Voveden del

Politikata proniknata vo dadena srtuktura na op{testvoto, ili uslovena so materijalnata op{testvena polo`ba na edna klasa,
ra|a priprema I vodi vo vojna< taa gi sobira rezultatite od pobedata ili gi snosi posledicite na porazot. Kako {to nema vojna
nadvor od politikata, taka nema ni apoliti~na armija kako orudie na vojnata. Politikata ne gi odreduva samo celite na
vojnata, tuku ja podgotvuva I voenata organizacija adekvatna na tie celi.
Koga nekoj saka da go razurne konceptot na individualnite ~ovekovi prava I slobodi, ona {to obi~no prvo go pravi e
negirawe na individuata. Vo {emata {to se izgraduva lu|eto ne se tretiraat kako posebni,nezamenlivi, nepovtorlivi tuku se
smestuvaat vo po{iroki grupi, se kastrat site nivni posebnosti, se poistovetuvaat so tie grupi, im se pridavaat
karekteristikte na tie grupi I se tretiraat kako grupi. Na toj na~in individuite stanuvaat zamenlivi, tie stanuvaat brojki {to
ja pravat kvantitativno pomo}na ili pomalku mo}na nezamenlivata grupa.
Vo takvi uslovi ne e va`no {to misli{, {to saka{. A {to ne. Edinstveno e va`no deka si pripadnik na grupata, so nea
mora{ da se identifikuva{ do najmala sitnica , da bide{ lojalen, da ja poddr`i{ I da ja {titi{ za taa tebe da te za{titi. Vo
takvi uslovi, lu|eto ne se zdru`uvaat po interes, po simpatija ili zaradi zadovoluvawe na nekoi posebni potrebi,tuku se
zdru`uvaat po inters, simpatija ili zaradi zadovolivawe na nekoi posebni potrebi, tuku se zdr`uvaat po krf I po linija na
bratstvo. Ima samo masa za koja ne va`at istite vrednosti na sakawe I stradawe kako za nas, ima nekakvo ~udovi{te {to
se mno`I I ne di{e, kompakten yid na neprijatnost. Gledano niz ovaa prizma, stanuva mnogu lesno tie da bidat obvineti
za site zla {to se slu~uvaat, da bidat proterani ili istrebeni, da bidat do`iveani samo kako elementarna nepogoda {to
zagrozuva I na kraj da bidat zaboraveni. Vo vrednosniot sistem {to se vospostavuva mnogu e logi~no da ne ni e gri`a za
nivnite prava I slobodi. Isto taka logi~no e nikoj da ne se sprotistavi na ovaa so poinakvo mislewe izrazeno niz zbor,
nastap, delo, pesna na poznat plo{tad.

[TO E VOJNA?
Vojna e vooru`en sudir na antagonisti~ki op{testveni sili( klasi, etni~ki grupi, dr`ava ili sojuz na dr`avi), koi me|usebno se
borat za ostvaruvawe pred se na svoite ekonomski I politi~ki celi. Primarno vojnata ja vodat vooru`eni sili ( armija), ~ija
ja~ina, organizacija, formacija I vooru`uvawe, strategija I taktika zavisi od stepenot na razvoj na proizvodnite sili I
politi~ki celi vo ime na vojnata se podgotvuva I vodi. Vo krajna konsekvenca vojnata pretstavuva napregawe na site
komponenti ( ekonomski, politi~ki, voeni I dr) od materijalniot I duhovniot `ivot na zavojuvanite strani. Terminite
imperijalisti~ki vojni, potoa kolonijalni vojni, gra|anski vojni, revolucionerna vojna, poblisku go obele`uvaat karakterot na
vojnata so obzir na politi~kite celi I op{testveno-politi~kite sili koi ja vodat vojnata. Poimite: pomorska vojna,
podmorni~ka vojna, vozdu{na vojna, minska vojna, atomska itn. ja karakteriziraat vojnata ( vo Celina ili po fazi) spored
borbenite sredstva, vidot na oru`jeto, vidot ili rodot na vooru`enite sili. Terminite golema vojna, mala vojna, partizanska
vojna I sl. vrzani se za na~inot na vodewe na borbenite dejstva. Poimot ladna vojna predstavuva ponova istoriska
kategorija I ozna~uva sostojba na permanentno napnati odnosi pome|u dva sovremeni antagonisti~ki bloka. Kako
socijalno-istoriski fenomen vojnata e propratna pojava na klasnoto op{testvo. Biolo{kata, neomaltuzijanskata, rasisti~kata
I sl. teorii- koi na vojnata gledaat kako na priroden proces za regeneracija na narodniot organizam I nu`en regulator na
procesot na populacija, objasnuvaj}I gi nejzinite pri~ini so agresivniot instikt na ~ovekot, prirodniot zakon, borba za
opstanok (socijalen darvinizam), pravoto na gospodarewe na t.n. vi{i klasi I tn.- pretstavuva apologija na vojnata, obid za
nejzino ovekove~uvawe I nau~no opravduvawe na osvojuva~kite potfati. Od otvorenite apologeti na vojnata, kako {to e
na primer Jozef M. Mestre (koj ednostavno objavil deka vojnata e bo`estvaena) ili nacisti~kata teorija (vojnata e
najvisok izraz na rasnata `elba za `ivot), pa se do prikrienite filozofski ili etni~ki vrednuvawa na borbata kako
oblast na koja poedinci moralno visoko se izdignuvaat I ja realiziraat hrabrosta (M. [eler), golem e brojot na gr|anski
teoreti~ari, eti~ari, sociolozi I psiholozi koi od razli~ni apsurdni pozicii nastojuvaat da go objasnat I opravdaat
fenomenot na vojnata. Nasproti tie ideologii naiduvame na dela od pisateli koi ja osuduvaat vojnata. Vojnata e- pi{uval
Erazmo Roterdamski- ne{to tolku lo{o {to pove}e im dolikuva na divite `ivotni otkolku na lu|eto,..ne{to tolku nepravedno
{to mo`at da go vodat samo najlo{ite razbojnici. Isto taka angliskiot filozof D.Hum ja osuduva sekoja forma na vojna
bez razlika na toa koja bila pri~inata I celta za nejzniot po~etok. Koga gi gledam deneska narodite, zafateni so vojna edni
protiv drugi, mene mi se ~ini deka gledam dvajca pijani koi se tepaat so stapovi vo porculanska prodavnica. No site tie,
kako I mnogu drugi (Monteski, Volter, Russo, Kant, Fihte, Herder) eti~ki ja osuduvaat vojnata od pacifisti~ka platforma,
ne gi otkrivaat seu{te va`nite pri~ini za vojnata I odlu~uva~kite determinanti koi doveduvaat do novi sudiri. Mahring
zatoa za tie osudi so pravo pi{uva{e: Ako bur`uaskata kritika na vojnata se ograni~I na prokletstva I molitvi, sli~no na
ona so {to se borel srednovekoven kalu|er ~umata I drugite bolesti, toa proleterskata kritika treba da go prou~I kako
doktor, koj pred se gi utvrduva vistinskite pri~ini na bolesta I prema toa go odreduva potrebniot lek... Ona {to e za nas
va`no ne e da se doka`e moralnata besmislenost na vojnata - za ova ke se pogri`I samata vojna tuku da ja sfatime
istoriskata va`nost koja ja ima vojnata vo klasnoto op{testvo. Vojnata ne e prirodna tuku op{testvena pojava, pojavena

zaedno so privatnata svoina na sredstvata za proizvodstvo, so podelbata na op{testvoto na antagonosti~ki klasi I pojavata
na dr`avata kako vladetelska klasa. So is~eznuvaweto na tie osnovni atributi na klasnoto op{testvo, od istoriskata scena, ke
is~ezne I vojanata kako sredstvo za re{avawe na socijalnite sprotivnosti. Toa e rezultat na cela niza okolnosti, me|u koi
spa|a I faktot deka mo`noto re{avawe na postoe~lite problemi so vojna pretstavuva zaradi razornata mo}na sovremena
tehnika I op{ta katastrofa.
