Semundjet seksualisht t

transmetueshme

Semundjet seksualisht te transmetueshme jane infeksione

qe perftohen nepemjet marrdhenieve seksuale.
Mikroorganizmi qe shkakton semundjen mund te kaloj nga
personi i nfektuar ne partnerin e shendoshe nepermjet
gjakut, spermes, sekrecioneve vaginale, si dhe cdo fluidi
trupor.
Nje pjese e ketyre semundjeve mund te kalojne nga nena
tek femija, gjate shtatezanise, gjate lindjes, nepermjet
transfuzionit te gjakut ose perdorimit te shiringave te
infektuara. Shume prej ketyre infeksiove nuk japin
simptoma, dhe mbarten nga njerez plotesisht te te
shendetshem ne dukje.
Shenjat dhe simptomat me te shpeshta jane;
Plage apo gunga ne pjesen genitale, orale apo rektale
Urinim i dhimbshem, djegeje gjate urinimit
Rrjedhje sekrecionesh nga penisi
Sekrecione vaginale

 Djegje vaginale
Entje dhe dhimbje te gjendrave sidomos ne rreze te
kofshes, dhe ndoshta te perhapura me tej ne trup
Dhimbje te fundit te barkut
Rash ne lekure ne krejt trupin, ose ne duar apo kembe.
Shenjat apo simptomat mund te shfaqen disa dite, jave apo
ndonjehere dhe vite me vone, ne vartesi te organizmit.
Shpesh here ato mund te qetesohen brenda disa javesh,
edhe pa trajtim, por ato do te rikthehen me vone duke
dhene komplikacione.
Semundjet seksualisht te transmetueshme shkaktohen
nga:

Bakterie (gonorrhea, syphilis, chlamydia)

Parazite (trichomoniasis)
Viruse (human papillomavirus, genital herpes, HIV)
Aktiviteti seksual luan nje rol te rendesishem ne perhapjen
e tyre, por ekziston mundesisa qe disa semudnje te
perhapen dhe me me rruge joseksuale sikur: hepatiti A, B
and C, shigella, cryptosporidium dhe Giardia lamblia.
Faktoret rrieziku:

Marrdhenie seksuale te pambrojtura: Vaginale apo anale,

qofte edhe me nje akt te vetem seksual. Vendosja jo e mire
e kondomit, perdorimi i tij jo i vazhdueshem rrit
mundesine per te perfiturar infeksion. Marrdheniet orale
kane me pak rrezik, por perseri mundet te lejojne kalimin e
infeksioneve nese nuk perdoret kondom apo pende dentare
letexi ( per te parandaluar kontaktin lekure mukoze-

lekure)

Marrdhenie seksule me shume parnter: sa me shume

partner seksual aq me teper rriten mundesite per te
perfituar infeksione seksualisht te transmetueshem.
Semundje te meparshme seksuale: nje bartes i nje
infeksioni seksual eshte me i prire per te perfituar
semundje te tjera: psh nese dikush eshte I infektuar nga
herpes, sifiliz, gonorea apo klamidia, mund te fare mire te
fitoj dhe HIV, apo te riinfektohet nga partneri nese ai nuk
eshte i mjekuar.
Perdorimi i alkolit dhe drogave: subsatanca te tilla duke
frenuar gjykimin, kontrollin, perbejne rrisk per te patur
marrdhenie apo sjellje te rrezikshme
Injeksionet: perdorimi i ageve te perdoruar mbart
rrezikun per HIV, hepatit B, C.
Marredhniet ne moshe te re: ne vajzat adoleshente, qafa e
mitres nuk eshte e maturuar, e perbere nga qeliza qe jane
ne ndryshime te vazhdueshem. Keto qeliza jo te
qendrueshme, e bejne kete qafe mitre me vulnerable ndaj
semundjeve infective.
Ne pergjithesi, semundje seksualisht te transhmetueshme
jane me te shpeshta ne disa grupe te caktuara popullate: te
rinje, burrat homoseksual, komunietet e vogla te

pazhvilluara. Mendohet qe partneret sekual jane pjese e te

njejtit rrjet shoqeror, ne moshe te perafert, ne vendodhje,
apo ne kolektive te perbashket.

