NSE LESI GS ae 4 Poe USER GtMete Th CarouselDergimiz Bin banrnea Taranmaktadr. Istem + Yii210 + Sayrt9 » 2012Iatom + Vis10 + Sayea9 + 2012 + 3. 121-236 SAKIFE’DEKI HALIFE ADAYLARI Ye. Dog. Dr. Nzamettin PARLAK icon Oneness! ozer He, Peygamborin weftinn ardndan Medine'de bi open yapims, Sd. ‘oid outa slr tarinin fc bale pda! lark eraya gk. ayn de mos! erne Munsotor Ben Saide Safest nde toplanta ratlrak Sad n {arpa op odey ghkarmigarcr. unledan tks) Hz, EDU Bexirn One He (ire ve He G0 Uy beer Uo bu sda Ge 06080 Hero Gelder. Bu gabgmsd, Saab. Ubdde ie Eba Ubeyde rin iso zi Ie. ation savage ve Gtcndierghrever lerdal verlacek veh {el gat agsinden caderencete yeplacstr "Afar Kelimeler,Bor'Stige Sakfsi, Sab. Ubédo, Ebd Bal, Ger ahem Ex Mic: Ons Maar 970, 218, 2 bhava Monammea b. Omer, MeaburAdae, (OK Yhya et02007, Boyt Dar'-Barb [Sime 1430/1990, 3237 sos age, 22 * fe Pega Pare gn veat emir. Den konusunds se ban vayeteyde Sa gino Oe “eit Ginosn batna ever srtrce defseaiag, ase calmed Bec, bala Ebi bbe Ahmed Yahya Cb (279/602) ensure, Xl, (ah. Soho Zk, Fs Z fat, yet DSF, 19961, 746; Tabor Ta i, 200. 2 IpnTiCaurt Maaco He EDO Boke eBoy cogs, Ens ee indy cru bt etki "sje erased: Io'-cevt atMneazm 7 Ti Mola we mem (eh Munemmos Ae ‘dtc km Mutts Rodin Aa), Coys OGrwY uD bye, 1992, 1. T, saber Ths 218222.Sakae dtd Hate Adlon Bu sirada Sa'd'in amcazadesi ve Hazrec‘in ile gelenlerinden Best b. Sa’d Eba'm-Numan b. Beg, Hz. Peygamiber’e halef olma hakkinin Kureys’ ait oldu junu ve onlara bu Konude muhalefet edlimemesi gerektigini vurgulamst. Bu- hun Gzerine Hz. Eb0 Bekir somut bir dneride bulunarak Hz. Omer’e ya da Hz. Ubeyde'ye bit ectimesini tekif etmisti.»® Bu tekii, Gneml bir kinima noktast folusturmustur. GUnKG buaun Gzerine tartigmanin yond degismis, Sa'd . Ubade'ye bit kine planda kalmis, insanlar, Kendilerine bBt edilmesiistenen ler iki Kigiye ynelmiskens: Hz, EbO Bekirin adayig) ortaya atlms, Se'd b. UUbade gindemcden dtigmiigtir. Hz. Omer, Hz. EDO Bekirin, Munacirerin en fo Zietis| olugunu, hieret sirasinda Hz. Peygamber'n yaninda bulunugunu ¥e ne: ‘maz kildirma Konusunda onu gorevlendirmesini gerekce géstererek ona bint edilmesi gerektigini vurgulamss, tarigmay bitrecek bir hareketle “uzat etini sana bat edelim” diyerek meseleye son noktayi koymustur® lik biat eden Best b. Sa'd olmus ardindan insanlar H2, Edd Bekir'e bt etmeye baslamist. Hubab 6, eLMUn2ir, son bir gayretle BesT'in, ameazadesi Sa‘d . Ubae'nin ‘emirlgini kiskancigim séyleyereke* meselenin seyrini defistirmek istemisse de sonug slamamistit. Ardindan oradaki sahabe, Hz. Ebd Bekire bagiiklanny arz cetmis, béylece Ensarin, Filet elde etme gabalart sonugsuz kelmist.2 Yaganan geligmelerin sonucunda Medine'de bir Muhécir, dstelik Ensérin rmunalefetine ragmen ig bagina gelmis, gehrin ve Mislimantann idaresini ele ‘almighi. Sad b, Ubade bu durumu kabullenememis, onunia Hz. Omer arasinda siddet!tartgmalar yaganmis, Hz. Ebd Bekirin midahales| lle hAdise Biyime- Gen sonlandinimistir. Sa'd b. Ubade Ise: “Yerimden kalkacak gictim olsaysi -Medine'nin etrafinca ve sokakiarda asian gibi kOkredigim! gérUrdin. © zaman sen ve arkadaslann Korkarak bir yere siBinmak zorunda Kalin,” dexikten sonra evine gekilmis, micadele etmeye devam edecegini ve Ebii Bekire bit cetmeyeceBini acikiamistr. Hz. Omer'in, onun zorla bBt eitiiimes! konusundaki tsran, Best b. Sod tarafindan dogru bulunmamis, meselenin géztimtinin, 22 mana birakiimas: tavsiyesine uyuimustur* Sakte'de Hz. Ebd Bekire yapilan blatin ardindan Medine'de sahabenin Vast Rese, 36; eHimdme 520. 12 Vn tomia tt gt bicalorat share: Ha. E50 Bakr, “u sinon teigtze Dat ela” Ur Brat ve Pe End Ubnue bs eran ir tz tiie SBN. Rays “Ey Muncie bo Bokeh dedi ran mes” dye sore onlr da “Ever dye covap vere. Ko fray is aia drs roe nae Deere aa 22 ipnd'vEst, Tabernin Saye bu de gerekgeden ints belitmig ancak “hicet siasinds He, Pey Bop moni see yer es ara Gh.’ 8s ‘aut koe ai ave etme etmamo, 20,3. 