05

ΤΕΥΧΟΣ 05 | ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2010 | MY HERO(?)

MY
HERO(?)

LaL
o
 INDEX: ΣΤΗΛΕΣ

04 EDITORIAL
Ω, ΜΠΛΕ! ΑΝΥΨΩΣΟΥ!

05 ΘΕΤΙΚΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ:

ΓΙΩΡΓΟΣ & ΕΛΕΝΗ
του Παναγιώτη Βότση

10 ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ ΤΗΣ
14 | ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ 16 | MY HERO(?)
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ:
To TRUST or Not to TRUST (II)
του Νίκου Δρόσου

30 ΚΑΤΙ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟ AIDS ΣΤΟΝ ΤΥΠΟ
του Νίκου Δρόσου 16-24 MY HERO(?)
Πως Μπορείτε να
Tο Κέντρο Ζωής
βοηθήσετε
32 ΜΕ ΟΡΟΘΕΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ανώνυμοι ήρωες, επώνυμα
του Παναγιώτη Βότση
μνημεία
Το διατίθεται δωρεάν στα γραφεία του Κέντρου Ζωής 36 ΚΛΙΚ!
γράφει ο Νίκος Βλαχάκης
Ο αγαπημένος δεν είναι ποτέ
στη διεύθυνση Διοχάρους 9, 115 28 Αθήνα. Φώτοσ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
αθώος.
ΑΡΚ ΦΕΣΤΙΒΑΛ γράφει η Αρχοντή Σοπίδου
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής, καθώς και να σας αποστέλλουμε ενημέρωση για τις δρα- Το περιοδικό εκδίδεται σε τριμηνιαία βάση.
στηριότητές μας, μπορείτε να γίνετε μέλος του Κέντρου Ζωής ενισχύοντας τη δράση του. «Δίχως καβάντζα καμιά…»
Ιδιοκτησία: γράφει ο Νίκος Βλαχάκης
Τρόποι Πληρωμής: Κέντρο Ζωής
Ο ανθρωπάκος μου
(μη κερδοσκοπικό σωματείο)
• Κάνοντας κατάθεση στην Alpha Bank στον λογαριασμό 111 00 2002001060, ενημερώνο-
ντάς μας στο τηλ. 210 7294747 προκειμένου να σας στείλουμε την απόδειξη.
Διοχάρους 9, 115 28, Αθήνα, ΘΕΜΑΤΑ 26 | ΚΙΤΤΥ ΑΡΣΕΝΗ “ΤΩΡΑ ΤΙ ΛΕΜΕ;” (μασώντας* τον “μεγάλο άνθρωπο”
Τηλ: 210-7257617, 210-7294747 του Βίλχελμ Ράιχ)
• Συμπληρώνοντας με τα στοιχεία σας μια ταχυδρομική επιταγή που θα προμηθευτείτε Fax: 210-7240425 γράφει η Βιβή Αθανασούλη

13
από τα ΕΛΤΑ και ταχυδρομώντας την στην παραπάνω διεύθυνση. Email: cfil@hol.gr
Συνδρομή – Ενίσχυση για ένα χρόνο: 20€ web: www.kentrozois.gr ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΟΡΟΘΕΤΙΚΟΥΣ Fortuna Favet Fortibus
του Ευρυβιάδη Σοφού γράφει ο Νίκος Δρόσος
Ευχαριστούμε για την υποστήριξή σας Μάνα Κουράγιο…
14
Πρόεδρος Δ.Σ./Εκδότης
Παναγιώτης Βότσης ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ γράφει η Κατερίνα Ζήση
της Αρχοντής Σοπίδου
How you can support Αρχισυντάκτης/Creative Director ΕΓΩ ΜΙΛΑΩ
the Centre for Life Μάνος Λαλόπουλος • manos.lalopoulos@gmail.com
25 CONTROL FREAK
γράφει η Χαρά Βαβούρα
ΟΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΜΟΥ ΗΡΩΕΣ
Our magazine is available free of charge at the Centre for Life, Dioharous 9, 11 58 Athens. Φωτογράφος της Βιβής Αθανασούλη
Άγγελος Καλτσής • aggeloskal@yahoo.gr γράφει η Stasa Sideromasa
If you wish to become a subscriber, as well as receive information regarding our activities,
you can become a member of the Centre for Life thus, contributing to our action.
Photo Editing 29 ΦΥΛΑΚΕΣ ΣΕ ΑΝΑΒΡΑΣΜΟ ΞΑΝΑ! ΜΙΣΕΛ ΦΟΥΚΩ: Ο ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ
ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Άγγελος Καλτσής • aggeloskal@yahoo.gr του Πούλου Ψαλιδάκου
Options of payment: γράφει o Πούλος Ψαλιδάκος
• By making a deposit at Alpha Bank Account Number 111 00 2002001060, and notifying
us, tel. 210 7294747, in order to have the receipt sent to you.
Μαρία Καρούμπαλη • mar.karoumbali@yahoo.gr

• By filling out a postal money order and sending it by mail to the above address.
Annual subscription – membership: 20€.
Thank you for your support κέντρο ημέρας
drop-in centre
πρόγραμμα συντροφικότητας
buddy program
εκπαιδευτικά σεμινάρια
training seminars for volunteers
Συντακτική Ομάδα
31 ΟΙ ΦΙΛΕΣ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ ΉρωεΣ
γράφει o Ευριβιάδης Σοφός
της Κατερίνας Ζήση
Βιβή Αθανασούλη • penthesilia24@hotmail.com Ο δικός μου ήρωας (;)
34
Χαρά Βαβούρα • hvavouras@yahoo.com RAPID TEST γράφει η Μαρία Καρούμπαλη
Νίκος Βλαχάκης • nvlahakis2001@yahoo.com του Τζανέτου Αντύπα We need a hero! Αλλά τι hero;
γράφει η Χαρά Βαβούρα
Νίκος Δρόσος • nikdrosos4@gmail.com
SOYPEΡΜΑΝ ΓΟΥΟΣ ΧΙΑΡ
Κατερίνα Ζήση • katerinazisi@yahoo.gr
25 | CONTROL FREAK εικονογράφηση: Angelos Michaelides
Μαρία Καρούμπαλη • mar.karoumbali@yahoo.gr
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Αρχοντή Σοπίδου • arsweet@gmail.com
Ευριβιάδης Σοφός • arissofos@hotmail.com

ενημέρωση πληθυσμού
educational outreach
για να στείλετε μια δωρεά
Κέντρο Ζωής, ALPHA BANK
Αρ. Λογαριασμού: 111-002002001060
to send a donation
The Centre for Life. ALPHA BANK
Account No: 111-002002001060
Πούλος Ψαλιδάκος • psalidakos@gmail.com
08 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΒΛΑΜΗ
Συνεργάτες τεύχους “ΚΑΛΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΡΕΙΕΣ...”
Παναγιώτης Βότσης • panikos@otenet.gr της Αρχοντής Σοπίδου
Κυριάκος Παπαχρυσάνθους (φωτογραφία)
26
Angelos Michaelides ΚΙΤΤΥ ΑΡΣΕΝΗ
Stassa Sideromasa [http://greektrans.blogspot.com]
“ΤΩΡΑ ΤΙ ΛΕΜΕ;”
Επιμέλεια κειμένων των Ν. Βλαχάκη και Χ. Βαβούρα
Αρχοντή Σοπίδου • arsweet@gmail.com
Πούλος Ψαλιδάκος • psalidakos@gmail.com

ΤΕΥΧΟΣ 05 | ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2010| MY HERO (?)

Positive|2 3 |Positive
[EDITORIAL]
Τ
ο καλοκαίρι συνηθίζουμε να φεύγουμε διακοπές, αφήνοντας συχνά
πίσω μας τους παππούδες, τις γιαγιάδες, τους υπερήλικες γονείς μας.
Αυτοί μας περιμένουν αγόγγυστα να γυρίσουμε τραβώντας τα δικά
τους ζόρια. Σπάνια περνά από το μυαλό μας το τι σκέφτονται και τι βιώνουν
αυτοί οι άνθρωποι σε τέτοια ηλικία. Μοναξιά, ανασφάλεια, μελαγχολία. Τώρα,
ΓΙΩΡΓΟΣ
θετικοί στη ζωη
αν τύχει να μάθεις στα 74 χρόνια σου ότι είσαι και οροθετικός, τι βάρος μπο-
ρεί να είναι αυτό για σένα; Πώς γίνεται να αποβάλεις ξαφνικά ταμπού και να
&
αναιρέσεις ιδεολογίες χρόνων; Κάτι τέτοιο σκέφτηκα, όταν ο κύριος Γιώργος, Γιώργος
ΕΛΕΝΗ & Ελένη
μέσα στην ζέστη του καλοκαιριού ανέβηκε τα σκαλοπάτια του Κέντρου Ζωής,
χωρίς καν μπαστούνι που να βαστάζει τα 79 του χρόνια. Ψηλός, αγέρωχος
του Παναγιώτη Βότση
άνδρας, και με περηφάνια περίσσια, χτύπησε την πόρτα για να ζητήσει την
βοήθεια μας. Είχε έντονες ζαλάδες και χρειαζόταν επειγόντως μια γυναίκα να
τον προσέχει του Παναγιώτη Βότση

Ο Κος ΓΙΩΡΓΟΣ
είναι 79 ετών. Υποφέρει από ιλίγγους και διαγνώστηκε οροθετικός σε ηλικία 74 ετών.
ακούσει ότι έχουμε AIDS, και ο δικός σου άνθρω-
πος ακόμα, δεν θα σε δεχτεί. Και στον αδελφό μου

IKB: International Klein Blue

Ω, ΜΠΛΕ!
Είμαι γεννηθείς το ‘31, στις 12 Απριλίου. Ήμουν κατάλογο φαρμάκων και δοσολογιών, με συγκε- δεν το είχα πει το 2004 που το ανακάλυψα, του το
ναυτικός στο επάγγελμα και κατά τακτά χρονικά κριμένες οδηγίες για το καθένα). είπα μετά από δυο χρόνια. Στην αρχή δεν ένιωθα
διαστήματα, όταν ταξιδεύαμε, μας δίνανε πληρο- και ωραία να του μιλήσω, μια ωραία πρωία όμως

ΑΝΥΨΩΣΟΥ!
(μια επίκληση στο Hρωικό)
φορίες το τι να προσέχουμε από αρρώστιες, όταν
πιάναμε λιμάνι. Όμως το 1992, όταν βγήκα στην
σύνταξη, ξεθάρρεψα εδώ στην Ελλάδα. Πήγαινα
με γυναίκες, φρόντιζα τις περισσότερες φορές και
έπαιρνα τις προφυλάξεις μου. Καμιά φορά, όμως,
πίναμε και κανένα ποτό παραπάνω, ήταν και το ότι
τις γνώριζα από το μαγαζί που συχνάζαμε, είχαμε
και μια οικειότητα, και κάποια από αυτές ήτανε που
μου το μετάδωσε. Κάθε ενάμιση, δυο χρόνια έκα-
να πάντα και ένα τεστ. Το 2004, στις αρχές, κατά-
λαβα ότι κάτι δεν πάει καλά, τα πόδια μου με κό-
βανε δεν μπορούσα να ανέβω τις σκάλες και λέω
Λες στο παιδί: «Άνοιξε τα μάτια» δεν πάω να κάνω το τεστ. Πήγα στην Υγειονομική
σχολή στην Αλεξάνδρας και δυστυχώς μου είπαν
και αυτό υπακούει...
ότι ήμουν θετικός. Μου έδωσαν ένα χαρτί και μου
Όταν το κάνει και αντικρίζει το φως, είπαν σε ποια νοσοκομεία μπορώ να πάω. Επέλε-
βγάζει μια κραυγή... ξα το Λαϊκό, ο κύριος Κορδόσης με τον κύριο Κο-
ντό ασχολούνται μαζί μου και με παρακολουθούν.
Πριν δυο χρόνια άρχισα να ζαλίζομαι, στην αρχή
πιο λίγο μετά όλο και πιο συχνά. Έντονες ζαλά-
Ζω μόνος μου, ήμουν παντρεμένος αλλά από τον
καιρό ακόμα που ταξίδευα χώρισα. Έχω και δυο
παιδιά, μια κόρη και ένα γιο. Τα παιδιά πήγαιναν
σχολείο τότε που χώρισα. Τώρα παντρευτήκανε,
έχουνε πάρει τον δρόμο τους. Με την γυναίκα μου
δεν έχουμε πάρει διαζύγιο, εκείνη συζεί τώρα με
κάποιον. Το ’80 – ’85 δημιουργηθήκαν τα πρώτα
προβλήματα με την γυναίκα μου και το ’85 χώρι-
σα. Μου είπαν αργότερα τα παιδιά μου ‘‘βρε πα-
τέρα, χρειάζεται να πάρεις διαζύγιο, θέλεις να ξα-
ναπαντρευτείς;’’ Τότε ταξίδευα ακόμα, δεν σκεφτό-
μουν έτσι -και κακώς βέβαια-, έπρεπε να είχα πά-
ρει το διαζύγιο. Ένας λόγος που δεν βρίσκω γυναί-
κα, για να μου μαγειρεύει και να με προσέχει, είναι
και αυτός. Αυτές πιστεύω αποσκοπούν να βρουν
ένα παππού να τον παντρευτούν, για να τους μεί-
νει η σύνταξη. Για αυτό και με ρωτάνε –και τώρα
τελευταία εγώ πονηρεύτηκα, γιατί με ρωτάνε– από
την πρώτη στιγμή αυτό: ‘‘είσαι παντρεμένος, έχεις
πάρει διαζύγιο;’’ Εγώ σπίτι δεν έχω, το έχω γράψει
του είπα ‘‘έλα από το σπίτι, θέλω να κουβεντιάσου-
με’’. ‘‘Γιατί δεν πάμε στο καφενείο να τα πούμε;’’
μου είπε –πάμε σε ένα καφέ καμιά φορά και πίνου-
με ένα καφέ ή τσάι –του λέω ‘‘έλα στο σπίτι, πρέ-
πει να κουβεντιάσουμε κάτι σοβαρό’’. Και έτσι του
το είπα: ‘‘έτσι και έτσι, έχω αυτό το πρόβλημα’’ Ω!!!
κόντεψε να μείνει. ‘‘Και δυο χρόνια δεν μου το εί-
πες και έρχεσαι και στο σπίτι και τρώμε’’. Γιατί, του
λέω, μετά από δυο χρόνια που το έχω και δεν το
ήξερες και άλλο τόσο –πόσο ήτανε 6 μήνες, ενάμι-
ση χρόνος –που το είχα και δεν το ήξερα ούτε και
εγώ, γιατί δεν κόλλησε κανείς από τους συγγενείς
μας; Μου λέει: ‘‘άλλο να το ξέρεις και άλλο να μην
το ξέρεις. Όταν δεν το ξέρεις, είσαι ανέμελος αλλά,
όταν το ξέρεις, τι να σου πω, εγώ και να σε ακου-
μπήσω ακόμα φοβάμαι’’
«Η μοναξιά είναι το με-

Α
δες. Μου λέει ο κύριος Κοντός αυτό πρέπει να το
υτή είναι η αρχή από την τελευταία ταινία του Derek Jarman. Τυφλός πια και βαδίζοντας στην ευθεία για να συναντήσει το κοιτάξεις έξω. Πήγα σε διάφορους γιατρούς και τε-
«Μπλε» του, δημιούργησε ένα πρωτότυπο αριστούργημα του κινηματογράφου. Γιατί πρωτότυπο; Είναι μια ταινία τόσο προ- λικά μετά από πολλά μου βρήκανε ότι εκτός από
σωπική - ο ίδιος είχε δηλώσει πως ό, τι δεν είναι προσωπικό τον αφήνει παγερά αδιάφορο - αλλά και τόσο ιδιαίτερη μιας και την πίεση είχα και ίλιγγο. Συνήθως μετά από ζα-
είναι φτιαγμένη από «εικόνες» οι οποίες μας αναπαρίστανται μέσα από τη διήγηση που ακούμε και τους ήχους του καναλιού λάδες, όταν πήγαινα στο νοσοκομείο, μου λέγανε
της μπομπίνας... ενώ στο πανί βλέπουμε να φωσφορίζει από την μηχανή προβολής η ίδια μονοχρωμία που μες στο σκοτάδι αγκαλιά- δεν έχεις τίποτα, συνήλθες, οπότε μπορείς να φύ-
ζει τα πάντα. Είναι η ίδια χροιά του «blue international» του Yves Klein που συνειρμικά οδηγεί τη σκέψη μας στη θεωρία του «κενού» γεις. Αλλά εγώ πάλι είχα ζαλάδες. Μια μέρα ένας
και που συμβολικά -με τη σειρά του - περιγράφει αυτή τη μάχη που δίνει ο καλλιτέχνης για να δώσει σάρκα και οστά στα όνειρα του, γιατρός στο Σισμανόγλειο δεν με έδιωξε, με κρά-
στις σκέψεις του και στις ελπίδες του... Ένα μπλε τελετουργικό... σαν δοξασία στην Αγία Ρίτα* και σε έναν ακατόρθωτο σκοπό. Και τι τησε ένα βράδυ μέσα και βρήκε ότι είχα υπόταση
είναι ηρωικό , αν δεν είναι αυτό που κοιτάζει εκεί: στο ακατόρθωτο. από τα πολλά φάρμακα που έπαιρνα. Αυτός, σε
συνεργασία με τον λοιμωξιολόγο εκεί, μου είπαν
Θέλεις μια ακατόρθωτη μάχη; Ή μια ακατόρθωτη ασθένεια; Ή και πάλι μια ακατόρθωτη αγάπη; Ό,τι και να είναι, βάζω τις δυνάμεις να πάω στο νοσοκομείο που παρακολουθούμαι,
μου στο μέγιστο. Πατάω «γκάζια» και φορτσάρω έτσι ώστε να πλησιάσω. Και όταν το έχω πλησιάσει -αυτό που ονομάζω ακατόρθω- μου έδωσαν ένα χαρτί ότι πρέπει να κάνω αυτές
το- ίσως να μην είναι πια έτσι. Ίσως να είναι πια εφικτό. Ίσως να έχει έρθει μια αλλαγή... και ίσως αυτό που φάνταζε ( ή και ήταν ) δύ- τις εξετάσεις, και έτσι πήγα ξανά στο Λαϊκό και με
σκολο και ανέφικτο, να μην είναι πια. Και με απόλυτη σιγουριά λέω πως αυτό είναι το αποτέλεσμα του ηρωισμού. κρατήσανε μέσα. Από τότε, μαζί με τα χάπια για
τον ιό, παίρνω και τα άλλα για την πίεση, τον ίλιγ-
Ποιο; Αυτή ακριβώς η αλλαγή των δεδομένων. γο και κάποια άλλα για το στομάχι μου και την καρ-
διά. Οι γιατροί μου λένε ότι αυτά είναι λόγω της ηλι-
Ο Derek έφυγε το ‘94. ‘Ενα χρόνο αργότερα ακολούθησε και ο δικός μας Αλέξης Μπίστικας. Οι δύο τους, με τη ζωή τους και το έργο κίας μου και δεν προέρχονται από τον ιό. Σίγου-
τους ενέπνευσαν αυτήν την αλλαγή σε πολλούς από εμάς και μπορεί το ακατόρθωτο να μην κατορθώθηκε ακόμη αλλά η δύναμη και ρα επειδή ο οργανισμός μου έχει εξασθενήσει εί-
η θέληση υπάρχουν... μαι πιο ευάλωτος και με χτυπάνε πιο πολύ. Παίρ-
νω αρκετά φάρμακα, αρχίζω από τις 8 το πρωί μέ-
Τα «γκάζια» μας είναι στο φουλ και οδεύουμε κι εμείς, ίσως, να δούμε το «ακατόρθωτο» να γίνεται εφικτό. χρι τις 10 και από το απόγευμα στις 6 μέχρι τις 9.
Για αυτό και το απόγευμα δεν μπορώ να βγαίνω
έξω, επειδή ο γιατρός μου έχει πει να μην τα παίρ-
*προστάτιδα αγία των δύσκολων και ακατόρθωτων σκοπών. νω όλα μαζεμένα, γιατί μπορεί το ένα να έρθει σε
σύγκρουση με το άλλο. Να, τα έχω όλα γραμμένα
εδώ (ξεδιπλώνει ένα χαρτί και μου αραδιάζει ένα
στην κόρη μου, την σύνταξη μου έχω, οπότε για
ένα μισθό αυτές δεν κάθονται, τον βρίσκουν αλ- γάλο μου πρόβλημα...Το
λού και έτσι φεύγουν. Εγώ δεν είχα σκεφτεί τέτοια
πράγματα βέβαια. Με την γυναίκα μου δεν έχω κα- AIDS δεν το φοβάμαι, το
λές σχέσεις, με τα παιδιά μου έχουμε. Περισσό-
τερο μιλάμε από τηλέφωνο, με την κόρη μου πιο έχω πάρει απόφαση, ό,τι
ταχτικά, κάπου κάπου συναντιόμαστε. Έχω άλλα
τρία αδέλφια, τα δυο ζούνε στο χωριό. Και αυτά, είναι να γίνει θα γίνει, δεν
όπως και η οικογένεια μου, δεν ξέρουνε τίποτα, ο
άλλος ο αδελφός μου που ζει στην Αθήνα είναι και το σκέφτομαι. Δεν υπάρ-
ο μόνος που ξέρει το πρόβλημά μου. Μου είχε πει
ο γιατρός, ένας άνθρωπος πρέπει να το ξέρει, γιατί χει φόβος από μένα αλλά
αν χρειαστείς μια βοήθεια να στην δώσει. Οι άλλοι,
αφού δεν ζεις μαζί τους, δεν είναι απαραίτητο να αυτό δεν είναι αρκετό για
τους το πεις, αυτό όμως είναι δικό σου πρόβλημα.
Έτσι το θεώρησα και εγώ και δεν έχω πει τίποτα τους άλλους που το φο-
ούτε στα παιδιά μου ούτε σε κανένα. Βοήθεια από
τα παιδιά μου δεν μπορώ να περιμένω, πώς να με βούνται.»
βοηθήσουν, έχουν τις οικογένειες τους, τα παιδιά
τους. Μου το είπε και ο αδελφός μου: ‘‘πώς να σε
βοηθήσουν τα παιδιά σου, να έρθουν να μείνουν
στο σπίτι σου η να πας εσύ στο δικό τους. Αυτοί
έχουν την οικογένεια τους, τον άνδρα της η κόρη
σου, την γυναίκα του ο γιος σου. Τι θα πουν; Μετά -Καλά ο αδελφός σας δεν γνώριζε ότι δεν με-
από τόσα χρόνια ήρθε ο πατέρας σου εδώ να μας ταδίδεται με καμία κοινωνική επαφή. Ο αδελ-
φορτωθεί. Δεν μπορεί να γίνει αυτό το πράγμα, φός σας πώς ενημερώθηκε για το θέμα AIDS;
μην τους το πεις’’. Γιατί, κακά τα ψέματα, η κοινω-
νία δεν μας αποδέχεται ακόμα. Η κοινωνία μόλις -Τι πώς ενημερώθηκε; Εγώ τον ενημέρωσα

