Akkse, Ate, Adanur

1. eitli Hiperstatik Sistemlerin Kuvvet Yntemi ile ncelenmesi

1.1. Dolu Gvdeli Srekli Kiriler
Dolu gvdeli srekli kiriler, mesnetlerinden biri sabit, dierleri hareketli olan doru eksenli
tayc sistemlerdir. Kpr inaatnda ok kullanlrlar. Bina erevelerinin kirileri de, ok
nemli olmayan hallerde yaklak olarak srekli kiriler gibi hesap edilebilirler. Bu durumda,
kenar mesnet momentleri de ayrca hesaplanmaldr.
Dolu gvdeli srekli kirilerde, hiperstatiklik derecesi ara mesnet saysna eittir.

Hiperstatik sistem

L0

L1

X1

L2

X2

L3

L4

X3

h.d.=7-3=4

X4
i.e.s. ve hip. bil.

zostatik esas sistem, mesnet zerindeki eilme momentleri kaldrlacak ekilde yaplan
kesimler ile elde edilir. Bu ekilde elde edilen izostatik esas sistem, yan yana gelmi basit
kirilerden meydana gelir ve zm kolayl salar.
1.1.1. Sadece Sabit (D) Yk Durumunda Moment (Clapeyron) Denklemleri
Dolu gvdeli srekli kirilerin sabit yk durumunda Kuvvet Yntemi ile zmnde izlenen
yol aadaki gibidir.
zostatik esas sistem seimi ve hiperstatik bilinmeyenlerin belirlenmesi

1.

I0

Ik-2
1

k-2

L0

Ik-1
k-1

Lk-2

X1

Xk-2

Ik
k

Lk-1

Xk-1

k+1
Lk

Xk

hip. sis.

Ik+1
k+2
Lk+1

Xk+1

Xk+2

i.e.s. ve
hip. bil.

Akkse, Ate, Adanur

2.

X=0 yklemesi
M0

(M0)0

3.

(M0)k-2

(M0)k

(M0)k-1

(M0)k+1

Birim yklemeler
Xk-1=1 birim yklemesi
1
+ Xk-1=1 +
Mk-1

1
Lk 2

1
1

L k 2 Lk 1

1
L k 1

Xk=1 birim yklemesi

1
+

Xk=1 +
Mk

1
L k 1

1
1

L k 1 L k

Xk+1=1 birim yklemesi

1
Lk

1
+ Xk+1=1 +
Mk+1

1
Lk

1
1

L k Lk 1

1
L k 1

Akkse, Ate, Adanur

4.

Ak Sreklilik Denklemleri ve ijlerin hesab

k. ak sreklilik denklemi;

k,k 1Xk 1 k,k Xk k,k 1Xk 1 k,0 0

eklinde yazlabilir. Buradaki ijler aadaki ekilde hesaplanr.

k,k 1 M k .M k 1

k,k M k .M k

L
L
ds 1
1
1
1
1
Lk 1.1.1.
Lk .1.1.

.2. k 1 k
EI 3
EIk 1 3
EIk 6E Ik 1 Ik

k,k 1 M k .M k 1

5.

ds 1
1
1 Lk 1
Lk 1.1.1.

EI 6
EIk 1 6E Ik 1

ds 1
1
1 Lk
Lk .1.1.

EI 6
EIk 6E Ik

i0 ykleme terimlerinin hesab: k,0 M k .M0

ds
EI

x
L k 1

x
Lk

+ Xk=1 +

Mk

k-1

x
Lk-1

k+1

x
Lk

Herhangi bir kesitin yeri; sol mesnetten uzakl x, sa mesnetten uzakl ise x olsun.

Akkse, Ate, Adanur

k,0

ds
1
M k .M0

EI EIk 1

k,0 M k .M 0

Lk 1

x
1
dx
M0 k1
Lk 1
EIk

ds
1
1

EI EI k 1 L k 1

Lk 1

0 k

1 1
k Lk

M0 k1xdx EI

6Lk 1
6Lk 1

k,0 M k .M 0

Lk

6Lk
6Lk

ile arpalm

ds
1 Lk 1 6

EI 6E I k 1 L2k 1

x
dx
Lk

Lk

M xdx
0 k

0
ile arpalm

1 L 6

Lk 1

Lk

M0 k1xdx 6E I k L2 M0 k xdx

k 0

Rk 1

Lk

Burada,

Rk 1

6
2
Lk 1

Lk 1

M0 k1xdx

Lk

6
L2k

Lk

M xdx
0 k

eklinde yazlabilir. Buna gre;

k,0

1 Lk 1
L
Rk 1 k Lk

6E Ik 1
Ik

eklinde elde edilir.

