METALOGRAFK NUMUNE HAZIRLAMA

YNTEMLER

BMS Bulut Makina Sanayi ve Ticaret Ltd. ti.

kitelli Organize Sanayi Blgesi Dolapdere Sanayi Sitesi
Ada 4 No : 7-9 Baakehir / STANBUL
Tel : +90 212 671 02 24 / 25 Faks : +90 212 671 02 26
Web : www.bulutmak.com E-mail : bms@bulutmak.com

3
4
5

NUMUNE HAZIRLAMA YNTEMLER .............................................................................................. 3

1.1 Numune Hazrlama lemi Amalar................................................................................................... 3
1.2 Numune Hazrlama Anlay ............................................................................................................... 3
1.2.1
Sistematik Olarak Numune Hazrlama ........................................................................................ 3
1.2.2
Tekrarlanabilirlik ......................................................................................................................... 3
1.2.3
Doru Mikroyap ......................................................................................................................... 3
1.2.4
Kabul Edilebilir Numune Hazrlama Sonular ........................................................................... 3
1.2.5
Dk Maliyetli Numune Hazrlama ........................................................................................... 4
METALOGRAF NUMUNELERNN HAZIRLAMA LEMLER ..................................................... 4
2.1 Metalografide Numune Seimi ........................................................................................................... 4
2.2 Numune Kesme lemi ........................................................................................................................ 4
2.3 Bakalite Alma ...................................................................................................................................... 5
2.4 Zmparalama ve Parlatma.................................................................................................................... 6
2.5 Dalama .............................................................................................................................................. 6
DKME DEMRN METALOGRAFK ETD N HAZIRLANMASI ........................................... 7
elik Malzemelerin Metalografi in Hazrlanmas .................................................................................. 8
Alminyum ve Alminyum Alamlarnn Metalografi in Hazrlanmas ............................................. 10

1
1.1

NUMUNE HAZIRLAMA YNTEMLER

Numune Hazrlama lemi Amalar

Numune ana parann zelliklerini tamaldr.
Tm yapsal elementler olduu gibi kalmaldr.
Yzeyde izik ve deformasyon olmamaldr.
Yzeyde hi bir yabanc madde olmamaldr.
Numune dz, przsz ve son derece yanstc olmaldr.
Numune bana en uygun ilem maliyeti salanmaldr.
Tm numune hazrlama ilemleri %100 tekrarlanabilir olmaldr.

1.2 Numune Hazrlama Anlay

Metalografik numune hazrlamada ama numunenin -ister metal isterse seramik, sinterlenmi karbr veya
dier bir kat malzeme olsun gerek yapsn aa karmaktr. Bunu gerekletirmenin en kolay yolu
sistematik bir yntem uygulamaktr. Ayn malzemeyi srekli ayn durumda incelemek isteneceinden
numune hazrlama sonular tekrarlanabilir olmaldr.

1.2.1 Sistematik Olarak Numune Hazrlama

Numune Hazrlama birok malzeme iin gerekli olan kesin kurallar takip eder. Ayn zelliklere (sertlik ve
sneklik) sahip farkl malzemeler benzer ekilde davranrlar ve numune hazrlama esnasnda ayn sarf
malzemelerin kullanmn gerektirirler.

1.2.2 Tekrarlanabilirlik
Bir numune hazrlama yntemi bir kez gelitirilip ayarlandnda, yntem her uygulandnda ayn malzeme
iin ayn sonular vermelidir. Bu, yksek standartlarda ve ayn kalitede sarf malzemesi gerektirir. Bir dier
nemli faktr ise numune hazrlama parametrelerinin kontroldr. Bu parametreler:
Devir hz ve yn
Numune zerine uygulan yk
Andrc ve yalayc tipi ve miktar
Numune Hazrlama Sresi
Numune Hazrlamada bu faktrler ilem sonunda elde edilen sonucu kesin ve nemli ekilde etkiler. Birok
faktr otomatik ekipmanlar ile kontrol edilebilir ve ayarlanabilir.

