Sh:5446

MDDESSR

qa
WT

Mddessir Sresi Mekkdir. Esahh rivayette bandan

evvel nzil olmutur.

m b u
b P6

m b yetinin Meden

olduu da mervdir.

yetleri - Elli altdr, amde elli betir.

Kelimeleri - ki yz elli be.

Harfleri - Bin on.

=v
b e kadar be yet Mzzemmilden

Faslas -

aPgPPP

harfleridir.

Mzzemmilin sebebi nzuliyle Mddessirin sebebi nzul bir ve ikisi de emri risaletin i'ln ile alkadar

olmak ve bunun evveli nzulde daha mukaddem bulunmakla beraber Mzzemmilin sebeb ve

mukaddimata, bunun gaye ve murada tealluku daha sarih ve enfsten fka seyri daha umull olduu

iin tertibde bu ondan sonraya konulmutur.

ggggggggggggy
a a gggggggggggg
2
a
y
=j
2 S =b R =qa b a b Q
m V =v

b u
a U =

2 b q T
6j
b
2 W =r
n
m

Sh:5447

=,
Y = ba a b X

o

QQ ,
b
a QP

a=
2 QS a= b o
u
QR a=y

QV = a
a
q QU a=m p
QT
QX a6
b
QW a6 b mb

b
a 65

3
n q RP =

3n QY = a
2 a q RS =
2
j q RR =
q RQ =
a
a RU =q z

a 4
b RT = j
n
a
a a
b
a b RW

b
RV 6
j a 4
a
SP 7
j y
a RY 7 m jm RX 6

:
a ba l
bz

a b u
b SQ 6

m b
a n

a=1

n a m b u
b
a l

bm bb a a a
a a l
bn
aam@a
2

a 4
=
a l
bn
a am@a
a 3

5
6 r a 2 a a a a b
b
a

b 6 a
2 u
b 6b

b

;
j
a

Sh:5448

Meali erifi

Ey brnen (Mddessir)! 1 Kalk artk inzar et 2 Ve rabbn artk bykle 3 Ve elbiseni artk temizle 4 Ve

o pislikleri artk def' eyle 5 Hem oksunarak menn etme 6 Ve rabn iin sabr eyle 7 nk o boru ttrld

m bir 8 O ite o gn pek zorlu gndr 9 Kfirlere hi kolay deildir 10 Brak bana o herifi ki yarattm da tem

tek 11 Hem uzun boylu mal verdim 12 Hem goz nnde uullar 13 Hem kendisine bir deyip dedim 14

Sonra da tama' eder ki daha artraym 15 Hayr, nk o bizim yetlerimize bir anud kesildi 16 Ben onu

dimdik sarpa sardracam 17 nk o bir dnd, lt biti 18 Kahrolas nasl biti 19 Sonra kahr olas

nasl biti 20 Sonra bakt 21 Sonra kan att ve ekiyerek surat ast 22 Sonra ardna dnd ve byklk

taslad da 23 Bu, dedi "baka deil, bir sihri mser 24 Baka deil kavli beer" 25 Yaslyacam onu

Sekare 26 Bilirmisin hem ne sekar 27 Ne bakyye kor ne brakr 28 Beere susam bir susuz 29 zerinde

on dokuz 30 Hem biz o atein muhafzlarn hep Melike yaptk, saylarn da ancak kfr edenler iin bir

fitne kldk ki kitab verilmi olanlar yakn edinsin ve iyman edenlere iyman artrsn, kitab verilenler ve

m'minler bhelenmesin, kalblerinde bir maraz bulunanlarla kfirler de desin: Allah bununla mesel ne

murad etmi? te byle Allah dilediini artr, dilediini de yola getirir ve rabbnn

Sh:5449

ordularn ancak kendisi bilir ve o ancak bir ttr dnmek iin beer 31

1.

=qa b a b - mddessir, asl mtedessir, disre, brnen demektir. Disr,

entari, cbbe, kaftan, ihram gibi iarn stne giyilen veya rtlen d kisvesi veya brgs, ar da gmlek,

don, izar gibi bedene temass eden i amrdr. Mzzemmilde de getii zere denilmitir ki Peygamberin

brnd disr, bir katfe idi, Ikrimenin beyanna gre: nbvvet ve kemalt nefsiyye ile brnp giyinmi

olan demektir. Bu ma'nlarla bu htab Mzzemmil gibi risaletin ilk tebliinde yle bir kinaye ile intibahe

da'veti i'ar eder: ey o brnen ey o kendisine tevdi' edilmi olan hakkati halkn nazarlarndan gizlemee

alan Muhammed! O brnmek, uyumak, rahat etmek zaman geti, uyanmak, grnmek, o hakkati izhar

etmek, zahmetler ekmek, meakkatlere katlanmak halk irad, etraf tathr iin teklifler, ar ykler

yklenerek azm ile kalkp hareket etmek zaman geldi. 2.

kalk - yatandan kalk, yhud azm ile

kyam et ie bala

=b artk inzar vazfesini yap - etrafndakilere akbetin vehametini anlat,

saygszlar kocundur 3.

=j
2 ve rabbn artk bykle - byklk ancak onun an

olduunu ve ona kar herey'in kk ve hakr bulunduunu kalben tandn gibi kavlen ve fi'len de anlat

i'ln et. Rivayet olunurki bu nzil olunca Resulllah

j
a a demi, Hazreti Hadice de tekbr

alm, sevinmi ve onun vahy olduuna yakn hasl etmiti. Burada

2 nin takdimi kasr iindir

b bir arta ceza ma'nas ile maba'dinin makabline terettbn mfid olarak yle

Sh:5450

demek olur. Ve rabbn, ancak rabbn bykle, her ne hdise olursa olsun hi bir sebeble artk onun tekbr

ile byklemek, vazfesini brakma 4.