Positive|4 5 |Positive
-Και εσείς θεωρείτε κατάλληλο τον εαυτό σας
για μια τέτοια ενημέρωση;
-Τι, να τον πήγαινα σε νοσοκομείο, σε γιατρούς και
τέτοια; Μου είπε μάλιστα, αφού εσύ μου τα είπες,
αρκεί. Τώρα πια το εμπέδωσε, 3-4 χρόνια πλέον
το έχει εμπεδώσει. ‘‘Κοίταξε να δεις’’ μου είπε ‘‘δεν
θα το πούμε σε κανένα. Δεν θα το πω ούτε στην
γυναίκα μου ούτε και στον γιό μου’’ –έχει και αυ-
τός ένα γιο –‘‘δεν θα το πούμε σε κανένα, διότι εί-
ναι πρόβλημα, πώς να το κάνουμε, και ο γιατρός
αυτό σου είπε, άλλος θα το δεχτεί και άλλος όχι. Τι
σημασία έχει αν είναι παιδί σου ή αδελφός σου;’’.
Και έτσι αποφασίσαμε με τον αδελφό μου να το
κρατήσουμε εκεί. Του είπα να πάμε και στον για-
τρό, αν θέλει. Τώρα αποφεύγω και εγώ να το ξα-
νασυζητήσω. Του είπα ότι τελευταία που είχα πάει
στο νοσοκομείο το πρόβλημα μου δεν είναι ο ιός,
εντάξει ο οργανισμός μου είναι λίγο εξασθενημέ-
νος και αυτό ίσως να επιβαρύνει, αλλά τα προβλή-
ματα μου είναι λόγω ηλικίας, αυτά που πολύς κό-
σμος έχει στα χρόνια μου. Από αυτόν τον αδελφό
μου στην Αθήνα έχω μια υποστήριξη. Έρχεται στο
σπίτι, βγαίνουμε έξω, πίνουμε κανένα καφέ, ό, τι
μπορώ και εγώ. Αλλά η υποστήριξη αυτή δεν είναι
αρκετή για μένα. Εγώ την υποστήριξη την θέλω
την ώρα που ζαλίζομαι, που δεν μπορώ να πάω
ούτε στην κουζίνα, για να πάρω νερό για τα χάπια
μου. Οπότε χρειάζομαι έναν άνθρωπο στο σπίτι.
Θέλω μια κοπέλα να είναι στο σπίτι για μια περί-
πτωση που θα μου τύχει μια στο τόσο να ζαλιστώ
και να πέσω, και για να μου μαγειρεύει λίγο φα-
γητό. Για να μου καθαρίζει το σπίτι δεν είναι πρό-
βλημα, παίρνω μια γυναίκα 1-2 φορές την εβδο-
μάδα και το καθαρίζει. Δεν είναι εκεί το πρόβλημά
μου. Το πρόβλημά μου είναι να νιώθω σιγουριά,
πως αν κάτι μου συμβεί να μπορεί να με βοηθή-
σει, και να φτιάχνει και λίγο φαγητό να μην τρώω
έξω. Να, τώρα που είμαι μόνος μου, τρώω έξω.
Εγώ πρέπει να τρώω ανάλατα φαγητά λόγω της
πίεσης, αλλά ποιο μαγειρείο φτιάχνει ανάλατα φα-
γητά, και έτσι έχω μεγάλο πρόβλημα, γιατί ανεβαί-
νει η πίεση και ζαλίζομαι περισσότερο. Την πρώτη
κοπέλα την είχα πάρει από εδώ, από την κοινωνι-
κή υπηρεσία του Κέντρου Ζωής. Ήταν μια κοπέλα
από την Νιγηρία, που δυστυχώς είχε το ίδιο πρό-
βλημα με εμένα. Δεν έπαιρνε φάρμακα, δεν ξέρω
αν αυτό ήταν η αιτία, την είχα και πολύ λίγο δι-
άστημα, ήμουν άτυχος και την έχασα, απεβίωσε.
Αλλά πέθανε από την καρδιά της δεν πέθανε από
τον ιό. Ήταν γύρω στα 40-45, δεν ξέρω ακριβώς.
Μια βραδιά, πέρσι τον Σεπτέμβρη, μου λέει: ‘‘κρυ-
ώνω κύριε Γιώργο, κρυώνω, μια κουβέρτα’’ μου
είπε ότι ήταν το στομάχι της, αλλά εμένα δεν μου
καλοφάνηκε, γιατί έκανε συνέχεια εμετούς και κρύ-
ωνε. Όταν ξημέρωσε, τηλεφώνησε στον φίλο της
και μετά από δυο μέρες μου είπανε ότι πέθανε. Το
είπα και στην κοινωνική υπηρεσία σας και στενο-
χωρήθηκε και αυτή γιατί την ήξεραν, και γνώριζαν
το πόσο ήθελε να πάει στην Νιγηρία να δει το παι-
δί της. Τα κορίτσια εδώ μου είπαν ότι θα φροντί-
σουν να την στείλουν εκεί, δεν ξαναρώτησα, για-
τί αυτό το θέμα με στεναχωρεί, και τώρα που το
λέω με στεναχωρεί πολύ. Εν πάση περιπτώσει,
για ένα διάστημα ήμουν πολύ χάλια και πήγα στον
Ξενώνα. Τους είπα ότι ήμουν πολύ χάλια, να έρθω
να σας δω. Με είδε μια κυρία από την πρόνοια, και
μου είπε ότι εφόσον έχω σύνταξη –εγώ δεν μπο-
ρούσα να πω ψέματα ότι δεν έχω σύνταξη –δεν
μπορούσαν να με πάρουν γιατί ο ξενώνας είναι
για απόρους. Εφόσον είχα σύνταξη θα μπορούσα
να είχα μια γυναίκα στο σπίτι. Όμως μου είπε ότι
θα με κρατήσουν για να ένα μήνα, μέχρι να βρω τι
να κάνω. Έτσι πράγματι με δέχτηκαν, δεν έμεινα
όμως πολύ, 10-15 μέρες έκατσα και μετά έφυγα.
Positive|6
Όσο διάστημα όμως ήμουν εκεί τηλεφωνούσα και
ήμουν σε επαφή με διάφορες κοπέλες για να βρω
μια, ώσπου τελικά βρήκα μια και γύρισα στο σπί-
τι. Αλλά αυτή είχε φοβίες και έλεγε: ‘‘σήμερα, αύ-
ριο, αν μια μέρα βρεθώ με τον ιό, τι θα κάνω; Εγώ
θέλω να πάω στην Βουλγαρία, να δω τα παιδιά
μου, αν έχω αυτό το πρόβλημα τι θα τους πω; Τι
να τα κάνω τα λεφτά, το χρήμα μόνο δεν είναι τα
παν στην ζωή’’. Της έλεγα γιατί φοβάσαι, αφού και
ο γιατρός που την πήγα της είπε δεν υπάρχει πρό-
βλημα. Γιατί την πήγα να κάνει και εξέταση, επειδή
την είδα ότι είχε τις αμφιβολίες της.
-Κακώς την πήγατε για εξέταση, διότι την φοβί-
σατε. Και γιατί άλλωστε να υπάρχει πρόβλημα;
Αφού δεν υπήρχε μεταξύ σας τίποτα.
-Όχι, ούτε καν την ακουμπούσα. Επειδή την έβλε-
πα που ήταν έτσι διστακτική, δεν ήθελα να της δη-
μιουργήσω πρόβλημα. Πολλές φορές που χρεια-
ζότανε να την αγγίξω δεν την ακουμπούσα καθό-
λου για να μην έχει αυτήν την έγνοια. Αλλά συχνά
μου έλεγε, –όχι τόσο στην αρχή –τώρα τελευταία
μου το είπε, που την πήγα στο νοσοκομείο: ‘‘ψυχο-
λογικά δεν νιώθω καλά κύριε Γιώργο, δεν μπορώ
να μείνω’’. Και όταν πήγε να πάρει το χαρτί από
το τεστ –που ήταν και αρνητικό –την κρατήσανε
για ένα λεπτό μέσα. Μου είπαν, βγες εσύ έξω, και
όταν την ρώτησα τι σου είπαν, μου είπε την ρωτή-
σανε αν κάνουμε σεξ και τέτοια. Πάντως μετά το
νοσοκομείο η σκέψη της, την είδα, ήτανε αλλού.
Στην αρχή μου είπε θέλω να πάω στην Βουλγαρία
μετά ξεκάθαρα μου είπε ‘‘εγώ αν βρω δουλειά αλ-
λού, θα φύγω’’. Δεν κάθονται οι γυναίκες γιατί φο-
βούνται, μες στο μυαλό τους είναι, αν βρουν δου-
λειά αλλού, να φύγουν. Εγώ όμως χρειάζομαι μια
γυναίκα να μου μαγειρεύει και για μια συντροφιά,
να νιώθω ότι υπάρχει ένας άνθρωπος μέσα στο
σπίτι, αν πάθω κάτι. Θέλω να κάνω εμετό, να μου
φέρει μια λεκάνη ή ένα ποτήρι νερό. Γιατί όταν ζα-
λίζομαι από τον ίλιγγο ή την πίεση –τώρα κάπως
τα ξεχωρίζω αυτά τα δυο –μπορώ από την πίεση
να σηκωθώ να περπατήσω, αλλά από τον ίλιγγο
όμως; Τον καιρό που ήμουν στο νοσοκομείο είχα
γνωρίσει έναν που είχε 15 χρόνια το πρόβλημα,
είχε όμως και καρκίνο στο έντερο, και ερχότανε μια
φορά τον μήνα από την Αλεξανδρούπολη για τα
φάρμακα του. Κι όταν τον ρώτησα γιατί δεν πήγαι-
νε εκεί σε νοσοκομείο μου είπε: ‘‘τρελός είσαι, να
το μάθουνε όλοι εκεί, ένας που κάπως διέρρευσε
αυτό στο χωριό δεν του δίνανε ούτε καφέ στο κα-
φενείο να πιει’’. Αυτός μου είχε πει, ότι πρέπει να
βρω μια γυναίκα με το ίδιο πρόβλημα με εμένα, και
αυτός μου σύστησε εσάς. ‘‘Μόνο αυτοί μπορούν
να σε βοηθήσουν να βρεις μια γυναίκα με το ίδιο
πρόβλημα’’, και είχα τότε έρθει να ζητήσω βοήθεια
και έτσι ήρθα και σήμερα.
Η μοναξιά είναι το μεγάλο μου πρόβλημα και το
φαγητό το δεύτερο. Το AIDS δεν το φοβάμαι, το
έχω πάρει απόφαση, ό, τι είναι να γίνει θα γίνει,
δεν το σκέφτομαι. Δεν υπάρχει φόβος από μένα
αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για τους άλλους που
το φοβούνται. Το μέλλον δεν το σκέφτομαι, τι να
σκεφτώ άλλωστε, είμαι 80 χρονών, αλλά θέλω να
ζήσω με αξιοπρέπεια, να μην νιώθω μόνος και
χωρίς να φοβάμαι την κάθε στιγμή.
Η Ελενη είναι 62 ετών και κάθε
φορά που την συναντάς, είναι σαν να
‘‘εισβάλλουν’’ στον χώρο σου, ταυτό-
χρονα τρία εικοσάχρονα κορίτσια. Τέ-
τοια είναι η ορμή, η ζωντάνια και η χαρά
που αποπνέει.
Διαγνώστηκα οροθετική το 2002. Μπήκα στο νο-
σοκομείο γιατί ήμουν άρρωστη και νομίζαμε στην
αρχή ότι έχω καρκίνο. Εκείνο τον καιρό είχα μια
σχέση και όταν μου ανακοίνωσαν οι γιατροί τι έχω,
τον κάλεσα στον νοσοκομείο και του είπα ότι αυτό
που έχω είναι AIDS. Έτσι απλά για να το καταλά-
βει, και ότι από αυτήν την στιγμή ήταν ελεύθερος
να φύγει. Υπέφερα τον πρώτο καιρό που γύρισα
στο σπίτι, γιατί έπρεπε να ήμουν σχεδόν σε γυάλα
όπως ο συγχωρεμένος ο Michael Jackson. Η σχέ-
ση μου δεν μπορούσε να το καταλάβει, δεν μπο-
ρούσε να το συνειδητοποιήσει και σύντομα χωρί-
σαμε. Τον πρώτο μήνα καθόμουν στο μπαλκόνι
και έλεγα γιατί να ζω, αλλά έπαιρνα τα φάρμακα
μου. Ναι μεν έλεγα γιατί να ζω, αλλά τα φάρμακα
τα έπαιρνα. Μετά από 2-3 μήνες ήρθα στο Κέντρο
Ζωής και μπήκα στην ομάδα αυτοστήριξης, έτσι
ήρθα σε επαφή με πολλούς οροθετικούς. Από την
αρχή σχεδόν και μέχρι τώρα –πολύ περισσότερο
τώρα –είμαι πολύ αισιόδοξη. Είμαι πολύ ζωντανός
και πολύ κοινωνικός άνθρωπος και δεν σκέφτομαι
καθόλου τον ιό. Προσπαθώ να ζω την κάθε μέρα.
Δεν με απασχολεί το παρελθόν, δεν με ενδιαφέ-
ρει το μέλλον, θέλω να ζω την κάθε μέρα όσο γί-
νεται πιο καλά, αυτό με ενδιαφέρει. Την οροθετι-
κότητά μου την βλέπω πάντα σαν να μου δόθη-
κε μια δεύτερη ευκαιρία ζωής και την εκμεταλλεύο-
μαι στο έπακρον. Όσο μπορώ βέβαια στην ηλικία
που είμαι. Από εκεί και πέρα έβαλα κάποιους στό-
χους στην ζωή μου, να βοηθώ, όσο μπορώ και γί-
νεται με την εμπειρία μου, άλλους συνανθρώπους
μου οροθετικούς. Ύστερα από το 2003 που φιλο-
ξένησα στην γκαρσονιέρα που έμενα μια κοπέ-
λα οροθετική από την Αιθιοπία, η οποία γέννησε
ένα κοριτσάκι, το οποίο παιδάκι της το μεγάλωσα
και σήμερα είναι 5 χρονών, μπήκα στην εθελοντι-
[έβαλα] «...σε site στο
internet μια αγγελία: ‘‘κυ-
ρία με πείρα για φροντίδα
οροθετικών ατόμων και
βρεφών’’. Αναφερόμουν
κατευθείαν σε οροθετι-
κούς όχι ΑΜΕΑ... Εφόσον
εγώ είμαι οροθετική, είμαι
κοινωνική, πώς να το πω
της παρέας γενικά, είμαι
και αισιόδοξη, μπορεί να
με βλέπει ο άλλος και να
αναπτερώνεται.»
κή υπηρεσία του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Απέκτησα πολλές
εμπειρίες περιστατικών πηγαίνοντας στο νοσοκο-
μείο ή στα σπίτια τους, και πάντα με σοβαρές πα-
θήσεις, καρκίνους και τέτοια. Ακόμα και η γιατρός
μου, η κυρία Ουρανία Γεωργίου, με έστελνε πάνω
στην μονάδα σε πολλές περιπτώσεις ασθενών με
πολύ σοβαρά προβλήματα. Επίσης μια μέρα μου
ζήτησε να πάω για την 1η Δεκεμβρίου σε ένα γερ-
μανικό σχολείο και στην ενημέρωση που θα γι-
νόταν εκεί να μιλούσα για την εμπειρία μου. Της
είπα ότι εγώ δεν θα έρθω εκεί να μιλήσω για στε-
ναχώριες, ούτε για θλίψη, ούτε για θάνατο. Μου
είπε για αυτό σε θέλω, διότι άνδρα βρίσκω αλλά
γυναίκα δεν είναι εύκολο, γιατί δεν θέλουν να μι-
λάνε. Εγώ δεν φοβάμαι και αν μπορώ να βοηθή-
σω με τον οποιαδήποτε τρόπο θα το κάνω. Πήγα
δυο χρονιές σε αυτό το σχολείο και οι ερωτήσεις
ήταν καταπέλτης, γιατί είναι μικρά παιδιά και δεν
έχουν ιερό και όσιο. Δεν φοβούνται κανένα και κά-
νανε καίριες ερωτήσεις: πώς το κόλλησα, πώς κυ-
κλοφορώ, πώς μπορεί να κολλήσει ο άλλος, μπή-
καν σε πολύ προσωπικά δεδομένα. Οι απαντή-
σεις μου, πιστεύω, ήταν πολύ κατάλληλες για τα
παιδιά, η γιατρός είχε αναλάβει το ιατρικό κομμάτι
και εγώ προσπάθησα να τους τονίσω το θέμα της
προφύλαξης. Ότι δεν αφορά μόνο τις ομοφυλοφι-
λικές σχέσεις. Εγώ τους έλεγα, ήμουν παντρεμέ-
νη, έχω παιδιά, έχω εγγόνια, κυκλοφορώ παντού,
δεν γράφει πουθενά ότι είμαι οροθετική και είμαι
πολύ αισιόδοξη. Τέλος πάντων, την τρίτη χρονιά,
είπα στην γιατρό μου: ‘‘μωρέ Ουρανία –έχω την
οικειότητα να της μιλώ στον ενικό –εγώ είμαι μεγά-
λη δεν βρίσκεις μια κοπέλα να είναι πιο κοντά στα
παιδιά’’ και έτσι δεν πήγα άλλη φορά.
Επειδή ζω μόνο με την επιταγή των 600 ευρώ τον
μήνα, έμενα σε μια γκαρσονιέρα αλλά πολύ δύ-
σκολα τα έφερνα βόλτα. Φυσικά ερχόμουν εδώ,
στο Κέντρο Ζωής, παρακαλούσα πότε για το ένα
πότε για το άλλο, έπλεκα κασκόλ και τα πουλού-
σα, έβαλα και μια αγγελία για συγκάτοικο αλλά
δεν έγινε τίποτα. Είχα και κάποια περιστατικά από
τον καινούργιο ξενώνα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Αυτό
που έκανα εγώ υπαγόταν στην κυρία Παυλοπού-
λου που είχε και την ευθύνη. Συνόδευα δηλαδή
κάποια περιστατικά –δεν είναι άρρωστοι σε αυ-
τόν τον ξενώνα, απλά έχουν προβλήματα –έπαιρ-
να μια κοπέλα από την Αφρική, την πήγαινα στο
Συγγρό, της έπαιρναν αίμα, μετά στο Γεννηματά
για εγκεφαλογράφημα, τέτοια. Είχα και έναν κύριο
που έπαθε δυο φορές πνευμονικό οίδημα και πή-
γαινα εκεί 4 φορές. Στην αρχή, όταν γύρισε από το
νοσοκομείο, είχε αποκλειστική, αλλά εγώ πήγαινα
τις υπόλοιπες ώρες και του μαγείρευα, του αγό-
ραζα τα φάρμακα, ψώνιζα για το σπίτι, δεν έκα-
να ποτέ βαριές δουλειές. Ήταν δουλειά για 1 μήνα
αλλά κάθε μέρα, ώσπου έγινε καλά και έφυγα.
Αλλά εγώ ακόμα ήμουν σε οικονομική δυσκολία,
οπότε εφόσον είχα τις γνωριμίες μου μέσα στο
ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., παρακάλεσα μήπως μπορέσω να
πάω να μείνω εγώ η ίδια πλέον στον ξενώνα. Και
οπωσδήποτε αυτό με στεναχώρησε, αλλά όταν εί-
σαι 62 χρονών πρέπει να παίρνεις σωστές απο-
φάσεις, δεν είμαι κανένα κοριτσάκι. Τα ζύγισα τα
πράγματα, είδα ότι δεν γινότανε αλλιώς. Φυσικά
μου είχαν πει ότι μπορώ να μείνω εκεί μόνο για
ενάμιση χρόνο και μετά έχει ο Θεός. Έτσι μπή-
κα σαν φιλοξενούμενη στον ξενώνα. Πάρα πολύ
ωραία ήταν, είχαμε μαγείρισσα, πολύ ελεγχόμενος
ο χώρος, με τρεις security, έπρεπε λίγο υπομο-
νή όμως να κάνεις με τις σχέσεις και τη συγκατοί-
κηση. Γρήγορα όμως έγινα πολύ αγαπητή εκεί σε
όλους. Πέρα από τα μαθήματα που μας παρείχα-
νε, ήτανε και μια κυρία που προσπαθούσε να μας
βρει δουλειά. Μου βρήκαν μια εργασία να καθα-
Προσπαθώ να ζω την κάθε μέρα. Δεν με απασχολεί το
παρελθόν, δεν με ενδιαφέρει το μέλλον, θέλω να ζω την
κάθε μέρα όσο γίνεται πιο καλά, αυτό με ενδιαφέρει. Την
οροθετικότητά μου την βλέπω πάντα σαν να μου δόθηκε
μια δεύτερη ευκαιρία ζωής και την εκμεταλλεύομαι στο
έπακρον.
ρίζω πολυκατοικίες αλλά της είπα ότι, με συγχω- μόνη, να μη διστάσουνε να με βάλουν στα ΚΑΠΗ,
ρείς, δεν μπορώ εγώ να κάνω αυτό το πράγμα. για να έχω παρέα. Γιατί ακριβώς θέλω παρέα, έχω
Δεν μπορώ να πάω για δυο λόγους: πρώτον είμαι μάθει με τα παιδιά, έχω μάθει με τον κόσμο, και
μεγάλη και κουράζομαι και δεύτερον έχω πρόβλη- ήθελα πάντα παρέα, δεν άφηνα ποτέ τον εαυτό
μα με την μέση μου και με πονάει. Υπήρχε και ένα μου να πέσει. Ίσως να είμαι μεμονωμένο περιστα-
αγόρι όμως στον ξενώνα που ερχότανε και μας τικό, να έτυχε, έτσι όμως είμαι. Και τώρα με το κύ-
έκανε τα καλλιτεχνικά, και αυτό το παιδί με βοή- ριο Γιώργο που είμαι του λέω: ‘‘εμείς κύριε Γιώργο
θησε και μου έβαλε σε site στο internet μια αγγε- φάγαμε το ψωμί μας, θα το παλέψουμε όμως για
λία: ‘‘κυρία με πείρα για φροντίδα οροθετικών ατό- να φύγουμε όπως ήρθαμε, όρθιοι’’.
μων και βρεφών’’. Αναφερόμουν κατευθείαν σε
οροθετικούς όχι ΑΜΕΑ. Γιατί αυτό είναι κάτι που
μου αρέσει να κάνω. Εφόσον εγώ είμαι οροθετι-
κή, είμαι κοινωνική, πώς να το πω της παρέας γε-
νικά, είμαι και αισιόδοξη, μπορεί να με βλέπει ο
άλλος και να αναπτερώνεται. Τελικά βρέθηκε δου- Ο κύριος Γιώργος και η Ελένη (δεν λέω
λειά, μου είπανε σε ένα κύριο πολύ σεβαστό, μιας κυρία, γιατί η Ελένη θα παραμείνει στην
κάποιας ηλικίας, που χρειάζεται μια κυρία μόνο ψυχή, η μικρή Ελένη όσα χρόνια και αν
για να του μαγειρεύει και να κάθεται και στο σπί- περάσουν) τα έφερε η μοίρα να βρεθούν,
τι να μην νιώθει μόνος του. Εγώ, στην αρχή μου για διαφορετικούς λόγους ο καθένας,
ήρθε κάπως απότομα, δεν ήξερα αν μπορώ να κάτω από την ιδία στέγη. Το μόνο κοι-
δουλεύω εσωτερική. Είχα συνηθίσει αλλιώς, ήθε- νό τους η οροθετικότητα τους. Δεν κρίνε-
.
λα να πηγαίνω στην Αίγινα να βλέπω τα παιδιά ται για κανένα λόγο η ζωή τους, η ιστορία
μου, να βλέπω τα εγγόνια μου, να κάνω και κανέ- τους όμως μπορεί να είναι διδακτική.
να μπάνιο. Δεν πειράζει, δεν γινόταν όμως αυτό
το πράγμα και έτσι δέχτηκα. Είμαι μια βδομάδα
εκεί και περνάω πάρα πολύ ωραία. Δεν έχω κανέ-
να παράπονο μέχρι τώρα. Νιώθω λίγο κλεισμένη,
γιατί είχα συνηθίσει διαφορετικά και είναι η πρώτη
φορά που μένω μαζί με κάποιον. Εγώ ήμουν από
το 2000 περίπου μόνη και ανεξάρτητη, όπου χο-
ρός και πανηγύρι εγώ πρώτη. Για αυτό και μπή-
κα και στην μουσική ομάδα του Κέντρου Ζωής.
Έχω πάρα πολύ δύναμη ψυχής και δεν άφησα
τον ιό να με πάρει από κάτω. Ήμουν μεγάλη αλλά
δεν το έβαλα κάτω. Έτσι όμως ήμουνα και από
μικρή. Αυτός είναι ο χαρακτήρας μου, είχα που
λένε την προδιάθεση. Τα παιδιά μου τα ενημέρω-
σα από την πρώτη στιγμή για το τι έχω και το δε-
χτήκανε. Τα οικονομικά μου ήταν λιγάκι δύσκολα
αλλά, επειδή είμαι άνθρωπος ανεξάρτητος, ποτέ
δεν άπλωσα το χέρι μου στα παιδιά μου. Έδωσα,
δεν μου δώσανε. Πάντοτε όταν έρχονται τα εγγό-
νια μου τους δίνω από κάτι και τώρα το καλοκαί-
ρι από 50 ευρώ στο καθένα. Δεν είπα ποτέ αχ! Τα
παιδιά μου δεν ξέρουνε τίποτα, πώς περνάω εγώ.
Αλλά εγώ κάνω την δική μου ζωή. Στην προσω-
πική μου ζωή κανένας δεν επεμβαίνει. Εγώ παίρ-
νω τις αποφάσεις μου και στα σπίτια τους τα παι-
διά μου τις δικές τους. Δεν επεμβαίνω ποτέ στα
δικά τους. Τα έχω ξεκαθαρίσει από την αρχή αυτά
τα πράγματα.
-Έχεις σκεφτεί ότι μπορεί να βρεθείς κάποια Η στήλη ΘΕΤΙΚΟΙ στη ΖΩΗ ασχολείται με την πα-
στιγμή και εσύ στην θέση του κυρίου Γιώργου; ρουσίαση ιστοριών ανθρώπων που ζουν με το hiv/
aids. Αν έχεις κι εσύ μια ιστορία για να καταθέσεις,
- Δεν είναι ο τύπος μου (απαντά γρήγορα, δυνα- επικονώνησε με τον Παναγιώτη Βότση στο email:
μικά και απόλυτα.) Εγώ και πριν από την οροθε- panikos@otenet.gr ή στα τηλέφωνα του Κέντρου
τικότητα ήθελα να πω στα παιδιά μου, όταν μείνω ζωής.
7 |Positive
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Μου ζητήθηκε από το Positive μια συνέντευξη από την κυρία Ευαγγελία Βλάμη.
Προκλήσεις δύο: είναι δημόσιο πρόσωπο κι έχει σίγουρα μεγαλύτερη πείρα από εμένα
στις συνεντεύξεις. Ανταποκρίθηκε άμεσα κι ας μη με γνώριζε. Ραντεβού στο Θησείο. Περνά στον ενικό
και μου κάνει φιλική κουβέντα, όμορφα κι απλά. Είναι οικεία και τυπική σ’ έναν ευγενή συνδυασμό.
Σχεδόν αντιστρέφει τους όρους για να νιώσω πιο χαλαρή. Συστηνόμαστε και ξεκινάμε, με διευκολύνει αρχί-
ζοντας:… «είσαι η … κι έχεις έρθει εδώ..»
‘Δεν αντιπαραθέτω
τη μητριαρχία
‘ Καλές και οι πορείες…
όμως το θετικό αποτέλεσμα έρχεται όταν έχεις
στην καθιερωμένη
πατριαρχία.
συγκεκριμένες προτάσεις
συζητηση με την Ευαγγελια βλαμη ’
της Αρχοντής Σοπίδου
Aπό την ισότητα
κερδίζουμε όλες-οι. ’
Έχω έρθει να σε συναντήσω εδώ με αφορ- σχολεία, την εκκλησία και να συζητούμε θέματα ρώσουμε τους φορείς, τα κόμματα, τις εξουσίες
μή τη νέα δράση που έχεις αναλάβει: ‘Λεσβί- που μας αφορούν και έχουμε την νομιμοποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης-δημάρχους π.χ.- ότι
ες για την ισότητα’. για κάθε νομική προσφυγή. , ξέρετε, αυτό συνέβη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δεν θα το κάνουμε προεκλογικά, διότι δεν θέλου-
Είναι μια πολύ φρέσκια, μη κυβερνητική οργάνω- Εσύ από αυτή την πορεία τριανταπέντε χρό- με να ‘εκβιάσουμε’ ανθρώπους , αλλά είναι μία κί-
ση, αποκλειστικά από γυναίκες, ανεξάρτητα από νων τι έχεις αποκομίσει, τι μπορείς να πεις ότι νηση που θα κάνουμε αμέσως μετά τις εκλογές.
τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Μας εν- έχεις μάθει; Να ενημερώσουμε αντίστοιχους φορείς που εί-
διαφέρει κυρίως η ορατότητα των λεσβιών και η ναι υπεύθυνοι, όπως το Υπουργείο Δικαιοσύνης
ισότητα σαφώς- το λέει και ο τίτλος-, όπως και Έχω μάθει πάρα πολλά. Η επίτευξη της ισότη- ότι: ‘αυτό ξέρετε συμβαίνει στην Ευρώπη και πε-
η καταπολέμηση της λεσβοφοβίας. Είναι για τας μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετι- ριμένουμε μία απάντηση και από εσάς’. Να ενη-
μας σημαντικά ζητήματα, διότι αν καταφέρουμε κούς τρόπους. Όσο εγώ ήμουν νέα, θεωρούσα, μερώσουμε τα κόμματα, μια κοινωνία, τις σχετι- φυγαν από το ρόλο τους και στατιστικά αναλο- με; Εκεί δηλώνεις μια μέρα, έχω μια συντρόφισ- όλους μας, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανα-
να καταπολεμηθεί η λεσβοφοβία και να γίνουν σε εκείνη τη χρονική συγκυρία, ότι ο τρόπος για κές ομάδες γύρω από εμάς, π.χ. τις LGBT ομά- γούν 1,2 παιδιά για κάθε Ελληνίδα κι αυτό είναι σα για ένα χρόνο, εκατό, δεν έχει σημασία, και τολισμού, φύλου, θρησκεύματος, ηλικίας, τόπου
πιο ορατές οι λεσβίες, οι αμφισεξουαλικές και οι να επιτευχθεί , ήταν με πορείες, διαμαρτυρίες. δες για τη μία ή την άλλη απόφαση, ό,τι συμβαί- ένα όπλο για να καθυστερήσει ή να αποτρέψει τις θέλω να μοιραστώ τη ζωή μου μαζί της και να την καταγωγής, υγείας και πολλών άλλων παραγό-
τρανς, θα μπορούμε να συζητάμε για τις λεσβίες Σήμερα νιώθω ως πιο ώριμη τη στάση, θεωρώ νει τέλος πάντων. γυναίκες από το να βρεθούν στη δημόσια αρέ- αναγνωρίσω ως συγγένισσα με όλα τα δικαιώμα- ντων.
σε ένα άλλο επίπεδο και θα βοηθήσει αυτό στην ότι δεν επιτυγχάνεις τόσα πολλά από τις πορεί- να. Η ετεροφυλοφιλία είναι ένα υπαρκτό μοντέλο τα που προέρχονται από αυτή την αναγνώριση.
πραγματική ισότητα. ες, σε σχέση με την αλλαγή που θέλεις. Μπορού- Σε σχέση με τους γκέι σήμερα, οι λεσβίες που αλλά όχι το μοναδικό, όπως μονοδιάστατη δεν εί- Στο βαθμό που εδώ, είμαστε αναγκασμένες να Εκφραστές του πολιτισμού μας όμως μπορεί
με να πετύχουμε περισσότερα μέσα από την πί- θα βγουν μπροστά έστω και για τη διεκδίκη- ναι η σεξουαλικότητα, υπάρχει ο λεσβιασμός, οι διεκδικήσουμε κάτι, σαφώς θα βγούμε και θα το να μπερδεύουν ακόμη το βιασμό με τον έρω-
Την ισότητα ως προς την κοινωνία; εση προς την πολιτεία και προς το κράτος. . Το ση της ορατότητας τους είναι πολύ λίγες. Για- γκέι, οι ασέξουαλ, οι τρανς, οι ιντερσέξουαλ, οι κάνουμε. Δεν κάνεις σημαία τη σεξουαλικότητα τα.
να πάμε με προτάσεις απέναντι π.χ. στο υπουρ- τί νομίζετε; αμφί. Κάθε χρόνο οι έρευνες μας αποκαλύπτουν σου επειδή διεκδικείς αυτό το δικαίωμα. Σημαία,
Ναι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ξεχνάμε τους νό- γείο παιδείας ή στον ιατρικό σύλλογο, να πούμε: και μας εκπλήσσουν ως προς το πώς κινείται σε- μπορεί να ειπωθεί με λίγη δόση κακίας , είναι η Αν, όπως φαντάζομαι, αναφέρεσαι στο επεισό-
μους, την σχολική εκπαίδευση, την καθημερινό- ‘ξέρετε, εμείς νομίζουμε ότι αυτή η διάταξη μπο- Συμβαίνει για πολλούς και διαφορετικούς λό- ξουαλικά μια κοινωνία. ετεροφυλοφιλία. Παντού αυτήν βρίσκεις και βλέ- διο με τον κύριο Τσόκλη, ελπίζω ότι δεν εκπρο-
τητα, την εκκλησία. Αφορά την ισότητα των γυ- ρεί να αλλάξει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο’, δί- γους. Η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να είναι πεις, μια γυναίκα κι ένας άντρας περπατούν, βρί- σωπεί το σύνολο των καλλιτεχνών και του πνευ-
ναικών αλλά κυρίως των λεσβιών, το ξαναλέω, νει περισσότερες πιθανότητες να επιφέρουμε την πατριαρχική, τα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι Η ελληνική αθυροστομία και η λεκτική βία εί- σκονται ερωτικά κλπ. Εδώ κι αν υπάρχει διάκρι- ματικού κόσμου. Παρολ’ αυτά σίγουρα οι άντρες
γιατί για τα ζητήματα των φύλων υπάρχει η Γενι- αλλαγή που επιθυμούμε … και βέβαια δεν στα- γεμάτα από άντρες, αναφερόμαστε σε αυτούς, ναι η μπούργκα μας; ση, όπου τις ετεροφυλόφιλες γυναίκες που δεν μπερδεύουν συχνά τα όρια μεταξύ μιας συναινε-
κή Γραμματεία Ισότητας, όπως και μια σειρά νό- ματάει ποτέ η προσπάθεια αυτής της συνειδητο- ο λόγος που εκφέρουμε… λέμε ο εθελοντής, όχι έχουν παντρευτεί ή δεν έχουν κάνει παιδιά, ούτε τικής σχέσης και μιας σχέσης βίας. Το ρεκόρ βια-
μων που μπορείς να πατήσεις για να διεκδική- ποίησης : υπάρχει σε καθημερινή βάση , μέσα η εθελόντρια, στο σχολείο δεν διδασκόμαστε ότι Λίγο υπερβολικό. Πράγματι όμως η λεκτική βία καν η ίδια η γλώσσα δεν τις τιμά και παρουσιά- σμών και δολοφονιών που σημειώνεται ξανά φέ-
σεις πράγματα, οπότε σε σχέση με το παρελθόν στην κοινωνία η παρουσία μας , η δράση μας, με οι γυναίκες είναι άξιες να κάνουν πράγματα. Η και απαξίωση εκφράζει τις αντιλήψεις που δι- ζονται και λίγο ως ύποπτες. ‘Γιατί δεν παντρεύτη- τος μετά από χρόνια στην Ελλάδα το αποδεικνύ-
σίγουρα είναι σήμερα λίγο καλύτερα για τις γυ- συζητήσεις που μπορούμε να ανοίγουμε σε συ- καταξίωσή της έρχεται ακόμη σήμερα κατεξο- έπουν κάθε άνθρωπο. Εμποδίζεται η γυναίκα κες, βρε παιδί μου τι ζωή είναι αυτή’. ει.
ναίκες, χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προ- νέδρια , με τα κόμματα, σε φεστιβάλ που συμβαί- χήν μέσα από την οικογένεια, η εργασία της νο- μέσα από την λεκτική βία να αναδείξει μια ταυ-
βλήματα, ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες. Σί- νουν μέσα και έξω από τον ελλαδικό χώρο. είται ως συμπλήρωμα στην οικογένεια, ακόμα κι τότητα. Όμως… « αυτές είναι οι οικογένειες των αν- Θέλω να σε ευχαριστήσω πάρα πολύ και να
γουρα όμως το ζήτημα της ισότητας των λεσβιών όταν προσφέρει περισσότερα απ’ όσα ο σύζυγος θρώπων. Ραγισματιές απ’ όπου οι άνθρωποι ευχηθώ κάθε επιτυχία στη νέα σου δράση και
είναι για μας πιο έντονο και σημαντικό. Υπάρχουν βάσει αμερικανικού μοντέλου, συ- ή πατέρας της προσφέρει. Δεν έχει αυτονομηθεί Έχω μια ένσταση ως προς την ανάληψη δρά- μπαίνουν στον κόσμο». στη Μ.Κ.Ο. ‘Λεσβίες για την ισότητα’.
γκεκριμένα αποτελέσματα που έχετε σαν στό- και αναγνωρισθεί όσο θα της άξιζε. σης με γνώμονα τη σεξουαλική ταυτότητα.
Πώς μπορεί να καταφέρει αυτή η δράση να χο σε συγκεκριμένο φάσμα χρόνου; Μήπως συνδικαλίζεται έτσι μια ιδιότητά, κά- Εγώ δεν θα φτάσω το επίπεδο του κύριου Γ. Χει- «Κι εγώ σ’ ευχαριστώ πολύ».
πετύχει εκεί που στο παρελθόν απέτυχε ο φε- Για ποια αυτονομία να μιλήσουμε, όταν είναι νοντάς την σεξουαλική προτίμηση, ζωή και μωνά, που έγραψε αυτή τη φράση . Απλώς αυτό
μινισμός ή η Αριστερά, ιστορικά –στο βαθμό Νομίζω ότι από μόνο του το γεγονός ότι υπάρχει ανομολόγητο ακόμα και στους δικούς της ότι σημαία; που αντιλαμβάνομαι είναι ότι είμαστε κοινωνικά
βέβαια που εκπροσώπησε αυτή την ισότητα; μια σειρά γυναικών που ήρθαν ως λεσβίες για να είναι λεσβία; όντα και κάποιες-οι από εμάς, έχουμε την επιθυ-
είναι μέσα σε αυτή την οργάνωση, όπως και κά- Α, εκεί το πας. Χμ, θα είχες δίκιο, αν είχαμε τις μία να έχουμε κάποια-ον στη ζωή μας πιο κοντά
Το θέτεις σωστά. Εμείς είμαστε έξω από κόμμα- ποιες που δεν είναι, είναι αποτέλεσμα. Αυτό για -«Αυτό ακριβώς είπα και στην αρχή, ένας από ίδιες ευκαιρίες και απολαμβάναμε την ίδια ισότη- και με έναν τρόπο να την/τον αναγνωρίσουμε δη-
τα και κομματικές ιδεολογίες. Δεν μας είναι αδι- εμάς είναι πολύ σημαντικό. Καταλαβαίνουν και τους στόχους μας είναι η λεσβοφοβία. Γεννιόμα- τα με τις άλλες-ους ανθρώπους. Στο βαθμό που μόσια. Αποκτώ δικαιώματα στη ζωή της και της
άφορη η γενικότερη ισότητα, απλώς δεν είναι ο έχουν την ανάγκη να στηρίξουν μια τέτοια οργά- στε λεσβίες, γινόμαστε, όπως θέλεις, δεν ενδια- από μόνο του το να είμαι λεσβία είναι απαγορευ- τα παραχωρώ στη δική μου και το αναγγέλλου-
κύριος στόχος μας. Ουσιαστικά είμαστε η πρώτη νωση. Από αυτό ήδη έχουμε πετύχει ένα στόχο, φέρει, μας ενδιαφέρει να πάψουμε να διδασκό- μένο, αντιλαμβάνεσαι ότι εγώ ή θα “τρελαθώ” ή με δημόσια διότι επιδιώκουμε τις νομικές, κοινω-
Μ.Κ.Ο. για λεσβίες στην Ελλάδα και θεωρούμε αν θες. Καταφέραμε να γίνει συνειδητή η ανάγκη μαστε ότι η γυναικεία και πολλή περισσότερο, η θα κάνω κάτι γι’ αυτό. νικές κι όποιες άλλες συνέπειες αυτής της ανα-
ότι μετά από προσπάθειες χρόνων, εκφράστηκε μιας τέτοιας οργάνωσης. Για τη συνέχεια, νομίζω λεσβιακή σεξουαλικότητα, δεν υπάρχει. Μεγαλώ- γνώρισης. Σε κάποιες-ους -που δεν είναι αναγνώστες
μια μεγαλύτερη ανάγκη για μια νομιμοποίηση, ότι οι στόχοι προκύπτουν μέσα από τις ιστορικές, νουμε ακόμα με το μαστίγιο της εκκλησίας, κρύψ- Δεν υπάρχει άλλο μέσον. του Positive- μπορεί να φανεί ότι κάποια θέ-
ώστε να τοποθετούμαστε στην Πολιτεία και όπου κυρίως συνθήκες. Δεν μπορεί να γίνεται το «Πο- το, σώπα, μη μιλάς γι’ αυτό κτλ. «Θέλω να σου ζητήσω να κάνεις μια όμορφη ματα της κουβέντας με την κυρία Βλάμη μπο-
αλλού χρειαστεί. λυτεχνείο» κι εμείς να φωνάζουμε ότι θέλουμε δι- Ακριβώς. Αν όλα αυτά τα χρόνια η Πολιτεία είχε μητριαρχική αναφορά. ρεί να είναι παρωχημένα ή και κεκτημένα
καιώματα, όχι ότι το αποκλείω, αλλά εν πάση πε- Έχεις πει ότι η ετεροφυλοφιλία είναι ένα πο- κινηθεί διαφορετικά, καμία Μ.Κ.Ο που ασχολεί- ήδη. Δεν είναι όμως. Και οι γυναίκες, είτε κοι-
Τουλάχιστον για μένα, που δραστηριοποιούμαι ριπτώσει έχει να κάνει με την εποχή , τις συν- λιτικό σύστημα. ται με τα LGBT ζητήματα δεν θα είχε λόγο ύπαρ- Αν με έβρισκες πριν από πολλά χρόνια θα είχα μόμαστε με άντρα, γυναίκα ή μόνες, το ξέ-
από την ηλικία των δεκαέξι ετών στον ακτιβιστι- θήκες. Για να φέρω ένα παράδειγμα: στην Ε.Ε. ξης. Όπως θα έλεγε καμιά, αυτό συμβαίνει στις πολλά να σου πω γι’ αυτό. Σήμερα πια δεν έχω ρουμε αυτό. Το ξέρει καλά και η ηλικιωμένη
κό χώρο και κυρίως στο κομμάτι των λεσβιών και πολύ πρόσφατα συζητήθηκε σε όλες τις χώρες- «Δεν εξυπηρετεί μόνο τη λειτουργία ενός κρά- σκανδιναβικές χώρες, όπου αυτά έχουν λυθεί και διάθεση να αντιπαραθέσω μια μητριαρχία απέ- κυρία που στο δρόμο , αναγνωρίζοντας την
είμαι σήμερα σχεδόν στα πενήντα. Στο ελληνι- μέλη η νομιμοποίηση του σύμφωνου συμβίωσης τους αλλά ενός Συστήματος. Αν έπαυε η αναπα- απλώς διαπραγματεύονται λεπτομέρειες θεμά- ναντι σε μια πατριαρχία. Αυτό που θέλω να πω –από εμφανίσεις και συνεντεύξεις στην τηλε-
κό κράτος δεν λαμβάνεσαι υπόψη αν δεν έχεις και του γάμου για την LGBT κοινότητα, που για ραγωγή παιδιών, η αναστάτωση των συντηρητι- των που ανακύπτουν. Εκεί, όπως και στην Ολ- είναι ότι από την ισότητα έχουμε να κερδίσουμε όραση- φώναξε αυθόρμητα στην Ευαγγελία:

.
μια νομική υπόσταση. Ως ΜΚΟ θα μπορούμε να εμάς αποτελεί ένα πολύ σημαντικό θέμα. Άρα η κών δυνάμεων θα ήταν μεγάλη. Τώρα ήδη προ- λανδία εφαρμόστηκε το σύμφωνο συμβίωσης, όλες και όλοι. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να απο- «Γεια στο στόμα σου κορίτσι μου! Πάντα έτσι
επικοινωνούμε με τα κόμματα, τους γιατρούς, τα κίνησή μας είναι να ενημερωθούμε και να ενημε- σάπτουν στις γυναίκες πως αυτές φταίνε που ξέ- οπότε γιατί να πάω εγώ να φωνάζω , ας πού- κτήσουμε το σεβασμό που αρμόζει σε όλες και να τους τα λες» .

Positive|8 9 |Positive
 Δ ιάβασα πρόσφατα σε ένα κείμενο: «Υπάρχει λόγος σοβαρός να
φροντίζουμε να υπάρχει η εμπιστοσύνη σε όλες τις σχέσεις μας
- να εμπιστευόμαστε και να μας εμπιστεύονται.»…

Μπορείς σε μια κοινωνία, στην οποία κυριαρχούν οι προκαταλήψεις για το

AIDS, να αποκαλύψεις ότι είσαι οροθετικός; Φευ! Εμπιστοσύνη θα δείξεις
στους άλλους όταν ξέρεις ότι την αξίζουν. Και, δυστυχώς, η κοινωνία που
ζούμε είναι…. άστα να πάνε! Πριν λίγους μήνες έχασε τη δουλειά του ένας
άνθρωπος επειδή μαθεύτηκε ότι είναι οροθετικός. Προσπάθησε να κινη-
θεί δικαστικά και το δικαστήριο δικαίωσε τον εργοδότη! Ελλάδα του 2010!
Σε μια αδυσώπητη αγορά εργασίας και σε μια τέτοια πραγματικότητα ποια
εμπιστοσύνη μπορείς να δείξεις στους άλλους- και ιδίως αν είναι απλώς
συνάδελφοι σου στη δουλειά;

“To trust or not to trust?”: Και αναρωτιέμαι… οι φίλοι είναι καλύτεροι; Αν τους μιλήσεις για την ορο-
θετικότητα θα σε στηρίξουν; Μακάρι – αλλιώς έκανες πολύ κακή επιλογή

That’s the question! (Part II)

φίλων! Αλλά σίγουρα κάτι θα έχει αλλάξει στη σχέση σας! Υπάρχει λόγος
να αλλάξουν οι ισορροπίες στη φιλία σας; Γιατί να τους φορτώσεις με το
βάρος της γνώσης; Και από την άλλη, τι σόι φίλοι είστε αν δεν τους πεις
Του Νίκου Δρόσου κάτι τόσο σημαντικό για σένα;

Ουφ! Μπερδεύτηκα! Αυτές οι σκέψεις κυριαρχούν στο μυαλό μου, καθώς

περιμένω να ακούσω τη γνώμη των συναδέλφων.

