Chng ng t Stalingrad

CHNG NG T STALINGRAD
HI C CA 1 NGI LNH TARTAR X VIT
Tc gi: Bn dch ting Vit: Mansur Abdulin Maseo, TieuNgocLang

Li ni u
iu khng c php xy ra ln na Khu hiu nh vy xut hin sau Ngy Chin thng, tr thnh mt quy tc quan trng trong chnh sch i ni v ngai giao ca Lin X. Khi chin thng, st vai cc ng minh ca mnh, trong cuc chin tranh m mu nht lch s loi ngi, t nc phi gnh chu nhng tn tht ht sc to ln. Gn 27 triu ngi cht (khong 15% dn s thi bnh). Hng triu ng bo ti hy sinh trong chin u, b mng trong tri tp trung ca c, cht i cht rt trong vng vy Leningrad hay trn ng i s tn. Chnh sch vn khng nh trng, vn c c hai i qun s dng trong khi rt lui, lm hy dit nhng vng t m trc chin tranh nui sng 88 triu ngi v sn sut ti 40 % GDP. Hng triu ngi mt nh ca v buc phi sng trong nhng iu kin khng th chu ng ni. Ni s hi rng mt thm ha nh vy c th lp li m nh c t nc. l mt trong nhng l do khin cc nh lnh o t nc thng qua nhng ngn sch quc phng khng l, tr thnh gnh nng ng s cho nn kinh t. Do chnh ni s hi thc t , nhng ngi dn thng thng tch tr trong nh mt lng ng k nhng hng ha chin lc mui, dim, ng, thc phm ng hp Ti cn nh khi mnh cn b b ti ngi tri qua nn i trong chin tranh lc no cng c gng p ti n th g , v b rt khng vui khi ti t chi! m tr con chng ti, ra i khong ba mi nm sau chin tranh, tip tc chi nh trn gi trn ng ph Cuc Chin tranh V quc. Chng ti chia ra phe ta v qun c v t ting c u tin chng ti hc c l Hnde hoch, Nicht schiessen v Hitler Kaputt. Hu nh mi ngi nh ta u c th tm thy mt vi ngi cn nh v chin tranh. Ti vn gi nhng huy hun chng ca b ti v mt ci thng ng mt n phng c ca c nm trong gc hnh lang cn h ti mt th tt ngi ln khi ta phi buc dy giy! Mt mong c qun i nhng m nh v chin tranh cng nhanh cng tt, cha lnh vt thng cng nh hn gn nhng sai lm ca ban lnh o v ch huy qun s ca t nc dn ti mt chin dch tuyn truyn da trn hnh nh mt ngi lnh X vit v danh, gnh trn vai mnh tan b sc nng ca cuc chin chng li pht xt c, trong khi ca ngi ch ngha anh hng ca nhn dn Lin X. Thi ny c ngha tuyn truyn mt li hiu gin n, v nhng g thc s xy ra. Kt qu l, nhng hi c xut bn thi X vit b nh hng mnh m bi c kim duyt bn ngoi (ca nh xut bn hay b vn ha - ND) ln bn trong (ca chnh tc gi ND). Ch ti cui thp nin 80 th s tht v chin tranh mi xut hin. l thp k m cun sch ca Mansur Abdulin c xut bn. Nm ngoi, khi ti nhn thy n ln u tin, ti nhn ra rng ti ang cm mt hi c ca nhn dn Lin X anh hng, c 1

Chng ng t Stalingrad vit bi chnh ngi thc v vic thc. iu khin nhng hi c ny tr nn rt c o chnh l Abdulin tham gia cc hat ng ngoi tin tuyn trong sut mt nm tri, trong khi thng k cho ta bit trung bnh mt lnh b binh Hng qun ch sng st trn chin trng trong khong hai tun, sau anh ta s b git hoc b thng. Thi k ny cho php Mansur thu nht nhng kinh nghim phong ph, m ng c cp trong cun sch ny. L mt ngi k chuyn c ti, Abdulin, bng li khch quan v thng thn, m t cuc sng ca mnh trong chin ho. ng thc r rng cuc giao chin m ng phi tham gia, khng cho ng c hi sng st no. Mc ch ch yu ca ng l dng hin cuc i mnh cng hu ch cng tt, tc git cht nhng k khc, tiu dit cng nhiu k th cng tt. Chin tranh Mt trn pha ng c nh du bi mc cm th v khc lit ng s, lin quan su sc ti chnh sch ca c mun tiu dit han tan Lin X v bt cng dn ca n lm n l. Cc c gi Phng Ty c c hi tm hiu v cc kinh nghim t pha c, nh c sch ca cc cu chin binh nh Guy Sajer hay Gunter K. Koschorrek, trong khi hi c ca cc binh lnh X vit hu nh khng th tip cn c. l ti sao ti lun cm thy rt nhit tnh cho ra i bn dch ting Anh ny. Nhng lm sao ti c th tm thy tc gi? Cun sch c xut bn 13 nm trc v Abdulin gi hn khng t hn 80. ng cn sng hay khng? Lm sao ti gp c ng? Trong cun sch c ghi rng ng sng Novotroitsk, ti vng Orenburg. Ti gi cho phng thng tin ca th trn nh ny nm vng Nam Ural. Co gi u bn kia in thai ban u nghe nhm h tn, v tr li rng c khng c ngi tn nh vy trong danh sch. Tim ti nh chm xung! Anh ni tn ng y l g? Abdulin. i xin li, ti li ang tm Abdullin. Ch mt lt Vng, chng ti c mt Abdulin M. G.. Ti lp tc gi cho Mansur v t gii thiu: ng thy th no v vic son mt bn dch ting Anh cho sch ca mnh? Ti sao khng? C th xem no Artim Drabkin, Maskva, 2004

Chng ng t Stalingrad

Chng 1: Mt trn
Chin tranh, mt trn, ngha l bn git. Bng ci, i lin, tiu lin hay i bc. Ti bn pht n tht s u tin vo ngy 6 thng 11 nm 1942 ti phng din qun Ty Nam, t mt khu sng trng t ng SVT. y l iu din ra. Vi ngy trc trn tn cng, mi i i t chc mt tinh trng th Hng v ngy k nim ln th 25 ca Lin bang X Vit. Chng ti tuyn th theo mnh lnh ca t M Khng li!khi bng qua sng ng. Dng sng yn , hnh lang di chuyn tt, v vi nhng nhp vn ng nhanh, chng ti n mt hm ni cao ca pha b bn phi. i cn thn! chng ti lun nghe li cnh bo ny, v vi nhng lnh sng ci nh chng ti, n c ngha quan trng, ring bit. Lnh sng ci mang theo nng, gi v chn : nu i nhanh v b ng hoc ch long chong, nhng th -theo qun tnh s p bp s bn. Ti thy nhiu thng vong do khinh sut nhng ngi lnh b vp chn, ch do nhng th nng n vc theo. Chng ti tin vo mt vng t nh b b hoang. C l chng ti ang bc trn nhng bao ti c v nhng bi c. Trong bng ti, chng ti khng th thy ci g di chn chng ti. C mi g tht kh chu. Chng ti chy trnh khi chng, tin ln, tin ln! Mt vin pho sng xut hin trn tri, v trong nh sng chng ti cht nhn thy nhng gng mt ca xc cht. C qun ta v qun c. C nhiu pho sng hn. Ti ln nhn cc bn ng i: H c thy khng? C, h c thy. Nhng mi ngi nh lng cm. Khng ai m ming. D ch mt ting ra. Chin tranh l chin tranh. L nh th. V c g t nhin hn! Ti va bc sang tui 19, ti bit nhng ngi khc cng tui. Mi ngi u c cng mt kinh nghim: mt kha hc bn ngn gn trng b binh Tashkent. Ti nhy qua vi thi th, v trong u ti lo ln mt ngh: sao con ngi tr nn quen vi iu ny qu nhanh, ti thi im h nhn thy khng th tng tng c. Mt suy ngh khc mt suy ngh l lng trong hon cnh ny ti hi lng vi chnh bn thn mnh. Nu c mt ng i nhn ti, anh ta s khng thy g ch l s tp trung bnh thng. mt trn, ging nh mi ngi khc hoc khng t hn nhng ngi khc c ngha l gi tr ca bn c m bo. l iu chnh yu ca lng t trng. Tuy nhin, ti b git mnh bi cnh tng nn ma gy ra bi nh ho chu (y l mt tht ca chin tranh, bn cht ca n, khi mt thng bo i loi nh hi sinh anh dng a ra), ti, tuy vy, vn hot ng bnh thng nh mi ngi khc, c khng b vp hoc chi xung khi nghe ting rt ca mt vin n bay n. Chng ti gp ngi xung khi chy nhng mt sau cng. B vch thp dn: ting n rt nghe rt chm. Rt cuc, ti nhy vo c trong chin ho: vn cn sng, khng try da, ba l v sng cn y. Sau vi pht ngh th, ti sn sng bn vo nhng g theo lnh. Sao bn ng chm th? Chng ti nghe thy ging ni rit rng, th l vang ln, khi nhng ngi lnh tuyn u t ngt hin ln trong chin ho, nh nhng bng ma. Mang theo ci, sng my, h hnh qun tr li vo hm ni ni chng ti va i ra. Ti tng tng ra mt cuc gp g khc hn, v s bin mt nhanh chng ca nhng ngi lnh tin nhim li mt cm

Chng ng t Stalingrad gic kh chu. Tht ra, ti mong rng nhng ngi c s ngi li vi chng ti mt cht, ch cho chng ti phi lm g, chin u nh th no - Cu lm tao mc ci qu Pavel Suvorov, khu i trng ca chng ti, tc li ni H phi qua sng ng khi tri cn ti, v cn c thi gian v ti hu phng m khng b bn Nazi pht hin. S th hin y vui v ca Suvorov thuyt phc ti mt iu rng: ti lc m chng ti nhy vo y, chng ti thnh nhng ngi lnh tin tuyn. V d vic g xy ra lc n, khng ai s nh, hoc suy xt li. S tht rng chng ti ch l nhng hc sinh s quan mi tinh n t trng lnh b binh. Tht ng kinh ngc cho bn nng t-duy-tr cng vic ngi lnh. Dng nh mi ngi khc u tri qua cng mt cm gic nh ti: nhng chng ti bt u nghe lnh thng tin gi nhau, Kho-nng y, nghe ti khng? Ht, trong khi nhng tay pho binh ko khay n v pha khu pho ca h, cn lnh sng my th lp khu Maxim ln cng s. Trong i i chng ti, nhng khu ci cng sn sng xung trn, v Fuat Khudaibergenov cng vi ti (trong khu i Suvorov, anh ta l ngi np n cn ti l x th pho) cng chun b n dc u vo cnh khu ci. T khi chin tranh, mi chng ti phi c gng tr thnh mt bnh rng hiu qu trong c my chin tranh. l iu quan trng nht. V khi xong cc vic cn thit, c th nhn quanh mt cht. Cc chin ho trng c k v mn vt. - iu ny c ngha rng chng ta tr y kh lu ri !, Nikolai Makarov mt khu i bn cnh gii thch. Tt c cc khu i trong i i chng ti u hc cng trng. - Hoc va chim li ca bn c Victor Kozlov phn i. C hai u ni thm th, nh th h chin u c i ri. Pho sng ca bn c tip tc phng ln tri, soi sng tn y chin ho, trong khi sng my tip tc khc n. S chng ta tn cng m ? Ivan Konski ci, v trong mt anh ta, nh ln trong ngun sng nht nht, biu l mt b mt, n lm ti cm lng. i u Buteido, i i trng ca chng ti, va gi vi tay n v tr quan st, v bo ti nn sn sng thay th h khi bnh minh. - i, Mansur, nng ? i i ph, chnh tr vin i i Fatkulla Khismatullin, ngi Tartar hi. Anh ta n vi chng ti cng ch huy. Trc chin tranh, Khismatullin l gio vin s, v anh thng hi chng ti cn k vi ni chng ti sinh v c m trong i ca chng ti. l dnh cho mt cun sch anh y d kin s vit sau ny. Anh ta dch cu hi ca anh ta sang ting Nga Buteido v nhng ngi khc c th hiu: - Ti hi Mansur rng c thy nng khng? Mi ngi ci to. Vn l, ti sinh ra Siberia, v trong cc bui tp ti b gc vi ln do ci nng Tashkent. Ti tng s rng nh trng s loi ti. Chng ti lun nh lc trng, chng ti phi lun git o chong hng ngy v mui v m hi, v n thng b rch cc ng may ch sau na thng. Chng ti ao c sao mnh c ra mt trn. - Chng ta gi ang tin tuyn Buteido ght li, nhn vo ng h v ng qun nhng g c dy.

Chng ng t Stalingrad Vin i i trng y kinh nghim, ngi tham gia t nhng ngy u chin tranh dn chng ti, gia nhng iu khc, i loi nh s dng liu ph nhiu ln lm sch nng ci khi cn thuc sng sau khi bn. Nu nng khng c thng, qu ci bn trong s di chuyn chm li, v nh vy, trong qu trnh bn chin u, s c tnh hung mt qu n c tng vo trong khi qu trc cha c bn, v n c th gy n trong nng - By gi cc bn c th ngh ngi Buteido ni, ri cng Khismatullin ci gp ngi i dc theo chin ho. Ngay lp tc, Sergie Lopunov quay sang hi xin Fuat kim v mt t ch, trong khi Victor Kozhevnikov xin giy v bt ch. Chng ti bit rng tay np n ny (ch Fuat) lun c trong qun trang nhng th ngi ta cn nh: kim, ch, dy giy, cc o, ko, dao co, vaseline, x bng, xi nh giy, bn chi, bng gc, it v.v Fuat nh lun c mi th d yu cu c bit. V anh ta khng bao gi khng. Ngay by gi, trong khi chng ti chm trong hi tng, th anh y s dng thi gian rnh y v li vt rch ln vi lt ci o chong ca mnh v xem xt vt v gt i ght ca Nikolai Makarov. Anh y l mt tay th may, th ng giy, u bp siu hng, v khi cn, l th rn hoc th mc. Nhng th nh bnh m, ng hoc makhorka (mt loi thuc l r tin NV), chng ti khng bao gi chia chng nh cc trung i khc vn lm, mt tay no ly mt phn v hi Ai, trong khi mt tay khc quay li l ni Ivanov, Petrov hoc Sidorov. Fuat chu trch nhim chia , v khi mt ngi no ly t ci o khng thm nc ca anh ta mt trong 40 phn c chia th chc chn rng nhng ngi khc cng s c ng tm y. Dch t ting Uzbek, h ca anh, Khudaibergenov ngha l mn qu thng . Cha Fuat l ngi Tartar cn m l ngi Uzbek. Anh y cng tui vi ti, mt ng i to ln v kho mnh. Fuat t ni, nhng c mt ln anh lm chng ti ngc nhin khi mi mi ngi, sau chin tranh, n chi nh anh v th dng mn cm thp cm (pillaw mt mn khoi khu ca ngui Trung , vi cm, tht sn, rau, du, gia v v nc xp NV). Chng ti phi ha n nh anh Tashkent. Ti th c iu kin thc hin li ha hn nhng ngi khc: trc chin tranh, gia nh chng ti chuyn t Siberia n vng m Sargardon Trung , v nh vy ng v nh ti c ngang qua Tashkent. Ti vit c nhng iu vo l th gi v nh. Ti nm l th ln chng th tn, chnh xc lc l khong 2 ting trc khi ti i thc hin nhim v ca mnh ti trn ngp trong s hi. Ivan Konski nh ang ng say v m v vng qu Smolensk. Cn u c ti vn trn ngp hnh nh ng s: nhng gng mt cht tm ti. Ti c ui hnh nh bng cch hi tng li tui th. Ti sinh ra trong mt gia nh th m vo ngy 14 thng 9 nm 1923. Chng ti sng mt ngi lng ngi Tashtagol gi l Sukhoi, bao quanh bi nhng cnh rng nguyn sinh rm rp. Trong nhiu th k, l ni sng ca nhng ngi Tashtagol bn a, nhng ngi Tartar, Estionia, Hungaria, c, Nga-theo-c-tin-c t do v trn chy, v c hu du ca nhng ngi Cossack vn tng tham gia vo cuc khi ngha nng dn - lnh o bi Yemellian Pugachev (1773-1775). Mi sc dn c tn gio, cha tri hoc nhng thnh thn no m h tn sng. T nh, mt gia nh c mt ci l gc phng, v qua h lin h trc tip vi thn linh; gia nh khc th c mt cy thng nh trong sn, ch m h cho l linh thin. H trang tr cnh l vi vi ming gi v cu nguyn.

Chng ng t Stalingrad Nhng ngi c Cha tri, lut l v ngun gc ring, chung sng ho bnh vi nhau. H c im chung l mt cng ng m tn: h tin rng tt c c cai qun bi ng ti linh, ngi s trng pht k xu. Dn a phng, d thuc quc tch hay tn gio, cng u thng nht mt nim thn b khc: rng, sng, i, h, m ly hoc m u c mt v thn s hu, cai qun, v thn s bo v cho s giu c v s s hu . Nu c ai thch thc lm iu g xu, v thn chc chn s dm cht hn ta m khng li du vt g. B m ti u l nhng ngi ngoi, ngi nhp c, ng vin v khng tn gio. Nhng v h l nhng ngi duy nht bit c vit, dn a phng knh trng h. B ti l k thut vin m v l ng vin CS, rt ch trng vo o c nng lc cng nhn. M ti, d hc t, dy hng xm vit d ch tn h. Ti sinh sau ngy ch chuyn ch Nga sp v lc lng bch v cng b dp tan trong ni chin 1918-1921. Nhng tr em Lin Bang X Vit thi phi chu tnh trng i km ko di, thm vo l nhng dch bnh t hi nh u ma, lao phi, dch t v st pht ban. Thng th chng c ai lm m cho cc tr cht. Nhng ph n nng dn chn con m khng h khc lc, m cn cho thy s vui mng ca h khi bt i mt ming n phi nui. Nhiu ngi ln v c tr em c li sng khc. M ti, thnh thong li b ln cn cung hu qu ca vic thiu i v tuyt vng trin min, v khi b in cung go ln: Ti treo c cht y ! Ti b cc ngi (ch ti, em trai ti v cha ti) ! V v cuc sng kinh khng m m ti khng xu h hoc du dim - trc mt anh em ti rng b ghen t vi nhng ngi bn ca b: nhng ph n m con ca h cht c. D rng ti ch mi 3 hay 4 tui khi , nhng ti hiu m v khng bun vi nhng cm xc kh khn . Ti cu nguyn vi ng ti linh (m ti tin l hin hu) ban cho cha m ti sc kho, v cu thn hm m bo h cho cha ti khi ng vo hm m. Ti c chu ng nhng cn i kinh khng m khng khc. C mt ln, thy thuc khm ti v bo m ti rng: - Con b khng b bnh g, n ch b thiu mu v v vy nn yu t. V thuc tt nht l cho n n! K t ti s b t tay. V ti s ti s cht do b chy ht mu, v khi m ti c dp vui mng v bt i mt ming n !!! Dn a phng thng gh thm b m ti bi l h l ngi c hc duy nht trong vng. Nhng ngi khch hi han nhiu vn quan trng khc nhau nh: - ng ch Abdulin, ng ch l ng vin, hy thng thn cho ti bit c Cha tri hay khng? Ri h im lng, nn th ch cu tr li ca cha ti. - Tic l khng c Cha tri cha ti ni nhng loi ngi lun cn c mt nhn vt y quyn nng, thng hiu mi th, thng thin pht c, do vy h h cu ra Cha tri mi ngi trn th gii ny thy hnh phc. Nghe nh vy, mt nhng ngi khch trn ln nh mun nhy ra khi hc mt, cha ti nhanh chng lm cho h du li. - Nhng trn nhn loi, thay v Cha, c mt ng cng l ti linh bao trm ln chng ta, gip ta khng lc li v khng b dit vong. Lun im ny dng nh m bo cho mi ngi v thm vo hi vng cho tng lai ti sng. Nhng ngi khch gc gc nhng b ru v i vi v hi lng v ni: - Ngi ta ch c th sng nh vy Khng c tin, khng th! 6

Chng ng t Stalingrad H ci cho v ra v. T khi cn b con, ti thch v, thch c o ca bo v thch sng to, lm nhng vt khc l. V khi ti cn l hc sinh, ti l mt tay lm vn v giy trt tuyt kh ngh. Ti cng lm mt ci lng chim theo mu mt cn nh tranh ca nng dn, l chim so c mt ni tuyt vi v chng hay om xmn vi nhau v mt ch tt trong . Ti cng l mt thnh vin tch cc ca nhm chi tu ln v my bay m hnh. Nm 12 tui, ti c c cc huy hiu Sn sng lao ng v chin u, Tay sng Vorosilov (nhng huy hiu ny cp cho nhng ai vt qua cc ch tiu v th thao v bn sng), ti vo rng vi sng sn g rng. Ti m mnh s tr thnh mt ngh s, mt din vin, mt k thut vin m, mt th chp nh, ri th phi cng, li xe v s quan Hng qun. C ln ti lm mt ci camera bng g (n i loi l mt ci camera c l, camera th ng, mt thit b n gin c dng rng ri trc thi my chp nh hin i ra i th k 19), nhng khng c g lm thu knh, d ch l mt cp mt king v ti dng di nng, di mt ci l, lm mt ci knh m m vi tro. Tti rt ngc nhin khi nhn qua v thy r rng ch ch sn ca ti ang chy ngang qua ng xa. Nhng con ch b ln ngc! Dn khu m, bit n th chi mi m ca ti rt nhit tnh tn dng: Cu nh Mansur Abdulin thit kh. Hn lm mt ci chi tuyt vi, nhn qua , ton b n b-con gi b ln ngc u xung v vy b tc ngc qua u. V lc tha h ngm nh, h khng mc qun! Ha-ha!. V vy, ph n mi khi thy ti vi ci chi , la ht hong lon v c chy hoc trn i. Cui cng h phc kch, nh ng ti v ly mn , vo mi v gn nh x rch tai ti. Mt dp khc, c l l ngi tham gia bn b v kh nht trong i kch nghip d, ti c phn mt vai s quan Bch V (i th ca Hng Qun trong cuc ni chin 1918-1921 ND), vi mt cp km nng tra tn nhng ngi Cng sn chin u trong hng ng Hng qun b bt. Nhng bui din khng bao gi kt thc, bi l mt vi anh chng khn gi xng ln sn khu go ton ln Git bn Trng! do nh ti, chc do ti din qu t. Ti phi chu ng kh nhiu cho c m lm din vin ca mnh. Ti cng v rt kh, v trang tr cho vi quyn tp vit (vn c cung cp rt t) bng nhng bc tranh ca ti, v kt qu l cha ti trang tr cho mng ca ti vi tht lng da ca ng tht lc n ni m c tun sau ti vn phi nm tnh hnh, sp bng gi t cho bn gin xem. C thi th u ca ti khu m Miasski. Khi ln hn mt t, c ma h t sng n ti, cng vi m con trai v vi a con gi, chng ti tm vng: sng nhng mu t ct trong nhng chu kim loi n gin hoc nhng cc xng o vo. Lc ny cuc sng chng ti kh hn: t b i v c tin mua qun o. Nm 1940, c cp s go, ti b hc v i lm trong m, vi cng vic l y xe gong. Nhng chin tranh n ra ngy 22 thng 6 nm 1941. L mt th m, ti khng b ng vin, nhng ti li xoay s gia nhp qun i. Bn chng ti l Nikolai Koniayev, Ivan Vanshin, Victor Karpov v ti. Cng n phng ng k tuyn qun v c thuyt phc ngi cn b rng nghip v m ca chng ti khng gh gm n mc phi gi chng ti xa mt trn, nhng anh ta vn khng khng: Ti khng th, ti c lnh t U ban Quc phng, ti khng c quyn!, V- ti nh li iu vi mt n cichng ti e do anh ta rng s t nhp vo mt ca hng trong m: khi chng ti c kh nng

Chng ng t Stalingrad s b a n mt tiu on trng gii, to, chng ti s khai rng v thiu t Galkin c ngn chng ti ra trn! V thiu t gii quyt ngay vn . Anh ta gi thng cho ai c php. V ngay lp tc, chng ti thy mnh trn trung ng trc nhng cp mt xm soi ca mt u ban tuyn chn hc sinh s quan cho trng phi cng. Ch c hai trong s chng ti c chn: bn thn nht ca ti Nikolai Koniayev v Victor Karpov. Vanshin v ti tr li phng tuyn qun v cng trong ngy, anh ta i n trng xe tng Chirchiks, cn ti th n trng b binh Tashkent (c mang tn V.Lenin). D nhin ti ghen t vi bn h. Nhng s phn nh on rng, ch ti, mt lnh b binh, sng st sau cuc chin. Sau khi tt nghip trng, ti, mt ln na li b cn tr n vi cc hot ng tch cc. L mt hc vin gng mu, ti c gi li trng lm ging vin. V ng i ghen t vi ti, s khc th lu mt cch hn hc: Hn mun ra trn bit bao nhiu, nhng chng ta thy iu g ri y!. Khng bao gi, ti c k. Ti m mu vi mt hc vin u t khc, h anh ta l Taktzer. Anh ta n mt mu x phng git, v vo bnh vin. Anh ta b tiu chy, cn ti th n gp chnh u trng vi mt ngh: Hy Taktzer li, cn ti th chuyn vo danh sch ra trn!. Tt c ng i vui mng khi thy ti t ra l v ti ht hay nht v ti th nhn nhim v cng vi mt i 700 thiu u mi toanh. Khi chng ti n s on, cc ng i ca ti c phn v cc trung on khc nhau, cn ti th li s ch huy, lm d b. Ti khng mong mun li pha sau, nhng, tht v ch van v xin ra mt trung on tin tuyn. Cu tr li thng l: Trong qun ng khng c nhng th i loi nh ti s khng, ti khng th hay ti khng bit th no. Vo mt ngy, ti ang s ch huy, s trng cho gi ti. Khng cho ti bo co, s trng m p cho ti ngi v y mt gi Kazbek n bn gh v bo Ht thuc i!. Ti tng nhng lc ng ta nhn ti: kiu nh nhn dn Gipsy trong phin ch hoc ngm con nga m ng ta yu thch. Ti khng can m ht thuc trc mt mt v tng v chun b cho iu t hi nht, ti cng bit l ng ang tm mt s quan ph t. Nh thng l, s trng ang chuych chong say. ng nhn ti bng cp mt b mng ca mnh v lm bm mt cch hch dch, gn nh khng nh li: - Hm nay, ti quyt nh k lnh iu ng anh lm s quan ph t ca ti. Ti hi lng vi kt qu hc tp v trnh din ca anh, ti i s ng ca anh. - Ti ngh c chuyn n trung on 1034, ni nhng ng i ca ti ang phc v Ti tr li. - Ti khng ngh rng anh t chi! Anh khng tin l khng c g lng mn chin tuyn ? ch l mt l st sinh! Hy ni ng v anh s khng hi tic v iu . Ti tin l anh s c c nhiu hun chng v thng cp. Hy suy ngh. Ti s khng t vi anh! - Khng, tha ng ch Tng qun. Ti khng bit nh giy, nhng ti bit chin u. - Nhng ti sao? ng ta nhng i my rm rp, thnh mt vch xm thng, v gi chng l lng phng cu tr li ca ti. - Tha, ti th vi bn ti l s cng chin u.

Chng ng t Stalingrad - S khng ai trong s bn anh t chi li ngh va ri u. V l l iu a ti, cui cng, n vi tin tuyn cng m bn hc sinh s quan. Ti bo vi Chnh u trung on rng ti mun l mt ngi lnh thng v c rn gia, bi ti s thy ngi khi phi ch huy nhng ngi lnh ci tui, c th bng cha ti; v rng ti mun c kinh nghim nghe mi thuc sng. Do c thiu u nn yu cu ca ti c chp nhn. Ti c bit rng ti i mt vi t thn khng? Ti c. V ti cng cha h tng tng ra mt hnh nh c bit nh th m ti va thy di chn hm ni trong nh sng tm ti ca ho chu. Nhng con ngi tht l thng! Lc ny y, lng Brichmulla y hoa, cch hm ni hng ngn cy s, ti t bit rng, ti vn s hng hi n phng tuyn qun, v ngh c a n . Ti tht tnh khng mun cht, nhng cng nh vy, ti khng mun sng vi lng tm b cn rt. C ngh rng ti s b day dt th no khi li m: ti s phi ni th no khi chin tranh chm dt? Rng tin tuyn cng cn nhng ngi c kh nng, c bit l m phc v cho vic bo v t quc? iu ng. Nhng bn khng th gii thch iu ny cho mi ngi; thuyt phc mi ngi. C nhng c gi cng c gi ra trn. Nhng ti mun sng bit bao! Tht kinh khng khi thnh nhng xc ma mt hm ni, chiu sng bi nh tm ho chu Dng suy ngh b ngn qung bi s xut hin ca Suvorov, ngi, dng nh cng khng th ng: - Mansur , s khng? Ti cm thy nh ai nh vo bng, - No, ng c xu h anh ta nhy mt ai cng s c. Ti thng thn tha nhn rng nhn nhng ngi khc nhng khng thy g. - H c khng l ra thi Suvorov gii thch vi mt ging thn i v nhy mt ln na nh chia s mt b mt Cu cng khng l ra. Vnh ui ln no!. Ti vui v tr li. Suvorov hn ti 7 tui, mt qun nhn chuyn nghip, trc chin tranh phc v trong Trung on Mat-c-va s 1 v c tng thng hun chng Sao . Ti hi anh rng c khi no anh qu s khng? - Cu ngh l anh khng mun sng ? Anh mm ci. Nhng chng ta c th lm g h cu Mansur? Chng ta khng bo chng, nhng chng n (mt on li trong bi ht ph bin). Chng mun t ai. Ca cu v ca anh! Chng l Ubermenschen- dn thng ng- cu hiu khng? Chng ta ch ng nh giy cho chng. Cu thch nh th ? V vi mi ngi ch c mt con ng: chin u. Mt cuc chin ln. Mi ngi khng th ch ng v nhn, s hoc khng Tri sng. Nhng tay sng my c thi bn. V cng khng cn ho chu. m qua. No, i no, anh s ch cu li i Suvorov ni. im quan st c ngu trang cn thn. Suvorov nhn vo knh vin vng v sau nhng ch cho ti, nhng vn ng cnh, h ging: - Chng cch khong 300m anh ni v ngc nng. Anh chc ti may mn v ri i. Chng b ngc nng. iu ny c ngha l ti c th t do quan st v tr ca chng. Ti t im ngm c nh cho khu sng trng t ng ln n, t bng sng vo vai, ti cm thy c khu sng mi th n c v ti ngm vo chin ho qun ch gn k, trong khi nhng suy ngh khc nhau chy qua tm tr ti. 9

Chng ng t Stalingrad Ti nh nhng cnh rng Siberi qu ti. Ti vn l mt a tr. Mt du X khc ln thn cy thng lm ch ngm. Mt chc cy Bu-lo chng trn t cho cy sng sn nng. Ti c 8 tui v cha ti ang dy ti bn: Con n y, v ngm nh th ny ny!. Ngi dy ti cch ngm, v ti vng v gh ly cy sng. im ngm v du X nm ngay trn mt ng thng. Ti rt vi vng, v trong rng phi bn rt nhanh: g rng s khng li ch, chng bay mt! Ti bm c, nhng khng c g xy ra c. Phi chng tay ti qu yu? Ti c rng cha ti hon vic dy ti bn cho n khi ti ln hn! mt v cng thng, ti bp c ln na vi tt c sc lc. Cha ti ang gic ti: ng ngm na, bn i!. Ti c bp v bp, thy nh mnh mun n tung v cng thng. t nhin ti bn ra khng phi n m l mt pht rm to, vi mt m thanh kinh khng nghe nh ting x vi du m chng ti thng dng may ng phc th m. Cha ti ci nghin ng. ng ci n ni phi ngi xung v ngng u ln, ti c th thy r tng chic rng trng kho ca ng. Sau , ng ch ti thy rng ti ang bp ci kp thay v c sng. Rt cuc, ti bt u bn tt, lm cha ti him khi thi gian np n cho khu sng. Ti vui mng, nhng ngi cn vui hn. Ti bi ri lm sao khi ngh rng y khng phi l g rng, ti tng sn, m l con ngi? V ti nh vi iu khc. Ti nh hai tun trc, sau khi s on ca chng ti vi v ln mt chuyn tu qun s (trung on 1034 ln tu mt ga nh tn l Koltubanka) v i ra mt trn, chng ti b my bay ch nm bom. Nhng tay li tu t ngt cho tu chm li hoc chy nhanh ln pha trc. Nhng tri bom khng lm h hi on tu, nhng nhng phi c bn c, bay thp, bn c vo vi toa bng sng my. Khi TNT v than , mi t chy, mu ca ngi cht v b thng, ting rn: tt c nhng th ny ti thy, th v nghe, d rng chin trng cn cch hng trm cy s. Nhiu ng i ca ti hi sinh m cha git c tn Fritz no. iu ny c xy n vi ti khng? Ti c b git khng? Ti c cht mt cch v ngha khng? Khng th! Cht m khng kp thy c k th sau by nhiu c gng c ra trn ? By gi iu duy nht m ti thy l tho nguyn bt ngt n tn chn tri. Mi vt vn yn lng. Khng mt ting ng. t nhin, c s di chuyn ng trc. Tim ti p lon. Khu sng ca ti rt tuyt ti c th bn trng mt ci lon khong cch 100m. t nhin, ti thy nng ran. Mc tiu r dn ln. Bn c. Chng ang i trong chin ho. Bao nhiu tn nh? Chng mang rm trn vai, rng bng dy tht lng. Chng quay li, v by gi ti c th thy 3 tn. Chng i theo chin ho ca bn chng dc chin tuyn. Ti phi bn ngay. Ti quyt nh ngm vo tn i gia. Nhng vic g xy ra y? Ti dng nh khng th a khe ngm, u rui v mc tiu vo thng hng: nu u rui v mc tiu thng th ti mt khe ngm! Nu c khe ngm th mt u rui!. Ti tot m hi. N chy y vo mt ti. Khu sng run ry trong tay ti. S tht l ti trt, ti ko c. S yn lng b ting n ph v. Bn c ngay tc khc bin mt, v ti t t, nh th b thng- tut xung y im quan st. Lc ti thy ght mnh v cng! tht bi! Mt c hi ngon n b trt! Ti tin l ti qu s, qu lo v s ti cht m khng kp gy tn tht no ch. Gi m ti c th git mt tn trong bn chng! cn bng. Chnh suy ngh lm ti run v bn vi vng sm hn khi chng vo tm. Ti ch ra n g c!

10

Chng ng t Stalingrad Tt c nhng iu lt qua c ti trong giy lt. Sau ti li ng dy, t bng sng vo vai. , bn Fritz u ri? D nhin l chng chun ri. Khng, chng vn ang chy trong ho, ci ngi thp hn v i chm hn. Mt suy ngh thong qua: By gi th khng th bn h c chng. Khe ngm, u rui, mc tiu thng hng. Tht l, ti khng cn run. Mi th sn sng. Ti chuyn im ngm cch vi cn-ti-mt v pha trc tn Nazi gia v bp c mt cch m . Tn Fritz i u gp i ngi n mc ch cn thy b rm trn lng, tip tc chy, nhng tn th hai th ng thng ngi, u hn git ra sau mt cch bt-t-nhin, xoay vng ri sp xung nh mt con bp b bng gi. Lo nhn nn nhn ca ti chm chp ng xung, ti qun khng tn th ba nh th no. Suy ngh u tin ca ti l Khng c anh chng no s tin l mnh h c mt tn c. Ch mt pht trc ti nguyn ra mnh, nhng by gi ti ngp trn t ho Gi nh ch mt tay trong chng ti c th nhn thy. Bng nhin ti nghe ting gi: - Tt lm, Abdulin, tt lm! Sao cu khng l komsorg (ngha l b th chi on on TNCS Komsomol - ND) i i nh? Ti thy i u Chetkaxov, chnh u tiu on. Anh h ng nhm xung v ci vi ti: - Cu l ngi u tin trong tiu on gy c tn tht ln qun ch. Anh y nghe ting sng, quay ngi b n im quan st v thy ti h tn c. Mt gi sau, Chetkasov bo ti rng ti l ngi u tin trong c trung on h c mt k ch, v ti s c nhn mt huy chng V lng dng cm. Ti phi ni rng, sau , ti lm c nhiu iu quan trng hn trong nhng tnh hung phc tp hn l pht sng thnh cng u tin ny. V ti khng nhn c hun chng no cho nhng iu . Nhng t tng chin tranh l mi quan h vt cht. Mi ngi nn nh rng trung on ca chng ti ch yu l nhng hc sinh s quan thiu kinh nghim; v rng trung on va n mt trn; v l yu t cn thit a chng ti thch nghi vi iu kin hot ng cng sm cng tt. mi i i, chnh tr vin thng ni vi mi ngi v mc tiu hin cn t c l: mi chin s phi tiu dit c t nht mt ch qun k nim ngy Cch mng CNXH. V chnh u tng ti mt cun s. Trang u, anh chnh tay vit nhng dng trch sau: Ngy 6 thng 11 nm 1942, ti phng din qun Ty Nam, gn lng Kletskaia, hc sinh s quan L Nin, trng b binh Tashkent, Mansur G. Abdulin, l ngi u tin trung on 1034 gy tn hi cho ch qun, git mt tn Ht le vinh quanh k nim ngy th 25 Cch mng thng 10 v i. Chnh u tiu on i u Chetkasov. Chnh u chng ti l mt ngi tt. Ti nh anh ta nh trong hnh nh mt bi ht, Mi ngi bit chnh u, anh khng tr khng gi. V nhanh sau ti gia nhp ng Cng Sn v c bu lm partorg (tc b th chi b - ND) i i. Ti vit c nhng iu vo l th th hai gi cho cha ti, mt ngi Bolshevik gi. ng hng s t ho v con trai mnh! Ti vit rng ti git mt tn Nazi v v vy Con s khng thy hi tic cho d iu g s xy ra v thm vo y l mt ni kinh khng

11

Chng ng t Stalingrad

Chng 2: Trn nh u tin

v pha thng ngun, pha sau chng ti, l vng Kulikovo, ni m 6 th k trc, qun Nga nh bi qun b lc Mng C Mamai. Cn trc chng ti, cch mt khu phn tuyn rng 300m, l bn r Hitle m chng ti phi tiu dit. Ngy 14 thng 11 nm 1942, trung on chng ti c lnh t ph v chim tuyn phng ng ca qun c. V c bn th y l mt trn trinh st chin u: d vo lc , nhng ngi lnh khng c cho bit v chin thut ca ch huy, chng ti khng c nhn thc c v s tht ny. Khng c pho binh ym tr, chng ti o ln v tr ch, trong khi bn Fritz chng li bc tin ca trung on chng ti- buc phi bn bng tt c cc loi ho lc, v nh vy lm l v tr ca chng. l yu t cn thit cc ch huy xc nh chnh xc v tr cc mc tiu cho cuc phn cng sp ti. V d nhin, chng ti tht bi trong vic xuyn thng tuyn qun c nhng thnh cng trong vic xc nh ho lc qun ch. Chng ti mt nhiu ngi trong trn nh, khi kt thc, tuyn trn a ca chng ti ch cn ng mt tiu on trn gi. Bc tranh tng th ca trn nh u tin tr nn r rng hn trong m , khi trn nh kt thc, ti vi nhng ngi sng st ng nhn gn khu phn tuyn. l mt m ma phn. Tri tr rt. Trong bng ti, chng ti c th nghe ting v lo xo di chn. V khi trng ln, di nh sng lnh lo, l mt qun th hng trm bc tng mang dng v con ngi - nhng ngi lnh cht cng trong . Mt s th nm nga mt cch thng thm, s khc th xon ngi, vn vo. Ngi th ngi nhm vi cnh tay gi cao, nh th gic gi ng i tip tc tn cng. Nhng khun mt ho vi cp mt m trng trng v ming nh ang ht. Nhiu thi th khc cht chng trn dy km gai, bp chng st t vi sc nng ca chnh h, lm l r mt li i n chin ho bn Quc X. Tm tr ca con ngi khng th hiu thu c cnh , kh chp nhn ci qun th ng cng l s tht cuc sng. Nh th nu ai t ngt bt camera ln v nhng khung hnh ng cng c th bt u chuyn ng. Tuyt bt u ri. Trn bo tuyt che i nhng cnh tng kinh khng ca cuc chin khi mt chng ti. n sng, mt t nh c ph ln mt tm chn trng khng l. Mt tm vi lim. V by gi tt c nhng g c th thy ch l mt tho nguyn tri di: khng vt gn, thanh thn. Nh th s trong sch nguyn thu tr v mt cch bt dit ni y. V iu ko di n tn ngy 19 thng 11. Phn ln s ng i hc sinh s quan ca ti hi sinh trong trn nh u tin , l tin cho cuc phn cng thng li ca chng ti khu vc Stalingrad. Ti t hi Khismatullin c th bit c rng h mun lm g trong cuc i khng? Anh y, cng hi sinh trong trn chin. Sng ngy 19 thng 11 nm 1942, hng tng t to t ngt b b vn t nhng bc tng lnh lo ca cc chin ho; mt t di chn lc l nh th l mt ming cao su ln;v khng kh cng rung ln, kch ng bi nhng th g to ln, mt lc v hnh, nh mun x mng nh v phi chng ti. Lc , qua vng-t-khng-ngi, mt t n tung, vng ln hng ct si t ln ln khng trung v ri xung nh mt chic khn trm en nng n, ti tm ln chin ho qun c: ting sng qun ta, c c vo mt ting gm y st kh n c, nhng s gi ca cuc phn cng mong i t lu Stalingrad. 12

Chng ng t Stalingrad Chng ti mun ht ln Hurrah! nhng ch pht ra c nhng m thanh nh a-a-a. Mi m thanh rung chuyn! V tht l l bch khi nghe nhng ting be be ca chnh mnh v ngi khc: chng ti tt hn l nn im lng khi i bc ln ting! Trong lc , tm rm en t t ct v vng vn bao trng ln chin tuyn bn Quc X: Cha phi khng? mt ngha cht n, pho th ca chng ta lng ph qu nhiu n, h phi tit kim mt t!. Nhng c l, lm qu mt t so vi ci cch quanh y l tt hn. Ting gm ca i bc t nhin ngt i. Vo pht , t vng tuyt sau chng ti, hng trm chic tng xut hin v bng v pha trc, vt qua chin ho ca chng ti. Sau khi nm xung v ch chng vt qua chin ho, chng ti nhy ln: Suvorov, ch huy pho i mang my ngm, ti, nng, Fuat Khudaibergenov, gi , s 4, chn v s 5, n. Chng ti chy thng vo bc tng y bi en ang chm chp ri xung. Chng ti vt qua tuyn phng th ca bn Nazi, nhng khng cn g c tr t v khi. Khng cn bt k mt ngi sng no! Tt, c v nh s hi sinh ca nhng ng i chng ti nm ngy trc y khng phi l v gi tr: bit c v tr ca ho lc ch qun, pho binh phe ta hm nay qut sch cc mc tiu, v cuc phn cng thng li. Chng ti khng th thy thi th ca qun ch: chng b chn vi trong trn pho kch. Ti nh m qun Rumani u hng m khng chng c, h Antonescu kaputt! Stalin gut! Rus Kamerad gut! v tip tc chi bi Cachiusa (mt bi ht Nga rt ph bin NV) bng n organhi. Nga ca h cng rt tuyt: p v chi chut. Nhng b yn cng lm bng da tt, khng ct yn hoc vng c m ch l nhng tm ai dy v rng. Thng xe (nga) th trang tr theo kiu ngi Gypsy. Mt s trng rt sang trng vi ca s, rm v chy bng bnh cao su. S on b binh chng ti tc khc chuyn thnh k binh! Mi ngi u c mt con nga! Nhng sang ngy hm sau bn nga phi b b li. m pho th chng ti quyt nh thay l nga ln Mng C bng nga ko xe ca Rumani. Nhng ngay hm sau thay ngc tr li: h vui mng thy m nga Mng C b b ri khng h chn nn m vn chy cng, nh nhng ch ch trung thnh. Lng l, nh b, tiu tu v t chm sc, l nga Mng C rt dai sc v phc v chng ti n cui cuc chin. Trong khi bn nga ni Rumani ln lt b b li. D p v m dng, chng qu mng manh cho chin tranh. Bn tng thy mt con nga b thng cha? Ti thy. l con nga ti ci c vi cy s, cho n khi mt qu n n cnh chng ti. Ti rt xung sau khi ln vi vng trong khng trung. Khi ti thy con vt: chn trc c chng ln, c ng git cc nh ang nhy; ton thn n m m hi, cc c rung ln vi mt c gng v vng. Con vt ti nghip khng hiu rng n khng th ng dy c na. Mi n php phng, hng hng v thm m mu. N rn r nh ngi, v nhn ti vi cp mt m to, n khc. Ti ng gn nhng khng ngh lc bn. Vi ngi lnh gi dng li v chm dt s au n cho con nga ti nghip. H rt khu carbine d vo tai n v bn. Ti ang khc khi vit nhng dng ny. Ch nga cht ngh g khi n nhn ti vi cp mt m trn? Rng con ngi l mt ging loi bnh hon, mt qui trng ca to ho? Khng, quan im ny ch c bit bi chnh con ngi. thi khc sau cng, con nga mong i ti mt con ngi s gip v bo v. Vng Kalach bn b sng ng c gii phng bi lc lng tng. L b binh chng ti ch tin vo th trn c t do mt ngy sau. Chng ti khng tham gia vo chin dch , 13

Chng ng t Stalingrad chng ti ch i qua vng ny thi. Trc khi vo Kalach, khi n v chng ti ang hnh qun ko di trn xa l - vi tay ci nga, nhng ngi khc th i b t nhin chng ti nghe ting ht - My bay oanh tc My bay no? Hm nay tri m sng! Ri ti nghe tng ng c ro ro. Ti thy bn chng: nhng chic my bay nm bom bng ph ca bn c, bay thp di 100m. Chng ngay trn dng ngi ca chng ti, thy xung nhng mn ca thn cht. Bom ri nh ma trn l, nhng chng khng n lin. Trong vi giy, ti c chy ln pha trc, nhy qua nhng ngi nm chi xung t khi nghe bo ng. Ti chy trnh hoc nhy qua nhng qu bom va ri xung, c chng mi qu trc mt ti. Ti nghe nhng ting n pha sau ting m vang lin nhau, vn t ri trn u. t nhin, trong u ti lo ln rng ti phi chuyn hng chy, nn quo phi ri khi con ng. V ti lm nh vy. Nhng ngay lc , trc mt ti, ti thy mt vt kim loi b ln trn trong ho. Ti khng c thi gian i vng qua n. N ri xung bao lu ri? ti t hi mnh c lm c khng?. Ti cm thy bc bi khi nhy qua n bi v ti thy mnh chm qu, nh th c mt khi nam chm ln ang ht ti li. Sau chng na pht, ti chm c n t. C th g bay qua u ti v rt xung pha trc. Ti nhy qua. Ci g vy? Mt ci u nga cng vi dy cng: ti nhn ra l con nga ca trung i trng. Ti nho xung v dn ngi st t, tm mt ch tr n. Sc n x tan chic ba l sau lng ti v nm n i. n, ti chch chong ng ln, ho v nn ma nh mun dc rut ra. t en quanh ti hon ton khng cn tuyt nhng mu chn tay m mu, mi chy kht, tai ti au nht. Trong u ti, vn lu mt hnh nh khi ang chy theo bn nng: mt qu bom trn p ng vo lng nga trung i trng chng ti. Anh y b x vn, mt chn rt trn t, chn kia cn trn bn p. Con ng nhy nha mu: nhng g cn li ca nhng ngi nm xung khi nghe ting bo ng. Chic cu qua sng ng, vn c lnh tng dng t kch vo lng, b khng qun c ph hu: chng ti qua sng trn mt bng trn nhn, hu nh khng th i. Nng n vi nng, vi gi , chn ca khu ci, chng ti hon ton c th lm v bng c bit nu ai b trt ng v tt c s kt thc trong dng nc lnh lo. Chng ti c lnh mang y t trong m, trong vt o khot v nm chng ra pha trc, mi ngi i cch nhau 5m. Bng cch , chng ti ln lt vt qua lp bng mng manh, lp lnh. Mt bng vng xung di chn chng ti, e do s v bt k lc no. Chung quanh ti ch nghe nhng ting th nng n v nhng ting cu nhu khe kh. Yn no, Cu i nng nh voi !,Cn thn. Cy cu gn y. i cng binh sa trn trng nh mt by kin. Xe hi, xe nga dn cng trc cu v vn cn rt nhiu ang i n. Pho cng phi ch cng binh sa cc nhp cu hng, v lp bng qu mng c th i qua c. Nhng cn chng ti, b binh th sn sng bn t ngn. Thit gip ca chng ta u nh? Trn tt c cc ng ng t sng n n th trn trong chin ho, trong mng rnh, dc ng chng ti thy nhiu xc qun Nazi v nhng kh ti hng ca chng. Lc lng tng-thit gip hot ng rt tuyt. Chng ti n Kalach vo lc rng ng. Nhng con ph vng l chng nhn cho cc phi v c lit ca qun ch. Mi th t, ca ci, b b li ri vi chung quanh. Nhng cnh ca s m

14

Chng ng t Stalingrad toang, knh v khp ni. Dng nh bn Fritz nhy qua ca s xung ng. ng kia, mi ngi c th thy mt xc lnh c mc o di, ta vo bu ca Qun ch u nh? Cch tm kilomt l Illarionovskaia, mt ngi lng ln. Tiu on trng Dudko v chnh u Alexander Chetkasov cho gi ti v mt anh Mayorov no , mt hc sinh s quan trng Khng nh Orsk (Orsk Aerial Photography School). Chng ti c lnh rng chng ti c 4 ting ng h n , tm hiu xem bn c c khng v bo co li. Mayorov ln hn ti chng 2,3 tui, mt tay trng kin, chc nch v tm thc. Anh y c giao chu trch nhim. tit kim thi gian, chng ti quyt nh l s i xa chng no c th trn chic xe p ly c. Lc l 8h chiu. Chng ti p tc lc trn ng mn vt bi bn c rt lui, vt qua nhng cht tin tiu v bin vo bng ti. Mt lt chng ti n mt ng ba ng. Ti khng bit Mayorov th no, cn trng b binh Tashkent, h dy chng ti nhng iu c bn v mt cuc trinh st m: v th khi anh bn ng s quyt nh rng chng ti nn chia ra v mi ngi i mt li, ti thuyt phc anh y rng nh vy qu nguy him. Nu bn c ang chim ngi lng v i tun tra ca chng u gn y th sao? Ti cho rng c hai con ng u n lng Illarionovskia nhng t cc hng khc nhau, v s tt hn nu hai ngi cng i trc-sau, nh vy ngi i sau c th ym h cho ngi i trc. Nhng Mayorov khng nghe. Cu s ? anh y ln ging hi. By gi, ti khng c cch no hn l tun lnh, bi ti khng mun b cho l mt k non gan, v cng v mnh lnh khng phi l th tranh ci. Chng ta s gp li y! Mayorov gm g, nu thy xe ca ti cn y th i ti chng 15,20 pht, khng hn. V sau anh y chn i mt li v ti li cn li Tnh hnh t nhin tr nn v vng. Nu bn c cn trong lng, th chng s t lnh gc: n np, ngu trang v nm ch. Cn ti th i thng v bn chng, l r v khng c ym tr: khng phi nh mt tay trinh st m nh mt ngi t chun b ra thm vn mt con mi d dng cho qun ch. Trong giy lt chng c th xut hin quanh y, tri g ti m khng c ai pha sau bn chng. Ti cm qu lu n chng tng tay tri, c th rt cht an ton bng tay phi. Ti s khng chng bt sng ti. Nhng ti thy bt an vi hnh ng trinh st in khng ny. Gm , Mansur! Ng nh trc gic ca mi sai, v ng ra l ch c mt con ng n Illarionovskai th sao? Nh vy r rng l quyt nh phn chia ra ca Mayarov l ng. u c ti xoay sang nhng kh nng khc, tt c u x xo Hy sn sng hi sinh, nhng phi gi tinh thn, v chun b cho mi iu. Ti nm xung t v c tnh xem ti c th thy bao xa t y c l chng 200m. Tho nguyn pha trc ti ph y tuyt. Ti khng nghe thy m thanh g ng ngi (Ti bit t truyn m tt). V y l cch ti i: c mi 200m, ti p tai vo t, lng nghe mt cht, ri nhm dy, i v ri li nm xung t nhin ti nghe ting nga hi. Mi tht may mn, Mansur ! Pht hin ra k th trc l cu c mng! Ti trn v pha trc vi mt nh mt con rn, khu tiu lin v lu n sn sng. Ti thy hai ngi n ng trn lng nga. Nhng l nga khng phi loi dnh cho k binh m nga ko xe. Ti bi ri. C hai ngi u i ushanki (m lng trm tai truyn thng ca 15

Chng ng t Stalingrad ngi Nga-NV), vy h khng phi l bn Nazi. H phi rt chm v ni chuyn khe kh. C th chng l bn Politsai (lc lng cnh st bn a do c dng nn NV)? Nhng ti khng thy mang v kh. By gi h n trc mt ti. ng li, gi tay ln! h dng li v gi tay ngay lp tc. Cc ng l ai? T u n v i u?. Hai tay im lng, nhn ti mt cch nghi ngi. Ti tin gn h, tay lm lm khu tiu lin. Khi nhn thy b qun phc Hng qun, h bt u luyn thong: rng h t lng Illarionovskaia v rng bn c thit lp phng th . Ti lc sot v tin rng h ni tht, ti gi h v trung on bo co. Cn ti th quay tr li ni Mayorov v ti xe p li. Ti ch Mayorov, nhng anh y khng tr li d 20 hay 40 pht . Khong 5 ngy sau, chng ti tin cng vo lng Illarionovskaia. Khi bn c b ra ngoi, chng ti tm thy thi th y thng tch ca Mayorov gn s ch huy bn Nazi. Anh nm p mt. Trn u cn mt lp lt nhng khng thy nn. o khot cho thy du vt ca tht lng (anh y c mt ci tht lng rt rng theo kiu Rumani) v chn vn cn giy, x cp. Nhng t nhn ca bn c chng nhn rng anh khng h na li trong cc cuc thm vn v sau anh b bn cht. Chng ti chn anh trn mt qu i nh pha bn phi ngoi lng. Anh sinh ra vng Oriol. Ti bit l ti khng chu trch nhim cho ci cht ca Mayorov, nhng vn b dy v bi s lng l ca ti. L ra ti khng nn qu xu h khi b coi l mt k nht gan? L ra ti nn c thuyt phc anh y rng phng n ca ti l tt hn? (qu tht l c hai con ng u n lng Illarionovskaia). Hoc l ra ti nn b qua lnh cu anh v vn i theo ym h anh? qu tr ri cho vic suy xt cc kh nng- nhiu ng i ca ti ng xung trc hoc sau s kin ny nhng ci cht ca Mayorov m nh ti cho n tn ngy nay. Trong mt m no sau s kin lng Illarinovskaia, mt ngi lnh trong i i tn l Nikolai b thng. C mt cu chuyn k l trong mi quan h ca chng ti Sau khi trn bom m ti k trc y, chng ti ri tu, i i hnh qun t ga Filonovo v pha Sng n. Trong sut cuc hnh qun chng ti khng nhn c cht bnh m no, bi v b phn hu cn b lc v khng tm c chng ti. Anh em rt i, n ni ti bt u ngh rng chng ti s b cht i hn l b bn bi qun Nazi. i l, mi ngi u nn lng. Chng ti yu n mc khng cn sc chi b phn hu cn. Trc , anh em mong sm qua Sng n v c mt tin phng. Nhng gi th u c ti quay mng mng! Gi m lc l ma h, ti s kim vi th c v r no n. Ti chc chn s tm c chng d y l tho nguyn ch khng phi l rng Siberi.. Sau khi chng ti n im tp kt, sng n, s quan qun nhu, mt thng s (c l bn gc l starshina-chc chun y qun nhu. Danngoc), t nhin li xut hin. D rt mng tm thy c chng ti, anh ta, tuy th vn rt lo lng: v li ca mnh m c mt i i b b i c tun. Lc u, ti tng anh ta ch mang theo t bnh m no bi v trc y trng anh thng bo tt hng ho, cn by gi th hc hc v ti nht, r rng l yu i bi i, ch sc l bc thi. Nhng l nga ca anh th kho mnh, bo n nc vai, ko theo mt toa xe hai bnh ln, nng tru. Tay thng s l vo gia m ang nm m mt trn mt t mi n nhn bnh m, ng, makhorka. Chng ti c th nghe thy mi bnh m en trong toa xe, v bt u n. Tuy ch ai cn sc gt gng, nhng chng ti vn quyt nh l s n trc ri chi anh y sau! Mi ngi c mt bnh. Vin thng s vi gii thch rng anh phi cho nga n bnh m. Chng ti khng trch, bn nga trng bo tt, v nu khng c bnh m chng khng th ko 16

Chng ng t Stalingrad xe. Thc vy, nu chng cht th ton b bnh m chc mt, d g th tay thng s cng l mt ngi c! Anh ta ct mt mu bnh nh t bnh v khuyn chng ti lm theo anh. Anh bo chng ti khng nn n qu 100g cho ln u, khng th s b au d dy. Ny cc cu, ng n tham qu anh y ni s b au y! Cc cu ch nn mt tng t, nh n ko y, tng mu mt thi!. Pavel Suvorov gt u ng tnh: Thng s ni ng, anh y bit mnh ang ni g. Khng kh m ut ca u thng 11 loang y mi chua ca bnh m en. Chng ti gn nh th ra bnh m. D dy tng ngi tham gia vo vic hp th n. Cuc sng tr li vi chng ti, mang li cm xc cho tng ngi, v nh rng chng ti gn cht nh th no. Chng ti ci nho tay thng s vi v mt lo s khi nhn thy chng ti nm thng cng trn t. V cng ci v mt anh qun nhu bo tt ngy no gi tr xng nh mi ngi. Ti khng ng ti bnh m, anh ni, vui v vi lng tm trong sch Ti no, nhng c i i i!!. Gi th mi vic n c v chng ti c mt bui tic thc s. Nhng li c vic khng vui. Ti mun n thm mt ming na nhng bnh trong gi ca ti bin mt. Ti khng tin vo mt mnh! Mi ngi trong i i tr nn kch ng. Ting la li ca anh em ti tai tiu on trng. Lc ch huy l i u Feodor Gridasov. Anh y ln, tc ct ngn v mt nh th anh mi va t bania (tc nh tm hi kiu Nga NV) ra. Anh lun eo hun chng C trn ngc. Gridasov b thng, sau mt thi gian trong bnh vin, anh va tr v trung on chng ti. Tiu on trng hi vic g ang xy ra. Bt c d, chng ti thut li. Tn v li s b bn ti ch!, anh tho bao sng v ly khu sng ngn ra. Mi ngi trong i i v ly ba l v gic ngc mi th bn trong ra o ma. Ch cn mt ci cn ci, v ch n dng nh lo lng phi m n ra. Hiu rng s mnh nh, anh ta cui u trnh nhng ci nhn thu xng ca chng ti. Anh bt u (m) khi nghe vin i u ln n sng lc. Sot ci !, tiu on trng tr vo ci ba l. Ti chen qua Nikolai (nn ca ngi n cp), y hn sang bn, theo lnh ca tiu on trng, ci xung ba l v ngay tc khc a tay vo trong ba l. , nhng ngn tay ti nhn thy c hai bnh m. Mi ngi ch i trong yn lng. Ti ng dy: lp nghim ri bo co: Khng thy bnh b mt!. Trong giy pht, gng mt i u thong qua v bi ri, nhng ri mt ngay, v trong mt anh, ti c c Good man! (ch ny em khng dch v vy hay hn-Tieungoclang). Anh b sng li vo bao v khng mt li, quay bc v li s ch huy. Anh em trong i i nh nhm th pho. Khng ai ni g thm v bnh b mt, v mi ngi ct mt mu bnh ca h, cho vo o ti. Cn Nikolai th ly tay che mt, nm yn cnh t ca anh xung vi ting ng h. Mt ngi b kt n vi mt ci cht th thn c tha th. Hai hay ba tun sau , Nikolai b thng nng phi do mt mnh n pho. Chng ti c th nghe ting rt khng kh khi chng vo ra ngc anh y. Chuyn xy vo mt mt m sau s kin lng Illarionovskaia. Khng c qun y trong tiu on chng ti. Sau trn nh, chng ti t thu nht v mang thng binh n cc bnh x, vn thng nm gn trung on b hi xa, theo ti! Bt hnh thay, lc y i i li b b i 24 gi, v chng ti li st rut nm ch cp dng n, khi ti li c lnh mang thng binh v tuyn sau. Tri sp ti rt nhanh, ti eo ai ca chic cng ti thng t ch c gn vn trt vo ngi. Ti lp tc ln ng, chm chm ko theo ngi b thng nm sng xoi, trong khi u c min man ngh v vic bao gi thc n n v khi no ti tr v. Nikolai vn bt tnh. Vn trt di 17

Chng ng t Stalingrad cng ti thng gy ra ting ng ro ro khi i qua tuyt, v vy ti ch c th xc nh anh y cn sng khng khi dng li. Ti dng v li dng, c mi ln li lng nghe ting rt ngc ngi lnh b thng: anh y vn cha cht. Ti t p mnh phi i vng qua nhng chin ho v h n pho. m xung, ti bt u ngh rng tt c nhng c gng ny l v ngha, v thng binh s cht trc khi ti kp a anh n trm phu, khi t nhin ti nghe ting gi: - Mansur. Ti dng li. Phi chng ti tng tng? Khng! Nikolai tnh li. - Masur.. Ti c ci dy ai v i li ch anh y: - Masur, bn ti i hoc mc ti li nu anh khng th ti lm anh kit sc mt Nhng li anh y nh lm tng sc mnh ca ti! Ti trng ai vo v tin ln, khng h dng li, nh th ti trn chy khi nhng suy ngh ti tm ng th thn: nh ti th nhn, u chuyn i, u trong c ti, c hi vng rng Nikolai s cht v ti c th thot khi gnh nng ny, rng ti c th quay li ng lc c c mt sut n nng hi. Ti sao iu xu v iu tt ln ln trong ti?! Ti trng c v kinh khng trong m ti: rng nhe ra, th kh kh, mt nh nhy ra khi hc. Nhng ti quyt a Nikolai n trm phu d cn sng hay cht! Ti khng th ni rng ti cu sng anh y ln th hai bi v mt s a thch bit l vi anh. Ch l ti c gng c mt lng tm trong sch, quyt tm chin thng con qu ti t iu m ti ght ang c trong ti! Ti nh chm ngm trong khe ni chen y nhng n v thuc tuyn sau. Mi thc n ngon ho ln vi mi phn nga, mi kh t, mi c kh sc vo mi, lm u c ti chong vng! Khi n c khu hm tr n, ti thy c nh sng ht ra t nhng ca nh. Ti th vo mt trong s cc hm, ca m ra: ti hi vi mt ging khn c rng ti c th a thng binh vo y khng. - Trung on no?. Mt tay h l c gng mt mp b ng trc mt ti hi. - 1034 Ti tr li - Vy th anh phi i tip thi, y l trung on 1026 v cnh ca nng n ng sm li. t nhin ti thy r ri, khng th ko Nikolai i cho d ch mt bc. Anh y ang rn r v ni cung. Ti tip tc i. Ti c th lm g vi tay quan liu kia? Ti nhng mun n mt pht n vo ci trn hp ca hn: nhng khi ti s i mt vi mt phin to qun s v mt pht n i li! n mt hm tr n khc (nhng hm ny vn c bn Nazi dng ln, p). Ti g ca v li mt tay h l khc xut hin, mt ln hi y mi v bao quanh. Ti hi: - Trm x no y - 1036 anh ta tr li - Chng ta ng ch ri Khng cht lng l, ti ni di ngay y l mt thng binh nng! (ghi ch: trung on Mansur tht ra l 1034) Ti bc si vo trong hm, khng nhn li pha sau, n ng cnh mt ci bn nh th l ch ch ny. Nhng c y t mang Nikolai vo, anh vn cn nm trn cng. - Cho ti cht g n vi ti ni. - Mt a cho la mch c, nng, thm ngt t ngay trc mt ti. Ti n v ng gc ngay trn chic bn .

