You are on page 1of 6

t?

p ;kJhN
www.skyhawktimes.com MARWAHA & CO. STP
ý
N.S. Sandhu
Mob.9876052041
PROPERTY CONSULTANT (Estd. 1978) AHOUSEOFQUALITYTIMBER&PLY
Famous For Clean and SAHIBZADA
SAHIBZADA
Honest Property Deals of TIMBER & PLY
Mohali, Chandigarh & Deals in : All Indian,
Imported Timbers and all
SKY HAWK TIMES Panchkula types of Ply & Board (ISI)

Tel: 0172-5091600, 2260750


Mob: 098722-24388, 093161-30691
S.C.F. 52, Phase 3-B2, S.A.S. Nagar
Tel: 2266161, 5091418, Fax: 2266161
Email:info@skyhawktimes.com, skyhawktimes@yahoo.com
;kb 13 nz e 77 ;kfjp
NkJhw
NkJhwz
kdk nihs f;z x Bro, S[[ Z eotko, 1 ngq ? b 2
;kfjpzkdk 11
2011 w[ Z b 1$- o[ g J/
204, Phase-3B1,
S.A.S. Nagar, Mohali,
✆ 2225846, 2226509
of best quality at very
reasonable rates

B-41-42, Industrial Phase-III,


S.A.S. NAGAR (Mohali) Near Ranbaxy
0172 -4659041, 4659042

gsk BjhA g[Zso


w[jkbh ftZu ikfJdkd d/ eb?eNo o/NK ftZu Gkoh tkXk,
T[d:'fre y/so bJh eb?eNo o/N 85 ch;dh tXkfJnk
G[ f gz d o f;z x tkXk eoe/ fJZe bZy o[gJ/ gqsh tkX/ ekoB ;Gs'A fznkdk gq/SkBh tb'A fgSb/ ;w/A d"okB eJh tko ehsk frnk fJj tkXk fe;/ th j?. T[jBK fejk fe t?;/ th id'A
w[jkbh, 1 ngq?b tor ri eo fdZsk frnk j? ns/ T[jBK b'eK B{z u[ZeDh gJh j? fijBK eb?eNo o/N tXkJ/ ik u[Ze/ jB fJ; soQK soe ;zrs BjhA j?. T[jBK gqSk;B B/ g[okD/ Sfjo ns/ Bt/A
T[d:'fre tos'A ftZu nkT[D B/ nZi nkgDh ofi;Nqh eotkT[D ekoB fiZE/ ikfJdkd yohdD tkb/ fejk fe T[d:'fre y/so d/ ftef;s j' oj/ ;?eNoK dh fojkfJSh g[ZsoFfgsk ih
Bt/A ftZsh toQ/ dh S[o{nks d/ tkbh ikfJdkd bJh xZN' xZN bJh nkgD/ ekri fsnko eotkJ/ b'eK T[go Gkoh nkofEe Gko g?Adk gbkNK dk o/ N pj[ s fznkdk ikfJdkd dh ehws ftZu coe fgskFjK g[Zso
Bkb jh ;oeko tb'A ikfJdkd dh o/N fijVk gfjbK (1000 ri d/ j'J/ ;B ns/ sfj;hb gj[zu e/ j? T[ZE/ fJ; ekoB gqkgoNh pkiko tXkfJnk frnk j? ns/ gqSk;B oZfynk ;h sK T[d:'fre y/so d/ g[ZsoFgzikp wzsoh wzvb
yohd' co' y s bJh ehshnK gbkNK sZe) 6500 o[gJ/ gqsh tor T[jBK B{z gsk ufbnk fe j[D s/ th ekch BK gZyh n;o g?Adk j?. tb'A s?n ehsh rJh fJj ehws wkwb/ ftZu th fJ; coe B{z ekfJw tZb'A ;fjekoh yzv fwbK B{z
iKdhnK ofi;NohnK bJh ri j[zdk ;h j[D tXk e/ 12000 T[jBK B{z BthnK doK nB[;ko T[jBK fejk fe ;oeko d/ fJ; c?;b/ e[M ;?eNoK ftub/ T[d:'fre gqkJht/N jZEK ftZu d/D d/
oZfynk ikDk ukjhdk j? ;h.
eb?eNo o/N ftZu tkXk eo fdZsk o[gJ/ gqsh tor eo fdZsk frnk pDdh ch; d/ ekri fsnko eoB/ Bkb gqkgoNh d/ XzX/ ftZu fijVh gbkNK dh n;b ehws s'A th tX
;z g oe eoB s/ w[ j kbh d/ c?;b/ dk eKro; B/ ;ys
frnk j? ns/ Bt/A o/N nZi s'A jh yV"As nk ikt/rh T[; Bkb ;oeko j?. T[jBK fejk fe ;?eNo-82 ftZu
fvgNh efwSBo ;q H gothB fto'X eofdnK d'S
bkr{ th eo fdZs/ rJ/ jB.
nukBe ehs/ rJ/ fJ; tkX/ ekoB
ft
ftS// S ypo d/ wkbhJ/ s/ th BKj gZyh n;o
gJ/rk fJ; bJh fJ; tkX/ B{z s[ozs
iBsk b?Av gqw'No tb'A T[;ko/ rJ/
T[d:'fre y/so ftub/ eJh gbkN e[wko B/ dZf;nk fe eb?eNo o/N brkfJnk j? fe n;b ftZu
j[D b'eK B{z iwhB ikfJdkd d/ tkg; fbnk ikDk ukjhdk j?. nfij/ jB fijBK dh w" i { d k ftZu ehsk frnk fJj tkXk ;fjekoh yz v fwbK dh
w"fenK B{z ofi;No eotkT[D bJh w[ j kbh gq k goNh ez ; bN? A N pkiko ehws 12 jiko o[gJ/ gqsh ;oeko dhnK fjdkfJsK nB[;ko jikoK J/eV iwhB e"vhnK
gfjbK Bkb'A tZX ;NKg fvT{Nh n?;';hJ/SB d/ ckT[Avo gqXkB ;qh ri s'A xZN j? gozs{ gqSk;B tb'A jh ehsk frnk j? ns/ jo ;kb d/ Gkn nkgD/ uj/fsnK B{z
ndk eoBh g?Dh j? n? B He/ H wotkjk B/ fejk fe fJZE/ xZN' xZN eb?eNo o/N 12 gqSk;B tb'A nfijk ehsk iKdk d/D bJh okj gZXok ehsk
gq k gs ikDekoh nB[ ; ko j?. ;Gs'A tZX tkXk fJ;/ tor d/ g?D/ jB. nZi pknd d[gfjo fszB ;oeko tb'A eb?eNo o/NK ftZu jiko o[gJ/ bkr{ eo fdsk frnk j?. frnk j?. fgsk ih i/eo
gfjbK w[jkbh c/zK bJh 17000 gbkNK ftZu j'fJnk j? i' 85 ti/ sZe w[jkbh sfj;hb ftZu fJj yzv fwbK ;oeko BjhA
o[gJ/ gqshtor ri d/ fj;kp Bkb
eb?eNo o/N ;h fi; B{z j[D pdb
ch;dh d/ eohp pDdk j?. 1000
tor ri s'A T[go d/ gbkNK dk
e'Jh th ofi;Nqh BjhA j'Jh ;h ns/
fijBK ftneshnK B/ nZi
Gkos d/ u'D efw
efwSBB tb'A :'r gqtk;h GkoshnK bJh ;h ubk ;edh sK fco
;kpek wzsoh ;tH e?gNB
ez t bihs f;z x B/ pz d
fdZsk frnk j?. w[jkbh d/ c/z-1
s'A 11 ns/ 66 s'A 71 sZe bJh
eb?eNo o/N 5500 o[gJ/ ri s'A
tXk e/ 10000 o[gJ/ gqsh tor
nkgD/ ;"d/ ofi;No eotkT[D/ ;h
T[j Bt/A f;o/ s'A nkgD/ ekri
t'No ;{uhnK pDkT[D dh gqtkBrh- f;ZX{ gJhnK ;fjekoh yzv fwbK
20 jiko o[gJ/ gqsh tor ri, eo ehsk frnk j?. jkbKfe T[;koh fsnko eotk oj/ jB. uzvhrVQ, 1 ngq?b (;HpH) Gkos ;fEs j?? fi; B/ 1-1-2011 ù 18 G/fink ik ;edk j?. i/ fpB? gZso ukb{ eoB dk ftXkB;Gk
;?eNo 76 s'A 80 bJh 18 jiko nXhB y/so d/ eb?eNo o/N ftZu w[ j kbh gq k goNh ez ; bN? A N d/ u'D efwSB B/ :'r gqtk;h ;kb dh T[wo g[{oh eo bJh j? ns/ vke oKjh G/fink iKdk j? sK T[; ftZu ftStkS fe; soQ K
o[gJ/ gqsh tor ri ns/ ;?eNo e'Jh tkXk BjhA ehsk frnk ns/ n?;';hJ/SB d/ ;kpek gqXkB ;qH GkoshnK ù t'No ;{uhnK ftZu t'No ;{uh ftZu nkgDk BK doi Bkb gk;g'oN dhnK ekghnK i' fdtkfJnk ;h<
80 s'A T[gob/ ;?eNoK bJh fJj o/ fJj o/N gfjbK tkbk jh j?. Sfbzdo nkBzd B/ gqSk;B dh fJ; nkgDk BK doi eotkT[D dh eotkT[Dk ukj[zdk j?, T[j gk;g'oN T[; d/S ftu Gkos fwSB d/ ;woZE fgskFgsk BjhA g[Zso
N 16 jiko o[gJ/ gqsh tor ri ;oeko tb'A fpBK fe;/ g{ot ekotkJh dh fBy/Xh eofdnK fJ; gqtkBrh d/ fdZsh j?. u'D ftZu do;kJ/ nkgD/ Gkos ftub/ nfXekoh tb'' s;dhe ehshnK dbhg f;z x i[ B / i k
s? n ehsk frnk j? . tgkoe ;{uBk d/ nukBe ikfJdkd d/ B{z s[ozs tkg; b?D dh wzr ehsh nfXekoh e[;[wihs f;ZX{ B/ dZf;nk fojkfJSh EK tkb/ jbe/ ftZu rJhnK j'D, G/ihnK ikD. c'B L 9417196055
ikfJdkd bJh eb?eNo o/N ftZu eb?eNo o/N ftZu ehs/ rJ/ fJ; j?. T[jBK fejk fe w"i{dk ;oeko fe b'e gqshfBXsk n?eN 1950 ofi;No/;B bJh ckow-6 J/ fpB?- T[jBK dZf;nk fe gzikp oki
ftu i'Vh rJh Xkok 20-J/ d/ gZso Go e/ dkntk eo ;edk j?. d/ 117 u'D jbfenK d/ jo/e u'D ;ekJh jke
942465 p'sbK Sokp
okp o'ikBk gh ikDr/ gzikp d/ b'e, nXhB jo/e gqtk;h t'No :kfB fe
Gkosh Bkrfoe i' o' i rko,
dkntk fpB?gZso ckow-6 J/ Go e/
;pz X s jbe/ d/ ofi;No/ ; B
ofi;Nq/SB nfXekoh dk gsk ns/
ckow 6-J/ t?p;kJhN www. w[jkbh ftZu Xke
f;Zfynk iK fe;/ j'o ekoD eoe/ nfXekoh ù fBZih o{g ftu fdZsk ceopunjab.nic.in. or or http:/
;kb Go ftZu ghDr/ 343999999 p'sbK Gkos ftZu nkgDh nkw fojkfJS ik ;edk j? iK fco vke oKjh th /eci.nic.in s/ d/y/ ik ;ed/ jB. nZi dh ypo nZi jh gVQ'
dh EK 's/ Bjhº ofjzdk ns/ T[;B/
e[ b dhg f;z x
w[jkbh, 1 ngq?b
;kb sZe j?. ikfjo j? fe fJBQK
pZfunK B/ sK Sokp ghDh BjhA
Sokp dhnK 10 eo'V 82 bZy 66 fe;/ j'o d/S dh Bkrfoesk th
jiko 666 p'sbK fteoh j'DrhnK gqkgs Bjhº ehsh ns/ fi; dk BK
SIMRAN ESTATES MOHALI ;/tkdko dh b'V
j[zdh. pkeh ofjzd/ 1 eo'V 78 bZy i' fe fgSb/ toQ/ Bkb'A brGr 10 u'D ;{uh ftZu Skwb Bjh' j? sK
PUDA/GMADAAPPROVED INDUSTRIAL ndkok ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz B{z ;/tkdko dh b'V j?.
T[j T[;d/ gk;g'oN ftZu doi T[; Deals in : Sale, Purchase of
gzikp d/ b'e fJ; ;kb Go ftZu'A th nzdkz/ nB[;ko 60 ch;dh ch;dh finkdk j?.
Plots, Flats, Commercial & SALE/PURCHASE & RENT s[ o z s ;z g oe eo' .
ftZu 34 eo'V 40 bZy d/ eohp nkpkdh (n"osK ns/ bVehnK s'A fibQk w[jkbh dh rZb ehsh dh Gkos ftu fojkfJS dh EK 's/ n? ; ;h n? c 52,
Aggricultural Land in ALL SIZE WITH / WITHOUT POWER
Sokp dhnK p'sbK veko ikDr/ fJbktk Sokp Bk ghD tkb/ ikt/ sK w[jkbh ftZu e[Zb 297 g?D tkb/ u'D jbe/ ftZu nkgDk c/ z-3ph2, w[ j kbh
Punjab, Haryana &
ns/ i/eo fj;kp brkfJnk ikt/ ftneshnK dh) eZY fdZsh ikt/ m/e/ jB fiBQK ftZu'A 190 m/e/ d/;h BK u'D ;{uh ftZu doi eotkT[D Cont.: Preet Inder Singh
Chandigarh.
sK gqshfdB gzikp ftZu Sokp sK Sokp ghD tkb/ ftneshnK d/ jB. gqkgs ikDekoh nB[;ko dk jZedko j?.
dhnK 9 bZy 42 jiko 465 p'sbK dh frDsh ekch xZN ofj iKdh j? fJ; ;kb Go ftZu 95 bZy p'sbK
1960
t'No ofi;No/;B fB:wKtbh
dh Xkok 8 J/ nB[;ko jo/e
Contact For True Value ROYAL PROPERTIES p/ B sh
yg ikDrhnK. wz/dko rZb fJj j? ns/ fJ; fj;kp Bkb ;kb Go w[jkbh d/ t;Bhe veko ikDr/ i'
gq t k;h t'No fi; dh Gkos ftu of Your Property H.M. 548, Phase-7, Mohali fBwosk ;fjs p/ B sh j? fe
fe 2011 dh wodwS[wkoh nB[;ko ftZu gzikp ftZu ekch finkdk fe fgSb/ toQ/ dhnK 85 bZy p'sbK i/eo e'Jh b'Vtzd nkgD/
gzikp dh e[Zb iB;zfynk 2 eo'V Sokp ygs j' ojh j?. s'A 10 ch;dh finkdk j?. fojkfJS dh EK gzikp oki ftu Off : 308, Phase-3B-1, Mohali 2222002, 2227005,
gfotkoe w? A po dk ;;eko eoB
77 bZy 4 jiko 236 j?. fJZe gqkgs ikDekoh nB[;ko gzikp Ph : 98155-47999 9814006067, 9316012597
AN ASSURANCE FOR YOUR CHILD'S FUTURE s' A n;woE j? iK e' J h bktkfo;
nzdkz/ nB[;ko fJ; iB;zfynk dk ftZu ;kb 2011-12 ftZu d/;h bk
bkS j? sK T[ ; dk ;;eko eoB
31 ch;dh (brGr 92 bZy) nfij/
pZfunK dk j? fiBQK dh T[wo 15
Sokp dhnK 23 eo'V 73 bZy 33
jiko 333 p'sbK ns/ nzrq/zh
WHERE CARE LEADS TO AN EXCELLENT CAREER

A Clarion Call for


Salient Features Of School
J.P. SINGH & CO. GMADA Approved
ftZu wdd bJh ;z g oe eo' L
i;gkb f;zx ;?Dh, c'B 9915866939
A Beautiful Building
JITENDERVEER Quality Education In about 1 acre of Land Property Consultants & Estate Agents MAJOR & CO. R
Teaching Staff SCO 545, Sector-70, SAS Nagar, Mohali, Ph. 4624384

SARVHITKARI MODEL
Puda Approved
Highly Qualified, Trained, Deals in : Residential, Commercial, Industrial & Agricultural Lands
Smart Experienced & Dedicated
J.P Singh R.P Singh M.P Singh
PROPERTY CONSULTANTS
Natural Environment B.No. 98, Phase-7, Mohali
Classes Pollution free environmental trees Tel. 9814016008 Tel. 9814961008 Tel. 9814916008
Ph. 2226860, 5090899, 9814013998

SR. SEC. SCHOOL


& flowers
by Sports
Good Play Ground for Kho-Kho,

(Affiliated) HCL Badminton, Basketball & Volleyball


Library
Comprehensive Rich Library
Sector 71, S.A.S. Nagar, Mohali, Tel.:0172-2227965 Our Item Declared Best Cultural Class Rooms
Item im Mohali Distt. on the Smart, Spacious, airy, cross

ADMISSION OPEN Republic Day


Function, 26th Jan. 2011
ventilation having sunlight
Transport
School's own Buses
Laboratory
For Pre-Nur to +2 (Arts & Commerce) Top Results Well equipped Math, Science,
* Well-equipped Science Lab, Library and Computer & Home Science
Computer Lab. ALWAYS 100% Tuition Fee
* Playway method of teaching. No Home work in Lowest Fee chart in the Area
Pre-Nursery.
* Music, Dance, Art & Craft taught.
REGISTRATION/ADMISSION ON

