Professional Documents
Culture Documents
44 Duhan
44 Duhan
DUHAN
a
TT
b
Kelimeleri - yz krk.
Faslas -
harfleridir.
ggggggggggggy
a a gggggggggggg
2
a
y
b a ba S
= ja l
Q
bn
a R y
=
a 3
1 b T
b
ba
bj
y
6
2 y
V 7
ba b6
aa U
b
b
a p
a l
W = a
a a
a
6o
a a
X
n
a b< 2
z
j
3
2 Y
a
b2 a l
2
QQ
2 b
a mbm k
m b QP
= j
b
a l
a a 6
ba
Sh:4291
a QS
ba l
a a b
a b 2 QR
ab a m q QT =
j 4
bu
a
<
b
a 5 l
ba QU <
v
a a a1
b
QW n ba
7 j
a
j a
j QV
aa
a QX =
4
bu
j bn
am
a QY =a 4
a 6a bj a
2 2 p
a RP
2
ma
a 7a
7 j
b
a RQ
m
a
2
n b am
9 u
bj 2
b RS
v
a 2 b RR
u
a a6 z
j a
j n
a 5
ma RT =
a
m
R U
RV
= p
bu
RX =
RW =
b
b b ab
b
a o
2 b RY
a b b b q a
;
ab
b
a
Sh:4292
Meali erifi
y
1 Hem kitab mbn hakk iin 2 Elhak biz onu bir mbrek gecede indirdik, nk biz nezr
gnderiyorduk 3 Bir gece ki her hikmetli emir onda ayrd edilir 4 Tarafmzdan emir, nk biz Resul
gnderiyorduk 5 Rabbndan bir rahmet olarak, hakikat o, yle sem' yle almdir 6 O Gklerin ve Yerin ve
btn aralarndakilerin rabbdr ehli yakn olsanz 7 Ondan baka Tanr yoktur, hem diriltir hem ldrr,
hem sizin rabbnz hem de evvelki atalarnzn rabb 8 Fakat onlar ekk iinde oynuyorlar 9 O halde gzet o
Semnn ak bir duman ile gelecei gn 10 Ki ns saracaktr, bu bir elm azbdr 11 Rabben! bizden
bu azb a, nk biz m'minleriz diyecekler 12 Onlara dnmek, bret almak nerede? Kendilerine ap
ak anlatan bir Resul geldi de 13 Sonra ondan dndler, retilmi dediler, bir mecnun dediler 14 Biz o
azb biraz biraz aacaz, fakat siz yine dneceksiniz 15 Amma o byk satvetle skvereceimiz gn her
halde biz intikam alacaz 16 Cellm hakk iin onlardan evvel Fir'avnin kavmn fitneye drdk, onlara
da kerm bir Resul gelmiti 17 yle diye: Allahn kullarn bana teslim edin, nk ben size emn bir
Resulm 18 Ve Allaha kar ba kaldrmayn, nk ben size ak bir brhan ile geliyorum 19 Ve haberiniz
olsun ki ben sizin beni recminizden rabbm ve rabbnza snmmdr 20 Onun iin eer bana iyman
etmezseniz bari benden ekilin 21 Sonra rabbna du etti: bak bunlar mcrim bir kavim dedi 22 Hemen;
buyurdu; kullarm geceleyin yrt, nk siz ta'kyb olunacaksnz 23 Ve denizi ak brak, nk onlar ordu
halinde gelip gark olunacaklar 24 Neler terketmilerdi: ne Cennetler, ne kaynaklar, ne iftlikler, ne kerm
makam 25 Ve iinde zevk srdkleri ne ni'met ve refah 26 Evet yle ve hep onlar baka bir kavma miras
1.
