HUZURLU OLMAK ÝSTÝYORSANIZ

Kitabýn özgün adý: Don't Sweat The Smal! Stuff... and it's ali small Stuff
Copyright© : 1997 Richard Carlson, Ph.D.
Bu kitabýn Türkiye için yayýn hakký Alkým Yayýnevi adýna AKÇALI TELÝF HAKKI AJANSI aracýlýð
Baský
: Sena Ofset
1. Basým: Mayýs, 1998
2. Basým: Ocak, 1999
Alkým Yayýnevi:
Kadýköy Ýþ Merkezi, No: 126, Kadýköy, istanbul Tel: 0216-337 28 57 -3375607 Faks: 0216-34
4075 e.mail: alkim@alkim.com.tr
UFAK ÞEYLERÝ
DERT ETMEYÝN
HEPSÝ DE UFAK ÞEYLERDÝR
Dr. RÝCHARD CARLSON
Türkçesi: Esat Ören
Teþekkür
Bu kitabý bana her gün "ufak þeyleri dert"etmememin ne kadar önemli olduðunu hatýrlatan kýz
Jazzy ve Kenna'ya ithaf ediyorum. Her ikinizi de çok seviyorum. Olduðunuz gibi olab
ildiðiniz için teþekkür ederim.
Bu kitabýn hazýrlanmasýnda büyük katkýlarý olan iki kiþiyi anmak isterim.
Bu kitabýn her satýrýna coþkusunu ve yüreðini yansýtan, ufak þeyleri dert etmemekte gösterd
lgeliðiyle hepimizi etkileyen Patti Breitman.
Vizyonu, her an çevresindekilere esin veren canlýlýðý ve üstün editörlük becerileriyle Lesl
s.
Her ikinize de çok teþekkür ederim.
ÖNSÖZ
Benim kuþaðýmýn en büyük keþfi, bir insanýn tavrýný deðiþtirmekle yaþamýný da deðiþtirebile
WILLIAM JAMES
Ne zaman kötü bir haberle veya, geçinmesi zor bir insanla karþýlaþsak, ya da, büyük bir hay
uðrasak çoðumuzun davranýþýný sonu bize yaramayacak olan alýþkanlýklar belirler. Hemen aþýr
olayý büyütürüz; duruma sýmsýký yapýþýr, yaþamýn sadece olumsuz yönlerine odaklanýrýz.
Ufak þeyler elimizi kolumuzu baðlar. Sinirlenip, huzursuz olduðumuz ve rahatsýz edildiðimi
z zamanlarda gösterdiðimiz aþýrý tepkiler sadece bizi hüsrana uðratmakla kalmaz, gerçekten
iðimiz þeyi elde etmemize de engel olur. Bu yüzden tablonun tamamýný göremeyiz ve olumsuzlu
üzerine odaklanýp, bize yardým etmek niyetinde olan baþka insanlarý da huzursuz ederiz.
Kýsacasý, hayatýmýzý sanki büyük bir acil durum varmýþ-çasýna yaþamaya baþlarýz. Telaþ için
urken, aslýnda sadece sorunlarý artýrmakta oluruz. Her
þey bize dünyanýn sonuymuþ gibi göründüðü için, yaþamýmýzý art arda gelen, sözde facialarla
Bir süre sonra da, her þeyi gerçekten dünyanýn sonuymuþ gibi görmeye baþlarýz. Bu arada göz
okta, sorunlarýmýza olan bakýþýmýzýn, bunlarý ne kadar çabuk ve etkili biçimde çözdüðümüzle
Sizin de kýsa zamanda keþfedeceðinizi umduðum gibi, yaþama daha sakin tepki verme alýþkanl
o güne dek "aþýlmaz" gibi görünmüþ olan sorunlar size daha "baþa çýkýlabilir" gelmeye baþl
a, gerçekten stres yaratabilecek "ciddi" sorunlar bile sizi eskiden olduðu gibi sars
mayacaktýr.
Neyse ki, yaþama bakýþýn baþka bir yolu daha vardýr... çok daha ýlýmlý ve incelikli olan bu
mý hem daha kolaylaþtýrýr hem de insaný daha uyumlu kýlar. Yaþamanýn bu diðer yolu eski alý
tepki göstermeyi" yeni bir alýþkanlýka, yani, yeni bakýþ açýsýyla deðiþtirmektir. Bu yeni a
daha zengin ve doyurucu bir yaþam saðlar.
Bu kitabýn ana fikrini çok güzel aydýnlattýðý için, baþýmdan geçen bir olayý sizlerle payla
bu hem beni çok duygulandýran hem de önemli bir dersi vurgulayan bir öyküdür.
Göreceðiniz gibi, öyküde geçen olay birazdan okuyacaðýnýz kitabýn tohumunu ekmiþtir.
Bir yýl kadar önce yabancý bir yayýncý "You Can Feel Good Again" (Yine Ýyi Hissedebilirsini
) adlý kitabýmýn o ülkedeki baskýsý için ünlü yazar Dr. Wayne Dyer'den bir tanýtým yazýsý a
Ona Dr. Dyer'in bir önceki kitabýma böyle bir þey yazmýþ olduðunu, fakat bir kez daha
bunu yapýp yapmayacaðým bilmediðimi söyledim. Ama bir kez deneyecektim.
Yayýn dünyasýnda hep olduðu gibi, kendisine bir rica mektubu yazdým, fakat ondan haber ala
madým. Bir süre geçtikten sonra Dr. Dyer'in ya çok meþgul olduðu, ya da, tanýtým yazýsýsý y
ediði sonucuna vardým. Bu kararýna saygý duydum ve yayýncýma, kitabýn promosyonu için onun
lanamayacaðýmýzý bildirdim. Benim a-çýmdan mesele bitmiþti.
Ne var ki, altý ay sonra kitabýmýn yabancý baskýsýndan bir nüsha elime geçince, ön kapaðýnd
in bir önceki kitabým için yazmýþ olduðu tanýtým yazýsýnýn bulunduðunu gördüm.
Talimatýma raðmen yayýncým Dr. Dyer'in eski yazýsýný a-lýp, yeni kitaba yerleþtirmiþti. Bu
i son derece mahcup ettiði gibi, olasý sonuçlarý da kaygý vericiydi. Hemen ajansýmý arayara
yayýncýnýn tüm kitaplarý toplatmasý için harekete geçmesini istedim.
Bu arada da Dr. Dyer'e özür dilediðimi ve sorunun giderilmesi için gerekli iþlemin baþlatýl
n bir mektup yazdým. Birkaç hafta merak içinde bekledikten sonra, ondan þöyle bir cevap ge
ldi. "Richard; uyum içinde yaþamak için iki kural vardýr: 1. Ufak þeyleri dert etme. 2. He
psi de ufak þeylerdir. Býrak tanýtým yazýsý kalsýn. Sevgiler. Wayne."
Hepsi bu kadardý! Ne bir ahlak dersi, ne bir tehdit. Ne kýrgýnlýk, ne bir çatýþma. Dr. Dyer
dýnýn izinsiz kullanýlmasýna büyük bir incelik ve alçakgönüllülükle karþýlýk vermiþti. Bu j
ve yaþama ýlýmlý bir gözle bakmak gibi çok önemli kavramlara örnek oluyordu.
On yýldan beri müþterilerim üzerinde çalýþarak, yaþama bu hoþgörülü yolla yaklaþmalarýna ya
ikte her çeþit sorunu ele alýyoruz; stres, iliþki sorunlarý, iþle ilgili sorunlar, baðýmlýl
genel anlamda hüsran.
Bu kitapta hemen uygulamaya baþlayabileceðiniz ve yaþama daha ince bir esneklikle bakm
anýzý saðlayacak belirli stratejileri sizlerle paylaþacaðým. Birazdan okuyacaðýnýz strateji
güne dek gerek müþterilerim gerekse okurlarým tarafýndan yýllarca denenmiþ ve en baþarýlý b
nlarýdýr. Ayrýca, kendi yaþamýma olan yaklaþýmýmý da gösterir; bu, direniþin en aza indiril
Her bir strateji sade olduðu kadar güçlüdür ve daha geniþ bakýþ açýsý kazandýrarak, daha en
yönünde kýlavuzluk eder. Bunlarýn bir çoðununun sadece soyutlanmýþ örneklere deðil, yaþamý
klarýna da uygulanabileceðini göreceksiniz.
"Ufak þeyleri dert etmediðiniz" zaman yaþamýnýz kusursuz hale gelmeyecek, fakat yaþamýn siz
unduðu þeyleri daha az dirençle kabullenmeyi öðreneceksiniz. Zen felsefesinin önerdiði gibi
orunlara bütün gücünüzle direnmek yerine, "ucunu býrakmayý" öðrendiðiniz zaman, yaþamýnýz s
aþlayacaktýr. Týpký huzur duasýnda olduðu gibi, "Deðiþtirilebilecek þeyleri deðiþtirin, öyl
a kabullenin ve aradaki farký anlayacak aklýnýz olsun." Bu stratejileri bir kez deners
eniz, eminim uyum saðlamanýn iki kuralýný öðreneceksiniz, l. Ufak þeyleri dert etmeyin. 2.
si ufak þeylerdir. Bu fikirleri yaþamýnýza uyguladýkça, kendinizi daha huzurlu ve sevgi dol
bir insan haline getireceksiniz.
Ufak Þeyleri Dert Etmeyin
Çoðu zaman kendimizi kaptýrýp bazý þeyleri fazla dert e-deriz, ama yakýndan bakýnca, bunlar
öyle büyütülecek þeyler deðildir. Tüm dikkatimizi küçük sorunlara yöneltip, onlarý normal
çýkarýrýz. Örneðin, trafikte bir araç önümüzü kesebilir. Oluruna býrakýp, yolumuza devam e
lenmeyi kendimize hak buluruz. Kafamýzda hayali bir kapýþma yaratýrýz. Hatta, çoðumuz bu ol
nutmak yerine, baþkalarýna da anlatýrýz.
Peki, neden öbür sürücüyü kazasýný nerede yaparsa yapsýn, diye býrakmayýz sanki? O kiþiye a
öyle bir telaþý yaþamanýn ne kadar zor olabileceðini düþünmeye çalýþýn. Bu yolla kendimizi
diðer insanlarýn sorunlarým üstlenmekten kaçýnmýþ oluruz.
Günlük yaþamlarýmýzda oluþan buna benzer daha pek çok "ufak þeyler" vardýr. Bu uzun bir kuy
eklemek olabilir, haksýz eleþtirilere uðramak, ya da, yapýlacak bir iþin bütün hamallýðým ü
abilir; ufak þeyleri dert etmeyerek neler kazanabileceðinizi göreceksiniz. Pek çok insan
yaþam enerjilerinin büyük miktarýný "ufak þeyleri dert ederek" har-
19
cadýklan için, yaþamýn güzelliðini ve büyüsünü tümüyle ýskalamaktadýrlar. Çabalarýnýzý bu h
rde daha sevecen ve ýlýmlý olabilmek için kendinizde çok daha fazla enerji bulacaksýnýz.
Kusursuz Olmayabileceðinizi Kabullenin
Ben bugüne dek kesin kusursuzluðu arayan hiç kimsenin yaþamýnda iç huzuru bulabildiðini gör
. Her þeyin mükemmel olmasýný aramakla, iç huzuru istemek birbirine ters düþer.
Bir þeyi mevcut durumundan daha iyi hale getirmeyi hedef almýþsak, neredeyse, kesinlik
le kaybedeceðimiz bir mücadeleye girmiþ oluruz. Elde olanla yetinip þükredeceðimiz yerde, o
konudaki yanlýþlýða ve bunu nasýl düzeltebileceðimize odaklanýp kalýrýz. Tüm dikkatimizi bu
man da, durumumuzdan mutsuz ve þikayetçi oluruz.
ister dolabýmýzýn daðýnýklýðý, otomobilimizdeki bir çizik, eksik sonuçlandýrdýðýmýz bir iþ,
ektiði gibi, kendimizle ilgili konular olsun, ister baþka bi-nnm tavýrlarý, görünüþü veya,
i gibi bize ters gelen þeyler olsun, dikkatimizi sadece kusurlara yöneltmemiz, bizi
asýl hedefimiz olan sevecen ve ýlýmlý olmaktan uzaklaþtýracaktýr. Bu strateji elinizden gel
n en iyisini
20
21
yapmayýn, anlamýna gelmez; sadece yaþamdaki yanlýþlara kendinizi fazla kaptýrýp, tüm dikkat
bunlara vermeyi býrakmanýzý öngörür. Bir iþi daha iyi yapmanýn mutlaka bir yolu vardýr, fa
mevcut durumun tadýný çýkarmayýp, iyi yönlerini gözardý etmek anlamýna gelmez. Mesele bunu
varmaktýr.
Burada çözüm, mevcut durumu daha iyi hale getirmekte ýsrar alýþkanlýðýna kapýlacaðýmýz anda
maktýr. Böyle olunca kendinize yaþamýn o anda da pek fena sürmediðini hatýrlatýverin. Kendi
arýnýzýn yokluðunda, her þey pekala güzel gidecektir. Yaþantýnýzýn her alanýnda kusursuzluk
mýn kendi içindeki kusursuzluðu keþfedeceksiniz.
Rahat ve Ilýmlý Ýnsanlarýn Çok Baþarýlý Olamayacaklarý Düþüncesini Býrakýn
Çoðumuzun her an telaþlý, korkulu ve yarýþ halinde olmamýzýn ve hayatý sanki muazzam bir ac
mmuþ gibi yaþamamýzýn baþlýca nedeni, daha sevecen ve sakin olursak, hedefimize ulaþamayaca
kusudur. Tembelleþip, iþe kayýtsýz kalacaðýz endiþesidir.
Aslýnda bunun tam tersinin doðru olduðunu bilin ve bu endiþenizi býrakýn. Korku ve telaþ iç
ken düþünmek hayatýmýzdan muazzam bir enerji götürdüðü gibi, motivasyonumuzu ve yaratýcý ze
Korku ve telaþ içindeyken, gücünüzü kullanamaz, hiçbir þeyden tat alamaz hale gelirsiniz.
edeceðiniz herhangi bir baþarý korku sayesinde deðil, ona raðmen elde edilmiþ olacaktýr.
Bugüne dek çevremde rahat, huzurlu ve sevgi dolu insanlar olduðu için kendimi çok talihli
bulurum. Bu insanlarýn arasýnda ünlü yazarlar, sevgi dolu ebeveynler, danýþmanlar, bilgisay
r uzmanlarý ve üst düzey yöneticiler vardýr.
22
23
Tümü de yaptýklarý iþlerden doyum alýrlar ve alanlarýnda çok baþarýlýdýrlar.
Ben de önemli bir dersi öðrenmiþ bulunuyorum: Gereken iç huzura sahipseniz, çeþitli ihtiyaç
tutkular ve endiþeler sizi daha az rahatsýz eder. Bu durumda hedeflerinize ulaþmak ve
baþkalarýna da bir þeyler verebilmek için dikkatinizi daha iyi yöneltebilirsiniz.
Düþünme Sürecindeki Çýð Gibi Büyüme Etkisi
Daha huzurlu olabilmenin çok etkili bir yolu, olumsuz ve güvensiz düþünmenin ne çabuk kontr
lden çýkabileceðini anlamaktýr. Böyle düþündüðünüz zamanlarda ne kadar gergin hissettiðiniz
z mi? Ve en önemlisi, sizi üzen her ne ise, bunun ayrýntýlarýna daldýkça gerginliðiniz daha
rtacaktýr. Bir düþünce baþka birine yol açar, o baþka birine... sonunda kendinizi inanýlmaz
e huzursuz olmuþ bulursunuz.
Örneðin, gecenin bir yarýsý uyanýp ertesi gün yapmanýz gereken bir telefon görüþmesini hatý
en, böyle önemli bir görüþmeyi hatýrladýðýnýz için memnun olacaðýnýz yerde, ertesi gün yapm
de düþünmeye baþlarsýnýz. Patronunuzla yapacaðýnýz olasý bir konuþmayý prova etmeye baþlay
a da sýkarsýnýz. Çok geçmeden, "Yahu, ne kadar çok iþim var, günde elli kiþiye telefon açma
or," diye düþünür, giderek yaþamýnýzý eðenmemeye ve kendinize acýmaya baþlarsýnýz. Çoðu ins
24
25
için bu tarz "düþünce saldýrýsýnýn" ne kadar süreceði belli deðildir. Müþterilerim bana çoð
erinin bu çeþit zihinsel provalarla geçmekte olduðunu söylemiþlerdir. Tabii, aklýnýz endiþe
e kaygýlarla doluyken huzurlu olamayacaðýnýzý söylemeye gerek yok.
Bunun çözümü, düþünceleriniz herhangi bir momenttim oluþturmaya baþlamadan, zihninizde nele
u fark etmektedir. Aklýnýzdaki küçük kartopunu çýð haline gelmeden kontrol altýna alýrsanýz
ha kolay olacaktýr. Burada verdiðimiz örnekte, ertesi gün yapacaklarýnýzýn listesini sýrala
baþladýðýnýz anda düþüncelerin kartopu etkisine girdiðini fark edebilirsiniz. O zaman ertes
planýp kalmak yerine, kendinizi, "Bak, yine ayný þeyi yapýyorum," diye uyararak çýð oluþmas
n vermezsiniz. Düþünce treni harekete geçme fýrsatý bulamadan durdurursunuz. Ýþte, o zaman
a ne kadar ezildiðinizi düþünmez, o önemli telefon görüþmesini hatýrladýðýnýza þükredersini
nsýdýr; kalkýp bunu bir kaðýda yazýn ve uykunuza devam edin. Hatta, böyle anlar için baþucu
aðýt kalem bulundurmayý bile düþünün.
Gerçekten de iþiniz çok olabilir, fakat unutmayýn ki, iþ altýnda ezildiðinizi düþünmek sizi
trese sokacaðý için, sorunu da olduðundan daha büyük hale getirecektir. Eðer bir kez daha i
viminize saplanýrsanýz, bu küçük alýþtýrmayý deneyin. Ne kadar etkili olduðunu görüp, þaþýr
Sevgi Kapasitenizi Geliþtirin
Hayata bakýþ açýmýzý oluþturmak için en önemli adým baþka insanlarý sevme kapasitemizi geli
gi baþka insanlarýn durumunu anlamayý gerektiren bir duygudur. Bu, kendinizi bir baþka i
nsanýn yerine koyup kendi durumunuzu bir yana býrakarak o insanýn sýkýntýsýný da içinizde h
nizi gerektirir; bunu yaptýðýnýz anda o insana bir sevgi duyacaksýnýz. Bu duygu diðer insan
sorunlarýnýn, acýlarýnýn ve sýkýntýlarýnýn da her bakýmdan sizinki kadar gerçek olduðunu,
a beter olduðunu kabullenmektir. Bu olguyu kabullenip, o kiþilere biraz yardým sunmakl
a kendi kalplerimizi açar, þükretmeyi öðreniriz.
Sevgi uygulamayla geliþtirilecek bir þeydir. Ýki öðesi vardýr: niyet ve eylem. Niyet, sadec
kalbinizi baþkalarýna da açmayý hatýrlamak, sadece kendinizin önemli olduðu bir düzlemi bü
baþka insanlarý da katmaktýr. Eylem ise, bu konuda "neler yaptýðýnýzdýr." Gönlünüze göre,
iðine düzenli olarak biraz para veya, zaman (ya a> her ikisini) baðýþlayabilirsiniz. Sokak
ta gördüðünüz insanlara içten bir gülümsemeyle, selam vermeniz de geçerli-
27
dir. Ne yaptýðýnýz o kadar önemli deðildir; yeter ki, bir þey yapýn. Rahibe Teresa'nýn bize
: "Bu dünyada çok büyük iþler yapamayýz. Sadece küçük þeyleri büyük sevgiyle yapabiliriz."
Baþkalarýna sevgiyle yaklaþmak, dikkatimizi çoðu kez gereðinden fazla ciddiye aldýðýmýz küç
ak, bize þükretmeyi de öðretir. Arasýra durup, hayatýn ne mucizelerle dolu olduðunu düþünme
: görme yeteneði sayesinde bu kitabý okumanýz bile hayatýn bir mucizesidir; sevebilmek bir
mucizedir ve daha ne çok mucize vardýr. Bunu düþünmeye baþladýðýnýz zaman "büyük dert" diy
aslýnda "ufak þeyler" olduðunu ve sizin bunlarý büyük dert olarak nitelendirdiðinizi anlaya
sýnýz.
6
Unutmayýn: Öldüðünüz Zaman, Yapýlacak Ýþler Listeniz Hâlâ Dolu Olacaktýr
Çoðumuz yaþamýmýzý sanki gizli bir hedef konmuþ, bir þekilde her þeyi yapmamýz gerekiyormuþ
. Gece geç saatlere kadar çalýþýp erken kalkarýz, eðlenmekten kaçýnýr ve sevdiklerimizi bek
kýrýz. Ne yazýk ki, tanýdýðým birçok insan sevdikleri insaný öyle uzun bir zaman beklemede
, sevdikleri insan onlara olan ilgisini kaybedip, iliþkiyi bitirmiþtir. Eskiden ben
de bu hatayý yapardým. Çoðu kez "yapýlacak iþler" listemize olan saplantýmýzýn geçici olduð
zi inandýrýrýz; hele þu listeyi bir bitirelim, sonra rahatlayýp mutlu olacaðýmýzý söyleriz.
te bu pek olmaz. Listedeki her bir madde silindikçe, yerine hemen yenisi eklenir.
Yapýlacak iþler listesi doðal olarak boþ kalmayacak, içinde hep uðraþmamýzý gerektiren madd
acaktýr. Daima yapýlmasý gereken telefon görüþmeleri, bitirilmesi gereken projeler ve tamam
anmasý gereken iþler olacaktýr. Aslýnda, dolu bir "yapýlacak iþler listesi" için baþarýnýn
le denebilir. Bunun anlamý, sizin zamanýnýza olan taleptir.
29
mm::
Her kim olursanýz olun, ne iþ yaparsanýz yapýn, þunu u-nutmayýn ki, dünyada hiçbir þey sizi
vdiklerinizin mutluluðuyla iç huzurundan daha önemli olamaz. Eðer her iþi tamamlama saplan
týnýz varsa, gerçek bir mutluluða hiçbir zaman kavuþamazsýnýz. Ýþin gerçeði þudur ki, hemen
ilir. Ýþ hayatýmýzda gerçekten "ivedi" sýnýfýna giren çok az þey vardýr. Yeterince dikkat v
her iþ zamanýnda bitirilir.
Yaþamýn amacý her iþi bitirmek deðil, bu yolda atýlan her adýmýn tadýný çýkararak, sevgi do
ektir. Bunu kendime hatýrlattýkça, iþ listemi tamamlama saplantýmý daha kolay kontrol altýn
labiliyorum. Unutmayýn ki, öldüðünüz zaman hâlâ listenizde tamamlanmamýþ iþler olacak. Ve..
izin yerinize baþka biri yapacak! O halde, artýk yaþamýnýzýn deðerli anlarýný sonradan piþm
içimde harcamayýn.
Kimsenin Sözünü Kesmeyin; Cümlesini Siz Bitirmeyin
Birkaç yýl öncesine kadar ne büyük bir sýklýkla baþkalarý-ý;:n sözünü kestiðimi, ya da, onl
rdiðimin farkýnda deðildim. Bunu anladýktan sonra da bu alýþkanlýðýn ne kadar zararlý olduð
tim. Sadece o insanlarýn bana olan sevgi ve saygýlarýný zedelemekle kalmýyor, ayrýca, ayný
a iki aklýn içinde olmaya çalýþarak büyük bir enerji harcýyordum! Bir an bunu düþünün. Karþ
eye getirirseniz, sözünü keser, ya da, onun cümlesini bitirmeye kalkarsanýz, sadece kendi
aklýnýzdaki düþünceyi deðil, müdahale ettiðiniz insanýnkini de izlemek zorunda kalýrsýnýz.
eþgul insanlarda yaygýn olan bu eðilim söz konusu her iki kiþiyi de, konuþmalarým ve düþünm
landýrmak zorunda býrakýr. Bu da, o kiþileri sinirli ve huzursuz kýlar. Yýpratýcý bir durum
e çoðu zaman ciddi münakaþalara yol açar, çünkü hemen herkesin nefret ettiði bir þey varsa,
nuþtuklarý zaman bunu inlemeyen insanlardýr. Eh, karþýnýzdaki insanýn aðzýndan alýyorsanýz,
iðiniz pek söylenemez, doðrusu.
30
31
Baþkalarýnýn konuþmalarýna müdahale ettiðinizi fark ettiðiniz an, bu sevimsiz eðilimin artý
bile olmadýðýnýz art niyetsiz bir alýþkanlýk olduðunu göreceksiniz. Bu iyi haberdir, çünkü
unutmaya baþladýðýnýz anda, kendinizi hemen yakalamaktýr. Mümkünse konuþma baþlamadan önce
abýrlý olup bekleyeceðinizi hatýrlatýn. Siz söze baþlamadan önce karþýnýzdaki insanýn konuþ
izin verin. Bu basit davranýþýn sonucu olarak, yaþamýnýzdaki insanlarla aranýzdaki etkileþi
e kadar olumlu geliþeceðini derhal fark edeceksiniz. Sizinle konuþan insanlar, söyledikl
erine kulak verip dinlediðinizi hissedince sizinle birlikte olmaktan rahatlýk duyaca
klardýr. Baþkalarýnýn konuþmasýna müdahale etmediðiniz zaman, siz de çok rahatladýðýnýzý fa
abzýnýz yavaþlayacak, karþýlýklý konuþmalarýnýz sinir harbi olmaktan çýkýp, size keyif verm
Bu da, daha ýlýmlý ve sevecen bir insan olmak için çok kolay bir yoldur.
Birisine Bir Ýyilik Yapýn... Ve Kimseye Bundan Bahsetmeyin
Çoðumuz zaman zaman birilerine iyilik yaparýz, ama ille de bunu baþka bir kimseye anlatýp,
gizlice taktir edilmeyi bekleriz.
Cömertliðimizi ve iyiliðimizi bir baþkasýna anlatmak bize kendimizi çok düþünceli bir insan
hissettirdiði gibi, ne kadar iyiliksever olduðumuzu ve iyilik görmeye ne denli layýk ol
duðumuzu da hatýrlatýr.
Yapýlan her türlü iyilik güzeldir, ama bunu yaptýktan sonra hiç kimseye anlatmamanýn çok da
ir yaný vardýr. Ýnsan baþkalarýna bir þey verdiði zaman daima kendini iyi hisseder. Yaptýðý
aþkalarýna anlatarak bu o-lümlu duyguyu sulandýrmaktansa, kimseye bahsetmeyin ve olumlu
duygunun tümü sizde kalsýn.
Gerçekten de, insan bir þey vereceði zaman karþýlýk beklemeden vermelidir. Yaptýðýnýz iyili
anlatmazsanýz, tam anlamýyla karþýlýk beklemeden vermiþ olursunuz; ödülünüz de, bu davranýþ
caðý gönül sýcaklýðý-
32
33
dýr. Bir daha birisine bir iyilik yaparsanýz, bunu kendinize saklayýn ve verme eylemin
in sevinçli keyfini yaþayýn.
Býrakýn Ýlgiyi Baþkalarý Toplasýn
Kendinize yönelecek ilgiye gerek duymayýp, o anýrý süksesini baþkalarýna býraktýðýnýz zaman
a büyülü bir þeyler olur ve çok farklý bir huzura bürünürsünüz.
Aþýn ilgiye duyduðumuz ihtiyaç içimizdeki bencil yaný-mýzdýr ve sürekli, "Bana bakýn," der.
m. Benim anlatacaklarým sizinkilerden daha ilginçtir." Ýçimizdeki bu ses ille de ortaya çýk
bunlarý söylemez, ama gizli gizli, "benim baþarýlarýný sizinkilerden biraz daha önemlidir,"
nancýndadýr. Egomuz daima görülmemizi, bizi dinlemelerini, saygý görmemizi ve özel bulunmam
er; çoðu zaman da bu, baþkalarýný yana itip kendimizi öne çýkarmak anlamýndadýr. Bu yanýmýz
attýklarýný keseriz, ya da, konunun ve dikkatin yeniden bize yönelmesi için konuþma sýrasýn
ar bize gelmesini büyük bir sabýrsýzlýkla ekleriz. Bundan epey zarar gördüðümüz halde, çoðu
az çok vardýr. Oysa, konuþmanýn içine dalýp onuyu tekrar kendinize getirdiðiniz zaman karþý
sanýn bu sohbetten aldýðý zevki azaltýrsýnýz ve bu da baþka
34
35
insanlarla aranýzda mesafeler oluþmasýna yol açar. Sonuç: herkes kaybeder.
Bir daha bir dostunuz size baþýndan geçen bir olayý anlatýrken, ya da, baþardýðý bir iþin s
sizinle paylaþýrken, dikkat edin: içinizden mutlaka kendinizin konu olduðu bir karþýlýk ver
gelecektir.
Bu alýþkanlýktan kurtulmak her ne kadar kolay deðilse de, hem zevklidir hem de o anda il
ginç olma açlýðýnýzý bastýrýp, sükseyi baþkasýnýn yapmasýna izin vermekle gelen özgüven ve
halde, hemen ortaya atýlýp, "Ben de bir kez ayný þeyi yaptým," ya da, "Bil bakalým bugün n
aptým," gibisinden bir þey yumurtlamak yerine, dilinizi tutun ve olacaklarý görün. Sadece,
"Çok iyi yapmýþsýn," ya da, "Þunu biraz daha anlatsana," demekle yetinin. Sizinle konuþan
iþi bu sohbetten büyük bir zevk alacaktýr, çünkü onu dikkatle dinliyorsunuz ve bir rekabet
amý yaratmamýþsýnýz. Bunun sonucu olarak, o kiþi sizin yanýnýzda kendini daha rahat hissede
daha güvenli ve daha ilginç olacaktýr. Bu arada söz sýrasý ne zaman bana gelecek diye ge-ri
mediðiniz için, siz de çok daha rahatlamýþ durumda olursunuz.
Doðal olarak, tecrübelerin karþýlýklý anlatýlmasýnýn uygun olduðu ve ilgiyi tümüyle baþkasý
paylaþmanýn da gerektiði anlar vardýr. Ben burada ilgiyi baþkalarýndan kapmak dürtüsünden
yorum. Göreceksiniz ki, ilgi odaðý olma hevesinizi kurutursanýz, dikkatleri üstünüze toplam
htiyacýnýn yerini, bunu baþkalarýna býrakmaktan doðan sessiz bir iç huzur alacaktýr.
10
Ýçinde Bulunduðunuz Aný Yaþamayý Öðrenin
Kafamýzýn salim olmasý büyük ölçüde, içinde bulunduðumuz aný ne kadar yaþayabildiðimize bað
r yýl önce neler olduðu, ya da, ertesi gün neler olabileceðinin önemi yoktur. Sizin var old
nuz yer içinde bulunduðunuz andýr. Bu her zaman böyledir!
Ne var ki, çoðumuz birçok þeyi ayný anda dert etme sanatýnda ustalaþmýþýzdýr. Geçmiþteki so
eðe yönelik endiþelerimiz yaþadýðýmýz ana hükmettikçe, biz de kaygýlarla ve ümitsizlikle do
gireriz. Bu durumdayken hayattan zevk almayý, önceliklerimizi ve mutluluðumuzu ileri
bir tarihe erteleyerek, gelecekte "bir günün" bugünden daha iyi olacaðýna inanmaya çalýþýrý
ki, þimdi bize geleceðe bakmamýzý söyleyen zihniyet, bunu hep tekrarlar ve o "bir gün" bir
türlü gelmez. John Lennon'un bir sözü vardýr: "Yaþam, biz baþka planlar yapmakla meþgulken,
elen þeylerdir." Biz kendimizi bu baþka planlara kaptýrmýþken, çocuklarýmýz büyür, sevdiðim
biz-
36
37
den uzaða taþýnýrlar, kimi ölür, vücudumuz giderek biçim deðiþtirir; bu arada hayallerimiz
rdur. Kýsacasý, hayatý ýskalýyoruzdur.
Çoðu insan hayatýný, sanki gelecekte kullanacaðý bir elbisenin provasýymýþ gibi yaþar. Oysa
ldir. Kimsenin yarýn burada olacaðýna güvencesi yoktur. Sahip olduðumuz ve kontrol edebild
iðimiz tek zaman, içinde bulunduðumuz andýr. Aklýmýzý yaþadýðýmýz ana verebilirsek, içimizd
iliriz. Bu korku gelecekte olabileceðinden kaygý duyduðumuz olaylardýr... ileride parasýz
kalabiliriz, çocuklarýmýzýn baþý derde girer, yaþlanacak ve öleceðiz, diye duyduðumuz endiþ
Korkuyla savaþmak için en iyi yol, dikkatinizi tekrar þimdiki zamana döndürmektir. Mark Tv
rain'in müthiþ bir sözü vardýr: "Hayatým boyunca bir sürü korkunç olayla karþýlaþtým. Bunla
n yaþadým." Kimse konuyu bu kadar özlü açýklayamaz, herhalde. Bundan böyle dikkatinizi bulu
nuz yere ve o ana vermeye çalýþýn. Gayretinizin karþýlýðýný fazlasýyla alacaksýnýz.
11
Sizden Baþka Herkesin Bilgili Olduðunu Düþünün
Bu strateji size büyük ihtimalle, kabul etmeye hiç hevesli olmadýðýnýz bir þeyi uygulama fý
ecektir. Ama bir kez denerseniz, bunun kiþisel geliþmenizde en yararlý yöntemlerden biri
olduðunu göreceksiniz.