18

Chng ng t Stalingrad H nh thc ti dy khi tri vn cn ti v bit rng ti phi v li i i trc lc rng ng. Ti n sch phn cho nn h cho ti na bnh m i ng. Ti nghe ting gi: - Mansur, li y. Ti n gc xa nht ca cn hm: Nikolai ca ti vn cn sng! - Mansur, khi no ti cn sng, ti s khng qun anh. Cha s ph h anh an ton tr v . Sut na chng ng n trm x ti ko theo sau mt k cp c ti tha th; sau , khi anh y yu cu ti bn hoc b anh ta li, ti li chy trn khi nhng ngh t hi ca ti: v by gi, ti ni li chia tay vi mt ng i, v cu mong rng anh y s sng v bnh phc. Cn ni v xe nh bp, c mt tay anh nui ti tiu an b binh chng ti, mt tay chun h s (lance coporal kh dch qu v khng c trong QNDVN) c ci h ng ngnh: Tsibulia, trong ting Ukraina c ngha l c hnh. Tn ca anh ta l Kuzma. Cnh b binh chng ti, khi nhn phn cho c ca mnh, thngci tru anh ta, tru chc ci h ca anh, ci h dng nh qu hp vi cng vic ca anh: Kuzma, ni tht cho chng t xem! Cu t ch ra ci tn y cho mnh l c mc ch, cc th trng s ban cho cu mt v tr m p, ni cu c th chn th ca ty thch phi khng? Thnh tho o ci mui cho, anh ta tr li, , my anh chng ny! Gi nh tn ca t khc i, t hn khng phi hng hc lm ci cng vic nh n l ny! Khi Tsibulia chia cho cho chng ti, anh ta c th phn bit chnh xc thm ch c trong bng ti anh lnh c tnh cch ra sao ang ng trc mt: T c th nhn thu qua cu, v t bit rng cu cha nhn c phn cho! Tay binh nh xu h v khng tht ni li no. Mt tay lnh khc i ti vi chic c mn thic: khu sng trng lp lnh, chic xng ca anh ta sc nh li dao co, v th c th s dng trong chin u nh mt thanh kim; trong bal anh ta c hai qu lu n chng tng v y mt c s n; anh ta mt l v hc hc, ging nh mt nng dn quen lao ng cc nhc. Trong trng hp y, Tsibulia kh ho phng vi mn cho v mc cho anh mt sut th hai. Ri k tip l mt anh chng bnh bao: anh ta khac mt chic o chang s quan v eo mt chic dy lng s quan cn mi, rng bn, c l chm cha c u ; tht lng anh ta eo mt khu Parabellum ly c ca bn c; cn trn u l chic m lng Astrakhan. Thay v mt c men lnh theo quy nh, chng bnh bao c mt ci hp kim lai tho t bao ng mt n phng c ca c, c th cha t nht bn sut cho. Vi mt thi nghim ngh anh ta ng trc mt anh nui vi ci x y v yu cu: y vo! Tsibulia khng tranh ci vi anh ta, nhng lng l vo ch mt phn cho, mt lun gi mt v lnh lng vi anh chng bnh bao kia. Anh kia khng nhc nhch m khng khng: Ti sao, h ch, my c c cho y th kia m! , ch cho ny chc chn cn nhiu hn c m c trong u ca ku em y! Chng ti ci nghing ng, n ni qun c nghe thy th lin bn sang my lat n. Trn ngc o khac ca Tsibulia ta c th thy mt chic huy chng. Anh ta c quyn t ho v n, anh ta thc s xng ng nhn n, v anh ta hnh ng nh mt anh hng l vo mt ngy b ch huy s on lnh cho i i chng ti tin cng qun ch, nn thng mt a on chin tuyn. Trong m, di ho lc h tr ca pho binh, chng ti b n st chin ho qun Fritz v o ln tn cng; nh cn chin. Qun ta hi sinh rt nhiu bi phe ch ng hn chng 3 ln ti tng chng nh c i i s b xo s, nh theo mnh lnh s 227 Khng li! ca Tng t lnh ti cao (Mnh lnh s 227 ca Stalin ban hnh tng t nh mnh lnh Tr vng ca Hittler vo ma ng 1941. Trong , mi binh s tin tuyn b cm rt 19

Chng ng t Stalingrad lui, v c gim st bi cc n v c bit, vn c quyn bn b nhng ai nh lm nh vy ND). Vo thi khc nh mnh , mt php mu xy ra. Chng ti nghe thy ting tiu lin sau lng qun ch, v lp tc tt c bn Nazi bin mt khi chin ho! Sau , chng ti rt ngc nhin th nhn ra rng, chnh Tsibulia tng nh ang ng trong chic xe nga hu cn hai bnh ca anh ta thm nhp vo tuyn ch. Th ra, bn nga b nhng pht n n gn lm hong s phi thng v chin ho k th, mang theo tay anh nui ang ng g gt. Khi Tsibulia tnh dy, nhn ra tnh th, v anh bn ngay vo qun Fritz, vi hi vng rng, t ra, i mng mnh vi gi t nht: chnh hnh ng anh hng mang li cho Tsibulia huy chng V lng dng cm.

20

Chng ng t Stalingrad

Chng 3: My khu git ngi

Ngy 23 thng 11 nm 1942, khi cc lc lng ca phng din qun Ty Nam tin ln pha trc th nhn c mt mnh lnh mi: lin lc vi cc n v ang hnh qun t pha nam ln cng phi hp. Ti nh ci ngy ny vi mt chui hnh nh cc trn chin khng ngt. Nh thng l, nng tru vi nng, gi , b ci, chng ti lin tc tin ln, chim lnh v tr, tn cng k ch ang chng c mnh lit. V ti li thy nhng lnh ci ng xung. Trong s c mt ng ch tt v kho mnh n t Bodaibo. Anh l mt ngi Siberia chnh gc, mt tay o vng, v rt thn thit vi ti bi chnh ti cng ln ln khu m vng Miasski. L b th chi b i i, ti phi lm trn ci nhim v khng my vui v ca mnh: thu thp th qun nhn t cc t s. Lc , ti quay li v nhanh chng ci ba l ra khi thi th anh ta. Nhng ti khng th hiu ni ci vt nng g p vo u anh chng Siberia ny, chc chn khng th l mt b phn no ca khu ci. Ti lt tm bt ca anh ln v kinh hong nhn ra rng l mt chic my khu (my may) xch tay! Ti cm thy au kh. i, nguyn nhn tht s ca ci cht l y! Tay Siberia ny l mt chin binh qu cm vi ci u lnh v mnh m. Nhng l mt ngi dn, anh cng l mt ngi cng nhn tt v l mt ngi n ng t t vi gia nh. Vi anh, chic my khu chnh l biu tng ca s phn thnh. Anh mun mang n v sau chin tranh tng cho v. Ti nh li cuc sng trc chin tranh: mt chic my ht, hay mt chic xe p l him ri, cn vi my khu, th ch c hai ci cho ton b dn lng ti! V gi y, mt trong nhng ci my khu , tht k l, git cht ngi n ng Siberia ny: v ti khng tm thy mt vt thng no trn ngi anh. Chng qua l anh b trt chn khi ang vn ng v ng xung. Ti khng ni vi ai trong i i v tai nn ny v khng mun ngi khut b ch chit hay b phn xt mt cch khc nghit nhng c l ti sai? Bi l y c th l mt bi hc tt cho mi ngi. L on tng s 69 tham gia chin u cng khu vc ca s on b binh 293 chng ti. Bn lnh tng c mt khong thi gian kh khn. Qun c tng cng mnh m cho lc lng chng tng ang phng th v nhng chic tng phe ta phi chu ng thm nhiu qu n xuyn gip. Mt trong s chng bn trng chic tng m i i ti theo tng thit. Chic xe bng chy d di nh th lm bng g. Mt lnh tng nhy ra, ngi anh b bn la t u n chn, ht ln Cu ly i t!. Anh nho xung tuyt v ln trn, c dp tt la trn ngi. Trong khi vn c ht: Ny anh em, hy cu ly i t!. Mi ngi c chy vng chic tng b chy. N c th n tung trong vng vi giy. Ti mun thot ra nh mi ngi khc. Ti phi nhanh ln y khng phi l vic chm bui ung tr hay g khc m ti ang trong mt trn chin. B c lu c ca ti ngh n mt l l bo cha: nhng ngi chy trc ti c nhiu thi gian cu ngi b mc kt hn, bi mt chic tng thng s n tung ch sau hai hoc ba pht bt la. Nhng lng tm ti li pha khc, n bo rng: ng mt giy no c, hy leo ln chic tng!. Tr c ti th bc li: Khng th! Khng th kp. Nhng lng tm chin thng, v ti cm thy sc nng cng ting rt so so ca v st chic xe di i gng m t. Tht nan gii. Ti khng th tro ln v thy khng c thanh kp

21

Chng ng t Stalingrad hay mt mu li no bm. Nhng qu tr dng li, ti nhy ln cho n khi thy c th xoay s c ch tro. T ca sp trn nh, mt mn khi nng, cay x sc vo mt ti. Lc , i bn tay ca ngi lnh tng b kt tm cht ly o khot ca ti. Ti ci xung, a tay vo su hn nh vy d li ng y ra khi ci ca hp hn nhm cht mt v quay mt sang ni khc: d sao cng khng th nhn thy g qua lng khi dy c. Cui cng (cha bao gi c mt thn ngi no cho ti cm gic nng nh vy), ti li c ng ra v chng ti nho xung lp tuyt m i. Vng, rt m i, nhng chng ti khng th y! Vin i t b gy c hai chn. Ti li ng xa chic tng chng no c th c, chng 20, 30 mt. V n tht d di. Thp pho b bn tung ln chng 5 thc trong khng trung, ln vng v m sm xung t. Nhng mnh kim loi tung to ln tri. V i t m ly ti: i con trai ta! Ta s khng qun u! Tn con l g? Abdulin? Ta s khng qun! M ny, hy gi khu sng ngn ny. Vi tay lnh ti thng chy n, a ng ln cng trt v ko ng v pha sau . Ba mi nm sau, nguyn soi Oleg Losik, ngi trong nhng ngy chin u trong thnh phn ca qun on c gii 4 bn cnh s b binh 293, gip ti xc nh danh tnh vin i t: Chnh u tiu on G.V. Provanov ca L tng s 69. Chc chn rng chng ti khng chin u v nhng tm huy chng. Khi ti tro ln chic tng ang chy, ti khng ngh g v vic thng cng. Ti ch ngh rng Ta s phi lm c trc khi n n!. Tuy nhin, ng i ti (mt trong s h, Ivan Yevstigneyev, vn sng mt lng thuc qun Sterlitamak ca Bashkiria, anh y phc v trong cng mt trung on v vn nh s kin ) chc mng ti, mong ch ti c nhn mt tm huy chng (c lut tng thng cho ngi cu ch huy khi tnh trng nguy him tnh mng ND). Sau chin tranh, ti mang hi vng s tm thy li c v i t , hay t ra, bit c ng nh th no. Cho n nm 1975, ti nghe rng ngi ca l tng 69 tin l Provanov cht trong chic xe chy v khng nh khng tm thy thi th ng. Lc , v i t b mt tch c truy tng danh hiu Anh hng Lin X. Ti chng rng ngi ca qun chng, sau trn chin, n khm xt qua loa nhng g cn li ca chic tng, a ra kt lun rng v chnh u tiu on b thiu chy bn trong. Nhng tht s vic g xy ra vi ng sau khi chng ti tch ra, khi nhng ngi lnh cu thng a ng ln cng thng v i v pha trm x? Phi chng ng b pho bn trng? ng b tan xc sau khi thot khi mt ci cht trong chic tng chy? Hoc ng cht do mt nhiu mu? V trong trng hp sau, t ra h cng tm thy nhng giy t chng th ca ng ch? Mi ngi bo rng ti khng gp may. Ti sao? V ti khng nhn c huy chng. Nhng v i t nu ng thc s cht sau khi c cu sng mt cch phi thng mi tht s bt hnh hn! Sau khi chia tay v i t, ti chy theo ng i ca mnh . Mt hnh th k l trn 3 chn tht ra l 2 khuu tay v mt u gi lc l d di, ang di chuyn rt nhanh t tuyn ch v hng ti. Mt chn khc, mang valenok (mt loi giy n truyn thng ca Nga ND), trng nh di mt cch bt thng. ong a mt cch v thc, n ny ln dc theo mt t mp m, lm cho c thn hnh rung ln. Ti lt qua. Ci chn ca ngi y b gn t ra, nhng anh s c lnh cu thng tm thy, a v tuyn sau v s sng. t nhin, ti nghe mt ting r kinh hn. Nhng khng l mt m thanh gi lng thng st khin ti dng li v nhn trong ni kinh hong. Nhn li pha sau, ti thy ngi lnh y ngi xung, ly 22

Chng ng t Stalingrad con dao nhp trong ti v th bn trn nhng ngn tay: n cn. Vi mt v hoang di, anh li ci chn b thng li gn, v bt u ct phn gn li vn dnh lng thng vo phn chn. Ti c mt con dao sc bn mnh. Ti c nn gip khng? Nhng u c ti nh cht lng. Ti ch bit ng lng nhn ngi lnh, vi nt ci hung bo, ct ri chn mnh ra. Cui cng, n cng ri ra, ri ngay bn phi ngi y. Anh ci nn (m), p vo phn chn ct v buc cht n vi chic tht lng. Sau ngi lnh nht phn chn b t, m cht n vo ngc nh th l mt em b. Masha Lutsenco, mt y t ca chng ti, chy vi n vi anh, v ti c bc tip v pha trc, chch chong! Pho bn chn! Ti ch cn thi gian nhy vo mt ci h gn nht v np. Mt ngi lnh b binh khc cng nho vo cnh ti. Anh man r ht Cho ti iu thuc!. Gt t ct ri bn trn, ti ly gi thuc ra v a cho tay . Anh ta p li bng mt ging kh nghe v th l ....!....! Cun i!. Ti cun mt iu thuc v c hiu l do ca cn gin ny, anh y ht trong ting n kinh tai Tay ti b t c ri!. Ti nhn xung v thy hai ng tay o khot ung a, bn mu. Ti gn iu thuc vo mi anh v chm la, chng thm en. t nhin trn pho tm ngng, anh lnh ng dy v chy i, ht ln vi ti nh th li tm bit Chin tranh ht vi ti ri, ngi anh em.... Anh em trong i i, khi thy ti tro ln chic tng chy, v n n ngay sau , cho rng ti cht. Mt s, khng nghi ng g, nhn li v chng kin v n, ngh rng: Abdulin tiu ri. By gi ti gp li ng i, ti mng nh th c v li ngi nh ca cha ti. Anh em ht ln Hn cn sng! khi thy ti. l mt iu tuyt vi cho thy mi ngi th hin s vui mng n gin, chn tht v bn cn sng. Ti cng thy Suvorov a nc mt khi m gh ti: c, Mansur, cu l mt tay cng y!. Phi chng y l mt li qu trch? Hay ti nhn thy s nh gi trong ngn t ...? Sau cng, chiu hm y, cc n v ca phng din qun Ty Nam chin u trong khu vc ca chng ti cng gp c cc n v tin ln t pha Nam. gia trn chin khng bit s tht rng chng cn bn Nazi gia chng ti chng ti vn tip tc bn: bn ln nhau! Ho lc dy t gii chng ti nm rp xung. Sau l mt cuc xung phong o t. Khi h n gn, chng ti thy lng tng v trng dng v h khng ging bn c.... Cui cng, mi ngi nhn ra rng qun ta ang tn cng qun mnh v ngng bn. V trn chin chm dt. Sau , trong s im lng hon ton, chng ti chy n gp nhau, ch nghe ting bng mng di chn: i anh em! ng i! Chuyn g xy ra vy? Chng ta bn ln nhau...!. Chng ti m nhau. V chng ti cng khc: khc cho nhng ngi hi sinh, b thng c hai pha v cho c nhng ai ang t trch mnh. Khi dn dp xong chin trng, chng ti trnh nhn vo mt nhau... By gi chng ti gp phng din qun sng ng v khp cht vng vy k th. Qun c b vy trn trong mt ci ti nh (chng 25 dm chiu di v 12 dm chiu su - ND). Nhim v hin thi ca chng ti l chng ph vy. Thi khc ca trn chin Stalingrad lch s im. Ti chin trng ch mi 3 tun, nhng c qu nhiu iu xy ra. Ti lm cho Suvorov bao ln lo lng v ti! Tuy vy, nhng ln tr v sau nhng tin tc v ci cht ca ti lm cho mi quan h gia anh v ti thm khng kht. Khi nhng hot ng chin trng gim bt cht t, chng ti bn vi nhau v tm quan trng ca mnh lnh 227 (Khng li!). Ch lnh ny r rng lm cho nhng vn n gin i rt 23

Chng ng t Stalingrad nhiu. Khi c mt ngi dng li, chng ti s cng dng. Khng cn tn ti bt k vn khng r rng no. Mi ngi lnh u bit rng khi anh dng li, th ngi bn cnh anh cng s dng theo. Thc vy, mi ngi dng li, sn sng hi sinh v bit rng s khng ai s trn chy. Mnh lnh khch l tinh thn ca mi ngi rt nhiu. Cng nh thng tin v nhng n v c bit b tr chn hu c php bn b nhng ai rt li. Chin ho chng ti ngay tuyn u. Chng ti hiu rng bn Nazi khng th ngi th ng trong ci ti . Nhng chng c bao nhiu nh? Khng ai bit con s chnh xc. Chng ti hi cc ch huy Chng c bao nhiu qun trong ti ?. Chng 40,000. Bn mi ngn! Mt con s kh n tng. Vic s g xy ra nu chng phn na bn chng t ph ra hng ty, ng vo khu vc trung on chng ti trn gi nh? S tht ch c sng t 2 thng sau , ngy 2 thng 2 nm 1943, chng ti mi pht hin ra tht s c ti 330,000 qun b vy! Sao anh ni di bn ti? anh em hi ch huy. H tr li chng ti vi mt ci ci qu quyt, rng thnh thong lnh trng tt hn l m tt. H bo rng con s 40,000 s khng lm chng ti s. C l cc anh ng chng ti ng tnh. Vo cui thng 11 nm 1942, mnh lnh cho chng ti l chun b chng li cc n lc ph vy ca ch. Chng ti lm vic ct lc, o tht su cc chin ho. lm c vic ny, chng ti phi c chng 1,5m xung lng t ng bng, sau o mt ci ngch hang y ho. Bi nhng ci ngch y c lm cho ph hp cho tng c nhn, do chng khc nhau v kch thc v kiu dng. Thnh thong, mt ngch hang c th cha 2 3 ngi: vi cch ny th m hn. Khi , lp t ng bng bn trn bo v chng ti tt nh th l b tng. Mi ngi hn ngh rng chng ti s o xong chin ho v ngch hang nhanh chng, v chng ti ch vic chui vo ri ng cho n khi nhn lnh chin u. Nhng trng hp ny khng ng. Chng ti mun ch tr ng ca mnh tin li hn, v nh vy chng ti li o nhng hc tng: ch dnh cho th pho, ch cha n, ni t sng my. Sau th n lt ch g-mn (c mn), v vng vng. C nh vy, chng ti lm cho chin ho ca mnh ngy cng m cng v thoi mi hn, v theo thi gian ngy cng nhiu th c thm tht vo. Tm li l, lnh: Mang ci! Tin ln!, thng i cng vi ni bun v tic nui khi phi chia tay vi mt phn mnh t m nh tr thnh nh. Cn nu phi li chin ho cho bn ch th khng cn g ni thm!!! Lnh ci chng ti gip bn ch khng ng ban m. Ban ngy, chng ti xc nh to bn vo hm ni, ni cc n v Nazi khc nhau tp trung, v tnh ton chi tit v tr ca chng. Sau , khi bng m va xung, chng ti bt u bn c mi 5 pht. gi l tra tn k th. Bn c b bn c m, nhng chng ti th xoay s ng mt t: mi thnh vin khu i lm chng 1 gi, bn tm 100 qu, trc khi nho vo ngch hang vn c gi m bi nhng ng i ang ng. V l do no m bn Nazi khng o ho. C th chng hi vng vo mt cuc ph vy thnh cng? Hoc mt t ng cng Stalingrad l hi kh vi chng? Ti khng bit. Thay vo , chng dng cng s phng th bng chnh nhng xc cht ng cng. Chng dng mt bc tng gm hai ba lp bng nhng thi th, ph tuyt ln , v nh vy chng c cng s ngn ho lc phe ta. Bng cch , xc lnh c lnh cng bo v cho bn cn li sng st khi n v mnh n. Nhng ti khng h k vi bn Fritz khi nu tuyt t ngt tan! Bn cnh , khng th g c th cn c khu ci 76mm ca chng ti.

24

Chng ng t Stalingrad Bn t binh, tay m ly u, lc lc ra pha sau ri trc, lun mm cu nhu: Oh, mein Gott!. Ci ny th r rng c ngha l Ly cha ti! (Oh, My god!). Nhng cn cu Gott mit uns c ngha l g? Cu ny c khc trn kho tht lng bn lnh quc x. Dy tht lng ca chng c cht lng tt, lm t da tht. Ti thng ngh n vic ly mt trong s nhng tht lng ca bn cht, nhng vi ci cu c khc nhn thy rt r rng ny, nh th mt cu vn bia trn m ch, lm ti thy bt an. Khng eo ci th g m mnh khng hiu, v vy ti quyt nh tm hiu n ngha l g. Gott ng nhin c ngha l Cha ri, nhng cn hai t kia th sao? Ti i c t chin ho hi cc ng i, nhng ch nhn c cu tr li i loi nh: C qu mi bit hoc T chng mng n!. Cui cng, ti tnh c gp mt tay binh nh vn l mt cu gio lng vi c gng ln, xoay s dch nhng t b n . N c ngha l Cha cng chng ta. Khi nhng bc-tng-xc-cht rt cuc cng b tan bng, nhng cu ch khc nghe nh mt li ch nho cay ng. Vi nhng g xy ra, bn lnh trn phe c khng h bit chng ang b vy trong ti. Chng c t vic khai thc t binh cho thy bn s quan Quc x lm mi th giu gim s tht kinh khng ny vi qun lnh: chng vn tin vo chin thng v chin u n cng. Chnh ti thy mt t binh c, b hi chng chin tranh, ngoan c ku ln nh mt ci my Ichgehe nach Moskau! Ti ang n Mt-c-va. Cng Phng din qun Sng n, thng 11 nm 1942, ti ln u tin c nghe v l ch chng tng. Nh nhng ngi dn Siberia khc, ti thch ch, v ti kinh hi khi bit v nh mnh ca nhng sinh vt khn kh . Nhng con vt nhu m, yu tr nh chng c th lm g vi ng phn ny? Ch l mt ngi bn trung thnh. Th m lc ny, chng ta hnh nh li a ngi bn ng tin cy n cht di xch tng qun ch! Ti quyt i tm hiu. Ti tm thy l ch gn vi nhng anh lnh trng nom chng, ch n thi khc ca chng Tt c chng u p v to, nhiu mu, nhiu ging. Tuy nhin c mt ch ch c bit bt mt ti. Ch chng trng c v k l vi mt tai cp xung cn tai kia li dng ng ln. N c v nh c mt c tnh tht, mt badboy tht s! Ch ch nhn ti, lc lc u, hi vng s c cht n. Mt b thuc n nm cnh vi mt ci anten, ni vo kp n, nng chng 8kg. Ti c bit mt trong s nhng ngi trng ch c mt bc trung nin, tc - cng ln vng Krasnoyarsk nh ti. Chng ti ni chuyn mt cht. Bc y bo rng bn ch c hun luyn 3 thng, chng nhn thc n di nhng chic tng ang chy. Th ra b mt thin hng ca l y. Ti tr v nh, tc ci hang ca ti v k nhng g thy c vi Suvorov. Rt nhanh sau , nhng chic tng xut hin t pha tuyn qun ch, v chng ti thy mt ci banh b x mu en chy nhanh v pha chng. V theo sau l con th hai v th ba. Ch ch th nht thi tung mt chic xe vi mt ting n kinh hong. Tip sau l hai ting n na. Bn tng Nazi nhanh chng quay u v chy mt. ng i ti ht ln Hurrah! v ti cng vy, vui mng cuc tn cng ca tng c b y li nhng ti khc v nguyn ra cuc chin tranh cng nhng tn qui vt gy ra n. Ban m, hng on my bay vn ti ca bn c vn chuyn tip liu cho qun b vy. Chng ti nh la bn li my bay bng cch bn ln nhng khu pho sng tch thu c, v nhn c hng ng th nm vo chng ti: no l bnh m, xc xch, tht hp, v len, giy rm (mt loi giy i tuyt to x, mc ra ngoi i bt thng thng ND), thuc l, bnh qui v linh 25

Chng ng t Stalingrad tinh khc. C tin n rng loi bnh m bc trong plastic l c lm t tn nm 1933! Nhng bn lnh chng ti t c nhit tnh vi chng, xt ra bnh m ca chng ta l nht qu t! Vo lc , trong hn mt tun, i i ti li khng may mn vi hi ti lng, bn qun nhu, nh thng l, li lc u . Mt trong nhng ng i ca ti, Victor Marchenko, rt thm v c hng mt bal y xc xch, bc trong li. V l do g tri vi l thng ca chng ti anh ta quyt gi chin li phm cho ring mnh m khng chia cho mi ngi. Anh y cn i t hn na khi do bn ai c ly ti ca anh. Do vy, mi ngi nht tr hn mt mnh vi ng xc xch ca mnh v qun hn i. Trc Marchenko l mt ngi ht sc ng mc v l mt ngi bn chn thnh, nhng r rng l c iu g xy ra vi anh ta: C l anh y cm thy ci cht n gn chng? ti ngh nh vy. V tng ny lm ti thy kh Mt ngy tm yn tri qua. Chng ti st rut ch m xung n thm bn Fritz vi hi vng trn tr l s xoy c t chin li phm t nhin hng hm ca Marchenko, c ting n. Khi chng ti chy n, hm ca Victor sp v khi bc ln t ... Ti phi th nhn rng, t ngy u tin tuyn, ti rng nhng ng i ti, ai ly ng h ca lnh c cht th sm mun g cng s cht. Cht t trc gi gp thn cht, h c th thnh mt k hn nht hon thnh, hoc gi mt t ch hay khng bit mnh lm g, mt s ngi khc th trng cm lng. Vi ti, dng nh c mt gic quan th su v thng on c ng ai s cht trong vi gi ti. Vo mt ngy, trn khu vc mt trn ca n v, chng ti thy mt khu phng khng bn nng t ng ca c. l mt c my qun s tuyt vi, mt thit b phc tp vi hng ng bnh v tay cm, ng trn mt ci gi. N c th xoay quanh trc trn mi hng. Gh cho x th pha sau, cho php iu khin sng bng c hai tay v chn mt cch t do. Mi nng eo mt ci hp rt to cha mt gp 5 qu n v c np t ng. C chic my thng bng mt cch tuyt ho: bn c th nhm vo bt c u bn mun. Ivan Konski, mt tay lnh ci trong i i ti l ngi u tin nhy vo, ngay lp tc anh xoay xoay cc bnh v tay nm. ng cnh anh l Gennadi Manuilov, mt nh ch to sng, gii thch ci g lm g. Nhng dng nh Konski tho c mi th ri, ch sau chng 10 pht, anh ta thao thao ni v khu pho nh th anh ch ra n. Ngay lc , chng ti nghe thy ting ng c my bay ang n. C theo ting ng th n ang bay rt thp. Nhng tri m sng nn chng ti vn khng thy g. Konski tip tc loay hoay vi khu pho, hng c bn nng v pha ting ng, ting gm g ang ln dn. Mt chic my bay vn ti ca c bt ng hin ra, bay cc thp, vt qua, bin vo trong mn sng. Cng nh chic vn ti c, Konski nhanh chng khai ha. ng n ni ui nhau lao ti. ng vo lc chic my bay gn nh bin mt trong sng m, bn ti nghe thy c ting n khc l t nhng ng c ca n. V trc mt chng ti, thn chic my bay bung ra, on xung, mt l hng xut hin trn v nhng th bn trong bt u rt ra, ri xung t. Lc , chic vn ti c to ln, t ti mt cao v ri xung khi tm nhn. Chng ti nghe thy mt ting ng trm c khi n m xung t v theo sau l mt v n. Ivan Konski, mt bng sung sng. Anh vn ngi hon ton bt ng trn gh x th, nhn chng ti. Trong khi ton b anh em ht vang Hurrah! v chy n tm xem nhng th g c trong chic my bay b h. Qun ta m c hn 30 xc s quan Nazi cao cp. V c hng trm chic vali, thng hp cha y nhng th qu gi chng cp c ca nhn dn S vit. Tt c giy t v c gi tr 26

Chng ng t Stalingrad c chuyn v s ch huy s on. V Ivan Konski, nh ti nh, c nhn mt hun chng cao qu. i i ci chng ti c trong trang b sng my Maxim, v c tiu lin MG-34 ca c, nhng v kh ny cc k hiu qu trong chin u. Chng ti cng c mt khu sng trng chng tng vi kh nhiu n: thnh thong chng c dng dit cc sng my, nhng chng ti khng c c hi bn tng. Tht tuyt nu c gi khu cao x thu c ni trn cho i i, nhng tic l Ivan Konski phi chia tay vi n v giao li cho nhng tay chuyn gia sng ng. Nhng ngy tip theo th mang li ton iu khng may cho Ivan Konski. Anh nht c mt khu sng ngn c l ca c, ti khng r, nhng chc chn l nc ngoi Ivan cho n vo ti v hi vng c th xem xt chi tit ci v kh l lm ny trc khi dng. m , khi mi vic lng xung, Konski nh n khu sng mi. Chng ti cng ngi xung quanh mt vng trn, cn Ivan th xoay ngang xoay dc khu sng c tm hiu xem n hot ng nh th no. t nhin, mt ting n vang ln. Konski t cng ngi, nhng ngn tay trn bn tay tri xo rng ra, lng bn tay m mu. Tht thn, anh nhn tng ngi chng ti. C ai b trng n khng? V ch khi nhn ra vin n khng gy thng tch cho ai, anh mi quay li vi bn tay nhy nha mu ca mnh. Lc chng ti tht s hong s. Nu v binh bit c iu ny, Konski s phi i din vi to n binh. Tai nn hay c , vn l vic t gy ra thng tch, v d ngy hm trc Ivan c bn ri my bay th iu cng khng gip c anh. Chng ti nhanh chng bng b vt thng v ly Tri cho n chng lnh m khng phi i bc s. Sau anh em gip Ivan giu bn tay trong mt chic gng tay to x c c v th khng h ra chuyn ny vi ai. Hai tun sau, Ivan Konski c th tho bng. Mt vt so nh hin ra trong lng bn tay, vin n xuyn qua phn mm m khng tn hi g n xng ct. Cc bn thy , anh em trong i i ti c mt bi hc nh i v v kh thu c, nhng cn c nhng iu ln xn na. V y l mt v d khc m l ra c th c kt thc y bi kch. Gn nh ga xe la Karpovskaia chng ti bt c mt on tu vi nhng toa hng c bit. Mt trong s chng cha mt khu i bc khng l, c gn cht ln sn toa. Hnh nh bn c nh mang n n bn vo Stalingrad. C nng khng di 400mm. Khu pho khng l ny m hoc chng ti! Mi ngi ng quanh n, sng st, v d nhin, tt c u mun bit n lm vic ra sao. Gn , anh em thy vi ci hp an bng cy liu gai cha n. Mi ci nng 100kg! Chng ti cng ch mc vo mt ng bao gn . M vi ci ra, bn trong c ci g trng nh nhng b m ng spaghetti, mi si dy bng mt ngn tay v di chng 70cm. , l thuc sng! mt anh ku ln. Nhng ngi khc ci khng tin. Nhng anh lnh ngi on chnh xc ly mt si spaghetti v tin hnh t Wow! Trng cch n chy ka!. Bt ng, si spaghetti nhy khi tay anh ta, v xoay tt m quanh nhng bao thuc n v hp n. Vi ngi dng gt chn, trong khi nhng ngi khc c bt ly si m. Mt ai c nhy gim ln n, nhng n phng vt i di giy anh. Sau , n xoay i c tm li gia hai bao ti cha y nhng th qui d v bt n ny. , nu c ni n ny bt u bng ra, th hn c th ni bng cu qu tr d bt u chy t hm qua!. Khng suy ngh mt giy, ti lao v pha nhng ci bao, m bt si spaghetti- n l chy bng nhng ngn tay ti qua i gng v ng ln, chuyn cho ngi khc, gi n c khon cch an ton vi sn nh cho n khi chy ht.

27

Chng ng t Stalingrad Sau , khu i pho ny hot ng pha qun ta c ngy v m. Ting n rt cao trn u chng ti. V, u mt qung - trong ci ti- c ting n ln theo sau l qung sng rc pha chn tri Trong lc ngh ngi, ngi trong chin ho, mi ngi ngh v qu kh. Kht khao ln nht l c v ngi nh izba (loi nh truyn thng ca nng dn - ND) m p c mt gic ng ngon; hoc c n mt bania (nh tm hi - ND), nm di trn bng gh, thng thc hi nng. Nhng hnh nh ny bng bnh trong u ti nh nhng gic m thn tin ! C thng ri, chng ti khng c mt gic ng ng hong, m ch c rng chp mt mt cht ngoi tri, gia nhng ln giao tranh. Sng nh vy, tho nguyn vo ma ng th dng nh khng th chu ni, ngay c vi c th kho mnh, tr trung ca ti. Cn bn rn th gn nh git sng ti! Trong ma ng, khng cch no thot khi chng. Ti c dit chng bng thuc git cn trng, nhng khng c kt qu. Ti nh cch ti lm: m m hi sau mt trn chin u, ti ly mt gi thuc dit cn trng ra v c vo c o ti, trc tip ln c th ti. Ti rc thuc t u n chn, nhng th thuc ny khng c nh hng g ti bn rn c. Ci i, gi rt, thiu ng trin min v lao ng nng khng ngng ngh cng bt chng ti phi tr gi. Chng ti ung nc bn t nhng ci g mn bn cng khng km. Nc c ly bng cch nu lm tan chy nhng nm tuyt d hy. Lm th no con ngi chu ng c nh vy? Tht kh tng tng. Hn na, chng sau 3 hay 4 tun n mt trn, ti bt u b chng i git. C khong 5 pht l ti phi i mt ln, v gi cho qun c kh, ti khng ko kho (cc ci) qun.Ti chc l ti mc phi mt cn bnh trm kha no y, nhng ti thy xu h bo co. iu ti kinh hi nht l ni s rng cn bnh ny s theo ti sut i: th rng cht cn hn. Mt ngi bn, thy ti b nh vy, oan chc rng: Tao cng b nh vy ri, nhng sau ln b thng, tao c a n bnh vin v khng vng mt tun n tr li bnh thng. Ti thng ngh rng: Sao mnh vn cn lnh ln trong ci a ngc ny trong khi hu ht cc ng i hi sinh hoc mang thng tch?. Trong gic m, ti thy mnh l mt chin binh b git mt cch tn bo, nm trn cnh ng, trong mt cnh ca bc v Trn chin Kulikovskaya. Mt lnh b binh gi ngi Siberia, nghe c gic m ca ti v bo ti vi v ghen t Con trai, con s an lnh v nh t chin trn, ng lo lng v mt gic m nh vy. Nhng ti, cng ghen t, bc bi vi nhng ngi b thng nng. i ln, ti xng ln, coi thng ho lc bn c, v mong rng mnh s b thng. ng i gi ti l mt ngi hng hoc mt ngi-khng-bits, nhng ti ch thy xu h. Bn t ph khp ngi chng ti. Mt mi th en nh b hng. Chng ti nhn nhau v thy ai cng bn thu v trng rt bun ci, v nh vy , anh em c c mt trn ci nghin ng. Ti mng rng ru ti cha mc nhiu. Nhng anh em ln tui ru ria xm xon trng nh mt l cp. t hn l ch huy mun bn ti t chnh? Nhng, h khng to iu kin cho chng ti sch. Khi ti cn nh, ti l mt thng b m mng. Ti m, tui ln 8, bn tr bit i vng. Nh nhng ch vt con, chng ti xc xo c ngy trn con sng Miass vi chu i v gu xc. Ti m mnh tm c mt thi vng ln, ln n mc khng tay o vng no c th nhc ln ni. Lc , ti tin rng nhng mu vng b xu m chng ti tm thy, l con ca mt cc vng m, mt khi vng t nhin khng l, to nh mt qu ni.

28

Chng ng t Stalingrad Trong nhng ngy , bn tr chng ti phi lm vic lun tay, trong nh, trong vn rau, trn ng hay trong rng. L t nhin l chng ti cng mun vui chi, nhng khng c thi gian. Giy trt, vn trt b b mc. Trong ma ngh h, cha ti sp xp cho ti lm vic cng vi i o vng, ti c nhim v cm cng nga. Ti thch lm vic, nhng ti cng mun c thi gian cho c nhn t ra l mt trong mi mi ngy i vo rng chi hoc cu c. Nhng nhng ngi tm vng th lm vic khng h ngi ngh trong ma h. Vy phi lm g c mt k ngh? , ti tm l mt cch nh th ny. Mi sng, nhng ngi o vng bn tn vi nhau v gic m ca h. Nu ai gp c mng th nhng ngi o vng m tn ny s quyt ngh mt ngy. V th l ti tham gia ngay vo bui ni chuyn, a ra mt l nhng gic m s st nhng cn c mng ca tr em c xem l c ngha c bit v ch c cng ngay lp tc cho ngh lm ngy: lc ti phng vo rng hoc m ra sng chi. Khi ti k vi cha mu mo ny, ngi ci n chy nc mt! Lm th no khuy ng anh em trong i i nh? mt ngy n ti ngh Mnh c th ly l do g lm mi ngi kch ng v bnh cho mt cht nh?. V phng n n nh mt nh chp. u tin ti thy s s, nhng sau khi ngh k, ti tin rng mnh khng th b lt ty v ti quyt nh hnh ng. Ti bin khi i i chng khon na gi, sau ti xut hin tr li vi mt iu b quan trng, nn th thng bo vi tin cc k rng: Ny, anh em, c tin n l Stalin s n thm Phng din qun Sng n! Tin nng ny lan nhanh khp cc chin ho nh mt m chy rng (vi tc my in bo mm lnh m!), v trong vng mt gi, khng mt ai trong i i ti l khng bn bu vi vic chnh n mt mi, trang phc. Tay th gt nhng vt bn ra khi o chong, tay th c v vu nhng l thng trn qun phc, hoc tm, co ru ngay trn mt tuyt: mi ngi c gng in cung mnh trng sng sa. Sau lnh trng bt u hi cc cp ch huy v tin tc . Nhng h lng tng v khng th tr li. iu ny cng lm lnh trng tin vo nhng li n i loi nh: Cc tay s quan c yu cu phi gi b mt thng tin v l do an ninh... V nh bn bit , ti thy mnh nh l mt k xun ngc khi lo lng v hu qu ca tr a ny: ngay c khi ti th nhn mnh chnh l tc gi ca tin n ny th cng ch ai tin ti! Mt ngy no , khi i i ti tin ln kh xa, chng ti lt vo mt khu y nhng hm ho tr n do bn c b li. Ti thy qun ta t li gn , bn tn g ri tin vo. Ti cng nhanh chng chui vo mt hm v thy mt tay pho th to con trong trung an ang qun qui trn sn. Trng nh th anh ta ngu nhin t u c mnh. Vic ny xy ra thng m. Tay lnh bt hnh y qu dy trn u gi, ch bp vo c mnh v rn ln nh ci kn trumpet. Anh em lnh trng ch lic nhn tay pho th y mt to ri i tip. Anh ta sao vy? ti hi. , cu thy , n ung ci qui qu g t mt trong nhng ci chai kia. Ti trng thy mt ci hp c cha 6 ci chai to, trong y mt loi dung dch nht vng vng. Ngi cht y ang c sc th mt cch au kh ht mc c th. Ti thy mt g nh c chua. Khi , hn hy mt nhn ti v bt u rn r th lng bng ting Ukraina i, ly cha ti! Ly cha ti! Ti tm thy trong hm cn rt nhiu hp v cng cha y nhng chai c th ru vng . Chng ti c mt c xe ring ca i i ci, c ko bng mt cp nga. Ti ni nh vi mt ngi trong i i a chic xe n cng nhanh cng tt, v n n ngay lp t, trc khi xe ca pho binh c th n. By gi th tay Ukraina bt u rn rm Bn k cp, t ra cng 29

Chng ng t Stalingrad li tao mt hp ch! Khng h Bn ti ci y c t lm! c, tay pho th va hi phc mt cch k l phn khn th th ti s i cng cc anh Sau mt thi gian, tay pho th (tn anh y cng l Marchenko) tr nn quen thuc vi i i chng ti, anh thng k li cu chuyn m sut cht na anh bp c c mt i i, nhng mt tay Tartar lu c nhn thu tim anh. Anh min cng kt lun u c mt g Tartar th mt ngi Ukraina ch th lm g c. tng hiu sut chin u, Buteiko, i i trng, quyt nh rng t chng ti tr thnh mt t du binh. T khi , chng ti hot ng c lp trong tiu on, tuyn u, ym tr ha lc cho i i b binh v c chn v tr ca mnh theo tnh hung chin u. Kt qu l cc ch huy b binh, c t chng ti s dng tu , thng dng ho lc ci p ch mc tiu trc khi tip cn. V d nh nu c mt tay thin x Nazi ang np sau mt chic tng hng: chng ti s chm sc hn cn thn vi vi pht ci. Hoc phe c thit lp mt i lin mi: v mt ln na, ho lc ci li l cch gii quyt vn tt nht. Mt giao lin chy qua li gia chng ti v i i b binh, mang theo tin tc i loi nh mt mc tiu, mt v tr n np pha sau nhng g st li ca mt khu pho: v nh th mt i cp cu, chng ti phi ti im ngay lp tc. Anh em ti c kinh nghim tnh ton cc phn t bn. T chng ti: Suvorov, Fuat Khudaibergenov v ti, thng bn trng v tr trong vng 3 vin n. Nh ti ni, li ch ca chin thut du binh l hiu sut chin u. Ngay khi qun ch l ra mt mc tiu mi, chng ti c mt ngay di n. V cng nh s vn ng m chng ti trnh c ho lc ch. Xin c ni li cm n vi t bo ca s on, t Tin ln, v chin thut ny c dng tt c cc i i ci ca s on. Tuy vy, c mt im bt tin, cc c phn ca khu ci kh nng, v tht l vt v khi phi li chng i. Theo ti th phn nng nht l nng sng. Khi nh bng bng vi th, n sng long nh c m kn, v khng ch nng tm 20kg m kh nm gi, n thng trt khi tay ti nh mt con c nht nht. Cht ti ny ra sng kin: ti c th ko ci nng sng trn tuyt v mt t ng bng bng mt si dy. V th l ti ni mt on thng vo ri i. Tht tuyt! Buteiko n pht kin ca ti v bo rng: - Ny cu, phi cn thn ng v nng sng rt ra nh, khng th t s lt vo v lm hng gng !. Ti mng v thy i i trng c v chp nhn sng kin ca ti. Nhng nim vui ca ti ngn chng ty gang khi nghe Buteito ni tip: - C cht thay i, by gi pho th s hai phi mang thm hp n. - Tun lnh!. V gi y ti c 20kg ko ng sau v thm 22kg trn lng. ng i ti ci toe tot v bo H h, Mansur, khng c li nhc nh!. Bn cnh kha cnh hi hc th y qu tht l nhng iu kh nhc. Tht him khi t chng ti c 5 pho th nh theo iu l qui nh. Thit hi ca ta l rt ln, i i phi ti b sung lc lng hai ln. Chng ti c c hi c pho th s 4 nhng cn pho th s nm th l mt gic m lng ng. Thng, chng ti ch c 03 ngi mang ton b n dc, gi , chn . M khi cn, chng ti cng c th xoay s ch vi hai ngi, v d th, mi khu ci cng u pht ho vo qun ch. D g th thit hi ca chng ti cng khng bng cnh b binh. , tui th mt ngi lnh ch mt hoc hai tun. Mi ln m xung l lc lng tng vin a n nhiu hn, v ti hiu 30

Chng ng t Stalingrad rng c my qun s ca ta vn phi o to ngi lnh mt ci s si cho n khi chng ti n c ch cui cng Berlin. Tht xc ng trc s chm sc ca cc i i b binh dnh cho cnh lnh ci bn ti. H mang n gip, h tm nhng v tr bn tt cho khu i. Tinh thn h nng cao khi c chng ti bn cnh. V v ng nng ci trng nh ng khi nn h gi bn ti l hi Samovar. Mt ngy n, cnh b binh cnh bo chng ti rng c mt tay thin x Nazi xut hin tuyn ch v hn h by lnh ta ri. Ti ngi xung cnh thi th bn h v ngh Chng ti phi kt liu tn bn ta ny!.Ti tr li i i v k cho Suvorov v tn bn ta v tht tt nu chng ta c th pht hin ra hn. - Khng ai bt ng thu gic m, nhng l mt vic kh khn Mansur ! Pavel ci bo. Ch c mt cch tm ra v tr tn bn ta l dng knh ngm trinh st. Ti ly mt ci v quay li ch i i b binh, v bt u mt cuc xem xt di, t m trn khu phn tuyn: tng h n, tng xc cht, tng ng vi gch tm c tn bn ta trn vng t hn mang ny th ch khc g vic tm kim trong ng c! Ti qut knh ngm hng trm ln trn vng tho nguyn bt tn, c nh c im nhng g t trng ng ng - Hn khng th ngoi lnh mi c ai ng sau ti ni hn phi ri i sm hay mun thi!. Ti nhy ln xung chin ho, c gi m, khi mt tay i i trng tr, ly knh ngm v lm nh cch ca ti. Nhng anh y nhanh chng mt mi v phi nheo mt, lm ra v ca mt ngi c nhiu th quan trng trong u, anh b i trong khi ra lnh mt cch cu knh v nghim trng: - Cn thn y! Thp ngi xung! Hiu khng?. Trong khi , ti thy hng th vi ny, v v li chic knh ngm ln na. Nhanh chng, ti bit c chi tit mi th trn mt t nh th trong lng bn tay ti vy. Chm ch quan st khng ngng ngh t tri sang phi, ti bt u loi tr mt cch c h thng mt s cc v tr n np c th, thu hp dn vng nghi vn. n tra ti ch mc vo mt g t c bit, t nhin n chuyn ng! Ti khng tin vo mt mnh chnh l hn! By gi th ti s rng sau tt c nhng c gng ca mnh, ti vut hn mt. Vic g s xy ra nu hn b i n mt v tr an ton trc khi chng ti c c hi lm iu g ? Suvorov xut hin ng lc . Khng ri khi knh ngm, ti bo co li tnh hnh. Chng ti quyt nh l s dng khu sng trng ca mt bc lnh gi ngi Siberi: - Sng ca b lun bn trng bc binh nh ni, trao cho ti v kh ca bc B c l h cho b khu sng ny khi kt thc chin tranh, b mang n v vi rng! B khng cn hun chng, ch cn khu sng trng ca b!. Ti cn thn t khu sng ln b cng s, trong khi Suvorov suy ngh phng n tt nht d tn bn ta khai ho, khi ti c li th khong 10 giy cht khi hn phi ln n. Khng ph pht no, Pavel qun mt mu vi quanh chic xng qun dng, v mt v mi bng bn, i nn ca anh ln v thn trng a n nh ln mt cng s. Ci g t chp ngay, v chic xng ku ln leng keng. Ngay lp tc ti t bm sng vo vai v bp c. Ci g t gc xung. Rt nhanh, ting sng t ng r ln t pha ch v sng my ca ta cng p li. Ngay sau , khi mi th yn lng tr li, chng ti thy c hai dng ngi b nh thn ln t tuyn ch v pha ci g. Bn Quc x cng nhn c ci m chng ng nhn, v khi m xung, vi tay liu lnh hn trong s chng ti tin n ch tn bn ta b h v mang v mt t 31

Chng ng t Stalingrad chin li phm. Trong s c mt cun s trong ghi mt con s tnh ton n lnh: 87 chin tch. Cng ngay trong m ti mc phi mt vi phm nghim trng. S l cp trn ca chng ti d on rng bn c b vy s c gng t kch vo hng ty a on phng th ca chng ti. Nhng nhiu ngy qua m khng c du hiu g t bn Frizt v trong trng thi lng lng sau chin cng git tn bn ta, iu t hi nht xy ra. Chng ti lun phin ng, v ti ngh Suvorov ng trc ti ng gc. Suvorov ng thip i rt nhanh. Nhng khi ti cng hon ton ng gc, vn l mt iu b n vi ti, lm th no m ti c th mt tnh to qu nhanh v mt cch hon ton nh vy. Phi chng ti l i sau mt ngy mt nhc? Ti khng bit, nhng iu khng bao gi xy ra ln na Bn c p n nh tuyt l cng vi tt c thit gip, t, xe ko ca chng theo i hnh hng dc trn qua u chng ti trong mt n lc ph vy. Qun ta khai ho v tiu dit c mt s xe trong c xe tng, nhng bn Frizt vn tin ln. Cc i i b binh ca ta rt lui. S tht l tt c cc n v tuyn mt, khng th tr vng trc cuc tn cng d di c qui m ln ca qun c, rt lui chm ri mt cch c phng php v tr li tuyn hai, nh th cho php pho bn t do. Nhng lc chng ti vn ang ng! Ti thy trn chin ny trong gic m. Vng, ti nhn thc c iu trong tm tr nh th l mt cn mng, v n khng lm ti tnh gic. Nhng u su thm trong ti vang ln mt ging cnh gic Thc dy i! y khng phi l gic m. Ti phi lm g by gi? Ti c nn tin iu ny khng? Oh, mnh s ch m mt ra thi cui cng ti qut nh nh vy. Nhng khi cht tnh, ti thy mi th nh trong c trong gic m! Cha i, vic qui g vy? Sovorov cng thc dy v hi: Mansur, chuyn g th?, Bn Quc x chc thng tuyn phng ng ca chng ta, ti thm th, v chng ta th ng qun!. Suvorov cn thn lng nghe ting ng bn trn chng ti. Bn c ang c i vng trnh mt chic tng b chy trc chin ho chng ti, v v vy ch chng ti hin l mt khu t cht nn chng ti mi khng b pht hin. Suvorov ra lnh cho ti ngi yn, trong khi anh thn trng ng ln v th u ra khi cng s. Sau anh b tr li v chng ti bn xem phi lm g. Trong gic m, ti on chc vic g ang xy ra. V theo nhng g m Suvorov xoay x trng, th bn Quc X ang dng li tuyn phng ng th hai. Ting sng cch chng ti khng xa my, chng 2-3km v hng ty, tc ng v tr ca tuyn phng ng th hai. Chng ti khng c nhiu la chn, phi ngi v ch mt vi gi, nu trung on khng th tr li, th chng ti s phi c tm cch v vi anh em trong s che ch ca bng m. Suvorov tr li im quan st cn ti th giu mnh di y chin ho. Lm sao ti li c th tt in nh th v ng qun khi ang lm nhim v canh gc? Ti cm ght bn thn mnh v cng! Nu ti mt mnh th cn , ng ny, i Suvorov ti nghip! Anh khng trch c ti, nhng th ch lm mi vic ti t thm. Ti mng tng ra rng Suvorov s ngh: Me, Mansur l thng c b u, khng c thc trch nhim. Mt thng u t. Nu mnh c th ra khi tnh th ny, mnh s khng chi vi n na. Khng cn thng li nhc v t chc nh vy na. Ch ai c th tin n c, n ng trong khi cn c n. Nh th, nh th Ti ngi , c t phn tch xem phi lm g l tt nht, v kt lun l: , Suvorov s khng cn mt ng s nh mnh. V mnh cng khng cn mnh na! Ti sao mnh c th l mt thngkhng-ra-g th ny? Nu hai anh em c th ra khi tnh th ny v tr v li tiu on, hn tiu 32

Chng ng t Stalingrad on trng s chng cm n mnh! H chc s tc huy chng V lng dng cm ca mnh v khai tr ra khi ng. Ti nhng mun t st nhng ti cng khng mun b ri Suvorov. Ti khng th t st v anh y mt mnh trong thi khc nguy him ny. Trong khi , trn u ti, m thanh hn lon ca trn nh vng n, nghe chng bn c vn tin v hng ty. Ho lc ca ta, trong n lc chn ng qun th, bn n ph v ci hng nng, sc n ca chng h gc nhiu lnh th v n hn cng s d dng git cht chng ti. Cui cng, bn c b ht tr li, ti nghe c nhng ting ng hn lon ca s ln xn i cng chng pha trn u: nhng ting ht tuyt vng, nhng ting n inh tai, ting ng c gm g, nhng ting rn r au n. Trng nh mt cn sng ln, mu xm ang cun tr li vo trong ci ti. Chng ta trn c. Chng na gi sau, ti c th nghe thy ting nhc Nga ro rt, lm ti ni gai c! i nhng ngi lnh muzhik thn yu ca ti! Ny anh em, hy chi ra ti i, v ti ang ngi y, khi mi ngi phi nh cc vi s phn! Lnh ta rt in tit h s khng tha th cho ti ci ti ng qun! Suvorov tr xung, m tm vi qu th pho, dm bng n v ni mt cch trang trng: No, hy lm g t li vi anh em i. Ti tham lam khun theo c mt ni th pho v n. ng cnh Suvorov, ti sn sng chin u. Bn Frizt ang rt chy v n gn trong tm ha lc: n i, v li!. Chng ti i trong giy lt v ng lc khai ho v mt qun ch ang rt lui,. Chng khng c thi gian chng li chng ti. Bn c ch n gin l i vng trnh chin ho bn ti v c hai pha. Chng ti tip tc n n: v lo ngi s bn phi qun mnh vn ang gp rt ui theo k ch ang nhanh chng n ng sau bn Frizt. Sau cng, chng ti quay ngc li, bn bn c t pha sau lng, nhng on ho bn cnh c ng i ti chim. V tiu on, sau khi mt mt na qun s, tr li v tr ban u. l iu din ra trong mt m no , m Suvorov v ti, d khng di chuyn, li thy mnh hu tuyn k th! Mt mi trong chin ho, chng ti ng vi trong sut trn tn cng: cn ngy nay th chng ta li thy kh chu bi ting xe chy di ca s!!! i i trng vui mng thy chng ti cn sng: t ra th cc cu cng khng b chy v hng ngc li! anh y ci. Nhng tiu on trng th bo: Cu cng s khng c nhn phn thng v chin cng bn h tn bn ta. Ti vui mng v mi vic kt thc mt cch nh nhng. Vi nhng vi phm nh vy, l ra ti phi nhn nhng hu qu t hn nhiu. Anh em, d nhin, tm mi cch a ct c th. Trong nhng ngy sau , chng ti tr thnh i tng cho nhng trn ci nho lin min. V mi khi kt thc, Suvorov ch lc u v bo Trong chng ta, Mansur, hn c sinh ra di v sao may mn Tri rt. Bui sng. Qun c im lm trong vng vy. Chng ti cng bt ng. Tuyt chm chm ri trn mt t. Pha trc chng ti, trong vng vy, c nm qu i b bn c chim gi. Chng ti khng nhn thy c nhng qu i , nhng trn bn , Bc Karpov, chng c im danh vi nhng ci tn nh cao im 126 v.v Trung on c lnh ti chim v trn gi chng. n gi tn cng, pho binh khai ho v cc tiu on b binh vn ng v pha trc. Lc l u thng 12. Ma ng nm y tuyt ri dy, khng t hn 40 cm, thm ch cn hn nhng vng trng.

