Professional Documents
Culture Documents
y mo~V
H$meH$
AZw^d H$meZ
8, gwIH$Vm AnmQ>_ Q| >, {edmOr ZJa, `dV_mi
_wH$
XoUJr _y`
. 105.
mVm{dH$mMo Mma eX
gVmMo M[a {b{hUo ~aoM H$R>rU Amho. H$maU Vo ~hYm dV {df`r \$mago {bhZ R>do rV ZmhrV. `mMr
H$sVu dmTy> bmJ`mZVa M[amMo YmJo Owi{d`mMm `Z Ho$bm OmVmo. `m_wio `m`m ~mbnUr`m
OrdZmg~Yr ~`mM doim A{Ve`moVr hmoD$ eH$Vo. `mMo d` dmT>`mZVahr Pmbo`m KQ>Zm~amo~aM Z
Pmbo`m KQ>Zmhr aJdyZ gm{JV`m OmVmV. H$moU`mhr `{$`m ~m~VrV KS>Um`m gm_m` KQ>ZmMo
CXmmrH$aU H$a`mH$S>o dmr AgVo. naV,w VwiOmOrMo _wJ gmOr Pmbo`m `m gm_m` $n Yabo`m Agm_m`
gVm`m ~m~VrV darb {dMma bmJy nS>V ZmhrV Ago dmQ>V.o
5/81
VwiOmOr bhmZ AgVmZmM Vmo EH$mM doir XmoZ {R>H$mUr Ag`mMr `m`m AmBMr Imr nQ>br
hmoVr. `m_wio Amnbm _wbJm gm_m` Zmhr ho {Vbm _Zmo_Z H$ibo hmoV.o VwiOmOrbm `mMr AmBM lr Jw$WmZr
hmoVr. {V`mM AmJhmZo `mZo {ddmh H$$Z nZrMm bJoMM `mJ Ho$bm. Z`m O_m`mVrb {dMmam`m >rZo
{V`mda hm A`m` Pmbm Agbm Var A>mMm Ioi H$moUmbm ~XbVm `oUma?
lr_V, {V{>V d n{S>Vr diUm`m KamV _hm`mZo O_ KoVbm Va gm_m` g_mOmbm `mMo
n`V nmohmoMUo e` hmoV Zmhr. ^JdmZ lrH$Uhr ZXm`m KamV dmT>`mZo Vo gm_m` Jmonmim`m_`o {_iyZ
{_giyZ am{hbo. `mM~amo~a C^y g_mOmbmhr H$mhr {dbjU AZw^d XoD$Z `mMm AhJS> KmbdVm `oVmo.
nydu VwiOmOr, J_mB, _wJ `m B`mXr Zmdohr gm_m` g_mOmV R>{o dbr OmV hmoVr.
EH$m {dbjU gJm_wio VwiOmOrMo " _wJ gmOr ' ho Zm_mVa Pmbo. VwiOmOr `mZW AgVmZm
`mMo _VH$mda gn d _wJyg ho XmoZhr Zg{JH$ dar nanamZm ne H$arV Ag`mMo AX^wV ` H$mhtZr
nm{hbo d ho d `mH$maMo {H$`oH$ M_H$ma hmoD$ bmJ`mda _gar JmdH$`mZr _wJ gmOrbm ^anya N>i`mg
gwdmV Ho$br. {Z`Vr`m `moOZoZg
w ma _wJ gmOrZo dam`mMr H$mg Y$Z dZdmgmV _moR>r VnM`m Ho$br. AmgZ
KmbyZ ~g`mZo qnT>ar _mS>rer OUy EH$Ord Pmbr. `m VnmMaUmZo _wJgmOtZm AX^wV gm_` mV Pmbo.
M_H$mam{edm` bmoH$mMr lm dmT>V Zmhr, ho bjmV KoD$Z `mZr AZoH$ H$maMo gm_` JQ> Ho$bo. lr. KmoJbo
_hmamOmgmaIo H$sVZH$ma `m`mH$Sy>Z hmoUm`m M_H$mamMo H$sVZmVyZ ~hmaXma dUZ H$$ bmJbo.
lr_V amOo ^mog
o bo, `mgma`m _mV~a d {V{>V _S>itMr _wJ gmOrda lm hmoVr. am>gV lr.
VwH$S>mO
o r _hmamOhr _wJ gmOtZm \$ma _mZrV AgV. `mZr gmb~S>u `oWo A^yVnyd _hm`k d{XH$ {dYrZwgma
nma nmS>bm. `mV `mZr VwiOmOtZm AJnO
y M
o m _mZ {Xbm. ZVa bmoH$momamgmR>r VwiOmOtZr Anma XohH$>
gmogZy d`m`m Mm`mer`m dfmnmgyZ _w~ BVrb ZJrZ _hmb `m AmbremZ B_maVrV ~mam df} Vo OrdZ OJbo.
`m _wXVrV AZoH$ nH$ma`m brbm H$$Z gZ 1958 _`o `mZr Xoh R>do bm.
Mmby O_m`mV AYloMm IynM ~mob~mbm Mmby Amho. _wJ gmOrgma`m _hm`mZo dVgmR>r
H$dS>rMrhr _mb_mm V`ma Z H$aVm hOmam|`m lobm MmbZm {Xbr, ho Vmo ~mob~mbm H$aUm`mZm H$moU g_OmdyZ
gmJUma? 1958 `m Xa`mZ Ym_UJmd - `dV_mi - ~moXJo md hm {dX^mVrb ^mJ _mJmgbobm hmoVm. Jm_rU
^mJ Va \$maM _mJmgbobm hmoVm. H$moUVrhr gmo`gw{dYm CnbY Zgbo`m H$mimV _wJ gmOrgma`m gVmMm
AZoH$mZm _moR>mM AmYma hmoVm. `jmV H$moUVmM AmYma Z XoVm loMm Agbobm AmYmahr H$mTy>Z Ko`mMm
ZVQ>nUm {ZX`VoMo bjU Amho. OJVhr _hm`mbm nmaIyZ KoV`m {edm` `mMo _hm` drH$marV Zmhr.
`m nmaI`mV H$mhr R>H$mMr, R>H$~mOr H$ion`V H$mhr bmoH$ \$gVmV ho Iao ; nU H$moU`mhr gm_m{OH$ `wWmZmMm
Vmo An[ahm` KQ>H$ Amho. amOH$maU d ghH$ma jomV AgoM KS>V Zmhr H$m`?
gV _wJ gmOtMo _hmZ M[a AZy`m`yZ dmMH$ Y` hmoBb
`mV eH$m Zmhr. `m`mM H$mimVrb
lr. gV VwH$S>mM
o r d JmS>Jo _hmamOmZr Vgm {Zdmim {Xbm AgVmZm A` H$moUm`m hU`mbm {H$Vrgm AW
CaVmo ?
`dV_mi
{X. 20 _mM 2010
gVMaUaO
lr. h.^.n. ~~Z _hmamO Xod
H$m|S>mbo rH$a
lr gV JOmZZ _hmamOmMo {e` lr {nVm~a _hmamO `mMo nUVy Ag`mZo
Am`mp_H$ dmagm KamVyZM {_imbob.o AmiXr `oWrb lr OmoJ _hmamOm`m gWoV Mma
df} H$sVZmMo {ejU KoD$Z EH$mM Jmdr ~mam df} ^mJdV H$Wm,am_H$Wm Am{U H$sVZ
H$a`mMm _mZ {_i{dUmao, h. ^. n. lr ~~Z_hmamO Xod H$m|S>mbo rH$a .`m`m Vr H$VkVm.
