Vodna Komora Zadaci 2012

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet
1.
VODNA KOMORA
1.1
Zadatak 1:
hidraulika
U sustavu akumulacija vodna komora dovodni tunel, treba izraunati maksimalne vrijednosti
oscilacija u vodnoj komori, ako se protok na turbinama trenutno zatvori. Utjecaj tlanog cjevovoda je
zanemaren. Treba analizirati dva sluaja:
a) trenje u sustavu je zanemareno,
b) trenje u sustavu se uzima u obzir.
QT=Q0=65.0 (m3/s)
hA =110.0 (m n.m.)
L=6500 (m);D=5.0 (m)
AK =360 (m2);
AD =
D2
= 19,635 (m 2 )
4
h (m n.m.)
K
v
A
z
2
max
t (s)
Slika 1 -
max
Shematski prikaz akumulacije, dovodnog tunela i vodne komore
Rjeenje:
a) Trenje u sustavu je zanemareno
EK =
m0 v 0
2
E P = m1 g
- kinetika energija teenja vode kroz dovodni tunel: m 0 = AD L V

z max
- potencijalna energija vode u vodnoj komori: m1 = AK z max V
2
Da bi se izraunala maksimalna razina vode u vodnoj komori izjednait e se kinetika i potencijalna

energija, tj. kinetika energija toka vode iz dovodnog tunela pretvorit e se u potencijalnu energiju mase
vode u vodnoj komori.
EK = EP
m0 v 0
m Q
A L V Q0
L V Q0
= 0 20 = D
=
2
2
2 AD
2 AD
2 AD
2
EK =
z max
z
z
= AK z max V g max = AK V g max
2
2
2
2
z max
= AK V g
2
E P = m1 g
L V Q0
2 AD
2
z max =
z max =
L V Q0
2
2 AD
AK V g
2
z max = v0
L AD
=
g AK
L Q0
g AD AK
6500 65 2
= 19,900 (m)
g 19,635 360
Odnosno hKmax=zmax+hA=19,900+110=129,900 (m n.m.)

1
hidraulika
Period osciliranja iznosi:

T = 2
AK z max
- izraz za period osciliranja koji ovisi o maksimalnoj oscilaciji

AD v 0
T = 2
AK 1
L AD
v0
= 2
AD v 0
g AK
AK
AD
L AD
L AK
= 2
= 692,529 (s)
g AK
g AD
b) Trenje u sustavu se uzima u obzir

Zadano je:
=0,0004 (m)
=1,1410-6 (m2/s);
=1,0;
UL=1,0
Dinamika jednadba toka vode u dovodnom tunelu:

h A = hK + v 2 +
L dv
g dt
-brzina u dovodnom tunelu za zadani radni protok:

v0 =
Q0
65
=
= 3,310 (m/s)
AD 19,635
1
L
UL + +
2g
D
-ukupni gubici energije u dovodnom tunelu (lokalni + linijski gubici + brzinska visina na ulazu u
komoru):
H e = v 2 = UL
v2
L v2
v2
+
+
2g
D 2g
2g
H e = h0 = v 2
-proraun koeficijenta trenja pomou Moody-jevog dijagrama :

0,0004
D
Re =
5
v0 D
= 0,00008
3,310 5,0
= 1,452 10 7
6
1,14 10
= 0,0115
6500
1
1,0 + 0,0115
+ 1,0 = 0,8639
2g
5
-ukupni gubici: h0 = v 0 2 = 9,465 (m)

- radna razina vode u vodnoj komori: h K = h A - h0 = 110 - 9,465 = 100,54 (m)
Proraun maksimalne oscilacije zmax i maksimalne razine vode hKmax u komori pri ispadu turbina iz pogona
z max
h0
= 1 h0 +
8
8
L AD
2
+
v0
g AK
6500 19,635
9,465
z max = 1 9,465 +
3,312 = 14,494 (m)
+
8
g 360
8
h Kmax = z max + h A = 124,494 (m n.m.)
1.2
Zadatak 2:
2
hidraulika
Postavljanje dinamikih jednadbi i jednadbi kontinuiteta za nekoliko razliitih kombinacija dovodnog

tunela i vodne komore.
a) Jedan dovodni tunel i jedna vodna komora
b) Dva dovodna tunela i dvije vodne komore
c) Dva razliita dovodna tunela i jedna vodna komora
d) Dva jednaka dovodna tunela i jedna vodna komora
e) Jedan dovodni tunel s razliitim promjerima i jedna vodna komora
f) Vodna komora s priguenjem na spoju s dovodnim tunelom
a) Jedan dovodni tunel i jedna vodna komora

h
L.E
v
A
v2
2g
P.L.
AK
Shematski prikaz dovodnog tunela i jedne vodne komore
Slika 2 h A = hK v 2 +
L dv
- dinamika jednadba za dovodni tunel,

g dt
dh
= Q QT - jednadba kontinuiteta za vodnu komoru.
dt
b) Dva dovodna tunela i dvije vodne komore

h
L.E
v12
h
A
D1
Slika 3 -
K1
2g
P.L.
K1
D2
Shematski prikaz dva dovodna tunela i dvije vodne komore
L1 dv1
g dt
- dinamika jednadba za prvi dovodni tunel,
h A = h K 2 2 v 22 +
L 2 dv 2
g dt
- dinamika jednadba za drugi dovodni tunel,
dh1
= Q1 Q 2
dt
K2
h A = h K 1 1 v12 +
AK 1
K2
- jednadba kontinuiteta za prvu vodnu komoru.
AK 2
hidraulika
dh2
= Q 2 QT - jednadba kontinuiteta za drugu vodnu komoru.
dt
c) Dva razliita dovodna tunela i jedna vodna komora
h
h
L.E 2
v22
2g
L.E
2g
P.L.
D2
Q
A
v12
D1
Shematski prikaz dva razliita dovodna tunela i jedne vodne komore
Slika 4 h A = h K 1 v12 +
L1 dv1
g dt
h A = h K 2 v 22 +
L 2 dv 2
g dt
AK
- dinamika jednadba za prvi dovodni tunel,
- dinamika jednadba za drugi dovodni tunel,
dh2
= Q1 + Q 2 QT - jednadba kontinuiteta za vodnu komoru.
dt
d) Dva jednaka dovodna tunela i jedna vodna komora

