Gjykata Kushtetuese e Republiks s Shqipris, e prbr nga: Gjergj Sauli, Kryetar, Alfred

Karamuo, Fehmi Abdiu, Kristofor Pei, Kujtim Puto, Xhezair Zaganjori, Sokol Sadushi, Petrit
Plloi, antar, me sekretare Arbenka Lalica, n dat 30.09.2004, mori n shqyrtim n seanc
gjyqsore me dyer t hapura shjen Nr.22/2 Akti, q i prket:
K R K U E S:

PRESIDENTI I REPUBLIKS S SHQIPRISE, prfaqsuar nga zoti

Artur Metani, kshilltar juridik.

SUBJEKT I INTERESUAR:

KUVENDI I SHQIPRIS, prfaqsuar nga zonja

Mimoza Pano, juriste n Departamentin Juridik.

O B J E K T I:
BAZA LIGJORE:

Interpretimin e neneve 125 e 136 t Kushtetuts s

Shqipris.
Nenet 124 e 134 t Kushtetuts.

Republiks s

Presidenti i Republiks s Shqipris i ka krkuar Gjykats Kushtetuese interpretimin e neneve

125/1 e 136/1 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris, lidhur me procedurn q duhet t
aplikoj Kuvendi i Shqipris pr shqyrtimin e dekreteve pr emrimin e antarve t Gjykats
Kushtetuese dhe t antarve t Gjykats s Lart, dhe nse ky organ ka t drejt t mos jap
plqimin pr kto emrime, tej kritereve t prcaktuara n Kushtetut dhe n ligjet prkatse. N
mbshtetje t krkess, n esenc, sht parashtruar se:
- Roli i Kuvendit t Shqipris n kt proces, sht t verifikoj nse emrimi i br
sht i bazuar n kriteret q prcakton Kushtetuta dhe ligji, sepse ky organ nuk mund ta lidh
dhnien e plqimit me kritere t tjera. Kushtetuta ia ka ln Presidentit t Republiks
przgjedhjen e kandidatit. Pr pasoj, marrja e ktij atributi nga Kuvendi i Shqipris sht tej
kompetencave dhe t drejtave q i jan dhn nga Kushtetuta;
GJYKATA KUSHTETUESE,
pasi dgjoi relatorin e shtjes, Petrit Plloi, prfaqsuesit e krkuesit e t subjektit t interesuar,
si u njoh edhe me mendimin amicus curiae t ekspertve t Komisionit t Venecias t Kshillit t
Evrops, dhe shqyrtoi shtjen n trsi,
V R E N:

Kuvendi i Shqipris me vendimin Nr.138, dat 15.07.2004, ka vendosur mosdhnien e

plqimit pr emrimin e nj antari t Gjykats Kushtetuese nga ana e Presidentit t Republiks.
N kto rrethana, Presidenti i Republiks ka krkuar interpretimin e neneve 125/1 dhe 136/1 t
Kushtetuts s Republiks s Shqipris.
Sipas nenit 125/1 t Kushtetuts, Gjykata Kushtetuese prbhet nga 9 antar, t cilt
emrohen nga Presidenti i Republiks me plqimin e Kuvendit. Gjyqtart emrohen pr 9 vjet,
pa t drejt riemrimi, nga radht e juristve me kualifikim t lart dhe me prvoj pune jo m
pak se 15 vjet n profesion. E njjta procedur sht parashikuar edhe n nenin 136/1 t
Kushtetuts, sipas t cilit antart e Gjykats s Lart emrohen nga Presidenti i Republiks me
plqimin e Kuvendit.
N rastin n shqyrtim, krkesa e paraqitur shtron prpara ksaj Gjykate shtjen e sfers
dhe natyrs s kompetencave t Presidentit t Republiks dhe t Kuvendit t Shqipris n
procesin e emrimit t gjyqtarve t Gjykats Kushtetuese dhe t gjyqtarve t Gjykats s Lart.
N mnyr m t detajuar, shtja shtrohet, nse i prket Presidentit t Republiks prgjegjsia
pr t zgjedhur kandidatin pr gjyqtar, dhe se Kuvendi i Shqipris duhet t kufizohet me
shqyrtimin e shtjes, vetm n aspektin formal, dmth., nse jan respektuar kriteret kushtetuese
e ligjore t krkuara, apo, ka t drejt ta shqyrtoj zgjedhjen e br edhe n kndvshtrim t
merits, duke patur mundsi edhe t refuzoj emrimin e gjyqtarit. Pra, Kushtetuta (nenet 125/1
e 136/1) krkon nj plqim substancial, midis Presidentit t Republiks dhe Kuvendit t
Shqipris pr zgjedhjen e gjyqtarit, duke i atribuar Kuvendit t Shqipris nj kompetenc t
vrtet pr t penguar emrimin e tyre apo ka dashur ti atribuoj ktij organi vetm nj
kompetenc t kontrollit formal, pra, nj kontroll thjesht juridik t zgjedhjes s br nga ana e
Presidentit t Republiks.
Para se t shqyrtoj shtjet e shtruara m sipr, q kan t bjn me interpretimin e
dispozitave t krkuara, Gjykata Kushtetuese e sheh me vend t prsris qndrimin e saj se do
dispozit e Kushtetuts duhet t interpretohet n mnyr t till q t jet e pajtueshme me
parimet themelore kushtetuese. Kjo pr arsye se, si pranohet n doktrinn dhe jurisprudencn
kushtetuese, do dispozit kushtetuese sht n nj lidhje t caktuar me dispozitat e tjera, dhe s
bashku, ato formojn nj entitet. Pr pasoj, asnj dispozit e Kushtetuts nuk mund t nxirret
jasht kontekstit t saj dhe t interpretohet m vete. N kt linj duhet t interpretohen edhe
dispozitat objekt shqyrtimi.

