Professional Documents
Culture Documents
H NI - 2009
1.1
Vic thng tin lin lc bng nh sng sm xut hin trong s pht trin loi ngi khi con ngi trc lin lc vi nhau bng cch ra du (Hand signal). Lin lc bng cch ra du cng l mt dng ca thng tin quang: bi v khng th ra du trong bng ti. Ban ngy, mt tri l ngun nh sng cho h thng ny (h thng Hand signal). Thng tin c mang t ngi gi n ngi nhn da vo s bc x mt tri. Mt l thit b thu thng ip ny, v b no x l thng ip ny. Thng tin truyn theo kiu ny rt chm, khong cch lan truyn c gii hn, v li rt ln. Mt h thng quang sau , c th c ng truyn di hn, l tn hiu khi (Smoke signal). Thng ip c gi i bng cch thay i dng khi pht ra t la. Mu khi ny mt ln na c mang n pha thu bng nh sng mt tri. H thng ny i hi mt phng php m ha phi c t ra, m ngi gi v ngi thu thng ip phi c hc n. iu ny c th c th so snh vi h thng m xung (pulse codes) s dng trong h thng s (digital system) hin i. Tri qua mt thi gian di t khi con ngi s dng nh sng mt tri v la lm thng tin lin lc n nay lch s ca thng tin quang qua nhng bc pht trin v hon thin c th tm tt bng nhng mc chnh sau y: Nm 1775: Paul Revere s dng nh sng bo hiu qun i Anh t Boston sp ko ti. Nm 1790: Claude Chappe, k s ngi Php, xy dng mt h thng in bo quang (optical telegraph). H thng ny gm mt chui cc thp vi cc n bo hiu trn . Thi tin tc c truyn vi tn hiu ny vt chng ng 200 Km trong vng 15 pht. Nm 1854: John Tyndall, nh vt l t nhin ngi Anh, thc hin thnh cng mt th nghim ng ch nht l nh sng c th truyn qua mt mi trng in mi trong sut. Nm 1870: cng John Tyndall chng minh c rng nh sng c th dn c theo mt vi nc un cong da vo nguyn l phn x ton phn. Nm 1880: Alexander Graham Bell, ngi M, pht minh ra mt h thng thng tin nh sng, l h thng photophone. ng ta s dng nh sng mt tri t mt gng phng mng iu ch ting ni mang ting ni i. my thu, nh sng mt tri c iu ch p vo t bo quang dn, selen, n s bin i thng ip thnh dng in. B thu my in thoi hon tt h thng ny. H thng photophone cha bao gi t c thnh cng trn 1
1.2
1.2.1
in thoi
in thoi
Fax
S liu
Tivi
Tivi
Hnh 1.1
Hnh 1.1 biu th cu hnh c bn ca mt h thng thng tin quang. Ni chung, tn hiu in t my in thoi, t cc thit b u cui, s liu hoc Fax c a n b E/O chuyn thnh tn hiu quang, sau gi vo cp quang. Khi truyn qua si quang, cng sut tn hiu (nh sng) b suy yu dn v dng sng b rng ra. Khi truyn ti u bn kia si quang, tn hiu ny c a vo b O/E to li tn hiu in, khi phc li nguyn dng nh ban u m my in thoi, s liu v Fax gi i. Nh vy, cu trc c bn ca mt h thng thng tin quang c th c m t n gin nh hnh 1.2, gm: B pht quang. B thu quang. Mi trng truyn dn l cp si quang.
Tn hiu quang Tn hiu in ng vo E/O O/E Tn hiu in ng ra
B pht quang
Cp si quang
B thu quang
Hnh 1.2 Cu trc c bn ca mt h thng thng tin quang. Trn hnh 1.2 ch mi minh ha tuyn truyn dn quang lin lc theo mt hng. Hnh 1.3 minh ha tuyn truyn dn quang lin lc theo hai hng.
Hnh 1.3
Hnh 1.4
Khi E/O: b pht quang c nhim v nhn tn hiu in a n, bin tn hiu in thnh tn hiu quang, v a tn hiu quang ny ln ng truyn (si quang). l chc nng chnh ca khi E/O b pht quang. Thng ngi ta gi khi E/O l ngun quang. Hin nay linh kin c s dng lm ngun quang l LED v LASER. Khi O/E: khi tn hiu quang truyn n u thu, tn hiu quang ny s c thu nhn v bin tr li thnh tn hiu in nh u pht. l chc nng ca khi O/E b thu quang. Cc linh kin hin nay c s dng lm chc nng ny l PIN v APD, v chng thng c gi l linh kin tch sng quang (photo-detector). Trm lp: khi truyn trn si quang, cng sut tn hiu quang b suy yu dn (do si quang c suy hao). Nu c ly thng tin qu di th tn hiu quang ny c th khng n c u thu hoc n u thu vi cng sut cn rt thp u thu khng nhn bit c, lc ny ta phi s dng trm lp (hay cn gi l trm tip vn). Chc nng chnh ca trm lp l thu nhn tn hiu quang suy yu, ti to chng tr li thnh tn hiu in. Sau sa dng tn hiu in ny, khuch i tn hiu sa dng, chuyn i tn hiu khuch i thnh tn hiu quang. V cui cng a tn hiu quang ny ln ng truyn truyn tip n u thu. Nh vy, tn hiu ng vo v ng ra ca trm lp u dng quang, v trong trm lp c c khi O/E v E/O.
1.2.2
a) u im
Suy hao thp. Suy hao thp cho php khong cch lan truyn di hn. Nu so snh vi cp ng trong mt mng, khong cch ln nht i vi cp ng c khuyn co l 100 m, th i vi cp quang khong cch l 2000 m. Mt nhc im c bn ca cp ng l suy hao tng theo tn s ca tn hiu. iu ny c ngha l tc d liu cao dn n tng suy hao cng sut v gim khong cch lan truyn thc t. i vi cp quang th suy hao khng thay i theo tn s ca tn hu. Di thng rng. Si quang c bng thng rng cho php thit lp h thng truyn dn s tc cao. Hin nay, bng tn ca si quang c th ln n hng THz. Trng lng nh. Trng lng ca cp quang nh hn so vi cp ng. Mt cp quang c 2 si quang nh hn 20% n 50% cp Category 5 c 4 i. Cp quang c trng lng nh hn nn cho php lp t d dng hn Kch thc nh. Cpsi quang c kch thc nh s d dng cho vic thit k mng cht hp v khng gian lp t cp. Khng b can nhiu sng in t v in cng nghip.
Tnh bo mt. Si quang rt kh trch tn hiu. V n khng bc x nng lng in t nn khng th b trch ly trm thng tin bng cc phng tin in thng thng nh s dn in b mt hay cm ng in t, v rt kh trch ly thng tin dng tn hiu quang. Tnh linh hot. Cc h thng thng tin quang u kh dng cho hu ht cc dng thng tin s liu, thoi v video.
b) Nhc im
Vn bin i in-Quang. Trc khi a mt tn hiu thng tin in vo si quang, tn hiu in phi c bin i thnh sng nh sng. Dn, d gy. Si quang s dng trong vin thng c ch to t thy tinh nn dn v d gy. Hn na kch thc si nh nn vic hn ni gp nhiu kh khn. Mun hn ni cn c thit b chuyn dng. Vn sa cha. Cc quy trnh sa cha i hi phi c mt nhm k thut vin c k nng tt cng cc thit b thch hp. Vn an ton lao ng. Khi hn ni si quang cn cc mnh ct vo l kn trnh m vo tay, v khng c phng tin no c th pht hin mnh thy tinh trong c th. Ngoi ra, khng c nhn trc din u si quang hay cc khp ni h phng nga c nh sng truyn trong si chiu trc tip vo mt. nh sng s dng trong h thng thng tin quang l nh sng hng ngoi, mt ngi khng cm nhn c nn khng th iu tit khi c ngun nng lng ny, v s gy nguy hi cho mt.
1.3
Di y minh ha mt vi ng dng s dng cp si quang. Cp si quang hin nay c s dng cho rt nhiu ng dng khc nhau. Chng hn, nhiu cng ty in thoi ang s dng cc tuyn cp quang truyn thng gia cc tng i, qua cc thnh ph, qua cc nc khc nhau v qua nhng tuyn di trn bin (xem hnh 1.5). Hin nay mt s nc c k hoch m rng cp quang n cc h gia nh cung cp cc dch v videophone cht lng cao.
Hnh 1.5
Cc cng ty truyn hnh cp ang trin khai cc ng cp quang truyn ti nhng tn hiu cht lng cao t trung tm n cc v tr trung chuyn phn b xung quanh cc thnh ph (hnh 1.6). Si quang nng cao c cht lng ca cc tn hiu truyn hnh v lm tng s knh kh dng. Trong tng lai cp quang c th ni trc tip n cc h gia nh cung cp nhiu dch v mi cho ngi s dng. Nhng dch v da trn cp quang nh truyn hnh tng tc, giao dch ngn hng ti gia, hay lm vic t mt h thng vn phng ti gia c a vo k hoch s dng trong tng lai.
Cp quang
Hnh 1.6
Si quang l phng tin l tng cho truyn s liu tc cao. Tn hiu khng b mo bi nhiu t mi trng xung quanh. Tnh cch in ca si quang to ra mt giao tip an ton gia cc my tnh, cc thit b u cui, v cc trm lm vic. Rt nhiu trung tm my tnh ang s dng cp si quang cung cp cc ng truyn s liu tc cao cc mng LAN.
TM TT
Vi c tnh suy hao thp, bng thng rng, kch thc nh, nh, khng b cang nhiu sng in t v in cng nghip lm cho si quang c s dng trong nhiu lnh vc nh lnh vc vin thng: vin thng ng di, vin thng quc t s dng cp quang vt i dng, mng trung k, mng ni ht thu bao; lnh vc cng nghip: ng truyn tn hiu iu khin t ng trong h thng t ng, cng nghip dt; lnh vc y hc; lnh vc qun s. Si quang ch c th truyn tn hiu di dng nh sng nn cc ngun tn hiu in c chuyn thnh nh sng bng cch s dng LED hoc LASER. Qu trnh ny c x l v din ra u pht, v c gi l b pht quang. Tn hiu quang ny c ghp vo si v truyn n b thu quang. Sau khi n u thu, cc tn hiu ny c chuyn tr li thnh tn hiu in thng qua linh kin PIN hoc APD. Mc d si quang c suy hao thp nhng tn hiu vn b suy yu, do i lc trn h thng cng cn b lp quang, cn gi trm tip vn. Vi tim nng v bng thng nn h thng truyn dn si quang v ang pht trin trong h thng truyn dn s ng di, tc cao t hng trm Mega bit/s n hng Tera bit/s nh s dng cng ngh ghp knh theo bc sng quang WDM.
CU HI N TP V BI TP
1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. Trnh by cu trc tng qut ca mt h thng thngtin quang. M t chc nng cc thnh phn trn h thng thng tin quang. Nu cc u im ca si quang. Nu cc nhc im ca si quang. Trnh by cc ng dng ca thng tin bng si quang.
CU HI TRC NGHIM
1.6.
Cu trc c bn ca mt h thng thng tin quang bao gm: a. My pht, my thu v mi trng truyn dn. b. My pht quang, my thu quang v cp ng trc. c. My pht quang, my thu quang v cp si quang. d. C a, b, c u ng
1.7.
a. Dng in c. nh sng
1.8. Linh kin tch sng quang c nhim v: a. Khuch i nh sng. b. Bin i tn hiu quang thnh tn hiu in. c. Bin i tn hiu in thnh tn hiu quang. d. Sa dng tn hiu quang 1.9. Ngun quang c nhim v: a. Bin i tn hiu in sang tn hiu quang. b. Bin i tn hiu quang sang tn hiu in. c. Khuch i nh sng. d. Sa dng tn hiu quang
b. .in p. d. .C a, b, c u ng.
1.10.
a. 1 si quang c. 2 si quang 1.11. Si quang c u im g ? a. D gy c. Bng thng hp 1.12. B E/O c chc nng g? a. Chuyn i tn hiu in thnh nh sng b. Chuyn i nh sng thnh tn hiu in c. Khuch i nh sng 8
b. 4 si quang d. 8 si quang
Chng 2: Si Quang
CHNG 2 SI QUANG
GII THIU
Si quang l mt mi trng thng tin c bit c th so snh vi cc mi trng khc nh cp ng hoc khng gian t do. Mt si quang cung cp mt mi trng truyn dn suy hao thp trn mt di tn s rng ln t nht l 2.5 THz, hay cao hn vi cc loi si quang c bit, di thng ca n rng hn di thng ca cp ng hay bt c mi trng truyn dn no. Di thng ny c th truyn hng trm triu cuc gi ng thi, hoc hng chc triu trang web trong mt giy. c tnh suy hao thp cho php truyn tn hiu khong cch di vi tc cao trc khi chng c khuch i. Vi hai c tnh suy hao thp v di thng cao nn h thng thng tin si quang c s dng rng ri ngy nay. Khi h thng truyn dn pht trin khong cch xa hn v tc bit cao hn, tn sc tr thnh mt h s gii hn quan trng. Tan sac la hien tng cac thanh phan khac nhau cua tn hieu di chuyen vi van toc khac nhau trong si quang. c bit, tn sc mu l hin tng cc thnh phn tn s (hoc bc sng) ca tn hiu di chuyn vi vn tc khc nhau. Ni chung, tn sc dn n vic xung b tri rng ra v v vy p ng xung ca cc bit gn nhau giao thoa vi nhau. Trong h thng thng tin, iu ny dn n s chng xung ca cc bit gn nhau. Hin tng ny c gi l giao thoa gia cc k t gn nhau (InterSymbol Interference - ISI). Khi mt h thng pht trin ln mt s lng ln bc sng, khong cch v tc bit cao hn, cc hiu ng phi tuyn trong si quang bt u xy ra. Nh chng ta s thy, c s tng tc phc tp ca cc hiu ng phi tuyn vi tn sc mu. Chng ta bt u chng ny bng cch tho lun cc nguyn l c bn ca s lan truyn nh sng trong si quang, bt u t m hnh quang hnh hc n gin ti m hnh l thuyt sng chung da vo phng trnh Maxwell. Sau chng ta phn cn li ca chng ny tm hiu cc c s tn sc mu v cc hin tng phi tuyn trong si quang.
2.1.
MT S VN C BN V NH SNG
nh sng nh l sng in t. Hnh 2.1 l hnh nh tnh ca mt sng in t.
2.1.1. Sng in t
Hnh 2.1 Sng in t: hnh tnh: (a) Theo thi gian: T - chu k, f = 1/T - tn s (Hz); (b) Theo khng gian: - bc sng (m).
10
Chng 2: Si Quang
Trong mi trng khng gian t do, nh sng l sng in t ngang (TEM ). Khi nim ngang (transverse) c ngha l c hai vc t - in trng E v t trng H - vung gc vi phng truyn, trc z trong hnh 2.1.
Tn s:
K hiu: f . n v: Hz (Hertz), hay cps (cycle per second). K hiu: n v: m (m, nm).
Bc sng:
-
c c hay f = f
(2.1)
Ly o hm (2.1) theo tn s trung tm 0, ta thu c mi quan h gia khong cch tn s v khong cch bc sng
f =
c 2 0
(2.2)
Ph sng in t:
Vng hng ngoi Vng cc tm Tia X ... Tia
f(Hz)
DC
VLF
LF
MF
VHF
1300 nm
1,6
1,5
1,4
1,3
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
1550 nm
850 nm
11
Chng 2: Si Quang
Bng 2.1 Cc bng sng v tuyn
Vng nh sng nhn thy c: chim di ph t 380 nm n 780nm. Vng hng ngoi: chia lm 3 phn: Vng hng ngoi gn: 780 nm 1400 nm. Vng hng ngoi gia: 1,4 m 6 m. Vng hng ngoi xa: 6 m 1 mm.
nh sng dng trong thng tin quang: 800 nm ( 1600 nm (nh vy nm trong vng hng ngoi gn v mt phn vng hng ngoi gia). Ba bc sng nh sng thng dng dng trong cc h thng thng tin quang c gi l 3 ca s quang: Ca s 1: Ca s 2: Ca s 3: Ca s 4: 1 = 850 nm. 2 = 1300 nm. 3 = 1550 nm. 4 = 1625 nm.
nh sng c th xem nh l mt chm tia sng. Cc tia sng lan truyn trong cc mi trng khc nhau vi vn tc khc nhau. C th xem cc mi trng khc nhau cn tr s lan truyn canh sng bng cc lc khc nhau. iu ny c c trng bng chit sut khc x ca mi trng. Chit sut ca mt mi trng trong sut (n ) c xc nh bi t s gia vn tc nh sng lan truyn trong chn khng vi vn tc ca nh snh lan truyn trong mi trng y.
n=
12
c v
(2.3)
Chng 2: Si Quang
Vi: n: chit sut ca mi trng, khng c n v. v: vn tc nhsng trong mi trng, (m/s). c: vn tc nh sng trong chn khng, (m/s). Chit sut ca mt vi mi trng thng dng: 2.1.2.2. Khng kh: n = 1,00029 1,0. Nc: n = 4/3 1,33. Thy tinh: n = 1,48.
V v c nn n 1.
nh sng truyn thng trong mi trng ng nht, b phn x v khc x ti bin ngn cch hai mi trng ng nht khc nhau. Nh vy, ba c im c bn ca nh sng l: Truyn thng. Phn x. Khc x.
Tng qut, khi mt tia sng ti mt ngn cch gia hai mi trng, tia sng ny b tch ra lm hai phn: mt phn di li mi trng u (hin tng phn x), mt phn truyn tip qua mi trng hai. Tia truyn tip b lch hng truyn so vi tia ban u (hin tng khc x). iu ny c minh ha hnh 2.3.
Tia phn x Tia ti
1 ' 1
n1 n2
2
Mi trng 1 Mi trng 2
Tia khc x
n1sin1 = n2sin2
(2.4)
Chng 2: Si Quang
Xt hai trng hp sau:
a) n1 < n2:
Hnh 2.4 nh sng i t mi trng chit sut nh sang mi trng chit sut ln. T phng trnh (2.5) kt hp n1 < n2 suy ra 1 > 2 (xem hnh 2.4). Nh vy, khi nh sng i t mi trng c chit sut nh sang mi trng c chit sut ln hn, tia khc x lch v pha gn php tuyn hay lch xa mt ngn cch gia hai mi trng 1 v 2.
b) n1> n2:
Tia ti (3)
1 c
Tia ti hn (3')
Mi trng 1
2=
n1 n2
2
Mi trng 1 Mi trng 2
n1 n2 900
Mi trng 2
Hnh 2.5 Hin tng phn x ton phn. (a): cn tia khc xa (b): xut hin tia phn x (tia 3) T phng trnh (2.4) kt hp n1 > n2 suy ra 1 < 2 (xem hnh 2.5 (a)). Nh vy, khi nh sng i t mi trng c chit sut ln sang mi trng c chit sut nh hn tia khc x lch v pha xa php tuyn hay lch gn v pha mt ngn cch gia hai mi trng 1 v 2. Cho nn khi tng gc ti 1 = c < 90 th 2 = 90 (hnh 2.5 (b)). V khi 1 > c th tia ti b phn x hon ton v mi trng 1, v c gi l hin tng phn x hon ton (total reflection). c c gi l gc gii hn (critical angle). T phng trnh (2.4) suy ra:
sin c =
n2 n1
(2.5)
2.1.3. Lng t
Mi nguyn t ch c th chim mt s mc nng lng ri rt. iu ny c din t bng s mc nng lng nh trn hnh 2.6.
14
Chng 2: Si Quang
E4 E3
Mi trng 1
E2 E1 E0
Trng thi c bn
Hnh 2.6 S mc nng lng Nguyn t c khuynh hng tn ti mc nng lng thp nht. kch thch nguyn t nhy ln mc nng lng cao hn, chng phi c cung cp mt nng lng bn ngoi. Qu trnh ny gi l bm. Khi nguyn t nhy ln mc nng lng cao hn, n hp th mt lng nng lng t bn ngoi. Lng ny ng bng chnh lch v nng lng gia hai mc cao v thp xy ra vic nhy ny. Khi nguyn t ri t mc nng lng cao xung mt mc nng lng thp hn, n bc x ra mt lng t nng lng in t gi l photon ( iu ny ch ng i vi chuyn tip c bc x ). Photon l ht c bn di chuyn vi vn tc nh sng c, v mang mt lng t nng lng:
E p = hf
hay
Ep =
(m)
1,24
(eV )
(2.6)
nh sng l dng photon. Mu sc ca n c xc nh bi tn s photon, f , cng l bc sng, , bi v f = c, trong c l vn tc ca nh sng trong chn khng. Nng lng ca photon, EP, bng khe ( chnh lch) nng lng gia mc bc x cao v mc nng nng lng thp, tn s photon (bc sng) c xc nh qua mc nng lng ca vt cht c s dng. Cc mc nng lng tn ti t nhin; v vy chng ta c th t cc mu nh sng khc nhau bng cch s dng cc mc nng lng cng vt liu hoc dng cc vt liu khc nhau. Photon c hp th bi vt liu m cc khe nng lng ca chng ng bng nng lng photon. lm cho mi trng trong sut, chng ta phi la chn hoc cc photon khc, tc l nh sng mu sc khc, hoc mi trng khc.
2.2.
2.2.1. Cu to c bn si quang
Lp trong cng c dng hnh tr trn, c ng knh d = 2a, lm bng thy tinh c chit sut n1, c gi l li (core) si.
15
Chng 2: Si Quang
Lp th hai cng c dng hnh tr bao quanh li nn c gi l lp bc (cladding), c ng knh D = 2b, lm bng thy tinh hoc plastic, c chit sut n2 < n1.
Hnh 2.7 Cu trc c bn si quang, gm li (core) v lp bc (cladding) nh sng truyn t u ny n u kia si quang bng cch phn x ton phn ti mt ngn cch gia li-lp bc, v c nh hng trong li.
NA = sinmax
i vi si SI ta tnh c:
2 NA = sin max = n12 n2 = n1 2
(2.7)
(2.8)
16
Chng 2: Si Quang
Hnh 2.6 Khu s si quang V d 1: Mt si quang SI c: n1 = 1,50 n2 = 1,485. Tnh khu s ca si quang ny. Gii : p dng cng thc (2.8), ta c NA = sinmax = Suy ra max 12 . T y suy ra gc tip nhn nh sng 2max = 212 = 24 . V d 2: Mt si quang SI c:NA = 0,12 n2 = 1,450. Tnh chit sut lp bc ca si quang ny. Gii : p dng cng thc (2.8), ta c NA = sinmax = Suy ra :
2 2 n1 n 2 = 0,144
2 2 n1 n 2 = 0,12
Ta tnh c
n1 = 0,1455.
17
Chng 2: Si Quang
Khu s cho ta bit iu kin a nh sng vo si quang. y l thng s c bn nh hng n hiu sut ghp nh sng t ngun quang vo si quang.
Chit sut ca li ni chung thay i theo bn knh ca si quang (tm nm trn trc ca li). S bin thin chit sut theo bn knh c vit di dng tng qut sau [1]:
n 1 r g a 1 n( r ) = n 2
Vi:
ra a r b
(2.9)
n1: chit sut ln nht li, tc ti r = 0. Hay n(0) = n1. n2: chit sut lp bc. r: khong cch tnh t trc si n im tnh chit sut. a: bn knh li si quang. b: bn knh lp bc si quang. g: h s m. Gi tr ca g quyt nh dng phn b chit sut ca si quang, g 1. g = 1: dng tam gic g = 2: dng parabol g = : dng bc thang.
2.2.3.2.
Si chit sut bc SI (Step-Index) Si SI l si n gin nht. C dng phn b chit sut nh sau:
n 1 n= n 2
r a a r b
(2.10)
n1 n2
Hnh 2.7 Dng phn b chit trong li si SI. nh sng i trong si SI nh hnh 2.8.
18
Chng 2: Si Quang
r a
(2.11)
a r b
n1 n2
Hnh 2.9 Dng phn b chit trong li si GI. nh sng i trong si GI nh hnh 2.10.
19
Chng 2: Si Quang
S mode sng truyn c trong mt si quang ph thuc vo cc thng s ca si, trong c tn s c chun ha V (Normalized Frequency). Tn s c chun ha V c xc nh nh sau [1]:
V=
Vi:
.a.NA = k.a.NA
(2.12)
a: bn knh li siquang.
: bc sng lm vic.
k=
(2.13)
V2
2
g g+2
(2.14)
V2
2
(g )
(2.15)
V2
4
(g 2)
(2.16)
d = 50 m. D = 125 m.
Gi l si a mode 50/125 m. Chit sut li: n1 = 1,47 ( = 1300 nm). Khu s: NA = 0.2 0.29
20
Chng 2: Si Quang
(a) Si SI
(b) Si GI
Si n mode l si trong ch c mt mode sng c bn lan truyn. Theo l thuyt [2], iu kin si lm vin ch n mode l tha s sng V ca si ti bc sng lm vic V < Vc1 = 2,405. Si n mode c ng knh li v khu s nh. Gi tr in hnh:
ng knh li: d = 9 10 m. ng knh lp bc: D = 125 m. Chit sut li: n1 = 1,465 ( = 1300nm). Khu s: NA = 0.13 0.18.
2.3.
21
Chng 2: Si Quang
truyn ca xung nh sng lan truyn trong si quang. hiu c phng php ny, chng ta cn gii phng trnh Maxwell cho ng dn sng hnh tr L thuyt ca Maxwell da trn mt tp bn phng trnh, l cc phng trnh Maxwell. Tp phng trnh ny, c vit di dng vi phn l [2]:
.D =
.B = 0
(2.17) (2.18)
E =
B t
D t
(2.19)
H = J +
(2.20)
= ex
: Mt in tch khi [c/m3]
+ ey + ez z x y
E: Cng in trng [V/m] D: Vect cm ng in [c/m2]. H: Cng t trng [A/m]. J: Vect mt dng in mt [A/m2]. B: Vect cm ng t [H/m]. Ta c B= H vi l t thm
D = 0E + P
Vi:
(2.21)
0 l hng s in [F/m].
P l vect phn cc in
i vi mi trng tuyn tnh, ng hng hoc cng trng in khng qu ln ta c: D = E Vi: (2.22)
22
Chng 2: Si Quang
Tng t i vi mi trng tuyn tnh, ng hng hoc cng trng t khng qu ln ta c :
B = H
(2.23)
Vi : l thm t ca mi trng [H/m]. thm t trong chn khng c gi l hng s t 0. 0 = 4x10-7 H/m. Theo nh lut Ohm, J lin h vi E bi h thc :
J = E
Vi l dn in ca mi trng, o bng [A/V.m].
(2.24)
Phng trnh (2.17) gi l nh lut Gauss i vi trng in. nh lut ny pht biu nh sau: " Thng lng ca vect cm ng in gia qua mt kn mt kn bt k bng tng cc in tch o phn b trong th tch bao bi mt kn ". Divergence (ton t del) ca trng in bng mt in tch khi ca ngun. Phng trnh (2.18) gi l nh lut Gauss i vi trng t. nh lut ny pht biu nh sau: " Thng lng ca vect cm ng t gi qua mt kn mt kn ty lun lun bng khng ". iu ny chng t: trng vect cm ng t B khng c ngun. Trong t nhin khng tnti cc t tch l ngun ca trng t, ging nh cc in tch l ngun ca trng in. Phng trnh (2.19) gi l nh lut cm ng in t Faraday. Phng trnh ny cho thy: Sc in ng cm ng c gi tr bng v ngc du vi tc bin thin t thng gi qua din tch gii hn bi vng dy. iu ny chng t: trng t bin i theo thi gian sinh ra trng in xoy phn b trong khng gian. Chnh mi lin h ny dn ti qu trnh lan truyn trng in t trong khng gian to nn sng in t. Phng trnh (2.20) gi l nh lut lu s Ampere. nh lut ny khng nh: lu s ca vect cng trng t theo ng kn ty bng tng i s cng cc dng in chy qua din tch bao bi ng kn . iu ny chng t: s bin i ca trng in theo thi gian lm xut hin trng t phn b trong khng gian, trng ny c tnh xoy. Chnh milin h gia trng in bin i theo thi gian v trng t phn b trong khng gian dn ti qu trnh truyn trng in t bin thin trong khng gian. i vi mi trng c dn in khng nh si quang th cc phng trnh Maxwell c vit li nh sau:
.D = 0 .B = 0
(2.25) (2.26)
E =
H =
B t
(2.27)
D t
(2.28)
23
Chng 2: Si Quang
Thay th D v B t cc phng trnh (2.22) v (2.23) l ly curl cc phng trnh (2.27) v (2.28) ta c:
2E ( E ) = t 2
2H ( H ) = t 2
(2.29)
(2.30)
p dng nh l nh l divergence cho cc phng trnh (2.25) v (2.26) vi tnh ng nht vect:
( Y ) = ( .Y ) 2 ( Y )
ta thu c cc phng trnh sng khng tn sc:
2E E = t 2
2
(2.31)
2H ( H ) = t 2
(2.32)
Vi 2 l ton t Laplace. i vi h ta vung gc Cartersian v tr, cc phng trnh sng ni trn cha cc cc thnh phn ca vect trng, mi thnh phn tha mn phng trnh sng v hng:
1 2 = 2 vp t 2
2
(2.33)
Vi biu din thnh phn trng in E hoc trng t H v vp l vn tc pha (vn tc lan truyn ca im song c pha c nh) trong mi trng in mi. Vn tc pha c tnh nh sau:
vp =
1 1 = ( ) 1 / 2 ( r 0 r 0 )1 / 2
(2.34)
Vi r, r l thm t v thm in t i ca mi trng trng in mi v 0, 0 l hng s t v hng s in ca khng gian t do. Do vn tc nh sng trong chn khng s l:
c =
24
1 ( 0 0 )1 / 2
(2.35)
Chng 2: Si Quang
Trong trng hp ng dn sng phng, c biu din bng h ta vung gc Cartersian (x,y,z) hay si quang hnh tr, c biu din bng h ta tr (r,,z) , bin i Laplace c dng:
2 2 2 = + + x2 y 2 z 2
2
(2.36)
hay
2 1 2 1 2 + 2 + = + r r r 2 r 2 z 2
2
(2.37)
tng ng. Li gii c bn cho phng trnh sng ny l sng sin, dng quan trng nht ca n l sng phng ng dng:
= 0 expj(t-k.r)
(2.38)
Vi l tn s gc, t l thi gian, k l vect lan truyn cho bit hng lan truyn v tc thay i pha theo khang cch, cn r l ta ca im quan st. Nu l bc sng quang trong chn khng, th bin ca vect lan truyn hay hng s lan truyn pha trong chn khng k (vi k = k) s c cho bi :
k =
(2.39)
2.3.2. Phng trnh sng c trng cho s lan truyn ca sng in t (EM) trong mi trng suy hao
Trong phn ny, chng ta s kho st s lan ca in t ngang (TEM) phng trong mi trng c suy hao. Trc khi i vo kho st chi tit, ta nhc li khi nim v sng TEM phng Sng TEM phng Hnh 2.13 minh ha sng TEM
25
Chng 2: Si Quang
Thut ng phng c ngha l cc sng c phn cc trong cng mt mt phng. Trn hnh 2.13 trng in E c phn cc trong mt phng x-z v vy E thay i bin nhng khng thay i nh hng: n khng bao gi ri khi mt phng x-z. Tng t trng t lun lun nm trong nm trong mt phng y-z. Chng ta ni E c phn cc x v H c phn cc y. Thut ng ngang c ngha l cc vect E v H u vung gc vi hng lan truyn; tc l trc z trn hnh 2.13. Nh vy, song TEM c dng nh sau [2]:
E = e x E x ( z, t ) H = e y H y ( z, t )
(2.40)
Theo [2] trong trng hp sng TEM lan truyn trong mi trng c suy hao, li gii phng trnh Maxwell cho trng in trong c dng:
E x ( z, t ) = E x0 e z e
j ( t z )
(2.41)
Vi E l bin ca trng in, l hng s suy hao, =/v l hng s lan truyn pha, v: vn tc lan truyn ca nh sang trong mi trng. Ly phn thc ca (2.41), ta thu c:
E x ( z , t ) = E x 0 e z cos( t z )
Tng t thnh phn t c biu din nh sau :
(2.42)
H y ( z, t ) = H
26
y0
e z cos( t z )
(2.43)
Chng 2: Si Quang
Cc kt qu trn c th phn tch nh sau: trng EM lan truyn trong mi trng c dng sng tt dn. Hnh 2.14 minh ha iu ny.
2.3.3. Phng trnh sng c trng cho s lan truyn ca sng in t trong ng dn sng ch nht
Chng ta xem xt s lan truyn ca trng EM trong mi trng khng b gii hn. Trn thc t si quang tp trung v dn nh sng i trong li. hiu c si quang hot ng nh th no, chng ta cn tm hiu cch thc ng dn sng dn sng EM nh th no. Do trong phn ny chng ta s xem xt ngn gn v d c in v l thuyt ng dn sng, ng dn sng hnh ch nht. ng dn sng hnh ch nht c cc thnh ng lm t cc vt dn l tng ( dn in ), bn trong c lm y bng cht in mi l tng ( dn in bng khng). Hnh 2.15 cho thy mt ng dn sng ch nht c chiu rng l a v chiu cao l b. dy ca thnh ng c th b qua.
