Seminarski rad

Zubni plak i
hemijska sredstva
za kontrolu plaka

| Stomatoloki fakultet Sarajevo

UVOD
Zubni plak ine mekane naslage na zubima koje se sastoje od
bakterija i proizvoda njihovog metabolizma. Ove naslage omoguuju
preivljavanje i razmnoavanje mnogim vrstama bakterija koje
proizvodima svojeg metabolizma uzrokuju oteenja tvrdih zubnih
tkiva i parodonta. Zubni plak svoj razvoj poinje kao pelikula tanki
sloj ljepljivih glikoproteina koji se iz sline taloe na povrinu zuba. Ve
10-20 minuta nakon potpunog mehanikog ienja (etkanja) zubne
povrine, na njoj se stvara pelikula koja u ovoj poetnoj fazi jo ne
sadri bakterije.
Meutim, ona predstavlja pogodno tlo za naseljavanje bakterija koje
su normalni stanovnici usne upljine. Bakterije se ubrzo nasele na
hranjivu povrinu ime poinje razvoj zubnog plaka. Mnoenjem
bakterija nastaju povoljni uvjeti za naseljavanje novih vrsta, jer
novopridolim vrstama bakterija pogoduju proizvodi metabolizma
bakterija koje su se naselile ranije. Tako nastaje sloena ivotna
zajednica od vie stotina vrsta bakterija koje nastavljaju odlagati
razliite kemijske spojeve ime se poveava koliina zubnog plaka i
omoguuje naseljavanje novih bakterija te mnoenje postojeih. U
zrelom zubnom plaku bakterije vrsto prianjaju uz zub i zatiene su
od otplavljivanja slinom te imunolokih mehanizama.

Bakterijski toksini
Bakterije u plaku intenzivno koriste eere koji se unose hranom i
piem, a proizvodima svojeg metabolizma uzrokuju oteenje
zuba i parodontnih tkiva. Za oteenje zuba su odgovorne kiseline
koje demineraliziraju tvrda zubna tkiva i dovode do karijesa.
Parodontna tkiva oteuju razliiti bakterijski toksini koji uzrokuju
upalu u gingivi i parodontu gingivitis i parodontitis. Normalna
i nesmetana funkcija usta (vakanje, govor) oteava stvaranje i
nakupljanje zubnog plaka jer pomicanjem jezika, obraza i usnica
dolazi do prirodnog ienja zubnih povrina. U sluaju
poremeene funkcije, primjerice oteanog vakanja zbog bolnog
zuba, izostaje ovo prirodno ienje pa je i nakupljanje plaka vee.
Na zubima takoer postoje mjesta koja nisu dostupna prirodnom
ienju to su uski prostori ispod mjesta gdje se dodiruju
susjedni zubi s kojih se plak tee uklanja. U sluaju slabije oralne
higijene ta su mjesta osobito podlona nakupljanju plaka i
nastanku karijesa.
Glavna osobina plaka je prijanjanje, ak i za glatke povrine zuba
u emu mu pomae prisustvo steene pelikule. Interesantno je da
se pelikula stvara na povrini zuba svega nekoliko minuta nakon
poliranja, nastaje iz pljuvake i u obliku je veoma tankog sloja koji
oblae zube.
Pelikula deluje kao regulator (rampa u proputanju jona izmeu
zuba i pljuvake). Razvoj plaka zatim napreduje veoma brzo. Do
10 miliona razliitih bakterija na mm2 moe pokriti povrinu zuba
sat vremena nakon ienja, pri emu bakterije naseljavaju
povrinu zuba po besprekorno tanom redosledu pojavljivanja.

Sadraj

Uvod
Zubni plak
Plak i kamenac

1
1

Nastajanje plaka
Inicijalno formiranje plaka
Mikroorganizmi
Okruenje
Biotike relacije
Komponente plaka
Posljedice nastanka plaka
Detekcija plaka

4
4
4
5
6
6
6

Antiplak hemijski agenti

Klasifikacija hemijskih
sredstava za kontrolu plaka 6
Hlorodeksin
O hemijskoj kontroli plaka
Klasifikacija hemijskih agenasa
Aplikacija hemijskih agenasa
Oksigenacijski agenti
Eterina ulja
Cetil pyridinium klorid (CPC)
Sanguarin
Jod

