EXCEL Skripta

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR
MICROSOFT EXCEL
SKRIPTA ZA INTERNU UPOTREBU
Autor,
Mijatovi Zvonko, dipl.ing.el.
MICROSOFT EXCEL
SKRIPTA ZA INTERNU UPOTREBU
Bar, Oktobar 2007.
Sastavio,
Mijatovi Zvonko, dipl.ing.el.
Naslov: Microsoft Excel-skripta za internu upotrebu
Autor: Zvonko Mijatovi, dipl.ing.el.
Recenzent: Vuko Asovi, prof.

Urednik: Mr.Miko Kneevi
Izdava: JU Srednja poljoprivredna kola Bar

Tel: 085/302-785, 302-784, 312-987, 301-711
E-mail: lider-sp@cg.yu
www.sps-bar.edu.cg.yu
Tira: 100
SADRAJ
UVOD ...........................................................................................................................................................................6
OSNOVNI POJMOVI I OSOBINE ...........................................................................................................................6
POKRETANJE PROGRAMA ...........................................................................................................................................6
IZLAZAK IZ PROGRAMA..............................................................................................................................................6
RADNO OKRUENJE. OSNOVNI POJMOVI ....................................................................................................................6
FORMAT DOKUMENTA ...............................................................................................................................................8
OTVARANJE NOVOG DOKUMENTA .............................................................................................................................8
KRETANJE PO DOKUMENTU .......................................................................................................................................8
UNOS PODATAKA .......................................................................................................................................................8
IZBOR ELIJA. ............................................................................................................................................................9
UREIVANJE PROZORA DOKUMENTA U EXCELU ......................................................................................................10
MOGUNOST DA SE VIDE RAZLIITI DJELOVI DOKUMENTA U ISTO VRIJEME.............................................................10
MOGUNOST DA SE VIDI VIE DOKUMENATA ILI LISTOVA U ISTO VRIJEME ..............................................................10
U
KOMANDE MS EXCEL-A ......................................................................................................................................11

SISTEM MENIJA ........................................................................................................................................................11
KORIENJE EXCEL-OVOG MENIJA ..........................................................................................................................11
STANDARDNE KOMANDE TOOLBAR .......................................................................................................................11
DODAVANJE, PROMJENA IMENA, BRISANJE, PREMJETANJE RADNIH LISTOVA .........................................................12
MODIFIKOVANJE RADNIH LISTOVA ..........................................................................................................................13
Promjena veliine redova i kolona.....................................................................................................................13
Umetanje redova, kolona i elija .......................................................................................................................13
Brisanje redova, kolona i elija .........................................................................................................................13
Sakrivanje redova i kolona.................................................................................................................................13
Premjetanje (odsijecanje) ...........................................................................................................................14
Kopiranje elija .............................................................................................................................................14
Lijepljenje odsijeenih i kopiranih elija .......................................................................................................14
Povuci i pusti..................................................................................................................................................14
Kopiranje podataka unutar reda ili kolone........................................................................................................14
Upisivanje niza brojeva, dana, datuma..............................................................................................................15
Upisivanje istog podatka u vie elija................................................................................................................15
Automatsko dopisivanje AutoComplete...........................................................................................................15
Prikazivanje liste postojeih vrijednosti Pick From List.................................................................................15
Zamrzavanje panoa (okana) ..........................................................................................................................15
FORMATIRANJE.....................................................................................................................................................16
KOMANDE ZA FORMATIRANJE .................................................................................................................................16
FORMATIRANJE ELIJE.............................................................................................................................................16
Kartica Number (Number tab) .......................................................................................................................17
POSEBNA OBLAST SU OPCIJE ZA RAD SA DATUMOM (DATE) I VREMENOM (TIME). ..................................................17
Kartica Alignment (Alignment tab) ....................................................................................................................18
Kartica Font (Font tab)......................................................................................................................................19
Kartice Border i Pattern (Border and Pattern tabs)..........................................................................................19
SLIKAR (PRESLIKA) FORMATA (FORMAT PAINTER) ............................................................................................19
STILOVI ...................................................................................................................................................................19
BRISANJE KARAKTERISTIKA ELIJE .........................................................................................................................20
AUTOMATSKO FORMATIRANJE ................................................................................................................................20
USLOVNO FORMATIZOVANJE ...................................................................................................................................20
DODAVANJE GRAFIKIH OBJEKATA DOKUMENTU ....................................................................................................21
KOMENTARI, PRETRAIVANJE, PROVJERA (ISPRAVKE), ZATITA DATOTEKA .............................21
DODAVANJE KOMENTARA (COMMENTS) .................................................................................................................21
KORIENJE GO TO (IDI NA), FIND (NADJI), I REPLACE (ZAMIJENI) .........................................................................22
Go To (idi na).....................................................................................................................................................22
Find (nadji) i Replace (zamijeni) .......................................................................................................................22
Microsoft Excel - Prirunik

PROVJERA I ISPRAVLJANJE PODATAKA.....................................................................................................................23
ZATITA NAIH DATOTEKA (LOZINKA - PASSWORD ZA OTVARANJE)........................................................................24
TAMPANJE.............................................................................................................................................................24
PODEAVANJE STRANICE .........................................................................................................................................24
PODEAVANJE MARGINA .........................................................................................................................................25
DODAVANJE ZAGLAVLJA I PODNOJA ......................................................................................................................25
PODEAVANJE RADNOG LISTA .................................................................................................................................26
PREGLED DOKUMENTA PRIJE TAMPANJA ................................................................................................................26
KONTROLA PRELOMA STRANICA..............................................................................................................................27
OZNAAVANJE I REFERENCIRANJE ELIJA...............................................................................................27
RELATIVNO, APSOLUTNO I KOMBINOVANO REFERENCIRANJE ..................................................................................27
IMENOVANJE ELIJA ................................................................................................................................................28
PROMJENA I BRISANJE IMENA ELIJE .......................................................................................................................28
FORMULE U EXCELU ...........................................................................................................................................29
LINIJA FORMULA .....................................................................................................................................................29
PISANJE FORMULA ...................................................................................................................................................29
RAUNSKI OPERATORI U FORMULAMA ....................................................................................................................30
Aritmetiki operatori..........................................................................................................................................30
Poredbeni operatori...........................................................................................................................................31
Operatori vezivanja teksta .................................................................................................................................31
Odnosni operatori ..............................................................................................................................................31
Redosljed operatora (Operator Order)..............................................................................................................31
FUNKCIJE.................................................................................................................................................................32
NEKE VANIJE FUNKCIJE..........................................................................................................................................32
KOPIRANJE FORMULA ..............................................................................................................................................33
GREKE U FORMULAMA ...........................................................................................................................................33
ODNOS FORMULE PREMA ELIJAMA ........................................................................................................................34
RAD SA PODACIMA ...............................................................................................................................................34
SORTIRANJE .............................................................................................................................................................34
SORTIRANJE PO JEDNOJ KOLONI ...............................................................................................................................35
VIESTRUKO SORTIRANJE ........................................................................................................................................35
SUMIRANJE PODATAKA ............................................................................................................................................35
FILTRIRANJE ............................................................................................................................................................37
AUTOMATSKO FILTRIRANJE PODATAKA...................................................................................................................37
OBAVLJANJE RAUNSKIH OPERACIJA NAD FILTRIRANIM PODACIMA ........................................................................38
KONTROLA UNOSA ..................................................................................................................................................38
KOMBINOVANJE PODATAKA IZ VIE IZVORA ............................................................................................................40
RAD SA VIE SKUPOVA PODATAKA ..........................................................................................................................40
POVEZIVANJE SA PODACIMA IZ DRUGIH RADNIH SVESAKA ......................................................................................41
SUMARNO PRIKAZIVANJE VIE SKUPOVA PODATAKA ...............................................................................................42
GRUPISANJE VIE LISTA PODATAKA .........................................................................................................................42
IZRADA DINAMIKIH LISTI POMOU IZVEDENIH TABELA .........................................................................................43
UREIVANJE IZVEDENIH TABELA .............................................................................................................................46
IZRADA IZVEDENIH TABELA NA OSNOVU SPOLJNIH PODATAKA ................................................................................48
GRAFIKONI..............................................................................................................................................................51
PODEAVANJE KARAKTERISTIKA POZADINE ............................................................................................................55
PODEAVANJE IZGLEDA NIZOVA U GRAFIKONU .......................................................................................................55
UTVRIVANJE TRENDOVA PODATAKA .....................................................................................................................55
PRIMJERI .................................................................................................................................................................57
LITERATURA...........................................................................................................................................................58
UVOD
Microsoft Excel pripada grupi elektronskih programa za tabelarna izraunavanja podataka - takozvanim
radnim tabelama.
Excel je najpopularniji program za dinamiko preraunavanje tabela. Za razliku od statike tabele koju bi
rukom napisali na papiru, u Excelu ako se podaci u prve dvije elije promijene, automatski (dinamiki)
mijenja se i rezultat u treoj eliji. Sa Excelom se mogu vriti sloeni prorauni iz matematike, statistike,
knjigovodstva, ekonomije, linearnog programiranja, tehnike uopte. Programi poput Excela su Lotus 1-23 i VisiCalc.
Excel sadri mnoge karakteristike koje pojednostavljuju rad na svakodnevnim zadacima. Mogu se lako
obraditi velike koliine podataka. Sa podacima se lako upravlja.
Excel nudi:
dovoljan broj redova i kolona,

laku navigaciju unutar programa,
preko 230 formula za razne vrste izraunavanja,
fleksibilne naredbe,
mogunost korienja kao jednostavnije baze podataka,
lak unos, izmjenu, prenos i formatizovanje podataka,
mogunost povezivanja sa drugim programima,
zatitu podataka,
poslovnu grafiku,
poseban programski jezik za izradu mini-aplikacija,
snimanje u HTML formatu, tj. mogunost pretvaranja dinamike tabele u podatke za Internet itd.
OSNOVNI POJMOVI I OSOBINE

Pokretanje programa
Excel se pokree na isti nain kao i druge aplikacije pod Windows-ima. Moe se pokrenuti na neki od
sljedeih naina:
dovoenjem kursora mia do ikone za Excel i dvostrukim klikom lijevim tasterom;
jednim klikom na ikonu Excela iz Start menija, ili iz Taskbara;
otvaranjem nekog dokumenta raenog u Excelu;
Tada se otvara radni prozor za Excel kao na Slici 1.
Izlazak iz programa
Iz Excel-a se moe izai kada iz File menija odaberemo opciju Exit i potom pritisnemo taster ENTER na
tastaturi ili kliknemo miem na Exit opciju.
Najbri nain za izlazak iz Exel-a je ukoliko koristimo preicu pritiskom na tastere ALT + F4 na tastaturi.
Radno okruenje. Osnovni pojmovi

Radno okruenje je prozor (Window), standardnog oblika (Slika 1). Na vrhu Excel prozora se nalazi ime
radne datoteke, zatim tasteri za umanjenje, uveanje i zatvaranje prozora.

U radnom prostoru moemo da unosimo podatke, izmjenimo izgled podataka, zahtjevamo od Excela da
zbirno prikae podatke, ili da pronae informacije u Excelovim pomonim datotekama.
Slika 1
Elementarni dio Excelovog dokumenta predstavlja polje koje sadri pojedinani podatak. Ono se zove
elija (cell). Svaka elija predstavlja presjek reda (row) i kolone (column). Redovi su oznaeni brojevima,
a kolone slovima. Broj reda i slovo kolone odreuju adresu elije i zovu se reference elije. Napr.
oznaena elija u gornjem lijevom uglu Slike 1 sadri referencu A1.
Skup kolona i redova sainjava radni list (worksheet), koji se pojavljuje kao stranica u Excelovom
dokumentu.
Radna sveska ili dokument (workbook) predstavlja kolekciju jednog ili vie radnih listova. Svaka radna
sveska treba da sadri informacije o jedinstvenoj kategoriji, kao to su napr. proizvodi, klijenti, prodaja i
slino. U radnim listovima treba da budu podskupovi date kategorije, kao napr. razliite vrste proizvoda,
glavni i sporedni klijenti, prodaja po mjesecima i slino. Standardna su tri lista u radnoj svesci, ali po
potrebi moemo sami odrediti njihov broj. Radi bolje organizacije posla, radna sveska treba da sadri
podatke o jedinstvenoj kategoriji, dok se u radnim listovima nalaze informacije o podskupovima date
kategorije.
Osnovne elemente prozora Excela moemo grupisati na sljedei nain:
Naslovna linija (Title Bar), standardna, sa imenom dokumenta s kojim trenutno radimo
Dugmad za kontrolu prozora
Dugmad za kontrolu dokumenta
Glavna linija menija i komandi (Menu Bar) u ijem desnom uglu je polje Ask a question, koje
olakava dobijanje pomoi. Slui za unoenje pitanja, a Excel prikazuje sve teme koje
odgovaraju postavljenom zahtevu.
Palete sa alatima (ima ih 20). Uobiajene su dve (Standard i Formatting),
Prostor za rad, radna povrina
Klizai-kretanje po dokumentu;
Statusna linija-podaci vezani za trenutni dokument;
Ostali elementi i osnovni pojmovi:
Radna sveska (workbook) predstavlja kolekciju jednog ili vie radnih listova,
Radni list (worksheet), koji se pojavljuje kao stranica u Excelovom dokumentu, ima ih do 255,
Kartica radnog lista (Sheet Tab),
Red (row), oznaen brojevima ima ih do 65536
Kolona (column), oznaene slovima, ima ih 256,
elija (Cells) osnovni element radnog lista, predstavlja presjek reda i kolone,
Polje Name, ili Name box (Name list) lista sa imenima elija ili skupova elija,
Linija formule, u koje se upisuje sadraj elije,
Opseg (Range), skup izabranih elija na radnom listu. Referencira se pomou adrese elije
lijevog gornjeg i desnog donjeg ugla pravougaonika. Gornja adresa je prikazana u listi naziva,
Lista, niz podataka ureenih u obliku tabele, koristi se kao baza podataka,
Dugmad za prelistavanje sveske,
Dugme Select All,
Markeri za razdvajanje redova i kolona
Format dokumenta
Tip ili ekstenzija je XLS.
Otvaranje novog dokumenta

Za otvaranje novog dokumenta postoje dva naina:
1.
Moe se otvoriti preko Okna sa poslovima (Task pane) sa desne
strane. U oknu sa poslovima (Slika 2) grupisani su na jednom mjestu mnoge
uobiajene operacije. Jedina mana mu je to zauzima dragocjeni deo ekrana. Ono
se moe na jednostavan nain sakriti i ponovo prikazati biranjem komande iz
menija View Task Pane. Iz ovog okna se mogu otvoriti i:
Neki dokumenat iz liste zadnje otvaranih dokumenata,

Postojei dokumenti,
Novi dokument pomou ablona,
Prenoenje podataka sa klipborda,
Izrada radnih svesaka na osnovu postojeih datoteka.
2. Moe se koristiti i alat New Blank Document.