Hnh 2.15 ng dn sng hnh ch nht i vi ng dn sng hnh ch nht, phng trnh sng c dng [2]:
27
Chng 2: Si Quang
2E + h2E = 0
(2.44)
Vi h = 2 + k2. y = + j l hng s lan truyn trong mi trng khng b gii hn ; cn k l ch s sng c nh ngha trong cng thc (2.36). Mode Tng qut, trng in t trong ng dn sng l tng ca hai trng c lp [2]:
Trng in ngang hay sng in ngang TE (cn gi l sng t): c thnh phn dc Ez = 0, Hz 0. Trng t ngang hay sng t ngang TM (cn gi l sng in): c thnh phn dc Ez 0, Hz = 0.
l m = + a b
(2.45)
Vi l, m l cc s nguyn, a v b l chiu rng v chiu cao ca ng dn sng. Li gii cho phng trnh (2.44) cho trng in ngang c dng:
H x ( x, y ) =
( l / b ) H 0 sin( l x / b ) cos( m y / a ) h2 H y ( x , y ) = 2 ( m / a ) H 0 cos( l x / b ) sin( m y / a ) h H z ( x, y ) = H 0 cos( l x / b ) cos( m y / a ) E x ( x, y ) = ( j / h 2 )( m / a ) H 0 cos( l x / b ) sin( m y / a ) E y ( x , y ) = ( j / h 2 )( l / b ) H 0 sin( l x / b ) cos( m y / a ) E z ( x, y ) = 0
(2.46)
v tng t cho sng t ngang TM. Phn tch cng thc (2.43), chng ta s thy ngha ca cc s nguyn l v m. Chng l s lng na chu k m sng EM thc hin qua ng dn sng. V d, sng in ngang TE10 (l = 1 v m = 0) c mt na chu k dc theo trc y v khng c na chu k nodc theo trc x nh c minh ha trn hnh (2.16) v (2.17).
28
Chng 2: Si Quang
0,5
0 0 (c)
Hnh
2.17 Cc ng sc sng TE10 trong ng dn sng T cng thc (2.46) v cc hnh (2.16) v (2.17) c th rt ra hai kt lun quan trng sau:
29
Chng 2: Si Quang
Trng EM lan truyn dc theo ng dn sng c cc dng trng n nh. Cc dng trng ny gi l mode. y l mt cch gii thch khc v mode m chng ta nh ngha trong phn 2.2.3.4 nh sau: mt mode sng l mt trng thi truyn n nh ca nh sng trong si quang. Khng phi tt c cc sng iu ha u c th tn ti trong ng dn sng. iu kin tn ti mt sng iu ha l mt na bc sng ca n phi ph hp vi bi s ln chiu rng v chiu cao cang dn sng. iu kin ny c gi l iu kin cng hng , n xc nh s lng sng c th lan truyn trong ng dn sng.
iu kin ngng Chng ta iu bit rng ng dn sng hnh ch nht khng th truyn dng in xoay chiu nhng li c th truynnh sng. Vy th s khc bit gia dng in xoay chiu v nh sng l g ? C hai iu l bc x in t nhng chng khc nhau v tn s. R rng, mt ng dn sng ch c th h tr bc x tn s cao. Nh vy c mt tn s m nh hn n th ng dn sng s khng h tr c. Tn s ny gi l tn s ct. T cng thc (2.45) cc nh ngha h2= (2+ k2) vi
= + j
k =
ta thu c:
l m 2 + a b
(2.47)
R rng khi tn s ca trng EM thp, l s thc ( = ) do trng EM tt dn. Khi tn s trng EM cao, l thun o ( = j) v do trng EM tn ti trong dng lan truyn sng iu ha khng suy hao. T ghi nhn trn, chng ta c th xc nh tn s ct fc bng cch t trong cng thc (2.47) bng khng. Ta thu c:
1 f c ( Hz ) = c = 2 2
l m + a b
(2.48)
nh ngha bc sng ct, chng ta cn phn bit ba trng hp sau: Trng hp 1: bc sng trong mi trng khng b gii hn = v/f vi v lv n tc nh sng trong mi trng khng b gii hn. Trong mi trng chn khng = c/f. Trng hp 2: bc sng trong ng dn sng g = 2/ vi l hng s lan truyn (pha). Nu biu din theo , f v fc, ta thu c: g = / [ 1- (f / fc) ]1/2. Trng hp 3: tn s ct (ti hn) c nh ngha nh sau:
30
Chng 2: Si Quang
c =
v = fc
2 l m + a b
2 2
(2.49)
2 1 1 2 + + 2 + n 12 k 2 2 ) = 0 2 2 r r r r
(2.50)
Vi l trng (E hoc H), n1 l chit sut ca li si quang, k l hng s lan truyn ca nh sng trong chn khng, v r v l cc ta tr. Cc hng s lan truyn ca cc mode dn nm trong di :
(2.51)
= E (r )
(2.52)
Vi l thnh phn trng in ngang (chim u th). a li gii trong (2.52) vo phng trnh (2.50), ta thu c:
1 E 2E + + n 12 k 2 r r r 2
l2 2 r
E = 0
(2.53)
i vi si quang chit sut bc c chit sut li l c nh, phng trnh (2.53) l phng trnh vi phn Bessel v cc li gii l cc hm hnh tr. Trng in do c biu din bng [1]:
E ( r ) = GJ 1 (UR )
= GJ 1 (U )
K1 K 1 (W )
Vi G l h s bin , J1 l hm Bessel, v R=r/a l ta bn knh c chun ha, a l bn knh li si quang ; U v W l cc gi tr c trng cho li v lp bc v c nh ngha nh sau [1]:
31
Chng 2: Si Quang
U = a (n 12 k 2
W = a (
2
2 1/ 2
(2.55)
2 n2 k 2
1/ 2
(2.56)
V = (U
+W
2 1/ 2
2 = ka (n 12 n 2 )
1/ 2
(2.57)
HE11
TE01
TM01
HE21
Hnh 2.18 Cc ng sc ca bn mode t nhin bc thp ht trong si quang SI 2.3.5.2. Cc mode phn cc tuyn tnh (PL) Si quang trn thc t c dn km. Do , cc mode t nhin trong si quang s kt
32
Chng 2: Si Quang
mode LP. Kho st k cc hnh ny chng ta s hiu r ngha ca thut ng mode. Cc ch s mode c ngha nh sau: l l mt na s im cng cc i ( hay cc tiu) xy ra khi ta g thay i t 0 n 2 radian; m l s im cng cc i xy ra khi ta bnknh thay i t khng n v cng. Xem li hnh 2.20. Lu rng i vi trng hp mt im cc i, th l = 0 bi v l phi l mt s nguyn v do khng th l 2.
Hnh 2.19 V d vic kt hp cc mode HE21 + TE01 v HE21 + TM01 thnh cc mode LP11 ( vt en ch phn bcng ; mi tn ch cc trng TE v TM): (a) Cu to ca hai mode LP11 t hai mode t nhin v phn b trng TE v cng ca chng; (b) Bn hng trng TE v TM v cc phn b cng tng ng ca LP11.
33
Chng 2: Si Quang
34
Chng 2: Si Quang
Hnh 2.20 (tip theo) Cn ghi nh rng cc thnh phn dc ca cc mode LP l rt nh, do trong hu ht cc trng hp cc mode LP c th xem nh l mode ngang [2]. Cu hi t ra l ti sao si quang ch h tr cc kiu trng ri rt m chng ta gi l cc mode phn cc tuyn tnh (LP). Nguyn nhn vt l l s lan ca sng trong si quang phi tha mn cc iu kin bin. Gi s sng tha mn cc yu cu ny khi ln u tin ng giao tip li lp bc. tha mn cc yu cu cc ln sau, sng phi lp li chnh n khi li mt ln na ng bin li lp bc. Ni mt cch khc, pha ca sng (t - z), vi z l hng lan truyn,
35
Chng 2: Si Quang
phi bng 2k, vi k l mt s nguyn, ti cng mt khong cch trn hai ng zigzag. Cc sng EM ta mn iu kin ny s c mt kiu n nh hay mode. Cc sng EM khng tha mn iu kin ny s khng th xut hin. l l do ti sau si quang cc sng Em cc mode c cc kiu n nh v khng h trc cc mode khc. 2.3.5.3. Cc tia mode- trc v xin Cc tia mode lan truyn trong si quang chia thnh hai loi: trc v xin. Cc tia trc l nhng tia ct trc trung tm ca si quang ; cc tia xin lan truyn khng ct trc ny (xem hnh 2.21).
Hnh 2.21 Cc tia trc v xin (a) Tia trc : dc (bn tri) v ngang (bn phi) (b) Tia xin : dc (bn tri) v ngang (bn phi), Sau ny chng ta ch xem xt tia trc. Chng c hai thnh phn: xuyn tm v trc. Chng c to thnh t cc mode t nhin TE0m v TM0m. Cc tia xin c to thnh t cc mode c thnh phn dc [2]. Do cc mode xin lcc mode t nhin lai EHlm v HElm. 2.3.5.4. Ba loi mode: dn, bc x v r Nhng mode m chng ta m t n y l nhng mode dn. Thut ng dn cho thy cc mode ny c dn bi si quang, c ngha l chng c phn x tan phn bn trong si quang. Nh tho lun trong phn 2.2.2 khng phi tt c nh sng a vo si quang u c phn x tan phn bn trong. Phn tch l thuyt cho thy si quang hnh thnh cc mode khng quan tm n iu kin phn x bn trong. Ni mt cch khc, nu trng EM bn trong si quang hnh thnh cc kiu n 36
Chng 2: Si Quang
nh, mt si quang s h tr mt loi bc x. Mt nhm mode s chu phi x tan phn bn trong v cc mode ny s b gom vo trong li si quang. chnh l cc mode dn. Mt nhm cc mode khc khng b phn x ton phn bn trong v s lan truyn bn ngai li si quang. chnh l cc mode bc x. V mt l thuyt, cc li gii cho cc phng trnh ng dn sng m t s lan truyn ca trng EM trong si quang bao gm c cc mode dn v mode bc x. Cc mode bc x, ngc vi cc mode dnm khng c yu cu 2xk v do l lin tc. V ngha vt l, cc mode bc x xut pht t ngun quang c a vo si quang ti gc ti nh hn gc ti hn. Chng lan truyn mt phn trong li v mt phn truyn (khc x) trong lp bc. Nhng mode lan truyn trong lp bc s gp giao tip lp bc-lp ph v s phn x ngc li vo lp bc v c th truyn ngc li lp li, chng s ghp vi cc mode dn bc cao hn. Kt qu l suy hao cng sut cng ln cho cc mode li. Loi mode th ba gi l mode r. Nhng mode ny khng phi l mt phn ca cc li gii ca h phng trnh Maxwll p dng cho ng dn sng. Nhng mode ny tha iu kin 2xk nhng khng phn x tan phn. Hu qu l, bin ca chng thay i khi chng lan truyn dc theo si quang. Lai trng ny khng hnh thnh cc mode c kiu n nh. Chng ta vn xem xt cc mode ny bi v mc d khng n nh theo khng gian nhng chng nh v mt thi gian. Phn ln cc mode ny bin mt nhanh chng sau khi b kch thch, nhng mt vi mode ny c th lan truyn trn mt khang cch xa. 2.3.5.5. Vn tc pha v vn tc nhm Trong tt c sng in t, c nhng im c pha khng i; tc l (t - z) = const. i vi sng phng, nhng im pha khng i ny to nn mt b mt c gi l mt sng. i vi sng nh sng n sc lan truyn dc theo ng dn sng theo phng z (trc ng dn sng), nhng pha khng i ny di chuyn vi vn tc pha:
vp =
dz = dt
(2.58)
Tuy nhin, thc t khng th to ra mt sng nh sng hon ton n sc v nng lng nh sng tng qut l tng cc thnh phn c cc tn s khc nhau. Do tnh trng tn ti l mt nhm cc sng c tn s gn ging nhau lan truyn sao cho dng cui cng c dng b sng. B sng ny khng lan truyn vn tc pha ca cc sng thnh phn m lan truyn vn tc nhm:
vg =
(2.59)
Mt iu quan trng cn c nhn mnh l tn hiu thng tin v cng sut lan truyn
ti vn tc ch khng phi ti vn tc pha. Cng cn phi nh rng vn tc nhm l vn tc m cng sut nh sng lan truyn dc theo si quang trong mt mode xc nh.
2.3.5.6. S tp trung cng sut v iu kin ngng Nh xem xt trong phn 2.3.3, iu kin ngng xc nh mode cao nht m si quang c th h tr. Thut ng h tr ng rng cng sut ca mode ny c tp trung trong li si quang. Hnh 2.22 minh ha iu ny.
37
Chng 2: Si Quang
LP01 LP11 LP02 LP12 LP03 LP13 LP04
1,0
0,2
0 0 2 V = 2,405 4 6 8 10 12 Tha s V
Hnh 2.22 S tp trung cng sut nh l hm s ca tn s c chun ha V Khng phi mode sng no cng truyn c trong si quang. Mi mode LPnm c mt tn s ct tng ng, k hiu l Vcn. Ch khi tn s chun ha V ca si quang ln hn tn s ct Vcn th mode th n mi truyn c trong si quang. Mt vi tr s Vcn bc thp: Vc1 = 2,405 Vc2 = 3,832 Vc3 = 5,138 Vc4 = 5,520 Vc5 = 6,380 Nhc li cng thc (2.9) :
V=
.a .NA
Nh vy V ph thuc vo bc sng. Do , ng vi V = Vcn s c = cn. cn c gi l bc sng ct. Bc sng c1 l mt thng s quang trng. l bc sng ngn nht si lm vic trong vng n mode. Tht vy, si quang l n mode khi V < Vc1 = 2,405 hay
> c1.
.a .NA<
c1
Ni nh vy c ngha l si n mode c vng bc sng truyn dn n mode, song c vng bc sng truyn dn a mode.
38
Chng 2: Si Quang
c1
Vng n mode 0
Hnh 2.23 Bc sng ct v tn s ct V d: Mt si n mode c cc thng s: d=2a=9 m, D=2b=125 m, =0,002, n1=1,46 Nu lm vic bc sng 1300nm th V = Bc sng ct ca si ny l: c =
.a .NA=
.a .n1 2 2
iu ny c ngha: nu truyn nh sng c bc sng ln hn 1,018m th si quang lm vic ch n mode. Ngc li, nu truyn nh sng c bc sng nh hn 1,018m th si quang lm vic ch a mode mc d y l si n mode. Thc t bc sng ct ph thuc vo chiu di, un cong ca si. Si cng di, bn knh un cong cng nh th bc sng ct cng nh, v ngc li, Cng thc xc nh bc sng ct khi bit dng phn b chit sut:
c =
Vc
a .NA
(2.60)
i vi si SI, Vc = 2,405; i vi si GI, Vc = 3,518. 2.3.5.7. ng knh trng mode (MFD) ng knh trng mode l mt thng s quang trng ca si n mode.i vi si quang SI v GI, trng trong si quang n mode c xp x dng phn b Gaussian [1]. Hnh 2.24 cho thy s phn b nng lng trng si quang theo ta bn knh v theo bc sng. Nng lng trng phn b theo hm m trn tit din ngang ca si quang.
39
Chng 2: Si Quang
P/Pmax 1 V1 > V2 > V3
0,5 V1 1/e V2 V3
1 p1
2 p2
p3
r/a
2 p 2a
Hoc:
2,6
(2.61)
(2.62)
V d: Si n mode c: d = 9 m; c = 1,22 m. Nu hot ng bc sng 1,3 m th 2p = 10,37 m. Nu hot ng bc sng 1,55 m th 2p = 12,36 m. 2.3.5.8. Chit sut hiu dng Nh chng ta bit chit sut ca mt mi trng l t s gia vn tc nh sng lan truyn trong chn khng vi vn tc ca nh snh lan truyn trong mi trng y; tc l n = c/v. Chit sut hiu dng l t s gia vn tc trong chn khng vi vn tc lan truyn hay vn tc dn (vguide) [2].
neff =
c vguide
(2.63)
neff =
c
/
(2.64)
Cn lu rng chit sut hiu dng l khc nhau i vi cc mode khc nhau [2].
2.4.
40
Chng 2: Si Quang
C 3 yu t c bn ca si quang nh hng n kh nng ca cc h thng thng tin quang, bao gm:
i vi cc h thng c ly ngn, dung lng thp th yu t ch yu cn quan tm l suy hao. i vi cc h thng tc cao, c ly tng i ln th yu t ch yu cn quan tm l suy hao v tn sc. i vi cc h thng c ly di v dung lng rt ln th ngoi 2 yu t trn cn phi xem xt n c cc hiu ng phi tuyn.
Trong phn ny chng ta s tp trung kho st chi tit cc hin tng suy hao v tn sc. Cc hin tng phi tuyn trong si quang s c tm hiu chi tit trong Bi ging H thng thng tin quang 2; cn y ch trnh by mt cch tng quang. 2.4.1. Suy hao 2.4.1.1. Tng quan Suy hao trn si quang ng mt vai tr rt quan trng trong vic thit k h thng, l tham s xc nh khong cch gia pha pht v pha thu. nh hng ca n c th c tnh nh sau: cng sut ng ra Pout cui si quang c chiu di L c lin h vi cng sut ng vo nh sau : Pout = Pine-L vi l suy hao si quang.
Pout [mW]
Pout
Hnh 2.25 Khi nim suy hao trong si quang Thng suy hao c tnh theo n v l dB/Km, v vy suy hao dB dB/Km c ngha l t s Pout trn Pin i vi L = 1 Km tha mn
10 log10
Pout = dB Pin
hoc
Thng th suy hao si c gn gi tr dng do tng qut h s suy hao c xc nh bng cng thc (2.65) nh sau:
(dB / km) =
P 10 log( in ) L Pout
(2.65)
41
Chng 2: Si Quang
Cc nguyn nhn chnh gy ra suy hao l: do hp th, do tn x tuyn tnh v do un cong 2.4.1.2. Suy hao do hp th Bao gm hp th ca bn thn vt liu ch to si, cn gi l t hp th, v hp th do vt liu ch to si khng tinh khit.
Hin tng t hp th Cc nguyn t ca vt liu ch to si cng phn ng vi nh sng theo c tnh chn lc bc sng. Tc l, vt liu c bn ch to si quang s cho nh sng qua t do trong mt di bc sng xc nh vi suy hao rt nh hoc hu nh khng suy hao. Cn mt s bc sng nht nh s c hin tng cng hng quang, quang nng b hp th v chuyn ha thnh nhit nng. Hnh v 2.26 biu th s suy hao do t hp th trong cc vng bc sng (cc ng hp th cc tm v hp th hng ngoi).
Hin tng hp th do tp cht Nu vt liu ch to thun ty tinh khit th nh sng truyn qua khng b suy hao. Thc t, vt liu ch to hon ton khng tinh khit, m ln cc ion kim loi (Fe, Cu, Cr, ...), v c bit l cc ion OH - ca nc (H2O).
S hp th ca cc tp cht kim loi. Cc h thng thng tin quang hin nay ch yu lm vic ca s th 2 (2 = 1300 nm) v ca s 3 (3 = 1550 nm). Nhng hai ca s ny nh sng li rt nhy cm vi s khng tinh khit ca vt liu. Mc hp th ph thuc vo nng tp cht v bc sng lm vic. Chng hn, nu nng tp cht khong vi phn triu (10-6) th khong vi dB/Km; mun < 1dB/Km th nng tp cht phi l 10-8 10-9. V vi cng ngh ch to si hin nay u ny khng cn lo ngi na.
S hp th ca ion OHS c mt ca ion OH - trong si quang gp phn to ra suy hao ng k. c bit, hp th tng vt ba bc sng: 950 nm, 1240 nm, v 1380 nm. V d: nu nng ion OH - bng 10-6 th 40 dB/Km. V nng cho php ca ion OH- trong ch to si l < 10-9 (mt phn t).
2.4.1.3.
Tn x tuyn tnh trong si quang l do tnh khng ng u rt nh ca li si, c th l nhng thay i nh trong vt liu, tnh khng ng u v cu trc hoc cc khim khuyt trong qu trnh ch to si. Ngoi ra, do thu tinh c to ra t cc loi oxit nh: SiO2, GeO2, P2O5 nn c th xy ra s thay i thnh phn gia chng. Hai yu t ny lm tng s thay i chit sut, to ra tn x. Tn x tuyn tnh lm cho nng lng quang t mt mt lan truyn c truyn tuyn tnh (t l thun vi cng sut mt) sang mt mt khc. Qu trnh ny lm suy hao cng sut quang c truyn i v cng sut c truyn sang mt mt r hay mt bc x (leaky or radiation mode) l nhng mt khng tip tc lan truyn trong li si quang m bc x ra khi si. Tn x tuyn tnh s khng lm thay i tn s tn x. Tn x tuyn tnh thng c phn thnh hai loi: tn x Rayleigh v tn x Mie.
42
Chng 2: Si Quang
Tn x Rayleigh: xy ra do s khng ng nht c kch thc nh hn bc sng (khong 1/10) trong si quang lm cho tia sng b ta ra nhiu hng. H s tn x Rayleigh c tn nh sau [1]: 8 3 8 2 n p c KTF 34
R =
Trong :
R: h s tn x Rayleigh,
(2.66)
K: hng s Boltzman. H s tn x Rayleigh lin h vi h s suy hao truyn dn (transmission loss factor) nh sau: L =exp(-RL) Vi L l di si quang (o bng mt). H s suy hao truyn dn trn mt kilometre s l Lkm c tnh t cng th (2.3) vi L=1000 (mt). Do h s suy hao do tn x Rayleigh s l:
(dB/km)=10log10(1/ L km)
(2.67)
(2.68)
Tn x Mie: xy ra do s khng ng nht c kch thc nh tng ng vi bc sng (ln 1/10) lan truyn trong si quang v ch yu l trong hng ti (hng lan truyn). Tn x ny c th gim n mc khng ng k bng cc bin php gim tnh khng ng nht nh: loi b tp cht trong qu trnh sn xut thy tinh, iu khin cht ch qu trnh ko v bc si quang, tng lch chit sut tng i.
43
Chng 2: Si Quang
Hnh 2.26 Suy hao bn trong si quang Hnh 2.26 cho thy c 3 di bc sng (ca s) c suy hao thp c th s dng cho thng tin quang l 0.8m, 1.3m v 1.55m tng ng vi cc suy hao c bn l 2.5, 0.4 v 0.25 dB/km (trong h thng thng tin quang c trng, mt tn hiu c th b suy hao khong 20-30 dB trc khi cn c khuch i hoc ti to. Vi suy hao 0.25 dB/Km, tng ng c th truyn mt qua mt on di khong 80-120 Km). 2.4.1.4. Suy hao do un cong Suy hao ca si quang mt cch tng qut c phn lm hai loi: suy hao bn trong v suy hao bn ngoi. Suy hao bn trong (gm suy hao hp th, suy hao do tn x m ta xt trn) thuc v bn cht ca si quang do qu trnh ch to, cng ngh ch to m ra. Suy hao bn ngoi khng thuc v bn cht ca si, l suy hao do un cong khi vn hnh, s dng si trn thc t. Suy hao un cong gm c hai loi:
Un cong vi m: l si b cong nh mt cch ngu nhin, trng hp ny thng xy ra khi si c bc thnh cp. Un cong v m: l un cong c bn knh un cong ln hn hoc tng ng ng knh si.
Khi nh sng ti ch si quang b un cong, mt phn nh sng s ra ngoi lp bc. Si b un cong t, ch mt phn nh nh sng lt ra ngoi. Si cng b un cong suy hao cng tng. Do ngi ta qui nh bn knh un cong cho php [1]:
Rc =
2 4 n12 n2
3n12
3/ 2
(2.69a)
T cng thc trn ta thy c th gim suy hao do un cong bng cch:
Thit k si quang c chnh lch chit sut ln; Hat ng bc sng ngn hn c th
44
Chng 2: Si Quang
Rcs =
(n
20
2 n2
2 1
3/ 2
2.748 0.996 c
(2.69b)
Nguyn nhn gy ra un cong: ch to cp (xon rut cp), lp t cp. Khi qun cp cng nh khi lp t cp, ch nn un cong si vi bn knh R < Rc. Gi tr khuyn co Rc = 30 mm 50 mm. 2.4.1.5. Suy hao v di thng Di thng c th c xc nh bng hoc f. Chng lin h vi nhau bi phng trnh [3].
c 2
(2.70)
Phng trnh ny c th rt ra t quan h f = c/ . Xt cc bc sng 1.3 v 1.5 m, y l cc bc sng c bn ca h thng thng tin quang ngy nay, di thng hu ch c th c tnh da trn suy hao dB trn km trong h s 2, c xp x 80 nm bc sng 1.3 m v 180 nm bc sng 1.55 m. Trong tn s quang, di thng ny ln n khong 35000 GHz. y l mt di thng rt ln, trong khi tc bit cn cho cc ng dng ngy nay khng vt qu vi chc Mbps. Di thng hiu dng ca si quang trong hu ht cc mng ng di ngy nay b gii hn bi di thng b khuch i EDFA (Erbium Dope Fiber Amplifier). Da vo kh nng sn c ca b khuch i, suy hao bc sng = 1.55 m c chia lm ba vng nh hnh 2.26. Vng gia t 1530-1565nm l di C ni m h thng WDM hot ng s dng b khuch i EDFA thng thng (Conventional). Di t 1565-1625 nm, cha cc bc sng di hn trong di C, c gi l di L v c s dng trong cc h thng WDM dung lng cao ngy nay s dng b khuch i GSEDA (Gain-Shifred Erbium-Doped Amplifier). Di di 1530 nm, gm nhng bc sng ngn hn di C, c gi l di S. B khuch i quang si Raman (Fiber-Raman Amplifier) c s dng khuch i di ny. 2.4.2. Tn sc 2.4.2.1. Tng quan
Trong mt si quang, nhng tn s nh sng khc nhau v nhng mt khc nhau cn thi gian khc nhau truyn mt on t A n B. Hin tng ny gi l tn sc v gy ra nhiu nh hng khc nhau. Ni chung, tn sc dn n s co gin xung trong truyn dn quang, gy ra giao thoa gia cc k t, tng li bit my thu v dn n gim khong cch truyn dn.
Hnh 2.27 Tn sc lm rng xung ng ra tng tn sc tng cng ca si quang, k hiu l Dt, c xc nh:
45
Chng 2: Si Quang
Dt =
i2
(2.71)
C hai loi :
2.4.2.2.
Nguyn nhn: Khi phng nh sng vo si a mode, nng lng nh sng phn thnh nhiu mode. Mi mode lan truyn vi vn tc nhm khc nhau nn thi gian lan truyn ca chng trong si khc nhau. Chnh s khc nhau v thi gian lan truyn ca cc mode gy ra tn sc mode. Xc nh tn sc mode ca si a mode SI : Trong si a mode SI, mi tia sng i vi cng mt vn tc:
v=
c n1
xc nh tn sc mode trong si a mode SI, ta xt chnh lch thi gian lan truyn gia hai mode ngn nht v di nht trong si quang di L (Km). l tia 1 v tia 2 (xem hnh v 2.28).
Lp bc n2
c
Tia 1
max
900
Li n1
Tia 2
L [km]
Hnh 2.28 Tn sc mode trong si a mode SI Tia 1 (tia ngn nht) i trng vi trc ca si quang. Tia 2 (tia di nht) l tia ng vi gc ti bng gc ti hn c.
46
Chng 2: Si Quang
d1 Ln L = = 1 = Tmin v (c / n1 ) c L
cos
T2 = Tmax =
Ln12 cn2
(2.72)
Dmod e ( SI ) = Tmod e ( SI )
vi
2 n12 n2 n1 n2 (v << 1). 2n12 n2
(2.73)
(NA)2
2n1
Dmod e ( SI ) = Tmod e ( SI )
L( NA)2 2cn1
(2.74)
Hai biu thc gn ng (2.73) v (2.74) thng c s dng nh gi tri rng xung cc i do tn sc mode gy ra trong si a mode SI c chiu di L Km. tri rng xung cc i trn mi Km si c xc nh bi:
d mod e ( SI ) =
Dmod e( SI ) n1 L c
(2.75)
Hoc
47
Chng 2: Si Quang
d mod e ( SI )
(NA)2
2cn1
(2.76)
Mt i lng hu ch na c quan tm n trong tn sc mode l tri rng xung hiu dng mode(SI). Quan h gia mode(SI) v Tmode (SI) [1]:
2 mod e ( SI )
1 Tmod e ( SI ) = 3 2
(2.77)
mod e ( SI )
(2.78)
Phng trnh (2.78) cho php xc nh p ng xung hiu dng ca si a mode chit sut nhy bc. S khc nhau gia Tmode (SI) v mode(SI) [1]:
Khi tnh Tmode (SI), gi tr Tmode (SI) l gi tr tri rng xung ln nht m tn hiu ng ra khng chng lp ln nhau. Khi ny tc bit cc i c th t c l:
BT (max) =
1 2Tmod e ( SI )
(bps )
(2.79)
C mt cch nh gi khc v tc bit cc i ca mt knh quang. Ta xem xung ng ra c dng phn b Gauss c rng hiu dng l mode(SI). Cch phn tch ny cho php tn ti mt lng chng lp xung no ca tn hiu ng ra nhng vn m bo c t s SNR u thu. Khi ny tc bit cc i xp x:
BT (max) =
0.2
mod e ( SI )
(2.80)
V d 1
Mt tuyn quang 6Km dng si a mode SI, li c chit sut n1 bng 1,5, chnh lch chit sut tng i = 1%. Hy xc nh: (a) Thi gian chnh lch gia mode nhanh nht v mode chm nht . (b) tri rng xung hiu dng do tn sc mode trn tuyn. (c) Tc bit cc i c th t c, gi s ch c tn sc mode. (d) Tch di thng vi chiu di cu (c).
Gii
48
Chng 2: Si Quang
(a) p dng phng trnh (2.72), chnh lch thi gian gia mode nhanh nht v mode chm nht l:
Tmode (SI)
Ln1 6.10 3 [m] 1,5 0,01 = 300 [ns] = c 3.10 8 [m / s ] Ln1 6.10 3 1,5 0,01 = = 86,7 ns 2 3.c 2 3 3.10 8
mod e ( SI )
(c) Tc bit cc i c th nh gi theo hai cch: Cch 1: Tc bit cc i vi gi s khng c s chng lp xung ng ra: BT(max) = Cch 2: Tnh tc bit cc i bng cch s dng tri rng xung hiu dng: BT(max) =
1 2Tmose( SI )
0.2
mod e ( SI )
(e) S dng tc bit cc i cu (c), ta c: BoptL = 2,3 6 = 13, 8 [MHz.Km] i vi si a mode GI, tn sc mode gim n ti thiu. tri rng xung cc i:
Ln1 2 8c
(2.81)
mod e (GI )
Ln12 20 3.c
12 5
(2.82)
Lu : Cng thc trn thu c khi dng phn b chit sut ca li c dng ti u:
g opt . = 2
(2.83)
V d 2
Hy so snh tri rng xung hiu dng trn mi Km do tn sc mode ca si a mode chit sut nhy bc trong v d 1 vi si a mode chit sut gim dn c phn b chit sut ti u c cng chit sut li n1 v .
Gii
T v d 1, ta suy ra:
49
Chng 2: Si Quang
mode (SI)[L = 1Km] =
mod e ( SI )
L
86,7[ ns ] 6[ km]
= 14,4[ ns / Km]
S dng cng thc (2.82), tri rng xung hiu dng trn 1Km ca si c chit sut gim dn l:
mode (GI)[L = 1Km]
Ln12
20 3c
2 = 14,4[ ps / Km]
T v d trn ta thy tn sc mode ca si GI c ci tin n 1000 ln. Tuy nhin thc t ch c th t c khong 100 ln, do kh iu khin trn ton si c cng mt dng phn b. Hnh 4.31 biu din c tuyn tri rng xung do tn sc mode theo g.