SHASTRI MODEL SCHOOL


* Day Boarding facility available
* Mobile equipped Transport available
* 100% Board result. Scholarships for academics
and sports. (Affiliated)
Prospectus & Registration Forms
Phase-1, Mohali, Phone: 2227211.
available at the Reception.
Principal (A Unit of Punjab Open School/National Open School, New Delhi)
2 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 1 ngq ? b, 2 11
2011

;z g kdeh
fBvo nktk
nktkz
e[dos dh wko s'A ;kB{z e[dos jh puk ;edh j?
ikgkB ftZu ;[Bkwh s'A izrbK B{z ;w[zdo d/ ;dkpjko ftek; rshftXhnK d/ ekoB izrbK dh G{fwek s/ nfXn?B ekoB w?Aro't izrbK B{z
pknd g?dk j'J/ c[e[Shwk ;zeN B/ izrb th fejk iKdk j?. fJjBK d[BhnK ftZu jo S/ ftu'A fJZe ehsk. Nhw B/ nkgD/ nfXn?B nB[sgkde wzB fbnk frnk j?.
d[BhnK Go d/ gqwkD{ gbKNK d/ d/ wjZst dk nzdkik fJ;/ rZb w?Aro't gqiksh nb'g j'D dh ftZu gkfJnk fe fiZE/ w?Aro't fJ; bJh fJjBK B{z ;kc eoe/ sNh
;[oZfynk fJzsikwK s/ pfj; yVh s'A brkfJnk ik ;edk j? fe erko s/ j?. ;z:[es okSNo ns/ dh ekch u"Vh esko w"i{d ;h, fJbkfenK dh tos'A eDe dh
eo fdZsh j? ns/ fJ;d/ Bkb Bkb ;w[zdo ftZu gkJ/ ikD tkb/ 90 y/sh ;zrmBK d/ nB[;ko w?Aro't T[jBK y/soK ftZu pj[s xZN w"sK y/ s h, Bwe T[ s gkdB, MhArK
rowhnK dhnK fpwkohnK s'A pukT[ nfij/ jkdf;nK d/ fybkc
e[dosh sohfenK B{z wip{s eoB
dh wzr th T[mD bZrh j?. j[D
ch;dh iht izs{ nkgD/ ihtB
dk e[M Bk e[M fjZ;k w?Aro't szso
ftZu io{ o r[ i kod/ jB. g{ o h
izrb ;kbkBk fJZe s'A d' ch;dh
dh do Bkb ysw j' oj/ jB ns/
120 ftu'A 26 d/SK ftZu fJjBK
j'JhnK. fJ;d/ T[bN fiZE/ w?Aro't
izrbK dh u"VkJh xZN ;h, T[ZE/
tZv/ g? w kB/ s/ ikBwkb dk
wZShnK gkbD, fojkfJS h
pzdorkj, T[d:'fre ns/ ;?o
;gkNk e/AdoK d/ o{g ftZu ehsk

bJh b'VhAd/ edw u[Ze/ gqSkSB fJj ;kc s"o s/ Bio nkT[D
bZrk j? fe rb'pb tkofwzr,
tksktoD d/ n;z s [ b B ns/
d[BhnK ftZu G{wZXo/yk d/ Bkb
bZrd/ p/jZd row fJbkfenK
ns/ fco fJ; d/ B/V/ s/V/ d/ E'VQ/
dh j'Ad s/ ;zeN yVQk j' u[Zfenk
j?.
;[ o Zfynk ns/ o' i ho' N hL-
B[e;kB j'fJnk. nfXn?B ftZu
gsk bZrk fe 1944 ftZu T[Vh;k
d/ e/Adogkvk fibQ/ ftZu ns/
ikD bZrk j?. fJ; s'A fJbktk
pz B K ns/ f;ukJh gq ' i ? e NK d/
ekoB sNh y/ s oK ftZu ski/
d' fdB gfjbK Sfjo ftZu nk:'fis j'J/ ftSt eZg ibtk:{ gfotosB d/ ekoB xZN row ns/ Bw sNh y/soK nkofEe ns/ tksktoD ;[ofynk ;w[zdo sN d/ ftueko w?Aro't gkDh dh wksok ftZu ewh nkJh
e[dosh nkcsK ftZu tkXk j' ftZu gkJ/ ikD tkbh w?Aro't d'tK soQK d/ BiohJ/ Bkb w?Aro't iz r bK dh n" ; s u" V kJh 5H1 fi; Bkb ;w[zdoh ib dk ykokgB
d/ ;?wh ckJhBb w?u d/ nk:'iB dk ezw ;[yh ;Kdh fBZpV
fojk j? ns/ fJj nkcsK j[D pB;gsh B/ ed/ 3H2 eo' V iz r bK dk BSN j' D k ekch feb'whNo ;h. gozs{ T[; s'A pknd tZX frnk j?. fJjBK ;G
u[Zfenk j? ns/ gq SkSB d/ g{o/ nwb/ c?b/ (i' fgSb/ eJh gfjbK dh s[bBk ftZu fznkdk j?eN/no y/so B{z Yfenk j'fJnk B[e;kBd/j j?. fJj izrb Bk eDe dh y/sh bJh sNh pdbktK dk th w?Aro't izrbK
fdBK s'A f;oc fJ;/ nk:'iB d/ gqpzXK ftZu jh i[fNnk ftBkSekoh ;kfps j' ojhnK jB. ;h i' fe nZi nZX/ s'A th xZN f;oc ibtk:{ pdbkU Bkb fJbkfenK ftZu w?Aro't izrbK s/ wkVk n;o fgnk j?.
d/fynk ikt/ sK ftfrnkB noEks 1H5 eo'V j?eN/no ftZu bVB ftZu ;woE jB, pbfe B{z tZv/ gZXo s/ ;kc eo fdZsk ibtk:{ pdbkU Bkb g?dk
j'fJnk ;h) B{z th fJ; w?u d/ ;cb nk:'iB Bkb ekch
dhnK eJh T[gbpXhnK d/ f;wN rJh j?. ed/ w?Aro't izrb fJj sNh y/soK d/ b'eK B{z o'ih frnk ;h, fi; d/ ekoB w?Aro't j'D tkb/ ysfonK B/ nZi g{oh
okjs fwbh j?. go fJj ;wK ftSt eZg d/ ;?wh ckJhBb pkti{ d G{ u kb ns/ ;[ B kwh Gkos ns/ dZyD g{ot J/ShnkJh o'Nh th w[jZJhnk eotkT[Ad/ jB. izrbK dh n";s u"VkJh xN e/ d[BhnK B{z nkgDh frqcs ftZu
w?u d/ fJ; ekw:kp nk:'iB s'A pknd fgZm EgEgkT[D torhnK e[dosh nkcsK dh ;jh d/S K d/ sNh y/soK d/ ekch tZv/ ;w[zdoh iht izs{nK s'A fJbktk 1H2 feb'whNo ofj rJh ;h. b? fbnk j?. izrbK d/ ftBkS
GftZypkDh BjhA ehsh ik fJbke/ ftZu SkJ/ j'J/ ;B, gozs{ eJh izrbh ihtK B{z th w?Aro't 1999 ftZu T[ V h;k ftZu ns/ ihtkSw fJzXD d/ ibD
dk BjhA j? pbfe fJ; w?u d/ nk:'iB d/ gqpzXK ftZu i[N/
;edh. nbpZsk, e[dosh T[jBK dk 80 ch;dh fjZ;k fgSb/ izrbK ftZu nk;ok fwbdk j?. nkJhnK uZeotksh bfjoK d/ Bkb ekopB vkJh ne;kJhv dh
gq S kSB d/ nwb/ c? b / dh ftn;ssk d/ ekoB Sfjo sohfenK dh wdd Bkb fJjBK S/ djkfenK ftZu popkd j' fJjBK dhnK wip{s iVQK ;w[zdoh ekoB 10 jiko s'A fznkdk w"sK tXdh wksok t?Sfte skgwkB
tk;hnK dh GbkJh Bkb i[V/ fijV/ ezw fgZS/ g? rJ/ jB d/ wkV/ BshfinK B{z xZN io{o u[Zfenk j?. bfjoK ftZu sNK dk eNkn j'D j'JhnK ;B. 26 d;zpo 2004 B{z ftZu brksko tkXk eo ojh j?.
T[jBK B{z w[ezwb eoB dk j?. ehsk ik ;edk j?. nfij/ ;w[zdoh s{ckB torh nkcs s'A pukT[AdhnK jB. ;zxD/ w?Aro't id'A g{oth sN s/ ;[Bkwh bfjoK G"fsesktkdh ihtB doSB B/
T[gknK ftZu fJZe wjZstg{oD d/ ;w/A sNh y/soK bJh ;[oZfynk u[eotsh s{ckB dh rsh j"bh dk gqe'g j'fJnk ;h, T[d'A d[BhnK dh j'Ad d/ ;kjwD/ ;zeN
;kv/ Sfjo ns/ fJ;d/ nk; gk; d/ y/ s o ftZu jo G{ f wek sZNh fJbkfenK ftZu dhtko dk ezw eoB tkb/ fJj eoe/ sNh nkpkdh B{z spkjh s'A sfwbBkv{ d/ ftuktow ns/ yVk eo fdZsk j? . fJ; Bkb
;kb rowhnK d/ w";w ftZu rzd/ ns/ d{fSs gkDh ekoD ;[oZfynk dhtko d/ o{g ftZu xZN w?Aro't izrb nZi y[d rfjo/ pukT[Ad/ jB. 1999 ftZu T[Vh;k w[E/g/N d/ ;zxD/ w?Aro't tkb/ fBgND bJh Gkt/A jh soQK soQK
j'D tkbhnK fpwkohnK ;EkBe t;BheK B{z nkgDh ieV eoB tkb/ w?Aro't izrbK dh j?. ;zeN ftZu jB. t?;/ sK fJjBK ftZu nkJ/ fGnkBe ueotks y/soK ftZu ;G s'A xZN spkjh d/ ;z w / b B ns/ nz s ookSNoh
fJjh ekoB j? fe jkb ftZu izrbK dh j'Ad B{z b? e/ ekch ftZu T[ j BK fJbkfenK ftZu j'Jh ;h. ;zXhnK ehshnK ik ojhnK j'D,
ftZu b?AdhnK jB. fJ; w";w ftZu t;BheK B{z T[bNhnK gqf;ZX y/sh ftfrnkBh n?wH n?;H ;w/A s'A fuzsk ikfjo ehsh ik ojh xZN B[e;kB j'fJnk ;h fiZE/ nB[sgkde wzBD dk Bshik T[Zjh g[okDk jh j?. wB[Zy
ns/ d;s dh fSekfJs j'Dh nkw j? ns/ fJZe tko ;kwQD/ ;tkwhBkEB B/ ;oeko d/ ;h, gozs{ fJzNoB?S Bb :{BhnB w?Aro't izrb w"i{d ;h. ysokL- don;b sNh ftek; dh d" V ftZu gq f eq s h
nkT[D s'A pknd fJj fpwkoh nzsVhnK dh ;'i S ns/ ebgZew ns/ e[zvBe[bw cko eziot/SB nkc B/uo dh jkb T[ ; ueotks s' A pknd fJbkfenK ftZu y/sh ns/ ftek; dhnK ;[oZfynk gzeshnK B{z sfj;
n?Nkfwe fon?eNoK d/ B/Vb/ sNh dh fJZe fog'oN B/ d[BhnK Go d/ fdZbh ns/ fvT{e :{Bhtof;Nh rshftXhnK w?Aro't izrbK bJh Bfj; eodk ik fojk j? fi;d/
j?i/ dh fpwkoh ftZu spdhb j' iKdh j?. fgSb/ ;kbK y/soK ftZu w?Aro't izrb tksktoD gq/whnK B{z fuzsk ftZu d/ y'ieosktK dh fJZe Nhw B/ ekb pD rJhnK jB. tXdh wkV/ Bshi/ brksko ;kwQD/ nk
d"okB fJ; fpwkoh ekoD ikBh B[e;kB th j' u[Zfenk j? brkT[D dh ;bkj fdZsh j?. gk fdZsk j?. fog'oN d/ nB[;ko e/Adgkvk fibQ/ ftZu uZeotks nkpkdh d/ bJh nBki dh wzr oj/ jB.
ns/ jo ;kb jh fJ; fpwkoh dk gqe'g ;kwQD/ nkT[Adk j?. iz r b ;dkpjkoL- w?Aro't sNh y/ s oK ftZu ub ojhnK dk n;o xZN eoB ftZu w?Aro't ftZu i' tkXk j' fojk j?, T[; d/ ow/ S e[ w ko d[ p /
rowhnK d/ w";w ftZu d{fSs gkDh ekoB j'D tkbhnK
fJj fpwkohnK jo ;kb b'eK dh f;js s/ jwbk eodhnK
jB fJ; bJh fJ; ;wZf;nk s/ ekp{} eoB bJh gfjbK jh p[fBnkdh YKu/ d/ ftek; ftZu S/oK B{z pukT[D bJh eJh
ekotkJh ehsh ikDh ukjhdh j?.
fJjBK fpwkohnK dk ;G s'A tZX gqe'g Sfjo dh jZd
ftZu g?Ad/ fgzvK ns/ fJZE/ pDhnK M[Zrh M"gVh ekb'BhnK
ftZu j[ z d k j? fiZE/ jo ;kb rowhnK d/ w" ; w ftZu
nkT[AdhnK o[ektNK d{o j'D gZXoK s/ ezw eoB dh b'V eohp fJZe djke/ d"okB fJj gfjbk d/ S ftZu NkJhro foiot pDkT[ D
p[fBnkdh YKuk y/so B{z fe;/ th d/S d/ okiK dhnK ;oekoK Bkb fwb e/ nzdoyks/ w"ek j? id'A d/S ftZu S/oK dh frDsh ftZu torhnK e' fSSK j[D se fJ; bJh
d{ f Ss gkDh ekoD j' D tkbhnK fpwkohnK b' e K B{ z nkofEe ftek; dh p[ f Bnkd dh soQ K SosK ftZu spdhbhnK eotk b?Ad/ jB. e[M tkXk j'fJnk j?. skik ;ot/ d/ nB[;ko fznkdk ekw:kp BjhA j' gkJhnK, feT[Afe
nkgDk fSeko pDkT[ A dhnK jB. gkDh dh fBek;h d/ d/fynk iKdk j? ns/ fgSb/ djke/ ftZu m/ek d/D s'A pknd T[;dhnK SosK ftZu fgSb/ uko ;kbK d"okB d/S d/ izrbK ftZu T[j ;wZf;nktK dk jZb eoB dh EK T[jBK
;kv/ d/S ftZu fJ; s/ ekch i'o fdZsk c/opdb dh fJj rz[ikfJS c"oB ysw ehsh S/oK dh frDsh ftZu 12 ch;dh dk tkXk B{z tXkT[D tkbhnK ;kfps j'JhnK jB.
b'VhAd/ gqpzX Bk j'D ns/ EK EK fyZboh rzdrh ekoD frnk j?. fJZE/ s/ih Bkb ;VeK pD ojhnK ikDh ukjhdh j?. fJ;/ soQK i/eo e'Jh ezgBh j'fJnk j? ns/ fJ;d/ nkXko s/ T[jBK dh w;bB fJj d/fynk frnk j? fe ;[oZfyns
Sfjo d/ fJjBK y/ s oK ftZu d{ f Ss gkDh ekoD j' D jB, fpibh T[sgkdB d/ e/Ado pD oj/ jB, ;w/A s/ ezw g{ok BjhA eodh sK T[; s/ Gkoh nB[wkfBs frDsh 1706 wzBh rJh j?. izrb jh fSekohnK ns/ s;eoK bJh
tkbhnK fpwkohnK d/ c?bD dh ;zGktBk t?;/ jh pj[s pzdorkjK d/ fBowkD s'A b? e/ Sfjoh y/soK i[owkBk th brkfJnk ikDk ukjhdk j?. fJ; tkX/ ftZu fznkdk :'rdkB rkozNhS[dk fSekorkjK pD rJ/ jB. d{ih
d/ ftek; sZe dk ezw uZb fojk j? feT[Afe fJZe ;wZf;nk fJj th j? fe nfij/ gq'i?eNK
tZX iKdh j?. fJjBK ekb'BhnK d/ t;Bhe jkb/ th j?Av ;[zdotB d/ S/oK dk j? fijBK B{z fgSb/ ;wZf;nk fJj doi ehsh rJh fe
fJj ;kok ezw ;oeko fJeZb/ BjhA eo ;edh, ftZu s/ih fbnkT[D d/ we;d Bkb i/eo
;ot/ ftZu BjhA frfDnk ik ;fenk ;h, ;[oZfyns izrbK d/ nk;gk; fojkfJSh
gzgK dk gkDh tosd/ jB fijVk ghD :'r BjhA j? ns/ fJ; bJh fJ; B{z gh gh gh wsbp gpfbe oki ;oekoK ftZu nkg; ftZu jh fBih
Gkos ftZu, fiZE/ g{oh d[BhnK d/ w[ekpb/ fBowkD ns/ yBB nkfd rshftXhnK
gqkJht/N gkNBofSg okjhA nk;kB pDkT[D ezgBhnK B{z nkgD/ oki ftZu ezw eoB bJh
id' A fJjBK ekb' B hnK ftZu EK EK s/ yVQ / rz d / gkDh ;G s'A fznkdk S/o gkJ/ iKd/ jB, S/oK dh d/ ekoB izrbh ikBto G'iB gkDh bJh
dh e'f SS ehsh rJh j?. ;Zdk d/D dh j'V br iKdh j? sK fJ; Bkb
ftZu rz d rh ;fVnKX wkoB bZr iKdh j? sK fJjBK ekch B[e;kB j[zdk j?. nfij/ ftZu ;oeko frDsh tXD Bkb fJ; T[whd B{z E'VQk pb S'N/ fij/ dkfJo/ ftZu f;wN e/ ofj rJ/
gozs{ d/yD ftZu nk fojk j? fe fBih fwfbnk j? fe j[D SkfJd fJ; ;dh sZe jB. G'iB dh ewh dh ;fEsh ftZu fJ;
fpwkohnK dk ysok j'o th tZX iKdk j?. Gkrhdkoh Bkb ub oj/ gq'i?eNK ftZu iK m/fenK dh b'VhAdh fBrokBh eoB dh
;woE BjhA j[zdh ns/ gq'i?eN s'A j'D tkbh T[j fJ; Xosh s/ j'o pu/ ofj ikD. gozs{ B{z sbkS eoB bJh fJB;kBh p;shnK
Sfjo ftZu d{fSs gkDh ekoB j'D tkbh fJ; fpwkoh sK d/oh j' ojh j? iK T[j T[whd nB[;ko fJ; ;ot/ d/ ;w/A fJj th doi ehsk frnk ftZu T[ j BK dh x[ ; g? m eJh tko
T[;dh ewkJh th xZN j' iKdh j?.
w[ezwb BjhA eotkJ/ ik oj/. fJ; ;kb piN fe S/oK d/ ofjtk; (j?fpN?AN) dk dkfJok d[oxNktK dk ekoB pDh j?. fJjBK s'A
dk gqe'g ;kwQD/ nkT[D s'A pknd Gkt/A gqSkSB th joes gozs{ fJjBK ;kohnK w[SfebK dh iVQ
GkSD ftZu ftZs wzsoh gqDt w[yoih B/ gfjbK s'A seohpB 20 jiko tor fJbktk nzsookSNoh pkiko ftZu S/o dh
ftZu nk iKdk j? ns/ T[; tb'A b'eK B{z fJ; fpwkoh s'A fJj j? fe gh gh gh ftZu iwhB jkf;b
gh gh gh bJh fJZe ;wro Bhsh pDkT[D feb'whNo xZN j' frnk j?. wkfjoK dh Bio tZvh ehws fwbDk th T[; B{z b? e/ ;zeN
eoB dk fizwk sK ;oeko dk wzfBnk iKdk
pukT[D dh ekotkJh th nkozG ehsh iKdh j? gozs{ T[; dh g/ SeS ehsh ;h. uzrh rZb j? fe gh gh ftZu fJj ysoBke ;fEsh j?. fJ; rZb ftZu gk fojk j?.
j? , goz s { T[ ; s' A ewkJh eoB dk w" e k
gh dhnK BhshnK ftZu w"i{d ewhnK s/ gqkJht/N cowK B{z fdZsk iKdk j?. fit/A dk B'fN; e/Adoh tksktoD ns/ ns/ S/o d/ ;oho d/ seohpB jo fjZ;/ dk
;w/A se fJj fpwkoh ekch B[e;kB eo u[Zeh j[zdh j? ns/
;oeko dk fXnkB j?. gozs{ fJ; d/ bJh pzrkb ftZu f;zr{o ns/ Bzdhrqkw ftZu izrbks oki wzsoh i?okw ow/S B/ fbnk efEs s"o s/ skes tXkT[D tkbhnK
gqSkSB tb'A fJ; ;zpzXh ehsh ikD tkbh ekotkJh ekch fJZe okSNoh Bhsh pDkT[D s'A gfjbK T[; iwhB B{z ipod;sh netkfJo eoB dk j?. T[jBK B/ e'fJb/ dh y[dkJh ns/ f;ukJh dtkJhnK d/ fBowkD ftZu fJ;s/wkb
fgSV e/ j[ z d h j? . d{ f Ss gkDh ekoB j[ z d hnK fJjBK B{z okiK Bkb rZb eoBh gt/rh, feT[Afe fJZe tZvk okiBhfse wkwbk pD u[Zfenk gqi
' e
? NK B{z S/o ;[oZfynk bJh ysok dZf;nk j[d
z k j?, fJ; bJh fJ;dk fSeko o'eD ftZu
jo/e oki fJ;d/ fB:wK B{z nkgD/ Yzr Bkb j?, T[; s'A ;pe b? e/ nzro/iK d/ iwkB/ s'A j?. w[Sfeb j' ojh j?. p/Se, izrbks ftGkr
fpwkohnK s/ ekp{ eoB bJh io{oh j? fe nfij/ y/soK
;zukfbs eo fojk j?. ub/ nk oj/ iwhB netkfJo eoB d/ ekB{zBK fJ; Bkb coe BjhA g?Adk fe S/o ;jh d/ w[ b kfiw nkfd th fSekohnK d/
ftZu ;kc ;ckJh d/ w[ezwb fJzsikw j'D ns/ b'eK B{z w;bB gzikp, r[ioks ns/ nKXok ftZu ;[Xko th pj[s io{oh j' frnk j?. j[D Yzr Bkb frD bJ/ iKd/ jB iK BjhA. w;fbnK d/ w[ekpb/ ewi'o j[d z / jB. f;oc
ghD tkb/ ;kc gkDh dh ;gbkJh B{z :ehBh pDkfJnk gqd/S ftZu gh gh gh s/ ;gSN ekB{zB j'D d/ fJj io{o s?n j' ikDk ukjhdk j? fe fe;/ fJjBK nzefVnK dk f;oc wB'ftfrnkfBe fJSkSesh d/ pbp{s/ S/o d/ d[SwDK Bkb
ikt/ ns/ f;js ftGkr tb'A fJjBK y/soK d/ t;BheK pkti{ d T[ j BK ftZu nkg; ftZu e' J h th nfij/ gq'i?eN bJh ;oeko tb'A bJh wjZst j?. fJjBK s'A fznkdk wjZst S/o BjhA fBgfNnk ik ;edk, T[; d/ bJh eJh
;wkBsk BjhA j?. d{ih ;wZf;nk fJj j? fe ikD tkbh iwhB dh jZd eh j't/. pukT[D tkbhnK gfjb edwhnK dk j?. gZXoK s/ gqpzX eoB dh io{os j?.
B{z nfijhnK fpwkohnK s'A pukT[ bJh b'VhAdh w?vheb m/ek fwb ikD s'A pknd fBZih fyvkoh i' f rz d o f;z x T[; B{z ;[oZfyns gqDkbh x'fSs eoB ns/ ;[ f oz d o gkb
;jkfJsk w[jJhnk eotkJh ikt/. fJjBK b'eK B{z d{fSs
gkDh ekoD j' D tkbhnK fpwkohnK s' A pukT[ bJh
b' V hAdhnK dtkJhnK tz v hnK ikDhnK ukjhdhnK jB
ns/ EK EK fyZboh rzdrh dh ;ckJh eoe/ T[ZE/ ehNkD{z
nkT[D tkb/ eZbQ dk ok
okShcb
BkSe dtkJhnK dk fSVekn ehsk ikDk ukjhdk j?. w/ y LF
LFs[jkvk fXnkB nkgD/ nfijh jh u[D"sh fwb ;edh j?. BthA oDBhsh BjhA ngBkUr/ fpqSueLF
ueLFeko'pko ftZu fe;/ ;zGkbD ftZu nkgD/ nkg B{z
gfotko ns/ ikfJdkd tZb s[jkv/ bJh fJjh uzrk oj/rk fe sK d{finK d/ w[ekpb/ ekch fgZS/ Bth uhz s/ s[jkvk fXnkB fdwkrh s"o s/ fsnko eoBk
ftSt eZg d/ nk:'iB s'A ftjb/ j'J/ gqSkSB B{z j[D fznkdk oj/rk. gfotko ftZu fe;/ fe;/ th fttkd ns/ MrV/ s'A d{o ofj ;ed/ j'. fznkdk oj/rk. fJj th io{oh j? io{oh j?.
fJ; rzGho ;wZf;nk d/ jb bJh ekotkJh eoBh ukjhdh pz[or dh f;js s[jkvh fuzsk B{z oj'. fe;/ Bkb fgefBe s/ ikDk ez f BnkLF
BnkLFe[ Z M ;wZf;nktK fe s[jkB{z nkgD/ nksw ftStkS e[ z G LF
LFs[jkBz{ nkgD/ fttjko
j?. fibQ/ d/ fvgNh efwSBo B{z ukjhdk j? fe T[j y[d tXk ;edh j?. ;zGt j? fJ; bJh g? ;edk j?. jB i' s[jkv/ fBih ns/ tgkoe ns/ ;Zuh brB d/ z'o s/ jh pko/ fJZe BthA oDBhsh ngBkT[Dh
s[jkB{z e[ZM nkofEe T[gkn th eoeLF
eoeLFi/eo e[ZM b'e s[jkv/ ihtB Bkb i[VhnK j' ;edhnK wBukjh ;cbsk fwb ;e/rh. j'trh. i/eo s[;hA d{finK B{z ;jh
fJ; gk;/ fXnkB d/D ns/ fJ; ;zpzXh f;js ftGkr ns/ eoB/ g?Dr/. Bkb p[ok fttjko oZyd/ j'J/ s[jkv/ jB. s[jkB{z nkgD/ otZJhJ/ ftZu XB[ L F
Fs[jkv/ nzdo i' frnkB sohe/ Bkb ezw eoB bJh okzh
fwT[A;gb ekog'o/ SB d/ nfXekohnK dh fJZe ;KMh Nhw fpq y LF ikfJdkd Bkb i[Vh ezweki ftZu dyb d/ oj/ jB sK ;[Xko fbnkT[D dh ekch io{os ns/ nksw ftStkS j? T[; d/ z'o BjhA eo ;ed/ j' sK fJjh bZr/rk
dk rmB eoB fi; tb'A nfij/ y/soK dh gfjukB eoe/ fe;/ ;wZf;nk B{z s[;hA rzGhosk fJ; soQK dhnK w[;febK B{z d{o j?. s/ s[;hA nkgDh Sth B{z ;[XkoB fe s[;hA wkBf;e gZy'A ekch ewi'o
Bkb b? ;ed/ j'. i/eo e'Jh ;oekoh eoB ftZu ;wK ;jkfJe f;ZX j' s[bkLF
s[bkLFfdB s[ j kv/ bJh ftZu ekw:kp j't'r/. nkgD/ j'.
T[ZE/ b'VhAd/ edw u[Ze/ ikD. fJjBK fpwkohnK s'A b'eK iK ekB{zBh wkwbk j? sK T[; B{z ;edk j?. nkgD/ s/ Go';k oZy'. nkgD/ tgko ns/ ezweki dk gfotko d/ w?ApoK ns/ ekoi y/so whBLF
whBLFd{finK d/ fttjko B{z
B{z pukT[D bJh gqSkSB B{z s[zos b'VhAd/ edw u[Ze/ ukjhd/ fBgNkT[D bJh th s[jkv/ e'b :ksok eoBh g? ;edh j?. dkfJok tXkT[D ftZu wddrko d/ ;fj:'rhnK dk ftStkS gkT[D ;jh ok;s/ s/ fbnkT[D dh s[jkvh
jB sK i' nkT[D tkb/ w";w ftZu fJjBK fpwkohnK dh pj[s ;ko/ ;zgoe jB. i/eo s[;hA f;z x LF
LFs[jkB{z nkgD/ ezweki ;kfps j' t / r k. fJj dkfJok ftZu jw/Sk dh soQK ;cb oj'r/. :'iBk jw/Sk jh ekw:kp oj/rh.
fXnkB brk e/ bZG'r/ sK e[ZM jh ftZu fJZe BtK i'S GoB dh nkgDh soZeh bJh pj[s io{oh weoLF
weoLFe[M nDikD/ jkbks s[;hA jw/Sk nkX[fBe ;'u dk ;tkrs
wko j/m nkT[D tkb/ b'eK B{z pukfJnk ik ;e/.
d/o pknd s[jkB{z nkgDh ;wZf;nk io{os j?. s[jkv/ ;fj:'rh th j?. fiZE/ sZe ;zGt j' ;e/ E'VQh s[jkv/ ;kwQD/ g?dk j' ;ed/ jB. eod/ j'. i/eo nkgD/ gqsh s[jkvk
;ekJh jke NkJhw
NkJhwz ftZu SgD tkb/ b/ y K ns/ j' o dk jZb th fwb ikt/rk. fJ;/ rZb B{z b? e/ s[jkv/ Bkb eJh pj[s c/opdb bJh fsnko oj'. s[jkB{z y[d jh T[; ftZu YbD dh fJjh fttjko ekfJw fojk sK
;wZroh Bkb ;z g kde dk ;fjws j' D k zo{ o{ o h BjhA j? . fwE[ B LF
LFd{finK B{z ;[XkoDk fdBK s'A rZb eoBh ukj oj/ jB. ezweki ftZu soZeh dk ;G s'A e'fSS eoBh j't/rh. i/eo e'Jh nZr/ uZb e/ s[jkB{z ekch tZvh
b/ y e nkgDhnK ouBktK bJh y[ d ffzzz w / t ko jB. s[jkv/ p; dh rZb BjhA j?. e[ZM ekoi y/so iK tgko ftZu i/eo ;cb sohek fJjh j?. gq/ SkBh nkt/ sK T[; ;fEsh B{z ;cbsk fwb ;edh j?.
3 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 1 ngq ? b, 2 11
2011

