Imazhi dhe roli i gruas ne media

Femra n shoqrin shqiptare. Dimensioni dhe roli i saj n aspektin shoqror

Shoqria jon sht nj shoqri q kryesisht shquhet pr rrnjt e saj t thella n patriarkalizm, megjithse koht e fundit ne shohim nj shoqri konservatore, madje deri moderne. Roli dhe pozicionimi i femrs mes konservatorizmit dhe patriarkalizmit tregon pr hapat q kan br femrat e shoqris ton pr t shuar pabarazit mes tyre dhe meshkujve. Me emancipimin e shoqris dhe hapjen e saj drejt vendeve perndimore, po kshtu dhe me nj hov t madh q mori zhvillimi i mjeteve t komunikimit, femrs iu dha shum liri, t drejta dhe dukej sikur ishin hapat e par t nj revolte ; ajo krkonte medoemos t dgjohej. Barazia gjinore mes femrs dhe mashkullit n shoqrin shqiptare ende nuk ka arritur perfeksionimin e duhur, megjithse pretendohet q femra n nj aspekt tre dimensional; psikologjik, kulturor dhe sociologjik, t jet n rrugn e drejt t prparsis. Kjo dshmohet me karakterin e saj t fort , vendosmrin dhe nevojn e prfshirjes n vendimarrje, politikbrje si nj tregues i logjikshm i crrnjosjes s mentalitetit shqiptar. Ndonse shoqria jon e do dhe e propagandon s teprmi emancipimin, ende n shum zona te thella t vendit nuk jehon reforma e ktij emancipimi.

Shoqria jon q me ndryshimin drastik q ka psuar nga ndrrimi i sistemeve; q pr hir t s vrtets ka qn nj proces i gjat , i vshtir dhe shpesh her i keqinterpretuar, ka psuar nj shndrrim t dukshm t nj sr aspektesh kulturore, shoqrore, politike duke dashur gjithnj t rifitoj n koh dhe hapsir instrumentat e duhur sa i takon sfers shoqrore. Emancipimi i gruas n Shqipri erdhi si domosdoshmri e grave pr t krkuar t drejtat e tyre dhe pr tu ndjer t vlersuara e t pranuara nga shoqria. N ndihm t ksaj ka ardhur jo vetm apelimi pr t drejtat e gruas nga organizata t ndryshme jo qeveritare por ka lindur si domosdoshmri pundhnia, vendimarrja, mbshtetja. Duke qn se jemi nj shoqri demokratike ku liria e fjals dhe e shprehjes jan nj e drejt themelore e qytetarit, qasja me kt realitet social nuk ngjan e pamundur dhe ka shum gjasa q t pranohet. Mbase sht shum hert t pranojm e t flasim pr barazit gjinore apo pr t drejtat e femrs t barazvlersuara me ato t nj mashkulli, por nuk duhen nnvlersuar potencialet dhe angazhimi i gruas n sfern kulturore, shoqrore, politike t vendit. Organizatat jo qeveritare shtrojn si nj problematik t mpreht rregullimin me ligj t disa t drejtave q duhet t gzojn grat, deri tek imponimi i respektimit t ktyre t drejtave dhe nxitjen e nj kulture t re n shoqri, pjesmarrjen e gruas n t gjitha fushat shoqrore, politiko ekonomike n mnyr q t bhet e mundur barazia gjinore dhe t mos ngel vetm nj sprov e dshtuar. Roli i femrs si e aft pr t prballuar cdo problematik n nj rrafsh kontekstual me meshkujt con dhe n forcimin e mtejshm t brthams s familjes, duke eleminuar hapur divorcet apo dhunn n familje.