Slika 2
Kretanje po dokumentu
Mogu se koristiti:
Strelice,
Mi,
Tab (Shift+Tab)
Enter (Shift+Enter),
Home (End)
Unos podataka
Da bismo upisali podatak u neku eliju potrebno je prei u tu eliju. U eliju se moe prei na mnogo
naina, ali je najdirektniji nain lijevim klikom mia u tu eliju. Pritiskom mia u eliju ona je izabrana. To
je aktivna elija. Njena adresa je prikazana u polju Name. elija postaje uokvirena crnim
pravougaonikom, a njen sadraj, ukoliko ga ima e se pokazati na liniji formule. Uokvirena elija je
aktivna elija i u njoj moemo vriti upisivanje podataka.
U izabranu eliju korisnik unosi brojeve ili tekst, i onda moe da ih povezuje. Nakon unoenja podataka to
potvrujemo na razne naine:
pritiskom na Enter, u kom sluaju prelazimo u sljedeu eliju u koloni,

klikom na ; u linije formule (ostaje se u istoj eliji),
pritiskom na Tab, pri emu se vri pomjeranje u sljedeu eliju po horizontali,
korienjem strelica za pozicioniranje,
klikom u novu eliju.
da bi promijenili upisani podatak, izaberemo eliju i pritisnemo F2, ili pritisnemo lijevim tasterom
mia liniju formule.
Napomena: Podeavanje opcija za unoenje podataka vri se na kartici Edit do koje se dolazi
preko Tools Options Edit.
U izabrane elije se mogu upisivati:
Brojevi, i to:
o Decimalni broj - pri emu se za odvajanje decimalnog dijela koristi simbol izabran u
podeavanju regionalnih karakteristika. (Napomena: ako je kod podeavanja izabran na
region, onda je decimalni simbol (,), dok je za veinu zapadnih regiona decimalni simbol
taka (.)). Broj decimalni mjesta se moe kontrolisati pomou dugmadi
Increase
Decimal i
Decrease Decimal na paleti alata Formatting;
o Razlomak - upisuje se cjelobrojni dio razlomka, zatim dugme Space i onda upisuje
razlomljeni dio (napr. 4 2/3);
o Negativni broj upisuje se znak minus ( - ) ispred broja ili se broj stavi u zagrade;
Percent
o Procenat iza broja se upisuje simbol procenta (%), ili pritisnemo dugme
Style na paleti alata Formatting;
o Novani iznos iza broja se upisuje simbol valute () pomou AltGr+E (za nae pismo) ili
pritisnemo dugme
Currency na paleti alata Formatting;
Tekst. Da bi broj, datum, ili vrijeme upisali kao tekst, ispred podatka upisujemo znak apostrof ().
Znak e se vidjeti samo u reimu izmjene.
Datum i vrijeme.
o Za upisivanje datuma koristimo kosu crtu (/), crtu (-) ili taku (.) za odvajanje informacije o
danu, mjesecu i godini (01/03/2007, ili 1-Mar-2007);
o Za upisivanje vremena koristimo dvotaku (:) za odvajanje informacije o satu, minutu i
sekundi (08:45:55).
Izbor elija.
elije se mogu izabrati na razliite naine.
elije koje se biraju
Jedna elija
Izbor teksta u eliji
itav red ili kolona
Akcija miem
Pritisnemo jednom miem u eliju
Dvostruki klik u eliju
Pritisnemo miem na zaglavlje reda ili kolone
Povlaenjem mia po susjednim elijama. U ovom sluaju prva elija na koju
Opseg elija
smo pritisnuli miem smatra se aktivnom.
Pritisnemo miem na dugme za cio list (lijevi gornji ugao od oznaka za
itav radni list
redove/kolone 'prazna oznaka'
Vie susjednih elija
Povlaimo miem iznad elija ili korienjem i tastera Shift sa miem
Vie nesusjednih elija Povlaimo miem iznad elija dok drimo pritisnut taster CTRL
Korekcija aktuelnog
Drimo Shift (ili Shift+Tab) i pritisnemo zadnju eliju koju elimo da
izbora (manje ili vie
ukljuimo u novi izbor. Pravougaono podruje izmeu aktivne elije i elije
elija)
koju smo pritisnuli, drei pritisnut Shift (ili Shift+Tab), postaje novi izbor.
Ponitavanje izbora
Klikom u neku eliju
Napomena: Izbor elija koje se nalaze u suvie velikom opsegu je pomou mia dosta teak,
(pomjeranje ekrana je suvie brzo!), zato se preporuuje korienje tastature sa Shiftom.
Ureivanje prozora dokumenta u Excelu

Moemo koristiti razliite oblike prozora u Excelu. Osnovni poslovi na ureivanju prozora, kao to su:
o Minimiziranje prozora,
o Vraanje minimiziranog prozora u prvobitnu veliinu,
o Ureenje minimiziranih ikona u prozoru Excel-a,
o Minimiziranje svih prozora programa u Windows desktopu,
o Pokazivanje svih prozora u Windows desktop-u,
o Zatvaranje prozora dokumenata,
su standardni u svim Microsoft Office programima i zato ih ovdje neemo posebno objanjavati.
Objasniemo samo neke manje poznate opcije.
Mogunost da se vide razliiti djelovi dokumenta u isto vrijeme

Mogunost da se vide dva razliita dijela dokumenta u isto vrijeme na ekranu :
1. Na vrhu vertikalnog scroll bar-a ili na desnom kraju horizontalnog scroll
bar-a, usmjeriti pokaziva na split box (na sl.).
2. Kada se pokaziva promijeni u split point-er (
dolje ili lijevo do eljene pozicije.
) , povui split box na
Mogunost da se vidi vie dokumenata ili listova u isto vrijeme

Ako elimo vidjeti na ekranu vie od dva dokumenta ili listova, treba :
1. Otvoriti dokumente koje elimo vidjeti. Da bi vidjeli vie dokumenata u aktivnom dokumentu, treba
kliknuti na New Window u Window meniju. Potom se prebaciti u novi prozor i kliknuti na list
(sheet) koji se eli vidjeti. Ovu akciju ponoviti za svaki eljeni list.
2. U Window meniju kliknuti na opciju Arrange. Pod Arrange odabrati eljenu opciju (bilo da elimo
poreati listove hotizontalno, vertikalno, kaskadno itd.), a ako elimo vidjeti listove samo u
aktivnom prozoru odabrati opciju Windows of active Workbook.
Da bi prozor dokumenta vratili u prvobitnu veliinu kliknuti na dugme Maximize (
uglu aktivnog prozora.
) u gornjem desnom
10
KOMANDE MS EXCEL-A
Komande Excel-ovog prozora nalaze se u gornjoj liniji, ispod naslova.
Sistem menija
U meni sistemu se nalaze podmeniji sa komandama za rad sa datotekama (File), izmjenu sadraja
(Edit), pregled (View), ubacivanje (Insert), formatiranje (Format), rad sa podacima (Data) i prozorima
(Window) i pomo (Help).
Prilikom rada sa grafikonima umjesto menija Data automatski se pojavljuje meni Chart za rad sa
grafikonima.
Polje Ask A Question omoguava dobijanje pomoi samo upisivanjem pitanja u predvieno polje, bez
korienja menija Help. Prednost je to se pomo dobija prilino brzo i jednostavno, dok je pitanje jo
svjee u mislima.
Korienje Excel-ovog menija

Svaka grupa opcija menija sadri u sebi padajue menije sa listom pripadajuih
komandi.
Nain korienja menija Excel-a je isti kao u svim Office programima.
Potrebno je dovesti strelicu mia do eljene opcije horizontalnog menija i kliknuti
lijevim tasterom mia. Otvorie se vertikalni podmeni, kao na Slici 3. Unutar
podmenija povlaimo strelicu mia do komande koju elimo i aktiviramo je klikom na
lijevi taster mia. Ukoliko se ne prikazuje kompletan meni klikom na strelicu nadole
prikazae se sve komande.
Slika 3
Ukoliko vie ne radimo sa komandama iz menija, klikom lijevim tasterom mia u

prazan prostor prozora, ponitavamo prethodni otvoreni meni.
Standardne komande Toolbar

Ova paleta alata smetena je odmah ispod linije menija pri vrhu ekrana i omoguava brz pristup
komandama Excela.
Napomena: U zavisnosti od verzije Excela i izabranih alata koji e se prikazivati u paleti, izgled
palete moe varirati.
Ako se ne pojavi cijela lista, treba pritisnuti na dugme opcija palete T koje je smjeteno na kraju
svake palete alata, a zatim na padajuoj listi - 'privezak' (tag) - 'Add or Remove Buttons'.
Sa lijeva u desno ikone su poreane:
New Da bi kreirali novu radnu svesku, bira se File New iz linije menija, ili pritisak na dugme
New.
Open
Da bi otvorili neku postojeu datoteku, bira se File Open iz linije menija, ili pritisak
na dugme Open.
11

Save
Da bi snimili sauvali (Save) datoteku, bira se File Save iz linije menija, ili pritisak
na dugme Save.
Biramo direktorijum (folder) u kome emo je uvati i ime datoteke, a onda pritisnemo na
dugme Save. Ovo se radi jedino kada prvi put elimo da snimimo sauvamo radnu
svesku/datoteku. Preporuuje se kasnije snimanje rada u odreenim vremenskim
periodima, ukoliko nije podeeno automatsko snimanje. Preporuuje se da naknadno
snimanje izvrimo u onom trenutku kada procijenimo da su izmjene znaajne i iziskivalo bi
puno vremena za ponovni rad na njima. Kod kasnijih snimanja, u istom fajlu, ranije
snimljenom, se samo auriraju izmjene.
Save as: Da bi snimili razliitu kopiju ili verziju bira se File Save As iz linije menija.
Dalji postupak je isti kao kod prvog snimanja datoteke.
Print Da bi tampali radni list, bira se File Print iz linije menija, ili pritisak na dugme Print.
Print preview
Da bi pregledali radni list prije tampanje, bira se File Print preview iz linije
menija, ili pritisak na dugme Print preview.
Spell check - ; Da bi ispravili greke u pisanju na radnom listu, koristi se spell checker.
Cut, Copy, Paste,
Undo i Redo -

i Format Painter
Ove akcije, opisane su u sekciji odjeljku

Modifikovanje radnih listova'.
4b3b Da bi ponitili poslednju akciju koju smo obavili, treba pritisnuti 'obrnutu
strelicu' - Undo, bilo da je to unoenje podataka u eliju, formatiranje elije,
unoenje funkcije, itd. Da bi ponitili undo akciju, treba pritisnuti 'strelicu unapred' Redo.
Da bi unijeli hipervezu (hyperlink) za Web stranu na Internetu, upisuje se

tekst u eliju za koju elimo da bude veza - link u koju moe da se klikne
miem. Onda pritisnemo dugme Insert Hyperlink i unosimo Web adresu za
koju elimo da veemo tekst, i pritisnemo OK.
Autosum, Function Wizard, i Sorting Ova svojstva se detaljno diskutuju u dijelu Funkcije.
Insert Hyperlink -
Zoom 100% T Da bi promijenili veliinu u kojoj se radni list pojavljuje na ekranu, biramo razliite
procente u meniju Zoom.
Dodavanje, promjena imena, brisanje, premjetanje radnih listova

1. Radni list - Radnim listovima u radnim sveskama pristupamo
pritiskom na jezike tano iznad statusne linije.
Podrazumijeva se da su tri radna lista ukljuena u svaku
radnu svesku. Da bi dodali list, bira se Insert Worksheet
sa linije menija, ili iz pomonog menija desnim klikom na neki
radni list biramo Insert (Slika 4). On se uvijek ubacuje
ISPRED radnog lista na koji smo kliknuli.
2. Za promjenu imena jezika radnog lista, iz pomonog menija,
Slika 4
pritisnemo desni taster (right click) mia na jeziak i biramo Rename.

Nakon unoenja novog imena pritisnemo taster ENTER.
3. Za brisanje radnog lista, iz pomonog menija (right click) mia na jeziak
i biramo Delete.
4. Opcija MOVE OR COPY nudi nam da radni list premjestimo ISPRED
nekog drugog koji emo odabrati iz ponuenog spiska ili da ga
premjestimo na kraj (Move to end) (Slika 5). Premjetanje se lako obavlja
i tako to kliknemo na jeziak radnog lista, pa ga, drei pritisnut taster
mia, vuemo na eljeno mjesto iza ili ispred nekog drugog jezika.
Slika 5
12
Modifikovanje radnih listova

Promjena veliine redova i kolona
Postoje dva naina da se promjeni veliina redova i kolona.
Promjena veliine reda se moe uraditi povlaenjem donje okvirne linije reda kome elimo da
promijenimo veliinu. Slino se radi i za promjenu veliine kolone, s tim to povlaimo desnu
okvirnu liniju kolone.
Pritisnemo miem oznaku za red ili kolonu i izaberemo Format Row Height, ili Format
Column Width iz linije menija da bi unijeli brojevnu vrijednost za visinu reda ili irinu kolone.
Vie redova ili kolona moemo izmjeniti istovremeno ako izaberemo redove, odnosno kolone, a
zatim u eljeni poloaj povlaimo granini okvir jednog izabranog reda, odnosno kolone.
Otputanjem mia visina svih redova, odnosno irina svih kolona e biti prilagoena naem izboru.
Umetanje redova, kolona i elija
5. Red Da dodamo red u radni list, biramo Insert Rows iz linije menija, ili
istaknemo red pritiskom mia na oznaku reda (row label), pritisnemo desni taster mia, i iz
pomonog menija biramo Insert.
6. Kolona Da dodamo kolonu biramo Insert Columns iz linije menija, ili istaknemo
kolonu pritiskom mia na oznaku kolone (column label), pritisnemo desni taster mia, i iz
pomonog menija biramo Insert.
7. elije Da dodamo eliju biramo eliju gdje elimo da umetnemo nove elije, a
zatim preko Isert Cells biramo neku opciju da pomjerimo okolne elije udesno ili nadolje da bi
napravili prostor za nove elije.
Prilikom umetanja reda, kolone, ili elije u radni list u kome postoji odreeni format, pojavljuje se
dugme Insert Options i Auto Fill Options. Pritiskom na dugme Insert Options (Slika 6)
prikazae se lista raspoloivih opcija za formatiranje umetnutog reda, odnosno kolone:
Format Same as Above na novi red primenjuje format reda
koji se nalazi iznad umetnutog reda;
Format Same as Below na novi red primenjuje format reda
koji se nalazi ispod umetnutog reda;
Format Same as Left na novi red primenjuje format kolone
koja se nalazi ulijevo od umetnute kolone;
Format Same as Right na novi red primenjuje format kolone
koja se nalazi udesno od umetnute kolone;
Clear Formatting na novi red, odnosno kolonu, primjenjuje
Slika 6 podrazumijevani format.
Brisanje redova, kolona i elija
Redova_biramo red pritiskom mia na njegov broj, pa pritisnemo miem Edit Delete;
Kolona_ biramo kolonu pritiskom mia na njeno slovo, pa pritisnemo miem Edit Delete;
elija_ biramo elije koje elimo da obriemo, pa pritisnemo miem Edit Delete;
Isto se moe uraditi i iz pomonog menija (desni klik mia). Brisanjem sadraja neke elije ne brie
se i njen format. Da bi obrisali i format objanjenje je dato u poglavlju formatizovanje.
Sakrivanje redova i kolona
Vei broj redova, odnosno kolona, moemo privremeno da sakrijemo. Izabrani redovi, odnosno
kolone nestaju, ali se ne uklanjaju trajno, kao u sluaju kada bi koristili komandu Delete. Umjesto
toga oni ostaju sakriveni sve dok ih ponovo ne prikaemo. Postupak za ovo je sljedei:
1. Izaberemo redove, odnosno kolone, koje elimo da sakrijemo;
2. Biramo opciju u meniju Format Row (ili Columns) Hide.
13

3. Da bi sakrivene redove, odnosno kolone, ponovo prikazali biramo opciju u meniju Format Row
(ili Columns) Unhide.
Premjetanje (odsijecanje)
Da bi odsjekli sadraj elije, koji e biti premjeten u drugu eliju, biramo Edit Cut iz linije menija
ili pritisnemo miem dugme Cut na paleti alata Standard, ili Ctrl + X. Za razliku od Word-a dio
dokumenta koji odsijecamo ostaje vidljiv sve dok ne izvrimo komandu lijepljenja (Paste).
Kopiranje elija
Da bi kopirali sadraj elije, biramo Edit Copy iz linije menija ili pritisnemo miem dugme Copy
na paleti alata Standard, ili Ctrl + C.
Lijepljenje odsijeenih i kopiranih elija
Istaknemo eliju u koju elimo da 'nalijepimo' odseeni ili kopirani sadraj, i biramo Edit Paste iz
linije menija ili pritisnemo miem dugme Paste na paleti alata Standard, ili Ctrl + V.
Paste options, koje prua mogunosti
Nakon kopiranja, ili premjetanje pojavie se dugme
dodatnog oblikovanja kopiranog sadraja. U zavisnosti od konteksta opcije mogu biti razliite.
Uobiajene opcije su:
Keep Source Formatting zadrava izvorni format (ovo je podrazumijevana opcija);
Math Destination Formatting na kopiju primjenjujemo format odredine oblasti;
Values Only na odredite samo prenosimo vrijednosti (formule su prevedene u
konstante),
Values and Number Formatting kopiramo samo vrijednosti i format numerikih podataka;
Keep Source Formatting Column Widths da bi zadrali izvorne irine kolona;
Formatting Only kopiramo samo farmat, odnosno izgled izvora, bez prenoenja sadraja;
Link Cells umjesto vrijednosti kopiramo reference izabrane elije.
Slino, moemo izabrati i iz Edit Paste Special.
Paste options ne pojavljuje automatski moemo ga aktivirati preko menija
Ako se dugme
Tools Options Edit i potvrdimo polje Show Paste Options buttons.
Povuci i pusti
Ako premjetamo eliju samo na kratku udaljenost, metod 'povuci-i-pusti' (drag-and-drop ), moe
da bude laki. Jednostavno povuemo miem istaknutu ivicu odabrane elije do odredine elije i
otpustimo mia.
Kopiranje podataka unutar reda ili kolone
Postupak je sljedei:
1. Izaberemo elije iji sadraj elimo da kopiramo;
2. Postavimo pokaziva na donji desni ugao okvira, koji pokazuje
izvreni izbor (fill handle ruica ispune);
3. Kada pokaziva dobije oblik crnog krstia, pritisnemo lijevi
taster mia i povuemo ga preko elija koje elimo da popunimo.
4. Ispod zadnje elije u donjem desnom uglu pojavie se alat
Auto Fill Options
(Slika 7). Iz padajueg menija biramo
Copy Cells (ukoliko je potrebno).
Slika 7
ne pojavljuje automatski
Ako se dugme Auto Fill Options
moemo ga aktivirati preko menija Tools Options Edit i potvrdimo polje Show Paste Options
buttons.
14
Upisivanje niza brojeva, dana, datuma