j? b g bkJhB
fwT[A;gb e"A;b L 55044913
n? ; avhan? w a L 550445
5044528
44528 ckfJo fpqr/v L
44913
445 8,
44508, pb?o' ihg u'oh fe
feS' o nt;Ek ù dog/S ;wZf;nktK ns/
101,1, 22259
22259022 ihoeg[o, 1 ngq?b (;HpH) ihoeg[o EkD/ nXhB g?Ad/ Ye'bh d/ n?w
g[ b h; ez N o' b o{ w L 1100,, 221
vh n?; gh nkfc; L 2272
n?;an?;agha nkfc; L227
2272003,
2210357, 357, 58
3, 2272
575, 76, 77
L2270575,
45
2272045
n?; fJBeb/t ftZu'A fJZe pb?o' ihg u'oh j'D dk ;wkuko j?.
fJ; ;pzXh skok f;zx t;Bhe n?w n?; fJBeb/t B/ g[bh; B{z
fdZsh nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[;B/ nkgDh pb?o' ihg
u[D"shnK ft
ftS/ 's/ ;?whBko dk nk:'iB wB'ftfrnkB d/ pko/ ikDekoh
g{ v k dcso LL22153
22153
2215308, 8, 10,, 111 BzL n?u nko 07 n?B-9082 nkgD/ xo d/ nZr/ yVQh ehsh ;h ns/
gz i kp ;e{ b f;Zfynk p' o v L 33047444 47444 fdZsh. vkH ekbhnk B/
id'A ;t/o/ T[m e/ d/fynk sK rZvh u'oh j' u[Zeh ;h.
fpibh dcso c/z-7 GktBkswe wB'ftfrnkB, feS'o
fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 379 nXhB wkwbk doi ehsk
T[d:'fre y/so L 225 225091 91
910 ;wZf;nktK ns/ T[BQK d/ jZb
fpibh p'ov c/z-1 L 2225963
frnk j?.
ns/ j'o eJh gfjb{nK d/ pko/ th
g[bh; EkDk c/z-1 L 227285
g[bh; EkDk c/z-8 L 223463
wSkB
Sw kB xkN w[jkbh L 22364
2272850
2234630
2236403 3
;e{b dk skbk s'V e/ ikDekoh fdZsh. T[BQK dZf;nk
fe feS'o nt;Ek GktBkswe
nSKsh tkbk ;wK j[zdk j? ns/
f SekfJs
ekfJs e/ A do GzBs'V, epik ehsk fJ; nt;Ek ftZu feS' o wBK ù
wkordoSB dh tX/o/ b'V j[zdh j?.
nrb/ ;?S B ftZu
ihoeg[o, 1 ngq?b (;HpH) ihoeg[o d/ pbNkDk y/so ftZu feokJ/
:{HnkJhH;hH;hH fiB/tk dh c?b'
dh fJwkos ftZu uZb oj/ ;e{b dk skbk s'V e/ e[ZM ftneshnK
vkH okXk ;?Dh B/ ;?e;{nb j?bE
B/ GzBs'V ehsh ns/ epzk eo fbnk.
ns/ roG nt;Ek pko/ ikDekoh
fJ; ;pzXh GkB{ dZs Sowk t;Bhe ;?eNo 15, gzue{bk B/ g[bh;
fdZsh. T[BQK B/ nkgD/ gqGktSkbh
B{z fdZsh nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[;B/ pbNkDk d/ J/esk
GkSD ftZu feS'o nt;Ek d"okB
ftjko fty/ fJZe ;e{b tk;s/ i;tho f;zx t;Bhe ;dkfSt
;oho ftZu nkT[D tkb/ wkBf;e
fJBeb/t pbNkDk s'A wekB feokJ/ s/ fbnk ;h go 27 iBtoh B{z
gkDh ;gbkJh L 2225138 pdbkn, ;?e; ns/ voZrz,
fJj wekB T[es ftnesh B/ nwoihs f;zx t;Bhe fgzv wN/Vh
fpibh ;gbkJh L 222911
2229110 fcbwK d/ gqGkt ns/ j'o eJh
EkDk okig[ok B{z feokJ/ s/ d/ fdZsk. fSekfJseosk nB[;ko fJBQK
N? b hc' B L 2222111 gfjb{nK 's/ ukDk gkfJnk.
ftneshnK B/ 10-15 j'o nDgSks/ ftneshnK Bkb fwb e/
ffSekfJsK
ekfJsK fwT[A;gb e"A;b pknd d[gfjo d/ S?SB ftZu
;e{b dk skbk s'V e/ GzBs'V ehsh ns/ epzk eo fbnk.
;Nq h N bkJhN 550449449
44906 6 nkoHihHnkJhH dh fgqz;hgb vkH
fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 448, 427, 147 nXhB wkwbk
;ckJh pq K u 5 449
50449
44907 7 uzdo e/H ;ohB B/ feS'o nt;Ek
doi ehsk frnk j?.
iBw w" s 5 449
50449
44902 2 w[jkbh, 1 ngq?b (;HpH) osB fJz ; NhfuT{ S Bz d/ Bof;z r pko/ ikDekoh fdZsh. T[BQK fejk ftZu nksw jZfsnktK d/ o[MkB
fJz i Bhnfoz r pq K u L
5 0449
449
44909
dcso 5
9
444
44407
50444 7
fpibh dk fpZb Bk Gfonk, e[B?eSBB ro[Zg nkc fJz;NhfuT{N; w'jkbh
fty/ fJzvhnB e"A;b nkc w?vheb
n? v tkJhzo vkH fJz d oihs
tkbhnk, fgqz;hgb vkH uzdo e/H
f e f eS ' o n t ; E k f t Z u
ftfdnkoEhnK ù fJZe ;jh ;/ X
pko/ ukBDk gkfJnk. T[BQK B/
nksw jZfsnktK d/ o[ M kB ù
fo;ou fdZbh d/ ;fj:'r Bkb ;ohB nkfd Bkb jkzo ;B. ekbi dh ;ys b'V j[zdh j? i' fe T[BQK mZbQ gkT[D bJh T[guko d/ tZy

