I.

tehnika kola TESLA, Zagreb, Klaieva 7

CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE

CNC glodanje
EMCO PC MILL 105 sa EMCO WINNC

GE Series Fanuc 21-MB

Dipl. ing. Ivo Slade

Fanuc 21 MB CNC glodanje

Zagreb, travanj 2006.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 2

Fanuc 21 MB CNC glodanje 1 Kontrolna tipkovnica - objanjenje tipki

S desne strane monitora nalazi se tipkovnica sa slijedeom tipkama:

RESET prekida alarm, resetira CNC, prekida program, .... HELP menu za pomo SHIFT tipke odabire druge funkcije

CURSOR odabire funkcije gore dole PAGE pomie stranicu gore dole

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 3

Fanuc 21 MB CNC glodanje ALTER zamijenjuje rijei (promjena) INSRT umee rijei, poinje novi program

DELET brie rije, blok, program EOB End Of Block kraj bloka

CAN brie unos INPUT unos rijei, unos podataka

1.1

TIPKE ZA UNOS PODATAKA

Svaka tipka ima vie funkcija (brojeve, karaktere) Ponovljenim pritiskom na tipku, Automarski se prebacuje na slijedeu funkciju.

1.2

FUNKCIJSKE TIPKE

Funkcijske tipke se kod koritenja PC tipkovnice mogu prikazati kao tipke na ekranu pomou <F12 > POS oznaava trenutnu poziciju PROG ureivanje i prikazivanje programa, unos podataka u MDI modu, pokazivanje komande u automatskom modu OFFSET SETTING postavlljanje i pokazivanje ofset vrijednosti, podataka o alatima, varijabli,... SYSTEM - postavlljanje i pokazivanje parametara i pokazivanje dijagnostike MESSAGES alarm i prikaz poruka GRAPH grafiki prikaz CUSTOM ??? MMC / CNC ???

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 4

Fanuc 21 MB CNC glodanje 1.3 STROJNO UPRAVLJAKA TIPKOVNICA

Sastoji se od vie podgrupa upravljakih funkcija. Ovisn o tipu i opremi stroja sve funkcije ne mogu biti aktivne. SKIP preskoeni blok se nee izvriti DRY RUN ispitivanje programa (test) OPT STOP zaustavljanje programa kod naredbe M01 1x EMCO tipka RESET SBL - Rad stroja blok po blok STOP / START Zaustavljanje / izvravanje programa

Runo pokretanje alata po osima -4 i +4 EMCO tipke Pozicioniranje u Nul toku po svim osima FEED STOP / START Zaustavljanje / pokretanje posmaka Rotacija glavnog radnog vretena smanjivanje / 100% / poveavanje

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 5

Fanuc 21 MB CNC glodanje SPINDELSPEED STOP / START Zaustavljanje / pokretanje glavnog radnog vretena Tipke koje su aktivne sa napravama koje se mogu pridodati NC stroju . Okretanje diobene glave Odvoenje strugotine Tipka za pomak revolverske glave glodalice za jedno mjesto. Tipka za ukljuivanje / iskljuivanje rashladne tekuine. Otvaranje / zatvaranje vrata Otputanje / stezanje kripca Preklopnik naina rada

Regulator brzine posmaka od 0 120 %.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 6

Fanuc 21 MB CNC glodanje

1.4

PC - TIPKOVNICA

Osim tipkovnice EMCO NC stroja mogue je koritenje standardne tipkovnice za osobno raunalo. Tipkom <F1> prikazuju se funkcijske zipke (MEM, EDIT, MDI, ..) Tipkom <F12> prikazuju se na ekranu funkcijske tipke (POS, PROG, OFSET, SYSTEM..) Znaenje kombinacija tipki je ovisno o modelu stroja koji se koristi

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 7

Fanuc 21 MB CNC glodanje 2 OSNOVE NC UPRAVLJANJA NUL toke

M strojna nul toka (Machine zero point) Pozicija ove toke se ne moe mijenjati. Odreena je od strane proizvoaa NC stroja. Ona je ishodite koordinatnog sustava. R Referentna toka (Reference point) Toka u radnom podruju stroja koja je determinirana sa krajnjim prekidaima. Pozicija se prijavljuje kontrolnom ureaju im se klizai priblie toki R N Referentna toka alata (Tool mount reference point) Poetna toka od koje se mjere svi alati. Lei u osi draa alata. Odreena je od strane proizvoaa i ne moe se mijenjati. W Nul toka obratka (Workpiece zero point) Toka vezana za obradak. Slobodno se mijenja prema potrebama konstrukcije ili izrade. 2.2 NUL TOKA W

Kod EMCO glodalice strojna nul toka (M) lei na lijevom prednjem kraju radnog stola stroja. Kako ova toka nije pogodna kao poetna toka rada, koordinatni sistem je mogue promijeniti i postaviti ga na drugu povoljnu toku u radnom prostoru NC stroja. U registru OPERATING AREA PARAMETAR Zero Offset mogue je odrediti 4 nul toke. Te e se vrijednosti pridodati NC naredbama G54 G57 te e se nul toka promijeniti iz pozicije M (strojne nul toke) u W (nul toku obratka) koliko god puta je to potrebno.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 8

Fanuc 21 MB CNC glodanje

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 9

Fanuc 21 MB CNC glodanje

2.3

Koordinatni sustavi

Pravilo desne ruke: Odreivanje pozitivnog pravca koordinatnog sistema slijedi poloaj prstiju desne ruke, odnosno: Palac pokazuje u pozitivnom smjeru os X, kaiprst u pozitivnom smjeru osi Y, dok srednji prst pokazuje pozitivni smjer osi Z.

Koordinatni sustav kod EMCO glodalice je za os: X paralelan sa prednjim rubom radnog stola Y paralelan sa bonim rubom radnog stola Z okomit na radni stol Na slici su prikazani apsolutni koordinatni sustav koji je vezan za fiksnu toku na stroju (M ili W ) i inkrementni koordinatni sustav koji je vezan za referentnu toku alata ( N ili T ).

