Mikro ktisat-1

Tketici Davran Ve Dengesi

eitli mal veya hizmetlerin insan ihtiyalarn karlama zelliine :

Fayda

Tketici davranlarn belirleyen temel faktr :

maln fiyat,
faydas
tketici geliri

Ordinal fayda kuramnn varsaymlar :

Fayda llemez
Fayda sbjektif bir kavramdr
Mal ve hizmetler faydalar asndan sralanabilirler
Fayda fonksiyonu mallarn tek tek faydalar toplamndan oluamaz
Bir maln tketiminden salanan fayda teki mallarn tketiminden salanan faydadan
bamsz olamaz.

Kardinal fayda yaklamnn varsaymlar:

Fayda llebilir
Her birey belli bir mal eit miktarda tkettiinde ayn toplam fayday elde eder.
Fayda objektif bir kavramdr.
Fayda fonksiyonu, bireylerin eitli mallarn tketiminden elde ettikleri faydalarn toplamna
eittir.
Bir maln salad fayda dier maln salayaca fayday etkilemez.

Fayda fonksiyonu ile ilgili sylenebilecekler :

Her bireyin fayda fonksiyonu birbirinden farkldr.
Srekli ve iki kez trevi alnabilir fonksiyon olmaldr.
Mallarn tketilen miktarlarnn artan bir fonksiyonudur.
Bireysel fayda fonksiyonlar birbirinden bamszdr.
Dier mallarn tketim miktarlar sabitken bir maln tketim miktar arttrldnda toplam fayda
azalarak artar.

ktisadi aklcln zellikleri :

Seici olma
Tam bilgiye sahip olma
ou aza tercih etme
Az miktarda tketimle yetinmeme
Tercihler arasnda tutarl olma
ktisat teorisinin belki de en temel varsaym Latince "Homo Economicus" ad verilen "iktisadi
insan" varsaymdr.
Buna gre tm ekonomik birimler kendi karlarn maksimize etme dorultusunda hareket
ederler. rnein tketiciler faydalarn maksimize etmeye reticiler krlarn maksimize
etmeye urarlar ve bunu baardklarnda dengede olduklarndan sz edilir.

Toplam faydann, mallarn tketilen miktarnn artan fonksiyonu olma zellii iktisadi
insann hangi
zelliinden kaynaklanr?
ou aza tercih etme

Fayda fonksiyonlarnn kiiler aras fayda karlatrmas yaplmasn engelleyen zellii

:
Birbirinden bamsz olmalar dr

Bir maln tketime katlan sonuncu biriminin toplam faydada oluturduu arta :
Marjinal fayda
Tketilen son birim maln salad faydaya marjinal fayda denir.

Azalan marjinal fayda varsaymnn nedeni :

htiyalarn giderildike iddetinin azalmasdr

Toplam faydann zellikleri :

Toplam fayda tketilen mal miktar arttka artan; ancak her seferinde azalarak yani
yatklaarak artan bir eri ile gsterilir.

Marjinal fayda erisinin zellii:

Marjinal fayda tketilen mal miktar arttka azalr.
Bu yzden negatif yani azalan bir eridir

Toplam faydann azald bir durumda marjinal fayda :

Deeri negatiftir
Toplam faydann azalabilmesi iin tketilen mallarn fayda deil zarar salamas gerekir.
Yani tketilen son birim maln marjinal faydasnn negatif deer tamas gerekir

Dengedeki bir tketicinin davran :

Her mala harcad son lirann marjinal faydasn eitler
Tketicinin her mala harcad son liralarn eit marjinal fayda salamasna e marjinal fayda
ilkesi denir. E marjinal fayda ilkesi kardinal fayda kavramna dayanmaktadr.

Tketicinin her mala harcad son liralarn eit marjinal fayda salamasna :
E marjinal fayda ilkesi denir.
E marjinal fayda ilkesi kardinal fayda kavramna dayanmaktadr.

Neyin bulunmas faydann sralanabildii varsaymn kurar?