Tn sc vt liu
Nguyn nhn Nguyn nhn gy ra tn sc vt liu: do s chnh lch cc vn tc nhm ca cc thnh phn ph khc nhau trong si. N xy ra khi vn tc pha ca mt sng phng lan truyn trong mi trng in mi bin i khng tuyn tnh vi bc sng, v mt vt liu c gi l tn ti tn sc cht liu khi o hm bc hai ca chit sut theo bc sng khc khng (d2n/d2 0). tri rng xung do tn sc vt liu c th thu c bng cch kho st thi gian tr nhm trong si quang. Vn tc pha v vn tc nhm Trong tt c sng in t, c nhng im c pha khng i. i vi sng phng, nhng im pha khng i ny to nn mt b mt c gi l mt sng. i vi sng nh sng n sc lan truyn dc theo ng dn sng theo phng z (trc ng dn sng), nhng pha khng i ny di chuyn vi vn tc pha:
vp =
dz = dt
(2.84)
50
Chng 2: Si Quang
Tuy nhin, thc t khng th to ra mt sng nh sng hon ton n sc v nng lng nh sng tng qut l tng cc thnh phn c cc tn s khc nhau. Do tnh trng tn ti l mt nhm cc sng c tn s gn ging nhau lan truyn sao cho dng cui cng c dng b sng. B sng ny khng lan truyn vn tc pha ca cc sng thnh phn m lan truyn vn tc nhm:
vg =
(2.85)
Nu lan truyn trong mt mi trng v hn c chit sut n1 th hng s lan truyn (c th c vit nh sau:
= n1
T (2.84) suy ra:
n1 c
(2.86)
vp =
Tng t, t (2.85) suy ra vn tc nhm:
c = n1
(2.87)
vg =
Th t (2.86) vo (2.88) v lu :
d d = d d
(2.88)
=
Ta c:
2c
d = d
1
d 2 vg = n1 d
vg = c n1 dn1 d
=
1 dn1 n1 = 2 d 2
c N g1
(2.89)
Vi :
N g1 = n1
Ng1 gi l chit sut nhm. Thi gian tr nhm (Group delay)
dn1 d
(2.90)
Thi gian lan truyn (thi gian tr nhm) ca mt xung nh sng lan truyn dc theo mt n v chiu di si quang:
g =
vg
N g1 = = c
n1 c
dn1 d
(2.91)
i vi ngun quang c rng ph hiu dng v c bc sng trung bnh , tri rng xung hiu dng do tn sc c th xc nh bng khai trin Taylor theo :
51
Chng 2: Si Quang
d g d 2 g g = +2 + ... 2 d d
B qua cc thnh phn bc cao, suy ra: (2.92)
g =
Vi
d g d
(2.93)
dn n 1 2 2 d g d 1 d = dn1 d n1 dn1 = d n1 = 2 d d c d c d2 c d d
(2.94)
g =
d 2 n1 2 c d
(2.95)
Nu si quang di L[Km] th tri rng xung hiu dng hay tn sc cht liu trong si quang l:
m = L g =
t:
L d 2 n1 2 c d
(2.96)
M=
d g d 2 n1 = d c d2
(2.97)
(2.98)
d 2 n1 =0,025. Hy xc nh h d 2
so tn sc vt liu M bc sng = 0,85 m, v tnh tri rng xung hiu dng trn mi Km khi ngun quang LED pht ra bc sng 850 nm c rng ph hiu dng = 20nm. Gii H s tn sc vt liu:
52
Chng 2: Si Quang
H s tn sc vt liu l mt i lng ph thuc vo vt liu ch to v bc sng nh sng lan truyn trong si quang. Di y l th biu din gi tr ca M theo bc sng ca si silica.
ngha vt l ca M: tn sc vt liu cho bit mc ni rng xung ca mi nm b rng ph ngun quang qua mi Km si. Tn sc ng dn sng
2.4.2.4.
i vi si n mt, khi ni n tn sc sc th, ngoi tn sc vt liu ta cn phi xt n tn sc ng dn sng. Khi nh sng c ghp vo si quang truyn i, mt phn chnh truyn trong phn li si, phn nh truyn trong phn lp v vi nhng vn tc khc nhau do chit sut trong phn li v v ca si quang khc nhau, minh ha trn hnh 2.31. S khc bit vn tc truyn nh sng gy nn tn sc ng dn sng. Tn sc ng dn sng Dwg() cng l mt hm theo bc sng nh trn hnh 2.31 [2].
0 (a)
0 (b)
0 (c)
Hnh 2.30 Tn sc ng dn sng: (a) Phn li ca xung; (b) Phn lp bc ca xung; (c) Xung tng cng
53
Chng 2: Si Quang
(2.99) (2.100)
C th thy r ngha vt l ca tn sc mu khi so snh s lan truyn anh sng qua mt lng knh nh minh ha trn hnh 2.32 vi s lan truyn ca nh sng trong si quang nh trn hnh 2.33.
Hnh 2.32 Khi nh sng trng truyn qua lng knh cc bc sng khc nhau s b ung cong vi cc gc khc nhau to thnh hin tng cu vng. chnh l hin tng tn sc.
54
Chng 2: Si Quang
D LIU VO B pht Laser D LIU RA B thu quang
rng ph =
L
Tn sc mu trong si quang lm cho cc bc sng lan truyn vi vn tc khc nhau, v gy ra tr lan truyn
Hnh 2.33 nh sng lan truyn trong si quang s b tn sc nh trn hnh 2.32 2.4.2.5. Tn sc phn cc mode Mc d ta gi si quang l n mt nhng trn thc t n lun truyn 2 mt sng c gi chung cng mt tn. Cc mt ny l cc sng in t c phn cc tuyn tnh truyn trong si quang trong nhng mt phng vung gc vi nhau. Nu chit sut ca si quang l khng nh nhau trn phng truyn ca hai mt trn, hin tng tn sc phn cc mt xy ra. Minh ha trn hnh 2.34. S khc nhau gia cc ch s chit sut gi l khc x kp hay lng chit si
(Birefringence).
Hnh 2.34 Minh ho tn st phn cc mode Trn thc t, hng s lan truyn ca mi phn cc thay i theo chiu di si quang cho nn thi gian tr trn mi on si quang l ngu nhin v c xu hng kh ln nhau. Do tn sc phn cc mt t l tuyn tnh vi cn bc 2 chiu di si quang [2]:
t PMD = D PMD L
2.4.2.6. Mi quan h gia tn sc v di thng
(2.101)
55
Chng 2: Si Quang
Mi quan h gia di thng vi tc bit Hai m thng dng trong h thng thng tin l m tr v khng (RZ) v m khng tr v khng. Gi B v BT ln lt l di thng v tc ca tn hiu. Ta c [2] : i vi m NRZ:
B=
i vi m RZ
1 BT 2
(2.102)
B = BT
Mi quan h gia tn sc v di thng
(2.103)
Theo cng thc (2.79) v (2.80) ta c th tnh c tc bit cc i c th t c.Ty theo loi m ng truyn theo cc cng thc (2.102) v (2.103) ta c th suy ra di thng B. tri rng xung quyt nh kh nng mang thng tin ca si quang, m tri rng xung t l tuyn tnh vi chiu di si quang, tc di thng t l nghch vi khong cch thng tin. iu ny dn n m thng s hu ch hn i vi vic nh gi kh nng mang thng tin ca si quang, l tch di thng vi chiu di, k hiu l BL hay BxL. n v o: [MHz.Km]. Ta c cng thc lin h gia B v BL:
B = BL.L-
(2.104)
Vi: L l chiu di si quang; l hng s c gi tr 0,5 1, ph thuc vo chiu di L. Thng = 0,6 0,8. V tn sc ph thuc bc sng nn di thng cng ph thuc bc sng. 2.4.3. Cc hiu ng phi tuyn
Hiu ng quang c gi l phi tuyn nu cc tham s ca n ph thuc vo cng nh sng (cng sut). Cc hin tng phi tuyn c th b qua i vi cc h thng thng tin quang
hot ng mc cng sut va phi (vi mW) vi tc bit ln n 2.5 Gbps. Tuy nhin, tc bit cao hn nh 10 Gbps v cao hn v/hay mc cng sut truyn dn ln, vic xt cc hiu ng phi tuyn l rt quan trng. Trong cc h thng WDM, cc hiu ng phi tuyn c th tr nn quan trng thm ch cng sut v tc bit va phi. Cc hiu ng phi tuyn c th chia ra lm hai loi. Loi th nht pht sinh do tc ng qua li gia cc sng nh sng vi cc phonon (rung ng phn t) trong mi trng silica- mt trong nhiu loi hiu ng tn x m chng ta xem xt l tn x Rayleigh. Hai hiu ng chnh trong loi ny l tn x do kch thch Brillouin (SBS) v tn x do kch thch Raman (SRS). Loi th hai sinh ra do s ph thuc ca chit sut vo cng in trng hot ng, t l vi bnh phng bin in trng. Cc hiu ng phi tuyn quan trng trong loi ny l hiu ng t iu pha (SPM - Self-Phase Modulation), hiu ng iu ch xuyn pha (CPM - CrossPhase Modulation) v hiu ng trn bn bc sng (FWM - Four-Wave Mixing). Loi hiu ng ny c gi l hiu ng Kerr. Trong cc hiu ng tn x phi tuyn, nng lng t mt sng nh sng c chuyn sang mt sng nh sng khc c bc sng di hn (hoc nng lng thp hn). Nng lng mt i b hp th bi cc dao ng phn t hoc cc phonon (loi phonon lin quan n s khc nhau gia SBS v SRS). Sng th hai c gi l sng Stokes. Sng th nht c th gi l sng bm
56
Chng 2: Si Quang
(Pump) gy ra s khuch i sng Stokes. Khi sng bm truyn trong si quang, n b mt nng lng v sng Stokes nhn thm nng lng. Trong trng hp SBS, sng bm l sng tn hiu v sng Stokes l sng khng mong mun c to ra do qu trnh tn x. Trong trng hp SRS, sng bm l sng c nng lng cao v sng Stokes l sng tn hiu c khuch i t sng bm. Ni chung, cc hiu ng tn x c c trng bi h s li g, c o bng m/w (meters per watt) v rng ph f (i vi li tng ng) v cng sut ngng Pth ca nh sng ti - mc cng sut m ti suy hao do tn x l 3 dB, tc l mt na cng sut trn ton b di si quang. H s li l mt i lng ch cng ca hiu ng phi tuyn. Trong trng hp t iu pha SPM, cc xung truyn b hin tng chirp (tn s xung truyn i thay i theo thi gian). iu ny lm cho h s chirp (chirped factor) tr nn ng k cc mc nng lng cao. S c mt ca hin tng chirp lm cho hiu ng gin xung do tn sc mu tng ln. Do vy, chirp xy ra do SPM (SPM induced chirp) c th gy tng gin xung do tn sc mu trong h thng. i vi cc h thng tc bit cao, chirp do SPM c th lm tng mt cch ng k gin xung do tn sc mu thm ch cc mc cng sut va phi. nh hng ca SPM khng ch ph thuc vo du tham s GVD (Group Velocity Dispersion) m cn ph thuc vo chiu di ca h thng. Trong h thng WDM a knh, chirp xy ra trong mt knh ph thuc vo s thay i chit sut theo cng ca cc knh khc. Hiu ng ny c gi l hiu ng iu ch xuyn pha (CPM - Cross-Phase Modulation). Khi xem xt hin tng chirp trong mt knh do s thay i chit sut theo cng ca chnh knh , ta gi l hiu ng ny SPM. Trong cc h thng WDM, mt hiu ng quan trng khc l hiu ng trn bn bc sng. Nu h thng WDM bao gm cc tn s f1, f2, , fn, hiu ng trn bn bc sng sinh ra cc tn hiu ti cc tn s nh l 2fi - fj, v fi + fj - fk. Cc tn hiu mi ny gy ra xuyn knh (crosstalk) vi cc tn hiu c sn h thng. Xuyn knh ny nh hng c bit nghim trng khi khong cch gia cc knh hp. Vic gim tn sc mu lm tng xuyn knh gy ra bi hiu ng trn bn bc sng. V vy, h thng s dng si quang dch chuyn tn sc chu nh hng ca hiu ng trn bn bc sng nhiu hn l h thng s dng si n mt. Tuy nhin hin tng ny c th loi b nu duy tr mt t tn sc mu trong si quang [3]. Nhn chung cc nh hng ca cc hiu ng phi tuyn gim i khi s dng si quang c din tch li hiu dng ln [3].
2.5.
MT S LOI SI QUANG MI
Nhn chung khi xem xt cc yu t si quang lin quan n kh nng ca h thng thng tin quang, cn phi cp ti ba yu t c bn nht l suy hao, tn sc, v hiu ng phi tuyn xy ra trong si. Tuy nhin, i vi cc h thng khc nhau th mc nh hng ca cc yu t ny cng khc nhau. V d:
i vi cc h thng c ly ngn, dung lng thp th yu t ch yu cn quan tm l suy hao. i vi cc h thng tc cao, c ly tng i ln th yu t ch yu cn quan tm l suy hao v tn sc. i vi cc h thng c ly di v dung lng rt ln th ngoi hai yu t trn cn phi xem xt n c cc hiu ng phi tuyn.
57
Chng 2: Si Quang
Si quang ang c s dng rng ri hin nay trong cc h thng hin nay l si n mode SMF-28, G.652. Cc c tnh truyn dn ca si quang ny c m t trong phn 2.4. Cc ng cong m t tn sc v suy hao ca si n mode cho thy rng suy hao ca si t gi tr nh nht vng bc sng 1500 nm nhng tn sc c gi tr thp nht (bng khng) li bc sng 1300 nm. Nu c hai yu t suy hao v tn sc u t gi tr ti u th s c c tuyn thng tin n knh c ly truyn dn rt xa v tc bit rt ln. t c iu ny, ngi ta iu chnh cc tham s c bn ca si nhm dch chuyn tn sc ti thiu ti ca s c suy hao nh nht (ca s 1550 nm). Tn sc trong si n mode ch yu l tn sc vt liu v tn sc ng dn sng. Tn sc vt liu ca si tiu chun lm t SiO2 thng c gi tr bng 0 ps/km.nm ti bc sng 1270 nm, nhng nu pha thm mt s tp cht nh GeO2 v P2O5 vo li si th gi tr tn sc vt liu s dch chuyn v cc bc sng ln hn 1270 nm, nhng li lm tng suy hao si. Nh vy, s rt kh thay i c tn sc vt liu c bn. Tuy nhin, li hon ton c th thay i tn sc dn sng bng cch s i mt ct ch s chit sut phn bc n gin li si thnh mt ct ch s chit sut phc tp hn cho ra c gi tr tn sc mong mun. Si quang dch chuyn tn sc (DSF, G.653) c tn bng tng bng khng ti bc sng gn 1550 nm c ch to theo nguyn l ni trn. Hnh 2.35 minh ho mt ct ch s chit sut ca si quang DSFG.653
Hnh 2.35 Cc mt cc ch s chit sut (a) Si n mode thng thng (SMF-28, G.652) (b) Si tn sc dch chuyn (DSF, G.653) Si quang DSF-G.653 ch ph hp cho cc h thng n knh hot ng bc sng 1550 nm. Cc h thng ghp knh theo bc sng quang (WDM) bn cnh hai yu t suy hao v tn sc, cn chu nh hng ca cc hiu ng phi tuyn. Cc loi si quang mi cng c pht trin lm gim nh hng ca cc hiu ng ny. Di y chng ta s tp trung xem xt cc c tnh ni bt ca cc loi si quang mi ny. Bn c nn tham kho thm phn Cc hiu ng phi tuyn trong bi ging H thng thng tin quang 2 hiu r hn phn ny. Si quang dch chuyn tn sc khc khng (NZ-DSF) G.655 Mc d si quang dch chuyn tn sc (DSF) gii quyt trit cc nh hng do tn sc mu gy ra ca s bc sng 1550 nm. Tuy nhin, n li khng thch hp dng trong h thng WDM do s thit thi nghim trng v cng sut do hiu ng trn bn bc sng v cc s phi tuyn khc gy ra. S thit thi ny s c loi b nu c mt t tn sc mu hin din trong si do s tng tc ca cc sng khc nhau khi lan truyn vi vn tc nhm khc nhau. iu ny dn n s pht trin ca cc loi si dch chuyn tn sc khc khng (NZ - DSF). Cc loi si ny c tn sc mu khong t 1 n 6 ps/nm.km hoc l -1 n -6 ps/nm.km ca s 1550 nm. iu ny ct gim nh hng ca cc hiu ng phi tuyn trong khi vn gia nguyn cc u im
58
Chng 2: Si Quang
ca si DSF. Loi si mi ny ang c xy dng trong cc cng trnh cc tuyn di Bc M. Chng hn, si quang LS ca Corning c bc sng tn sc khng bc sng 1560 nm v tn sc mu nh khong 0.092 ( - 1560) ps/nm.km ca s bc sng 1550 nm v si TrueWave ca cng ngh Lucent Technologies. Bi v tt c cc si NZ - DSF c ch to c gi tr tn sc khc khng rt nh di C nhng vn c gi tr khng ngoi di C, nm trong di L hoc di S. Trong nhng trng hp ny, mt phn ln ca di bng xung quanh bc sng tn sc s khng dng do hiu ng trn bn bc sng. Si TeraLight ca Alcatel l mt loi si NZ - DSF c tn sc khng di bn di bc sng 1440 nm v v vy c s dng c 3 di. Tn sc mu ngoi vic phi c gi tr nh, cn phi c dc nh (i vi bc sng). dc nh lm gim tri rng xung do tn sc mu tch ly gia cc knh khc nhau trong mt h thng WDM. Nu tri rng nh, tc l tn sc mu tch ly trn cc knh khc nhau gn nh l ng nht, c th b tn sc mu tch ly trn tt c cc knh bng mt b b tn sc mu duy nht. Phng php ny s r hn khi s dng b b tn sc mu trn mi knh. dc tn sc mu ca cc loi si TrueWave, TrueWave RS ( dc gim) v LEAF (s cp di y) c minh ha hnh 2.36. Si TrueWave RS ca Lucent c ch to c gi tr dc tn sc mu nh hn khong 0.05 ps/nm.km2 so vi cc loi si NZ - DSF khc c dc trong khong 0.07 0.4 ps/nm.km2.
TrueWave RS
Di C
1550
Di L
1570 1590 1610 Bc sng (nm)
Si quang din tch hiu dng li ln nh hng ca s phi tuyn c th gim c khi ch to loi si quang c din tch li hiu dng ln. Nh thy rng cc si quang dch chuyn tn sc khc khng c gi tr tn sc mu b trong khong 1550 nm ti thiu s nh hng ca tn sc mu, nhng khng may, cc loi si ny li c din tch hiu dng li nh hn. Gn y, si NZ DSF c din tch hiu dng li ln - trn 70 m2, c Corning (LEAF) v Lucent (TrueWave XL) pht trin. Din tch ny ln hn nhiu so vi 50m2 ca si NZ - DSF bnh thng v nh hn 85m2 ca si SMF. Do vy, cc loi si ny t c s tha hip tt hn gia tn sc mu v s phi tuyn hn l cc si NZ - DSF bnh thng. Tuy nhin, khuyt im ca cc loi si ny l c dc tn sc mu
59
Chng 2: Si Quang
ln hn, khong 0.11 ps/nm.km so vi 0.07 ps/nm.km i vi loi si NZ - DSF khc v khong 0.05 ps/nm.km2 i vi loi si gim dc. Din tch li hiu dng ln cng lm gim hiu qu ca vic khuch i phn b Raman (xem phn khuch i quang trong bi ging H thng thng tin quang 2). Mt ct chit sut khc x tiu biu ca si LEAF c trnh by hnh 2.37. Vng li gm ba phn. Phn st bn trong nht, chit sut thay i theo dng tam gic. Phn vnh khuyn ( gia) c chit sut bng vi chit sut lp v. Phn ngoi cng ca lp li tip theo c hnh vnh khuyn c chit sut cao hn. Phn gia ca li l phn c chit sut thp hn, khng gy tiu hao cng sut v v vy, cng sut c phn b trn din tch ln hn. iu ny lm gim tn hao nng lng trong li v lm tng din tch hiu dng ca si. Hnh 2.38 m t phn b nng lng trong li ca si DSF v LEAF.
2 2
Hnh 2.38 S phn b cng sut trong li ca si DSF v LEAF. Cng sut trong si LEAF c phn b vi din tch rng hn
Cc si quang tn sc m v dng Mt s si quang c thit k c c tn sc mu dng v m trong di 1550 nm. Tn sc mu ca si c tn sc mu dng v m trong di 1550 nm c trnh by trong hnh 2.39. Si c tn sc mu dng c s dng cho cc h thng trn t lin, cn si tn sc mu m c s dng cho cc h thng di bin. (i vi vic b tn sc mu th ngc li: si quang
60
Cng trng
Chng 2: Si Quang
c tn sc mu m c s dng trn t lin, si c tn sc mu dng dng cho cc h thng ngm di bin). C tn sc mu m v dng u gy ra gin xung v gin xung ny ph thuc vo ln tn sc mu m khng ph thuc vo du ca n (khi khng c mt ca s chirp v cc s phi tuyn). V vy, ti sao li cn cc loi si quang c tn sc mu khc du nhau, tn sc mu dng cho h thng t lin v tn sc mu m cho cc h thng di bin. hiu s tn ng ny, chng ta cn hiu cc hin tng phi tuyn khc: tnh bt n iu ch (Modulation Instability). iu ny c th gii thch nh sau [3]: Khi b chirp dng sn sau ca xung b dch n tn s f < f0 v sn trc ca xung b dch n tn s f > f0. iu ny c ngha l ph ca tn hiu b gin ra trong qu trnh truyn dn. Khi tn sc mu l dng thnh phn tn s cao (f > f0) s lan truyn chm hn thnh phn tn s thp (f < f0) nn xung b co li (nguyn l ca truyn dn soliton). SPM lm cho cc xung chirp dng (xem bi ging H thng thng tin quang 2). cc mc cng sut cao, s tc ng qua li gia hai hin tng ny - tn sc mu v chirp do SPM- dn n gy (breakup) xung rng tng i (trong khong thi gian 100 ps, tng ng xp x vi tc truyn dn 10 Gbps) thnh cc lung xung ngn (khong vi pico giy). Hin tng ny gi l hin tng khng n nh iu ch v dn n tng ng k t l bit li. S khng n nh iu ch ch xy ra trong si quang tn sc mu dng v v vy, c th trnh bng cch s dng si c tn sc mu m. Cc nh hng ca n i vi si quang tn sc mu dng c th c ti thiu khi dng cc mc cng sut thp hn. Cc h thng WDM khng th hot ng quanh bc sng tn sc khng ca si quang do nh hng nghim trng ca hiu ng trn bn bc sng. i vi si quang dch chuyn tn sc dng, bc sng tn sc khng nm di di bc sng 1550 nm v khng nm trong di L. Do , cc h thng s dng si quang tn sc mu dng c th nng cp c th s dng di L (xem hnh 2.26). Tnh nng cp l mt c tnh quan trng ca h thng t lin. Do , si quang tn sc mu dng th thch hp cho h thng t lin, v mc cng sut c iu khin s bt n iu ch l khng ng k. Tuy nhin, i vi cc tuyn di bin, vic s dng cc mc cng sut ln hn th rt quan trng do khong cch tuyn di. Nhng tuyn ny khng c kh nng nng cp bng bt c phng php no, do n c th di y i dng, v vy s dng di L i vi nhng si ny th khng c kh nng. Do vy, si quang tn sc mu m c dng cho cc tuyn di bin. V si tn sc mu m dng cho cc tuyn di bin, tn sc mu c th c b bng cch dng si quang n mt chun (SMF) c tn sc mu dng, ngha l vic thay i tun t cc on si quang SMF c tn sc mu dng v tn sc mu m c th gi cho tn sc mu tng cng thp. iu ny thch hp s dng si quang b tn sc do chng c nhy hn i vi cc hiu ng phi tuyn bi v din tch hiu dng li ca n thp. Ch rng tt c cc si quang xem xt c dc tn sc mu dng, tc l tn sc mu tng khi bc sng tng. iu ny ch yu l dc tn sc vt liu ca si quang silica l dng v thng hn hn dc tn sc m ca tn sc ng dn sng (xem hnh 2.31). Si quang c dc tn sc mu m th hu dng trong vic b dc tn sc mu. Trong khi c kh nng ch to si quang tn sc mu m (trong di 1550 nm) vi dc m, th khng c kh nng ch to si c tn sc mu dng vi dc m. Hnh 2.39 tm tt tn sc mu trong di C v dc tn sc mu ca tt c cc loi tho lun.
61
Chng 2: Si Quang
Tn sc (ps/nm.km)
i t S
c ns
ng d
n i t
sc
2.6.
2.6.1.1.
CP SI QUANG
Yu cu i vi si quang
2.6.1. Sn xut si quang m bo nhng tnh nng truyn dn nh sng tt v c tui th cao, si quang cn p ng nhng yu cu ngt ngho sau:
V c: bn vng, khng b t, gy vi tc ng ca lc ko, lc ct ngang, v lc un cong. Khng b dn n qu ln do tc ng ca lc ko thng xuyn. Tc lo ho chm. V c tnh truyn dn nh sng: Vt liu phi rt tinh khit, khng c tp cht. Cu to lp bc v li u n, khng c ch khuyt tt, khng c ch khng ng nht.
Ch to si quang Theo vt liu ch to, si quang c th phn loi thnh: Si Silica (SiO2) (Silica fiber). Si hp cht thy tinh (Multi-component glass fiber). Si c lp bc bng plastic (Plastic - clad fiber). Si ton bng plastic (All - plastic fiber).
Hu ht si dng trong vin thng l si Silica. Qu trnh ch to si bao gm hai giai on chnh:
To mu tin ch (Preform): Mu tin ch l mt thanh thy tinh c chit sut li n1, lp bc n2 iu chnh c trong qu trnh ch to bng cch thay i thnh phn v nng cht ph gia. Hay ni cch khc, mu tin ch c hnh dng si quang trong tng lai.Nh vy cht lng mu tin ch quyt nh suy hao v tn sc ca si quang.
62
Chng 2: Si Quang
Ko si (Drawing): Trong qu trnh ko si, nhit t nng phi, tc ko quyt nh thng s hnh hc v sc bn c hc.
Phng php nu chy thy tinh. Trong phng php ny c chia lm hai phng php: Phng php ng, v Phng php ni nu i. ng hi ha cht bn trong IVD (Inside Vapour Deposition). Trong phng php ny c hai k thut: MCVD (Modified Chemical Vapour Deposition) v PCVD (Plasma Chemical Vapour Deposition). ng hi ha cht bn ngoi OVD (Outside Vapour Deposition). ng hi ha cht dc theo trc VAD (Vapour Axial Deposition).
PHNG NU CHY THY TINH Phng php ng L mt trong nhng k thut u tin s dng cch y 20 nm. Mt li thy tinh c tinh khit cao c lng vo ng thy tinh khc c chit sut thp hn. vn ch yu l to ra c khe h nh nht gia li v lp bc.
Hnh 2.39
Phng ong c s dung e tao mau tien che. Kh m bo c tinh khit cao v khng trnh c nhng h hi nh. Ch dng sn xut si a mode SI. Suy hao ca si quang ch to theo phng php ny cao: 500 1000 dB/Km.
Phng php ni nu i
63
Chng 2: Si Quang
Thy tinh li si Thy tinh v si Nu ring
Nu chung
Ko si Ph lp bo v
Cht ph bo v
Cun si
Hnh 2.40 Phng php ni nu i Dng phng php ny ch to ra si ch khng ch to phi. u im u tin ca phng php ny l n trnh c cc ch khuyt tt trn lp phn cch v - rut si m phng php thanh ng gp phi. Trn hnh gii thiu tng qut phng php ny. Thy tinh lm lp bc v li c nu ring thnh cc cht lng ri a vo ni hai lp ring r. u ra ni i ny c van hai lp ko si ra. Nh thm thy tinh lin tc nn trong qu trnh nu v ko lin tc c th t c si rt di. Si nng c ko qua b ph cht bo v trc khi c cun thnh cun. Dng phng php ny c th ch to si SI v si GI. ch to c si n mode c ng knh b th phng php ny cha thc hin c. PHNG PHP NG HI HA CHT
64
Chng 2: Si Quang
Phng php ng hi ho cht bn trong MVCD
Mt ng thy tinh c tinh khit cao. Cc cht lng: SiCl4, GeCl4. Cc cht kh: O2, POCl3, BCl3.
ng thy tinh c t nng bng ngun cng hng n 1400oC, di chuyn dc theo trc ng thy tinh. Trong lc c t nng, ng thy tinh quay theo trc ca n. Cc nguyn liu, dng hi, c a vo ng. nhit ny s xy ra cc phn ng ha hc bn trong ng. Sau phn ng cc vt liu cu thnh lp bc v li bm vo thnh ng theo tng lp. Cc phn ng oxy ha: SiCl4 + 2H2O = SiO2 + 4HCl (gas) (gas) (gas) (gas) (rn) (gas) (rn) (gas) (rn) (gas) (gas) (gas) SiCl4 + O2 = SiO2 + 2Cl2 GeCl4 + O2 = GeO2 + 2Cl2 Sau khi kt thc qu trnh ngng t, ng c t nng n 2000oC co li thnh mt thanh c, l mu tin ch.
65
Chng 2: Si Quang
(a) Phi sau qu trnh ng hi Hnh 2.42 (b) Mu tin ch sau khi phi c un 2000 C Sn phm sau qu trnh ng hi.
Mun thay i chit sut, ngi ta s dng thm nhng cht ph gia nh: GeO2, P2O5, B, F, trong GeO2 v P2O5 lm tng chit sut, B v F lm gim chit sut. K thut ny c s dng rng ri v cho php to si c suy hao thp nht; gim c nng OH-; thay i vt liu v gas d dng. V d:
Si SM Silica c = 0,2 dB/Km ( = 1550 nm). Si Germanium PhosphoSilicate GI c suy hao: 2,8 dB/Km ( = 820 nm)
=
K thut MCVD cn to c si c di thng rt cao. V d: si a mode GI c BxL = 4,3 GHz ( = 1250 nm); BL = 4,7 GHz ( = 1290 nm). Phng php ng hi ho cht bn trong PVCD
Cng l phng php ng hi ha cht bn trong. Cc nguyn liu th hi do mt h thng cung cp vo mt ng thy tinh t trong l nung 1150oC. Qu trnh phn ng xy ra nh mt vng plasma sinh ra nh mt b cng hng cc ngn. B ny c th dch chuyn dc theo ng. Bm gi p lc trong ng to Plasma v ht kh tha ra. ng bao chit sut rt chnh xc nh to ra c hng nghn lp rt mng trn thnh ng. Sau ng ny c nung chy 2000oC to thnh phi c.
66
Chng 2: Si Quang
Phng php ng hi ho cht bn ngoi (OVD)
SiCl4
BCl3
POCl3
GeCl4
O2
Hnh 2.44
Phng php ny c hng Corning Glass (M) pht trin. Vt liu ban u:
Mt thanh thy tinh tinh khit. Cc cht lng: SiCl4, TiCl4 (GeCl4). Cc cht kh: O2, POCl3, BCl3.
Cc ho cht ny c phun ln b mt ca thanh thy tinh, ng thi thanh thy tinh quay xung quanh trc ca n. Sau khi ph cc lp yu cu, rt thanh thy tinh ra, cn li phi xp, rng. Sau nung phi ny n 2000oC c mt phi trong sut, c c dng si quang tng lai. Phng php ng hi theo trc (VAD) y l mt phng php rt tt c pht trin Nht v lun c ci tin. Cc vt liu to li v lp bc c bc hi v ngng t vo u ca mt thanh thy tinh xoay trn lin tc. Khi di chuyn thanh dc theo trc s to c phi. Sau ko phi ny qua l nung to kch thc hnh hc u cho phi si. u im ca phng php ny l c tc ng hi ln v hiu sut s dng nguyn liu cao ti 6080%. Theo phng php ny ngi ta ch c cc loi si c rng bng truyn dn rt ln. 2. KO SI K thut ko si t ng kim tra ng knh Nguyn l ko si c minh ha nh hnh 2.45 [4]
67
Chng 2: Si Quang
L nung nhit cao (2.0000C) Kim tra ng knh si quang Bc lp ph Nhum mu L sy Mch iu khin
My cun
o lc cng
Hnh 2.45
S nguyn l ko si t ng
Mt u mu tin ch c gn chc vi mt h thng a phi ln xung. u cn li a vo l nung nhit cao (khong 2000OC). nhit ny, u phi nhng ra nh mt ong, v si c ko ra u ny. Si ln lt i qua cc b phn sau:
B kim tra ng knh si: b ny nhm iu chnh ng knh si c chnh xc. B bc lp ph: khi si cn nng phi bc lun lp ph trnh bi bm vo si, hi m (OH-) v cc tc ng gy ra vi un cong. B nhum mu: nhm mc ch chia si v hn ni si sau ny. L sy: nhm lm kh si. My cun si. My o sc cng. V cui cng c qun vo cun cp.
Si c ko ra t l nung c ng knh ngoi ng yu cu. c kch thc hnh hc u v ng bao chit sut n nh th nhit phi, tc a phi xung v tc ko phi ph hp v n nh. u im ca phng php ko si t ng kim tra ng knh:
Ko c c ba dng si (a mode SI, a mode GI, SM). Kch thc hnh hc v ng bao chit sut kh chnh xc. Si ko c c cht lng cao.
2.6.1.3.
68
Chng 2: Si Quang
bo v si quang, trnh nhiu tc ng do iu kin ngoi, si quang cn c bc thm vi lp na:
Chng li s xm nhp ca hi nc. Trnh s try st gy nn nhng vt nt. Gim nh hng vi un cong.
Vt liu dng lm lp ph c th l epoxyarylate, polyurethanes, ethylen -vinyl - acetate, ... Lp ph cn c chc nng loi b nhng tia sng khc x ra ngoi lp bc. Mun vy chit sut ca lp ph phi ln hn chit sut lp bc, nu khng s xy ra s phn x ton phn trn mt tip gip gia lp bc v lp ph.