=

2 b q ve esvabn, elbiseni artk temizle -

siyab ve elbise ba'zan iindeki sahibinin kendisinden, esvabnn temizlii de kendisinin temizliinden

kinye olur. Netekim filnn etei temizdir, denildii zaman onun ffeti ve ahlknn temizlii kasd olunur.

aylan ibni seleme

 oj

ub lq a z2 b

ma

Bihamdillh ben ne fcir elbisesi giydim, ne de bir ozre ile maskelenirim, beytinde kendisinin ne fucur,

ne de bir leke ile kirlenmediini ve kirlenmiyeceini anlatmtr. Antere:

ba a

2bq 3a |b2 o

z2

Uzun mzrakla siyabni paraldm, kerm, mizraa na mahrem deildir. Beytinde sibay ile nefisden

kinaye etmitir. mrilkays de:

2bq 2bq

mb m b

Eer benim bir huyum sana fena geldiyse Benim siyabm kendi siyabndan syrver kutrulursun

beytinde siyab ile kalben kinaye etmitir. Bunlar gibi burada da siyab, nefisten veya kalbden kinaye olmak

zere birok mfessirn

=

2 b q kendini veya kalbini gnahtan, gadirden temiz tut,

inzarn kabule mani' olacak kirli ahlktan sakn, nsihatlarini kabule sik olan gzel ahlk ile mtehallk ol

demektir, diye tahareti ma'nevyye ve ahlkiyye ile tefsr etmilerdir. Lkin kinaye hakikat iradeye de mani'

olmad cihetle bu tefsr ayn zamanda gerek bedenin ve gerek elbisenin cisman temizlii dahi

emredilmi olmasna mnafi olmaz. nk taharet, nezafetten eamm olarak madd ve ma'nevye amildir.

Maamafih burada bundan baka bir ma'na daha vardrki o

Sh:5451

da siyabn yakndan bryen muht ve zuruftan kinaye veya mecaz olmasdr. Netekim bir takm kimselerin

zerine atlp binerek alp getirdikleri bir deveyi vasfettii u beytinde Leyl:

ba a bj b

5 b laqb2 b

a1a

Ona hafif hafif bir takm esvab attlar, imdi onun rktlm deve kuundan baka bir benzerini

gremeyiz, derken devenin zerindeki insanlar evvel esvaba, sonra da koan deve kuunun zerindeki

tylere benzetmitir. Ya'ni seni esvabn gibi yakndan sarm olan ma'erini, ilk evvel etrafndaki kimseleri

tathir eyle demek olurki bu ma'n

a
m c
a mazmununa da

muvafk olur. Hem bunda Hazreti Peygamberin madd ve ma'nev tahareti nefsiyyesi evleviyyetle anlatlm

olacandan onun nefsindeki taharetini ihtara lzum kalmaz. 5.

rucz; o pislikleri artk def eyle - rann zamm veya kesri ile

=v
b u
a ve o

u pislik ve azb ma'nasna geldii gibi

burada putlar, esnam ve evsn demek olduunu da beyan etmilerdir. 6.

=r
n
m
m Hem oksunarak mennetme - burada da iki ma'n beyan edilmitir.
Birisi; menn, baa kakmak ma'nasna olarak: yaptn ii , hizmeti, iyilii ok sayarak baa kakma, amelinle

nazlanma, demek olur. Birisi de: men, in'am ve ata ma'nasna olarak: bir iyilik, bir in'am ve ata yaptn

zaman verdiin kimseden mukabilinde daha ounu almak maksadiyle yapma. Ya'ni on para sadeka verip

de yirmi paralk hizmet veya hrmet bekliyenler gibi Dnya ticareti veya maksad gzeterek veya gsteri,

riya iin iyilik etme, maahaza Allah iin iyilik et bakasndan bir ecir bekleme, bu ma'n bni Abbastan

menkuldr. Bu iki ma'nda

r
n
m cmlesi haldir. ar
n
demektir. a merfu'

olmayp da nehye cevab olarak meczum olsa idi yaptn iyilii baa kakma ki oaltasn, ok hayr ve

Sh:5452

ecre iresin demek olurdu. Lkin Aerede bu kret yoktur. Maamafih terettb kasd edilmiyerek u ma'n

da olabilir. Yaptn hizmeti baa kakma, daha ok hayrlara ireceksin 7.

6j
b
2 ve

rabbn iin artk sabr et - ya'ni bu vazfeleri yapmak iin her ne kadar zahmetler ekecek, ezalar grecek

isen de mahz rabbnn hukm iin artk sabr eyle 8.

=ba a b nk o

boru alnd vakt -

NAKUR, sur gibi azla flenerek alnan boruya denir, nakr vurmak ve didiklemek ma'nlarna geldii

gibi boru almak ma'nasna da gelir. Zira boru alnd zaman iinden heva tazyk ile didiklenmi olaca

gibi dndan da o ses arpt kulaklar didikliyecei cihetle boruya minkar ma'nsiyle alkadar olarak

nkur denilmitir. Boru alnmak urfte de krbann veya askerin seferi iin hareket kumandas demek

olduu gibi borusu tmek de emir ve kumandasnn nfuzundan kinye olduu cihetle nakri nkur, nefh

sur, hret seferi iin

= y
b b emri ilhsinin zuhurudur.
a u

=ba a b b ta'liliyye olarak

a
1 a a
demektir. Burada murad nefhai ul olduu beyan olunuyor. 9.

vazdr.

- tenvin, muzaf ileyhten

a

b
a ya'ni o yle olduu gn demektir. Biz bunun mealinde o gn

demekle iktifa ediyoruz. 10.