1.2.3 Doru Mikroyap

Bizim ilgilendiimiz, teorik olarak, bize analiz edeceimiz yapnn tam grntsn gsteren bir numune
yzeyini incelemektir. Mkemmel bir hazrlama ileminden aadakileri elde etmeyi bekleriz:
Deformasyon iermeyen yzey
izik iermeyen yzey
Kopma boluklar iermeyen yzey
Yabanc element iermeyen yzey
Bulama iermeyen yzey
Kabart veya kenar yuvarlanmas iermeyen yzey
Is hasar iermeyen yzey
Ancak mekanik hazrlama yntemi kullandnzda, yukarda bahsedilen koullar elde etmek neredeyse
imkanszdr. Optik mikroskopla gzlemlenemeyen minimum bir hasar mutlaka olacaktr. Bu minimum hasar
inceleme sonularn etkilemez. Bu sadece ok az hasar ieren neredeyse mkemmel yzey, genel olarak ise
doru mikroyap olarak tanmlanr.

1.2.4 Kabul Edilebilir Numune Hazrlama Sonular

Sadece bir ka zel durumda doru yapy elde etmek gereklidir. Birok incelemede, hafif izikler veya az
oranda kenar yuvarlanmas nemli deildir. Bu durumda ihtiyacmz olan kabul edilebilir sonular elde
etmektir. Bitmi yzey sadece analiz iin gerekli olduu kadar iyi olmak zorundadr. Bunun dnda
uygulanacak herhangi bir art hazrlama kademesi sadece numune hazrlama maliyetini artracaktr.

1.2.5 Dk Maliyetli Numune Hazrlama

Bitmi yzeyde olmas gereken zellikler dnda, bizi ilgilendiren bir dier konu da numune hazrlama
ileminin ortalama maliyetidir. Numune hazrlama sresi, operatr sresi ve tm hazrlama ilemi srasnda
kullanlan sarf malzemeler maliyet zerinde etkisi olan faktrlerdir.
En ucuz sarf malzemeleri numune bana her zaman en dk fiyat gstermezler. Her bir rnn mr ve
tabi ki o rn sayesinde elde edilen yzeyin kalitesi fiyatla balantldr. Mesela, eer sadece yzeyden daha
fazla malzeme alnd iin Kaba Zmparalama kademesi seilirse, takip eden nce Zmparalama
kademesinin sresi bir nceki ilem sonucu oluan deformasyonu gidermek iin daha uzun tutulmak
zorunda kalnabilir. Bu, toplam ilem sresi ve maliyeti hesaplanrken gz nnde bulundurulmaldr.

METALOGRAF NUMUNELERNN HAZIRLAMA LEMLER

Metalografi incelemesinin amac, incelenmesi istenilen metal ya da alamm, optik mikroskop ve elektron
mikroskobu gibi aygtlarda yaplarn oluturan faz, tane, kalnt (enklzyon) vb. nesnelerin tr, byklk,
biim ve dalmlarn bunlarn her biri hakknda istenilen bilgileri gerektiinde lerek belirleyebilmektir.
2.1 Metalografide Numune Seimi
Aada sralanan konular incelenmek isteniyorsa enine kesit alnmaldr.
Karbonlama derinlii ve bu blgenin i yaps
Korozyon derinlii ve bu blgenin i yaps
Karbonsuzlama derinlii ve bu blgenin i yaps
Kaplama kalnl ve bu blgenin i yaps
Yzey kusurlar derinlii,
Kalntlarn kesit alandaki dalm,
Yzeyden merkeze i yap deiiklikleri,
Boyuna kesitlerde ise genellikle u konular incelenir,
Isl ilemin i yapda oluturduu deiimler,
Plastik deformasyon sonucu oluan tane biimi deiimleri,
Kalntlarda, plastik deformasyon sonucu oluan deiimler,
yapda textur oluup olumad.
2.2 Numune Kesme lemi
Prensip olarak, kesme ilemi, numunede en az snma ve en az deformasyon meydana getirmeli, malzeme
kaybn minimum tutmaldr (zellikle kk paralarda nemli). Bunun iin, zellikle kesme ilemlerinde
numune srekli bir ekilde zel bir sv ile soutulmaldr. Bu sv numunenin korozyonunu nler, malzeme
ile kesici takm arasndaki srtnmeyi azaltr ve en nemlisi malzemenin snmasna izin vermez.
Her malzemenin belirli zellikleri dahilinde kullanlan kesme talar farkldr.
Kesme ilemi yaplacak malzemeye bal olarak, farkl bileimlerdeki kesme diskleri gerekebilir.
Malzemenin sertlii ve sneklii kesme diski seimini etkilemektedir. Seramikler veya sinterlenmi
karbrlerin kesme ilemi, metal ya da bakalit balayc iinde elmas andrclar kullanlarak yaplmaldr.
Demir bazl malzemeler iin, genel olarak bakalit balayc iindeki alminyum oksit (Al2O3) andrc
kullanlr. Ayrca daha sert demir bazl malzemeler iin kbik baron nitrr (CBN) artan bir ekilde
kullanlmaktadr. Demir d malzemelerin kesme ilemi bakalit balayc kullanlan silisyum karbr (SiC)
diskler kullanlarak yaplr.
Elmas kesme diskleri ierdikleri balayc trne gre ikiye ayrlrlar - metal balaycl kesme diskleri ve
bakalit balaycl kesme diskleri. Her ikisi de son derece sert malzemelerin kesme ilemleri iin kullanlr.
Seramikler gibi daha krlgan malzemeler iin metalik balayc kullanlr. Bakalit balayc ise sinterlenmi
karbrler gibi malzemelerin kesme ilemi iin kullanlr. CBN kesme disklerinde sadece bakalit balayc
kullanlr ve beyaz dkme demir gibi ok sert demir esasl malzemelerin kesme ilemi iin uygundur.
Bu disklerin kesme karakteristikleri balaycnn zelliklerine gre farkllk gsterir. Balayclar
sertliklerine veya andrcy diskte tutabilme veya atabilme kabiliyetine gre snflandrlabilirler. "Sert"
kesme diskleri andrc tanelerini "yumuak" disklerden daha iyi tutarlar. "Yumuak" kesme diskleri sert,
4