Bidej}I, kako isklu~ivo op{testven fenomen pretstavuva sredstvo za ostvaruvawe na odredeni ekonomski I politi~ki celi
na vladea~kata ili pot~ineta klasa, agresivna ili porobena , vojnata e prodol`ena poltika so drugi nasilni sredstva.
Odredena klasa, dr`ava ili sojuz na dr`avi po pravilo pribegnuvaat kon vojna toga{ koga drgite sredstva ( ekonomski,
diplomatski I dr.) poka`at nedovolna realizacija na postavenite celi.
Apoliti~na vojna nema kako {to nema ni klasno bezbojna politika. Politikata pronikanata na dadenata struktura na
dadenoto stryktura na op{testvoto, ili uslovena so materijalnata op{testvena polo`ba na odredena odredena klasa ra|a
priprema I vojna; taa gi sobira rezultatite od pobedata ili gi snosi posledicite na porazot. Kako {to nema vojna nadvor od
politikata, taka nema ni apoliti~na armija kako orudie na vojnata. Politikata ne gi odreduva samo celite na vojnata, tuku
ja podgotvuva I voenata organizacija adekvatna na tie celi. Teorijata za nadklasna armija I vooru`eni sili koja stoi nadvor
od politikata e obid za op{tonacionalna afirmacija na bur`uaskata armija, koi vsu{nost slu`at za tesno klasni politi~ki celi ,
a isto taka pobaruva~kite vojni da se prika`at kako vojni koi se vodat vo interes na celiot narod, nacija.
Bez obzir na ideolo{kite, religioznite I drugi paroli pod koi se vodi vojnata, nejzinite motivi se sekoga{ se od ekonomska I
politi~ka priroda, dodeka armijata kako sredstvo za vodewe na vojnata sekoga{ I vo site slu~ai e oru`je na politikata. Vo
op{ta smisla, toa e podednakvo karakteristi~no kako za oru`enite sili vo slu`ba na vladea~koto reakcionerno malcinstvo,
taka I za onie koi pretstavuvaat oru`je na politikata koja svesno ja sledi pogolemiot del od narodot, predvoden od
najprogresivnite sili na dr`avata.
Vojnite koi politikata gi podgotvuva I vodi mo`e, vo sklad so taa politika, da bidat reakcionerni ili progresivni, t.e.
nepravedni ili pravedni. Vo prvata kategorija spa|aat site vojni koi nekoja dr`ava ili koalicija na dr`avi gi vodi za
porobuvawe na drugi narodi, potoa me|usebni vojni na imperijalisti~kite rivali za kolonii, sferi na vlijanija I sl. I
kontrarevolucionerni vojni, koi pre`iveanite op{testveni sili gi vodat protiv progresivnite sili na op{testvoto, ~ija istoriska
misija e na ru{evinite od staroto da izgradat novo. Obratno, vo druga kategorija spa|aat site vojni koi zagrozeniot ili
poroben narod gi vodi za svoja sloboda, odnosno revolucii I vojni koi pot~inetata gi vodi da go uni{ti op{testvenopoliti~kiot sistem koj so silata na zakonmerniot op{testven razvoj stana ko~nica na ponatamo{noto progresivno dvi`ewe.
Pravedni, osloboditelni vojni se javuvaat I kako reakcija na brutalna sila koja porobuva Ili te`I kon porobuvawe na narodot.
Zavisno od celite I karakterot vojnite vo celata dene{na istorija go usporuvame ili ubrzuvame dvi`eweto, razvojot na
op{testvoto. Ako se zemat vo obzir dostignuvawata na naukata I tehnikata vojni od svetski razmer denes ne bi mo`ela da
igra progresivna uloga, se vodel ili ne pod parola za simnuvawe na pre`iveaniot kapitalisti~ki ili socijalisti~ki sistem I
op{ta pobeda na novite op{testveni odnosi. Zatoa {to op{tata kataklizma koja bi predizvikala atomska vojna ne mo`e da
predstavuva idnina na svetot.