1. Izaberemo prvu eliju u nizu koji elimo da popunimo;
2. Upiemo poetnu vrijednost niza;
3. U sljedeoj eliji upiemo narednu vrijednost niza. (Razlika
izmeu ove dvije vrijednosti predstavlja korak niza vrijednost
za koju e se poveavati svaki sljedei lan niza). Kod rada sa
datumima nije potreban ovaj korak;
4. Izaberemo elije koje sadre poetne vrijednosti;
5. Povuemo ruicu ispune preko podruja koje elimo da
popunimo. (Da bi napravili rastui niz vuemo nadolje, ili
udesno; ako elimo da vrijednosti niza opadaju povuemo
ruicu ispune nagore, ili ulijevo).
Slika 8
Auto Fill Options
6. Ispod zadnje elije u donjem desnom uglu pojavie se alat

(Slika 8). Iz padajueg menija biramo Fill Series (ukoliko je potrebno).
Nizove podataka moemo napraviti i preko Edit Fill Series, a zatim u dijalogu Series
definiemo smjer (Series In), tip (Type), korak (Step Value) i poslednji lan niza (Stop Value).
Napomena: Opcija Fill Formatting Only kopira format izabranih elija u elije oznaene
alatom Fill handle, ali u odredine elije ne postavlja nikakve vrijednosti. Opcija Fill Without
Formatting popunjava elije oznaene alatom Fill handle narednim elementima u nizu, ali
zanemaruje eventualni format koji je primenjen na izvorne elije.
Upisivanje istog podatka u vie elija
Izborom elije na neki od ranije opisanih naina moemo odjednom upisati isti podatak u sve
izabrane elije. Postupak je sljedei:
5. Izaberemo skup elija u kojima elimo da unesemo isti podatak;
6. Upiemo podatak u aktivnu eliju;
7. Istovremeno pritisnemo tastere Ctrl + Enter.
Automatsko dopisivanje AutoComplete
Upisivanjem prvih nekoliko znakova u eliju, ukoliko postoji slina vrijednost u datoj koloni Excel e
je sam ponuditi. Ukoliko nam to odgovara dovoljno je u tom sluaju pritisnuti Enter da bi preli u
eliju ispod, ili taster Tab da preemo u eliju desno. Ukoliko nam predloena vrijednost ne
odgovara moemo jednostavno nastaviti sa unoenjem naih vrijednosti, ili pritisnuti taster Delete.
Prikazivanje liste postojeih vrijednosti Pick From List
Pritiskom desnog tastera mia na eliju, a zatim iz pomonog menija biranjem opcije Pick From
List pojavie se lista postojeih vrijednosti u koloni date elije. Klikom u neku vrijednost ona se
automatski upisuje u datu eliju.
Zamrzavanje panoa (okana)
Ako imamo dugaak radni list sa zaglavljima kolona i redova, ta zaglavlja e nestati kada se radni
list pomjera. Korienjem mogunosti zamrzavanja panoa okana (Freeze Panes), zaglavlja
mogu da budu vidljiva svo vrijeme.Zamrznuti podaci se ne kreu dok se pomjeramo po radnoj
povrini, ve su stalno na ekranu tako da ih moemo stalno vidjeti (Slika 9).
15
Slika 9
Postupak za zamrzavanje je sljedei:
1. Prvo treba oznaiti dio koji elimo da je stalno vidljiv, tj. oznaimo red, ispod reda koji elimo da
stalno vidimo (zamrzavanje gornjeg horizontalnog dijela), odnosno, oznaimo kolonu sa desne
strane kolone koju elimo stalno na ekranu (zamrzavanje lijevog vertikalnog dijela).
2. Odaberemo Window Freeze Panes.
3. Da bi uklonili zamrznuta okna, biramo Window Unfreeze Panes.
Zamrznuta okna su dodata redu 1 na gornjoj slici. Uoimo da su brojevi redova 'skoili' od 1 na 6.
Kako se radni list pomjera, red 1 e ostati nepokretan dok e se preostali redovi pomjerati.
FORMATIRANJE
Formatiranje podrazumijeva podjeavanje tipa podataka koji se unose u eliju (broj, tekst, datum,
valuta,), poravnanje, vrste i veliina slova i jo neke opcije.
Komande za formatiranje
Ispod standardne palete komandi, nalazi se paleta sa ikonama za formatiranje, koje omoguavaju da:
otvorimo predhodno definisani stil, izaberemo veliinu slova, vrstu slova, da li e slova biti masna (Bold),
iskoena (Italics), ili pak podvuena (Underline), poravnanje paragrafa: lijevi, centralni, desni, uvlaenje
paragrafa, definisanje okvira i raznobojni ispis karaktera, zatim ispis procenata i oznaka za decimale.
Svi ovi alati su standardni u svim Office programima, tako da se ovdje nee posebno objanjavati.
Sem formatizovanje preko ove palete sa alatima mnogo vie mogunosti za formatizovanje nudi posebna
grupa komandi iz menija Format, to je u donjem poglavlju opisano.
Formatiranje elije.
Podjeavanja se mogu vriti preko padajueg menija Format, opcija Cells (Format Cells). Pojavljuje
se grupa od 6 kartica: Number, Alignment, Font, Border, Patterns i Protection.
Za potpunu listu opcija za formatiranje, pritisnemo desnim tasterom mia na istaknute elije i odaberemo
Format Cells iz pomonog menija ili biramo Format Cells iz linije menija.
16
Kartica Number (Number tab)

Vrsta podataka (data type)
moe da se odabere iz opcija
Category ove kartice (Slika
10).
U Excelu moemo formatirati
podatke na puno naina: kao
tekst, broj, datum itd.
Slika 10
Biramo General ako elija

sardi tekst i broj, ili drugu
numeriku kategoriju, ako je
elija broj koji e biti ukljuen u
funkcije ili formule. Kada
ponemo da unosimo podatke u
Excelu, program automatski
sve stavlja u General format,
to znai, da ako unosimo
brojeve, on pretpostavlja da
zaista i hoemo brojeve. Ako
vidi
tekstualni
karakter,
pretpostavlja da hoemo tekst,
a sa tekstom se ne mogu raditi
raunske operacije.
Sami brojevi mogu biti formatirani kao cijeli brojevi (integers), valuta (currency), procenti
(percentages) i sl. Kad Excel prikae broj, on nema zareze i take.
Evo nekoliko primjera formata sa brojevima:
o
o
o
o
o
o
General (opti): 1234.5

Number (broj): 1,234.50
Currency (valuta): $1,234.50
Accounting (raunovodstveni): $1,234.50
Percent (procenat): 123450%
Fraction (razlomak):
Da bi promijenili format, kliknemo desnom tasterom mia na oznaenu eliju, red ili kolonu i
odaberemo Format Cells. Kada izaberemo format za broj, Excel automatski ide na
ameriki standard po kome je zarez separator, a taka indikator decimala. Da bi to
promijenili na evropski standard idemo u My Computer Control Panel Regional
Settings Number, a zatim pod Decimal symbol ukucamo zarez, pod Digit grouping
symbol taku, a pod No. of digits in group (broj cifara u grupi) stavimo 3. Kada se
vratimo u radni list i ponemo da ukucavamo brojeve, oni e po defaultu biti prikazani u
nizu, dakle nee biti odvojeni gore navedenim separatorima. Ali ako kliknemo na dugme sa
simbolom zareza na paleti alata, ili ekiramo polje Use 1000 separator (,) u kartici
Number, u brojeve e biti ubaeni separatori po eljenom, evropskom stilu. Da bi uklonili
decimalna mjesta, kliknemo na dugme Decrease decimal na paleti alata, ili skinemo ek iz
polja Use 1000 separator (,) u kartici Number.
Panja! Nekada broj treba formatirati kao tekst. Ako unosimo broj koji neemo
sabirati i mnoiti, kao to je broj telefona, treba ga formatirati kao tekst. U suprotnom
broj 234900 moe biti prikazan kao 234.9.
Posebna oblast su opcije za rad sa Datumom (Date) i vremenom (Time).
17

Ako unesemo datum January 1, 2007 u eliju na radnom listu, Excel e automatski
prepoznati tekst kao datum i promjeniti ga u 1-Jan-07. Da bi promjenili format datuma,
biramo jeziak - karticu Number iz prozora Format Cells. Biramo Date iz prostora
Category i onda format za datum iz prostora Type. Slino i ako je u pitanju vrijeme, biramo
Time iz prostora Category i biramo tip vrstu u desnom prostoru.
Pritiskom na OK zavravamo rad sa karticom.
Kartica Alignment (Alignment tab)
Opcije sa ove kartice omoguavaju da
mijenjamo poloaj i poravnanje
(alignment) podataka sa elijom
(Slika 11). Ona omoguava razliito
pozicioniranje sadraja elije.
a.
iii.
Horizontal,
poravnanja:
koji
nudi
sljedea
i.
General za podrazumijevani
nain poravnanja prema tipu
podatka koji je upisan u eliju;
ii.
Left (Indent), Center, Right

(Indent), ili Justify - da li e
sadraj
horizontalno
biti
poravnat
ulijevo,
centriran
udesno, ili obostrano poravnat
(Opciju Justify moemo uoiti
jedino ako elija ima vie
redova teksta);
Slika 11
Fill za popunjavanje slobodnog prostora elije uzorkom upisanog teksta;
iv. Center Across selection za centralno poravnanje, preko skupa susjednih,

prethodno izabranih elija;
v. Distribute za ravnomjerno raspodijeljeno poravnanje.
b. Vertical, slino kao kod horizontalnog poravnanja nudi:
vi.
Top, Center, Bottom, Justify za gornje, centralno, donje, ili obostrano

poravnanje;
vii.
Distribute - za ravnomjerno raspodijeljeno poravnanje od vrha do dna

elije.
c. U polju Text control imamo nekoliko stavki:

viii.
Opcija Wrap text omoguava da dui sadraj u jednoj eliji bude

prikazan u nekoliko redova umjesto da se elija znaajno izdui. irina elije se
zadrava, a viak sadraja se prikazuje na raun poveanja visine elije.
ix.
Opcija Shrink to fit omoguava da Excel automatski podesi veliinu

fonta, kojim je ispisan sadraj elije, prema raspoloivoj irini elije.
x.
Opcija Merge cells omoguava spajanje vie elija u jednu. Prethodno

oznaimo elije koje elimo da spojimo, s tim da samo u jednoj od njih moe biti
neki sadraj. U ovu svrhu se moe koristiti i dugme
Merge And Center na
paleti Formatting, pri emu se vri i centriranje sadraja.
18

xi.
Za promjenu orijentacije ispisa sadraja elije koristimo Polje

Orientation, u kome moemo upisati ugao ispisa, ili pritisnemo miem i
povuemo indikator prema eljenom uglu.
d. Polje Indent odreuje rastojanje teksta od lijeve ivice elije.

Kartica Font (Font tab)
Sve od svojstava atributa fonta (font attributes) je prikazano u ovoj kartici, ukljuujui
ime fonta (font name), veliinu (size), stil (style), i efekte (effects). Uzorke moemo
vidjeti u prozoriu Preview.
Opcije u ovoj kartici su veoma sline istoj kartici kod drugih Office programa, tako da se
ovdje nee posebno objanjavati.
Kartice Border i Pattern (Border and Pattern tabs)
Ove kartice omoguavaju
da eliji dodamo okvire
(borders),
rafure
(shading) i boje pozadine
(background
colors)
Jednim klikom
(Slika 12). Moe se vriti
odreujemo ivice
izbor okvirnih linija elija:
elije koju smo
vrsta, debljina, boja i
prethodno
pozicija. Pozicija se bira
opcijom Presets, polje
selektovali
Border se koristi kada
nam sem spoljnih trebaju
i
neke
druge
linije
(unutranje, dijagonalne).
Inae linije tabele, koje se
Slika 12
vide u radnom listu Excela, bez izbora iz ove kartice, se ne tampaju.
Biramo boju i
vrstu linije
okvira
Opcije u ovoj kartici su veoma sline istoj kartici kod drugih Office programa, tako da se
Slikar (preslika) formata (Format Painter)

Priruna mogunost za formatiranje teksta na paleti alatki Standard je Format Painter (.Slikar
preslika formata).
Ako smo formatirali eliju u izvesnom stilu fonta, formatu datuma, okvira i drugim opcijama
formatiranja, a elimo da formatiramo drugu grupu elija na isti nain, postavimo kursor unutar
elije koja sadri formatiranje koje elimo da kopiramo. Pritisnemo miem dugme Format Painter
u paleti alatki Standard (uoimo da pokaziva mia ima sada slikarsku etkicu pored sebe).
Istaknemo elije kojima elimo da dodamo isti format.
Da bi kopirali formatiranje na vie grupa elija, pritisnemo dvostrukim klikom dugme Format
Painter. U ovom sluaju Format Painter ostaje aktivan sve dok ne pritisnemo ESC taster da ga
iskljuimo.
Stilovi
Format, koji smo napravili za neku eliju moemo da sauvamo i prema potrebi ga koristimo.
19

U okviru za dijalog Style, koji se nalazi u
meniju Format (Slika 13) se nalazi skup
raspoloivih unapred definisanih formata.
Korienjem okvira za dijalog Style na
neku eliju moemo da primjenimo
postojei stil.
sauvali ovaj stil.
Slika 13
Ukoliko se meu gotovim stilovima ne

nalazi odgovarajui, moemo sami izraditi
stil tako to emo u polje Styl name
upisati naziv novog stila, a zatim pritisnuti
dugme Modify. Otvorie se ranije opisani
okvir za dijalog Format Cells. Poto
odredimo karakteristike novog stila
pritisnemo dugme OK kako bi trajno
Brisanje karakteristika elije

Nakon izbora elije, redova, ili kolona, iji format elimo da izbriemo, iz menija Edit biramo
Clear, i iz podmenija biramo neku od opcija:
All ako briemo i sadraj i format elije;
Formats ako uklanjamo samo format elije;
Contents ako briemo sadraj, ali zadravamo format elije.
Automatsko formatiranje
Excel ima mnogo prethodno postavljenih opcija za formatiranje tabela
. Pratei sljedee korake, dodajemo stilove:
1. Istaknemo elije koje e biti formatirane.
2. Odaberemo Format AutoFormat iz linije
menija (Slika 14).
3. U okviru za dijalog AutoFormat, odaberemo
format koji elimo da primjenimo na tabelu,
pritiskajui miem na njega. Koristimo traku za
pomjeranje sadraja da vidimo sve raspoloive
formate.
4. Pritisnemo miem na dugme Options... da bi
odabrali elemente na koje e biti primjenjeno
formatiranje.
5. Pritisnemo miem OK kada je zavreno.
Slika 14
Uslovno formatizovanje
Uslovnim formatizovanjem elija, odreujemo format elije u zavisnosti od vrste, ili vrijednosti
podatka koji u eliju unosimo. Postupak je sljedei:
1. Izaberemo elije na koje elimo da primijenimo uslovno formatizovanje;
Biramo iz menija Format Conditional Formatting. Dobija se kartica za dijalog (Slika 15).
2. Pritisnemo dugme Format i izaberemo uslovne osobine izabranih elija (font, boju slova,
boju pozadine i okvir);
20

