T.C.

MLL ETM BAKANLII

METAL TEKNOLOJS ALANI

YATAYDA KT EK VE BNDRME
KAYNAI
521MMI055

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... 3
GR ....................................................................................................................................... 4
RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 5
1. PUNTALAMA YAPMAK................................................................................................... 5
1.1. Paralarn Kaynaa Hazrlanmas ................................................................................ 5
1.2. Gerei ve nemi .......................................................................................................... 5
1.3. Kaynak ncesi Temizliin nemi ............................................................................... 6
1.4. Kaynakl Birletirme eitleri ...................................................................................... 6
1.5. Kaynak Konumlar ....................................................................................................... 7
1.6. Elektrotlar ..................................................................................................................... 7
1.6.1. Tanm ................................................................................................................... 8
1.6.2. Elektrot eitleri .................................................................................................. 8
1.6.3. Elektrot rtsnn Grevleri ............................................................................... 9
1.6.4. Elektrotlarn Depolanmas ................................................................................... 9
1.6.5. Elektrot Paketlerinin zerindeki Bilgilerin ncelenmesi ..................................... 9
1.7. Puntalamann Gerei nemi ...................................................................................... 11
1.8. Puntalama Aral (Puntalar Arasndaki Mesafe) ...................................................... 12
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 13
LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 16
RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 17
2. YATAYDA KT EK KAYNAI YAPMAK ................................................................... 17
2.1. Ark flemesi .............................................................................................................. 17
2.1.1. Ark flemesinin Tanm .................................................................................... 17
2.1.2. Ark flemesinin Zararl Etkileri ........................................................................ 18
2.1.3. Ark flemesine Kar Alnacak nlemler ......................................................... 18
2.2. Kt-Ek Kayna ......................................................................................................... 19
2.2.1. Kt-Ek Kayna Elektrot Alar ....................................................................... 19
2.2.2. Kt-Ek Kaynanda Elektroda Verilecek Hareketler ......................................... 20
2.2.3. Metalurjik Uyum ................................................................................................ 21
2.2.4. Para Kalnlna Gre Elektrot Seimi ve Amper Ayar .................................. 21
2.2.5. Kaynak Dikiini Temizleme .............................................................................. 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23
LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 26
RENME FAALYET- 3 .................................................................................................. 27
3. Yatay Konumda Bindirme Kayna Yapmak..................................................................... 27
3.1. Bindirme Kayna ...................................................................................................... 27
3.2. Bindirme Kayna Elektrot Alar ............................................................................ 28
3.3. Bindirme Kaynanda Elektrota Verilecek Hareketler............................................... 29
3.4. Bindirme Paynn Hesaplanmas ................................................................................ 29
3.5. Kaynak Dikiini Temizleme....................................................................................... 30
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 31
LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 34
RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 35
4. Kalnlklar Farkl Paralarn Kaynan Yapmak .............................................................. 35
4.1. Farkl Kalnlktaki Paralarn Kayna....................................................................... 35
4.1.1. Farkl Kalnlktaki Paralarn Kaynanda Elektrot Alar ............................... 35
1

4.1.2. Elektrot Asn Kaln Paraya Ayarlayarak nce Paray Bozmadan Kaynatma
...................................................................................................................................... 36
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 38
LME VE DEERLENDRME.................................................................................... 41
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 42
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 44
KAYNAKA ......................................................................................................................... 45

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

521MMI055

ALAN

Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK

Ortak Alan

MODLN ADI

Yatayda Kt Ek ve Bindirme Kayna

Bu modl elektrik ark kaynanda kt-ek ve bindirme
kayna yapma ile ilgili bilgi ve becerilerin verildii bir
renme materyalidir.

MODLN TANIMI
SRE

40/16

N KOUL

Diki ekme modln alm olmak

YETERLK

Kt-ek ve bindirme kayna yapmak

Genel Ama
Gerekli ortam ve ekipman salandnda yatayda kt ek ve
bindirme kaynaklarn yapabileceksiniz.
Amalar
1. Birletirilecek malzeme zerinde parann kalnlna
uygun en az iki yerden paralar birbirine puntalama
yapabileceksiniz.
2. Kaynak arkn oluturarak ark boyunu, elektrot asn ve
ilerleme hzn ayarlayacak ve kt ek kayna
yapabileceksiniz.
3. Kaynak arkn oluturarak ark boyunu, elektrot asn ve
ilerleme hzn ayarlayacak ve kt birletirme
yapabileceksiniz.
4. Kaynak arkn oluturarak ark boyunu, elektrot asn ve
ilerleme hzn ayarlayacak ve farkl kalnlktaki
paralarn kaynan yapabileceksiniz.

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Ortam: Elektrik ark kaynak atlyesi

Donanm: Elektrik ark kayna, kaynak yardmc ve temel
elemanlar, 2 adet elik malzeme
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

GR
GR
Sevgili renci,
Endstrinin birok alannda, seri retimde ve modern yaam iin kullandmz
rnlerin ou, kaynak olmakszn gerekletirilemezdi. Bu nedenle kaynak teknoljisinin
retim iinde alacak kaynak operatrleri tarafndan iyi bilinmesi gerekmektedir.
Gelien teknolojiye parelel olarak kaynaklk meslei de ilerlemekte, gelimekte,
buna bal olarak her geen gn modern kaynak teknikleri yenilenmektedir. Teknolojinin ve
meslein istedii niteliklere sahip olabilmek iin tekniine uygun birletirme yapabilmek
zorunludur.
yi ve nitelikli kaynak, gvenli ve verimli birletirme iin yatayda kt-ek ve
bindirme kaynaklarn endstrinin istedii biimde yapabilmelidir. Bu modl programn
baar ile tamamladnzda endstrinin ihtiya duyduu kalifiye bir eleman olacaksnz.

RENME FAALYET-1
RENME FAALYET-1
AMA
Birletirilecek malzeme zerinde parann kalnlna uygun en az iki yerden paralar
birbirine puntalayabileceksiniz.