9
9
9

Literatura
Reference

8
8

9
9

Prvo nastaje proteinski film (pelikula) koji deluje kao regulator,

odnosno rampa u proputanju jona izmeu zuba i pljuvake.
Razvoj plaka zatim napreduje veoma brzo. Priblino 10 miliona
razliitih bakterija na mm2 moe pokriti povrinu zuba u roku od
sat vremena nakon ienja, pri emu bakterije naseljavaju
povrinu zuba po besprekorno tanom redosledu pojavljivanja.
Prvo se pojavljuju Streptococcus mutans i anaerobne
bakterije koje stvaraju odreene vrste eera u obliku matriksa
mree i na taj nain pokreu ranu kolonizaciju. Nakon toga sledi
lanac reakcija u kom uestvuje veliki broj bakterija. Ovo je
povezano sa poveanim brojem leukocita u oblasti desni. Izmeu
6 i 10 dana, ukoliko ne doe do ienja, nadovezuje se
naseljavanje i ostalih mikroorganizama u plaku i tada nastaje
gingivitis (zapaljenje desni). Osim toga, bakterije produkuju
kiseline koje oteuju povrinu glei na kojoj se stvaraju beliaste
mrlje koje su prvi pokazatelj razvoja karijesa.
Smatra se da u 1 g plaka ima oko 220 biliona bakterija (preko 350
vrsta), pa se on esto naziva i mikrobni plak. Njegov nastanak
potpomau: nepravilan oblik i poloaj zuba, nedostatak zuba,
uzimanje preteno meke hrane, unilateralno vakanje itd. Kada se
u dentalni plak nataloi kalcijum iz pljuvake nastaje zubni
kamenac, glavni uzronik parodontopatije.

"ak 90 posto bolesti u ustima nastaje zbog loe higijene - nepranja.

Meutim, ni dobra higijena ne moe u potpunosti sprijeiti stvaranje
zubnog kamenca, pogotovo u ustima koja su sklona tome".
Formiranje plaka

Glukoproteini pelicil iz
pljuvake adsorbiraju se
na povrinu zuba

Bakterije prijanjaju za
pelicil i prekrivaju zubni
emajl

Bakterije se umnoavaju i
formiraju mini-kolonije u
slojevima na pelicilu

Prijanjanje, rast, odvajanje i ponovno prijanjanje bakterija plaka

na zubnu povrinu je kontinuiran i dinamian proces.
Inicijalno formiranje plaka
Mehanizmi stvaranja plaka ukljuuju:
Adsorpcija pljuvanih proteina i posebnih bakterijskih
molekula radi formiranja kondicijskog filma i pelicila na
povrini zuba.
Uinak van der Waalsove i elektrostatike sile izmeu
mikrobskih povrina i filma stvara reverzibilno prianjanjanje
na zube.
Ireverzibilno prianjanje zbog intermolekularne interakcije
izmeu elijske povrine i pelicla.
Sekundarni kolonizatori prijanjaju za primarne kolonizatore
putem Intermolekulske interakcije.
elije se dijele i generiu biofilm.
Mikroorganizmi

Formiranje plaka postepeno utie

na gingivu.

Izmeu bakterija se
formira matriks u kome
one ive
Neke od bakterija
proizvode od eera
supstance koje su izvor
energije te je vie eera
jednako vie bakterija

Kao je prethodno navedeno postoji oko 1.000 od 25.000 vrsta

bakterija koje su ukljuene u formiranje zubnog biofilma. Zbog ovog
prilino velikog broja postoji estoka konkurencija meu bakterijama
prisutnim na zubnom biofilmu za hranjive tvari prisutne u ustima.
Oko samo pedeset posto od 1.000 vrsta su kultivisane za studije.
Znanstvenici na Forsyth instituta u Cambridgeu, Massachusetts su
zapoeli Human Oral Microbiome Project kako bi identificirati
identitet oralnih bakterija i prouavali kompleksni ekosistem usta. Na
njihovoj web stranici, mogu se pronai informacije o identifikovanim
organizmima, kao i metode koje koriste za Identificiranje organizma.

Okruenje
Ekoloki faktori koje zatiemo unutar usne duplje su direktno
proporcionalni bogatstvu i vrsti biodiverziteta mikroorganizama koji
lei na zubima. Glavni ekoloki faktori su pH, pljuvaka, temperatura
i redox reakcije. Veina organizama mikroba vole neutralni pH (pH 7).

Antibiotici i
antiseptici

Osim to djeluje kao tampon, pljuvaka je i glavni izvor hrane za hiljade

bakterije (Napomena : Gingivalne crevicular fluid je takoer izvor
nutrijenata , ali manji ).
Samo dva stepena ( C ) promjene - pokazalo se da e se drastino
promijeniti dominantne vrste
plaka. Prosjena temperatura usta
Izmeu raspona 35-36 C ( Marsh ). Redox reakcije izvode aerobne
bakterije. Ovo odrava nivo kisika u ustima na polu - stabilno
homeostatskom stanju. To omoguava drugim bakterijama da preive.