69
Chng 2: Si Quang
Hnh 2.47 Mt ct ngang ca si quang sau khi bc lp ph. ng nht, b dy v ng tm ca lp ph c nh hng n cht lng ca si quang. Thng thng ng knh lp ph l 250 m (i vi si c D = 125m). Lp ph c th c nhum mu hoc c nhng vng nh du. Lp ny c tut b khi hn ni hoc ghp nh sng. Lp v (Secondary Coating, Buffer Coating, Jacket) Lp v c tc dng tng cng sc chu ng ca si quang trc tc dng c hc v s thay i nhit . Hin nay lp v c cc dng sau: m lng (Loose buffer), m kht (Tight buffer), dng bng dp (Ribbon). Mi dng c u nhc im ring v c s dng trong nhng iu kin khc nhau.
Dng ng m lng: Si quang ( bc lp ph) c t trong ng m c ng knh trong ln hn kch thc si quang. ng m lng gm hai lp: Lp trong: c h s ma st nh. Lp ngoi: che ch si quang trc nh hng ca lc c hc. v c ch to t cc vt liu polyester v polyamide. Vi ng m cha 1 si quang, ng knh: 1,2 2 mm, b dy: 0,15 0,5 mm. Nu ng m cha nhiu si (2 12 si) th ng knh: 2,4 3 mm. Vi dng ng m lng, si quang di chuyn t do trong ng m. Cht nhi phi c cc tnh nng sau: Ngn m. C tnh nht, khng tc dng ha hc vi cc thnh phn khc ca cp. Khng ng c hoc nng chy nhit lm vic. D ty sch khi cn hn ni. Kh chy. ng m lng cng c nhum mu. Dng ng m lng c dng trong cc ng truyn dn cht lng cao trong iu kin mi trng thay i nhiu.
(a)
(b)
70
Chng 2: Si Quang
Hnh 2.48
(a) ng m mt si quang; (b) ng m nhiu si quang Dng m kht: n gin, lp v m st lp ph. Phng php ny lm gim ng knh ca lp v, nn gim c kch thc v trng lng cp. Nhc im: si quang b nh hng trc tip khi cp b ko cng. gim nh hng ny, ngng ta dng thm mt lp m mm gia lp ph v lp v. Hnh thc ny gi l m tng hp. Dng m khch v m tng hp c dng trong cp t trong nh, dng lm dy nhy u ni cc trm u cui, .... ng knh: 0,50 1 mm.
Hnh 2.49
Dng bng dp: Cu trc bng dp cng l mt dng m kht nhng v bc nhiu si quang thay v mt si. S si trong mt bng c th l 4, 8, 12 si. Nhc im: si quang b nh hng trc tip khi b ko cng. c s dng trong cp c nhiu si.
71
Chng 2: Si Quang
Khng b nh hng nhiu in t. Khng thm nc, lt nc. Chng c cc nh hng: va chm, lc ko, lc nn, lc un cong, ... n nh khi nhit thay i. t b lo ho. Trng lng nh, kch thc b.
Phn loi cp quang. C th phn loi cp quang theo cc hng sau:theo cu trc, theo mc ch s dng, theo iu kin lp t.
(a)
(b)
(c)
(d) Hnh 2.51 V d v cc cu trc cp quang (a) Cp c cu trc c in. (b) Cp li trc c rnh.
72
Chng 2: Si Quang
Trong thc t, khi cn cp nhiu si quang, c th ch to cp gm nhiu nhm, mi nhm l mt cp nh ca cc loi cp trn. S lng si trong cp c th t 2 si n hng nghn si, ty theo lnh vc s dng. V d: trn mng ni ht th cp thu bao v cp trung k gia cc im chuyn mch th cn rt nhiu si quang; cp truyn dn ng di khng cn c nhiu si v khng phi r nhnh nhiu. Tuy nhiu si nhng cp khng qu to. V d: cp c 800 si: ng knh ngoi 35 mm; cp ni ht c 4000 si: ng knh ngoi 85 mm.
Phn loi theo mc ch s dng:c th chia ra cc loi sau: Cp dng trn mng thu bao ni ht, nng thn. Cp trung k gia cc tng di. Cp ng di. Cp chn trc tip. Cp t trong ng. Cp th di nc, th bin. Cp dng trong nh.
Cu trc cp quang. Tuy rng phn chia ra nhiu loi, song s dng ph bin hin nay l cp quang c cu trc c in. Sau y chng ta xem xt cu to c bn ca mt cp quang c cu trc c in. Cu trc c in tng qut gm c: thnh phn chu lc trung tm, si quang, bng qun, cht nhi, lp gia cng ngoi, v cp.
Cc si quang c m (dng m lng, m kht, m tng hp, bng dp) sp xp theo mt th t nht nh.
Cch sp xp si quang Si quang thng c sp xp theo tng lp hoc n v. Cu trc lp: thng dng mng ng di.
73
Chng 2: Si Quang
(a)
(b)
(a) Hnh 2.53 Cu trc lp. (a) Cu trc mt lp. (b) Cu trc hai lp. -
(b)
Hnh 2.54
Cu trc n v.
S xon rut cp: Si quang cng cc thnh phn khc (dy ng, ng lm y, ...) s c bn xung quanh thnh phn chu lc trung tm to thnh rut cp. C cc kiu xon cp: kiu S (xon thun), kiu Z (xon nghch), v kiu SZ (xon thun nghch). Trong cch bn SZ phi c dy qun xung quanh cc thnh phn bn gi chng do cng ca cc thnh phn bn, c bit l ch i chiu.
74
Chng 2: Si Quang
(a)
(b)
(c)
Hnh 2.55
Cc kiu xon cp
(a) Xon kiu S (xon thun). (b) Xon kiu Z (xon nghch). (c) Xon kiu SZ (xon thun nghch). Thnh phn chu lc (Thnh phn gia cng)
Nhim v ca thnh phn chu lc: Gi cho si quang khng b ko cng trong qu trnh lp t cp. Tng kh nng chu lc c hc cn thit cho cp, t bit l m bo tnh n nh nhit cho cp. Chng li s xm nhp ca nc v hi nc.
Yu cu vt liu s dng lm gia cng phi nh, c mm do. y l c tnh rt quang trng trong qu trnh ko cp vo ng dn. Cc thnh phn chu lc: c hai dng, l thnh phn chu lc trung tm v thnh phn gia cng ngoi. Thnh phn chu lc trung tm nm tm cp (trc ca cp - Xem hnh 4.59). y l thnh phn chu ton b lc cho cp khi lp t, v khng th thiu c. Vt liu ch to thnh phn chu lc trung tm c th l kim loi hoc phi kim loi. Kim loi thng l thp, v thp c ng sut cao, h s nhit thp, r tin. Nhng phi lu chng n mn v phng in khi c in p trn . Dng thp lm thnh phn gia cng s khng ph hp vi cc loi cp c yu cu i hi mm do cao. Vt liu phi kim loi c th l cc si do pha thy tinh, si aramid, si Kevlar, hay si cacbon. Cp c thnh phn chu lc trung tm bng phi kim loi thng c trng lng nh v khng b nh hng bi in t trng ngoi. Si Aramid l mt vt liu nh, bn chc. Kevlar, mt nhn hiu c th ca si aramid, rt bn v thng c s dng trong cc o chng n. Nhng cp si quang phi chu sc cng ln thng s dng Kevlar lm thnh phn gia cng trung tm. Khi c b tr ngay bn trong v bc cp v bc ton b phn bn trong cp, kevlar bo v thm cho cc si quang chng li tc ng ca mi trng. N cng c th cung cp cc tnh cht chng n cho nhng cp cn dng trong cc h thng chy qua khu vc c bn sng.
75
Chng 2: Si Quang
Hnh 2.56 Thnh phnchu lc trung tm cp. Thnh phn gia cng ngoi bao quanh rut cp: b xung thm kh nng chu lc cho cc phn t gia cng khc trong rut. Vt liu gia cng thng l si t aramit, bng kim loi c dng si (mt lp hoc hai lp) hoc dng l mng c dp gn sng hnh sin.
Hnh 2.57 V cp
V cp c tc dng bo v rut cp trnh nh hng ca iu kin bn ngoi nh: lc c hc, tc dng ca cc cht ho hc, nhit , hi m, ...Khi chn vt liu lm v cp cn lu n c tnh sau: c tnh kh hu, kh nng chng m, tnh tr i vi cc cht ha hc, bo m cho cp c kch thc nh, trng lng nh, kh chy. Cng tng t nh cp ng, v cp quang c ch to t nhiu vt liu khc nhau. Cc vt liu thng c s dng lm v cp: PVC, PE, PUR. Cht nhi (Cht lm y) ngn nc vo rut cp, th dng cht nhn vo tt c cc khe h trong rut cp di p sut ln. Cht ny c yu cu l khng gy tc hi ha hc ln cc thnh phn khc, c h s n hit b, khng ng cng, khng lm cp b dn n v b cng qu.
TM TT
Hiu c s lan truyn ca nh sng trong si quang khng nhng gip chng ta thy r nhng u im ni bc ca vic s dng cp quang lm mi trng truyn dn m cn gip chng ta nm bt c cc vn cn phi gii quyt khi thit k h thng thng tin quang tc cao. Chng ta bt u chng ny bng vic tm hiu nh sng lan truyn nh th no trong cc si quang, v cc khi nim ban u v mode, si a mode v n mode. Bng cc s dng
76
Chng 2: Si Quang
l thuyt quang hnh hc n gin (phn 2.2) chng ta tm ra c iu kin nh sng c th lan truyn c trong si quang thng qua khi nim v khu s (NA). nh sng l sng in t do c ci nhn todin v s lan truyn ca nh sng trong si quang, chng ta cn phi ng dng v gii h phng trnh Maxwell cho ng dn sng hnh tr vi iu kin dn yu ( tc l cho si quang). Cc li gii ca h phng trnh Maxwell chnh l cc mode sng lan truyn trong si quang. Vic gii phng trnh Maxwell (phn 2.3) cho chng ta thy r thm bn cht vt l ca mode l g; v sao nh sng lan truyn trong si quang di dng mt tp ri rt; v quan trng hn na l cc iu kin hnh thnh cc mode ny thng qua cc khi nim v tn s c chun ha v bc sng ct. Chng ta ng dng cc iu kin ny ch to cc si quang n mode c s dng rng ri trn mng vin thng hin nay. nh sng lan truyn trong si quang s b suy, tn sc v chu nh hng ca cc hiu ng phi tuyn. Trong phn 2.4 chng ta kho st chi tit bn cht vt l ca hin tng suy hao v tn st. Chng ta hiu r tn sc lm hn ch di thng truyn dn nh th no v nguyn nhn thc y vic s dng si quang n mode. Chng ta cng thy mc d tn sc l yu t quan trng nht gii hn cht lng ca h thng tc 2.5 Gbps v thp hn na, cc hiu ng phi tuyn tr nn quan trng tc bit cao hn v cc h thng a knh WDM. Chng ta s kho st chi tit tr li ngun gc v nh hng ca cc hiu ng phi tuyn ny trong Bi ging H thng thng tin quang 2. Si n mode tiu chun (SMF-G.652) gip chng ta loi b c tn sc mode nhng trong vng suy hao nh nht (ca s 1550 nm), tn sc mu vn khng phi l ti thiu. iu ny dn ti vic ch to si quang dch chuyn tn sc (DFS-G.653) bo m bc sng gn 1550nm khng nhng c suy hao nh nht m cn c tn sc mu bng khng. Phn 2.5 cho thy nguyn l thc hin vic ny thay i mt ct chit sut li si. Chng ta cng ta cng thy r cng bng nguyn l ny ngi ta cng ch to ra c cc loi si quang mi khng nhng lm gim c nh hng ca tn sc mu m cn lm gim nh hng ca cc hiu ng phi tuyn ng dng cho cc h thng WDM. Chng ta dnh phn cui cng (2.6) tm hiu cng ngh ch to si quang v cp quang.
CU HI N TP
2.1 Cho mt tia sng t mi trng 1 vi chit sut n1 ti mt ngn cch mi trng 2 c chit sut n2. Gi s n1 < n2. Khi : a. Lun lun c tia khc x. b. Lun lun c hin tng phn x ton phn. c. Hin tng phn x ton phn xy ra khi gc ti ln hn gc ti hn. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.2 Cho mt tia sng t mi trng 1 vi chit sut n1 ti mt ngn cch mi trng 2 c chit sut n2. Gi s n1 > n2.Khi : a. Lun lun c tia khc x. b. Lun lun c hin tng phn x ton phn. c. Hin tng phn x ton phn xy ra khi gc ti ln hn gc ti hn. d. Khng c hin tng phn x ton phn.
77
Chng 2: Si Quang
2.3 Cho si quang chit sut bc SI. iu kin a tia sng vo si quang l : a. Tia sng nm trong vng khu s. b. Tia sng nm ngoi vng khu s. c. C a v b u ng. d. C a v b u sai.
n 1 r g r a a 1 vi 2.4 Cho chit sut si quang c phn b nh sau: n(r ) = n a r b 2 n1: chit sut ln nht li, tc ti r = 0. Hay n(0) = n1, n2: chit sut lp bc, r: khong cch tnh t trc si n im tnh chit sut, a: bn knh li si quang, b: bn knh lp bc si. quang. Si quang l si chit sut bc (SI) khi :
a. g = 1. b. g = 2. c. g = 3. d. g = 2.5 S mode sng truyn c trong si quang khng ph thuc vo: a. Bc sng cng tc. b. ng knh li si. c. ng knh lp bc. d. Chit sut li si v lp bc. 2.6 Nu nh sng truyn trong si quang c bc sng ln hn bc sng ct th: a. Si quang l si n mode. b. Si quang l si a mode. c. Si quang l n mode hay a mode ph thuc vo ng knh li si quang. d. Si quang l n mode hay a mode ph thuc vo gc pht sng ca ngun quang. 2.7 Cu no trong nhng cu sau y l ng cho cp si quang: a. D b nh hng ca in t trng. b. Mc hn cp ng. c. Lm cho cc xung quang yu dn v dn ra. d. Ch c th truyn cc sng nh sng cc tm. 2.8 Cu no trong nhng cu sau y l ng cho hin tng suy hao trong si quang: a. Hin tng cng sut ca tn hiu quang b suy gim khi lan truyn trong si quang. b. Hin tng gin xung nh sng khi lan truyn trong si quang. c. Cc tham s ca tn hiu quang ph thuc vo cng (cng sut) nh sng. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.9 Cu no trong nhng cu sau y l ng cho hin tng tn sc trong si quang: a. Hin tng cng sut ca tn hiu quang b suy gim khi lan truyn trong si quang. b. Hin tng gin xung nh sng khi lan truyn trong si quang.
78
Chng 2: Si Quang
c. Cc tham s ca tn hiu quang ph thuc vo cng (cng sut) nh sng. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.10 Cu no trong nhng cu sau y l ng cho hin tng phi tuyn trong si quang: a. Hin tng cng sut ca tn hiu quang b suy gim khi lan truyn trong si quang. b. Hin tng gin xung nh sng khi lan truyn trong si quang. c. Cc tham s ca tn hiu quang ph thuc vo cng (cng sut) nh sng. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.11 Hin tng suy hao c th so snh vi hin tng sau: a. Khi xe hi chy trn xa l th bnh xng cn dn. b. Xe hi va chm vi mt xe hi khc khi chy trn xa l. c. Cc xe hi chy trn cc ln khc nhau ca mt xa l c phn lung. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.12 Hin tng tn sc c th so snh vi hin tng sau: a. Khi xe hi chy trn xa l th bnh xng cn dn. b. Xe hi va chm vi mt xe hi khc khi chy trn xa l. c. Cc xe hi chy trn cc ln khc nhau ca mt xa l c phn lung. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.13 Ca s quang dng cho cc h thng quang SDH/ SONET l 1550nm v: a. Suy hao ca si quang ca s ny l nh nht b. Tn sc mu ca si quang ca s l nh nht. c. Cc hin tng phi tuyn l nh nht. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.14 Suy hao do hp th bi OH- c cc nh: a. 750nm. b. 950nm. c. 1400nm. d. Tt c cc cu trn u ng. 2.15 Suy hao do tn x tuyn tnh l do: a. S ph thuc ca chit sut si quang vo cng in trng hot ng. b. S khng ng u rt nh ca li si quang lm nng lng t mode lan truyn c truyn sang mt mode khc (gi l mode bc x). c. Cc tp cht nh OH- hp th nng lng nh sng. d. Nng lng t mt sng nh sng c chuyn sang mt sng nh sng khc c bc sng di hn. Nng lng mt i b hp th bi cc phonon. 2.16 Cc hiu ng Kerr bao gm: a. Hiu ng t iu pha (SPM). b. Hiu ng iu ch xuyn pha (CPM). c. Hiu ng trn bn tn s (FWM). d. Tt c cc cu trn u ng.
79
Chng 2: Si Quang
2.17 Hiu ng tn x phi tuyn bao gm: a. Tn x do kch thch Brillouin (SBS). b. Tn x do kch thch Raman (SRS). c. Tn x Rayleigh. d. Ch c a v b ng. 2.18 Si quang DSF G.653 c : a. Suy hao nh nht v tn sc bng khng vng ca s 1300nm. b. Suy hao nh nht vng ca s 1300nm v tn sc bng khng vng ca s 1550nm. c. Suy hao nh nht vng ca s 1550nm v tn sc bng khng vng ca s 1330nm. d. Suy hao nh nht v tn sc bng khng vng ca s 1550nm. 2.19 Cc hiu phi tuyn c th gim c khi s dng: a. Si quang CSF G.654. b. Si quang DSF G.653. c. Si quang NZ-DSF G.655. d. Tt c cc loi si quang trn. 2.20 Si quang c tn sc m c dng cho cc tuyn di bin l do: a. Tn sc m lm xung quang co li. b. Khng xy ra hin tng khng n nh iu ch. c. Khng cn nng cp s dng di L. d. Ch c b v c ng. 2.21 gim suy hao do un cong: a. Thit k si quang c chnh lch chit sut ln v hot ng bc sng ngn hn c th. b. Thit k si quang c chnh lch chit sut nh v hot ng bc sng ngn hn c th. c.
d. Thit k si quang c chnh lch chit sut ln v hot ng bc sng di hn c th. 2.22 Khi tn sc ln tng c ly truyn dn: a. Tng cng sut pht quang. b. Gim cng sut pht quang. c. Tng tc bit truyn trn si quang. d. Gim tc bt truyn trn si quang. 2.23 Trong si n mode c th b qua nh hng c tn sc: a. Tn sc mode. b. Tn sc vt liu.
80
Chng 2: Si Quang
c. Tn sc ng dn sng. d. Tn sc phn cc mode. 2.24 Trong h thng thng tin quang, c ly truyn dn s v cng ln: a. Nu c th tng cng sut pht quang ln v cng ln. b. Nu gim tn sc tng cng bng khng. c. C a v b u ng. d. C a v b u sai. 2.25 Trong cc loi si quang mi, dch chuyn tn sc ti thiu ti vng bc sng 1550 nm, ngi ta : a. Pha thm mt s tp cht nh Ge2O5 v P2O5 lm gim tn sc vt liu. b. Thay i mt ct ch s chit sut li thay i tn sc ng dn sng. c. Kt hp c hai phng php a v b. d. Khng c phng php no.
BI TP
Cc bi tp sau y c trch t ti liu tham kho [1]
2.1 Cho si quang c chit sut li l n1=1,5 v chit sut lp bc l n2= 1.47. Xc nh: a) Gc ti hn c ti giao tip lp li v lp bc. b) Khu s NA ca si quang. c) Gc tip nhn t khng kh vo si quang a. 2.2 chnh lch chit sut ca si quang l =1%. Chit sut lp li l n1= 1.46. Xc nh: a) Khu s NA ca si quang. b) Gc ti hn ti giao tip lp li v lp bc c. 2.3 Cho si quang a mode chit sut bc c ng knh li l 2a = 80 m v chnh lch chit sut tng i l =1.5% hot ng bc sng = 0.85 m. Xc nh: a) Tn s c chun ha V ca si quang. b) S mode sng truyn c trong si quang N 2.4 Cho si quang chit sut bin i theo dng parabol c ng knh li 2a = 50 m. Si quang c khu s NA = 0.2. Xc nh s mode sng N c th truyn c trong si khi n hot ng bc sng = 1 m 2.5 Xc nh bc sng ct c si quang chit sut bc hat ng ch n mode nu si c chit sut li n1 = 1.46, bn knh li a = 4.5 m, v chnh lch chit sut tng i l = 0.25%. 2.6 Tnh bn knh li a ca si quang n mode SI c ng knh trng mode (MFD) bng 11.6 m khi tn s c chun ha V = 2.2. 2.7 Cho si quang a mode c lch chit chut tng i = 1%, chit sut li n1 = 1.5. s mode sng truyn c trong si quang ti bc sng = 1.3 m l N = 1100. Tnh ng knh li si 2a.
81
Chng 2: Si Quang
2.8 Cho t s bng s gia cng sut ng vo v ng ra trn 1 km l 2.5. Tnh cng sut quang trung bnh thu c trn tuyn quang di 5 km nu cng sut quang trung bnh pht vo si quang l 1mW (gi s tuyn khng c b kt ni hoc connector). 2.9 Cho si quang di L= 8 km. Cng sut a vo si quang l Pin=120 W, cng sut quang ng ra l Pout=3 W. Tnh: a) Suy hao ton trnh A (dB) ca si quang. Gi s khng c connector hoc mi ni no. b) H s suy hao ca si quang (dB/km). c) Cng dng si quang tng t nh trn nhng chiu di l L=10km v c mi ni trn mi km vi suy hao mi ni l 1 dB. Tnh suy hao ton trnh trong trng hp ny. d) T s Pin/Pout bng s ca cu (c ). 2.10 Cho cng sut quang trung bnh pht vo tuyn cp si quang l 1.5 mW v si quang c suy hao 0.5 dB/km. Tnh chiu di ti a ca tuyn m khng cn phi s dng trm lp (gii s cc connector khng c suy hao) khi mc cng sut trung bnh ti thiu cn c ti b tch quang l 2 W. 2.11 Cho mt tuyn cp si quang di 15 km c suy hao 1.5 dB/km. Si quang c kt ni trn tng kilometre bng cc connector c suy hao 0.8 dB/connector. Tnh cng sut trung bnh ti thiu cn phi pht vo si quang duy tr mc cng sut quang trung bnh ti b tch quang l 0.3 W. 2.12 Cho si quang silica, c h s nn ng nhit ti nhit TF=1400K l c=7x10-11m2/N. Chit sut n=1.46, h s quang n hi p=0.286. Xc nh h s suy hao (dB/km) ti cc bc sng =0.65 m, 1 m, 1.3 m. Hng s Boltzman K=1.381x10-23 J/K. 2.13 Cho si quang li thy tinh K2o-SiO2 c suy hao do tn x Rayleigh = 0.46 dB/km ti bc sng = 1m. Thy tinh c h s nn ng nhit c=8.4x10-11m2/N ti nhit TF = 758 K, v h s quang n hi p = 0.245. Tnh chit sut ca li si n1. 2.14 Cho si quang n mode SI c chit sut li l n1 = 1.49 c bn knh un cong ti hn bng 2 mm khi c pht quang bng nh sng c bc sng = 1.30 m. Tnh lch chit sut tng i nu bc sng ct ca si quang l c = 1.15 m. 2.15 Cho hai si quang c cc tham s sau: a) Si a mode c chit sut li n1 = 1.5, lch chit sut tng i = 3% v hot ng bc sng = 0.82 m. b) Si n mode c ng knh li 2a = 8 m, chit sut li n1 = 1.5, lch chit sut tng i = 0.3% v hot ng bc sng = 1.55 m. Tnh bn knh un cong Rc cho php trong hai trng hp ny. 2.16 Cho si quang a mode, chit sut nhy bc c dn xung tng cng trn L=15 km l Dt = 0.1m.Tnh a) Di thng ti a c th trn tuyn quang ny khng c giao thoa gia cc k t. b) tn sc dt (ns/km). c) Tch di thng chiu di BoptL
82
Chng 2: Si Quang
2.17 Mt si thy tinh c tn sc cht liu c cho bi: 2
d 2 n1 =0,025. Hy xc nh h d 2
so tn sc vt liu M bc sng = 0,85 m, v tnh tri rng xung hiu dng trn mi Km m khi ngun quang LED pht ra bc sng 850 nm c rng ph hiu dng = 20nm. 2.18 Tnh tri rng xung hiu dng trn mi km m trong bi tp 2.10 khi ngun quang c s dng l ngun lsaer c rng ph tng i / = 0.0012 ti bc sng 0.85 m. 2.19 Mt tuyn quang 6Km dng si a mode SI, li c chit sut n1 bng 1,5, chnh lch chit sut tng i = 1%. Hy xc nh: a) Thi gian chnh lch gia mode nhanh nht v mode chm nht Tmode (SI). b) tri rng xung hiu dng do tn sc mode trn tuyn mode(SI). c) Tc bit cc i c th t c, gi s ch c tn sc mode BT(max). d) Tch di thng vi chiu di cu (c) BoptxL. 2.20 Hy so snh tri rng xung hiu dng trn mi Km do tn sc mode ca si a mode chit sut nhy bc trong trong bi tp 2.12 vi si a mode chit sut gim dn c phn b chit sut ti u c cng chit sut li n1 v . 2.21 Cho si quang a mode chit sut bc c khu s NA = 0.3, chit sut li n1 = 1.45. H s tn sc vt liu M = 250 ps.nm/km. B qua tn sc ng dn sng. Tnh : a) tri rng xung hiu dng tng cng t nu s dng ngun LED c rng ph hiu dng = 50 nm. b) Tch di thng tng ng vi di BoptxL 2.22 Cho si quang a mode chit sut bc c tri rng xung tng cng l 95 ns trn chiu di 5 km. Tnh tch di thng chiu di nu m NRZ c s dng. 2.23 Cho si n mode c tch di thng chiu di bng 10 GHz.km. Tnh tri rng xung hiu dng trn tuyn quang di 40 km khng c cc trm lp, v s dng m RZ. 2.24 Cho si n mode chit sut bc vi chit sut li n1 = 1.49 c bn knh un cong cho php Rc = 2mm khi c pht sng bc sng = 1.30 m. Tnh chnh lch chit sut tng i nu bc sng ct c = 1.15m. 2.25 Mt tuyn cp si quang di 8 km khng c trm lp s dng si quang a mode chit sut bc c tch di thng chiu di bng 400 MHz.km. Tnh : a) tri rng xung tng cng trn ton tuyn ; b) tri rng xung tng cng hiu dng trn tan tuyn .
83
Chng 2: Si Quang
84
CHNG 3:
B PHT QUANG
Theo tnh cht lng t ca vt cht, vt cht c cu to t cc nguyn t. Mi nguyn t gm c mt ht nhn, mang in tch dng, c bao quanh bi cc in t (electron), mang in tch m. Cc in t ny quay quanh ht nhn theo cc qu o n nh (hnh 3.1) v mang mt mc nng lng nht nh [1].
Hnh 3.1. M hnh mt nguyn t vi cc in t quay ht nhn vi cc qu o n nh Cc mc nng lng ny l khng lin tc. Mt in t ch c th mang mt trong cc mc nng lng ri rc ny. Khi in t thay i trng thi nng lng th n s chuyn t qu o ny sang qu o khc khi quay quanh ht nhn. Trng thi nng lng ca in t trong mt nguyn t c minh ho qua biu mc nng lng (energy level diagram) nh hnh 3.2.
Nng lng E(eV) E4 E3 E2 E1 E0 Di cm nng lung (energy gap) Eij=Ej - Ei
89
Ni = N0 e [ Ei / kBT ]
(3.3)
Trong , Ni v N0 l mt in t mc nng lng Ei v mc nng lng nn E0, Ei l chnh lch nng lng gia Ei v E0; kB= 1,38.10-23 (J/oK) l hng s Boltzmann, T l nhit tuyt i (oK). Lu rng phn b ny xy ra khi cn bng v nhit.
Nng lng E exp(-Ei/kBT) Ei
E0 Ni N0 Mt in t
Hnh 3.3. Phn b mt in t theo phn b Boltzmann khi cn bng v nhit Mt s nhn xt rt ra t hm phn b Boltzmann: - Mt in t trng thi nng lng thp cao hn so vi mt in t trng thi nng lng cao: Ni > Nj (vi i<j) - Mt in t trng thi nn l ln nht. - Ti T = 0oK (nhit khng tuyt i), tan b in t trng thi nn. Khng c in t trng thi kch thch. - Khi nhit tng ln, T > 0oK, cc in t s hp th nng lng do nhit cung cp (nng lng nhit) v thay i trng thi nng lng, chuyn t mc nng lng E0 ln cc mc nng lng cao hn. S in t cc mc nng lng kch thch tng ln khi nhit tng ln. Mt in t cc mc nng lng khc nhau n nh khi cn bng v nhit v ng thi vi qu trnh hp th nng lng ca in t (lm tng mt in t cc mc nng lng cao v gim mt in t mc nn) l qu trnh tr v trng thi nng lng nn ban u ca cc in t khi cc mc nng lng cao. Hin tng ny xy ra v trng thi nn l trng thi
90
E2
hf
E2
hf
E1 a. Hp th (Absorption)
E1
hf (cng h )
Hnh 3.4. Cc hin tng bin i quang in (a). Hp th (b). Pht x t pht (c). Pht x kch thch Hin tng hp th (absorption), hnh 3.4.a, xy ra khi mt photon c nng lng hf b hp th bi mt in t trng thi nng lng thp E1. Qu trnh ny ch xy ra khi nng lng hf ca photon bng vi chnh lch nng lng gia mc nng lng cao v mc nng lng thp ca in t (Eg = E2 E1). Khi xy ra hin tng hp th, in t s nhn nng lng t photon v chuyn ln trng thi nng lng cao. Hin tng pht x t pht (spontaneous emission), hnh 3.4.b, xy ra khi mt in t chuyn trng thi nng lng t mc nng lng cao E2 xung mc nng lng thp E1 v pht ra mt nng lng Eg= E2 E1 di dng mt photon nh sng. Qu trnh ny xy ra mt cch t nhin v trng thi nng lng cao E2 khng phi l trng thi nng lng bn vng ca in t. Hin tng pht x kch thch (stimulated emision), hnh 3.4.c, xy ra khi mt in t ang trng thi nng lng cao E2 b kch thch bi mt photon c nng lng hf bng vi chnh lch nng lng gia trng thi nng lng cao v trng thi nng lng thp ca in t (Eg= E2 E1). Khi , in t s chuyn t trng thi nng lng cao xung trng thi nng lng thp hn v to ra mt photon c nng lng bng vi nng lng ca photon kch thch ban u. Nh vy, t mt photon ban u sau khi khi xy ra hin tng pht x kch thch s to ra hai photon (photon ban u v photon mi c to ra). Photon mi c to ra c c im: cng tn s, cng pha, cng phn cc v cng hng truyn vi photon kch thch ban u. y l cc c im ca tnh kt hp (coherent) ca nh sng. Do vy, nh sng do hin tng pht x kch thch to ra c tnh kt hp. Hin tng pht x t pht xy ra t nhin do cc in t lun c khuynh hng chuyn t trng thi nng lng cao xung trng thi n nh c nng lng thp hn. Cc photon nh
91
Hnh 3.5 Minh ho cc trng thi chuyn i nng lng gia in t v photon [2] Cc linh kin bin i quang in dng trong thng tin quang s da vo mt trong cc hin tng ny thc hin qu trnh bin i quang in theo chc nng ca tng loi linh kin. V d nh: - Hp th l nguyn l bin i tn hiu nh sng thnh tn hiu in trong cc linh kin tch sng quang (photodetector) - Pht x t pht l nguyn l bin i tn hiu in thnh tn hiu nh sng xy ra trong LED (Light Emitting Diode). V vy, nh sng do LED pht ra khng c tnh kt hp. - Pht x kch thch l nguyn l bin i tn hiu in thnh tn hiu quang xy ra trong Laser (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation). Hin tng ny cng l nguyn l khuch i tn hiu nh sng xy ra trong cc b khuch i quang (Optical Amplifier). nh sng uc to ra sau Laser cng nh cc b khuch i quang c tnh kt hp. Lu rng, trong t nhin, c ba hin tng ny xy ra ng thi vi nhau. Qu trnh hp th nng lng photon (hin tng hp th) v pht x photon (hin tng pht x t pht v pht x kch thch) cn bng vi nhau trong iu kin cn bng v nhit (Khi , phn b in t cc mc nng lng khc nhau l n nh theo phn b Boltzmann). Ty theo mc ch ng dng ca tng loi kin quang in, mt trong cc hin tng ny s c tp trung, lm tng kh nng xy ra di cc iu kin nh hng bn ngoi nhm t c hiu sut cao nht. Chi tit v cc iu kin ny s c phn tch c th trong phn trnh by cu to v nguyn l hot ng ca cc linh kin bin i quang in.