Ashtu sic e prmendm dhe m sipr me ardhjen e demokracis dhe me kalimin n nj sistem t ri i lind e drejta cdo gruaje, femre, vajze n shoqrin ton t ndjehet e lir dhe t gzoj t drejtat e saj t mohuara, deri n shtypje . Kapitullimi i nj sistemi dhe ardhja e demokracis ishte m shpresdhns pr nj frym e form t re q do merrte shoqria shqiptare n shum aspekte t saj. Demokracia dukej sikur do hapte dyert e do rriste m shum shanset q t gjitha t drejtat e mohuara t grave t prireshin drejt nj ridimensionalizimi qoft ligjor qoft n vet ndrgjegjsimin e shoqris. Roli i mohuar i grave n shoqri dhe t gjitha t drejtat e shtypura do bheshin pjes e rndsishme e politikave sociale duke u trajtuar n favor t tyre. Faktikisht dukej nj realitet tejet premtues, i cili do crrnjoste njeher e prgjithmon divergjencat sociale n shoqri , dhe do kthehej n nj factor kyc q grat t zinin postet e merituara.

Zonat e thella malore t Shqipris ende sot vuajn pasojat e mentalitetit, e sistemit t degraduar t diktaturs , dhe shum nga t drejtat e grave as q njihen. Gruaja konceptohet si kafsh pune, e painformuar, e dhunuar dhe prher shkak xhelozie. Fal sistemit demokratik ne jemi ende shtres ndjells se femrat e ktyre zonave do t ken shansin e mir pr t qn t lira, t hapura dhe me t drejta. N shum raste kemi gra q bjn punn e burrave t tyre, pun t rnda pun krahu; mjelin bagtin, cajn dru, lrojn tokn, dhe pr m tpr jetojn n kushte primitive. Familja tradicionale, sidomos ajo n zonat e thella veriore t vendit bn q grat t mos jen t pavarura ekonomikisht, dhe si rrjedhoj t mos jen t barabarta me burrin dhe t mos ken liri t drejta dhe privilegje. Pr shkaprcimin e ksaj disbalance shoqria ka nevoj pr shum ndrgjegjsim dhe sensibilizim. Historia na ka dshmuar koh pas kohe portretizimin e mashkullit si steriotip; t fortin e shoqris, me pozit t lart ,dhe t aft pr t gllabruar gjithnj poste vendimarrse. Nga kjo tregohet se femrs i duhet t luftoj fort pr t siguruar pozitat e favorshme, pr t treguar se di t rivalizoj nj mashkull dhe se kauza gender duhet t bhet m pak e ndjeshme. Femrat provojn ti shkojn prshtat ekonomis s tregut duke paraqitur aftsit e tyre n jo pak fusha. Nisur nga ky fakt shembujt I kemi vital dhe konkret n shoqrin ton. Kryeparlamentarja e vendit Jozefina Topalli apo dhe kryeprokurorja Ina Rama jan nj rast I mirfillt pr tu prshndetur si zonja t pushtetshme, me pozit shoqrore, me nj status shoqror t barazvlefshm me at t nj burri. Emancipimi dhe forca e shoqris s hapur ka provuar se femra ka nj rol dhe nj kontribut t pashlyeshm n shoqri. Njherazi kjo hedh posht dhe supermacin e meshkujve t cilt nuk jan t vetmit q kan status hierarkik apo dhe poste drejtuese apo me ndikim public n jetn e vendit, duke e ngritur kshtu femrn si nj produkt mirfilli demokratik e t emancipuar.

Media ,aktor i rendesishm i promovimit t vlerave dhe identitetit t femrs

Zhvillimi i befte q ka psuar media dhe teknologjia e komunikimit n vendin ton ka par si domosdoshmri mundsin e krijimit t hapsirave t nevojshme pr pranin e vazhdueshme t gruas n ekran. Roli i imazhit dhe portretizimit t saj n media vjen si nj z i fuqishm i grave dhe i nevojs s

