VLERA

Botoi:
Qendra pr Trajnime dhe Studime Gjinore
Botimin e prkrahu UNFPA

Shnim:
Qndrimet dhe pikpamjet e paraqitura n kt
publikim, nuk paraqesin domosdoshmrisht
politikat apo pikpamjet e UNFPA-s.
N shenj t falnderimit grave t Kosovs, pr

kontributin dhe pr prkushtimin e tyre t
mueshm.
RRETH QTSGJ-S
Qendra pr Trajnime dhe Studime Gjinore (QTSGJ) sht
organizat joqeveritare e themeluar n Prishtin n Janar t
vitit 2000.
Viti 2010 sht n fakt viti i dhjet i funksionimit t Qendrs
pr Trajnime dhe Studime Gjinore. Kjo qendr, prmes
misionit, aktiviteteve dhe projekteve t saja, por edhe
prmes emrit kuptimplot, vazhdon prpjekjet pr arritjen e
barazis dhe drejtsis gjinore, fuqizim t grave n politik
dhe n t gjitha sferat e jets.
T gjitha kto, QTSGJ i siguron prmes trajnimeve,
hulumtimeve, fushatave avokuese, debateve, tryezave,
konferencave, etj, duke u prqendruar n ngritjen e aftsive
dhe kapaciteteve institucionale pr OJQ-t e grave, pr
grupet e t rinjve, shrbyesit publik, partit politike,
mediat, etj
Qendra pr Trajnime dhe Studime Gjinore sht antare e
Rrjetit t Grupeve t Grave t Kosovs, Lobit t Grave t
Kosovs si dhe antare e shum rrjeteve, lokale, rajonale
dhe ndrkombtare, t cilat fuqishm lobizojn pr
prmirsimin e pozits s gruas n t gjitha sferat e jets; n

ngritjen e zrit t tyre ne strukturat vendimmarrse, pa
dallim race, feje, nacionaliteti dhe moshe.
Qendra pr Trajnime dhe Studime Gjinore n studimet e
veta pr gruan ka ndriuar nj pjes t historis s grave t
Kosovs dhe objektivi i saj sht q ta vazhdoj edhe m tej
kt rrug. N kt rrugtim, Qendra pr Trajnime dhe
Studime Gjinore ka ardhur n prfundim se shoqria e
Kosovs ka arritur t krijoj gra modele pr gjeneratat e
ardhshme dhe ka vendosur q t promovoj ekzistimin e
vlerave t mirfillta t grave n Kosov.
Diamant H. Binaku
Drejtor Ekzekutiv
PARATHNIE
Libri q e keni ndr duar sjell biografit e grave q kontribuan pr
zhvillime pozitive n Kosov gjat periudhs 1910-2010, duke
shpalosur njkohsisht rrugtimin e gjat dhe t vshtir pr lirin,
demokracin dhe respektimin e t drejtave njerzore. Nga shumsia e
femrave, t cilat qndruan dhe vepruan n rrethana edhe johumane t
viteve 1910-2010, doln personalitete, veprat e t cilave i tejkaluan
kufijt gjinor. Bota e grave nxori lidere t shquara, personalitete me
fam botrore q bn historin e Kosovs.
Pse Kosova dhe pse libr pr grat e Kosovs? mund t shtrohet
pyetja. Prgjigjja sht m e thjesht se q duket, pasi q jeta dhe
veprimtaria e grave sht e ndrlidhur me ambientin rrethues dhe
zhvillimet n t. Kosova sht nj vend q ka bukuri natyrore dhe
pozit t favorshme dhe t lakmuar gjeostrategjike, trashgimi
kulturore t strlasht e histori t bujshme t shekujve, si dhe kultur
t lloj-llojshme dhe atraktive. N t jetuan dhe vepruan gra t shumta,
me prkatsi etnike t ndryshme.
Nj shekull jete t Kosovs deri n ditt e sotme bartin n vete
prparime dhe gzime dhe m tepr hidhrime e prjetime t
tmerrshme njerzore. Andaj, veprimtarin e grave t Kosovs duhet
par ngusht t lidhur me rrethanat npr t cilat kaloi Kosova gjat
viteve 1910-2010, duke trashguar vlimet e periudhave t mparme.
Q nga antika, kur pushoi s ekzistuari shteti i Dardanis (fundi i shek.
I p.K.), Kosova ra nn sundimin romak, bizantin, bullgar, t shtetit
mesjetar serb e atij otoman e deri tek Jugosllavia socialiste. Mtimi pr
liri e demokraci dhe realizimi i saj i shtyen grat e Kosovs t jen
pjes e Lvizjes (1989-1999).
Kontribut i grave n fuqizimin e lvizjes pr lirin e Kosovs ishte

shumdimensional. Grat kontribuuan n t gjitha planet. Kjo lvizje
ishte e t dy gjinive q u dshmua me faktin se diplomacia iu besua nj
gruaje, por edhe me prgjegjsi tjera t rnda q morn grat prsipr.
Grat po ashtu u angazhuan pr vendosjen e demokracis,
faktorizimin e gruas dhe prfshirjen n nivelet e larta t
vendimmarrjes, fuqizimin e shoqris civile, ngritjen e vetdijes mbi
rolin e gruas dhe
ndryshimin e mentalitetit patriarkal, dhe
njkohsisht punuan pr afirmimin e grave t Kosovs n nivel
ndrkombtar dhe fuqizimin global t grave. Grat e Kosovs gjetn
energji t bhen pjes e rrjedhave botrore, ndonse fazat npr t cilat
kaluan ishin tejet t disfavorshme. Ato u prfshin n agjendat
botrore dhe rajonale pr fuqizimin e gruas, si pjes e vendosjes s
rendit t ri botror, krahas proceseve t globalizimit dhe zhvillimit t
teknologjis informative. Grat e Kosovs morn pjes n Konferencn
Botrore t Grave n Pekin (1995) si dhe dhan kontribut pr
prpilimin e Platformn pr Veprim t Pekinit. Sot ato jan fuqishm t
angazhuara pr t vn n jet Rezolutn 1325 t Kshillit t Sigurimit
t OKB-s dhe rezolutave tjera q thrrasin pr fuqizimin e grave
vemas n vendimmarrje dhe procese paqsore dhe t siguris.
Ishin grat ato q n fillim t rezistencs paqsore rekomanduan
prmes Forumit t Gruas t LDK: Mundohuni ti rrisni fmijt pa urrejtje!
ndonse pushteti i atehershem ua kishte mbyllur shkollat, prindrit ua
kishte dbuar nga puna dhe mbi popullatn shqiptare ushtrohej dhun
institucionale. Ishin ato q bn raporte mbi dhunn ndaj grave e
fmijve, sa ishin ato q organizuan ligjrata e kujdese shndetsore e
arsimore, duke mos harruar t organizonin edhe manifestimet pr
fmij q nga vitit 1991, veanrisht Ditn Ndrkombtare t Fmijve
(1 Qershor) dhe Ditn e Paqes (2 Tetor), kur, pos tjerash, fmijt drgonin
mesazhe paqeje. Ndihmoni gruas ti ndihmoj vetes ishte motoja po aq me
rndsi, e realizuar prmes kurseve t ndryshme t grave n politik
7
dhe t OJQ-ve. Grat prgatitn shtpit e tyre si vendtubime dhe

hapn dyert q shtpit t shndrroheshin n salla msimi pr nxns
e student.
Intelektualet e Kosovs themeluan organizatn e par demokratike
t grave n ish Jugosllavi, Shoqatn e Gruas, m pas Forumi i Gruas i
LDK (1990), q ishte m e madhja dhe m e fuqishmja n rajon. Grat
ishin t parat q krijuan organizata joqeveritare dhe vun bazat e
krijimit t shoqris civile. Ato krijuan rrjetin e organizatave
joqeveritare t grave, t cilat dhan, bashk me grat politikane,
kontribut pr prfshirjen e t gjitha komuniteteve n jetn e re q
ndrtohet n Republikn e Kosovs. Grat punuan dhe punojn pr nj
frym pajtuese dhe tolerante n shoqrin multietnike t Kosovs duke
kontribuar n tejkalimin e ndasive q i krijoi e kaluara tragjike.
N Kosovn e paskonfliktit, grat u angazhuan pr ta br
Kosovn model t barazis gjinore, pasi q kishte 1) kualitet gjinor,
prvoj dhe vullnet dhe 2) kishte prezenc ndrkombtare, duke u
nisur nga OKB-ja, e cila promovon qeverisjen e balancuar gjinore.
Edhe pse ka pasur prparime, ende mbetet shum pr tu br. Sot
Kosova ka 30% t grave n Kuvendin e Kosovs, si arritje e realizuar
me bashkpunim t ngusht t grave n politik dhe t shoqris
civile. Kjo prqindje duhet t bartet n strukturat e tjera
vendimmarrse, ndrsa prqindja e instaluar duhet t rritet, duke e
pasur prparsi kualitetin. Kosova ka dhe Ligjin pr Barazi Gjinore
dhe Planin pr Veprim q duhet zbatuar. Grat e Kosovs jan n
rrugtimin t drejt pr t fuqizuar veten, si domosdoshmri e
zhvillimit demokratik t vendit. Ecja demokratike e tyre po bhet
prmes kombinimit t energjive gjinore dhe me koordinimin e
aktiviteteve t grave politikane dhe t atyre t shoqris civile.
Fuqizimi i mtejm n plan t par duhet t ket dhe demokracin
brenda-partiake, krijimin e infrastrukturs praktike, buxhetin pr
8
agjendn e grave dhe nj sistem efektiv edukativ dhe trajnues. Pos

tjerash, kjo arrihet prmes njohjes dhe mbshtetjes s vlerave, q besoj
ky libr i ofron.
Gruaja e Kosovs dhe Kosova n trsi, me t gjitha vlimet dhe
prjetimet, sidomos t fundshekullit 20, ofron dhe nj mundsi t
patheksuar deri m tash e kjo sht t kuptuarit n thelb t vet vlers
s jets.
Urojm q prmes biografive t prmbledhura t grave t Kosovs
lexuesi t fitoj nj pasqyr m t qart mbi Kosovn dhe ecejaket e
saja gjat nj shekulli. Libri, besojm, arrin ta shpalos forcn e grave t
Kosovs dhe t grave n prgjithsi, energji q vrujon sidomos kur
sht n pyetje ndrtimi i ardhmris.
Qendra pr Trajnime dhe Studime Gjinore
10
VLERA T GRAVE T KOSOVS
EDITA TAHIRI
Edita Tahiri sht lidere, politikane, diplomate dhe negociatore

e shquar me prmasa ndrkombtare. Q nga prfundimi i
konfliktit s ftoht, ajo ishte nj nga protagonistt kryesor t
ndryshimeve t mdha politike n Kosov dhe n rajonin e
Evrops Juglindore. Edita Tahiri ishte nj ndr themeluesit dhe
lidert kryesor t lvizjes pr liri (1990-1999), Ministre e Punve t
Jashtme e Kosovs (1991-2000) dhe pjesmarrse e delegacionit t
Kosovs n Konferencn e Rambujes (1999). Aktualisht sht
Ministre e Administrats Publike n Qeverin e Republiks s
Kosovs, deputete n Parlamentin e Kosovs n katr mandate
dhe Kryetare e Partis Alternativa Demokratike e Kosovs (ADK)
Profili i saj akademik shquhet me shkollime n universitetet
m prestigjioze t bots, n Universitetin e Harvardit,
Universitetin Johns Hopkins SAIS dhe Universitetin e Essex-it.
Mban titullin Magjistre e Administrats Publike nga Shkolla John
F. Kennedy pr qeverisje e Universitetit t Harvardit (2002). sht
11
QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

n prag t mbrojtjes s tezs s doktoraturs n marrdhniet
ndrkombtare n temn Shtetndrtimet ndrkombtare n
rrethana t sovranitetit t paprcaktuar duke pas pr rast studimi
Kosovn.
N botn e grave Edita Tahiri njihet si udhheqse shpirtrore
e grave n periudhn prej dy dekadave t rnda dhe komplekse
pr Kosovn. Ajo sht Kryetare e Lobit Rajonal t Grave
(RWLSEE) q bashkon gra lidere t politiks dhe shoqris civile
nga shtat vende t rajonit, me mision pr fuqizimin e grave n
baz t Rezoluts 1325 t KS t OKB-s.
Filozofia e saj pr fuqizimin e grave bazohet n modelin e
angazhimit t drejtprdrejt t grave pr ndryshime pozitive n
shoqri, model ky t cilin e ka zbatuar vet n veprimtarin e saj t
gjat politike, n periudhn e lirimit, demokratizimit dhe
shtetndrtimit t Kosovs. Vlera e saj unike sht se gjithnj ka
kombinuar angazhimin politik me agjendn e fuqizimit t grave
duke luftuar pr rritjen e pjesmarrjes s grave n vendimmarrjen
politike dhe proceset paqsore. Ajo thot se grat duhet ta
ndrtojn identitetin e tyre t fuqishm n shoqri prmes
pjesmarrjes n nivelet e vendimmarrjes pr ta integruar vizionin e
grave pr nj jet m t mir n vendet e tyre dhe n gjith botn.
Ishte e vetmja grua n lidershipin e Lidhjes Demokratike t
Kosovs (LDK), lvizjen paqsore pr liri t udhhequr nga
Ibrahim Rugova, n koh t rnda t Kosovs. Ajo solli n kt
lvizje vizionin e saj reformator pr liri dhe vetvendosje si dhe
vlerat e gjinis s saj si grua e fuqishme.
Edita Tahiri sht veanrisht e njohur n politikn e jashtme
dhe me punn e saj t madhe n ndrkombtarizimin e shtjes s
12

Kosovs si Ministre e Punve t Jashtme t Kosovs pr nj
dekad. Ishte e vetmja femr pjesmarrse e proceseve paqsore
pr shtjen e Kosovs deri n prfundimin e konfliktit n 1999
dhe ajo dha nj kontribut t jashtzakonshm pr arritjen e
Marrveshjes Paqsore t Rambujes, e cila solli intervenimin e
NATO-s n Kosov m 1999 q i dha fund konfliktit dhe i hapi
rrug paqes dhe liris s Kosovs.
Edhepse ishte e gruaja e vetme n lidershipin e asaj kohe, ajo u
b figur emblematike n lvizjen pr lirin e Kosovs si dhe nj
lidere e njohur dhe e respektuar n gjith botn.
Edita Tahiri sot sht model i ekselencs se si grat duhet t
krijojn identitetin e tyre, duke luftuar pr ideale t liris,
demokracis dhe vetvendosjes, duke treguar, n t njjtn koh,
se grat jan fuqi pr ndryshime pozitive pr njerzimin.
Misioni pr fuqizimin e grave

Edita Tahiri ka luftuar pr fuqizimin e grave si n planin e
brendshm ashtu edhe n at ndrkombtar. Ishte nj ndr shtyllat
kryesore t Forumit t Grave t LDK-s n gjith dhjetvjetshin e
rnd, n cilsin e koordinatores s FG t LDK-s e mandatuar
nga Kryesia e LDK-s. U angazhua fuqishm pr themelimin dhe
zhvillimin e Forumit t Gruas dhe fuqizimin e rolit t saj n
kuadr t Lvizjes pr liri. Nisi veprimtarin n Prizren, si
organizatore dhe udhheqse e tubimit t mbi pes mij grave t
qytetit (1990) dhe si Kryetare e par e Forumit t Grave n Prizren.
Edita Tahiri ka luajtur nj rol udhheqs n planin ideologjik dhe
strategjik t Forumit t Grave dhe n mnyr t veant n
menaxhimin e krizave jo t rralla gjat dhjetvjearit 1990 - 2000.
Fuqia e ideve t saja e ka br figur frymzuese dhe mobilizuese
n mesin e Forumit t Gruas, si organizata m e fuqishme e grave
13

e viteve t 90-ta me nj antarsi prej qindra mijra grash. Duke
qen pjes e lidershipit t LDK-s, asnjher nuk pranoi t marr
postin e Kryetares prkundr krkesave t antarsis s FG, sepse
ndoqi parimin e mosshumfishimit t funksioneve dhe pr
krijimin e hapsirs pr gra t tjera. Roli i saj shquhet veanrisht
n rimkmbjen e Forumit t Gruas dhe aftsin e saj pr t
menaxhuar situatat e vshtira n kt organizat. Edita Tahiri ka
luajtur rol ky n konsolidimin e FG-s pas krizs s zhbrjes s
Shoqats s Grave vetm disa muaj pas formimit si dhe pati sukses
n rikthimin n veprim t disa themelueseve q braktisn
Shoqatn e Gruas. Intervenimi pengoi tendencat e shkputjes s
Forumit t Gruas nga LDK-ja n Kuvendin e Par Zgjedhor t FG
n vitin 1991. N periudhn 1992-93 me ikjen nga Kosova t
kryetares s athershme t FG, ajo e menaxhoi vakuumin duke
inkurajuar dhe mbshtetur nnkryetaren. Naxhije Buinca, q t
marr rolin drejtues, me qllimin kryesor q t parandaloj
zhvillimin e dukuris s ikjes n koh t rnda. N vitin 1995,
mbrojti unitetin e FG n Kuvendin e dyt zgjedhor n Samadrexh
duke neutralizuar ndikimet e klaneve dhe po ashtu mbrojti
sistemin e vlerave t FG duke i dhn mbshtetje intelektuales s
shquar dhe njrs prej themelueseve, Edi Shukriut, pr tu zgjedhur
n krye t Forumit t Grave. Si rezultat, FG njohu periudh
stabiliteti dhe suksesi duke zn nj vend t rndsishm n
skenn politike n Kosov dhe jasht.
N planin ndrkombtar, Edita Tahiri si Ministre e Jashtme
vazhdimisht i dha hapsir prfaqsimit t zrit t grave n
diplomacin e Kosovs, ku n t shumtn e delegacioneve prfshiu
gra t FG dhe nj prej bashkpuntorve m t ngusht t saj ishte
Edi Shukriu, si krah i djatht i saj.
14

N vitin 1995, Edita Tahiri n saje t kontakteve t saja
diplomatike gjeti rrugn pr pjesmarrjen e Kosovs n
Konferencn e katrt botrore pr grat n Pekin m 1995 si dhe
ishte udhheqse e delegacionit t grave t Republiks s Kosovs
n Pekin. Si Ministre ishte n krye t ekipit pr prgatitjen dhe
prezantimin sa m t mir t Kosovs n kt Konferenc, me nj
sr materialesh faktografike pr shtjen e Kosovs si jan
Raporti Nacional i Kosovs, Filmi dokumentar q bnte thirrje pr
parandalimin e konfliktits n Kosov dhe shum materiale t tjera
promovuese. Ishte bashk-autore e Raportit Nacional t Kosovs
pr Konferencn e Pekinit dhe folsja kryesore n panelin pr
Kosovn.
N rrugtimin e saj diplomatik pr ndrkombtarizimin e
shtjes s Kosovs, ajo gjeti energji q t hap rrug pr
bashkpunimet ndrkombtare t Forumit t Grave duke siguruar
pjesmarrje n shum Konferenca t grave me karakter
ndrkombtar dhe rajonal.
Pas konfliktit, nuk u pajtua me dukurin e margjinalizimit t
grave n politik, vemas pr faktin se grat kishin dhn
kontribut t jashtzakonshm pr liri, demokraci dhe paqe, andaj u
angazhua fuqishm pr politika nacionale n favor t barazis
gjinore dhe n veanti pr rritjen e pjesmarrjes s grave n
vendimmarrje. Si rezultat i angazhimeve t saja dhe
bashkmendimtareve t tjera, u krijuan koalicione t grave n
politik dhe n shoqrin civile (Lobi i Grave t Kosovs) dhe
avancoi procesi i fuqizimit t grave. Treguesit e ktij progresi jan
se Kosova u b vendi i par n rajon me prfaqsimin m t madh
t grave n Parlament, me kuot prej 30%, u aprovua legjislacioni
pr barazi gjinore dhe plani nacional pr veprim, ndryshoi sistemi
zgjedhor n lista t hapura pr ti dhn shanse konkurrencs
15

cilsore, ndrkoh q po avancon implementimi i Rezoluts 1325.
Q nga viti 2005, prpjekjet e saja pr fuqizimin e grave morn
karakter rajonal prmes angazhimit pr krijimin e Lobit Rajonal t
Grave t Evrops Juglindore (LRG) mbi frymn e Rezoluts 1325,
t mbshtetur nga UNIFEM-i. N vitin 2007 u zgjodh kryesuese e
LRG e prkushtuar pr t uar prpara filozofin e LRG-s pr nj
paqe dhe stabilitet t qndrueshm n rajon, pr rritjen e
pjesmarrjes s grave n vendimmarrje, n procese paqsore dhe
t siguris, dhe pr integrime evropiane. Nn udhheqjen e saj,
LRG sht ngritur n nj forc kredibile pr ndryshime pozitive q
gzon reputacion ndrkombtar. N cilsin e lideres s LRG,
Edita Tahiri mori pjes n shnimin e dhjetvjetorit t Rezoluts
1325 n New York, n tetor 2010, e ftuar nga UNDP.
Edita Tahiri shkruan pr shtjet dhe sfidat e fuqizimit t grave
dhe ka nj numr t madh publikimesh dhe esesh nga kjo fush.
Ishte ideatore pr publikimin e librit Gra t shquara t Kosovs
t autores Edi Shukriu si dhe hartuese e strategjis pr fuqizimin e
grave n Kosov me titull Vizioni pr grat e Kosovs n
mileniumin e ri t publikuar nga OSBE n vitin 2000.
Krijimi i identitetit t lideres
Identiteti i Edita Tahirit si lidere e shquar u krijua prmes nj
rrugtimi t gjat me plot sfida t rnda politike dhe me rreziqe
pr jetn.
Vizioni reformator dhe vendosmria pr qllime madhore e
karakterizojn at si lidere. Lidershipi i saj sht dshmuar prmes
prgjegjsive t larta politike e shtetrore q mbajti n koh t
16

rnda t Kosovs, periudh kjo kur shqiptart prjetuan format m
brutale t shtypjes.
Me filozofin e saj politike pr liri, demokraci dhe
vetvendosje, ajo iu prkushtua qllimit q t siguroj se format
brutale t shtypjes kurr m nuk do t''i ndodhin popullit t saj.
Prve funksionit t Ministres s Punve t Jashtme, ajo mbajti
edhe funksione t tjera si: antare e Kryesis s Lidhjes
Demokratike t Kosovs (LDK) prej 1991-1998; Sekretare pr
marrdhnie me jasht e LDK-s (1991-1998), deputete e Kuvendit
t Kosovs (1992-2000; 2001-2004), emisare speciale e presidentit
Rugova, kryetare e Komisionit pr Politik t Jashtme e Kuvendit
t Kosovs (1998-200) dhe shum funksione t tjera.
Edita Tahiri n kapacitetin e saj si Ministre e Punve t Jashtme
e nj vendi t okupuar dhe shum pak t njohur si ishte Kosova,
gjat dhjet vjetve t puns s saj arriti ta bj t njohur shtjen e
Kosovs dhe shtjen shqiptare n qarqet m t larta botrore, si
dhe t siguroj prkrahjen e bashksis ndrkombtare pr t
drejtn pr vetvendosje t popullit t saj. Ishte arkitekte e
politiks s jashtme dhe Ministris s Jashtme t Kosovs n
periudhn 1991-2000. N vitin 1996, themeloi Qendrn pr
Studime Ndrkombtare t Kosovs, e cila mbshteti punn e
Ministris s Jashtme.
Zhvilloi takime me zyrtart m t lart dhe burrshtetasit,
prfshir sekretaren amerikane t shtetit Madeleine Albright,
zonjn e par Hillary Clinton, shefin e NATO-s gjeneralin Wesley
Clark, kryeministrin britanik Tony Blair, kancelarin gjerman
Gerhard Schroeder, ministrin e jashtm francez Hubert Vedrine e
shum personalitete t tjera ndrkombtare. Ishte shum e
suksesshme n prezantimin e kauzs s drejt t popullit t saj
17

para diplomacis botrore.
Edita Tahiri sht negociatore e shquar dhe mori pjes n t
gjitha fazat e negociatave deri n prfundimin e konfliktit m 1999.
Mori pjes n Konferencn e Rambujes (1999), Konferencn e
Londrs (1992), negociatat para-Rambujeane m 1998, si pjes e
ekipeve negociatore G15 dhe G5. E shkolluar dhe trajnuar pr
negociata n shkolla t njohura botrore, si dhe duke qen
protagoniste e procesit t ndrlikuar t shprbrjes s ishJugosllavis, ekspertiza e saj sht nj burim i mueshm n
fushn e zgjidhjes s konflikteve. sht njohse e mir e fushs s
siguris, dhe mban diplomn e Kolegjit pr Studime
Ndrkombtare dhe t Siguris, t Qendrs George C. Marshall,
Gjermani, 2003.
Ishte pjesmarrse n shum konferenca botrore, mes t
tjerash n Konferencn e Katrt Botrore t Grave n Pekin, m
1995; Samitin Botror t Ushqimit, Rom 1996; Konferencn
Botrore t Habitatit, Stamboll, 1996; Konferencn e Par Botrore
pr Globalizimin, Santiago de Compostella, Spanj, 1997; sesionet
e Asambles Parlamentare t Kshillit t Evrops, 1996, 1997 dhe
1998; Asambles Parlamentare t NATO-s, 1998; Takimin e
Ambasadorve t OSBE-s n Vjen, Vjen, 1998; Konferencn e
Lansdowne-it, 1999; Konferencn e Airlie-t, 2000 dhe 2002;
Konferencn Ndrkombtare mbi Transferin e Popujve, Tallinn,
Estonia, January 1992, etj.
Me ardhjen e liris n Kosov, lufta e saj prqendrohet n
demokraci dhe shtetndrtim dhe afirmimin e mtejm t Kosovs
n planin ndrkombtar. Pas shum prpjekjesh q t realizoj
reformat demokratike n Lidhjen Demokratike t Kosovs,
largohet nga kjo parti n vitin 2004 pr t krijuar s bashku me
18

bashkmendimtart e saj partin e par reformiste, Alternativn
Demokratike t Kosovs (ADK). Ishte ndr politikant e para q
guximshm ngriti zrin kundr dukuris s korrupsionit dhe
dukurive antidemokratike.
Partia t ciln ajo e udhheq, ADK sht parti parlamentare
dhe qeveritare q nga zgjedhjet nacionale 2007, n koalicion me
Partin Demokratike t Kosovs.
Edita Tahiri fitoi besimin e fuqishm nga elektorati n
zgjedhjet e vitit 2007 duke u radhitur n mesin e dhjet
politikanve m t votuar t vendit.
Krahas sukseseve n karriern politike ishte po ashtu e
suksesshme n botn akademike. Bashkpunon me akademik t
njohur botror, n mesin e t cilve me Joseph S. Nye dhe William
Zartman. Ka marr mirnjohje t ekselencs n studime. N vitin
2002, u shpall Student i shklqyeshm i vitit 2002 nga
Universiteti i Harvardit, John Kennedy School of Government
Public Service Fellowship si dhe me Mirnjohjen Edward S.
Mason pr kontribut t jashtzakonshm. N vitet 2006/2007
ishte studiuese e Programit Fulbright n Universitetin Johns
Hopkins- SAIS ku bri studime pr doktoratur n Programin pr
Zgjidhjen e Konflikteve.
N vitin 1980, diplomoi n Universitetin e Prishtins dhe mori
titullin "Inxhiniere e elektroniks dhe telekomunikacionit" dhe n
1993 bri studime master n Universitetin e Essex- it, Britani e
Madhe. Ligjroi lndt e elektroniks si dhe sht autore e librit
Elektronika.
Shkruan pr shtje politike, t marrdhnieve ndrkombtare
dhe veanrisht pr shtjet e Kosovs dhe t rajonit t Ballkanit.
N mesin e publikimeve t saja jan: Konferenca e Rambujes:
Procesi negociator dhe dokumentet, Dukagjini, Pej, 2001;
19

Kosova dhe Shqiptart tjer jasht Shqipris, Aspen Institut,
Berlin, 1997; Kosova: Raporti nacional, prezantuar n
Konferencn Botrore t Grave n Pekin, 1995; Kosova: Ardhmri
e uritur, prezantuar n Samitin Botror t Ushqimit, Rom 1997;
Pavarsia e Kosovs: Faktor Stabiliteti pr Evropn Juglindore,
Shqiptart n Ballkan, Instituti Shqiptar pr Studime
Ndrkombtare, Tiran, 2001; Pavarsia e Kosovs kontribut pr
stabilitetin e rajonit, Akademia pr Mbrojtje Kombtare, Vjen,
2002 si dhe autore e nj numri t madh t eseve e t artikujve.
Pr punn e saj t dalluar ka marr shum mirnjohje, mime
dhe tituj nderi e antarsime ndrkombtare, n mesin e t cilve,
Antare nderi e qytetit Little Rock, SHBA (1993), Komisionare
nderi e Kshillit t rrethit t Tenesit, SHBA (1993), Antare e
Konzorciumit ndrkombtar t Akademive t Mbrojtjes dhe
Instituteve t Studimeve t Siguris, 2001, Antare e Komisionit
Politik, Instituti Transatlantik, Bruksel, 2005. Bashkthemeluese e
antare e Bordit ekzekutiv t Organizats s Kombeve dhe
Popujve t Paprfaqsuar me seli n Hag, (1992).
sht ligjruese n Departamentin e Shkencave Politike, n
fushn e politiks s jashtme e t diplomacis. Mban ligjrata n
universitetet botrore. Ka marr pjes dhe ka mbajtur fjalime n
shum konferenca ndrkombtare si dhe ka qen e intervistuar
nga mediat kryesore botrore, duke prfshir CNN, BBC,
Euronews, etj.
sht e lindur m 29 korrik 1956 n Prizren. Jeton dhe vepron
n Prishtin. Flet kto gjuh t huaja: anglisht, turqisht, serbisht,
kroatisht.
20
EDI SHUKRIU
Edi
Shukriu
sht shkenctare,
shkrimtare
dhe
profesore e rregullt
n Universitetin e
Prishtins (kurset:
Arkeologji, Lindje e
Lasht, Histori e
Greqis dhe Roms,
niveli
master:
Menaxhimi i Trashgimis Kulturore).
Ishte njra ndr
lidert pr lirin dhe demokracin e Kosovs. Kontribuoi pr
vendosjen e kuots prej 30% t grave n Kuvendin e Kosovs dhe
pr listat e hapura t zgjedhjeve. N vitin 1985 themeloi Grupin e
Arkeologve t Rinj n Universitetin e Prishtins ("OJQ" e par n
ish Jugosllavi) dhe ishte bashkthemeluese e Lobit t Grave t
Kosovs (2004). sht e prfaqsuar n Enciklopedin Shqiptare
(ASHSH).
U lind m 22.10.1950 n Prizren. Prindrit, Margarita Mjeda,
veprimtare e Lvizjes Nacional Demokrate Shqiptare (NDSH), e
Muhamedi, vepruan pr t drejtat njerzore dhe kombtare dhe
pr mbrojtjen e trashgimis kulturore. Kreu Arkeologjin n
Universitetin e Beogradit, ku magjistroi (1977), dhe doktoroi n
Universitetin e Prishtins (1991). Punoi n Muzeun e Kosovs (19741979), kryeson Kshillin e Kosovs pr Trashgimi Kulturore
(2009). U prqendrua n hulumtimet arkeologjike, t historis
21

antike dhe konservimit t trashgimis kulturore, si vlera
kombtare dhe universale.
Jeta i ndryshoi rrnjsisht nga viti 1981, kur regjimi i nisi
akuzat e pabaza ndaj hulumtuesve shqiptar dhe kur iu burgos
burri, Ukshin Hoti, pr t cilin u kujdes dhe e vizitoi n t gjitha
burgjet e Jugosllavis. Me nj grup intelektualesh shqiptare
themeloi Shoqatn e Gruas, organizatn e par demokratike t grave
n ish Jugosllavi (7.3.1990), m pas Forumi i Gruas i LDK. Forumi
mobilizoi gati t gjitha grat e Kosovs n luftn pr liri dhe
demokraci, duke vepruar n t gjitha fushat me pun vullnetare.
Ishte aktive n Kryesin e Shoqats pr Zhdukjen e
Analfabetizmin Motrat Qiriazi (1989), Shoqats Bmirse Nna
Tereze, t asaj pr trashgimi kulturore etj.
M 1989 u b pjes e LDK-s, ku kontribuoi pr organizimin e
brendshm, sidomos t grave. Ishte antare e Komisionit pr
arsim, pr kultur e sidomos n at pr politik t jashtme dhe
kontribuoi pr internacionalizimin e shtjes s Kosovs dhe
shtjes shqiptare, prfshir dhe at ame (1991-1999). Ishte
kshilltare nga Kosova n procesin negociator t Rambujes. Ishte
deputete e Kuvendit t Kosovs (1992-1998, 2002-2004), Kryetare e
Forumit t Gruas t LDK (1995-2000); diplomate n Ministrin e
Punve t Jashtme (1991-1998). Dha iden dhe organizoi aksionin
do dit - dy or msim, pas mbylljes s shkollave n gjuhn shqipe,
q ishte nism e organizimit t arsimit n shtpi private; inicoi dhe
themeloi Grupin e Krijueseve dhe Veteraneve t Arsimit (1993), pas
sugjerimeve t Edita Tahirit, e cila kontribuoi jashtzakonisht pr
orientimet, organizimin dhe aktivitetet e Forumit t Gruas; ishte
lidere e demostratave t grave pas vrasjes s studentit Armend
Daci (1995); Marshi n Drenic me buk (ideatore, 1999) etj. Prpiloi
22

dhe u prcolli jasht Kosovs raporte mbi dhunn e regjimit ndaj
grave dhe fmijve. Hyri n Drenicn e shtetrrethuar, pr t
drguar arkivolet pr familjen Jashari. Ishte ajo q i barti t
fshehura nga Skenderaj dy filma, nga t cilt u zhvilluan fotot dhe
u drguan npr bot.
Pas konfliktit dha kontribut t veant pr prfshirjen e gruas
n Kshillin Tranzitor, por n t, n vend t zri politik u prfshin
grat e OJQ-ve. Ishte Bashkdrejtuese e Departamenti t Kulturs
(2000-2001) dhe nga ky post kundrshtoi qndriminse n Kosov
duhet nisur nga zero-ja, kundrshtoi insistimet q t harrohej
historia, t ndarjes s trashgimis kulturore n baza etnike, si dhe
tendencave pr mbylljen e Akademis s Shkencave dhe Arteve t
Kosovs, Institutit Albanologjik dhe Institutit t Historis. Punoi
pr fuqizimin institucional t kulturs dhe infrastrukturn ligjore
t saj dhe kontribuoi n prpilimin e ligjit pr trashgimi
kulturore, bibliotekat dhe t drejtat e autorit. Organizoi trajnime
dhe siguroi pajisjen e institucioneve t trashgimis kulturore.
(Ri)Themeloi Filharmonin e Kosovs (2000) dhe i dha mbshtetje
baletit, me mtim q t vihen bazat pr Operan dhe Baletin e
Kosovs, andaj punoi pr prfshirjen e Collegium Cantorum n t,
Mbshteti rimkmbjen e Ansamblit Shota, t Galeris s Arteve t
Kosovs dhe themeloi Galerin e Kulturs (Galeria e MKRS), ku
vendosi dhe ekspozitn mbi trashgimin kulturore t Kosovs.
Ishte e para, bashk me Edita Tahirin, q doli publikisht
kundr korrupsionit n rritje dhe fenomeneve t tjera negative
(2004). Ndonse n pozit udhheqse dhe pas refuzimit t postit
t Ministrit t MKRS, bashkthemeloi me Edita Tahirin partin e
par reformatore, Alternativn Demokratike t Kosovs (ADK,
2004).
Krijoi kuadro t reja, organizoi hulumtime arkeologjike me
student (Ulpian, Veletin, Vlashnj) dhe drgoi student n
grmime jasht vendit dhe pr studime master n arkeologji n
23