,
a kfirlere kolay deil - pek
b

zor denildikten sonra kolay deil demek ilk nazarda lzumsuz gibi grnr. Lkin zorluk iki trldr. Birisi

evvel ok zor olmakla beraber gittike kolaylar yenilebilir. Birisi de gittike zorlar hi kolaylamaz, o

gn herkes iin zor olacak olduu bildirilmek zere

c
den sonra c

buyurulmutur.

Sh:5453

11.

a=y


- burada vahiden halktan da, mahlk olan
o

 den de hal olabilir. Ya'ni benimle brak o benim erikten mnezzeh yegne halk olduum halde

yarattm kimseyi, yhud kendisini tek bana, kimsesiz olarak yapa yalnz yarattm kimseyi demek de

olabilir. Ve bu mazmun

a
b
b
a b nu
4

buyurulduu zere her ferd hakknda sahihtir. Ve bununla Kyametin de hlkat gibi bilhassa ferd safhasna

iaret buyurulmu demektir. Sebebi nzuln hass olmas hukm ve inzarn vasflara nazaran umum

olmasna mani' de deildir. Bunun sebebi nzulu Veld bni Muiretelmahzum olduu rivayet olunuyor.

Buradan onun Srei Nunda getii vechile zenm, deyy olduuna iyma ve Vahid, namiyle anldna iaret

olduu sylenmitir. 12.

a= b o
u
mali memdud, uzun uzadya

uzatlm, ya'ni ok mal, servet, araz ve iftlik gibi geni yhud nema ile veya ticaret ile artrlm uzatlm:

Veldin Mekke ile Tif arasnda trl emvali ve Tifte yaz k meyveleri eksik olmyan bostan, ve milyon

kadar nkudu bulunduuna dair rivayetler nakl edilmitir. 13.

a=

2

hd, hid in cem'i, ya'ni hazr hepsi yannda, gz nnde almak iin uraya buraya gitmek

ihtiyacndan zde, mecalis ve mahafilde babalarnn mayyetinde hazr veyhud mhim ilerde

ehadetlerine, reylerine, ma'lmatlarna mraceat olunur oullar. Denilmi ki Veld ibni Muirenin hepsi

ricalden olmak zere on veya on olu vard, fakat ma'lm olan yedidir. Veld ibni Veld, Halid ibni Veld,

Umare ibni Veld, Hiam ibni Veld, As ibni Veld, Kabis ibni Veld, Abdi ems ibni Veld. Denilmitir ki:

bunlardan Halid, Hiam, Veld, erefi slm ile merref olmular. Sahib keaf byle,

b b
b
q 5 q
a diye

Sh:5454

zikr etmi, ls derki: Umarenin Bedrde veya Habete Neca tarafndan katl edildii htilfldr iki rivayet

de kfiren katlinde mttefktr, slmna dair Sa'lebnin Mukatilden rivayeti sahih olmaz, bni Hacer onun

galat olduunu tanss etmitir. Bu galat Sahib Keafta da vak' olmu ve ona tabi olanlar da tabi olmular:

teaccb olunur ki Veld ibni Veldi slm ile merref olanlar miyannda zikr etmemiler, halbu ki

muhaddisn batan hire onun slmnda mttefktirler

ga. Evet Veld ibni Veldin de sonradan slmnda

htilf grlmiyor fakat Umare ihtilfl., drtten maadas ise gayri ma'lm.

14.

a=m p
ve ona dendim de dendim - mal ve oullarndan baka,

bir ok esbab ihzar ederek ch ve hamet- kbl de verdim. Veld Kurey iinde vcuhten, sanaddden

saylrd. Vehd ve Reyhanetl'kurey lekablariyle anlrd. 15.

= a
a
q sonra

da tama' ederki daha ziyade edeyim - yle hars, hatt demi ki eer Muhammed sadk ise Cennet benim

iin yaratlm demektir. 16.

65
Hayr, yle ey yok -

KELL, harfi red'dir. Bir sz, bir da'vay veya mid ve talebi redd eder. Biz bunun yerinde, hayr yle

deil, yle ey yok, yama yok ta'birler kullanyoruz. Hayr ta'birini yerine gre

2 P 2 P
3

mevk'lerinde de kullandmzdan tam mukabili denemezse de yakndr burada onun tama' ve midini

kat'dr. Sebebi

a6 b mb

b
a nk o, bizim yetlerimize Inadc kesildi -

o ni'metleri veren mn'imin vahdaniyyeti delillerine veya Kur'an yetlerine kar inada kalkt, bu ise

kfran ni'mettir. Ni'mete kfran ise onun artmasna

Sh:5455

deil, kesilmesine sebebtir. 17.

a6
b
ben onu sa'de: sarp yokua, dikine

azba sardracam - Tirmiz ve Hkim ve daha bir takmlarnn rivayet ettikleri bir hadste aleyhissalt

vesselm buyurmuturki: sa'd, ateten bir dadrki ona yetmi yl kar, sonra iine der yine Hazreti

Peygamberden: Cehennemde bir akabeye kmas teklif olunurki ona elini koyduka erir, kaldrnca yerine

gelir. Ayan koyunca erir kaldrnca yerine gelir. Yine rivayet olunuyorki yetin nzulnden sonra Veldin

mal gnden gne eksilmi, nihayet helk olmutur. Va'din lleti veya inadn beyan iin buyuruluyorki 18.

a nk o dnd = ve bir takdir yapt - zihninde lt biti, bir tahmin
yapt 19.

=

3n - Arabcada bu 3
n yhud a m b ta'birleri

kahrolas, Allah cann alas gibi esasen bedd'a olmakla beraber nazardan esirgemek tarznda yhu ne

yaman ey, anas alyas gibi bir kymete iaret olarak medih makamnda, ve ba'zan da bu ma'nada

tehekkm ve istihza iin kllanlrki burada onun dncesini begenenlerin bu yoldaki senalarn hikye ile

tahkir iindir. Ya'ni dedikleri gibi kahrolas nazl da takdir etti ya!.. 20.

