Valon Murati

Janar 2016, Prishtin

Liria e t shprehurit si e drejt

civile dhe politike
Liria e t shprehurit i takon korpusit t t

drejtave civile dhe politike dhe i ka rrnjt n

luftn pr lirit individuale t shek. 18 dhe 19.
Xhon Stjuart Mill n veprn Mbi Lirin konstatoi
se liria e shtypit sht njra ndr sigurit
kundr qeveris tiranike dhe t korruptuar.
Volteri duke trajtuar lirin e shprehjes ka thn:
Zotri, un nuk i ndaj mendimet me ju, por
un do ta rrezikoj jetn time pr t drejtn
tnde q ti shprehsh ato.

Liria e t shprehurit si e drejt

civile dhe politike
Liria e fjals dhe e t shprehurit njra ndr katr lirit e

proklamuara n vitin 1941 nga presidenti Rusvelt.

Liria e shprehjes, e opinionit si dhe e informimit ka pasur
nj rndsi t veant gjat Lufts s Ftoht.
N kt koh nj rol t veant kan luajtur Zri i
Ameriks, Evropa e Lir, DW, BBC, Radion France
International etj.
Edhe liria e shprehjes, mbajtjes s opinionit si dhe e
prcjelljes s informatave n raste t caktuara dhe
specifike mund ti nnshtrohen kufizimeve t caktuara.
Gjithashtu pr shkak t ndjeshmris s tyre ato duhet t
realizohen me nj prgjegjsi t ndjeshme.
Liria e shprehjes mund t vihet n kundrshtim sidomos
me t drejtn pr privatsi dhe lirin e besimit.

Mediet
Roli i medieve n realizimin e liris s t shprehurit sht

qensor.
Mediet mund t ken rol t dyfisht:

T promovimit t liris s shprehurit, duke informuar publikun e

gjer pr problemet qensore t shoqris dhe duke krijuar

hapsir pr t komentuar dhe kritikuar politikat dhe veprimet e
institucioneve publike.
Mediet mund t jen mjet n funksion t propagands shtetrore
, q realisht mund t mbyll hapsirat pr pengimin e liris s
shprehjes, mbajtjes s opinionit dhe shkmbimit t informatave.
Censura
Vet-censura
Interneti sot ka ndrruar krejtsisht t konceptuarit tradicional

t medieve dhe t shprndarjes dhe marrjes s informatave.

Sot mbi 2.2 miliard njerz kan qasje n internet.

Deklarata Universale e t
Drejtave t Njeriut
Neni 19

do njeri ka t drejtn e liris s opinionit dhe

t shprehjes, q nnkupton lirin pr t pasur
opinion pa ndrhyrje si dhe t drejtn pr t
krkuar, pr t marr dhe pr t prhapur
informata dhe ide prmes fardo mediumi
dhe pavarsisht nga kufijt.

Pakti Ndrkombtar pr t
Drejtat Civile dhe Politike
Neni 19

1. Gjithkush ka t drejt t ket opinion t vetin pa ndrhyrje nga

t tjert.
2. do njeri ka t drejtn e liris s shprehjes; kjo e drejt prfshin
lirin pr t krkuar, marr dhe prhapur informata dhe ide t do
lloji, pa marr parasysh kufijt, qoft me goj, me shkrim, n
form t shtypur apo artistike, apo prmes mjeteve t komunikimit
t zgjedhura prej tij.
3. Ushtrimi i t drejts s parapar n paragrafin 2 t ktij neni
mbart me vete detyra dhe prgjegjsi t veanta. Ai mund ti
nnshtrohet kufizimeve t caktuara, por ato duhet t jen t
parashikuara me ligj dhe t domosdoshme:
a) Me qllim t respektimit t t drejtave apo reputacionit t t
tjerve
b) Me qllim t mbrojtjes s siguris kombtare apo t rendit
publik,
t shndetit dhe moralit publik.

Pakti Ndrkombtar pr t
Drejtat Civile dhe Politike
Neni 20

1. do propagand q nxit luft ndalohet me ligj.

2. do thirrje pr urrejtje kombtare, racore apo fetare q nxit
diskriminimin, armiqsi apo dhun ndalohet me ligj.
N Komentin e Prgjithshm Nr. 34 rreth nenit 19, Komiteti i
t Drejtave t Njeriut ka interpretuar gjersisht t drejtat dhe
kufizimet q rrjedhin nga ky nen.
Ndr t tjera Komiteti konstaton se Liria e opinionit dhe e
shprehjes jan kushte t domosdoshme pr zhvillimin e plot
t personit. Ato jan qensore pr do shoqri. Ato prbjn
gurin themeltar pr do shoqri t lir dhe
demokratike.Liria e shprehjes sht nj kusht i
domosdoshm pr realizimin e principeve t transparencs
dhe llogaridhnies q jan qensore pr promovimin dhe
mbrojtjen e t drejtave t njeriut.

Konventa Evropiane pr t
Drejtat e Njeriut
Neni 10 Liria e shprehjes
1. do person ka t drejtn e liris s shprehjes. Kjo e drejt prfshin

lirin e opinionit dhe lirin pr t marr ose pr t dhn

informacione ose mendime pa ndrhyrjen e autoriteteve publike
dhe pa marr parasysh kufijt. Ky nen nuk i ndalon Shtetet q t
vendosin nj regjim autorizimesh pr institucionet e radiodifuzionit,
t kinemas, ose t televizionit.
2. Ushtrimi i ktyre lirive, q prmban detyrime dhe prgjegjsi, mund
tu nnshtrohet disa formaliteteve, kushteve, kufizimeve dhe
sanksioneve t parashikuara me ligj q, n nj shoqri
demokratike, prbjn masat e nevojshme pr sigurimin
kombtar, integritetin territorial ose sigurimin publik, pr mbrojtjen
e rendit dhe parandalimin e krimit, pr ruajtjen e shndetit ose t
moralit, pr mbrojtjen e dinjitetit ose t t drejtave t t tjerve, pr
t ndaluar prhapjen e informatave konfidenciale ose pr t
garantuar autoritetin dhe paanshmrin e pushtetit gjyqsor.

Rastet n Gjykatn Evropiane

pr t Drejtat e Njeriut
Lingens vs. Austris
Castells vs. Spanjs
Godwin vs. Britanis s Madhe
Sunday Times vs. Britanis s Madhe

Mekanizmat zbatues,
kontrollues dhe monitorues
Komiteti pr t Drejtat e Njeriut i OKB-s
Raportuesi Special mbi Promovimin dhe

Mbrojtjen e Liris s Opinionit dhe t

Shprehurit
Gjykata Evropiane e t Drejtave t Njeriut
Asociacionet profesionale t gazetarve
OJQ-t si Neni 19, Reportert pa Kufij,
Amnesty International, Human Rights Watch
etj.

Kushtetua e Kosovs
Neni 40

1. Liria e shprehjes sht e garantuar. Liria e shprehjes

prfshin t drejtn pr t shprehur, pr t shprndar
dhe pr t marr informacione, mendime dhe
mesazhe t tjera, pa u penguar nga askush.
2. Liria e shprehjes mund t kufizohet me ligj n raste
kur nj gj e till sht e domosdoshme pr
parandalimin e nxitjes dhe provokimit t dhuns dhe
armiqsive n baz t urrejtjes racore, kombtare,
etnike ose fetare.
Neni 41 E drejta e qasjes n dokumente publike, neni
42 Liria e Medieve.