Professional Documents
Culture Documents
m%ldYl(
2005 iy 2015 w;r jir 15 ld,h ;=< isÿlr we;s m¾fhaIK iy WoafoaYkhka fuu
jd¾;dfõ úYaf,aYkh lrk w;r" ta yryd Y%S ,xldj ;=< LGBTQI+ m¾fhaIK iy
WoafoaYkhka iïnkaOfhka iuld,Sk úpdrhla ,nd§ug W;aiy lrhs' 2009 jir ;=<
Y%S ,xldfõ ckjd¾.sl w¾nqOh ksudùu" 2005-2015 ld,h ;=< uyskao rdcmlaI rch iy 2015-
2019 hymd,k rch l%shd;aul ùu hk lreKq fya;=fjka fuu ld, mßÉfPaoh jeo.;a fõ'
foaYmd,k mßmd,k ikao¾Nh fjkiaùu we;=¿j fuu ld, mßÉfþoh ;=< isÿjQ j¾Okhka"
LGBTQI+ m¾fhaIK iy WoafoaYk j,g ie,lsh hq;= n,mEula isÿ lr we;'
LGBTQI+ iïnkaOfhka foaYSh jYfhka isÿjk WoafoaYkhka tla l%uj;a" ks, l%shdj,shla
yryd iy wl%uj;a" ks, l%shdj,Ska folla yryd isÿù we;s nj fmfka' udkj whs;sjdislï
wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiau ilia lsÍu l%uj;a"
úêu;a l%shdj,sh jk w;r" 2015-2019 wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrK l%shdj,sh iy 2015
m%;sikaOdk hdka;%Khka ms<sn| WmfoaYk ld¾h idOl n,ldh ^CTF) wl%uj;a" úêu;a
l%shdj,Ska fol f,i fmkajd Èh yel'
fuu ks, l%shdj,Skag wu;rj ks, fkdjk WoafoaYk l%shdj,Ska lsysmhlao mj;S' f,aLk.;
lsÍfï wvqmdvq iy wl%uj;a iajNdjh fya;=fjka tu ks, fkdjk WoafoaYk l%shdj,s ish,a,
fuys oelaúh fkdyels w;r" ie,lsh hq;= lsysmhlA muKla iඳyka lr we;'
udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiau
(NHRAP)
2011-2016 iඳyd jQ udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl
l%shdldÍ ie,eiau 2010 § flgqïm;a lrk ,os' isú,a iudc ixúOdk fuh flgqïm;a lsÍug
f;dr;=re ,nd.ekSug meje;ajQ /iaùu i|yd iyNd.S lr.;a;o" LGBTQI+ ixúOdk lsisjlg
ta i|yd wdrdOkd lr fkd;snqKs'1 isú,a iudc ixúOdk bÈßm;a l< mßÈ fuys m<uq iy
fojk flgqïm;a ;=< iu,sx.sl;ajh ks¾idmrdë lsÍug úêúOdkhla we;=<;a jqjo" tys
wjidk flgqïm;ska m%;HlaI f,i tu úêúOdkh ckdêm;s rdcmlaI úiska bj;a lr ;snqKs'2
2011-2016 ld,h i|yd jQ udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ
cd;sl l%shdldÍ ie,eiau ;=< LGBTQI+ iïnkaOfhka lsis÷ úfYaIs; úêúOdkhla we;=<;a
fkdùh'
2016 §" mej;s rch uඟska 2017-2021 ld,h i|yd udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy
m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiau ilia lsÍug mq¿,a l%shdj,shla wdrïN
lrk ,oss' ta i|yd leìkÜ uKav,h úiska udkj ysñlï ms<sn| wka;¾ wud;H lñgqjla m;a
lrk ,os' fuu lñgqj úiska wod< wud;HdxYj, fcHaIaG ks,OdÍkaf.ka iukaú; jQ md,k
lñgqjla fuu l%shdj,sh i|yd msysgjQ w;r tu lñgqj uඟska udkj whs;sjdislï wdrlaId
lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiafï úúO fldgia flgqïm;a lsÍug
rcfha wdh;k" isú,a ixúOdk iy Ydia;%Sh wdh;kj, ksfhdað;hskaf.ka iukaú; flgqïm;a
lñgq msysgqjk ,os'3
fuu lñgq uඟska udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ kj cd;sl
l%shdldÍ ie,eiau flgqïm;a lsßu i|yd uyck woyia$fhdackd bÈßm;a lsÍu i|yd wdrdOkd
lrk ,os' miq.sh l%shdj,shg fjkiaj" fï i|yd bÈßm;a lsÍï lsysmhla isÿlsÍug LGBTQI+
ixúOdkj,g yels úh' l%shdj,sfha m%;sM,hla f,i ilia jQ udkj whs;sjdislï wdrlaId
lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiafï m<uq flgqïm;g Y%S ,xld oKav
kS;s ix.%yfha 365 iy 365A j.ka;s wj,x.= lsÍug iy ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreI
1
Blaj,a .%jqkaâ" tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï ljqkais,hg bÈßm;a lsÍu" Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d iudf,dapkh" 2012
ud¾;="
https://lib.ohchr.org/HRBodies/UPR/Documents/Session14/LK/JS2_UPR_LKA_S14_2012_JointSubmission2_E.pdf, msgqj
3.
2
ikafâ ghsïia" “Talk at the Cafe Spectator”, iema;eïn¾ 11" 2011,
http://www.sundaytimes.lk/110911/Columns/cafe.html
3
úfoaY iïnkaO;d wud;HdxYh" udkj ysñlï wdrlaId lsÍu yd m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiau ^2017-
2021&"https://www.mfa.gov.lk/ta/6587-the-national-action-plan-for-the-protection-and-promotion-of-human-rights-
2017-2021/
tfy;a udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ
ie,eiau ilia lsÍfï l%shdj,sh úYd, jYfhka foaYmd,kShlrKh jQ w;r" leìkÜ
uKav,hg heùug fmr tu flgqïmf;a iuyr úêúOdk úfoaY lghq;= wud;Hjrhd úiska
bj;a lr ,oss' iuyr leìkÜ wud;Hjrekaf.a oeä úfrdaO;ajh fya;=fjka tu flgqïm;ska
Y%S ,xldfõ oKav kS;s ix.%yh fjkia lsÍug we;=<;a ù ;snq ks¾foaYh bj;a lrk ,oss'5
leìkÜ uKav,h úiska iïu; lrk,o udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh
lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,iqug bkamiq lsisu isú,a iudc woyila we;=<;a fkd lrk
,oss'6
Y%S ,xld wdKavql%u jHjia:dfõ fjkia fldg ie,lSu iïnkaOfhka we;s j.ka;shg ia;%S
mqreI iudcNdjh we;=<;a lsÍug ^,sx.sl ÈYdk;sh we;=<;a fkdúh&" fm!oa.,sl;ajh iïnkaO
j.ka;s iudf,dapkh lr fjkia lsÍug" flfkl=f.a i;H fyda mßl,amkh l< ,sx.sl
ÈYdk;sh u; fi!LH wxYj, isÿjk fjkiafldg ie,lSï bj;a lsÍug ks¾foaY wjidk
udkj whs;j s dislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiafï
we;=<;a úh'7 oKav kS;s ix.%yfha 365 iy 365A j.ka;s fjkia lsÍu hk ks¾foaYh fjkqjg"
Y%S ,xld oKav kS;s ix.%yh iudf,dapkh lr" th wka;¾cd;sl udkj ysñlï m%ñ;Skaj,g
wkql=, jk mßÈ wjYH kS;s iïmdokh lsÍug wmeyeÈ,s ks¾foaYhla we;=<;a ù we;' 8 tf,i
n,k l<" wjidk udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl
l%shdldÍ ie,eiau i|yd woyia iy fhdackd tla/ia l< iy flgqïm;a l< l%shdj,Ska ;=<
,nd ÿka fmdfrdkaÿj,ska iïmq¾Kfhkau fjkiaù we;'
4
Y%S ,xldj i|yd jk rdcH fkdjk ixúOdkj, ikaOdkh - Y%S ,xldj (SOGI&), 3 jk pl%h i|yd taldnoaO bÈßm;a lsÍu,
https://ilga.org/downloads/stakeholders_report_SriLanka_UPR28.pdf, mßÉfÉoh 32
5
Y%S ,xld ixlaIsma;h" zY%S ,xldjZ cd;sl udkj iïm;a l%shdldÍ ie,eiau 2016-2021, l%shdj,sfha iuia; iajNdjh iy
wLKav;dj m%Yak lsÍu" 2017 fmnrjdß 04" https://srilankabrief.org/2017/02/sri-lanka-national-hr-action-plan-2016-
2021-inclusive-nature-and-integrity-of-the-process-questioned
6
by; iඳyk
7
Y%S ,xld rch" udkj ysñlï wdrlaId lsÍu yd m%j¾Okh lsÍu i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiau 2017 -2021" isú,a yd
foaYmd,k whs;sjdislï fþo 3'1'1" 3'1'2 iy 6'1'1∙ wd¾:sl" iudc yd ixialD;sl whs;sjdislï 6'6'4 fþoh'
8
by; iඳyk, 6'1'8 fþoh'
9
Y%S ,xldfõ wdKavql%u jHjia:d iïfï,kh" Zl%shdj,shZ
10
Ground Views, iudkd;au;djh iy fjkia fldg ie,lSu i|yd w¾:j;a whs;shla , ,sx.sl yd ia;%S mqreI iudcNdjh
y÷kd .ekSu" Ground Views, 2016 ud¾;= 28 http://groundviews.org/2016/03/28/a-meaningful-right-to-equality-and-
non-discrimination-recognising-sexual-and-gender-identities
wkq lñgq úiska 2016 fkdjeïn¾ udifha§ fufyhqï lñgqjg bÈßm;a lrk ,o jd¾;dfõ"
kj wdKavql%u jHjia:djla flgqïm;a lsÍfï l%shdj,s jd¾;dfõ we;s iúia;rd;aul
ks¾foaYhka ish,a,u mdfya w;yer oud we;s w;r" ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreINdjh
ms<sn| wkkH;djh mokï lrf.k fjkia fldg ie,lSu meyeÈ,sj wdKavql%u jHjia:dj
úiska ;ykï lsÍug ,nd ;snq ks¾foaYh fu;=<ska bj;a lr we;s w;r fuh orejkag we;s
whs;shla f,i jHdma; lsÍu iy ishÆ kS;s iïmdokh i|yd mYapd;a m%;s wêlrK
iudf,dapkhkag bv §u ks¾foaY lr we;'17 bkamiq wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrK
l%shdj,sh È.a.eiaiqKq w;r fufyhqï lñgqjg ish w;=re jd¾;dj bÈßm;a lsÍug jirlg jeä
ld,hla .; úh' kj wdKavql%u jHjia:dfõ flgqïm;la 2019 uq,a Nd.fha § t<s olajk ,È'
tys wkqlñgqj úiska ks¾foaYlr mßÈ" ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreINdjh ms<sn| wkkH;d
mokï lr .ksñka fjkia fldg ie,lSï ;ykï lsßfï úêúOdkhla we;=<;a úh'18
flfiafj;;a" fuu wjia:dj jk úg wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrK l%shdj,sh wekKysg
we;s w;r" th j;auka rch úiska kej; wdrïN lrkq we;ehs is;sh fkd yels h'
m;aùï ,nd §fï l%shdj,sh ;=< ia;%S mqreI iudcNdjh u; mokï jQ ysxikhkaj, fh§
isák wh we;=<;a fkdjk njg iy;sl lsÍu we;=¿j ;k;=re iy l%shdj,Ska ie,iqï
lsÍu" l%shd;aul lsÍu hk foflysu iy m%;s,dNSka f;dard .ekSfï § ‘idïm%ohsl mjq,’
hk jákdlu uඟ yeÍu" LGBTQI+ mqoa.,hskaf.a wjYH;d we;=<;a lsÍu" tjeks
hdka;%Khka ;=< fiajh lrk ks,OdÍka úúO ia;%SmqreI Ndjhka yd ,sx.sl ÈYdk;shka
we;s mqoa.,hska iïnkaOfhka fjkia fldg ie,lSula fkdl< hq;h = '21
z{d;Skaz hk jpkh ks¾jpkh lsÍfï§ újdyl iylre fyda f,a {d;Ska muKla
woyia lsÍu ;=<ska" LGBTIQ iylrejka yg iykhka ^redress& fiùu iSud lrhs'
tneúka jkaÈ f.ùfï § idïm%odhsl zmjq,z hk w¾: oelaùug hg;a jk whg muKla
= '22
iSud fkdúh hq;= w;r idïm%odhsl fkdjk mjq,a jHqyhka o we;=<;a úh hq;h
m%;sikaOdk hdka;%Khka ms<sn| WmfoaYk ld¾h idOl n,ld l%shdj,sh wjidkfha§ rch
úiska iïmq¾Kfhkau fkdi,ld yßk ,o w;r tys jd¾;dj t<soelaùug ckdêm;sjrhd iy
w.ue;sjrhd iyNd.S fkdúh' rcfha fcHaIaG wud;Hjre miqj tu jd¾;dj oeäj úfõpkh
lrk ,oss'24 ixl%dka;s hqla;sh ms<sn| jevigyk iy l%shdj,sh weKysáulg ,la jQ w;r"
fmdfrdkaÿ jQ hdka;%K y;frka tlla jk w;=reoyka jQjka ms<sn| ld¾hd,h muKla ia:dms;
lrk ,oss' fï olajd w;=reoyka jQjka ms<sn| ld¾hd,h úiska ckjd¾.sl .egqfuka mSvdjg
m;a LGBTIQI+ mqoa.,hskf.aa .eg¨ iïnkaOfhka lsis÷ ksYaÑ; m%ldYhla fyda úêúOdkhla
i,id fkdue;' fjk;a hdka;%Khka fyda fmdÿfõ ´kEu ixl%dka;s hqla;sh ms<sn|
jevigyka" kj rch hgf;a" l%shd;aul jkq we;ehs is;sh fkd yels h'
20
m%;sikaOdk hdka;%Khka ms<sn| WmfoaYk ld¾h idOl n,ldh" m%;sikaOdk hdka;%Khka ms<sn| WmfoaYk ld¾h idOl
n,ldfha wjika jd¾;dj" fj¿u' 1" 17 fkdje' 2016" ms 55 iy 89" iy 354-55
21
by; iඳyk, fþo 207, ms 355
22
by; iඳyk, fþo 88, ms 55
23
by; iඳyk, fþo 242, ms 89
24
cd;Hka;r w¾nqo lKavdhu" Sri Lanka’s Transition to Nowhere, Asia Report, N ° 28" n%i,aia ICG, 2017,
https://d2071andvip0wj.cloudfront.net/286-sri-lanka-s-transition-to-nowhere.pdf, ms 16-7
fuu in|;dj, m%;sM,hla f,i cd;sl ,sx.dY%s; frda. yd taâia u¾ok jevigyfka 2018-
2022 cd;sl Wmdhud¾.sl ie,eiau ixj¾Okh lsÍu i|yd ia:dms; lrk ,o fufyhqï
lñgqfõ idudðlhska f,i LGBTQI+ ixúOdk jk fmdisáõ fydamaia t,dhkaia iy hx.a wjqÜ
ysh¾ hk ixúOdk we;=<;a úh'25 fuys wjika ie,eiau mdov wd{d mk; iy oKav kS;s
ix.%yfha 365 iy 365A j.ka;s HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjkaf.a HIV iy ,sx.dY%s;
widok i|yd mj;sk fiajdjkag we;s m%fõYh oeä f,i wNsfhda.hg ,la lrk úêúOdk
f,i y÷kdf.k we;'26 fuu ie,eiau cd;sl AIDS ljqkais,h iy cd;sl ,sx.dY%s; frda. yd
taâia u¾ok jevigyfka ffk;sl yd iodpdrd;aul wkq lñgqj kej; n,d;aul lsÍu ;=<ska