33

Chng ng t Stalingrad Trn pho kch ym tr kt thc bng mt pho hiu tn cng. Cc tiu on vng dy ht vang t m vinh quang! v o ln pha trc. Cuc tn cng khng h b mt cn tr no v cng khng thy cc khng ca qun ch, chng ti tin n gn nm ngn i. Bn c rt lui nh nhng k hn nht: Bn Frizt kit qu ri. Chng khng mun chin u na Ti nh rng mnh ngh nh vy. , v khng c s khng c, cc tiu on, i i t c thm ln li trong tuyt su. V th l anh em lnh trng theo nhau t tp li tng nhm, to thnh mt i hnh hng dc l th, c hnh qun ch nhng ni c lp tuyt dy v cng. Bng cch nh vy, trung on tin n gn mc tiu. Khong chng mt cy s na l nhng ngn i s nm trong tay chng ti. C l y l ln u tin phng din qun Sng Don, phe ta dn p qun c mt cch qu d dng nh vy; ln u tin chng rt chy m khng h chng c. Nu c nh th ny th trn chin Stalingrad s kt thc trong vng mt tun Ti ngh. ng vo lc , t khp mi ni quanh chng ti, pho v i lin qun c t nhin khai ho trm ln qun ta. By gi, mt ngi lnh khng th thy c bc tranh tng th ca trn nh qui m, c th ni l, cp s on. H ch c th hiu c nhng g din ra trc mt thi. V v vy ti s khng c phc tho din bin tng th ca trn chin m ti s d gp sai lm nu lm. Thay vo , ti s ch miu t nhng g ng li trong tr nh ca ti. Trung on ti, nh mt con vt sng khng l, bt u xoay vng vng m khng bit i u. T mi hng, tng cn ma n v i pho bn vo chng ti. Mi ngi nghe thy ting h ca nhng khu ci su nng bn phe ch, nhng qu n s x rch nhng ai gn chng, v ti nhanh chng ny ra mt : Ti phi tm cch chun khi m ng v vt ln mt trong nhng ngn i, hoc tt hn, chy lui, hi vng rng bn Quc x s khng quy ry nhng mc tiu l!. Suvorov v ti ln sang mt bn ca khi ngi ng c v trn khi vng khi la. Nhanh chng sau , cng vi khong 50 ngi khc, chng ti li i trong vng tuyt trng trinh nguyn. Chn ngp su trong tuyt, nhng y, cch chng 100m, th t ra bn ch cng khng cn bn mi ngi. V c th i nhanh hn, chng ti phi ci ra c o khot v o vatnik (mi loi o bng ND). Qun c khng bn vo bn ti. Chng ti thot khi ci by, cn sng, d ngi t m m hi nh th mi li t di nc ln. khong cch , chng ti c th nhn thy r rng ton cnh ca thm ho ny. Bn c kho lo phc kch chng ta, v ang tip tc bn h anh em t m, trong khi xe tng ca chng n trong h ch li thp pho ra tun ra mt cn bo n. Trung on mt kim sot, tht l kinh khng khi phi lm nhn chng cho trn tn st : chng ti thy th thn nhng khng th lm g c. t nhin, chng ti nghe thy ting my diesel gm r ti gn. Chng ti nhn thy xe tng qun ta chng 20 hay 30 chic ng sau , trong o chong ngy trang ma ng mu trng, l lnh trt tuyt trang b bng tiu lin, ang bm cht nhng si thng buc vo xe thit gip. Mt cnh tng tht ng xem! i qun , ch huy bi mt i u, dng nh xut hin t thinh khng. H trng sch s mt cch ng ngc nhin bnh bao mc o chong lng th mu trng iu . H li dng nhng khu SMG mi na. t nhin, ti thy sng t ra: l mt bit i chn hu (mt n v lnh ring bit phc v cho mnh lnh Khng li ca Stalin, c bn vo nhng qun s tin tuyn b chy ND).

34

Chng ng t Stalingrad Ti sn sng ni li t bit ci i, khi vin i u bt tay ti mt cch thn tnh v im tnh ni bng mt ging mang khu m Estoni: - Khng ai bn cu u! Cc cu khng phi l nhng tn hn. Cc cu c thot khi ci by!. Chng ti rt kh khn tin vo tai vo mt mnh, s nh nhng trong mi ngi biu hin tht r rng. V i u thy hi nc bc ln t chng ti nh th mi ngi va bc ra t nh tm hi bania, cn o th thp m nc n mc c th vt ra c. - Hy ly o vanik, o bnh t ca ngi cht, v n hm chng ti. c l si y anh t t ni. Sau ny, anh em ni cho chng ti bit v v i u ca h. Anh tn l Yan Tukhru, v ng nh ti on, anh l ngi Estonia. Hin nay, anh l mt thiu tng hi hu. Anh c sch ca ti v thy tn mnh trong , anh mi ti n thm anh thnh ph Tallinn. Sau khi cng anh hi tng li nhng chin thng v c nhng tht bi ca qun ta trong c tnh tit k trn ti hi anh mt cu hi theo ti bao nm qua: - Hy cho ti bit v sao anh khng bn nhng tay lnh rt lui trong c ti v ng i khng nh nhng i chn hu khc? - Ny Mansur, cu c g c bit trong s nhng ch huy ca i chn hu khng? - Khng - Ti tr li cu hi ca cu nh: v ti l ngi Estoni. Ti nh n tt c nhng ch huy nng nhit thi hnh mnh lnh 227 Khng li: qu tht khng c mt ngi Estoni no c. Lc , cp trn nghi ng v s min cng thi hnh mnh lnh ca ti v cho rng ti l mt k qu cng u. Trn chin u kt thc sau chng mt gi. Cc qu i cui cng cng chim c, nhng chng ti khng th nhn mt nhau. Tht l nhc nh! Nhng s quan ch huy n thm chng ti trong c m. Vi ngi lnh k chng ti rng trung on bn bn cnh cng trong tnh trng kh khn nh vy, nhng lc nguy cp, Tham mu trng trung on i u Pavel Bilaonov xut hin gia h. Bng ging ni nh sm rn v st ca mnh, anh khin cho binh s vng vng tr li v nm rp xung. u tin, anh chn mt tiu on li v t chc phn cng. Tm gng anh hng c nhn ca anh tr thnh mu mc binh s. Hai tiu on ang rt lui thy hnh ng ca Bilaonov cng quay li v tr tn cng. Tiu on trng ca chng ti b thay bi mt ngi khc. Mi ba xe tng, su pho v 8 khu ci ca qun ch b ph hu. Hn 100 lnh c b bt. Ci gi ca nm qu i tht qu mc vi chng ti. Mt bui sng sau , chng ti mt mt ngi lnh tn l Akhmet Garipov. Anh em thy anh ta m hm trc vi mt ci chu y than ang chy, ang loay hoay cng ci o ma c lm mt th g trng nh chic lu. Mi ngi tm thy thi th anh ta di chic o: ngi ng ch ti nghip ny b cht ngt.

35

Chng ng t Stalingrad Latyp-aka, mt bc lnh Uzbek gi, lc u mt cch bun b, ni bng th ting Nga sai bt i Garib, Garib! N mun lm mt Tashkent thu nh m! N mun lm mt ci sandal ca ngi Uzbek chng ti! Sandal l mt ci hm. y than nng. Sau c gia nh v khch nm quanh sandal, p ln hng lp chn. Sandal s tt lm, s m lm, nhng mi ngi ch nn a chn v bng vo sandal, cn u th th ra ngoi th. Nu anh cho c u vo trong sandal th cht. Garib chui u vo . Mt ci cht tht ti. Ch nn cht khi gi thi, khi nui a con ln 15 tui. Garib, Garib, i ci u ngu ngc m thnh Allah ban cho mi. Phi chi cht v mt vin n trong chin u th tt hn Ti lng nghe bc ngi Uzbek ni v nh li, trng lc qun, ti l ngi i nh th no trong ci nng ma h Tashkent. t nc ta rng ln bit bao! Mt s ni th quen vi ci lnh cn ni khc th nng. Vo thng 12 nm 1942, nhit Stalingrad thnh thong ri xung n m 40 C. D nhin, con ngi c th sng nhit m 50 n 70 C nu khng c gi. Nhng Stalingrad th tht c a vi nhng cn gi tho nguyn, v ch c mt ni n n thn thi: chin ho. Ti sinh trng min Siberi, nhng nhng iu kin thi tit y cng qu khc nghit so vi mnh. Hung h l nhng ngi Uzbek, vn sng phng nam, nn chia s vi h v ci lnh, nhng qun th gy sc p t mi hng, v t quc ang cn nguy khn, khng c ch cho s thn trng . i i b binh bn cnh, cng c mt bi kch khng ng khc. Vi cu lnh tm thy cnh ho c mt ci h trn c ca sp xe tng. Hi m bc ln t , nghe nh mi l si c s dng ln u. H nhn ra ci l h dn n mt cn bung trng nh mt ci chu c ng knh tm 5-6 thc, n c to ra bi sc n ca mt qu bom. t st m t b nn li rn nh gch, v bc tng ca ci chu rt m, vi nhng khe h hp trn . Vi ngi quyt chui vo nh mt gic ngn trong ci ch m p d chu ny. 18 binh s nhy xung v ng mt gic ng vnh vin. Nitric Oxit, to ra t v n, tip tc thm qua t cc khe nh nhng su . Nhng ai bit c v mi nguy ny? D nhin, l th m. Vng, ti l th m: nhng nu ti l ngi tm c ci ch ng tuyt vi , chc ti cng s l ngi u tin nhy xung v chim ly n. Khi no th chng ti mi thi di dt?? Vi m trc, my bay vn ti ca bn c th xung dm kin hng rt c gi tr gn tiu on chng ti: mt ng ng m bng n vi , bc da, lm rt tt, m v khng thm nc. ng l tt hn loi ng valenki truyn thng ca chng ta, mi ngi rt vui v dng ngay. Bn Frizt tc in khi thy anh em ly ng ca chng, v go ln: Bn Nga, tr valenki li y v ly sng ca bn tao i ny! (Chng ta c kh nhiu tiu lin c v hng ng n ca loi y). By gi th chn m ri. Nhng cng vo thi im , chng ti b mt hu ht o ma, nn phn thn th cn li ca mi ngi b m t bi ma v tuyt tan. Chng ti phi lm g by gi? , ngy hm qua, khu phn tuyn (hay vn thng gi l vng-t-khng-ngi) chng 200m t chin ho qun ta - ti thy c vi kin hng bn c th xung cho ngi ca chng. Nhiu kin b rch v trong ti thy cha ton qun o, c o ma na. Nhng chic o ma mi toanh! Nu nh c ai c th ly . Ti tip tc ch mc vo vng-t-khng-ngi v cu mong c ai s chy n ch cc kin hng b mc kt : v nu n ti cng s t mnh i. Ti ch nhng chic o ma cho Suvorov thy. Anh y khng ni g. By gi ti thy xu h, bi vic c v nh l ti bng gi gi cho anh y i. Tt nht l nn im thi! Gi ti phi i nu khng th b xem nh mt thng hn. V ti 36

Chng ng t Stalingrad t mnh bng qua vng phn tuyn. Ti n ch kin hng b rch v nhn quanh: chin ho bn c u nh? Mnh s l mt mc tiu tt cho mt tay bn ta! D sao, nu hn trt vin u th ti s c th chun c. Nhng mi th yn tnh v ti khng thy g ng ng. Ti chp mt gc chic o ma v bt u ko n ra khi mt ng th linh tinh trong . Nhng khi y, t u vi tn pht xt xut hin. Ti s n mc th khng ni v cho rng phi c n t nht l mi by tn. Nhng hm , ti khng c th v kh no trn ngi! C khu sng lc, m vin i t xe tng tng, cng khng! Bn c ng thnh mt vng bn nguyt, nhch mp v ci nho: chng thy c mt th vui nho nh. Hng trm suy ngh nh chp git trong u ti giy pht ngn ngi . Nhng may mn thay, ni s hi khng lm ti m lo: cch vi bc chn, l mt ci h trong c mt hp m cha y lu n. Bn c vn ng ci: H h, thng Nga Ivan!, chng xoay xoay ngn tay trn thi dng nh th mun ni kh, my l mng ra y ch v ci o ma !. C l bn chng ang bun chn nn mun kch ng tinh thn ng bn mt cht - nhng k hn ang theo di tn kch ny. Bn ch vn nhn thy ti, i ti c g ti c th ly c d ch mt trong ch lu n kia. M ny, mnh c g mt na nh? Th l ti p cht tay vo bng v nhy vt vo trong ci h. V ly mt qu lu n, ti tin rng bn c khng ch n ci hp, hoc qu hng phn e ngi mt tay Ivan khng tc st. Mnh phi lm c trc khi bn chng bn! ti ngh, trong khi tay ti t ng lm vic, khi y bn Frizt vn ang ci r Ha-ha-ha, Ho-ho-ho v Thng Ivan, u hng i, ci Valenki ra!. Ti cht thy c hai khu tiu lin nm cnh , ph mt lp bng mng. N c n khng nh? Ti ci gp ngi, i tay tm kim n. Tho ra. Bng n ken y trong . i no! Nhng qu lu n c ti tp nm, nhanh n mc qu u n khi qu th ba cng c nm. Ti tip tc nm chng ra nh nhng hn than nng . Sau , ti nhy khi h vi khu sng trn tay, khng thm nhn xem vic g xy ra ci ch m trc y vi giy bn Frizt hm h ci, ti lia vi trn. By gi bn ch go ln ci g y! Gin d, ti li mnh mt gc chic o ma, v nhc chn ln chy, nghe ting n ro ng sau Ti nhy tr vo chin ho cnh Suvorov. Ngi ch huy thn thng ra yu v thi, ti vi c. K t ngy , cho d ang o ho, ti lun mang theo khu tiu lin bn mnh. Tht l bt tin khi lm vic, nhng s khng bao gi ti ri xa v kh na, d ch mt pht.

37

Chng ng t Stalingrad

Chng 5: Qu tt cho bn Pht xt

Ri mt m, c mt nhm s gi n trn a chng ti. Chc h n t mt l on Rumani. Tiu on trng triu tp ti ln s ch huy nhng tay s gi y c th nhn ti tn mt: l v h thy ti cp ci o ma ngay trc mi bn c. C nhm 8 ngi u mc o len b mu en, dy cm. Bn h trng ging nh ngi Armeni hoc ngi Grudia nc ta. D s ch huy kh ti n l nhng chic hp n cha du nhng tay Rumani vn nhn ti. Sau , h bn ring vi nhau, cn tiu on trng th cho ti v. Chc l h n bn v cc iu kin u hng, v dm m sau, vi trm binh s t l on ch, hot ng trn khu vc trn a chng ti, h v kh. Nhng ngi iu nh cng cung cp cho ch huy qun ta kh nhiu thng tin c gi tr, v c s b phng ca qun c trc s on chng ti. Mi ngi thy c kt qu bn ph ca pho binh vo phng tuyn ch vi ngy sau, khi chng ti tin ln. H cng cho tiu on trng ti bit mt v tr m hng m, lc 11h00, mt bp n d chin s phc v n nng. Cc khu ci c lnh chm sc cho ci bp n . Chng ti xc nh v tr bn ph, v tnh ra rng ch cn tng gc bn ln vi , thc ngm s 3 th s bn trng. n ci chin li phm c a ti im bn: 30 vin cho mi khu i. Trung u Stukach v ti cn thn ln im quan st, nhn thng sang chin tuyn ch. M to mt v yn lng, chng ti i. Tri hng cn sng lm, d ch c trng thng tun nh xu l lng trn khng. ng 11h00, nh c bo, mt bp n d chin xut hin. Bn c, mi tn mang theo 2-3 ci g-mn bt u t tp n, t khp ni. Khng di 100 ngi xung quanh bp n. Tn anh nui lm vic. V chng ti cng vy. C chn khu ci cng khai ho. Chng ti khng tit kim khi phc v bn Quc x bng chnh n ca chng. Khng vui v g khi git ngi. Nhng ti sao qun c n nh chng ti? Ti sao chng mang cht chc, kh au cho t nc ti? Chng mun chng ti u hng m khng chng li chng? Ti thy chng sau , khi qun ch b ui khi Stalingrad, nhng mng t thi ng cng theo nhng hng dc ng nghing. Ai trong s h cng c mt ngi m ang ch i qu nh. t nhin, ni nim trc n dng nghn ngo trong ti. Nhng iu nhanh chng tan i. Nhng ngi m ngh g, ch g khi gi nhng a con v cuc chin ny? V h mun g chng ti? Anh em li b i ln na. Nh bp qun ta b bn c thi bay. Hn na, khi Hitler li ngng tip vin thc phm theo cu hng khng cho i qun ca Paulus, nn chng ti cng khng cn ngun thc n chin li phm. Ti m tm n mt ng i, thng s Smirnov, trung i trng trung i hu cn. Chng ti l bn t thi Malaya Yelshanka, ni trung on ngh chn vi ngy trong chng ng hnh qun ra mt trn. , ti Malaya Yelshanka, cng vi qun phc, chng ti cng c pht x cp. Ln u tin ti nhn thy vt ny, v hc sinh s quan ch mang v. Ti t hi: lm th no m ci bng trn tut ny c th nm yn trn bn chn khi m cng chn nh dn v pha di? Nu ci x cp rng dn v pha cui th n gin hn nhiu. Bn ti khng c dy cch dng x cp trng, nhng ti khng mun mnh trng nh mt thng kh, v v vy ti ct ch bn chn li cht ht 38

Chng ng t Stalingrad mc c th, vi tt c sc lc ca mt ngi th m, ci x cp khng b tut na. Bn chn ti tr nn t but nhng ti quyt nh vy. Lc c lnh tp hp i hnh thc hnh chin u vi mt n chng c, th ny c pht trc. Ti hnh qun vi i bn chn khng cn cm gic na! Sau khi i c chng 1km, ti nm vt ra, rn r v cn au kinh khng ni bn chn. Thng s Smirnov chy n bn ti v hiu ngay v sao. Trong mt giy, anh tho ngay ci x cp ra v ch b ct bung ra nh mt chic l xo bng thp. Chn ti ti xanh trng ging nh ng dn hi gp np ca chic mt n phng c. Sminov mt-xa cho cng chn v bn chn ti chng mi pht, khi y ti cm thy nh c hng triu chic kim chm bn trong, mu da tr li bnh thng. Anh thng s tip tc xoa bp v ra nh in khng? Sc u m ct cht d vy h?. C i i phi ch na ting trong khi ti ngi xung ri nhy ln theo hng dn ca Smirnov. Anh vui mng v mi th n tr li: nhng anh hiu rng, anh ang phi i din vi mt m hc sinh s quan vn phi ngn chng trnh hc ba nm trong vng 6 thng. Anh t thn qun li x cp cho ti mt cch nh nhng, nh ci tha pha sau ch ct v ra lnh: ng ng vo ! By gi th ti tm thy anh ti mt hm ni su, mt chn tr an ton cho anh v trung i ca mnh, k c l nga cng xe ko. Thng s Nicolai Smirnov ang ngi trong mt cn hm b tng trng nh mt tiu vng hay mt g t trng, no , ru tc nhn nhi, cm nng m. Anh nm mt tia nhn e ngi v pha ti v ri nhn ra l ai: - , Mansur, vo y, ngi i. Vn cn sng ? - Ny Smirnov, cho ti cht g n vi. - T ch c g c, c bn cng ang i cht y ny. - ng a m. t ra cng a ti mt mu bnh kh cho Suvorov ch. - T khng cn g, tht y. Cu t bit m Mansur, c i t c bit t chi cc cu bao gi u! Ti ngi , suy ngh: anh ta c ni di khng nh? Nhng ri ti nh li nhng li khuyn y lo u ca anh lc bn hu ngn sng n trc trn chin u u i, khi anh thy chng ti kit sc v nm ra Ny cc cu, ng n tham qu! S b au bng y! au d dy, Ly tri ng ...cc cu ch nn mt tng cht mt thi. Ti cng nh rng anh cho nga n bnh m trong khi anh chu i c th mang cc thc phm n cho chng ti. Tht xu h v khng tin tng anh y. Sau tng y vic chc l anh khng ni di u. Lc , Smirnov bt ra mt tng: - T c th cho cu c hn hp. n ca nga - OK Nm pht sau, qun ca anh mang ra mt bao. Bn trong l nhng bnh tru yn mch trn bt m, trng x x nh con nhm. Ti ngh , khi trc bn nga n bnh ca ta, gi ta n li ca chng - Cho vo trong m vi nc Smirnov hng dn un si, vt tru ra v ung nc. N s lm du cn i. Ti vc bao c hn hp ln vai v v nh. C i i t tp li v nu vi bnh. Chng ti qu i n mc n c tru lun: n dng nh mm i, v chng ti mong rng mi ngi s n c.

39

Chng ng t Stalingrad Ngy hm sau nhng th hon ton khng mong i xy ra: ti mun i , nhng tht l au. Ti c lm du cn au, nhng khng th. i tht d di! au co rut. Mi th ti sm trc mt, ti go ln nh mt con ln trong l m chc c cy s cng cn nghe c! Gp ngi, m bng rn r, ti l tr v li chin ho nh th t bnh vin v sau mt ca m kh. Hic, nu bn c khng git c mnh ti ngh th chnh s ngu xun ca mnh s lm vic . Sao mnh li n tru nh? Smirnov dn ri m!. V ti cng nghe ting rn r ca nhng ngi lnh khc u ng cui chin ho: cc ng i, d nhin, cng b tuyn mt bn n nh mnh Cui thng 12 nm 1942, trung on b thng vong nhiu, tn binh b sung n t cc nc cng ho Trung . Bit rt t ting Nga, nhng ngi Uzbek, ngi Tadzhik v nhng ngi bn khc n t phng Nam thy chnh h khng chn ch xanh quen thuc - cht lng l nh nhng con thiu thn, trong ci lnh m 30 . Cng t ngy anh em n vi chng ti, bn c bt u nho bng qua loa: Ny Ivan! Hy i nhng thng Uzbek ly bn Rumani ny! Sng hm sau, lc rng ng, mt cn sng thn ca n ci, n pho p ln chin ho chng ti, thm vo l nhng trn bom. Ting n ro man r lm chng ti m ngi! Mt t ung a t trc ra sau nh lm bng cao su non hay bng thch tri cy. Khng kh kh bng tng chng oxi b t chy ht bi n v bom. Cng nh bao ng i, tai ic c, ti b vo chic hang ca ti y chin ho, nhng gi chn bn ngoi, nh b vi trong khi t l xung th cn c th t nhoi ra. Tin tt l lp t y rt cng v chic hang vn tr vng. Khi chng ti o vo mt t ng cng nhng i tay b phng rp t M phi nghe hng lot t ng nng n: nhng gi y, gia trn phng ng ny, n mnh trong chic hang, ti cu xin Ngi tha th. Trn u, nhng ting n theo nhau lin tip, ti cm thy nh tt c ho lc u hng thng v h ca mnh. Anh em thng an i nhau bng mt ngh k quc rng mt h n khng th b trng hai ln. V thng, di cn ma n pho, ti t bo rng y, nhc! y l lc ngi t khng nh iu !. Ti cng cm thy s: C l ch cn mi mnh y!. Lc y ti vt ra khi hang nh mt con chut chi v do dc ng nghing xem vic g xung quanh. ng i cng b ni s tc ng nh u ra vi dng v tng t. Khi nhn thy nhng anh em ln cn vn cn sng v khng b chy, ti cm thy xu h v ln tr li chic hang ca mnh ln na! Trn pho kch t ngt kt thc nh cch n bt u. Nhng ngi cn sng b ra. Nhng cng rt nhiu anh em nm li trong chic h ca h, vnh vin. H khng cn chn ct. Nhng cng khng c thi gian cho vic biu l tnh cm d vui hay bun v bn Frizt v ng minh ca chng bt u tn cng. Lp lp qun th tin n gn: hng u l qun Rumani, sau l bn c, hng th 3 l ngi Hungary ri th t li l bn c. Chng ti chng kin mt cnh kinh khng khu phn tuyn: nhiu qun Rumani v Hungari gi tay ln, trong mt c ch u hng, bn c bn gc h. Ngng mt cht, qun ch t tp li v tip tc trn ln. Chng ti n chng vi ton b ho lc ci v sng my, cuc tn cng b y li. Sau , mt t pho kch na li chp ln chng ti buc anh em phi chui vo hang tr li. , c nh vy m chng ti bm tr chin ho trong mi ngy, khng nc, khng bnh m, khng makhorka v d nhin l bp n! Tuyt b trn ln vi t ct, th l chng ti khng th un ln ly nc na. Cnh hu qun cng b p nt. Lnh thng tin th hi sinh c v n v mt lin lc vi th gii bn ngoi. Bn c b vy d sao cng tt hn, bi chng trong lng v c ging. Mt tay tho vt nht trong s 40

Chng ng t Stalingrad anh em chy n mt hm ni, , tn di y, anh tm thy mt dng tuyt tan bn thu. Anh i cho dng nc d, nng mi ng li trong vng, mc vo g-mn ri ung tht lc. Sau , anh ly v cho mi ngi. Ti a g-mn ln mi, tht lm ging: nghe nh mi trng ung! Nhng ri chng ti ung cn v tn dng mi c hi quay hm ni mang v nhiu hn th nc gh tm y. Sau , ci vng lc u y b ng bng, chng ti c ci khc v c vy cho n khi di l ra hng ng thi th bn c. Vi hu ht anh em, pht hin ch l g c Nh nhau c, cht v n hay v ng c cng th. Ti thy bnh nhng khng chu ngng v ba ngy ri ti cha c mt mu bnh nh trong bng. Mt cu bn hay pha tr, oan chc vi anh em nh th ny: - Con ngi c n 80% l nc! Nhiu gp 3 hoc 4 ln so vi lc ! Khng c nc, chng ta c th sng n 3 thm ch 4 tun. Cn nu khng c thc n th cn lu hn! Bi mi chng ta c n 50kg tht!. Sau 10 ngy , chng ti tr thnh nhng b xng bit i. Xuyn qua lp da tht mng dnh, nh c th thy hp s vi hc mt en to. Mi kh rp, rng nhe ra. Mt cu nhn xt rng: - Chng ta nn cm thm ci li hi trong tay, v trc ngc trng thm bng hiu - Thn Cht ca bn xm lc c l p. Cui cng, mt bp n d chin ca tiu on khc, tnh c lc n ch chng ti trong m. Cu anh nui nh quay lui v tm n ch ca ng i mnh. Nhng b anh em tm ly, vt sch ni cho vn thuc v ngi khc. Ri cng trong m , trc lc rng ng, vi tay phng vin, nhip nh tm n ch chng ti. Mi ngi qu yu din t li cnh phng th chin tuyn ca mnh. Nhng tay bo ch chp mt bc nh chung c hi. Ngy hm sau, chng ti c thy nhng hnh ng anh hng ca mnh trn bo nhng hnh th khng thy u. Anh chnh u gii thch Gc nh khng p lm. D nhin ri, ch th no a nhng b xng cch tr ln bo c! Nim vui ln nht ca cnh lnh trng l c nhn th, tin nhn hay bu phm t nh. Ngoi ra, trong cc hp cha n, pho, bom , chng ti cng tm thy nhng khon khc d thng: mt mu giy mang a ch mt c gi khng quen, m t mt ai c th vit th cho c, hoc mt ti thuc l nh nht y makhorka. Nhng ci ti c thu v bn c th ngay lp tc bit l sn phm ca mt thiu n hoc mt em b. Nhng bc lnh muzhik gi thch ci sau (tc makhorka) hn, trong khi anh em th chp ngay nhng ci ti thu bi cc c gi. H khng bao gi nhm! Trong nhng ci ti y, c th c ci cha nh v th. Bn s l ngi hng trong ngy nu may mn v c mt ci nh vy! Tuy nhin, cng c nhng ngi hng phi chuyn cc tm nh, th y cho cc ng i khc: bi h c gia nh hoc ha hn. Trn cc ti c th c thy nhng dng ch nh: Ci cht cho bn xm lc c!, Hy chin thng tr v!, Li cho mng t nhng n on vin Komsomol thuc nng trang Bnh Minh Ch Ngha Cng Sn, Hy bo th cho ngi cha hi sinh ca em!, Chin s, hy tr th cho em trai ti!. V chng ti, nhng ai c c chic ti nh vy, u nghim tc lm nhng g c bo: mi tn pht xt b git coi nh l thc hin yu cu c bit y. Mi ngi buc nhng chic ti y vo ai trn nh nhng b qun phc, ni d nhn thy. Ma ng nm y, khi chin u gn Stalingrad, mi ngi thng nhn c bu phm mang theo qun o m t min qu Siberia ca ti: v len, khn qung c, gng tay hoc o len an tay. 41

Chng ng t Stalingrad Nhng bu kin y lm m lng chng ti. Dng nh c nc ang cng chng ti chin trng. Ngy 28 thng 12 nm 1942, mt t binh c (b bt bi i trinh st trung on, ch huy l Andrei Bogdanov) khai rng bn chng d nh s cho chng ti mt mn qu nm mi v lc na m giao tha. Do vy, ch huy ra lnh cho chng ti di chuyn n v tr bn mi, c th trin khai tn cng ph u cc khu i pho ch. Lnh ny n sau mt trn chin gay go nhng thng li, chng ti chim c mt khe ni rt tt t bn c. Chng ti va o hm xong, chui vo, chun b ng th nghe khu lnh ca i i trng vang ln i i! Vc sng ln!. Mi ngi mt r ri, tht vng gh gm. Nhng mnh lnh l mnh lnh. Lm bm chi ra c th gii ny, chng ti tun lnh v bt u gi ghm c. C hng qun n o nh mt by ong v t. T mi hng, nhng ngn t in khng, nhng ting cu nhu y him th vang ln Cc cu! y l s bi tn hoc t nht cng l s nhc m rnh rnh. Nhng ngi khc th go ln Cm mm! Khng c my tht lc th mi s cng t ri!. Ti mun ri nc mt khi mt ngh ti t chy trong u Th cht cn sng hn sng nh th ny!. V nu vi ti, mt th m 19 tui, tng lm vic nng t th nh, cn khng chu ni th nhng thanh nin mi qua tui 17,18 s nh th no. Hoc vi nhng ai khng thng lm vic tay chn th sao? Cui cng, c i i, dn u bi i i trng, bt u leo ln sn dc ng ca khe ni, tr li tho nguyn vi nhng cn cung phong d di. Nu khng c nhng trang b nng n trn ngi, chc chng ti s b cun i nh nhng l c n ni no ch c Cha mi bit! Ct, bi v nhng ht bng nh lm mi ngi nh m i, chng chui y vo mi, vo mm, thm vo c o qun. Tri lnh m 30 , ci rt len vo tn xng. Ti c cm gic nh mnh hon ton trn trung. chng li sc gi, ti ci gp ngi, mi gn nh chm t, xoay s bm theo i i trng vi cht sc lc cui cng. t nhin, ti ng dp mt xung, nh b ai m bng que thng nng t pha sau, di xng b vai, ng ngay tim. Mt suy ngh lt qua u: , Mansur, th y!. Cn au t hi n mc ti th khng ni hung h l i. V th l ti nm ra vi cn au dng nh chng au dy thn kinh mi cho n khi cm gic au tan dn i, c nh th ci que thng nng c rt ra chm chm. Ti ko mt hi th di, ngi dy v chun b i tip. Nhng trc ht, ti ngng u ln nhn tri: trn y l mt vng trng trn lnh lo, cng nhng m my en t ti ang tri nhanh v phng nam trng nh mt n nga hoang Mng C. Sau na gi hnh qun kh s, i i trng ra hiu bng tay, lnh cho chng ti nm xung, nh nhng con hi m trn tng bng. Cn anh cng cu lin lc bin vo trong bng m, tin v pha i i b binh xc nh v tr ca chng ti. Mi lm pht sau, h tr li, v anh lnh cho mi ngi o hm. Ti lic nhn ng h: 1 gi m, khng y 8 ting na l tri sng Ngi u tin ng th l Pavel Suvorov. Anh c mt cy cuc chim chin li phm. N c cn bng g si, di gn 1m, pha cui c ung cong vi mt ci gng theo chiu dc lm cho cng cp thm. Pha di th mt u nhn hoc nh cy gio cn u kia nh mt ci c. Cm n qu cuc chim, nh c n m khu i ti lun o xong nhanh nht. Nhng Suvorv trng u m v phin mun. Anh ng , u gc vo ngc, ta c hai tay ln cn cuc. Ri anh vung cuc ln, ht ln, bp n vo mt t vi tt c sc mnh. Nhng khi y, ti nghe nh c ting st thp chm vo nhau, v thy nhng tia la bn ra t ch nht cuc ca anh vt xung, ti bit th l thi ri. Mi ngi khc cng ngh nh vy. Fuat, mt ngi him khi m ming, ni nh vo tai 42

Chng ng t Stalingrad ti i i ta th l ht ri!. Anh bc ra v ng lng nh mt bc tng vi gng mt mang nt Mng C bun bun. Nu Suvorov, mt th m chuyn nghip cn u hng th chc nhng ngi khc ch th lm g c. Cc ch huy trung i, Stukack v Isayev, ng vin chng ti tip tc Ny cc cu, c ln. C ln no! o i. Ti phi tham gia thi v d g ti cng l mt partorg (b th chi b) nhng ti ch nhy ln nhy xung nh mt ci my gi m. Mt nht! Ri mt nht na! Buteiko cuc mt hi, nhng ci l anh to ra khng ln hn mt t chim s. "khng th vi cc m vo ". Nhng tay lnh ci khc th t tp li, gim gim chn c gi m. H c nhng ci xng o ho be b, ci ny th v dng vi mt t ng bng. Trong khi , ti ch c th nhc nhng bn chn t cng i vng quanh m ng, kiu nh mt tay php s ang ma may chng li ma qu. Ti thy but n tn xng; tr no u m trong ci lnh v t chi suy ngh. Ch u trong c c hai cn hot ng, mt ci th c thuyt phc ti nm ln ra v ng mt gic; trong khi ci cn li th tht ln rng ng lm th! Nu ng by gi th s cht! ti vn tip tc i. Mi bc chn l mt c gng to ln. Phi chng y l bc cui cng trong i? Ci nh trong c ti vn tip tc go ln C no! C no! i tip i!. Ti rng thm mt bc na. t nhin, ti thy c ci g nh tm nm bng di chn. Ti trt chn v khuu ng trn hai u gi. Tht huyn diu! Ti xy chn vo mt ci hm phn. Ti t ng chp ly chic xng ri hung hng gt i nhng lp bn trn ca tm nm cho n lc chm n phn phn chung m nhng m p di. Gn nh ngay tc khc, mi hng gay gt ca kh ammonium chloride xc ln. Ti ht, ti nut vo. Tr no ti sng li theo tng hi th v rt cuc hi m len vo c th. Mu li chy trong huyt mch ni tay. t nhin, chng bt u au nhc! Ti gi anh em li, nhng khng th pht ra ting no, ch l nhng ting rt trong c hng. Ti thm gi h trong c, nc mt a ra Ny cc cu! Ny Fuat! n y ngay i!. V dng nh Fuat v anh em nghe c suy ngh ca ti: C vic g y Mansur? C phi cu gi chng t khng?. Fuat trng thy ln hi bc ln, v on ngay c th g ti tm thy, anh ci mt xung m phn ra, nhng tay vo n tn khuu. Suvorov v Latypaka cng chy n v m ly ng phn m p. Suvurov chc ti rng Vi ct m Mansur cng c s hn. ng l n sinh ra di v sao may mn!. Nhng tay lnh ci khc cng vi m n, nhng Suvorov bo h tn ra v tm nhng ng phn c, mc khc. Trong vng mt gi sau, ton b anh em c hng hi m thoi mi t lng t M nh th ang nm trong vng tay ca b! Cn kh lu mt tri mi mc th chng ti chun b xong trn a. t nhin, c ting ng c rn rn trong khng trung: my bay vn ti qun c mang qu l n cho bn chng. Ngay lp tc, anh em bn pho hiu cp c ln. Trong khi sng cao x sn sng, vi pht sau, nhng chic d ln mang theo nhiu kin hng to p xung tuyn qun ta. Mi ngi d chng ra. C chin ho trn ngp vi qu Ging Sinh. Kh m gi tn ng ht tt c cc loi: no xc xch, no b, ri nho kh, m sy, mt ong, s-c-la, bnh quy, ru mnh, ru s-np, sm-banh v nhiu th khc. Cn c c qun o lt ma lnh, v len, ti ng v hng ngn b nh nam n trn trung, tng i vi nhau trong t th kiu 69. u tin, chng ti khng chng ang lm g, nhng ri khi nhn ra th tht khng th tin vo mt mnh! Anh bn ngi Uzbek thy kinh hong, ti phi lm du anh xung bng cch thuyt phc rng bn c khng dng ngi tht chp nh m

43

Chng ng t Stalingrad chng qua ton l bp b thi, cho vui. V y cng l lc ti bit n cc n phm khiu dm (Tranh nh, sch bo khiu dm hoc dung tc b cm Lin X ND). Rng sng ngy 29 thng 12, chng ti chia nhau nhng mn qu Ging sinh t trn tri ri xung. Mt trn yn tnh v mi ngi c hai ngy ngh ngi. Sau , ngy 31 thng 12, ng 11 gi m, chng ti cng vi pho binh s on, khai ho hng lot vo cc khu i pho qun Pht xt. Khng phi tit kim n, cuc bn ph ko di n na ting. i bc qun th khng c c hi bn tr. Tuy nhin, vi pht sau, chng ti c nghe thy c ting h th lng ca mt khu ci su nng l loi bn ch. Nhng qu n bay qua u n v v n u trong khe ni m chng ti b i. Ti cn nh trn ng ra mt trn, ti lng Malaya Yelshanka ni mi ngi c cp qun phc mi, c-mn, hp cu thng v nhng th khc, cng vi mt ci l nh bng plastic c np vn. Bn trong l mt ci bng (tape) nh, cha thng tin c nhn ngi lnh. Ci l c y rt cht, chng m v t trong mt ci ti con. Anh em gi n l Passport thn cht, khng bit mi ngi th no, ch cn ca mnh th ti lng l vt bn i. Thay vo l mt ci mascot (vt ly phc), v mong rng s an ton cho n khi kt thc chin tranh. Tt c cc ng i cng u c mt vt may mn g , nhng chng ti khng bao gi ni vi nhau v nhng th y: mt ci mascot ch c th gi c quyn nng khi n khng b tit l. Ti t lm ly mascot ca mnh. Lc hnh qun n mt trn Stalingrad, sau khi xung tu, n v ch di chuyn vo ban m. Cn ban ngy th ngu trang, c giu ng tnh v ng. nhng chng ngh, mi ngi thng m xung bp d chin hong x cp hay lm g . Ti th lm mt ci tu thuc bng g. Khi hon thnh, ti t bo lng: - Nu mnh khng lm mt n, mnh s sng st tr v. Nhng trc khi ti c th giu n vo trong ti qun th mt tay thng s i qua, v ly v ln mt. Ti cht lng i v s hi: - Tri i, mnh va cu khn rng mnh s khng mt n! Chc mnh khng th sng tr v ri!. Ti ngi vi ngh: Mnh khng th nh nhau vi cp ch huy, lo y chc cng khng tr li ci tu u. Tht au kh v bun b. Ti khng mun cht! Nhng lc , c mt ngh vt qua trong u: Mnh phi lm ngay tc khc mt ci khc, mt ci p hn. Trong vng na gi, ci tu mi xong, v may mn thay, ti gp li tay thng s vi ci tu trn mi. Anh ta nhn ci mi v ngh i vi li ha s cho ti mt gi markhoka. Ti vui mng ng ri nhanh chng chun v ch, b mt khu ngay ci mascot ny vo ti qun. Ti mng khn xit! Ti t phi c sng m v nh! C mt ln, trc trn chin, chng ti thy vi chic T-34 v KV chung quanh. Cnh lnh tng ang ln l bn ngoi kim cht kh tri. Mi ngi t m kho chuyn vi h. Lnh tng th qu b binh nn h rt vui khi gp chng ti. Hng lot chuyn ci a n ra nh pho. Vi anh cn nhn nhau l ng hng. Mi ngi c mt khon thi gian vui v. Nhng c mt anh li tng trng rt r - Cu bit khng, cu bn b binh, hm nay, ti s b chy, anh t nhin bo ti. Lc y chng ti cch xa mi ngi mt t. Ti bo anh:

44

Chng ng t Stalingrad - Mi ngi u c c hi sng st nh nhau. Anh phi gi vng tinh thn, c bit l lc ny. Anh li tng nhn xt mt cch ma mai: - Ny cu, cu ngh cu ang ni nh kiu chnh u phi khng? Ti li tng t nhng ngy u ca cuc chin. y l chic xe th nm ri. V vy , hm nay ti s kt thc. Cu cn tr lm, cu khng hiu u. Ti va mt mascot ri. Ti thy bao t qun ln nhng rng khng l ra. Ngay trc trn nh, ti k li cu chuyn cho Suvorov cng ci ni s ca anh li tng. Nhng kh bt ng l Suvorov li cho rng mi chuyn nghim trng. Th l chng ti quyt nh s bm st chic tng trong trn nh phng khi c g xy n th cn kp gip t li. Mt ti dnh cht vi chic xe ang tin ln, vn ng, trnh cc vin n xuyn gip. Loi n ny bay vi mt ting gm ko theo mt vi la. Vi chic tng pha tri, pha phi bng chy, nhng chic tng ny vn bn! Ti gn nh cho rng s khng c iu g xu sy ra. Anh lnh tht bit chin u! t nhin, c chic xe n tung. Theo qun tnh, n cn trn thm 10m ri bc chy. Suvorov v ti nhanh chng tip cn gip , nhng ch cn c th nghe thy nhng ting n anh ca n trong thn xe... Cn y l mt cu chuyn th v khc. Vi ngi bn ti tro ln c xe nga hai bnh, ngng sang theo di chin s khu vc sn tri n v, bn , mt trung on bn ang chng li mt cuc cng kch ca qun ch. Bn pht xt ang c ti chim mt cao im m chng va mt. C thy l 6 hay 7 anh em g y trn xe. Trong , ti l ngi leo ln u tin v trung u Stukach sau cng. t nhin, c ting rt ca mt vin n bn vu v t u , n ui tm. Ti hp ngi trnh, nhng b mt thng bng nn nhy xung, ko theo c hi bi chng ti bm vo ai nhau. Tuy vy, do Stukach c gng khng b ri xung, nn khng c thi gian n. Vin n tin ngay vo thi dng, d tht tc, nhng cng nh gc anh. May thay, mi ngi nhn ra anh cn sng! Stukach tm thy vin n trong mi tc nhum mu, nhn n, ri ngi nghch ra tot ming ci, khng hiu bng cch no m anh y cn sng! Sau giy pht sng st, mi ngi bt u tung h anh ln khng v go ln Hoan h! n khng th git c trung u!. Mt m ng ngay lp tc a quanh chng ti. Ri cng thch th hi: Ti sao anh y khng cht nh?. Ti nh rng ngay lc mnh ngh t l trung u Stukach c mt ci mascot Ti nhng mun i qua c cuc chin m cn sng, cn nhn thy cuc i v sau. Ti s ng mi iu kin. Min l c ch cho ti nh mt gic ng ngon. V cn li l nhng th m mi ngi u cm thy thch th: l nh nng, l nc sch, l cnh rng Siberi qu hng. Nhng nu ti mt mt tay, hai chn v mt mt th sao? Ci tnh hung t nht m mnh c th chp nhn cn sng l g? Ti ng vi mi th, ch tr ci cht, ci sau cng. Nu kt cc l mt ph binh, c l ti nn bt u nghip v? Ti thch v lm! V ti cng khng cn bt k s tng thng no: , c l mt huy chng V lng dng cm! l , mi ngi bit ti tng chin u. Ti b mt ao c nh vy v thnh thong s vo mascot. N vn . Ti c th ly ra, ngm ngha v ct tr li. Vng, rt duy tm, nhng khng ch mnh ti nh vy. C nhng iu khng nn lm. V d, khng bao gi lt ng h ca ngi cht, ti thy rng ai ph lut ny u b git ngay sau . C nhng mi lin h k l. Ti khng tin vo thnh Allah hay Cha Tri. Nhng ci m m ti 45

Chng ng t Stalingrad ko Nicolai anh lnh trm bnh m v trm phu, anh bo ti b anh li, khng hiu sao m ti chc rng, nu lm vy, th thn linh s trng pht ti. V bi khng b ri anh y, nn ti cn sng, thnh thn ph h ti. Ti cng mt im khc: nu ai c n np nh mt k hn th trc sau g cng b cht. Thng nh vy. V nh th ti thng c th on Anh y s cht, him khi sai. Thnh thong, c ngi b mt tinh thn sau ln b thng, khi tr li chin trng t bnh vin. Ti c th k ra y mt mt chuyn v mt ng i, mt x th sng my tn l Nikolai Belozerov (y l trng hp duy nht m ti i tn, trong sch ny). Nikolai bn nhiu hn bt k ai. Anh c n hai x th s 2, ph mang n cho anh. Mt ngi lnh dng cm v cha bao gi b v tr khi cha c lnh. Vo mt ngy, anh b thng nh, c a v tuyn sau. t lu sau ti gp li anh trung on b khi tham d mt cuc hp ng u. Belozerov trng mp ra, bnh bao, cng vi mt hun chng C trn ngc. Anh mc qun phc thiu u. Ti vui mng gp li anh K nghe no, bnh vin trng ra sao? Ti hi vi s thm mun (vng, ti phi th nhn l ti ghen vi nhng ai b thng nh h c ng ging sch) anh c c ng khng?" . Belozerov k v nhng c gi anh quen, d rng lc y ti ch c cht kinh nghim g v ph n. , cn ti th cho anh bit nhng g xy ra trong nhng ngy anh khng c mt. Chng ti nhm ru, n cht t, ri cng ri khi khe ni v li tiu on. Khi bng qua mt cnh ng, t nhin bn c gi ci vo . C hai nhy vo mt chin ho gn nht. C vi ngi trong . Nikolai chp nn st ln. Nhng ti th khng, nh mi ngi khc. Ti ngh thm By gi anh y l ch huy i i sng my, v vy phi i nn lm gng cho anh em, d n tht v dng. Nhng ri ti nhn vo mt anh, chng ang chm chm ngng ra ngoi, ti t bo mnh Nikolai ang s, anh khc trc ri!. Vi qu ci ri gn, n bung ra nhng mnh vn nng bng, rit rng. Chng ti nhy ra v phng ln pha trc. Cng vi nhng ngi khc, ti n c chin ho k tip, nhng Nikolai t nhin quay lui, nhy tr li chin ho khi ny. Nhng ting n inh tai ni tip nhau. Mt ln na, ti nho ra, v chun b chy ln tip. Ti ht ln Nikolai, i thi!. Nhng anh y u? Vn trong chin ho sao? Khng, c g khng n ri. Ti chy tr lui li . Nn ca Nikolai l ch ming n v dnh y c ly nhy, gng mt anh trng bnh, tay b cht ct. Mt qu ci p ng ngay b chin ho sau lng anh. Mi th ca Belozerov giy t ti liu, khu sng ngn mi v c hun chng C ti mang v cho chnh u tiu on. Suvorov mt ln na li bo: Cu sinh ra di v sao may mn, Mansur . bao ln cu ln trnh c t thn?. Ti lng nghe v cm thy ci mascot ca mnh n vn y Trong sut vi tun cui cng ca cuc i, bn ti, Suvorov trng ht sc u su. Ti hi anh: Vic g ang xy ra vi mt ngi hi hc nh anh vy?. Nhng anh lng im. Ch tr li m qua chuyn. Ri c ln anh ly c nhng giy t ca mnh, by ra trc mt v c to ln ti c th nghe. Anh c mt a con gi nh, v v m. Thn trng v chm ri, anh c a ch nh mnh. Sau gi ghm tt c nhng th li trong mt ming vi, cho vo trong ti. Cu phi gi c nhng th ny n Kucklar, cho gia nh anh. Tim ti cht lng. Mansur , anh cm nhn c, kt cc ca anh n gn ri.

46

Chng ng t Stalingrad Ti c ht mc lm anh vui, nhng dng nh anh t xy c mt bc tng chn quanh v thu mnh vo . Anh tr nn xa l vi mi th. C l anh nh mt g chng? Ti ngi ngng khng hi. Bn thy , c l Suvorov nh mt ci mascot, ti khng bit n l ci g. Ngy 10 thng Ging nm 1943, sau trn giao tranh lng Dmitriyevka, khi mi vic n, th Pavel Suvorov b mt vin n trng u. Mt vin n lc, bn vu v t u vi ting h ko di. Khng mt k ch no b h sau khi vic din ra. Ti khc, nh mt ph n khc ngi tnh cht. Ti go ln nh mt a tr go khi b ngi khc xc phm. Anh c ln k ti nghe v hun chng Sao m anh c nhn. l nhng ngy u cuc chin, khi trung on anh rt v pha ng t pho i Brest. Ti mt nh ga, h thy mt toa xe cha cht n ang trn mt tuyn ray ct. Chc n dng t mn. Khng c cng binh trong trung on nn Suvorov ni rng anh l mt k s m v tnh nguyn d xem toa xe. C thuc n trong vi bao v mt hp thic an ton cha kp n. Cu ch, dy, thit b in c phn ra ring l. Trong lng c 03 ba to nh kha kh l trng hc, bnh vin v nh ngh. Quyt nh l t mn nhng ch . Ch cn rt t thi gian nhng Suvoro xoay s c. Anh c dy lm thnh mt h thng kch n hn gi. Sau khi ton b dn di tn, trung on ri khi lng. Khi bn c p n v chia nhau b tr trong cc ton nh , vi ting n khng l lm rung chuyn c khu vc Chng ti an tng Suvorov cnh lng Dmitriyevka. Tt c s quan trong tiu on u c mt. Pavel l s quan hun luyn ca i i ci, v khu i chng ti l khu i chnh, c mang tn l Suvorovski. Fuat v ti nh mt i mt ngi cha, m ti s khng bao gi c li c. Khi Suvorov cn sng, ti lm mi cch anh hi lng, nh th ti sng v hnh ng ch vi mt l do: c c s chp nhn ca anh. Ti bit n tt c nhng ng i. Nhng ngi quan tm chia s vi ti, n vi nhau nh nhng ngi bn ch tnh. Chng ti vit th cho gia nh Suvorov Kuchkar vng Ural. Nhng bt k thnh ng no bn chn an i ngi khc, dng nh Anh dng hi sinh cng chng th no thay th iu g c.

47

Chng ng t Stalingrad

Chng 6: Phi trng Pitomnik

Chng ti t ph c n mt ngi lng nh tn l Pitomnik. c mt phi trng m min l cn sng ti s khng bao gi qun. Bn Quc x tp trung thng binh li nhng khng kp mang i. V nhng thng binh ngi c y cht, cht cng trong tuyt. Hng ngn ngi b rt n cht! Mt s nh ang c b qua phi trng, chng tay nhm dy, nhng nhng ngn tay gy ri ra Mt ngi lnh c ang nhn ti, i mt m to ng c. Mi hn hu nh b lp mt, mt ph y bng tuyt. Mt ngi hc hc, ru ria xm xom, khng th m ni mm. Tr no gn nh lit i v tim ch cn p khe kh. Tht khng th chu ni cnh mt ngi n ng cu xin bng nh mt c mt pht n n hu, nhng ti khng dng kh cho hn ci kt cc . Ri mt ngi khc gc xung, v s chm vo s yn lng vnh hng trong mi hoc mi lm pht. Khng th cu c h, khng th o ngc c qu trnh cht dn , cc chi b ng cng c ri. Ti thy xu h v hnh vi ca mnh, ti xu h v lng trc n v ch ny. Ti mong rng nhng ngi khc khng . Hy nh, ti va mt mt ngi bn v ti phi tr th cho anh! V lc ti thy mt ngi lnh qun ta, chc c cng cm gic nh ti, ang nhn vo mt ca mt tn lnh c ang b trn c t chi. C hai cng nhn vo mt nhau v ri ng sang khu sng ngn trn tay anh lnh. Tn c b t cng n ni khng th gt u. Mt hn nh ni thm Vng. Ngi lnh Hng Qun a sng ln, bn vo thi dng. Hn cht, nhng khng ng ra, hn b ng cng ri. Hn nm , tr trn c t chi, nh mt chic bng gh, v t vt n trn u khng mt git mu no chy ra Cng phi trng Pitomnik, qun ta tm thy hng ng ln bu kin, ng sn sng ch v c, trong l nhng th qu gi cp c. Lng Pitomnik ch c mt dm nh, nhng n rt quan trng, v l cn c ca lc lng vn ti c gii qun c. Xe c cn trong tnh trng hon ho v c u ngn np tng hng theo s hiu n v, tng cng chng 17,000 chic. Trng nh th mt thnh ph nh vi nhng dy ph v ng s. Cng vi Fuat Khadaibergenov, ti chui vo mt hm tr n. Mt ch tuyt ho vi bp, phng ng v c ch ra mt na! C mi nc hoa quanh qun. Nhng thc ung khc nhau trong cc loi chai, l, bnh C ph vn cn m. Vng, khng t cht no (v mi cho n gn y) l cuc sng ca cc s quan, ch huy nhng ngi lnh cht cng ngoi phi trng kia. Trn chic ging i l mt ch ch nh lng trng tuyt, bm xm ang nm. Con vt ang run ry. Chng ti c mt t xc xch trong ba l. Hai anh em cho n mt mu ri i ra, ng ca li v vit ln bng mt mu than gi mn. V tht l khng n nu trong mt giy pht nng ny no , mt tay lnh phe ta c th bn con vt ti nghip. Khng c g lm vi nhng th y. Ti khng bao gi quan tm n chin li phm, nhng trong ci hm y ti trng thy mt ci hp vin nhung. Ti m n ra. Trong l mt b su tp hun chng rt n tng v ti nh s mang n v trung on b (pha Hng qun cm vic gi cc loi hun/huy chng v cc vt phm tuyn truyn ca c - ND). Ngy hm sau, c lnh ca tiu on trng triu tp ti. 48

Chng ng t Stalingrad Ln , ti thy c mt s quan cao cp l mt, tui trung nin, cm nng m. Ti trnh din tiu on trng. - Ngh. Ngi i. Hy bo co vi i din ca n v c bit v ci th chin li phm m cu c c ngy hm qua tiu on trng gt u v pha ngi l mt. - Tha, hun chng ca bn c - Th sao cu khng mang n ln cho cp ch huy? - Tha, ti cha c thi gian - c, vy hy mang n ln cho ng ch i t v cu s n (Li ni ny c ngha l khng b pht ND) - Cho php ti c mang chng ln ngay by gi - i i Nhng ti va ra khi hm th bn Frizt bt u bn ph chin ho chng ti. Sau vi lot ci, ch trn ln cng kch nhng b ho lc qun ta chn ng. Khi mi vic lng xung, ti quay li ly cc b hun chng nhng gia cnh tan hoang y th cn ch thy c chin ho ch ng ni g n chi n ci ti ca mnh: tht l cu s n, ti ngh ri l bc quay li BCH tiu on vi i bn tay khng. Chng ti li m vo mt cn hm khc. Chc l ca b phn bo dng. Mi lic qua th dng nh khng c g ng lu tm c. Nhng trong mt gc, di lp chn dy, c mt ngi ang nm cun trn. Ti ch cho Fuat thy v anh gt u. Ti nhc mt u chn v thy mt tn s quan c vi b qun phc mi tinh: Halt! Hande hoch (Chc ngha l u hng, gi tay ln em khng bit ting c), ti ra lnh. Tn s quan ngi dy. Halt,halt, ti cha nng khu tiu lin vo tay hn ra rng hn phi u hng. Hn ang nhm ln, ta vo tay tri, trong khi tay phi hn t ngt b ti bao sng. c, l do mi t chn. Mt lot n ngn ngn hn rt sng ra. Chng ti ra khi hm v t ha s cn thn hn. Mi vic c th s kt thc t hn vy. Cng Pitomnik, anh em tm thy mt chic xe y S-c-la. Khng bit dnh cho ai? Chc chn l khng phi cho nhng ngi lnh c phi n xc nga chng snh khng b cht i... Sau Pitomnik l Gumrak. Bn Quc x rt chy khi c im sau mt trn xung phong ngn gn. Chng ti tin vo tri tp trung t binh Soviet. Nhiu anh em ang cn k ci cht: h nhanh chng c a n bnh vin. Cn hng ngn thi th khc xp lp ngoi tri. Nhng iu kinh khng hin ra ni tip nhau. Lm sao ti c th qua c cn c mng ny? Nu mt vin n khng tm n ti, chc ti s mt tr. Gumrak ch cn cch Stalingrad 15 km. Bn Quc x khng cn khng c nhiu, chng ch cn bit b chy. Chng ti t ho rng s on mnh tham gia trong chin thng quyt nh Stalingrad. Bt u t trn t kch vo tuyn phng ng qun c gn Kletskaia ngy 19 thng 11 nm 1942, tip theo l chim Kalach Illarionovskaia, trn chin gn c im Raspopinskaia ni c mt trung on c b tiu dit v bt c 3,000 t binh Rumani ri trn nh dm mu nm ngn i bc Karpovka, n trn tn cng gn Marinovka, chng ti ngoan cng tin v Stalingrad. Mi ngi c bit rng anh em chin u cho tng mnh t nh. Pavlov, mt trung s

49

Chng ng t Stalingrad bnh thng, phng th trong mt ngi nh trung tm thnh ph t hi thng Chn v vn ang tr vng. Khi , i i ci 82mm ca chng ti hon ton ht sch n, c n chin li phm. Lc s quan tip liu, thng u Buteiko, m sang cc n v pho bn cnh. Anh gp c mt anh ti x ca chic xe ti 3 tn, vn va xung xong mt t hng n pho v nh quay li khu kho d chin hu tuyn ly thm. Buteiko ha cho anh mt mn qu mt chic ng h chin li phm nu anh c th mang cho chng ti mt t n. Cp trn gi ti ln hm tr n v dn: - L b th chi b, cu c lnh phi i vi anh ti x v quay li vi n dc trong vng 03 gi! - R Anh ti x, mt ng ch y sc sng v vui tnh chng bn mi tui, st rut gic ti i no, paria (paria l phng ng Siberi ngha l thng cha (vui), cha ni, cu, g Cu trn c th dch l i no cha ni - ND). Nghe c ci t paria ca dn Siberi, ti vui mng nhy ln cabin lm bng g, v chn t th ngi thoi mi ( c mt ci thng thay v chic gh), v hi anh y: - Anh ngi u vy, paria? Vui mng gp c mt ng i ngi Siberi, anh tr li: - Mnh Krasnoyask, cn cu? - Em th t vng Kemerovo - Vy chng ta l ng hng ri - ng vy! V ri ting my n vang, v chng ti vt v pha trc, ho vo trong mn m. Ting dp ng ng t chic cabin g v ting n ca chic ng c c k lm ic c tai, anh ti x phi gh st khun mt lm chm ru ca anh vo tai ti v ht ln: - Ny ng hng! Mnh tn Ivan Sobolevski. Cn cu! - Mansur Abdulin Ti ht li v Ivan lm nhm tn ti hai ln, chc nh cho k, v ri, mt ln na go vo tai: - Mnh s c hng ht mc gip ng hng! Ch mnh ch thm g ci ng h chin li phm ca cu! Chng ti phng vi tc cao nht. Ivan dn tt c ch vo con ng. i bn tay mnh kho ca anh dnh chc vo v lng ri quay n vi sc lc m ti s rng bnh li s b gy ra mt. C hai bn ng y xc xe tng, thit gip, xe c, c my bay v nhng th khc. Chic xe ca chng ti lun phi nh vng trnh nhng con qui vt st thp bt ng . Hng trm ln, ln sang tri hoc phi, c khng ng vo ng kim loi ph thi. tc cao nht, vi ngn n pha phng khng v ting ng c m , chng ti vt i. Trong nhng cung bc m thanh , Ivan kh c th nghe ti ni g d ht st vo tai anh. Nhng lung sng nhy nht mng manh t n pha, trng nh hai thanh gm nh sng, git ly tng khong khc ph du ca hnh nh con ng t bng ti, gip chng ti chy ngon ngoo quanh nhng ng my mc mo m. Ti b xc ny tng trong cabin mnh n ni v ch sau chng 15 pht, ti cm thy nh mnh b dn mt trn gn cht. Ni s v s au n lm ti mun nhy ra khi xe lc tc cao. Nhng c th i u trn tho nguyn tan hoang ny trong m ti mt mng, lnh lo?