ARATIRMA

Piyasada kullanlan elektrot katoloklarn elektrot firmalarndan bulup rettikleri

rutil tip elokrotlar ve kullanm alanlarn aratrnz.

Rutil tip elektrotun rtsn krp ark oluturmaya alnz, gzlemlerinizi

rapor hlinde snfa sununuz.

1. PUNTALAMA YAPMAK
1.1. Paralarn Kaynaa Hazrlanmas
Kaynaklkta paralarn hazrlanmas byk nem tamaktadr. Bu hazrlk; kaynak
konumuna, eidine ve trne gre farkllk gsterir. Paralarn doru bir ekilde
puntalanmas bu hazrlklardan biridir.

1.2. Gerei ve nemi

Kaynak ilemi bir dizi ilem basamandan olutuu iin kaynaa hazrlk ksm
nemli yer tekil eder. yi yaplmayan kaynak hazrl ilerde ek klfetler oluturur.
Kaynaa hazrlk ilemi baarl bir ekilde tamamlanrsa kaynak iin dier ilem
basamaklar da baarl bir ekilde sonulanacaktr.

Resim 1.1: Kaynak hazrl yaplm ve gvenlik nlemleri alnm kaynak ilemi

Kt-ek ve bindirme kaynanda, kaynak hazrl olarak kaynak az almasna gerek

olmasa da paralarn birletirilecek yzeylerinin dzgn olmas gerekir. zellikle kt-ek
kayna iin biletirilecek para yzeylerinin altrlmas nemlidir.
Tekniine uygun gvenli ve verimli bir birletirme iin paralarn kaynaa
hazrlanmas ve kaynak hazrl yaplmas gerekir. Paralar kaynaa hazrlamann ilk
aamas birletirme yzeylerinin altrlarak temizlenmesidir.

Resim 1.2: Ee ile para yzeyi temizleme

1.3. Kaynak ncesi Temizliin nemi

Her zaman atlye artlarnda almak mmkn olmayabilir. zerinde boya, oksit, ya
bulunan paralar temizlenmelidir. Para yzeyindeki oksit, ya, boya vb. yabanc maddeler
kaynakl birletirmeyi olumsuz etkiler.

1.4. Kaynakl Birletirme eitleri

Kt-ek kayna
Bindirme kayna
ke kayna
6

D ke kayna
Flan kayna

Gnmzde, retim alanlarnda deiik birletirme eitleri mevcut olup en sk

karlalan kaynakl birletirme eitleri yukarda verilmitir. Bu modl, yatayda kt-ek ve
bindirme kaynan kapsamaktadr.

1.5. Kaynak Konumlar

Elektrik ark kaynanda mmkn ise yatay kaynak konumu tercih edilmelidir. Fakat
her zaman retim ilerinde yatay konumda kaynak yapma imkn olmayabilir. zellikle
byk imalat ilerinde her konumda kaynak yapmak gerekebilir.

Kaynak konumlarn 3 madde ile genelleyebiliriz:

Yatay kaynak
Duvar kayna
Tavan kayna

Yatay konumda kaynak: Kaynak dikiinin yere paralel olduu kaynak konumudur. Bu
konumda kaynak banyosunun kontrol kolaydr ve kaynak ergiyii akmas olmaz. Gvenli
ve kolay kaynak pozisyonudur.

1.6. Elektrotlar

ekil 1.1: Elekrodun blmleri

Kaynak blgesinin doldurulmas ve birleimin salanmas iin ilave metal ubua

ihtiya vardr. Elektrik arknn etkisiyle eriyen bu metal ayn zamanda kaynak blgesin
mekaniksel ve kimyasal zelliini de etkiler.
7

1.6.1. Tanm
Elektrik ark oluturarak eriyen ve kaynak blgesini doldurarak birlemeyi salayan
ilave metal ubua ELEKTROT denir.
Elektrodun anma ap elektrot ekirdeinin kesitine karlk gelir ve piyasada o apa
gre anlr. Piyasada bulunan elektrotlar:
Elektrod ap: 2- 2.50- 3.25- 4- 5- 6 mm,
Elektrod boyu: 250 350 450 mm dir.
malat ilerinde piyasada en ok tercih edilen elektrot 350 mm boyuna sahip olandr.
Yan tarafta eletrodun blmleri grlmektedir.

1.6.2. Elektrot eitleri

Kaynakl birletirme ilemleri, ok deiik biim ve zelliklere sahip retim ilerine
uygulanabilir. Bu deiik retim ihtiyalarna cevap verecek nitelikte ok fazla elektrot eiti
mevcuttur. Elektrik ark kaynanda kullanlan elektrotlarn zeri rtldr ve elektrotlar
snflandrlrken rt maddesinin zellii gz nne alnr.

rt maddesinin zelliine gre bir snflamaya gre:

Rutil
Bazik
Asit
Oksit
Sellozik
Demir tozlu
Derin nfuziyet

ekil 1.2: eitli elektrot paketleri

Rutil elektrotlar

Rutil elektrotlarn rt arlnn % 35ini titandioksit oluturur. Deiik rt

kalnlnda retilen rutil elektrotlar mevcut olup rt kalnlnn artmas, dikiin
mekaniksel zelliklerini olumlu ynde etkiler.
Rutil elektrotlarn rts kaynak dikiini tamamen rter. Kaln, siyah / fme renkte,
abuk katlaan bir curuf oluturur. Rutil elektrotlar imalat sanayinde genel amal olarak
ok sk kullanlr. Tutumas ve ark oluturmas ok kolay olduu iin acemi kaynak
elektrodu olarakta bilinir. Rutil elektrotlar rt kalnlna gre kaln rtl rutil ince rtl
rutil rutil asit diye snflandrlr
8

1.6.3. Elektrot rtsnn Grevleri

Elektrot metali zerine kaplanan, ark esnasnda elektrot metali ile eriyip kaynak arkn
ve kaynak ergiyik metalini atmosferin olumsuz etkilerinden koruyan kabua elektrot rts
denir. Kaynak ark oluurken ve oluumun hemen ardndan kaynak dikii atmosfere maruz
kalrsa kaynak bileimine oksijen, azot ve hidrojen etki eder. Kaynak dikiinin mekaniksel
ve kimyasal zellikleri bozulur.
Kaynak ark, elektrot ile para arasndaki aralk boyunca elektrik akmnn geiidir.
Bunun mmkn olmas iin o aralktaki atmosferin iyonize olmas (elektrik akmnm
geirmesi) gerekir.

ekil 1.3: Ark oluumu ve elektrot rtsnn kaynak blgesini korumas

Bunu elektrot rtsnn ark srasnda kard gazlar salar. Ayrca elektrot rts
oluan arkn ve kaynak dikiinin mekaniksel ve kimyasal zelliklerini olumlu etkiler.