{df`
n> H$_mH$
&&1&&
15
19
&&2&&
23
&&3&&
~mbnUr`m brbm
45
VwiOmOr
10
115
127
135
141
&&10&& `edVamd
KmQ>>Jo
149
161
167
11
189
195
207
12
261
267
AMZm&
279
w$
13
14
15
`mZr `mZr _wJ gmOr Xod gJwU $nmV AgVmZm `mMo `j XeZ KoVbo, `mMm AmerdmX KoVbm,
`mZm Xodm`m Ho$di gm{Z`m_wiM
o AmnU `j XodmMo XeZ KoV AmhmoV Aer AZw^Vy r `oV Ago. XodmMo $n
A`V _Zmohmar {XgV Ago. AOmZ~mh, gS>nmVi Xoh, S>mo `mda Hw$aio Ho$g, ^rVyZ H$mT>bo `m Vm_ YmVy`m
aJmgmaIr _Zmoha d gVoO AJH$mVr, Z{XJ~a _yVr, Moh`m^modVr g Am^m, Aem `m`m gJwU $nm`m
gm{Z`mV Ambobm `oH$ Ord Amnbo Xoh^mZ {dg$Z OmV Ago. XodmZrhr Amn`m ^$mZm {Za{Zamim
{R>H$mUr {Za{Zamim $nmZo `j XeZ {Xbo Amho. XodmMo {ZdmUmZVagwm `mZr AZoH$ ^$mZm {d{dY
$nmV XeZ {Xbobo Amho.
`m M[am_V JW
mMo dmMZ Ho$`mZVa `oH$mg _wJw gmOr _hmamO ho `j Xod AmhoV _wJ gmOr Xod
gmjmV `j na~ AmhoV `mMr Imr nQo>b, Agm T> {ddmg Amho. Vo dV:M,""gJim _wJ `mM _wJ `m,
Xwgao H$mhrM Zmhr,''Ago gmJVmZm Vo dV:"Ah ~p_'Ag`mMo nQ> H$arV, `mMrhr {MVr `m JWmMo
dmMZmZVa `oBb
Ago R>m_nUo gmJmdogo dmQ>V.o
`m JWmMm H$Vm _r Zmhr. `mV Oo Oo hUyZ H$mhr {b{hbo Amho Vohr _mPo Zmhr. H$UmXmg _hmamOmZr
{b{hbobm "OrdZm_V' JW , nT>arXmg IoS>o H$a `mZr _wJ gmOr XodmMo {b{hbobo M[a, {Z_H$a Jw$Or `mZr {b{hbobo
"brbmXnU' Am{U _wJ gmOr Xodm`m AZoH$mZoH$ ^$mZr nwa{dbobr _m{hVr `m gJimMo gH$bZ H$$Z dmMH$mZm
ho "_wJ gmOr _mCbr M[am_V' Xo`mV `oV Amho. `m_`o H$mhr CUo Ag`mg VodTo> Vo _mPo.
_wJ gmOr XodmMo M{a {bhmdo Aer BN>m Iyn {XdgmnmgyZ _ZmV hmoVr. gZ 2007 `m Aj` VVr`obm
MmJbm _whVy hUyZ `mMr Ho$di gwdmV Ho$br, _m nwT>rb boIZ hmoD$ eH$bo Zmhr. `mZVa `dV_mi `oWrb
H$mhr {_, bmoUr `oWrb lr. OJVmn ga (Oo ^{d` gmJVmV) `mMoH$So> Jobo d `mZr _mPo N>m`m{M `mZm
XmIdyZ _m`m~b _m{hVr {dMmabr. Vohm `mZr, ""`mMdo a _mCbrMr Iyn H$nm Amho d `mMHo $Sy>Z EH$ nwVH$
{b{h`m OmBb'' Aer ^{d`dmUr N>m`m{M nmhyZ Ho$br. `m~m~V {_mZr gm{JV`mda dm^m{dH$ hw$n
MT>bm d nwTo> ZmXoS> `oWo ~Xbr Pm`m_wio VgoM VoWo doi d EH$mV bm^`m_wio boIZ H$m` nwTo> OmD$ eH$bo.
ZVa ZmJnya `oWo ~Xbr Pm`mda VoWo bKwboIH$ lr. gO` T>moHo$ ho {_ bm^bo. `mZr {deof doi XoD$Z `m
gnU
y boIZmMo A{Ve` _ohZV KoD$Z d _hdmMo hUOo A`V ChmgmZo gJUH$mda ho H$m_ H$$Z Vo nyU dmH$So>
Zob.o `oWM
o _mPr _wbJr m. H$bm[nZr AJVr/amUo hr amhVo, {VZohr `m H$m_mV CgmhmZo ^mJ KoVbm d H$m_
nwT>o OmV am{hbo d nyU dmg Job.o ZmJnya `oWrb lr. `koe H$X_ (H$UmXmg _hmamOmMo ny) `mZrhr Iyn _XV
Ho$br. _m{hVr d N>m`m{Mo nwa{dbr. _hmXod _hmamOmMo AmerdmX m Pmbo. `m `{V[a$ lr. Owio JwOr, _mPo
gd Hw$Qw>~ r`, amOy {~XaH$a, {_, ZmVodmBH$ lr. _ho gmo_der `mMho r ghH$m` bm^bo. `m gd KQ>ZmH$_md$Z
hm M[am_V JW
{b{h`m Omdm, hr XodmMrM BN>m Agmdr Ago dmQ>V.o H$VkVmnydH $ ho M[am_V _wJ gmOr
Xodm`m MaUr gmXa g_{nV H$arV Amho.
- AS>. {dO`qgh Zmam`Uqgh-AZgy`m amUo
16
17
18
&& 1 &&
19
A{Vr` Agm VyM Amhog. VyM `j ~ Amhog. kmZ Am{U {dkmZ hr VwPrM $no AmhoV. ho gd OJ Vw`mnmgyZ
Cn hmoVo. Vo Vw`m_wioM {Wa amhVo. Vw`m {R>H$mUrM b` nmdVo d nwZ: Vw`m {R>H$mUrM ``mbm `oVo.
^y_r, CXH$, dm`y, VoO, AmH$me hr nMVdo VyM Amhog. nam, n`Vr, _`_m, dIar `m dmUr`m Mma AdWm
VyM Amhog. Vy {JwUm`m nbrH$So> Amhog. Vy VrZ AdWm`m nbrH$So> Amhog. Vy VrZ H$ma`m Xohm`m
nbrH$So> Amhog. Vy VrZhr H$mimnbrH$So> Amhog. gQ>rMm _yi AmYma hUyZ {Z` {WV Amhog. `m VrZ e$r
VwPrM $no AmhoV. `moJr gVV VwPM
o `mZ H$aVmV. Vy g{>H$Vm ~Xod Amhog. Vy g{>nmbH$ {dUy Amhog. Vy
g{>ghmaH$ $ Amhog. Vy B, Ar, dm`y, gy`, M VyM Amhog. Vy emdV d A{dZmer Ago ~ Amhog.
ndr, AV[aj d dJ VyM Amhog.Amo_ H$ma gwm VwPM
o $n Amho.