=

3n q sonra kahrolas nasl da takdir ettiya-bu tekrar, hem tahkri te'kid,
hem de takdirin tefavtne iarettir. 21.

=
q sonra bakt - etrafndakilere bir baknd 22.

j q

=
2 ve ekidi, surat ast -

sonra kan att

BESR, Vaktndan evvel isti'cal etmek hamlk yapmaktr. Netekim meyvann hamna, hurmann

koruuna

Sh:5456

bsr denilir. Rgb burada bu ma'nadan olduunu syler. Ya'ni vaktndan evvel kopmu ham koruk gibi

ekidi, surat ast 23.

= j
n
a 2 a q sonra adn dnd ve byklendi - anlam

olduu haktan yz evirdi, iymana arkasn, kfre yzn dndrd ve Allahdan korkmayp gurur ile

byklk taslad, hakk ikrar etmei kibrine yediremedi de hkimne bir tavrla 24.

dedi ki

4
b hemen

=q z

a bu Kur'an baka deil, ancak bir sihri mser - ibu
a a

q z

ta'birinde iki ma'na vardr.

BRS, me'sr, ya'ni tedenberi ta'lim ve rivayet oluna gelen ehlinden ehline renile geldii sylenen

bir sihir demektir.

BRS de: y'ser, iysr olunacak, sair sihirlere tercih edilecek, beenilecek bir sihir demek olur. Bu,

parlak sihir ma'nasna sihri mbn demelerine benzer. Bunda aldatc bir cazibe var demi oluyor ve

nihayet kararn yle veriyordu 25.

6
j a 4
a a
a bu baka deil, her

halde bir beer sz - dedi. Karar bast, risaleti ve Kur'ann Allah kelm olmasn inkr ediverdi ki ite

anud kfirlerin Kur'an ve Peygamber hakknda syledikleri nihayet budur. Allahn indirdii kelm deil,

Muhammedin kendi syledii kitab derler. Hdise tefsirlerde yle rivayet olunuyor: Veld ibni mugre

Peygamber sallallh aleyhi vessellem Hazretlerinin yanna gelmi, Kur'an dinlemi bir teessr duymutu,

kalkp kavm Ben mahzuma varm, vallahi Muhammedden demin bir kelm dinledim, ne ns kelm ne de

Cinn kelm, onun bir halaveti var, onda bir talvet var, a'las msmir, esfeli mdk "zemni feyyaz", o her

halde ste kar, stne klmaz, demi buna kar Kurey Veld sapt, vallahi btn Kurey

Sh:5457

sapacaktr demiler, bunu iiden Ebu Cehil ben size onun hakkndan gelirim, deyip hazn hazn yanna

varm, ey amca! Demi, kavmn sana vermek iin bir mal topluyorlar, nk sen Muhammedden bir ey'e

nil olmak iin onun yanna gidiyormiin, Veld: Kurey bilirki ben onlarn malca en zenginleriyim diye

cevab vermi, Ebu cehil o halde onun hakknda bir sz syle de kavmn iitsin, senin onu holanmadn,

inkr ettiini anlasnlar, Veld, ne diyeyim iinizde i'ri, recezini kasdesini Ve Cinn irlerini benden iyi

bileniniz yoktur, onun syledii bunlarn hi birine benzemiyorki... Yok herhalde bir ey sylemelisin...

Bunun zerine Veld kalkm, kavmin meclislerine varm, siz demi Muhammed mecnun diyorsunuz, hi

kimseyi bogarken grdnzm, khin diyorsunuz, hi kehnete alrken grdnzm? ir diyorsunuz,

hi i'r ile orarken, ir sylerken grdnzm?, yalanc diyorsunuz hibir yalann tecribe ettinizmi?

Demi, hayr amma, fakat nedir? Demiler, durun dneyim demi, dnm dnm

6
j a 4
a a
a =q z

a demi, bunun
a a
zerine holarna gitmi, meclislerinde bir alktr kopmu, onun szn alklyarak dalmlar. Yukarda

getii zere ba'zlarnn kavlince bu hdise, Mzzemmil ve Mddessir Srelerinin sebebi nzul gibi

nakledilmi ise de Veldin dinledii yetler

y lerden olduuna dair vaki'' olan rivayetlerden de

anlaldna gre bu, bu Srenin bann deil bu yetlerinin sebebi nzulu olmutur. Buyuruluyorki:

26.

b
ben onu Sekare yaslanacam - bu yet a6
b

den bedeli itimldir. Ve onun mazmununu iyzahtr. Sekar, Cehennemin isimlerindendir. Ba'zlar bunun

ucmeliine kail olmularsa da Gnein yz alp kavurmas ma'nasna sakr dan mtakk olarak yakc

mefhumundan me'huz olduunu sylemilerdir. 27.

Sh:5458

6
b
a b

Ve ne dirayet bildirdi sanaki o ne Sekar - ya'ni o yle bir Sekarki onun mahyyetini direyetle bilemezsin 28.

7 m jm ne bekyye kor, ne brakr - ya'ni o yle rnak bir Sekardrki bir

kerre att bir ey'i hi bir zerresi kalmayacak vechile helk eder tketir, sonra da yakasn yine brakmaz,

o helk olan yeni bir hlkate tebdil olunur. O yine evvelki gibi azb ile atmakta devam eder. 29.

7
j y
a -

BEER, insan demek olduu gibi beere nin cem'i derinin bahusus insan derisinin d yzleri

ma'nsna da olur. Ki insana beer denilmesi de bu yzdendir.

