nh l Pascal

Nguyn Vn Linh
Nm 2014

Gii thiu.

Nm 16 tui, Pascal cng b mt cng trnh ton hc : V thit din ca ng cnic, trong
ng chng minh mt nh l ni ting v gi l nh l v lc gic thn k. ng rt ra 400 h qu t
nh l ny. Nh ton hc v trit hc v i lc by gi l Descartes cho rng cng trnh ca Pascal
bao hm c bn cun sch u ca Apollonius. ng nh gi rt cao cng trnh ton hc ny
v ni : "Ti khng th tng tng ni mt ngi ang tui thiu nin m li c th vit c mt
tc phm ln nh th".
nh l Pascal tng qut pht biu cho cc ng conic tuy nhin y chng ta ch xem xt
trong trng hp ng trn, pht biu nh sau:
Cho su im bt k A, B, C, A0 , B 0 , C 0 cng thuc mt ng trn. Khi giao im ca cc cp
ng thng (AB 0 , BA0 ), (AC 0 , CA0 ), (BC 0 , CB 0 ) thng hng.
ng thng i qua 3 giao im trn c gi l ng thng Pascal. C th thy vai tr ca
A, B, C, A0 , B 0 , C 0 nh nhau nn chng ta hon ton c th hon v cc im ny. T thu c rt
nhiu ng thng Pascal khc nhau. C th l 60 ng thng. Mt s tnh cht ca ng thng
Pascal xem ti [2].
d quan st cc cp ng
b ng nhn hay nhm ln, i khi ngi ta s dng

 thng v khng
A B C
.
cch k hiu 6 im nh sau:
A0 B 0 C 0
Trong trng hp c hai im trng nhau, chng hn A B 0 , ta c th coi ng thng AB 0 l
tip tuyn ca ng trn ti A. T thu c nh l Pascal cho lc gic suy bin thnh ng gic,
t gic, tam gic ni tip.

Chng minh.

C rt nhiu cch chng minh nh l Pascal tuy nhin y xin gii thiu ti bn c hai cch
chng minh sau.
Cch 1 (Jan van Yzeren).

B
A
C
K

Z
X

A'

J
C'
B'

Gi X, Y, Z ln lt l giao im ca cc cp ng thng (BC 0 , CB 0 ), (AC 0 , CA0 ), (AB 0 , BA0 ).

A0 C, AC 0 giao (XCC 0 ) ln th hai ti K, J.
Ta c A0 KX = XC 0 C = BA0 C nn XK k A0 Z. Chng minh tng t ta suy ra hai tam gic
XKJ v ZA0 A c cnh tng ng song song. T XZ, KA0 , JA ng quy hay X, Y, Z thng hng.
Cch 2.
B
A
C
M
N
Z
Y

A'
C'
B'

Gi M, N ln lt l giao ca AC 0 v BA0 , BC 0 v CA0 .

Ta c A(A0 C 0 B 0 B) = C(A0 C 0 B 0 B) nn (A0 M ZB) = (N C 0 XB). iu ngha l M C 0 , N A0 , XZ
ng quy hay X, Y, Z thng hng.

ng dng.

Bi 1. (B Sawayama-Thebault). Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O), ngoi tip ng
trn (I). ng trn tip xc trong vi (O) v tip xc vi AB, AC ln lt ti Ab , Ac . Chng minh
rng I l trung im ca Ab Ac .

A
E

F
Ac

I
O
Ab
Oa
B

Chng minh. Gi X l tip im ca v (O), E, F ln lt l giao im ca XAc , XAb vi (O). D

thy E, F ln lt l im chnh gia cung AC, AB. Suy ra BE giao CF ti I.
p dng nh l Pascal cho lc gic AF BXCE ta c (AB XF ), (AC XE), (BE CF ) thng
hng hay Ab , I, Ac thng hng.
Mt khc tam gic AAb Ac cn ti A c AI l phn gic Ab AAc nn I l trung im Ab Ac .
Bi 2. Cho t gic ABCD ni tip ng trn (O). AD giao BC ti P , BA giao CD ti Q. ng
thng qua Q vung gc vi AC ct OP ti X. Chng minh rng ABX = 90o .
P