Franc. Hulumton Ulpiann nga viti 2006, si pjes praktike t
Universitetit Veror t Prishtins. Mori pjes n Konferencn
Botrore t Gruas (Pekin, 1995), UN Habitat II (Stamboll, 1996),
UN Food Summit (Rom, 1996), Konferencn mbi Globalizimin
(Santiago de Compostela, 1997), Reconfiguring Prehistoric
Figurines (Norwich, 2006); Congress of Prehistoric and
Protohistoric Sciences (Lisbon, 2006) etj. Ishte Visiting Scholar n
Universitetin e Harvardit (2003), International Writing Program
(Iowa, SHBA, 2005), International Vilenica Festival (2007),
Festivalin Ndrkombtar Poeteka (2009), Voix Vive (2010) etj.
sht antare e PEN Qendrs s Kosovs (2004) dhe nnkryetare
(2009), antare e Shoqats s Shkrimtarve t Kosovs (1973).
Prfaqsohet n antologji t autorve shqiptar dhe t huaj. Fitoi
mimin Vjetor t Shoqats s Shkrimtarve t Kosovs (1990) dhe
mimin Gani Bobi (1996). Teksti mbi Dardanin sht prfshir n
Historia e popullit shqiptar (Akademia e Shkencave e Shqipris).
Insistoi dhe bashk me Drita Bakija Gungn prpiloi programin
pr studime gjinore n fakultetet e Universitetit t Prishtins
(2000).
Botoi librat: Kosova antike (2004), Ancient Kosova (2004), Gra t
shquara shqiptare (2000, 2003), Dardania protourbane (1996), Historia e
Lindjes s Lasht (1995). Botoi librat me poezi Sonte zemra ime feston
(1972), Legjenda e Hasit (1980), Gjakim (1978), Syri i Nats (1985),
Nnqielli (1990), Prjetsi (2001) dhe dramat Kthimi i Euridiks
(1986), Ksulkuqja e rrokaqiellit (1998), Lkeni i Hasit (1992). Realizoi
dokumentart Ulpiana antike (2010), Prevent the War in Kosova
(1995). sht ko-autore e The National Report on Kosova - Beijin
Conference on Women (1995), Kosova: The Hungry Future, World Food
Summit (1997), Kosova and Albanians outside Albania (1997), Kosova milli rapor (Istambul, 1998).
24
NEKIBE KELMENDI
Nekibe Kelmendi veproi
n fushn e sistemit juridik
dhe u angazhua pr respektimin e t drejtave dhe lirive
t njeriut, pr barazin gjinore
dhe po aq pr shtjen e Kosovs, si intelektuale, gjyqtare,
avokate dhe deputete.
Nekibja u lind m 11 maj
1944, n Pej. Kreu Fakultetin
Juridik n Universitetin e
Prishtins m 1968 dhe punoi
si gjyqtare deri n vitin 1987.
N vitin 1987, pas shfaqjes s
Slobodan Millosheviqit n
skenn
politike
t
ish
Jugosllavis, u shkarkua nga
detyra e gjyqtares dhe punoi
sekretare gjenerale e Barnatoreve t Kosovs deri n vitin 1991.
Ishte emruar gjyqtare e Gjykats Komunale kur i kishte 24 vje,
pas rnies s Rankoviit dhe kur u hapn disa shtigje q edhe
kuadrot shqiptare, sidomos gjinia femrore, t inkuadrohet n
sistemin gjyqsor t Kosovs. Ishte dhe gjyqtare e Gjykats s
Qarkut n Prishtin, ku punoi deri n mars t vitit 1974. Gjat
viteve 1974-1976 ushtroi profesionin e avokatis, duke u br
avokatja e par shqiptare n historin e gruas shqiptare.
25

N vitin 1974 u regjistrua n Odn e Avokatve t Kosovs dhe
punoi n avokatur bashk me bashkshortin, avokatin Bajram
Kelmendi. Burri dhe dy djemt, Kastrioti dhe Kushtrimi, iu vran
nga regjimi natn midis 24 dhe 25 marsit 1999.
Ishte femra e par n historin e femrs shqiptare q ushtroi
veprimtarin e pavarur t avokatit. U rikthye n Odn e
Avokatve t Kosovs dhe vazhdoi veprimtarin e avokatit deri n
janar t vitit 2000. N vitin 2000 u emrua Bashkdrejtuese e
Departamentit t Drejtsis (1.1.2000-nntor 2001), ku ofroi
kontribut pr rindrtimin e sistemit gjyqsor, i cili gjat viteve t
90-ta ishte gati plotsisht i rrnuar.
Si deputete n Kuvendin e Kosovs, udhhoqi Komisionin pr
Shrbime Publike n legjislaturn e par dhe ishte antare e
Komisionit pr Legjislacion, Korniz Kushtetuese dhe shtje
Gjyqsore, kurse n legjislaturn e dyt Kryetare e Komisionit pr
Shrbime Publike, Pushtetin Lokal dhe Media.
Nekibja ishte Sekretare e Ods s Avokatve t Kosovs (19741976); Bashkthemeluese e Kshillit pr mbrojtjen e t Drejtave dhe
t Lirive n Prishtin (1989); Bashkthemeluese e Lidhjes
Demokratike t Kosovs dhe antare e Kryesis (1989); Sekretare e
Prgjithshme e LDK (1998-2003); Zvendskryetare e Lidhjes
Demokratike t Kosovs; antare e Komisionit pr hartimin e
legjislacionit t ri pr Kosovn (1999 deri 2004); Antare e Grupit t
ekspertve n Grupin Politik Strategjik t Grupit t Unitetit pr
negociata pr Kosovn; bashkthemeluese e Lobit t Grave pr
Evropn Juglindore.
26

Mori pjes n forume t ndryshme ndrkombtare. Si ishin
Kongresi i kriminologve dhe i penologve n Ohr (1972);
Kongresi evropian i avokatve n Stamboll (1974); Kongresi i
avokatve t ish RSFJ-s n Zagreb (1975); Kongresi kundr
Korrupsionit n Washington (2000); Simpoziumi pr Parandalimin
e krimit t pastrimit t parave dhe e hartimit t Ligjit kundr
pastrimit t parave (Bullgari, 2000); Konferenca e Institutit
Amerikan pr Paqe n Earle House (2000, 2002); Konferenca
botrore pr t Drejtat e Njeriut t OKB n Vjen (1993);
Konferenca e OKB n Njujork pr t drejtat e grave (2004).
Ishte pjesmarrse n cilsin e vzhgueses ndrkombtare n
zgjedhjet parlamentare n Republikn e Shqipris (1992). Ishte
pjes e delegacionit t Forumit t Gruas t Lidhjes Demokratike t
Kosovs n Ministris s Punve t Jashtme t Holands (mars
1994) dhe realizoi vizit pune n Departamentin Amerikan t
Shtetit dhe n Gjykatn e Lart t shtetit Luiziana n SHBA (2000).
sht autore e shkrimeve profesionale nga fusha e t drejtave
t njeriut mbi gjendjen n Kosov dhe fusha juridike. Me kt rast
veohet shkrimi Kosova nn barrn e ligjeve diskriminuese dhe
antikushtetuese t Serbis - fakte dhe dshmi, tekst ky i prfshir n
rezolutn e OKB pr Kosovn t vitit 1992.
27
MARIE SHLLAKU
Marie Shllaku ishte nj
femr e ditur dhe e
guximshme, e cila studioi
filozofin n Universitetin
e Roms. Si poliglote, pos
shqipes,
fliste
dhe
shkruante
n
gjuhn
italiane, frnge, gjermane,
latine, greke t vjetr dhe
njihte gjuhn serbe. Jeta e
shkurtr dhe pushkatimi i
saj n Prizren, tregojn
gjith tragjikn e ndodhjs
s nj intelektuali shqiptar
nn regjimin e kohs.
Maria u lind m 22 tetor 1922, n Shkodr (Shqipri), nga e
ma Dile dhe i ati Mark Simon Shllaku. Si shum e re, ishte
zvends sekretare e Seksionit t Rrugve t Ministris s
Komunikacionit n Shqipri (20.11.1942) dhe, m pas, prgjegjse e
Ministris pr Financa n Prizren (25.2-15 11.1943).
Maria nisi veprimin e gjithanshm kundr komunistve kur u
pa se nuk respektohen t drejtat e shqiptarve t Kosovs pr
vetvendosje, ndonse kt e parashihte Marrveshja e Bujanit, e
nnshkruar midis komunistve shqiptar dhe jugosllav. N ver t
vitit 1944 ajo u vu n krye t Lidhjes s Dyt t Prizrenit dhe po at
vit doli n mal q t luftonte pr lirin e Kosovs.
28

Maria ishte nj nga udhheqset e lvizjes demokrate shqiptare
t Kosovs (Organizata Nacional Demokrate Shqiptare - NDSH), e
cila n struktur kishte dhe organizatn e gruas. Duke u nisur nga
parimi i t drejtave t popujve dhe t drejtave njerzore n
prgjithsi, Maria u vendos n Drenic (Kosov, 1945), pr ta
prforcuar rezistencn e shqiptarve. Mori pjes n Kuvendin e
Drenics, s bashku me prijsit e njohur, Shaban Polluzha, Ymer
Berisha, Mehmet Gradica, si dhe n Kuvendin e Dobrdolit (gusht
1945), ku Ymer Berisha u zgjodh udhheqs politik, kurse Uk
Sadiku, udhheqs ushtarak i lufttarve t rezistencs n Kosov.
Maria mori pjes edhe n betejat kundr njsive ushtarake
jugosllave, prderisa n luftn e Sievs u plagos rnd (shtator
1945).
Veprimtaria e Maries nuk u ndrpre deri n kohn kur u
burgos. Torturat q regjimi jugosllav ia bri n burg ishin t
tmerrshme. Ajo ishte n krye t lists s 27 t akuzuarve t
Organizats Nacional Demokrate Shqiptare (NDSH), t cilt
vepruan kundr regjimit komunist. N mesin e t akuzuarve ishin
edhe dy femra t tjera, Margarita Mjeda (Shukriu) dhe Luie Leka
(Vuaj). Gjykimi u mbajt plot 13 dit, n Prizren (29.0611.07.1946). M 15 korrik u dnua me vdekje. I kishte vetm 24
vjet. U pushkatua m 25 nntor 1946 n Prizren, s bashku me At
Bernard Llupin, Kol Parubin dhe Gjergj Martinin. Varri edhe sot e
ksaj dite nuk i dihet.
Jam humaniste, dhe kt prkatsi nuk e ndrroj me kurrfar mimi!
sht qndrimi i ksaj femre t ditur, i gjetur n ditarin e saj.
29
HYRIE HANA
Hyrie Hana sht nj emr i madh
n hapsirn e vogl t Kosovs n
fusha t ndryshme. Ishte ndr aktoret e
para t teatrit n Kosov, e cila, me
erudicionin dhe aktrimin e saj hapi
shtigje t emancipimit e gruas dhe pr
emancipimin nacional n Kosov. Me
talentin e saj artistik, t shprehur si
aktore dhe, n veanti, me kukullat q i
krijoi me veshjet folklorike, prvetsoi
shpejt publikun e gjer.
Me personalitetin e saj t pathyeshm dhe t pakompromis, u
b nj prijatare e liris dhe, mbi t gjitha, qndroi si hije n relacion
me ndrgjegjet e aktorve historik dhe ndrgjegjen e kombit.
mimet q i pagoi n jet ishin t larta, sidomos nga koha e vrasjes
s vllait t saj, Xheladin Hans, aktiv n Luftn antifashiste.
U lind m 10 mars 1929, n Gjakov, nga nna Xhylie dhe
babai Shyqri. Babai i saj, Shyqriu, ishte aktiv n lvizjen e kaakve
dhe lufttar i vitit 1912. Ai e drgoi djalin Xheladinin ilegalisht n
Shqipri pr tu shkolluar, ku, si shum t ri, i besoi idealit mbi
barazin, e cila propagandohej nga ana e komunistve. Ksaj i
besoi edhe Hyria.
Qndrimet e Hyries, kuptohen dhe m shum nse kihet
parasysh se vllai i saj Xheladini ishte pjesmarrs i konferencs s
Bujani dhe njri nga hartuesit e Rezoluts s Bujanit, n t ciln
30

legjitimohej e drejta pr vetvendosje e popullit t Kosovs.
Xheladini, i prkushtuar q t respektohej Rezoluta e Bujanit dhe
liria e atdheut, u vra nga UDB-ja, ndrsa Hyria, duke vazhduar
rezistencn, u persekutua n vazhdimsi, deri n vitin 1999, kur
Kosova u lirua dhe nisn t vijn n shprehje proceset
demokratike.
Hyria sht autore e librit Kujtime (Kujtime, Shtpia Botuese
Anton Pashku, 2008). Libri sht nj monografi autobiografike, i cili
i takon zhanrit epistolar t ditarit. N t ajo merret n mnyr t
drejtprdrejt me jetn dhe trajton, n veanti, aspektet shoqrore,
morale dhe politike. Prmes jets s saj ajo dshmon edhe pr
rrjedhat e kohs n t kaluarn, n t cilat u formsua dhe n t
cilat ishte njera ndr aktoret me shum vler.
Fotoja e saj e madhe gjendet n memorialin prkujtimor n
qendr t Prishtins T mos i harrojm artistt tan, e cila prmban
fotot e individve q kan dhn kontribut pr zhvillimin e
kulturs n Kosov. Post-mortum iu nda mirnjohja e Komuns s
Gjakovs (2010).
31
NNA TEREZE
Anjeza Gonxhe Bojaxhiu
Nna Tereze sht humanistja m e madhe e shekullit XX.

Ajo u b simbol botror i mirsis dhe i dashuris, duke i ofruar
bots shembull moral pr mirkuptime kulturore, klasore,
etnike dhe religjioze. sht laureate e mimit Nobel pr Paqe
(1979).
32

Anjeza Gonxhe Bojaxhiu, e njohur m von si Nna Tereze, u
lind m 27 gusht 1910 n Shkup, n kryeqytetin e vilajetit t
Kosovs. n familje t njohur tregtare, me prejardhje nga Kosova.
Prindrit e saj, Dranja dhe Kola, ishin t njohur si humanist, andaj
dhe Gonxhja q n fmijri u brumos me edukat kombtare dhe
humaniste, gjithnj me kredon tradicionale q t mos merrte asnj
kafshat buk pa e ndar me t tjert. Gonxhja ishte shum aktive
n Kishn katolike n qendr t Shkupit dhe ishte shpirti i
veprimtaris femrore shqiptare katolike dhe e korit t kishs.
Msimet katrvjeare i mori n gjuhn shqipe, ndrsa pas ndalimit
t shkolls shqipe, u detyrua q ta vijonte shkollimin n gjuhn
serbe.
Vendimin pr tu br misionare e mori n Letnic t Kosovs,
vendin e shenjt t pelegrinazhit shekullor nga antikiteti iliroshqiptar, e nxitur dhe nga rrethanat me t cilat prballej populli
shqiptar. Ajo si fmi u ballafaqua me padrejtsit ndaj shqiptarve
n trojet e ndara etnike, me vrasjen e babait kur ishte 9 vjeare, me
trysnit q t mohohej prkatsia kombtare, si dhe me ndalimin e
shkolls n gjuhn shqipe.
Gjimnazistja Gonxhe u b misionare, duke zgjedhur Rregullin
e Motrave t Loretos n Dublin. Me udhtimin nga Dablini pr
Kalkut (1.12.1928) nis rrugtimi humanist i shqiptares s re. Punoi
si infermiere n spital, ndrsa pas mbarimit t studimeve n Degn
Histori-Gjeografi n Universitetin e Kalkuts, u b profesoresh n
Shkolln e Vashave n Kalkut dhe pastaj drejtoresh e shkolls.
M 1964 iu prkushtua plotsisht t varfrve, nga asti kur pa nj
grua t shtrir n rrug, trupin e s cils e hanin minjt dhe t ciln
asnj spital nuk e pranoi.
33

N vitin 1950 Selia e Shenjt sanksionoi rendin e saj, Rendin e
Misionareve t Dashuris, q jan sot kudo n bot. N Kalkut
themeloi Shtpin e zemrs s pastr pr njerzit buz vdekjes
(Nirmal Hriday, 1952) dhe Strehimoren pr fmijt e padshiruar
(1955). Nga viti 1957 u prkujdes edhe pr t grbulurit dhe, m
von, krijoi Strehimore pr t smurit nga sida. Po ashtu themeloi
Vllezrit Misionart e Dashuris (1963), Shoqatn ndrkombtare
Bashkpuntort e Nns Tereze (1969), Misionaret e Dashuris - Dega
kontemplative (1976) dhe Vllezrit e Fjals (1977). Shrbeu n
Kalkut t Indis, n Australi, n Pakistan, n Jordani, n Jemen,
n Angli, n Irland, n Tanzani, n Ujdhesn Mauritia afr
Madagaskarit, n SHBA, n Rom e n Zagreb. Hapi misionin e saj
edhe n Kosov.
N shum vende mori titullin Doktor Nderi dhe pothuajse t
gjitha shprblimet kombtare dhe ndrkombtare. Ajo nxiti qarqet
botrore t vendosjes pr respektimin e t drejtave t njeriut dhe
pr zhdukjen e varfris, si qllim global i mijvjearit III. Po
ashtu, dshmoi dhe fuqin e femrs pr t br ndryshime
pozitive, q sht kontribut i saj pr realizimin e barazis gjinore,
si nj nga objektivat kryesore t politikave botrore, krahas
zhdukjes s varfris dhe t respektimit t drejtave t njeriut.
U nda nga jeta n Kalkut m 5 shator 1997, ndrsa m 19 tetor
2003 u beatifikua. S shpejti pritet t shpallet shenjtresh.
Gonxhe Bojaxhiu - Nna Tereze, me prejardhje shqiptare dhe
me prkatsi qytetare e bots, e nisi misionin e dashuris njerzore
me kmbngulsi q vetm njerzit me vizion t qart mund ta
ken. Ndikoi pr ndryshime pozitive n bot, me forcn e mendjes
dhe t zemrs s saj, duke gjetur shtigje pr tiu afruar njeriut n
34

nevoj dhe duke krijuar mekanizma pr ti ndihmuar njeriut dhe
njerzimit.
Veprat pr Nnn Tereze: D. Peter, Apostole of the unvanted Mother Teresa, Melbourne, Australia, 1969; Th. M. Muggeridge,
Something Beautiful for God - Mother Teresa of Kalkuta, London,
1971; M.V. Pucci, Madre Teresa di Calcutta, Padova, 197l; Th. M.
Muggeridge, A gift for God. Players and Meditations. Mother
Teresa of Calcuta, San Francisco - Cambridge-London etc..1975; B.
Teresio, Madre Teresa di Calcutta, Torino, 1978; L. Gjergji, Nna
jon Terez, Zagreb, 1980; D. Rae, Low Untis it Hurts, London,
1981; E. Egan, Such a Vision of the Street, Mother Teresa - The
Spirit and the Work, New York, 1985; L. Gjergji, Dashuria n vepr
- Nna Tereze, Ferizaj, 1992, Gonxhe Bojaxhiu-Nn Tereza, Poezi
dhe Urat, Shoqata e Shkrimtarve t Kosovs, Prishtin 1998; A.
Chatterjee, Mother Teresa, The final Verdict. Meteor Books,
Calcutta, 2003; G. Alpion, Mother Teresa: Saint or Celebrity?
Routledge, London, 2006;
G. Alpion, Encounters with Civilizations: From Alexander
the Great to Mother Teresa, Meteor Books, Calcutta, 2008 etc.
35
QERIME SHOTE GALICA

Qerime Shote Galica njihet
pr vullnetin dhe guximin pr
realizimin e liris dhe demokracis s Kosovs dhe pr
krijimin e nj Shqiprie demokratike n fillet e shekullit 20.
E lindur n Radishev t
Drenics (Kosov), n vitin
1895, asnjher nuk u pajtua
me sundimin e regjimit t
athershm n Kosov. Pr
kt ajo iu bashkangjit njsiteve
t
Azem
Galics
dhe,
njkohsisht, organizoi pjesmarrjen e femrave n luftn pr liri, si
dhe pjesmarrjen e tyre n vendimmarrje dhe n delegacione. Si
rrjedhim, gjat bisedimeve q zhvilloi Azem Galica n fshatin
Polac, morn pjes edhe shum femra. Bashkpunoi me Igballe
Prishtinn, gruan e liderit dhe intelektualit Hasan Prishtina, n
veanti pr mbajtjen e lidhjeve midis Drenics dhe Mitrovics.
Igballe Prishtina ishte ajo q organizoi demonstratat e para t
grave shqiptare para prfaqsive t huaja n Tiran kundr
presionit q ushtrohej n Kosov.
Shota u shqua n kryengritjet e Rrafshit t Dukagjinit (1919), n
goditjen postave t xhandarmeris (1919-1927) dhe n akcionet
luftarake pr mbrojtjen e Zons Neutrale t Junikut, si baz pr
kryengritjen e Kosovs dhe t Malsis (1921-1923). Nuk u ndal as
pas vrasjes s Azem Galics (1924), prkundrazi, ajo vazhdoi t
36

veproj bashk me liderin shqiptar Bajram Currin n Has, n
Kuks dhe n Lum (1925). Ajo luftoi bashk me nnn e
udhheqsit Azem Galica kur u rrethuan n shtpin e tyre
(korrik 1920). Ajo poashtu, iu drejtua qeveris s Shqipris t
shprehej kundr veprimeve antishqiptare n Kosov..
Ajo vetdijesoi popullatn, n veanti femrat, pr proceset
shoqrore dhe politike t asokohshme, madje duke shprndar
edhe gazetn Populli dhe duke lexuar e komentuar artikujt e saj.
Kt nisi ta bj pasi msoi shkrim dhe lexim n mal, bashk me
shum lufttar t tjer, gjat dimrit 1922-1923, n shkolln e Golajt
t Hasit.
Vitet e fundit t jets u detyrua q ti kaloj n Fush Kruj
(Shqipri), pasi q Kosova vazhdoi t jet nn sundim. Aty jetoi
bashk me disa fmij jetim nga Drenica. Vdiq n vitin 1927, pa e
par m Kosovn dhe duke ln trashgimi prvojn jetsore
prmes thnies s saj sublime: Jeta pa dije sht si lufta pa arm.
37
KATARINA JOSIPI
Katarina Josipi, e
njohur nga artdashsit
me emrin Kata, ishte
shtyll e qndrueshme
dhe
frymzuese
e
teatrit profesional n
Kosov. Rrugtimin si
aktore profesioniste e
nisi n qershor t vitit
1949, kur u angazhua
n Teatrin Popullor t
Kosovs. Ishte aktorja e
par femr n kt teatr dhe plot 20 vjet luajti n sken me
profesionalizm t dalluar. Sa ishte e madhrishme n sken, aq
ishte dhe n radio drama e n film.
Katarina u lind m 19 nntor 1923, n Zym t Hasit (Kosov).
Ishte nj ndr katr fmijt e Gjyste dhe Gjin Dulaj. N krkim t
kushteve m t mira pr jet, familja u detyrua t shprngulej n
Nish, ku babai punoi si bukpjeks. Aty Kata u rrit, kreu shkolln
fillore n gjuhn serbe dhe tri klasa t shkolls s nats pr
rrobaqepse. Pas shum vitesh, familja u kthye n Kosov dhe u
vendos n Ferizaj, duke jetuar n kushte t vshtira dhe me barn
e represionit ndaj popullats shqiptare dhe t mohimit t drejtave.
Ishte kjo arsye q Kata u b pjes e Organizats Nacional
Demokrate Shqiptare (NDSH), n t cil veproi n ilegalitet deri sa
e burgosi regjimi i athershm Jugosllav. Kata prjetoi dhembje t
thell me vdekjen e dy fmijve t vegjl, si dhe me ndarjen e
dhunshme nga burri Hil Pjetri, inxhinier i pylltaris nga Kavaja, t
cilin regjimi komunist jugosllav e dboi n Shqipri.
38

Prvojat jetsore e bn Katn tejet t ndijshme, por edhe t
qndrueshme, duke e br nj grua dhe artiste t madhe, e cila i
kuptoi dhe u prpoq ti prballonte proceset politike, duke u
mishruar me role t ndryshme dhe duke i sjell t gjall n sken
personazhet e kohve dhe t hapsirave t ndryshme. Kshtu, pasi
u lirua nga burgu, n munges t dshmive, haproi si aktore
amatore n teatrin e Ferizajit dhe shum shpejt, me talentin e saj
mahnits, prvetsoi publikun n teatrin profesional t Prishtins.
Realizoi role t ndrlikuara n shum shfaqje, si Personi i dyshimt,
Zhelant, Martesa, Deputeti i popullit, Zona e Zamfirit, Sikur t'isha
djal, Kryet e hudhrs, Hanka, Zjarri dhe hiri, Hani n rrugn kryesore,
Pr kafshatn e buks, Hijet e rnda, Tri botra, Ruj Blaz, Zhorzh
Dandeni, Bota, Proteksioni, Besa, Dy rreshter, Mirandolina, Fjala sht
pr banes, Nuk martohem me pare, Shrbtori i dy zotrinjve, Nita, Z.
Fedori, Kryet e hudrs, Parajsa e humbur, Njerzit, Ciklont, Kushriri
prej Amerike, Oda e errt, Zoja ministresh, Dy metelik, I smuri pr
mend, E shoqja e Hasan Ags, Ditari i Ana Frank dhe shum t tjera.
Pr kontributin dhn zhvillimit t kulturs n Kosov, n
veanti jets q i dha teatrit, u b laureate e Shprblimit t
Dhjetorit t Kuvendit t Kosovs, e Shoqats s Artistve t
Drams t RS t Serbis, e Festivalit t Radiodrams n Novi Sad e
t tjera. U nda nga jeta n moshn 46 vjeare n Prishtin, m 29
prill 1969.
Emrin Katarina Josipi e mban konkursi pr dram origjinale i
Teatrit Kombtar n Prishtin dhe Shoqria Kulturore Artistike n
Zym, n vendlindjen e saj, e themeluar n ditn e njvjetorit t
ndarjes nga ajo (1970). Emrin e saj e mban edhe mimi pr rolin m
t suksesshm t femrs aktore n komedi, e cila mbahet n
Preshev, ndrsa n Zym, ndahet mimi Unaza e Katit.
39
SEHADETE DOKO MEKULI
Sehadete Doko Mekuli, gjinekologe dhe profesoresh n

Fakultetin e Mjeksis n Universitetin e Prishtins, ishte njra
ndr themeluesit e shkencs s mjeksis n Kosov.
Sehadetja u lind n vitin 1928 n Ohr. Fakultetin e Mjeksis e
kreu n Shkup m 1954, u inkuadrua si mjeke n Spitalin e
Prgjithshm t Prishtins m 1954, ndrsa n vitin 1960 kreu
specializimin n gjinekologji dhe obstetrik n Beograd. Thirrjen
Primarius e fitoi n vitin 1970. M 1973 doktoroi me temn
Toksoplazmoza e periudhs fertile te grat e KSA t Kosovs. Gjat
kariers udhhoqi Repartin Gjinekologjiko-Obstetrikal t Spitalit t
Prishtins, Dispanzerin pr Mbrojtjen e Gruas, Klinikn
40

Gjinekologjiko-Obstetrikale, si dhe Katedrn GjinekologjikoObstetrikale t Fakultetit t Mjeksis n Prishtin.
Botoi mbi 31 studime e punime shkencore, duke u nisur nga
studimet epidemiologjike t kancerit t mitrs (1965) e deri te
barrat e shumfishta (1980). Studioi karcinomn cervikale,
korionepiteliomin primar te vajzat e reja, lindjet e parakohshme,
patologjin e bars, barrn cervikale, rupturn e mitrs, shkaqet e
mortalitetit t shtatznave dhe t lehonave e t tjera.
Nga viti 1981 Sehadetja u b dig e mjeksis kosovare, n
kohn kur rinisi represioni ndaj shqiptarve t Kosovs. Fillimisht
u ndalua zgjedhja e saj profesor ordinar dhe vite m pas u
pensionua dhunshm (1988). Largimi i Sehadetes ishte vetm nj
uverture pr largimin e mjekve shqiptar nga klinikat. Pasi q
shtatznat shqiptare nisn t lindnin n shtpi, pas dbimit t
mjekve shqiptar nga spitalet, Sehadetja u angazhua n
organizimin e qendrave pr lindje n kuadr t Shoqats Nna
Tereze dhe vet kujdestaroi n to me dit.
Sehadetja, t ciln kolegt e quajtn Nana plak, ishte ajo q
ndihmoi lindjen e jets gjat gjith jets s saj, si profesioniste,
shkenctare dhe pedagoge.
41
NEXHMIJE PAGARUSHA
Nexhmije Pagarusha kaher sht br sinonim pr Kosovn,

me interpretimet e shklqyera n skenat kombtare dhe
ndrkombtare. Prmes zrit t veant dhe paraqitjes skenike ajo
u b ambasadore e kulturs s Kosovs dhe e Kosovs n
prgjithsi, duke i tejkaluar kshtu barrierat kohore, etnike dhe
religjioze. Andaj e quajtn Bilbil i Kosovs, duke i dhn dhe epitete
t shumta, si Fyt i kristalt, Madam Baterflaj, Ima Sumak shqiptare e t
tjera.
Nexhmija u lind m 7 maj 1933 n Pagarush (Kosov), nga
nna Sahide dhe babai Veseli, pishtar i arsimit n Kosov. Shkolln
fillore e kreu n Prizren, ku u shprngul familja n vitin 1940, pr
42

t kaluar n Prishtin n vitin 1947. Vijoi pr nj koh shkolln e
muziks pr solo kanto n Beograd dhe po n kt qytet kishte
paraqitjen e par muzikore n sken. N vitin 1948 u pranua
kngtare n Radio Kosov.
Takimi dhe jeta me Rexho Mulliqin, njrin ndr kompozitort
m t mir n rajon, ishte fatbardhsi q mundsoi q talenti i
Nexhmijes t vije edhe m shum n shprehje. Ajo interpretoi me
vlera kulminante t gjitha zhanret muzikore. Kndoi ariet
operistike t Betovenit, Verdit, Puinit e t kompozitorve t tjer
botror n koncertin e par i ktij lloji n Kosov. Me po aq
mjeshtri interpretoi kngt e kompozuara pr kualitetet
gjithprfshirse vokale t saja. Majat e larta artistike i arriti me
kngn Baresha, kompozim i Rexho Mulliqit, ndrsa klasik e
kngs u bn kngt Nj lule, ou more Rexho, Lulzoi fusha e t
tjerat.
Nga viti 1967 u dallua edhe si aktore, n filmin Dasma e
prgjakur maqedonase, pastaj n dramat televizive Vrassit bjn
dasm natn (1997), E kafshoja terrin (Ekrem Kryeziu, 1977), I ikuri
(Sadedin Prekazi, 1980), Tre vet kaprcejn malin (1981, Besim
Sahatiu), Lepuri me pes kmb (Ismail Ymeri, 1982), Fluturimi i
Micakut dhe Daullet e t mendurve (Isa osja).
Nexhmijen nuk do t mund ta krahasoj me asnj kngtare, sepse
mendoj se do ta fyeja! u shpreh pr t kngtarja e njohur franceze
Zhyliet Greko, ndrsa operistja e njohur me nam botrore, Inva
Mula, tha: Ajo ishte nj kngtare e mrekullueshme, q mund t
mburremi me t. Nexhmija frymzoi poet t shumt, t cilt thurn
dhe vargje pr t. mimin Artiste e Merituar e mori n vitin 2010
nga Presidenti i Republiks s Kosovs.
43
MELIHATE AJETI
Melihate Ajeti ishte artiste e veant, pa emrin e s cil Teatrin

Popullor t Kosovs s asnj histori n fushn e teatrit n Kosov
nuk mund t shkruhet. Q nga viti 1951 interpretoi role t
ndryshme n Teatrin Popullor t Kosovs.
Melihatja u lind n Prishtin m 9 tetor 1935, ku vijoi shkolln
e aktrimit pran Teatrit Popullor t Kosovs (1952-1954).
Specializoi n Comedie Francaise, n Paris (1974).
44