2s 20 Bohr’ yoran bain aban in2. Kapor, 49-4 Piast ade, 612-43, $ YBu Ale, 237 emdime, 2 44-42; Tatar Ty il, - 220-222 lon Hal, Muon, Taber Te. 9, 218219; Inna Es, ebm PETE, 1, Boyt, Dar HRERDE nig, Yaor/saer, i, 392196; etlmame, ci 125 Seman126 eo ‘a... Mzametin PARLAK dort grup hialinde bir araya gelaigini gormekteyiz. Birinci grup, basta Muhéer- lerin Snemli bir kismi ve Se'd , Ubsde'nin en yakinlarinin disinda kalan Ensar'in tamami olmak Gzere Hz. EbO Bekir’e bist edenler. ikinel grup, Hz. Alvin etrafinda toplanen ve aralarinda Zibeyr b, Awam'in da bulunduBu Bent asim, Ugined grup, Hz. Osman’in etrafinda yer alan Bent Umeyve, dordtincd ‘grup ise Sa’d ve Abdurrahman b. Avfun yaninda toplanan BentZuhre. Hepsi de Mescid:| NebevTde toplanmislard. Hz. Ebd Bekir Mescid’e gelince halkin, Ken- isine bit ettigsbelirtilerek oradakilerden de ona buat etmeler|istendi. Osman b. Affan, Beni Umeyye'yle beraber, Sa'd ve Abdurrahman b, Av’ da Bent Zahire ie birikte bt ettiler, Ancak Hz. All ve onun yanunda yer alan Bent Haim, yeni halifeye brat etmeyip Mescid'iterk ederek evleriin yolunu tuttular. Daha sonra Hz. Omer onlanin yanina giderek Hz. EDO Bekire bet etmelerni talep ett. An- ‘cak Ben Hasim, batten kagindi, hatte Zabeyr b. ebAWam kil alarak digar ‘ikip mukavemet etmeyi digindiyse de Hz, Omerin kererltutumunun ardin- ‘dan Bent Hasim bat ett." Hz. Alin bit se bir middet sonra gergeklest Tabert (6. 310/922), Sa'd b. Ubade'nin Hz. Eb0 Bekir'e “Sen ve kavmim, ben! bit etmeye zorladini2” diye serzenigte bulundugunu rivayet etmektedir.= Bundan da anlagilyor ki Hazreclilerin énemli bir kismi SakTede Hz. EDO Be- kire baat etmistr. Gunkii Kendileri Boyle bir eylem gergeklestirmemis olsalarct Se'd'l bite zorlamazlarai. eLimdme mUelifinin anlatmina gére kavminin bet © kadar cogkulu olmugtu ki Se‘d, ayaklar altnda ezlme tehiikesi gegirmis, yo- saci) hayal kinkligini ve gagkinligin! “Beni katlettniz.” if8desive dle getimis- ‘te, BU olayin ardindan Sa'd b. Ubade evine gekilmis, cemaatte ve cemiyetten zak bir hayat yasamaya baslamist.” Ensérla Muhacir arasinda Sak¥o'de yaganan goriis eyiif), meseleye bakis ‘acilanndan kaynaklanmistt. Ensar, Konuyu dar bir cercevede, yerel olarak ele alms, meseleyi, muhtemelen Medine'ye bir yénetici segmektan ibaret kabul cetmigtl. Onlara gére sorun mekan eksenliyi ve buna gore gOztimeliydi. Sa‘ b. UUbade’nin disinda potansivel adaylar bulunsa da onlar Muhadi’dl. Dolaysiyia Medine'de Muhacirerin yOnetlcllig) disindlemez hatta teklf bile edilemez ‘Muhacirler ise kenuyy Peygamber ekseninde degerlendirerek daha genis act ddan bakiyor, Medine disindaki Maslimanlari da hesaba katarak hareket edi ‘mesi gerektigini dgGndyorlardl Onlara gore mesele Peygamber merkeztiydi ve bu gergevede ele alinmalya Sokife'de Ensar yerelligi, Muhdcirler ise evrenseligi ne cikarmistr. Bu top- Jantida, halife se¢menin étesinde bir boyut vara. Asia o gin orada zmnen Hz, Peygamber’den sonra Islém'n rotasinin ne olacagt tartgiimstr. Bu tarts- ‘marin sonucuna gore Islam ya yerel bir gi olarak Medine'ye hapsedilecekti ya ellie, 214-15. mime dain Bent Hagin Hs. Ca Bek D cmos i ara Sori ig. Fig dos hab treo, Be: PB “Sake Oly 20. Tater re = 220, aber Thy 222% else, 34‘Soe doe Half Adayon da Munécirlerin disindaga gibi burada segilecek halife Medine diindak! b0- tan Maslimaniarca kabul gbrecek ve Kendisine itaat edilecek béylece onun sahsinda islam, daha genis cagratyalann Idaresinetalip olacakt.>> ‘Simdi Sakte'de adi halife adaylg in ortaya atilan ama halife segiimeyen ‘S0'6 b, Udéide ile EbG Ubeyde b. el Cerrah' cesitlyonleryle daha genis tir se Kilde ele stabitirz. 1. SAD B. UBADE (6. 