Sh:5017

TEGBN

V T
2b na

Buna Tegabn Sresi denilir, Medendir.

yetleri - on dokuzdur.

Kelimeleri - Drt yz yirmi birdir.

Harfleri - Bin yetmitir.

Faslas -

harfleridir.

Bu Sre, Srei Hadd ve Mcadeleden beri gelen Srelerin bir gayesi ve bundan sonrakilerin de Srei

Mlke doru bir mukaddimesi gibidir. yle ki:

ggggggggggggy
a a gggggggggggg
2
a
y
a

a b p
a b |
j
Q
7
a

a R

3

9z
a

S
m b 2 a 6
b


2
a 7



y
b


b2

a p
a
z
a

a p
a b T
mb

a
a

a p
m b
a 2 a 6

Sh:5018

b2 aa 93
4
j a1

a aj
mb a U
mbm o
b
b 2
V a l
a a
a m a1
b9
2 a ab p

b j b2
a a1

a W y
a 6a n
a

 6n b 2 j n q

r jn 2 2 3
a6r j

a a
b2 ab X ,
a

v
Y j

m b 2 a b6 a
1
bz
b
3
b2


v
a
6 2b na
b

b
a b nz
m v
m p


bu
mbd
a2
a1

a QP
a62 a b
a 1 a
2 b6

b
ba l
bz

a
a b mb b2
;
a

Meali erifi

Tesbh eder Allaha Gklerde ve Yerdeki, mlk onun, hamd onun ve o her ey'e kadrdir 1 Odur sizi

yaratan, yle iken iinizden kimi kfir, kimi m'min, bununla beraber Allah her ne yaparsanz grr 2 O ki

Gkleri ve Yeri hakk ile

Sh:5019

yaratt ve size suret verdi, suretlerinizi gzel de yapt, nihayet gidi de onadr 3 O Gklerde ve Yerde ne

varsa bilir ve sizler her ne sirr tutar ve her ne aklarsanz hepsini bilir ve Allah btn snelerin knhn bilir

4 Bundan evvel kfr edenlerin haberi gelmedi mi size? Ki yaptklarnn vebalini tattlar, daha da onlara elm

bir azb var 5 nk onlara Peygamberleri beyyinelerle geliyordu da onlar bizi bir beer mi yola

getirecek? Deyip kfr etmiler ve aksine gitmilerdi, Allah da mstani olduunu gsterdi, yle ya Allah

gandir hamddir 6 Kfredenler asla ba's olunmyacaklarn zu'mettiler, de ki, hayr rabbm hakk iin

muhakkak ba's olunacaksnz, sonra da muhakkak yaptklarnz size anlatlacaktr ve o Allaha gre kolaydr

7 Onun iin siz Allaha ve Resulne indirdiimiz nra iyman ediniz ve Allah her ne yaparsanz haberdardr

8 Sizi o dernek gnne derecei gn ki o gn tegabn gn (kr ve zarar gn) dr, her kim Allaha iyman

eder de yarakl i yaparsa Allah onun kabahatlerini rter de onu altndan rmaklar akar Cennetlere kor,

yle ki Ebediyyen onlarda kalmak zere, ite byk kurtulu odur 9 Kfredip yetlerimizi tekzib eyliyenler

ise, onlar eshab nardrlar, orada muhalled kalacaklardr, o ise ne fena varlacak yerdir 10

1.

7
a b p
a b |j
Yukarlarda ve

a

Aada btn mahlkat her zaman ve her lahza mstemirren Allah tenzh eder durur. - Bu Srenin byle

tesbh ile balamas evvelki Srede zikrolunan zzeti ilhiyyenin bir beyan ve m'minleri zikrullaha tevikn

bir meyyidesi ve eceli gelen bir kimseyi te'hyr etmemesi de kudretinde bir ibeden dolay deil, zat ve

sfat ve ef'alinde her ibeden beri ve mnezzeh olarak mlk ve tesarrufunda kemali zzet ve

hkimiyyetinden dolay olduuna bir tenbih siyaknda olduu gibi bu Sre de zikrolunacak ba's

mes'elesine bir mukaddime demektir. lm gzlerinin

Sh:5020

nnde durup duran gafiller, kfirler anlamaz dnmezlerse de Gklerde ve Yerde ne varsa Allah

tealnn kemal ve nezahetini her lahza 'ln edip durmakta, zerresinden ecramna, ecramndan fezasna

her neye baklsa hepsi onun yksekliine ehadet etmektedir.

9z
a
a Mlk onun, hamd onundur - ondan bakasnn deildir.
nk hepsini ibda' eden hepsini tutan koruyan ve hepsinde diledii gibi iycad ve ifna, imate ve hya, 'zaz

ve izll ile tesarruf etmek hakk da onun ve her nede olursa olsun hamd ve kr olunmak medh- ta'zm

edilmek hakk da onundur.

3

ve o her ey'e kadrdir. -

Binaenaleyh bu gn fakr ve zell gibi grlenleri yarn kuvvetlendirip byk byk zzetlere irdirmee,

zengin ve kaviy zannedilenleri zell ve perian etmee, mes'ul olmayz zannedenleri mes'ul etmee,

uykudakileri uyandrmaa, lleri diriltmee, Resulne va'd ettiklerini yerine getirmee, hasl varlar yok,

yoklar var etmee kadirdir. Kudretinin srndan ba'zsnn beyan: 2.

o, o kudret sahibidir ki sizi yaratmtr.