3.1.3. Vng nng lng (Energy Band): Trong cht bn dn (cng nh trong cht rn ni chung), cc mc nng lng vn ri rc nhng chng rt l gn nhau v c xem nh mt vng nng lng hn l mt nhm cc mc nng lng. Khi nim ny c th c minh ho trong hnh 3.6 khi mt khong lin tc ca vng nng lng khi c phng to ln s cho thy n c cu to bi cc mc nng lng ri rc nhau [1].
92
Hnh 3.6. Vng nng lng ca cht bn dn [1] Trong cht bn dn, cc in t phn b trong hai vng nng lng tch bit nhau c gi l: vng ha tr (valence band) v vng dn (conduction band). Vng ha tr l vng nng lng c nng lng thp v l vng nng lng bn vng ca in t. Cc in t lun c xu hng chuyn v vng ha tr sau mt khong thi gian sng vng dn. Vng dn l vng nng lng cao hn ca cc eletron. S dn in ca cht bn dn c thc hin bi cc in t nm vng dn ny. Qu trnh bin i quang in xy ra trong cht bn dn cng c gii thch da trn ba hin tng: hp th (absorption), pht x t pht (spontaneous emission) v pht x kch thch (stimulated emission) nh trong biu mc nng lng. Ngha l, iu kin mt in t c th chuyn t trng thi nng lng thp (vng ha tr) sang trng thi nng lng cao (vng dn) l: nng lng m in t nhn c phi bng vi chnh lch nng lng gia hai vng nng lng ha tr v vng dn. Nu nng lng c cung cp khng bng vi bt k chnh lch nng lng no gia hai vng nng lng ny th qu trnh hp th cng nh pht x kch thch s khng xy ra. 3.1.4. Ngun quang bn dn (Semiconductor Light Source)
Ngun quang l linh kin bin i tn hiu in thnh tn hiu nh sng c cng sut t l vi dng in chy qua n. C hai loi ngun quang c s dng trong thng tin quang: - Diode pht quang LED (Light Emitting Diode) - Laser (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) Cc yu cu i vi mt ngun quang s dng trong h thng thng tin quang l [3]: - C kch thuc nh tng ng vi si quang c th ghp nh sng vo trong si quang. L tng, nh sng ng ra ca ngun quang phi c tnh nh hng cao. - Thu nhn tn hiu in ng vo mt cch chnh xc gim s mo dng v nhiu ln tn hiu. L tng, ngun quang phi tuyn tnh.
93
Do mi loi vt liu khc nhau s c phn b cc vng nng lng khc nhau nn c th ni rng bc sng ca nh sng do ngun quang pht ra ch ph thuc vo vt liu ch to ngun quang. Trong thng tin quang, nh sng ch c s dng ti 3 ca s bc sng 850nm, 1300nm v 1550nm nn vt liu bn dn c s dng ch to ngun quang phi c di cm nng lng gia vng dn v vng ha tr ph hp vi cc ca s bc sng hot ng ny.
94
Hnh 3.7. (a). Di cm nng lng trc tip (b). Di cm nng lng gin tip [3] Hnh 3.7. biu din mi quan h gia nng lng v ng lng (hay vector sng) ca in t ti vng dn v vng ha tr ca hai loi bn dn c di cm trc tip (hnh 3.7.a) v di cm gin tip (hnh 3.7.b). Qua cho thy, - i vi di cm trc tip, phn y (c nng lng thp) ca vng dn nm i din vi phn nh (c nng lng cao) ca vng ha tr. Do , cc in t hai vng ny c ng lng bng nhau. - i vi di cm gin tip, phn y (c nng lng thp) ca vng dn nm cch xa so vi phn nh (c nng lng cao) ca vng ha tr. Do , cc in t hai vng ny c ng lng khng bng nhau bng nhau. iu kin qu trnh pht x photon xy ra hiu qu trong bn dn l khi xy ra pht x photon, ng lng (hay vector sng) ca in t (nm vng dn) phi bng ng lng ca l trng (nm vng ha tr) [1], [3]. Khi , ng lng ca in t c bo tan. Nh vy c th thy rng, iu kin v bo tan ng lng khi xy ra qu trnh bin i quang in ch t c vi cc cht bn dn c di cm trc tip. Khi , nng lng c pht ra khi cc in t chuyn t trng thi nng lng cao (vng dn) sang trng thi nng lng thp (vng ha tr) s to ra cc photon. Vi hiu sut pht x nh sng (pht x t pht v pht x kch thch) ln, cc cht bn dn c di cm trc tip c th to ra cc ngun quang c cng sut pht quang ln, hiu qu. Ngc li, i vi cc cht bn dn c di cm nng lng gin tip, cc nng lng c to ra do qu trnh chuyn trng thi nng lng ca in t s pht ra di dng phonon, khng pht x (nonradiation). Nng lng ny c th l nng lng nhit hay dao ng ca cc phn t. Nh vy, cht bn dn c s dng ch to ngun quang cn phi c: di cm trc tip v nng lng chnh lch gia vng dn v vng ha tr phi ph hp c th to ra bc sng nm trong cc ca s bc sng hot ng trong thng tin quang.
95
Hnh 3.8. Bc sng nh sng pht x ca mt s loi bn dn nhm III kt hp vi nhm V [6] Hnh 3.8 cho thy: to ra ngun quang c bc sng 850nm ngi ta s dng bn dn AlGaAs, GaAs hay InP. Bn dn InGaAsP c s dng ch to ngun quang pht ra nh sng ti ca s bc sng 1300nm v 1550nm. Gi tr ca bc sng c thay i bng cch thay i t l gia cc cht kt hp trong bn dn ny In1-xGaxAs1-yPy.
V -
n
-
V>V D
Eph = h
VD +
+
Lo ng tro
- ie t n
Hnh 3.9. Cu to v nguyn l hot ng ca LED Khi t hai lp bn dn p v n k nhau, ti lp tip gip pn, cc in t bn dn n s khuch tn sang bn dn p kt hp vi l trng. Kt qu l, ti lp tip gip pn to nn mt vng c rt t cc ht mang in (in t hay l trng) c gi l vng him (depletion region).
96
Cng sut pht quang (nng lng nh sng trn mt n v thi gian) ca LED c th c xc nh theo s photon pht x nh sau: P = E/t = Nph.Eph /t= (Ne.int.Eph)/t Ngoi ra, ta c cng dng in chy qua LED: I = Ne.e/t Vi Ne l s in t do dng in cung cp, e l in tch ca in t . Do , mi quan h P-I gia cng sut pht quang v dng in c xc dnh nh sau: P = [(int.Eph)/e].I (3.9) (3.8) (3.7)
Trong cng thc trn, Eph c n v l (J). Nu Eph c tnh bng n v (eV), th cng sut pht quang:
97
Hiu sut lng t ni int ph thuc vo vt liu bn dn c s dng v cu trc ca ngun quang. Do , i vi mi loi ngun quang khc nhau s c c tuyn P-I khc nhau. Cng sut pht quang t l thun vi dng in cung cp v trong trng hp l tng, c tuyn P-I thay i tuyn tnh nh hnh 3.10.
P(mW) 10
Hnh 3.10. c tuyn P-I ca LED 3.2.3- c tnh ph ca LED Trong thng tin quang, nh sng do ngun quang pht ra khng phi ti mt bc sng m ti mt khong bc sng. iu ny dn n hin tng tn sc sc th (chromatic dispersion) lm hn ch c ly v dung lng truyn dn ca tuyn quang. Tnh cht ny ca ngun quang ni chung v LED ni ring c gii thch nh sau [1] (hnh 3.11): - Cc ngun quang trong thng tin quang c ch to t cht bn dn. Do , cc in t nm trong mt vng nng lng ch khng phi mt mc nng lng - Cc in t khi chuyn t cc cc mc nng lng Ej trong vng dn xung mc nng lng Ei trong vng ho tr s to ra photon c bc sng: - Do c nhiu mc nng lng khc nhau trong cc vng nng lng nn s c nhiu bc sng nh sng c to ra. - Phn b mt in t trong vng dn v vng ho tr khng u nhau, dn n cng sut pht quang ti cc bc sng khc nhau khng u nhau - Bc sng c cng sut ln nht c gi l bc sng trung tm. Bc sng ny thay i theo nhit do phn b mt in t trong cc vng nng lng thay i theo nhit .
98
Hnh 3.11. Ngun quang bn dn pht ra nh sng trong mt khong bc sng [1] Cng sut chun ha
0.5
(nm)
Hnh 3.12. c tnh ph ca LED rng ph ngun quang c nh ngha l khong bc sng nh sng do ngun quang pht ra c cng sut bng 0.5 ln cng sut nh (hay gim 3 dB). rng ph ca LED ph thuc vo loi vt liu ch to ngun quang. nh sng c bc sng 1,3 m do LED ch to bng bn dn InGaAsP c rng ph t 50-60nm. LED c ch to bng bn dn GaAs (=850nm) pht ra nh sng c rng ph hp hn 1,7 ln so vi LED ch to bng bn dn InGaAsP [4]. 3.2.4- Cu trc ca LED V cu trc, LED c th c chia lm bn loi [3]: - LED planar (planar LED) - LED dome (dome LED) - LED pht x mt SLED (surface LED) - LED pht x ra ELED (edge LED) Trong 4 loi LED ny, LED planar v LED dome khng c s dng trong thng tin quang v cho d c cu to n gin (xem hnh 3.13 v 3.14) nhng hai loi LED ny c vng pht quang rng, nh sng pht ra khng c tnh nh hng c th ghp nh sng vo trong si quang mt cch hiu qu. Thay vo , hai loi LED ny c s dng trong cc ng dng hin th, quang bo trong cc thit b in t, TV, n bng hiu
99
nh sng pht x
bn dn p
in cc tip xc
bn dn n
Hnh 3.13. Cu trc LED planar
nh sng pht x
n
p
in cc tip xc
Hnh 3.14. Cu trc LED dome LED pht x mt SLED (Surface LED) l loi LED c nh sng c pht ra pha mt ca LED. Hnh 3.15 minh ho mt loi SLED, c gi l LED Burrus do cu trc ca LED c ch to u tin bi Burrus v Dawson [3]. Trong cu trc ny, vng pht x nh sng (vng pht quang) ca LED c gii hn trong mt vng hp bng cch s dng mt lp cch in hn ch vng dn in ca tip xc P. Do , ti vng tch cc ca LED c mt dng in cao dn n hiu sut pht quang ln. nh sng ca SLED c a vo trong si quang ti pha mt tip xc N. Ti y, tip xc N v lp nn N c ct b i mt phn c kch thc tng ng vi si quang. Bng cch ny s hn ch c s hp th photon trong lp N v tng hiu sut ghp nh sng vo trong si quang. Tuy nhin, vn c mt phn ln nng lng nh sng c pht ra ngoi vng t si quang. Do , hiu sut ghp nh sng vo si quang ca SLED khng cao, thp hn so vi ELED.
100
Hnh 3.16. LED pht x cnh (ELED) 3.3 - LASER (LIGHT AMPLIFICATION BY STIMULATED EMISSION OF RADIATION) 3.3.1- Cu to v nguyn l hot ng ca Laser V c bn, cu to ca laser c cc c im sau: - Cu trc nhiu lp bn dn p, n - nh sng pht ra v c gi trong lp tch cc (active layer) - Lp tch cc rt mng, lm bng vt liu c chit sut ln kp gia hai lp P v N c chit sut nh hn. Cu trc ny to thnh ng dn sng. - nh sng ca laser pht ra pha cnh, ging nh LED pht x cnh (ELED) - hai u lp tch cc l hai lp phn x vi h s phn x R <1. Cu trc ny to thnh hc cng hng Fabry-Perot. nh sng c to ra v phn x qua li trong hc cng hng ny. Loi laser c cu trc hc cng hng Fabry-Perot ny c gi l laser Fabry-Perot (hnh 3.17) - Anh sng c a ra ngoi qua mt phn c ct nhn ca mt mt phn x
101
Hnh 3.17. Cu trc ca laser Fabry-Perot Nguyn l hot ng ca Laser da trn hai hin tng: - Hin tng pht x kch thch: to ra s khuch i nh sng trong Laser. Khi xy ra hin tng pht x kch thch, photon nh sng kch thch in t vng dn to ra mt photon th hai. Hai photon ny tip tc qu trnh pht x kch thch to ra nhiu photon hn na theo cp s nhn. Cc photon ny c to ra c tnh kt hp (cng tn s, cng pha, cng hng v cng phn cc). Nh vy, nh sng kt hp c khuch i.. - Hin tng cng hng ca sng nh khi lan truyn trong laser: qu trnh chn lc tn s (hay bc sng) nh sng. Theo , ch nhng sng nh sng c tn s (hay bc sng) tha iu kin v pha ca hc cng hng th mi c th lan truyn v cng hng trong hc cng hng c. Nh vy, s sng nh sng (c bc sng khc nhau) do laser Fabry-Perot pht x b gii hn, lm gim rng ph laser so vi LED. 3.3.2- Hc cng hng Fabry-Perot Hc cng hng Fabry-Perot c to ra bng cch mi bng v song song hai cnh ca lp tch cc to thnh hai gng phn x c h s phn x R1 v R2 (<100%) (hnh 3.17.a). Hc cng hng quang ny, ging nh mt b dao ng hn l mt b khuch i do qu trnh hi tip dng xy ra khi sng nh sng phn x qua li gia hai mt phn x t hai u hc cng hng. Khi tn hiu quang c phn x nhiu ln, khuch i quang xy ra trong hc cng hng.
a) Ho cog hg c n n Fabry-Perot
b) Khog cog hg n n n
c) Cog hg n n
102
Trong , l bc sng nh sng, n l chit sut ca lp tch cc, q l s nguyn (q = 1,2,3, ) Hay ni cch khc, sng nh sng c th tn ti v khuch i c trong hc cng hng ca laser Fabry-Perot c bc sng: = q.(2n/L) (3.11)
Cc bc sng ny khng lin tc nhau v c xc nh bi s nguyn q. Mi mt bc sng ny to nn mt mode sng do laser pht ra vi khong cch gia hai mode sng k nhau: = 2n/L 3.3.3- khuch i quang Xt mt sng nh sng phn x qua li trong hc cng hng nh hnh 3.19.
L pha x p n co so n xaR2 he pha
R1 (1-R1)P(2L) R2R1P(2L) R1P(2L) P(0)
(3.12)
Hnh 3.19. Cng sut ca nh sng khi lan truyn v phn x qua li trong hc cng hng Fabry-Perot Trong qu trnh lan truyn trong hc cng hng, nng lng ca sng nh sng chu nhng nh hng nh sau: - Suy hao xy ra trong hc cng hng do hin tng hp th photon, hin tng tn x nh sng, c biu din bi h s suy hao - li trong hc cng hng do hin tng pht x kch thch, c biu din bi h s khuch i g - Suy hao xy ra ti hai mt phn x c h s phn x R1 v R2 (R1, R2 <1) Nu gi P(0) l cng sut ca nh sng ti mt phn x R1 th cng sut thu c sau khi lan truyn c mt chu k trong hc cng hng (lan truyn dc theo hc cng hng, phn x ti mt phn x R2, truyn ngc v v phn x ti mt phn x R1) l:
103
iu kin mt sng nh sng c khuch i trong hc cng hng l: li khuch i phi ln hn tng cc suy hao khi sng nh sng thc hin mt chu k phn x qua li gia hai mt phn x. Ni cch khc, cng sut nh sng xt ti mt im no trong hc cng hng sau khi nh sng thc hin mt chu k phn x qua li trong hc cng hng phi ln cng sut nh sng trc khi truyn. P(0) P(0) R1.R2.e(g-).2L 1 g + (1/2L).ln(1/R1.R2) (3.14) (3.15) (3.16)
Nh vy, iu kin nh sng c khuch i trong qu trnh lan truyn v phn x qua li gia hai hc cng hng l li do pht x kch thch phi ln hn so vi suy hao do hp th. iu ny c ngha l, s photon c to ra do pht x kch thch (v pht x t pht) phi nhiu hn s photon b hp th: Nspontaneous + Nstimulated > Nabsorption (3.17)
Trong , Nabsorption l s photon b hp th, Nspontaneous v Nstimulated l s photon c to ra do cc hin tng pht x t pht v pht x kch thch. iu kin (3.17) c th t c khi s in t trng thi nng lng cao N2 (nm vng dn), phi nhiu hn s in t trng thi nng lng thp N1 (nm vng ha tr). iu kin ny c gi l trng thi nghch o mt (population inversion) v iu kin bnh thng ( trng thi cn bng v nhit), mt ca cc in t ti cc mc nng lng khc nhau c phn b theo hm phn b Boltzmann (s in t trng thi nng lng thp N1 lun cao hn so vi s in t trng thi nng lng cao N2). Do vy, c th t c trng thi nghch o mt cn phi cung cp nng lng t bn ngoi ln lm tng s in t trng thi nng lng cao. Qu trnh ny c gi l qu trnh bm (pumping). Ty theo loi vt liu ch to ngun quang hay khuch i quang, c nhiu phng php bm khc nhau nh dng nh sng, trng sng v tuyn tn s cao, dng in i vi laser bn dn, ngun bm ny c cung cp di dng dng in. Dng in cung cp cho laser cng ln th s in t vng dn cng nhiu. Dng in ti thiu t c trng thi nghch o nng , iu kin c th xy ra qu trnh khuch i nh sng, c gi l dng ngng. Gi tr ca dng ngng ph thuc vo tnh cht khuch i v suy hao ca vt liu bn dn v cu trc ca hc cng hng. 3.3.4. c tnh ph ca Laser Fabry-Perot: Ph ca Laser Fabry-Perot l tng hp ca ph li khuch i ca qu trnh pht x kch thch xy ra trong lp tch cc ca laser (ph thuc vo loi vt liu ch to ngun quang nh ph ca LED) v c tnh chn lc tn s ca hc cng hng.
104
a tuye khueh a c n c i
Hnh 3.20. Ph ca Laser Fabry-Perot Kt qu t hnh 3.20 cho thy, nh sng ng ra ca laser ch gii hn trong cc mode nm trong rng ph ca ng cong khuch i. Ngoi ra, theo nh ngha rng ph (3dB) ca ngun quang, ch cc mode sng nm trong gii hn 3dB mi cn c quan tm. Do cc tn s cng hng (cc mode sng) c gi tr ph thuc vo chiu di L ca hc cng hng (iu kin 3.11) nm theo trc dc (longitudinal axis) ca hc cng hng ca laser nn cc mode ny c gi l cc mode dc (longitudinal mode). Ph ca nh sng do laser Fabry-Perot pht ra c nhiu mode nn loi laser ny c gi l laser a mode MLM (Multi Longitudinal Mode). 3.3.5- c tnh ca laser
dn J n = Dns dt ed sp
ds n s = Dns + dt sp ph
(3.18)
(3.19)
Phng trnh (3.18) cho thy nhng yu t nh hng n mt in t trong vng tch cc ca laser nh sau: - Mt in t tng khi c nhiu in t (do dng in cung cp) c bm vo vng tch cc. Qu trnh ny c biu din bng biu thc (J/ed) vi J(A/m2) l mt dng in, e = 1,6 x 10-19 (C) l in tch ca in t, d l dy ca vng tch cc. - Mt in t gim khi c nhiu in t ti hp vi l trng (chuyn trng thi nng lng t vng dn xung vng ha tr). Qu trnh ny xy ra do hin tng pht x t
105
106
Vi l h s giam (confinement factor) ca laser biu din cho vic cc photon c giam gi trong vng tch cc (lm tng hiu sut pht x kch thch). ph thuc vo cu trc ca laser. l h s suy hao ca vt liu bn dn. Ta thy, trong phng trnh (3.26) trn, Jth ph thuc vo chiu di ca vng tch cc d, vn tc truyn nh sng trong hc cng hng v=c/nri, h s giam , h s pht x kch thch D, thi gian sng ca in t sp l cc h s ph thuc vo vt liu bn dn, cu to v cu trc ca laser. Do , mt dng in ngng c th c xc nh bng cng thc n gin sau: Jth = (1/). (3.27)
Vi =(edv)/(Dsp) la h s ph thuc vo cu trc ca laser. c gi tr thay i t 3x10-3 (cm/A) n 1.5x10-2 (cm/A) ty theo loi laser [1]. Mt lu quan trng l, khi hot ng ch trn mc ngng (I>Ith), mt in t trng thi tnh vng dn, n, bng vi mt in t mc ngng, nth [1]. Nguyn do l v khi dng in kch thch tng, mt in t vng dn tng s lm tng s pht x kch thch. Khi , cc photon vng dn s b kch thch v chuyn trng thi nng lng t vng dn sang vng ha tr, to ra cc photon nh sng. Kt qu l, dng in kch thch tng s tng cng sut pht quang nhng khng lm tng mt in t vng dn. Hin tng ny c gi l clamping [1]. Vi lu trn, mi quan h gia dng in kch thch v cng sut pht quang trng thi tnh khi I>Ith c th c xc nh t cc phng trnh tc vi dn/dt=0. Kt qu l [1]: s = (1/Dnth)[(J-Jth)/ed] = (ph/ed)[J-Jth] (3.28)
Kt qu trn cho thy, s photon c to ra ch pht x laser (I>Ith) t l thun vi chnh lch gia mt dng in kch thch v mt dng in ti mc ngng. Mi quan h ny l tuyn tnh.
vi n0 v s0 l mt in t v mt photon trng thi tnh, n(t) v s(t) c to ra khi iu ch dng in kch thch. Khi , phng trnh tc tr thnh phng trnh vi phn bc hai biu din dao ng tt dn ca n(t) [1]: d2 (n)/dt2 + 2 d(n)/dt + r2 n = 0 (3.31)
107
Hnh 3.20. p ng ca mt dng in v mt photon khi dng in c iu ch dng s [1] Kt qu t hnh 3.20 cho thy rng: - C mt khong thi gian tr trc khi laser bt u pht x nh sng sau khi xung iu ch c thc hin (khong 1,5ns trong hnh 3.20) - Dao ng tt dn ko di khong 8ns trc khi mt photon t trng thi n nh. Hin tng thi gian tr v dao ng tt dn trn l khng th trnh khi i vi laser nhng c th c hn ch bng cch dng dng phn cc DC, Ib. Thi gian tr td oc xc nh bng cng thc sau [1]: td = .ln[Ip/(Ip+Ib-Ith)] Vi l thi gian sng ca in t, Ip l cng dng in iu ch. (3.33)
108
Hnh 3.21. (a). iu ch tn hiu s v (b). iu ch tn hiu tng t Mt cch l tng, tn hiu quang ng ra ca laser phi c dng ging v thay i tc thi theo thi gian vi tn hiu in ng vo. Tuy nhin, trn thc t, lun c thi gian tr tn hiu quang p ng vi dng in ng vo v tn hiu b mo dng do c tnh ng ca laser nh trnh by trong phn trn. iu ny lm hn ch tc iu ch (hay tc bit) ca tn hiu khi s dng dng tn hiu in iu ch trc tip laser (k thut iu ch theo cng IM (Intensity Modulation)). c tnh ng ca laser (phn 3.3.5.3) cho thy rng khi s dng k thut iu ch theo cng IM, gii hn trn ca tc iu ch ca laser c xc nh bi tn s dao ng tt dn: r = D2.nth.s0 = (Ds0)/ph = (1/ph)(vgs0/n) (3.34)
Do s0/n l hiu sut lng t ni, phng trnh (3.34) cho thy rng r ph thuc vo thi gian sng ca photon v ph thuc vo li (cng nh cng sut) ca laser. Do , phng trnh (3.34) c th vit li nh sau: r = (MP)/ph Vi M l hng s, P l cng sut pht quang ca laser. (3.35)
109
Cung tng i
1.31
1.31
Bc sng (m)
Hnh 3.22 Nhy mode trong laser n mode v pha bc sng di khi cng sut ng ra tng Tn s dch chuyn rt b so vi tn s trung tm ca sng nh sng (1GHz so vi 1x10 Hz, t l 0,001% [1]) nn nh hng ca chirp khng nhiu i vi cc h thng thng tin quang truyn mt bc sng. Tuy nhin, nh hng ca chirp tng ln ng k khi ngun quang c s dng trong cc h thng thng tin quang i hi s chnh xc ca ph sng nh sng nh trong h thng coherent hay h thng ghp knh theo bc sng WDM c khong cch gia cc knh hp. khc phc hin tng ny, ngi ta khng iu ch trc tip laser bng dng tn hiu in m s dng k thut iu ch ngoi (external modulation).
14
110
Chng 3 B pht quang S phn x ca nh sng vo ngun quang do nh sng phn x ngc v ti cc
connector, mi hn hay do tn x Rayleigh xy ra trong si quang Khi , nh sng phn x s c khuch i trong vng tch cc v pht x ra ngoi laser cng vi tn hiu quang, gy ra nhiu. Do vy, suy hao phn hi (return loss) l mt thng s quan trng trong si quang v c th nh hng cht lng ca tuyn quang. khc phc loi nhiu ny, ngi ta thng dng cc b cch ly quang (optical isolator)
Nhiu thnh phn (partition noise) trong cc ngun quang a mode xy ra khi cc mode
c pht ra khng n nh. S thay i ca nhit lm thay i phn b cng sut gia cc mode dc (longitudinal mode) (xem hnh 3.23). iu ny lm tng tn sc trn ng truyn.
Cung tng i
0.82
0.82
Bc sng (m)
Hnh 3.24. c tuyn P-I ca 3 loi ngun quang: SLED, ELED v Laser. c tuyn P-I ca 3 loi ngun quang SLED, ELED v Laser trn hnh 3.24 cho thy: - Laser ch hot ng ch pht x kch thch khi dng in kch thch ln hn dng in ngng Ith. - So vi LED, Laser c cng sut pht quang ln hn vi cng mt dng in kch thch (vi iu kin I>Ith).
111
SLED
LASER
ELED
Hnh 3.25: Gc pht quang ca SLED, ELED v Laser [1],[6] Hnh 3.25 cho thy, SLED pht ra nh sng c dng Lambertian, ngha l phn b cng sut pht quang c dng: P = P0. cos vi l gc gia hng quan st v trc vung gc vi mt pht x. Nh vy, mt na mc cng sut nh t c vi =60o. Mt bao ca gc pht quang ca SLED c dng hnh nn 120o. Gc pht quang ca ELED ch c dng Lambertian theo hng song song vi lp tch cc (2=120o). hng vung gc vi lp tch cc, gc pht quang gim i ch cn 30o. Nh vy, gc pht quang ca ELED nh hn so vi SLED.
112
Popt Ps
(3.36)
Hiu sut ghp quang ph thuc vo [6]: - Kch thc vng pht quang - Gc pht quang ca ngun quang - Gc thu nhn (hay NA) ca si quang - V tr tng i gia ngun quang v si quang - Bc sng nh sng
Hnh 3.26. Ghp nh sng t ngun quang vo trong si quang Hiu sut ghp quang ca mt s loi ngun quang: - SLED: 1-5% - ELED: 5-15% - Laser: + 60% i vi si quang n mode (SMF) + 90% i vi si quang a mode (MMF) So snh hiu sut ghp quang gia SLED v ELED, ta thy rng, d SLED c cng sut pht quang ln hn so vi ELED nhng do hiu sut ghp quang thp nn cng sut nh sng thc s c ch (cng sut nh sng truyn trong si quang) thp hn so vi ELED.
113
Hnh 3.27: Thi gian ln (rise time) ca ngun quang Thi gian ln nh hng n tc bit ca tn hiu iu ch. Mun iu ch tc bit cng cao th ngun quang phi c thi gian chuyn cng nhanh. Thi gian chuyn ca Laser (khng qu 1 ns) rt nhanh so vi LED (250 ns ty loi). Do , laser thng c s dng lm ngun quang trong cc h thng thng tin quang tc cao. 3.4.6. nh hng ca nhit :
114
Nhit tng
Hnh 3.28. Dng in ngng Ith ca laser thay i khi nhit thay i [3] S ph thuc vo nhit ca mt dng in ngng c th c biu din gn ng nh sau [3]: Jth exp (T/T0) (3.37)
Trong , T l nhit tuyt i ca linh kin, T0 l h s nhit ngung cho bit nh hng ca nhit i vi dng ngng. T0 s ph thuc vo cht lng ca laser, cu trc ca laser v loi vt liu ch to. i vi laser c ch to bi AlGaAs, T0 nm trong khong t 120 -190oK, i vi laser c ch to bi InGaAsP, T0 nm trong khong t 40 - 75oK, V d: So snh t s mt dng in ngng ti 20oC v 80oC i vi laser AlGaAs c To = 160oK v laser InGaAsP c To = 55oK p dng cng thc (3.37) ta c: i vi laser AlGaAs: Jth (200C) exp (293/160) = 6,24 Jth (800C) exp (353/160) = 9,08 Vy t s mt dng in ngng 20oC v 80oC l:
115
Trong , l chu k ca cch t Bragg, neff = n.sin vi n l chit sut ca cch t, l gc phn x ca nh sng (hnh 3.29.b) Cc photon nh sng do hin tng pht x kch thch to ra trong vng tch cc phn x nhiu ln ti cch t (khc vi laser FP ch phn x ti hai mt phn x ca hc cng hng). Ti mi on dc ca cch t, mt phn nng lng nh sng b phn x. Tng hp nng lng nh sng phn x ti mi on cch t ny trong laser lm cho phn ln nh sng trong laser c phn x c bc sng tha iu kin Bragg. Kt qu l, laser DFB ch pht x ra nh sng c bc sng B tha iu kin Bragg (khc vi laser FP c nhiu bc sng nh sng tha iu kin phn x trong hc cng hng). V vy, DFB laser ch pht ra mt mode sng c rng ph rt hp so vi laser FP. Vi c im nh vy, laser DFB v ang c s dng trong cc h thng thng tin quang c c ly truyn dn di v tc bit truyn cao.
116
Hnh 3.29. (a) Cu trc ca laser DFB; (b). Phn x ti cch t Bragg (c) rng ph ca laser DFB
3.5.2. Laser phn x Bragg phn b DBR (Distributed Bragg Reflector Laser)
Cu to ca laser DBR cng ng dng cu trc cch t Bragg nh laser DFB. Tuy nhin, trong laser DBR, cch t Bragg khng c t bn cnh, dc theo lp tch cc nh laser DFB. Thay vo , cch t Bragg c t hai u vng tch cc, ng vai tr nh gng phn x ca hc cng hng nh trong laser FP. u im ca cu trc ny l ch c mt bc sng tha iu Bragg mi c th phn x li v cng hng trong vng tch cc thay v nhiu bc sng nh laser FP. Kt qu l, ph ca laser DBR ch c mt mode sng vi rng ph hp.
117
Hnh 3.31. (a) Laser hc cng hng ngoi (external cavity laser), (b) h s phn x ph thuc bc sng, (c) ph ca laser Hnh 3.32. v 3.33. trnh by cu trc ca 2 loi hc cng hng ghp bao gm: laser hc cng hng ngoi (external cavity laser) v laser hc cng hng ct (cleaved cavity laser).
Hnh 3.32. Laser hc cng hng ngoi (external cavity laser) Laser hc cng hng ngoi c to ra bng cch t mt cch t phn x mt pha ca hc cng hng laser. c th ghp nh sng t hc cng hng laser ti cch t, phn x ca mt phn x laser i din vi cch t c lm gim i bng mt lp chng phn x. Loi laser ny c quan tm nhiu bi v kh nng thay i bc sng ca n. Bc sng ca SLM mode c chn lc bi c cu hc cng hng ghp c th thay i mt khong rng (khong 50nm) bng cch xoay cch t. Kh nng thay i bc sng ny c s dng trong h thng thng tin quang WDM. Tuy nhin, do cu trc ca loi laser ny khng nguyn khi (cu to bao gm hai phn tch bit nhau) nn kh c th to ra s n nh cho ngun quang khi s dng trong b pht quang.
118
Hnh 3.34. S khi b pht quang S khi b pht quang in hnh c biu din nh hnh 3.34. Theo , mt b pht quang bao gm: ngun quang, b ghp tn hiu quang, mch iu ch tn hiu v mch iu khin cng sut. Tt c cc thnh phn trn c ng gi chung thnh b pht quang nh hnh 3.35. D liu t ngun pht bn ngoi c a vo b pht quang thng qua n v bin i d liu nh tn hiu xung kch (clock). Ti y, d liu c bin i v dng ph hp cung cp cho mch kch thch iu khin dng phn cc cho Laser. Trong trng hp tng qut, b pht quang s dng LED cng bao gm cc thnh phn nh b pht hnh 3.34. Tuy nhin, nu tn hiu cn pht l tn hiu tng t th mch ch bin tn hiu s n gin hn nhiu.
119
Hnh 3.35. B pht quang n v bin i d liu (Data conversion unit) bao gm b gii m tn hiu ng truyn, b bin i song song ni tip v b sa dng tn hiu. Chc nng ca b bin i d liu l bin i tn hiu in ng vo song song v dng m thng dng NRZ dng ni tip v sa dng tin hiu cung cp cho mch kch thch.