f;js ;[ftXk e/Ado


f;tb j;gskb c/z-6 w[jkbh
eZND s/ i/ Jh dh e[ZNwko ehsh f eS ' o n t ; E k ù d o g / S
;wZf;nktK ns/ u[D"shnK ftS/
d/ ftfdnkoEhnK tZb'A Xkofwe
rhs rk e/ ;?whBko dh S[o{nks
d/ wkg/ jh T[ B Q K ù ;G s' A ;jh ;/
X d/ ;ed/ jB ns/ T[BQK dhnK
tZy gfjb{nK pko/ dZf;nk.
Bof;zr ;bkjeko vkH
's/ ;?whBko dk nk:'iB ehsk ehsh rJh. Bof;zr ekbi d/ w[SfebK dk jZb eoB ftZu fJzdoihs tkbhnk B/ nkgD/
wbNh ;g?SfbNh ;oekoh j;gskb. ihoeg[o, 1 ngq?b (;HpH) ihoeg[o d/ ;?Dh ftjko d/ fJZe
frnk fi; ftZu w?Apo gkobhw?AN fgqz;hgb vkH uzdo e/H ;ohB B/ nkgDk :'rdkB gk ;ed/ jB. GkSD ftZu dZf;nk fe jo/e
c'B 2225264 t;Bhe tb'A fpibh dk fpZb Bk GoB s/ fpibh ftGkr B/ T[;dk
;qh fti/fJzdo f;zrbk B/ w[Zy nkgD/ GkSD ftZu nkJ/ j'J/ T[BQK dZf;nk fe Gkos ;oeko ekbi ftZu e"A;fbzr ;?ANo y'bQ/
uhwk w?vheb ezgb?e; c/z- e[B?eSB eZN fdZsk sK wekB d/ t;Bhe B/ e[zvh brk e/ fpibh u'oh
4 wbNh ;g?SfbNh, pZfunK bJh wfjwkB ti'A fSoes ehsh. wfjwkBK ;rkts ehsk idfe tZb'A feS' o nt;Ek ù wzp{s ikD/ ukjhd/ jB i' fe
eoBh S[o{ eo fdZsh ns/ id'A T[;B{z fJ; s'A o'fenk frnk sK T[;B/
ftS/ S . 3 1 1011 03
3 0 (n? A p[ b ? A ;) S? S B dh S[ o { n ks w? A po w?vw dhfgek nrotkb B/ osB pDkT[D bJh ftS/S gq'rokw ftfdnkoEhnK ù feS'o nt;Ek
nkgD/ gfotko d/ Bkb fwb e/ fpibh ftGkr d/ i/ Jh dh e[ZNwko
w'pkJhb L 98154
981540007 70 gkobhw?AN ;qh fti/ fJzdo f;zrbk ro[Zg nkc fJz;NhfuT{N; d/ pko/ T[bhe/ iKd/ jB. T[BQK fejk fe ftZu nkT[D tkbhnK w[SfebK
;qh r[o{ jofeqSB (u?) nZyK dk ehsh.
tZb'A SwQK o"SB eoe/ ehsh rJh. ftZu ikDekoh fdZsh ns/ ;koh d[BhnK Gkos d/S tZb d/y ns/ T[BQK d/ jZb bJh
j;gskb L nZyK ns/ dzdK bJh fJ; ;pzXh i/ Jh o'fjs e[wko r[gsk t;Bhe ;?eNo 16 gzue{bk
ftS/S, Nqkwk, rkfJBh, 31186
3118604 4 fJ; w"e/ T[BQK d/ Bkb osB ro[Zg ;?whBko eotkT[D d/ T[d/ S pko/ ojh j? ns/ Gkos d/S nkgD/ ftfdnkoEhnK ù ;jh ;/ X d/
B/ g[bh; B{z fdZsh nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[j pbNkDk
r[od[nkok ;kfjpikdk nihs nkc fJz;NhfuT{N; d/ g?NoB ;qh ukBDk gkfJnk. B"itkBK tZb fojk j?. fJ; w"e/ ;eD. nzs ftZu w?vw dhfgek B/
d/ ;?Dh ftjko fty/ Bfozdo e[wko d/ xo fpibh dk fpZb iwQK Bk j'D
f;zx c/zF2, r[o{ BkBe u?ohN/pb osB bkb nrotkb, vkfJo?eNo w[Zy wfjwkB ;qh fti/ fJzdo w[ Z y wfjwkB ;q h f;z r bk ù ;q h nkJ/ j'J/ ;ko/ wfjwkBK ns/
fv;g?A;ohFn?stko, w?vheb N?;N
ekoB eB?eSB eZND frnk ;h ns/ id'A T[;B/ e[B?eSB eZN fdZsk
;[zdo bkb nrotkb, ;o;tsh f;zrbk B/ nkgD/ GkSD ftZu osB bkb nrotkb tZb'A w'w?AN' ftfdnkoEhnK dk XzBtkd ehsk.
b?pkoNoh fcfiUEo?gh s/ n?e;Fo/ sK T[es ftnesh B/ yG/ s'A f;ZXh sko brk bJh ns/ fpibh u'oh
ekbi d/ vkfJo?eNo fpjkoh bkb ;wki ftZu ns/ Gkosh okiBhsh d/ e/ ;BwkfBs th ehsk frnk. ;?whBko dh ;wkgsh okSNoh rhs
o'zkBk, c''BL 2 2 2 1 104 4 0F F eoB bZr fgnk. fSekfJseosk nB[;ko T[j u?fezr s/ frnk sK
227
22707 7 08
8 nrotkb, osB ro[ Z g nkc ftZu feS'o nt;Ek dh G{fwek vkH owB ekbhnk B/ feS'o Bkb ehsh rJh.
T[es ftnesh, T[;dh gsBh ns/ bVe/ B/ T[;B{z rkbQK eZYhnK
;BksB Xow wzdo c/zF4, ns/ T[;dh wkoe[NkJh eoe/ T[;dk w'pkJhb c'B y'j fbnk. T[es
Gkos ftek; gq hSd u? o hN/ p b
w? v heb Nq ; N b? p koNoh, ;wK
;t/o/ 8 ti/ s'A 12 ti/ sZe.
* ;q h r[ o { oftdk; GtB,
d/Dr/. f;nkjh wkiok ;e{b d/ j'Djko
ftneshnK B/ T[;B{z Xweh fdZsh fe T[;B{z fe;/ M{m/ e/; ftZu c;k

fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 353, 382, 186, 332, 34


c/zF7 fty/ wkfjo vkeNo, o'ikBk
Skw 5 s'A 7 ti/ sZe
* n?e{gq?So ns/ j'o e[dosh
ftXhnK okjhA jo fpwkoh dk fJbki
nXhB wkwbk doi ehsk frnk j?.

fgzv d/ jh ftneshnK B/ iwhB ftfdnkoEhnK B{ z ;BwkfBs ehsk


;t/o/ 10 s'A 12, Skw 5 s'A 8
ti/ . J/e B{z jhfbzr B/uo feUo
u?ohN/pb ;?ANo r[a f;zx ;Gk, c/z-
11, w[jkbh.

:ksoh;/tk
d/ MrV/ d/ ;pzX ftZu e[ZfNnk
yoV, 1 ngq?b (;HpH) yoV EkD/ nXhB g?Ad/ fgzv Mzi/Vh fty/
fJZe ftnesh B{z fgzv d/ jh e[ZM ftneshnK B/ x/o e/ e[ZfNnk.
fJ; ;pzXh oxtho f;zx t;Bhe fgzv Mzi/Vh B/ g[bh; B{z fdZsh
nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[j nkgD/ y/sK ftZu frnk ;h
gzikp o'vt/ z L 2704023 ns/ id'A tkfg; xo B{z nk fojk ;h sK fgzv d/ t;BheK izrk f;zx,
;haNha:{a L 2704005 jfozdo f;zx, r[otho f;zx, godhg f;zx, fpzBh ns/ jotz; ;ko/
ghankoaNha;ha L 2704128 t;Bhe fgzv Mzi/Vh B/ T[;B{z e[ZfNnk ns/ jfozdo B/ nkgD/ jZE ftZu
jfonkDk o'vt/z L 2704014 cfVnk vzvk T[;d/ f;o ftZu wkfonk. fSekfJseosk nB[;ko fJBQK
fjwkub o'vt/ z L 2704015 ftneshnK Bkb T[;dk iwhB dk MrVk uZbdk j? fi;dh ozfiS
o/bt/ L 2653131 ti'A fJBQK ftneshnK B/ T[;dh e[ZNwko ehsh.
J/nog'oN L 2654832 fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 325, 148, 149 nXhB wkwbk
kB xkNL988897
SwwSkB 33
xkNL9888970033 doi ehsk frnk j?.
fcT{Bob t?BF9914855855
w[cs n?Apb{ A;? ;/tkF9914955955
;Ve jkd;/ ftZu
nkgDh wzvh
fJZe dh w"s
bkbV{, 1 ngq?b (;HpH) bkbV{ EkD/ nXhB g?Ad/ j;Bg[o dh
fvc?A; eb'Bh B/V/ j'J/ fJZe ;Ve jkd;/ ftZu fJZe ftnesh dh w"s w[jkbh, 1 ngq?b (;HpH) jkT[; ;wkrw dh gqXkBrh ;qH nbp/b ns/ srw/ fdZs/ rJ/. fJ; s'A gh vh tXtk, ;hH whs gqXkB
j' rJh. UBoz t?bc/no ;[;kfJNh c/z-5 f;zx f;nkD B/ ehsh id'A fe fJbktk ;e{b d/ pkeh ;[oihs f;zx rp/tkb, whs gqXkB
fJ; ;pzXh G[fgzdo f;zx t;Bhe fgzv iB;{Jh EkDk BZrb fibQk tb'A fgzv f;nkjh wkiok d/ fJBkwK dh tzv w[Zy wfjwkB ftfdnkoEhnK bJh th ;z;Ek w?vw wstkbk ns/ ;H ;ezdo
nzpkbk B/ g[bh; B{z fdZsh nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[j ;oekoh ;e{b d/ gfjbh s'A 5thA ;q h wsh ;thNh pfjb tkJh; tb'A ekghnK fdZshnK rJhnK. f;zx, gq?; ;eZso ;qH wBihs
nkgD/ fgsk doSB f;zx Bkb nkgD/ fgzv s'A BkokfJDrVQ tZb ik iwks d/ T[ B Q K pZfunK B{ z fgqz;hgb vh J/ th fJz;NhfuT{N fJ; w"e/ ;e{b d/ nfXnkgeK f;zx, ;kpek n?w ;h ;qhwsh dhg
fojk ;h ns/ id'A T[j j;Bg[o dh fvc?A; eb'Bh B/V/ g[Zfink sK Nqe ;BwkfBs ehsk frnk i' gfjb, ;?eNo 15 uzvhrVQ B/ ehsh. s'A fJbktk ;[;kfJNh d/ u/now?B e"o f;nkD ftS/S s"o s/ jkfio
BzL n?u nko 64-9064 d/ nDgSks/ vqkJhto B/ nkgDk Nqe T[;d/ d{i/ ns/ shi/ ;EkB s/ oj/. fJ; fJBQK pZfunK B{z ;N/SBoh g?eN ;qH eosko f;zx, ekoiekoh gqXkB ;B.
Nq?eNo nZr/ fbnk e/ fJedw w'V fdZsk. fJ; Bkb Nq?eNo dh ;kJhv
nZstkdhnK B/ gZSw T[Zso gkfe ftZu fszB rkovK dh jZfsnk ehsh SAJAN
SAJAN TELEMTICS

s/ p?m/ T[;d/ fgsk j/mK fvr gJ/ ns/ Nqe dk NkfJo T[;d/ fgsk s/
n?stko L c/z-8 B/V/ tkJhaghan?;a. uVQ frnk fi; Bkb T[BQK dh w"e/ s/ jh w"s j' rJh. Documentation &
;'wtko L c/z-5 ;oekoh ;e{b Bkb . fJ;bkwkpkd, 1 ngq?b (;HpH) nZstkdhnK B/ T[jBK B{z nrtk eod/ jB ns/ nfij/ jwb/ ftZu Stationery
fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 279, 304J/ nXhB wkwbk doi
wzrbtko L ;?eNo-71 ;/AN i/thno ;e{b B/V/. skfbpkB ;woEe nZstkdhnK B/ eo fbnk j?. nfXekohnK B/ fejk T[j doiBK b'eK dh jZfsnk eo Please Visit For
p[ZXtko L c/z-11 B/V/ ezpkbh ehsk frnk j?.
gZSw T[Zso gkfe;skB d/ ypo fe jwbktoK B/ NowhBb s/ NoZeK u[Ze/ jB ns/ ;?AefVnK tkjBK B{z COLOURED XEROX A0 SIZE
thotko L c/z-3ph-2 wzfdo ;kwQD./
S[Zeotko L ;?eNo-69 B/V/ u[r z h Bkek. ftnkj s/ nkJ/ ;h, w'No epkfJbh fJbke/ ftZu BkN'
;gbkJh NoZeK d/ fJZe NowhBb s/
ftZu nZr brkT[D dk n;cb
:sB ehsk.
spkj eo u[Ze/ jB. skfbpkB B/
ukbeK ns/ m/e/dkoK B{z BkN'
COLOURED SCANING A0 SIZE
COLOURED PRINTING A0 SIZE
SBhtko L c/z-6 wzfdo d/ ;kwQD/.
Laster printing @1/-
bkfJp/ q o h ;kJheb u'oh j' frnk nZi fszB rkovK dh jZfsnk eo
fdZsh ns/ d' j'o B{z nrtk eo
n S Ks ypo J/iz;h
ncrkfB;skB ftZu eohp v/Y
c"ihnK B{z ;gbkJh Bk eoB dh
fusktBh d/ oZyh j?. gkfe;skBh Photostat B&W to A0 Size
bkbV{, 1 ngq?b (;HpH) bkbV{ g[bh; B{z dhge e[wko t;Bhe fbnk. nfXekohnK B/ fejk fe bZy BkN' c"ihnK bJh ;gbkJh nfXekohnK dk efjDk j? fe Lamination A4 Size to A0 Size
pkb GtB bkfJpq/oh c/zF4 w[jkbh Spiral/Thermal Binding
okig[ok NkT[B B/ fSekfJs doi eotkJh j? fe T[j ns/ T[;d/ fgsk ncrkfB;skB dh ;hwk d/ B/ dk w[Zy wkor j?. nfXekohnK B/ BkN' ;gbkJh tkjBK ns/ ukbeK
jo o'i ;t/o/ 10a00 ti/ s'A 12a00 Hindi, Eng, Pbi, Typing & Scanning
ti/ d[gfjo ns/ Skw 4 s'A 6 ti/ ih nkgD/ w'No ;kJheb T[Zs/ iSB g?b; fty/ ftnkj s/ nkJ/ ;h ns/ V/ ypo J/iz;h d/ bKvh e'Nb ftZu fejk fe ftd/ Sh c"ihnK bJh dh ;[ o Zfynk dh fiz w / t koh
nkgDk w'No ;kJheb g?b; d/ pkjo yVQk ehsk ;h. id'A T[j oks Bz{ BkN' d/ NoZeK d/ NowhBb s/ T[jBK eohp 70 ch;dh ;gbkJh m/ e / d koK dh j? nwohek B/ LAMIBATION 42'' SIZE
(f;tkJ/ n?stko ns/ rifNv S[ZNh
d/) tkfg; ikD bJh fBeb/ sK w'No ;kJheb u'oh j' u[Zfenk ;h. B{z fszB bkSK fwbhnK. d' j'o gkfe;skB d/ o;s/ j[zdh j?. ncrkfB;skB ftZu BkN' c"ihnK PHOTOSTAT 40'' SIZE
XokBk bkfJpqo/ h c/zF5 jo o'i ;t/o/ 9 ti/ s'A rkov bkgsk jB ns/ nfXekohnK skfbpkB gkfe;skB ftZu BkN' bJh t?ebfge ;gbkJh wkor dh SCF. 50-51, 3B2, MOHALI
fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 379 nXhB wkwbk doi ehsk
d[gfjo 12 ti/ sZe. M. 9872180508. 9888101671
frnk j?. B/ fejk fe T[jBK dk wzBDk j? fe d/ ;gbkJh tkjBK s/ ne;o jwbk ykfso o{; Bkb ;wM"sk ehsk j?.
4 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 1 ngq ? b , 2 11
2011

