Durres, me,09/04/2015

PROJEKT

RENIA E SISTEMIT
KOMUNIST NE
EVROPEN
LINDORE.
Punoi: Iva Dervishi

Pranoi: M.Keti Tabaku

OBJEKTIVAT:
Te

njihemi me krakterin totalitar te

komunizmit.
Te njihemi me vendet ku ra regjimi
komunist ne Europen Lindore.
Te njihemi me shkaqet qe cuan ne
renien e komunizmit.
Te njihemi me Murin e Berlinit dhe
se cfare simbolizon renia e tij.

KARAKTERI TOTALITAR I
KOMUNIZMIT

Forca e komunizmit nuk sht bazuar vetm mbi vendosmrin mizore

t nj diktatori apo t nj grupi pushteti, por mbi nj trsi faktorsh
n pjesn m t madhe origjinale. Disa prej ktyre faktorve jan
analizuar nga Francois Furet n librin e tij themelor E kaluara e nj
iluzioni. Parasgjithash, si sht theksuar, karakteri totalitar. Nj
karakter q ka mundsuar kur sht marr pushteti konsolidimin e
fenomenit komunist. far diference ekziston, n linja t prgjithshme,
midis nj diktature dhe nj totalitarizmi? Pr tu kuptuar, nj diktatur
sht nj qeveri e menaxhuar nga pak me dhun. Grupi dominues
privon parasgjithash qytetart nga lirit politike. Pr sa u prket
lirive t njeriut, civile, ekonomike (kulti, shprehjeje, shoqrimi, prone,
iniciative ekonomike, etj.), kto kufizohen n masn n t ciln mund t
ken reflekse politike, por jo t eliminuara krejtsisht. Kurse
totalitarizmi bazohet mbi nj ideologji nj vizion t bots q jo
vetm nuk ka pretendimin se mund t interpretoj do aspekt t jets
njerzore, jo vetm ka pretendimin se ky interpretim sht liruesi i
vetm, por ka edhe pretendimin q t imponohet me forc. Domethn,
pr ta liruar vrtet njeriun do t duhej ta privoje nga do liri. Do
t duhej t krijohej nj njeri i ri, i aft q t mendonte, t shprehej, t

EUROPA LINDORE, NJE HISTORI

NDARJESH DHE PERKUFIZIMESH

Sistemet e reja politike qe u vendosen pas

1989 kishin dicka te perbashket: perballjen
me integrimin ne tregun ekonomik boteror te
shoqerive ish-socialiste dhe me braktisjen e
ekonomise se centralizuar socialiste per te
permendur vetem dy prej sfidave imediate te
asaj periudhe, por rruga qe zgjodhi secili nga
keto vende per ti perballur ato ishte teresisht
e ndryshme.Por ne vend qe keto rruge te
trajtoheshin si nje pasuri historike e levizjeve
politiko-shoqerore ne rajon, prej te cilave
mund te mesohej bashkarisht per te shkuaren
dhe te ardhmen, ne menyre permanente
vendet e Europes Lindore jane perpjekur te
distancohen sa me shume nga njera-tjetra.
Largimi nga e shkuara e perbashket
ideologjike ish-socialiste, ka sjelle rritjen e
qasjes se tyre drejt perendimit dhe familjes
institucionale europiane, dhe duket gati si
nevoje per nje ideologji te re.Zyrtarisht
vendet e Lindjes jane ndare ne disa grupe per
sa i perket ecurise dhe performances se tyre
demokratizuese.

Ne grupin e vendeve te te suksesshme:

Polonia, Hungaria, Cekia, Sllovenia, shtetet
Baltike, te cilet e kane permbushur me
sukses procesin e transformimit.
Ne vende te vonuarasi- Shqiperia,
Jugosllavia, Bosnje-Hercegovina, Maqedonia,
Rusia, Moldavia, Ukraina, Bjellorusia qe
ende paraqesin elemente semiautoritare.
Ne vende humbese vendet e Azise
Qendrore si Uzbekistan, Kirgistani,
Kazakistani, Taxhikistani apo shtetet e
Kaukazit si Azerbajxhani, Armenia dhe
Gjeorgjia qe jane ende pas me procesin e
demokratizimit.

SHKAQET E SUKSESIT TE KOMUNIZMIT JANE

TE NJEJTAT QE KANE CUAR NE HUMBJEN E
TIJ.
1) Premtimi pr barazi dhe drejtsi sociale. Premtimi pr barazi, nse nnkuptohet si
egalitarizm absolut q do t mbys lirin njerzore dhe meritn, prkthehet n
pabarazi t thell dhe padrejtsi sociale. "Pabarazi" nnkupton q t trajtoj n
mnyr t pabarabart at q praktikisht sht e barabart: padyshim dinjiteti i do
individi, me t drejtat themelore (edhe ekonomike) q i derivojn.
2) Premtimi pr nj realitet t ri, utopik, i aft q ta liroj njeriun nga do barr dhe
prgjegjsi miorale. Nj realitet q duhet t pretendonte t ndrtonte nj "njeri t ri",
t kundrt ndaj natyrs s tij ose q, m mir, ishte projektimi i instikteve njerzore
m elementare, ato materiale (materializmi), t varura nga sistemi prodhues, i t
cilit njeriu - i privuar nga liria - bhej nj ingranazh i thjesht.
3) Vshtirsia pr t ndrtuar nj bot t re kundr natyrs mund t justifikohej
vetm me shtyrjen pr nj t ardhme t paprcaktuar realizimin e premtimeve t
dhna. Doktrins komuniste, q afirmonte karakterin historik dhe t nevojshm t
saj, i sht dashur gjithmon t prpunoj justifikime t reja (aftsin e kapitalizmit
pr t spostuar skenarin e shfrytzimit, etj.) t realizimit t munguar t ktyre
premtimeve.
4) Lajmet dhe instrumentet kulturor pr t demaskuar komunizmin kan qen
gjithmon t disponueshm. Krimet staliniste qen t njohur qysh nga viti 1946, kur
u botua autobiografia e Victor Kravchenko, nj prej eksponentve m t lart t
nomenklaturs sovjetike. Sikur t mos mjaftonte, n vitin 1956, qe vet Sekretari i
Par i PKBS-s, Nikita Hrushov, ai q denoncoi kultin e personit dhe krimet e
paraardhsit t tij.

Padyshim s rnia e Murit t Berlinit, ka qen pika

kulmore e ndryshimeve revolucionare t cilat e kan
prfshir Evropn Lindore dhe Qendrore;
reformuesit morn n dor pushtetet dhe i dhan
fund sundimit diktatorial komunist 40 vjear.
Revolucioni i cili pasoi pas ngjarjeve n Berlin,
shnoi vdekjen e komunizmit n Evrop, edhe pse n
disa pjes t saj, n veanti n Ballkan, mimi q
sht paguar ka qen shum i lart, humbjet n
njerz t mdha e vuajtjet e teprta.