50

Chng ng t Stalingrad Chic xe ti khng h gim tc , bng nhanh v pha trc, vng vo trnh nhng chng ngi vt cht ngi. Ri ti thy mnh ang t m v nhng ting ng t di cc bnh xe. C nh ang chy trn nhng tm vn hay phin . Ting bum, bum vng ln t di cc bnh xe pha trc ri li bum, bum t bnh sau. Ti thc mc, v ht vo tai anh ti x: - Anh Ivan, c ci g p vo bnh xe? Nghe nh c ngi em lt vng hay g trn tho nguyn hay sao ? - Khng phi, Mansur , l thy ngi! Chng b xe cn dp i nn by gi nghe ting nh vy, nh i trn vn! anh tr li - Khng th no! Ti hon ton khng tin v ht ln. Ivan dng xe li v chng ti nhy xung. - y, cu t nhn i Mansur! Ti bt n ln l nhn nhng tm vn, nhng phin : mt ngi lnh phe ta trong o chong xm, mt ngi lnh c vi o xanh. Ti thy chn mnh bt bnh thng trn nhng tm vn , Ivan gii thch: - l v m. Hy nhn bnh xe ny, khng nh ph y m ln vy. Nu mun thay rut xe, th phi ra bnh xe bng xng trc ri mi lm. Cu thy ch? i thi! Sau khi trt mt lc na, ri th cui cng chng ti cng chy c bnh thng. Rt cuc th chng ti cng hon thnh nhim v nhng Ivan t chi khng nhn chic ng h hai anh em trao i a ch cho nhau. Sau chin tranh, ti c dp Krasnoyarsk, ti tm n nh ca ngi ng i Ivan. Trong sn, l mt ngi ph n, chc lc trc kh xinh, nay trng gi trc tui v lm vic nng v i km. - Xin hi c phi nh ca Ivan Sobolevski? Ch khng tr li, nhng gt u mi ti vo nh. Ngi nh trng ngho nn v bun thm. Ti ngi xung mt bng gh bng g, rng nhng lu khng chi ra. Sn nh bn thu, bp l ph y b hng v cn phi qut vi. Ngi ph n ra khi phng v nhanh chng tr li vi mt t giy xm, ri m thm a cho ti. l th thng bo ci cht ca anh. Vo ngy 18 thng Mt nm 1943. Ch lng l ni: - C l ti bit anh. Anh y vit cho ti v cuc gp ca cc anh. Anh l Mansur Abdulin phi khng? Ch khng khc. Nhng khng bit v sao ti thy xu h v mnh cn sng cn Ivan hi sinh. Ri ti nh li hnh nh kinh hong ca nhng tm vn trn ng. Ngy 21 thng Mt nm 1943 l mt ngy ng nh trong lch s s on: Chin u cho t m S-vit chng li cuc xm lng ca bn c, s on b binh s 293 chng t s gan d, lng dng cm, tnh k lut v tun lnh. Giao chin lin tcs on gy nhiu tn tht ln cc lc lng Pht xt v bng nhng c nh mnh m ph hu nhiu trang b v nhn lc qun ch, lm tan nt qun c xm lc y l mt on trch trong nht lnh s 34 ngy 21 thng Mt nm 1943, c k bi Joseph Stalin. V dng cm trong chin u cho t quc, nht lnh vit tip s on b binh 293 c ti t chc thnh s on b binh cn v s 66.... . Nh vy chng ti tr thnh lnh cn v, cn trung on th i tn thnh trung on cn v 193. l mt vinh d ln lao. Nhng khng cn nhiu nhng ng i c cn sng cng chng kin. Sau chin dch Stalingrad, trung on trng mi, i u cn v Pavel Bilaonov, dn theo 1613 qun n vng cung Kursk, hu ht trong s 51

Chng ng t Stalingrad mi c tng vin. C bao nhiu ng i tuyt vi ng xung trn vng t gia sng n v sng Volga? Hin dng cuc sng ca mnh, h mang li bc ngoc quyt nh ca cuc chin.... Ti nhn c mt l th t i pht thanh Tashkent. Mt c Radishova no thng bo rng v l do thi tit, th khng pht ln c cho vng m Sardagon trn dy ni TienShan: v v vy, nhng l th t mt trn (k c th ca ti) s c c trn i. Ti thy xu h v nhng l th ring s c nhng ngi l hoc nghe c, cng vi gia nh mnh, nhng rt bit n anh em nhn vin i pht thanh c bit quan tm. Ti ngh tt c chng ta, d hu phng hay tin tuyn u cng mt lng: gii phng qu hng khi tay bn xm lc cng nhanh cng tt. Vo mt m cui thng 1 nm 1943, i i ci chng ti nhn c tn binh b sung. Trong 25 cu lnh mi, c mt anh chng ni bt vi thn hnh lc s, vi mi tc v b ru rm hoe. Nt mt chn tht, i mt xanh to v ci mi hch lm cu ta trng ging nh mt thng gia in hnh ca vng trung tm nc Nga: mt mu tt cho cc ho s th k 19. Khi nhn tn binh, cc tay lnh cu ca i i ti c ht sc chiu m cc cu lnh mnh kho nh ngi ng i tc k trn v khu i h. Mt khu ci 82mm th khc hn mt khu carbin hay mt cy tiu lin! Trong sut cuc chin, chng ti lun phi li chng theo. Mi khu chia thnh 03 phn nng khng di 20kg, cng thm cc hp n c trng lng chng 25kg cho mt hp. Mi ngi u ghen t vi khu i ti, v c hai tay b con: l anh Fuat Khudoibergenov ngi Uzbek, v ch c t hng nng ca Uzbekistan v Dzhura Tuichiyev (anh em thng gi vui l Palvan), v ch vt t do Tadzhikistan, anh ny th va gia nhp ch mt tun trc . V cn ti na, d rng khng qu kho, nhng cng l mt th m tr thng lm vic nng nhc v cng thng. Ti ch mc vo anh chng tc v ngh: Tht tuyt nu c tay khng l kia trong khu i. Nhng c hi xem ra rt t. V c tho thun chung trong qun i rng nu anh n t cng mt vng th c sp xp cho chin u chung trong mt khu i hoc mt t. Trong ng cnh th ti qu tht may mn v ti l mt ngi Tartar, mt ngi Siberi, mt ngi sng gia dy Urals v vng Trung , v l mt tn Hi gio, tt c ln mo gm thnh mt cc! Nhng tay lnh Nga tc kia th chc chng c t g chung vi ti c. Ti chuyn sang ng nghing nhng tn binh khc v la ra mt cu trng trng kin, tm thc, ang l m ng mt cch yn bnh trong ci gc m p ca cn hm, khi anh thng s qun tr bt u im danh. Anh y c nhim v ghi li thng tin c nhn chi tit ca cc tn binh vo h s n v. Bn lnh cu chng ti th vnh tai ln nghe xem nhng tay tn binh y n t u. c 5 anh lnh tm c bn chin u mi, mi ngi u vui v! Anh em chc mng nhau! Cn anh thng s th gt m Yn no!. Cui cng cng n lt cu tc . Mt khong khc yn lng. nh sng nht nht t cy n t to bng v n cha y du vi mu vi lm tim, dng nh cng bt ng nh th ch i cu tr li. Cu tc vui v p: - Binh nh Rashid Sadykovich Sadykov. Nghe thy ci tn Trung , ti nh mun nhy ln v kinh ngc: - Ti sao, cu y cng qu vi ti! Mi ngi ci . Anh thng s li yu cu mi ngi im lng. Cu tc tip tc:

52

Chng ng t Stalingrad - sinh nm 1918, ngi Uzbek, a ch nh: s 15 ng Lnin, lng Gazyl-Kent, qun Bostandykski, khu Nam Kazakhtan Ti khng th kim ch c: - Chng ta cng qun, ti Brichmulla! V Rashid tr li: - Ti c nhiu b con lm Ti khng nh cu ta m ti ra sao, nhng mi ngi trong hm th c th nghe thy ting xng ti ku rng rc. V khi mn gii thiu kt thc, ti, cng vi ting ci thn thuc, ko tay Rashid dn v chin ho ca khu i, ng i ang nng lng ch ti v cng vi lnh mi. Nh ti, Fuat v Dzhura rt vui khi thy ngi anh em mi. Chng ti mng cuc gp g vi ru v tr chuyn n tn sng. Ti s k cu chuyn v ln gp u tin vi Dzhura. N din ra th ny Ti vo mt cn hm, cc khu i trng tp trung n chn lnh tng vin, v ngay lp tc ch n mt tay ngi chu en thui, cao chng 2m. Ti chy n cho anh theo li truyn thng ca dn Trung . Vui v nghe c th ting quen thuc, anh nng nhit p li ti. Chng ti bt u ni chuyn: - Anh dn u? - Anh ni trc i? - Ti Brichmulla - Cn ti th Natkal! Ti chy n ch i i trng v anh thng s qun tr: - Ny, ti mang cu ny v vi ti nh. Chng ti cng qu. Cu y cng ng ri Nhng tay thng s lnh lng tr li: - Gm . Cu c ni c cht ting Tadzhik no khng? Nu c, th ni ci g i, ri Dzhura s dch cho chng ti. Bng cch cu mi chng minh c rng bn cu cng qu C cn hm tr nn im lng, ch i mt s thng dch. Ti, bng tt c vn ting Tadzhik ca mnh, chi ra tay thng s vi nhng t th tc nht. Nu tay y m hiu c mn c thoi ca ti chc phi ln ng ra cht v ln mu mt J. u tin, Dzhura hong ln, nhng ngay sau anh y hiu rng g thng s khng bit na ch Tadzhik, v bt u ln ra ci. Ri tt c anh em lnh ci trong hm cng bt u ci v yu cu Dzhura dch li chnh xc. Nhng anh lnh rt nhanh tr tr li vi mt ging nng trch Ti khng bit ting Nga Rashid, anh lnh tc , k chng ti nghe v i anh. Anh tht ra khng phi l dn Uzbek m l ngi Nga. Khng bit ai l cha m rut ca anh, v h b anh li ch Tashkent khi anh mi 6 thng tui. Hoc c th h cht c ri. D sao i na th a b cng c mang v nui dng bi mt ngi tt bng, mt th rn, ng cng mi va sinh c mt cu con trai trc khng lu. Cu b ny th khng b ht sa m, v b rt nhiu sa, v b nhc nhi. Nhng vi s xut hin ca a em th vn ny c gii quyt n tho ngay. y, l cch m Rashid c c gia nh Uzbek ca mnh v ngi anh tn Usman. V chng ngi th rn mt sm, cc cu b ri Tashkent v lng Gazyl-Kent. , h lm vic trong mt nng trng, ri h cng nhau xy nh vi mt mnh vn xung quanh. Nm 1938, c hai anh em ci v v u c con trai. Nm 1941, chin tranh n ra, h cng nhau ra trn. Ngi anh, Usman, hi sinh gn Moscow. 53

Chng ng t Stalingrad Nhiu ng i ng xung trong cc trn chin m mu, nhng chng ti vn xit cht thm bn Frizt trong vng vy. C chn khu ci ca i i n n khng ngng vo bn c, 24/24, gy cho chng nhng thit hi ln. Rashid lm mi th tr th cho ngi anh. Ti cng liu lnh chin u: tr th cho ng i, cho ng hng nhng ngi b tn hi bi chin tranh v cho t m. Chng ti khng s cht, nhng chng ti mun sng, nhn thy cuc sng trn t quc v i sau chin tranh. Ngy 30 thng 1 nm 1943, cc lc lng Phng din qun Sng n chia ct bn c b vy ra thnh hai cm, pha Bc v pha Nam. Trong sut chin dch ny, khu i chng ti bn vo qun th vi cng nhiu n ni lp sn ca sng cng phi bc khi! Dzhura hi sinh bi mt vin n ch. Anh c chn vo mt chin ho c, trong mt ci sn cnh ngi nh bn tng. Li mt ln thay i v tr bn, chng ti vt qua mt khu trng tri, chy bm theo nhng chic tng trong vng cht, ni , n ch khng th chm vo. Bn khng nn ri li pha sau, ngay c khi bn ang ti nng nh mt con lc , hoc c khi b sc sa bi ln khi dy c, c hi. t nhin Fuat la ln: Rashid b thng ri!. Nm c nhng trang b nng n xung, ti chy ngc tr li ni Rashid ang nm. Mt nhm b binh, dn u bi mt trung u tr, ang chy ln. Cu ta vy khu sng lc, cao ging go ht c: V t m! V Sta-a-a-a-lin! Khng c lui! Tao s b--n-n-n my!. Ti s ci g ny s nhm ti l mt tn o ng v bn ngay. Tay trung u bn mt pht sng cnh co ln tri, nhng ri t nhin gc xung, u ng ra sau. Chin tranh cha y nhng iu l lng. C l mt vin n qun c h vin trung u tr, cu sng ti Khi ti n ch Rashid, anh y ang b mt nhiu mu, c gi chn anh trn u gi bng c hai tay. Ti x vi qun anh, bng mt ming gc vo trn vt thng cm mu. Rashid c gng dy. Xng khng b thng tn, anh y thm ch c th i vi bc. Sau , ti t anh ln mt chic o ma v ko anh v hu tuyn. Nhn c sang phi ln sang tri, thy nhng anh em thng binh khc cng ang c ti i, ti i ng hng. Nn nhanh chng a Rashid n c trm phu. Sau lng ti, ting gm ca cuc chin bng dng lng i, chc l bon c ngng chng c. ni ny ca mt trn, khng cn chin tranh. Cui cng, ti cng mang c ngi ng i n mt ni c th gi l im trung chuyn. Vi s gip ca mt anh ti thng, ti a Rashid vo trong mt ci h khng l, c chng 200 thng binh ang ch n lt a i. Cnh ti thng ha s s tn ton b s anh em i trong vng na gi. Ti cho tm bit ngi bn, v chy tr li tm Fuat v khu i . Th Rashid ra sao? anh em hi ti. n!. Nhng tim ti tru nng. Ti lo lng cho ngi ng i ca mnh. Pha bn Frizt khng c hot ng g. Bn ta cng vy: i ch nhng din tin tip sau. Lc tri vn cha ti, v ti, sau khi c php ca ch huy i i, ln v pha sau coi Rashid th no. Khi ti quay li c ch y, khng thy c du hiu g ca ai. Ti tng rng tt c anh em c di tn ri. Nhng khi nhn vo trong h, tht kinh hong: 200 thng binh nm yn lng v bt ng, nh ang say ng, tuyt ph y mt h. Ti nhy vo trong h v ng mnh vo ngay vo vai mt ngi lnh gn nht. Nhng thi th anh cng thnh ri. Ti ht lon ln: Cc ng ch! Tr li ti i! C ai cn sng khng?. Yn lng. Dng nh mi ngi chm vo gic ng di m, v khng bao gi tnh dy. Rashid u? y ri! Ti gi nn ca anh ra. Mi tc hoe ph y sng mui. Ti nhy khi nm m chung v 54

Chng ng t Stalingrad trong cn in cung i tm bn ti thng v ch huy ca chng. Nhng ti c th lm g? Khng c cht du hiu g ca bn h c. Ti tr v i i v ni vi mi ngi rng n c: ti khng mun h au bun. Cn ti, th n gin l phi gng sc tip tc, sau khi phi thy nhng cnh tng kinh hong; sau khi phi thy qun ta cht mt cch v l nh vy. Thng 11 nm 1943, ti b thng nng, sau na nm nm dng cc bnh vin khc nhau, ti tr v qu nh Brichmulla, b loi khi vng chin u. Khi qua Gazyl-Kent, ti khng dng li thm gia nh Rashid, ti khng sc che y bi kch v ci cht bi thm ca ngi ng i vi v, vi con anh, m iu ny ch lm t thm cho ni su mun ca h. Sau ti mi v thm Gazyl-Kent, trong b dn s, ch nhn thy h. l sau khi ngh chng 2 tun Brichmulla, ti n phng Qun v Bostandykski bo co. Trn ng v, ti dng li GazylKent, i xung ng Lenin, bn pha nh s l. Mt khon sn nh, mt cnh cng vi s 15 v bng hc n. Ti g ca. C ting ch sa u sau ro. Ri ting chn trn ca mt cu b chy ra cng. M ra, v dng nh ti thy li chnh Rashid, nhng mi chng 5,6 tui. Ti nhng mun ku ln Rashid. Con trai anh y, Ruslan mt cu b cng cp vi i mt xanh v n ci thn thin cho ti: - Cho ch! Ch mun gp m chu ? Cht xu m ra lin, chu s gi m. Tnh to li mt cht sau cn chong, ti bo cu: - Khng, cm n ngi anh em. Xin li, c l ch nhm nh Cu b trng bun i. Ti nhanh chng quay li v i xung ph. Khi gn r ngang gc ng, ti lic li ng sau v thy Ruslan cng m. Hai m con ng , nhn theo ti.

55

Chng ng t Stalingrad

Chng 7: Chic ng h vng chin li phm

Ngy 31 thng Mt nm 1943. Chng ti n c vng ngoi thnh Stalingrad. Mt thnh ph nt. Khng th t c bng li quang cnh ang m ra trc mt chng ti. ng l khng cn mt ngi nh no! Khng nc, khng sn. Ch cn vi bc tng him hoi cng nhng khung ca trng tri, th duy nht c th thy l hng ng gch vn khng l. Anh em c thng bo rng bn c b chia ct thnh 2 cm nh. Nhng chng u vy? Vi th pho v li l, chng ti sn sng cho cc trn cn chin trn ph. Ba l th ln cht bng n. Mi th khng cn thit c b li pha sau. Chng ti tin vo trung tm thnh ph. Ln u tin pho binh phe ta phi tht nghip: vng vy hin qu nh v nu bn vo th tht l nguy him. C cnh ci chng ti cng c lnh bn khng xa qu mt ngi nh hoc mt con ng ln cn v e rng c th trng nhm qun mnh. C ting sng! H, bn Nazi ang y ri! ng kia, trong ngi nh , ng ra nn ni chnh xc l trong ng nt . Chng ti nhanh chng trin khai khi ci v qu tng p ngay trn u bn Frizt. Mi ngi khng dm bn xa hn v ngi c th trng qun ta to nh k cn. y khng c ng phn tuyn r rng. Ti c cm gic rng qun mnh v qun ch an xen nhau trong mt vng da beo ( nguyn vn l trn mt bn c vua - ND). Hy cn thn tng pht n khi bn! Ngy 1 thng Hai nm 1943. Mt s ngc nhin ng k nh thc ti dy. Lc tri sng hn ri. Vi anh em, ta vo nhau nhn v pha bn kia ng. Chuyn g vy? Ti b ngang qua vi ngi xem c vic g. Khng ai phn i c, h ang phn tm bi nhng cnh tng. Ti nhn qua nhng chic ca s trng rng ca ngi nh i din v vn khng hiu chuyn g.Vi mnh vi trng treo tng ten trn ca s, trn cc ng gch vn, c gh rch mu trng cng c treo gn gng. Ch c s yn lng. Khng mt ting ng. u hng ti khng nh ai bt ra t , nhng rnh rt, nh nhng, t nh nh th ngi ni s n chy mt. Liu chng ti nn ri cng s khng? V nu n l mt ci by th sao? V ch mi m qua thi, bn c cn t chc c mt cuc chin ra tr. Nhng s t m trong chng ti qu mnh. Nu l mt ngh u hng tht s th sao? t nhin ti thy s ngng nghu hin trn gng mt ca anh em. H ang nhn nhau vi nhng n ci hin lnh. Mi ngi en nh qu: bn thu, b hng ph y. Liu chng ta c nn chp nhn mt s u hng c iu kin? V chng ti cng cn mt ngi c dung nghi t chnh cho dp trng i ny. V h u ri, nhng ngi m c v ngoi ng b ?. Ti ngh. Nhng phi chp nhn thi, khng th qun ch s ngh ta e ngi v thay i nh mt! Ti tro qua u anh em, nhy ra v i ra gia tim ng. Chn ti nh th lm bng g vy. Ti i rt chm. Vi v gh trng hin hu trn rt nhiu ngi nh, v mt s trong chng ti cha bao gi ngh rng c cha qun Nazi. Nhng chng ang u nh? pha xa xa, ti thy nhng s gi khc cng lo lng nhn quanh nh ti v cng ang ng gia ng. Chng ti gi nhau nhng ci nhn ngng ngng v nhau. Trng ny! Nhng tay ng ngch, t bin mnh 56

Chng ng t Stalingrad thnh l tiu! Nu m lc c ting sng, chng ti s khng cm gic g tr s xu h. Ti r rng l c mang khu tiu lin trn vai, nhng trong trng hp chng n sng th khng cch no dng kp. Ri sau , ln lt, bn h xut hin t sau cc ng nt. T t, chm chm bc ra khi cc hm h, h nm sng ln tuyt v gi tay ln. H nh dng dng trc v nhch nhc ca ti, mt i din khng ng b cht no! Mt khu sng lc ri xung di chn ti. y l du hiu cho bit ngi nm n mt k rch ri t ti, qun mnh trong mt tm chn l mt s quan. Tn ln khng n ti. My c th in nu my mun ti ngh nhng phi u hng Qun ta, thy bn c nh vy, rt n tng v bt u tro ra ng. So vi chng ti, qun ch trng nh nhng k u ng x ch. H nm v kh v yn lng sp thnh hng. t nhin c mt bo co n gin, ti tm: mt s quan, dng nh t bn vo tim Mt i i thuc lc lng c bit n trn nhng chic Jeep Willy. H vy quanh bn Frizt v bt u tch thu tt c nhng th c gi tr cho qu Quc Phng (mt loi qu t nguyn, gp tin v nhng th c gi tr cho cc hot ng chin tranh, qu ny tht ra c n chng 20 triu rp ND). Mt vin i u tr cho php ti c ly vi th cho c nhn t ci ng ng h, hp thuc l, bt la v kim hon. ng i nhn mt cch ghen t khi ti nhanh chng tun ly c vo ti. Nhng ti cng ngh n h c chng 17 ngi trong i i mi ngi u c mt chic ng h chin li phm. Tt c, ch tr mt cu, Victor Kozlov, quyt nh b i m khng ly ng h. Cu ta bo co vi ch huy rng ti gi li chic ng h tt v t gi nht cho bn thn. i i trng ngh ti nn t nguyn np n vo qu Quc Phng. Ti a n cho anh y ngay lp tc. Nhng sau , ti pht hin ra, sau cng, n li nm trong ti ca tay thng s qun tr. Ngay sau s kin ny, ch huy s on t chc mt bui mt tinh cho nhng ngi tham gia trn nh Stalingrad. ng din thuyt, phc ra nhng mc tiu sp n ca chng ti cho mt s sp khng xa ca c my chin tranh Ht-le. Sau bui mt tinh, ti l ngi u tin bo co vi v tng v tay thng s, ngi ang hin din ti , gi lm ca ring chic ng h vng chin li phm, m ti t nguyn ng vo qu Quc Phng. V tng nh b xc phm v lnh cho tay thng s phi np ra ngay chic ng h. Anh ta tun lnh v a n cho v tng. Nm 1975, ti gp li v tng Poltava, l ln mttinh u tin sau chin tranh ca trung on chng ti, v ti thy chic ng h vng trng ging ging m ngy 2 thng 2, t nhin, chng ti c lnh di chuyn c m n cm cnh bc qun c, chng vn cn cm c. Ci vin cnh b git trong trn nh sau cng - khi cuc chin gn nh kt thc - tht l ti t. t nht l y, ti Stalingrad. Chng ti n im qui nh trc khi sang ngy mi, v c th hiu c s vui mng ca mi ngi khi ti , cng c nhng l c trng! Xm cht na l chng ti m chm ly bn Frizt ch m! Xut c ngy chng ti m i xem ci siu th ni m Paulus t s ch huy. C trng khp ni trong thnh ph. Chng ti xoay s ngh ngi mt cht, m xung th li nhn c thng bo v cc nhm tn qun Nazis n l vn tip tc chng c. Th l c hn mt tun, chng ti r sot trn cc con ng, trc bn cung tn cn sng st ra khi cc cng rnh. Sau , l hng on t binh, chm chm diu qua trc mt chng ti i ra khi thnh ph hoang tn nhng chin

57

Chng ng t Stalingrad thng. Nhng k b m hoc b thng l lt theo cui mi hng, qun mnh trong chn t u ti chn. Ti hi hi lnh p gii chng: i u vy? n Gumrak h min cng tr li. Nhng anh em cn sng nhn c huy chng Phng th Stalingrad. Nhng chng ti khng cn bao nhiu. n cui trn chin, ch cn mt dm lnh b binh m cng hc trng Qun S Tashkent vi ti, tip tc phc v. V c quyt nh phn b chng ti v cc i i mi ti lp. V vy Fuat phi chuyn sang tiu on khc, chng ti phi chia tay nhau. Sau , ti khng bao gi c gp li anh na. Trong cc chng trc ti k rng sau khi ti mt trn Stalingrad, ti v tt c nhng anh em lnh trng khc u b bn rn tn cng, vi mi ngi chng c hi nh b cp. Rn ph y ngi t u n chn, trong nn, trong o chong, o ma, trong gng tay..chng t li thnh t. Vi chng ti, rn mi chnh l k th kht mu s 1, cn bn c ch l s 2. V bn Frizt cn cho chng ti ngh ngi i cht, cn rn th tn cng 24 gi mt ngy! Chng cng khng h s cc loi ho cht c dit cn trng m ti hng ngy ln thn th ti nghip ca mnh. M cch iu tr ny lm ti ng bnh, xy xm mt my. Ti khng t hn mt ln xm nhy vo ngn la ca mt chic xe tng chy, v bn rn tra tn. Bn rn lm ti khng ng c, ngay c khi mt mun cht, tay ti c t ng theo bn nng m n nhng ni kh n nht trn c th, gi n bt mu. Ti dng mi c hi nht nn (m) xung di khu ci v nghin bn rn bng sng. Khng ch chic nn m c a b ci cng dnh y mu. Ti lng Karpovskaia, ni s on Cn v s 66 tn lp ca chng ti tr qun, anh em quyt tm tuyn chin mt trn khng khoan nhng vi bn rn v c c mt cuc phc hn y ngt ngo! Mi ngi nhanh chng thit k v dng ln cc phng sy v phng sauna hoc bania (nh tm hi kiu Nga - ND). Hng ngy chng ti tm ra k c tot m hi trong cc phng xng hi trong khi bn phng sy th qun phc c h trn la n khi bc khi. Nhng bn rn vn tn ti. Tht l tri nh thnh m! Chng ti phi lm g by gi? Ti b mt b mt ci hp qut (bt la) vo ti qun v cho ci nhiu gp 03 ln vo l. Phng sy ca chng ti chy ri hon ton. Lc lng c bit tin hnh mt cuc iu tra, nhng khng th tm ra chng c ca mt cuc ho hon c , v th l mi ngi c cp cho qun phc mi tinh. K t ngy th bn rn mi tht s b tn dit. Chng hng ri anh em a vi nhau. V sau , ln lt t ci ny n cc khc, cc phng sy ca cc i i khc cng b ho hon. Lc ny th lc lng c bit chng t g v tr ny. Cui cng th ti cng c c mt gic ng ngon! binh trm Karpovskaia, c rt nhiu my mc cng c thu c ca ch, v ti c c hi tn mt thy t binh c lao ng. Tht ng n! C mt ci my ang c sa cha v cho chy ch test c bit. Vi ngi khi ng my v dng nh my chy trn tru. Mt k thut vin cao cp ngi c, trng nh mt bc s, lng nghe ting my cn thn t nhiu gc khc nhau. Gng mt anh, trng nh mt th dng c, phn nh chnh xc cht lng cng vic.Th my bn ta ngh rng chic my c th a vo hot ng ri. Nhng ngi t binh c th lm h ct hng vi mt ging cu knh Nein! (khng). Dng nh anh ta nghe c iu g m th my chng ta khng bit. Nhng m thanh xa l. Bng ting c, anh ging cho nhng ph t: h mt ln na tho chic my ra v xit li nhng th trng khng quan trng nh ai c, vt trn cc thanh truyn ng. Hitler Kaputt? Stalin gut. H gt u: Russ Kamerad gut! (ng ch Nga

58

Chng ng t Stalingrad tt ND). L no h chnh l nhng ngi m mi ch cch y 2 tun hung d chin u chng li chng ti? Anh em lnh trng hon ton nghi ngi C th no nh vy!. Chng ti c cm gic rng chin tranh kt thc. Nhng kt thc tht s cn xa, rt xa! C bao nhiu ngi ng xung gia hai ma xun nm 1943 v nm 1945? Nm trong i hnh ca Qun on b binh cn v 32, s on B Binh Cn v 66 ca chng ti c a ln tu v di chuyn qua Tambov, Lipetsk, vng Voronezh, thng hng n Kursk. Ti nh nh in ci nh ga ng yu khu Lipetsk, ni on tu qun s ca chng ti dng li vi ngy. Nh ga v ngi lng k bn u mang tn Dobrinka (ting Nga, t dobry ngha l tt, mn khch ND). Ci tn lm chng ti , v mi ngi u mun gn gi hn vi dn a phng. Cc chu thiu nhi c bit mn m chng ti, cn anh em th chia cho cc chu thc n. D cuc sng cn nhiu kh khn, nhng khng kh lc quan bao trm ln khp cc no ng, mi ngi tin rng chin tranh s kt thc khng xa. Cc c gi v ph n c cho chng ti mi th m h c th, nhng iu quan trng nht l chng ti cm nhn c tnh yu ca h dnh cho anh em, dnh cho qun i ca chng ta. Lc l ma xun, thi im m khu phn lng thc xung thp nht, v vy l anh em chia s nhng phn thc phm m bc ca mnh cho ngi dn Dobrinka. Mi mu, mi ci bnh m c nhn vi lng bit n. Cc chu nh khng n ngay bnh m, m mt tng cht mt, nh mt ko, ko di nim vui sng. Tha nhng c gi thn mn, ti xin li nu nhng on miu t dm ngy ti Dobrinka li mang mt n tng ngt ngo qu mc. Nhng sau trn chin Stalingrad, c th bn thu y rn ca ti cn nc m v qun o cn git. C u c cng vy, ly li thng bng, phi tm n nhng ni ty u bng lng n cn v tnh ngi. Tht cn thit tin hnh hi phc linh hn mt con ngi. Bi v ti tin rng ch c ngi tt mi chin u c vi loi c qu. Tha nhng c dn ng mn ca lng Dobrinka! Ti mun cm n v nhng ngy c cng trong ma xun nm 1943, sau nhng iu kinh hong mang tn Stalingrad! C l ti nh ga ti nhn c tin tc t nh? Cha ti khng c l th ngy 6 thng 12 nm 1942, khi ti vit v tn pht xt u tin b chnh tay ti dit. V ngy 12 thng 12 ng mt trong mt tai nn m. ng ch mi bn mi lm tui. * Ti yu cha ti hn bt k ai. Ti t ho c l con trai ca ngi. Vo nm 1934, ng c c hi gi 4kg vng cho bn thn m khng b nguy him g, nhng ng khng lm vy. Ngay c cn b thanh tra cng bo ng kh khi giao np n. Cha ti l ngi nghim khc nhng cng bng. ng l mt ngi CNG SN. Ti nh mang mng rng trong thi im , nhng ng vin lm vic m t ra mc lng ca h khng qu 40 rp mt thng. M ti c phn khng hi lng vi cha, bi nhng ngi th m khng-ng c thu nhp hn gp i v nh vy i sng kh hn. Nhng cha ti lun thuyt phc m rng ng lm ng. Nu hi rng cha c yu ti khng? Ti ngh l c. Nhng ng c giu tnh cm ca mnh vi con ci: Nu b nghe ai bo rng con ni tc, b s nh n con mt trn nn thn. Ri n mt ngy, cha tm cho ti c mt cng vic m, l vic iu khin nga ko thng trong hm m. Nhim v ca ti l lm sao cho con nga i. C mt s lnh m cc th m thng dng. Ti d dng hc chng v bt u kim cm.

59

Chng ng t Stalingrad Lc ti mi tui. Hm y tri nng. Con vt bng bnh c dng dng, ri b l mng chch. Nga l mt loi vt thng minh. , cu kia ch l mt thng nhc, ta s cho cu thy. Ti s nh xe kiu no nu ch ra lnh cho con vt bng ging mt cu nhc? Ti khng ngu hn con nga ca mnh: th l ti biu din k nng. Ti c ni bng mt ging trm, bt chc kiu ca vi tay muzhik, v s dng nhng t ng tc tng nht m ti bit. H, n hiu nghim! Con nga bt u lm theo lnh ti. Ti vui mng v c th lm c nh ngi ln. Ti thy xu h khi pht ra nhng t tc tu, nhng ti phi th v l nga mun th. Ngoi ra, ti hay thy nhng ngi ph n nng dn trc khi leo ln xe nga, thng ra s hng trn vi nhng t kinh khng nht cho s mnh ca h v cho c con nga na! Ti lm cng vic nh xe c vi gi ri. Mi th u n c. Ti tip tc qut tho tc tng, la khn ging. l vic phi lm. Ri ti cm thy c ai nhn gai gai sau lng. Ti quay li chnh l cha ti, ng ang ng v c du n ci sau hm ru rm en x. Ti s qu chng v ngh u tin l phi chy trn ngay. Ri tim ti chng xung, ti cp mt m khng dm m ln. Cha ti n bn cnh, a cho na lt sa cng mt t bnh m, ri nh th khng c vic g xy ra, ng bo ti vo trong bng rm n tra v trng vic gip ti khi ti n. Ti ngng m nhn cha ti lm vic. Ch cn s hin din ca cha l lm cho con nga phi i. N ngc i mt ranh mnh nhn cha ti v nh hiu rng ngi nh xe mi cha t ca loi nga. Ri con vt qui qu ny i m khng cn qut mt li, mt cu no. Mi khi n dng mt cht, cha ti li nh nhng v vo hm vai n bng chic bn tay to ln ca ng. Ti lun mun n cha ti bng tt c kh nng. Ti khng ngi bt k vic g. Mi khi cha hi lng v khen ti th l phn thng qu gi nht m ti c c. Gi y, ti b ly mt i nhng phn thng qu nht . Cha ti s khng bao gi c bit rng ti c huy chng V lng dng cm. Ngi i ri. Suvorov cng hi sinh. Cn ai di theo ti? Ai quan tm n ti? V ai s mong ti thnh ngi tt? Tim ti au v thm kht mt tnh yu. * Ngy 9 thng T nm 1943, chng ti xung tu ga Davydovka v bt u hnh qun n Stary Oskol. By gi chng ti vng Voronezh. Tt c cho tin tuyn, Tt c v chin thng, Qun pht xt xm lc phi cht!. Nhng khu hiu ny xut hin khp mi ni. Nng dn y trng hc hc, trn ngi l qun o xc x v i giy c nt. Chng ti vt qua ranh gii vng Voronezh, tin vo vng Lipetsk ri hng n Belgorod v Kusk. Khng xa th trn Stary Oskol, ti mt khu rng gn lng Tioply Kolodets, trung on b binh cn v 193 ca chng ti dng li ngh ngi. Ti y, u thng 6, chng ti c chnh thc nhn l c Cn v, c bui l c ngu trang cn thn. Chnh thn tng Alexander Rodimtsev, t lnh Qun on Cn v 32 trao cho. Ti cn nh nim phn khch ca mi ngi khi c tn mt thy v tng ni danh, Anh hng Lin X t thi chin tranh Ty Ban Nha vi ngi sao vng trn ngc (i tng Alexander Rodimtsev c danh hiu Anh hng Lin X ln u vo nm 1937 v nhng hot ng trong cuc ni chin Ty Ban Nha, v ln th hai vo nm 1945 v phc v trong cuc chin tranh v quc v i ND). i t Cn v Ivan Tukhru, trung on ph, qu mt chn, hn ln vin c. Chng ti cng qu xung t lng tn trng. ng bn v tng tr danh, l i t Cn v Pavel Bilaonov, trung on trng, anh cao hn mt cht, ta vo nng.

60

Chng ng t Stalingrad

Chng ti c bit s on 293 ca mnh c tr thnh s Cn v 66 t hi Stalingrad, v gi y chng ti st rut c nhn huy hiu Cn v. N gn ging nh Hun chng C , chng ti mong c cng sm cng tt, c th khnh khng ra ng. Ch cn mt ng i thy mt tay lnh Cn v ca n v khc c eo huy hiu, th tin tc s c chn n chy v chng ti s m ngay n, tn mt nhn ci vt xinh p . Trong thng Su, sau khi nhn c C, cui cng th huy hiu Cn v cng c gi n trung on. Mi ngi c mt ci! Hi , lnh him khi c c huy chng ch ng ni chi n hun chng. Vi rt nhiu lnh Cn v th ci huy hiu l th trang tr duy nht trn o, v thng th h cng ch cn g khc thm. Sau huy hiu Cn v, chng ti c nhn huy chng Phng th Stalingrad. Lc y, vi hai th huy chng , mi ngi tr nn c bit khn khi v kh nng chin thng v tr v vi gia nh! Anh em bt u sn biu tng Cn v ln xe tng, ln pho, ln xe ti v c trn thng xe nga hai bnh. Chng ti cng lm nhng biu tng bng ng thau v khm ln bng sng trng, sng tiu lin. Th no m lnh trng c thi gian v tm ra c vt liu lm, l b mt! Vo ma ng, chng ti eo huy hiu Cn v ra ngoi o mng t, nh vy mi ngi c th bit c chng ti l lnh Cn v! on vin on TNCS Komsomol c th eo thm huy hiu on; rt cuc l c n tng rng mi ngi u c ti vi huy-hun chng, nh vy lm cho anh em t tin hn. Nu c ai phi i trinh st, th ngi y cn thn tho cc huy chng, huy hiu t o trong, o ngoi cng vi ton b giy t v giao n cho chnh tr vin gi cho n khi anh ta quay li. Mi ngi ngh rng: chin tranh xy ra hai nm ri, nu khng c c chic huy chng no, c bit l sau trn Stalingrad th tht l xu h. Anh lm g m anh khng nhn c bt k mt huy-hun chng no? phi, tt c chng ti, nhng ai cn sng u c nhn huy chng Phng th Stalingrad. Ti th cn c thm chic huy chng V lng dng cm khi git tn pht xt u tin. Nhng c bao nhiu tn Frizt b dit gia hai ln nhn thng nh? Khi cn gn Stalingrad, mi chng ti c cp cho mt chai na lt cha mt loi dung dch cn lng nng mi, ci ny c dng trong trng hp b nhim hi c Ypert. Cht lng ny khng th ung, nhng nu dng nhm la th tht hu dng. V r l chng ti c lnh khng c dng cho vic y. Anh chnh tr vin ti khng nh tn anh, nhng anh thay cho Fatkulla Khismatullin, ngi hy sinh ngay trong trn nh u tin th c bit nghim khc vi nhng trng hp khng tun theo lnh ny. Nu anh thy c ai s dng sai mc ch, th ngi y c c phi i din vi to n binh. Nhng mnh lnh ca ci lnh, ci i cn gh hn, v chng ti c tip tc tm cch t ci cht lng . V n mt ln n, anh chnh tr vin khng th tr ni lu hn trc ci gi rt, th l anh chui vo hm v quyt nh s si m. Anh rc mt t ci cht lng y vo l, nhng v qu vng v nn ci tay ang cm chai b bt la, bng ln. Theo bn nng, anh git mnh tay, lm cho ci cht lng y trn ra nhiu thm, c th d dng t cht anh ta. Sau , khi chng ti bng b cho anh chng bt hnh ny, ti khng th khng im mt cu ch nho ng bao gi t ph lut ca chnh mnh!. Anh y khng bao gi tha th cho cu chm bim ny ca ti. Nhng ti vn ngh l ti ng. Tht khng khn ngoan v khng ng khi cm nhng ngi khc lm iu g , hy t i lm ly! V l nhim v ca ti phi ni vi anh v d g ti cng l b th chi b ca i i. 61

Chng ng t Stalingrad Trong sut cuc chin, ti c dp gp nhiu chnh tr vin. Nhn chung, h l nhng v ch huy gii v c kh nng s phm. Cc chnh tr vin gi cho tinh thn binh s c vng vng v gio dc h bng cch bn thn th phm. Ti cng phi lu rng, vi binh s, c bit l vi nhng ngi gin d, h knh trng ngi chnh tr vin, nhng ngi c th gii thch r rng v mc ch ca cuc chin, v v tnh hnh ngoi mt trn cng nh tnh hnh th gii. Vi mt ngi lnh, nhng g l quan trng nht? l c n ung tt, l c bit h chin u v ci g, v tn trng cp ch huy. Ngay nh bn thn ti, ti c gio dc rng v nguyn tc ngi Cng sn phi lm gng cho nhng ngi cha vo ng. Chnh v vy m ti kh chp nhn mt s tht l c mt chnh tr vin khng xng ng vi v tr m anh ta c c. Bt hnh thay, ti gp phi mt anh chnh tr vin khc trong i i. Tn anh ta l Snesar hay Snesal g , ti khng nh ch xc... Mt ngy n, hn ta thy chic ng h eo tay chin li phm ca ti. Hn bo: - Cho anh i!. Ti hng c tham lam, nhng c iu g trong ging iu ca hn lm ti khng thch - Thi, t tm ly t bn Nazi khi chin u i, nh tui n - a cho anh ri anh s thng cho ch - Bng cch no ti ngc nhin hi li - Anh s ngh thng huy chng cho ch Ti ngh C nn m hn mt c khng?. Nhng ri ti hnh dung ra to n binh, vi quan to v cu kt lun n t hnh. Khng, tt hn l khng m hn, v mnh c th tr gi t hn cho vic ny! V ri ti ln ting: - My l mt thng phe phy bn tin! cc i! My ang bun bn ci g vy h? T quc s tng thng huy chng cho tao nu tao xng ng ch khng phi l my. Ti ngc nhin l hn ta im lng nghe nhng cu chi v ch bo ti l Thng khng cng vi mt ci mm ci khinh th. l on trao i hay ho m chng ti c vi nhau. T quc tng thng huy chng cho mi ngi, nhng c bit l nu c ngi tin c!!! Ti khng th ni rng ti lm mt uy tn nhng tm huy chng m chng ti c c khu rng tha cnh Stary Oskol, vn mang li sc mnh cho nhng trn chin v sau. Ti ch tin rng trong khi hu ht cc ng i c ca ti phi hy sinh th ti, cn sng, l mt phn thng ln nht. Ti trng qun s Tashkent ti l mt ca s c hng c cht ging ch huy, ging vin bo th. Ti khng tr thnh mt s quan ch huy, nhng kh thnh cng vi s nghip ca ht. Mi ngi u thch ca bi Katiusha, Tachanka-Rostovchanka, Ba chng lnh tng, Hi pho th, Stalin ra lnh, Cuc chin thn thnh. C mt bi ht khc, chng ti gi l Kalinka. Giai iu th theo mt bi ht ni ting cn li th chng ti t ch. N ni v mt ngi ch nc Vologda. Li bi ht va tro phng, va tr tnh, li va hm hnh, d dm. N tht l nh. Chng ti phi nhc bng ting so ming v nhp v tay. u tin, chng ti thng lm cho thnh gi (chnh yu l ph n, thiu n, cc c v cc chu thiu nhi) nh nc mt bi nhng bi ht i loi nh C c thiu n ng yu cnh nh, c mt ngi v qu hoc Bn khung ca, nng treo mt ngn n. V sau khi h tht tht mt cht, chng ti tri bi Kalinka ca anh em ln, v th l h ci n tn mang tai. Ri nhng thnh gi y nhanh chng vung tay v pha chng ti, ng thi ko khn che mt, bn ln. Nhng 62

Chng ng t Stalingrad ngi gan d nht th bt u nhy ma. Cn chng ti th ht cho n khi khn c ging. Nhng h th vn c yu cu chng ti bn Kalinka thm ln na. - Mansur, cu l ngh s h hi - Khng, l th m Trung on trng, Pavel Bilaonov nh mt ti gia hng ngn chin s khc ch v cch ht nghch ngm ca ti. Anh y rt thch bi Kalinka v thng yu cu chng ti ht cho anh nghe. Cn vi ti, th ti bit mt anh t hi Buzuluk. Khi anh l mt thng u. Anh kh cao, v thn hnh trng rt th thao, tc rm, trn cao, i lng my trng nh cnh chim ng. Tt c , cng vi v t tin, ci nhn y quyn lc, ging ch huy mnh m v mt hun chng C trn ngc, to nn mt n tng mnh m vi l tn binh chng ti. Anh em ngay n anh trong s nhng s quan s on n n chng ti khi mi ngi va xung tu. Anh y l ai nh mt tay lnh thm th, ri hch khuu tay ngi khc nhn. Nhanh chng sau in bo lnh tr li ngay: Anh y l Pavel Bilaonov, trng phng Tc chin s on, qu Caucasus, Osetia. iu ny gii thch cho dng iu mnh m ca ngi k s si ni ny. Cn by gi th i u Cn v Pavel Bilaonov l trung on trng trung on B binh Cn v s 193 ca chng ti. Phi ni rng, tt c lnh trng u mun chin u di s ch huy ca Chapayev, Budionny, Kotovski hoc Blukher (nhng anh hng ca Hng qun thi Ni chin ND). H khng thch chin u nhng ni khng c ngi kiu Chapayev! D nhin, nu nghim khc m ni th ch huy l ai cng khng c vn g: n gin, ngi lnh c i hi tun th cc iu l ca qun i, ch vy! Nhng bn cnh cc iu l, binh lnh mun yu mn cp ch huy ca h. Tnh cm kh ni r hoc k ra, nhng n s gip cho lnh trng chu ng c nhng iu kin kh khn ngoi chin tuyn. V nh vy, d chng ti c thch hay khng, th dng iu, ging ni, sc hp dn, tt c u quan trng vi ngi ch huy. V nu v ch huy ca bn khng ch bnh trai m cn can m, cng quyt trong chin u th lnh trng s theo anh ta vo c a ngc gh gm nht. Nhng tay lnh Stalingrad cu chng ti thng k cho lnh mi v trn cng kch Nm ngn i, ti thi khc nguy cp nht, Bilaonov xut hin bt ng v ngn cc tiu on rt chy. Chng ti xem nh trung on l ca Bilaonov, mt cch y t ho, v t gi mnh l Lnh Bilaonov. Anh c hai cp ph, l i u Cn v Vladimir Yegorov kim chnh u trung on, v i u Cn v Ivan Tukhru, quc tch Estonia. By gi, trung on chng ti c lnh o bi ba i u Cn v. Cui thng Su nm 1943, cch by mi kilomt v hng ng bc ca chng ti l lng Prokhorovka. Tri rt nng. Khng mt bng my trn tri, khng mt git ma. Khng kh ng c v kh khc. C ngy ng ng trung on chng ti ht tm tr vo hun luyn chin thut. By gi ti l khu i trng khu i ci chnh s mt v l ph t trung i trng. Chng ti hun luyn tn binh, chia s nhng kinh nghim Stalingrad, ng thi hc nhng th m chng ti khng c thi gian trng Qun s Tashkent. Chng ti hc bit nhng c phn chnh ca cc loi tng Tiger, Panther, Ferdinand v nhng loi tng, pho t hnh khc ca phe ch. Cnh pho th nhn nhng v kh chng tng mi. Chng ti cng lm quen vi loi pho t hnh 152mm (Su-152 ND). Lnh b binh th c v kh chng tng ng tin cy: lu n chng tng cng v s chai Molotov cocktail.

63

Chng ng t Stalingrad Chng ti khng ph thi gian. Hng ngy nhng chic tng T-34 gip chng ti thc hnh. Mi ngi hc cch nm chai chy v nhng qu lu-n-p (percussion grenades ) nng n. Nhng tri th pho nh vy n trong tay bn nu bn v tnh p n vo vch ho khi nm. Nhng nu nm trng chic tng, th sc n ca n c th lm chic tng cht d. Cnh cu binh chng ti cng ging gii cho hi lnh mi nhng im yu ring bit ca tng loi tng Tiger, Panther, Ferdinand v.v.. Nn hnh ng theo tng cp. Hy tng ch chy qua mt, vt qua ho ca bn, khi y, mt ngi bn ym tr, cn ngi kia nm th pho hoc chai chy. V nhng bi hun luyn chuyn su lin quan n tng, nn chng ti tin rng mnh s sm tham gia vo nhng trn chin c lit gia cc lc lng tng thit gip. Ri mt ngy, sau khi ri v tr bn, chng ti bt u o ho. Cui cng th tri cng mt cn ma to, nhng anh em vn cm ci cho n tn ti. Chng ti thc hin cc bi hun luyn rt nghim tc! Nhng cng cn sc lm mt ci hm c mt lp t dy trn nc. N tht s l mt ch tr tin li, p v kh ro. Khi xe nh bp n, mi ngi c mt ba n ngon lnh. Tri vn tip tc ma to. Anh em chun b ng. Ngi c phn cng trc cng ln cht gc. V nh thng l, trc khi nm xung, ti kim tra li ci mascot may mn ca mnh: nhng ti qun ti trng trn. u tin th ti ngi vt xung, hon ton sng s. Sau ti bt u ngh li. Chc mnh nn tm li n? Nhng u? Trn mt t m t v b khuy tung bi hng t du giy nh binh? Trn ng c mc cao, trong cn ma trt nc v tri ti en? Hay trn cnh ng trng tri gia hng ng t nm quanh cc chin ho? Tnh th trng nh v vng. Ti lm mt l ba may mn ca mnh! C ngha rng ti s b git. u c ca con ngi mi b n lm sao! Ti ngi , trong cn hm v c t nh mnh nhiu ln rng cht by gi th cng khng t nh hi mi bt u, trc khi ti h c tn Pht xt u tin. V cng k t mnh kt liu bn chng kh nhiu ri! Nhng ti mun sng bit bao. t bit l cn sng st sau trn Stalingrad. V dng nh chin tranh gn kt thc ri Ti c t thuyt phc rng ci ni s m cht m tn l v l. Rng d g ci mascot ch l mt ci th m mnh t h cu ra thi m. C mi lin h thc th no gia ci vt b t vi cuc sng ca mnh u nh? Ti sao mnh li t nim tin vo n? Nhng c mt sc mnh v hnh no ra lnh cho ti: Hy i tm n i!. Tri t nhin tnh ma. Ti b ra khi hm. Nhng ti tht s khng c hi vng tm thy c ci mascot ca mnh. t st m t khp mi ni vi v vn vt giy lm bm nc trong . Ti thy mt du chn b chng. t l ca Ivan Konski hoc Sergei Lopunov y. Hai tay c chn nh chn voi. Ri ti t nhin trng thy mt th g ging nh mt ci que mnh, mt ci ngi trong ci vt gt chn. Ti ci xung, li n ra, v thy l mt ci t mnh c l. Ti d n vo gn hn v ngi n. C mi nicotin. Tay ti run ry! C vt qua ci nim vui hoang di dng trn trong tim, ti cn thn m tm k hn trong vt chn, v nht ra c ba mu na. Vng, ng vy, chnh l ci t thut l ca ti, n b p v v thnh 4 mnh. Ci mascot ca ti! Quay tr li hm, ti ly mt on dy, buc cht bn mu li vi nhau. Ri giu n vo trong ti qun, khu k li. Sau s cng thng v s hi qu mc do ci mascot b tm thi tht lc, ti thy bun ng v ln ra ng ngay. Trong m, ti thy mnh nm cht, tay chn dui thng ra. Ti git mnh tnh gic. Mi ngi trong hm vn cn ng ngon. Khng ai thy g. Mnh c l s b thng nng y ti ngh. 64

Chng ng t Stalingrad

Chng 8: Chic Tiger ca Kostia

Trc khi trn Kursk din ra, s on B Binh Cn v s 66 ca bn ti (nm trong Qun on B Binh Cn v s 32, thuc Tp on qun Cn v s 5, Phng din qun Steppe) ng tuyn hai, cch chng 70km v hng Bc lng Prokhorovka. Nhng khi bn c chc thng tuyn phng ng qun ta, nm cc n v ng pha trc ra ng sau, th chng ti trin khai chin u ngay rng sng ngy 12 thng 07 nm 1943. Cho n gi, ti cha tng thy nhiu i bc nh th. Ch huy ca cc n v pho binh vi nhiu c nng, phi rt kh khn tm v tr t bn m khng nh hng n cc qun bn ng cnh. Khng c khng gian cho cnh pho binh trn chin trng! Ting gm ca i bc lin tc xung c ngy, khng ngt. Anh em b binh chng ti chm trong m khi en kt, ngi ph y b hng trng nh nhng tay th t l cn mn. Ch cn mi mu trng ni rng v trn mt. Chng ti tin ln bng nhng bc chy mnh m, gia nhng chic tng chy, gia nhng qu n i bc n tung v gia nh la ca cc loi v kh tm ngn. Mi chin s, ngi m m hi, lm nhim v ca mnh mt cch c h thng, nh th ang lm vic trong mt cng xng khng l; qun i ni s hi v ph thc mi hi vng ca mnh cho thn may mn. Mnh s b git hay khng?. Trong cuc chm git ny, anh khng th lm g t cu mnh c, mi cnh tay ch bit lm nhng g cn thit mt cch t ng. B y li, qun c bt u t chc mt t tn cng d di khc, v mt ln na khng thnh cng. C nh th, trong mt ngy khng bit bao nhiu ln hai bn lao vo nhau? Ai s thng? y l mt trng hp sc chi sc, ti chn ti. Sc nng ca trn nh c th minh ho bi mt hin tng l dc theo chin tuyn my t li v thnh ma. Nhng m my xm xt cng cong vng theo hnh dng ca gii tuyn, trong khi pha sau chng ti (v c bn qun c cng vy), tri hon ton trong xanh. Ti khng bao gi c nhn thy mt cnh tng nh vy ln na! l ho ngc v hi nng bc ln c ngy ln m. C ngy di din nhng trn khng chin ca hai bn. Hng lot mnh vn v n. Cnh quen thuc, nhng hy coi chng, bn c th b git bi mt chic my bay ri! Nhng tay phi cng nhy d ra ni ny, ni kia. Mi ngi phi cn thn khng nhm phi cng ta vi bn gic li c. Chng ti thng thy nhng phi cng nhy d tip tc chin u vi ch bng nhng khu sng ngn. Mi ngi mun gip ng i, nhng bng cch no by gi? Gi m nhng chic d phe ta c v ngi sao hoc lm bng mt loi vi c mu ring bit. mt trn, ti him c c hi v, tht kh m lm iu ny khi ang chin u! Th m khi chin u gn Prokhorovka, ti xoay s lm c mt bc poster: nhng khu pho chm chm nghin nt tng c, ngn khng cho chng ln vo phng tuyn qun ta. Ngy 12 thng 7, trong mt cuc chm trn, trung i Leonid Nochovny dit c nm chic tng Tiger. Mi ngi khng nn c nim sai lm l i bc ch bn t nhng ni c bo v v pha sau ho tuyn. Khng. Trong rt nhiu trng hp, nu khng phi pho c t 152mm ln, n thng c a ln cng tuyn vi cnh b binh, d rng chng ti thng phi thay i v tr v cnh pho binh li mt mnh i mt vi qun pht xt. Khi thy bc v ca ti, mt anh lnh git ly trong 65

Chng ng t Stalingrad mt cn lon tr Lm sao n c th v y nh?. Anh ta ni lm nhm, ri ci nh mt ngi in. Chng qua l ngi lnh y khng th chp nhn c bng cch no m mt ngi c th v trong mt cnh nh vy, gia nhng ng thy ngi, xe tng v i bc b h gc. chng li tng ch tt hn, qun ta lm nhng gi c bit trong gm 02 qu th pho v mt chai cocktail Molotov (th m anh em gi l chai Smpanh--i). Nhng gi nh vy phi c nm t khong cch khng di 50 mt, v sc n ca n qu mnh v c th lm bn b thng. C khng nhiu anh em trong i i sc kho lm vic : Sergei Lapunov, Vasili Shamrai, Matvei Yershov, Aleksei Yanson v vi cu khc. Cn nhng tay lnh gy g nh Kostia Martynov hay Piort Shkolnokov th phi bng lng vi vic sn xut ra nhng ci gi , bng nhng si dy in thoi cng cp thu c. Nhng ngi ng i ca chng ti, Kostia li mun chnh tay mnh tiu dit mt chic Tiger. vi ln, anh o mt on ho d b ch cch khu phn tuyn chng 30, 40 mt, anh d kin t c th nm ci gi nng n ca mnh vo c di xch xe tng ch. Ri mt ngy anh c c hi Qun c quyt nh c nh chim mt v tr c gi l cao im khng ch ca chng ti (d rng n tht s khng quan trng vi qun ta). Chng a tng ln tn cng cng vi 100 b binh tng thit trang b tiu lin. Mt chic tng trong s nhanh chng ln n hng trc din vi on ho d b ca Kostia, anh y chp ly ci gi th pho v c hp ngi tht thp trong hm. Vasili Shamrai tch bn b binh ra khi chic tng bng cch n vi lot di t khu trung lin lm chng phi nhy i tm ch np. Trong khi , chic Tiger ca Kostia tin n gn hn, ri dng li, chun b hu dit cc v tr ca qun ta bng pho trn xe. Thy nh vy, Shamrai hp su vo v tr tr n. ng lc , chng ti thy Kostia nhy khi chin ho v nm ci gi cht n ngay di vnh xch ca chic tng. Trng nh Kostia c thi gian nhy v ch np trc khi n n. Ri mt pht n cc ln, inh tai vang ln. Chic Tiger mt mt bn xch, quay trn, c tin ln. Nhng ch cn mt bn xch nn n quay ngang v nghing mt bn. Anh em mang thm ln mt t chai Sm-panh v chic Tiger nhanh chng chm trong la. Cui cng th chng ti cng b gy c cuc tn cng ca qun c. Hai chic tng Tiger v chng 50 lnh pht xt b tiu dit. Qun ta th c 10 ngi hi sinh trong c Kostia v 20 b thng. Anh em tm thy Kostia nm vi mu tro ra t hai tai cn con ngi th gn nh ri ra khi hc mt. Kostia sinh nm 1925 qun Miasski vng Cheliabinsk. Sau anh c truy tng hun chng C . Vo mt bui sng, ti cng cc b th chi b trong tiu on duyt qua lc lng tng vin. Ti thy mt hng nhng gng mt ti nht nh ma, b sc trc cnh tng ca hng n tng chy cng nhng ng xc ngi ngang dc (c vi ci mi kinh khng t na). Nhng tay tn binh ca chng ti, c nh nhng ngi cm ic, khng tr li ni nhng cu hi ca anh em, ch bit lng im vi ci v thm su. Th ny th tiu on tn cng ci ni g? V nu chng ti a m ny tin ln cng th trng mong g c ci m lnh nh cn chin trong lc h hon ton mt tinh thn? V khng th ngh ra cch lm cnh tn binh ht sc, chng ti phi bo co li tnh trng ny cho i u Cn v Feodor Gridasov, tiu on trng. Cn phi lm g ngay v bn Frizt c th tn cng bt c lc no. Tiu on trng ra lnh: Mang nga li y. Anh y lun gi con nga ca mnh gn bn. V n c dn ti ngay. S vic din ra sau th tht tnh chng ti khng tng tng ni! Trong vng 15 pht, i u ca chng ti ngi trn yn v liu lnh thc nga ra 66