3. Iz opcije Condition moemo izabrati neki od uslova, koji izabrane elije moraju zadovoljiti
Slika 15
da bi se na njih promijenio izgled, koji smo prethodno definisali:
between izmeu,
equal to jednako,
greater then vee od,
less then manje od,
ili njihove negacije koje poinju sa not.
4. U polju sa dugmetom
(u zavisnosti od uslova moe biti samo jedno ili vie ovih
dugmadi) upiemo vrijednosti, ili adrese elija koje ih sadre) sa kojima se porede
i izaberemo ih iz radnog lista;
vrijednosti izabranih elija, ili pritisnemo dugme
5. Da bi dodali novi uslov (najvie 3) pritisnemo dugme Add i ponovimo korake od 3 do 5;
6. Pritisnemo OK.
Za pronalaenje elija u kojima je izvreno uslovno formatizovanje iz komande Edit Go To
pritisnemo dugme Special i u dijalogu Go To Special potvrdimo opciju Conditional Formatting.
Za ponitavanje funkcije uslovnog formatizovanja, izaberemo elije, a zatim u dijalogu
Conditional Formatting pritisnemo dugme Delete, potvrdimo opciju sa uslovom koji elimo da
obriemo.
Dodavanje grafikih objekata dokumentu

Da bi dodali neku sliku radnom listu potrebno je izabrati Insert Picture i iz ponuenog
podmenija-liste nekoliko izvora iz kojih moemo dodati sliku, izabrati odgovarajui. Izabranoj slici
moemo promijenitri poloaj, veliinu, kontrast, osvjetljenost. Klikom u sliku pojavljuje se plivajui
meni sa opcijama za rad sa slikom, a moemo izabrati i preko pomonog menija Format Picture.
Opcije za rad sa grafikim objektima su veoma sline kao kod drugih Office programa, tako da se
KOMENTARI, PRETRAIVANJE, PROVJERA

(ISPRAVKE), ZATITA DATOTEKA
Dodavanje komentara (Comments)
Komentar je napomena (note) koja se prikljuuje nekoj eliji, odvojeno od drugog sadraja elije.
Komentari su korisni kao podsjetnici, kao to su napomene kako radi neka sloena formula, ili
da obezbijedimo povratnu komunikaciju sa drugim korisnicima.
21

Bilo kojoj eliji moemo pridodati i komentar ako u meniju Insert Comment (Slika 16), u uti
okvir koji emo dobiti ukucamo komentar. Ako
ne elimo svoje ime u komentaru, istaknemo
ga i izbriemo ime.
Komentar e biti prikazan kao crveni trougli u
gornjem desnom uglu elije. Kada kliknemo na
njega, otvara se komentar. Ako ostavimo
pokaziva mia da miruje iznad elije koja ima
neki indikator, pojavie se njen komentar.
Slika 16
radnom listu, ili kao listu na kraju tampanja.
Takodje, moemo da stalno prikaemo

komentare bilo pojedinane ili sve
komentare u radnom listu. Takodje, moemo
da tampamo komentare, bilo na mjestu na
Korienje Go To (idi na), Find (nadji), i Replace (zamijeni)

Excel ima alatke Find (nadji) and Replace (zamjeni), koje moemo koristiti za prepoznavanje i
nalaenje podataka, kao i uredjivanje teksta unutar elija. Takodje, postoji i mogunost Go To (idi
na), koja pomae u navigaciji sa veim radnim listovima.
Go To (idi na)
Iz menija Edit, odaberemo Go To. Unesemo koordinate (grid reference) u okvir za dijalog
Reference (npr., unesemo A400 u okvir za dijalog Reference), a onda pritisnite miem na
OK, i prelazimo na eliju A400.
Find (nadji) i Replace (zamijeni)
Da bi locirali poseban tekst ili brojeve na radnom listu radi pregleda, ili uredjivanja,
koristimo Find (nadji) i Replace (zamijeni) (Slika 17).
Slika 17
o Odaberemo opseg elija (range of cells) u radnom listu koji elimo da pretraimo.
Napomena: Ako elimo da pretraimo cijeli radni list, pritisnemo miem na bilo koju
eliju.
o Iz menija Edit, odaberimo Find. Pojavie se okvir za dijalog Find. U Find what okviru,
unesemo tekst ili brojeve koje elimo da traimo.
22

o Za jednostavno pretraivanje, pritisnemo miem na Find Next. Aktivna elija e da se
premjesti na prvo pojavljivanje traenog teksta. Ponovni pritisak miem na Find Next,
nastavlja sa nalaenjem ostalih odgovarajuih (uparujuih matching) elija.
o Za izbor opcija Find, pritisnemo miem na dugme Options >>.
o U okviru za dijalog Within: odaberemo neku opciju koja e da pretrauje ili unutar
radnog lista Sheet, ili radne sveske Workbook.
o U okviru za dijalog Search: odaberemo da li elimo da pretraimo po redovima (By
Rows), ili po kolonama (By Columns) (Obino je pretraivanje po kolonama bre).
o U okviru za dijalog Look in (gledaj u) odaberemo vrstu informacije koju elimo da
nadjemo (npr., formule -Formulas, iznose -Values ili komentare - Comments)
o Ako elimo da razlikujemo znakove velikih slova (uppercase characters) i malih slova
(lowercase characters) u svom pretraivanju, odaberemo prostor za potvrdu (check
box) Match case (upari prema veliini slova).
o Ako elimo da pretraujemo da se tano (exact) ili potpuno upare (complete match),
odaberemo prostor za potvrdu Match entire cell contents (upari cio sadraj elije).
o
Ako elimo da navedemo format, pritisnemo miem na dugme Format..., i odaberemo

izmedju navoenja formata koji traimo, ili odaberemo eliju koja sadri formate koje
elimo da naemo.
Da bismo nali sve elije, koje sadre posebno navedeni tekst, pritisnemo Find Next.
Unesemo kriterijum za pronalaenje (find criteria) i opcije kao i obino.
Pritisnemo miem na Find All.
Pri dnu okvira za dijalog, pojavie se panel sa listom adresa elija u kojima je
pronadjen traeni tekst.
Napomena: Da bi ponitili pretraivanje, pritisnemo Esc sa tastature.

o
Korienjem opcije Replace (zamijeni), moemo da automatski zamijenimo podatke

koje smo nali. Takodje, moemo da posebno odaberemo sve elije koje sadre istu
vrstu podataka, npr. formule, ili one elije iji sadraj nije uporediv sa onim u aktivnoj
eliji.
Provjera i ispravljanje podataka

Da bi utvrdili ispravnost unetih podataka moemo koristiti alat za provjeru pravopisa. Bira se
preko ToolsSpelling (Slika 18).
Excel ima ugraen engleski rijenik
(slino kao i ostali programi iz grupe
Microsoft Office programa).
Prva pogreno napisana rije koju
Excel pronae, pojavljuje se u polju
Not in Dictinary, a spisak predloenih
zamjena
se
pojavljuje
u
listi
Suggestions. Iz ove liste, prema
potrebi, biramo odgovarajuu rije.
Pritiskom na dugme Change izabrana
rije e biti upisana u eliji, a Excel
nastavlja
sa
daljom
provjerom
dokumenta.
Slika 18
23
Zatita naih datoteka (lozinka - password za otvaranje)

Kada prvi put pokuamo da sauvamo na rad, pod Save as, ili kada odaberemo File Save
As, pritisnemo miem na opciju Tools (alatke),
odaberemo General Options (opte opcije). Pod File
sharing (zajednika upotreba dioba datoteka),
odaberemo Password to open (lozinka za otvaranje)
(Slika 19).
Unesemo lozinku, i pritisnemo Enter. U okviru za
dijalog Confirm password box koji se pojavi, ponovo
unesemo nau lozinku da bi potvrdlili verifikovali da
smo je unijeli korektno.
Slika 19
Sada, sauvamo na radni list pod bilo kojim imenom koje elimo.
Kada god neko pokua da otvori ovaj radni list, bie potrebna verifikacija lozinke.
TAMPANJE
tampanje dokumenta u Excelu je neto drugaije od tampanja u Word-u.
Prije tampanja potrebno je podesiti odreene parametre stranica. Sva podeavanja sa vre iz
menija File Page Setup, gdje dobijamo grupu kartica.
Podeavanje stranice
Otvorimo meni File Page Setup;
Biramo karticu Page (Slika 20);
Biramo uspravnu (Portrait) ili poloenu (Landscape) orijentaciju stranice;
Biramo:
Adjust to da bi smanjili
(poveali) veliinu dokumenta i
upisujemo
(ili
izaberemo)
eljeni procenat smanjenja
(poveanja),
Fit to da bi sadraj
dokumenta uklopili u zadati
broj stranica, po irini (page(s)
wide) i visini (tall). Ova opcija
je korisna kada tabela koju
tampamo ima viak od dva
tri reda ili kolone.
Iz liste Paper Size biramo
odgovarajuu veliinu papira.
Slika 20
24
Napomena: Promjenom vrijednosti Adjust to ili Fit to svi prelomi stranica koje
smo prethodno definisali bie poniteni.
Podeavanje margina
y Otvorimo meni File Page Setup;
y Biramo karticu Margins (Slika 21);
y U polja Top, Bottom, Left i Right
upisujemo (ili biramo uz pomo
dugmadi sa strelicama) veliinu
gornje, donje, lijeve i desne margine;
y U polja Header i Footer unosimo
veliinu prostora za zaglavlje i
podnoje stranice;
Slika 21
y Pod odrednicom Center on page,

moemo potvrditi opciju Horizontally,
odnosno Vertically, ako elimo da
ottampani primerak dokumenta bude
centriran po irini, odnosno po visini
lista papira.
Napomena: margine stranica moemo podesiti i miem u prikazu Print Preview.
Dodavanje zaglavlja i podnoja
Slika 22
Slika 23
o Otvorimo meni File Page Setup;
o Biramo karticu Header/Footer (Slika 22);
o Pritisnemo
dugme
Custom
Header,
odnosno Custom Footer da bi definisali
zaglavlje, odnosno podnoje stranice lista.
o U dijalogu Header (Footer) upisujemo i
formatiramo tekst zaglavlja i podnoja. Moemo
automatski unositi broj stranice, datum, vrijeme,
ili neku sliku. Zaglavlja i podnoja su podijeljeni
u 3 sekcije (lijevo, sredina i desno) i svaka
sekcija se mora formatirati odvojeno(Slika 23).
Sekcije se ne prelamaju automatski tako da,
ako su pojedine sekcije predugake, moe doi
do njihovog preklapanja;
Napomena:
Zaglavlja
i
podnoja moramo definisati za
svaki radni list pojedinano. Ako
elimo da isto zaglavlje i podnoje
postavimo za nekoliko stranica,
najprije ih izaberemo, a zatim
upiemo eljeni tekst po ranije
opisanom
postupku.
Kada
zavrimo treba ponititi izvreni
izbor, jer e se u suprotnom svaki
naredni unos primijeniti na sve
izabrane listove.
25
Podeavanje radnog lista

1. Otvorimo meni File Page
Setup;
2. Biramo karticu Sheet (Slika 24);
3. Da bi za tampanje izabrali
samo dio radnog lista (eliju, grupu
ili odvojene grupe elija), u polje
Print area, upisujemo referencu ili
napravimo izbor uz pomo mia.
Izbor uz pomo mia vrimo na
sljedei nain:
1. Pritisnemo
dugme
Collapse
na desnoj strani
Dialog
polja, da bi privremeno sakrili
dijalog;
2. Napravimo izbor;
Slika 24
3.
Pritisnemo dugme Expand Dialog
da bi se vratili u dijalog;
4. Ako smo u radnom listu definisali red ili kolonu koji predstavljaju zaglavlje nae tabele, a
elimo da ih prikaemo na svakoj ottampanoj stranici, u polju Rows to repeat to top,
odnosno Column to repeat at left, upisujemo referencu ili napravimo odgovarajui izbor
uz pomo mia;
5. Potvrujemo opciju:
6. Gridlines da bi u tampu ukljuili reetku radnog lista (sive linije koje razdvajaju elije);
7. Row and column heading da bi u tampu ukljuili oznake redova i kolona;
8. Comments omoguava tampanje i komentara i definie nain njihove dispozicije;
9. Cell errors as omoguava definisanje naina na koji e biti ottampane eventualne
greke u radnom listu. Datu greku moemo ottampati na uobiajeni nain, ili je
moemo ottampati kao praznu eliju, ili moemo upotrijebiti jo dva indikatora koji ne
predstavljaju uobiajene Excelove poruke o greci.
Pregled dokumenta prije tampanja

1. Otvorimo meni File Print Preview (Slika 25);
2. Ako se dokument prostire na vie stranica, sve ih moemo pregledati pritiskajuui
dugmad Next i Previous;
3. Pritisnemo dugme Setup da bi podesili opti izgled stranice, ili dugme Page Break
Preview, da bi definisali mjesta preloma stranica;
4. Pritisnemo dugme Margins, postavimo pokaziva mia na liniju koja oznaava marginu, i
kada pokaziva dobije odgovarajui oblik povuemo ga do eljene pozicije;
5. Pritisnemo dugme Print da bi ottampali dokument ili dugme Normal View, da bi se vratili
u normalan reim rada.
26
bi
Da
Slika 25
ottampali samo dio lista treba prvo izabrati podruje koje elimo da tampamo, otvorimo meni
File izaberemo stavku Print Area i komandu Set Print Area. Nakon toga pritisnemo dugme Print
. Da bi ponitili izbor otvorimo meni File, pokaemo na stavku Print i izaberemo komandu
Clear Print Area.
Ako na radnom listu imamo i grafikone koje ne elimo da tampamo, izaberemo podruje
grafikona, pritisnemo dugme Format Chart Area i na kartici Properties ponitimo potvrdu polju
Print object.
Kontrola preloma stranica

9 Otvorimo meni View Page Break Preview;
9 Ako elimo da:
1. Umetnemo horizontalni ili vertikalni prelom izaberemo red ili kolonu, iznad ili lijevo
od mjesta preloma, pritisnemo desni taster mia i iz menija izaberemo Insert Page
Break;
2. Uklonimo prelom povuemo prelom izvan podruja za tampanje;
3. Premjestimo prelom povuemo prelom na novu lokaciju.
Ako elimo da uklonimo sve prelome koje smo dodali (isprekidane linije) pritisnemo desni taster
mia na bilo koju eliju u listu i izaberemo stavku Reset Page Breaks.
Da bi se iz prikaza Page Break Preview vratili u normalan prikaz, otvorimo meni View i
izaberemo stavku Normal.
OZNAAVANJE I REFERENCIRANJE ELIJA

Referenca oznaava adresu jedne ili vie elija na radnom listu (ili u radnoj svesci). Ona ukazuje
Excelu gdje da potrai vrijednost ili podatak koji elimo da upotrebimo u proraunu. Mogu se
koristiti podaci iz razliitih djelova radnog lista u jednoj formuli, ili podatke iz jedne elije koristiti u
vie formula.
Svaka elija radnog lista ima svoju jednistvenu adresu, koja se sastoji od oznake kolone i broja
reda. Radni listovi takoe imaju svoja jedinstvena imena. Kombinacijom imena radnog lista,
oznake kolone i reda jednoznano se odreuje pozicija elije unutar radne sveske.
Relativno, apsolutno i kombinovano referenciranje

1. Relativno oznaavanje elija (A1) Bazira se na relativnom odnosu pozicije elije koja
sadri referencu i pozicije elije koja se referencira (ija se referenca spominje).
Promjenom pozicije elije koja sadri referencu (kopiranjem ili premjetanjem) sadraj
elije se automatski podeava tako da raferencira (poziva se na) eliju koja imi istu
relativnu poziciju u odnosu na njenu novu poziciju.
2. Apsolutno oznaavanje elija ($A$1) Odnosi se na eliju na odreenoj lokaciji, bez
obzira na poziciju elije iz koje se referencira. Ako promijenimo poziciju elije koja sadri
referencu (kopiranjem ili premjetanjem) sadraj elije se nee promijeniti.
27