1.6.4. Elektrotlarn Depolanmas

Elektrotlar paketler hlinde kullancya sunulur. Elektrot genellikle 100 adetlik olarak
paketlenir. Elektrot ap arttka paket iinde bulunan elektrot adedi der. Elektrot paketleri
6 l koliler oluturularak ambalajlanr.
Piyasadan alnan paket veya kolili elektrotlarn retim esnasnda zenle muhafaza
edilip depolanmas gerekir. Elektrotlar, nem gibi elektrodun yapsn bozacacak
olumsuzluklardan korunmal, rutubet ve nemden uzak kapal dolaplarda bulundurulmaldr.

1.6.5. Elektrot Paketlerinin zerindeki Bilgilerin ncelenmesi

Elektrot paketlerinin zerinde elktroda ait bilgilerin tm bulunmaktadr. Firmalar
ayrca retimini yaptklar elektrotlarn zel ad ve numaralarnn bulunduu katologlar
9

kararak kaynakya elektrotlar hakknda geni bilgiler vermektedir. Ancak bilgilerin ou

eitimli bir kaynaknn anlayabilecei rakamsal ifadeler ile anlatld iin bu sembol ve
ifadeleri bilmek gerekir. Bu modl kapsamnda rutil elektrotlar kullanlacaktr.
Sembol ve rakamsal ifadelerin anlam aada TS 563e gre verilmitir.

Yukarda ksa gsterilii verilen elektrot, TS 563e gre ifade edilmitir. Elektroda ait
sembollerin ve rakamlarn anlamlar paket zerinde verilir. Sra ile verilen rakamlarn neye
karlk geldiini bilmek yeterlidir.

10

Aada bir elektrot etiketi rnei grlmektedir:

Etikette verilen bilgileri dikkatle inceleyiniz, TS 563 E 51 32 RR 8le ifade edilen
rakamsal deerlerin karln etiket zerinde bulunuz.

1.7. Puntalamann Gerei nemi

Kaynakl birletirme ileminin baarl sonulanmas ve i parasnn kenarlarnn
snn etkisi ile birbirine olan mesafesinin deimemesi iin puntalama gereklidir. Ayrca
puntalama birletirilecek paralarn ilk dzenlemesidir. Puntalama sonras son kontroller
yaplarak birletirme ilemine geilir.
Puntalamay kaynakl birletirme ncesi paralarda snn etkisi ile biim deiiklii
meydana gelmemesi iin yaplan ksa ve aralkl dikilerle sabitlenmesi olarak
tanmlayabiliriz. Aada puntalama yaplmadan diki ekilmeye allm. Paralar aras
mesafe (b) snn etkisi ile alm (ekil 1.3).

ekil 1.3: Isnn etkisi ile paralarn arasnn (b mesafesi) almas

11

1.8. Puntalama Aral (Puntalar Arasndaki Mesafe)

Puntalama ilemi, bir takm kurallar erevesinde yaplr. Tekniine uygun puntalama
sonunda baarl bir birletirme elde edilir. Puntalama, dzgn aralklarla yaplr ve para
kalnlna gre tesbit edilir.
Para kalnl;
5 mm den az ise
5 mm den fazla ise

; Puntalama Aral = 30 x Para kalnl

; Puntalama Aral = 20 x Para kalnl

Bu aralklar, kaynak tarafndan ayarlanarak oluturulur. Puntalama ilemi, parann

en az iki yerinden yaplr (ekil 1.4). Kaynak dikii uzun ise yukardaki parametreler
uygulanr.

ekil 1.4: Puntalama boluu (b) ve puntalama aral

b: Paralar arasnda braklmas gereken birletirme boluu. Bu boluk, elektrot

apna yakn veya elektrot ap kadar alnr.

12

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aada ekli verilen 120x50x5 mm ebatnda iki adet elik paray puntalaynz.

Puntalama yaplacak paralar ve puntalama yerleri

lem Basamaklar

neriler

Gerekli ise paralarn birletirilecek

yzeylerini temizleyiniz.

Her trl i gvenlii tedbirini alnz.

Paralarnn birleme yerlerini uygun
temizleme aralar ile temizlemeyi
alkanlk hline getiriniz.

Temizleme ilemi gerekli ise bunun iin

ee ve zmpara kd kullannz.

Kaynatlacak paray kaynak masas

zerine dzgn biimde yerletiriniz.
2.50 mm rutil elektrodu pense uygun
ekilde taknz.
Kaynak makinesini kaynaa
hazrlaynz.

ELEKTRK
TEHLKELERNE DKKAT
EDNZ!
Elektrik arzalarn yetkililere bildiriniz.

alma masas zerindeki almaya

engel olacak unsurlar kaldrnz.
Diki Oluturma modlnden u asn
ayarlamay hatrlaynz.
13

 Kaynak makinesinin amper ayarn

yapnz.
Parann kalnlna uygun en az iki
yerinden puntalama ilemini yapnz.
Puntalama yaparken aspiratr
altrnz.

Amper=40x Elektrot ap
Amper=40x2.50=100Amper
nlnz giyiniz, eldiven ve maske
kullannz.
Yaptnz puntann curufunu scakken
krmaynz, gznze sramasna
dikkat ediniz!
nlksz, eldivensiz ve maskesiz
kesinlikle almaynz.
Kaynak sonras kaynak masasnn
zerinde takm brakmaynz.