Chng ng t Stalingrad khu phn tuyn! , vi dng v c quyt, anh phi nc i tr li, hon ton l liu ngay di mi qun ch. Chng ti ngh l bn chin ho qun c s r ln ting sng my, nhng thay vo , chng ti kinh ngc khi nghe ting h vang B-r-r-r-a-vo!. Ti quay nhn vo m tn binh. H t nhin qun c ht nhng ni s hi, ht vang ng h tiu on trng nh th nhng fan bng trong trn chung kt Cp. Trong khi , i u ca chng ti do bn nng, cm thy rng mn xic ny nn kt thc ngay nn lp tc bin mt khi sn khu. Lc y th bn c, cui cng cng khai ho, nhng chm mt ri... Tht v l phi khng? Nhng cn cc no khc lp tc a 100 con ngi ra khi tnh trng b sc t hi ngay trc trn nh? Lm mt bi din thuyt lm ly ? N ch gip g c! V nh vy l anh em lnh trng ly li tinh thn. H thy xu h khi nhn v ch huy ca mnh th hin rng anh khng cht no s hi. Nhanh chng, tiu on chng ti phn cng qun ch, thng li, tin ln, sau cng khi phc c tuyn phng th hi 06 thng 7 ca cc n v tin tiu. Khi chng ti va mi bt u chun b cho cc v tr mi th qun Nazi bn i bc hng nng n, du hiu cho thy mt cuc tn cng khc. V khng c thi gian o ho cho mnh, ti phng n mt chic tng c b chy. Khi ang b di , ti trng thy mt ngi lnh Nga nm bt ng. Anh y vn cn mang giy v chn khng b tn hi g. Ti b ti, ngh rng nu anh y cht th thi th t phi trng ln trong cc thi tit nng ny. Ti chm vo chn anh v ko nh. Khng c nhc nhch. Sau cng, ti trn ln pha u anh v sng st trc mt cnh tng kinh tm: mt by gii trng nh trng kin hay go! Mc cho ting n ca i bc quanh chic tng, ti thy ngc anh ta cn nh ln hp xung. Gh tai vo chic o chong ca anh, ti nghe thy ting tim p. Ti cn thn ghi nh v tr ca chic tng. Khi m n, trn chin lng i. Chng ti y li c cuc phn cng v gi vng c trn a. Ti lm li n ch chic tng . Anh em cu thng mang cng n v ko anh lnh kia ra, mang v trm phu. Anh tn l Feodor Ignatov. Ti chnh mt c thy trn th qun nhn. Anh y cn sng khng? Anh y sng u? Ti cu anh. D nhin l tnh c. Ti cng phi nhc rng ci xc ti y nm , vng t trong tay bn c ti 5 ngy. Ti khng bit ngi n ng phi thng y c th sng thm bao nhiu gi na. Sc mnh siu nhin no gip anh tn ti trong sut nm ny m khng c mt git nc, mt s tr gip no? Hm sau, anh em c bit l Feodor Ignatov tnh li. Anh ni vi bc s rng anh b thng vo u trong ngy 06 thng 7, khi tiu on anh rt lui. Trong giy pht ngn ngi, anh cm gic v tin rng mnh ang b qun ch bao vy. Anh thy chic tng b bn chy trc v rng la gn tt, nn anh quyt nh b vo di . Sau anh chng nh g na. Ti rt vui mng khi bit anh cn sng, ti nhng mun n trm phu chc mng anh c cu sng mt cch k diu, nhng khng th... Gia thng 07 nm 1943, sng sm, chng ti nhn ra, pha bn qun c c ci g l lng, k b. C cnh ng c che ph bi hng ng ln cc b la m! Chng ti ang c tng tng xem bn Pht xt mun ci g khi gt la c m ri sp li nh vy, th pho ca chng bt u nh n vo khu phn tuyn. Nhng qu i bc n tung trc khi chm t, tung ra mt ln khi trng dy. Chng ti hong s v ngh n mt trn tn cng bng hi c. Gi a ln khi dc theo tuyn qun ta, nhng gi c th i hng bt k lc no! M chng ti li vt b mt n phng

67

Chng ng t Stalingrad c t lu ri (nhiu tay ch gi li ci ti cha bng n v th pho). Chng ti phi lm g by gi? Ti c th tm c mt n phng c u? i, mnh tht ngc khi vt n! Anh em ngi , nhn thng ra pha trc. n pho ri nhiu hn bang! bang ! v khi cng dy thm. Tht s l chng ti khng th nhn thy g na. Bn Frizt s lm g? Ch c ting gm ca ng c bo cho mi ngi bit rng xe tng qun c ang tin ln, n sau mn khi. c, thnh Allah nghe thy li cu nguyn, d g th xe tng cng tt hn l hi c! Khi mn khi nhc ln c cht t, chng ti c th thy nhng b la m k d kia bin thnh nhng chic tng! Mt chic khai ho, ngay lc n ln qu chin ho ca bn ti, lm ic tai mi ngi. Tai anh em au khng khip. Chng ti ng chng ln nhau bi sng m lm chong vng. Chic tng i tip v theo sau l vi chic khc. Vt xch ca chng lm sp l cc mp ho. Khi chng ti xoay s thot ra c ng t ct ri xung, mi ngi chp ly th pho v chai chy, chy i lm phn s ca mnh. Tiu dit nhng chic tng! Thnh thong, ti cm thy tai mnh phn no bt v tht vui sng khi nghe c ln na ting gm khng khip ca nhng c my. Nhiu anh em sut gc khi nghe thy mi khng khip t nhng chc tng chy (cng vi t li ca chng cn kt bn trong). Gia ci a ngc y ting n n v xc xe thit gip, chng ti khng th ni ai l ngi chin thng. Mt ngi lnh bn ta x vo chin ho. Anh b mt th lc, ht ln trong hong lon: - ng b ti li y! Hoc bn ti i!. lm anh du li, ti ht to vo tai: - Bnh tnh no!. Anh chp ly ng tay o blu ca ti v ni: - Ti nhn ra ging anh! Anh l b th chi b! ng khng?. - , bnh tnh, anh em khng ng i li pha sau u, chng ti ha chc s em cu i cng! Hy bnh tnh anh em chin u! Anh du xung, ti gip anh vo mt h np, anh ngi xung v nhp mt ngm nc trong bi ng ca ti. - Bn no thng? anh hi - Hin gi l qun ta ti tr li mt cch qu quyt Anh ti i v ngi li : yn lng, bn khon. Ngay khi ti va ri i cht xu, mt chic tng b trt mt bn xch vo chin ho, y xe ta vo g. Ting my go ln d di, nhng chic xe b kt cng. Khi y, Boris Polyga xut hin t u , thy mt chai chy vo pha sau n. Mt ngn la bng ln v sau ln su vo trong, bin mt. V chiu, chin trng t nhin yn lng. Anh em bt u m ra khi chin ho d vn cn nguy him v nhn xem kt qu ca trn nh. Khi m va n, xut hin vi s quan chin ho chng ti. H mang theo camera, ru ria nhn nhi, thoang thong mi nc hoa v nhng chic o chong mi tinh vi tht lng rng bn, trn lng lng bao sng cng nhng khu sng ngn lng lnh. Nhng chic m trn mi tinh trn u. H i b n chin ho, lom khom mt cch nht nht. Mt ngi trong s hi chung chung anh em vi mt thi uy quyn: - Ai ch huy y? Anh em lic nhn ti: nn tr li h khng? Ti nh nh lc u: khng! Lc Boris Polyga tr li: - B mt qun s! 68

Chng ng t Stalingrad Cng vi trng ci r ca anh em, nhng ngi khch rt i. Ba mi nm sau chin tranh, trong cuc gp u tin ca anh em cu chin binh ti Poltava (s on chng ti c mang tn thnh ph ny), bn ti, Nikolai Korsunov s quan qun tr trung on ni rng sau cuc chin vng cung Kursk, ch huy s on nhn c mt danh sch nhng ngi xng ng c tng thng danh hiu Anh hng Lin X. Tn ti c trong danh sch , nhng ng ta khng k vo v tn ng ta khng c nhc n. Lc lng tng vin tip tc n t nhng vng ni a pha trong t nc. Ti tm nhng ngi ng hng. Chng ti hi chuyn hu phng. V tr li nhng cu hi v bn Pht xt. D nhin, bn c th khng cn nh xa. Chng chim phn na chu u ch vi mt c nh trong mt nm v mi thng m khng gp nhiu kh khn. Nay th li l mt cu chuyn kh nhn: trong hai nm tr li y, chng buc phi bc vo cc trn chin m mu ni tip nhau. Mt cu dn gc Krasnoyarsk, Siberi, tn Aleksei Yanson, gia nhp vo i i ci chng ti. Cu ta trng nh mt lc s c t hoc mt vt. Hoc gi cu y l mt th m? L g i na th cu y cng ging nh mt chng khng l trong truyn c tch! V trng nh cu c gio dc t t. C cha bit c th no! Chng ti s tm hiu sau. Trong khi y, ti giao cho cu ta nhng th trang b ca ti! Cu rt kho: ti chc l cu y c th mang c khu ci mt mnh, thay cho c ba ngi! Ti mun ni vi li v Boris Polyga. Cu y n vi i i hi thng 7. Ti ng rng c chuyn g khng ng: cu y trng qu tr, d ngy sinh c khai l nm 1925. Ti khng tin. Cu y giu gim iu g . Th no m 18 tui nu b t th kia? V chng ti khng th dng cu ta nh mt lnh ci c. C th dng cu y vo vic g nh? Ti ngh l dng lm giao lin, lin lc vi cc i quan st. Trung u Stukack, i i trng ng , cn Boris th rt vui. Ti l mt k rt t m v cng l mt ngi rt yu thch cc cuc i thoi ngay tht, mt i mt, cho d ch vi mt cu b. Ti thng c nhng mi quan h thn tnh vi tt c anh em lnh mi. Tht d c c s tin tng ca nhng ngi mi. Anh em k ti nghe nhng iu m h cng khng th tng tng l s ni vi c nhng ngi trong gia nh! Ti sao vy? Bi ti tn trng chuyn ring t ca h v c th gi ming. Boris Polyga k vi ti rng b cu l mt v tng, hiu trng mt trng qun s. Ti khng nh ni trng c s tn n, nhng trc chin tranh n Leningrad. T nh, Boris ln ln cng vi cc hc sinh s quan ca b cu. V khi trng thnh, cu qut nh s t tr thnh mt ngi lnh, cu vo mt trng qun s mt ni khc. Nhng cu b nhn bit ngay l con trai v tng v mi ngi gi cho b cu tm cho cu mt ni d chu nh tu vin cc tng hay nhng th i loi nh vy. Ri, v nh s v thm b m, Boris ly mt tun php, nhy ln tu qun s, vo m ra mt trn. By gi th cu y lo lng l s b xem nh mt k o ng hoc b n v khng php. Boris trong mt tnh trng kh, ti khng th lm g cho cu. Nhng cng khng th cu ta b gi l mt k o ng hoc b n v khng xin php. Ti cm thy khng c ti li g y c, ti khuyn Boris vit th cho lnh o trng, Nhng Boris cha vit v ti cng chng bao gi nhc cu y. Trong cc trn nh sau , on vin Komsomol Polyga lm cng tc giao lin v thc thi cc nhim v khc mt cch rt cn c. Ti ha khng k cho bt k ai v v tng b cu y v vic Boris trn khi trng qun s. Cu thch th trong mi trng i i chng ti. V dng nh trng thnh hn. Boris cng th nhn vi ti rng khai man thm hai tui, nm sinh tht l 1927. iu ny gii thch v sao cu trng kh thp b, Boris ch mi 16 tui. 69

Chng ng t Stalingrad Sau mt lot cc trn nh c lit, qun c rt lui, nhng chng bt u t ph mi th trn ng. Nhng ngi lng, nhng cnh ng ngp trong la. ch ph hu mi th c th, chng thc thi nghim tc mnh lnh tiu th. Chng ti hnh qun xuyn qua nhng m khi dy c khng ngt. Qun ta gii phng c hai lng ln, Tamarovka v Borisovka, nhng nh kho cha thuc l b t chy, th l mi ngi u hng khi thuc cho d k c ht thuc hay khng! Khi ui c bn c ra khi lng Tamarovka, chng ti tin hnh o chin ho chun b phng ng phn kch. Khu i chng ti c lnh o trong mt ci sn nh no y. Nhng t nhin, mt ph n - ch ni - chy ti chy lui, khc nh in v van v: - ng o y! C mn y! Tht m Nhng chnh ch th chy qua chy li khng ngng: - Khng, khng! ng o y iu ny trng c cht ng ng v chng ti khng th hiu. Ngay c i i trng cng t m: - Vic g vy nh? Ri anh quay sang ti cu knh ni: - Gii quyt v ny i Ngi ph n nhn thng vo mt ti, v khi bt gp tia nhn, ti cht thy c ba a b gy cm pha sau ca s. V t nhin, ti hiu ra ni lo u ca ch. Ti li li ba bc v bt u o: ch yn lng ri quay vo nh. Nhng a b vn nhn chng chc nhng c v yn tm. n m, ti n gp ch v hi: - Ch giu ci g trong sn vy? - M ln. Chng ti giu bn c t ma thu trc. Cm n anh. Ti bit rng chnh anh cng i. By gi th ti c th cu cc con ti khi cht i ri Ti khng nh ch xc, ti cho rng ngi lng tn l Dragunsk. Bn c phng th rt cht ch, chng xy dng mt tuyn phng ng nhiu lp. tn cng, chng ti tm cch xm nhp tng phn, hn l nh thc qua ri li t thy vng mnh vo mt mng li chin ho phc tp. Chng ti gn st bn pht xt n ni thnh thong mi ngi c th nghe c nhng ln chng h ging ni chuyn vi nhau. Lc ny th nhng khu i bc v dng, chng ti phi s dng n ci m anh em gi l pho b ti. y l mt cuc chin ca lu n. Nhng nm lu n cng cn c k nng ng k. N phi c nm sau hai giy, nu bn nm ngay, qun ch s c thi gian nm tr! Lm th ny ny: u tin rt cht ra, sau h cn an ton (safety switch???) , gi qu lu n ang rt x x trong hai giy, ri hng nm. Lu n n s tung mnh ln u qun ch. Nhng tm l phi vng vng khi h cn an ton v i hai giy . i khi ti lo rng nh m ngi cng nhn lp kp n c sai st th tiu tng mt mnh! Nhng n lun ng tin cy. Ti lun nh v nhng ngi hu phng ngy m sn xut ra nhng qu lu n F1 qu da vi lng bit n chn thnh. H nhn thc r rng d ch mt sai st nh trong kp n c th tr gi bng mng sng ca ngi chin s. Trong sut ngy chin u u tin Dragunsk, khi thiu lu n, chng ti phi trc bn Nazi ra khi nhng tuyn m cung ca chng bng xng o ho, bn thng vo chng bng sng my, sng ngn v c pho sng. Nhng sau th mi ngi c lu n.

70

Chng ng t Stalingrad Bt u t Prokhorovka, qun on Cn v s 32 ca chng ti lin tc tham chin vi cc s on SS, Totenkopf, i c v ch ca qun c. Chng ti cng ng trn vi lc lng Qun i Nc Nga t do ca tn phn bi Vlasov. Bn lnh Vlasov bit chng tn s ri nn chin u rt liu lnh. Chng ti khng nhn chng lm t binh Dragunsk vn cn chng c. Tiu on ti by gi vp phi mt l ct sng my. Nm ngay trn vng phn tuyn bng phng, ci l ct ngn chn mi cuc xung phong ca b binh ta. V hai bn cnh c qun c ym tr k lng. Ban m, chng lin tc bn pho sng, khng ai c th b mt b ln chi lu n vo. Pho binh ta khng gip g c bi s bn nhm anh em. Cn n ci th khng mnh dit ci l ct . i u cn v Ignat Dudko, tiu on trng, c liu mng tm cch gii quyt ci khu i lin . Nhng n vn tip tc bn n mt ngy ti lm nhim v im quan st vi Boris Polyga. D khng c trch nhim, nhng Boris vn nghin cu k lng vng phn tuyn qua ng nhm. Ci l ct chim v tr rt p: khng c t li lm no quanh . D c xung quanh b ct tri bi ci qun ta. Chng ti th dng mt khu chng tng bn vo . Khng hiu qu. Khu i lin vn l mi e do cht ngi. Ri ti nhn thy Boris bin u mt khi im quan st. Cng lc , trung u Nikolai Korsunov, s quan b th ca trung on trng Bilaonov c lnh xung s ch huy tiu on. Nikolai, mt anh chng d mn, trnh din vi tiu on trng v h bt u bn cch tiu dit ci l ct. t nhin, c tin bo t i i b binh rng binh nh Polyga mang theo su qu lu n v b ln t hng chin ho qun c. Ngay lc nghe tin , ti lp tc quay phone cho bn ci, bo h rng Boris ang c cho n l ct v rng h phi km ch bn vo hng . Ti sc so tm Boris qua ng nhm, nhng khng thy u. Tiu on trng khng tn thnh sng kin ca cu b dng cm: mt mnh trong s mnh nh vy th tht l v vng v cm chc ci cht. Nhng Boris c k hoch ring. Nhn thy rng ci l ct c th tip cn c t pha qun c, Boris-nh-xu ca chng ti, b ra khi sn qun ch, b mt li vo pha sau b binh qun c. Cui cng ti cng nhn thy cu ta trong ng nhm. Vng, cu ang trn ln l ct t pha qun ch! Ch huy ra lnh cho cc i i sn sng xut kch, v khi Boris, nhm dy, nm tng qu lu n vo l ct, h xung phong ln vng phn tuyn. Bn c phn ng li sau vi giy, nhng chng khong khc cu mng Boris: anh em b binh t cc i i h vang Hurrahah-ah v thu ht ho lc qun ch. Cui cng th tiu on ti cng dn quang con ng pha trc. Khi ti chy ln c ch cu ta, Boris trng va c v t ho, va c v nh lm iu g sai tri. Cu vui mng nhng mt m l. Cu chc rng mnh s cht khi h ci l ct. Nikolai Korsunov v cc s quan khc bu quanh Boris nn ti khng c c hi ni bt c g. Sau , chng ti nghe rng trung on trng Bilaonov ngh tng hun chng C cho cu b dng cm. Sc mnh no to nn ngi anh hng t ngi lnh tr ny? Cu ta khng c ly mt c hi sng st sau khi nm qu lu n u tin, r rng l cu bit. Boris, sau c cho ti xem mt l th, vit cho cha cu. Ti nh hai dng u Cho cha! Con vit cho cha t tin tuyn. Hm nay, con tiu dit mt ho im i lin, mt l ct ca bn Ht-le V ti c th nh li mt cu khc di : By gi con khng cn xu h nu c ai gi con l con trai v tng.

71

Chng ng t Stalingrad Vi hm sau, Boris Polyga b thng nng vo u bi mt mnh n pho v c a v hu phng. Chng ti tin vo Dragunsk lc sng sm. Qun c rt lui trong m. Nhng con ph vng lng, vi nhng mu rc ri v giy cc loi nm ri quanh. Trng nh khng cn nguy him. Chng ti vui v hnh qun vo trung tm lng. Lc y my bay qun ta xut hin. Chc h s bt kp qun c ang rt lui v x chng ra tng mnh! Nhng chic xe tng bay ca qun ta o mt vng pha ng chn tri nh th chn ra mt mc tiu tt nht, ri quay li, b nho xung. H in ? By gi th ti ch c th thy nhng chic cnh v mi my bay, hng thng vo ti. Min cng tin rng khng qun ta tn cng qun mnh, ti trong lc nho i qua mt ci ca s ca tng hm cn nh gn nht. Ngay lp tc, ti nghe nhng ting n pha trn ng ngay trn u ti. t ct, king v, vi va v c ni ch cay ng ri trn u tiTi tng nh ln khi sm st s khng bao gi ngng. V nhng chic phi c, sau khi bn ht s tn la h, li khai ho vo chng ti bng sng. H x nt trung on chng ti ri an ton tr v cn c. Ti xoay s b ra khi ch tr n vi cht t kh khn. Khung cnh tn ph ton din hin ra trc mt. V u , nh th t th gii khc, nhng ngi cn sng hin ra. Ti khng th nhn ra ai d nghe ging ni rt quen. Nn li ni s, chng ti thn trng nhn quanh, ri nhn nhau. Mt tn binh mt chng trai tr go ln chi li M i! M u?. Mt y t m ti quen, tin n, cp mt di di nhn khng chp, ta vo ti, thm th: - Mansur? Anh cn sng tht y ch? Tr li em i!. Ti gt u. C ly mt t gc t ti, x ra v a cho mi ngi lau mt. Con ph trng nh mt con ho by gi l mt ngi m tp th, y nhng mnh xc ngi, xc nga trn ln vi xe c, sng ng v nhng th tp nham khc. Ti cm thy c li v c php mu no cu mng ti, ti khng th gii thch ni iu ny! Trong s cc s quan, ngi u tin xut hin l thiu t Bilaonov, trung on trng. Nhn anh nht nht nh xc cht, ti c rng mt t c th nt ra v nut ti i, khng bit v sao m ti cm thy rng mnh phi chu trch nhim cho ci thm ho ny. Bilaonov trng qun tr ht sc n mc m ti s l anh s t bn vo tim mt. Anh nhn ti ri quay i. Nhng v s quan cao cp i din ca tp on qun nhanh chng xut hin sau . H khm nghim hin trng trong yn lng. Mt ngi trong s sa vo mt anh thiu t ca chng ti nh th gio vin khin trch hc sinh: - Sao anh khng ging c hiu ca n v cho phi cng thy ? - N kia ka, ch nhng cy dng n Ngi nhn vo mt nhau, nhng s quan i din nhanh chng quay v bo co nhng g h thy vi Zhadov, t lnh tp on qun. Dng nh cnh b binh ca trung on ti phi chu s phn bt hnh l lm mc tiu cho cc loi v kh hng nng qun ta. Chng ti thng b dnh n t pha sau bi pho tm xa v c Cachiusa na. Ti nh c mt ln, khu vc Stalingrad, tiu on b dnh Cachiusa. Khi dt, khng mt ai hay v kh cn tn ti. Nhng qu rocket nh mt trn ma la v sm st bay qua u chng ti, sau chng mt pht, cn cung n ca ni la chm dt, trn mt t ch cn li nhng h n bc khi khp ni. Bn ti, mt ng ch ngi Siberi, Ivan Borodin, mt trong nhng ngi va mi n tng vin ti hm qua, mt mt chn trong tai nn . Anh go khc nh

72

Chng ng t Stalingrad mt a tr h: khng hn v au, m cn v ni nim chua xt rng anh mt chn v chnh Cachiusa ca chng ta. Nhng cng lc , anh khng giu dim mt nim vui hoang di: - y, Mansur, chin tranh kt thc vi ti ri! Tm bit nh, ng hng! C l ti sinh ra di v sao may mn! Mi ngi, lc nh, thng bo ti c phc! ng, gi ti c v nh! S n thi! Rng s nui sng mt ngi d c b mt c hai chn Nghe Ivan ni, ti cm thy vui, rng ti vt qua ci a ngc ny mt cch bnh yn (ti tro tay cu!). Nhng cng lc , ti thy ghen t vi anh. Ivan thy bun cho ti v ti phi tip tc vi cuc sng ni chin ho y gian kh, him nguy vi ci i v rn rp. Anh c an i ti rng k t ngy hm nay, anh s cu nguyn tt c cc thnh thn ph h ti sng st! t lu sau , ti li tri qua mt c sc khc. Anh em, nhng cu binh ca trn Stalingrad gp li nhau, chng ti m nhau mng nh anh em rut tht. Lc trn chin ang tm lng, trong trng hp ny th chng ti thng gia c li cng s ca mnh. Anh em tho thun vi nhau l khi lm xong vic , s tp hp li v lm mt bui hp mt nho nh. Chng ti chn a im picnic di gc mt ci cy ln ng c c, mi ngi balo vi mi th cn thit . Mt trong s nhng tay Stalingrad c chn ra chun b cho ba ti bng nhng khu phn khim tn ca chng ti. Sau , mi ngi tho bnh ru ra (cha Vodka Narkom) v bt u cng vic o ho. Rt nhanh, nhng ng i ca ti by ngi c thy hon thnh phn chin ho ca h v bt u t li di gc cy i ti n. Ti gp rt lm vic, tho t st bng li l, nng lng n n cng anh em. Ti nghe mi ngi la ln Mansur! Li y thi! Mi ngi i n!. Ti nm thung qua mt bn v nhy ln khi chin ho, khi ti nghe ting n rt, mt khu i bc ca qun c pha trc v tr ca chng ti bn. Ti mong n s bay qua tuyn qun ta v n u pha sau, nhng qu n ri ngay on gia, gn ci cy ni bn ti ang ngi ch. Vi mnh vn ro ln ri vo pha i din ca on ho ca ti. Khi ti leo ra, thy ci cy b ch lm i. di l nhng thi th bt ng ca ng i ti. Mt pht n l loi git cht by cu binh ca trung on, nhng ngi sng st sau trn Stalingrad. Trong tiu on chng ti, cc khu i ci lun b thiu qun s, thng thiu 2 n 3 ngi cho mi khu i. Th m lun cn phi duy tr chn khu i chin u lin tc. Ti n gip mt khu i ci, thay th cho pho th s 2 ca h, hin vng mt. Lc y, khu i trng lnh cho ti mang ln vi hm n ang trong kho, cn anh y th lm thay nhim v ca pho th s 2. Ngay sau khi ti va mang hm u tin ln, quay li ly thm, th nghe mt ting n gh sm ngay sau lng. Ngn ng mt lc, ti quay li ch khu ci v thy nng ci b tan hoang, xo ra nh cnh hoa cc. Kozhevnikov, ngi np n, v qu vi, tng vin n th hai vo khi qu th nht cha c bn ra. Khu ci b ph hu hon ton bi sc n ca c hai qu n. Chng ti chn nhng anh em hi sinh trong chin ho v t chic nng ci b h hi ln trn, ging nh cnh phi cng, h t cnh qut ca chic my bay b bn h ln trn m. C nm c y t tr n cng vi lc lng b sung. Sau khi tt nghip trng, h qua mt kho hun luyn y khoa ngn v c gi ra trn. Vi t cch l b th chi b i i, ti c trch nhim gp h ly thng tin ng k. Ti bit c tn v qu qun ca h. Galia n t Penza, Tonia t Riazan, Zina Tiumen v Shura l ngi Novosibirsk. Nhng trn th on vin Komsomol ca Shura li ghi l Matriona. Ti yu cu gii thch. C ta trng tro tr li:

73

Chng ng t Stalingrad - Khng phi vic ca anh. Vi ngi c mt ci r ln, nhng ti t m hi li ln na: - Ny ng hng, ti cng l ngi vng Kemerovo y, hy ni cho ti bit v sao no?. C p li vi kiu nh c: - Anh b ci g vy? Trn giy t tn ti l Matriona, nhng ti mun mi ngi gi ti l Shura, l bit hiu ca ti. Thng cha, ng hng? K t sau ln gp u tin , ti vn cho c y t l Shura, nhng khi ni nh hoc th thm vo tai em, ti gi em l Matriona v em dng nh khng phin my. D kh thp, nhng Shura d dng mang theo chic ti cu thng ln vi du thp trn . V em cng c khng nh nhng c y t khc mt kh nng c bit: gia ban ngy ban mt, em c th b ln ch ngi lnh b thng nm ngay trn khu phn tuyn v cu anh ta trc mi bn c! Chng ti ch c th gip Shura bng ho lc sng my v ci m thi. Trc khi b ln, em thng tm hiu k a th, chn mt li an ton nht da vo nhng khe, rnh be b trn mt t. Sau , Shura ct cht ti cu thng vo chn, khng h phi ngng u ln xc nh hng, b n ch anh lnh b thng, m khng b ch quan st c. Shura ton m mm b i! Lm th no c th nh ni mt on ng gp khc di c trm mt? Ngay c nhng tay lnh k cu cng khng th hiu ni! Chnh bn thn Matriona cng khng th gii thch c: - Nh th no ? Em cng khng bit na! Nhng em cha bao gi lc trong rng rm em ni. Vi bn anh em c cn Shura lm iu : - ng vy na! Ngoi trng tri! Bn Frizt c th nhn thy v bn cht em ! Nhng em lun bng bnh t chi: - Em khng th thng binh nm n ti c Ri n mt ngy, sau mt trn nh ngn, mt ln na qun ta p c k ch li v pha ty, Matriona, ang chy cnh ti, b trng mt vin n ch. Em ng xung, hai tay p cht vo vt thng nghim trng, n nm u pha di d dy. Ti bit ni em b trng n v rt r ngh: - Anh bng vt thng cho em nh Cn au rt gh gm, nhng em thng thng t chi, d hiu rng, vi s hng dn ca em, ti c th bng li vt thng v cm mu. - Anh nn i tm mt a no trong s bn em Ti ngh rng Shura xu h trc mt ti, nn vi chy i tm nhng y t khc, nhng khng thnh. Ri cht thy cnh thng tin ang trin khai ni dy, ti chy n v gii thch mi vic. Ngay lp tc, h ni my n s ch huy trung on. Ti ni chuyn vi i u Yegorov, trung on ph ph trch chnh tr. Anh ha s cho Sviatnenko, i i trng i i qun y s n gip c y t b thng v chuyn em v trm phu tiu on. Vi cm gic khuy kho, ti tr li tin cng cng ng i. Khi trn nh kt thc, ti gi v s ch huy trung on, c bit Matriona c a ra khi chin trng, rng c y n v c gi n ti li cho thn mn. n nm 1980, ti c dp n Tashkent v vi vi ngi bn thi chin tranh. Ti hi thm xem Matriona c lin lc g vi ai trong s cc cu binh bn ti khng. V c bit c vi ngi c trao i th t vi Matriona, c hin ang s ti Novosibirsk, lp gia nh, c 03 con v 02 chu. Ti hi c a ch v gi th cho c. C tr li, k ti rng rt cuc th vt thng ca c cng c bng bi mt ngi n ng, Vladimir Sviatnenko, ch huy ca n v qun y. 74

Chng ng t Stalingrad Mt anh lnh ci bn ti, Aleksei Yanson mun gia nhp ng Cng Sn. Ti ph trch mng giy t nn thy nhng dng sau: - Sinh nm 1906, Aleksei Ivanovich Yanson l con ca mt Kulak [a ch]. Tt nghip hc vin K thut Lm nghip vi bng Ph.D vo nm 1932. Aleksei gi chc trng khoa ti trng i hc k thut lm nghip Krasnoyarsk, c v v hai con. T nguyn xin ra trn, d c min tr qun dch L b th chi b i i, ti phi lu vi i u Cn v Yegorov, chnh u trung on, v im con nh Kulak. Anh bo ti rng iu ch c vn g c. ng trnh t, Aleksei Yanson c biu quyt nht tr tr thnh ng vin mi. Khi y ti cn tr v ng nghch, ti cho rng nu mt ai tt nghip mt hc vin th t phi l mt vin s hm lm. Ri mi ngi trong i i cng nhc n Yanson vi kiu nh vy. Rt nhanh sau , chng vin s ca chng ti chng t rng anh xng ng vi bit danh . Vo mt ngy, bn c bt ng m mt trn nh vi xe tng. Tiu on ti b tn cng bi chng hai t xe tng cng vi lnh b binh thp tng. Cc i i sng trng v cc x th sng my km c bn lnh b, nhng tng ch vn tin ln. M khn kh l cnh chng tng vn cn ang ch m ln t pha sau ti cc v tr bn mi vi ng trang b nng n ca h. Th l Yanson ngh chng ti n ci vo bn tng ang tin n. ng ra l mnh ci ch n thua g vi v thp xe tng, nhng khng cn cch no khc! Chng ti khai ho mt lot v iu k diu xy ra: tng ch b i hnh tn cng v bt u rt lui! Vi qu n ri trng tng c v sc n ca n lm bn lnh li tng lng bng. Ci hiu ng ca ho lc chng ti, lc , l hiu ng tm l, iu m chng vin s mong i. Bn Pht xt xung tinh thn v quay lui, cn chng ti c thm c thi gian. Bn Frizt nhanh chng nhn ra sai lm ca mnh, nhng by gi th pho ta xut hin v thit lp xong sng ng, chun b hnh ng. H khng phi i lu. Vng! Vn nhng chic tng tn cng tiu on ti ln na, chng trn ln nhanh hn lc trc. Chng ti n ci vo chng d qun ch rng qun Nga y khng c sng chng tng. Bn tng Nazi tin ln o o, tin rng s khng g c th y li c cuc tn cng ca chng. Ai m s ci ch?! Nhng t nhin mt chic tng bc chy. Ri chic th hai, chic th ba. Sau cng ch c 5,6 chic trong s bn chng xoay s trn thot, trong khi c chng 18 chic b h, cm n vin s mu tr ca chng ti. Qun ta to p lc rt nng ln bn c, nhng chng vn rt lui mt cch c t chc v c phc kch chng ta vi kh nng tt nht c th. lm vic , chng thng dng nhng chic tng t ngm di t. Ch c th nhn thy thp pho nh ln trn mt t, v bn vo ta bng i bc v i lin trn xe. Rt kh dit nhng l ct nh vy. Ri mt hm, trinh st trung on v bo co vi tiu on trng Kartoshenko rng hai kilomet pha trc khng c ch. H cng bo vi s ch huy trung on tnh hnh nh vy. Th l cc n v chng ti c lnh tin ln pha trc. V phi bng qua vng a th rm rp nn chng ti hnh qun theo i hnh hng dc. Ngay lc tri va chng vng ti, t nhin, chng ti nhn thy mnh ang ngay di ho lc tm ngn ca ch, t mi hng. chnh l nhng chic tng c ngu trang kho lo! Mi ngi nm rp xung, nh nhng con chut chi, bt u o hm. Nhng ho lc ch mnh lit n ni nhiu lnh b binh khng c thi gian o c mt h c nhn v b git ngay. Cn nhng ai c th n thn c th khng th l ra nhn c, ngay c 75

Chng ng t Stalingrad ch bit vic g ang din ra, ch cn bn gi ngn tay ln, bn s b mt n ngay! Ti chong vng bi ngh: Vic g nu mnh ch cn li mt mnh?. Qun c hnh ng rt tt: chng la qun ta vo mt ci by c chun b chu o. Khi tri ti hn th qun ch ngng bn. Nhng chng ti khng tin vo s yn lng , v khng can m can thip. Thc ra, qun c c th i kh lu ri chun b mt ci by chut tng t u pha trc chng ti D b nh vy, qun ta vn dn ln, m con ng tin ln pha trc bng mi gi, lin tc nhn nhng i i mi t hu phng ln. Nhng n v ca chng ti c b sung ngi c mi 3 hoc 4 ngy. Nhng b binh tuyn u nh ti, nhng lnh cu, khng bao gi bc bi trc nhng sai lm v nhng tht bi khng bo cha c. Chng ti cng khng bao gi li cho ai. Ti cng khng c g ni v tnh trng ny. Chin tranh l chin tranh. i khi ti ngh rng chng ta khng th chin thng cuc chin d s nu chng ta sa ly vo nhng nguyn tc. C nhng lc m mt hnh ng dng nh in r, v ngha li gip qun lnh c nhng iu k diu: nhng iu ny c l v hiu trong honh cnh thng thng. Ti nh c mt ngy, ho lc qun c mnh m mt cch khc thng, ri c vi tin tc khng th tin ni lan khp chin ho. Sau khi chn cn thn thi im, ti nh u ln t quan st. Trng ka! Ban tham mu trung on, dn u bi Bilaonov, Yegorov v Tukhru,nh th ang ch tm vo bi thuyt minh, i ln di ln n! Bn cnh Bilaonov vn cn dng nng, v u cn bng b l Nikolai Korsunov ang vi v cho kp bc chn v ch huy. Cn bn cnh Yegorov, ti c th thy thng s Nosov! H c ba ? By gi ti cm thy xu h v np trn, thiu tinh thn vng ln tn cng. Cm gic mi lc mt mnh hn v khng g ti c th lm cho n! Tiu on trng ca chng ti, Nikolai Dolinny, khng th tip tc np lu hn na, anh ra tn hiu tn cng bng pho hiu, vt ra t s ch huy, anh nhy ln chic Willy jeep ca mnh v phng vt ln pha trc. C tiu on lp tc vng dy, ht vang Hurrah! V t m! v lao ln. Cc n v chy ngay sau v ch huy ang nhanh chng tin st vo tuyn ch. Ri chng ti thy chic jeep n tung. Sau , anh em tm thy chic Hun chng Sao , c trao tng cho tiu on trng trc khng lu Cuc tn cng ca chng ti b y li, nhng ngay trong m, vi ngi lnh tiu on, dn u bi thng u Yundendorzh (mt ngi Mng C, anh hi sinh sau vi ngy trong trn xung phong khc) xoay s p st c tuyn qun c v ph hu mt chic tng Tiger bng vi chai Molotov cocktail. Sau , mt i i tiu lin tm c mt k h tin ln v tiu dit mt chic tng khc. Bn Nazi kinh hong v tho chy khi v tr ca chng. V nh th, nhng s quan ca chng ti lm gng cho binh lnh thy rng kht vng c sng bng mi gi khng ch l i ng sau (cu ny em dch lng cng qu, bc no gip em vi. Nguyn vn: And so, by personal example, our officers showed the rank and the file that the desire to survive at any costs was not only path to follow). T tn ti, d nhin, l mt bn nng gc. L t nhin l mun sng. Nhng nu n tr thnh mt ng c mnh hn trong bn th bn s khng bao gi bc ra khi chin ho!

76

Chng ng t Stalingrad

Chng 9: Ngha trang ngi say

Trung on vt qua ranh gii ca vng Belgorod, tin vo Ukraina. Chnh u trung on, Vladimir Yegorov, ni rng gi chng ti s gii phng Ukraina khi qun c xm lc. Sau khi Nikolai Dolinny hi sinh, i u Cn v Nikolai Kartoshenco ln nhn chc tiu on trng. Ti c b nhim lm b th on thanh nin tiu on cn Aleksei Yanson th th cho v tr c ca ti, b th chi b i i. i u Cn v Vladimir Yegorov, chnh u trung on, lu ti v v tr mi c b nhim. Anh thnh tht ni vi ti rng, theo thng k, trung bnh mt b th on thanh nin tiu on thng sng khng qu 2, 3 trn nh, bi trch nhim ca v tr yu cu anh ta phi l ngi ng dy u tin khi nghe c lnh tin ln. - Nu ch ngh ch c th, Mansur, th hy nhn v tr ny. Cn nu khng, anh cng s khng trch g ch. Nhng li ca chnh u lm ti bi ri, v u tin ti khng bit phi lm g. Yegorov sc so nhn ti, i cu tr li. Trong trung on lun phi c mt b th on thanh nin, ti cng bit rng trc mnh c nhng ngi khc sn lng nhn nhim v ny. Ti khng mun b xem nh mt thng cht nht, ti phi lm g y? Ai cng phi cht, nhng ch mt ln thi! Ti cm thy ci mascot may mn ca ti n cn y. c Yerogov gi ti mt ci nhn khoan khoi. Anh y bit l c th hiu c ti. Trung bnh, tiu on ti c chng 240 n 280 on vin Komsomol. l mt con s ln. Ti c nhiu vic phi lm trong nhng trn nh c lit v thng vong cao, khng bao gi c thi gian. C mi 3 hoc 4 ngy, chng ti nhn tng vin. Mi on vin Komsomol phi c ng k. Theo chnh sch chung, h cng nh mi ngi khc: lm nhiu nht nhng g c th v trong chin tranh, mng sng con ngi mong manh theo tng pht. t nht, hy git c mt tn Pht xt! C l l hai nu bn may mn, mt cho chnh bn v mt cho nhng ai khng c c hi h c tn con hoang no! cng v komsorg (b th on) ti truyn i ci trit l ca mnh Git t nht mt tn pht xt cho ton b on vin thanh nin Komsomol ca tiu on. Ci trit l nh nhau ny c chp nhn rng ri m khng ai ngh khc c. C cch no khc chng ta chin thng? Khng cn con ng no khc. Bn cht ti l mt con ngi d b tn thng, a cm. Ti khng bao gi l mt hooligan hay mt k lm mm. Nhng khi ti tham gia vo cuc chin ti mun git bn Frizt Git hoc b git. l thng ip ca ti gi cho nhng tn binh. Ti b m nh bi ngh rng khi cn c sng, ti phi bt bn c tr gi nhiu hn, v vi ti, ti khng hi vng sng st trong ci l st sanh . C ln, vi s ch ng ca mnh, chng ti bn h khng di 200 tn pht xt trong cc kho nng sn. Tuy nhin, ti phi vit ra y vi lng n hn, phn ln lnh ta th ng, v c b cht hoc b thng m khng c c git c d ch mt tn c (i khi cn cha kp thy k th). Ti c nhng ni au n v nim tuyt vng to ln khi chng kin nhng ci cht ca lnh ta, nhng ngi mi c a n t hu phng. Ti khc. Ti khng th giu cm xc ca mnh.

77

Chng ng t Stalingrad Tuy nhin c nhiu trng hp ngoi l. Ti mun ni n mt x th i lin tn Nikolai Kobylin. Nh hn ti i tui, hai ngi anh trai ca cu hi sinh trong chin u, v cu, tnh nguyn ra trn. Nikolai c bit mun tr thnh mt x th i lin. Maxim l mt v kh li hi nhng nng n. N nng 65kg [khu i lin Maxim gm hai phn c chia ra khi hnh qun: phn thn sng nng 24.8kg, v phn nng 29.4kg. Hp n, cha 250 vin, nng 7.5kg]. Khi phng th, khng c g tt hn l i lin. Nhng lc tn cng th tht l kh khn khi vc n chy. X th i lin qun ta thng b trng n khi thay i v tr bn, khi h thnh mc tiu tt cho qun ch. Nhng Nikolai pht minh ra mt chin thut n gin m th v. Khi di chuyn n mt im bn mi, cu ta b khu Maxim li pha sau v u tin, chy tht nhanh ln. Sau ko khu sng ln v tr mi bng mt ci dy mnh, nhiu si: nh vy khu Maxim ca cu ta nh th t hnh, theo chn ch n! Nikolai Kobylin c th bn c ngy ln m. Xut c ngy, cu nghin cu khu vc ho lc ca mnh v t sng im thch hp. Khi m n, lc bn pht xt xut hin trong khu ca cu, Nikolai c th khai ho. Vi cu, khng c s hnh thc. Kobylin lnh lng bo th cho nhng ngi anh v dit c vi trm lnh c. Ti c th nhc n mt on vin Komsomol khc, Vasili Shamrai, cng l mt x th i lin. Nh ti, anh sinh nm 1923, l mt th m, c min tr qun dch, nhng t nguyn xin ra trn. Nhiu ln, cc cuc tn cng ca qun pht xt b chn ng ch bi lng dng cm ca hai on vin Komsomol ny. V c hai cu u cn sng c. Kobylin Izhevsk, cn Shamrai th qun Kremenchug vng Poltava. Kim Dobkin, thi s ca chng ti, cng cn sng. L lnh trinh st, anh ta tht may mn. Hin anh sng Rostov-on-Don. V Andrei Bogdanov th o Sakhalin. Ai cng mun gia nhp on Komsomol v thng nhng on vin mi khng c c hi c nhn th on ca h. Nhng trn chin khc lit, v ch trong mt thng thc t c danh sch t chc c th cha ton nhng ci tn mi toang. B th on khng bao gi tp hp mi ngi hp hnh cng khng c pht no dnh cho vic din thuyt hay nghe tranh lun. Cng tham gia chin u, t chc on Komsomol ca tiu on, trong tnh trng nh mi ngi, khng ngng hp hnh. [on ny em dch m khng r ngha lm-ND]. Cch sinh hot on Komsomol rt su sc v khng cn nhiu thi gi. L b th, ti lin tc phi nghe hng t cu hi v yu cu nh: Chng ti sp ht n ri!, Chng ta cn t n pho lm!,Lu n u?, Sao vn cha nhn c th t g nh?, Chng ti khng c thuc l, Sao xe nh bp ti nay khng n?. Ti cng lm nhim v phin dch, dch t ting Tartar, Kazakh, Uzbek, Bashkir v Kirghiz sang ting Nga. Tt c cc ng i ghen t vi ti, mt g Tartar, bit qu nhiu th ting. Ti vn nh nhng cm xc ca ti trong mt trn nh. Ti c trch nhim l ngi nhm dy u tin, v c tiu on ch i thi im . Nu mt b th on hay b th chi b khi u cho trn xung phong th khng ai c quyn li pha sau. Mi ngi phi i theo. Vt qua ni s, ti ng dy vo ht sc tht vang: Tin ln! V t quc! V Stalin! Ti phi go ln, ht ln vi nhng ai c th nghe v theo ti: dnh li mt cao im khng tn, hay nh bt bn c ra khi mt ngi nh dn hoc ot li mt con ng. Ti thng mun quay nhn li pha sau: c ai theo mnh khng? Nhng ti khng cho php mnh lm vy, bi ti c th l ra ni s hi ca mnh v lm nhng on vin Komsomol theo ti thiu tin tng. Th l ti chy vt ln pha trc, p ln, nh th ang y mt chic xe gong 78

Chng ng t Stalingrad qu ti ca th m ln i. Ri bt c khi no ti cm thy khng th tip tc, hoc thy nh ci cht n vi mnh trong tng giy, th ting ht Hurrah-ah-ah li cun ti theo, ri ngay sau , ti nghe c nhng ting th nng n, dn dp ca nhng ng ch chy theo sau, du dng nh ting nhc trong tai. Lc , ni s hi trong ti tan bin i cng vi nhng phn sinh lc cui cng ca mnh, r ri, ti ng xung nh b trng n. Khi y, ti c th nghe thy mt ting tht hoang di B th on b git ri!. V ti li c gng ng ln, tin ln pha trc trong cuc tn cng, khng ai c php nghi ng b th on ca h. Sau trn nh, ti thng nghe anh em ni v mnh: Anh y sinh ra di v sao may mn. Khi nghe nh th, cm gic y nh c nhn huy chng. M lc y, tht khng g t hi bng nu nghe anh em ni v mnh kiu nh: Thng cha b th, n l ng bng, hn. Danh ting ca mi ngi phi c gy dng tng ngy, vi tng trn chin. Ri c mt ln, ti trong mt tnh hung gay go. Ti ang i ngang qua mt nhm chin s ngi trong ho, yn lng nh ru s-np vi xc xch chin li phm. - , Mansur! Ngi vi chng ti ny, b th H rt cho ti 100gm ru s-np v a mt mu xc xch. L ra ti nn t chi v ni i loi nh: Ti khng thch ci ru c qu qui ny!. Nhng tt c anh em u ln tui hn ti, v u c hai, ba huy chng trn ngc, trong khi ti ch mi c mt ci V lng dng cm. Chng ti ung v ni chuyn cht nh. Ri ai hi: - Lm 100 na ch, Mansur? - Sao khng? Nhng anh em ngng ung, cho thy khng cn ru na, v lc li lung tung trong dy ba-l ca h. - Khng cn chai no ? L ra ti nn yn lng, thay v vy, li hi: - Cc anh ly th u vy? Mt trong cc anh em ch: - kia ka. Cn nhiu , nhng bn Frizt ang canh chng. C hai cu bn ta b git ri y. Ti ngi y, suy ngh: - Thi, mnh p phi ming mi cu ri. Mnh phi tr l bng mt chu ru. Nu m mnh khng i th chng n li bo mnh hn Anh em c khuyn ti: - ng i, ng ch b th Nhng ti c c trong mt h: - Ch hiu l ch phi lm m! Nhng anh chng ny l nhng tay lnh dng cm hng u. Nn y khng phi l chuyn vi chai ru s-np, n ch l mt dng c cc Gia ti v chic xe bc thp, nm kt trn khu phn tuyn, l mt trng c rng chng 100m. Ti nhy ra khi ho, chy lt lo thit nhanh nh mt con th, ht tc lc phng n chic APC. Lc bn c khai ho, ti ang trong vng cht. Ti chp ly hai chai t mt ci hp tm thy , dng mt t th, ri cn thn nhn quanh. Ti phi tm mt li khc chy nhanh v 79

Chng ng t Stalingrad tuyn qun mnh. Bn c ang ch ti. Nhng khng bit chng d on ti chy v li no nh? V hai anh em b hi sinh kia ang nm u? , kia ri, gn chin ho. iu ny c ngha l chng mun i h ti cng v tr . Suy ngh no Mansur! c, n lc ri ti xng thng ti hng ca hai chin s ang nm kia: h chnh l tuyn n ca ti. Ti n c im quyt nh n bn gm vo mt t trc mt lao mnh xung cnh hai thi th , lm nh mnh va b bn cht vy. Ti nm , khng ng y d mi mt m he h. Gn k mi ti, l mt con su nh nm trn giy ca xc mt trong hai ngi lnh kia. N ang b i lm vic ca n, m khng bit rng ang c chin tranh, v rng ngi n ng n ang nhn kia, nhng khng thy, c th kt thc cuc sng ca mnh ngay by gi. , khng bit l ti lm cho tn Frizt tin ti l mt ci xc cha nh? Tay hn cn trn c sng khng? N quay i cha? Ri ti bng dy nh mt chic l xo bng thp, bng ba bc nhy, vt su vo trong chin ho ca qun ta, an ton v lnh ln. Sng my r ln, nhng qu mun ri. Nhng my anh em kia u nh? i c ri ! Ch cn xc xch li. Cu chuyn ho l ra nhng ng i cng ngh l ti cht ri. H cm thy bun, c li trong ci cht v ngha ca ngi b th on tr tui v h khng cn tm tr no tip tc ch chn! Gi sch bi bm v chp ly ci ti, ti chy xung cc chin ho tm nhng chin hu , p l li vi h. Anh em y ri. , sao, l b th on ca chng ta y m! i, sng li ! Cu bnh tht y! Cu nn lm din vin thi! Cu ng kho ti mc m chng t c tng cu tiu ri! Ngy hm sau, anh em ci nho v vic ti chy lt lo v nhy nhm nh mt con th n ch chic xe (mi ngi c th ci ngi sng st). Nhng h cng tn dng ci th on tr v ca ti. Ri c tiu on nhanh chng bit rng B th on ca chng ta khng phi l thng hn. Ti hon ton thch th vi kt qu . Tng qut m ni th ti khng ch bng quan vi ru s-np v cn vi tt c cc loi ru cn. Tr li vi thi th u. Khi cn b, ti thng ln bi khu m, c mt ngha a ngi say. Nhng nm m vi nhng cy thp gi, nhng v chai rng v nhng ci cht cng tm vn ghi tn ca ngi say. Ngi gi v tr con n y thng thc s tuyn truyn cho vic chn ct mt th m say xn. l mt hnh nh th v! Mt dn kn ng chi nhc m ma, cng vi mt m ng mang mt chic hm n nm m. Chic hp c h xung huyt, nhng bi thuyt chm bim c c ln, ri nm m c lp t. Sau , mi ngi s vo tay xc cht nghin ru, ngi, kt qu l phi ngng thi hay ung ru. Nm m (gi) ca anh ta s c hu ngay khi anh ta tr li cuc sng bnh thng! Li tuyn truyn ny nh hng n ti rt nng. V n cng cu ti khi s cng ng tru lc. Nhng show trnh din lin quan n ru su sc v ng tin cy nht m ti c chng kin l mt trn, khi qun ta gii phng c mt ngi lng tn l Chervonny Prapor, c mt nh my chng ct ru. Lo rng c nhng ci by chut ca bn c, cnh trinh st b binh v k binh cn thn r sot quanh lng nhng khng tm thy g. Thng qua in tn lnh ty v hnh, tiu on ti bit rng ci nh my y vn hot ng tt, iu ny ngha l c c mt bin ru! Thm ch trc trn nh lnh trng nhy mt vi nhau, ci tm tm v a: Chng ta s lm mi th chim ci nh my ru , nhng lm n, ng c pho bn chun b! Chng ti khng mun c nhng tn tht khng cn thit. 80

Chng ng t Stalingrad Ban tham mu v b phn chnh tr cho nhng ch th r rng xung tiu on, i i v trung i trng, cng nh cc b th chi b, b th on thanh nin: h phi chu trch nhim c nhn nu c bt k ngi lnh no b pht hin say xn. V th, chng ti cnh bo rng ru c th b tm c. Sau , cc ch huy tiu on ti nhn c lnh vi l trnh hnh qun chnh xc qua lng: xung mt trong nhng con ng chnh, cch xa nh my ru nht, b phn gn nht cch n khon 2km. Tht l nguy him khi i lung tung Chervonny Prapor bi c mn ci chung quanh. Tuy vy, di s iu khin nghim khc ca cc s quan hnh qun, chng ti i qua n m khng c tai nn no. Nh my ru nhanh chng b b li pha sau. Chng ti tip tc di chuyn, theo sau cc nhm tun tra tin v v hai bn sn. Khi ri lng c chng 2km, bn c n n vo i tin v bng ci su nng. Chng ti tn ra, ci thp ngi v bt u o ho. m xung. t nhin, trc bnh minh khng lu, cuc bn ph chm dt. l thi khc m chng ti nn c gng tin ln, nhng c tin nghim trng a n t cc i i: lnh ang say ch t. Mt s t tht, theo ng ngha en! Chng ti li nhn c lnh t s ch huy trung on: Tiu on nn tn cng lc lng Htle khng ng! Nhng ch c mt phn t s b binh ca chng ti c th ng dy xung phong! V rt nhanh, chic Willy jeep ca ban tham mu cng trung on trng xut hin ngay cnh tuyn chng ti. V thiu t tc in, qut tiu on trng: - Ny! Chuyn g vy? Tiu on u? C m say hoc cht m n c ri! Tr li ti i! Ti ng cng b th ng b cnh tiu on trng. Vi tay sng tiu lin ca chng ti vn ng ng ang long chong n t pha sau. - Tiu on trng nh vy xng ng b bn cng vi b th ng b v b th on thanh nin Anh rt sng khi bao v ch thng vo ti. Ti cho rng ci l en ca ru l sng c kch c ca mt khu 45mm! N hng thng vo sng mi ti. Vy ! Kt thc ri! Nh th! D sao th ti cng chn ngy ci cuc chin ny ri! Vi rn rp! Vi cuc sng ni chin ho cng ci i, s cc nhc v nhng m di khng ng! Ti chin u lin tc t thng 10 nm 1942! Ti hng mt vo bn tay c ct mng ca thiu t v nhn ngn tr rung rung trn c sng! Khng bit cnh th k s vit g trn th bo t ca ti? M ti chc s c c rng: Con b b bn cht nh mt tn ti phm. Nhng pht sng khng bao gi n. Trung on trng nhn thy nhng tay b binh ng gn h c bm khu tiu lin, nn quyt nh ngng biu din v b i theo ng hng m anh ti. R rng l trong c m, anh em lnh trng b mt quay li, chy ti nh my ru, v trong bng ti trt y vo bnh, vo c mn bt c th g c mi ta ta ru. Tiu on trng ca chng ti Kartoshento mt phng hng hnh ng. Nn chng ti quyt nh dng li, ch i v hi vng rng qua ngy mai anh em s gi ru. Qun c, hon ton bit c bn tnh v nim am m ru ch khng bit mt mi ca qun ta, nn sp xp mt k hoch tn cng hp l! Lc mn m va bung xung, vi chic tng v xe bc thp ch lnh, c trang b sng phun la, xut hin pha chn tri. Chng tin p n theo hai hng so le. Chm ri di chuyn, chng ci ln lnh ta ang say ch t v lnh lng phun la. Trong khong khc, c tuyn qun ta chm trong la. C th thy anh em, ton thn nh mt b uc, va vo nhau, ri b la nut chng nh 81

Chng ng t Stalingrad nhng con thiu thn. Ngay c nhng ngi tnh ru, cng kh khn lm mi thot c ci a ngc ny! Thit gip qun c, ngng phun la, s dng tuyn hnh lang khi ny, rt v m khng b t tn hi no, chng nhanh chng bin mt pha sau ng chn tri, trong khi tuyn qun ta, la chy c m mi n khi nhng g chy c chy ht. Ti khng thch nh li tnh tit ny. Nu mt ai tnh ru, ng vng c trn hai chn, th ngi c th n np hoc chy trn. Nhiu ngi lnh tuyt vi, anh dng cht au n trong ngn la ca sng phng ho. iu nhc nh nht l bn pht xt, vn rt chy khi Chervonny Prapor, dng nh, khng c cht nghi ng no rng k hoch ca chng s thc hin c. Chng ti mong c lc lng tng vin mi, bi cc n v thiu ngi trm trng: mi i i ch cn 15 n 20 tay sng. Qun c th khng ngng gi n vo chng ti. L con hoang bn nh th chng c th nhn thy bn ti. Chng ti pht hin ra rng, pho binh ch c dn bn bi mt chic phi c c bit. Anh em gi n l thng g [Henschel HS126 l mt chic my bay cng cp c hai ch ngi, c thit k cho trinh st ng khng - ND] bi n tht s c mt ci bu. C my ny mt ng c, tc bay chm, ln l trn cc v tr qun ta xc nh im n pho ri Trong i i ci chng ti c mt khu sng trng chng tng PTR. Khi thy thng g xut hin trn u chng ti, ti bn vo n bng khu PTR. Ti rt mun bn h chic phi c ny cho cc ch huy qun ta bit v n. Ngoi ra c mt iu lnh rng, h mt chic my bay s c thng cng mt thi gian i php. Ti th tht rng lc , ti chn ngy vic nh nhau ri. C th xc ln tinh thn i hi c ngh ngi. Ti, t mnh, khng th ri khi cuc chin, ti tin vy, nhng gi ch c ri khi y chng 10, 20 ngy c vi gic ng ra tr, c ung sa ti v i cu c Ti tip tc x sng vo thng g n khi tai ic c v lm c i i tc in. Mi ngi, chn ngy vi mn bn ca ti, k c ti. Khu PTR git rt mnh,vai au tng cht c! Mi ln bn bn b nm ra sau c na mt. u ti mun banh ra bi ting n! Nhng c sau mi ln bn trt, ti li gin d tip tc. Vi ln, chic my bay t nhin lao b xung v bin mt m khng c biu hin tn hi no, ch vng li. Mt tun na tri qua, sau cng chng ti cng c b sung lnh, nh bt bn pht xt ra khi chin ho v tin xa v pha sau ca chng. Ti ti thy thng g ca ti dnh l ch vt n PTR v chy ri. Ti hn bn trng n hng trm ln! Ti rt vui khi bit mnh thc s tiu dit n. Nhng lm cch no ti chng minh c chic my bay ny b h bi ti? Vi ng i chc mng ti: - Mansur, cu l ngi h n!. Nhng nhng ngi khc nghi ng thnh tch ca ti. - C th ngi khc cng bn n ch?. Cnh lnh ci lc trc ch trch ti v vic bn dng nh vu v qu chng! - Bn mnh ic c ri, cm n khu PTR ca cu nh! Gi m cu bn n ch khc nh!. By gi cng nhng tay y trng sng st, khi nhn thy chic phi c l ch n xuyn gip PTR. u tin l trung on, v sau l cp s on, nhng x th chng tng ca chng ti c hng dn bn my bay bng PTR. Thnh thong, chng b bn h. Ch c vn l khng bit c ai c thng hun chng v k ngh no cha. Tuy th, n tr thnh mt phng thc truyn thng nh my bay c, d rng l mt vic tng i kh. Tuy nhin, iu quan

82

Chng ng t Stalingrad trng nht l n lc chung ca chng ti dit my bay pht xt, mang ngy Chin thng n gn hn, sau tt c chng ti u c c mt k ngh php. Ti khng nhn c g cho vic h thng g v kh chng minh rng ti l ngi vt c n xung.Chnh u trung on, Vladimir Yegorov thng bo chng ti: - Vi cc bn, nhng b th ng, on ca tiu on, phn thng quan trng nht chnh l s kin cc bn gi vng v tr! Hy khim tn v ng ngh v huy chng cho cc bn. Nhng ng qun ngh th cho binh s c hnh ng anh hng! Chnh bn thn ca Vladimir cng khng c my hun/huy chng. Tuy vy, khi chin u ti vng cung Kursk, trong mt ln anh y gp ti, anh bnh lun vi ging ngc nhin : - Ti sao cu ch mi c mt ci huy chng V lng dng cm nh? Khng th c Ti cm thy xu h v b i, trong khi anh, gc gt u, tip tc ni v ti vi nhng ngi ng hnh, ang nhn theo hng ti i. t lu sau, c mt thng bo t s ch huy trung on rng b th on M.G Abdulin c ngh tng thng Hun chng Sao . Mt ln na, ng i li chc mng ti. Nhng bao ln ti c nghe nh vy ri nh?! Cui cng, ti cng nhn c hun chng , sau chin tranh, vo nm 1948. Cng vi b th ng b tiu on (khi l b th on, ti lm vic vi 4 ngi khc), chng ti c c ngy ln m vi cc i i, trung i. Ri chng ti ln s ch huy, bo co ring vi tiu on trng Nikolai Kartoshenko mi ngy mt ln tho lun v cc n lc hin ti. Kartoshenko lun mt mnh s ch huy. Bi c s quan ph t ln ban tham mu ca anh cng phi xung di cng mi ngi, thc hin theo mnh lnh nghim khc ca tiu on trng v vic nm r tnh hnh thc t. Chng ti ng rt t v n cng rt t, chng ti n mi th c th tm thy c. Cc b th chi on i i ri rng thng xuyn v cn c thay th nhanh chng. Trong trng hp ch huy i i ti b thng vong, th ti phi chu trch nhim thay th cho n khi mt s quan khc n. Hng m, cng vic ca ti l cng b th ng b tiu on, xung cc v tr tin tiu, vn nm khu phn tuyn pha trc tuyn qun ta. Ti c thm mt l do phi i cng trung u Peter Vasiliev, b th ng b tiu on, l anh y b cn th. Con trai c ca anh, trc tui ti, cng ang mt trn. Gn y, anh khng nhn c th t g ca cu y, v Peter lo rng con anh hi sinh. Chng ti b qua khu phn tuyn, trong khi nhng qu pho sng ca qun pht xt ri k bn, nh ho chu nh tia hn quang chy ngon ngho trn mt t, rt ln nh rn. Ch mt chuyn ng sai l c mt bng n sng my s c l trn ngi bn. Khi b ln kim tra cc im tin tiu, ti lun nh v ci ln ti ng gc Stalingrad v nh th no m ti cng Suvorov d khng di chuyn t ti cng b ri vo hu tuyn qun ch Ri n mt ln, lc mt trn tm yn, Peter v ti nn n mt i i b binh no . Khi ngng ting sng, anh em binh s thng thch tn chuyn v nhng vn khc nhau, duy ch c chin tranh khng phi l ti a chung. Cc ti i loi nh Cha c tn ti khng. Hay, nh vi nhng tay b binh ny, l ngun gc ca con ngi. Nhng bc lnh gi nghe chng thch th. Cn nhng cu lnh tr, vn c vi nm hc hnh, c nui chiu, c xu hng ci nho nhng ngi ng i c tui, t t hc. Mt trong nhng bc lnh gi, ti ngh bc tn l Afanasi Kudriatsev, hi b th ng b rng:

83

Chng ng t Stalingrad - C sao tt c l kh li khng bin c thnh ngi? H? Nu con ngi bt ngun t loi kh th hn s khng cn ci loi qu qui tr tro y tn ti! Nhng sao cc nc x nng, vn cn rt nhiu loi kh vn sng tng n? Bc lnh ranh mnh lic nhn anh b th, i mt cu tr li thuyt phc. Mi ngi cng ch xem Peter xoay s vi cu hi lu c y nh th no. Lc , ti bit, li mt ln na, bn qun bu khng c cht tin tc g v cu c ca Vasiliyev. Anh trng ph phc. Nhng ti c th thy anh ang tp trung suy ngh nhng g cn ni vi bc Afanasi. V mi ngi cng hiu rng ng ch b th s khng tr li ngay kt thc cuc ni chuyn, m s mi ngi ni thm, to c hi cho anh by t tm t ca mnh. Afanasi, nhn Peter, tip tc ging suy ngh ca mnh: - Chng nh nhng vin s, nhng nh khoa hc ca chng ta cng c ngun gc t loi kh? Loi vt tht l tr tro v lo xc. Chng bt rn v n lun! , l no ti c trong mnh mu ca loi kh? Vi ngi quanh chng ti bt ci - C g vui no? Ti cng nh cc cu! Ti tic rng nhng cu tr thng minh, sng d ny li cng vi nhng khoa hc gia, nhng vin s ca chng ta nm trong s nhng loi kh! V cc cu tin vy! Ny, chng ta mi ngu lm sao! Ci ni th thn ny t chng ta cht ln mnh! i ch! Ti khng ng ! Nu by gi khng c chin tranh, ti s ln Moscow nay gy vi nhng vin s ! Ti s ch cho h thy! Ti khng ngi u! Hy h t cho rng chnh h thot thai t loi kh, nhng ng xt on iu vi ngi dn thng! Afanasi lic v pha ng ch b th anh c c hi ln ting, cun mt iu thuc v xc ng ch cu tr li. Ri ngc nhin n vi nhng ngi lnh tr khi Vasiliyev tr li, nhng khng theo ci cch dy trong nh trng: - Loi vn tn ti hng triu nm ri, cng ging nh loi ang sng hin nay. V chng s nh vy trong hng triu nm ti. Cn con ngi cng c hng triu nm ri cc nh khoa hc nht tr nh vy. Trong hng triu nm , loi ngi cng n lng, l. Sau h hc c cch nu chn, tm cch lm ra cng c . Ri nm mi hoc mt trm nm na con ngi s bay ln mt trng cng nhng hnh tinh khc. Trong khi loi vn vn l chng nh c triu nm trc y Afansi trng hng ch: - Ti bo g no? bc la ln v ti ngh bc s m chm ly Peter, tha ng ch b th, hy tm gip ti ci quyn sch thng thi vit ln iu , nh ng ch gii thch! Ti khng cn huy chng g c, ch cn cho ti quyn sch ! Lc , cc cu lnh tr tr nn kch ng, vin dn Darwin v nhng sch gio khoa ca h, yu cu c tr li: - Th ti sao h dy chng ti rng bt ngun t loi vn trng Nhng khng cn thi gian cho cuc tho lun. V chng ti nghe thy mt mnh lnh vang ln: i i ch ! Hnh ng! C xe tng! Trong mt giy, chng ti tn ra, chim lnh v tr trong chin ho v chun b th pho. Dng nh qun c trin khai mt t tn cng trn ton tuyn s on ti. Nhng chic xe tng nhanh chng xut hin, c nhng du hiu hn lon v hai trung on bn cnh bt u rt lui. 84

Chng ng t Stalingrad Nu ng i ca bn bn cnh tri v cnh phi li li, th s kh ngn chnh bn cng theo h, v nu khng bn s c nguy c b bao vy. Trong nhng trng hp , anh em s ngh nh sau: Mnh khng th l ngi u tin rt lui. Ai chy trc s phi ra to n binh. Hy ai bt u, ri mnh s liu Peter v ti quyt nh mt ngi s lo cnh tri cn ngi kia cnh phi, ri chng ti ri nhau. Lc y, ti khng bit rng, l ln sau cng, ti thy Peter Vasiliyev cn sng. Nhng chic tng gi n rt gn. Hai khu 45mm ca chng ti khai ho nhng trt c. Ri c hai khu pho b loi khi vng chin bi ho lc xe tng. Qun ta nm th pho, nhng chng c g. C hai cu lnh, cn vi v nm lu n nhng khng rt cht. mt v tr, lnh b binh ta bt u dao ng. Ti nho v pha v bt h tr li chin ho, nu khng th tng ch s nghin nt h. Lc ny, chng ti bt u mt trn cn chin, nh tng c bng th pho v dng sng chia ct b binh ch vi xe tng. Tnh hnh xu i tng pht. Nhng trung on bn tip tc lui li pha sau, lm tng nguy c hai bn sn chng ti. Ti khng mun b vy v ch! Ti cng bit rng qun ta ang cn dn n dc. Nhng gic quan th su bo ti rng hy cn qu sm rt lui. Ti ht ln mi hng: Anh em, hy gi vng! ng lc , mt b th chi on i i chy n bn ti v a ti chic ti trn v th ng ca trung u Peter Vasiliyev. Ti nh ti ngh: Li mt b th na hi sinh! Cho nh Peter!. Ri ti hi: - Th tiu on trng u? - H mang anh y v pha sau ri. Anh y b thng Cn tiu on ph, anh hi sinh ba ngy trc. Theo iu l qun i, i i trng i i th nht s chu trch nhim ch huy tiu on trong trng hp ny. Nhng lc ny khng c thi gian tm ng ch ! - Ny ng ch b th on, hy nhn nhim v! Lm iu g i!, i i trng i i hai go ln. ng vo thi khc nguy kch , xut hin, nh bc ra t khng kh, hnh dng to ln ca thiu t Cn v Bilaonov, v cng vi anh l trung u Cn v Nikolai Korsunov, s quan cn v. - Anh em, khng li Ging Bilaonov nh sm rn vng khp cc chin ho. D ti cm thy c an i v rng ti khng cn phi chu trch nhim cho tnh hnh, nhng ti khng h vui v khi gp thiu t. Vy , ht ri ti ngh By gi vi ci khng li! ca anh y, chng ta s b git c hoc b bt! Bilaonov l mt ngi dng cm khng tin ni. Mi n nay, qua hng chc nm ri, ch kh ca anh y vn ng mi trong ti. Khng ai, di bt k hon cnh no, c th lm anh li bc! Ngi n ng ny s hin dng thn mnh v chng ti s cng vi anh. Ti thy anh nht mt khu sng trng chng tng m tay lnh no nm i, v m kho nng xem n c np n cha. Vng! Anh t mt bng n vo . ng lc , nh mt mc tiu di ng trong trng bn, chng ti thy mt chic tng ln bnh trc mt. N dng li, khai ho khu pho v bn vi lot i lin. Ai cng c th tin l sc p gh gm th no; cn thn nu n chy v pha bn! Bilaonov khng th tm mt v tr bn tt cho anh hn l bn cnh mt cy si c th, ru ph y. Anh t khu PTR ln mt tay v ngm vo hng chic tng. Khong cch khng qu 50 thc. 85

Chng ng t Stalingrad D nhin, bn c nhn thy mt s quan Sovit ang hng khu sng chng tng vo chng. C thp pho vi khu c nng v khu i lin bt u xoay v hng chng ti. Cng vi Nikolai Korsunov, ti nm gn chn Bilaonov. C iu l l, ci thng chuyn ng ca khu pho tng dn ngn hn khi n quay, n khi n nhm thng vo ti vi ci l ng t en ngm ca n. Ti tin l cht chc. Ci ng t nhch sang tri, sang phi, ln trn ri i xung, c bt c hnh nh chng ti, chp chng ti chnh xc hn. Nu khng phi l thiu t, m l ai vi khu PTR th ti phng nhanh khi ch y! Nhng nh hng ca anh tht gh gm, tht khng chu ni tng tng rng ngh sau cng ca anh y vi bn s l hn!. Trung on trng tip tc ngm. Ti sn sng chp nhn ci cht vi anh cng ngi s quan cn v. C ba chng ti s b h nhanh. Ngay lc ny. Ting n tht to v u tin ti khng hiu ai bn ai. Khu PTR hay chic tng? Nhng nu ti ang hi cu hi ny th r l ti cn sng! C trung on trng v Nikolai cng vy! Chc Bilaonov nhanh hn? Thiu t bn mt pht na v ti nhn ra tay phi anh b thng. Chic tng bc chy! Nikolai v ti mun a ngi b thng n ch an ton, nhng anh t chi, v chng ti bng b cho anh ngay ti ch. Bn pht xt c thot tht nhanh ra khi chic tng chy, nhng nhng trn n ca qun ta h gc chng nh nhng con bp b bng gi. Vng s xut hin ca Bilaonov ti thi khc nguy him, cng vi s dng cm ca anh khi h gc mt chic tng ch l gip tiu on chng ti lm c iu khng tng, nhanh chng nm chic tng ch rt lui. Qun c lui li! Cc trung on bn cng xoay s nh li cuc tn cng. S on ly li c cc v tr trc . Ngy hm nay ti c mi n d mt bui hp chnh tr trung on, tn ti c biu quyt nht tr ghi vo chin s anh hng ca trung on. Thiu t cn v Pavel Bilaonov vi cnh tay phi cn bng b, ngi trn bn ch tch on, v ti bn cnh. Sau cuc hp, chng ti thy anh v bnh x. Trung on c tm thi ch huy bi v ph ca anh, Ivan Tukhru. Ti l b th on sng st lu nht ca tiu on. cng l mt dng thnh tch. Nhng ti cn tr c bao lu y? Mt bui sng n, mi vic din tin theo mt hng khc. Ba lnh trinh st ci nga ca chng ti (do thng u Vlasov ch huy), sau khi thm thnh xa v pha trc lc lng chnh, v bo co s ch huy: Stanitsin Kazachiok trng tri. Lng b chy ri, khng c du hiu c ngi. Chng ti c lnh i hnh tiu on tip tc tin ln pha trc, trc v tip tc quan st pha trc i hnh, trong tm nhn. i trinh st cho tm bit v chy ln pha trc, trong khi chng ti tin sau h, trn ng l. Sau khi hnh qun khng qu 2km m khng c vn g, chng ti tn mt thy hai k s ng khi lng nhng ch nga hong s ca h. Mt giy sau th ngi th ba b hai tn Frizt li xung v ko i mt. Nhng con nga kinh hong chy v pha n v chng ti v phi mt cht thi gian mi bt chng li c. Ngay lp tc, chng ti dn ra v tip tc hnh qun m khng thy c s khng c no. Qun ta tin vo ngi lng b t, y khi. Ngi lng b ph hu hon ton. Khng cn mt bng ngi quanh . y l mt v d r rng cho chnh sch tiu th!

86

Chng ng t Stalingrad Tri nng v khng mt ngn gi. Nhng ln khi ng nghn ph ln khng trung. Lm mt tri nh mt chic cho rang bng gang khng l. Ch cn nhng chic bp l ln, ph y b hng, h hc mm v nhng con mt vung, ng nh bia m gia ng g ang m chy nhc nh chng ti rng y tng l mt ngi lng. Quanh cc bp l l tn tch thnh than ca nhng cy ln, lm lin tng n mt nhm ngi khn kh, cnh cy gi ln nh nhng cnh tay, cu xin thng cu ri. Dng nh chng b t ri trc khi c s gip , v gi chng ng tr tr nh chng thc rng thng khng tn ti! Gn vi bp l, chng ti cng nhn thy vi chic ging kim loi t to vi hnh trang tr mt sau, b la lm h hi. Nhng chu h bng gang, bng gm loi to nh nm ri rc chung quanh. bn hng v mt trc cc bp l, di lp b hng, c th thy l m nhng bc tranh cht phc, cm ng vi nhng dng ch thch vt bng bt ch khng phai: Nhng gi hoa hng dng, Chng nng dn cng c bn gi, Ch mo con gin banh, G chi hoc G m v n con. Chng ti chm chm i trn ng Nh a phn nhng ngi lng khc, trung tm l mt ging nc. Mt chic gu g rng treo cnh. Chng ti o n, mong c mt ngm nc mt lnh. Trc khi n ging, bn mt v ng, anh em tm thy xc ca thng u Vlasov. Nhng g cn li ca anh c a vo xe ban tham mu, mang ra khi lng v chn gn y. Chng ti n c ci ging, th gu xung. Nhng n va phi ci g l l. Chc hn khng phi l mt nc, phi chng ci ging b kh cn? Chng ti ko gu ln, v nhn thy mu bn trong. R l bn c nm xc ngi xung ging. Ri cch khng xa, chng ti thy nhng xc ph n lo l v c nhng em gi cn rt nh. Anh em ph tm nhng tm o ma ln h v tip tc hnh qun. trong mt chic l, ti thy mt ch mo xm b. Hn ang nm bp trn bng vi mt t th truyn thng, chn thu vo pha di, ui vt dc thn. Hai chic tai trn ci u to, thng minh hi gp xung v ng v pha sau mt t nh mun ni ln nhng ni nim nghim trng. i mt bun ca con vt dng nh khc bit vi th gii ngoi kia. Con mo khng thm ch n ti v cng khng h b chy. Ti ng l n khng cn sng. Nhng ka, nhng git nc mt ln ln trn mt n. N cha cht. Ti rt mun n vut ve n, nhng khng can m, bi ti khng xng ng. Vi cm gic au kh v ni mun phin thiu t, ti quay khi chic l , i khi ngi nh b tn ph, khi ch mo ch nhn nhng gi m ci, d sng st mt cch k diu trong ci thm kch ny. Khi chng ti gn vt qua vng t tro tn , anh em thy mt hnh dng ph n trng nh mt bng ma, n hin trong ln khi. Ngi y dng nh i chng ti bn ng. Anh em n v vy quanh ngi ph n. Chng ti mun bit thng tin v nhng g xy r t mt nhn chng sng. D hon ton kit sc, nhng c vn c ng thng. Nhn mi tc mu xm tro dy, gn sng th di n eo, c th ni rng c cn tr. Da dnh cht vo xng s, i mt su hom, chn tay c gy g v suy kit. Ch cn mt tia sng st li trong c th c. Chng ti e ngi khng dm hi iu g. Mt bc b binh gi, trong bi ng cn cht nc, bc rt ra mt ci ly nh v a cho c. C n ly bng nhng ngn tay gy run run ri chm chm ung. C tr li chic ly rng, pht m tng t. - Cm n rt nhiu, nhng cc anh n mun cht t. Ni xong cu, c p vo tay ngi lnh gn nht. Gng mt vi i mt m to ng ra sau v i tay thng xung nh nhng ng tay o rng. Chng ti bit, c cht. 87

Chng ng t Stalingrad Hi vng rng nhng iu kinh khng b li pha sau, khi chng ti n c cui lng. Nhng nhng g ti t nht vn cha ht. Tt c dn lng nm dc theo con ng. Tt c h b bn cht. Anh em b binh ng m, chm chm i qua hng trm ngi gi, ph n v tr em b bn cht. Chng ti cm thy xu h. Ti xc ng mnh lit, trong ngi ti trn y gin d v cm hn. Ti t ha vi lng s bo th cho nhng ngi ny, s git bn pht xt v nhng tn Ngagian nhiu nh ti c th! V phi lm ngay iu ny trc ht!

88

Chng ng t Stalingrad

Chng 10: Chng ng gian kh

Qun on b binh Cn v s 32 ca chng ti nhn c mt mnh lnh mi: N lc bng qua b sng Vorskla tip cn Poltava t hng Ty. Dng sng khng rng, chng 100 n 120m. V cng khng qu su li qua. Nhng n li b bao quanh bi vng m ly rng n 1km. Vy chng ti phi bng qua bng cch no v ti ch no? Lc lng trinh st, vi s gip ca dn a phng, nh ra ni tt nht l mt con ng si vi mt chic cu vn tri di qua khu m ly. Nhng li dn vo cu phi c chim gi bn pht xt khng th ph hoi n. ng nm trn mt con cao chng 5, 6m vi vi nhng m dc. Nu bn ng xung, bn s b m ly nut chng ngay. Chng ti tnh rng nu khong cch 1,000 thc ny c i vi tc 15km/gi th mi ngi lnh phi mt 6 n 7 pht vt qua. Nhng nu tc tng gp i th khung ng nguy him ch cn 3 pht. S mnh quyt nh rng trung on chng ti c chn l n v u tin vt sng v thit lp mt u cu hu ngn. Chng ti tin hnh cc cng tc chun b. T s ch huy s on, chng ti nhn xe t v nhng chic xe song m hai bnh. Chng ti cng t chc vi cuc hp ng v on vin Komsomol tho lun v phng thc tt nht thc hin mnh lnh vi t thng vong nht c th. Chng ti phi vn ng di ho lc pho nng n: bn Pht xt, d nhin, hng tt c cc loi pho ca chng vo con ng v chic cu. Chc chn l chng khng tit kim n vi chng ti, nu l phe ta th cng s khng lm th. l ln u tin ti i mt vi tnh cnh nh vy! y chnh l gi khc m mi ngi s th vi vn may ca mnh. S rt kh sng st di ho lc phng ng dy c ngy mai, v ch nhng ai may mn nht mi c th tn ti. Mi ngi hiu iu nhng vn i lanh quanh nh thng l. Khng mt ng ch no c tm trng ti tnh. Ti cm gic tng t bo sng trong c th mnh. Ti lc li trong c nhng thc phim ca nhng kinh nghim qua. Ti ngh rng c th y l ngy cui cng mnh cn c th kh tri. Chn g y? Bn khng th nhy khi con , bi c bn tri ln bn phi u l m ly. Ch c mt con ng, tin ln pha trc. Nhng nh th no? Vt qua bc tng la khi? Ri ti quyt nh s dng mt c xe nga hai bnh vt cung ng nguy him ny. Ti bit c im quan trng nht ca loi nga: chng khng lc li trong nhng cn bo tuyt nng n nht. Ngay cho l ti en nh hc n th chng cng khng bao gi b lc! V nh vy bn nga s khng bao gi ri con ng cho d n n quanh chng. Ti chn mt i nga Mng C vi mt c xe cng cp. Ngi nh xe tn Moiseev bo ti: - Ny, con trai, con ph thc hi vng ca con cho l nga ? Bc v vo c con vt - Vng, vng ti tr li nga rt ng tin cy. Chu tng lm li xe nga m v bit chng rt r. Ta c th lun tin vo chng! Nga l loi vt thng minh nht Moiseev rt vui khi nghe ti ni vy, bc c c cuc i mnh gn lin vi l nga. Ti hn chm ng ch nga ca bc bi bc ni vi mt ging n cn v tin tng:

89

Chng ng t Stalingrad - Cu ng y, con trai ! Nga cn thng minh hn c con ngi, chng ch khng bit ni thi. Nhng chng hiu bit mi th tt hn chng ta! Chng ti c thc n trong ba l, nn cng ngi xung di c xe v bt u n. t nhin Moiseev lic ti y nghi vn ri hi: - Ny, con trai, con tng Stalingrad ri phi khng? - Vng Mt bc m to y kinh ngc: - Tn con l Abdulov phi khng? - Khng phi Abdulov, l Abdulin - i, chng ta cng chung mt i i ci! bc ku ln bc cn nh i i trng ca chng ta, cu y tn l Buteiko, ng khng? Bc nh c cu Suvorov, ngi c mt hm ru nh. V bi c tui nn bc c chuyn t i i ci sang t cu h By gi ti nh ra: - ng ri, lc y cc bc c 4 ngi c tui chuyn i khi i i! Moiseev t nhin sm mt: - H hi sinh c vng cung Kursk ri Ngay lp tc ti cng nh n by ngi bn t Stalingrad, cng hi sinh c trn Kursk. Ni tht l, ti khng vui thy con ng ca ti v Moiseev li gp nhau trc trn cng kch y cht chc qua dng Vorskla. Mt tay trinh st n vi chng ti, li l mt ngi quen khc t hi Stalingrad, Gregory Ambartsumiants, ngi Armenia. Chnh anh cng nhng ng i ca mnh sang trinh st bn bi ly ca dng sng v khng th tm bt k ch no vt, bn ly mi ch. Gregory chng cng tui hoc hn tm 2 tui so vi ti. D khng cao, nhng anh rt kho. Cp mt to ca anh cng rt gy n tng. Chng ti bit l anh ang thuc b phn c bit ca ban tham mu qun on. Mi khi Ambartsumiants xung thm tiu on th cnh hu cn st v nu n dc hoc thc phm khng n ng hn! Anh y ch hi cu no, nhng ngay lp tc thy nhng th cp cho n v b tr. Nhng to n qun s cng khng bao gi c gi ra, v anh ch nhc nh nhng ngi c trch nhim rng h phi thc hin c cng vic mt cch t nguyn v bng mi gi. Anh em rt vui khi gp Gregory, c bit l nhng ngi lnh tin tuyn. Tay trinh st y mnh m v vo vai nhng ch nga Mng C ca chng ti i, nhng ch nga, vng, nhng ch nga ca ti anh lm nhm mt bi ht quen thuc. - Cn cu th th no h Mansur? Phng nhanh qua vi bn nga th tt hn phi khng? Anh m to mt ri chm chm nhy vi ti. Ti ngh anh tham gia vo i b ca mnh. Anh i vng quanh l nga, xem xt b mng, ri nhn c xe bng g si - c, t i vi cu. Cu i ci ln hay chy theo? Ti bo anh rng ti s chy b, trong khi Moiseev ngi trn xe, tiu lin, ba l, n dc v th pho c t trn xe. Ti s chy theo, cm si thng ny, mt u buc quanh c tay mnh, u kia ct vo xe. Gregory lng nghe v bo: - c, t s chy cng

90

Chng ng t Stalingrad l cch m ba cu binh Stalingrad chng ti, tp hp li thnh mt i. Tt c cng chia s chung mt nh mnh! Phi chng c ba anh em s b h vo ngy mai? Chng ti cng n ti vi nhau v mang mt t c cho l nga. Chng ti dnh mt t n cho bui sng, v phn cn li cho nga. Chng n tt: bnh m, cho yn mch, v ng. S mnh ca chng ti by gi gn cht cng vi nhng con vt n t tho nguyn Mng C xa xi. C nm sinh vt chng ti cng i din vi mt thch thc to ln. Trong cuc chin, ti tng thy nga b thng, cht nhiu ln. Chng rn r nh con ngi v i mt van xin c gip hay c cht. l nhng ting rn xut pht t ngc, nh ngi. iu g nh mt li cu nguyn xoay vng khng ngt trong u ti: Nhng ch nga thn yu ca ta, ngy mai ng lm ta ng xung nh, hy chy nhanh ht sc v pha trc. ng s hi! Ti nm ln ra t, nhng khng th ng. Moiseev cng thc c m, chm m trong nhng suy ngh ca mnh. Khi ti ngi dy cnh bc, thy ti thc gic, bc ni: - Bc khng lo cho mnh. Bc sng ri. Bc c gia nh. C 7 c con gi. Bc thy, sng nhiu ri. Nhng chu v Gregory hy cn nh. Cc chu cha c c nhng pht giy hnh phc ca i ngi. Cc chu cha tng chong tay quanh ngi mt c gi! Bao nhiu chng r b git ri, phi khng? Ri cha ca by c gi lc lc u Tri sng. Ti n cnh l nga, chng vn cha c ng cng, ch buc vo xe. u chng treo l l trn mt t, c l chng ang ngh v cuc i mnh. Chng ti ng yn cng. Ti ly cho chng t nc t ging. Tt c sn sng. Mi ngi ch tn hiu. Anh em u bit mnh phi chy theo sau ai khi n gi. Trc mt chng ti l mt chic xe nga y lnh khc. Thy c vi s quan tham mu ang ci nga pha u hng qun. Ch cn giy lt na l mi ngi xng ln pha ch, i vo ni cha bit. Ti bnh tnh. m dng cn bng trong ti. Nhng chic xe nga bt u lch kch. C chuyn ng pha trc. Ti nghe thy nhng mnh lnh, ch lnh. Chng ti vn cn cch con ng gian nan chng 1, 2 cy s. Chng ti c ht sc gi yn lng khi tip cn con ng bng cch dng cc li mn, cc vn rau, n sau cc bi cy. Qun ta bt u vn ng, sau khi dng mt cht. Ti nghe c ting chi th t anh em pha trc. C ba chng ti ngi trn xe. Sau , khi va n u con ng t thn, Gregory v ti nhy xung, nm cht ly si thng, cng chy hai bn thnh xe. Nhng n v b tin phong ang lao nhanh v pha trc. Xe, pho, nga v ngi khng km ch, gia tng tc v sc p. By gi th khng cn g c th ngn cn c, ngay c ci cht. Bn pht xt trin khai bn chn t tt c cc c pho ca chng. n pho, ci, cng vi nhng ting r, rt kinh hn p vo con , nh th qun th mun san bng n cho ngang vi m ly. Nhng dng vn ng vn tip tc, cng nhiu xe c ln pha trc con ng . Ri n qun c bt u n trng vo nhng b phn ang ng i n lt. Thi khc ca chng ti ti! Khng ngng cht no, chng ti lao trn con ng si. Nhng ch nga, ui ngn ngn vnh ln, lp tc hiu ra chng phi lm g v chuyn ngay sang nc i. Chic xe c ko bi mt cp nga tuyt vi, chng ti him khi bt kp chng. Chng ti hiu, phng, chng ti phi gi khong cch khng t hn 20m. Moiseev bung lng giy cng v nh mt con b, bm cht vo thnh xe khng b nm ra ngoi khi tc cao nht. Cn Greogory v ti, c vt c trn xe, phi xung, chy cnh chic 91

Chng ng t Stalingrad xe. Chy th c, nhng th thit kh! Khng dng kh. T khng trung, nh th c vi ca cng khng l, t, ct v rong to m ly xung u chng ti. Mi ti y bi t, phi th khi v kh ga m ly bc ln trn ngp. Nhng ting n ni ui nhau nhanh n mc m bt c ci g bn ln t t khng c thi gian ri xung v nhng pht n mi s ht tung ln, ln na, ri ln na. Nhng h n pho chi cht khp ni, chic xe nga ny tng tng. N c th v ra bt c lc no. Ti cht ngh rng chng ti nh ra nn ct dy thng vo b cng. Ch nu chic xe rt ra, l nga v phng bin mt v chng ti s tn mng! Nhng ch nga phng nhanh v nhanh hn na. Trong mn khi bi dy, ti ch thy l m bng chng. Nhng con nga vn ng qu mc v li s hi na, nn chng ra trong gi, th l chng ti b ph y phn t u ti chn! Ti chy vi i mt nhm tt, ti khng mun khi v bi lm m mt. Nn ti mt lc li m mt ra mt t nhn bit l m nhng g ang xy ra. Vi cnh tng long qua trc ti: nhng mu vn ca t, pho v xe nga nm y trn dc. Mt chic u nga, b t la, ming h ra, ri ln xung m bn xanh en ca m ly. V bay ra ng sau ti i Cha i l mt thi th m mu, na trn trung, ca mt ai , mt c u ln tay C xe trc mt bin mt, ri l nga ca chng ti, lao nhanh theo sau vo ln khi cng bin mt. Phi chng c xe b trng n ri? Nhng si dy, vn rit cht pht au tay ti, vn li ti v pha trc v ti tip tc chy vo ni no khng bit. Khi c t TNT chy d lm ho phi ti. l Nitric Oxt, mt loi kh rt c. Mm th y t ct. Ti vn c bo v mt mnh, m t nht c th. D rng, ti c th khng thy g ht! n Cha, bn nga ca chng ti vn an ton v phng nh in, nh th b qu la. iu quan trng nht l khng c ng xung! Ti nn ch n nhng h n! Mt chn ti tht vo trong mt ci h hoc ci g , nhng ti vt qua ni nguy him ny v by gi th ht sc tp trung nh cha h c trc . Nhng th no nu c chng ngi vt no pha trc v l nga s vt qua? Ti s lm n ch? C th ti nh l xo thp, ti ngh ti c th nhy qua c bt c th g. Chng ti chy, nhy v phi nhanh, nhng con vn cn di chn. Sau cng! Cng c m thanh ca vn cu! Chng ti gn ti c hu ngn! i, nhng ngi p ca ti, ch mt nc phi na thi. Chng ti s lm c ch? - Moiseev ti go ln cm cng no! Chng ti cng phi cn thn khng phi thng vo tuyn qun ch! Chng ti phi r sang tri hay phi g ngay ch cy cu kt thc. Moiseev git cng v gn nh ri xung, ko mnh sang bn tri ht sc. Bng cch no , chng ti xoay s ri khi con ng, xung v sng. Khng ngh, Gregory v ti li sng, ba l t xe xung. Tay chng ti cng b nhng si thng ra v chng ti gieo mnh ln lp c dy, nm dn ln mt t lnh vi giy. Ti khng th ngn mnh nhn xem nhng anh em pha sau vt qua nh th no. C con ng hon ton b che ph bi nhng cm khi v nhng nh la t nhng ting n khng dt. Dc theo n, c th thy nhng ct en ngm phng ln v ri xung li m ly. C m ly rn r, b m, b p v ri tm. Mt m hn n ln xe, pho, ngi, nga vn ln ln pha trc. Dng chy khi n b phi chng ti, r ra bn tri v bn phi ri tan bin vo trong c, ng hoc la m.

92

Chng ng t Stalingrad Khng c thi gian ni li tm bit nhau, vi Moiseev, hoc thc ra, vi nhng ch nga ng yu cu mng chng ti (chic xe chy ra xa dc theo b), Gregory v ti chy theo nhng hng khc nhau ti v tr ca mnh. Ti thy thiu t Cn v Ivan Tukhru, anh nh c ba vy, khng mt vin n hay i bc no c th chm vo anh! i u Nikolai Kartoshenko, tiu on trng, cng xoay s vt c qua vi ban tham mu ca anh! Ti mng khi thy c bt c ai, sau khi chy qua khi con ng t thn, v xut hin b bn ny. Ti thy hoang mang qu: Sao h sng c nh? C vt sng thnh cng chnh mnh gy n tng trong ti nh l mt th g c nht, phi thng. y ri, cha Allah ph h, Yanson! Gp ngi thp di sc nng ca nng ci, chng vin s hn lm ca chng ti, tin ln, vi vi tay mang gi i bn cnh. Cn n l Sergei Lopunov vi b sng. Ka Vasili Shamrai! Nikolai Kobylin! Cng vi khu Maxim ca h! H li i v gi sn sng khai ho khu i lin. Kia l mt c y t ti quen! C phi l Tonia? V Ania, Galia! C nhng c gi cng lm c! Tay in bo ca chng ti Vladimir Semionov cng sn sng tho cun dy ra. Nhng ti cng khng thy nhiu ngi khc. i u Cn v Vladimir Yegorov, chnh u trung on cng cn sng, khng mt vt try! Anh y cng l mt lnh Stalingrad. V tht l vui khi thy nhng tay pho th Leonid Nochovny v Ivan Yemelianov chnh khu pho 76mm chun b bn pht u. Nhng cn nhng pho th khc u? Chic cu gi y b sp, nhng qun ta tip tc di chuyn trn con mi c lm t xe hng, pho h, xe nga, nga v ngi. Na gi sau, c tn hiu tn cng. Ting h vang di hurra-a-a-h! chy t cnh ny sang cnh khc, v trung on ti bt u xung phong xy dng u cu hu ngn khng Vorskla! Qun on Cn v chng ti mnh m tip tc tin bc. Chng ti li qua sng Vorskla ln na, ng vo ch Peter i cng lnh ca ngi vt qua trong cuc chin Phng Bc v i, ngang cy thp gi bng hoa cng, c dng ln k nim chin thng ca Ngi Nga trc qun Thu in trn chin Poltava, nm 1709. Cn chng ti th tin vo thnh ph vo ngy 23 thng Chn. Ph n v ngi gi cho mng qun ta. Tt c h u hc hc, gy mn, ch cn da bc xng. Nhng h hnh phc. Lnh ta tm thy mt nh my xay bt b h hi, cn bt, vn chun b di tn v c, dng c mn ca h mang bt n ngi dn. Trong vng mt gi, h i qun gii phng bng galushki (bnh bng bt m luc truyn thng ngi Ukraina ND)

93

Chng ng t Stalingrad

Chng 11: Cuc chin ny di bao lu?

T ngn Ukraina (tc phn t Ukraina nm b ng sng Dnieper ND). D chng ti c y qun c v pha ty nhanh nht c th, nhng chng vn c c hi t ph nhiu th trn, lng mc v nng trng. Tro, than v khi mi ni. Ch nhng chic bp l vn cn tn ti ch vn l cc ngi nh. Nhng gc cy chy thnh than. Tt c b hu hoi. Ngi dn Ukraina phi rt n lc rt nhiu cuc sng c th hi sinh trn vng t ny. Chin tranh i qua ch li tro tn pha sau. Chng ti tin vo Kremenchug ngy 29 thng 9 nm 1943. Qun ta gii phng c mt tri t binh, ch tra tn v hnh quyt hng ngn chin s S vit. Nhng anh em du kch b bt cng giam gi ti y. Bn pht xt dng nhiu phng php tn bo hnh h t binh. V d nh cc gi treo y rt khc thng, bn c dng nhng ci mc kim loi treo ngi ln ng chn, tay, sn v c cm na. Qun Vlasov lm cng tc ao ph. C chng 100 nn nhn b treo ln theo cch y. Chng ti xoay s a xung khon mt t anh em cn sng. Sau chnh ti tn mt thy mt cnh tng m ti khng bao gi qun. Nhng n nng dn, vi ru, chc, que ci, hoc gy gc trong tay, dn vi tn c v nhng tn phn bi xung ph. Nhng ch ph n rt phn khch, ht to bng ting Ukraina. Lt sau h dng li cnh mt ci h v y bn t binh xung. Mt tn Nazi, c cng li la ln: - Mein in Haus drei Kinder!. ( nh ti c ba a con) Nhng ch em tr li: - Th cn chng tao th sao? My ngh chng tao l b ? Nm n xung! Khng c sc mnh no trn th gii c th lm ti ngn hnh ng trng pht ny vi bn t pht xt. Ti Kremenchug qun c ci mn bt k th g c th gy ch . Mt n c l, c mt anh b th on ca tiu on bn nht mt chic n balalaika ln: v mt v n lm anh cng 17 ngi khc ng quanh thit mng. v ng, ti thy mt chic xe p mi dng ta vo hng ro liu gai. Ti lun c mt c mun rt tr con l c mt chic xe p ci, m iu ny cha tng c tho mn, th l ti i thng v ch . Ti bc nhanh n, nhng ri ti thy mt tay thng u cng hng v y, c thng ti. Ti tht vng, nhng th ri li nhn ra mnh khng thm. Ti khng tht s cn n. V th, ti quay ngoc li v i. t nhin, mt ting n vang ln! Ti quay li, khng cn cht du vt g ca ngi s quan kia cng chic xe, ch cn mt ci h ln ni trc y l mt hng ro liu gai. C dn Kremenchug ra khi nhng ni n nu lin vi v quay v thnh ph vi nh ca ca h, v v vy khp ni quanh chng ti lun nghe ting mn n, ni ny, ni kia. Tr em, ph n, binh s, tt c u b n tung Hu ngn Ukraina ang i ta!, Tr li Dnieper!, Tin qua dng Dnieper!, khp ni quanh chng ti y nhng khu hiu . Trn mi t bo, truyn n chng ti c nhng li ku gi ca T quc. V gi y chng ti ang ng b con sng v i ny! Rng 1,100 mt. Chng ti s phi vt qua nh th no? Chng ti s dng cc b rm, tng cht mt, bi qua dng Dnieper! S mt chng 3 gi bng bnh n b bn kia. Di ho lc ? Ny, Mansur, mi 94

Chng ng t Stalingrad s nh liu ln na ch? H? Tt thi, nu ngi khng nh mt tt c s may mn ca mnh? Nhng ng nh khng cn cht may mn no st li th sao? bao ln mi i mt vi t thn ri? C cn cht vng no trong kho bu vn mnh ca ngi khng? m ngy 5 thng 10 nm 1943, cnh lng Vlasovka, khng xa v pha thng ngun Kremenchug, qun on b binh Cn v s 32 c s on cn v s 66 ca chng ti trong i hnh, bt u vt sng vi ch ti l b ln o Peschanny. Tn m ca o ny l Helmet. o kh rng din tch 5 km vung tuyt i bng phng, hu nh nm ngang mt nc. Khng mt ngn c. Khng mt bi cy. Ton ct xm Trc , khi ang quan st bi ct t pha t ngn, ti cht nh li, v l do khng r, ti bc vo mt ngi nh th bng nh Kremenchug. Bn Pht xt c ph hu n vi ln. Chng c lm n tung n ln v t chy. Bn trong, mi vt lm t g u b chy, nhng ngi nh th vn ng vng. Trong sn chu ti gp mt c gi: - Tha cha, cha l ai? - Ta l mt tu s Chng ti ngi xung v ni chuyn vi nhau. Ti cng lu rng ti l ngi rt t m v thch ni chuyn vi ngi l. C tu s khng mc o l m mc mt chic o len bng c k v trng khng ging ngi tu hnh t no. Nhng chng ti ni v g nh? Khi cn nh ti c nghe rng Kinh thnh cho chng ta bit nhng g s xy ra trn th gii v nhng g v s n cng c tin tri trong Kinh thnh. Mt cu hi thun tu v quan im: - Nu mi th c tin tri trong kinh thnh ti bt u vy cuc chin ny t hn phi c nhc n, ng khng? - ng, ng vy con Ti ngc nhin rng c khng c lm ti ri tr bi mt cuc ni chuyn thn hc, v vy ti t cho c cu hi m ti quan tm nht: - Vy cuc chin ny di bao lu? Ti chc rng c s nhn vai thay cho cu tr li. Nhng c ngh mt lt nh th tnh ton hay nh li iu g, ri tr li: - Chng 48 thng Khng bit c tu s ny ly thng tin t u? Chc chn khng t Kinh thnh, ti bit th. Kh nng ln nht l t trc gic ca c. Gi y, ngi bn t ngn dng Dnieper v ngh v con s 48 thng ti tnh ra rng nu n chnh xc, th by gi l on gia ca cuc chin! Trong nm ngy, t ngy 29 thng 9 n ngy 4 thng 10, s on ti chun b lc lng vt sng. Mi lnh b binh c trang b mt thit b c bit ni: mt b rm t trong o ma vo ct cht li bng dy thng. N trng nh mt ci tr b. Chng ti thc nghim thit b ny trong nc v thy r l c th chu c, khng b cht ui. Vi ngi cn khu kn c ba l v th n di nc. Ti th l mt tay bi c kinh nghim. Ti ln ln vng Cheliabinsk, cnh dng sng Miass. V cng c kh nhiu h quanh . Ti tm c nhng ch v cng c nhng cuc bi thi kh xa vi chng bn. Nhng ti cng cn phao, bi chng ti phi vt sng vi y qun c. m ngy 5 thng 10 nm 1943, cnh lng Vlasovka, chng ti bt u vt sng Dnieper, mc tiu ca chng ti l o trung lp Peschany. Ti mang mt i ng vi bt b chn. Khi b t, chng b c bit cht. Ti cng mang khu SMG, hai trng n, hai qu th pho v khu sng 95

Chng ng t Stalingrad ngn TT. Ci ba l ca ti th lm chc nng ca phao. Ti nht vo rm mi v kh ro, ri cn tht khu kn li v bi m ln bng mt mu m M. Hn o ny chia dng Dnieper ra lm hai. pha chng ti, th rng chng 700m, cn pha b phi cn trong tay bn c, chng 300-400mt, nhng khng nhng hp hn m cn cn hn. Qun pht xt li qua d dng v chun b n chng ti, chng o nhng on ho phng th kh tt v ngu trang tip vi mu ct. Nhng chng ti khng bit iu ny vo lc Theo hng dng chy, tt c cc n v chng ti yn lng theo con nc ngc ln o. Qun ch yn lng. Ti trong s nhng ngi sau cng vt sng. Ti nhn thy ton b ng i trong tiu on bt u vt sng. V khi ch cn li ti sau cng trn b, ti cng bt u li xung dng nc lnh. Dng sng en kt. m ti mt mng. Khng mt ngi sao trn bu tri. Thi tit l tng cho qun ta. Ti bt u bi. Tht kh, nhng ti c th xoay s c. By trm thc v thm chng 400 v b dt theo dng. c, ti s lm c. Ti bi tip. Ti tnh rng ti qua c phn na chng ng. Vo lc , khng gian bng chy v ti nghe ting rt quen thuc ca pho, ci t pha hu ngn. By gi mt sng ph nhng th vn v, gi rch, vn, gy. Cn rm, nh bo tm, ri y mi ni, chng bung ra t nhng ci phao b x toc bi n n. Dng nc chao nm ti v pha sau, ri ln pha trc th nh ti ang trong mt trn bo. Nhng qu n pho n lm nn cc con sng t mi hng. Ri mt ct nc phng ti ln, khi ti ri xung, chm xung, mng nh nh b c thng bi ting ng ca mt t v n. Khng c li thot c trn hay di mt nc! Ti cht nh cch ti nh c bng thuc n. Gi y, ti, chnh ti, nh mt trong s nhng ch c bt hnh . Ti c nh tay, quy mnh nhanh ri nhanh hn c th n c hn o, nhng nhng con sng c xoy trn ti i i li li. Ri t nhin, ti thy mnh ang bi ngc li pha t ngn, s hi nhn ra iu , ti quay li v pha b phi. Ti khng my e ngi v hn o, d ti vn khng bit l bn c . Ti cm thy, khng bit v sao, pha hu ngn hp dn, d rng hng trm khu pho ca qun th ang nh n t pha y. Ti s nhng ngi cht ui s li ti theo. Ngi cht ui nh nhng con bch tuc nm ch nn nhn, v khng cch no thot ra khi ci m ca h. Tht ng s! Ti bi mt mnh gia ting gm hn mang. Ti thy mt anh lnh u c hp xung nc v th hn hn. Dng nh anh c bi tip nhng ht sc ri. Ti c th gip anh chng ti nghip bng cch no nh? Ti thn trng bi ln pha anh ta v chm vo tay anh bng ci phao. Tay anh ta m cht ci ba l, trong khi ti bt u y anh ta mt cht t pha sau. Anh rn r v th nng nhc. i mt nhn quanh khng chp nh th anh y mi nhn thy th gii ln u tin. Mt n tng kinh khng! Anh y dng nh ly li hi th v bt u hiu ra vic g. Ti bi cnh anh, y nh anh ln pha trc. Rt chm chm, anh ni: Cm n anh bn!. Ti cm thy anh khng cn nguy him na nn t mt tay ln chic ba l. Ti bi nga. Anh chng mi quen ni lng tay m, v bt u gi phao bng tay tri, trong khi cho bng tay phi. Con ngi mi l lng v ng yu lm sao! Trong cnh a ngc ny vn cho nhng pht giy vui v bnh d. Ti vui v c c mt ngi bn mi mi cu mng. Chng ti tin tip, vui v nhn nhau. Sau cng chng ti cng thy y di chn mnh. N bng phng. Chp sng ca n n cho thy hnh bng ca qun ta chy t pha b v trung tm hn o. Mt ting n! Ri mt ting na! 96

Chng ng t Stalingrad Mt m ct ph ln ti. Nhng khc g m v m t ri cng vi ct t trn khng: nhng mu thi th ngi. Ngi bn mi tin ln bn cnh ti, ht vi bt c ai ang chy hay nm di t: - S 13 u vy? S 13 u vy? Khi vt sng Dnieper, cc trung on v s on trn ln vo nhau, nn khng ai tm ra n v. - Anh em u? Ch huy u nh? Ti t hi mnh. u c cu tr li in khng: - Nhn trn ct ! Mi ni chung quanh, trn ct, ti thy qun ta. H cn sng hay cht? Ti ch thy u ca h ngng ln, trng nh nhng qu da hu trong vn. Ngi ti ph y ct. C trong mm. Chng lm tt da ti nh bt mi. Ct p ln ngi c chn ti xung. Hi n di ti xung. Ti xoay ngi di vo ct t nh mt con cua. Hn hp ct, nc v bn ph ln thn th r ri v kit lc ca ti. Ti ch mun nm xung khng i na. Nhng nu ti b thng, ti s khng ra khi c. Ti c b ra! Ngi ng i s on cn v 13 vn tm n v, nhng khng thy, anh nm xung cnh ti v ht vo tai: - Mnh tn l Alex, Alex Kolesnikov. i cng nhau nh. c khng? Nu c g th chng ta s gip nhau. ng ch? - ng ti ht ln. Bn pht xt ang n pho d di ln o. Ting sng khng dt. Chng ti c th lm g? Tiu lin th khng hot ng: ct lp kn mi ngc ngch. Lu n cng vy. Ti thy mt khu Maxim chm phn na trong ct. Ch c nhng chic xng o ho, th v khi duy nht chng ti c m khng b ct lm h hi. Nhng qun ch m chng ti nh chin u ang u? Pho ch t pha b kia ca sng Dnieper? Pha b m chng ti b lm i! Alex v ti quyt nh s i ln v pha trung tm hn o, theo hng hu ngn sng Dnieper. y yn lng hn, khng n n: vng cht. Chng ti chy ln, nhy qua nhng ngi khc nm nh nhng con hi cu b mc cn. Dng no! Khng cn ai pha trc. Nhng g vy? Chng ti chm phi ho lc sng my! Chng ti c th thy li la rc t nng sng! Bn pht xt trn o? l nguyn nhn ti sao khng c ting n pha trc, pho binh ch bn vng qua u b binh chng! Vy ! Bn c ang c trn o! Chng ti nn tht cnh gic nhng pho ch lm anh em ic c. Chng ti phi phng rc ri nhng th ct cht tit lm m mt anh em. Tnh hnh tht t. Rt rt t. Tri sng. Ho lc ch cng mnh lit hn. T pha b cao hu ngn, ch c th trng thy r c qun ta ln cc n v ca chng ni bt trn nn sng ca ct. Chng bn m khng b tr ngi g. Khng c ly mt chic phi c trn tri. Khng qun ta u? Pho binh ta b tri cng yn lng! Ti c cm gic rng chng ti b b mc cho nh Mnh. Nhng khng ai chy khi hn o. Np kn trong ct, qun ta ch n lc hnh ng. Mt anh lnh, vi gng mt in hnh ca ngi Cossack, ci thu lu trn c t chi. B ria hi m ca anh qup xung cm. Anh vn lc lc u, c cho bt tai. Ting n nhy ma quanh anh, trong khi anh, lc lc theo mi hng, ngc ln. Ti khng can m tip tc nhn anh. Nhng khi ti lic li ch chng vi pht sau, ch cn thy gt giy ca anh l ra trn ct.

97

Chng ng t Stalingrad n qun pht xt tip tc ri xung nh ma, nhng mt s anh em vn cn sng. Pho ch ngng chng nm pht ri ri li tip tc bn chn. C hai mi pht n th c nm pht ngng. Trong u ti, ln na, quay li cnh cc kinh nghim chin tranh ca mnh: trn vt sng Vorskla, trn Chervonny Prapor, trn Dragusk, Prokhorovka. Khng, khng c ln no t hi nh ln ny! Ti cho rng mnh li pha sau nhng trn nh kinh hong nht: Stalingrad, Kletskaia, Kalach-sng-Don v vng cung Kursk! Nhng y! Hn o trn dng Dnieper! Mt hn-o-m-ty! Qu ng s, v ngha v hon ton v vng, trn chin ny lm lu m mi trn t dng Volga n Dnieper. Chng ti khng v kh, ic c, m lo, chong vng v b c lp vi ng i! Chng ti khng c la chn no ngoi vic b mng di ln ma n ch! Ti c suy ngh, m ti khng th, d c, ui n i: ai t chc nn mt chin dch sai lm mt cch t hi. m xung, qun pht xt ngng bn. Alex v ti bt u tm kim ng i mt ln na. Nhng ngi lnh khc, cn di chuyn c, tham gia cng chng ti. H cng hi vng s tm thy tiu on, trung on ca h. Cn v phn ban tham mu s on, h cn pha sau, bn b tri Dnieper. Vi ngi cn cht bnh m v chia n cho chng ti. Nhng sau th sao? Hi vng rng s c s tn v pha t ngn, hu ht thng binh b xung mp nc. Gi m c ai thng bo cho ch huy ca chng ti v h! Alex ngh rng ti nn bi tr lui v tm s ch huy. Anh y ng, nhng ti ngi. H c th ngh rng ti l mt thng hn, c chun khi hn o v dng anh em thng binh nh mt ci mc gii thch. H cng c th kt ti ti l mt k gieo hoang mang. V th ti ngh mt k hoch khc, vi ti, t ra, trng km khng khip hn. K hoch nh sau. Chng ti khng i tm n v na mi ngi y u l chin hu v t chc ra mt nhm xung kch chng 500 tay sng. Sau , lc bnh minh, chng ti s tn cng cc v tr qun Nazi b kia ca o. , t ra th chng ti cng an ton vi ho lc pho. Nhng lm th no tn cng m khng c sng my, lu n? Tiu lin ca chng ti s bt nh mt tri chiu vo mt qun c! Lu n ca ta s l cc nguyn t bt ng v tc ! Chng ti s nhy ln u bn ch ang ngi trong chin ho! S xo chng bng giy v x chng bng rng! Chng ti s chim i lin, tiu tiu ca chng ri t chc phng ng vng trn! V hn cng s c thc n. Ti gii thch k hoch ca mnh cho nhiu chin s khc. Mt s th ngh rng n ho huyn, nhng mi ngi ng tham gia. y, trn hn o ny, hnh ng no cng tt c, v ch c mt la chn khc l ci cht. V cht trong khi chin u th tt hn l nm ch trn ct m t. Chng ti nhanh chng tp hp i ng. Hn 500 ngi! Chng ti lng l tin ln gn tuyn qun c ht mc c th ri ngu trang, di su vo trong ct. Tn hiu tn cng l nhm ti ng dy. Tri vn cn ti, ch c nh xm cht t ng ng. Bn Frizt li khai ho ln na. u tin, chng bn v pha xa ng sau chng ti, ch thng binh ang nm, ri sau chuyn ln v pha trung tm hn o, ch chng ti. Mt c nh mnh thc vo pha sau u ti, chc khng t hn mt tn ct! N lm ti dp mt xung t v ti khng kp nhm mt. Ti b gii vo ct m ang m mt! Tai , mt cay nhc, ti en, ti thy mnh nh nm di mt chic my p khng l. C c th ti lc ln trn, bng ra. u ti d dng ct ln c v ch sau ti bit l khng cn g ln mnh. Nhng ti khng th nghe, khng th thy g c. Hon ton m tt, ti o mt ci 98

Chng ng t Stalingrad l nh trc mt mnh. C nc. Vc trong tay y mt dung dch vi bn v ct, ti c ging mt ra. Ti phi nhn thy! Ti lau vt thng v i mt au nhc bng th bn long v rt cuc cng thy c cht nh sng l m, nh mu! u tin n sm ri sau sng dn ln! Alex o mt t ct ln thm v vc c mt cht th tm gi l nc sch, ri gip ti ra mt. Ti c nhy mt. au qu! Ti th ln na, ri ln na. Dng nh hn. Ch cn s yn lng cht chc trong ti. n pho vn ri khp mi ni, nhng ti him khi thy chng, v khng th nghe c. Mi khi cn chi xung, Alex li nhn u ti vo ct. Ri cn nguy qua i, anh li li ti ln bng cch ko c o! i Alex, Alex, khng c cu mnh bit lm g? Gip ti no, anh bn! Ti khng th nghe c. Ti lm theo c ng ca nhng ngi khc, h hp u xung t l ti lm theo ngay. Mnh cht ri, mnh cht ri ti ngh Vy , ht ri Ti nhn v ng ng v thy vng dng l dng pha chn tri. Alex cha ngn tay ci ca bn tay phi di mi ti, ng thi hai ngn tay khc lm ng tc chy trn ct: n gi ri. Ti gt u ng tnh. Ti nhm ln, vui mng thy chn mnh vn c th chu c! Chng ti ng dy, chng mi hay mi lm ngi cng lc, ng k hoch. Ch trong vng 3 bc l mt lot cc anh em xut hin ngay pha sau chng ti, mt cn thu triu en ca 500 k liu mng phng v pha chin ho qun ch. Ti thy nhng mm m ra ht vang. Ti cng go ln, d ti khng th nghe thy chnh mnh. Phi chng mnh b mt ging. C hng ti au rt. Trt trn ct, ti vt thng n bn c ang kinh hi. Khng ngc nhin t no khi thy chng hong s, bi chng ti xut hin khp ni, nh mc ln t ct v gi y trn ln e do chng. Vi tn hp tp ln n sng tiu lin, nhng phn ln hon ton bt ng. Dng nh s xut hin trn ngp ca chng ti lm chng rng mnh. Tht l, nhng chnh ti cng cm thy khip m d bit rng ti l nguyn nhn ca cn hong s . Tht kh gii thch. Ti thy c mt tn nhn ti, hn s n cng ngi, ri cn s cng ly sang ti, nhng cn mnh hn gp bi. Khng chu ni c giao nhn , ti chy nhanh ri nhanh hn kt thc ci cm gic khng th chu ng ni cng lc mt tng ny. Git hn ! Ti s lun bo rng l mt cuc chin ng nguyn ra. Nhiu anh em chy cnh ti ng xung. Nhng qun c, b lo mt cng khng th bn trng. Ti thy mt tn Frizt ang c b chy, hn ang tro ln pha ng kia ca chin ho. Nhng mt g s quan go ln vi hn, ming m to. Tn s quan vy mt pht sng lc, thn hnh khng cn s sng ca tn lnh ng gc xung. Nhng hn khng th bn ht tt c c, nhng lnh Nazi khc b ra c v chy mt dng. Chng ti nhy xung, ci ln vai nhng tn lnh c liu mng hoc n thun l kinh s n cng ngi li. Gim, nghin bn chng bng chn, bng tay, cp tiu lin ca chng. C mt cu qun ta ang ci trn vai mt tn c, chy ti chy lui. Cn ti th dng khu sng b tc nh mt ci di cui. V sau cng, cng tc c mt khu SMG t mt tn ch b git. Ti n sng vo bn c ang b chy. Rt cuc, tt c chng ti cng chim c c sng ca bn c v qut sch mt khu vc nh cho mnh. Nh mt n ch di, qun th nm mnh vo chng ti t c cnh phi v cnh tri, nhng by gi th chng ti c lu n v sng ri. Sau cng, bn Nazis mt mi nh t b cuc tn cng. Chng ti nm nhng xc cht ra khi ho ri bng b thng tch cho nhau. Alex mang li cho ti mt g-mn nc sch v ti c ra mt ln na. By gi ti c th nhn r nhng vn khng nghe c g. 99

Chng ng t Stalingrad Anh em ang nhp nhp v cn thn nghe ngng xem vic g s xy ra. Chng ti tip tc gi th trn phng th vng trn. Ch mt th m chng ti khng cn e s l ho lc pho ch. Qun pht xt c hai bn cnh chng ti nn pho ch khng dm bn vo. Alex vung qu m ln v ni: tnh hnh bnh thng!. Cu nhn vo tai ti v ra c ch: Khng c g c. Alex nm cho ti mt ci nhn ng vc: Mnh khng bit ti sao cu khng nghe c?. Nhng ti vn cm thy nh c mt ci nt g ang bt vo tai ti. Trong nm ngy lin chng ti phng th trong chin ho, n tt c nhng thc n ca bn c m anh em tm thy. Ri sng ngy 12 thng 10, ti thy anh em c g l l. H ang xoay u t pha, th ra khi chin ho vi v t m. Alex ra du vi ti: Yn tnh. Khng c ho lc!. Ci giy pht m cu ta ra c ch, th s ic ca ti bng nhin bin mt. Dng nh tai ti, t chng mun c lng nghe khng kh yn tnh ny! Khng c chuyn ng ca qun ch hai cnh. Alex, ti, cng vi anh em khc b ra v cn thn trinh st quanh v tr ca mnh. Chin ho bn ch trng trn! C l chng c th on g chng? Hay bn c b i pho binh ca chng c th bn chng ti? Mi ngi c gng ngi cnh tuyn qun mnh phng khi c iu g xu th c th tr n ngay. Trn o, ti thy tng nhm qun ta. u h th thp u ni ny ni kia, nhn quanh mt cch t m, nh th mun hi: Vic g vy? Sao bn c khng bn nh? Hn o trng nh b mt ca mt trng vi chi cht nhng h n. Trong nhng h y mu cng xc ngi, xc ngi v xc ngi. ng, pho bn pht xt lm vic rt tt, m n! Mi xc ngi giai on phn hu lm chng ti mun bnh. Khng bit c cn cn chng ti tr y na khng? Dng nh l khng. Nhm nh nhng ngi sng st vi v v li b sng Dnieper. Cho bit nh, hn o-nm m! Chng ti khng c nhn bt k mt lnh no cho vic ri hn o, nhng cng vi Alex, ti nho xung nc v bi thng v pha b phi. Dng sng yn lng. Khng mt pht sng. Mi ni cng lng yn. Khi n b, chng ti trt b ra, gic gi cn thn, v chm ri vt cho kit. Ri anh em ni la, h kh. Khng ai ni mt li. Nh th ang t hp trong mt m ma. Khng c cht vinh d hay v vang no vi chng ti trong tnh trng ln xn ny: chng ti cha c lnh ri o. i no. Chng ta phi tm ch huy v bo co thi. Mi ngi bc theo mt hng dc, chng 15 hay 20 ngi. Ri chng ti thy vi tay lnh ang t tp quanh mt bp d chin, cho la m vi du hng dng thit ngon! Chng ti c mt t. Mi v tuyt vi, anh em ngu nghin vi nim say m. Ti khng tin ni Lm th no m mnh sng st c nh?. Nu ti tr c qua cuc chin ny, ti s vit v hn o-nm m ny. , khng, khng phi l nm m m l hn o t thn. S ch huy trung on 193 ca ti ho ra rt gn. Ngi u tin ti gp l i u Bondarenko, tham mu trng: - C lnh ri khi hn o cha nh? Bondarenko an i ti: - c lnh t ngy 10 thng 10 Ti nhn nhng ngi sng st khc bc vo s ch huy v tng ngi bt u bng ra vi cng mt cu hi:

100

Chng ng t Stalingrad - c lnh cha? Bondarenko c an i mi ngi: - Lnh di tn c t ngy 10 thng 10 Ch khi th nhng ng i ti mi th thi v t cho php h khuy kho. Sau mt cht, anh em bn ti b cnh phng vin chin trng trong ng phc s quan p st v hi: Cho chng ti bit v. Nhng mi ngi khng cn sc ni na. Ti thng bo cho vi anh em bit v nhng g Bondarenko bo. T khi chng ti bit rng c lnh ri o, tng ngi by gi li mun tm v s on, trung on, tiu on hay i i ca mnh cng nhanh cng tt. Ni cch khc, chng ta phi bi tr li chng ti ngh. Chng ba mi nm sau, ti mi bit rng qun on mnh trin khai mt cuc vt sng gi. Khi pho ch ti bi bn vo chng ti th nhng n v khc xoay s vt dng Dnieper an ton c v pha thng ngun ln h lu. Chng 60 cy s v pha h lu Kremenchug, cnh lng Deriyevka v Kutsevolovka, cng binh bt thnh cng mt cu phao v nhng ngi sng st cn li bng qua t hn o ca chng ti. H cng n cnh ng i v lo lng hi: C lnh khng?. V ch khi nhn c cu tr li khng nh, th nhng qun Cn v mi i v tm cho mnh mt t cho. C vi anh em trong trung on ti cn sng trong chin dch : x th i lin Vasili Shamrai (anh y cn xoay s khng mt khu i lin trong m ln xn ); hai tay x th i lin khc, mt l trong l mt ngi dng cm tn l Timonin, c nhn ti bit r anh; mt pho th ci l Aleksei Yanson, chng vin s hm lm ca chng ti; cc tay trinh st Kim Dobkin v Gregory Ambartsumiants v chnh u trung on Vladimir Yegorov. Anh l ngi sau cng ri hn o. Anh lun hnh ng nh sau: l ngi i u tin khi tn cng, v l ngi sau cng khi rt lui. Ti ni r iu ny v ti bit! Ch huy tiu on Nikolai Kartoshenko v Feodor Gridasov cng sng st mt cch k diu. Nhng k diu nht l nhng g din ra vi trung on Cn v s 145 ca s 66 chng ti. Trung t Cn v Aleksei Dmitriyev, trung on trng, tp hp quanh anh nhng ngi sng st, li sang b phi, o su vo t ch. Qun cn v ca Dmitriyev c h tr bi mt nhm on vin Komsomol hot ng b mt mang tn Tocsin do Vasili Us lnh o. Nhng i vin du kch ny hot ng trong vng lng Beletskovka v Malamovka. V hnh ng anh hng, trung t Dmitriyev c nhn danh hiu Anh Hng Lin X.