Posljedice taloenja plaka

Biotike relacije
Mikroorganizami u usnoj upljini ive jedni s drugima za istim
stolom u meusobnom simbiotskom odnosu. Obino, anerobne
bakterije e podlei kad je visok nivo kisika, ali putem redoks
reakcije one su u stanju da preive. Ovaj komensalni odnos
omoguava mjeavinu aerobnih i anaerobnih bakterija da ive u
istom podruju. Formiranje poinje od adsorpcije ranih
kolonizatora na stvoreni pelicil kroz kemijske procese. Nastali
pelicil je sloj pljuvake koji se uglavnom sastoji od glikoproteina i
formira se ubrzo nakon ienja zuba ili izloenosti novih zuba. Ovi
vezani rani kolonizatori manipuliraju okoli za neposrednu korist
drugih bakterija. Kada je okruenje - izmanipulirano drugi
bakterijski kolonizatori su u mogunosti da se zalijepe za rane
kolonizatore.
To uinjeno vie puta rezultira u slojevima bakterija. Kada nove
bakterijske elije jednom prionu jedna za drugu one dobijaju
sposobnost da komuniciraju jedna sa drugom. One su u stanju da
komuniciraju jedna s drugom kroz biokemijske procesa koji se
nazivaju Quorum Sensing. Quorum Sensing omoguava gotovo
svim bakterijama da imaju koristi jedna od druge. Ova sposobnost
omoguava bakteriji da osjeti prisustvo drugih bakterija oko nje.
Zbog ove komunikacije, bakterije imaju sposobnost da promijene
svoj genotip (kao i njen fenotip) kao rezultat koncentracije
populacije i / ili okolinskih promjena da ostane kompetitivna. Ovi
odnosi nastoje zadrati homeostazu sve dok ne nastane neka
vrsta poremeaja u ekosistemu.
Najei razlozi za poremeaj ekosistema su ekoloki faktori koji
su u poglavlju o okoliu. Bakterija koja pokazuje najvie
plastinosti najvie odgovara na promjene u okruenju i dominira
u datom okruenju. To esto dovodi do oportunistikih patogena

Biofilm na zubima

Zubni plak ne treba

shvatati olako, jer se u
njemu nalaze bakterije koje
su veoma opasne. One
isputaju kiseline koje
unitavaju zubnu gle, usled
ega se poveava rizik od

Komponente plaka

Mehaniko
odstranjivanje plaka

Plak se uklanja mehanikim

ili hemijskim putem.
Uklanjanje plaka treba
provoditi sa proizvodima koji
sadre fluorid kako bi odmah
popravili poetna oteenja
te sprijeili daljanja
oteenja. ak i kada plak
uklonimo mehaniki, on se
ponovno formira unutar
nekoliko sati nakon ienja.

Plak se sastoji se od mikroorganizama i ekstracelularne matrice.

Mikroorganizami koji ine biofilm su uglavnom Streptococcus
mutans i anerobi, sa razliitim sastavom zavisno od lokacije u
ustima. Primjeri takvih anaeroba ukljuuju Fusobacterium i
Actinobacteria.
Ekstracelularni matriks sadri proteine, dugolanane polisaharide i
lipide.
Mikroorganizmi prisutni u dentalnom plaku su prirodno prisutni u usnoj
upljini, te su obino bezopasni. Meutim, propust da se uklonii plak
putem redovnog etkanja zuba znai da je dozvoljeno da se bakterije
izgrade u debelom sloju. Oni mikroorganizmi koji su najblie povrini
zuba fermentiraju saharozu. U ovom stanju tada one poinju da
proizvode kiseline.
Kiseline putene iz dentalnog plaka dovode do demineralizacije
susjedne povrine zuba, a samim tim i do karijesa. Pljuvaka takoer
nije u stanju da prodre nakupljanje plaka i stoga ne moe djelovati na
neutralizaciju
kiseline
proizvedene
od
strane
bakterija
i
remineralizirati povrinu zuba.
Takoer uzrokuju nadraenje desni oko zuba koje bi moglo dovesti
do upale desni, parodontalne bolesti i gubitka zuba.
Naslage plaka se takoer mogu mineralizirati i pretvoriti u kamenac
(calculus ili tartar).

Posljedice nastanka plaka

Plak je raj za oralne mikro-organizame i nastavlja da se gradi u usnoj

upljini dok se ne mineralizuje u kamenac (takoer poznat i kao tartar)

Hemijska kontrola plaka

Znanje o ulozi mikroorganizama u pokretanju gingivitisa i njegovo napredovanje u parodontitis se dramatino

povealo nakon prepoznavanja bakterija plaka kao glavnog etiolokog faktora u nastanku parodontalne
bolesti. Kemoterapijski agenti s antimikrobnim svojstvima pokazali su se da smanjuju formiranje plaka,
odlau nastanak i progresiju gingivitisa. Ove antiagregacionih agenati se apliciraju kao dodatak ekstenzivnom
mehanikom ienju u poetnoj fazi parodontalne terapije, kao i u situacijama u kojima je mehaniko
ienje oteano.
"Ispiranje usta" se moe definirati kao ljekoviti rastvor koji se koristi za ienje usne upljine ili lijeenje
oboljelih
dijelova
usmenog tkiva. Ispiranje usta moe biti jednostavno definirati kao supstanca koja se unosi unutar usne
upljine,
a
zatim
ispiru usta radi osvjeenja usta i daha.
Oni se esto nazivaju drugim imenima kao: "oralni antiseptici" ili "ispiranje usta .