3. Kombinovano oznaavanje elija ($A1 ili A$1) Sadri referencu na apsolutnu
poziciju kolone i relativnu poziciju reda ($A1), ili relativnu poziciju kolone i apsolutnu
poziciju reda (A$1), referencirane elije. Ako promijenimo poziciju elije koja sadri
referencu (kopiranjem ili premjetanjem) sadraj elije e se promijeniti, saglasno
promjeni pozicije relativnog dijela reference.
Primjeri refernciranja elija.
Da bi referencirali
eliju u koloni A i redu 10
elije u koloni A i redovima 10
do 20
elije u redu 15 i kolonama B do
E
Sve elije u redu 5
Sve elije u redovima 5 do 10
Sve elije u koloni H
Sve elije u kolonama H do J
elije u kolonama A do E i
redovima 10 do 20
Relativno
A10
Apsolutno
$A$10
A10: A20
$A $10: $A $20
B15: E15
$B $15: $E $15
5:5
5:10
H:H
H:J
$5: $5
$5: $10
$H: $H
$H: $J
A10:E20
$A $10: $E $20
Kombinovano
$A10, ili A $10
$A10: $A20, ili
A $10: A $20
$B15: $ E15, ili
B$15: E $15
$A10: $E20, ili
A $10:E $20
Da bi referencirali elije na drugom radnom listu, ispred reference elije treba upisati referencu
lista i razdvoiti ih znakom uzvika (!) 3D oznaavanje. (Napr. List1!A1:A5).
Ako u imenu radnog lista postoji praznina, treba pisati ime izmeu apostrofa (Napr. ako je ime
lista List 1, treba pisati 'List 1!A1:A5).
Imenovanje elija
eliji ili grupi elija moemo dati neko opisno ime koje emo koristiti u kasnijem referenciranju, sa
bilo kojeg lista radne sveske. Standardno imenovana elija (ili
elije) prati apsolutno refernciranje.
Izaberemo eliju, ili skup elija koje elimo da imenujemo.
Iz menija Insert biramo Name, a onda komandu Define
(Slika 26).
U polju Names in workbook upisujemo ime.
Pritisnemo dugme Add.
Pritisnemo dugme OK.
Slika 26
Slino se moe uraditi i preko Name Create, s tim to se u tom sluaju prikazuje dijalog iz kojeg
biramo potrebno ime.
Promjena i brisanje imena elije

y
Otvorimo meni Insert biramo Name, a onda komandu Define.
U dijalogu Define Name, u listi Names in workbook, biramo ime koje elimo da
promijenimo. .
Ako elimo da promijenimo samo ime:

y
U tekst polje upiemo novo ime reference i pritisnemo dugme Add.
28

y
y
Izaberemo staro ime u listi i pritisnemo dugme Delete.
Ako elimo da promijenimo eliju (elije) koje su predstavljene imenom, obriemo

sadraj polja Refer To i upiemo novu referencu, ili:
y
Pritisnemo dugme Collapse Dialog
Izaberemo eliju (ili elije) koje elimo da predstavimo izabranom imenom.
Pritisnemo dugme Expand Dialog

dijalog Define Name.
na desnoj strani polja Refer To.
(ili taster Enter) da bi se vratili u
Ako elimo da izbriemo izabrano ime pritisnemo dugme delete.
Izabranoj eliji moemo dati, ili promijeniti ime i ako pritisnemo polje Name Box,
na lijevom kraju linije formule, upiemo eljeno ime i pritisnemo Enter.
Imenovane elije moemo izabrati iz liste koju moemo otvoriti pritiskom na strelicu u polju Name
Box. Za izbor vie imena drimo pritisnut taster Ctrl.
Listu sa imenima elija koje smo koristili u radnoj svesci moemo postaviti na radni list, sljedeim
postupkom: Insert Name Paste Paste list.
FORMULE U EXCELU
Najznaajniji dio Excela su njegove formule. Formule su jednaine koje izvode operacije sa
podacima na radnom listu kao sto su matematike operacije, ili mogu da uporede vrijednosti na
radnom listu, ili da sjedine tekst.
Formula je matematiki izraz koji slui za analizu podataka u radnom listu. Formule izvode
operacije kao to su: sabiranje, mnoenje i poreenje sa drugim vrijednostima, ali takoe mogu i
da kombinuju vrijednosti.
One mogu da se odnose na druge elije na istoj ili na raznim stranama u jednoj ili u drugim
radnim sveskama.
Linija formula
Linija za formule (formula bar) je podruje smjeteno pri vrhu prozora radnog lista, koje se koristi
za unoenje ili uredjivanje vrijednosti iznosa, ili formula u elijama ili dijagramima.
Pisanje Formula
Postoji odreeni pravopis za pisanje formula (Formula syntax), a to je struktura ili redosljed
elemenata formule. Sve formule u Excel-u poinju znakom jednako (=), praenim operandima
(podacima koji treba da se izraunaju) i operatorima.
Operandi mogu da budu:
1. reference elija;
2. vrijednosti koje se ne mijenjaju konstante (constants);
29

3. neki opseg za referencu (range reference);
4. neka oznaka labela (label);
5. neko ime (name); ili
6. funkcija u radnom listu.
Unos formula se vri u formula baru, nakon to se selektuje elija na koju se ta formula odnosi.
Linija za formule prikazuje nepromijenjenu stalnu vrijednost iznos (constant value), ili formulu
u aktivnoj eliji.
Formule izraunavaju vrijednosti po specifinom redosljedu formule. Excel izraunava formulu s

lijeva na desno prema specifinom redosljedu za svaki
operator u formuli. Redosljed se moe promijeniti
upotrebom zagrada.
Na slici (Slika 27) ispod je dat primjer jedne formule
(formula bar ) i njeno rjeenje (u selektovanoj eliji):
Slika 27
Raunski operatori u formulama

Operatori su matematiki simboli podijeljeni u etiri kategorije. Operatori odreuju vrstu
izraunavanja koju elimo izvriti sa elementima formule. Excel sadri etiri vrste raunskih
operatora:
aritmetike,
poredbene,
tekstualne i
odnosne.
Aritmetiki operatori
Izvode osnovne matematike operacije kao sto su: sabiranje, oduzimanje, mnoenje, ili
dijeljenje, procenat, kombinacije brojeva i produkuju numerike rezultate.
OPERATOR
+ (ZNAK PLUS)
- (ZNAK MINUS)
* (ZVJEZDICA)
/ (SLE)
% (POSTO)
^ (ZNAK ZA UMETANJE)
ZNAENJE
SABIRANJE
ODUZIMANJE
MNOENJE
DIJELJENJE
POSTOTAK
STEPENOVANJE
PRIMJER
3+3
3-1
3*3
3/3
20%
3^2
30
Poredbeni operatori
Omoguavaju poreenje dvije vrijednosti, prilikom ega je rezultat logika vrijednost (tano
ili pogreno).
OPERATOR
ZNAENJE
PRIMJER
= (ZNAK JEDNAKOSTI)
JEDNAKO
A1=B1
> (ZNAK VEE OD)
VEE OD
A1>B1
< (ZNAK MANJE)
MANJE OD
A1<B1
>= (ZNAK VEE ILI JEDNAKO)
VEE ILI JEDNAKO OD
A1>=B1
<= (ZNAK MANJE ILI JEDNAKO)
MANJE ILI JEDNAKO
A1<=B1
<> (ZNAK NIJE JEDNAKO)
NIJE JEDNAKO
A1<>B1
Operatori vezivanja teksta
Koristei & ( veziva) moemo povezati dva ili vie odvojenih djelova teksta u jedinstvenu
cjelinu.
OPERATOR
ZNAENJE
PRIMJER
POD I GORICA
& (VEZIVA)
POVEZIVANJE
DAJU
PODGORICA
Odnosni operatori
Kombinuju (spajaju) opseg ili udaljenost elija za izraunavanja sa sljedeim operatorima.
OPERATOR
ZNAENJE
PRIMJER
IZVODI JEDNU VEZU ZA SVE
: (DVIJE TAKE) ELIJE OPSEGA IZMEU DVIJE
B5:B15
VEZE
KOMBINUJE VIESTRUKE VEZE
, (ZAREZ)
SUM(B5:B15,D5:D15)
U JEDNU VEZU
Redosljed operatora (Operator Order)
Redosljed operatora je unaprijed definisan u Excelu.
Excel-ov redosljed operatora (Excel's Operator Order)

Korienjem redosljeda prioriteta (order of precedence), formule se izraunavaju
slijeva udesno; zagrade (parentheses) imaju visok redosljed prvenstva (high
order of precedence), tj.: prvo se izraunava sve unutar njih.
Excel obavlja operacije u redosljedu prikazanom u sljedeoj tabeli.
Aritmetika
(Arithmetic)
Prioritet operatora
(Operator Precedence)
*, /
+,-
&
>,>=,<,<=,=,<>
Primjer
Procenat
(Percent)
Stepenovanje
(Exponentiation)
Mnoenje (Multiplication),
Dijeljenje (Division)
Sabiranje (Addition),
Oduzimanje (Subtraction)
Veznik i (Ampersand)
Poreenja (Comparisons)
31
FUNKCIJE
Excel sadri mnogo predefinisanih ili ugraenih formula koje su poznate kao funkcije. Funkcija
(function) u Excel-u je ugraena formula, koja obavlja matematiku operaciju ili uzvraa
informaciju navedenu specificiranu formulom. Funkcije se mogu upotrijebiti za izvravanje
prostih ili kompleksnih formula. Svaka funkcija poinje znakom jednako (=).
Struktura funkcije poinje imenom funkcije (function name), koje prati otvorena zagrada,
argumenti funkcije odvojeni zarezima i zatvorena zagrada. Ukoliko funkcija otvara formulu,
kucamo znak jednakosti prije imena funkcije.
Argumenti mogu biti brojevi, tekst, logike vrijednosti, reference elija i drugo.
Argument koji odredimo mora da proizvede valjanu vrijednost za taj argument. Argumenti mogu
biti i konstante, formule ili druge funkcije. Napr. funkcija: =SUM (D2:F8) je funkcija, ije je ime
(function name) SUM (saberi), a argument za funkciju je opseg (range) D2:F8.
Kao argument moemo dodati i nazive skupova elija koje smo ranije definisali.
Umjesto upisivanja argumenta moemo samo kliknuti u odreenu eliju i njena referenca e
automatski biti preneena u liniji formule.
Slino ako elimo da formulom obuhvatimo skup susjednih elija, moemo pritisnuti miem na
prvu eliju, a onda povlaenjem mia do poslednje elije definiemo opseg. U sluaju da elije
nisu susjedne potrebno je drati pritisnut taster Ctrl a onda klikom mia biramo pojedine elije.
Neke vanije funkcije

Da bi izradili novu formulu biramo Insert
Function
u liniji formule, ili preko Insert
Function (Slika 28). Iz ponuenog menija
lako
se
dobijaju
potrebni
argumenti
(arguments) i opisi (descriptions) za razne
Excel-ove funkcije.
U tabeli su navedene neke od najpraktinijih
funkcija:
4. SUM Kao rezultat daje zbir brojeva u
oznaenim elijama;
5. AVERAGE Izraunava prosjenu
vrijednost brojeva u oznaenim elijama;
6. COUNT Izraunava ukupan broj stavki u
Slika 28
oznaenim elijama;
7. MAX Pronalazi najveu vrijednost u oznaenim elijama;
8. MIN Pronalazi najmanju vrijednost u oznaenim elijama;
9. NOW Kao rezultat daje vremenski trenutak kada je data radna sveska zadnji put otvorena;
Logike funkcije (logical functions) testiraju elije (cells) i opsege (ranges), i jedino mogu da
uzvrate odgovor True (tano/istina) ili False (netano/la). Obino koriene logike funkcije su:
AND
(logiko I)
OR
(logiko inkluzivno ILI)
NOT
(logiko NE)
IF
(logiko AKO)
32

Funkcija uslova (IF) predstavlja naredbu sa kojom postavljamo uslov kojim reguliemo vrijednost
elije. Okvir za dijalog Function Arguments (Slika 29) sadri tri polja: Logical_test, Value if
true i Value if true.
Napr. unoenjem A2>B2 u
polju
Logical_test, A2 oznaava eliju koju
poredimo sa B2 (odnosno da li je A2
vee od B2). U polju Value if true
potrebno je unijeti vrijednost koju e
elija uzeti ukoliko je tana vrijednost
iz Logical testa. U polju Value if true
potrebno je unijeti vrijednost koju e
elija uzeti ukoliko je logiki test
netaan.
Slika 29
Kopiranje formula
Nazivanje elija jedino po njihovim oznakama (labels) za kolone i redove (kao to je "A1") naziva
se kao to jet ranije reeno relativno referenciranje. Kada formula sadri relativno
referenciranje, i kopira se iz jedne elije u drugu, Excel ne kreira neku tanu kopiju te formule. On
e da izmjeni adrese elija relativno (u odnosu) na red (row) i kolonu (column) u koje se
premjetaju. Na primjer, ako se jednostavna formula za sabiranje u eliji C1 "=(A1+B1)", kopira u
eliju C2, formula e da se izmjeni u "=(A2+B2)" da bi izrazila novi red (row).
Da bi se predupredila prethodno navedena izmjena, elije moraju da se nazivaju (pozivaju)
apsolutnim referenciranjem (absolute referencing), a to se postie stavljenjem znakaova za
dolar (dollar signs) ,"$", unutar adresa elija (cell addresses) u odreenoj datoj formuli.
Nastavljajui prethodni primjer, ako vrijednost iznos u eliji C2 treba da bude zbir sadraja iz
elija A1 i B1, formula u eliji C1, glasie "=($A$1+$B$1)". Oboje, i kolona i red, za obje elije, su
apsolutni, i nee se izmijeniti kada se kopiraju, tako da e C2 takodje da glasi "=($A$1+$B$1)".
Takodje moemo da posebno navedemo, da jedna oznaka - labela (label) bude apsolutna, na
primjer: $A1, ili A$1. Isto se moe ostvariti ako formulu kopiramo sa linije formule, ili ako koristimo
iskljuivo imenovane skupove elija u formuli.
Kreiranje kopija formula se moe najlake uraditi korienjem opcije AutoFill (automatsko
popunjavanje) za kopiranje formule u jo nekoliko elija.
Takoe, moemo da uredjujemo ili briemo svaku formulu. Da bismo obrisali formulu,
jednostavno pritisnemo miem na eliju koja sadri formulu i pritisnemo dirku Delete na tastaturi.
Greke u formulama
Kada neto onemoguava neku formulu da izraunava, umjesto rezultata, vidjeemo neku poruku
o greci (error message). U sluaju da je elija u kojoj se nalazi pogrena formula aktivna, pored
. Pritiskom na strelicu nadolje pored ovog dugmeta moemo
nje e se pojaviti dugme Error
otvoriti meni sa opcijama koje nude informacije o grekama i prua mogunost da ih otklonimo.
Uobiajeni kodovi u ovoj listi su:
#####
- Kolona nije dovoljno iroka da bi u njoj bila prikazana vrijednost;
#VALUE! - U formuli je navedena pogrena vrsta argumenta (napr. neveden je tekst tamo
gde se zahtijeva vrijednost TRUE ili FALSE);
NAME? - Formula sadri tekst koji Excel ne moe da prepozna (kao to jet napr.
nepoznat naziv imenovanog skupa);
33

#REF!
elije obriu);
#DIV/0!
- Formula se poziva na eliju koja ne postoji ( do ovoga obino dolazi kada se

- Formula sadri raunsku operaciju dijeljenja sa nulom.
Da bi pronali izvor greaka u formuli moemo postupiti preko Tools Formula Auditing i
izabrati Trace Dependents da bi Excel nacrtao plave strelice za praenje aktivne elije prema
onim elijama u kojima postoje raunske operacije koje se zasnivaju na toj vrijednosti.
Odnos formule prema elijama