tyre pr t promovuar edhe m tej rolin e femrs n aspektin e progresit shoqror t vendit. Shpesh her marrdhnia mes femrave dhe medias sht par dhe gjykuar negativisht pr efektet q sjell tek publiku larmia e portretizimit t femrs. Kjo shpjegohet me faktin se media duke qn nj institucion me karakter ndrgjegjsues aq sa dhe promovues t vlerave rreket t prcoj mesazhe t ndryshme tek publiku. N t njjtn koh sht po media (me karakter edukues parsorisht) e cila guxon ta prdor imazhin e femrs. Portretet mediatike na ofrojn femra t hapura ndaj seksualitetit, femra gjysm t zhveshura, kngtare n aspirata t m kotshme pr tu br t famshme, apo stile jetese t huazuara por asnjher t prshtatura me kohn q jetojm. Media tenton t rrotullohet drejt modernes dhe perfeksionimit ndaj dhe shpesh her ajo prqafon modele t gabuara duke iu prgjigjur nj audience selektive. Hapsira q zn femrat, pseudo kngtaret dhe serialet televizive t ekspozuara ndaj lakuriqsis apo dhe n rastin m t keq montimet filmike jan cilsuar si modele t pabaza duke cuar modernizimin n bastardim t ekranit dhe imazhit femror. Kto efekte q ofron ekrani krkon tia servir shoqris deri n imponim n formn e nj mesazhi por q ka pasoja tejet negative.

Nse do flasim pr median n nj tjetr aspekt n at t formsimit t identitetit t femrave kjo shkon paralelisht me emancipimin e tyre n shoqri. Nga kjo del aspekti promovues i vlerave q t ofron media. Shoqata t ndryshme, organizata jo qeveritare kan ndikuar n rritjen ndjeshm t fleksibilitetit ndaj pjesmarrjes s gruas n shoqri, n politik dhe si rrjedhoj edhe n media. Prdorimi i medias pr t hedhur drit edhe m tej kah portreti i grave, performanca dhe mesazhi q ato krkojn t prcjellin si z i shoqris mbetet gjithnj pjes e rndsishme e programacionit t nj medie.

Femra si imazh mediatik

N ekranet tona, shum nga programacionet televizive q ne frekuentojm kan t programuar n transmetimin e tyre nj sr larmishmrie temash. Ajo q na bie n sy sht mnyra se si femra dhe mashkulli zn vend n ekran dhe cili sht roli i tyre, apo ndikimi i tyre tek audience. Masmedia shquhet pr krijimin e stereotipeve gjinore ndaj prparsia q ka gruaja n ekran n raport me burrin duket se ka crregulluar ekuilibrat mes tyre. N media programet kushtuar gruas apo emisionet e ndryshme q kan n qendr femrn dhe rolin e saj n shoqri konsumohen m tepr n rastet e nj gruaje t dhunuar apo kur shkelen t drejtat e grave dhe shum organizata jo qeveritare dalin t protestojn dhe ta proklamojn kt si rast. Kto emisione t drejtuara nga grat krkojn t prcjellin femrn shqiptare n raport me maskilizmin por dhe njkohsisht krkojn q t shfaqin dhe peshn q kan burrat, dhe ndrgjegjsimin e tyre n tilla raste. Nj nga emisionet i cili ka qn vrtet social-

kulturor q dua t prmend ktu sht emisioni Femrat n Vizion Plus i cili puntat pas puntate jepte an t femrs, karakterit, punve t rnda q bnte ajo por edhe rolin e saj jetik familjar e shoqror .

Drejtueset e emisineve televizive qllon jo n pak raste t jen femra. Zakonisht ato ose drejtojn nj emision t shoqruara me meshkuj , kur bhet fjal pr siprmarrje produksioni sic sht E diela shqiptare apo E diell ku krahas partnerit mashkull n ekran shfaqet edhe nj partnere femr . Kjo pr vet efektin q di t jap n ekran nj femr, duke e sjell m ngroht dhe m pran familjeve produksionin televiziv. Nga ana strukturore sht menduar se nj femr di t prfaqsoj edhe n ekran dhe pr m tepr sht nj z i prfaqsuar n ekran, njherazi dhe duke fituar audienc. Prgjithsisht femra t tilla jan bashkndihmse n brthamn e nj emisioni dhe paraqiten prher e m trheqse si nj imazh i kuruar mir, elegante dhe shum t rafinuara. Por edhe nj emision politik mund ta drejtoj nj grua, dhe n nj panel politik mund t debatoj dhe drejtoj nj grua duke paraqitur forcn e karakterit t saj dhe duke treguar peshn e saj analitike ndonjher dhe m t arsyeshme. T jesh analist n Shqipri ka t bj me meshkujt si profesion mirpo kjo gj ka ardhur duke u thyer dhe nga femra t tilla si Anila Basha, apo edhe Iris Luarasi q vihen pa problem n rolet e tyre dhe marrin n dor kto kompetenca.