h
h
L.E
Q
A
v2
2g
P.L.
Q
Q
Slika 5 h A = hK v 2 +
AK
Shematski prikaz dva jednaka dovodna tunela i jedne vodne komore
L dv
- dinamika jednadba za dovodni tunel (pie se samo jedna),

g dt
dh K
= 2 Q QT - jednadba kontinuiteta za vodnu komoru.
dt
e) Jedan dovodni tunel s razliitim promjerima i jedna vodna komora
hA
hidraulika
H ul
H T1
H prosirenje
v12
L.E
2g
P.L.
H T2
hK
v22
2g
L1
L2
QT
Shematski prikaz dovodnog tunela s razliitim promjerima i jedne vodne komore
Slika 6 -
L1 dv1 L2 dv 2
- dinamika jednadba za dovodni tunel,

g dt
g dt
hA = hK 1 v12 2 v22 +
AK
AK
A D2
A D1
dhK
= Q QT - jednadba kontinuiteta za vodnu komoru.
dt
Dinamika jednadba se moe pojednostavniti ako se uzme u obzir uvjet kontinuiteta za dovodni tunel:
AD1 v1 = AD 2 v 2
v1 = v 2
AD 2
AD1
A
hA = hK 1 v D 2
AD1
L A
2 v22 + 1 D 2
g AD1
A
hA = hK v 1 D 2
AD1
2
A
+ 2 + L1 D 2
AD1
2
2
2
2
A
Odnosno, hA = hK v 1 D 2
AD1
2
2
dv 2 L2 dv 2

+
g dt
dt
1 dv
+ L2 2
g dt
1 dv
+ 2 + Lekviv 2
g dt
f) Vodna komora s priguenjem na spoju s dovodnim tunelom

VODNA KOMORA
A =f(hk)
K
hA
h
DOVODNI TUNEL
AKUMULACIJA
DP
D,
,L
L
QT
hD
Slika 7 Q Qt
L
v
hA = h u + +
+
D
2g Ap
Shematski uzduni presjeka
1
L dv

+
(1) dinamika jednadba za dovodni tunel,
2g p g dt
hidraulika
dh
= Q Q T (2) jednadba kontinuiteta za vodnu komoru,
dt
N = gQ t (h - h d ) (3) jednadba snage turbina.
AK
Koeficijent lokalnog gubitka za priguenje je p, Ap je povrina priguenja. U vremenu ulaza vode u

komoru (punjenje) koeficijent priguenja nije isti kao i u vremenu pranjenja komore, dakle potrebno je
proraunati koeficijente s obzirom na projektiranu geometriju priguenja za oba smijera teenja.
Ako se rauna razlika protoka u dovodnom tunelu i protok na turbinama: X=Q-QT, tada za X>0 odvija se
punjenje komore i p=p_ulaz, odnosno za pranjenje komore X=Q-QT<0 priguenje je p=p_izlaz.
1.3
Zadatak 3:
Odredi maksimalno dizanje vodostaja u cilindrinoj vodnoj komori tlocrtne povrine AK za sluaj
totalnog zatvaranja protoka QT na turbinama. Dovodni tunel (betonski) je promjera D i duine L,
apsolutne hidraulike hrapavosri . Vodostaj u akumulaciji je hA.
hA
L.E
v
AD
v2
hK
2g
P.L.
AK
Q
L
Slika 8 -
QT
Shematski prikaz dovodnog tunela i vodne komore
Zadano je:
vodostaj u akumulaciji
(m n.m.)
hA
100,00
protok u dovodnom
tunelu (m3/s)
Q=Q0
92,00
QT
92,00
(m2)
AK
100,00
promjer dovodnog
tunela (m)
5,00
povrina dovodnog
tunela (m2)
AD
19,63
duljina dovodnog
tunela (m)
2000,00
apsolutna h. hrapavost
dovodnog tunela (m)
0,0004
koeficijent otpora trenja
0,0115
utjecaj gubitaka
0,2850
vodostaj u komori
(m n.m.)
hk0
93,743
protok na turbinama
(m3/s)
povrina vodne komore
Rjeenje:
hidraulika
Za relativnu hrapavost /D=810-5 i Reynoldsov broj Re=2107 prema Prandtl-Karmanovoj jednadbi

1
= 1.14 2 log
= 0.0115 , to daje utjecaj gubitaka
koeficijent otpora trenja
D
1
L
UL + + 1 = 0.2850
2g
D
Proraun poetnih uvjeta:

hA=100 (m n.m.), Q0=92 (m3/s)
h K 0 = h KR = h A
Q0
AD
= 100 6.27 = 93.73 (m n.m.)
Proraun e se provesti na dva naina:

a) u vremenskim inkrementima po 5 s poevi od trenutnog ispadanja elektrane tj. za manevar
100% QT0.
b) u vremenskim inkrementima po 10 s poevi od trenutnog ispadanja elektrane tj. za manevar
100% QT0.
Vodostaj u akumulaciji smatrat e se konstantnim.
Primijenit e se eksplicitni, implicitni i mjeoviti postupak prorauna za vremenske inkremente od t=5
(s) i t=10 (s).
Proraun eksplicitnom metodom (ista i modificirana) za totalno zatvaranje
h K +1 = h K +
Q K QT
AK
h A = hK + v 2 +
h A = hK +
AD
L dv
g dt
2
L dQ
gAD dt
dQ gAD
Q2
=
(h A h K
)
2
dt
L
AD
Q K +1 = Q K +
QK QK
gAD
K
K
(h A h K
) t - ista eksplicitna metoda
2
L
AD
Q K +1 = Q K +
QK QK
gAD
K
K +1
(h A h K
) t - modificirana eksplicitna metoda

2
L
AD
hidraulika
Tablica 3.1. Proraun istom eksplicitnom metodom za totalno zatvaranje, t=5 (s)
ISTA EKSPLICITNA METODA

K
tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
(m3/s)
QK
(m3/s)
(m2)
1
2
3
0
5
10
5
10
15
5
5
5
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
92,00
92,00
92,00
100,00
100,00
100,00
93,743 93,743
93,743 98,343
98,343 102,943
92,00
92,00
89,78
4
5
15
20
20
25
5
5
100,00
100,00
0,00
0,00
89,78
85,50
100,00 102,943 107,433