101

Chng ng t Stalingrad

Chng 12: Pht sng sau cng

Ti l b th on ca tiu on c bn thng ri. bao trn nh! V ti vn sng. Vi ngi ni rng ti l ngi qu may mn! Nhng sau chin tranh, cha bao gi ti c mt gii x s no, tr mt ln c ng 1 rp, nhng trn chin trng khng mt vin n hay li l no ng vo ti. Ti phi chng l mt ngi tht s may mn? Ti ngh ng vy. Cm gic tht s ca mt ngi lnh chin u trong cuc chin tranh V quc V i l mt iu ht sc th v tm hiu. Nu bt k cu binh no ni tht, th c vi iu m chng ti th nhn s trng ht sc ngy ng, thm ch l in in. Nh ti, ti lun s rng nu ti cht th t quc ca chng ta cng s b hu hoi lun. Ri vo ngy 28 thng 11 nm 1943, sau khi vt qua sng Dnieper, ti b trng n gn Znamenka, ti tr nn hong s tht s: Mi th s ra sao nu khng c mnh? Ai s tip tc chin u nu mnh b thng nng?. D nhin, n tht l ng ngch. Nhng ch l mt ni s hi tr con m ti khng th b n ra trong mt khong thi gian. V ch sau khi qun ta gii phng c t nc m khng c ti, ri khi h tin vo Berlin, ti mi t ci mnh v ci s t tin qu l y. Tuy vy, n tn by gi ti vn tin rng y l mt cch suy ngh ng n. Mi ngi phi t dng ln trch nhim ca mnh vi vn mnh ca t quc. V ch c cch th chng ta mi thng c trn thng quyt nh. Sau chin dch Hn o t thn, khong ngy 20 thng 10 nm 1943, s on Cn v s 66 chng ti (ch cn khng qu hai i i) qua cu phao vt sng Dnieper cnh lng Kutsevolovka v Deriyevka m khng c thng vong no. b phi, cc n v qun ta xy dng xong mt u cu khng l tip tc tn cng Ukrain. Khi qun ta tin v hng Kirovograd, chng ti n mt ngi lng ln khng b tn ph tn Deriyevka. Nhng c dn ca lng va quay v t rng v nhng cnh ng ng, ni h trn nhng n v trng pht ca pht xt. Cng trong ngy vi ngi tnh nguyn a phng tham gia trung on ti. Nhng ngi mi gia nhp ny cn mc dn s, lc kh thiu qun phc nn chng ti trng ging nh mt n v du kch ln. a gin, chng ti t anh em tn binh mt tn chung l dn ng. c tip t galushky v varenniki (nhng loi bnh bao vi nhn khc nhau-ND) t dn a phng, chng ti tip tc hnh qun. Mt ngi lng khc c gii phng m khng phi nh nhau l Kutsevolovka, chng ti gp c qun ca i du kch Tocsin. H ngn bn pht xt cp ph lng v bt dn c i lao ng cng bc c. H, cng nh nhng ngi nng dn, gia nhp vo trung on chng ti. Anh em du kch thu thp c thng tin rng qun ch chun b phc kch qun ta khi tin n mt lng nh tn Dacha. D nhin, h cng ch cho chng ti cch vt qua cc v tr qun c: qun ch rt lui v tuyn nh ca chng, lng Uspenskoye, ni chng ti phi t chim. Pho binh v khng qun ta di la ln qun th trong vng mt gi ng h v dng nh qut sch li tn cng cho chng ti. Nhng bn Frizt tht lp vng chc tuyn phng ng th hai, v n chng ti vi mt trn bo ho lc d di. Xe tng ca qun ta b h bi n xuyn gip v mn chng tng. Ri qun c phn cng. Trong mt a on, gn Znamenka, chng ti phi nh bt bn ch ra khi cng mt v tr hai ln trong mt ngy!

102

Chng ng t Stalingrad Khi trn xung phong u tin ca chng ti thng li, anh em tm thy trong chin ho mt tn c cn tr mng. Gn nh l mt cu b, tc , eo mt i mt king dy cm (kh nng l cn th khng di 6 ). Cu ta ngi , u ci xung bun b. i tay cu gy g vi nhng ngn thanh mnh. ng i ti thy tn Frizt b con ny ng thng nn cho n t bnh m v mt ming m ln. Cu chng tham lam ngn ly ri lm rm iu g bng ting c. Ti ch c th bt c vi t m ti hiu: Musik ich bin Musik. V bng nhng ngn tay thanh t ca mnh, cu b chi mt cy violin tng tng. th ra cu y l mt tay chi Violin, mt nhc s Trong lc , qun ch li tn cng. D rng chng ti bn nh ma t nhng v kh t ng vo chng, th rt cuc qun ta vn phi rt lui v v tr c. V chng ti qun bng i tn t nhn mi ! Nhng c th tng tng ra s ngc nhin ca chng ti, khi ti chim on ho , th vn thy tn Frizt b con y ngi ng ch c! Anh em ni: - Guten Morgen (Cho bui sng) - Guten Tag (Cho) Cu ta tr li v lm bm: - Hitler Kaputt! Stalin gut! Russ Kamerad gut! (Hitler dm! Stalin tt! ng ch Nga tt!) Lc tn Frizt b nh trng vui v v rt no nhit. Tip tc ra nhng c ch mau l bng tay, cu ta c ni: Mein kommen Russ general Schnell, schnell Mein kommen Russ general! (Ti n ch tng Nga nhanh, nhanh ti n ch tng Nga) Vy chc l n mun ni chuyn vi t lnh ca chng ti! Mi ngi nhanh chng gi hn v s ch huy. Trong m by chic T-34 mi tinh n tuyn giao tranh ca chng ti, v mt ln na anh em li thy tn Frizt b nh ngi trn chic xe dn u. Cnh lnh tng khng c c hi ni chuyn vi chng ti, c tay t binh cng ch vy tay t xa. Khi m xung, nhng chic tng ca ta chy v pha qun ch. Trong c m di, chng ti cn thn lng nghe v ch i. Cui cng, khi tri sng chng ti nghe nhng ting ng ca xch xe chy v ri trng thy c by chic tng ca qun ta, an ton v kho mnh, t cng vi nhng ngi lnh c l lng. H khng c v kh trong tay, thay vo l nhng nhc c. Khi n gn nhng chic T-34, ti chn bc bi mt cnh tng tm lm: gia xch xe, trn ln vi bn t v mt t dy in thoi, l tc ngi, ph hiu ch thp ngoc, cu vai. Nhng ngi lnh c, chng 8 hoc 10 ngi nhy xung t mi chic tng, bt u chi bi Cachiusa bng n hi. Tht l mt cnh tng ng ngc nhin! Ti khng vit tiu thuyt, ti ch m t li chnh xc nhng g mnh thy tn mt chin trng. Mi ngi cng nn nh rng gc nhn ca ti kh hn ch tm nhn t chin ho v ti ch c th on rng l mt ban nhc qun i, nhng bn pht xt, trong nhng ngy nh nhau ct lc ny, lnh cho h ra trn v phng th tuyn trn a ca chng. Ngy 7 thng 11 nm y, qun ch quyt nh cho mng chng ti nhn dp l Cch Mng thng Mi Nga ln th 26. Su gi sng, tin duyn qun ta t ngt chm trong dng thc ci , pho ch, v bom. Hng ct t tho nguyn en ngm bn tung ln tri, ri nhng v n mi gi chng li trn . Dng nh tri ti tr li. Trong hai gi lin, nhng con qui vt en a, rc 103

Chng ng t Stalingrad la ma iu ma cht chc v ma qu trn u chng ti. Ti nght th di ln khi cay s, tai ic c r mu v ting n lm phi rung ln trong ngc nh hai ch chim trong lng. Trong bng ti, ti thy nhng bng la tung ln t nhng h n pho. Khi pho dt v my bay ch cng b i, cm gic nh va kt thc mt trn ng t. Ti l u ra khi h v nhn ra trng nh b mt mt trng, nhng h bc khi khp mi ni. Lc u ti s hi bi ngh rng mnh l ngi duy nht cn sng st. Khi y ti thy ghen t vi ngi cht. Nhng mt pht sau, ti thy vi ng i c ng. Ti rt mun chm ti hn h, nh th l b con rt yu qu, thn thuc. Nhng khng c thi gian cho vic . Bn Frizt bt u xung phong, v lnh cho qun Rumania, Hungary, Bulgari v Nam t i ln trc chng. Mt ln na, mi c sng t ng v sng trng ca qun ta li ct ting. Nhng hng qun tn cng u tin nm rp xung v bt u b lui. C thm hai t tn cng na trc khi m xung, nhng chng ti vn tr vng. Nhiu lnh b binh ta hi sinh trong ngy , c ngi cn cha kp bn pht sng no. Nhng nhng ngi cn sng bo th cho h: qua ng nhm ti thy hng ng xc ch ngn ngang trn khu phn tuyn. Th trn Znamenka cn cch chng 20km v bn pht xt lm mi th trong kh nng lm chm bc tin qun ta. Tng t cng kch ca qun ta b y li. Chng ti b thit hi rt nng nhng vn cha n c Znamenka. Trong s thng vong ca tiu on, c vi i i trng. Nn c mi ngy mi, ti, b th on thanh nin tiu on, li gi v tr ca h, trong khi ch mt s quan c phn cng n t lc lng d tr ca trung on. Cuc chin tn nhn, khng khoan nhng nghin ngu n ngi. Nu, t gia thng 10 n u thng 11 nm 1943, tn binh t vng Poltava chim s ng trong s on, th cui thng 11 ch cn mt dm nhng dn ng cn li trong cc n v. Qun s mi i i ch cn chng 15 n 20 ngi thay v 100 n 120 nh tiu chun. Lc lng b sung n hng m, nhng c n chiu hm sau th tng n v li thiu ngi. Trong tnh hnh ny, bn thc s bt u c cm nhn rng bn l ngi duy nht cn sng Dng nh l lng, nhng vo ngy 28 thng 11 nm 1943, ti bit y s l ngy ti b thng. Sng sm, ti chun b cho mnh. Nht ba l ca bn pht xt b li, ti ly ra t (mnh s cn n bnh vin), mt b dao co ng trong mt hp nha nh, trng cn tt, mt m giy vit th dy v mt cy bt lifetime, ci ny khi bt mt trn ra s thy hnh ph n kho thn. Chng ti xng ln hai ln, nhng u b nh bt li. Khi ti chy ln trong mt n lc ngn, ti b nh n sng my. Khu sng t gn n ni ti c th trng thy ci nhn t khun mt him c ca tn Frizt. Ti ng xung, cm thy gt tri b mt th g nh mt c m mnh, sau nhanh chng t i. B thng ri! Mnh nn b xung h n ny v ch. Ti ci ght ra. Pha sau b x tng mnh, nhng gt chn ti vn n! Ti mang vo li v xng ln cho kp ng i! Lc gia ngy, ch cn chng 7 ngi trang b sng trng v SMG trong mi i i. Bn pht xt nhn thy iu v chng quyt nh phn cng. Nhng ch sau khi c pho ym tr. Chng ngm bn rt kh. Ti tn mt thy cng s ni ch ban ch huy tiu on b n pho bn tung. Ti chc rng i u cn v Nikolai Kartoshenko, tiu on trng, t b t thng nn chy v pha . Ti mng khi thy anh cn sng, nhng anh khng nghe thy g v b chong pho. T im quan st tiu on b, c th nhn trn a tt hn t trong chin ho. Anh i u tip tc ht ln vi cu thng tin, ri cu ta li ht vo phone, sau nghe lnh t ban tham mu trung on, trong khi ti c c hi quan st chin trng. t nhin, ti thy mt nhm lnh pht xt, 104

Chng ng t Stalingrad trang b tiu lin, v c pho bn che, tin n gn chin ho, t nh lm qun ta bt ng vi cuc tn cng ca chng ngay khi i bc va dt. Trong khi , lnh ta, e ngi trn bo la, khng th l mi ra nhn ch. Ti ko tiu on trng ch vo n v qun c ri chy dc theo chin ho cnh bo qun ta. Chng ti khai ho vo ch v nm lu n. Qun Nazi b p dnh vo mt t. Ti gi mt thng ip ln tiu on trng rng chng ti cn ngay n dc b sung, bi anh em cn n v th pho. Cu thng tin gi phone cho ti rng lnh b sung v n dc ang trn ng ti, nhng chng ti phi tr thm chng 2 hoc 3 mi pht. Trong ngy , mi ngi trung on b c huy ng h tr chng ti: mi ngi s ch huy c lnh vc n dc xung. Hai hay ba mi pht? Qu di! Dng nh l ln u tin trong i ti c pho bn chun b ca ch nn tip tc thm. Lnh b binh Nazi tin ln mt cht. Gi ngay cnh tm i bc ca chnh bn chng. Chng ti gn ht n. Mt ti tm kim t nht mt vin n h tn s quan ch nh ra t h pho, ang vy lnh ca hn tin ln. Ngay sau chin ho, c mt khu sng trng m sn kho nng v cn n trong . Ti nh nhy ra, nhng ri thy trung u Ivan Yakovlev ang b v pha khu sng. Anh y chn hn s ly c trc. Ti quay li v thy tn s quan c h pho k tip rt gn chng ti. Gi m ti c g bn! Ln na, ti quay li nhn v hng khu sng trng: anh trung u cht. Ti phng nhanh khi ho, chp khu sng v ln v li ch np. Gi ti c v kh, ti vt ra ln na. Tn s quan tip tc vy lnh tin ln. Ti ngm v bn. Thn hnh hn t ngt chm xung v bin mt trong h n pho, khi qun ch thay i nh v quyt nh dng li. Vn cn mt vin n na trong khu sng trng: y chc l vin cui ca mnh. Mt tn c khc, lng a ra trc mt ti, l l trong rung ng ng trc. Hn qu trn mt chn, lc u, vung tay mt cch bn chn. Hn chc chn khng phi l lnh trn. Vi tay ny, mnh s khng ung ph vin n sau cng. Ti ngm ln l bn. Thn hnh en ngm ca tn pht xt long chong v ng sng soi trn t, dp ln nhng thn ng kh. Ti khng h nhn thc rng l pht sng sau cng ca ti trong chin tranh. Ti khng bit rng vi ti, mt pho th ci, chin u qua bn mt trn trong cuc chin tranh V Quc V i, cht li gia hai pht sng, - pht u, gn Kletskaia vo ngy 6 thng 11 nm 1942, v pht cht, cnh Znamenka, vo ngy 28 thng 11 nm 1943 bn khng phi t mt khu ci, m l t mt khu SVT. Trn pho kch s kt thc bt k lc no v bn c s xng ln chin ho ca qun ta ngay. Ngi m khng v kh l t st. Lc lng tng vin u? Ka, h n ri. Ti thy th k ban tham mu, thng s Nosov, chy v hng ti vi mt chic thng trn vai! Nosov lun i cng vi chnh u Yegorov. Mt s quan chun mc, anh c th, nu cn thit, d dng s dng i lin, sng chng tng. Anh c hiu bit to ln cc loi qun c khc nhau. Mt khc, thng s Nosov c bng thc s lut v gi v tr trong ng Cng Sn. Anh y lm cng tc vn phng rt tuyt! chnh l Nosov, ngi c chnh u giao gii thch cho ti v nhim v ca mt b th on thanh nin tiu on 4 thng trc. Tht ng lc! Ti vy anh nhng anh khng thy ti. Ti nhy ra v chy b v pha anh xuyn qua vng trng, hi vng ly c t n cho mnh. Ngay lc , c mt ting n ic tai nh sm ngay sau ti. Ti thy mnh bay ln khi mt t v nm ra mt bn, trong khi chn tri ca mnh th bay sang hng khc. Ti cho rng chn mnh b t rt 105

Chng ng t Stalingrad cao, gn xng chu, cng vi mt bn mng. Khi ti ri xung, vi suy ngh lt qua nh chp trong u: Mi khng th dng ga r c. Khng phi ch mt mu nh chn tri b t. Mi s b mt mu n cht thi, vy . Ngay c rut cng khng gi c. Mnh cht thi. i Mansur, Mansur, mi khng th b thng mt cch ng n sao!. Lc chm t, ti nhn ra ngay chn mnh! N y! Hng ti trn tut, y mu, nhng n cn ! Nhng ci qui g m ti sao chn mnh khng th nhc nhch? Th ra mt mnh n pho ct t dy thn kinh vn ng hng tri. Sau ti mi bit nh vy, khi n bnh vin. Con ngi c nhng dy thn kinh vn ng , v nu chng tn thng, th chn bn treo lng lng nh mt ming gi. Cn ti lc y, ti nm trn t, cnh mt h n pho khng l nghi ngt khi, to giu c mt bp n d chin. Lc ch mt suy ngh lm ti bn lng: nu cuc tn cng ca qun ch thnh cng, ti c th thy mnh hu tuyn qun c. V th l ti bt u b i, l theo chic chn tri bt ng, ng tri cha y mu. N tht nng. Ti khng th khng nh li anh lnh gn Stalingrad t ct chn mnh nh th l mt th gnh nng khng cn thit. Nhng lc ny, ti ch hi nht l mnh b bn c bt sng. Ti tht may mn khi thy bn ti, trung u Aleksei Tarasov, chy qua mt, c hai chn anh trng vn ngon lnh. Ti ht ln vi v anh nho bp xung cnh ti. Mt mnh n i bc trng vo tay tri ca anh. , trng u? Chn ? ng dy i. Ba chn l cho c hai thng mnh! Chng ta phi ra khi y tht nhanh khi vn cn sng!" Th l c hai cng nhau chy v pha sau, n vn n rn vang quanh chng ti.Ti tut mt chic ng tri u v khi no khng bit. Chn ti t lit hon ton. Cui cng, c hai n c vng cht, sau khi ngh mt lt, chy tip ra con l: C chic t hoc xe nga no s n mnh ln ng qun tri ti t nhp v dnh dp. Ti c cm mu bng ga r nhng v hiu bi trn phn mng b thng l phn bng. Nu ti khng n trm phu nhanh, ti s nhanh chng yu i v mt mu. Con ng y ri. Ti ngi xung trong khi Tarasov ng cnh. Khng ai trong tm mt. Chng ti gn ht hi vng. Cu trung u c ng vin ti: ng lo. T s khng ri cu. Sau cng chng ti nghe thy ting nga kht mi v ting bnh xe ct kt. Mt c xe nga vn ti. C xe dng li v ti nghe thy bn tai mt ging ni quen thuc: th ra ngi nh xe l bc Moiseev, bn ng hnh ln vt sng Vorskla. Bc cng nhn ra ti v chng ti m hn nhau nh ngi mt nh. Dng nh khng th tin c l ti c c hi gp li bc v mt ln na, mt con nga li cu mng ti. Bc Moiseev d xung xe, nm vi b rm ln thnh mt kiu nm dy, cng vi Tarasov, ti nm trn chic ging ny, trong khi chic xe nga phng nhanh v pha sng Dnieper. Khi n sng th tri ti. Chic cu phao ch dnh cho dng di chuyn t b tri sang b phi. Cn thng binh th i v hng ngc li bng thuyn. ti t bit bc Moiseev v khng bao gi cn gp li c bc. Vi chic xe ti i chng ti pha t ngn, sn xe ph y rm. Cnh ti x nn nng ch cht ln v i trc bnh minh, ri chy xa con sng Dnieper cnh xa cng tt. Bi ban ngy, khng qun pht xt nm bom vo hu phng ta. Sau cng, chic xe ti ch chng ti ln ng v bng bng v pha ng. Con ng trong tnh trng t hi, y vt ln v l n pho, nhng chng ti phi chy tc cao. Anh ti x c qua c cng nhiu cy s cng tt, trnh b bom, chin tranh. Chng ti b nhi nh nhng khc g, nhng phi c chu ng. Chng ti khng cn s nhng c lc hoang di ny m ch 106

Chng ng t Stalingrad mong n c trm phu tiu on cng sm cng tt. Anh li xe ngng li cht xu kim tra xem mi ngi th no: - C ln anh em! Mnh bit l ngi ng sau cc gh lm, nhng ta phi vt qua chng 150 cy s trc lc tri sng. Anh em rng chu ng. Cng l v an ton ca anh em Ri chic xe ti li phng ti, lng ln, ln vng. Chng ti n c tiu on phu. Cnh mt chic lu khng l l hng trm thng binh, ngi hoc nm ch phu thut. Chng ti c t ln cng v a xung t. Anh li xe cho t bit, v gi anh phi cht n ln xe v chy tr li Dnieper. Mt y t nhanh chng khm ti v bo vi cu ti thng mt-bo cng ti n bn phu thut. Trong lu, ting thng binh go nghe rt to. Bc s phu thut bo rng s khng c gy t. Mi ngi s phi chu au. V bc s phu ng , trong chic o blu trng, lm tm mu. Mu dnh c trn nn, trn khu trang v c trc ngc ng. i bn tay ng kho mnh trng nh l ca mt th m hay mt pho th. Ti c t nm p mt ln bn, chn v tay nhanh chng b tri cht vo bng bng. Bc s phu thut c an i ti bng cch bo rng mng ti, ci m ng s m, khng yu cu phi hi chn nhiu. N th b ct m khng c nguy him cho tnh mnh bnh nhn d rng: - S au y, nhng cu s sng. Hy nm yn ti lm vic nh! Hiu khng? Ti nm v ngh rng bc s phu thut ni ng: ci mng th c g c bit u? Ch l mt ch mm mm trn c th thi. Sau , ti vi u su tht su vo ng nm len. Nu ti c la ln th n s bp nght ting ng. Dng nh v bc s khng ct m x, m cht ti ra thnh tng mnh, c tm ly mnh n ln su bn trong. Ti ht ln nh th. Ti go cho n lc b mt ging, hn hng trm ln khi xung phong. Khi y, chng ti ht xua tan ni s ca mnh v lm kinh hong qun ch. Lc cng lng ngc tht vang, bn s lm mnh dng cm hn v ch s hi hn. Cn gi y, ti go gim ci au gh gm trong thn th ang b bc s rch bng dao. V bc s cng khng lm g ti bt ht. Vi ng, quan trng nht l ti khng vng vy. Nhng ting ht x tai ca ti khng l vn . Lc chin tranh, mi ngi hiu nhau m khng cn li ni. Cn au bng ln ti mc cao nht. Ri ti nghe ting long xong ca mnh n ri vo trong chu. Khi c nhng c chch nh mui cn t kim khu, ri vt thng c bng li vi mt ming bng rng. Th l kt thc cuc phu thut. Tt c mi thn kinh cm xc trn c th ti nghip ca ti cm nhn thy bn tay mt c gi tr, t ci ng chm ca nhng ngn tay xa l. Trong tng tng, ti to nn mt hnh nh, mt hnh nh rc r ca mt c gi tc vng xinh p. Ti khng nhn thy c, bi ti nm p mt. Ti li c t v cng thng cng t th nn khng th lic nhn c gi, ngi u tin chm vo tri tim mnh. n sng, chng ti li c a ln xe v chuyn v bnh vin tin phng, t ti trung tm hnh chnh a phng, lng Novye Sanzhary. Ti khng nh s bnh vin, lng ny gia Poltava v Kremenchug, nhng ti c th hi tng li ln u n nh tm hi (bania). N c t chc vi s gip ca dn a phng ph lo, ph n v tr em. Tt c c dn a phng, ai c th lm vic c, n gip thc hin cc vic kh khn, cc nhc l tm ra cho thng binh tin tuyn. Tt c anh em n y u ht sc bn thu, ru tc lu b. H tm ra sch s, ct tc tai v co ru, nh vy mi binh s gi y trng nh mt a b: sch s, chm sc cn thn v c n no. 107

Chng ng t Stalingrad Ch tht ra khng hn l mt bania, m l mt kiu vn phng hay trng hc chi . Mi ngi mang tht nhiu nc n. T u nh? C phi t dng Vorkla? T nhng ngi tr, kho mang nc bng thng v n gnh, h di chuyn trng nh mt n kin. V trong sn, nhng bp ln un nc trong nhng chic m to hoc trong nhng thng st. Ri c mang vo trong, ni nhng chic l st ang lm nng khng kh. Khp mi ni trong phng, l bn, bng gh, v ging ph khn trng, thng binh trn tri nm nh nhng. C nhng ph n, ph lo v nhng c gi bn rn lm vic bn cnh: h khng cht xu h ch x bng ln cc c th bng nhng ming x ln v tip tc ch xt, c xt. V lnh ta th ch nm trong nim hnh phc, d rng vt thng au nhc, d rng chn ch cn mt mu. Anh em khng bit phn ng th no v cn au ca vt thng hoc v nht do b c bi ming x mp v bn tay n gii. Nhng ngi ph n rt hi h: tm, v sinh, ch x bng. H mun lm xong cng nhanh cng tt, nhng cnh lnh th c hi han vi nc mt trn mi c tm tp lu hn mt cht. C th h rt khao kht c tip xc vi x bng, vi nc, vi bania. ng l hnh phc! Ngay c khi mt mt chn, ngi lnh vn vui, nh mt cu b. Anh em nhn nhng ngi ph n chung quanh. Vi ngi khng c thy gng mt phi n hai nm nay ri! Ch em bt u xoa x bng ln u thng binh, cnh ta khng th nhn h vi nhng cp mt van ni, thit tha. Nhng qua lp xt cay x, m mi, anh em vn thch th ngm nhng hnh dng ph n. Ch em di nc tri x phng trn mt anh em: ng m mt!. Nhng lnh ta lc lc u, lm bn bt ra v tip tc nhn ngm. i nhng ph n yu qu ca ti, cc ch em tht xinh p v ngt ngo vi chng ti bania ti Novye Sanzhary! Khng ai trong cc ch em l khng xinh! Ai cng d thng! Tt c mi ngi! Cc bn mc o di trng ca bnh vin. Qua ln vi mng, t, mi ngi c th chim ngng thn hnh xinh p ca cc bn. Ti cha tng thy g p nh th, c trc ln sau ny. Ti c th pht biu mt cch tin tng rng: nhng ngi ph n tuyt vi nht v ang sng Novye Sanzhary! V cc bn ph mt anh em ti bng x bng nn chng ti khng th nhn! Ti nm , trn bng gh, p mt xung, nn tt c nhng g ti c th thy l nhng i chn trn. Nhng ti vn chim ngng tt c v tr tng tng hnh dung nt nhng g khng nhn thy. y l i chn ca mt ph n tr. Trng nh ca mt em b. N l i chn khc, i li nh lt. Ngi ph n hng chng 30 xun xanh. Nhng c y trng th no nh? Chc chn l mt ngi rt tt. Cn kia thuc v mt c gi trc tui ti. Gi m ti c th nhn c y mt t! Nhng nm p bng nn ti khng th. Ti qu khng may ri! n khi b thng th li trng ch khng ng n! Nhng g ti c th lm l nhn vo sn nh. C mt ngi lnh nm nga khng xa ti. Anh y cm thy qu tuyt! C c hi nhn r tt c ch em, v ri mm ci, hon ton tho mn! Ngay c x bng cng khng lm anh ta nhm mt. Cu chng bo l cu khng s xt, nn x bng ch nh hng g. V vi l do m ch c cc c b quanh cu chng. Cn cc c gi, cc ph n tr chy bin c. H chy i cng nhng ting ci vui v v lanh lnh! Cu ta th ci n tn mang tai. l mt anh chng p trai di 40 tui. Mt chn b mt v tay th cn bng kn. Nhng anh ta vui v cn c sng, vui v ph n chy trn anh. Cn cc c th sao? Cc c cng vui v t ra cng cn c Cha hin hu: Ngi cu g n ng mnh kho ny v t c th c c nhng a con xinh xo, b bm. i, nhng ng ch thn mm! Nhng chng lnh tt p, ngt ngo ca chng ti h lm rm trong ming, nghe nh mt kiu cu nguyn vui v. Anh lnh khng ru cht no v cc c gi chy mt: 108

Chng ng t Stalingrad By gi h chy i! Nhng hy ch n khi vt thng t khi hn xem! H s b li ngay y m! D t chng gi t no. Anh mm ci. Cuc sng vn tip tc! Ti nm v ngh H tm ra ti sch s. Mc lt, o v qun mi cho ti. Ri ti c mang n bnh vin, khu s quan, v ti mi c phong hm thiu u. Sau khi t bania ra, ti ng say nh cht, chm m trong cm gic hnh phc m ti cha bao gi c. Ti ng xut 24 ting. Ci i dng ti dy. Ti n, ri li ng na. Trong c hai tun u, ti ch ng m khng c m mng cht g. Ri khi ng , ti bt u tp i bng nng. V cng bt u i thm cc khu bnh khc, cc to nh trong bnh vin ng hu tm ra ai t trung on hay tiu on mnh. Tay x th i lin Vasili Shamrai l ngi u tin gp ti. Cu chng la ln hoan h: B th! B th on chng ta! Ny, cc cu, l b th on chng t! Cha i, l b th on chng t!. Cu ta mang 3 huy chng trn o v ph ra, xoay vng trn ging ca mnh. Vasili trng hc hc nhng ging ni nghe cn kho khn lm. Ti n thm ngi bn ny mi ngy. Cu mt mt chn. Ch vo ti, Shamrai thng ni vi ngi bn cnh, bng ting Ukraini: Hy hi b th chng t v hn o t thn i. Anh y s k cho cu nu cu khng tin t. Vasili ch bun mt ni v vic anh ta tic rng khng c mt cy bt no c th m t li nhng g thc s din ra trn Hn o t thn. Ti ch c th an i cu rng sau chin tranh, s c ai hng s vit v hn o ca chng ti cng nh v nhng trn nh m mu ca qun ta. Ba mi lm nm sau ngy chin thng, ti gp li Vasili Shamrai v cu ta hi ti: c ai vit v Hn o t thn cha? Cha, cha c ai. Bn thn ti cng i mt thi gian di, mong c ng i no s lm iu . Ti c bit mt tay lnh ci tiu on, c th vit c mt quyn sch v chng ti. Anh tn l Edward Bartashevich, n t Omsk. Nhng anh hi sinh. Ti cng ngh: gi m c tc gi no v tr ca ti! C mt kho nguyn liu qu! Ti nhn thy quanh mnh v s nhng iu k diu c tt ln xu, ti thy nhiu th p phi thng. Ti sng v c kinh nghim trong c chin tranh v ngh m. Ti c th mi th. Ti yu v c yu! Nhng n tng m khng ai bit ngoi ti, trn ngp tm hn ti. Ti mun a chng cho mt cy bt thc th, k li cu chuyn ca chng ti. Nhng c trc v sau chin tranh, lm vic cc m khc nhau, ti khng gp c nh vn no, nhng ai m ti c th ni chuyn ring v thch th tm hiu v qu kh ca ti, t pht sng u tin gn Kletskaia n lc kt thc trong cc bnh vin, cng l mt phn khng th thiu ca cuc chin. Bn ti, Vasili Shamrai, trong ln gp k ti Kremenchug vo thng 12 nm 1981, hi ti ln na: Vn cha c ai vit phi khng?. Ti hiu ca anh. Nhng ti khng dm h l b mt ca mnh: ti bt u vit mt quyn sch v anh em lnh cn v chng ti. Ti khng chc rng n c kt qu. Mt con mo eo chung th khng th bt c d ch mt con chut ngu xun nht. Ti s ni trc bc khng qua. Ti i qu lu ri. Ti rt vi. Tr nh ti cn cng kin. Tht ra, tr nh l mt th g l thng. Tht kh chiu! Ti c th nh tng chi tit vi s kin, nh c ting ng, mi v tt c nhng th ti ngh ti thi khc . Nhng ti khng th nh ni a danh ! Hoc l ti c sai n. Hoc ngy thng b sai bit. Khi bn phi nghin cu cn thn bn chi tit hoc vit cho bn b nhc li. Sau cng, bn hi phc mi th thnh cng, chnh xc ni chn v thi im xy ra. Ti xoay s nh vy. Nhng mi th bn din t, bn hi tng li ln na: nh vy tim ti li bt u nhc nhi. Mnh c thi gian hon thnh cun sch ny khng? Vasili Shamrai c cn thi gian c n khng? Anh y lun phn nn v vn tim mch: Nh th c ci di m xuyn trong vy! 109

Chng ng t Stalingrad Ti khng nm nhiu bnh vin d chin ti Novye Sanzhary. Ch mt thng. Dy thn kinh vn ng hng ca ti khng ni li c v chn ti vn khng nhc nhch c. Mt chuyn tu a ti n qun y vin Pavlovo-on-Oka. Pavlovo-on-Oka nm tn su trong ni a nc ta. Ti c a n mt khu c 17 ging bnh. Mt trong s dnh cho ti. Ngi nm trc cht sau mt cuc phu thut nghim trng. D tin d on, lc ti t bo mnh: Hai qu n pho ch bao gi ln lt bn trng cng mt ch. Ti cng chc rng tht khng th cht bi vt thng mnh ang mang. ng vy, nu bn khng c liu mng! Ging ti nm trong gc. Cnh l mt anh ngi Azerbaijan tn l Yaroliyev, b thng vo u gi. Cng c hai ngi trong khu ny l t s on ti, nhng ti khng c quen vi h. Mt ng i khc n t s 13 thuc qun on 32 chng ti. Nhng anh b thng trc chin dch Hn o t thn nn khng bit bn ti Alex Kolesnikov. Ti li cu chuyn hn o vi ln, nhng ng i ti ngi yn lng hng pht sau mi ln nh vy. Chng ti sng cng nhau nh mt gia nh, gip ln nhau bng mi cch c th. Chng ti gip nhau n, gip nhau ngi b v gip nhau tp i. Chng ti tn hng gi ngi hi tng. Khng ch c chin tranh. Thnh thong, nghe ting ng chng ti gy ra, nhng y t kinh hi b vo phng. Vt thng ca ti thng c bng bi mt c gi tn l Alla. C c mi tc rc v i mt xanh to cng hng mi nh cnh bm. Tn nhanh vng vng ph ln gng mt trng tro. Tay c trng, mm mi v cng lm tm tn nhang. C bit bng ca ti lun b tut. Sng v ti, c n bn ging ti, gi chn ra. Pha sau u, ti c th cm nhn c gng mt xinh p ca c quay li nhn ti, ti s rng c c th ch thy s kch ng ca mnh v s b i m khng gip ti. Ti nm bt ng, nhng tim p mnh nh trng lng. Alla, nh th khng nhn thy g, chm ri bng li vt thng cho ti. Ri c ph li cho ti, lng l ri i. Sau khi xong, ti vn bt ng, khng th nhc ni ci u nng n, vng vt st. Na gi sau, ti quay nm mt bn. Ti thy Yaroliyev, thm th vi ti: ch cu, Mansur , t thm mun cht ngay. Nhng cu vn sng. Sao m cu cng qu vy? C y l c gi p nht, t nh nht. C y yu cu! Mi ngi trong phng ghen t v Alla quan tm ti nhiu hn ngi khc. Nhng ti khng dm nhn c ly mt ci. Bi v v tr m ti b thng. Ti c g mnh b bn vo tay, vo chn, hay thm ch vo u. D nhin, ti cm thy xu h v ti qu nhy cm. Ti s nh mt ca c gi nhng ng thi ti cng b hp dn bi chng n ni m ti khc trong ni tuyt vng. C bao nhiu git nc mt b mt ri trong cn phng , khi ti giu mt vo trong gi! Ri li c vn mi. Vt thng ca ti chy mu tr li. Th ra vn cn mt mnh n na. Vi ngy sau, Alla y ti ln phng phu thut. Bc s phu nhn thn hnh th m ca ti v ra lnh: Chun b thuc t ct sng!. C y t bo ti ci gp xung cng su cng tt. Thp v thp hn na! Ti gp i ngi li, nhiu nht m mnh c th. H dng bng tri cht ti v tr ny v ng thi dng thn mnh h p vo ti, ri du dng bo ti ng vn vo. Tht kh cho ti khi ngi v tr nh vy, ti c mnh c th dui ngi ra, d ch mt lc ngn thi, nhng nhng ph n ny tht lu c! Ging ni du dng ca h Anh thng binh , y l v anh thi m tht s an i ti v ti sn sng vt qua mi th. Alla cng gn . Ti thy gc o di ca c v c bn tay c m ti ang xit cht. ng bun l c phi cng chu ng (vi ti)! Ti nghe c

110

Chng ng t Stalingrad ting rc rc khi h chc mt mi kim ln vo gia hai t sng lng ti v phn thn di bt u t i. Ti nh ci cch trm phu tiu on lc h ly mt mnh n ra khi mng ti m khng c thuc t. Ti khng bit ci no t hn: lc hay by gi? Ri ti khng cn thy au na. Nhng ch mi tim xng sng th au kinh khng. trm phu th ti khng thy ci mnh n u. Cn mnh ny, th n trng kh b. C th v vy m n ln vo su hn. Ti nhn n r rng: mt mnh kim loi nh gi l n pho. Tht l mt th l lng: n c pht minh v ch to trong nhng nh my vi mc tiu n gin: x tht ngi. Nhng con ngi thng thi, vn minh cn nhc k lng v n: thit k tt nht l g c th m xuyn vo su hn? Vng, hng triu nm trc, chng ta loi ngi, sng trong hang ng v n tht sng t th hoang. Gi y, chng ta khc bit nhiu nhng ngi tin s . Trong vi triu nm chng ta thay i ch nhiu nh vy. l nhng g thng u Cn v Peter Vasiliyev, b th ng b tiu on, ni vi anh em binh s trong ngy cui cng ca cuc i anh. Anh c th tin rng trong tng lai chng ta s tt hn. Anh cht vi nim tin ny, b git bi mt mnh st tng t, c lm c bit t bn tay con ngi git ngi khc. Ph n v tr em Pavlovo-on-Oka n thm chng ti mi tun, nn chng ti khng thy c n. H k chng ti nghe v nhng iu hnh phc trong cuc sng ca h, cng nh nhng vn , nhng ri ro. Cha, chng v con ca h cng hi sinh ngoi chin trng, hoc nh chng ti, nm tr thng trong nhng bnh vin. Chng ti c an i h ht mc. H thng mang th g n cho chng ti n, v bit rng thn nhn ca h cng c thm ving tng t nh vy bi c dn a phng ni no . H cng c t chc kt hp cho chng ti. Vi anh lnh trong bn ti, khng th tip tc phc v v l do sc kho, quyt nh li Pavlovo-on-Oka. l mt th trn nh, m cng v sch s. C rt nhiu cng vic cho mi ngi. Nhiu anh ci v v sng hnh phc . Ri n mt ln, ti thy mt c gi tr trong s nhng ngi n thm. Tim ti nh chm xung v rung ng d di. Khi ngi trong phng, c lic nhn ti vi ln. Ti nhn c v gi gm trong nh mt rng c l ngi ti chn cho c cuc i mnh. Dng nh c y cng hiu v cm thy tng t. Ti chc rng nu khng, c l trong ngy c s dt khot n gp ti vo ln sau. Lc m xung, c mt cuc tranh lun kh nng gia cc anh em. Trng nh c gi ny, vi mi tc nu khuy ng tnh hiu k ca mi ngi. Bn cng phng ti bo rng i mt xanh ca c cn su thm hn c mt Alla, thm vo l ln da c trng l thng v mn, khng sng chi m m m v mm mi. Ti nm trong im lng v ghen tc khi nghe nhng li . Hai gng mt hin ln trong u ti: Alla v c gi . Mnh nn chn ai? Ti yu c hai c! Tim ti p d di v mun nhy ra khi lng ngc. Ti tht khn kh! Ti thy bnh tnh mt cht khi cht nh rng mnh cha ni vi ai trong s hai c v tnh cm ca mnh. C th h chng ai thch ti, th m y ti ang chn la c no! Mi in tht, Mansur ti t bo. Nhng tuy th, ti ch c th ng c khi tri rng sng. Alla trng u bun khi c vo phng chng ti bui sng hm y. C kim tra nhit mi ngi, ghi li ri i ra m khng thm nhn ti. Ri c tr li ln na ct li bng cho ti. C sp i nhng khng th kim li ni vi ti rng mt c gi trong s nhng ngi n thm hi ti l ai, n t u v c gia nh cha. Alla nhn thng vo mt ti. Dng nh mun hi 111

Chng ng t Stalingrad iu g . Nhng ti nhn i ch khc. Th ri c lng l i ra. Ti cm thy bun. Ti lm g xng ng cho tt c nhng iu ny, y, trong vng ni a, trn chic ging sch s ny? Ti thy c g bng chy trong ti. Cn t hn chin trng! Sao ti li gp Alla trc ri mi n c gi kia? Sao c y khng xut hin sm hn? C c th s l tnh yu ch tht duy nht ca ti v ti s khng cn thm ai khc. Mt tun na tri i v ngy thm hi li n. Dn a phng mang cho chng ti mt t nm ngm v tri vit qut. Cng lc c gi tc nu bc vo, mt c gn cht vo ti. Ti khng bit phi lm g. Ti khng th b Alla! m c khng phi trc, nhng v ti c c mt y. C gi mi dng nh nh nhng y Alla sang mt bn v n cnh ti: - Cho anh Mansur! Tn em l Liudmila. Anh c vui khi gp li em khng? Em ngh v anh c tun C y trng c cht bn chn khi ni vi ti. Ti khng tin vo tai mnh! Ti ch bit lng nghe v chp mt mt cch ngu ngc. Bng ging thp, Liudmila k cho ti nghe v c, v cuc th trn, v con sng. u ti quay cung. Ti bit c rng c y lm vic trong bnh vin, phng hu cn. C vit mi n xin ra trn, nhng phi hon thnh lp hc y t trc . Cn 3 thng na l c tt nghip. Ti khng mun c ri i. V k t thi im v sau ti lo rng s mt Liudmila! Bn cng phng chng xung khi thy vic g xy ra. Khng ai ngh rng ti c c hi vi c gi y. Bc s quyt nh s m cho ti ln th ba. Bc s trng khoa gii thch: Chng ti phi ni dy thn kinh ca cu li, n b mnh n ct t. N s khng hot ng lin c, nhng cn th. Mt ln na ti li c mang n phng phu thut. C Alla v Liudmila gip ti n . Liudmila phi dng li hnh lang. Cho tm bit, em nhy mt v ci vi ti. Cn Alla th li bn ti. Mt ln na ti li nhi au trong tim: Ai l ngi mnh yu?. Ri mt ln na, h tri ti, ln ngi ti. Lc u h khng th tim ng ch nn phi chc kim vo lng ti vi ln trc khi phn thn di ti t i. t lu sau nh hng ca thuc ht i, nhng cuc phu thut vn cn tip tc. Ti khng th go ln: Alla ang ng u bn m, cn Liudmila th i bn ngoi ca, thit kh khn cho ti lc . Bc s cn lm thm chng 50 vt khu na. Sau mi kt thc, ti thy Liudmila cn ngoi hnh lang. Ti cn sc nhy mt vi em v a ngn ci ln: mi th n c. Em n thm ti mi ngy, v ti gip em thc tp. Em bng b tay, chn, u hoc ngc ti. Em ci, em a, trong khi ti sn lng ng vai bnh nhn c 24 gi mt ngy. C mt cht trm trong quan h gia ti v bn chung phng. T khng thy Liudmila c g c bit c. C ta khng th lm mt ngi v, ngi m tt c. C y p qu. Cu tn thi gian vo Liudmila, Mansur . C y nn l v mt v tng. Cn cu l ai? Mt thiu u qun. , h ni vy , tr ngi bn nm cnh, mt tay Azerbaijan. Yaroliyev ghen t vi ti, nhng cng vui v t ho cho ti. Cu y a ngn ci ln cht mi khom, xo nhng ngn tay cn li ra vy ti lui, tru chc nhng ngi cn li. Mt s quan c tui, ngi thng yn lng lng nghe cc trn tranh lun, cui cng ni: Anh bit l Liudmila v Mansur s thn thit nhau. Ph n thch n ng tht th v gin d. Cn cc cu ngh cc cu l ai? My bay nm bom b nho! Cc cu ch tm cch nhy vo c hi ci vi ging iu ln lp ca anh. Lc ti hiu rng anh em ch n gin l l c qun i nhng iu khng khip chin trng. Cc cu chuyn m cnh My bay b nho ni ra th ton ba t 112

Chng ng t Stalingrad nhiu, v rng mi ngi ch m c gp tnh yu ch thc ca mnh. Bng cch b n no , ti bit rng ngi trong mng ca ti cn i ti qu nh. Ti khng bit tn c. Cng khng bit mu mt. Nhng ti chc rng c ang u ng y. Ngi duy nht m ti cn l ngi m ti s nhn ra c ngay. Lc l thng 4 nm 1944. Trong sut 5 thng ti nm trong vin, qun ta gii phng hon ton hu ngn Ukraina. Chng ta ang tin cng gii phng nt nhng vng cn li ca t nc. Qun ta ang p mnh bn pht xt v s sm chin u vi chng ngay trn t c.! Gi ai l b th on ca tiu on ta nh? ti t hi vi lng ghen t. Ai l ngi k tip nghe nhng li kinh khng t chnh u: Trung bnh mt b th on ch tn ti t 1 n 2,3 trn nh khng bit bn thn chnh u cn sng khng? V ai trong s nhng ng i cn sng. Vt thng trn mng ti lnh li, hi ng y khoa tuyn rng ti ph hp cho cc hot ng chin tranh. Nhng ti, mt cu tnh nguyn vin, khng cn ham quay li chin trng. Ti chn ngy vic nh nhau ri. H mang cho ti qun phc Nhanh no! C mt on tu chy ra tin tuyn trong na gi na. Nhng lc c mt vic khng tin c xy ra: mt bn cng phng, cng c a vo danh sch ph hp, mi v thiu t (thnh vin trong hi ng y khoa) n phng ti v ni: Thiu u ny b t dy thn kinh vn ng tri. Cu ta khng th tham gia chin u c! Mi anh xem xt. V thiu t lnh cho ti ci ra v xc nhn chn tri ca ti v dng, t bi. V l cch m v thiu t qun y v danh n cu ti khi mt ci cht khng th trnh khi. V c bn l chn ti ch lm c tch s g na, ngay c gi mt chic ng. Sau ny, khi Lin X tuyn b chin tranh vi Nht, ti, mt s quan c kinh nghim chin trng, li c a trong danh sch ph hp cho cc hot ng chin tranh. Ti thy xu h phn ng d rng chn ti n vn th, n cht hon ton. Ti ngi rng mnh, mt ng vin, b gn cho ci mc hn nht. Nhng ri mt c b, mt nh thn kinh hc, tuyn b trc hi ng: Ti s khng cho php cc ngi gi ngi tn tt ny ra mt trn vi mt chn b lit. V th l ti li c cu khi cht ln na. gn hai nm k t ngy Nikolai Koniayev, Ivan Vanshin, Victor Karpov v ti, d c min tr qun dch, th m li xoay s c tuyn vo hun luyn. Cng gn hai nm k t khi ti ri Brichmulla n trng B Binh Tashkent. Ch mi hai thi ? Th m ti thy nh sng c cuc i! Chin u trn bn mt trn khc nhau: Stalingrad, vng cung Kursk, Dnieper v Ukraina. Ti lun nh ngy ti c kt np ng Cng Sn. l mt ngy ma ng lnh gi, thng 11 nm 1942, di nhng cn bo tuyt lin min, tho nguyn Stalingrad tr thnh mt v i bc ngoc ca cuc chin c nh ot. Trong chin ho, anh em binh s bo nhau mt tin c bit: mt nhm cn b ng n a on ca chng ti tin duyn, v gi mi ngi c c hi c kt np vo VKP. Trong thm tm ti, nhng g vinh d v tt p nht trong cuc i u lin quan ti ng. Trong tng tng, bui l kt np ng vin gn lin vi hnh nh ca nhng to nh p , tm mnh trong nng. Trong khi y, ni tin duyn, ch l nhng chic hm y bn u cc chin ho, ch chng ti tr thn vo nhng lc ngng bn ngn ngi. Ti phi th nhn rng ti thy tic v gic m ca mnh thnh hin thc trong khung cnh chng c cht lng mn ny. Tuy vy, trng ra b phn chnh tr ca chng ti cng nhn thy cm gic . Mt nhm 3,4 cn b, gm c mt th k v mt nhip nh cng v trang ging nh bn ti, lu 113

Chng ng t Stalingrad n, SMG, sng lc sn sng chin u bt c lc no, lm mi th to khng kh vui v, l lc cho cnh lnh tin phng. My ru nhn nhi, qun phc ng hong, nhng ngi lm ni bt s xut hin ca h, d s tht l cuc sng ni chin ho c t ra sao, th ci ngy chng ti gia nhp ng l rt ng nh. Trong x ct, ti xch, h mang theo tt c cc th cn thit, v nhng giy t u c lm xong ngay ti ch, ngay ti ho im. H bn rn in vo cc mu n cho chng ti v a ra mt t giy trng chng ti vit n xin. Phi vit th no nh? Chng ti hi, v cm thy chc phi vit theo mt chun mc no . Nhng ngi t b phn chnh tr ni: Hy vit nhng g tri tim cc bn ni. V mi ngi, quay i, suy ngh. Tri tim chng ti mch bo nhiu iu: Cm th qun xm lc; Ni au ca trn nh ngy hm qua, ni bn mt bn b; Mong mun c chin u gii phng t quc. V nu bn sn sng cho ci cht, th bn mun cht nh mt ngi Cng Sn. Ai cn mnh m cu chc tng lai tt p cho cng dn Soviet. V cui cng, ch cn vit vi t nguyn tc nh: Ti mun ng vo hng ng VKP. y l ci cch m hng triu l n t tin phng vit. Anh em trt vo nhng dng ch ni r tt c suy ngh v cm nhn ca mnh. Trong trng hp ca ti th c thm mt iu khc, n m nh ti sut i: mt cm gic v lng tm rt mnh (hoc ti c th ni l m yu khng nh?). Ti cm thy hi hn v mnh sng st trn Hn o t thn trn sng Dnieper, trong khi hu ht ng i hi sinh. V mt iu khc. Bng trc gic ti bit d trong tng lai c ra sao, bt c ai m ti gp, ti s khng bao gi tm c nhng ngi bn thn thit nh nhng ngi ti c ni chin trng, di la n. * Nhiu nm sau chin tranh, ti li mt chic xe i cng vi v, vi v n ni no . mt ch hoang vng, chng ti thy mt con b va mi . Con ngh cn t m v mt khng c hn. T nhin chng ti li xe quay li mt nng tri gia sc v bo vic . Ho ra con b b lc v mi ngi cm n chng ti rt nng nhit. Mt ngi bo: Cc bn thy ng ch y li mt chic Zaporozhets [loi xe hi r nht sn xut bi ngnh t Soviet -ND]. Chc chn ng ch l mt cu chin binh tin tuyn. Nu bc y c mt chic Lada [mt nhn hiu t hn-ND] th t bc chng ngi chy 25km v vi con b. Ti cm thy rt t ho (c bit khi c v ti hin din) rng sau chng y nm, nhn dn vn nh gi cao cu chin binh chng ti. Quan im ny c chng minh. Nh ti thy, nhng ai tng chin trng c gn gi mt phm gi c bit no trong cuc i cn li. l mt kh nng hiu nhng g ngi khc cn, gip ngi khc bi mt cm gic tnh anh em. * Khng bit sao ti li thy rng nhng ngi may mn nht trong chng ti l nhng ai phc v cho n cui cuc chin, cho n tn ngy chin thng. Khng phi l nhng ngi b ri li gia chng trong cc trm phu, bnh vin Trc lc ri vin, ti xin mt v tu i Moscow. th , nhng vng nc ma thng T lng bng khp ni., nhng ma xun ca ti th vn ang ch ti quay v nh. Ti b n ga Kazan kp gi chuyn tau Tashkent. Nhng chuyn b hu nn ti i chuyn khc. Bi th nn ch n ca ti lc li l Kuibyshev. Ti n c thnh ph Volga hn 24 gi mt t. Sn ga tht ng c. C rt nhiu tr em, tt c chng trng i n. Ti m ba l ra, bn tr a n quanh ti nh mt n b cu. Cc chu u gy g, ch cn da v xng. Nhng i mt to. 114

Chng ng t Stalingrad Ti ngc nhin khi thy rt nhiu chu kin nhn ch c chia phn. V th l ti ln tu Tashkent vi ci ti rng m khng c ly mt phiu thc phm no, v nu khng c nhng hnh khch khc chia cho ti nhng phn n m bc ca h th chc 3 ngy trong chuyn hnh trnh ny phi kh khn nhiu. Ti Tashkent, ti li ln tu ln na n th trn Chirchik, sau ti d kin s vy xe i nh n lng Brichmulla, bn b thng ngun sng Chatkal, cnh nhng ngn i. Gia nh ti chuyn n y t Altai trc chin tranh khng lu. Cha ti bo chng ti rng ng mun a chng ti v y bi ng mun cho chng ti n to v nho. Ni ny nm cnh mt m qung thch tn. Cn ngc dng ln, trn ni l m Sardagon, ni khai thc qung vonfram. Ti ri gia nh sng vng . By gi, m v hai em trai ang i ti, a b nht mi va ln nm. Ti c th hnh dung ra n vui th no: anh c v t chin trng! V n s k th no vi bn tr khc trn ng bng ting Nga, ting Uzbek, ting Tartar v ting Tadzhik rng anh Mansur ca n l mt anh hng, rng anh Mansur git hng trm hoc hng ngn tn pht xt Ti leo ln mt chic xe ti, vn nhi y ph n Uzbek v Tadzhik. H nhng cho ti mt ch gn cabin. Ti nhn nhng bn ng hnh, h ngm li ti. Nhng ngi ph n t m mun bit v ti, ti i v u v gia nh no c ngi con, ngi anh tr v t chin tranh. V Brichmulla ti ht ln ci t yu du ca mnh v bt u ni chuyn bng ting Uzbek v ting Tartar. Nhng cp mt en ca h m bng vi s kinh ngc. ! chnh l cu Mansur!. V ri nhng ph n Uzbek, Tartar lch chch ni nh chim c l, nh li rng ti, Nikolai Koniayev, Victor Karpov v Ivan Vanshin, 4 ngi t nguyn ra trn hai nm v trc. Sau mt hi ni bt tn, cui cng mt c gi cng cho ti bit l Nikolai Koniayev cn ang trong k php, chnh tng Cherniakhovski cho cu ta mt thng php v mang theo mt vi ch th c bit, v rng hin gi Nikolai ang cn nh ti Brichmulla. Ti vui v cng khi nghe tin , tht qu tt tin rng s tht. C th chng sau hai nm bn ba dm trng, s phn li cho chng ti gp nhau? Nhng khng! Chic xe ti chy nhanh v pha trc, lm bc ln ng sau mt m my bi mt mng. Chng ti vt qua Khodzhikent, ri Charvak. Gi ang chy qua mt vng t m mng. ng kia, thp bn di, l con nc ca dng Chatkal ang ro si. Ri ti thy mt chic xe ti chy nhanh theo hng ngc li. N cng ln y ph n trong cc b o vy mu sng v gia h, ti thy mt dng ngi trong qun phc ma h. Cha i, chnh l Nikolai! Hai chic xe vt qua nhau, ti ch c mt giy ht ln: Nikolai! Mnh, Mansur n cu ta cng nhn ra ti v ht ln th g . Nhng chic xe ti nhanh chng a chng ti theo hai hng khc nhau: ti v Brichmulla, cn Nikolai quay li chin trng. D rng chng ti khng th nhn thy nhau bi bi tung m, nhng vn vy nhau mt lc lu. Cu y vi m li trai trong tay, cn ti l m trn. Ti khng bao gi c gp li cu. Thng 5 nm 1944, khi ti lm vic li trong m, gia nh Koniayev nhn c giy bo t rng Nikolai hi sinh. Tuy nhin, ti s tm thy gia nh ngi bn ny, mt c gi v l duy nht, nh mnh ca mnh: Nadezhda ca ti. Nhng y l mt cu chuyn khc. Trong khi , ti n trnh din ti phng ng k qun s Bostandykski quen thuc, ni gn hai nm trc ti m xung bn, yu cu c ra trn. Dng nh gi y ti cng ngi vo ng chic gh . V cng chnh thiu t Galkin y i din vi ti. Anh im lng nhn ti vi v t m gh gm mt lc, ri sau cng bo: c ri, c vic g!. 115

Chng ng t Stalingrad

Phn kt
Rt nhanh sau , khng cn ngh ngi, ti vui v quay li m v nhn li phiu bnh m. Cuc sng rt kh khn v lun thiu thc phm. Nn ti quyt nh quay li v vng Siberi. Ti khng c b con hay bn b cn li , nhng ti chc l ti c th sng c, d ch bng khoai ty, nm v qu hch. Ti n th trn Kansk tuc vng Krasnoyarsk v ngh cn b ng a phng gi ti lm vic cng xa trong rng cng tt. Anh ta vui v cho ti mt cng vic trong m Tarakstroi, ni h bt u khai thc gn y loi monazite, mt khong cht him, c cha n 20 phn trm cht phng x Thori. L mt cu chin binh chin trng, v l mt ng vin, ti ly nhng giy gii thiu cn thit t ng b a phng v nhanh chng n m. Cnh nhng th khc, cng vic mi ca ti l ch o khoan v n ph . gi cho qun khi tt nh cch ni trong nhng ngy , h cp cho ti 50kg khoai ty v mt thng nm ngm. V cng tm cho ti mt phng nh trong tri. Ti phi thc hin nhiu ca n. l mt cng vic nguy him. Mi ngi phi c cnh bo v cnh gic lun. Ri mt ln, lc ngy lm vic gn kt thc, ti c nhim v i xung mt hm l c trin vng bng mt thng gu. Vn l c mt trong s 20 l n c vn v thit b n. Ti nhanh chng tm ra n. Trng ra th c mt v n ln cn ct mt mt phn mch an ton. Mt cch t ng, ti chm ngi t phn cn li. Nhng ngay tc khc, ti nhn ra l mnh qun ra hiu cho anh em bn trn ko ti ln! Ti git mnh dy ni vo c ba tn hiu trn mt t, nhng n b t u khc gia v rt vo chn ti: tn hiu khng c bo! B ngang h n ch di chng 5m. V n chc chn s git ti ti! Ch nu ti c thi gian leo ln chng 3 mt trn h n th ti c th sng st! Ti quyt nh dng mt si cp 8mm ang treo vt qua 3 mt, nhng tay ti c trn tut. Gi m c mt si thng! Trong khi , on dy chy chm chy vi mc 1cm mt giy v khong cch n kp n ch cn chng 30 hoc 40 cm! i cha i ti ngh mnh sng st qua chin tranh, nhng gi li b cht y, ti nh, Siberi Ti gn nh khng th c bi ln khi dy, ngt ngt ca bt dn ho v nha ng. t nhin, chic thng gu m ti ang ng, c ko ln. Suy ngh u tin ca ti l: Sao chm th?. Nhng khong cch n h n xa thm v ti hi vng sng st sau v n. Chic gu vn i ln, cn ti th nguyn ra mnh lng tr, mt ti a l vui mng. Khi ch cn chng 1,5m n ming hm, ti nghe mt ting n. Sng xung kch phng ti ra khi hm l nh mt vin n ci ra khi nng! Khi ti c cm gic tr li, ti hi anh em h trng cn kinh khng hn ti Ti sao cch cu bit ng m ko thng nh? Bn ti ngh l nghe anh ht Vira-a-ah nn chy ti v bt u ko ln Ti nh hon ton r l ti khng h la Virah khi di , 20m di mt t. Bi ti bit l nhng ngi th m khc, ang ngi trong lu cha dng c, dng ln trnh ci lnh m 30 , khng th nghe c. Sng hm sau, ti bo mt ng nghip, ang bc trong hm, go virah to ht c. Cu ta ht n khn ging, nhng ti, ngi cnh lu hoc bn trong, khng nghe c cht g! C nhng th m khc cng vy 116

Chng ng t Stalingrad Lc , m ti lm vic c iu hnh bi NKVD [tin thn ca KGB]. Nhng ngi phm ti lm cng tc o m. L qun c, ti khng c rc ri g vi h. Ri mt ln, khi ngy lm vic mi bt u, vi ngi th m bo ti rng ti ang nguy him tnh mng. Mng ti hnh nh va b mt khi chi bi [bn ti phm chi t bng mng sng ca mt ai, ngi thua phi lm st nhn]. Gi th khng an ton cho ti vo khu lm vic. Ti thy va s va bc bi Mnh lm g vi chng nh? V ri ti c mt la chn thc hin: hoc l ti trnh khng ra khu vc bn ti phm lm vic, iu ny thc s c ngha l mt vic; hoc tip tc nh thng, khng ti nhng e do v che du ni s. Ti bit bn ti phm thch vui vi nhng ng sp t do; c e do h bng nhng ni s khc nhau bao gm c ci th bi thua cuc ny. Tuy vy, chng ti khng th ni ra lc no chng a v lc no chng nguy him. L cu chin binh, iu ti s hn tt c l thnh mc tiu ch nho hoc ai c th xem ti l mt th hn nht. Ti mi thng s Kozlov, trng i bo v an ninh NKVD n vn phng v cho anh bit rng bn ti phm e do ti, gii thch cho anh rng ti phi tip tc cng vic v gim st chng lm. Ti yu cu anh thng bo cho i ca mnh, v trang bng SMG, lun nhn thy ti trong tm mt khi ti gia m ti phm. Mt gi sau, ti bn rn kim tra cng vic ca chng. Mi ngi bn chng, chng 24 tui, u c mt ci cuc chim, mt chic ba t, mt chic x beng hoc mt ci ru. Ti nhn thy cc v binh mi gc, sn sng bn bt k giy no t bn pha. Khi ti i ra khi khu , lng ti m m hi, nhng ti vn cn sng. Va khi ti ngi trong vn phng, th nghe ting kng ku, l tn hiu bo ng. Ti vt ra v thy mt tn ti phm ang tm cch trn. l tn chu trch nhim git ti. Ti chy n sau mt v binh ang nh nh n h hn. Ti ngng anh li v nhanh chng bo anh a sng. Ti ngm thp xung. Mt ting n ngn v hn ng xung t. Anh em chy ti ch hn v ti gip buc gar trn u gi hn. Chng ti cm n nhau v cu mng nhau. Sau 18 nm lm vic trong iu kin nh vy, mt cn bnh tim buc ti ri v tr gim c mt m qung v khu ch bin. Nm 1963, ti tri qua mt ca m tim v sau cho n tn ngy ngh hu, ti c vi cng vic ton l vic nh. Tht ng ngc nhin l vi vt thng nghim trng v m tim, mi ci lm ti b v hiu mt phn c th, th ti li sng mng ngy sinh nht th 81 ca mnh. Trong khi nhng ngi ti quen hoc ng nghip c sc kho tt hn th cht. Nm 1946 ti ci em gi ca ngi bn thn Nikolai Koniyaev, ngi cng ti tnh nguyn ra trn v hi sinh trong chin u. Chng ti c 03 ngi con, chng gi cng thnh ng thnh b c ri. Cng vi Nadezhda ti c nm chu ni ngoi v 5 chu c. Nhn li cuc i mnh, phn ln trong l cnh bn hn, i km v chin tranh, ti khng hi tic g. Tuy nhin, d nhng kh khn v mt mt, ti c th ni l ti lm trn bn phn ca mnh. S mnh nh rng ti sng st trong chin tranh, khi rt rt nhiu ng i v bn b thi nin thiu hi sinh trn chin trng. K nim v h lun trong tim ti v trong quyn sch ny, bn ang c trc mt.

