HIDRAULIKA

LANBIDE EKIMENA

Hidraulika
Oinarrizko maila
D. Merkle B. Schrader M. Thomes

A P

T P T Ts

Irakurle:
Eskuetan duzun liburu hau, oinarrizko Teknologi liburuen zerrendarako beste bat gehiago duzu. Liburu hauek argitaratzeak dituen zailtasunak kontuan izanik, benetan eskertzekoa da hemen egin den ahalegina. Alde batetik Usurbilgo Lanbide Eskolako Automatismo Industrialak departamentuaren iniziatiba, FESTO S.A.ren laguntza, liburuaren eskubideak baimendu, konposaketa eta argitalpena egiteagatik, ELHUYAR Kultur Elkarteari hain ongi egin duen itzulpenagatik eta KUTXA Fundazioari, azkenean sortu diren gastuak ordaintzen lagundu duelako. Elkarlanean lortu dugun fruitu hau gure ikasle eta irakasleentzat lagungarria izango den itxaropenarekin, etorkizunean lan-harremanetarako formula giza erabiliz, ea beste oinarrizko Teknologi liburuak euskaratzen ditugun. Hori da gure asmoa. Iaki Mujika Aizpurua Usurbilgo Lanbide Eskolako Zuzendaria eta liburu honen koordinatzailea

Order No.: Description: Designation: Edition: Computer Layout: Authors:

094376 HYDRAUL.LEHRB D.LB-TP501-C 09/95 S.Durz D. Merkle, B. Schrader, M. Thomes

Copyright by Festo Didactic KG, D-7300 Esslingen 1, 1989 All rights reserved, including transtaion rights. No part of this documentation may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying or otherwise, without the prior written permission of Festo Didactic KG. ISBN 3-8127-4376-4

Festo Didactic

Eskuliburu honen sorrerari buruzko argibideak............................. . . . . . . . . . . 5

Edukia

A: Ikastaroa
1. Ekipamendu hidraulikoaren zereginak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.1 Hidraulika egonkorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.2 Hidraulika higikorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.3 Hidraulika beste teknika batzuekin konparatuta . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2. Sistema hidraulikoaren osagaiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1 Energia hornitzeko unitatea; garbiketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2 Presiodun jariakina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3 Balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4 Zilindroak (eragiketa lineala) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5 Motorrak (eragiketa birakaria) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6 Osagaien elkarketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Ikurrak eta adierazpen grafikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1 Ponpak eta motorrak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2 Zenbait bidetako balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3 Eragiketa-erak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4 Presioa erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5 Emaria erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6 Ixteko balbulak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7 Zilindroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.8 Energiaren prestaketa eta transmisioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.9 Neurgailuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.10 Ekipamenduen konbinazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1 Seinaleak kontrolatzeko unitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2 Energia hornitzeko unitatea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3 Eskemak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Kontrol-lana burutzeko metodoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1 Lehen urratsa: aurretiazko zenbait ohar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2 Bigarren urratsa: osagai-aukeraketa eta diagramak . . . . . . . . . . . . . . . 5.3 Hirugarren urratsa: ekipamendua muntatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4 Laugarren urratsa: funtzionamendu-kontrola eta emaitzen ebaluazioa. 6. Ekipamenduaren horniketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1 Ponparen garraio-emaria 1. ariketa: gainazal lauak artezteko makina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2 Presioa mugatzeko zuzenean eragindako balbula 2. ariketa: tolestatzeko makina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3 Emariarekiko erresistentzia 3. ariketa: arrabol-bidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 16 16 17 19 20 21 25 26 27 29 31 33 34 35 37 38 38 39 41 42 44 49 51 52 54 54 57 58 64 68

Festo Didactic

7. Higidurak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1 Efektu bakuneko zilindroaren eragintza 4. ariketa: estanpazio-prentsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2 Efektu bikoitzeko zilindroaren eragintza 5. ariketa: goilaredun palanka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3 4/3 bideko balbula 6. ariketa: pinturak lehortzeko labea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75 76 82 88

8. Abiaduraren erregulazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 8.1 Abiaduraren kontrola 7. ariketa: finkapen-sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8.2 Abiadura-erredukzioa 8. ariketa: garabi hidraulikoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 8.3 Abiaduraren erregulazioa norabidearen arabera 9. ariketa: tornuko aitzinapenaren kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 8.4 Emaria bideratzea 10. ariketa: arrabotatzeko makina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 9. Presioaren erregulazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 9.1 Presioa erregulatzeko balbula 11. ariketa: zulagailua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Festo Didactic

B: Oinarrizko ezagumenduak
1. Hidraulikaren oinarri fisikoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1 Presioa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2 Presioaren hedapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3 Indarren biderketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4 Distantzien biderketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5 Presioen biderketa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6 Bolumen-emaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.7 Jarraitasun-ekuazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8 Presio-neurketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.9 Tenperaturaren neurketa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.10 Bolumen-emariaren neurketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.11 Emari-motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.12 Marruskadura, beroa, presio-galerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.13 Energia eta potentzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.14 Urradurazko higadurak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.15 Estuguneak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Presiodun fluidoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1 Presiodun fluidoen zereginak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2 Presiodun fluido-motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3 Ezaugarriak eta baldintzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4 Biskositatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Sistema hidraulikoaren errepresentazioak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1 Kokapen-planoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2 Eskema hidraulikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3 Ekipamenduen datu teknikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4 Funtzio-diagrama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5 Funtzio-planoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Energia hornitzeko ekipamenduaren osagaiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1 Motorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2 Ponpak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3 Akoplamenduak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4 Depositoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5 Iragazkiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6 Hozketa-sistemak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7 Beroketa-sistemak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1 Dimentsio izendatuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2 Eraikuntza-motak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3 Asentu-balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4 Irristailu-balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5 Pistoiaren kokapen-motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.6 Pistoien profilak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 136 141 143 146 148 150 151 157 158 158 159 163 170 182 184 187 188 189 190 191 199 200 201 202 203 204 205 207 209 219 219 222 233 235 237 238 241 242 243 245 250