Yaptnz puntalamay temizleyerek

kontrol ediniz.
Puntay kaynak ekici ile krp tel fra
ile temizleyerek kaynak ncesi son
kontrolleri yapnz.

Kaynak makinesini ve aspiratr

kapatnz.
14

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz
beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

Evet

Hayr

Gerekli ise paralarn birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi?

Kaynatlacak paray kaynak masas zerine dzgn biimde
yerletirdiniz mi?
2.50 mm rutil elektrodu pense uygun ekilde taktnz m?
Kaynak makinesini kaynaa hazrladnz m?
Kaynatlacak paray kaynak masas zerine dzgn biimde
yerletirdiniz mi?
Kaynak makinesinin amper ayarn yaptnz m?
Parann kalnlna uygun en az iki yerinden puntalama ilemini
yaptnz m?
Puntalama yaparken aspiratr altrdnz m?
Yaptnz puntalamay temizleyerek kontrol ettiniz mi?
Puntay kaynakc ekici ile krp tel fra ile temizleyerek kaynak
ncesi son kontrolleri yaptnz m?
Kaynak makinesini ve aspiratr kapatnz m?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

15

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Kt-ek ve bindirme kaynanda kaynak hazrl olarak aadakilerden hangisi

yaplmaz?
A. Paralarn birletirilecek yzeyleri temizlenir.
B. Paralara kaynak az alr.
C. Ee ile birletirilecek yzeyler, tesviye edilerek altrlr.
D. Paralar en az 2 yerinden puntalanr.

2.

Aadaki aralardan hangisi kaynak hazrl iin paralarn temizlenmesinde

kullanlmaz?
A. Kt zmpara
B. Tel fra
C. Eeler
D. Kaynak ekici

3.

rts dklm rutil elektrot ile kaynak yapmak istenirse sonu ne olur?
A. Kaynak dikii olumsuz etkilenir.
B. Kaynak ark olumaz.
C. Dikiin mekaniksel zellikleri bozulur.
D. Kaynan mukavemeti der.

4.

Puntalama iin aadakilerden hangisi sylenemez?

A. Ksa ve ararklarla yaplan kaynak dikiidir.
B. Paralarn birletirme ncesi n dizayndr.
C. Para yzeyinde elektrodu altrmak iin yaplr.
D. Isnn etkisi ile paralarn kaynak esnasnda birbirine olan mesafelerinin korunmas
iin yaplr.

5.

Rutil elektrotlar iin aadakilerden hangisi sylenemez?

A. rt arlnn % 35i titandioksittir.
B. Zor tutuur.
C. Acemi kaynak elektrodudur.
D. rt tipi sembol R dir.

6.

TS 563 e gre TS 563 E 51 32 RR 3 ile ifade edilen elektrotta 51 rakam neyi ifade
eder?
A. Elle yaplan ark kaynan
B. Elektrot rt tip numarasn
C. Elektrot rt tipini
D. Mekaniksel zellikleri

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
16

RENME FAALYET-2
RENME FAALYET-2
AMA
Kaynak arkn oluturarak ark boyunu, elektrot asn ve ilerleme hzn ayarlayacak;
kt ek kayna yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Piyasada alan kaynak operatrleri ile grp tecrbe ile gelitirerek kt-ek
birletirmede uyguladklar teknikleri reniniz. rendiklerinizi rapor hlinde
snfa sununuz.

Deiik amper deerlerinde alma yapp gzlemlerinizi snfa sununuz.

2. YATAYDA KT EK KAYNAI YAPMAK

2.1. Ark flemesi
Elektrik ark kaynaksnn bilmesi gereken en nemli konulardan bir tanesidir. nlem
alnmazsa kaynan yapln ve kalitesini etkiler.

2.1.1. Ark flemesinin Tanm

Elektrik ark kaynanda kaynan dzgnl, ark uzunluu, elektrot besleme ve
elektrot asnn elle ayarlanmasna baldr. Bu koullar salanmadnda meydana gelen
manyetik alan, arkta oynamann yan sra kaynak banyosunun kontroln de zorlatrr ve
kaynak dikii bozulur.
Manyetik alann etkisi ve kaynak hatas ile kaynak arknda oluan sapmalara ve yn
deitirmelere ark flemesi denir.
Ark flemesi ile kaynak curufunun ve ergiyik metalin ak yn deitirir ve ergiyik
metal birleme blgesinden uzaklar (ekil 2.1).

17

ekil 2.1: Arkn yn deitirerek fleme yapmas

Ayrca ark flemesini meydana getiren nedenler yle sralanabilir:

Dalgal akmda almak

Kaynatlacak gerecin zellikleri
Kaynak arknn dar alanlarda yaplmas ve buna bal olarak manyetik alann
artmas
Kaynak asesinin ark blgesine yakn balanmas

2.1.2. Ark flemesinin Zararl Etkileri

Ark flemesi, istenmeyen bir olaydr, hatasz kaynak yapmay kstlar. Kaynakc
kaynak arkna hkim olamaz ve kaynak curufu arkn nne geerek curuf kalnts ieren
yetersiz bir birleme, hatal diki formu, nfuziyetsiz zayf balantlar elde edilir.