b

sonra da iinizden kimi kfir - onu, onun

kudretini ve kudretinin yat- delilini tanmaz. nkr eder, tekzib eder, nankrlk eder, hakkati rter, kendi

hlkatinde meknun olan evahidi bile rter

6

kimi de m'min - ona ve kudretine

ve gnderdiklerine ve indirdiklerine inanr, ftratteki tecelliyyat duyar. u halde kfir de onun mahlkudur,

m'min de onun mahlkudur. nsan hlkati halika iyman iktiza etmekle beraber kfre de msteddir, iymana

da msteddir. Mahlkat iinde hepsinden farkl bir insan cinsi yaratmak, sonra da ayn cins iinde son

derece

Sh:5021

mtebayin iki zdd yaratmak bhe yok ki halikn her ey'e kadir olduuna dellet eden sri kudretinden

bir mhim yettir. Bu fkrann kfiren ev m'minen gibi hal ve kayd veya ba'zukm kfir ve ba'zukm

m'min gibi fasl suretinde ifade edilmeyip de tafsl veya tefr' ile tertbe dellet eyliyen

b ile

diye tl bir cmle olarak ta'kyb ettirilmesi kfr ve iyman dahi Allahn halk ve takdiri olmakla

beraber insanlarn kesb- iradesiyle de alkadar olarak tl ve terettb bir surette yaradlmakta

bulunduuna iaretle bundan dolay kfirlere bir tehddi ifade eyler. Kazy Beyzav daha ziyade birinci

noktaya iaretle yle demi: kfir kfr takdir ve zerine hmili tevcih olunmu, m'min de iyman takdir ve

onun dysine muvaffak klnmtr. Ebssud da ikinci noktaya temass ederek yle tefsir etmitir: Sizi

btn kemalt lmiyye ve ameliyyenin mebadsini havi, bedi' bir hlkat ile halk etmi bununla beraber

ba'znz hlkatnn muktezas hilfna kfr htiyar etmi, onun ksibi olmu kfir, ba'znz da hlkatinin

muktezas vechile iyman htiyar etmi onun ksibi olmu m'mindir. Halbuki zerinize vacib olan hepinizin

iyman ihtiyar edip halk ve iycab ni'metine ve ona mteferri' sair ni'metlere kreylemek idi. Siz de ftratnz

i'tibariyle buna mste'dd iken yle yapmadnz da kiminiz kfir, kiminiz m'min olarak tea'ub ettiniz.

Maamafih bu tea'ub ve teferruku Cebriyyenin dedii gibi abdi hi kesbi olmyarak mcerred Allahn

hlkatine nisbet etmek nasl doru deilse Mu'tezilenin anlad gibi Allahn halk-u takdiri olmakszn sade

kullarn halkna nisbet etmek de doru deildir. yet, beyan ettiimiz vechile iki cihetin ikisine de iareti

havdir. Abd ibni Humeyd ve bni mnzir Ve ibni eb htim ve bni cerr ve bni merduye Ebu Zerr

radyallah anhten tahric eylemilerdir. Demidir ki Resulullah sallallh aleyhi

vesellem

Sh:5022

buyurdu: meniy rahimde krk gn meks edince ona nfus meleki gelir, sonra o rabbe uruc ettirilir. Yarab,

der: erkekmi diimi? Allah teal ne kaza buyuracaksa buyurur, sonra akymi saydmi? Der, neye mlk

olacaksa yazlr. Ebu zerr bu hadsi rivayet edip srei Tegabnn evvelinden be yet

y
b

e kadar okumutur. Bunun gibi
a a 7
daha dier hdisler de vardr. Bunlar insann hlkati zmnnda istkbaldeki mukadderatnn takdir edilmi

bulunduunu gsterir. Fakat ma'lm olduu zere bu mukadderatn byle mintarafillah bilinip takdir

olunmas onun ba'zlarnn abdin kesb- htiyarina merbut olmasna mani' deildir. Abdin kesbi zerine

cereyan eden halk da

m b

a msdaknca yine Allahndr.

Binaenaleyh iyman da makdyy, kfr de makdydir. Ancak iyman merzy kfr gayri merzydir. Bu suretle

iyman ve kfrn halk insann iradesiyle lakadar olan tl ve mterettib bir halk olduundan

6

b

buyurulmutur. Ve bunda hem Kazynn iaret ettii ma'na,
hem de Ebssudun htiyar eyledii ma'na mevcuddur. Birisi

6a b

a
a
@ b
m b mazmununa, birisi de
5 j
2 a
ma b

mazmununa nzirdir. Kfr ve kfrandan tahzir,

iyman ve ihsana tevik ifade eden u tezyil de kesib noktai nazarn meyyiddir:

m b 2 a Halbuki Allah her ne yapyorsanz basrdir. - Gerek kfr

2
ve kfre mteferri' ameller olsun ve gerek iyman ve iymana mteferri' ameller olsun her ne yapyorsanz

hepsini grp duruyor. yilii de gryor, ktl de gryor. Siz onu grmezseniz de o sizi ve btn

yaptklarnz gryor. O halde ona kar kfr- kfrandan utanmazmsnz! Utanmazsanz korkmazmsnz?

bhe yok ki insanlardan sadr olan ameller iinde insann elinde olmyan srf ztrar filler de vardr. insan

bunlarn da Dnyada lezzet ve elem gibi netaicini

Sh:5023

tehammlle mecbur olursa da mukaddimat i'tibariyle olsun hi kesb- htiyar teallk edemiyen ztrar filler

srf cebr olduklarndan dolay uhrev mes'uliyyet i'tibariyle byle insana muzaf deildir.

b a
5
ve
k


b 2 a 3


b

yetlerinden de anlald zere insana aid olan amel, insann sa'y- kesbiyle lakadar olan amellerdir.