Farkszlk erisi
Ordinal fayda kavramn savunan iktisatlar" farkszlk erilerini bularak faydann lmn
gereksiz hale getirmilerdir

Tketiciye ayn tatmin dzeyini salayan farkl mal tketim bileimlerinin geometrik yerine :
Farkszlk erisi denir

Farkszlk erilerinin zellikleri :

Birbirini kesmezler
Negatif eimlidirler
Orijine gre dbkeydirler
Mal dzleminin her noktasndan bir farkszlk erisi geer
zerindeki her nokta eit toplam fayda salayan tketim bileimlerini gsterir.

Mallardan birisi tek bana fayda salarsa Farkszlk erileri eksenleri kesebilir

Farkszlk erilerinin orijinden uzaklatka daha yksek toplam fayday temsil etmeleri,
fayda fonksiyonunun hangi zelliinden kaynaklanr?
Tketilen mallarn artan fonksiyonu olmasndan

Farkszlk erilerinin negatif eimli olmalarnn nedeni :

Ayn tatmin dzeyinde kalabilmek iin bir maln tketimi arttrldnda dier maln
tketiminden bir miktar vazgeilmesi zorunluluudur

Farkszlk erilerinin birbirlerini kesmemeleri "iktisadi insan" in hangi zellii ile ilgilidir?
Tercihler arasnda tutarl olma
Tercihleri arasnda tutarl olan "iktisadi insan" byle bir durumla varsaym gerei karlamaz.
Yani farkszlk erileri birbirini kesmez.

Farkszlk erisi zerinde ayn fayda dzeyini koruyabilmek iin, bir maln bir biriminden
vazgeildii zaman teki maldan ikame edilmesi gereken miktar gsteren katsayya :
Marjinal ikame oran denir

Bir farkszlk erisi zerinde sol yukardan sa aaya doru gidildiinde marjinal ikame
orannn mutlak deerinin azalmas farkszlk erisinin Orijine gre :
Orijine gre dbkey olmasna yol aar

Tketicinin sabit geliri ile n sayda mal temsil eden iki mal hangi miktarlarda tketme
olanaklarna sahip olduunu gsteren noktalarn geometrik yerine:
Bte dorusu ad verilir

Bir tketiciye ait bte dorusunda ayn doru zerindeki iki nokta X ve Y. se
Bu dorunun zerindeki her noktada tketici gelirinin tamamn harcad iin her iki noktada
harcanan para ayndr.

Tketici btn btesini X malnn satn almna ayrdnda X malndan satn alaca
maksimum miktarn ifadesi:(M: bteP: fiyat)
M/Px

Dey eksende Y malnn, yatay eksende X malnn yer ald bir modelde bte
dorusunun eimi :
X ve Y malnn nispi fiyatlarna
Bte dorusunun eimi -Px/Py Yani mallarn nispi fiyatlarna eittir.

Farkszlk erisi zerindeki bir nokta :

ki maln noktann ierdii miktarlarda tketilmesi halinde salanacak toplam fayday gsterir
Farkszlk erisi zerindeki her nokta tketiciye eit tatmin salayan iki mala ait deiik
bileimleri gsterir.

Kaytszlk (farkszlk) erisi zerindeki her noktada salanan toplam fayda tanm gerei
ayndr.

Farkszlk erilerine ait zellik:

Orijine gre dbkey olmalar
Farkszlk erilerinin orijine gre dbkey olmalarnn nedeni azalan marjinal ikame orannn
sz konusu olmasdr

X1 malnn tketim miktarlar yatay, X2 malnn miktarlar dey eksende

gsterildiinde, tketicinin btesi 2000 TL, P1 = 100 TL, P2 = 200 TL ise bte dorusu
eksenleri ka birimde keser:
Bte dorusu yukardaki ekilde grld gibi olmaldr, b noktas X2'i kestii noktadr ve
bu noktada X2 malnn tketimi miktar sfrdr yani tketici sadece Ob kadar X-| mal
tketmektedir. Dier bir ifade ile btn parasn X1 malna harcamaktadr. Btesi 2000 TL ve
X1'in fiyat 100 TL olduuna gre X1 'den en fazla 2000/100 = 20 adet tketebilir. Bu
durumda b = 20 dir. Ayn ekilde a noktasnda btn parasn X2'ye harcad durumda da en
fazla 2000/200 = 10 birim X2 tketebilir. Yani bte dorusu X2'yi 10 birimde keser.