Festo Didactic

6. Presioa mugatu eta erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 6.1 Presioa mugatzeko balbulak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 6.2 Presioa erregulatzeko balbulak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 7. Zenbait bidetako balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1 2/2 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2 3/2 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3 4/2 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4 4/3 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Ixteko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1 Noranzko bakarreko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2 Noranzko bakarreko balbula desblokeagarria . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3 Noranzko bakarreko balbula bikoitza, desblokeagarria. . . . . . . . . . . 9. Kontrolerako eta emaria erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . 9.1 Iratotzeko balbulak eta diafragma-balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2 Iratotzeko balbula erregulagarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3 Bi bideko balbula, emari-erregulatzailea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Zilindro hidraulikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1 Efektu bakuneko zilindroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2 Efektu bikoitzeko zilindroak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3 Muturreko posizioak moteltzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.4 Junturak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.5 Finkapen-motak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.6 Airea kanporatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.7 Datu nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.8 Gilbordura-erresistentzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.9 Zilindroaren aukeraketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 272 276 278 281 287 289 292 296 299 301 305 306 313 315 317 320 321 323 324 324 327 329

11. Motor hidraulikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 12. Akzesorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.1 Tutu malguak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2 Tutu zurrunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3 Konexio-plakak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.4 Airea ateratzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.5 Manometroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.6 Presio-sentsoreak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.7 Fluxu-neurgailuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 344 352 356 358 359 360 361

13. Eranskina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363

C: A ataleko adibideen ebazpenak

Indarrean dauden arauei buruzko argibideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 Irudien erreferentziak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 Kontzeptu teknikoen aurkibideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

Festo Didactic

Eskuliburu honen sorrerari buruzko argibideak Eskuliburu hau Festo Didactic K.G. enpresak bere aginte-teknikak irakasteko duen sistemaren zati da. Hidraulikako ikastaroetan zehar laguntza izatea du helburu, eta gainera autodidakta diren ikasleek hidraulikako testuliburu gisa ere erabil dezakete. Eskuliburua hiru zatitan banatzen da: A atalean ikastaroa bera jorratzen da, B atalean oinarrizko informazioak ematen dira, eta C atalean berriz, proposatutako ariketen ebazpenak eskaintzen dira. Ikastaro honetako A atalean, ikasleak sistema hidraulikoen aplikazioak eta ekipamendu teknikoekin zerikusia duten ezaguera orokorrak ikasiko ditu. Eskuliburu honetan kontrol-funtzio baten ebazpenerako metodologia eskaintzen da, gero irakurlea kontrol-lana bere kabuz burutzeko gai izan dadin. Eskaintzen diren ariketak C atalean ebatziak daude, adibide bezala soluziotako bat ematen delarik. B atalean eduki teorikozko informazio orokorrak eskaintzen dira. Eskuliburuaren zati honetan hidraulikarekin erlazionaturiko fisika, ekipamendu eta tresneriari buruzko argibideak ematen dira. Beraz, ikasketarako testuliburu edo kontsulta-iturri gisa erabil daiteke atal hau. Eskuliburuaren bukaeran kontzeptuen aurkibidea dator, kontzeptu teknikoen bidez behar den informazioa lortzeko erabil daitekeelarik. Ikastaroak burutzeko, ikasleentzako ariketa-bilduma eta irakaslearentzako liburuki bat eskaintzen dira.

Festo Didactic

Festo Didactic

A atala Ikastaroa

Festo Didactic

Ekipamendu hidraulikoaren zereginak

Festo Didactic

A
1

1. kapitulua Ekipamendu hidraulikoaren zereginak

A
1

Ekipamendu hidraulikoaren zereginak

Festo Didactic

Hidraulika Zer da?

Fabrikazio- eta produkzio-zentru modernoetan, sistema hidraulikoak erabiltzen dira. Presiopean dauden fluidoez baliatuz indarrak eta higidurak sortzea da hidraulika. Presiopeko fluido hauen bidez transmititzen da energia.

Eskuliburu honek hidraulikari eta bere aplikazioei buruzko ezaguera sakontzea du helburu. Horretarako, sistema hidraulikoen aplikazio-eremuak aztertuko ditugu lehenik, zenbait adibideren bidez. Automatizazio-teknika modernoetan hidraulikak duen garrantzia dela eta, aplikazio-eremua oso zabala dela ikusiko dugu. Aplikazioak bi motakoak izan daitezke:

Aplikazio geldikorrak Aplikazio higikorrak

Aplikazio higikorretan higidurak sortzen dira, gurpilen edo kateen bidez. Aplikazio geldikorrak berriz finkoak dira, eta ez da desplazamendurik sortzen. Hidraulika higikorraren ezaugarri nabarmenetakoa, gehienetan balbulak eskuz eragitea da. Hidraulika geldikorrean elektrobalbulak erabiltzen dira. Aipatzekoak dira hidraulikak ontzigintzan, hegazkingintzan eta meagintzan dituen aplikazioak. Abioien eraikuntzan, hidraulikak garrantzi handia du, arlo honetan behar diren segurtasun-neurriak direla medio. Ondorengo orrietan hidraulikaren aplikazio arruntenak aipatuko dira, sistema hidraulikoek betetzen dituzten zereginak ulertu ahal izateko.

10

Ekipamendu hidraulikoaren zereginak

Festo Didactic

A
1.1

Hidraulika egonkorraren aplikazio-eremuak hauek dira:

1.1

Hidraulika egonkorra

Era guztietako produkzio- eta muntai makinak Garraiabideak Garraio- eta jasotze-tresneria Prentsak Injekzioz moldeatzeko makinak Ijezteko makinak Jasogailuak

Aplikazio guzti hauetan makina-erremintetako erabilera nagusitzen da Zenbakizko kontrola duten makina-erreminta berrien funtzioa, piezak eta erremintak hidraulikoki atxikitzea da. Honetaz gain, ardatzen aitzinapena eta eragintza ere sistema hidrauliko baten gain egon daiteke.

Tornua

Depositoa gainean duen prentsa

11

A
1.2

Ekipamendu hidraulikoaren zereginak

Festo Didactic

1.2

Hidraulika higikorra

Hidraulika higikorraren aplikazio-eremuak hauek dira:

Eraikuntzarako makinak Iraulgailuak, pala mekanikoak, karga-plataformak Garraio- eta jasotze-tresneria Nekazaritzarako makinak

Eraikuntzarako makineriaren industrian hidraulikaren aplikazioak ugari dira. Hondeagailuetan adibidez, hidraulika erabiltzen da lan-higidurak sortzeko (jasotzeko, heltzeko eta biratzeko), baita ibilgailuaren lokomoziorako ere. Higidura zuzenak sortzeko sistema linealak (zilindroak) erabiltzen dira, eta biraketa-higidurak sortzeko biraketa-sistemak (motorrak, ponpa birakariak).