Onun iin burada da

m b 2 ile murad, gerek dorudan doru gerek mukaddimat

i'tibariyle insann kesbi teallk edebilen ameller olmak lzm gelir ki kfr ve iyman da esbab olan nazar

ve tefekkr i'tibariyle bu kabldendir. Geri Allah teal insanlarn mahall olduklar her ameli de grr. Fakat

srf vehb veya cebr olan fillerde mes'uliyyet ve mkellefiyyet bulunmadndan bu cmlenin ifade eyledii

inzar ancak ef'ali htiyariyyeye mteveccih olur. Bu suretle mes'uliyyetin ma'nas da abdin htiyar ve

iradesini Allah teal infaz buyurduu takdirde hikmeti ilhiyye de ona mterettib olarak halk olunacak iyi

veya kt btn neticin ilel'ebed abde muzaf olmas ve o suretle abdin nezdi ilhde mcazat veya

mkfat grmesidir. O halde Allah yapdklarmz grrse ne olur? Dememelidir. nk 3.

z
b2

a p
a

Allah teal btn Gkleri ve Yeri hakk ile
a
halk etmitir. - Byhude ve oyuncak olarak deil. Kendisinin vasf olan hak mefhumunu tecelli ettiren ve

eya arasnda terettb ve intizam ifade edip hepsini hak gayesine doru gtren sabit bir irade bir hikmeti

bliga ile yaratmtr. Onun iin halkn hakk mahlka, mahlkun hakk halika isnad olunmamak bir hakk

olduu gibi bir mahlkun hakkn dier bir mahlka isnad etmemek de bir haktr. O halde btn amelleri

grp duran Halik teal her birine bihakkn terettb ettirerek halk edecei netaici mahallinin gayriye isnad

etmez, Kfr- kfrana edecei mcazat iymana, iyman

Sh:5024

ve ihsana verecei mkfat kfre ve kfrana etmez. O btn Semavt ve Arz hakk ile yaratm

ve size suret vermi - btn mahlkat iinde ayrca bir ekil ve suret ile tasvir edip
insan biimine koymu

7



y
b sonra suretlerinizi gzel de yapmtr. - Ahseni

takvim olan en gzel biime mazher etmitir. Srei Harde

a bj a
b
a a esmai hsnsnda getii vechile suret,
mahss olan cisman ekil ve biime tlak olunduu gibi ma'kul olan ma'nev hudud ve teayynata da tlak

olunur. nsanlarda gerek beden ve kametin tenasb ve gerek eyay yekdierinden fark ve temyiz ettiren

suretlerine ur ile hak mefhumunu idrk eyliyen ruhan teekklt noktai nazarndan en gzel surette

yaradlmlardr. Bu suretle kintn hakk ile yaradlm olan evsafn, hasaisn kendinde hulsa ederek

hakk btldan, gzeli irkinden, hayr erden, tatly acdan temyiz ve mmkin ve mukadder olduu kadar

tesarruf edip dilediini Hlktan istiyebilir. Bu vechile mrnn haslna gre kendini ya daha ziyade

gzelletirir, lliyyine ykselir. Yhud da irkinletirir, esfeli safilne yuvarlanr. Demilerdir ki: insan lemi

ulv ile lemi sfl beynini cmi'dir. Bu da mcerredat leminden emri rabban olan ruhu ile maddiyyat

leminden olan bedeni hasebiyledir. u beyti Hazreti Aliye nisbet ederler:

ja ba a

u a m

Sanrsnki sen bir kk cirimsin

O lemi ekberse sende drl.

Srei Csiyede geen

6 bu

a b p
a b



a
yetinde de bu mazmuna iaret vardr: Yine bu ma'nadan dolay Ebl'fethi Bst yle demitir:

b2 ob

bb 3na 1a 3ja

ba vb2

Nefsine dikkat edip kesbi fazail eyle

nk cisminle deil ruh ile insansn sen.

Sh:5025

Hasl Allah teal

9m
y
a
b

buyurduu zere

a b

insan en gzel surette yaratmtr. O halde bunun hakk, lyk ve vecbesi de insanlarn irkin hallerden

saknp

6
5

y
a
a
j buyurulduu zere en gzel amellerle

msabaka ederek hsni ezelye tekarrub etmee almasdr. nk

a a

nihayet masyr de onadr.

MASIYR, Sayruret etmek, rcu' etmek, dnp gitmek ma'nasna masdar mim, bir de dnp varlacak

yer, merci' ma'nasna isimi mekn olur. Burada evvelkisi ve

;
2 de ikincisi muvafktr.
a

Ya'ni ilk hlkat, geli Allahdan olduu gibi nihayet gidi de onadr. O Gkleri ve Yeri hakk ile yaratp size o

gzel suretleri veren ve hi bir leke kabul etmeyip btn gzellikler kendinin, btn mlk onun, hamd onun

ve her ey'e kadir mnezzeh sbhan olan Allahn huzuruna varlacak, onun hi bir hakszla yer vermiyen

huzur ehadiyyetinde toplanlp hakl haksz, iyi ve kt ayrd edilerek ne'eti uhrada iyiye iyi, ktye kt

ceza verilecektir. 4.

a p
a b o btn Gklerde ve

a

yerde ne varsa bilir.

6
m b

mb ve siz her ne gizliyor ve her ne

aklyorsanz hepsini bilir

a p
a 2 a yle ya Allah btn

snelerin knhn bilir. - Onun iin gerek kalblerinizin, ruhlarnzn derinliklerinde ve gerek bedenlerinizin

iinde dnda ve gerek bulunduunuz btn muhtlerde neler tutuyor, neler saklyor, aranzda neler

konuuyor, neler yapyor, leme neler nerediyor, lemden neler alp neler yutuyorsanz, iyi ve kt, gzel

ve irkin, hakl ve haksz hepsini bilir, sizin bildiklerinizi de,

Sh:5026

bilmediklerinizi de kffesini tamamiyle bilir. Ohalde insan olanlar ona iyman edip onun yaratt o gzel

hlkat, hakkyle gzel kullanmal, onun ni'metlerini yerinde sarf etmeli, hamd krn eda etmeli de onun

huzur cellna yz aklyle gitmeli, kfr- kfran, fsk-u syan ile yz karas iinde gidip de elm azba

atlmamaldr.