14/635) ‘a.Kigise! Ozelikteri Sa'd b, Ubade, Medine'dek! Hazrec kabilesinden Beni Séide'nin reis olup Il Akabe betinda (M, 622) Hz. Peygamber'e buat etmistr. Ibn Sa’d, baatten ‘sonra Sa'd b. Ubade'nin Mekkelller tarafindan darp edilaigine ve Mut'im 9. Adt ile Haris b. Umeyye tarafindan kurtanlaigina dair bir rvayete yer vermektedir. == Medine'nin ilk MosiGmanlarindan olan Sa’d &., Usade’nin éne gikan bazi ézellik- erin syle siralayabiiriz: Cémertik: Sad b. Ubsde, Bedirde yirmi deveyle, Hamrdu'tEsed'de (2/625) otuz deve yakd levazimla, Hudeybiye Gazvest'née (6/628) ba@isladi@s urbanik develerle ve TebOk Gazvesi'nde (9/630) yaptisi yardimlari, Ijstik destek salamisti.® Bang zamaninda da Ozelikle Suffa'da Kalan yet seksen isle evinde ziyafet vermistirs« Ccesaret: Uhud'daki dagbima aninda Hz. Peygamber‘in yanindan aynimayan fon d8rt kigiden biriysi, Unud Savagi'ndan (3/625) sonra isiém ordusu Medi- ne'ye cEnddgnde Hz, Peygamber Mescit'te geceledi. O sirada Hz. Peygam- ber'in yaninda nébet tutanlardan birt de Sa'd b. Ubade id= Girigkeniii: Se‘d b, Ubsde'yl igi cikkat geken hususlardan biri de Beye ta'rRiavan'a katimig olmasi ve Hudeybiye Antlagmasinda etkin bir rol Ustlen- Imesidir. Anlagma metnine Hz. Peygamber'in adinin ne gekilde yazlacag} prob- lem olunca Sad b. Ubéde, katibin elini tutup *Muhammedtin Resblulish”tan baska bir sey yazma” diye mdahale etmis ve Kendl ism bu anlagmaya sahit olarak yazimis bir sahabtir-* 3 Ens ve Munsohierin fart dopunmelernin muttemel seboptort in bz. Or, “Sake Hide 2 Vabet Medics. 298 bn Hig, os Sto Nebeviye, (nk, Mec Fe es Send 1¥ 9 Dans Sanbe Marre. 1414/2995 = BI 2 bn Sea, Taba 180. yp Bc: on Faldin, Thy fn Hain, I, Be: OBR Fe, 2005.5 839. 29 aot Ht 396: 1 600, 547, 873 =. 993. aria, Marines, rin eta x Not Gta, tars, Bren ayn 2010 2 Buren br son yes Mui (E00 Bakr, Adah B.A, Alb: EDIT, Sa'éb. EDT ‘Yeas Ta, Ubeydata, Ea Ubeyde yo Cersh, Zubeyb.okAvam), ye de ne and ‘tuba iti, Eba Buea, am b Sane, Hans. es Suma ant. une, Oey. Ho Soret, Munn vsied p= 239200, 334 vei eg 5 611, 613 a27 froae128 free ‘.Dog or. Mamet PARLAK .Ostiendlg Gérevier ve Katilcigs Savagiar ‘Sa'd b. Ubade, I. Akabe biatinda (M. 622) Hz. Peygamber’e bit ettiginde endisine mimessilik gdrevi veri" O, ayni zamanda Hz. Peygember'in Ken- disivle istigare ettgi ve gorlstnd Snemsediy)kisilerden birydi™ Hz. Peygarn ber, lk eskeri hareketi olan Veddan (Ebva) Gazves\inde (2/623) ) Sa‘d b, UUbéde'yi Medine'de vekil rakmigti© |slamin sancaktartanndan olan Sa'd b. Ubade, Bedir'de, Unuc’da, Gazve- 10'l Mireys'de, Hayberde, Vadi'-Kure Yahudiler ile yapllan savasts, Mek- kein Fethi'nde ve Huneyn'de bu gorevi fa etmigtr= Sa'é b. Ub8de'ye tevai edllen gérevierden birt de arastirma, sorusturma ‘siya. Nitekim Beni Kurayza, ahdini bozdugunda, olay tahkk etmek dzere Hz. Peygambern grevlendirdig dg kigilen bir olan Sa‘d, daha sonra dizenlenen Beni Kurayza seferine (5/627) de katid Hz. Peygamber déneminde oldukga énemii gorevler T8 etrig olan Sa'd b. bade, SakTe'deki toplantida Hz. Ebd Bokire bit ediimesinir ercindan top: lumdan uzaklegmis, Hz. Eb0 Bekirin vefatina kadar bu sekilde nayatin! devam itis. Hz. Omer halife segilince de Sarva gltmis ve onun halifeligi sirasin- dda orada vefat etmistir. Dolayisiva her iki halifeye de bist etmemistir Gerek muhalefette kalmesi, gerekse yasiligs ve hastali@i dolayisyia Kendlsine ik iki halife déneminde her hang) bir gorev verimemistr. ‘So'd b. Ubéde'nin Hz. Peygamber dénemindeki gorevierini; mimessili, danigmanlis, Hz. Peygamber'e Medine'de vekalet, sancaktarlik ve mUfettislik kapsarina gitebilecek gorevienairmeler geklinde siralayebilir ‘cHalife Adeylibt [slam tarininde ilk halife aday: Sa‘d b, Ubade'dirs# Medine’nin yertsl ve kebile resi olmasi dolaytaiviahalifeligin, onun hak oldugunu distnen yakinis- 1, Kendisinihllfete getirmek istemiglerdi. Ardindan m@zakeretere baslayerak, golebilecek muhtemel itaziara verecekler! cevaplan haziiamisiardr ‘Sa'd b. Ubade'nin segiimes! an meseles! Iken kargisina oldukea gilt) aday kristi. Hz. Omer ve Hz. EDO Bekir sirece midahale ememis olsayd), S7Vladt Mgt |= 335: gdm, 05S Is. 81. 