Baþlýktan da anlayacaðýnýz gibi, bu yöntemin ana fikri karþýlaþtýðýnýz herkesin son derece
düþünmektir. Yani, sizin dýþýnýzdaki herkesin! Karþýnýza çýkan herkes size bir þey öðretmek
r bozucu þoför, ya da, saygýsýz genç size sabýr dersi vermek için, kulaklarýnýzý patlatan p
size hemen yargýlara varmamanýz gerektiðini öðretmeye gelmiþ olabilir.
Sizin göreviniz yaþamýnýzdaki insanlarýn size ne öðrettiðine karar vermeye çalýþmaktýr. Bun
niz, baþka insanlarýn kusurlarý sizi daha az sinirlendirecek ve daha az rahatsýz edecekt
ir. Bu yaklaþýmý alýþkanlýk haline getirmeyi baþarabilirseniz, çok memnun kalacaksýnýz. Çoð
n size ne öðrettiðini keþfettiðiniz an, öfkenizi gidermek
38
39
de kolaylaþmýþ olacaktýr. Örneðin, postanede kuyrukta bekliyorsunuz ve giþenin ardýndaki me
llikle, yavaþ hareket ediyor. Buna hemen kýzmak yerine, kendinize sorun: "Bana ne öðretm
eye çalýþýyor?" Öðrenmeniz gereken ders, "halden anlamak" olabilir... insanýn sevmediði bir
sýnýn ne kadar zor olduðunu düþünürsünüz. Belki de o anda, sabýrlý olma konusunda bir derse
rdýr. Kuyrukta beklemek sabýrsýzlýk alýþkanlýðýnýzý gidermenin en etkili yoludur.
Bunun ne kadar eðlenceli ve kolay olduðuna þaþacaksýnýz. Yapmanýz gereken tek þey bakýþýnýz
bunu yapýyorlar?" sorusundan, "Bana ne öðretmeye çalýþýyorlar?" açýsýna çevirmektir. Hemen
, etrafýnýzdaki bilgilenmiþ insanlara bir bakýverin.
12
40
Býrakýn Çoðu Zaman Baþkalarý Haklý Olsun
Kendinize sormanýz gereken en önemli somlardan biri þudur: "Haklý olmak mý istiyorum, yoks
a, mutlu olmak mý?" Çoðu zaman ayný anda ikisi birden mümkün deðildir.
Haklý olmak ve iddialarýmýzý savunmak hem muazzam miktarda zihinsel enerji tüketir hem de
yaþamýmýzdaki insanlarla aramýzda mesafe yaratýr. Haklý çýkma ihtiyacý, ya da, baþkasýnýn h
nýtlama arzusu, çevremizdeki insanlarý sürekli savunmada olmaya yönelteceði gibi, bizi de b
ský altýnda tutar. Buna raðmen çoðumuz (arasýra ben de) kendi doðrularýmýzý, ya da, baþkala
ul ettirmeye çalýþarak zaman ve enerji tüketiriz. Birçok insan farkýnda olarak, ya da, olma
arak baþkalarýna hatalý olduklarýný kanýtlarsa, onlarýn bunu minnetle karþýlayacaðýný, ya d
ir þeyler öðreneceklerini sanýr. Bu çok yanlýþ bir inançtýr!
Bir düþünün. Bugüne dek hiç haksýz olduðunuz söylendi ve siz bunu söyleyen kiþiye, "Sen hak
sýz olduðumu gösterdiðin için çok teþekkür ederim," dediniz mi?
41
fl
Ya da, tanýdýðýnýz bir kimse hatasýný düzelttiðiniz için veya, haklý çýktýðýnýz için size t
u hiç kabul etti mi? Elbette, etmemiþtir. Ýþin gerçeði þudur: hepimiz düzeltilmekten nefret
iz. Hepimiz öne sürdüðümüz savlara baþkalarý tarafýndan saygý gösterilmesini ve bunlarýn an
sanlarýn en büyük arzularýndan biri, baþkalarý tarafýndan dikkatle dinlenmektir. Ve dinleme
bilenler herkes tarafýndan en çok saygý ve sevgiyi görürler. Karþýlarýndaki insaný ikide bi
ne alýþkanlýðý olanlarsa, pek sevilmezler ve herkes onlardan kaçýnmaya bakar.
Bütün bunlar, haklý çýkmak hiçbir zaman uygun deðildir, anlamýna gelmez; insanýn gerçekten
ektiði ve istediði durumlar da vardýr. Irkçý bir yorumla karþýlaþtýðýnýz zaman olduðu gibi,
meyebileceðiniz ilkeler olabilir. Burada düþündüklerinizi açýkça söylemek önemlidir. Ama ço
nýn egosu öne çýkar ve kavgasýz geçebilecek bir konuþmanýn niteliðini bozar. Bu, ille de ha
eðinden ve ihtiyacýndan kaynaklanýr.
Daha geçimli ve sevecen olmanýn en güzel yolu, haklý çýkmanýn zevkini ve süksesini baþkalar
ktýr. Düzeltme huyunu býrakýn. Bu huydan vazgeçmek ne kadar zor gelse de, emin olun. çabaný
deðecektir. Birisi size, "Bence en önemli þey..." diye baþladýðýnda, hemen onun sözünü kesi
daha önemlisi þudur..." veya, buna benzer yüzlerce sözlü düzeltme yapmak yerine, býrakýn ka
insanýn yorumu öyle kalsýn. Böylece, çevrenizdeki insanlar size karþý daha az savungan, dah
sevgi dolu olacak, nedenini tam olarak anlamasalar bile, size karþý tahminlerinizin
ötesinde bir beðeni duyacaklardýr. Siz de, onlarýn
mutluluðuna tanýk olup, buna katýlmanýn bir ego çatýþmasýndan çok daha tatmin edici olduðun
ksiniz. En temel ilkelerinizden ve yüreðinizde biçimlenen fikirlerden ödün vermeniz þart de
dir, ama bugünden baþlayýn ve býrakýn çoðu zaman baþkalarý "haklý" oluversin.
43
13
Daha Sabýrlý Olun
Hedeflediðiniz, daha geçimli ve sevecen bir benlik yaratmak yolunda sabýrlý olmanýn önemi ç
büyüktür. Daha sabýrlý olabildikçe, yaþamýn kendi istediðiniz gibi olmasýnda ýsrar etmeyi b
durumu kabullenmeye baþlarsýnýz. Sabýr olmaksýzýn, hayat çok bezdirici olabilir. Kolayca si
lenip, öfkelenebilirsiniz. Sabýr yaþamýnýza sükunet ve kabullenme boyutunu katar.
Sabýrlý olmak hoþunuza gitmese de, yüreðinizi içinde bulunduðunuz ana açmayý gerektirir. Tý
afikte sýkýþýp, bir randevuya geciktiðinizde yüreðinizi o ana açabilmenin anlamý, düþüncele
den çýkýp, zihninizde çýð olacak kartopu yaratmadan önce kendinize sakin olmayý hatýrlatmak
n nefesler alýn ve aslýnda iþin gerçek boyutlarý yanýnda, geç kalmanýn "ufak þey" olduðunu
hatýrlarý verin.
Sabýr ayrýca baþka insanlarýn kötü niyetli olmadýðýný da görebilmektir. Eþim Kris'le benim,
aþlarýnda iki çocuðumuz var. Ben bu kitabý yazarken dört yaþýndaki kýzýmýz defalarca odama
Bu ke-
sinti bir yazar için çok tatsýz bir durumdur. Buna karþý öðrendiðim (ve çoðu zaman uyguladý
-mþýndaki masumiyeti görüp, iþimi bölmesinin yaratacaðý sonuçlarýn üstünde durmamaktýr. ("Ý
kafamda oluþturduðum fikirler uçuyor;bugün çalýþmak için tek fýrsatým buydu...") Bunun yer
den beni görmeye geldiðini kendime hatýrlatýrým:yanýma gelmesinin nedeni çalýþmamý bozmak d
olan sevgisidir. Bu iyi niyeti hatýrlayýnca da, içimde hemen bir sabýr oluþarak, dikkatimi
n o ana dönmesini saðlar. Alev almaya hazýr bekleyen öfke kývýlcýmlarý derhal söner ve bir
a böyle güzel çocuklarým olduðu için ne kadar talihli olduðumu kendime hatýrlatýrým.
Þunu iyice öðrendim ki, yeterince derinlemesine bakabi-lirseniz, hem insanlarda hem de
sizi bunaltan durumlardaki art niyetsizliði görebilirsiniz. Bunu görmek sizi daha sabýr
lý ve sakin bir insan yapacak, ve tuhaftýr, ama eskiden sizi sinirlendiren çoðu durumdan
zevk almaya baþlayacaksýnýz.
14
Sabýr Geliþtirme Egzersizleri Yapýn
Sabýr, bilinçli bir egzersiz Prograýmyla çok geliþtirilebilecek bir yürek iþidir. Kendi sab
rinleþtirebilmek için bulduðum çok etkili bir yöntem, egzersiz yaPacaðým belirli ders saatl
yaratmak oldu. Bu anlarda tüm aklýmý veriP, sabretme sanatýný geliþtirmeye çalýþýyorum. Ha
si bir ders an e olurken, ders konusu da sabýr oluyor.
Beþ dakikalýk derslerle baþlayýp, zamanla sabýr kapasitenizi geliþtirebilirsiniz. Kendinize
nlarý söyleyerek baþlayýn: "Þu andan itibaren beþ dakika boyunca hiçbir þeyin beni sinirlen
sine izin vermeyeceðim. Sabýrlý olacaðým." Bunun sonucu sizi hayretler içinde býrakacaktýr.
olma niyetiniz, özellikle de kýsa süreliðine olduðunu bildiðiniz için, sabýr kapasitenizi b
da artýracaktýr. Sabýr öyle bir niteliktir ki, baþarý burada kendi kendim besler. Beþ dakik
dilimleri baþarýyla uyguladýktan sonra, bundan daha uzun sürelerde de sabýrlý olabileceðini
göreceksiniz. Zamanla gerçekten sabýrlý bir insan bile olabilirsiniz.
Evde küçük çocuklarým olduðu için, sabýr geliþtirme egzersizi yapmaya bol imkan doðuyor. Ör
li telefon görüþmeleri yapmaya çalýþýrken, her iki kýzým da
beni soru yaðmuruna tutunca, kendime þöyle diyorum: "Þimdi sabýrlý olmak için çok uygun bir
Yarým saat boyunca elimden geldiði kadar sabýrlý olacaðým (gördüðünüz gibi, çok çalýþarak s
adar çýkardým)." Þaka bir yana, iþe yarýyor... benim evimde çok iþe yaradý. Serinkanlý olup
öfkeye kaptýrmadýðýmda, sakin, fakat kararlý bir þekilde çocuklarýmý öfkeli olduðum zamanl
etkili biçimde yönlendirebiliyorum. Kafamý sabýrlý olmaya odaklamam, yaþadýðým anda çok dah
kalabilmemi saðlýyor ve bu olayýn geçmiþte ne çok kez yaþandýðýný düþünebiliyorum. Daha da
davranýþým çocuklara da bulaþýyor ve babalarýný rahatsýz etmenin o kadar da eðlenceli olmad
iyorlar.
Sabýrlý olmak olaylara düzgün bakmamý da saðlar. En zor durumda bile, önümdeki sorunun "ölü
selesi deðil, sadece aþýlmasý gereken küçük bir engel olduðunu hatýrlayabiliyorum. Sabýr ol
ayný senaryo karþýlýklý baðýrma, öfkelenme, kýrgýnlýk ve yüksek tansiyona yol açacak hayat
ine gelebilir. Çocuklarýnýzla, patronunuzla, zorlu bir insanla veya, durumla baþa çýkmanýz
ektiðinde, eðer "ufak þeyleri dert etmek" istemiyorsanýz, sabrýnýzý geliþtirmek çok iyi bir
acaktýr.
15
Sevgi Elini Önce Siz Uzatýn
Pek çoðumuz bir tartýþma, yanlýþ anlama, veya yetiþtirilme biçimindeki farklýlýklardan kayn
gýnlýklara dört elle sarýlýrýz. Kýrýldýðýmýz kiþi bir dost veya akraba olsun, inatla onun b
ekler, onu baðýþlamak ve eski iliþkiyi tekrar baþlatmak için bunun tek yol olduðuna inanýrý
Saðlýðý pek de iyi olmayan bir haným dostum yakýnlarda bana oðluyla üç yýldan beri konuþmad
?" diye sordum. Bana geliniyle ilgili bir konuda ters düþtüklerini ve önce oðlu aramadýkça,
unla bir daha hiç konuþmayacaðým söyledi. Ona kendisinin el uzatmasýný önerince, önce itira
ve, "Bunu yapamam, çünkü onun özür dilemesi gerekir," dedi. Kadýn biricik oðluna elini uzat
an neredeyse, ölmeye bile hazýrdý. Biraz tatlý dil döküp onu ikna ettikten sonra telefon aç
kabul etti. Sonuçta oðlu annesi onu aradýðý için büyük minnet duydu ve kendiliðinden özür d
olduðu gibi, taraflardan biri bir fýrsat bulup dostluk elini uzatýrsa, bundan herkes k
azançlý çýkar.
Ne zaman öfkemize saplanýp kalsak, "ufak þeyleri" kafamýzda kurup, gerçekten "büyük mesele"
line getiririz.
Sanki haklý oluþumuz mutluluðumuzdan da önemliymiþ gibi görünür. Oysa, hiç öyle deðildir. E
rlu bir insan olmak istiyorsanýz þunu anlamanýz gerekir ki, haklý olmak hemen hiçbir zaman
kendinizi mutlu etmekten daha önemli deðildir. Mutluluðun yolu yargýlarý bir yana atýp, se
gi elini uzatmaktýr. Býrakýn, baþkalarý haklý oluversin. Bu sizin haksýz olduðunuz anlamýna
. Her þey yoluna girecektir. Siz iþin ucunu býrakmanýn huzurunu ve haklý olmayý baþkalarýna
anýn keyfini yaþayacaksýnýz. Elinizi uzatýp, haklýlýðý baþkalarýna býraktýðýnýz zaman onlar
vungan ve daha çok sevecen olurlar. Çoðu kez onlar da size el uzatýrlar. Ama eðer bu gerçek
eþmezse, hiç dert etmeyin. Daha çok sevgi olan bir dünya yaratmak için size düþeni yapmanýn
ru yeter.
16
edemiyorum. Artýk enerjimi öfke ve sözde sorunun altýnda ezilerek tüketmektense, bunu kanm
a ve çocuklarýma ayýrýyorum. Yaratýcý düþünmek için gücüm oluyor.
Kendinize Sorun: Bir Yýl Sonra Bunun Bir Önemi Olacak mý?
Hemen her gün kendi kendime, adýný "zaman içinde" koyduðum bir oyun oynarým. O anda canýmý
onu her ne ise, ýsrarla bunun önemli olduðuna inanýna hatasýný yaptýðým için bu oyunu uydur
Oyunu oynamak için yapacaðýnýz tek þey, þu anda canýnýzý sýkan durum her ne ise, bunun þimd
an bir yýl sonra olduðunu hayal etmek. Sonra kendinize sorun: "Bu durum gerçekten de b
enim bunu algýladýðým kadar önemli mi?" Binde bir ihtimalle öyle olabilir, ama çoðu zaman h
dar önemli deðildir.
Eþinizle, çocuðunuzla, ya da, patronunuzla bir tartýþma olsun, kaçý n imiþ bir fýrsat, kayb
ir cüzdan, iþinizle ilgili bir projenin fos çýkmasý, bileðinizin burkulmasý gibi soranlar o
n, büyük ihtimalle bir yýl sonra bunlar umurunuzda bile olmayacaktýr. Yaþamýnýzý hiç etkile
ir ayrýntý olmaktan öteye geçmeyecektir. Her ne kadar bu kolay oyun bütün sorunlarýnýzý çöz
e, size ihtiyacýnýz olan görüþ açýsýný kazandýrýr. Eskiden çok fazla ciddiye aldýðým birçok
en
50
51
Gerçeði Kabul Edin: Hayat Adil Deðildir
Bir arkadaþýmla yaþamdaki adaletsizlikler üzerinde konuþurken bana þöyle dediðini hatýrlýyo
atýn adil olduðunu, ya da, öyle olmasý gerektiðini de kim çýkarmýþ?" Doðrusu, iyi soruydu v
nçliðimde öðretilen bir þeyi hatýrlatmýþtý. Hayat adil deðildir. Bu yargý moral bozucu olsa
ikle doðrudur. Ne var ki, bu gerçeði kabul etmek insaný çok rahatlatan bir görüþ sahibi de
.
Birçoðumuzun yaptýðý bir hata, yaþamýn adil olmasý gerektiðine, ya da, bir gün öyle olacaðý
dimiz ve baþkalarý için üzülmektir. Hayat adil deðildir ve hiçbir zaman olmayacaktýr. Bu ha
düþtüðümüzde, yaþamda bize ters gelen þeyler hakkýnda sýzlanýp yakýnarak çok zaman harcarýz
paylaþýrken, yaþamýn adaletsizliðini öne sürüp, "Bu haksýzlýk," diye yakýnýrýz; oysa, hiç d
adýðýnýn farkýnda deðilizdir.
Bu gerçeði kabullenmenin güzel yanlarýndan biri, bizi e-limizdeki imkanlarla en iyisini
yapmaya zorlayýp, kendimize acýmamýza engel olmasýdýr. Þunu bilmeliyiz ki, her þeyi kusursu
ale getirmek "hayatýn görevi" deðildir; bunun müca-
52
delesi sadece bize düþmektedir. Bunu peþinen kabul etmenin baþka bir yararý da bizi baþkala
için üzülmekten alýkoymasýdýr; çünkü o zaman herkesin birbirinden farklý donanýmlarý olduðu
hip olduðunu ve farklý engellerle karþýlaþtýðýný biliriz. Bu anlayýþ iki çocuðumu yetiþtirm
ip edemeyeceðimi tayin etmek gibi zor kararlar vermemde, ya da, kurbanýn kendim olduðu
, haksýzlýða uðradýðýmý hissettiðim kiþisel durumlarda bana çok yararlý olmuþtur. Bunu aklý
rçeklere gözümü açýyorum ve hemen bozulmak üzere olan rotamý düzeltiyorum.
Hayatýn adil olmadýðýný kabullenmek, yaþamlarýmýzý daha iyi hale getirmek için elimizden ge
ayalým anlamýna gelmez. Tam tersine, elimizden geleni yapmamýzý öngörür. Hayatýn adil olmad
abullenmezsek, hem kendimize hem baþkalarýna merhamet duyma eðilimi belirir. Merhamet
ise, doðal olarak yenilgiyi kabullenen bir duygudur ve kimseye bir yararý olmadýðý gibi, h
erkesin olduðundan da kötü hissetmesine yol açar. Ama hayatýn adil olmadýðýný anlamýþsak, h
e hem baþkalarýna karþý hissedeceðimiz þey, þefkattir. Þefkat de, dokunduðu her yere sevgi
ik bulaþtýran, yürekten gelen bir duygudur. Bir daha hayatýn adaletsizlikleri üzerinde düþü
olursanýz, kendinize bu basit gerçeði hatýrlatýverin. Bir anda kendinizi acýma duygularýnd
arýnmýþ, yararlý eyleme geçmiþ bulacaksýnýz.
53
18
Býrakýn Canýnýz Sýkýlsýn
Çoðumuzun yaþamý her an bizi harekete geçiren öyle çok dürtü ve sorumluluklarla doludur ki,
hatlayýp gevþemeyi, birkaç dakikalýðýna bile olsa hiç kýpýrdamadan ve bir þey yapmadan otur
eyse, mümkün deðildir. Bir arkadaþýmýn söylediði gibi, artýk "insanoðlu" diye deðil, "yapar
sak daha iyi olacak.
Arasýra can sýkýntýsý duymanýn yararlý olabileceði fikrini ilk kez Washington yakýnýndaki,
adýnda küçük bir kasabada öðrendim. O sýra bu "yapacak hiçbir þey olmayan" küçük kasabada
ile çalýþmaktaydým. Ýlk günkü çalýþmamýzý bitirdikten sonra eðitmenime, "Burada geceleri ne
dum. Bana cevabý þu oldu: "Kendini can sýkýntýsýna býrakmaný istiyorum. Hiçbir þey yapma. E
ir parçasý bu olacak."
Önce þaka yapýyor sandým! "Neden can sýkýntýsýný tercih edecekmiþim?" diye sordum. Bana yap
Eðer bir saatliðine bile olsa, hiç direnmeden kendimi can sýkýntýsýna býrakýrsam, duyduðum
en yerini huzura býrakacaktý. Birkaç kez bunu uyguladýktan sonra da insan gevþemeyi öðreniy
u.
54
Çok þaþýrmýþtým, fakat eðitmenim kesinlikle haklýydý. Önceleri bana çok zor geldi. Her an b
ya o kadar alýþmýþtým ki, gevþemek için adamakýllý mücadele etmem gerekiyordu. Fakat bir sü
ve o günden beri bundan zevk almayý bile öðrendim. Burada bahsettiðim þey, saatlerce tembel
ik etmek deðil, sadece gevþeme sanatýný öðrenmek ve her gün birkaç dakikalýðýna da olsa, hi
an oturmak. Bunu baþarmak için bilinçli olarak hiçbir þey yapmamak dýþýnda özel bir teknik
yor. Sadece kýpýrdamadan oturun, ya da, pencereden dýþarý bakýp kendi düþüncelerinizin ve d
farkýna varýn. Bu ilk baþlarda sizi biraz iþkillendirebilir, ama her geçen gün daha kolayl
caktýr. Ödülüyse. muhteþemdir.
Endiþemizin ve iç mücadelemizin baþlýca nedeni hep faal ve fazla mesai yapan aklýmýzdan kay
lanýr; Aklýmýz her an oyalanacaðý, odaklanacaðý bir þey ister ve hep, "Sýrada ne var?" diye
eder. Önümüzdeki yemeði yerken, tatlý olarak ne var, diye düþünürüz. Tatlýyý yerken, sofrad
yapalým, sorusu aklýmýzdadýr. Daha sonra, "Bu hafta sonu ne yapsak?" fikri bizi meþgul ede
r. Dýþarýdan eve girdiðimizde hemen televizyonu açarýz, telefona sarýlýrýz, bir kitap karýþ
emizlik yapmaya baþlarýz. Sanki bir dakikalýðýna bile, yapacak bir þeyimiz olmamasýndan kor
gibiyizdir.
Hiçbir þey yapmamanýn güzelliði, bize aklýmýzý netleþtirip, gevþemeyi öðretmesidir. Kýsa bi
, zihninizi "bilmeme" özgürlüðüne açmasýdýr. Týpký bedeniniz gibi, aklýnýzýn da o çýlgýn te
dinlenmeye ihtiyacý vardýr. Dinlenmesine imkan tanýrsanýz, daha güçlü ve yaratýcý olmasýný
55
Eðer kendinizi can sýkýntýsýna býrakýrsanýz, her gün her saniye bir þeyler yapmanýn üzerini
bir hayli azaldýðýný fark edeceksiniz. Artýk çocuklarýmdan biri bana gelip, "Baba, caným sý
ediði zaman, ona, "Çok iyi," diyorum. "Biraz sýkýlmak iyidir." Benim böyle söylediðimi duyu
, bu sorunu benim çözmeyeceðimi anlýyorlar. Sizler de herhalde, kimsenin size can sýkýntýsý
iye edebileceðini düþünemezdiniz. Eh, her þeyin bir ilk defasý vardýr!
19
56
Strese Dayanma Gücünüzü Azaltýn
Oysa, günümüz toplumunda bunun tam tersi istenir. Oldum olasý büyük stres ve baský altýndak
anlarla, bu strese dayanabilenlere hayranlýk duymuþuzdur. Birisi bize, "Çok yoðun çalýþýyor
veya, "Çok stres altýndayým," dediði zaman bu kimseleri çok taktir etmemiz, hatta, öykünme
beklenir. Stres danýþmam olarak çalýþtýðým için müþterilerimin gururla, "Strese karþý çok
ini hemen her gün duymaktayým. Tabii, bu insanlar ofisime geldikleri zaman çoðu kez bend
en bekledikleri þey, daha aðýr stresi kaldýrabilmeleri için, dayanma güçlerini artýrmam olu
Neyse ki, duygusal çevremizde hüküm süren ve hiç ihlal edilemeyen bir yasa vardýr: Mevcut d
rumumuzdaki stres düzeyimiz, strese dayanma gücümüze eþittir. "Aðýr strese katlanabilirim,"
yen insanlarýn her zaman aðýr stres altýnda olduklarýný fark edeceksiniz. Demek ki, insanla
a strese dayanma gücünü artýrmayý öðretirseniz, o oranda stresleri artacaktýr. Stres düzeyl
an kapasitelerine eriþene kadar daha çok gerilim ve sorumluluk üstleneceklerdir. Stres
altýnda boðulmuþ bir insanýn kendine gelebilmesi için çoðu kez ciddi bir olay gerekir. Bir
arafýndan terk edilmek, hayati bir
57
saðlýk sorunu, ciddi bir baðýmlýlýðýn baþ göstermesi gibi vahim bir olay bu insanlara þok e
ak, yaþamlarýnda yeni bir strateji aramalarýna yol açar.
Size tuhaf gelebilir, ama bugün gidip bir stres yönetimi kursuna katýlacak olsanýz, büyük i
timalle size öðretecekleri þey, buna dayanma gücünüzü artýrmak olacaktýr. Galiba, stres dan
fazla stres altýnda eziliyorlar!
Yapmanýz gereken ilk þey, baþlayan stresi kontrolden çýkmadan önce fark etmektir. Aklýnýzýn
iðinden hýzlý çalýþtýðýný hissettiðiniz an, orada durup tekrar doðru rotaya geçmenin zamaný
yavaþlamanýn ve listenizdeki her þeye kafa patlatmaktansa, yeni bir deðerlendirme yapma
nýn zamaný gelmiþtir. Dizginlerin elinizden çýktýðým hissetmiþseniz ve önünüzdeki iþlere be
sanýz, kollarý sývayýp iþe sarýlmak yerine, gevþeyin, derin soluklar alýn ve kýsa bir yürüy
adan önce fazla stres altýnda, olduðunuzu anlayýp, bunu frenlemezseniz, týpký tepeden aþaðý
rlanan bir kartopu örneðinde olduðu gibi, stresiniz kendi momentini kazanarak kontrold
en çýkar ve durdurmak neredeyse imkansýz olur. Oysa, küçükken baþa çýkmasý çok daha kolaydý
Ýþlerin tamamýný yapamayacaksýnýz, diye kaygýlanmak gereksizdir. Zihniniz açýk ve huzurluys
res düzeyiniz azaltýlmýþsa, iþinizde çok daha verimli olur, çalýþmaktan keyif alýrsýnýz. St
gücünüzü azalttýkça, stresin kendisi de azalacak, bununla baþa çýkmanýzý saðlayan yaratýcý
aha iyi iþlerde kullanýlabilecektir.
58
20
Haftada Bir Kez Yürekten Gelen Bir Mektup Yazýn
Bu uygulama birçok insanýn yaþamýný deðiþtirmekte büyük bir rol oynamýþ, onlarýn daha huzur
olmalarýna yardým etmiþtir. Her hafta birkaç dakikanýzý ayýrýp yüreðinizin sesiyle bir mek
k size de çok yararlý olabilir. Elinize bir kalem almak, ya da, daktilonun baþýna geçmek hý
biraz kesip, yaþamýmýzdaki güzel insanlarý hatýrlamanýzý saðlar. Bir þey yazmak için masaný
keti hayatýnýzý minnetle doldurmaya yardýmcý olur.
Bir kez bunu uygulamaya karar verirseniz, listenizde ne kadar çok insan olduðunu görüp, þaþ
caksýnýz. Bir müþterim bana, "Listemdeki herkese yazmaya ömrüm yetmez," demiþti. Böyle bir
in için de geçerli mi, bilmiyorum, ama büyük ihtimalle halen yaþamýnýzda, ya da, geçmiþiniz
en gelecek sevgi dolu bir mektubu hak eden pek çok insan vardýr. Böyle bir kimse bulamýy
orsanýz, hiç tanýmadýðýnýz birine yazýn... bu kiþi eserlerine hayranlýk duyduðunuz bir yaza
alen yaþamayan bir yazar olabilir. Yaþayan, ya da, çoktan ölmüþ bir mucit veya, filozof ola
ilir. Yazaca-
59
ðýmz mektubun en önemli yaný, düþüncelerinizi þükran duymaya yöneltmektir. Mektubu gönderan
yazmanýz bile yeterlidir.
Mektubun amacý basittir: sevgi ve minnet duygularýnýzý i-fade etmek. Eðer mektup yazmada b
iraz beceriksizseniz, hiç dert etmeyin. Bu iþ bir kafa yarýþmasý deðil, yürek vergisidir. E
klýnýza pek bir þey gelmiyorsa, þöyle kýsa bir notla baþlayýn: "Sevgili Jasmine. Bu sabah u
, hayatýmda senin gibi insanlar bulunduðu için ne kadar talihli olduðumu düþündüm. Benim do
olduðun için sana çok teþekkür ederim. Gerçekten çok talihliyim. Yaþamýn sana tüm mutlulukl
nçleri vermesini diliyorum. Sevgiler, Richard."
Böyle bir not yazýp göndermek sadece dikkatinizi hayatýnýzdaki iyi þeylere yöneltmenizi sað
la kalmaz, bu notu alan kiþi de, büyük ihtimalle son derece duygulanacak ve size minne
t duyacaktýr. Çoðu kez bu basit uygulama bir sevgi spiralinin doðmasýna yol açar; öyle ki,
in notunuzu alan kiþi ayný þeyi baþka birine yapar, veya, o andan itibaren etrafýndakilere
daha çok sevgi duyar ve gösterir. O halde, hadi, ilk mektubunuzu bu hafta yazýn. Bahs
e girerim, bunu yaptýðýnýza çok memnun kalacaksýnýz.
21
Kendi Cenazenize Katýldýðýnýzý Farzedin
Bu yöntem bazýlarýna biraz ürkütücü gelebilir, ama bize hayatýmýzda neyin önemli olduðunu h
kýmýndan son derece etkilidir.
Þöyle bir geriye baktýðýmýzda, geçmiþ yaþamýmýzda ne kadar gergin olduðumuzu anlayýp buna h
en her yerinde ölüm döþeðindeki insanlar geçmiþ yaþamlarýna baktýklarý zaman önceliklerinde
ptýklarýný düþünüp, keþke, farklý olsaydý, derler. Pek az istisna dýþýnda, herkes ufak þeyl
iþman olur. Bunun yerine, gerçekten sevdikleri insanlara ve etkinliklere daha çok zama
n ayýrmýþ olmayý dilerler. Oysa, dikkatli bir gözlem altýnda hiç de önemli görünmeyen konul
zaman harcamýþlardýr. Kendi cenazenize katýldýðýnýzý hayal etmek size, hâlâ fýrsatýnýz var
hayatýnýza bir bakýp, önemli deðiþiklikleri yapma fýrsatý verecektir.
Biraz ürkütücü ve acýklý da olsa, hâlâ yaþýyorken, ölümünüzü düþünmek yararlýdýr. Bunu yapm
stediðinizi ve sizin için gerçekten en önemli önceliklerin ne olduðunu hatýrlatýr. Eðer bir
un, bana
60
61
benzeyen bir insansanýz, bunu yapmak size yaþamýnýzý deðiþtirecek mükemmel bir uyan olacakt
62
22
Sýk Sýk Tekrar Edin "Hayat Bir Acil Durum Deðildir"
Bu yöntem bir bakýma bu kitabýn ana fikrinin özetidir. Her ne kadar pek çok insan tersine
inansa da, hayat gerçekten acil bir durum deðildir.
Yýllar içinde yüzlerce müþterim, hayatý acil bir durum gibi görme eðilimleri yüzünden hem a
hem de kendi hayallerini ihmal etmiþlerdir. Haftada seksen saat çalýþmazlarsa her iþin üst
sinden gelemeyeceklerine inanarak bu nörotik davranýþý haklý görüyorlardý. Ben de onlara, ö
zaman yapýlacak iþler listesinin hâlâ dolu olacaðýný hatýrlatýrdým.
Ev kadýný ve üç çocuk annesi olan bir müþterim bana þöyle demiþti: "Herkes evden çýkmadan i
emizlik yapamýyorum." istediði kusursuzluðu saðlayamadýðý için öyle asabileþmiþti ki, dokto
r yatýþtýrýcý ilaç vermek zorunda kalmýþtý. Sanki birisi kafasýna tabancayý dayamýþ, her bi
aldýrmasýný, her bir peçeteyi düzgün katlamasýný buyurur gibiydi. Bakýn, burada
63
yine ayný varsayým var: bu acil bir durumdur! Oysa, aslýnda yaþadýðý baskýyý yaratan kendis
aþka kimse deðildi.
Daha bugüne dek küçük þeyleri büyük sorunlara çevirmeyen kimseye rastlamýþ deðilim (kendim
eflerimizi öyle ciddiye alýrýz ki, yo! boyunca o iþten zevk almayý ve biraz olsun dalga geç
eyi tamamen unutuveririz. Basit tercihler yapar, sonra bunlarý mutluluðumuzun baþ koþulu
haline getiririz. Ya da, o iþi kendi koyduðumuz zaman sýnýrý içinde bitiremezsek, dövünür
. Çoðu kez daha huzurlu bir insan olma yolundaki ilk adým iþin ivediliðini kendi kendimize
yarattýðýmýzý kabul etmektir. Ýþlerimiz plana göre yürümese de, hayat devam eder. Bu neden
t bir acil durum deðildir," diye sýk sýk kendimize hatýrlatmak çok yararlý olacaktýr.
