KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

Konsep
Sekolah
Selamat

Panduan Pelaksanaan Menjadikan

Sekolah, Komuniti dan Keluarga Selamat
Untuk Kanak-Kanak

Oleh:

Tuan Haji Asmawi bin Haji Abdul Kadir

Pengarah
Bahagian Sekolah
Kementerian Pendidikan Malaysia

PENDAHULUAN
1.
Media massa kita sering membuat liputan
tentang keselamatan sekolah yang agak
longgar.
2.

Aspek fizikal, sosial, emosi dan teknikal

digambarkan seolah-olah kurang selamat dan
kurang menyakinkan orang ramai.

3.
Namun realitinya bukanlah semua sekolah
berkeadaan begitu kerana masih banyak
lagi sekolah di negara ini berkeadaan
selamat dan berfungsi secara efektif.

4.
Perubahan dalam iklim pendidikan dewasa
ini telah mewujudkan keperluan mengenal pasti
kaedah, strategi dan model program yang mampu
mempertingkatkan keselamatan
dan kejayaan
murid serta guru.
5.

Pihak keluarga, sekolah dan komuniti harus

bertanggungjawab untuk mewujudkan Polisi
Sekolah Selamat.

KRONOLOGI
INISIATIF SEKOLAH SELAMAT
Oktober 2001

- Y.B. Menteri Pendidikan meminta

supaya dikaji pelaksanaan Inisiatif
Sekolah Selamat di Malaysia.

Oktober 2001

- Pembentukan Jawatankuasa
Pemandu Sekolah Selamat
di Bahagian Sekolah.

November 2001

- Penyediaan Kertas Konsep Inisiatif

Sekolah Selamat.

November 2001

- Penyediaan Rangka Pelaksanaan.

Disember 2001

- Pemilihan 31 buah Sekolah Projek

Rintis Sekolah Selamat (16 Sekolah
Rendah & 15 Sekolah Menengah).

Jan April 2002

- Pelaksanaan secara rintis Inisiatif

Sekolah Selamat di 31 buah Sekolah
Projek Rintis Sekolah Selamat.
- Pemantauan Projek Rintis.

Januari 2002

- Pembentukan Jawatankuasa Penulis

Manual Sekolah Selamat

Jan - April 2002

- Bengkel Penulisan dan Penyediaan

Manual Sekolah Selamat.

15 April 2002

- Pembentangan Buku Konsep dan

Manual Sekolah Selamat kepada Y.B.
Menteri Pendidikan.

6 Mei 2002

- Pelancaran Inisiatif Sekolah Sekolah

oleh Y.B. Menteri Pendidikan di Hotel
Park Avenue, Sungai Petani Kedah.

6 8 Mei 2002

- Konvensyen Sekolah Selamat di

Hotel Park Avenue, Sungai Petani,
Kedah Darul Aman.

Mulai Mei 2002

- Pelaksanaan Inisiatif Sekolah

Selamat di sekurang-kurangnya 20%
buah sekolah di setiap negeri
sehingga akhir tahun 2002.
- Pelaksanaan akan dibuat secara
berfasa sehingga tahun 2006.

DIFINISI

Sekolah Selamat
didefinisikan sebagai
persekitaran sekolah yang selamat
di mana warga sekolah
merasa selamat
tanpa gangguan daripada mana-mana pihak
sama ada dari dalam mahu pun dari luar.

MATLAMAT
Mewujudkan
Budaya Selamat
di sekolah dan persekitaran
secara berterusan dengan
sokongan
keluarga
dan
komuniti setempat.

RASIONAL
1.

Dalam banyak keadaan

keselamatan kerap
diabaikan dan jarang
dijadikan asas utama
pertimbangan.

3.

Kurang mendapat
kerjasama
daripada keluarga dan
masyarakat dengan institusi
pendidikan dari segi
keselamatan

2. Warga sekolah dewasa ini

terdedah dengan isu-isu
keselamatan fizikal, sosial,
emosi dan teknikal. Justeru,
polisi yang berterusan perlu
diwujudkan.

4.

Keupayaan sekolah
dalam
menangani isu-isu
keselamatan amat terbatas,
tanpa sokongan keluarga dan
komuniti.

OBJEKTIF
UMUM:
Meningkatkan kefahaman dan penghayatan bahawa
keselamatan hendaklah dijadikan agenda utama dalam
semua aspek pendidikan di sekolah.

PENGETUA & GURU BESAR:

Memahami dan menghayati dalam merangka dan
melaksanakan tindakan untuk mewujudkan Budaya
Selamat di sekolah.

GURU:
Memahami, menghayati serta membantu merancang,
melaksana
dan
memantau
semua
tindakan
mewujudkan Budaya Selamat.
Membimbing dan menasihat murid akan Amalan
Selamat semasa di dalam dan di luar kawasan
sekolah.

MURID:
Memahami, menghayati dan memahami tatacara dan
elemen Budaya Selamat.
Mengamalkan cara hidup selamat semasa di dalam
dan di luar kawasan sekolah.
IBU BAPA:
Memahami, menghayati dan membantu semua polisi
dan aktiviti sekolah yang berdasarkan kepada amalan
cara hidup selamat di dalam dan di luar kawasan
sekolah.