100,00 107,433 111,708
85,50
79,32
6
7
8
9
10
11
12
25
30
35
40
45
50
55
30
35
40
45
50
55
60
5
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
79,32
71,44
62,08
51,44
39,73
27,17
13,95
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
115,673
119,245
122,349
124,921
126,908
128,266
128,964
71,44
62,08
51,44
39,73
27,17
13,95
0,27
13
60
65
100,00
0,00
0,27
100,00 128,964 128,977
-13,68
14
15
16
65
70
75
70
75
80
5
5
5
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
-13,68
-27,57
-40,92
100,00 128,977 128,293

100,00 128,293 126,915
100,00 126,915 124,869
-27,57
-40,92
-53,28
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-53,28
-64,25
-73,47
-80,70
-85,76
-88,57
-89,15
-87,56
-83,92
-78,39
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
-64,25
-73,47
-80,70
-85,76
-88,57
-89,15
-87,56
-83,92
-78,39
-71,17
QT
AK
hKK
(m n.m.)
111,708
115,673
119,245
122,349
124,921
126,908
128,266
124,869
122,205
118,992
115,319
111,284
106,996
102,567
98,110
93,732
89,536
hKK+1
(m n.m.)
122,205
118,992
115,319
111,284
106,996
102,567
98,110
93,732
89,536
85,617
QK+1
(m3/s)
hidraulika
Tablica 3.2. Proraun modificiranom eksplicitnom metodom za totalno zatvaranje, t=5 (s)
K+1
MODIFICIRANA EKSPLICITNA METODA S KORITENJEM h
(m /s)
QK
(m3/s)
(m )
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
92,00
92,00
89,78
100,00
100,00
100,00
93,743 93,743
93,743 98,343
98,343 102,833
92,00
89,78
85,55
5
5
100,00
100,00
0,00
0,00
85,55
79,52
100,00 102,833 107,110

100,00 107,110 111,086
79,52
71,93
30
35
40
45
50
55
60
5
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
71,93
63,02
53,02
42,15
30,64
18,69
6,50
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
114,683
117,834
120,485
122,593
124,125
125,059
125,384
63,02
53,02
42,15
30,64
18,69
6,50
-5,74
60
65
100,00
0,00
-5,74
100,00 125,384 125,097
-17,81
14
15
16
65
70
75
70
75
80
5
5
5
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
-17,81
-29,36
-40,00
100,00 125,097 124,206

100,00 124,206 122,739
100,00 122,739 120,739
-29,36
-40,00
-49,42
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-49,42
-57,34
-63,59
-68,04
-70,64
-71,41
-70,42
-67,78
-63,65
-58,17
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
-57,34
-63,59
-68,04
-70,64
-71,41
-70,42
-67,78
-63,65
-58,17
-51,53
tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
1
2
3
0
5
10
5
10
15
5
5
5
4
5
15
20
20
25
6
7
8
9
10
11
12
25
30
35
40
45
50
55
13
QT
3
AK
2
h KK
(m n.m.)
111,086
114,683
117,834
120,485
122,593
124,125
125,059
120,739
118,268
115,400
112,221
108,819
105,287
101,717
98,196
94,807
91,625
hKK+1
(m n.m.)
118,268
115,400
112,221
108,819
105,287
101,717
98,196
94,807
91,625
88,716
QK+1
(m3/s)
hidraulika
Proraun implicitnom metodom za totalno zatvaranje

h K +1 = h K +
Q
K +1
Q K +1 QT
AK
k +1
K +1
Q K +1 Q K +1
gAD
K +1
K +1
=Q +
(hA hK
) t
2
L
AD
K
gdje su:
hK, QK stanje sistema na poetku vremenskog intervala (poznate veliine)
hK+1, QK+1 stanje sistema na kraju vremenskog intervala (tK, tK+1) (nepoznate veliine)
Tablica 3.3. Proraun implicitnom metodom za totalno zatvaranje, t=5 (s)
IMPLICITNA METODA
QT
QTK+1
(m /s)
QpretpK+1
(m /s)
QK
(m3/s)
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
92,00
89,97
86,10
89,97
86,10
80,62
100,00 100,00 93,743 98,242

100,00 100,00 98,242 102,547
100,00 100,00 102,547 106,578
89,97
86,10
80,62
5
5
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
80,62
73,74
73,74
65,68
100,00 100,00 106,578 110,265

100,00 100,00 110,265 113,549
73,74
65,68
5
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
65,68
56,65
46,85
36,48
25,73
14,79
3,82
56,65
46,85
36,48
25,73
14,79
3,82
-6,96
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
116,381
118,724
120,548
121,835
122,574
122,765
122,417
56,65
46,85
36,48
25,73
14,79
3,82
-6,96
tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
1
2
3
0
5
10
5
10
15
5
5
5
4
5
15
20
20
25
6
7
8
9
10
11
12
25
30
35
40
45
50
55
30
35
40
45
50
55
60
(m /s)
AK
2
(m )
AKK+1
2
(m )
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
hKK
(m n.m.)
113,549
116,381
118,724
120,548
121,835
122,574
122,765
hKK+1
(m n.m.)
QK+1
(m3/s)
13
60
65
100,00
0,00
0,00
-6,96
-17,23
100,00 100,00 122,417 121,555
-17,23
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
65
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-17,23
-26,72
-35,17
-42,40
-48,27
-52,72
-55,71
-57,26
-57,42
-56,28
-53,92
-50,48
-46,08
-26,72
-35,17
-42,40
-48,27
-52,72
-55,71
-57,26
-57,42
-56,28
-53,92
-50,48
-46,08
-40,86
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
-26,72
-35,17
-42,40
-48,27
-52,72
-55,71
-57,26
-57,42
-56,28
-53,92
-50,48
-46,08
-40,86
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
121,555
120,219
118,461
116,341
113,928
111,292
108,506
105,643
102,772
99,958
97,262
94,738
92,434
120,219
118,461
116,341
113,928
111,292
108,506
105,643
102,772
99,958
97,262
94,738
92,434
90,391
10
hidraulika
Proraun mjeovitom (eksplicitno-implicitnom) metodom za totalno zatvaranje