64
23
Zihninizde Özel Bir Bölüm Açýn
Böyle bir bölüm bir olayý hatýrlamanýz, ya da, benimsediðiniz bir anlayýþý öne çýkarmanýzda
Tam iyice bunalma aþamasýna geldiðiniz anlarda sizi hiç yormadan ve çok etkili biçimde aklý
llanmanýzý saðlayacak bir yoldur. Bu bölümü kulllanmamn anlamý, siz o anda baþka bir þeyle
, zihninizin baþka bir sorunu çözmesine izin vermektir.
Bu iþlem týpký ocaðýnýzda hafif ateþte yemek piþirmeye benzer. Hafif ateþte piþerken tencer
n þeyler iyice birbirine karýþýr, harmanlanýr ve tam kývamýna gelerek lezzetli bir yemek ol
Bu yemeði hazýrlarken, çeþitli yiyecekleri tencereye koydunuz, karýþtýrdýnýz ve býrakýp gi
z, piþme sürecine ne kadar az müdahale ederseniz, sonuç o kadar iyi olur.
Týpký buna benzer biçimde, yaþamýn deðiþen þiddetlerin-deki birçok sorununu çözebiliriz. Bu
imizin bir bölümünü bir dizi sorun, olgu, deðiþkenler ve olasý çözümlerle yüklemek yeterlid
aparken olduðu gibi
65
de, yüklediðimiz fikirlerin kývamýnda geliþebilmesi için, zihnimizin bu bölümüne hiç mü
meliyiz.
Ýster bir sorunu çözmek için debeleniyor olun, ister birinin adýný hatýrlamakta zorlanýn, z
izin bu bölümü hep size yardýma hazýrdýr. Bizim ýlýmlý, gösteriþsiz ve bazen en zekice düþü
anda çözüm bulamadýðýmýz konularda sessizce iþlemesini saðlar. Yalnýz, bu yöntemin öngördü
masý veya, sürüncemede býrakýlmasý deðildir. Yani, bunlarý zihninizin bir bölümüne yerleþti
, üzerine kepenk indirmeniz istenmiyor. Bunun yerine, sorunu zihninizde hafifçe tutu
yor, fakat etkin bir biçimde onu düþünmüyorsunuz. Bu basit teknik pek çok sorununuzu çözmey
ayacak ve yaþamý-nýzdaki stresle, yorgunluðu büyük ölçüde azaltacaktýr.
66
24
Her Gün Bir Dakikanýzý Teþekkür Edecek Birini Düþünmek Ýçin Harcayýn
Aslýnda en çok birkaç saniyenizi alacak olan bu strateji, benim uzun zamandan beri sah
ip olduðum bir alýþkanlýktýr. Güne baþlarken hep teþekkür edeceðim birini düþünürüm. Bana g
birinden ayrýlmaz bir bütündür. Bana verilen yaþam nimeti için ne kadar içten minnet duyars
kendimi o denli daha huzurlu hissederim. O halde, þükran duygusunun geliþmesi için bira
z pratik yapmak gereklidir.
Eðer biraz olsun bana benziyorsanýz, yaþamýnýzda minnet duyacaðýnýz pek çok kimse vardýr; a
leri, geçmiþinizde kalan insanlar, öðretmenleriniz, iþ arkadaþlarýnýz, sizi bir sýkýntýdan
ar ve bunun gibi yüzlerce kiþi olabilir. Ya da, daha üst bir düzlemde, yaþamýn kendisi veya
doðanýn güzelliði için minnet duyabilirsiniz.
Minnet duyacaðýnýz insanlarý düþünürken, bunun herhangi bir kimse olabileceðini unutmayýn;
manýzý saðlayan kiþi, size geçmeniz için kapýyý açan biri, ya da, hayatýnýzý kurtaran bir h
ktasý dikkatinizi þükran
67
duygusuna yöneltmektir... ve bunu sabah ilk iþ olarak yapmanýzdýr.
Yýllar önce öðrendiðim bir þey, aklýmý olumsuzluða ne kadar kolayca açabildiðim oldu; böyle
bolan ilk duygu, minnet duygusudur. Yaþamýmdaki insanlarýn deðerini unuturum; içimdeki sev
ginin yerini küskünlük ve hayal kýrýklýðý alýverir. Bu stratejinin en büyük yararý beni hay
a odaklamasýdýr. Teþekkür edeceðim birini düþünürken hiç þaþmaz, hemen bir baþkasý aklýma g
bir baþkasý. Çok geçmeden þükran duyacaðým diðer þeyleri hatýrlamaya baþlarým: saðlýðým, ço
aplarýmý okuyan insanlar, özgürlüðüm ve bunun gibi bin türlü þey.
Bu tavsiyem size çok basit gibi gelebilir, ama gerçekten çok iþe yarar. Sabah uyanýr uyanm
az aklýnýza teþekkür etmeyi getirirseniz, güne huzur içinde baþlamanýz kaçýnýlmazdýr.
68
25
Tanýmadýðýnýz Ýnsanlarýn Gözlerine Bakýn
ve Gülümseyerek, Merhaba, Deyin
Yabancýlarla ne kadar az göz temasýmýz olduðunu hiç düþündünüz mü? Nedendir? Onlardan korku
mizi tanýmadýðýmýz insanlara açmaya engel olan þey nedir?
Bu sorularýn cevabýný ben de bildiðimi söyleyemem, ama bildiðim bir þey varsa, o da yabancý
karþý tavrýmýzýn, genel anlamda mutluluðumuza paralel oluþudur. Baþka bir deyiþle, baþýný y
bir suratla ve gözlerini herkesten kaçýrarak yürüyen bir insanýn, için için mutlu ve sevinç
kimse olmasý mümkün deðildir.
Size ille de dýþavurumcu olmanýzý, baþkalarýnýn gününü ýþýldatmak için enerji harcamanýzý v
anýzý öneriyor deðilim. Tavsiyem sadece, yabancýlarý da sizden pek farklý olmayan insanlar
i kabul ederek, onlara hem saygýlý hem de bir gülücük ve göz temasýyla dav-ranmanýzdýr. Bun
kendinizde de güzel deðiþik-
69
likler olduðunu fark edeceksiniz. Çoðu insanýn da týpký sizin gibi olduðunu görürsünüz; onl
eri, sevdikleri insanlar, sorunlarý, kaygýlarý, beðendikleri ve beðenmedikleri þeyler ve ko
kularý vardýr. Yine fark edeceðiniz önemli bir þey de, ilk adýmý siz attýðýnýz zaman karþýn
adar iyi ve minettar olabileceðidir. Herkesin birbirine ne kadar benzediðini görünce, in
sanlarýn içindeki masumiyeti de görmeye baþlarsýnýz. Yani, her ne kadar sýk sýk kafamýzý du
k da, herkes kendi koþullarýna göre ve bildiði þekilde elinden geleni yapýyordur. Ýnsanlarý
yetli olmadýðýný kabul etmek, içimize katýksýz bir mutluluk verir.
26
Her Gün Kendinize Biraz "Sessiz Zaman" Ayýrýn
Bu stratejiyi kaleme alýrken saat sabahýn 4.30'udur; günün en sevdiðim zamaný. Eþim ve çocu
yataktan kalkmasýna ve telefonun çalmaya baþlamasýna en azýndan bir buçuk saat var. O ana k
dar kimse benden bir þey yapmamý istemeyecek. Dýþarýda çýt yok ve ben bir basmayým. Yalnýz
düþünecek zaman bulmanýn ve sessizliðin tadýný çýkarabilmenin son derece tazeleyici ve huzu
bir niteliði vardýr.
Stres yönetimi alanýnda on yýlý aþkýn bir süredir çalýþmaktayým. Bu süre içinde birçok olað
isiyle barýþýk tek insan tanýmadým ki, hemen her gününün bir bölümünü "sessiz zaman" olarak
kikalýk bir yoga meditasyonu olsun, doðada kýsa bir gezinti, ya da, kapýyý kilitleyip on d
akika küvette yalnýz kalmak olsun, kendinize ayýracaðýnýz sessiz zamanýn çok büyük önemi va
baþýna zaman geçirirken gününü dolduran birçok gürültüyü ve karmaþayý dengeleyebilir. Kend
n ayýrdýðýmda, günün geri kalaný be-
70
71
nim için daha kolay geçer. Zaman ayýramadýðým günlerde aradaki fark hemen göze çarpar.
Her gün yapmakta olduðum ve arkadaþlarýma da alýþtýrdýðýný küçük bir uygulamam vardýr. Her
bilimle katederim. Ýþten dönerken, evime az bir mesafe kala arabamý kenara çekip dururum. Þ
e birkaç dakika oturup manzaraya bakabileceðim veya, gözlerimi kapayýp derin soluklar al
acaðým güzel bir yer var. Bunu yapmak benim hýzýmý keser, kendime döndürür ve minnet duymam
endilerine sessiz zaman bulamadýklarý için yakýnan pek çok arkadaþýma da bu taktiði anlattý
a, otomobillerinde radyo avaz avaz açýk halde garaj larina dalýyorlardý. Oysa, hareketle
rinde küçük bir deðiþiklikle artýk evlerine çok daha rahat ve gevþemiþ halde giriyorlar.
j «PP^
27
Yaþamýnýzdaki Ýnsanlarý Minik Çocuklar ve Yüz Yaþýnda Ýhtiyarlar olarak Düþünün
Ben bu tekniði yaklaþýk yirmi yýl önce öðrendim. Baþkalarýna karþý duyacaðýmýz rahatsýzlýðý
bir yöntemdir.
Sizi gerçekten çok sinirlendiren ve kýzdýran birini düþünün. Sonra gözlerinizi kapayýp b
nik bir çocuk olarak hayal edin. Onlarýn minicik yüz hatlarýný ve masum bakan gözlerini gör
e çalýþýn. Unutmayýn ki, çocuklarýn hata yapmasý doðaldýr ve hepimiz bir zamanlar çocuktuk.
bir anda yüz yýl ileriye alýn ve ayný kiþiyi yüz yaþýnda, ölüm döþeðindeyken gözünüzde canl
erini, dudaklarýndaki hafif tebessümü görmeye çalýþýn. O tebessümde artýk hayatý anlamýþ ol
yapýlan hatalarýn sessiz itiraflarý vardýr. Unutmayýn ki, bizim de yüz yaþýna gelmemize, ya
döþeðinde yatmamýza sanýldýðý kadar çok kalmamýþtýr.
Bu tekniði istediðiniz biçimde evirip çevirebilirsiniz. Uygulayana daima o an için gerekli
perspektifi ve þefkati saðlayacaktýr. Eðer hedefimiz daha huzurlu ve sevecen olmaksa,
72
73
kesinlikle baþka insanlara karþý olumsuz duygular barýndýr-mamalýyýz.
28
Önce Karþýnýzdaki Kimseyi Anlamayý Hedefleyin
Bu tekniði Stepnen Covey'in "Çok Etkili Ýnsanlarýn Yedi Alýþkanlýðý" kitabýndan aldým. Bu y
arak kýsa yoldan daha doygun ve büyük ihtimalle, daha etkili bir insan olabilirsiniz.
Temel olarak karþýnýzdaki kimseyi anlamayý hedeflemek, sizin karþýmzdakiler tarafýndan anla
isteðinizi bastýrýp, önce onlarý anlamak için çaba gösterebilmenizdir. Yani, kendinize ve b
a yararlý olacak kaliteli bir iletiþim kurmak istiyorsanýz, önce baþkalarýný anlamak gerekt
kabul edeceksiniz. Karþýnýzdaki insanlarýn nereden geldiklerini, ne yapmaya çalýþtýklarým,
m verdiklerini ve bu gibi noktalan anladýktan sonra, sizin anlaþýlmanýz hiçbir çaba gerekt
rmeden, doðal olarak gerçekleþecektir. Ancak, bu süreci tersine çevirmeye kalkarsanýz, (ki,
muz çoðu zaman böyle yaparýz) arabayý atýn önüne koymuþ olursunuz. Karþýnýzdakini anlamadan
latmaya çalýþýrsanýz, harcadýðýnýz çaba hem siz hem de karþýnýzdaki insan tara-
74
75
fýýýdan hissedilir. Ýletiþim sekteye uðrar ve belki de konuþma bir kiþilik çatýþmasý halind
Evliliklerinin ilk on yýlýný mali konularda tartýþarak mutsuzluk içinde geçiren bir çiftle
kazandýðý her kuruþu karýsýnýn bir yana saklama isteðini anlayamýyor-du. Kadýn da onun çok
ma heveslisi oluþundan yakýnmaktaydý. Her ikisi de büyük bir hüsran içinde, diðer tarafýn a
amaktan uzaktý. Bu çiftin sorunu çok büyük sayýlmazdý ve çözümü kolaydý. Ýkisi de anlaþýlma
e, birbirlerinin sözünü kesmeden, dikkatle dinlemeyi öðrenmeleri gerekliydi. Ben de onlara
bunu yapmalarýnda yardýmcý oldum. Adam karýsýnýn kendi ebeveynleri gibi sefil olmamak için
ra biriktirdiðini anladý. Yani, ileride bir gün beþ parasýz kalmaktan korkuyordu. A-dam is
e, kendi babasýnýn annesine saðladýðý yüksek standardý karýsýna veremediði için utanýyordu.
ur duymasýný istemiþti. Birbirlerini daha iyi anladýkça, kýrgýnlýklarý yerini karþýlýklý an
harcamayla tasarruf arasýnda saðlýklý bir denge kurmuþ durumdalar.
Önce karþýnýzdakini anlamak, kimin haklý kimin haksýz olduðu konusu deðildir; sadece etkili
iletiþim kurmanýn temel felsefesidir. Bu yöntemi kullandýðýnýz zaman, sizinle konuþan insan
iddiye alýnmaktan ve sözlerinin dinlenmesinden memnun kaldýklarým fark edeceksiniz. Bu d
a, çok daha iyi ve sevgi dolu iliþkiler anlamýna gelir.
76
29
l-
Dalýa Ýyi Bir Dinleyici Olun
Çocukluðumdan beri hep iyi bir dinleyici olduðuma ina nýrdým. Her ne kadar on yýl öncesine
bu becerimi geliþ tirmiþsem de, itiraf etmeliyim ki, hâlâ ancak yeterli bir dinleyici sa
yýlýrým.
Etkili dinleme sadece baþkalarýnýn sözünü kesmek, ya da, onlarýn cümlelerini bitirmek gibi
lardan kaçýnmayý saðlamaz. Ayný zamanda, hemen karþýlýk vermek için karþýnýzdakinin bitirme
beklemeden, onun bütün söyleyeceklerini sonuna kadar dinlemeye gönüllü olmaktýr.
Dinlemeyi beceremeyiþimiz bir bakýma yaþam tarzýmýzý da simgelemektedir. Çoðu zaman iletiþi
i bir yarýþmýþ gibi görürüz. Sanki hedefimiz konuþan kiþinin cümlesini bitirdiði an ile biz
rasýnda en küçük bir zaman boþluðu býrakmamak gibidir. Geçenlerde eþimle birlikte bir kafed
yiyor, bir yandan da çevremizde geçen konuþmalara kulak kabartýyorduk. Kimsenin dinlediði
yoktu; sanki birbirlerini dinlememeyi sýraya koymuþ gibiydiler.
77
Eþime, ben de ayný þeyi yapýyor muyum, diye sordum. Bana gülerek, "Eh, bazen," dedi.
Cevap verme hýzýnýzý kesip daha iyi bir dinleyici olmak sizin daha huzurlu bir insan olm
anýzý saðlar, çünkü üstünüz -deki baskýyý azaltýr. Bir düþünecek olursanýz, hemen cevabý ya
yeceðini tahmin etmeye çalýþmanýn ne çok enerji tükettiðini ve insaný gerdiðini fark edersi
, konuþan kiþinin bitirmesini beklerken ve söylenenleri dikkatle dinlerken üzerinizdeki
baskýnýn kalktýðýný görürsünüz. Siz daha rahat hissedince, bu rahatlýðýnýz konuþtuðunuz ins
Yayýn saati' kapmak için sizinle yarýþmadýklarýný fark edince, onlar da daha telaþsýz konuþ
ca görmeyeceklerdir. Daha iyi dinleyici olmak sizi sadece daha sabýrlý bir insan yapma
kla kalmaz, iliþkilerinizin kalitesini de artýrýr. Söylediklerini gerçekten dinleyen biriy
le konuþmayý herkes sever.
78
30
Savaþlarýnýzý Akýllýca Seçin
"Savaþlarýnýzý akýllýca seçin" genellikle anne babalarýn çok sevdiði bir öðüttür, ama doyur
k için de çok önemlidir. Yaþam fýrsatlarla doludur; ne var ki, bunlardan hangilerinin uðraþ
a deðer, hangilerinin deðmez olduðunu seçebilmek gerekir. Uðrunda savaþacaðýnýz þeyleri aký
, kazanmanýz çok daha kolay olacaktýr.
Ýnandýðýnýz bir konu üzerinde tartýþmanýz, mücadele etmeniz, hatta çatýþmanýz gereken durum
tte. Ne var ki, çoðu insan pek de ciddiye alýnmayacak þeyler üzerine tartýþýp kavga ettikle
yaþamlarý anlamsýz bir dizi çatýþmaya dönüþür. Bu tarz bir yaþamda öyle çok hüsran ve kýrg
rçekten neyin önemli olduðunu ýskalayýverir.
Eðer tüm faktörlerin lehinize olacaðýný hesaplamýþsanýz, planlarýnýzdaki en küçük bir görüþ
olay haline getirilebilir. Oysa bu, benim kitabýmda mutsuzluk ve hüsranýn reçetesidir.
79
Ýþin gerçeði þudur ki, hayatýn tam bizim istediðimiz gibi olmasý çok enderdir ve diðer insa
der olarak bizim istediðimiz gibi davranýrlar. Hayatýn bazen hoþumuza giden bazen de pek
gitmeyen yanlarý olacaktýr. Daima sizden farklý düþünen ve iþleri sizden farklý yapan insa
olabileceði gibi, hiç istemediðiniz sonuçlarla karþýlaþmanýz da kaçýnýlmazdýr. Eðer hayatýn
vaþýrsanýz, yaþamýnýzýn çoðunu kavgayla geçirirsiniz.
Daha huzurlu bir yaþam sürmenin yolu, hangi alanlarda savaþýp hangilerine hiç bulaþmadan, b
sýmýzý çevireceðimize bilinçli olarak karar vermektir. Eðer ana hedefiniz her þeyin tam ist
z gibi dört dörtlük olmasý yerine, nispeten stresten arýnmýþ bir yaþam sürmek deðilse, çoðu
saný en sakin duygularýndan bile çekip uzaklaþtýrdýðým göreceksiniz. Eþinize sizin haklý, o
duðunu kanýtlamanýn gerçekten bir önemi var mýdýr? Ya da, birisi ufak bir hata yaptý, diye
a kapýþmanýn? Hangi lokantaya veya, hangi sinemaya gitme tercihiniz kavga etmeye deðer m
i? Komþunuzun otomobilini sokaðýn size ait olan yerine park ediþini, ailece sofrada otur
urken tartýþmak gerekli midir? Çoðu insan yaþamýný bunun gibi binlerce þey için tartýþarak
arada siz de kendi listenize bir bakýverin. Eðer benim eski listem gibiyse, belki a
rtýk önceliklerinizi yeni bir deðerlendirmeye alabilirsiniz.
Ufak þeyleri dert etmek istemiyorsanýz, savaþacaðýnýz alanlarý akýllýca seçmeniz çok önemli
dýðýnýz zaman hiç savaþma, gereði duymayacaðýnýz günler de gelecektir.
31
Ruh Durumunuzu Dikkate Alýn; Moralinizin Bozuk olduðu Zamanlar Sizi Yanýltmasýn
Ruh durumunuz son derece yanýltýcý olabilir. O anki ruh haliniz sizi aldatýp, yaþamýnýzýn g
olduðundan çok daha kötü gittiðine inandýrabilir. Ruh haliniz iyiyken yaþam size çok güzel
doðru, saðduyunuz ve mantýðýnýz yerindedir. Bu durumdayken hiçbir þey size zor gelmez, soru
daha katlanýlabilir ve kolay çözülebilir görünür. Ruh haliniz iyiyken iliþkileriniz pürüzsü
su gibi akar. Eleþtirildiðiniz zaman bunu olgunlukla karþýlarsýnýz.
Tam tersi olup, kötü bir ruh halindeyseniz, yaþam size dayanýlmayacak kadar ciddi ve zor
görünecektir. Bakýþ açýnýz daralmýþtýr. Fazla alýngan olur, çevrenizdekileri yanlýþ yoruml
yet ararsýnýz.
Püf noktasý þudur: Ýnsanlar her an iyi ruh halinde olmadýklarýnýn farkýnda deðildirler. Bun
ne hayatlarýnýn bir gün öncesinden, hatla, bir saat öncesinden beri aniden ters gitmeye baþ
adýðýný sanýrlar. Örneðin, o sabah iyi bir ruh
80
81
haliyle kalkan bir adam karýsýný, iþini ve otomobilini sevi-yordur. Geleceði hakkýnda iyims
r, geçmiþi için de büyük ihtimalle, minnet duymaktadýr. Fakat o gün akþama doðru birden ruh
eðiþip bozulmuþsa, iþinden nefret ettiðini söyler, karýsýný çekilmez bulur, otomobiliyse, a
de demir yýðýnýdýr. Mesleðinde çýkmaza girdiðine ina-nýyordur. Kötü ruh halindeyken bu adam
acak olursanýz, zorluklar içinde geçtiðini söyleyecek, büyük ihtimalle o anda yaþadýðý sýký
ini suçlayacaktýr.
Bu denli çabuk oluþan bu büyük çeliþkiler bize saçma, hatta, gülünç gelebilir... ama hepimi
ir. Moralimiz bozukken bakýþ açýmýz çarpýklaþýr ve her þeyi çok acil-ýniþ gibi görmeye baþl
yken her þeyin çok daha güzel göründüðünü unuturuz. Ayný eþ, ayný otomobil, ayný geçmiþ ve
i týpatýp ayný koþullarý, ruh halimize göre tamamen farklý biçimlerde deðerlendirmemiz müm
alimiz bozukken, suçu gerektiði gibi ruh halimizde aramak yerine, tüm yaþamýmýzýn bir an
bozuluverdiðine inanma eðilimi vardýr. Son birkaç saat içinde, her þeyin gerçekten tersyüz
a inanacak hale geliriz.
Ýþin gerçeði, yaþam hemen hiçbir zaman insanýn morali bozukken göründüðü kadar kötü deðildi
gördüðünüzü sanýp, bu bozuk ruh halinde ýsrarla kalmak yerine, yargýlarýnýzý sorgulamayý öð
dinize, "Tabii ki, þu anda öfkeliyim (kýrgýným, gerginim, parlamaya hazýr haldeyim), çünkü
bozuk," diye hatýrlatýn. Moraliniz bozukken her þeye olumsuz gözle baktýðýnýzý kabul edin.
uh halinde olduðunuz zaman,
82
bunu olduðu gibi kabullenip geçiþtirmeye bakýn; bu durum her insanýn baþýna gelir ve üstüne
z, zamanla geçer. Yaþamýnýzý analiz etmek için seçilecek en kötü zaman budur. Bunu yapmak d
intihardan farksýzdýr. Eðer gerçekten bir sorununuz varsa, ruh haliniz ve mantýðýnýz düzel
n da yine karþýnýzda olacaktýr. Ýþin püf noktasý, iyi olduðunuz zamanlar için þükretmek, kö
se, ýlýmlý olabilmektir. Bir daha moraliniz bozulacak olursa, kendinize, "Bu da geçer,"
diye hatýrlatýn. Nasýlsa geçecektir.
83
32
Hayat Bir Sýnavdýr. Altý Üstü Bir Sýnav
En sevdiðim posterlerimden birinde þöyle yazar: "Hayat bir sýnavdýr. Altý üstü bir sýnav. E
rçek bir yaþam olsaydý, size nereye gideceðiniz ve ne yapacaðýnýz söylenirdi." Ne zaman bu
li hayat felsefesi aklýma gelse, hayatý fazla ciddiye almamam gerektiðini hatýrlarým.
Hayata ve bize sunduðu birçok engele bir sýnav, ya da, sýnavlar dizisiymiþ gibi baktýðýnýz
karþýnýza çýkacak her engeli geliþmeniz için bir fýrsat olarak görmeye baþlarsýnýz. Ýster b
dýmaný altýnda olun, ister altýndan kalkýlamayacak gibi görünen sorumluluklar ve engellerle
rþýlaþýn, bunlara bir sýnavmýþ gibi bakabilirseniz, daima baþarma imkanýnýz vardýr. Sizi zo
le tepeden bakmaya baþlarsýnýz. Ama bu engelleri, hayatýnýzý sürdürebilmek için mutlaka kaz
reken savaþlar gibi görürseniz, sizi adamakýllý çetin bir hayat bekliyor. Mutluluðu tatma i
maliniz olan tek zaman, her iþinizin tam istediðiniz gibi gittiði anlardýr. Eh, bunun da
 pek sýk olmadýðýný hepimiz biliriz.
Bir deney olarak, bakalým bu yöntemi önünüzdeki bir sorun üzerinde uygulayabilecek misiniz.
anda sizi üzen ergenlik yaþýnda bir çocuðunuz veya, canýnýzý sýkan bir patronunuz olabilir
u bir "sorun" deðil, bir sýnav olarak görmeye çalýþýn ve kendinize þu somlarý sorun: "Bu ko
n yaþamýmda buJunuyor? Ne anlamý olabilir ve bunu aþabilmem için neler gerekir? Konuya far
klý bir açýdan da bakabilir miyim? Bunu bir çeþit sýnav gibi görmem mümkün mü?"
Bu stratejiyi bir kez denerseniz, sorulara vereceðiniz karþýlýklarýn ne kadar deðiþtiðini g
. Eskiden ben yeterli zamaným olmadýðýndan yakýnýr dururdum. Oradan oraya koþturur, listemd
her bir iþi mutlaka bitirmeye çalýþýrdým. Bunu yapamaymca da, çektiðim sýkýntý yüzünden za
lemi, koþullarýmý, ya da, bir dolu baþka þeyi suçlardým. Sonra gerçeði anladým. Mutlu olmak
am, hedefim daha çok zaman yaratabilmek için hayatýmý düzenlemek olmamalýydý; bunun yerine,
pmam gerektiðini sandýðým þeylerin tümünü yapamayacaðýmý anladýðýný noktaya karar vermek ol
aþmamý gereken gerçek engelim, mücadelemi bir sýnav olarak görmekten ibaretti. Konuyu bir
av olarak görebilmek hayatýmdaki en büyük kiþisel sorunlarýmdan biriyle baþa çýkmamý saðlad
aným yetmiyor, diye yakýndýðým vardýr, ama kesinlikle eskisi gibi deðilim. Her þeyi olduðu
bul etmeyi çok daha fazla öðrenmiþ durumdayým.
84
85
33
Övgü ve Yergi Ayný Þeydir
En kaçýnýlmaz hayat derslerinden biri baþkalarý tarafýndan onaylanmanýaktýr. Övgü ve yergi
diye düþünürseniz, herkesi her zaman memnun edemeyeceðiniz gerçeðini kendinize hatýrlatmýþ
. Yüzde elli beþ oy alarak seçimi açýk farkla kazanan bir aday bile sonuçta nüfusun yüzde k
tarafýndan istenmemiþ durumdadýr. Bunu bilmek de insana epey haddini bildirir, deðil mi?
Ailemizden, dostlarýmýzdan ve birlikte çalýþtýðýmýz kimselerden alacaðýmýz beðeni notlan da
k olacak deðildir. Aslýnda, yaþamý deðerlendirmek için herkesin kendine özgü fikirleri vard
izim fikirlerimiz her zaman onlarmkine uymayabilir. Her nedense, çoðumuz bu kaçýnýlmaz olg
uya karþý debeleniriz. Baþkalarý bizim fikirlerimizi reddettiðinde, tekliflerimizi geri çev
rdiðinde, ya da, bizi onaylamadýklarýný bir þekilde gösterdiklerinde kýzarýz, kýrýlýrýz vey
Karþýlaþtýðýmýz herkesin onayýný alamayacaðýmýz gerçeðini ne kadar çabuk kabullenirsek, yaþ
kolaylaþacaktýr. Peþinen onaylanmamayý göze alýp, buna karþý direnmemekle, yaþama çok daha
kýþ açýsý geliþtireceksiniz. Öneriniz beðenilýnediði zaman kýrgýnlýk duymaktansa kendinize
, iste yine oldu. Ama sorun deðil." Umduðunuz onayý aldýðýnýz zamanlarda da, bu size tatlý
priz olacak, minnet duymanýzý saðlayacaktýr.
Hem övgü hem yergiyle karþýlaþtýðým pek çok gün vardýr. Kimi insanlar benden konferans verm
rken, kimileri uygun bulmazlar; gelen telefonlardan biri iyi haberdir, diðeri uðraþmamý
gerektiren bir sorun olur. Çocuklarýmdan biri benim davranýþýmý beðenirken, diðeri karsý çý
anýdýðým benim çok iyi olduðumu söylerken, kimi telefonuna cevap vermediðini için beni benc
r. Bu þekilde ileri geri, iyi ve kötü, onaylanmak ve onaylanmamak herkesin yaþamýnýn bir pa
sýdýr. Ýtiraf edeyi.ni ki, onaylanmak daima diðer seçenekten iyidir. Ýnsan kendini iyi hiss
der ve bunu sindirmek kolaydýr. Fakat hayat beni olgunlaþtýrdýkça, baþarýlara karþý daha az
lduðumu anlýyorum.
86
87
34
Rastgele Ýyilikler Yapýn
Son zamanlarda çok yaygýn olarak görebileceðiniz bir otomobil stikeri var. Ülkenin her yer
inde, neredeyse, her taþýtýn tamponunda görülüyor (Benim de kendi otomobilimde var.) Stiker
n üstünde, "Rastgele Ýyilikler Yapýn" yazýlý. Kimin buluþu olduðunu bilmiyorum, ama ben taþ
azýlan arasýnda hiç bu kadar önemli bir mesaj görmedim. Rastgele iyilikler yapmak, karþýlýk
emeden bir þey vermenin sevincini tatmak için çok etkili bir yoldur. En güzel uygulama b
içimi de, yaptýðýnýz þeyi kimse bilmediði zaman olur.
San Fransisco Körfezi üzerinde beþ tane ücretli köprü vardýr. Bir süre önce bazý insanlar h
larýndan gelen araçlarýn da geçiþ ücretini ödemeye baþladýlar. Arkadaki sürücü giþeye gelip
ma giþedeki görevli ona ücretin önden geçen otomobil tarafýndan ödendiðini söylüyor. Ýþte,
rastgele verilen bir armaðan örneði; hiçbir karþýlýðýn, bir teþekkürün bile beklenmediði bi
maðanýn arkadaki araç sürücüsünde nasýl bir etki yaratacaðýný düþünebiliyor musunuz? Belki
daha iyi bir insan olmasýný saðlamýþtýr. Ço-
ðu zaman yapýlan bir tek iyilik, zincirleme iyilikler dizisini baþlatabilir.
Rastgele iyilikler yapmanýn belli bir reçetesi yoktur. Bu davranýþlar yürekten gelir. Sizi
n iyiliðiniz komþunuzun çöpünü kaldýrmak olabilir, bir baðýþ kampanyasýna isim vermeden kat
lirsiniz, isimsiz bir zarf içinde para sýkýntýsý olan birine soluk aldýracak bir miktar gön
ebilirsiniz. Zor durumda bir hayvaný hayvan koruma derneðine götürebilirsiniz. Aþevlerinde
gönüllü çalýþmanýz da mümkündür. Bunun gibi daha pek çok þey yapýlabilir. Temel düþünce ka
; verdiðiniz þeyin pahalý olmasý gerekmez.
Sanýrým, rastgele iyilik yapmanýn en önemli kazancý yaþamýnýza getirdiði tatmin duygusudur.
iyilik bizi olumlu duygularla ödüllendirir ve yaþamýn iyilik ve sevgi gibi önemli yanlarýn
atýrlatýr. Hepimiz üstümüze düþeni yaparsak, çok geçmez, daha güzel bir dünyada yaþýyor olu
88
89
35
Bir Davranýþýn Ardmdakini Görmeye Çalýþýn
Bugüne elek hiç kimse size. ya da, siz baþka birine, ".lohn'a aldýrma, ne yaptýðýnýn farkýn
" dediniz mi? Eðer öyleyse, "davranýþlarýn ardýna bakma" felsefesiyle tanýþmýþ durumdasýnýz
arsa, bu basit baðýþlama olayýnýn önemini iyi bilirsiniz. Tüm sevgimiz çocuklarýmýzýn davra
ydý, onlarý sevmek epey zor olurdu, galiba. Eðer sevgi davranýþlara baðlý kalsaydý, belki h
iz ergenlik çaðýndayken sevilmezdik.
Ayný sevgi ve anlayýþý karþýlaþtýðýmýz herkese yaysak, iyi olmaz mýydý? Birisi bizim hoþumu
davranýþta bulununca, onlarýn bu davranýþýna ergenlik çaðýndaki çocuklarýmýza baktýðýmýz g
gi dolu bir dünyada yaþamaz mýyýz?