Positive|10 11 |Positive
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ
«Στο χώρο της εργασίας»
Νίκος Δρόσος: Είναι δύσκολο να αποκαλύψει κα-
νείς ότι είναι οροθετικός στους συναδέλφους του
στη δουλειά. Πόσο θα αλλάξει η συμπεριφορά
τους απέναντί του; Πρέπει να το πει ή όχι;
Αρχοντή Σοπίδου: Δεν έχει νόημα να κοιτάξεις αν
είναι «σωστό» ή «ηθικό» να το πεις. Η πραγμα-
τικότητα επιβάλλει να το αποκρύψεις. Είναι ου-
τοπικό να πιστεύει κανείς ότι αυτό θα γίνει απο-
δεκτό, έστω και αν ούτε επηρεάζει την απόδο-
ση σου ούτε αποτελεί κίνδυνο για τους συναδέλ-
φους σου.
Άγγελος Καλτσής: Μου φαίνεται, όμως, ότι έχου-
με στο μυαλό μας κυρίως δουλειές γραφείου. Τι
γίνεται σε δουλειές που υπάρχει λ.χ. κίνδυνος
τραυματισμού (π.χ. εργάτης);
Αρχοντή: Εκεί φοβάσαι ακόμη περισσότερο ότι
κινδυνεύει η θέση σου – ακόμη και αν ουσιαστι-
κά δεν υπάρχει κίνδυνος για τους συναδέλφους
σου.
Άγγελος: Δηλαδή προτάσσεις το να διατηρήσεις
τη δουλειά σου από το να εκθέσεις κάποιον άλλο
σε κίνδυνο;
Αρχοντή: Μα, δεν υπάρχει κίνδυνος για κάποιον
άλλο!
Ευρυβιάδης Σοφός: Το κάθε άτομο πρέπει να αξι-
ολογεί την κατάσταση και κατά περίσταση να κρί-
νει αν μπορεί ή όχι να μοιραστεί την πληροφορία
αυτή. Σε οποιοδήποτε επάγγελμα, αν το άτομο
παίρνει τις κατάλληλες προφυλάξεις, δεν υπάρ-
χει κίνδυνος. Το πρόβλημα είναι ο φόβος της με-
τάδοσης και όχι ο πραγματικός κίνδυνος της με-
τάδοσης.
Νίκος Δ.: Δε νομίζω ότι μπορούμε να χωρίσουμε
τα επαγγέλματα σε «υψηλής επικινδυνότητας»
και «χαμηλής επικινδυνότητας». Το να φανερώ-
σεις την οροθετικότητα σου δε θα κάνει την εργα-
σία σου λιγότερο ή περισσότερο επικίνδυνη. Εί-
ναι απλώς δική σου η επιλογή αν θέλεις να το
αποκαλύψεις ή όχι.
Αρχοντή: Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι συχνά
φοβάσαι να το πεις ακόμη και στον εαυτό σου.
Πολλές φορές το άτομο φοβάται ακόμη και να κά-
νει την εξέταση για AIDS για να μη μάθει κάτι δυ-
σάρεστο. Πόσο εύκολο είναι να το μοιραστεί και
Positive|12
με άλλους και, ιδίως, με άτομα που δεν είναι φί-
λοι του;
Νίκος Βλαχάκης: Και επειδή υπάρχουν πολλά πα-
ραδείγματα ατόμων που πλήρωσαν ακριβά το
γεγονός ότι αποκάλυψαν την οροθετικότητα τους
στο χώρο της εργασίας τους, εγώ δε θα παρό-
τρυνα κάποιον φίλο μου ή δικό μου άνθρωπο να
το αποκαλύψει.
Στους φίλους:
Νίκος Δ.: Στους φίλους, στα άτομα που νιώθεις
κοντά σου, το λες;
Αρχοντή: Εκεί ασφαλώς και το λες. Αν δεν μπο-
ρείς να είσαι ειλικρινής με τους φίλους σου, τότε
μάλλον πρέπει να επαναξιολογήσεις τη φιλία
σου. Από εκεί περιμένεις να βρεις στήριξη.
Άγγελος: Μπορεί, όμως, να μη θες στήριξη σε
αυτό το θέμα.
Αρχοντή: Και τότε γιατί να μην το πεις;
Νίκος Δ.: Εξαρτάται τι εννοεί ο καθένας ως «στή-
ριξη». Μπορεί κάποιος να θέλει να είναι με τους
φίλους του και να είναι όλα όπως παλιά.
Αρχοντή: Μα, δεν είναι όλα όπως πριν.
Νίκος Δ.: Κάποιοι τομείς της ζωής σου σίγουρα
θα αλλάξουν. Κάποιους, όμως, μπορείς να τους
διατηρήσεις όπως έχουν. Γιατί να τους αλλάξεις;
Αρχοντή: Δε θα αλλάξουν ουσιαστικά. Είναι μια
δοκιμασία για τη σχέση ειλικρίνειας που έχετε
και για την ίδια τη φιλία σας.
Νίκος Δ.: Και γιατί να θέλεις να τεστάρεις τη φι-
λία σου;
Αρχοντή: Γιατί αν δεν αντέξει δεν είναι πραγμα-
τική φιλία.
Νίκος Β.: Μια τόσο σημαντική πληροφορία είναι
λογικό να θες να τη μοιραστείς με τους ανθρώ-
πους που νιώθεις κοντά σου.
Ευρυβιάδης: Πολλοί άνθρωποι βαφτίζουν «φί-
λους», ανθρώπους με τους οποίους είναι απλώς
γνωστοί. Όμως, στους πραγματικούς φίλους
πρέπει να το πει κανείς για να έχει μια ουσιαστι-
κή σχέση μαζί τους.
Άγγελος: Και θα έχει ουσιαστική σχέση μαζί τους
επειδή θα ξέρουν την οροθετικότητα του; Αυτό
τον χαρακτηρίζει ως άτομο;
Αρχοντή: Αν το μάθαινα τυχαία για ένα φίλο μου,
τότε μάλλον θα με ενοχλούσε που δε με εμπι-
στεύτηκε να μου το πει ο ίδιος. Πιστεύω ότι φιλία
σημαίνει και εμπιστοσύνη.
Άγγελος: Μπορεί να θέλει να το κρατήσει για τον
εαυτό του. Με τον τρόπο αυτό προστατεύει και
τον άλλο. Ίσως να μη θέλει να τον επιβαρύνει με
τα δικά του θέματα.
Νίκος Δ.: Ίσως να πονάει πολύ και ο ίδιος. Ο φί-
λος θα του πει «γιατί δε με εμπιστεύτηκες;» και
δε θα καταλάβει ότι πονούσε τόσο ο ίδιος ώστε
να μη θέλει να μιλήσει για το θέμα;
Αρχοντή: Ναι, πρέπει να καταλάβει. Αλλά πραγ-
ματική φιλία σημαίνει ότι αν το θελήσεις μπορείς
να μοιραστείς την πληροφορία αυτή και ο φίλος
θα σε καταλάβει και θα σε στηρίξει.
Στους γιατρούς:
Νίκος Δ.: Στο γιατρό (και ιδίως όταν το πρόβλημα
για το οποίο πηγαίνεις σε αυτόν δε σχετίζεται κα-
θόλου με την οροθετικότητα) το λες;
Ευρυβιάδης: Καλό θα ήταν ο γιατρός να έχει όλο
το ιστορικό για να μπορεί να καταλάβει τι έχει το
άτομο και να κάνει σωστή διάγνωση.
Αρχοντή: Έχει υποχρέωση το άτομο τόσο απένα-
ντι στον εαυτό του όσο και στον άλλο να το πει.
Νίκος Δ.: Και λ.χ. στον οδοντίατρο για ένα σφρά-
γισμα (κάτι άσχετο με την οροθετικότητα) χρειά-
ζεται να το πει κανείς;
Ευρυβιάδης: Εννοείται! Μπορεί να σου δώσει
αντιφλεγμονώδη ή άλλα φάρμακα ή να σου κά-
νει κάποια μικροεπέμβαση και χρειάζεται να το
ξέρει.
Νίκος Β.: Κάποιες φορές η αντίδραση των οδο-
ντιάτρων, όπως είχαμε γράψει στο προηγούμενο
τεύχος, είναι υπερβολική, αλλά από την άλλη δε
μπορεί κάποιος να θέσει έστω και στον ελάχιστο
κίνδυνο τον άλλο.
Νίκος Δ.: Και αν το έχεις πει σε δέκα γιατρούς και
βρίσκουν δικαιολογίες για να μη σε δουν, δε θα
το αποκρύψεις στο τέλος;
Ευρυβιάδης: Υπάρχουν κέντρα και φορείς που
μπορούν να σε κατευθύνουν σε γιατρούς οι οποί-
οι σε δέχονται.
Αρχοντή: Εκεί μπορούμε, νομίζω να φτάσουμε:
.
στο ότι υπάρχει τρόπος για ώριμη αντιμετώπιση
του θέματος.
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΟΡΟΘΕΤΙΚΟΥΣ
Τ
ο κείμενο που ακολουθεί περιλαμβάνει αρ-
χικά κοινές διαπιστώσεις για την πραγματι-
κότητα που επικρατεί όσον αφορά τη γεω-
γραφική μετακίνηση οροθετικών ατόμων. Αποτε-
λεί ένα πρώτο σχόλιο για τους περιορισμούς που
αντιμετωπίζουν οι οροθετικοί, όταν επισκέπτονται
ένα ξένο κράτος είτε ως τουρίστες είτε ως μετανά-
στες. Το υπόλοιπο κείμενο θα μπορούσε να λει-
τουργήσει ως ένας ταξιδιωτικός οδηγός για τους
οροθετικούς που επιθυμούν να ταξιδέψουν.
Πόσο ελεύθερα ... ;
Αν και αμφισβητείται το πόσο συμβάλλει η μετα-
νάστευση οροθετικών στην εξάπλωση της ασθέ-
νειας, οι κυβερνήσεις 50 κρατών περιορίζουν την
είσοδό τους στη χώρα, κυρίως όταν αιτούνται
άδειες παραμονής, σπουδών ή εργασίας. Σύμ-
φωνα με τους διεθνείς ιατρικούς κανονισμούς, το
μοναδικό ιατρικό έγγραφο που μπορεί να απαι-
τηθεί από κάποιον ταξιδιώτη, είναι το πιστοποιη-
τικό εμβολιασμού για τον κίτρινο πυρετό. Παρόλα
αυτά οι ακόλουθες χώρες απαγορεύουν ρητά την
είσοδο σε οροθετικούς: Μπαχάμες, Μπρούνεϊ,
Γουινέα Εκουατοριάλ, Ιράκ, Ιορδανία, Νότια Κο-
ρέα, Ναμίμπια, Παπούα Νέα Γουινέα, Κατάρ, Ρω-
σία, Σιγκαπούρη, Νησιά του Σολομώντα, Σουδάν,
Σουρινάμ, Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, Υεμένη. Οι
χώρες που υποχρεώνουν τους ξένους οροθετι-
κούς να εγκαταλείψουν την χώρα περιλαμβάνουν
την Αρμενία, Μπαχρέιν, Μπανγκλαντές, Μπρού-
νεϊ, Αίγυπτος, Γουινέα Εκουατοριάλ, Ουγγαρία,
Ινδία, Ιράκ, Ιορδανία, Καζακστάν, Νότια και Βό-
ρεια Κορέα, Κουβέιτ, Μαλαισία, Μολδαβία, Μογ-
γολία, Ομάν, Παναμάς, Κατάρ, Ρωσία, Σαουδική
Αραβία, Σιγκαπούρη, Νησιά του Σολομώντα, Σρι
Λάνκα, Συρία, Ταϊβάν.
Επιλέγοντας την χώρα που θέλει ο ταξιδιώτης να
του Ευριβιάδη Σοφού
επισκεφθεί, οφείλει να ενημερωθεί για τα ιατρικά δε- Σε κάποια ιδιωτικά νοσοκομεία δεν γίνονται δε-
δομένα που επικρατούν εκεί, όπως και για το ενδε- κτοί οι οροθετικοί.
χόμενο κάποιας πανδημίας. Για αρκετές, ανατολικές Με μικρές αλλαγές στις διαδρομές που θα καλύ-
κυρίως, χώρες απαιτείται εμβολιασμός και λήψη συ- ψει μπορούν να αποφευχθούν ενδημικές περιο-
γκεκριμένων φαρμάκων. Πέρα από την φαρμακευ- χές για συγκεκριμένες επιδημίες.
τική αγωγή, ο οροθετικός ταξιδιώτης θα πρέπει να
έχει υπόψη και όλους τους άλλους παράγοντες που
μπορεί να επηρεάσουν την μετακίνηση του. Για όλους αυτούς τους λόγους συστήνεται, ξεκι-
νώντας κάποιος ένα ταξίδι:
Τι μπορεί να προκύψει κατά την διάρ-
κεια ενός ταξιδιού; • Να ενημερώσει τον γιατρό του που θα τον
πληροφορήσει για το αν η κατάσταση του
Η ταυτόχρονη χρήση εμβολίων και προφυλακτικών
ανοσοποιητικού του συστήματος (καταμέ-
φαρμάκων για άλλες ασθένειες, θα μπορούσαν να
τρηση των CD4) είναι σε θέση να το αντέξει,
επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα των αντιρε-
δίνοντας κάποιες συμβουλές, θα του υποδεί-
τροϊκών.
ξει αν απαιτούνται εμβόλια ή ειδικές προφυ-
λάξεις και θα μπορέσει να τον ενημερώσει
Μια υπερβολική χρήση προφυλακτικών φαρμάκων
για τις ευκαιριακές λοιμώξεις που μπορεί να
μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες, τοξικότητα
προκύψουν.
και μη επιθυμητές φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις.
• Να αποκτήσει μια λίστα με τα νοσοκομεία
Αριθμοί στα CD4 κάτω των 400/mm3 αυξάνουν
όπου μπορεί να εξυπηρετηθεί.
τον κίνδυνο ευκαιριακών λοιμώξεων και θα μπο-
• Να αποκτήσει ταξιδιωτική ασφάλεια που πε-
ρούσαν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των
ριλαμβάνει επείγοντα επαναπατρισμό.
εμβολίων. Η παλιότερη προσβολή από πνευμο-
• Να έχει στην κατοχή του την φαρμακευτική
νία Pneumocystis carinii μπορεί να προκαλέσει δυ-
αγωγή που πρέπει να ακολουθήσει κατά την
σπροσαρμογή στα ύψη.
διάρκεια του ταξιδιού. Αν πηγαίνει σε κάποια
χώρα όπου δεν επιτρέπεται η είσοδος ορο-
Οι υπέρυθρες ακτίνες μπορούν να προκαλέσουν
θετικών ασθενών, να αλλάξει το κουτί των
την επανεμφάνιση ενός απλού έρπητα ή φωτοευ-
αντιρρεττροϊκών γιατί αν τα αναγνωρίσουν
αισθησία όταν λαμβάνονται αντιβιοτικά όπως οι τε-
δεν θα τον αφήσουν να μπει.
τρακυκλίνες ή οι σουλφαμίδες.
• Αφού ξεκινήσει το ταξίδι, να έχει υπόψη τις
συμβουλές που του έδωσε ο γιατρός του,
Σε περίπτωση που ο ταξιδιώτης επιθυμεί να παρα-
να ξεχάσει το στρες και να θυμηθεί να πά-
μείνει περισσότερο σε κάποιον προορισμό, θα πρέ-
ρει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να μην με-
πει να έχει υπόψη του ότι σε πολλές χώρες δεν θα
ταδώσει τον ιό σε άλλους και για να μην μο-
.
είναι δυνατή η διάθεση φαρμάκων και ότι δεν υπάρ-
λυνθεί ξανά από διαφορετικά στελέχη του
χουν τα τεχνικά μέσα για να παρέχουν τα αντιρε-
HIV.
τροϊκά.
13 |Positive