Relizoi rreth 180 role kryesore n teatr, kinematogafi dhe
drama televizive, duke rishfaqur para artdashsve karaktere t
ndryshme t femrave dhe fatet e tyre. Jetsoi me sukses
Margaritn Gotje n Zonja me kamelie, Dezdemonn n Othello,
Nnn mbretresh n Hamleti, Mirushn n Besa, Dijen te Sikur t
isha djal, Hajrijen n Halili e Hajrija, Ervehen n Erveheja, Ann n
Ana Karenina, Undinn n Sfinga e Gjall, Ledi Magbeth n
Magbethi, Jokastn n Mbreti Edip, Antigonn n Antigona, Nicen
n Gjenerali i ushtris s vdekur, Zonn n Zona e Zafirit, Eminen n
Zullumqari apo rolet kryesore n Hanka, Shtetrrethimi, Bashkshortt,
Nuk martohem me pare e t tjera. N kinematografin kosovare luajti
n filmat Uka i Bjeshkve t Nemuna (1967), Lepuri me 5 kmb (1982),
Era e Lisi (1979), Kur Pranvera vonohet (1980), T ngujuarit (1971),
Prroi vrshues (1981), Gjurmt e bardha (1980), si dhe n drama
televizive.
Interpretoi edhe n hapsirat e ish Jugosllavis dhe me fuqin
shprehse artistike, ndonse foli shqip, prvetsoi publikun. Kt e
bri si Ledi Makbeth n Kshtjelln Revelin n Dubrovnik (1978)
apo me prezantimet n festivalet e ish-Jugosllavis, si ishin Lojrat
Verore t Dubrovnikut, Festivali i Splitit, Festivali i Sarajevs dhe
ai i Novi Sadit. Pr rolet e saja mori Shprblimin e Dhjetorit (1963),
Shprblimin e Shoqats s Artistve t Jugosllavis (1971), disa
her mori shprblimin Joakim Vujiq (1972, 1975, 1985), si dhe
mimin e Puns t Kuvendit t Kosovs (1976). U nda nga jeta m
26 mars 2005 n Prishtin.
45
DRITA BAKIJA GUNGA
Drita Bakija Gunga veproi n tri rrafshe, at t puns

shkencore, t pedagoges dhe t pjesmarrjes n lvizjen pr
lirimin e Kosovs. sht femra e par n Kosov q mori titullin
doktor i shkencave n Katedrn e Historis t Fakultetit Filozofik
t Universitetit t Prishtins (1982). sht dhe e para dhe e vetmja
q deri von u mor me studime shkencore pr shtjen e gruas, t
cilat i nisi nga viti 1975. U angazhua n Teatrin Amator t
Gjakovs si e re me role t shumta pr fmij dhe t ri, duke
46

ndikuar edhe n kt mnyr n emancipimin e femrs n
Gjakov.
Ligjron si pedagoge e jashtme lndt Studime gjinore, Metodik
e historis dhe Metodologji bashkohore e historis n Degn e Historis
t Fakultetit Filozofik. Bashk me Edi Shukriun prpiloi programin
pr studime gjinore pr fakultetet e Universitetit t Prishtins n
vitin 2000.
Drita u lind m 31.12.1943 n Gjakov. Shkolln fillore dhe t
mesme i kreu n Gjakov. Diplomoi n shkalln e par t historis
nn Fakultetin Filozofik t Universitetit t Sarajevs dhe studimet
e plota n histori i kreu n Fakultetin Filozofik t Universitetit t
Prishtins. N kt fakultet kreu studimet e magjistraturs, me
temn Lvizja e grave n mes dy luftrave botrore (1977) dhe mbrojti
tezn e doktoraturs, me titull Grat e Kosovs n periudhn e
ndrtimit socialist 1945-1978 (1982). Punoi n gjimnazin Hajdar
Dushi n Gjakov dhe n Shkolln Elena Gjika n Prishtin, pr ta
vazhduar punn n Institutin e Historis t Kosovs (1975-2009),
ku u zgjodh Bashkpuntore Shkencore (1978), Bashkpuntore e
Lart Shkencore (1989) dhe Kshilltare Shkencore (2003).
Puna shkencore iu pengua me mbylljen e Institutit t Historis.
Vazhdoi punn me kolegt shqiptar n shtpi private, deri n vitin
1999. Pas prfundimit t konfliktit n Kosov (1999)
Ishte nj nga intelektualet q themeloi Shoqatn e Gruas,
organizatn e par demokratike t grave n ish Jugosllavi (mars,
1990), m pas Forumi i Gruas i LDK, dhe ishte antare e Kryesis
s saj (1995-2000). Si kryetare e Komisionit pr Shkenc e ktij
forumi, ofroi kontribut pr analizimet shkencore t rrethanave
johumane nn t cilat u gjet populli i Kosovs dhe pr gjetjen e
formave praktike pr zbutjen e gjendjes, sidomos duke vepruar
47

pr grat e fmijt. Pas mbylljes s shkollave, punoi edhe me
kryetaren e Komisionit pr Arsim, Sulltane Uka, dhe me t tjerat
pr shtjet e arsimit t femrave n gjith Kosovn, me nj
koncentrim t veant n Shaln e Bajgors.
Ishte antare e kshillave organizative t evenimenteve
shkencore. Pas konfliktit ishte antare e Bordit t Qendrs pr
Trajnime dhe Studime Gjinore. Mori pjes n konferenca e
simpoziume shkencore, n vend dhe jasht. Botoi punime n
revista shkencore dhe n sfern e publicistiks botoi artikuj lidhur
me sensibilizimin e shtjes s gruas, sidomos n revista pr gra,
si Kosovarja dhe Teuta.
Veprimtaria e saj shkencore rezultoi me hartimin e dy
monografive, Grat e Kosovs n periudhn e ndrtimit socialist 19451978 dhe Grat n qndresn shqiptare n Kosov 1944-1948.
48
SANIJE GASHI
Sanije
Gashi
sht
gazetare, publiciste, editore,
lufttare pr emancipimin e
gruas. sht ndr t parat
gazetare shqiptare dhe m e
njohura, q bn gazetari
aktive plot 45 vjet, e cila arriti
t bhej emr me konsiderat
prmes shkrimeve q kishin
pr qllim ngritjen e gruas
shqiptare n do pikpamje.
sht bashkthemeluese dhe
themeluese e dy revistave,
Kosovarja dhe Teuta.
U lind n Prishtin, m
20.2.1944. Kreu t gjitha nivelet e arsimimit n Prishtin, filloren,
shkolln normale dhe Shkolln e Lart Pedagogjike dhe studioi n
Fakultetin Filologjik t Universitetit t Prishtins. Profesionin e
gazetaris e nisi n shtator t vitit 1965, n revistn Zri i Rinis. N
nntor t vitit 1971 u b redaktore e revists Kosovarja, q po at vit
doli n drit, kurse m 1975 u emrua kryeredaktore e saj. Kt
revist e drejtoi plot 18 vjet. N maj t vitit 1994, tashm gazetare
me prvoj, themeloi revistn e par t pavarur pr gruan dhe
familjen, Teuta, e vetmja e ktij profili jo vetm n Kosov.
Sanija, e cila gazetaris ia kushtoi nj jet t tr me
prkushtim t lart, gjat gjith kohs u angazhua n dobi t gruas,
mbshteti arsimimin e saj, t menduarit n mnyr bashkkohore
dhe t lir, konfliktit pr t drejtat njerzore, vetdijesimit pr tia
49

hapur vetes shtigjet e jets, gjithnj n shrbim t krijimit t nj t
ardhmeje m t mir. Ngriti dhe trajtoi tema me interes, intervistoi
personalitete t shquara, shkroi pr prjetimet e rnda t grave
shqiptare gjat konfliktit n Kosov.
sht bashkthemeluese e Forumit t Gruas t LDK-s dhe
veprimtare q n ort e para t themelimit. U angazhua n dy
drejtime parsore, n medie dhe n Kryesi t Forumit. N pranver
t vitit 1990 u zgjodh n Kryesin e Shoqats pr Zhdukjen e
Analfabetizmit n Kosov Motrat Qiriazi.
E angazhuar n koh t rrezikshme, me delegacionin tre
antarsh kosovar u takua n Paris me kryetaren pr t Drejtat e
Njeriut, Daniel Miteran, lidhur me shkeljen e t drejtave t njeriut
n Kosov, veanrisht t fmijve (1.10.1990). Mori pjes n
themelimin e Degs s par t LDK-s pr Gjermani n
Babenhausen dhe n Tribunn politike organizuar nga
bashkatdhetart, me rastin e 2 Korrikut, shpalljes s Deklarats
Kushtetuese, bashk me Prof. Fehmi Aganin (korrik 1990) dhe n
Seminarin Aksionar pr t Drejtat e Njeriut dhe pr Demokracin
n Kosov, n Bruksel, n temn Preventimi pr parandalimin e
konfliktit n Ballkan (10.2.1993). Si veprimtare e FG t LDK-s, n
korrik t vitit 1991, i dorzoi kryetarit t Qeveris Jugosllave, Stipe
Mesiq dhe kryetarit t RP t Shqipris Ramiz Alia, peticionin e
nnshkruar nga 220 mij nna shqiptare, me rastin e vrasjes s
fmijs 11-vjear, Afrim Prebreza. Me at rast u realizua edhe
takimi i par i grave kosovare me grat shqiptare, pas gati gjysm
shekulli t ndara.
Duke i cilsuar shkrimet n revistn q po e drejtonte si
armiqsore, gazetat serbe t Beogradit (Borba, Politika, Politika
Ekspres), Jedinstvo e Prishtins e Radio Televizioni i Prishtins 50

emisioni n gjuhn serbe, e shfaqn si t paprshtatshme pr rrethin,
sidomos n kohn e kthimit t ushtarve shqiptar n arkivole nga
armata jugosllave. Me shkrimet n revist, sidomos me shkrimin
n ballin t saj, u arrestua dy her dhe u burgos n janar t vitit
1992. Pr periudhn e rnd t Kosovs, sht gazetarja e vetme e
arrestuar dhe e denuar me burgim.
Me prfundimin e konfliktit n Kosov, pos botimit t revists
Teuta, realizoi dhe botime-extra n kuadr t revists: Rehabilitimi i
familjes pas lufts (1999), Rikthimi i fmijve t stresuar n jet normale
(1999), Barazia gjinore dhe ndrtimi i paqes (2006) Shtatznsia dhe
amsia (botimi i 3-t, 2004), Gatojca (1982, 1989). Botoi dhe librin
Gra t shquara shqiptare t autores Edi Shukriu (2000, 2003).
sht autore e dy librave publicistik: Histori t tmerrit 19981999, dosje krimesh lufte, rrfime t grave (2009) dhe Ecje npr kujtes,
tregime jete t grave me karrier (2010). Gjat puns n gazetari u
shprblye me Medaljen pr Pun; mimin Gazetare e Kosovs;
Mirnjohje Publike (1980, 1985) dhe dy her u nominua pr
Shprblimi i Nntorit (Dita e Prishtins).
51
LULJETA BAJRI
U lind m 27.10 1943, n Pej, ku
kreu shkolln fillore dhe gjimnazin,
ndrsa Fakultetin Juridik e kreu n
Universitetin e Prishtins. Punoi deri
n pensionim n shkolln fillore Tet
Marsi n Pej (l967-2007). N kt
shkoll u mbajtn shum aktivitete,
politike, kulturore dhe sportive, fal
udhheqjes dhe
kompaktsis
s
kolektivit.
N fillim t viteve t nntdhjeta,
kur pozita e popullit ishte shum e vshtir dhe tragjike, nuk
mbeti jasht rrjedhave dhe nuk qndroi vrojtuese pasive. E zhvilloi
aktivitetin vite me radh si kryetare e Forumit t Gruas t LDK-s Dega n Pej dhe si nnkryetare e Forumit t Gruas t LDK-s (m
tej FG). N nivelin qendror e udhhoqi Komisionin pr Mbrojtjen e
Gruas. Punoi pr realizimin e aksionit do dit - dy or msim t
inicuar nga FG pas mbylljes s shkollave shqipe. Pos tjerash, ishte
aktive pr organizimin e qndrimit nj mujor t 100 fmijve
shqiptar n Austri.
Si kryetare e Degs s FG n Pej, bashk me antaret e tjera
punoi me grat e qytetit dhe t fshatrave prrreth pr tejkalimin e
situats s rnd dhe pr masat q duhej ndrmarr. Organizoi
dhe takime pr eliminimin e dukuris s braktisjes s shkolls,
sidomos npr fshatra. Organizoi, po ashtu, aktivitete t ndryshme
kulturore, prfshir dhe ekspozitat e krijueseve nga fusha e artit
figurativ dhe e artizanateve, si dhe nj manifestim t madh pr
52

Ditn e Msuesit, ku u ftuan t gjitha veteranet nga e gjith
Kosova.
Lulja ishte ajo q bashk me veprimtaret q n nism t
intensifikimit t dhuns n Kosov mblodhi shnimet pr nxnsit
e helmuar, shnime lidhur me largimin e grave nga puna, si dhe t
dhna t tjera t vlefshme pr dokumentimin e prjetimeve t s
kaluars. N vitin 1998, kur filloi konflikti npr fshatra, FG u
prkujdes pr strehimin e t zhvendosurve dhe sigurimin e
mjeteve ushqimore dhe t veshmbathjeve. Bashk me antaret e
tjera, sidomos me antaren e Kryesis Gjylfidane Mala, evidentoi
t gjitha rastet n Pej, duke siguruar nj material voluminoz pr
periudhn 1998-1999.
Pas prfundimit t konfliktit dhe shndrimit t LDK-s nga
nj lvizje gjith popullore n parti, themeloi dhe udhhoqi OJQn e par n Pej, me emrin Forumi Demokratik i Gruas,
veprimtaria e s cils u prqendrua kryesisht n aktivitete
kulturore.
53
EMINE ARIFI BAKALLI

Emine Arifi Bakalli sht profesore
e rregullt n Fakultetin Filozofik t
Universitetit t Prishtins,
Eminja u lind n Babush t
Muhaxhirve, m 16.10.1951. Shkolln
fillore dhe t mesmen e kreu n
Prishtin, ndrsa studimet pr histori i
kreu n Fakultetin Filozofik t
Universitetit t Prishtins n vitin
1974. U b magjistr i shkencave
historike n vitin 1977 dhe n vitin
1984 mbrojti tezn e doktoraturs po n kt Fakultet. Nga nntori
i vitit 1974 punon n Universitetin e Prishtins, n Fakultetin
Filozofik - Dega e Historis. sht e angazhuar n t gjitha nivelet
e studimeve, n nivelin Bachelor ligjron lndt Histori
Bashkkohore Shqiptare dhe Histori e Integrimeve Evropiane,
ndrsa n nivelin master ligjron lndt Historiografi shqiptare e
shek. XIX-XX, Histori e Kosovs 1912-2008 dhe Histori Ekonomike
dhe Konstitucionale Shqiptare e shek. XX.
sht angazhuar aktivisht n avancimin e procesit msimor n
Fakultetin Filozofik edhe n periudhn kur ky ishte nn trysnin e
regjimit antishqiptar gjat viteve 1981-1991, duke u angazhuar
aktivisht n mbrojtjen e autonomis s Universitetit; pr cilsin e
plan-programeve; prfaqsimin adekuat t historis s shqiptarve
n plan-programet e kohs; pr politik kadrovike q si kriter ka
prgatitjen intelektuale e profesionale. Kundrshtoi masat e
dhunshme n Universitet t Prishtins (1991) dhe si pasoj,
54

administrata e athershme e largoi nga puna. Gjat viteve
nntdhjeta t shek. 20 ka dhn kontributin e saj duke u
angazhuar n rrafshin e Lvizjes Paqsore pr realizimin e liris s
Kosovs. Ishte dhe kryetare e Degs s Prishtins T Shoqats pr
Evidencimin dhe Kthimin e Shqiptarve t Shprngulur etj.
Me rastin e rifillimit t puns s Universitetit t Prishtins, n
dhjetor 1991, dha kontribut n organizimin dhe funksionimin
normal t universitetit si kryetare e Pleqsis s Fakultetit
Filozofik. Me prkushtim ka kontribuar n avancimin e procesit
reformues n Universitet, e sidomos n prpilimin dhe aprovimin
e Planit Msimor pr Histori n frymn e Deklarats s Bolonjs.
Kontribuoi n avancimin dhe modernizimin e plan-programeve
pr t gjitha kto nivele t arsimit n Kosov, duke qen antare e
Grupit t Ekspertve pr Hartimin e Plan-Programeve pr
sistemin shkollor Fillor, t Mesm t Ult dhe t Mesm t Lart
(pran Ministris s Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis t
Kosovs). Kontribuoi dhe n formimin e kuadrit t ri shkencor,
duke udhhequr Shkalln e Tret n Degn e Historis (1997-2002)
dhe si mentore e nj numri t aspirantve shkencor.
Krahas angazhimit n rrafshin pedagogjik, zhvilloi veprimtari
shkencore dhe ishte antare e nj varg kshillash organizativ t
evenimenteve t rndsishme shkencore, ku paraqiti dhe punime
shkencore. Ishte antare e redaksive t nj numri t botimeve me
interes shkencor, antare e Kshillit Botues t Universitetit t
Prishtins (redaktore), t Kshillit Botues t Fondit pr Shoqri t
Hapur etj. sht antare e Kshillit pr Histori n Akademin e
Shkencave dhe Arteve t Kosovs.
Zhvilloi veprimtari avancuese shkencore, t cilat i grshetoi me
prurjet e reja teorike t shkencave shoqrore. Botoi monografin
55

Marrdhniet shqiptaro-jugosllave 1929-1939, Prishtin 1997 dhe ka
prgatitur p botim monografin shtje nga historia moderne
shqiptare. N dorshkrim ka dhe nj varg projektesh shkencore. N
koautorsi botoi veprat Histori, Prishtin 1989; Histori, 2004
Prishtin; Histori, 2009 Tiran; Gjenocidi dhe aktet gjenocidale t
pushtetit serb ndaj shqiptarve nga Kriza lindore e ktej, ASHAK,
Prishtin 1995; Shqiptart n rrjedhat ballkanike, Prishtin 1996;
Is Boletini dhe koha e tij, Prishtin 1998; Kombi (Rrugt e
Bashkimit kombtar), New Jork 1997; Komiteti Mbrojtja
Kombtare e Kosovs, ASHSH, Tiran 2004; Kosova shtet i
pavarur dhe sovran, ASHAK, Prishtin 2006; Akademik Ali
Hadri, jeta dhe vepra, Prishtin 2008 etj.
56
FLORA BROVINA
Flora Brovina sht veprimtare e t drejtave t gruas,
poete,
pediatre
dhe
politikane. sht antare e
PEN Qendrs dhe e Shoqats
s Shkrimtarve t Kosovs,
si dhe e PEN qendrave t
tjera.
U lind m 30 shtator 1949,
n Skenderaj. Shkolln fillore,
t mesme dhe Fakultetin e
Mjeksis i kreu n Prishtin
dhe pr nnt vite punoi gazetare n Rilindja. Specializimin n
fushn e pediatris klinike e kreu n Zagreb, ku bri dhe studimet
postdiplomike.
Veprimtaria jetsore e Flors u prqendrua n respektimin e t
drejtave t njeriut dhe realizimin e barazis gjinore. Ishte n mesin
e intelektualeve q themeluan Shoqatn e Gruas, m pas Forumi i
Gruas i Lidhjes Demokratike t Kosovs, q ishte organizat e par
demokratike e grave n ish Jugosllavi (7.3.1990). Ishte ushtruese e
detyrs s kryetares t ktij forumi deri n vitin 1991, kur dha
dorheqje nga LDK. N vitin 1992 themeloi Lidhjen e Gruas
Shqiptare dhe degt e saja n Maqedoni, Luginn e Preshevs.
N vitin 1998 themeloi Qendrn pr rehabilitimin e nns dhe
fmijs n Prishtin. sht organizatore e protestave t grave dhe
protestave popullore kundr dhuns n Kosov m l990, l995, l997,
l998. Ishte bashkthemeluese e Kshillit Emergjent n Kosov
57

(1998) dhe udhheqse e fushs s shndetsis.
M 20 prill 1999 u burgos dhe u dnua me 12 vjet burgim. U
lirua n nntor t vitit 2000, fal presionit t shumt ndrkombtar,
t organizatave pr mbrojtjen e t drejtave t njeriut, t Forumit t
Gruas t LDK e t tjerve.
N zgjedhjet e para qendrore ishte kandidate pr presidente t
Kosovs nga PDK. Si deputete n mandatin e par udhhoqi
Komisionin pr t Zhdukurit, ndrsa n t dytin antare e
Komisionit pr Shndetsi, Pun dhe Politik Sociale. sht
antare e Kryesis s PDK.
Mori mimet e PEN-it Holandez pr kurajo qytetare Henri
Boell, Tucholski - Suedi, La Ferte - Franc, Komitetit t Helsinkut,
Akademis s Artit dhe Shkencs Amrikane - San Francisko,
Mjekve t Bots - Washington, Milenium pr Paqe - UNIFEM dhe
ka mirnjohje nga SHP i UK, Zahir Pajaziti - Zona V e TMK,
Gruaja m me ndikim n Ballkan - Athin, International Alert. Iu nda
pllaka Nna Tereze nga presidenti i Shqipris, ndrsa nga Instituti
Kombtar i Integrimit t Jetimve n Shqipri iu nda mirnjohja
Simbol i vlerave humane. Flora sht e prfshir n Enciklopedin
Shqiptare, botim i Akademis s Shkencave dhe arteve t
Shqipris.
58
DRITA HALIMI-STATOVCI
Drita
Halimi-Statovci,
etnologe, hapi rrug pr
krijimin e kuadrove t reja
n fushn deficitare t
etnologjis,
sidomos
t
femrave, duke themeluar
Departamentin e Etnologjis
n Universitetin e Prishtins
n Kosovn e paskonfliktit
(2001). Kshtu u krijuan
parakushte pr studimin,
ruajtjen dhe prezantimin e
vlerave
etnologjike
t
Kosovs, t rajonit e m
gjer, si dhe pr studimin dhe thellimin e njohurive nga fusha e
antropologjis kulturore.
Drita u lind n Gjilan, m 14.04.1945. Shkolln fillore e filloi n
Beograd dhe e mbaroi n Prishtin. Gjimnazin dhe studimet
themelore i vijoi n Prishtin, ku diplomoi n Degn e Gjeografis
t Fakultetit Filozofik t Universitetit t Prishtins (1969). Doktoroi
n Universitetin e Zagrebit, n Degn e Gjeografis (1981), ku dhe
kishte magjistruar (1973).
Drita iu prkushtua studimit t etnologjis q nga viti 1975, e
ushqyer shkencrisht nga babai i saj, Kadri Halimi, etnologu i par
shqiptar i Kosovs. sht profesore e rregullt n Fakultetin
Filozofik t Universitetit t Prishtins. Punoi n Odn Ekonomike
t Kosovs dhe n Kshillin Ekzekutiv Krahinor si bashkpuntore
profesionale, n Institutin e Historis dhe n Institutin
59

Albanologjik - Dega Etnologji, si bashkpuntore, si udhheqse e
Degs s Etnologjis dhe si kshilltare shkencore.
Pos si profesore, Drita vazhdon t jep kontribut edhe si
punonjse shkencore dhe si promovuese e vlerave etnologjike,
prmes hulumtimeve n terren, pjesmarrjes n konferenca
shkencore e profesionale kombtare dhe ndrkombtare dhe
botimeve t veprave t karakterit monografik, si dhe punime
studimore, shkencore e profesionale n lmin e etnologjis. Gama
e trajtimeve t saja sht e gjer, nga ritet dhe kngt e lindjes (The
rite and song in birth tradition, Makedonski Folklor, Shkup, 2001),
prmes ndryshimeve n veshjet popullore nga perspektiva e
gjeneralizimit global (Changes in Albanian Folk Clothing from the
Perspective of Global Generalisation, Budapest, 2004) e deri te
mendsit dhe besimet pr shtpin (Mendsi dhe besime
popullore pr shtpin, Prishtin, 2003).
Botoi veprat monografike Zhvillimi historik i zejtaris dhe
rndsia e saj bashkkohore pr strukturn ekonomiko-shoqrore t KSA
t Kosovs (1982), Krkime etnografike (1988), Etnologjia flet (1988),
Veshjet shqiptare t Kosovs (2009). Vepra e fundit e frymzoi q ta
akademizoj pr her t par msimin performativ Libretto
etnologjik pr veshjen (2010). Bri dhe albumin Ta njohim - ta ruajm
trashgimin kulturore (2009). Ishte bashkautore n botimet n gjuh
t huaja q prfshinin shqiptart, si sht pjesa mbi jetn dhe
veshjen popullore t shqiptarve (Zivljenje Albancev i Albanske
narodne noe, Cankarjeva Zaloba, Ljubljana, 1984) apo Albanien
Zwischen Kruz und Halbmond t Statliches Museum fur
Volkerkunde (Munchen 1998), si dhe kontributore me pjesn Folk
dress in Kosova (Berg Encyclopedia of World Dress and Fashion, Vol. 9,
East Europe, Russia, and the Caucas, Part 5: Southeast Europe, Oxford
60

University Press, 2009). Ishte pjes e grupit editorial mbi
Universitetin e Prishtins: Nj jet pr nj universitet (vllimi I:
(2000), vllimi II: 2009).
Bashk me student Drita organizoi dhe disa ekspozita
etnografike n Kosov. Ishte deputete n Kuvendin e Kosovs
gjat dy mandateve (2001-2007).
61
NAXHIE ALIBEGU BUINCA
Naxhije Alibegu Buinca u lind m 15.4.1935, n Ulqin.

Shkolln fillore e kreu n Tiran, progjimnazin n Ulqin, ndrsa
shkolln normale n Prishtin, si dhe studimet pr Letrsi dhe
Gjuh Shqipe n Universitetin e Prishtins. Punoi 4 vjet n shk. fill.
t Ostrosit (Malit i Zi) dhe 1 vit punoi n Pistull t Ulqinit. Ishte
arsimtare e gjuhs shqipe n shk. fill. Boris Kidri n Vushtrri
(1959-1974) dhe, pastaj zvendsdrejtore (1974-1981). Ishte
kryetare e SHKA Rashid Deda n Vushtrri. U prjashua nga puna
m 1981, sepse mbrojti demostartat e studentve dhe n vitin 1985
u inkuadrua arsimtare n shk. fill. Dardania n Prishtin. Srish u
prjashtua nga puna, pas dbimit nga partia komuniste (24.7.1989),
se organizoi kolektivin e shkolls q t solidarizohej me minatort
e Treps.
62

Naxhia dha kontribut t muar si nnkryetare e Forumit t
Gruas t LDK (1991-1995) dhe antare e Kryesis (deri n vitin
1997). Ishte aktive sidomos n pun me Komisionin pr Arsim, q
punoi n drejtim t vijimit t shkollimit t vajzave pas mbylljes s
shkollave n gjuhn shqipe, rrnjosjes s analfabetizmit, sigurimit
t udhtimit t vajzave deri n shkoll pa pages, sigurimit t
tekste shkollore e veshmbathjeve, sigurimit t banesave pr
studente n Prishtin, organizimit t kurseve kundr
analfabetizmit, t rrobaqepsis etj. Kt e vazhdoi m pas dhe me
Grupin e Krijueseve dhe Veteraneve t Arsimit (GKVA). GKVA filloi
punn n promovimin e krijimtaris s gruas shqiptare, pr tu
koncentruar m pas kundr shkaprderdhjes s nxnseve dhe
prfshirjes s tyre ngjergj t gjitha nivelet e shkollimit.
Punoi shum, sidomos me Fakete Kusarin, pr vetdijesimin t
vajzave pr shkollim, duke punuar me mbi 1.751 vajzave gjat
viteve 1996-2005. Prmes Forumit t Gruas t LDK dhe m pas
organizoi n bashkpunim me Dr. Zylfije Gjoni-Duraku pushime
10 ditore n Ulqin pr 5 grupe fmijsh me msuese. Si
prfaqsuese e Forumit t Gruas t LDK-s mori pjes n Bruksel
dhe n Hag n demonstratat kundr regjimit t Millosheviqit
(1991), Konferencn e Grave t Europs dhe t Afriks n Vjen
(1984), Konferencn Botrore t Gruas n Pekin (1995), dhe pastaj
si OJQ n shkmbimin e prvojave midis OJQ-ve t Kosovs dhe
OJQ-ve t SHBA-ve (2005) etj.
Si koordinatore e GKVA organizoi aktivitete pr arsimimin
dhe emancipimin e femrave n pjest rurale t Kosov. U
angazhua pr edukimin shndetsor t grave, duke punuar me
mbi 2.330 femra n komunn e Vushtrris dhe t Mitrovics.
Zhvilloi aktivitet edhe me grat e Ans s Moravs - Kosovs
Lindore, Maqedonis dhe t Ulqinit. Ndihmoi, bashk me Dr.
63

Zylfije Gjoni-Duraku e Mejreme Marajn, strehimin dhe
prkujdesjen shndetsore t fmijve dhe t grave m 1998, pas
dbimit t shqiptarve nga Kosova nga ana e regjimit t
Milosheviqit. Pas konfliktit, ndihmoi materialisht prmes
donatorve vendor 75 familje me gra kryefamiljare. Dy mandate
ishte kryetare e Bordit t RRGGK, deri m 2007.
Merit e Naxhies sht themelimi i Takimeve t Poeteve Shqiptare
(1979), ku ende marrin pjes poete nga t gjitha viset shqiptare e
diaspora. Mori mirnjohje nga gjimnazi Eqrem abej n Vushtrri si
Prind i Nderit; Kuvendi i Komuns s Vushtrris; Drejtoria pr
Arsim e Kuvendit t Komuns s Vushtrris; RRGGK (2008), Zyra
e Kryeministrit pr kontribut t veant pr avancimin e pozits s
gruas n shoqri (2008) etj.
64
IGBALLE ROGOVA
Igballe
Rogova,
e
njohur dhe vetm si Igo,
sht aktiviste e njohur
kosovare pr t drejtat e
grave, q u njoh edhe n
nivelet ndrkombtare si
avokuese pr t drejtat e
grave.
M 1989, s bashku me
motrn e saj, Safete Rogova
dhe
disa
intelektual,
themeluan shoqatn Motrat
Qiriazi. Vitet e rezistencs
s madhe kolektive e
kombtare u pasuruan me nj aktivitet largpams t shoqats
Motrat Qiriazi, e cila u prqendrua n sensibilizimin e t drejts s
gruas pr t qen e barabart, pr t pasur iniciativa kreative drejt
s ardhmes s saj, pr t qen m kmbngulse n organizimin e
familjes, n afirmimin e vlerave t saj, madje edhe n relacione
ndrkombtare.
Gjat viteve 1994-1995 aktiviteti i shoqats u prqendrua n
regjionin e Hasit, duke mbajtur takime t pareshtura me grat dhe
vajzat e Hasit pr emancipimin e tyre dhe vetdijesimit pr t
drejtat e tyre. U realizuan shum projekte pr ndrtimin e
shkollave t reja, hapjen e shkollave t mesme, pasurimin e
shkollave me biblioteka. Paralelisht u hapn kurse pr msimin e
anglishtes, kurse pr amvisni, frizere, rrobaqepsi, autoshkoll etj.
65

Shoqata Motrat Qiriazi sensibilizoi problemin e infrastrukturs,
ujit, kshtu q s shpejti filloi asfaltimi i rrugve, furnizimi me uj
t pijshm, hapja e disa ambulancave n bashkpunim me
shoqatn Nna Tereze e tjera. Shoqata veproi qet por seciln dit
gjithnj e m bindshm. Botoi revistn T jesh Grua, bri filma
dokumentar pr problemet e gruas, mori pjes n protestat pr
masakrat tejemban Kosovs, si Protestat 98, Kosova sht djepi im,
N Reak po thrret nj z. Ndihmoi dhe pr botimin e librave,
kshtu q pan drit monografia e vlefshme Motrat Qiriazi e
Dhimitr Dishnics, poezit e Shqipe Malushit me titull Pr ty dhe
poezit e Flora Brovins Thirrje e Kosovs. Aktiviteti nuk mbeti
vetm n kto drejtime. Ndrkod u bn audiokaseta, t cilat u
shprndan fshat m fshat, bibliotek m bibliotek, si Prrallza
pr fmij, Qiriri i pashuar, Poezi e urat (n prkujtim t njvjetorit t
kalimit n amshim t Nns Terez), Harqet e Urave, Vargjet e
Poeteshave, Klithje e Kosovs, Rrfimet Tona dhe Ti Njohim t Drejtat
Tona.
Kontribut t madh pr realizimin e aktiviteteve ofroi prvoja e
artistes s skens Safete Rogova dhe zri i saj i veant me
shqiptim t lakmueshm artistik. Nga kjo shoqat, vetm brenda
dy stinorve, vjesht 1999 - pranver 2000, u bn prpjekjet pr
realizimin e tekstit dramatik pr Nnn Terez Nna lutet pr ne t
Abdullah Zenelit e deri te filmi televiziv Ringjallja, sipas novels s
Margit Markajt.
Sigurisht se t gjitha veprimtaret e shoqats u ndodhn me ato
q kishin m s teprmi nevoj pr ndihm e prkrahje, pr kuraj
e ngushllim, pr ta pasur dhimbjen m t pakt, duke fisnikruar
jetn e tyre me kurse, me lexim librash, me veprimtari prcjellse
si puna me fmijt, dhuratat shpresdhnse nga lodrat deri te
66

fletore e blloqe vizatimi, ekspozita punimesh t m t vegjlve etj.
Nuk mund t harrohet kurr klima e krijuar me grat e
zhvendosura n Shipol, npr kampet e Bllacs dhe, m pas, n
egran, Neproshten dhe Tetov t Maqedonis.
Paslufta ishte kapitull tjetr. Igballja gjeti prkrahje edhe nga
shoqata simotra gjithandej Evrops dhe Shteteve t Bashkuara t
Ameriks, pr t ndihmuar ringjalljen e shpirtit t traumatizuar t
gruas shqiptare. N kt drejtim kontakti n raporte
ndrkombtare i takoi t palodhshmes Igballe, e cila me kulturn e
saj, guximin pr t protestuar n do postbllok t egr policor q e
pati prditshmri gjat viteve t 90-ve, arriti t mos ndalej kurr,
duke treguar kshtu se ende mbetet shum pr tu br. N do
segment t puns e t veprimtaris s saj dilte n pah ajo m
qensorja: angazhimi i gruas pr t avancuar gjendjen e saj n
veanti, por edhe t vet popullit n prgjithsi, e pjess m t
goditur - gruas.
Pr 20 vjet rresht, sa vepron shoqata Motrat Qiriazi, ia doli
mban ta rikthej dinjitetshm figurn e ndritshme t dy motrave
Sevasti e Parashqevi Qiriazi, t cilat e hapn shkolln e par shqipe
t vashave n Kor (1892) dhe q ishin nismtare t shum
zhvillimeve me interes gjithkombtar.
N vitin 2000 bashkthemeloi Rrjetin e Grupeve t Grave, ku
edhe sot sht drejtoreshe. Rrjeti numron 87 organizata t grave
nga t gjitha etnitetet dhe rajonet e Kosovs dhe avokon pr t
drejtat e grave, duke prkrah, promovuar dhe mbrojtur ato.
Igballja kontribuoi edhe n rrjetzimin e organizatave t tjera
n rajon. N vitin 2006 ishte iniciatore pr themelimin e Koalicionit
t Grave pr Paqe. Po ashtu dha kontribut shum t madh pr
67

themelimin e Lobit Rajonal pr Paqe, Drejtsi dhe Siguri n
Evropn Juglindore.
Pr punn e saj Igballja sht shprblyer dy her
ndrkombtarisht. N vitin 1997 mori shprblimin Gruaja e Vitit n
San Francisko, ndrsa n Amsterdam, n vitin 1998, mori
shprblimin mes dhjete aktivisteve m t suksesshme n bot.
68
SEVDIJE AHMETI
Sevdija u lind m 5.11.1944
n Gjakov, ku kreu shkolln
fillore dhe gjimnazin. Diplomoi
n gjuh dhe letrsi angleze n
Fakultetin Filozofik t Universitetit t Prishtins. Ndrkoh,
studioi n Hitchin College,
Hertfordshire, n degn English for the Overseas Proficiency (Britani e Madhe). Studioi
bibliografin, si lmi e re hulumtuese shkencore n Kosov,
n Institutin Bibliografik t
Beogradit, ku mori titullin e
bibliografit. Subspecializoi pr
bibliografi n Bibliotekn Shtetrore t Rumunis.
Sevdia ishte msimdhnse e gjuhs angleze n gjimnazin
Hajdar Dushi n Gjakov dhe pastaj nisi punn n Bibliotekn
Popullore dhe Universitare t Kosovs (BPUK, 1968-1990), ku
themeloi Departamentin e Bibliografis dhe Bibliotekn Lidhja e
Prizrenit n Kompleksin e Lidhjes Shqiptare t Prizrenit n Prizren
(1978). U shkarkua si udhheqse dhe redaktore e Sektorit t
Hulumtimeve Bibliografike, me vendimin e Parlamentit t Serbis
(1990) dhe, pas vnies s masave t dhunshme, u prjashtua nga
puna.
N vitin 1987 bri organizime t ndryshme kundr
marshimeve npr Kosov e ish Jugosllavi t idhtarve t
Sllobodan Millosheviqit kundr shqiptarve. Protestat e para me
shkrim n emr t grupeve imagjinare Grat e Bashksis s VII
69