Bu tavsiyeyle baþýmýzý kuma gömüp çevremizdeki her þeyin daima mükemmel olduðunu sanmayý, k
mseye çiðnetmeyi, veya olumsuz davranýþlarý onaylamayý kastetmiyorum. Sadece, birini davran
e yargýlanýa-
90
dan önce, düþünmenizi öneriyorum. Bilin ki, postanedeki memur yavaþ hareket ediyorsa, kötü
geçiriyordur; belki bütün günleri kötü geçiyor olabilir. Eþiniz, ya da, dostunuz size sert
parsa, bu tek olayýn ardýnda, onun size duyduðu sevgiyi ve tarafýnýzdan sevilme isteðini gö
ye çalýþýn. Davranýþlarýn ardýnda yatana bakmak tahmin ettiðinizden kolaydýr. Hemen bugün d
el sonuçlarýný görün.
91
36
Masumiyeti Görün
Çoðu insan için hayatýn en hüsran verici yanlarýndan biri, diðer insanlarýn davranýþlarýný
Onlarý "masum" yerine "suçlu" görme eðilimimiz vardýr. Baþkalarýnýn sadece bize sinir bozu
len davranýþlarýna, yorumlarýna, cimriliklerine ve bencilliklerine odaklanmaya pek he-ve
sliyizdir; o zaman da çok bozuluruz. Eðer davranýþlara fazla odaklanýrsak, insanlar bizi m
utsuz ediyormuþ gibi görünebilir.
Wayne Dyer bir konferansýnda þöyle bir esprili tavsiyede bulunmuþtu: "Sizi rahatsýz eden tü
insanlarý toplayýp bana getirin. Ben onlarý tedavi ederim, siz de rahat edersiniz." E
lbette, olacak þey deðildi bu. Ýnsanlarýn tuhaf þeyler yaptýklarý doðrudur, (kim yapmaz ki?
buna bozulan biz olduðumuza göre, deðiþmesi gereken de biziz. Ben burada þiddeti, veya bu
nun gibi çarpýk davranýþlarý kabullenip, hoþgörmekten bahsetmiyorum. Önerim sadece insanlar
davranýþlarý karþýsýnda daha az rahatsýz olmayý öðrenmeniz-dir.
Masumiyeti görebilmek bir dönüþüm yapabilmenin en önemli gerecidir. Bu dönüþüm sonucu, biri
iðimiz biçimde davranmýþsa, kendimizi davranýþýn biçiminden uzaklaþtýrýp, ardýnda yatana ba
kiþinin art niyet-sizliðini görebiliriz. Düþünce tarzýmýzdaki bu küçük deðiþiklik çoðu zama
anlayan bir konuma getiriverir.
Arasýra bana acele etmem için baský yapan insanlarla çalýþýrým. Çoðu kez beni hýzlandýrmak
ifadeler kabadýr. Eðer onlarýn sözcüklerine ve ses tonlarýna kapýlacak olsam rahatsýzlýk du
tta, öfkeli karþýlýklar verebilirim. Onlarý "suçlu" olarak görürüm. Oysa, benim acelem old
larda hissettiðim telaþlýlýðý hatýrlayabilirsem, onlarýn davranýþlanndaki masumiyeti görebi
inir bozucu davranýþýn ardýnda bile, anlayýþ görmek için çýrpman mutsuz bir insan vardýr.
Bundan böyle ne zaman birisi size tuhaf gelen bir davranýþta bulunursa, onun davranýþýnýn a
aki masumiyeti görmeye çalýþýn. Eðer halden anlamaya hazýrlýk 11 vsa n ý z, bunu görmek zor
ktýr. Art niyet olmayýþýiý, gördükten sonra da, o davranýþ sizi artýk rahatsýz etmeyecektir
vranýþýna sinirlenmediðiniz zaman da hayatýn güzelliklerine odaklanmak çok daha kolay olur.
92
93
37
Oysa, gerçekte, eðer birine haddini bildirdikten sonra nasýl hissettiðinize dikkat eders
eniz, had bildirme olayý öncesine göre, kendinizi daha kötü hissettiðinizi fark edeceksiniz
Benliðinizin þefkat kaynaðý olan yüreðiniz bilecektir ki, baþka bir insaný yaraladýktan so
dinizi iyi'hissetmeniz mümkün deðildir.
Gönlübol Olmayý Haklý Olmaya Yeðleyin
12'nci stratejimde açýkladýðým gibi gönlübol olmakla, haklý olmak arasýnda seçim yapmanýz i
satlar çýkacaktýr. Birisine hatalarýný, farklý biçimde yapmýþ olmalarý gereken þeyleri ve o
n nasýl daha doðru yapacaðým göstermek için her zaman fýrsat vardýr. Ýnsanlarý özel olarak,
kesin önünde "düzeltmek" için imkanlar daima olacaktýr. Bütün bu fýrsatlarýn getireceði tek
o da, birisini mutsuz edip sonucunda kendinizin de mutsuz olmasýdýr.
Psikanaliz konusuna fazla dalmadan þunu açýklamak isterim: Baþkalarýna haddini bildirmenin
, onlarý düzeltmenin ve bizim haklý onlarýn haksýz olduðunu gösterme hevesimizin nedeni, eg
zun hatasýdýr. Yanlýþ bir inançla, bir baþkasýnýn hatasýný ortaya çýkarmanýn bizim haklýlýð
e kendimizi daha iyi hissettiðimizi düþünürüz.
Neyse ki, bunun tam tersi doðrudur; hedefiniz insanlarýn moralini yükseltmek, onlarý dah
a iyi hissetirmek ve onlarýn sevinçlerini paylaþmak olduðu zaman, siz de onlarýn olumlu du
ygularýyla ödüllenirsiniz. Bir daha birisini düzeltme fýrsatý çýktýðýnda, her ne kadar o ki
sa da, gelin, bu dürtünüzü frenleyin. Bunun yerine kendinize þu soruyu sorun: "Ben bu etki
leþimden ne çýkmasýný istiyorum?" Büyük ihtimalle, karþýlýklý konuþmanýzýn huzurlu geçmesin
ve iyi duygularla ayrýlmasýný beklersiniz. Haklý çýkma isteðini bastýrýp, gönlübol olmayý
içinizde huzurlu bir duygunun geliþtiðini fark edeceksiniz.
Geçenlerde eþimle konuþurken, sonu çok baþarýlý biten bir iþ giriþiminden bahsediyorduk. Be
riþimi hep, "benim fikrim" olarak anarken, baþarýnýn tüm payýný kendime almaktaydým! Eþim K
her zamanki sevecen tarzýyla, kazanmanýn þanýný bana býrakýyordu. O gün daha sonra birden
rdim: o giriþim fikri bana deðil, eþime aitti. Eyvah, deyip, hemen telefon açtým ve özür di
im. Belli ki, eþim için benim sevinmem onun baþarýdan pay almasýndan çok daha önemliydi. Be
mutlu görmekten büyük zevk aldýðýný söyledi; kimin fikri olduðu hiç önemli deðildi.
95
(Kris'in neden bu kadar çok sevildiðini anlýyorsunuz, herhalde.)
Bu stratejiyi pýsýrýk olmak, ya da, inandýðýnýz þeyleri sa-vunmamakla karýþtýrmayýn. Hiç ha
y ima etmiyorum. Sadece, haklý çýkmakta ýsrar ederseniz, çoðu kez bir bedel ödeyeceðinizi s
; bu bedel sizin iç huzurýmuzdur. Ilýmlý ve huzurlu bir insan olabilmek için çoðu zaman gön
lmayý, haklý olmaya yeðlemeniz gerekir. En iyi baþlangýcý da, ilk konuþacaðýnýz kiþiyle yap
.
96
38
Bugün Üç Kiþiye Onlarý Ne Çok Sevdiðinizi Söyleyin
Yazar Stephen Levine þu soruyu sormaktadýr: "Bir saatlik ömrünüz kalsaydý ve sadece bir kiþ
tek bir telefon açabilecek olsaydýnýz... kimi arardýnýz, ona ne söylerdiniz ve daha ne bek
iyorsunuz?" Bundan güçlü bir mesaj düþünemiyorum!
Daha ne beklediðimizi kim bilebilir? Belki de, sonsuza dek yaþayacaðýmýzý sanýyoruzdur; ya
sevdiðimiz insanlara onlarý ne kadar sevdiðimizi söyleyeceðimiz o "bir gün" nasýlsa, gelir
iye düþünüyoruz. Nedeni rýe olursa olsun, çoðumuz bunu yapmak için gereðinden fazla bekleri
Kaderin cilvesi olacak, ben bu satýrlarý büyükannemin doðum gününde yazýyorum. Az sonra bab
birlikte onun mezarýný ziyarete gideceðiz. Büyükannem iki yýl önce öldü. Ölmeden önce ailes
i ne kadar çok sevdiðini söylemek için belirgin bir telaþ duymuþtu. Bu olay sevginizi
97
ilan etmek için beklemenin hiçbir anlamý olmadýðýna güzel bir örnektir. Ýnsanlarý sevdiðini
nin en iyi zamaný þimdidir.
Ýdeal olaný bunu þahsen, ya da, telefonda söylemektir. Bilmem, hiç baþýnýza geldi mi: telef
rsunuz ve sizi arayan kiþi, "Seni ne kadar çok sevdiðimi söylemek için aradým," diyor. Belk
inanmayacaksýnýz, ama dünyada hiçbir þey insana bu kadar deðerli gelemez. Böyle bir mesaj
ak istemez miydiniz?
Eðer bunu telefonda söylemeye utanýyorsanýz oturup, yürekten gelen bir mektup yazýn. Hangis
olursa olsun, bunu yapmaya alýþtýkça insanlara sevginizi bildirmek yaþamýnýzýn düzenli bir
acaktýr. Bu uygulama sonucu çok daha fazla sevgi gördüðünüzü fark ederseniz, hiç þaþýrmayýn
98
39
Alçakgönüllü Olmaya Çalýþýn
Alçakgönüllülük ve iç huzura birbirlerinden ayrýlmaz bir bütündür. Kendinizi baþkalarýna ka
kadar az çaba harcarsanýz, içinizde huzur bulmanýz o kadar daha kolay olur.
Kendini kanýtlama çabasý tehlikeli bir tuzaktýr. Sürekli kendi baþarýlarýnýzý göstermek, bö
kadar deðerli bir insan olduðunuza baþkalarýný inandýrmak için muazzam bir enerji harcamak
rekir. Oysa, insan böbürlendiði zaman baþarýsýnýn veya, gurur duyduðu bir þeyin yaratacaðý
ulan sulandýrmýþ olur. Daha da kötüsü, siz kendinizi kanýtlamaya çalýþtýkça diðer insanlar
maya bakarlar, arkanýzdan konuþup sizin güvensizlikten kaynaklanan övünme ihtiyacýnýzý eleþ
r; hatta, sizden nefret etmeleri bile mümkündür.
Oysa, ilginçtir; insan taktir görmeye ne kadar az düþkün olursa, o oranda daha çok beðeni t
ar. Sessiz bir özgüven
99
n
sahibi olup, kendilerini her an haklý ve iyi gösterme kaygýsý duymayan, kimsenin baþarýsýný
a kalkmayan insanlara da, herkes hayranlýk duyar. Övünme gereði duymayan, ortaya egosunu
deðil, yüreðini koyan bir insaný herkes çok sever.
40
Gerçek tevazu pratik yaparak geliþtirilebilir. Bu çok güzel bir þeydir, çünkü karþýlýðý sak
ygusuyla hemen gelir. Bir daha karþýnýza böbürlenme fýrsatý çýktýðýnda, bu dürtüye karþý di
bir müþterimle tartýþýrken, bana baþýndan geçen bir olayý anlattý: Ýþinde terfi ettikten bi
r grup arkadaþýyla birlikteymiþ. Gruptakiler henüz bilmiyorlarmýþ, ama müþterim onlarýn ark
baþka bir adamýn yerine terfiye layýk görülmüþ. Müþterimle o adam arasýnda da sýký bir reka
nasýl öbür arkadaþlarýnýn yerine kendisinin seçildiðini anlatmak için büyük bir istek duymu
nden bir ses, "Dur; Yapma!" demiþ. Bunun üzerine, hiç övünmeden, sadece kendi terfi ediþini
açýklamýþ; o kadar. Diðer adamýn da terfiye aday olusundan hiç söz etmemiþ. Müþterim bana h
kadar güzel hissetmediðini ve kendisiyle bu kadar gurur duymadýðýný anlattý. Daha sonra ar
aþlarý olayýn iç yüzünü öðrendikleri zaman, ona alçakgönüllülüðü için taktirlerini ifade et
kla çok daha fazla dikkat çekip, hayranlýk uyandýrmýþ oldu.
Çöpü Çýkarma Sýrasýnýn Kimde Olduðunu Hatýrlamýyorsanýz, Gidip Siz Çýkarýn
100
Dikkat etmezsek, günlük yaþamýmýzdaki sorumluluklarýmýz bizi kolayca bezdirebilir. Bir kere
de, moralimin de pek iyi olmadýðý bir zamanda yaptýðým hesaba göre, sýradan bir gün boyunca
00 çeþit iþ yapýyordum. Tabii, daha iyi bir ruh halindeysem, bu sayý adamakýllý düþer.
Bir düþünüyorum da, yaptýðým onca angaryayý ve diðer sorumluluklarýmý bir çýrpýda hatýrlama
uyor. Ama eþimin üstlendiði iþleri de ayný kolaylýkla unutabiliyorum. Eh, böylesi iþime gel
abii.
Yaptýðýnýz her iþin hesabýný tutarsanýz, halinden memnun bir insan olmanýz gerçekten çok zo
tutmak kimin ne iþ yaptýðý, kimin daha çok iþ yaptýðý gibi þeylerle aklýnýzý bulandýrýp, c
usunu isterseniz, bu tam
101
anlamýyla "ufak þeyleri" dert etmektir. Oysa, üstünüze düþeni yaparak aileden birine daha a
ngarya kaldýðým bilmek, çöpü çýkarma sýrasýnýn kimde olduðunu dert etmekten çok daha keyif
Bu stratejiye karþý en güçlü fikir istismar edilme kaygýsýný öne sürmektir. Oysa, bu da týp
emine i-nanmak gibi yanlýþtýr. Çoðu kez haklý çýkmanýn önemli olmayýþý gibi, çöpü eþinizden
aç kez fazla çýkarmak da önemli bir þey deðildir. Çöp çýkarma gibi þeylerin yaþamýnýzda yer
kten ö-nemli konulara zaman ve enerji ayýrabilmenizi saðlar.
102
41
"Kýþa Hazýrlýk" Telaþýndan Kaç
mm
"Kýþa Hazýrlýk" ifadesinin huzurlu yaþamla ilgisi, en nörotik eðilimlerimizden birini açýkl
kullanýlmýþ bir benzetme oluþudur. Fikir aziz dostum Dr. George Pransky'ye aittir.
Týpký evimizi kýþa hazýrlarken gedikleri, çatlaklarý ve su sýzdýrma tehlikesi olan yerlerin
ontrol ediyorsak, ayný iþlemleri iliþkilerimizde, hatta, yaþamlarýmýzda bile yaparýz. Kýþa
de olmanýn anlamý, onarýlmasý gereken yerleri dikkatle kontrol etmektir. Yaþamýn içindeki ç
larý ve gedikleri bulup onarmaya çalýþmak, ya da, en azýndan bunu baþka insanlara göstermek
. Bu eðilim sadece sizi diðer insanlara yabancýlaþtýrmakla kalmaz, kendinizi kötü hissetmen
de yol açar. Sizi, her þeyde ve herkeste ne bozukluk olduðunu ve sadece hoþlanmamanýz ger
eken özellikleri aramaya yöneltir. Böylelikle, iliþkilerimizin ve yaþa-
103
mm iyi taraflarýný görmekten çok, hiçbir þeyi beðenmemeye baþlarýz. Hayat yaþanmayacak kada
lir.
Ýnsanlarla olan iliþkilerimizde "kýþa hazýrlýk" genellikle þu þekilde ortaya çýkar: Birisiy
bundan memnunsunuzdur. O kiþinin görünümünü, kiþiliðini, zekasýný ve esprisini beðeni yorsu
nýzdaki farklýlýklar size batmadýðý gibi, hoþunuza bile gidiyordur. Farklý tercihleriniz, f
evkleriniz ve önceliklerinizin olmasý sizi ona daha da çok çekiyor olabilir.
Ne var ki, bir süre sonra bu yeni tanýþýnýzýn bazý özelliklerini düzeltme gereði duymaya ba
emen onun dikkatini çekersiniz. "Yahu, sen her randevuna böyle geç mi kalýrsýn?" ya da, "B
akýyorum da, sen okumayý pek sevmiyorsun, galiba," gibisinden iðnelemelere geçersiniz. Ýst
e, çok geçmeden bir yaþam tarzýna dönüþecek olan tavýr baþlamýþtýr. Bu, insanlarda, ya da,
yde ille de hoþlanmadýðýnýz bir nokta aramak hatasýdýr.
Arada bir yapýlan bir yorum, yapýcý bir eleþtiri, ya da, gerektiðinde yol göstermek bu hata
davranýþýn tanýmýna girmez. Ama þunu belirtmeliyim ki, onca yýllýk meslek yaþamýmda yüzlerc
pek çoðu dönem dönem eþinin "kýþ hazýrlýðý" yapmasýndan þikayet etmiþtir. Arada bir yapýlan
n yaþama bakýþ tarzý olma eðilimi vardýr.
Dostlarýnýzla olan iliþkilerinizi veya, yaþamýnýzýn belirli yönlerini "kýþa hazýrlama" eðil
iz anda, bunun
104
size hiç yaran olmayacaðým hatýrlayýn ve kendinizi tutup, aðzýnýzý açmayýn. Bunu ne kadar d
rsanýz hayatýn pekala güzel olduðunu daha sýk fark edeceksiniz.
105
43
Antropolog Olun
Antropoloji konu olarak insaný ve kökenini ele alan bir bilim dalýdýr. Ne var ki, ben bu
stratejimi tanýtýrken antropolojiyi kendime göre deðiþtirip, "Hiçbir yargýya varmadan baþk
anlarýn yaþam ve davranýþ tercihlerine ilgi duymak," olarak tanýmlayacaðým. Stratejimin ama
zin halden anlama becerinizi ve sabrýnýzý geliþtirmektir. Bunun ötesinde, insanlarýn davran
denlerine ilgi duymakla, onlara karþý yargýlarýnýzý sevgi ve anlayýþla doldurursunuz. Bir k
in nasýl tepki gösterdiðine, ya da, bir þey hakkýnda neler hissettiðine karþý gerçek bir me
arsanýz, onun davranýþýna sinirlenme olasýlýðý çok azalýr. Bu þekilde bir antropolog olmakl
avranýþlarý sizi çok daha az üzecektir.
Birisi size tuhaf gelen bir harekette bulunduðu zaman, her zamanki tepkinizle, "Bu
nu nasýl yaparsýn?" diyeceðinize, içinizden þöyle geçirin: "Anlýyorum. Demek ki, o da kendi
108
dünyasýnda her þeyi böyle görüyor. Çok ilginç." Bu stratejinin gerçekten iþinize yaramasýný
utlaka içten olmanýz gereklidir. "Ýlgi" duymakla, gizliden kendi görüþünüzü daha üstün bula
nlayýþ arasýnda çok ince bir sýnýr vardýr.
Geçenlerde altý yaþýndaki kýzýmla birlikte yakýnlardaki bir alýþveriþ merkezine gitmiþtik.
grup punk rockçýý genç geçiyordu. Saçlarý diken diken portakal rengine boyanmýþ, bedenler
erle kaplýydý. Kýzým hemen, "Baba, neden bu insanlar bu þekilde giyinmiþ?" diye sordu. Yýl
öncesinde böyle gençleri gördüðüm zaman çok bozulurdum ve sanki onlarýn yaptýðý yanlýþ, ke
aha doðruymuþ gibi düþünürdüm. Aðzýma geleni söyler, kýzýma da kendi tutucu yargýlarýmý bul
opolog rolü oynamak benim bakýþ açýmý çok deðiþtirmiþ, beni daha ýlýmlý bir insan yapmýþtý.
hepimizin bu kadar farklý olmasý ne kadar ilginç, deðil mi?" dedim. Kýzým da bana hak verd
, ama kendi saç renginden memnun olduðunu söyledi. Davranýþ biçimine bakýp, bunun üzerind
an ve enerji tuk etmektense birlikte geçirdiðimiz zamanýn tadýný çýkarmayý yeðledik.
Farklý bakýþ açýlarýna da ilgi duymanýz, bunlarýn savunmasýný yapmanýz anlamýna hiç gelmez.
n yaþam tarzýný seçmem ve kimseye de tavsiye edecek deðilim. Ama bunu yargýlamak da bana dü
Huzurlu yaþamýn ana kurallarýndan biri, baþkalarýný yargýlamanýn insanýn enerji tüketmesin
rdiðidir; ve mutlaka sizi olmak istediðiniz konumdan uzaklaþtýrýr.
109
44
Farklý Gerçekleri Anlayýn
Konumuz baþka insanlarýn yaþam tarzlarýna ilgi duyma üzerindeyken, bir an duralým ve farklý
rçekler ilkesini tartýþalým.
Yabancý ülkelere gitmiþseniz, ya da, filmlerde görmüþse-niz, kültürler arasýnda muazzam far
lduðunu bilirsiniz. Farklý gerçekler ilkesine göre, bireyler arasýndaki farklýlýk da en a
denli büyüktür. Týpký deðiþik kültürdeki insanlarýn olaylarý bizim gibi görmelerini beklem
, (zaten öyle olmasý bizi hayal kýrýklýðýna uðratýrdý) bireylerin de dünyaya farklý açýlard
ini kabul etmek zorundayýz. Mesele sadece onlarýn görüþlerini hoþgörmek deðil,
rçeði anlamak ve saygý duymak gereðidir.
gibi olur. Olaylara farklý bakýþlar olacaðýný bekliyorsak, insanlarýn ayný uyarýcýya karþý
 göstermesini de peþinen kabul ederiz. Hem kendimize hem baþkalarýna karþý beslediðimiz sev
emli ölçüde artar. Bunun tersi olduðu durumlardaysa, çatýþma olasýlýðý çok yüksektir.
Sizi çok iyi düþünmeye ve hepimizin çok farklý olduðu gerçeðine saygý duymaya davet ediyoru
aðladýktan sonra baþkalarýna karþý sevginiz ve kendi benzersizliðinize olan beðeniniz artac
l
Bu ilkenin benimsenmesiyle, birçok yaþamýn deðiþtiðine tanýk olmuþumdur. Kavga ve tartýþma
110
111
45
heyecanlý seslerle, "Baba, çöp gördüm, arabayý durdur!" diye baðýrýrlar. Zamanýmýz elveriþl
nara park edip gördüðümüz çöpü ortadan kaldýrýrýz. Ailece gezerken parklarda, kaldýrýmlarda
olsun, gördüðümüz her çöpü toplarýz. Bir keresinde evimize yakýn bir yerde hiç tanýmadýðým
dam bana gülümseyerek þöyle dedi: "Sizi toplarken gördüm; hoþuma gitti."
Kendinize Bir Yardým Düzeni Geliþtirin
Eðer yaþamýnýzýn huzur ve sevgiyle dolu olmasýný istiyorsanýz, huzur verici ve iyi þeyler y
yarar vardýr. Ben bu amaçla çevrem için bir yardým düzeni geliþtirdim. Bu küçük iyilikler
hizmet açýsýndan iyi fýrsat olduðu gibi, bana yardýmseverliðin ne kadar keyifli olduðunu d
latýyor.
Evim San Fransisco körfezinin kýrsal kesimindedir. Doða ve güzel manzara bakýmýndan çok tal
i sayýlýrýz. Bu güzelliðin tek istisnasý, yoldan geçen taþýtlarýn pencerelerinden atýlan çö
nt merkezinden uzakta oturmanýn pek çok iyi yanýna karþýlýk, çöplerin epey seyrek toplanmas
bir sakýncasý da vardýr.
Çevredeki çöpleri toplamak yapabileceðiniz pek çok yardýmdan sadece bir tanesidir. Birisine
kapýyý açýp geçmesi için yol vermek, huzurevlerinde kalan yaþlý insanlarý ziyaret etmek, ya
r evin garaj yolundaki karlarý küremek bile sizi tatmin edecek iyiliklerdir. Sizi çok
zahmete sokmayacak, fakat yine de birisine yararý dokunacak þeyler düþünün. Eðlenceli olduð
ar kiþisel doyumu da vardýr ve çevrenize iyi örnek olursunuz. Sonunda herkes kazançlý çýkar
Ýki çocuðumla birlikte hiç aksatmadan uyguladýðým bir yardým düzeni, çevremizi saran çöpler
nu yapmaya öyle alýþtýk ki, otomobilimizle giderken çocuklarým
112
113
46
Her Gün En Az Bir Kiþiye Beðendiðiniz Bir Özelliðini Söyleyin
Bugüne dek kaç kiþiye, onlarý ne çok beðendiðinizi söyleme zahmetine katlandýnýz? Çoðu insa
pmamaktadýr. Dahasý, çevremdekilere baþka insanlardan ne sýklýkta övgü duyduklarým sorduðum
erilen cevaplar ne yazýk ki, "Son kez ne zaman övüldüðümü hatýrlamýyorum," ya da, "Hemen hi
" gibisinden oluyor.
Çevremizdeki insanlara karþý olumlu duygularýmýzý seslendirmekten kaçýnmamýzýn birkaç neden
gerekçeler: "Onlarýn benim övgüme ihtiyacý yok, zaten biliyorlar." Ya da: "Onu çok beðenir
ama bir þey söylemeye çekmiyorum." Oysa, bu övgüye aday kimseye soracak olsanýz böyle içte
en beðeni ifadelerini duymaya bayýldýðýný söyleyecektir. Sizi düzenli olarak övgülerinizi i
kten alýkoyan þey, ne söyleyeceðinizi bilememek, çekingen-
114
lik, öbür kiþinin zaten üstün yanlarýný biliyor olmasý veya, her ne ise, artýk bu huyunuzu
in zamanýdýr.
Birisine onun bir özelliðini beðendiðinizi söylemek, "rastgele yapýlacak bir iyilik
ir." Bir kere alýþtýnýz mý, hiçbir çaba gerektirmez, fakat çok olumlu karþýlýk alýrsýnýz.
arý tarafýndan taktir edilmeyi bekleyerek ömür tüketirler. Bunu özellikle de ebeveynlerinde
, eþlerinden, çocuklarýndan ve dostlarýndan beklerler. Eðer içtenlikle söylenmiþse, yabancý
gelecek övgü bile keyif verir. Bir kimseye onun hakkýndaki güzel düþüncelerini söylemek, bu
eyen kiþiyi de tatmin eder. Bu bir sevgi ve iyilik eylemidir. Düþüncelerinizin birisinin
yaptýðý doðru iþe yöneldiðini gösterir. Düþünceleri olumlu yönde toplanmýssa, insan kendin
der.
Geçen gün bakkalda sýramý beklerken inanýlmaz bir sabýr gösterisine tanýk oldum. Müþteriler
pek de haklý sayýlmayacaðý bir konuda kasiyer kadým fena halde azarladý. Kadýn pekala tepki
erebilecekken, tamamen sakin kalarak öfkesini geçiþtirmeyi tercih etti. Ödeme sýrasý bana g
ldiðinde ona, "O müþteriye gösterdiðiniz sabra hayran kaldým," dedim. Kadýn gözlerimin için
e þöyle dedi: "Teþekkür ederim, efendim. Biliyor musunuz, bugüne kadar bu dükkanda beni tak
ir eden ilk insan sizsiniz." Kadýna ne kadar doðru davrandýðýný söylemem iki saniye bile sü
, fakat bu hem onun için hem benim için günün en güzel aný oldu.
l
115
48
Gördüðünüz Her Þeyde Tanrýnýn Parmak Ýzi Vardýr
mýz bile zaten her þeyi özel kýlmaya yeterlidir. Zor bir insanla uðraþýrken, ya da, fatural
mekte zorlanýrken bu manevi olguyu hatýrlamak, bakýþ açýmýzýn geniþlemesini saðlar. Size zo
insaný da tanrýnýn yarattýðýný hatýrlarsýnýz; faturalarýnýzý öderken, sahip olduðunuz þeyle
olduðunuzu düþünürsünüz.
Aklýnýzýn bir köþesinde bulunsun; her þeyde tanrýnýn parmak izi vardýr. Bir þeydeki güzelli
o güzelliðin olmadýðý anlamýna gelmez. Sadece biz yeterince dikkatimizi vermiyoruzdur veya
bakýþ açýmýz yeterince geniþ deðildir.
Haham Harold Kushner, "Tanrýnýn yarattýðý her þey kutsaldýr," diye hatýrlatýr. Ýnsan olarak
ev pek de kutsal görünmeyen durumlarda bile bu kutsallýðý bulmaktýr. Harold Kuslýner bunu ö
ldiðimiz zaman, ruhlarýmýzýn da beslenmiþ olacaðýný savunur. Güzel bir gün doðumunda, saðlý
sinde, ya da, sahile vuran okyanus dalgalarýnýn ihtiþamýnda tanrýnýn güzelliðini bulmak zor
ir. Bakalým, pekala çirkin görünebilecek durumlarda, örneðin, zorlu yaþam derslerinde veya
mücadelelerinde de bu kutsallýðý aramayý öðrenebilir miyiz?
Günlük þeylerde kutsallýðý görme arzusu içimizi doldu-rursa, büyülü bir þey gerçekleþmeye b
uzur duygusu içimizi sarar. Daha önce gözümüzden kaçmýþ olan sýradan þeylerin ruhumuzu besl
iðini görmeye baþlarýz. Her þeyde tanrýnýn parmak izi olduðunu hatýrlama-
118
119
49
Eleþtirme Ýsteðinizi Bastýrýn
Bir insaný yargýladýðýmýz veya, eleþtirdiðimiz zaman bu davranýþ o kiþi hakkýnda hiçbir þey
zini eleþtirmeye ne kadar muhtaç olduðumuzu açýða çýkarýr.
Bir toplantýda bulunup, orada olmayanlara yöneltilen bir dolu eleþtiriyi dinledikten s
onra eve gidip düþünürsünüz; yapýlan onca eleþtirinin dünyayý daha güzel bir hale getirmek
bir yararý olmuþ mudur? Cevabý hiç duraksamadan verirsiniz: Hayýr! Hiçbir yararý olmamýþtý
psi bu kadarla da bitmiyor. Eleþtirici olmak sadece çözüm getirmemekle kalmaz, yaþadýðýmýz
arþý bizi daha öfkeli ve güvensiz kýlmaya da yol açar. Unutmayýn ki, hiçbirimiz eleþtirilme
anmayýz. Eleþtirilmek çoðu zaman bizi savungan yapar, ya da, içimize kapanýrýz. Saldýrýya u
r insanýn iki türlü tepki göstermesi mümkündür: ya ezilip büzülerek geri çekilecektir, ya d
e karþý
120
saldýrýya geçecektir. Bugüne dek eleþtirdiðiniz kaç kiþi ona hatalarým gösterdiðiniz için s
ir?
Eleþtirmek de, týpký sövmek gibi kötü bir alýþkanlýktan baþka bir þey deðildir. Buna çok ko
erir ve bize konuþacak bir þey saðlar.
Ne var ki, birisini eleþtirdikten sonra bir an durup neler hissettiðinize bakacak ol
ursanýz, kendinizi biraz utanmýþ ve havasý kaçmýþ bulduðunuzu fark edersiniz; sanki siz sal
Bu doðrudur, çünkü eleþtiri yaptýðýmýz zaman bu bütün dünyaya ve kendimize, "Benim eleþtirm
," diye ilan etmekten farksýzdýr. Eh, doðrusu bunu da itiraf etmekten pek hoþlandýðýmýz söy
.
Çözüm, tam eleþtiriye geçecekken kendinizi frenlemektir. Yeter ki, bunu ne denli sýk yaptýð
nra kendinizi ne kadar kötü hissettiðinizi fark edin. Ben bunu bir oyun haline getirme
yi seviyorum. Hâlâ araþ ýra eleþtirme hevesim kabarýr, ama tam o anda frene basar ve kendim
, "Bak, iþte yine yapýyorum," diye uyarýrým. Umarým, çoðu zaman eleþtiri dürtümü hoþgörüye
mdur.
50
En Ýnatla Savunduðunuz
Beþ Ýddianýzý Sýralayýn
Ve Bu Konularda Yumuþamaya Çalýþýn
Ýddialarýnýzý yumuþatmak sizi güçsüz yapmaz. Aslýnda daha da güçlendirir. Karýsýnýn çok faz
a bir adým bile geri atmayan bir erkek müþterim vardý. Zamanla biraz gevþeyip, yargýsýnda n
adar katý olduðunu fark edince, þu anda onu biraz utandýran bir gerçek keþfetti. Aslýnda, a
keyfi harcamalarý karýsýnýn kendisine harcadýðý miktardan çok daha fazlaydý! Katý inancý m
landýrmýþtý.
Adam gerçeði görüp daha ýlýmlý oldukça, evliliði de güzel bir raya oturdu. Artýk yapmadýðý
madýðý gibi, onu taktir bile ediyor. Kadýn da kocasýnýn bu deðiþiminden mutlu ve onu eskisi
k seviyor.
Bu stratejiyi ilk denediðim zaman öyle inatçýydým ki, ýsrarla inatçý olmadýðýmý savunuyordu
aha ýlýmlý bir insan olmak için çalýþtýkça, nerelerde inat ettiðimi görmem kolaylaþtý.