2.1.3. Ark flemesine Kar Alnacak nlemler

Ark flemesine kar alnacak nlemler yle sralanabilir:

Mmkn olduu kadar ksa ark boyu ile almak

Makinenin kutuplarn deitirmek

ift toprak hatt kullanmak

Elektrot asn deitirmek

asenin yerini deitirmek

Ark flemesine kar alnacak nlemleri, manyetik alann olumsuz etkisini en

aza indirmek ve manyetik alann olumamas iin uygulanan ilemler

18

2.2. Kt-Ek Kayna

Resim 2.1:Kt-ek kaynana hazrlanm

Resim 2.2: Kt-ek birletirme yaplm

paralar

paralar

Kalnlklar 4 mm ile 8 mm arasnda olan paralarn kaynatlmasnda uygulanan

birletirme eididir. Bu yntemle yaplan kaynakl birletirmenin burulma ve eilme
zorlamalarna kar dayanm fazla deildir. Aln birletirme olarak da bilinen kt-ek
kaynanda paralar (gerekli hazrlk yapldktan sonra) kaynak edilecek aln yzeyleri bir
araya getirilerek kaynatlr. Kaynak az amak gerekmez.
Kt-ek kaynanda paralar arasnda elektrot apna yakn boluk braklr (b). Kt-ek
kaynann sembol (II) resim zerinde yan tarafta grlmektedir (ekil 2.2).

ekil 2.2: Kt-ek kaynann resimle ifade edilii

2.2.1. Kt-Ek Kayna Elektrot Alar

Elektrik ark kaynanda birletirmenin gvenli, verimli ve tekniine uygun
yaplmasnn kaynaknn tecrbesine bal olduunu sylemitik. Ancak tekniine uygun
bir birletirme, birletirmenin yaplaca paralarn konumuna uygun elektrot as ve
hareketi ile salanr.
19

alma as: Elektrodun kaynak ilerleme ynne parelel kenar ile asdr. Diki
ekme modlnden hatrlaynz. Kt-ek kaynanda alma as 90o dir (ekil 2.3).

ekil 2.3: Kt-ek kayna alma as

Elektrot hareket as: Elektrodun kaynak ynne doru yatrlarak para yzeyi ile
oluturduu adr. Diki ekme modlnden hatrlaynz.

Bu a kt-ek kaynanda 75-80 o dir (ekil 2.4).

ekil 2.4: Kt-ek kaynanda elektrot hareket as

2.2.2. Kt-Ek Kaynanda Elektroda Verilecek Hareketler

Diki ekme modlnde elektrota verilecek hareketleri hatrlaynz. Elektrot kaynak
dikii ynne ve elektrot eriyip ksaldka ark boyu sabit tutularak aa doru indirilir. Bu
iki hareket dnda kaynak blgesinde oluan ergiyik metalin birletirilecek blgeyi tam
olarak kaplamas iin elektroda diki ynnde ilerlerken bir takm hareketler yaptrlmaldr.
Yatayda kt-ek kaynanda elektroda aadaki ekillerde grlen, yay izimli elektrot
hareketleri yapmak yeterlidir (ekil 2.5-2.6).
Elektrot hareketi ile
20

Ergiyik metalin kaynak blgesine doldurulmas,

Kaynak ergiyik metalinin kontrol,
Birletirilecek para yzeyinde ergiyen metallerin karm, salanm olur.

ekil 2.5: Kaynak ilerleme ynne

elektroda verilecek hareket

ekil 2.6: Elektroda kaynak balangcna doru

ve diki annda hareket yaptrma

2.2.3. Metalurjik Uyum

Ergimi kaynak metali, elektrot ve kaynatlacak metal karmndan meydana gelir.
Katlam kaynak metalinin yeterli mukavemete sahip olmas ve gvenli bir birletirme iin
kaynatlacak metaller ve elektrot metalinin metalurjik olarak uyumlu olmas gereklidir.
Elektrik ark kaynanda s yoluyla metallerin sv hle getirilmi yzeyleri arasnda oluan
ve srekli yk tayan metalik bir balant oluturulur. Bu balant atomlar aras ba ile
oluturulur. Bu nedenle kaynak yaplacak metallerin ve elektrodun metalrjik olarak
birbirine kaynak edilebilir olmas ve metalik zelliklerinin birbirine yakn olmas art aranr.

2.2.4. Para Kalnlna Gre Elektrot Seimi ve Amper Ayar

Kaynak dikiinin istenilen zelliklere sahip olmas, yeterli kaynak metalinin kaynak
blgesini doldurmas ve bu blgenin yeterli s ile birbirine karmas ile mmkndr. Btn
bunlar uygun aptaki elektrot ve kaynak edilecek para kalnl gz nne alnarak uygun
amper seimi ile salanr. nce paralarn kaynanda birletirilecek yzey az olduu iin
ince elektrot; kaln paralarn kaynanda yzey kaln olduu iin kaln elektrot kullanlr.
Buna bal olarak da elektrot kalnl arttka daha fazla sya ihtiya olduundan akm
deeri artrlr.
Amper ayar hesaplanrken genel olarak;
Amper = 40 x Elektrot ap
formlnden yararlanlr ve retici firmann elektrot paketinin etiketinde belirttii
deerler uygulanr (Diki ekme modlnden hatrlaynz).

21

2.2.5. Kaynak Dikiini Temizleme

Kaynak ilemi sonunda kaynak curufunun temizlenmesi gerekir. Kaynak ilemi
srasnda arkn etkisi ile kaynak dikii evresine srayan paracklar, para yzeyine yapr.
Kaynak curufu souduktan sonra kaynak ekiciyle krlr ve temizlenir. Diki ekme
modlnden hatrlaynz.

Resim 2.3: Dzgn olumu kaynak dikii

22

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aada ekli verilen 120X50X5 ebatdnda 2 adet elik gerece kt-ek kayna yapnz.

UYGULAMA FAALYET
Kt-ek kayna ile birletirilecek paralar (Aradaki bolua dikkat ediniz.)
lem Basamaklar

neriler

Elektrodu kaynak pensine uygun biimde

balaynz.
Puntalama ilemi iin dikite kullanlacak
elektrottan daha ince ve ayn zellikte
elektrotlar tercih edilir.
Paralar arasnda diki ekilecek elektrot ap
kadar boluk brakarak paralar 2 ucundan
puntalaynz.

Amper= 40 x Elektrod ap

ELEKTRK
TEHLKERNE
DKKAT EDNZ!
Elektrik arzalarn yetkililere
bildiriniz.
Paralar arasna elektrod koan
konularak oluturulup puntalama
yaplr.
Ark boyunu, elektrot asn ve elektrot ilerleme
hzn ayarlayarak kt-ek kaynan yapnz.