nwohek B/ o{; ftZu frqcskohnK s/


T[Zsoh e'ohnk dh g/SeS ftZu
g/; G{gsh fwnkwh J/ Nh gh N{oBkw?N d/ ckJhBb ftZu fuzsk zkfjo
kfjo ehsh
tkfSzrNB, 1 ngq?b (;HpH)
nwohek B/ o{; ftZu SKshg{oD
o?bhnK ftZu fjZ;k b? oj/ BkrfoeK fJwkBdkoh BjhAL e'ohnk
fwnkwh, 1 ngq ? b (;HpH) nkgD/ Bkw eo e/ pokpoh dh frqcskoh s/ fuzsk zkfjo ehsh
shik doik gqkgs fbJ/Avo g/; jkf;b eo bJh. G{gsh B/ fejk j?. fJj b'e o{;h ;zftXkB dh
ns/ wj/S G{gsh dh Gkosh i'Vh fe, n;hA nkgDh pVs rtk XkokF31 d/ ;woEB ftZu gqdoSB
B/ fJZE/ ;' B h n? f oe;B UgB p?m/. fi; s'A pknd E'VQh w[Sfeb eo oj/ ;B. wk;e' ns/ ;/AN
N?fB; N{oBkw?AN ftZu Ufbto j' rJh ;h, gozs{ fbJ/Avo ns/ ghNo;por ftZu o{;h g[bh; B/
woku ns/ :ke' fNg;ko'/tu s/ w?A gfjbK th nfij/ jkbksK eZbQ d' gZyh B/sktK ;w/s brGr
fszB ;?N sZe ub/ ;ys w[ekpb/ ftZu ofj u[Ze/ jK ns/ n;hA 150 ftneshnK B{z frqcsko eo
ftZu fiZs doi eoe/ ckJhBb jo/e g[nkfJzN bJh fwjBs ikoh fbnk ;h. o{;h ;zftXkB dh XkokF31
ftZu gqt/S ehsk. g/; G{gsh B/ oZyh. o{; d/ b'eK B{z SKshg{oD Yzr Bkb
woku ns/ fNg;ko/ftu dh i'Vh j[D ckJhBb w[ekpbk nk;Nq/ fJeZm/ j'D dk nfXeko gqdkB eodh
B{z ;?whckJhBb ftZu 6-3,5- bhnkJh UgB d/ ;?whckJhBb dh j?.
7,11-9 Bkb jokfJnk ns/ j[D soQK j't/rk feT[Afe T[d'A th g/; nwohek dh okSNoh ;[oZfynk
fyskph NZeo ftZu T[jBK dk G{gsh dk ;kjwDk fwoBJh ns/ gqhSd d/ p[bko/ N'wh ftJ/No B/
;kjwDk d{ i k doik gq k gs B/;No Bkb j'fJnk ;h fi; ftZu fejk fe fJeZm/ j'D ns/ p'bD dh
fwoBJh ns/ v/Bhnb B/;No dh T[jBK B/ fszB ;?NK ftZu fiZs nkzkdh Bk f;oc wip{s
i'Vh Bkb j't/rk. fijBK B/ d{i/ doi ehsh ;h. g/; B/ fgSb/ ;kb okiBhfse ftt;Ek dk io{oh
nkyoh uko w[ekpb/ ftZu u"Ek b[ e k; fvb{ j h d/ Bkb fJ; fjZ;k j? pbfe fJj nkofEe
doik gqkgs ior/B w/bio ns/ N{oBkw?AN ftZu fiZs doi ehsh nkX[fBeheoD ns/ ftnkge
y[ S jkbh bJh th io{ o h j? . f;Ub, 1 ngq?b (;HpH) dZyDh e'ohnk d/ okSNogsh bh fwUAr
fcfbg g/NSBo dh i'Vh B{z 6-4, ;h. T[jBK fejk fe w?A ckJhBb pe B/ fejk j? fe tkosk bJh T[Zsoh e'ohnk dh g/S eS ftZu
6-1 Bkb wks fdZsh. w?u ftZu th nkgDh y/v dk nfXekoh B/ fejk fe b'eK d/
fJZem/ j'D dh nkikdh s'A fpBK fJwkBdkoh dh ewh j?. pe B/ fJZe gZsoeko ;zw/bB ftZu fejk fe
G{gsh ns/ g/; B/ 6-3, 2-0 nkBzd b?Dk ukj[zdk jK. fJ; ;kb T[; B{z (T[Zsoh e'ohnk) fgSb/ ;kb dhnK xNBktK bJh w[nkch
d;zpo ftZu o{; d/ ;z;dh u'D
Bkb pVs pDkJh j'Jh ;h id'A n;hA e[M uzr/ Bshi/ jkf;b ehs/ wzrDh ukjhdh j?. fJ; s'A pknd jh n;hA tkosk B{z nZr/ tXk ;ed/
ftZu n;b u'D bVkJh ;zGt
woku fNg;ko/ftu B/ d{ik ;?N jB, i/eo n;hA nfijk jh y/vDk jK. T[BQK fejk fe i/eo T[j jwfbnK ftZu b'eK B{z wkoB s'A pknd
BjhA gkt/rh.
ikoh oZfynk sK tXhnk oj/rk. th ;kv/ Bkb tkosk eoB dh ;'ud/ jB sK fJj soe;zrs BjhA j?.
fzeo:'r j? fe wkou 2010 ftZu T[Zso e'ohnk B/ dZyD e'ohnk

Gkos gkfe w?u d"okB G[Zyh fgnk;h ojh bsk nwohek B/ bhphnk ftZu nkgDh d/ fJZe izrh p/V/ s/ jwbk ehsk ;h fi; ftZu 46 ftnesh wko/ rJ/
;B. fJ; xNBk s'A pknd d'tK d/SK d/ ;zpzXK ftZu ipod;s e[VZsD
nk rJh j?. T[Zso e'ohnk fJ; d'S dk yzvB eodk fojk j?. eZb T[;
B/ f;Ub d/ B/sktK B{z fejk fe T[BQK B{z tkosk ns/ :[ZX ftZu'A fe;/
;fuB d/ ;A?eV/ dk th fJzszko j?. fJZe pdb B{z u[DBk gt/rk.
bsk B/ fejk fe Gkos dh
fiZs dk fJzs zko sK j?. go
;fuB dk 100tK ;A?eVk th j[zdk
n;b G{fwek BkN' B{z ;"Agh pfjohB ftZu fJZe fdB dh fjok;s
j? sK ;'B/ s/ ;[jkrk oj/rk. w?A
gqwkswk nZr/ T[; bJh nodk; tkfSzrNB, 1 ngq?b (;HpH)
bhphnk ftZu nkgD/ Eb
oZfynk bJh jfEnkoK Bkb
i[ V h gkpz d h ns/ B' cbkJh
s'A pknd fojk j'fJnk pbkro
eoKrh ns/ w?B{z bZrdk j? fe T[j wBkwk, 1 ngq?b (;HpH) pfjohB ;oeko d/ nkb'ue wfjw{d
tkBy/V/ ;N/vhnw s/ 100tK c" i hnK B{ z Bk G/ i D dh rZb B{ z i'B B{z nwb ftZu fbnKdk ik
d[ j kT[ A fdnK tkJhN jkT{ ; B/ fojk j?. T[jBK fejk fe nb :{;[c dk efjDk j? fe T[;B{z fJZe fdB fjok;s ftZu oZyD s'A
;?AeVk g{ok eoDr/. Nhw dh fiZs pknd fojk eo fdZsk frnk j?/. :{;[c d/ Gok B/ dZf;nk fe ;[oZfynk
fejk fe nwohek c"ih nwohek dh G{fwek ekoB fJ;
pko/ e'Jh fenk; brkT[D s'A d;fsnK B/ wfjw{d B{z p[ZXtko B{z frqcsko ehsk ;h. thotko Skw
ekotkJh Bkb i[ V h nkgDh soQK d/ jkbks pD/ jB,
fJBeko eofdnK T[BQK fejk fe T[; B/ c'B s/ dZf;nk fe T[; B{z fojk eo fdZsk frnk j?. wfjw{d B/
n;b G{ f wek T[ Z so nNbKfNe fijBK d/ sfjs B' cbkJh i'B
;qhbzek dh uzrh Nhw j? fbjkzk ft;skos ikDekoh fdZs/ fpBK fejk fe w?B{z oks d; ti/ fojk
;zXh ;zrmB (BkN') B{z ;"Ag u[Zek B{z gqGkth Yzr Bkb bkr{ ehsk
d'tK e'b pokpo w"ek j?. feqeN j?. ik ;edk j? ns/ b' e K dh ehsk frnk.
ftZu t?;/ th e'Jh fenk; BjhA tkJhN jkT{; d/ gq?; ;eZso ;[oZfynk bJh s[ozs edw u[Ze/ nzrq/ih ftZu pbkr ubkT[D tkb/ wfjw{d dh frqcskoh B{z d/S
brk ;ed/. w?B{z bZfrnk ;h fe i/ ekoB/ B/ gZsoekoK B{z ik ;ed/ jB. ftZu ;oeko fto'Xh gqdoSBK d/ fybkc ekotkJh d/ o{g ftZu
gkfe;skB fybkc :[toki f;zx dZf;nk fe nfGnkB dh p[bko/ B/ fejk fe d/fynk ik fojk j?. fieo:'r j? fe ;[oZfynk d;fsnK ns/
uzrk y/v/rk go T[j zho' s/ nkT{N S[ o { n ks ftZu nkgDh nB' y h okSNogsh Upkwk dk wz B Dk gqdoSBekohnK d/ ftueko eohp 20 b'e wko/ ik u[Ze/ jB. d' jcs/
j' frnk. fJ; bJh w?A e'Jh fenk; ;woEk ekoB i' n;b ftZu j? fe fJj nfGnkB th ;hfws gfjbK x'fSs n?woi?A;h s'A pknd j[D sZe fto'Xh fXo d/ ;?AeV/
BthA fdZbh, 1 ngq?b (;HpH) ns/ w/ohnK G?DK whBk ns/ T{Sk BjhA brkT[Adh . ftSt eZg 1983 toeoK B{z frqcsko ehsk ik u[Zek j?.
G{ f wek nwohek B/ fBGkJh ;h, ;w/ A bJh j' t / r k, goz s { n;hA
;[oK dh wfbek bsk wzr/Seo dh th ;?whckJhBb w?u d"okB fpBK dk ckJhBb bkov; s/ p?m e/ j[ D T[ ; B{ z ;" A g u[ Z ek j? . T[ j BK fJ;d/ ysw j' D dh ;wK ;hwk
feqeN bJh dhtkBrh irikfjo e[ZM ykX/ ghs/ p?m/ oj/. w?A GrtkB
nZr/ fiZs dh nodk; eodh ojh
d/yD tkbh bsk B/ efgb d/t B/ fejk fe bhphnk d/ fybkc pko/ e[M BjhA efj ;ed/. ekoB/ f;zrkg[o B/ ;zGkbh ;w[zdoh vke{nK
j? go fJj SkfJd jh fe;/ B{z gsk dh nrtkJh tkbh Gkosh Nhw d/ nfGnkB dh S[ o { n ks d/ ;w/ A B/ fJ; rZb s/ i' o fdZsk fe
j't/ fe gkfe;skB fybkc ftSt
eZg ;?whckJhBb d"okB T[j Gkosh
ns/ w?u ysw j'D s'A pknd oks
fJZe ti/ n;hA ykDk ykXk. bsk
fiZsD s'A pknd fdZbh ftZu okSNogsh poke Upkwk B/ bhphnkJh iBsk jh nkgD/ d/ fybkc nfGnkB dh ewkB
Nhw d/ ;BwkB ftZu fJZe ez;oN nwoheh iBsk B{ z fejk ;h fe GftZy dk c? ; bk eo/ r h ns/
Nhw dh fiZs bJh ;kok fdB G[Zyh B/ fejk fe w?u ;w/A T[BQK B{z T[Bk f;zrkg[o, 1 ngq?b (;HpH) f;zrkg[o B/ ndB dh ykVh ftZu ;orow
ehsk ;h. fJ; ftZu efgb, ;[Bhb fJj ekotkJh ;hfws ;w/ A bJh nwohek ns/ T[ ; d/ ;KM/ d ko
fgnk;h p?mh ojh. bsk B/ xo jh sDkn ofjz d k j? fiz B k ;w[zdoh b[N/fonK d/ fybkc nzsookSNoh nfGnkB dh ewkB ;zGkb
rkt;eo, ;qheKs ;w/s ;ko/ ns/ ;hfws dkfJo/ ftZu j? . w[nzwo rdkch B{z nbZr Ebr
ftZu nkgDhnK G?DK ns/ T[BQK fyvkohnK B{z. T[BQK fejk fe bJh j?. gqkgs ikDekoh nB[;ko f;zrkg[o B/ thotko B{z fJj ewkB
feqeNoK B/ T[BQK d/ Bkb fJZe T[ j BK fJj th fejk ;h fe fJ; eoB bJh dpkn pDkT[ A d/
d/ gfotko Bkb p?m e/ w?u ckJhBb ftZu th w[ e kpbk gkfe;skB s'A rqfjD ehsh. j[D T[j BkN' d/ ;[oZfynk d;fsnK
rhs rkfJnk ;h. fJj g[ZSD s/ nfGnkB bJh ns/ ew/Nh ofjDr/ . bhphnkJh ftd/ S
d/fynk. T[BQK B/ w[zpJh s'A dZf;nk pokpoh dk j? fbjkzk sDkn sK ns/ j'o d/ SK d/ B";?fBeK d/ Bkb ;w[zdoh nfGnkB ftZu ;fj:'r
fe eh wfjzdo f;zx X'Bh nA?v dkfJo/ ftZu j? . T[ j BK fJj th wzsoh w{;k e{;k d/ n;shc/ dk
fe w?A g{ok ;?whckJhBb w?u d/ j?. w?A uko ngq?b B{z g[D/ ftZu eo/rk.
ezgBh B{z th nfijh e'Jh ;"rks fejk ;h fe fJ; nfGnkB dh jtkbk fdzfdnK ekoB/ B/ fejk
fynk ns/ w?A pjs sDkn ftZu fJZe gq'rokw ftZu g[o;eko b?D ohno n?vfwob j?fo; ukB ns/ f;zrkg[o jfEnkopzd d;s/ d/
T[BQK tZb'A fwb ;edh j?, T[BQK nrtkJh e[ M fdBK ns/ jcs/ fe phs/ 24 xz N / dk fJZe ;G
;h. w?B{z vo bZr fojk ;h fe ikDk j?. go d' ngq?b B{z w?A g{ok 24 j'o nfXekoh ewkB dh nrtkJh eoBr/. fJ; ftZu uko
fejk fe ni/ sK w?A e[ZM efj BjhA ftZu BkN' B{ z ;" A gh ikt/ r h. s' A wjZstg{ o D xNBkeq w j? .
whvhnk jkJhg ekoD Nhw dpkn ckJhBb w?u d/yD s'A pknd jh izrhp/V/ Skfwb j'Dr/. nfGnkB fJ; ;kb i{B sZe ub/rk.
ekoB/ B/ fejk fe BkN' dh
ftZu Bk nk ikt/. T[BQK fejk fe iktKrh. ;fuB s/Ad[beo B{z ;edh. d/yd/ jK fe nZr/ eh j[zdk
nrtkJh ftZu nkgq/SB
;kv/ xo ftZu ;ko/ feqeN w?u
d"okB fiZs bJh soQK soQK d/
nzXftStkS wzBD bZrd/ jB. w?A ;qhbzek d/ Bkb feqeN
nkgDk p/Nk wzBD tkbh fJ;
wjkB rkfJek B/ fJj th fejk fe
T[BQK B{z Nhw dh fiZs d/ Bkb
j?. w/ohnK S[G ekwBktK Gkosh
Nhw Bkb jB ns/ fcbjkb sK
ckJhBb dk fJzs zko j?.
:{BhckJhv gq'N/eNo B{z
ubkfJnk ik fojk j? . fJ;d/
sfjs bhphnkJh iBsk dh