Hidraulika higikorra

12

Ekipamendu hidraulikoaren zereginak

Festo Didactic

A
1.3

Hidraulikaz gain, badaude indarrak, higidurak eta aginte-sistemetan seinaleak sortzeko gai diren beste teknologia batzuk:

Mekanika Elektrizitatea Pneumatika

Teknologia bakoitzak bere aplikazio-eremuak ditu. Hurrengo orrialdean elektrizitatearen, pneumatikaren eta hidraulikaren ezaugarriak biltzen dituen taula dator; hiru teknologia hauek baitira erabilienak. Hirurak alderatuz, hidraulikak ondorengo abantailak dituela antzeman daiteke:

Indar handiak dimentsio txikiko elementuen bidez transmititzen dira. Honek Kokapen zehatza Zerotik karga maximoaz abiatzen da Higidurak homogenoak eta kargarekiko independenteak dira; fluidoak ia ez Lan eta kommutazio leunak Aginte eta erregulaziorako ezaugarri onak Baldintza termiko aproposak
baitira konprimitzen, eta gainera balbulen bidez erregula baitaitezke. errendimendua handia dela esan nahi du.

Hala ere, beste teknologiekin alderatuz hidraulikak zenbait desabantaila ditu: Ingurugiroa poluitzea olio-ihesaren ondorioz (istripu- eta sute-arriskua) Zikinkeriarekiko sentikortasuna Presio altuek eragindako arriskua (zorrotada ebakitzaileak) Tenperaturarekiko menpekotasuna (biskositate-aldaketa) Errendimendu-maila mugatua

13

A
1.3

Ekipamendu hidraulikoaren zereginak

Festo Didactic

Sistema elektronikoak Ihesak

Sistema hidraulikoak Kutsadura

Sistema pneumatikoak Energia galtzeaz gain, ez du beste eraginik

Inguruaren eragina

Eztanda-arriskua zenbait ingurutan. Tenperaturarekiko sentikorra

Tenperatura-aldaketekiko Ez du eztanda-arriskurik sentikorra Ez da tenperaturarekiko Ihes-kasuetan sentikorra sute-arriskua Gasak erabiliz, nahikoa mugatua Erraza

Energia-metaketa Zaila. Kantitate txikiak bakarrik, baterien bidez

Energiaren garraioa

Mugatua, energiaren galera dakar

100 m bitartean, fluxu-abiadura v = 2-6m/s. Seinale-transmisioaren abiadura 1000 m/s-raino

1000 m bitartean, fluxu-abiadura v = 20-40 m/s. Seinale-transmisioaren abiadura 20-40 m/s-raino

Lan-abiadura Kontsumituriko energiaren kostuak Higidura zuzena Baxuak 0,25 Zaila eta garestia Indar txikiak Abiaduren erregulazioa zaila :

v = 0,5 m/s Altuak 1 Zilindroen bidez erraza Abiaduren erregulazioa erraza Indar handiak :

v = 1,5 m/s Oso altuak 2,5 Zilindroen bidez erraza Indar mugatuak Abiadurak kargekiko menpekotasun handia

Biraketa-mugimendua

Erraza eta errendimendu handikoa

Erraza Biraketa-momentu handia Biraketa-abiadura txikiak Sistemaren sofistikazioaren arabera 1 m-ko doitasuna lor daiteke

Erraza Errendimendu bajua Biraketa-abiadura handiak

Kokapen-doitasuna

1 m eta handiagoak

Karga aldaketarik gabe 1/10 mm-ko doitasuna lor daiteke

Zurruntasuna

Konexio mekanikoak erabiliz gero, oso ona

Ona, olioa apenas konprimitzen den. Gainera, presio-maila sistema pneumatikoetan baino altuagoa da

Txarra; airea konprimitu egiten baita

Indarrak

Gainkargak ez ditu jasaten. Errendimendu baxua osagai mekanikoen ondorioz Indar handiak lor daitezke

Gainkargak jasaten ditu. Sistemak 600 bar-erainoko presio altuak baditu, oso indar handiak lor daitezke F < 3000 kN

Gainkargak jasaten ditu. Airearen presioak eta zilindroen diametroek indarrak mugatzen dituzte F < 30 kN 6 bar-eraino

14

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

A
2

2. kapitulua Sistema hidrauliko baten osagaiak

15

2.1/2.2

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

Atal honetan moduluei eta ekipamenduei buruzko argibide zehatzagoak emango dira. 2.1 Energia hornitzeko unitatea Motorraren energia mekanikoa eraldatuz, energia hidraulikoa sortzen duten osagaiek osatzen dute. Energia hornitzeko unitatearen osagai nagusia ponpa hidraulikoa da. Depositotik jariakin hidraulikoa xurgatu eta sistema hidraulikoko tutuetara garraiatzen du bertako erresistentziak gaindituz. Presioa erresistentziak jariakinaren fluxua eragozten duenean sortzen da. Energia hornitzeko unitatea sarritan presiodun jariakina garbitzeko sistema batez horniturik egoten da. Sistema hidraulikoan ezpurutasunak sortzen dira, higadura mekanikoak, beroketak, olioaren zahartzeak eta ingurugiroaren eragina medio. Beraz, zikinkeriak kentzeko beharrezkoa da olioaren zirkuituan iragazkiak ezartzea. Ura eta gasak ere sistemen zeregina eragozten duten faktoreak dira, eta beraz, neurri bereziak hartu behar dira hauek saihesteko. Era berean, beroketa- ta hozketa-sistemak instalatzen dira olioa prestatzeko. Sistema hauen sofistikazio-maila, bete behar duten funtzioaren araberakoa izaten da. Deposito bera ere olioa prestatzeko erabiltzen da:
B 4.4

Gasak iragazi eta purgatu egiten dira banaketa-plaka baten bidez Depositoko pareten bidezko hozketa
Energia hornitzeko unitatean lortu dugun energia, jariakin honen bidez transmitituko dugu lan-unitateetara (zilindro edo motorretara). Ezaugarri desberdineko jariakin ugari daude. Beraz, jariakin bat aukeratzerakoan kontuan eduki behar da sistemaren aplikazio konkretua zein den. Bitartekoak bete beharko dituen baldintzak, sistema hidraulikoak dituen zereginen arabera finkatuko dira. Sarritan olio mineraletan oinarritutako presio-bitartekoak erabiltzen dira; olio hidrauliko izenez ezagutzen direnak.