y
y - Rahmann ruh Muhammedde tecell eden
Sh:4293
= ja l
bn
a hem de o kitab mbne
kasem olsun -
MBN, beyan gzel ifadesi parlak, kitab mbn bir bakma levhi mahfuz olabilirse de Kur'an olmas
demilerdir. Keaf tefsirinde der ki: leylei mbareke leylei Kadirdir. Bir de denildi ki a'bann yars
gecesidir ki bunun drt ad vardr. Leylei mbareke, leylei berae leylei sakk, leylei rahmet ve denildi ki
bununla leylei Kadir arasnda krk gn vardr. Leylei berae ve sakk tesmiye olunmas hakknda da
denilmitir ki harac temamen alnd vakt onlara beraetlerini natk bir sakk (bir sened) yazld gibi Allah
teal da bu gece m'min kullarna beraet yazar ve denilmitir ki bu gecede be haslet vardr: 1) tefrk klli
emrin hakm 2) bundaki badetin fazleti: Resulullah sallllah aleyhi vesellem buyurmu ki her kim bu
gece yz rek'at namaz klarsa Allah teal ona yz Melek gnderir, otuzu ona Cenneti tebir eyler, otuzu
ona Cehennem azbndan te'minat verir, otuzu da ondan Dnya ftn def'ederler, onu da ondan eytann
tuzaklarn hlelerini def'ederler. -3) Nzuli rahmet, aleyhissalt vesselm buyurmutur ki: Allah teal bu
gece mmetime yle rahmet eder ki Ben kelb anamnn kllar saysnca. - 4) Husuli marifet: yine
aleyhissalt vesselm buyurmutur ki Allah teal bu gece btn mslimanlara marifet buyurur ancak
Sh:4294
dkn olan, yhud ebeveynini inciten yhud zinaya musrr olan mstesn. -5) Bunda Resulullaha
efaatin tamam verilmi olmasdr. nk Resulullah a'bann on nc gecesi mmeti hakknda efaat
niyaz etti, te biri verildi, on drdnc gecesi niyaz etti te ikisi verildi, sonra on beinci gecesi niyaz etti
hepsi verildi, ancak Allahdan deve kaar gibi kaanlar baka. Bir de bu gece Zemzem suyunun bariz bir
surette artmas deti ilhiyyedendir. Maamafih ekserin kavli bu leylei mubareke ile murad Kadir gecesidir.
nk
7 a b a ba buyurulmutur. Bir de
=
a 3
1 b kavli
y
=a 3
72
a
a 4
m kavline
b2 b
mutabktr. Bir de
aa 4
a
a
b
buyurulmutur. Ve
ekser akvalde kadir gecesi Ramazandadr. Eer dersen: Kur'ann bu gecede indirilmesinin ma'ns nedir?
Derim ki: yle dediler: yedinci Semadan Dnya semaya bir cmle olarak indi, seferei kiram leylei Kadirde
de istinsahiyle emrolundu. Cibrl aleyhisselm da ncumen ncumen (ksm ksm) Resulullaha indiriyordu.
ga. Keafn inzal hakkndaki bu son beyan leylei berae diyenlerin kavline muntabk olmu oluyor. Zira
leylei Kadir de ibtida Peygambere indirilmee balamtr. Onun iin Kazy ve Ebssud yle demilerdir.
btida o gece indirilmee balad, yhud o gece cmleten Levhten Semai dnyaya indirildi ve Cibrl
aleyhisselm sefereye (yazc Meleklere) iml etti, sonra da Peygambere yirmi senede ncumen
indiriyordu
ga. Fahruddini Raz de yle kaydetmitir: rivayet olunur ki: atyyei harur ibni Abbas
Hazretlerinden
7 a b a ba kavli ile
esved, ben helk olsam da bu nefsinde kalsa cevabn da bulamasan helk olacaktn. Kur'an cmleten
Levhi mahfuzdan Beyti ma'mure nzil oldu ki o Dnya semadadr. Sonra onun arkasndan
enva
Sh:4295
vardr. Nzuli icmalsi bir def'ada olmutur. Buna daha ziyade inzl ta'biri muvafktr. Nzuli tafslsi de
peyderpey yirmi senede olmutur. Buna da tenzil ta'biri muvafktr. Bunlarn ayn ma'nda kullanldklar
da mnker olmad gibi tenzilin her necmi ayrca mlhaza olunduu zaman yine inzl denilmek muvafk
olacandan birinin bir gecede birinin de dier gecede olmas iki rivayetin tevfikna daha uygun gelecektir.
7 a b a ba
MBREKE, hayr ok demektir, nk Allah teal bunda kullarnn menfeatlerine aid iler tehyie
buyurur ki yalnz Kur'ann inzli olsa yine yeterdi. Amma niin gece indirildi,
b
ba nk bir mnzir idik, ya'ni inzar yapyorduk, inzar edecek nezr bir
Peygamber gnderiyorduk. - Demek ki Peygamberin inzar sdkle yaplmas iin evvel emirde onu kendi
nefsinde duymas muktezay hikmet idi. Buna da en yaraan gece olmas idi, gecenin mbarekliine
gelince: 4.