5S pu Eo0 Vout Pitt aac (we Mderse M. Atal Ean ad mal Karon). a> aa, Aga ay 31982. 22 >= bu gare ham Ved hem da Ebvs Gaze! ine vera bn akin, Tihs. 424 1 Vales sbu'eMegser Hl th. Marden ones) Lande, Oxfra Univers ress 1966.1 57: Ton tpg. co Se, s.289 240; Cana, ira, als Anehopede! KORY Sto, XV tan 18, Agad Yayoi Xl 8 382 shea a 28 103,407 645; 740, 820,824; 895; Tabet Th 495. aha Mega 5 458, 458 {aor Ty ts 222 cede 5.44 ‘Emo miei her ne kaa He. Peyepmerin ett Carine He. Abba, He. Aye El west ‘Sano bot odelm. dip vet ote de bu aurum see ram. Zaten moet bu oa ‘Sta bslome “tcbosin. Alte Bat Gabas" baggy vererek maoaann adea Kel beer Se cr vn: tiara 8 ov bene. tei lr fai yorum De. Kapa, 44‘Slee Half Adoyon ‘S0'd b. Ubide byOk Ihtimalle SaktFe'de halife segilmis olacakt. Fakat Misi maniann tamaminin bitini almast ve hildfeti sorunsuz bir gekilde sUrdarmesi o kadar kolay olmayacakt. Sakfe’de Muhacirier'in midahalesi Kargisinda sect Jememig olmasi bunun bir gbsterges! saylabillr ‘Sa'd b. Ubade, SakTe'de yapuigs konusmada Ensar'n, diger Arap kabilele- rinden Once reisik hakkina sahip oldugunu agaBidaki gerekceletelleri sUrmas- tte Dine glrmede éncelik ve fezilet kazanmis olmak, Resolulla’i ve ashabini himaye etmek ve dinin yayimast igin uygun ortam haziiamis olmak, [atam'n digmaniaryla savagmi olmak, Hz, Peygamber'in nzasini (memnuniyetin’) kazanmis olmak. ‘Sa'd. b. Ubade'nin yukandak! gerekgeleri siraladi®s konusmasindan sonra He, Eb Bekir sz almis ve kargitkt bazi Konusmalar olmustur. Ardindan Hz. EDO Bekir, Hz. Omere ya da Ebd Ubeyde'ye biat edlimesini teklif etmistir. Bu- run Gzerine bu iki sahdbt agagida siralayacagimiz sebepleri zkrederek kendi- lerine dedi, Hz. Eb0 Bekire bist ediimesi gerektiginl ifade etmislerdi. Muhaeirterin en Ostind olmak (EFdaliyet), “Maaradak! ik ksiden bil olmak (Akrabiyet), Namazda Allah'in Rasdlline vekBlet etmek (Nyabet) ‘Yukarida zikredilenterin diginda Ensér ve Munacirierin secilecek halife le igi olarak Sakte'de Uzerinde durduklen hususian ise gdylece sialayabiiz: Ortaya ciksi ve yaylls! sirasinda Islém’a maliyia ve caniya hiemet, islam’ kabul etme stirecindekt kidem, Riyasetin Cahilive devrinden beri Kureys'e ait olmast, He. Peygamber'e yakanlik,tecrlbe ve ayni Kabileden oma. Hilgfetin kurumsallagtiés dénemierde Ise halifede bulunmasi gereken sart- lar 5u gekilde dizenienmigtr: Mosidman, erkek, mokellef (ergen}", bilgi, ade let, yeterti ve saglam olmak. Konuyu biraz daha kapsamit olarak ele alan Maverdt (6. 450/1058), yukarida zikredlienlerin yant sira halifede rey (sihha- tu'rrey), cesaret ve Kureysilik gartiannin da bulunmast gerektiginiifde eder.° Half adaynin duyu organannin saglamligina ozellikle vurgu yapan ion Vauat moe, s 42 ‘pak ter a "Sobte Oyv HR Btn Hate Sei, in Meco erin, + Chg, fe in begat omasna gm lim dinyasinda bog ermoden tafe cma, Wier haanda es nog at, (.776/5378) Amaia fnen Doyo habe im min mut lat, he Lvs Provene), Beja 1958. 202272 + Rarsman, Haydn, Hassel tim Mata , tanbut an Yay, 1962s. 85-50, ‘9 Mert Munammed bab, ahiimu's Snyye, Ok Area Mubarek el Batodt, Kav: Meabety Oa bn Kutybo, 1803/1989, 5 129 pense130 Erwan x.00%.0r Nizametn PARLAK Halddn, halifelerin Kureyg'ten olmasi gartinin, sahabenin Sekfe'de vardikien Jemadan kaynaklandi@i belitr, Ardindan da Kureys'in, lerleyen zamanlarda ‘gest sebeplerden dolayt esabiyet! kaybettigin, Emevierle, hikimdarliga d- hogen, Abbasierin ilk donemlerinden sonra bu dzelligini de yitven hilafetin acemlerin eline gectigini detaylica aniaur.s Sa'd b. Ub&de'yi mezkdr gartlar agisindan degerlendirdigmizde Ozellikie iki hususta Snemli sorunlar oldugu gorblmektedi. Buntardan biri, sak me- sselesic. GUnki Kendisl Sake toplantist sirasinda ciddi olarak saglik sorunu yasamektayci. Sa‘d, toplantida Konugmaya bagiayacag) zaman ofl Kays's *Hastaligimdan dolayt insaniara sesimi duyuramam. Onun igin s6zlerimi onia- rin