fuu úêúOdk bj;a lsÍug wjYH WoafoaYk lghq;= lsÍug cd;sl ,sx.dY%s; frda. yd taâia
u¾ok jevigykg ks¾foaY lrhs'27 ta wkqj Y%S ,xldj ;=< jeäysá w;r leue;af;ka isÿjk
iu,sx.sl ,sx.sl l%shdldrï ks¾idmrdë lsÍu i|yd lghq;= lrk tlu rdcH wdh;kh cd;sl
,sx.dY%s; frda. yd taâia u¾ok jevigykhs'
ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hd zfydafudak Ñls;aidj’ iy zwjYH Y,H ffjoH m%;sldrz fj;
fhduq lr we;s nj;a zmqoa.,hd ia;%S mqreI iudcNdjh fjkia lsÍfï l%shdj,shg Ndckh ù
we;s nj;az iy;sl lrñka úfYaI{ ufkdaffjoHjrhl= iy;slhlA ,nd§u fuu kS;suh ia;%S
mqreI iudcNdjh ms<sn| iy;slh ,nd.ekSfï l%shdj,sfha fldgils'30 wod< mqoa.,hd úiska
zkshñ; mßÈ iudc ia;%SmqreI iudcNdjh fjkia lsÍfï l%shdj,sh ’ iïmQ¾K lr we;s njg
ufkdaffjoHjrhd iy;sl l< hq;= h'31
kS;suh ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| iy;slh ,nd.ekSfï l%shdj,sh ;=< wvqÆyq ඬqlï
lsysmhla mj;S' fï iïnkaOfhka cd;Hhka;r m%ñ;shjk" ffk;sl ia;%S mqreINdjh fjkia
lsÍu i|yd ffjoH" Y,H fyda ufkdaÑls;ail m%;sldr fyda frda. úksYaph wjYH fkdjk
25
cd;sl ,sx.dY%s; frda. $ taâia u¾ok jevigyk ^NSACP&" cd;sl HIV/STI l%fudamdhsl ie,eiau Y%S ,xldj 2018-2022"
fld<U NSACP" 2017" ms 47 hs'
26
by; iඳyk, ms 22-23
27
by; iඳyk, ms 40
28
cd;sl udkj ysñlï wdh;k iy hQtkaãmS wdishd meis*sla ixioh" ,sx.sl ÈYdk;sh" ia;%S mqreI Ndjh iy ,sx.sl ,laIK
iïnkaOfhka udkj ysñlï m%j¾Okh yd wdrlaId lsÍu, cd;sl udkj ysñlï wdh;k i|yd w;afmd;la" 2016" ms' 59'
29
frðiag%d¾ fckrd,a fomd¾;fïka;=j" pl%f,aL wxl 06$2016" 2016 cQks 28'
ixl%dka;s ,sx.sl m%cdj i|yd ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| iy;slh ksl=;a lsÍu ms<sn| fi!LH wud;HdxYh" idudkH
pl%f,aL wxl 01-34 $ 2016" 2016 cQks 16'
30
ixl%dka;s ,sx.sl m%cdj i|yd ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| iy;slh ksl=;a lsÍu ms<sn| fi!LH wud;HdxYh" idudkH
pl%f,aL wxl 01-34 $ 2016" 2016 cQks 16'
31
by; iඳyk
fuu m%ldYh miqìï lr.ksñka" ck;d úuqla;s fmruqK Y%S ,xldfõ LGBTQI+ m%cdjf.a iudk
whs;sjdislï i|yd iyfhda.h m%ldY lrk ,os'34 tfukau LGBTQI+ m%cdfõ idudðlhskag
mq¿,a m%.;sYS,S ikaOdkhl fldgila ùugo wdrdOkd lrk ,os'35 ck;d úuqla;s fmruqK
úiska LGBTQI+ m%cdj iuඟ ;u wd¾Ól jh wLKavj 2019 jir f;lau f.k.sh w;r" ta
w;r;=r ld,fha § LGBTQI+ m%cdjg iyfhda.h olajñka újD; woyia lsysmhlau isÿ lrk
,os'36
fuys WÉp;u wjia:djl jqfha ck;d úuqla;s fmruqfKa kdhl;ajfhka hq;a cd;sl ck n,h
ikaOdkfha ckdêm;sjrK wfmalaIl wkqr l=udr Èidkdhl Tyqf.a m<uq uyck /,sfha§
LGBTQI+ m%cdjf.a iudk whs;jdislï i|yd iyfhda.h h<s;a wjOdrKh lsÍuhs'37 ;jo"
Tyqf.a m%;sm;a;s m%ldYkfha LGBTQI+ m%cdj iïnkaOfhka úfYaIs; fldgila we;=<;a ù ;snq
w;r tys oKav kS;s ix.%yfha 365 iy 365A ixfYdaOkh lsÍu" LGBTQI+ m%cdjg tfrys ffjÍ
m%ldY iy m%pKav;ajh keje;aùu i|yd kS;s mekùu iy LGBTQI+ m%cdjf.a wdrlaIdj iy
32
yshquka rhsÜia fjdÉ" 2016" zweඟs,s myu tl yd iudk fkdfõZ - Y%S ,xldfõ ia;%S mqreI Ndjh iy ,sx.sl ÈYdk;sh hk
wkkH;djhka u; mokï jQ fjkia fldg ie,lSu
33
fâ,s ñr¾" “LGBTQI m%cdj ckdêm;s úiska isÿlrk ,o ‘iuk, Ôú;h’ ms<sn| m%ldYh fy<d olS" 2018 fkdjeïn¾ 6 jk
Èk, http://www.dailymirror.lk/article/LGBTQI-community-condemns-Presz-s-remarks-on-butterfly-life--157968.html
34
yshquka rhsÜia fjdÉ" 2016" zwe.s,s myu tl yd iudk fkdfõz - Y%S ,xldfõ ia;%S mqreI Ndjh iy ,sx.sl ÈYdk;sh hk
wkkH;djhka u; mokï jQ fjkia fldg ie,lSu
35
jrodia ;Hd.rdcd" zck;d úuqla;s fmruqK LGBTQI+ mqoa.,hska fjkia fldg ie,lSug úreoaOj fmkS isá’z" fâ,s ñr¾"
2018 fkdjeïn¾ 16" http://www.dailymirror.lk/158438/JVP-stands-for-non-discrimination-of-LGBTIQ-persons
36
fld<U fg,s.%d*a" zmSä; LGBTIQ m%cdfõ whs;sjdislï fjkqfjka igka lsÍug fPùmS fmdfrdkaÿ fjhs Z" 2019 cQ,s
9"https://www.colombotelegraph.com/index.php/jvp-vows-to-fight-for-the-rights-of-oppressed-lgbtiq-community/
37
Y%S ,xld ixlaIsma;h" zY%S ,xldj - LGBTQ whs;sjdislïj,g iydh fok njg ckdêm;s wfmalaIlfhl=f.a fmdfrdkaÿjz"
2019 iema;eïn¾ 21 "https://srilankabrief.org/2019/09/sri-lanka-a-presidential-candidates-pledge-to-support-lgbtq-
rights/
LGBTQI+ m%cdjg iyfhda.h oelaùu i|yd ck;d úuqla;s fmruqK" wkqr Èidkdhl iy
cd;sl ck n,h ,ndÿka fmdfrdkaÿ iy m%;sm;a;s m<uqjrg Y%S ,xldfõ m%Odk Odrdfõ
foaYmd,k mlaIhla úiska ,ndÿka fmdfrdkaÿ iy m%;sm;a;s fõ' 40 úfYaIfhkau 2015 jif¾
ck;d úuqla;s fmruqKq md¾,sfïka;= uka;%S k,skao ch;siai úiska LGBTQI+ m%cdjg úreoaOj
isÿlrk ,o m%ldY yd ii|d ne,Sfï§ fuh ck;d úuqla;s fmruqfKa woyiaj, iïmq¾K
fjkia ùula fmkakqï lrhs'41 flfia fj;;a" Èidkdhl ckdêm;sjrKfhka ;=kajk ia:dkh
,nd .ksñka ishhg 3'16 l Pkao m%;sY;hla ,nd .kakd ,os'
cHd;Hka;r WoafoaYk
miq.sh jir 15 l ld,h ;=< cd;Hhka;rj isÿ lrk ,os LGBTQI+ WoafoaYkhka flakaø.; ù
we;af;a m%Odk jYfhkau úYaùh wdj¾;s;d iudf,dapkh u; iy udkj ysñlï .súiqï lñgq
4l iudf,dapk l%shdj,sh u; h. udkj whs;sjdislï lñgqj; wd¾:sl" iudc yd ixialD;sl
whs;sjdislï ms<sn| lñgqj; ldka;djkag tfrys fjkialï lsÍu ;=rka lsÍfï lñgqj; iy
<ud whs;sjdislï ms<sn| lñgqj' fuu WoafoaYk W;aidyhka iy iudf,dapk wdh;kj, yd
rcfha m%;spdrj, oS fuu WoafoaYk W;aidyhkaj, m%;sM, my; oelafõ'
38
cd;sl ck n,h" cd;sh i|yd n,dfmdfrd;a;=j- m%;sm;a;s m%ldYkh" 2019" ms' 50'
39
iquqÿ pdur " zt,aÔîà ck;dj fjkia fldg ie,lSu wjika lsÍu i|yd Pkaoh Èh hq;=hz - jrodia" Ceylon Today" 2019
fkdjeïn¾ 12" , https://ceylontoday.lk/news-more/8997, cd;sl ck n,h "LGBTQI ¤ whs;sjdislï i|yd iyh olajk
b;sydifha tlu kdhlhd NPP wfmalaIlhd" f;kq rkafl;a" iuNsudks iduQyslh" 2019 fkdjeïn¾ 12"
https://www.facebook.com/nppsrilanka/posts/526635057917023
40
;Hd.rdcd " zck;d úuqla;s fmruqK LGBTQI+ mqoa.,hska fjkia fldg ie,lSug úreoaOj fmkS isáz’ "
41
w;=, ú;dkf.a" zck;d úuqla;s fmruqK t,aÔîà whs;sjdislïj,g uq¿ukskau úreoaOhsz" Y%S ,xldfõ m%cd;ka;%jdoh i|yd
udOHfõ§ka, www.jdslanka.org/index.php/news-features/politics-a-current-affairs/578-jvp-in-sri-lanka-totally-opposed-
to-lgbt-rights
2008 mej;s m<uq Y%S ,xld iudf,dapkfha§" Y%S ,xldfõ LGBTQI+ m%cdj iïnkaO .eg¨ isú,a
iudc bÈßm;a lsÍï y;rla uඟska Rcqju wduka;%Kh lrk ,os; ta" ldka;d iy udOH
tluq;=j úiska42" Blaj,a .%jqkaâ úiska43" b,a.d hqfrdama" Blaj,a .%jqkaâ" cHd;Hka;r iußis
msßñ iy ldka;d udkj whs;sjdislï fldñiu iy ARC bkagkeIk,a hk tl;=j úiska44 iy
Y%S ,xldfõ isú,a ixúOdk 29l tl;=jla úisks'45
fuu bÈßm;a lsÍï uඟska ,sx.sl ÈYdk;sh mokï lrf.k rcfha wkqoekqu u; isÿjk ffjÍ
m%ldY" LGBTQI+ whs;sjdislï fjkqfjka jev lrk udkj ysñlï l%shdldÍkag ysßyer lsÍu
i|yd kS;s moaO;sh Ndú; lsÍu" LGBTQI+ mqoa.,hskag tfrysj isÿ lrk ,o wmrdO i|yd
ovqjï fkd,eîu" m%pKav;ajh" urK ;¾ck iy ,sx.sl ÈYdk;sh u; mokï jQ kS;shg
Tífnka jQ ukqIH >d;k" LGBTQI+ mqoa.,hska fldka lsÍu iy mq¿,a f,i mSvd lsÍu jeks
lreKq biau;= lr oelaùh'46 fuu lreKq tl, mej;s isú,a hqoaOfha ikao¾Nh ;=< u;=lr
we;s w;r" isú,a hqoaOfha m%;sM,hla f,i uyck wdrlaIdj msßySu fya;= fldgf.k wdfõKsl
iudc wdka;sllrKh fya;=fjka LGBTQI+ mqoa.,hska jvd jeä jYfhka wjodkug ,lajk
nj fuu bÈßm;a lsÍï ;=<ska wjOdrKh flßKs'47 tfukau iudc-wd¾:sl lafIa;%h ;=<"
LGBTQI+ mqoa.,hkag fi!LH fiajd" wOHdmkh iy /lshdj i|yd m%fõYh iy iudc yd
fmdÿ Ôú;hg w¾:j;a f,i iyNd.S ùfï yelshdj wysñ ù we;s nj bÈßm;a lsÍï uඟska
wjOdrKh lr we;'48
bÈßm;a lsÍï ish,a,u jeäysáhka w;r leue;afkka isÿjk iu,sx.sl ,sx.sl yeisÍï
ks¾idmrdë lsÍu" ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreINdjh ms<sn| wkkH;djh mokï lrf.k
iudkd;au;djh iy fjkia fldg ie,lSu ;yjqre lsÍug l%shdud¾. .ekSu" iy
fm!oa.,sl;ajh wdrlaId lsÍug jHjia:duh whs;shla y÷kajd §u hk ks¾foaY ,nd § we;'
m<uq úYaùh wdj¾;s;d iudf,dapkfha § tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï ljqkais,fha
l%shdldÍ lKavdhfuka fyda wfkl=;a rgj,aj,ska Y%S ,xldj i|yd lsis÷ LGBTQI úfYaIs;
ks¾foaYhla ,nd fkdÿka w;r ta fya;=fjka Y%S ,xldjg LGBTQI+ m%cdj iïnkaO .eg¨j,g
lsis÷ m%;spdrhla oelaùu isÿ fkdù h'
2012 § mej;s Y%S ,xldfõ fojk úYaùh wdj¾;s;d iudf,dapkfha§" Y%S ,xldfõ LGBTQI+ m%cdj
iïnkaO .eg¨ isú,a iudc bÈßm;a lsÍï ;=kla uඟska Rcqju wduka;%Kh lrk ,os; ta"
Blaj,a .¾jqkaâ úiska"49 ,sx.sl whs;Ska fjkqfjka jQ ikaOdkh úiska50" iy isú,a ixúOdk
29la tl;=j úisks'51 LGBTQI+ m%cdjg iy tys idudðlhskag t,a, jk udOH m%ydrj mej;sh
o" m<uq úYaùh wdj¾;s;d iudf,dapkfha isg rch úiska LGBTQI+ m%cdj uqyqKfok .eg¨
iïnkaOfhka ie,lsh hq;= m%.;shla w;alr f.k fkdue;s nj fuu bÈßm;a lsÍïj, i|yka
42
ldka;d yd udOH iduQyslh úiska Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,os bÈßm;a lsÍu" 2008" fld<U
43
Bl=j,a .%jqkaâ úiska Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,os bÈßm;a lsÍu" 2008" fld<U
44
b,a.d hqfrdama" Bl=j,a .%jqkaâ" cHd;Hka;r iußis msßñ iy ldka;d udkj whs;sjdislï fldñiu iy ARC bkagkeIk,a
h; tl;=j Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,os bÈßm;a lsÍu, n%i,aia, 2008
45
m<uq úYaj wdj¾;s;d iudf,dapkhg taldnoaO isú,a iudc bÈßm;a lsÍu - Y%S ,xldj" fld<U" 2008'
46
Bl=j,a .%jqkaâ úiska Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,o bÈßm;a lsÍu" 2012" fld<U - b,a.d hqfrdama"
Bl=j,a .%jqkaâ" cHd;Hka;r iußis msßñ iy ldka;d udkj whs;sjdislï fldñiu iy ARC bkagkeIk,a h; tl;=j Y%S
,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,o bÈßm;a lsÍu, n%i,aia, 2008 o n,kak
47
b,a.d hqfrdama" Bl=j,a .%jqkaâ" cHd;Hka;r iußis msßñ iy ldka;d udkj whs;sjdislï fldñiu iy ARC bkagkeIk,a
h; tl;=j Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,o bÈßm;a lsÍu, n%i,aia, 2008 o n,kak
48
m<uq úYaj wdj¾;s;d iudf,dapkhg taldnoaO isú,a iudc bÈßm;a lsÍu - Y%S ,xldj" fld<U" 2008'
49
Bl=j,a .%jqkaâ úiska Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,o bÈßm;a lsÍu" 2012" fld<U
50
,sx.sl wh;Ska fjkqfjka jQ ikaOdkh úiska Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,o bÈßm;a lsÍu" 2012"
fld<U
51
m<uq úYaj wdj¾;s;d iudf,dapkhg taldnoaO isú,a iudc bÈßm;a lsÍu - Y%S ,xldj" fld<U" 2012
1. oKav kS;s ix.%yfha 365A j.ka;sh wfydais lsÍfuka leue;a; ,ndÈh yels jhig
by,ska isák mqoa.,hska w;r iu,sx.sl in|;d ks¾idmrdê lsÍu ^lekvdj&
2. ,sx.sl ÈYdk;sh fyda ia;%S mqreI Ndjh u; mokï jQ ish¨ fjkia fldg ie,lSï bj;a
lsÍfï mshjr Yla;su;a lsÍu ^wd¾ckaákdj&
Y%S ,xld rch úiska fuu ks¾foaY folu m%;slafIam lrk ,os.