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 10

Fanuc 21 MB CNC glodanje 3 POSTAVLJANE toke W nul-

NUL toke W se postavljaju na slijedei nain 1. Na konrtolnoj tipkovnici pritisnuti funkcijsku tipku ili na PC tipkovnici pritisnut <F12> da se pojave funkcijske tipke te odabrati OFFSET (F5)

Odabire se W.SHFT (F5)

2. Otvara se prozor za upisivanje slijedeih referentnih toaka: 3. Upisuju se podaci (koordinate) za W nul-toke 00 osnovna nul toka 02 G55 01 G54 03 G56 4. tipkom PAGE prelazi se na slijedeu stranicu te se upisuju sllijedee W nul-toke 04 G57 05 G58 06 G59 5. Pod X, Y i Z se unose vrijednosti (koordinate) distance izmeu strojne M toke i odabrane pozicije W toke. Podaci (koordinate) se upisuju jedan po jedan te se nakon upisa tipkom INSERT (ili na PC tipkovnici tipkom ENTER) unose u predvieno polje 6. Pomicanje kursora koordinate W toke. na eljenu poziciju na kojoj se mogu upisati nove

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 11

Fanuc 21 MB CNC glodanje 4 Definiranje alata

Svrha mjerenja alata. CNC stroj koristi alat prema centru na elnoj povrini, a ne prema toki montae alata. Zato se svaki alat mora izmjeriti. Mjeri se udaljenost izmeu toke montae i ela alata (prikazano na slici: Z). Svaka se udaljenost se pridodaje H parametru - korekcijskom broju alata u OffsetRegister (OFFSET)

Korekcijski broj moe biti bilo koji broj u registru, ali se mora poklapati sa alatom koji se poziva u programu. Korekcija duljine alata z mjeri se poluautomatski, dok se radijus R upisuje runo isto kao H parametar. Radijus alata je potreban samo kod koritenja kompenzacije alata. Kod G17 odabira XY ravnine Mjerenje alata je Z apsolutna udaljenost od N.toke R radijus noa alata

4.1

Mjerenje alata pomou grebanja

Postupak Umetne se obradak u kripac. Toka mjerenja na obratku mora biti dohvatljiva drau alata praznom i s montiranim alatom. Odabere se JOG mod Postavi se tanki list papira na obradak. Draem alata polako se prilazi obratku, dok se ne pritisne papir.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 12

Fanuc 21 MB CNC glodanje Pritisnuti funkcijsku tipku POS te odabrati opciju REL sa ekrana.

Prikazati e se relativna pozicija alata na ekranu.

Pritisnuti tipku na kontrolnoj tipkovnici ili tipku Z na PC tipkovnici Z na ekranu poinje blinkati.

Tipkom CAN resetita se vrijednost Z na nulu. Nakon resetiranja Z vrijednosti montira se alat Prelazi se na rad u MDI modu U MDI modu isprogramirati broj okretaja i smjer okretanja te pokrenuti stroj S1000 M3 (Pritisnuti tipku NC START) Ponovo se prelazi u JOG mod Pritisnuti tipku MENU OFSET

Dok se alat vrti polako prii obratku te ga minimalno alatom zagrebati u istoj toki u kojoju je prije bio prazan dra alata. Sada se na ekranu pojavljuje razlika dulina izmeu praznog draa i montiranog alata (u Z relativno) Odabere se adekvatni parametar H u offset registru koritenjem kursora.

Vrijednost prikazana kao Z uzima se kao parametar H u offset registru i prebacuje se upotrebom tipke INPUT.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 13

Fanuc 21 MB CNC glodanje

5
5.1 AUTO EDIT MDI JOG ZRN

IZBORNIK NAINA RADA I RADNOG PODRUJA

Tipkom <F1> otvara se izbornik sa opcijama naina rada: <F3> <F4> <F5> <F6> <F7>

proirenje izbornika ostvaruje se odabirom tipke S1 S10 S100 S10000 <F3> <F4> <F5> <F6>

Povratak u prethodni izbornik ostvaruje se tipkom

MEM <F3> Rad programa u MEM operativnom modu: kontroler poziva blok po blok programa i izvrava ih

EDIT

<F4>

Rad programa u EDIT operativnom modu: omoguava pisanje programa, ispravljanje, unoenje podataka

MDI

<F5>

Rad programa u MDI operativnom modu: moe se ukljuiti glavno vreteno i zaokranuti spremnik s alatima kontrola radi s upisanim blokom i brie privremenu memoriju za novi unos.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 14

Fanuc 21 MB CNC glodanje JOG <F6>

JOG mod slui za runo upravljanje. Pomicanje klizaa alata po X, Y ili Z osi moe biti kontinuirano ili prebacivanjem u posebne oblike JOG moda segmentno korakom od: S1 pomak od 1/1000 mm - tisuinkom S10 pomak od 10/1000 mm - stotinkom S100 pomak od 100/1000 mm - desetinkom S1000 pomak od 1000/1000 mm - milimetrom REF <F7>

U ovom operativnom modu stroj odlazi u referentnu toku. Pribliavanjem referentnoj toki aktuelna pozicija koja se prikazuje na ekranu dobiva vrijednost postavljene referentne toke. Ovime se moe kontrolirati prepoznavanje pozicije klizaa u radnom podruju. U referentnu toku se mora pozicionirati: Nakon paljenja stroja Nakon glavnog iskljuenja (gljiva) Nakon poruke alarma (Aproach reference point ili Ref. Point not reached) Nakon kolizije kod koje se klizai zabiju zbog preoptereenja 5.2 Tipkom <F12> otvara se izbornik sa opcijama radnog podruja: <F3> <F4> <F5> <F6> <F7>

POS PRGRM OFFSET PARAM ALARM

proirenje izbornika ostvaruje se odabirom tipke GRAPH <F3>

Povratak u prethodni izbornik ostvaruje se tipkom Ove se opcije mogu koristiri direktno preko kontrolne tipkovnice na stroju

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 15

Fanuc 21 MB CNC glodanje 5.3 Prilaenje refeentnoj toki

Kod prilaenja referentnoj toki upravljanje se sinhronizira sa strojem. Prebacivanje preklopnika u REF mod Pritisnuti najprije tipku za os Z , zatim za os X kako bi se stoj pozicionirao u referentnu toku. Na PC tipkovnici mogue je pritisnuti tipku REF ALL numerikoj tipkovnici) iY

(broj 5 na

Nakon pozicioniranja u referentnu toku stroj je sinhroniziran s kontrolnom jedinicom. 5.4 Postavljanje radnog direktorija i jezika

Radni direktorij Mogue je kreirati radni direktorij u koji e se spremati programi i iz kojih e se izvravati. Radni direktorij je poddirektorij programskog direktorija koji se kreira prilikom instalacije. U izborniku odabrati SYSTEM Pritiskati tipku PAGE Down dok se ne pojavi ekran PARAMETAR GENERAL

Pozicionirati se u liniju PROGRAM PATH i upisati ime novog direktorija (max 8 karaktera) Pritisnuti tipku INPUT na strojno-upravljakoj tipkovnici ili Enter na PC tipkovnici i novi direktorij je kreiran.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 16