krlgan malzemeleri kesmek iin kullanlr, nk yumuak balayc koptuka yeni, keskin andrc
taneleri salanm olur. Sert balaycl kesme diskleri, yumuak ve snek malzemelerin kesme ilemi iin
kullanlmaldr. Ek olarak, sert balayc ieren kesme diskleri daha ekonomiktir, nk daha yava eskirler.
Belli bir malzeme iin doru kesme diskini semek olduka nemlidir. Sadece uygun kesme diski dk
deformasyon ve dzgn yzey elde etmenizi garanti eder. Kesme ileminden sonra daha iyi bir yzey,
gerekli olan numune hazrlama sonularn daha hzl elde etmenizi salar.
NK: Normal Korund: Demir ve elik mamullerin genel amal talanmasnda,
SCG: Silisyum Karbr: Sert maden ularn bilenmesinde, cam sanayinde ve zel amal talamalarda,
EKW-EKR: Edel Korund: Sertletirilmi eliklerin, hz eliklerinin ve zel eliklerin talanmasnda
kullanlr.
l aral 75 mm aptan 800 mm apa kadar
Ta ykseklii 6 mm den 250 mm ye kadar
Kum tane irilii 16 mesh den 120 mesh e kadar

BULUCUT-1

BULUCUT-2

BULUCUT-3

BULUCUT-4

BULUFINE

2.3 Bakalite Alma

Kalplama, uygulamada yaygn olarak bakalite alma olarak anlmaktadr. Kalplama ilemi bakalite alma
olarak anlan scak kalplama yannda souk kalplamay da kapsar.
Kalplama, hazrlama ileminin kolayca yaplmasn salamak, mikroskobik incelemede mkemmel dz bir
yzey elde etmek ve eli kimyasallardan bir lde korumak alarndan nemlidir. Kimi numuneler,
byklk ve geometrik olarak uygunsa, kalplama yaplmadan hazrlanabilir ve mikroskopta incelenebilir.