duyacagi gekilde yOksek sesle tekrarla... demigtir. Buna g6re Sad b. Ubade bir halifede bulunmast gereken gartiardan birl olan saghk/sailamik ‘gartindan yoksundu, Mizakerelerin devaminda Hz. Eb0 Bekir’s bit edildizin- Ge halk, coskuyla yeni halifeye biat etmek icin harekete gectiginée Sa‘d b. Ubade'nin, yaghli® ve hastaligi yUzinden insanlann ayaklerrun altinda kal maktan kendisini Kurtaramadi®y, ancak baskalarinin yardimyla SakTe'den fikanlarak evine gotiraldd20% gercegi de onun yasadigi saglik sorununun agik bir gostergesiai Hilafette Kureysilik gartarayanlar agisindan, Sa'd b. Ubéde'ain, Kureys- ten olmayist da diger bir noksanikur. Sakfe'de onun kargisna gkariian Og ‘day, Hz. Ebi Bekit, Hz, Omer ve Hz. Eba Ubeyde b. elCerrah gartiar bakin ‘dan Se'd b. Ubade'den daha aventajlydiar. BU Gg aday, Ik halfe adayina karst gil kilan diger bir dzalikleri de cosa- retleryci, Ensdi'dan eb-Hubab b. el-MUnzir 6. ebCemun, &nzelile Muhdcir- lecden olan bu dg ismi kestederek onlarmn cesaretlerine vurgu yapuktan sonra kimsenin Medine'de Ostelik de SakTe'de, Ensér’a muhalefet etme cesaretini gbsteremeyeceini dile getirmigtic.» Ancak onun beklentilerinin aksine Muhacirler Medine'de nem de Beni Saide Saktes!'nde Ensdra kars! cikmakla kaimamis, olayn seyrini tamamen deaistimislerdir. Bir halifede olmasi gereken ve Araplarda sorumuluk Ostlenme Konusunda beliieyicl olan diger bie unsur da yag ve tecrUbedir.* Yukanda gérbslerine yer verilenlerin acikca Ifade etmedikleri ve hilafet gartian arasinda saymadikian bu ‘zellk, en azndan insanlann suur altinda varigin: devam ettimistir. O sialar- dda geng ve deneyimsiz brl olan Hz. Alin béyle bir sorumiulugu yaklenmesine ‘rap gelenekierinin misaade etmeyecegi zaman zaman dite getiriimistr.% Ni og Maldon, Makatina, | s.270-293. Pelimame, 5.9 14 Gong nh Hota, Mehmed Sl HifeinKurayamArkare, Klbbat, 2005. SSE e S.2" com fn rte Sake Oly ve He Eba Borin Haile Sein stm Mese- ‘nye ect, V/s, let 1962, 7-26. ‘= gurda Saas tareion husus our Sion Am roy A hor retin, oni cate ety rsSekie‘dot Hato Adaya tekim Hz. EO Bekire bat etmest istenen Hz. A, Peygambere yakinlif: delay sa halifelige kendisinin daha gok hak sahibi oldugunu lle’ sirdagonde, Hz. D0 Ubeyde b. elCertah tarafindan ona verlen cevap: “Sen daha gengsin, 9un- lar (Hz. EDO Bekit) kavminin yasilanindandir, Senin onlar kadar tecroben yektur ve isle onlar kadar iyi bilemezsin, Hz. Eb Bekir bu isin sorumiulugunu yok: Jenmede senden daha kuwetl, daha dayaniklir ve bu isi daha iy bilr. Gnun icin sen (halfelig) ona birak,"™ geklinde olmustur. 2. £80 UBEYDE 8. EL-CERRAH (6. 18/639) 2. Kissel Ozolikior! Beni Haris kabllesindendir. Asi! adi, Amir b. Abdullah b. eb-Cerréh'r* Hz. Peygamber ile ayn soydan gelit. Nesebi, Resdlullahin nesebivle Fihr'de birlesir. |Agere-| mibesgeredendic, Cahilye Déneminde Mekke'de okuma yazma tilen- lerden biriyaise Eba Ubeyde, Hz. Peygamber, Daru'LErkam’a girmeden bnce Abdurrahman ». Avf gibi baai sanabe le bine Misliman oldu. Hz. Peygamber, onunia EDO Talla elEnséri arasinda kardesiik tesis et. Kirk yagleninda katidig) Bedir'de kargi cephede olan babasivla catigmak zorunda kaldi ve bu olayda babas he- yatini kaybet. MUcAdele suresinin 22. yet bunun dzerine nBzitoldu.- One oi kan baz Szelive Giventliik: Hz. Peygamber tarafindan "emha'limme” diye nitelerdi!- mist. Yemenller, Hz. Peygamber’den, kendilerine slam OBretecek em bir il talep ettikleringe o “Her Ommetin bir emi vardir. Bu Gmmetin emi de budur” diyerek Ebd Udeyde'yi grevienclemistr.== ‘Cesaret: Ebd Ubeyde Uhud Gazvest'ine (3/625) atid. Savasin lk agama- sind yaganan degjima sirasinda Hz. Peygamberin yanindan ayrimadi.? Kararlik: Dogru bildifini eéylemekten, digtncelerin! agikga ifade etnek ten cekinmezdi, Nitekim Halife Omer, H. 17/ M. 638 yiinda yaganan ve “Am- ‘vas/Imvas” diye isimlenditlen vebadan dolayi Sam'a yapmayi planladit ziva- retten vazgecince Ebd Ubeyde b. elCerran, kendisini “Allah'in kaderinden Sr etimame, 225. Sri Mp. 257, Gra Armet bd Ube Cara, DA. 1994, X. 5. 