CHUYN : CHNG MINH T GIC NI TIP I.

KIN THC C BN:

* Hc sinh cn nm vng nh ngha: T gic ni tip trong mt ng trn l t gic c bn nh nm trn ng trn. - chng minh mt t gic ni tip c trong mt ng trn, hc sinh cn phi nm vng cc du hiu nhn bit t gic ni tip c trong mt ng trn sau: * Du hiu 1: Nu mt t gic c tng s o hai gc i bng 1800 th t gic ni tip c trong mt ng trn. * Du hiu 2: T gic c gc ngoi ti mt nh bng gc trong ti nh i ca nh th ni tip c trong mt ng trn. * Du hiu 3: T gic c 4 nh cch u mt im ( m ta c th xc nh c). im l tm ng trn ngoi tip t gic. * Du hiu 4: T gic c hai nh k nhau cng nhn cnh cha hai nh cn li di mt gc (an-pha) th ni tip c trong mt ng trn.

II. Mt s bi ton luyn tp: * Bi 1: Cho tam gic ABC vung ti A ( AB< AC ) ni tip trong ng trn
tm I; bn knh r. Gi P l trung im ca AC; AH l ng cao ca tam gic ABC. a/ Chng minh t gic APIH ni tip c trong ng trn tm K. Xc nh tm K ca ng trn ny. b/ Chng minh hai ng trn ( I ) v ( K ) tip xc nhau.

@ Gi : p a/ Chng minh IP AC 900 . Da vo du hiu 1 chng minh H P APIH ni tip c trong mt ng trn ( 1800 )
- Xc nh tm K ng trn ngoi tip t gic APIH: im P nhn on thng AI di mt gc vung nn P thuc ng trn ng knh AI. Chng minh tng t i vi im H. T xc nh c tm K ( l trung im on AI ). ( HS cn nm li kt lun sau: Qu tch cc im nhn on thng AB di mt gc vung l ng trn ng knh AB SGK lp 9/ tp 2 trang 85) b/ Nhc li kin thc v hai ng trn tip xc nhau: - Tip xc ngoi nu khong cch hia tm bng tng hai bn knh. OO = R + r - Tip xc trong nu khong cch hai tm bng hiu hai bn knh. OO = R r> 0 - Tnh IK kt lun (I) v ( K ) tip xc trong ti A. Bi 2: CHo ng trn tm O, ng knh AB c nh. im I nm gia A v O sao cho AI =

ln MN sao cho C khng trng vi M, N v B. Ni AC, ct MN ti E. a/ Chng minh t gic IECB ni tip c trong 1 ng trn. Xc nh tm ng trn ny.

2 AO. K dy MN AB ti I. Gi C l mt im ty thuc cung 3

b/ Chng minh tam gic AME ng dng vi tam gic ACM. V chng minh AM 2 AE.AC c/ Chng minh AE.AC AI .IB AI 2

@ Gi :
cu a/ HS chng minh tng t cu a bi 1 trn. Cu b, c : HS t ch. minh. * Bi 3: Cho tam gic ABC cn ti A ( 900 ). ng vung gc vi AB ti A A ct ng thng BC ti E. K EN AC. Gi M l trung im ca BC. Hai ng thng AM v EN ct nhau ti F. a/ Chng minh cc t gic MCNF v AMNE ni tip c trong ng trn. Xc nh tm cc ng trn ny. b/ Chng minh EB l phn gic ca gc AEF.

@ Gi :
a/ Da vo du hiu 1 ch.minh MCNF v da vo du hiu 4 chng minh AMNE ni tip. b/ Tnh ? v tnh ? . So snh v AEB MAE BAM MAE AEB . So snh v ( 1) MAC BAM BAM - T gic AMNE ni tip nn v th no vi nhau, v sao. ( 2) MEN MAC T ( 1) v ( 2) nu ra kt lun.

Bi 4: Cho hnh vung ABCD. K tia Ax v Ay sao cho 450 . Tia Ax ct xAy
CB v ND ln lt ti E v P. Tia Ay ct CD v BD ln lt ti F v Q. a/ Chng minh EBAQ v FDAP ni tip c trong ng trn. b/ Chng minh nm im Q, P, E, C, F cng nm trn mt ng trn.

@ Gi :
nn ? - Da vo du hiu 4 chng minh EBAQ ni tip ( Hng dn DBC a/ Chng minh EBAQ ni tip: - BD l ng cho ca hnh vung ABCD HS lp lun nh sau: Hai nh A v B ca hai gc QAE v BQE nhn on thng QE cha hai nh cn li ca t gic EBAQ cng di mt gc 450 nn EBAQ ni tip c trong ng trn. - Chng minh tng t i vi t gic FPAD. b/ Chng minh nm im Q, P, E, C, F cng nm trn mt ng trn. HS cn nm c kin thc sau: Gc ngoi ti mt nh ca t gic ni tip th bng gc trong ti nh i ca nh . (nh l) - Gc FQE l gc ngoi ti nh Q ca t gic ni tip EBAQ nn gc EQF bng gc no? V bng bao nhiu ? - Gc EPF l gc ngoi ti nh P ca t gic ni tip APFD nn gc EPF bng gc no? V bng bao nhiu ? - Xt cc im P, Q, C c cng nhn on thng EF di cng mt gc vung khng? Vy P, Q, C thuc ng trn no? T kt lun 5 im Q, P, E, C, F cng nm trn mt ng trn.