2017 jif¾§ Y%S ,xldfõ ;=kajk úYaùh wdj¾;s;d iudf,dapkfha§ Y%S ,xldfõ LGBTQI+
m%cdjg wod< lreKq isú,a iudc bÈßm;a lsÍï iuqyhla uඟska iDcqju wduka;%Kh lrk ,os'
fï w;rg ;ks iy taldnoaO bÈßm;a lsÍï we;=<;a úh'54 LGBTQI+ ixúOdk iy LGBTQI+
m%cdj i|yd l%shdlrk ixúOdk bÈßm;a lsÍï Blaj,a .%jqkaâ" hx.a wjqÜ ysh¾" .%dia regâ iy
ldka;d iy udOH tluq;=j úiska isÿlrk ,o w;r Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu o
bÈßm;a lsÍula isÿ lrk ,os'55
fuu bÈßm;a lsÍï h<s;a jrla fmr mej;s úYaùh wdj¾;s;d iudf,dapkfha isg m%.;sfha we;s
W!k;djhg wjOdkh fhduqlr ;snq w;r" 2015 § isÿ jQ wdKavq fjkia ùfuka miqj we;s jQ
kj iudc-foaYmd,k ;;a;ajh" isú,a iudc l%shdldß;ajhg wjldYh mq¿,a ùu fukau
LGBTQI+ .eg¨ i|yd ld¾hlaIu f,i wjOdkh fhduq fkd lsÍu iy LGBTQI+ m%cdj
flfrys isÿlrk ,o RKd;aul foaYmd,ksl n,mEuo biau;= lr ;snqKs'56 tfukau
l%shdldÍkaf.a úúO l%shdldrlï ixúOdkh lsÍfï § we;sjk ks,Odßjd§ m%udohka" w¨;ska
y÷kajd ÿka ffk;sl ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| iy;slfha wvqmdvq iy tjlg mej;s
jHjia:d m%;sixialrK l%shdj,sh iïnkaO lreKq fuu bÈßm;a lsÍï j, we;=<;a úh'57
Y%S ,xld udkj ysñlï fldñiu úiska jeäysáhka w;r leue;af;ka is ÿjk iu,sx.sl ,sx.sl
l%shdldrlï ks¾idmrdê lsÍug;a" fjkia fldg ie,lSï úfrdaë úêúOdk mq¿,a lsÍfï
wjYH;djhg;a fuu l%shdj,sh ;=< tlඟ úh'58
f;jk úYaùh wdj¾;s;d iudf,dapkh ;=<ska LGBTQI+ m%cdj i|yd úfYaIs; ks¾foaY 9 la
bÈßm;a l< w;r rch úiska ks¾foaY ;=kla ms<s.kakd ,os'59
52
by; iඳyk, fþo 13(1) yd (2).
53
Bl=j,a .%jqkaâ úiska Y%S ,xldfõ úYaj wdj¾;s;d jd¾;djg isÿ lrk ,o bÈßm;a lsÍu" 2012" fld<U
54
n,kak- UNHRC Y%S ,xldj ms<sn| md¾Yjlrejkaf.a bÈßm;a lsÍïj, idrdxYh A/HRC/WG.6/28/LKA/3, 3" 2017 wf.daia;=
8'
55
HRCSL" fld<U" Y%S ,xldfõ ;=kajk úYaj wdj¾;s;d iudf,dapkhg HRCSL úiska bÈßm;a lsÍu'
56
UNHRC" Y%S ,xldj ms<sn| md¾Yjlrejkaf.a bÈßm;a lsÍïj, idrdxYh" 6" 7 iy 45 fþo'
57
by; iඳyk
58
HRCSL" fld<U" Y%S ,xldfõ f;jk úYaj wdj¾;s;d iudf,dapkhg HRCSL úiska bÈßm;a lsÍu" 2017" 35 iy 36 fþo'
59
tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï ljqkais,h" úYaj wdj¾;s;d iudf,dapkh ms<sn| l%shdldÍ lKavdhfï jd¾;dj - Y%S ,xldj"
ta $ tÉwd¾iS $ 37$17" 2017 foieïn¾ 29" ks¾foaY 116'37-39'
wka;¾l%shdldÍ ixjdofha§ oKav kS;s ix.%yh fjkia lsÍug rch lemù isák nj Y%S ,xld
rch m%ldY lrk ,o w;r" Y%S ,xld oKav kS;s ix.%yh cd;Hhka;r udkj ysñlï m%ñ;Skag
wkql+, nj iy;sl lsÍu i|yd oKav kS;s ix.%yh m%;sixialrKh lsÍug rch lemù isák
njo m%ldY lrk ,os' tfukau LGBTQI+¤ m%cdfõ mqoa.,hkag fjkia f,i ie,lSu i|yd
kS;sfha lsis÷ úêúOdkhla fhdod fkd.kakd f,ig ;yjqre lsÍugo lemù isàk njo
oekqïfok ,os'61
fuu lñgqjg Y%S ,xldj i|yd jk miajk jd¾;dj 2014 jif¾ wjidkfha § bÈßm;a lsÍug
kshñ;j ;sìKs' Bg m%;p
s dr jYfhka" isú,a iudc ixúOdk úiska fijke,s jd¾;d (shadow
60
by; iඳyk
61
ikafâ Tíi¾j¾" zY%S ,xldfõ iu,sx.sl NS;sldjg tfrys igkZ" 2018 iema;eïn¾ 22'
fuu bÈßm;a lsÍï uඟska jeäysá w;r leue;af;ka isÿjk iu,sx.sl ,sx.sl yeisÍu
idmrdêlrKh lsÍu; fmd,sish uඟska isÿlrk w;a;fkdau;sl w;awvx.=jg .ekSï" r|jd
.ekSï" wmfhdack iy m%pKavldÍ yeisÍï; m%ldYk ksoyi u¾okh lsÍu; fjkiafldg
ie,lSï" ffjÍ iy.; wmrdO iy n,y;aldrfhka isÿlrk újdy j,ska LGBTQI+¤ mqoa.,hska
wdrlaId lsÍug rchg we;s fkd yelshdj biau;= lrk ,os'
,sx.sl ÈYdk;sh yd ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| wkkH;djh mokï lrf.k isÿjk fjkia
fldg ie,lSfuka iy fldkafldg ie,lSfuka mqoa.,hska wdrlaId lsÍug f.k we;s
l%shdud¾. meyeÈ,s lrk f,i;a" LGBTQI+ mqoa.,hska jHjia:duh úêúOdk uඟska wdrlaId ù
we;ao hkak meyeÈ,s lrk f,i;a udkj ysñlï lñgqj úiska bÈßm;a lrk ,o .eg¨
,ehsia;=j yryd Y%S ,xldjg oekqï fok ,os'65 Bg wu;rj" lñgqfõ wjidk ksÍlaIK f,i
fjkia fldg ie,lSfuka wdrlaIdùfï whs;sjdislï iy;sl lsÍu i|yd oKav kS;s ix.%yh
ixfYdaOkh lsÍu; ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreINdjh ms<sn| wkkH;djh u; mokï jQ
fjkiafldg ie,lSï myeÈ,s f,iu keje;aùug yels jk mßos jHjia:dj ixfYdaOkh lsÍu;
LGBTQI+ mqoa.,hska m%pKav;ajfhka wdrlaId lsÍug f.k we;s mshjr Yla;su;a lsÍu iy
tjeks whs;sjdislï ms<sn| oekqj;a lsÍfï iy mqyqKq lsÍfï mshjr Yla;su;a ls Íu ks¾foaY
lr we;'66
Bg m%;spdr f,i 2019 § Y%S ,xldj úiska bÈßm;a l< jd¾;dfjka Y%S ,xld rch fmkajd §
we;af;a wdKavql%u jHjia:dfõ 12 ^2& j.ka;sh hgf;a fjkia fldg ie,lSu ;ykï lr we;s
lreKq tu lreKqj,g muK isud fkdjk nj;a" ,sx.sl ÈYdk;sfha moku u; fjkia fldg
ie,lSu jl%dldrfhka ta yryd ;ykï ù we;s nj;a h' ,sx.sl ÈYdk;sh u; mokïj kS;sfha
iu/ljrKh ke;s lsÍu fyda fjkiafldg ie,lSu wdKavql%u jHjia:dfjka ;ykï lr we;s
nj;a Y%S ,xld rch m%ldY lrk ,os'67 tfukau Y%S ,xld rch úiska tjlg mej;s jHjia:d
m%;sixialrK l%shdj,sh iy Y%S ,xld fYa%IaGdêlrKfha úu,isßg tÈßj urodk fmd,sia
ia:dkdêm;s iy kS;sm;s iïnkaO kvqj jeäysáhka w;r leue;af;ka is ÿjk iu,sx.sl
,sx.sl l%shdlrlï idmrdêlrKhg úreoaOj isÿjk Okd;aul l%shd f,i yqjd olajk ,os'68
62
Blaj,a .%jqkaâ" cd;Hka;r udkj ysñlï flakao%h - jhU úYaj úoHd, kS;s úoHd,h" udkj wjYH;d iy udkj ysñlï
i|yd jQ yd¾Ü ,Ekaâ ikaOdkfha' ,sx.sl;aj iy udkj ysñlï i|yd jQ f.da,Sh ikaOdkh" Y%S ,xldfõ iußis ldka;d yd
msßñ" oaúßis ldka;d yd msßu" ixl%dka;s iucNdù mqoa.,hskag tfrysj isÿjk udkj whs;sjdislï W,a,x.Kh ùï"
fijke,s jd¾;dj" foieïn¾ 2013, https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CCPR/Shared
Documents/LKA/INT_CCPR_ICO_LKA_15986_E.pdf,
63
cHd;Hka;r iußis msßñ yd ldka;d udkj ysñlï fldñiu, Y%S ,xldfõ iußis ldka;d yd msßñ" oaúßis ldka;d yd msß ñ"
ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hskag tfrysj isÿjk m%pKav;ajh" Tlaf;daïn¾ 2014"
https://outrightinternational.org/sites/default/files/SriLanka1014WCover.pdf
64
l,sfvdiafldma udkj ysñlï moku, t,aÔîàwhs mqoa.,hskaf.a whs;sjdislï wdrlaId lsÍu iïnkaOfhka tlai;a
cd;Skaf.a udkj ysñlï lñgqjg fijke,s jd¾;dj ^.eg¨ ,ehsia;=jg m%;spdr oelaùu&" 2014 iema;eïn¾"
http://www.kaleidoscopeaustralia.com/wp-content/uploads/2014/09/Sri-Lanka-Report-Final.pdf
65
tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï lñgqj" Y%S ,xldfõ miajk wdj¾;s;d jd¾;djg wod< .eg¨ ,ehsia;=j" CCPR/C/LKA/Q/5"
2014 wfma%,a 23" 5 fþoh
66
tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï lñgqj" Y%S ,xldfõ miajk wdj¾;s;d jd¾;dj ms<sn| ksÍlaIK wjika lsÍu"
CCPR/C/LKA/CO/5" 2014 Tlaf;dan¾ 30" 8 fþoh
67
Y%S ,xldj - wdj¾;s;d jd¾;dj" rdcH jd¾;dj" CCPR/C/LKA/6" 2019 fmnrjdß 22" fþoh 28
68
by; iඳyk" fþoh 29 - 30
iußis ldka;d yd msßñ" oaúßis ldka;d yd msßñ iy ixl%dka;s iudcNdù m%cdjka fjkiafldg
ie,lSug ,lalrk fyda fjkiafldg ie,lSug fya;=jk ish¨ ffk;sl yd kshduk
úêúOdk fjkialsÍug f.k we;s l%shdud¾. iïnkaOfhka iy fuu m%cdjka fjkiafldg
ie,lSfuka wdrlaId lsÍug f.k we;s mshjrhka iïnkaOfhka f;dr;=re bÈßm;a lrk
f,i fuu lñgqj úiska Y%S ,xldjg oekqï § we;'69
Blaj,a .%jqkaâ" cd;Hhka;r udkj ysñlï flakaøh - jhU úYaj úoHd, kS;s úoHd,h" udkj
wjYH;d iy udkj ysñlï i|yd jQ yd¾Ü ,Ekaâ ikaOdkfha ,sx.sl;ajh iy udkj ysñlï
i|yd jQ f.da,sh ikaOdkh úiska fuhg taldnoaO bÈßm;a lsÍula isÿ lrk ,È' 70 LGBTIQ
mqoa.,hkaf.a udkj ysñlï m%udKj;a f,i wdrlaId lsÍug Y%S ,xld wdKavql%u jHjia:dj iy
kS;s wiu;a jk nj; fjkiafldg ie,lSfuka wdrlaId ùug LGBTIQ mqoa.,hskag we;s whs;sh
/lshd ia:dkhkaj,os" ksjdi ,nd .ekSfï § " fi!LH fiajd iy wOHdmkh ,nd .ekSfï§
iy újdy ùfï§ úúO wdldrhg W,a,x.Kh jk nj fuu bÈßm;a lsÍïj,ska fmkajd fok
,os' tfukau wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrK l%shdj,sh" ks¾idmrdêlrKh lsÍu" ffk;sl
ia;%S mqreI iudcNdjh y÷kd .ekSfï l%shdj,sh" whs;sjdislï W,a,x.Kh lrk rdcH
ks,Odßka iy iudc oekqj;aNdjh ms<sn| m%Yak tlai;a cd;Skaf.a wd¾Ól" iudc yd
ixialD;sl whs;sjdislï ms<sn| lñgqjka úiska Y%S ,xld rchg bÈßm;a l< hq;=hehs fuu
bÈßm;a lsÍï fhdackd lrk ,os'71
fjkia fldg ie,lSu iïnkaOfhka wdKavql%u jHjia:dfõ we;s 12 ^2& j.ka;shg ,sx.sl
ÈYdk;sh fyda ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| wkkH;djh we;=<;a lsÍug yels jk mßÈ mq¿,a
lsÍu; iu,sx.sl ,sx.sl l%shdldrlï ks¾idmrdë lsßu; LGBTQI+ mqoa.,hkag tfrysj isÿjk
ysxikhka uevmeje;aùug iy je<elaùug mshjr .ekSu ; fi!LH" wOHdmkh" /lshdj iy
ksjdi i|yd Tjqkag we;s whs;sjdislï N+la;s ú£ug we;s yelshdj iy;sl lsÍu; iy LGBTQI+
mqoa.,hkag n,mdk .eg¨ ms<sn|j rdcH ks,OdÍka oekqj;a lsÍu iy ixfõ§ lsÍu i|yd
mqyqKq jevigyka ixj¾Okh lsÍu iy l%shd;aul lsÍu hk lreKq fuu lñgqj úiska