Lokale, Nnat e ose Motrat e i botoi n gazetn Rilindja (shkurt
1989) dhe n TV Prishtina. Hartoi telegramin e puntorve t
BPUK si prkrahje minatorve gjat grevave n zgafellat e
Miniers Trepa dhe t atij t studentve n salln 1 Tetori n
Prishtin. sht njra ndr tri grat viktima t diferencimeve
politike, nga lista prej 83 emrave t personaliteteve eminente t
Kosovs q doln hapur kundr regjimit (1989). N shtator 1989,
pas bisedave me koleget n BPUK pr t krijuar nj organizat t
pavarur t grave shqiptare, hartoi Deklaratn e Shoqats s
Pavarur t Gruas n Kosov. Pr tu regjistruar, bashk me koleg
siguroi mbi 1200 nnshkrime t grave. N tetor t po ktij viti u
bashkangjitn dhe grat nga Instituti Albanologjik dhe
kryeredaktorja e Kosovares, Sanije Gashi. Nisma u b lvizje e
grave, q prfshinte nj numr t madh t intelektualeve. M
5.3.1990, n selin e LDK mbajti fjaln hyrse, lexoi deklaratn dhe
propozoi Kryesin prej 9 antaresh, ku Shoqata e Pavarur e Gruas
s Kosovs u b pjes e LDK (m pas Forumi i Gruas i LDK).
Sevdija bri komente politike me jehon n revisten Kosovarja e
gazeta t tjera brenda dhe jasht Kosovs, bashkpunoi me
Kshillin pr Mbrojtjen e t Drejtave dhe Lirive t Njeriut, ndrsa
nga shtatori 1993 bashkthemeloi me Vjosa Dobrunn Qendrn
pr Mbrojtjen e Grave dhe Fmijve (QMGF) me seli n Prishtin,
ku grat dhe fmijt kishin shrbime shndetsore e kshillime
psikosociale falas. QMGF u b zri dhe streha pr grat dhe fmijt
viktima t dhuns gjat gjith viteve 90. Qendra u vizitua nga
shum delegacione ndrkombtare, politike, diplomatike dhe pr
t drejtat njerzore.
Sevdija propozoi rezolutn Apartheidi n Kosov n Asamblen
e Qytetarve t Evrops n Ankara (dhjetor 1993). U ftua nga
70

ministrit e jashtme t Holands (shkurt 1994) dhe t Danimarks
(tetor 1994) pr t folur mbi aprtheidin n Kosov n takime
politikan dhe shoqri civile. N Konferencn Ndrkombtare t
Gruas n Pekin (1995) hartoi Rezolutn mbi situatn e grave n
Kosov bashk me Edita Tahirin dhe Edi Shukriun, t ciln m
pas, si koordinatore e Grave n Konflikt, e shprndau n
Konferencn e 150 delegacioneve shtetrore, pas takimit me
Benazir Bhuto, Kryeministre t Pakistanit. N korrik 1997, n
Vjen hartoi Rezolutn mbi shkeljen e t drejtave t fmijve n
Kosov, q ia dorzoi Elizabet Rehn, Raportuese Speciale e OKB
pr t Drejtat e Njeriut n ish Jugosllavi dhe Swanee Hunt,
Ambasadore e SHBA n Vjen. N nntor 1997 Asambleja e OKB e
aprovoi rezolutn.
Pas t mbi 400 raporteve ditore n anglisht mbi luftn n
Kosov, t shprndara npr website dhe n mbi 1200 adresa t
personaliteteve botrore, n Paris iu botua libri Journal dune
Femme du Kosovo, me parathnie t Bernard Kouchner, PSSP i
OKB n Kosov. Sevdija vazhdoi ta prcjell situatn e grave dhe
vajzave - viktima t dhunimit. Gjat vitit 1999 u lidh me organizata
ndrkombtare dhe nisi fushatn Dhunimi arm lufte, ku prfshihej
dhunimi ndaj grave dhe vajzave shqiptare si krim kundr
njerzimit n akuzn kundr Sllobodan Milllosheviqit, t ngritur
n Tribunalin e Hags nga Prokurorja ndrkombtare Louize
Arbour, t cils Sevdija i ofroi prova dhe t cilat n vitin 2001 u
prfshin n akuz. Bashkpunoi me Tribunalin e Hags duke
siguruar edhe dshmitare dhe u kujdes pr mbrojtjen e
dshmitarve, viktima t gjalla t konfliktit, t cilave u kanosej
rreziku pr jet pas gjykimit. Ndrkoh kontribuoi edhe n
vendosjen e disa dshmitareve n shtete t treta.
71

Mori shprblime nga Human Rights Watch: Monitori i vitit
1999, Oak Institute: Oak Fellow 2001, Amnesti International e
shpalli ndr 12 aktivistet m t mira n bot pr DNJ m 2005 etj.
Ligjroi t drejtat e njeriut n Colby College (SHBA, 2001/2) dhe
antare e juris ndrkombtare pr Filmat Dokumentar mbi DNJ
One World n Prag. Pr t u bn dhe dokumentar n CNN e
BBC, The Forgotten Faces of War apo Journal dune Femme du Kosovo
(Bruksel), si shfaqje mbi biografin e saj gjat konfliktit) etj.
72
AFRDITA SARAINI KELMENDI

Afrdita
Saraini
Kelmendi u lind n Ferizaj m
27 gusht 1955. Babai Eshrefi
dhe nna Neirja, q t dy
veteran t arsimit shqip n
Kosov, kontribuan n veanti
n edukimin e Afrdits.
Shkolln fillore dhe t mesme
i kreu n Shkup, ndrsa
fakultetin - Gjuh dhe letrsi
shqipe n Universitetin e
Shkupit. N vitin 1976 filloi t
punoj
si
arsimtare n
shkolln fillore n Shkup, me
moshn m t re n arsimin e
athershm n Maqedoni. N
vitin 1981 filloi punn n
Radio Prishtin, gazetare n redaksin e arsimit, pr t vazhduar si
redaktore n redaksin e kulturs.
Korriku i vitit 1990 e gjeti s bashku me koleget e saj jasht
vendeve t puns, kur n mnyre t dhunshme pushoi s punuari
Radio Televizioni i Prishtins (RTP). Kjo nuk e ndaloi q t
vazhdoj t luftoj pr ta mbajtur gjall profesionin e gazetaris. S
bashku me t shoqin Florin Kelmendin, gjithashtu gazetar, filloi t
punoj si korrespondente pr nj radio shqiptare me seli n New
York. M von, u b korrespondentja e par femr pr nj medium
t huaj n Kosov. Pr nj vit punoi pr Radio France International
e m pastaj u angazhua si korrespondente e Zrit t Ameriks. Pr
73

disa vjet rradhazi n raportimet e veta nga Kosova krijoi vuln e
vet gazetareske, t ciln nuk e harrojn dgjuesit e Zrit t
Ameriks .
Okupim i Afrdits nuk ishte vetm gazetaria, por edhe
mbshtetja e pandrprer organizatave t grave, me synim
fuqizimit t rolit t guas n shoqri. Ishte themeluese e Ligs s
grave shqiptare dhe n vitin 1995 themeloi bashk me Xheraldina
Vuln Media Projektin, projekt trajnues pr vajza t reja n gazetari
dhe komunikim. Femrat e trajnuara n at projekt m von u
angazhuan n gazetari, u bn udhheqse t projekteve t tjera
dhe disa jan dhe n politik. Media Projekti botoi pr nj vit
rradhazi, pr do muaj, revistn sociale ERITREA. Afrdita u b
dhe pjes e projektit ndrkombtar Living waters, ku pr katr vjet u
trajnua n menaxhimin dhe zgjidhjen e konflikteve. Ajo mban
edhe titullin Trajnere n menaxhim dhe zgjidhje t konflikteve.
Vizioni i Aferdites pr t themeluar nj dit nj media
elektronike t pavarur u jetsua. Besimi i saj se kjo mund t bhet
edhe n nj koh t pakoh, kur nuk mund t siguroheshin
frekuencat transmetuese, do ta arrij me disa kolege, duke e
aplikuar n prfundim t shekullit 20 teknologjin e shekullit 21.
N vitin 1998 filloi punn Radio 21, radio e par shqiptare n
internet, ndrkoh q filloi punn edhe produkcioni i TV 21.
Raportimet dhe filmimet u transmetuan edhe n mediume
ndrkombtare, prfshir CCN World report, ndrsa Radio 21
transmetohej edhe prmes BBC World. Realizoi ndrmarrjet e reja
programore dhe teknologjike, me nj shkall t lart teknologjik
dhe programor televiziv n rajon dhe m gjer, me ata q i besuan
dhe i qndruan pran, si Florin Kelmendi, Xheraldina Vula, Eugen
Saraini, Ekrem Kelmendi, si dhe miqt n Kosov dhe ata
74

ndrkombtar. Kur dukej e pamundshme, RTV 21 arriti t
drgonte sinjalin n SHBA. RTV21 sot ka pes kanale televizive
dhe platformn e vet t IPTV, q mundson t shikohet n tr
botn. Platforma me 11 kanale televizive sot ka mundsi t
shikohet edhe n IPHONE dhe IPAD.
Viti 1999 e gjeti Afrditn me familjen n luft midis
ekzistencs fizike dhe profesionale. Deportoi dhunshm n
Maqedoni dhe pastaj i priste kolegt n Bllac pr ti br bashk
dhe pr tia filluar punn e Radios 21, tashm n Shkup. Radio 21
u rimkmb dhe me punn e vet u dshmua si nj ndr mediumet
e besueshme, i cili ndihmoi n informimin e popullats s
zhvendosur npr kampet n Maqedoni dhe t asaj brenda
Kosovs. Radio 21 nga Shkupi transmetonte, prve n internet,
edhe prmes Radio Holands n val t shkurtra.
Prkushtimi dhe guximi i Afrdits n gazetari u vlersua nga
International Women Media Foundation, q ia ndau mimin vjetor
pr Guxim ne Gazetari (Courage in Journalizm Awards, 1999).
mimin e mori Wardolf Astoria n New York dhe n Beverly Hills
t Los Angelos-it. Fitoi Judy Woodruff Fellowship. Ajo u b dhe nj
z i fuqishm n SHBA, duke dshmuar n prill t vitit 1999 n
Senatin Amerikan dhe n Kongres pr ngjarjet q zhvilloheshin n
Kosov. Ishte prezente n mediumet m t mdha elektronike,
prfshir dhe Lary King live, si dhe n mediumet e shkruara. Foli
dhe n takimin me Zonjn e Par, Hillary Klinton, n Shtpin e
Bardh dhe me Sekretaren e Shtetit, Madlen Albright.
N qershor t vitit 1999, pas hyrjes s trupave t NATOs n
Kosov, nisi punn n themelimin e Radios 21 dhe TV 21. Afrdita
rreth vetes dijti t sjell njerz q i besojn vizionit t saj dhe q jan
br pjes e ktij vizioni, ku sipas saj edhe qndron suksesi i nj
75

ndrmarrjeje. Pr t grat jan shum t rndsishme n procesin e
zhvillimeve shoqrore, sepse, sipas saj, ato jan m t ndjeshme,
jan organizatore t mira, t prqendruara e kmbngulse dhe se
i kushtojn shum rndsi edhe detajeve q jan t rndsishme
pr do ndrmarrje. Pr t grat jan shum t rndsishme edhe
pr proceset vendimmarrse n kuadr t nj shoqrie, andaj dhe
thekson se mediat si promotor jan shum t rndsishme pr
promovimin e grave. Po ashtu thekson se varet shum nga zhvillimi
i ndjesis s mediave pr prkrahjen e gruas n shoqri aq sa varet
shum edhe nga paraqitja e gruas para opinionit. Duke pasur
parasysh se gjuha si mjet komunikimi afron ose dbon, Afrdita
mendon se gruaja politikane duhet t prdor nuanca t posame,
t cilat ndikojn shum, dhe jo gjuhn e meshkujve politikan.
Afrdita shqetsohet dhe pr shtjen e prezantimit kualitativ
dhe kuantitativ t gruas n parlament dhe n pozitat
vendimmarrse dhe sht e vetdijshme se n kuadr t shoqrive
n tranzicion sht zgjedhur modeli i kuotave, si sht br edhe
n Kosov. Lidhur me kt, ajo tha: Por a sht prmbushur numri
apo kuota kualitative apo nuk sht me rndsi sepse pr kt vendosin ata
q udhheqin! Kush jan ata q udhheqin, jan meshkujt, sepse jan
shumic n kuadr t institucioneve vendimmarrse! N kt drejtim ne
na imponohet kuantiteti mirpo jo gjithmon edhe kualiteti. N zgjedhje,
sht me rndsi q t dalin gra q sjellin kualitetin e jo numrin. Mirpo
me koh edhe kjo do t ndryshoj. E ne si t durueshme dhe kmbngulse
q jemi do ta shfrytzojm kohn. Ajo vjen. Ngase ne punojm q t vij.
76
ARJETA REXHAJ
Arjeta Rexhaj u lind m 19
gusht t vitit 1972 n Pej, n
nj familje me tradita atdhetare
e intelektuale. Shkolln fillore
dhe gjimnazin i kreu n Pej,
studioj n Fakultetin e
Mjeksis t Universitetit t
Prishtins, kurse ka diplomuar pr shkenca politike dhe
administrat publike Prishtin, dhe tani sht kandidat
pr magjistr n shkenca politike - drejtimi diplomaci, Universiteti i Evrops Jug-lindore,
Tetov, Maqedoni.
Arjeta n pranvern e vitit
2010 sht emruar kshilltare politike e Ministres s Administrats Publike, duke qen antare e Kryesis s ADK-s dhe
udhheqse e Departamentit pr Barazi Gjinore ADK.
Ishte ndr t parat q punoi n fushn e barazis gjinore, jo pse
nuk kishte prioritete t tjera, por pasi ishte periudha e
paskonfliktit n Kosov dhe prioritet ishte lufta pr ekzistenc,
traumat, vuajtjet. Arjeta Rexhaj me themelimin e Qendrs pr
Trajnime dhe Studime Gjinore n Prishtin n Janar t vitit 2000 e
theu kt tabu. Ajo, me vizionin e saj, para se gjithash me
prkushtimin, me shkollimin e aftsimin e vazhdueshm ia doli
q n Kosovn e liruar, e m von t pavarur, t jet shembull i
suksesit.
77

Gjat njmbdhjet viteve t fundit ajo ka punuar n nivel
vendor, rajonal dhe ndrkombtar me OJQ, kompani, institucione
akademike dhe agjenci ndrqeveritare n Ballkan, Evropn
Qendrore e Lindore dhe SHBA. N bashkpunim me Qendrn e
Gruas n Tiran dhe me mbshtetje t donatorve q ishin t
ndjeshm ndaj shtjeve t grave, przgjodhi dhe ndihmoi n
themelimin e grupit t par t grave trajnuese mbi prkatsin
gjinore, menaxhimin dhe zhvillimin organizativ e strategjik.
Arjeta rrugn e ndryshimeve e nisi q n vitin 1998 n
Shoqatn Nn Tereza n Pej, pastaj si koordinatore e trajnimeve
n Qendrn Rajonale n Tiran (projekt i Qendrs s Gruas,
Tiran, 1999), dhe arriti n pozicionin udhheqs n vitin 2000 ku
deri n vitin 2010 ishte drejtoresh ekzekutive e Qendrs pr
Trajnime dhe Studime Gjinore dhe gjat ksaj periudhe ishte
menaxhere e projektit ''Ngritje kapacitetesh pr OJQ t me
komponentn Gender''. Ishte udhheqse e projektit: ''Promovimi i
t drejtave politike dhe sociale t grave'', Reformimi i Sistemit
Zgjedhor/shikuar nga perspektiva e grave, Vota e gruas sht
zri i gruas'', Kshilltare mbi politikat gjinore dhe zhvillimin social
n nivel lokal, rajonal dhe ndrkombtar. Njihet si menaxhere me
prvoj n fushn e shoqris civile me ekspertiz n shtjet e
avokimit, prkatsis gjinore, zhvillimin e kapaciteteve
institucionale dhe individuale, zhvillimin strategjik, edukimin
publik dhe ngritjen e fondeve.
Arjeta ka kryer shum kurse dhe trajnime aftsimi q e
plotsojn gamn e shkollimit dhe t ngritjes s saj profesionale
duke u br kshtu njra prej kuadrove m profesionale, m t afta
dhe m me perspektiv n fushn e barazis /drejtsis gjinore.
Arjeta sht e certifikuar n programin pr fuqizimin e grave
"Hope Fellowship'', organizuar nga Kshilli Shqiptaro- Amerikan'',
78

mbshtetur nga Departamenti i Shtetit Shtetet e Bashkuara t
Ameriks, gjat t cilit program ajo ka grumbulluar shum aftsi,
profesionalizm, shkathtsi lidhur me avokimin dhe lobimin pr
pozitn e grave, njohuri t cilat me sukses t madh i ka transferuar
dhe prdorur n Kosov. Po ashtu sht e certifikuar nga Shkolla e
Programit Politik t Kshillit t Evrops, organizuar nga Instituti i
Studimeve Politike - Prishtin me mbshtetjen e Kshillit t
Evrops. Aftsit e saja lobuese pr shtjet e grave dhe pozitn e
tyre n shoqrin ton, luftn kundr margjinalizimit t gruas n
pozitat vendimmarrse/politike, Arjeta i forcoj edhe n
programin njvjear ''Kosova NGO Advocacy Project'' USAIDTraining of Trainers Program in Advocacy, organizuar nga
Advocacy Training and Resource Center, Prishtina and
Shevolution, UK.
Energjike, e palodhshme, me plot entuziazm dhe e bindur se
vetm me pun mund t arrihen ndryshimet lidhur me
prfaqsimin sa me t mir t gruas n vendin e merituar, Arjeta
ka qen e prfshir n shum projekte q nga viti 1999 e deri me
sot, me organizata rajonale dhe ndrkombtare, agjenci t
ndryshme si dhe nismtare dhe pjesmarrse n krijimin e shum
grupeve t grave dhe t t rinjve pr fuqizimin e grave /t rinjve
n politik dhe n vendimmarrje n Kosov.
Po ashtu nj pjes e madhe e vullnetit t saj sht depozituar
duke qen e
prfshir n shum projekte/strategji, plane
nacionale veprimi, projektligje, rregullore, ligje pr politikat
gjinore, e sociale, q nga viti 2000 e kndej n Kosov. sht mjaft
aktive ne fushn e avokimit dhe lobimit pr prfshirjen e
perspektives gjinore ne politikat publike. Ka qene pjese e shum
grupeve punuese, nga inicimi e deri te prgatitja e shum
dokumenteve e ligjeve, si sht ligji pr barazi gjinore, plani
79

nacional i veprimit pr implementimin e Rezoluts 1325 t OKB-s
etj. Arjeta cilsohet eksperte n fushn e barazis gjinore, trajnuese
n nivel lokal, rajonal dhe ndrkombtar, e licencuar nga disa
agjenci ndrkombtare dhe lokale si (USAID, ATRC, PIPS, NPA,
Center for Women War Victims in Croatia, DeMeTra and
Women''s Center of Tirana, SEESAC, UNDP) n fushat: Avokim
dhe Lobim, Aftsi Komunikuese, Prkatsi Gjinore, Fuqizim t
Grave n Politik dhe Vendimmarrje, Aftsi Menaxhuese, T
folurit n Publik, T Drejtat e Njeriut (dhuna, trafikimi, siguria,
shndeti) etj.
Po ashtu sht pjesmarrse n shum trajnime, seminare,
shkolla verore, etj, brenda dhe jasht vendit. Arjeta sht bashkautore e studimit Vota e gruas sht zri i gruas, botim i
Qendrs pr Trajnime dhe Studime Gjinore, bashk-autore e
hulumtimit Drejt barazis gjinore me teknologjin e informimit
dhe t komunikimit si dhe autore e artikujve t ndryshm mbi
prkatsin gjinore dhe zhvillimin e shoqris civile: Grat dhe
vendimmarrja politike n Kosov, sfidat dhe perspektivat etj.
Arjeta organizoi shum konferenca/tryeza t rrumbullakta
kombtare mbi grat dhe median pr t trajtuar shqetsimet mbi
imazhin e grave n media dhe pozitn e grave gazetare n media,
pozitn e gruas n politik/vendimmarrje etj. Arjeta Rexhaj me
angazhimin e saj kmbnguls, prparoi hap pas hapi, q
dshmon vullnet, entuziazm pr punn dhe qllimin q dshiron
ta arrij duke treguar aftsi, profesionalizm, efektshmri n
punn n grup, por sidomos n punt dhe detyrat udhheqse,
pr t cilat n karriern e saj morri nj varg shprblimesh dhe
lvdatash.
80
ATIFETE (IBRAHIM) JAHJAGA

Atifete (Ibrahim) Jahjaga njihet n
Kosovn e paskonfliktit si komandantja
q rrezaton siguri e mirbesim. Kreu
kurse dhe trajnime aftsimi q e
plotsojn gamn e shkollimit dhe t
ngritjes profesionale. U b njra nga
kuadrot m profesionale, m t afta dhe
m me perspektiv t Policis s
Kosovs.
U lind m 20.4.1975 n Gjakov, n
nj familje prparimtare, e cila u izolua
dhe u persekutua gjat kohs s
komunizmit. Shkolln fillore dhe gjimnazin i kreu n Prishtin, ku
dhe prfundoi studimet n Fakultetin Juridik t Universitetit t
Prishtins. Prfundoi ertifikimin Postdiplomik n Menaxhimin
Policor dhe t Drejts Penale n Universitetin Leicester n Angli
(2006-2007) dhe ertifikimin Postdiplomik n Shkenca
Kriminalistike n Universitetin e Virginias n SHBA, ndrsa tash
vazhdon studimet e Magjistraturs n shtje Civile pran
Universitetit t Prishtins.
Ishin t pakta femrat shqiptare q punonin n polici dhe n
ushtri e raste shum t rralla bnin ato femra q patn karrier t
uniforms dhe q ishin oficere e kuadro n kto dy profesione q
cilsoheshin si t forta dhe t dedikuara gati ekskluzivisht pr
meshkujt. Atifete Jahjaga e theu kt nam. Me shkollimin e
aftsimin e vazhdueshm, me guximin dhe, para se gjithash, me
prkushtimin e saj, ia doli q n Kosovn e liruar e t pavarur t
jet shembull i suksesit n profesion. E nisi si police e thjesht dhe
81

arriti t bhej Komandante e Policis s Kosovs, e nisi si police
patrulluese dhe i morri t gjitha gradat, duke e arritur edhe at t
gjeneralit, si gradn m t lart n Policin e Kosovs.
sht e vetmja femr n Kosov, n rajon e m gjer q i
ushtroi t gjitha postet udhheqse t policis, duke qen
pothuajse n t gjitha detyrat drejtuese. Gjat veprimtaris n
Policin e Kosovs u angazhua n t gjitha shtjet e policis dhe
punoi n t gjitha profilet: n patrullim, n hetuesi, n policin
kufitare, n trajnim edhe n administrim. Punoi si hetuese n
Njsin e Standardeve Profesionale t Policis s Kosovs, ishte
asistente e Drejtorit t Policis s Kosovs, Ndihms Shef i
Resurseve Humane, Asistent Special i Zvends Komisionarit t
Administrats s Policis s Kosovs, Zvends Komandante pr
Polici Kufitare, kryesuese e Departamentit t Trajnimeve,
Ndihms Zvends Komisionar pr Polici Kufitare, Ndihmse e
Zvends Komisionarit pr Personel dhe Trajnime, Zvends
Drejtore e Prgjithshm e Policis s Kosovs dhe nj koh
ushtruese detyre e Drejtorit t Prgjithshm t Policis s Kosovs.
Si pjestare e Policis s Kosovs sht e vetmja q ishte dy
her pjes e grupeve strategjike n kuadr t Organizats s
Kombeve t Bashkuara n cilsin e ekspertit vendor pr
vendosjen e kornizave t strategjis s misioneve paqeruajtse dhe
vendosjen e strategjis pr prfaqsimin gjinor n misionet
paqeruajtse. Ishte ndr nismtart dhe hartuesit e t gjitha
strategjive dhe reformave organizative pr Shrbimin Policor dhe,
m von, pr Policin e Kosovs dhe realizoi projekte pr
promovimin e rolit t policis.
N trajnimet dhe n kurset e shumta, t prfunduara me
sukses, fitoi dijeni dhe prvoj t gjithanshme, duke u aftsuar n
82

menaxhim, n standarde profesionale, n hetuesi, n shtjet e
vendimmarrjes dhe t qeverisjes demokratike, n kurset vlersuese
t komandimit t lart, n kurset e sundimit dhe t zbatimit t
ligjit, n luftn kundr terrorizmit dhe n sfidat e kooperimit e t
bashkpunimit ndrkombtar e ndrshtetror. Bri disa trajnime
n Qendrn Evropiane pr Studime t Siguris George C. Marshall
n Gjermani dhe n Akademin Nacionale t FBI-s dhe n
Departamentin e Drejtsis n SHBA.
Gjeneralja u b shembull i nj suksesi n saje t prkushtimit,
t aftsive dhe t profesionalizmit, t korrektsis n pun, t
mbshtetjes s sundimit t ligjit dhe t zbatimit t procedurave.
Duke qen police e drejtuese kontribuon q Policia e Kosovs ti
ket standardet e vendeve euroatlantike dhe t bhet partnere e
denj dhe e zonja n bashkpunimin e partneritetin n misionet
ndrkombtare.
Karriera e gjat n radht e Policis s Kosovs u cilsua si
profesionale, e prgjegjshme dhe e suksesshme. Shembulli i saj
shrbeu si nxitje pr femrat e tjera t Kosovs, kudo q ishin t
angazhuara, dhe po aq dshmoi se arritja e karriers duhet t
mbshtetet mbi shkollim, profesionalizm dhe prkushtim n
pun.
Prparoi shkall-shkall, q dshmon punn e ngulmshme dhe
qllimin q dshirohet t arrihet, duke treguar aftsi dalluese n
punn n grup, n veanti n punt dhe detyrat udhheqse. Pr
kt mori nj varg shprblimesh dhe lvdatash, pr punn dhe pr
angazhimin e saj, si dhe pr bashkpunimin me forcat
ndrkombtare policore dhe t KFOR-it n Kosov, si dhe pr
bashkpunimin me Departamentin e Drejtsis t SHBA-ve, FBIn, DEA-n, etj. Ktij vargu i bashkngjitet nominimi Ambasador i
Paqes nga Federata Universale e Paqes e OKB-s.
83
SHYHRETE TAHIRI - BESIMI

Shyhrete Tahiri - Besimi sht
themeluese dhe kryetare e
OJQ Gruaja Sot n Prizren,
arsimtare e matematiks dhe
veprimtare pr t drejtat e
njeriut
dhe
t
drejtat
kombtare. Shrbeu si model
i angazhimit t gruas n
Komunn e Prizrenit dhe m
gjer.
U lind m 1947 n
Prizren, nga babai Veli
(Asllan) Tahiri dhe nna
Fadile Elezi. E kreu shkolln
fillore, gjimnazin dhe Shkolln e Lart Pedagogjike - Dega e
Matematiks n Prizren, ku dhe u punsua si arsimtare e
matematiks n shkolln fillore Emin Duraku (1968) dhe pastaj
kaloi n shkolln Matej Logoreci (1975), ku punon edhe sot. Q
hert prjetoi represionet e regjimit komunist jugosllav dhe pasojat
e ndarjes s trojeve etnike shqiptare. Vendosja e kufirit midis
shqiptarve, Jugosllavi - Shqipri bri q nna e saj t ndahej nga
familja n Kuks, pr t mos e par m kurr. Babai, veprimtar i
Lvizjes Nacional Demokrate Shqiptare (NDSH), u burgos n vitin
1957 dhe vuajti burgim shumvjear. Ndonse n shnjestr te
regjimit, trashgimin patriotike e vazhduan fmijt e familjes
Tahiri. E motra, Edita Tahiri, u b nj nga lidert kryesor t lvizjes
pr liri dhe ishte Ministre e Punve t Jashtme t Republiks s
84

Kosovs (1991-1999), negociatore n Konferencn e Rambujes e t
tjera, gjithnj n funksion t idealeve pr vetvendosje dhe
ndrtimin e shtetit t Kosovs. Motra tjetr, Myfide Tahiri-Cecelia,
barti frymn patriotike t familjes n manifestime t ndryshme dhe
ishte pjes aktive e Lvizjes pr liri n Lidhjen Demokratike t
Kosovs dhe, m pas, n Alternativn Demokratike t Kosovs.
Hert u angazhua pr lirin dhe t drejtn pr vetvendosje t
shqiptarve n Kosov dhe ish Jugosllavi. Ishte nj ndr
organizatoret e demonstratave t para t pas Lufts II Botrore n
Prizren (6.10.1968). N periudhn (1989-1999) dha kontribut t
veant n kuadr t lvizjes pr liri, duke u br themeluese dhe
pjes e udhheqjes s Forumit t Gruas t LDK-s n Prizren dhe
pjes aktive e Degs s LDK-s n Prizren. Veproi si antare e
Kryesis s Shoqats pr Zhdukjen e Analfabetizmin Motrat
Qiriazi, delegate e Kuvendit t Forumit t Gruas t Lidhjes
Demokratike t Kosovs, Kryetare e Komisionit pr t Drejtat e
Gruas, antare e Kryesis s Forumit t Gruas t LDK-s Dega n
Prizren, kryetare e Forumit t Gruas t LDK n nndegn 2 Korriku
n Prizren, antare e Kryesis s LDK-s n nndegn 2 Korriku n
Prizren, bashkthemeluese e Degs s partis reformatore
Alternativa Demokratike e Kosovs dhe antare e Kryesis s Degs
n Prizren. Mori pjes n organizimin e manifestimeve n Kosov:
zgjedhjet nacionale n Nndegn e LDK-s 2 Korriku n Prizren
(1992), mbledhja dhe shprndarja e ndihmave humanitare pr
minatort e Treps dhe familjet skamnore n regjionin e Prizrenit,
mbledhja e ndihmave pr Repartin Gjinekologjik t spitalit n
Prizren (1991-1993), organizimi i 100 Vjetorit t Shkolls Shqipe t
Vashave n Prizren (1992) e t tjera.
Shtpia e Shyhretes shrbeu gjat si qendr e takimeve dhe e
tubimeve t natyrave t ndryshme, prfshir dhe ato t grave, E
85

njjta shtpi shrbeu edhe si shkoll pr nxnsit e Shkolls s
Mesme t Medicins dhe t Shkolls s Lart Pedagogjike n
Prizren, gjat kohs kur nxnsit dhe studentt shqiptar ishin
dbuar nga mjediset shkollore. Kto i bri bashk me familjen, n
kohn kur veprimet e tilla paraqisnin rrezik. Kto i mbshteti, e
prkrahur dhe nga familja, n kohn kur kto veprime
ndshkoheshin rnd. Ishte delegate n Konferencn e Dyt
Ndrkombtare Grat n Shekullin XXI, t mbajtur n Ohr
(Maqedoni, 2002), Forumin e Par t OJQ-ve t Kosovs, Prishtin,
Kongresin e Dyt t Lidhjes Shqiptare n Bot n Tiran (Shqipri,
2007), si dhe n takime t tjera (tryeza, seminare).
Mori mirnjohje pr kontribut n procesin edukativo-arsimor,
pr shtje publike dhe pr pun e sakrific pr nj Kosov
demokratike nga Drejtoria pr Shndetsi Mirqenie Sociale dhe
shtje Gjinore t Komuns s Prizrenit, shkolls Matej Logoreci
(ish 17 Nntori, 1986), Drejtoris s Arsimit t Komuns s Prizrenit
(2008) dhe Kryesis s Forumit t Gruas t LDK, Dega n Prizren
(2002).
86
FLORA MACULA
Flora Macula njihet si
prkrahse e organizatave t
grave, grave n politik dhe
grave n prgjithsi, jo vetm
n Kosovn por n t gjitha
shtetet e Ballkanit perndimor,
fal 17 viteve t prfshirjes n
aktivitete t t drejtave njerzore t grave. Ajo kontribuoi
n fuqizimin e bashkpunimit
mes OJQ-ve t grave, rrjeteve
t grave dhe grave n sektor
t ndryshm (politik, sektor
publik, shoqri civile, media,
biznese, etj.) dhe ndihmoi n themelimin e partneriteteve
strategjike mes ekspertve, avokuesve t barazis gjinore dhe
institucioneve publike dhe qeveritare n t gjitha shtetet e Evrops
juglindore. Q nga viti 1992 ajo sht angazhuar n aktivitete t
ndryshme me shoqrin civile. Nga viti 1998 e deri m 21 mars t
vitit 1999, ajo ka punuar si Menaxhere e Programit t International
Rescue Committee (IRC) pr qasje ndaj grave dhe t rinjve n
Kosov, si bashkmbikqyrse e Kampit t Refugjatve n
Maqedoni (Neproshten) dhe si Koordinatore e Puns n Terren n
nj nism pr ndrtim t komunitetit n komunn e Gostivarit
(Maqedoni 1999). Pas kthimit n Kosov n korrik t vitit 1999, ajo
sajoi Programin e IRC-s pr Ndrtim t Kapaciteteve t
komuniteteve lokale, dhe menaxhoi tri komponent t programit:
programin pr zhvillim t komunitetit, grupet e grave dhe
87

sektorin e OJQ-ve.
Nga qershori i vitit 2000, ajo punoi n UNIFEM si Menaxhere e
Projektit t Zyrs s Projektit n Kosov. Ajo prkrahu prpjekjet e
grave drejt institucionalizimit t mekanizmave gjinor brenda
institucioneve qeveritare, dhe prkrahu sajimin e Planeve
Kombtare t Veprimit pr Barazi Gjinore (PKV) dhe Ligjeve t
Barazis Gjinore n Kosov, Shqipri, Mal t Zi dhe Serbi.
Specifikisht, n Kosov n vitin 2002 ajo bashkrendoi prpjekjet e
aktivisteve, grave n politik, media, biznes dhe qeveri gjat
sajimit t PKV-s. Kjo ishte strategjia e par e prpiluar n Kosov
q u miratua nga Qeveria, fal avokimit t grave nga t gjith
sektort. N bashkpunim t afrt me partner tjer vendor u
inicua krijimi i nj baze t trajnerve pr barazi gjinore n fusha t
ndryshme dhe u prkrah ndrtimi i kapaciteteve t m se 70
juristve sa u prket shtjeve gjinore dhe legjislacionit gjinor.
Ajo trajnoi m shum se 2500 gra dhe burra nga Kosova dhe
rajoni sa i prket integrimit t shtjeve gjinore, sistemeve pr
mbrojtjen e t drejtave t njeriut, zhvillimit t strategjive, siguris
dhe shtjeve gjinore, dhe sistemeve t qeverisjes.
Mes viteve 2000 dhe 2003 ajo inicoi dhe zhvilloi programin e
trajnimit dhe kreu trajnime mbi integrimin e shtjeve gjinore n
struktura komunale, gj q rezultoi me krijimin e Komisioneve pr
Barazi Gjinore n 14 kuvende komunale. Ajo ishte fituese e
shprblimit nga Selia e OKB-s dhe shembulli i saj u konsiderua si
nj nga praktikat m t mira gjat nj forumi t komunave, t
mbajtur n Belgjik n vitin 2002. Nga viti 2003 e deri tani, ajo ka
ofruar prkrahje t theksuar pr veprimet q kan pr synim
integrimin e shtjeve gjinore n sektort e siguris, si jan Trupat
88