BULUMOUNT-1

BULUMOUNT-2

BULUMOUNT-3
5

2.4 Zmparalama ve Parlatma

Zmparalama ve Parlatma Kalplanm numunelerin (az saydaki durumda ise, plak baz numunelerin)
mikroskobik incelemeye uygun hale getirilmesi iin parlatlmas gerekir.
Parlatma ileminin temel amac, yzey przlln azaltmak suretiyle, iyi yanstan bir yzey elde
etmektir. Bu nedenle metal mikroskoplarnda numune yzeyinden yansyan nlar incelenir. Parlatmakla,
ayn zamanda daha nceki ilemler srasnda yzey blgesinde oluan deformasyon blgenin azaltlmas
hedeflenmektedir. Bu bakmdan, parlatma ileminin her admnda daha ince andrclar kullanlmaktadr.
Parlatma ileminde uygulanan kuvvet ve makinann dnme hz her admda azaltlr.
Genel olarak parlatmay, kaba ve ince zmparalama ve kaba ve son parlatma olarak ayrmak mmkndr.
Zmpara aamasnda, ounlukla kullanlan andrclar SC (ve doal alumina-korund-, magnetit, kbik bor
nitrr) esasl metal zmpara katlardr. Halbuki parlatma ilemi andrcnn zel olarak dardan katlmas
ile (pasta, sprey veya zelti halinde) malzemeler iin farkllk gsteren zel kumalar zerinde
gerekletirilir.
Gerek zmparalama ve gerekse parlatma ilemlerinin el yardm ile veya otomatik cihazlar yardm ile
yaplr.
Kaba zmparalama, kesilen yzeylerin ilk dzleme ilemidir. nce zmparalama ise parlatmaya hazrlk
ilemidir. Zmparalama esnasnda yaplabilecek hatalarn daha sonraki admlarda dzeltilmesi imkan
olmad iin, bu ilem esnasnda ok dikkatli allmaldr. Otomatik cihazlar dnda, el ile zmparalama
yapldnda, numunenin her bir zmparann yzeyine eit basmasna, yzeyde sadece o zmparaya ait
iziklerin bulunmasna, bu iziklerin tek bir dorultuda olmasna, numunenin zmparaya tek ynl olarak
srlmesine, ilemin akan su altnda yaplmasna, zmpara deitirirken numunenin, ellerin ve zmparann
iyice ykanarak bir sonraki adma kaba zmpara tozunun tanmamasna ve sonraki zmparann 900 dik
dorultuda uygulamasna dikkat edilmelidir.
Her zmpara adm sonunda numune yzeyinin gzle kontrol edilmesi uygundur. Zmparalama srasnda,
numunenin uzun sre slak braklmasndan kanlmaldr. Zmparalama ilemini parlatma takip eder.
Parlatma, zmparalanm yzeyin bir dner disk zerindeki kuma zerine uygulanan andrc partikller
vastas ile andrlarak yaplr.
Andrc olarak, ounlukla Al2O3 kullanlmakla beraber elmas, krom oksit, magnezyum oksit, demir oksit
de kullanlmaktadr. Srtnmeyi azaltmak iin bir eit yalayc da kullanlr. Elmas kullanlmas halinde
ya esasl yalayclar, almina ve dier andrclar kullanlmas haline ise su tr yalayclar kullanlr.
Andrclarn boyutsal bykl kaba veya son parlatma admna gre deiir. Kaba parlatma adm 1
mikrona kadar olup almina ve elmas ok kullanlan andrclardr.
Elmas, almina, magnezyum oksit, demir oksit, krom oksit ise son parlatma admnda kullanlr. Kumalar,
parlatlacak malzemeye gre eitlilik gsterir; bilardo uhas, ipek, kadife, naylon gibi kumalar bu
maksatla kullanlmaktadr. Parlatma srasnda numune ile andrc (kuma) arasnda srtnmeden ileri
gelebilecek snmay engellemek iin su, ya gibi yalayclar kullanlr. Parlatma ilemi parlatma makinas
ile yaplr.
Birden fazla numuneyi ayn anda otomatik kafada parlatlacaksa bu durumda numunelerin ayn tr olmas
gerekir; nk parlatma parametreleri malzemeden malzemeye deimektedir. Parlatma ilemi
tamamlandnda, numunenin yzeyi ayna gibi parlak olur. Parlatma ilemi sonunda yzey deterjanl su ile
ykanr, alkolle temizlenir ve hava pskrtlerek kurutulur.
zel elektrolitik parlatma cihazlarnda belirli akm ve voltajda belirli kimyasal zeltiler iinde yaplan
elektrolitik parlatma ilemi sonucunda son derece dzgn-temiz bir yzey elde edilir. Farkl fazlarn
zeltiden farkl miktarlarda etkilenmesi (yzey kabartsna yol aar ve yksek bytmelerde fokus
problemi yaratr) ve kalntlarn dklmesi bu usuln dezavantajdr. Sertlikleri farkl olan fazlar ieren
alamlarn parlatlmas da baz zorluklar arz eder. Bu tr malzemelerde, kabark bir yzey grnts oluur.
Bu tr etkilerden kanmak iin, titreimli (vibrasyonlu) parlatma sistemleri kullanlmaktadr.