Odzemaweto I pqa~kaweto na tu|ite zemji I bogatstva, pot~inuvawe I porobuvawe na drugi narodi, odnosno
sprotistavuvawe na toa pqa~kawe, pretstavuva sodr`ina na site vojni na site vremiwa. Me|utoa, vo sekoja istoriska epoha
vojnite imaat specifi~na socijalna I politi~ka sodr`ina I posebna fizonomija. Vo epohata na robovladetelskoto op{testveno
ureduvwe osvojuva~kite vojni se vodat za osvojuvawe na novi teritorii I {irewe na imperijata, steknuvawe bogatstvo na
robovska rabotna sila. Pokraj vojnite koi poedini narodi gi vodat za sloboda, pa I fizi~ka egzistencija, vo pravedni,
osloboditelni vojni na toa vreme spa|aat oru`enite borbi na robovi protiv robovladeteli. Vo epohata na feudalizmot
osvojuva~kite vojni se vodat za teritorijalno {irewe na feudalnata dr`ava, steknuvawe na feudalni posedi I kmetska rabotna
sila vrzana za zemjata. Tie vojni ~esto imale religiozni I dinasti~no obele`je, no za takviot pla{t sekoga{ bila klasna
ekonomsko-politi~ka sodr`ina. Vo pravedni, osloboditelni vojni od taa epoha spa|aat, pokraj drugite, selski vojni, buni I
vostanija. Tie odigrale progresivna uloga, zatoa {to go nagrizuvale I razoruvale pre`iveaniot feudalen poredok. Za negovo
kone~no soboruvawe odlu~uva~ka uloga imale bur`oasko-demokratskite revolucii, vo koi selanstvoto bilo sojuznik so
bur`oazijata, koja vo odnos na feudalnita klasa bila progresivna op{testvena sila. Ottamu vojnite (revoluciite) koi taa gi
vodela se progresivni, zatoa {to go dvi`ele op{testvoto od poniski kon povisoki formi na `ivot. Vo periodot na
kapitalisti~kata slobodna konferencija, osvojuva~kite vojni se vodele prete`no za osvojuvawe na pazari I izvori na
surovini. Kolonijalnite vojni se tipi~ni za toj period, izraziti se I sudirite na rivalite; tie vzaemno te`neat da go oslabat I
porazat protivnikot koi se bori za {to pogolem del od plenot. Preminuvaweto na kapitalizmot vo monopoliti~ka faza na
razvoj (kraj na 19 vek I po~etok na 20 vek), ~ija osnova ja so~inuvaat monopolite I monopolisti~kite sojuzi izrasnati vrz
baza na koncentracija I centralizacija na kapitalot, gi napravi imperijalisti~kite vojni neizbe`ni. Zaradi brziot napredok na
kapitalisti~kite dr`avi, poedini zemji baraat nova podelba na svetot vrz baza na novite odnosi na silite. Kako e
teritorijalnata podelba na svetot kon krajot na 19 vek voglavno zavr{ena I kako kapitalisti~kite zemji koi porano go
prigrabija plenot ne sakaat da go ispu{tat od raka, taa okolnost do maksimum gi zaostruva me|usebnite odnosi na
imperijalisti~kite sili vo borbata za kolonii, sferi I izvori na surovini, odnosno borba za nova podelba na svetot. Za razlika
od ranite istoriski periodi, vo epohata na imperijalizmot vojnata dobila svetski karakter (vo Prvata svetska vojna
u~estvuvale 36 dr`avi so 1.5 milijardi `iteli, a vo Vtorata svetska vojna 58 dr`avi so 2.106 milijardi naselenie).
Pod vlijanie na surovata eksplotacija na koloniite I zavisnite zemji I nezapirliviot istoriski proces na budewe na
nacionalnata svest na pot~inetite narodi, vo erata na imperijalizmot naglo jaknat nacionalno-osloboditelnite dvi`ewa. Na
taa baza pravednite vojni za osloboduvawe I nezavisnost se nu`na pojava, osobeno onie so koi se razouruvaat

nekoga{ silnite kolonijalni carstva. Edna po druga, posebno posle Vtorata svetska vojna, kolonijalnite okovi gi otfrlija
skoro site zemji od Azija I Afrika.
Sovrementa mnogu jaka antikolonijalna I antivoena struja-potencirana, pokraj se, so mra~na vizija za atomska vojna I
fantasti~ni izdatoci za naoro`uvawe koi stanale nepodnoslivi I za najrazvienite zemji- u{te pove}e ja istaknuvaat
problemati~nosta na sekoj agresiven obid na narodite so oru`je da im se diktiraat `elbite. Od svoja strana silnata razorna
mo} na atomskoto oru`je, koe kako Damaklov me~ visi na sudbinata na svetot, ne ostavaj}I nikakov somne` deka vo
eventualno nova svetska vojna ne bi imalo pobednici, tuku samo pobedeni. Tokmu pod vlijanie na evoluiranata cel na
op{tata vojna vo apsurd a fenomenot na svetskata vojna vo zlostorstvoto prema ~ove{tvoto, koe vo atomska vojna bi
mo`elo da go najde svojot kraj, niknaa teoriite za ograni~ena vojna. Protagonistite na taa vojna ja zastapuvaat tezata deka
vojnata ne mora da bide totalna, nitu da mora da se vodi so atomsko oru`je, odnosno protivre~nostite na postoe~kite sili da
se re{at I so lokalni vojni. Vo uslovite na op{to priznavawe deka posledicite od op{ta vojna bi bile ramni na katastrofa na
~ove{tvoto, prakti~ki e su{tina na site teorii za opravduvawe na ogromnite izdatoci za naoro`uvawe I vo obidot za
legalizacija na pravata za site vidovi na pritisok kako vonblokovski dr`avi taka I na zemjite vo vojnopoliti~kite blokovi,
vo sebe krijat I tendencija za poramnuvawe na smetkite na glavnite blokovski sili preku grbovite na malite zemji. [to e
najlo{o, tie teorii te`neat kon op{ta atomska vojna, bidej}I sekoj ograni~en ili lokalen vooru`en konflikt vo uslovi na
blokovska isklu~ivost vo svetot, koj dostigna visok stepen na ekonomska I politi~ka integracija, neminovno vodi kon op{ta
voena katastrofa.
Posle iljadagodi{niot razvoj na ~ove{tvoto od poniski kon povisoki op{testveni formi posle cel milenium vo koj vkupno
edvaj stotina godini pominale bez vojna, ~ove~koto op{testvo na kraj se na{lo pred neumoliv alternativa: eliminirawe na
vojnata kako sredstvo za re{avawe na me|usebnite sudiri, ili eliminirawe I uni{tuvawe na ~ove~kata civilizacija. Od tuka I
istoriskata neminovnost, dlaboka humanost I opravdanost na politikata na miroqubiva koegzistencija na narodite I
dr`avite, koi na voenata besmislenost se sprotistavuvaat so aktiven proces na me|unarodno povrzuvawe na site podra~ja na
~ove~kata aktivnost.
RAZUZNAV^KA SLU@BA
Organizirano sobirawe na podatoci za nekoja dr`ava I nejzinata voena I ekonomska mo}, mo`nosti za razvoj, politi~kata
sostojba vo zemjata I politi~kata intencija na rakovodstvoto vo zemjata se temi na ispituvawe na razuznava~kata slu`ba.
Dodeka zemjite agresori vrz osnova na podatocite od kontrarazuznava~kata slu`ba pravat planovi za napad na druga
zemja, dr`avite so miroqubiv I progresiven re`im se slu`at so podatoci od razuznuva~kata slu`ba za da doznaat za namerite
na mo`niot agresor I na toa da gi zasnovaat svoite odbranbeni planovi. Vo odredeni vremenski periodi ovaa slu`ba ima
{iroka primena.
Pravovremeno sobirawe na podatoci I nivno iskoristuvawe ~esto imale presudno zna~ewe na krajniot rezultat na borbata.