Formula moe da se odnosi na konstante i na druge elije. elija koja sadri formulu se naziva
zavisna elija, kad njena vrijednost zavisi od vrijednosti u drugim elijama. Na primjer, elija A1 je
zavisna elija ukoliko sadri formulu =C1.
Kad se god elija na koju se formula odnosi promijeni, zavisna elija se takoe mijenja. Na
primjer, ako se vrijednost u bilo kojoj od sljedeih elija promijeni, rezultat formule =A1+B1+C1 se
takoe mijenja.
Ukoliko koristimo konstantne vrijednosti umjesto karaktera koji upuuju na elije (npr. =2+4+6),
rezultat se mijenja samo ako sami modifikujete formulu.
RAD SA PODACIMA
Iako Excel nije sistem za upravljanje bazama podataka, neke elementarne korake, koji su poznati
u ovim sistemima, moemo uraditi i u Excelu. Podatke iz radnog lista moemo po elji poreati
po rastuem ili opadajuem, abecednom, datumskom ili numerikom redosljedu, ili ih izdvajati
prema zadatom kriterijumu.
U tu svrhu se koriste razni oblici sortiranja i filtriranja podataka u radnim listovima.
Sortiranje
Podaci se u radnim listovima u veini sluajeva unose hronoloki. Podaci se obino prikazuju
redosljedom kojim smo ih unosili, ali to ne mora uvjek biti u skladu sa naim potrebama. Podaci
se mogu sortirati na osnovu sadraja vie od jedne kolone.
Sortiranjem (sort) podataka, redovi u radnom listu se prerasporeuju na osnovu sadraja u
elijama odreene kolone.
Grupu redova moemo sortirati na vie naina.
Ako smo nezadovoljni rezultatom sortiranja, operaciju
ponitavamo pritiskom na tastere Ctrl+Z.
Ako elimo da sortiramo samo jedan podskup
podataka unutar liste, najprije ga oznaimo i u dijalogu
Sort Warning (Slika 30), biramo opciju Continue
with current selection. Ako elimo da kontekst
sortiranja proirimo na itavu listu, biramo opciju
Expand the selection.
Slika 30
Brojevi se u rastuem redoslijedu sortiraju od

najmanjeg negativnog ka najveem pozitivnom.
Prazna polja se uvijek sortiraju poslednja.
34

Excel jo uvijek ne obezbjeuje ispravno sortiranje po redoslijedu domae latinice, jer ignorie
dijakritike znake (slova i su poistovijeena sa slovom C, a slovo sa slovom S).
Sortiranje po jednoj koloni

Izaberemo neku od elija kolone po kojoj elimo da izvrimo sortiranje tabele.
Pritisnemo dugme:
Sort Ascending
manjeg ka veem).
, ako elimo da redovi tabele budu poreani po rastuem redoslijedu (od
, ako elimo da redovi tabele budu poreani po opadajuem redoslijedu

Sort Descending
(od veeg ka manjem).
Viestruko sortiranje
Izaberemo eliju tabele koju elimo da sortiramo.
1. Otvorimo Data Sort.
2. U dijalogu Sort (Slika 31), iz padajuih lista, izaberemo
kolone prema kojima elimo da izvrimo sortiranje tabele,
a zatim potvrivanjem opcija Ascending ili Descending,
izaberemo rastui ili opadajui nain sortiranja
odgovarajuih kolona.
3. Ako tabela ima red sa zaglavljem kolona biramo opciju
Header row; u suprotnom biramo opciju No header row.
4. Pritisnemo dugme OK.
Slika 31
Sumiranje podataka
Nakon uraenog sortiranja redova moemo uraditi meuzbirove ili zbirove za dio podataka u
radnom listu.
1. Sortiramo listu prema nivoima eljenih sumarnih
podataka;
2. Izaberemo neku od elija liste;
3. Otvorimo meni Data Subtotals;
4. U dijalogu Subtotals (Slika 32) definiemo:
y Iz liste At each change izaberemo podatak po
kojem e se vriti sumiranje (sumarni podatak se
pojavljuje kao dodati red iza svake promjene
izabranog podatka);
Slika 32
y Iz liste Use function, izaberemo funkciju koju emo

koristiti za izraunavanje sumarnog podatka
(najee je to sabiranje, odnosno funkcija SUM);
35

y U listi Add subtotal to, odredimo kolone u kojima se nalaze podaci za izraunavanje
izabrane funkcije (rezultat izraunavanja e se pojaviti ispod odabrane kolone);
y
Potvrujemo opciju Replace Current Subtotals, ako elimo da se novi

sumarni podaci upiu preko prethodnih (ako postoje);
Ako elimo da se izmeu grupa formira prelom stranice, potvrujemo opciju

Page break between groups;
Ako elimo da na kraju liste dodamo sumarni red, koji se odnosi na cijelu
listu, potvrujemo opciju Summary bellow data;
U okvirnom prikazu postoje tri vrste kontrolnih objekata
(Slika 33):
y Dugme Hide Detail
- koristi se za sakrivanje
redova;
y Dugme Show
- koristi se se za ponovno
prikazivanje sakrivenih redova i
y Dugmad za nivoe
- svako dugme
predstavlja odreeni nivo u organizaciji radnog lista.
Pritiskom na dugme odreenog nivoa sakrivaju se
svi nivoi sa detaljima koji se nalaze ispod tog nivoa.
Slika 33
Listi koja sadri odreene sumarne nivoe moemo

dodavati nove, pri emu treba iskljuiti opciju brisanja prethodnog sumiranja (Replace Current
Subtotals) u dijalogu Subtotals.
1. Izaberemo redove koje elimo da grupiemo;
2. Otvorimo meni Data Group and Outline;
3. Izaberemo Group;
4. Excel e napraviti novu grupu na novom nivou.
5. Grupu uklanjamo ako izaberemo redove koji se nalaze u njoj i zatim izaberemo Ungroup.
Sumarne podatke uklanjamo na sljedei nain:
1. Izaberemo neku od elija liste;
2. Otvorimo meni Data biramo Subtotals;
3. U dijalogu Subtotals pritisnemo dugme Remove All;
Ako elimo da uklonimo kontrole grupa, ali da pri tome zadrimo redove sa sumarnim podacima
liste, otvoriemo Data, pokaemo da stavku Group and Outline i izaberemo komandu
ClearOutline. Ovaj nain nepovratno naruava strukturu liste pa bi ga trebalo izvoditi na kopiji
dokumenta.
36
Filtriranje
Kada obraujemo velike koliine podataka, veoma je vana mogunost da se koncentriemo na
najvanije podatke u radnom listu. Excel raspolae sa puno efikasnih alata pomou kojih
moemo ograniiti podatke koji e biti prikazani u radnom listu. Izradom filtera, tj pravila za
biranje redova koji e biti prikazani u radnom listu, moemo ograniiti podatke koji e biti
prikazani u njemu.
Kolona po kojoj je izveno filtriranje i izabrani redovi su naglaeni plavom bojom. Svi redovi koji
ne zadovoljavaju zadate kriterijume su sakriveni.
Kada ukljuimo alat za filtriranje Excel elije iz kolone u kojoj je aktivna elija posmatra kao skup.
Da bi obezbijedili pravilnost postupka filtriranja treba uvijek da dodamo oznaku-zaglavlje (eliju sa
naslovom kolone) onoj koloni koju elimo da filtriramo.
Istu tabelu moemo filtrirati vie puta (po razliitim kriterijumima) i tako dobiti rezultate veoma
sloenog upita.
I u filtriranoj tabeli moemo mijenjati podatke. Ukoliko nakon izmjene, sadraj vie ne zadovoljava
uslove filtera, nee doi do automatskog sakrivanja tog reda; u tom sluaju moramo ponovo
pokrenuti filtriranje.
Pri upisivanju vrijednosti za izabrani kriterijum u dijalogu Custom Autofilter, moemo koristiti i
specijalne znake ? i *, koji zamjenjuju jedan ili vie alfanumerikih znakova.
Upotreba drugog kriterijuma omoguava postavljanje sloenih uslova, poput sve vrijednosti
manje ili jednake od 0 ILI vee 100.
Automatsko filtriranje podataka

Izaberemo tabelu u kojoj elimo da vrimo filtriranje.
Otvorimo Data Filter AutoFilter. AutoFilter ima ugraeni skup funkcija za filtriranje. Sve
elije u zaglavlju tabele dobijaju formu standardne padajue liste sa strelicama na desnoj strani
zaglavlja.
Pritisnemo strelicu na desnoj strani elije da bi otvorili listu sa moguim kriterijumima filtriranja i
izaberemo:
All - da bi uklonili aktuelni kriterijum filtriranja za izabranu kolonu.
Top 10 da bi prikazali top-listu sa odreenim brojem (Items) ili procentom (Percent)
podataka sa najviim (Top) ili najniim (Bottom) vrijednostima. (Opciju Top moemo koristiti
samo nad podacima koji imaju format broja ili datuma).
Custom da bi postavili
sopstveno pravilo filtriranja, a
zatim u Custom AutoFilter
(Slika 34), definiemo:
1. Kriterijum filtriranja:
1. equals jednako;
2. is greater then vee od;
3. is less then manje od;
4. begins with poinje sa;
5. ends with zavrava sa;
Slika 34
6. contains sadri;
37

7. ili njihove negacije, koje poinju sa does not....
2. Vrijednost sa kojom se, prema izabranom kriterijumu, porede elije kolone.
3. Na isti nain moemo postaviti drugi kriterijum filtriranja (opciono). Kriterijume logiki
povezujemo izborom odgovarajueg operatora i/ili (and/or).
Podatak iz izabrane kolone.
Prethodne korake moemo ponoviti i za ostale kolone.
Uklanjanje automatskog filtriranja se vri skidanjem znaka za potvrdu sa AutoFilter preko Data
Filter AutoFilter.
Interesantne su jo dvije opcije:
1. Izbor sluajnih redova za ta se koristi funkcija RAND(). Ova funkcija daje sluajnu vrijednost i
poredi je sa vrijednou za provjeru koja je navedena u iskazu, a kao rezultat daje TRUE ako
je u saglasnosti sa iskazom, odnosno FALSE ako nije u saglasnosti sa iskazom. Napr.
funkcija RAND()<=30% vri sluajan izbor redova uz verovatnou od 30 procenata;
2. Prikazivanje jedinstvenih vrijednosti u koloni radnog lista (ne iz padajue liste) prikazuje samo
redove u kojima se neka vrijednost pojavljuje po prvi put. Do ove opcije se dolazi preko Data
Filter AdvancedFilter i u kartici potvrujemo opciju Unique records only.
Obavljanje raunskih operacija nad filtriranim podacima

Filtriranjem podataka se ograniava prikazivanje podataka. Ova mogunost je veoma znaajna,
ali postoje i neka ogranienja. Prvo ogranienje je da se izraene formule ne mijenjaju, ak i onda
kada su redovi koji se koriste u datim formulama sakriveni filtriranjem.
Postoje dva naina pomou kojih moemo ustanoviti ukupan zbir grupe filtriranih elija. Prvi je
korienjem alata AutoCalculate. Postupak je sljedei:
1. Izaberemo elije za koje elimo da ustanovimo ukupan zbir;
2. Pogledamo zbir koji se pojavljuje u desnom dijelu statusne linije.
Alat AutoCalculate nas ne ograniava samo na zbir izabranih elija. Desnim klikom na ovaj alat
prikazuju se i ostale mogunosti (srednja vrijednost, Min, Max,...). Ovaj nain je dobar za brzo
dobijanje rezultata, ali se na taj nain ne dobija rezultat u samom radnom listu.
Da bi se rezultat pojavio u samom radnom listu koristimo funkciju SubTotal. I ovde sem sabiranja
moemo izabrati i druge funkcije.
Kontrola unosa
Generalno u bilo koju eliju moemo upisati
bilo kakav podatak. Definisanjem pravila
unosa moemo sprijeiti eventualne probleme
zbog nehotinih greaka pri kucanju.
Listu dozvoljenih vrijednosti moemo unijeti i
direktno u polje Source, kao tekst,
razdvajajui pojedine stavke separatorom liste
(napr. Prvi;drugi;trei).
Da bi pronali elije sa provjerom unosa
otvorimo Edit izaberemo GoTo i pritisnemo
dugme Special, a zatim u dijalogu Go To
Special potvrdimo opciju Data Validation i
pritisnemo dugme OK.
Slika 35
Da bi obrisali definisana pravila unosa, najprije
38

pronaemo i izaberemo elije, a zatim u dijalogu Data Validation pritisnemo dugme Clear All.
Postupak za pravljenje kontrole unosa podataka u pojedine elije radnog lista je sljedei:
Izaberemo jednu ili vie elija u kojima elimo da definiemo pravilo unosa.
Otvorimo Data Validation.
U dijalogu Data Validation otvorimo karticu Settings (Slika 35).
Iz liste Allow biramo:
Whole Number, odnosno Decimal da bi dozvolili unos cijelih, odnosno decimalnih
brojeva,
List da bi unos sveli na izbor iz unaprijed pripremljene liste vrijednosti.
Date, odnosno Time da bi dozvolili unos podataka tipa datuma odnosno vremena.
Text Lenght da bi ograniili duinu teksta koji moe biti upisan u eliju.
Iz liste Data biramo uslov:
between izmeu;
equals to jednako;
greater then vee od;
less then manje od;
ili njihove negacije, koje poinju sa not... koji podatak mora zadovoljiti da bi bio upisan u
eliju.
U poljima sa dugmetom
na kraju (u zavisnosti od uslova moe biti i samo jedno polje)
upisujemo vrijednosti (ili adrese elija koje ih sadre) sa kojima se poredi unos, ili pritisne
dugme
i izaberemo ih sa radnog lista.

Ako elimo da se, svaki put kada
izaberemo
eliju
pojavi
odreena
napomena,
otvorimo
karticu
Input
Message (Slika 36)i potvrujemo opciju
Show input message when cell is
selected i upisujemo naslov i tekst
poruke.
Slika 36
39

Otvorimo karticu Error Message (Slika 37)
i potvrujemo opciju Show error alert after
invalid data is entered i upisujemo naslov i
tekst poruke. Iz liste Style biramo:
Stop da bi sprijeili unos pogrene
vrijednosti.
Waring da bi omoguili izbor izmeu
prihvatanja i ispravke upisanog podatka.
Information da bi samo obavijestili o
greci i prihvatili unijetu vrijednost.
Ako ponitimo potvrdu opcije Show error
alert after invalid data is entered Excel
nee reagovati na pogrean unos.
Slika 37
Kombinovanje podataka iz vie izvora

Da bi postojeu listu podataka koristili kao ablon za ostale liste
potrebno je ovu svesku da sauvamo kao ablon (template). Ovo se
postie komandom File Save As a onda u listi za ekstenzije biramo
Template (*.xlt). Excel e automatski promijeniti folder i otvoriti
podrazumijevani folder za ablone Template.
Da bi mogli i kasnije da koristimo ovaj ablon iz liste ablona,
neophodno je da ne mijenjamo folder Template.
Za otvaranje ablona koristimo iz okna sa poslovima (Slika 38) opciju
New from template. U njoj se nalazi lista prethodno korienih
ablona, kao General Templates, Templates on my Web Sites i
Templates on Microsoft.com. Izborom General
Templates
pojavljuje se lista raspoloivih ablona na naem raunaru.
Slika 38
Rad sa vie skupova podataka

Ukoliko se podaci nalaze u vie radnih svesaka, vano je da moemo istovremeno otvoriti i raditi
sa vie svesaka. Vie svesaka moemo otvarati pojedinano na standardan nain preko opcije
File Open. Mogue je u okviru za dijalog Open drei pritisnut taster Ctrl izabrati vie datoteka
i na kraju pritisnuti Open. Jedini ograniavujui faktor u pogledu broja Excelovih datoteka koje
moemo istovremeno otvoriti jeste raspoloiva memorija naeg raunara.
Vie svesaka moemo na radnoj povrini rasporediti na nekoliko naina preko menija Windows
Arrange.
Jo jedan od naina za istovremeni rad sa vie radnih svesaka je da u postojeu svesku
kopiramo radne listove iz nekih drugih svesaka. Kopiranje se moe izvesti desnim klikom na
izabranu karticu radnog lista koji elimo da kopiramo, a zatim iz pomonog menija biramo
komandu Move or Copy da bi otvorili okvir za dijalog Move or Copy. Potvrivanjem polja Create
a copy kopirani radni list e ostati u svojoj izvornoj radnoj svesci.
40
Povezivanje sa podacima iz drugih radnih svesaka

Prethodno opisani nain prenoenja podataka kopiranjem predstavlja brz i jednostavan nain da
na jednom mjestu sakupimo srodne podatke. Meutim, postoji znaajno ogranienje: ako se
podaci u izvornim elijama izmijene ove izmjene se neu odraziti u eliji u kojoj su podaci
kopirani. To znai da ne postoji veza izmeu izvorne i odredine elije.
Uspostavljanjem veze (link) izmeu dvije elije obezbjeuje da podaci u odredinoj eliji
odraavaju izmjene u izvornoj eliji.
Za uspostavljanje veze izmeu elija postupak je sljedei:
1. Otvorimo obje radne sveske: onu iz koje preuzimamo podatak i onu u kojoj se nalazi
odredina elija;
2. Izaberemo odredinu eliju;
3. Upisujemo znak =, ime pokazujemo da elimo da unesemo formulu;
4. Aktiviramo radnu svesku koja sadri eliju iz koje elimo da izvedemo podatak;
5. Izaberemo miem eliju iz koje elimo da izvedemo podatak;
6. Vraanjem u radnu svesku u kojoj se nalazi odredina elija ustanoviemo da je Excel
popunio formulu referencom na eliju koju smo izabrali miem.
Referenca sadri tri elementa, odnosno trodimenzionalna je (Slika 39):
y Naziv radne sveske - nalazi se izmeu velikuh
zagrada;
y Naziv radnog lista zavrava se znakom uzvika i
Slika 39
y Adresa, odnosno apsolutna referenca elije.
Ukoliko su reference na elije iz iste radne sveske naziv radne sveske se izostavlja. Slino kod
referenciranja elija u istom radnom listu ne pie se ni naziv radnog lista.
Uvjek kada otvorimo radnu svesku koja sadri vezu sa nekim drugim dokumentom, Excel e
Slika 40
Slika 41
pokuati da aurira informacije u povezanim elijama (Slika 40) i (Slika 41).