23

 Elektrot alma as, elektrot hareket as ve

elektrot hareketleri uygulaynz.

Kaynak ark srasnda oluan duman ve n

zararl etkisinden korunmak iin paravan
kullannz ve aspiratr altrnz.
Kaynak dikiini uygun elektrot as ve
bekleme hareketi ile bitiriniz.
Kaynak sonras kaynak curufunu kaynak
ekiciyle krp temizleyiniz.
Kaynak makinesini ve aspiratr kapatnz.

24

Kaynak ilemini yaparken

gvenlik kurallarna uyunuz,
mesleki ilkelere uygun
davrannz.
Crufu soumadan krmak
tehlikelidir, sramalara dikkat
ediniz.
Temizleme sonucu ortaya kan
kaynak dikiinin grn,
kaynan ne derece baarl oldu
hakknda bilgi verir. Bu amala
dikii inceleyiniz.
Kaynak sonras kaynak
masasnn zerinde takm
brakmaynz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
2
3
4
5

Evet

Hayr

Elektrodu kaynak pensine uygun biimde baladnz m?

Paralar arasnda diki ekilecek elektrot ap kadar boluk
brakarak paralar 2 ucundan puntaladnz m?
Elektrodu kaynak pensine uygun biimde baladnz m?
Ark boyunu, elektrot asn ve elektrot ilerleme hzn
ayarlayarak kt-ek kaynan yaptnz m?
Elektrot alma as elektrot hareket as ve elektrot
hareketleri uyguladnz m?

Kaynak ark srasnda oluan duman ve n zararl

etkisinden korunmak iin paravan kullanarak
aspiratr altrdnz m?

Kaynak dikiini uygun elektrot as ve bekleme hareketi ile

bitirdiniz mi?

Kaynak sonras kaynak curufunu kaynak ekiciyle

krp temizlediniz mi?

Kaynak makinesini ve aspiratr kapattnz m?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

25

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Tekniine uygun ark oluturulmadnda

aadakilerden hangisi oluur?
A. Uzun ark boyu oluur.
B. Ksa ark boyu oluur.
C. Ark yn deitirir.
D. Ergime fazla olur.

manyetik

alann

etkisiyle

arkta

2.

Aadakilerden hangisi ark flemesini meydana getiren neden deildir?

A. Ksa ark boyu ile almak
B. Kaynak arknn dar alanda yaplmas
C. asenin ark blgesine yakn balanmas
D. Elektrot asnn yanl uygulanmas

3.

Kt-ek kaynanda, elektrodun her iki parayla oluturduu alma as ka

derecedir?
A. 90o
B. 45 o
C. 75 o
D. 60 o

4.

Elektrot hareketi ile aadakilerden hangisi salanm olur?

A. Ergiyik metalin kaynak blgesini doldurmas
B. Ergiyik metalin kontrol
C. Ergiyik metallerin karm
D. Hepsi

5.

Kt-ek kaynak dikiinin istenilen zelliklere sahip olabilmesi iin aadakilerden

hangisi gerekmez?
A. Uygun aptaki elektrot
B. Para kalnlna uygun amper ayar
C. Seilen elektroda uygun amper ayar
D. Para kalnl

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

26

RENME FAALYET-3
RENME FAALYET- 3
AMA
Kaynak arkn oluturarak ark boyunu, elektrot asn ve ilerleme hzn ayarlayacak
ve kt birletirme yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Piyasada alan kaynak operatrleri ile grerek tecrbe ile gelitirip

uyguladklar teknikleri reniniz. rendiklerinizi rapor hlinde snfa
sununuz.

Deiik amper deerlerinde alma yapp gzlemlerinizi snfa sununuz.

3. YATAY KONUMDA BNDRME

KAYNAI YAPMAK
3.1. Bindirme Kayna
Dayanklln n plana kt ve kt-ek kaynana gre daha fazla dayanm istenen
paralara uygulanr. Kt-ek kaynanda olduu gibi boluk gerekmez. Kaynak edilecek
paralarn st ste bindirilerek yaplan birletirme eklidir.

Resim 3.1: Bindirme kaynana

hazrlanm paralar

Resim 3.2: Bindirme birletirme

yaplm paralar

27

3.2. Bindirme Kayna Elektrot Alar

Bindirme kayna dikiin ekilecei blge ynnden st ste konulan paralar ke
oluturduu iin ke kaynana benzer. alma as olarak elektrot 45o, hareket as
olarak ise 60 o a ile tutulur.
Elektrot alar, kaynak arknn kontrol ve dikiin tekniine uygun olumas iin
nemlidir. Bu alar, tecrbeli bir kaynak tarafndan gzle ayarlanr ve ark oluumundan
ann doru olup olmad anlalr. zellikle bindirme kayna gibi kelerin
kaynatlmasnda alma as nemlidir. Diki ekme modlnden hareket ve alma
alarn hatrlaynz. Hareket as iin baknz ekil 3.1. alma as iin baknz ekil
3.2.

ekil 3.1: Bindirme kayna elektrot hareket as

ekil 3.2: Bindirme kayna elektrot alma as

28

3.3. Bindirme Kaynanda Elektrota Verilecek Hareketler

Birletirme ekline ve paralarn konumuna gre arkn ve ergiyik metalin kontrol iin
tekniine uygun elektrot hareketi nem kazanr.

Aada bindirme kaynanda elektroda verilecek hareket grlmektedir (ekil

3.3).

ekil 3.3: Elektrot hareketi

3.4. Bindirme Paynn Hesaplanmas

Bindirme kaynann dayanklln n plana kt bir birletirme ekli olduundan
daha nce bahsetmitik. Aada bindirme pay ve bindirme kaynann resim zerinde
sembol ile gsterilii grlmektedir (ekil 3.4). Sembol ke kaynaklarnda kullanlan
sembolle ayndr.

ekil 3.4: Bindirme pay

paralar bindirme kaynanda birbiri zerine konarak kaynatlr. st ste bindirme

yaplan uzunluk iin kesin bir kural olmasa da bindirme yaplrken aadaki hususlar gz
nnde bulundurulur.