Klasifikacija hemijskih sredstava za kontrolu plaka

1. Bis-biguanidi - Chlorhexidin
Alexidin
Octeudin
Bis-pyridini
2. Eterina ulja - Listerin
3. Quartenery
- Cetyl Pyridum Hlorid (CPC)
amonijum
- Benzalkonium Hlorid
spojevi
4. Fluoridi
- Sodium florid
Stannous florid
Organski amino florid
5. Antibiotici
- Penicillin Tetracyclin
Vancomycin, Kanamycin
Spiramyicin; Actinomycin
Erythromyicin, Niddamycin
Streptomycin, Bacitracin
Gramicidin, CC 10232

6. Oksigenacijski - Peroksidi: Hidrogen

agenti
Peroxide Urea Peroxid
7. Antiseptics

- Iodin
Povidone Iodine
Chloramine - T

8. Enzymes
- Amylase, Mutanase,
Protease, Amylglycosidase,
Glucose Oxidase
9. Plant Alkaloids - Sanguarin
10. Ostali agenti
- Sodium Hexametapohsphate
Sodium Etedronate

Plak i

kamenac
Plak i kamenac
Plak je ljepljiva gusta
tvorevina koja se nakuplja na
zubima, a ine ju mikoplazma,
virusi, bakterije, protozoe,
ostaci hrane i odumrle stanice.
Plak se poinje stvarati
neposredno nakon pranja zubi
i izmjeriva koliina nakupi se
ve nakon jednog sata. to se
plak vie nakuplja i to ga je
vie, lake dolazi do upala
zubnog mesa.
Ako plak due vrijeme ne
odstranimo dolazi do njegove
mineralizacije i pretvara se u
kamenac (kalkulus). vrstou
plak dobiva kroz kalcij i ostale
minerale koji se nalaze u slini.
Plak se poinje stvrdnjavati
ve nakon 24 sata stajanja, a
u kamenac se pretvara nakon
nekih 20 dana. Tada se na ve
nastalom kamencu poinje

Prevencija formiranja
plaka

Hemijska sredstva za uklanjanje plaka

baziraju se uglavnom na raznim
tekuinama za ispiranje usta.
Hlorodeksin
Hlorheksidin je bis-biguanid antiseptik koji posjeduje anti-plak
svojstva. Hemijski je klasificiran kao hlorheksidin digluconid i u
SAD je oznaka klorheksidin glukonat. Kratkorone studije su
pokazale smanjenje plaka i gingivitisa u prosjeku 60 %, a tri
dugorone studije na vie od 700 pacijenata pokazale su
smanjenje plaka u prosjeku 55 % i gingivitisa 45 % . Studije
potvruju da dva dnevna ispiranja s 10 ml 0,2 % u vodenom
rastvoru od klorheksidin glukonata gotovo u potpunosti spreavaju
plak. FDA i American Dental Association preporuuje 0,12 %
koncentracije rastvora za kontrolu plaka.
MEHANIZAM DJELOVANJA

"Redovito etkanje, odnosno

dobra higijena usta najvaniji
je faktor kako za spreavanje
nastanka zubnog kamenca,
tako i drugih bolesti u ustima
(90 posto bolesti u ustima
nastaje zbog loe higijene nepranja). No, naalost ak ni
dobra higijena ne moe u
potpunosti sprijeiti stvaranje
zubnog kamenca, pogotovo u
ustima koja su sklona tome",
Odstranjivanje ve formiranog
zubnog kamenca ultrazvunim
aparatom u stomatolokoj
ordinaciji je najuinkovitiji i

1. Smanjuje broj pljuvanih bakterija dostupnih za adsorpcije na

povrinu
zuba.
2.
Smanjuje adsorpcije pljuvanih bakterijskih elija na
povrinama zuba.
3. Inhibira formiranje plaka i pelicla blokirajui kiselu grupu
glikoproteina pljuvake to smanjuje njihovu adsorpciju na
povrinu zuba.
4. Mijenja kohezivnost bakterija plaka ubrzavajui kisele
bakterijske aglutinacijske faktore poznate kao prisutne u pljuvaki,
i raseljava jone kalcija.
5. Pozitivno nabijeni hlorheksidin vezuje se za negativno nabijenu
povrinu mikroba elije. Nakon toga slijedi dezorganizacija
citoplazmike membrane. Niska koncentracija hlorodeksina
omoguuje citoplazmikim konstituentima da procure vani dok e
ih visoka koncentracija zgruati. Takoer inhibiraju membrane ATP
- i anaerobnih procesa. Hlorheksidin se adsorbuje na povrinu
oralnih tkiva i smanjuje adsorpciju proteina na povrinama zuba
potrebnih za formiranje zubnog pelicla. On ima veliki afinitet za
elijske zidove mikro - organizama i mijenja njihove povrinske