Fanuc 21 MB CNC glodanje Odabir jezika Mogue je odabrati jedan od ponueni jezika za komunikaciju s programom. Potrebno je upisati oznaku jezika u polje LANGUAGE i jezik je postavljen. DT - njemaki EN - engleski FR - francuski SP - panjolski

Programiranje

Programi i podprogrami se upisuju u EDIT modu Pozivanje programa Aktivirati EDIT mod Pritisnuti tipku PROG ili tipkom <F12> pozvati meni na ekran i odabrati opciju PROG Pomou opcije DIR prikazati e se svi postojei programi

Upisati broj programa O... Upisivanje novog programa pritisnuti tipku INSERT PC tipkovnici ili ENTER na

Postojei program se odabire tipkom OPRT i O SRH.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 17

Fanuc 21 MB CNC glodanje Pisanje programa: na PC tipkovnici N5 G1 X30 ..... kraj reenice 2 x Enter Enter Enter Enter na kontrolnoj tipkovnici

Nije potrebno upisivati redni broj naredbe, on se dodaje automatski. Da bi se ova mogunost ukinula nema automatskog numeriranja blokova treba se odabrati SYSTEM - otvara se prozor PARAMETER MANUAL i u polju SEQUENCE NO promijeniti vrijednost 1 u 0.

Brisanje programa Aktivirati EDIT mod Upisati broj programa (npr O0002) i pritisnuti tipku DELETE PC tipkovnici. AKO SE BRIU SVI PROGRAMI Aktivirati EDIT mod Opisati broj programa O0-9999 i pritisnuti tipku DELETE

kao i na

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 18

Fanuc 21 MB CNC glodanje Input output podataka

Pritisnutu tipku SYSTEM Na ekranu se pojavi prozor PARAMETER MANUAL

U polju I/O moe se odabrati: - 1 serijski interface - 2 serijski interface - A disketna jedinica A - B disketna jedinica B - C disk C - P printer Kod odabira diska C podaci se upisuju / itaju sa radnog direktorija koji je postavljen tijekom instalacije ili iz radnog poddirektorija koji se kasnije kreirao.

Program output Prei u EDIT mod Pritisnutu tipku SYSTEM Na ekranu se pojavi prozor PARAMETER MANUAL i upie se u adresa polju I/O

Pritisnuti PROG:

Pritisnuti OPRT.

Pritisnuti F11 ili

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 19

Fanuc 21 MB CNC glodanje

Pritisnuti PUNCH Upisati broj programa O00.. koji se alje Pritisnuti EXEC i program e se poslati na odabrani port, medij il printer

Program input Prei u EDIT mod Pritisnutu tipku SYSTEM Na ekranu se pojavi prozor PARAMETER MANUAL i upie se u adresa polju I/O

Pritisnuti PROG:

Pritisnuti OPRT.

Pritisnuti F11 ili

Pritisnuti READ Kod uitavanja sa diskete ili diska potrebno je upisati broj programa (npr O0023,
ako se uvosi vie programa upisuje se O0022-0055 i svi programi sa O0022 i O0055 biti e uitani)

Pritisnuti EXEC

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 20

Fanuc 21 MB CNC glodanje

Podaci o alatu - output Prei u EDIT mod Pritisnutu tipku SYSTEM Na ekranu se pojavi prozor PARAMETER MANUAL i upie se u adresa polju I/O

Pritisnuti OFFSET

Pritisnuti OPRT.

Pritisnuti F11 ili

Pritisnuti PUNCH

Pritisnuti EXEC

Podaci o alatu - input Prei u EDIT mod Pritisnutu tipku SYSTEM

Na ekranu se pojavi prozor PARAMETER MANUAL i upie se u adresa polju I/O

Pritisnuti tipku OFFSET Pritisnuti OPRT. Pritisnuti F11 ili Pritisnuti READ Pritisnuti EXEC

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 21

Fanuc 21 MB CNC glodanje

6.1

Izvrenje programa

Start NC programa Prije izvoenja programa provjeriti da li su kontrolna jedinica i stroj spremni za pokretanje programa. Aktivirati EDIT mod Pritisnuti tipku PROG

ili tipkom <F12> pozvati meni i odabrati opciju PROG

Upisati broj programa O... Odabrati ga tipkom CURSOR, Promjeniti mod u MEM Pritisnuti tipku START (kao i na PC tipkovnici).

6.2

Ekran pri izvravanju programa 1 Odabirom funkcijske tipke PRGRM - na ekranu e se za vrijeme rada prikazivat aktualni blok

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 22

Fanuc 21 MB CNC glodanje 2. Odabirom funkcijske tipke CHECK na ekranu e se za vrijeme rada prikazivat aktualni blok, trenutna pozicija alata, aktivne G i M komande, brzina okretanja alata, posmak i alat. Pozicje alata mogu se vidjeti u APS - apsolutnom koordintnom sustavu ili REL inkrementnom koordinatnom sustavu. 3. Odabirom funkcijske tipke CURRNT

na ekranu e se za vrijeme rada prikazivat aktivna G naredba (komanda).

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 23

Fanuc 21 MB CNC glodanje 6.3 Pretraivanje blokova

Koritenje ove funkcije omoguuje start programa iz bilo kojeg bloka. Kod traenja bloka izvravati e se iste naredbe kao kod normalnog putanja programa, ali se alat nee micati. Aktivirati EDIT mod Odabrati program koji e se izvravati Pomicati CURSOR, do bloka koji e se izvravati Promjeniti mod u MEM Pritisnuti tipku START

6.4

Utjecanje na izvrenje programa

DRY RUN DRY RUN se koristi pri testiranju programa. Glavno vreteno se ne ukljuuje, a sva gibanja se izvedu u brzom hodu DRY RUN hodu. Ako se aktivira DRY RUN na kontrolnoh tipkovnici na ekranu e se u prvom redu pojaviti informacija DRY. SKIP SKIP se koristi kod neizvravanja oznaenih programskih reenica blokova. Ako je red oznaen /(kosom crtom), taj se red nee izvriti, program se nastavlja dalje s prvim slijedeom redom koji nema znak /. (npr. /N100 G0 X120 Y40..) Ako se aktivira SKIP na kontrolnoh tipkovnici na ekranu e se u prvom redu pojaviti informacija SKP. 6.5 Prekidanje izvoenja programa Rad u modu BLOK PO BLOK Nakon svakog izvrenog reda NC stroj stane i eka nastavak tipkom START. Naredba M00 Nakon naredbe M00 programski STOP NC stroj stane i eka nastavak tipkom START. Naredba M01 Ako je na kontrolnoj tipkovnici aktivirana opcija OPT STOP (u prvom redu ekrana prikazano je OPT), nakon naredbe M01 (uvjetni STOP) NC stroj stane i eka nastavak tipkom START. Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 24

