TEN YANMALI MOTOR

YNETM
Blm 1: Motor Paralar ve alma
Yrd. Do. Dr. Ertan Alptekin
Prensipleri

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor Ynetimi Ders Notlar

Piston

Pistonun Grevleri unlardr;

Yanma srasnda oluan gaz basncn alr ve
piston pimi zerinden biyel koluna tar.
Yanma scakln piston segman zerinden
silindir duvarlarna aktarr
Yanma odasnda oluan basnl gazn
silindir
cidarlarndan
szarak,
kartere
gemesini nler.

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Pistonun ksmlar

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Piston Tasarmnda Dikkat Edilecek

zellikler
Piston malzemesi olarak alminyum ve silisyum kullanlr. Bu
malzemeler kullanlarak aadaki zellikler salanr:
Alminyum

alam pistonlar s iletme yetenei daha iyi olduundan

dier pistonlara gre daha iyi soutulur. Hafif olduklarndan atalet
kuvvetleri de azdr.
Dk arlk
Yksek dayanm
ok iyi s iletkenlii
Dk s genlemesi
yi hareket zellii
Anmaya kar yksek oranda dayankllk
VDEO:

11/26/15

Piston Nasl Yaplr

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN
ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Segmanlar

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Segmanlar
Piston segmanlarnn grevleri unlardr.

Yanma odasnda alt tarafa skm ve

yanm gazlarn silindir cidarlarndan kartere
szmasn nler.
Piston snnn bir miktarn soutulan silindire
iletir.
Fazla yalar syrarak ya karterine geri
gnderir
VDEO: Sekman Yapm 1 ve 2

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Segmanlar

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Biyel Kolu

Biyeller pistonla, krank milini

mafsall
olarak
birbirine
balar.
Pistondan
ald
yanm gaz basncn krank
miline iletir.

Pistonun yanm gaz basnc

etkisiyle silindirde yapt dz
hareketi, krank milinde, sreli
(dairesel)
hareket
haline
dnmesine yardm eder.

VDEO: Biyel Kolu Yapm

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Biyel Kolu

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

Piston Pimleri

Pistonu biyel koluna

balar

Piston kuvvetini piston

koluna aktarr.

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

10

Piston Pimleri

Piston pimi, byk basn altnda alt iin basnca ve

anmaya dayankl alam eliklerinden yaplr. Pimin
anmaya dayanklln artrmak iin sl ilemler ile
yzey sertletirilmesi yapldktan sonra talanp hassas
bir ekilde, biyel aya ve pistondaki yuvalarna taklr.

Pistonun l noktalardan titreim yapmadan, atalet

(eylemsizlik) kuvvetlerini yenerek atlayabilmesi iin piston
pimlerinin ii boaltlr. Bylece pimin yksek basnca
dayankll da artrlm olur.

VDEO: Piston Pimi Taklmas

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

11

Krank Mili

Dorusal piston hareketini dairesel

harekete evirir.

Biyel kolundan gelen dndrme

kuvvetini dndrme momentine
evirir.

Dndrme momentini kavramaya

aktarr.

Subap dzeneine, distribtre,

ya pompasna, su pompasna,
vantilatre ve dier yan nitelere
hareket verir

VDEO: Krank mili nasl ilenir?

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

12

Krank Mili

Drt silindirli, drt zamanl bir motorda i zamanlarnn sralan

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

13

Motor Yataklar

Motor
yataklarnn
grevi
dnerek hareket eden motor
paralarn gerekli durumda
tutmaktr.
Yataklar
ayrca
motorda meydana gelen ykleri
bozulmadan tayabilmelidir.

Bir motorun ok nemli paralar

olan krank mil ve kam milinin
deitirilmesi ve tamiri ok
maliyetli olduundan, yataklar
srtnme sonucu oluabilecek
anmay
kendi
zerinde
toplayabilecek nitelikte yaplrlar.

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

14

Motor Yataklar
Yatak Arzalarnn Sebepleri:

Yatan yorulmas ve fazla yk binmesi

Yatak yzeyleri zerinde yabanc maddeler
Biyellerin ayarszl
Biyel keplerinin kaymas
Ya bolunun hatal olmas
Yalama glkleri
Korozyon

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

15

Silindir Bloklar

Pistonlara yataklk yapar.

Motoru tamamlayan bir ok

i ve d paray zerinde
bulundurur.

Malzeme olarak dkme

demir
kullanlr
ayrca
dayanm
ve
sertlii
arttrmak iin ierisine nikel,
krom ve silisyum gibi
katklar katlr.

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

16

Silindir Bloklar

VDEO: Silindir Blou retimi

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

17

Silindir Kapak Contas

Blok ile silindir kapa arasndaki szdrmazl salamak
iin kullanlan motor elemandr.
VDEO: Conta Yapm

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

18

Manifoldlar

Silindir kapana veya silindir blouna balanan boru sistemleridir.

Genellikle dkme demir veya alminyum alamlardan imal edilirler.
VDEO: Manifold retimi

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

19

Volan

Volan i zamannda bir ksm

enerjiyi zerine alarak, dier
zamanlarda pistonlarn kolayca l
noktalar amasn salar.

zellikle ateleme aral fazla

olan drt veya daha az silindirli
motorlarda volana den i daha
fazladr.

Volan, kavramaya yataklk eder ve

kavrama diskine hareket veren bir
kavrama paras olarak da grev
yapar. Ayrca volann zerinde
bulunan volan dilisi yardmyla
motora ilk hareket verilir.

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

20

Supaplar

Emme supab zerinden taze havann giri

balangc ve giri sonunu,

Egzoz supab zerinden yanm gazlarn

balangcn ve k sonunu,

Sktrma ve i zamanlarnda da szdrmazl

salamaktadrlar.

Scaa, basnca ve korozyona dayankl olmalar

iin krom-nikelli elikten yaplrlar.

VDEO: Supap malat

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

21

Supaplar

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

22

Supap Klavuzlar

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

23

Supap Yaylar

Eksantrik mili vastas ile alan supaplar kapatr.

Genellikle yay eliklerinden helezon eklinde sarlarak yaplrlar.

Nikelaj veya kromaj yaplarak pas ve korozyona kar korunurlar.

VDEO: Yay retimi

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

24

Kam Mili

Supaplar uygun zamanda ap kapamak

Supaplar istenen miktarda kaldrmak

Belirli bir sre ak brakmak

Kam mili her bir supap iin ayr bir kama sahiptir. Kam ekli supaplarn hareket
srelerini belirler.

VDEO: Kam mili retimi

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

25

?
11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

26

KAYNAKLAR

Kaynaklar iin iletiime geebilirsiniz

Kocaeli niversitesi, Teknoloji Fakltesi,

Otomotiv Mhendislii
Umuttepe Kamps, KOCAEL

ertanalptekin@kocaeli.edu.tr
0 262 303 2312

11/26/15

Yrd. Do. Dr. Ertan ALPTEKN

ten Yanmal Motor
Ynetimi Ders Notlar

27