fw;o ftZu pdbkU gqfeqnk B{z Gkos dk ;woEB e{NBhsh feT[A BjhA L mkeo/
ekfjok, 1 ngq?b (;HpH) bzp/ ftZu wJh ftZu j't/rh. fw;o d/ mkeo/ B/ gkoNh d/ w[Zy gZso
;w/A s'A okSNogsh oj/ j[;Bh ftd/ S wzsoh d/ Gkos d"o/ dh th ;kwBk ftZu Sg/ ;zgkdeh ftZu
w[pkoe d/ ;Zsk s'A pkjo j'D s'A :'iBk j? id'Afe Gkos d/ u'D fejk fe n;hA whvhnk s'A
pknd Bt/A gqSkSB Bkb gfjbh efwSB dk fJZe tcd fw;o dk ;[fDnk j? fe ;qhbzek d/
tko okiBhfse ;zgoe ;Ekfgs d"ok eoe/ u'D gqfeqnk ftZu skbw/ okSNogsh ckJhBb w?u d/yD
eofdnK Gkos B/ fw;o ftZu b dhnK ;zGktBktK dk gsk nk oj/ jB. n;hA ikBDk ukjKr/
;Zsk pdbD dh fJfsjk;e brkJ/rk. fe eh T[jBK B{z ;oekoh s"o s/
gqfeqnk d"okB d/S ns/ fJ; d/ nfjwd B/ nbFnijo d/ e' J h ;Zdk G/ f ink frnk j? .
b'eK B{z g{ok ;woEB d/D dh rZb gqXkB S/y nfjwd nbFs?np T[jBK fejk fe i/eo fJ; soQK
ejh j?. fw;o d/ gqXkB wzsoh Bkb th w[bkeks ehsh ns/ dk e'Jh ;Zdk BjhA fdZsk frnk
J/;kw Soc, T[g gqXkB wzsoh nb T[BQK B{z nrb/ wjhB/ e/ob ftZu sK n;hA wzBkr/ fe feqeN
nihi nb rwkb ns/ nopbhr fJZe ;zw/bB ftZu fjZ;k b?D bJh e{NBhsh dh ftS/S g/SeS f;oc
d/ iBH;eZso nwo w[;k Bkb ;Zdk fdZsk. sJhnp B/ T[BQK dk gkfe;skB sZe ;hfws j?. mkeo/
rZbpks d"okB ftd/S okiwzsoh ;Zdk ;theko eo fbnk. wzsoh B/ B/ g[ZfSnk fe ;qhbzek ftZu ofj
JhHnfjwd B/ ekoitkje ;oeko B' p b g[ o ;eko fti/ s k ns/ oj/ sfwb GoktK d/ Gb/ bJh
B{z BthA fdZbh d/ ;woEB dk nkJhHJ/HJhHJ/H d/ ;kpek w[yh Gkos e' b z p ' d/ Bkb feq e N
;zd/S fdZsk. nfjwd dk d' fdBK w[jzwd nbFpod/Jh Bkb th fw;o w[zpJh, 1 ngq?b (;HpH) feqeN e{NBhsh dh ftS/S g/SeS e{NBhsh feT[A BjhA ngDk ;edk.
d"ok 25 iBtoh B{z fw;o ftZu ftZu ;Zsk d/ b'eszsfoe pdbkU gkfe;skB d/ gqXkB wzsoh :{;[c ;q h bz e k d/ bJh th j? . vkH fSt;?Bk ;[gohw' B/ w[jkbh ;N/
prkts s'A pknd d'tK d/S K B{z BthA fdZbh d/ ;woEB dh rZb nbFnokph d/ Bkb th ft;fsqs dh gqfenk s/ rZbpks ehsh. oik frbkBh B{z w[jkbh ftZu wBw'jB f;zx dh feqeN e{NBhsh vhnw ftZu gkfe;skBh
ftukb/ nfjwd wzsoh gZXoh nkyh. T[BQK fejk fe Gkos tkosk ehsh. d'FgZyh ;zpzXK B{z SKshg{oD sohe/ Bkb fw;o ftZu Gkos gkfe;skB d/ ftueko B{z w{oysk eoko fdzfdnK mkeo/ fyvkohnK d/ Bwki gVQB s/ th
;zgoe j?. prkts ftZu T[BQK d/ ekfjok Bkb nkgD/ ;zpzX j'o wip{s ns/ rfjok eoB bJh j'J/ pdbkn B{z fzeo:'r dZ;fdnK feqeN ;?whckJhBb d/yD bJh B/ fejk fe T[j ikBDk ukj[Dr/ fJsoki ikfjo ehsk. mkeo/ B/
fszB djke/ d/ skBkSkjh Sk;B wip{s eoB dh fJZSk oZydk j? d'tK wzsohnK B/ nzsookSNoh nfjwd B/ fJ; s'A gfjbK fejk ;Zdk fdZs/ ikD B{z b? e/ gqXkB fe eh ;qhbzekJh okSNogsh ns/ fJj efj e/ ;zs' S ikfjo ehsk
dk ykswk j' frnk ;h. fi; Bkb y/so ftZu SKsh ns/ w[ZfdnK s/ skbw/b tXkT[D dk fe pdbkU bkr{ eoB bJh fw;o wzsoh vkH wBw'jB f;zx s/ jwbk gqXkB wzsoh B{z th w[zpJh ftZu fe d/th irdzpk dh feqgk Bkb
whfNzr d"okB nfjwd B/ y[Sjkbh B{z pVktk fwb/. wzsoh B/ c?;bk ehsk. d'tK d/ SK ftukb/ d/ b'eK dh fJZSk dk Gkos p'bfdnK fSt ;?Bk d/ w[Zyh pkb ckJhBb w?u d/yD bJh ;Zdk gkfe;skBh Nhw ckJhBb y/vD
pdbkU dh gqfenk d"okB fw;o fw;o d/ ftd/S wzsoh Bkfpb nrb/ d"o dh tkosk Bth fdZbh ;tkrs eodk j?. mkeo/ B/ nZi g[ZfSnk fe eh fdZsk frnk j?. bJh w[zpJh ftZu BjhA j?.
5 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 1 ngq ? b, 2011