"JU' eXmVrb Am{XdU "J' Amho. hm JH$ma W_ Cmamdm. dU hUOo Ajao. `mVrb n{hbm dU "A'
Amho. Vmo "A' H$ma, `m "J' ZVa Cmamdm. `mZVa AZwdma hm AYM H$VrZo gwemo{^V Agmdm. hUOo Vmo
AZwZm{gH$mg{hV Cmamdm. Aem VhoZo "J' ho $n {g Pmbo. Vma hUOo Ud (Amo_) `m Amo_H $mamZo "J' ho
Aja `w$ Agmdo. Aem VhoZo Amo_ " J' ho _mja {g Pmbo. ho Xodm ! Amo_ "J' ho Vw`m gdloR> EH$mja
_mMo d$n Amho. "J' hm n{hbm dU, "A' H$ma ho _`_ d$n hUOo "A' hm _Ybm dU Am{U AZwdma ho
A`d$n hUOo Vmo eodQ>r Amho d eodQ>r AZwZm{gH$ {Mh Amho. `m Mmahr dUmMo EH$rH$aU H$aUmam EH$
ZmX-da Agmdm. `m ZmXo[aV dUmMm gYr-g_rbZ g{hVm$n EH$m _mUmZo CmaU H$aUo Agm Agmdm.
AemH$mao Cmabobm Amo_ "J' hm _ Amho. hr JUoe{dm Amho. JUoemMr mr H$$Z XoUmam hm _ Amho. `m
{doMm-_mMm-Q>m JUH$ F$fr Amho. N>X {ZMX- Jm`r Amho Am{U JUnVr hr `m _mMr XodVm Amho. Amo_
"J-JUnV`o Z_:' `m _damV JUnVrbm _mPm Z_H$ma Agmo.
hm JUoe Jm`r _ Amho. Amhr `m EH$XV JUnVrbm OmUVmo. dH$VwS > JUoemMo Amhr `mZ H$aVmo
hUyZ ~m_H$ JUnVr Amhmbm Amn`m ^$rMr oaUm Xodmo, gw~wr Xodmo. `mbm EH$M COdm XmV Amho.
`mbm Mma hmV AgyZ, `m_`o darb CO`m hmVmV nme d S>m`m hmVmV `mZo AHw$e YmaU Ho$bm Amho.
Imbrb S>m`m hmVmV aX-XV AgyZ CO`m hmVr daX_wm YmaU Ho$br Amho. CXra ho `mMo dmhZ Amho. Vmo a$
dUmMm d b~moXa AgyZ, `mMo H$mZ eyndV AmhoV. `mZo a$dU Vm~So> d n[aYmZ Ho$bo AgyZ, `m`m
AJmbm a$MXZmMr CQ>r H$mT>bobr Amho. a$nwnmZr `mMr Cm_ nyOm Ho$bobr Amho. Vmo Xod ^$m{df`r nyU
AZwH$ nm-X`m, dmg` Ymam H$aUmam Amho. Vmo gd OJmMo Am{XH$maU Amho. Vmo A{dZmer AgyZ gQ>r`m
nydrM gJwU $nmZo AV^Vy Pmbobm Amho. Aem JUnVrMo Omo {Z` `mZ H$aVmo, Vmo gd `mo`m_`o loR> `moJr
hmo`.
Xod g_yhm`m dm_rbm Z_H$ma Agmo. JUm`m A{YnVrbm Z_H$ma Agmo. {dZmMm Zme H$aUm`m
{dZh`mbm Z_H$ma Agmo. `mM JOmZZmMm AdVma YmaU H$$Z gJwU $nmZo AdVabo`m _wJ gmOr Xodmg
Z_H$ma Agmo.
Amo_ gh ZmddVw& gh Zm ^wZ$w& gh dr` H$admdh& VoOm{d ZmdYrV_Vw& _m {d{fmdh&& Amo_
em{V: em{V: em{V:&&
20
21
22
23
24
&& 2&&
25
Ym_UJmd (Xod)
_wJ gmOr XodmMo _yi WmZ, {OWo `mMm O_ Pmbm d OoWo `mZr VnM`m Ho$br, OoWo
`mZr Amn`m {d{dY brbm Ho$`m d 84 df}n`VMm H$mbmdYr Kmb{dbm, Vo {R>H$mU hUOo
Ym_UJmd (Xod). `m Jmdm_`o Ym_UJmd (IwX) d Ym_UJmd (~w.) Ago XmoZ ^mJ nydr hmoVo d
AmOhr AmhoV. AWmV Vo EH$_oH$mer gb{V AmhoV. Ago Zmhr H$r `m_`o Iyn AVa Amho. AmOhr
`m {R>H$mUr XmoZ nmobrg nmQ>rb AmhoV. Ym_mJmd (~w.) `m JmdmMm gaH$ma Xa~mar Jmd H$_mH$
75 AgyZ, Ym_UJmd (IwX) Mm Jmd H$_mH$ 76 Amho. Ym_UJmd (~w.) `m ^mJmV AmY g_mOmMo
_w` dmV` Amho Am{U ^monmOr (XodmMo AmOmo~m) ho `m doiog VoWo nmobrg nmQ>rb hmoVo.
AmO{_Vrbm `m {R>H$mUr XodmMo deO AmZXamd ^JV (Am^moa)o `mMr gyZ hr nmobrg nmQ>rb
Amho. nydr Ym_UJmd (IwX) Mo nmobrg nmQ>rb ho b_Uamd Xoe_wI hmoV.o `mMo XmoZ nw {XZH$aamd
d ^mH$aamd ho Amnhr Ym_UJmd `oWo amhVmV. Ym_UJmd (~w) `m {R>H$mUr XodmMm Xa~ma,
g_mYr _{Xa Am{U Jmdm~mhoa {dlmVrMr {R>H$mUo AmhoV. ho Jmd _hmamQ>m`m `dV_mi {OhmVrb
Xmahm Vhgrb_`o Amho. AmVm Ho$di gaH$ma Xar Ym_mJmd (IwX) d Ym_UJmd (~w) Aem
`j ZmoX r Ag`m Var `m Xmohrhr {_iyZ ~Zbo`m Ym_UJmdmg ,Ym_UJmd (Xod) `m M{bV
ZmdmZo AmoiIbo OmVo. Ym_UJmd `oWo Om`mgmR>r Xmahm Vo H$maOm `m amO_mJmdarb ~moXJo md
(OoWo gmIa H$maImZm Amho) `m {R>H$mUr W_ CVamdo bmJVo Am{U VoWZy Ym_UJmd (Xod) `oWo
Om`mH$[aVm _moQ>ma aVm Amho, Vmo ~ma_mhr Mmby AgVmo. Ym_UJmd (Xod) `oWo Om`mgmR>r Xmahm
Am{U H$maOm `m Xmohr {R>H$mUmd$Z am` n[adhZ {ZJ_`m ~gog \o$`m H$aVmV d `m `{V[a$
~moXJo md `oWZy Ym_UJmd (Xod) `oWo Om`mgmR>r Orn, Qo>nmo Aem H$maMr dmhZo {Xdg^a Mmby
AgVmV.
26
`mZm Ym_UJmd (Xod) `oWo Omd`mMo Amho, AemZr _w~ BH$Sy>Z `oUm`m _w~ B-hmdS>m
`m aodo _mJmda _w~ B, ^wgmdi, AH$mobm, _y{VOmnya Agm dmg H$amdm bmJVmo. nyd ^maVmVyZ/
{dX^mVZy Jm|{X`m ,^S>mam, ZmJnya, _mJ} dYm `oWn`V aodo _mJmZo hmdS>mH$Sy>Z `oUm`m aodoZo
dmg H$aVm `oVmo d nwT>o dY}d$Z `dV_mi, Xmahm, ~moXJo md Aem _mJmZo dmg H$amdm bmJVmo.