«Πώς τολμάς;» και «για ποιον με πέρασες;»: αυτές
ήταν οι κυρίαρχες ερωτήσεις – αντιδράσεις από φί-
λους, όταν ρώτησα, αθώα σαν την Τοσοδούλα:
«Tι μπορείς να μου πεις για το ψωνιστήρι;»
Κρουαζιέρα στο πάρκο
της Αρχοντής Σοπίδου
Positive|14
Τ
ην έστησα σε πιάτσες. Πραγματικό ρεπορ-
τάζ. Με δίδαξε ότι αυτά τα περί νύχτας δεν
είναι κι απολύτως απαραίτητα, μπορεί και
μέρα μεσημέρι να γίνεται παιχνίδι. Ξέχασα τα κλι-
σέ του πορνόγερου, αν και παίζει κι αυτό φυσι-
κά, δίπλα στον καλογυμνασμένο σαραντάρη, στο
επαρχιωτόπουλο- που, πιο σωστά, σήμερα έχει
αντικατασταθεί από το προσφυγόπουλο-, δίπλα
στον οικογενειάρχη που ήρθε να ξεσκάσει, το θα-
μώνα του μπαρ που δεν βρήκε εκεί συντροφιά και
τον πιτσιρικά που ψάχνεται με κύριο κίνητρο λίγα
ευρώ. Είναι κι αυτός ο δείκτης ανεργίας ψηλά…
Όσο πολύ ή λίγο κι αν εφαρμόζεται
σαν πρακτική, η λέξη και μόνο ψωνιστήρι αποτε-
λεί ένα από τα ισχυρότερα ταμπού. Παράτολμο,
ερωτικό, σχεδόν λούμπεν. Αδρεναλίνη να τρέχει.
Υπάρχουν δρόμοι και τρόποι. Για λίγη περιπέτεια,
για επιβεβαίωση, για άμεση ερωτική ικανοποίη-
ση, άλλοτε με χρήμα χωρίς κανείς να το περιμέ-
νει, άλλοτε χωρίς χρήμα, ενώ τα είχαν συμφωνή-
σει αλλιώς. Γιατί κάποιοι εξακολουθούν να έλκο-
νται από το ρίσκο αυτό; Ίσως επειδή κάθε επιθε-
τικός προσδιορισμός του Έρωτα μπορεί κάλλιστα
να περιγράψει εξίσου αυτή την τυφλή αναζή-
τηση. Λυσιμελής, πυρίδρομος, σχέτλιος, διφυής,
ἀλγεσίδωρος, τακερός και ἀνίκατος βέβαια. Επει-
δή το ηδονικό φλερτάρει με το επικίνδυνο. Από
τον Έρωτα ζητάμε να μας βγάλει από την κανονι-
κότητα, από το οικείο. Συνήθως Αυτός μας κάνει
τη χάρη. Σπανίως εμείς το αντέχουμε.
Η μικρή μας πόλη.
Πιάτσες παλιές, παραδοσιακές. Πε-
δίο του Άρεως, Ζάππειο, Πλατεία Κουμουνδού-
ρου. Σάντα Φωφώ, πάρκιν Κολυμβητηρίου, Λ.
Κωνσταντινουπόλεως, Σταθμός ΟΣΕ, Λιμανά-
κια Βουλιαγμένης, ‘Δικαστικά’ παραλίας Σχοινιά,
στρατόπεδα και παντοτινά η Ομόνοια. Στην ου-
σία δεν έχει και πολύ σημασία, ούτε οδηγό πα-
ρουσιάζουμε εδώ. Κάθε σημείο σκοτεινό κι ανώ-
νυμο στην πόλη μπορεί να αποτελέσει τον τόπο
μιας ερωτικής συναλλαγής. Η ίδια η μεγαλούπο-
λη μέσω της ανωνυμίας και της ορατότητας ταυ-
τόχρονα, παρέχει ιδανικό σκηνικό για γνωριμίες κι
ερωτικές επαφές. Είναι ο δημόσιος χώρος προς
διεκδίκηση και κατάκτηση τις μικρές ώρες της νύ-
κτας. Μια καταφυγή για την ομοφυλοφιλική ερω-
τική έκφραση, που από τη μια αποτελεί σχεδόν
ανάγκη κι από την άλλη λυτρώνει και δρα αφρο-
δισιακά. Το αληθινό θέμα δεν είναι το «πού γίνε-
ται». Είναι η ελευθεριάζουσα αναζήτηση, η ερω-
τική κάψα, το «θέλω άντρα τώρα» σε αντιδιαστο-
λή με την ιδιωτική σεξουαλικότητα, τη σχέση απο-
μίμησης ετεροφυλοφιλικής κανονικότητας, ένα εί-
δος κόκα-κόλα αποδοχής που είναι ικανό να επι-
φέρει την προώθηση θεσμών υπέρ των γκέι στα
πλαίσια μιας υγιούς, αναγνωρισμένης κοινωνι-
κής μερίδας, που πληρώνει φόρους. Το ψωνιστή-
ρι μπορεί να γίνει μια εμμονή αποκομμένη από
την υπόλοιπη ζωή, ανομολόγητη. Πάντα θα είναι
υπό διωγμό διότι είναι αυτοδιαχείριση, είναι δω-
ρεάν, δε χωρά διαμεσολαβητή. Η θέση απέναντί
του, επικριτική ή υποστηρικτική, είτε το κάνεις είτε
όχι ο ίδιος, είναι στάση απέναντι στο πώς αντιλαμ-
βάνεσαι τον Έρωτα. Σε ένα ελεγχόμενο περιβάλ-
λον ή μέσα στα σχοίνα και τις καλαμιές;
Περπατώ εις το δάσος
όταν ο λύκος δεν είναι εδώ.
Σε κάθε πάρκο βέβαια εισέρχεται κανείς
με δική του ευθύνη. Το ρόλο του λύκου υποδύ-
ονται η Αστυνομία και οι τραμπούκοι. Δεν θέλει
πανικό. Ψυχραιμία. Η πρώτη ομάδα εργάζεται για
τη διαφύλαξη της δημοσίας αιδούς και των αθώ-
ων περιπατητών από τους σεξομανείς, η δεύτερη
προσπαθεί να εκτονώσει, μέσω της βίας, τη βία
που νιώθει, είτε λόγω μικρού μορίου , είτε λόγω
ανομολόγητης ταύτισης. Θυμηθείτε, περιπέτεια
ψάχνατε. Εκείνο που ένας ονομάζει αστυνομική
παρενόχληση, η άλλη πλευρά το λέει εκτέλεση
καθήκοντος. Στο πάρκο De Oeverlanden , νοτιο-
δυτικά του Άμστερνταμ οριοθετήθηκε συγκεκριμέ-
νη περιοχή που ενημερώνει το κοινό –προς απο-
φυγή ή προσέλκυση αναλόγως- ότι στα σημεία
αυτά μπορεί να συναντήσει άντρες που συνευρί-
σκονται ερωτικά με άλλους άντρες (βλ. news.com.
au, 29/4/2009). Η παρουσία οργάνων της εκτελε-
στικής εξουσίας σε κάποιες χώρες αφορά σε προ-
στασία των ανδρών από τις παρενοχλήσεις τρα-
μπούκων κι άλλοτε στρέφεται εναντίον των ίδιων
των cruisers. Στη χώρα μας, όπως και στις περισ-
σότερες συμβαίνει συνήθως το δεύτερο.
Γράφοντας έρχεται στο μυαλό ότι η φυ-
σική παρουσία σε ένα δημόσιο χώρο, δε συνιστά
αδίκημα. Είναι νόμιμη κι αν θυμάμαι καλά κάποιος
–υπουργός να ήταν, βουλευτής, off shore μέτο-
χος; θα σας γελάσω και δεν το θέλω- είπε ό,τι εί-
ναι νόμιμο , είναι και ηθικό. Μάλλον δεν αναφερό-
ταν στο ψωνιστήρι. Άλλος πάλι, πολύ πιο παλιά,
είχε πει ότι αν η αρετή ζητά οπαδούς, αυτοί θα εί-
ναι παλαιοί αποστάται της. Don’t beat around the
bush, anyway. Όποιος θέλει ασφάλεια, να φλερ-
τάρει με ασφαλίτη.
Και με το aids τι γίνεται; Ό,τι γίνεται και στο
μπαρ, ό,τι γίνεται και στη μετά το chat συνάντηση.
Στατιστικές , εύκολα το καταλαβαίνει κανείς, δε
στέκουν εδώ. Μόνο οσμή από αμυλικά και βου-
τυλικά νιτρώδη άλατα, σεξο-φάρμακα, αναστολείς
αναστολών και πατσαβουριασμένο λεπτό latex.
Το ανώνυμο σεξ δεν είναι λιγότερο ή περισσότερο
επικίνδυνο από τον ψεύτη, απρόσεκτο και μόνιμο
.
σύντροφο. Μην ακούσω πάλι τη λέξη «πιθανότη-
τες». Φόρεσέ το.
‘Οxι δεν πρέπει να συναντηθούμε
Πριν απ’ τη Δύση του ήλιου
Στο δάσος με τις άδειες κονσέρβες
Γιατί οι επιθυμίες μας είναι πλοία
Που θ’ αράξουν μια νύχτα του χειμώνα
Απέναντι στη Σαλαμίνα ενώ εμείς
Θα ζητάμε τις νυχτερινές βάρδιες
Στη Βηρυτό και την Όστια.
Όχι δεν πρέπει να συναντηθούμε
Πριν απ’ τη δύση του ήλιου
Στο δάσος με τις πεταμένες καπότες
Γιατί οι επιθυμίες μας είναι ταβέρνες πρόστυχες
Στο Πέραμα
Που τις νύχτες διαιωνίζουν το είδος με ζεϊμπέκικο
Ενώ εμείς ναύτες σιωπηλοί και δυνατοί
Της θάλασσας παιδιά και του έρωτα
Κατεβαίνουμε αργά τα σκαλιά του πλοίου
Στις μέσα κάμαρες εκεί που περνούν
Οι υπόνομοι των νεκρών επιθυμιών
Στις μέσα κάμαρες εκεί που περνούν
Οι υπόνομοι της Νέας Υόρκης
Στις μέσα κάμαρες εκεί που περνούν
Η μάνα σου, η μάνα μου στα μαύρα
Στις μέσα κάμαρες εκεί που οι χαμένοι
Παίζουν στην πρέφα και στο τάβλι
Για ένα τσιγάρο
Για ένα καφέ
Τις νεκρές επιθυμίες τους
Εγώ διαλύομαι
Εγώ τεμαχίζομαι
Και συ με καλείς με πρόσκληση
Ανάμεσα σε επισήμους
Να παρακολουθήσω από την Εξέδρα
Την κηδεία μου
Το δείπνο
Με τα μέλη τα διάσπαρτα του σώματός μου
Όχι προτιμώ να μην πάω στο δάσος
Με τις άδειες κονσέρβες
Όχι δε θα πάω στο δάσος
Με τις πεταμένες καπότες
Θα μείνω στις μέσα κάμαρες
Εκεί που αδιάκοπα περνούν
Οι υπόνομοι
Οι υπόνομοι της Νέας Υόρκης
Η μάνα σου, η μάνα μου στα μαύρα
Όχι δε θα πάω στο δάσος
Μπορείς λοιπόν
Απόψε να βγεις με τους Εβραίους της Νέας Υόρκης.
Γιώργος Χρονάς
Οι Eβραίοι της Νέας Υόρκης,
από το « Όχι δεν πρέπει», 1973,Σιγαρέτα οδός Πανός
15 |Positive
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Ανώνυμοι ήρωες, επώνυμα μνημεία
Μ
γράφει ο Νίκος Βλαχάκης
ια αφίσα που αναστάτωσε την Αθήνα, μια ατάκα-αναφορά
Τ
σε εθνικές μνήμες- από μια συνέντευξη του καλοκαιρινού ι στο καλό τους θέλουμε τους ήρωες;
τεύχους και ένα υπέροχο γραπτό της Αρχοντής Σοπίδου Στείρες ημερομηνίες στοιχειώνουν τις
για την προσωπική της Heroine, ήταν αρκετά για να πυροδοτήσουν πολυάσχολες ζωές μας σαν φαντάσματα,
βαρετή ύλη εξετάσεων σε σχολεία παπαγάλων,
μια ολόκληρη κουβέντα για το θέμα των ηρώων, των προτύπων, βιβλία που θα καούν με το τελευταίο σχολικό
του “όσα ξέρει ο κόσμος”, της χαλκευμένης μνήμης, του κουδούνι, αφού πρώτα γεμίσουν με στίχους
σχολείου(ξανά μανά), του ιερού, του όσιου, του απυρόβλητου από πρότυπα πιο νέα, πιο χρήσιμα, πιο σινιέ.
και του πυρ του εξώτερου. Οι ήρωες είναι το τοτέμ μας, το όσιο και το ιερό
μας, είναι εκεί να μας θυμίζουν ότι εμείς δεν θα τα
καταφέρουμε ποτέ να αναμετρηθούμε μαζί τους,
Με το Φθινόπωρο να βρίσκει την Ελλάδα να παρελαύνει στην να καβατζώσουμε λίγη υστεροφημία, έστω και
επέτειο του «ΟΧΙ», οι συντάκτες του POSITIVE (και όχι μόνο) * προσωρινά…
γράφουν για τους προσωπικούς τους ήρωες καταθέτοντας μέσα
από πολύ προσωπικά κείμενα τις δικές τους απόψεις... τα “Ναι” Ποιοι είναι αυτοί οι ήρωες και γιατί τους αφήνουμε
και τα “Όχι” τους. να ταλαιπωρούν τη ζωή μας από τόσο τρυφερή
ηλικία; Διαβάζω και ξαναδιαβάζω τα κείμενα
των συντακτών και συνειδητοποιώ ότι όλοι μας
MY HERO?
οι ήρωες είναι ή πεθαμένοι ή χάρτινοι, άυλοι
δηλαδή, στρεβλοί και ψευδεπίγραφοι. Τι να σου
κάνει ο Παύλος, ο Νικόλας, η Μαλβίνα όταν δεν
βρίσκεις δουλειά και απελπίζεσαι και τι να σου
πουν ο Ράϊχ και ο Φουκώ, όταν οι τελευταίες
ουτοπίες του πλανήτη έχουν καταρρεύσει εδώ
και χρόνια; Και, φυσικά, ο Σκρουτζ και ο Πήτερ
Παν δεν θα είναι ποτέ εκεί για σένα όλες αυτές τις
άδειες φθινοπωρινές Κυριακές με τα υπαρξιακά
αδιέξοδα.
Ο παππούς μου ήταν αντάρτης και στην κατοχή
* Ευχαριστούμε τη blogger Stassa Sideromasa για τη δική της προσωπική
κατάθεση και τον Άγγελο Μιχαηλίδη για τα εξαιρετικά του σκίτσα. Εκ βαθέων.
πολέμησε τους Γερμανούς κατακτητές στα
βουνά. Δεν έγινε ποτέ ήρωας και ουδέποτε
επεδίωξε ανταλλάγματα. Και ο προπάππους
μου σκοτώθηκε σε ομαδική εκτέλεση από τους
ξένους κατακτητές, γιατί είχε το θράσος να
αντισταθεί στη ναζιστική εισβολή. Ούτε κι αυτός
έγινε ήρωας, η πατρίδα δεν αξιώθηκε ποτέ να
τον αξιώσει. Εκείνα τα δύσκολα χρόνια η γιαγιά
μου περνούσε κρυφά μέσα από τα γερμανικά
στρατόπεδα συγκέντρωσης, για να πάει τρόφιμα
και ρούχα στους αντάρτες των βουνών και η μισή
μου οικογένεια μεγάλωσε ορφανή από γονείς
και αδέρφια, πάλεψαν όμως όλοι να επιζήσουν
και τα κατάφεραν κάποτε να βρουν την ευτυχία.
Κανείς από αυτούς δεν είναι ήρωας και ουδέποτε
διεκδίκησαν τιμές.
Όλη αυτή η συζήτηση που άνοιξε στην ομάδα
του περιοδικού (και κυρίως μέσα μας) με τάραξε.
Το καλοκαίρι επέστρεψα στο χωριό μου με ένα
κασετοφωνάκι, ψάχνοντας για τους τοπικούς
ήρωες (που μέχρι τότε βέβαια καθόλου ήρωες
δεν ήταν, στο παιδικό μου μυαλουδάκι είχαν
κωδικοποιηθεί απλά ως οι άνθρωποι του χωριού
που φρόντισαν να με μεγαλώσουν με όση αγάπη
τους περίσσευε). Δεν ήταν όμως πια οι φροντιστές
μου, ήταν πλέον άνθρωποι που έζησαν τη φρίκη
ενός πολέμου, προσφέροντας οικογένειες και
αγαπημένους στο τέρας του ναζισμού, το ίδιο
δηλαδή τέρας που έτρεφαν άλλοι συμπατριώτες
τους. Έπρεπε να αναμετρηθώ μαζί τους μια και
καλή, να ξεμπερδεύω από τα φαντάσματα της
παιδικής μου ηλικίας. Δεν τα κατάφερα. Πίσω
από κάθε πόρτα που χτυπούσα βρισκόταν
ακόμα μία φοβερή ιστορία ανθρώπινου πόνου,
απώλειας, θυσίας, που με έκαναν να νιώθω
© Kyriakos Papachrysanthous
μικρούτσικος, μια σταλιά. Οι άνθρωποι που
συνάντησα είχαν όλοι χάσει δικούς τους στον
πόλεμο και είχαν βγει οι ίδιοι στα βουνά, όχι ως
στρατιώτες μα σαν απλοί πολίτες που πονούν
για τον τόπο τους. Κανείς δεν είχε ξεχάσει την
παραμικρή λεπτομέρεια, κι ας έχουν περάσει
τόσα χρόνια (και πώς δηλαδή να ξεχάσεις,
Positive|16
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
όταν βλέπεις να σκοτώνουν μπροστά σου τους
γονείς ή τα αδέρφια σου;). Όλοι οι χωριανοί μού
φάνηκαν ήρεμοι, εξοικειωμένοι με την ανθρώπινη
ματαιότητα, καθόλου ήρωες. Ένας γέρος μόνο,
με σχεδόν ολοκληρωτικά χαμένη την όραση και
την ακοή, που μικρό παιδί στην κατοχή είδε τον
πατέρα του να εκτελείται εν ψυχρώ, μου είπε:
«Μια ζωή τον μισούσα που σκοτώθηκε άσκοπα.
Εγώ δεν ήθελα ήρωα, πατέρα ήθελα και δεν τον
είχα ποτέ…»
Και μια άλλη μέρα, εδώ στην πρωτεύουσα,
πήγαμε με τη Χαρά στο Α’ Νεκροταφείο, για να
φωτογραφήσουμε τους τάφους των οπλαρχηγών
του ’21 για το άρθρο της. Έτσι δηλαδή είπαμε
στους εαυτούς μας και στους άλλους, ενώ η
μόνη μας λαχτάρα ήταν να βρούμε τον τάφο του
Παναγούλη και να αισθανθούμε για μια στιγμή
την αύρα του. Δεν είχαμε και κανένα σπουδαίο
κίνητρο, δηλαδή, νομίζω πως ενδόμυχα και οι
δύο θέλαμε να σιγουρευτούμε ότι δίπλα του
υπάρχουν μερικά λουλούδια. Στοιχηματίζω όμως
ότι κι εκείνη, όπως κι εγώ, κοιμάται από τότε λίγο
καλύτερα τα βράδια…
Και ένα απόγευμα πάλι, οι εθελοντές του Κέντρου
Ζωής βρεθήκαμε σε ένα φεστιβάλ ροκ μουσικής.
Από το περίπτερό μας παρατηρούσα τα νέα
παιδιά να ανυπομονούν, να εκστασιάζονται,
και τελικά να παραληρούν, όταν πια στη σκηνή
εμφανίστηκε ο Αγγελάκας. Και αυτός ήρωας
δεν είναι, αναρωτήθηκα ενδόμυχα, αφού και
αυτός περιβάλλεται από όλα εκείνα τα μυθικά
στοιχεία που κάνουν κάποιον να ξεχωρίζει και να
ανεβαίνει λίγο ψηλότερα από το επίπεδο της γης;
Η Χαρά, σαν να διάβασε τη σκέψη μου, έβαλε
τα πράγματα στη θέση τους: οι ήρωες, μου είπε,
διαφέρουν από τους αστέρες γιατί ονειρεύονται
πως οι άλλοι κάποτε θα τους ξεπεράσουν και όχι
πως θα τους ακολουθήσουν ή θα τους μιμηθούν,
και αναμένουν την ώρα που δεν θα τους έχει
ανάγκη πια κανείς…
Ποιοι είναι τελικά οι πραγματικοί μας ήρωες; Αυτοί
που μας μαθαίνουν στα σχολειά ή αυτοί που μας
κάνουν καλύτερους ανθρώπους; Στο δικό μας
τόπο μπουχτίσαμε από ψευτο-ήρωες- λογικότατο,
σκέφτομαι, αφού οι μόνοι που διεκδίκησαν
και απέκτησαν αξιώματα και ανταλλάγματα
μετά τα δύσκολα χρόνια (κατοχή, εμφύλιος,
δικτατορία κτλ.) ήταν όσοι συνεργάστηκαν με
τους εχθρούς, πούλησαν, κατέδωσαν, σκότωσαν
τους συνανθρώπους τους. Το μισό ελληνικό
κοινοβούλιο, εξάλλου, κατάγεται από αυτές τις
οικογένειες, των ψευδεπίγραφων ηρώων της
ιστορίας, τους δοσίλογους, τους μαυραγορίτες,
τους ταγματασφαλίτες. Όμως ό, τι και να κάνουν,
όσο κι αν φάνε, οι δύστυχοι, δεν θα χορτάσουν,
γιατί κατά βάθος ξέρουν και οι ίδιοι. Πως με
τους πραγματικούς ήρωες δεν μπορούν να
αναμετρηθούν. Και ούτε και μπορούν να μας
τους πάρουν…
Τι να τους κάνουμε τους ήρωες; Τους φορτώνουμε
αρετές που δεν έχουν και προβάλλουμε πάνω
τους όσα φοβόμαστε να διεκδικήσουμε εμείς.
Η ζωή μας όμως θα ήταν άδεια χωρίς αυτούς:
πώς να το πω, χωρίς τους ήρωες μας ο πρωινός
καφές δεν θα είχε γεύση και η καθημερινότητα
μας θα ήταν ανούσια κι αυτή, γιατί η σχέση μας
μαζί τους είναι κυτταρική-τους κουβαλάμε μέσα
μας κι ας μην το ξέρουμε. Γιατί, κατά βάθος, οι
ήρωες μας είμαστε εμείς…
17 |Positive
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Ο αγαπημένος δεν είναι ποτέ αθώος.
γράφει η Αρχοντή Σοπίδου
Πρέπει να ήμουν γύρω στα έντεκα όταν
άκουσα πρώτη φορά τη φωνή της. Μου είχαν
χαρίσει ένα ζευγάρι ακουστικά για να μπορώ
να ακούω ραδιόφωνο , που λάτρευα, ως αργά
στο κρεβάτι χωρίς να ενοχλώ τ’ αδέλφια μου
που μοιραζόμασταν το δωμάτιο. Ένα παιδί που
ψαχούλευε ερεθίσματα σ’ έναν κόσμο φτωχό.
Την άκουσα. Έλεγε κάτι για το Πέραμα, πως
παράτησε κάτι κυρίες με χοντρά μπράτσα που
κατέληγαν σε δάκτυλα στολισμένα με τεμάχια
χρυσού. Πως πήρε το κοριτσάκι της και πήγαν
βόλτα στο παράπηγμα με τα όμορφα λουλούδια
και το μπερντέ για πόρτα για να του μάθει με τι
μοιάζουν οι πραγματικές κυρίες και να μην τις
μπερδεύει με τις άλλες. Δεν ήξερα ποια είναι, τι
κάνει. Στα χρόνια της εφηβείας τη συναντούσα
μοιραία και τυχαία περιστρέφοντας το κουμπάκι
που άλλαζε τους σταθμούς. Την καταλάβαινα
από την πρώτη συλλαβή. Αργότερα έμαθα και
για τα άρθρα. Έβαζα τις φίλες των αδελφών
μου να μου μαζεύουν τις σελίδες από τεύχη
παλιά. Πήγαινα σε κομμωτήρια κι έσκιζα κρυφά
τα φύλλα του «επ’ αυτοφώρω» κι έλεγα μετά
πως θα περάσω άλλη μέρα για το κούρεμα γιατί
‘έχετε πολύ δουλειά σήμερα’. Βεβαίως και με
καταλάβαιναν όλοι και την επόμενη μου τα είχαν
έτοιμα, μαζεμένα, δύο ή τρία μαζί. Το τέλειο δώρο
της νιότης μου: εκείνες οι σελίδες. Όσοι δεν με
ήξεραν δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί το
έκανα, ούτε να πιστέψουν πως πραγματικά απ’
ότι άλλο θα ήθελαν να μου χαρίσουν, αυτό θα
«Δίχως καβάντζα καμιά…»
γράφει ο Νίκος Βλαχάκης
Στις 17 Μαρτίου 1988 έμαθα να ράβω κουμπιά.
Η καθηγήτρια της Οικιακής Οικονομίας μας έφε-
ρε στην τάξη όσα εργαλεία χρειαζόμασταν (πα-
νάκια, κλωστές, βελόνες κ.λπ.) και μας κατέστη-
σε σαφές ότι δεν είναι δυνατό να μην ξέρουμε
να ράβουμε ολόκληρα γαϊδούρια. Όση ώρα εμείς
τρυπούσαμε τα δάχτυλα μας από τη μάταιη προ-
σπάθεια, εκείνη διάβαζε την εφημερίδα της και
στο τέλος του μαθήματος μας ανακοίνωσε, ανα-
στενάζοντας κάπως θριαμβευτικά, ότι σήμερα
έφυγε από τη ζωή ένας πολύ σημαντικός άνθρω-
πος, που είχε όμως υπαρξιακά προβλήματα.
Επειδή εκείνη την εποχή είχα κι εγώ υπαρξιακά
προβλήματα και ήθελα να αλλάξω τον κόσμο και
επειδή το σχολείο δεν ήταν το καλύτερο μέρος
για να ξεκινήσω την επανάσταση μου, το έσκα-
σα για να αναζητήσω τον μοναδικό άνθρωπο
που θα μπορούσε να μου δώσει κάποιες οδηγί-
ες, αν δηλαδή δεν είχε αυτοκτονήσει τη μέρα που
εγώ ανακάλυψα την ύπαρξη του. Όλο αναποδιές
ήταν η ζωή μου! Τον βρήκα όμως, στην εφημε-
ρίδα του μπαμπά μου, και αμέσως κατάλαβα ότι
αυτός θα είναι στο εξής ο δικός μου ήρωας. Εκεί-
νο το βράδυ κοιμήθηκα με αγκαλιά την εφημερί-
δα. Λίγο πριν κλείσω τα μάτια τον ρώτησα, «εσύ
τι λες, θα τον αλλάξουμε τον κόσμο;» κι εκείνος
έγνεψε καταφατικά.
Κανείς από τους συμμαθητές μου δεν τον γνώ-
ριζε κι ούτε ήθελαν να μάθουν γι’ αυτόν. Ο δικός
μου ήρωας δεν είχε κάπα και δεν ήξερε να πε-
τάει. Δεν γνώριζε πολεμικές τέχνες και δεν πο-
λεμούσε τους εχθρούς με αυτά τα μεγάλα ιαπω-
νικά σπαθιά, όπως στις ταινίες. Ήταν όμως πά-
ντα οργισμένος μαζί και ευαίσθητος όσο κανείς,
Positive|18
ήταν εκείνο που θα με έκανε πιο χαρούμενη. Μετά
άρχισα να μιμούμαι. Όχι σε θέματα εξωτερικά
κι επιφανειακά. Ούτε έκανα τα μωρά που τόσο
ήθελα. Άρχισα όμως να ζω στοιχειωμένη από τη
φράση ενός αγαπημένου μας συγγραφέα. Να
ορίζω τη συμπεριφορά μου στον έρωτα – ό,τι
τέλος πάντων στα 16 μπορεί να νομίζεις πως
είναι αυτό- από το στίχο ενός ρεμπέτικου. Να
λέω αφού έτσι λέει το τραγούδι, αυτό θα ζήσω. Το
έφερα στη ζωή μου. Να διαβάζω για την ηδονή
της ανάγνωσης. Η υπέρτατη ερωτική στιγμή να
είναι για μένα η ώρα που αναγνώριζα μαζί με
κάποιον μια φράση που κι εκείνος ήξερε κι είχε
απομνημονεύσει.
Μια φίλη, που ονειρευόταν να γίνει
ψυχολόγος, μού’ λεγε να προσέχω. Πως τα
πρότυπα είναι επικίνδυνα, πως μου κάνει
κακό αυτή η εμμονή, πως ξέρει κόσμο που την
γνωρίζει προσωπικά και τα πράγματα δεν είναι
έτσι όπως φαίνονται και πως πρέπει να βρω το
δικό μου δρόμο κι όχι να μιμούμαι κάποιαν άλλη.
Πόσο λίγο μπορεί να μας γνωρίζουν οι άνθρωποι
που είναι κοντά μας! Νομοτελειακά εκείνη έγινε
μια επιτυχημένη ψυχολόγος κι εγώ έπαψα να την
έχω φίλη μου.
Ύστερα η αγαπημένη μου έγινε διάσημη.
Κατάλαβα πόσο καταλυτική δύναμη μπορούσε
να έχει σε πολλαπλά επίπεδα. Ακουμπούσε τον
καθένα στη γλώσσα που εκείνος καταλάβαινε,
διαπεραστικός άνεμος με ακρίβεια χειρουργού
ήταν ο μεγαλύτερος φιλόσοφος και μαζί ο τρελός
της γειτονιάς, ήταν τρυφερός, ταπεινός, ο μοναδι-
κός ελεύθερος άνθρωπος που γνώρισα ποτέ. Πί-
στεψε και ο ίδιος, για λίγο, ότι έχει μαγικές ικανό-
τητες, όμως έφυγε πριν αλλάξει τον κόσμο, όπως
το επιθυμούσε.
Τα χρόνια περνούσαν κι εγώ απομονωνόμουν
όλο και περισσότερο, κλεισμένος σε ένα κόσμο
που υπήρχαμε μόνο εγώ κι αυτός. Άκουγα τις
μουσικές του, έγραφα στο σχολικό θρανίο τους
στίχους του και μάζευα τις φωτογραφίες, τις συ-
νεντεύξεις και τα γραφτά του, με την ίδια μανία
που κάποιος προσπαθεί να περισώσει στη μνή-
μη του κομμάτια από κάποιον δικό του άνθρωπο
που έφυγε για πάντα. Στο Λύκειο βαριόμουν ακό-
μα περισσότερο κι έτσι αποφάσισα ότι μια μέρα
θα φύγω για πάντα από τη μικρή μου επαρχιακή
πόλη και θα ζήσω στην Αθήνα, για να συνεχίσω
αυτό που ο ήρωας μου είχε αφήσει στη μέση. Και
κάποτε ήρθα στην Αθήνα και ήταν άγριες επο-
χές και δύσκολη εφηβεία, κάθε φορά όμως που
έβρισκα δύσκολα τα πράγματα ρωτούσα εκείνον,
«θα τον αλλάξουμε τον κόσμο τελικά;» και πάντα
έγνεφε καταφατικά.
Ο ήρωας μου όσο ζούσε δεν ήταν καθόλου ήρω-
ας. Κουβαλούσε ως παράσημο ένα χαρτί που
έγραφε “πάσχων από σχιζοειδή ψύχωση” και η
ζωή του περιλάμβανε κάμποσες επισκέψεις σε
ψυχιατρεία, κρατητήρια, φυλακές. Στη ζωή του
έφαγε πολύ ξύλο, χουντικό και μεταπολιτευτικό,
και για να ζήσει έκανε χιλιάδες χαμαλίκια, μαγνη-
τοφωνούσε τα τραγούδια του και τα πουλούσε σε
κι αισθητική αρχαίου γλύπτη. Συνέχισα να
συλλέγω, να την αφήνω να με μαθαίνει, να την
αγαπώ εν τέλει.
Ένας παλιός εραστής, που
αγαπωμισούσα ακόμη, ήρθε στο μαγαζί που
δούλευα να φάει. Έκατσα μετά τη δουλειά μαζί
του, χειμώνας του ’01 και μου ‘ πε ότι είναι
άρρωστη, σοβαρά. Τότε μεμιάς χώρισα τα δύο
ρήματα που τόσα χρόνια πριν δεν τα κατάφερνα
και του είπα πως τον μισώ. Επειδή ήξερα ότι ήταν
σε θέση να το γνωρίζει, ήξερα ότι αυτό που έλεγε
ήταν αλήθεια. Ήξερα ότι καταλάβαινε τι σημαίνει
για μένα να μου λέει τέτοιο πράγμα για της ζωής
μου την έμπνευση, την ομορφιά και τη γνώση.
Εκείνο το βράδυ τον ξέγραψα.
Κι ένα ζεστό μεσημέρι του Ιούνη του
2002 οδηγώ στο κέντρο, έχω δουλειές να
προλάβω και χίλια μύρια στο κεφάλι μου. Ακούω
την εκφωνήτρια της ΕΡΑ2 να το ξεστομίζει.
Μουδιάζει το κορμί. Παράξενο… παράξενο…
παράξενο… όχι που έφυγες μα που μπόρεσες
ποτέ να υπάρξεις.
Κουροσάβα, Μπονιουέλ, Μάγκανο. Βισκόντι,
Πεντερέτσκι, Βάιντα, Χειμωνάς, Πεντζίκης, Νταλ,
Μπρυκνέρ, Φον Τρότε, Λάγκερβιστ, Γκομπρόβιτς,
Μπέηκον, Ντουρούτι, Μπρεσσόν, Μπροχ ….
ελάχιστοι μόνο από τους αγαπημένους που με
αισθησιακή καλοσύνη μου σύστησε κι έφυγε γιατί
«οι έξυπνοι δεν είναι για χόρταση». Πόσο μάλλον
οι αγαπημένοι.
κασέτες στο δρόμο, ενώ άλλες φορές πουλούσε
μπαλόνια στα παιδιά ή περιοδικά στους φοιτη-
τές. Όμως παρέμενε ελεύθερος και ονειρευόταν
τη μέρα που «η πνοή του θα γινόταν το ηφαίστειο
της βροχής».
Εδώ και χρόνια σταμάτησα να ονειρεύομαι επα-
ναστάσεις. Όπως όλοι, προσπαθώ κι εγώ να τα
βγάλω πέρα με την ασχήμια της Αθήνας, έχω
σπίτι και δουλειά και προσπαθώ να μαζέψω χρή-
ματα για να πάω διακοπές. Κάπου όμως καί-
ει ακόμα μέσα μου εκείνη η εφηβική φλόγα που
ήθελε να γίνει πυρκαγιά και να κάψει τα πάντα,
να κάνει τους ανθρώπους να αποκτήσουν συ-
νείδηση. Και όταν με πνίγει η γύρω μου κακότη-
τα, γυρνάω στον ήρωα μου και τον ρωτάω: «Θα
τον αλλάξουμε τον κόσμο βρε Νικόλα;» Κι εκείνος
πάντα γνέφει καταφατικά…
Ο ανθρωπάκος μου
(μασώντας* τον “μεγάλο άνθρωπο” του
Βίλχελμ Ράιχ)
γράφει η Βιβή Αθανασούλη
Στην εφηβεία ανακάλυψα τον ανθρωπάκο μου. Το
υποκοριστικό δηλώνει πιο πολύ την μικροπρέπειά
του και όχι τη δύναμη του. Γιατί η δύναμη του είναι
βαθειά ριζωμένη στο ψυχισμό μου. Με επηρεάζει
κάθε στιγμή. Στον ανθρωπάκο μου δεν αρέσουν
οι ευθύνες. Η ζωή μου κυριαρχείται από άλλες δυ-
νάμεις και εγώ είμαι φερέφωνο αυτών. Δε φταίω
εγώ που δεν έχω ευθύνη. Οι άλλοι με έμαθαν ότι
δεν έχω ευθύνη. Τον ανθρωπάκο μου τον νοιάζει
τι θα πουν οι γείτονες και αυτό είναι πιο σημαντι-
κό από τον ειλικρινή εαυτό μου. Φοβάται την ελευ-
θερία, αν και αυτή η στάση ανακόπτει την εξέλι-
ξή μου. Προτιμά την ασφάλεια, από την ειλικρίνεια
και την ευτυχία. Αρέσκεται σε κοινωνικά πάρτι, και
πνίγει κάθε δημιουργικότητα, ζωντάνια και πρωτο-
Fortuna Favet Fortibus*
γράφει ο Νίκος Δρόσος
Αρκετές φορές ανατρέχω με νοσταλγία στα παι-
δικά μου χρόνια και θυμάμαι πόση χαρά μου έδι-
ναν τα μικρά καθημερινά πράγματα. Ανυπομο-
νούσα να έρθει η Παρασκευή για να αγοράσω
τα περίφημα «Μίκυ Μάους» και να χαθώ στις
σελίδες τους. Οι εικονογραφημένες αυτές ιστο-
ρίες μου ασκούσαν - και εξακολουθούν να μου
ασκούν - μια μεγάλη έλξη. Ιδιαίτερα με γοήτευε
ο χαρακτήρας του Σκρουτζ Μακ Ντακ, χωρίς,
όμως, να μπορώ να προσδιορίσω το γιατί. Με-
γαλώνοντας ο συγκεκριμένος χαρακτήρας συνε-
χίζει να μου αρέσει και να μου προκαλεί θαυμα-
σμό και άρχισα να συνειδητοποιώ τους λόγους
αυτής μου της προτίμησης.
Ο Σκρουτζ συμβολίζει τη δύναμη που έχει η ερ-
γατικότητα και τόλμη. Ξεκίνησε να δουλεύει ως
λούστρος στα δέκα του χρόνια για να μην επιβα-
ρύνει οικονομικά την οικογένεια του και κατάφε-
ρε μέσα από σκληρή δουλειά και παρά τις πολ-
λές απογοητεύσεις να γίνει ο πλουσιότερος άν-
θρωπος (ή καλύτερα πάπια) στον κόσμο. Άλλα-
ξε πλήθος επαγγελμάτων, αλλά ποτέ δε συμβι-
βάστηκε και πάντα αναζητούσε νέες περιοχές και
τομείς για να επεκταθεί και νέα πράγματα για να
ανακαλύψει . Αποτελεί ένα σύμβολο της δυνατό-
τητας ενός ατόμου να ξεκινήσει από χαμηλά και
Μάνα Κουράγιο…
γράφει η Κατερίνα Ζήση
Δεν ξέρω αν είχα ήρωες ως παιδί, δε θυμάμαι τί-
ποτα συγκεκριμένο και αυτό κάτι λέει από μόνο
του… Παράξενο, γιατί γενικά είμαι από τους τύ-
πους που έχουν δει αρκετή τηλεόραση σε όλες
τις ηλικίες, έχουν διαβάσει κάμποσα βιβλία και
μάλλον θα έπρεπε να είχα καταλήξει σε κάποιον
ή κάποιους.
Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο μπερδεύ-
ομαι και το μόνο που φαίνεται να αποτελεί στα-
θερό σημείο αναφοράς στον τρόπο με τον οποίο
έμαθα να αντικρίζω τον κόσμο είναι μία φιγού-
ρα. Όχι μία φιγούρα συγκεκριμένη, ενός ανθρώ-
που που μπορώ να προσδιορίσω την ταυτότη-
τά του, αλλά μία φιγούρα με χαρακτηριστικά που
εναλλάσσονται στην πλειονότητά τους, κρατώ-
ντας κοινό ένα βασικό πυρήνα.
πορία για να χωρέσει στα πλαίσια του νορμάλ.
Ο ανθρωπάκος ήρθε σε μένα μέσα από την ανα-
τροφή μου σε μία ελληνική οικογένεια, μέσα από
την διαπαιδαγώγησή μου στο σχολείο, μέσα από
τα αντισταθμιστικά μηνύματα του κοινωνικού μου
πλαισίου. Ήρθε και καθώς εγώ μεγάλωνα, μεγά-
λωνε κι εκείνος. Μη με παρεξηγείτε όμως, καθώς
οι παραπάνω κοινωνικοί θεσμοί μου έδειξαν πως
έχω δυνατότητες και δεξιότητες να περιορίζω τον
ανθρωπάκο.
Κι έτσι κάποια στιγμή κοίταξα τον ανθρωπάκο
μου κατάματα. Είδα τον ύπουλο τρόπο που ανα-
κατεύεται στην ζωή μου. Είδα πόσο βαθειά ριζω-
να φτάσει στο ψηλότερο σκαλοπάτι μέσω της αξί-
ας του και της δουλειάς του.
Κάποιοι θεωρούν ότι ο Σκρουτζ είναι ένας μονο-
διάστατος χαρακτήρας που νοιάζεται μόνο για τα
χρήματα. Όμως, η εντύπωση αυτή είναι τελείως
λανθασμένη. Είναι απλώς η εικόνα που θέλει ο
ίδιος ο Σκρουτζ να προβάλλει προς τα έξω: η ζωή
του έδειξε από νωρίς ότι ο κόσμος δεν είναι αγγε-
λικός και έμαθε, όπως λέει ο ίδιος, να είναι «πιο
σκληρός απ’ τους σκληρούς και πιο έξυπνος απ’
τους έξυπνους» . Ξέρει ότι, αν δείξει κάποια αδυ-
ναμία, κάποιος θα την εκμεταλλευθεί και για αυτό
προβάλλει μια σκληρή και κυνική εικόνα. Μπο-
ρεί να τσακωθεί με ένα ζητιάνο για μια δεκάρα,
να κατακρίνει άλλους πλούσιους που κάνουν φι-
λανθρωπίες, όμως, όπως αποδεικνύεται, ο ίδιος
κάνει τις μεγαλύτερες φιλανθρωπίες χρησιμοποι-
ώντας άλλους ως «βιτρίνα» για να μην εκτεθεί
. Αλλά δε θα το παραδεχτεί ποτέ. Άλλες φορές
προσποιείται ότι χάνει ένα στοίχημα για να μην
πάρει την περιουσία μιας παλιάς του γνωστής
και να μην πάει η τελευταία στο γηροκομείο, ενώ
φτάνει στο σημείο να θυσιάσει όλη του την περι-
ουσία για να σώσει τα σκυλιά που σέρνουν το έλ-
κηθρο του στην Αλάσκα . Ο Σκρουτζ, όπως όλοι
μας, έχει πολλές πλευρές και αφήνει να φανούν
Ο ήρωας μου λοιπόν, ή καλύτερα η ηρωίδα μου
είναι η Μάνα. Όχι η δικιά μου η μάνα, αλλά η
κάθε Μάνα. Όλες εκείνες οι γυναίκες που με
πολύ ή με λιγότερο κουράγιο παίρνουν την από-
φαση να κάνουν το βήμα και να φέρουν ανθρώ-
πους στον κόσμο. Ανθρώπους που θα αλλά-
ξουν για πάντα και ριζικά τη ζωή τους, που θα
τους φέρουν από τη μεγαλύτερη ευτυχία ως τη
μεγαλύτερη πίκρα και που π ά ν τ α θα είναι μία
ευθύνη για εκείνες.
Γυρίζοντας νοερά πίσω στο χρόνο, με βλέπω
πολλές φορές δίπλα σε κάποια Μάνα. Πολύ μου
άρεσε πάντα να συζητώ μαζί τους, να μαθαίνω
από την εμπειρία τους, να τσακώνομαι, να ωρύ-
ομαι όταν με νευρίαζαν με τις απόψεις τους, να
στεναχωριέμαι για τα άσχημα, να αγχώνομαι για
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
μένος είναι μέσα μου. Είδα πως θρέφεται από
μένα. Αλλά το κυριότερο που είδα, ήταν ότι είναι
κομμάτι μου και τον αποδέχτηκα. Άρχισα να συ-
νυπάρχω μαζί του και να τον χειρίζομαι. Δε τολ-
μώ ακόμη και τώρα να πω ότι είμαι μεγάλος άν-
θρωπος!
*Στην γκεστάλτ ψυχοθεραπεία ο όρος του μασήματος
χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διαδικασία κατά
την οποία το άτομο αποφασίζει συνειδητά να ενσωμα-
τώσει μία σκέψη, αξία, στάση γνωρίζοντας τα θετικά και
τα αρνητικά τους. Η αντίθετη διαδικασία αποτελεί την
απευθείας κατάποση, χωρίς κρίση που οδηγεί στην εν-
δοβολή.
μόνο όσες δεν τον κάνουν ευάλωτο… ακριβώς
γιατί η ζωή τον έκανε σκληρό…
Τα χρήματα αυτά καθ’ αυτά δεν έχουν αξία για
τον Σκρουτζ. Τα απέκτησε, όμως, μέσα από τε-
ράστιους αγώνες κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Τα υπεραγαπά γιατί συμβολίζουν την ίδια του τη
ζωή. Αποτελούν τρόπαια των περιπετειών του.
Ο Σκρουτζ καθορίζει το ποιος είναι μέσα από
τις εμπειρίες του και, επομένως, τα χρήματα ως
σύμβολα των εμπειριών αυτών είναι κομμάτι του
ίδιου του εαυτού του.
Παράλληλα, ο Σκρουτζ μου έδειξε το τίμημα της
επιτυχίας…. Δεν είναι τυχαία η μοναχική του ζωή
στο Θησαυροφυλάκιο, παρέα μόνο με τα χρήμα-
τα του. Ο βαθμός στον οποίο ασχολήθηκε με την
καριέρα δεν του άφησε περιθώρια για προσωπι-
κές σχέσεις. Πολλές ιστορίες δείχνουν τη νοσταλ-
γία με την οποία θυμάται τον έρωτα που βίωσε
στα νιάτα του με τη Γκόλντι …. Και, ίσως, μετα-
νιώνει….
Αλλά ζει με τις επιλογές του…. Όπως όλοι μας….
*η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς
τα καθημερινά, να κλαίω μπροστά τους, να δέχο-
μαι τα χάδια τους και κυρίως να μοιράζομαι μαζί
τους έναν ατελείωτο ελληνικό καφέ που χώραγε
και χωράει κάθε είδους θέμα.
Τις αγαπώ πολύ τις Μανούλες, τις εκτιμώ και κυ-
ρίως τις θαυμάζω, νιώθω δέος μπροστά στην
αντοχή και τη δύναμή τους. Νομίζω τους αξίζει να
είναι οι ηρωίδες μου…
19 |Positive
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΓΩ ΜΙΛΑΩ ΜΙΣΕΛ ΦΟΥΚΩ: Ο ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ
γράφει η Χαρά Βαβούρα ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
γράφει ο Πούλος Ψαλιδάκος

Τίποτα δεν μου είναι πιο ξένο απ’ την ιδέα ενός κυρίου που επιβάλλει το νόμο του. Δεν αποδέχομαι ούτε την

Ε
γώ δε μιλώ για θαυμασμό. Δε μιλώ για
έμπνευση και τέχνη. Εγώ μιλάω για έρω-
τα… Δε θυμάμαι πότε ήταν που τον άκου-
σα για πρώτη φορά. Από τότε, όμως, περπατού-
σα για χρόνια πάνω στις διαδρομές του μήπως
και τον τρακάρω… Από τότε είναι πάντα εκείνα,
τα ίδια λόγια που κουβαλώ στις τσέπες μου, σε
κάθε μακρινό ή σύντομο ταξίδι.
ακρίτως από την αγάπη και την αδιαφορία των ιδέα της επιβολής του κυρίου, ούτε την καθολικότητα του νόμου. Αντιθέτως, προσπαθώ να εντοπίζω μηχανι-
άλλων. Όσο μεγαλώνω ακούω πιο ψαγμένους σμούς άσκησης πραγματικής εξουσίας. Και το κάνω επειδή αυτοί που εντάσσονται σ’ αυτές τις σχέσεις εξου-
ήχους κι ονειρεύομαι σε ύφος πιο απαιτητικό. σίας, που ενέχονται σ’ αυτές, μπορούν, με τη δράση τους, την αντίσταση και την ανυπακοή τους, να τους ξε-
Μα πίσω από όλα τα περίπλοκα νοήματά μου εί- φύγουν, να τις μετασχηματίσουν, κοντολογίς, να μην είναι πλέον υποταγμένοι. Το γεγονός ότι δεν λέω τι πρέ-
ναι πάντα η ίδια φωνή να μιλάει για το θάνατο σαν πει να κάνει ο καθένας δεν σημαίνει ότι πιστεύω πως δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Τουναντίον, πιστεύω ότι
σε νανούρισμα. Κι ακόμη δε μπορώ να ξεφορτω- υπάρχουν χίλια πράγματα να γίνουν, να επινοηθούν, να σφυρηλατηθούν από εκείνους που, αναγνωρίζοντας
θώ αυτόν τον κόμπο που ανεβαίνει και με πνίγει τις σχέσεις εξουσίας στις οποίες ενέχονται, πήραν την απόφαση να τους αντισταθούν ή να τους ξεφύγουν.
μ’ ένα συναίσθημα μακάβριας γλύκας. Ερωτεύ-
τηκα κάποτε μία φιγούρα χαραγμένη σε δισκάκι Μισέλ Φουκώ
με μάτια ονειροπόλα και λίγη αλήθεια παραπάνω

Παυλάκη, γύρω σου σωπαίνουν,
τους φτάνει που ανασαίνουν
τι ζητάς...
Δυο τόσα δα στιχάκια γεμάτα με όλη την από-
γνωση που με γεμίζουν οι άνθρωποι, αυτοί που
σωπαίνουν κι αυτοί που με συμβουλεύουν να
σωπάσω εγώ. Η ματαιότητα που εκπέμπεται αδι-
ΟΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΜΟΥ ΗΡΩΕΣ
γράφει η STASSA SIDEROMASA
απ’ όση θα θελα ν’ αντέχω. Κι ο έρωτας αυτός,
σαν κάθε ανεκπλήρωτο έρωτα που σέβεται τον
εαυτό του, έρχεται και ξανάρχεται όταν μικραί-
νουν οι μέρες μου κι οι φίλοι μου “την κάνουν”
για τις ζωές τους. Για το ποιος ήταν δεν ξέρω τί-
ποτα καινούριο να προσθέσω. Δεν τον πρόλα-
βα. Δεν πρόλαβα. Έζησε γρήγορα. Πέθανε νέος.
Όσο ζούσε ήταν κάπως περιθωριακός. Μετά θά-
νατον έγινε μπλουζάκι σαν όλους τους καταραμέ-
νους ποιητές αυτού του κόσμου. Κι εγώ, εδώ, εί-
κοσι χρόνια μετά, δεν πιστεύω το θράσος μου
που προσπαθώ να χωρέσω τον άνθρωπο που
χώθηκε πίσω από κάθε φόβο και κάθε γέλιο μου
σε δυο κακογραμμένες παραγράφους. Αλλά έτσι
κάνεις όταν αγαπάς. Ψάχνεις πάντα ευκαιρίες να
μιλάς για εκείνον. Κι εγώ αγάπησα… Όσο η νύ-
χτα τη σιωπή… Και παίρνω πάλι ν’ ανεβαίνω την
Πατησίων…
Ό
ταν έπεσε η ιδέα να γράψουμε για τους
ήρωές μας ένιωσα λίγο αμήχανα. Έζη-
σα την καθοριστική εκείνη ηλικία που σε
στιγματίζει διά παντός και λίγα πράγματα αλλά-
ζουν στην πραγματικότητα από τότε, την ηλικία
που κι οι πιο εφησυχασμένοι ανησυχούν και οι
πιο νωθροί νομίζουν ότι σκέφτονται ή απορούν,
την ανήσυχη εφηβεία μου, σε μια εποχή που οι
ήρωες πέθαιναν ή αγωνίζονταν να πεθάνουν.
Θυμάμαι ακόμη έναν εξαίσιο φιλιππικό εναντί-
ον των ηρώων που είχα γράψει στα δεκαπέντε
μου. Θυμάμαι επίσης το χιουμοριστικό τρόπο με
τον οποίο αντιμετώπισε την πολεμική μου ο δυ-
στυχής φιλόλογος που αναγκάστηκε να διορθώ-
σει την έκθεσή μου. Τι τα θέλετε όμως; Όλα εδώ
πληρώνονται. Έχω γίνει ο ίδιος αποδέκτης ανά-
λογων ή και πιο άτσαλα οργισμένων εφηβικών
διαρκώς», όπως έλεγε o Georges Dumezil, ένας
από τους ανθρώπους που τον γνώρισαν καλύ-
τερα, είναι μάλλον δύσκολο να κατηγοριοποιη-
θεί και να καταταχθεί. Ακαδημαϊκός διανοούμε-
νος ή πολιτικός ακτιβιστής; Ο παρ’ ολίγον συνερ-
γάτης της κυβέρνησης του Ντε Γκολ στο Γαλλικό
Υπουργείο Παιδείας ή το μέλος του ΚΚΓ και συ-
νομιλητής του Αλτουσέρ; Πού θα πρέπει να τον
αναζητήσουμε; Στις βιβλιοθήκες και στις πανεπι-
στημιακές αίθουσες ή στις διαδηλώσεις της CΑP
(Επιτροπής δράσης φυλακισμένων);
Ίσως το καλύτερο, όταν πρόκειται για διανοού-
μενους, είναι να τους αναζητούμε στα ίδια τους
τα έργα. Πατώντας στους τρεις κύριους άξονες
της δουλειάς του -ιστορία της τρέλας, ιστορία του
σωφρονιστικού συστήματος, ιστορία της σεξουα-
«”Τελικά”, τον ρώτησα από απλή περιέργεια,
“αυτό το AIDS υπάρχει όντως, ή είναι ένας ηθι-
κοπλαστικός μύθος;” “Λοιπόν, άκουσέ με”, μου
απάντησε ήρεμα, μετά από ένα δευτερόλεπτο
σκέψης, “μελέτησα πολύ το ζήτημα, και διάβασα
κάμποσα πράγματα σχετικά με αυτό: ναι, υπάρ-
χει. Δεν είναι μύθος. Οι Αμερικανοί το έχουν με-
λετήσει εμβριθώς”. Και μέσα σε δυο-τρεις προτά-
σεις μού έδωσε ακριβείς μεθοδολογικές λεπτο-
μέρειες, που έχω πια ξεχάσει. [….] Εκ των υστέ-
ρων, η ψυχραιμία του απέναντι στην ηλίθια ερώ-
τησή μου, μου κόβει την ανάσα. Ο ίδιος θα πρέ-
πει να σκέφθηκε ότι μια μέρα θα συνέβαινε αυτό,