Aadakilerden hangisi ordinalist yaklama gre bir tketicinin X ve Y gibi iki mal
tkettiinde elde edecei toplam fayday gsterir? (U: Fayda)
U = u (x) + u(Y)
Bu yaklama gre bir maln tketiminden salanan fayda, teki mallarn tketiminden
salanan faydadan bamsz deildir. Bundan dolay fayda fonksiyonu olduu gibi mallarn
bireysel faydalar toplamndan oluamaz.

Hangi noktada mallarn marjinal faydalarnn birbirine oran fiyatlarnn birbirine oranna
eittir?

Tketicinin denge noktasnda

O da bte dorusunun farkszlk erisine teet olduu noktadr

Fayda konusunda ordinalist yaklam benimsemi iktisatlar :

Edgeworth
Antonelli
Fisher

Fayda konusunda kardinalist gr benimsemi iktisatlar :

Gossen,
Walras
Jevons

Bir tketicinin harcama olanaklarnn parasal ifadesine :

Bte kst

Bir tketici x, y, z mallan arasnda x < y ve y = z eklinde bir tercih yapmsa, tutarllk
varsaymna uygun olan :
z=y>x
Tercihleri arasnda tutarl olma iktisadi aklc insann (homo economicus) nemli bir zelliidir.

X ve Y gibi iki tketim mal dnldnde; Y nin marjinal faydas X'in marjinal faydasna
eitse ve tketici tm btesini harcamsa, X ve Y'nin fiyatlar arasndaki iliki:
X'in fiyat Y'nin fiyatna eittir.
Dengede her maln marjinal faydasnn fiyatna oran birbirine eit olmaldr.
MUx = MUy olduuna gre yukardaki eitliin salanabilmesi iin;
Px = Py olmaldr.

Bir tketici X ve Y gibi iki mal tketirken, X mal tketimini 3 birim arttrp Y mal tketimini
8 birim azalttnda toplam faydas deimemektedir.Bu noktada X'in Y'ye marjinal ikame
oran (MRSxy) katr?
8/3
Burada marjinal ikame orannn gerekte negatif deerli olduu; ancak mutlak deerinin
dikkate alnd unutulmamaldr

Bir tketicinin btesi 3.000 TL, Px = 100 TL ve Py = 50 TL olduuna gre bte

dorusunun denklemi :
y = -2x + 60 dir.
Bte kst yle yazlr. M = xPx + yPy
Px ve Py deerlerini ve bte (M) deerlerini yerine koyduumuzda 3.000= x100 + 50y elde
ederiz.

Tketicinin faydasn maksimize edebilmesi iin :

Gelirinin tamamn iki mala harcamas gerekir.
Bunun anlam dengenin ancak bte dorusu zerindeki bir noktada salanabileceidir.
Hangi bte dorusu olduu ise hangi noktada eksenleri kestiinden hareketle bulunabilir

Bte dorusu:
Eksenleri kesen negatif eimli bir dorudur

Peynir ile ekmein birlikte tketilmesi ile elde edilecek toplam fayda, bu iki maln ayr ayr
tketimi ile elde edilecek toplam faydaya eittir ifadesi :
Kardinalist fayda grn
Kardinal fayda grn savunan bu iktisatlara gre bir maln salayaca fayda, dier
maln salayaca fayday etkilemez.