f;zxK dh pjkdoh ekwb wod ;qh r[o{ BkBe d/t ih


z[bw jB/o/ skJhA iVQ s'A w[ekT[D bJh, fgnko tXk e/, mzv
;hfBnK 'u gkT[D bJh. nkg ih ù gKX/ gk; gVQB/ gkfJnk. ftnkj j'fJnk. nkg ih d/ frqj nwb eo e/ n;hA fJ; ;z;ko ftu
Xow j/s izrK, T[jBK ehshnK eokohnK, GzrkDh s/ Bd"V tkb/ T[; ;w/A nkg ih B/ 'gNh' Bkw dh fty/ fJ; ;EkB 's/ jh d' ;kfjpzkd/ y[d ;[yh ihtB fpsk ;ed/ jK,
:[ZX ;dk :kd ofjD/. pkDh T[ u ko e/ gKX/ ù T[ g d/ S , pkpk ;qh uzd ih ns/ pkpk pkeh ;kEhnK dk th Gbk eo
fiBQK ftZu wZbK, f;Zy c"i B/ ;h wkohnK, ehshnk bVkJhnK fdZsk. T[; pkDh ftu nZi gzikph bywh dk; ih, g?dk j'J/. Go ;ed/ jK ns/ nzs ftu gqG{ dh
i', nBzdg[o ;kfjp fty/. p'bh fby/ ikD tkb/ nZyoK d/ itkBh dh T[wo ftu nkg ih dorkj ftu th ;[oyo{ j' e/ ik
fJfsjk; fdnK gzfBnK 's/ rJhnK B/ T[GkohnK, ;o;k ezY/ Bkw dh ;kù pyfSS ehsh. B"A irs ibz d / ù skoB tk;s/ , ;ed/ jK.
j'fJnk izr, BjhT[A ed/ G[ZbDk. ;kb dh nt;Ek ftu r[o{ ih B/ 'T[dk;hnK' T[go uZb gJ/. GkJh fJ; soQK ;fsr[o{ ih,
i{MFi{M fiZE/, ikBK f;zxK B/ ;h tkohnK, f;obZE :'fXnK d/, seohpB ;Zso e[ ;kb fJ; ;z;ko
gotkoe Xkowe o;w nB[;ko pkbk ih s/ GkJh wodkBk ih,
d/ tk;hnK ù 'fBowb gzE' dh
j";b/ p[bzd ;h. iB/T{ gkT[D s'A fJBeko eo e/, fJjBK T[ d k;hnK, noEks
wo:kdk dh gkbDk eo e/ d'jK
feT[Afe f;o d/ e/, T[jBK bJhnK ;odkohnK. gKv/ ù ;Zuk iB/ T { gkT[ D bJh :ksoktK d"okB nkg ih d/ ;kEh
d[ B hnk ù ;cb eoB dh iku
e[Zd/ ;B izr ftZu, nihs s/ i[Mko th,i'S Bkb Go/ j'J/, b? e/ fejk i' fe fJ; d[Bhnk s'A nZr/ ;B. d{o d[okv/ d/SK dk oNB
dZ;d/ j'J/, nkgD/ ;/te GkJh
fizw/tkohnK. th wB[Zy d/ Bkb ikt/. ehsk ns/ fJe ;Zu/ oZp ù G[bk e/
bfjDk ih ù nz r d (;q h r[ o {
G[Zy/ S/o fit/A b'e' g?Ad/ B/ fSeko B{z, T[t/A T[jBK s/rK ;B, oD jo/e ;jh ;'u tkb/ fgsk GowK ftu c;h p? m h b' e kJh ù nzrd d/t ih) pDk e/, 1539
ftZu wkohnK. tKr, nkg ih d/ fgsk, wfjsk ;Zu dk wkor do;kfJnk. fjzd{nK, ftu, i'sh i'fs ;wk rJ/.
f;zxK ;D/ c/o r[o{, uwe"o ftZu nkJ/ ;h, rVQh uwe"o dh B{z, Gkr efbnkD uz d ih B/ , nkg ih ù w[;bwkBK ns/ f;XK d/ Xkofwe nzs ;w/ T[jBK dk nzsw
T[jBK bkJ/ ;h. th ;z;koe ekoiK ftu gkT[Dk ;EkBK 's/ ik e/ , wB[ Z ysk ù fJe ;z;eko nkgDh nkgDh wo:kdk
MN gV rVQh bJh, w[rbK B/ x/o ;h, fiBQK e'b c"iK ;B, frDsh ukfjnk go nkg ih gqG{ dh fBozeko d/ g[ikoh pDB dh gq/oBk nB[;ko eoB bJh fjzd{nK s/
'u GkohnK. Grsh ftu ;dk jh bhB ofjD ehsh. w[;bwkBK s'A pD/ SoXkb{nK ftu
r[oK ob f;zxK Bkb, wsk fJj gekfJnk ;h, S'N/ S'N/ ifEnK 'u ;dek, ;z;koe pzXBK, d[fBnkth nzs ;w/A okth feBko/, eosko MrV/ dk j'Dk fiE/ fJj rZb
f;zxK B{z tNkfJnk ;h. ftjkoK s'A fBob/g ofjzd/ ;B. d/ BK 's/ eoskog[o Bkwh Bro dZ;dk j? fe n;hA gzikph T[jBK
w"e/ nB[;ko T[jBK toshnK j[fSnkohnK, w'ou/ ;zGkb f;zx, fJ; eoe/ fgsk ekb{ ih ;[Gkte t;k e/ fBtk; ehsk. ;kok gotko, dh ;jh f;fynk ;wMD s'A n;woE
ckfenK B{z eZN rJ/. s"o 's/ jh r[o{ ih Bkb Bkokz ;w/s wksk s/ fgsk d/ J/E/ fbnk oj/ jK, UE/ fJj th gsk bZrdk
rVQh ftZu f;zx ih, uNkB tKr{z vZN rJ/, wzfBnK BjhA G?n, ;r'A fco T[mh nkyo ;dk s"jhd T[jBK d/ ;o{g ftu fJe ekwb ofjzd/ ;B s/ fgsk ih dh Bkokzrh e/ ;Zu/ ;g[ZsoK tKr T[jBK dh j? fe jo e' J h T[ j BK ù nkgDk
ehshnK fsnkohnK. eh gzikp ;/. wod dh Mbe t/ y h ns/ T[ j BK ù dk ;dek xo ftu ;[Gkte jh ;/tk ehsh s/ ;fseko fdZsk. ;wMdk ;h. fJe b'e'esh th j?
fJZe Bkb' d{ik ekjbk, izr ftZu ikD B{z, ik e/ oDFG{wh ftZu, fjzd e' fJe wofd wofd- GowK dh BhAd ftu ;[Zsh j'Jh sDkU ofjzdk ;h. fJj t/y e/ r[o{ ;z ; ko tk;hnK ù fi; soQ K feos fJ; pko/ L
i"jo fdykT[D B{z. ekwb B/ irkfJnk ytkp ;/. wB[ Z ysk ù irkT[ D tkb/ d/ o{ g ih dh G?D, p/p/ BkBeh ih, nkg eoB, Bkw igD s/ tzv e/ SeD pkpk BkBe Skj ceho eho.
ghYhnK ;h T[jBK dhnK w"s Bkb :kohnK, tkoh id nkJh fco irs r[o{ ;qh r[o{ BkBe d/t ftu t/fynk, dk nkrwB, ;zB ih B{z nkgD/ gk; ;[bskBg[o dk T[gd/S, nkg ih B/ fdZsk ;h, fjzd{ dk r[o{, w[;bwkB dk
nihs s/ i[Mko dh. ih, fiBQ K ù fe;/ B/ oZp dk 1469 ftu, fgsk wfjsk b'Xh b? rJ/. p/p/ BkBeh ih d/ T[; dk n;bh Bw{Bk ;qh eoskog[o gho.
d/ e/ Ekgh s'fonk ;h, izr d/ w?dkB B{z, fjzwsK fdykT[D B{z s/ ntsko s/ fe;/ B/ okik iBe dk efbnkD uzd ih ns/ wksk gsh, GkJhnk i? okw ih, J/E'A d/ ;kfjp fty/, nwb eo e/ dZf;nk. fJ;bkwhnk ekbi bkj"o d/
pho rsh gkT[D B{z. ntsko fusftnk, fe;/ B/ fsqgsk ih d/ frqj fty/, okfJ Btkp, d"bs yK b'Xh, gk; fJzs do;kfJnk d[ B hnk tkfbnK ù fgqz;hgb ytkik fdb w[jzwd B/
T[wo fBnkDh go uVQhnK y[wkohnK, coed/ ;h v"b/, Bkb w[Zy fBozekoh, fe;/ B/ e[okjhnk, fe;/ G'fJ dh sbtzvh, ;qh BBekDk fJspko tkbh B"eoh eo oj/ ;B. fe Xow e'Jh c'ek feskph cb;ck fJT[A fbfynk ;h L
's/ ibkb ;h. B/ T[ j BK ù Xow-fto' X h j' D dk ;kfjp fty/ j'fJnk. GkJhnk ih B/ r[ o { ih ù Btkp BjhA j? fi; T[go nwb Bk ehsk gzikp e/ ikr/ Gkr fwb/ ip
cV SwShoK T[jBK efonk ewkb ;h, pVhnK db/o fizdK f;de'A cstk fdZsk ns/ y[ d ù y[ d pugB ftu jh nkg ih pkeh gk; w'dh brtk fdZsk. J/E/ jh ik ;edk j't/ s/ f;oc fbyD, BkBe ;/ nkrkj r[o{.
Bk jkohnK. T[jBK B/ SkfJo s/ nkdwh jh pkbeK tor/ ftjko s'A T[bN, pNkbk fBtk;h, GkJh w{b uzd gVQB, p'bD sZe jh ;hws j't/l ;G ;h; fBtk nodk; eo'
tkoh tkoh ik e/ f;zx , izr ftZu Sk rJ/, Xow j/s ;h; tko nkfynk, go g{op d/ SkfJo, ;kX{nK tKr ftuod/ ;B. ;Zs gNtkoh dh ;g[ Z soh, wksk fJ;d/ T[bN Xow fJe ihtB- n"o jo dw p'b' tkjr[o{.
SjhdhnK ;h gk rJ/. vkeNo ;o w[jzwd fJepkb, B/ ;kb d/ j'J/ sK fgsk ekb{ ih B/, ;[bZyDh ih, Bkb nkg ih dk iku j?. Xow d/ n;{bK T[go frnkBh ;z s ' y f;z x
BkwDk ewkfJnk ns/ ;Zu T[Zs/ gfjok fdZsk, fJj' ;B T[jBK
dhnK owzK fBnkohnK.
oki e[ w ko ;kj' t kbhnk
ft
ftSt GkJhuko/ dk ;KMk rqzE ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih
r[o{ rqzE fijk r[o{ fejVk j? ijkB s/< (bVh i'VB bJh fgSbk nze d/y')
fJ; rqzE ftZu Spd ns/ ;zrhs dk ;zi'r j?. d?th
1H r[o{ BkBe d/t ih
2H r[o{ nzrd d/t ih
e[b Spd 974
;b'e 62
T[BQK dh soshp, pkDh dh pj[bsk d/ T[Zgo fBoGo j?. vkH
e'jbh, vkH skoB f;zx, fgqz;hgb joGiB f;zx, GkJh ;kfjp
oZp d/ g[ikohU, ;g'bhnK dh g{ik eo', ;zd/S B{z ftS/S okr skb ftZu ;zi'fJnk frnk j?. 3H r[o{ nwodk; ih 907 f;zx, ;qH fgnkok f;zx gdw, gq'L jopz; f;zx, vkH r[fBzdo
fJjd/ Bkb'A uzr?, dhtk pkb' SwSkB s/. nfXnkswe nksfwe T[gd/S B{z ;zrhs d/ ;[oK Bkb 4H r[o{ okwdk; ih 679 e"o, fgqzL ;fspho f;zx ns/ GkJh ekjB f;zx BkGk fJBQK
S/oK dk ;o{g b? e/ , G/vK tkbh ukb ub', o;FfGzBk, wX[o ns/ ;korqkjh pDkfJnk j?. r[opkDh 5H r[o{ noiB d/t ih 2218 GrsK d/ iBw ;EkB, ekoi y/so ns/ ekoi ekb pko/ fJZe
tZNk Bk brkT[, gzE ykb;/ dh SkB s/. d/ okr ftZu gqwkswk dh ;Zd j?. fJj f;oiBjko dh 6H r[o{ s/r pjkdo ih 116 ws BjhA. GrsK s'A fJbktk r[o {xo d/ fiBQK uko
ykb;/ dk fJe' fJe, jkzok ji{o r[o{, fJbkjh X[B j?, fi; ftZu T[;dh j'Ad ftnkge j?. fJ; Spd ns/ ;b'e fBeNtosh r[of;ZyK dh pkDh r[o{ rqzE ;kfjp ftZu nzfes
fi; dh j? wfjwk, fszBK b'eK dh zpkB s/. d/ okr wJh p'b wkBt B{z SKs ns/ sqkts gqtkG Bkb eJh ftdktBK dk ftuko j? fe r[o{ rqzE ;kfjp ftZu j?, T[j jBL
d;t/A jz{o B/ jz{o ;kfjp Ekfgnk J/, 1H ;[zdo, ysoh, gzikp, 6 gd/ (pzd)
ihtB dkB fdzd/ jB ns/ ;[Ze/ wzvb ftZu pjko dk fJZe ;b'e r[o{ r'fpzd f;zx ih dk th doi j? go ;kvh
nkg r[o{ rqzE ;kfjp, r[o{ d/ ;EkB s/. 2H wodkBk, fwok;h, gzikp, 3 gd/
c/o th eJh nzBQ/Fp'b/ w{oyK d/ N'b/, y/Vk T[sgzB eod/ jB. iku/ fJj ;jh BjhA. r[o{ ;kfjpkB d[nkok oufs pkDh
(;qh r[o{ rqzE ;kfjp dk okr osBktbh gzBk 5) (ftu) Spd d/nyho s/ fe;/ th r[o{ B/ nkgDk Bkw BjhA 3H ;Zsk, v{w, gzikp, 3 gT[VhnK
SZv SwQK B{z gJ/ N/ed/ B/, wZE/ SwQKdkB s/. 4H pbtzv, okn GZN, gzikp, 5 gT[VhnK
n?t/A b'eh GNed/ gkyzvhnK d/ v/fonK s/. nkfd rqzE d/ w[ZY ftZu (gzBk 1 s'A 14 sZe) tofsnk . ;r'A ;koh pkDh 'BkBe' BK d/ j/m ouh rJh.
GkJh ;Zsk ns/ okfJ pbtzv r[o{ xo d/ opkph ;B. okr
r[o{ rqzE fijk r[o{, fejVk J/ ijkB s/< fBZsB/w dhnK pkDhnK jB ns/ nkfd rqzE d/ nzfsw fJ; rZb dk By/V eoB bJh fe fejVh pkDh fe; r[o{
okwebh ftZu doi fJBQK dh tko B{z 'fNe/ dh tko' (r[o{ rqzE,
r[o{ fpBK rs BjhA i/, bZi BjhA i/ , gs BjhA i/, Gkr ftZu (gzBk 1353 s'A 1430 sZe) okr w[es ;kfjp dh j?, r[o{ BkBe d/t ih dh pkDh Bkb wfjbk
gzBk 966F968) th fejk iKdk j?. fJ; tko ftZu r[o{ gozgok
fzzdrh dk sZs BjhA i/, ;Zs ikD' fgnkfoU. pkDhnK doi jB. fJ; Gkr ftZu nzfes pkDhnK dk gfjbk, r[o{ nzrd d/t ih dh pkDh Bkb wjbk d{ik, r[o{ ns /w[ZYb/ f;Zy fJfsjk; pko/ eJh fBZro ;ze/s fwbd/ jB.
ghVsK dh ghV jo/, sbh T[Zs/ ;h; Xo/, t/otk fJ; gqeko j?L nwodk; ih dh pkDh Bkb wjbk shik, ns/ fJ;/ soQK fJ; tko dk ftSk r[o{Fi'fs dh J/esk j? i' ekfJnk gbND
;/teK bJh i{M wo/, n?;k r[o{ XkfoU. 1H ;b'e ;j;feqsh wjbk gfjbk gzBk 1353 u"E/, gzit/A ns/ B"t/A r[o{ dh pkDh Bkb wjbk u"Ek, Bkb pdbdh BjhA. pkpk ;[zdo ih d[nkok ofus ';Zd'
r[o{ fijVk B{o d/t/, fizd B{z ;o{o d/t/, 2H ;b'e ;j;feqsh wjbk gzitK gzBk 1353 gzitK ns/ B"tK doi eoe/ fJ; rZb B{z ;gSN eo fdZsk (okwebh, gzBk 923F924) th fJfsjk;e fdqSNh s'A pVh
fyzroK B{z p{o d/t/, T[jB{z Bk ft;kfoU. 3H rkEk, wjbk 5 gzBk 1360F1361 frnk j?. f;Zy Xow fJ; rZb ftZu ftStk; oZydk j? fe nfjwhns oZydh j?.
nkswk B{z ozr d/t/, fiT[D dh T[wzr d/t/, 4H c[Bj/ wjbk 5 gzBk 1361 d; d/ d; r[o{ fJe' jh i'fs ;B e/tb T[j ;ohoe r[o{ rqzE ;kfjp d/ nzsb/ Gkr (gzBk 1389F1409 sZe)
;kE nzr ;zr d/t/, T[; B{z fuskfoU. 5H uT[p'b/ wjbk 5 gzBk 1363F1364 ikw/A jh pdbd/ oj/. ;s/ pbtzv B/ fJ; sZE B{z okwebh 11 GZNK d/ 123 ;tZ:/ nzfes jB. eJh ftdtkBK B/ GZNK
n?;k r[o{ d;t/A jz{o ;kB{z pyfSnk J/, 6H ;b'e Grs epho ihT[ e/ gzBk 1364F1377 dh tko ftZu fJ; soQK fpnkB ehsk j?LF dh frDsh 15, 17 ns/ 18 sZe th fbyh j? go j/m fby/
oyhJ/ Go';k feT[A Bk ;Zu/ ;[bskB s/. 7H ;b'e S/y cohd e/ gzBk 1377F1384 bjD/ dh c/okJhn? BkBe d'jh yNhn?.. t/oftnK s'A fJjh nB[wkB bZrdk j? fe T[BQK dh frDsh 11
n?t/A b'eh GNed/ gkyzvhnK d/ v/fonK s/, 8H;t:/ ;qh w[y pke wjbk 5 gzBk 1385F1389 i'fs Ujk i[rfs ;kfJ ;fj ekfJnk c/fo gbNhn?.. ;h ns/ fJQBK dk tv/ok GkJh fGZyk nfXnkswe frnkB
r[o{ rqzE fijk r[o{, fejVk J/ ijkB s/<
9H ;tJhJ/ GZNK e/ gzBk 1389F1409 (;qh r[o{ rqzE ;kfjp, gzBk 966) ns/ nksw ifrnk;k d/ T[d/S Bkb r[o{ nwodk; ih dh
wzB{z id'A dksoh d/ tKr ;kB{z tZYdk ;h,
10H ;b'e tkoK s/ tXhe gzBk 1410F1426 r[o{ rqzE ;kfjp ftZu nkJ/ 31 okrK ftZu'A r[o{ BkBe SoB ftZu nkfJnk ;h. ';tJhJ/' wjb/ shi/ e/' ftZu GkJh
T[jd'A fejVk r[o{ ;kv/ d[yK dk GkJhtkb ;h.
11H ;b'e wjbk 9 gzBk 1426F1429 d/t ih B/ 19 okrK ftZu , r[o{ nwodk; ih B/ 17 okrK fGZy/ d/ d' Szd doi jB fiBQK ftZu T[j efjzdk j?L
phHNhHdhnK vKrK ns/ r'bhnK d/ whAj t/b/,
12H w[zdktDh wjbk 5 gzBk 1429 ftZu, r[o{ okwdk; ns/ r[o{ noiB d/t ih B/ shj shj ofjU ;zs jT[ N'fb ;kX pj[s/o/ fvm/..
fejVk fJjBK dzGhnk, gkyzvhnK 'u'A Bkb ;h.
13H okr wkbk gzBk 1429F1430 okrK ftZu ns/ r[o{ s/r pjkdo ih B/ 15 okrK ftZu ;zfBnk;h sg;hnj w[yj[ J/ gzfvs fwm/..
uoyVhnK s/ uVQ/ n;hA, izvK Bkb ;V/ n;hA,
f;Zy ftdtkBK nB[ ; ko r[ o { rq z E ;kfjp ftZu pkDh ouh j?. fJeZsht/A okr i?iktzsh dh tos'A e/tb po;[ J/e[ jT[ fcfoU feB? Bj[ gouT[ bk:T[..
GZmhnK 'u eVQ/ n;hA, fe; dk ewkb ;h.
T[d'A fJj' r[o{ d;K i'sK dh o{jkBh i's, doi r[ o { ;kfjpkB ns/ GrsK dh pkDh d/ gfdnK r[o{ s/r pjkdo ih B/ jh nkgDh pkDh ftZu ehsh j?. ejfsnj ejsh ;[Dh ojs e' y[;h B nk:T[..
;Zu dh B{okBh i's, gzE s/ fdnkb ;h. dh frDsh 5867 j? . fgnkok f;z x gdw B/ fJj r[o{ nzrd d/t ih B/ okrK ftZu pkDh BjhA T[ukoh, T[BQK (r[o{ rqzE ;kfjp ih, gzBk 1395F1396)
feT[A Bk n?;/ Spd o{g r[o{ s'A n;h; bJhJ/, frDsh 5894 fbyh j? . fJBQ K ftZu' A 4956 Spd d/ e'/tb ;b'e jh jB i' r[o{ rqzE ftZu nkJhnK tkoK d/ r[o{ nwodk; ih dh SoB ftZu nk ikD wro'A fGZy/ dh
Mzv/ fijd/ M[bd/ B/ zwhB n;wkB s/. r[ o { ;kfjpkB d/ ns/ 938 Spd, ;b' e ns/ ;tZ:/ Bkb doi jB. fjzd{ ns/ w[;bwkB GrsK ftZu'A nkeko fJj GNeD w[Ze rJh. T[; dk wB SKs s/ fBowb j' frnk.
n?t/A b'ehA GNed/ gkyzvhnK d/ v/fonK s/, T[gob/ pzd ftZu gqrN ehsh ohM ns/ brB dZ;dh j? fe
GrsK ns/ GZNK d/ jB. r[ o { rq z E ;kfjp ftZu d/ fbjki Bkb epho ;kfjp dh pkDh ;G s'A tX j?. epho
r[o{ rqzE fijk r[o{ fejVk J/ ijkB s/< fGZyk fBokg[ok iZ; rkT[D tkbk GZN BjhA ;h ;r'A gowkoE
nz f es pkDh dh GkSk gz i kph, ;X{ e Vh, gq k feq s , ns/ Bkwd/t ih B/ 18 okrK ftZu ns/ oftdk; ih B/
r[o{ okwdk; ;Zu/ gksSkj dh BrohA 'u, dk ;Zuk gzXkT{ ;h. T[; dh nkswFS'j B/ nZr/ T[; d/ gZ[soK
ngGq z S , pq i , ntXh, r[ i oksh, wokmh, pz r bk 16 okrK ftZu pkDh dh ouBk ehsh j?. Grs fsqb'uB
Bzrk Bku Budh ojh u"eVh uzvkbK dh. ns/ GshfinK ftZu th fJj brB brkJh s/ T[j ;zs eth
ns/ cko;h nkfd d/ SpdK dk fwSoB j? . vkL Noz g ns/ p/Dh B/ fszB fszB okrK ftZu ns/ Grs XzBk, j' e/ r[o{ i'fs d/ rhs rkT[D bZr gJ/. fiBQK 11 GZNK dh
pkDh d/ o;hb/ f;zxK ;kfonK fBjZfEnK s/, B/ fJ; B{ z g[ o ksB fjz d th T[ g GkSktK dk yzkBk i?d/t ns/ cohd ih B/ d' d' okrK ftZu pkDh ouh j?.
r'bhnK ubkT[Adh ojh i[zvbh ebkbK dh. pkDh r[o{ rqzE ;kfjp ftZu doi j?, T[j fJ; gqeko jBLF
fejk j? id fe vkH JhStoh gq S kfd fJ; B{ z ;G s' A Grs ;?D, ghgk, ;XBk, okwkBzd, gowkBzd ns/ ;{odk; 1H GZN eb;jko 54 ;tZ:/
f;Zyh d/ gszfrnK d/ BS/ B{z Bk s'V ;eh.
wjkB (The greatest book of synthesis) , d/ fJZe fJZe okr ftZu Spd fwbd/ jB. r[o{ rqzE ;kfjp 2HGZN ikbQg 5 ''
BoeXkoh N'bh fJj ftd/S d/ dbkbK dh.
gftZso ns/ tZyFtZy fynkbK d/ w/ b tkbk rq z E ftZu doi GrsFpkDh dk t/otk fJ; gqeko j?. 3H GZN ehos 8 ''
;'bKF;'bK r'bhnK th yk e/ G[Zy bZEh,
e"w d/ Sjhd wksk r[ioh d/ bkbK dh. efjz d k j? fi; nZr/ ;fseko Bkb nkgD/ nkg 1H Grs epho (i[bkjk) T[Zso gqd/S 541 4H GZN fGZyk 2 ''
e"w d/ Sjhdh fJfjsk; B{z d[jok e/ c/o, w;se M[ Z e iKdk j? . fJ; rq z E dk ;kfjse gZy th 2H Grs cohd (;Z:d w[;bwkB) gzikp 134 5H GZN ;ZbQ 3 ''
ukVQ rJ/ B/ ;{jk ozr e/;oh fBSkB s/. bk;kBh j? . vz e B rq h Bbhi, 'r" ; gb nkc dh r[ o { 3H Grs Bkwd/t (ShApk) wjKokSNo 60 6H GZN GZbQ 1 ''
n?t/A b'ehA GNed/ gkyzvhnK d/ v/fonK s/, rq z E ;kfjp' ftZu fbydk j? fe d[ B hnK dhnK Xow 4H Grs oftdk; (uwko) T[Zso gqd/S 41 7H GZN BZbQ 16 ''
r[o{ rqzE fijk r[o{, fejVk J/ ijkB s/< g[ s ;eK ftZu' A SkfJd jh fe;/ dh r[ o { rq z E ;kfjp d/ 5H Grs fsqb'uB (pqkjwD) fpjko 4 8H GZN r:zd 13 ''
nk frnk zwkBk c/o e{V s/ e[Z;s tkbk, s[ b ;kfjse y{ p ;{ o sh ns/ brksko nB[ G th 6H Grs p/Dh (pqkjwD) fpjko 3 9H GZN wEok 14 ''
w/b bZr/ ofjzd/ mZrK tZrK dh d[ekB s/. frnkB dh T[ Z fusk j' t / (Among the world's 7H Grs XzBk (iZN) oki;EkB 4 10H GZN pZbQ 5 ''
ekw d/ tgkoh r[o{, wkfJnk d/ g[ikoh scriptures few, if any, attain so high a 8H Grs i?d/t (pqkjwD) pzrkb 2 11H GZN jfopz; 2 ''
vzr wkod/ B/ ;ZgK tKr{z, ;/teK dh ikB s/. literary level or so constant a height of 9H Grs GhyB (w[;bwkB) T[Zso gqd/ S 2 e[Zb i'V 123 ''
;/teK d/ nZr/FnZr/, dk;hnK d/ fgZS/FfgZS/, inspiration) 10H Grs ;?D (BkJh) ohtk 1 ubdk
BZud/ Sokph r[o{ spb/ dh skB s/. r[o{ rqzE ;kfjp ftZu nkJ/ ;wkfie, Xkofwe, 11H Grs ghgk (pqkjwD) r[ioks 1 vkH jopz ; f;z x
;kVB/ B/ g?D/ ;kB{z c/o fJj 'w;zd' b'e', nkofEe ns/ okiBhfse t/oftnK d/ ;zdoG ftZu fJ; 12H Grs ;XBk (e;kJh) f;zX 1
wkod/ B/ u'N fijV/ r[o f;Zyh d/ fBSkB s/.
ikDdk J/ iZr ;kok, f;Zyh fdnK nkSeK B{z,
bZy tkoh izr fizs/, izr d/ w?dkB s/.
B{z wXekbhB Gkosh ;fGnsk dk wjkB ;o's ns/ e'S
fejk ik ;edk j?. r[opkDh B{z ;wMD bJh g[oksB
13H Grs okwkBzd (pqkjwD) wjkokSNo
14H Grs gowkBzd (pqkjwD) wjkokSNo
1
1
nghb
Gkosh GkSktK ns/ r[opkDh d/ ftnkeoD dk ikDBK 15H Grs ;{odk; (pqkjwD) ntX 2 ;fseko:'r gkme', Xkofwe gzB/ s/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp
nt/A b'ehA GNed/, gkyzvhnK d/ v/fonK s/,
pj[s io{oh j?. r[o{ rqzE ;kfjp ftZu fiBQK S/ r[o{ r[o{ rqzE ;kfjp ftZu pkDh doi eoB t/b/ GrsK dh ih dh pkDh d/ nzS gqekfSs ehs/ j[zd/ jB. feqgk eoe/
r[o{ rqzE fijk r[o{, fejVk J/ ijkB s/<
gq h sw f;z x ekf;d ;kfjpkB dh pkDh nzfes j? T[; dk t/otk fJ; gqeko j??. irs c/oh d/ ekb (;w/A) B{z w[Zy BjhA oZfynk frnk, ;r'A fJjBK B{z ;zGkb e/ oZy' sK i' pkDh dk fBokdo Bk j't/.
6 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 1 ngq ? b, 2 11
2011

ekog'o/SB piN L w/no, ;hH ns/ i{H fvgNh w/no s'A 3H5
3H50 eo'V dh bkrs Bkb ei"bh s'A gkDh fbnkT[D
fJbktk 550 e"A;boK dhnK n;kwhnK dh sith
sithz
4989H5
4989H50 bZy dk e[ Z b piN nB[ w kB
dk ezw 2 ;kbK u w[ezwb eo fbnk ikt/rk- Sowk
w[ j kbh, 1 ngq ? b (;HpH) w[Zy ;?BhN/SB fJz;g?eNo, nkT[ D tkbh oew j? i' fe 32
w[ j kbh fwT[ A ;gb e" A ;b d/ ;kb fvgNh ez N o' b o ftZs ns/ eo'V o[gJ/ d/ brGr j?. fJ; s'A
2011-12 d/ piN ftZu w/ n o, nekT[ A N; s' A fJbktk e[ Z M j' o fJbktk fpibh dh u[zrh 4 eo'V
;hH fvgNh w/ n o, i{ B hno nfXekohnK dh fB:[ e sh th ns/ g?Nq'b ns/ vhib dh u[zrh
fvgNh w/ n o ns/ 50 e" A ;boK ehsh ikDh j? . ;tk eo'V o[gJ/ nkT[D dh nk; j?.
;w/ s brGr 118 n;kwhnK 4989H5
4989H50 bZy dk piN L j' o nkwdB d/ ;o' s K ftZu
dh sithz ehsh rJh j? . fJj w[jkbh fwT[A;gb ekog'o/ S B dk fJSfsjkopkih s'A fJbktk eJh
piN ekog' o / S B tb' A ;EkBe ;kb 2011-12 dk piN j?v jB. you/ d/ fpUo/ ftZu nwb/
;oeko ftGkr d/ ;eZso B{ z 4989H50 bZy o[ g J/ dk oZfynk T[Zs/ youk 1492 bZy o[gJ/ dZf;nk
gq t kBrh bJh G/ f ink frnk frnk j? . fJ; ftZu 4464 bZy frnk j? id'A fe ftek; d/ ezwK s/
j?. fJ; ftZu T[go'es nj[fdnK o[ g J/ dh nkwdB szthz ehsh you eoB bJh 3251 bZy o[gJ/
s' A fJbktk ekB{ z B h nc;o, rJh j? id'A fe fgSbk pekfJnk oZy/ rJ/ jB. nuBu/s yofunK
nf;;N?AN NkT[B gbkBo, f;js 525 bZy dk j? . nkwdB dk w[ Z y bJh 166H50 bZy o[gJ/ dh oew
nfXekoh (w? v heb), n? ; Jh, t;hbk ;oeko d/ t? N d/ j? v s' A oZyh rJh j?.