wjidk ksÍlaIK ,nd§fï§ Y%S ,xldjg oekqï § we;'72
Bg m%;spdr olajñka Y%S ,xld rch h<s;a jrla lshd isáfha" wdKavql%u jHjia:dfõ 12 jk
j.ka;sfha fjkia fldg ie,lSu ;ykï l< lreKq tu lreKqj,g muKla iSud fkdjk
nj;a ,sx.sl ÈYdk;shg wod< fjkialï o tu j.ka;sfhka wdjrKh l< yels nj;a h'73
tjlg mej;s jHjia:d m%;sixialrK l%shdj,sh ;=<ska ,sx.sl ÈYdk;sh fjkia fldg
ie,lSulg ,la fkdjk mokula f,i kj jHjia:djg we;=<;a lrkq we;s nj;a ; oekg
kS;sh ;=< mj;sk fjkia fldg ie,lSfï úêúOdk fjkia lsÍu i|yd kS;s iïmdokh
ms<sn| wêlrK iudf,dapkhla wfmalaId lrk nj;a" oKav kS;s ix.%yh cd;Hhka;r
m%ñ;Skag wkql+,j fjkia lsÍug úêúOdkhla 2017-2021 cd;sl udkj ysñlï l%shdldÍ
69
wd¾Ól" iudÔh yd ixialD;sl whs;sjdislï ms<sn| tlai;a cd;Skaf.a lñgqj" miajk wdj¾;s;d jd¾;djg wod< .eg¨
,ehsia;=j - Y%S ,xldj" E/C.12/LKA/Q/5, 2016 fkdjeïn¾ 7" 9 jk fþoh
70
Bl=j,a .%jqkaâ" cd;Hka;r udkj ysñlï flakao%h - jhU úYaj úoHd, kS;s úoHd,h" udkj wjYH;d iy udkj ysñlï
i|yd jQ yd¾Ü ,Ekaâ ikaOdkfha ' ,sx.sl;aj iy udkj ysñlï i|yd jQ f.da,sh ikaOdkh" Y%S ,xldfõ iußis ldka;d
yd msßñ" oaúßis ldka;d yd msßu" ixl%dka;s iucNdù mqoa.,hskag tfrysj isÿjk udkj whs;sjdislï W,a,x.Kh ùï"
fijke,s jd¾;dj" wf.daia;= 2016
71
by; iඳyk
72
tlai;a cd;Skaf.a wd¾Ól" iudÔh yd ixialD;sl whs;sjdislï ms<sn| lñgqj" Y%S ,xldfõ miajk wdj¾;s;d jd¾;dj ms<sn|
ksÍlaIK wjika lsÍu" E/C.12/LKA/CO/5" 2016 fkdjeïn¾ 7" 17 iy 18 fþo
73
wd¾:sl" iudÔh yd ixialD;sl whs;sjdislï ms<sn| ldrl iNdj" Y%S ,xldfõ miajk wdj¾;s;d jd¾;djg wod< .eg¨
,ehsia;=j - .eg¨ ,ehsia;=jg Y%S ,xldfõ ms<s;=re" E/C.12/LKA/Q/5/Add.1" 11 wf.daia;= 2017" fþo 52-55'
Y%S ,xld isú,a iudc ixúOdk 61 la fjkqfjka ldka;d yd udOH iduQyslh úiska bÈßm;a
lrk ,o rdcH fkdjk ixúOdk fijke,s jd¾;dfõ i|yka lr ;snqfka wdKavql%u
jHjia:dfõ 12 jk j.ka;shg iu,sx.sl wd¾Ól we;=<;a ùug kï oKav kS;s ix.%yh
iudf,dapk lsÍu iy iu,sx.sl ,sx.sl l%shdldrlï ks¾idmrdê lsÍu wjYH jk njhs'75
tfukau mdov wd{d mk; iy .Ksld ksjdi wd{d mk; o úYd, f,i fjkia úh hq;= njo
fuu bÈßm;a lsÍu fmkajd fok ,os'76 Y%S ,xldfõ iußis" oaúßis iy ixl%dka;s iudcNdù
ldka;djkaf.a ;;a;ajhhka ms<snඳ úfYaI wjOdkhla ldka;d l%shdldÍ lKavdhu úiska
bÈßm;a lrk ,os fijke,s jd¾;dfõ we;=<;aúh'77
2017 j¾Ifha iudf,dapk l%shdj,sh i|yd" ldka;d yd udOH iduQyslh úiska isÿ lrk ,o
bÈßm;a lsÍu ;=<ska wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrK l%shdj,sh fkdi,ld yer iu,sx.sl
,sx.sl wd¾Ól ks¾idmrdë lsÍug;a fjkia fldg ie,lSfuka wrlaIdùug;a wjYH úêúOdk
l%shd;aul lrk f,i ks¾foaY lr ;snqKs'80 l,sfvdaiafldama udkj ysñlï moku iy Blaj,a
.%jqkaâ úiska taldnoaOj isÿlrk ,o bÈßm;a lsÍu yryd ks¾foaY .Kkdjla bÈßm;a l<
w;r Bg iu,sx.sl ,sx.sl wd¾Ól ks¾idmrdë lsÍug yd fjkia fldg ie,lSfuka wrlaId
lsÍu; ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hska yg ;u ffk;sl ia;%SmqreI iudcNdjh fjkialsÍu
Wfoid ;u ,sx.sl wjhj ms<snඳ iy;sl lsßfï mQ¾j wjYH;djh" ffk;sl ia;%SmqreI
iudcNdjh y÷kd.ekSfï iy;sl ,nd§fï l%shdj,sfhka bj;alsÍu; .%dóh m%foaYj, Ôj;ajk
74
by; iඳyk" fþo 51
75
Y%S ,xld fijke,s jd¾;dj - ldka;djkag tfrys ish¨ wdldrfha fjkialï lsÍï ;=rka lsÍfï lñgqj, ldka;d yd udOH
iduQysl" " msgqj 34'
76
by; iඳyk" ms 36-7
77
ldka;d l%shdldÍ lKavdhu" Y%S ,xldfõ iußis" oaúßis iy ixl%dka;s iucNdù ldka;djkaf.a ;;a;ajh, rdcH fkdjk
ixúOdk fijke,s jd¾;dj" ldka;djkag tfrys ish¨ wdldrfha fjkialï lsÍï ;=rka lsÍfï lñgqj" 2011 ckjdß" 2011,
http://www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/docs/ngos/WSG_SriLanka48.pdf
78
ldka;djkag tfrys ish¨ wdldrfha fjkialï lsÍï ;=rka lsÍfï lñgqj" ksÍlaIK wjika lsÍu"
CEDAW/C/LKA/CO/7" 2011 wfma%,a 8" 25 ^g& fþoh'
79
ldka;djkag tfrys ish¨ wdldrfha fjkialï lsÍï ;=rka lsÍfï lñgqj" 2015 § ,eîug kshñ; rdcH mlaI fha wgjk
jd¾;dj - rdcH mlaIfha jd¾;dj" Y%S ,xldj" CEDAW/C/LKA/8" 2015 uehs 29" 36 fþoh'
80
ldka;d yd udOH iduQysl" Y%S ,xld fijke,s jd¾;dj" ldka;djkag tfrys ish¨ wdldrfha fjkia fldg ie,lSï
;=rka lsÍfï lñgqjg ^CEDAW&" 2017 ckjdß" ms' 11'
2017 § lñgqfõ wjidk ksÍlaIKj,oS" kj jHjia:djg fjkia fldg ie,lSu i|yd ;ykï
lreKla f,i ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%SmqreI iudcNdjh we;=<;a lsÍu; ,sx.sl iq¿;r
m%cdjkag whs;s ldka;djka flfrys úfYaI wjOdkhla fhduq lrñka ia;%SmqreI
iudkd;au;djh <ඟd lr .ekSu i|yd ;djld,sl úfYaI l%shdud¾. .ekSu; iy mdov wd{d
mk; wj,x.= lsÍu hk ks¾foaY ,nd fok ,os' Bg m%;spdr oelaùug Y%S ,xldjg ;ju
wjia:djla ,eî ke;'82
Blaj,a .%jqkaâ isÿl< bÈßm;a lsÍulska olajd ;snqfKa Y%S ,xldj ;=< ,sx.sl ÈYdk;sh yd
ia;%SmqreI iudcNdjh u; mokïj orejkaf.a whs;sjdislï W,a,x.Kh jk nj;a fuh
úiඳSug jHjia:dodhl yd wOHdmk wxY oekqj;a lsÍu wjYH nj;a h'83 iEu ;eklu mßirh
yd <uqka wdrlaId lsÍfï ixúOdkh iy ECPAT bkag¾keIk,a úiska isÿ lrk ,o bÈßm;a
lsÍulska i|yka lr ;snqfka iu,sx.sl ,sx.sl yeisÍu idmrdëlrKh ;=<ska orejka meyeÈ,s
f,i tu l%shdfjka wdrlaId fkdlrk ksid thska orejka wk;=rg m;aúh yels njhs' fï
wkqj" wmfhdack wjia:djkays§ orefjl= jrolrefjl= f,i ie,flk w;r úkaÈ;fhl=
f,i y÷kd fkd.kakd nj bka meyeÈ,s lr ;snqKs'84 ´,a ijhsj¾ia jHdmD;sh úiska isÿ
lrk ,o bÈßm;a lsÍul olajd we;af;a LGBTI mqoa.,hska ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreI
iudcNdjh iïnkaOfhka mj;sk iïu;hkag wNsfhda. lsÍug W;aiy lrk ksid ,sx.sl
ysxikhkag f.dÿre ùug bvlv we;s njhs'85
81
Bl=j,a .%jqkaâ" Y%S ,xldfõ úúO ,sx.sl ÈYdk;shka iy ia;%S mqreI iudcNdù wkkH;djka we;s orejkaf.a whs;sjdislï
ms<sn| jd¾;dj" 2017 fmnrjdß
82
ldka;djkag tfrys fjkialï lsÍu ;=rka lsÍfï iïuq;sh ms<sn| lñgqj" Y%S ,xldfõ y;ajk wdj¾;s;d jd¾;dj"
CEDAW/C/LKA/CO/8" 2017 ud¾;= 9" fþo 11" 21" 27 ^g&
83
Bl=j,a .%jqkaâ " 2 Y%S ,xldfõ úúO ,sx.sl ÈYdk;shka iy ia;%S mqreI iudcNdù orejkaf.a whs;sjdislï ms<sn| jd¾;dj"
017 fmnrjdß
84
iEu ;eklu mßirh yd <uqka wdrlaId lsÍu iy ECPAT International" úl,am jd¾;dj" 2017 fmnrjdß 28" ' fþo 11'
85
´,a ijhsj¾ia jHdmD;sh " Y%S ,xldfõ iy fndiakshdfõ iy y¾if.dúkd ys msßñ iy msßñ <uhskag tfrys ,sx.sl
ysxikh" 2017" ms' 17'
86
<ud whs;sjdislï ms<sn| ldrl iNdj" Y%S ,xldfõ taldnoaO miajk yd yhjk wdj¾;s;d jd¾;d ms<sn| ksÍlaIK wjika
lsÍu" CRC/C/LKA/CO/5-6" 2018 fmnrjdß 2"
87
by; iඳyk" fþo 16(c)
<uhskag isÿjk ,sx.sl wmfhdack yd iQrdlEu je<elaùu i|yd M,odhs yd mq¿,a m%;m
s ;a;shla
ilia lsÍu" msßñ <uhska jHjia:dms; f,i ¥IKh lsÍu wmrdOlrKh lsÍu i|yd oKav kS;s
ix.%yfha 363 jk j.ka;h s ixfYdaOkh lsÍug läkï mshjr .ekSu" msßñ <uhska ¥IKh ùu
ms<snඳ jd¾;d lsÍu Èß.ekaùu i|yd uyd mßudK oekqj;a lsÍfï jevigyka we;s lsÍu" ta yd
iïnkaOj we;s wmls¾;su;a Ndjh bj;a lsÍug mshjr .ekSu iy tjeks m%pKav;ajhka jd¾;d
lsÍug m%fõY úh yels" ryiH" <ud-ys;ldó iy M,odhS jd¾;dlrK l%ïfõo ilia lsÍu hk
ks¾foaY lñgqj úiska Y%S ,xldjg ,ndfok ,os'89 fï i|yd Y%S ,xldj ;ju;a m%;spdr olajd
fkdue;'
fuu iólaIKh i|yd i,ld n,k ,o ld, iSudj ;=< LGBTQI+ .eg¨ iïnkaOfhka
l%shdl< ixúOdk .Kkdjla WoafoaYk l%shdj, ksr; jqKq nj olakg ,enqKs' tys m%;sM,hla
jYfhka" foaYSh yd cd;Hhka;r jYfhka isÿjk ks, yd úêu;a l%shdj,Skays§ LGBTQI+ .eg¨
ksrka;rfhka i|yka fõ' ;jo" LGBTQI+ WoafoaYk W;aidyhkaj, ks¾idmrdêlrKh iy
fjkiafldg ie,lSfuka f;drùu uq,sl lreKq f,i mej;sho" udkj ysñlï rduqj iy
l;sldj u; mokï jQ wfkl=;a lreKq úYd, m%udKhlao u;= ù we;'
iólaIKhg i,ld n,k ,o ld, iSudj we;=<; LGBTQI+ .eg¨j,g m%;spdr oelaùfï Y%S
,xld rcfha Wmdhud¾.j, hï hï fjkialï isÿù we;s nj olakg ,efí' foaYSh j" uyskao
rdcmlaI$tlai;a ck;d ksoyia ikaOdk mßmd,kh LGBTQI+ WoafoaYk iïnkaOfhka WodiSk
ia:djrhla mj;ajd f.k .sh;a tu ld,h we;=<; LGBTQI+ m%cdjg tfrys ysxikh iy
fjkia fldg ie,lSu tu mßmd,kh úiska mj;ajdf.k hk ,os' wka;¾cd;sl jYfhka"
LGBTQI+ m%cdjg tfrysj isÿjk fjkia fldg ie,lSu ;ykï lsÍu 12 jk j.ka;hs hgf;a
jHjia:dkql+,j i,ld ne,sh yels njg b;d ¨yqඬq wjOdrKhla lrk ,os' Bg wu;rj"
LGBTQI+ m%cdj ms<s.ekSug fyda tu m%cdj uqyK
q fok .eg¨ i,ld ne,Sug ie,ls h hq;=
W;aidyhla fkd ;snqKs'
2015 § isÿ jQ wdKavq fjkiaùu;a iuඟ foaYSh j isÿ lrk ,o LGBTQI+ WoafoaYkhka i|yd
jeä wjia:djla ,enqKq w;r cd;Hhka;rj tu .eg¨ i|yd jeä ms<s.ekSula rch úiska ,nd
fok ,È' we;eï foaYSh l%shdj,Ska LGBTQI+ m%cdj iy tys .eg¨ y÷kd.ekSu i|yd .;a
W;aiyhka ms<s.; hq;= h' kuq;a kej; i,ld ne,Sfï§ tajd yqfola LGBTQI+ m%cdjf.a
wjYH;d y÷kd .ekSug .;a W;aidyhka mkula jk w;r tu .eg¨ úi£ug lsis÷ w¾:j;a
fyda foaYmd,k leue;a;lska f;drj isÿ l< W;aidyhka fkdfõ'