Size müþterilerimden oluþturduðum örnekler vereyim: "Stressiz insanlar tembeldir." "Tek yo
l benim yorumdur." "Erkekler dinlemesini bilmezler." "Kadýnlar çok fazla para harcar
lar." "Çocuklar çok zahmet verirler." "Ticaret yapan kimseler paradan baþka bir þeye aldýr
mazlar." Bunun gibi yüzlerce örnek bulmak mümkündür. Burada konu inatla savunduðunuz þeyin
eliði deðil, sahip olduðunuz fikre nasýl ýsrarla sanldýðýnýzclýr.
122
123
LJ
51
Sýrf Gýrgýr Olsun Diye, Size Yöneltilen Eleþtiriyi
Kabul Edin (Göreceksiniz, Canýnýz Yanmayacak)
Çoðu zaman en ufak bir eleþtiriye bile uðrasak, hemen e-limiz ayaðýmýz kesiliverir. O an sa
acil bir durumla karþýlaþmýþ ve saldýrýya uðramýþýz gibi, savunmaya geçeriz. Oysa, aslýnda
baþka bir insanýn bizim davranýþlarýmýz veya bir konudaki düþüncelerimiz hakkýnda bizimkind
ir gözleminden ibarettir.
Eleþtiriye savunma refleksiyle karþýlýk verdiðimiz taktirde canýmýz yanacaktýr. Kendimizi s
uðramýþ hissettiðimiz için hemen savunma veya, karþý eleþtiri yapma ihtiyacý duyarýz. Aklým
ya da, eleþtiren kimseye karþý öfkeli ve kýrgýn düþüncelerle doldururuz. Bütün bu tepkiler
zihinsel enerji tüketir.
124
Buna karþý çok yararlý bir yöntem, size yöneltilen eleþtiriyi kabul etmektir. Bunu söylemek
endinizi paspas edin, size yöneltilen her olumsuzluða inanýp özsaygýnýzý yerle bir edin, de
istemiyorum, tabii. Sadece bilmenizi istediðim þey þudur: çoðu kez bir eleþtiriyi kabul et
ekle gerginliði giderir, bir kimsenin görüþünü belirtme ihtiyacýný karþýlarsýnýz. Bunu yapm
sýnýn gözüyle kendinizi görüp bir þey öðrenme fýrsatýný kazanýr ve en önemlisi, sakin kalab
Bana yöneltilmiþ bir eleþtiriyi bilinçli olarak ilk kabul e-diþim, yýllar önce eþimin bana,
en çok fazla konuþuyorsun," demesiyle olmuþtu. Bunu kabul etmeden önce bir an ciddi olar
ak kýrýldýðýmý hatýrlýyorum. Ama ona þöyle karþýlýk verdim: "Haklýsýn; bazen gerçekten çok
aþamýmý deðiþtirecek bir þey keþfettim. Onun eleþtirisini kabul ederken, haklý olduðunu gör
erçekten de çoðu zaman fazla konuþuyordum. Daha da güzeli, benim hiç savunmaya geçmeyiþim e
e daha rahatlamasýný saðlamýþtý. Birkaç dakika sonra bana, "Biliyor musun, seninle konuþmak
hat oluyor," dedi. Eðer ben onun gözlemine kýzýp ters çýksaydým, bana bunu söyleyeceðini hi
m. O gün öðrendiðim þey þuydu: eleþtiriye tepki göstermek eleþtirinin kendisini hiç mi hiç,
r. Tersine, olumsuz tepkiler gösterince sizi eleþtiren kiþi yaptýðý deðerlendirmede haklý o
inanýyor.
Bu stratejiyi bir deneyin. Size arada bir yöneltilen eleþtirileri kabul etmenin kaza
ncý bedelinden yüksektir.
125
52
Baþkalarýnýn Fikirlerinde Biraz Olsun Doðruluk Payý Arayýn
Eðer öðrenmeyi sevdiðiniz kadar baþkalarýný mutlu etmekten de hoþlanýyorsanýz, bu fikre bay
Hemen herkes kendi fikrinin çok iyi olduðunu düþünür; yoksa zaten, bu görüþünü sizinle payl
ki, çoðumuzun yaptýðý çok yýpratýcý bir yanlýþ, baþkasýnýn fikrini kendimizinkiyle kýyasla
izim görüþümüze ters düþtüðü zaman ya hepten kulak týkarýz, ya da, o fikirde hata buluruz.
yüksekte görürken, karþýmýzdaki insan aþaðýlanýr ve sonuçta hiçbir þey öðrenmemiþ oluruz.
Hemen her fikirde bir deðer vardýr; özellikle de, biz sadece hata deðil, bir deðer bulmak
amacýndaysak... Bir daha size birisi fikrini önerdiði zaman, hemen bir yargýya varýp
126
eleþtirmektense, o insanýn söylediklerinde hiç doðruluk payý var mý, diye bir bakýn.
Þöyle bir düþünecek olursanýz, bir kimseyi, ya da, onun fikrini yargýladýðýnýz zaman bunu y
hakkýnda hiçbir þey ifade etmez, ama sizin herkesi yargýlama hevesiniz hakkýnda çok þey açý
Hâlâ kendimi baþkalarýnýn görüþlerini eleþtirirken bulduðum oluyor, ama artýk eskisinden ço
. Bunu, baþkalarýnýn savlarýnda doðruluk payý arama kararýma borçluyum. Bu basit stratejiyi
rseniz, çok güzel þeyler olmaya baþlayacaktýr: Etkileþimde bulunduðunuz insanlarý daha iyi
acaksýnýz, uysal ve sevgiye açýk enerjinizle baþka insanlarý kendinize çekecek, daha çok þe
ve belki de en önemlisi, kendinizi çok daha iyi hissedeceksiniz.
127
54
Bu Ýfadeyi Ýyi Anlayýn: "Nereye Giderseniz, Siz Oradasýnýz"
Yukarýdaki ifade Jön Kabat-Zinn tarafýndan yazýlmýþ muhteþem bir kitabýn baþlýðýdýr. Anlamý
eniz gidin, kendinizi de götürün. Bu ifadeyi benimsemekle, her an baþka bir yerde olmayý i
stemekten vazgeçebilirsiniz. Hepimizde bu eðilim az çok vardýr: o an baþka bir yerde olmak
la (tatilde, baþka bir partnerle birlikte, baþka bir meslekte, baþka bir evde, baþka bir
ortamda...) daha mutlu olacakmýþýz gibi gelir. Oysa, bu hiç doðru deðildir.
Doðrusunu isterseniz, eðer yýkýcý zihinsel alýþkanlýklarýnýz varsa, yani, kolayca huzursuz
rleniyorsanýz, çoðu zaman öfkeli ve kýrgmsanýz, ya da, sürekli halinizden þikayetçiyseniz,
giderseniz gidin, bu eðilimleriniz peþinizden gelecektir. Bunun tersi de doðrudur. Eðer
genelde mutlu ve ender olarak sinirlenen bir insansanýz, istediði-
130
niz kadar ortam ve arkadaþ deðiþtirin, bundan pek az olumsuz etki görürsünüz.
Bir zamanlar birisi bana, "California'daki insanlar nasýldýr?" diye sormuþtu. Ben de o
na, "Sizin yaþadýðýnýz yerde insanlar nasýldýr?" diye sordum. "Bencil ve açgözlüdürler," di
. Ona büyük olasýlýkla California'daki insanlarý da bencil ve açgözlü bulacaðým söyledim.
Hayatýn da týpký bir otomobil sürmek gibi, dýþarýdan içeriye doðru deðil, içeriden dýþarýya
aman çok güzel þeyler olmaya baþlayacaktýr. O anda tercih ettiðiniz baþka bir yeri düþünmek
ndinizi bulunduðunuz yerde huzur bulmaya verirseniz, huzuru hemen oracýkta ve o anda
bulmaya baþlarsýnýz. Sonra çeþitli yerlere taþýnýp yeni iþler denedikçe ve yeni insanlarla
deki o huzur duygusu da sizinle birlikte olacaktýr. "Nereye giderseniz, siz oradasýnýz
," ifadesi kesinlikle doðrudur.
131
55
Konuþmadan Önce Soluk Alýn
Tanýdýðým insanlar arasýnda bu basit stratejiyi deneyen herkes çok güzel sonuçlar elde etmi
erhal kazanýlan bu sonuçlar sabrýn artmasý, bakýþ açýsýnýn geniþlemesi ve bir yan kazanç ol
arýndan daha çok saygý ve minnet görmektir.
Uygulamasý çok kolaydýr ve yapmanýz gereken tek þey vardýr: sizinle konuþan kiþi sözünü bit
nra, durup bir soluk almak. Ýlk baþta aradaki bu boþluk size sonsuzluk gibi gelebilir,
ama aslýnda bir saniye bile sürmez. Soluk almanýn gücüne ve güzelliðine alýþacak ve bundan
acaksýnýz. Bunu yapmak sizi temasýnýz olan herkese daha çok yakýnlaþtýrdýðý gibi, onlardan
saygý görmenizi de saðlayacaktýr. Bir insana verilecek en deðerli armaðanlardan birinin, on
iyice dinlemek olduðunu siz de göreceksiniz. Gereken tek þey, kararlýlýk ve biraz pratik
yapmaktýr.
Eðer çevrenizdeki konuþmalara bir bakacak olursanýz, genellikle çoðumuzun sadece konuþabilm
için sýra bekle-
132
l
diðimizi fark edersiniz. Karþýmýzdaki insaný gerçekten dinlediðimiz yoktur; sadece kendi gö
bir aralýk açýlmasýný bekliyoruzdur. Ya konuþanýn cümlesini bitirmeye kalkarýz, ya da, onl
n önce bitirmeye yöneltmek için "Tamam, tamam," veya "Biliyorum," gibisinden þeyler söyler
iz. Bu þekilde geçen bir konuþma da, ringdeki iki boksörün yumruklaþmasýna veya, ping-pong
benzer. Oysa, konuþma sürecinden iki taraf da zevk almalý ve bir þey öðrenmelidir.
Bu telaþlandýrýlmýþ iletiþim biçimi bizi baþkalarýnýn fikirlerini eleþtirmeye, aþýn tepki g
umlar yapmaya ve yanlýþ sonuçlara varmaya yöneltir... ve bütün bunlar daha karþýmýzdaki ins
iremeden baþlar. Ýþte bu yüzdendir ki, çoðu zaman birbirimize karþý sinirli ve gergin oluru
zen, bu dinleme özürlülüðümüzü düþündükçe, hâlâ nasýl dostlarýmýz olabildiðine þaþýyorum!
Ben yaþamýmýn büyük kýsmýný konuþma sýramý bekleyerek geçirdim. Ýnanýn, sözünüze baþlamadan
irmesini bekleyince onun yüzünde beliren o tatlý hayret ifadesini görüp, çok hoþlanacaksýný
an o insan ilk kez rahatça sözünü bitirme fýrsatý buluyor olacaktýr. O sýrada siz de onun y
atlama duygusunu hissedersiniz ve böylece ikiniz arasýnda sakin ve telaþsýz bir ortam ol
uþur.
Size konuþma fýrsatý gelmeyecek, diye dert etmeyin; sýranýz gelecektir. Hatta, karþýnýzdaki
n sizden bu sabýr ve saygýyý gördükten sonra o da sizi sonuna kadar dinleyeceði için, konuþ
aha da keyifli olacaktýr.
133
56
Kendinizi Ýyi Hissettiðiniz Zaman Þükredin Kötü Hissettiðiniz Zaman Ilýmlý Olun
Dünyanýn en mutlu insaný her zaman mutlu deðildir. Aslýnda en mutlu insanlarýn da kötü günl
runlarý, hayal kýrýklýðý ve yürek sýzýlarý vardýr. Mutlu olan bir insanla mutsuz olan biri
rk çoðu zaman birinin ne kadar sýklýkta ve ne denli mutsuz olduðu deðildir; mutsuzluk dönem
nasýl karþýladýðýdýr. Bu deðiþen duygular sýrasýnda ne yaptýðýdýr?
Çoðu insan yanlýþ tepki gösterir ve morali bozuk olduðunda hemen kollarý sývayýp iþe kovulu
karamsarlýðý çok ciddiye alarak, neyin ters gittiðini anlamaya çalýþýr. Sonra da, moralini
için kendini zorlamaya kalkar; ne var ki, bunu yapmak sorunu çözmediði gibi, daha da büyüt
Huzurlu ve rahat insanlarý gözlemleyecek olursanýz, onlarýn iyi günlerinde durumlarýna þükr
lerini görürsünüz. Yaþam boyunca olumlu ve olumsuz duygularýn gelip geçtiðini anlamýþlardýr
iyi hissetmeyecekleri bir günün de olacaðýný bilirler. Mutlu insanlar için bu sorun deðild
yaþam böyledir. Geçici duygularýn kaçýnýlmaz olduðunu kabullenmiþlerdir. Dolayýsýyla, mora
, öfkeli ve stresli olduklarý zamanlarda da bu duygularýný ayný olgunlukla ve açýk yürekle
ktadýrlar. Kendilerini kötü hissediyorlar diye, buna karþý debelenip paniðe kapýlmaktan-sa,
anýn da geçeceðini bilirler ve durumu kabullenirler. Olumsuz duygularýn altýnda ezilip büz
ektense, ýlýmlý bir tevekkül gösterirler. Bu da onlarýn olumsuz durumlardan zarafetle çýkýp
u düþünecek hale gelmelerini saðlar. Tanýdýðým en mutlu insanlardan biri, dönem dönem ciddi
lýklar yaþayan bir adamdýr. Ama onun farký, bu dönemlerini rahatça karþýlayabilmesidir. Nas
manla kötü anlarýn geçeceðini ve yine mutlu olacaðým bilmenin rahatlýðýyla, moral bozukluðu
tmez gibidir. Hiçbir þeyi büyütmez.
Bir daha kendinizi kötü hissettiðiniz zaman buna karþý mücadele etmeyin ve kendinizi serbes
býrakýn. Bakalým, paniðe kapýlmadan, ýlýmlý ve sakin kalabiliyor musunuz. Unutmayýn ki, ol
uygularýnýza karsý savaþmayýp, sakin kalabiliyorsamz, o karamsar anýnýz da nasýlsa geçecekt
uþkunuz olmasýn.
134
135
57
Daha Ilýmlý Bir Sürücü Olun
En çok nerede gerginleþtiðinizi hissedersiniz? Eðer siz de çoðu insan gibiyseniz, sanýrým t
te otomobil kullanmak listenizde üst sýralardadýr. Bugünlerde otoyollara þöyle bir bakýnca
an kendini karayolunda deðil, yarýþ pistinde sanýyor.
Daha ýlýmlý bir sürücü olmak için üç tane mükemmel neden vardýr. Birincisi, direksiyonda ag
anýz kendinizi ve çevrenizdekileri büyük tehlikelere atarsýnýz. Ýkinci neden: agresif otomo
sürmek son derece streslidir. Kan basýncýnýz yükselir, direksiyona sýmsýký yapýþýrsýnýz, g
ve düþünceleriniz kontrolden çýkar. Son nedense; gideceðiniz yere varmakta hiç de önemli b
man kazanmazsýnýz.
136
Geçenlerde Oakland'dan San Jose'ye doðru yol alýyordum. Trafik yoðundu, fakat akýyordu. Þer
tler arasýnda zigzaglar çizen, birden hýzlanýp ani frenler yapan son derece agresif bir
sürücü dikkatimi çekti. Belli ki, çok acelesi vardý. Kýrk millik yolum boyunca hemen hep ke
þeridimde kaldým. O gün satýn aldýðým bir kaseti dinlerken, bir yandan da hayaller kuruyor
. Bu yolculuktan büyük bir zevk aldým, çünkü otomobil kullanmak bana kendi kendime kalma fý
tý verir.
Otoyoldan çýkýþ yaparken, o agresif sürücünün arkamdan gelip beni geçtiðini fark ettim. Hiç
e olmadan, San Jose'ye ondan önce varmýþtým. Onca þerit deðiþtirmek, ani hýzlanýp ani frenl
ak ve birçok insanýn hayatýný tehlikeye atmak ona kan basýncýný yükseltmek ve aracým bir ha
tmak dýþýnda hiçbir þey kazandýrmamýþtý. Yolun sonuna vardýðýmýzda ikimiz de ayný ortalama
Ayný ilke, az ötedeki trafik ýþýðýnda duracaðý belliyken, sizi hýzla geçen sürücüler için d
k kimsenin iþine yaramaz. Üstelik bir de ceza ödeyip, sekiz saatlik zorunlu trafik eðiti
mi görmek de var. Yýllarca tehlikeli araç kullanýp aþýrý hýz yapsanýz bile, bu sekiz saatli
elafi edemezsiniz.
Daha ýlýmlý bir sürücü olmaya karar verin ve direksiyon baþýnda geçireceðiniz zamaný gevþem
aya baþlayýn. Otomobil sürmeyi sadece sizi bir yere ulaþtýrma biçimi olarak deðil, bir düþü
luk alma fýrsatý olarak görmeye çalýþýn. Kaslarýnýzý germektense, gevþetmeyi dene-
137
yin. Benim elimde özellikle kas gevþetmeye yarayan birkaç kaset bile vardýr. Bazen teybi
me bunlarý koyar ve dinlerim. Gideceðim yere vardýðýmda, otomobile bindiðim andan çok daha
atlamýþ ve gevþemiþ olurum. Büyük ihtimalle yaþamýnýz boyunca direksiyon baþýnda uzun saatl
iniz. Bu saatleri öfke ve gerginlik içinde geçirmekle, akýllýca geçirmek size kalmýþ. Ýkinc
hi kullanýrsanýz çok daha rahat bir insan olursunuz.
58
138
Gevþeyin
Gevþemek ne demektir? Yaþamýmýz boyunca bu sözü belki binlerce kez iþitiriz, ama çok az ins
nun gerçekten ne anlama geldiðini düþünmüþtür.
Ýnsanlara gevþemek ne demektir, diye sorduðunuz zaman (ben bunu defalarca sormuþumdur) çoðu
un cevabýndan çýkan anlam, gevþemenin daha ileride yapýlacaðý planlanan bir þey olduðudur;
, bir hamak üstünde, emeklilikte, veya yapýlmasý gereken her iþ bittikten sonra... Eh, tab
ii, bunu hesaba vurursak, o zamana kadar olan zamanýnýzý (yani, yaþamýnýzýn kalan %95'lik b
laþ ve heyecan içinde, stres dolu geçirmeniz gerekiyor. Bu somya cevap verenlerden pek
azý açýk açýk böyle söylemiþlerdir, fakat genel olarak ima edilen budur. O halde, bu yüzde
z hayatýmýzý büyük ivediliði olan bir durummuþ gibi yaþarýz? Pek çoðumuz gevþemeyi yapýlaca
139
bitene kadar erteleriz. Ve tabii, bu listedeki maddeler hiç bitmez.
Gevþemeyi ileri bir tarihte yapýlacak bir þey gibi deðil, düzenli olarak eriþeceðiniz bir k
mda düþünürseniz çok yararlý olur. Unutmayýn ki, rahatlamýþ insanlar da çok baþarýlý olabil
bu durumdayken yaratýcýlýk çok artar. Örneðin ben, kendimi gergin hissettiðim anda elime ka
bile almam. Ama rahatlamýþ hissettiðimde de yazmak benim için çok kolaylaþýr.
Gevþeyebilmek için insanýn kendisini hayatýn çeþitli dramlarýna karþý farklý tepkiler verme
gerekir. Hayatýn karþýnýza getirdiði olaylara nasýl karþýlýk vereceðiniz sizin seçiminize
sýk ve sabýrla kendi kendinize tekrar edin. Düþünce tarzýnýzý deðiþtirdikçe, içinde bulund
da yeni bir gözle bakabilirsiniz. Bunu uyguladýkça, yapacaðýnýz doðru seçimler çok daha rah
insan olmanýzý saðlayacaktýr.
140
59
Postayla Evlat Edinin
Her ne kadar bu kitabý hizmet ajanslarýn reklamý haline getirmek istemiyorsam da, post
ayla evlat edinme deneyimimin son derece olumlu geliþtiðini söylemek zorundayým. Hayýr, ge
rçek anlamda evlat edinmek söz konusu deðil, fakat bir çocuða yardým ettiðiniz sýrada bir d
uðu da tanýma fýrsatý buluyorsunuz. Bu uygulama benim bütün aileme büyük bir sevinç ve doyu
di. Altý yaþýmdaki kýzýmýn evlat edindiði bir çocuk var ve kýzým bu süreçten hem çok þey öð
mutluluk duyuyor. Kýzým ve bu yeni arkadaþý düzenli olarak birbirlerine yazarlar ve resiml
er çizerler. Birbirlerinin yaþamý hakkýnda haberleþmekten çok zevk alýrlar.
Her ay çocuklara yardýmdan sorumlu ajansa küçük bir miktar para yatýrýyorsunuz. Bu paralar
larýn eðitim ve beslenmeleriyle ilgili masraflarý karþýlamada onlarýn ailelerine katký oluy
141
Sanýrým, bu çeþit baðýþ olayýndan bu denli çok keyif almamýzýn nedeni bir etkileþim içinde
lanýyor. Çoðu zaman baðýþ yaptýðýnýzda kime yardým ettiðinizi bilmenin imkaný yoktur. Oysa,
ce kime yardým ettiðinizi bilmekle kalmýyor, o kiþiyi yakýndan tanýma imkaný da buluyorsunu
telik, iliþkinizin sürmesi, baþkalarýna yardým edebilecek konumda olduðunuz için ne kadar t
hli olduðunuzu da hatýrlatmaya yarýyor. Bu çeþit baðýþ gerek bende, gerekse tanýdýðým birço
ygularýmýzý kabartýr.
142
60
Yaþamý Melodram Olarak Görmeyin
Bu baþlýk aslýnda "Ufak þeyleri dert etmeyin," önerisinin farklý bir ifadesidir. Çoðu insan
týný bir melodram olarak görmeye heveslidir. Yani, hareket ve kurgunun hakim olduðu, aba
rtýlý bir tiyatro oyunu gibi... Bu taným size tanýdýk geldi mi? Týpký dramatik bir oyunda o
gibi, olaylarýn gerçek boyutlarýný þiþiririz ve ufak þeyleri çok büyütürüz. Yaþamýn bizim
dýðýný unutma eðilimimiz vardýr. Unuttuðumuz baþka bir þey de, olaylarý büyütenin kendimiz
Sakinleþmenin en etkili yollarýndan biri, hayatýn televizyon dizilerindeki melodramlar
a hiç benzemediðini kendinize hatýrlatmaktýr. Ýþlerim çok yoðunlaþtýðý ve kendimi fazla cid
ar (ne yazýk ki, bu durum epey sýk oluyor) kendime þöyle söylerim: "Bak, yine ayný þeyi yap
m. Benim pembe dizim baþlýyor." Ve hemen her defasýnda bunu söylemekle ciddiyetim gider
ve kendime gülebi-
143
lecek hale gelirim. Bunu hatýrladýðým anda daha ýlýmlý ve sakin bir kanala geçerken, benim
ramýný, daha tatlý bir drama dönüþüveriyor.
Eðer televizyondaki o melodramlardan birini izlediyseniz, oradaki kiþilerin ufacýk þeyle
ri nasýl ciddiye alýp bu u-ðurda hayatlarýný mahvettiklerini görmüþsünüzdür; ya birisi onla
, ya ters bakmýþtýr, ya da, eþleriyle flört etmiþtir, vb... Gösterdikleri tepki, çoðu zaman
"Ah, tanrým! Baþýma bu da mý gelecekti?" Sonra her þeyi daha da karýþtýrmak için sorunlarýn
rlar ve hep birlikte ne büyük felaket olduðunu tartýþýrlar. Tabii, tümünün yaþamý bir anda
rama dönüþür.
Bir daha stresli bir döneme girecek olursanýz, bu stratejiyi kendinize uygulayýn ve me
lodramýnýzý tatlý dramlara dönüþtürün.
61
Kendi Görüþlerinizden Tamamen Farklý
Makale ve Kitaplar Okuyun ve
Bir Þeyler Öðrenmeye Çalýþýn
Okuduðunuz hemen her þeyin yaþam hakkýnda kendi fikirlerinizi ve görüþlerinizi destekleyen
r olduðu hiç dikkatinizi çekti mi? Ayný durum televizyon ve radyoda neyi izleyip, dinled
iðiniz için de geçerlidir. Amerika'nýn en popüler radyo talk show programlarýný arayanlarýn
ikleri ortak þey, "Sizinle tamamen ayný fikirdeyim," olur. Liberal, ya da, muhafazak
ar olalým, hepimiz böyleyizdir. Belli fikirler oluþturur, sonra da ömrümüzü bu fikirlerin d
uðunu destekleyen görüþler arayarak geçiririz. Bu katýlýk üzücüdür, çünkü bizimkinden farkl
adar çok þey vardýr ki... Diðer bir üzücü yanýysa, bu inadýmýz yüreðimizi ve aklýmýzý baþka
zde büyük bir stres yaratmasýdýr. Aklýmýz kapalý olduðu için, her türlü farklý görüþü bizde
145
Ne var ki, unuttuðumuz önemli bir þey hepimizin de kendi görüþünün tek doðru yol olduðuna a
inanma-sýdýr. Karþýt görüþlerde olan iki kiþinin çoðu kez kenuý fikirlerini kanýtlamak için
kullanabileceðini ve ayný derecede güzel konuþup, inandýrýcý olabileceðini de unuturuz.
Bunu bilmek bizi ya daha da inatçý ve kapalý yapar, ya da, biraz açýlýp yeni bir þey öðrenm
tir. Günde sadece birkaç dakikanýzý yaþam görüþünüzden farklý fikirler öne süren makale ve
yýrýn. Sýmsýký sarýldýðýnýz inançlarýnýzý deðiþtirmeniz gerekmez. Yaptýðýnýz þey sadece, zi
i fikirlere açmaktýr. Bu yeni açýlýmla baþka fikirleri reddetmenin yarattýðý stresiniz azal
Bunu uygulamak sizi daha ilginç bir insan yapacaðý gibi, baþkalarýnýn da aslýnda hiç kötü n
adýðýný anlayacak, daha sabýrlý ve hoþgörülü olacaksýnýz. Farklý fikirlerin de mantýðýný an
filozofça bir kiþilik geliþtireceksiniz. Eþimle ben ülkenin en muhafazakâr ve en liberal de
gilerine aboneyiz. Rahatça söyleyebilirim ki, her iki görüþ de hayata bakýþ açýmýzý bir hay
ir.
146
62
Ayný Anda Birkaç Þey Yapmaya Kalkmayýn
Önceki gün otoyolda yol alýrken, sol þeritte giden bir sürücünün ayný anda týraþ olduðunu,
gazetesini okuduðunu fark ettim! "Harika," dedim içimden, çünkü o sabah iyice tozutmuþ top
umumuzdaki çýlgýnlýklara verebileceðim uygun bir örnek düþünüyordum.
Ayný anda birkaç þey yapma hatasýna ne kadar sýk düþeriz. Hayatýmýzý kolaylaþtýrmasý için k
lýrýz, ama aslýnda bu gereçler birçok bakýmdan hayatýmýzý daha karmaþýk hale getirir. Eþiml
r dostumuza yemeðe gitmiþtik; ev sahibi hanýmýn bir yandan telefonla konuþurken, çalan kapý
baktýðýný, ocaktaki yemeði kontrol ettiðini ve bebeðinin altýný deðiþtirdiðini dehþet içind
isiyle konuþurken çoðumuzda ayný eðilim vardýr ve aklýmýz baþka yerlerdedir; ya da, ayný an
den yapmaya kalkarýz.
147
Ayný anda birkaç iþ birden yaptýðýmýz zaman, kendimizi o ana verebilmemiz mümkün deðildir.
e de, sadece yaptýðýmýz iþten alacaðýmýz zevki kaçýrmakla kalmayýz, o iþe yöneltmemiz gerek
tkimiz de azalýr.
Bu konuda ilginç bir uygulama, bir anda sadece bir iþ yapmak amacýyla zaman dilimleri
ayýrmaktýr. Ýster bulaþýk yýkýyor olun, ister telefonda konuþuyor, ya da, otomobil sürüyor
zle konuþurken, çocuðunuzla oynarken veya, bir dergi okurken hep dikkatinizi tek bir þey
e odaklamaya çalýþýn. Yapmakta olduðunuz her neyse, siz de orada o-lýýn. Dikkatinizi orada
layýn. Ýki þeyin olduðunu fark edeceksiniz. Birincisi, yaptýðýnýz iþ bulaþýk yýkamak, dolap
gibi sevimsiz görünen bir þey bile olsa, bundan zevk alacaksýnýz. Ýnsan dikkatini daðýtmad
r konuya odaklandýðý taktirde, yaptýðý iþin niteliði ne olursa olsun bunu benimser ve ilgi
ya baþlar. Fark edeceðiniz ikinci þey, yaptýðýnýz iþin ne kadar kýsa zamanda ve kusursuz ol
mamlanmýþ olacaðýdýr. Ben epeydir bu konuda kendimi geliþtirmeye çalýþtýðým için, yazarlýðý
ve telefonda konuþma gibi, yaþamýmýn her alanýndaki becerilerim de çok geliþti. Siz de ayn
yapabilirsiniz. Bir anda sadece tek iþi yapmaya karar vermeniz yeter.
63
148
Ona Kadar Sayýn
Büyüme çaðlarýndayken babam bana ve kýz kardeþlerime kýzdýðý zaman yüksek sesle ona kadar s
caðýna karar vermeden önce biraz yatýþmak amacýyla onun gibi, baþka anne babalar da bu yönt
ullanýrlardý.
Ben soluk almayý da katarak bu stratejiyi biraz geliþtirdim. Bütün yapacaðýnýz þu: Öfkenizi
maya baþladýðýný hissettiðiniz an derin bir soluk alýn ve bunu yaparken içinizden bir, diye
Sonra soluðunuzu verirken tüm vücudunuzu gevþetin. Ýki, diye sayarken ayný iþlemi tekrarla
e bu þekilde en az ona kadar sayýn (eðer çok fazla kýzmýþ-sanýz, yirmi beþe kadar gelmenizd
vardýr.) Yaptýðýnýz bu iþlem, zihninizi boþaltmak için uygulanan meditasyon egzersizinin h
etilmiþ bir biçimidir. Ayný anda saymak ve solumak öyle yatýþtýrýcý bir etki yapar ki, saym
iðinde hâlâ öfkeli kalmanýz neredeyse imkansýzdýr. Ciðerlerinize giren oksijenin artmasý ve
iðiniz an ile. iþlemi bitir-
149
diðiniz an arasýndaki zaman boþluðu sizin bakýþ açýnýzý geniþletmenizi saðlar. Bir an, çok
itelendirdiðiniz olay, ufak ve önemsiz görünmeye baþlar. Bu egzersiz stres ve hüsran duruml
rýnda da çok etkilidir. O halde, kendinizi gergin hissettiðiniz zaman bunu bir deneyiv
erin.
64
Aslýnda öfkeli olsanýz da, olmasanýz da, bu yöntemle çok güzel birkaç dakika geçirebilirsin
bu stratejiyi günlük yaþamýma soktum, çünkü hem beni gevþetiyor hem de hoþuma gidiyor. Çoð
keye kapýlmaktan koruyor.
Kendinizi "Fýrtýnanýn Gözü'nde" Bulunmaya
Alýþtýrýn
Fýrtýnanýn gözü ifadesiyle, fýrtýna, kasýrga, hortum gibi meteorolojik fenomenlerin tam ort
bulunan ve çevresindeki müthiþ hareketlilikten soyutlanmýþ sakin nokta kastedilir. Dört bir
yaný þiddetle sarsýlýrken, merkezin kendisi büyük bir sükunet içinde kalýr. Bir kaosun orta
unduðumuz zamanlarda biz de öyle sakin kalabilsek ne güzel olurdu...
Kendinizi bir "insan firtýnasý'mn" gözünde olduðunuzu hayal etmek sanýldýðý kadar zor deðil
z sabýr ve pratik yapmak yeter. Örneðin, epey tartýþmalý geçeceði beklenen bir aile toplant
eceðinizi farzedin. Kendinize bunun, sakin kalabilme denemesi için bir fýrsat olduðunu t
elkin edin. O odada bulunan onca insan arasýnda ýlýmlý tavrýnýzla herkese örnek olacaðýnýza
Sonra toplantý sýrasýnda soluma taktiðini uygulayýn. Dinleme yöntemini
devreye sokun. Baþkalarýnýn haklý çýkmasýna ve üstün gelmesine göz yumun. Önemli olan þudur
nýz, bunu baþarabilirsiniz.
Aile toplantýlarý, kokteyl partileri ve çocuklarýn doðum günü partileri gibi zararsýz senar
la ise baþlayarak bu alanda epey deneyim kazanabilirsiniz. Fýrtýnanýn gözünde bulunmakla, k
ndinizi içinde bulunduðunuz ana daha çok verebildiðinizi fark edecek ve daha çok keyif ala
caksýnýz. Önce yukarýdaki örnekler gibi tehlikesiz ortamlarda piþtikten sonra, hayatýn karþ
aðý daha ciddi ve zorlu durumlar için hazýr olursunuz. Yavaþ yavaþ baþlayýn; baþarýnýz gide
ve kýsa zamanda fýrtýnanýn gözünde yaþamayý öðreneceksiniz.