Ukoliko program ne moe da
pronae izvornu informaciju (napr.
u sluaju da je radna sveska ili
radni list obrisan ili preimenovan),
pojavie se okvir sa upozorenjem
koji oznaava prekid veze. U tom
sluaju moemo da pritisnemo
dugme Update, a zatim dugme
Edit Links (Slika 42) da bi otvorili
okvir za dijalog
Edit Links i
ustanovili koja veza je raskinuta. U
ovom sluaju se mora ponoviti
Slika 42
41

postupak pravljenja veze.
Sumarno prikazivanje vie skupova podataka

Kada napravimo skup radnih listova koji sadre sline podatke, napr. korienjem ablona,
dobijamo konzistentan skup radnih svesaka.
Uspostavljanjem veza izmeu odgovarajuih
elija ovog skupa je dobro sredstvo. Meutim,
za velike radne listove ovo oduzima dosta
vremena.
Postoji laki nain za kombinovanje podataka
iz vie radnih listova u jednom radnom listu.
Ovaj postupak se zove objedinjavanje
podataka (consolidation) i omoguava da
definiemo skupove elija iz vie radnih listova
i traimo od Excela da zbirno prikae podatke.
Ove skupove definiemo u okviru za dijalog
Consolidation,
postupak
je
sljedei:
Slika 43
1. Otvorimo radnu svesku, ili vie radnih svesaka;
2. Izaberemo miem poetnu eliju u listu u kome emo napraviti sumarni prikaz;
3. Otvorimo meni Data Consolidation;
4. Otvara se okvir za dijalog Consolidation (Slika 43);
5. Izaberemo iz radnog lista (napr. povlaenjem mia) elije za rad;
6. U polju Reference okvira za dijalog Consolidation se pojavljuje referenca izabranih elija;
7. Pritisnemo dugme Add;
8. U polju All Reference okvira za dijalog Consolidation se pojavljuje referenca izabranih elija;
9. Ovaj postupak ponavljamo i za druge elije sa drugih radnih listova;
10. Kad smo zavrili sa definisanjem referenci, ponovo pritiskamo miem poetnu eliju u listu u
kome emo napraviti sumarni prikaz;
11.U okviru za dijalog Consolidation pritisnemo dugme OK;
12. Okvir za dijalog Consolidation nestaje, a u elijama, poev od izabrane elije se pojavljuju
zbirovi definisanih skupova.
Grupisanje vie lista podataka

Ako skup datoteka elimo da otvorimo istovremeno ove datoteke moemo da definiemo kao dio
radnog prostora, pri emu nastaje jedna Excelova datoteka koja sadri referencu na vie radnih
svesaka.
Postupak za ovo je sljedei:
1. Otvorimo datoteke koje namjeravamo da uzmemo u obzir;
2. Otvorimo iz menija File Save Workspace;
3. U okviru za dijalog Save Workspace (Slika 44) u polju Save as type je ekstenzija ve
podeena na Workspaces(*.xlw);
4. U polju File name upisujemo naziv;
42

5. Pritisnemo dugme Save.
Okolnost da je neka datoteka obuhvaena
radnim prostorom ne utie na mogunost
samostalnog otvaranja ove datoteke i na
uobiajeni rad sa njom.
Slika 44
Izrada dinamikih listi pomou izvedenih tabela

Nain na koji podatke nekome predstavljamo je veoma bitan. Excelovi radni listovi omoguavaju
da sakupimo i predstavimo vane podatke, ali izvorna konfiguracija uobiajenog radnog lista se
ne moe jednostavno izmjeniti.
U Excelu postoji alat koji omoguava da pravimo radne listove koji se mogu dinamiki sortirati,
filtrirati i preurediti, kako bi se naglasili razliiti aspekti podataka. Korienjem ovog alata se mogu
napraviti izvedene tabele (pivot table), odnosno dinamiki radni list koji nam omoguava da
trenutno reorganizujemo i filtriramo svoje podatke. Mogu se promijeniti redovi i kolone, odnosno u
kolonama se nai podaci iz redova i obrnuto.
Da bi napravili izvedenu tabelu potrebno je da imamo listu podataka u kojoj svaki red predstavlja
eliju u tijelu dovrene izvedene tabele. Prilikom izrade izvedene tabele ovi podaci su potrebni
Excelu kako bi mogao da odrava vezu izmeu samih podataka.
Kada napravimo listu, postupak za izradu izvedene tabele je sljedei:
1. Izaberemo neku eliju u napravljenoj listi;
2. Otvorimo meni Data PivotTable and PivotChart Report. Na ovaj nain
pokreemo arobnjaka PivotTable and PivotChart;
3. Na
prvoj
stranici
arobnjaka
(Slika
45)
odreujemo izvor podataka
za datu izvedenu tabelu i
odluujemo da li elimo da
napravimo samo izvedenu
tabelu, ili tabelu u kombinaciji
sa izvedenim dijagramom;
4. Pritiskamo dugme Next;
5. Prelazimo na
ekran arobnjaka;
naredni
Slika 45
43
6. U ovom ekranu (Slika 46) moemo da

provjerimo da li je arobnjak pravilno
prepoznao elije koje sadre podatke za
izvedenu tabelu;
7. Ukoliko to nije sluaj, pritisnemo dugme
Slika 46
u polju Range,
Collapse
Dialog
izaberemo elije koje sadre odgovarajue
podatke, a zatim proirimo dati okvir za
dijalog da bi nastavili rad;
8. Pritisnemo dugme Next;
9. Prelazimo na naredni ekran arobnjaka;
10. U njemu se (Slika 47) trai da odluimo
da li izvedenu tabelu elimo da napravimo u
novom, ili postojeem radnom listu. Poto su
Slika 47
liste podataka koje se koriste za izradu izvedenih tabela obino jako dugake, esto je najbolje
rjeenje da izvedenu tabelu napravimo u novom radnom listu;
11. Pritisnemo dugme Finish;
12. arobnjak se zatvara i napravie se novi radni list u datoj radnoj svesci. Ovom listu e biti
dodata paleta alatki PivotTable, kao i okvir za dijalog Pivot Table Field List (Slika 48).
Slika 48
Da bi nekoj povrini izvedene tabele dodijelili polje (field), odnosno kolonu iz liste podataka,
zaglavlje polja treba da odvuemo na eljenu povrinu na skici izvedene tabele. Napr. Zaglavlje
polja Ime i prezime moemo da odvuemo u okvir Drop Row Fields Here, zaglavlje polja
Odjeljenje u okvir polja Drop Column Fields Here, a zaglavlje polja Uspjeh u okvir Drop Data
Items Here, kako bi tijelo izvedene tabele popunili podacima. Poto u okvir Drop Data Items
Here spustimo zaglavlje polja izvedena tabela e se ispuniti podacima (Slika 49).
44

Da bi zaglavlje nekog polja premjestili na odreenu povrinu izvedene tabele, sem prevlaenjem
to moemo izvesti i korienjem komande Add To u okviru za dijalog Pivot Table Field List.
Slika 49
Redosljed unoenja polja na povrine redova i
kolona utie na nain grupisanja podataka u
izvedenoj tabeli.
Premjetanjem pojedinih zaglavlja sa jednog
mjesta na drugo moemo izmjeniti nain
grupisanja podataka u izvedenoj tabeli. Jedan
primjer je dat na Slici 50.
Okvir Drop Page Fields Here se koristi za
filtriranje sadraja radnog lista na osnovu
vrijednosti u koloni iz izvorne liste podataka. O
ovome e biti rijei kasnije u ovom odjeljku.
Kada napravimo izvedenu tabelu, format njenih
elija moemo da izmjenimo kao u svakom
drugom Excelovom radnom listu. Izvedenu
tabelu
moemo
formatirati
korienjem
sopstvenih formata, ili korienjem nekog od
automatskih formata. Na paleti alata Pivot
Table nalazi se alat Format report sa
automatskim formatima. Ukoliko izvedenoj
tabeli elimo da vratimo podrazumijevani nain
Slika 50
45

formatiranja izabraemo PivotTable Classic, koji se nalazi na dnu liste u okviru za dijalog
AutoFormat.
Ureivanje izvedenih tabela

Napravljenu izvedenu tabelu moemo naknadno ureivati i tako uticati na prikazivanje podataka.
Napr. poto se svi podaci iz liste Odjeljenje se odnose na odjeljenje V/1, ukljuivanjem ovog polja
se ne prenose nikakve informacije. Meutim, neupotrebljeno polje Grupa se moe koristiti za
ograniavanje podataka koji e biti prikazani u tijelu izvedene tabele. Napr. moe se ograniiti na
uspjeh samo pojedine grupe.
Polja koja se koriste u izvedenoj tabeli su u okviru za dijalog Pivot Table Field List (Slika 51)
prikazana polucrnim slovima, dok su neupotrebljena polja
prikazana uobiajenim slovima.
Da bi izvedenu tabelu otvorili za ureivanje, izaberemo miem
neku njenu eliju, a zatim, prema potrebi, pritiskom na dugme
Show Fields List na paleti alata PivotTable prikaemo polja koja
su raspoloiva za datu izvedenu tabelu.
Slika 51
Dok je okvir za dijalog Pivot Table Field List otvoren, moemo da

odvuemo naziv bilo kog polja iz okvira za dijalog da bi aktivirali
izvedenu tabelu. Odvlaenjem naziva polja u okvir Drop Page
Fields Here neemo izmjeniti nain na koji su podaci rasporeeni
u izvedenoj tabeli, ve e na taj nain biti samo omogueno da
izvedenu tabelu filtriramo na osnovu sadraja datog polja. U
prethodnom primjeru dodali smo polje Grupa okviru Drop Page Fields Here. Nakon toga
pritisnemo dugme sa strelicom nadolje. Pojavie
se padajua lista, kao na Slici 52. U listi su date
grupe. Izborom neke od ovih vrijednosti i
pritiskom na dugme OK prikaz podataka u
izvedenoj tabeli se ograniava na podatke koji se
odnose samo na odreenu grupu. U naem
primjeru je izabrana grupa III I prikazani su u
tabeli podaci koji se odnose samo na ovu grupu
(Slika 53).
Slika 53
Slika 52
Da bi uklonili filter iz izvedene tabele, pritisnemo strelicu nadole u zaglavlju polja koje smo koristili
za filtriranje izvedene tabele i biramo All, a zatim pritisnemo OK.
Izvedenu tabelu moemo da filtriramo i na osnovu sadraja polja u okviru Drop Row Fields
Here, odnosno Drop Row Fields Here. Da bi to uradili, pritisnemo strelicu nadolje u zaglavlju
polja koje sadri vrijednosti pomou kojih elimo a filtriramo Izvedenu tabelu, a zatim uklonimo
46

potvrde iz polja pored onih vrijednosti koje ne elimo da prikaemo (Slika 54). Napr. Ako hoemo
da prikaemo samo prvih 4 uenika, pritisnuemo u zaglavlje polja red.br. i zatim ukloniti potvrde
Slika 54
sa svih polja u kojima su brojevi preko 4.
Slika 55
Sadraj izvedene tabele moe se modifikovati i stoiranjem (pivot) tabele na osnovu promjene
rasporeda zaglavlja polja u trenutku kada je izvedena tabela otvorena. U tom sluaju treba da
zaglavlje polja odvuemo u novi poloaj na izvedenoj tabeli. Napr. U naoj izvedenoj tabeli redovi
su grupisani prema R.br., zatim prema Imenu i prezimenu, dok su kolone grupisane prema
Grupama. Da bi stoirali Izvedenu tabelu moemo odvui zaglavlje polja Grupa desno od
zaglavlja polja Ime i prezime u okviru (Slika 55). Poto otpustimo taster mia Excel e aurirati
Izvedenu tabelu i odraziti novu organizaciju.
Poto naziv polja odvuemo iznad povrine na koju dato polje moemo da spustimo, u izvedenoj
tabeli e se pojaviti veliki sivi pokaziva koji oznaava mjesto na koje e naziv polja koji
povlaimo biti sputen kada otpustimo taster mia.
Ako se pojave neke tekoe da nazive polja spustimo
na odgovarajua mjesta u izvedenoj tabeli, moemo
upotrebiti ekran Layout u arobnjaku PivotTable and
Slika 56
Slika 57
PivotChart. Da bi doli do ovog ekrana, koji predstavlja opciju na zavrnom ekranu u arobnjaku
PivotTable and PivotChart, izaberemo miem neku eliju u izvedenoj tabeli, a zatim na paleti
alata Pivot Table (Slika 56) pritisnemo dugme PivotTable i nakon toga pritisnemo dugme
Wizard. Na ovom ekranu pritisnemo dugme Layout (Slika 57) da bi prikazali neto pristupaniju
verziju ablona izvedene tabele. Njen izgled je prikazan na (Slici 58).
47
Slika 58
Jedan od najprivlanijih aspekata izvedenih tabela sastoji se u tome to ove tabele moemo
aurirati, kako bi izrazili izmjene do kojih je dolo u listi podataka koju smo koristili za datu tabelu.
, koja se koristi za neku Izvedenu tabelu izmjenie se i
Auriranjem liste podataka, alatom
podaci u ovoj tabeli, ali to ne znai da Izvedenu tabelu treba ponovo praviti da bi ove izmjene
dole do izraaja. Umjesto toga treba samo da izaberemo neku eliju u datoj izvedenoj tabeli, a
zatim na paleti alatki PivotTable pritisnemo dugme RefreshData, kako bi od Excela zatraili da
preispita listu podataka i aurira Izvedenu tabelu.
Jo jedan od naina na koji moemo da utiemo na sadraj izvedene tabele sastoji se u
prikazivanju, ili sakrivanju redova sa detaljima u njoj. Napr. U izvedenoj tabeli na narednoj slici,
prikazani su redovi koji su organizovani prema rednom broju, a zatim prema imenima. Ako sa dva
uzastopna klika tastera mia izaberemo napr. eliju A8 u kojoj se nalazi Red.br.3, sakriemo
detalje iz ovog reda. Da bi prikazali detalje ponoviemo postupak u istom polju.
U Excelu moemo uspostaviti vezu izmeu elije u izvedenoj tabeli sa elijom u nekoj drugoj
svesci. Za ovo je potrebno da izaberemo eliju koju elimo da poveemo sa izvedenom tabelom,
upiemo znak jednakosti, a zatim izaberemo eliju u izvedenoj tabeli koja sadri podatak sa kojim
elimo da uspostavimo vezu. Kada izaberemo eliju u izvedenoj tabeli, formula GETPIVOTDATA se pojavljuje na liniji formule u random listu koji sadri datu Izvedenu tabelu. Poto
pritisnemo Enter, sadraj elije iz izvedene tabele e se pojaviti u povezanoj eliji.
Izrada izvedenih tabela na osnovu spoljnih podataka