BULUPOL-2

BULUPOL-3
BULUPOL-4

2.5 Dalama
Dalama (Etching) Parlatma ilemi sonucunda elde edilen yzey baz malzeme parametrelerinin incelenmesi
asndan uygundur. Parlatlm yzeylerde yaplabilecek baz inceleme trleri unlardr:
Kalnt incelenmesi,
Dkme demirlerin trnn belirlenmesi ve grafit younluu snflandrlmas,
atlak incelemeleri,
Porozite incelemeleri,
Baz ikici fazlarn dalmlarnn incelenmesi,
Baz kaplamalarn incelenmesi, vb.
Fakat parlatlm yzeyler eit miktarda yansttndan yapnn detaylar gzlenemez; bunu salamak
iin yapda kontrast oluturmak gerekir; bunun iin dalama yaplr.

DKME DEMRN METALOGRAFK ETD N HAZIRLANMASI

Genellikle dkme demirlerdeki incelemeler grafit paracklarnn biim ve byklklerini belirlemek

amacyla yaplr. Bu nedenle grafit paracklarnn svanp, yzeye yaylmadan, krlp kopmadan ve
yerlerinden kp boluk brakmadan dkme demirin yzeyinin hazrlanmas gerekir. yi hazrlanm
numunelerde grafitler gri-kahve renktedir, iyi hazrlanmam olanlarda grafitler bulank ve karadr.
Dkmlerden numune alrken mmkn olduu kadar el testeresi kullanlmaldr. Kesici disk kullanldnda
soutma svs bol olmaldr. Kesilmi numune eer elle tutulacak kadar kk deilse monte edilmelidir.
Monte ileminden nce numune her trl pislik ve yadan temizlenmelidir.
Dkme demirin kaba zmparalanmasnda deiik zmpara numaralarna sahip diskler kullanlr. Disk
dakikada 300-400 devir dnerken numune aa yukar ve dardan merkeze doru kaydrlr. Istmay
nlemek iin soutma suyu kullanlr. Kullanlan zmpara katlar (120-320mesh SiC). Genellikle zmpara
kadnda birinden dierine geite 450-900 aras bir ayla dndrlmelidir. Olanaklar iinde bu ilem
srerken bir nceki zmparalamadan kalan iziklerin giderilip giderilmediine mikroskop altnda baklr.
nce zmparalamada, kaba zmparalamadan kalan izikleri gidermek iin yaplr. Daha ince taneli SiC
zmparalaryla (400-600mesh SiC) yaplr. Bol soutma suyu kullanlr. Elle zmparalama yaplacaksa
numune tek ynde, ileriye giderken bastrlr, geriye gelirken hafife ekilir. Bu ilem tm izikler bir ynde
oluncaya dek srer. Her aamada numune bol akarsuda ykanr, alkolle alkalanr. Varsa ultrasonic
temizleyici ile temizlenir. 600 meshlik zmparalamadan sonra yaplan ince zmparalamann son aamas ok
nemlidir. nk grafitin zedelenmesi kopmas burada olur. Bu aamada 800 mesh SiC zmpara kad
kullanarak zerine fazla yk gelmeden zmparalama ilemine devam edilir.
Dkme demirlerin parlatlmasnda 1m ve 0,25m luk elmas pasta kullanlr. Kaba taneli elmas pastalar
dkme demir iin uygun deildir. Parlatmada kullanlan kumalar uzun kavl olursa bir nceki aamada
oluan izikleri gidermede etkilidir. Fakat grafit paracklarn da yerlerinden koparr. Ksa kavllar ise grafit
paracklarn yerlerinde kalmasn salar ama izikleri gidermez. Uygulamada yapay kadife kumalar
kullanlr. Bunlar ilk nce baka bir numune ile 5-6dk bo altrlr. Dkme demirin parlatlmasnda disk
dakikada 300 devri gememelidir. Kuma zerine elmas pasta ve yalayc etkisi gsteren sv eit dalacak
ekilde uygulanr. Numune diskin dnme ynnn tersine dndrlr. ri ve kaba grafitli yaplar daha fazla
basn uygulanarak parlatlr. Bu n parlatma 1-2dk srer. Parlatma sonras numune alkolle temizlenir,
zerine aseton dklr ve scak havada kurutulur. Eer byk bytme ile resim alnacaksa bu durumda bir
de en ince almina ile parlatlr. (500devir/dk diskte15-20sn. sre ile). Numune alkolle temizlenir, zerine
aseton dklr ve scak havada kurutulur. Grafitlerin byklk, biim ve dalm incelenecekse dalamadan
yap incelenir. Ana yap incelenecekse dalama zorunludur. Dkme demirlerde %3 pikral ya da %4 nital ile
dalanrsa iyi sonu verir. Perlitli gri dkme demir, kresel dkme demir ve temper dkme demirler iin
pikral en iyi dalaycdr. Feritli dkme demirlerde, ncelikle tane snrn belirlemek iin nital daha iyi
dalaycdr. Pikral grafiti etkilemez ancak grafit nitali emebilir ve iebilir. Yksek kromlu dkme demirler
elektrolitik parlatma yntemiyle parlatlr. (Katod olarak platin, anod olarak numune kullanlr. Sre 2dk
olup; akm younluu (0,15-0,30A/cm2dir).
Dkme demir malzemelerde grafitin eklini veya dalmn incelemek iin parlatma yapmak
yeterlidir.