Ey bugnk kfirler! 5.

a 4
b2 aa 93
j a1

a aj
mb a
bundan evvel kfr edip de yaptklarnn vebalini tatm olanlarn mhim haberleri size gelmedimi? - Nuh

kavm, d ve Semud, ve kavmi Lut ve Fir'avn gibi kfrde srar edenlerin kfrlerinin, tuyanlarnn vebali

olan o ar, ac felketleri bu Dnyada nasl tattklarn, nasl battklarn, iitmedinizmi? Gerek ktbi

slifede ve gerek Kur'anda bunlar size haber verilmedimi? Halbuki onlar yalnz bu Dnyada tattklar o

aclarla kalmadlar

a l
a onlar iin daha ok ackl dayanlmaz bir azb da

var - ki o da Ahrettedir. Bunlar size haber verilmi iken sizler niin bret almayp kfrde srar ediyorsunuz?

6.

ite o - haber verilen dnyada tattklar vebal, hrette tatacaklar elm azb

b 2 u sebebledirki p
mbm o
b
onlara
b j b2
Peygamberleri beyyinelerle, ak deliller, mu'cizelerle geliyorlard da

b9
2 a ab bize bir beer mi yol gsterecek dediler a1
bu
suretle kfrettiler - hakk tanmadlar, o Peygamberlere ve beyyinelere inanmadlar

a m

Sh:5027

ve aksine gittiler

6a n
a Allah da istinasn gsterdi - onlarn ne iyman ve

tatlerine, ne de kendilerine asl ihtiyac bulunmadn anlatt, btn onlar helk edip arkalarn kesti,

bhe yok ki yaratan Allah ganiy olmasayd yle yapmazd

a evet, Allah ganydir -

sade onlardan deil, btn lemnden ganiydir. Dilerse hepsini mahveder, yenisini yapar

hamddir. - Zatnda her gzellii her ykseklii cami', her trl hamd- ta'zme mstahktr. 7.

a a1

a kfr edenler yle zu'm ettiler - bilgilik taslyarak hreti inkr

edip u btl fikr- 'tikada doru diye saplandlar - ki

a6r j
asla ba's olunmyacaklarm

- ldkten sonra baka bir ne'etle diriltilmeleri, ayltlp da baka bir leme sevkedilmeleri, evvel

yaptklarnn balarna vurulmas, iyilik naslm, ktlk naslm, acmym, tatlmym anlatlarak ceza

ektirilmesi kabil deilmi, ldkten sonra her ey yok olur biter, iyilik de ktlk de doruluk da, erilik de

boa gider, hakk-u hakikat denilen sabit bir ey yoktur, insan sade kokup ryp gidecek olan tenden

ibarettir sandlar ve o gidiin nereye bir gidi olacan dnmediler de o yapdklar hakszlklara, ettikleri

haltlara, o kfr- kfrana ondan dolay dtler.

2 2 3
diki; hayr rabbim hakk iin

r jn sizler gerek kfir, gerek m'min btn insanlar lbd ba's olunacaksnz
ajna amb ab b ba = ns uykudadrlar, ldkleri zaman uyanrlar
denildii vechile hakkn huzurunda ayltlp uyandrlacaksnz

6n b 2 j n q sonra da yaptklarnzla

Sh:5028

haber verileceksiniz - hsaba ekilip cezalandrlacaksnz - iyman edip iyi amel yapanlar krl kp bahtiyar

olacak, kfr- kfrna gidenler husrana dp bellarn bulacaklar

bu - ba's- ceza -

sizlere zor gelse de

kadirdir. 8.

,
a Allaha gre kolaydr. - nk o yaratan her ey'e

o halde o yanl zuumlerden

b2 aa Allaha ve

Resulne - bunlar size tebli eden Peygamberi Muhammed aleyhisselma

b6 a a a ve indirmi olduumuz nra - ya'ni urlar, basretleri tenvir

eyliyecek Hakk nru olan Kur'ana iyman ediniz - inanp mucebince amel eyleyiniz, gsterdii yolda,

anlatt huy ve ahlakta alnz, emirlerini tutup nehiylerinden kanarak hak urunda gzel iler yapnz

j

m b 2 a ki Allah her ne yaparsanz habrdir - kk byk, iyi ve
kt hepsini bilir, sras gelince hepsini size haber verir. Ne gn bilir misiniz? 9.

v
a
v
sizleri o dernek gnne derleyip toplyaca gn

o - gn
6 2b na

ebn gndr. - Kimin aldatp kimin aldand, kr

ve zararn belli olaca gndr.

TEABN, gebnden tefauldr. Gabn, al verite veya re'yde aldanmak veya aldatmak, ya'ni

deerinden aa yhud yukar almak veya vermektir ki farz az olursa gabni yesr, ok olursa gabni fhi

denilir. Tegabn de mtekabilen aldadma yhud aldatma veya aldanmann

Sh:5029

zuhuru demektir. Ba'zan al verite olursa gaynn fethi bnn skniyle gabn, re'yde olursa ikisinin de

fethiyle gaben diye ayrd edilir. Maamafih muameledeki de re'ye rci' olacandan ikisi de esasen bir yere

kar. Aldatan bin, aldanan mabn olur. Ragb der ki: abn, aranzdaki muamele de sana arkadan bir

nevi' hfa ile denksizlik etmektir. Malda olursa

5 j = fln aldatt denilir. Reiyde olursa

bj a oj a j yle bir aldan aldand veya aldandm denilir ki gaflet, gabin

saylr. Ve

6
2b na Kyamet gndr. nk

b n2a
1


ve
6a p
b
ba
a a
1a
a n
a a
a ve
5 b q b a a 2
n

a
a yetlerinde
iaret olunan mbayeada gabin bulunup bulunmad o gn zhir olacak, bu al verilerde kr ve zarar,

hep o zaman anlalacaktr. Ba'zlar

6 2b na den sul olundukta yle demitir: o gn eya

onlara Dnyadaki mkdarlar hlfna zuhur edecektir. Ba'z mfessirn de demitir ki gabnin asl, ey'i

gizlemektir. ey'in gizlendii mevza da fethile gaben denilir, a'zann dirsek, kask gibi bklm yerlerine de