O hemijskoj kontrola plaka

Kemijska sredstva za
oralnu higijenu

Najei pokuaji za kontrolu plaka su hemijskim sredstvima pomou

enzima, antibiotika i antiseptik. Enzimi kao to su mucinase
dehidrirani pankreas, enzimi gljivinog porijekla, dextranase i
mutanase pokazali su ogranieni kliniki uspjeh unato obeavajuim
studijama na ivotinjama i in vitro studijama. Nuspojave usljed
upotrebe enzima su paraene i zabiljeene. Mnogi antibiotici se
koriste u pokuajima kontrole plaka, ali samo nekoliko njih su uspjeni.
Meutim, postoje problemi s dugoronim koritenjem lijekova takve
prirode koja iskljuuje njihovu rutinsku upotrebu kao agenata za
kontrolu plaka. Bigvanid hlorheksidin je najee koriten i najvie
istraen metod kemijske kontrole plaka. Mnoge studije su pokazale da
on uspjeno kontrolie plak. Toksina nuspojave nisu prijavljene kod
dugoronog koritenja, ali lokalne nuspojave poput bojenja zuba se
javljaju. Kvarterna amonijska jedinjenja nemaju u ovom trenutku
prednosti u odnosu na bigvanide i zahtijevaju ee koritenje da se
postigne isti stepen kontrole plaka kao hlorheksidinom.

Nekoliko hemijskih sredstava se koristi tokom godina da se utvrdi

njihova antimikrobna efekte u usnoj upljini i vanost ovih efekata
na oralno zdravlje. Upotreba hemioterapeutike usta ispire kao
adjuncts u kontrolisanju gingivitisa je dobilo poveanu panju u
posljednjih nekoliko godina. Brojne kratke i duge studije koriste
razne metode da utvrde eksperimentalni dizajn u pokuaju da se
nae efikasno sredstvo za ispiranje usta koje e pokazati
uinkovitost protiv supragingivalnog plaka i gingivitisa. Budui da
je teko dizajnirati eksperimentalni protokol sa uvjetima koji se
Klasifikacija hemijskih agenasa
Dugoroni klinike studije u ocjenjivanju uinkovitosti antimikrobne usta ispiranja Trebalo bi biti dvostruko
slijepa, uporediti aktivni agent za kontrolu period evaluacije treba biti est mjeseci ili vie, a studija treba
ukljuiti mikrobioloke analize. Do sada, dva agenta su prihvaeni od strane ADA za lijeenje gingivitisa :
dva recepta za hlorheksidin ( Peridex i Periogard ), a bez recepta eterino ulje za ispiranje usta (Listerine) u
skladu sa Mandel 1988, u antimikrobnih sredstava razvrstavaju se u pet vrsta. To su slijedee glavne
kategorije:
:
1 ) Antiseptik : Agensi koji posjeduju dokazanu antibakterijsku aktivnost irokog spektra.
2 ) Antibiotik : Agensi koji inhibiraju ili ubijaju odreenu grupu bakterija
3 ) Enzimi koji mogu raskinuti ili rasterati gel kao matricu koja dri plak zajedno ili drugaije mijenjati
aktivnosti plaka.
4) Neenzimske, disperzije, denaturacije, ili modifikacijski agensi koji mogu izmijeniti strukturu ili metaboliki
aktivnost
plaka
5 ) Antiadherent agensi koji ometaju prijanjanje svih ili nekih od oralnih bakterija na peliclnu povrinu ili
meusobno.
Kornman je 1986 razvrstao antibakterijska sredstva u prvu i drugu generaciju agenata. Prva generacija
ukljuuje tematske antibiotike, oksigenacijske spojeve, spojeve amonijaka, fenolne spojeve, i sanguinarine.
Ovi agensi demonstrirali su ogranien substantivitet in vivo i na taj nain brzo djelovanje i demonstrirano
20 do 50 % smanjenje plaka. Druga generacija agensa ukljuila je klorheksidin i stannous flourid koji je
pokazao dobar substantivitet i redukciju plaka i do 90 %. Glavna razlika izmeu ta dva je substantivitet. Da
bi se postigao nivo smanjenja plaka druge generacije, preporuuje se ponovljeno koritenje agenasa prve
generacije.
Antibiotici, dostupni u oba sistemska i tematska nain primjene, te su prisutni u stomatologiji dugo
vremena. Kornman je 1986 god. Utvrdio da tematski antibiotici u zubnoj pasti ili tekuini za ispiranje ne
rade zbog primjene relativno niskih doza i nedostatka produenog efekta antimikrobnih agenasa. Sistemski
antibiotici se ne koriste za kontrolu plaka zbog potencijalnog tetnog razvoja rezistencije i reakcije
preosjetljivosti. Mehanizam djelovanja antibiotika varira ovisno o vrsti antibiotika, u rasponu od akcije na
krianju zida bakterijskih elija, antimetabollita, prekida sinteze proteina i prevencije sinteze nukleinskih
kiselina.