249:250. 12 tign ve set eine san eden rigor avr, bln, obi, Kareem ve alesalan “Sasa ie Ashe Reslune yaa okurays wags so) beso las lsh Sinn ailerne Ian youn ve lender, taretndon Of uh le esteem, Onion a n rma shan Connotore har ve srada bed kata” Oye Alan otra oa dA von hegtttr,e sura alah toad. bin X Ala arti hep Kaul troneror'58 Mocaael, 22 + Somsbon Muhammed b, Ahmed b. Oznen e2Zehebt (6. 748/2547) Sbery Atémta bes, Ai Sump e-hravoa (raseyn esd, Le) Boyt, esses ae, 1408/1965, 56. sn, Tabokse ts 38 ‘lpn sot Tabane ss, 279, S80, 5%: Zehebt Sher Adm Ube, s 7-8; on Halt, ‘arm's 490; Cana, Kite Sto, = 308 334, fense-132 feos Ye. Do.b Nzametin PARLAK kagmakla” itham etmekten kaginmamist.© Ebd Ubeyde yine bizzat Hz. Omer'e “Peygamber'in ashabini idareci ve harag amil olarak gérevlendirmekie onlann degerini disGrdgo" seklinde bir elestr yonettmist.®* Hosgrd: Eba Ubeyde hilm sahibi bie baskomutand Halid b. Velie birt te Sam kugattiklannda Ebd Ubeyde, Gabiye kapss tarefindan gehri muhasara cett, Halid b. Velli Sarin dog tarafindaki bolamand garprsarek alirken EbO Ubeyde kendi bélgesini sulh ie ele gecirdl ve onun Hristiyaniara yopti@s ent- fagma bitin gehre g€mil kind. Zehebt Ebi Ubeyde'nin dzelikie Uc hasletine dikkatleri coker, Buntar: Dint hassasiveti, yumusak huyluluBu ve hosgéristdirse ‘Tevazu Sahibi: Ust dizey gorevleri esnasinda bile sade ve gosteristen uzak bir hayat yagamistr. Hz. Omer, Gama gelai@inde EbO Ubeyde'nir evinde temet birkag esyanin diginda bir sey bulunmadigin: gOrmas, bazi esyaler almasini sa lik veemist. 0 ise bu tUr sevlerin Kendisini dOnyaya baglayacagin dlsandagan- den halfenin teklfinesicak bakmamistr.©™ Uyumiu: EbO Ubeyde, merkezT yénetimle uyum igerisinde calismstr. amin fethinin ardindan ele gegirlen arazinin taksim eiimesine dair taleplerie iit olarak; Halife Omerin bu Konuda bir tallmati olmadis) strece araziyi tak- sim etmeyecedini fade ederek merkezi yonetime bagilifyn gizel bir Omegini ‘sexgllemigtr. Hz. Omer de onun uygulamasini destekleyerek fethedilen arazinin Insanlara taksim ediimemesi gerektgin! fade etmisti. Sorumluluk sahibi ve adaleti: Yukarida bahst gegen antiagma gereBince, = Fiz, Omer halife olunca Sure ordulan baskomutant Halid b. Velin yerine Eb Ubeyde b, ebCerrah' atarmis,"® EDO Ubeyde'nin zafer haberleri geldikre de ‘mutiy olmustur Bu dénemde Dimagk, Humus, Hama, Lazkiye, Halep, Antakya ve Kudiis basta olmak Gzere Suriye balgesindeki birgok sehrin fethi ger- Geklostirimigtr. EbG Ubeyde fethediien bu bélgeleri daha sonra Omerin vali olarak hayatinin sonuna kadar dare etmistirs: Hz. Omer'n ona verdigi dider bir orev de Beyt0'-Mal'in sorumiulugu olmustur? Kisacasi Eb0 Ubeyde'ye tevdl edilen gbrevier géyledir:Irsad/teblig gSrev, 7 Vapi hast vac cman Kaya “Kepe r og lye de sani trctngon sani ci Ya ga mea eg re a. Sr Tah Be. 2 Zaneol Sher A imin Nabe, 2.56. "aha Maga | = 187: Ton Sa, Tabatt,s.298. ‘> Snendesotota yaa eldktan swe Alsh vo Poygamberin gas kan, hee rlardsn boy et vray. nen ona: Dyan la ns ez ar nro roars sos, ann snr ar bh re yet Oe Bo 2S vasa deste bu yagen Kendrine ir feaicCokunmade,Algan net ve tua {ertdOndler:alannraxans ular lan by ol ramet sei 3 A, 172.178 Vk Magia. 860: Ibn Sea, Tabala =. 360. ‘Ion Sa Tbk i = 32.96; Zee Sens Amn NdeI, s.7.9 Yak “SeyetMabat Emturd Eb Usetc: ve “Serpyet Earana EDU Ubeyde a 2 Karen de elena Sel til aaa Boia st vei va ee es 82, 778 ‘E00 Ubayce fh Crsh x, =, 24.250 ‘Sate bs Haye (240/868), Tam, (ve Elem Zi 0! Omer), Ryd: Du Taye, 1405/2085, 133) rman134 Yr. Nzamotin PARLAK ‘seriyye komutanig, baskomutanik, Amik (vergl toplams memurlugu).© Bey. ‘hal sorumlulugu ve valli ©. Halife Adayid bd Ubeyde b. elCerréh, SakFe'de Hz. EbU Bekirin, So'd b. UDAde'ye Kars! kendilerine baat edilmesi igi gisterdigj Iki adaydan biriydi. Hz. Eb0 Bekir, onun ‘adayigina gerekge olarak bu ige ehil olugunu gistermistir.