LEVVAHA, levhten mbalaa sygasdr. Levh, susamak veya Gnein harereti, yhud susuzluk bir

adamn ehresini bozmak, ya'ni yakp kavurup karartmak veya zuhur etmek veya imek akmak veya

gzle grmek ma'nlarna gelir ki levvaha, bunlarn hepsine muhtemildir. Beere susam yhud

mtemadiyen beereler kavuran, yzler karartan, yhud hep beer gzeten, beere tearruz eden

ma'nalarn ifade eder. bni Abbastan: mtemadiyen beereler kavuran, yzler karartan ma'nas merviydir.

Daha baka da sylenmitir. Buna yle diyebileceiz: kanmak bilmez bir susuz, mtemadiyen beersuz.

30.

6

m b zerine on dokuz - bu on dokuzun ne olduunu anlatan

mmeyyizi zikr olunmuyor. Ancak bundan sonraki yetten o Cehennemin korucular olan Melike ya'ni

zebanler olmas anlalyor. Beerin ruh ve ahlk kuvvelerini tahlil ve tasnif ile bu adedin sirr- hikmetini

iyzaha almak isteyenler olmu ise de dogrusu bunu dirayetle bilinecek bir lm ii deil, mutlak bir iyman

ii olmak zere imtihan iin olduu ikinci yette bilhassa anlatlmtr.

Sh:5459

Onun iin bunun bilkayd- art bir iyman ile inanlmas matlb, mutlak bir hbar ilh olduunu tasdk

edip te'vilini Allah bilir demek lzm gelir. Bunun hasl, Allah tealnn imdi sizin temamen bilip

anlyamayacanz ve ileride tezahr edecek yle kuvvet ve kudretleri vardrki onlarn hakikatini ancak

kendisi bilir. Ve sizin ona mutlak surette inanmanz lzm gelir. te size onlardan bir numune haber veriyor.

Bu hali hazrda iyman olmyan ve kalblerinde bir rklk bulunanlar iin artc bir muamm gibi gelir.

Byle kapal Allah kelm, Peygamber teblimi olur? Diye alay ve inkra sapmalarna sebeb olabilirse de

kitab ve Peygamberin ne demek olduunu ve istkbal iinin bugnk kyaslarla bilinemiyeceini bilenlerin

ikillerini kesecek ve iyman kabiliyyeti olanlarn iymanlarn artrarak muvaffakyyet ve halaslarna bs

olacak en mhim sebeblerden, htar ve hbarlar cmlesinden olduu iin bunlarn te'viline almyarak

mutlak bir iyman ile inanlmak iktza eder. Demek olduunu beyan siyaknda buyuruluyor ki: - 31.

a m b u
b :
a ba l
bz

a b u
b
a=1

n burada ashab nar, ebediyen o ate iinde kalp yanacak olanlar
ma'nasna deil, o atee sahib olup kuruyacak bekiler, muhafzlar ma'nasna olduu zhirdirki murad

Cehennem hazenesi denilen ve Srei Tahrmde

b
1 a b a

a
5
b

diye tavsf olunan ve reisleri Malik olan Zeban Meleklerdir. Bunlar ddetlerinden, ya'ni

adedlerinden murad da zikrolunan

m adedi olduu vzhtr. Ya'ni bunlarn saylarnn on

dokuz yaplmas veya ahslarm, nevi'lerimi ne olduu ta'yin edilmiyerek sade on dokuz adediyle

muamma halinde ifade ve hbar olunmas mcerred kfirlere bir mihnet ve imtihan iindir. Bunun fidesi de

unlardr:

a n
ilh... Bu yetin sebebi nzulnde iki rivayet

zikrolunuyor:

Sh:5460

BRS:

6

m b nzil olduu zaman, Ebu Cehil Kureye yle demiti:

analarnz alasn bni Ebi Kebenin olunu iitiyorum size hazenei nrn on dokuz olduunu haber

veriyor: sizler ise demir pehlivanlarsnz sizin her onunuz onlardan bir adam yakalamaktan ciz misiniz?

Ebl'eedd ibni seyd ibni Keledetel'cmeh, penesi pek kuvvetli yrtc bir adamd, ben size on yedisinin

hakkndan geliveririm, siz de bana ikisinin hakkndan geliverin demiti

:
a ba l
bz

a b u
b nzil oldu, onlar sizin tkat getireceiniz
adamlar deil, Melikedir diye haber verildi. Ve Ebu Cehil hakknda Srei Kyamedeki

6 b

a q
= b
a nzil oldu. Tirmiz ve bni Merduyenin
Hazreti Cbirden bir rivayetlerine gre: Yehudlerden ba'z kimseler Peygamberin ashabndan ba'zlarna

sizin Peygamber Cehennem hzinlerinin adedini biliyor mu? Diye sormular, onlar da Resulllaha haber

vermilerdi, Resulullaha yle ve yle diyip elleriyle bir kerre on, bir kerre de dokuz iaret buyurmutu

ga. Yehudlerin Mednede bulunmsndan dolay bundan ba'zlar bu yetin Meden olduunu anlamak
istemilerse de Ashabtan ba'zlarnn Medneye veya Yehudlerden ba'zlarnn Mekkeye gitmi olmalar

melhuz bulunduundan bu istidllin zayf olduu derkrdr. Ve hatt sebebi nzulden ziyade bir tefsr

ma'nasndadr

6 a 2 u
b te o muammann asl sirri ve

fidesi bu hakkate mutlak bir iyman te'min etmektir.

CNUD, cnd n cem'dir ki asker ve bir adamn a'van ensar, aly ve ordu ma'nlarna gelir.