Transmetimi nga nena tek femija

Disa semundje sikur gonorea, klamidia, HIv, dhe sifilizi

mund te kalojne nga nena tek femija gjate procesit te
lindjes duke dhe komplikacione te shumta. Per kete arsye
te gjitha grate shtatezana jane te detyruara te depistohen
per semundje seksualisht te transmetueshme.
Per te bere diagnozen pervec historikut te semundjes dhe
vizites gjinekologjike duhet bere:
Testet e gjakut: per te konfirmuar semundjet virale, si kur
HIV hepatitin B, C apo sifiliz
Analize e urines: disa semundje mund te konfirmohen me
nje ekzaminim urinar.
Analiza e sekrecioneve: nese gruaja ka pllge genitale,
sekrecione, behet egazminim i materialit te mare
drejpersedrejt dhe i zhvilluar ne terrene apo kultuara te
pershatshme.
Depistimi

Eshte kryerja e ekzaminimive per nje semundje edhe nese

nuk ka asnje shene apo sipmtome. Kerkohet te behet ne
rastet e meposhtne:
Te gjithe: per te gjithe personat nga 13 deri 64 vjec
testimi per HIV, ne gjak apo ne peshtyme.
Grate shtatezana: u behet depistimi per HIV, hepatitis B,
chlamydia dhe syphilis, qe ne vizitene e pare prenatale.
Ndersa Gonorea dhe hepatitis C behet ne grate me rrisk te
larte
Vajzat mbi 21 vjec kryerja e Pap test per anomaly te

qafes se mitres, ndryshimet inflamatore, prekanceroze te

shkaktuara nga HPVs. cdo vit per 3 vitet e para, si dhe cdo
vjet nese pergjigjet e para dalin normale.
Vajzat nen 25 vjec te cilat jane seksualish active:: cdo
vajze seksualisht active nen moshen 25 vjecare duhet te
testohet per klamidia nepemjet testit te urines apo
nepemjet sekrecioneve vaginale.
Pas mjekimit te ketij infeksioni duhet perseritur
ekzaminimi 3 muaj me vone, per te shmangur nje
rinfektim apo nje trajatim jo te rregullt. Gjate jetes se vete
nje grua mund te riinfektohet prej klamidias, ne cdo kohe,
pavaresisht kalimit njehere te infeksionit apo trajtimi te tij
te meparshem. Gjithashtu, per te gjitha vajzat e kesaj
moshe duhet bere depistimi per gonoren.
Burrat homoseksual: te krahasuar me grupet e tjere
homoseksualet kane rrisk me te larte per te perfituar
semundje seksualisht te transhmetueshme. Ne menyre te
rregullt, vjetore ose me shpesh, duhen bere testet per HIV,
syphilis, chlamydia dhe gonorrhea. Herpes dhe hepatitis B.
Personat e infektuar me HIV: ne keta persona rreziku per
te patur nje tjter infeksion eshte shume shume i larte,
prandaj dhe behet depistimi i rregullt per syphilis,
gonorrhea, chlamydia, herpes si dhe pap test 2 here ne vite.
Mos trajtimi i semundjeve seksualisht te transmetueshme jep
komplikacione qe variojne:

Plage apo gunga ne cdo pjese te trupit

Rishfaqje te shpeshte te plageve ne zonat genitale
Rash te krejt lekures
Dhimbje gjate marrdhenive seksuale
Dhimbje skrotale, skuqje, enjtje te testeve
Dhimbje te fundit te barkut (Pelvike )

 Absese (qelb ) ne rrezes te kofshe

Inflamacione te syve
Arthritis
Semundndje pelvike inflamatore
Infertilitet
Kancer te qafes se mitres
Tumore te tjere sikur limfoma, tumore te zores se trashe
apo anusit
Infeksione opportune te lidhura me stadet e avancuara te
HIV.
Transmetimin amtaro -fetal c ka shkakton difekte te
femijes, apo lindje parakohe.
Trajtimi