R ve L

yk terimleri olup, eitli yklere bal ifadeler

tablolatrlmtr.

6.

Xilerin hesab:

ij ve i0lar elde edildikten sonra k. ak sreklilik denkleminde yerine yazlrsa;

1 Lk 1
1 Lk 1 Lk
1 Lk
1 Lk 1
L
X k 1
.2.
Xk
X k 1
Rk 1 k Lk 0

6E Ik 1
6E Ik 1 Ik
6E I k
6E I k 1
Ik

L
L

Lk 1
L
L
L
X k 1 2. k 1 k X k k X k 1 k 1 Rk 1 k Lk 0
Ik 1
Ik
Ik
Ik 1 Ik
Ik 1

elde edilir. Bu denkleme Moment veya Clapeyron Denklemi ad verilir. k=1,2,3,,n nolu
mesnetlerin hepsi iin bu denklemleri yazmak gerekir.

Akkse, Ate, Adanur

1.1.2. Sadece Scaklk Deimesi Durumunda Moment (Clapeyron) Denklemleri
Dolu gvdeli srekli kirilerin scaklk deimesi durumunda Kuvvet Yntemi ile zmnde
izlenen yol, sabit yk durumundaki ile ayndr. Tek fark scaklk deiimi teriminin hesabdr.
k,t scaklk deiimi terimi,
k,t M k

.t
ds N k ..t.ds
d

Farkl scaklk

Dzgn scaklk

bantsyla hesaplanr. Sistemde yatay yk olmadndan, sistemde normal kuvvet olumaz

ve dolaysyla scaklk deiimi denkleminin ikinci terimi olan dzgn scaklk deiiminden
oluan ifade normal kuvvetin sfr olmasndan dolay sfr olur, geriye sadece farkl scaklk
deiiminden oluan ifade kalr.
1
+ Xk=1 +
Mk

k-1

k
Lk-1

k,t .

k+1
Lk

t k 1 1
t 1
t
t
. .Lk 1.1 . k . .Lk .1 k,t k 1 .Lk 1 k .Lk
d k 1 2
dk 2
2 d k 1
dk

Dolu gvdeli srekli kiri sistemlerinde gerekli ijler hesaplandktan sonra yazlan ak
sreklilik denklemlerinin uygun bir ekli olan Moment denklemleri, scaklk deimesi
durumunda yazlacak olursa;

1 Lk 1
1 Lk 1 Lk
1 Lk
t
t
X k 1
2.
Xk
X k 1 k 1 .Lk 1 k .Lk 0
6E Ik 1
6E I k 1 I k
6E I k
2 d k 1
dk

L
t

Lk 1
L
L
t
X k 1 2. k 1 k X k k X k 1 3E k 1 .Lk 1 k .Lk 0
Ik 1
Ik
dk
Ik 1 Ik
d k 1

eklinde elde edilir. Bu denklemden anlalaca zere sistemde sadece scaklk deiimi
mevcut olup, d yk ve mesnet kmesi yoktur.

Akkse, Ate, Adanur

1.1.3. Sadece Mesnet kmesi Durumunda Moment (Clapeyron) Denklemleri
Dolu gvdeli srekli kirilerin mesnet kmesi durumunda Kuvvet Yntemi ile zmnde
izlenen yol, sabit yk durumundaki ile ayndr. Tek fark mesnet kmesi teriminin hesabdr.
Jk mesnet kmesi terimi daha nce akland gibi hesaplanr. Buna gre Jk mesnet kmesi
terimi,
1
+

Xk=1 +
Mk

1
1

L k 1 L k

1
L k 1

Lk-1

Lk
k

k-1
Ik-1

Wk-1

J k Wk 1.