X
B
F
K
A

D
E
C

Chng minh. Gi E, F ln lt l im i xng vi A, C qua O. DF ct BE ti X 0 .

p dng nh l Pascal cho 6 im A, F, B, E, C, D ta c AE CF = {O}, DF BE = {X 0 },
AD BC = {P } thng hng.
iu cn li l chng minh QX 0 AC.
Tht vy, gi K l giao ca AC v QX 0 . Do t gic QX 0 BD ni tip nn X 0 QB + KAQ =
F DB + BAC = F CB + BF C = 90 . Vy X 0 X. Ta c pcm.
Bi 3. (nh l Collings) Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O), trc tm H. Mt ng thng
d bt k i qua H. Chng minh rng cc ng thng i xng vi d qua ba cnh tam gic ABC ng
quy ti mt im nm trn (O). im ny gi l im Anti-Steiner ca d ng vi tam gic ABC.
3

B'

C'
F

Chng minh. Gi da , db , dc l cc ng thng i xng vi d qua BC, CA, AB. d ct AC, AB ln lt

ti E, F . BH, CH giao (O) ln th hai ti B 0 , C 0 .
C 0 F giao (O) ti T . T B 0 giao AC ti E 0 .
p dng nh l Pascal cho 6 im A, C 0 , B, T, C, B 0 suy ra F, H, E 0 thng hng. Suy ra E 0 E.
Do C 0 v H i xng nhau qua AB nn C 0 F dc , tng t B 0 E db . Vy db ct dc ti T nm
trn (O). Chng minh tng t suy ra da , db , dc ng quy ti T.
Bi 4. (Bi ton con bm trong ng trn). Cho ng trn (O) v mt dy cung AB. M l trung
im AB. Hai dy cung CD v EF bt k i qua M . CF, DE ln lt AB ti I, J. Chng minh rng
M I = M J.
F

C
E
N
K

Chng minh. Gi L, K ln lt l im i xng vi F, D qua O. CL giao EK ti N.

p dng nh l Pascal cho 6 im F, D, E, L, K, C suy ra M, O, N thng hng.
Do IM N = ICN = 90 , N M J = N EJ = 90 nn cc t gic IM N C, JM N E ni tip.
Suy ra IN M = ICM = JEM = M N J. Vy M I = M J.
Bi 5. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). Mt ng thng d bt k i qua O ct CA, AB
ti Y, Z. Gi M, N, P ln lt l trung im BY, CZ, Y Z. Chng minh rng O, M, N, P cng thuc
mt ng trn.

Y
N

Chng minh. Gi J, K ln lt l im i xng vi B, C qua O. KZ ct (O) ti L, LJ ct AC ti

Y 0.
p dng nh l Pascal cho 6 im A, K, B, L, C, J suy ra Y 0 , O, Z thng hng hay Y 0 Y . Ta
thu c ng trn ng knh BY v CZ giao nhau ti L nm trn (O).
Suy ra M O BL, N O CL. T M ON = 180 BLC = BAC = M P N (do M P k
AB, N P k AC).
Vy O, M, N, P cng thuc mt ng trn.
Nhn xt. Nu gi X l giao ca d vi BC th chng ta c (AX), (BY ), (CZ) ng trc.
Bi 6. Cho tam gic ABC ni tip (O), ngoi tip (I). R l im bt k nm trn cung BC khng
cha A. K tip tuyn RX, RY ti (ABI) v tip tuyn RZ, RT ti (ACI). Chng minh rng trung
im XY, ZT v I thng hng.

