gibi maddelerden temizlemek maksadyla asetonlu pamukla

1.1.1.7. EMG nin Oluumu ve llmesi

Resim 1.11:EMG elektrot uygulamas

1.1.1.8. EMG aretlerini nceleme Metotlar

ekil 1.9: EMG iaretlerinin (a) monopolar ve (b) bipolar deteksiyonu

ekil 1.10: EMG iaretinin elektrotlara ulancaya kadar karlat ilemler

EMG iaretlerinin frekans uzaynda incelenmesinde en genel olarak hzl fourier

Dorultma: EMG iareti ilk ilem olarak dorultulmaldr. retilen enerjinin

Alak geiren filtreden geirme: Dorultulmu iarette var olan rastgele

Sfr geilerinin saylmas: Bu yntemde, iaretin sfr noktasndan gei

1.1.1.9. EMG ile Tehis Konabilen Hastalklar

ekil 1.11: eitli ekillerin EMG potansiyelleri

Spontan aktivite: Spontan aktivite tipleri, fibrillasyon potansiyelleri, pozitif

ekil 1.12: Normal, nrojenik ve myopatik EMG iaretleri

potansiyelleri ve pozitif keskin dalgalar, d) Myopati: gszle (zayfla) ramen arayz

1.2. ENG aretlerinin llmesi