Aplikacija hemijskih agenasa

U istoj liniji sa idejom vanosti agenasa je njihov nain primjene. Nain primjene antiplaque agensa
kemijski je esto od kljune vanosti za njegov kliniki uspjeh ili neuspjeh. Veliko pitanje u tom pogledu je
prodiranje i zadravanje namjeravanog agenta na mjesto djelovanja. tapii za vakanje su prisutni dugo
vremena u kontroli akumulacije plaka, ak i inhibira rast i prianjanje S. Mutans u meri koja se moe porediti
sa razrijeenim hlorheksidinom. Aktivnost je praena do polifenolnih tanina u domainu Serindeia warnecki

Oksigenacijski agenti
Mnoge studije su dokumentirale anti-bakterijske efekte Hidrogen peroksida. ini se da su ovi efekti u
REFERENCE

vezi sa dostupnost kisika koji je baktericidno obavezan za anaerobe - organizme osjetljive na kisik.
Tematska
primjena ispiranja Hidrogen peroksidom je pokazala spreavanje formiranja plaka i
1. hr.wikipedia.org/wiki/Zubni_plak
gingivitisa
i izljeenje akutnog ulcerozni gingivitisa. Neke studije su pokazale da pasta hidrogen
2. www.mojstomatolog.com.hr/zubni-plak
peroksida
i sode
bikarbone compared
moe snanoutjecati
antimikrobno
lijeenje
bolesti.
3. Addy,
M. Chlorhexidine
with other locallyna
delivered
antimicrobials.
Journalparodontalne
of Clinical Periodontology,

13: 957, 1986.