wka;¾cd;sl jYfhka" jeä úfrdaOhlska f;drj rch LGBTQI+ m%cdj hï;dla ÿrg ms<sf.k
we;s w;r LGBTQI+¤ m%cdjf.a .eg¨ úi£ug wfmalaId lrk nj o mjid we;' jHjia:dfõ
fjkiafldg ie,lSfuka wdrlaId lsÍug we;s j.ka;sh ^12& ;=<g ,sx.sl ÈYdk;sh iy
ia;%SmqreI iudcNdjh we;=<;a jk njg f.k tk ,o ;¾lh fuu ms<s;r = ej, m%Odk idOlh
ù we;s w;r úu,isß iïnkaO kvq úNd.h jeks lreKq o Bg iydh ù we;' tfukau rcfha
ms<s;=re jHjia:d m%;sixialrK l%shdj,sh yd fjkia fldg ie,lSïj,ska wdrlaId ùug we;s
jHjia:duh bvlv jeälsÍug ÿka fmdfrdkaÿ u; r|d mej;sKs' jHjia:d m%;sixialrK
l%shdj,sh uඟ kej;Su iy rch úiska LGBTQI+ m%cdfõ hym; i|yd hï úêúOdk m%udKhla
f.k ;sîu ksid" by; lreKq u; LGBTQI+ m%cdfõ whs;Ska ms<snඳ rcfha ms<s;=re mokï
88
by; iඳyk" fþo 23(b)
89
by; iඳyk" fþo 24
iuia;hla jYfhka" miq.sh jir 15l ld,h ;=< isÿjQ LGBTQI+ WoafoaYkhka mq¿,a udkj
ysñlï m%fõYhla fmkakqï lrhs' iu,sx.sl ,sx.sl l%shdldrlï idmrdëlrKh iy ie,lsh
hq;= foaYmd,k wdrlaIdjla fkdue;slu LGBTQI+ Y%S ,dxlslhkaf.a Ôú; flfrys isÿlr we;s
n,mEu fya;=fjka fuf,i mq¿,a udkj ysñlï m%fõYhla fmkakqï lsÍu wjYH;djhla we;'
flfiafj;;a" fuu udkj ysñlï wjOdkh fya;=fjka LGBTQI+ m%cdfõ fN!;sl iqNidOkh
ms<sn| ldrKd flfrys we;s iDcq wjOdkh wvq ù we;' tu lrKd flfrys wjOdkh fhduq ù
we;af;a iudc" wd¾:sl yd ixialD;sl whs;sjdislï hk miqìu u; h' WodyrKhla f,i
fN!;sl iqNidOkh fjkqfjka tf,i fhduqlrk wjOdkh LGBTQI+ Y%S ,dxlslhska i|yd
iDcq iqNidOk f.ùï" /lshd fyda wOHdmk m%;smdokh jeks l%shdud¾. ;yjqre lsÍug odhl
jkq we;' tn÷ wjOdkhla mj;akd WoafoaYk l%shj,Ska iy ie,iqï wNsfhda.hg ,la lsÍug
bv we;' Bg fya;=j jkafka fN!;sl iqNidOkh iïnkaOfhka isÿlrk WoafoaYkhkaj, oS
wfkl=;a wdka;sl m%cdjka iuඟ LGBTQI+ m%cdjg iïnkaO ùug isÿùuhs' j¾;udk WoafoaYk
m%h;ak uqyqK § ;sfnk wNsfhda. fya;=fjka" foaYSh iy wfkl=;a LGBTQI+ l%shdldÍka fuu
.eg¨ ;jÿrg;a úYaf,aYkh lsÍu jeo.;a fõ'
ta wkqj" LGBTQI+ l%shdldÍka úiska WoafoaYkh i|yd fjk;a .eg¨" l%ufõo .fõIKh lsÍu
jeo.;a fõ' iólaIKh lrk ,o ld, iSudj ;=< ;=< foaYSh LGBTQI+ WoafoaYkhkaj, jvd;a
lemS fmfkk id¾:l;ajhkaf.ka tlla jkafka ffk;sl ia;%SmqreI iudcNdjh y÷kd.ekSfï
iy;slh ksl=;a lsÍfï l%shdj,sh ia:dms; lsÍuhs' fuh isÿjqfha" by< uÜgfï foaYmd,k
ksfhdað;hskaf.ka fyda rdcH ks,OdÍkaf.ka ^weu;sjreka" uka;%Sjreka fyda wud;H ks,OdÍka
jeks& f;drj uyck wdh;khla iy iajdêk fldñiula iuඟ taldnoaOj isÿl<
WoafoaYkhkaj, m%;sM,hla f,i h' tfukau ck;d úuqla;s fmruqK LGBTQI+ .eg¨ i|yd
fmksisàu foaYmd,k mlaI cd,hla ;=< wNHka;rj isÿ jQ WoafoaYkj, m%;sM,hla jk w;r
th md¾,sfïka;=j fyda wud;HdxY yryd isÿ jQ úêu;a foaYmd,k l%shdj,shl m%;sM,hla fkd
fõ' idfmalaIj fuu id¾:l W;aidyhka fomd¾;fïka;= iy ld¾hd," m<d;a iy m<d;a
md,k wdh;k iy m<d;a iy m<d;a md,k ksfhdað;hka jeks my< foaYmd,k uÜgñka
wju" újD; l%shdj,shka ;=<ska WoafoaYkh lsÍfï jeo.;alu u;= lrhs'
wka;¾cd;sl jYfhka" Y%S ,xldfõ LGBTQI+ .eg¨ iïnkaOfhka iudf,dapk l%shdj,Ska ;=<
yd lñgq ;=< jeä ms<s.ekSula we;s lsÍug;a" ta iïnOfhka jeä ks¾foaY ,nd §ug;a LGBTQI+
l%shdldÍka isÿl< WoafoaYkhka bjy,a ù we;' wka;¾cd;sl fõÈldj, oS LGBTQI+ m%cdj
flfrys Y%S ,xld rcfha wdl,amj, iq¿ fjkila isÿ lsÍug o tu WoafoaYkhkaj,g yels ù
we;' flfiafj;;a" fuu fjki kej; fmr mej;s ;;a;ajhg meñKsh yels w;r" 2005-2010
rcfha wdl,amj,g kej; meñKsh yel' cd;Hhka;r lñgq uඟska ,nd ÿka ks¾foaY fyda
tajdg Y%S ,xld rch úiska ,ndÿka fmdfrdkaÿ lsisu wdldrhl wdh;kuh j.ùulg Ndckh
fkdjk ksid" LGBTQI+ m%cdjg tfrysj jk l%shdud¾. .ekSug rchg yelshdj we;' miq.sh
jir 15 ;=< tjeks m%;sfrdaO fldmuK m%udKhla ks¾udKh ù we;ao hkak bÈß jirj, oS
meyeÈ,s jkq we;'
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha l%shdj,Ska we;=¿j cHd;Hka;r l%shdj,Skag úreoaO ùug ilia
ù we;s Y%S ,xld foaYmd,k ixialD;sh fya;=fjka, LGBTQI+ m%cdfõ hym; i|yd l%shdud¾.
.ekSug wjYH foaYmd,k leue;a; cd;Hhka;r l%shdj,Ska yryd myiqfjka W;amdokh l<
fkd yels h' LGBTQI+ WoafoaYkh iy LGBTQI+ wkkH;djka ngysr jHqyhka fyda l=uka;%K
f,i w¾:l:kh l< yels mßÈ tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkj, ks¾foaYhka ilia ù we;'
fuu ;;a;ajh j¾;udk cd;Hhka;r WoafoaYk Wmdh ud¾. ms<sn| wNHka;r iudf,dapkhl
jeo.;alu fmkajhs' tu Wmdhud¾. ;jÿrg;a ld¾hlaIu l< yelso iy tajdg fhdojk
wdfhdack fjk;a M,odhs lghq;a;lg fhoúh yels oehs fidhd ne,sh hq;= h' fuh foaYSh
LGBTQI+ WoafoaYk iïnkaOfhka fmr u;= l< lreKq yd iu.dój" foaYSh iy cHd;Hka;r
WoafoaYkhkaj, kshe,sh yels foaYSh LGBTQI+ ixúOdkj, ixo¾Nh ;=< úYaf,aYkh l< hq;=
h'
Y%S ,xldfõ LGBTQI+ m%cdj uqyqK fok m%pKav;ajh iy fjkia fldg ie,lSu iólaIKhg
i,ld n,k ,o m¾fhaIKhkaj, jeo.;a f;audjla úh' rdcH iy rdcH fkdjk $ fm!oa. ,sl
wdh;k iy mqoa.,hska iuඟska LGBTQI+ m%cd idudðlhska ,o w;aoelSï iïnkaOfhka
f;dr;=re tla/ia lsÍug m¾fhaIK jHdmD;s .Kkdjlau iïuqL idlÉPd iy iólaIKj,ska
iukaú; ù ;snqKs'
oñ;a pkaÈud,a úiska Y%S ,xldfõ ixl%dka;s iudcNdú mqoa.,fhkaf.a ;;a;ajh iïnkaOfhka
isÿ lrk ,o ld,Sk úYaf,aIKhl oS o" ixl%dka;s iudcNdú mqoa.,hkag fmd,sish úiska isÿ
lrk m%pKav;ajh we;=¿ ,sx.sl n,y;aldrlï iy w,a,ia ms<sn ඳ f;dr;=re imhd we;'92
Èia;%slal foll ixl%dka;s iudcNdú mqoa.,hka 22 la iuඟ isÿlrk ,o iïuqL idlÉPdj,ska
,nd .;a f;dr;=j,ska ilia jQ fuu jd¾;djg wkqj m%pKav;ajhkag uqyqK ÿka ixl%dka;s
iudcNdú mqoa.,hka úiska ;ukagu kvq mjrkq we;ehs hk ìh" fjk;a wdh;kj,
wffO¾hu;a lsÍï" uqyK q mEug isÿúh yels wmlS¾;sh iy ,eÊcdj hk fya;= ksid tu
m%pKav;ajhkag tfrysj hqla;sh fiùug lghq;= lr fkdue;'93
ldka;d l%shdldÍ lKavdhu úiska 2014 § m< lrk ,o, ‘Y%S ,xlfõ ia;%S iu,sx.sl" oaú ,sx.sl"
g%dkaia mqoa.,hska m%ldY lrk mßÈ fjkiafldg ie,lSu iy ysxikh ms<snඳ w;aoelSï’
jd¾;dj o rdcH yd rdcH fkdjk wdh;k iy mqoa.,hska úiska fmdÿ ia:dkj, isÿ lrk
m%pKav;ajhka .ek f;dr;=re imhd we;'94 ia;%S iu,sx.sl" oaú ,sx.sl" g%dkaia mqoa.,hska iuඟ
90
yshquka rhsÜia fjdÉ" weඟs,s myu tl yd iudk fkdfõ - Y%S ,xldfõ ia;%S mqreI iudcNdù wkkH;djh iy ,sx.sl
ÈYdk;sh ms<sn| u; mokïj isÿjk fjkialï lsÍu" 2016"https://www.hrw.org/report/2016/08/15/all-five-fingers-
are-not-same/discrimination-grounds-gender-identity-and-sexual
91
by; iඳyk
92
oñ;a pkaÈud,a" g%dkaiaf*daìhd ixialD;sh úYaf,aIKh lsÍu" Y%S ,xldfõ ixl%dka;s iudcNdú mqoa.,hka uqyqK fok
wmlS¾;sh" fjkia fldg ie,lSu iy ysxikh ms<sn| ia:dkSh ;lafiarej, Blaj,a .%jqkaâ" fld<U, 2014"
93
by; iඳyk
94
ví,sõ'tia'Ô" Y%S ,xldfõ t,aîà mqoa.,hska mejiQ mßÈ m%pKav;ajh iy fjkia fldg ie,lSu ms<sn| w;aoelSï" WSG
2014' fuu jd¾;dj wka;¾cd;sl iußis ldka;d iyd msßñ udkj ysñlï fldñifï uq,sl;ajfhka rgj,a myl
l%shd;aul jk jHdmD;shla jk ,sx.sl ÈYdk;sh" ia;%SmqreI Ndjh fyda ia;%SmqreI Ndjh m%ldYkh mokï lrf.k ia;%S -
mqreI fkdjk ldka;djkag iy ixl%dka;s ,sx.slhskag tfrys ysxikh wduka;%Kh lsÍfï wdishd l%shdldÍ m¾fhaIKys
fldgils'
ixl%dka;s iudcNdù ldka;d ,sx.sl Y%ñlhka 24 fofkl= iuඟ isÿ l< iïuqL idlÉPd iy
l=vd lKavdhï idlÉPd 3lska ,nd.;a f;dr;=rej,ska wekaøshd ksfld,aia úiska ilia lrk
,o ‘vdkaia fmdkakhd vdkaia’ úYaf,aIKh fmd,sish úiska tu mqoa.,hkag isÿlrk ysxikhka
iy ysßyer ms<snඳ idlÉpd lrhs'96 th fmkajd fokafka ixl%dka;s iudcNdù ldka;d ,sx.sl
Y%ñlhkaf.a ia;%S iudcNdù m%ldYkh iy iußis Ndjh b,a,lal lr.ksñka fmd,sish úiska
fuu ysxikhka isÿ lrk njhs'97 fuu wmfhdackhka w;rg jdÑl" YdÍßl yd ,sx.sl
wmfhdack we;=<;a fõ' tfukau fuu ysxikhkaf.a úkaos;hka f,i iy fmd,sish úiska
y÷kajk wmrdOlrejka f,i Tjqkag fuu wkkH;djhka fol i|yd fmd,sisfhka widudk
m%;spdr ,efí'98
cd;sl ye÷kqïm; jeks jeo.;a f,aLk fjkia lsÍfï§ ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hkag
uqyqK§ug isÿjk wkjYH" iy fm!oa.,sl;ajhg ndOd lrk wdl%uKYS,S ,shlshú,s iy m%Yak
lsÍfï l%shdj,Ska yd n,OdÍkaf.a w;a;fkdau;sl ;SrK .ekSu we;=¿ wNsfhda. .ek “weඟs,s
myu tl yd iudk fkdfõ” hk jd¾;dj úia;r imhhs'101 ixj¾Okh i|yd wka;¾l%shd
iyNd.S;aj wdh;kh úiska isÿlrk ,o ‘2016 isg Y%S ,xldfõ ixl%dka;s ;;a;ajh ;lafiare
95
by; iඳyk, ms 20-21
96
wekaøshd ksfld,aia" “vdkaia fmdkakhd vdkaia! Y%S ,xldfõ ixl%dka;s ixl%dka;s iudcNdù ldka;d ,sx.sl Y%ñlhkag
tfrysj fmd,Sish isÿlrk wmfhdackh”" ia;%Sjd§ wmrdO úoHdj 5" wxl' 2 ^2010& 195222'
97
by; iඳyk
98
by; iඳyk, ms 215-219
99
by; iඳyk
100
pkaÈud,a" g%dkaiaf*daìhd ixialD;sh úYaf,aIKh lsÍu" ms 39-48'
101
yshquka rhsÜia fjdÉ" “weඟs,s myu tl yd iudk fkdfõ”'
újO m%cdjka uqyqKmdk fjkiafldg ie,lSï ;yjqre lsÍu i|yd ‘fjkiafldg ie,lSu
ms<snඳ o¾Ylh’ hk fuj,u fhdod.kS' 2010105 iy 2017106 jirj, oS cd;sl ,sx.dY%s; frda.