152
65
Planlarýnýzda Esnek Olun
Bir kez bir plan tasarlayýp, aklýma yerleþtirdikten sonra hayatýn genel akýþýna uymam gerek
için bundan sapmak bana hep zor gelir. Oysa, genel öðretiye göre insanýn baþarýlý olabilmes
da, bir projeyi baþarýyla tamamlayabilmesi için en gerekli nitelik sebattýr. Çoðumuza aþýl
bu öðreti bir dereceye kadar doðrudur, elbette. Bununla birlikte, esnek olmayýþ da muazzam
bir iç stres yarattýðý gibi, çoðu zaman insaný rahatsýz eder ve baþka insanlara karþý duya
rebilir.
Ben yazý iþlerimin büyük bir kýsmýný sabahýn erken saatlerinde yapmayý severim. Örneðin bu
en, evde kimse uyanmadan bir iki strateji bitirmeyi kendime hedef almýþ olabilirim.
Peki, ya dört yaþýndaki kýzým bu arada uyanýp beni görmeye gelirse? Tasarladýðým plan mutla
uþ olacak, fakat benim nasýl tepki göstermem gerekir? Ya da, ofise gitmeden önce koþu yapm
ayý hedeflemiþ olabi-
153
lirim. Birden bir telefon gelir ve çok acele ofise gitmem gerektiði söylenirse ne olac
ak? Koþumu iptal etmek zorunda kalacaðým.
Hepimiz için sayýsýz örnek çýkabilir; planlarýmýzýn aniden deðiþmesi gerektiði, olmasýný be
gerçekleþmediði, kiþilerin sözlerinde durmamalarý, beklediðinizden daha az para kazanmanýz,
sinin size sormadan planýnýzý deðiþtirmesi, tasarladýðýnýzdan daha az zaman bulabilmeniz ve
gibi nice durumlarý yaþamanýz mümkündür. Kendinize þu soruyu sormalýsýnýz: Gerçekten önemli
Planlarýmýz deðiþtiði zaman hayal kýrýklýðýna uðramayý doðal buluruz. Ne var ki, bu bizim ö
uðuna baðlýdýr. Kendi kendime koyduðum yazý programý, dört yaþýndaki çocuðuma zaman ayýrmak
ir? Otuz dakikalýk bir koþuyu yapamýyor olmak üzülmeye deðer midir? Daha genel bir soru þud
"Hangisi daha ö-nemlidir: istediðimi elde edip, planýma uymak mý, yoksa, hayatýn akýþýna u
mek mi?" Hiç kuþku yok, daha huzurlu bir insan olabilmek için çoðu zaman esnekliði, katý bi
ara yeðlemek gerekir (tabii, istisnalar dýþýnda). Benim öðrendiðim baþka bir þey de, bir pl
rken bunun bir parçasýnýn deðiþebileceðini göze almaktýr. Bunun kaçýnýlmaz olduðunu baþýnda
gerçekleþtiði zaman, "Eh, iþte beklediðim gibi oldu," diyerek avunabiliriz.
Göreceksiniz, eðer daha esnek olmayý kendinize hedef a-lýrsamz, çok güzel þeyler olmaya baþ
ak. Daha rahat bir insan olacak, fakat üretgenliðinizden kaybetmeyeceksiniz.
154
Hatta, üzülerek ve gerilerek enerji harcamayacaðýnýz için, daha da üretgen olacaksýnýz. Þun
dim ki, planlarýmý biraz deðiþtirsem bile (hatta, hepten deðiþtirsem bile), yine de iþlerim
amanýnda bitirebiliyorurn, hedeflerime ulaþabiliyorum ve sorumluluklarýmý yerine getireb
iliyorum. Bunun sonucu olarak çevrenizdeki insanlar da rahatlýyorlar. Sizin planýnýzý boza
caklarý korkusuyla, kendilerini yumurta kabuklan üstünde yürür gibi hissetmiyorlar.
155
66
Sahip Olmak Ýstediðiniz Þeyleri Deðil, Elde Etmiþ Olduklarýnýzý Düþünün
Stres danýþmaný olarak çalýþtýðým on yýlý aþkýn zamandan beri gördüðüm en yaygýn ve yýkýcý
lduklarý þeylere deðil, sahip olmak istediklerine o-daklanmasýdýr. Nelere sahip olduðumuzun
hiç önemi yok gibidir; istediðimiz þeylerin listesini uzatýr dururuz; ve tabii, hiç tatmin
lmayýz. "Þu isteðimi de yerine getirince mutlu olacaðým," diyen zihniyet, o istek yerine g
eldikten sonra yine ayný þeyi tekrarlayacaktýr.
Bir dostumuz yeni satýn aldýðý görkemli evinde bir parti vermiþti. Bir süre sonra onu tekra
düðümüzde, bize daha büyük bir ev alacaðýný söylüyordu. Çoðumuz ayný þeyi yapmaz mýyýz? Ýll
Eðer bunu karþýla-yamýyorsak, aklýmýzda sadece sahip olmadýðýmýz þeyler yer alýr ve tatmin
z. Ýstediðimiz þeyi elde ettiðimiz zaman da, yeni koþullarýmýzda bile yine ayný
156
zihniyet devreye girer. Böylece, istediðimize kavuþmamýza raðmen mutsuzluðumuz sürer. Daima
ni arzular için yanýp tutuþurken mutlu olmak mümkün deðildir.
Neyse ki, mutlu olmanýn bir yolu vardýr. Bu da, düþün-celerimizdeki aðýrlýðý sahip olmak is
mizden çevirip, elimizde olanlara yöneltmektir.
Eþinizin farklý olmasýný isteyip durmaktansa, onun çok i-yi niteliklerini düþünmeye çalýþýn
etmektense, bir iþiniz olduðu için þükredin. Havvaii'ye tatile gidemiyorsunuz diye hayýfla
maktansa, evinizin bulunduðunuz yerde nasýl eðlenebileceðinizi düþünün. Bu çeþit olanaklarý
"Keþke hayatým farklý olsaj'dý." yakýnmasýnýn tuzaðýna düþecekken durumu fark edip, hemen f
bir daha baþlayýn. Derin bir soluk aldýktan sonra þükretmeniz gereken onca þeyi hatýrlayýn
katinizi ne istediðinize deðil, elinizde ne olduðuna verirseniz, zaten istediðiniz þeyin ço
u elde edersiniz.
Eþinizin iyi niteliklerine odaklanýrsanýz, o da size karþý daha sevecen olacaktýr. Maaþýnýz
yakmmaktansa, halinize þükrederseniz, daha baþarýlý ve üretgen olursunuz... ve sonuçta bir
mla ödüllendirilirsiniz. Eðer Hawaii'ye gidebileceðiniz günü beklemeyip, evinizin yakýnlarý
asýl iyi vakit geçirebileceðinizi düþünürseniz, daha çok eðlenirsiniz. Þayet bir gün Hawaii
niz, her yerde eðlene-bilme alýþkanlýðýný kazanmýþ olacaksýnýz. Gidemezseniz de, zaten yaþa
için bunu dert etmezsiniz.
157
Bir an önce bu düþünce devrimini yaparsanýz, yaþamýnýz eskisinden çok daha keyifli olacaktý
de, ömrünüzde ilk kez doymuþ olmanýn zevkine varýrsýnýz.
158
67
Olumsuz Düþüncelerinize Yüz Vermemeye Alýþýn
Yapýlan tahminlere göre ortalama bir insan bir günde yaklaþýk 50.000 düþünce üretiyor. Bu s
kýllý yüksektir. Bu düþüncelerden bazýlarý olumlu ve üretgendir. Ama ne yazýk ki, birçoðu d
p, öfke, korku, kötümserlik ve endiþe barýndýrýr. Daha huzurlu bir insan olabilme yolunda m
le olumsuz düþüncelere sahip olup olmamak deðildir; çünkü mutlaka olumsuz düþüncelerimiz ol
li olan, bunlarý ele alýrken yapacaðýmýz seçimdir.
Olumsuz düþüncelere karþý insanýn yapabileceði iki þey vardýr: Bunlarý tahlil edebilirsiniz
rinde durur, ince eleyip sýk dokur, baþa dönüp bir kez daha düþünebilirsiniz. Ya da, bunlar
saymayý öðrenirsiniz; yüz vermez, üstünde durmaz ve ciddiye almazsýnýz. Huzurlu bir insan
159
hedefiniz varsa, ikinci yol, yani olumsuz düþünceleri ciddiye almamak size çok þeyler kaza
ndýrýr.
Aklýnýzda bir düþünce olduðu zaman unutmayýn ki, niteliði ne olursa olsun, sonuçta bu sadec
dir. Canýnýzý yakamaz! Yani, sizin rýzanýz yoksa canýnýzý yakamaz. Sözgelimi, geçmiþinize a
unuz: "Ebeveynlerim çok baþarýsýz olduðu için üzülüyorum." Bunun üstünde durdukça, gereðind
meye baþlarsýnýz ve gerçekten mutsuz olmanýz gerektiðine karar verirsiniz. Ya da, aklýnýzýn
pundan çýð oluþturmakta olduðunu fark edip, bu düþünceyi kafanýzdan kovarsýnýz. Bu demek de
kluðunuz zorluklar içinde geçmedi. Pekala çok sýkýntý çekmiþ olabilirsiniz, ama içinde bulu
da hangi düþüncelerinize dikkat vereceðiniz sizin seçiminize kalmýþtýr.
Ayný zihinsel dinamik bu sabaha, ya da, beþ dakika öncesine ait düþünceler için de geçerlid
elmek üzere evden çýkarken yaþanmýþ bir tartýþma artýk gerçek bir tartýþma deðil, aklýnýzda
Ayný dinamik bu geceye, gelecek haftaya, ya da, on yýl sonrasý gibi, geleceðe yönelik düþün
için de söz konusudur. Hangi durumda olursa olsun, göreceksiniz ki, kafanýza yerleþen olu
msuz düþünceyi kovabilirseniz, yerini hemen huzurlu bir duygu alacaktýr. Daha sakin ve h
uzurluyken de, aklýnýz ve saðduyunuz size ne yapacaðýnýzý söyler. Bu stratejiye alýþmak bir
gerektirir, ama inanýn, çabanýza deðecektir.
160
68
Dostlarýnýzdan ve Ailenizden Bir Þeyler Öðrenmeye Açýk Olun
En üzücü gözlemlerimden'-biri de, çoðumuzun bize en yakýn olan insanlardan, yani, ailemizde
eþimizden, çocuklarýmýzdan ve dostlarýmýzdan bir þeyler öðrenmeye ne denli isteksiz oluþumu
ye açýk olacaðýmýz yerde, kimi zaman mahcubiyetten, kimi zaman korkudan ve inattan, ya da,
sýrf gurur yüzünden kendimizi sýmsýký kapatýrýz. Sanki kendimize þöyle söyler gibiyizdir:
en öðrenebileceðim (ya da, öðrenmek istediðim) her þeyi öðrendim; ötesine gerek yok."
Bu üzücüdür, çünkü çoðu kez bize en yakýn insanlar en doðrusunu bilmektedirler. Bizim ne za
ve kendimize zarar verecek davranýþlarda olduðumuzu onlar daha iyi görürler ve çoðu kez kol
er önerirler. Eðer bunu öðrenmeyecek denli gururlu ve inatçýysak, yaþamlarýmýzý iyileþtirec
ve kolay yoldan mahrum kalýrýz.
161
Ben dostlarýmýn ve ailemin önerilerine hep açýk kalmaya gayret göstermiþimdir. Hatta, onlar
soruyu bile sormuþumdur: "Benim gözümden kaçan þeyler nelerdir?" Bunu sormakla sadece o kiþ
ye önemli ve özel olduðunu hissettirmekle kalmaz, bir de çok yararlý öðütler duyarsýnýz. Bu
insanýn kendini geliþtirmesi için bu kadar kolay ve kestirme bir yolken, kimsenin uyg
uladýðý yoktur. Bütün gereken biraz yüreklilik, alçakgönüllülük ve egonuzu bir yana atabilm
ir. Özellikle de, önerileri gözardý edip bunu eleþtiri olarak alma alýþkanlýðýnýz varsa vey
n bazý üyelerine hepten kulak týkýyorsanýz... Onlara içtenlikle bu soruyu sorduðunuz zaman
þoke olacaklarýný düþünebiliyor musunuz?
Danýþacaðýnýz kiþinin niteliklerine göre soru seçmeyi u-nutmaym. Örneðin, ben iþle ilgili k
bamdan öðüt isterim. Çoðu kez bana uzun nutuklar atmasýna raðmen, buna deðer bulurum. Bana
öðüt çoðu zaman bir þeyi zor yollardan öðrenmemi engellemiþtir.
69
Bulunduðunuz Konumda Mutlu Olmaya Bakýn
Ne yazýk ki, çoðumuz sürekli olarak mutluluðumuzu erteler dururuz; hem de, belirsiz bir ge
leceðe kadar... Bilinçli olarak böyle yapýyor deðilizdir, ama kendimizi hep, "Bir gün mutlu
olacaðým," diye avuturuz. Kendimize, þu faturalar ödendiðinde mutlu olacaðýmýzý söyleriz;
ulu bitirdiðimiz zaman, ilk iþimize baþladýðýmýz zaman, ilk terfimizi alýnca... Evlendikte
ra hayatýmýzýn daha güzel olacaðýna inandýrýrýz kendimizi; sonra çocuðumuz olsun isteriz; d
i çocuk. Sonra çocuklar küçük olduðu için sýkýntý duyarýz ve, ah bir büyüseler, deriz. Derk
mleri geçince mutlu olacaðýmýza inanýrýz. Mutlu olma koþullarýmýz hiç bitmez; yeni bir otom
k, güzelTSr tatile çýkmak, emeldi olabilmek ve bunun gibi daha birçok þey vardýr.
Oysa, bu arada yaþam akýp gitmektedir. Aslýnda, mutlu olmak için þu andan daha iyi bir zam
an yoktur. Varsa, ne zamandýr? Ömrünüz hep aþmanýz gereken engellerle geçecektir. En iyisi
u kabullenmek ve buna raðmen mutlu olmaya karar vermektir. En beðendiðim deyiþlerden bir
i Alfred D'Souza'ya aittir: "Uzun bir zaman boyunca bana hayatým... yani, gerçek anl
amda hayatým yakýnda baþlayacakmýþ gibi görünürdü. Ama önümde hep bir engel, çözmem gereken
kalmýþ bir iþ, ödenmesi gereken bir borç çýkýveriyordu. Hayat bunlar tamamlandýktan sonra
ktý. Neden sonra gerçeði kavradým ki, bu engeller benim yaþamýmýn kendisiydi."
Bu bakýþ açýsý benim gözlerimi açmýþtýr: Mutluluða giden bir yol yoktur. Mutluluk o yolun k
164
70
Unutmayýn: Ýnsaný Edindiði Huylar Oluþturur
Tekrarlanan davranýþlar çoðu dinsel ve düþünsel yolun en temel ilkelerindendir. Baþka bir d
huylarýnýz sizin kiþiliðinizi oluþturur. Sözgelimi, hayatýnýzda bir terslik çýkýnca hemen
uyunuz varsa, herhangi bir eleþtiriye hemen kendinizi savunarak karþýlýk veriyorsanýz, hep
haklý çýkmakta ýsrarcýysamz, zihninizi üzücü þeyleri düþünmekte serbest býrakýyorsanýz vey
durummuþ gibi yaþamaya alýþmýþsamz, ne yazýk ki, hayatýnýz da bu alýþkanlýklarýn bir yansý
hüsran içinde olacaksýnýz, çünkü kendinizi hüsran içinde olmaya alýþtýrmýþsýnýz
Oysa, içinizdeki sevgi, sabýr, anlayýþ, iyilik, alçakgönüllülük ve huzur gibi nitelikleri d
lde tekrarlama yoluyla yüzeye çýkarabilirsiniz. Ne denli sýk tekrarlanýrsa da,
165
o kadar baþarýlý olacaktýr. O halde, ne gibi davranýþlarý huy haline getireceðimize dikkat
te büyük yarar vardýr.
Bunu önermekle, bütün hayatýnýzý kendinizi geliþtirmeye adanmýþ bir proje gibi geçirmenizi
eðilim. Yalnýzca, kendi alýþkanlýklarýnýzýn farkýna varýrsanýz, çok büyük yararý olacaðým b
nereye yönelmiþtir? Zamanýnýzý nasýl geçiriyorsunuz? Belirlenmiþ hedeflerinize yaran olaca
lýklar geliþtiriyor musunuz? Hayatýnýz, gerçekten sizce yapýlan tanýma uyuyor mu? Bu somlar
dinize sorup, cevaplarým dürüstçe verdiðiniz taktirde hangi stratejilerin size en çok yarar
lacaðýna karar verebilirsiniz. Hiç kendinize þu sorulan sordunuz mu: "Kafamý dinleyeceðim d
ha çok zamaným olsun isterdim." Ya da: "Hep meditasyon yapmak istemiþimdir." Ve bu ist
eklerinizi yerine getirecek zamaný bir türlü bulamadýnýz mý? Ne yazýk ki, pek çok insan zam
yüreklerini gerçekten besleyecek þeylere aymnaktansa, ya otomobillerini yýkamakta veya,
televizyonda kim bilir kaçýncý kez gösterilen bayat programlarý izlemektedirler. Eðer sýk s
krarladýðýnýz þeylerin huy haline geldiðini hatýrlarsanýz, farklý alýþkanlýklar geliþtirmey
71
Zihninizi Sessizleþtirin
Pascal'm ünlü bir sözü vardýr: "Ýnsanlýðýn bütün sorunlarý, kiþinin tek baþýna bir odada se
n kaynaklanýr."
Ben þahsen bu kadarýný iddia edemem, ama sakin bir zihnin iç huzurun temeli olduðuna emini
m. Ve tabii, iç huzuru olan bir insan dýþarýya karþý da huzurludur.
Zihni sakinleþtirmek ve sessizleþtirmek için birçok teknik vardýr: eski deyimiyle tefekküre
dalma, derin soluklar alma, gözünde canlandýrma bunlardan bazýlarýdýr. Ne var ki, tüm dünya
bul edilen ve en çok uygulanan teknik meditasyondur. Günde beþ on dakikalýk eðitimlerle zi
hninizi sakin ve sessiz hale getirebilirsiniz. Bu sakinlik gündelik yaþamýnýza da uyarla
nabilir ve sizi daha az tepki gösterip, sinirlenen bir insan kýlarken, ufak þeyleri büyütm
eme pers-
166
167
pektifîni de kazandýrýr. Meditasyon size kesin bir gevþeme saðlayarak sakinleþmeyi öðretir.
rlu olmayý öðretir.
Meditasyonun farklý biçimleri vardýr, ama hepsinde temel olan ilk hedef zihni boþaltmaktýr
. Genellikle tek baþýna ve sessiz bir çevrede yapýlýr. Gözlerinizi kapar ve tüm dikkatinizi
lumanýza verirsiniz... soluk alýn, soluk verin. Aklýnýza düþünceler üþüþmeye baþlarken, bun
vup dikkatinizi tekrar solumanýza verin. Bunu tekrar tekrar yapýn. Zamanla kendinizi
eðitip, aklýnýza sýzmaya kalkýþan düþünceleri nazikçe kovarak, dikkatinizi soluklarýnýzda
sýnýz.
Meditasyonun hiç de kolay olmadýðýný hemen anlayacaksýnýz. Siz zihninizi sessizleþtirmeye k
da bir sürü düþünce hemen aklýnýza üþüþecektir. Yeni baþlayan birinin dikkatini birkaç sani
klamasý çok zordur. Bu konuda ustalaþmanýn sýrrý, kendinizi zorlamadan sürekli alýþtýrma ya
kýn cesaretiniz kýrýlmasýn. Her gün yapacaðýnýz birkaç dakikalýk uygulama zamanla size büyü
acaktýr.
Yakýn çevrenizde meditasyon kurslarý yoksa, kitaplardan veya, audio kasetlerden yararl
anabilirsiniz. Bu alanda en baþarýlý bulduðum yayýn Larry Le Shan'm hem kitap hem audio ka
set olarak çýkardýðý, "How To Meditate" (Meditasyon Nasýl Yapýlýr) adlý çalýþmasýdýr. Tanýd
e barýþýk insanlardan bir tanesi bile yoktur ki, yaþamýnýn bir döneminde meditasyonla uðraþ
168
72
Yoga'ya Baþlayýn
Daha rahat ve ýlýmlý bir insan olmak için yoga da meditasyon gibi son derece yaygýn ve etk
ili bir yöntemdir. Ýnsanlar yüzyýllardan beri zihinlerini açarak, ýlýmlý ve huzurlu olmak i
ayý kullanmaktadýrlar.
Uygulamasý kolaydýr ve günde sadece birkaç dakikanýzý alýr. En iyi yaný da, hemen her yaþta
bedensel yatkýnlýk düzeyindeki insanlar tarafýndan yapýlabilmesidir. Benim bir zamanlar k
atýldýðým bir kursta bir yanýmda on yaþýnda bir çocuk, diðer yanýmdaysa seksen yedi yaþýnda
dý.
Doðasý gereði yogada rekabet yoktur. Kendinize göre, zorlanmayacaðýnýz bir hýz ve geliþme d
çalýþabilirsiniz. Yoga bedensel bir etkinlik olmasýna karþýn, yararlarý hem bedensel hem d
usaldýr. Bedensel yönüyle, kaslarý ve omurgayý güçlendirerek, hareketlerde esneklik ve raha
kazandýrýr. Duygusal yönüyle de, muazzam bir stres gideri-
169
cidir. Beden-zihin-ruh baðlantýsýnda dengeyi saðlayarak insana rahatlýk ve huzur verir.
Yoga hem yumuþak hem de önce sizi biraz zorlayacak, bir dizi gerinme hareketiyle yapýlýr
. Amacý vücudu iyice açmak ve omurgayý uzatmaktýr. Gerinmeler bedenimizin çok belirli, gene
likle gergin ve nispeten büzülmüþ yerlerine o-daklanýr; boyun, sýrt, kalçalar, bacaklar ve
rga. Gerinme hareketlerini uygularken tüm dikkatinizi de yaptýðýnýz iþe odaklarsýnýz.
Yoganýn etkisi gerçekten þaþýrtýcýdýr. Sadece birkaç dakikalýk bir egzersizden sonra bile k
daha canlý ve açýk, daha huzurlu ve rahat hissedeceksiniz. Günün geri kataný çok daha kolay
cek ve kendinizi iþinize daha yoðun olarak verebileceksiniz.
Eskiden çok meþgul olduðuma ve yogaya zaman ayýra-mayacaðýma inanýrdým. Oysa, þimdi bunun t
ine inanýyorum. Yoga yapmamaya zamaným yok. Yapmasam da olur, diyemeyeceðim kadar önemli
. Bu sayede kendimi hep gençleþmiþ ve enerji dolu hissediyorum. Baþka bir yaný da, aileniz
le veya, dostlarýnýzla birlikte mükemmel bir zaman geçirme yolu oluþudur.
Oturup televizyon izlemektense, iki kýzýmla birlikte hemen videoya bir yoga kasedi t
akar ve birlikte gerinme hareketleri yaparýz.
170
Týpký meditasyönda olduðu gibi, yoga için de size yakýn bir saðlýk kulübündeki kurslara kat
iz. Kitaptan öðrenmek isterseniz, benim tavsiyem Richard Hittleman'ýn yazdýðý "Yoga: Yirmi
ekiz Günlük Egzersiz Planý" adlý eseridir.
171
T
73
Hizmet Vermeyi Yaþamýnýzýn Deðiþmez Bir Parçasý Haline Getirin
Daha sevecen ve iyi bir insan olmak için eylem gereklidir. Ancak, iþin ilginç yaný bunun
izlenecek belirli bir yolu veya, herhangi bir reçetesi olmayýþýdýr. En katýksýz iyilik ve
tlik örnekleri hep doðal olanlarýdýr; bunlar hizmet sunmanýn ve karþýlýksýz vermenin bir in
ecine yerleþmiþ olmasýndan kaynaklanýr.
Beni eðiten öðretmenler ve filozoflarýn çoðu her güne baþlarken, kendime, "Nasýl hizmet ver
m?" diye sormamý önermiþlerdir. Baþkalarýna yardým edebileceðim yýðýnla yolu bana hatýrlatm
yöntemi çok yararlý bulurum. Bu soruyu kendime sorduðum anda gün boyu birçok cevap beliriv
rir.
172
Eðer hedeflerinizden biri baþkalarýna yardým etmekse, en uygun yollarý kolayca bulursunuz.
Fýrsatlar sonsuzdur. Bazen benim için en iyi yardým yolu evimi muhtaç bir dosta (ya da,
yabancýya) açmaktýr. Kimi zaman trende yaþlý bir kadýna yerimi vermek, çocuk parkýnda trap
zorlanan bir yavruya yardým etmek, bir topluluða konferans vermek, kitap yazmak, kýzýmýn o
kulundaki personele yardýmcý olmak, bir baðýþ kurumuna para saðlamak, ya da, yolda gördüðüm
amak olabilir. Bence isin anahtarý, hizmet vermenin bir kereye özgü bir eylem olmadýðým aký
n çýkarmamaktýr. Birisine bir iyilik yaptýktan sonra, neden baþkalarý da ayný þeyi benim iç
or, diye düþünmekten kaçýnýn. Çöp kutusunun dýþarýya çýkarýlmasý mý gerekiyor? Sýra sizde o
nýdýðýnýz biri huysuzluk mu ediyor? Belki de, ona kollarýný açýp, kulak verecek birine ihti
.
Bana göre çoðu zaman hizmet vermenin en güzel yolu en basit olaný, günlük yaþamda gerçekleþ
teriþsiz, kimi zaman fark edilmeyen küçük iyiliklerdir; örneðin, eþimin giriþtiði yeni bir
destek olmak, ya da, sadece onu dinlemek için zamanýmý ve enerjimi ayýrabilmek gibi...
Daha verici bir insan olabilme hedefimde hâlâ epey yolum olduðunun farkýndayým, ama hizmet
vermeyi yaþamýmýn bir parçasý haline getirdikten sonra kendimi çok daha iyi hissettiðimi d
iliyorum. Eski bir deyiþ vardýr: "Vermenin ödülü kendisidir." Ne kadar doðru, deðil mi? Ver
iz zaman mutlaka siz de alýrsýnýz. Aslýnda aldýðýnýz, verdiðinizle doðrudan oranlýdýr. Ýçin
kendi seçtiðiniz yollarla verdikçe, inanýlmaz bir huzur bulursunuz. Baþta siz olmak üzere,
erkes kazançlý çýkar.
74
Bir Ýyilik Yapýn ve Karþýlýðýný Ne Ýsteyin Ne de Bekleyin
Bu strateji hizmet vermeyi yaþamýnýzla bütünleþtirmenize yardýmcý olur. Bir kimseye hiçbir
emeden iyilik etmenin ne kadar kolay ve ne güzel bir duygu olduðunu görmenizi saðlar.
Çoeu kez bilerek, ya da, farkýnda olmadan baþkalarýndan bir þeyler isteriz; özellikle de, o
kimselere daha önce bir iyiliðimiz dokunmuþsa..."Banyoyu ben temizledim, o da mutfaðý hall
etsin." Ya da, "Geçen hafta ben onun çocuðuna baktým; þimdi onun bana teklif etmesi gereki
r." Vermenin bir ödül olduðunu unutup, sanki yaptýðýmýz iyiliklerin hesabýný tutar gibiyizd
Birisine bir iyilik yapacaðýnýz zaman, yapýn gitsin; içinizde çok tatlý bir huzur hissedece
niz (eðer kendi içinizde
174
yeterince sakinseniz.) Týpký hareketli bir egzersizin beyninize endorfin salgýlayýp size
bedensel rahatlama saðlamasý gibi, yapacaðýnýz sevgi dolu iyilikler de bunun duygusal karþ
ar. Ödülünüz, o anda bir iyilik yaptýðýnýzý bilmenin size saðladýðý güzel duygudur. Karþýlý
, bir teþekkür bile gerekmez. Dahasý, iyilik ettiðiniz kimsenin bunun sizden geldiðini bil
mesi bile gerekli deðildir.
Ne yazýk ki, çoðu kez bu güzel ve huzur dolu duyguya bizim karþýlýk beklentimiz karýþýr. Ke
týðýmýz düþünceler huzur duygumuza takýlýr ve kendimizi ne istediðimiz, neye ihtiyacýmýz ol
anmýþ buluruz. Çözüm, "Karþýlýk olarak bir þey isterim" düþüncesini kafamýzdan söküp atmakt
kluðunda huzurlu duygularýmýza tekrar kavuþuruz.
Þimdi ilk isiniz, yakýnýnýzda birine gerçekten yararlý olacak ne yapabileceðinize bakmak ol
; ve hiçbir karþýlýk beklemeyin. Garajý temizleyip eþinize sürpriz yapabilirsiniz; komþunuz
hçesindeki çimleri biçebilirsiniz; iþten biraz erken gelip çocuklarý üstlenerek eþinizi rah
abilirsiniz. Bu iyiliði yaptýktan sonra da, o kimseden hiçbir karþýlýk beklemeden bir þey y
anýn tadým çýkarýn. Bunu bir süre uygularsanýz, o duygunun baþlý baþýna bir ödül olduðunu a
175
75
Sorunlarýnýzý Öðretmeniniz Olarak Görün
Çoðu insan bilir ki, yaþamlarýmýzdaki en büyük stres kaynaklarýndan biri de sorunlarýmýzdýr
eye kadar bu doðrudur. Oysa, daha hassas bir deðerlendirme yapacak olursak, duyduðumuz
stres miktarýnýn sorunlarýn kendisinden çok, bu sorunlarý nasýl ele aldýðýmýzla ilgili old
. Baþka bir deyiþle, biz sorunlarýmýzý ne kadar sorun haline getiriyoruz? Sorunlarý hep aci
durumlar gibi mi görüyoruz, yoksa, bunlara ciddi birer öðretmen gibi mi bakýyoruz?
Sorunlar çeþitli biçimlerde, büyüklükte ve ciddiyet derecelerinde karþýmýza çýkar, ama tümü
vardýr: Önümüze, farklý olmasýný istediðimiz bir durum çýkmýþtýr. Sorunlarýmýzla boðuþtukça
tedikçe, daha kötü görünmeye baþlar ve daha çok strese neden olurlar.
176
Neyse ki, bunun tam tersi de ayný derecede doðrudur. Sorunlarý yaþamýn kaçýnýlmaz bir parça
kabullendiðimiz ve onlarý bir öðretmen gibi görebildiðimiz zaman sýrtýmýzdan sanki yük kal
r.
Sizi epeydir uðraþtýran bir sorununuzu düþünün. Þu ana kadar bu sorunu nasýl ele aldýnýz? E
nsan gibiyseniz, büyük olasýlýkla bununla mücadele ettiniz, aklýnýzda defalarca evirip çevi
z, tekrar tekrar tahlil ettiniz. ama bir sonuca varamadýnýz. Onca didinme size ne ka
zandýrdý? Büyük olasýlýkla aklýnýz daha çok karýþtý ve daha çok strese girdiniz.
Þimdi ayný sorunu yeni bir yolla düþünün. Sorunu itmeye çalýþýp, direnmektense, ona sarýlma
klýnýzda bu sorunu kalbinizin yanma getirin ve kendinize þu soruyu sorun: Bu durum ban
a ne gibi deðerli dersler verebilir? Bana daha dikkatli ve sabýrlý olmayý öðretiyor olabili
mi? Bunun açgözlülükle, kýskanmayla, dikkatsizlikle veya, baðýþlamayla bir ilgisi olabilir
Ya da, bunlar kadar güçlü baþka þeyler? Üstünde uðraþtýðýnýz sorun ne olursa olsun, büyük i
an bir þeyler öðrenmek isteðinin de bulunduðu, daha ýlýmlý bir yolla ele alabilirsiniz.
Sorunlarýnýzý bu ýþýk altýnda tutarsanýz, týpký sýkýlý bir yumruðun açýlmasý gibi, yumuþama
yi bir deneyin; eminim siz de çoðu sorunun sandýðýnýz kadar büyük meseleler olmadýðýný kabu
. Ve çoðu zaman olduðu gibi, bir kez öðrenmemiz gereken þeyi öðrendikten sonra, sorunlar ka
aya baþlar.
177
76
Bilmemenin Rahatlýðýný Duyun
Bir zamanlar yaslý ve bilge bir adamýn yaþadýðý bir köy varmýþ. Köylüler ne zaman bir konud
ler, kaygýya kapýlsalar, bu adamýn yanýna koþarlar ve onun açýklamalarýyla tatmin olurlarmý
Bir gün köyün çiftçilerinden biri büyük bir teiaþ içinde bilge adama gelmiþ. "Bilge adam, b
et. Korkunç bir þey oldu. Öküzüm öldü; tarlamý sürecek baþka hayvaným yok! Söyle bana. bund
y olabilir mi?" Bilge adam cevap vermiþ: "Olabilir de, olmayabilir de." Adam bir k
oþu köye dönmüþ ve komþularýna bilge adamýn aklýný kaçýrdýðýný söylemiþ. Tabii ki, baþýna g
lge adam bunu nasýl göremiyor, diye düþünmüþ.
Ne ki, ertesi gün çiftçi çiftliðinin yakýnlarýnda baþýboþ gezen genç ve güçlü bir at görmüþ
madýðý için, aklýna bu atý yakalayýp ölen hayvanýnýn yerine kullanmak gelmiþ... ve atý yaka
O güne kadar tarla sürmek hiç bu kadar kolay ve keyifli olmamýþ. Yanýldýðým söyleyip, özür
ilge adama gitmiþ. "Haklýymýþsýn, bilge adam. Öküzümü yitirmek olabilecek en kötü þey deðil
rýnýn bir nimetýymiþ! Eðer baþýma bu gelmeseydi yeni atýmý yakalamazdým. Sen de kabul eders
da olabilecek en güzel þey." Bilge adam bir kez daha, "Olabilir de, olmayabilir de,
" demiþ. "Eyvah," diye düþünmüþ çiftçi. "Bu adam gerçekten keçileri kaçýrmýþ."