 Ferritik-perlitik lamel grafitli dkme demir mikro yaps

(400x bytme ile baklmtr).

elik Malzemelerin Metalografi in Hazrlanmas

Kesilip montelenmi ya da elle tutulabilir monteye gerek olmayan paralar, metalografik inceleme iin ilk
bata zmparalama ileminden geerler.
Her andrma ilemi bir bozunum katmann gidermek amacyla yapldndan her aamada bozunumu
katmann giderecek bir andrc bykl seilmelidir. Ya dzleme uygulanarak numune yzeyinden
anp kopan paracklar, ortamdan uzaklatrlr. Bu yaplmad takdirde krlp kopan paracklar yzeye
yapr ve kalnt grnm olarak yanl yorumlara yol aar. Bu nedenle bu ilem srasnda mutlaka su
aktmak gerekir. Zmparalama ileminin her aamasnda bir nceki aamada oluan iziklerin giderilip
giderilmedii denetlenmelidir. Genellikle zmpara kadnda birinden dierine geite 450-900 aras bir
ayla dndrlmelidir.
Orta zmparalamada genelde SiC ieren zmpara katlar kullanlr. Kaba dzlemeden gelen numune 400600mesh byklnde SiC katlaryla dnen bir disk zerinde zmparalanr. Zmparalama yn kaba
zmparalamann izlerine dik ynde olmaldr.
8