Fanuc 21 MB CNC glodanje 6.6 Simulacija programa

NC programi se mogu grafiki simulirati. Pritiskom na tipku GRAPH Ili koritenjem <F12> i odabirom opcije GRAPH otvara se prozor za postavlljanje grafike simulacije. Podruje simulacije je pravokutni prozor koji je definiran dole lijevim i gore desnim krajem. ULAZNI PODACI: AXIS P upisuje se broj povrine u kojoj se eli simulacija 0 XY povrina 1 XZ povrina 2 YZ povrina MINIMUM / MAXIMUM Ovdje se upisuju podaci za veliinu prozora simulacije X, Y i Z su koordinate desno gore I, J i K su kordinate lijevo dole Svi ostale unosi i opcije SOLID i AUX nisu aktivne. Pritiskom na otvara se opcija

Win 3D View je opcija koja nije ukljuena u osnovnu verziju software-a Odabirom opcije EXEC <F4> otvara se prozor s novim mogunostima odabira. Opcije SCALE i POS nisu aktivne.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 25

Fanuc 21 MB CNC glodanje Opcija EXEC otvara prozor za simulaciju programa sa slijedeim mogunostima. START pokree grafiku simulaciju, STOP zaustavlja simulaciju RESET ponitava simulaciju.
Brzi hod je prikazan isprekidanom linijom dok su radni hodovi prikazani punom linijom.

3DVIEW je opisan na kraju skripte.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 26

Fanuc 21 MB CNC glodanje

7.

G naredbe

G00 linearno (pravocrtno) gibanje u brzom hodu G01 linearno (pravocrtno) gibanje u radom hodu G02 kruno gibanje u radnom hodu u smjeru kazaljke na satu G03 kruno gibanje u radnom hodu u smjeru obrnutom kazaljki sata G04 kratka stanka u radu G15 naredba za kraj polarne interpolacije G16 naredba za poetak polarne interpolacije G17 izbor radne povrine XY G18 izbor radne povrine XZ G19 izbor radne povrine YZ G20 mjerni sustav u inchima G21 mjerni sustav u milimetrima G28 prilaenje referentnoj toki G40 iskljuena kompenzacija alata G41 ukljuena kompenzacija alata LIJEVA G42 ukljuena kompenzacija alata DESNA G43 pozitivna kompenzacija duljine alata G44 negativna kompenzacija duljine alata G49 ukidanje kompenzacije duljine alata G52 lokalni koordinatni sistem - prebacivanje W nul toke G53 strojni koordinatni sistem M toka G54 - G59 radne nul toke (W) G63 urezivanje navoja G68 - G69 rotacija koordinatnog sistema G90 apsolutni mjerni sustav G91 inkrementni mjerni sustav G94 naredba za posmak u mm/min G95 naredba za posmak i mm/okretu G97 okretaju u minuti

7.1

Ciklusi

G73 Ciklus buenja sa lomljenjem strugotine G74 Ciklus urezivanja lijevog navoja G76 Ciklus za izbuivanje rupe G80 Naredba za prekidanje ciklusa buenja G81 Ciklus buenja G82 Ciklus buenja sa stankom G83 Ciklus povratnog buenja G84 Ciklus urezivanja navoja G85 Ciklus razvrtanja rupe G86 Ciklus buenja rupe sa zaustavljanjem rotacije alata G87 Ciklus natranog izbuivanja depa rupe G88 Ciklus buenja rupe sa programiranim zaustavljanjem G89 Ciklus razvrtanja rupe sa zaustavljanjem G98 Povratak na startnu povrinu G99 Povratak na povratnu povrinu

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 27

Fanuc 21 MB CNC glodanje

G00 - naredba za linearno gibanje u brzom hodu Format naredbe N... G00 X... Y... Z...

Alat se kree maksimalnom brzinom prema zadanoj poziciji. Maksimalna brzina je odreena od proizvoaa. Primjer sa slike U apsolutnom koordinatnom sustavu G90: G00 X40 Y56 U inkrementnom koordinatnom sustavu G91: G00 X-30 Y-30.5

G01 - naredba za linearno gibanje u radnom hodu Format naredbe N... G01 X... Y... Z... brzinom

Alat se kree programiranom posmakom prema zadanoj poziciji. Primjer sa slike

U apsolutnom koordinatnom sustavu G90: G94 (posmak u mm/min) ... G00 X40 Y20.1 F500 U inkrementnom koordinatnom sustavu G91: G94 F500 (posmak u mm/min) ... G00 X20 Y-25.9

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 28

Fanuc 21 MB CNC glodanje Zakoenja i zaobljenja Kod programiranja mogue je umetnuti zakoenje ili zaobljenje koritenjem parametara C ili R izmeu dvije naredbe G00 ili G01 Format naredbe N... G00 X... Y... C ili N... G01 X... Y... R Programiranje zakoenja ili zaobljenja mogue je samo u aktivnoj radnoj povrina (npr G17).

G02 - naredba za kruno gibanje u radnom hodu u smjeru kazaljke na satu G03 - naredba za kruno gibanje obrnuto od smjera kazaljke na satu Format naredbe

N... G02 X... Y... Z... I... J... K... F... N... G03 X... Y... Z... R... F...

Alat se kree programiranom brzinom posmakom prema zadanoj poziciji po definiranom luku. X, Y, Z - krajnja toka luka I, J, K inkrementne koordinate sredita luka F... - posmak R... radijus luka

Primjer sa slike G02 X160 Y130 I30 J40 F500 G02 X160 Y130 R50 F500

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 29

Fanuc 21 MB CNC glodanje G04 kratka stanka Format naredbe N... G04 X... (sec) N... G04 P... (msec) Gibanje alata e biti zaustavljeno za vrijeme odreeno u naredbi G04 u krajnjoj toki narebe. Sa naredbom P ne moge se koristiti decimalni zarez i rezolucija je 100msec Maksimalno trajanje stanke je 2000 sec. Primjer G04 X2.5 (stanka 2.5 sec) G04 P1000 (stanka 1000 msec 1sec)

G09 tono zaustavljanje - egzaktni stop Format naredbe N... G09

Blok e se izvravati dok se alat ne zaustavi na 0. Zato krajevi ne mogu biti zaokrueni, to rezultira preciznim pomacima.

