Unang Kabihasnang Sumer

SUMERIAN
- sila ay magsasaka at ang kanilang sandata ay gawa sa tanso
-

FERTILE CRESENT
Sentro ng sinaunang kabihasnan .
Kabilang sa rehiyong ito ang syria,Phoenicia,palestine ,israel,
at Jordan

Sargon
- ang lumikha ng kauna-unahang imperyong pandaigdig

CHARIOT
- kagamitang pandigma na naimbento ng mga Sumerian

ZIGGURAT
-isang tamplong may pitong palapag

CUNEIFORM
-Sistema ng pagsulat ng sumer

AMBAG
-Paggatas ng baka,paghabing mga mamahaling lana at lino
kalakal
-Unang Lungsod-Estado
-Kanlendaryong lunar na may 12-buwan
-Paggamit ng cuneiform at pagsulat sa luwad
-Paggamit ng laryo na yari sa luwad (clay tablet)
-Dome at vault sa arkitektura at inhenyera
-Pag-oopera
-Pugon

bilang

PAG-UNLAD
-Edukasyon
-Malaki ang naitulong ng maraming imbensyon
-Lipunan at ekonomiya
PAGBAGSAK
-Bumagsak ang sumerian dahil sa paglalaban-laban at kawalan ng
pagkakaisa ng mga lungsod estado

*Sistemang Panrelihiyon
Isa sa mga hayop na sinasamba sa indus ay ang Toro.
-ang pinakatanging diyos ay isang babae na pinagmumulan ng lahat ng
bagay na tumutubo.
*Sistemang Panlipunan*
ang mga nakatira sa mataas na moog ay ang mga naghaharing uri.
- ang mga magsasaka ang gumagawa sa dike at kanal para sa
irigasyon ng mga pananim.

*Sistemang Pampulitika at Pang-ekonomiya*

-sa limang lungsod na nahukay, dalawa ang pinakaimportante: ang Harappa
at Mohenjo-Daro.

Mohenjaro

Talambuhay ni Andres Bonifacio

Si Andres Bonifacio ay ipinanganak noong ika-30 ng Nobyembre, 1863.
Ang kanyang mga magulang ay sina Santiago Bonifacio at Catalina de
Castro. Nakatapos siya sa mababang paaralan ni Guillermo Osmenia ng Cebu
at sa gulang na 14, ang kanyang mga magulang ay namatay at napilitan
siyang huminto sa pag-aaral upang alagaan ang mga nakababata niyang
kapatid na babae and lalaki. Bilang hanap-buhay, inatasan niya ang kanyang
mga kapatid na tulungan siya sa paggawa ng kahoy na baston at papel na
pamaypay na kanyang itininda sa lansangan.
Dahil siya ay marunong magbasa at sumulat, siya ay naging isang kawani ng
Kumpaniyang "Fleeming and Company", isang kumpaniya na nagtitinda ng
rattan at iba pang mga paninda. Dahil siya ay masipag, siya ay ginawang
ahente. Subalit ang kanyang kinikita ay hindi pa rin sapat na pang-suporta sa
kanyang mga naulilang kapatid. Lumipat siya sa kumpaniyang "Fressell and
Company" bilang ahente. Ipinakita niya ang bukod tanging determinasiyon at
sipag kaya naging matatag siya sa kanyang trabaho
Dinagdagan niya ang kanyang kakulangan sa pag-aaral sa pamagitan ng
pagbabasa at sariling pag-aaral. Kasama sa sa mga kakaunting aklat na
kanyang binasa ay ang mga nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El
Filibusterismo, Ang mga buhay ng Pangulo, Ang "Les Miserables" ni Victor
Hugo (na isinalin niya sa Tagalog), Ang pagkasira ng Palmyra at Himagsikang
Pranses. Nakapagsulat din siya ng mga artikulo at mga tula, isa na dito ang
pinakasikat na 'Pag-ibig sa Tinubuang Lupa'.
Ang mga nabasa niyang aklat ang nagsiklab sa kanyang kaluluwa ng
paggawa ng Himagsikan at pagtatag ng Katipunan o KKK (Kataastaasang
Kagalang-galang na Katipunan ng mga Anak ng Bayan). Itinatag niya ang
Katipunan noong ika-7 ng Hulyo, 1892 kasama sina Ladislao Diwa, Teodoro
Plata at Deodato Arellano. Ang kanyang pangalan ay Maypagasa. Ang
kanyang asawa na si Gregoria de Jesus ang siayng lakambini ng Katipunan.
Ang samahang ito ay mabilis na kumalat sa maraming bahagi ng Pilipinas.
Naramdaman ni Bonifacio na kaya na niyang umpisahan ang himagsikan
noong Mayo ng 1896. Subalit, bago pa man siya mag-umpisa; ang Katipunan
ay natuklasan ng mga Kastila. Mahigit sa 1,000 Katipunero ang sumama sa
kanya sa Pugad Lawin, Caloocan noong ika-23 ng Agosto, 1896. Buhat
noon ,ang Katipunan ay natuklasan ng mga Kastila, kaya hindi sila
makatakas sa pang-aaresto ng mga Kastila, at ang mga tauhan niya na
kulang sa armas, pagod at gutom at kakaunti ang tumulong ay nakaranas ng
malabong tagumpay at malubhang pagkatalo.
Ito ang nagkumbinsi sa bahaging Magdiwang na anyayahan si Bonifacio sa
Cavite para ayusin ang kanilang hidwaan at patuloy na magkaisa. Isang
Pulong ang ginanap sa Tejeros, Cavite. Si Bonifacio ang namuno ng

pagpupulong upang itatag ang Republika ng Pilipinas.