Mbrojtse t Kosovs (TMK), Policia e Kosovs (PK) dhe Qendra e
Kosovs pr Siguri Publike, Edukim dhe Zhvillim (Akademin
Policore). Nga viti 2004 ajo prkrahu aktivitetet n nivel t vendit
dhe n nivel rajonal n fushn e grave, paqes dhe siguris, si jan:
prfshirja e grave nga Serbia dhe Kosova n bisedimet mbi
statusin e Kosovs dhe avokimi nnrajonal (t Ballkanit
perndimor) pr zbatimin e Rezoluts 1325 t Kshillit t Sigurimit
t OKB-s, n veanti n Bosnj e Hercegovin dhe n Kosov. N
BeH, ajo ndihmoi n zhvillimin e bashkpunimit t organizatave t
grave me misionet civile t OKB-s dhe Bashkimit Evropian
(EUPM, EUFOR) dhe me aktert qeveritar nga sektori i siguris,
si dhe prkrahu aktivitetet e tyre t prbashkta n terren; n
Kosov ajo ndihmoi n krijimin e Grupit Koordinues pr Siguri
dhe shtje Gjinore q prbhet nga institucione qeveritare,
organizata t grave, 9 agjenci t OKB-s, EULEX-i, ZPBE-s, OSBEs dhe NATO-s. Ajo inicoi aktivitete rajonale duke organizuar
konsultime mes sektorve t siguris dhe njsive policore nga
Bosnj e Hercegovina, Shqipria, Mali i zi dhe Kosova.
N periudhn mes viteve 2005-2007 ajo ofroi asistenc teknike
sa i prket barazis gjinore pr institucionet qeveritare dhe
joqeveritare dhe pr organizatat ndrkombtare n Shqipri.
Q nga viti 2005, ajo prkrahu themelimin e Lobit Rajonal t
Grave pr Paqe, Siguri dhe Drejtsi, q prbhet nga gra eminente
nga politika dhe aktiviste t shquara pr t drejtat njerzore t
grave nga Shqipria, BeH, Kroacia, Maqedonia, Mali i Zi, Kosova
dhe Serbia, dhe koordinoi aktivitetet e tij; dhe prkrahu aktivitetet
n dialogun ndretnik n Kosov dhe BeH.
Flora Macula sht Eksperte dhe Trajnere e t drejtave t
njeriut, eksperte n sistemet e qeverisjes rajonale dhe shtjet
89

gjinore.
Flora Macula sht Magjistr n Integrim dhe t Drejt
Evropiane ( Program i MA n Integrime dhe t Drejt Evropiane
n CIFE - Centre International de Formation Europenne, n Nic)
e magjistruar n CIFE - Centre International de Formation
Europenne, n Nic t Francs, me temn Koherenca dhe
implementimi i instrumenteve ndrkombtare (t OKB-s) dhe t
Bashkimit Evropian pr t drejtat e njeriut/t drejtat njerzore t
grave n situata pas konfliktit rasti i Kosovs.
Ajo sht trajnere e certifikuar e Qasjes s Bazuar n t Drejtat
e Njeriut nga Kolegji i Punonjsve t Sistemit t Organizats s
Kombeve t Bashkuara n Torino; si trajnere pr analiza
socioekonomike dhe gjinore (SEAGA), nga divizioni pr shtje
gjinore i FAO-s n Rom.
Ajo ka marr pjes n evenimente t planifikimit strategjik
global t UNIFEM-it dhe OKB-s n Nju Jork, Almati, Vjen,
Brindisi dhe n konferenca globale anemban bots.
90
AJSHE BASHIQI
Ajshe Bashiqi u lind m
2.8.1937 n Plav t Malit
te Zi. Babai ishte rrobaqeps i veshs kombtare
shqiptare dhe nna merrej
me pune dore, n veanti
me thurjen e qilimave.
Prindrit u munduan ti
ofronin shkollim gjith
fmijve. Nna u b
bartsja e familjes, gjat
Lufts s Dyt Botrore e
pas. N shkoll shkonte
me vllan, t zbathur dhe
ajo e veshur me fustan t
qepur nga nna, nga batanija e ndihmave humanitare. Kishte vetm nj laps dhe kt e ndante me t vllan. Ishte
shembullore dhe n ambientit ku gjendej nuk ishte e pranueshme
t lejohet vazhdimi i shkollimit t vajzs e cila ia kalonte djemve n
msim. Andaj babai iu ftua n shkoll dhe u kshillua q ta
trhiqte Ajshen nga shkolla. Babai bri at ka krkoi shoqria
patriarkale, por nuk e pengoi Ajshen q shkollimin ta vazhdonte
gjetiu.
E mbaroi shkolln e mbrmjes pr femra m 1957 n Beograd,
n degn e steno-daktilografis. Priti 3 vjet t punsohej n
vendlindje dhe n vitin 1961 konkuroi n Gjykatn Komunale n
Suharek (Kosov) pr vend pune procesmbajtse, prkthyese
91

shqip-serbisht dhe referente e prgjithshme. Nga paga prkrahu
familjen n Plav dhe studimet e vllezrve. Kshtu, nga 8 fmijt
e familjes, 7 kryen shkollimin superior. N vitin 1972 regjistroi me
korrespondenc Fakultetin Juridik n Prishtin. Arriti t diplomoj
n kt fakultet m 1976, prkundr obligimeve n pun dhe
kujdesit ndaj dy fmijve. Nga viti 1977 deri me 1980 punoi
Avokate e Ndihms Juridike n Suharek. N vitin 1980 u emrua
Kryetare e Gjykats pr Kundrvajtje n Suharek, ndrsa n vitin
1987 iu besua posti i Avokates Publike Komunale. N rrethana
ekonomike dhe politike t vshtira, kreu punn n favor t
popullats dhe jo t politiks.
N vitin 1990 pushteti e shkarkoi nga detyra dhe e largoi nga
puna. N fillim t njjtit vit 1990 u antarsua n LDK. N mars t
vitit 1990, me Edita Tahirin, u b njra ndr udhheqset e lvizjes
s gruas n Prizren. Bashk me Editn arritn t tubojn mbi 5000
femra aktiviste pr nj dite. Takimi u mbajt n Qendrn Sportive t
Prizrenit, e cila ishte e rrethuar me trupa t policve, ather ende
jugosllave. N tubim u formua Dega e Forumit t Gruas t LDK
dhe u votua pr lirin e Kosovs. Asgj nuk mund ti ndalte m q
ta zhvillonin m tej aktivitetin, prkundrazi. Me shum
entuziazm dhe n kushte tejet t vshtira t siguris dhe
financiare, punuan pr mobilizimin e mtejm dhe organizimin e
femrave n Prizren, Suharek dhe n fshatrat prreth. N vitet e
90ta mori pjes edhe n pajtimin e gjaqeve, duke shkuar edhe n
fshatrat m t largta malore, bashk me Anton Qetn.
Prkundr rreziqeve t asaj kohe, ajo gjeti fuqi t ndihmoj
refugjatet e dbuar nga fshatrat q kalonin npr Prizren pr t
ikur n Shqipri.
92
SALA AHMETAJ
Sala Ahmetaj u lind n Radishev t
Sknderajt, m 12.7.1950. Shkolln
fillore e kreu n Runik, ndrsa shkolln
e mesme normale n Mitrovic.
Studimet pr gjuh dhe letrsi shqipe i
mbaroi n Degn e Gjuhs dhe t
Letrsis Shqipe t Fakultetit Filozofik
n Prishtin, ku dhe magjistroi (1988).
Mbrojti distertacionin e doktoratu-rs
me titullin Teoria dhe praktika e
gjymtyrzimit t fjalis n studimet
sintaksore pr shqipen dhe mori gradn Doktor i Shkencave t
Filologjis.
Q nga viti 1978 punon n Fakultetin e Filologjis t
Univesitetit t Prishtins, ku nga viti 1998 sht ligjruese e lnds
Sintaksa dhe Kultura e Gjuhs. Ishte aktive n pun dhe diskutimet
shkencore n kuadr t veprimtarive t organizuara n Fakultetin
e Filologjis. Prej shum vitesh sht pjesmarrse n msimdhnie n Seminarin Ndrkombtar pr Gjuhn, Letrsin dhe
Kulturn Shqiptare. sht antare e Kshillit Drejtues t ktij
Seminari, drejtuese e referimeve nga fusha e gjuhsis dhe
prgjegjse pr kurset e gjuhs. Mori pjes me kumtesa n
konferencat shkencore t organizuara nga Akademia e Shkencave
dhe e Arteve e Kosovs, nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve
e Shqipris, nga Instituti Albanologjik i Prishtins, nga
Universiteti Shtetror i Tetovs, ai i Shkodrs etj.
Botoi artikuj profesional dhe shkencor nga fusha e sintakss,
nga kultura e gjuhs, nga stilistika gjuhsore etj. T tilla ishin:
Norma dhe Zhvillimi i Gjuhs (Akademia e Shkencave e Shqipris,
93

Instituti i Gjuhsis dhe i Letrsis; Gjuha letrare kombtare dhe bota
Shqipatre sot, (Konferenca shkencore 20-21.11.1992 Tiran; Foljet
kpujore dhe funksioni i tyre sintaksor (Dardania Sacra 2, Prishtin
2000); Gjuha Standarde n Letrsi (SNGJLKSH, Prishtin 2002);
Gjuha Standarde dhe Strategjia Kombtare (Instituti Albanologjik i
Prishtins, 50 vjet Studime Albanologjike, Prishtin 2004); Aspekte
t Kulturs s Gjuhs n Veprn e Akademik Idriz Ajetit (ASHAK,
Studime Filologjike Shqipare, Prishtin 2007); Foljet Kpujore dhe
Foljet Funksionale n Gjuhn Shqipe (ASHAK-Akademia e
Shkencave e Shqiprise, Studime Filologjike Shqipare, Konferenc
Shkencore, nntor 2007, Prishtin; Gjuha Standarde dhe Zbatimi i Saj,
Seminari Ndrkombtar i Albanologjis (Tetov 2007); Kontributi i
Eqrem abejt pr Shqipen Standarde (SNGJLKSH, Prishtin 2007);
Aspekti Kombtar i zgjidhjes q dha Kongresi i Manastirit (Akademia e
Shkencave e Shqipris, Konferenc Shkencore:100 vjetori i
Kongresit t Manastirit, Tiran 2008) etj. Botoi dhe shkrime
publicistike pr shtje t barazis gjinore e shtje t tjera, si
Gruaja dhe prpjekja pr prestigj (Koha Ditore, 22.10.2003), Shot
Galica, heroin e kombit (Instituti i Historis, Prishtin 2003);
Feminizmi si prballje e bots krijuese, kumtes n sesionin shkencor
n Takimet e Poeteve, Vushtrri 2010.
Pr dy mandate ishte deputete e Kuvendit t Kosovs dhe u
angazhua q t kontribuoj pr hartimin e ligjeve nga sfera e
arsimit dhe e kulturs. Mori pjes n debatet e organizuara n
media dhe nga organizata joqeveritare, q kishin pr qllim
promovimin e barazis gjinore. sht nj nga hartueset e Planit
Kombtar pr Arritjen e Barazis Gjinore, i sponzorizuar nga
UNIFEM dhe njra nga hartueset e Ligjit pr Barazi Gjinore .
Pr Saln, barazia gjinore sht vler q duhet t arrihet duke
promovuar strategji dhe ide q e ndrgjegjsojn gruan.
94
SAFETE ROGOVA
Safete Rogova sht njra
nga ato figura t shquara t
jets kulturore e artistike, q
imponon lakmin pr nj jet
kushtuar artit dhe skens,
familjes dhe humanizmit. Nj
jet kushtuar artit, interpretimit
skenik, mirsis, knaqsis q
prjeton nj rol i suksesshm,
nj inskenim i suksesshm nga
e gjith trupa teatrore. Ka
luajtur mbi 100 role, t cilat do
t mbushnin flett po t flitej
pr to.
Safetja u lind n Gjakov,
m 1 mars 1946. Shkollimin e ult mbaroi n vendlindje. N
Prishtin mbaroi Fakultetin Filozofik - Dega Gjuh e Letrsi dhe,
pastaj, Shkolln e Lart t Drams m 1968. Nga viti 1969 filloi
punn si aktore n Teatrin Kombtar t Kosovs.
Vitet nntdhjet t shekullit 20 qen vite t qndress, t
gjetjes s formave pr t mbijetuar, pr t tejkaluar m t keqen.
Duke mos dashur t rrmbehet nga amullia e ujrave t ndotur
politik m 1989 formoi shoqatn pr arsimimin e gruas Motrat
Qiriazi, bashk me Nuredin Loxhn, shokun e jets e t skens, dhe
me motrn Igballe Rogovn.
Ishte ky nj mision i ri dhe nj mundsi m shum pr shpirtin
e nj humanisteje. Shoqata i kishte vn nj detyr vetes, n
95

programin e saj dhe n statusin e organizimeve t tilla kudo n
bot: T arrinte atje ku e donte asti, pr tu ardhur n ndihm
nnave e motrave shqiptare, atyre q po prjetonin harresn
kolektive.
Vitet e rezistencs s madhe kolektive e kombtare u pasuruan
me nj aktivitet largpams t shoqats Motrat Qiriazi, e cila
senzibilizoi t drejtn e gruas pr t qen e barabart, pr t pasur
iniciativa krijuese drejt s ardhmes s saj, pr t qen m
kmbngulse n organizimin e familjes, n afirmimin e vlerave t
saj. Shoqata nisi punn pa u hetuar, por seciln dit gjithnj e m
tepr paraqitej me rezultate t bindshme. Revista T jesh grua,
filmat dokumentar pr problemet pr shtjen e gruas, protestat e
ndryshme, botimet dhe shfaqjet e ndryshme patn nj jehon t
madhe.
Me koh, Shoqata shkonte e zgjerohej m shum. T gjitha
veprimtaret e shoqats, para dhe pas konfliktit n Kosov, u
ndodhn pran atyre q kishin m s teprmi nevoj pr ndihm
dhe prkrahje, pr kurajo e ngushllim, duke fisnikruar jetn e
tyre me kurse, lexim librash, pun me fmijt, dhurata
shpresdhnse nga lodrat deri tek fletoret. Leximit t librit iu
kushtua kujdes i veant, duke hapur kshtu dhjetra biblioteka n
regjionin e Hasit dhe n Mitrovic, para dhe pas konfliktit.
Angazhimet u prqendruan n Has, n Viti, n Mitrovic dhe n
Shipol, sidomos n periudhn e zhvendosjeve masive dhe kur
lufta po merrte prmasat e nj rezistence t prgjithshme
popullore.
Guximi i motrave Rogova pr t protestuar do postbllok t
asaj kohe, q u pat br prditshmri e tyre, bri q ato t mos
ndaleshin kurr.
96

Paslufta ishte nj kapitull tjetr. Shoqata gjeti prkrahje edhe
nga shoqatat e tjera simotra gjithandej bots pr t ndihmuar
ringjalljen e shpirtit t traumatizuar t gruas shqiptare.
Safetja nuk pushoi kurr, n asnj barrier gjat jets e puns s
saj. Arti nuk e la anash edhe pas angazhimeve t shumta n
shoqat. Me mesazhe t shumta shoqata bri edhe shfaqje e
dokumentar t ndryshm q t jen sa m afr grave.
Disa nga shfaqjet kushtuar grave jan: Rrfimet tona, Ti njohim
t drejtat tona, Un gruaja, Fanitja e Teuts, Nna lutet pr ne, Harqet e
urave, Thirrje Kosovs, Pr ty motr, Kjo sht shtpia ime, Kongresi
Manastirit / 100 vjetori, Kurr m (rrfime t grave gjat konfliktit).
97
SUAD DOKO-MEKULI
Suad Doko-Mekuli ishte
arkitektja e par shqiptare n
Kosov
dhe
profesore
n
Fakultetin Teknik t Universitetit
t Prishtins.
U lind n vitin 1931 n Ohr.
Shkolln fillore dhe t mesme e
kreu n Ohr, ndrsa studimet e
arkitekturs n Fakultetin Teknik
t Universitetit t Shkupit (1958).
Pas diplomimit u punsua n
Ndrmarrjen Ndrtimore Ramiz
Sadiku n Prishtin dhe pas
formimit t Sektorit t Projektimit u b udhheqse e ktij sektori.
Gjat viteve 1962-1967 punoi n kuadr t Biros Projektuese
Kosmetprojekt, si projektante prgjegjse dhe shef i grupit
projektues.
Filloi punn si msimdhnse n shkolln e mesme teknike n
Prishtin (1967), ndrsa n vitin 1968 u zgjodh asistente dhe pastaj
ligjruese (1970) n Fakultetit Teknik t Universitetit t Prishtins
pr lndt Godinari I dhe II (konstruksione arkitektonike) n
Seksionin e Ndrtimtaris dhe Konstruksionet Arkitektonike III n
Seksionin e Arkitekturs. Iu prkushtua ngritjes s kuadrove dhe
n, prgjithsi, ngritjes s nivelit arsimor n Kosov, duke dhn
kontribut n prgatitjen e ekspertve shqiptar me arsim t lart.
Kontribut t veant ofroi pr hapjen Seksionit t Arkitekturs, n
t cilin u zgjodh shef n vitin 1978. Ishte Kryetare e Kshillit
98

Krahinor t Arsimit, Shkencs dhe Kulturs, Antare e Kshillit
Arsimor t Kosovs, Antare e Kshillit Drejtues t Entit pr
Urbanizm dhe shtje Komunale Banesore, Antare e Komisionit
pr Urbanizm dhe shtje Komunale n Kuvendin e Prishtins
dhe Prodekane n Fakultetin Teknik t Universitetit t Prishtins.
N vitin 1991, pas futjes s masave t dhunshme n
Universitetin e Prishtins dhe arsimi prjetoi edhe nj sfid t
vshtir, u dbua nga puna, si dhe shum shqiptar t tjer.
Vazhdoi msimdhnien me munges t kushteve elementare pr
pun, n lokale private, n ndrtesa me lagshti, pa ngrohje, pa
mjete msimore dhe, mbi t gjitha, nn presion t vazhdueshm t
regjimit t kohs.
Gjat karriers si projektante prgjegjse dhe si
bashkpuntore, realizoi nj numr t madh projektesh, si jan
ndrtesa e Fakultetit Filozofik n Prishtin, Posta Qendrore n
Prishtin, Qendra pr Fmijt Shurdh-Memec n Prishtin, Fabrika
e Mobileve n Ferizaj, Fabrika Farmaceutike Farmakos n Prizren,
Ambullanca Specialistike n Prizren, ndrtesa Gjykats n Viti,
Qendra pr Nna dhe Fmijt n Vushtrri, erdhja e Fmijve n
Vushtrri, Depoja e Duhanit n Mitrovic, Shtpia e Gjuetarve n
Sharr, Posta n Dean etj. Frut i puns s saj sht dhe numr i
madh i projekteve t ndrtesave t banimit kolektiv, si jan ato n
Prishtin, Pej, Gjakov, Rahovec, Malishgan apo Shtrpc.
99
LEJLA HAXHIU PULA
Lejla Haxhiu Pula, pianiste dhe pedagoge, sht angazhuar n

ngritjen e nivelit dhe cilsis profesionale t jets muzikore, n
veanti t asaj pianistike, si dhe n zbulimin dhe aftsimin e
talentve t rinj pianistik, gjithnj me mtim q muzika artistike ta
z vendin e duhur n shoqrin kosovare. sht profesore e
rregullt e lnds Piano, q sht lnd kryesore n Fakultetit e
Arteve t Universitetit t Prishtins.
N vitin 2006 formoi Shoqatn e Pianistve BellArte Kosova,
ndrsa nga viti 2009 sht kryetare e Asociacionit Kosovar Chopin,
q sht antare e Federats Internacionale t Shoqatave t
Chopin-it, me seli n Viene dhe antare e UNESCO-s. Kjo shoqat
organizoi n vitin 2010 n Prishtin Festivalin e par ChopinPianofest, me rastin e 200-vjetorit t lindjes s Chopin-it.
Lejla u lind m 8 korrik t vitit 1959. Msimin e pianos e filloi
n moshn tetvjeare, pran Shkolls s Ult t Muzik n
100

Prishtin, ku dhe kreu shkolln e mesme t muziks drejtimi i
pianos, krahas gjimnazit. Studio n Fakultetin e Arteve - Drejtimi i
Pianos n Universitetin e Prishtins (1977-1981), n kohn kur n
t ishin t angazhuar profesort me renome botrore nga Moska,
Evgenij Koroljov dhe Ivetta Cekullaeva Dimcevska. Kshtu,
bashk me kolegt e tjer, kishte mundsi q t prfitonte
maksimalisht n aspektin profesional nga pedagog t njrs nga
shkollat m t njohura pianistike n bot.
Pas diplomimit n Prishtin, studimet pasuniversitare t
magjistraturs i vazhdoi n Universitetin e Muziks n Beograd,
n klasn e profesorit dhe pianistit t mirnjohur rus Igor Lasko.
Magjistroi n vitin 1986, me sukses dhe mirnjohje speciale n
form t recensionit artistik. N vitin 1982 u punsua asistente n
Drejtimin e pianos, pran Fakultetit t Arteve n Universitetin e
Prishtins. Aty, deri n vitin 1988, kishte mundsin q t
bashkpunonte me profesor t njohur t pianos, si Igor Lasko,
Arbo Valdma, Liza Shuica Babic, Nada Kecman etj., q i mundsoi
nj prvoj t rndsishme dhe pasurim t muar t njohurive
profesionale, metodave dhe praktikave t pedagogjis pianistike.
Ishte kryetare e Rinis Muzikore t Kosovs (1975-1981) dhe
kryetare e Shoqats s Artistve Muzikor t Kosovs (1988-1999).
Gjat shkollimit pianistik kishte prezantime t shumta, n
Krime t Bashkimin Sovjetik (1973), Kampin Botror t Fmijve,
Kongresin e Rinis Muzikore n Paris (1976), Shkup, Novi Sad,
Beograd, Sarajeve, Tirane, Dubrovnik, Opati, Zagreb, Rovinj,
Lubjane etj. Ishte soliste n Lojrat Verore t Dubrovnikut, q ishte
nj festival me nam ndrkombtare (Kroaci, 1981), ku koncertoi me
Orkestrn Simfonike t Radio Televizionit t Prishtins veprn
Koncert pr piano dhe Orkestr nr. 4 t Beethovenit. Zhvilloi
aktivitetin koncertal si soliste dhe antare e ansambleve t
101

ndryshme kamertale, si me Trio Kosova (piano, flaut, klarinet), si
dhe n duo me kolegt Hanelore Prante Dervishi, Sihana
Badivuku e t tjer.
Mori pjes n festivale t rndsishme t viteve t 80-ta, si ishin
Skena Muzikore e Prishtins, Ditt e Muziks Kosovare aspo
Tribuna e Krijimtaris Muzikore n Opati. N vitin 1994 ishte
pjesmarrse n Ditt e Kulturs Kosovare n Gjermani, bashk
me klarinetistin Q. Bobaj dhe flautisten V. Mehmetagaj, dhe
koncertoi n Bon, Bernhajm dhe Bingen. Paraqitjet me Orkestrn e
Radio Televizionin e Prishtins i ka vazhduar gjat viteve 19851987, me interpretimin e Koncert per Piano dhe Orkestr nr. 2 t S.
Rachmaninovit dhe Koncert per Piano dhe Orkestr op. 20 t
Alexabder Skrjabinit. Pr interpretimin koncertit t Skrjabinit sht
shprblyer me mimin Vjetor t BVI-s pr Kultur t Kosovs.
N vitin 1986 luajti Koncertin e Rachmaninovit me Filharmonine e
Maqedonis, n Salln Universale n Shkup. Kishte dhe koncerte
t tjera solistike n kt periudh, n Kosov dhe jasht saj, si
koncertimet n Universitetin e Kollaracit n Beograd, Sallonin C.
Zuzoriq, si dhe n Salln e Qendrs Kulturore t Studenteve pran
ktij Universiteti (1985-1986). Mbajti Recitalin solistik n Zagreb si
dhe koncertimin n Duo me H. Prante Dervishin ( flaut) n vitin
1987. Paraqitjet me Haneloren kan vazhduar n Lubjan dhe n
n Ditet e Muzikes n Herceg-Novi (1987, 1988).
N periudhn e rnd t represionit n Kosov (1991-1999) dhe
puns n institucionet paralele, zhvilloi bashkpunim intensiv
koncertal me violinisten Sihana Badivuku, duke organizuar
recitale n Prishtine (Kisha Shn Ndou), Pej, Mitrovic, Prizren, si
dhe n Tetov., angazhim ky q u zhvillua me vshtirsi t mdha,
pasi q dyert e sallave koncertale institucionale ishin te mbyllura
102

pr artistt kosovar. Pjesmarrja koncertale e ksaj periudhe n
Shtutgart t Gjermanis (1997), n prezantimin e Ditve t
Kulturs Kosovare ishte po aq nj sukses i shnuar.
Pas konfliktit n Kosov, u gjet me familjen n Graz t
Austris, ku vazhdoi aktivitetin koncertal dhe angazhimin
pedagogjik, duke filluar me Koncertin-Recital bamirs n
Universitetin e Gracit (1999). Koncertimin e vazhdoi n Viene me
Recital Solistik n Salln e Shoqats pr Muzik dhe Teatr (2000),
pastaj n Muzeun e Qytetit n Graz (2002, 2003), Sallonin Muzikor
Erfurt (2004, 2005) etj. Aktivitetin koncertal n Kosov e zhvilloi
me pjesmarrjen n Festivalin e Muziks Kamertale Kamerfest
(2000, 2004), Festivalin Re-Musica (2005, 2007) etj. Luajti si soliste
me Filharmonin e Kosovs n interpretimin e Triple Koncertit t
Beethovenit per Piano, Violin dhe Cello, bashk me S. Badivuku
dhe A. Gashi nn drejtimin e dirigjentit Pavle Deshpalit (2002),
pastaj kishte Recitale Solistike pianistike npr qytetet e Kosovs
(2003), si dhe Koncertin nr. 4 t Beethovenit me dirigjentin japonez
Toshio Janagisawa (2007). Mbajti koncerte solistike me sopranon
Mariana Leka nga Tirana (2006, 2010), si dhe Recitalin pianistik
pr korin diplomatik n Tiran, t organizuar nga Ambasada
Gjermane n Shqipri (2009).
Ishte antare apo dhe kryetare e jurive kombtare dhe
ndrkombtare pianistike, si n garat e ndryshme t pianistve t
ri n Dubrovnik (1984), Shkup (1985), Beograd (1986), Vlor (2006,
2008), Tiran (2009, 2010), Prishtin (2003, 2004, 2005, 2006), si dhe
n konkursin pianistik Pianisti i Ri ( 2008, 2009, 2010) n Prishtin
dhe Mitrovic.
103
MYZAFERE KRASNIQI-LIMANI
Myzafere Limani sht
inxhinierja e par e
elektroniks n Kosov, si
dhe doktor i par femr i
shkencave elektroteknike.
Merret me hulumtimin e
problemeve shkencore me
aktualitet ndrkombtar
n lmin e elektroakustiks dhe t prpunimit t
audio sinjaleve. Ajo ka
mbi 20 punime shkencore
t paraqitura n konferenca dhe t publikuara n
revista ndrkombtare dhe
kombtare, me rezultate relevante nga lmi i fushs q trajton.
sht dalluar si profesioniste me projekte q jan n
eksploatim n industrin e Kosovs dhe t Shqipris, si dhe ka
prvoj t bashkpunimit t suksesshm n projektet n partneritet
me universitetet ndrkombtare. Ka prvoj t gjat t angazhimit
n organet kolektive dhe individuale t menaxhimit dhe t
vendimmarrjes. Ka realizuar vizita t shumta n universitetet
ndrkombtare, n Evrop dhe n SHBA.
Myzaferja u lind m 15.11.1954 n Pej. Shkolln fillore dhe
gjimnazin i kreu n Pej, ndrsa studimet i kreu n Fakultetin
Teknik t Universitetit t Prishtins, n drejtimin Elektronik me
Telekomunikacion (1973-1978). Gjat studimeve ishte bursiste e
104

Universitetit t Prishtins dhe pr sukses t arritur n studime
mori shprblimin Student i dalluar (1978). Studimet posdiplomike
pr shkall t magjistrit t shkencave i prfundoi n Fakultetin
Elektroteknik t Universitetit t Beogradit, n vitin 1988. N vitin
2000 mbrojti disertacionin e doktorats n Fakultetin Elektroteknik
t Universitetit t Prishtins.
Gjat vitit 1978 punoi n ndrmarrjen PTT n Pej, si drejtor
teknik. Gjat ksaj kohe mori pjes n zhvillimin dhe realizimin e
zgjerimit t kapaciteteve telekomunikuese t centraleve lokale dhe
tranzitore t PTT n regjionin e Pejs. N t njjtn koh u
angazhua n mbajtjen e ushtrimeve n Fakultetin Teknik n
Prishtin, si bashkpuntore e jashtme.
Nga marsi i vitit 1979 u punsua asistente praktikante n
Katedrn e Elektroniks me Telekomunikacion t Fakultetit Teknik
t Prishtins. N vitin 1985 iu besua mbajtja e ligjratave n kt
fakultet nga lndt Elektroakustika dhe Elektronika me
telekomunikacion. U zgjodh ligjruese n Fakultetin e Inxhinieris
Elektrike dhe Kompjuterike n vitin 1988.
Aftsit e shprehura shkencore, profesionale dhe menaxheriale
bn q t ushtroj poste t ndryshme. Ishte shef i Katedrs s
Elektroniks me Telekomunikacion n periudhn e viteve 19911994 dhe shef i Katedrs s Elektroniks gjat viteve 1997-2006.
Gjat viteve 1994-1997 ishte Prodekane pr shtje materiale n
Fakultetin Elektroteknik, ndrsa n vitin 2006 u zgjodh dekane n
Fakultetin e Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike. Kt detyr e
ushtron edhe sot.
Myzaferja ka kryer dhe kryen nj varg funksionesh me interes
shoqror dhe pedagogjik n nivel t Ministris s Arsimit
Shkencs dhe Teknologjis, t Universitetit t Prishtins dhe t
105

Fakultetit Elektroteknik. Ajo ishte antare e Kuvendit t
Universitetit t Prishtins, antare e Kshillit t Universitetit t
Prishtins, antare e Senatit t Universitetit t Prishtins, antare e
Pleqsis s Fakultetit Teknik, antare e Komisionit Kadrovik t
Fakultetit Teknik, antare e Pleqsis s Fakultetit Elektroteknik,
Kryetare e Pleqsis s ktij fakulteti etj. Aktualisht sht dekan i
Fakultetit Elektroteknik dhe Kryesuese e Kshillit Shtetror pr
Arsim t Lart pran Ministris s Arsimit Shkencs dhe
Teknologjis.
sht antare e asociacioneve profesionale dhe shkencore
ndrkombtare dhe vendore prej t cilave vlen t theksohet
antarsia q nga viti 1985 n shoqatn ndrkombtare Institute of
Electrical and Electronics Engineers.
N vitin 2002 u zgjodh antare e Akademis Nacionale t
Inxhinierve t SHBA (National Academy of Engineers of USA),
n Galerin e Femrave Inxhiniere me citimin Celebrated Women
Engineer. N vitin 2010 komuna e Pejs i ndau shprblimin Laureate
pr kontribut n Edukim.
Muzaferja prpiloi nj numr t dispensave dhe sht autore e
nj libri universitar.
106
LUMTURIE GASHI - LUCI
Lumturije Gashi-Luci (e lindur n Pej, 1.10.1951) sht