Hnh 3.36. S khi n v bin i d liu 3.6.2. Mch pht iu bin cng trc tip: Mt mch pht quang iu bin cng c biu din trn hnh 3.37. Mch pht quang ny l s kt hp ca mch iu khin (hnh 3.38) v mch iu ch tn hiu (hnh 3.39). Hot ng ca mch pht quang iu bin cng c th c phn tch da trn hot ng ca mch iu khin v mch iu ch tn hiu.
120
Hnh 3.39. Mch iu ch tn hiu Mch kch thch (hnh 3.38) c chc nng bin i ngun in p t b bin i d liu v dng dng in cung cp dng phn cc cho Laser. Chc nng ny l cn thit v ngun in cung
121
Nhng hn ch trn c th c khc phc c khi s dng k thut iu ch ngai (External Modulation).
122
Hnh 3.40. S khi b iu ch ngai C hai loi b iu ch ngai c s dng hin nay: Mach-Zehnder Modulator (MZM) v Electroabsorption Modulator (EA) Mach-Zehnder Modulator (MZM) hay cn gi l Lithium niobate (LiNbO3) modulator c ch to bng vt liu Lithium niobate c cu trc Mach-Zehnder nh hnh 3.41. Chit sut ca lithium niobate ph thuc vo in p phn cc. nh sng do laser pht ra khi i vo ng dn sng c chia lm hai phn bng nhau. Khi khng c in p phn cc, c hai na sng nh sng ti khng b dch pha. V vy, ng ra ca b iu ch sng nh sng kt hp c dng ca sng nh sng ban u. Khi c in p phn cc, mt na ca sng ti b dch pha +90o v chit sut ca mt nhnh ca ng dn sng gim, lm tng vn tc truyn nh sng v lm gim tr. Mt na kia ca sng ti nhnh cn li ca ng dn sng b dch pha -90o v chit sut tng, lm vn tc truyn nh sng gim v lm tng tr. Kt qu l, hai na sng nh sng ng ra ca MZM b lch pha 180o v trit tiu ln nhau. Qua cho thy, cng tn hiu nh sng ng ra ca MZM c th c iu khin bng cch hiu chnh in p phn cc. Bng cch ny, bt k dch pha ca sng nh sng ti hai nhnh ca ng dn sng cng c th c hiu chnh.
123
Hnh 3.41. Nguyn l hot ng ca b iu ch ngai MZM: (a). Khng c in p phn cc (b). C in p phn cc iu ch ngai MZM ch yu uc s dng trong mng quang truyn hnh. MZM c mt s hn ch nh: suy hao xen cao (ln n 5dB) v in p iu ch tng i cao (ln n 10V). Ngai ra, s dng MZM cn c mt hn ch na l MZM l mt linh kin quang tch bit. Do MZM c ch to bi LiNbO3 khng phi cht bn dn nn khng th tch hp vi laser DFB trong mt chip. Nhng hn ch ny cua MZM c th c khc phc bi mt loi iu ch ngai khc: electroabsorption modulator (EA). B iu ch ngai EA c cu to l mt ng dn sng lm bng cht bn dn. Khi khng c in p phn cc, nh sng do laser DFB pht ra c truyn qua ng dn sng ny v buc sng ct C ca ng dn sng ngn hn so vi bc sng ca nh sng ti. Khi c in p iu ch, rng di cm Eg ca vt liu ng dn sng gim. Hin tng ny c gi l hiu ng Franz-Keldysh v l nguyn l hot ng ca EA. Khi rng di cm gim, bc sng ct s tng ln (do C = 1024/Eg) v vt liu ng dn sng s hp th sng nh sng ti. V vy, bng cch hiu chnh in p iu ch, c th thay i cc c tnh hp th ca ng dn sng. So vi MZM, EA c cc u im sau: in p iu ch, khang 2V, nh hn so vi MZM (ln n 10V) Co th tch hp vi laser DFB to thnh cc b pht quang c dng chip.
124
CU HI N TP
3.1. Trnh by khi nim v mc nng lng v vng nng lng? 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. 3.13. 3.14. 3.15. 3.16. Trong thng tin quang, qu trnh bin i nh sng thnh dng in uc thc hin da trn hin tng g? nh sng kt hp l g? Loi ngun quang no c th pht ra nh sng kt hp? Hin tng pht x kch thch l g? iu kin xy ra hin tng ny? rng ph ngun quang l g? rng ph ngun quang nh hng nh th no n cht lng ca h thng thng tin quang? Ti sao nh sng do ngun quang pht ra trong thng tin quang khng phi ti mt bc sng m trong mt khang bc sng? Trnh by cu to v nguyn l hat ng ca LED? Trnh by cu to v nguyn l hat ng ca laser Fabry-Perot? Ti sao ngun quang bn dn c s dng trong thng tin quang? iu kin mt laser c th hat ng c ch pht x laser? Trnh by nh hng ca nhit i vi cht lng ca laser? So snh cu to v c tnh k thut ca k thut iu ch ngai v iu ch trc tip? So snh cu to, nguyn l hat ng v ng dng ca hai b iu ch ngai MZM v EA? Phn tch nhng hn ch ca k thut iu ch trc tip? Chirp l g? Nguyn nhn v nh hng ca chirp? Lai ngun quang no c rng ph hp nht: a. SLED c. laser DFB 3.17. a. kh nng bin i quang in c. chn lc tn s 3.18. Hiu sut ghp quang ph thuc vo : a. Bc sng nh sng c. Gc pht quang 3.19. a. Vt liu ch to ngun quang c. Cu trc ca ngun quang 3.20. a. Laser FP c. Laser hc cng hung ngai b. Khu s ca si quang d. a,b v c u ng b. Dng in kch thch ngun quang d. a,b v c u ng b. Laser DFB d. Laser hc cng hng ghp b. laser Fabry-Perot d. ELED b. s suy hao d. s khuch i
125
3.7 Ti liu tham kho: [1] D. K. Mynbaev and L. L. Scheiner, Fiber-Optic Communications Technology, PrenticeHall, Inc., Upper Saddle River, New Jersey, 2001. [2] C.Breck Hitz, Understanding Laser Technology: An Intuitive Introduction to Basic and Advanced Laser Concept, Second Edition, PennWell Publishing Company, Oklahoma, 1991. [3] John M.Senior, Optical Fiber Communications Principles and Practice, Prentice Hall, Hertfordshire, UK, 1993. [4] Govind P.Agrawal, Fiber-Optic Communications Systems, John Wiley & Sons, Inc, 2002. [5 ]V Vn San, H Thng Thng Tin Quang, tp 1, Nh Xut Bn Bu in, 2008. [6] Ng Thanh Ngc, Bi Ging Truyn Dn Si Quang, Trung Tm o To Bu Chnh Vin Thng 2, TP.HCM, 1996.
126
4.1
4.1.1
KHI NIM C BN
Nguyn l chung
Cc linh kin thu quang c nhim v n nhn bc x quang (hay nng lng photon) v chuyn i thnh tn hiu in. Chng c chia thnh hai nhm: Nhm 1: Nng lng photon u tin c bin i thnh nhit, sau mi bin i nhit thnh in. Nguyn l ny hu nh khng c ng dng trong vin thng. Nhm 2: Bin i trc tip t nng photon sang in, c gi l linh kin tch quang lng t gi tc l linh kin tch sng quang. Linh kin tch sng quang c chia lm hai loi (theo c ch): hiu ng quang ngoi (external photoelectric effect) v hiu ng quang ni (internal photoelectric effect). Hiu ng quang ngoi: ngha l cc in t c phng thch ra khi b mt kim loi bng cch hp th nng lng t lung photon ti. Photodiode chn khng v n nhn quang in (photo-multiplier tube) da vo hiu ng ny. Hiu ng quang ni: l qu trnh to ra cc ht mang in t do (in t v l trng) t cc mi ni bn dn bng vic hp th cc photon ti. C 3 linh kin s dng hin tng ny: photodiode mi ni PN, photodiode PIN v photodiode thc l ADP (Avalanch PhotoDiode). Ngoi ra cn c phototransistor, nhng phototransistor c thi gian p ng chm nn t c s dng. Nu c ch xut hin trong cc h thng c c ly ngn v tc chm.
Cc linh kin tch sng quang hot ng theo nguyn tc: mi ni P-N phn cc ngc. Khi c nng lng photon E = hf chiu vo. Nng lng ny b hp th v mt electron s vt qua vng cm i t vng ha tr ln vng dn. Electron ny by gi l dng t do. V li vng ha tr mt l trng cng dng t do. Electron ny s di chuyn xung vng him v l trng s di chuyn ln vng him. S di chuyn ny gy nn dng chy mch ngoi.
127
hf Iph
=
T suy ra:
(4.1)
re rp
(4.2)
Ip =
P0 e(1 r ) 1 e d hf
0
(4.3)
e: in tch electron r: h s phn x Fresnel mt bn dn khng kh d: rng vng hp th Tng qut, < 1, v khng phi ton b photon ti c hp th to ra cp electron l trng. thng c biu din dng phn trm. Tc l nu = 75%, iu ny tng ng vi 75 electron c to ra trn 100 photon ti. Cui cng, hiu sut lng t l mt hm bc sng ca photon v do khi ni phi km theo bc sng.
4.1.2.2.p ng (Responsivity)
Biu thc hiu sut lng t khng lin quan n nng lng photon. Do p ng R thng c s dng hn khi biu th c trng ch tiu mt photodetector. p ng c nh ngha nh sau:
R=
Ip P0
( A/ W)
(4.4)
Ip: dng photon ng ra, n v l Ampere (A) P0: cng sut quang ti, n v l W p ng l mt thng s hu ch, n cho bit c trng chuyn i ca detector (tc l dng photon trn mt n v cng sut ti) 129
Do tc photon ti rp c xc nh:
rp =
P0 hf
(4.5)
T phng trnh (4.2) suy ra: re = rp Thay phng trnh (4.5) vo (4.6) ta c: (4.6)
re =
Do dng photon ra l:
P0 hf
(4.7)
Ip =
P0 e hf
(4.8)
R=
Ta c quan h:
Ip P0
e hf
(4.9)
f =
R=
C0
(4.10)
Suy ra:
e hC 0
(4.11)
Hay
R=
1,24
(4.12)
130
0 0,5 1
c
(mm)
R=
1,24
Vy p ng ca phtodiode bc sng 0,85m l 0,274A/W. V d 2 Mt phpotodiode c = 65% khi cc photon c nng lng 1,5.10-19J ti n. (a) Photodiode ny ang hot ng bc sng no? (b) Tnh cht quang ti cn thit t c dng photon 2,5 A khi phhotodiode hot ng iu kin trn. Gii (a) Ta c
E = hf =
hC 0
Suy ra 131
=
Mt khc: R =
Ip P0
R= e 0,65.1,602.10 19 = = 0,694 A / W hf 1,5.10 19
Suy ra:
Qu trnh hp th bn trong m nng lng photon ti ln hn hoc bng Eg ca vt liu s dng ch to photodetector. Do
hC 0 Eg
Suy ra:
(4.13) (4.14)
c =
hC 0 Eg hC 0 Eg
(4.15)
c c gi l im ct ca bc sng di (long wavelength cut off point) Phng trnh (4.15) cho php tnh ton bc sng di nht ca nh sng cho php cc detector tch sng quang. V d 3 GaAs c Eg = 1,43eV 300oK. Hy xc nh c Gii
c =
132
Iph
Popt Di ng Vng bo ha
Hnh 4.4 Linh kin thu quang hot ng trong vng tuyn tnh ca di ng.
Trong nhng tuyn truyn dn quang c ly gn c th dng thm b suy hao quang (optical attenuator) gii hn mc cng sut thu quang trong phm vi di ng ca linh kin thu quang.
< I t2 >=
4 KT
.B
(4.16)
133
b. Nhiu lng t Nhiu lng t sinh ra do s bin ng ngu nhin nng lng ca cc photon p vo diode thu quang. Dng nhiu lng t c xc nh theo biu thc sau:
< I q2 >= 2 e . R . P 0 . B = 2 e . I p . B
c. Nhiu dng ti
(4.17)
Khi cha c cng sut quang a ti photodetector nhng vn c mt lng dng in nh chy trong mch. Dng ny c gi l dng ti. N phn phi n nhiu ton h thng v cho s dao ng ngu nhin. Nhiu do dng ti c xc nh:
< I d2 >= 2 e . I d . B
Id: dng ti e: in tch ca electron.
(4.18)
134
Equalizer
Photodiode cn phi c tc p ng nhanh c th hot ng vi tn hiu tc cao. Nu ng ra ca photodiode khng theo kp vi s thay i ca dng tn hiu quang ng vo th dng xung ng ra s b mo.iu ny s nh hng n cht lng ca tuyn do li bit. Tc p ng ca photodiode c th o theo thi gian ln ca tn hiu ng ra, t 10% n 90% gi tr nh tn hiu ng ra khi ng vo ca photodiode chuyn sang va chuyn trng thi on. Tng t nh vy khi tn hiu ng ra chuyn xung t 90% n 10% gi tr nh, gi l thi giang xung. Thi gian ln v thi gian xung c minh ha hnh 4.6. Thi gian ln v thi gian xung ph thuc vo cc nhn t nh mc hp th nh sng mt sng no , rng vng him, s thay i gi tr in dung, s thay i gi tr in tr ca photodiode.
90%
50%
Hnh 4.6 p ng ca photodiode vi xung nh sng biu din thi gian ln 10 % n 90% v thi gian xung 90% n 10%.
4.1.5 Thi gian p ng phn t chuyn i quang-in
Tc p ng hay bng thng ca photodiode ph thuc vo ba yu t: thi gian vt ra khi vng him (gi l thi gian tri) ca cc ht mang in to ra t cc photon ti vng ny, p ng tn s c xc nh bi thi hng RC (ph thuc vo in dung ca diode), v s khuch tn cc ht mang in ra khi vng him. 135
t =
w vd
(4.18)
vi vd l vn tc tri ca ht mang in. w cng nh th t cng nh v s cng t b gii hn n thi gian tri. Ngc li, w nh s lm gii hn hiu sut lng t. Chng ta xt v d i vi photodiode PIN Si c rng lp I l 20m, vn tc tri ca cc ht electron l 105m/s. Do , thi gian vt qua vng I l 200ps. Cn nu vt liu ch to PIN l InGaAs c rng lp I l 5m th thi gian tri l 50ps. Cc gi tr tnh c trn tng ng vi thi gian chuyn ln ca photodiode. Bn cnh , in dung ca photodiode cng ng vai tr ng k. Nu din tch ca diode l A v vng him c rng l w th in dung mi ni l
Cd =
A w
(4.19)
Trong l hng s in mi ca cht bn dn. Trong mch hnh 4.6, tc p ng c xc nh bi thi hng RC. Do thi gian ln (10%-90%) l
A (4.20) w Trong cng thc trn, gim w gim thi gian tri th s lm tng thi gian ln do in
t r = 2,19 RLC d = 2,19 RL
dung. Chng ta c th cn bng hai i lng ny bng cch gim in tr ti RL. Bng thng ca photodiode c xc nh bi RL v Cd nh sau:
B=
1 2RL C d
(4.21)
R rng c c thi gian ln nh, photodiode phi c din tch A nh, rng vng him w ln v in tr ti RL nh. V d: Xt mt PIN Si c ng knh 500m v w = 20m. S dng = 10,510-13F/cm. Ta c
Cd =
A 4 pF w
Do nu RL = 1000 th tr = 8,8ns. Bng thng s l B = 40MHz. Gim RL = 100 th tr gim cn 0,88ns v bng thng tng ln n 400MHz.
KIN
BIN
QUANG-IN
BN
DN
Linh kin bin i quang in thng c gi l photodiode hay photodetector thc hin chc nng bin i cng sut quang vo thnh dng in ng ra.
Bi v lp I rt rng nn xc sut tip nhn photon lp ny cao hn v do s hp th photon lp ny nhiu hn so vi hai lp P v N. Nh vy khi lp I cng dy th hiu sut lng t cng cao. Tuy nhin khi thi gian tri ca in t ln nn lm gim kh nng hot ng tc cao ca PIN.
137
Trng in E
P
VS
RL
Cu to bn trong ca PIN:
Kh nng thm nhp nh sng ph thuc vo b dy lp P. nh sng c bc sng cng di cng d thm nhp vo bn dn. Vt liu. Silicon l vt liu cho photodetector thng s dng ca s th nht, khng th s dng trong ca s th hai (v silicon c Eg = 1,1eV; c = 1,1m). Ge v InGaAs c nhiu nhiu hn silicon nhng chng p ng trong ca s th hai. Bng 4.1 tng kt cc khong hu dng nht ca cc vt liu PIN diode.
138
ID: dng ti
Dng ti sinh ra do nhit to ra cc ht mang in, do n cn c tn gi l dng r phn cc ngc. Nu tn hiu quang nh th dng photon nh nn c th khng pht hin c tn hiu ny v dng photon nh b dng ti che lp mt. V d 4 Hy xc nh cng sut nh nht c th pht hin c ca PIN diode, c R = 0,5A/W v ID =1nA Gii Gi s chng ta c th phn bit c s hin din ca cng sut quang khi dng tn hiu to ra bng vi dng ti. Do : P = Ip /R = 2nA
Hnh 4.13 (a) Mch phn cc n gin cho PIN. (b) th phn tch mch
Chng ta c th cho diode hot ng cng sut cao hn v tng di ng ca b thu bng cch tng gi tr tr ti.
V d 4.1:
Cho RL = 10K. Gi s Vs = 20V. Bin dng cc i l VS/VL = 20/104 = 2mA. Cng sut ng ra cc i tng ng vi dng cc i ny l:
Pmax =
140
VS RL PL
(v i = RP)
(4.23)
VS
Vd = -idRf
Khng c p ri trn ng vo ca op-amp nn Vd = -VS Khng c dng chy vo ng vo ca op-amp nn ton b dng chy qua diode u chy qua Rf v p ri trn Rf l Rf id Rf c th ln nu cn, do to ra p ra ln m khng nh hng tnh tuyn tnh ca p ng.
VS
V0
P+ N+ l hai lp bn dn c nng tp cht cao, nn in tr ca hai vng ny nh, do p ri rt nh. l vng c nng tp cht rt t v gn nh tinh khit. N ging nh lp I ca PIN. Hu nh tt c cc photon b hp thu trong vng ny, v to ra cc cp l trng - in t t do.
141
S nhn dng theo c ch thc l din ra nh sau: Di tc dng ca ngun phn cc ngc, s phn b cng in trng trong cc lp bn dn nh hnh 4.16. Trong trng vng tip gip PN+ cao nht, qu trnh nhn in t xy ra vng ny. Vng ny cn c gi l vng thc l. Khi c nh sng chiu vo, cc photon b hp th trong lp , to cc cp e-p (electron-l trng). Di s nh hng ca in trng ngoi, cc l trng di chuyn v pha P+ (ni cc m ca ngun) cn cc in t di chuyn v pha tip gip PN+. in trng cao trong vng tip gip PN+ s tng tc cho in t. Khi nhng in t ny p vo cc nguyn t tinh th bn dn to ra thm cc cp in t v l trng mi. Nhng ht mang in mi ny c gi l nhng ht mang in th cp (secondary charge). Nhng ht mang in th cp ny bn thn n c tng tc v to ra nhiu hn mang in th cp khc. Qu trnh c tip din v s lng ht mang in c to ra rt nhiu. Qu trnh ny c gi l qu trnh nhn thc l.
Lc tng tc phi mnh, v t c iu ny khi p phn cc ngc ln, c khi ln n vi trm volt. Vi p phn cc ngc vd, h s nhn thc l tng ng vi vd gn bng:
M=
1 1 (vd / VBR ) n
VBR = 20 500V
(4.24)
Vi VBR l p nh thng phn cc ngc ca diode. n l thng s c xc nh theo thc nghim n >1.
Ip =
MeP0 MeP0 = hf hC 0
(4.25)
R=
Ip P0
Me Me = hC 0 hf
(4.26)
Gi tr in hnh ca R = 20 80 A/W
M ca ADP ph thuc vo nhit , thng M gim khi nhit tng. ng thi M cng thay i khi p phn cc ngc thay i.
Nguyn nhn: ng i trung bnh t do gia nhng ln va chm s nh hn khi nhit cao hn. Nhng ht mang in khng c c hi t c vn tc cao cn thit to ra nhng ht th cp.
4.3
4.3.1 Nhy
nhy c nh ngha mc trn. Theo nguyn l hot ng ca PIN v APD th ADP nhy hn PIN. nhy ca ADP ln hn PIN t 5 n 15 dB. Tuy nhin nu dng PIN-FET th nhy ca PIN-FET v ADP l xp x nhau. Bng di y trnh by nhy ca mt s linh kin cc bc sng hot ng: Loi photodiode ADP Vt liu Si Ge InGaAs PIN - FET Si InGaAs (nm) 800 900 1300 1550 1300 1550 800 900 1300 1550 S (dBm) -55 -54 -57 -50 -54
143
4.3.3 p ng
V c c ch thc l trong APD nn p ng R ca APD rt cao, v cao hn p ng ca PIN hng trm ln. PIN ADP
R=
Ip P0
e e = hC 0 hf
R=
I p Me Me = = P0 hC 0 hf
Gi tr in hnh: R = 20 80 A/W
4.3.4 Di ng
Di ng ca ADP rng hn PIN. C th: on tuyn tnh ca ADP c mc cng sut quang thay i t vi phn nW n vi W (tc di ng thay i vi h s >1000), cn PIN c di ng vi h s 100.
4.3.6 n nh.
V h s nhn thc l ca APD ph thuc vo nhit v in p phn cc ngc nn n nh ca APD kn hn PIN rt nhiu. PIN t nhy vi nhit ADP H s nhn M thay i theo nhit v p phn cc ngc.
144
4.3.8 Tm Tt
4.4
CC B TIN KHUCH I
Ng vo ca b thu bao gm b tin khuch i v photodiode. Tn hiu quang c ghp vo photodiode v photodiode s bin i chui bit quang thnh tn hiu in. Vai tr ca b tin khuch i l khuch i tn hiu in trc khi x l. Vic thit k tng ny yu cu s tr gi gia tc hot ng v nhy. Trong s cc b tin khuch i nh b tin khuch i tr khng thp, b tin khuch i tr khng cao, b tin khuch i hi tip,v b tin khuch i tc cao th b tin khuch i tr khng cao thng c s dng.
145
AMP Tn hiu ra
AMP Tn hiu ra
146
Tin khuch i Ip RL CT
Tn hiu ra AMP
Hnh 4.21 Khuch i hi tip in tr R ng vai tr chuyn i dng thnh p, n c ni t ng ra n ng vo ca b khuch i. B khuch i nh th ny thc hin m v to p ng ra t l vi dng photon. S ci tin quang trng nht ca b khuch i phi hp tr khng l loi b nh hng in dung k sinh ca dy dn v ca diode. Mch tng ng ca b tin khuch i hi tip c trnh by hnh 4.22.
147
Tin khuch i Ip CT
4.5
Trong c tnh k thut v cht lng nhiu ca b thu quang, ngi ta thng s dng t s tn hiu trn nhiu SNR (signal-to-noise). Tn hiu y l cng sut tn hiu, nhiu y l cng sut nhiu, c hai i lng ny gi s dng ca chng cng chy trn gi tr in tr chun. SNR c th c biu din nh sau:
2 2 S PSignal < iS > R / 4 < iS > = = 2 = 2 N PNoise < i N > R / 4 < i N >
(4.27)
Nh vy SNR c lp vi gi tr in tr, v chng ta ch cn tnh gi trdng trung bnh bnh phng. C hai c ch gy nhiu trn photodiode: nhiu n (shot noise) v nhiu nhit (thermal noise).
4.5.1 Nhiu n
Nhiu n c xem l tng hp ca nhiu lng t (quantum noise) v nhiu dng ti (dark current noise) Nhiu lng t sinh ra do s va p gia cc ht photon trong qu trnh to ra dng photon (dng in ng ng ra ca photodiode ng vi cng sut quang ti). i vi photodiode, nu gi Iq l dng nhiu lng t th gi tr trung bnh bnh phng dng nhiu lng t c xc nh nh sau:
2 < I q >= 2eI p BM 2 F ( M )
(4.28)
Dng ti l dng sinh ra khi khng c nh sng ti, v dng nysinh ra nhiu. Nu gi ID l gi tr dng ti th nhiu dng ti c xc nh nh sau:
2 < I d >= 2eI d BM 2 F ( M )
(4.29)
Trong : IP l dng photon trung bnh, tc l dng in ng ra ca photodiode; e l in tch ca in t; B l bng thng ca b thu;
148
F(M) = Mx
(4.30)
X thng c gi tr t 0,3 n 0,5 i vi APD silicon v t 0,7 n 1 i vi APD germanium. i vi photodiode PIN th M v F(M) bng 1.
< I t2 >=
4 KTB
RL
(4.31)
Nh vy nhiu nhit sinh ra trn in tr ti. Thc t, b thu cn cha nhiu linh kin in t khc, v n cng sinh ra nhiu. V d nhiu sinh ra trn b khuch i. Lng nhiu ny thng xut hin tng tin khuch i. Nu gi Fn l h s nhiu ca b khuch i th nhiu nhit cng thc c sa i nh sau:
< I t2 >=
4 KTFnB
RL
(4.33)
(4.34)
( I p ) 2 = ( RP0 ) 2 M 2
Trong R l p ng ca photodidode, P0 l cng sut quang ng vo. Do , t s tn hiu trn nhiu c nh gi thng qua biu thc sau:
(4.35)
SNR =
(I p ) 2
2 < IN >
(4.36)
Nu b thu s dng PIN, t s tn hiu trn nhiu s c xc nh theo biu thc sau:
SNR =
4.5.4
(4.37)
149
(4.38)
Nh vy, SNR thay i theo (P0)2. Chng ta c th ci thin SNR bng cch tng in tr ti, y l l do ti sao hu ht cc b thu s dng b tin khuch i c tr khng ng vo cao. nh hng ca nhiu nhit thng c c trng bi i lng c gi l cng sut nhiu tng ng NEP (Noise Equivalent Power). Cng sut nhiu tng ng c nh ngha l mc cng sut ti thiu trn mt n v bng thng cn thit to ra SNR =1 v c cho bi biu thc sau:
NEP =
4 KTFn P0 = RL R 2 B
(4.39)
NEP c th c s dng xc nh cng sut quang cn thit t c gi tr SNR cn thit nu bng thng B bit trc. Gi tr in hnh ca NEP l t 1 10 pW/(Hz)1/2.
4.5.4. Mt s v d:
a. V d 4.2:
Mt photo diode PIN c s dng trong b thu quang c hiu sut lng t 60% khi hot ng bc sng 0,9m. Dng ti ca linh kin hot ng iu kin ny l 3nA v in tr ti l 4k. Cng sut quang ti bc sng hot ng l 200nW v bng thng ca b thu 5MHz. So snh nhiu n sinh ra trong photodiode vi nhiu nhit sinh ra trong in tr 200C.
Gii:
T cng thc (4.8), dng photon c xc nh nh sau:
Ip =
Th s vo:
P0 e P0 e = hf hC
Ip =
(4.40)
Th s vo (4.37), ta c:
2 < I TS >= 2 1,6.10 19 5.10 6 (3 + 87,1).10 9 = 1,44.10 19
A2
A2 = 3,79.10 10
< I t2 >=
4 KTB
RL
A2
A2 = 4,49.10 9
Nh vy trong v d ny, dng nhiu nhit rms ln hn dng nhiu n rms v ln hn 12 ln.
b. V d 4.3:
Nu b thu v d 4.2c b khuch i vi h s nhiu 3dB. Xc nh SNR ng ra ca b thu di cng iu kin nh v d 4.2.
Gii:
T v d 4.2 ta c:
I p = 87,1.10 9 A
2 < I TS >= 1,44.10 19 A2
< I t2 >= 2,02.10 17 A2 B khuch i c h s nhiu Fn = 3 dB hay Fn = 2. T phng trnh (4.37), SNR ng ra ca bt thu s dng PIN l :
2 2 Ip Ip SNR = = 2 2e( I p + I D ) B + 4 KTFnB / RL < I TS > +(< I t2 > Fn )
Th s vo, ta c:
SNR =
Hay:
c. V d 4.4:
Mt APD silicon (x = 0,3) c in dung 5 pF, b qua dng ti v hot ng bng thng 50MHz. Dng photon trc khi khuch i l 10-7 A nhit 180C. Xc nh SNR cc i khi M=1 v M=Mop (gi tr ti u), gi s cc iu kin hot ng khng thay i.
Gii:
Xc nh gi tr cc i ca in tr ti theo phng trnh (4.21):
RL = Khi M = 1:
1 2C d B
SNR =
(I p ) 2
2 < IN >
2 Ip 2eBI p + 4 KTB/ RL
V Id =0 v Fn = 1 Nhiu n c gi tr l:
2eBI p = 2 1,6.10 19 50.10 6 10 7 = 1,602.10 18 A2
V nhiu nhit c gi tr l:
4 KTB
RL
Do :
SNR =
V
SNR(dB) = 8,98 dB
4 KTFn xeRL ( I p + I d )
(4.41)
SNR =
(I p ) 2
2 < IN >
2 M 2I p
2eBI p M 2 F ( M ) + 4 KTFnB / RL
SNR =1,78.103
Hay:
4.6
4.6.1
S tn hiu bin i ng vo b quyt nh bit c minh ho hnh 4.23, trong tD l thi im ly mu quyt nh bit, thi im ny c thc hin bi mch ti to xung ng h. Gi
152
(4.42)
Gi s h thng c p(1) = p(0), tc xc sut nhn bit 1 v 0 bng nhau, BER c th vit li nh sau:
(4.43)
Hnh 4.23 (a) tn hiu ti to c b thu; (b) Mt phn b xc sut Gaussian ca bit 1 v 0. Phn gch cho cho bit xc sut nhn dng sai bit.
Hnh 4.23 (b) cho thy gi tr P(0/1) v P(1/0) ph thuc vo hm mt xc sut p(I) ca gi tr mu I. Dng hm p(I) ph thuc vo thng k ngun nhiu tc ng ln dng tn hiu. Nhiu nhit It thng c thng k dng Gaussian c tr trung bnh bng 0 v phng sai 2t. Thng k ca nhiu n Is cng xp x dng Gaussian i vi photodiode PIN vi phng sai 2s. V tng hai bin ngu nhin Gaussian cng l bin ngu nhin Gaussian nn gi tr mu I c hm mt phn b xc sut Gaussian vi phng sai 2 = 2t + 2s. Tuy nhin gi tr trung bnh v phng sai ca bit 1 v bit 0 l khc nhau v Ip ph thuc vo bit nhn c. Nu gi 20 v 21 ln lc l phng sai dng tn hiu nhn c ng vi bit 0 v bit 1, ta c: 153
P (0 / 1) =
1 0
( I I1 ) 2 exp 2 12 2 (I I 0 ) 2 exp 2 02 2 I D
ID
I ID 1 dI = erfc 1 2 2 1 I I0 1 dI = erfc D 2 2 0
(4.44)
P (1 / 0) =
(4.45)
erfc( x) =
exp( z x
)dz
(4.46)
Th vo ta c:
BER =
I ID 1 erfc 1 2 4 1
I I0 + erfc D 2 0
(4.47)
Nh vy BER ph thuc vo ngng quyt nh ID. Trong thc t ta phi chn ID sao cho BER l nh nht. BER nh nht khi ID tha mn phng trnh:
( I D I 0 ) 2 ( I1 I D ) 2 = + ln 1 2 2 2 0 2 1 0
(4.48)
n gin, gi s nhiu tc ng ln dng bit 1 v 0 l xp x nhau, tc 0 = 1 = ; gi tr trung bnh ca bit 0 l I0 = 0; v chn gi tr ngng nm gia dng ca bit 1 v 0, tc ID = I1/2 T (4.47) v th cc gi tr gi s vo ta c:
BER = erfc
1 2
I1 2 2
(4.49)
4.6.2
Theo nh ngha, SNR in b thu quang c th c vit di dng t s gi cng sut tn hiu nh vi cng sut nhiu hiu dng:
SNR =
I 12 2
(4.50)
So snh (4.49) vi (4.50), ta c th biu din t s li bit BER theo t s tn hiu trn nhiu SNR nh sau:
(4.51)
Theo biu thc(4.51), t s li bit BER c mi quan h vi t s SNR. Nh vy ng vi mi gi SNR ca tn hiu u thu chng ta s c c cht lng ca h thng tng ng c nh gi qua thng s BER. iu ny s c phn tch chi tit mc di y. 4.6.3 154 Hm xc sut li Hm xc sut li c nh ngha nh sau:
Q( x) =
1 2
exp(
x
u2
2
)du
(4.52)
Q( x) = erfc(
hay
1 2
x
2
(4.53)
erfc( x) = 2Q( x 2 )
Phng trnh (4.51) c th c biu din theo hm Q(x) nh sau:
(4.54)
BER = Q
SNR 2
(4.55)
Gi tr ca hm xc sut li c th xc nh di dng bng hoc th. Hnh 4.28 l dng th ca hm xc sut li. Ta nhn thy, nu SNR cng cao th t s li bit cng nh, tc h thng c cht lng cng cao.