Ε
ίναι σκληρό και άχαρο να ενηλικιώνεσαι.
Μερικές φορές σκοτώνεις μέσα σου αν-
θρώπους που τη σχέση σας δεν μπορείς
να πάρεις ποτέ μαζί σου, στην ενήλικη ζωή σου.
Δεν είναι όμως όλοι οι παιδικοί ήρωες το ίδιο. Άλ-
λοι σε προετοιμάζουνε για τη ζωή σου ως ενή-
λικου κι άλλοι προσπαθούνε να σε κρατήσουνε
για πάντα παιδί. Άλλοι είναι χαρωποί κι ακίνδυ-
νοι και μπορείς να τους πάρεις μαζί σου, να τους
επιδεικνύεις με ένα ψευτοντροπαλό χαμόγελο,
όπως τις πολαρόιντ απ’ τα βαφτίσια σου. Κι άλ-
λους πρέπει να τους κρύψεις προσεκτικά πίσω
απ’ τα στοργικά διπλωμένα ζιπουνάκια στο πιο
βαθύ συρτάρι, γιατί ντρέπεσαι ακόμη και να τους
αναφέρεις.
Δεν είμαστε όμως για ντροπές, οι μπλόγκερ,
εμείς βγάζουμε τα σώψυχά μας στη φόρα, τσά-
μπα κι αυθόρμητα. Το ομολογώ λοιπόν: ο Κάρ-
λος Καστανέντα ήταν ο παιδικός μου ήρωας.
Μαζί με τον Τζάκι Τσαν, τον Χάρολντ Λόυντ και
τον Θανάση Βέγγο. Τον Πήτερ Παν, τον Πλοίαρ-
χο Νέμο και τον Ροβύρο τον Κατακτητή. Μαζί μ’
έναν ουλαμό από νίντζα και σουπερ ήρωες, σι-
δερόφρακτους ιππότες, ηρωικούς στρατιώτες,
ατρόμητους εξερευνητές, τον Δημήτρη Αδαμό-
πουλο, τον Πεπίτο την Ντιάνα και τον Τσιπιρί-
πο, τον Γιώργο Θαλάσση, την Κατερίνα και τον
Σπίθα, τον Τεντέν, τον Καπετάνιο, τον Αστερίξ
και τον Οβελίξ. Μαζί με μια ταξιαρχία φανταστι-
κά πλάσματα, τρολ, ορκ και χόμπιτ, καλικάντζα-
ρους, νάνους και ξωτικά. Και σήμερα ακόμη,
όταν οι κακές μάγισσες της αδυσώπητης πραγ-
πέθανε το 1998. Πιο πολύ απ’ τον Άλντους Χάξ-
λεϋ και τον Τίμοθυ Λήρυ έγινε ο προφήτης της
ψυχεδελικής εποχής, με τα 13 βιβλία του όπου
περιέγραφε τη διδασκαλία ενός σαμάνου από
την φυλή των ινδιάνων Γιακί, του Δον Χουάν.
Το Δώρο του Αετού ήταν νομίζω το πρώτο του
βιβλίο που διάβασα, στα 12 μου, κι ακολούθη-
σαν όλα τα άλλα: Ταξίδι στο Ιξτλάν, Ο Δεύτερος
Κρίκος Δύναμης, Μια Ξεχωριστή Πραγματικό-
τητα- ένας ακατάσχετος αχταρμάς μεταφυσικής
μπουρδολογίας που όμως κάπως κατόρθωνε να
φεύγει μίλια μπροστά απ’ όλες τις βαρετές κουτα-
μάρες των μέντιουμ και των καφεντζούδων. Για-
τί αντίθετα μ’ όλα τα σαχλά βιβλία αυτοβοήθειας
και τους κιτς οδηγούς αστρικής προβολής, οι δι-
κές του ιστορίες έλαμπαν στο σκοτάδι με φαντα-
στική ημιζωή.
Αυτό είναι το μόνο σίγουρο: είχε φαντασία. Κι απ’
αυτήν ξεπήδησε το όραμα ενός άλλου κόσμου,
τρομερού και μαγικού, προσιτού με τη βοήθεια
ονείρων και παραισθησιογόνων φυτών, μια Νι-
τσεϊκή μεταφυσική αναζήτηση προσηλωμένη στη
στιγμή του θανάτου, μια κοσμική αντίληψη της
μοναχικής θέσης του ανθρώπου σ’ ένα αφιλόξε-
νο, εχθρικό σύμπαν... Οι διηγήσεις του μου πά-
γωναν την ψυχή σαν τις καλύτερες στιγμές του
Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ, με ξεσήκωναν σαν
τις πιο επικές σελίδες του Άρχοντα των Δαχτυλι-
διών.
Δεν είναι οτι ήμουν ανίδεη από γκουρού και σέ-
Δεν περίμενα ότι θα φτάσει ποτέ να ξεπουληθεί
τόσο ξεκούδουνα- πίστευα ακόμη οτι το ταλέντο,
ακόμη και το ταλέντο του παραμυθά (ιδίως αυτό!)
σε βοηθάει να κρατηθείς στο ύψος σου. Δυσκο-
λεύτηκα να πιστέψω οτι κατάφερε να πέσει τόσο
χαμηλά, στο επίπεδο των μέντιουμ και των τσαρ-
λατάνων των λαϊκών πανηγυριών, σαν αυτούς
που γέλαγα με τα περισπούδαστα βιβλία τους για
υπνωτισμούς και χειρομαντίες. Είπα στον εαυτό
μου (και σ’ όποιον με ρώταγε) οτι αυτά δεν τα είχε
γράψει ο ίδιος αλλά κάποιος από την οργάνωση
που είχε χτίσει γύρω του.
Αργότερα έμαθα για το θάνατό του, για τις κατε-
στραμμένες ζωές που άφησε πίσω του, τις μηνύ-
σεις ανάμεσα στους κληρονόμους του και το γιο
του και τα βιβλία της πρώην γυναίκας του, τέτοια
λαϊκά και χυδαία κι ανάρμοστα για έναν μεγάλο
μάγο, έναν άψογο πολεμιστή σ’ ένα μονοπάτι με
καρδιά... Έμαθα για τις “μάγισσές του” που αυ-
τοκτόνησαν ή εξαφανίστηκαν (ίσως εκεί, μια μι-
κρή σπίθα αλήθειας;), για τους ορκισμένους ακα-
δημαϊκούς που βάλαν σκοπό τους να δείξουν σ’
όλον τον κόσμο πως ήταν όλα ένα ψέμμα.
Λες και χρειαζόταν ποτέ. Ακόμη και 12 χρονών,
δεν πίστευα ποτέ στ’ αλήθεια οτι είναι δυνατόν
κάποιος να πετάξει σαν χαρτετός, ή να μεταμορ-
φωθεί σε κοράκι, όσα παραισθησιογόνα και να
πάρει. Διψούσα όμως για φανταστικές ιστορίες
και άλλους κόσμους. Κι ήθελα σίγουρα να πιστέ-
ψω οτι υπάρχει μια διαφορετική πραγματικότητα,
κειμένων. Και κάθε φορά αυτό με γεμίζει ευφορία
και ελπίδα. Ανεξάρτητα από το λογοτεχνικό επί-
τευγμα καθεαυτό.
Κάθισα και σκέφτηκα λοιπόν. Προσκλητήριο
ηρώων. Χωρίς κιλλίβαντες και πανηγυρικούς,
προς θεού. Όχι πάρα πολλοί, ευτυχώς. Μα τόσο
διαφορετικοί μεταξύ τους! Εκείνοι που μιλούν μέ-
χρι την τελευταία τους πνοή κι εκείνοι που σιω-
πούν ξαφνικά διά παντός. Οι πανταχού παρόντες
και οι αόρατοι. Εκείνοι που φωτίζουν, σα φω-
τιές αναμμένες, και οι άλλοι που λάμπουν για μια
στιγμή σαν εντυπωσιακά πυροτεχνήματα και χά-
νονται εξίσου ξαφνικά. Οι ηρωικά συνεπείς και οι
εξαίσιοι προδότες. Ο Ε. Hobsbawm και ο H. Zinn
ή ο A. Rimbaud και ο J. Dos Passos; Οι ιστορι-
κοί ή οι ποιητές;
Όχι τυχαία, ο Μισέλ Φουκώ βρίσκεται κάπου ανά-
μεσα. Ο φιλόσοφος που εμπνεύστηκε από τους
ποιητές και που μίλησε για την Ιστορία με έναν
τρόπο που κανείς ιστορικός που σέβεται τον εαυ-
τό του δε θα διανοούνταν ποτέ να μιλήσει. Ο στο-
χαστής που αντί για τα βιβλία του Κανόνα της φι-
λοσοφικής παράδοσης καταγινόταν με τα αστυ-
νομικά χρονικά ή τις ιατρικές γνωματεύσεις. Ο
άνθρωπος «που φορούσε μάσκες και τις άλλαζε
Ήρωες γράφει ο Ευριβιάδης Σοφός
λικότητας- ο Μ. Φουκώ υψώνει φωνή διαμαρτυ-
ρίας ενάντια στην καταπίεση, οδηγώντας τη σκέ-
ψη σε μέρη αχαρτογράφητα ως τότε. Ασκεί έντο-
νη κοινωνική κριτική, μιλά στο όνομα των κατα-
πιεσμένων. «Η τρέλα δεν είναι φυσικό αλλά πο-
λιτισμικό γεγονός, είναι πάντα μια άλλη συμπε-
ριφορά, μια άλλη γλώσσα», γράφει στην «Ιστο-
ρία της τρέλας». Ή, μιλώντας για τη φυλακή, στο
«Επιτήρηση και τιμωρία»: «Μήπως πρόκειται
για κάποια κληρονομιά του Μεσαίωνα; Μάλλον,
ίσως, για μια νεότερη τεχνολογία: για την οργά-
νωση, από το 16ο ως το 19ο αιώνα, ενός συ-
νόλου από διαδικασίες για αστυνόμευση, έλεγχο,
επιτήρηση, διαπαιδαγώγηση των ατόμων, κάνο-
ντάς τους συγχρόνως “πειθαρχικούς και ωφέλι-
μους”. Η φυλακή θα πρέπει να ανατοποθετηθεί
μέσα στο σχηματισμό αυτής της κοινωνίας της
επιτήρησης».
Αντιφατικός μέχρι την τελευταία του στιγμή, το
παιδί μιας αντιφατικής εποχής, πέθανε το 1984,
χτυπημένος από μια ασθένεια που δε θέλησε
ποτέ να κατονομάσει. Ωστόσο, ο Paul Veyne,
από τους ανθρώπους που βρέθηκαν κοντά του
στις δύσκολες ώρες του Νοσοκομείου, μας μετα-
φέρει την εξής στιχομυθία, σε μια από τις τελευ-
ταίες συναντήσεις τους:
να ζύγισε την απάντηση που μου έδωσε και να
υπολόγισε στη μνήμη μου, μηδαμινή παρηγοριά.
Το να δίνεις ζωντανά παραδείγματα [exempla]
ήταν μια άλλη παράδοση της αρχαίας φιλοσοφί-
ας…»
Όταν μιλάμε για τους ήρωές μας μιλάμε στην
πραγματικότητα για τον εαυτό μας. Ακόμη και ο
πιο ακαδημαϊκός βιογράφος δεν μπορεί παρά να
συνδέεται με κάποιον τρόπο με το αντικείμενό
του. Να το θαυμάζει και να το αγαπά ή να το θαυ-
μάζει και να το μισεί. Να αγαπά και να μισεί συ-
γκεκριμένες πτυχές του.
Τι αγάπησα εγώ, λοιπόν, στο Μισέλ Φουκώ; Τι
ήταν εκείνο που μου φαίνεται περισσότερο γοη-
τευτικό, μέσα από τη ζωή και το έργο του; Πάνω
απ’ όλα το να μην φοβάσαι τους φόβους σου και
τα φαντάσματα που σε στοιχειώνουν, να μη δι-
στάζεις να τους αντικρίζεις κατάματα. Ακόμη πε-
ρισσότερο, αν μπορείς, να τους κάνεις αφορμή
για στοχασμό και –ίσως πιο σημαντικό απ’ όλα-
να πασχίζεις να ρίξεις λίγο φως στο σκοτάδι και
σ’ εκείνους που βρίσκονται εξόριστοι εντός του.
Όχι με το σκληρό φως του μεσημεριού αλλά με
το πλάγιο φως του απογεύματος, που μας επι-
τρέπει να διακρίνουμε τις –πολύτιμες- διαβαθμί-
σεις της σκιάς.

ματικότητας σκαρφαλώνουν στα τείχη μου, αυ-
τός καλπάζει μπροστά, στρατηγός της φανταστι-
κής μου λεγεώνας των ονείρων, για να με ξελα-
σπώσει. Αυτόν θέλω να θυμάμαι, έτσι θέλω να
τον θυμάμαι: σαν τον υπέροχο φίλο μου που μου
έλεγε μαγικές ιστορίες.
Αυτόν θέλω να θυμάμαι... κι όχι τον άλλο, τον
πραγματικό Καστανέντα. Γι’ αυτόν δεν έμαθα
ποτέ όταν ήμουν παιδί. Η δική του τραγική και μί-
ζερη πραγματικότητα δεν μ’ άγγιξε ποτέ.
Ο Κάρλος Καστανέντα γεννήθηκε το 1925 και
χτες- είχα δει τους Χάρε Κρίσνα να χοροπηδάνε
με τα ντέφια τους στους δρόμους και πρόθυμοι
καλοί Χριστιανοί μου είχαν εξηγήσει με λεπτομέ-
ρειες τί εστί αίρεση. Κάποιος, κάποτε, μου είπε
οτι κι ο Καστανέντα ήταν ένας αρχηγός αίρεσης,
που θησαύριζε σε βάρος των πιστών του όπως
όλοι, αλλά δεν τον πίστεψα. Τουλάχιστον δεν τον
πίστεψα μέχρι που άρχισε να βγάζει κάτι αισχρά
βιβλία για το “τενσέγκριτι”- ένα είδος καράτε/ γιό-
γκας που είχε εφεύρει ο ίδιος κι οι “μάγισσές του”
(οι τέσσερις απόστολοι του προφήτη!) και που
ήταν τελείως για κλάμματα. Ακόμη και στα 12 μου
ήξερα να ξεχωρίζω την αρπαχτή απ’ την έμπνευ-
ση- και δεν ήμουν πια 12. Σταμάτησα να τον δια-
βάζω με αηδία κι απογοήτευση.
πέρα και πίσω και κάτω από την καθημερινή μας.
Ήθελα να γυρίσω τα μάτια μου προς τα μέσα και
να χαθώ στο άπειρο για πάντα. Το ήθελα με τον
ίδιο τρόπο που ήθελα να πιστέψω και στον πα-
ράδεισο (και την κόλαση), στη ζωή μετά θάνατο.
Σαν κάθε άνθρωπο με καρδιά και μυαλό, φοβό-
μουν το άγνωστο, είχα μεταφυσικές αναζητήσεις,
έψαχνα... κάτι... κάποιον...
...μέχρι που μεγάλωσα και βρήκα τον ενήλικο
εαυτό μου. Και μια μαγεία που δουλεύει στ’ αλή-
θεια.
Ό
λα αυτά που θα ήθελα να έχω. Ο λόγος
μου η μόνη πηγή και ήμουν διψασμένος.
Ήθελα να τα βάλω με όλους, να παλέψω
με γίγαντες, να τους κατατροπώσω και να πάρω
τα σκήπτρα τους: Δύναμη, επιβολή, αποφασιστι-
κότητα. Ματαιοδοξία, που κρίνει τα λόγια μου.
Μπορώ να γίνω κακός και να τους νικήσω όλους,
ακόμα κι αν φοβάμαι την μοναξιά της νίκης. Πα-
σχίζω να αναζητήσω συνταξιδιώτη, συμπολεμι-
στή, να κρατηθώ, να με κρατήσει, να γίνω εκεί-
νος, να γίνει εγώ, μαζί να τους νικήσουμε όλους,
και παρόλο που ξέρω ότι τίποτα δεν θα μας κρα-
τήσει ενωμένους, θα μπορούσαμε να ξεγελάσου-
με τον χρόνο, να τον κλέψουμε και να είμαστε
πια ήρωες, μπορεί για μια μέρα, μπορεί για πά-
ντα. Χρόνος που τρέχει, κοινός μας εχθρός κι ο
αγώνας είναι εξοντωτικός. Θα θελα να μπορού-
σες να ξεγλιστράς έτσι γοργά όπως ξεγλιστρούν
τα δελφίνια, να διανύσεις ωκεανούς και να αγνο-
ήσεις ρεύματα, να σε θαυμάζω- μόνη συνθήκη
συνύπαρξης και ύπαρξης. Θυμάμαι να στεκόμα-
στε πλάι σε έναν τοίχο, οι σφαίρες να περνούν
πάνω απ’ τα κεφάλια μας, ήμασταν αποφασισμέ-
νοι να μείνουμε εκεί ενωμένοι, γνωρίζαμε ότι η
ντροπή ήταν δική τους και ότι θα μπορούσαμε να
τους νικήσουμε, να είμαστε ήρωες, γιατί ήμασταν
ήρωες. Μεγαλώσαμε ενωμένοι, είπαμε ότι είμα-
στε ήρωες, ίσως να μην είμαστε τίποτα, ίσως να
είμαστε καλοί ψεύτες και κανείς τελικά δεν πρό-
κειται να μας βοηθήσει. Αν και μαζί θα ήμασταν
πιο ασφαλείς, μπορεί για μια μέρα ακόμα, μπο-
ρεί για πάντα, καλύτερα να φύγεις. Μαζί ξέρου-
με ότι δεν φοβόμαστε κανέναν άλλο, παρά μόνο
τους ήρωες που κρύβουμε μέσα μας.
Σκέψεις για τον ήρωα- Παραλλαγή του “Heroes” γραμ-
μένο το 1977 από τον David Bowie.

Positive|20 21 |Positive
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Ο δικός μου ήρωας (;)
γράφει η Μαρία Καρούμπαλη
Λένε ότι από την προ-νηπιακή, ακόμη, ηλικία εί-
ναι πολύ σημαντικό να αποκτά κανείς ορισμένα
πρότυπα. Πρότυπα μίμησης, που θα βοηθήσουν
το άτομο να αναπτυχθεί πνευματικά και ψυχο-
συναισθηματικά, ώστε να ενταχθεί περισσότερο
ομαλά στην σημερινή κοινωνία. Ήρωας, όμως,
σημαίνει κάτι το διαφορετικό. Αφορά ένα άτομο,
φανταστικό ή υπαρκτό, μία φιγούρα, μία οντότη-
τα που με γενναιότητα μάχεται προκειμένου να
επιβιώσει, να επιτύχει τους σκοπούς του, να υπο-
στηρίξει τις ιδέες του.
Πολλές φορές ακούμε από κάποιους για ένα συ-
γκεκριμένο ήρωα ή ακόμη και πολλούς ήρωες,
οι οποίοι τους ενέπνευσαν να ακολουθήσουν το
δρόμο που επέλεξαν και να εξελιχθούν στα άτο-
μα που είναι σήμερα. Ήρωες που προέρχονται
από τον πνευματικό κόσμο και το χώρο της επι-
στήμης, από τον πολύχρωμο κόσμο της μουσι-
κής. Ήρωες που γεννήθηκαν και εξελίχθηκαν
μέσα από βιβλία, μέσα από το λαμπερό χώρο
του θεάματος και του κινηματογράφου, μέσα από
το φανταστικό κόσμο των κόμιξ και των cartoons.
We need a hero! Αλλά τι hero;
γράφει η Χαρά Βαβούρα
Ήρωες, ήρωες, ήρωες… Μα τι ‘πάθαν επιτέλους
όλοι εδώ μέσα και ξέθαψαν μπέρτες, κάπες, μά-
σκες και σπαθιά; Και τι φταίω κι εγώ ν’ ασχολού-
μαι φθινοπωριάτικα με ανδραγαθήματα και σού-
περ δυνάμεις και να προσπαθούν κι από πάνω
να με πείσουν πως «κατά βάθος, ο ήρωας μου
είμαι εγώ»; Λέτε να ζυγώνει ο Αρμαγεδδών; Να
προβλέπεται επερχόμενος όλεθρος τέτοιος που
μόνο ένας πολίτης του Krypton ή του Gotham
City να μπορεί ν’ αποτρέψει;
Ίσως και να θυμάστε πως, μετά την 11η Σεπτέμ-
βρη, διάσημοι κομίστες προσπάθησαν ν’ ανυ-
ψώσουν το ηθικό των συγκλονισμένων Αμερι-
κανών κυκλοφορώντας νέες ιστορίες όπου ο
Superman, ο Spiderman κι ο Batman έσωζαν
τραυματίες μέσα απ’ τα συντρίμμια των Δίδυ-
μων Πύργων κι ορκίζονταν ανελέητη μάχη ενά-
ντια στους κακούς τρομοκράτες. Όλα αυτά μ’ έκα-
ναν να αναρωτηθώ πώς άραγε θα έπρεπε να εί-
ναι τα ρωμαλέα μπράτσα στα οποία οι Έλληνες
θα μπορούσαν να εμπιστευτούν τη διάσωση του
εθνικού τους φρονήματος. Και μια που η ελληνι-
κή κοινωνία βιώνει επισήμως τη βαθύτερη ύφε-
ση των τελευταίων δεκαετιών, ήρθε, επιτέλους, η
ώρα να ξαναανακαλύψουμε τους δικούς μας, κο-
ντινούς, σούπερ ήρωες, αυτούς που μας αρμό-
ζουνε σαν έθνος και που ώρα τους είναι να ξεθά-
ψουν τις στολές απ’ το σεντούκι με τη ναφθαλίνη
και να ροβολήσουν κατά το κέντρο της Αθήνας
προτού να είναι πολύ αργά!
Κοιτάζοντας πίσω, ο Έλλην σούπερ ήρωας οφεί-
λει να είναι πρώτα απ’ όλα άντρας. Οι γυναί-
κες στην ιστορία μας ήταν, εκτός ελαχίστων λα-
μπρών εξαιρέσεων, ένας αόριστος πληθυντικός,
του τύπου «οι γυναίκες τις Πίνδου» ή «οι μανά-
δες της Κατοχής» και πάντα προσδιορίζονταν
μέσα από τις σχέσεις με άρρενες: χήρες, σύζυ-
γοι, μάνες ή κόρες. Όσο σημαντικός κι αν υπήρ-
ξε ο ρόλος που επιτέλεσαν η καθεμία ξεχωριστά,
στα παιδικά μυαλουδάκια που διαπλάθουν τα βι-
βλία Ελληνικής Ιστορίας, οι γυναίκες αξιώθηκαν
να δοξαστούν κυρίως για ένα μακάβριο χορό στα
κακοτράχαλα βουνά του Ζαλόγγου υπό τους
Positive|22
Υπάρχουν όμως και εκείνοι που ποτέ τους δε ξε-
χώρισαν κάτι ή κάποιον συγκεκριμένο ως ήρωα.
Αυτοί που δεν επηρεάστηκαν και δεν επωμίζο-
νται την ιδεολογία και τις απόψεις κάποιου με-
γάλου πνευματικού ανθρώπου ή κάποιου από
το χώρο του θεάματος και της μουσικής. Αυτοί
που ναι μεν αναγνωρίζουν ως ηρωικές ορισμέ-
νες πράξεις κάποιας οντότητας αλλά η οποία δεν
τους καθοδηγεί απόλυτα στη διαδρομή που θα
επιλέξουν να ακολουθήσουν μετέπειτα. Αυτοί
που, εν ολίγοις, δεν έχουν ήρωες.
Ούτε εγώ είχα ήρωα ή ήρωες. Μου άρεσε να μα-
θαίνω για τη ζωή και το έργο σημαντικών, για
εμένα, ανθρώπων αλλά πάντοτε επικεντρωνό-
μουν σε ορισμένες πράξεις τις οποίες θεωρούσα
εγώ ηρωικές. Ποτέ δεν είχα ήρωα αλλά πάντοτε
θαύμαζα και εξακολουθώ να θαυμάζω τους αν-
θρώπους για την ικανότητα τους να επιβιώνουν,
πνευματικά και σωματικά, όταν η ζωή ξετυλίγε-
ται μπροστά τους γεμάτη προκλήσεις. Θαυμάζω
εκείνους που μάχονται για τα ιδανικά τους μέσα
από τη δράση και οι οποίοι δεν εγκαταλείπουν
τον αγώνα τους μέσα στην καθημερινότητα. Θαυ-
ήχους αμφισβητούμενης ιστορικής εγκυρότητας
δημοτικού άσματος.
Βέβαια το φύλο από μόνο του δεν εγγυάται ανα-
γνώριση αντάξια χαρτονένιου πόστερ στολισμέ-
νου με γαλανόλευκα σημαιάκια! Ο ήρωας του
έθνους θα πρέπει απαραιτήτως να διαθέτει δι-
ακριτικά μεγαλείου και θάρρους. Τον θέλουμε
μουστακαλή και μπρατσωμένο (χωρίς, ωστό-
σο, τραγικές υπερβολές), μαυριδερό και σκλη-
ροτράχηλο, ολίγον άξεστο κι ολίγον φαλλοκρά-
τη. Δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερος χώρος στην εθνι-
κή μας μνήμη για ξανθά θηλυπρεπή αγόρια που
παρεκκλίνουν του αρχέγονου αρσενικού προτύ-
που, περήφανη κληρονομιά προηγούμενων γε-
νεών. Τι κι αν η έξαλλη ερωτική ζωή των αρχαί-
ων ημών προγόνων έχει πολλάκις γίνει αφορμή
για διεθνή κουτσομπολιά και σχόλια; Όλα αυτά εί-
ναι ψιλά γράμματα για την Ελληνική Ιστορία που
στο μακρινό παρελθόν των Αρχαϊκών κι Ελληνι-
στικών Χρόνων δίνει με ευκολία άφεση αμαρτιών
λόγω έλλειψης ιστορικών στοιχείων. Από την πε-
ρίοδο εκείνη της ιστορίας μας, σε επίπεδο προ-
σώπων, κρατάμε ένα εκρηκτικό κράμα Brad Pitt,
Gerard Butler και Colin Farrell και κοκορευόμα-
στε που τα δημοφιλέστερα τεκνά του Hollywood
συναγωνίζονται για το ποιος θα δανείσει τους γυ-
μνούς κοιλιακούς του στους μακρινούς συγγενείς
μας.
Για τα Ελληνόπουλα, η εικόνα του Έλληνα ήρωα,
που ενέπνευσε πλήθος πανηγυρικών σε αξιότι-
μους διευθυντές και γυμνασιάρχες, παίρνει συ-
νήθως τις θρυλικές μορφές των οπλαρχηγών
του 1821. Με τη φουστανέλα να αποτελεί σύμ-
βολο πρωτόγονου ανδρισμού και το τσιγκελω-
τό μουστάκι απαραίτητη hot trend τάση, ο Αν-
δρούτσος, ο Καραϊσκάκης κι ο Κολοκοτρώνης θα
μπορούσαν να αποτελούν, παρέα με τη Λασκα-
ρίνα Μπουμπουλίνα (έτσι για να μη μας κατηγο-
ρήσουν και για μισογύνηδες!), το ελληνικό αντί-
παλο δέος στους ξενόφερτους Fantastic Four.
Και δε χωρά αμφιβολία πως στις δύσκολες μέρες
που έρχονται θα χρειαστούμε οπωσδήποτε το
Γέρο του Μοριά, λίγο μπρουτάλ και λίγο αδυσώ-
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
μάζω εκείνους που με τη δύναμη του πνεύματος
και της ψυχής τους, επιτυγχάνουν τους στόχους
που θέτουν. Θαυμάζω το έργο πνευματικών αν-
θρώπων και επιστημόνων που επηρέασαν και
συνεχίζουν να επηρεάζουν την ανθρωπότητα.
Θαυμάζω τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας
που έπειτα από κακουχίες και περιπέτειες κατα-
φέρνει να βγει αλώβητος και μέσα από τις πρά-
ξεις του και τις επιλογές που κάνε, καταφέρνει να
προχωρήσει στη ζωή, κοιτώντας μόνο μπροστά.
Εν τέλει, θαυμάζω περισσότερο τις πράξεις ενός
ατόμου και λιγότερο το ίδιο το άτομο.
Για εμένα που δεν είχα ήρωα, δεν θεωρώ ότι
ήμουν ένα λιγότερο ονειροπόλο παιδί σε σύγκρι-
ση με τα υπόλοιπα παιδιά. Απλά θα μπορούσα
να υποστηρίξω ότι μάλλον με ένοιαζε περισσότε-
ρο το ίδιο το πέταγμα του Πήτερ Παν μακριά από
την πραγματικότητα και τα αρνητικά της, σε σχέ-
ση όμως πάντα με τις πιθανότητες και τους τρό-
πους που αυτό μπορεί να συμβεί στο εδώ και
τώρα, στον αληθινό κόσμο. Ήμουν και είμαι πε-
ρισσότερο πραγματίστρια; Ακόμη δεν έχω κατα-
λήξει...
πητο, να αφήσει το βάθρο του στη διάσημη πλα-
τεία των Αθηνών και με το υπερφυσικό του δά-
χτυλο προτεταμένο να εκτοξεύει ακτίνες Χ, πάγο
ή έστω, έναν ιστό αράχνης καταστρέφοντας μια
για πάντα τους κακούς που επιθυμούν να βλά-
ψουν τους αδύναμους!
Και πρέπει να παραδεχτείτε πως, μπορεί να μη
χωράει και πολύ ηρωισμός στην καθημερινό-
τητά μας, αλλά υπάρχει κάτι το γοητευτικό στο
γεγονός ότι δε μας ξενίζει πια και τόσο η εικό-
να του τσολιά στο Σύνταγμα και της φουστανέ-
λας στην αφίσα του Gay Pride. Οι ήρωες του ’21
αποπνέουν μια απλότητα και μια γραφικότητα τέ-
τοια ώστε κατορθώνουν να εντυπωθούν μέσα
μας σαν τους κατεξοχήν made in Greece υπερή-
ρωες, κι ας αναλάβουν τις ευθύνες τους γι’ αυτό
όσοι επιμελήθηκαν τα πορτραίτα τους στους τοί-
χους των δημοτικών σχολείων και των σχολικών
βιβλίων. Με ένα περίεργο τρόπο κατάφεραν να
ευνοούν το χιούμορ για να μπορούν να τρυπώ-
νουν σε πλακάτ και σε συνθήματα και να μεταλ-
λάσσονται με ευκολία σε gay icons κι αναρχικές
σατυρικές καρικατούρες.
Οι Έλληνες σούπερ ήρωες είναι ασχημούληδες,
λαϊκοί και λίγο αστείοι. Βαρβάτα αρσενικά αλλά
φορώντας φούστα. Δεν τρέχουν, δε σκαρφαλώ-
νουν και δεν πετούν γιατί έχουν όλοι τους μια κά-
ποια ηλικία. Και, προπαντός, διετέλεσαν κάποτε
ήρωες πραγματικοί κι υπάρχουν γι’ αυτό και απο-
δείξεις! Και για όποιον δεν πείθεται κι ανησυ-
χεί ποιες πλάτες θα σηκώσουν το μέλλον ετού-
του του τόπου, θα δείτε πως, έστω και την τελευ-
ταία στιγμή, οι γενναίοι μας θα επέμβουν να μας
σώσουν σκέφτομαι: κάπως σαν το μαγικό τσα-
ρούχι που θα μας δώσει την εξ’ ουρανού κλωτσιά
που περιμένουμε για να μας στείλει επιτέλους σ’
άλλη χώρα…
Εικονογράφηση : ΑΜ
23 |Positive
ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Ό
λα ξεκίνησαν από το πρώτο πάρτυ γενεθλίων
που κάναμε στο Χιούστον. Τότε μας επισκέφτη- CONTROL
FREAK
καν τρεις Έλληνες φοιτητές, ο Γιάννης, η Μαρία
και η Βάσω, που έμεναν εκεί πάνω από ένα χρόνο. Και
οι τρεις μάθαιναν χορούς λάτιν και σχεδόν κάθε σαββα-
τοκύριακο διασκέδαζαν σε λάτιν μέρη.
της Βιβής Αθανασούλη

Και ο Γιάννης, εκείνο το βράδυ που εγώ νύσταζα πολύ

και έκανα υπομονή να φύγουν για να κοιμηθώ, είπε:
“Σηκωθείτε κορίτσια να σας μάθουμε σάλσα” και εγώ
απάντησα......δυνατά “Καλέ από πού μας ήρθε τούτο;”
Ο Γιάννης ψιλοπαρεξηγήθηκε κι εγώ αποφάσισα να πη-
γαίνω για ύπνο σε αντίστοιχες περιστάσεις.

Οι σχέσεις αποκαταστάθηκαν και το επόμενο Σάββα-

το βρεθήκαμε στο “El Passifico”, μεξικάνικο με τζαμαρία
επαρχιώτικης ταβέρνας, που σέρβιρε σούσι (;) και ήταν
γεμάτο από Λατίνους μεσήλικες. Και, όπως είθισται στη
λατινική κουλτούρα, ακόμη και άγνωστοι άντρες μάς ζη-
τούσαν να χορέψουμε. Στον πρώτο είπα όχι και ο Γιάν-
νης μού είπε στα ελληνικά ότι είναι αγένεια να αρνείσαι
χορό στους Λατίνους.
Τη δεύτερη φορά σηκώθηκα. Ενημέρωσα τον προσω-
ρινό μου καβαλιέρο μου ότι δεν ξέρω σάλσα και είπε να
μη με νοιάζει. Οπότε αρχίσαμε να χορεύουμε -και βέ-
βαια ήταν μια καταστροφή και μισή καθώς, δεν μπορού-
σα να τον ακολουθήσω καθόλου. Μια τον πάταγα, μια
πήγαινε αυτός δεξιά κι εγώ αριστερά, την άλλη το αντί-
θετο, στο τέλος του χορού ο άνθρωπος είχε εκνευριστεί
τόσο που, όσες φορές ξανασυναντηθήκαμε σε αντίστοι-
χα μέρη, δεν ήρθε ποτέ να μου ζητήσει να χορέψουμε.
Έπειτα μου ζήτησε ο Γιάννης. Αρχίσαμε να χορεύουμε
και εκεί κατάλαβε τι πήγαινε λάθος με τον τρόπο που
χόρευα. Η καθοδήγηση. Κοινώς έπρεπε να αφήσω τον
καβαλιέρο να με καθοδηγήσει εκείνος. Έπρεπε να αφε-
θώ τελείως στα χέρια του. Κι όμως αυτό δεν είναι τόσο
εύκολο όσο θαρρείτε.
Ένας λόγος είναι ότι η χορευτική μου ελληνική παιδεία
μού έμαθε να συνεργάζομαι με τους άλλους χορευτές
για κυκλικούς χορούς, ή μου έμαθε να χορεύω ανεξάρ-
τητα από τους άλλους για τσιφτετέλι και ζεϊμπέκικο. Και
ξαφνικά εγώ έπρεπε να μάθω να υποτάσσομαι στον
άλλο χορευτή. Και κάπου εκεί άρχισα να σκέφτομαι τι
πραγματικά ήταν αυτό που δεν ήθελα στην όλη διαδι-
κασία του συγκεκριμένου χορού. Και η απάντηση ήρθε
μέσα από λίγες ακόμη επισκέψεις για λάτιν και αφού η
Μαρία, ο Γιάννης και η Βάσω μάς έμαθαν έστω τα βασι-
κά βήματα για κάποιους χορούς.
Αυτό που δεν ήθελα να χάσω ήταν ο έλεγχος. Κι έτσι
άρχισα να αισθάνομαι πιο άνετα όταν χόρευα με το
Γιάννη, ενώ με αγνώστους δε συνέβαινε το ίδιο. Εκτός
αν τον καβαλιέρο μου τύχαινε να τον γνωρίζω μέσω της
παρέας μας. Κι έτσι αποφάσισα να παλέψω το δαίμο-
νά μου και να κάνω μαθήματα σε αντίστοιχους χορούς.
Ώσπου μια μέρα ο Γιάννης μού πρότεινε να πάμε στη
σχολή του για ένα μάθημα swing. Μού ακούστηκε πολύ
ενδιαφέρον και πήγα. Οι δάσκαλοι, μία γυναίκα κι ένας
άνδρας, μας ζήτησαν να φτιάξουμε κύκλο, αφού είχα-
με ήδη εξασκηθεί στα βασικά βήματα. Εγώ με το Γιάν-
νη στεκόμασταν δίπλα ο ένας στον άλλον. Οι δάσκαλοι
είπαν βρείτε το ζευγάρι σας και ξεκινήστε να χορεύετε
στα παραγγέλματά μας. Και ξαφνικά ακούω την δασκά-
λα να λέει “και αλλάξτε” κάνοντας μία δεξιόστροφη κί-
νηση με τα χέρια. Ο Γιάννης φεύγει από εμένα και πάει
‘Η πρώτη σκέψη ήταν
θα χορέψω με 17
άγνωστους ανθρώ-
πους και ανασφάλεια
άρχισε να με κυκλώ-
νει.
’
και είπε πως πρέπει να χορέψω με όλους τους καβαλιέρους και αντίστοιχα εκείνος με όλες τις
ντάμες και μου έκανε νόημα να κοιτάξω μπροστά μου, όπου ο επόμενος καβαλιέρος με περίμε-
νε να τον αγκαλιάσω για να ξεκινήσουμε.
Γύρισα το βλέμμα μου και είδα τον επόμενο καβαλιέρο, που του έριχνα ένα κεφάλι σε ύψος,
τουλάχιστον 8 κιλά και ίσως και δυο-τρία χρόνια στην ηλικία. Φορούσε γυαλιά-μπατομπούκαλα
και (τι πρωτότυπο για τυπάκι που μένει κοντά στο Ιατρικό Κέντρο!) έδειχνε σπασικλάκι. Έδει-
χνε ντροπαλός και ήταν πολύ ευγενικός. Αρχίσαμε να χορεύουμε τα βασικά βήματα και κατά-
λαβα πως δεν έσπαγε καθόλου το σώμα του. Ήταν ένα μονοκόμματο πράγμα που πήγαινε δε-
ξιά και αριστερά.
“Και αλλάξτε” είπε η δασκάλα. Κι εκείνη την ώρα κοίταξα τον τεράστιο κύκλο και συνειδητοποίη-
σα το εξής. Ήμαστε περίπου 15 γυναίκες και 18 άνδρες. Η πρώτη σκέψη ήταν θα χορέψω με 17
άγνωστους ανθρώπους και ανασφάλεια άρχισε να με κυκλώνει. Δηλαδή εγώ πρέπει να αφεθώ
στα χέρια 17 άγνωστων ανδρών. Ένα ανοιγοκλείσιμο των ματιών και … ένας κυριούλης γύρω
στα 50, όχι ό, τι πιο γοητευτικό έχω δει στη ζωή μου, βρέθηκε μπροστά μου.
Να μη σας τα πολυλογώ είχα την εντύπωση πως είχα χορέψει σχεδόν με όλα τα σπασικλάκια
του Χιούστον, όλων των ηλικιών. Φευ! Μετά το μάθημα είχε πάρτυ swing και εκεί είδα τελικά
όλα τα σπασικλάκια, αγόρια, κορίτσια. Ήταν όμως πολύ όμορφη εμπειρία, γιατί είχαν έρθει άτο-
μα από προχωρημένες τάξεις, κάποιοι φορούσαν και ρούχα της εποχής και νόμιζα ότι είμαι σε
ταινία. Οι πρωτάρηδες καθόμασταν πιο ντροπαλοί σε μια γωνία και περιμέναμε να μας ζητή-
σουν να χορέψουμε. Περιμέναμε, είπα; Περίμεναν. Εγώ είχα πάρει υπερδόση εκείνη τη στιγμή.
Κι εκεί περίπου είδα καθαρά πως οι άντρες ήταν πιο πολλοί από τις γυναίκες στο μάθημα και
ρώτησα το Γιάννη αν συμβαίνει και στα άλλα μαθήματα. Ο Γιάννης απάντησε θετικά κι εγώ είδα
τη σαφή διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα, όπου συνήθως η αναλογία είναι 15 γυναίκες και το
πολύ 3 άνδρες στα μαθήματα χορού.
Ο Γιάννης πίστευε πως άντρες ντροπαλοί διαλέγουν χορούς όπου ο άντρας καθοδηγεί γιατί
αυτό τους τονώνει την αυτοπεποίθηση. Και εγώ συμπληρώνω πως ο χορός είναι πάντα ένας
τρόπος εντυπωσιασμού, αλλά και καλή δικαιολογία για γνωριμίες στα κλαμπάκια του Κόλπου
του Μεξικού! Και όντως άρχισα να παρατηρώ διαφορετικά τα άτομα που χόρευαν στα κλαμπ.
Τα ζευγάρια είχαν πάντα ένα δικό τους τρόπο να χορεύουν και ήταν σαν το κάθε ζευγάρι να μην
είχε ταιριάξει μόνο στο χορό αλλά και στη ζωή.
Όπως και να ΄χει, λίγο ή πολύ κάποιοι μέσα σε εκείνη την τάξη παλεύαμε τους δαίμονες μας.