istitarndan dolay megabin tesmiye olunur ve kadna tayyibetl'megbin denilir

ga. Keaf da der ki:

burada tegabn kavmn ticaretteki tegabnnden, ya'ni biribirini aldatmasndan mstear olup aky

olanlarn seyd olduklar takdirde ial edecekleri mevk'lere seydlerin konmas ve bil'akis seyd olanlarn

aky olduklar takdirde igal edecekleri mevk'lere de aklerin konmas ma'nsnadr. Resulullahn

hadsinde de Cennete giren her kula ayed fenalk yapm olsa idi Cehennemde bulunaca mevk'

behemehal gsterilir ki kr artsn, Cehenneme giren her kula da ayed iyilik yapsa idi Cennette

bulunaca makam behemhal gsterilir ki hasreti artsn diye vrid olmutur. (Srei A'rafta

m n

b 2 b nq@a v
a
m
a a bak). Geri
insanlarn o gnden bakasnda da tegabn olmaz deildir. Lkin ne kadar byk olursa

olsun

Sh:5030

Dnya umurunda aldanma ve aldatma hakk tegabn olmayp asl hakk tegabn o Kyamet gn

olduuna tenbih iin ona

6 2b na ta'bir buyurulmutur ga. Ticarette tegabn, tefaul

babnn mehur ma'nsna nazaran ekseriya al veri yaparken karlkl alday, biribirini aldatmaa

almak ma'nsna isneyn beyninde mareket iin olursa da tevazu' ve tekaud kelimelerinde olduu

gibi vahid iinde olur. Burada Mcahid ve Katadeden Ehli Cennetin ehli Cehennemi aldatt gn diye

tefsir olunduu da nakledilmitir. Biz buna hakk aldatma ve aldanmann tehakkuk ettii kr ve zarar gn

demekle her iki ihtimali de ifade etmi olacamz kanaatinde bulunuyoruz. Dnya mahabbetine dalm

olan bedbahtlarn en byk emelleri, ticaret sevdasiyle unu bunu aldatmak olduu cihetle burada onlara

tehekkm iin tegabn ta'bir buyurulmutur. Murad, en byk kr ve zararn tehakkukunu ifade ile o gnn

azametini anlatmaktr. Kimlerin kr, kimlerin zarar edeceine gelince:

bz
b
3
b2

her kim Allaha iyman edip o gne yarar iyi bir
amel ilerse - ite o kr edecektir. nk

mbd
1
Allah ondan onun

kabahatlerini keffaretleyip rtecek

b
a b nz
m v
m p

bu
ve onu altndan rmaklar
akar Cennetlere koyacaktr.

kalacaklardr.

a62 a b
b
yle ki ilerinde ebediyyen

ite fevzi zm, byk kurtulu, byk zafer odur. a 1 a

nk her tehlikeden kurtulup en byk murad, en byk zevk olan rdvan ekbere irmek oradadr. 10.

b mb b2 a2
a1

a

Sh:5031

kfredip bizim yetlerimize yalan diyenler ise

nk onlar

a ite onlar - aldanp zarar edenlerdir.

ba l
bz

a eshabi nardrlar. - Cehennem ateinde kalmaa

mahkmdurlar.

b6
b
yle ki orada muhalled kalacaklardr.

;
2 Ki o da ne fena masr, ne kt varlacak yer, ne irkin yataktr. - Onun iin
a
insan olanlar bundan saknp o fevzi azme kavumak iin iyman ile ameli salihe almaldr. yle iyman

ve salh ile almak, ve hangi amelin daha salih, o gn iin daha krl olduunu bilmek kolay m? Ve yle

alan m'minlere dahi Dnyada bir takm musbetler olmuyor mu? Denilecek olursa:

6a
l
b
a b QQ
b2
b2 a j

a

3

2 a 6j
a a a
a QR
ja

5 j a b
b b n m
b 74

a
a 3 n a 6 a a

a QS
a
a
u
a a a
a b a b QT
a a
a b a1m az
1
m a1m a 7 y
b

y
1

Sh:5032

a a 6 n
a
a a b a QU
u
a1a a
a n
n
a b a amb QV
a a
z

1a
b 1 |



6

a

1
6
1
1b
b
y
b
a a
m
a QW
b
a k


a
a b QX =y

a a
z

Meali erifi

Allahn izni olmaynca hi bir musbet isabet etmez, her kim de Allaha iyman ederse o onun kalbine

hidayet verir, ve Allah her ey'i bilir 11 yman edin de Allaha itaat eyleyin ve Resulne itaat eyleyin eer

aksine giderseniz Resulnze aid olan sade ak bir tebliden ibarettir 12 Allahdan baka Tanr yoktur,

onun iin m'minler hep Allaha dayansnlar 13 Ey o btn iyman edenler! Haberiniz olsun ki iftleriniz ve

evldlarnzdan size dman vardr, onun iin onlarn mahzurlarndan saknn, bununla beraber afveder,

kusurlarna bakmaz, rterseniz bhe yok ki Allah gafurdur rahmdir 14 Her halde mallarnz ve evldlarnz

bir fitnedir, Allah ise byk ecir, onun yanndadr 15 Onun iin gcnz yettii kadar Allaha korunun,

dinleyin, itaat edin, infak edin, kendileriniz iin hayr yapn, her kim de nefsinin hrsndan korunursa ite

onlar felh bulanlardr 16 Eer Allaha bir karz hasen arz ederseniz onu sizin iin katlayverir ve sizi de

mafiret buyurur, Allah ekrdur halmdir 17 Gaybe de ehadete de lim, azz, hakmdir 18

Sh:5033

11.