2.2

Presiodun jariakina

B2

16

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

A
2.3

Balbulak duten funtzioa energia-fluxuaren ezaugarriak mugatzea da, honen norabidea, presioa, emaria eta fluxuaren abiadura kontrolatuz edo erregulatuz (B atalean, 9. kapituluan adieraziko da kontrolatzearen eta erregulatzearen arteko desberdintasuna). Balbulak, bere funtzioen arabera, lau motatan sailkatzen dira: Zenbait bidetako balbulak (Abex) Zenbait bidetako balbulak Balbula hauek fluxuaren norabidea kontrolatzen dute, eta ondorioz, lan-elementuen higiduren norabidea eta kokapena. Eskuz, mekanikoki, elektrikoki, pneumatikoki edo hidraulikoki eragin daitezke. Balbula hauek seinaleak (eskuzkoak, elektrikoak, pneumatikoak) eraldatu eta handiagotu egiten dituzte, eta beraz, energiaaginteko unitatearen eta seinale-aginteko unitatearen arteko loturapuntuak dira.

2.3

Balbulak
B5

B7

Presioa mugatzeko balbulak (Fa. Heller)

Presioa erregulatzeko balbulak Presioa erregulatzeko balbulak sistema hidrauliko osoan edo honen atal batean eragiten dute. Balbula hauek funtziona dezaten, ekipamenduaren presio eraginkorrak indarra eragin behar du hauen gainazal batean. Indar erresultantea malguki baten bidez konpentsatzen da.

B6

17

A
2.3

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

B9

Emaria erregulatzeko balbulak. Emariaren ezaugarriak mugatzen dituzte, presioa erregulatzeko balbulekin batera. Emaria erregulatuz lan-elementuen higiduren abiadura kontrolatu edo erregulatu egin daiteke. Sistema emari konstantez hornitu behar baldin badugu, daukagun emaria mugatu egin beharko dugu, horretarako emaria kontrolatzeko balbula eta presioa erregulatzeko balbula egokiro konbinatuz.

Iratotzeko balbulak (Flutec)

B8

Ixteko balbulak Ixteko balbulak bi taldetan sailkatzen dira: noranzko bakarreko balbula arrunten eta desblokeatutako noranzko bakarreko balbulen taldeetan. Noranzko bakarreko balbula arruntetan olioa, noranzko bakar batean igaro daiteke, kontrako noranzko blokeatua egoten delarik. Desblokeatutako noranzko bakarreko balbuletan, seinale baten bidez blokeaturik dagoen noranzkoan olioa igarotea lor daiteke.

Noranzko bakarreko balbula

1,0

18

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

A
2.4

Zilindroak energia hidraulikoa energia mekaniko bihurtzen duten lanerako elementuak dira. Higidura zuzenak sortzen dituzte, pistoi higikorrean eragindako presioari esker. Bi taldetan sailkatzen dira: Efektu bakuneko zilindroak Olioaren presioak higidura noranzko bakar batean eragiten du, eta beraz, lan-higidurak noranzko bakarra du. Pistoia malguki baten edo kanpoko indar baten bidez itzultzen da atzera. Adibideak: Junturarik gabeko pistoidun zilindroa Zilindro teleskopikoa Efektu bikoitzeko zilindroak Olioaren presioak bi noranzkotan eragiten du txandaka, eta beraz lan-higidurak bi noranzkotan izan daitezke.

2.4

Zilindroak (eragiketa lineala)

B 10

Zilindro teleskopikoa Zilindro diferentziala Efektu sinkronizatuzko zilindroa

Efektu bikoitzeko zilindroa (Ate)

Adibideak:

19

A
2.5

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

2.5

Motorrak (eragiketa birakaria)

B 11

Motor hidraulikoak edo hidro-motorrak, zilindroak bezala, balbulaz kontrolatutako eragintza-osagaiak dira. Energia hidraulikoa energia mekaniko bihurtzen dute, baina kasu hauetan biraketa-higidurak edo higidura baskulatzaileak sortzen dira. Motor hidraulikoa

20

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

A
2.6

Eskuliburu honetan, osagai hidrauliko desberdinen elkarlan-mota desberdinak adieraziko dira, kasu bakoitzaren eskemak eta ikur normalizatuak eskainiz. Prestaketa-ariketa moduan, azter itzazu ondorengo irudiak, zeinetan prozesu hidrauliko bat era sinplifikatuan agertzen den. Aurrerago zirkuitu hauei dagozkien eskema normalizatuak emango dira. 1. irudia: hasierako posizioa Sistema martxan jartzean, osagai hidrauliko guztiak beren hasierako posizioetan daude. Energia hornitzeko sistema martxan jartzen denean, ponparen bidez olioa sistemara garraiatzen da. Zilindroak olioaren irteera blokeatu egiten du, sistema barnean presioa handiagotu egiten delarik. Presio hau mugarik gabe handiagotu ez dadin, presioa erregulatzeko balbula erantsiko dugu ondoko tutuan, eta balbula hau presio maximora egokituko dugu. Horrela, presioak balbulan egokituriko muga gainditzen badu, ondoko tutua ireki eta fluxuari depositora itzultzen uzten dio. Horrela sisteman beti guk aukeratutako presioa mantentzea lortuko dugu.

2.6

Osagaien elkarketa

Hasierako posizioa

Zilindroa

Pistoia

Zenbait bidetako balbula

Presioaren erregulaketa, presioa erregulatzeko balbula baten bidez

Ondoko tutua Depositoa

Depositoa

Bolumen-emaria (ponpatik datorrena)

21

A
2.6

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

2. irudia: zilindroaren aitzinapena Zenbait bidetako balbula eta zilindroa beren hasierako posizioetan daude, eskuzko palanka baten bidez balbula hori kommutatzen den arte. Horrela, fluxuaren norabidea aldatu egiten da. Orain ponpatik zilindroaren ganbaraino joaten da balbula zeharkatuz. Horrela zilindroaren zurtoinean presioa eragiten da sisteman dauden indarren eta karga erabilgarrien kontraindarren arabera. Indar hauek pistoiaren gainazalean eragiten dute, zilindroa higiaraziz. Zilindroa ibilbidearen bukaerara iristen denean, presioa handiagotu egiten da, balbulan doitutako presio-mugaraino iristen delarik. Orduan, balbula ireki eta emaria depositora itzultzen da ondoko tutuan zehar.