Semundjet seksualisht te transmetueshme te shkaktuara

nga bakterie jane pergjithesishte me lehte per tu trjatuar.
Infeksionet virale mund te mbahen nen mbikqyrje, por jo
gjithmone kurohen. Ne varesi te infeksionit perdoren:
Antibiotik. shpesh te marre si nje doze e vetme. Trajtojne
nje pjese te madhe te semudjeve bakteriale dhe infeksionet
parazitare sikur: gonore, sifiliz, klamidia, trikomonas
Eshte shume e rendesishme qe te merret mjekimi i plote,
ne te njejten kohe qe nderpriten marrdheniet seksuale deri
ne trajtimin e plote te semundjes.
Antiviral: per trjatimi e herpesit pirmar dhe per mbajtjen
nen kontroll te rikthimeve te tij Antiviralet mund ta mbajne
infeksionin HIV nen kontroll per shume vjet, sa me heret
te niset mjekimi aq me efektiv eshte. Nese mjekimi merret
sipas keshillave, behet e mundur te ulet numri viral ne
vlerat me te ulta pothuaj te pakapshme.
Nese testet klinike dhe laboratorike tregojne qe nje personi
eshte mbartes i nje semundje seksuale duhet vene ne dijen
te gjithe patneret e periudhes prej nje viti, per t iu
nenshtruar testeve dhe mjekimit ne rast nevoje

Parandalimi:
Abstenimi :

menyra me efektive per te shmangur

semundjet seksualisht te transmetueshme
Monogamia . Marrdheniet per kohe te gjate me nje partner
te painfekatuar
Vaksinimi : i hershme, me pare se nisja e marrdhenieve
seksuale kundrejt HPVs, hepatitis A dhe hepatitis B. 9 ( ne
moshen 11 and 12 ).
mosha e duhur : te shmangen mardheniet vaginale apo
anale, me partner te ri deri sa te testohen te dy partneret
per pranin e infeksioneve. Marrdheniet seksuale orale jane
me pak te rrezikshem, por gjithsesi rekomandohet te
perdoren kondom lateksi per te shmagur kontaktin e drejt
per se drejti me mukozen gjenitale.
Perdorimi i kondomeve apo pendeve dentale : ne menyre
te rregullt, gjate cdo marrdhenie vaginale, anale apo orale.
Duhet patur kujdes te mos perdoren lubrifikant vajor ne te
njejeten kohe me prezervativin. Perdorimi i tyre, eshte me
i kufizuar karshi herpes dhe human papiloma virus.
mos perdorimi i alkolit,drog: pasi ulet shkalla e
gjykimit, dhe rritet rreziku per sjellje te pakntreolluara.
Te shmangen marredheniet rastesore : me partner te
gjetur ne bare, online, apo vende te tjera argetimi publik.
Edukimi ne familje :qe ne moshen e adoleshences duhet qe
prindrit te krijojne marrdhenie te drejta me femijet, duke I
ndihmuar te kuptojne kohen e nisjes se marrdhenjeve
seksuale, mjetet e mbrojtese,reyultatet qe sjell ky ndryshim
ne jeten e tyre.
Retheprerja mashkullore : eshte pare qe ul shancet per te
perfituar HIV deri 50 %, si dhe parandalon transmetinim e
HPV dhe herpsesit genital.

far sht papilloma virus

njerzore(Human Papilloma Virus)?
Virusi i papiloms njerzore ( Papiloma virus ose HPV)
sht prgjegjsi i kancerit n qafn e mitrs, i pari tumor i
njohur nga Organizata Botrore e Shndetsis si tumor
totalisht me prejardhje nga nj infeksion. Ekzistojn 1200
lloje t ndryshme nga kndvshtrimi gjenetik (gjenotipe) t
virusit HPV, i aft t infektoj njeriun, nj e treta sht i
lidhur me smundjet (patologjike) t pjess anogenitale,
qoft beninj ashtu edhe malinj. Nga kta gjenotipe, tipi
16 sht prgjegjs i gati 50% t rasteve t kancerit n
qafn e mitrs, tipi 18, prgjegjs i 20 % dhe pjesa mbetse
30%. Gjenotipet 6 dhe 11 jane prgjegjs t lythave
gjenitale.