`m aodo _mJmda gwna\$mQ> aodo hr AH$mobm d ~S>Zao m `oWo Wm~Vo. VoWZy ~moXJo md `oWo Om`mgmR>r
H$maOm _mJ} (`m {R>H$mUr A`V OmJV Ago Jw$_{Xa Amho ) Omdo bmJVo. H$maOm `oWZy ~moXJo mdbm
Om`mgmR>r AZoH$ ~gog {_iVmV. H$mhr ~gog Ym_UJmdbmgwm OmVmV. AH$mobm `oWZy ~moXJo md
`oWo Om`mgmR>r `dV_mi, Mnya, dUr `m {R>H$mUr OmUm`m ~gog ~moXJo md `oWo Wm~VmV. Xmahm
`oWZy Ym_UJmd (Xod) Am{U nwT>o VmoaUmim Aem Eg.Q>r. `m 5 \o$`m CnbY AmhoV. `mo`m
doiog Eg. Q>r. ~gog gVV gw$ AgVmV. Ym_UJmd (Xod) `oWo _hdm`m VrZ gJr Cgd
AgVmV. XodmMm O_mogd lmdU d AQ>_r hUOoM H$U O_mQ>_rbm, XodmMr nw`{VWr
Or \$mJwZ ew g_rbm AgVo ; `m_`o Odinmg 100 {R>H$mUmd$Z Xodm`m nmb`m `oVmV
d _moR>m Cgd Ym_UJmd `oWo nma nS>Vmo Am{U {Vgam hUOo am_Zd_r.
Ym_UJmd `oWo ^${Zdmg AgyZ VoWo _w$m_ H$aVm `oVmo. Ym_UJmd (Xod) `oWo Xodm`m ZmdmZo
nwOmar B`mXtH$Sy>Z ^$mMr bw~mS>UHy $ Ho$`m OmV Zmhr. `oWrb Xa~ma hUOo _wJ gmOr XodmMo
27
O_WmZ. `mZr Vn`m Ho$br Vo {R>H$mU, AJXr `m H$mimV Xodm H$[aVm Wm{nV Ho$bobr ~Jir,
Or`m Imbrb OmJm d`ao UoZo _mZdr AmH$VrMo d$nmV AXmOo EH$ \y$Q>$ BVH$r da Ambobr
Amho d Vr hiyhiy nU {Z{MVnUo da `oV Amho. VgoM dO ,`mda nmZo \w$Q>br AmhoV. _wJ gmOr
Xodm`m AWr Ro>dbobo ^w`mam`m AmVrb g_mYr _{Xa Amho. VgoM Jmdm`m ~mhoa {MM XodWmZ,
Oo _wJ gmOr XodmMo AmdS>Vo {dlmVr Wi, C~a Qo>H$S>r B`mXr Wio AmhoV. gJimV _hdmMo
hUOo Ym_UJmd ho XodmMo _yi WmZ hmo`. `mZm e` Amho Aem ^m{dH$mZr d dmMH$mZr `oWo
XeZmg AmdOyZ Omdo.
28
MV`m`m A^mdm_wio EH$ H$maMr CXmgr ^mgV amhVo. `m_wio gmH$amB Zoh_r {MVVo Agm`Mr.
Kar AmB VwiOm^dmZrMo nanamJV R>mUo hmoV.o _Z:emVr m H$a`mgmR>r AZ`-^mdmZo VwiOm^dmZrMr
^$r H$arV gmH$amB Amn`m ggmambm Mmb{dV hmoVr.
nmQ>rbH$rMo ZmVo ^mar & YZ Ym` g_{ gmar &
_y{V_V b_r Kar & ZmXo V`m`m &&
`mMr AmdS>Vr H$m{_Zr & _hmgmdr gmH$amB kmZr &
{Z` n{Vgodo bmJwZr & Vna nVrdVm &&
_moH$im _Zr JmoS> ~mobr & C^`Vm bmoH$t AmdS>br &
Vo hUVr KS>dbr & {dYrZo ^m`hr &&
Eogm bmoH$t _mZ & XoVr gdnar gOZ &
Ed ^m`mMo {ZO bjU & ho{M AmoiImdo &&
Kar Am{XR>mZ XodrMo & XdV VwiOmnwarMo &
{VWo _Z Ro>dyZ gmMo & dVVmVr ggmar &&
1/33 s
1/34
1/35
1/36
1/37
EH$ {Xdg OJX~o `m nwT>o Xw:Ir gmH$amB Amnbr `Wm _mS>VmZm, H$Um ^mH$VmZm AJXr C_Zr AdWoV
nmohmoMbr. ""_mVo, gd gwIo {Xbrg, _m _mPr Hw$g H$m J [aH$m_r Ro>dbrg? H$m` MwH$bo _mPo ? _mPm h> Vy
nwa{dmma Zmhrg Va H$moU nwa{dUma ? AmBbm _mJy Z`o Va H$moUmbm _mJmdo. bmoH$^mdZm _bm gVV N>iVo. _mPo
_Z An` gwImgmR>r VriVri VwQ>V.o AmB _r VwPr {H$VrXm AmoQ>r ^abr. Vy _mPr AmoQ>r EImm ~mim`m
$nmZo ^a. _Oda H$nm H$a. _mVdmMm nwfmW Omo Ho$di rM H$$ eH$Vo, Vmo H$a`mMr gYr _bm Xo. _bm
_mVdmMo XmZ Xo. _m`m KamV Nw>_Nw>_Umar nmdbo Mmby Xo. _bm ~mimMo ~mo~So> ~mob EoH$y Xo. _bm _m`m nVrMo
~minU AZw^dy Xo. _bm nmhm \w$Qy> Xo. _mVo, Xo, _bm XmZ Xo !'' Aer H$Um ^mH$VmZm Vr C_Zr AdWoV
nmohMbr hmoVr. S>m
o `mVyZ KiKim Aly dmhmV hmoV.o _ZmV mWZm Mmby hmoVr. Vr Xoh^mZ {dgabr. VohmM nVr
^monmOr VoWo Ambm d Amnbr nZr AmB ^dmZr`m g_moa {ZMoQ> nS>br Amho, ho nmhyZ d `mMo H$maU AmoiIyZ
`mZohr ^mdmdo{eV hmoD$Z ^dmZrnwTo> H$Um ^mH$Uo gw$ Ho$bo. `mMdoir Zdb KS>bo, gmH$amB CRy>Z A`V
AmZ{XV hmoD$Z JXJXm hgy bmJbr. ""Vy H$m EdT>r AmZXbrg, H$m` Pmbo ?'' Ago ^monmOrZo {dMmaVmM gmH$amBZo
`mZm gm{JVbo, ""_mPo Xoh^mZ hadbo AgVmZm AVar A~m H$Q>br. {VZo {nVm~a YmaU Ho$bo hmoV.o AQ>^O
w m_{S>V
Agbo`m, H$mio Hw$V b _moH$io gmoS>bo `m, _mWr _idQ> ^abo`m _mVoZo _bm Hw$admibo d "~mio, Yra Ya, CJr
hmo , Vwbm nwmr hmoBb d Vw`m gwZo`m CXar `j ^JdmZ O_ KoBb. Vmo CJ VnM`m H$arb, OJmMm
Cma H$arb, Xw:{IVmMo Xw:I haob, `mMo ~mob ndr`m _mobmMo amhVrb, _Zw`mZm Vmo Cmaob ho {Z{MV g_O
,'' Ago YraJ^ra dmUrZo _mVoZo _bm gm{JVbo.