11
13
15
17
19
21
23
SNR (dB)
Ngoi ra, gi tr ca hm xc sut li cng c th c xc nh di dng bng. Chng ta c th s dng bng 4.1 xc nh gi tr Q(x) khi bit x hoc tm x khi bit gi tr ca Q(x). Cc v d di y minh ha cch s dng bng 4.1.
155
156
V d 4.5:
Hy xc nh x BER = 10-9.
Gii:
Theo v d ny, y l bi ton bit Q(x) tm gi tr x. Theo bi, BER = 10-9 tc l Q(x) = 10-9. Ta tm trong bng 4.1 xem no c gi tr bng hoc gn bng 10-9. Mun vy ta thc hin nh sau: tm ct bn phi (Multi-factor) hng no c h s bng 1.0e-9. D trn hng tm gi tr bng 1 hoc gn bng 1. Nu d trn cc dng c h s 1.0e-9 m khng tm ra c gi tr 1 hoc gn bng 1 th chng ta chuyn sang d trn cc hng c h s 1.0e-8 v tm gi tr 0,1 hoc gn bng 0,1. Chng ta thc hin u ny v Q(x) = 10-9 = 110-9 = 0,110-8. Tra bng ta tm c c gi tr 0,9866*1.0e-9. Vi ny l tng ng vi x = 6.0 + 0.00. Vy x = 6. 157
Ta xt mt v d khc.
V d 4.6:
Hy xc nh x BER = 10-12.
Gii:
BER = 10-12 tc l Q(x) = 10-12. Ta tm trong bng 4.1 xem no c gi tr gn bng 1 ng vi dng c h s (Multi-factor) bng 1.0e-12 hoc no c gi tr gn bng 0,1 ng vi dng c h s bng 1.0e-11 v Q(x) = 10-12 = 110-12 = 0,110-11. Tra bng ta thy c gi tr l: 0,1033*1.0e-11.V suy ra: x = 7.0 + 0.03. Hay x = 7,03.
Lu l chn no c sai s l nh nht, tc l sai lch gia Q(x) bit vi gi tr mnh chn l nh nht. Ngc li, khi c x chng ta c th xc nh BER.
V d 4.7:
Hy xc nh Q(x) nu x =5.
Gii:
y l bi ton ngc vi v d 4.1 v 4.2, tc l tm Q(x) khi bit x. Vic xc nh Q(x) d dng hn l tm x. Theo bi: x = 5 tc l x = 5.0 + 0.00 T bng 4.1, ta xc nh giao gia hng x = 5.0 v ct x = 0.00 v kt qu c c l Q(5) = 0,286710-6 (v dng ny c h s (Multi-factor) l 1.0e-6)
4.6.4
nhy ca b thu
SNR =
2 Ip Ip = 2eBI p 2eB
(4.56)
Trong B l bng thng ca b tch sng. Nu gi zm l s photon trung bnh ti PIN trong khong thi gian , v l hiu sut lng t ca linh kin th dng Ip c tnh nh sau: 158
Ip =
zm e
zm 2 B
(4.57)
Th (4.57) vo (4.56) ta c:
SNR =
(4.58)
Suy ra s photon trung bnh cn thit ti b thu s dng PIN t c SNR cho trc l:
zm =
2 B
SNR
(4.59)
SNR =
( MI p ) 2 2eBI p M F ( M )
2
Ip 2eBF ( M )
(4.60)
vi F(M) c xc nh nh sau:
F ( M ) = kM + (2
)(1 k )
(4.61)
SNR =
zm 2 BF ( M )
(4.62)
T (4.62) ta s c biu thc xc nh s photon trung bnh cn thit n b thu trong khong thi gian tch bit 1 khi c SNR ca b thu APD:
zm =
2 BF ( M )
SNR
(4.63)
Khi tnh ton, tch B thng ly gn bng 0,6 i vi tn hiu c ph dng cosin (hnh 4.25).
Hnh 4.25: (a) Ph dng cosine. (b) Ng ra ca h thng c ph ng ra dng cosine ca 1 xung ng vo 159
Mi quan h gia cng sut vi s photon trung bnh c din gii nh sau:
Nng lng quang E0 c th nhn trc tip t s photon trung bnh cn thit duy tr BER nh sau:
E 0 = zm hf
(4.64)
bit 1 c nhn dng b thu th nng lng ny phi n trong khong thi gian rng bit . Chng ta gi s h thng c mt bit 1 v bit 0 l bng nhau nn cng sut quang ti b thu c tnh trn chu k bng rng 2 bit:
P0 =
E0 2 zm hf 2
(4.65)
Th (4.64) vo(4.65), ta c:
P0 =
(4.66)
P0 =
zm hfBT
2
(4.67)
P0 y chnh l nhy ca my thu. Tmli, xc nh nhy ca my thu, trc tin chng ta xc nh s photon trung bnh cn thit n b thu quang ng vi SRN cho trc (hoc BER cho trc). Sau s dng phng trnh (4.67) tnh cng sut quang ti thiu cn thit ng vi s photon trung bnh trn. Di y l mt s v d minh ha vic p dng cc cng thc trn.
4.6.5
Mt s v d
a. V d 4.8:
S dng xp x Gaussian hy xc nh t s tn hiu trn nhiu (quang v in) cn thit duy tr BER = 10-9 trn tuyn si quang s nh phn di nn. Gi s rng ngng quyt nh c chn gia mc 1 v 0.
Gii:
Theo bi, xc sut li bit l BER = 10-9. T phng trnh (4.55), ta c:
BER = Q
SNR =10-9 2
SNR
2
= 6. Suy ra : SNR = 12
SNR quang c nh ngha l t s gia dng tn hiu nh vi dng nhiu hiu dng rms, tc l:
160
SNROptical =
SNRElectrical =
b. V d 4.9:
Mt APD c s dng tch sng quang trong b thu PCM c thit k truyn tn hiu di nn c ngng quyt nh nm gia mc 1 v 0. APD c hiu sut lng t 80%, t s tc ion ho 0,02 v h s nhn thc l 1000. Gi s ph tn hiu c dng cosine. Xc nh s photon trung bnh phi ti APD c th nhn dng c bit 1 vi t s li bit l 10-9.
Gii
S photon trung bnh phi ti APD c tnh theo cng thc (4.63). Theo biu thc ny chng ta cn xc nh SNR v F(M). Trc ht chng ta tnh SNR. SNR c tnh nh v d 4.8. p dng kt qu v d 4.8, t s tn hiu trn nhiu in cn thit duy tr BER = 10-9 b thu l: SNR =144 hay 21,6 dB. K tip chng ta xc nh h s nhiu thc l F(M). F(M) c tnh theo biu thc (4.61):
F ( M ) = kM + (2
zm =
2 BF ( M )
SNR =
photon
(gi s B = 0,6) Vy s photon trung bnh phi ti APD b thu duy tr BER = 10-9 l 864.
c. V d 4.10:
B thu ca v d 4.9 hot ng bc sng 1 m. Xc nh cng sut quang ti thiu n b thu ( nhy) h thng c th nhn dng bit 1 vi t s BER = 10-9 tc 10Mbit/s v 140Mbit/s. Gi s h thng s dng m nh phn c t l bit 1 v 0 l bng nhau.
Gii
Theo iu kin trn, cng sut quang cn thit c tnh theo biu thc (4.67):
P0 =
zm hfBT
2
zm hCBT 2
tc 10Mbit/s:
161
P0 =
P0 =
Hay P0 = -49,2 dBm Nhn xt: qua v d ny ta thy duy tr BER khng i th khi tc hot ng ca h thng tng ln th i hi mc cng sut ti b thu phi ln hn. Hay ni cch khc nhy ca b thu ph thuc vo BER v tc hot ng ca h thng.
4.7
4.6.1
Cc kho st thit k h thng phi k n p ng ca linh kin. y l trng hp c bit ca tn sc trn tuyn quang. Tc l p ng ca linh kin c nh hng n tri rng xung v s chng lp xung b thu. Tng thi gian chuyn trng thi c xc nh t cc thi gian chuyn trng thi thnh phn trong h thng, bao gm ngun quang, cp si quang v b thu quang. Cc thi gian ny c nh ngha di dng Gaussian i vi cc linh kin. Cn si quang th tnh theo tn sc. Tng thi gian chuyn trng thi ca h thng c tnh nh sau:
2 Tsys = 1,1 (TS2 + Tn2 + Tc2 + TD )
(4.68)
Trong TS l thi gian chuyn ca ngun quang, TD l thi gian chuyn ca linh kin tch sng quang, TC l thi gian chuyn tnh theo tn sc sc th, Tn l thi gian chuyn tnh theo tn sc mode. Tt c u tnh theo n v ns. Tc bit cc i ca h thng BT thng c nh ngha theo Tsys bng cch kho st thi gian chuyn trng thi ca b lc RC (hnh 4.25). Vi p ng vo c dng bc thang vi bin V, p ng ra c dng vout(t) nh sau:
(4.69)
(4.70)
H ( ) =
1 (1 + 2 C 2 R 2 )
(4.71)
B=
1 2RC
(4.72)
H( )
-B
Tn s ( )
tr =
2,2 0,35 = 2B B
(4.73)
Kt qu ny c s dng trong trng hp tng qut, nhng hng s s khc cho cc mch lc khc nhau. Tuy nhin tnh thi gian chuyn trng thi cho h thng thng tin quang, hng s 0,35 thng c s dng, tc tr = Tsys. Nu b lc l tng th hng s trong phng trnh (4.73) s l 0,44. Cho d hng s no i na th dng xung ph hp vi mch RC th bng thng 3dB phi ln tha iu kin B =1, vi l rng xung. Th iu kin ny vo (4.73), ta c:
Tsys = t r = 0,35
Vi dng xung RZ, th tc bit bng bng thng ca tn hiu, tc l:
(4.74)
BT = B =
(4.75)
BT (max) =
0,35
Tsys
(4.76)
163
BT = B / 2 =
1 2
(4.77)
V tc bit cc i s l :
BT (max) =
0,7
Tsys
(4.78)
Nh vy gii hn trn ca Tsys phi nh hn 35% rng bit i vi xung RZ v nh hn 70% rng bit i vi xung NRZ.
V d 4.11 :
Mt h thng quang si c thit k hot ng c ly 8Km khng c trm lp. Thi gian chuyn trng thi ca cc thnh phn ca h thng nh sau : Ngun quang (LED) : Si quang: tn sc mode: 8 ns 5 ns/Km
Gii :
Tng thi gian chuyn trng thi ca h thng l:
2 Tsys = 1,1 (TS2 + Tn2 + Tc2 + TD ) = 1,1 8 2 + (8 5) 2 + (8 1) 2 + 6 2 = 46,2 ns
BT (max) =
0,7
Tsys
4.6.2
Mch quyt nh
Phn khi phc d liu ca b thu quang bao gm mch quyt nh v mch khi phc xung ng h. Mc tiu sau cng l cch ly thnh phn ph f = B ca tn hiu thu c. Thnh phn ny cung cp thng tin trong khe thi gian bit (TB = 1/B) mch quyt nh v ng b vi qu trnh quyt nh. i vi m RZ, thnh phn ph f = B hin din trong tn hiu thu; b lc thng di hp c th cch ly thnh phn ny mt cch d dng. Khi phc xung ng h kh thc hin hn i vi m NRZ v tn hiu thu c khng hin din thnh phn ph f = B. K thut thng s dng to thnh phn ny l cu phng v chnh lu thnh phn ph f = B/2, sau cho qua b lc thng thp. Mch quyt nh thc hin so snh ng ra ca knh tuyn tnh (d liu) vi mc ngng nhng thi im ly mu do mch khi phc xung ng h xc nh, v quyt nh xem tn hiu khi phc l bit 1 hay bit 0. thi im ly mu tt nht l ti v tr mc tn hiu gia bit 1 v 0 l chnh lch nhau ln nht. N c xc nh thng qua biu mt (eye diagram). Hnh 4.28 biu 164
Khe bit
TM TT
Hai linh kin thng s dng b thu quang l PIN v APD. Mi linh kin u c u nhc im ca mnh. u im ca PIN l n nh cao, dng ti nh (gy nhiu thp). u im ca APD l di ng rng, nhy cao, p ng ln. Ty theo mc ch s dng ca h thng m chng ta s la chn linh kin s dng ph hp. Cc thng s ca b thu cn xem xt l nhy, dng ti, di ng, in p phn cc, p ng v n nh. i lng nhy l mt torng cc thng s c nh hng n c ly truyn dn. B thu c nhy cng cao th c ly truyn dn cng di. Mt thng s nh gi cht lng h thng truyn dn s l t s li bit BER. H thng c cht lng tt nu BER thp. i vi h thng truyn dn quang, t s BER thng l 10-9 v c th t c gi tr BER thp hn, c th t n mc 10-12. T s SNR ca tn hiu n b thu s quyt nh BER theo quan h:
BER =
H thng quang m chng ta kho st trong mn hc ny l h thng quang IM/DD. y l h thng iu ch cng v tch sng trc tip. Th hin ca iu ch cng l tn hiu quang s l tn hiu nh phn c hai trng thi l sng (1) v ti (0) v phn bit hai trng thi ny, bit 1 c iu ch c cng sut quang ln cn bit 0 c ch vi mc cng sut ti thiu. Tn hiu c cng sut cng ln th c ly truyn dn cng xa. duy tr h thng quang hot ng mc t s li bit BER khng i mc no th tn hiu ti b thu cn c mc cng sut quang ti thiu, c bit vi tn l nhy. Mi h thng quang s hot ng tc bit xc nh, duy tr BER cho trc th nhy ca b thu s c xc nh theo quan h:
P0 =
zm hfBT
2
Trong zm l s photon trung bnh cn thit phn bit bit 1 u thu. Hay ni cch khc, nhy ca b thu quang s phi gn lin vi tc hot ng v cht lng ca h thng. 165
CU HI N TP V BI TP
4.1. Photodiode PIN trung bnh to ra 1 cp l trng electron trn 3 photon ti bc sng 0,8m. Gi s tt c cc electron ny u nhu nhn c. Tnh: (a) Hiu sut lng t ca linh kin; (b) Nng lng vng cm cc i c th ca PIN; (c) Dng photon trung bnh ng ra khi thu c cng sut quang 10-7W. 4.2. Mt photodiode p-n c hiu sut lng t 50% bc sng 0,9m. Tnh: (a) p ng ca linh kin bc sng 0,9m; (b) Cng sut quang thu c nu dng photon trung bnh l 10-6A. (c) S photon thu c tng ng vi bc sng ny. 4.3. 4.4. Khi 800 photon/s ti photodiode PIN ang hot ng bc 1,3m, chng to ra trung bnh 550 electron/s. Tnh p ng ca linh kin. Mt APD c h s nhn thc l l 20 hot ng bc sng 1,5m. Tnh hiu sut lng t v dng photon ng ra ca APD nu p ng ca linh kin bc sng ny l 0,6A/W v 1010 photon/s bc sng ny ti linh kin. Cho trc cc thng s ca APD. Tnh h s nhn thc l. Cng sut quang thu c bc sng 1,35m = 0,2 W Dng photon ng ra (sau khi c li ca c ch nhn thc l) = 4,9 A Hiu sut lng t bc sng 1,35m = 40% 4.6. Mt APD c hiu sut lng t 45% 0,85W. Khi th nghim pht x bc sng ny, n to ra dng photon 10A (sau li thc l) vi h s nhn 250. Tnh cng sut quang thu c ca linh kin. C bao nhiu photon n trong mt giy? Mt photodiode silicon c p ng 0,5 A/W bc sng 850nm. Xc nh cng sut quang ti thiu cn thit ti photodidoe bc sng ny duy tr BER = 10-7, gi s t1n hiu nh phn l l tng v c tc 35Mbit/s. Mt photodiode PIN silicon c hiu sut lng t 65% bc sng 800nm. Xc nh: (a) dng photon trung bnh khi cng sut quang 5W c bc sng 800nm ti b tch sng; (b) dng nhiu lng t hiu dng rms vi bng thng sau b tch sng l 20MHz; (c) SNR theo dB khi dng photon trung bnh l dng tn hiu. 4.9. Photodiode bi 4.8 c in dung 8pF. Tnh: (a) in tr ti ti thiu tng ng vi bng thng sau b tch sng l 20MHz; (b) dng nhiu nhit hiu dng rms trong in tr trn nhit 250C; (c) SNR (theo dB) khi dng ti ca photodiode l 1 nA. 166
4.5.
4.7.
4.8.
4.12.
4.13.
4.15. 4.16.
4.18.
CU HI TRC NGHIM
4.19.
APD so vi PIN c u im g?
b. Bin i tn hiu quang thnh tn hiu in d. Bin i tn hiu in thnh tn hiu quang
APD thng c s dng trong cc h thng quang no? a. Tc truyn dn cao v rt cao c. H thng cht lng thp b. C ly truyn dn ngn d. C a v b u ng
4.22.
PIN c cc thng s sau: cng sut quang thu cc i cho php 20 dBm v di ng 25 dB. Vy PIN ny c nhy bng bao nhiu a. -25 dBm c. -5 dBm b. -20 dBm d. -45 dBm
4.25.
Hin tng nhn thc l ht mang in xut hin trong cu trc ca linh kin no a. LED c. PIN b. LD d. APD
4.26.
PIN l linh kin bn dn hot ng theo nguyn l no? a. Pht x t pht c. Hp th photon b. Pht x kch thch d. Bc x nhit
168
169
5.1
T quan im kin trc, cc h thng truyn thng cp si quang c th c phn loi thnh 3 loi cc tuyn kt im- im, cc mng phn b v mng cc b. Trong phn ny chng ta s tp trung xem xt nhng c im chnh ca 3 kin trc ny.
5.1.1
Tuyn im ni im
Tuyn im ni im l loi kin trc n gin nht ca h thng thng tin quang. Vai tr ca chng l chuyn ti thng tin trong dng lung s bit t mt ni ny n mt ni khc mt cch chnh xc nht c th c. Chiu di tuyn c th thay i t nh hn 1 km (c ly ngn) n hng ngn km (c ly di), ph thuc vo ng dng. Khi chiu di tuyn vt qu mt gi tr no , nm trong khong t 20-100 km ph thuc vo bc sng cng tc, cn thit phi b p cc suy hao trong si quang, ngc li tn hiu s tr nn qu yu c th tch ra pha thu.
Hnh 5.1 Cc tuyn im ni im c b suy hao nh k bng cch, (a) s dng cc trm ti to v (b) s dng khuch i quang. Cc trm lp gm b thu theo sau l b pht.
170
5.1.2
Nhiu ng dng ca h thng thng tin quang i hi thng tin khng ch c truyn i m cn phi c phn b n mt nhm thu bao. V d nh phn b mch vng thu bao ca dch v in thoi v qung b a knh video trn truyn hnh cp. Cc mng phn b c khong cch truyn l ngn ( < 50km) nhng tc bit c th cao (n 10Gb/s v hn na) [1].
171
Hnh 5.2: (a) Tp hub v (b) tp bus dnh cho mng phn b.
Hnh 5.2 ch ra hai tp ca mng phn b. Trong trng hp tp hub, phn b knh t v tr trung tm (hay cc hub), ni m thit b kt ni cho t ng chuyn mch cc knh trong min in. Nhng mng nh vy c gi l mng th (MAN) bi v cc hub thng c t cc thnh ph ln [13]. Vai tr ca si quang tng t nh trong trng hp i vi tuyn im ni im. Bi v bng thng ca si thng thng ln hn yu cu bi mt trm hub ring bit, mt vi trm c th chia s mt cng mt si quang c xut pht cho hub chnh. Cc mng in thoi dng m hnh hub phn b cc knh m thanh bn trong thnh ph. Vn cn quan tm i vi m hnh hub l s gin on cp quang c th nh hng n dch v i vi phn ln mng. C th s dng cc tuyn ni im ni im b xung ni cc hub quan trng trc tip vi nhau bo v chng li s c ny. Trong trng hp tp bus, mt si quang mang tn hiu quang a knh sut c vng dch v. S phn b c c thc hin bng cch s dng cc ni phn nhnh quang (optical tap), c tc dng lm trch hng mt phn nh cng sut quang n mi thu bao. Mt ng dng CATV n gin ca tp bus l vic phn b a knh video trong thnh ph. Vic s dng cc si quang hc cho php phn b mt s lng ln cc knh (100 hoc hn ) bi v bng thng ln ca n ln hn rt nhiu so vi cp ng trc. Mt vn vi tp bus l suy hao tn hiu tng theo hm m vi s lng ni phn nhnh v gii hn s lng thu bao c phc v bi mt bus quang. Thm ch khi suy hao si quang c th b qua, cng sut c ni phn nhnh th N c cho bi [1]
PN = PT C[(1 )(1 C )] N 1
172
(5.1)
5.1.3
Mng cc b LAN
Nhiu ng dng ca cng ngh truyn dn quang i hi cc mng trong phn ln ngi dng trong mng cc b ( v d nh khun vin trng i hc) c kt ni vi nhau theo cch m bt k ngi dng no cng c th truy cp mng mt cch ngu nhin truyn d liu n nhng dng khc[14]- [16]. Cc mng ny c gi l cc mng cc b (LAN). Cc mng truy nhp quang c s dng trong vng thu bao nt ht cng thuc loi ny [17]. Bi v khong cch truyn dn tng i ngn (<10Km), suy hao trn si quang l ng quan tm i vi cc ng dng trn mng LAN. ng c chnh thc y vic s dng si quang chnh l bng thng rng. S khc bit chnh gia mng LAN v MAN l c ch truy cp ngu nhin dnh cho nhiu ngi dng ca mng LAN. Kin trc h thng ng vai tr quan trng trong mng LAN, bi v vic thit lp giao thc xc nh trc l cn thit trong mt mi trng nh vy. Ba tp thng c s dng l bus, vng v hnh sao. Tp bus ging nh hnh 5.2b. Mt v d ca ph bin ca tp bus l Ethernet, mt giao thc mng c s dng kt ni nhiu my tnh v c Internet s dng. Ethernet hot ng vi tc ln n 1Gb/s s dng giao thc da trn CSMA ( carrier-sense multiple access) vi vic pht hin ng . Mc d kin trc mng LAN Ethernet hon ton thnh cng khi s dng cp ng trc cho bus, nhng khi s dng cp quang cn phi gii quyt mt s kh khn pht sinh. Vn chnh l suy hao trn mi ni phn nhnh gii hn s lng ngi dng [xem cng thc (5.1)].
173
Hnh 5.3 Cu trc mng vng v mng hnh sao trong mng LAN
Hnh 5.3 ch ra tp vng v sao cho cc ng dng mng LAN. Trong tp vng [18] cc node lin k c kt ni bng cc tuyn im ni im hnh thnh mt vng khp kn. Mi node c truyn hoc nhn d liu bng cch s dng mt cp my pht-thu, c th hot ng nh mt trm lp. Mt th (token: mt chui cc bit c nh ngha trc) c truyn quanh vng. Mi node s gim st lung bit lng nghe a ch ring v nhn d liu. N cng c th truyn bng cch ni vo mt th rng. Vic s dng cu hnh vng cho mng LAN quang c thng mi ho vi giao tip c chun ho FDDI [18] dnh cho giao tip d liu c phn phi trn si quang. Trong cu hnh sao, tt c cc node c kt ni n node trung tm gi l hub, hay n gin l hnh sao bng cc lin kt im ni im. Cc mng LAN nh vy tip tc phn loi nh hn thnh cc mng hnh sao tch cc hay th ng, ph thuc vo node trung tm l thit b tch cc hay th ng. Trong cu hnh hnh sao tch cc, tt c cc tn hiu quang n u c chuyn i thnh tn hiu in bng cc b thu quang. Cc tn hiu in sau c phn b iu khin cc node my pht ring bit. Cc hot ng chuyn mch cng c th c thc hin node trung tm bi v s phn b xy ra trong min in. Trong cu hnh hnh sao th ng, s phn b c thc hin trong min quang bng cc thit b nh cc b coupler nh hng. Bi v ng vo t mt node c phn b n nhiu node ng ra, cng sut c truyn n mi node ph thuc vo s ngi dng. Ging nh trong trng hp tp bus, s lng ngi dng c h tr bi mng LAN hnh sao b gii hn bi suy hao phn b. i vi b coupler hnh sao NxN l tng, cng sut n mi node n gin l PT/N( nu ta b qua suy hao truyn dn) bi v cng sut pht PT chia u cho N ngi dng. i vi cu hnh hnh sao c hnh thnh t cc b coupler nh hng, cng sut cn gim hn na do suy hao xen v c th c xc nh nh sau:
PN = ( PT / N )(1 ) log 2 N
(5.2)
=1mW, v
=1W
minh ha, N c th t n 500. Hy so snh gi tr N ny gi tr N=60 trong trng hp tp bus (5.1). Gi tr tng i ln ca N lm cho tp hnh sao hp dn i vi cc ng dng mng LAN. Phn cn li trong chng ny s tp trung n thit k v cht lng cc tuyn im ni im, phn to nn phn t c bn ca tt c h thng truyn dn bao gm LAN, MANs v cc mng phn b khc.
174
Hnh 5.4: Suy hao (cc ng lin nt) v tn sc (cc ng khng lin tc) gii hn c ly truyn dn L l hm ca tc bit v bc sng. [1]
5.2.1
Ngoi tr cc tuyn c ly ngn, s suy hao si quang c vai tr quan trng trong thit k h thng. Xt mt my pht quang l c kh nng pht mt cng sut trung bnh Pt. Nu my thu c kh nng pht hin tn hiu vi cng sut trung bnh nh nht ti tc bit BT l Pr, khong cch truyn dn ln nht c gii hn bi:
L=
10
P log10 t P af r
(5.3)
Trong a f l suy hao trung bnh ca si quang (dB/Km) bao gm c suy hao cc mi hn v cc cc connector. S ph thuc ca L vo tc bit l do s ph thuc tuyn tnh ca Pr theo tc bit BT. Ch rng Pr= NphfB trong hf l nng lng photon Np l s lng photon trung bnh /bit i hi bi my thu, khong cch L gim i theo lgarit khi BT tng ti mt bc sng hot ng cho trc. Cc ng lin trn hnh 5.4 ch ra s ph thuc ca L theo BT cho cc sng hot ng ph bin l 0,85m; 1,3m v 1.55 m vi a f =2,5dB/km ; 0,4dB/km v 0,25 dB/km tng ng.
175
BT . Khong
cch truyn dn l ln hn i vi cp ng trc tc bit nh (BT < 5Mb/s), nhng h thng cp quang li vt tri khi tc bit ln 5Mb/s. Cc yu cu ca h thng thng c xc nh truc l tc bit B v khong cch truyn dn L. Tiu chun cht lng c xc nh thng qua t l bit li (BER), m mt yu cu tiu biu l BER < 10-9. Vn u tin cn gii quyt i vi ngi thit k h thng l la chn bc sng hot ng. Bi v trn thc t, gi thnh ca cc lin kin l thp nht gn 0,85 m v tng khi bc sng dch v 1,3 v 1,55 m. Hnh 5.4 hon ton c ch khi xc nh bc sng hot ng thch hp. Ni chung, mt tuyn si quang c th hot ng gn 0,85 m nu B <200 Mb/s v L< 20km. y l trng hp cho nhiu ng dng LAN. Mt khc, i vi h thng c ly di hot ng tc bit ln hn 2 Gb/s bc sng hot ng nn ca s 1,55 m. Cc ng cong trn hnh 5.4 ch cung cp hng dn trong thit k h thng. Nhiu vn khc cn phi c cp khi thit k mt h thng thng tin quang thc t. Trong s l s la chn bc sng, la chn cc my pht, cc my thu thch hp, v si quang, s tng thch cacc thnh phn khc nhau, vn gi c i vi cht lng, tin cy ca h thng v kh nng nng cp.
5.2.2
nh hng ca tn sc
Trong mc 2.4.2 chng ta tho lun do s tri rng xung tn sc gii hn tch BTL nh th no. Khi khong cch truyn dn b gii hn bi tn sc ngn hn khong cch b gii hn theo cng thc (5.3), th h thng c xem l b gii hn bi tn sc. Cc ng gch ngang trn hnh 5.4 ch ra khong cch truyn dn b gii hn bi tn sc nh l mt hm theo tc bit. Bi v cc nguyn nhn gy ra tn sc l khc nhau i vi cc bc sng hot ng khc nhau, chng ta s xem xt mi trng hp mt cch ring bit. Xt trng hp u tin i vi h thng bc sng 0,85 m, thng s dng cp a mode c gi thnh ti thiu. Nh tho lun trong mc 2.4.2, tn sc ch yu trong si a mode l tn sc mode. Trong trng hp si a mode chit sut bc, t cng thc (2.73) v (2.79) ta c BTL = C/(2n1). iu kin ny c biu th trong hnh 5.4 s dng cc gi tr tiu biu l n1=1.46 v =0.01. Ngay c khi tc bit thp 1Mb/s, h thng a mode b gii hn bi tn sc, v khong cch truyn dn ca chng b gii hn di 10km. V l do ny, cc si quang a mode chit sut bc t khi c s dng trong thit k h thng thng tin quang. S dng. S dng si quang chit sut gim dn c gii tn sc mode theo cng thc (2.81) s cho s ci thin ng k. iu kin BTL=2C/(n12) c biu th trn hnh 5.4 v ch ra rng h thng thng tin quang 0.85 m b gii hn bi suy hao, hn l b gii hn bi tn sc, tc bit ln n100 Mb/s khi s dng si quang chit sut gim dn.
176
BT L (4 M )
(5.4)
Vi l rng ph hiu dng ca ngun quang (RMS). Gi tr tiu biu ca |M| vng gn tn sc bng khng l ~ 1ps/(nm.km). Hnh 5.4 cho thy, khi |M| = 2ps/km, tn sc gii hn BL 125 (Gb/s).km. Ni chung, cc h thng nh vy l b gii hn bi suy hao khi tc bit ln n 1Gb/s, nhng b gii hn bi tn sc i vi tc bit cao hn. Cc h thng thng tin quang tip theo hot ng ca s 1,55 m, vng c suy hao nh nht. Tuy nhin tn sc ln trong vng ny (16 ps/nm.km) tr nn vn ln cho h thng s dng si quang tiu chun. khc phc vn ny cn s dng cc laser bn dn n mode [2]. Hnh 5.4 cho thy h thng 1.55 m b gii hn bi tn sc khi B > 5Gb/s. S dng cng thc (5.4) vi M = 16 ps/(nm.km) v = 0.1 nm, ta c BL 150(Gb/s)-km. Mt gii php cho vn tn sc l s dng si quang tn sc dch chuyn, si c c suy hao v tn sc nh nht ca s1.55 m. Cc h thng ny c th hot ng tc 20 Gb/s vi khong khuch i khong 80km [2]. Truyn dn vi khong cch di hn i hi phi s dng cc k thut qun l tn sc.
5.2.3
Qu cng sut
Mc ch ca qy cng sut l bo m cng sut n my thu ln duy tr hot ng tin cy trong sut thi gian sng ca h thng. Cng sut trung bnh nh nht i hi bi my thu c gi l nhy ca my thu, k hiu l Pr. Thng ta lun bit c cng sut pht trung bnh Pt ca my pht. Qy cng sut thng c tnh theo n v decibel (dB), cn cng sut quang c biu th theo n v dBm. C th hn,
Pt = Pr + AL + M s
(5.5)
Trong AL suy hao knh tng cng, MS l d phng h thng. Mc ch ca d phng h thng l dnh mt lng cng sut nht nh cho trng hp cc ngun suy gim cng sut c th gia tng trong thi gian sng ca h thng do s xung cp ca linh kin hoc cc s kin khng bit trc c. Khi thit k ngi ta thng cho d phng khong 4-6 dB. Suy hao knh AL tnh n tt c cc ngun suy hao c th c, bao gm c suy hao cc connector v suy hao cc mi hn. Nu af l suy hao trung bnh ca si quang (dB/km), AL c th vit nh:
AL = f L + con + splice
Vi con v splice l suy hao cc connector v suy hao cc mi hn dc theo tuyn si quang.
(5.6)
S dng cc cng thc (5.5) v (5.6) d dng c lng khong cch truyn ln nht tng ng vi cc linh kin cho trc.