j
b
a b bir musbet isabet etmez ki
l

6a
b2 a Allahn izniyle olmasn - ya'ni gerek kfir, gerek m'min her kim, her hangi
bir ferd veya cemaat olursa olsun bana, gerek cana, gerek mala, gerek saireye mteallk her hangi

musbet, madd veya ma'nev kavl veya fi'l hoa gitmiyecek ac bir hdise arparsa o her halde Allahn

izniyledir. Allahn izni olmaynca hi kimsenin istemesiyle, almasiyle kimseye bir musbet iremez. Allahn

izni olmaynca bir yaprak bile yerinden oynamaz, Srei Haddde

a

a j
l
b
a b
1a

b6 a j a 3
j l
bn
bak. Geri
6



2 b
a b ve
1 ,
6
2 b a
a yetlerinde
1b 2 b a ny
getii zere ba'z musbetlerin, meb'dei insann veya kavmn kendi nefsi olduu muhakkak ise de byle

olan musbetler dahi yine Allahn takdir ve iradesiyle izni tealluk etmedike vukua gelmez. Onun iin

3

3
buyurulmutu. Bu byle ancak Allahn izniyle olduu gibi
6a
6j b2

her kim de Allaha iyman ederse Allah onun kalbine
hidayet verir - tevfk verir, doruyu dndrr, gelen musbetin ancak Allahn izniyle olabileceini ve

kendisi Allahn olup yine Allaha dneceini hatrlatarak

6
u
a a b a ba

tesellsiyle gnlne tesliyet

6
ma b 2 ay
1m
m b b a
bm 5
iradiyle
sabr, metanet

inirah verir

l
y
a
2b
a b a mjdesiyle
b
2 u

3

2 a ve Allah her ey'e almdir. - Binaenaleyh ona

izin vermekte hikmeti ne olduunu, ona ne gibi hayrlar, maslahatlar terettb ettireceini ve bu yzden

m'min kulunu ne gibi sevablara irdireceini ve byle iyman eden bir kulun ne suretle hareket etmesi iktiza

edeceini bilir ve kalbine o suretle hidayet vererek muvaffak da klar, o halde

salih

Sh:5034

amellerin ne olduunu bilmek iin de Allaha ve Resulne ve o nra iyman edin - 12.

PPPa 74

a a
a a a
a bu emir yukarda mezkr
ab cmlesine yhud


3
2 a 6j b2

kavlinin fahvas

olmak zere mukadder

ab zerine ma'tuftur. 14.

a
u
a a a
a b a b - Cem'yyette
a a
dahil salahn en mhim mebde'lerinden biri de aile salh olmak ve aile umuru ehemmiyyetli bir gaile

bulunmak hasebiyle burada m'minlere salih amelleri beyan srasnda aile gailesine tealluk eden baz

ta'limat havi bir htab ile Sreye htam verilecektir ki bu hatabe hem evvelki iki Srenin hirindeki

a a
a b a b htabeleriyle mtenazr, hem de bundan sonraki iki Sreye bir
temhddir. Tirmiz ve Hkim ve bni Cerr ve daha ba'zlar bni Abbastan yle rivayet etmilerdirki: bu yet

a
u
a a a
a b a b ehli Mekkeden bir
a a

takmlar hakknda Nzil olmutu ki Msliman olmular ve -Medneye- Peygamber sallllah aleyhi

vesellem Hazretlerine gitmek istemilerdi. Zevceleri ve evladlar da onlar brakmak istememilerdi, sonra

kalkp Resulullaha geldiklerinde nasn dinde fkh ve intibah kesbetmi olduklarn grnce zevcelerine ve

evladlarna ukubet etmei kurdular, bunun zerine Allah teal bu yeti indirdi. Dier bir rivayette: bir adam

hicret etmek ister, kars ve ocuu mani' olurdu, o da Eer Allah teal sizinle beni Darlhicrede

cem'ederse vallahi yle yle, yapacam diye yemin ederdi, bu yet nzil oldu. At ibni eb rebahdan

rivayet olunduuna gre de avf ibni maliki ece Peygamberin maiyyetinde gazya gitmek istemiti, ehl-

evld toplanp alkoymaya uradlar ve biz senin ayrlna dayanamayz diye szlandlar, o da rikkate

gelib gazya gitmemi, sonra da nedamet

Sh:5035

etmiti, bu yet nzil oldu, demek ki sebebi nzl mteaddiddir. Bunlarn cem'inde mnafat yoktur. yetin

syak ve mazmunu bunlara ve emsaline mutabk olduu gibi daha ok umulludur.

EZVAC, zevcin cem'idirki erkee de diiye de tlak olunur. Burada htab zhiren zkre olduuna

nazaren ezvacdan murad ba onlarn iftleri olan zevceler demek olur. Ancak

a a
a b a b gibi htab zkr, tagliben kadnlara da amil olmak kaidesine
nazaran ezvac da mtekabilen zevc ve zevceye mtehammildir. Evvelki surette ise bu ma'na iareten veya

delleten anlalr. Buyurluyorki: ezvacnzdan, ya'ni iftlerinizden ve evldnzdan

a size bir dman vardr. - Zevce ve evld mecmuu olan ailelerinizin hepsi deil ise
de ilerinden ba'zs; ba'z kadn, ba'z evld veya ba'z kadnla ba'z evlddan mrekkeb bir takm, size

bilerek veya bilmeyerek bir nevi' dmandr. Alemde kocalarna adavet eden, canna bile kymaa kadar

giden, yemeine zehirler katan akln ifsad eden, malna, rzna, namusuna hyanet eyliyen, dinini

diyanetini selbeden, Cehenneme srkleyen nice kadnlar ve yle evldlar buluna gelmitir. Bunu bile bile

kasden yapanlar olduu gibi bir takmlar ve belki bir oklar da bilmiyerek ve kt bir maksad beslemiyerek

kocalarn veya babalarn zararlara mihnetlere, kederlere, gailelere drr ve bylelikle bir takm hayr

ilerine, badetlerine mani' olur. Evld hakknda bu ikinci cihet, ikinci yette fitne ta'biriyle ifade edilmi

olmasna nazaran burada daha ziyade kasd olan adavet mtebadir grnr ise de orada zikredilmemi

olan ezvaca burada da o ma'n mlhaza olunarak mutlak olan adavetin tlk zere kasd ve gayri

kasdye muhtemil olmas iki yet arasnda bir htbk san'ati ifade edecei cihetle daha belidir. Ailede

byle kasd veya gayri kasd adavet,

Sh:5036

zevce ve evld tarafndan olabildii gibi mtekabilen zevc tarfndan da olabilir. Zevcelerine hyanet eden

nice erkekler de vardr. Ancak htabn zhiri erkeklere olmak 'tibarile o cihet tasrih olunmayp zmn olarak

iaret veya dellete braklmtr. Bunun da sebebi udur:

2 a 3
b 2 b
a
a 4
bu
a
2
6a a a1 a b 2 mucebince infak ve idare ve terbiyesini deruhde etmi reisi
olmalar hasebiyle htab evvel emirde onlara tevcih edilmi hem de bilhassa iyman sfatiyle nida olunmu

olduu cihetle kl, bli, mkellef bir m'min olarak htab edilmi bir ile reisinin ilesine adaveti ve

ahlkszl, erkein, akl ve iyman hasletleriyle mtenasib olmyaca ve onlara ancak o gibi hususatta

mteyekkz olarak yle mahzurlardan hazeretmek ve afv- safh-u semahat gibi ahlk fadle ile onlar idare

eylemek yaraaca vuzuh ile anlatlmak iin bu cihet tasrih olunup mukabili terk veya zmar edilmitir.

Ya'ni hakik bir m'mini kmil iin yle bir ahlkszlk tasavvur bile olunmamak gerektir. Ve o halde

m'minlerin zevcelerine ve evldlarna yaraan da onlara dman deil, cidden yar-u efk olmak, o iyman

'ar terbiyesini kesbeylemektir. Halen ve kalen nmune olarak bunu telkin ve idare etmek vazife ve

mes'uliyyeti ise evvel emirde erkeklere mteveccih ve kadnlar akldan ziyade hissiyata tabi' bulunmakla

nida ve htab erkeklere tevcih olunmutur. Binaenaleyh melin hasl u olur: ey o btn iyman eden ve aile

zerinde kavvam olmas ktz eyleyen erkekler, sizlerin erkekliiniz, aklnz, iymannz ve mucebince salh

fikriniz size muzaf olan ilenize dmanlk etmee msaade etmemek iycab ederse de zevceleriniz ve

evldnz iinden akl veya dinde noksanlklar hasebiyle sizlere dman olan, banza gaile karmak

istiyen ba'zlar da bulunabilecei muhakkaktr.

7 y
b o halde

Sh:5037

o dmanlardan hazer ediniz - onlara dikkat edip mahzurlarndan saknnz - erlerinden, gailelerinden

emin olup da kendinizi onlara kaptrmaynz. Bundan dolay zevceyi intihab ederken d gzelliine,

malna, ununa bununa kaplvermeyip her eyden evvel dinini, ebedini, ffetini, ahlkn aramal. Netekim

bir hadsi nebevde de

ba = plkte biten yeillikten saknnz
a a

buyurulmutur. Sonrada aile hukukuna riayet ve onlarn din terbiyelerine dikkat ve onlar yznden

gelmesi melhuz olan dnyev ve uhrev zararlardan saknmal, gelii gzel brakvermeyip teyekkuz ve

intibah zere bulunmal, sevgi ve alka sevdasiyle martmamaldr. Bununla beraber saknacaz diye

tazyk edip de skmamal, her kusurlarna aldrmamaldr.

a1m a ve eer afvederseniz -

yani afvetmek hakknz olup sizin tarafnzdan afv kabil bulunan sularn afvederseniz ki bunlar size kar

vak olup gayrn hakk teallk etmiyen dnya umuruna mteallk veya dine dair olup da tevbe ettikleri

sulardr. Afveder

az
1
m ve safh ile muamele eder, yzlerine vurmaz, balarna kakmaz

a1m ve ayblarn eksikliklerini rter. Semahat gsterirseniz

y
b bhe yok ki Allah da gafur rahmdir. - O da sizin gnahlarnz
1 a
rahmetiyle mafiret buyurur.

15.

6 n
a
a a b a her halde mallarnz ve evldlarnz bir

fitnedir - sizi meftun edip bir takm zahmetlere ve gnahlara sokmaa sebeb olan ve bir takm hayrlardan,

tatlardan alkoyan bir ibtil ve mihnettir.

a a halbuki Allah,
u

byk ecir onun yanndadr. - Binaenaleyh Allah mahabbetini, Allahn zikr-

Sh:5038

tatn mal ve evld mahabbetine dahi tercih etmeli, mal ve evld kayglariyle urarken Allah iin ibadet

ve tt haleldar etmemelidir. 16.

n
n
a b a amb onun iin gcnz

yettii kadar Allaha korunun - fitneden, Allahn rzasna muhalif eylerden saknp Allahn vikayesine

snarak takva yolunu tutun. Bu emirde

y
a ama emrine nazaran ok tahfif
mb m

vardr. Yani Allaha lyk olan tam hakkiyle takva yapamazsanz bile gcnz yettii kadar mttek olun

korunun, zikrullahdan gaflet etmeyin

va'z-u nashat dinleyin

icra edin

a
a ve dinleyin - ve Allahn emirlerini, nehiylerini,

a
a ve itaat edin - dinlediklerinizi tutup kendi gnlnzle tatbk ve

a1a ve infak yapn - teksr ve tefahur iin mal toplamak ve kenz yapmak hrsna

kaplmayp gerek kesb ile kazandklarnzdan ve gerek arzdan kan haslttan Allahn sizlere merzuk

kld eylerden zevcelerin ve evldn nefakalarn verdikden baka yukarki Srelerde, ezcmle srei