K +1
K
Q K QT
Q K +1 QT
h K +1 = h K + (1 )
+
t
k +1
k
AK
AK
QK QK
Q K +1 Q K +1
gA
gAD
K
K
K +1
K +1
Q K +1 = Q K + (1 ) D (h A h K
+
h
) t
A
K
2
2
L
L
AD
AD
gdje su:
parametar integracije [0, 1], odabire se =0.55.
Tablica 3.4. Proraun mjeovitom metodom za totalno zatvaranje, t=5 (s)
MJEOVITA METODA
QT
QTK+1
(m /s)
QpretpK+1
(m /s)
QK
(m3/s)
(m /s)
(m )
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
92,00
91,36
89,08
91,36
89,08
84,88
100,00
100,00
100,00
100,00 93,743 96,256

100,00 96,256 100,761
100,00 100,761 105,099
91,36
89,08
84,88
5
5
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
84,88
78,97
78,97
71,55
100,00
100,00
100,00 105,099 109,181

100,00 109,181 112,925
78,97
71,55
30
35
40
45
50
55
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
71,55
62,85
53,08
42,43
31,12
19,34
62,85
53,08
42,43
31,12
19,34
7,29
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
116,264
119,138
121,499
123,309
124,541
125,177
62,85
53,08
42,43
31,12
19,34
7,29
55
60
100,00
0,00
0,00
7,29
-4,85
100,00
100,00 125,177 125,207
-4,85
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
60
65
100,00
0,00
0,00
-4,85
-16,78
100,00
100,00 125,207 124,637
-16,78
65
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-16,78
-28,14
-38,58
-47,81
-55,59
-61,76
-66,21
-68,90
-69,86
-69,14
-66,85
-63,11
-58,07
-28,14
-38,58
-47,81
-55,59
-61,76
-66,21
-68,90
-69,86
-69,14
-66,85
-63,11
-58,07
-51,88
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
-28,14
-38,58
-47,81
-55,59
-61,76
-66,21
-68,90
-69,86
-69,14
-66,85
-63,11
-58,07
-51,88
tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
1
2
3
0
5
10
5
10
15
5
5
5
4
5
15
20
20
25
6
7
8
9
10
11
25
30
35
40
45
50
12
AK
2
AKK+1
2
(m )
hKK
(m n.m.)
112,925
116,264
119,138
121,499
123,309
124,541
124,637
123,485
121,791
119,609
117,004
114,055
110,845
107,460
103,989
100,516
97,122
93,882
90,865
hKK+1
(m n.m.)
123,485
121,791
119,609
117,004
114,055
110,845
107,460
103,989
100,516
97,122
93,882
90,865
88,132
QK+1
(m3/s)
11
hidraulika
Proraun mjeovitom (eksplicitno-implicitnom) metodom za totalno zatvaranje

K
K +1
Q K QT
Q K +1 QT
h K +1 = h K + (1 )
+
t
k
k +1
AK
AK
QK QK
Q K +1 Q K +1
gA
gAD
K
K
K +1
K +1
Q K +1 = Q K + (1 ) D (h A h K
h
h
)
+
) t
A
K
2
2
L
L
AD
AD
gdje su:
parametar integracije [0, 1], odabire se =0.55.
MJEOVITA METODA
QT
Q TK+1
(m /s)
100.00
100.00
t
(s)
t K+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
10
10
15
100.00
Q pretpK+1
(m /s)
Q
(m3 /s)
92.00
0.00
92.00
0.00
0.00
91.36
0.00
0.00
89.08
AK
AK K+1
(m2 )
hK
(m n.m.)
hK
(m n.m.)
Q
(m3 /s)
91.800 100.00
91.339 100.00
91.358 100.00
100.00
100.00
100.00
93.743
93.743
93.743
96.268
96.255
96.256
91.339
91.358
91.358
91.300
100.00
100.00
96.256 100.822 88.982
88.982 100.00
89.081 100.00
89.077 100.00
100.00
100.00
100.00
96.256 100.758 89.081

96.256 100.761 89.077
96.256 100.761 89.077
(m /s)
88.900
(m )
K+1
K+1
100.00
100.00 100.761 105.210 84.714
84.714 100.00
84.887 100.00
100.00 100.761 105.095 84.887

100.00 100.761 105.100 84.880
84.880 100.00
100.00 100.761 105.100 84.880
12
hidraulika
Tablica 3.5. Pregled kote u komori za razliite metode pri totalnom zatvaranju, t=5 (s)
tK
(s)
hKKe
(m n.m.)
hKKme
(m n.m.)
hKKimpl
(m n.m.)
hKKmj
(m n.m.)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
93,743
93,743
98,343
102,943
107,433
111,708
115,673
119,245
122,349
124,921
126,908
128,266
128,964
128,977
128,293
126,915
124,869
122,205
118,992
115,319
111,284
106,996
102,567
98,110
93,732
89,536
85,617
93,743
93,743
98,343
102,833
107,110
111,086
114,683
117,834
120,485
122,593
124,125
125,059
125,384
125,097
124,206
122,739
120,739
118,268
115,400
112,221
108,819
105,287
101,717
98,196
94,807
91,625
88,716
93,743
98,242
102,547
106,578
110,265
113,549
116,381
118,724
120,548
121,835
122,574
122,765
122,417
121,555
120,219
118,461
116,341
113,928
111,292
108,506
105,643
102,772
99,958
97,262
94,738
92,434
90,391
93,743
96,256
100,761
105,099
109,181
112,925
116,264
119,138
121,499
123,309
124,541
125,177
125,207
124,637
123,485
121,791
119,609
117,004
114,055
110,845
107,460
103,989
100,516
97,122
93,882
90,865
88,132
Oscilacije u vodnoj komori

Dt=5 (s)
h (m n.m.)
140
hk ( c.ekspl.)
130
hk ( m.ekspl.)
120
hk ( impl.)
110
hk ( mjes.)
100
hkr=93.743 (m n.m.)
90
80
70
60
Slika 9 -
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
t (s)
Prikaz oscilacija u vodnoj komori dobivenih istom eksplicitnom, modificiranom

eksplicitnom, implicitnom i mjeovitom metodom
13
hidraulika
Tablica 3.6. Proraun istom eksplicitnom metodom za totalno zatvaranje, t=10 (s)
ISTA EKSPLICITNA METODA

tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
(m /s)
QK
(m3/s)
1
2
3
0
10
20
10
20
30
10
10
10
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
92,00
92,00
92,00
100,00 93,743 93,743

100,00 93,743 102,943
100,00 102,943 112,143
92,00
92,00
83,14
4
5
30
40
40
50
10
10
100,00
100,00
0,00
0,00
83,14
66,52
100,00 112,143 120,457