G10 postavljanje podataka Naredba G10 doputa promjenu controlnih podataka, parametara programiranja, upisivanje podataka o alatu, .... G10 se esto koristi za programiranje W nul-toke. POSTAVLANJE NUL TOKE Format naredbe N... G10 L2 Pp IP...;

p=0 vanjske W nul-toka (osnovna nul toka vidjeti Postavljanje nul toke) p1-6 W nul toke koje odgovaraju koordinatnim sistemima 1-6 IP W nul toka za nekoliko osi. Kod programiranja IP se zamjenjuje slovima osi (X,Y,Z) KOMPENZACIJA ALATA Format naredbe N... G10 L11 P... R... ;

P broja alata koji se kompenzira R vrijednost kompenzacije u apsolutnom modu G90 Kod inkrementnog programiranja G91 vrijednost kompenzacije se pridodaje ve postojeoj vrijednosti

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 30

Fanuc 21 MB CNC glodanje

G15 - naredba za kraj polarne interpolacije G16 - naredba za poetak polarne interpolacije Format naredbe N... G16 ... N... G15

Izmeu naredbe G16 i G15 pozicije se mogu definirati polarnim koordinatama. Radne povrine se odabiru naredbama G17, G18 ili G19. Adresa prve koordinate programira radijus, dok adresa druge koordinate programira kut u odnosu na W radnu toku. Primjer sa slike G17 G16 (odabir XY radne povrine, poetak polarne interpolacije) ... G01 X50 Y30 (prva os radijus X=50, druga os kut Y=30)

G17 naredba za rad u XY ravnini G18 naredba za rad u XZ ravnini G19 naredba za rad u YZ ravnini

Format naredbe

N... G17 N... G18 N... G19

Kod NC programiranja mogue je biranje radne povrine u kojoj e se izvoditi obrada. Postavljena radna povrina obrade kod glodanja je G17 XY povrina, dok je kod tokarenja G18 XZ povrina

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 31

Fanuc 21 MB CNC glodanje G20 naredba za mjerenje u inch-ima Format naredbe N... G20

Kod NC programiranja nakon upisivanja naredbe G20 sve veliine e se konvertirati u inche. Posmak F iz mm/min u inch/min ili iz mm/o u inch/o Nul toke W, duljine i promjeri alata iz mm u inch Pomicanje alata po osima iz mm u inch Prikaz vrijednosti trenutnih vrijednosti na ekranu iz mm u inch Brzina rezanja iz m/min u feet/min G21 naredba za mjerenje u milimetrima Format naredbe N... G21

Kod NC programiranja nakon upisivanja naredbe G21 sve veliine e se konvertirati u milimetre. Vodea postavka ako se nita ne upie sistem radi u mm. Posmak F (mm/min ili mm/o) Nul toke W, duljine i promjeri alata u mm Pomicanje alata po osima u mm Prikaz vrijednosti trenutnih vrijednosti na ekranu u mm Brzina rezanja u m/min G28 prilaenje referentnoj toki Format naredbe N... G28 X... Y... Z... X,Y i Z su kordinate meutoke

Koritenjem naredbe G28 pozicioniranje u referentnu toku ide preko meutoke zadane koordinatama X, Y i Z. Prvo je gibanje po osi X, pa gibanje po osi Y zatom po osi Z i nastavak gibanja do referentne toke. Sva gibanja odgovaraju naredbi G00.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 32

Fanuc 21 MB CNC glodanje Kompenzacija radijusa alata Koritenje kompenzacije radijusa alata kontrolna jedinica automatski proraunava put paralelan s programiranom konturom i udaljen za radijus alata te tako kompenzira radijus alata. G40 ukidanje kompenzacije radijusa alata Format naredbe N... G40 Ukidanje kompenzacije je dozvoljeno samo u kombinaciji s linearnim gibaljem (G00, G01). Najee se G40 programira sa povratom u toku promjene alata.

G41 lijeva kompenzacija radijusa alata Format naredbe N... G41 H... Kod programiranja G41 alat e se gibati s lijeve strane programirane konture gledano u pravcu posmaka. Za proraun radijusa mora se pozvat H parametar iz offset registra (OFFSET) koji prezentira radijus alata i programirati s G41. Nije mogue direktno prelaziti iz lijeve u desnu korekciju (G41 u G42) niti obrnuto. Mora se uiniti meukorak za ponitavanje kompenzacije naredbom G40.

G42 desna kompenzacija radijusa alata Format naredbe N... G42 H... Kod programiranja G42 alat e se gibati s desne strane programirane konture gledano u pravcu posmaka.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 33

Fanuc 21 MB CNC glodanje G43 pozitivna kompenzacija duljine alata G44 negativna kompenzacija duljine alata Format naredbe N... G43 H... N... G44 H... Sa G43 i G44 vrijednost iz offset registra (OFFSET) e biti pridodana ili oduzeta kao duljina alata. Kod aktivne radne XY povrine - G17 u programu e vrijednost iz registra biti dodana ili oduzeta kod svih Z gibanja. Primjer N.. G43 H05 Vrijednost iz registra upisana pod H05 biti e dodana svim slijedeim Z gibanjima kao duljina alata. G49 ukidanje kompenzacije duljine alata G52 lokalni koordinatni sistem Format naredbe N... G52 X... Y... Z... Sa naredbom G52 trenutni koordinatni sistem (W nul toka) mijenja poloaj za vrijednost X,Y i Z koordinata. Ovom naredbom se kreira koordinatni podsustav i ostaje aktivan dok se na zamijeni nekim novim sistemom.

G53 strojni koordinatni sistem M toka Format naredbe N... G53 Strojna nul toka (M) je odreena kod proitvoaa stroj. Izvjesne radnje npr. promjena alata, uvijek se obavljaju u istoj poziciji unutar radnog podruja stroja. Naredbom G53 ponitava se radna toka za jedan blok (jednu programsku reenicu) i strojni koordinatni sistem je aktivan za taj blok. G54 G59 W radne nul toke Format naredbe N... G54 Kod upravljake jedinice FANUC mogue je definirati 6 radnih nul-toaka u opciji Menu Offset .

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 34

Fanuc 21 MB CNC glodanje

G61 egzaktni stop mod Format naredbe N... G61

Blok e se izvravati dok se alat ne zaustavi na 0. Zato krajevi ne mogu biti zaokrueni, to rezultira preciznim pomacima. G61 je aktivan dok se ne ukine naredbom G62 ili G64.