N prgjithsi nga larmia q t ofron ekrani ajo q shihet sot fshihet nga dicka m e rndsishme q sht e rezervuar pr nesr duke e sfumuar kshtu rolin e drejtueses s nj emisioni pr tu kthyer srishmi n Opinion nga Blendi Fevziu. Mbase pr hir t konkurrencs media i sakrifikon programacionet politike kur drejtuesja sht nj femr dhe n nj tjetr kanal sht nj mashkull n pot njjtin format duke kthyer t gjith vemendjen nga drejtuesi i emisionit mashkull, q bhet tregues pr nj paragjykim ndaj drejtuesve femra n ekran n at orar, duke br kshtu q niveli I audiencs t bjer (shembulli Tonight Ilva Tare dhe Opinion nga Blendi Fevziu. Ilva Tare sht rasti i pastr i nj gazetareje q tenton t thyej tabun q emisionet me karakter politik u takojn meshkujve. Faktikisht emisione t tilla n Shqipri t cilt kan nj rol kryesor n analizimin e situatave t ndryshme politike, ekonomike apo sociale n vendin ton t drejtohen kryesisht nga gjinia mashkullore, drejtues, gazetar, analist meshkuj. Emisioni Procesi Sportiv n top Channel apo dhe emisioni sportive n Tvsh , bjn pak ndryshimin si dy emisione me shikueshmri t lart ku njrin e drejton nj femr, Enkelejda Zejko dhe tjetrin n krah t Eduard Manushit gjendet gazetarja Marina Vjollca, si nj mesazh ky I prcjell pr t treguar se futbolli nuk sht prher pron e meshkujve, edhe femrat kan t drejt t jen tifoze , t prfshihen, t ken informacion dhe t drejtojn nj fush q nuk sht krejtsisht n pronsi t meshkujve, q sht futbolli. Ktu kemi t bjm po ashtu me nj ndarje konvencionale t detyrave; femra drejtuese e emisionit bn vetm hapjen dhe trheq audiencn ndrsa mashkulli drejton emisionin.

Rezultatet e studimeve t bra nga shum vzhgime kan treguar se grat jan m pak t dukshme n ekran dhe se kohn televizive e rrmbejn m shum meshkujut dhe politika. Si rrjedhoj grave iu lihet

shum pak hapsir pr t dhn vlersime n lidhje me ceshtje t ndryshme q i prkasin shoqris son. Ka dhe shum nga rastet kur gruaja krkon me vendosmri t promovohet n ekran dhe t shfaq vlerat e saj, duke treguar gjithnj status kurr m t ult sesa meshkujt. Grat dhe prania e tyre n ekran prher shihen si m pak t rndsishme, mirpo duhet kuptuar se aty qndron dhe shmblltyra ku njeriu sheh veten e tij. Rolin e promotorit e luan media e cila prpiqet n mnyr t pashmangshme t ngrej vlerat e gruas, dhe ta portretizoje at n ekran. Mirpo nuk kemi t bjm prher me nj rol dhe hapsir t madhe ndaj gruas; kjo ngelet gjithnj e kufizuar n ekran. Shum media din vertt t vlersojn imazhin e gruas, t promovojn vlerat e saj dhe pr m tepr t krijojn nj steriotip pozitiv nprmjet televizionit. Mediat edhe mund t servirin diskriminimin gjinor n ekranet e tyre por edhe mund t promovojn fare mir nj identitet dhe mund t flasin edhe m tej pr vlerat e vrteta q nj femr di ti jap shoqris . N fund t fundit media projekton dhe ia servir modelin publikut i cili ka t drejtn e tij ta prqafoje por edhe t mos e pranoje kt model t projektuar nga media. Publikut i mbetet t informohet dhe t interpretoje.