100,00 120,457 127,110
66,52
43,67
6
7
8
9
10
11
12
50
60
70
80
90
100
110
60
70
80
90
100
110
120
10
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
43,67
16,20
-14,30
-46,03
-75,02
-97,08
-109,21
QT
3
AK
2
(m )
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
hKK
(m n.m.)
127,110
131,477
133,097
131,667
127,064
119,563
109,855
hKK+1
(m n.m.)
QK+1
(m3/s)
131,477 16,20
133,097 -14,30
131,667 -46,03
127,064 -75,02
119,563 -97,08
109,855 -109,21
98,934 -110,21
13
120
130
10
100,00
0,00
-110,21
100,00
98,934
87,913
-100,54
14
15
16
130
140
150
140
150
160
10
10
10
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
-100,54
-81,70
-55,62
100,00
100,00
100,00
87,913
77,859
69,689
77,859
69,689
64,127
-81,70
-55,62
-24,23
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-24,23
10,74
47,54
81,78
108,29
123,33
125,47
115,35
94,88
66,36
100,00 64,127 61,704

100,00 61,704 62,778
100,00 62,778 67,532
100,00 67,532 75,710
100,00 75,710 86,538
100,00 86,538 98,872
100,00 98,872 111,419
100,00 111,419 122,953
100,00 122,953 132,441
100,00 132,441 139,078
10,74
47,54
81,78
108,29
123,33
125,47
115,35
94,88
66,36
31,98
14
hidraulika
Tablica 3.7. Proraun modificiranom eksplicitnom metodom za totalno zatvaranje, t=10 (s)
K+1
MODIFICIRANA EKSPLICITNA METODA S KORITENJEM h

K
tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
(m3/s)
QK
(m3/s)
1
2
3
0
10
20
10
20
30
10
10
10
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
92,00
92,00
83,14
100,00 93,743 93,743

100,00 93,743 102,943
100,00 102,943 111,257
92,00
83,14
67,38
4
5
30
40
40
50
10
10
100,00
100,00
0,00
0,00
67,38
46,81
100,00 111,257 117,995

100,00 117,995 122,676
46,81
23,41
6
7
8
9
10
11
12
50
60
70
80
90
100
110
60
70
80
90
100
110
120
10
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
23,41
-1,07
-25,06
-46,19
-61,80
-70,26
-71,16
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
122,676
125,018
124,911
122,405
117,785
111,605
104,579
125,018
124,911
122,405
117,785
111,605
104,579
97,464
-1,07
-25,06
-46,19
-61,80
-70,26
-71,16
-65,11
13
120
130
10
100,00
0,00
-65,11
100,00
97,464
90,953
-53,38
14
15
16
130
140
150
140
150
160
10
10
10
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
-53,38
-37,50
-19,03
100,00
100,00
100,00
90,953
85,615
81,866
85,615
81,866
79,963
-37,50
-19,03
0,53
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,53
19,77
36,84
49,67
56,92
58,14
53,67
44,38
31,46
16,21
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
79,963
80,015
81,993
85,676
90,643
96,335
102,150
107,517
111,954
115,101
80,015
81,993
85,676
90,643
96,335
102,150
107,517
111,954
115,101
116,722
19,77
36,84
49,67
56,92
58,14
53,67
44,38
31,46
16,21
-0,08
QT
AK
(m2)
hKK
(m n.m.)
hKK+1
(m n.m.)
QK+1
(m3/s)
15
hidraulika
Tablica 3.8. Proraun implicitnom metodom za totalno zatvaranje, t=10 (s)

IMPLICITNA METODA
QT
QTK+1
(m /s)
QpretpK+1
(m /s)
QK
(m3/s)
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
92,00
84,75
71,99
84,75
71,99
55,40
100,00 100,00 93,743 102,218

100,00 100,00 102,218 109,418
100,00 100,00 109,418 114,958
84,75
71,99
55,40
10
10
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
55,40
36,53
36,53
16,79
100,00 100,00 114,958 118,610

100,00 100,00 118,610 120,289
36,53
16,79
60
70
80
90
100
110
120
10
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
16,79
-2,51
-19,64
-33,08
-42,00
-46,21
-46,00
-2,51
-19,64
-33,08
-42,00
-46,21
-46,00
-41,99
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
120,289
120,038
118,074
114,766
110,566
105,945
101,345
120,038
118,074
114,766
110,566
105,945
101,345
97,146
-2,51
-19,64
-33,08
-42,00
-46,21
-46,00
-41,99
120
130
10
100,00
0,00
0,00
-41,99
-35,00
100,00 100,00 97,146
93,646
-35,00
130
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-35,00
-25,91
-15,62
-5,00
5,09
13,74
20,28
24,35
25,87
25,01
22,12
17,65
12,14
-25,91
-15,62
-5,00
5,09
13,74
20,28
24,35
25,87
25,01
22,12
17,65
12,14
6,11
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
91,055
89,493
88,994
89,503
90,877
92,906
95,341
97,928
100,429
102,641
104,406
105,620
106,231
-25,91
-15,62
-5,00
5,09
13,74
20,28
24,35
25,87
25,01
22,12
17,65
12,14
6,11
tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
1
2
3
0
10
20
10
20
30
10
10
10
4
5
30
40
40
50
6
7
8
9
10
11
12
50
60
70
80
90
100
110
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
(m /s)
AK
2
(m )
AKK+1
2
(m )
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
hKK
(m n.m.)
93,646
91,055
89,493
88,994
89,503
90,877
92,906
95,341
97,928
100,429
102,641
104,406
105,620
hKK+1
(m n.m.)
QK+1
(m3/s)
16
hidraulika
Tablica 3.9. Proraun mjeovitom metodom za totalno zatvaranje, t=10 (s)

MJEOVITA METODA
QT
QTK+1
(m /s)
QpretpK+1
(m /s)
QK
(m3/s)
(m /s)
(m )
100,00
100,00
100,00
92,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
92,00
89,56
81,19
89,56
81,19
66,57
100,00
100,00
100,00
100,00 93,743 98,669

100,00 98,669 107,166
100,00 107,166 114,481
89,56
81,19
66,57
10
10
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
66,57
47,36
47,36
25,19
100,00
100,00
100,00 114,481 120,081