G63 urezivanje navoja Format naredbe N... G63 Z... F... Z dubina navoja F korak navoja u mm Ovom naredbom mogu se urezivati navoji. Posmak i brzina vrtnje su 100% i nije ih mogue promijeniti. G64 mod rezanja Format naredbe N... G62 / G64

G62 i G64 imaju isti efekt. Prije pozicioniranja u tangentnu toku po Xosi zapoeti e se gibanje po Yosi. Ovo rezultira nepromjenjivom brzinom kod konturnog gibanja. Konturno gibanje nije egzaktno otrokutno. Veliina konturnog gibanja je normalno u skladu sa tolerancijama na nacrtu.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 35

Fanuc 21 MB CNC glodanje G68 / G69 rotacija koordinatnog sistema Format naredbe N... G68 ... ... R... ... ... N... G69 G68 - ukljuena rotacija koordinatnog sistema G69 - iskljuena rotacija koordinatnog sistema a/b koordinate centra rotacije u radnoj povrini R kut rotacije Rotacije se izvodi u aktuelnoj radnoj povrini G17, G18 ili G19.

Primjer: N5 N10 N15 N20 N25 N30 G54 ; odabir nul toke G43 T1 H10 M6 ; pozitivna kompenzacija duljine alata T1 sa adrese H10, aktiviran alat S2000 M3 F300 ; 2000 o/min u smjeru kazaljke sata, posmak 300mm/min M98 P030100 ; poziv podprograma O0100, izvriti ga 3 puta G00 Z50 ; podizanje alata u brzom hodu na 50 mm M30 ; kraj programa

Podprogram O0100 N10 G91 G68 X10 Y10 R22.5 ; rad u inkrementnom sustavu, rotacija koordinatnog sistema sredite rotacije na koordinati x10 y10 za kut 22.5 N15 G90 G00 X30 Y10 Z5 ; rad u apsolutnom sistemu, brzim hodom na poziciju N20 G1 Z-2 ; u radnom hodu sputanje po Z-osi na poziciju -2mm N25 X45 ; u radnom hodu gibanje po X-osi na poziciju 45mm N30 G00 Z5 ; podizanje alata u brzom hodu na poziciju Z 5mm N35 M99 ; kraj podprograma povratak u glavni program

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 36

Fanuc 21 MB CNC glodanje 7.1 CIKLUSI

Ciklus za buenje G98 G99 Nakon buenja do definirane dubine alat se vraa u startnu ravninu Nakon buenja do definirane dubine alat se vraa u povratnu ravninu definiranu s parametrom R

Ako se ne upie G98 ili G99 alat se vraa u startnu ravninu. Koritenjem G99 parameter R mora biti programiran. Iznos R parametra je razliit u apsolutnom i inkrementnom sustavu. G90 apsolutni sustav definira R kao toku (ravninu) iznad radne povrine (W). G91 inkrementni sustav R definira kao toku (ravninu) udaljenu od zadnje Z startne pozicije ciklusa buenja). Gibanje alata 1. Alat se u brzom hodu giba os startne pozicije do ravnine definirane R parametrom. 2. Odvija se specifini ciklus u radnom hodu do definirane dubine 3. alat se vraa u G98 ili G99 poziciju ovisno koja je programirana u brzom hodu Broj ponavljanja K parametar definira broj ponavljanja ciklusa. Kod apsolutnog sustava G90 ponavljala bi se buenja uiste rupe. Kod inkrementnog sustava G91 alat se svaki put pomie za iznos X i Y pa to je najlaki nain programiranja buenja redova.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 37

Fanuc 21 MB CNC glodanje G73 Ciklus buenja sa lomljenjem strugotine Format N... G98 G73 X... Y... Z... (R...) P... Q... F... K... ili N... G99 G73 X... Y... Z... (R...) P... Q... F... K... G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G73 Ciklus buenja sa lomljenjem strugotine X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine P vrijeme stanke na dnu rupe (msec) Q F K
P1000 = 1 sec

rezni dio dubina rezanja po hodu posmak broj ponavljanja

Alat prodire u radnom hodu u obradak za Q dubinu rezanja, vraa se u brzom hodu 1 mm kako bi slomio strugotinu, ponovo prodire u obradak, vraa se.... dok ne dostigne zadanu dubinu te se u brzom hodu vraa na programiranu G98 ili G99 poziciju. Ovakav nain buenja rupa se koristi kod dubokog buenja i kod materijala sa loim reznim svojstvima.

G74 Ciklus urezivanja lijevog navoja Format N... G98 G74 X... Y... Z... (R...) F... P... K... Ovim ciklusom se izrauju lijevi navoji. Svi parametri kao za izradu desnog navoja G84

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 38

Fanuc 21 MB CNC glodanje

G76 Ciklus za izbuivanje rupe Format N... G98 G76 X... Y... Z... (R...) F... Q... K... Ovim ciklusom se proiruju rupe sa eonim ili bunim glavama. Alat se u brzom hodu giba do povratne povrine, programiranim posmakom do dna rupe, vratilo se zaustavlja, alat se horizontalno odmie u brzom hodu za vrijednost Q, zaustavlja te se u brzom hodu vraa u poziciju na poetnoj (povratnoj) povrini. G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G76 Ciklus za izbuivanje rupe X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine Q vrijednost horizontalnog odmicanja K broj ponavljanja

G80 Naredba za prekidanje ciklusa buenja Format N... G80 Ciklusi buenja su modalni i moraju se prekinuti naredbom G80 ili nekom naredbom iz grupe 1 ( G00, G01,..)

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 39

Fanuc 21 MB CNC glodanje G81 Ciklus buenja Format N... G98 G81 X... Y... Z... (R...) F... K... Ovim ciklusom se alat giba u radnom hodu do dna rupe te se u brzom hodu vraa u poziciju na poetnoj (povratnoj) povrini. G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G81 ciklus za buenje rupe X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine F posmak K broj ponavljanja Ovakav nain buenja se koristi kod buenja plitkih rupa i kod materijala sa dobrim reznim svojstvima.

G82 Ciklus buenja sa stankom Format N... G98 G82 X... Y... Z... (R...) P... F... K... Ovim ciklusom se alat giba u radnom hodu do dna rupe, zadri se na dnu da ju bolje poisti, te se u brzom hodu vraa u poziciju na poetnoj (povratnoj) povrini. G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G81 ciklus za buenje rupe X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine P vrijeme stanke na dnu rupe P1000 = 1sec F posmak K broj ponavljanja Ovakav nain buenja se koristi kod buenja plitkih rupa i kod materijala sa dobrim reznim svojstvima.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 40