nce zmparalama da sert malzemeler iin 800-1000, yumuak malzemeler iin 1200 meshlik SiC zmparalar
kullanlr.
Parlatma ileminin amac olabildiince dzgn, iziksiz ve ayna grnmnde bir yzey oluturulmasdr.
Kaba parlatmada genellikle malzemenin sertliine gre (rnein sert metallerde 12 m, sert olmayan metal
malzemelerde 9 m, alminyumda 3 m byklnde) elmas tozu ile yaplr. Ancak elmas tozu ok pahal
olduundan bilhassa sonradan dalanacak yzeylerde sert oksit tanecikleri (Al2O3, Cr2O3) kullanlr. Kaba
parlatma iin 5dk yeterlidir. Sonra numune bol su ile ykanmal iyi parlatlm bir numune kaba parlatma
sonras buulu bir ayna grnmnde ve tamamen dzgn olmaldr.
nce parlatma yzey przllnn minimuma (sert metallerde 6 m alminyumda 1 m) indirilip parlak
bir yzey elde edildii safhadr. nce parlatmada demir alamlar iin kullanlan andrc alminyum
oksittir ama elmas pastada kullanlmaktadr.
Gerek ilk gerekse son parlatma ileminin yapld kuma kapl yatay diskler saat ynnn tersine dner.
Numune diskin dn ynnn tersine bir ynde dndrlerek parlatlr. Andrc olarak elmas
kullanldnda ok iyi sonu alnr. Elmas viskoz bir svda pasta halindedir. Elmas+viskoz sv+boya
maddesi bir enjeksiyon tpnn ierisinde bulunur. Buradaki elmas belli bir tane boyutundadr. Boya
maddesi bu tane boyutlarnn diskte karmamas iin kullanlr. rnein; mavi 1 m, yeil 3 m, sarmtrak
kahverengi 6 m. Kullanm srasnda elmas pasta kk miktarda uha zerine srlr ardndan yne bir
miktar parlatma svs uha zerine srldkten sonra parlatma ilemine balanr.
Parlatma ileminden sonra dalama ilemine gelinir. Elle dalama olduka basittir ancak tecrbe gerekir. Su
veya alkolle ykanarak temizlenmi numune yzeyini dalayc iine batrmak ve ierde ngrlen kimyevi
reaksiyon bitene kadar numuneyi hareket ettirerek tutulmaldr. Dalama bitince numune abucak
dalaycdan karlp lk suda ykanmal, sonra etil alkol ile alkalanmal ve hava akmnda kurutulmaldr.
Mikro dalamada eliklerin ince dalama ilemi olanlarn yaplarn genellikle kaba dalama
incelemeleriyle grlebilecek bytmelerden daha yksek bytmelerde (50x) incelemek zere yaplan
dalama ilemidir. Dnm sonucu oluan stenit, ferrit, perlit, martenzit, vb gibi fazlar, karbrleri
nitrrleri, ve mikroskop altnda inceleyerek belirlemek, tane bykl gibi nicelikleri belirlemek bylece
eliin i yaps hakknda bilgi edinmek mikro dalama ile salanr. Mikro dalama ilemi iin aadaki
koullar dikkate alnmaldr.

Dalama taze hazrlanm ayrala yaplmaldr.

Dalama ayracn dalama srasnda kartrlmaldr.
Her para iin dalama sresi farkldr.
Elektrolitik dalama yaplamas gereken durumda 6 Vluk bir pil yeterlidir.
Elektrolitik dalamada numune daima anot olarak balanmaldr.
Saf su kullanlmaldr.
ou zaman metanol etonol yerine kullanlabilir.
Dalama bittikten sonra zerinden her trl asit uzaklatrlmaldr.
Nital: 100ml etenol +, 2-10ml nitrik asit
Pikral: 100ml etenol +, 1-5ml HCl +, 1-4g pikrik asit

Malzeme

Micrologue
Metod No.

Dk Alaml elik

A 01

Kesme:

BULUCUT-1

Kalplama:

BULUMOUNT 1 BAKALTE ALMA VE BAKALT TOZU

Mekanik
Hazrlama:

BULUPOL 3 ZIMPARALAMA VE PARLATMA CHAZI (OTOMATK KAFA)

Parametre

Kuvvet/Num.
Yzey

Andrc

Sv

lem
Kaba Zmparalama
Orta
Zmparalama
nce Zmparalama

Kaba Parlatma

Orta Parlatma

Final Parlatma

Dalama:

220-400
Zmpara

SC
600

Zmpara

SC
800

Zmpara

SC
9m

uha

Elmas
6m

uha

Elmas
3m

uha

Elmas

Sre,

Dnme
Hz,
rpm

Dnme

(N)

dak.