iy AIDS u¾ok tallh úiska HIV iuඟ Ôj;ajk mqoa.,hska iïnkaOfhka l%shd;aul lrk
,o fjkiafldg ie,lSu ms<snඳ o¾Ylhg HIV i|yd jeä wjOdkula iys; m%cdjla f,i
msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk msßñ m%cdj we;=<;ajqj o" LGBTQI wkkH;djh jeks lreKq
u; Tjqka uqyqKmdk fjkiafldg iy fldkafldg ie,lSu iïnkaOfhka mq¿,a
úYaf,aIKhla Bg we;=<;a fkdúh' LGBT mqoa.,hska i|yd u úfYaIs; fjkiafldg ie,lSu
ms<snඳ o¾Ylhla ilia lsÍfï W;aidyhla 2012 § Blaj,a .%jqkaâ wdh;k úiska isÿ lrk
,os'107 LGBT mqoa.,hska 119 fofkl= fj; fhduq lrk ,o m%Yakdj,shla Ndú; lrñka ilia
lrk ,o tu jd¾;dj iyNd.S jQ LGBT mqoa.,hskaf.ka y;frka ;=kla muK úúO iudc
jgmsgdjkaj,oS ldhsl" jdÑl yd udkisl wmfhdack we;=<;a fjkialïj,g uqyqK § we;s
nj wkdjrKh lrhs'108 Bg iu.dój" ;uka uqyK q § we;s fjkiafldg ie,lSï fya;=fjka
yg.;a wmlS¾;sh fyda ,Êcd iy.; nj yd ;u ,sx.sl ÈYdk;sh fyda ia;%S mqreI iudcNdjh
iïnkaOfhka mj;sk ìh fya;=fjka LGBT Y%S ,dxlslhka úiska LGBT wkkH;djh yd neÿKq
fjkiafldg ie,lSï wNHka;rlrKh lrf.k we;'109
H.U.S iurùr iy B.G.I.M iurisxy fmkajd fok mßÈ iußis ldka;d" msßñ iy ixl%dka;s
iudcNdù Y%S ,dxlslhka uqyqK fok fjkiafldg ie,lSu Y%S ,xldfõ iudc iïu;h f,i
mj;sk úIu,sx.sl ixialD;sfha m%;sM,hls'110 iußis ldka;d yd msßñ" ixl%dka;s iudcNdù
mqoa.hska iy ,sx.sl Y%ñlhka 40 fofkl= fhdodf.k ilia lrk ,o Tjqkaf.a jd¾;dfjka
fmkajd fokafka úúO wkkH;djhka iys; mqoa.,hka úúO fjkiafldg ie,lïj,g
,lajk njhs; ixl%dka;s iudcNdù mqoa.hska iy ,sx.sl Y%ñlhska iudcfhka neyer lrùu
iïnkaOfhka fjkiafldg ie,lSïj,g uqyqK fok w;r iußis ldka;d yd msßñ mqoa.,hska
102
ixj¾Okh i|yd wka;¾l%shd iyNd.S;aj wdh;kh úiska isÿlrk ,o ‘2016 isg Y%S ,xldfõ ixl%dka;s ;;ajh ;lafiare
lsÍu’, NSACP/FPA, 2016,
https://www.aidsdatahub.org/sites/default/files/publication/Sri_Lanka_Rapid_Situational_Assessment_of_TGs_2017.p
df
103
by; iඳyk, ms 34-50
104
by; iඳyk, ms 55
105
cd;sl ,sx.dY%s; frda. iy AIDS u¾Ok tallh" UNAIDS" Y%S ,xld mjq,a ie,iqï ixúOdk ix.uh" Y%S ,xldfõ HIV iu.
Ôj;ajk mqoa.,hska iïnkaOfhka l%shd;aul lrk ,o fjkiafldg ie,lSu ms<sno o¾Ylh, Y%S ,xldj" fld<U: NSACP"
2010"
https://www.aidsdatahub.org/sites/default/files/documents/UNAIDS,_Family_Planning_Association_Sri_Lanka_and_P
artners_(2010)_People_Living_with_HIV_Stigma_Index_Sri_Lanka.pdf
106
fÊ. úokdm;srK" î' fiakdkdhl" tka' úfÊ.=Kj¾Ok iy tï' m%kdkaÿ" Y%S ,xldfõ HIV iu. Ôj;ajk mqoa.,hska
iïnkaOfhka l%shd;aul lrk ,o fjkiafldg ie,lSu ms<sno o¾Ylh, Y%S ,xldj" fld<U: NSACP"
2017"https://www.aidsdatahub.org/sites/default/files/publication/Sri_Lanka_Stigma_Assesment_of_PLHIV_2017.pdf
107
Blaj,a .%jqkaâ" Y%S ,xldj i|yd iußis ldka;d" msßñ" oaúßis ldka; iy msßñ" ixl%dka;s iucNdù mqoa.,hka i|yd
fjkiafldg yd fldkafldg ie,lSu ms<sno o¾Ylh" fld<U" 2021, https://equalgroundsrilanka.blog/wp-
content/uploads/2017/12/The-LGBT-Stigma-and-Discrimination-Index-of-Sri-Lanka-A-project-of-EQUAL-GROUND.pdf
108
by; iඳyk, ms 102-3
109
by; iඳyk, ms 104
110
H.U.S iurùr iy B.G.I.M iurisxyf.a ‘l;d fkdl< hq;= ud;Dldjl f,i mj;sk ,sx.sl;ajh: kd.ßl Y%S ,xldfõ
LGT wkkH;djkag iy ,sx.sl Y%ñlhskag tfrys iudc fjkialï lsÍu’" 9 jk cd;Hka;r m¾fhaIK iuq¿fõ l%shd
mámdá" r;au,dk, fld;,dj, wdrlaIl úYaj úoHd,h ^2016&, ms' 50-54'
m¾fhaIK lsysmhla" udOH ixo¾Nh ;=< isÿjk fuu fjkia fldg ie,lSu .%yKh lrf.k
we;' HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjkag tfrysj we;s fjkiafldg ie,lSu iy
fldkafldg ie,lSu uqøs; udOH úiska ;jÿrg;a me;srùu iïnkaOfhka UNDP wdh;kh
isÿlrk ,o wOHkhl§ fidhd .ekqfKa wfkl=;a HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjkag
idfmalaIj HIV iuඟ Ôj;ajk mqoa.,hka" msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk msßñka iy
ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hska iïnkaOfhka isÿjk j¾;dlrKh b;d wju uÜgul
^ms<sfj,ska 5]" 1'7] iy 0'5]& mj;sk njhs'116 flfiafj;;a tu jd¾;djka isÿ ù ;snqfKa b;d
RKd;aul wdldrfhks. tajdfha fmkajd ;snqKq woyia w;rg iußisNdjh iy ixl%dka;s
iucNdjh Nhdkl nj" tu wkkH;djhka Y%S ,xldfõ §¾> ld,Sk fn!oaO ixialD;shg
;¾ckhla nj" úlD;s ngysr ixialD;shla ksfhdackh lrk nj yd l=vd orejka flf¾
olajk ldudYdj ieඟùug th fhdod.kak nj we;=<;a úh'117 ‘g%dkaiaf*daìhd ixialD;sh
úYaf,aIKh lsÍu’ hk jd¾;dfõ ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hskag tfrysj udOH yryd isÿjk
fjkiafldg ie,lSï iïnkaOfhka f;dr;=re we;=<;a fõ'118
ffk;sl ;;a;ajh
wß; úl%uisxy mjik mßÈ YS% ,xldfõ isák LGBTQI+ m%cdj idmrdëlrKh lsßfï kS;s"
oekg ,xldj ;=< u;=jk kvq kS;s" cd;Hhka;r kS;sh iy úúO wka;¾cd;sl fõÈldj,
rcfha m%ldY iuඟ ii|d ne,Sfï§ fmkS hkafka" YS% ,xldj ;=< LGBTQI+ m%cdfõ
fm!oa.,sl;ajhg we;s whs;sh iy fjkia fldg ie,lSïj,ska f;drùug we;s whs;sh
jl%dldrfhka wdjrKh jk nj iy jeäysáhka w;r leue;af;ka we;sjk iu,sx.sl ,sx.sl
111
by; iඳyk, ms 53
112
D.M ,shkf.a iy A.S wêldrï" ‘iußis msßñkag Y%S ,xldfõ úIucd;Sh fiajd ia:dkj, isÿjk ysßyer ms<sn| w;aoelSï ’"
l<ukdlrK yd uQ,H msGh" fld<U úYaj úoHd,h" 2017'
113
by; iඳyk
114
D.M ,shkf.a iy A.S wêldrï " ‘f,an,hka ms<s.ekSu fyda m%;slafIam lsÍu: iußis msßñ /lshd kshqla;slhkaf.ka
isÿjk ysßyer iuඟ lghq;= lrkafka flfiao’" l<ukdlrKh ;=< ia;%S mqreIiudc Ndjh" fj¿u'34 wxl 8" ^2019&, ms
644-64
115
by; iඳyk, ms 657-63
116
N' i¾ud iy H' ì,sfudaßhd" wmlS¾;sh" fjkia fldg ie,lSu iy wê wjOdkï lKavdhï: m%jD;a;s udOH wdjrKh
ms<sn| úfõpkd;aul úYaf,aIKhla ;=<ska Y%S ,xldfõ udOH WmfoaYkfha ld¾hNdrh Yla;su;a lsÍu' nexfldla , UNDP"
2013" ms' 6'
117
by; iඳyk, ms 7
118
pkaÈud,a" g%dkaiaf*daìhd ixialD;sh úYaf,aIKh lsÍu" ms 59-60'
fmd,Sish" kS;s{hska" ffjoH jD;a;slhka" LGBT m%cd idudðlhska" udkj ysñlï ixúOdk iy
l%shdldÍka iuඟ iïuqL idlÉPd 109 la Ndú; lrñka isÿ lrk ,o wOHhkhl" m%shd
;x.rdcd úiska kS;sh iy LGBT mqoa.,hskag tys we;s n,mEu ;lafiare lrhs'121 tu jd¾;dj
fuu kS;s hgf;a LGBT mqoa.,hkaf.a Ôjk w;aoelSï ms<snඳ wOHhkh lrk w;r" <ud
wmfhdackhg tfrys wdrlaIdjla f,i 365 iy 365 A j.ka;s n,OdÍka úiska wjOdrkh lsÍu
úfõpkh lrñka" fuu kS;Skag wkqj w;awvx.=jg .kakd mqoa.,hskag iykhla ie,iSug
oekg mj;sk wfkla kS;s fhdod .kafka flfiaoehs .fõIKh lrhs'122 tfukau LGBT .eg¨
iïnkaOfhka ixfõ§ kS;s{hkaf.a cd,hla msyg s qùug kS;s{hskaf.a we;s leue;a; o tu
wOHhkh fidhd n,hs' g%dkaiaf*daìhd ixialD;sh ms<sn| pkaÈud,af.a úYaf,aIKhg iyNd.S jQ
kS;s{hka mjid isáfha Y%S ,xldfõ ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hska oekg jvd Yla;su;aj
tla/ia úhhq;= nj;a" tf,i tla/iaùfï § m%cdj ;=< mj;sk ndOdjka iy uQ,sl whs;sjdislï
fm;aiï jeks kS;suh l%shdud¾. .ekSfï § we;sjk ÿIalr;d ms<snඳ wjOdkh fhduq l< nj;a
h'123
iïuqL idlÉPd folla iy l=vd lKavdhï idlÉPd ;=kla Ndú; lrñka W¾ñ,d mq,Ü úiska
isÿ lrk ,o wOHhkhl oS Y%S ,xldfõ kS;sh ;=< ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hska ms<s.;
yelafla flfiao hkak .fõIKh lrhs'124 oekg YS% ,xldj ;=< mj;sk ixl%dka;s iudcNdù
wkkH;djhkaj, újO;ajh u;" YS% ,xldjg wd¾ckaákdfõ ia;%SmqreI iudcNdjh ms<sn|
wkkH;d kS;sh jeks kS;shla .e<fmk nj weh fhdackd lrhs' tu kS;sh ;=< mj;sk
ia;%SmqreI iudcNdjh kS;Hdkql+,j ms<s.ekSug we;s wvq mßmd,kuh ndOl" ia;%SmqreI
iudcNdjh iïnkaO ie;alï yd ufkdaÑls;ail ueÈy;aùï wkjYH ùu iy tys mq¿,a" oaúuh
fkdjk ^ia;%SmqreI muKla fkdjk& iudcNdjh ms<sn| ixl,amh Bg fya;= f,i olajd
we;'125
tlai;a rdcOdkshg idfmalaIj Y%S ,xldfõ ffk;sl ;;a;ajh ÈkqId mKaä ;r;ak úiska
wOHhkhla ;=<ska ;lafiare lrkq ,nhs' tys§ wdishdfõ mej;s ì%;dkH hg;a úð; úiska
iu,sx.sl ,sx.sl p¾hd ks¾idmrdë lsÍu i|yd úreoaO ùug fya;= fidhd n,k w;r Bg .;
yels l%shdud¾.o fidhd n,hs'126 ngysr rgj, fï iïnkaOfhka we;sjqKq uE; ld,Sk
m%jK;d" ol=Kq yd .sksfldKÈ. wdishd rgj, iu,sx.sl ,sx.sl p¾hd ks¾idmrdë lsÍug
odhl fkdjk nj;a fndfyda úg tu ld¾hh ;j;a ÿIalr lsÍug odhl úh yels nj;a tu
jd¾;dfjka mKaä;r;ak fmkajd foa'127 wfmalaIs; m%;sM,hg úreoaO m%;sM,hla fok ksid iy
LGBTQI+ whs;sjdislï ms<sn| ngysr ysñldÍ;ajh ms<sn| jerÈ oelaula fmdaIKh lrk ksid
weh fmkajd fokafka ngysr rchka úiska fï iïnkaOfhka isÿlrk oeä b,a,Sï’ j,ska
je<lS isáh hq;= njhs'128 by; pkaÈud,a fuka mKaä;r;ak o <ud wmpdr je<elaùu i|yd
iu,sx.sl ,sx.sl l%shdldrlï idmrdêlrKh idOdrKShlrKh lsÍu úfõpkh lrhs'129 weh
fuu fya;=j" idmrdëlrKh mj;ajd f.k hdug bjy,a jk wfkl=;a fya;= jk"
119
wß; úl%uisxy" ‘iu,sx.sl;ajh iy kS;sh’" fld<U kS;s úoHd, iudf,dapkh ^2017&’ ms 115-124
120
A.H úch;a" Y%S ,xldfõ wmrdO hqla;sh mis|,Sfï moaO;sfha whs;sjdislï iy ,sx.sl iq ¿;rhka ms<sn| úfYaI i|ykla
iys;j Y%S ,xldfõ ,sx.sl úúO;ajh iy ia;%S mqreINdjh ms<sn| wkkH;djh .ek úYaf,aIKh" ldka;d wOHhk ms<sn| 4
jk f,dal iuq¿fõ l%shd mámdá" fj¿u' 3" ksl=;=j 1" 2018" ms 53-63
121
m%shd ;x.rdcd" Y%S ,xldfõ LGBT mqoa.,hska i|yd kS;suh wdrlaIdj Yla;su;a lsÍu’, ks¾idmrdëlrK udj;" Blaj,a
.%jqkaâ" fld<U" 2013'
122
by; iඳyk, ms 18-22
123
pkaÈud,a" g%dkaiaf*daìhd ixialD;sh úYaf,aIKh lsÍu" ms' 69" 77'
124
mq,Ü" W¾ñ,d" ‘Y%S ,xldj ;=< ixl%dka;s iudcNdù ùu; ia;%SmqreI iudcNdjh iy Y%S ,xldfõ iy bkaÈhdfõ kS;sh’" SSRN
2425503 ^2012&'
125
by; iඳyk, ms 15-23
126
ÈkqYd mKaä;r;ak" “wdishdfõ iu,sx.sl iïnkaO;d ;ykï lsÍu; kS;s m%;sixialrKhg ndOd lrk iudc-ixialD;sl
idOl”" weußldkq úYaj úoHd, cd;Hka;r kS;s iudf,dapkh 31" ^2016&, ms 171-207.
127
by; iඳyk, ms 73
128
by; iඳyk, ms 205-7
129
by; iඳyk, ms 186-89, 193-204.