=
a 3
1 b her emri hakm onda ayrt edilir - her
y
hikmetli mhim i, yhud her muhkem, salam olmas lzm gelen iler onda, ya'ni gecede ayrlp tedbir ve
tevz' olunur. cra edilmek zere sureti mahsusada ayrlr yazlr. Bu cmle istnafiyye yhud da geceye
sfattr. Evvelkine gre mutlak gecede, ikinciye gre de o gecede demek olur. Ebssud der ki: bu vasf
kadar badn erzak, acali ve sair umuru yazlr, faslolunur. Bir de denilmitir ki: bunun Levhten istinsahna
beraet gecesi balanr Kadir gecesi bitirilir. Erzak nshas Mikile, harbler, zelzeleler, hasifler, saikalar
nshas Cebrale,
Sh:4296
ameller nshas Semi Dnya sahibi smaile ki byk bir Melektir, mesaib nshas da meleklmevte verilir
ga.
5.
b a zamirinden haldir,
7
ba nk biz
b
risalet veriyorduk - ki Resuln, elinin elinde almet olmak zere bir emirname bir ferman bulunmak lzm
6
2 y
rabbndan bir rahmet olmak zere- ki risaleti
= a
a a
hakkat o yle semi' yle almdir. - Mazlumlarn muhtaclarn feryadlarn iitir, ihtiyalarn bilir. Rabbn 7.
b< 2 b
a p
a l
dr.
a
n
a eer siz iykan sahibleri iseniz - limlerde yakn edinmi iseniz, yhud
yakn aryorsanz bu byledir. 8.
a a
dur 6o
hem
z
a
b2 a l
2 hem sizin rabbnz hem de evvelki atalarnzn
rabbdr - eski babalarnz ldrm, imdi size hayat vermi, binaenaleyh kr krne eski atalar taklid
j
3
2
fakat onlar bir ekk iinde oynuyorlar - iykan sahibi deiller. Allah deseler de cidd- iz'an ile deil, u
Sh:4297
k
m b o halde muntazr ol,
2 b
a mbm
= j
b
6
ba
ns saracak -
DUHANI MBN, aikra duman. Bu duhan hakknda iki tefsir rivayet olunmaktadr. Birisi bni Mes'ud
Hazretlerinden mervi olduuna gre iddetli alk ve kaht seneleridir, nk ok a olan kimseye gerek
gzlerinin za'fndan ve gerek ok kuraklk ve kahtlk senelerde havann fenalndan Sem dumanl
grnr. Bir de Arab, galib olan erre duhan tesmiye eder. Netekim dumanl hava ta'birini biz de kullanrz.
Vak'a udur: Kurey Resulullah sallllah aleyhi veselleme syanda ileri gitmek isteyince aleyhlerinde
yle du etti:
a P
m b
a a
b u
ya'ni Yusfn seneleri gibi ktlk seneleriyle tazyk olunmalarn niyaz eyledi. Bunun zerine
onlar bir kaht yakalad hatt cife, kemik, lhiz yediler, kii Yer ile Gk arasn duman gryordu, syliyenin
a l
a a bu elm bir azb - diyorlard. Eb Sfyan bir ka kii ile Peygambere
geldiler, Allah tealya ve rahime and verdiler, eer dua eder de bu hali zerlerinden def'eylerse iyman
ba l
a a b
a b 2 ya
rabben bizden azb a biz m'miniz - ya'ni aarsan iyman edeceiz demeleri de budur. kinci tefsirde ise
Sh:4298
duhandr, kfirlerin kulaklarna girecek, t ki her birinin ba prhan olmu baa dnecek, m'mine de
ondan zkm gibi bir hal arz olacak ve btn arz, iinde ocak yaklm fakat delii yok bir eve dnecek.
Huzeyfetibnilyemandan rivayet olunduuna gre Resulullah buyurmutur ki: yatn evveli dhan ve Is
bni Meryemin nzul ve Adenin ka'rndan kacak bir atetir ki ns Mahere sevkedecektir. Huzeyfe: ya
6
ba
= j
2 b
a mbm diye okunup buyurmutur ki
b
Merk ile Marb arasn dolduracak, krk gn krk gece duracak, m'min zkm gibi olacak, kfire sarho
bu olduunu syler. Maamafih dhan mbn ta'biri buna, kelmn syak da evvelkine daha mlymdr.