Profesor Asistent e Patologjis n Fakultetin e Mjeksis t
Universitetit t Prishtins. Si mjeke dhe profesore universiteti
veproi n fushn e arsimit, t drejtave t njeriut dhe t shndetit t
gruas.
Lumturia i takon gjenerats s femrave profesioniste, e cila
ndihmoi n transformimet shoqrore n Kosov t viteve 19801990. Kreu Fakultetin e Mjeksis n Universitetin e Beogradit
(1976), specializoi dhe magjistroi n citologjin mjeksore n
Universitetin e Zagrebit (1986) dhe doktoroi n patologji n
Universitetin e Prishtins (2002). Gjat viteve 1986-1988 ishte
hulumtuese n Childrens Hospital n Harvard (SHBA).
N mesin e viteve t 90-ta ishte antare e Kshillit t Kosovs
pr t Drejtat e Njeriut, q ishte organizat e par monitoruese dhe
107

raportuese e t drejtave t njeriut n Kosov.
Duke u prfshir n iniciativat e shoqris civile, i ofroi
shrbime mjeksore grupeve vulnerable dhe, pastaj, u b pjes e
njrs nga organizatat e para joqeveritare n Kosov, Qendrs pr
Mbrojtjen e Grave dhe Fmijve. Aty, duke shrbyer si staf
mjeksor, u ofroi grave shrbime citologjike, n kohn kur ishte e
kufizuar qasja e grave ndaj informatave dhe shrbimeve
reproduktive shndetsore.
Pas dbimit t shqiptarve nga institucionet, prfshir dhe
mjekt, shrbeu si patologjiste n klinikn e par private n
Kosov, n Galaxi. Ktu organizoi trajnimet laboratorike dhe
praktike pr studentt, pas dbimit nga Spitali Klinik i
Universitetit, dhe kt e vazhdoi n laboratorin privat citologjikpatologjik dhe gjinekologjik, t cilin e hapi me bashk me Prof. Dr.
Binak Kastrati (1992). N vitin 1992 ishte nj nga organizatoret e
vizits hulumtuese t studentve n Fakultetin e Mjeksis t
Universitetit t Tirans, n kohn kur dyert e universitetit n
Kosov ishin t ndaluar.
Ishte kryetare e Kshillit t Fakultetit t Mjeksis gjat viteve
1994-1996 dhe si e till luajti rol t rndsishm q ky institucion t
ofroj arsimim universitar n sistemin paralel t arsimit.
Pas konfliktit n Kosov t vitit 1999, u kthye n vendin e
puns. Ishte drejtore e Institutit t Patologjis t Qendrs Klinike
Universitare n Prishtin. Duke zhvilluar kt institut, ajo
mbshteti programet hulumtuese dhe t shkmbimit pr stafin e
ri, duke bashkpunuar me profesor vizitor dhe mjek dhe duke
theksuar nevojn pr krijimin dhe fuqizimin e kapaciteteve
108

profesionale. Gjat viteve 2005-2006 udhhoqi shtjet arsimore n
Fakultetin e Mjeksis, ku koordinoi reformat e kurrikulumeve.
Lumturia ishte profesor vizitor n Dartmouth-Hitchcock
Medical Center (SHBA, 2001), Institute of Pathology n Hamburg
(Gjermani, 2003), Institute of Anatomic Pathology n Linkoping
(Suedi, 2005), Medizinische Universitat n Vien (Austri, 2006).
Dukem mos u ndalur n veprimtarin e saj, n vitin 2007 ishte
nj nga themelueset e Iniciativs Ballkanike t Kancerit t Gjirit
(Balkan Breast Cancer Initiative), e cila do vit n Kosov
organizon shtin vetdijsuese mbi kancerin e gjirit.
109
LULJETA VUNIQI
Luljeta Vuniqi sht
themeluese
dhe
Drejtoresh Ekzekutive e
Qendrs Kosovare pr
Studime Gjinore (QKSGJ).
Pr nj koh t gjat punoi
menaxhere e programeve
t Gruas, Minoriteteve, t
Rinjve dhe t Drejtave t
Njeriut n Fondacionin e
Kosovs pr Shoqri t Hapur (KFOS), Rrjeti i Fondacioneve Soros.
U lind m 6.12.1957, n Gjakov. sht sociologe dhe autore e
disa raporteve hulumtuese, ndrsa t gjitha projektet hulumtuese
t Qendrs Kosovare pr Studime Gjinore jan iniciuar dhe
realizuar nn udhheqjen dhe mbikqyrjen e saj.
Me aktivizmin dhe mbshtetjen e saj, Luljeta luan rol t
rndsishm n lvizjen e grave n Kosov. sht njra prej
themelueseve t Rrjetit t Grupeve t Grave t Kosovs dhe e
Rrjetit t Organizatave t Grave Rome, Ashkali dhe Egjiptase t
Kosovs.
Lulja sht antare e bordit t disa organizatave vendore dhe
ndrkombtare si dhe antare e Lobit Rajonal t Grave. Mori pjes
n shum programe, konferenca, trajnime n nivel vendor, rajonal
dhe global, si dhe ka botuar nj sr artikujsh mbi shtjet gjinore.
Aktualisht sht ligjruese e lnds Studime Gjinore n
Universitetin AAB Riinvest n Prishtin.
110
ANAMARI REPI
Anamari (Anamari Repi) ka lindur m 18 shkurt 1976 n

Prizren. Ajo shpesh thot se sht e lumtur sepse vjen nga nj
ambient i cili, me historin, kulturn dhe pozitn gjeografike, ia
kujton rndsin dhe bukurin e jets. Ky ambient multietnik dhe
multikulturor, me nj trashgimi t larmishme historik, q nga
fmijria e hershme ndikon n Anamarin dhe e formson
botkuptimin e saj pr jetn dhe botn. Ky sht qyteti saj buz
Bistrics dhe, pr shkak t tradits s larmishme dhe kulturs, ajo
t gjithve iu rekomandon q ta vizitojn dhe ta ndjejn kt qytet.
Ky sht qyteti n t cilin ajo ka msuar q njerzit t mos i ndaj
mbi bazn kombtare ose mbi ndonj baz tjetr. S kndejmi, q
nga fmijria e hershme e deri n vitet e tashme t pjekuris, ajo ka
miq nga kombe t ndryshme. Kshtu ka qen edhe para konfliktit,
kur e ka kuptuar se fqinjt e saj shqiptar nuk jetojn mir, dhe
kshtu sht edhe sot kur e kupton se serbt duhet t prcaktohen
111

pr pranin e tyre, jo vetm n jetn e tyre politike, por edhe n at
shoqrore n Kosov.
Pas gjimnazit e ka Regjistruar Fakultetin e Msuesis. Ka
diplomuar pas konfliktit, por deri m sot nuk sht marr me
punn e cila sht e lidhur me shkolln. Tash i vijon msimet pr
Master n gazetari dhe komunikim. Zhvillimet politike n Kosov
kan ndikuar n drejtimin dhe n pamjen e jets s saj, q nga
vendimet personale deri tek ato profesionale.
Bashk me familjen e saj largohet nga Prizreni n vitin 1999,
ather kur edhe shum t tjer largohen nga Kosova. Gjen
strehim tek kushrinjt e saj n Serbi, por Anamaria nuk gjen paqe
dhe siguri. Prmes miqve t saj njoftohet pr konkurset , t cilat i
publikonin organizata t ndryshme t huaja n Kosov. Kthehet
dhe, si fillestare hyn n Radion Multietnike Blue Sky, q aso kohe
ishte donacion i Zviceranve.
Nga viti 2000 fiton njohurit e para dhe shum t dobishme
nga fusha e gazetaris. Posarisht sht interesuar pr rrfimet
nga jeta e njerzve dhe, s kndejmi, n] hollsi e mson shkrimin
e radio reportazhit. Nga gazetari i terrenit fillon t redaktoj lajmet,
pastaj, edhe tr programin n gjuhn serbe. Ajo dashurohet n
gazetari dhe kjo bn q ajo shum shpejt t prparoj. Gjat vitit
2002 arrin t bhet korrespondente e Radios Evropa e Lir, me seli
n Prag. Kjo detyr korrespondente bhet shum e rndsishme
pr prsosjen e saj gazetareske. Kryesisht i prcjell temat politike,
marrdhniet ndretnike dhe jetn e bashksis serbe. Po at vit,
Radio Blue Sky Radio bhet pjes e shrbimit publik t Radio
Televizionit t Kosovs (RTK), kurse Anamaria redaktore e
programit n gjuhn serbe.
112

N vitin 2009 e nis emisionin Gjithka sht e mundshme. Me
Ann (Sve je mogue. Sa Anom) si udhheqse dhe producente e
emisionit. Ideja e saj pr realizimin e programit televiziv n gjuhn
serbe prfundimisht ishte realizuar kur edhe e ka filluar
bashkpunimin me Institutin pr Gazetari dhe Komunikim t
Kosovs (IGKK) n vitin 2008. S bashku, Ana dhe IGKK kan
zhvilluar iden dhe i kan mbledhur mjetet e nevojshme. Emisioni
i par sht emituar n maj t vitit 2009 n Kosov. Gjat nnt
viteve t prvojs n fushn e gazetaris, ajo ka fituar njohurit
prkatse mbi situatn politike n Kosov dhe, n kt mnyr, ajo
bhet e ndrgjegjshme se far mnyre mund t zgjidhen
problemet e qytetarve t Kosovs.
Emisioni Gjithka sht e mundshme ka pasur pr qllim q t
krijoj hapsir t sigurt publike, me an t s cils mund t
dgjohen mendimet e serbve t Kosovs. Programi ka pasur pr
synim t identifikoj problemet e bashksive minoritare, por edhe
krijimin e besimit midis tyre. Dialogu i hapur dhe debati jan
instrumente kye pr krijimin e atmosfers , n t cikn mund t
zgjidhen problemet. Program ka ofruar mundsi pr diskutim dhe
shqyrtim publik, q mund ti kontribuoj fuqizimit dhe prforcimit
t shoqris civile. Krahas ksaj, ky program ka synuar q ta
lehtsoj komunikimin midis serbve dhe shqiptarve t Kosovs.
Emisioni Gjithka sht e mundshme sht emituar, nprmjet
t Radio-Televizionit t Kosovs, n Kosov, npr televizionet
lokale serbe, si dhe, me an t TV B92, n Serbi. Pr momentin
sht duke punuar drejt fillimit t srishm t ktij emisioni shum
t shikueshm.
N fillim t vitit 2010 hyn n nj aventur t re gazetareske.
Paraqitet n konkursin pr zvends t drejtorit t prgjithshm t
Radio Televizionit t Kosovs, shrbimi publik. Pas shqyrtimit t
113

aplikimeve t kandidatve, e fiton mbshtetjen e Bordit t
drejtorve t ksaj shtpie mediave. Detyra e saj sht q, s
bashku me kolegun e saj, po ashtu zvends, ti ndihmoj Drejtorit
t Prgjithshm t RTK-s n drejtimin e tij. Anamaria posarisht
punon n prparimin dhe prforcimin e programit mbi bashksit
minoritare.
Si gazetare e re, n vitin 2003 e ka fituar shprblimin pr
Guxim n Gazetari (Courageous in Journalism), t cilin ia ka
dhn Unioni i Gazetarve Profesional t Kosovs dhe i IREX, pr
kontributin e rndsishm n raportim nga Kosova.
sht fituese e shprblimit pr gazetarin m t mir n vitin
2009 t Asociacionit t Gazetarve Profesional t Kosovs (AGPK)
dhe ka fituar shprblimin e par pr pakica, e cila n at vit ndahet
pr her t par. N arsyetimin e Asociacionit thuhet se Anamari e
ka fituar kt shprblim pr shkak t kontributit medial pr
integrimin e minoriteteve n shoqrin kosovare.
114
JETA XHARRA
Jeta Xharra shquhet si gazetarja hulumtuese televizive m e

guximshme dhe m e popullarizuar n Kosov.
Jeta sht moderatore, gazetare dhe redaktore e emisionit t
shtjeve aktuale Jeta n Kosov, emision ky q transmetohet q nga
viti 2005 n televizionin publik t Kosovs - RTK. Emisioni
karakterizohet me shikueshmri shum t lart dhe ka pr qllim
prparimin e kulturs s debatit dhe hapjen e temave tabu, t cilat
n shoqrin kosovare m hert nuk ishin diskutuar publikisht.
Jeta n Kosov shquhet pr guxim t hatashm n hulumtimin e
temave t rrezikshme, t cilat shpesh kan rezultuar edhe me
krcnimin t ekipit t gazetarve, n krye me Jeta Xharrn.
Jeta, pos t tjerve, ka intervistuar me invencion dhe shkathtsi
personalitete t njohura ndrkombtarisht, si Richard Holbrooke,
Madeleine Albrighte, si dhe shum diplomat t tjer rajonal, duke
115

arritur kshtu q emisionet e saja t krkohen dhe t transmetohen
edhe n televizione t tjera jasht Kosovs.
Debatet e emisionit Jeta n Kosov jan popullarizuar sidomos
gjat zgjedhjeve lokale t vitit 2009, kur me ekipin e saj n BIRN
dhe RTK vizituan 30 komuna t Kosovs, q ti ballafaqonin
kandidatt pr kryetar komunash me elektoratin e tyre. Me kt
rast mbi 15 mij njerz morn pjes direkte debate npr sallat e
shtpive t kulturse dhe rreth gjysm milioni njerz i shikuan
debatet zgjedhore n RTK, si dhe n m se 10 televizione lokale n
Kosov.
Karriern e saj n gazetari e filloi duke punuar si producent
lokal pr BBC-n dhe Kanalin 4 t Anglis n vitin 1998 dhe duke
raportuar pr luftn n Kosov. M pas, u b menaxhere e byros
s lajmeve ndrkombtare t BBC-s n Kosov. Mori pjes n
ekipin e gazetarve q e siguroi filmimin e vetm t betejs s
Jasharve n Prekazin e Ult n mars t vitit 1998, me rast forcat
policoro-ushtarake vran m se 50 antar t familjes Jashari, prej
t cilve shumica gra e fmij. Gjat bombardimeve t NATO-s,
Jeta punoi pr BBC-n n Shqipri dhe n Maqedoni.
Jeta ishte studente e gjenerats s par t dramaturgjis n
Akademin e Arteve t Universitetit t Prishtins. Studimet iu
ndrpren pr shkak t konfliktit n Kosov. N shtator t vitin
1999 shkoi n Angli pr studime post-diplomike, t cilat i
vetfinancoi, duke punuar si asistente e redaktorit n deskun e
planifikimit t lajmeve ndrkombtare t Servisit Botror t BBC-s
n Londr. N vitin 2000 e kreu magjistraturn n Studime t
Lufts n Kolegjin Mbretror n Londr, ndrsa n vitin 2002 e
kreu magjistraturn e dyt n skenar t filmit n Kolegjin e
Londrs pr Botime, ku u diplomua si studente e dalluar.
116

Gjat kohs s studimeve n Angli, mori pjes n konkursin
pr dramaturg t rinj, t organizuar nga teatri prestigjioz anglez
Royal Court Theatre, ku at vit konkurruan 550 shkrimtar t rinj,
kryesisht anglez. Drama e Jets T paluft u zgjodh ndr 10 m t
mirat dhe u vu pr lexim n sken gjat Festivalit t Dramaturgve
t Rinj n vitin 2004, q organizohet do dy vjet nga Teatri i
Oborrit Mbretror n Angli.
Gjat karriers si gazetare, Jeta botoi artikuj n faqe t par t
gazets ditore angleze, The Independent. Gjithashtu, ajo botoi artikuj
n revistat e ndryshme angleze, si Economist, Telegrafi i s Diels
dhe Janes Intellegence Review.
N vitin 2003, kur rikthehet n Kosov, Jeta merr prsipr
udhheqjen e zyres s Kosovs t Institutit pr Raportimin e Lufts
dhe Paqes (IWPR), ndrsa n vitin 2005 ishte nj ndr themeluesit
e Rrjetit Ballkanik pr Gazetari Hulumtuese - BIRN.
Sot, Jeta udhheq BIRN-in n Kosov, i cili i ka m se 40
puntor, t cilt punojn n projekte t ndryshme, q nga
monitorimi i gjykatave t Kosovs e deri te botimi i gazets s
vetme kosovare n anglisht, t quajtur Prishtina Insight. Prve
prodhimit t m se 350 debateve prmes emisionit Jeta n Kosov, si
ko-produkcion mes BIRN e RTK-s. BIRN tash prodhon edhe
emisionin Drejtsia n Kosov, n t cilin Jeta sht mbikqyrse.
Para konfliktit n Kosov, Jeta ishte aktiviste e iniciativave t
ndryshme gazetareske e rinore, si Media Projekti, prej t cilit m
von u formua TV21, si dhe Postpesimistt dhe Shpresa.
117
SELVETE HOXHA-KRASNIQI
Selvete Hoxha-Krasniqi sht profesore e rregullt n Fakultetin

e Mjeksis t Universitetit t Prishtins, ku ligjron lndn
Higjiena/Ekologjia humane.
Selvetja u lind m 25 shkurt 1953 n Kaanik. N Prishtin
kreu gjimnazin dhe n vitin 1978 Fakultetin e Mjeksis t
Universitetit t Prishtins. Specializimin nga fusha e higjiens e
bri n disa isntitucione, n Shkolln e Shndetit publik Andrija
Stampar n Zagreb (Kroaci), n Institutin pr Mbrojtjen e Shndetit
118

n Prishtin dhe n Institutin e Higjiens t Fakultetit t Mjeksis
n Nish (Serbi).
Doktoroi n shkencat mjeksore n Universitetin e Prishtins
n vitin 1995 me tezn Ekzaminimi i vetive fizike-kimike dhe
bakterologjike t ujit n rajonet rurale t Kosovs dhe ndikimi i tij n
shpeshtsin e smundjeve ngjitse (1988-1991). Me tezn Korelacioni
mes kualitetit t ujit t pijshm dhe smundjeve gastrointensinale n
Kosov 1997-1988 kishte marr titullin magjistr i Shkencave
Mjeksore n t njjtin universitet n vitin 1988.
Punoi si mjeke/specialiste e
Shndetsis Publike (1978-1991),
Higjiens n Institutin e
Departamenti i Higjiens, Uji/Sanitacioni n Prishtin, ishte

zvndsdrejtore n Institutin Kombtar t Shndetsis Publike,
Konsultant i lart n OBSH pr normativat dhe kualitetin e ujit t
pijshm pr Kosov (2000-2001).
Bri trajnime dhe aftsime profesionale n Regional Training
Course in Public Health Complex Emergencies by The Joseph
L.Mailman School of Public Health of Columbia University/USA
(Neum/Bosnia 2000), Trajnim pr smundjet vektor (zoonozat)
mostrimi ambiental CDC USA/Colorado/Ft. Collins (2001), Public
Health Training and Research collaboration in South Eastern
Europe Inter-University Centre of postgraduate Studies (IUC)
Dubrovnik (2001). Po ashtu bri vizita pune n Zyrn regjionale t
Organizats Botrore t Shndetsis pr Lindjen e Mesme dhe n
Ministrin e Shndetit dhe t Mbrojtjes s Ambientit n Jordan, me
temn: Kontrolli i kualitetit t ujit t pijshm dhe ujrave t zeza
(2000), si dhe n Britani t Madhe n Wessex Bath (Fabrika e
prpunimit t ujrave t zeza, 2001).
119

Mori pjes n hulumtimet mbi prcjelljen e cilsis s ujit pr
pije n Kosov, pastaj n identifikimin e regjioneve vulnerabile
dhe pasojat n situatn epidemiologjike dhe shndeti ambiental n
Kosov dhe pasojat n shndetin publik apo projektin mbi
hulumtimin e plumbit n gjak, urin tek fmijt dhe grat
shtatzna dhe mostrat e ambientit n Mitrovic, mbshtetur nga
Ministria e Shndetsis. Ishte bashkpuntore n projektin e
WHO/UNDP: Furnizimi me uj, eliminimi i ujrave t zeza dhe ndotja
e lumenjve.
Angazhimi aktual i Selvets sht prqendruar n studimet
postdiplomike nga mjeksia preventive pran Fakultetit t
Mjeksis, n Shkolln Kosovare t Shndetit Publik pran IKSHP
dhe n Menaxhmentin Shndetsor (EAR/ Fakulteti Ekonomik/
Fakulteti i Mjeksis).
N mesin e artikujve shkencor t Selvetes gjenden titujt vijues:
Mbrojtja e Ambientit dhe Infrastruktura (2010), Cilsia e ujit t pijshm
nga ujsjellsit e Kosovs pr periudhn e pas lufts 2000-2002 (2002),
Gjendja aktuale e resurseve t ujrave pr pije, mbrojtja e tyre sanitare
(zonat mbrojtse) (2002), Pasojat e ndotjes siprfaqsore t ujit t pijshm
n shndetin e popullats rurale t disa regjioneve t Kosovs, Korelacioni
n mes t veorive fizike, kimike dhe bakteriologjike t ujit t pijshm dhe
smundjeve ngjitse t tubit trets n rajonet rurale t Kosovs (1997),
Metodologjia e hulumtimit ushqyeshmrise, rritjes, zhvillimit dhe
gjendjes shndetsore t fmijve t moshs shkollore (1987), Mnyra e
furnizimit t banorve t Kosovs me uj t pijshm (1986).
Selvetja pregatiti tekstin msimor pr studentt e mjeksis,
stomatologjis dhe farmacis Ekologjia Humane.
120
VENERA MEHMEDAGAJ KAJTAZI

Venera Mehmedagaj
Kajtazi sht flautiste e
njohur, profesore e rregullt n Fakultetin e Arteve
n Universitetin e Prishtins.
U lind m 25.3.1960,
n Prizren. Diplomoi n
Fakultetin e Arteve t
Universitetit t Prishtins
n vitin 1981, n klasn e
profesor N. Atanasov. U
dallua me talentin e
jashtzakonshm, andaj
q n moshn 14 vjeare
u b antare e Orkestrit
Simfonik t RTP-s. U
paraqit n shum koncerte, festivale dhe gara,
duke u shprblyer me mime t para dhe duke u cilsuar si nj
ndr flautistet m t suksesshme t gjenerats s re. N vitin 1981,
si bursiste e qeveris franceze, n Paris u perfeksionua tek
flautistt me renome botrore: Pierre-Yves Artaud dhe Alain
Marion. N Akademin Verore t Nics, (Franc) u b
demonstratore e profesorit Marion pr vepra t caktuara
muzikore.
121

Me recitale solistike u prezantua n t gjitha qytetet e ish
Jugosllavis, merr pjese ne festivale me renome botrore. Si soliste
u prezantua me Orkestrin Simfonik t RTP-s n Lojrat Verore
t Dubrovnikut, n Festivalin e Opatis, t Hercegnovit etj. N
Festivalin Botror t Rinis Muzikore n Kub (Havan) u
prezantua me koncert solistik, duke e prfaqsuar ish Jugosllavin
pr muzik klasike, ndrsa me recital u prezantua n Kongresin
Botror t Rinis Muzikore n Zagreb.
Mbajti koncerte solistike n vende t ndryshme, n Franc,
Spanj, Franc, Gjermani, Slloveni, Maqedoni, Kroaci, ku u
prezentua me pianist t ndryshm me renome botrore.
Si soliste filloi t paraqitet q nga mosha 15 vjeare me
Orkestrin Simfonik t RTP, Orkestrin Simfonik t RTSH,
Filharmonin e Maqedonis n Shkup, Orkestrin Simfonik
Shtetror t Turqis n Izmir, Filharmonin e Nishit dhe t
Beogradit, Orkestrin Simfonik t Zagrebi, Orkestrin Kamertal
Amra nga Tirana, Filharmonin e Kosovs, Orkestrin Simfonik t
Kairos (n Egjipt paraqitet me dy koncerte, n Alexandri dhe
Kairo). Bashkpunoi me dirigjent kosovar Bahri ela e Arbr
Dhomi, me t Shqipris Eno Koo, Ferdinand Deda, Zhani Ciko e
Jetmir Barbullushi dhe me ata t huaj, si Mladen Jagust (Kroaci),
Igor Kuleric (Kroaci), Toshio Yanagisava (Japoni), Nevit Kodali
(Turqi), Andreas Sporri (Egjipt), Rafaelle Tisseo (Itali), Vito
Pavllovski (Maqedoni), Lacllav Sallatsky (Poloni), Zhivojin
Zdravkoviq (Beograd, Nish), Silviu Pantiru (Rumuni) etj.
Bri edhe incizime pr nevoja t radiotelevizioneve, t
Kosovs, Shqipris, Kroacis etj. N vitin 2004, kur shnoi 30
122

Vjetorin e veprimtaris artistike, botoi CD e par t muziks
klasike (flaut), t pabotuar m par n Kosov e n Shqipri.
sht fituese e mirnjohjeve dhe e diplomave t ndryshme, si
Diploma pr rezultate t jashtzakonshme nga Shoqata e Artisteve
t Kosovs apo nga diplomat nga takimet ndrkombtare t
akademive t muziks, t festivaleve botrore, shprblimet e
vendeve t para n garat ndrkombtare, Plaketa Boro e Ramizi pr
rezultate t jashtzakonshme n fushn e artit etj.
123
BURBUQE BERISHA
Burbuqe Berisha sht regjisore filmi, teatri dhe televizioni,

drejtore e Teatrit Kombtar t Kosovs dhe udhheqse e
produkcionit Abfilm.
TV seriali i saj Lexi n qytet, realizuar n vitin 2009, ishte TV
seriali i par q trajton n trsi botn femrore. Katr femrat
protagoniste mbi moshn 35 vjeare, me synim t krijimit t nj
pavarsie intelektuale dhe jetsore, kishte vler t veant n
opinion pr ngritjen e vetdijes pr nevojn e integrimit t femrs
n shoqrin kosovare.
124

Burbuqja, e lindur n Shkup (Maqedoni), ka prfunduar
Fakultetin e Arteve n Degn pr Regji t Filmit, n Universitetin e
Prishtins. N po kt fakultet magjistroi pr regji filmi dhe
produkcion.
sht regjisorja e par femr e diplomuar n regjin e filmit
dhe t teatrit nga Universiteti i Prishtins. sht drejtorja e par
femr n Teatrin Kombtar t Kosovs, e cila krijoi nj numr t
konsiderueshm t filmave me metrazh t shkurt dhe
dokumentar, dokumentar televiziv dhe shfaqje teatrore. Bri
regjin e filmave t metrazhit t shkurt Viti 2000 (2000), Bunari
(2000), Dimni i shpirtit (2001), Nan (2001), ndrra (2002), Kosova
9/11(2003), suxhuk open (2006), Ashensori (2010) dhe t TV filmave
Grat (2002), Lex-i n qytet (2009), si dhe ishte asistente regjie n
filmin Ringjallja (2000).
N kuadr t filmave dokumentar, realizoi dokumentart
vijues: Projeksioni i lumtunis (2002), Kinemat (2003), T rritur n
rrug (2005) dhe Harmonika (2006).
E dshmuar dhe n shkrimin e skenarve, ajo bri skenart pr
filmat Varri i qyqes (2002), Nan (2001), Dream (2002), Kosova
9/11(2003), T rritur n rrug, Harmonicas 004 (2006) dhe Ashensori
(2006). Ishte dhe n rolin e organizatores n filmat Kukumi e
Kosova Film Production, Executive Producer (2004), Mirush t
Columbia Tristar Nordisk Film Distributors AS, Casting manager
(2006) dhe e Lex-i n qytet n 10 epizoda (2009).
Gama e saj vepruese u shtri edhe n fushn e teatrit. Ajo ishte
regjisore n shfaqjet e Teatrit Dodona t Prishtins: Shum zhurm
pr asgj (2002), Shume urime pr ty (2009), do t hn (2007), Guxo
pr t jetuar (2009), Shkel e shko (2010), E kaluara takon t ardhmen
(2010) dhe asistent regjisor n Monodram pr mue dhe Zotin
125

(1999) dhe Korridoret e tmerrit (2003) n Teatrin Kombtar t
Kosovs, si dhe n ato t Teatrit Dodona: Hajnat nuk vijn gjithmon
pr t keq(2000), Grafitet (2006) dhe Zeka i Zi (2007).
sht fituese e disa shprblimeve n festivale t filmit dhe t
teatrit me karakter ndrkombtar. Fitoi shprblimin special t
juris n Film Festival 9/11 n Prishtin (2003), Grand Prix dhe
Shprblimin e Mediave n Tirana International Film Festival
(2003), Shprblimin e Publikut n DokuFest n Prizren (2004,
2007), Shprblimin pr shpresat e reja n ZagrebDox (2006),
Award of provicia de Brindizi n Tiran International Film Festival
(2006), Shprblimi n Momakt pr Monodram 2009 dhe ishte
Dhjetsha m e mir n My hero n Los Angles.
Burbuqja, fal veprimtaris s saj t frutshme, ishte antare e
jurive profesionale n shum festivale filmi me karakter
ndrkombtar.
126
JLLDZE GJERGJIZI GORANI
Jlldze Gjergjizi Gorani sht gjinekologe, e cila u kujdes me

decenie pr mirqenien e shtatznave dhe lindjet n qytetin e
Prizrenit dhe n hapsirn m t gjer, t Rahovecit, t
Therands/Suhareks dhe t Sharrit.
Gjinekeologja e Jlldze u njoh edhe si veprimtare e
prkushtuar pr shtjen e gruas, pr respektimin e t drejtave t
njeriut, pr pjesmarrjen e gruas n vendimmarrje, si dhe pr
vendosjen e demokracis n Kosov e n rajon. Ishte antare e
Kryesis s Degs s LDK-s n Prizren, q ishte deg me
influenc n partin e par demokratike n Kosov. Ishte nj nga
organizatoret e lvizjes s gruas n Prizren dhe nj pjese t madhe
t Rrafshit t Dukagjinit.
127

U lind m 07.03.1944, n Prizren, nga prindrit Saibe dhe Nuri
Gjergjizi. N Prizren vijoi shkolln fillore dhe gjimnazin. N vitin
1964 nisi studimet n Fakultetin e Mjeksis n Universitetin e
Zagrebit, ku diplomoi n vitin 1969. Nisi punn pran Qendrs
Medicinale n Prizren m 1969, ndrsa n vitin 1976 specializoi
nga lmia e Gjinekologjis-Obstetris n Shkup. Ishte shefe e
repartit Gjinekologjik-Obsterik n Prizren gjat viteve 1980-1991,
ndrsa ndrkoh ushtroi dhe detyrn e Drejtorit t Spitalit t
Prizrenit (1984).
N vitin 1991 u largua me dhun nga puna. Nga viti 1991 deri
m 1999, krahas angazhimeve politike, dha kontribut t mueshm
n aktivitetet vullnetare humanitare dhe shndetsore. U
angazhua n Spitalin pr Lindje Nna Tereze n Prishtin, n
ambulancn Nna Tereze n Arban dhe n Degn e Prizrenit t
Kryqit t Kuq t Kosovs, ku pr tet vite ishte dhe n Kryesin e
saj. Kto veprimtari i kreu krahas puns n ambulancn e saj
private.
N vitin 1999, pas konfliktit n Kosov, vazhdoi punn n
Spitalin e Prizrenit, si Shefe e Repartit Gjinekologjik-Obstetrik dhe
n dhjetor t njjtit vit u emrua Drejtoresh e Drejtoratit pr
Shndetsi n Kuvendin Komunal t Prizrenit. Aty trajtoi dhe
shtjet gjinore dhe sociale, deri n maj t vitit 2002.
Jlldzja vazhdoi angazhimin e saj pr arsimimin shndetsor
t popullit prmes shoqatave joqeveritare, si jan Motrat Qiriazi,
Teuta, Gruaja Sot dhe Kevser. Kt vazhdon ta bj edhe prmes
medieve elektronike dhe t shkruara, si dhe n form t ligjratave
dhe diskutimeve pr temat.
128
MARTE PREKPALAJ
Marte Prekpalaj u lind m
10.05.1967, n fshatin Bregdri
t Zymit, nga prindrit Maria
dhe Gjeka. Babai i saj punoi
bukpjeks n Ferizaj, Pej e
qytetet e ish Jugosllavis. Pr
tu shkolluar udhtoi nga 8
km n dit pr 10 vjet nga
Bregdrini deri n Zym, prej
klass s par. E kreu
shkolln
e
mesme
t
mjeksis dhe nisi punn si
infermiere. M pas kreu Shkolln e Lart Pedagogjike-BiologjiKimi n Gjakov (1989) dhe u punsua n Kushnin t Hasit. Ishte
drejtoresh e par femr n rajonin e Hasit dhe arriti q n prak t
konfliktit ti hapte aty dy shkolla t mesme. Shpesh thekson se
suksesi i puns s saj ka qen bashkpunimi me burrat hasjan, t
cilt ishin t gatshm pr shkollimin e vajzave.
Me intensifikimin e dhuns institucionale, veproi pr zbutjen e
gjendjes s vshtir t popullats. Ishte aktive n shoqatn pr
zhdukjen e analfabetizmit Motrat Qiriazi, n procesin e pajtimeve
t gjaqeve, n aksionin Familja Ndihmon Familjen, si dhe pr
botimin e gazets Etja t Hasit. N vitin 1993 bashk me koleg
realizoi dramn Lkeni i Hasit mbi at Shtjefen Gjeovin t autores
Edi Shukriu, ku luajti nj rol kryesor. Drama ndikoi shum n
vetdijen e njerzve n Has, sidomos pr shkollim t fmijve.
Lufta e zuri n fshatin e saj buz Drinit dhe prjetoi pasojat e
masakrs s Krushs s Vogl, kur m 26.3.1999 u masakruan 120
129

burra dhe te lumi Drin u lan grat dhe fmijt. Marta i mori n
traktor me t vllan dhe i strehoi pr 5 dit. Edhe si refugjate n
Durrs ishte aktive n strehimin e njerzve. Pas konfliktit dhe
kthimit t menjhershm n Kosov, vazhdoi aktivitetet,
veanrisht Krush t Vogl, duke i prkrahur grat e veja dhe
fmijt jetim prmes projekteve, t prkrahura sidomos nga Kvina
till Kvina suedeze.
Marta ishte n mesin e 10 aktivisteve me t dalluara n bot
pr pun dhe ndryshime n jetn rurale sipas przgjedhjes s
Fondacionit pr Paqe n Gjenev dhe sipas propozimit t Rjetit t
Grave t Kosovs (2006). Dy mandate ishte antare e bordit t
Rrjetit dhe u angazhua n avokim dhe lobim t shtjeve gjinore
n nivel lokal.
130
MIRLINDA KUSARI PURRINI