Bi 5:Cho ng trn ( O;R) v ng thng xy cch tm O mt khong OK= a (

0 < a < R ). T mt im A thuc xy ( OA > R ), v hai tip tuyn AB v AC n ng trn (O) ( B, C l cc tip im; O v B nm cng pha vi xy) a/ Chng minh ng thng xy ct ng trn ( O) ti hai im D v E. b/ Chng minh 5 im O, A, B, C, K cng nm trn mt ng trn. Xc nh tm ca ng trn ny. c/ BC ct OA v OK theo th t ti M v S. Chng minh t gic AMKS ni tip c trong mt ng trn.

@ Gi :
Cu b: da vo du hiu 1 chng minh 5 im thuc ng trn. Cu c: da vo du hiu 4 chng minh AMKS ni tip. Bi 6: T mt im A ngoi ng trn (O), k cc tip tuyn AB, AC vi ng trn ( B, C l cc tip im). Trn tia i ca tia BC, ly im D. Gi E l giao im ca DO v AC. Qua E, v tip tuyn th hai vi ng trn (O), c tip im l M; tip tuyn ny ct ng thng AB K. a/ Chng minh bn im D, B, O, K cng thuc mt ng trn. b/ Chng minh D, B, O, M, K cng thuc mt ng trn.

@ Gi :
- Cu a/ - So snh gc MOE v gc MBC. - So snh gc MOD v gc MBD - Hai im O v B cng nhn on thng DM di mt gc bng nhau. Vy kt lun g v t gic DBOM? - Cub/ Chng minh B, O, M, K cng thuc mt ng trn ( du hiu 1). Ri kt lun 5 im B, O, M, K, D cng thuc mt ng trn. *** ***

Bi tp vn dng du hiu 2 (T gic c gc ngoi ti mt nh bng gc trong

ti nh i ca nh th ni tip c trong mt ng trn.) Bi 7: Cho tam gic ABC cn ti A v ni tip trong ng trn tm O; ng knh AI. Gi E l trung im ca AB ;K l trung im ca OI; H l trung im ca EB. a/Chng minh HK EB b/ Chng minh t gic AEKC ni tip c trong mt ng trn.

AIB Cu a/ B thuc na ng trn ng knh AI ?0 - Chng minh HK l ng trung bnh ca hnh thang EBOI, t kt lun HK EB Cu b/ Chng minh tam gic EKB cn ti K suy ra (1) BEK EBK (2) - Chng minh EBK AKC BEK ACK - T (1) v (2) suy ra

@ Gi :

Gc BEK l gc ngoi ti nh E ca t gic AEKC bng gc ACK ( l gc ti nh i ca nh E). Do , cn c vo du hiu 2, kt lun AEKC ni tip c trong ng trn.

Bi 8: Cho na ng trn tm I, ng knh MN. K tip tuyn Nx v ly im

P chnh gia na ng trn. Trn cung PN, ly im Q ( khng trng vi P, N ). Cc tia MP v MQ ct tip tuyn NX theo th t ti S v T. a/ Chng minh NS v MN. b/ Chng minh tam gic MNT ng dng vi tam gic NQT. c/ Chng minh t gic PQTS ni tip c trong mt ng trn.

@ Gi :
a/ im P nm chnh gia na ng trn, vy gc PMN bng bao nhiu ? ( HS nh li kin thc gc ni tip chn1/4 ng trn). Kt lun tam gic MNS l tam gic g? ( cn?), suy ra iu cn chng minh. b/ HS t chng minh 2 tam gic ra l ng dng( trng hp gc-gc). c/ Do tam gic MNT ng dng vi tam gic NQT( ch. minh trn) nn TNQ ( 1) v QNM ( 1) NTQ TMN M gc SPQ c bng gc QNM khng?( nh li nh l v gc ngoi ti 1 nh ca t gic ni tip tr li- T gic MPQN ni tip phi khng?)(2) T (1) v (2) c th kt lun gc NTQ bng gc SPQ khng?. Xt v tr hai gc ny i vi t gic PQTS kt lun t gic PQTS c ni tip c hay khng. ( da vo du hiu 2) Bi 9: Cho tam gic ABC vung ti A. Na ng trn ng knh AB ct BC ti D. Trn cung AD ly mt im E. Ni BE v ko di ct AC ti F. Chng minh CDEF l mt t gic ni tip.

@ Gi :
Chng minh tng t bi 7.

Bi 10:Bi tp vn dng du hiu 3:

Cho ng trn tm O. K ng knh AB v CD vung gc vi nhau. Gi E l im chnh gia cung nh CB. EA ct CD ti F; ED ct AB ti M. a/ Cc tam gic CEF v EMB l nhng tam gic g? b/ Chng minh bn im D, C, M, B thuc ng trn tm E.

@ Gi :
Cu a: Gc CEF l gc c nh nm bn trong ng trn; gc FCE l gc ni tip chn cung ED. Lp cc biu thc v s o cc gc , so snh thy 2 gc bng nhau. Kt lun tam gic CEF l tam gic g? ( Cn?) - Chng minh tng t i vi tam gic EMB. - T suy ra EC = EB = EF = EM. Da vo du hiu kt lun iu phi chng minh. HT