Shoqatat e ndryshme t gazetarve jan prpjekur nprmjet nismave t tyre t ngarkojn nga nj person prgjegjs pr ceshtjet gjinore pran secils nga mediat n mnyr q t ndrgjegjsohen gazetart kur bhet fjal pr portretizimin e femrs n televizion. Kjo nuk sht se ka gjetur nj praktikim t gjer, pasi media t ndryshme kan jo vetm politika redaksionale t ndryshme, por kan dhe gazetar t cilt kan perceptime e kndvshtrime t ndryshme n lidhje me nj ceshtje t till. Shtypi por edhe media e portretizon femrn nisur nga nj model vetjak dhe nuk ka mekanizmat apo instrumentet e duhura pr t ndjekur nj linj t vecant qoft edhe formale n kt drejtim. E praktikuat thjesht si formalitet ashtu sic ndodh rndom nj minutazh i till televiziv priret t zhvishet nga interesi dhe t dal n nj panoram t sforcuar t ktij portretizimi. Nj nga detyrat e rndsishme q i takon drejtprdrejt medias sht t parashikoje n agendn e saj figurn e femrs n ekran n kuadr t promovimit t saj, t politikave sociale dhe tentativs pr barazi gjinore. Analistt, por edhe politikant q shfaqen n media kan rolin e tyre t paracaktuar at t ekspertit t fushs dhe priren t jen njerz q din ti ofrojn shum ekranit por mbi t gjitha t ushtrojn autoritetin e tyre maskilist n ekran. Grat jan ato qnie q priren t jen m t buta, m t komunikueshme dhe prania e tyre n ekran duket sikur e zbut edhe m tej aspektin pamor dhe gender. Kur flasim pr aftsit q ka nj femr dhe pr ato q shfaq nj mashkull, vrejm se kemi nj tipologji t theksuar paragjykuese, kjo nga ne t part. Nse nj femr e shohim n rolin e analistes, e paragjykojm pa t drejt sikur nuk merr vesh nga fusha pasi duhet ti prcaktojm njher gjinit pr t par m pas fushn ku operon e plotson apo jo standartin e profesionistit. Nj kuzhinier i mir mund t jet mashkull, por nga ekrani nj amvis q sheh nprmjet televizorit m shum e trheq prgatitja e nj menuje, nga duart e nj femre. Kjo pr faktin se ajo di t jet m femrore, e njeh shum mir guzhinn pasi sht pjes e pandashme e saj dhe e trajton n rrafshin e nj shtpiakeje .

Po gazetaria a sht profesion meshkujsh apo femrash ?

Nuk shohim asgjkundi femr kameramane e cila ndjek dhe gjurmon lajmin me kamera. Ky sht nj rast i paprecedent dhe q nuk ndodh n median ton. Ndoshta sepse femrat jan t paragjykuara apo se sht krijuar nj steriotip i caktuar se ata nuk ia dalin dot, dhe se nuk deprtojn me kamera ashtu si meshkujt. Shoqria perndimore me modelet e saj t mediave ka treguar se ka gazetar, madje edhe kameramane femra t afta dhe t zonjat pr ta br kt detyr. T jesh kameramane femr nuk duhet me patjetr t kesh tipare mashkulli apo t jesh shtatlart; mjafton dshira pr ta br.