a) Gjykata Kushtetuese vlerson se, s pari, termi plqim, q gjendet n tekstin e neneve
125/1 e 136/1 t Kushtetuts, duhet t analizohet n kuptimin literal. N kt aspekt, ky term,
sipas kuptimit t zakonshm t tij, nnkupton t qent n nj mendje pr dika, miratimin,
pranimin.1 Pra, plqimi i Kuvendit, sipas kuptimit t msiprm, nnkupton pranimin e
kandidaturs prkatse. Thn ndryshe, plqimi q krkojn dispozitat e msiprme, nnkupton
nj lloj konsensusi midis ktyre organeve kushtetuese q prfshihen n procesin e emrimit t
gjyqtarve t gjykatave m t larta;
b) Krahasi kuptimit gjuhsor t termit t msiprm, edhe n baz t interpretimit
teleologjik t dispozitave objekt interpretimi, konstatohet se qllimi i hartuesve t Kushtetuts,
ka qen q emrimi i gjyqtarve t mos mbetej vetm n kompetencn e nj organi, gj q
siguron n mnyr m t prshtatshme pavarsin dhe autoritetin e ktyre gjykatave. Pr pasoj,
pjesmarrja e Kuvendit t Shqipris n kt proces ka pr qllim balancimin e kompetencs s
Presidentit t Republiks n emrimin e gjyqtarve, dhe kjo vjen n harmoni edhe me parimin e
ndarjes dhe balancimit ndrmjet pushteteve, t parashikuar n nenin 7 t Kushtetuts.
Interpretimi, sipas t cilit, emrimi i prket, n mnyr ekskluzive, nj organi politik me natyr
individuale (Kryetarit t Shtetit), nuk do t ishte n pajtim me standardin prkats n kt fush.
Ky prfundim mund t konfirmohet edhe nga pikpamja e t drejts kushtetuese t
krahasuar. Kshtu, n Kushtetutat dhe Ligjet q prcaktojn regjimin e nj shteti demokratik t s
drejts, standardi prkats n kt drejtim synon nj procedur pr emrimin e gjyqtarve t
gjykatave m t larta, q nga pikpamja e organeve kushtetuese q marrin pjes n kt proces,
mund t quhet plurale. N esenc, kjo procedur emrimi karakterizohet ose nga ndarja e
kompetencs s zgjedhjes s gjyqtarve midis shum organeve ose institucioneve t shtetit; - ose,
n raste t tjera, nga kooperimi i institucional i dy ose m shum organeve n caktimin e
gjyqtarve; ose si nj procedure ekskluzivisht (ose pothuajse) parlamentare pr zgjedhjen e
gjyqtarve, ku hyn n loj pluralizmi konkurencial i partive politike q marrin pjes dhe nevoja
pr krkimin e nj konsensusi midis tyre. N rastin n shqyrtim, sistemi i emrimit i pranuar nga
Kushtetuta e Shqipris ka n esenc kooperimin institucional t Presidentit t Republiks dhe t
Kuvendit t Shqipris;
c) Gjykata vlerson gjithashtu se, kompetenca e Kuvendit t Shqipris pr nj shqyrtim
t plot, pra edhe n kndvshtrimin e merits, t zgjedhjes s br nga ana e Presidentit t
1