Bakare ve Srei Beraede emr- tergib olunan cihetlere: valideyn ve en yakn akriba, yetimler, miskinler ve

ibni Sebl iin nefakalar ve cemaati mslimnin ve fukara ibadullahn mesalih ve menafi, dini hakkn ner-

mdafaas ile Allah yolunda cihad, birr takvada teavn iin gcnz yetebildii kadar vergi, ine zekt,

sadakat verin

6

a
nefisleriniz iin hayr yapn - Allahn vikayesinde
1

korunmanz iin kendi nefisleriniz hakknda en hayrl, en nafi' olan ileyin. Yani byk ecir ancak Allah

yannda olduu ve dnya zevk snp ancak Allah yanndakiler kalaca cihetle Allah rzas iin infak,

netice itibariyle sizin nefisleriniz hakknda emval ve evlddan daha hayrldr, bundan

dolay

Sh:5039

emval ve evld derd- hrsyla Allah ve kendilerinizi unutup da hayr iin infaktan geri kalmayn, Allah iin

hayrlar yapn ve onun iin aln, emval ve evlda da o maksad gzeterek bakn

ve her kim nefsinin uhhundan; hrs-u buhlnden vikaye olunup
1 |
korunursa - ki bu ancak Allahn vikayesine snmakla olabilir.

z
1a
b ite onlar felh bulanlardr. - Onun iin gcnz yettii kadar
Allaha korunun da hars ve bahl olmamaa aln. Nefislerinizin hrsna zebun olup da ihtikr ve hasislik

ile kendinizi ve evld ve yalinizi ve cemaatinizi felketlere srklemeyin, sah ve civanmerd olmaa

alarak Allah iin hayr ilerde msabaka edin (Srei Harde geen

6
b
a
2



ve
7
z
1a
b 1 |



bak).

17.

b
y
b
a a
m
a Eer Allaha karz hasen suretiyle kraz

ederseniz - (Srei Haddde ve srei Bakarede

b
y
b
a a a
bak). Bu yet de infaka tergib iindir.
Ba'zlar bundan murad, farz olan zekttr. Demiler, ba'zlar mendub olan infakatdr demiler, Ba'zlar da

kllsinden eamm olduunu sylemilerdir ki makam tergibe en muvafk olan da budur. Ya'ni Allahdan

gzel esir istemekden baka bir garaz beslemiyerek hulsi niyyetle verilen dnler gibi

b2


a 3
a
a
a a 1
n
j
y
b6bz
a
ba
d
PPP
a buyurulduu vechile Allah
9
yolunda alan ve alacak olanlarn havic ve levaziminden ve bu kablden ktza eyliyen sair vcuhi birr

hayre Allah rzas iin mal veya emek sarf ederek infak ve teberruatta bulunursanz, bu suretle sarfedilen

eyler sandklarda para saklamaktan, Dnya garazlar iin sarfiyyat veya krazat yapmakdan,

murabahaclk, rbaclk yle dursun meru' ticaretlerden dahi daha krldr. nk

1b

Sh:5040

Allah onu size kat kat ecriyle der. - On katdan yedi yze kadar ve hatt daha ziyade katlar. Memleketde bu

yzden hasl olacak gzel sa'y-u amellerle serveti umumiyye tezayd ettikten agniya ve fukara arasnda

mahabbet teesss eyledikten baka hretde de kat kat sevab verir.

gnahlarnza mafiret eder.

6
1 hem de

a ve Allah ekrdr. - kr, iyilii iyilikle

karlamak demek olub, Allah teal da rzas iin yaplan azack bir iyilie bile byk byk ecirler verir onu

byltr. Ni'met esasen kendisinin olduu halde onun krn bilip de Allah iin Allahn sarfn emrettii

yerlere sarf edenlerin hem daha gzel, daha ziyadesi ile ecrini oaltr, hem kadirlerini ykseltir. Hem de

=y
halmdir. - Gnahkrlar derhal ukubeti ile mhaze buyuru vermez imhal eder. Geri
hisab grmek istedii zaman serilhisabdr. Bir lemhada btn hisablar grp bitiriverir, Fakat her gnahn

akbinde hisabn grvermez, bir oklarn imhal eyler, bu da kendisine bir ey gizli kald iin deil,

byklndendir. nk o 18.

b
a k
a b gaybin de limidir

ehadetin de - gizli yaplanlar da bilir, ak yaplanlar da bilir, vcude gelenleri de bilir, gelmiyenleri de

bilir.

a a o yle azz, yle hakmdir - ekr-u halim olmakla beraber azzdir.

z

Isyana kar kahr-u kab edddir. Dilerse hibirini imhal etmez, zzetiyle hepsinin hisabn grverir, hatr u

hayale gelmez eyler yapar, bununla beraber hakmdir. Yapdklarnn evvelini hirini birbirine rabt edip

zerine hikmetler terettb ettirerek bihakkn muntazam yapar. Her sun'unda hikmet,

her

Sh:5041

emrinde hikmet vardr. Onun iindirki Dnyann hreti vardr. Btn bu emirler de onun hak hikmetiyledir.

Bunlarla amel edenler Teabn gn aldanmazlar.

Bu Tegabn sresinin hirindeki htabede aile ahvaline mteallk olmak zere

7 y
b
a
a
u
a buyurularak
a a
adavet mahzurundan saknlmas emrolunmu bulunduu ve halbuki evld alkas hlk ve binaenaleyh

fesh- izalesi gayri kabil bir alka nesebiyye olarak sbit olup zevciyyet ise akdi nikh sebebi ile muteber

ve binaenaleyh fesh- ref'i kabil bir lakai sebebiyye olmak hasebiyle zevc ve zevce beyninde bundan

matlb olan mahabbet ve muaeret nefret ve adavete munkalib olunca bunun mahzurundan kurtulmak

ba'z ahvalde tedricen veya kat'iyyen boama aresine muracaat iktiza edecei cihetle izzet ve hikmeti

ilhiyye talk teri' buyurmu ve bu mnasebetle bu Sreyi de srei Talk ta'kyb eylemitir.