Fanuc 21 MB CNC glodanje G83 Ciklus povratnog buenja Format N... G98 G83 X... Y... Z... (R...) P... Q... F... K... ili N... G99 G83 X... Y... Z... (R...) P... Q... F... K... G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G83 Ciklus buenja sa povratom zbog lomljenja strugotine X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine P vrijeme stanke na dnu rupe (msec) Q F K
P1000 = 1 sec

rezni dio dubina rezanja po hodu posmak broj ponavljanja

Alat prodire u radnom hodu u obradak za Q dubinu rezanja, vraa se u brzom hodu na startnu povrinu G98 ili povratnu povrinu G99 (koja je programirana) kako bi slomio strugotinu u izbacio je iz rupe, ponovo se sputa u brzom hodu do 1 mm iznad dubine prethodnog buenja, ponovo prodire u obradak u radnom hodu za slijedeu dubinu Q, vraa se.... dok ne dostigne zadanu dubinu te se vraa na u brzom hodu na programiranu G98 ili G99 poziciju. Ovakav nain buenja rupa se koristi kod dubokog buenja i kod mekanih materijala sa trakastom strugotinom.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 41

Fanuc 21 MB CNC glodanje G84 Ciklus urezivanja navoja Format N... G98 G84 X... Y... Z... (R...) F... P... K... ili N... G99 G84 X... Y... Z... (R...) F... P... K... G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G84 Ciklus urezivanja navoja X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine F posmak po okretaju korak navoja P vrijeme stanke na dnu rupe (msec) K
P1000 = 1 sec

broj ponavljanja

Alat programiranim posmakom, smjerom okretanja u pravcu kazaljke sata, ulazi u rupu do dubine Z, stane za vrijeme P, prebacuje vrtnju vratila u smjer obrnuti od kazalje sata i izlazi programiranim posmakom do povrine G98 ili G99 Ureznica mora biti u steznoj glavi s kompenzacijom visine. Brzina okretanja vratila i posmak moraju biti postavljeni na 100%.

G85 Ciklus razvrtanja rupe Format N... G98 G85 X... Y... Z... (R...) F... K... G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G85 Ciklus razvrtanja rupe X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine F posmak K broj ponavljanja Alat programiranim posmakom ulazi u rupu do dubine Z i izlazi programiranim posmakom do povrine G98 ili G99.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 42

Fanuc 21 MB CNC glodanje G86 Ciklus buenja rupe sa zaustavljanjem rotacije alata Format N... G98 G85 X... Y... Z... (R...) F... G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G86 Ciklus buenja rupe X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine F posmak Alat programiranim posmakom ulazi u rupu do dubine Z. Na dnu rupe zaustavlja se rotacija alata i alat izlazi u brzom hodu do povrine G98 ili G99. G87 Ciklus natranog izbuivanja depa rupe Format N... G87 X... Y... Z... R... Q... F... G87 rupe X Y Z R Q F Ciklus natranog izbuivanja depa pozicija rupe po X osi pozicija rupe po Y osi dubina rupe apsolutno ili inkrementno dubina natranog izbuivanja vrijednost horizontalnog pomaka posmak

Postojea rupa se moe s jedne strane proiriti bunom glavom. Alat se pozicionira po X i Y osi, orijentira, zaustavlja. Horizontalno se pomie za vrijednost Q. Vertikalno se sputa na poticiju R (ne obrauje). Vraa se za vrijednost Q (obrauje) Pomie se vertikalno do pozicije Z (obrauje) Na dubini Z rotacija vretena se zaustavlja i alat se pomie za vrijednost Q. U brzom hodu alat izlazi iz rupe na startnu povrinu. Horizontalno se pomie za vrijednost Q i vraa u poetnu poziciju X, Y.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 43

Fanuc 21 MB CNC glodanje G88 Ciklus buenja rupe sa programiranim zaustavljanjem Format N... G88 X... Y... Z... (R...)P... F... M G88 Ciklus buenja rupe sa programiranim zaustavljanjem X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine P vrijeme stanke na dnu rupe (msec)
P1000 = 1 sec

posmak

Alat programiranim posmakom ulazi u rupu do dubine Z. Na dnu rupe nakon programirane stanke se zaustavlja rotacija alata. Izlazi se runo.

G89 Ciklus razvrtanja rupe sa zaustavljanjem Format N... G98 G85 X... Y... Z... (R...) F... K... P... G98 / G99 povrata u startnu / povratnu ravninu G85 Ciklus razvrtanja rupe X pozicija rupe po X osi Y pozicija rupe po Y osi Z dubina rupe apsolutno ili inkrementno R vrijednost (pozicija) povratne povrine F posmak P vrijeme stanke na dnu rupe (msec)
P1000 = 1 sec

broj ponavljanja

Alat programiranim posmakom ulazi u rupu do dubine Z, zadri se na dnu za vrijeme P i izlazi programiranim posmakom do povrine G98 ili G99.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 44

Fanuc 21 MB CNC glodanje G90 Apsolutni koordinatni sustav Format N... G90

Sve mjere i udaljenosti ostalih toaka mjere se od jedne poetne toke u prostoru. Poetna toka W nul-toka - je mjerodavna i za putanju alata. Svi putovi alata su takoer mjereni od te toke. Ako na poetku NC programa nije upisana naredba G90, program e to uzeti kao vodeu vrijednost bez obzira to nije napisana i raditi e u apsolutnom sustavu.
A (10,15) - 10 mm po osi X, 15 mm po osi Y od NUL toke B (20,35) - 20 mm po osi X, 35 mm po osi Y od NUL toke C (30,35) - 30 mm po osi X, 36 mm po osi Y od NUL toke

Apsolutni sustav ima JEDNU nepromjenjivu referentnu NUL toku

G91 Inkrementni koordinatni sustav Format N... G91

Mjere i udaljenosti jedne toke mjere se od druge toke. Poetna toka - NUL toka - je mjerodavna samo za prvu toku. Zato se sustav zove inkrementni (prirast) ili slijedni ili lanani. Kako se alat giba od jedne toke prema drugoj tako toka do koje stigne postaje NUL toka slijedeeg gibanja. Kod rada u inkrementnom sustavu potrebno je napisati naredbu G91.
A (10,15) - 10 mm po osi X, 15 mm po osi Y od NUL toke B (10,20) - 10 mm po osi X, 20 mm po osi Y od toke A C (10, 0) - 10 mm po osi X, 0 mm po osi Y od toke B

Inkrementni sustav ima onoliko referentnih toaka koliko ima daljnjih naredbi pozicioniranja tj. svaka operacija ima za referentnu toku (poetnu toku) zadnju poziciju prethodne operacije. Mogue je prelaziti iz jednog sustava u drugi koliko god je puta potrebno.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 45

Fanuc 21 MB CNC glodanje G92 Postavljanje koordinatnog sistema Format N... G92 X... Z...

Ponekad je potrebno promijeniti nul toku unutar programa i to se radi naredbom G92. Ova naredba je modalna i ne prestaje naredbom G30 ili RESET. Zato je potrebno aktivirati prethodnu nul tou prije zavretka programa. G94 Posmak u mm/min Format N... G94

Vrijednosti posmaka mjeriti e se u mm / min. Postavljena vrijednost kod glodanja.