Fjalori i Shqipes s Sotme, Botimi i dyt i ripunuar, Tiran, 2002

Republiks, sht n pajtim edhe me formn e regjimit politik t prcaktuar n Kushtetut (neni
1) - si Republik Parlamentare. N kt vshtrim, pjesmarrja e Kuvendit t Shqipris n
procesin e emrimit t gjyqtarve, q shkon tej nj kontrolli juridik t procesit, sht n harmoni
t plot me natyrn politike t ktij organi;
d) Konstatimet e msiprme gjejn konfirmim duke patur parasysh edhe evoluimin e kuadrit
kushtetues n vendin ton lidhur me procesin e caktimit t gjyqtarve t gjykatave m t
larta, proces n t cilin, Kuvendi i Shqipris ka patur dhe ka nj rol substancial.
Me ligjin nr.7561, dat 29.04.1992 Pr disa ndryshime e plotsime n ligjin nr.7491,
dat 29.04.1991 Pr dispozitat kryesore kushtetuese, u krijuan Gjykata Kushtetuese dhe
Gjykata e Kasacionit, q zvendsonte Gjykatn e Lart. Sipas ktij ligji (nenet 6/2 dhe 18/1)
Gjyqtart e Gjykats s Kasacionit zgjidheshin nga Kuvendi Popullor, ndrsa gjyqtart e
Gjykats Kushtetuese zgjidheshin 4 nga Presidenti i Republiks dhe 5 nga Kuvendi Popullor.
Nrsa me Kushtetutn e Re u ndryshuan rregullat e caktimit t gjyqtarve duke u ln vend atyre
q parashikojn nenet 125/1 dhe 136/1 q jan edhe objekt shqyrtimi n kt gjykim. Duke
analizuar kompetencat prkatse t secilit organ, Gjykata vlerson se ndryshimi i br nuk ka
patur pr qllim t reduktoj pjesmarrjen e Kuvendit n caktimin e gjyqtarve vetm n nj rol
formal t tij, por q t ngrej nj sistem tjetr plural pr caktimin e gjyqtarve t gjykatave m t
larta t vendit. Dhe n rastin n shqyrtim, ky sistem emrimi sht ai i kooperimit institucional t
Presidentit t Republiks dhe t Kuvendit t Shqipris, ku secili organ kushtetues ka nj rol t
caktuar substancial n kt proces.
Nn dritn e konsideratave t msiprme, Gjykata Kushtetuese arrin n prfundimin se
sipas neneve 125/1 dhe 136/1, Kushtetuta parashikon dhnien e nj plqimi t vrtet nga
Kuvendi i Shqipris. Kjo nnkupton q, prfshirja e Kuvendit t Shqipris n kt proces, ka t
bj, jo vetm me shqyrtimin e rregullshmris juridike, por edhe t merits s zgjedhjes s br
nga ana e Presidentit t Republiks.
Ky sistem emrimi, i adoptuar nga Kushtetuta, i ve subjektet q prfshihen n t, para
krkess s respektimit t parimit t luajalitetit kushtetues2, i cili shpreh, n thelb, respektin e
ndrsjellt nga secili subjekt ndaj kompetencave t tjetrit, si dhe nnkupton krijimin e nj raporti
bashkpunimi midis tyre. N rastin n shqyrtim, ky parim krkon nga Presidenti i Republiks
2

Verfassungstreue Gjermanisht luajalitetit kushtetues. Parim i rndsishm i prpunuar kryesisht nga e drejta
kushtetuese gjermane.

dhe Kuvendi i Shqipris, q n zgjedhjen e do gjyqtari t udhhiqen nga i njjti objektiv - pr

t siguruar nj prbrje cilsore dhe t prshtatshme t Gjykatave.
PR KTO ARSYE,
Gjykata Kushtetuese e Republiks s Shqipris, n mbshtetje t neneve 124 e 134/a t
Kushtetuts s Republiks s Shqipris si dhe neneve 71, 72 e 79 t ligjit nr.8577, dat
10.02.2000 Pr organizimin dhe funksionimin e Gjykats Kushtetuese t Republiks s
Shqipris, me shumic votash,
V E N D O S I:
T interpretoj nenet 125/1 dhe 136/1 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris si vijon:
- Kuvendi i Shqipris n rastet e shqyrtimit t dekreteve t Presidentit t Republiks pr
emrimin e gjyqtarve t Gjykats Kushtetuese dhe t gjyqtarve t Gjykats s Lart, ka
kompetenc t shqyrtoj jo vetm prmbushjen e kritereve formale, por t shqyrtoj edhe
meritn e emrimit t tyre. Pr rrjedhoj, Kuvendi i Shqipris ka kompetenc t jap ose jo
plqimin pr emrimet e gjyqtarve t Gjykats Kushtetuese dhe t gjyqtarve t Gjykats s
Lart.
- Ky vendim sht prfundimtar, i forms s prer dhe ka fuqi prapavepruese.
MENDIMI I PAKICES
Nuk jam i t njjtit mendim lidhur me interpretimin q shumica u bn neneve 125, pika 1
dhe 136, pika 1 t Kushtetuts.
Kam qen dhe vazhdoj t jem i mendimit konsekuent se n zbatim t parimeve
kushtetuese pr balancimin e kontrollin e ndrsjellt midis organeve kushtetuese, kontrolli
parlamentar mbi Dekretet e Presidentit t Republiks pr emrimin e gjyqtarve t Gjykats
Kushtetuese dhe atyre t Gjykats s Lart, ndryshe nga rastet e emrimit t ministrave, ka
karakter formal. Ai konsiston vetm n shqyrtimin e kushtetutshmris dhe ligjshmris s
dekreteve, dhe q mund t konkludoj edhe n mosdhnien e plqimit. E rndsishme sht t
theksohet se mosdhnia e plqimit nuk passjell ndonj vendim pr shfuqizimin apo shpalljen t
pavlefshm t dekretit, ai ka si pasoj moszbatimin e dekretit prkats.
Kam mendimin se argumentet pr t mbshtetur pikpamjen time gjenden n nj pjes t
rndsishme tek argumentet e shumics, nse do tu shkohej atyre deri n fund.