Bisedat n studio kan standarte t paracaktuara n baz t rregullave q v drejtuesi I emisionit por dhe etiks q ka televizioni. N rastin e paneleve politike kemi prballje t nxehta mes femrash q garojn dhe meshkujve dhe prher roli apo program i tyre nnvlersohet pasi ato nuk merren seriozisht dhe shpesh her madje u merret edhe fjala n mnyr t padrejt. Vemendja e audiencs lodhet ndaj n vend q asaj femre ti japin respektin e duhur n ekran, audience lodhet dhe e kalon vemendjen gjetk. Masmedia ende dhe sot e vuan s teprmi imazhin e femrs n ekran, duke mos ditur ta kuroj dhe shpesh duke e ngatrruar rolin e saj. Bota e femrave sot dhe roli I tyre n shoqri jan m shum t arrira n jetn e prditshme se sa dalin n ekran. Gruaja sot ka nj rol t rndsishm dhe shum themelor n shoqrin shqiptare e cila ka dshmuar se di t drejtoj burrat dhe t asimiloj paragjykimet e ndryshme te steriotipeve t krijuara. Mirpo q edhe media t dshmoj se n shoqrin ton pak nga pak po zhduken paragjykimet sa I takon mitizimit t rolit t gruas, asaj i duhet nj pun e pafundme ndrgjegjsuese n mnyr q t arrij t promovoj vlerat dhe e vrteta. Femra n media, lind nevoja t promovohet jasht dyerve t shtpis, si nj femr q sht e aft dhe ka kapacitete pr t prballuar m s miri terrenet edhe m t vshtira, prballjet me gjinin tjetr dhe urat lidhse t komunikimit q ajo sht e aft t krijoje. Programet e ndryshme jan prpjekur q n hapsirat e tyre t zr vend minutazhi ku flitet pr femrn, dhe me ilustrimin e grave n vende t tjera t bots se si kan arritur t shndrrohen n faktor t rndsishm mediatik dhe se si kan qn pjesmarrse n tryeza t rrumbullakta, ku ka patur shum burra me mendime dhe kontestime t ndryshme (shembulli i Angela Merkel, kancelarja gjermane). Grave t tilla, i duhet shpesh her t luftojn edhe kundr shoqris pr tu pranuar dhe kthehen n nj shembull t vyer dhe n nj model pr t gjitha grat e tjera kudo npr shoqri t prapambetura dhe kur krkojn model.

Media kthehet gjithashtu edhe n nj mjet solidarizimi pr t gjitha femrat e vendeve n luft, duke ekspozuar femrat dhe vuajtjet e tyre teksa i shkatrrohet familja, jeta. Nj shembull sht lufta n Siri ku qyteti i Homsit po rrezikon t kthehet n nj Hiroshim t dyt. Kjo sht nj pjes jo pak e rndsishme e medias e cila vihet n shrbim t shoqris. Gazetaret jan nj pjes jo m pak e rndsishme e mediave tona, t cilat pr fat jan shtuar shum n numr dhe q luajn nj rol mjaft t rndsishm, informimin e shoqris, t cilt luftojn cdo dit n terrene t vshtira dhe shpesh her ndjehen t fyera e t prbuzura nga ambjenti. Sipas Elsa Ballaurit sht e leht t bsh rolin e t emancipuarit n studiot e nj televizioni apo prapa tastiers s kompjuterit dhe t krkosh martesn e gay-ve apo legalizimin e

prostitucionit por a i pranojne shqiptart kto gjra?! Kur nj gazetare shfaqet n ekran, edhe ajo ka t drejtn t portretizohet nga audience dhe t krijoj nj profil t vetin televiziv ku duhet t shfaqet e prgatitur , e cliruar nga paragjykimet dhe e kuruar deri n detaje. Nse femra sht objekt i ekranit ajo gjithnj mesazhin parsor q prcjell sht feminiliteti, natyra e saj q t imponon respekt. Ka edhe raste ku femrat n ekran heshtin dhe preferojn t ruajn anonimatin e tyre duke i mbuluar fytyrn apo duke i ndryshuar zrin (kryesisht grat vrass apo puntoret e seksit) pasi ato e din shum mir q e kan shum t vshtir t pranohen nga shoqria dhe t paragjykohen pr shkak t mentalitetit t pluhrosur q ekziston n mendjen e njerzve.