s (`m JW
mV Z_wX Ho$bo`m Amo`m m gV H$UmXmg a{MV OrdZm_V JW mVyZ KoVbo`m AmhoV. Amoo `mg_moa
29
1/59
1/60
1/61
1/62
1/63
1/64
1/65
1/66
Hw$bdm{_Zr VwiOm^dmZr`m `m AmerdmXmZo gmH$amB d ^monmOr AmZXmZo ^mamdyZ Job.o `mZr Ho$di
nw gVVrMr _mJUr Ho$br hmoVr. AmBZo _m ZmVdm`m $nmZo na_odam`m AdVmamMo ^mH$rV Ho$bo. "AmYim
_mJVmo EH$ AZ Xod XoVmo XmoZ' Ago KS>b.o Ord haIyZ Jobm. H$mbmVamZo `m`m nmoQ>r nwaZ O_bo. `mMo Zmd
{dH$_ Ro>dbo. `m KamMo ^m` CX`mg Ambo. Ka ~mibrbmZr, hm`dZrZo, AmZXmZo ^$Z Job.o {dH$_ OgOgm
_moR>m hmoD$ bmJbm, _mVm{n`mMo H$mVwH$ ^a^$Z dmhy bmJbo. Vohm {ddmh H$_r d`mV hmoV AgV. `m_wio
{dH$_ WmoS>m _moR>m Pm`mZVa `m`mH$[aVm dYwMm emoY gw$ Pmbm.
{O`m CXar Xod O_mg `oUma hmoVm, Vr AmB {Z{MVM gmYr ZgUma. _mJrb AZoH$ O_mMr nw`mB
{Vbm ho WmZ Xo`mg H$maU R>abo AgUma. Ym_UJmdOdi Agbo`m _mJ{H$hr `m JmdMr gmIaH$a Hw$imVrb
H$`m "J_mB' {dH$_mMo gmo~V {ddmh H$$Z gyZ hUyZ ^abo _mn AmobmS>y Z KamV Ambr. gmH$amBZo {Vbm nm{hbo
d {Vbm {_imbo`m X>mVmMr IyU nQ>br. J_mB bhmZerM hmoVr naVw nwT>o H$mim`m H$gmoQ>rda VrM ~mdZH$er
n{VdVm, Xod_mVm, XodJw$ hmoUma hmoVr. `mMr gmo` {Z`VrZo AmYrM H$$Z Ro>dbobr hmoVr. nwT>o H$mbmVamZo gmH$amB
d ^monmOr `mZr Amnbm Xoh Ro>dbm. Vohm gmH$amBZo _`wg_`r J_mBbm, ""Vw`m Hw$erVyZ Xod O_ KoUma Amho,
gmjmV lrhar O_ KoUma Amho, ho A~mAmBMo dMZ Amho,'' Ago gmJZy Amnbm Xoh Ro>dbm.
30
31
JmdmVrb ZmVodmBH$ {`mZr EH$Xm `mg~Yr J_mBMr \${OVr H$a`mMo R>a{dbo d {V`m Kar
Am`m. `m {`mMr YmaUm Aer hmoVr H$r, J_mB hr AdXgm Amho d `m_wioM {dH$_mMr hrZXrZ
AdWm Pmbr. `m_wio {Vbm MmJbo IS>gdmdo, CnXoem_V nmOmdo Am{U Hw$MoQ>m H$a`mMr hmghr ^mJdmdr,
`m hoVZy o `m J_mB`m Kar Am`m. J_mBZo `mMo dmJV A`V Z_nUo Ho$bo. {VZo Ho$bobo AmXam{V` nmhyZ d
{VMm AmZXr, gwIr d g_mYmZmZo V Moham nmhyZ gd {`mMr _Vr AmnmoAmn nmbQ>br. W_ `mZrM
dV:hyZ `m H$moU`m hoVZy o Am`m ho J_mBbm gm{JVbo Am{U {Vbm Xm[amVhr AmZXr amhy eH$`mMo Am{U
_ZmVrb g_mYmZ d AmZX `{H${MVhr H$_r Z hmoD$ Xo`mMo ah` {dMmabo. J_mB Cmabr, ""_m`m Am`mZmo,
_mPo nVr d _r doJio Zmhr. `mMrM nVrgmm _y{V_V _m`m AVaJr AgyZ, _r `mda VaJVo. _mPo nVr _bm,
_r `mMr AYm{JZr `m Zm`mZo _m`mnmgyZ {^ dmQ>V Zmhr. Vo XrnH$ Va _r `mMr ^m Amho. `m_mUo
XrnH$ Am{U ^m `mZm doJio H$aVm `oV Zmhr {H$dm gmIa d JmoS>r `mZm doJio H$aVm `oV Zmhr VgoM _mPr d
_m`m nVrMr {WVr Amho. `m_wio _mPo nVr Oo Oo H$aVmV {H$dm `mZm Oo Oo AmdS>V,o Oo Oo `mMo {dMma AmhoV
Vo _mPoM Amho d Am_`mgmR>r gd EH$M Amho. Iao hUOo `m`m_wioM Va _mPo A{Vd Amho. `mMo
g_mYmZ d _mPo g_mYmZ EH$M Amho. `m_wiM
o _r nyU g_mYmZr Amho,'' Aer I`m n{VdVM
o r IyU {VZo
d{Ubr.
_r AVar nmhV & Vmo n{Vgmm _y{V_V &
V`mdar _r VaJV & AIS> {dbgo &&
H$nmir Hw$H $y bm{d Vo doir & Am[agm Kodmo{Z _t `mhmir &
__ Q>r Or H$me H$ir & {V`m nVr _m{Zbo &&
_m`m nVrMo Oo ^yfU & Vmo _m`m AJrMm gXJwU &
Oo nVrMo amIUo _Z & ho{M dV Yar nm &&
Ogr ^m `m MmV & gMamo{Z emo^m Xm{dV &
Vgr _r {Z` ahmV & nVrMr AYmJr &&
Ogr JmoS>r Am{U gmIa & Ho$di dUmMm \o$a\$ma &
Vgm nVr nZrMm {dMma & Ago ~m`mZmo &&
AWdm Xrn^m ^oQ>r & ^oX Z {Xgo Q>r &
hr IyU ~mUbr __ nmoQ>r & V g_mYmZ nmdbr &&
_r ^oXo{dU n{VMr & AYmJr Ago gmMr &
hr JmoQ> __ {OdtMt & VwhmVr gm{JVbr &&
2/87
2/88
2/89
2/90
2/91
2/92
2/93
Y` Vr J_mB d Y` {VMm nVr {dH$_ ! JimV _wS >_mim KmVbo`m, AJmg {MVm^_ bmdbo`m,
JimV gn ~miJUm`m, JJm YmaU Ho$bo`m _hmXodmda ^mibobr _hmXodr, _hmgVr, _hmn{VdVm, bH$o Mr
nmdVr, VerM J_mB ^mgV hmoVr. J_mB OUy H$mhr {VMoM $n hmoVo. `m_wioM H$Xm{MV ^JdmZ {V`m
32
CXar `oUma hmoVo. nm{Vd` hrM {VMr VnM`m d nydgwH$V hrM {VMr nw`mB. {VZo Ambo`m {`mZm
lr_Vr d Xm[a `m {Z` `oUm`m AdWm AmhoV, Oer {XdgmZVa am d amr`m CXamV bnbobm gy`,
nhmQo> gh {H$aUmZr Xmhr {Xem COiVmo hm gQ>rMm {Z`H$_ Amho d {Z`_ Amho Ago g_OmdyZ gm{JVbo
Xm[amMo Xw:I H$emgmR>r H$amd`mMo, H$emgmR>r aS>md`mMo, Amnbo dV:Mo hmoVM
o H$m`? AmnU H$mhrhr KoD$Z
Ambobm ZhVmo {H$dm H$mhrhr {Z_mU Ho$bo Zmhr, `m_wio Oo Amnbo Zmhr Vo ZQ> Pmbo `mgmR>r H$emMo Xw:I? Oo
H$mhr AmnU KoVmo Vo `oWZy M KoVmo hUOo BdamOdiyZM KoVmo d Oo BdamOdiyZ KoVbo Vo `mbmM naV {Xbo.