<
v
ab muallem, mecnun dediler - kh muallem, ta'lim olunmu,
retilmi Sekften birinin a'cem bir klesi retiyor dediler, kh da mecnun dediler, artk bu halde bu
kabiliyyette bulunan insanlara yalnz ifdesinden bret almak, mtenebbih, olmak, sznde durmak ne
5 l
ba Biz azb biraz aacaz
a a a1
b
<
b
a muhakkak ki siz dneceksiniz
ba l
a a b
a b 2 diye iyman va'dinizde durmyacaksnz.
Bu intibah,
Sh:4299
bu
b2 diye yalvar bu iyman azmini unutup eski halinize kfr- kfrannza avdet edeceksiniz 16.
7 j
a
j a
j byk skmakla tutup skacamz gn - Kyamettir
17.
nmuneyi beyandr. Yine Fir'avn kavmndan misal getirilmesi Fir'avn hukmetinin en byk zulm- er
hukmeti olmas ve
a bb
b
a buyurulaca zere katil ve
a b
a o
2 b binnetce zerlerine ne Gk alad ne
Yer - bunda bir ka vecih vardr: 1 -) Vahidnin Bastte dedii vechile Enes ibni Mlik radyallah anh
rivayet etmitir ki Resulullah sallallah aleyhi vesellem yle buyurmutur: hi bir kul yoktur ki Semada ona
iki kap olmasn, bir kapdan rzk kar, bir kapdan da ameli girer, o ld zaman onu gayb ederler ve
ona alarlar, byle buyurup bu yeti okudu, buyurdu ki nk bunlar Yer yznde salih bir amel
yapmamlard ki Yer alasn, Semaya da ne salih bir amelleri ne de ho bir szleri kmamt ki Sem
alasn. Ekser mfessirnin kavli budur. 2 -) Ehli Sema ve ehli Arz takdirindedir. Ya'ni ne Melike
alad ne m'minler, belki onlarn helkiyle mesrur oldular. 3 -) Byk bir adam vefat ettii zaman cihan
alad, Yer Gk alad gibi ta'birlerle musybetin bykln anlatmak iin mubalega edilmek dettir.
Sh:4300
yle buyurmutur: her hangi bir m'min alayclar gaib bulunan bir gurbette lrse her halde ona Arz-
Sema alar.
3a v jm
a
1b2 o b a
Bir de bunda onlar tehzle benzer bir tahkr vardr. Ya'ni onlar kendilerini yle byk addediyorlard,
lecek olsalar kendilerine cihan alamak lzm gelir, halbuki hi de yle olmad. belki lem sevindi.
SQ
3
ca
a 2 b v
SP
= a l
a a
SR
a bb
b
a 6
b m a SS 7
b a b n
a
a SU =
a ST j a2 b p
a
b
amb SV
2
z
b
@ a b nm a
a SW
b
n
a b b2 b2
=jm a
b SX
v
ab
a 9b
a 6j
a
b SY
j b 2 b
a p
a b
a
a TP
r
a
z
b2 a b b
=
u
a mb 3
1 a
Sh:4301
=
bd
TQ
a TS ;y
a TR
a a a 6a y
3
TU 8q
a b
TT =a v
8 b
a nb
TW z
a
TV
=
ja
6z
a l
aj
q TX 7z
a a
a
a
v
a
a UP
a a o
a a = 7 TY
UR
= a b na a UQ
n m 2 n
b
a
j US
jn
7 p
bu
UU
2 b u
UT 7
2b n
6 z
a p
a b
UV =
a
2 b
b 3
6
2 5
UW =z
a l
a
7
@ a m a
v
b
2 b
b b UX
a 1 a
jm a km b UY
n
Sh:4302
Meali erifi
Cellm hakk iin, Beni srali kurtarmtk: o ihanetli azbdan 29 Fir'avinden, nk o stn msriflerden
idi 30 Ve anm hakk iin: biz onlar bir lim zere lemne kar htyar eylemitik 31 Ve onlara yetlerden
ylesini vermitik ki onda ak bir ni'met ile imtihan vard 32 Fakat u berikiler diyorlar ki: ilk lmmzden
ilerisi yok ve biz yeniden nerolunacak deiliz 33 Haydi getirin babalarmz doru iseniz 34 Ya onlar m
hayrl? Yoksa Tbbain kavm ve onlardan evvelkilermi? Hep onlar helk ettik, nk mcrim idiler 35 Ve