Nse do flasim pr rastin Pango, dhe n vend t profesorit do kishte qn nj femr, t drejtat do kishin qn m t rezervuara dhe reputacioni i asaj gruaje si n fushn ku do operonte ashtu edhe jeta e saj familjare do shkatrrohej dyfish m shum duke arritur aq sat cilsohej edhe si e prdal nga shoqria. Gjithnj e m shum portretizimi, imazhi i nj femre n ekran, apo edhe n faqet e para t shtypit ka m shum interes dhe ka nj trheqje m t madhe pr audiencn ndaj dhe kopertinat shesin, duke e prdorur kt imazh pr qllime marketingu. Kryeredaktoret femra i gjejm vetm n revistat e specializuara pr femra, t tjerat jan nn diktatin e kryeredaktorit, i cili her pas here i shfrytzon ato duke i detyruar t zbatojn politika maskiliste n shumicn e rasteve, duke i shfuqizuar fare nga kontributi q ato kan n faqet e nj t prditshmeje. Prania e shum gazetareve femra n redaksi e ka dhe nj pik positive pasi tregon se femrat kan nj vetvlersim t lart ndaj vetes dhe se ato kan t njjtn forc pr t prballur lirin e fjals dhe shantazhin. Kjo tregon se femra n redaksi dhe femra n ekran sht shenj e prfshirjes s saj n jetn publike. Por gazetaret femra shpesh her kan rn dhe pre e dhuns, (rasti i 2 gazetareve t mbetura t vdekura nga nj sulm terrorist n Siri) .Femrat dhe kryesisht gazetaret kan ende nj betej pr t cuar prpara, pranin e tyre n ekrane si nj shuplak t fuqishme ndaj shefave t tyre dhe ndaj vet opinionit paragjykues. Ne kemi gra fort t nderuara q madje jan edhe vet pronare mediash duke i dhn kshtu nj support t lart gazetareve femra, (t tilla si Vjollca Hoxha; Top channel, apo Brixhilda Kokdhima; Shekulli) dhe duke ndezur nj drit jeshile pr t shkuar drejt barazis gjinore. Nuk mund t mendohet dot liria e shtypit dhe e fjals s lir pa pranin e femrs n ekran, duke e shnjestruar at njkohsisht si pre e dhuns dhe intolerancs n Shqipri.

Prfaqsimi i grave n politik n syt e shqiptarve

N Ditn Ndrkombtare t Gruas, n Universitetin Europian t Tirans u prezantuan prfundimet e nj studimi t zhvilluar

nga Instituti Shqiptar pr Inovacion Social me mbshtetjen e UN Women n Tiran dhe qeveris suedeze pr perceptimin e prfaqsimit t grave n politik dhe vendimmarrje. Kto t dhna u solln si nj thirrje pr rritjen e prfaqsimit t grave shqiptare n politik. Studimi sht zhvilluar gjat muajve t kaluar. N t jan prfshir 1844 (62%) femra 1142 (38 %) meshkuj t grupmoshs 18 deri n 39 vje. Sipas ktij studimi, 85 pr qind mendojn se grat jan pak t prfaqsuara n politik. 75 pr qind e t pyeturve dshirojn t ket m shum gra n politik. Dhe ky sht nj rezultat inkurajues. T anketuarit kan thn se do donin t votonin m shum pr grat sepse i besojn profesionalizmit dhe kontributit t grave n uarjen prpara t shtjeve specifike t lidhura me arsimin, shoqrin dhe shndetsin. 82 pr qind e t intervistuarve besojn se grat jan t kualifikuara pr tu br antare t Parlamentit. Ky sht mesazh pozitiv n periudhn prpara zgjedhjeve parlamentare, ka thn Zineb Touimi-Benjelloun, koordinatorja rezidente e Kombeve t Bashkuara dhe prfaqsuesja e UNDP-s. Kam shpresn q gjetjet e ktij anketimi do ju inkurajojn pr re flektim dhe veprim pr t nisur me ndryshime t vogla deri tek t mdhat. Duhet t fokusojm energjit institucionale pr t dhn kontribut n forcimin e demokracis n vend. Grat dhe vajzat duhet t ken t drejtn t hapin dyert e tyre pr t hyr n dhomn kur merren vendimet pr t gjith, sht shprehur gjat fjals s tij n UET, Robert Nygard, Sekretar i Par nga Ambasada e Suedis. Ai ka thn se t drejtat e grave dhe barazia gjinore sht nj fush prioritare pr asistencn suedeze n Shqipr i. Prmes ksaj mbshtetjeje dhe asaj t UN jemi t knaqur t shohim ndryshimet pozitive n fushat mes gjinis, dhuns n familje, shfrytzimit ekonomik t grave, si edhe pjesmarrjen e tyre n qeverisje, ka thn Sekretari i par i Ambasads suedeze.