A
K
Z

Y
I

Chng minh. Gi J, K ln lt l im chnh gia cung AB, AC. JR ct AB ti L, KR ct AC ti

M.
Ta c JX 2 = JB 2 = JL.JR nn L chnh l trung im XY . Tng t M l trung im ZT.
p dng nh l Pascal cho 6 im A, J, B, R, C, K ta c JR AB = {L}, JC KB = {I},
KR AC = {M } thng hng. Ta c pcm.
5

Bi 7. Cho tam gic ABC, trc tm H. M, N l hai im nm trn AB, AC, P nm trn na mt
phng b BC cha A sao cho cc tam gic HM N, BP C l tam gic u. Chng minh rng P M = P N .
P
A
M
L

E
K

G
N
F
H

Chng minh. Gi L l trung im M N . E, F ln lt l hnh chiu ca B, C trn AC, AB. LF giao

P B ti G, LE giao CP ti K.
Ta c t gic M LHF ni tip nn GF H = LM H = 60 = GBC. Suy ra B, F, G, C cng
thuc mt ng trn hay G nm trn (BC). Tng t K nm trn (BC).

B F K
, ta c BE CF =
p dng nh l Pascal cho 6 im B, F, G, E, K, C, hay vit li
C E G
{H}, BG CK = {P }, F G EK = {L} thng hng.
iu ny ngha l P nm trn trung trc ca M N hay P M = P N.
Bi 8. Cho tam gic ABC ti A ni tip ng trn (O). K ng knh AD. S chuyn ng trn
(O). SB giao AC ti M , SD giao BC ti N . Chng minh rng M N lun i qua mt im c nh.
A

M
O

C
D
I

Chng minh. Gi I l giao im th hai ca AN vi (O). Do IN, SN ln lt l phn gic cc gc

SB
IB
BIC, BSC nn
=
hay BSCI l t gic iu ho. iu ny ngha l SI i qua giao im J
SC
IC
ca tip tuyn ti B v C.
6


S C A
p dng nh l Pascal cho 6 im A, B, I, C, C, S ,hay vit li
, ta c BS AC =
C I B
{M }, AI CB = {N }, SI CC = {J} thng hng. Vy M N lun i qua J c nh.
Bi 9. Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Gi M, N, P, Q ln lt l tip im ca (O) vi AB, BC, CD, DA.
Chng minh rng AC, BD, M P, N Q ng quy.
B

I
M
A

N
Q

Chng minh. Gi I l giao ca M N v P Q, J l giao ca M P v N Q.



M Q N
, suy ra M P
p dng nh l Pascal cho 6 im Q, Q, M, M, N, P , hay vit li
Q M P
N Q = {J}, M M QQ = {A}, P Q M N = {I} thng hng hay A IJ.
Chng minh tng t C IJ hay AC, M P, N Q ng quy ti J. Tng t suy ra AC, BD, M P, N Q
ng quy.
Bi 10. (Sharygin Geometry Olympiad 2012). Cho ng trn (O), dy cung AB. Gi (I) l ng
trn tip xc trong vi (O) v tip xc vi AB. Gi M, N ln lt l im chnh gia cung AB cha
(I) v khng cha (I). K tip tuyn N C, N D ti (I). AC giao BD ti X, AD giao BC ti Y . Chng
minh rng X, Y, I, M thng hng.
M
F
Y
I

D
X

A
E

Chng minh. Gi E, F ln lt l tip im ca (I) vi AB, (O). Suy ra E, F, N thng hng.

Ta c N D2 = N C 2 = N E.N F = N A2 = N B 2 nn A, B, C, D cng nm trn ng trn (N, N A).

Ch rng tip tuyn ti C, D ca (N ) giao nhau ti I, tip tuyn ti A, B ca (N ) giao nhau

ti M . p dng nh l Pascal cho 6 im A, B, C, C, D, D ta c CC DD = {I}, BD AC =
{X}, AD BC = {Y } thng hng.
Li p dng nh l Pascal cho 6 im A, A, B, B, C, D ta c AA BB = {M }, BD AC =
{X}, AD BC = {Y } thng hng.
Vy X, Y, I, M thng hng.

Bi tp p dng.