Model Untuk Menjadikan Murid Selamat

SEKOLAH
SELAMAT
PERMUAFAKATAN

PERMUAFAKATAN
MURID
SELAMAT

KOMUNITI
SELAMAT

PERMUAFAKATAN

KELUARGA
SELAMAT

Peranan Sekolah
1. Menyediakan prasarana yang selamat dan kondusif
untuk proses pengajaran dan pembelajaran.
2. Memastikan semua warga sekolah (Guru, Murid dan
Staf sokongan) sentiasa selamat semasa pergi dan
dan balik sekolah termasuk selamat semasa
menjalankan aktiviti kokurikulum dan lain-lain aktiviti
luar bilik darjah.
3. Mempamerkan semua polisi, peraturan dan tatacara
yang berkaitan dengan Amalan Selamat di tempat
yang sesuai.

4. Melaksanakan Pelan Pengurusan Krisis.

5. Menyediakan prosedur/sistem Amaran Awal akan isu
keselamatan seperti banjir & ribut.
6. Mewujudkan Sistem Pelaporan bagi sebarang kes
yang melibatkan isu keselamatan murid.
7. Melaksanakan Sistem
mengenai keselamatan.

Merekod

semua

peristiwa

Peranan Komuniti
Melibatkan semua ketua masyarakat dan pemimpin
agama dalam proses menjadikan sekolah tempat
yang selamat melalui:
A. Di dalam Sekolah
1. Menyokong semua polisi, peraturan panduan
yang disediakan oleh pihak sekolah.
2. Memberi sumbangan material, idea dan
kepakaran dalam
perkhidmatan mengawal
keselamatan sekolah.
3. Menerapkan nilai-nilai kerohanian.
4. Melibatkan
sekolah.

diri

secara

aktif

dalam

aktiviti

B. Di luar Sekolah:
5. Menyokong dan menjadi ahli dalam pertubuhan
yang membantu meningkatkan keselamatan.
6. Mewujudkan sistem pemantauan kawasan
sekitar sekolah bagi mencegah jenayah.
7. Mengelolakan dan menganjurkan aktiviti-aktiviti
yang boleh menimbulkan kesedaran kepada
keselamatan sekolah adalah tanggungjawab
bersama.
8. Membimbing, menasihat dan menegur golongan
muda agar Budaya Selamat sentiasa di
utamakan.

Peranan Keluarga
(Ibu Bapa/Penjaga)

Ibu bapa harus berperanan sebagai penyampai

maklumat kepada pihak sekolah mengenai
sebarang kes-kes keselamatan dan membantu
dalam melaksanakan Sistem Amaran Awal
disamping:
1. Menyokong semua polisi dan peraturan sekolah.
2. Melibatkan diri secara aktif dalam semua aktiviti
sekolah dan komuniti.
3. Memperkukuh nilai-nilai agama/moral kepada
anak-anak.
4. Kerap berkomunikasi dengan anak-anak.

5. Mengenali rakan anak -anak.

6. Bekerjasama dengan ibu bapa lain.
7. Menjadi ahli dalam pertubuhan yang boleh
membantu menangani isu-isu
keselamatan.
8. Mendidik
anak-anak
keselamatan diri.

bagaimana

menjaga

ELEMEN PERANCANGAN SEKOLAH SELAMAT

Apabila sesuatu perancangan hendak dibuat

mengenai pelaksanaan Sekolah Selamat elemenelemen seperti di bawah harus diambil kira dan
diteliti terlebih dahulu.
Pengubahsuaian

elemen-elemen

yang

dicadangkan mengikut keadaan setempat akan

menjamin pelaksanaan konsep Sekolah Selamat
ini dengan lebih berkesan.

1. Kesedaran awam atau komuniti.

2. Penekanan kepada penghayatan nilai-nilai
murni merentasi kurikulum dan kokurikulum.
3. Peraturan sekolah.
4. Pengurusan bencana alam dan kecemasan.
5. Kehadiran warga sekolah.
6. Membasmi ponteng.
7. Pencegahan dadah, rokok dan arak.
8. Perkongsian bijak dengan agensi luar.
9. Kesedaran sosial dan budaya.

10. Kepimpinan murid.

11. Penglibatan keluarga dan komuniti.
12. Program khas bersama komuniti.
13. Pencegahan jenayah melalui pelan reka
bentuk bangunan sekolah yang selamat.
14. Aktiviti kokurikulum dan rekreasi.
15. Perkongsian bijak dengan pihak berkuasa
tempatan.
16. Mengenal pasti latar belakang warga sekolah.
17. Pembangunan staf.

18. Kawalan keselamatan sekolah.

19. Khidmat kemasyarakatan.
20. Perkongsian bijak bersama korporat.
21. Perkongsian bijak dengan media.
22. Perkhidmatan kesihatan sekolah.
23. Pengangkutan.
24. Perundangan.
25. Penilaian dan pemantauan.