Mnogu istaknati dr`avnici I vojskovodci toa javno go istaknuvale. Napoleon ja cenel svojata razuznava~ka slu`ba, Fidrih
Veliki izjavil Na fronto mi trebaat eden kuvar, a {pioni stotina posebno razgraneta mre`a na {pioni niz Evropa imal
Meternih. Poznatiot {pion Stiber mnogu pridonel kon voenite uspesi na Bizmark. I kardinalot Ri{elie ja sfatil va`nosta na
{pionite pa ja osnoval prvata takva slu`ba pod imeto Deuxieme bueraua .
Zarobenite {pioni vo pove}eto zemji bile osuduvani na smrt, pa zatoa na Ha{kata konvencija ( ~len29) e re{eno {pion da
se smeta onoj koj tajno ili pod la`en izgovor vo operativnoto podra~je na edna zavojuvana strana sobira podatoci so
namera da gi soop{ti na sprotivnata strana, spored toa ne mo`e {pion da se proglasi onoj {to na linijata na frontot
nastapuva vo uniforma I so oznaki na svojata armija.
Vo najnovo vreme zaradi nagloto {irewe na trgovijata I industrijata I borbata za surovini, a posebno za se pogolemata
ideolo{ka borba me|u razvienite zemji razuznava~kata slu`ba dobiva se pogolemo zna~ewe. Taka na primer postojat:
amerikanskata organizacija Counter Intelligence Corps, britanskata Sekret Servicea, vo FrancijaTroisieme bureau, vo
Germanija Organisation Gehlen.
Za sobirawe na informacii, pokraj ve}e tradicionalnite na~ini na {piona`a, se iskoristuvaat I precizni prislu{ni aparati,
foto aparati smesteni vo specijani avioni koi se nadletuvaat nad teritorii za koi se zainteresirani I snimaat vojni I
industriski objekti. Pokraj toa vo orbitata se lansiraat specijalni sateliti za snimawe na va`ni objekti na stranski teritorii.
Deluvaweto na razuznuva~kite slu`bi ne e sekoga{ tajno I delikatn. Vo sobiraweto na podatoci za nekoja dr`ava,
razuznuva~kata slu`ba se slu`I I so t.n. legalen na~in, koj e posebno prisposobliv I sprovedliv vo mirno vreme, koga
odnosite me|u zemjite se normalni. Legalno izvestuvawe sostoi so ~itawe dnevni vesnici, sledewe na razli~ni statistiki,
slu{awe na komentari na gra|anite za razni merki na vladata I posmatrewe na se ona {to mo`e da se vidi vo druga zemja.
Legalna {piona`a naj~esto svoj centar ima vo zemja diplomatskite pretstavni{tva.
Rakovodnite kadri skoro vo site razuznava~ki slu`bi se odbiraat od redovite na verni I provereni gra|ani, redovno
pripadnici na vladea~kata klasa ili partija. Sekoja sovremena dr`ava nastojuva nejzinata razuznava~ka slu`ba bide eliten
odred, specijalno obrazuvan I tehni~ki opremen. Posebno se zema vo obzir proverenosta I vernosta na rakovodniot kadar,
zatoa {to drugi razuznava~ki slu`bi sakaat da prodrat prvenstveno vo razuznuva~kata slu`ba, kako bi se obezbedile so
informacii od najkompetentnoto mesto. Razuznuva~kata slu`ba vo nekoi zemji za svoja rabota pridobivaat I obi~ni gra|ani,
koi se vo mo`nost da I pru`at posebni informacii.

TERORIZAM
Ako minatoto be{e aktuelno po religijata, a za idninata futurolozite predviduvaat ekolo{ka katastrofa, toga{ eden od
aktuelnite momenti na dene{nicata sekako e terorizmot. Imeno, dene{niot svet, karakteristi~en po dinami~nosta I
napnatosta, se pove}e e soo~en so specifi~en oblik na sekojdnevno kriminalno-politi~ko dejstvo od strana na oddelni
dr`avi, razni teroristi~ki organizacii I poedinci, pri {to `ivotite na mnogumina nevini lu|e se odzemeni so ~inot na
nasilstvo. So izvr{enite napadi, atentati ubistva ili kidnapirawa, teroristite od razni boi sakaat da go svrtat vnimanieto na
sebe, odnosno da ja zapoznaat doma{nata I svetskata javnost so svoite politi~ki programi, koi vo krajna linija se platforma
za ostavruvawe na politi~ki celi I `elbi za vlast, pri {to ne se izbiraat mestoto, srdstvata I `rtvite. Ekspanzijata na nasilstvo
od site boi I vidovi, vo poslednite godini predizvikaa alarm za opasnost duri I od nuklearen terorizam. Taa cini~no vodena
mikro vojna od imeto na istorijata, mirot, demokratijata ili od imeto na eksploatiraniot svet, e postojan pridru`nik, a
izmninaa ve}e trieset godini kako stana sekojdnevie so koe se naviknavme da `iveeme.
Branot na zloto so rabotno ime me|unaroden terorizam zapo~na vo 1968 godina, odnosno so nizata zna~ajni nastani {to
bea karakteristi~ni za toj period (porazot na Arapite vo vojnata so Izrael, sozdavawe na selskata gerila vo Latinska
Amerika, neostvaruvawe na ultralevi~arskite idei na studentite od zapadno evropskite univerziteti, euforijata na
antikomunizmot, vojnata vo Vietnam) I dostigna kulminacija vo narednite desetina godini. Denes so po~etokot na napadite
vo Jugoslavija od strana na NATO (oru`en napad na Amerikanskata ambasada vo Moskva, podmetnati bombi vo nekolku
objekti vo Grcija, odgovornosta ja prezema 17 Noemvri I dr.)
PSIHOLO[KI DEJSTVIJA ( VOJNA)
Site dejstva na agresorot {to se naso~eni da vlijaat na ~ovekovata psiha: mislewe, ~uvstva, voljata, motivite I sl. so edno
ime se vikaat psiholo{ki dejstvija ili psiholo{ka vojna. So drugi zborovi psiholo{kata vojna gi oopfa}a site merki I sredstva
so koi e mo`no da se vr{I efikasen I brz ritisok na protivnikot.Toa e smislena I planska upotreba na site propagandi I
sredstva za me{awe na vnatre{nite raboti na zemjata. Dejstvata mo`e da se sostojat vo izma~uvawe, {pekulirawe, diverzii,
zastra{uvawe, provokacii, zakanuvawe so oru`je, dezinformirawe, ekonomski pritisok, otka`uvawe na sklu~eni dogovori,
uslovuvawe na stopanska sorabotka so politi~ki koncesii I dr. Psiholo{kite dejstvija osobeno se intenzivni za vreme na
zaostrenite me|unarodni odnosi I za vreme na vojni. Me|u najva`nite celi na psiholo{kata vojna treba da se istaknat
slednite:zasta{uvawe na narodot, a na odbranbenite strukturi I slabeewe na voljata za davawe otpor na agresijata;
razbivawe na edinstvoto na narodot I odbranbenite stukturi kkao I naru{uvawe na ugledot na zemjata I potcenuvawe na
rezultatite {to gi postignala vo site oblasti na `ivotot; davawe poddr{ka na vnatre{nite reakcionerni sili I na site koleblivi
elementi vo zemjata; pridobivawe, poddr{ka I zgolemuvawe na doverbata na drugite zemji za opravduvawe na agresijata I
sl. Krajna cel na psiholo{kata vojna e sozdavawe pogodni uslovi za ostvaruvawe na voenite I stopanskite celi na agresijata.