AmnU [aH$m`m hmVmZoM `oVmo d [aH$m`m hmVmZoM OmVmo. Oo AmO Amnbo Amho `mnydr Xwg`mMo hmoV,o nwT>o A`
Hw$UmMo hmoBb
. `mg Amnbo g_OyZ _ hmoVmo d hrM ^mdZm Amn`m Xw:ImMo H$maU hmoVo Ago g_Om{dbo.
J_mB hUo EoH$m gmdH$me & J[a~r lr_VrMm ^mg &
`m XmohmoMmhr {Z` Zme & R>abm{M Ago &&
Oodr am gaVm {XZ {Xgo & {Xdgm AVr am Am^mgo &
{Z`m{Z bmJbo{M Ago & ho _mU `j &&
Ogr ZdJhmMr _m{bH$m & {Z` {\$aV{M {\$ao H$m &
Vgm X[ar lr_VrMm PmoH $m & `oV ghO Ordmdar &&
nhm dZrMr lr_Vr X[aVm & OmJVt Z {Xgo nhmVm&
nar OmJVrMr V[a dmVm & H$m` gmM Ago dZr &&
Ed hm jU^Jya Am^mg & nar dm`mMr Kodmo{Z gm`mg &
Ord ~io{ M AmnUmg & gwIXw:Ir Jmodr &&
`oW g_mYmZ amImoZr {Mmt & g`mdarb gmS>mo Z`o {Vr &
hr {_`m H$mimMr H$miJVr & lr_Vr {Z X[aVm &&
Vmo H$mi {Z`m{Z ~XbV & nar g` H$Xm{n Z T>iV &
Ogm I~m Z hmbV & amo{dbonUo &&
2/99
2/100
2/101
2/102
2/103
2/104
2/105
Zer~dmZ hmo`m `m {`m, `mZm `m n{VdVZo o hm _hmZ CnXoe {Xbm. g_mYmZ hrM gdm} AdWm
ggma gwIr H$a`mg _hdmMr Amho, hm Jw$_ {Xbm. {Mm g_mYmZr Ag`mg gd YmdmYmd gnVo, A^mdmMr
{MVm amhmV Zmhr, Xw:ImMo d AgVmofmMo _yiM ZQ> hmoVo. J_mBg {hVmonXoe Xo`mgmR>r Ambo`m gd {`m
gwIr OrdZmMm _hm_ KoD$Z g_mYmZmZo naV`m.
33
narjm Bdamg ~hwYm nmhmd`mMr hmoVr hUyZM H$r H$m`, EH$ {Xdg {dH$_ ~mOmamg Jobm AgVm Kar gmdH$ma
`oD$Z nmD$Ueo n`m`m F$U dgwbrgmR>r {dH$_Mr MmH$er H$$ bmJbm. ""nVr ~mOmambm Jobo AmhoV, Vo
Vw_Mr dgwbr {Z{MVnmo XoVrb,''Aer J_mBZo gmdH$mamg Imr XoD$Z naV Om`mg gm{JVbo. _m `mZo
dV:g dnwmMr enW KmbyZ, dgwbr KoV`m{edm` naV OmUma Zmhr Ago hUyZ, XmamV R>mU _mS>b.o VodT>mVM
EH$mZo J_mBH$So> `oD$Z Xwgar _moR>r Hw$dmVm {V`m H$mZr KmVbr. Xwg`m gmdH$mamZo H$Om`m dgwbrgmR>r
`m`mb`mV Vw$ J^mm ^$Z {dH$_mg ~mOmamVyZ AQ>H$ H$adyZ Zo`mMr Vr ~mV_r hmoVr. Vr gVr, nVr`m `m
dmV}Zo emoH$mHy$b hmoD$Z H$mob_Sy>Z Jobr d Ym` _moH$byZ aSy> bmJbr. {VMr bhmZ nmoa H$mhr Z C_JyZ _m, _m,
H$arV aSy> bmJbr. eodQ>r J_mBZo gmdY hmoD$Z lr_V ^mD$~XmH$So> _XVrMr `mMZm Ho$br. ^mD$~XmZr _m,
""Vw`m ~mnmZo _m`m ~mnmH$So> Ro>d Ro>dbr Zmhr,'' Aem A`V An_mZH$maH$ eXmV {VMr ~moidU Ho$br.
eodQ>r J_mBOdi EH$M VmaUhma Cabr, Vr hUOo A~m_mVm ! Ro>dm hmoVm ^$rMm Am{U nm{Vd`mMm. {VZo
A~O
o di OmD$Z H$Um ^mH$br. ""AmB A~,o _m`o, _mPm nVr Vw$ JmV Jobm, _m`m Xmamda gmdH$ma R>mU _mS>y Z
dV:`m _wbmMr enW KoD$Z ~gbm. _bm _mJM Cabm Zmhr. gmJ H$m` H$$ ? VyM _bm _mJ XmId. _r
_m`m nVrMr _Zmo^mdo godm Ho$br Ag`mg d _r Iar n{VdVm Ag`mg Vwbm nmdmdoM bmJob. ZmhrVa _r
_mPm Ord XoBZ '' {VMm hm dO{ZYma ~KyZ _mVobmgwm {VMr X`m Ambr d {V`m H$mZr dZr nS>bm. ""Km~$
ZH$mo ! noQ>rV nhm VoWo ` {_iob. Vo gmdH$mamg Xo. VwPm nVr Kar `oBb,'' Ago ImrMo eX H$mZr nS>VmM
J_mBbm A`V g_mYmZ Pmbo. {VZo KamVrb noQ>r CKSy>Z nm{hbr. {Vbm nmD$Ueo n`o Ro>dbobr Wbr gmnS>br.