Y%S ,xldfõ m%cd ffjoHjrekaf.a úoHd,h iy tlai;a cd;Skaf.a ck.yk wruqo, úiska 2018
§ m%ldYhg m;a lrk ,o Y%S ,xldfõ ,sx.sl;ajh ms<sn| iafudaOkh lD;shg" LGBTQI+
mqoa.,hska lsysm fofkl= we;=¿j ,sx.sl wkkH;dj ms<sn| mqoa.,sl wdLHdk ud,djla we;=<;a
fõ'136 LGBTQI+ mqoa.,hska Tjqkaf.a wkkH;djhka iy in|;d ilid .kafka flfiao iy
Y%S ,xldfõ u¾okldÍ" úIucd;Sh iudch ;=< ia;%SmqreI iudcNdjh yd ,sx.sl ÈYdk;sh
ilid .kafka flfiao hkak ms<sn| úia;rhla tys we;=<;a fõ'137
130
M.A.N pkao%;s,l iy P' uydkdufyajd, ‘,sx.sl ÈYdk;sh iy udkj ysñlï; Y%S ,xldfõ iy tlai;a rdcOdksfha wod<
jk kS;s’8 jk wka;¾cd;sl m¾fhaIK iuq¿j" r;au,dk, fld;,dj, wdrlaIl úYaj úoHd,h ^2015&, 8 jk wka;¾cd;sl
m¾fhaIK iuq¿j" r;au,dk, fld;,dj, wdrlaIl úYaj úoHd,h ^2015&, ms'110-14'
131
by; iඳyk, ms 23-47, 64-66
132
luks ðkodi" ‘HIV " msßñka iu. ,sx.slj yeisfrk msßñka yd ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hka iïnkaO wdrlaIs; kS;s’"
nexfldla, UNDP $ cd;Hka;r ixj¾Ok kS;s ixúOdkh" 2011'
133
by; iඳyk, ms 7
134
wfhaId udf.da" Y%S ,xldfõ udkj ysñlï fldñIka iNdj, fi!LH yd ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreINdjh ms<sn|
wkkH;djh we;=<;a lsÍu ms<sn| m%dfoaYSh cd;sl udkj ysñlï wdh;k jHdmD;shg jd¾;dj, UNDP $ cd;Hka;r
ixj¾Ok kS;s ixúOdkh" nexfldlays" 2013'
135
by; iඳyk, ms 6-7
136
ika;+IHd m%kdkaÿ" fifk,a jkakswdrÉÑ iy cdkls úodkm;srK" Y%S ,xldfõ ,sx.sl;ajh ms<sn| ifudaOkh, Y%S ,xldfõ
m%cd ffjoHjrekaf.a úoHd,h iy tlai;a cd;Skaf.a ck.yk wruqo," fld<U, Y%S ,xldfõ m%cd ffjoHjrekaf.a úoHd,h"
2018'
137
by; iඳyk, ms 23-47, 64-66.
chka;s l=re-W;=ïm,d úiska iïu; hehs ms<s.efkk ia;%SmqreI iudcNdù wkkH;djhka iuඟ
;u wkkH;djh y÷kd fkd.kakd ia;%S iußis mqoa.,hka 12 fofkl=f.a ksheඳshlg wod<j
isÿ l wOHhkhla ia;%Ska ;=< mj;sk mqreINdjh ^female masculinity& ms<sn| úfYaf,aIKh
lrhs'145 iudc ks¾udKd;aul yd mYapd;a kQ;kjd§ m%fõY Ndú; lrñka weh ;¾l lrkafka
ia;%Ska ;=< mj;sk mqreINdjh ^female masculinity& ‘mqreINdjh’ (masculinity& hk ixl,amh
138
mnd foaYm%shd" uhsl,a fukaäia" I¾ud,a úfÊj¾Ok iy iqNd úfÊisßj¾Ok, oaúuh fla;h lvd ì| oeóu" ldka;dj yd
udOH iduQyslh" fld<U" 2017'
139
by; iඳyk, ms 29-64, 102-104.
140
ika;+IHd m%kdkaÿ" fifk,a jkakswdrÉÑ iy cdkls úodkm;srK" Y%S ,xldfõ ,sx.sl;ajh ms<sn| ifudaOkh, Y%S ,xldfõ
m%cd ffjoHjrekaf.a úoHd,h iy tlai;a cd;Skaf.a ck.yk wruqo," fld<U, Y%S ,xldfõ m%cd ffjoHjrekaf.a úoHd,h"
2018, ms S153-S165.
141
wkS ngdp¾hd iy l¾,a m%kdkaÿ, ‘Queer l%shdldÍ;ajh iy ,sx.sl iq¿;r m%cdjkaf.a wkkH;djh, bkaÈhdj iy
Y%S ,xldj ms<sn| ;;a;aj úYaf,aIKhla’" 9 jk cd;Hka;r m¾fhaIK iuq¿fõ l%shd mámdá" r;au,dk, fld;,dj,
wdrlaIl úYaj úoHd,h ^2016&, ms' 55-62'
142
by; iඳyk, ms 62
143
I¾ud,a úfÊj¾Ok" ‘kuq;a uu oeka ljqoehs lsisfjl= ug meyeÈ,s lr ke;...’ Y%S ,xldfõ ‘g%dkaia’ iajhx wjfndaOh,
ùßka.d tia'B'" í,elajqâ B'" Nhshd ta' ^ixia& f.da,ShlrKhjk wdishdjl ldka;djkaf.a ,sx.sl;ajh iy mqreINdjh:
ixikaokd;aul ia;%Sjd§ wOHhk ud,dj" ms' 101-116" ksõ fhda¾la, me,af.a%õ uelañ,ka" 2007'
144
by; iඳyk, ms 101-102
145
chka;sl=re-W;=ïm,d" ‘th lmamdÿ lsÍu: Y%S ,xldfõ iu,sx.sl ia;%S mqreINdjh ms<sn| úYaf,aIKhla" ixialD;sh"
fi!LHh iy ,sx.sl;ajh" 15: w;sf¾lh 2" ms'153-165'
Y%S ,xldfõ kÉÑ mqoa.,hka ia;%SmqreI iudcNdù iy ,sx.sl ÈYdk;sh ms<sn| wkkH;djh iy
leue;a;$wdYdj$wNsreÑh hk ixl,am ixlS¾K iy mriamr úfrdaë m%fõYhka yryd wjfndaO
lr.kafka flfiao hkak wekavD ksfld,ia iy fcdaä ñ,¾ l< wOHhkhl .fõIKh
lrhs'148 kÉÑ mqoa.,hka tla mfilska ;ukaf.a ia;%S iudÔh úIhdkqnoaO;djh iurk w;r"
Tjqkaf.a Ôj úoHd;aul “mqreI” wkkH;djfha m%Odk wx.hka b;d ;Èka .%yKh lr.ekSu;a"
msßñka i|yd Tjqkaf.a we;s ,sx.sl wdYdjka mj;ajdf.k hdu;a isÿ lrhs' tu ixo¾Nh ;=<
kÉÑ mqoa.,hka" isiafckav¾ úIu,sx.sl ldka;djkag iy isiafckav¾ iußis msßñkag ;ukaj
ixikaokh lrkafka flfiao iy Tjqkaf.ka fjkalr y÷kd.kafka flfiao hkak fuu
jd¾;dj úYaf,aIKh lrhs' fuu ;¾lhka ixo¾Ndkq.; l< yelafla .kqfokqldÍ ,sx.sl
yqjudrej $ iïnkaO;d hk ixo¾Nhka ;=< h' tu ixo¾Nh ;=< kÉÑ wkkH;djh ieliSu
i|yd wd¾Ól" wdYdjka" fjkiafldg ie,lSu" iQrdlEu hk lreKqj, ixlS¾K .;sl;djhka
odhl fõ'149
LGBTQI+ wkkH;djh i|yd fhdod .kakd idhksl m%fõYhka, ufkda úoHd;aul ;lafiare
lsÍï iy iudc yd fi!LH we.hSï jvd;a ir,j Ndú; lrhs' tajdfha m%;M
s ,hka f,i isÿjk
úpdr" kHdhd;aullñka wvq m%dfhda.sllñka jeä úpdr fõ' fjkia fldg ie,lSu" ,sx.sl
jD;a;Sh" ,sx.sl fi!LH ieliqï iy foaYSh yd cd;Hhka;r ixj¾Okhka fhdod .ksñka A.S
u,,.u úiska Y%S ,xldj ;=< oaúuh ia;%SmqreI iudcNdjhg fkd.e<fmk wkkH;d
146
by; iඳyk, ms S163.
147
by; iඳyk
148
fcdaä ñ,¾ iy wekaä%hd ksl,aia" ‘Y%S ,dxlsl kÉÑ w;r wkkH;djh" ,sx.sl;ajh iy jdKsc ,sx.sl Y%ñl;ajh’"
,sx.sl;ajh 15" fkdïur' 5$6 ^2012&, ms 554-69'
149
by; iඳyk, ms 561-66.
150
f;au,a t,a,dj," “fkd.e<fmk fmïj;=ka: Y%S ,xldfõ LGBTQ+ wkkH;d kHdhka iy ia;%SmqreI iudcNdjh yd ,sx.sl
nyq;ajh w;r we;s .e,mqu .fõIKh lsÍu”" ,sx.sl;ajh iy ixialD;sh 22 ^2018&, ms 1321-39.
151
by; iඳyk
152
by; iඳyk, ms 1334-36.
fuu lreKq iïnkaOfhka by; f;dr;=rej,g iudk f;dr;=re, Y%S ,xldfõ ixl%dka;s
iudcNdù m%cdj iïnkaO jix.; frda. idOl ms<sn| m%ldYs; o;a; fkdue;slu fmkaùug
;D;shsl i;aldr idhk miqìul jix.; frda. ,laIK wOHhkh lsÍu iy ixl%dka;s
iudcNdù mqoa.,hska i|yd we;si dhkhlg iyNd.S jQjka l<ukdlrKh lsÍu yryd
isÿlrk ,o wOHhkhla ;=<ska by; l;=jreka iy mS'ã't,a'wd¾' úfÊisxy iy tka' .=Kj¾Ok
imhd we;'158 fmardfoKsh YslaIK frdayf,a 1985 isg 2018 ld,h olajd i;sm;d meje;afjk
jeäysá ufkdaÑls;ail idhkh iy ,sx.sl wdndO idhkfhys ,shdmÈxÑ ù we;s ish¨u
ixl%dka;s iudcNdù mq.,hskaf.a idhksl jd¾;d fuu wOHhkh uඟska iudf,dapkh lr
we;' wOHhkhg wkqj ufkda Ñls;ail Wmldr ,nd .kakd ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hskaf.a
ixLHdj jeä fjñka mj;sk nj;a Tjqkag ,nd.; yels fiajdjkaj, úYd, wvqmdvq mj;sk
nj;a fidhdf.k we;'159 wod< jD;a;Sh lKavdhïj, iy fmdÿfõ wOHdmkh ;=< wdl,amuh
fjkila ks¾foaY lsÍug iu.dój" ixl%dka;s iudcNdù mqoa.,hska yg fi!LH fiajd ,nd§ug
isák ish¨u md¾Yjlrejkaf.a iyNd.S;ajfhka Y%S ,xldj i|yd cd;sl ms<sfj;a
ud¾f.damfoaY ud,djla ilia lsÍu ks¾foaY lsÍu fuu jd¾;dfjka isÿ lrhs'160
iólaIKh i|yd i,ld n,k ,o ld,iSudj ;=< isÿù we;s m¾fhaIKj,ska jeä fldgilau
HIV je<elaùu iy m%;sldr lsÍu i|yd fi!LH fiajd ueÈy;aùï ms< sn| isÿ lr we;s
m¾fhaIK fõ' LGBTQI+ m%cdjka ms<sn| úfYaIfhka u isÿlrk ,o uq,a u m¾fhaIK w;rg
2017 oS .uka uf.a iylrefjda ixúOdkh úiska iußis iy msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk
153
tia' u,,.u" ‘ia;%Smr q eI wkkH;djfha fjkialï iy Y%S ,xldfõ ;;a;ajh’" Y%S ,xld ,sx.sl fi!LH yd HIV ffjoH
iඟrdj" 3 jk fj¿u" ^2017&’, ms 45-50'
154
by; iඳyk, ms 50
155
ñhqre pkaøodi" “Y%S ,xldfõ ixialD;sluh fjkiafldg ie,lSu yd iu,sx.sl;ajh idmrdë lrjk ixo¾Nh ;=< iußis
fh!jkhka ;=< ishÈú kid.ekSï ms<sn| woyi”" iudc ufkdaÑls;aidfõ cd;Hka;r i.rdj ^2018&, ms 1-2 '
156
P'.sksf.a iy A.S u,,.u" ‘ixl%dka;s iucNdù;ajh ms<sn| hdj;ald,Sk lsÍu’, Y%S ,xld ufkda Ñls;aidj ms<sn| c¾k,h
9" wxl' 2 ^2018&, ms 4-9'
157
by; iඳyk, ms 9
158
mS' .sksf.a" ta'tia' u,,.u" mS'ã't,a'wd¾' úfÊisxy" tka' .=Kj¾Ok" ‘ixl%dka;s iudcNdù m%cdj’ Y%S ,xld w;aoelSula;
Y%S ,xldfõ ;D;shsl i;aldr idhk miqìul isg jix.; frda. ,laIK iy l<ukdlrK .eg¨ ms<sn| úia;rd;aul
wOHhkhla' Y%S ,xld ,sx.sl fi!LH yd HIV ffjoH iඟrdj" 4 jk fj¿u" ^2018&, ms 18-23'
159
by; iඳyk
160
by; iඳyk, ms 22-23
HIV ms<sn| 2006-2007 olajd Y%S ,xldfõ isÿ lrk ,o m<uq p¾hd;aul ksÍlaIK iólaIKhg
LGBT m%cdj úYaIfhka we;=<;a fkd jqj;a msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk msßñ iy
fjr<dikak fiajd imhkakka ^îÉ fndahsia& m%cdjka HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjka
f,i we;=<;a úh'167 iólaIKh uඟska ,sx.sl yeisÍï fukau fuu m%cdjkaf.a N+f.da,Sh
jHdma;sh ms<sn|j fidhd .ekSï .Kkdjla isÿ lrk ,os'168 fuu iólaIKfhka miqj yd Bg
iu.dój" cd;sl ,sx.dY%s; frda. iy taâia u¾ok tallh úiska 2010"169 2013170 yd 2018171
jirj, § HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjka is;shïlrKh lsÍfï jevms<sfj,la wdrïN
lrk ,os' 2010 oS isÿlrk ,o is;shïlrK l%shdj,shg HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjka
f,i msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk msßñ m%cdj ^óg iußis msßñ" msßñ ,sx.sl Y%ñlhka iy
kÉÑ mqoa.,hska& we;=<;a úh' 2013 § isÿl< l%shdj,shg msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk msßñ
iy iußis" oaúßis fyda úIußis fjr<dikak fiajd imhkakka ^îÉ fndahsia& we;=<;a úh' 2018
161
.uka uf.a iylrefjda" iußis msßñ m%cdj" iußis msßñka f,i yÿkd.kakd msßñ" msßñka iu. ,sx.slj yeisfrk msßñka
m%cdj ;=< oekqu" wdl,am yd Ndú;h" Y%S ,xldj" .uka uf.a iylrefjda" 2007"
https://www.aidscontrol.gov.lk/images/pdfs/publications/research_documents/cojk_nowledge.pdf
162
by; iඳyk, ms 24
163
by; iඳyk
164
by; iඳyk
165
ckjd¾.sl wOHhk i|yd cd;Hka;r uOHia:dkh ^ICES&" Y%S ,xldfõ wjOdkug ,laúh yels lKavdhïj, tÉ'whs'ù $
taâia ms<sn| oekqj;aNdjh iy wjOdkï iys; ,sx.sl yeisÍï ms<sn| iólaIKhla, uykqjr" ICES" 2009'
166
by; iඳyk, ms 27-8
167
mS' rõiafgdaka iy tÉ' j¾;a" Y%S ,xld p¾hd;aul ksÍlaIK iólaIKh, m<uq jgfha iólaIK m%;sM, 2006-2007" fld<U,
fi!LH yd fmdaIK wud;HdxYh" 2007'
168
by; iඳyk
169
cd;sl ,sx.dY%s; frda. $ taâia u¾ok jevigyk ^NSCAP&" Y%S ,xldfõ tÉ'whs'ù je<elaùu i|yd HIV i|yd wê
wjOdkula we;s m%cdjka is;shï .; lsÍu, fld<U" NSCAP" 2010"
https://www.aidscontrol.gov.lk/images/pdfs/publications/research_documents/hrd_mapping.pdf
170
cd;sl ,sx.dY%s; frda. $ taâia u¾ok jevigyk ^NSCAP&" Y%S ,xldfõ HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjka ms<sn|
cd;sl m%udK weia;fïka;= lsÍu" fld<U, NSCAP, 2013,
https://www.aidscontrol.gov.lk/images/pdfs/publications/research_documents/national_size_estimation_2013.pdf
171
cd;sl ,sx.dY%s; frda. $ taâia u¾ok jevigyk ^NSCAP&" Y%S ,xldfõ HIV i|yd wê wjOdkula we;s m%cdjka ms<sn|
cd;sl m%udKhka ms<sn| jd¾;dj, fld<U" NSCAP, 2018,
https://www.aidscontrol.gov.lk/images/pdfs/publications/research_documents/Final-draft-report-Key-Population-Size-
Estimation--2018July.pdf
2010 isÿlrk ,o is;shïlrK l%shdj,sh ;=< Èia;%sla uÜgñka weia;fïka;= bÈßm;a lsÍu
i|yd fi!LH wud;HdxYh úiska y÷kd.;a fld<U iy wkqrdOmqr Èia;%slal j, N+f.da,Sh
l,dmhkays ia:dkSh iïuqL idlÉPd isÿ lrk ,os' Èia;%sla" m<d;a iy cd;sl uÜgïj,ska o;a;
ksiaidrKh lsÍu i|yd 2013 iy 2018 l%shdj,shka Èia;%sla f,alï ld¾hhd,j, N+f.da,Sh
l,dmhka is;shïlrK tall f,i fhdod.;a w;r Bg ia:dkSh iïuqL idlÉPd o tl;= lr
;sì‚'
2010 jd¾;dj fld<U iy wkqrdOmqr Èia;%slalj, msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk msßñ 9"569
la isák njg weia;fïka;= lr we;'172 2013 jd¾;dj wkqj Èjhsk mqrd msßñka iuඟ ,sx.slj
yeisfrk msßñ 7"551 iy fjr<dikak fiajd imhkakka ^îÉ fndahsia& 873la isák nj fmkajd
fok w;r 2018 jd¾;dj Èjhsk mqrd msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk msßñ 40"000la"
fjr<dikak fiajd imhkakka ^îÉ fndahsia& 4"500la iy ixl%dka;s iudcNdù ldka;djka
2"200 isák nj jd¾;d lrhs' ixl%dka;s iudcNdù ldka;djka ms<sn| 2018 wOHhkfhka
fidhd.;a lreKq ‘Y%S ,xldfõ ldka;d ,sx.sl Y%ñlhskaf.a iy ixl%dka;s iudcNdù
ldka;djkaf.a ck.yK m%udKh ;lafiare lsÍu’ hk jd¾;dfõo we;=<;a fõ'173
úfYaYs;ju LGBT m%cdj is;shï.; lsÍu i|yd wNHdihla 2017 § Blaj,a .%jqkaâ wdh;kh
.kakd ,oss'177 tu wOHhkh fld<U" uykqjr" ud;r iy kqjrt<sh hk Èia;%slalj,
jeäysáhka 470 fofkl= iólaIKhg Ndckh l< w;r tu Èia;%slalj, fjfik
jeäysáhkaf.ka o< jYfhka 19'6] ^753" 973& la iußis ldka;d" msßñ" oaú ßis ldka;d" msßñ
fyda ixl%dka;s iudcNdù nj weia;fïka;= lrhs'178 LGBT mqoa.,hskaf.ka nyq;rhla Tjqkaf.a
,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| wkkH;djh fya;=fjka hï wdldrhl
wNsfhda.hlg fyda ndOlhlg uqyqK § we;s nj wNHdih ;jÿrg;a fmkajd foa'179
172
NSCAP" 2010 jd¾;dj" ms' 10'
173
whs' fndisfiúla" ta' uk;=x." bfiâ fvdñkafldúÉ" tia' fnkr.u iy fla' l%sÜud" ‘Y%S ,xldfõ ldka;d ,sx.sl
Y%ñlhskaf.a iy ixl%dka;s iudcNdù ldka;djkaf.a ck.yK m%udKh ;lafiare lsÍu’" PLoS ONE 15 ^1&" ^2020&'
174
NSCAP" 2018 jd¾;dj" ms 71-2.