Oysa, çiftçi yine olacaklardan habersizmiþ. Birkaç gün sonra oðlu ata binerken düþmüþ. Baca
lada babasýna yardým edemeyecek duruma gelmiþ. Açlýktan öleceðiz, diye hayýflanmýþ çiftçi v
a bilge adama koþmuþ. Bu kez ona, "Atý bulmamýn olabilecek en güzel þey olmadýðýný nasýl bi
sormuþ. "Bir kez daha haklý çýktýn. Oðlum sakatlandý ve tarlada bana yardým edemez hale ge
Bu kez artýk bundan daha kötü bir þey olamayacaðýna eminim. Herhalde, sen de kabul edersin.
Ne var ki, bilge adam yine sakin bir ifadeyle çiftçinin yüzüne bakmýþ ve onun üzüntüsünü p
esle, "Olabilir de, olmayabilir de," demiþ. Bilge adamýn bu denli cahil oluþuna öfkelene
n çiftçi hýþýmla tekrar köyüne dönmüþ.
Ertesi gün köye askerler gelmiþ ve yeni patlayan savaþ i-çin ne kadar eli ayaðý tutan erkek
rsa götürmüþler. Köyde býraktýklarý tek genç adam çiftçinin oðluymuþ. Böylece or-
178
179
duya alýnanlar büyük ihtimalle ölecekken, oðlanýn hayatý kurtulmuþ.
Bu masaldan alýnacak önemli bir ders vardýr. Gelecekte ne olacaðýný bilemeyiz... sadece, ta
minde bulunur ve bunun gerçekleþeceðine inanýrýz. Çoðu zaman ufak bir þeyi büyütme eðilimin
ride korkunç þeyler olacak diye, kafamýzda olmadýk senaryolar üretiriz. Ve çoðu zaman da ya
Sakin kalýp, çeþitli olasýlýklara açýk olabüsek, önünde sonunda her þey yoluna girer. Unutm
r de, olmayabilir de...
180
77
Varlýðýnýzý Bütünüyle Kabullenin
Yunan film kahramaný Zorba, kendisini "felaket" olarak tanýmlamýþ. Ýþin doðrusu, hepimiz fe
etizdir, ama keþke öyle olmasaydýk, deriz. Kusursuz olmadýðýmýzý kabul edeceðimiz yerde, ka
lmez olarak gördüðümüz yanlarýmýzý yok sayarýz.
Kendinizi her yönünüzle kabullenmenin önemli bir nedeni de, sizi kendinize karþý daha hoþgö
yapmasýdýr. Ürktüðünüz zaman, "cengaver" rolü yapmaktansa, gerçeði kabul edin ve kendinize
"Ürküyorum, ama sorun deðil." Bazen kendinizi biraz kýskanç, açgözlü, ya da, öfke içinde hi
anýz, bu duygularýnýzý inkar edip ipinize gömmektense içinizi açýn; böyle yapmak o anlarýný
nizi ve bu duygularý aþmanýza yardýmcý olacaktýr. Olumsuz duygularýnýzý büyütmeyip, onlarý
y gibi görmeyi býraktýðýnýz zaman, bir daha da sizi korkutamazlar. Kendinizi bütünüyle taný
zaman, hayatýnýz da kusursuzmuþ gibi görünmek zorunda kalmazsýnýz; hatta, böyle bir ümidini
u bile söylemezsiniz. Bunun yerine, kendinizi o anda olduðunuz gibi kabul edebilirsi
niz.
Pek de kusursuz olmayan yanlarýnýzý kabullendiðiniz zaman büyülü bir geliþme görülür. Olums
birlikte o güne kadar sahip olduðunuzu bilmediðiniz olumlu yanlarýnýzý da fark etmeye baþl
. Bazý zamanlar biraz bencilce davrandýðýnýzý biliyorken, kendinizi hiç düþünmediðiniz döne
da farkýna varýrsýnýz. Bazen ürkek ve çekingen davranýrken, çoðu zaman da son derece yürekl
u anlarsýnýz. Dönem dönem gerginken, pekala rahat bir insan da olabilirsiniz.
Varlýðýnýzý bütünüyle tanýmak, kendinize þöyle söylemeye benzer: "Kusursuz olmayabilirim, a
de fena sayýlmam." Olumsuz özellikleriniz belirdiði zaman bunlarý büyük tablonun parçasý o
kabul edebilirsiniz. Kendinizi yargýlayýp deðerlendirmektense, insan olduðunuzu bilin v
e kendinize daha þefkatle ve hoþgörüyle davranýn. Gerçekten de "felaket" olabilirsiniz, ama
bunu dert etmeyin. Hepimiz öyleyiz.
182
78
Ýpin Ucunu Biraz Býrakýn
Bu kitaptaki stratejilerin her biri sizi daha rahat, huzurlu ve sevecen bir insa
n yapmayý hedeflemektedir. Ancak, bu yolda size düþen en önemli görev önce kendinizi rahat
akmanýz ve ne durumda olduðunuz konusunda canýnýzý sýkmamayý hatýrlamanýzdýr. Bu stratejile
yýn ve aklýnýzdan çýkarmayýn, ama uygulamanýz kusursuz olmadýðý zaman sakýn üzülmeyin. Ýpin
 Yeni kazandýðýnýz özellikleri kaybedeceðiniz anlar olacaktýr: tekrar eskisi gibi gerginleþ
strese girecek ve her þeye tepki gösterdiðiniz günlere döneceksiniz. Kendinizi buna alýþtý
halinize dönüþler yapmanýz doðaldýr, çünkü yaþam birbirini izleyen bir durumlar sürecidir.
man tekrar baþlarsýnýz.
Ýç huzuru yakalamayý hedefleyen insanlarda gördüðüm en yaygýn hata, bu yoldaki küçük baþarý
na kapýlmalarý oluyor. Bu durumda üzülmektense, hatalarý-
183
mzý öðrenme fýrsatlarý olarak deðerlendirin; bunlar sizin geliþmenize, bakýþ açýnýzý geniþl
ktýr. Kendinize þöyle deyin: "Bak, iþte yine eskiye döndüm. Eh, ne yapalým, gelecek sefere
klý davranýrým." Zamanla hayata karþý tepkilerinizde büyük deðiþiklikler olacaktýr, ama bun
gerçekleþmesini beklemeyin.
Bu alanda çok ün yapmýþ bir kitap vardýr: "Ben Ýyi Deðilim. Sen Ýyi Deðilsin Ama Her Þey Yo
iç canýnýzý sýkmayýn. Kimse yaptýðý her iþte yüzde yüz baþarýlý olmaz; bunun yanýndan bile
, elinizden gelem yapmanýz ve doðru yolda ilerlemekte olduðunuzdur. Ýnsanca hatalar yaptýðý
amanlarda bile bakýþ açýnýz doðru kalabiliyor ve kendinizi hâlâ sevebiliyorsanýz, daha mutl
aþama epey yaklaþmýþsýnýz, demektir.
184
79
Baþkalarýný Suçlamayý Býrakýn
Bir þey bellediðimiz gibi çýkmazsa, çoðumuz þu varsayýmla hareket ederiz: "Kuþkuya düþtüyse
a birisinin hata;mdandýr." Nereye baksanýz, bu varsayýmýn sahneye çýktýðm görürsünüz... bir
u, mutlaka birisi onun yeini deðiþtirmiþtir; otomobiliniz çalýþmýyor mu, tamirci mutlak doð
tamir etmemiþtir; masraflarýnýz gelirinizi aþmþ mý, mutlaka eþiniz fazla para harcýyordur;
iz çok mý daðýnýk, sizden baþka kimse üstüne düþeni yapmýyordur; projeniz zamanýnda yetiþme
iþ arkadaþlarýnýz dalga geçmiþlerdir. Bu gibi örnekleri saymakla bitmez.
Bu çeþit suçlayýcý düþünme son zamanlarda kültürümüzde son derect yaygýn hale gelmiþtir. Ki
vranýþlarýnýzdan, sorunlarýmýzdan, ya da, mutluluk düzeyimizden ramiyle kendimizin sorumlu
adýðýmýza inanmaya yöneltnektedir. Toplumsal düzeydeyse, bizi saçrna sapan nedenlde mahkeme
e düþürür, gülünç gerekçeler
185
öne sürmemize neden olur. Baþkalarýný suçlama huyumuz varsa her türlü öfke, üzüntü, bunalým
uzluðumuz için daima baþkalarýný suçlarýz.
Kiþisel mutluluðumuz açýsýndan bakýnca, insanýn bir yandan baþkalarýný suçlarken huzurlu ol
r. Kuþkusuz, bazen baþka insanlarýn veya, koþullarýn sorunlarýmýza katkýda bulunduðu duruml
, fakat kendi mutluluðumuz söz konusu olunca ayaða kalkýp tüm sorumluluðu üstlenmemiz gerek
Ýçinde bulunduðu koþullar insaný yaratmaz, sadece yön gösterir.
Bunu denemek amacýyla, yaþamýmzdaki herhangi bir þey için baþkalarýný suçlamayý býrakýn ve
gözleyin. Bu, çevrenizdeki insanlarý davranýþlarýndan sorumlu tutmamak anlamýna gelmez; siz
dece kendi mutluluðunuz, baþkalarýna gösterdiðiniz tepkiler ve çevrenizdeki koþullar için k
izi sorumlu tutun. Eviniz daðýnýksa, üstüne düþeni yapan tek kiþi olduðunuz varsayýmýný bir
i toparlayýn. Eðer bütçenizi aþmýþsanýz, oturup kendiniz nerede daha az para harcayabileceð
raþtýrýn. En önemlisi, mutsuz olduðunuz zaman, sizi mutlu edecek tek kiþinin kendiniz olduð
hatýrlayýn.
Baþkalarýný suçlamak muazzam miktarda zihinsel enerji harcamayý gerektirir. Sizi strese so
kan bir hastalýk gibidir. Çevrenizdekilere suç yüklemek kendinizi aciz hissetmenize yol
açar, çünkü bunu yapmakla yaþamýnýz hakkýnda hiçbir kontrolünüz olmadýðýný ve mutluluðunuzu
e ve davranýþlarýna baðlý olduðunu kabul edersiniz. Suçlamayý býraktýðýnýz zaman kiþisel gü
186
kazandýðýnýzý hissedersiniz. Seçimleri yapanýn kendiniz olduðunu görürsünüz. O zaman bilirs
liniz bozuk olduðu anlarda o ruh halinizin oluþumunda baþ rolü kendiniz oynamýþsýnýzdýr. Bu
amý, daha olumlu yeni duygular yaratmak için de baþ rolü yine sizin oynayabileceðinizdir.
Baþkalarým suçlamayý býrakabildiðiniz zaman hayat çok daha kolay ve eðlenceli olacaktýr. De
e görün.
187
80
Erken Kalkmaya Alýþýn
Bu basit ve kolay uygulanabilen stratejiyle pek çok insanýn yaþamýnýn daha huzurlu ve anla
mlý olabildiðini görmü-þümdür.
Birçok insan sabah yataktan fýrlar, telaþla hazýrlanýp bir fincan kahve yuvarladýktan sonra
iþine gitmek üzere fýrtýna gibi kendini dýþarýya atar. Bütün gün çalýþtýktan sonra da yorgu
er. Ayný þey çocuklarla birlikte evde kalan kadýnlar ve erkekler için de geçerlidir. Dakika
dakikasýna çocuklarla ilgilenmeye baþlayacaklarý saatte yataktan kalkarlar. Baþka bir þey i
neredeyse hiç vakit yok gibidir.
Ýster bir iþte çalýþýyor olun, ister evde çocuk yetiþtiriyor olun, çoðu kez size tadýný çýk
amaktadýr. Yorgunluða çare olarak genellikle, uykusuzluk varsayýmý yapýlýr ve, "Þöyle adama
yumaya" karar
188
verilir. Böylece, size kalan boþ zaman da uykuya ayrýlýr. Bu durum birçok insanýn yüreðinde
eksiklik yaratmaktadýr. Hayatta iþ, çocuklar ve uyku dýþýnda da bir þeyler olmasý gerekir,
i?
Bitkin oluþunuza neden ararken bir de þu açýdan bakýn: yaþamýnýzda bir boþluk hissediyor ve
uluklarýnýz altýnda eziliyor olabilirsiniz. Ve genel kanýnýn tersine, biraz daha az uyumak
la kendinize yaratacaðýnýz zaman hissettiðiniz bitkinliðe karþý en iyi çare olabilir.
Gününüz baþlamadan önce sadece kendinize ayýracaðýnýz bir iki saat, yaþamýnýzý inanýlmaz bi
r. Ben genellikle sabah üçte veya, dörtte yataktan kalkarým. Büyük bir sessizlik içinde içt
r fincan kahveden sonra bir süre yoga yapar, ardýndan birkaç dakikamý meditasyona. ayýrýrým
aha sonra odama çekilip, bir süre yazarým, ama o ara zevkle okuduðum kitaba da ayýracak za
maným olur. Bazen de bir süre hiçbir þey yapmadan, öylece otururum. Hemen her gün, o sýra y
er ne ise, býrakýp daðlarýn üzerinden doðan güneþi seyrederim. Ne bir telefon çalar, ne de
bir þey isteyen biri vardýr; yapmak zorunda olduðum hiçbir þey yoktur. Günün en sakin saatl
bu sýrada geçer.
Karým ve çocuklarým uyandýðý zaman ben sanki bütün bir günü keyfime göre geçirmiþ gibi hiss
denli yoðun geçse de, vaktimi hep baþkalarýna adamak zorunda kalsam da, "kendime ait zam
an" kullanmýþ olduðumu bilmenin rahatlýðý içindeyimdir. Sanki bu benim yaþamým deðilmiþ gib
; ne yazýk ki, birçok insan bu duygu
189
yan insanlar iç dökecek candan bir dinleyici arýyorlar. Bunun gibi, hemen elinizi uzat
abileceðiniz daha binlerce küçük iyilik fýrsatý var.
Rahibe Teresa çok haklýdýr. Dünyayý deðiþtirenleyiz, ama daha aydýnlýk bir hale getirmek iç
apmak þart deðildir. Gereken tek þey, kendimizi þu anda yapabileceðimiz küçük iyiliklere od
aktýr. Benim en sevdiðim hizmet biçimi, kendime belirli bir yardým programý düzenlemenin ya
a, rastgele iyilikler yapmaktýr; bunlar küçük þeylerdir, fakat bana tarifsiz bir keyif ve
huzur verir. Çoðu kez en çok taktir edilen iyilikler dev kuruluþlarýn yaptýðý milyon dolarl
eðil, bir huzurevinde bir saatlik gönüllü yardýmcýlýk veya, hiç de varlýklý olmayan birinin
dolarlýk bir armaðandýr.
Yaptýðýmýz küçük iyiliklerin aslýnda olaylarýn akýþýnda ne kadar az deðiþiklik yarattýðýna
e biraz hayal kýrýklýðýna uðrarýz...ve büyük ihtimalle bu hüsraný hiçbir þey yapmamak için
llanýrýz. Oysa, bu küçük iyilikler insana karþýlýksýz vermenin güzel tadýný saðladýðý gibi,
a aydýnlýk kýlacaktýr.
192
82
Unutmayýn; Bundan Yüz Yýl sonra Dünyada Bambaþka Ýnsanlar Olacak
Dostum Patti geçenlerde çok sevdiði bir yazardan öðrendiði felsefeyi benimle paylaþtý. Bu f
e benim hayata bakýþ açýmý daha da geliþtirmiþtir.
Dünyanýn düzeni söz konusu olduðunda yüz yýl hiç de öyle uzun bir süre deðildir. Ne ki, kes
þey var: Yüz yýl sonra hiçbirimiz bu gezegende olmayacaðýz. Ýþte, bunu aklýmýzda tutmayý b
stresli anlarýmýzda bize gereken perspektifi saðlamýþ oluruz.
Otomobilinizin lastiði patladý, ya da, evin anahtarýný içeride unuttuðunuz için kapýda kald
sonra bunun ne önemi olacak? Birisi size kötü davrandý, ya da, iþinizi yetiþtirmek için sa
a kadar çalýþtýnýz; ne olmuþ yani? Eviniz iyi temizlenmemiþ, bilgisayarýnýz bozulmuþ, çok i
193
'çýnýz olan tatile çýkacak parayý denkleþtiremediniz, ya da, yeni bir otomobil alamadýnýz..
sýkýntý veren böyle þeylere yiýz yýl sonrasýndan bakarsanýz, çok daha derin bir perspektif
irmiþ olursunuz.
Daha bu sabah iþ yerimde küçük bir kriz yaþanýrken, bir ara iyice gerilmek üzere olduðumu h
tim. Ayný saate iki kiþinin randevusu kaydedilmiþti. Beni adamakýllý strese girmekten kurt
aran þey, yüz yýl sonra bu aný kimsenin hatýrlamayacaðýný, kimsenin umurunda olmayacaðýný a
k oldu. Sakin bir þekilde hatanýn sorumluluðunu üstlendim ve müþterilerden biri nezaketle y
ni bir randevu verilmesini kabul etti. Her zaman olduðu gibi, bu olay da kolayca büyütül
ebilecek bir "ufak þeydi", ve neyse ki, öyle kaldý.
194
83
Biraz Yüzünüz Gülsün
Son zamanlarda hepimizde aþýn bir ciddiyet mi var, ne? Büyük kýzým ikide bir bana, "Baba, y
e yine o ciddi ifade var," diye takýlýyor. Güler yüzlü olmayý benimsemiþ kimselerde bile, b
iddiyet var gibi. Ýnsanlar hemen her þeye sinirlenip, geriliyorlar... randevuya beþ da
kika geç kalmak, beklediðiniz kimsenin beþ dakika gecikmesi, trafikte sýkýþýp kalmak, birin
bize ters bakmasý, ya da, ters bir þey söylemesi, faturalarý ödemek, sýrada beklemek, hata
apmak... bunun gibi daha birçok þey uðruna bütün perspektifimizi bir anda yitiriveriyoruz.
Gerginliðin kökünde, hayatýn herhangi bir þekilde beklediðimizden farklý oluþunu kabullenme
emeyiþimiz yatar. Açýkçasý, biz her þeyin belli bir biçimde olmasýný istiyoruz, ama öyle ol
yat bildiðini okuyor. Bu konuda en güzel sözü Benjamin Franklin söylemiþtir: "Bizim sýnýrlý
lerimiz ve korkularýmýz hayatýmýzýn ölçüsü olmuþtur; içinde bulunduðumuz koþullar düþüncele
195
uymadýðý zaman bunlar bizim zorluklarýmýz olur." Hayatýmýzý hep her þeyin, insanlarýn ve ol
ediðimiz gibi olmasýný dileyerek geçiririz; böyle olmadýðýnda da kavga eder, acý çekeriz.
Aþýrý ciddiyetten kurtulabilmenin ilk adýmý, böyle bir sorununuz olduðunu itiraf etmektir.
, daha ýlýmlý olmayý istemeniz gerekir. Gerginliðin, hayatýnýzý nasýl kurduðunuz ve buna na
terdiðinizle ilgili olduðunu ve sýkýntýlarýnýzý büyük ölçüde sizin yarattýðýnýzý görmek zor
Ýkinci adým, beklentilerinizle hayal kýrýklýðý düzeyiniz a-rasýndaki baðý anlamaktýr. Bir þ
biçimde olmasýný istiyorsunuz ve bu gerçekleþmeyince üzülüp, acý çekiyorsunuz. Oysa, beklen
i bir yana býrakýp hayatý olduðu gibi kabul ederseniz, özgür olursunuz. Bir þeye sýmsýký as
, ciddi ve gergin olmak demektir. Ucunu býrakmaksa, yüzünüzün gülmesini saðlar.
Bu konuda, iyi bir alýþtýrma, bir gününüze hiçbir beklentiye yer vermeden baþlamak olur. Ki
n size dostça yaklaþacaðým ummayýn. Öyle davranmadýklarý zaman þaþýrýp, üzülmezsiniz. Eðer
sevinirsiniz. Gününüzün sorunsuz geçeceðini beklemeyin. Bunun yerine, sorunlar çýktýkça, "Ý
reken bir engel daha," diyerek kabullenin. Güne bu zihniyetle baþlarsanýz, hayatýn ne ka
dar ýlýmlý geçeceðini göreceksiniz. Hayata karþý mücadele etmektense, onunla dans ediyor ol
. Çok geçmeden, biraz alýþtýktan sonra tüm yaþamýnýzý þenlendirmiþ olursunuz. Yüzünüz güldü
eli geçer.
196
84
Bir Bitki Yetiþtirin
Ýlk bakýþta bu öneri biraz tuhaf ve yüzeysel görünebilir. Bitki yetiþtirmenin insana ne yar
bilir ki?
Hem manevi yaþamýn bir hedefi hem de iç huzurun gerektirdiði en önemli þeylerden biri koþul
sevmeyi öðrenmektir. Ne var ki, kim olursa olsun, bir insaný koþulsuz sevmek gerçekten zo
rdur. Sevmeye gayret ettiðimiz kiþi önünde sonunda yanlýþ bir þey söyleyecek veya, bir þeki
an beklediðimiz gibi davranmayacaktýr. O zaman da biz sinirlenip, sevgimizi koþullara
baðlayacaðýz: "Seni seveceðim, ama deðiþmen gerekiyor. Benim istediðim gibi davranmak zorun
."
Bazý insanlar evde besledikleri hayvanlarý insanlardan daha çok severler. Fakat eviniz
deki hayvaný da koþulsuz sevmek kolay deðildir. Köpeðiniz gecenin bir saatinde ge-
reksiz bir havlamayla sizi uyandýnrsa, ya da, en sevdiðiniz halýnýzýn üstüne bir kaza yapar
ne olur? O zaman da onu o kadar sevebilir misiniz? Benim çocuklarým þirin bir tavþan be
sliyorlar. El oymasý ahþap bahçe kapýmý kemirdikten sonra o tavþaný sevmem çok zorlaþtý!
Oysa, bir bitkiyi olduðu gibi sevmek kolaydýr. Bu nedenle, bir bitki yetiþtirmek koþulsu
z sevgi duymamýzý saðlayacak mükemmel bir fýrsattýr.
Neden hemen her dinsel gelenek koþulsuz sevgiyi öne sürer dersiniz? Çünkü sevginin müthiþ b
gücü vardýr. Koþulsuz sevgi hem verende hem alanda huzur dolu duygular yüzeye çýkarýr.
Ýster evin içinde ister dýþýnda olsun, her gün görebileceðiniz bir bitki seçin. Sonra da be
bakarmýþ gibi, o bitkinin bakýmýný üstlenin (bitkinizin bakýmý bebeðinizinkin-den çok daha
e uykusuz geceler, ne alt deðiþtirme, ne aðlama...). Bitkinizle konusun ve onu ne kada
r sevdiðinizi söyleyin. Çiçek açsa da, açmasa da, yaþasa da, ölse de, onu sevmeye devam edi
dece sevin. Bu arada bitkinize koþulsuz sevginizi verirken neler hissettiðinize de d
ikkat edin. Bu çeþit bir sevgi sunarken asla sinirlenmez, hiçbir telaþa kapýlmazsýnýz. Sade
sevgi boyutýmdasmýzdýr. Bitkinizi her gördüðünüzde, günde en az bir kere bu sevgi sunusunu
.
Çok geçmeden sevginizi ve þefkatinizi bitkinizin ötesine de taþýyabileceðinizi fark edersin
 Sevmenin ne güzel his-
198
l
ler uyandýrdýðýný gördükçe, yaþamýmzdaki insanlara da bunun gibi bir sevgi sunmaya baþlayab
Onlarýn deðiþmesine ve farklý olmalarýna gerek duymadan sevmeye.çalýþýn. Olduklarý gibi kab
e sevin. Bitkiniz mükemmel bir öðretmen ötebilir ve size sevmenin gücünü öðretebilir.
199
85
Sorunlarýnýza Olan Bakýþýnýzý Deðiþtirin
Engeller ve sorunlar yaþamýn bir parçasýdýr. Gerçek mutluluk tüm sorunlarýmýzdan arýndýðýmý
m sorunlarýmýza olan bakýþýmýzý deðiþtirdiðimiz ve bunlarý bilinçlenmek için etkili birer k
irmek ve öðrenmek için birer fýrsat olarak görebildiðimiz zaman gelir. Manevi hayatýn belki
en temel ilkesi, yüreðimizi açýk tutmaya alýþmak için en güzel fýrsatýn, sorunlarýmýz oldu
sidir.
Elbette, bazý sorunlarýn çözülmesi gerekir. Ne ki, birçok sorunu da yaþamýmýzý olduðundan f
tirmek uðruna kendimiz yaratýrýz. Ýç huzuru yaþamýn kaçýnýlmaz çeliþkilerini anlayýp kabull
acý ve zevk, basarý ve baþarýsýzlýk, sevinç ve keder, doðum ve ölüm. Sorunlar bize cana yak
sabýrlý olmayý öðretebilir.
200
Budist geleneðinde zorluklar olgunlaþmak ve huzura kavuþmak için o denli önemli kabul edil
ir ki, bir Tibet duasýnda bunun için bir yakarýþ bile vardýr: "Bana bu yolculuðumda dayanab
leceðim zorluklan ve acýlarý ver ki, kalbim gerçekten uyanabilsin, özgürlüðe ve evrensel se
eriþebileyim." Budist geleneðindeki genel kanýya göre, eðer yaþam çok kolay geçerse, olgun
için de o denli az fýrsat vardýr.
Ben size gidip kendinize sorun arayýn, diyecek deðilim. Ama size sorunlardan kaçmak ve
bunlardan kurtulmak için zaman harcamayýp, sorunlarý hayatýn kaçýnýlmaz ve doðal parçasý o
ul etmenizi önereceðim. Çok geçmeden yaþamanýn bir kavga olmaktan çýkýp, dansa dönüþtüðünü
enme felsefesi, hayata uyum saðlamanýn temelidir.
201
l
86
Bir Daha Bir Tartýþmaya Girecek Olursanýz Kendi Görüþünüzü Savunmadan Önce Karþý
Tarafýn Savýný Anlamaya Çalýþýn
Bir kimseyle ters görüþlerdeyseniz, unutmayýn ki, o kiþi de kendi fikrinin doðruluðundan en
sizin kadar emindir. Ama biz hep taraf tutarýz; doðru olan ille de bizim görüþümüzdür. Bu,
uzun yeni bir þeyi öðrenmeyi reddetme yoludur. Ayrýca, bir hayli gereksiz stres yaratan
kötü bir a-lýþkanlýktýr.
Ýlk kez karþý tarafýn fikrini anlama stratejisini denediðim zaman çok güzel bir þey öðrendi
apmak beni hiç incitmediði gibi, ters düþtüðüm insana da yakýnlaþmam.! saðlýyordu.
Farzedin ki, bir dostunuz size þöyle diyor: "Solcular (ya da, saðcýlar) toplumsal sorunl
arýmýzýn temel nedenidir." Siz
202
hemen kendi görüþünüzü (hangisiyse) savunmak yerine, bu görüþten öðrenebileceðiniz yeni bir
ye bir bakýn. Arkadaþýnýza, "Neden böyle düþündüðünü söyler misin?" diye sorun. Ama bunu he
i iddianýzý patlatacakmýþ gibi deðil, gerçekten de farklý bir görüþü öðrenmek için sorun. A
nun nerede yanlýþ düþündüðünü kanýtlamaya kalkýþmayýn. Býrakýn o haklý çýkmanýn tadýný yaþa
a çalýþýn.
Genel kanýnýn tersine, böyle bir tavýr sizi asla güçsüz düþürecek deðildir. Bunu yapmak ina
ya da, hatalý olduðunuzu kabul etmek anlamýna da gelmez. Sadece olaya baþka bir açýdan bak
ayý deniyor, önce onu anlamaya çalýþýyorsunuz. Hiç esneklik göstermediðiniz bir iddiayý dev
ak inþam çok yorar. Oysa, haklý olmayý baþkasýna býrakmak hiçbir çaba gerektirmez. Hatta, s
dan enerji verir.
Baþkalarýnýn bakýþ açýlarýný ve savlarýný anladýðýnýz zaman birçok güzel þey olmaya baþlar.
rsunuz ve ufkunuz geniþler. Ýkincisi: karþýnýzdaki kimse sizin onu dinlediðinizi fark edinc
, bunu taktir edecek ve size, hemen tartýþmaya daldýðýnýz durumunuzdan çok daha fazla saygý
ecektir.
Hemen karþý savlarla saldýrýya geçmek karþýnýzdaki insaný kendi görüþünde daha kararlý ve s
yumuþarsamz, hemen her zaman karþýnýzdaki de yumuþaya-caktýr. Önce anlamayý hedeflerseniz,
i insana olan sevginizi ve saygýnýzý haklý çýkmanýn üstünde tutuyor-
203
sunuz, demektir. Bir çeþit koþulsuz sevgi sunmuþ olursunuz. Bir yan ikramiye de, karþýnýzda
insanýn da belki sizin savýnýzý dinleyebileceðidir. Bunu yapacaðýnýn garantisi yoktur, ama
olan bir þey vardýr: Siz dinlemezseniz, o da dinlemez. Önce siz el uzatýp, dinlemeye baþl
arsanýz inatlaþmaya son vermiþ olursunuz.
204
87
"Anlamlý Baþarý" Bunun Tanýmýný Bir Kez Daha Yapýn
Zaman zaman sözde baþarýlarýmýza kendimizi kaptýrmak çok kolay olur. Ömrümüzü hep bir þeyle
azanmak, daha çok tanýnmaya ve beðenilmeye çalýþmakla geçiririz; buna o kadar önem veririz
u arada gerçekten neyin anlamlý olduðunu göremez oluruz.
"Anlamlý bir baþarý nedir?" Rastgele bu soruyu sorduðunuz zaman gelen tipik cevaplar þöyled
r: "Uzun vadeli bir hedefi gerçekleþtirmek," "çok para kazanmak," "bir maçý kazanmak," "te
rfi etmek," "alanýmda en iyisi olmak," "beðenilip övülmek," ve bu türden þeyler. Dikkat ett
yseniz, aðýrlýk hep yaþamýn dýþ öðelerindedir; yani, bizim dýþýmýzda olan þeyler. Tabii, bu
lim; toplumdaki konumumuz ve yaþam koþullarýmýzý iyileþtirmek için gereklidir. Ne ki, eðer
edefiniz mutlu olmak ve iç huzuru bulmaksa, bunlar en önemli baþarýlar deðildir. Yerel
205
gazetede resminizin çýkmasý güzel h ir baþarýdýr, fakat güçlükler karþýsýnda baþýnýzý dik t
eðildir. Böyle olduðu halde, pek çok insan gazetede resminin çýkmasýný büyük bir baþarý ola
ik tutmayý sýradan bir þey kabul eder. O halde, önceliklerimiz nedir?
Eðer ana hedeflerinizden biri huzurlu ve sevgi dolu bir insan olmaksa, en anlamlý baþa
rýlarýnýzýn tanýmýný yemden yapýn ve iyilik yapmayla, mutluluða daha çok aðýrlýk verin.
Ben en anlamlý baþarýlarýmýn kendi içimden kaynaklandýðýný düþünürüm. Kendime ve baþka insa
Sorunlar karþýsýnda aþýrý tepki mi göstermiþim, yoksa, sakin ve aklý baþýnda mý olmuþum? Mu
sarýlýp kalmýþ mýyým, yoksa, bir yana býrakýp yoluma devam etmiþ miyim? Ýnatçý mý olmuþum?
Bunun gibi sorular bize baþarýnýn gerçek ölçüsünün yaptýðýmýz iþler deðil, kim olduðumuz ve
gi bulundurduðumuz olduðunu hatýrlatýr.
Kendinizi tümüyle dýþ baþarýlarýn peþinde tüketýnektense, gerçekten neyin önemli olduðunu a
bir baþarý elde etmenin tanýmýný yeniden yapmak, ana hedefinize giden doðru yolda kalmanýzý
acaktýr.
206
88
Duygularýnýza Kulak Verin
»J ts
(Size Bir Þey Söylemeye Çalýþýyorlar)
Yaþamýn dolambaçlý yollarýnda size kýlavuzluk edecek kusursuz bir sisteminiz vardýr. Sadece
ygularýnýzdan oluþan bu sistem size yoldan çýkýp mutsuzluða ve çatýþmalara yöneldiðinizi, y
bulunduðu doðru yolda olduðunuzu bildirir. Duygularýnýz týpký bir barometre gibidir; size
anýzdaki havanýn nasýl olduðunu gösterir.
Kendinizi düþüncelere kaptýrmadýðýnýz, olaylarý aþýrý ciddiye almadýðýnýz zamanlarda duygul
ur. Düþünme yetinizi kendi yararýnýza kullandýðýnýzý doð-ruluyorlardýr. Bu durumda zihinsel
yapmaya gerek yoktur.
Yaþamýnýzýn pek de hoþ geçmediði zamanlarda, öfkeli, küskün, bunalýmda, hüsran içinde veya,
-
207
namlardayken duygularýnýzdan oluþan uyarý sistemi hemen kýrmýzý alarma geçip, raydan çýktýð
artýk düþünceleriniz sapmaya baþlamýþ, perspektifinizi kaybetmiþ-sinizdir. Bu durumda zihin
yarlama yapmak gereklidir. Olumsuz duygularýnýzý týpký otomobilinizin gösterge tablosundaki
uyan sinyalleri gibi düþünün. Bu sinyaller yandýðý zaman, aracýnýzý daha fazla zorlamamaýýý
Genel inanýþýn tersine, olumsuz duygularýn incelenmesi ve çözümlenmesi gerekli deðildir. Çö
alkýþtýðýnýz zaman çoðu kez sizi daha da uðraþtýracak yeni olumsuz duygular belirir.