4.
Chemical
foragenata
Control ofoksigenacije
Plaque and Gingivitis.
Committee
on Research,
Science, andplaka
Therapy.
The
Dugorone
studijeAgents
efekta
ne pokazuju
prednosti
na smanjenje
i gingivitisa
American Academy of Periodontology. April 1994.
u odnosu
na
kontrole
i
kratkorone
studije
koje
nude
kontradiktorne
nalaze.
Ozbiljna
pitanja
sigurnosti
5. Newman, Caranza. Textbook of Clinical Periodontology, 8th edition. W.B. Saunders. 1997.
su podignuta
u vezi
sa hroninom
opotrebom.
Trenutno
ne Journal
postoje
prihvaen
proizvod.
6. Newman,
H. Modes
of application
of antiplaque
chemicals.
of ADA
Clinical
Periodontology,
13:965, 1986.
7. Oosterwaal PJM., Mikx FHM, Renggli H.H. Short term bactericidal activity of chlorhexidine gel, stannous fluoride
and amine fluoride gel tested in the periodontal pockets. Journal of Clinical Periodontology, 18: 97, 1991.
Eterina gel
ulja
Lindhe,
Rosling,
Socransky,
Volpe A.R.Kratkorone
The effect of astudije
triclosan-containing
on established
plaque andu
Jedini 8.agens
u ovoj
kategoriji
je Listerin.
su pokazaledentifrice
smanjenja
plaka i gingivitisa
gingivitis. Journal of Clinical Periodontology, 20: 327, 1993.
prosjeku 35
% i dugorone studije su pokazale smanjenje plaka u prosjeku 25 % i smanjenje gingivitis u
9. Reddy, J. and Salkin, L.M. The effect of urea peroxide rinse on dental plaque and gingivitis. Journal of
prosjeku 29
%.
Periodontology,
47: 607, 1976.
Listerin
je
mjeavina
esencijalnih
timol,
mentho,on
eukaliptol
i metil
salicilata.
Pojavljuje
se mehanizam
10. Wennstrom, J.,
Lindhe, J. Theulja:
effect
of mouthrinse
parameters
characterizing
human
periodontal
disease.
djelovanjaJournal
koji se
odnosePeriodontology,
na izmjenu 13:
zida
elije. Ovaj proizvod je neizmijenjen i ima nizak
of Clinical
86,bakterijske
1986.
substantivitet.
ukljuuju
i gorak
okus. Dostupan
u supstratu
saof26,9
% alkohola
11. Evans.Neeljeni
R.T. Baker,efekti
P.J., Coburn,
R.A. peckanje
Fischman, S.L.
and Genco,
R.J. In vitro je
antiplaque
effects
antiseptic
Journal
Periodontology,
48: 156, brojnih
1977. istraitelja za kontrolu formiranog plaka i onog u
sa pH od phenols.
5. Listerin
je ofprocijenjen
od strane
12. Ciancio,
SG., Mather,
ML., Bunnell klinikim
H.L. Clinicalstudijama
evaluation sa
of aohrabrujuim
quaternary ammonium
containing
nastanku
u kratkoronim
i dugoronim
rezultatima.
Dva mouthrinse.
puta dnevno
Journal of Periodontology, 46: 397, 1975.
13. Brecx, M. Netuschil, L., Reichert, B. And Schreil, G. Efficacy of Listerine, Meridol, and chlorhexidine mouthrinse
on plaque, gingivitis, and plaque bacteria vitality. Journal of Clinical Periodontology, 17: 292, 1990.
14. Axelsson P. And Lindhe J. Efficacy of mouthrinse in inhibiting dental plaque and gingivitis in man. Journal of
Clinical Periodontology, 14: 205, 1987.
15. Gjermo, P., Saxton, CA. Antibacterial dentifrices: Clinical data and relevance with emphasis on zinc/triclosan.
Journal of Clinical Periodontology, 18: 465, 1991.
16. Grossman, E. Meckel, AH., Isaacs RL A clinical comparisons of antibacterial mouthrinses: effect of chlorhexidine,
phenolics,and sanguinarine on dental plaque and gingivits, Journal of Periodontology, 60:435, 1989.
17. Loe H, Schiott CR : The effects of mouth rinses and topical application of chlorhexidine on the development of
dental plaque and gingivitis in man. J. Periodont Res. 5:79, 1970.
18. Grossman E, Reiter 0, Sturzenberges OP : Six month study of the effects of a chlorhexidine mouth rinse on
gingivitis in adults. J. Periodont Res. 21:33, 1986.
19. Long NP, Hotz P, Graff H : Effects of supervised chlorhexidine mouth rinses in children. A longitudinal clinical
trial. J. Periodont Res. 17 : 101, Cetil
1982. pyridinium klorid ( CPC )
20. Segreto VA, Collins EM, Beiswanger
comparison povrinski
containing two
concentrations
of chlorhexidine.
J.
Ovo BB
je: Akationskih
aktivni
spoj amonijaka
sposoban
za
Periodont Res. 17 : 101, 1982.
redukciju povrinske tenzije, prijanja na negativno nabijene povrine
21. Rolla G, Melson B : On mechanism of plaque inhibition by chlorhexidine. J. Dent Res. 54 : .1357. Special issue B,
naruava elijske membrane. To je ne toksini, slobodno zalivati
1975.
i koristi
u koncentraciji
od 0,1
%. Openito
ovi spojevi su
22. Chadwick B, Addy M, Walker OMrastvor
: Hexidine
mouth rinse
inthe management
of minor
apthous ulceration
izloeni
umjereni
stupanj
efikasnosti kao anti plak agensi. Tekuine
23. and as an adjunct to oral hygiene.
Br Dent
J. 171 : 83-87,
1991.
usta kao
Cepacol
i Glister
sadre ZKPdigluconate
kao anti and
- plak
24. Gusberti FA, Kumar SP, Seigrist za
BE, ispiranje
Lang NP : Microbial
and
clinical effects
of chlorhexidine
hydrogen peroxide mouth rinses