175
fndisfiúla iy fjk;a wh" ‘ck.ykfha m%udKh ;lafiare lsÍu’" ms' 8'
176
by; iඳyk, ms 8-9, cd;sl ,sx.dY%s; frda. $ taâia u¾ok jevigyk" 2013 cd;sl m%udK weia;fïka;=j ms<sn| jd¾;dj"
ms' 85-93; cd;sl ,sx.dY%s; frda. $ taâia u¾ok jevigyk" 2018 cd;sl m%udK weia;fïka;=j ms<sn| jd¾;dj" 71-2 ms'
177
lsfudaka n%jqka" fld<U" uykqjr" ud;r iy kqjr t,sh ys LGBT mqo. a ,hska is;shï.; lsÍu" Bl=j,a .%jqkaâ fld<U,
Bl=j,a .%jqkaâ" 2017'
178
by; iඳyk
179
by; iඳyk, ms 30-21
fcdaIqjd wdfg.d f.dkaidf,ia úiska lrk ,o wOHhkhlska mYapd;a hg;a úð; Y%S ,xldj
;=< LGBTQ jHdmdrfha foaYmd,kh ;;a;ajhka m%ldY jk wdldrh ms<sn|j ms<s;=re iemhSu
i|yd iudc jHdmdr kHdh iy mYapd;a hg;a úð; kHdh Ndú; lrhs'183 jHdmdrfha
‘ÿla.ekú,s‘ rfÜ hg;a úð; b;sydihg yd udkj ysñlï l;sldjg iïnkaO ù we;s nj th
fmkajd foa'184 Y%S ,xldj ;=< we;s wkkH;djh" “ngysr we;s LGBTQ ixl,amh” iy Y%S ,xldj
;=< ‘LGBTQ Y%S ,dxlslhl= jkafka flfiao’ hk lreKq fofla fouqyqka njla f,i
f.dkaidf,ia fmkajd foa' tfukau ngysr we;s “LGBTQ” ixl,amh w;HjYH lsÍu
iïnkaOfhka Tyq lkiai,a, fmkajhs'185 foaYSh l%shdldÍ Wmdh ud¾." ngysr Wlyd .ekSï
wkqlrKh lsÍu ms<snඳ l%shdldÍkaf.a lkiai,a, o fuu wOHhkfhka u;= fõ'186
znluQfKdaZ úiska isÿ lrk ,o LGBTQI+ l%shdldÍka ms<sn| wOHhkhl § l%shdldÍkaf.a fuu
wjYH;djhka kej; wjOdrKh lrhs' th fjkia fldg ie,lSu iy idmrëlrKh ms<sn|
mj;sk lreKq kej; wjOdrKh lsÍug wu;rj" l%shdldÍka iy l%shdldÍ ixúOdk w;r
mj;sk jhi" ia:dkh iy foaYmd,k oDIaáh u; mokï jQ fndfyda úIu;d wkdjrKh
lrhs'187 fuu úIu;djka ms<sn|j l%shdldÍka w;r mj;sk úúO uÜgfï wjfndaOhka ms<sn|
lreKq fuu jd¾;dfõ we;=<;a fõ' Bg wkqj iuyr l%shdldÍka tlai;a fmruqKla wfmalaId
lrk w;r ;j;a iuyre iajNdúl hehs fmfkk fuu fjkialï ms<s.kS'
Y%S ,xldj ;=< LGBTQI+ .eg¨ iïnkaOfhka isÿ lr w;s m¾fhaIK úYd, m%udKhla fkdue;s
jqj;a" fuu jd¾;djg iólaIKh l< m¾fhaIKj,g wkqj miq.sh jir 15l ld,h ;=< fuu
úIhg m¾fhaIK úYd, m%udKhla tl;= ù we;' fuu úIfhys m%udKh yd úIhm:h mq¿,a
lsÍu i|yd ´kEu LGBTQI+ ud;Dldjla ms<sn| jeäÿr m¾fhaIK uq¿ukskau ms<s.; hq;= h'
180
f;ud,a t,a,dj," “m%pKav;ajh kS;Hdkql+, lsÍu; iußis whs;sjdislï ‘rdcH fkdjk ixúOdkh iy Y%S ,xldfõ Queer
wkkH;djh úkhdkql+, lsÍu”" ol=Kq wdishdkq ixj¾Ok iඟrdj 14" wxl' 1 ^2019&, ms 83-107'
181
by; iඳyk, ms 90-101
182
by; iඳyk, ms 84
183
fcdIqjd w¾fggd f.dkaidf,ia" ‘foaÿkak kej; mska;dre lsÍu, Y%S ,xldfõ fld<U LGBTQ jHdmdrfha foaYmd,kh
ms<sn| mYapd;a hg;a úð; úYaf,aIKhla’" Y%ia;m;s ksnkaOkh" Ækaâ úYaj úoHd,h" 2019
184
by; iඳyk, ms 31-34
185
by; iඳyk, ms 35-38
186
by; iඳyk, ms 38-45
187
nluQfkda" Y%S ,xldfõ 2010-2017" 2018 § úúO ,sx.sl ÈYdk;sh iy ia;%S mqreI iudc Ndjh ms<sn| wkkH;dj we;s
mqoa.,hska iïnkaOfhka lrk ,os ks¾foaY iudf,dapkh' http://www.bakamoono.lk/admin/wp-
content/uploads/2016/06/Review-of-recommendations.pdf
mq¿,a uÜgulska i,ld n,k úg" j¾;udk m¾fhaIK idïm,j,g wvq jYfhka .%yKh ù
we;s fjk;a ck úldYk wxY jvd fyd¢ka .%yKh lr .ekSug W;aiy l< hq;= h' fou<"
uqia,sï fyda fjk;a iq¿ cd;Skag wh;a mqoa.,hska; ;odikak iy .%dóh m%foaYj, mqoa.,hka;
újO wdndO iuඟ Ôj;ajk mqoa.,hka; iy oekg we;s idïm,j, isák mqoa.,hkag jvd
úfYaIfhkau jhiska wvq fyda jeä mqoa.,hka óg we;=<;a fõ' fï i|yd m¾fhaIK ie,iqï
lsÍfï § iy iïm;a ,nd .ekSfï §$fhoùfï §" úfYaIfhka u NdId Ndú;h iïnkaOfhka
.kq ,nk ;SrK j,os jeä wjOdkhla fhduq l< hq;= h'
fuu úYaf,aIKh uඟska úfYaIfhka y÷kdf.k we;s f;audjka ;=<" wkd.; m¾fhaIK i|yd
fhdackd bÈßm;a l< yels h' m%pKav;ajh iy fjkia fldg ie,lSu ms<sn| isÿlrk
m¾fhaIK" iuia;hlaa f,i tajd foi ne,Sfuka Tíng .sh m¾fhaIK ùu wjYH fõ' fuhg
m%cdfõ úfYaIs; fldgia$wxYhka flfrys wjOdkh fhduq lsÍu fukau fjkia fldg ie,lSï
isÿjk ksjdi" wOHdmkh fyda /lshdj jeks úfYaIs; mßir$wjia:d i,ld ne,Su o wjYH fõ'
tjeks m¾fhaIKj,oS" LGBTQI+ mqoa.,hska fjkia fldg ie,lSïj,g f.dÿre jQjka f,i
muKla fkdj" rdcH yd fm!oa.,sl wdh;k$mqoa.,hska fjkialï lsÍfï jerÈlrejka f,i
.%yKh lr .ekSug o W;aidy l< hq;= h' ksoiqkla jYfhka" ksjdi ,nd .ekSu
iïnkaOfhka isÿ jk fjkia fldg ie,lSu ms<sn| m¾fhaIK ;=< úkaos;hka f,i LGBTQI+
mqoa.,hka muKla fkdj" jrolrejka f,i rdcH ksjdi n,OdÍka" foa m, ksfhdað;hka iy
bvïysñhka .%yKh l< hq;= h'
wkkH;djhka f.dvkeඟSu ms<sn| m%Yakh" m¾fhaIK i|yd úYd, ud;Dld m%udKhla ,nd
foa' m%cdfõ .fõIKhg ,la fkdjQ fldgiaj, wkkH;djhka f.dvkeඟSu wOHhkh lsÍu
m¾fhaIK ixo¾Nh ;j;a Yla;su;a lsÍug odhl jkq we;' fuu jd¾;dfõ idlÉPd l<
wkkH;djhka f.dvkeඟSu m%Odk jYfhkau wjOdkh fhduq lr ;snqfKa ngysr Queer
wkkH;djh yd neÿKq ixl,am iy foaYSh jYfhka Queer wkkH;djh .ek we;s wjfndaOh
iy Ndú; w;r we;s fjkialï iïnkaOfhks' fuu mr;rh ;=< .fõIKh l< yels wxY
fndfyda we;' msßñka iuඟ ,sx.slj yeisfrk kuq;a iußis msßñ f,i y÷kd fkd.kakd
mqoa.,hska iy kÉÑ mqoa.,hska óg WodyrK fõ'
Y%S ,xldfõ LGBTQI+ l%shdldÍ;ajh ;ju;a idfmalaIj j¾Okh fjñka mj;S' tu ksid merKs
iy kj ixúOdk iy l%shdldÍka ms<sn| wOHhkh lsÍu ta iïnkaOfhka ;jÿrg;a f;areï
.ekSug odhl jkq we;' fuu l%shdldÍ;ajh u¾okldÍ rdcH yd iudc iïu;hka iy ngysr
oDIaájdo yd wruqo,a iïmdokhka w;r foda,kh fõ' LGBTQI+ l%shdldÍka rdcH wdh;k
iuඟ" rdcH fkdjk fjk;a foaYSh wdh;k$mqoa.,hka iuඟ" cd;Hka;r wdh;k$mqoa.,hka
iuඟ iy tlsfkld w;r l=uk wdldrfhka .kqfokq lrkafka o hkak fuys § ;jÿrg;a
wOHhkh l< yel' udkj whs;jdislï flakaøfhka Tíng f.dia mj;sk wd¾Óluh
fuu jd¾;dj wdjrKh fkdl< wxY w;rg LGBTQI m%cdj iïnkaOfhka we;s idys;H"
Ñ;%mg" kdgH iy fjk;a oDYH l%shdldrlï jeks l,d lD;Ska we;=<;a fõ' tajd iïnkaOfhka
isÿlr we;s m¾fhaIK fukau tu l<d lD;s tl;= lsÍu" úfõpkh iy úYaf,aIKh b;d
jeo.;a fõ' fuhg LGBTQI+ f;audjka iy pß; flfrys wjOdkh fhduq lr we;s" l=vd
kuq;a j¾Okh jk fujeks lD;Ska ksielju we;=<;a úh hq;= w;r" mq¿,a ixialD;sl
ksIamdokhka ;=< LGBTQI+ ksrEmKh o fuh ;=<ska wOHhkh l< hq;= h' tf,iu"
ft;sydisl m¾fhaIK ;=< Y%S ,xldfõ LGBTQI wkkH;djhka flakaø lr.;a m¾fhaIKj,
ie,lsh hq;= ysඟhla olakg ,efí' Y%S ,xldfõ mqrdK" hg;a úð; fyda kQ;k b;sydih ;=<
;snqKq Queer wkkH;djhka iy f;audjka ms<sn| wkdjrKh lr .ekSug" we.hSug yd
úYaf,aIKh lsÍug fndfyda foa we;' fndfyda úg m¾fhaIK ;=< fïjd ms<s.kakd kuq;a
l,d;=rlska .eUqßka idlÉpd lsÍug Ndckh fõ' tjeks m¾fhaIK iy wOHhkka ;=<ska
LGBTQI+ Y%S ,dxlslhskag iudc" ixialD;sl yd foaYmd,ksl jYfhka Y%S ,xldfõ fldgila
f,i jvd;a m%n, f,i fmkS isàug WmldÍ jkq we;'