Paralarn kalnl
Birletirmenin tayaca yk
Kaynak edilecek paralarn boyutlar

Btn bu artlar dorultusunda daha fazla dayankllk istenirse bindirme pay artrlr.
Bindirme pay en az para kalnlklarnn toplam kadar olmaldr.

29

3.5. Kaynak Dikiini Temizleme

Kaynak curufu souduktan sonra kt-ek kaynanda olduu gibi kaynak ekici ile
krlp temizlenir. Bindirme kaynanda kaln paralarda daha fazla dayankllk iin kk
dikii ekilerek 2. ve 3. dikiler kk diki zerine ekilir. Curuf temizlenmeden oluturulan
kaynak dikii hi gvenli deildir. Oluturulan dikite curuf nedeni ile tam bir birleme
olmaz. Bu nedenle bindirme kaynanda 2. 3. dikilere gerek duyulduunda bir nceki
dikiin curufu iyi temizlenmelidir. Diki ekme modlnden hatrlaynz.

ekil 3.5: Dzgn olumu kaynak dikii

30

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aada ekli verilen 120X50X5 ebadnda 2 adet elik gerei BNDRME yaparak
kaynatnz.

lem Basamaklar

neriler

Kaynak makinesini altrp amper

ayarn yapnz.
Elekrodu kaynak pensine uygun biimde
balaynz.
Bindirme payn 25 mm alp
markalaynz.

Paralar bindirme yaparak uygun 2

kenarndan puntalaynz.

Elektrik tehlikelerine dikkat ediniz,

uygunsuz artlar retmeninize
bildiriniz.
Seilen elektroda uygun amper ayar
yapmay hatrlaynz.
Amper= 40 x Elektrot ap
Kaynak ilemini yaparken gvenlik
kurallarna uyunuz, mesleki ilkelere
uygun davrannz.

Puntalar temizleyip son kontrollerini

yapnz.

31

 Ark boyununu, elektrot asn ve

elektrot ilerleme hzn ayarlayarak
bindirme kaynan yapnz.

Yanmalara kar tedbirlerinizi alnz.

Kaynak kablolarnda kesik veya ezik
olmamasn kontrol ediniz.

Kaynak dikiini uygun elektrot as ve

bekleme hareketi ile bitiriniz.
Kaynak sonras kaynak curufunu kaynak
ekiciyle krp tel fra ile temizleyiniz.

32

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
2
3
4
5

Kaynak makinesini altrp amper ayarn yaptnz m?

Elekrodu kaynak pensine uygun biimde baladnz m?
Bindirme payn 25 mm alp markaladnz m?
Paralar bindirme yaparak uygun 2 kenarndan puntaladnz m?
Puntalar temizleyip son kontrollerini yaptnz m?

Ark boyununu, elektrot asn ve elektrot ilerleme hzn

ayarlayarak bindirme kaynan yaptnz m?

Kaynak dikiini uygun elektrot as ve bekleme hareketi ile

bitirdiniz mi?

Kaynak sonras kaynak curufunu kaynak ekiciyle krp

tel fra ile temizlediniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

33

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Bindirme kaynann uygulan iin aadakilerden

sylenemez?
A. Dayanklln n plana kt bir birletirmedir.
B. Paralar st ste bindirilerek yaplr.
C. Kaynak az alarak yaplr.
D. alma as 45 tir.

hangisi

A)
B)
C)
D)

2. Bindirme kaynanda daha fazla dayanm isteniyorsa aadakilerden

hangisi uygulanr?
Bindirme pay artrlr.
Amper artrlr.
Hareket as artrlr.
Ark boyu uzun tutulur.

A)
B)
C)
D)

3. Bindirme kaynanda kaynak hazrl olarak aadakilerden hangisi

yaplr?
Boya vb. yabanc maddeler var ise para temizlenir.
Kaynak elemanlar kaynaa hazrlanr.
Puntalama yaplr.
Hepsi

A)
B)
C)
D)

4. Dzgn ve verimli olumayan kaynak

aadakilerden hangisi uygulanr?
Arkn oluumuna gre elektrot alar ayarlanr.
Elekroda uygun amper ayar yaplr.
Elektrot hareketi dzenli olarak yaplr.
Hepsi

arkn

nlemek

iin

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

34

RENME FAALYET-4
RENME FAALYET-4
AMA
Kaynak arkn oluturarak ark boyunu, elektrot asn ve ilerleme hzn ayarlayacak;
farkl kalnlktaki paralarn kaynan yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Deiik elektrot alar ile alnz, sonularn gzlemleyip almay snfta

sununuz.

4. KALINLIKLARI FARKLI PARALARIN

KAYNAINI YAPMAK
4.1. Farkl Kalnlktaki Paralarn Kayna
Kaynak edilecek paralar, her zaman ayn kalnlkta olmayabilir. Kalnlklar farkl
paralar kaynatlrken para kalnlnn farkl olmas sebebi ile zel baz uygulamalar
gerektirir.

4.1.1. Farkl Kalnlktaki Paralarn Kaynanda Elektrot Alar

Kaynak edilecek paralarn kalnlklar farkl olduu iin kaynak blgesi ke
kaynana benzer (Baknz ekil 4.1). Bu sebeple elektroda verilecek alar da bindirme
kaynana benzer. Kalnlklar farkl paralar kaynatlrken elektrot alar kaln paraya gre
ayarlanr.

ekil 4.1: Kaynak sembol

35

ekil 4.2: Elektrot alma as (kt-ek)

ekil 4.3: Elektrot alma as (bindirme)

Yukarda iki farkl birletirme ynteminde kalnlklar farkl paralara uygulanan

elektrot alma alar grlmektedir. ekil 4.2de kalnlklar farkl paralara kt-ek
kaynanda uygulanmas gereken alma as grlmektedir. ekil 4.3te ise kalnlklar
farkl paralara bindirme kaynanda uygulanmas gereken alma as grlmektedir.
alma as, kaln paraya gre ayarlanarak oluan ark, kaln paraya ynlendirilir.

ekil 4.4: Elektrot hareket as

Kalnlklar farkl paralar yatayda kaynatlrken elektrot hareket asnn uygulan

yukarda grlmektedir. Hareket as kaynak arknn oluumuna gre kaynak tarafndan
ayarlanr. Kaynak curufunun arkn nne gememesi iin hareket as, arkn oluumuna
gre 45o-60 o arasnda deitirilebilir.