* Daha sonra Hz, Omerin, “hayatta olsaydi yerime halife olarak onu tayin cederdim* dedigj birinci kigi de yine EDU Ubeyde id. Bu terciinin sebebi ise Hz Peygamber'in Eba Ubeyde b, el-Cerrah’t “Bu Gmmetin giveniir adami" diye ni telemig olmasicirs® Hem Peygamber'in bu degerlendirmesi hem de Peygamberden sonra hiléfet gorev! Ostlenmig iki halife tarafindan EbO Ubeyde'nin hilfete lay go rulmds olmasi onun agisindan oldukca Gnemlidr. Yukanda hackinda verilen bilglerden, astlenai gorevlerden ve yer aldi) savasiardan de anlasiai®s Gzere onda bir halifede olmast gereken bitin ézellikler bulunmakteych. SakFe'de fadaylginin gndeme gelmesine ramen kendisinden daha yetkn birisinin bu: lunmasi dolayssiviahalife segiimemistir. Hz, Eb0 Bekir’den sonraki duruma gelince; keynaklar bize onun, Kendi ye- rine halife olacak kigi Helgi kamuoyu yoklamasi yapuiin ve gbnlanden gegen Hz. Omerin isminin 6n plana gkmasi Gzerine onu Istniafettifini antatr. Ancek halifenin aklinda bask bir altematif olup olmadi@! veya bagka tir isim hakkin- da birllerye jstigare eal etmedigi ya da kendisine fark ir ismin Snerlip 6ne- rilmedigi gibi Konularda her hang! bir biigye sahip deBiiz. Olayien butdnchl bir bakisla ele aldigimizda gunu rahatlikia s6yleyebiliriz: ERer Hz. Omer konusunda folumsuz gordsler afir bassaydi, Hz. Ebd Bekirin halka Onerece@! ikinci sim Eb Udeyde b. el: Cerrah olacaktl. Gunkd bunu zaten daha énce Sakfe'de yap- mist, Hem de kendisinin énine gecirerek hal Hz. Omer’e ya da EDO Ubey: de'ye bate davet etmist, Ayn Snery|tekrar yapmamast icin higtir sebep yoktu, Hz. Omer'n vefat etmek Gzereyken EbG Ubeyde hakkinda sdyledkleri de bu ka: naatimia kuvwetlendiri mahiyettedir. Gerek bu iki mek gerekse hayat hakkin dakiblgiler gunu gosteriyor Kio, bir halifede bulunmasi gereken sartlara sant sonug Sokfe'deki secim esnasinda her ne kadar ilk hareket noktasi, Cahillye Adetlerinden olan kabileciik anlayisi olmugsa da secim sdreti bitUndyle 0 detlere gore yOritaimemis, Islam kaynakit kriterer secimin sonucunda belie viol olmustur. ‘Satay, Hizey ve Kinin Kabieorninvergler!tplama girev de one vr. Sal Ueto. cond X= 248-250 ‘lat de 36; time «40. ‘© Yabert Tah, 8 2971 fn Se, Taboka M5, 382.‘Sahte'seh Half Adayon Hz, Peygember'n vefatinn ardindan, Hz. Se‘d b. Ubéde, Islam dinyesinin ve Ensarin ik halife aday olarak ortaya gkmist. , Ensar tarafindan aday ola- rok g6rblmis, g8steriimig ve karstsinda bagka birinin olmasi sz konusu bile cedilmemigtir. Toplant esnasinda ik halife adayinin kissel 6zelikierinin yerine Ensér’inieraatinin cle getiimis olmasi dikkat gekiciir. Béyle bir toplantnin yepildigina mutta olan Hz. Ed Bekir olay mahalline vardiginda Omer ve EbG Ubeyde'yi Sa’d 'n kargisina aday olarak gikarmistr. Bu esnada Hz. Ebd Beki,teklf ettigi adaylarin kisisel 6zelikleriye ligt gerekgeler lier! sGrmemis, sadece Kureys'ten birinin halfe olmasinin gerekigine vurgu yapmistir. Bu siregte ortays gikmis Og aday karsisinda Hz. Eb Bekirin adayig) indeme gelmigu. Hz. Ebd ekire brat eciimes!texlfin! yapaniar, onun Kise! {zellkierini ve UstUnIUklerinlzikretme ihtiyacihissetmiglerdit. Ensdrin adayi Sa‘d b. Ubde halifelik gartianin’ tagima Konusunda a vantajlyci. Hem yaslt ve hastayd: hem de yerel bir kabile reisiy. Birakin Munacirier Medinelilerin tamami tarafindan bile tasvip edilecek bir Konumda deBiidl. Muhdecirar’in aday, ézelikle de bu galigmanin Konusu olan Ebi Ubey de b, el-Cerréh ise Medine aigindaki MUslmanlarca da kabul edilebilecek bir konumdaydi. Ustelik bir halfede bulunmasi gereken dzelikiore de sahipt. Her ne kadar SakTo'de hallfe secilmemigse de gerek Hz. Eb0 Bekir tarafindan hall {fe aday olarak Snerlimesi, gerekse ikinc! halife Hz. Omer tarafindan bu make ima layik gordimesi onun halifeligelivakatinin nem géstergoleriir Sokffe'de Ensar, olaya yerel bir anlayisla ve