Kuvvet ve glzati i'tibariyle askerde itihar etmitir. Asl

talk, sert arazye denir.

vezninde u den me'huzdur ki

b ve o - ya'ni Sekar ve yhud bu yetler - baka

Sh:5461

bir ey deil,

;
j
a ancak beer iin, beerin menfeati iin bir d, bir

muhtradr.

Bunu isthfaf edenleri redd ile inzr hem takviye hem de msbet gayeye tevcih ile tenvir zmnnda

buyuruluyor ki

|
a ST = 2 a a 3
SR
j
a SS = a 5
=
j a SV =j
a y

a a a
b a SU = 1



SX 6
b n a n
a
b
SW
1 3
TP
bz

a
a SY = o
j

b 2
6 a l



b TR =
v
a
b
n p

TQ =
6 bu
TT =

a
ab TS

TV =

a

b
TU =

a

b

TX 6
a b ma
ny
T W

b

= a 2 l

b
a b1
1 m b
na
b TY 6
6
p UQ = 1n
y
b
UP =

=
b1z

m
a

3
2 UR
a 3
6
a
b
3
2 5
6
U S

Sh:5462

b UV 6
b

UU 7

U T
m a 5
1 a 3
a na 3
a 6a b

a
a

Meali erifi

Hayr hayr o Kamere 32 Ve dnd dem o geceye 33 Ve at sra o sabaha Kesem olsun ki 34 her

halde byklerin biridir o Sekar 35 Kocundurmak ii beeri 36 inizden ileri gitmek veya geri kalmak

istiyen kimseleri 37 Her nefis kazancna baldr 38 Ancak ashab yemn 39 Cennetlerdedir, sorudururlar

40 Mcrimlerden 41 Nedir, diye: sizi sekare sokan? 42 Derler: biz namaz klanlardan deildik 43 Ve

fukaraya yemek yedirmezdik 44 Bataklarla dalar giderdik 45 Ve ceza gnne yalan derdik 46 T

gelinciye kadar bize o yakn 47 Fakat fide vermez o vakt efaati efaatilerin 48 Ya imdi ne ma'ziretleri

var o dden yz evirirlerken 49 Sanki rkm yaban eekleri 50 Arslandan kamaktalar 51 Yok

onlardan her kii kendisine ayr sahifelerle tezkireler datlmasn istiyor 52 Hayr, dorusu hretten

korkmyorlar 53 hayr hayr o muhakkak bir tezkire 54 Dileyen onu tezekkr ede 55 Maamafih Allah

dilemeyince dnmezler, koruyacak da odur, mafiret edecek de 56

32.

= a 5
ilh... Burada Kamer, gece, sabah kendi ma'nalarnda ve cnudi ilhnin

tecelliyat lemhalarna iaret olmakla beraber Dnyann zulmete boulduu cahiliyye devri iinde nuri

nbvvetin douu ve o gecenin zevale yz tutuu ve parlamak zere bulunan hayr ve hakikat sabahnn

yakla demleriyle slm gneinin tul'u hengmna

Sh:5463

da iyma vardr. Ve hatt asl maskkaleh budur. 35.

b a muhakkak o sekar

=j
a y

herhalde kbralarn birisidir. - Ya'ni en byk beliyyelerin birisidir. 36.
=
j a inzr etmek, kocundurmak i'tibariyle beeri, yhud mnzir olarak beeri bunu ba'zlar Srenin evveline merbut demilerdir ki

a demektir. 38.

= o
j

b 2

her nefis kazancna baldr. - Ya'ni Allah indinde
1 3
borclu olarak kazancna rehindir. Saadet ve felketi kazancyle mtenasibdir. alr gzel ameller yapar,

Allaha borlarn derse kendisini kurtarr (Srei Turda

bak) 39.

b 2 a 3

bz

a
a ancak ashab yemn mstesna - ki bunlar yalnz kendi
6 a l

kesiblerine merhn kalmyarak takdiri ezelde Allah tealnn mahza fadl- kereminden nasbleri, ksmetleri

ziyade takdir edilmi olan bahtiyarlardr. nk adl- hakm olan Allah teal herkese kesbiyle mtenasib

bir ecir verir, kimsenin hakkn zayi' etmez. Hukuk noktainazarndan hepsini msav yaratm, kesbine

balam olmakla beraber lys'el amm yef'al olduu iin mahza fadl ltuf noktainazarndan hepsinin

mukadderatn ve mazheriyyetini msav klmam, kimine az, kimine ok vermi, kimini de fazla fadlndan

mahrum klarak yalnz kesbine birakmtr. nsanlar sair hayvanattan, mmtaz olarak yaratmas bir kesb ii

deil, mahz fadl olduu gibi insanlar da muhtelif meratibde yaratmas Enbiya ve Evliyay yksek

mazheriyyetlerle mmtaz klmas ve Enbiyann ba'zsn ba'zsna tafdl buyurmas, mazheriyyeti

Muhammediyyeyi hepsinden stn klmas da bu kabldendir. Bu suretle meratibi liyenin bir ou kesbile

istihsal edilemez, bu ise

b a
5
mazmununa mnaf dmez.
b

Zira kesb- sa'yinden

Sh:5464

bakas insann kendi hakk deil, mahz fadldr. Maamafih istisna, muttasl olduuna gre ashab yemn

onun da bir istisnas saylmak lazm gelir. u halde burada ashab yemn, Srei Vakada geen ashab

yemnden ehass, sabikun gibi mmtaz bir ma'nada demektir. Bunun tefsirinde melike, muhls m'minler,

etfali mslimn, msak ftrette sa tarafta vaki'' olanlar, ya'ni

b n

b2 a v
n


b2 a unlar Cennet iin yarattm ehemmiyyet vermem, unlar da Cehennem iin yarattm yine

ehemmiyyet vermem hadsi kudssinde Cennet iin yaratlm olanlardr, diye muhtelif rivayetler vrid

olmutur. Etfali mslimn rivayeti Hazreti Alden deniliyor. Bunlar kesibleri olmadan atalarnn mayyetinde