117

Chng ng t Stalingrad

PH LC 1. S ON 293 B BINH
Khng ging nh nhng chin binh thi c, phn ln binh lnh 2 phe trong cc cuc i chin th gii vo trn m ch c bo v bi qun phc v o khoc vi. Tuy nhin iu khng c ngha l khi hnh qun hoc trn mt trn h khng phi mang theo nhiu kg kim loi. Thay v nhng b o gip, gi y h phi mang nhng v kh cng ng, 1 s trong thm ch phi tho ri vn chuyn. 1 v d c bit n nhiu nht trong cc loi v kh kiu ny l sng my hng nng. Nhng ngi lnh phi mang ci gi knh cng cng bn thn khu sng, thng cn km thm 1 ti nc lm mt nng sng to tng na. Khng tnh trng lng nc, 1 khu sng my Maxim cha lp n nng 20.3kg, y l v kh c bn ca Hng qun. Th nhng ni n nhng chuyn gia c t thc s phi k n cc chi i sng ci cp tiu on. Ging nh xe tng, sng ci hin i xut hin ln u trong i chin th gii ln th nht. Sng ci c sng to bi 1 ngi c lin h khng nhiu vi cng vic nh binh, Wilfred Stokes, gim c iu hnh 1 cng ty sn xut bm, van v cc thit b dn kh. u tin n cho ci ch l nhng qu lu n thng thng cha c hnh dng kh ng hc. Tuy nhin trong thi gian gia 2 cuc i chin, sng ci c bc pht trin ln. n c gn cnh ui, c lm thnh hnh git nc v c bit l c thm kp n. Chng tr thnh v kh b binh quan trng trong WW2. Trong giai on 1942 - 1943 Hng qun s dng 3 kiu sng ci ch yu l ci cp i i, cp tiu on v cp trung on. Loi cui cng (ci 120mm cp trung on) l 1 v kh c hiu qu cao khin cho qun c n nm 43 cng copy li. Thm ch khi tch thnh tng phn loi sng ny vn qu nng mang vc bng tay, v vy ngi ta phi gn thm bnh xe vo c th ko bng xe hoc nga. Ci cp i i (50mm) l loi nh nht, ch c 14kg. Tuy nhin loi ci ny khng hiu qu lm, n ca n ch nng 922g v mang c c 90g thuc n. Gia 2 loi trn, kt hp gia n mnh v kh nng vn chuyn bng mang vc l ci cp tiu on (82mm), loi v kh m Mansur Abdulin l pho th s 2. y l loi ci c sn xut ti Lin X theo mu sng ci ca Stoke (81mm) thu c trong cuc xung t bin gii vi Trung Quc nm 1929. n ca n nng 3.31kg vi 400g thuc n, khi n s to ra 400 - 600 mnh n c kh nng st thng trong vng 6m. Loi ci ny c bit hiu qu khi b binh ang tn cng m bt ng gp phi ho im sng my. Sng my chng minh hiu qu to ln ca n nn mi tiu i b binh u c 1 sng my hng nh (cc n v xe tng v b binh c gii c c ti 2 khu mi tiu i). Mi khu sng my nh vy c th chn ng cuc tn cng ca c 1 i i thm ch 1 tiu on nhng nu c 1 khu ci 82mm gn c th d dng lm chng cm hng. Khi tn cng cc v tr phng ng sng ci cng c th dng pho kch qun ch np di hm h hoc sau cng s, ni khng th bn c bng sng my. Tuy nh hn pho nhng trng lng ca sng ci vn l vn thc s cho nhng ngi lnh phi mang vc chng. Ci 82mm Soviet Model 1937 trong tnh trng sn sng chin u nng 56kg v khi phi di chuyn s c chia lm 3 phn: nng, v gi sng. Phn th nht nng 19kg, phn th hai 22kg v phn th ba 20kg. Ngoi cc b phn ca bn thn khu ci, cc pho th cn phi mang thm n, mi thng n 3 vin nng 12kg. Cng phi lun nh rng l nhng phn phi mang thm ngoi s trang b tiu chun ca 1 ngi lnh: t trang, n, mt n phng c, sng c nhn v n. Trong bng gi ma ng hoc ci nng ma h nhng ngi lnh ci thng 118

Chng ng t Stalingrad phi mang vc nng hnh qun hng t km mi ngy. Chng ta nn nh rng phn ln binh s c 2 bn c v Soviet khng nm trong cc n v tng hay c gii m l nhng b binh v phi di chuyn bng chn. 1 trong cc n v b binh nh th l S on B binh 293, ni Abdullin phc v. Lch s S 293 B binh bt u vo nm 1941, ti th trn Sumy, trn nh u tin ca n din ra ti Ukraina trong nhng ngy bt hnh thng 9/1941 khi Kiev b nhng c xe tng ca Guderian tn cng. Tp on qun 40 vi S 293 trong i hnh tht bi trong c gng ngn cn bc tin ca on thit gip Nazi, may mn thay S on khng ri vo by l 1 ci ti ln do cc mi tn cng ca qun c to ra. Thot khi vng vy, S on rt lui v ni pht tch ca mnh l Sumy v n thng 11 th chuyn ti khu vc Kursk, vt qua vng Prokhorovka m khng gp tr ngi g, y chnh l ni vo nm 1943 s din ra nhng trn u tng c lit. Ma ng 1941 - 1942 S on chia ra ng gn Kursk v trn thc t khng tham gia vo cc cuc phn cng ln ca qun i Soviet gn Leningrad, Moscow v Kharkov. Ma xun nm 1942 S on c phi thuc vo Tp on qun 21 v chin u trong i hnh Tp on qun gn 1 nm, c nhn danh hiu Cn v. Trong trn thm bi khi mt trn Kharkov v thng 5/1942, S on bo v 1 on chin tuyn tng i yn tnh. Ngy 30/6 qun c tin hnh Chin dch Blau nhm mc tiu chim Caucasus v sng Volga. Tp on qun 21 bc vo nhng trn nh c lit, kt qu l ton b i hnh Tp on qun gm 4 s on b bao vy. Tuy nhin tht k diu l S 293 thot c v 1 ln na khng b tiu dit. Tp on qun sau cng vt c sng ng ri tip tc rt v pha ng, sau c chuyn cho Phng din qun Stalingrad a v hu tuyn phc hi v b sung qun s. S on c ti t chc ti Buzuluk, 1 u mi ng st ln Nam Ural. Tnh trng S on nh th no trc khi b nm vo 1 trong nhng chin dch quyt nh ca WW2, Trn Stalingrad? Trong 3 thng ri xa mt trn, S 293 c b sung y nhn lc gm tn binh, h s quan v s quan. Vo ngy 24/10/1942 khi qu trnh ti t chc hon tt, S on c qun s 10420 ngi so vi qun s chun ca 1 S on l 10868. Thnh phn dn tc ca cc binh s phn nh s a dng sc tc trong Lin bang Soviet. Ngi Nga chim gn 1 na (4523 ngi), cc dn tc Slav (Nga, Ukraina v Byelorusia) c tng cng 5748 ngi. Ngoi ra cn c 269 ngi Do Thi, 3 ngi t cc nc cng ha vng Baltic v 1 ngi Chesnia. Cn li l ngi n t vng Trung , phn ln trong s l ngi Kazakh vi 2280 ngi. Ch c 1/3 binh lnh v s quan di 25 tui. Nhm tui ln nht - chim hn 1 na qun s - c tui i t 25 n 40. nh hng ca cc ng vin khng ln nh mi ngi vn ngh, ch c 2/3 s quan S 293 l ng vin hoc on vin Komsomol, t l ny binh s l di 20%. Vo thi im nm 1942, trang b ca 1 s on Hng qun khc nhiu so vi 1 s on c. Trc vo thng 7/1941, 1 s on b binh Soviet cn c trang b nh hn v nh vy d qun l hn. Mi s on c 1 trung on pho trong i hnh vi 12 lu pho hng nh 122mm v 20 pho 76.2mm cp s on. so snh, 1 s on b binh c c ti 36 lu pho hng nh 105mm v 12 lu pho hng nng 150mm. S khc bit ny c gii thch bi thc t l 1 trong cc nguyn tc c bn ca chin lc qun s Soviet l tp trung pho hng nng (t 152mm tr ln) di quyn iu ng ca ch huy cp cao nht, nh c th s dng chng cho nhng n nh quyt nh. chng li xe tng i phng S on cng c trong i hnh Tiu on chng tng 331 trang b 12 pho chng tng 45mm v 36 sng trng chng tng 14.5mm. Thng thng vic 119

Chng ng t Stalingrad di chuyn pho c tin hnh bng nga nhng s nga lun lun thiu. S lng chnh thc cn c l 1800 con nhng trong thc t S on ch c c 1016 con. Ngoi ra S on cn c gn 100 xe t. Lc lng chin u chnh ca 1 s on b binh Soviet l 3 trung on b binh, Mansur Abdullin bc vo trn chin t 1 trong cc trung on nh vy. Vo ngy 10/11/1942, theo h s Trung on 1034 B binh ca ng c 2130 ngi, t hn 1 cht so vi qun s chun l 2532 ngi. Trung on c nhng v kh sau: 1655 sng trng, 222 PPSh (loi tiu lin do Shpagin thit k, n 7.62mm, bng n trn 71 vin), 52 sng my hng nh, 20 sng my hng nng Maxim (n 7.62mm), 2 sng my phng khng 12.7mm, 54 sng trng chng tng 14.5mm, 4 pho cp trung on 76.2mm, 6 pho chng tng 45mm, 6 sng phun la chng tng, 6 ci cp trung on 120mm, 27 ci cp i i 50mm v 27 ci cp tiu on 82mm. Abdulin thuc 1 trong cc kp pho th ca loi v kh cui cng k trn. Vo thi im tham chin trung on thc s c c y sc mnh. S 293 B binh c nhng cuc chm trn u tin vi qun ch vo u thng 11/1942. Trn nh kch tnh nht din ra vo ngy 14/11 khi ton b i hnh S on c lnh tham chin. M. Abdulin m t li s khng khip v c lit ca trn nh ngy hm nhng chng ti cho rng ch l n tng ca 1 ngi lnh tr cn cha c kinh nghim chin trng. Theo bo co ca S on, thng vong ca Trung on 1034 trong ngy 14/11 nh sau: s cht ti ch hoc sau khi b thng l 8 s quan, 27 h s quan, 71 binh lnh; s b thng hoc b sc p l 15 s quan, 39 h s quan v 223 binh lnh. Tng thng vong, c cht ln b thng, ca trung on chim khong 20% qun s theo danh sch ban u. Ton S on mt 1183 ngi trong khong t 10 - 20/11, vo ngy 10/11 danh sch qun s l 9274 ngi, n ngy 20/11 l 8069 ngi. Theo k hoch hnh ng ca ch huy cp cao, S on nm trong lc lng d b ca Tp on qun 21 c giao 1 nhim v khng ai thm mun l to 1 mu li m su vo qun c trong vng vy v sau l ngn qun c ph v n. Sau nhng trn nh c lit vi i phng l nhng chin binh k cu ca cc S on Xe tng 14 v 16 c, lc lng ca S 293 teo li dn nhng h khng c tng cng. Ngy 1/12/1942, theo h s S on cn 6113 ngi; n 10/12 cn 4142 ngi; ngy 20/12 sau khi c b sung khong 500 ngi qun s S on l 3797 ngi. Khong 2/3 s quan v binh lnh S on cht hoc b thng, nhiu nht l trong khong thi gian t 1 - 10/12 khi qun c c gng chc thng vng vy. Tp on qun 21 dn qun pha ty vng vy nm trn tuyn ng vt thot ngn nht phi hng chu n nh mnh nht. Trong 10 ngy S 293 B binh mt, c cht ln b thng, khong 1/3 qun s (2102 ngi): 60 s quan, 140 h s quan v 315 binh lnh cht; 8 h s quan v 39 binh lnh mt tch; s cn li b thng. Ti khu vc Stalingrad cc ch huy Soviet ln u tin thnh cng trong c gng t chc bao vy quy m ln lc lng ch. Tp on qun 21 ni chung v S 293 ni ring gp phn quan trng trong chin dch khi y li cc n v c gii c. Nhng hnh ng anh hng ca S on c nhng ngi c trch nhim nh gi xng ng: sau trn Stalingrad S on c nhn danh hiu Cn v, tc l gia nhp vo lc lng u t ca qun i Soviet. Cc n v Cn v Nga c h thng s th t ring, v vy S on i tn thnh S on B binh Cn v 66. Cc n v ca n cng i tn: Trung on 1034 ca Abdulin tr thnh Trung on 193 Cn v. Ngay v b ngoi 1 lnh Cn v khc vi cc n v thng vi huy hiu tng t nh 1 chic hun chng 120

Chng ng t Stalingrad nh trn ng phc. Nhng du hiu tng t cng c sn ln trang thit b ca h. Theo cch ny nhng ngi lnh chng t mnh l tinh hoa ca Hng qun. Thit thc hn, tr thnh Cn v c ngha l c nhn c nhng trang b tt hn v c thm qun s cng nh v kh. Th d 1 trung on pho ca s b binh Cn v c 24 pho 76.2mm so vi thng thng l 20. Qun s tiu chun ca 1 trung on b binh Cn v l 2713 ngi, trang b 1006 sng trng, 788 sng trng t ng v 344 tiu lin. Trong thi gian chin dch tm ngng vo ma xun v u h 1943, khi c 2 bn khng tin hnh nhng cuc tn cng quy m ln no m ch chun b cho nhng trn chin quyt nh sp ti, S 293 c ti t chc. Ngy 10/7/1943, khi Trung on 193 Cn v ca Abdulin ng vi i phng, Trung on c b sung ngi v trang b. Ch c 1 ngoi l l sng trng t ng: thay v 788 khu trung on ch c 295 khu. Sng trng t ng kh sn xut v l 1 v kh t trong khi Lin X cn ang thiu nhiu th cho 1 cuc chin tranh tng lc. thay th cho n ngi ta cp thm tiu lin PPSh, thay v 344 khu nh tiu chun Trung on 193 Cn v c cp ti 680 khu. Trung on cng c 161 sng my hng nh v 53 sng my hng nng. V kh chnh ca ca b binh 2 phe trong cc cuc th chin, sng trng, cng thiu, ch c 610 khu so vi 1006 khu theo yu cu, cn t hn c tiu lin. Vic thiu sng trng ny c nguyn nhn trc tip t vic thiu binh lnh. Trong khi s s quan ca Trung on vt qu s cn thit th s h s quan ch c 701 ngi so vi yu cu l 770, s binh lnh l 1321 ngi thay v tiu chun l 1748. Pho binh trung on th vn nh c: 4 pho 76.2mm cp trung on, 12 pho 45mm, 8 ci hng nng 120mm, 27 ci 82mm v 18 ci 50mm. Tuy nhin, chng ti khng th tng tng rng ln cp Cn v c ngha l trung on lp tc c chuyn sang dng xe ti Studebaker. Nga vn c gi li vn chuyn nh trc, Trung on c 6 xe nga ko v 234 con nga (so vi s tiu chun l 363). t thng c dng ko ci 120mm. Cc v kh nng khc nh pho 45mm v 76.2mm c ko bi 4 con nga mi khu, 2 loi ci c nh hn c cc pho th ca chng mang vc. Vo thi im bt u trn nh ti vng cung Kursk, S 66 Cn v l 1 b phn ca Tp on qun 5 thuc Phng din qun Steppe, lc lng d b c ln trong chin dch quan trng ny. Vo lc ny Hng qun quay tr li bin ch qun on, cp t chc b bi b vo nm 1941: 1 qun on - chng hn nh Qun on 32 B binh Cn v - l cp gia s on v tp on qun trong cc mt xch t chc ch huy. Trong giai on phng ng ca trn Kursk Qun on 32 B binh Cn v trin khai ti 1 on chin tuyn tng i yn tnh i din vi im tip gip gia 2 Qun on Thit gip SS l 48 v 2. Cui cng n khi S 66 B binh Cn v tham chin th cc ch huy qun c thay i k hoch nh thng vo Kursk theo tuyn ng ngn nht, tc l qua Oboyan, thay vo l chuyn sang tp trung nh vo 2 cnh, trc ht l nh vo Prokhorovka. Kt qu l thng vong ca S 66 Cn v phng th Oboyan khng qu nng. Ngy 10/7 c 8744 s quan, h s quan v binh lnh trong danh sch S on, n 20/7 cn 6931 ngi. S tng cng trong giai on ny khng nhiu: 62 ngi tr li sau thi gian tr thng ti bnh vin, 17 ngi (trong c 10 s quan) c thin chuyn n t Qun on v Tp on qun nhng cng c 4 s quan chuyn ln cp Tp on qun v v nhiu li khc nhau 2 s quan, 2 h s quan v 5 binh lnh b tng vo tiu on trng gii. Thng vong c cht, b thng v mt tch ca S on tng cng l 1879 ngi. 121

Chng ng t Stalingrad Tip sau giai on phng ng l chin dch phn cng ca Trn nh Vng cung Kursk, chin dch ny dn ti vic gii phng vng t ngn Ukraina, tc l vng t ca Lin bang Soviet nm trn b tri sng Dnieper. Sau 1 cuc tin qun n kit sc vt qua 350km, nhiu ln ng c lit vi nhng n v c tuy b hao ht nhng vn cn sc chin u, Tp on qun 5 Cn v n c sng Dnieper. S 66 B binh Cn v mc d thit hi nng n sau 10 tun l nh nhau lin tc nhng vn cn sc chin u, tuy nhin cc binh s rt kit sc. Ch cn cha y 4000 ngi trong s gn 7000 ngi trc trn Kursk cn sng st ti c b sng. Trn nh vt sng Dnieper, 1 trong nhng con sng ln nht Chu u, l 1 chin dch rt kh khn. B ty cao v dc, v vy t d dng quan st mi chuyn ng bn pha b ng. Tuy nhin, qun Nga chim gi c ti 2 t u cu, khng phi tt c cc u cu sau ny u c s dng. Trong tt c cc Tp on qun ca Phng din qun Ukraina 2 (tn mi ca Phng din qun Steppe sau khi n c sng Dnieper), ch c Tp on qun 37 thit lp c 1 u cu c kh nng m rng sau . Cc u cu gn Kremenchug do cc Tp on qun 4, 5 Cn v v Tp on qun 52 ca Phng din qun to ra khng c trin vng. Thit hi ca S 66 B binh Cn v trong trn nh vt sng Dnieper khng qu cao nhng cng l ng k nu so snh vi tng qun s S on lc . Ngy 29/9/1943 qun s S on l 3965 ngi, n ngy 19/10 l 4160, qun s tng thm l do trong khong thi gian 20 ngy lc lng tng cng gm tng cng 1041 ngi ti. Cng trong khong thi gian thit hi, c cht v b thng, l 821 ngi. Trong 3 tun chin u ring Trung on 193 B binh Cn v c 3 s quan, 5 h s quan v 30 lnh cht; s b thng l 18 s quan, 40 h s quan v 220 lnh; 2 s quan v 4 lnh cng c lit vo danh sch "mt tch". Trong lc , u cu qua sng Dnieper c m rng v t chiu su ti 90km. nh gi kt qu, chng ti phi nhc li rng lc lng Soviet, bao gm c Tp on qun m S 66 Cn v nm trong i hnh, thng phi i mt vi cc qun on xe tng c. u cu ny ng vai tr quyt nh trong ma ng nm 1944 khi 1 trong 2 mi tn cng nhm bao vy qun c gn Korsun - Shevchenkovski xut pht t y. Trong giai on quyt nh ca trn vt sng Dnieper, ngy 9/10/1943 S on ch c 3756 ngi thay v qun s tiu chun l 10596 ngi. Qun s Trung on 193 B binh th ch cn 609 thay v 2713 ngi theo quy nh. Thc t l trung on bin thnh 1 tiu on vi 1 na qun s l s quan v h s quan: trong tng s 609 ngi cn li, 141 ngi l s quan, 172 ngi l h s quan v ch c 296 lnh. Loi v kh chim s lng vt tri trong cc n v "ton s quan v h s quan" ny l SMG. C tt c 240 sng trng, 259 PPSh, 26 sng trng t ng, 7 sng my hng nh v 4 sng my hng nng. Pho binh gm c 4 pho 76.2mm cp trung on, 4 pho 45mm, 7 ci 120mm v 3 ci 82mm. Nh chng ta thy, pho binh tham chin v tr ngay sau b binh nn cng mt 1 s lng ng k kh ti. Cng may l theo cc ghi chp trung on pho ca s on vn cn gn nh nguyn vn. Vo ngy 9/10/1943 n c trang b 11 lu pho 122mm v 17 pho 76.2mm. so snh, ti Kursk vo ngy 10/7 trung on pho c 12 lu pho v 24 pho. S lng pho th cn kh nng phc v cng tt hn cc trung on b binh nhiu. Nu 1 trung on b binh ch cn 20% qun s cn chin u c th trung on pho cn ti 65%. Cc n v vn cn phi da nhiu vo nga: c ti 703 con nga cng vi 7 xe con, 114 xe ti v 4 xe c chng (xe thng tin). Trong s Trung on 193 B binh Cn v c 202 nga v 8 xe ti.

122

Chng ng t Stalingrad S on B binh Cn v 66 l 1 n v Hng qun in hnh trong giai on gia 1943 v 1945. Cc s on Soviet thng xuyn thiu qun s n mc tuyt vng, trong khi s lng v kh nng li rt gn vi trang b tiu chun. Nu kho st 1 s on in hnh vo nm 1943, ta c th thy i hnh ca n b c c li ch cn 1/3 so vi mc tiu chun, s s quan v h s quan chim t l ln, c trang b 1 s lng ln v kh t ng v c ym tr bi 1 qu m pho binh mnh. Phn ln cc h s quan trng thnh t nhng ngi lnh kin cng v tho vt, v vy 1 trung s cng c th rt thng xuyn lm nhng vic nh 1 ngi lnh thng. S on ginh thng li khng phi bng cch xua nhng t sng ngi v tn v pha trc dm qun ch trong mu ca chnh mnh m bng nhng hnh ng y kinh nghim ca nhng s quan v h s quan c chun b tt vi s ym tr ng tin cy ca pho binh. Theo cch S on tin v pha trc cng cc n v khc ca Qun on 5 Cn v. Tc tin qun ca h l kh cao nu tnh n vic h phi di chuyn bng chn, tn cng cc th ln nh Poltava v Kremenchug, vt cc con sng nh Vorskla v Psel. Trong vng 28 ngy ca thng 9 Qun on 5 Cn v vt gn 200km, li qua nhng dng sng v y li nhng t phn cng bt tn ca xe tng v b binh c. Cc s on b binh chim 80% s lng cc s on Hng qun. Tuy vy trong giai on cui chin tranh, khi qun i Soviet tung ra hng lot cuc tn cng nhm mc tiu ti hu l tiu dit hon ton pht xt c, danh ting ca lc lng b binh b lu m trc cc n v thit gip. Cc s on b binh d vy vn l nn tng cho thnh cng ca cc qun on v tp on qun xe tng. Nhim v ca h l tiu dit nhng "ci ti" qun ch b cc n v thit gip Soviet bao vy. Tc gi cun hi k ny tri qua 1 qung ng khng l tr thnh 1 b binh tin tuyn k cu, tri di t sng Volga n min t bn dng Dnieper. Trong nhiu trng hp tiu on ca ng phi i mt vi sc mnh gh gm ca lc lng thit gip c. l 1 bc ngot m 1 ngi lnh b binh phi tri qua: chn ng cc n v xe tng ch cc qun on v tp on qun xe tng Soviet thc sn qun c, bao vy tng n v ln ca chng. Nhng trn c chin dn ti thng vong cao, thc t S on thay hon ton qun s nhiu ln. Tuy nhin, s lng thng vong i khi khc vi nhng li k ca Abdulin. Nhng chng hp dn nht ca cun hi k ny l nhng s kin khng khip hn su trong tm tr tc gi trong qu trnh tham chin, gy cho ng n tng v thng vong nng n trong sut qu trnh phc v trong qun ng. Tc gi cng c v phng i s lng v tn sut c tng cng. Tuy nhin, ch l nhng thiu st nh khng th trnh trong tr nh mi ngi, khng lm gim ngha cun hi k ny, 1 li chng v gi ca 1 ngi lnh bnh thng gn nh hng ngy i mt vi ci cht ni tin tuyn v sng st qua nhng trn chin ln nht ca i chin Th gii ln th 2.

123

Chng ng t Stalingrad

PH LC 2. STALINGRAD, KURSK V DNIEPER

Stalingrad v Kursk l nhng thnh ph c nhiu ngi bit n c bn ngoi nc Nga. Chng lin quan n 2 trn nh c xem l bc ngot ca i chin Th gii ln th 2. Tn ca chng vang ng mnh trong tri tim c ngi Nga v ngi c, cng c nim tin vo chin thng cho ngi Nga v ging ln hi chung bo ng cng cm gic bt an vo tng lai cho ngi c. Binh lnh c xut hin gn Stalingrad bi s thay i c bn trong cc k hoch ca Hitler. Nu trong nm 1941 mc tiu chnh ca hn l th Soviet th mc tiu ca chin dch ma h nm 1942 l du ca Caucasus v tuyn vn chuyn chnh ca nc Nga: sng Volga. Stalingrad ni vi min nam Nga bng nhiu con ng v n l mc tiu t nhin cho bt k i qun no mun tin n bin Caspian. N cng l con ng thun li nht ti sng Volga. 1 phn khc l thnh ph cng l 1 trung tm cng nghip quan trng sn xut trang thit b cho Hng qun. Nh my My ko Stalingrad l nh my duy nht trong c nc c lp t dy chuyn sn xut xe tng T34 ngay t trc chin tranh v cha tng phi tri qua giai on di tn hn lon. Trong thnh ph cn c 1 nh my sn xut pho, 1 trong nhng nh my lu i nht nc Nga. Di ch Soviet nh my c i tn l "Chin Lu", sn xut cc loi pho c nng ti 203 280mm. 1 l do na ngoi tm quan trng v kinh t v chin lc l nh vo Stalingrad s mang ngha biu tng quan trng. Thnh ph c t tn vinh danh ngi ng u Lin bang Soviet, vic chim c n s gy hiu ng tm l mnh, lm nn lng hng triu cng dn Soviet. Stalin s phi mt mt nu rt qun khi thnh ph mang tn ng. Stalingrad l ni ng tng chin u trong Ni chin Nga, "Ngi bo v Tsaritsin" (tn thnh ph trc nm 1919) l 1 trong nhng huyn thoi ca ch mi: cc b phim, bi vit v sch v k v n, tt c u nhm mc ch ca ngi vai tr ca "Lnh t". D sao, qun i Soviet cng khng th bo v thnh ph khi s cht chc v tn ph. Vo lc my bay c bt u nh bom Stalingrad v nhng ting sng u tin ca trn chin ng ph vang ln, nhn dn vn cha c s tn. Cc nh my vn tip tc sn xut my mc thit b cho n khi chin trn lan ti tn phn xng. Nhng chic T34 cui cng xung trn ch t pht sau khi c cc cng nhn Nh my My ko lp rp xong. Qun tip vin cho lc lng bo v thnh ph phi vt qua con sng ln nht Chu u trn nhng chic s lan v thuyn, di ln n pho v nhng cuc khng kch ca qun th, lao vo trn chin ngay khi vo n b. Trong khi chin s c lit bng n khp trong v xung quanh Stalingrad, cc ch huy Soviet lp k hoch t chc 1 chin dch bao vy cc n v ca Tp on qun 6 v Tp on qun Xe tng 4 c khi chng ang b mc trong cc trn chin ng ph. Mi tin cng ca ch hng v pha sng Volga b ko cng trn 1 khong cch khng l ln ti 800km. Thiu cc s on qun c buc cc ch huy pht xt phi dng cc tp on qun Romania v Italy bo v cc cnh, nhng n v ny thiu kinh nghim v km hun luyn hn qun c rt nhiu. Vic ny to iu kin thun li cho vic s dng cc n v thit gip thc su ct t v bao vy qun ch trong v xung quanh Stalingrad. Cc ch huy Soviet d nh th sc vi qun c, s dng 1 chin thut vn l hn tng trong t tng qun s c. Trn cc bnh nguyn sng n v 124

Chng ng t Stalingrad Volga, ngi Nga c gng ti hin trn Cannae lch s: vn ng vi mc tiu quyt nh l bao vy qun ch, tn thng c bit n ca chin thut ny l Blitzkrieg. Cho n trc ch c qun Nga l nn nhn ca "chin thut Cannae" ny (Cannae l ni din ra chin thng ca Hannibal trc qun La M ng gp nhiu ln nm 216 trc Cng nguyn, 1 trn nh bao vy in hnh, dng 1 khi qun chng li qun ch b chia ct), kt cc l hng lot nhng ci ti gn cc thnh ph v th trn nh Minsk, Kiev, Viazma, Briansk v Kharkov. Chin dch c thc hin bi lc lng ca 3 Phng din qun: Ty Nam, Don v Stalingrad. Vo thi im trc chin dch cc Phng din qun ny bao gm: 71 s b binh, 15 l on b binh, 3 l on b binh c gii, 8 s k binh c bin ch thnh 3 qun on k binh, 4 qun on xe tng, 14 l on tng v 4 trung on tng. 1808 my bay lnh trch nhim ym tr ng khng (ch c 1349 chic trong tnh trng sn sng chin u). D vy, khng ai c th ni rng qun Nga vt tri i phng. Hng qun ch hn qun ch 1,2 ln v ngi, 1,3 ln v xe tng v 1,3 ln v my bay, ch c pho binh l mnh hn gn 2 ln. A.M.Vasiliyevski, 1 trong nhng ch huy xut sc nht ca qun i Soviet, lp k hoch cho ton b chin dch. K hoch ca ng l cc qun on tng s hi qun gn th trn Kalach trn sng Don. K binh, loi qun tng ng vi b binh c gii c, s tn cng nhiu mi thc su thit lp nhng cm vy vnh ngoi y 2 tp on qun ch trong vng vy cng xa nhau cng tt. Cui cng cc s on b binh thit lp chin tuyn i mt vi qun ch b vy trong ci ti, nh qun c s khng th chc thng vng vy tr v vi lc lng chnh ca chng. cng l mc tiu ca Tp on qun 21 c tiu on ca M.G.Abdulin trong i hnh. Chin dch m mn ngy 19/11 bng 1 trn pho ph u di 80 pht v pht trin thun li. Ngay ngy 23/11 Qun on 4 C gii ca Phng din qun Stalingrad hi qun c vi cc qun on tng s 4 v s 26 ca Phng din qun Ty Nam, gn 330.000 qun ch b vy trong ci ti. N lc tip vn bng ng khng v sau l ph vy kt hp vi 1 cuc tn cng t bn ngoi ca qun c tht bi. Ngy 2/2/1943, Thng ch Von Paulus ca Tp on qun 6 buc phi ra hng, 91.000 binh s di quyn ng ta tr thnh t binh. Thm bi ti Stalingrad lm sp k hoch tn cng Caucasus, vi nhiu ngi, n l biu hin r rng cho thy ngi c ang tht bi. Tuy nhin, qun i c vn duy tr c kh nng m cc cuc tn cng mnh m. Bc tin ca qun i Soviet trong chin dch ng xun 1942 - 1943 phi dng li gn Kharkov bi 1 cuc phn cng ca Qun on 2 SS Thit gip - n v va mi tham chin. Sau mt trn yn ng 1 thi gian. Sau tht bi Stalingrad, B ch huy ti cao c quyt nh bo th bng cch m 1 chin dch quy m ln bao vy lc lng Soviet ti mu li Kursk, mu li ny xut hin do kt qu ca cuc tin cng thng li trong ma ng 1943. Theo k hoch cc qun on xe tng ca Cm Tp on qun Trung tm v Cm Tp on qun Nam s vng qua mu li t pha bc v pha nam ct 1 lc lng ln qun Nga thuc cc Phng din qun Voronezh v Trung tm. Chin dch mang b danh "Citadel". Tuy nhin, vo lc qun c cng bt u ht hi sau 2 nm khng ngng nh nhau c lit trn Mt trn pha ng. Tp on qun 9 ca Walter Model ph trch mi tn cng t pha bc mu li l 1 n v rt kit sc. Lc lng ca vin Thng ch ny phng th thnh cng mu li Rzhev trn con ng tin thng n Moscow trong sut 1 nm, y li nhiu cuc tn cng t ca qun Soviet. Thng 5/1943, Model thuyt phc c Hitler li chin dch n thng 7 c thi gian tng cng y sc mnh cho cc s on ca ng ta. 1 125

Chng ng t Stalingrad l do na khin cuc tn cng bt u chm li l ch cc loi xe tng mi n ni: tng nng Tiger v tng hng trung Panther, chin dch sp ti chnh l cuc th la u tin ca chng. Cc ch huy Soviet c c nhng thng tin tnh bo kh chnh xc v k hoch ca ngi c, rt kinh nghim t trn nh Kharkov khng thnh trc , quyt nh ng u vi qun c trn 1 trn a c chun b sn, bo mn dn cc n v thit gip c v sau phn cng. Trong vi thng mt trn X - c tr nn yn tnh, ch i khi b ph v bi nhng ng l t mang tnh trinh st, ch c khng qun 2 bn l hot ng mnh ph hoi cc tuyn vn ti v thng tin ca i phng. c 2 pha ca mu li, cc lnh o Soviet chun b 1 tuyn phng ng gm nhiu lp, b tr c chiu su v lp nhng n v d b ln chng bt k mi thc su bt ng no. Khng thng tin v hng tn cng chnh xc ca mi tn cng t pha nam mu li nn ti khu vc thuc trch nhim ca Phng din qun Voronezh ny, vic phng th phi b tr dn tri vi 3 Tp on qun: 40, 6 Cn v v 7 Cn v. l do thc t a hnh pha nam Kursk rt bng phng, 67% chin tuyn tc khong 164km rt ph hp cho cc cuc tin cng ca tng - thit gip. Cui cng 1 khu vc m 1 trong 3 tp on qun b tr, Tp on qun 6 Cn v, nhn n nh chnh ca Tp on qun Xe tng 4 c do tng Hoth ch huy. Cng lc , 1 phn ca Tp on qun 7 Cn v cng phi chng li lc lng b tr ca Cm Tp on qun "Kempf". Tp on qun 40, n v mnh nht, th li khng h b tn cng. Chin dch Citadel m mn vo chiu ngy 4/7 khi qun c chim 1 lot v tr c li pha nam vng cung, t chng c th dng pho bn thng vo cc v tr Hng qun. Sng 5/7, cuc tn cng d di bng xe tng c khng qun ym tr t bt u nh vo cc v tr ca Phng din qun Trung tm v Phng din qun Voronezh. Do lc lng ca Phng din qun Voronezh b tr khng dy c lm nn tuyn phng ng ti khu vc ca S 6 Cn v b chc thng v Ban Ch huy Phng din qun buc phi tung lc lng d b ca mnh vo trn: Tp on qun Xe tng 1 v 1 s n v ca Tp on qun 40. Ngay sau mi thc su ca cc Qun on Thit gip 48 v 2 SS c buc cc tng lnh Soviet phi s dng lc lng d b chin lc ca h: Tp on qun 5 Cn v v Tp on qun Xe tng 5 Cn v, tt c khong 100.000 ngi. H c lnh chn bc tin ca Qun on Thit gip 2 SS ti khu vc Prokhorovka v Oboyan. Ti Prokhorovka, Tp on qun Xe tng Cn v 5 phn cng vo S 1 Thit gip SS "Grenadier Leibstandarte Adolf Hitler" dn ti 1 trn u tng c lit cha tng thy. Tp on qun Xe tng Cn v 5 nh vo im tip gip gia Qun on 2 Thit gip SS v Qun on 48 Thit gip. Gn b sng Psel, cnh tri ca Tp on qun khng c lc lng thit gip no ng vi S on SS "Totenkopf" c 13 xe tng Tiger. Cnh phi ca Tp on qun Cn v 5 thuc khu vc trch nhim ca Qun on 32 B binh Cn v th may mn hn. Cc n v ca Qun on ny cng vi 1 s chin xa ca Tp on qun Xe tng Cn v 1 phn cng vo Qun on Thit gip 48 c khi chng mt hu ht s tng Tiger v Panther. l lc S 66 B binh Cn v, n v trc thuc Qun on 32, ca M.G.Abdulin tham chin. Vic cc lc lng d b rt mnh tham chin ng thi vi vic Chin dch sng Mius bt u pha nam Mt trn Pha ng v qun ng minh b vo Italy buc lnh o c dng chin dch Citadel. Lc lng tn cng chnh ca Tp on qun 4 Xe tng - Qun on Thit gip 2 SS di chuyn n sng Mius; S on "i c" thin chin c phi n vng cung Oriol gii cu lc lng ca Model. Tuy nhin, cc tng lnh c khng th ngn chn cc chin dch tn cng c t chc ng lot ca Hng qun. u thng 8, c tng cng sau nhng trn 126

Chng ng t Stalingrad nh phng th m mu, Phng din qun Voronezh tr li tham chin, dn u l Tp on qun Cn v 5. Cuc chin ti c Belgorod - Kharkov t thng 5/1942 n ma ng nm 1943 khin qun Nga phi tr gi rt t nhng cui cng cng thnh cng. Chim c Kharkov, Hng qun c th bt u gii phng vng T ngn Ukraina tng i d dng. Cui thng 9/1943, qun i Soviet tin ti b sng Dnieper. l 1 trong nhng con sng ln nht Chu u vi chiu rng ln ti 4km. B phi, tc b ty, dc v cao to thnh 1 chng ngi vt gh gm cho qun Nga ng thi ngn h quan st cc v tr phng th ca qun c. 1 yu t c th gip nhng ngi lnh tin ln l s hin din ca nhiu hn o nh hnh th gia dng cho h c hi vt sng thnh 2 giai on. Cc ch huy Soviet quyt nh th tung 1 s lng ln cc trn nh vt sng ngay trong qu trnh hnh tin, dng bt c phng tin g c th chim ly cng nhiu u cu cng tt. K hoch ny c li im l ch huy qun c s b mt phng hng, khng th xc nh v tr no cui cng s c s dng lm bn p cho 1 cuc tin cng quan trng. N cng to c hi tm ra im yu nht trn tuyn phng ng c v qun Nga c th i n st nt tung 1 lc lng ln vo . Cng c nhng l do th thin hn qun Nga la chn chin lc k cc ny: chng ta nn nh l cc n v Hng qun, phn ln l cc trung on b binh hnh qun bng chn, tin thng n Dnieper vi tc rt cao. V d cc n v ca Phng din qun Steppe vt trung bnh 9km/ngy, qu l 1 cuc hnh qun ht tc lc, nhng chin binh i qua nhng ng s, cu cng b tn ph v vic tip phm cho h l cc k kh khn. Cc trang thit b ca cng binh cng b rt li pha sau, c bit l ph t hnh c ln. Tnh trng thng xuyn din ra trong ton qun l: sn sng nh vt sng m ch c 3 chic ph, khng lm 1 chic cu phao bnh thng m ch c th lm 1 on cu. Ngy 30/9/1943, qun i Soviet chim c 23 u cu qua sng Dnieper v 2 qua ph lu ca n l sng Pripiat. Ti khu vc ca Phng din qun Steppe ni c S 66 Cn v ca Abdulin, 1 u cu c kh nng pht trin cao c Tp on qun 37 thit lp pha nam Kremenchug. n 10/10 n c m rng ra 35km v su 6 - 12km. Vic tip vn c tin hnh qua 2 cu phao v 4 chic x lan. Cc u cu do cc tp on qun khc to ra c quyt nh b, cc lc lng chnh di chuyn ti u cu nam Kremenchug, do Tp on qun Cn v 5 trong c S 66 B binh Cn v vt sang b phi v tham gia vo trn nh m rng u cu. T u cu ny, 1 chin dch c trng i s bt u vo ma ng 1944. Nh vy n lc ca ngi c d nh ngn chn nhng ngi lnh Soviet bng chng ngi vt l con sng gh gm ny khng thnh cng.

127

Chng ng t Stalingrad

PH LC 3. BIN NIN CC S KIN CHNH

1939 1/9. c xm lc Ba Lan dn ti WW2 bng n. 3/9. Anh, Php, c, New Zealand tuyn chin vi c. 17/9. Lin X xm lc Ba Lan. 27/9. Warsaw tht th. 29/9. c v Lin X tho thun phn chia Ba Lan bng vic k kt Hip nh X - c v bin gii v tnh hu ngh. 30/11. Lin X xm lc Phn Lan. 1940 12/3. Phn Lan xin c ging ha. 9/4. c xm lc Na Uy v an Mch. 10/5. c xm lc H Lan, trong khi ti Anh Th tng Chamberlain t chc, Winston Churchill ln thay. 12/5. Qun i c tin vo nc Php. 26/5. Qun Anh bt u di tn khi nc Php qua ng Dunkirk. 5/6. Qun c thc s bt u chin dch tn cng nc Php. 10/6. tuyn chin vi Anh v Php. 13/6. Paris tht th. 15/6. Lin X chim ng cc nc Baltic gm Latvia, Lithuania v Estonia. 21/6. Php xin c ging ha. 26/6. Lin X chim ng Bessarabia v Bukovina. 10/7. Chin dch tn cng nc Anh bt u. 7/9. Chin dch oanh tc London bt u. 5/11. Roosevelt c bu lm Tng thng M nhim k th 3. 18/12. Hitler cho php thc hin "Chin dch Barbarossa", y chnh l k hoch xm lc Lin X 1941 5/4. c (c v Hungary h tr) xm lc Nam T v Hy Lp. 12/4. Belgrade tht th. 13/4. Lin X v Nht Bn k hip c khng xm phm ln nhau. 17/4. Nam T u hng c iu kin. 23/4. Hy Lp u hng c iu kin. 22/6. c xm lc Lin X. 24/6. Qun c chim Vilnius v Kaunas. 27/6. Hungary tuyn chin vi Lin X.

128

Chng ng t Stalingrad 28/6. Qun c chim Minsk, bao vy khong 200.000 qun Soviet trong nhng ci ti pha ty thnh ph. 29/6. Qun c chim Lvov. 30/6. y ban V quc Soviet (GKO) c thnh lp, lnh o l Stalin. 2/7. Qun c chim Riga. 3/7. Stalin c thng ip trc quc dn Soviet sau 10 ngy im hi lng ting, cnh bo rng chin tranh s ko di v gian kh, y cng l ln u tin cuc chin c gi l Chin tranh V Quc V i. 8/7. Qun c chim Pskov v chuyn hng v pha ng bc nhm vo Novgorod v Leningrad. 10/7. Trn cng ph Smolensk bt u. 11/7. Xe tng c tin ti st Kiev, ch cn cch thnh ph 10 miles. 12/7. Lin X v Anh k hip c khng nh c 2 nc s "trao cho nhau s gip v h tr v mi mt trong cuc chin chng li nc c pht xt" v tuyn b rng "h s khng m phn, k hip nh ngng bn hoc hip c ha bnh tr phi c nc kia ng ". 22/7. Qun c ln u tin khng kch Moscow. 5/8. Qun c ph v tuyn phng th Soviet quanh Smolensk. 8/8. Qun Nga ln u tin khng kch Berlin. 14/8. Tng thng Roosevelt v Th tng Churchill k Tho c i Ty Dng trn boong tu HMS Prince of Wales. 17/8. Qun c chim Novgorod. 21/8. Cc trn nh vo Leningrad v Kiev bt u. 25/8. Lin X v Anh chim Iran. 27/8. Qun c chim Tallinn. 30/8. Qun Nga m cuc tn cng bc Gomel. 31/8. on convoy u tin ch trang b chin tranh ca ng minh cp cng Archangelsk. 15/9. Qun c khp kn vng vy quanh Leningrad. 19/9. Kiev tht th. 2/10. Qun c m Chin dch Typhoon tn cng Moscow. 3/10. Hitler tuyn b nc Nga ang tan v v "s khng bao gi hi phc c". 12/10. Qun c bao vy cc n v Hng qun gn Viasma, bt khong 650.000 t binh. 14/10. Qun c chim Viasma v Kalinin. 16/10. Qun c v Romania chim Odessa. 19/10. Stalin tuyn b tnh trng chin tranh ti Moscow. 23/10. Qun c tin n Kharkov. 30/10. Tng thng Roosevelt tng quyt nh vin tr ti chnh v vt cht cho Lin X theo lut "Lend - Lease" ln 1 t , cng lc trn Cng ph Sevastopol bt u. 31/10. Khng qun c m 45 cuc khng kch khc nhau vo Moscow. 3/11. Kursk tht th. 6/11. Ti Moscow, L K nim ln th 24 Cch mng thng Mi c t chc ti ga tu in ngm Mayakovsky. 7/11. Ma ng Nga ti lm cn bc tin qun c. 129

Chng ng t Stalingrad 15/11. Qun c li m nhng t tn cng d di v hng Moscow. 20/11. Qun c chim Rostov nhng sau vn b tc ti Leningrad. 27/11. Qun Nga m t phn cng pha nam mt trn. 29/11. Qun Nga gii phng Rostov. 5/12. Qun Nga phn cng ti khu vc Moscow. 7/12. Qun Nht m cuc tn cng bt ng vo cn c hi qun M ti Trn Chu Cng. 8/12. M tuyn chin vi Nht. 11/12. c v tuyn chin vi M. 16/12. B Ch huy ti cao Soviet bo co tnh hnh din bin thun li trn khp cc mt trn khi qun Nga tip tc tin ln v Hng qun gii phng c Kalinin. 19/12. Hitler nm quyn ch huy trc tip qun i c. 25/12. Hongkong u hng qun Nht. 1942 1/1. Bn Tuyn ngn Lin Hp Quc c k ti Washington. 27/1. Qun Anh rt lui t bn o M Lai v Singapore. 15/2. Singapore tht th trc lc lng Nht Bn. 7/3. Nht xm lc New Guinea trong khi qun Anh di tn khi Rangoon. 12/5. Qun Nga m chin dch Kharkov. 17/5. Trn tn cng Kharkov chnh thc bt u. 20/5. Nht hon tt vic xm chim Min in. 28/5. Qun c ginh thng li ti Kharkov. 30/5. Khng lc Hong gia Anh tin hnh 1.000 cuc khng kch vo Cologne. 3/6. Hm i tu sn bay M nh bi hm i tu sn bay Nht trong Trn Midway. 9/6. Nht hon tt vic xm chim Philippine. 28/6. Qun c ti Nga m cuc tin cng trn tt c cc mt trn. 1/7. Trn El-Alamein ln th nht bt u. 4/7. Qun c chim Sevastopol sau 250 ngy cng ph. 7/7. Qun c vt sng n v chim Voronezh. 9/7. Qun c bt u tin v hng Rostov v Stalingrad. 24/7. Qun c chim Rostov. 27/7. Stalin ra Mnh lnh s 227 tuyn b "Khng li 1 bc!". 12/8. Th tng Churchill thm Moscow. 24/8. Trn cng ph Stalingrad bt u. 16/9. Qun c p st ngoi Stalingrad. 23/10. Trn El-Alamein ln th 2 bt u. 8/11. Qun ng Minh m Chin dch Ngn uc (Operation Torch) b vo Bc Phi. 13/11. Qun Anh chim Tobruk. 14/11. Nhng trn c chin din ra lin tc Stalingrad. 19/11. Qun Nga m Chin dch Sao Th (Operation Uranus) phn cng ti Stalingrad. 23/11. Qun Nga hon ton bao vy Tp on qun 6 c ti Stalingrad trong khi 5 s on qun pht xt Romania u hng. 130

Chng ng t Stalingrad 12/12. Qun c di quyn ch huy ca Manstein c gng gii vy cho Tp on qun 6 ti Stalingrad nhng khng thnh cng. 1943 12/1. Vng vy quanh Leningrad b ph v vi vic m mn Chin dch Spark theo 1 tuyn hnh lang hp c thit lp nam h Ladoga, qua tuyn ng ny tip phm c chuyn vo thnh ph. 14/1. Phe ng minh bt u cuc hi ngh Casablanca. 16/1. Cc lc lng Soviet tip tc gy p lc ln qun c trong ci ti Stalingrad v 1 s ni khc, nhiu n v Hng qun ch cch trung tm thnh ph 6 mile. 24/1. Von Paulus, ch huy qun c ti Stalingrad, ngh Hitler cho php u hng, Hitler ni rng "Tp on qun 6 s gi nguyn v tr ti ngi cui cng v vin n cui cng". 26/1. Cc lc lng Soviet bt u cc trn nh tiu dit qun c b vy ti Stalingrad. 2/2. Qun c ti Stalingrad u hng. 14/2. Hng qun gii phng Rostov v Voroshilovgrad. 16/2. Hng qun chim Kharkov. 10/3. Qun c ti chim Kharkov. 19/4. Ngi Do thi ti Warsaw ni dy. 9/5. Cc lc lng phe Trc ti ng bc Tunisia u hng. 16/5. Qun c ph hy hon ton cc khu ca ngi Do thi ti Warsaw. 10/6. Hitler quyt nh m chin dch Citadel nhm tiu dit qun Nga ti vng cung Kursk. 5/7. Trn Kursk bt u vi chin tuyn ko di 200 mile. 10/7. Qun ng minh b vo Sicily. 12/7. Hng qun thuc cc Phng din qun Ty v Briansk m chin dch Kutuzov, 1 cuc tn cng ln t Smolensk pha bc ti bin en pha Nam. 16/7. Qun c bt u rt lui khi vng cung Kursk. Mussolini t chc. 3/8. Hng qun thuc cc Phng din qun Voronezh v Steppe m chin dch Belgorod Kharkov. 5/8. Hng qun gii phng Orel v Belgorod. 23/8. Hng qun gii phng Kharkov. 2/9. Qun Nga nh ti sng Dnieper. 8/9. u hng. 12/9. Qun Nga tin cng trn ton mt trn, gii phng khong 240 thnh ph v lng mc. 25/9. Stalin cng b vic ti chim Smolensk. 13/10. tuyn chin vi c. 7/11. Hng qun gii phng Kiev. 28/11. Roosevelt, Churchill v Stalin gp nhau ti Tehran, Persia. 1/12. ng minh bt u tn cng "Chin tuyn ma ng" (Winter Line) ti . 3/12. Hi ngh ng minh ti Cairo bt u. 1944 8/1. Hng qun gii phng Kirovograd. 131

Chng ng t Stalingrad 15,16/1. Hng qun m cc cuc tn cng ti Novgorod v Leningrad. 22/1. Eisenhower tr thnh Ch huy ti cao cc lc lng vin chinh ng minh. 23/1. Cuc b vo Anzio ca ng minh bt u. Cng lc B ch huy Ti cao Soviet thng bo thi tit xu lm cn tr cc chin dch ti khu vc Vitebsk. 24/1. Hng qun bt u tn cng ti Korsun - Shevchenko, kt qu hn 50.000 qun c b bao vy. 27/1. Nga tuyn b hon ton gii to vng vy quanh Leningrad, trong thi gian b vy khong 1 triu cng dn Soviet cht. 3/2. Hng qun thuc cc Phng din qun Ukraina 1 v 2 bao vy 2 qun on c ti Korsun. 9/2. Qun Nga bt u cc trn nh tiu dit Tp on qun 8 c ti khu vc Kirovograd, pha ty sng Dnieper. 13/2. Cc lnh o ng minh cho m cuc tn cng ng khng t chng li nc c. 6/3. Tp on qun 15 Nht tin n bin gii n . 15/3. Cc binh s Hng qun thuc Phng din qun Ukraina ti c bin gii Lin X trc chin tranh. 20/3. Qun c chim Hungary. 23/3. Phng din qun Ukraina ph v v tr qun c ng nam Lvov. 4/4. Qun Nga tin vo Tip Khc. 10/4. Hng qun ti chim Odessa. 9/5. Hng qun gii phng Sevastopol. 11/5. Chin dch nh chim Rome ca qun ng minh bt u vi vic tn cng Phng tuyn Gustav. 17/5. Monte Cassino ri vo tay qun Ba Lan. 4/6. Qun M tin vo Rome. 6/6. Qun ng minh m chin dch Overlord b vo Normandy. 13/6. Hng qun gii phng Vilnius. 22/6. Qun Nga m chin dch Bagration ti Mt trn Trung tm, kt qu tiu dit hn 500.000 qun c, trong khi cuc tn cng n ca Nht b chn ng ti Imphal. 20/7. K hoch m st Hitler ca 1 s s quan cao cp c tht bi. 27/7. Hng qun gii phng Lvov. 1/8. Warsaw bt u ni dy. 15/8. Qun ng minh chim ng min nam nc Php. 20/8. Qun Nga m chin dch Yassy - Kishinev. 23/8. Ngi Romania ni dy chng c. 24/8. Romania tuyn chin vi c. 25/8. Qun ng minh gii phng Paris. 3/9. Qun ng minh gii phng Brussel. 10/10. Qun Nga tin ti sng Nieman, bao vy Cm Tp on qun Bc ca c ti Courland. 11/10. Bulgaria tuyn chin vi c. 13/10. Hng qun gii phng Riga. 15/10. Qun ng minh tn cng vo Min in. 132

Chng ng t Stalingrad 20/10. Phng din qun Ukraina 2 c cc du kch Nam T gip gii phng Belgrade. 3/12. Ni chin n ra ti Athens. 16/12. Qun c phn cng ti Ardennes, trn nh ni ting ti Bulge bt u. 1945 12/1. Qun Nga m cuc tng tn cng ma ng. 17/1. Hng qun chim Warsaw. 19/1. Phng din qun Ukraina ti bin gii c. 20/1. Hungary k tho thun ngng bn vi ng minh. 4/2. Hi ngh Yalta gia cc nc ng minh bt u. 13/2. Hng qun chim Budapest, trong khi Khng lc Hong gia Anh oanh tc hy dit Dresden. 19/2. Qun M chim ng o Iwo Jima. 3/3. Phn Lan tuyn chin vi c. 7/3. Qun M vt sng Rhine ti Remagen. 23/3. Qun Anh vt sng Rhine ti Rees. 30/3. Hng qun chim Danzig (Gdansk) 1/4. Qun M xm chim Okinawa. 9/4. Hng qun chim Konigsberg. 12/4. Tng thng M Roosevelt cht, Harry S. Truman ln thay. 13/4. Hng qun chim Vienna. 16/4. Qun i Soviet m cuc tn cng cui cng vo Berlin. 21/4. Qun ng minh chim Bologna. 25/4. Ti Torgau trn sng Elbe, ln u tin qun Nga v M gp nhau. 30/4. Hitler t st. 2/5. Hng qun hon ton chim Berlin. 3/5. Qun Anh chim Rangoon. 5/5. Cuc ni dy Prague bt u. 7/5. Ton b cc lc lng c u hng khng iu kin. 13/5. Qun c chm dt khng c ti Tip Khc, chin tranh kt thc ti Chu u. 22/6. Qun M hon ton chim ng Okinawa. 16/7. Hi ngh ng minh ti Potsdam bt u. 25/7. Nht chm dt khng c ti Philippines. 26/7. Churchill t chc Th tng Anh, Clement Atlee ln thay. 6/8. M th bom ht nhn vo Hiroshima. 8/8. Lin X tuyn chin vi Nht. 9/8. M th bom ht nhn vo Nagasaki. 14/8. Nht Bn u hng khng iu kin. i chin Th gii ln th 2 kt thc.

HT
133