Zilindroaren aitzinapena

Zilindroa Pistoia

Higiduraren noranzkoa

Zenbait bidetako balbula

Presioaren erregulaketa, presioa erregulatzeko balbula baten bidez

Ondoko tutua Depositoa

Depositoa

Bolumen-emaria (ponpatik datorrena)

22

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

A
2.6

3. irudia: zilindroaren itzulera Zilindroaren zurtoina berriro atzera dadin, hau da, higidura kontrako noranzkoan egin dadin, beharrezkoa da olioa zilindroaren aurreko ganbarara igarotzea (hau da zurtoinaren ondoko hutsunera). Horretarako balbula berriro kommutatu egin behar da, olioak atzeko ganbarara igarotzeari utz diezaion. Kommutazio hau eskuzko palanka askatuz egiten da. Zenbait bidetako balbula bere hasierako posiziora itzultzen da malgukiari esker, eta fluxuaren norabidea alderantzikatu egiten da, olioa zilindroaren aurreko ganbarara igarotzen delarik. Atzeko ganbaran dagoen olioa ondoko tututik depositora pasatzen da balbula zeharkatuz. Horrela, zilindroak atzera egiten du.

Zilindroaren itzulera
Zilindroa Pistoia

Higiduraren noranzkoa

Zenbait bidetako balbula

Presioaren erregulaketa, presioa erregulatzeko balbula baten bidez

Ondoko tutua Depositoa

Depositoa

Bolumen-emaria (ponpatik datorrena)

23

Sistema hidrauliko baten osagaiak

Festo Didactic

24

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

A
3

3. kapitulua Ikurrak eta adierazpen grafikoak

25

A
3.1

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

Eskema hidraulikoak ulergarriagoak izan daitezen, elementu osagarriak ikur errazen bidez adierazten dira. Ikur bakoitzak elementua eta honek duen funtzioa adierazten du. Bere egituraren berri, ordea, ez digu ematen. Ikur hauek DIN ISO 1219 arauak definitzen ditu. Atal honetan ikur garantzitsuenak azalduko dira. Osagaien funtzioaz B atalean arduratuko gara. Oharra: ikur bat gezi zehiar batekin adierazten denean, osagai hau doitu daitekeela esan nahi da; ezaugarriren bat alda daitekeela, alegia. 3.1 Ponpak eta motorrak Ponpa eta motor hidraulikoak zirkulu batez adierazten dira aginte-ardatzaren adierazpen partzial batekin. Zirkuluaren barnean hirukiak marrazten dira fluxuaren noranzkoa adierazteko. Hiruki hauek beltzak dira sistema hidraulikoen kasuan, hau da, olioa erabiltzen denean. Presioa eragiteko bitartekoa gasa baldin bada (pneumatikan, adibidez) hirukiak zuriak izango dira. Ponpa eta motor hidraulikoen arteko desberdintasuna fluxuaren noranzkoak kontrakoak izatea da, eta beraz, hauen ikurretan hirukiak kontrako noranzkoan adierazten dira.

Egozketa-bolumen konstanteko motor hidraulikoak

Gasak

Fluidoak

fluxu-noranzko bakarrekoa

bi fluxu-noranzkokoa

Egozketa-bolumen konstanteko ponpa hidraulikoak

biraketa-noranzko bakarrekoa

bi biraketa-norazkokoa

Egozketa-bolumen konstanteko motor hidraulikoak

26

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

A
3.2

Zenbait bidetako balbulak elkarren ondoko laukiz adierazten dira

3.2

Zenbait bidetako balbulak

Lauki-kopuruak balbulak har dezakeen posizio-kopurua adierazten du. Laukien barnean dauden geziek fluxuaren noranzkoa adierazten du. Marrak balbularen posizio bakoitzean konexioak nolakoak diren adierazteko
erabiltzen dira. Konexioak izendatzeko bi modu daude: P,T,A,B eta Lren bidez, edota A,B,C,D...-ren bidez. Arauak lehenengo izendatzeko erari lehentasuna ematen dio. Izendapenetan beti balbularen posizio normala kontsideratzen da. Posizio normalik ez balego, izendapenak hasierako posizioan balbulak duen kommutazio -egoera kontuan hartzen du. Posizio normala eragintza-indarra kendutakoan balbulak lortzen duen posizioa da.

27

A
3.2

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

Balbulen izendapenean lehenik konexio-kantitatea eta ondoren posizio-kantitatea adierazten da beti. Zenbait bidetako balbulek beti gutxienez bi posizio dituzte, eta gutxienez bi konexio. Beraz, kasu honetan izendapena hau izango litzateke: 2/2 bideko balbula. Ondorengo irudietan zenbait balbula agertzen dira beren ikurrekin batera.

Zenbait bidetako balbula

Konexio-kopurua Posizio-kopurua

Konexioen izendapena: P T A Presio-konexioa Ihes-tutuen konexioa Lan-konexioak B L A Ihes-olioa Presio-konexioa Ihes-tutuen konexioa

2/2 bideko balbula

3/2 bideko balbula

B C

Lan-konexioa 4/2 bideko balbula D L Ihes-olioa

4/3 bideko balbula

28

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

A
3.3

Balbularen posizioa akzionamendu-modu desberdinen bidez alda daiteke. Horregatik, balbula erabat definitzeko bere ikurrean akzionamendu-mota adierazi behar da. Hemen agertuko diren akzionamendu-mota batzuek (pultsadorea, pedala, bultzakaria edo tekla) malguki baten beharra dute, balbula posizio normalera itzularazteko. Adibidez, palanka batez akzionaturiko balbula kokatze-posizio batez horniturik dagoenean, balbularen itzulera kommutazioa alderantzikatuz lor daiteke. Ondoren ikastaro honetan ikusiko diren eragiketa-eren ikurrak adieraziko dira. Beste eragiketa-era batzuk ikasi nahi izanez gero, DIN ISO 1219 arauan ikus daitezke.

3.3

Eragiketa-erak

Indar muskularraren bidezko eragintza

Sinbolo orokorra, malgukiaren bidezko itzulera eta olio-iheserako konexioa

Pultsadorearen bidezko eragintza, eta malgukiaren bidezko itzulera

Eskuzko palankaren bidezko eragintza

Eskuzko palankaren bidezko eragintza, kokatze-posizioekin

Pedalaren bidezko eragintza eta malgukiaren bidezko itzulera

29

A
3.3

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

Eragintza mekanikoa

Taket edo teklaren bidez

Malgukiaren bidez

Taket eta arrabolaren bidez

Ikur orokorra

Eragiketa-era adierazi ikur normalizaturik egon ezean

30

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

A
3.4

Presioa erregulatzeko balbulak laukien bidez adierazten dira. Gezi batek emariaren noranzkoa adierazten du. Balbularen konexioak P-ren bidez (presio-konexioa), T-ren bidez (depositoarekin konexioa), edo A eta B-ren bidez adieraz daitezke. Laukian agertzen den geziak balbularen posizio normala irekia edo itxia den adierazten du.