Cennete girecekleri cihetle istisna edilmi oluyorlar. Bu rivayet de gsteriyorki bu istisna ehli kesb iinde

Cennete girecek yok demek deil, lkin bir takmlarnn kesiblerine bal olmadan veya kesblerinin

degerinden fazla olarak mahz fadl ile mstesna surette Cennete gireceklerini anlatm oluyor. Geri

bundan Cennete girmek mahz fadl olduunu i'ar eden bir ma'na varsa da bu ma'na

j
o

b b dsturunu ibtal deildir. Kesibde husni amele muvaffakkyyet dahi esas
i'tibariyle Allah tealnn bir fadl- tevfk olmasna nazaran hepsini de fadli ilhye nisbet doru olmakla

beraber burada maksad kesbin ehemmiyyetini iskat etmek degil

=
z
a b o
j

a
a mantukunca kaderleri yaver olan ve kesb
ile irilemiyecek mertebeler kendilerine mahz ltf olarak verilmi bulunan gzde havass istisna edilmek

artiyle umumun felh ve felketi kesbi ne merbut bulunduunu beyan ile kesbin kymetini i'ardr. nzarn,

tezkirin asl fidesi de budur. Binaenaleyh burada yemn iki ma'n ile mlhaza olunabilir:

BRNCS, kaderde sa tarafta vaki'' olmu, hi kesibleri olmadan kaderleri yaver klnm kimseler

demektir. Mesel Peygamberin nbvvet risaleti

6
2 y


a

Sh:5465

yetinden de anlald zere kesbinin hi dahli olmayan bir mevhibe, bir rahmeti ilhiyyedir.

KNCS, yemn, ahd ve msak ma'nasna olmasdr. nk msak fitr ile ahdi ilhye dhil olmu ve

yemnlerine sadk kalm kimseler kesblerinden mes'ul ve mstefid olmakla beraber netice i'tibariyle yalnz

kesiblerine bal olmayp kesiblerinden ok fazla ni'met ve saadetlere irerlerki bunun misali bir ferdin tek

bana almasiyle itima' bir mukaveleye merbut olarak cem'iyyet halinde almas arasndaki farktr.

Zira cem'iyyetle yayanlar yalnz kendi kesiblerinden deil, cem'yyetlerinin kymetine ve

mukavelelerindeki sadakatlerine gre yekdierinin mterek ve mtekabil mesa'isinden yksek bir surette

istifade ederler. Dank kesiblerin zahmeti ok, verimi az olduu halde bir yemn ve msaka balanarak

muhtelif kesiblerini sadakatle birletirmi ve amellerinin tevzi' ve itrk noktalarna hep bir ruh ile sarlarak

cemaatle yrm olanlar her biri kendi kesbinden mstefid olmakla beraber yekdierin kesiblerinden de

mtezayid bir surette nasb alrlar. Ve ite Allaha ve Resulne ve hret gnne iyman edip de Sekarden

korunarak hak yolunda ruhlarn ve mesa'ilerini tevhid etmi olan ve ayn kbleye mteveccih olarak

yryen hals iyman sahibleri kendi kesiblerine balanmakla kalmayp fadli ilhden mstesna bir surette

nasb alan ashab yemndirler. Soldakiler, almyanlar, yhud tek bana alan, kendi keyfine oraan

yemnsizler kendi kesibleriyle bouurken bu ashab yemn 40.

Cennetlerdedirler. 41.

p

6 bu

=
v
a
b
n Mcrimlerden sorutururlar P =

mcrimlerin hallerinden kendi aralarnda konuur, bahseder. Birbirlerine sorar yhud sordururlar. Bu sul

tevbh ve tahsr iin denilmi ise de evvelemirde tahkk hakk ile crmlerinin

Sh:5466

mahiyyetine gre efaat imknn teharr iin bir hasbihal veya istintak olmak

6
b
a b1
1 m b siyakna daha uygun grnr. Bu soruturmann bu
suretle hikye ve beyan da mcrimlerin hallerini ve mahkmiyyetlerinin sebeblerini sorup aratrarak hakk

tebeyyn ettirmek ve ona gre hayr-u salh iin almak, ashab yemnin hasleti olduunu anlatmak,

bununla beraber ta'dad olunacak crmlerin sahibi mcrimlerin hrette efaat ile de halslarna ihtiml

olmadn Dnyadakilere htar ile nashat etmek iindir. 42.

b sizi

Sekare sokan nedir? - Ya'ni bu Cehenneme girmenize sebeb olan crmnz nedir? Bu sul, ashab

yemnin birbirlerine deil de mcrimlere bizzat veya bilvasta sorduklar suldir. Sahib keaf derki bu,

ashab yemnin birbirlerine sullerini beyan deildir. yle olsayd

b onlar

sekare sokan nedir? Denilmesi lzm gelirdi. Bu onlarn sorduu vastann ifadesini hikyedir. Ya'ni

sorulanlar byle anlatrlar: o mcrimlere sizi Sekare sokan nedir? Dedik 43.

ab dediler

=

a
biz namaz klanlardan deildik 44.
=

a

ve miskni t'am etmezdik - fakre yemek vermez, karnn

doyurmak aresini aramazdk, ya'ni Allahn emrini tanmaz ve kullarna acmazdk 45.