.
στη δίπλα κοπέλα κι εγώ μένω με το στόμα ανοικτό, τα Δεν ξαναπήγα σε μάθημα χορού όσο ήμουν στο Χιούστον. Ξαναχόρεψα όμως σάλσα στο “Τρο-
χέρια μου όπως τα είχα όταν χορεύαμε, τα μάτια γουρ- πικάνα” και ο καβαλιέρος μου έφυγε ευχαριστημένος. Λες να ήταν επειδή ήταν ο Γιάννης;
λωμένα να τον ακολουθούν και με φωνή αγωνίας λέω
“Πού πας!;!;” Ο Γιάννης, που μόλις είχε καταλάβει ότι δε
με είχε προετοιμάσει για αυτό, με κοίταξε απολογητικά

Positive|24 25 |Positive
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Η συζήτηση με την Κίττυ Αρσένη είναι ένας αυτοσχεδιασμός με θέμα τη Μεταπολεμική Ιστορία της Ελλάδας.
Μια παράσταση που τα έχει όλα: θέατρο και κρατητήρια, χειροκρότημα και βασανισμούς, υποκλίσεις κι απο-
δράσεις. Έχει επίσης ένα τρένο που πηγαίνει στο Στρασβούργο, μια μηχανή που κάνει γύρους σε μια Ταρά-
τσα, μια παράσταση του Ευριπίδη, τα δάκρια του Ιάκωβου Καμπανέλη και ένα ανέκδοτο του Τίτου Πατρίκιου.
Μέσα από δήμιους, τρομοκράτες και συναγωνιστές, μέσα από ποιητές, συγγραφείς και θεατρανθρώπους έρχε-
ται ο θαυμασμός για τη ζωή, το έργο και την προσφορά της μεγάλης αυτής ηθοποιού, σκηνοθέτιδας και αγωνί-
στριας. Και μέσα από ένα τσούρμο φοιτητές που κάνουνε τους άρρωστους στις πρόβες ερασιτεχνικού θιάσου
έρχεται η επιβεβαίωση της ρήσης του Ουίλιαμ Σαίξπηρ πως οι άνθρωποι είμαστε καμωμένοι από το ίδιο υλικό
που είναι φτιαγμένα τα όνειρα.
Γ
ια όσους δε θυμούνται (ή και είναι πολύ μι-
κροί για να γνωρίζουν), η Κίττυ Αρσένη γεν-
νήθηκε στο Αργοστόλι και σπούδασε στη
Δραματική Σχολή του Καρόλου Κουν. Επί πε-
ρισσότερα από 40 χρόνια παίζει και σκηνοθε-
τεί, έχοντας στο ενεργητικό της αμέτρητες παρα-
γωγές σε θεατρικά έργα, ενώ συμμετείχε και σε
πολλές γνωστές παραγωγές στον κινηματογρά-
φο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Το καλο-
καίρι του 1967 συνελήφθη, βασανίστηκε και κα-
ταδικάστηκε από τη χούντα ως μέλος του Πατρι-
ωτικού Μετώπου σε πολυετή φυλάκιση. Το 1968
έφυγε παράνομα από την Ελλάδα και κατέθεσε
ως μάρτυρας στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο
Στρασβούργο. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1972
και συμμετείχε ενεργά στο συνδικαλιστικό κίνημα
που γεννήθηκε στις αρχές της Μεταπολίτευσης
ως Γενική Γραμματέας του ΣΕΗ, μέλος της Κε-
ντρικής Επιτροπής της Ελληνικής Αριστεράς και
μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Εθνικού
Θεάτρου. Ανάμεσα στα άλλα έγραψε και το ιστο-
ρικό πια βιβλίο “Μπουμπουλίνας 18”, μια αυτοβι-
ογραφική διήγηση της περιπέτειάς της στα κρα-
τητήρια της Γενικής Ασφάλειας, στην οδό Μπου-
μπουλίνας. Εμείς συναντήσαμε αυτή τη μεγάλη
ηθοποιό, σκηνοθέτιδα και αγωνίστρια ένα φθινο-
πωρινό πρωινό στο σπίτι της και σας παρουσιά-
ζουμε τη σημαντικότερη ηρωίδα του ρεπερτορίου
της: τον εαυτό της.
ΑΠ’ αφορμή TH
«Ταράτσα της Μπουμπουλίνας»
Τον περασμένο Νοέμβρη κυκλοφόρησε από
τις εκδόσεις Ποταμός το βιβλίο «Η Ταράτσα της
Μπουμπουλίνας» με ανέκδοτο υλικό από την
«Ελληνική Υπόθεση», την καταγγελία δηλαδή
εναντίον της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Επιτρο-
πή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο
το 1969 για τα βασανιστήρια της χούντας. Η Αρ-
σένη ήταν μία απ’ τους βασικούς ομιλητές στην
παρουσίαση του βιβλίου: «Όταν είδα το βιβλίο»,
μας είπε, «μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση
και τηλεφώνησα στους εκδότες να τους ρωτήσω
πώς τους ήρθε να βγάλουν αυτό το βιβλίο μετά
από τόσα χρόνια και να μιλήσουν για μια ιστορία
που λίγο ως πολύ έχει φάει τη σκόνη του χρόνου.
Στη συνέχεια, κάνανε μια εκδήλωση στην οποία
με καλέσανε να μιλήσω και είπα μερικά πράγμα-
τα βασισμένη σε αυτό το βιβλίο, πώς δηλαδή έγι-
νε αυτή η ιστορία με τα βασανιστήρια, ποιοι κα-
ταθέσανε μυστικά μέσα από τις φυλακές με χαρ-
τάκια, ποιοι βγήκαμε έξω παράνομα το 1968 και
Positive|26
«Το θέμα είναι ΤΩΡΑ τι λες»
ΚΙΤΤΥ ΑΡΣΕΝΗ
Συνέντευξη και Κείμενο: Νίκος Βλαχάκης – Χαρά Βαβούρα
καταθέσαμε στο Στρασβούργο, στην Επιτροπή
των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».
Είναι γεγονός πως η ιστορία του Αντιδικτατορι-
κού αγώνα είναι ελάχιστα γνωστή σε σχέση με
τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Όμως η Αρσέ-
νη πιστεύει ότι «δε θα είχε υπάρξει το Πολυτε-
χνείο αν καταρχάς δεν είχε προηγηθεί η Νομι-
κή Σχολή. Και ούτε η Νομική Σχολή θα είχε γίνει,
αν στην Ελλάδα δεν υπήρχε αυτή η υπόγεια πε-
ριρρέουσα ατμόσφαιρα. Και αν από την άλλη με-
ριά δεν υπήρχε η αγριότητα των διωκτικών αρ-
χών». Η ιστορία του Στρασβούργου και η μάχη
που δόθηκε τότε μέσα και έξω από την Ελλάδα
για να καταδικαστεί η χούντα ήταν μία πολύ μεγά-
λη μάχη, η οποία δεν έχει πάρει τη θέση της στην
ιστορία του αντιδικτατορικού αγώνα. Γιατί όμως;
«Εκεί δημιουργούνται κάποιες σκέψεις, τι συνέ-
βη και παραμερίστηκε αυτό το γεγονός και επι-
κράτησαν μόνο άλλα πράγματα; Τι έγινε όμως με
την ιστορία του Στρασβούργου, τι έγινε στην Ελ-
λάδα μέχρι το Πολυτεχνείο, τι έγινε με την τιμω-
ρία των βασανιστών; Το μεν Στρασβούργο ήταν
μία υπόθεση της Ευρώπης, και η Αριστερά ήταν
τότε πολύ διστακτική απέναντι στα γεγονότα και
αντιμετώπιζε τους θεσμούς της Ευρώπης με επι-
φυλακτικότητα. Και φυσικά δεν μπορούμε να πα-
‘
ραγνωρίσουμε πως στον αγώνα υπήρχε κι η Δε-
ξιά… Αν στον αγώνα συμμετείχε μόνο η Αριστε-
ρά, θα το είχε κάνει παντιέρα. Όμως το Στρα-
σβούργο ήταν πολύχρωμο. Είχε και δεξιούς, είχε
και κεντρώους. Φυσικά, οι πρώτοι και οι περισ-
σότεροι που συλληφθήκανε ήταν από την Αρι-
στερά, υπήρχαν όμως υποστηρικτές από όλους
τους χώρους. Μπορεί να μην μεταμορφώθηκε
σε ένα δυναμικό κίνημα, αλλά υπήρχε κάτι που
έβραζε. Και ήταν τόσο πολύ αυθόρμητο γιατί
όλους τους έπνιγαν τόσο πολύ τα πράγματα…».
Απ’ αφορμή
το σχολικό βιβλίο Ιστορίας
«Το θέμα είναι
μαςΤΩΡΑ τι πιο
λες»
Τα γεγονότα που προηγήθηκαν της 17ης Νο-
ιστορία με ανοι-
έμβρη του 1973 δεν είναι η μόνη περίοδος της
ΚΙΤΤΥ
χτά μάτια.ΑΡΣΕΝΗ
ιστορίας μας που αρνούμαστε να κοιτάξουμε στα
Δεν την ξέρου-
μάτια. Τα όσα εκτυλίχθηκαν την περίοδο 1967-
1973 «πρέπει να βγουν προς τα έξω, όχι για να
τα αναμασήσουμε, ούτε για να μείνουμε σε αυ-
τές τις ιστορίες, αλλά να μάθουμε να κοιτάζου- Συνέντευξη και Κείμενο: Νίκος Βλαχάκης – Χαρά Βαβούρα
με την ιστορία μας, και την τωρινή μας ιστορία
με πιο ανοιχτά μάτια. Δεν την ξέρουμε την ιστο-
ρία μας. Την έχουμε μάθει στραβά, την έχουμε
μάθει εθνικιστικά. Άντε να διαψεύσεις σήμερα ότι
Φωτογραφηση: Άγγελος Καλτσής
δεν υπήρχε κρυφό σχολειό! Ε, δεν υπήρχε κρυ-
φό σχολειό. Άντε να πεις ότι δεν έγινε ο χορός
του Ζαλόγγου, κι αν έγινε, έγινε από Αλβανές.
Δεν το βγάζεις με τίποτα από το μυαλό του κό-
σμου!» και φυσικά δεν μπορούμε να στεκόμαστε
μόνο στο Πολυτεχνείο και να αγνοούμε τα γεγο-
νότα που οδήγησαν σ’ αυτό: «Τα ξερονήσια δεν
υπήρχανε; Οι φυλακές δεν υπήρχανε; Οι εξορί-
ες δεν υπήρχανε; Οι φωνές της Μπουμπουλίνας
δεν ακουγόντουσαν; Οι φωνές στο Διόνυσο δεν
ακουγόντουσαν; Ο κόσμος δεν ήταν κουφός ούτε
τυφλός. Μόνο η εικόνα να περνάς κάθε μέρα εκεί
μπροστά από την Μπουμπουλίνας και να βλέ-
πεις αυτή τη σειρά με της μανάδες που πηγαι-
νοέρχονταν με τα κυπελάκια με το φαί. Φτιάξανε
ένα χαλί από κάτω για να έρθει το Πολυτεχνείο.
Δεν ήρθε σε μια νύχτα. Όπως λέμε και με το φίλο
μου τον Τίτο Πατρίκιο, αστειευόμενοι, όλοι ήταν
στο Πολυτεχνείο. Αυτό βέβαια δεν είναι αλήθεια,
ούτε όμως και ψέμα. Με ποια έννοια; Ότι όλοι
περνάγανε έξω από το Πολυτεχνείο, έστω και για
να δουν τι συμβαίνει. Η χούντα ποτέ δεν είχε τη
συναίνεση του κόσμου. Είχε μια σιωπηλή ανο-
χή. Γιατί υπήρχε ο φόβος. Και υπήρχαν βέβαια
και μερικοί που έβαζαν το κεφάλι τους στο ντορ-
βά και προχωρούσαν. Έπειτα, ένα άλλο γεγονός
σημαντικό ήταν οι δίκες που γίνονταν στα στρα-
Τα όσα εκτυλίχθηκαν την
περίοδο 1967-1973 πρέ-
πει να βγουν προς τα έξω,
όχι για να τα αναμασή-
σουμε... αλλά να μάθου-
με να κοιτάζουμε την ιστο-
ρία μας, και την τωρινή
με την ιστορία μας. Την
έχουμε μάθει στραβά, την
Φωτογραφηση: Άγγελος Καλτσής
έχουμε μάθει εθνικιστικά.
’
τοδικεία. Οι απολογίες των ανθρώπων. Η απολο-
γία του Καράγιωργα και του Φιλίνη, όλα αυτά δεν
διδάσκονται στα σχολεία. Μόνο το Πολυτεχνείο.
Που και αυτό μπερδεύεται καμία φορά με το ’21,
με την κατοχή…»
Απ’ αφορμή
το δικό της βιβλίο
Η προσωπική μαρτυρία της Αρσένη είναι συ-
γκλονιστική. Η δίκη της ήταν αυτή του Πατριωτι-
κού Μετώπου με το Μίκη το Θεοδωράκη κι ήταν
η πρώτη που έλαβε χώρα. «Στη δική μας δίκη
δεν ξέραμε ακόμα και τι ποινές θα βάζανε. Η θα-
νατική ποινή βέβαια ίσχυε τότε, όμως δεν τη χρη-
σιμοποιούσαν. Τα ισόβια, όμως, έπεφταν βροχή.
Μόνο εκτελέσεις δεν έγιναν». Τη συνέλαβαν για
την κατοχή μιας κασέτας του Θεοδωράκη: «Εκεί-
νη την εποχή μοιραζόμασταν με διάφορους τρό-
πους τις πληροφορίες που μαθαίναμε. Είχαμε το
δελτίο του Πατριωτικού Μετώπου, όλα αυτά ήταν
ιδέες του Μίκη. Ένα μεσημέρι ήρθε στο σπίτι μου
κάποιος που δεν τον ήξερα και μου έδωσε μια
κασέτα με τραγούδια του Μίκη για να τη δώσω
σε κάποιον άλλο. Αυτόν που μου έφερε την κα-
σέτα τον πιάσανε και είχε αφήσει μέσα στο αυτο-
κίνητο του ένα χαρτί με τα στοιχεία μου. Έτσι ήρ-
θαν στο σπίτι μου, πιστεύοντας ότι είμαι ο κρυ-
φός σύνδεσμος του Κομμουνιστικού Κόμματος κι
ότι την κασέτα την είχα δώσει στoν Κώστα Φiλί-
νη. Με ρώτησαν να τους πω πού είναι ο Φιλί-
νης, αλλά εγώ δεν ήξερα. Αυτή η κασέτα έφυγε
τελικά για το εξωτερικό και είναι η γνωστή κασέ-
τα που ο Μίκης τραγουδάει χτυπώντας το χέρι
του στο τραπέζι, για να κρατάει το ρυθμό. Έτσι
πιάστηκα». Προσαγωγή, φυλάκιση, ξύλο για μια
κασέτα. Συνηθισμένα πράγματα για την εποχή…
«Πώς να εξηγήσεις στα νέα παιδιά ότι εκείνη την
περίοδο μπορούσαν να σε συλλάβουν γιατί είσαι
σπίτι σου κι ακούς BBC ή Deutsche Welle; Πώς
μπορείς να πεις ότι δεν μπορούσες να τηλεφω-
νήσεις; Πώς να εξηγήσεις αυτή την απαγόρευ-
ση που έμπαινε μέσα στην καθημερινότητα σου;
Που πήγαινες σε ένα μπαράκι να κουβεντιάσεις
και αισθανόσουν βελόνες στο σώμα σου από τα
βλέμματα; Αυτό θέλανε να μας κάνουν να πιστέ-
ψουμε, ότι όλοι είναι καταδότες και δεν πρέπει
να έχουμε εμπιστοσύνη σε κανένα. Ήταν κι αυτό
καλά μελετημένο. Και βέβαια όλες οι εφημερίδες
που κυκλοφορούσαν νόμιμα ήταν χουντικές. Κά-
ποιοι δεν το καταλάβαιναν, έλεγαν “έτσι θα ρίξεις
τη χούντα; Με τις τρακατρούκες;” Όμως η περιρ-
ρέουσα ατμόσφαιρα ήταν αυτή».
Τη σύλληψη ακολούθησε ο ξυλοδαρμός και τα
πρώτα βασανιστήρια. Στη συνέχεια ήρθε η απο-
μόνωση στα κρατητήρια – κολαστήρια της Ασφά-
λειας στην οδό Μπουμπουλίνας και τα βασανι-
στήρια στην ταράτσα του κτιρίου. «Όταν με πιά-
σανε το βράδυ, δεν με πήγαν κατευθείαν στην
Ασφάλεια, με πήγαν στα νταμάρια. Μου έκαναν
εικονική εκτέλεση, με χτύπησαν, μου έκαναν φά-
λαγγα μέσα στο αυτοκίνητο, γιατί βιαζόντουσαν
να βρουν το Φιλίνη. Κατέφθασα στην Ασφάλεια
ξημερώματα. Έμεινα για δύο μήνες στην απο-
μόνωση» Η απομόνωση ήταν «μερικά υπόγεια
μικρά κελιά, γεμάτα κοριούς, όπου σου ανοίγα-
νε μια φορά την ημέρα για να πας τουαλέτα, μια
άθλια τουαλέτα που πλημμύριζαν τα νερά και
μπαίνανε οι βρωμιές στα κελιά. Μάλιστα ο αστυ-
φύλακας που σε πήγαινε τουαλέτα δεν σε άφηνε
να κλείσεις την πόρτα, καθόταν απ’ έξω». Αυτό
ήταν το πρώτο στάδιο, των ανακρίσεων και των
βασανισμών. «Κάθε βράδυ είχαμε ανακρίσεις
στην ταράτσα. Κάποια στιγμή μπήκα σε αυστηρή
απομόνωση γιατί δεν τους έλεγα τίποτα. Ο αρχι-
βασανιστής Λάμπρου είχε δώσει οδηγίες να μην
βγαίνω καθόλου από το κελί μου, να μην πηγαί-
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
νω καν τουαλέτα και να μην πίνω ούτε νερό. Πώς
την έβγαλα; Έξω ακριβώς από το κελί μου είχε
ένα διάδρομο γεμάτο κόσμο, γιατί οι συλλήψεις
τότε ήταν πολλές και δεν χωρούσαν όλοι στα κε-
λιά. Ο διάδρομος έξω από το δικό μου κελί επι-
στρατεύτηκε για να με βοηθήσει. Μου έδιναν λοι-
πόν νερό, μου έδωσαν και ένα κυπελάκι για να
κάνω την ανάγκη μου. Μια φορά με βοήθησε κι
ο φρουρός μου, που ένα βράδυ μου άνοιξε την
πόρτα τρέμοντας και μου ψιθύρισε να πάω γρή-
γορα στην τουαλέτα. Πήγα, και στο γυρισμό βρή-
κα δύο μήλα στο κελί μου. Τα είχε αφήσει εκεί ο
φρουρός».
Μετά την απομόνωση μεταφέρθηκε στο τέταρτο
πάτωμα, όπου έμεναν οι υπόδικοι που είχαν τε-
λειώσει με τις ανακρίσεις και περίμεναν να σχη-
ματιστεί η δικογραφία τους για να μπουν φυλα-
κή. «Εκεί οι συνθήκες ήταν πολύ διαφορετικές:
μπορούσες να πλυθείς, να έχεις πετσέτα, οδο-
ντόβουρτσα, σαπούνι, να έχεις μαξιλάρι, να ξα-
πλώσεις σε στρώμα θαλάσσης, και το σημαντικό-
τερο να πλυθείς». Και μετά ακολούθησαν οι φυ-
λακές Αβέρωφ: «Εκεί είχες πια μεγαλύτερη ελευ-
θερία. Έτρεμες όμως μήπως ακούσεις να φωνά-
ζουν πάλι το όνομα σου και σε πάνε πάλι στην
Ασφάλεια». Στη δίκη που ακολούθησε, η ποινή
της Αρσένη ήταν τρία χρόνια φυλάκιση με ανα-
στολή. Κατά τη διάρκεια της αναστολής της έφυ-
γε παράνομα για το Στρασβούργο. Στην Ελλά-
δα επέστρεψε το 1972, ρισκάροντας ότι δεν θα
την πιάσουν γιατί είχε γίνει πια γνωστή ως μάρ-
τυρας του Συμβουλίου της Ευρώπης: «Αμέσως
μόλις επέστρεψα βρήκα ένα συμβολαιογράφο
και υπέγραψα ότι αυτά που είπα στο Συμβούλιο
της Ευρώπης είναι αλήθεια και αν τυχόν συλλη-
φθώ και αυτά διαψευσθούν θα είναι παρά τη θέ-
ληση μου». Στην αρχή δούλεψε σε ένα βιβλιοπω-
λείο γιατί δεν μπορούσε να εργαστεί στο θέατρο.
27 |Positive
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
‘
...το πρώτο που ήθελαν
από σένα ήταν οι πληροφο-
ρίες, το δεύτερο όμως και
σημαντικότερο ήταν να σε
σπάσουνε. Γιατί όταν δώ-
σεις πληροφορίες, το κου-
βαλάς πάνω σου για μια
ζωή. Ξέρω πάρα πολλές
περιπτώσεις ανθρώπων
που σπάσανε, γιατί δεν γι-
νόταν κι αλλιώς δηλαδή, ο
άνθρωπος έχει όρια, σω-
’
ματικά και ψυχικά.
Στη μεταπολίτευση πια επέστρεψε στο επάγγελ-
μα του ηθοποιού κι ασχολήθηκε με τον συνδικα-
λισμό. «Δούλεψα πολύ στο Σωματείο Ηθοποιών
(σημείωση: ήταν Γενική Γραμματέας του ΣΕΗ)
και με το τότε ΚΚΕ Εσωτερικού επί 24ωρου βά-
σεως. Στις πρώτες εκλογές είχα κατέβει ως υπο-
ψήφια με την τότε Ενωμένη Αριστερά. Το λέω
τώρα και ανατριχιάζω, ότι 20 χρόνια από τη ζωή
μου τα έχω δώσει στο συνδικαλισμό και αυτό με
πυρωμένη την επαγγελματική μου εξέλιξη. Τώρα
ακούω συνδικαλιστές και ανατριχιάζω!».
Απ’ αφορμή
το «Σφαγείο» του Θεοδωράκη
Τα βασανιστήρια και οι φάλαγγες γίνονταν στην
ταράτσα της Μπουμπουλίνας, με μια μοτοσικλέ-
τα να κάνει δυνατό θόρυβο για να καλύπτονται οι
φωνές. Πάνω στην κουβέντα, η Αρσένη μας έδει-
ξε φωτογραφίες από την Ταράτσα κι από ολόκλη-
ρο το κτίριο της Ασφάλειας που είχαν τραβήξει
οι άνθρωποι του Συμβουλίου της Ευρώπης την
περίοδο της Δικτατορίας. Φυσικά, δεν ήταν δυ-
νατόν να μην ρωτήσουμε για τον απάνθρωπο
βασανισμό του Ανδρέα Λεντάκη, ιστορικού στε-
λέχους του αντιδικτατορικού αγώνα: «Όταν ανε-
βήκαμε στην ταράτσα, στο διπλανό δωμάτιο από
την τουαλέτα που χρησιμοποιούσαμε, είχαν βά-
λει τον Ανδρέα. Μόλις τον πιάσανε, επειδή ο Λε-
ντάκης είχε προβλήματα με την υπηκοότητά
του, φοβήθηκε ότι ίσως τον εξαφανίσουν. Γενι-
κά υπάρχει μια τακτική της παρανομίας. Όσο εί-
σαι έξω, δεν λες το όνομα σου, μα μόλις σε πιά-
σουν κάνεις γνωστή τη σύλληψή σου. Μας φώ-
ναζε λοιπόν “Είμαι ο Λεντάκης. Ειδοποιήστε ότι
με πιάσανε”. Την ίδια μέρα που τον έπιασαν τον
ανέβασαν στην ταράτσα. Εκείνη τη φορά, εμείς
ξέραμε ότι ήταν ο Ανδρέας, που ακούγαμε… Οι
φωνές ακούγονταν όλη νύχτα και πολλές απ’ τις
κοπέλες που ήμασταν μαζί σε ένα μικρό δωμά-
τιο μας έπιασε υστερία, φωνάζαμε και χτυπούσα-
με τους τοίχους. Τα άκουγε αυτά κι ο Μίκης, που
ήταν από την απέναντι πλευρά της ταράτσας, κι
έγραψε ότι χτυπούν το βράδυ στην ταράτσα τον
Ανδρέα».
Positive|28
Τα βασανιστήρια επί Δικτατορίας εξυπηρετούσαν
πολλούς σκοπούς κι είχανε πολλούς αποδέκτες.
Δεν ήταν μόνο για να σου αποσπάσουν πληρο-
φορίες, αλλά και για να τρομοκρατήσουν τους άλ-
λους: «Δεν ήταν τυχαίο που οι φωνές από την τα-
ράτσα ακούγονταν σε όλη την Ασφάλεια. Το μή-
νυμα ήταν “Ακούτε τα”. Και ενώ επισήμως έλε-
γαν ότι αυτοί δεν πειράζουν κανένα και δεν γί-
νονται βασανιστήρια και τα αρνιόντουσαν όλα,
μας μεταχειρίζονταν με πολύ σκληρό τρόπο και
μερικές φορές με πολύ αποτελεσματικό. Γιατί το
πρώτο που ήθελαν από σένα ήταν οι πληροφο-
ρίες, το δεύτερο όμως και σημαντικότερο ήταν να
σε σπάσουνε. Γιατί όταν δώσεις πληροφορίες,
το κουβαλάς πάνω σου για μια ζωή. Ξέρω πάρα
πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που σπάσανε,
γιατί δεν γινόταν κι αλλιώς δηλαδή, ο άνθρωπος
έχει όρια, σωματικά και ψυχικά. Αν, για παράδειγ-
μα είσαι μάνα και σου φέρνουν τα παιδιά σου απ’
έξω και σου λένε ότι θα τα πάνε στο ορφανοτρο-
φείο δεν χρειάζεται να φας ξύλο για να σπάσεις.
Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά. Και η αντοχή
του ανθρώπου είναι περιορισμένη. Μιλάμε για
πράγματα που αν δεν τα έχεις βιώσει δεν μπο-
ρείς ούτε κατά διάνοια να τα φανταστείς…»
Απ’ αφορμή
το «Στόχο 1970» του Αναγνωστάκη
Και τώρα τι γίνεται; Πώς παλεύει κανείς με τα ση-
μερινά αδιέξοδα; Η Αρσένη χαμογελάει με πι-
κρία. «Το θέμα είναι τώρα τι λες», όπως είπε κι
ο Αναγνωστάκης…Σήμερα τα πράγματα δεν εί-
ναι καθαρά, γι’ αυτό κι είναι πιο δύσκολα. Όταν
τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, δεν έχεις διλήμμα-
τα, μπαίνεις μέσα χωρίς δεύτερη σκέψη. Τελεί-
ωσε, έληξε. Σήμερα ο κόσμος δεν αντέχει πολύ,
είναι μπερδεμένος και κάθεται και βλέπει ριά-
λιτι. Κι είναι πολλά αυτά που δεν μπορεί να ξε-
καθαρίσει, κι είναι πολλά αυτά που δεν αντέχει.
Αν σήμερα πεις σε κάποιον “σήκω από το σπί-
τι σου, άφησε το αυτοκίνητο σου, τα παιδιά σου
και τράβα” ποιος θα το κάνει; Κι εμείς παλεύα-
με για να έχουμε και το σπίτι μας και το αυτο-
κίνητο μας, δεν ήμασταν ασκητές πάνω σε ένα
στύλο που θα αγιάζαμε. Ό, τι κάναμε, το κάναμε
για να καλυτερεύσει ο κόσμος και μέσα στην κα-
λυτέρευση είναι και αυτά. Σήμερα η κατανάλω-
ση μας έχει μπουκώσει πια όλους. Η σημερινή
κρίση είναι περισσότερο κοινωνική παρά οικονο-
μική. Αυτό είναι το αδύνατο σημείο του σύγχρο-
νου πολιτισμού. Και δεν είμαστε ο μόνος λαός
που η νεολαία βρίσκεται σε αδιέξοδο. Έζησα το
’68 να γεννιέται στην Αμερική και μετά να κατε-
βαίνει στην Ευρώπη και να σαρώνει και να γίνε-
ται αυτή η έκρηξη. Ήταν ποιοτική έκρηξη, όχι οι-
κονομική, μπήκαν ποιοτικά ερωτήματα, σχετικά
με την ποιότητα των σπουδών, την ποιότητα της
δουλειάς». Το τώρα μοιάζει να την στενοχωρεί
και να την πληγώνει περισσότερο κι απ’ την Τα-
ράτσα: «Στεναχωριέμαι για πολλά πράγματα και
για πολλές διαψεύσεις. Μου λένε συχνά γιατί δεν
βγαίνω να μιλήσω, γιατί δεν λέω στον κόσμο για
τα πράγματα που έζησα. Συγγνώμη, αλλά τώρα
είναι η δική σας σειρά…» Όμως η Αρσένη στέ-
κεται ακόμα δίπλα στους νέους, με μια αυστηρή
τρυφερότητα και με μεγάλη αγάπη: «Αν υπάρχει
κάτι που θέλω να κρατήσω στη ζωή μου, είναι
αυτή η σχέση η δική μου με τα παιδιά». Θυμά-
ται τα 10 χρόνια που δούλεψε με τη φοιτητική θε-
ατρική ομάδα με ενθουσιασμό. Στην πρώτη τους
παράσταση, την «Αυλή των Θαυμάτων», ο ίδιος
ο Καμπανέλης έβαλε τα κλάματα! «Εμένα με εν-
διέφερε πάντα το ερασιτεχνικό θέατρο. Τον καιρό
εκείνο δούλευα στο Εθνικό Θέατρο. Αλλά το πε-
ριβάλλον εκεί ήταν πολύ στείρο για μένα».
Η
πιο πρόσφατη πολιτική κίνηση της Αρ-
σένη ήταν η συνυπογραφή, μαζί με άλ-
λες 223 προσωπικότητες της τέχνης και
των γραμμάτων, του κειμένου στήριξής στο νεο-
σύστατο κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς με
πρόεδρο τον ανεξάρτητο βουλευτή κ. Φ. Κου-
βέλη, χαρακτηρίζοντας τη Δημοκρατική Αριστε-
ρά κόμμα «σύγχρονο, ευρωπαϊκό, δημοκρατικό
και ανανεωτικό» το οποίο μπορεί να δώσει, με τις
ιδέες τις προτάσεις και τους αγώνες του «μια νέα
ελπίδα στους Έλληνες και στις Ελληνίδες». Για
τη σημερινή Αριστερά πιστεύει ότι βρίσκεται διε-
θνώς σ’ αδιέξοδο, κι εδώ στην Ελλάδα ακόμα πε-
ρισσότερο λόγω συγκυριών. «Έχουμε ακόμα να
διαχειριστούμε πολύ παλιές αμαρτίες, ότι η Αρι-
στερά διώχτηκε, καταδιώχτηκε, συκοφαντήθηκε,
εξοντώθηκε. Όλα αυτά βέβαια είναι αλήθεια αλλά
από την άλλη μεριά κι η Αριστερά έχει και πολλές
ευθύνες, οι οποίες ακόμα και σήμερα καίνε. Πρέ-
πει να ειπωθούνε αυτά τα πράγματα».
Η ομιλίας της Κίττυς Αρσένη στην παρουσίαση
του βιβλίου «Η Ταράτσα της Μπουμπουλίνας»
κατέληγε ως εξής: «…Κι αν σήμερα ανατρέχου-
με σε μια μνήμη μακρινή δεν είναι για την αντεκ-
δίκηση και τη συντήρηση του μίσους. Αλλά για
την ανάδειξη κάποιων αξιών της Ελευθερίας, της
Δικαιοσύνης, της Ισότητας, που για αυτές αξίζει
να ζεις, να αγωνίζεσαι και-αν χρειαστεί-να θυσι-
άζεσαι. Δύσκολες και άνυδρες εποχές. Γι’ αυτό,
όπως λέει και ο ποιητής Κατσαρός, “πάρτε μαζί
σας νερό-το μέλλον έχει πολύ ξηρασία”».
Μαθήματα ιστορίας, δημοκρατίας, δικαίου και
λόγια τόσο μετρημένα που μοιάζουν σχεδόν
.
αιρετικά. Λόγια σαν κι αυτά θα έπρεπε να δι-
δάσκονται στα ελληνικά σχολεία…
ΦΥΛΑΚΕΣ
ΣΕ ΑΝΑΒΡΑΣΜΟ ΞΑΝΑ!
Αποχή συσσιτίου των οροθετικών κρατουμένων
στο νοσοκομείο Αγ. Παύλος των φυλακών
Κ
αι ξαφνικά, μέσα στη θερινή ραστώνη (τι φο-
βερή κοινοτοπία!), μέσα στην καρδιά του κα-
λοκαιριού, όταν δεν υπάρχουν ειδήσεις (τι
ιδέα κι αυτή!), κάποιοι επιμένουν να χαλούν τη νιρ-
βάνα μας με τα -τόσο ιδιαίτερα- προβλήματά τους.
Επιμένουν να μας θυμίζουν ότι η κόλαση μπορεί να
μην είναι τόσο μακριά, όσο την τοποθέτησε ο Δάντης,
αλλά πολύ κοντά μας, δίπλα μας, στη γειτονιά μας…
Οι κινητοποιήσεις του καλοκαιριού ξεκίνησαν από τις
φυλακές Τρικάλων, στο τέλος του περασμένου Ιου-
νίου, και συνεχίστηκαν με την αποχή συσσιτίου των
οροθετικών στο νοσοκομείο Άγιος Παύλος των φυλα-
κών του Κορυδαλλού από τις 12 Ιουλίου. Μία εβδο-
μάδα μετά, την Τρίτη, 20 Ιουλίου, η Πρωτοβουλία για
τα Δικαιώματα των Κρατουμένων έδωσε συνέντευ-
ξη Τύπου στα γραφεία της στην Αθήνα για το θέμα
των ασθενών κρατουμένων, για τα θέματα των αδει-
ών και, κατ’ επέκταση, για τα χρονίζοντα προβλήμα-
τα στις ελληνικές φυλακές.
Η φυλακή αποτελεί, βέβαια, μια terra incognita ακό-
μη και για όσους είναι υποψιασμένοι λίγο περισσότε-
ρο από το μέσο θεατή του «Εξπρές του Μεσονυκτί-
ου» ή της «Απόδρασης από το Αλκατράζ». Ωστόσο,
η αλήθεια παραμένει πάντοτε ισχυρότερη από την
οποιαδήποτε θεαματική αναπαράστασή της. Ας προ-
σπαθήσουμε να συνοψίσουμε κάποια από τα θέμα-
τα που έθιξαν οι ομιλητές στη συνέντευξη της Πρω-
τοβουλίας.
Οροθετικός πρώην κρατούμενος έδωσε μια εικόνα
της κατάστασης που επικρατεί στο νοσοκομείο των
φυλακών από τη σκοπιά των οροθετικών κρατουμέ-
νων και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Μί-
λησε για το χώρο του νοσοκομείου, που σε καθένα
από τα πέντε κελιά του, στοιβάζονται, κυριολεκτικά,
από δύο έως έξι άτομα, και μάλιστα οροθετικοί, με
εξασθενημένο ανοσοποιητικό, πλάι σε φυματικούς
π.χ. νοσηλευόμενους, με αποτέλεσμα τέσσερις να
νοσήσουν από φυματίωση. Μίλησε για τις αδιανόη-
τες ελλείψεις αντιρετροϊκών φαρμάκων (περνούν και
δεκαήμερα χωρίς καθόλου φάρμακα –αληθινή κατα-
στροφή για μια αντιρετροϊκή αγωγή). Για το ανεπαρ-
κές φαγητό ακόμη, κάτι σημαντικό για οποιονδήποτε
του Πούλου Ψαλιδάκου
Κορυδαλλού
ασθενή, πολύ περισσότερο για τους ανοσοκατεσταλ-
μένους. Για την κατάργηση του ελεύθερου επισκε-
πτηρίου και τον προαυλισμό των οροθετικών μόνο
μία ώρα την ημέρα, καθώς δεν υπάρχει ειδικός χώ-
ρος προαυλισμού γι’ αυτούς.
Ο πρώην κρατούμενος, Παναγιώτης Γεωργιάδης,
συμπλήρωσε την εικόνα, καταθέτοντας την εμπειρία
του από το νοσοκομείο του Κορυδαλλού σε ό, τι αφο-
ρά τους υπόλοιπους κρατουμένους, πλην των ορο-
θετικών. Δέκα θάλαμοι 6Χ6, που φιλοξενούν 10-14
άτομα, ασθενείς με διαφορετικές παθήσεις, αναμε-
μειγμένοι. Πολλοί ακρωτηριασμένοι. Με μόλις ένα
αναπηρικό αμαξίδιο για κάθε θάλαμο. Με δύο του-
αλέτες και ένα μπάνιο για 60 άτομα! Με τους κρα-
τούμενους να δικαιούνται maximum δύο φορές την
εβδομάδα να επικοινωνούν με τους δικηγόρους τους.
Ο γιατρός, διευθυντής του ενδοκρινολογικού στο
Κρατικό Νικαίας, Γιάννης Προκόβας, έδωσε τη δική
του εκδοχή, καθώς το Νοσοκομείο της Νίκαιας είναι
εκείνο που κατεξοχήν σχετίζεται τις φυλακές του Κο-
ρυδαλλού. Ένας χώρος που θυμίζει τις ανατριχιαστι-
κές περιγραφές από τη Σπιναλόγκα του 19ου αιώ-
να, μια αποθήκη ψυχών και σωμάτων, χαρακτήρι-
σε ο ίδιος το νοσοκομείο του Κορυδαλλού και εστί-
ασε στη διπλή έλλειψη: έλλειψη υποδομών αφε-
νός, που έχει ως αποτέλεσμα τις άθλιες συνθήκες
ζωής των ασθενών και έλλειψη ανθρώπινου δυνα-
μικού αφετέρου, ικανού να στελεχώσει το νοσοκο-
μείο. Οι γιατροί, ανειδίκευτοι συνήθως, προσλαμβά-
νονται με αδιαφανείς διαδικασίες και εργάζονται με
δυσμενείς εργασιακές σχέσεις, καθώς έχει νομοθε-
τηθεί αλλά δεν εφαρμόστηκε ποτέ η ένταξή τους στο
ΕΣΥ, και μάλιστα, μετά από αντιδράσεις του Υπουρ-
γείου Δικαιοσύνης. Υπήρξαν, μάλιστα, περιπτώσεις
γιατρών, που υπέστησαν συνέπειες, όταν προσπά-
θησαν να δημοσιοποιήσουν την τραγική κατάσταση
που επικρατεί. Μόνιμη είναι, εξάλλου, η έλλειψη ψυ-
χοκοινωνικής υποστήριξης. Έτσι, οι κοινωνικοί λει-
τουργοί, για παράδειγμα, απασχολούνται με διοικητι-
κά καθήκοντα, άσχετα ολωσδιόλου με την ειδικότητά
τους και τις υπηρεσίες που θα έπρεπε (να μπορούν)
να προσφέρουν. Ποιο είναι το αποτέλεσμα όλων αυ-
τών; Η υπερσυνταγογράφηση ψυχοφαρμάκων, το
χαλί κάτω από το οποίο κρύβονται όλα τα προβλή-
ματα, όπως χαρακτηριστικά είπε ο γιατρός.
Για τον ακρωτηριασμένο κρατούμενο Σίμο Σεϊσίδη,
μίλησε εκπρόσωπος της Επιτροπής Αλληλεγγύης
σχετικά με τα προβλήματα που ανέκυψαν με την το-
ποθέτηση τεχνητού μέλους, καθώς απαιτείται συνο-
δεία από φρουρούς της Αντιτρομοκρατικής, οι οποί-
οι δεν εμφανίζονται. Εξάλλου, όπως αποδεικνύεται
στην περίπτωσή του, οι ανάπηροι (κατηγορία όπου
εντάσσονται και οι οροθετικοί), δεν υπόκεινται στo
νόμο για τις αποφυλακίσεις, που ισχύει από την εξέ-
γερση των φυλακισμένων το 2008. Καθώς δεν μπο-
ρούν να εργαστούν, στερούνται τις ευεργετικές ρυθ-
μίσεις που εξασφαλίζει η εργασία μέσα στη φυλακή.
Τελευταίος μίλησε, με συγκλονιστικό τρόπο, ο δικη-
γόρος Χρίστος Νικολιτσόπουλος, για την προσωπική
του εμπειρία από το τρίπτυχο: Φυλακή-Νοσοκομείο-
Ψυχιατρείο. «Η εμπειρία αυτή με έκανε να πιστέψω
το αδιανόητο», θα πει ο ίδιος. «Ο συνδυασμός των
ψυχοτρόπων με τη ζέστη, καθώς δεν υπάρχει ούτε
κλιματισμός στο ψυχιατρείο, παρά τις υποσχέσεις
του πρώην υπουργού Χατζηγάκη και της παρούσας
κυβέρνησης, όταν βρισκόταν στην αντιπολίτευση,
κάνει τη διαμονή στο Ψυχιατρείο αφόρητη». «Δεν εί-
ναι τυχαίο…, -όπως είπε-, ότι οι περισσότερες αυτο-
κτονίες συμβαίνουν το καλοκαίρι, λόγω ζέστης. Και
μιλάμε για ένα κόστος της τάξης των 50000 ευρώ. Σε
τρεισήμισι μήνες, που διάρκεσε συνολικά η παραμο-
νή μου, έζησα τρεις αυτοκτονίες και δύο απόπειρες»,
θα πει, κλείνοντας…
Τα ζητήματα του εγκλεισμού είναι πάντοτε δυσάρε-
στα. Κάτι παραπάνω. Είναι μια δοκιμασία για την
ανθρωπιά και τον πολιτισμό μας. Ωστόσο, αν απο-
στρέφουμε με αποτροπιασμό το βλέμμα από αυτό το
διπλό άσυλο, το νοσοκομείο-φυλακή, είναι γιατί, κατά
βάθος, ξέρουμε ότι δεν είναι παρά εικόνα της κοινω-
νίας μας. Και της μοιάζει. Εμείς μπορούμε απλά να
δώσουμε την ελάχιστη υπόσχεση ότι θα επανέλθου-
με στα προβλήματα αυτά, δε θα τα ξεχάσουμε, μό-
λις κοπάσει –δήθεν- η τρικυμία που ξέσπασε ξαφνι-
κά μέσα στο περασμένο καλοκαίρι.
29 |Positive