Yn

Su

25N

5 dk veya
dzelene
kadar

350

Ters

Su

25N

4 dk

350

Ters

Su

25N

4 dk

300

Ters

Elmas
Suyu

20N

4 dk

270

Ters

Elmas
Suyu

15N

4 dk

270

Ters

Elmas
Suyu

15N

4 dk

250

Ters

%3 Nital

Alminyum ve Alminyum Alamlarnn Metalografi in Hazrlanmas

Bu malzemenin metalografik incelemesi tane boyutu belirleme, faz deerlendirmesi, imprteler ve mekanik
hatalarn kalite kontrolnde kullanlr.
Alminyum ve alminyum alamlarnda incelenecek duruma gre malzeme kesimi yaplmaldr. rnein;
hadde ekillendirme ileminin tane yapsna olan etkisi incelenmek isteniyorsa, hadde ynne paralel
numune alnmaldr. Bakalite alma ileminde kullanlacak bakalitler genelde fenolik reinelerdir. nce levha
ve folyo eklinde olan numunelerde epoksi reine kullanlmaktadr.
Alminyum numune daha sonra zmparalama ilemi iin sras ile 220, 500, 1200, 2400 meshlik SiC ieren
zmparalama katlaryla sulu zmparalama ilemi yaplmaktadr. Bir zmpara kadndan dierine geite
numune 900 olarak ters evrilmelidir. Bylece bir nceki zmparalama ileminden kalan izikler
giderilmektedir. Ayrca zmparalama ileminde bir zmpara kadndan dierine geite numune, su ile
ykanmal ve hava akmyla kurutulmaldr. Bylece yzeyde kalan alminyum tozlar giderilmi olur. Daha
sonra, eer malzemenin tane yapsn incelenecekse ilk nce parlatma ilemine geilir. Parlatma ilemini
yine dner diskte elmas pasta kullanarak yapmaktayz. Parlatma ileminde numunemizi en son ki
zmparalama ynnde yapmaktayz. Parlatma srasnda dikkat edilmesi gereken art ise numuneyi tutarken
fazla yk uygulamamalyz. Fazla yk uygularsak numune snabilir ve i yapda deiiklikler olabilir.
Parlatma ileminde kullanlan malzeme, elmas pasta (3 m) dir. Numune ayna grnmnde olduunda
parlatma ilemine son verilir. Daha sonra numune bol suda ykanr ve hava akm ile kurutulur. Eer
10

numunenin makro yaps incelenecekse elektro dalama ilemi uygulanr. Bunun iin elektro dalama
zeltisi hazrlanr. 52ml HF (%48 Hidroflorik Asit) + 973ml Saf su. Eer malzeme kalnsa uygulanan voltaj
ve sre daha yksek olur. Eer numunenin mikro yaps incelenecekse parlatma ileminden sonra elektro
parlatma ilemine geilir. Bunun iin ayr bir elektro parlatma zeltisi hazrlanr. 62ml Perklorik Asit
(%60) + 700ml Ethanol + 100ml Gliserin + 137ml Saf Su. Her numune iin elektro parlatmadan sonra
numune bol suda ykanr ve hava akmnda kurutulur. Gerek makroyap gerekse mikroyap incelemelerinde
numuneye optik mikroskoptan baklr.
Malzeme

: Dkme Alminyum Malzeme

Micrologue
A 03
Metod No.
:
Hazrlama Metodu:
Kesme:

BULUCUT-1

Kalplama:

BULUMOUNT 1 BAKALTE ALMA VE BAKALT TOZU

Mekanik
Hazrlama:

BULUPOL 3 ZIMPARALAMA VE PARLATMA CHAZI (OTOMATK KAFA)

Parametre

Yzey

Andrc

Sv

lem
Kaba
Zmparalama
Orta
Zmparalama
nce
Zmparalama
Final
Parlatma

Dalama:

Kuvvet/Num.

Sre,

(N)

dak.

240
Zmpara

5 dk yada
dzelene
kadar

350

Ters

Su

25N

4 dk yada
dzelene
kadar

300

Ters

Su

20N

4 dk yada
dzelene
kadar

300

Ters

Elmas
Suyu

15N

5 dk

270

Ters

Zr2O3 / SiC

SiC

SiC
3 m

uha

Elmas Pasta

Yn

25N

600-1200
Zmpara

Dnme

Su
400
Zmpara

Dnme
Hz,
rpm

Keller ayrac (2ml HF + 3ml HCl + 5ml HNO3 + 190ml Su)

Numune dalandktan sonra optik mikroskopta inceleme yaplr.

Eer numunenin yzeyindeki deiimleri incelemek istiyorsak parlatma ileminden sonra numune % 10
HNO3 + % 90 H2O makro dalayc zeltisinin iine daldrlr ve bir sre beklendikten sonra karlr.
Daha sonra numuneyi tekrar su ile durulayp kurutulur ve yzeyinde deiimler incelenir.

11