do njeri ka t drejtn q zri i tij apo i saj t dgjohet, ka t drejtn ti marr vet vendimet, t ndrtoj t ardhmen individuale dhe t shoqris. Prandaj Kombet e Bashkuara mbshtesin fuqizimin e grave n t gjitha aspektet e jets, duke prfshir ktu edhe pjesmarrjen n politik. Jan br shum gjra q nga dita e par ndrkombtare e grave dhe kjo i ka dhn akoma edhe m shum kuptim ksaj dite. Shekulli i fundit ka sjell progres n realizimin e t drejtave t grave, si e drejta pr punn, votn, akses n vendimmarrje dhe t tjera. Si drejtore ekzekutive e UN Women, Michelle Bachelet tha se ecja prpara e t drejtave t grave mund t quhet si nj nga revolucionet sociale m t thella q ka par bota. Miliona gra, nna, motra, bashkshorte dhe bija kan dhn jehonn e tyre n kt frym n t gjith globin, duke luftuar dhe duke mbshtetur ecjen prpara t t drejtave t grave. Megjithat, shum gjra duhen br akoma, ka thn gjat fjals s mbajtur n UET Zineb Touimi -Benjelloun. Koordinatorja e OKB-s ka theksuar rolin pozitiv n shum vende t vendosjes s kuotave pr prfaqsimin e grave n fusha t ndryshme. Dhe Shqipria i ka par rezultatet e ktyre masave. N Shqipri, me prfshirjen e kuotave pr personat e zgjedhur dhe personat e emruar, si pr ligjin pr barazi gjinore t korrikut t vitit 2008 ashtu edhe pr Kodin e rishikuar Elektoral t dhjetorit 2008, n zgjedhjet kombtare t 2009-s u pa nj dyfishim i numrit t grave n Parlamentin shqiptar nga 7 pr qind n 2005 n 15.7 pr qind aktualisht. Megjithat, kto rezultate nuk u japin akoma grave zrin e fort pr t shprehur nevojat dhe shqetsimet si edhe pr prparsit q duhen adresuar n mnyr efikase, ka thn ajo. Vetm 15 pr qind e antarve t Parlamentit jan gra, ndrkoh q prfaqsojn m shum se gjysmn e popullsis shqiptare, edhe

n nivel lokal prfaqsimi i grave sht i kufizuar n 7 nga 384 krer t njsive vendimmarrse lokale dhe me vetm 12.4 pr qind mes kshilltarve lokal. Zgjedhjet e ardhshme, prvese nj gar politike, shpresohet t sjellin nj rritje n prfaqsimin e grave.

Studimi Fakte pesimiste, mendsi optimiste 85% e t anketuarve mendojn se femrat jan pak t prfaqsuara n pozicionet drejtuese dhe vendimmarrse. Jan anketuar 1844 (62%) femra 1142 (38 %) meshkuj t grupmoshs 18 deri n 39. Edhe sipas Eurobarometrit 2012, europiant besojn se postet vendimmarrse n Europ dominohen nga burrat, megjithse grat kan aftsit e duhura pr tu prfshir n postet me rndsi t lart. Numri i vogl i grave dhe vajzave n politik sht rezultat i monopolizimit t politiks shqiptare nga meshkujt dhe jo i varur nga aftsit dhe cilsit e grave. Grat e prfshira n politik perceptohen pozitivisht nga t intervistuarit. T dhnat tregojn se pjesa m e madhe e t intervistuarve, 57 pr qind, shprehen s dshirojn m shum gra t prfaqsuara n pozicione drejtuese dhe vendimmarrse, n nivel qendror dhe lokal. Shumica e t intervistuarve dshirojn t shohin m shum gra n politik pr t eliminuar pabarazin gjinore. Ata besojn se rritja e numrit t grave dhe vajzave politikane do t ket ndikim pozitiv n politik dhe n zgjidhjen e problemeve t lidhura me grat dhe komunitetin.