Cadangan Keahlian Jawatankuasa

Pengerusi
Naib Pengerusi
Setiausaha
Ahli-ahli

:
:
:
:

Pengetua/Guru Besar
Penolong Kanan Hal Ehwal Murid
Kaunselor Sekolah/Guru Bimbingan
Wakil ibu bapa/PIBG
Wakil guru
Wakil murid
Polis
Bomba
JKKK/Rukun Tetangga
Jabatan Kebajikan Masyarakat
Majlis Juvana
Wakil Persatuan Belia
Wakil Pejabat Kesihatan Daerah/
Klinik Kesihatan
Penghulu/Ketua Kampung
Majlis Perbandaran/Daerah
NGO (yang releven seperti MCPF dll)
Individu yang boleh menyumbang

Fungsi Jawatankuasa Sekolah Selamat

Menyediakan kod etika
dan tanggungjawab
semua warga sekolah
Menyediakan kod etika
dan tanggungjawab pihak
lain (Komuniti, Keluarga)

JAWATANKUASA
SEKOLAH SELAMAT
(JKSS)

Mempromosi secara aktif

kod dan etika kepada
semua warga sekolah
dan komuniti setempat
Mendidik dan melatih
guru, kakitangan sekolah
dan ahli komuniti akan
prosedur keselamatan
yang ada
Memastikan wujud
kesedaran di kalangan
semua pihak akan isu
Sekolah Selamat
Melaksana, menilai dan
mengkaji semula semua
dasar dan prosedur
Sekolah Selamat dari
semasa ke semasa

HARAPAN SEKOLAH SELAMAT

Semua warga sekolah (Guru, Murid, Staf Sokongan),
berasa yakin untuk melakukan semua aktiviti mereka
dengan selamat setiap masa.
Sekolah dilihat oleh ibu bapa dan komuniti sebagai
tempat yang selamat untuk anak-anak mereka menimba
ilmu.
Selamat boleh direalisasikan dengan cara-cara berikut:
1. Bebas daripada sebarang gangguan sama ada
dalam bentuk tutur kata atau fizikal.
2. Keselamatan harta benda terjamin.

3. Orang lain bersikap

kebolehannya.
4. Mendapat kerjasama
menjalankan tugas.

positif
orang

terhadap

lain

dalam

5. Tidak dipandang rendah disebabkan oleh

keturunan, agama, latar belakang
sosioekonomi dan jantina.
6. Dilayan secara adil dan saksama.
7. Dihormati dan dihargai.
8. Bebas daripada sebarang
kecederaan dan penyakit.

kemalangan,

TANGGUNGJAWAB SEKOLAH SELAMAT

1.
Bebas daripada sentimen perkauman dan
diskriminasi jantina.
2.

Bersikap positif terhadap orang lain.

3.

Menghargai perbezaan yang wujud.

4.

Bersikap dan bertindak adil.

5.

Memberi kerjasama dan bantu membantu.

6.

Mengamalkan kesopanan dan kesusilaan.

7.
Elakkan sebarang kejadian kekerasan,
sentimen
perkauman dan perbuatan
sumbang tanpa dihalang.
8.

Datang ke sekolah dengan niat yang betul dan

ikhlas.

9.

Jangan mendera fizikal, mental dan emosi.

10.

Melaporkan setiap kes

TATACARA PENGURUSAN POLISI SEKOLAH SELAMAT

Prinsip:
1. Setiap aduan hendaklah diambil perhatian serius.
2. Setiap aduan hendaklah diambil tindakan serta merta.
3. Perasaan setiap orang yang terlibat harus diambil kira.
4. Semua pihak yang terlibat dengan aduan hendaklah dilayan
secara adil/saksama dan tidak ada pihak yang teraniaya.
5. Sesuatu kes tidak dianggap selesai selagi kedua-dua pihak
belum berdamai dan diterima semula oleh warga sekolah.
6. Maklumat tentang dasar dan tatacara seharusnya mudah
dirujuk.
7. Tatacara seharusnya boleh difahami oleh semua pihak yang
terlibat.

Tatacara Membuat Aduan:

Sesiapa yang ingin membuat aduan, dia atau ibu
bapa/penjaga atau wakil boleh memilih satu atau
beberapa tatacara berikut :1.

Berbincang terus dengan pihak yang terlibat.

2.

Dapatkan khidmat orang tengah yang sesuai

contohnya kaunselor.

3.

Berjumpa dengan Pengetua/Guru Besar atau

wakilnya untuk memastikan aduan itu
disiasat. Jika aduan itu terbukti, hukuman
yang
setimpal dikenakan dan dimaklumkan
kepada
pengadu.

MANUAL SEKOLAH SELAMAT

Manual ini telah dibahagikan kepada
5 bidang utama yang melibatkan
keselamatan murid.
1. Bidang Aktiviti Murid.
2. Bidang Bencana Alam.
3. Bidang Fizikal dan Bangunan.
4. Bidang Sosial.
5. Bidang Persekitaran/Lokasi

Sekian
Terima Kasih