5.2.4
Qu thi gian ln
Mc ch ca qu ca thi gian ln l bo m rng h thng c kh nng hot ng ng tc bit mong mun. Thm ch nu di thng ca cc thnh phn ring l ca h thng vt qu tc bit, vn c th xy ra trng hp ton h thng c th khng hot ng c tc
177
Hnh 5.5 Thi gian ln Tr trong vi h thng tuyn tnh b gii hn di thng
Trong mt h thng tuyn tnh, gia di thng f v thi gian ln Tr c mi quan h nghch o. C th hiu d dng mi quan h ny thng qua vic phn tch mt h thng tuyn tnh n gin l mt mch RC. Khi in p ng vo trong mch RC thay i t ngt t 0 n mt gi tr V0 no , in p ng ra s thay i nh sau:
(5.7)
Tr = (ln 9) Rc 2.2 RC
Hm truyn t H(f) ca mch RC c xc nh bng cch bin i cng thc (5.7)
(5.8)
H ( f ) = (1 + fRC) 1
(5.9)
Di thng ca mch RC tng ng vi tn s ti |H(f)|2 = v c xc nh theo cng thc quen thuc B = (2RC)-1. p dng cng thc (5.8), ta c mi quan h gia B v Tr nh sau:
Tr =
2.2 0.35 = 2B B
(5.10)
Mi quan h nghch o gia thi gian ln v di thng xy ra trong tt c cc h thng tuyn tnh. Tuy nhin, tch TrB c th khc 0.35. Ta c th s dng TrB = 0.35 trong thit k h thng thng tinquang. Quan h gia di thng B v tc bit BT ph thuc vo m c s dng. Trng hp m tr v khng (RZ), B = BT v BTTr = 0.35. Ngc li, trong trng hp m khng tr v khng (NRZ) B = BT/2 v BTTr = 0.7. Trong c 2 trng hp, tc bit c th quyt nh gii hn trn ln nht cho thi gian ln m h thng c th chp nhn c. Khi thit k h thng phi m bo Tr nh hn gi tr ti a, tc l:
Tr
(5.11)
178
(5.12)
Trong Ttr, Tfiber v Trec l cc thi gian ln tng ng vi my pht, si quang v my thu. Thi gian ln ca my pht v my thu thng c c bit khi thit k h thng. Thi gian ln ca my pht Ttr c xc nh ch yu bi cc thnh phn in t ca mch iu khin v cc phn t k sinh in lin quan n ngun quang. Thng Ttr khong vi nano giy i vi my pht s dng LED, nhng c th nh hn 0.1 ns i vi my pht s dng laser. Thi gian ln ca my thu Trec c xc nh ch yu bi di thng in 3 dB sau tch quang. Cng thc (5.10) c th dng dng tnh Trec nu di thng sau tch quang c xc nh. Thi gian ln ca si quang Tfiber c tnh theo cng thc [1]:
2 2 2 Tfiber = Tmod e + Tchr
(5.13)
Trong T mode l tn sc mode v Tchr l tn sc mu trong si quang i vi si n mode T mode = 0 v Tfiber = Tchr. i vi si quang chit sut bc (SI), theo cng thc (2.73), Tmod e (n1 / c) L . i vi si chit sut gim dn (GI), theo cng thc (2.81), Tmod e (n12 / 8c) L . Tn sc mu c th tnh theo cng thc (2.98), Tmod e M L vi l rng ph ca ngun quang ( rng na cng sut). Ta xt mt v d minh ha qy thi gian ln. Xt h thng hot ng bc sng1,3 m c thit k hot ng tc 1Gb/s trn si n mode vi khong trm lp l 50km. Thi gian ln cho my pht v my thu c xc nh l Ttr = 0,25 ns v Trec = 0,35 ns. rng ph ca ngun quang l = 3nm, h s tn sc mu l 2ps/(nm.km) ti bc sng cng tc. T (2.98) Tchr = 0,3 ns cho chiu di tuyn L=50 km. Tn sc mode trong si n mode Tmode = 0. Suy ra Tfiber = 0,3 ns. Thi gian ln ca h thng c tnh theo cng thc (5.12) v bng Tr = 0,524 ns. Cng thc (5.11) cho thy h thng ny khng th hot ng tc 1Gb/s khi s dng m RZ cho tn hiu quang. Tuy nhin nu s dng m NRZ, h thng s hot ng c. Nu m RZ c yu cu trc, ngi thit k phi chn my pht v my thu khc p ng qy thi gian ln. M NRZ thng c s dng v n cho php qy thi gian ln ln hn cng mt tc bit.
5.3
nhy ca my thu quang hc trong h thng thng tin quang thc t b nh hng bi mt s hin tng vt l m khi kt hp cng vi tn sc trong si quang, s lm suy gim SNR ti mch quyt nh. Nhng hin tng lm gim nhy ca my thu l: nhiu mode, dn xung do tn sc v giao thoa gia cc k t, nhiu phn chia mode, chirp tn s, hi tip phn x. Trong phn ny, chng ta s tho lun xem cht lng h thng b nh hng nh th no bi tn sc trong si quang khi c thm cc ngun gim tr cng sut do cc hin tng trn.
5.3.1
Nhiu mode
Nhiu mode lin quan ti si a mode v c nghin cu su trong nhng nm 1980. Ngun gc ca n c th c hiu nh sau. Giao thoa gia cc mode lan truyn khc nhau trong 179
Hnh 5-6: S gim tr cng sut do nhiu mode theo suy hao chn la mode. Tham s M l tng s mode dc khi m cng sut ca n vt qu 10% cng sut nh [2]. 180
Bi v mt mode bc cao khng th truyn i xa t im kch thch, nn vn ny c th khc phc bng cch bo m khong cch gia hai connector hai mi hn phi ln hn 2m. Ni chung, nhiu mode khng phi l mt vn i vi cc h thng giao thng tin quang s dng si n mode c thit k v bo dng hp l.
5.3.2
Dn xung do tn sc
Vic s dng si n mode trong h thng thng tin quang gip chng ta trnh gn ht cc vn ca tn sc mode v nhiu mode tng ng. Tuy nhin, tn sc mu vn lm dn xung v do lm gim nhy ca my thu. Trong phn ny, chng ta s tho lun s gim tr cng sut lin quan ti s suy gim trong nhy ca my thu. Dn xung do tn sc nh hng ti cht lng my thu theo hai cch. Th nht, mt phn nng lng xung phn tn khi cc khe bit v gy ra giao thoa gia cc k t (ISI). Trong thc t, h thng c thit k cc tiu ha cc nh hng ca ISI [2]. Th hai, nng lng xung trong cc khe bit b gim khi cc xung quang b dn ra. S suy gim nng lng nh th lm gim SNR ti mch quyt nh. Bi v SNR cn c duy tr n nh duy tr cht lng ca h thng, my thu yu cu cng sut trung bnh phi ln hn. y chnh l ngun gc ca s gim tr cng sut do gin xung d. Gi s xung quang pht i c dng Gausse, d (tnh theo dB) c tnh bng cng thc [2]: d =10log10fb (5.14)
trong fb l h s dn xung. Khi s dn xung ch yu l do rng ph ca my pht pht, th fb c cho bi [2]: Fb=/0 =[1+(DL/0)2]1/2 (5.15)
vi 0 l rng ph hiu dng (rms) ca my pht quang v l rng ph hiu dng (rms) ca ngun quang c gi nh l phn b Gausse. Cc phng trnh (5.14) v (5.15) c th c s dng c lng s gim tr cng sut do tn sc mu trong h thng thng tin quang s dng si n mode cng vi laser a mode hoc LED.
5.3.3
Trong chng 3 cp, cc laser a mode to ra nhiu phn chia mode (MPN). Hin tng ny xy ra do s tng tc gia cc cp mode phn cc dc. C th, cc mode dc khc nhau dao ng theo cch cc mode ring bit to ra dao ng v cng ln mc d tng cng l khng thay i. MPN l v hi khi khng tn sc trong si quang, bi v tt c cc mode vn c duy tr ng b trong sut qu trnh truyn dn v tch sng. Trong thc t, cc ch khc nhau s khng ng b khi chng di chuyn nh cc tc khc nhau bn trong si cp do tn sc vn tc nhm. Do kt qu ca s ti ng b ha ny, cng b cha to thm s dao ng,v SNR mch quyt nh tr nn ti t hn khi khng c nhiu ch tng phn . Mt cng sut pht cn phi cung cp ci thin SNR t c cng gi tr m cn thit t c BER nh yu cu. nh hng ca MPN n qu trnh hot ng ca h thng c nghin cu rng ri cho c lade bn dn a ch ln lase bn dn n mode.
5.3.4
Nhiu phn x
Trong hu ht cc h thng thng tin quang, mt vi tia sng c un ngc tr li bi hin tng khc x. Hiu ng ca cc hin tng ny c nghin cu rng ri v n c th lm gim 181
5.4
5.4.1
Trong h thng thng tin quang, tn hiu c truyn c th l dng analog hoc dng s. Tng ng chng ta s c h thng quang analog hoc h thng quang s. Trong trng hp analog, tn hiu bin i lin tc theo thi gian (hnh 5.7-a). V d tn hiu analog nh tn hiu ting ni c chuyn i t micro hoc tn hiu hnh nh c chuyn i t camera. Ngc li, tn hiu s l tn hiu c gi tr ri rc. Vi tn hiu s nh phn ch c biu din 2 gi tr. Trng hp n gin nht ca tn hiu s nh phn c minh ha hnh 5.7-b, hai gi tr thng c gi l bit 0 v bit 1 (cc bit ny c gi l s nh phn). Mi bit tn ti trong khong thi gian TB c gi l chu k bit. Trong h thng s, tc bit BT c nh ngha l s bit trong mt giy : BT =1/TB (5.16)
182
Cc linh kin nguyn l ca h thng thng tin quang tng qut cho truyn dn s hay analog c minh ha di dng s khi nh hnh 5.8. Pha u pht bao gm b m ho (encoder) hoc b nh dng tnh hiu (signal shaping) trc khi a qua tng iu ch hay khuch i kch hot ng cho ngun quang (optical source). nh sng pht ra t ngun quang c ghp vo si quang, ng vai tr mi trng truyn dn ca h thng. nh sng n u bn kia ca si quang c chuyn i tr li thnh tn hiu in bng b tch sng quang (optical detector) c t ng vo ca thit b thu. Tn hiu in ny sau c khuch i trc khi a quan b gii m (decoder) hay b gii iu ch (demodulator) khi phc li tn hiu gc ban u.
183
Hnh 5.8 Cc linh kin nguyn l ca h thng thng tin quang tng qut cho truyn dn s hoc analog.
5.4.2
V l thuyt, dung lng ca h thng thng tin quang c th t hn 10Tbit/s v sng mang l nh sng c tn s ln. Tuy nhin, thc t tc bit b gii hn gi tr 10Gbit/s do tn sc, hiu ng phi tuyn, v tc hot ng ca linh kin in t. Cho n nm 1995, vic truyn dn nhiu knh nh sng trn cng mt si quang c th thc hin cho php m rng dung lng h thng n 1Tbit/s. Vic ghp knh c th thc hin trong min thi gian hoc trong min tn s. C th, trong min thi gian chng ta c ghp knh phn chia theo thi gian TDM (time division multiplexing) v trong min tn s chng ta c ghp knh phn chia theo tn s FDM (frequency division multiplexing). K thut TDM v FDM c s dng trong min in. Tuy nhin cng c th thc hin ghp knh TDM v FDM trong min quang vi tn gi l OTDM (optical TDM) v WDM (wavelength division multiplexing) phn bit vi ghp knh trong min in. Di y chng ta s kho st mt s h thng c phn loi theo phng php ghp knh.
184
Hnh 5.9: Tuyn cp quang im - im s dng WDM. Mi cp pht thu c s dng gi v nhn tn hiu cc bc sng khc nhau.
Gi s h thng ny ghp N knh, mi knh c tc bit tng ng l BT,1, BT,2, BT,N c truyn cng lc trn si quang c chiu di L th tch BTL tng cng ca tuyn l: BTL = (BT,1 + BT,2 + + BT,N )L (5.17) Nu N knh ny c tc bng nhau th dung lng ca h thng tng ln N ln. Th nhim u tin vo nm 1985 c kt qu l BTL =1,37(Tbit/s).km ca h thng truyn 10 knh vi tc mi knh 2Gbit/s trn tuyn di 68,3Km s dng si quang chun c khong cch knh 1,35nm. Dung lng ti u ca tuyn si quang WDM ph thuc vo khong cch knh. Khong cch knh ti thiu b gii hn bi nhiu xuyn knh. Khong cch knh f phi ln hn 2BT vi BT l tc bit ca knh. iu kin ny gy lng ph bng thng ng k. Thng s hiu sut ph c s dng o hiu qu s dng bng thng ca h thng WDM. Hiu sut ph c nh ngha nh sau:
s =
BT f
(5.18)
Trong B l tc ca knh v f l khong cch knh. s cng ln cng tt. Tn s knh ca h thng WDM c ITU chun ho trn li 100GHz trong bng C v L ( c tn s t 186 196 THz). Nh vy, nu h thng WDM s dng khong cch knh 100GHz (tng ng 0,8nm 1552nm), tc mt knh l 10Gbit/s th hiu sut ph ca h thng l 10%. Gn y ITU a ra chun khong cch knh 50GHz vi tc 40Gbit/s mi knh nn nng hiu sut ph ln n 80%. Bng 5.1 lit k cc th nghim h thng WDM dung lng cao. [1] 185
Hnh 5.11: S tch knh tn hiu OTDM da vo (a) Cc b iu ch LiNbO3 mc lin tip, (b) XPM trong gng vng quang phi tuyn, (c) FWM trong mi trng phi tuyn
Hnh 5.11 biu din ba c ch tch knh. Tt c cc k thut tch knh yu cu tn hiu ng h c tn s trng vi tc mt knh. Tn hiu ng h ny l dng in s dng cho c ch quang - in, nhng tn hiu ng h phi l cc xung quang nu tch sng theo c ch ton quang. K thut quang - in s dng nhiu b iu ch LiNbO3 loi MZ (Mach Zehnder) mc 187
188
Hnh 5.12: S minh ha ghp knh sng mang ph. Nhiu sng mang ph viba (SC) c iu ch, v tn hiu ghp trong min in c s dng iu ch quang b pht (Tx)
Hnh 5.12 biu din s h thng quang SCM c thit k cho mt bc sng. u im chnh ca SCM l linh hot v c th nng cp thnh mng bng rng. C th s dng iu ch s hoc analog, hoc kt hp c hai truyn cc tn hiu nh ting ni, d liu, hnh nh cho mt s lng ln ngi s dng (user). Mi ngi s dng c cp mt snh mang ph, hoc tn hiu a knh c phn phi cho tt c cc khch hng nh trong CATV. K thut SCM c nghin cu pht trin v c th ng dng thc t mt cch rng ri. Ghp knh SCM c th p dng v trin khai cho h thng analog, h thng s, v h thng WDM. [1]
(i)
Cc linh kin mi cn thit cho h thng CDM l cc b m ho v gii m s c t b pht v b thu. B m ho s tri ph tn hiu trn vng rng hn bng thng ti thiu cn thit truyn dn. Vic tri ph c thc hin bi ngha ca mt m, n c lp vi tn hiu. B gii m s dng m nh vy nn ph ca tn hiu v khi phc d liu. M tri ph c gi l chui nhn dng (signature sequence). u im ca phng php tri ph ny l kh ph hoc chn tn hiu do tn t nhin ca m.K thut CDM c bit hu dng khi bo mt d liu quan trng.
189
Hnh 5.13: Minh ha m ho d liu trong h thng CDM s dng chui nhn dng 7 chip.
Hnh 5.13 Minh ha v d phng php m ho chui trc tip trong h thng OCDM (optical CDM). Mi bit d liu c m ho s dng chui nhn dng gm c M bit (cn c gi l chip). Trong v d ny l M = 7. Sau khi m ho, tc bit (hay tc chip) tng theo h s M. Ph ca tn hiu s tri trong vng rng hn so vi bng thng ca cc chip, rng theo h s M. V d, ph ca tn hiu tr nn rng hn 64 ln nu M = 64. Hin nhin l bng thng ph nh nhau c s dng cho cc user c cc chui nhn dng khc nhau. B m ho cho phng php m ho chui trc tip s dng s delay-line ging nh hnh 5.10 ca h thng OTDM. S khc bit c bn y l mt b iu ch, c t sau laser, tc ng d liu ln chui xung. Chui xung kt qu c phn ra thnh nhiu nhnh (bng vi s chip M), v cc ng delay quang c s dng m ho mt knh. b thu, b gii m gm cc ng delay theo th t ngc li to nh ng ra tng quan mi khi m ca user ph hp vi chui chip m n thu c. Cc mu chip ca cc user khc cng c to ra nh tng quan cho nhng bin ca nh ny thp hn nh c to ra do s t tng quan khi mu chip ph hp chnh xc. Mt dy cc cch t Bragg si, c thit k ging nhau v stop band nhng khc nhau v tnh phn x, cng c th thc hin nh b m ho v gii m.
(ii)
M ho ph:
Tri ph cn c th thc hin bng phng php nhy tn. Tn s sng mang c dch i mt cch c chu k tng ng vi m c gn trc. im khc bit vi WDM l tn s c c nh khng gn cho mt knh no c. Thay vo , tt c cc knh chia s ton b bng thng bng cch s dng cc tn s sng mang khc nhau cc thi im khc nhau tng ng vi mt m. Tn hiu c m ph c th c trnh by di dng ma trn nh hnh 5.14.
190
Hnh 5.14: Nhy tn trong h thng OCDM. vung c t cho bit cc tn s cc khe thi gian khc nhau. Chui nhy tn ny l (3, 2, 0, 5, 1, 4).
Cc hng ca ma trn tng ng vi cc tn s c gn v cc ct tng ng vi cc khe thi gian. Phn t ca ma trn mij bng 1 khi v ch khi tn s i c pht trong khong thi gian tj. Cc user khc nhau s c gn cc mu (m) nhy tn khc nhau m bo hai user khng truyn cng tn s trong cng khe thi gian. Cc chui m tha mn c tnh ny c gi l m trc giao. H thng ny thc hin s dng cc m gi trc giao (cc i t tng quan v cc tiu tng quan cho) m bo BER thp c th c. Tng qut, BER ca h thng CDMA tng i cao ( ln hn 10-6) nhng c th ci thin bng cch s dng c ch sa li FEC (forworderror correction).
5.4.3
Nu phn loi theo phng php iu ch th c bn chng ta c loi h thng, l h thng IM/DD (iu ch cng ) v h thng Coherent.
a) H thng IM/DD:
S khi ca h thng IM/DD (iu ch cng v tch sng trc tip) c m t hnh 5.15. Vi k thut ny khng cn phi iu ch hay gii iu ch tn hiu in trc khi chuyn i thnh tn hiu nh sng, do thc hin d dng.
191
Hnh 5.15: (a) H thng quang analog s dng iu ch cng trc tip. (b) Biu din tn hiu iu ch trong min thi gian vi sng mang l nh sng v tn hiu di nn l tn hiu analog.
Dng sng cng sut quang l hm theo thi gian Popt(t) c biu din nh hnh 5.15-b c dng:
Popt(t) = Pi(1+m(t))
(5.19)
vi Pi l cng sut quang trung bnh pht ra ca ngun quang (tc cng sut sng mang cha iu ch) v m(t) l tn hiu iu ch cng , n t l vi thng tin ngun a(t). i vi tn hiu iu ch cosin:
m(t) = ma.cos(mt)
(5.20)
ma l h s iu ch, c xc nh bng t s gia cng sut nh (so vi gi tr trung bnh) vi cng sut trung bnh (xem hnh 5.15-b) ; m l tn s gc ca tn hiu iu ch. Kt hp phng trnh (5.19) v (5.20), chng ta c :
Popt(t) = Pi(1+macos(mt))
(5.21)
Gi s mi trng truyn c tn sc bng khng, cng sut quang n u thu s c dng ging phng trnh (5.21) nhng c cng sut quang trung bnh thu c l P0. Do dng in photon I(t) th cp c to ra b thu s dng APD s l :
I(t) =IPM(1+macos(mt))
Trong IP l dng in photon s cp (c ti to t sng mang cha iu ch):
(5.22)
Ip =
eP0 hf
(5.23)
Dng tn hiu bnh phng trung bnh t phng trnh (5.22) c xc nh nh sau:
2 < isig >=
1 (ma MI p ) 2 2
(5.24)
b) H thng Coherent:
i vi h thng IM/DD, tn hiu iu ch cng trc tip c dng ging iu bin AM i vi h thng analog hoc iu ch OOK i h thng s. Tuy nhin i vi h thng Coherent, tn hiu pht chng ta c th s dng cc kiu iu ch sau: ASK, FSK, PSK, hoc
192
TM TT
Nh vy trong chng ny chng ta c ci nhn tng qut v cc loi h thng thng tin quang. Trong thng quang 1, cc cng thc v kin thc chng ta c c cc chng trc l dnh cho h thng mt bc sng, s dng kiu iu ch v tch sng l IM/DD. Khi thit k mt tuyn cp quang, chng ta n qu cng sut, quyt nh c ly thng tin; v qu thi gian, quyt nh c ly v tc c truyn dn.
CU HI N TP V BI TP
5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.8. 5.9. 5.10. 5.11. Trnh by cu trc ca tuyn cp quang im-im. Trn tuyn gm c nhng thit b g? Tm tc nh hng ca suy hao v tn sc n qu trnh thit tuyn. Khi thit k tuyn theo qu cng sut, chng ta cn thu thp nhng thng tin hoc i lng g? Khi thit k tuyn theo qu thi gian, chng ta cn thu thp nhng thng tin hoc i lng no? T s tng qut hnh 5.8, hy v s h thng thng quang analog. T s tng qut hnh 5.8, hy v s h thng thng quang s. Tch i lng BTL ca h thng gho knh theo bc sng, bit rng h thng ghp 20 bc sng, mi bc sng mang tn hiu STM-16, v h thng di 80Km. xc nh hiu sut ph ca h thng cu 5.7 nu khong cch knh l 100GHz (tng ng 0,8nm 1552nm). Trong h thng WDM, tng hiu sut ph chng ta c nhng cch no? Xc nh tr ca si dy tr s dng si quang c chit sut 1,5 v di 20m. H thng IM/DD l g? N c u nhc im g?
194
p n cc cu hi
P N V GI TR LI MT S CU HI N TP V BI TP CHNG 1
1.6. 1.12. c a 1.7. 1.13. c b 1.8. b 1.9. a 1.10. c 1.11. b
CHNG 2
Cu hi n tp
2.1. 2.7. 2.13. 2.19. 2.25. a c a c b 2.2. 2.8. 2.14. 2.20. c a d d 2.3. 2.9. 2.15. 2.21. a b b a 2.4. 2.10. 2.16. 2.22. d c d d 2.5. 2.11. 2.17. 2.23. b a d a 2.6. 2.12. 2.18. 2.24. a b d d
Bi tp
2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 2.11. 2.12. 2.13. 2.14. 2.15. 2.16. 2.17. 2.18. 2.19. 2.20. mode(SI) /L = 14.4 ns/km, mode(GI)/L = 14.4 ps/km. 195 c = 78.5o, NA=0.30, a = 17.4O NA=0.21, c = 81.9o V=75.8, N=2873 N = 247 c = 1.2124 m. a = 4.95 m. 2a = 92m. 100 W. A = 16 dB, = 2 dB/km, A = 29 dB, Pin/Pout = 794.3 57.5 km 703 W 5.2 dB/km, 0.8 dB/km, 0.3 dB/km n1 = 1.49 = 0.47% 9 m v 34 mm Bopt = 5MHz, dt = 6.67 ns/km, BoptL = 75 MHzkm M = 98.1 ps.nm/km, m = 1.9 ns/km. m = 0.10 ns/km.
p n cc cu hi
2.21. 2.22. 2.23. 2.24. 2.25. t = 32.4 ns/km, BoptxL = 6.2 MHz.km 13.2 MHz.km 800 ps = 0.47% (a) 10 ns ; (b) 4 ns
CHNG 3
3.25. 3.31. 3.26. 3.27. 3.28. 3.29. 3.30.
CHNG 4
4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6. 4.7. 4.8. 4.9. 4.10. 4.11. 4.12. 4.13. 4.14. 4.15. 4.16. 4.17. 4.18. 4.19. 4.25. 4.31. (a) 33%; (b) 24,8.10-20J; (c) 21,3 nA. (a) 0,36A/W; (b) 2,78 W; (c) 1,26.1013 photon/s 0,72 A/W 50% ; 15,9 nA. 24,1 77,8 nW; 3,33.1011photon/s. -70,4 dBm (a) 2,01 A; (b) 3,59 nA; (c) 55,0 dB (a) 994,7 ; (b) 18,19 nA; 39,3 dB (a) 1,137k; (b) 19,58 W 40,1 dB 50,3dBm. (a) 14,2 dB; (b) -49,6dBm 23,9dB 21,9dB a) 1400; b) -52,8dBm;c) -51,8dBm 27,9 dB (a) 15,76km; (b) 8,26 km b d 4.20. 4.26. 4.32. b c 4.21. 4.27. 4.33. a 4.22. 4.28. 4.34. b 4.23. 4.29. 4.35. c 4.24. 4.30. d
196
MC LC
CHNG 1 TNG QUAN V K THUT THNG TIN QUANG ........................................1 Gii thiu ................................................................................................................................. 1 1.1.
1.2. LCH S PHT TRIN H THNG THNG TIN QUANG .......................................... 1 GII THIU H THNG THNG TIN QUANG IN HNH........................................ 2
1.2.1. S khi c bn ca h thng thng tin quang ................................................................. 2 1.2.2. u nhc im ca h thng thng tin quang ..................................................................... 4 1.3. NG DNG V XU TH PHT TRIN .......................................................................... 5 Tm tt ........................................................................................................................................... 7 Bi tp chng 1 ............................................................................................................................. 8 CHNG 2 SI QUANG ......................................................................................................... 10 2.1. MT S V C BN V NH SNG ................................................................... 10 2.1.1. Sng in t ....................................................................................................................... 10 2.1.2. Quang hnh ........................................................................................................................ 12 2.1.3. Lng t ............................................................................................................................ 15 2.2. M T QUANG HNH QU TRNH TRUYN NH SNG TRONG SI QUANG.. 16 2.2.1. Cu to c bn ca si quang............................................................................................. 16 2.2.2. Khu s ......................................................................................................................... 17 2.2.3. Phn loi si quang ............................................................................................................ 19 2.3. TRUYN SNG NH SNG TRONG SI QUANG .................................................... 23 2.3.1. H phng trnh Maxwell ................................................................................................. 23 2.3.2. Phng trnh sng c trng ca sng EM trong mi trng suy hao ............................. 27 2.3.3. Phng trnh sng c trng trong ng dn sng hnh ch nht ....................................... 28 2.3.4. Phng trnh sng c trng cho si quang....................................................................... 32 2.3.5. Hiu thm v mode ............................................................................................................ 33 2.4. CC C TNH TRUYN DN CA SI QUANG .................................................... 42 2.4.1. Suy hao .............................................................................................................................. 43 2.4.2. Tn sc .............................................................................................................................. 47 2.4.3. Cc hiu ng phi tuyn....................................................................................................... 59 2.5. 2.6. CC LOI SI QUANG MI ........................................................................................ 60 CP SI QUANG ............................................................................................................ 65
2.6.1. Sn xut si quang ............................................................................................................. 65 2.6.2. Cu trc cp si quang ....................................................................................................... 76 Cu hi n tp chng 2 ............................................................................................................... 82
ii
CHNG 3 B PHT QUANG ................................................................................................89 3.1. NGUYN L CHUNG V BIN I QUANG IN ................................................... 89 3.1.1. Mc nng lng ................................................................................................................. 89 3.1.2. Cc nguyn l v bin i quang in................................................................................ 91 3.1.3. Vng nng lng ................................................................................................................ 92 3.1.4. Ngun quang bn dn......................................................................................................... 93 3.2. LED .................................................................................................................................... 96 3.2.1. Cu to v nguyn l hot ng ......................................................................................... 96 3.2.2. c tuyn P-I ca LED ...................................................................................................... 97 3.2.3. c tnh ph ca LED ........................................................................................................ 98 3.2.4. Cu trc ca LED ............................................................................................................... 99 3.3. LASER ............................................................................................................................. 101 3.3.1. Cu to v nguyn l hot ng ca Laser....................................................................... 101 3.3.2. Hc cng hng Fabry-Perot .......................................................................................... 102 3.3.3. khuch i quang ....................................................................................................... 103 3.3.4. c tnh ph ca Laser Fabry-Perot................................................................................. 104 3.3.5. c tnh ca Laser ............................................................................................................ 105 3.3.6. Nhiu trong Laser ............................................................................................................. 109 3.4. CC C TNH K THUT CA NGUN QUANG ................................................ 111 3.4.1. c tuyn P-I ca ngun quang ...................................................................................... 111 3.4.2. Gc pht quang ................................................................................................................ 112 3.4.3. Hiu sut ghp quang ....................................................................................................... 113 3.4.4. rng ph...................................................................................................................... 114 3.4.5. Thi gian ln..................................................................................................................... 114 3.4.6. nh hng ca nhit ................................................................................................... 115 3.5. CC NGUN LASER BN DN N MODE ........................................................... 116 3.5.1. Laser hi tip phn b DFB.............................................................................................. 116 3.5.2. Laser phn x Bragg phn b DBR.................................................................................. 117 3.5.3. Laser bn dn hc cng hng ghp ................................................................................ 117 3.6. B PHT QUANG ......................................................................................................... 119 3.6.1. S khi b pht quang ................................................................................................. 119 3.6.2. Mch pht iu bin cng trc tip .......................................................................... 120 3.6.3. B iu ch ngoi ............................................................................................................ 123 Cu hi n tp chng 3.............................................................................................................. 125 CHNG 4 B THU QUANG ...............................................................................................127 4.1. KHI NIM C BN .................................................................................................... 127 4.1.1. Nguyn l chung .............................................................................................................. 127
iii
4.1.2. Nhng thng s c bn ca linh kin tch sng quang .................................................... 129 4.1.3. S khi b thu quang .................................................................................................. 134 4.1.4. p ng phn t chuyn i quang - in .................................................................. 135 4.1.5. Thi gian p ng phn t chuyn i quang-in.......................................................... 136 4.2. LINH KIN BIN I QUANG - IN BN DN ................................................... 137 4.2.1. Photodiode P-N ................................................................................................................ 137 4.2.2. Photodiode PIN ................................................................................................................ 137 4.2.3. Photodiode APD............................................................................................................... 142 4.3. C TNH K THUT CA PHOTODIODE ............................................................. 144 4.3.1. nhy ........................................................................................................................... 144 4.3.2. Hiu sut lng t ............................................................................................................ 144 4.3.3. p ng ........................................................................................................................... 145 4.3.4. Di ng .......................................................................................................................... 145 4.3.5. Dng ti .......................................................................................................................... 145 4.3.6. n nh ....................................................................................................................... 145 4.3.7. in p phn cc ............................................................................................................. 145 4.3.8. Tm tc............................................................................................................................. 146 4.4. CC B TIN KHUCH I ...................................................................................... 146 4.4.1. B tin khuch i tr khng thp ................................................................................... 146 4.4.2. B tin khuch i tr khng cao ..................................................................................... 146 4.4.3. B tin khuch i hi tip............................................................................................... 147 4.5. NHIU TRONG B THU QUANG ............................................................................... 148 4.5.1. Nhiu n .......................................................................................................................... 148 4.5.2. Nhiu nhit ...................................................................................................................... 149 4.5.3. T s tn hiu trn nhiu ................................................................................................... 149 4.5.4. Cng sut nhiu tng ng .......................................................................................... 150 4.5.5. Mt sv d....................................................................................................................... 150 4.6. CC THAM S TRONG B THU QUANG................................................................. 153 4.6.1. T s li bit BER............................................................................................................... 153 4.6.2. Mi quan h gia BER v SNR ....................................................................................... 155 4.6.3. Hm xc sut li............................................................................................................... 155 4.6.4. nhy ca b thu........................................................................................................... 159 4.6.5. Mt s v d...................................................................................................................... 161 4.7. MT S V KHC TRONG THIT K B THU ................................................ 163 4.7.1. B lc ............................................................................................................................... 163 4.7.2. Mch quyt nh............................................................................................................... 165 Tm tt ........................................................................................................................................ 166 Cu hi n tp v bi tp chng 4............................................................................................. 166
iv
CHNG 5 H THNG THNG TIN QUANG ....................................................................171 5.1. CC KIN TRC H THNG THNG TIN QUANG ............................................... 171 5.1.1. Tuynim ni im......................................................................................................... 171 5.1.2. Mng qung b v phn b............................................................................................... 172 5.1.3. Mng cc b LAN ........................................................................................................... 174 5.2. MT S VN TRONG THIT K H THNG THNG TIN QUANG ............. 176 5.2.1. nh hng ca suy hao .................................................................................................... 176 5.2.2. nh hng ca tn sc ..................................................................................................... 177 5.2.3. Qu cng sut................................................................................................................... 178 5.2.4. Qu thi gian ln .............................................................................................................. 178 5.3. CC YU T NH HNG N CHT LNG H THNG THNG TIN QUANG ..................................................................................................... 180 5.3.1. Nhiu mode ..................................................................................................................... 180 5.3.2. Dn xung do tn sc ......................................................................................................... 182 5.3.3. Nhiu phn chia mode ..................................................................................................... 182 5.3.4. Nhiu phn x .................................................................................................................. 183 5.4. CC H THNG THNG TIN QUANG ..................................................................... 183 5.4.1. Phn chia h thng theo dng tn hiu ............................................................................. 183 5.4.2. Phn loi theo chun ghp knh ....................................................................................... 185 5.4.3. Phn loi theo phng php iu ch............................................................................... 192 Cu hi n tp v bi tp chng 5 ............................................................................................. 194