Celite na psiholo{kite dejstva najmnogu se usloveni od potrebite na oddelni etapi vo realizacija na agresijata. Vo
podgotvitelniot period na agresijata osnovna cel na psiholo{kite dejstvija }e bidat: {irewe na defitizmot, popularizirawe na
sopstvenata voena sila, zastra{uvawe na protivnikot, urivawe na aftoritetot na op{testveno-politi~koto ureduvawe na
zemjata, gubewe na doverba vo rakovodstvoto, slabeewe na rabotnata disciplina I pottiknuvawe pobuni, sabota`I I diverzii,
razbivawe na bratstvoto I edinstvoto me|u narodite, narodnostite I etni~kite grupi I ko~ewe na odbranbenite podgotovki.
Vo prvite denovi na agresija psiholo{kite dejstva }e bidat intenzivni I naso~eni vo prv red protiv vooru`enite sili I
naselenieto vo zonite na borbenoto dejstvo. Celta }e im bide da se osvoi teritorijata I da se razbijat vooru`enite sili da se
osvoi teritorijata I da se razbijat vooru`enite, da se veli~at po~etnite voeni uspesi, {irewe na pomisla za bezprespektivnost
na natamo{niot otpor I povik na nedisciplina, dezerterstvo I predavstvo. Na zaposednatata teritorijata celta na
psiholo{kata vojna }e bide: obezbeduvawe poddr{ka na narodot, sozdavawe na okupatorska vlast, smiruvawe na
naselenieto I prifa}awe na politi~kiot sistem od agresorot. Agresorot }e nastojuva da sozdade novi op{testveno-politi~ki
odnosi, da go organizira `ivotot I go diskretira op{testveno-politi~kiot sistem.
Formite, metodite I sredstvata na psiholo{koto dejstvuvawe se sli~ni kako vo mirno vreme, taka I vo voeno vreme. Me|utoa
za vreme na oru`eniot sudir se inteviziraat paralelno so vooru`enite dejstva.
SPECIJALNA VOJNA PROTIV REPUBLIKA MAKEDONIJA
Pri~ini I uslovi za vodewe specijalna vojna protiv Republika Makedonija
Na{ata zemja, kako {to poka`a politikata, ne e vo globalna politika na golemite sili nikakov isklu~ok vo pogled na
primena na specijalna vojna. Naprotiv, mo`e da se ka`e deka taa e izvonredno privle~en objekt za primena na site oblici na
metodi na specijalna vojna. Golem e brojot na pri~inite I motivite koi gi pridri`uvaat silite na specijalna vojna protiv
na{ata zemja. Sonot za promena na teritorijalniot integritet na Republika Makedonija ne e samo minato, tuku toj I
ponatamu e del od dene{nata stvarnost; son koj go sonuvat nekoi od na{ite sosedi. Potoa, tuka e I vnatre{niot neprijatel
koj {to opfa}a grupi I poedinci, koi{to vo procesot na intenziven demokratski razvoj skr{nuvaat od linijata na

progresivniot razvoj. Najzna~ajni pri~ini poradi koi neprijatelskite sili mo`at da ja napa|aat Republika Makedonija I pritoa
primenuvaat I specijalna vojna, se slednite:
-Na{ata zemja za protagonistite na specijalnata vojna e interesna I zna~ajna, poradi specifi~nata geografska I
geostrategiska polo`ba;
-Kako dr`ava, isto taka e mlada I nepoznata za me|unarodni ramki, pa mnogu zemji tuka ja gledaat I {ansata za da mo`at
vnatre{nite tekovi vo dr`avata da gi naso~at kon svoite interesi;
-Taa ima prirodno bogatstvo, koe {to stoi neiskoristeno, a e zna~ajno za stranskiot kapital;
Vo istorijata na na{iot narod poznato e deka oddelni sili, pretenzii za oddelni delovi od dene{nata Republika Makedonija.
Vo obidite za ostvaruvawe na teritorijalnite I drugi pretenzii sprema na{ata zemja najmnogu se koristele I se u{te se
koristat skoro na site oblici nekonvencionalno I psiholo{ko propagndno dejstvuvawe. Neprijatelite na na{ata zemja
neprekinato gi sledat I izu~uvaat uslovite koi{to go ovozmo`uvaat ili go ote`nuvaat primenuvaweto na specijalnata vojna.
Objektivno gledano, vo na{ata stvarnost postojat oddelni relativno povolni uslovi za primena specijalna vojna koi{to
nadvore{niot I vnatre{niot neprijatel nastojuva maksimalno da gi iskoristi; no, isto taka postojat I nepovolni uslovi za
koi{to zna~itelno ja popre~uvaat nejzninata primena. Iako e kratko vremeto na na{ata zemja kako samostojna dr`ava, taa
so svojata politika na dobrososedski odnosi I miroqubiva aktivnost uspea da stekne golem ugled vo svetot. Me|utoa
neprijatelot tokmu vo toa ja gleda I povolnata mo`nost za prezemawe razli~ni akcii. Zloupotrbuvaj}I ja otvorenosta na
granicite, mo`nosta za slobodno dvi`ewe niz na{ata zemja, tradicionalnoto gostoprimstvo na na{iot narod, slobodnata
razmena na idei I stavovi I sl. reakcionernite sili se obiduvaat da organiziraat I sprovedat razli~ni aktivnosti I metodi na
specijalna vojna. Celi na takvite akcii se: sozdavawe so potencirawe na ekonomskite I politi~kite te{kotii, otvoren napad
na na{eto dr`avno I politi~ko rakovodstvo, {irewe na razli~ni antidemokratski I antidr`avni reakcii I dei I t.n. Republika
Makedonija e pove}e nacionalna dr`ava vo koj {to gi ostvaruvaat svoite prava site gra|ani koi `iveat vo nea. Me|utoa
naj~esto kako posledica na dejstvuvaweto na vnatre{niot I nadvore{niot neprijatel se prisutni ostatoci od minatoto vo oblik
na nacionalizmot, verska netrpelivost I sl.