3.4

Presioa erregulatzeko balbulak

Presioa erregulatzeko balbulak

irekita

P-tik A-ra bidea irekita T blokeaturik

itxita

Presioa eregulatzeko balbulek gainera, doiketa finkoa izan dezakete, edo erregulagarriak izan daitezke. Mota honetako balbulak malgukia zeharkatzen duen gezi baten bidez adieraz daitezke.

Presioa erregulatzeko balbulak

doiketa finkoa

erregulagarriak

31

A
3.4

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

Presioa erregulatzeko balbulak bi taldetan banatzen dira: presioa mugatzeko balbuletan eta presio erregulatzeko balbuletan. Presio-balbulak
Presio-balbulak

Presioa mugatzeko balbula

Presioa erregulatzeko balbula

Presioa mugatzeko balbula

Posizio normalean itxirik daude eta kontrol-presioa sarreran egokitzen da. Presio hau tutu baten bidez transmititzen da, eta balbularen barnean dagoen pistoi baten gainazalean eragiten du. Pistoi honek malguki bati esker eusten dio presioari. Presioa malgukiaren indarra baino indartsuagoa baldin bada, balbula ireki egiten da. Horrela presioaren mugarentzat balio finkoa doi daiteke. Posizio normalean irekita daude, eta kontrol-presioa irteeran egokitzen da. Presio hau tutu baten bidez transmititzen da, eta pistoi baten gainazalera iristen da, indarra eraginez. Indar honi malguki baten indarra kontrajartzen zaio. Presioa malgukiaren indarra baino handiagoa denean balbula ixten hasten da. Ixteko prozesuak balbulako sarreraren eta irteeraren artean presio-jauzi bat sortzen du (iratotze-efektua). Irteerako presioak muga jakin bat gaindituz gero, balbula erabat ixten da. Balbularen sarreran sisteman doitutako presio maximoa eragiten da, eta irteeran presio txikiagoa. Ondorioz, presioa erregulatzeko balbuletan doituko ditugun presioak balbula mugatzailean baino txikiagoak izango dira.

Presioa erregulatzeko balbula

32

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

A
3.5

Emaria erregulatzeko balbuletan bi mota bereiz ditzakegu: iratotzea biskositatearen arabera egiten duten balbulak eta biskositate finkokoak edo diafragmabalbulak. Iratotzeko elementuak sistema hidraulikoan eragiten diren erresistentziak dira. Bi bideko balbulak, iratotzeko bi elementuz osaturik daude: hauetako bat doi daitekeen diafragma bisko-egonkorra da, eta bestea erregula daitekeen iratotzeko elementua. Irteera presioaren arabera erregula daiteke. Iratotzeko elementu erregulagarri honi presio-baskula deitzen zaio. Balbula-mota hauentzako ikurrak laukiak dira, barnean iratotzeko elementuentzat edo diafragmentzat ikur bereziak marrazten direlarik. Doitzeko aukera badago, laukia zeharkatzen duen gezi bat marrazten da. Bi bideko emaria erregulatzeko balbulek beren ikur bereziak dituzte.

3.5

Emaria erregulatzeko balbulak

B 9.3

Iratotzeko elementua

Diafragma

finkoa

finkoa

erregulagarria

erregulagarria

Bi bideko emaria erregulatzeko balbula iratotzeko elementu batekin

Bi bideko emaria erregulatzeko balbula diafragmarekin

finkoa

finkoa

doigarria

doigarria

33

A
3.6

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

3.6

Ixteko balbulak

Noranzko bakarreko balbulak, ixteko asentu baten gainean presionaturiko esfera batez adierazten dira. Asentu hau hiruki ireki baten bidez adierazten da, eta honen erpinak blokeaturik dagoen noranzkoa adierazten du (eta ez fluxuaren noranzkoa). Desblokeagarriak diren balbulak era berean adierazten ditugu, eta lauki baten barnean sarturik. Desblokeatzeko aginte-konexioa lerro etenaren bidez adierazten da, eta kontrol-konexioa X letraren bidez adierazten da. Ixteko balbulak adierazteko, aurrez aurreko bi hiruki erabiliko ditugu, erpinetan loturik. Balbula honetan nahi diren posizioak egokitu daitezke, eskuzko palanka baten bidez. Beraz, balbula hauek erregulagarriak, posizio askotan doigarriak, dira. Horregatik iratotzeko elementu gisa erabil daitezke zenbait kasutan.

Noranzko bakarreko balbula

aurrekargako malgukiduna

aurrekargako malguki gabea

Noranzko bakarreko balbula desblokeagarria

Ixteko balbula

34

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

A
3.7

Efektu bakuneko eta bikoitzeko zilindroak daude. Efektu bakuneko zilindroek konexio bat dute, eta beraz, presiopean dagoen olioak pistoiaren gainazal bakar batean eragiten du. Zilindroa posizio normalera itzultzen da, bai kanpo-indar baten bidez (zilindro irekiaren bidez adierazten dena) edo barne-malguki baten eraginez (malguki hau zilindroaren ikurraren barnean adierazten da) Efektu bakuneko zilindroak
Itzulera kanpo-indarrez duen efektu bakuneko zilindroa

3.7

Zilindroak

Efektu bakuneko zilindroak

Itzulera barne-malgukiz duen efektu bakuneko zilindroa

Efektu bakuneko zilindro teleskopikoa

Efektu bikoitzeko zilindroek bi konexio dituzte presiopeko olioak pistoiaren alde bitan eragin ahal izateko. Zurtoin bakuneko eta efektu bikoitzeko zilindroen ikurrak pistoiaren gainazal guztia pistoiaren zurtoinaren aldeko gainazala baino handiagoa dela adierazten du. Zurtoin bikoitzeko zilindroaren ikurrak gainazal hauek berdinak direla adierazten du (zilindro sinkronizatua).

Efektu bikoitzeko zilindroa

35

A
3.7

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

Efektu bikoitzeko zilindroaren eta zilindro diferentzialaren ikurrak zurtoinean marrazturiko bi marren bidez bereizten dira. Gainazalen erlazioa 2:1ekoa da. Efektu bikoitzeko zilindro teleskopikoaren ikurrak bi pistoi ditu, bata bestearen gainean, efektu bakuneko zilindro teleskopikoetan bezala. Ibiltarte-amaieran moteltzea duten zilindroen ikurrak laukizuzen bat gehituz adierazten dira.