100,00 120,081 123,598
47,36
25,19
60
70
80
90
100
110
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
25,19
1,61
-21,52
-41,79
-56,99
-65,84
1,61
-21,52
-41,79
-56,99
-65,84
-67,99
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
124,820
123,709
120,441
115,426
109,241
102,539
1,61
-21,52
-41,79
-56,99
-65,84
-67,99
110
120
120
10
100,00
0,00
0,00
-67,99
-63,87
100,00
100,00 102,539 95,966
-63,87
130
10
100,00
0,00
0,00
-63,87
-54,41
100,00
100,00
95,966
90,099
-54,41
130
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-54,41
-40,79
-24,29
-6,22
12,02
28,66
41,89
50,48
53,89
52,18
45,90
35,88
23,14
-40,79
-24,29
-6,22
12,02
28,66
41,89
50,48
53,89
52,18
45,90
35,88
23,14
8,76
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
90,099
85,407
82,235
80,800
81,181
83,299
86,892
91,554
96,790
102,085
106,958
110,996
113,883
85,407
82,235
80,800
81,181
83,299
86,892
91,554
96,790
102,085
106,958
110,996
113,883
115,406
-40,79
-24,29
-6,22
12,02
28,66
41,89
50,48
53,89
52,18
45,90
35,88
23,14
8,76
tK
(s)
tK+1
(s)
Dt
(s)
hA
(m n.m.)
1
2
3
0
10
20
10
20
30
10
10
10
4
5
30
40
40
50
6
7
8
9
10
11
50
60
70
80
90
100
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
AK
2
AKK+1
2
(m )
hKK
(m n.m.)
123,598
124,820
123,709
120,441
115,426
109,241
hKK+1
(m n.m.)
QK+1
(m3/s)
Tablica 3.10. Pregled kote u komori za razliite metode pri totalnom zatvaranju, t=10 (s)
17
hidraulika
tK
(s)
hKKe
(m n.m.)
hKKme
(m n.m.)
hKKimpl
(m n.m.)
hKKmj
(m n.m.)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
93,743
93,743
102,943
112,143
120,457
127,110
131,477
133,097
131,667
127,064
119,563
109,855
98,934
87,913
77,859
69,689
64,127
61,704
62,778
67,532
75,710
86,538
98,872
111,419
122,953
132,441
139,078
93,743
93,743
102,943
111,257
117,995
122,676
125,018
124,911
122,405
117,785
111,605
104,579
97,464
90,953
85,615
81,866
79,963
80,015
81,993
85,676
90,643
96,335
102,150
107,517
111,954
115,101
116,722
93,743
102,218
109,418
114,958
118,610
120,289
120,038
118,074
114,766
110,566
105,945
101,345
97,146
93,646
91,055
89,493
88,994
89,503
90,877
92,906
95,341
97,928
100,429
102,641
104,406
105,620
106,231
93,743
98,669
107,166
114,481
120,081
123,598
124,820
123,709
120,441
115,426
109,241
102,539
95,966
90,099
85,407
82,235
80,800
81,181
83,299
86,892
91,554
96,790
102,085
106,958
110,996
113,883
115,406
Oscilacije u vodnoj komori

Dt=10 (s)
h (m n.m.)
140
hk ( c.ekspl.)
130
120
hk ( mjes.)
hk ( m.ekspl.)
110
hk ( impl.)
100
hkr=93.743 (m n.m.)
90
80
70
60
Slika 10 -
1.4
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
t (s)
Prikaz oscilacija u vodnoj komori dobivenih istom eksplicitnom, modificiranom

eksplicitnom, implicitnom i mjeovitom metodom
Zadatak 4:
18
hidraulika
Stabilnost vodne komore provjerava se za razne (realne) manevre numerikom simulacijom.

Potrebno je odrediti dimenzije vodne komore Dk prema kriteriju za stabilitet i izraunati max. oscilaciju
ako se na turbinama protok zaustavi u itervalu tz od vrijednosti Q100% Q0%.
Vodostaj u akumulaciji je hA.
D =2D
A
K
H ul
1m
H T1
H suenje
v12
2g
H T2
2
2
D
A
2g
D1
D2
v
L
Slika 11 -
Shematski prikaz dovodnog tunela slozenog presjeka i vodne komore
Zadan je graf zatvaranja dotoka na turbine prema slici 11, te ulazni podaci prema tablici 4.1:
Tablica 4.1. - Ulazni podaci:
Zadani graf zatvaranja dotoka na turbine
protok na turbinama
3
u to (m /s)
(m n.m.)
100%
100
Q%
80
60
25%
40
QT
70
hA
250
vodostaj donje vode

(m n.m.)
hT
150
(1) promjer dovodnog

tunela (m)
D1
AD1
28.274
L1
800
D2
povrina (m )
duljina (m)
apsolutna hrapavost
dovodnog tunela (m)
AD2
19.635
L2
1000
0.005
koef. gub. na ulazu
ul
0.1
Coriollisov broj
povrina (m )
duljina (m)
20
0
0
20
40
60
80
100
120
140
t (s)
Slika 12 -
Graf promjene protoka na turbinama
(2) promjer dovodnog

tunela (m)
2
Rjeenje:
Proraun razine vode za 100% pogona (stacionarno strujanje):
hA = h0 + H ul + H T 1 + H T 2 +
hA = h0 + ( ul
v22
v2
L v2
L v2
v2
= h0 + ul 1 + 1 1 1 + 2 2 2 + 2
2g
2g
D1 2 g
D2 2 g
2g
AD2 2
L1 AD2 2
L
1 2
+
+ 2 2 + )
v2
1
2
2
D1 AD1
D2
2g
AD1
hA = h0 + h0 = h0 + v22
***gubitke na prijelazu iz cijevi (1) u cijev (2) smo zanemarili!
19
v1 =
70
Q
=
= 2.476 m / s
28.274
A1
v2 =
70
Q
=
= 3.565 m / s
19.635
A2
hidraulika
- tunel D1:
Za relativnu hrapavost /D1=0.005/6 =0.00083 i Reynoldsov broj Re1=1.351107 prema PrandtlKarmanovoj jednadbi koeficijent otpora trenja 1=0.020,
- tunel D2:
Za relativnu hrapavost /D2=0.005/5 =0.001 i Reynoldsov broj Re2=v2*D2/=1.62107 2=0.021
hA = h0 + h0
h0 = v22
= 0.333
h0 = 0.333x3.565 = 4.232 m
2
Odreivanje Dk po Thominu kriteriju:

ATH =
Lekv AD 2
v22
2 g h0 (hst h0 )
(*)
hst=hA-hT=250-150=100 m
hA = hK v22 +
L1 dv1 L2 dv2
g dt
g dt
- dinamika jednadba za dovodni tunel (**)
L1 AD 2 dv2
L dv
+ 2 2
g AD 1 dt
g dt
1 dv2
A
+
(L1 D 2 + L2 )
g dt
AD 1
hA = hK + b v22 +
hA = hK + b v22
Lekv = L1
AD 2
+ L2
AD1
(*)
Le = 800 x 0.694 +1000 =1555.2 m

AT H =
1555.2 19.635
3.5652
= 48.806 m 2
2 9.81 4.232 (100 - 4.232)
- parametar Vogt-a:
=
v22 Lekv AD 2 3,565 2 1555,2 19,635
=
= 45.259 > 40
gAK
h 02
4.232 2 9,81 48,806
Usvojeno: AK=50 m2
DK=7.979 m
DK=2x DK=15.958 m
h0 = h A h0 =250 4.232 = 245.768 m n.m.
Proraun maksimalne oscilacije (implicitna metoda) prikazan je u slijedeoj tablici:
20
hKK + 1 = hKK +
hidraulika
Q K + 1 - QT K + 1
D t
AKK + 1
gAD 2
b
(hA K + 1 - hK K + 1 - 2 Q K + 1 Q K + 1 ) D t
L
AD 2
QK + 1 = QK +
Tablica 4.2.- Proraun implicitnom metodom prema zadanom grafu zatvaranje, t=10 (s)
k
k+1
hA
k+1
k+1
k+1
k+1
k+1
k+1
delta t
10
10
250
245.768
100.0
70.000
61.250
50
50
70
68.463
247.211
68.463
10
10
20
250
247.211
87.5
61.250
52.500
50
50
68.463
64.538
249.618
64.538
10
20
30
250
249.618
75.0
52.500
43.750
50
50
64.538
57.986
252.465
57.986
10
30
40
250
252.465
62.5
43.750
35.000
200
200
57.986
51.223
253.276
51.223
10
40
50
250
253.276
50.0
35.000
26.250
200
200
51.223
44.089
254.168
44.089
10
50
60
250
254.168
37.5
26.250
17.500
200
200
44.089
36.447
255.116
36.447
10
60
70
250
255.116
25.0
17.500
14.583
200
200
36.447
28.501
255.812
28.501
10
70
80
250
255.812
20.8
14.583
11.667
200
200
28.501
20.435
256.250
20.435
10
80
90
250
256.250
16.7
11.667
8.750
200
200
20.435
12.424
256.434
12.424
10
90
100
250
256.434
12.5
8.750
5.833
200
200
12.424
4.625
256.373
4.625
10
100
110
250
256.373
8.3
5.833
2.917
200
200
4.625
-2.794
256.088
-2.794
10
110
120
250
256.088
4.2
2.917
0.000
200
200
-2.794
-9.543
255.611
-9.543
10
120
130
250
255.611
0.0
0.000
0.000
200
200
-9.543
-15.216
254.850
-15.216
10
130
140
250
254.850
0.0
0.000
0.000
200
200
-15.216
-19.538
253.873
-19.538
10
140
150
250
253.873
0.0
0.000
0.000
200
200
-19.538
-22.371
252.754
-22.371
1.5
ho
QT
QT
QT
Ak
Ak
pretp
izr
Zadatak 5:
Potrebno je smanjiti protok u tlanom cjevovodu tako da se smanji snaga za 30%. Zatvaranje vrimo u
vremenu od 30 sekundi (intervali po 10 s).Odrediti dimenzije vodne komore Dk prema kriteriju za
stabilitet i izraunati max. oscilaciju. Vodostaj u akumulaciji je hA.
N100% N70%.
D =2D
1
Hul
v2
2g
L.E.
P.L.
D A
h
K
A
v
L
h
B
Slika 13 -
Shema sustava akumulacija dovodni tunel vodna komora
21
protok na turbinama
3
u to (m /s)
QT
hidraulika
Graf prom jene snage
50
100
(m n.m.)
hA
100
vodostaj donje vode

(m n.m.)
hT
os tunela vor "B"

(m n.m.)
hB
50
90
N%
80
70
60
promjer dovodnog
tunela (m)
2
povrina (m )
duljina (m)
AD1
L
19.635
2000
vodna komora
D1=2Dk
50
0
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
10
3m
apsolutna hrapavost
dovodnog tunela (m)
0.005
koef. gub. na ulazu
ul
0.8
t [s]
Rjeenje:
Proraun razine vode za 100% pogona (stacionarno strujanje):
hA = h0 + h0
h0 = h A h0
v =
Q
50
=
= 2.546 m / s
AD
19.636
- dovodni tunel promjera D:

Za relativnu hrapavost /D=0.005/5 =0.0001 i Reynoldsov broj Re=1.117107:
koeficijent otpora teenja =0.0102
H st = hA - hT
h0 = h A h0
h0 = v 2
L
1
( ul + + 1) = 0.3000
D
2g
h0 = v 2 = 0.3 2.546 2 = 1.943 m

h0 = hA h0 = 100 1.943 = 98.057 mn.m.
Odreivanje promjera vodne komore Dk po Thominu kriteriju:

ATH =
L AD
v22
2 g h0 ( H st h0 )
(*)
Hst=hA-hT=100-0=100 m
AT H =
2.5462
2000 19.636
= 68.10 m 2
2g
1.943(100 - 1.943)
AK (TH ) =
DK2
4
DK=9.312 m
22
hidraulika
usvajamo: DK=9.5 m AK=70.882 m2

parametar Vogt-a:
=
Z2
LAD v 2
= max2 =
2
gAK h0
h0
2000 19.636 2.5462
= 96.97 > 40 - vrijedi Thomin kriterij