Onaa stara pogovorka razdeli pa vladej se u{te en treba da se stava vo minato vreme, taa bila prisutna, prisutna e I
deneska, a najverojatno I ponatamu }e bide prisutna, pa I onie koi{to sproveduvaat ili }e sproveduvaat specijalna vojna
protiv na{ata zemjata sekoga{ }e ja imaat na um.
Celi na specijalna vojna protiv Republika Makedonija
Konkretno postavenite celi }e zavisat od toa koi oblici I metodi na specijalnata vojna }e se primenat, I na koi }e bide
te`I{teto vo oddelni fazi. Celite na specijalnata vojna protiv Republika Makedonija mo`e da bidat razli~ni {to zavisi od
op{tata sostojba na me|unarodnite odnosi, a posebno od vnatre{nata stabilnost na na{ata zemja. Pa, spored toa, celi na
specijalnata vojna bi bile:
Edna od osnovnite celi e onevozmo`uvawe ili, dokolku e toa mo`no zabavuvawe na razvojot na I natamo{na afirmacija na
op{testveno-politi~kiot sistem na na{ata zemja. Navedenata cel mo`e da ima svoja maksimalna I minimalna varijanta.
Maksimalnata smeta na totalna kompromitacija na sistemot kako neprifatliv I neodr`iv model na odnosi I negovo
zamenuvawe. Minimalnata varijanta zadovoluva so nanesuvawe na delumni udari ~ija cel e zabavuvawe na razvojot na
sistemot.
Vtorata cel na specijalnata vojna mo`e da bide razbivawe ili zabavuvawe na natamo{niot razvoj na na{ata zemja kako
nezavisna dr`ava, ili kako dr`ava voop{to;
Tretata cel mo`e da bide steknuvawe, na na{ smetka, na nekoi blokovski ili regionalni pozicii na ju`noevropskoto boi{te I
presti` vo voen I politi~ki pogled;
Za realizacija na vakvite celi prethodno se nastojuva da se ostvarat odredeni politi~ki, ekonomski, kulturni, I drugi pozicii
vo na{ata zemja.
Objekti na napad
Vrz osnova na iskustvata od dosega{nata primena na specijalna vojna, vidlivo e deka objektite na napad na nekoja zemja
sekoga{ konkretno se odreduvaat. Spored toa, objektite na napad na specijalna vojna vo Republika Makedonija bi mo`ele
da bidat:
-Edinstvoto na makedonskiot narod so nacionalnostite vo Republika Makedonija. Toa e sigurna garancija za nepre~en
razvoj na na{ata zemja vo pravec na demokratija. Poradi toa, ne e ni ~udo {to toa se nao|a me|u preoritetnite objekti na
napad;
-Op{testveno-politi~kiot sistem. Organizatorite na specijalna vojna smetaat deka so nanesuvawe na ekonomski udar na
stopanstvoto mo`at da predizvikaat seriozni ekonomski naru{uvawa, koi{to potoa mo`at da se koristat za politi~ki I
ideolo{ki celi. Preku namerno predizvikuvawe na ekonomski naru{uvawa, krizi, neuspesi I sl. }e se nastojuva da se
komprimitira ne samo ekonomskiot, tuku I sistemot vo celina, kako kaj doma{noto naselenie taka I kaj po{irokata svetska
javnost;
-Nadvore{nata politika. Na{ata politika e aktivna I vodi miroqubiva koegzistencija, taka {to za kratko vreme stekna golem
ugled vo svetot I mnogu prijateli. Toa e pri~ina za nejzinoto postojano napa|awe kako objekt na specijalnata vojna.
Neprijatelite na na{ata zemja nastojuvaat {to pove}e da ja omalova`at, ja proglasuvaat za nerealna itn.pritoa ne izbiraat ni
sredstva ni metodi za da ja postignat celta. Taka na primer se baraat mo`nosti da se predizivika neveruvawe vo na{ite

konkretni akcii I preku me|unarodnite organizacii da go spre~at nastojuvaweto na Republika Makedonija na svetskata
scena;
-Sistem na odbrana I za{tita. Sistemot na odbrana I za{tita kako garancija za ponatamo{en razvoj na dr`avata e pod udar
na specijalna vojna. Spored toa I sistemot na na{ata zemja nema da pretstavuva nikakov isklu~ok. Trgnuvaj}I od toa deka
nieden sistem ne e bez propusti I slabosti treba da se smeta deka tokmu ovie oblasti }e bidat istaknuvani, istovremeno me|u
naselenieto }e se {iri strav, }e se {iri strav za namo}nosta na sopstvenata armija Itn;
-\ra|ani na privremena rabota vo stranstvo. Ovie |ra|ani naj~esto se na udar na pripadnici ne ekstremnata politi~ka
emigracija I agentite na stranskite razuznava~ki slu`bi. Aktivnosta na reakcionernite sili najmnogu e naso~ena na mali
grupi I poedinci koi da se zavedat I na toj na~in od niv se sozdavaat politi~ki neprijateli, pa kako takov da mo`e da se
koristi za {irewe na propaganda, {piona`a, izveduvawe na diverzantsko-teroristi~ki akcii I sl.;
Stopanski, javni I drugi objekti. Pokraj navedenite objekti na specijalna vojna, I oddelni stopanski, javni I drugi objekti vo
zemjata povremeno }e se na udar na specijalnata vojna. Kako prioritetni objekti za dejstvo se zemaat onie so koi mo`e da
sepredizvikaat najte{kite posledici. Toa se naj~esto mestata za masovno sobirawe na gra|anite (kinosali, patni~ki stanici,
prevozni sredstva, teatar, sportski tereni, I sl.), izvorite za masovno snabduvawe (elektrocentrali, vodovodi, mlekarnici,
pekarnici). Napadite na vakvite objekti pokraj ~ove~ka I materijalna {teta, dejstvuvaat I vrz psihata na ~ovekot, pritoa
sozdavaj}I psihoza, nesigurnost, strav, panika, nedoverba vo sistemot itn.
Oblici na specijalna vojna sprema Republika Makedonija
a)Nekonvekcionalni dejstva
Nkonvekcionalnite dejstva kako oblik na specijalna vojna protiv na{ata zemja se manifestiraat preku zasilena, subverzivna
dejnost I aktivnost vo ekonomskata sfera. Trgnuvaj}I od negativnite proceni deka razvojot na sostojbite vo zemjata dava
{ansa za poagresiven nastap, od stranstvo se sproveduva Intenzivna subverzivna aktivnost sprema na{ata zemja,
manifestirana niz vr{ewe ekonomski, politi~ki propagandi I drugi vidovi pritisoci, naso~eni kon zagrozuvawe na ustavniot
poredok, integritet I bezbednost na zemjata. Posebno e izrazena suberzivnata aktivnost od sosednite zemji, so toa {to
prodol`uva pottiknuvaweto I poddr{kata na albanskiot nacionalizam vo na{ata zemja, a kako rezultat na toa se javuva
reakcija na poedinci I grupi koi dejstvuvaat od pozicii na za{tita na makedonskite interesi, koi niz svoite aktivnosti se
po~esto istapuvaat so tezata za zagrozenost na makedonskiot narod. Pritoa, po~esto se napa|a rakovodstvo za vodewe
pogre{na politika vo me|unacionalnite odnosi I makedonskoto nacionalno malcinstvo vo sosednite zemji. Vakvata sostojba
ako poprimi pogolemi razmeri, mo`e da dovede do naru{uvawe na vnatre{noto edinstvo na zemjata I predizvikuvawe na
vnatre{ni sudiri {to I e cel na silite koi vodat specijalna vojna.