Efektu bikoitzeko zilindroak

Zurtoin bakuneko efektu bikoitzeko zilindroa

Zurtoin bikoitzeko eta efektu bikoitzeko zilindroa

Zilindro diferentziala

Efektu bikoitzeko zilindro teleskopikoa

Ibiltarte-amaieran moteltzea duen efektu bikoitzeko zilindroa

Ibiltarte-amaiera bietan moteltzea duen efektu bikoitzeko zilindroa

Ibiltarte-amaiera bietan moteltze erregulagarria duen efektu bikoitzeko zilindroa

36

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

A
3.8

Eskema honetan energia-transmisorako eta presiozko fluidoa prestatzeko zen- 3.8 bait ikur agertzen dira.
Energiaren prestaketa eta transmisioa

Energiaren prestaketa eta transmisioa

Presio-iturri hidraulikoa Motor elektrik oa

Motor termikoa

Lanerako eta deskargarako tutua

Aginterako tutua

Ihes-tutua edo airea ateratzekoa

Tutu malgua

Tutuen konexioa

Tutuen gurutzaketak

Airearentzako ihes-puntua

Mekanikoki irekitako eta noranzko bakarreko balbulak dituen akoplamendu azkarra

Depositoa

Iragazkia

Hozkailua

Berogailua

37

3.9/3.10

Ikurrak eta adierazpen grafikoak

Festo Didactic

3.9

Neurgailuak

Neurgailuentzako, ondoko ikurrak erabiltzen dira:

Neurgailuak
Manometroa

Termometroa

Emari-neurgailua

Maila iragarlea

3.10 Ekipamenduen konbinazioa

Atal bat ekipamendu desberdinez osaturik badago, hauek lerro etenaz osaturiko lauki baten barnean sartzen dira. Atalaren konexioak lauki honetatik ateratzen dira.

Ekipamendu hidraulikoa

Noranzko bakarreko balbula bikoitz desblokeagarria

38

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

A
4

4. kapitulua Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

39

A
4

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

Ekipo hidrauliko batean atal hauek bereiz daitezke:

Seinaleen kontrol-unitatea Lan-unitatea

Seinaleen kontrol-unitatea ez da eskuliburu honetan aztertuko. Hala ere, informazio sakonagoa ematearren aipatzen da hemen, gai hau elektrohidraulikorako (TP 601 eta TP 602) eskuliburuetan jorratuko delarik.

Ekipamendu hidrauliko baten eskema

40

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

A
4.1

Seinaleak kontrolatzeko unitatea bi ataletan banaturik dago: seinaleen sarrera (sentsoreen bidez) eta seinaleen sorrera (prozesadoreen bidez) ataletan. Seinaleen sarrera-mota desberdinak:

4.1

Seinaleak kontrolatzeko unitatea

Eskuzkoa Mekanikoa Kontakturik gabekoa Bestelakoak

Seinaleak sortzeko bitartekoak:

Gizakiak Elektroteknika Elektronika Pneumatika Mekanika Hidraulika

Gogoratu eskuliburu honetan ez dela azalpen sakonik ematen seinaleen kontrol-unitateari buruz; honek betetzen dituen funtzioak gizakiaren gain utziko baititugu hidraulikaren atal hau ikasteko orduan. Hemen seinaleen sarreraz bakarrik arduratuko gara, eta seinale hauek langileek sortuak direla kontsideratuko dugu; eskuzko palanka baten bidez, pultsadore baten bidez edota antzeko gailu baten bidez (gizakia-makina interfazea).

Ekipamendu hidrauliko baten eskema

Seinaleen kontrol-unitatea

Lan-unitate hidraulikoa

Lan-unitatea

P T

P
Energiaren kontrol-unitatea
Gizakia-makina interfazea

A
Seinaleen sarrera

B T P T

Kontrol-unitaterako energia-hornidura

Energia-eraldaketa Presioko fluidoen prestaketa

41

A
4.2

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

4.2

Energia hornitzeko unitatea

Sistema hidrauliko baten lan-unitatea 3 ataletan bana daiteke: energia hornitzeko unitatea, energia kontrolatzeko unitatea eta lan-unitatea (eragileen bidez) ataletan. Energia hornitzeko unitatea aldi berean bete behar dituen funtzioen arabera banatzen da: energia-eraldaketaren eta presiozko fluidoaren prestakuntzaren arabera. Sistema hidraulikoaren zati honetan behar den energia lortzen da, eta fluidoa presiorako prestatu egiten da. Energia eraldatzeko (energia elektrikoa mekaniko eta gero hidrauliko bihurtzeko) ondoko elementuak erabiltzen dira:

Motor elektrikoa Erreketa-motorra Akoplamenduak Ponpa Manometroa Segurtasun-sistemak

Fluidoa prestatzeko, ondoko elementuak erabiltzen dira: Iragazkia Hozkailua Berogailua Termometroa Manometroa Presiopeko fluidoa Depositoa Maila-iragarlea

Eskuliburu honetako B atalean elementu hauei buruzko azalpen zehatzagoak emango dira. Ekipamendu hidrauliko baten eskema

Seinaleen kontrol-unitatea

Lan-unitate hidraulikoa

Lan-unitatea

P T

P
Energiaren kontrol-unitatea

A P

B T
Presioa mugatzeko balbula

P T
Kontrol-unitaterako energia-hornidura
Energia-eraldaketa Presioko fluidoen prestaketa

Iragazkia

Maila-iragarlea

Ponpa

Motor elektrikoa

42

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

A
4.2

Energiaren garraioa energiaren kontrol-unitatean zehar egiten da, aginte-funtzioaren arabera, eta lan-unitateraino iristen da. Aginte-funtzioan ondoko elementuak daude: Zenbait bidetako balbulak Emaria erregulatzeko balbulak Presioa erregulatzeko balbulak Ixteko balbulak Sistema hidraulikoaren lan-unitatea makinak edo ekipamenduak bere eragiketetan behar dituen higidurak sortzeaz arduratzen da. Presiopean dagoen fluidoak duen energia, higidurak sortzeko edo indarrak sortzeko (adibidez, finkapen-indarrak sortzeko) erabiltzen da. Horretarako erabiltzen diren elementuak hauek dira: Zilindroak Motorrak Elementu hauek ere B atalean zehazki deskribatuko dira. Ekipamendu hidrauliko baten eskema