=

a

b
ve dalanlarla beraber dalar dururduk - bo
b
lakrdlar, beyhude iler, unun bunun aleyhinde lehinde ml, ya'ni szler, vaktlar ldren, keyf- hevaya

tealluk eden btl eylere dalan gafillerle beraber kendimizden geer dalar giderdik 46.

b
ve din gnne, ya'ni ceza gnne yalan derdik
= a 2 l
inanmazdk dediler - Namaz klmamann, fukaraya bakmamann, dalanlarla beraber dalp gitmenin asl

sebebi de bu iymanszlk

Sh:5467

bu kfrdr. 47.

6
a b ma
ny
Ta bize o yakn, ya'ni lm gelene kadar bu halde

devam ettik - ancak lm gelince ceza gnnn hakk olduunu yaknen anladk dediler, ite kendilerini

Cehenneme sokan crmlerini byle haber verirler. 48.

6
b
a b1
1 m b Onun iin de onlara efaatilerin efaati fide
vermez - nk iymansz gitmilerdir. Demekki o gn m'minlere efaat olacak, bunlar da tekzb etmeseler,

kfre kitmeselerdi belki ashab yemnin onlara efaati de mmkin olabilecekti. Lkin bu crmleri ilemi,

kfr ile gitmi olduklar tehakkuk eden mcrimler kendilerini kurtaracak, amel yapmam olduklar gibi

efaatilerin hepsi de efaat edecek olsa fayda vermez, hakikat tebdil olunmaz. Onlar kesibleri olan

crmlerin cazas olarak o Sekare dalar giderler 49.

=


na
b imdi o tezkireden yz evirmekle kendilere ne
fide var? - Bu Kur'andan yz evirmekte, o yakni htar ile edilen nashatten kanmalarnda kendileri iin

bir faydam var? gtten yz evirmekle o akbetten kurtulacaklarn m zann ediyorlar? O tezkireden yle

yz eviriyorlarki 50.

= 1n
y
b
sanki rkm yabn eekler 51.

6
p kasvereden firar etmekteler. -

KASVERE, kasr den mtakk olarak zorlu, zorba demek gibi olup zorlu avc alay veya arslan

ma'nalarna geldii beyan olunuyor. Ekser lgaviyyun kasvere arslan demilerdir. Bunun Habe lgat

olduu da rivayet olunmutur. te Kur'an ile verilen Allah nashatinden kaan, onu dinlemek istemiyen

budalalar yle rkp kayorlar. Halbuki o zavall hmar vahilerin kamalar bir naarlk olmakla beraber

yine tehlkeden kamaktr. Onda belki bir hals, bir fayda melhuzdur. gtten kaan bu

budalalar

Sh:5468

ise tehlkeden degil, halstan, halskrdan kayor faydalarn birakp helke kouyorlar. 52.

=
b1z

m
a

3
2 Hayr o kadar
a 3
da degil, belki onlardan her kii kendisine ayr ayr datlm sahfeler halinde tezkire getirilmesini istiyor. -

Umum bir tezkire ile iktifa etmek istemiyor. Her biri ziyafete da'vet olunur gibi husus bir tezkire ile ayrca

da'vet olunmasn isteyor, vazfesine, menfaatine komak iin kibirleniyor da herbiri yarn ecelin geldi, u,

u vazfeleri yapp hazrlanarak gelmeniz tebli olunur diye ayr bir tezkire bekleyor veya her biri bir

Peygamber olmasn arzu ediyorki bu budalalk evvelkinden ok fazldr. 53.

5
6
Hayr, yle ey

yok - herkes iin ayr bir tezkire, ayr bir kitab gelmesine ihtimal yok, bununla beraber yle de olsa yine

gelmezler

3
2 dorusu onlar 6
a
b
hretten korkmuyorlar - bu

tezkireye icabet etmiyenlere sonunda ceza edileceine inanmyor, sonunu saymyorlar. 54.

hayr, i zannettikleri gibi deil - korkun bir hret var.

htardr. 55.

7
m a ite o bir tezkiredir. - Bir

6
b

Artk herkim isterse dnsn - mazmununu anlasn, iycabna

gre hareket etsin 56.

6a b

a
a

b maamafih Allah

dilemeyince dnmezler

1 a 3
a na 3
a takvaya ehil de

mafirete ehil de odur. - Azbndan korkulup korunulacak olan da o, mafiret edecek de odur. Ondan

korkmyan ne hrette ne Dnyada hi bir eyden korkmaz, korunmaz, ondan bakas da ne gnahlar

mafiret edebilir, ne koruyabilir. Onun iin her hikmetin ba Allah korkusu, Allah mahabbetidir. mam

Ahmed,

Sh:5469

Tirmiz, nese, bni Mace, Hkim ve daha bakalar, Hazreti Enesten rivayet etmilerdi. Resulllah

sallllah aleyhi vessellem bu yeti

1 a 3
a na 3
a okudu da

dediki: rabbnz byle buyurdu:

v
3
b ma
v
5 ma
a 3
a b a
a 3

 1a
a 3
a b b
a ba ben ittika olunmaa, korkulup vikayesine
snlmaa ehlim, benimle beraber baka bir ilh yaplmasn, herkim benden korkar da benimle beraber

baka bir ilh tutmazsa ben onu mafirete ehlim. Hakmi Tirmiz Nevadirilusulde Hazreti Hasenden tahric

ettii bir hadste demitirki: Resulullah sallllah aleyhi vessellem yle syledi: Allah teal buyuruyorki,

kulum bana iki elini kaldrr du ederse ben o elleri mafiretsiz reddetmekten haya ederim, Melike ey

bizim ilhmz o mafirete ehil deil dediler, Allah teal buyurduki lkin ben tekvaya da ehlim, mafirete de

ehim, sizi ihad ederimki ben onu mafiret ettim

ga.

Yarab! Bu kulunu da o koruduun, mafiretine irdirdiin kullarn zmresine ilhak eyle, Sensin

ehlttavka, sensin ehllmafire.