Shumica pranon se asnj dispozit e Kushtetuts nuk mund t nxirret jasht kontekstit
dhe t interpretohet m vete. Duke qen plotsisht dakord me kt prfundim t nxjerr nga
doktrina, argumentin e shumics do ta oja pak m tej. N raportet President-Kuvend, lidhur me
aktet me karakter individual n Kushtetut, identifikohen midis t tjerave dy koncepte apo terma:
ai i plqimit dhe ai i propozimit. Ndrsa termi i par analizohet n t gjitha drejtimet, ndaj termit
t dyt heshtet, edhe pse pretendohet se dispozitat duhen par n unitet. A ka rndsi ky
shqyrtim? Mendoj se analiza dhe krahasimi i t dy termave apo koncepteve kushtetues sjell
argumente n kundrshtim me tezn e shumics. A mund t pranohet q si n rastin e shqyrtimit
t dekreteve t emrimit t Presidentit ashtu dhe t propozimeve t tij, kontrolli parlamentar do t
jet identik, dmth., do t shtrihet jo vetm mbi kushtet ligjore e kushtetuese por edhe mbi
meritn q prmend shumica. Jam i mendimit se kushtetuta n pranimin e ktyre dy
koncepteve t ndryshme t raporteve President-Kuvend, ka pasur parasysh edhe mjete t
ndryshme e vllim t ndryshm t kontrollit parlamentar.
Nuk kam mendimin se kontrolli formal e substancial i Dekreteve t Presidentit nga
Kuvendi, n rastet e emrimit t antarve t Gjykats Kushtetuese dhe atyre t Gjykats s
Lart, do t siguronte n mnyr t prshtatshme pavarsin dhe autoritetin e ktyre gjykatave
dhe do t evitonte dukjen e Gjykats si nj organ q varet vetm nga nj autoritet kushtetues.
N radh t par shtrohet pyetja: Pavarsia dhe autoriteti i gjykatave sigurohet nprmjet
aktit t emrimit nga nj subjekt kushtetues q sht kryetar i shtetit, prfaqsues i unitetit t
popullit, q nuk i prket asnj partie dhe q nuk mban detyra t tjera publike e as kryhen
veprimtari private si sht Presidenti i Republiks, apo shumics s thjesht t Kuvendit, e cila
pr mse nj dekad n Shqipri vrtetohet se prbhet nga nj parti apo koalicion partish me
orientim politik t njjt? N kto kushte, me interpretimin q pranon shumica, pyetja m direkt
shtrohet: A sht e pavarur Gjykata Kushtetuese apo Gjykata e Lart nga forcat politike
(kryesisht ato n pushtet)? A mund ti lihet ksaj shumice vlersimi substancial i emrimit,
gjithmon n kushtet e Kushtetuts e t vendit ton, nj demokracie n tranzicion e jo t nj
demokracie model, si mundohet t bj krahasimet pr argument shumica?
Shumica ka mendimin se dhnia e ekskluzivitetit n emrim nj organi politik me natyr
individuale (Kryetarit t Shtetit) nuk do t ishte m pajtim me standartin prkats n kt fush.
Pr t nxjerr nj konkluzion t till kategorik dhe themelor pr shtjen n shqyrtim,
pakica e sheh me vend q n radh t par duhej t sqarohej standarti. Un nuk do t pranoja

standarte q do t binin ndesh me frymn dhe shkronjn e Kushtetuts, prderisa fjala sht pr
interpretim t saj e jo pr rishikim. Dhe fryma e shkronjs e Kushtetuts duhen shqyrtuar n
trsi e unitet brenda pr brenda Kushtetuts, e mandej mund t flitej pr modele e standarte. Aq
m tepr q kto modele e standarte jan ndrtuar mbi nj terren konstitucional n mjaft raste t
ndryshm nga ai i yni.

AN E TAR
A. Karamuo