Κάτι Κινείται… Νίκος Δρόσος
Νέα για το HIV/AIDS που διαβάσαμε στον Τύπο
Έ να νέο κολπικό τζελ που περιέχει tenofovir
(φάρμακο που χορηγείται για την αντιμετώπιση
του HIV) σε περιεκτικότητα 1% κατάφερε να
μειώσει κατά 50% τον αριθμό των γυναικών που
μολύνθηκαν από τον ιό. Η έρευνα, η οποία ξεκίνησε
το Φεβρουάριο του 2007, έγινε από το κέντρο
CAPRISA σε 445 γυναίκες ηλικίας 18-40 ετών
στη Ν. Αφρική. Χρησιμοποιήθηκε, επίσης, ομάδα
ελέγχου στην οποία συμμετείχαν 444 γυναίκες. (Το
Βήμα, 21/7/2010, Αδέσμευτος Τύπος, 21/7/2010)
Σ ύμφωνα με την ετήσια έκθεση του κοινού
προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για
τον HIV ιό και το AIDS, σε αρκετές χώρες της
υποσαχάριας Αφρικής (από όπου προέρχεται το
80% των νέων που ζουν με τον HIV) τα κρούσματα
HIV σε νέους ηλικίας 15-24 ετών μειώθηκαν σχεδόν
κατά 25%. Οι χώρες που πέτυχαν τη μείωση αυτή
είναι η Μποτσουάνα, η Ακτή Ελεφαντοστού, η
Αιθιοπία, η Κένυα, το Μαλάουι, η Ναμίμπια και η
Ζιμπάμπουε, ενώ αναμένεται μέχρι το τέλος του
2010 να την πετύχουν το Μπουρούντι, το Λεσόθο,
η Ρουάντα, η Σουαζιλάνδη, οι Μπαχάμες και
Αϊτή. Οι ειδικοί αποδίδουν τη μείωση των νέων
κρουσμάτων στο γεγονός ότι η σεξουαλική ζωή
αρχίζει σε μεγαλύτερη ηλικία, στον περιορισμό
του αριθμού των ερωτικών συντρόφων και στην
αυξημένη χρήση του προφυλακτικού. (Ευβοϊκός
Τύπος, 15/7/2010, Λακωνικός Τύπος, 15/7/2010)
Σ ύμφωνα με μελέτη του αμερικάνικου κλάδου
της Διεθνούς Εταιρίας για το AIDS (IAS) είναι
πολύ σημαντικό να αρχίζει νωρίς η θεραπεία της
μόλυνσης από τον ΗIV με αντιρετροϊκά φάρμακα. Η
έναρξη της θεραπείας προτού ακόμη εμφανιστούν
συμπτώματα βοηθάει να σταματήσει η προοδευτική
καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος.
(Ιατρικός Τύπος, 18/07/2010)
Τ α κοκτέιλ φαρμάκων που χορηγούνται στους
ανθρώπους που ζουν με HIV φαίνεται ότι
εμποδίζουν και την εξάπλωση του ιού. Σε μελέτη
που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της
Διεθνούς Εταιρείας για το AIDS στη Βιέννη,
Καναδοί επιστήμονες ανέδειξαν το γεγονός ότι
από το 1996 (που χορηγούνται οι συνδυασμοί των
αντιρετροϊκών φαρμάκων στους φορείς του HIV της
Βρ. Κολομβίας) τα νέα περιστατικά μειώθηκαν κατά
52%, ενώ δε συνέβη κάτι ανάλογο στα υπόλοιπα
αφροδίσια νοσήματα. (Κόσμος, 24/7/2010, Τα Νέα,
29/7/2010, Τύπος Θεσ/νίκης, 20/7/2010)
Σ ύμφωνα με το περιοδικό “Science”,
ερευνητές στις ΗΠΑ είναι ένα βήμα πιο κοντά
στη δημιουργία εμβολίου κατά του HIV ιού,
καθώς ανακάλυψαν κάποια αντισώματα που
καταπολεμούν τα πιο συνηθισμένα στελέχη του ιού
σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%. Τα αντισώματα
που εντοπίστηκαν μπλοκάρουν τον ιό, καθώς
προσκολλώνται σε ένα τμήμα του που είναι
απαραίτητο για την εισαγωγή του στα υγιή κύτταρα.
Positive|30
Οι επιστήμονες ερευνούν το γιατί τα αντισώματα
αυτά υπάρχουν σε κάποιους ασθενείς και σε
άλλους όχι. (In VITRO, 1/7/2010)
Ο ι μισοί σχεδόν κρατούμενοι των ρωσικών
φυλακών πάσχουν από σοβαρές ασθένειες
σύμφωνα με ανακοίνωση της Ομοσπονδιακής
Σωφρονιστικής Υπηρεσίας της Ρωσίας. Πιο
συγκεκριμένα σχεδόν οι μισοί από τους 846.000
κρατουμένους είναι άρρωστοι, ενώ οι 55.000
έχουν τον HIV ιό. Πολλοί θεωρούν ότι για την
κατάσταση ευθύνονται ο μεγάλος συνωστισμός
και οι άθλιες συνθήκες που επικρατούν στις
φυλακές. (14/07/2010 - από την ιστοσελίδα
http://tvxs.gr/news)
Η κατάσταση στις ελληνικές φυλακές είναι εξίσου
απαράδεκτη. Τον Ιούλιο οι κρατούμενοι του
Νοσοκομείου Κορυδαλλού «Άγιος Παύλος» που
είναι φορείς του HIV ιού προχώρησαν σε αποχή
από το συσσίτιο απαιτώντας το αυτονόητο:
αξιοπρεπή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Περισσότεροι από εκατό κρατούμενοι με σοβαρά
και χρόνια προβλήματα υγείας στοιβάζονται
σε δέκα θαλάμους, ενώ οι συνθήκες υγιεινής
είναι απαράδεκτες. Ειδικότερα οι φορείς του
HIV ιού έχουν καταδικαστεί σε ειδικό καθεστώς
απομόνωσης, ενώ είναι συχνές οι ελλείψεις στα
απαραίτητα για την επιβίωσή τους φάρμακα,
με αποτέλεσμα να διακόπτεται η θεραπεία για
βδομάδες. Επιπλέον στην ίδια πτέρυγα με
αυτούς κρατούνται και οι ασθενείς με φυματίωση
με λογική συνέπεια να νοσήσουν με φυματίωση
4 κρατούμενοι - φορείς του ιού του AIDS. Το
Υπουργείο Δικαιοσύνης δεσμεύθηκε για ειδικό
προαύλιο για τους οροθετικούς (ξεχωριστά από
όσους νοσούν με φυματίωση), απόκτηση των
απαραίτητων ψυγείων για τη διατήρηση των
φαρμάκων , καθώς και αύξηση του ευεργετικού
υπολογισμού των ημερών εργασίας τους. (Η
εποχή online: http://www.epohi.gr/portal/koino-
nia/7431-2010-07-18-15-21-22, Ελευθεροτυπία,
12/8/2010)
Οι φίλες μας,
τα ζώA. . .
της Κατερίνας Ζήση
Θ
α έχετε, φαντάζομαι, όλοι διαβάσει πα-
ραμύθια όπως η Χιονάτη. Ακούω διάφο-
ρες απόψεις τελευταία που κατηγορούν
τα παραμύθια, τα διαχωρίζουν και υποστηρίζουν
πως αρκετά παραμύθια προωθούν σεξιστικές
απόψεις… Ε, λοιπόν, δε μου φαίνεται πως το κά-
νουν και τόσο. Εντάξει, ψάχνει η Χιονάτη να βρει
το πριγκιπόπουλο, ok. Θέλετε δηλαδή να μου
πείτε πως όλες εμείς, οι μανάδες μας, οι ξαδέρ-
φες, οι θείες και οι συμπεθέρες μας, χωρίς καμία
εξαίρεση ψάχνουμε να βρούμε έναν άνθρωπο να
περάσουμε τη ζωή μας μαζί του και το κάνουμε
αυτό, επειδή ενώ μπορούμε να επιβιώσουμε μό-
νες μας και θα περνούσαμε και τέλεια με αυτό,
έχουμε ακούσει τόσες πολλές φορές την ιστορία
της «καημένης της Χιονάτης», που αποφασίζου-
με τελικά να μπούμε στη διαδικασία. Και όχι μόνο
αυτό, αλλά δεν κουραζόμαστε κιόλας.. Όσες ηλί-
θιες επιλογές κι αν κάνουμε, σε όσα σκατά κι αν
πέσουμε, όσες φορές κι αν γελάσουμε με τον
εαυτό μας και τον άνθρωπο δίπλα μας, δεν κα-
ταλαβαίνουμε τίποτα. Εκεί, συνεχίζουμε απτόη-
τες, με μοναδικό σκοπό να βρούμε «αυτόν τον
ένα». Δηλαδή, υποστηρίζετε ότι είμαστε τελείως
βλαμμένες.
Πώς τώρα εγώ είχα την εντύπωση ότι η συντρο-
φικότητα είναι κάτι όμορφο, ότι από ένστικτο πα-
ραβλέπουμε τις δυσκολίες και συνεχίζουμε να
προσπαθούμε για τα σημαντικά πράγματα και ότι
είναι ωραίο να μοιράζεσαι καθετί με κάποιον που
έχει αποδείξει ότι θα είναι παρών όταν τον χρειά-
ζεσαι, είναι άλλο θέμα.
Και ας έλθω τώρα σε μία άλλη παράμετρο του
ζητήματος. Έχετε παρατηρήσει τι ακριβώς έκανε
η Χιονάτη πριν βρει τον πρίγκιπα? Έφυγε από το
σπίτι της, περιπλανήθηκε μόνη της, έμεινε μαζί
με 7 άτομα και μετά απ’ όλα αυτά, βρέθηκε στο δώσουμε και να δημιουργήσουμε. Γιατί αν δεν έχουμε μάθει να το κάνουμε πριν παντρευτούμε και πριν
δρόμο της ο πρίγκιπας. Όλο αυτό δηλαδή, λέει φέρουμε ανθρώπους στον κόσμο, πώς θα μάθουμε να το κάνουμε ξαφνικά? Η Χιονάτη ήξερε να ζει μα-
σε κάποιους ότι ο μοναδικός στόχος στη ζωή της κριά από την “ομπρέλα” του πατρικού της, εμείς ξέρουμε?
Χιονάτης ήταν να βρει ένα σύντροφο? Πώς αναι-
ρούμε οποιαδήποτε πορεία διανύει ο κάθε άν- Παρατηρώ τελευταία ένα σημαντικό αριθμό φρεσκοπαντρεμένων φιλενάδων μου που αποφάσισαν ξαφ-
θρωπος ώσπου να φτάσει σε ένα σημείο Χ και νικά ότι είναι κυράδες και ότι θα αλλάξουν εντελώς τον τρόπο με τον οποίον έβλεπαν τα πράγματα ως
επινοούμε ξαφνικά σεξιστικά υπονοούμενα από τώρα. Φαινομενικά τουλάχιστον... Απαιτούν πάντα εσύ να πας από το σπίτι και ποτέ να βρεθείτε κάπου
κάτι, που δίνει επίσης 10.000 άλλες προοπτικές? έξω, όπως παλιά. Θέλουν μόνιμα να συναντηθείτε όταν “το έτερον ήμισυ” είναι στη δουλειά ή απασχολη-
μένο. Προτιμούν να βγαίνουν με άλλα ζευγάρια, λες και είναι ιδιαίτερο είδος, και ο οποιοσδήποτε μη δε-
Το χειρότερο όλων φυσικά, είναι ότι υπάρχουν σμευμένος κυκλοφορεί, ανήκει σε κάποια άλλη, κατώτερη και μακρινή από τα τωρινά δεδομένα τους, κα-
πολλοί άνθρωποι (ανάμεσά τους και μεγάλο πο- τηγορία.
σοστό γυναικών!?) που φαίνεται πραγματικά να Εδώ και λίγο καιρό, μένω εκστατική μπροστά στα επαναλαμβανόμενα σημάδια αυτής της συμπεριφοράς
πιστεύουν πως παραμύθια σαν τη “Χιονάτη” εί- και μπαίνω σε διάφορες σκέψεις. Πώς διαφοροποιείται τόσο μια προσωπικότητα από τη μία μέρα στην
ναι σαφώς κατάλληλα για τις κόρες τους και δημι- άλλη? Ή μήπως δε διαφοροποιείται? Μήπως απλά κοιμάται κάμποσο καιρό κάτω από το βάρος της ανά-
ουργήθηκαν για να φέρουν με απλό και κατανοη- γκης και όταν “δένεται ο γάιδαρος” ξεπηδούν από παντού τα σημάδια του εγωκεντρισμού και μοιάζει σα
τό τρόπο το “νόημα της αποστολής της γυναίκας” να φωνάζουμε με όλη μας τη δύναμη: “ΔΕ ΣΑΣ ΕΧΩ ΑΝΑΓΚΗ!!!”?
κοντά στην αντίληψη των παιδιών τους.
Ας μην κατηγορούμε πια τη δόλια τη μαυρο-
Δεν έχω ακόμη απαντήσεις γι’ αυτά. Ένα μόνο ξέρω να σας πω: κανένα απ’ αυτά τα κορίτσια δεν έχει το
“σύνδρομο της Χιονάτης”. Καμιά δε θα καταφέρει ποτέ να ζήσει και να περάσει καλά με 7 νάνους ή με οτι-
.
μάλλα κοπελίτσα με τη λευκή επιδερμίδα! Εμείς δήποτε άλλο διαφέρει από το παγιωμένο, το συνηθισμένο, το απολύτως ασφαλές. Θα παραμείνουν πά-
έχουμε την ευθύνη, αν υπάρχουν τόσες πολλές ντα “οι φίλες μας τα ζώα”
γυναίκες -νέες και μεγαλύτερες- που θεωρούν
βαθιά μέσα τους πως η μοναδική τους ολοκλή-
ρωση θα επέλθει με το γάμο και την οικογένεια.
Ίσως θα είναι χρήσιμο να αναλογιστούμε κάποια
στιγμή τι σημαίνει γάμος, αν έχουμε κάτι να προ- ΥΓ.: Υπάρχουν και “οι φίλοι μας τα ζώα”, κυκλοφορούν και οι αντίστοιχες αρσενικές εκδοχές, μην ξεχνιό-
σφέρουμε μέσα σε αυτόν, αν είμαστε έτοιμες να μαστε...
31 |Positive
● Από δική μου παράλειψη δεν μπήκε στο προη-
γούμενο τεύχος του περιοδικού ένα κείμενο που
έγραψα για την ημερίδα που διοργάνωσε η Θε-
τική Φωνή στο ATHENS PLAZA HOTEL στις 11
Μαΐου. Αν και ‘‘μπαγιάτικη’’ η είδηση νομίζω αξί-
ζει να δημοσιευτεί τώρα γιατί ακόμα αναμένου-
με να δούμε σε πράξεις τα αποτελέσματα αυτής
της ημερίδας:
Εξαιρετική ήταν η ημερίδα με τίτλο ‘‘Ο ρόλος του
Ελληνικού Κοινοβουλίου στην αντιμετώπιση του
HIV/AIDS’’, που συνδιοργάνωσε στις 11 Μαΐου
στο Athens Plaza Hotel, η ‘‘Θετική Φωνή’’ και η
‘‘Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Και Αντιμετώπισης
Του AIDS’’. Εκπρόσωποι των κοινοβουλευτι-
κών κομμάτων, εκπρόσωποι της UNAIDS, από
τη Μεγάλη Βρετανία, τη Σουηδία, αλλά και επι-
στήμονες και μέλη φορέων από τη Ελληνική κοι-
νότητα, ήταν εκεί για να αναλύσουν τη σημερινή
κατάσταση στην Ελλάδα, το ρόλο της νομικής και
δικαστικής προστασίας των οροθετικών, καθώς
και το ρόλο των διακομματικών επιτροπών στα
ξένα κοινοβούλια, με τελικό σκοπό, τη δημιουρ-
γία Ελληνικής διακομματικής ομάδας HIV/AIDS.
Το Κέντρο Ζωής, σε συνεργασία με την Θετική
Φωνή παρουσίασε περιπτώσεις παραβιάσεων
δικαιωμάτων οροθετικών, ενώ έξοχος ήταν και ο
δικός μας Λεωνίδας Βαρκελής σαν συντονιστής
στην πρώτη ενότητα. Επίσης έξοχοι ήταν και οι
υπόλοιποι συντονιστές, ο Τζανένος Αντύπας από
την PRAKSIS, ο γνωστός γιατρός και πρόεδρος
της Ε.Ε.Μ.Α.Α. Παναγιώτης Γαργαλιάνος και ο
Γρηγόρης Βαλλιανάτος. Από την ημερίδα κρα-
τάμε την υπόσχεση των εκπροσώπων των κομ-
μάτων για διακομματική ομάδα, καθώς και την
προσωπική υπόσχεση του βουλευτή Σίμου Κε-
δίκογλου να εκφράσει εντόνως την αντίθεση του
στο κοινοβούλιο ώστε να βρεθεί τρόπος να αρ-
θεί η προσβλητική απόφαση του Αρείου Πάγου
που δικαίωσε εργοδότη για την απόλυση οροθε-
τικού. Αξίζουν συγχαρητήρια στον Νίκο Δέδε και
την Μαριαλένα Κλόκα, πρόεδρο και διευθύντρια
αντίστοιχα της Θετικής Φωνής που μαζί με όλα
τα παιδιά μέλη της οργάνωσης παρουσίασαν μια
τέτοια σημαντική και άψογη σε όλα, ημερίδα.
● Τον Ιούλιο οι οροθετικοί κρατούμενοι του Νο-
σοκομείου ‘‘Άγιος Παύλος’’ απείχαν από το συσ-
σίτιο τους με αιτήματα που είχαν να κάνουν άμε-
σα με την υγεία τους. Σε μια επιστολή που έστει-
λαν προς το Κέντρο Ζωής, με τον δικό τους τρό-
πο δημοσιοποιούσαν τα προβλήματα που αντι-
μετώπιζαν ως οροθετικοί κρατούμενοι. Το Κέντρο
Ζωής έστειλε Δελτίο Τύπου διότι ανάμεσα στα αι-
τήματα τους υπήρχαν και πολύ σοβαρά θέματα
που αφορούν την υγεία τους όπως: σημειώνο-
νται μεγάλες καθυστερήσεις και διακοπές στη χο-
ρήγηση των αντιρετροικών φαρμάκων. Κρατού-
Positive|32
μενος αναφέρει πως είναι σε αναμονή τρεις μή-
νες για την αγωγή που ήδη έπαιρνε εκτός Κορυ-
δαλλού. Ενώ άλλοι κρατούμενοι αναφέρουν ότι
σημειώνονται διακοπές στην χορήγηση των φαρ-
μάκων τους έως και 15 μέρες, πράγμα που θέ-
τει σε σοβαρό κίνδυνο το σύνολο της θεραπείας
τους και την υγεία τους γενικότερα. Σε διπλανούς
θαλάμους διαμένουν νοσηλευόμενοι με ενεργή
φυματίωση, γεγονός που αποτελεί άμεσο κίνδυ-
νο για όσους οροθετικούς κρατούμενους έχουν
χαμηλό ανοσοποιητικό. Καθυστερεί σημαντικά η
επίσκεψη γιατρού, έως και ένα μήνα αργότερα
από τη στιγμή που θα αιτηθούν να δουν γιατρό.
Δεν υπάρχουν ψυγεία στους θαλάμους με απο-
τέλεσμα τα φάρμακα τους να κινδυνεύουν από
αλλοίωση. Και δεν υπάρχει βελτίωση της διατρο-
φής τους, παρά τις υποσχέσεις που είχαν δοθεί
το 2008. Γνωρίζουμε ότι όσοι παίρνουν φάρμακα
πρέπει να τρέφονται και σωστά ανάλογα τη θε-
ραπεία τους. Η πολιτεία θα πρέπει κάποια στιγ-
μή να αντιληφθεί ότι έχει απόλυτη ευθύνη για την
υγεία των ανθρώπων που έχει υπό την επίβλεψη
της. Το Κέντρο Ζωής απαίτησε την άμεση επίλυ-
ση των εν λόγω ζητημάτων υγείας των κρατου-
μένων.
● Οι οροθετικοί που είναι υπό αγωγή και με μηδε-
νικό ιικό φορτίο είναι σίγουρο ότι δεν μπορούν να
μεταδώσουν εύκολα τον ιό. Επιστήμονες από το
Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον μελέτησαν 3400
ζευγάρια εκ των οποίων μόνο ο ένας ήταν ορο-
θετικός, και διαπίστωσαν πως η συμμόρφωση
στη φαρμακευτική αγωγή μείωνε κατά 92% τον
κίνδυνο μετάδοσης στον οροαρνητικό σύντροφο.
Αυτό αναφέρει και η μελέτη που παρουσιάστηκε
στο ετήσιο συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας για
το AIDS στη Βιέννη. Καναδοί επιστήμονες ανα-
κοίνωσαν ότι από το 1996 που άρχισε η χορή-
γηση των αντιρετροϊκών φαρμάκων, πέραν της
θεαματικής εξέλιξης στην πορεία της υγείας των
οροθετικών, μειώθηκαν κατά 52% τα νέα περι-
στατικά. Το ότι την ίδια περίοδο που έγινε η έρευ-
να, αυξήθηκαν τα κρούσματα άλλων σεξουαλι-
κώς μεταδιδόμενων νοσημάτων καθώς και της
ηπατίτιδας C, αποδεικνύει ότι η μείωση στη HIV
λοίμωξη δεν οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι έμα-
θαν στο σεξ με προφυλάξεις ούτε στο ότι περι-
όρισαν τις ερωτικές επαφές τους, αλλά στη δυ-
σκολία μετάδοσης του HIV από την χορήγηση
των αντιρετροϊκών φαρμάκων. Η μελέτη δημο-
σιεύτηκε στην έγκυρη ιατρική επιθεώρηση ‘‘The
Lancet’’ με την προτροπή των ειδικών ότι τα φάρ-
μακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ελατ-
τωθεί η εξάπλωση του HIV. ‘‘Αυτού του είδους οι
εμπειρίες πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά από
τους γιατρούς, τους εθνικούς και διεθνείς οργανι-
σμούς και όσους χαράζουν τις πολιτικές Υγείας’’
δηλώνουν κατηγορηματικά. Η ‘‘καμπάνα’’ χτυπά
για το μεγάλο πρόβλημα στην Αφρική που χρό-
νια τώρα παραμένει άλυτο. Όπου τα εκατομμύ-
ρια των θανάτων και η μεγάλη μετάδοση του ιού
έχουν διαλύσει αυτήν την Ήπειρο.
● Σε μια από τις μεγαλύτερες μονάδες ειδικών
λοιμώξεων της Αθήνας, ένας ασθενής που νοση-
λεύεται κλινήρης για μεγάλο χρονικό διάστημα,
χρειάζεται φυσιοθεραπείες τις οποίες συνέστησε
ο γιατρός του για να μπορέσει να ξανασηκωθεί.
Αλλά δυστυχώς το νοσοκομείο (οποία έκπληξη
για Ελληνικό νοσοκομείο!) δεν διαθέτει φυσιοθε-
ραπευτή και το βιβλιάριο της Πρόνοιας δεν κα-
λύπτει φυσιοθεραπείες από ιδιώτη. Από τη λίστα
συνεργαζόμενων φυσιοθεραπευτών κάλεσαν κά-
ποιον και φυσικά το Κέντρο Ζωής ανέλαβε να βο-
ηθήσει οικονομικά στις πρώτες φυσιοθεραπείες.
Το γεγονός όμως είναι ένα: ολόκληρο νοσοκο-
μείο δεν έχει φυσιοθεραπευτή και επίσης δεν κά-
νει τίποτα για να αναπληρώσει αυτό το κενό πχ
να αναλάβει το ίδιο το νοσοκομείο το κόστος του
ιδιώτη. Επίσης η Πρόνοια, από την στιγμή που
υπάρχει αυτό το πρόβλημα από την πλευρά του
νοσοκομείου και εφόσον ο γιατρός συστήνει τις
φυσιοθεραπείες, οι οποίες πρέπει να γίνουν εκεί
καθώς δεν υπάρχει τρόπος μεταφοράς του ασθε-
νή, δεν θα έπρεπε να αναλάβει το κόστος τους,
η μάλλον αυτό το είδος θεραπείας το θεωρεί πο-
λυτέλεια;
● Μετά από τις παρεμβάσεις μας, το φαρμα-
κείο του νοσοκομείου Ανδρέας Συγγρός κάπως
συμμορφώθηκε και θέλησε να φερθεί λίγο πιο
ανθρώπινα στους ασθενείς που το επισκέπτο-
νται. Για την καλύτερη εξυπηρέτησή τους έκλεισε
την ποντικότρυπα μέσα από την οποία τους έδι-
νε τα φάρμακα, και άνοιξε άλλη αρκετά ευρύχω-
ρη κατά την γνώμη τους (και θα συμφωνήσουμε
και εμείς σε αυτό). Η επιλογή βέβαια, να παραμέ-
νει η πόρτα ανοιχτή όπως απαιτείται σε κάθε αν-
θρώπινη συναλλαγή, δεν φαίνεται τους απασχο-
λεί. Ίσως όμως –λέω εγώ –στο μυαλό όσων σκέ-
φτηκαν αυτή τη λύση, να υπάρχει και μια πιο ρε-
αλιστική και απλούστερη σκέψη : αφού τα φάρ-
μακα έτσι που πάνε τα πράγματα θα είναι πολυ-
τέλεια, γιατί να μη θωρακιστούν και τα φαρμα-
κεία όπως οι τράπεζες!!! Πάντως να τους ‘‘ευχα-
ριστήσουμε’’ που μας σκέφτηκαν έστω και λίγο
και μεγάλωσαν το παραθυράκι ώστε να μας επι-
τρέπουν να τους λέμε και μια καλημέρα…
● Η Ελβετική οργάνωση AIDS Federation, σκαρ-
φίστηκε μια ιδιαίτερη εκστρατεία που ονόμασε
‘‘Love Life –Stop AIDS’’ ‘‘Αγάπα τη Ζωή –Σταμά-
τα το AIDS’’ για να υπενθυμίσει στους Ελβετούς
γράφει ο Παναγιώτης Βότσης
τη σημασία του ασφαλούς σεξ. Μια νέα πρωτό-
τυπη υπηρεσία delivery, όπου με ένα τηλεφώνη-
μα σε οποιοδήποτε χώρο και αν κάνεις σεξ, ακό-
μα και στο πάρκο ή στην εξοχή, σου στέλνονται
με διανομείς ….ποδηλάτες τρία προφυλακτικά!!!
Δεν ξέρω κατά πόσο θα αποδώσει αυτό –ποιος
άραγε θα αναμένει τον ποδηλάτη –ακόμα και σε
ελάχιστα λεπτά όπως υπόσχονται οι διοργανω-
τές της εκστρατείας –όταν θα επικρατεί ‘‘μια φού-
ντωση, μια κάψα’’. Πάντως νομίζω πέτυχαν το
στόχο τους να φέρουν στον κόσμο, με αυτόν τον
ασυνήθιστο τρόπο, το μήνυμα της αναγκαιότητας
της χρήσης του προφυλακτικού.
● Η Γερμανίδα τραγουδίστρια Νάντια Μπενάισα
του συγκροτήματος No Angels, ομολόγησε ότι αν
και είναι οροθετική από το 1999 είχε σεξουαλι-
κές επαφές χωρίς προφύλαξη με αρκετούς συ-
ντρόφους. Μάλιστα το Νοέμβριο του 2009 σε εκ-
δήλωση στο Βερολίνο είχε δηλώσει: ‘‘Το όνομα
μου είναι Νάντια Μπενάισα, είμαι 27 χρονών,
έχω μια κόρη και είμαι θετική στον HIV’’. Η δήλω-
ση της αυτή φυσικά οδήγησε τον κάθε ανεύθυνο
να ζητήσει ευθύνες από οπουδήποτε αλλού –και
συγκεκριμένα από την ποπ σταρ – εκτός φυσι-
κά από τον εαυτό του. Τον HIV δεν μπορεί κα-
νείς να στον μεταδώσει εσκεμμένα, αν και εσύ
δεν συναινέσεις στην μεταφορά του. Τελικά αν
και η τραγουδίστρια αρνήθηκε ότι μετέδωσε τον
ιό εσκεμμένα, κατηγορήθηκε για πρόκληση επι-
κίνδυνης σωματικής βλάβης για τη μετάδοση του
ιού σε έναν άνδρα και για απόπειρα πρόκλησης
σοβαρής σωματικής βλάβης σε άλλους δυο άν-
δρες που όμως δεν μολύνθηκαν. Ένας ιολόγος
από το Μόναχο δήλωσε ‘‘σχεδόν βέβαιος’’ ότι η
τραγουδίστρια ευθύνεται για τη μετάδοση στον
ένα άνδρα, καθώς το στέλεχος του ιού που αυ-
τός φέρει είναι το ίδιο με αυτό της ποπ σταρ. Σύμ-
φωνα με τη Γερμανική νομοθεσία οι σεξουαλικές
επαφές οροθετικών χωρίς προφύλαξη και χωρίς
πρώτα να έχουν ενημερώσει τον σύντροφο τους,
συνιστά ποινικό αδίκημα. Η Γερμανίδα τραγου-
δίστρια τελικά καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση
με αναστολή.
● Οι φετινές διακοπές του Κέντρου Ημέρας που
συνδυάζονται πάντα με ενημέρωση κοινού, έγι-
ναν στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων, τη Σύρο
από τις 6 έως τις 12 Σεπτεμβρίου. Είκοσι άτομα
όπως πάντα συμμετείχαν σε αυτές τις διακοπές,
που είναι προσφορά του Κέντρου Ζωής. Η προ-
σφορά αυτή δεν έχει να κάνει με καμία οικονο-
μική δυσχέρεια των οροθετικών να πάνε διακο-
πές και τη συμβολή του Κέντρου Ζωής σε αυτό.
Αποτελούν μέρος του προγράμματος του Κέ-
ντρου Ημέρας, και θέλει να δείξει στους ανθρώ-
πους που έρχονταν όλο το χρόνο στο Κέντρο
Ημέρας, αυτούς που χρειάστηκαν και ζήτησαν
την στήριξη μας, αυτούς που πέρασαν από ομά-
δες αυτοστήριξης, από συναντήσεις με την ψυχο-
λόγο, όλους όσοι ήρθαν φοβισμένοι στον χώρο
μας και με χαρά μας είδαμε να ξαναβρίσκουν την
ισορροπία τους, ότι αυτά που τους λέμε δεν είναι
μόνο λόγια. Με τις διακοπές τους δίνεται η ευκαι-
ρία να έρθουν πιο κοντά με άλλους οροθετικούς,
να δουν ότι η ζωή συνεχίζεται και μπορεί να εί-
ναι και ωραία, να σκεφτούν τα όνειρα τους και να
βάλουν στόχους στην ζωή τους που να αξίζει και
να πραγματοποιήσουν. Ο ιός και τα χάπια δεν
είναι εμπόδιο που να τους κάνει να ξεχωρίζουν
από τους άλλους ανθρώπους. Δεκαπέντε χρό-
νια τώρα αυτό το πρόγραμμα των διακοπών του
Κέντρου Ημέρας έχει επιφέρει τα αποτελέσματα
που επιθυμούμε και δεκάδες οροθετικών έχουν
επωφεληθεί από αυτές. Συν τοις άλλοις περνάμε
το μήνυμα ότι ‘‘εμείς δεν μιζεριάζουμε αλλά το δι-
ασκεδάζουμε’’.
● Στο πρόγραμμα ενημέρωσης φέτος στην
Σύρο, συμπεριλάβαμε με μεγάλη μας χαρά και
το Κ.Ε.Κ.Υ.Κ.Α.ΜΕ.Α. (Κέντρο Εκπαίδευσης Κοι-
νωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης Ατόμων με
Αναπηρίες Νομού Κυκλάδων). Το Κέντρο έχει
έδρα τη Σύρο και εξυπηρετεί όλο το νομό Κυκλά-
δων. Αποτελεί ‘‘ανοιχτή’’ δομή κοινωνικής φρο-
ντίδας και παρέχει δωρεάν τις υπηρεσίες της σε
όλα τα άτομα με αναπηρίες και στις οικογένειες
τους. Σκοποί του κέντρου είναι: η ισότιμη έντα-
ξη των ατόμων με αναπηρίες σε όλες τις εκδη-
λώσεις της καθημερινής ζωής, η ευαισθητοποί-
ηση των πολιτών στο θέμα της αναπηρίας και η
άρση των προκαταλήψεων. Η ενημέρωση έγινε
με την βοήθεια των πολύ καλών εθελοντών μας
στο νησί, Μαρία Βαρθαλίτου (εργάζεται στο κέ-
ντρο αυτό ως ψυχολόγος) και Δημήτρη Μαριόλη.
Τα δυο αυτά παιδιά γνωρίστηκαν σαν εθελοντές
πριν από μια δωδεκαετία στο Κέντρο Ζωής, πα-
ντρεύτηκαν, με κουμπάρους δυο άλλους εθελο-
ντές μας, απέκτησαν δυο πανέμορφα κοριτσάκια,
και έκτοτε ζουν στην Σύρο. Αυτή είναι μια από τις
ιστορίες για την οποία το Κέντρο Ζωής νιώθει πε-
ρηφάνια που εξελίχθηκε στον χώρο του.
● Με την όχι και ειδυλλιακή πολιτική σημερινή κα-
τάσταση, το ΔΝΤ, τα όλο και πιο σκληρά οικονο-
μικά μέτρα που ταλαιπωρούν τους πολίτες αυ-
τής της χώρας και φυσικά τους προκαλούν όλο
και μεγαλύτερη ανασφάλεια, ένα σύνθημα γραμ-
μένο στους τοίχους της Αθήνας φαντάζει σαν να
βγαίνει από τα στόματα όλων. Ένα σύνθημα που
από κάποιον ή κάποιους –που δεν ξέρουμε για
πιο προσωπικό, ερωτικό ή ίσως άλλο λόγω –έχει
γραφτεί σε όλη σχεδόν την Αθήνα ‘‘Βασανίζομαι
βασανίζομαι’’ εις διπλούν. Το συναντάμε στο Θη-
σείο, στο Μοναστηράκι, στην Κηφισιά, στα Ιλίσια,
παντού. Το σύνθημα απορροφάται από το σή-
μερα και είναι σαν να βγάζει όλη την απόγνωση
των κατοίκων της πόλης και την έλλειψη ανοχής.
Είναι σαν να κραυγάζει η ίδια η πόλη.
● Τυπώθηκε και το δεύτερο έντυπο του Κέντρου
Ζωής που απευθύνεται και αφορά αποκλειστι-
κά τους οροθετικούς. Σε μια σειρά εντύπων που
πρόκειται να τυπωθούν μετά το πρώτο (που έχει
ως θέμα τη Λιποδυστροφία), σειρά έχουν: οι Νευ-
ρογνωσιακές διαταραχές και η Κατάθλιψη. Είναι
κάτι που πιστεύουμε πως στο κοντινό μέλλον θα
μας απασχολήσει πιο έντονα, εφόσον η πλειονό-
τητα των οροθετικών είναι σε χρόνια φαρμακευτι-
κή αγωγή και φυσικά ζουν πολλά χρόνια με τον ιό
οπότε και το ψυχολογικό βάρος αυτής της χρόνι-
ας κατάστασης σε πολλούς διογκώνεται. Το έντυ-
πο τυπώθηκε με την ευγενική χορηγία της εται-
ρείας Abbott. Πάντως και για τα δυο αυτά θέματα
θα πραγματοποιηθούν δυο ομιλίες μέσα στο φθι-
νόπωρο στο χώρο του Κέντρου Ημέρας.
● Το Κέντρο Ζωής συμμετείχε μαζί με άλλες ορ-
γανώσεις στην θερινή εκστρατεία του Υπουργεί-
ου υγείας για το HIV/AIDS. H εκστρατεία πραγ-
ματοποιήθηκε στην Αθήνα, τον Πειραιά και τη
Μύκονο, με διανομή έντυπου υλικού και προφυ-
λακτικών, ενώ βαρύτητα δόθηκε στην προσπά-
θεια συλλογής συμπληρωμένων ερωτηματολογί-
ων τα οποία θα μας βοηθήσουν στη σύνταξη της
εθνικής αναφοράς σε σχέση με τον ιό.
● Το Κέντρο Ζωής σε συνεργασία με την Θετική
Φωνή και την Be Positive, ύστερα από την επι-
τυχία και την μεγάλη προσέλευση κόσμου που
είχε η εκδήλωση ‘‘Εγώ και ο HIV’’ στο Caravel,
επανήλθαν στον ίδιο χώρο στις 18 Οκτωβρί-
ου, με μια εξίσου ενδιαφέρουσα θεματική ενότη-
τα. Η έναρξη και η διακοπή θεραπείας, τα βασι-
κά ζωτικά όργανα όπως η καρδιά και το συκώτι,
και πώς αυτά επηρεάζονται, καθώς και οι κοινω-
νικές παροχές και τα επιδόματα, είναι τα θέματα
που θα αναλυθούν. Υπήρχε εξίσου μεγάλη προ-
σέλευση κοινού εφόσον τα θέματα αυτά απασχο-
λούν πολλούς που μας ζητούν επιμόνως και να
τα προσεγγίσουμε. Η προσπάθεια αυτή δεν μπο-
ρεί παρά να συνεχιστεί.
● Έφυγε από τη ζωή το καλοκαίρι σε ηλικία 59
ετών ο Μιχάλης Φακίνος, ψυχολόγος και καθηγη-
τής Ψυχολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο
Θράκης. Ο Μιχάλης Φακίνος υπήρξε εθελοντής
του Κέντρου Ζωής από το 1998 και αργότερα μέ-
λος της Γενικής Συνέλευσης. Η συνεισφορά του
στο Κέντρο Ζωής τα τελευταία δέκα χρόνια ήταν
ακόμα μεγαλύτερη, καθώς συμμετείχε στα σεμι-
νάρια εκπαίδευσης νέων εθελοντών, μιλώντας
και το σεξ και τον σεξουαλικό προσανατολισμό
μέσα από βιωματικές ασκήσεις και ζωηρές συζη-
τήσεις. Πάντα πρόθυμος να αφιερώσει τον χρό-
νο του και να μεταδώσει τις γνώσεις του, ο Μιχά-
λης Φακίνος κρατούσε το ενδιαφέρον των ακρο-
ατών του και τον διάλογο πάντα ζωντανά μέσα
από συμφωνίες και διαφωνίες. Όλοι εμείς στο Κέ-
ντρο Ζωής θα τον θυμόμαστε πάντα με θαυμα-
σμό. Εκφράζουμε στην οικογένεια και τα αγαπη-
μένα του πρόσωπα τη συμπαράστασή μας για
την απώλειά τους κι ένα μεγάλο «Ευχαριστώ»
που σκέφτηκαν το Κέντρο Ζωής και σε αυτήν τη
δύσκολη στιγμή.
Καλό ταξίδι…
● Ανακαίνιση έγινε στο χώρο του Κέντρου Ζωής,
με τη βοήθεια και την αρχιτεκτονική ματιά της κα-
λής μας φίλης Χάρις Μιχαηλίδου. Φυσικά ανα-
καινίστηκε και το Κέντρο Ημέρας, η δανειστική
βιβλιοθήκη και το Info center. Ήταν μια αλλαγή
που όλοι χρειαζόμαστε για να υπάρχει ένας χώ-
ρος πιο φιλόξενος, πιο μοντέρνος και κυρίως πιο
χρηστικός στα μέλη μας Το Κέντρο Ημέρας πα-
ραμένει ανοιχτό κάθε Δευτέρα και Τετάρτη από-
γευμα 6:00 – 10:00 για τις συναντήσεις μας.
Όλες οι υπηρεσίες του Κέντρου Ημέρας παρέ-
χονται δωρεάν. Κάθε Τετάρτη απόγευμα 19:00-
21.00 λειτουργεί το info centre για χρήση υπολο-
γιστών και internet. Επίσης, ο εθελοντής ρεφλεξι-
ολόγος μας συνεχίζει να δέχεται τα ραντεβού του,
για όσους το ζητήσουν, κάθε Τετάρτη. Ενώ και
τις δυο ημέρες είναι ανοικτή η δανειστική βιβλι-
οθήκη. Πληροφορίες για τις εκδηλώσεις του Κέ-
ντρου Ημέρας, ομιλίες γιατρών, ομάδες αυτοστή-
ριξης κ.α. μπορείτε να παίρνετε και από τη σελί-
δα του site μας.
33 |Positive
RAPID TEST...
20 λεπτα αρκουν... γράφει ο Τζανέτος Αντύπας,
πρόεδρος του ΔΣ της Μ.Κ.Ο. PRAKSIS
Η
Μ.Κ.Ο. PRAKSIS, στο πλαίσιο της
Καμπάνιας Ενημέρωσης «ΠΡΩ-
ΤΑ ΡΩΤΑ!?» και με το ΜΗΝΥΜΑ:
ΚΑΝΕ ΤΩΡΑ ΤΟ ΤΕΣΤ ΓΙΑ HIV/ ΜΑΘΕ –
ΠΑΡΕ ΦΟΡΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥ, λειτουργεί από
τον Ιούνιο του 2010 το Πρόγραμμα «Κινητή
Μονάδα Ενημέρωσης και Εξέτασης για τον
H.I.V.» (το πρόγραμμα αυτό χρηματοδοτεί-
ται εξ’ ολοκλήρου από την εταιρεία Gilead
ενώ τελεί υπό την αιγίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ και
την υποστήριξη τόσο της ΕΕΜΑΑ και του
Οργανισμού Υγείας και Κοινωνικής Αλλη-
λεγγύης του Δήμου Αθηναίων).
Δύο είναι οι βασικοί άξονες του προγράμ-
ματος:
1. Γίνεται συμβουλευτική ενημέρω-
ση του ενδιαφερόμενου πληθυσμού για την
εξέταση με το γρήγορο τεστ (τεστ με το σά-
λιο όπου το αποτέλεσμα βγαίνει σε λιγότε-
ρο από 20 λεπτά της ώρας) καθώς και μετα
συμβουλευτική ενημέρωση η οποία ακολου-
θεί μετά την ανακοίνωση του αποτελέσμα-
τος.
2. Σαφώς ο δεύτερος στόχος του προ-
γράμματος είναι το τεστ αυτό καθ’ αυτό το
οποίο στην ουσία παρωθεί τον κόσμο να
εξεταστεί αλλά και τον βάζει σε μία καινούρ-
για αντίληψη και νοοτροπία όσων αφορά
στο τεστ γενικότερα για τον Hiv.
H PRAKSIS στο ευρύ κοινό είναι γνωστή για
την δραστηριοποίησή της σε πληθυσμούς
απομονωμένους και αποκλεισμένους αφού
στην ουσία παρέχει προγράμματα πρωτο-
βάθμιας φροντίδας υγείας και δωρεάν φάρ-
μακα σε μετανάστες – πρόσφυγες – αιτού-
ντες άσυλο – θύματα διεθνικής σωματε-
μπορίας καθώς και γηγενείς πληθυσμούς
(άπορους, ανασφάλιστους και άστεγους).
Το γρήγορο τεστ για την ανίχνευση του Hiv
προέκυψε ως ανάγκη και ως υποχρέωση
και αυτό διότι μεγάλο ποσοστό νέων κρου-
σμάτων οφείλεται στους αδιάγνωστους ορο-
θετικούς.
Συγκεκριμένα, το 25% οροθετικών με άγνοια
της νόσου ευθύνεται για το 54% των νέων
περιστατικών (ποσοστό που μπορεί να φτά-
σει μέχρι και το 70%) αντίστοιχα το 75% των
οροθετικών με επίγνωση της νόσου είναι
υπεύθυνο για το 46% των νέων περιστατι-
κών (ποσοστό που έχει πτωτική τάση μέχρι
και 30%).
Από τον Ιούνιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο του
2010 (όπου και πραγματοποιήσαμε την συ-
νέντευξη τύπου και ανακοινώσαμε τα πρώ-
τα αποτελέσματα των εξορμήσεων της κι-
νητής μας μονάδας) διανύσαμε μία περίο-
δο που στην ουσία λειτούργησε δοκιμαστι-
κά για εμάς.
Positive|34
Η κινητή μας μονάδα ταξίδεψε σε παραλίες
εντός και εκτός Αττικής. Βρεθήκαμε σε μεγά-
λα φεστιβάλ όπως το ARK Festival στο Γκά-
ζι. Επίσης, σταθμεύσαμε έξω από κάποια
gay bar στο Γκάζι. Η πρώτη αίσθηση μας εί-
ναι πολύ θετική. Ο κόσμος έδειξε ενδιαφέ-
ρον και ανταποκρίθηκε σε αυτή την παρό-
τρυνση να εξεταστεί. Τα αιτήματα για εξέτα-
ση μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις ξεπέρα-
σαν κάθε πρόβλεψη και προσδοκία.
Μερικοί από τους ανθρώπους που έκαναν
το γρήγορο τεστ μας δήλωσαν:
► «...η διαδικασία μου άρεσε πάρα
πολύ...ομολογώ ότι αρχικά είχα πολύ άγ-
χος αλλά ο τρόπος που έγινε η όλη ενη-
μέρωση με καθησύχασε...» άντρας 46
ετών
► «...είναι μια πολύ καλή πρωτο-
βουλία που έρχεστε σε αυτόν το χώρο
που διασκεδάζουμε... προσωπικά νιώ-
θω πολύ πιο χαλαρός εδώ» άντρας 33
ετών
► «... υπάρχουν πάρα πολλές φή-
μες γύρω από τους τρόπους μετάδοσης
του ιού...τώρα έχω μια πιο ξεκάθαρη ει-
κόνα της νόσου στο μυαλό μου» γυναίκα
18 ετών
► (μετά την ανακοίνωση του αποτε-
λέσματος) «... νιώθω πολύ ανακουφισμέ-
νη... Είναι η πρώτη φορά που εξετάζομαι
για το HIV και με την πρώτη ευκαιρία θα
κάνω και μια επιβεβαιωτική εξέταση σε
κάποιο νοσοκομείο» γυναίκα 22 ετών
► (σε ερώτηση που έγινε) «... φυσι-
κά και θα σύστηνα το rapid test στους φί-
λους μου... είναι μια εύκολη διαδικασία,
χωρίς αίμα...» 25 ετών
► «...συγχαρητήρια γι’αυτό που κά-
νετε, είναι πάρα πολύ σημαντικό που
ενημερώνετε τον κόσμο...» 17 ετών
► «... rapid test ; ... Βεβαίως και το
γνωρίζω. Έχω κάνει στην Αγγλία. Γίνεται
και στην Ελλάδα τώρα ; ...» 27 ετών
► «... το πρόγραμμα σας είναι πολύ
αξιόλογο και είμαι σίγουρος ότι θα πάει
καλά.. Πιστεύω ότι όσο πιο πολύ ενη-
μερώνετε τον κόσμο τόσο περισσότε-
ρο μειώνεται ο κοινωνικός στιγματισμός
απέναντι στους οροθετικούς...» 33 ετών
Συγκλονιστική τέλος είναι η μαρτυρία ενός
οροθετικού (που ήδη το γνώριζε) και ήρθε
να εξεταστεί χωρίς να μας δηλώσει την ορο-
θετικότητά του με στόχο –όπως μετά μας
εκμυστηρεύτηκε- για να δοκιμάσει την δι-
αδικασία που ακολουθούμε (pre and post
counseling):
(...) αν εσείς μου ανακοινώνατε το απο-
τέλεσμα μου την εποχή που έμαθα ότι
ήμουν οροθετικός, σίγουρα θα ήμουν κα-
λύτερος οροθετικός στο αμέσως επόμε-
νο χρονικό διάστημα (...)
Όλες οι παραπάνω μαρτυρίες και δηλώσεις
αλλά και η δυναμική της συγκεκριμένης πα-
ρέμβασης ήδη, όλους εμάς τους ανθρώ-
πους της PRAKSIS μας έδωσαν την ώθηση
να ανασχεδιάσουμε την παρέμβαση της κι-
νητής μονάδας. Έτσι από τον Οκτώβριο και
στο εξής η Κινητή μας μονάδα θα κινηθεί σε
σημεία όπως: cruising points, σάουνες, και
σε περισσότερα gay bar (τόσο της Αθήνας
όσο και της Θεσσαλονίκης). Επομένως, αν
κάποια στιγμή εκεί που περπατάτε αμέρι-
μνοι «πέσετε» πάνω στο βαν της PRAKSIS,
μην εκπλαγείτε! Απλά, ελάτε να εξεταστείτε.
Είναι ανώνυμο, εμπιστευτικό και δωρεάν.
Και αν φοβάστε ότι οι δρόμοι μας δεν θα
συναντηθούν, σας έχουμε εναλλακτικές λύ-
σεις. Μπορείτε να επικοινωνήσετε στην τη-
λεφωνική μας γραμμή, στο 800 11 11 600
και να δηλώσετε απλά την ηλικία σας και ότι
επιθυμείτε να κάνετε το τεστ. Θα σας δοθεί
ένα ραντεβού όπου θα μπορέσετε να πραγ-
ματοποιήσετε το τεστ είτε στο Πολυιατρείο
της PRAKSIS στην Αθήνα (Δ/νση: Παιωνίου
5 και Αχαρνών, τηλ: 210 88 22 066) είτε στο
Πολυιατρείο της PRAKSIS στη Θεσσαλονί-
κη (Δ/νση: Αρκαδιουπόλεως 1 και Αγ. Δημη-
τρίου, τηλ: 2310 5561 45).
Τόσο στην κινητή μας μονάδα, όσο και στα
Πολυιατρεία μας, ο Στρατής (Μπενέκος στο
επώνυμο, ψυχολόγος στην ειδικότητα και
συντονιστής του προγράμματος), η Νίκη, η
Μαρία Χ 3, η Νατάσσα, η Στεφανία, η Γιάν-
να, η Φωτεινή, η Ελευθερία, τα στελέχη και
οι εθελοντές της PRAKSIS, γιατροί, ψυχο-
λόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, κοινωνικοί αν-
θρωπολόγοι θα αγκαλιάσουν το αίτημά σας
για εξέταση και θα σας δώσουν τις πληρο-
φορίες που χρειάζεστε.
ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΖΩΗΣ
είναι μία αναγνωρισμένη, μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική οργάνωση, η οποία ιδρύθηκε το 1991 με την πρωτοβου-
λία μίας ομάδας φίλων - στο μεγαλύτερο μέρος τους αμερικανών - με κυρίαρχη φυσιογνωμία αυτή του Frank Olcvary,
εμπνευστή και κινητήριο δύναμη του σωματείου αυτού.
Η ίδρυση του Κέντρου Ζωής έγινε σε μία περίοδο κατά την οποία παρά το γεγονός ότι η επιδημία του AIDS ήταν ήδη
διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο, η πλειονότητα των Ελλήνων ελάχιστα γνώριζε για αυτήν, και οι οροθετικοί (φορείς του
ιού HIV που προκαλεί το AIDS) ζούσαν σε ένα περιβάλλον απελπισίας, απομόνωσης, φόβου, πόνου και εγκατάλειψης.
Η μικρή ομάδα των εθελοντών που αποτελούσε τον πυρήνα του Κέντρου Ζωής στα αρχικά του βήματα, είχε σαν πρω-
ταρχικό στόχο να βοηθήσει με όποιο τρόπο μπορούσε τα άτομα που είχαν μολυνθεί από τον ιό και τα οποία ζούσαν υπό
άσχημες συνθήκες, τις περισσότερες φορές μάλιστα, εγκαταλελειμμένα από τις ίδιες τους τις οικογένειες. Μέσα από με-
γάλες προσπάθειες, οι εθελοντές κατόρθωσαν σιγά-σιγά να μπουν στα νοσοκομεία όπου νοσηλεύονταν οι οροθετικοί
και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους προσφέροντας τους πάνω από όλα αγάπη και συντροφιά.
Με τη πάροδο του χρόνου, η μικρή εκείνη ομάδα των εθελοντών, απέκτησε καινούργια μέλη - τα περισσότερα τώρα πια
Έλληνες-, μεγάλωσε και είναι πλέον μια μεγάλη οικογένεια από ανθρώπους που προσφέρουν αφιλοκερδώς και με ευ-
συνειδησία τις υπηρεσίες τους σε όλους αυτούς που άμεσα ή έμμεσα αντιμετωπίζουν το HIV ή/και το AIDS στη ζωή τους.
Το Κέντρο Ζωής σήμερα είναι μια οργάνωση, μοναδική στο είδος της στην Ελλάδα, που στηρίζει τα οροθετικά άτομα. Οι
υπηρεσίες που παρέχει είναι:
• Δωρεάν κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη.
• Έκτακτη οικονομική ενίσχυση.
• Κέντρο Ημέρας: χώρος συνάντησης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας των ατόμων που ζουν με hiv/aids.
• Info Center: για την εκμάθηση χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών.
• Το πρόγραμμα συντροφικότητας στα νοσοκομεία και στο σπίτι.
• Πρόγραμμα στήριξης σε οροθετικούς/ες κρατουμένους/ες των Φυλακών Κορυδαλλού.
• POSITIVE: περιοδικό ενημερωτικού χαρακτήρα σε θέματα που αφορούν στο hiv/aids, καθώς και θέματα γε-
νικού ενδιαφέροντος.
• Πρόγραμμα ενημέρωσης πληθυσμού σε θέματα πρόληψης (διεξαγωγή ομιλιών, επαφές με εκπαιδευτικά
ιδρύματα, χώρους εργασίας, κλπ).
• Διοργάνωση εκδηλώσεων με σκοπό την ευρύτερη ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού για το
έργο του Κέντρου Ζωής καθώς και για την εξεύρεση οικονομικών πόρων.
• Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά-διακρατικά δίκτυα.
Γίνε εθελοντής του Κέντρου Ζωής
Οι περισσότερες υπηρεσίες του Κέντρου Ζωής παρέχονται από εθελοντές που εκπαιδεύονται σε ειδικά σεμινάρια τα
οποία πραγματοποιούνται κάθε χρόνο. Τα σεμινάρια δίνουν την ευκαιρία σοτυς υποψήφιους εθελοντές να ενημερωθούν
για το HIV/AIDS από εξειδικευμένους επαγγελματίες, να συμμετέχουν σε ομαδικές συζητήσεις και βιωματικές ασκήσεις
και να γνωρίσουν το έργο του Κέντρου Ζωής, τις υπηρεσίες που προσφέρει και τις δραστηριότητές του. Τελειώνοντας το
σεμινάριο, οι εθελοντές εντάσσονται σε τομείς εργασιών όπως:
• κέντρο ημέρας
• συγγραφή περιοδικού
• διοργάνωση εκδηλώσεων
• επισκέψεις σε νοσοκομεία, σπίτια
• ενημέρωση πληθυσμού
• internet site
• info center
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στη Μαρία Κoυλεντιανού,
κάθε Δευτέρα & Πέμπτη 10.00-15.00 και Τετάρτη16.00-21.00,
στα τηλέφωνα 210-7257617, 210-7294747, 210-7233848, fax 210-7240425.
35 |Positive
 ΚΛΙΚ! ΚΛΙΚ!