r[nKYh B{z dpekT[D bJh jtkJh


w[jkbh, 1 ngq?b (;HpH) Sq'wDh tZv/ Sfjo dh fJ; ;G s'A tZvh B/ n?bkB ehsk fe fgzv ftZu gzikp, eoB?b f;zx w?Apo fibQk

ckfJo ehsk, XZe/ w[Zeh ehsh nekbh db d/ ;z:[es ;eZso s/


fzbQk :'iBk ew/Nh w[jkbh d/
u/now?B ;qh n?B e/ Sowk B/ fejk
j? fe ei"bh tkNo toe; gqki?eN
w[jkbh Sfjo dh gkDh dh feZbs
;wZf;nk d/ jZb bJh e' J h
:'iBkpzdh BjhA ehsh. T[jBK
fejk fe Sq'wDh nekbh db s/
Gkigk dh rmi'V ;oeko B/ fJ;
w;b/ d/ jZb bJh Bk f;oc
ibdh jh efwT{ f BNh ;? A No
T[;kfonk ikt/rk fi; tk;s/ EK
dh th fB;kBd/jh eo bJh rJh
j?. T[BQK fejk fe fgzv d/ ftek;
ftZu e'Jh e;o pkeh BjhA SZZvh
gq h ;d, r[ o w[ y f;z x ;' j b fibQ k
gqXkB Sq'wDh nekbh db
gZSVhnK ;?DhnK, fBowb f;zx
ohjb gq X kB Sq ' w Dh nekbh db
gZSVhnK ;?DhnK ;fjoh
w[ j kbh, 1 ng? q b (;HpH) ofjzdk j?. fSekfJseosk B/ fejk BS/ ftZu ;h ns/ j/mK nk e/ T[;B/ nrb/ 10 ;kbK tk;s/ d{o eoB :' i Bkpz d h ehsh pbfe fJ;ù ikt/rh. T[BQK w"e/ s/ jkzo ;pzXs w[ j kbh, pbihs f;z x e[ z G Vk
nkgD/ fJZe r[nKYh B{z dpekT[D fe T[j oks 10H30 ti/ d[ekB fSekfJseosk B{z XZek wkfonk d/ ;woE j? s/ fJj gqki?eN nrb/ nwbh ikwk th gfjBkfJnk j? ftGkr d/ nfXekohnK ù ftek;
bJh c/z-11 d/ fJZe ftnesh B/ pzd eoe/ yVQk ;h sK T[Zgo'A T[es fi; Bkb T[;B{z pKj s/ ;ZN ;hBhno nekbh nkr{ , Bfoz d o
d' ;kbK d/ nzdo nzdo w[ezwb eo fi; ;dek fiE/ Sfjo ftu tZvh ekoiK ftZu s/ih fbnkT[D bJh
nkgDh d[Bkbh Bkb ckfJo eo ftnesh T[; Bkb rkbh rb'u bZrh. f;z x bKpk, noiB f;z x ;/
fbnk ikt/rk. frDsh ftu fNT{pt?b brkJ/ fejk. T[BQK fejk fe ftek;
fdZsk ns/ T[; Bkb rkbh rb'u eoB bZr fgnk. fSekfJseosk fJ; ;pzXh w[jkbh g[bh; B/ ofrZb, ;[fozdo f;zx eb/o, eow
w[jkbh fgzv ftu Bt/A brkJ/ rJ/ jB, T[E/ jh ei"bh tkNo ekoiK ftZu fe;/ th gqeko dh
eoe/ XZekw[Zeh th ehsh. nB[;ko T[;B/ T[es ftnesh B{z nkJh gh ;h dh Xkok 336, 506 fNT{pt?b dk T[dxkNB eoB w"e/ toe; gq k i? e N g{ o k ehsk fYZb wZm podk;s Bjh ehsh f;z x Bz p odko, Bfoz d o f;z x ,
fJ; ;pz X h ;[ f oz d o f;z x nfijk eoB s'A o'fenk sK T[es ns/ nkowz n?eN dh Xkok 27, i[V/ fJeZm ù ;zp'XB eofdnK ;qh ikt/rk. ikt/rh. jogkb f;z x uz B k ;kpek whs
t;Bhe c/ z -11 w[ j kbh B/ ftnesh B/ nkgDh bkfJ;z;h 54, 59 nXhB wkwbk doi ehsk Sowk B/ fejk fe w[jkbh Sfjo fJ; j'A gfjbK ;qh Sowk B/ 30 fJ; w"e/ phph ;stzs e"o gq X kB Bro e" ; b w[ j kbh,
fSekfJs doi eotkJh j? fe 12 p'o dh okJhcb Bkb jtkJh j?. ftu ghD tkb/ gkDh dk ;zeN bZy o[gJ/ dh bkrs Bkb bZr/ i"jb, phph gowihs e'o bKvoK, ofiz d o Sowk ;kpek n? w H;h,
T[;dh efonkB/ dh d[ekB j? ns/ ckfJo ehsk ns/ fco pzd{e b? e/ n;b ftu eKro; dh d/D j? fNT{[pt?b dk T[dxkNB ehsk. phph wBwhs e"o bhwk, gofwzdo n? e ;hnB Bfoz d o f;z x dkbw
T[ ; d/ T[ Z gob/ pbke ftZu j/mK nk frnk. fSekfJseosk fi;B/ nkgDh ;oeko ;w/A fJ; fgzv tk;hnK dh wzr 's/ ;qh ;owk f;zx ;'jkDk vkfJo?eNo b?po c?v s/ j' o gstz s / jkzo ;B.
pbftzdo f;zx BK dk ftnesh nB[;ko T[es ftnesh Sokp d/
e'beksk B/V/ wkegk
Ç ;zwh wotkjk :kdrkoh e"A;bo dh r'bh wko ckJhBb w?u bJh Gkosh
gZsoeko ;BwkB fdt; 3 ù e/ jZfsnk
pkok;ks, 1 ngq?b (;HpH)
fJb?eNqkfBe whvhnk s/ gkpzdh
w[ z p Jh, 1 ngq ? b (;HpH) w?u s'A gfjbK nk:'fis Gkos ftukb/ eZb oks bzph rZbpks s/ ;[bfMnk ;h. nkJhH;hH;hH dh
nDgSks/ pzd{eXkohnK B/ wkegk nz s ookSNoh feq e N gq h Sd ns/ ;qhbzek d/ egskBK ns/ j'D d/ pkti{d eto/i B{z b? e/ e'Jh fJ;/ gkpzdh ekoD ;?whckJhBb
ù gq ? ; ebZp uz v hrVQ fty/ d/ fJZe e"A;bo dh T[Zsoh 24 (nkJhH;hH;hH) B/ fdSkFfBod/SK nkJhH;hH;hH d/ gqXkB Sod gtko jb BjhA fBeb ;fenk. fzeo:'r ftZu fgq z N whvhnk d/ eJh
eotkfJnk ik fojk j? . gorBk fibQ/ d/ p?oeg[o ;fEs dh T[bzxDk dk d'S brkT[AfdnK d/ gZsoeko ;zw/bB ftZu Skfwb j? fe Gkos ns/ gkfe;skB ftukb/ gZsoeko ;B go fJb?eNqkfBe
fJ; ;zpzXh ikDekoh T[; dh fojkfJS d/ pkjo r'bh Gkosh N?bhftzB fBT{ z u?BbK j'D nkJ/ u?BbK gqshfBXhnK B{z w[jkbh ftZu j'J/ ;?whckJhBb w?u whvhnk d/ e[ZM gZsoeko jh gqt/
fdz f dnK NoZ;N dh w? B / f iz r wko e/ jZfsnk eo fdZsh. g[bh; s/ Gkos ns/ ;qhbzek ftukb/ tkBy/V/ ;N/vhnw ezgb?e; s'A B{z b? e/ th fJ;/ soQK dh gkpzdh S gk ;e/. nkJhH;hH;hH B/ eJh
NoZ;Nh eftZsoh okfiz d o o' z h B/ dZf;nk fe nDgSks/ eZb fJZE/ j'D tkb/ feqeN ftSt pkjo ofjD bJh fejk frnk. brkJh rJh ;h fi; s'A pknd fBT{z u?BbK s/ gq;koD fB:wK
w[ j kbh B/ dZf;nk fe fJ; ;w/ A pzd{eXkohnK B/ p?oeg[o eZg d/ ckJhBb w?u dh eto/i s/ fBT{z pq'vek;N n?;';hJ/SB ;{uBk ns/ gq;koD wzsokb/ d/ dyb dh T[ b z x Dk eoB dk d' S
gz i kp :{ B htof;Nh uz v hrVQ d/ Brogkfbek d/ e"A;bo iwhb nZi gkpzdh brk fdZsh. ckJhBb (n?BHphHJ/H) ns/ nkJhH;hH;hH s'A pknd fJj wkwbk n;EkJh s"o brkfJnk j?.
wk; ewfBT{ e /S B gZso ftjko nyso dh fojkfJS B/V/ j?do
nbh o'v s/ T[BQK d/ f;o ftZu d'
ftu w'joh nkT[D tkb/
ftfdnkoEh s'A fJbktk
fJb? e Nq k fBe ns/ fgq z N whvhnk
d/ gZsoekoK ù f;z w h wotkjk
r'bhnK wko fdZshnK.
g[bh; nfXekoh okj[b
;qhtk;st B/ dZf;nk fe nyso
dh w"s xNBk ;EkB s/ jh j' rJh.
gpfbe pkEo{w d/ YKu/ ftZu cb t/uD tkb/
:kdrkoh ;BwkB fdZs/
T[jBK dZf;nk fe fJ; xNBk
w[ j kbh, 1 ngq ? b (;HpH)
f;zwh wotkjk w?w'ohnb
u? o hN/ p b NoZ;N tZb' A 8 tK
ikDr/ . fJ; s' A fJbktk fJ;
;w/A ekft wfjcb ;ikJh
ikt/ r h , fi; ftZu tZy-tZy
eth nkgDhnK ouBktK g/ S
ekoB o'j ftZu nkJ/ wkegk d/
toeoK B/ ;Ve nktkikJh ns/
f;nkbdk ns/ feqSDkBro o/bt/
;N/SBK ftukb/ o/b ;/tk mZg eo
dk ep
epzk, t;BheK tb'A Gkoh o'; gqrNktk
gZsoeko ;BwkB fdt; 3 ngq?b eoBr/. w[ j kbh, 1 ngq ? b (;HpH) brkfJnk j? fe fJ; o/jVh tkb/ eotkfJnk ikt/ ns/ fJ; Yku/ nc;o-2 ;qh fti/ e[wko r[gsk
fdZsh.
;EkBe ;?eNo-70 d/ t;BheK e'b oks B{z eJh b'e fJeZm/ j' B{ z w[ e z w b eoe/ fJZE/ pkEo{ w B/ fejk fe fJj wkwbk jkb/
(e'mh BzH 2501 s'A 2642) d/ iKd/ jB fijV/ fJZE Sokp ghAd/ pDkfJnk ikt/ sK i' t;BheK ekog'o/SB d/ ftuko nXhB j?

fpjkoL jkdf;nK s'A pknd b'eK t;BheK B/ fJeZm/ j' e/ ;oeko jB ns/ fJj pkEo{w dk Ykuk dh fJj ;wZf;nk ysw j' t / . ns/ ekog'o/SB tb'A fJ; ;zpzXh
s'A wzr ehsh j? fe fJZE/ gqSk;B ;wki fto'Xh nB;oK dk YKuk ;zgoe eoB s/ fwT[A;gb ekog'o/ pDdh ekB{zBh ekotkJh ehsh
tb'A gpfbe pkEo{w dh T[;koh pDdk ik fojk j?.
bJh pDkJ/ rJ/ fJZe Yku/ ftZu t;BheK B/ dZf;nk fe fJ;
SB w[ j kbh d/ ekoi ;kXe ikt/rh.

fJZe cb t/uD tkb/ tb'A ehs/ ;zpzXh T[jBK tb'A e[M fdB gfjbK

B/ e"wh Skjokj ikw ehsk


Gkrbg[ o FfpjkoSohc, 1 dh w"s s'A pknd GVe/ b'eK B/ ftZu gopbg[o EkDk y/so ftZu
rJ/ BkikfJi epi/ B{ z d{ o fwT[A;gb ekog'o/SB ftZu th
eotkfJnk frnk. fJZE' A d/ fbysh fSekfJs fdZsh rJh ;h
t;BheK dh iZE/pzdh o?ihv?AN ns/ nZi ekog'o/SB dh BkikfJi
t? b c/ n o ;[ ; kfJNh (ofiL) d/ epi/ jNkT[D tkbh Nhw tb'A fJZE/
ckJhBb w?u w"e/ tZvh
gqXkB ;qH e[bdhg f;zx, iBob fJ; o/jVh tkb/dk e[M ;kwkB th
ngq?b (;HpH) fpjko d/ Gkrbg[o Gkrbg[o efjbrkUA wkor s/ fJZe NoZe dh NZeo ekoD zywh
ns/ Bkbzdk fibQ/ ftZu nbZr nktkikJh pzd eo fdZsh.
nbZr ;Ve jkdf;nK ftZu fJZe
ftfdnkoED ;w/s
w'No ;kJheb ;tko dh nZi ;t/o/
T[BQK dZf;nk fe GVe/ b'eK B/ w"s s'A pknd GVe/ b'eK B/
d' Nq?eNo dh s'Vc'V ehsh ns/ T[; B{z w[nkti/ dh wzr B{z b? e/ e"wh
;eZso ;qH i'frzdo f;zx ns/ j'o u[Zfenk frnk j? gozs{ ekog'o/SB
nj[ d / d koK ;q H gq / w f;z x ;q H d/ eowukohnK tb'A fJj ekotkJh
feogkb f;zx, ;qHi;tzs f;zx, nZX/ nX{o/ Yzr Bkb jh ehsh rJh
;qH n?;Hn?BH eg{o ns/ ;qH doSB ns/ fJ; o/jVh tkb/ tb'A j[D/ th
;eqhB brkT[D dk c?;bk
ftneshnK dh w"s s'A pknd nZr brkT[D dk th :sB ehsk. Skjokj Bzpo 10 B{z ikw eo fdZsk. w[jkbh, 1 ngq?b (;HpH) ebrhXo ;/te iE/ d/ gqXkB ;a
f;zx B/ dZf;nk fe gqS k;B tb'A T[ Z E/ nkgDk epik poeoko
GVe/ b'eK B/ nZi e"wh Skjokj fwqsek dh gfjukD ;p"o ekbi dh ;{soK B/ dZf;nk fe b'e gqSkSfBe ifszdogkb f;zx i/gh B/ feqeN w?u ftSt eZg d/ ckfJBb d/ w"e/ s/
uko ;kb gfjbK fJj nZvk oZyfdnK cb t/u/ ik oj/ jB.
80 ns/ 110 s/ nktkikJh pzd fJzNowhfvJ/N dh ftfdnkoED nfXekohnK B{z xNBk ;EkB s/ c/z 3ph2 fty/ fJZe tZvh ;eohB brkT[D dk c?;bk ehsk j? sK i'
pDkfJnk frnk ;h gozs{ fJ; EK T[jBK fejk fe fJj o/jVh tkbk
eo fdZsh. g[bh; ;{soK B/ dZf;nk y[Sp{ e[wkoh d/ o{g ftZu j'Jh j?. T[j p[bkT[D dh wzr eo oj/ jB. ;zi/ Brotk;h fJ; w?u dk nBzd wkD ;eB. fJj w?u Gbe/ Gkos ns/
s/ pkEo{ w dh T[ ; koh dk ez w T[ b Nk w[ j Zbk tkfbnK B{ z
fe Gkrbg[o ftZu ;p"o EkDk ;kJheb s/ nkgD/ ekbi ik ojh f;zx Bkw dk w'No;kJheb ;tko ;qhbzek ftukb/ tkBy/V/ ;N/vhnw, w[zpJh fty/ y/fvnk ikDk j?. ;a
ftukb/ jh SZv fdZsk frnk. XwekT[Adk j? fe T[;dk e'Jh e[M
sfjs e"wh Skjokj BzF80 s/ ;h. xNBk s'A pknd fJ; e"wh eZb gopbg[o ftZu NoZe dh NZeo i/gh B/ fJ; s'A gfjbk Gkos ns/ gkfe;skB d/ ;?whckfJBb w[ekpb/
fiZE/ fJZe co{N dh o/jVh tkb/ BjhA ftrkV ;edk. t;BheK B/
pkp{g[o w'V e'b fJZe N?eNo dh Skjokj s/ tkjBK dh nktkikJh ekoD rzGho o{g Bkb zywh j' w"e/ th wkoehN ftZu ;eqhB brkJh ;h fi;B{z b'eK B/ pj[s g;zd
B/ epik ehsk j'fJnk j?. wzr ehsh j? fe fJ; EK s/ j'J/ fJ;
NZeo ekoD fJZe ftfdnkoED o'e fdZsh rJh. T[E/ Bkbzdk fibQ/ frnk ;h. ehsk ;h. fJ; w"e/ s/ ukj ns/ ge"fVnK dk bzro th j't/rk.
;EkBe t;BheK B/ fJbikw BkikfJi epi/ B{z s[ozs ysw
Skge, gq e kkSe
e ns/ wkbe G[ f gz d o f;z x B/ fpq i / S fgq z N ooz n? ; a;han? c a 55 c/ z-5, w[ j kbh s' A Sgtk e/ n? ; a;han? c a 52, c/z-3ph-2, w[ j kbh s' A ikoh ehsk. ;z g kde-G[ f gz d o f;z x , ;wkuko ;z g kde L e[ b dhg f;z x

You might also like