Tketici dengesinin olutuu noktada, farkszlk erisinin ve bte dorusunun eimi :

Farkszlk erisinin eimi bte dorusunun eimine eittir.
Denge noktasnda bte dorusu farkszlk erisine teettir. Dolaysyla bu noktada eimleri

ayndr

Btenin tamam harcandnda, MUA/PA > MUB/PB ise, tketicinin dengeye

gelebilmesi iin en uyun davran :
A malndan tkettii miktar arttrmas
Dengede u eitlik salanmaldr.
Eer MUA/PA > MUa/Pa ise tketici A malna harcad son liradan daha ok marjinal fayda
salyor demektir. Bu durumda her zaman rasyonel davranan ve karlarn maksimize
etmeye alan tketicinin A mal tketimini arttrp B mal tketimin ksmas gerekir. A mal
tketimi arttnda marjinal faydas (MUA) azalacak, B mal tketimi azaldnda ise bu kez
tam tersi olacak yani marjinal faydas artacak ve bylece yukardaki eitlik salanacaktr

Toplam fayda maksimum iken marjinal fayda :

Sfra eittir
Marjinal fayda son birim maln tketiminden salanan faydadr.
Dolaysyla son birim mal fayda salad srece toplam fayda artar.
Tketilen son birim mal fayda salamadnda toplam fayda en yksek deerine ulamdemektir.

Dz bir doru biimindeki farkszlk erisi:

Eimi yani marjinal ikame oran her noktada ayndr.
Bunun anlam ise bir maln bir biriminden vazgeildii zaman teki maldan hep ayn miktarda
ikame edilmesi gerektiidir.
Birbirini tam olarak ikame eden mallardan sz konusudur

Tam tamamlayc mallara rnek:

Bir ift terliin tekleri gsterilebilir

Faydann llemeyeceini, ancak karlatrlabileceini ileri srerek belirli bir mal ya da

hizmetin faydasnn kiiden kiiye farkl olacan kabul eden' yaklam:
Ordinal fayda yaklamdr

Toplam fayda marjinal fayda deerlerinin toplamna eittir.

Kardinal fayda yaklamna gre tketici dengesinin salanabilmesi iin gerekli olan
varsaymlar:
Tketicinin her mal ve hizmetin marjinal faydasn bilmesi

Farkszlk erilerinin zellikleri :

Orijinden uzaklatka daha yksek fayda dzeyini gsterirler

Farkszlk erisinin tanm :

Tketiciye ayn tatmin dzeyini salayan farkl mal bileimlerinin geometrik yeridir.

Marjinal ikame oran :

Ayn fayda dzeyini koruyabilmek iin bir maln bir biriminden vazgeildii zaman teki
maldan ikame edilmesi gereken miktar

Tketici dengesi aadakilerden hangisinde salanr?

Farkszlk erisinin bte dorusuna teet olduu noktada

Bir maln tketilen miktarlar arttka marjinal faydas hangi ynde deiir :
Azalr

Farkszlk erileri ile ilgili zellikler:

Eri zerinde her noktada eit tatmin salanr.

Her tketicinin sonsuz sayda farkszlk erisi olabilir.

Farkszlk erileri analizi ordinal fayda grne dayanr.

Tketici dengesinin aklanmas iin kullanlan temel aralardan biridir

Ordinal fayda kuramnn varsaymlar :

Fayda sbjektiftir

Marjinal fayda pozitif deerli ve azalmakta ise toplam fayda :

Artar

Bir farkszlk erisi zerinde tketici et tketimini 8 birimden 3 birime drrken ekmek
tketimini 4 birimden 8 birime kararak ayn fayda dzeyini konuyorsa bu durumda iki mal
arasndaki marjinal ikame oran :
5/4

Bir A malna harcanan en son lirann marjinal faydasn gsterir?

MUA/PA

Mal ve hizmetlerin insan ihtiyalarn karlama zelliine :

Fayda Tketilen son birimin salad tatmin marjinal faydadr.

Tketicilerin satn ald her mala harcad son lirann eit marjinal fayda salamas e
marjinal fayda ilkesidir

Bir maln tketilen miktar arttrldka toplam ve marjinal fayda azalr

Toplam fayda deeri maksimum iken marjinal fayda deeri sfrdr.