Bir daha kendinizi kötü hissettiðiniz zaman çözümleme felcine girip neden böyle hissettiðin
akýlýp kalmaktansa, bu duygularýnýzý sizi tekrar aydýnlýða doðru yönlendirmede kullanýn. Ol
larýn varlýðýný gözardý etmeyin; sadece neden üzgün, öfkeli, ya da, stresli olduðunuzu, ned
la ciddiye alýp ufak þeyleri dert ettiðinizi saptamaya çalýþýn. Kollarý sývayýp hayatla sav
e, geri çekilip derin soluklar alýn ve gevþeyin. Unutmayýn, hayat acil bir durum deðildir;
yeter ki, siz o hale getirmeyin.
208
89
Birisi Topu Size Atarsa, Bunu Tutmak Zorunda Deðilsiniz
Bu deðerli dersi bana en iyi dostum Benjamin Shield öðretmiþtir. Ýçimizdeki mücadeleler çoð
baþkalarýnýn sorunlarýna sarýlmamýzdan kaynaklanmaktadýr; birisi kendi derdini bize attýðý
n bunu yakalamak zorunda olduðumuzu sanýp, o iþe kendimizi de katarýz. Örneðin, tam iþinizl
eþgulken bir arkadaþýnýz arýyor ve çok asabi bir þekilde, "Yahu, bu annem beni delirtecek,"
yerek, ne yapacaðýný size soruyor. Bu durumda, "Özür dilerim, ama sana ne önereceðimi bilem
rum," demeniz gerekirken, hiç düþünmeden atýlan topu tutuyor ve sorunu çözmeye kalkýþýyorsu
a da, iþinizi zamanýnda bitiremediðiniz için strese girip, herkes her þeyi sizden bekliyor
, diye hayýflanýyorsunuz. Yaþamýnýzdaki tatsýz olaylarýn ne kadarýna gönüllü katýldýðýnýzý
Size atýlan topu tutmak zorunda olmadýðýnýzý hatýrlarsanýz, yaþamýnýzdaki stresi bir hayli
siniz. Arkadaþý-
209
ýýýz böyle bir niyetle sizi aradýðýnda topu tutmayýp, býrakýn; sýrf o kiþi sizi de katmak i
manýz gerekmez. Siz bu yemi yutmazsanýz, arkadaþýnýz baþka birisini arayacaktýr.
Topu hiçbir zaman tutmayýn, demek istemiyorum; amacým yalnýzca, bunun sizin seçiminize kal
dýðýný hatýrlatmaktýr. Bu strateji arkadaþýnýzý umursamayýn, ya da, kimseye yardým etmeyin
mez. Yaþama daha. ýlýmlý bakabilmek istiyorsak, kendi sýnýrlarýmýzý bilmek ve bu süreç için
rumluluðunu almak zorundayýz. Çoðumuza her gün birçok top atýlýr... iþ yerindeyken, çocukla
rýmýz, komþularýmýz, hatta, tanýmadýðýmýz insanlardan bile gelir. Bana atýlan her topu tutm
, herhalde aklýmý kaçýrýrým; eminim sizin için de farklý olmaz!
Kendimizi kurban yerinde, bunalmýþ ve ezilmiþ hissetmemek için bu iþin anahtarý, baþka bir
u ne zaman tutacaðýmýzý ivi bilmektir.
Çok meþgul olduðunuz bir sýrada çalan telefona bakmak gibi basit bir þey bile topu tutmanýn
r biçimidir. O telefonu açmakla, o anda ne zamanýnýzý ne de enerjinizi ve aklýnýzý vermenin
n olduðu bir etkileþime katýlmýþ olursunuz. Telefonu açmamak, kafanýzý rahat tutmak için so
almak demektir.
Ayný ilke hakarete uðradýðýnýz veya eleþtirildiðiniz zamanlar için de geçerlidir. Birisi si
yorum attýðý
210
zaman bunu tutup yara almak, ya da, býrakýp gitmek size kalmýþtýr.
Sýrf size doðru atýldý, diye topu tutmamak fikri incelenmesi gereken çok güçlü bir gereçtir
denersiniz. Büyük ihtimalle de, topu. tahmin ettiðinizden çok daha sýk tuttuðunuzu fark ed
ceksiniz.
211
90
Bu da Geçer
Bu benim yaþamýma son zamanlarda uyarlamýþ olduðum bir stratejidir. Ýyi ve kötünün, keyif v
eðenilmek ve beðenilmemenin, baþarý ve hatanýn, þöhretin ve utancýn... kýsacasý her þeyin g
hatýrlatýr. Her þeyin bir baþlangýcý ve bir sonu vardýr ve öyle olmasý da gerekir.
Baþýnýzdan geçen her olay artýk bitmiþtir. Aklýnýza gelen her düþünce baþlamýþ ve sona emi
ruh hali deðiþip, yerini baþka birine býrakmýþtýr. Mutluluk, keder, kýskançlýk, bunalým, ö
gurur ve baþka akla gelebilecek her türlü insanca duygudan payýnýzý almýþ-sýmzdýr. Peki, bu
ye gitti? Cevabýný kimse bilemez. Bildiðimiz tek þey, önünde sonunda her þeyin yok olacaðýd
rçeði hayatýnýza almakla, rahatlatýcý bir serüvenin ilk adýmýný atmýþ olursunuz.
Hayal kýrýklýðýmýz iki ana nedenden oluþur. Keyifliyken, bunun hep böyle sürmesini isteriz.
le olmaz. Ya da, herhangi bir ýstýrabýmýz varsa, hemen bitmesini isteriz. Ama çoðu zaman öy
olmaz. Mutsuzluk yaþadýðýmýz anlarýn doðal akýþýna karþý debelenmenin bir sonucudur.
Yaþamýn sadece birbiri ardýna gelen durumlardan ibaret olduðunu bilmenin büyük yararý vardý
bulunduðumuz bu aný, baþka bir an izleyecektir. Hoþumuza giden bir þey olmaktaysa, bu anýn
getirdiði mutluluðun tadýný çýkarýn, fakat unutmayýn ki, o an er geç yerini baþka türlü bir
. Eðer bunu kabul edebiliyorsanýz, o an deðiþirken bile huzurlu kalabilirsiniz. Eðer bir ýs
abýnýz varsa, ya da,- çok mutsuz bir dönem geçiriyorsanýz, bunun da geçeceðini bilin. Bu bi
yüreðinizde barýndýrmak, en çetin zamanlarýnýzda bile perspektifinizi korumanýzý saðlar. H
kolay olacaðýný söyleyemem, ama çoðu kez çok iþe yarar.
212
213
91
Yaþamýnýzý Sevgiyle Doldurun
Yaþamýnýn sevgiyle dolu olmasýný istemeyen bir tek insan çýkacaðýný sanmam. O halde, bunu g
k için ilk çabayý bizim göstermemiz gerekir. Arzu ettiðimiz sevgiyi bize baþkalarýnýn saðla
emekteýýse, kendimiz bir sevgi kaynaðý olmalýyýz. Baþkalarýna örnek olmak istiyorsak, önce
içimizdeki sevgi ve þefkati harekete geçirmek zorundayýz.
Derler ki: "Ýki nokta arasýndaki en kýsa mesafe, niyettir." Sevgi dolu bir yaþama kavuþmak
için bu deyiþ son derece doðrudur. Sevgi dolu bir yaþamýn baþlangýç noktasý, ya da, temeli
sevgi kaynaðý olma arzusu ve kararlýlýðýdýr. Takýndýðýmýz tavýr, yaptýðýmýz seçimler ve iy
uzatma istekliliði bizi bu hedefe taþýyacaktýr.
Eðer bir daha kendi yaþamýnýzdaki veya, dünyadaki sevgi eksikliði sizi üzecek olursa, þöyle
ney yapýn. Birkaç
214
dakikalýðýna dünyayý ve baþka insanlarý aklýnýzdan çýkarýn ve sadece kendi yüreðinize bakýn
J t-, J
o
kaynaðý haline gelebilir misiniz? Kendinize ve baþkalarýna yönelik sevgi dolu düþünceler ür
r misiniz? Sonra bu sevgi dolu düþünceleri dýþ dünyanýza açabilir, hatta, sizce bu sevgiyi
tmeyenlere bile iletebilir misiniz?
Yüreðinizi daha büyük bir sevgi barýndýracak kadar açarsanýz ve önceliðiniz sevgi toplamak
endinizi sevgi kaynaðý yapmak olursa, arzu ettiðiniz sevgiyi alma yolunda büyük bir adým at
lursunuz. Ayrýca, gerçekten çok ö-nemli bir þey fark edeceksiniz: Ne kadar çok sevgi göster
eniz, o kadar çok sevgi görürsünüz. Sevecen bir insan olmak sizin elinizdeyken, sevilen bi
r insan olmak sizin kontrolünüzde deðildir. O halde, sevgi göstermeye aðýrlýk verirseniz, y
fazlasýyla sevgi dolduðunu göreceksiniz. Çok geçmeden de dünyanýn en büyük sýrlarýndan biri
niz: Sevginin ödülü kendisidir.
215
92
Kendi Düþüncelerinizin Gücünü Bilin
Eðer sadece bir tek zihinsel dinamiðin bilincinde olabil-seydiniz, bilmeniz gereken
en önemli þey düþüncelerinizle duygularýnýz arasýndaki iliþki olurdu.
Hiç ara vermeden düþündüðünüzü bilmek çok önemlidir. "Zaten bunun farkýndayým," diyerek ken
Bir an için solumanýzý düþünün. Soluk alýp veriyor olduðunuz, bu satýrlarý okuduðunuz ana
bile geçmiyordu. Ýþin aslý, soluksuz kalmadýðýnýz taktirde, bu iþi yapmakta olduðunuzun far
deðilsinizdir.
Düþünmek de bunun gibidir. Sürekli düþündüðünüz için bunu yaptýðýnýzý unutmak çok kolaydýr
, solumanýn tersine, düþünmekte olduðunuzu unutmak yaþamýnýzda mutsuzluk, öfke, iç çatýþmal
i önemli sorunlara yol açabilir. Bunun nedeni, düþün-
216
düklerinizin size daima bir duygu biçiminde geri dönmesidir; aralarýnda burun buruna bir
iliþki vardýr.
Önce öfkeli düþünceler üretmeden, birisine kýzmayý deneyin! Tamam, þimdi sizi strese sokaca
düþünmeden strese girmeyi deneyin... ya da, üzecek þeyler düþünmeden üzülmeyi, veya, kýskan
nmayý deneyin. Yapamazsýnýz, çünkü mümkün deðildir. Bir duyguya yaþayabilmek için önce o du
ak bir düþünce üretmeniz gerekir.
Mutsuzluk kendi kendine doðup var olamaz. Mutsuzluk yaþamýnýz üzerindeki olumsuz düþünceler
eden duygudur. Bu düþünce yokken mutsuzluk, stres, ya da, kýskançlýk da var olamaz. Olumsu
duygularýnýzý barýndýran, sizin kendi düþünme tarzýnýzdan baþka bir þey deðildir. Bir daha
k olduðunda, ne düþündüðünüze dikkat e-din... mutlaka olumsuzdur. Yaþamýnýzýn deðil, sadece
olduðunu kendinize hatýrlatýn. Bu kadar basit bir bilinçlenme sizi tekrar mutluluða giden
yola oturtabilir. Bunun için biraz alýþtýrma yapmanýz gerekecektir, tabii, ama sonunda pi
kniðe gittiðiniz zaman üstünüze gelen sinekleri savar gibi, olumsuz düþüncelerinizi de savm
acaksýnýz.
217
Ý^a.B.' -^^^^^^^^^
93
"Daha Fazlasý Daha Ýyidir" Böyle Düþünmekten Vazgeçin
Biz Amerikalýlar dünyanýn en zengin kültüründe yaþamaktayýz. Yapýlan tahminlere göre dünya
ece altýda biri Amerika'da yaþadýðý halde, doðal kaynaklarýn neredeyse yarýsýný kullanýyoru
geliyor ki, eðer daha fazlasýna sahip olmak gerçekten iyi bir þey olsaydý, bizler tüm zaman
arýn en mutlu, en doygun kültüründe yaþýyor olurduk. Oysa, durum böyle deðildir. Aslýnda, d
doymamýþ kültürlerinden biriyiz.
Çok þeye sahip olmak kötü veya, zararlý bir þey deðildir, tabii, ama sürekli daha fazlasýna
olmak arzusu doyum-suzluk yaratýr ve bunun sonu yoktur. Daha fazlasýnýn daha iyi olduðun
a inandýðýnýz sürece doymak bilmezsiniz.
218
Bir þeyi elde ettiðimiz, ya da, bir baþarý kazandýðýmýz zaman çoðumuz hemen sýrada ne var,
Bu da yaþadýðýmýz hayat ve sahip olduðumuz onca nimet için minnet duymamýzý engeller. Örne
adam güzel bir çevrede güzel bir ev satýn almýþtý. Mutluluðu eve taþýnana dek sürdü. Ertesi
p gitmiþ, keþke, daha büyük ve daha güzel bir ev alabilseydim, diye hayýflanýyordu. "Daha f
asý daha iyidir," diye düþünmek bir gün için bile olsa, yeni evinin zevkini çýkarmasýna eng
u. Ne yazýk ki, bu adam toplumumuzda tek deðildir. Deðiþen derecelerde de olsa, hepimiz
aynýyýz. Hatta, bu öyle bir noktaya gelmiþtir ki, Dalai Lama 1989 ISlobel Barýþ Ödülü'nü ka
ir gazetecinin ona sorduðu ilk soru, "Sýrada ne var?" olmuþtur. Göründüðü kadarýyla, ne yap
apalým... yeni bir ev veya, otomobil almak, güzel bir yemeðin keyfi, iyi bir ortak bul
mak, yepyeni giysiler almak, hatta, son derece itibarlý bir ödül kazanmak bile, bize h
içbir zaman yeterli gelmez.
Bu sinsi eðilimi yenmenin yolu, kendinizi daha fazlasýnýn hiç de daha iyi olmadýðýna inandý
ve sorunun sahip olduklarýnýzda deðil, sadece daha fazlasýný arzu etmekte yattýðýný anlamak
in olmayý öðrenmek, elinizdeki-lerden fazlasýný istemeyin, anlamýnda düþünülmemelidir; önem
ece, mutluluðun buna baðlý olmadýðýný bilmektir. Elinizdekilerle mutlu olmayý öðrenmek için
i yaþadýðýnýz ana verin, neyi istediðinize deðil. Yaþamýnýzý daha iyi duruma getirme düþünc
e baþladýðý anda kendinize þunu hatýrlatýn: istediðiniz þeyi elde edince yine tatmin olmaya
anda daha fazlasýný isteyen zihniyet, o zaman da daha fazlasýný isteyecektir.
219
Þu anda sahip olduðunuz nimetleri yeni bir bakýþ açýsýyla deðerlendirin. Sanki ilk kez görü
, hayatýnýza yepyeni bir gözle bakýn. Bu yeni bilinci geliþtirdikçe göreceksiniz ki, yeni þ
e sahip olduðunuz, yeni baþarýlar kazandýðýnýz zaman bunlarý taktir etme düzeyiniz de çok y
aktýr.
94
Mutluluðun en güzel ölçüsü sahip olduklarýnýzla, ne istediðinizi ayýrt edebilmektir. Bütün
steyip, sürekli mutluluðu kovalayarak geçirebilirsiniz; ya da, bilinçli olarak daha azýyla
yetinmeye karar verebilirsiniz, îkinci yol kesinlikle daha kolaydýr ve daha doyuruc
udur.
220
Kendinize Hep Þu Soruyu Sorun: "Gerçekten Önemli Olan Nedir?"
Yaþamýn karmaþasý, yüklendiðimiz sorumluluklar ve koyduðumuz hedefler arasýnda kaybolup, bu
k çok mümkündür. Ýnsan bir kez böyle bir ortama girdi mi, kendisi için neyin daha önemli ol
unutmaya ve bunu ertelemeye çok yatkýndýr. Kendime sýk sýk þu soruyu sormanýn çok yararlý o
dim: "Gerçekten önemli olan nedir?"
Sabahýn erken saatlerinde düzenli olarak yaptýðým iþlerin arasýnda kendime bu soruyu sormay
ihmal etmem. Kendime neyin önemli olduðunu hatýrlatmak, önceliklerimi doðru sýralamamý saðl
irçok sorumluluðum olmasýna raðmen, yaþamýmda neyin en önemli olduðunu ve enerjimi en çok n
elteceðimi hatýrlatýr: eþime ve çocuklarýma gereken zamaný ayýrmak, yazmak, iç dünyamý düze
gibi önceliklerim vardýr.
221
Her ne kadar basit görünüyorsa da, doðru yönde kalmamda bu stratejinin inanýlmaz yararlarýn
Neyin önemli olduðunu hatýrlamak için birkaç dakikamý ayýrmakla, kendimi yaþadýðým ana dah
iyorum, telaþlanmaktan kurtuluyorum ve benim için haklý çýkmak, çekiciliðini kay-bediveriyo
Oysa, neyin önemli olduðunu unuttuðum zaman, önceliklerimin sýrasýný karýþtýrabiliyor ve bi
a isimin içinde kaybolabiliyorum. Kapýdan bir telaþ fýrlayýp geç saatlere kadar çalýþýyor,
or, egzersizimi ihmal ediyor ve yaþamýmdaki hedeflerime ters düþen birçok þeyi yapabiliyoru
.
Düzenli olarak kendinize gerçekten neyin önemli olduðunu sorduðunuz taktirde, bazý seçimler
zin belirlenmiþ hedeflerinize ters düþtüðünü göreceksiniz. Bu strateji eylemlerinizle hedef
iz arasýnda birlik saðlamanýza yarar ve sizi daha bilinçli, daha sevecen kararlar almaya
yöneltir.
222
95
Yüreðinizin Sezgisine Güvenin
Bir durum sonuçlanýp, yanýlmýþ olduðunuzu anladýktan sonra, "Böyle yapmam gerektiðini biliy
diye kim bilir, ne çok hayýilanmýþsmýzdýr. Kim bilir kaç kez, sezgilerinizle doðru karar v
lecekken konu üstüne düþünüp bundan caymýþsýmzdýr.
Yüreðin sezgisine güvenmenin anlamý, yaþamýnýzda hangi yolu izleyeceðinizi, ne gibi önlemle
e ne deðiþiklikler yapacaðýnýzý bilen ve sizi sessizce uyaran iç sesinize kulak vermek ve b
güvenmektir. Çoðumuz yüreðimizin sezgisine kulak týkarýz, çünkü ya bir þeyi etraflýca düþü
remeyeceðimize inanýrýz, ya da, doðru cevaplarýn o kadar basit olamayacaðýndan korkarýz. Ke
ze, "Bunun doðru olmasý mümkün deðil," ya da, "Bunu yapmam mümkün deðil," gibi caydýrýcý þe
, konuyu düþünmeye baþlarýz. Tüm ayrýntýlarýyla düþünmeye baþladýktan sonra da sezgilerimiz
223
rir. O zaman niteliklerimize yakýþtýrdýðýmýz sýnýrlarý öne sürer ve bu sýnýrlara sarýlýrýz.
Yürek sezginizin size yanlýþ cevaplar \erecegi korkusunu yener ve ona güvenmeyi öðrenebilir
eniz, u /aman yaþamýnýz gerçekten de olmasý gerektiði gibi, büyülü bir serüven haline gelec
k sezgisine güvenmek, yaþam keyfini ve saðduyumuzu saran engelleri yok etmekten farksýzdýr
. Gözlerinizi ve kalbinizi en büyük bilgelik kaynaðýna açmanýn yoludur.
Eðer yürek sezgisine güvenmeye yabancýysanýz, önce zihninizi tamamen boþaltmak ve iç dünyan
vermek için kendinize biraz zaman ayýrýn. Bu sýrada aklýnýza üþüþecek her türlü bozguncu v
kovun ve sadece sakin düþüncelerin yüzeye çýkmasýna izin verin. Aklýnýza o güne dek pek ge
sevgiye yönelik düþünceler belirdiði zaman hemen bunlarý kaydedin ve eyleme geçirin. Örneð
nda aklýnýza sevdiðiniz birine telefon açmak, ya da, mektup yazmak gibi bir þey geldiyse,
hemen harekete geçin. Eðer yürek sezginiz size biraz aðýrdan almanýzý ve kendinize zaman ay
söylüyorsa, bunu yerine getirin. Eðer dikkat etmeniz gereken bir alýþkanlýðýnýzý hatýrlatýy
dikkati yöneltin. Yüreðiniz size mesaj gönderdiði zaman bunu hemen eyleme geçirirseniz, ya
da olumlu ve sevgi dolu deðiþiklikler görerek ödülleneceksiniz. Hemen bugün yürek sezginize
nmeye baþlayýn ve hayatýnýzda ne harika bir fark yaratacaðýný izleyin.
224
Hayatý Olduðu Gibi Kabul Edin
Birçok felsefenin en temel manevi ilkelerinden biri, hayatýn belirlediðiniz gibi olmasýn
da ýsrar etmeyip, yüreðinizi o anda "olanlara" açýk tutmak düþüncesidir. Bu düþünce çok öne
i mücadelelerin çoðu hayatý kontrol etme arzusundan ve gerçekte olduðundan farklý hale geti
ýsrarýndan kaynaklanmaktadýr. Ne var ki, hayat her zaman (hatta, çoðu zaman) istediðimiz g
bi deðildir... sadece olduðu gibidir. Bizim huzurumuz o anýn gerçeðini ne kadar kabul edeb
ildiðimize baðlýdýr.
Hayatýn nasýl olmasý gerektiði konusunda önceden oluþturduðumuz kavramlar varsa, bunlar, iç
yaþadýðýmýz anýn tadýný çýkarmamýza ve o durumlardan ders almamýza engel olur. Bu yüzden, b
n mükemmel bir uyanýþa yol açacak olaylarýn deðerini anlayamayýz.
225
Bir çocuðun yakýnmalarýna, ya da, eþinizin hoþnutsuzluðuna tepki göstermektense, yüreðinizi
olduðu gibi kabul etmeye çalýþýn. Onlarýn sizin beklediðiniz gibi davranmayý þiarýna itiraz
Ya da, üzerinde epey çalýþmýþ olduðunuz bir proje reddedildiði taktirde, bozguna uðramýþ g
eden, "Ne yapalým, gelecek sefere kabul ettiririm," diye düþünün. Derin bir soluk alýn ve t
pkinizi yumuþatýn.
Yüreðinizi bu þekilde açarken amacýnýz yakýnmalardan, reddedilmekten, ya da, baþarýsýzlýkta
ibi görünmek deðildir; sadece hayat umduðunuz gibi gerçekleþmediði zamanlarda, bunu kolayca
bullenebilecek hale gelmektir. Günlük yaþamýn zorluklarý içinde yüreðinizi açmayý öðrenebil
kadar sizi hep rahatsýz etmiþ olan þeyleri artýk sorun olarak görmeyi býrakýrsýnýz. Perspe
z derinleþir. Mücadele ettiðiniz þeylerle savaþmaya baþladýðýnýz zaman hayat gerçekten bir
gelebilir. Týpký bir ping pong maçýna döner ve siz kendinizi top yerinde bulursunuz. Oysa,
kendinizi o anýn akýþýna býrakýp, olanlarý telaþsýzca kabullendiðiniz taktirde içinizde da
duygular belirecektir. Karþýnýza çýkacak küçük zorluklar üzerinde bu tekniði deneyin. Gider
inçli davranýþý daha büyük olaylar üzerinde de uygulayabilir hale geleceksiniz. Bu da gerçe
k güçlü olmanýzý saðlayacaktýr.
226
97
Kendi Ýþinize Bakýn
Kendinize ait onca gerçek sorunla, yapmanýz gereken onca iþle, yaþamýn nice çeliþkisi ve ka
sýyla baþa çýkmaya çalýþýrken huzurlu bir hayat sürmeye çalýþmak zaten yeterince zordur. Am
insanlarýn sorunlarýyla uðraþmaya kalkarsanýz, sizin huzurlu olma hedefiniz imkansýz hale g
lir.
"Onun yerinde olsam, bunu yapmazdým." Ya da, "Onun bunu yaptýðýna inanamýyorum." Veya, "Ac
aba, þu anda ne düþünüyor?" Kim bilir, ne çok kez yukarýdaki gibi bir þey söylemiþsinizdir.
r, ne çok kez hiç sizin kontrolünüzde olmadýðý gibi, üzerinize de hiç vazife olmayan þeyler
rlenmiþ ve huzursuz olmuþsunuzdur.
Bu strateji baþkalarýna yardým etmekten kaçýnmak anlamýnda düþünülmemelidir. Amaç birisine
rdým edeceðimize ve ne zaman karýþmayacaðýmýza doðru karar
227
verebilmektir. Eskiden ben kimse istemese de, balýklama dalýp baþkalarýnýn sorunlarým çözme
Bu çabalarýný sadece bir iþe yaramamakla kalmadýðý gibi, bir kez olsun kimseden teþekkür al
tta, buna bozulanlar bile olurdu. Her þeye burnumu sokma huyumdan kurtulduktan son
ra yaþamým öyle kolaylaþtý ki... Artýk gerekmediðim yerlere dalmadýðým için, benden yardým
e bana gerçekten gerek duyanlara ayýracak daha fazla zamaným oluyor.
Kendi iþinize bakmanýz, sadece baþkalarýnýn sorunlarýný çözme isteðinden kaçýnmak deðildir.
nde, baþkalarýnýn konuþmalarýna kulak vermekten, dedikodu yapmaktan, baþkalarýnýn arkasýnda
ktan ve baþkalarýný anlamaya çalýþýp, onlarý çözümlemeye çalýþmaktan da kaçýnýrsýnýz. Çoðum
sorunlarý üzerine eðilmemizin ana nedenlerinden biri, kendimize dikkatle bakmaktan kaçýnm
amýzdýr.
Kendinizi gerçekten ait olmadýðýnýz bir yere takýlmýþ haldeyken yakalarsanýz, hemen gerekli
akýlcýlýðý gösterin ve çekilin. Göreceksiniz ki, böyle yapmakla boþa harcayacaðýnýz onca en
ti gerçekten sizi ilgilendiren, gerekli alanlara kaydýrabileceksiniz.
228
98
Olaðan Þeylerdeki Olaðanüstülüðü Arayýn
Bir gazeteci ilci inþaat iþçisine gitmiþ ve birine sormuþ: "Ne yapýyorsun?" Adam çok az ücr
köle gibi çalýþtýðýndan, bütün gününü tuðla parçalarýný üst üste yerleþtirmekle heba ettiði
Gazeteci ayný soruyu ikinci iþçiye yöneltmiþ. Adamýn cevabý çok farklýymýþ. "Ben dünyanýn e
," demiþ adam. "Birbirinden güzel ve önemli mimarlýk þaheserlerinin yaratýlmasýnda rol oynu
um. Bu tuðla parçalarýnýn eþsiz sanat eserlerine dönüþmesine yardým ediyorum."
Her ilci iþçi de haklýdýr.
Gerçek þudur ki, biz hayatta ne istersek onu görürüz. E-ðer çirkinlik ararsanýz, boi bol bu
irsiniz. Amacýnýz çevrenizdeki insanlarda, iþinizde, bütün dünyada kusur bulmak-
229
sa, hiç zorluk çekmeden bulursunuz. Ama bunun tersi de geçerlidir. Eðer olaðan þeylerdeki o
aðanüstülüðü ararsanýz, bunu görmeyi de öðrenebilirsiniz. O inþaat iþçisi, dizdiði tuðlalar
er görebiliyor. Mesele bunu sizin de görüp göremediðinizdir. Dünyamýzdaki olaðanüstü uyumu,
i hareketliliðin kusursuzluðunu, doðadaki olaðanüstü güzelliði, insan yaþamýndaki inanýlmaz
ebiliyor musunuz? Bence, bu tümüyle bir niyet meselesidir. Þükredeceðimiz, hayranlýkla baka
aðýmýz o kadar çok þey var ki... Hayatýn kendisi çok deðerlidir ve olaðanüstüdür. Dikkatini
verdiðiniz anda küçük ve olaðan bulduðunuz þeyler yepyeni bir anlam kazanacaktýr.
230
99
Ýç Dünyanýz Ýçin Zaman Ayýrýn
Bütçe planlamasý alanýnda dünyanýn her tarafýnda kabul edilmiþ bir ilke vardýr: diðer fatur
den önce, ilk ödemeyi kendinize yaparsýnýz; bu, kendinizi bir çeþit alacaklý olarak düþünme
fýnans felsefesinin mantýðý þudur: kendi alacaðýnýzý baþkalarýna yapýlacak ödemeler tamamla
ettiðiniz taktirde, size hiçbir þey kalmaz. Sonuç olarak siz hep kendi alacaðýnýzý ertelers
ve sýra size geldiðinde, iþ isten geçmiþ olur.
Ayný ilkeyi iç dünyanýzla ilgili programlarýnýza uyarlamak son derece önemlidir. Buna baþla
n bütün iþlerinizin ve sorumluluklarýnýzýn bitmesini beklerseniz, bu baþlangýcý hiç yapamay
Sanki gerçek bir randevunuz varmýþ gibi, her gün kýsa bir süreyi programýnýza dahil etmek,
nize biraz zaman ayýrmanýn tek yoludur. Örneðin, bundan böyle sabah erken
231
kalkmaya haþlayýp, bir saatinizi okumaya, dua etmeye, düþünmeye, meditasyona, yoga veya be
den egzersizleri yapmaya, ya da, neyle uðraþmak istiyorsanýz, onu yapmaya ayýrabilirsini
z. Bu zamaný nasýl kullanacaðýnýz tamamen size kalmýþ bir þeydir.»Önemli olan, bu süreyi pr
eþtirmek ve buna uymaktýr.
Bir müþterim sýrf yapmak istediði þeylere zaman ayýrabilmek unuscýyia bir bebek bakýcýsý tu
an bir yýl geçtikten sonra þimdi bu haným bu uygulamasýnýn karþýlýðým fazlasýyla gördü ve i
tlu oldu. Bir bebek bakýcýsý tutmanýn kendisine bu kadar nitelikli zaman kazandýracaðýný hi
n etmediðini söylüyor. Artýk bundan caymasý mümkün deðil. Siz de, bir kez karar verirseniz,
yacýnýz olan zamaný bulabilirsiniz.
232
100
Bugünü Son Gününüzmüþ Gibi Yaþayýn. Öyle Olabilir!
Ne zaman öleceksiniz? Elli yýl sonra mý, yirmi mi, on mu, bugün mü? Son kez kontrole gittið
mde kimse bana bir þey söylemedi. Haberleri dinlerken hep merak ederim... o gün iþinden
evine giderken yolda trafik kazasýnda ölen kimse, ailesine onlarý ne kadar çok sevdiðini sö
lemiþ miydi? iyi bir yaþam sürmüþ müydü? Doyasýya sevmiþ miydi? Sanýrým, kesin olan tek þey
yapýlacak iþler listesinin hâlâ dolu olusudur.
Ýþin doðrusu, daha ne kadar ömrümüz olduðu hakkýnda hiçbirimizin en küçük bir fikri bile yo
yazýk ki. sanki sonsuza dek yaþayacakmýþ gibi davranýrýz. Yapmaya derin bir istek duyduðumu
leri erteler dururuz... sevdiðimiz insanlara onlara ne çok deðer verdiðimizi söylemek, iyi
bir dostun ziyaretine gitmek, güzel bir yürüyüþ yapmak, mara.ron koþusuna katýlmak, yürekt
len bir mektup
233
yazmak, çocuðumuzla balýða gitmek, meditasyon yapmayý öðrenmek, daha iyi bir dinleyici olma
ek ve bunun gibi nice þeyler... Hareketlerimizi haklý göstermek için süslü püslü gerekçeler
, zamanýmýzýn ve enerjimizin çoðunu hiç de o kadar önemli olmayan þeylere harcarýz. Birçok
yacaðýmýzý öne sürerek kendi yarattýðýmýz sýnýrlar içinde hapsoluruz.
II
Bu kitabý, size her gününüzü sanki bu dünyadaki son gü-nünüzmüþ gibi yaþamanýzý önererek bi
orum. Bununla amacým size her þeye kayýtsýz kalmanýzý ve sorumluluklarýnýzý bir yana býrakm
eðil, sadece yaþamýn ne kadar deðerli olduðunu hatýrlatmaktýr. Bir zamanlar bir dostum þöyl
: "Hayat fazla ciddiye alýnamayacak kadar önemlidir." Bu sözü duyduktan taný on yýl sonra o
un ne denli haklý olduðunu anladým. Umarým bu kitap size yardýmcý olmuþtur ve ileride de ol
a devaný eder. Lütfen, en temel stratejiyi unutmayýn: "Ufak þeyleri dert etmeyin!" Hepin
ize mutluluklar dileyerek kitabýma son veriyorum.
Kendinize çok deðer verin.
Bu konuda verilen seminerler, aýýdio teypler ve baþka gereçler hakkýnda daha çok bilgi iste
seniz, ya da, ufak þeyleri nasýl dert etmediðinizi bana bildirmeyi isterseniz, lütfen, aþað
ki adresime yazýn: P.O. Box 1196, Orinda, CA 94563, USA.
Teþekkür ederim.
234