Mirlinda Kusari Purrini
sht kryetare e Shoqats s
Biznesit t Grave t Kosovs
Ajo - Era. Fuqizimi i grave n
shoqri sht parakusht pr
arritjen e barazis gjinore, politike, sociale, ekonomike, kulturore dhe t siguris s mjedisit,
tha ajo.
Ajo ka nj diplom Bachelor n Ekonomi nga Universiteti i Prishtins dhe ka 15 vjet
prvoj ekonomike n zhvillimin e Siprmarrjeve t vogla dhe t mesme. Para konfliktit ajo
ushtronte punn e nj llogaritari. Pas konfliktit n vitin 1999, ajo
themeloi nj OJQ lokale Ajo - Era, e cila promovon fuqizimin
ekonomik t grave n Kosov. Ajo ishte nj nga t parat n
organizimin e puns n kt fush duke u fokusuar n analizimin
e gjendjes s grave dhe t komuniteteve t margjinalizuara dhe
duke zbatuar projektet q do t fuqizoj grat nprmjet edukimit
dhe punsimit. OJQ-ja sht prgjegjse pr Gjakov, Prizren, dhe
zyra n terren n Prishtin, duke prfshir Shrbimet e biznesit,
Konsultimi dhe Mentorimi (Filloni Biznesin tuaj, Menaxhim,
Marketing, Financ, Kontabilitet n standardin ISO, Planifikimi i
Biznesit, etj)
Mirlinda gjithashtu kontribuoi n bashksin e saj duke fituar
prvoj n sektorin komercial dhe privat, duke siguruar q zri i
bashksis s saj dgjohet dhe nevojat e tyre t plotsohen, duke i
131

inkurajuar grat n fushn e sektorit t biznesit. Ajo ka prvoj t
gjer lidhur me mbikqyrjen e forumeve ekonomike duke u br
nj ambasadore dhe pik fokale pr donatort ndrkombtar t
mundshm dhe konsulente pr agjencit qeveritare dhe joqeveritare.
Ajo sht prfshir me Ajo - Era n zbatimin e shum
projekteve, studimeve dhe hulumtimeve dhe ka zhvilluar lidhje
me konsulent dhe me organizata ndrkombtare, duke siguruar
pr ta nj baz lokale n Kosov, menaxhimin e objekteve,
ndihmn dhe mbshtetjen lokale, administrimin e projektit dhe
shrbimet e kontabilitetit, dhe stafit lokal konsulent. Ajo gjithashtu
ka krijuar lidhje me organizata pr zhvillim t biznesit n Evrop,
SHBA dhe Kanada. Si rezultat i prvojs s saj t pasur ajo sht e
vendosur pr t ndihmuar n zhvillimin e lidhjeve ndrkombtare
pr bizneset lokale dhe zhvillimin e investimeve t brendshme.
Mirlinda sht bashk-themelues e nj koalicioni Ballkanik t
Shoqatave t Biznesit t Grave q kan nisur nj program t
suksesshm, i cili garanton se s paku 80% e grave t trajnohen se
si duhet filluar nj biznes, si t aplikojn pr nj kredi q do t
lejojn ato pr t filluar nj biznes. Puna e saj prfshin edhe kto:
studimet krkimore t tregut pr NVM-ve (duke prfshir tekstilet
ver, dhe ushqim dhe Mjeshtri), drejtor i nj studim t madh n
veprimtarit e grave siprmarrse n Kosov (2006), Shrbimet
kshilluese t biznesit, konsultimit, kshillimit, trajnimit t mbi
5000 njerzve n t gjith Kosovn, sht prgjegjse pr nj
projekt pr integrimin e Biznesit t Grave t Kosovs n nj
ekonomi moderne, avokimin pr integrimin e grave n jetn
ekonomike, shoqrore dhe politike.
132
SYHEDA LATIFI-HOXHA
Syheda Latifi-Hoxha, sht
kryeshefe e sallave t lindjes n
Klinikn ObstetrikeGjinekologjike dhe prof.assoc. n Katedrn e Gjinekologjis t Fakultetit t Mjeksis t Univerisitetit t Prishtins, si dhe
drejtoresh e kursit Alarm
International (2003), q ka pr
qllim reduktimin e vdekjeve
maternale dhe perinatale.
U lind n Gjilan m
24.7.1953. Shkollimin fillor dhe
gjimnazin i kreu n Gjilan, ndrsa Fakultetin e Mjeksis n
Universitetin e Prishtins (1979), ku filloi punn n Klinikn
Obstetrike-Gjinekologjike. Aty nisi specializimin pr lmin e
gjinekologjis dhe obstetriks, t cilin e prfundoi n Klinikn
Universitare pr Smundje t Gruas dhe Lindje t Universitetit t
Zagrebit, me titull Specialiste Gjinekologe Obstetre (1987). Mbajti
edhe msim n katedrn e Gjinekologjis dhe Obstetriks n
Universitetin e Prishtins q kur u zgjodh asistente (1987) deri m
1990, kur masat e dhunshme e dbuan nga puna. Filloi punn n
Shtpin e Shndetit n Kaanik, meq atje ende nuk ishin masat e
dhunshme. Aty e aktivizoi lindoren e re, punoi me prkushtim pr
gruan, t porsalindurin/n, pr tu prjashtuar edhe njher nga
puna nga pushteti.
Duke vepruar n rrethana jasht-institucionale, kur shqiptart
u dbuan nga puna pr 9 vite punoi n institucione t
133

improvizuara shndetsore si Nna Terez dhe t tjera, ku kreu q
nga vizita e thjesht gjinekologjike deri te intervenimet m t
mdha kirurgjike. Njkohsisht, vazhdoi punn si asistente n
Katedrn e Gjinekologjis, ku ndihmoi shndetin e gruas dhe
fmijs dhe konkretizoi punn me student. Ishte e para q s
bashku me koleg hyri n Klinikn Gjinekologjike-Obstetrike n
Prishtin (20.6.1999) dhe vazhdoi punn me pasionin m t madh
n sallat e lindjes, si dhe n rastet m dramatike q gravitonin n
klinik, meq shndetsia ende nuk ishte e organizuar n nivel t
duhur. Bashk me kolegt bn hulumtimin mbi vdekshmrin
perinatale n gjith Kosovn.
Syheda mbrojti tezn e magjistraturs Gjendja e Frytit n
Korrelacion me Ndryshimet Morfologjike dhe Histologjike n Placent
(1997), si dhe tezn e Doktoraturs me titullin Infeksionet
Vaginale n Shtatzani dhe Ndikimi i Tyre n Sindromn e
Infeksionit Infra-Amnional.
Pas konfliktit punoi me shum asociacione ndrkombtare, si
OBSH-ja, UNFPA-ja, UNICEF-i, me Shoqatn e ObstetrveGjinekologve Kanadez, me Dartmouth Hitchkok Medical Centre
and University. Kreu nj varg trajnimesh ndrkombtare lidhur
me rritjen e cilsis s puns dhe n favor t gruas dhe t
posalindurit/s. Ligjroi dhe monitoroi punn n klinik dhe n t
gjitha spitalet rajonale, n bashkpunim me asociacionet botrore
relevante. Pr dy mandate ishte shefe e Katedrs ObstetrikGjinekologji, dhe kryetare e Komitetit pr Specializime n
gjinekologji dhe obstetrik, ku hartoi kurrikulat pr specializime
pr Kosov. Ka nj sr punime dhe prezantime, si autore dhe
koautore.
134
BESA SHEMA LUZHA

Besa u lind n Prishtin,
m 05.05.1972, n nj familje
intelektuale t prkushtuar
pr edukimin dhe arsimin e
gjeneratave t reja. Babai
Isaku, profesor dhe studiues
i letrsis shqipe, i kushtoi
afro 50 vite arsimit shqip,
kurse nna Mejreme, po
ashtu, q nga vitet e 80-ta
punoi n arsim dhe sht
ende nj aktiviste e shquar
sindikaliste.
Besa Luzha prfundoi
paralelisht gjimnazin matematikor dhe shkolln e
mesme t muziks paralelisht. M 1994 diplomoi n studimet e
muziks - piano dhe absolvoi n Fakultetin e Ekonomis t
Universitetit t Prishtins. M 1996 mbajti koncertin recital pr
piano, duke riaktivizuar kshtu jetn muzikore t ndaluar dhe
duke rihapur Salln e Kuqe t Pallatit t Rinis, t mbyllur pr
artistt dhe publikun shqiptar q n vitin 1990. M 1998 u punsua
si asistente n Universitetin e Prishtins pr lndn Metodik e
Msimdhnies s Muziks. M 2005 diplomoi n studimet e
magjistraturs pr Shkencat Muzikore-Pedagogji Muzikore, duke
u br magjistre e Par e Pedagogjis Muzikore e diplomuar n
Universitetin e Prishtins. sht duke i prfunduar studimet e
doktoraturs n Universitetin e Londrs-Instituti i Edukimit, duke
u br kandidatja e par nga Kosova pr thirrjen Doktor i
135

Edukimit. sht Prof. Asistent n Fakultetin e Muziks t
Universitetit t Prishtins.
Pas konfliktit n Kosov, n nntor t viti 1999, u angazhua pr
ta riaktivizuar jetn muzikore, duke organizuar koncertin e par t
muziks klasike n Kosovn e paskonfliktit. Kto koncerte patn
jehon para prezencs ndrkombtare n Kosov, sepse
prezantonin shpirtin e vrtet artdashs t publikut kosovar dhe
vlerat e vrteta t kombit.
Besa ishte njra ndr artistt q kontribuan n themelimin e
Filharmonis s Kosovs (2000) dhe ishte organizatore e edicionit
t par t Festivalit t Muziks Kamertale KamerFEST (2000). Pr
disa vite me radh t paskonfliktit, u angazhua pr prezantimin e
Kosovs si nj vend normal, n t cilin arti dhe kultura jan pjes e
rndsishme e identitetit.
Q nga viti 2000, Besa Luzha merr pjes n mnyr aktive me
punime dhe prezantime n konferenca e simpoziume
ndrkombtare muzikore n vnde t ndryshme, si jan
Konferenca Ndrkombtare e Edukimit Muzikor (ISME) n
Edmonton (Kanad, 2000), n Tenerife (2004), Spanj, Bolonj
(Itali, 2008). Q nga viti 2004 sht antare individuale dhe person
kontakt pr Universitetin e Prishtins me Asociacionin Europian t
Universiteteve t Muziks (AEC) dhe Associacionit Evropian pr
Muzikn n Shkolla (EAS). Si antare e ktyre organizatave
ndrkombtare angazhohet vazhdimisht q ti prezantoj t
arriturat n studimet pr muzikn dhe avancimin e edukimit
muzikor n t gjitha nivelet n t dy drejtimet, duke prezantuar
standardet Evropiane dhe duke prezantuar progresin e Kosovs
drejt ktyre standardeve.
136

Q nga viti 2000 sht bashkpuntore e jashtme e Ministris
s Arsimit (MASHT) pr koordinimin e reforms arsimore t
kurrikulit t Edukats Muzikore n t gjitha drejtimet dhe nivelet
dhe sht antare e Kshillit Shtetror t Kurrikulit t Kosovs.
Angazhim i saj i prhershm dhe interesimi pr problemet e
edukimit dhe t kulturs muzikore ka br q kto tema t gjejn
vend n prezantimet e saj n vend dhe jasht vendit. N
konferencn e fundit n Bolonj (2008) prezantoi studimin e
vlersuar lart Muzika, Identiteti dhe Politika.
Angazhimi pr ta avancuar jetn muzikore dhe msimdhnien
muzikore q nga viti 2000 sht vetm nj sfer e veprimtaris s
saj. Nga viti 2000, duke udhhequr Programin pr Kosov t
Fondacionin Friedrich Ebert, kishte angazhime t jashtzakonshme
n jetn politike n Kosov. Duke zhvilluar, organizuar dhe
menaxhuar nj varg aktivitetesh t rndsishme n bashkpunim
me institucionet e Kosovs, shoqrin civile dhe mediat, Besa ishte
pr 10 vite me radh prezente dhe e angazhuar edhe personalisht,
duke ngritur zrin pr t drejtat e gruas, personave me aftsi t
kufizuar, demokraci dhe kultur politike t avancuar, ligje m t
avancuara pr puntort, edukim m cilsor dhe politika t tjera
me rndsi pr zhvillimin e Kosovs n nj shtet demokratik e
prparimtar.
Angazhimi shumdimensional i Bess n sfern publike,
kulturore dhe politike, krahas msimdhnies aktive, dhe t qenit
nn e tre fmijve (16, 9 dhe 5 vje), e bn at nj femr t shquar
t gjenerats s re, e cila ofron kontribut t mundur n vargun e
gjat t femrave t shquara t Kosovs.
137
SIHANA BADIVUKU HOXHA
Sihana Badivuku - Hoxha sht violiniste e shquar, pedagoge

dhe organizatore. sht profesore n Fakultetin e Arteve n
Prishtin, koncert mjeshtr n Orkestrn Harkore t Filharmonis
s Kosovs, violiniste n Ansamblin Vivendi dhe themeluese dhe
antare e Trio Harkor Kosova. Nga viti 2000 u angazhua pr
bashkorganizimin t ngjarjeve t ndryshme muzikore: Java e
Bachut,
Festivali
ndrkombtar
i
muziks
kamertale
KosovaKamerFest, Garat e muzicienteve te rinj ArsKosova, Koncertet
e talentve t rinj (SH.A.M.K., Fondacioni ArsKosova).
Sihana u lind n vitin 1967 n Prishtin, n nj familje
muzicientsh. Shkolln e ult dhe t mesme t muziks i kreu n
Prishtin, n klas t profesorve B. Dimchevski dhe P. Vernikov.
Studioi n Konservatoriumin Shtetror t Mosks P.I. ajkovski,
ku i kreu edhe studimet pasuniversitare, n klasn e prof. E.
Chugajeva (1983-1991). N vitet 1993/94 studioi n Hochshule fur
Musik n Detmold (Gjermani), n klasn e prof. Young Uck Kim,
138

si stipendiste e GFF - Detmold. Me 1994 mbaroi kursin e
perfeksionimit n Siena (Itali), n Academia Chigiana, n klasn e
prof. Uto Ughi.
Mori pjes n garat ndrkombtare pr violin (Leipzig,
Gorizia, Budapest), si dhe n festivale ndrkombtare, si Vera e
Ohrit, InterFest, (Manastir) Festivali Ditt e Muziks Maqedonase,
Festivali i Muziks Kontemporane ISCM (Tiran), Gubbio-Festival
n Itali, Festivali Skena e muziks s re n Prishtin, Festivali i
muziks klasike n Varna (Bullgari), Festivali Muzina n Sloveni,
Java e Bach-ut, Festivali Ndrkombtar i Muziks Kamertale n
Prishtin.
U prezantua si soliste n hapjen solemne t festivalit Vera e
Ohrit 98, me Orkestrn Filharmonike t Radiotelevizionit t Vjens
(ORF). Bashkpunoi me pianistt t Kosovs, si Lejla Pula, Misbah
Kaamaku, Zana Badivuku, Lule Elezi, Valton Beqiri, Teuta Pllana
(SHBA), et, si dhe me pianist t huaj, me fam botrore: si B.
Rakova (Rusi), Jouni Somero (Finland), Marco Grisandi (Itali),
Koji Okamoto (Japoni), Derek Han (SHBA), Daniela Dikova
(Bullgari), etj. Gjithashtu ishte soliste me dirigjent t njohur si
Silviu Pantiru (Rumani), Leclav Salacki (Poloni), Bajar Berisha
(Kosov), Imre Toplak (Vojvodin), Lygia ORiordan (Irland), etj.
Koncertoi n Kosov, Maqedoni, Shqipri, Bullgari, Gjermani,
Itali, Rusi, Finland, Irland, Spanj, Slloveni dhe SHBA. N
festivalin Vera e Ohrit 2003 me kolegt B.Grubi, A.Gashi, L.
Dobrevska, M. Kastratovich, A. Paco dhe A. Prosi u prezantuan n
ansamblin Musica Balkanica. Kkoncertoi n ansamble kamertale me
artistt e njohur, si P. Vernikov, D. Han, M. Barley, D.
Mastroyiannis, B. Previsich, L. Pejsahov, P. Meighann, J. Moore.
139

N vitin 2003 themeloi Trio Hakor Kosova, bashk me
instrumentistt eminent kosovar, udhheqs t Filharmonis s
Kosovs, Blerim Grubi (viol), Antonio Gashi (violoncell) dhe
Sihana (violin). Nga viti 2008 antar i ri i trios sht violonelisti
nga Shqipria, Aristidh Prosi. Q nga themelimi e deri m sot,
morn pjes si ansambl n festivale, koncerte dhe projekte me t
spikatura, n Kosov edhe n rajon. T tilla ishin Kosova
KamerFest, ReMusica, Garat e muzicientve t rinj ArsKosova,
Vera e Ohrit, Multi-Kulti. N kto prezantime, ku u paraqitn n
formacione si trio, kuartet, kunitet pianistic apo sekstet harkor,
bashkpunuan me artistt botror, si Derek Han, Pavel Vernikov,
Francesco De Zan, Maja Kastratovich, Stefan Wirth, Boris Previsic
e t tjer. Repertori i Trio Harkor Kosova prfshin vepra t
kompozitoreve q nga periudha e barokut e deri tek muzika
kontemporane. Suksesi i Trio Hakor Kosova bri q shum
kompozitor kosovar ti dedikojn veprat e tyre enkas pr Trio
Harkor Kosova. Kjo ishte dhe ide kryesore e ksaj trioje q ti
promovoj kompozitort kosovar, shqiptar dhe ballkanik n
festivalet evropiane dhe botrore.
Sihana sht antare e Kshillit t Shoqats s artistve
Muzikor dhe Baletit t Maqedonis (2000), themeluese dhe
drejtoreshe e Fondacionit ArsKosova (2003), e Garave t
muzicientve t rinj ArsKosova (anetar t EMCY, 2006), antare e
Kshillit Artistik t Festivalit Ndrkombtar Vera e Ohrit (20032005), antare e Fondacionit Shqiptar t Bursave n Maqedoni
(2004). N mars t vitit 2010 u emrua kryetare e Degs n Kosov
t Asociacioni i Pedagogve Harkor Europian.
140
VALBONA PULA PETROVCI

Valbona Pula Petrovci sht
pianistja e par e diplomuar
kosovare, e cila diplomoi n
Degn e Muziks n Fakultetin e
Arteve n Prishtin. Q nga viti
1981 sht profesore e pianos n
Fakultetin e Arteve, Dega e Muziks - Drejtimi i Pianos. Edukoi
kuadro t shumta pianistsh, q
u bn t njohur pr veprimtari
koncertale dhe pedago-gjike.
sht Prodekane e Degs s
Muziks n Fakultetin e Arteve
n Prishtin (2009-).
Valbona u lind m 03.07.1958 n Mitrovic. Kreu paralelisht
shkolln fillore dhe at t ult t muziks, si dhe gjimnazin dhe
shkolln e mesme t muziks n Prishtin (1976). Prfundoi
studimet n Fakultetin e Arteve, n Drejtimin e Pianos, n klasn e
Prof. E. Korolov dhe Prof. I. Dimqevska (1980). Magjistroi n
klasn e Prof. Jasmina Cakar n Shkup (Maqedoni), n vitin 2001.
Kreu kurset e pianos n Libramont t Belgjiks, n klasn e
J.C.Vanden Eynden (1982), dhe n Nic t Francs, n klasn e Jean
Marie Darre (1983).
Veprimtarin koncertale e filloi nga shkolla e ult muzikore. Si
studente e pianos mori pjes si soliste koncentroi n shum qytete
t ish Jugosllavis, si n Dubrovnik, Zagreb, Novi Sad, Lublan,
Shkup, Beograd dhe n t gjitha qytetet e Kosovs. Pas
prfundimit t studimeve, kishte veprimtari t ngjeshur
141

koncertale, si Koncert pr Piano dhe Orkestr n F-moll t J.S. Bach
n Prishtin, Koncert pr piano Orkestr nr.1 n C-dur t
L.V.Beethoven n Budv, Koncert pr piano e orkestr n A-dur t
F. Liszt n Prishtin, Mbrmje koncertale me flaut e piano n Novi
Sad (Serbi), Mbrmje koncertale me flaut e piano n Sarajev
(Bosnje e Hercegovin), Mbrmje koncertale me flaut e piano n
Festivalin Veror t Ulqinit (Mali i Zi), Koncert pr piano e orkestr
nr. 2 t D. Shostakovich n Shkup (Maqedoni).
Si soliste ekzekutoi n Ditt e Muziks n Gjakov, Tribunn
Muzikore n Opati (Kroaci), Takimet muzikore Abrasevic n Valev
(Serbi), n Koncertin e veprave t kompozitorve kosovar n Shkup
(Maqedoni), Ditt e kulturs s Kosovs, Dubrovnik (Kroaci) apo n
Ditt e Kulturs s Kosovs n Tiran (Shqipri). Mbajti recitale t
shumta pianistike dhe prcolli n piano solist t njohur, si
flautisten Venera Mehmetagaj-Kajtazi, klarinetistin Qazim Bobaj,
tenort Kastriot Tusha e Bashkim Pauku apo sopranon Suzana
Frashri. Bashkpunoi me dirigjentt Bahri ela (Kosov), Silviu
Pantiru (Rumuni), Bajar Berisha (Kosov), Zhivojin Zdravkoviq
(Serbi), Rafaelo Tisseo (Itali).
Valbona ishte Kryetare e Shoqats s Artistve Muzikor t
Kosovs pr disa vite dhe ishte antare jurie n garat
ndrkombtar t pianistve t rinj n Durrs (Shqipri), n garat
ndrkombtar t fondacionit Ars Kosova, n garat e pianistve
Pianisti i ri etj. Organizoi Festivalin Ndrkombtar t Muziks
Kamertale n Prishtin (2001) dhe themeloi shkolln e par private
n Kosov, sot me emrin Amadeus (2002). Nxnsit e ksaj shkolle
korrn suksese n koncertet e organizuara nga kjo shkoll dhe n
gara me karakter kombtar dhe ndrkombtar.
sht fituese e shprblimit t Novi Sadit.
142
VEPRORE SHEHU
Veprore Shehu i takon
gjenerats s re t femrave t
Kosovs, shum aktive n
luftn pr t drejtat njerzore t
grave n Kosov dhe pr
prmirsimin
e
kushteve
jetsore, sidomos t femrave t
traumatizuara nga lufta e
fundit n Kosov.
U lind m 15.11.1959 n
Pej, ndrsa jeton dhe vepron
n komunn e Gjakovs, si dhe
n gjith rajonin e Dukagjinit.
Diplomoi pr gjuh dhe letrsi
angleze n Universitetin e Prishtins. sht kualifikuar pr projekt
menaxhim n Universitetin Amerikan ne Prishtin, n kuadr t
Institutit PMI nga Pensilvania (SHBA) dhe mori ertifikimin pr
lidership prmes programeve t HopeFellowship, t prkrahura
nga USAID dhe Kshilli Kombtar Shqiptaro-Amerikan.
Q nga prfundimi i konfliktit n Kosov (1999) udhheq
organizatn jo-qeveritare Medica Kosova me seli n Gjakov, e cila
ka t punsuara dhe t angazhuara 25 antare. Veprimtaria u
prqendrua n prkrahjen e femrave t traumatizuara nga lufta,
posarisht ato q kan prjetuar dhun seksuale gjat konfliktit.
Menaxhoi me sukses mbi 30 projekte, t cilat kishin pr qllim
prkrahjen psikosociale, gjinekologjike dhe juridike t femrave t
143

traumatizuara dhe implementoi projekte pr regjenerimin e t
ardhurave n sektorin e bujqsis. Prmes menaxhimit t saj, q
nga viti 1999 shoqata prkrahu mbi 8.000 gra dhe vajza. Si
rezultat, 120 grave kryefamiljare nga Komuna e Gjakovs dhe e
Deqanit iu b e mundshme q t kujdesen pr familjet e tyre.
Shoqata u krijoi parakushte t nevojshme pr zhvillimin e
aktiviteteve prodhuese. Sot, prmes zhvillimit t aktiviteteve
bujqsore, bletare dhe blegtorale, kto gra kryefamiljare
rigjenerojn t ardhura pr t mbajtur familjet e tyre.
Projekti kapital i Veprors dhe shoqats q e menaxhon sht
ndrtimi i fabriks pr prpunimin e qumshtit t grave fermere
nga Komuna e Gjakovs. Qumshtorja do t prkrah gra fermere
dhe do t krijoj vende t puns pr gra. Gjithashtu, prmes
profitit t krijuar, shoqata do t investoj n ndrtimin e minifermave t grave fermere me standarde Evropiane.
Veprorja sht aktive edhe n fushn e avokimit dhe t lobimit
pr prfshirjen e perspektives gjinore n politikat publike. Ishte
pjes e grupeve punuese pr prgatitjen e Ligjit pr barazi gjinore,
pr implementimin e Rezoluts s OKB 1325, n grupet punuese
pr integrimin e t dhnave pr t drejtat e grave n raportin e
Komisionit Evropian dhe ka avokuar pr arritjen e drejtsis
tranzicionale pr femrat e abuzuara gjat konfliktit dhe grat me t
zhdukur n familje. sht antare e bordit t Rrjetit t Grupeve t
Grave t Kosovs (RRGGK) dhe mori pjes n shum fushata
avokuese pr t drejtat e grave. Si antare e ktij rrjeti ishte pjes e
Koalicionit t Grave pr Paqe, t themeluar nga RRGGK dhe rrjeti i
Grave n t Zeza nga Serbia, q fillimisht kishte pr qllim
monitorimin e negociatave pr statusin politik t Kosovs dhe
avokimin pr pjesmarrjen e grave n kt proces. Avokoi edhe
144

tek Tribunali i Hags pr Krime Lufte pr instalimin e nj sistemi
m efikas t mbrojtjes s dshmitarve nga Kosova me rastin e
gjykimit t kriminelit Millosheviq. Avokim i suksesshm i saj ishte
realizimi i lejes s qndrimit n Suedi t njrs dshmitare t ktij
Tribunali.
Me ndrmjetsimin e zyrs s UNIFEM n Kosove, solli n
Gjakove aktoren Nicole Kidman pr tu takuar me femrat q
prjetuan dhun t drejtprdrejt gjat konfliktit s fundit n
Kosov. Takimi ishte nj nga kontributet q OKB ta sjell Rezolutn
1820, e cila prfshin femrat e mbijetuara t konfliktit n pjest e
ndryshme t bots.
Veprorja mori mirnjohje nga organizatat e ndryshme,
kombtare e ndrkombtare, si jan ICMC, Instituti i Paqes n
San Diego (Kaliforni, SHBA), Rrjeti i Grave t Kosovs, grupet
prfituese nga fshatrat e Gjakovs, Shoqata e Penzionerve n
Gjakov, Grupi Jo-formal i Grave n Parlament, e t tjera.
145
XHERALDINA VULA
Xheraldina Vula u lind n Vushtrri
m 1 shkurt 1963, n nj familje
intelektuale. Shkolln fillore dhe t
mesme i kreu n vendlindje, ndrsa
fakultetin - Dega Letrsi dhe Gjuh
Shqipe n Universitetin e Prishtins.
Xheraldina fillon t shkruaj poezi
q n shkoll fillore dhe deri tani ka
botuar katr prmbledhje me poezi:
Megjithat, sillet (1988), Me bisht syri
(1995), A Street Cat (1999, n gjuhn
angleze) dhe Ritual me Pantallona
(2001). Me poezit e veta ka qen
pjesmarrse n shum or letrare, t cilat i ka organizuar Shoqata
e Shkrimtarve t Kosovs (p.sh. Mitingu i Poezis n Gjakov), si
dhe pjesmarrse n Takimet e Poeteve t Kosovs. Poezit e saja
jan botuar n shum revista dhe t prditshme t Kosovs si Fjala,
Shkndija, Zri, Rilindja, Bujku etj. Gjat viteve 1988-2001 sht
shprblyer me mime t para, t dyta dhe t treta. Poezit e
Xheraldins jan prkthyer n shum gjuh t huaja, si: anglisht,
gjermanisht, frngjisht, polonisht etj.
Xheraldina filloi aktivitetin e saj si vullnetare n KMDLNJ gjat
viteve 1992-1995. Nga viti 1993, bashk me Naxhie Buincn dhe
Shukrije Gashin, vazhdoi veprimtarin e Grupit t Krijueseve dhe
Veteraneve t Arsimit, t themeluar me iniciativn e Edi Shukriut
dhe sipas sugjerimeve t Edita Tahirit. Gjat puns n GKVA,
inicioi dhe ndihmoi n organizimin e orve letrare, ekspozitave,
146

takimeve me grat krijuese, n Kosov, Mal t Zi, Preshev dhe
Maqedoni.
M 1995, pas Konferencs Botrore pr Grat n Pekin, ku u
njoh m pr s afrmi me Afrdita Saraini Kelmendin, u b dor e
djatht e Afrdits n themelimin e OJQ-s Media Project, qendr e
trajnimeve pr vajzat e reja n gazetari dhe menaxhim t
konflikteve. Menaxhuan s bashku qendrn deri m 1999. Kjo
qendr trajnoi m shum se 85 vajza t reja n gazetari t shkruar,
radio-gazetari, gazetari televizive dhe n menaxhim t konflikteve.
N vitin 1997 Qendra filloi botimin e revists s par n Kosov
Eritrea, me prmbajtje sociale, ekonomike, politike dhe kulturore
nga kndvshtrimi i gruas. N vitin 1998 Media Projekt themeloi
TV Produksionin 21 dhe Radio 21, radion e par shqiptare n
internet.
Gjat viteve 1992-2010 kontribuoi n shum aktivitete t
organizuara edhe nga organizatat e tjera simotra. Ishte dhe sht
antare dhe kryetare e bordeve t organizatave t ndryshme t
shoqris civile. Q nga viti 1995 vazhdon t mbaj trajnime pr
vajza dhe gra, si dhe trajnime pr gazetar dhe zyrtar n gazetari
t shkruar, Radio dhe TV gazetari, me tema si jan Gjinia dhe
mediat, Si ti qasesh mediave; Si t mbash fjalim dhe press konferenc etj
Xheraldina mban postin e zvendsdrejtoreshs dhe sht
antare e Bordit t Drejtorve n Company 21. sht redaktore
prgjegjse pr programin e departamentit kulturor, artistik dhe t
aktualitetit n RTV 21, si dhe redaktore prgjegjse n Radio 21.
N kuadr t ktij departamenti do jav prgaditet emisioni javor
pr grat Ne dim, duam dhe ia dalim, ku prezantohen grat e
suksesshme n politik, ekonomi, biznes, kultur, art etj., si dhe
organizata dhe institucione n krye t t cilave qndrojn grat. N
147

kuadr t ktij departamenti prgaditet edhe emisioni javor Edhe
un jam Kosov, i cili mori mimin e par n radhn e medieve pr
filantropi korporatave n vitin 2009, ndar nga FIQ dhe
Rockefeller Foundation. Si redaktore prgjegjse e ktij
departamenti, prkujdeset q grat t ken prfaqsim adekuat n
kuadr t programit t RTV 21 dhe pr kt ka marr shum
mirnjohje. sht dhe producente dhe moderatore e shout
televiziv Dika po zihet (program argtues dhe edukativ pr
ushqimin n prgjithsi dhe at t shndetshm).
Xheraldina Vula njihet si grua q prpiqet t thyej tabut t
cilat pengojn zhvillimin dhe jetn shoqrore t gruas kosovare.
Shembulli i fundit dhe shum simpatik sht Sfilata me Modelet
XXL t moshs mbi 30 vjeare. Kt sfilat e ideoi vet dhe u paraqit
n t duke deklaruar se dshiron q ti thyej paragjykimet q
mbretrojn pr grat me mbipesh.
Punoi si vullnetare n KMDLNJ; ishte bashkthemeluese e:
OJQ Grupi i Krijueseve dhe veteraneve t Arsimit; Qendrs s
Trajnimeve Media Projekt; Rrjetit t Grave t Kosovs; Produksionit
TV21; Radios 21 n internet; Bashkthemeluese dhe redaktore e
revists Eritrea; ndihmoi krijimin e revists Sfinga; organizoi
Takimet e Poeteve t Kosovs; Udheheqse, Kshilltare ose antare
e bordeve si atij t: STAR Network of World Learning; Women
Waging Peace (Hunt Alternatives Fund); Rrjetit t Grave t
Kosovs; KCSF; Network of East West Women; OJQ She-Era;
Qendra Kosovare pr Studime Gjinore; Ideatore dhe antare e
grupit punues pr Konferencn e Par Grat n Ekonomi; Antare e
grupit punues pr Planin Nacional t Veprimit; Antare e Lobit t
Grave t Kosovs, etj
148
NEVENKA RIKALO
Nevenka Rikalo me sukses e
udhheq OJQ - n Ruka +
Ruci (Dora + Dors) dhe
zhvillon aktivitete dhe projekte t ndryshme me qllim
t arritjes s objektivave
strategjike me qllimin q t
rris pjesmarrjen e grupeve
minoritare n procesin e
ndrtimit t nj shoqrie m
t mir e m t hapur e
demokratike.
Ka lindur m 20.02.1957 n Prishtin. Shkolln fillore e ka
vijuar n Fush Kosov, kurse Shkolln e Mesme Teknike
drejtimin e ndrtimtaris, n Prishtin. Shkolln e Lart
Komerciale pr inxhinier t informatiks dhe statistiks e ka kryer
n Blace (Serbi). Tash punon n Drejtoratin pr Planifikim,
Urbanizm, Kadastr dhe Mbrojtje t Ambientit Jetsor n
Graanic, si zyrtare pr dhnien e lejeve t ndrtimit dhe si
menaxher i projektit.
Punn n sektorin e OJQ-ve e fillon n vitin 1999, me nj ekip
q sht formuar me bashkimin e grave n Ruka+Ruci (21.11.1999).
Ideja e formimit t asociacionit t grave Ruka+Ruci kishte lindur
para 10 vitesh. Kur ka filluar s bashku me koleget e saj t punoj,
ato nuk e kishin t qart vizionin e t ardhmes s tyre, kurse sot
kan nj strategji t mir dhe ekip t suksesshm si dhe kan pas
vetes nj numr t madh t projekteve t implementuara, t
149

orientuara drejt grave dhe bashksis.
Asociacioni sht i prqendruar n prparimin dhe mbrojtjen e
t drejtave t grupeve minoritare t grave n Kosov me
prkrahjen e Kvinna till Kvinna, organizat ndrkombtare
suedeze. Tek sht fjala pr burimet njerzore, ato prbhen nga
pes persona me punsim t prhershm, n mesin e t cilave edhe
psikologe, si dhe gjasht vullnetare. Punojn n nj kontejner
metalik t siguruar nga organizata Kvinna till Kvinna, t vendosur
n tokn shoqrore n Ugljar.
Ruka+Ruci vepron n fushn e edukimit t grave , n ngritjen
dhe ndrgjegjsimin e grave dhe t vajzave t reja mbi t drejtat e
grave, shndetin e prgjithshm dhe shndetin reproduktiv t
grave, n ndihmn psikosociale pr grat e keqprdorura, n
prcjelljen e mediave dhe t rregullativs ligjore mbi t drejtat e
femrave dhe rastet e diskriminimit, arsimimin joformal, zhvillimin
e bujqsis, komunikimin e padhunshm, si dhe zhvillimin e
kapaciteteve dhe t resurseve t vet organizats. Kjo arrihet me
organizimin e seminareve, t tryezave t rrumbullakta, t
ligjratave dhe hulumtimit. Prfitues jan personat e gjinis
femrore mbi moshn 16.
Ruka+Ruci sht antare e Rrjetit t Grupeve t Grave t
Kosovs dhe e Rrjetit t Grave t Grupeve t Serbve t Kosovs
(Mrea enskih Srpskih Kosovskih Grupa (MZSKG).
150
ILIRE ZAJMI
Ilire Zajmi sht shkrimtare dhe
gazetare, e angazhuar edhe si profesore e disa lndve t komunkimit
masiv dhe t gazetaris n Universitetin privat AAB n Prishtin.
sht dhe trajnere e gazetaris televizive n Institutin e Mediave t
Kosovs.
U lind m 1971 n Prizren.
Shkollimin e mesm e ndoqi n
Prizren, ndrsa diplomoi n drejtsi
pran Fakultetit Juridik t Universitetit t Prishtins. sht magjistre e shkencave t komunikimit.
Specializoi diplomacin n Qendrn Rajonale pr Studime Politike
e Diplomatike pran Akademis Diplomatike Shqiptare (Shqipri).
Ilirja ka nj prvoj t gjat n fushn e gazetaris, si gazetare
dhe redaktore n mediat elektronike dhe ato t shtypura. Punoi
edhe si reportere gjat konfliktit n Kosov, duke bashkpunuar
me shum gazeta italiane dhe me transmetuesin publik Italian
RAI. Aktualisht sht korrespondente e agjencis italiane t
lajmeve ANSA.
sht gazetarja e par e Radio Televizionit t Kosovs t
Kosovs (RTK), ku punoi fillimisht si reportere, autore e
emisioneve, redaktore dhe kryeredakore e lajmeve. Udhheq
Qendrn e arsimimit n kt televizion.
sht autore e katr librave. Botoi dy prmbledhje me poezi,
151