________________________________________________________________________ 43

A
4.3

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

4.3

Eskemak

B3

Eskemak sistema hidraulikoa nola osaturik dagoen adierazten digu. Bertan, ikurren bidez, elementuak elkarren artean nola loturik dauden adierazten da. Hala ere, eskemetan ez da kontuan hartzen fisikoki elementuak nola kokaturik dauden; bestela adierazpena oso zaila gertatuko bailitzaiguke. Kokapen-planoak, gehigarri gisa eskaintzen denak, elementuak non kokatuta dauden adierazten digu. Sistema osatzen duten elementuak energiaren hedapenaren noranzkoaren arabera kokatu behar dira eskemaren barnean, ondoren adierazten den bezala:

Azpialdean: Energia hornitzeko unitatea (elementu guztiak, edo energia Erdialdean: Energia kontrolatzeko unitatea Goialdean: Lan-unitatea
-iturriaren ikurrak soilik)

Ekipamendu hidrauliko baten kokapen-planoa

1.0

Seinaleen kontrol-unitatea

Lan-unitate hidraulikoa
1.6

Lan-unitatea
1.2

A
1.3

1.4

P
1.5

P
Energiaren kontrol-unitatea

1.1

A P

B T P T
0.5

0.8 0.7 0.6

Kontrol-unitaterako energia-hornidura

Energia-eraldaketa Presioko fluidoen prestaketa

0.1 0.2 0.3 0.4

Ordena-zenbakia + identifikazio-zenbakia = ekipamenduaren zenbakia

44

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

A
4.3

Ahal bada balbulak posizio horizontalean adieraziko dira, eta tutuak zuzen eta gurutzaketarik gabe. Arreta berezia jarriko dugu elementu guztiak beren posizio normalean marrazteko. Oharra: Ekipamenduen posizioak VDI 3260 arauan definiturik daude.

Ekipamenduaren posizio normala

Energia ez dago ekipamendura konektaturik. Elementuen egoera beren konfigurazioen araberakoa, edo fabrikatzaileak definiturikoa izan daiteke. Elementuen posizio normala Atal higikorrek duten posizioa da, hauei dagozkien elementuak eraginda ez daudenean. Hasierako posizioa Sistema martxan ipini ondoren lan-sekuentzia hasten denean elementuek duten posizioa da. Martxan ipintzeko baldintzak Sistema martxan jartzeak, elementuak posizio normaletik abiatze-posiziora igarotzeko behar diren pauso guztiak betezea esan nahi du.

Agintea lan-elementu desberdinez osaturik baldin badago, komenigarria da aginte-katea indibidualetan banatzea, lan-elementu bakoitzarentzat katea bat sor daitekeelarik. Ahal bada, katea hauek elkarren ondoan adieraziko ditugu, eta higidura-zikloen ordena kontuan hartuz.

45

A
4.3

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

Kontrol-katea lan-elementu batez eta honi dagokion energia kontrolatzeko unitateaz dago osaturik. Aginte konplexuak kontrol-katea desberdinez osaturik daude eta eskeman bata bestearen ondoan adierazi behar dira, bakoitzari dagokion ordena-zenbakiarekin. Kontrol-katea

I kontrol-katea (jasotze-zilindroa) 1.0 (A,Z1)

II kontrol-katea (makurdura-zilindroa) 2.0 (,Z2)

III kontrol-katea (indexazio-zilindroa) 3.0 (C,Z3)

Energia hornitzeko unitatea ezin zaio katea bati soilik atxiki; kontrol-katea guztiak hornitzen baititu. Horregatik 0 zenbakia erabiltzen da bera izendatzeko. Kontrol-kateak berriz, 1,2,3... zenbakiez adierazten dira

46

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

A
4.3

Kontrol-katea bateko elementu guztiak ekipamendu-zenbaki baten bidez adierazi behar dira, ordena-zenbaki batez eta identifikazio-zenbaki batez osaturik. Zenbakizko erreferentzia egiteko bi modu desberdin daude: Zenbakizko erreferentzia

Zenbaketa koerlatiboa: metodo hau sistema konplikatuentzat gomendagarria Taldearentzako zenbaki batez eta taldeko elementuentzako beste zenbaki
batez osaturiko erreferentzia konposatua. Adibidez, 4.12 erreferenziak 4. taldea eta 12. elementua esan nahi du. Taldeen sailkapena 0 taldea: 1.,2.,3. taldeak: Energia hornitzeko unitateko elementu guztiak Kontrol-katea desberdinak (gehienetan zilindro bakoitzeko talde-zenbaki bat) da, eta batez ere errepikaketak daudelako 2. metodo aplikatu ezin denean.

Zenbaketa-sistema .0: .1: .2, .4: .3,.5: .01. 02.: Lan elementua, adibidez, 1.0, 2.0 Aginte-elementua, adibidez, 1.1, 2.1 (zenbaki bikoitiak) lan-elementuaren aitzinapenean eragina duten elementuak; adibidez, 1.2, 1.4 Itzuleran eragina duten elementuak (zenbaki bakoitiak;) adibidez 1.3, 1.5 Aginte-elementuaren eta lan-elementuaren artean kokatzen diren elementuak; adibidez, balbula iratotzaile bat; 1.01, 1.02

Erreferentzi sistema hau sistema hidraulikoak egiten duen lanean oinarritzen da. Horrela, mantenimenduaz arduratzen den langileak seinale baten efektua jakin dezake, honi dagokion elementuaren zenbakia irakurriz. DIN 24 347 arauak eredu gisa eskema desberdinak dakartza, ekipamenduen eta tutuen identifikazioa nola egin behar den erakutsiz. Arau honek ez du zenbait aginte-elementu eta ekipamenduentzako zenbaki-normalizaziorik zehazten. Kontrol-katea batean zenbakiak handiagotuz doaz lan unitatearen noranzkoan. Arauaren eranskinean piezen zenbaketari buruzko adibidea dator.

47

A
4.3

Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak

Festo Didactic

Adibidez, sistema batean 2.0 zilindroan matxura badugu, matxura horren kausa 2. taldean dagoela pentsa dezakegu, eta beraz, erreferentzi zenbakia 2tik hasten deneko elementu batean. Zenbaki erreferentzi honetaz gain, lan-unitateko elementuek letren bidezko identifikazio gehigarria eraman dezakete. Hain zuzen, zilindroak Z edo HZ baten bidez adierazten dira (Z1, Z2, Z3, etab.) edo alfabetoko letren bidez (A,B,C, etab.). Motor hidraulikoak HM edo Mren bidez adierazten dira. Horrez gain, eskema hidraulikoek ponpei, presio-balbulei, zilindroei, motor hidraulikoei eta tutuei buruzko informazioa eduki dezakete. DIN 24 347 arauak eskema baten diseinuari buruzko informazio zehatza dakar, eta datuak nola eman behar diren azaltzen du.

48