on developing plaque and gingivitis. J. Clin Periodontol 15:60-67, 1988.
sastojak.
25. Brec MC, Liechti T, Widmer J, Gehr P, Lang NP : Histological and clinical parameters of human gingiva following
three weeks of chemical (chlorhexidine)
or mechanical plaque control. J. Clin Periodontol. 16:150-155, 1989.
Sanguarin
26. Stanley A, Wilson M, Newman HN : The in-vitro effets of chlorhexidine on gingival plaque bacteria. J. Clin
Ovo
je
benzophenathridin
alkaloid dobijen vaenjem alkoholnih rizoma
27. Periodontol. 16:259-264, 1989.
u
prahu
od
soka
korijena
biljke
Sanguinaria
Oni posjeduju
28. Larson LC, Allen JM, Hyman JJ : Effect of a 0.2% Stannous Fluoride mouth
rinse on Canadensis.
gingival tissues
29. and associated microflora. Clin antiplaque
Prevent Dent.sposobnost,
7:5, 1985. zadravanje oralne djelatnosti, i fluorescentna
Ima
visoku
specifinost
zaStannous
plak. Fluride
Kationski
molekuli
30. Wolff LF, Phillstran BL, Bakdashsvojstva.
MB : Effect of
gingivitis
of tooth
brushing with
in
31. Barium Fluoride gel. Clinical results.
J. Dent Res.hemijski
67 : 768, se
1988.
sanguinarine
kombiniraju sa plakom i ostaje aktivan u
32. Leverett DH, McHugh WD, Jensen
QE : Effect
rinsing
with stannous
fluoride
and
plaku
za doof daily
4 sata
nakon
upotrebe.
ini on
seplaque
da mijenja
lokacije
33. gingivitis - Final report. J. Dent Res.
63 : 1083,
1985. formiranom pelliclu, i smanjuje sposobnost bakterija
receptora
u svee
34. Rinelberg ML, Webster DB : Effect of an Amine Fluoride mouth rinse and dentifrice on the gingival
da prijanjaju na njega. Ispiranje sa aktivnim rastvorom izgleda da
35. health and the extent of plaque of School children. J. Periodontol. 48 : 350-353, 1977.
plaka
i gingivitis, uinak
se najvie pokazuje na
36. Miyasaki
KT, Wilson ME, Renoldsprevenira
HS, Gencoformiranja
RJ : Resistance
of Actinobaccilus
actinomycetemcomitans
ADA predloe
da pacijenti
bukalnim
i lingvalnim
povrinama.
Viadent
oralni
rastvorperoxide.
za ispiranje
37.
and
differential
susceptibility
of
oral
haemophilus
species
to
the
bactericidal
effects
of
hydrogen
stanovnitvo moe nastaviti
sadri 1984.
0.01 % sanguinarina. Jedan od glavnih motiva za uvoenje
Infection and Immunity, 46 : 644-648"
koristiti terapijske
rastvore za
38. Wenstrom J, L.indhe J : Effect ofsanguinarin
hydrogen peroxide on developing
plaque and gingivitiss in man.
ekstrakta
je J. Clin
ispiranje
koje su6:163,
ve 1979.
39. usta
Periodontol.
na osnovu tvrdnje da nema neprihvatljiv gorak ukus i svojstva bojenja
prihvatili.
40. Keyes P, Wright W, Howard S : The
use of phase contrast microscopy and chemotherapy in the diagnosis and
hlorheksidina.
Za pacijente
s oralnim
treatment
of periodontal lesions. An initial report (I) Quintessence International. 9 : 51-56, 1978.
bolestima
ili poremeajem
koji S : The use of phase microscopy and chemotherapy in the diagnosis and treatment
41. Keyes
P, Wright W, Howard
periodontal
lesions. An initialJod
report. Quintessence International. 9 : 69-75, 1978.
moe biti of
otean
upotrebom
Antiseptici
za ICC 680-684,
organa 1986.
ili neorganske
42. (kao
Rees u
TO,
Orth
CF : Oral ulcerations
with use ofdjeluju
hydrogenvezivanjem
peroxide. J Periodontol57:
alkohola
liaj
planus,
komponente
bakterija
i zubnih
povrina.
To je Isefektivno
43.
Weitzman
SA,
Witberg
AB,
Niederman
R
:
Chronic
treatment
with
hydrogen
peroxide.
it
safe
? J protiv gram
Sjgrenov sindrom, suha usta
44. Periodontol. 55 : 510-513, 1984.+ve i -ve organizama koji imaju fungcidalna, sporticidalna i viricidalna
ili sindrom upaljenih usta, itd.),
45. The American Academy of periodontology,
Hydrogen Peroxide:
Use orusta
Abuse?
Chicago.
Americanzadaha iz
svojstva. Antiseptik
za ispiranje
pomae
u The
smanjenju
predlaemo
bezalkoholne
46. Academy
of Periodontology, October,
1988.
usta smanjivanjem
isparljivih jedinjenja sumpora.
tenosti
ispiranje
usta MC, Seiger MC : The effect of Listerine antiseptic on reduction of existing plaque and
47. za
Lamster
IB, Alfano
(Biotene).gingivitis Clin Prevent Dent, 5 : 12-14, 1983.
Kao zakljuak, u kontroli parodontalne bolesti, postoji potreba
48. Gordon JM, Lamster IV, Seiger MC : Efficacy of Listerine antiseptic in inhibiting development of plaque and

Potpuno uklanjanje plaka je preduslov za oralno zdravlje, ali u isto

vrijeme to ukljuuje teku i dugotrajnu aktivnost. Stoga se trae
bre kemijske alternative. Pranja usta treba koristiti samo kao
dopunu, a ne zamijenu za etkanje zuba. Razvoj sigurnih i
efektivnih agenata za ispiranje usta nudi novu dimenziju u terapiji

Ispiranje usta

kontrole, ne eliminacije, prirodnog fenomena formiranja prirodnog

plaka, do te mjere da se bolest ne pojavljuje. A potraga za savrenim
agensom se uvijek nastavlja dalje. Taj agent treba biti lak za primjenu