1
1
1
Wk

Lk 1
Lk 1 Lk

1
Lk

k+1
Ik

Wk

Wk+1

1
Wk 1.
Lk

Moment denklemlerinde yerine yazlrsa

1
1 Lk 1
1 Lk 1 Lk
1 Lk
1
1
X k 1
2.
Xk
X k 1 Wk 1.
Wk

6E Ik 1
6E Ik 1 Ik
6E I k
Lk 1
Lk 1 Lk

1
Wk 1.
Lk

L
1
Lk 1
L
L
1
1
1
X k 1 2. k 1 k X k k X k 1 6E Wk 1.
Wk
Wk 1.
Ik 1
Ik
L k 1
Lk
Ik 1 I k
L k1 L k

eklinde elde edilir. Bu denklemden anlalaca zere sistemde sadece mesnet kmesi
mevcut olup, d yk ve scaklk deiimi yoktur.

Akkse, Ate, Adanur

1.1.4. Sabit Yk, Scaklk Deimesi ve Mesnet kmesi Durumlarnda Moment
(Clapeyron) Denklemleri
Dolu gvdeli srekli kirilerin sabit yk, scaklk deimesi ve mesnet kmesi durumlarnda
Kuvvet Yntemi ile zmnden elde edilen denklem aadaki gibidir.

1 L k 1
1 L k 1 L k
1 Lk
1 L k 1
L
X k 1
.2.

X k 1
Rk 1 k Lk
Xk

6E I k 1
6E I k 1 I k
6E I k
6E I k 1
Ik

Sabit yk terimleri

1
t k 1
t
1
1
1
.L k 1 k .L k Wk 1.
Wk
Wk 1.

2 d k 1
dk
L k 1
Lk

L k 1 L k
Scaklk deimesi terimleri

Mesnet kmesi terimleri

L
L

L k 1
L
L
L
X k 1 2. k 1 k X k k X k 1 k 1 Rk 1 k Lk
I k 1
Ik
Ik
I k 1 I k
I k 1

1
t
1
1
1
3E k 1 .L k 1 k .L k 6E Wk 1.
Wk
Wk 1.
dk
L k 1
Lk
d k 1

L k 1 L k

Akkse, Ate, Adanur

1.1.5. Moment Denklemlerinin Uygulan
Dolu gvdeli srekli kirilerin Kuvvet Yntemi ile zmnde kolaylk salayan
MOMENT denklemlerinin uygulan aada rnek bir sistem zerinde tm yk durumlar
iin gsterilmitir.

I0

L0

X0

1
W1

L0

L, R
L
L
L, R
I
I

L0 L
0
I0

L1

2
W2

X1

L0
I0

L
I

I1

I2

L2

X2

t0

W3

X3

L2
I2

L1
I1

R0 L1

R1 L2

L 0 R L1 L
1
0
I0
I1

L1 R L 2 L
1
2
I2
I1

R2
L2 R
2
I2

Bu tablo hazrlandktan sonra, ara mesnet says kadar veya hiperstatik bilinmeyen says
kadar moment denklemi aadaki gibi kolayca yazlabilir.

L L
L
L0
L
L
X0 2 0 1 X1 1 X 2 0 R0 1 L1 6E1,t 6EJ1
I0
I
I
I
I
I1
1
1
0
0

L L
L

L1
L
L
X1 2 1 2 X 2 2 X3 1 R1 2 L2 6E2,t 6EJ 2
I1
I
I
I
I
I
1
2
2
1
2

Bu iki denklemden X1 ve X2 elde edilir. Eer 0 ve 3 nolu mesnetler bu uygulamadaki gibi

sabit ve kayc (hareketli) mesnetler ise X0=X3=0dr.

Akkse, Ate, Adanur

1.1.6. Kesit Tesirlerinin ve Mesnet Tepkilerinin Hesab
Moment denklemlerinin zmnden bulunan hiperstatik bilinmeyenler veya mesnet
momentleri izostatik esas sistem zerine uygulanarak kesit tesirleri bulunur.
P

Xk-1

Xk

k-1

k
P

Xk-1

Xk+1

k+1

Xk Xk

Ak-1

Bk-1

Xk+1

Ak

Bk

Pk

Bk-1
Bk-1

Ak
Ak

Vk

Vk Pk Bk1 Ak

k-1

Mi

Xk-1

Xk Xk
X k X k 1
L k 1

T0

(T0)k-1

Tk-1

k+1 k+1

k+2

Xk+1 Xk+1

Xk+2

X k 1 X k
Lk

(T0)k (T0)k'

Tk

Tk'

X k 2 X k 1
L k 1

(T0)k+1

Tk+1

T T0 T

(T0)k+1'

Tk+1'

(T0)k+2

Tk+2