Kmbanat e mngjesit (Prishtin, 1991) dhe Balad e bardh (Prishtin,
2000), romanin Fashitja e ndrrave rrebele (Prishtin, 1996) dhe librit
publicistik Un treno per Blace, t botuar n Itali (Molfetta 1999).
Poezit e Ilires jan prkthyer n gjuht angleze, italiane, rumune.
sht dhe bashkautore n antologjit Take t larta (Prishtin, 2002),
Gjuha e dashuris poetike (shqip-italisht-anglisht. Tiran, 2006),
Nns (Tiran, 2007), Altri mondi (shqip-rumanisht, Bukuresht,
2008).
Shkruan poezi, proz, publicistik si dhe merret me prkthime
letrare nga gjuha angleze dhe italiane. Merret dhe me problemet
mediale, duke trajtuar temat aktuale nga kjo fush prmes
punimeve shkencore dhe publicistike botuar n shtypin e Kosovs
dhe t Shqipris.
sht antare e PEN Qendrs s Kosovs dhe e Asociacionit
ndrkombtar Poetas Del Mundos.
152
NAFIJE BERISHA-LATIFI
Nafije Berisha-Latifi, duke
pasur parasysh se prhapja e
smundjes s kancerit t gjirit
sht vrtet alarmante n
Kosov dhe se vdekshmria nga
kjo smundje z vendin e dyt
tek smundjet malinje n bot, iu
prkushtua kujdesit t grave n
kt drejtim n Kosovn e
paskonfliktit. Themeloi shoqatn
Jeta / Vita, duke pasur parasysh
vshtirsit npr t cilat kalojn
grat e smura n Kosov,
prfshir dhe ato financiare, si
dhe mosprkrahjen adekuate institucionale dhe shoqrore dhe
tabut e mjedisit.
Nafija u lind n Dubrav t komuns s Kaanikut, m
20.01.1950. Shkolln fillore dhe shkolln normale i kreu n Ferizaj,
ndrsa studimet pr Gjuh e Letrsi Shqipe n Fakultetin Filologjik
n Prishtin. Filloi punn e gazetares n revistn studentore Bota e
Re q n vitin e par t studimeve dhe pas nj viti punoi gazetare e
pastaj redaktore n revistn Zri i rinis, t vetmen asokohe pr t
rinjt. Pastaj punoi redaktore n revistn pr femra dhe familje
Kosovarja, me disa ndrprerje (1976-2006), ishte sekretare e
Konferencs pr Aktivitete Shoqrore t Grave t Kosovs (19861989) dhe redaktore n Shkndija, revist pr arsim dhe kultur
(1986-1989). Me shkrimet si gazetare, nxiti shkollimin dhe
punsimin e t rinjve, sidomos t vajzave t viseve rurale,
153

prkrahu angazhimin e gruas n jetn shoqrore dhe politike dhe
afirmoi vlerat e mirfillta t Kosovs, jo vetm si prkatsi gjinore.
N vitet 2000-2004, me ndihmn e Zyrs Amerikane, botoi
revistn pr t rinj Rreze, e cila i ndihmoi nj numri t
bashkpuntorve t rinj ti bjn hapat e par n gazetari. N vitin
2005 themeloi Qendrn Kosovare pr Luftimin e Kancerit t Gjirit
Jeta/Vita, me qllim t informimit dhe vetdijesimit t grave pr
rrezikun nga smundja e kancerit t gjirit dhe t gjetjes s
mundsive pr mbijetes t grave t atakuara nga smundja dhe t
familjeve t tyre. Synimi i Qendrs ishte edhe sensibilizimi i
shoqris pr gjendjen shqetsuese dhe mungesn e kushteve
elementare, si duhej t ishte Instituti Onkologjik, me personelin e
kualifikuar mjeksor dhe aparatura e nevojshme.
Prmes Jeta/Vita, me pacientet e mbijetuara, ekspert
mjeksor, Rrjetin e Grupeve t Grave, Ambasadn Amerikane n
Prishtin dhe me prfaqsues t medieve elektronike dhe t
shkruara, kontribuoi pr botimin e fletpalosjeve pr vetkontroll
(5 her), dy buletine me informata pr diagnostikim, trajtim,
kshilla dhe rrfime autentike t grave t smura, mbajtjen e
konferencave, puntorive n t gjitha komunat, fushatave mediale
me promo disaditshe n t gjitha RTV-t, debate, biseda,
peticione, defilimin Ecja pr Shrim (3 her).
Ishte luft e prbashkt e saj kundr ksaj smundje t rnd,
q ngriti dhe nevojn pr hartimin e nj Strategjie Kombtare pr
luftimin e ksaj smundje, sigurimin e autoambulancs t
mamografis mobile, pr screaning program (zbulim t hershm)
dhe, n veanti pr prfundimin dhe funksionalizimin e Institutit
Onkologjik. Aktivitetet e Nafijes ndikuan dukshm edhe n
154

informimin dhe vetdijesimin e grave pr rrezikun nga kanceri i
gjirit dhe nevojn e vetkontrolleve, t kontrolleve t rregullta
mjeksore dhe n thyerjen e tabuve pr kt smundje.
Nafija ndihmoi q t krijohet partneritet i fuqishm midis t
smurave e t politiks, midis mjekve dhe shoqris civile, midis
mediumeve dhe opinionit, t gjitha kto n shrbim t
sensibilizimit, humanizimit dhe fuqizimit t shoqris kosovare
pr misionin e luftimit t kancerit t gjirit.
sht bashkthemeluese e Iniciativs Ballkanike pr Kancerin e
Gjirit, me Ambasadn Amerikane, prfaqsues t USAID-it,
Ministris s Shndetsis dhe ekspert t mjeksis, e cila synon
ngritjen e vetdijes pr kancerin e gjirit prmes kontaktimit t
grave t t gjitha etniciteteve n Kosov dhe n rajon.
Ishte pjes e grupeve t ndryshme profesionale e studimore n
vend dhe jasht dhe sht antare e forumeve dhe asociacioneve t
gazetarve dhe t shoqris civile. sht shprblyer me mirnjohje
profesionale dhe shoqrore.
155
STANICA STANA KOVAEVI

Stanica Stana Kovaevi ka lindur
m 30 mars 1947 n fshatin Crnilo
t komuns s Ferizajt. E ka kryer
shkolln fillore, por kurr nuk
sht punsuar. sht e inkuadruar n aktivitetet e gruas n
fshatin Priluzh t komuns s
Vushtrris, ku edhe jeton me
familjen e saj.
N vitin 2000 e ka themeluar
organizatn joqeveritare pr grat
Luna, sipas emrit t perndeshs
s mitologjis greke, Hna. Pas themelimit t OJQ-s Luna, ajo i
ka zgjeruar aktivitetet e saj n komunn e Vushtrris. M von, kjo
organizat sht br antare e rrjetit t organizatave serbe t
gruas q, m von, t inkuadrohet n rrjetin e grave t Kosovs.
N bashkpunim me organizatn Ruka-Ruci (Dora-dors) nga
Ugljari, komuna e Fush-Kosovs, n fillim e kan ofruar ndihmn
psikosociale pr femrat q, m von, t fillojn me organizimin e
aktiviteteve t ndryshme, duke filluar nga prparimi dhe ruajtja e
shndetit t gruas, mbrojtja e gruas n kuadr t familjes si dhe
aktivitete, t cilat drejtprsdrejti ose trthorazi kan ndikuar n
dobin dhe mirqenien e gruas.
Stanica, e njohur nga t gjith si Stana, qllimet e saja pr tiu
ndihmuar femrave i ka realizuar me an t organizimit t tryezave
t rrumbullakta, puntorive dhe konferencave pr gra n
156

territorin e komuns s Vushtrris dhe m gjer. Me kto aktivitete
me koleget e saja nga organizata Luna e ka arritur fuqizimin dhe
edukimin e rreth 250 grave.
Organizimi i puntorive t puns s dors pr grat e t gjitha
prkatsive etnike n Kosov, n bashkpunim me organizatn
Open Door, ka qen nj nga projektet e realizuara me sukses. Me
an t ktyre puntorive, t cilat jan mbajtur tet her n muaj,
ato ia kan dalur t fuqizojn dhe t edukojn rreth 120 gra. Grat,
t cilat kan marr pjes n kto puntori, s shpejti kan qen t
afta t punojn pun t ndryshme t dors sipas teknikave m
cilsore dhe q ato tia ofrojn tregut.
157
SEHARE BRIKA
Sehare Brika, punonjse
bankare, zhvilloi veprimtari
shumvjeare humanitare dhe
u angazhua pr lirin, pavarsin dhe demokracin e
Kosovs, duke vazhduar
traditn e babit Ymerit, zejtar,
humanist dhe prkrahs i
lvizjes nacionale n Prizren
dhe m gjer.
Themeloi
Shoqatn
e
Paraplegjikve dhe t Paralizs s Fmijve, me seli n Prizren (1994). U dha ndihm
humanitare dhe u ofroi kujdes t veant personave me aftsi t
kufizuar, sidomos femrave, q ishin jasht kujdesit. shtetror t
asaj kohe. U angazhua dhe pr risocializimin e tyre.
Seharja u lind n vitin 1950 n Prizren. Shkolln fillore, t
mesmen dhe Shkolln e Lart Pedagogjike i kreu n Prizren. Si
shum e re mori pjes n lvizjen pr lirin e Kosovs dhe n
demonstratat e vitit 1968 n Prizren.
Zhvilloi veprimtari tejet intensive shoqrore, politike dhe
humanitare, sidomos gjat viteve 1989-1999. Ishte organizatore e
tubimit masiv t grave n Prizren kundr regjimit t kohs (1990),
antare e Kryesis s Forumit t Gruas t LDK-s - Dega n
Prizren, Kryetare e Forumit t Gruas t nndegs s LDK-s 7
Shtatori n Prizren dhe antare shum aktive e Lidhjes
158

Demokratike t Kosovs - Dega n Prizren. Mori pjes n
Kuvendin e Par t Forumit t Gruas t LDK-s, t mbajtur n
Prishtin. U dallua pr organizimin e zgjedhjeve nacionale t vitit
1992 n Nndegn e LDK-s 7 Shtatori n Prizren.
U njoh dhe si nj ndr organizatoret kryesore n aspektin e
tubimit dhe t shprndarjes t ndihmave popullats s Prizrenit
dhe me gjer gjat ksaj kohe. Mblodhi dhe shprndau ndihma
humanitare familjeve t minatorve t Treps, skamnorve n
regjionin e Prizrenit, t Prishtins (Kodra e Trimave). Po aq u
angazhua n Shoqatn Bamirse Nna Tereze Dega n Prizren.
Pas lirimit t Kosovs, nga qershori i vitit 1999, u angazhua pr
proceset e demokratizimit t shoqris kosovare, si aktiviste e
dalluar e Prizrenit dhe me gjer.
Duke qen e paknaqur me zhvillimet n vend dhe duke par
se mirqenia e popullats, pr t ciln kishte dhn kontribut, nuk
zhvillohej pr t mbar, n vitin 2004 u b pjes e partis
reformatore Alternativa Demokratike e Kosovs (ADK) dhe u b
bashkthemeluese e Degs n Prizren, ku sht nnkryetare.
159
TAXHIDA ZUBEVIQ HAFIZ
Taxhida Zubeviq Hafiz (Tadida Zubevi Hafiz) ka lindur

n Sarajev, m 11. 06. 1946, nga nna Zuhra dhe babai
Shahzudini, piktor akademik. Shkolln fillore e ka kryer n Mostar
(1961), gjimnazin klasik n Sarajev (1965), derisa ka diplomuar n
Departamentin e Orientalistiks t Universitetit t Sarajevs (1976).
E ka mbrojtur temn e magjistraturs Haxhi Ymer Lutfiu dhe roli
i tij n prhapjen e ideve socialiste n Kosov (Hadi Omer Lutfi i
njegova uloga u irenju socijalistikih ideja na Kosovu ) n Fakultetin
Filozofik t Universitetit t Prishtins (1982), kurse disertacionin e
doktorats Poezia klasike turken Prizren prej shekullit XV XX
(Tursko klasino pjesnitvo u Prizrenu od XV-XX vijeka), e ka
mbrojtur n Fakultetin e Filologjis t Universitetit t Prishtins.
(1998). sht ligjruese n Fakultetin e Filologjis t Universitetit t
160

Prishtins q nga viti 1990, kurse titullin Profesor i asocuar e ka
marr n vitin 2004.
Ka qen profesoresh e gjuhs dhe e letrsis turke n
programin n gjuhn turke n Gjimnazin Ivo Lola Ribar n Prishtin
(1977-1984), redaktore prgjegjse pr botime n gjuhn turke n
Entin Krahinor t Librit dhe t Mjeteve Msimore n Pritin
(1984-1990) dhe arsimtare pr lindn Letrsia pr Fmij, Teoria e
letrsis dhe Metodika e gjuhs dhe e letrsis turke. N Drejtimin e
msimit klasor n Shkolln e Lart Pedagogjike n Prizren (19891996). I ligjron lndt Letrsia Turke I (periudha paraislamike),
Letrsia Turke II (Letrsia klasike turke), Letrsia Turke III (Letrsia
e Tanzimatit), Letrsia Turke IV (Letrsia Bashkkohore turke),
Teoria e letrsis, pr studentt e Drejtimit t gjuhs dhe t letrsis
turke t Fakultetit t Filologjis, Universiteti i Prishtins (1990-),
dhe Letrsia pr fmij (2001-2003).
Taxhida ka qen profesoresh Mysafire pr lndn Letrsia
Turke e shekujve 19 dhe 20 n Departamentin pr Gjuhn dhe
Letrsin Turke t Fakultetit pr Histori, Gjeografi dhe Gjuh
Turke t Universitetit t Ankaras n Ankara (Semestri Dimror,
1999). sht antare e Kshillit Themelues dhe Drejtues t
Turkologve t Kosovs (30.6.1998) dhe Drejtoresh e Qendrs pr
Hulumtime Turkologjike t Ballkanit (30.3.2000), , ku edhe sht
drejtoresh e veprimtaris botuese.
sht Presidente e prhershme e Komitetit organizativ t
Simpoziumeve Ndrkombtare t Turkologjis Ballkanike, i cili q
nga viti 2007organizohet me titullin Simpoziumi Ndrkombtar i
Turkologjis i Evrops Juglindore
(Medjunarodni simpozijum
turkologije Jugoistone Evrope). Deri m sot jan mbajtur katr
simpoziume: Simpoziumi Ndrkombtar i Turkologjis Ballkanike
161

I; Simpoziumi Ndrkombtar i Turkologjis Ballkanike, Prizren,
2001, II; Simpoziumi Ndrkombtar i Turkologjis Ballkanike,
Mostar-2002, III dhe Simpoziumi Ndrkombtar i Turkologjis
Ballkanike, Kotor-2003, IV dhe Simpoziumi Ndrkombtar i
Evrops Juglindore, Zagreb-2007.
162
ZAKE PRELVUKAJ
Zake Prelvukaj sht
piktore dhe pedagoge n
Fakultetin e Arteve t
Universitetit t Prishtins. Me pikturat e saja
solli
nj
frym
m
optimiste n decenien
fundit, duke ln pas
pikturimin e zymt t
prjetimeve individuale
dhe t popullit t Kosovs,
pra jo t pikturs q qan,
por t pikturs q qesh dhe q sht m shpresdhnse.
Zakja u lind n vitin 1963 n Martinaj t Plavs. Diplomoi n
klasn e Prof. Nysret Salihamixhiqit, n Degn e Pikturs t
Fakultetit t Arteve t Universitetit t Prishtins, (1990) dhe bri
masterin n t njjtin fakultet, n klasn e Prof. Muslim Mulliqit n
vitin 1997. Q nga viti 1993 sht profesore e rregullt n Fakultetin
e Arteve n Prishtin. Pikturat e saja, ndonse inspirim e kan
Kosovn, flasin n mnyr globale dhe jan t lexueshme pr
artdashsit t do kndi t bots. Gjat kariers kishte ekspozita t
shumta personale dhe grupore. Ekspozitat personale n Kosov i
hapi, kryesisht, n Prishtin: Future X (2010), Mbroje natyrn n
Parkun Grmia (2004), Sexhibition n Muzeun e Kosovs (2005), 12
ours-shoping centre-performative (2004), Getto in Balkan n Hani i Dy
Robertve, (2003), X-sat flasin-Arti i resistencs, Galeria Dodona (1998)
etj. N Pej ekspozoi n Kafe-Galerin Evergrin (1994) dhe Galerin
Europa (1996), ndrsa n Gjakov n New Vision Gallery (2001).
163

Jasht Kosovs mbajti ekspozita personale n galerin Velimir
Lekovic n Bar (Mal i Zi, 2009), Video art n Zagreb (Kroaci, 2008),
galerin Mala Stanica n Shkup (IRF e Maqedonis, 2007), Shtpin
e kulturs n Pllav (Mal i Zi, 2005), Peace for ever Muzeum of
Peace PAX Diksmuide, (Belgjik, 2004), Korper Malen Literatur
House Galery n Salcbourg (Austri, 2003), galerin Kulla e Balshajve
n Ulqin (Mal i Zi, 2003).
Q nga vitit 1987 ishte pjes edhe e ekspozitave t shumta
grupore, n Kosov dhe jasht saj. Mori pjes gati n t gjitha
ekspozitata grupore t organizuara n Kosov, duke tejkaluar si
piktore t gjitha barierat gjinore. Duke promovuar artin kosovar
n bot, mori pjes n ekspozitata Italjenska Palatset 3K ArtKnow
(Suedi, 2009), Balkandemokraci art museum Bergenz (Austri,
2009), Fine Arts University Gallery n Madrid (Spajn, (2009),
Fragile state in Stockport Manchester (Britani e Madhe, 2007),
Galerin Kombtare t Arteve n Tiran (Shqippri, 2007), Enerus
gallery n Stamboll (Turqi, 2007), Visual Imortality n Magic
Museum n Bazel (Zvicr, 2007), Galeri Altitude n Paris (France,
2003), Galery Hibya n Tokio (Japoni, 2003) e t tjera.
Mori mimin e Nntorit t IRF t Maqedonis (2008), t
Shtpis s Kulturs n Gostivar (IRF e Maqedonis, 2008), t
International Gallery of Portrait n Tuzl (Bosnie dhe
Herzegovin, 2006), Flowers for Aleksander Mojsiu Internacional
n Lugano (Yvicr, 2005), n International Drawing Bienals t
Galeris Kombtare t Kosovs (2004). sht e njohur edhe si
krijuese e memorialit prkujtimor: T mos i harrojm artistt tan, q
prmban fotot e individve q i kan dhn kontribut zhvillimit t
kulturs n Kosov.
164
SHPRESA KRYEZIU AGUSHI

Shpresa prkrahu t drejtat e
romve n Kosov, n niveli lokal
dhe ndrkombtar aq sa prkrahu
barazin gjinore brenda komunitetit rom dhe inkurajoi edukimin
e mtutjeshm t fmijve rom. U
lind m 19.12.1970 n Prizren, n
nj familje q i kushtonte shum
rndsi shkollimit dhe ku ekzistonte barazia gjinore n shkollim,
punsim, planifikim familjar., si
dhe n t drejtn e fjals kur merrej ndonj vendim familjar apo
personal. Pos shkolls fillore, n Prizren e kreu dhe shkollimin e
mesm, n drejtimin Teknik Laborant i Kimis. Pas martess,
vazhdoi jetn n Gjilan. N tetor t vitit 1999 u punsua n IRC, si
field monitor pr ndihma humanitare dhe johumanitare pr romt.
Ishte romja e par me kt detyr n Kosov.
Filloi t merrej me t drejtat e romve n Kosov, pasi q lufta
e fundit kishte ln pasoja. Shpresa u angazhua pr mbrojtjen e
do njeriu t pafajshm dhe pr ta mos lejuar q individi t
konsiderohet fajtor vetm se i prket nj komuniteti t caktuar.
Bashk me t vjehrrin, Tefik Agushi, prfaqsues i komuniteti rom
gjat viteve 1999-2001, mori pjes n aktiviteteve t shumta, duke
marr pjes n takime t ndryshme rreth shtjes s komunitetit
rom dhe bashkpunoi me institucione ndrkombtare dhe
komunale.
Bashkpunoi me OJQ lokale dhe ndrkombtare, n Kosov
dhe jasht saj. N vitin 2000 u b antare e Romane Amalipe n
165

Gjilan, t ciln e regjistroi si OJQ m 2001. Nga tetori 2001-2003
ishte kshilltare e komunitetit rom n Asamblen e Komuns s
Gjilanit. Edhe gjat ktij mandati i dha prparsi shkollimit t
fmijve rom, t drejtave t njeriut dhe t drejtave t grave n t
gjitha fushat e jets. Bashkpunoi me grat rome n Evrop dhe
ishte pjesmarrse e shum konferencave dhe trajnimeve t
organizuara n Kosov dhe nivel ndrkombtar.
Punoi n organizata joqeveritare dhe n institucione q u
morn me shtjen e t drejtave t njeriut, veanrisht t drejtave
t romve. Punoi n projektet e OSCE-s dhe ODIHR-it,
International Rescue Committee (IRC), Care International, Kosovo
Civil Society Foundation, Roma Women Can Do It project,
projektet e OSI n JRW dhe, s fundi, n Qendrn Kosovare pr
Studime Gjinore. Bri pun vullnetare rreth shtjes s romve, pr
gj mori mim nga Fondacioni pr liri dhe t drejtat e njeriut n Bern
t Zvicrs (2007), t ndar pr her t par nj aktivisteje rome. Me
kt u b aktivistja e par rome n Kosov q mori kt lloj mimi.
N vitin 2007 u zgjodh drejtore ekzekutive e Rrjetit t
Organizatave t Grave Rome, Ashkali dhe Egjiptase t Kosovs
(ROGRAEK), t themeluar n fillim t vitit 2000. Pas nj
ndrprerjeje, rrjeti rifilloi punn si organizat joqeveritare dhe
jofitimprurse (dhjetor 2006), me prkrahjen e UNIFEM-Zyra n
Kosov dhe n bashkpunim me Luljeta Vuniqin nga Qendra
Kosovare pr Studime Gjinore n Prishtin dhe Shpresn, si
prfaqsuese grave rome Romane Romnja n Gjilan. Fushveprimtaria e rrjetit sht fokusuar n arsim, integrim-riintegrim,
shndetsi dhe t drejtat e grave t komunitetit rom, ashkali dhe
egjiptas.
166

Rrjeti mbajti apo mori pjes n puntori dhe prezantime t
ndryshme si ishin ato 3 ditore pr mbshtetje t Strategjis s
Qeveris s Kosovs pr integrimin e komunitetit rom, ashkali dhe
egjiptas, n organizim t Zyrs s Kryeministrit - Zyra pr
Qeverisje t Mir, q kishte pr qllim plotsimin e planit t
veprimit, sipas Konvents Korniz pr Mbrojtjen e Pakicave
Kombtare (18.6.2009, 2 dhe 6.3.2010), prezantimin e projektit
Pjesmarrje efektive e komuniteteve etnike t atakuara n diskriminim
racial n jetn publike n Ballkanin Perndimor t Union Ballkans
Egyptians (5-7.6.2009), t elaborimit t Projektit t Fondacionit pr
mbshtetje t Strategjis s Qeveris s Kosovs pr integrimin e
komunitetit rom, ashkali dhe egjiptas (Fondacioni i Kosovs pr
Shoqri t Hapur, 11-13.3.2010) apo at pr Sfida dhe rruga prpara
pr monitorimin dhe avokimin e udhhequr nga shoqria civile, avokimi i
OJQ-ve rome, ashkali dhe egjiptase t Fondacionit t Kosovs pr
Shoqri t Hapur (17.11.2008) etj. Mori pjes n konferencn
Avancimi i pozits s komunitetit Rom, Ashkali dhe Egjiptas
domosdoshmri pr shoqrin kosovare (20.5.2010), q kishte pr qllim
edhe zgjidhjen e shtjes s kampeve n veri t Mitrovics si nj
shtje tejet e ndjeshme, takim regjional me Roma & Ashkali
Documentation Center (RADC) dhe Sonce nga Maqedonia, me
qllim t shkmbimit t prvojave n partneritet t ktyre
organizatave dhe prezantim t puns s tyre (19-21.1.2010),
trajnimin Edukimi dhe t Drejtat Shoqrore t Qendrs s Arsimit t
Kosovs (KEC), si dhe zhvilloi takime me prfaqsues t Roma
Inciatives nga Budapesti, t organizuar nga Fondacioni i Kosovs
pr Shoqri t Hapur (13-15.10.2008).
Antaret e stafit t ROGRAEK u ndihmuan n ngritjen e
kapacitetit t tyre n menaxhim t financave, administrat dhe
web faqe nn mbikqyrjen e stafit t Qendrs Kosovare Pr Studime
Gjinore. Ndihmoi q Diana Shaka t ertifikohej nga Association
167

for Finance and Accounting service (AFAS), ndrsa Shpresa dhe tri
koordinatore u ertifikuan n lmin e kompjuterit nga New Age
School Kosovo dhe Pentium Computer. Rrjeti mori pjes dhe n
kompletimin e dokumentacioneve t aplikantve pr programin
Roma Education Fund-Scholarships.
Shpresa arriti q bashkm me RROGRAEK ta prgatis spotin
televiziv Mbshtete shkollimin e femrave
t mbshtetur nga
UNIFEM-i, Qendra Kosovare Pr Studime Gjinore. Spoti u lansua
n RTK dhe RT21.
168
OLA SYLA
Ola Syla sht grua
q me kreativitet realizoi rreth 35 projekte t
suksesshme pr vetdijesimin dhe emancipimin e gruas n vendet
rurale. Gjat veprimtaris s saj ajo kuptoi se e
vetmja mnyr pr ta
prmirsuar pozitn e
gruas n familje dhe
shoqri ishte pavarsimi
i saj material. Kt e
arriti n shum fshatra
t Kosovs. Shum gra
nga qendrat rurale i bri
t pavarura materialisht dhe iu dha fuqi dhe siguri pr nj jete m
t mire. Veprimtaria e saj u b shembull n shum vende t tjera t
Kosovs dhe gjetiu.
Ola Syla u lind n shtator t vitit 1955 n Istog. Shkolln fillore
dhe t mesmen e mbaroi n Istog, kurse studimet pr gazetari n
Prishtin, ku vazhdoi t jetoj dhe t veproj. N vitin 1999,
menjher pas konfliktit n Kosov, e filloi veprimtarin n fshatin
Krusha Madhe, ku prmes hulumtimit t saj identifikoi 204 gra t
veja dhe 504 fmij pa nj apo dy prindr. Ishte kjo arsye q n
vitin 1999 e formoi shoqatn e grave Drita e Krushs. Kushtet n t
cilat ia nisi punn ishin shum sfiduese sepse Krusha Madhe ishte
dshmi e gjall e pasojave t tmerrshme t konfliktit.
169

Bashkpunimi me kt fshat dhe grat e veja t fshatit ishte
tejet i vshtir, pasi q humbjet e familjarve t tyre ishin t
pakompenzueshme dhe fshati ishte pa shpres dhe pa vullnet.
Ndonse rehabilitimi dhe prpjekja pr t jetuar nj jete normale
dukej e pamundur n at koh, Ola ndrkoh e arriti kt qllim.
Filloi punn n bashkpunim me shum organizata
ndrkombtare dhe vendore, duke filluar nga projektet pr
rrobaqepsi, pastaj me ato pr shkrim-lexim, edukim shndetsor
e deri te trajnimet pr hapjen e bizneseve t vogla t grave. Ajo
bri edukimin e grave q t krijonin puntori t vogla dhe m von
t gjitha puntorit i bashkoi n nj pik grumbulluese
prodhueseve. Sot aty jan t punsuara rreth 100 gra, t cilat
merren me prpunimin e pemve dhe t perimeve.
Me realizim e projekteve te vogla ajo identifikoi shum gra n
fshatra t Kosovs q nuk dinin shkrim-lexim, gj q ishte problem
i madh shoqror dhe penges pr vazhdim t fardo aktiviteti
tjetr q do t mund ti nxirrte grat nga kriza. Ola, bashk me OJQ
t tjera dha iden pr prpilim e nj libri pr t rritur pr edukimin
e grave, libr ky q u titullua Dritare Jete, ndrsa Ola ishte njra
nga autoret. Qllimi kryesor i librit ishte: Ti msojm se si t
msojn.
Pas katr viteve t puns n edukimin dhe ngritjen e vetdijes,
filloi trajnimet pr hapjen bizneseve t vogla, t nisur s pari n
Krush t Madhe. Pas 5 vitesh kjo veprimtari u b e mundshme
gati n `do familje fermere. Nxiti konservimin e turshive, ndrsa
n panairin Agrokos 2001 doli n treg me prodhime vendore me
logon sht koha pr prodhime vendore, ndrsa prodhimet i quajti:
Nga toka jon.
170

N vitin 2008 hapi shitoren e par pr shitjen e prodhimeve
vendore shtpiake t grave prodhuese nga e gjith Kosova, q
ishte shitorja e pare e ksaj natyre kishte bashkpunim me rreth
300 gra prodhuese t t gjitha nacionaliteteve t Kosovs.
N vitin 2010 hapi puntorin, depon dhe shitoren n Krush
t Madhes, me qllim t punsimit dhe bashkimit t t gjitha grave
prodhuese. Ato tash i kan t gjitha mundsit dhe kushtet pr t
vepruar dhe punuar vet.
Ola, e cila ndihmoi shum edhe n ofrimin e ideve dhe t
marketingut, sot bashkpunon me 300 gra prodhuese nga Kosova.
Kto gra, pos prpunit, kultivojn dhe lndn e par, t nevojshme
pr prpunim.
171
172

Prmbajtja:
PARATHNIE
EDITA TAHIRI
EDI SHUKRIU
NEKIBE KELMENDI
MARIE SHLLAKU
HYRIE HANA
NNA TEREZE Anjeza Gonxhe Bojaxhiu
QERIME SHOTE GALICA
KATARINA JOSIPI
SEHADETE DOKO MEKULI
NEXHMIJE PAGARUSHA
MELIHATE AJETI
DRITA BAKIJA GUNGA
SANIJE GASHI
LULJETA BAJRI
EMINE ARIFI BAKALLI
FLORA BROVINA
DRITA HALIMI-STATOVCI
NAXHIE ALIBEGU BUINCA
IGBALLE ROGOVA
SEVDIJE AHMETI
AFRDITA SARAINI KELMENDI
ARJETA REXHAJ
ATIFETE (IBRAHIM) JAHJAGA
SHYHRETE TAHIRI - BESIMI
FLORA MACULA
AJSHE BASHIQI
SALA AHMETAJ
SAFETE ROGOVA
SUAD DOKO-MEKULI
LEJLA HAXHIU PULA
MYZAFERE KRASNIQI-LIMANI
LUMTURIE GASHI - LUCI
LULJETA VUNIQI
ANAMARI REPI
JETA XHARRA
SELVETE HOXHA-KRASNIQI
VENERA MEHMEDAGAJ KAJTAZI
BURBUQE BERISHA
JLLDZE GJERGJIZI GORANI
6
11
21
25
28
30
32
36
38
40
42
44
46
49
52
54
57
59
62
65
69
73
77
81
84
87
91
93
95
98
100
104
107
110
111
115
118
121
124
127
173

MARTE PREKPALAJ
MIRLINDA KUSARI PURRINI
SUHEDA LATIFI-HOXHA
BESA SHEMA LUZHA
SIHANA BADIVUKU HOXHA
VALBONA PULA PETROVCI
VEPRORE SHEHU
XHERALDINA VULA
NEVENKA RIKALO
ILIRE ZAJMI
NAFIJE BERISHA-LATIFI
STANICA STANA KOVAEVI
SEHARE BRIKA
TAXHIDA ZUBEVIQ HAFIZ
ZAKE PRELVUKAJ
SHPRESA KRYEZIU AGUSHI
OLA SYLA
174
129
131
133
135
138
141
143
146
149
151
153
156
158
160
163
165
169
175

VLERA

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

VLERA

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Botoi:

Qendra pr Trajnime dhe Studime Gjinore

Botimin e prkrahu UNFPA

N shenj t falnderimit grave t Kosovs, pr

prmirsimin e pozits s gruas n t gjitha sferat e jets; n

Kontribut i grave n fuqizimin e lvizjes pr lirin e Kosovs ishte

dhe t OJQ-ve. Grat prgatitn shtpit e tyre si vendtubime dhe

agjendn e grave dhe nj sistem efektiv edukativ dhe trajnues. Pos

VLERA T GRAVE T KOSOVS

Edita Tahiri sht lidere, politikane, diplomate dhe negociatore

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

Misioni pr fuqizimin e grave

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

Nna Tereze sht humanistja m e madhe e shekullit XX.

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

QERIME SHOTE GALICA

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

SEHADETE DOKO MEKULI

Sehadete Doko Mekuli, gjinekologe dhe profesoresh n

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

Nexhmije Pagarusha kaher sht br sinonim pr Kosovn,

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

Melihate Ajeti ishte artiste e veant, pa emrin e s cil Teatrin

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

DRITA BAKIJA GUNGA

Drita Bakija Gunga veproi n tri rrafshe, at t puns

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

VLERA T GRAVE T KOSOVS

QENDRA PR TRAJNIME DHE STUDIME GJINORE

EMINE ARIFI BAKALLI