G95 Posmak u mm / okr Format N... G95

Vrijednosti posmaka mjeriti e se u mm / okr. Postavljena vrijednost kod tokarenja.

G97 Okretaju u minuti Format N... G97

Vrijednosti S su u okr / min

G98 Povratak na startnu povrinu Format N... G98

G99 Povratak na povratnu povrinu Format N... G99

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 46

Fanuc 21 MB CNC glodanje

7.2

M naredbe

M00 naredba za programski STOP M01 naredba za uvjetni STOP M02 naredba za kraj glavnog programa M03 naredba za ukljuenje rotacije glavnog radnog vretena (alata) u smjeru kazaljke sata M04 naredba za ukljuenje rotacije glavnog radnog vretena (alata) u smjeru protivnom kazaljki sata M05 naredba za zaustavljaje rotacije glavnog radnog vretena (alata) M06 naredba za izmjenu alata M08 naredba za ukljuivanje rashladne tekuine M09 naredba za iskljuivanje rashladne tekuine M27 naredba za okretanje diobene glave M30 naredba za kraj glavnog programa M71 naredba za ukljuivanje ispuhivanja M72 naredba za iskljuivanje ispuhivanja M98 naredba za poziv podprograma M99 naredba za kraj podprograma, naredba za skok M00 naredba za programski STOP Format N... M00

Program se zaustavlja. Vrtnja radnog vretena, posmak i dotok rashladne tekuine se gase. Strojna vrata se mogu otvoriti. Tipkom pokree se NC program sa istim parametrima kod kojih je bio prekinut. M01 naredba za uvjetni STOP Format N... M01

Program se zaustavlja ako je kontrolnoj tipkovnici pritisnuta tipka . Ako tipla OPT. STOP nije aktivirana naredba M01 nema funkciju. Vrtnja radnog vretena, posmak i dotok rashladne tekuine se gase. Strojna vrata se mogu otvoriti. Tipkom pokree se NC program sa istim parametrima kod kojih je bio prekinut.

M02 naredba za kraj glavnog programa Format N... M02

Sve se zaustavlja i prestaje s radom.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 47

Fanuc 21 MB CNC glodanje M03 naredba za ukljuenje rotacije glavnog radnog vretena (alata) u smjeru kazaljke sata Format N... M03

Alat rotira u smjeru kazaljke sata gledano iz draa alata prema vrhu alata prema reznoj otrici. M04 naredba za ukljuenje rotacije glavnog radnog vretena (alata) u smjeru protivnom kazaljki sata Format N... M04

Alat rotira u smjeru protivnom kazaljki sata gledano iz draa alata prema vrhu alata prema reznoj otrici. M05 naredba za zaustavljaje rotacije glavnog radnog vretena (alata) Format N... M05

Alat prestaje rotirati. M06 naredba za izmjenu alata Format Primjer N... M06 N100 T05 M6 ; aktivirati alat broj 5 N110 G43 H4 ; ukljuiti pozitivnu kompenzaciju duljine alata pod brojem 4

Vrijedi samo kod strojeva koji imaju automatsku izmjenu alata. M08 naredba za ukljuivanje rashladne tekuine Format N... M08

Rashladna tekuina poinje tei. M09 naredba za iskljuivanje rashladne tekuine Format N... M09

Rashladna tekuina prestaje tei.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 48

Fanuc 21 MB CNC glodanje M27 naredba za okretanje diobene glave Format N... M27

Diobena glava e se zakrenuti za jedan korak (korak kuta zakretanja je mehaniki odreen).

M30 naredba za kraj glavnog programa Format N... M30

Sve se zaustavlja i prestaje s radom, program se vraa na prvu naredbu.

M71 naredba za ukljuivanje ispuhivanja Format N... M71

Samo kod strojeva koji imaju takav ureaj. Ukljuiti e se ureaj za ispuhivanje.

M72 naredba za iskljuivanje ispuhivanja Format N... M72

Samo kod strojeva koji imaju takav ureaj. Iskljuiti e se ureaj za ispuhivanje.

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 49

Fanuc 21 MB CNC glodanje M98 naredba za poziv podprograma Format N... M98 P...

P - zadnje 4 brojke oznaavaju broj programa koji se poziva, dok brojke ispred toga broj ponavljanja oznaavaju podprograma M98 se moe pisati u istom bloku sa komandama gibanja alata (npr G01 X25 M98 P129001 12 puta izvri program 9001) Ako se ne specificira broj ponavljanja podprogram se izvrava samo jedanput (npr M98 P9001 1 put izvri program 9001) Mogue je izvesti dvije petlje podprograma podprogram u podprogramu.

M99 naredba za kraj podprograma, naredba za skok Format N... M99 N... M99 P...

M99 je zadnja naredba u podprogramu M99 u podprogramu: - bez adrese (N... M99) vraa se u glavni program na prvu naredbu ispod naredbe kojom je podprogram pozvan - s adresom (N... M99 P...) skae na programirani blok (NP) u glavnom programu M99 u glavnom programu: - bez adrese (N... M99) skae na poetak, - s adresom (N... M99 P...) skae na programirani blok (NP)

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 50

Fanuc 21 MB CNC glodanje

SARDAJ Oznaka
1. 2. 2.1 2.2 2.3 3. 4. 4.1 5. 5.1 5.2 6 6.6 7.

Naslov
Kontrolna tipkovnica - objanjenje tipki Osnove NC upravljanja NUL toke W nul-toka Koordinatni sistem Postavljanje W nul-toke (G54 G59) Definiranje alata Mjerenje alata pomou grebanja Izbornik naina rada i radnog podruja Izbornik sa opcijama naina rada Izbornik sa opcijama radnog podruja Programiranje Simulacija programa G naredbe G00 G01 Zakoenja i zaobljenja G02 G03 G04 G09 G10 G15 G16 G17 G18 G19 G20 G21 G28 G40 G41 G42 G43 G44 G49 G52 G53 G54 - G59

Stranica
3 8 8 8 9 11 12 12 14 14 15 17 25 27

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 51

Fanuc 21 MB CNC glodanje

G68 - G69 G90 G91 G94 G95 G97 7.1 Ciklusi G73 G74 G76 G80 G81 G82 G83 G84 G85 G86 G87 G88 G89 G98 G99 7.2 M naredbe M00 M01 M02 M03 M04 M05 M06 M08 M09 M27 M30 M71 M72 M98 M99 47 37

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 52

Fanuc 21 MB CNC glodanje

Dipl. ing. stroj. Ivo Slade

Stranica 53