Sa halalan si Aguinaldo ang nahalal na Pangulo, si
Mariano Trias naman ang Pangalawang Pangulo at si
Bonifacio ang Taga-Liham. Si Bonifacio ay nasaktan at
ginamit niya ang kanyang karapatan bilang
Pinakamataas na Pinuno ng Katipunan, upang
mapawalang bisa ang halalan. Si Bonifacio ay lumipat
sa Naic, Cavite at nag-umpisa siyang gumawa ng sarili
niyang pamahalaan at puwersa. Samantala, ang mga
umaabanteng tropa ng Kastilang Heneral na si Camilo
de Polavia ay nagbabantang sakupin ang Cavite.
Inutusan ni Aguinaldo sila Pio del Pilar at Noriel na pawang binigyan ng
matataas na katungkulan na iwanan si Bonifacio at bumalik sa kanilang
gawain.
Si Bonifacio kasama ang kanyang pamilya ay umalis sa Naic papuntang
Indang at sa kanyang pagbabalik sa Montalban, si Aguinaldo ay nagpadala
ng tauhan para siya ay arestuhin, subalit si Bonifacio ay lumaban at
nasugatan. Humarap siya sa isang paglilitis dahil sa kanyang gawain na
laban sa bagong pamahalan at binigyan ng sentensiyang bitay ng isang
Militar na Hukuman. Ang mga tauhan ni Aguinaldo ang bumitay sa kanya sa
kabundukan ng Maragondon, Cavite noong ika-10 ng Mayo, 1897.
Hanggang ngayon si Bonifacio ay kilala ng mga Pinoy sa kanyang
katapangan
na inilarawan sa mga katagang ito:
"

Andres Bonifacio Matapang na Tao...."

TALAMBUHAY NI JOSE RIZAL

Si Dr. Jos Protasio Rizal Mercado y Alonso
Realonda (Hunyo 19, 1861Disyembre 30, 1896) ay
ang pampito sa labing-isang anak ng mag-asawang
Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro at ng
asawa nitong si Teodora Morales Alonzo Realonda y
Quintos. Ipinanganak si Jos Rizal sa Calamba,
Laguna. Sina Saturnina, Paciano, Narcissa, Olimpia,
Lucia, Maria, Jose, Concepcion, Josefa, Trinidad at
Soledad ang kanyang mga kapatid.
Ang ina ni Rizal ay siyang kaniyang unang guro at
nagturo sa kaniya ng abakada noong siya ay tatlong
taon pa lamang. Noong siya naman ay tumuntong ng
siyam na taon, pinadala siya sa Bian, Laguna upang mag-aral sa ilalim ng
pamamatnubay ni Justiano Aquino Cruz. Ilang buwan ang nakalipas,
pinayuhan niya ang magulang ni Rizal na pag-aralin siya sa Maynila.
Ang Ateneo Municipal de Manila ang unang paaralan sa Maynila na
kaniyang pinasukan noong ikadalawa ng Enero 1872. Ayon sa isang salin
ng Noli me tangere ni Guzman atbp., sa kaniyang pananatili sa paaralang
ito, natanggap niya ang lahat ng mga pangunahing medalya at notang
sobresaliente sa lahat ng aklat. Sa paaralan ding ito niya natanggap ang
kaniyang Batsilyer sa Sining na may notang sobresalyente kalakip ang
pinakamataas na karangalan.
Nang sumunod na taon, siya ay kumuha ng Pilosopiya at Panitikan
sa Pamantasan ng Santo Tomas. Sa Ateneo, kasabay niyang kinuha ang
agham ng Pagsasaka. Pagkaraan, kinuha niya ang kursong panggagamot sa
nasabing Pamantasan (Santo Tomas) pagkatapos mabatid na ang kaniyang
ina ay tinubuan ng katarata. Noong Mayo 5, 1882, nang dahil sa hindi na
niya matanggap ang tagibang at mapansuring pakikitungo ng mga paring
Kastila sa mga katutubong mag-aaral, nagtungo siya sa Espanya. Doo'y
pumasok siya sa Universidad Central de Madrid, kung saan, sa ikalawang
taon ay natapos niya ang karerang Medisina, bilang "sobresaliente"
(napakahusay). Nang sumunod na taon, nakamit niya ang titulo sa
Pilosopiya-at-Titik. Naglakbay siya sa Pransya at nagpakadalubhasa sa
paggamot ng sakit sa mata sa isang klinika roon. Pagkatapos ay tumungo
siya sa Heidelberg, Alemanya, kung saan natamo pa ang isang titulo.
Sa taon din ng kaniyang pagtatapos ng Medisina, siya ay nag-aral ng wikang
Ingles, bilang karagdagan sa mga wikang kaniya nang nalalaman gaya ng
Pranses. Isang dalubwika si Rizal na nakaaalam ng Arabe, Katalan,
Tsino, Inggles, Pranses, Aleman, Griyego, Ebreo, Italyano, Hapon, Latin,

Portuges,
Ruso,
Sanskrit, Espanyol,
katutubong wika ng Pilipinas.

Tagalog,

at

iba

pang

mga