Admo ho H$$UmH$a ^dmZr & hr H$m` {dn[aV Ho$br H$aUr &
_r ~mi VwPr Ho${dbdmUr & H$emnar nhmdo &&
Oar _mPm n{Vnm`t ew ^md & Agob Var Am{O nmd &
Zmhr Var hm Ord & XoBb I{MV{M &&
BH$So> Xmamdar gmdH$ma & _mJUr H$ar dmadma &
Vmo hUo J_mB `o ~mhoa & dgyb Xo bmoH$ar &&
_wbJr gmZwbr aS>V & _m _m hUmoZr AmH$X V &
Eoem doir J_mB {ZdmV & Omhbr ZmdoH$ &&
Vmo H$mZr nS>bm dZr & J_mB, gmoS> {MVm `o jUr &
KamV AmYr noQ>r CKS>moZr & nmhr nm I{MV &&
VwPm nVr `oBb Kar & Vy dgyb Xodmo{Z Q>mH$ bmH$ar &
ho ImoQo> Zmhr dmo gwXar & {ddmgo C{R> nm &&
Vd J_mB AmZXbr & CR>moZr noQ>r CKS>br &
Vmo nmD$Ueo $n`mMr Wbr & {Q> nS>br VoYdm&&
Ogm OmVm OmVm Ord & naVmoZr `mdm gmd`d &
H$t ~mZXmMm AZw^d & gmYH$m {_imdm &&
34
2/190
2/191
2/192
2/193
2/194
2/195
2/196
2/197
Vr a$_ J_mBZo gmdH$mamg XoD$Z aH$_oMr nmdVr KoVbr d `mg {Zamon {Xbm. gd {WVrMr
H$nZm Agbobm gmdH$ma {d_`M{H$V hmoD$Z {ZKyZ Jobm d WmoS>m doimVM g`mH$mir {dH$_ Kar
naVbm. {dH$_mg nmhVmM {VMm AmZX JJZmV _mdoZmgm Pmbm. OUy H$mhr {V`mgmR>r H$mimo`m amr
nm{U_oMm M CX`mg Ambm. {dH$_Zo, `mM lr_V ^mD$~XmZo `mMo H$O \o$Sy>Z gwQ>H$m Ho$`mMo gm{JVbo.
naV `oVmZm Vmo ^mD$~X d$S> Jmdr Jobm hmoVm. Vmo Kar naVbm H$m`, nmhyZ `o, Ago {dH$_Zo J_mBbm gmJVmM
{Vbm Imr nQ>br H$r, A~m_mVoZM
o {dH$_Mr gwQ>H$m Ho$br. {VZo {dH$_mg Vmo lr_V ^mD$~X Hw$Ro>M Jobm Zmhr
KarM Amho, Ago gmJyZ A~oZo {VMr d `mMr H$er gH$Q>mVyZ gwQ>H$m Ho$br ho gm{JVbo. XmoKohr J{hdabo, H$R>
XmQy>Z Ambm. Am_`mgmR>r _mVm {eUbr `mMr IV d _mVoZo gH$Q> {ZdmaU Ho$bo `mMm AmZX `m g{_l ^mdZoZo
XmoKohr ^mamdyZ A~m_mVo`m MaUr ZV_VH$ Pmbo. {dH$_bm J_mB`m nm{Vd`mMr _hmZVm nQ>br. Vmo hr
CXJmabm Y` J_mB ! Y` _r !
35
`m ~mi H$Umg J_mBZo o_mZo AH$mda Ko`mgmR>r CMbbo, VmoM {V`m hmVmV EH$ \y$b VodTo> Ambo. {Vbm
H$ioZm H$r, hm gd ^mg H$r g` ? _m hmVr \y$b hmoV.o hmVmVrb \y$b nmhyZ Vmo ^mg ZhVm hr J_mBMr Imr
nQ>br. {Vbm `m AX^Vw BeXeZmZo d X>mV mZo A`V AmZX Pmbm. `m \w$bmMo H$m` H$amdo, Agm Z
dm^m{dH$M {V`m _ZmV {Z_mU Pmbm. AmBbmM {dMmamdo H$m` H$amdo Vo. VmoM AmdmO C_Q>bm, "ho \y$b
Vw`m nVrbm gwJY
Ko`mgmR>r Xo,' Vgo Ho$bo H$r, Vw`m _ZmV Agbobm hoVy nyU hmoBb
.
Eogr n{VdVm H$amoZr Vw{V& _J VQ>W hmoD${Z nmhr _y{V &
godo{M ~mobbr {X` \w${V _hmgVr J_mB &&
hUo EoH$ X`W {Zdm{gZr & _Jb _y{V gwdm{gZr &
_m`m nVr`m {X` dMZr & Vy g hmoB nm &&
Eogo hUmoZr S>moio Pm{H$bo & dmrg X`r {ZO{dbo &
_J {VWo Zdb nm{hbo & gmdrZo VoYdm &&
EH$ g[agm bIbImQ> & H$me n{S>bmOr KZXmQ> &
{VWo C^r hmoD${Z PQ>nQ> & VQ>W nmhr &&
Vmo Amnw`m dmgmVyZ & AZV ^yVgQ>r hmo Cn &
Ogo YZw`mdamo{Z ~mU & gagamQ> gwQo> n &&
V {VWo gdm`m eodQ>r & EH$ {X` nw$f JQ>r &
Vmo hUo J_mB Vw`m nmoQ>r & _r AmVm ~mi hmoVmo nm &&
nhm V J_mB gVr & `m {X` nw$fmVr &
^JdmZ hUmoZr Vr & Am{b{JV dhVo &&
Vd Vr ~mb_y{V MVw^wO & Jit dZ_mim gVoO &
J_mBnwTo> ^JdmZ ghO & ~mi hmoD${Z amJV &&
V nw _mPm hUmoZ& J_mB CMbr _moho H$$Z&
Vo \y$b{M hmVmbmJyZ & {V`o`m Ambo nm &&
Vd Vr Mnmnbr & gdo{M nyd{WVr Ambr &
Ogr dZmVw{Z MoBbr & OmJ{V `o &&
Ogo J_mBgr Ohmbo & nar dZ Zho Vo nm{hbo &
Vo `m{M IwUo H$imo Ambo & \y$b am{hbo hmVmV &&
J_mB A`V AmZXbr & OUy nm{U_m hm{gbr &
{H$dm gmYHo$ Xo{Ibr & emoH$ {Zd{m &&
Vmo AH$_mV CR>bm dZr & H$r \y$b nVrg Xo ZodmoZr &
_J VwPm nVr AdKmUmo{Z & gwI$n hmoBb &&
36
3/71
3/72
3/73
3/74
3/75
3/76
3/84
3/85
3/86
3/87
3/88
3/89
3/93
3/94
J_mBZo _mVobm Z_H$ma Ho$bm d nVrOdi Ambr. nVr d Xmohr H$`m JmT> {ZoV hmo`m. {VZo hiyM
nVrbm CR>{dbo. J_mBMr gVm nmhyZ {dH$_ M{H$V Pmbm. {VMo Vo d$n AJXr doJioM hmoV.o Vmo haIbmgwm.
{VZo nVrg KS>bo Vo gnU
y gm{JVbo d A~M
o r Amkm hUyZ nVrbm \y$b dmg Ko`mgmR>r {Xbo. `mZo Vo hwJ VmM
Vo `m`m Zm{gH$m_mJ} `moVrd$nmZo `mMo earamV gm_mdbo. `m MV`dobr`m nwnm`m $nmZo OUy
`j BdaM {dH$_`m AVaJmV H$me`moVr hmoD$Z doebm. {dH$_ AmZXmZo nwb{H$V Pmbm d J_mBgmo~V
a__mU Pmbm Am{U na~dmZo gwm J_mBMo J^mV ~rO $nmZo doe Ho$bm.