9.81 70.882 1.9432
h0 = hA h0 = 100 1.943 = 98.057 mn.m. radna razina za 100% snage
Proirenje je 3 m iznad radne razine vode u komori za 100% snage, tj. nalazi se na koti
hproirenje=ho+3 m=101.057 mn.m.
SNAGA:
N = gQT (h0 hT ) - snaga agregata
(ho-vodostaj u komori, hT-razina donje vode, -koef. korisnog djelovanja snage vodenog toka turbine i
generatora =0.9)
No=1000 x 9.81 x 50 (98.057-0) x 0.9=43287263 W = 43287.263 kW
Proraun maksimalne oscilacije (modificirana eksplicitna metoda): (Dt=t)
QTK +1 =
N K +1
g (hKK hTK )
h K +1 = h K +
Q K QT
AKK
Q K +1 = Q K +
(1)
K +1
(2)
QK QK
gAD
K
K +1
( h A hK
) t
2
L
AD
(3)
Proraun povrine u komori za razliite razine vode

x/2
D 1 =2D K =19 x/2
x/2
= tg
h
x
= h tg
2
x = 2D h tg10o x = 2h tg (10 o )
h
h=101.057
x=0.353h
AK =
( 2 DK + x) 2
4
D K=9.5 m
npr. u koraku k=5

h=102.003-101.057 =0.946 m
x=0.353*0.946=0.334 m
AK = 293.433 m 2
Za korak k=6
h=102.356 -101.057 =1.299 m
x=0.353*1.353 =0.458 m
23
AK =
hidraulika
(2 DK + x) 2 (19 + 0.458) 2
=297.229 m2
=
4
4
k=7 ...
Tablica 5.1. Proraun modificiranom eksplicitnom metodom, t=10 (s)
(1)
tk
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
tk+1
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
dt
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
hA
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
N % N(k+1) (kW)
100
43287
90
38958.3
80
34629.6
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
70
30300.9
Qt(k+1)
50
45.000
39.714
34.275
33.646
33.530
33.455
33.419
33.422
33.461
33.535
33.642
33.778
33.940
(2)
Q(k)
50
50
49.411
47.547
44.008
40.361
36.711
33.157
29.788
26.686
23.927
21.579
19.703
18.350
Ak
70.882
70.882
70.882
70.882
293.433
297.229
299.713
300.890
300.796
299.486
297.042
293.565
289.178
284.024
hk(k)
98.057
98.057
98.762
100.131
102.003
102.356
102.586
102.695
102.686
102.565
102.339
102.015
101.604
101.118
(3)
hk(k+1)
98.057
98.762
100.131
102.003
102.356
102.586
102.695
102.686
102.565
102.339
102.015
101.604
101.118
100.569
Q(k+1)
50
49.411
47.547
44.008
40.361
36.711
33.157
29.788
26.686
23.927
21.579
19.703
18.350
17.563
Oscilacije protoka
60
50
40
QTurb
Q [m3/s]
30
20
Qtunel
10
0
-10
Qkomora
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
t [s]
Slika 14 -
Oscilacije protoka u dovodnom tunelu, komori i turbinama koje nastaju uslijed promjene
snage u hidroelektrani prema zadanom grafu za snagu
24
hidraulika
Oscilacije razine vode u vodnoj komori

103
102
h [mn.m.]
101
100
99
98
97
0
20
40
60
80
100
120
140
t [s]
Slika 15 -
Oscilacije razine vode u vodnoj komori prema zadanom grafu promjene snage
25

Vodna Komora Zadaci 2012

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vodna Komora Zadaci 2012

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

Shematski prikaz akumulacije, dovodnog tunela i vodne komore

- kinetika energija teenja vode kroz dovodni tunel: m 0 = AD L V

Da bi se izraunala maksimalna razina vode u vodnoj komori izjednait e se kinetika i potencijalna

Odnosno hKmax=zmax+hA=19,900+110=129,900 (m n.m.)

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

Period osciliranja iznosi:

- izraz za period osciliranja koji ovisi o maksimalnoj oscilaciji

b) Trenje u sustavu se uzima u obzir

Dinamika jednadba toka vode u dovodnom tunelu:

-brzina u dovodnom tunelu za zadani radni protok:

-proraun koeficijenta trenja pomou Moody-jevog dijagrama :

-ukupni gubici: h0 = v 0 2 = 9,465 (m)

h Kmax = z max + h A = 124,494 (m n.m.)

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

Postavljanje dinamikih jednadbi i jednadbi kontinuiteta za nekoliko razliitih kombinacija dovodnog

a) Jedan dovodni tunel i jedna vodna komora

Shematski prikaz dovodnog tunela i jedne vodne komore

- dinamika jednadba za dovodni tunel,

b) Dva dovodna tunela i dvije vodne komore

Shematski prikaz dva dovodna tunela i dvije vodne komore

- dinamika jednadba za prvi dovodni tunel,

- dinamika jednadba za drugi dovodni tunel,

- jednadba kontinuiteta za prvu vodnu komoru.

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

c) Dva razliita dovodna tunela i jedna vodna komora

Shematski prikaz dva razliita dovodna tunela i jedne vodne komore

- dinamika jednadba za prvi dovodni tunel,

- dinamika jednadba za drugi dovodni tunel,

d) Dva jednaka dovodna tunela i jedna vodna komora

Shematski prikaz dva jednaka dovodna tunela i jedne vodne komore

- dinamika jednadba za dovodni tunel (pie se samo jedna),

e) Jedan dovodni tunel s razliitim promjerima i jedna vodna komora

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

Shematski prikaz dovodnog tunela s razliitim promjerima i jedne vodne komore

- dinamika jednadba za dovodni tunel,

f) Vodna komora s priguenjem na spoju s dovodnim tunelom

Shematski uzduni presjeka

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

Koeficijent lokalnog gubitka za priguenje je p, Ap je povrina priguenja. U vremenu ulaza vode u

Shematski prikaz dovodnog tunela i vodne komore

koeficijent otpora trenja

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

Za relativnu hrapavost /D=810-5 i Reynoldsov broj Re=2107 prema Prandtl-Karmanovoj jednadbi

Proraun poetnih uvjeta:

= 100 6.27 = 93.73 (m n.m.)

Proraun e se provesti na dva naina:

) t - modificirana eksplicitna metoda

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

ISTA EKSPLICITNA METODA

100,00 102,943 107,433

100,00 128,964 128,977

100,00 128,977 128,293

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

MODIFICIRANA EKSPLICITNA METODA S KORITENJEM h

100,00 102,833 107,110

100,00 125,384 125,097

100,00 125,097 124,206

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet

Proraun implicitnom metodom za totalno zatvaranje

100,00 100,00 93,743 98,242

100,00 100,00 106,578 110,265

100,00 100,00 122,417 121,555

Sveuilite u Splitu, Graevinsko-arhitektonski fakultet