Si trasmetohet infeksioni nga HPV?

Infeksioni nga HPV sht m i prhapur n infeksionet
nprmjet trasmetimit seksual.Pr t trasmetuar kt
infeksion sht e mjaftueshme nj kontakt i thjesht n
zonn gjenitale (edhe raport seksual jo i plot). Mbartsi
mund t jete I shndosh pa shenja klinike.N prgjithsi
qoft mashkuli ashtu edhe femra nuk paraqesin shnja
klinike t infeksionit.( edhe pse jane n grad ta
trasmetojn at.) Prezervativt, duhet t prdoren

gjithmon pr parandalimin e smundjeve seksualisht t

trasmetueshme, por nuk garantojn mbrojtje t plot
kundrejt virusit HPV.

Cilat jan shenjat klinike q shkakton

infektimi nga HPV?
Infektimi nga virusi HPV, nuk paraqet asnj shenje t
vacant.Pjesa m e madhe e infeksioneve shrohet n
mnyr spontane pa pasoja. Vetm nj pjes e vogl e
infeksioneve bhet kronike, dhe sht pikerisht n kto
situata q virusi, n zhvillim edhe brenda pak viteve, mund
t oj n plagt ose arjet para kanceroze.Nse kto
shenja nuk identifikohen (nprmjet Pap-testit) dhe nuk
kurohen n mnyrn e duhur mund t kthehen n kancer t
qafs s mitrs.

Si trajtohet infeksioni nga HPV?

Pr tajtimin e infeksionit nuk ekziston nje mjekim i
plotesuar. Pr t diagnostikuar n mnyr t
menjhershme, ndryshimin e qelizave t qafs s mitrs q
mund t jen t provokuara nga ky virus, krkohet t
kryhet n mnyr t rregullt Pap-test ( testi i
Papanikolaut,pr nder t ideatorit). Esht nj analiz, n
gjendje t verifikoj ndryshimin e qelizave n qafn e
mitrs. N kt mnyr sht e mundur t kuptohet dhe te
parandalohen n koh q po formohen ndryshime t
dyshimta n materialet e qafs s mitrs. (Vaksinimi i
hershem mund te parandaloj infeksionin)

Lythat gjenitale
far jane lythat gjenitale ?
Jane semundje seksualisht e transmetueshme.
Pothuajse gjysma e popullates seksualisht aktive
infektohen nga virusi qe i shkakton lythet(HPV).

Cili eshte shkaktrari ?

Human Papilloma Virus (HPV) .Egzistojne shume
tipe HPV qe prekin zonat gjenitale, te cilet perhapen
nepemjet marredhenieve seksuale. Ne shumicen e
rasteve sistemi imun i vret HPVs. duke mos u
zhvilluar keshtu shenja te infeksionit.

Faktore rreziku
Marredhenie seksuale te pambrojtura me shume partnere
Prania e semundjeve seksuale te tjera
Marredhenie seksuale me partnere te panjohur
Marredhenie seksuale ne moshe te hershme

Cilat jane simtomat ?

Tek femrat, lythat mund te rriten ne vulve, muret e
vagines, perineum, anus dhe qafen e mitres. Tek meshkujt

mund te hasen ne majen e penisit, ne trup, ne scrotum ose

ne anus. Lythat mund te zhvillohen gjithashtu ne goje apo
ne fyt.Mund te jene ne forme te :
Fryrje e vogel, ngjyre mishi me nuance gri
Disa lytha prane njera tjetres qe marrin formen e
lulelakres.
Kruarje ose diskomfort ne zonat gjenitale
Gjakosje gjate marredhenieve seksuale
Por lythat mund te jene kaq te vegjel e te sheshte sa eshte e
veshtire te shihen me sy te lire. Ne raste te tjera ato mund
te shumfishsihen e te formojne grumbuj te gjere lythash.