Φωτογραφίες από το ARK Φέστιβαλ που σημείωσε τεράστια επιτυ-

χία στο διήμερο 13-14 Σεπτεμβρίου. Στο Φεστιβάλ, που διοργάνωσε
η Αrchangel, εμφανίστηκαν καλλιτέχνες της δισκογραφικής όπως:
Αγγελάκας 3, Παύλος Παυλίδης & The B-Movies, Γιάννης Χαρού-
λης, Rous, The Voyage Limpid Sound, Xaxakes, Monika, Maraveyas
Ilegal, The Burger Project, Leόn. Στο Φεστιβάλ συμμετείχε το Κέντρο
Ζωής με ενημερωτικό περίπτερο μαζί με την PRAXIS και το βανάκι
του RAPID TEST (βλ. σελ 34).

Positive|36 37 |Positive
AIDS
Που μπορώ
να απευθυνθώ
για περισσότερες πληροφορίες;
Είναι ευθύνη όλων μας
Ενημερώσου x
Προφυλάξου x Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων- ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
Αγράφων 3-5, Μαρούσι
Εξετάσου x τηλ: 210 5212000

Υπηρεσίες ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ:
Τί είναι ο hiv; • Γραφείο Ψυχοκοινωνικής Στήριξης,
Ο hiv (human immunodeficiency virus) είναι ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας, ο ιός που Αγράφων 3-5, Μαρούσι, τηλ: 210 5212077-79
προκαλεί το aids (σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας). • Γραφείο Μετακινούμενων Πληθυσμών,
Ο hiv προσβάλει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου το οποίο είναι υπεύθυνο για την άμυνα 3ης Σεπτεμβρίου 54, τηλ: 210 8899238-239
• Συμβουλευτικός Σταθμός για Θέματα AIDS,
του οργανισμού ενάντια σε διάφορες ασθένειες.
Νοσοκομείο Α. Συγγρός, Αθήνα, τηλ: 210 7239945

Γνωρίζεις; Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων- ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ

To aids μας αφορά όλους. Θεσσαλονίκη τηλ: 2310 229139
Μπορεί και εσύ να μολυνθείς από τον ιό hiv που προκαλεί το aids ανεξάρτητα από το φύλο,
την ηλικία και τις σεξουαλικές σου συνήθειες.

Εθνικά Κέντρα Αναφοράς AIDS

Πώς μεταδίδεται ο hiv;
Με σεξουαλική επαφή - κολπική, πρωκτική , σπανιότατα στοματική - χωρίς χρήση προφυλακτικού Κέντρο Αναφοράς AIDS & Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων
με άτομο που ήδη έχει τον ιό. Νοσημάτων, Π.Γ.Ν.Α. “Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ”
Χρησιμοποιώντας την ίδια σύριγγα, βελόνα ή άλλο εργαλείο για τη χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτι- Υψηλάντου 45 - 47 Αθήνα, τηλ: 210 7201279
κών με άτομο που ήδη έχει ιό.
Από μητέρα που έχει ήδη τον ιό στο μωρό κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού και του Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων
θηλασμού, εάν δεν υπάρχει ιατρική παρακολούθηση. Νοσημάτων & Aids,
Νοσ/μειο Αφρ. & Δερμ. Νοσημάτων Α. Συγγρός
Πώς δεν μεταδίδεται ο hiv; Ι. Δραγούμη 5 Ιλίσια, τηλ: 210 7243579
Από κοινωνικές επαφές (αγκαλιά, χειραψία, φιλί)
Από την καθημερινή συναναστροφή στο σπίτι, στην εργασία, στο σχολείο, στο θέατρο, κτλ. Εθνικο κεντρο αναφορασ Ρετροϊων
Από ρούχα, πετσέτες, ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα. Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας & Ιατρικησ στατ/κησ
Από την θάλασσσα ή την πισίνα Ιατρική Σχολή Παν/μιου Αθηνών
Από την τουαλέτα Μ. Ασίας 75 Γουδί, ΤΚ 115 27 τηλ: 210 7462090
Από τα έντομα
Εθνικό Κέντρο Αναφοράς AIDS Βορείου Ελλάδος,
Εργαστήριο Μικροβιολογίας - Ιατρικό Τμήμα-Σχολή Επιστημών
Προφυλάσσεσαι; Υγείας - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης
Επειδή δεν γνωρίζεις ποιος έχει τον ιό και για να είσαι απολύτως σίγουρος/η θα πρέπει να κάνεις το Τ.Κ. 540 66 Θεσ/νίκη, τηλ: 2310 999081
ειδικό τεστ, χρησιμοποίησε προφυλακτικό από Latex σε κάθε σου σεξουαλική επαφή.
Θυμήσου το aids δεν κάνει διακρίσεις. Εθνικό Κέντρο Αναφοράς AIDS Νοτιοδυτικής Ελλάδος,
Μην ντρέπεσαι, πάρε εσύ την πρωτοβουλία. Η χρήση προφυλακτικού είναι μια πράξη αγάπης. Περ/κό Γενικό Νοσ/μείο Πατρών “Αγ. Ανδρέας”
Εάν κάνεις χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών, χρησιμοποίησε πάντα την δική σου σύριγγα ή βελόνα, Τσερτίδου 1 26335 Πάτρα, τηλ: 2610 227974-6
μην τη μοιράζεσαι με άλλα άτομα.
Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, ζήτησε πληροφορίες από τον γιατρό σου. Τμήμα Αιμοδοσίας Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων,
Λεωφ. Πανεπιστημίου, 455 00 Ιωάννινα, τηλ: 26510 99460

Βοηθάς; Tο θα το βρείτε στα παρακάτω σημεία

Εθνικό Κέντρο Αναφοράς AIDS Κρήτης,
Όσοι αντιμετωπίζουν το hiv/aids έχουν ανάγκη από υποστήριξη, πληροφόρηση, συντροφιά. στην Αθήνα, όπως και σε ηλεκτρονική μορφή στην
Π.Γ.Ν. Ηρακλείου Κρήτης “Βενιζέλειο – Πανάνειο”,
Μπορείς και εσύ να βοηθήσεις. Λεωφ. Κνωσσού 71021 Ηράκλειο Κρήτης, ιστοσελίδα του Κέντρου Ζωής: http://kentrozois.gr
Μπορείς να γίνεις εθελοντής στο Κέντρο Ζωής ή να συμβάλλεις οικονομικά στην προσπάθεια μας. τηλ: 2810 368482 - 368042

Αγκαλιάζεις;
Μπορείς να αγκαλιάζεις χωρίς φόβο τα άτομα με hiv/aids που ζητούν τη βοήθεια σου. Μην τα απο-
μονώνεις, αγωνίσου μαζί τους. Αυτό κάνουμε κι εμείς στο Κέντρο Ζωής.
Ποιοι είμαστε;
Το Κέντρο Ζωής ιδρύθηκε το 1991 και είναι μια αναγνωρισμένη, μη κυβερνητική οργάνωση.
Προσφέρει υπηρεσίες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών των ατόμων που ζουν με hiv/aids,
των οικογενειών τους αλλά και του ευρύτερου πληθυσμού.
Το Κέντρο λειτουργεί χάρη στην πολύτιμη και ακούραστη προσφορά των εθελοντών και των υπο-
στηρικτών του, μέσα σε πλαίσια σεβασμού προς τον συνάνθρωπο και απόλυτης εχεμύθειας.
Οι εθελοντές του Κέντρου εκπαιδεύονται σε ειδικά σεμινάρια τα οποία διοργανώνονται κάθε χρόνο.
Υπηρεσίες - δραστηριότητες
Δωρεάν κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη
Κέντρο ημέρας: χώρος συνάντησης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας των ατόμων που ζουν με hiv/aids.
Πρόγραμμα συντροφικότητας στο σπίτι.
Πρόγραμμα στήριξης σε οροθετικούς κρατούμενους των φυλακών Κορυδαλλού.
Info centre: για την εκμάθηση χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών
Positive: περιοδικό ενημερωτικού χαρακτήρα σε θέματα που αφορούν στο HIV/AIDS, καθώς και σε
θέματα γενικού ενδιαφέροντος.
Διοργάνωση εκδηλώσεων με σκοπό την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού.
Συμμετοχή σε Ευρωπαΐκα - Διακρατικά δίκτυα
Κέντρο Αναφοράς AIDS - Ι.Κ.Α. Αλεξανδρούπολης, ΑΘΗΝΑ ΚΕΝΤΡΟ: Aperitif (Καλαμιώτου 4 & Ερμού), Magaze (Αιό-
Λεωφ. Μάκρης 29, 68100 Αλεξανδρούπολη, τηλ: 25510 20403
λου 33), Baba Au Rum (Κλειτίου 6), ΓΚΑΖΙ: Sodade (Τριπτολέμου 10),
S-Cape (Κωνσταντινουπόλεως 82), Hoxton (Βουτάδων 42), Blue Train
Ηπατίτιδες: Υπάρχουν Εξωτερικά Ηπατολογικά Ιατρεία σε δη- (Κωνσταντινουπόλεως 84), Mayo(Περσεφόνης 33), Alexander Sauna
μόσια νοσοκομεία, σ΄όλη τη χώρα στα οποία μπορείς να απευθυν- (Μ.Αλεξάνδρου 134), Fcuk (Κελέου 3), VS (Κελέου 10), Moe (Κελέου 1-5)
θείς και να κλείσεις ραντεβού ΕΞΑΡΧΕΙΑ: Cheap Art (Θεμιστοκλέους & Ανδρέα Μεταξά 25), Χάρ-
τες (Βαλτετσίου 35 & Ζωοδόχου Πηγής) ΚΥΨΕΛΗ: Paroxysm Tatoos
Studio (Λέσβου 5) ΠΑΝΟΡΜΟΥ: Ποτοπωλείον (Πανόρμου 113)
ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Poquito Grande (Πρατίνου 5)
Τηλεφωνικές Γραμμές:
Τηλεφωνική Γραμμή AIDS Αθήνας: ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ : Πολύχρωμος Πλανήτης (Αντωνιάδου 6), Πρω-
210 7222222 (9:00πμ-9:00μμ)
τοπορία (Γραβιάς 3-5), Ιανός (Σταδίου 24), Λεμόνι (Ηρακλειδών 22)
Γραμμή AIDS Θεσσαλονικησ
2310 229139, 2310 263363
ΣΧΟΛΕΣ: ΤΕΙ Αθήνας, Φιλοσοφική (4ος Όροφος)
Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας: 197
RAPID TEST (από την mko PRAXIS): Ανώνυμη & δωρεάν εξέτα-
ση, χωρίς αιμοληψία, με αποτελέσματα εντός 20 λεπτών.
Πληροφορίες: 800 1111 600

Positive|38 39 |Positive
 05

WHAT_
EVER(!)