3/162
3/163
3/164
37
_wwJgmOr Xodm`m O_m`m doir Zo_H$r Jh{WVr H$m` hmoVr Am{U _wJgmOr XodmMr
Hw$S>br H$er Agob Aer EH$ CgwH$Vm \$ma nydrnmgyZ boIH$mMo _ZmV hmoVr. `mMo H$maU Ago H$r,
`mo{V` {df`H$ nwVHo$ B`mXr MmiVmZm ^JdmZ lram_,^JdmZ lrH$U AmXt`m Hw$S >`m nmh`mV
Am`m hmo`m. hUyZM `m gX^mV ZmJnya `oWrb {g `mo{V{dX lr. hr. hr. {XdoH$a,
S>r.Am`.E.Eg.E_.E. `m`mH$So> CnbY Agbo`m gJUH$r` Umbrd$Z _wJ gmOr XodmMr Hw$S >br
H$$Z KoVm Ambr d `mZr gXa n{Ho$g~Yr Amnbr H$mhr _Vogwm _mS>bobr AmhoV. `j Xod Oar
AdVma $nmZo O_mg Ambo, Var `mZr Oohm Xoh YmaU Ho$bm,Vohm Vmo Xoh hm maYmMo AmYrZ hmoVm.
hUyZ _mJmb Vo XoD$ hU`mMo gm_`, Ago AdVma $nmZo ndrda Ambobo _hm_o, VnmZo Xoh
VmndyZ, ew H$$ZM Vo H$_mdVmV Am{U _`w bmoH$m`m AQ>nmemVyZ dm ~YmVyZ `mZmgwm gwQ>mdo
bmJVo. `m o{fVmMr M[ao BVamZm XrnV^m_mUo _mJXeZ H$arV AgVmV. `m Q>rZo nmhVm Hw$bXodVm
VwiOm^dmZrZo XQ>mV XoD$Z ZmVdm`m $nmZo `j Xod O_ KoBb, Aer nydgyMZm {Xbr hmoVr d
`m_mUo lrH$U O_mQ>_r hUOoM JmoHw$imQ>_rg, ewH$dmar amr amo{hUr Zjmda XodmMm O_
Pmbm''.
ZmJnya `oWrb
gw{g `mo{V{dX
lr. hr. hr. {XdoH$a
38
39
Bg lo> OmVH$ H$m O_ ew^ {XZmH$ 4 / 5 - 09 - 1863 e{Zdma Ho$ {XZ _hmam> am` Ho$
Ym_UJmd Jm_ _| hAm h& OmVH$ H$m O_ Zj amo{hUr Ama bZ df^ h& `h OmVH$ _hmnwf
B`mXr AZoH$ ew^`moJm| go g_ h& Bg Hw$ S>br H$s JhpW{V A`V lo> h& Hw$ S>br H$s lo>Vm H$mo
{g H$aZo Ho$ {bE `mo{Vfemr` _mU ^r CnbY h& Bg OmVH$ H$m O_ Zj amo{hUr h& Bg
Zj H$s {deofVmAm| Ho$ ~mao _| dUZ H$aVo Z_mJH$ma H$hVo h- amo{hUr Zj go dV, `mnma,
amOm, Y{ZH$, `moJr BZH$m {dMma H$aVm h `Wm ,
amo{h`m gwdV -n`-^yn-YZr-`moJ_wVemH${Q>H$m -Z_mJ n[a{e> IS>
Bg OmVH$ _| d`m ( g`mg) H$maH$ Jh eZr nM_ _| AWmV Yr WmZ _| pWV h&
bZm{YnVr eZr go X> hmoVm h Vmo n{admOH$ `moJ hmoVm h Eogm dhmmVH$ JW Ho$ d`m `moJm`mg
_| H$hm J`m h& Bg Hw$ S>br _| bZm{Yn{V ewH$ e{Z go X> Z hmoZo na ^r e{Z go `wV hmoH$a nM_ _o
pWV h& AV OmVH$ H$s d{V n[admOH$ AWdm {damJr H$s Vah hmoZo H$s g^mdZm h&
O_H$mbrZ M_m {Og am{e _| hmo Cg amer H$m A{YnVr d` e{Z H$mo XoIo AWdm
Xw~b
amer H$mo e{Z XoIo Vmo dmm `moJ hmo gH$Vm h& Bg Hw$ S>br _o bZm{YnVr/am`m{Yn{V ewH$
H$m e{Z Ho$ gmW `moJ h AV CnamoV \$b {_bZo H$s g^mdZm h&
O_oemo`` `o @ H$nw n``{H$O_n dm
~bmoZ_& Xrjm mVmoX`m{H$ && B{V&&
dhmmVH$_ A`m` 15 bmoH$ 3
Bg OmVH$ _o `moJH$maH$ ~wY H$`m _| CM hmoH$a bZ go nM_ _| AWmV {H$moU _| pWV
hmoZo Ho$ H$maU ^ Zm_H$ _hmnwf `moJ ^r Bg OmVH$ H$mo mV hAm h&
Bg `moJ H$m \$b Bg H$ma hemmW{dXY{ V`wV g_gJV^yZ mJmon_mo ^{dV-`m` {ZJyT>Jw `&
gHw${jY_m{ZaV `wbmbmQ> eL>Imo Yra
pWadm{gVHw${Q>MVHo$e^ma&&
40
BgH$m AW Bg H$ma h ^`moJ _| CnZ OmVH$ em H$m kmVm Y`d mZ, Y_m_m, gwX a _VH$dmbm Ama pWa {Mm dmbm
hmoVm h&
Bg Hw$ S>br _| ~wY Jh A`V lo> WmZ _| pWV h& ~wY H$`m am{e _| CMW h& O_
Ho$ g_` H$`m am{eW ~wY hmo Vmo OmVH$ Ym{_H$, dVm, MVwa, boIH$, H$mbkmVm, nyOZr`, {g,
CXma VWm ~bdmZ hmoVm h& Bg H$WZ Ho$ _mU _o gmamdbr JW
_o H$hm J`m hY_m{`mo @ {Vdm_r MVwa `mH$boa`H$m`O&
{dkmZ{en{ZaVmo _Ywa rdndr`M&&
`o> ny`mo gwXm ZmZm{dZ`monMmadmXaV&
WmZmo JwU} Xma H$`m`m gmo_Oo ~bdmZ&&
(gmamdbr (H$`mUd_m))
A`m` - 26 bmoH$ -11,12
Bgr JW
Ho$ A` A`m` _| H$`m _| ewH$ H$s pW{V OmVVH$ H$mo VrW Ama g^mAm| _|
n{S>V ~ZmVr h Egm H$hm J`m h& Bg Hw$ S>br _| ^r ewH$ H$`m am{e _| h&
H$`m`m ^JZw Z`o VrW g^mnpS>Vmo OmV&
(^JVw Z` AWmV ewH$ )
gmamdbr A- 28 bmoH$ 12
H$`m am{e ~wY H$s CM am{e h& gmamdbrH$ma H$hVo h {H$ ~wY AnZo CM _| AWmV
H$`m _| hmo Vmo OmVH$ _o Ymdr, Hw$blo>, MVwa dVm hmoVm h&
_Ym{dZ Hw$bmT>` gw{ZnwUdmH$` ~wYdmoMo
gmamdbr A`m` - 44 bmoH$ 2
&& Ed ew^_Vw &&
41
w$
42
3/180
3/181
3/182
43
44