Subverzivnata dejnost sprema na{ata zemja isto taka mo`e da bide manifestirana preku obid za probiv na nas tu|I stavovi.
Pritoa, golema uloga ima propagandnata ma{inerija koja {to denes vo svetot e dosta razviena. Po~etnata osnova na
primenuvawe akcija od toj vid pretstavuva uveruvawe deka sekoe op{testveno ureduvawe, pokraj privrznicite ima I svoi
potencijalni protivnici. Probivite vo na{ata zemja se vr{at posredno preku razli~ni organizacii I institucii vo zemjata I
stranstvo, ~ie postoewe I dejnost se zloupotrebuva. Obi~no tie probivi se vr{at kako preku tehni~ka pomo{ od stranstvo,
nau~no istra`uva~kite proekti, studiskite patuvawa, taka I preku pe~atot, radioto I televizijata.
Na na{ata zemja I e potrebna, a verojatno I podolgo vreme }e I e potrebna tehni~ka pomo{ od stranstvo. Sigurno deka
takvata pomo{, a posebno vo smisla na osposobuvawe na kadri za izvr{uvawe na razli~ni slo`eni tehni~ki raboti
zna~itelno pridonesuva za razvojot na na{eto stopanstvo. Me|utoa, mo`nosta da preku vakviot vid na me|unarodna
sorabotka se navleze vo redovite na na{ata inteligencija e ~esta pojava. Najnovite podatoci uka`uvaat na toa deka e golem
brojot na na{I {koluvani kadri koi ja napu{taat na{ata zemja, nosej}I go so sebe svoeto znaewe vo tu|a zemja, koja pak {to
od svoja strana {irum gi otvara vratite. Na toj na~in na{ata zemja pretrpuva zagubi I osiroma{uva na stru~en plan. Ili pak
golem e brojot na lu|eto {to se {koluvaat vo drugi zemji, a so toa, mo`nosta vrz niv da se dejstvuva so cel I kaj niv da se
izgradat stavovi protiv na{ata zemja. Naporedno so dejastvuvaweto me|u pomladiot krug na lu|e, kako {to e inteligencijata
se dejstvuva I vrz {irokite op{testveni sloevi. Denes vo uslovi na visok stepen na razvoj na sredstvata za propaganda
mo`nosta za dejstvuvawe e pogolema od koga I da e. Vo toa se vklu~uva i svetsliot pe~at, radioto, telivizijata. Preku razni
pritisoci se nastojuva na{ata zemja da se otka`e od svojata politika. Pokraj subverzivnite dejstva so koi se nastojuva da se
{irat takvi stavovi koi {to izrazuvaat nezadovolstvo vo politi~kata sfera se primenuvaat i
nekonvekcionalni dejstva vo ekonomskata sfera, koi se manifestiraat preku nezadovolstvoto od bavnoto nadminuvawe na
stopanskata kriza koja e pri~ina za porastot na cenite i padot na `ivotniot standard, visoka stapka na nevrabotenost i
poizrazeno manifestirawe na drugi socijalni problemi. Me|utoa, ovie pojavi ne moraat da bidat izraz i dokaz deka protiv
Republika Makedonija se vodi specijalna vojna, tuku deka tie se odraz na op{testvenata stvarnost i ne se inecirani
odnadvor, tuku se rezultat na nezavidnata polo`ba vo koja se nao|a na{iot gra|anin.
b) Psiholo{ko propagandni dejstva
Stratezite na socijalna vojna smetaat deka na udarite na ~ove~kiot um treba da im se posveti pogolemo vnimanie. Kako
{to ponapred e istaknato, agrsijata ~ove~kiot um e najopasna agresija na sovremeniot svet. Denes vo uslovi na visok
stepen na politiziranost na masite ne e mo`en nitu eden potfat da ima uspeh ako ne e podr`an od tie masi. Ovie nekolku
zabele{ki gi imaat vo predvid organite koi organiziraat i vodat spcialna vojna protiv na{ata ,zemja. Naj~esto se primaat

akcii od propaganden karakter, me|utoa ~esto se primenuvaat i razni pritisoci- politi~ki, ekonomski, voeni. Celta na site
akcii e slabeewe i diskretirawe na Republika Makedonija kako dr`ava. Protagonistite na specijana vojna nastojuvaat {to
pove}e da gi anga`iraat sredstavata za javno informirawe, posebno golemite stranski novinski agencii. Za toa pridonesuva
i pozicija Republika Makedonija vo svetski ramki posebno poradi nejzinoto dolgo nepriznavawe od po{irokata svetska me|
unarodna zaednica.
Vo svetot preku pe~atot se vodi kampawa protiv Republika Makedonija i se vr{i pritisok vrz nea za promena na imeto
kako uslov za nejzino nepriznavawe. Kampawata {to se vodi protiv nadvore{nata politika na na{ata zemja avtomatski se
reflektira i na vnatre{nata. Kaj lu|eto se sozdava psihoza na neizvesnost, a seto toa pak od druga strana povlekuva i niza
drugi nesakani posledici. Najgolema uloga vo {ireweto na psiholo{ko-propagandni dejstva ima neinformiranost na gra|
anite. Edno pravilo veli: " Koga nema da gi izvestime tie lu|e, toa }e go napravi protivnikot". Ova ne treba da se zaboravi i
treba postojano da se ima vo predvid. Me|utoa vo uslovi na razviena radio i TV mre`a, te{ko mo`e da se pretpostavi deka
mo`e nekomu da se zabrani da se slu{a vakva ili onakva emisija. Svedoci sme deka denes e se pogolem brojot na privatnite
radio i televiziski stanici koi {to se pojavuvaat niz na{ata zemja i se pogolemiot dostrel na radiobranovite koi so
posredstvo na satelitskite predavateli dostignuvaat nevideni razmeri. Seto ova pridonesuva ka`aniot zbor na najbrz na~in
da dopre do onie lu|e na koi e namenet. Isto taka i glasovite na takanare~enata "{epotliva {tafeta se edno od mo}nite
sredstva koi {to nao|aat primena vo na{ata zemja. Pogodna po~va za niv se site sostojbi kade ima mnogu nejasnotii i
nepoznati. A sostojbata vo na{ata zemja e tokmu takva. Potkupuva~kite glasovi, glasovi na omraza i razdor patuvaat so
brzina na zvukot i kako {to velat stru~wacite za psiholo{ka vojna se "dum-dum kur{um". Glasovite sekogas sodr`at
negativen stav sprema nekoi op{testveni vrednosti i tie mo`at da predizvikaat ili da go zgolemat stravot, panikata i
neizvesnosta, da vnesat zabuni i dezorientacija, nerealni o~ekuvawa, razo~aruvawa itn. Naporedno se vodi "bela", "crna",
i "siva" propaganda, nasproti oficijalnata koja {to ja vodat dr`avnite organi. No, tuka treba da se ka`e deka propagandata
{to ja vodat oficijalnite dr`avni organi zna~itelno se razlikuva od propagandata na silite {to ja vodat specijalnata vojna.