Iako izvedene tabele pravimo uglavnom na osnovu podataka sauvanih u Excelovim radnim
listovima, podatke iz spoljnih izvora
takoe moemo da prenesemo u
Excel. Radne listove iz nekog drugog
programa moemo prenijeti u drugi
izvozom
podataka
iz
izvornog
programa u tekstualnu datoteku, koju
Excel moe da prevede u radni list.
Slika 59
U programima za radne tabele podaci

se uvaju u elijama. Sutina
predstavljanja podataka iz jedne
ovakve tabele u tekstualnoj datoteci je
u oznaavanju mjesta na kome
prestaje sadraj jedne elije, a
zapoinje sadraj sljedee. Znak koji
48
oznaava kraj jedne elije se naziva graninik, koji oznaava zavretak, odnosno granicu neke
elije. Uobiajeni graninik je zarez, tako da bi napr. niz 2, 5, 12, 23 predstavljao podatke iz 4
elije. Problem pri korienju zareza za razgranienje finansijskih podataka je u tome to se kod
velikih vrijednosti, kao to je napr. 53,456, zarezi koriste za razdvajanje hiljada. Da bi se izbjegla
zbrka pri uvozu tekstualne datoteke, obino se koristi tabulator kao graninik.
Postupak za uvoz podataka iz tekstualne datoteke je sljedei:
Otvorimo iz menija Data Import External Data;
Izaberemo Import Data;
Otvorie se okvir za dijalog Select Data Source;
U okviru za dijalog Select Data Source (Slika 59) pronaemo fasciklu u kojoj se nalazi
tekstualna datoteka koju elimo da uvezemo.
Dvostrukim klikom mia izaberemo datoteku;
Pokree se arobnjak Text Import;
Prvi korak u arobnjaku

Text Import (Slika 60)
omoguava da navedemo
da li datoteka sa podacima
koje
uvozimo
sadri
graninik ili je fiksne irine,
to znai da vrijednost u
svakoj eliji zauzima tano
odreeno mjesto u toj
datoteci. Opciju Delimited
Excel sugerie nakon to je
izvor
ispitao
izabrani
podataka;
Pritisnemo dugme Next;
Otvara se
arobnjaka;
novi
ekran
Slika 60
Ovaj ekran (Slika 61) omoguava da izaberemo vrstu graninika za datoteku (u ovom
sluaju Excel prepoznaje tabulatore i sam potvruje polje Tabs) i steknemo uvid u izgled
tekstualne datoteke koja
se uvozi.
Slika 61
ponovo pritisnemo dugme

Next;
Otvara se posljednji ekran

arobnjaka;
49
Ovaj ekran (Slika 62) omoguava da izmjenimo vrstu podataka i formatiranje kolona u listi
podataka. Poto formate i automatske formate obino primjenjujemo nakon izrade
izvedene tabele na osnovu podataka, moemo u ovom ekranu odmah pritisnuti dugme
Finish;
U radni list se uvoze
izabrani podaci.
Slika 62
50
Grafikoni
Unoenjem podataka u radni list moemo napraviti zapis vanih dogaaja. Meutim, lista
vrijednosti u elijama ne moe sasvim jednostavno da izrazi opte trendove podataka. Dijagrami
(charts) i grafikoni (graphs) predstavljaju najbolje sredstvo za izraavanje trendova u velikim
koliinama podataka. Na ovaj nain se podaci iz tabela zbirno predstavljaju u grafikom obliku.
Prevoenjem numerikih podataka u domen vizuelnog, moe se lake razumijeti na rad.
Nad izgledom grafikona moe se ostvariti visok stepen kontrole. Napr.: mogu se promijeniti boje
svakog elementa u dijagramu, modifikovati dijagrame kako bi to bolje zbirno predstavili podatke
koji se nalaze u osnovi, promijeniti vizuelna svojstva teksta i brojeva u dijagramu, napraviti
izvedeni dijagram itd.
Postupak izrade grafikona je prilino jednostavan. Prvo se izabere potrebna tabela, koju elimo
da predstavimo grafikonom. Zatim se koristi arobnjak (Chart Wizard), obino sa palete alata,
ili preko Insert Graph.
Na prvom koraku biramo vrstu i podvrstu grafikona.
Biramo karticu Standard (Slika 63). U listi Chart
Types biramo odgovarajui tip grafikona, a iz liste
Chart Sub-types eljeni podtip. Imamo i mogunost
pregleda izabranog grafikona. Potrebno je za to
pritisnuti i drati dugme Press and Hold To View
Sample.
Standardni grafikoni u obliku pite (pie charts
) i
krofnice (doughnet
) mogu prikazati samo jedan
niz podataka, tako da za ovaj tip grafikona moramo
izabrati samo jednu kolonu ili samo jedan red
podataka i ako elimo jo zaglavlje reda ili kolone.
Za prelazak na sljedei korak pritiskamo Next.
Slika 63
U drugom koraku imamo dvije kartice:

Data range (Slika 64) slui za biranje mjesta gdje
se nalaze podaci. Ako smo ve izabrali tabelu ovdje
e se nai reference izabranih elija. Mogue je
ovdje vriti i odreene korekcije. Ako elimo da
promijenimo inicijalni izbor elija, postupak bi bio
sljedei:
1.
Pritisnemo dugme
na desnoj
strani polja Data Range, da bi privremeno sakrili
dijalog.
2.
Napravimo u tabeli novi izbor elija
selektovanjem.
3.
Pritisnemo dugme
vratili u dijalog Chart Wizard.
Slika 64
, da bi se
Ako elije koje elimo da izaberemo za grafiki

prikaz nijesu u neprekinutoj oblasti izaberemo prvu
neprekinutu grupu elija, a zatim drei pritisnut
51

taster Ctrl, izaberemo ostale grupe elija. Da bi prikaz bio mogu izabrane nesusjedne elije
moraju u uniji formirati tabelu pravougaonog oblika. Takoe mogue je odluiti da li e se podaci
predstavljati u obliku kolona ili redova. Ako elimo da se vrijednosti za prikaz na grafikonu
uzimaju iz kolona tabele, biramo opciju Columns (svaka kolona tabele bie prikazana sa po
jednim nizom vrijednosti). Ako elimo da se vrijednosti za prikaz na grafikonu uzimaju iz redova
tabele, biramo opciju Rows (svaki red tabele e predstavljati jedan niz vrijednosti).
Druga kartica je Series (Slika 65) u kojoj
moemo imenovati niz podataka ili odrediti
vrijednosti koje se koriste za definisanje sadraja
grafikona.
Excel dodjeljuje nizovima vrijednosti imena
zaglavlja kolona (ukoliko smo izabrali opciju
Column, na kartici Data Ranges), odnosno
redova (ukoliko smo izabrali opciju Rows). Ako
nijesmo koristili zaglavlja Excel e po
automatizmu izabranim nizovima dodijeliti imena
Series1, Series2,...
Ako elimo da promijenomo ime koje je Excel
automatski dodijelio svakom izabranom nizu
vrijednosti, izaberemo ime tog niza u listi Series i
u polju Name upisujemo novo ime. Ili pritisnemo
dugme
i izaberemo eliju koja sadri ime tog
niza (naravno ako takva elija postoji u radnom
listu).
Slika 65
Ako elimo da promijenomo inicijalno izabrani skup vrijednosti koji ine odreeni niz, pritisnemo
dugme
na desnom kraju polja Values i napravimo novi izbor.
Ako elimo da dodamo novi niz, ili obriemo postojei, pritisnemo dugme Add, ili Delete.
Ako elimo da promijenimo postojee oznake na X-osi grafikona (ili da dodamo nove, ako ih
prethodno nijesmo odredili), pritisnemo dugme
na desnom kraju polja Category (X) axis
labels i napravimo novi izbor. Treba voditi rauna da broj oznaka na X-osi odgovara broju
izabranih vrijednosti u nizovima.
Trei korak prikazuje grupu kartica.
o Prva je Title (Slika 66) i u njoj upisujemo
naziv grafikona (Chart title), nazive osa
(Category (X) axis, Category (Y) axis).
Grafikoni po pravilu imaju dvije ose da bi
kategorizovali (category (x) axis) i izmjerili
podatke (value (y) axis). 3-D grafikoni
imaju i treu (z) osu. Grafikoni oblika pite i
krofne nemaju ose. Excel automatski
podeava veliinu naslova grafikona prema
njegovoj duini. Naslov grafikona moemo
pomjerati, ali ne moemo mijenjati njegovu
veliinu.
Slika 66
52

o Druga je Axes (Slika 67) i
omoguava da ukljuimo, odnosno
iskljuimo prikazivanje osa. Moemo
na ekranu pratiti sve uraene
promjene,
Slika 67
o Trea kartica je Gridlines (Slika 68)
i preko nje moemeo ukljuiti,
odnosno iskljuiti mreu osa i biramo
gustinu mree (Minor gridlines,
Major gridlines),
Slika 68
o Kartica Legend (Slika 69) je
sljedea i u njoj moemo prikazati
legendu sa objanjenjima razliitih
boja kojima su nizovi prikazani na
grafikonu-svaki niz vrijednosti na
grafikonu
ima
razliitu
boju).
Legenda se prikazuje potvrdom
opcije Show Legend. Moemo birati
poziciju legende pod odrednicom
Placement (Bottom, Corner, Top,
Left, Right),
Slika 69
53

o Kartica Data Labels (Slika 70)
omoguava
da
ukljuimo
prikazivanje podataka na vrhu
vrijednosti u grafikonu.
Potvrujemo Legend key ako
elimo da oznaka sadri podatke
iz legende.
Potvrujemo Series Name da bi
oznaka dodatno naznaila naziv
niza vrijednosti kojem pripada
pojedini element.
Potvrujemo Category Name da
bi naglasili kategoriju kojoj
pripada pojedini element.
Slika 70
Potvrujemo Value ako elimo da se pored elementa pojavi I tekst koji sadri njegovu
vrijednost.
Znak kojim se razdvajaju podaci

u oznaci biramo iz liste
Separator.
o Kartica Data Table (Slika 71)
omoguava prikazivanje dodatne
tabele sa podacima koji se nalaze u
grafikonu, potvrivanjem Show
Data table.
Slika 71
Nakon svih podjeavanju u koraku 3,

pritiskom na Next prelazimo na zadnji,
4 korak (Slika 72). Ovdje se nude dvije
mogunosti: da napravljeni grafikon
ubacimo kao objekat u radni list, pri
emu navodimo ime radnog lista (As
object In), ili da grafikon ubacimo u
novi radni list (As New Sheet).
Na kraju pritiskamo dugme Finish.
Na svakom koraku dijaloga Chart

Wizard moemo zavriti proceduru
Slika 72
definisanja grafikona. Ako kasnije odluimo da ipak promijenimo neke od karakteristika
izaberemo grafikon, otvorimo meni Chart, izaberemo stavku Chart Options i nastavimo rad u
koraku 3, ili pritisnemo dugme Chart Wizard i ponovo proemo proceduru arobnjaka.
Sve karakteristike grafikona koje smo odredili u dijalogu sa arobnjakom moemo kasnije
promijeniti, ako otvorimo meni Chart i izaberemo odgovarajuu stavku. Elemente grafikona
(podruje grafikona, podruje crtea ili legendu) moemo premjetati ili im mijenjati veliinu, kao i
ostalim elementima u Windows-u. Ukoliko dok radimo u arobnjaku odluimo da promijenimo
neku od karakteristika grafikona moemo koristiti dugme Back, sve dok se ne vratimo na
odgovarajui korak arobnjaka.
54
Elemente grafikona moemo izabrati i iz liste Chart Objects

na paleti alata
Chart. Ako ova paleta nije prikazana na ekranu, pritisnemo desnim tasterom mia bilo gdje na
liniji paleta, a zatim iz liste raspoloivih biramo Chart. Ovo isto moemo uraditi i preko
ViewToolbarsChart.
Podeavanje karakteristika pozadine

Pritisnemo miem na prostor oko grafikona.
Pritisnemo dugme Format Chart Area
Izaberemo karticu Patterns i odredimo stil i boju ivice, boju ispune unutranjosti
podruja radnog lista na kojem je nacrtan grafikon.
Da bi odredili opti izgled teksta grafikona izaberemo karticu Font i iz lista Font Style i
Size izaberemo oblik, stil i veliinu slovnog lika koji elimo.
Pritisnemo OK.
Podeavanje izgleda nizova u grafikonu

Pritisnemo miem na element niza koji elimo da promijenimo.
Pritisnemo dugme Format Data Series
Izaberemo karticu Patterns i odredimo stil i boju ivice i boju ispune elemenata niza.
Da bi promijenili redoslijed pojavljivanja nizova na grafikonu, izaberemo karticu

Series order, izaberemo niz i pritiskamo dugmad Move Up, odnosno Move Down,
sve dok izabrani niz ne postavimo na eljenu poziciju.
Ako elimo da promijenimo irinu elemenata niza biramo karticu Options i

pritiskajui miem strelice polja Gap width odredimo eljenu irinu.
Da bi promijenili rastojanje izmeu elemenata razliitih nizova, pritiskajui miem

strelice polja Overlap, sve dok ne definiemo odgovarajue rastojanje.
Pritisnemo OK.
Utvrivanje trendova podataka

Podatke u radnom listu moemo koristiti za
sagledavanje odreenog izvrenog procesa. Uz pomo
Excela moemo takoe predvideti trend tog procesa u
narednim periodima.
Da bi mogli da predvidimo budui trend za neki niz
podataka u datom dijagramu, pritiskom desnim klikom
mia izaberemo prvu kolonu tog niza podataka, a zatim
iz pomonog menija koji se pojavljuje biramo Add
Trendline. Otvara se okvir za dijalog Add Trendline
(Slika 73).
Slika 73
Kartica Type omoguava da izaberemo distribuciju

podataka koju Excel treba da oekuje prilikom svog
predvianja. U polju TrendRegression type biramo
55

ovu
distribuciju.
Za
veinu
poslovanja
najpodesnija je linearna distribucija (Linear).
Ostale
vrste
distribucija
(eksponencijalna,
logaritamska, polinom-ska,...) se koriste u
naunim istraivanjima.
Nakon izbora vrste distribucije, otvaramo karticu
Options (Slika 74). U kartici upisujemo pod
TrendLine name ime grafika. U grupi opcija
Forecoast odreujemo vremenski period koji se
odnosi na predvianje. Postoje mogunosti
Forward za naredno predvianje, odnosno
Backward za predvianje u suprotnom smjeru.
Slika 74
56
Primjeri
Na propratnom CD-u su dati primjeri i vjebe koji prate sadraj ove knjige.
57
LITERATURA
Curtis Frye: Microsoft Excel, Microsoft, Svetlost aak.

Cet computer equipement and trade: Microsoft Windows XPl, Microsoft,
Svetlost aak.
Online training Solutions Inc. by Microsoft.
Zavod za zapoljavanje Crne Gore Osnove rada na raunaru, Podgorica,
2006.godine
Nikola Klem, Nikola Perin, Nataa Praevi Raunarstvo i informatika za
1. i 2. razred srednje kole, Beograd, 2006.godine
58

EXCEL Skripta

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EXCEL Skripta

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Bar, Oktobar 2007.

Naslov: Microsoft Excel-skripta za internu upotrebu

Autor: Zvonko Mijatovi, dipl.ing.el.

Recenzent: Vuko Asovi, prof.

Izdava: JU Srednja poljoprivredna kola Bar

KOMANDE MS EXCEL-A ......................................................................................................................................11

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

dovoljan broj redova i kolona,

OSNOVNI POJMOVI I OSOBINE

Radno okruenje. Osnovni pojmovi

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Ostali elementi i osnovni pojmovi:

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Otvaranje novog dokumenta

Neki dokumenat iz liste zadnje otvaranih dokumenata,

2. Moe se koristiti i alat New Blank Document.

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

pritiskom na Enter, u kom sluaju prelazimo u sljedeu eliju u koloni,

Currency na paleti alata Formatting;

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Ureivanje prozora dokumenta u Excelu

Mogunost da se vide razliiti djelovi dokumenta u isto vrijeme

) , povui split box na

Mogunost da se vidi vie dokumenata ili listova u isto vrijeme

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Korienje Excel-ovog menija

Ukoliko vie ne radimo sa komandama iz menija, klikom lijevim tasterom mia u

Standardne komande Toolbar

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Ove akcije, opisane su u sekciji odjeljku

Da bi unijeli hipervezu (hyperlink) za Web stranu na Internetu, upisuje se

Dodavanje, promjena imena, brisanje, premjetanje radnih listova

pritisnemo desni taster (right click) mia na jeziak i biramo Rename.

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Modifikovanje radnih listova

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Upisivanje niza brojeva, dana, datuma

6. Ispod zadnje elije u donjem desnom uglu pojavie se alat

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Kartica Number (Number tab)

Biramo General ako elija

General (opti): 1234.5

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Left (Indent), Center, Right

iv. Center Across selection za centralno poravnanje, preko skupa susjednih,