mekansal gergeveden bakmis- ‘tr GankG hilafetin, Ensérin hak oldugunu dile getirrken hep Medine'e ve Medinelilerin yapuklanna abfta bulunmuslardir. Muhacirer ise meseleyi Pey- gamber eksenll gormds, segllecek kisinin onun yoneticiik gérevini dstieneced- ni ikkatiere sunmus, SakTe'deki hadisenin sadece Medine'yi deil bitin Avap- lan iglenairaigint ve ontarin onayinin gerekiligin vurgulamis, konuya daha cl hhangamul bir bakig agisiyia yaklagmislardi. Kaynakiar: » Aksoy, Numan Ourak, “Tarheel Gokomdan Halfelk - Ontaye Gk, Gece Agaralar-” ikmet Yurd,/3, 2008, © 215-226 » Alb. EbTTalin, Newed- Bode, (Haz. AbdUbaki Gpmar wy. 1987. talon, Ment, "vz, Munammadin Vettingan Sonret Hiait Tartgmalar’, Frat Cover. ‘tes! shyt Fakes! Derg, Dt/2, 2004, 55-65. >» Bala, Al “Eb0 Belirin Halfe Sagimosinds“Imamlar Kurye tei Hacsinin Rois Oze "ine" ITEM l/6, Konya, 2005, 87-104, » Beldzur Eou'-Asbas Armed b. Yaa b. Cab (9, 279/892), Enssbu'FEGt, XI, (eh. SO ho Zehir, yar Zl), Bey DBF, 1098, » conan lah, Had Ansidopests! Kato Site, XM, Istanbul: AkcaR Yaynov ty > Eba Yosut (.182/708), KRabu'Hare, (ve. Midriszide M, Atallah Efenl, Sad. mall Kerakaya), Ankara: Aga Ya), 2982. >» Fela, Ethom Ron, “Salfe Oly ve He. Eb Bekirn Half Seci am Maxenijet Mec mugs, V/S, tanbul, 2982, ©. 7-26, » Malte bs Hayy (8. 240/852), Tarh, (Mk: Ekrem Zia etDmer), Rae: Daru Tayibe 1408/1988. >, Hamigulah, Muhammed, ik iitm Devel, (Gev. Ihsan Sirewa Sima), Istanbul Umut ‘Matbaacti, 1992, een lan Dogugu, (Gov. Murat Gitkaya,Istanbuk Beyan Yaynian 2020 135, freefraae- ‘e.g: Neamt PARLAK tipo; Mehmed Said, Hilson Kuroysi Ankara: taba, 2005. tno Babe “Gonel lark Rapid Halllee Bunem Oly Sonopon ve Eten” AIFD, xk Ankare 1990, = 27-54 lon Maton, Abdurratimén, (@ 8085/1406), Mukaddimety Ion Halson, Hv, (haz. ‘Ged Boyt Dru, 2003, Mukedsime, (ev, Hal Kone, tani: Yen $fak Yay, 2004, ——— Thins on Hal, Beye: Darks, 2003 Tadic, Usentin, (0. 776/1374) Amalia fnen buy'e iablethlim min mul im, tk, Lev Provencal, E),Beyut 3956. lon Higom, (0, 216/689), eaSretdnNebovine, (ll. Metdi Fethi e-Seyid), 1, ot ‘Manure: Dru'eSohabe, 1995, lonutoavel Ebu'terec Abdurrahman B.A (8, 597/120, of Muntazam fTTSAn EMO Meibmehs tah Mohammed Aodokadk At=AMistafe AbdOacir Aa), XI, Beye, DarviKatberimyye, 1982. lonctesie (8501232), KB AeTArh, x, Boyrut_ Dan/KOLDDIHVE, 1407/1987. Jina Korebe (7), Eb0 Muharamed Abdullah 8, Main (6, 276/69), nme ve's S850, i, yu: Dar Katb’Himiye, 2009. Ton Sed (6. 290/645), Ktabu Tabak eb, (tk, AM. Gmen, PX, Kahir: Mektebe- art Honch, 1424/2001. apar Minot A sn lik Dbneminde Bey’ at ve Segim Sistem Istanbul, Beyan Yayn- "en 1998, arrhan, Haye, Mukayesel ati Hulu, tl, tanbus ten Yay, 1962. [Kare Abdurahman, “Soayo-Skonomik ve KOtrol Yonden [iam Onces! Mekke Tooumu”, tioded Oniversteslshist Fakes! Der 3/2, 2003, = 97-122 dvatal Mahomed b. Hab (©. 450/1068), e-Ankamu’sSultniye, (hk. Armes Mube ov et oBsad, Keyeye Meleabets Dat Tbn Kutybe. 2409/1983. Onkol Ahmet, “Ebd Ubeyde b Cerrar”, DIA Ist. 1904, Xs. 288.250, Be"Ssean tam syesct Geleneginds Bir Saz ~S1ISONniYol Ayrminda SakTe Hades ‘stent 5, Konya, 2008, 5.72.94. shaban MA, tame Hisory A New Interpretation, Cambrisge: Cambridge University Press, 2076. a ‘Tabor Ebd Cofer Muhammed b. Car, (@, 340/922), Taxu'+mem venue, (hk. Mu amnmod Eba'tFaa ahi) 13. Mle: Cart Maat, 1970. Val Muhammed. Omar, (6, 207/822), Ktabu'rMegizt (tah. Marsden Jones), London: oxford Universty Press, 1966, \eladt Muhammed 8. mer (8. 207/822), Kabu'sRldde, th, Yahye e+Cebar, Beye: ‘eur Garo lint 1410/3000 vero! Banat, *Ragid Haleer BSnemToplumsal Deigim Ozerine Baz! DeBerensms- ters STEM II/6, Kenya, 2008, s. 195213. ‘aku eilamevt Shabuddin Ebd Abdio (©. 626/229), Mu'cemu ulden, FY, Bert: ‘Dru Sad, 1397/2977. ened Semsiedh Muhammed b. Ahmed b. Osman, (8, 748/947), Speru Alm Rabeld, (nk, Suayb stamavOd (Hosen LESod, Tc), Beyru: Moessesetr-sle, ‘iaosyiees.