Prvata se slu`i so vistini i go podiga moralot me|u narodot, a drugata so nevistini i go demoralizira narodot. Isto taka,
stratezite na psiholo{kata vojna mu posvetuvaat se pogolemo vnimanie na probivot vo oblasta na kulturata, umetnosta,
zabavata. Se po~eso sme svedoci kako nekoj centar od stranska dr`ava vo na{ata zemja organizira denovi na kulturata na
nekoja zemja. I obrazovanieto i vospitanieto kako va`na op{testvena dejnost ne se izostaveni vo obidite {to gi pravele, gi
pravat i najverojatno }e gi pravat silite za probiv vo ovaa dejnost, kako zna~ajna oblast ia ko uspeat da se infiltriraat vo
nea }e postignat golemi uspesi, a }e predizvikiaat golemi {teti vo na{ata zemja. Vo dene{nite sovremeni uslovi koi se
dosta slo`eni posebno za na{ata zemja imame vidliva pojava na site tri oblici na psiholo{ko-propagandni dejstva.
Ekonomskite pritisoci {to nepekinato se primenuvaat postojano se pokrivaat pod nametkata na taka nare~enata blokada
sprema SR Srbija, se koristat protiv na{ata zemja. Blokadite {to gr~kite vlasti ja napravija na na{ata nafta, vo gr~kite
pristani{ta predizvikaa golema {teta kaj na{eto stopanstvo, so {to dovede do negova paraliziranost. Ova e samo eden od
mnogute ispadi {to vo posledno vreme gi napravile gr~kite vlasti. Pokraj ovie ekonomski pritisoci se primenuvaat i
politi~ki pritisoci. Postojano se vr{i pritisok od razni politi~ki vrvovi vrz na{ata zemja za menuvawe na imeto. Ovie
pritisoci se pridru`eni so golema kampawa vo svetot, kako preku svetskiot pe~at i propaganda, taka i preku odr`uvaweto
razni mitinzi ili protesti na gra|ani nasekade vo svetot. Na ovie dva vida pritisoci im se priklu~uvaat i voeni pritisoci, koi
se manifestiraat preku manevri i ve`bi na vooru`eni sili, pokraj na{ata granica Isto taka, se po~esto se povreduva na{iot
vozdu{en prostor od strana na voeni avioni. Site ovie aktivnosti i provokacii {to doa|aat od razni strani se so edna cel, a
toa e kompromitirawe na Republika Makedonija vo me|unarodni ramki.
Sili na specijalna vojna
Vo silite na specijalna vojna koi {to ja zagrozuvaat na{ata zemja, generalno zemeno, vleguvaat site neprijatelski i
reakcionerni sili vo stranstvo i vo zemjata. Pokonkretno zemeno, toa se razuznava~kite slu`bi na zemjite koi protiv nas
vodat specijalna vojna, potoa razni reakcionerni i antidr`avni nastroeni organizacii, ekstremnata politi~ka emigracija i dr.
Stranskite razuznava~ki slu`bi vo odnos na na{ata zemja gi izvr{uvaat istite onie zada~i koi {to proizleguvaat od op{tata
uloga i mestoto vo organiziraweto, podgotvuvaweto i izveduvaweto specijalna vojna. Toa e sobirawe razuznava~ki podatoci
za sostojbata na Republika Makedonija, vr{ewe razuznava~ki probivi vo razli~ni op{testveni strukturi na zemjata.
Ovie probivi se vr{at od dve razli~ni pricini: sozdavawe klasi~ni agenturni mre`i, posebno za onie delovi od na{ata zemja
koi za taa cel, a vrz osnova na procenata, se smetaat za najpogodni; i drugata pri~ina e ostvaruvawe na raznovidni potpori
i pozicii vo razli~ni strukturi.
Pred stranskata i doma{na javnost emigracijata saka da se poka`e kako samostojna sila i pokraj toa {to e o~igledno deka
nejzinata dejnost e tesno povrzana so silite na specijalna vojna od stranstvo. Postojat pove}e takvi organizacii ~ie sedi{te
se nao|a vo stranska dr`ava.
"MPO"- Makedonska patriotska organizacija. Najmnogu ~lenovi ima vo prekuokeanskite zemji Amerika i Kanada, a del i
vo Belgija. Politi~kata platforma so koja nastapuva e negirawe na makedonskata nacija i borba za priklu~uvawe na
Republika Makedonija kon Bugarija.
"Osloboditelen komitet na Makedonija". Oformen 1961 godina od mladi intelektualci na makedonskata emigracija.
Sedi{teto mu e vo Geteborg. Politi~kata platforma na ovaa organizacija e nacionalno i teritorijalno obedinuvawe na site
Makedonci vo samostojna dr`ava.

"Bali Kamber" (nacionalen front) ima sedi{te vo Rim, a svoi ogranoci vo Turcija, Francija, Germanija, Belgija, Anglija i
SAD. Osnovna cel na ovaa organizacija e obedinuvawe na site Albanci od balkanot vo samostojna dr`ava t.n. "golema
Albanija".
"Nacionalen komitet na slobodno Kosovo" e ponova organizacija osnovana vo Kanada. Se zalaga za sozdavawe na
posebna republika, koja {to bi gi prifa}ala site teritorii kade {to `iveat Albanci, {to bi bil prv ~ekor kon sozdavawe na
"golema Albanija".

KORISTENA LITERATURA:
1. Op{ta enciklopedija na Leksikografski zavod -Zagreb, 5 i 6 tom
2. Terorizmot vo sovremeniot svet - Grozdan Cvetkovski
3.Odbrana i za{tits za vtora godina ( za gimnazii)
4.Vtora svetska vojna (Enciklopedisko izdanie) od grupa aftori