Bi 11. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). M l im bt k nm trong tam gic. Gi
A0 , B 0 , C 0 l giao ca AM, BM, CM vi (O), cnh ca tam gic A0 B 0 C 0 ct cnh tam gic ABC theo
th t ti X, Y, Z, T, U, V . Chng minh rng XT, Y U, ZV ng quy.
Bi 12. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). Gi M, N, P ln lt l trung im BC, CA, AB.
Chng minh rng cc ng trn (AOM ), (BON ), (COP ) ng trc.
Bi 13. Cho ng trn (O) ng knh AB. Gi E l im nm ngoi ng trn, k tip tuyn
EC, ED. AD giao BC ti F sao cho F nm trong (O). Chng minh rng EF AB.
Bi 14. (APMO 2013). Cho t gic ABCD ni tip ng trn (O). P nm trn tia AC sao cho
P B, P D tip xc vi (O). Tip tuyn ca (O) ti C ct P D ti Q, AD ti R. E l giao im th hai
ca AQ v (O). Chng minh rng B, E, R thng hng.
Bi 15. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). P l im bt k trn mt phng. AP, BP, CP ct
(O) ln th hai ti A1 , B1 , C1 . ng trn ng knh AP, BP, CP giao (O) ln th hai ti A2 , B2 , C2 .
Chng minh rng A1 A2 , B1 B2 , C1 C2 , OP ng quy.
Bi 16. Cho tam gic ABC, ng cao BD, CE giao nhau ti trc tm H. Gi S, R l trung im
BH, CH. SC giao BR ti Q, ES giao DR ti G. Chng minh rng A, Q, G thng hng.
Bi 17. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O), trc tm H. M l trung im BC. Tia M H ct
(O) ti E. ng thng qua qua A song song vi BC ct (O) ti D. DE giao OH ti T . Chng minh
rng T A tip xc vi (O).
Bi 18. Cho t gic ABCD ni tip ng trn (O). AC giao BD ti E. P l im nm trong t
gic sao cho P AB + P CB = P BC + P DC = 90o . Chng minh rng O, P, E thng hng.
Bi 19. (THTT). Cho t gic ABCD va ni tip ng trn (O) va ngoi tip ng trn (I). AC
giao BD ti P . Chng minh rng O, I, P thng hng.
Bi 20. (Romania TST 3 2010). Cho tam gic khng cn ABC. Phn gic BB0 , CC0 ct (O) ln
th hai ti B1 , C1 . Gi I l tm ni tip tam gic ABC. B0 C0 giao B1 C1 ti P . Chng minh rng
IP k BC.
Bi 21. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). AO giao (O) ln th hai ti A1 . Tip tuyn ca
(O) ti A1 giao BC ti D. DO giao AB, AC ln lt ti P, Q. Chng minh rng OP = OQ.
Bi 22. (IMO Shortlist 2007). Cho tam gic ABC ni tip (O), A1 , B1 , C1 ln lt l trung im
BC, CA, AB. P l im chuyn ng trn (O). P A1 , P B1 , P C1 ct (O) ln th hai ti A0 , B 0 , C 0 . Chng
minh rng din tch tam gic to bi giao im cc ng thng AA0 , BB 0 , CC 0 khng ph thuc vo
v tr ca P .
Bi 23. (Bulgaria TST 2003). Cho t gic ABCD ngoi tip ng trn (O). H OP AC. Chng
minh rng AP B = AP D.
Bi 24. (China 2005). Mt ng trn ct cc cnh ca tam gic ABC theo th t ti D1 , D2 , E1 ,
E2 , F1 , F2 . Gi L, M, N ln lt l giao im ca D1 E1 v D2 F2 , E1 F1 v E2 D2 , F1 D1 v F2 E2 . Chng
minh rng AL, BM, CN ng quy.

Ti liu
[1] Pascals theorem, Cut-the-knot.
http://www.cut-the-knot.org/Curriculum/Geometry/Chasles.shtml
[2] Pascal lines, from Wolfram Mathworld
http://mathworld.wolfram.com/PascalLines.html
[3] Hong Quc Khnh, Cu chuyn nh v mt nh l ln, Tp ch Ton hc Mathvn, S 2 nm
2009.
[4] AoPS Forum.
http://www.artofproblemsolving.com/Forum
Email: Lovemathforever@gmail.com