Komplikacionet qe shkaktohen nga

luthat gjenital.
eshte i lidhur ngushte me
infeksionin gjenital nga HPV. Disa tipe HPV jane
gjithashtu te lidhur me kancerin e vulves, anusit, dhe
penisit. Infeksioni me HPV nuk shkakton ne cdo rast
kancer, por ne shumicen e tyre.
Probleme gjate shtatezanise : ato mund te rriten dhe te
veshtiresojne marredheniet seksuale sikur dhe urinimin.
Lythat mund te ulin aftesine e indeve vaginale per tu
shtrire (zgjeruar ) gjate lindjes. Rralle mund te infektohet
femija e porsalindur, duke zhvilluar lytha ne fytin e tij.
Kanceri i qafes se mitres :

Diagnostikimi I lythave gjenitale

me sy te lire

Ne form lulelakr te thjesht.Ne raste te tjera mund te jete

e nevojshme aplikimi i acidit acetik per te shkaktuar

zbardhjen e siperfaqes se tyre, ose me ane te kolposkopit

ne pjeset e jashtme apo te brendshme gjenitale.
Pap testi

eshte i rendesishem te kryhet ne menyre te rregullt per te

pare ndryshime te qafes se mitres apo te mureve vaginal.
HPV test

Nje numer i vogel tipesh HPVs jane te lidhur me kancerin

e qafes se mitres, ndaj eshte e rendesishne te behet tipizimi
per grate mbi 30 vjece.

Trajtimi-medikamentet kunder lythave

gjenitale.
Nese lythat nuk shkaktojne asnje shqetesim, nuk ka nevoje
per trajtim.
Nese femra ankohet per djegje, kruajtje, dhimbje apo stres
emocional mund te behet mjekimi i tyre ose trajtimi
kirurgjikale. Pas trajtimit (ne nje kohe te papercaktuar)
keto lezione rikthehen.
Kirurgji per lythat e medhenj, ne grate shtatzane dhe ne
format qe nuk i pergjigjen mjekimit.
Kryoterapy eshte ngrirja e me nitrogjen ben qe te
krijohet nje flluske mbi lyth qe bie dhe nen te del lekure e
re mund te jete e nevojshme riberja e terapise.
Elektrokauter me ane te rrymes elektrike behet djegja dhe
heqja e lytheve
Heqja kirgjikale me ane te anestezise lokale behet heqja
me bisturi e lytheve genital
Lazeri eshte me i kushtueshem dhe rezervohet per
format me te perhapura dhe rezistente ndaj mjekimeve te
meparshme

Medikamentet
imiquimod

(Aldara, Zyclara). Ky krem nxit sistemin

imunitar per te luftuar lythat genital. Mund te perdoret ne
mjekim ambulator i aplikuar nga vete gruaja,
Podophyllin dhe podofilox (Condylox). Eshte product me
baze bimore qe ben shkaterrim te indeve. Mund te
aplikohet ne kushte ambulatore por me shume kujdes pasi
jep irritime te lekures perreth. Nuk duhet perdorur kurre ne
muret vaginale dhe asnjehere gjate shatezanise
Acidi Trikloroacetic (TCA). Eshet solucion kimik qe ben
djegje kimike te lytheve. Aplikohet gjithmone nga mjeku,
Jep shume irritim dhe dhimbje gjate perdorimit ndaj duhet
perdorur me shume kujdes duke mbrojtur lekuren perreth
dhe asnjehere ne mukoza.
Parandalimi

Perdorimi i prezervativit gjate cdo marredhnie seksuale ul

rrezikun per tu infektuar
Vaksinimi

Vaksina Gardasil te mbron nga lythet genital dhe disa

tipeve kancerogjen, ndersa Cervarix te mbron vetem ndaj
2 tipeve HPVs kancerogjen dhe nuk ka efekt ndaj lythave.