4.1.2. Elektrot Asn Kaln Paraya Ayarlayarak nce Paray Bozmadan

Kaynatma
Kalnlklar farkl paralar kaynatlrken elektrot alarnn kaln paraya gre
ayarlamasnn nedeni: Oluturulan kaynak ark ince paraya doru fazla ynlendirilirse ince
para bozulur. Isnn ince parann zerinde younlamas sonucu para kenarlarnda oyuklar
olur, tam bir birleme salanmaz (ekil 4.5). Bu gibi olumsuzluklar nlemek iin elektrot
36

alma asnn iyi ayarlanarak arkn ince paraya zarar vermesi nlenir. Elektrot, kaln
paraya doru ynlendirerek s younluu ve ark kaln paraya ynlendirilir.

ekil 4.5: Yanl uygulama sonucu bozulmu ve

kenar yenmesi olumu ince para

ekil 4.6: Kalnlklar farkl

paralarn kaynanda yaplan
elektrot hareketi

37

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aada ekli verilen 120X50X5 ve 120x50x8 ebadnda farkl kalnlktaki 2
adet elik paray KT- EK kayna yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Paralarn birletirilecek kenarlarn

temizleyiniz.
Kaynak makinesini altrp amper
ayarn yapnz.

Elektrodu kaynak pensine uygun biimde

balaynz.
Paralar arasnda diki ekilecek elektrot
ap kadar boluk brakarak paralar iki
ucundan puntalaynz.

Her zaman atlye ortamnda temiz

paraya kaynak yapma imknnz
olmayabilir, byle durumlarda
paralarn birletirme yzeylerini
temizleyiniz.
Seilen elektroda uygun amper ayar
yapmay unutmaynz.
Amper= 40 x Elektrot ap
Elektrot asn kaln paraya gre
ayarlaynz.

Ark boyunu, elektrot asn ve elektrot

ilerleme hzn ayarlayarak farkl
kalnlklardaki paralarn kt-ek kaynan
yapnz.
Kaynak ilerleme ynnde elektroda
hareket yaptrmay unutmaynz!
38

 Kaynak dikiini uygun elektrot as ve

bekleme hareketi ile bitiriniz.

nlksz, eldivensiz ve maskesiz

olarak kesinlikle almaynz.
Kaynak sonras, kaynak masasnn
zerinde takm brakmaynz.
Kaynak sonras kaynak curufunu kaynak
ekiciyle krp tel fra ile temizleyiniz.
Kaynak makinesini ve aspiratr
kapatnz.

39

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1
2
3
4
5

Kaynak makinesini altrp amper ayarn yaptnz m?

Elekrodu kaynak pensine uygun biimde baladnz m?
Bindirme payn 25 mm alp markaladnz m?
Paralar bindirme yaparak uygun 2 kenarndan puntaladnz m?
Puntalar temizleyip son kontrollerini yaptnz m?

Ark boyununu, elektrot asn ve elektrot ilerleme

hzn ayarlayarak bindirme kaynan yaptnz m?

Kaynak dikiini uygun elektrot as ve bekleme hareketi ile

bitirdiniz mi?

Kaynak sonras kaynak curufunu kaynak ekiciyle

krp tel fra ile temizlediniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

40

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
1.

Elektrot, kaln paraya doru ynlendirerek .ve ark, kaln

paraya ynlendirilir.

2.

alma as, gre ayarlanarak oluan ark, kaln paraya

ynlendirilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

41

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Yukarda lleri verilen paralarn resimde gsterildii ekilde elektrik ark kayna
ile birletirilmesini yapnz.

Kaynak hazrln yapnz.

Gvenlik nlemlerini alnz.
Dikileri rendiiniz ekilde tekniine uygun ekiniz.
Dikileri temizleyiz.

DEERLENDRME

120x30x5 120x40x5 120x40x8

42

KONTROL LSTES
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

KAYNAK HAZIRLI YAPMA

1. Paralarn birletirilecek yzeylerini temizlediniz
mi?
2. Seilen elektroda uygun amper ayar yaptnz m?
3. Paralara tekniine uygun puntalama yaptnz m?
4. Gerekli kaynak elemanlarn kaynaa hazrladnz
m?
GEREKL GVENLK NLEMLERN ALMA
5. Elektrik kazalarna kar nlem aldnz m?
6. Eldiven ve i nl giydiniz mi?
7. Kaynak maskesi kullandnz m?
8. Kaynak paravannda alp aspiratr altrdnz
m?
TEKNNE UYGUN ARK OLUTURARAK DK EKME
9. Kaynak iin uygun elektrot alarn uyguladnz
m?
10. Kaynak iin uygun elektrot hareketini yaptnz m?
11. Dikii tekniine uygun elektrot as ve bekleme
hareketi ile bitirdiniz mi?
KAYNAK DKN TEMZLEME
12. Dikii temizlediniz mi?
13. Kaynak dikiinin genel grnn beendiniz
mi?
14. Tekniine uygun tam bir birletirme yapabildiniz
mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetlerini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

43

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6

B
D
B
C
B
D

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

C
A
A
D
D

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4

C
A
D
D

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI

1
2

s younluu
kaln paraya

44

KAYNAKA
KAYNAKA

ALIKAN Hikmet, Metal leri Meslek Teknolojisi, Trk Hava Kurumu

Ankara, 1990.
GOURD L. M., Kaynak Teknolojisinin Esaslar, Birsen Yayn Evi, stanbul.
SERFEL Y. Saip, Kaynak Teknolojisi, Ankara, 2003.
TOPU A. Mithat, Metal leri Yapraklar, Ankara, 1976.

45