biz o Gklerle Yeri ve aralarndakileri oyunculukla yaratmadk 36 kisini de ancak hak sebebiyle yarattk ve
lkin pek oklar bilmezler 37 Haberiniz olsun ki o fasl gn hepinizin mikatdr 38 O gn ki yar yardan bir
ey def'edemez ve bir taraftan yardm da olunmazlar 39 Ancak Allahn rahmetiyle yarlgad baka, nk
o yle azz yle rahmdir 40 bhesiz o zakkum aac ok vebal yklenenin yemeidir 41 Pota gibi
karnlarnda kaynar 42 Hamm kaynar gibi 43 Tutun onu da yaka paa doru Cehennemin ortasna
srkleyin 44 Sonra da bann stne hamm azbndan dkn 45 Dat bakalm deyin: nk sen azzdin,
kermdin 46 te o sizin ekk ve mcadele edip durduunuz bu 47 Elbette mttekiler emn bir makamda 48
Cennetlerde pnar balarnda 49 Snds ve istebraktan elbiseler giyerek kar karya 50 Evet byle, hem
onlar iri gzl hurlerle tezvic de etmiizdir 51 Orada emniyyetler iinde her trl yemii arr getirdiler 52
lk lmden baka lm datmazlar 53 Korumutur da onlar o Cahm azbndan 54 Hepsi rabbndan bir
fadl olarak, ite budur ancak fevzi azm 55 Biz onu sde senin dilinle myesser kldk gerek ki iyi
30.
3
ca
a 2 b v
- Allah teal Fir'avne ve kavmna yaptn
Sh:4303
olan hsann beyan buyuruyor. Ya'ni o gark ve tahribin hikmeti bu necat te'min etmek olmutu. Ve Beni
srali bu ni'mete intihab da bir tesadf deil, bile bile onlara bahetmi olduu ba'z meziyyetler ve
ni'metler hasebiyle
6
5
y
a
a
j mantukunca imtihana ekmek
iindir. Bu suretle bu kssay itmamda sonra yine Mekkelilere nakli kelm ile buyuruluyor ki 34.
2
z
b
@ a b nm a
a P =
9b
a biz onlar ihlk ettik - ilk lmden ilerisini
inkr edenlere kar bu kelmn nasl bir cevab tekil ettiini dnmelidir. Bunda iki suretle cevab vardr:
birinci ilk lm olan ferdin lmnden sonra onun mensub olduu kavm ve milletin helki ikinci bir lm
@ a b nm a
a demelerine cevabdr.
kincisi de hakk-u adl iin cezann lzumuna mebni ba'sin hakkiyyetini isbat ile vaddir ki bu da
2
z
b in cevabdr. Ve bu, daha sonraki yetlerle daha ziyade tavzh ve tafsl
olunacaktr.
Eb Ubeyde demi ki: Yemen mlknn her birine Tbba' denilirdi, nk ehli Dnya onlara tbi'
olurlard cahiliyyede Tbban mevki islmda halfenin mevki gibi idi, bunlar Arab mlknn en bykleri
idi
ga. Hazreti Aie radyallah anha Tbba' bir racli salih idi demi, K'b da: Allah teal onun
kavmn zemmetti kendisini zemmetmedi demitir. Kelb, o, Eb kerb es'addr demi, Hazreti Peygamber
mslim
Sh:4304
olmutu, bilmem Tbba' nebiy midir deilmidir?.. Onlardan daha hayrlm demek daha kuvvetli ve
evketlimi demektir.
56.
7
@ a m a a p
a b
- Srei
M'minde kfirlerin
58.
b
2 b
b b - Bu htime Srenin evvelini bir telhstir. Ya'ni o kitab
mbni, Kur'an ancak senin lisann ile myesser kldk, bu gzel beyan, bu ak ve kolay anlat baka bir
n gerek ki anlasn dnsnler. 59.
k
m b Binaenaleyh gzle-balarna ne gelecek
jm a nk onlar
gzetiyorlar. - Aceb onun istikbali ne olacak diye gzlyorlar. O gzetilen eylerin beyan da srei
Casiye de gelecek.